Башта Алла коклерни ве ерни яратты. Ер юзю шекильсиз ве бош эди, теренликни къаранлыкъ къаплай эди, ве сувларнынъ устюнден Алланынъ Руху учып юре эди. Алла: — Ярыкъ олсун! — деди. Ве ярыкъ олды. Алла ярыкънынъ насыл яхшы олгъаныны корьди ве оны къаранлыкътан айырды. Алла ярыкъны «куньдюз», къаранлыкъны исе «гедже» деп адландырды. Акъшам тюшти, саба ачылды — бу, бир кунь сайылды. Сонъ Алла: — Сувларнынъ арасында къуббе олсун, ве о, сувларны сувлардан айырсын, — деди. Алла къуббени яратты ве къуббе тюбюндеки сувларны къуббе устюндеки сувлардан айырды. Ойле де олды. Алла къуббени «кок» деп адландырды. Акъшам тюшти, саба ачылды — бу, экинджи кунь эди. Сонъ Алла: — Коклер тюбюндеки сувлар бир ерге топлансынлар, ве къуру топракъ пейда олсун, — деди. Ойле де олды. Алла топракъны «ер» деп адландырды, сув топламыны исе «денъиз» деп адландырды. Алла буны насыл яхшы олгъаныны корьди. Сонъ Алла: — Топракъ осюмликлерни: урлугъыны берген отларны ве чешитине коре урлугъы ичинде олгъан махсул берген мейва тереклерини осьтюрсин, — деди. Ойле де олды. Топракъ осюмликлерни: чешитине коре урлугъыны берген отларны ве чешитине коре урлугъы ичинде олгъан махсул берген тереклерни осьтюрди. Алла буны насыл яхшы олгъаныны корьди. Акъшам тюшти, саба ачылды — бу, учюнджи кунь эди. Сонъ Алла: — Кок къуббесинде ярыкъ менбалары пейда олсунлар. Олар куньдюзни геджеден айырсынлар ве заманларны, куньлерни ве йылларны бельгилесинлер. Олар ер юзюни ярыкълатмакъ ичюн, кок къуббесинде ярыкъ менбалары олсунлар, — деди. Ойле де олды. Алла эки балабан ярыкъ менбасыны яратты: куннинъ сабысы олсун деп, балабанджа ярыкъ менбасыны, гедженинъ сабысы олсун деп, уфакъча ярыкъ менбасыны, ве йылдызларны яратты. [17-18] Ер юзюни ярыкълатмакъ, куньдюз ве геджени идаре этмек ве ярыкъны къаранлыкътан айырмакъ ичюн, Алла оларны кок къуббесине къойды. Алла буны насыл яхшы олгъаныны корьди. *** Акъшам тюшти, саба ачылды — бу, дёртюнджи кунь эди. Сонъ Алла: — Сув тири джанларгъа, махлюкъларгъа толсун; кок къуббесинде ер юзю устюнден къушлар учсунлар, — деди. Алла балабан денъиз аждерхаларыны, сувда толу олгъан чешитине коре эр бир сюйрелип юрген тири джанларны ве союна коре чешит тюрлю къанатлы къушларны яратты. Алла буны насыл яхшы олгъаныны корьди. О, оларны: — Чокъ балалар догъып чокълашынъыз, денъиздеки сувларны толдурынъыз. Учкъан махлюкълар исе ер юзюнде чокълашсынлар, — деп багъышлады. Акъшам тюшти, саба ачылды — бу, бешинджи кунь эди. Сонъ Алла: — Топракътан чешитине коре тири джан: сойларына коре айванлар, сюйрелип юрген махлюкълар ве ер юзюндеки кийик айванлар чыкъсынлар, — деди. Ойле де олды. Алла сойларына коре ер юзюндеки кийик айванларны, сойларына коре эв айванларыны ве сойларына коре ер юзюндеки эписи сюйрелип юрген махлюкъларны яратты. Алла буны насыл яхшы олгъаныны корьди. Сонъ Алла: — Бизим къыяфетимизге коре, Бизге ошагъан адамны ясайыкъ, — деди. — Олар денъиздеки балыкъларгъа, коклердеки къушларгъа ве айванларгъа — бутюн ер юзюне ве ер юзюнде бутюн сюйрелип юрген махлюкъларгъа падишалыкъ этсинлер. Алла Озюнинъ къыяфетине коре адамны яратты, оны Алланынъ корюнишине коре яратты: оларны эр киши ве къадын оларакъ яратты. Алла оларны багъышлап: — Чокъ балалар догъып чокълашынъыз, ер юзюни толдурынъыз ве оны озюнъизге бойсундырынъыз. Денъиздеки балыкъларгъа, коклердеки къушларгъа ве ер юзюнде юрген эр бир махлюкъларгъа ве айванларгъа падишалыкъ этинъиз, — деди. — Сизге аш олсун деп, Мен сизге бутюн ер юзюнде олгъан, урлугъыны берген эписи отларны бердим, махсул ичиндеки урлугъы олгъан эписи тереклерни де бердим. Ер юзюндеки эписи айванларгъа, коклердеки эписи къушларгъа ве ер юзюнде сюйрелип юрген эписи махлюкъларгъа, — ичинде тири джаны олгъан эписине исе Мен бутюн ешиль осюмликлерни ашамакъ ичюн бердим, — деди Алла. Ойле де олды. Сонъ Алла Озю яраткъан эр бир шейге бакъты, ве о, керчектен де пек яхшы эди. Акъшам тюшти, саба ачылды — бу, алтынджы кунь эди. Бойле этип, коклер ве ер, ве яратмаларнынъ бутюн сафы ясалды. Единджи кунюне Алла Озюнинъ япкъан ишлерини битирген эди. Единджи куню О, Озюнинъ япкъан эписи ишлеринден раатланды. Бу куню Алла Озю яраткъан ве япкъан эписи ишлеринден раатлангъаны ичюн, О, единджи кунни багъышлады ве мукъаддес этип айырды. Мына, кокнинъ ве ернинъ яратылгъан вакътында оларнынъ несили. РАББИ-Тааля ер юзю ве кокни яраткъанда, ер юзюнде не бир тарла чалысы, не бир тарла оту бар эди. РАББИ-Тааля ер юзюне ягъмур даа ягъдырмагъан эди, ве топракъны бакъмакъ ве ишлемек ичюн адамлар ёкъ эди. Ялынъыз ер ичинден чыкъкъан дерья ер юзюни сувгъа тойдура эди. РАББИ-Тааля топракъ тозундан адамны яратып, бурнунынъ тешиклерине яшайыш нефесини уфюрип киргизди, ве адам тири джан олды. РАББИ-Тааля шаркъта олгъан Эдемде багъча осьтюрип, Озю яраткъан адамны анда ерлештирди. Багъчада РАББИ-Тааля козьге гузель ве ашкъа ляйыкъ чешит тюрлю махсуллары олгъан тереклерни осьтюрди. Багъчанынъ ортасында омюр терегини ве яхшылыкънен яманлыкъны айырып таныткъан терекни де сачты. Эдемден дерья акъып чыкъа ве багъчаны сувгъа тойдура эди. Бу дерья дёрт озенге болюне эди. Олардан бири Пишон деп адлана. О, алтыны олгъан Хавила мемлекетининъ четинден айланып акъа. О мемлекеттеки алтын яхшыдыр. Анда даа бедолах ве шохам деген къыйметли ташлар бардыр. Экинджи озен — Гихон. О, Хуш мемлекети бою акъа. Учюнджи озеннинъ ады — Хиддекель. О, Ашшурнынъ шаркъ тарафына акъа. Дёртюнджи озен — Фират. Эдем багъчасынынъ топрагъыны бакъып-ишлеп, сакълап-къорчаламакъ ичюн, РАББИ-Тааля адамны алып, Эдем багъчасына ерлештирди. РАББИ-Тааля адамгъа: — Багъчада олгъан эр бир терегининъ махсулыны ашамакъ мумкюнсинъ. Лякин яхшылыкънен яманлыкъны айырып таныткъан теректен ашамакъны Мен санъа ясакъ этем. Шу теректен махсул ашагъан куню оледжексинъ, — деп эмир этти. Сонъ РАББИ-Тааля Озь-Озюне: — Адамгъа янъгъызлыкъ ярашмаз. Мен онъа келишкен бир ярдымджы яратайым, — деди. РАББИ-Тааля чешит тюрлю айванларны ве къушларны топракътан яратып, адам оларгъа насыл адлар къояджагъыны бакъмакъ ичюн, онынъ алдына кетирди; адам айванларгъа насыл ад берген олса, оларнынъ ады ойле де къалсын. Адам бутюн эв айванларына, бутюн кок къушларына, бутюн кийик айванларгъа ад къойды. Амма оларнынъ арасындан озюне келишкен ярдымджы тапалмады. О вакъыт РАББИ-Тааля адамны къатты юкъугъа далдырып, къабургъаларынынъ бирини алды ве о ерни вуджутнен къапатты. Шу къабургъадан РАББИ-Тааля къадынны яратты ве адам алдына кетирди. Адам: — Бу, меним кемигимден къопкъан кемиктир, джан-джигеримден къопкъан парчамдыр. О, акъайдан алынгъаны ичюн, апай деп адланаджакъ, — деди. Шу себептен акъай, ана-бабасыны къалдырып, апайына япыша, ве олар бир вуджут олалар. Олар экиси: эм Адем, эм онынъ апайы чыплакъ олсалар да, утанмай эдилер. РАББИ-Тааля яраткъан бутюн тарла айванларындан энъ айнеджи йылан эди. Йылан апайдан: — Бу багъчанынъ бир тюрлю махсулыны ашамагъа Алла сизге разылыкъ бермегени догърумы? — деп сорады. Апай: — Бизге махсулларны ашамагъа мумкюн, — деп джевап къайтарды. — Амма Алла бизге: «Ольмемек ичюн, ялынъыз багъчанынъ ортасында тургъан теректеки махсулларны ашаманъыз, оларгъа токъунманъыз», — деди. — Олмайджакъ шей! Ольмезсинъиз, — деди йылан. — Анджа Алла биле ки, сиз оларны ашагъан куню козьлеринъиз ачылып, яхшылыкънен яманлыкъны айырып таныгъан Алла дайын оладжакъсынъыз. Апай бу терекнинъ махсуллары ашкъа ляйыкъ, гузель, козьге яхшы корюнгенини ве бильги ваде бергенини корьди. Махсулны узьди ве ашады. Янында олгъан акъайына да берди. Акъайы да ашады. Оларнынъ козьлери ачылды, ве олар, бири-бирининъ чыплакъ олгъанларыны корип, инджир япракъларындан озьлерине бель къушанмалары яптылар. Акъшам салкъыны тюшкенинен, Адем апайынен РАББИ-Таалянынъ багъча бойлап юргенини эшиттилер. РАББИ-Тааля оларны корьмесин деп, тереклер артына сакъландылар. РАББИ-Тааля адамны чагъырып, ондан: — Къайдасынъ? — деп сорады. — Мен Сенинъ багъча бойлап юргенинъни эшиттим ве, чыплакъ олгъаным ичюн, къоркъып сакъландым, — деп джевап къайтарды адам. — Сен чыплакъ олгъанынъны санъа ким айтты? — деп сорады РАББИ. — Мен махсулларыны ашамагъа ясакъ эткен теректен ашамадынъмы? — О махсулларны манъа Сен берген апайынъ берди, ве мен ашадым, — деди адам. РАББИ-Тааля апайдан: — Не яптынъ сен?! — деп сорады. — Мени йылан алдатып ёлдан урды, ве мен ашадым, — деп джевап къайтарды апай. РАББИ-Тааля йылангъа: — Япкъан ишинъ ичюн сен лянет оладжакъсынъ, дюньядаки бутюн эв ве кийик айванлардан ред этиледжексинъ! Къурсакъ устюнде сюйрекленеджексинъ ве омюр-билля тоз ашайджакъсынъ. Сен ве Адемнинъ апайы бири-биринъизни корьмеге козюнъиз олмайджакъ. Сенинъ баланъ ве апайнынъ баласы бири-бирине эр вакъыт душман оладжакълар. Апайнынъ огълу башынъа уджюм этеджектир, сен исе онынъ табанына уджюм этеджексинъ, — деди. Апайгъа РАББИ: — Юклю олгъан вакътынъны зияде дертли этеджегим. Къыйналып бала тападжакъсынъ. Сен акъайынъны арзулайджакъсынъ, амма о, сенинъ эфендинъ оладжакътыр, — деди. Адамгъа исе РАББИ: — Апайынъны динълединъ; Мен, ондан махсул ашама деп, ясакъ эткен теректен ашадынъ! Шимди сенинъ ичюн ер юзю лянет олсун! Омюр-билля чекишип, махсулларыны дертнен ашайджакъсынъ. Ер юзю санъа тикенли чалы осьтюреджек, ве сен тарладаки отнен кечинеджексинъ. Къан-теринъе батып, озюнъе нимет къазанаджакъсынъ. Ахыр-сонъу, къара ерден алынып, къара ерге кери киреджексинъ. Сен тозсынъ, тозгъа да чевириледжексинъ, — деди. Адам озь апайына Ава деген ад берди. О, эписи яшагъан адамларнынъ анасы оладжакъ эди. РАББИ-Тааля териден Адемнен апайы ичюн урба япып, оларны кийиндирди. РАББИ-Тааля: — Адам, Мен дайын, яхшылыкънен яманлыкъны айырып таныгъан олды. Барып да, адам къолуны узатып, омюр терегинден махсул ашап, эбедиен яшап башламагъайды, — деди. РАББИ-Тааля адамны Эдем багъчасындан къувалады. Барсын, озю асыл олунгъан топракъны ишлеп бакъсын. Адамны къувалагъан сонъ, Эдем багъчасынынъ янындаки, шаркътаки омюр терегине алып баргъан ёлны къорчаламакъ ичюн, Керувларны ве эписи тарафларгъа ургъан атешли къылычны къойды. Адам озь апайы Аванен ятты. Ава юкке къалып, Хаинни догъды ве: — Мен адамны РАББИден мульк киби алдым! — деди. Сонъ онынъ къардашыны Хабильни догъды. Хабиль къой-эчки бакъа эди, Хаин исе топракъны ишлей эди. Бир къач вакъыт кечкен сонъ, Хаин топракънынъ махсулларындан РАББИге бахшыш берди. Хабиль де озь сюрюсининъ бир къач биринджи догъгъан, энъ яхшы ве семиз къой-эчкилерини кетирди. РАББИ Хабильни ве онынъ бахшышыны алгъышлады. Хаинни ве онынъ бахшышыны исе алгъышламады. Хаин пек ачувланды, онынъ чырайы бозулды. — Сен не ичюн ачувландынъ? — деп сорады РАББИ Хаинден. — Не ичюн чырайынъ бозулды? Эгер яхшылыкъ япсанъ, башынъны котермейсинъми? Яхшылыкъ япмасанъ, босагъанънынъ янына гуна ятмакътадыр. О, сени истей, сен исе онынъ эфендиси ол. Сонъ Хаин озь къардашы Хабильнен лаф этти. Олар тарлада олгъанда, Хаин озь къардашы Хабильге къаршы чыкъып, оны ольдюрди. РАББИ Хаинден: — Сенинъ къардашынъ Хабиль къайда? — деп сорады. — Бильмейим, — деди Хаин. — Мен не, къардашыма къаравулыммы? Сонъ РАББИ: — Не яптынъ сен? Къардашынъ къанынынъ сеси Манъа топракътан къыямет къопара. Энди сен лянетсинъ, къолунъдан тёкюльген къардашынънынъ къаныны къабул эткен топракътан ред этильгенсинъ. Топракъны ишлегенинъде, топракъ санъа озь кучюни башкъа бермейджек. Сен ер юзюнде долашкъан къачакъ оладжакъсынъ, — деди. Хаин РАББИге: — Джезам котергисиз. Мына шимди Сен мени топракътан къувасынъ. Сенинъ юзюнъден мен сакъланырым ве ер юзюнде долашкъан къачакъ олурым. Ким манъа расткельсе, мени ольдюрир, — деди. РАББИ онъа: — Ким Хаинни ольдюрсе, онынъ акътыманы еди къат алынаджакътыр, — деди. РАББИ, Хаинге расткельген ич бир ким оны ольдюрмесин деп, онъа нишан къойды. Сонъ Хаин РАББИнинъ юзю огюнден кетип, Эдемден шаркъта яткъан Нод мемлекетинде ерлешти. Хаин озь апайынен ятты. Апайы юкке къалып, Ханокъны догъды. Сонъ Хаин шеэр къурды ве о шеэрни огълунынъ адынен — Ханокъ — деп адландырды. Ханокънынъ Ирад деген огълу олды. Ираднынъ — Мехуяэл, Мехуяэлнинъ — Метушаэл, Метушаэлнинъ исе Ламех деген огълу олды. Ламех озюне эки апай алды: бирисининъ ады Ада эди, экинджисининъ — Цилла. Ада Явалны догъды; о, чадырларда яшагъан ве чобанлыкъ эткен адамларнынъ бабасы-дедеси олды. Явалнынъ Ювал деген къардашы бар эди; о, къавал ве сантыр чалгъан эписининъ бабасы-дедеси олды. Цилла Тувал-Къаинни догъды; о, демирджи олып, бакъыр ве демирни дёге эди. Тувал-Къаиннинъ Наама деген къызкъардашы бар эди. Ламех озь апайларына бойле деди: — Ада ве Цилла, айткъанымны динъленъиз. Ламехнинъ апайлары, сёзлериме къулакъ асынъыз: Эгер акъай мени яраласа, оны ольдюририм, огълан урса, оны да ольдюририм! Эгер Хаин ичюн еди къат акътыман алынса, Ламех ичюн етмиш кере еди къат акътыман алынаджакътыр. Адем кене апайынен ятты. Апайы огълан бала тапты ве, «Хаин ольдюрген Хабильнинъ ерине Алла манъа башкъа бала берди», деп, онынъ адыны Шет къойды. Шетнинъ де огълу олды. Шет онъа Энош деген ад къойды. О замандан башлап, адамлар РАББИге дува этип башладылар. Мына, Адемнинъ эвлятлары акъкъында ривает. Алла адамны яраткъанда, оны Аллагъа ошатып ясады. О, оларны эр киши ве къадын киши оларакъ яратты ве оларны багъышлады. Оларны яраткъан куню О, оларгъа «адам» деген ад къойды. Адем 130 яшында олгъанда, онынъ озюне ве къыяфетине ошагъан огълу олды. О, огълуна Шет деген ад къойды. Шет догъгъан сонъ, Адем даа 800 йыл яшады, ве онынъ даа огъуллары ве къызлары бар эди. Адем эписи олып 930 йыл яшады, сонъ о кечинди. Шет 105 яшында олгъанда, онынъ Энош деген огълу олды. Энош догъгъан сонъ, Шет 807 йыл яшады, ве онынъ даа огъуллары ве къызлары бар эди. Шет эписи олып 912 йыл яшады, сонъ о кечинди. Энош 90 яшында олгъанда, онынъ Кенан деген огълу олды. Кенан догъгъан сонъ, Энош 815 йыл яшады, ве онынъ даа огъуллары ве къызлары бар эди. Энош эписи олып 905 йыл яшады, сонъ о кечинди. Кенан 70 яшында олгъанда, онынъ Махалалэл деген огълу олды. Махалалэл догъгъан сонъ, Кенан 840 йыл яшады, ве онынъ даа огъуллары ве къызлары бар эди. Кенан эписи олып 910 йыл яшады, сонъ о кечинди. Махалалэл 65 яшында олгъанда, онынъ Еред деген огълу олды. Еред догъгъан сонъ, Махалалэл 830 йыл яшады, ве онынъ даа огъуллары ве къызлары бар эди. Махалалэл эписи олып 895 йыл яшады, сонъ о кечинди. Еред 162 яшында олгъанда, онынъ Ханокъ деген огълу олды. Ханокъ догъгъан сонъ, Еред 800 йыл яшады, ве онынъ даа огъуллары ве къызлары бар эди. Еред эписи олып 962 йыл яшады, сонъ о кечинди. Ханокъ 65 яшында олгъанда, онынъ Метушелах деген огълу олды. Метушелах догъгъан сонъ, Ханокъ Алланынъ юзю огюнде 300 йыл яшады, ве онынъ даа огъуллары ве къызлары бар эди. Ханокъ эписи олып 365 йыл яшады. Ханокъ Алланынъ юзю огюнде яшай эди, сонъ о, ёкъ олды, чюнки Алла оны Озюне алды. Метушелах 187 яшында олгъанда, онынъ Ламех деген огълу олды. Ламех догъгъан сонъ, Метушелах 782 йыл яшады, ве онынъ даа огъуллары ве къызлары бар эди. Метушелах эписи олып 969 йыл яшады, сонъ о кечинди. Ламех 182 яшында олгъанда, онынъ огълу олды. Ламех: «О, бизге ишимизден, РАББИ къаргъагъан топракъта агъыр хызметимизден раатлыкъ берер», — деди ве онъа Нух деген ад къойды. Нух догъгъан сонъ, Ламех 595 йыл яшады, ве онынъ даа огъуллары ве къызлары бар эди. Ламех эписи олып 777 йыл яшады, сонъ о кечинди. Нух 500 яшында олгъанда, онынъ учь огълу олды: Шем, Хам ве Яфет. Адамлар ер юзюнде чокълашып башладылар. Оларда къызлар догъа эдилер. Адамларнынъ къызлары дюльбер олгъанларыны корип, Алланынъ огъуллары, ким къайсы союны сайлап алса, оларны озьлерине апай этип ала эдилер. РАББИ: — Меним нефесим адамда эбедий къалмайджакъ. О — вуджут, онынъ куньлери 120 йыл олсун, — деди. О куньлерде ве олардан сонъ ер юзюнде нефиллер бар эдилер. Алланынъ огъуллары адамларнынъ къызларына келип башладылар, ве къызлар оларгъа бала тапа эдилер: олар кучьлю къараманлар, эвель-эзельден намлы адамлар ола эдилер. РАББИ адамларнынъ ер юзюнде яманлыгъы чокъ олгъаныны, оларнынъ эписи тюшюнджелери ве юреклерининъ ынтылувлары эр вакъыт тек яман олгъанларыны корьди. РАББИ ер юзюнде адамны ясагъанына пешман этти, Онынъ юреги янды. Сонъ РАББИ деди: — Озюм яраткъан адамларны ер юзюнден къырарым: адамдан башлап айванларгъа, сюйрелип юрген махлюкъларгъа ве кок къушларына баргъандже къырарым. Мен оларны ясагъаныма пешман эттим. Нух исе РАББИнинъ алгъышына малик олды. Мына, Нух ве онынъ эвлятлары акъкъында ривает. О заман яшагъан адамларнынъ арасында тек Нух къусурсыз ве инсафлы адам эди. О, Алланынъ козю огюнде ачыкъ яшай эди. Нухнынъ учь огълу бар эди: Шем, Хам ве Яфет. Алланынъ козю алдында ер юзю харап олды. Ер юзю акъсызлыкъкъа синъип толды. Алла ер юзюне бакъты, ве о, керчектен де харап эди. Ер юзюнде эр бир тири джан юрген ёлуны харап этти. Алла Нухкъа: — Мен ер юзюндеки эр бир тири джанны ёкъ этерим. Эр бир тири джан ер юзюни акъсызлыкъкъа толдурды. Мен оларны ве оларнен берабер ер юзюни де ёкъ этерим, — деди. — Лякин сен озюнъе гофер терегинден бир сандыкъ яп да, ичини одаларгъа болип, ичини ве тышыны зифтнен зифтле. Онынъ узунлыгъы 150 метр, кенълиги 25 метр, юксеклиги де 15 метр олсун. Таваны тёпесинден ярым метр юкъары котерильсин. Бир тарафындан къапу ач. Сандыкънынъ ичинде биринджи, экинджи ве учюнджи къатларыны яп. Мен ер юзюни сувгъа гъаркъ этерим ве онынъ устюндеки эр бир ичинде аз-бучукъ руху олгъан джанларны ёкъ этерим. Ер юзюнде яшагъан эр бир тири джан гъайып оладжакътыр. Лякин санъа Меним васиетим оладжакъ. Сандыкъкъа огъулларынъ, къадынынъ ве келинлеринънен берабер кир, янынъа, сеннен сагъ къалсынлар деп, эр бир джанлы махлюкътан эркек-ыргъачыны чифтлеп ал. Сеннен сандыкъкъа эписи къушлар, айванлар ве уфакъ махлюкъларнынъ эр бир чешити, сагъ къалмакъ ичюн, чифт-чифт кирсинлер. Озюнъе ве оларгъа аш ве емнинъ эр бир чешитини алып азырла. О озюнъе аш, оларгъа ем олур. Алла насыл эмир эткен олса, Нух ойле де япты. РАББИ Нухкъа: — Бутюн къорантанъны алып, сандыкъкъа кир. Озь несилинъде тек сен инсафлы олгъанынъны корьдим. Янынъа элял айванлардан эркек-ыргъачыларыны едишер чифт, арам айванлардан эркек-ыргъачыларыны бирер чифт ве кок къушларынынъ эписи сойларындан эркек-ыргъачыларыны едишер чифт ал. Ер юзюнде оларнынъ эвлятлары сакълансын. Еди куньден сонъ Мен ер юзюне 40 кунь ве 40 гедже девамында ягъаджакъ ягъмур ягъдырырым, ер юзюнден яраткъанларымнынъ эписини силерим, — деди. Нух РАББИнинъ бутюн эмир эткенлерини япты. Сув ташкъыны ер юзюне кельгенде, Нух 600 яшында эди. Нух, огъуллары, къадыны, келинлеринен берабер сув ташкъынындан сакъланмакъ ичюн сандыкъкъа кирдилер. [8-9] Алла эмир эткени киби, онъа эписи элял ве арам айванлар, къушлар ве эр бир джанлы махлюкъларнынъ бутюн сойларындан эркек-ыргъачы чифт-чифт кельдилер. *** Еди куньден сонъ ташкъын сувлары ер юзюне келе башладылар. Нух 600 яшыны толдургъан йылында, экинджи айнынъ 17-нджи кунюне ер ярылды да, буюк теренликтен сув урып ташты, кок къапулары да ачылды, ве 40 кунь ве 40 гедже девамында ер юзюне ягъмур ягъды. Тамам шу куню Нух, Нухнынъ огъуллары Шем, Хам ве Яфет, Нухнынъ къадыны ве учь келини сандыкъкъа кирдилер. Оларнен берабер сандыкъкъа чешит сойлардан эписи кийик айванлар ве эв айванлары, чешит сойлардан ер юзюнде булунгъан бутюн махлюкълар, чешит сойлардан эписи къушлар ве учкъан махлюкълар кирдилер. Ичинде аз-бучукъ руху олгъанларнынъ эписи, эр бир союндан эркек-ыргъачы, Алла Нухкъа эмир эткени дайын, онынъ сандыгъына кирдилер. Сонъ РАББИ Нухнынъ артындан къапуны япты. Сув ташкъыны 40 кунь девам этти. Сув кучьлешип, артып башлагъанда, сандыкъны котерди, ве сандыкъ ялдап кетти. Сув эп артты ве ер юзюни къаплады. Сандыкъ сув устюнде ялдай эди. Сув кок тюбюнде олгъан энъ юксек байырларнынъ тёпелерини къапатмагъандже, эп юкъары котерильди. Оларнынъ устюне еди бучукъ метр котерилип, байырларны къапатты. Ер юзюнде къыбырдагъан эр бир тири джан: эм къушлар, эм айванлар, эм махлюкълар, ве эписи адамлар ёкъ олдылар. Топракъ устюнде эписи ичинде аз-бучукъ руху олгъанлар гъайып олдылар. Ер юзюни толдургъан, ичинде джаны олгъан эр бир махлюкъ къырылды: эм адамлар, эм айванлар, эм джанаварлар, эм кок къушлары — эписи ер юзюнден силиндилер. Ялынъыз Нух ве онен берабер сандыкъта олгъанлар сагъ къалдылар. Ер юзю 150 кунь сувгъа гъаркъ олды. Алла Нухны, онен берабер сандыкъта олгъан эписи кийик айванларны ве эписи эв айванларыны акъылында тута эди. Алла ельни уфюртти, ве сувлар кери къайтты. Буюк теренликнен кок къапулары къапалып, коктен ягъмур ягъмагъа токътады. 150 кунь кечкен сонъ, сув яваш-яваш ер юзюнден кери къайтмагъа ве эксильмеге башлады. Единджи айнынъ 17-нджи кунюне сандыкъ Арарат дагъларында ерге тийип токътады. Йылнынъ онунджы айынадже сув даима эксиле эди; онунджы айнынъ биринджи куню исе байыр тёпелери корюне башладылар. Къыркъ кунь кечкен сонъ, Нух сандыкънынъ таванында олгъан пенджерени ачып, тышарыгъа къаргъаны йиберди, къаргъа исе, ер къурумагъандже, де учып кетип, де артына къайтып айлана эди. Сонъра Нух, ер юзюнден сув кеткенини бильмек ичюн, тышарыгъа гогерджинни йиберди. Лякин гогерджин, ер юзю аля сув астында олгъаны ичюн, къонмагъа ер тапалмайып, артына къайтты. Нух, къолуны узатып, гогерджинни сандыкъкъа алды. Даа еди кунь беклеп, о, гогерджинни бир даа йиберди. Гогерджин, агъзында зейтюн япрагъынен, акъшам артына къайтты. Бойлеликнен Нух, ер юзюнден сув кеткенини бильди. Нух, даа еди кунь беклеп, кене гогерджинни йиберди, ве бу сефер гогерджин кери къайтмады. Нух 601 яшында олгъанда, биринджи айнынъ биринджи кунюне сув джыйылды. Нух, сандыкънынъ таванында олгъан пенджерени ачып, ер юзю деерлик къуру олгъаныны корьди. Экинджи айнынъ 27-нджи кунюне ер устю бутюнлей къуруды. Алла Нухкъа: — Сандыкътан къадынынънен, огъулларынънен, келинлеринънен берабер чыкъ. Янынъдаки эр бир тири джанны: къушлар, айванлар, ер юзюндеки бутюн махлюкъларны — эписини чыкъар. Олар дагъылып ер юзюни толдурсынлар ве ер устюнде догъып артсынлар, — деди. Нух огъулларынен, къадынынен ве келинлеринен берабер сандыкътан чыкъты, артларындан чешит сойларындан эписи кийик айванлар, уфакъ-тюфек махлюкълар ве къушлар — дюньяда яшагъанларнынъ эписи сыра-сыра чыкътылар. Нух РАББИге къурбан ерини азырлады, эписи элял айванлардан ве къушлардан алып къурбан чалды ве бутюнлей якъты. Къурбанларнынъ мис къокъуларыны алып, РАББИ Озю-Озюне: — Энди адамлар ичюн ер юзюни къаргъамайджагъым. Оларнынъ фикирлери яшлыкътан ярамайлыкъкъа ынтылгъанына бакъмадан, Мен ер юзюнде яшагъанларнынъ эписини бир даа къырмайджагъым, — деди. Энди дюнья тургъандже, сачкъан ве оргъан вакъытлары, сувукъ ве сыджакъ, яз ве къыш, кунь ве гедже битмейджеклер, — деди. Алла Нухны ве огъулларыны бойле деп багъышлады: — Догъып чокълашынъыз ве ер юзюни толдурынъыз. Ер юзюндеки бутюн айванлар, кок къушлары, ердеки махлюкълар ве денъиздеки эписи балыкълар сизден къоркъсун ве сизинъ огюнъизде титресинлер: олар эписи сизинъ къолунъыздадырлар. Эвель сизге ер юзюнде оськен эр бир шейни бергеним дайын, бутюн айванларны ашамагъа разылыкъ берем. Лякин ичинде джаны, демек къаны олгъан этни ашаманъыз. Сизинъ къанынъызны, демек джанынъызны алгъанлары ичюн, къан тёккенлерни джезаларым. Эм айванны, эм озь къардашынынъ джаныны алгъан адамны джезаларым. Адам Алланынъ къыяфетине коре яратылгъаны ичюн, эгер бирев адамнынъ къаныны тёксе, онынъ къаныны да адам тёксюн. Сизлер догъып артынъыз ве ер юзюнде ерлешип чокълашынъыз. Сонъ Алла Нухкъа ве онынъ огъулларына: [9-10] — Сизге ве сизинъ несилинъизге, эписи сандыкътан чыкъкъан ичинде джаны олгъан махлюкъларгъа: къушлар, айванлар ве кийик айванларгъа — бутюн дюньядаки махлюкъларгъа Меним васиетим бар. *** Васиетим будыр: энди ташкъын сувларындан дюньядаки эписи тири джан къырылмайджакъ, ер юзюни бошаткъан сув ташкъыны бир даа олмайджакъ, — деди. [12-13] — Ер сакинлерине берген васиетимнинъ бельгиси оларакъ Мен Озь яйымны — кок къушагъыны — булутларда астым. Бу сизге ве бутюн яшагъан махлюкъларгъа эбедиен васиетимнинъ бельгисидир. *** Кокте булутларны топлагъанымда, булутлар арасында кок къушагъы пейда олур. О заман Меним акъылыма сизге ве бутюн махлюкъларгъа берген васиетим келир, ве эр бир джанны ёкъ эткен сув ташкъыны бир даа текрарланмаз. Булутларда кок къушагъы пейда олур, ве Мен оны корип, ер сакинлерине эбедий берген васиетимни хатырларым, — деди Алла. Даа Алла Нухкъа: — Бу Меним ер юзюнде яшагъанларнынъ эписине берген васиетимнинъ бельгисидир, — деди. Сандыкътан чыкъкъан Нухнынъ огъуллары Шем, Хам ве Яфет эдилер. (Хам Ханааннынъ бабасы олды.) Бу учеви Нухнынъ огъуллары эдилер, ве олардан бутюн ер юзю толдурылды. Нух топракъны ишлемеге башлады ве юзюм багъыны сачты. Шарап ичип сархошланды ве озь чадырында чыр-чыплакъ ята эди. Ханааннынъ бабасы олгъан Хам бабасынынъ чыплакълыгъыны корьди ве чыкъып эки агъа-къардашларына икяе этти. Шем ве Яфет урба алып ве омузларына къойып, арт-артына кеттилер ве бабаларынынъ чыплакълыгъыны къапаттылар. Башкъа тарафкъа бакъып, олар бабаларынынъ чыплакълыгъыны корьмедилер. Нух шараптан айынып, онынъ кичик огълу Хам онен нелер япкъаныны билип, бойле деди: — Ханаан лянет олсун! Озь агъаларында о, къулларнынъ къулу олсун. Сонъ даа бойле деди: — Шемнинъ Алласына, РАББИге шукюрлер олсун! Ханаан онынъ къулу олсун! Алла Яфетнинъ ерлерини кенълештирсин. Яфет Шемнинъ чадырларында яшасын. Ханаан исе онынъ къулу олсун. Сув ташкъынындан сонъ Нух 350 йыл яшады. Нух эписи олып 950 йыл яшады, сонъ о кечинди. Мына Нух огъуллары олгъан Шем, Хам ве Яфетнинъ эвлятлары акъкъында ривает. Сув ташкъынындан сонъ оларнынъ балалары олдылар. Яфетнинъ огъуллары: Гомер, Магог, Мадай, Яван, Тувал, Мешек ве Тирас. Гомернинъ огъуллары: Ашкеназ, Рифат ве Тогъарма. Яваннынъ огъуллары: Элиша ве Таршиш, Киттим ве Доданим. Булардан ялы боюнда ве адаларда яшагъан миллетлер пейда олдылар; эр кеснинъ озь ери, озь тили ве озь миллетнинъ къабилелери бар эдилер. Хамнынъ огъуллары: Хуш, Мицраим, Пут ве Ханаан. Хушнынъ огъуллары: Сева, Хавила, Савта, Раама ве Савтекъа. Рааманынъ огъуллары: Шева ве Дедан. Хушнынъ даа Нимрод деген огълу олды. О, ер юзюнде биринджи пельван эди. РАББИнинъ юзю огюнде о, къудретли авджы эди. Онынъ ичюн къудретли авджылар акъкъында: «О, Нимрод киби, РАББИнинъ юзю огюнде къудретли авджы», — деп айталар. Башта онынъ падишалыгъына Вавилон, Эрек, Акъкъад ве Шинар мемлекетинде олгъан Къалне деген шеэрлер кире эдилер. Бу мемлекеттен чыкъып, о, Ашшур мемлекетине кетти ве анда Ниневе, Реховот-Ир ве Къалах шеэрлерни къурды. Эм де Ниневе ве Къалах арасында Ресен деген шеэрни къурды; бу буюк шеэр эди. Мицраимден лудлылар, анамлылар, лехавлылар, нафтухлылар, патруслылар, къаслухлылар (булардан фелестинлилер чыкътылар) ве къафторлылар асыл олдылар. Ханаандан Сидон (Ханааннынъ биринджи догъгъан огълу) ве Хет, эм де евуслылар, аморлылар, гиргашлылар, хивлилер, аракълылар, синлилер, арвадлылар, цемарлылар ве хаматлылар дюньягъа кельдилер. Сонъундан ханаанлыларнынъ къабилелери кенъ дагъылдылар. Ханаанлыларнынъ сынъырлары Сидондан башлап Герар тарафына Гъазагъадже, ве Содом, Гомора, Адма ве Цевоим тарафына Лашагъадже эдилер. Бу, къабилелерине ве тиллерине коре, топракъларында ве миллетлеринде олгъан Хамнынъ эвлятлары. Шемнинъ де балалары бар эди. О, Эвер огъуллары эписининъ бабасы-дедеси, Яфетнинъ буюк агъасы эди. Шемнинъ огъуллары булардыр: Элам, Ашшур, Арпакъшад, Луд ве Арам. Арамнынъ огъуллары булардыр: Уц, Хул, Гетер ве Маш. Арпакъшаднынъ Шелах деген огълу бар эди, Шелахнынъ исе Эвер деген огълу бар эди. Эвернинъ эки огълу олды: бирисининъ ады Пелег эди, чюнки тамам о, олгъан заманда ер айырылгъан эди. Къардашынынъ ады исе Ёкътан эди. Ёкътаннынъ Алмодад, Шелеф, Хацармавет, Ерах, Хадорам, Узал, Дикла, Овал, Авимаэл, Шева, Офир, Хавила ве Ёвав деген огъуллары бар эди. Булар эписи Ёкътаннынъ огъулларыдыр. Оларнынъ яшагъан топракълары Мешадан башлап шаркъ дагъы олгъан Сефаргъа баргъандже эди. Бу, къабилелерине ве тиллерине коре, топракъларында ве миллетлерине коре олгъан Шемнинъ эвлятлары. Нух огъулларындан башта эвлятлар, эвлятлардан исе миллетлер айырылдылар. Бу, Нух огъулларындан пейда олгъан къабилелердир. Булардан, сув ташкъынындан сонъ, ер юзюндеки миллетлер чыкътылар. О заманда бутюн ер юзюнде бир тиль эди, сёзлер де бир эдилер. Шаркъ тарафтан баргъанда, адамлар Шинар мемлекетиндеки вадийни таптылар ве анда ерлештилер. Олар бир-бирлерине бойле айттылар: — Келинъ, кирпичлерни япайыкъ да, оларны атеште пиширейик. Оларда таш ерине тола, киреч иринтиси ерине зифт эди. Сонъ олар бойле дедилер: — Келинъ, озюмизге шеэр ве башы кокке тийген къулле къурайыкъ; бутюн ер юзюнде дагъылмайыкъ деп, озюмизге нам къазанайыкъ. РАББИ, адам огъуллары къургъан шеэрге ве къуллеге бакъмакъ ичюн энди. РАББИ деди ки: — Иште, бир халкъ ве эр кесте бир тиль. Мына не япып башлайлар олар! Эм де ниетлеринден къайтмазлар. Келинъ, тюшейик де, бири башкъасынынъ тилини анъламасын деп, анда оларнынъ тилини къарыштырайыкъ. РАББИ оларны андан къувып, бутюн ер юзюнде дагъытты, ве олар шеэр къурмакъны токътаттылар. Бу шеэрге Вавилон деген ад берильди. Анда РАББИ бутюн ер юзюндеки тильни къарыштырды, андан халкъны къувып, бутюн ер юзюнде дагъытты. Мына Шем ве онынъ эвлятлары акъкъында ривает. Сув ташкъынындан эки йыл кечкен сонъ, Шем 100 яшында олгъанында, онынъ Арпакъшад адлы огълу олды. Арпакъшад догъгъан сонъ, Шем даа 500 йыл яшады, ве онынъ даа огъуллары ве къызлары бар эди. Арпакъшад 35 яшында олгъанда, онынъ Шелах адлы огълу олды. Шелах догъгъан сонъ, Арпакъшад 403 йыл яшады, ве онынъ даа огъуллары ве къызлары бар эди. Шелах 30 яшында олгъанда, онынъ Эвер адлы огълу олды. Эвер догъгъан сонъ, Шелах 403 йыл яшады, ве онынъ даа огъуллары ве къызлары бар эди. Эвер 34 яшында олгъанда, онынъ Пелег адлы огълу олды. Пелег догъгъан сонъ, Эвер 430 йыл яшады, ве онынъ даа огъуллары ве къызлары бар эди. Пелег 30 яшында олгъанда, онынъ Реу адлы огълу олды. Реу догъгъан сонъ, Пелег 209 йыл яшады, ве онынъ даа огъуллары ве къызлары бар эди. Реу 32 яшында олгъанда, онынъ Серуг адлы огълу олды. Серуг догъгъан сонъ, Реу 207 йыл яшады, ве онынъ даа огъуллары ве къызлары бар эди. Серуг 30 яшында олгъанда, онынъ Нахор адлы огълу олды. Нахор догъгъан сонъ, Серуг 200 йыл яшады, ве онынъ даа огъуллары ве къызлары бар эди. Нахор 29 яшында олгъанда, онынъ Терах адлы огълу олды. Терах догъгъан сонъ, Нахор 119 йыл яшады, ве онынъ даа огъуллары ве къызлары бар эди. Терах 70 яшында олгъанда, онынъ Ибрам, Нахор ве Харан адлы огъуллары олдылар. Мына Терах ве онынъ эвлятлары акъкъында ривает. Терахнынъ Ибрам, Нахор ве Харан адлы огъуллары бар эди. Хараннынъ Лут адлы огълу олды. Харан, даа онынъ бабасы Терах сагъ олгъанда, озю догъгъан ерде, къасдийлилернинъ Ур деген шеэринде кечинди. Ибрам ве Нахор эвлендилер. Ибрам апайынынъ ады Сарей эди. Нахор апайынынъ ады исе Милкъа эди; о, Хараннынъ къызы эди. Харан Милкъанынъ ве Искъанынъ бабасы эди. Сарей бала тапып оламай эди, онынъ баласы ёкъ эди. Терах, къасдийлилернинъ Ур шеэринден чыкъып, Ханаан топрагъына кетмек ичюн ёл алды. О, огълу Ибрамны, Хараннынъ огълу олгъан Лут торуныны ве огълу Ибрамнынъ апайы олгъан Сарей келинини янына алды. Лякин Харан шеэрине келип, анда ерлештилер. Терах 205 йыл яшады, сонъ Харанда кечинди. РАББИ Ибрамгъа: — Озь юртунъдан чыкъып, сой-сопларынъны ве баба эвини къалдыр да, Мен санъа косьтереджек ерге кет. Мен сенден буюк халкъ асыл этерим, сени багъышларым, адынъны намлы этерим. Сен озюнъ Алланынъ бахшышы ол! Сени багъышлагъанларны багъышларым, сени къаргъагъанларны къаргъарым. Сенинъ ярдымынънен ер юзюндеки бутюн халкълар эйилик тападжакълар! — деди. Ибрам, РАББИ айткъаны киби, ёлгъа чыкъты. Ибрамнен берабер Лут да кетти. Харан шеэринден чыкъкъанда, Ибрам 75 яшында эди. Ибрам къадыны Сарейни, огълан къардашынынъ огълу Лутны, озюнинъ Харандаки бутюн ишлеп тапылгъан мал-мулькюни ве эписи хызметчилерини янына алып, Ханаан мемлекетине ёл алды ве анда кельди. Ибрам Ханаан топрагъында бой-бойгъа кочип юрген сонъ, Шекем шеэринедже Морэ деген терек янына кельди. Бу ерде о заман ханаанлылар яшай эдилер. РАББИ Ибрамгъа келип: — Бу ерни сенинъ эвлятларынъа береджегим, — деди. Алдында пейда олгъан РАББИге Ибрам къурбан ерини къурды. Сонъра Бет-Эльден шаркъта яткъан байырларгъа тараф узакъ ёлгъа чыкъты ве анда озь чадырларыны ойле къойды ки, Бет-Эль ондан гъарпта, Ай шеэри исе шаркъта олдылар. Анда да Ибрам къурбан ерини къурып, РАББИге дува этти. Сонъра Ибрам тургъан еринден кочип, дженюп тарафындаки Негев деген ерге ёлуны девам эттирди. О заманда мемлекетте ачлыкъ эди. Мемлекетте агъыр ачлыкъ олгъаны себебинден, Ибрам яшамагъа Мысыргъа кетти. Мысыргъа якъынлашкъанда, апайы Сарейге: — Сен дюльбер апай олгъанынъны билем, — деди. — Мысырлылар сени корип: «Бу онынъ апайыдыр», — дерлер, мени ольдюрирлер, сени исе сагъ къалдырырлар. Манъа яхшы олсун ве сенинъ ярдымынънен джаным къуртулсын деп, оларгъа къызкъардашым олгъанынъны айт. Ибрам Мысыргъа кельген сонъ, мысырлылар Сарей пек дюльбер олгъаныны корьдилер. Фыравуннынъ башлыкълары да Сарейни корип, оны фыравунгъа макътадылар, ве Сарей фыравуннынъ сарайына алынды. Сарейнинъ хатири ичюн Ибрамнынъ ишлери яхшы юрип башладылар: онынъ эм къой-эчкилери, эм туварлары, эм эшеклери, эм хызметчи къызлары ве къуллары, эм девелери бар эдилер. Амма РАББИ Ибрамнынъ апайы Сарей ичюн фыравуннынъ башына ве онынъ эвине мушкюль белялар йиберди. Фыравун Ибрамны чагъыртты ве онъа бойле деди: — Сенинъ меннен япкъанынъ недир? Не ичюн Сарей сенинъ апайынъ олгъаныны айтмадынъ манъа? Не ичюн: «О, меним къызкъардашым ола», — дединъ? Бунынъ ичюн мен оны озюме апай этип алдым. Энди мына сенинъ апайынъ, ал оны да, кет. Фыравун адамларына Ибрамнынъ акъкъында эмир берди, ве олар оны апайынен ве бутюн мал-мулькюнен берабер йибердилер. Мысырдан Ибрам къадынынен ве малы-мулькюнен Негевге къайтты. Оларнен берабер Лут да къайтты. Энди Ибрам эм малгъа, эм кумюшке, эм алтынгъа пек зенгин эди. [3-4] Негевден о, Бет-Эльгедже, Бет-Эль ве Ай шеэрлери арасында ерлешкен, эвель чадырларны къойгъан ве къурбанлыкъ къургъан еринедже кочип барды. Анда о, РАББИге дува этти. *** Ибрамнен берабер кочип юрген Лутнынъ да озь къой-эчкилери, туварлары ве чадырлары бар эди. Мал-мульклерининъ чокълугъы ве яшамакъ ичюн ернинъ азлыгъы себебинден, олар берабер яшап оламай эдилер. Ибрам ве Лутнынъ чобанлары арасында давалар башланды. О заман бу ерде ханаанлылар ве перизлилер яшай эдилер. Ибрам Луткъа: — Бизим арамызда ве чобанларымызнынъ арасында дава олмасын. Биз тувгъанмыз да! Бутюн топракъ козюнъ огюндедир. Айды, менден айырыл. Эгер сен солгъа кетсенъ, мен онъгъа ёл алырым, сен онъгъа ёл алсанъ, мен солгъа кетерим, — деди. Лут чевре-четине бакъып, бутюн Иордан вадийи Цоар шеэрине къадар РАББИнинъ багъчасына ошагъаныны ве Мысыр топрагъы дайын сувгъа тойгъаныны абайлады. Бу вакъиа, РАББИ Содом ве Гомора шеэрлерини ёкъ этмезден эвель олгъандыр. Лут Иордан вадийини сайлап алды ве шаркъ тарафкъа ёнеди. Иште, олар тараф-тараф кеттилер. Ибрам Ханаан топрагъында ерлешти; Лут исе вадий шеэрлеринде яшап башлады, чадырларыны Содом шеэри янында ерлештирди. Содом сакинлери исе пек къара юрекли адамлар эдилер. Олар РАББИнинъ козьлеринде чокъ гуна къазана эдилер. Лут Ибрамдан башкъа тарафкъа кеткен сонъ, РАББИ Ибрамгъа: — Чевре-четинъе бакъ! Тургъан еринъден шималь ве дженюп, шаркъ ве гъарп тарафларына бакъ. Бутюн бу корьген топракъны Мен эбедиен санъа ве эвлятларынъа береджегим. Сенинъ эвлятларынъны Мен тоз дайын чокъ сайылы этерим: ер юзюнде тоз данелерини саймагъа имкян олмагъаны дайын, эвлятларынъны да саймагъа чареси олмаз. Тур да, бутюн Мен санъа берген ернинъ энине ве боюна кеч. Мен оны санъа береджегим, — деди. Ибрам тургъан еринден кочьти ве Хевронда олгъан Мамре деген эмен орманы янына барып ерлешти. Анда РАББИге къурбан ерини къурды. Шинар падишасы Амрафел, Элласар падишасы Арьёкъ, Элам падишасы Кедорлаомер ве Гоим падишасы Тидал падишалыкъ эткен заманларда дженк олды. Олар Содом падишасы Бера, Гомора падишасы Бирша, Адма падишасы Шинав, Цевоим падишасы Шемевер ве Беланынъ, я да Цоарнынъ, падишасына къаршы чыкътылар. Булар эписи, я да беш падиша, Сиддим вадийинде, яни Олю денъиз еринде бирлештилер. Он эки йыл олар Кедорлаомерге бойсуна эдилер, он учюнджи йылына исьян котердилер. Он дёртюнджи йылы Кедорлаомер ве онен олгъан падишалар келип, Аштерот-Къарнаимде рефалыларны, Хамда зузлыларны, Шаве-Кирьятаимде эмлилерни, Сеир деген дагълы топрагъында хорлуларны урдылар, сонъ ёлларыны сахранынъ четинде олгъан Эль-Парангъадже девам эттилер. Андан къайтып, Эн-Мишпат, я да Къадеш янына кельдилер ве амалеклилернинъ бутюн мемлекетини ве Хацецон-Тамарда яшагъан аморлыларны урып йыкътылар. [8-9] Содом падишасы, Гомора падишасы, Адма падишасы, Цевоим падишасы ве Беланынъ, я да Цоарнынъ, падишасы оларнынъ къаршыларына чыкътылар ве Элам падишасы Кедорлаомернен, Гоим падишасы Тидалнен, Шинар падишасы Амрафелнен ве Элласар падишасы Арьёкънен Сиддим вадийинде дженк этип башладылар. Дёрт падиша беш падишагъа къаршы чыкътылар. *** Сиддим вадийинде зифт чукъурлары пек чокъ эди. Содом ве Гоморанынъ падишалары къачып башлагъанда, бу чукъурларгъа тюштилер, къалгъанлары дагъларгъа тараф къачып кеттилер. [11-12] Гъалип чыкъкъанлар Содом ве Гоморанынъ бутюн мал-мулькюни ве бутюн ашайтларыны алып, Содомда яшагъан, Ибрам къардашынынъ огълу олгъан Лутны да малы-мулькюнен алып кеттилер. *** Сагъ къалгъанлардан бири келип, Ибрам Еудийни хабердар этти. Ибрам о заман Мамре адлы аморлынынъ эмен орманы янында яшай эди. Мамренинъ Эшкъол ве Анер агъа-къардашлары бар эдилер. Олар Ибрамнынъ тарафдарлары эдилер. Ибрам, озюнинъ сою эсирге алынгъаныны эшитип, эвинде догъгъан 318 ишанчлы аскерини чагъырды ве душманларны Дангъадже къувалады. Болюшип, озю ве аскерлери оларгъа геджесинен уджюм этип, оларны урып йыкъты ве Дамаскнынъ шималь тарафында яткъан Ховагъадже къувалады. Ибрам бутюн мал-мульклерини басып алды, сою Лутны ве онынъ мал-мулькюни, апайларыны ве адамларыны басып алды. Кедорлаомерни ве онен берабер олгъан падишаларны енъгенинден сонъ къайткъанда, Шаве вадийинде, я да Падиша вадийинде, Ибрамнынъ къаршысына Содом падишасы чыкъты. Салимнинъ падишасы Мелкиседек де отьмекнен шарап алып чыкъты. О, Юдже Алланынъ руханийи эди. О, Ибрамны бойле сёзлернен багъышлады: — Кок ве ернинъ Яратыджысы олгъан Юдже Алла Ибрамны багъышласын! Душманларынъны сенинъ къолунъа берген Юдже Аллагъа шукюрлер олсун! Сонъ Ибрам Мелкиседекке эписининъ он пайда бир пайыны берди. Содом падишасы Ибрамгъа: — Адамларны манъа къайтар, мал-мулькни исе озюнъе къалдыр, — деди. Амма Ибрам Содом падишасына бойле деди: — РАББИге, Юдже Аллагъа, коклернинъ ве ернинъ Яратыджысына къолумны котерип, ант этем: сен сонъундан: «Мен Ибрамны бай эттим», — айтма деп, сенинъ мал-мулькюнъден йип ве аякъкъап къайышы биле алмайджагъым. Адамларым ашагъанындан гъайры ве меннен баргъан Анер, Эшкъол ве Мамре адамларынынъ пайындан гъайры ич бир шей алмайджагъым. Олар озь пайларыны алсынлар. Сонъра Ибрамгъа руя олды. Ибрам РАББИнинъ: — Къоркъма, Ибрам. Мен — сенинъ къалкъанынъдырым, аркъа-къаянъдырым. Мукяфатынъ пек бол-берекетли оладжакътыр, — дегенини эшитти. Ибрам: — РАББИ-ТААЛЯм! Мен бала-чагъасыз ольсем, Сенинъ мукяфатларынъ манъа не керек? Олюмимден сонъ бутюн мал-мулькюмни Мешек (Дамаск дегени) огълу Элиэзер аладжакъ, — деди. — Бакъ, Сен манъа бала бермегенинъ ичюн, мирасчым эвимде яшап тургъан огълан оладжакътыр! — деп девам этти о. Ибрам РАББИнинъ бойле сёзлерини эшитти: — О, сенинъ мирасынъны алмайджакъ. Сенинъ мирасчынъ ялынъыз сенден догъгъан бала оладжакътыр. РАББИ Ибрамны чадырдан чыкъарды ве онъа: — Кокке бакъып, йылдызларны сай: сайып оладжакъсынъмы? — деди. — Эвлятларынъ да бойле оладжакътыр! Ибрам РАББИге иман этти, ве РАББИ тарафындан бу онъа инсафлыкъ деп сайылды. РАББИ Ибрамгъа: — Мен — РАББИм. Бу топракъны санъа бермек ичюн, Мен сени къасдийлилернинъ Ур шеэринден чыкъардым, — деди. — РАББИ-ТААЛЯм! — деди Ибрам. — Мен бу топракънынъ саиби оладжагъымны къайдан билейим? РАББИ онъа: — Манъа учь яшлы тана, учь яшлы эчки, учь яшлы къочкъар, бир гогерджин ве бир яш къушны алып кель, — деди. Ибрам айванларны алып кельди, экиге болип кести ве бир къысмыны экинджи къысмынынъ къаршысында къойды. Къушларны исе экиге больмеди. Йыртыджы къушлар учып келип, беденлерге эндилер, амма Ибрам оларны къувды. Кунь баткъанда, Ибрамны къатты юкъу сарды, дешетли буюк къаранлыкъ басты. РАББИ Ибрамгъа бойле деди: — Биль ки, сенинъ эвлятларынъ гъурбетликте кельмешек оладжакъ; оларны къул этип, 400 йыл зулум этеджеклер. Амма Мен оларны къул эткен миллетни суд этеджегим. Бундан сонъ эвлятларынъ андан буюк мал-мулькнен кетеджеклер. Сен исе сагъ-селямет озь баба-деделеринъе къошулып, баягъы яшта олгъан къарт олып дефн этиледжексинъ. Аморлыларнынъ яманлыгъы озь къарарына даа етмегени ичюн, мында тек дёртюнджи неслинъ къайтаджакъ. Кунь батып, къаранлыкъ тюшкен сонъ, иште, болюнген айванларнынъ арасындан тютеген атеш къазаны ве атеш алеви кечти. Бу куню РАББИ Ибрамгъа бойле васиет берди: — Мысыр дерьясындан башлап, буюк Фират дерьясынадже бутюн бу ерни сенинъ эвлятларынъа бердим. Кенлилернинъ, кенизлилернинъ, къадмонлыларнынъ, хитлилернинъ, перизлилернинъ, рефалыларнынъ, аморлыларнынъ, ханаанлыларнынъ, гиргашлыларнынъ ве евуслыларнынъ бутюн топракъларыны да эвлятларынъа бердим. Ибрамнынъ апайы Сарей онъа бала тапмай эди. Онынъ Хагъар адлы мысырлы хызметчи къызы бар эди, ве Сарей Ибрамгъа: — Бакъса, РАББИ манъа бала тапмакъ къысмет этмей. Хызметчи къызымнен ят, бельки, мен ондан бала корерим, — деди. Ибрам Сарейни динъледи. Ибрамнынъ апайы Сарей озь хызметчи къызыны, мысырлы Хагъарны акъайы Ибрамгъа апай этип берди. Ибрам о заман Ханаан топрагъында энди он йылдан берли яшай эди. Ибрам Хагъарнен ятты, ве Хагъар юкке къалды. Юкке къалгъаныны корип, Хагъар саибесине олгъан сайгъысыны джойып башлады. Сонъ Сарей Ибрамгъа бойле деди: — Манъа япкъан акъсызлыгъында сен къабаатлысынъ. Мен сенинъ къолларынъа озь хызметчимни бердим, о, исе юкке къалгъан сонъ, манъа олгъан сайгъысыны джойды. Бизим ишимизни РАББИ суд этсин. — Мына, хызметчинъ сенинъ къолунъда, — деди Ибрам Сарейге. — Онен не истесенъ, оны яп. Сарей Хагъарны ойле азарлап башлады ки, тап Хагъар ондан къачып кетти. РАББИнинъ Мелеги оны сахрадаки сув чокърагъы янында тапты. Бу сув чокърагъы Шургъа кеткен ёлда ерлешкен эди. Мелек ондан: — Хагъар, Сарейнинъ хызметчиси! Сен къайдан кельдинъ ве къайда кетесинъ? — деп сорады. — Мен саибем олгъан Сарейден къачам, — деди Хагъар. РАББИнинъ Мелеги онъа: — Саибенъе къайт да, онынъ япкъанларына сабыр эт, — деди. РАББИнинъ Мелеги онъа даа бойле деди: — Сенинъ эвлятларынъны о къадар чокъ этерим ки, тап онынъ микъдарыны саймакънынъ чареси олмаз. Даа РАББИнинъ Мелеги онъа бойле деди: — Мына, сен юклюсинъ. Сен огълан бала тападжакъсынъ ве онъа Исмаил деген ад къояджакъсынъ, чюнки РАББИ сенинъ чеккен азабынъны корьди. О, кийик эшек дайын оладжакъ: о, эр кеске къаршы, эр кес де онъа къаршы оладжакътыр. О, агъаларынен душманлыкъта яшайджакъ. Онен лакъырды эткен РАББИге Хагъар Эл-Рои деген ад берди. О: «Керчектен де, мында мени Корьгенни корьдим», — деди. Онынъ ичюн бу чокъракъ Беэр-Лахай-Рои деп адлана. О, Къадеш ве Беред арасында ерлешкендир. Хагъар Ибрамгъа огълан бала тапты, ве Ибрам онъа, Хагъардан олгъан огълуна, Исмаил деген ад берди. Хагъар Ибрамгъа Исмаилни тапкъанда, Ибрам 86 яшында эди. Ибрам 99 яшында олгъанда, онъа РАББИ келип: — Мен — Къудретли Алладырым. Козюм огюнде ачыкъ яшап, къусурсыз ол. О вакъыт Мен васиетимни беджеририм ве эвлятларынъны чокълаштырырым, — деди. Ибрам седждеге къапанды. Алла девам этип: — Меним санъа васиетим будыр: сен чокъ халкъларнынъ бабасы-дедеси оладжакъсынъ, — деди. — Энди адынъ «Ибрам» дегиль, «Ибраим» оладжакъ. Мен сени сайысыз халкъларнынъ бабасы-дедеси этеджегим. Сенинъ бала-чагъанъны чокъ сайылы этерим. Сенден халкълар асыл олурлар. Сенден падишалар да асыл оладжакълар! Санъа ве эвлятларынъа берген васиетимни эбедиен сакълайджагъым. Эбедий васиетим будыр: «Мен сенинъ Алланъ ве эвлятларынънынъ Алласы оладжагъым. Санъа ве эвлятларынъа шимди сен кочип юрген бу ерни — бутюн Ханаан топрагъыны эбедиен къулланмагъа береджегим. Мен оларнынъ Алласы оладжагъым». Алла Ибраимге: — Эм сен, эм сенден сонъ несильден несильге олгъан эвлятларынъ Меним васиетимни тутунъыз, — деди. — Сиз ве сизден сонъ олгъан эвлятларынъыз бу васиетимни тутмагъа борджлусынъыз: акъайларынъызнынъ эписи сюннет этильсин. Тери парчанъызны кесип сюннет этинъиз. Бу сизге васиетимнинъ бельгиси оладжакътыр. Сизде несильден несильге эр бир секиз куньлюк огъланчыкъ сюннет этильсин: эм эвинъде догъгъан сою, эм эвлятларынъ олмагъан, амма насылдыр ябанджыдан кумюшке сатын алынгъан сою. Экиси де: эм эвинъде догъгъан, эм кумюшинъе сатын алынгъан огълан мытлакъа сюннет этильсинлер. Бойле этип, беденинъизде олгъан васиетим эбедий васиет оладжакътыр. Сюннет этильмеген эр киши, тери парчасыны кесип сюннет этмеген адамнынъ джаны озь халкъындан айырылсын. О, васиетимни бозды. Алла Ибраимге: — Апайынъ Сарейге «Сарей» деп айтма. Онъа «Саре» деген ад бериледжек, — деди. — Мен оны багъышларым, ве санъа ондан огълан бала берерим. Сарени багъышларым, ве ондан миллетлер ве халкъ падишалары асыл олурлар. Ибраим бет устюне йыкъылды ве кулип, озю-озюне: «Юз яшлы къарттан огълан бала олурмы, аджеба? Эм де докъсан яшына кельген Саре догъармы, аджеба?» — тюшюнди. Ибраим Аллагъа: — Ич олмагъанда, Исмаил Сенинъ огюнъде яшасын! — деди. Алла исе Ибраимге бойле деди: — Санъа огълан баланы апайынъ Саре догъаджакъ. Сен баланынъ адыны Исхакъ деп къояджакъсынъ. Меним онъа этеджек васиетим сенден олгъан эвлятларгъа эбедий васиет оладжакъ. Исмаил акъкъындаки риджанъны да эшиттим. Мен оны мытлакъа багъышларым, онъа чокъ бала берерим ве онынъ эвлятларыны пек чокъ сайылы этерим. Ондан он эки башлыкъ догъаджакъ, ве Мен ондан улу халкъ асыл этерим. Лякин Меним васиетимни Исхакъкъа этеджегим. Саре оны санъа келеджек йылы тамам бу вакъытта догъаджакъ. Сонъ Ибраимнен лакъырды этмекни токътатып, Алла ондан кетти. Ибраим огълу Исмаилни, эписи эвинде догъгъан ве эписи онынъ кумюшине сатын алынгъан адамларны, озь эвиндеки бутюн кишилерни алды ве, Алла айткъаны дайын, тамам о куню тери парчасыны кесип, оларны сюннет эттирди. Сюннет этильген вакъытта Ибраим докъсан докъуз яшында эди. Огълу Исмаил сюннет этильгенде, он учь яшында эди. Ибраим ве онынъ огълу Исмаил бир куньде сюннет этильген эдилер. Оларнен берабер эвиндеки эписи акъайлар: эм эвинде догъгъанлары, эм ябанджылардан кумюшке сатын алынгъанлары сюннет этильген эдилер. Уйле сыджагъында Ибраим чадырнынъ къапусы огюнде, Мамре деген эмен орманы янында отургъанда, онъа РАББИ пейда олды. Ибраим бакъып, огюнде учь ёлджу тургъанларыны корьди. Оларнынъ къаршысына атылып турып, седждеге къапанды ве: — Эфендим, эгер урьметинъе малик олгъан олсам, огюмден кечме. Сизге аякъ ювмагъа сув кетирирлер. Терек тюбюне отурып раатланынъыз. Сизге къапынмакъ ичюн, отьмек кетиририм. Сонъ кетерсинъиз, эписи бир огюмден, къулунъызнынъ огюнден кечесинъиз, — деди. — Яхшы, — дедилер олар, — ойле де яп. Ибраим чадыргъа чапып кирди ве Сареге: — Тез-тез учь буюк савут энъ яхшы ун ал да, хамыр басып, пите пишир, — деди. Сонъ Ибраим сюрю тарафкъа чапып кетти, яш, яхшы бакъылгъан бузавчыкъны алып, къулуна берди. Къулу оны тез-тез азырламагъа ашыкъты. Ибраим мусафирлернинъ оглерине къаймакъ, сют, пишкен бузав этини къойды да, озю терек тюбюнде турып, оларнынъ ашагъанларыны бекледи. Олар Ибраимден: — Къадынынъ Саре къайдадыр? — деп сорадылар. — Мында, чадырда, — деп джевап къайтарды Ибраим. Олардан бири деди ки: — Келеджек йылы тамам бу вакъытта Мен кене санъа келирим. О вакъыт Сареде энди огълан бала догъаджакъ. Саре о вакъыт онынъ аркъасында, чадырнынъ къапусы артында динълеп турмакъта эди. Олар экиси: эм Саре, эм Ибраим энди баягъы яшта къарт адамлар эдилер, ве адетиндже къадынларда олгъан шей Сареде токътагъан эди. Саре ичинден кулип: — Манъамы, къартайгъанымда, бу къуванчкъа саип олмакъ? Эфендим де энди къарт, — деп тюшюнди. РАББИ Ибраимге: — Саренинъ: «Манъа, къарт къадынгъа, бала тапмакъмы?» — деп кульгени недир? РАББИ ичюн къыйын ве япып оламайджакъ шей бармы? Келеджек йылы, кесильген куню Мен санъа келирим, ве о заман Сареде энди огълан бала олур, — деди. — Мен кульмедим, — деп ялан айтты къоркъкъан Саре. — Ёкъ, — деди онъа РАББИ, — сен кульдинъ. Акъайлар, ёлларыны девам этмек ичюн, ерлеринден турдылар ве Содомгъа ёл алдылар. Оларны озгъармакъ ичюн, Ибраим оларнен кетти. РАББИ: «Япаджакъларымны Ибраимден гизлейджегимми? Ибраимден улу ве кучьлю халкъ асыл оладжакътыр; Ибраим вастасынен ер юзюндеки бутюн халкълар эйилик тападжакълар. Ибраим балаларына ве эписи несиллерине адалетли ве инсафлы яшайышны огретсин деп, РАББИнинъ ёлунда юрмеге эмир этсин деп, Мен оны сайлап алдым. Онъа бутюн ваде эткенлеримни япарым», — деп тюшюнди. — Содом ве Гомора тарафларындаки къыямет кучьленди, — деди РАББИ. — Гуналары пек агъырдыр. Тюшейим де, манъа келип еткен къыямет дайын, олар тамам ойле япалармы-ёкъмы, бакъайым. Сонъ билирим. Акъайлар айланып, Содом тарафкъа кеттилер. Ибраим исе эп РАББИнинъ алдында турмакъта эди. Онъа якъынджа келип, Ибраим: — Сен ярамай адамларнен берабер инсафлы адамларны ёкъ этерсинъми? Бельки бу шеэрде элли инсафлы адам тапылыр. Аджеба Сен бу шеэрни андаки элли инсафлы адамларнынъ хатири ичюн афу этмейип, къырарсынъмы? Олмайджакъ шей! Сен ойле япмазсынъ! Ярамай адамларнен берабер инсафлы адамларны ёкъ этмезсинъ. Эм ярамай, эм инсафлы адамнынъ такъдири бир олмаз. Сенден оладжакъ шей дегиль! Бутюн ер юзюнинъ Къадысы адалетсизлик япармы? — деди. РАББИ: — Эгер Мен Содом шеэринде элли инсафлы адам тапсам, оларнынъ хатири ичюн бутюн шеэрни афу этерим, — деди. — Мен тоз ве куль олсам да, — деп девам этти Ибраим, — Эфендимден сорамагъа джесюрлик таптым. Эгер эллиге беш инсафлы адам етмесе, аджеба бу етишмеген беши ичюн Сен бутюн шеэрни къырарсынъмы? — Ёкъ, эгер Мен анда къыркъ беш инсафлы адам тапсам, къырмам, — джевап къайтарды РАББИ. — Эгер анда тек къыркъ инсафлы адам тапылса? — сёзюни девам этип сорады Ибраим. — Къыркънынъ хатири ичюн де япмам, — деди РАББИ. — Эфендим, айткъанларыма гъазапланма. Я тек отуз инсафлы адам олса? — деди Ибраим. — Эгер анда отуз инсафлы адам олса биле, буны япмам, — деди РАББИ. — Сенден, Эфендим, сорамагъа джесюрлик таптым. Эгер анда тек йигирми инсафлы адам олса? — деди Ибраим. — Йигирмининъ хатири ичюн де къырмам, — деп джевап къайтарды РАББИ. — Эфендим, гъазапланма! Меним даа бир суалим бар. Эгер анда тек он инсафлы адам тапылса? — деп сорады Ибраим. — Оннынъ хатири ичюн де къырмам, — деп джевап къайтарды РАББИ. Ибраимнен лафыны битирген сонъ, РАББИ кетти. Ибраим исе озюнинъ ерине къайтты. Эки Мелек Содомгъа акъшам кельдилер. Лут Содом шеэрининъ араба къапулары огюнде отурмакъта эди. Лут оларны корип, оларны къаршыламакъ ичюн еринден турды ве бель букип: — Эфендилерим, динълесенъиз! Къулунъызнынъ эвине киринъиз ве анда геджеленъиз, аякъларынъызны да ювунъыз. Саба эрте турып, ёлунъызны девам эттирирсинъиз, — деди. Лякин олар: — Ёкъ, биз мейданда геджелермиз, — дедилер. Лут исе оларгъа пек ялваргъан сонъ, олар онъа тараф ёл алып, онынъ эвине кирдилер. Лут оларгъа софра къойды ве маясыз пите пиширди. Олар ашадылар. Олар ятмаздан эвель, шеэр акъайлары, Содом акъайлары — яшы-къарты, эписи четлерден кельген бутюн халкъ — эвнинъ этрафларыны сарып алдылар. Олар Лутны чагъырып, онъа: — Санъа геджелемеге кельген акъайлар къана? Оларны бизге чыкъар, биз оларнынъ намусына токъунайыкъ, — деди. Лут босагъагъа чыкъты ве артындан къапуны къапатып, оларгъа: — Къардашларым, яманлыкъ этменъиз! Мына, акъай корьмеген эки къызым бар. Мен оларны сизге чыкъарайым да, оларнен истегенинъизни япынъыз. Лякин бу адамларгъа бир шей этменъиз. Олар меним эвиме кельдилер, — деди. — Кет мындан, — дедилер олар. — Энди биз санъа олардан даа бетер шейлер япармыз. Бири-бирине исе: «О, кельмешек, мында вакътынджа яшамакъ ичюн кельди; о, бизни суд этмеге истейми?» — дедилер. Сонъ олар Лутны сыкъып башладылар ве, къапуны урып чыкъармакъ ичюн, якъынлаштылар. О заман о акъайлар къолларыны узатып, Лутны ичериге, эвге кирсеттилер ве къапуны къапаттылар. Эвнинъ къапусы янында олгъан акъайларнынъ, яшы-къартынынъ козьлерини кёр эттилер, ве къапуны къыдырып, оларнынъ эслери кетти. Ичеридеки акъайлар Луткъа: — Сенинъ даа киминъ бар мында? Киевлеринъми, огъулларынъмы, къызларынъмы, шеэрде киминъ олса, эписини бу ерден алып кет. Биз бу ерни ёкъ этеджекмиз. РАББИге котерильген шу шеэрнинъ сакинлерине къаршы олгъан къыямет къуветленди, ве РАББИ бизни оны ёкъ этмек ичюн ёллады, — дедилер. Сонъ Лут чыкъып, онынъ къызларына нишанлангъан киевлерине бойле деди: — Тез бу ерден кетинъиз. РАББИ бу шеэрни ёкъ этеджек. Лякин киевлери, Лут шакъа эте, деп белледилер. Саарь вакъытта Мелеклер Лутны ашыкътырып: — Гунакяр шеэр къырылгъанда, сен де онен берабер гъайып олмамакъ ичюн, тез-тез бу ерден къадынынъны ве эки къызынъны алып кет! — дедилер. Лут исе, эп вакъыт созып, ашыкъмай эди. РАББИнинъ Луткъа олгъан мерамети ичюн, акъайлар Лутны, къадыныны ве эки къызыны къолларындан тутып, шеэрден тышары алып чыкътылар. Тышары чыкъаргъан сонъ, олардан бири Луткъа: — Джанынъны къуртар! Артынъа айланып бакъма! Бу дживарларда эгленмейип, байырларгъа тараф чап. Олмаса, гъайып олурсынъ, — деди. — Ёкъ, Эфендим, — деди Лут. — Сен манъа, къулунъа, о къадар эйилик яптынъ! Мераметинъ манъа буюктир: Сен меним джанымны къуртардынъ! Лякин байырларгъадже мен чапып етамам, белягъа огърап гъайып олурым. Анавы шеэр исе якъын, мен анда чапып етиштиририм. О, уфакътыр. О, уфакъ олгъаны ичюн, мен анда чапайым да, джанымны къуртарайым. — Яхшы, — деди О. — Мен буны сенинъ хатиринъ ичюн япарым, сен айткъан шеэринъни йыкъмам. Лякин анда тез-тез чап. Сен анда кельмегендже, Мен ишлеримни башлап оламайджагъым. Бундан сонъ бу шеэр Цоар деп адландырылды. Кунь догъгъанда, Лут Цоар шеэрине кельди. РАББИ коктен Содом ве Гоморанынъ устюне атеш ве кукюртни ягъмур дайын ягъдырды ве эки шеэрни, бутюн дживарларны, бу шеэрлерде яшагъан бутюн сакинлерни, ер юзюнде олгъан бутюн осюмликлерни де къырып ёкъ этти. Лутнынъ къадыны исе артына айланып бакъты ве туз диреги олып къалды. Саба эрте Ибраим, РАББИнинъ алдында эвель тургъан ерге келип, Содом ве Гоморагъа ве бутюн дживарларнынъ этрафларына бакъты. Ер юзюнден тютюн, собадан чыкъкъан дайын, котерильгенини корьди. Бойлеликнен, дживардаки шеэрлерни ёкъ эткенде, Алла Ибраимни акъылында тута эди. Алла Лут яшагъан шеэрлерни йыкъкъанда, Лутны йыкъаджакъ ерлеринден къуртарды. Цоарда яшамагъа къоркъкъаны себептен, Лут шеэрден чыкъып кетти ве дагъларда ерлешти. Эки къызы да онен эди. Лут эки къызынен берабер бир къобада яшай эди. Лутнынъ буюк къызы кичигине бойле деди: — Бабамыз энди къарт, ве бутюн ер юзюнинъ адети боюнджа бизге эвленмек ичюн ер юзюнде адам ёкъ. Кель, бабамызгъа шарап ичирейик, онен ятайыкъ. Бойле этип, бабамызгъа эвлят багъышлап, онынъ несилини сакълап къалырмыз. О геджеси олар бабаларына шарап ичирдилер. Сонъ биринджи догъгъан къызы кирип, бабасынен ятты. Бабасы исе, къызы не вакъыт ятып, не вакъыт тургъаныны бильмеди. Айланыр куню буюги кичигине: — Мына, мен тюневин бабамнен яттым. Онъа бу гедже де шарап ичирейик. Сен кир де, онен ят. Бойле этип, бабамызгъа эвлят багъышлап, онынъ несилини сакълап къалырмыз, — деди. Бу геджеси де олар бабаларына шарап ичирдилер. Кичиги кирип, бабасынен ятты; бабасы исе, къызы не вакъыт ятып, не вакъыт тургъаныны бильмеди. Бойлеликнен, Лутнынъ эки къызы озь бабаларындан юклю олдылар. Буюги огълан бала тапты ве онынъ адыны Моав къойды. О, бу куньгедже моавлыларнынъ бабасы-дедесидир. Кичиги де огълан бала тапты ве онынъ адыны Бен-Амми къойды. О, бу куньгедже аммонлыларнынъ бабасы-дедесидир. Ибраим андан чыкъып, Негев деген ерге ёл алды ве Къадешнен Шур арасында яшап башлады. Сонъ вакътынджа Герар шеэринде ерлешти. Озюнинъ апайы олгъан Саре акъкъында Ибраим: «О, меним къызкъардашым», — деди. Сонъ Герарнынъ падишасы Авимелек адамларны ёллап, Сарени озюне алды. Амма геджеси Алла Авимелекке тюшюнде келип, онъа: — Динъле, сен алгъан о апай ичюн оледжексинъ, чюнки онынъ акъайы бар, — деди. Авимелек исе онъа даа токъунмагъан эди ве: — Эфендим, аджеба, Сен къабаатсыз миллетни ольдюрирсинъми? — деди. — Бу адам озю манъа: «О, меним къызкъардашым», — деп айтмадымы? Апай да: «О, меним агъамдыр», — деди. Мен буны темиз юрекнен ве къабаатсыз эльнен яптым. Алла онынъ тюшюнде бойле деди: — Сен буны темиз юрекнен япкъанынъны Мен билем. Онынъ ичюн, Меним огюмде гуна япма деп, санъа о апайгъа токъунмагъа ёл бермедим. Шимди апайны акъайына къайтар, чюнки о пейгъамбер. О, сенинъ ичюн дува этер, ве сен сагъ-селямет къалырсынъ. Эгер къайтармасанъ, биль ки, сен мытлакъа оледжексинъ. Сен ве бутюн сенинъ эвинъдекилеринъ оледжеклер. Саба танъда турып, Авимелек озь хызметчилерини чагъыртты ве оларгъа бутюн бу шейни айтып берди. Олар пек къоркътылар. Сонъ Авимелек Ибраимни озюне чагъыртып, бойле деди: — Недир бу сенинъ бизге япкъанынъ? Санъа къаршы мен насыл гуна яптым ки, сен мени ве падишалыгъымны бу буюк гунагъа батырдынъ? Сен манъа олмайджакъ шейлер яптынъ. Сонъ даа къошты Авимелек Ибраимге: — Бу ишни япкъанда, акъылынъда не тута эдинъ? — Белледим ки, керчектен де бу ерде Алладан къоркъмайлар ве апайым ичюн мени ольдюрирлер, — деди Ибраим. — Ондан гъайры о, керчектен де меним къызкъардашым: анамнынъ къызы олмайып, о, бабамнынъ къызыдыр. О меним апайым олды. Алла манъа бабамнынъ эвинден кетмеге буюргъанда, мен Сареге айттым: «Ялварам санъа, манъа бир эйилик яп: къайда кельмесек де, мен сенинъ агъанъ олгъанымны айт». Авимелек къой-эчкилер, туварлар, хызметчи къызлар ве къуллар алып, Ибраимге берди, апайы Сарени де къайтарды. Сонъ Авимелек деди ки: — Бакъ, бутюн ерим сенинъ огюнъде: къайда истесенъ, анда яша. Сареге исе бойле деди: — Мен агъанъа бинъ кумюш бердим. Бу, санъа якъын адамларнынъ козюнде ашалангъанынънынъ устюни къаплар, ве эр кеснинъ огюнде сен темиз олурсынъ. Ибраим Аллагъа дува этти, ве Алла Авимелекни, онынъ апайыны ве хызметчи апайларыны тедавийледи. Олар кене бала тапып башладылар. Эвель исе Ибраимнинъ апайы олгъан Саре ичюн, РАББИ Авимелекнинъ эвинде олгъан эписи апайларгъа бала догъмагъа къысмет этмей эди. РАББИ айткъаны дайын, Сарени унутмады, айткъаныны япты. Саре юклю олды ве къарт Ибраимге, Алла айткъан вакътында, огълан бала тапты. Ибраим озюнинъ Сареден догъгъан огълуна Исхакъ деген ад къойды. Секизинджи куню, Алла эмир эткени киби, Ибраим Исхакъ огълуны сюннет эттирди. Исхакъ догъгъанда, Ибраим юз яшында эди. Саре: — Алла мени кульмеге меджбур этти. Ким меним акъкъымда эшитсе — куледжектир, — деди ве: — Ибраимге, онынъ Сареси баланы кокюснен эмиздиреджегини, ким айтып олур эди? Амма, иште, къартлыгъында Ибраимге менден огълан бала корьмеге насип олды! — деп къошты. Бала осьти ве кокюстен кестирильди. Исхакъ кокюстен кестирильген куню Ибраим буюк той япты. Мысырлы Хагъар Ибраимге тапкъан огълан Исхакънынъ устюнден кульгенде, Саре буны корьди де, Ибраимге: — Бу къул апайны огълунен берабер айдап йибер. Бу къул апайнынъ огълу меним огълум Исхакъ киби мирас алмайджакъ, — деди. Озь огълу акъкъында айтылгъан бу лафлар Ибраимни пек гъамландырды. Лякин Алла Ибраимге бойле деди: — Къул апайынъ ве огълунъ ичюн гъамлы олма. Саре санъа не айтса, оны динъле. Сенинъ эвлятларынъ оларакъ Исхакътан чыкъкъанлар сайыладжакълар. Хызметчи апайнынъ огълундан да халкъ асыл этерим, чюнки о да, сенинъ эвлядынъ. Ибраим саба эрте турып, отьмек ве сувгъа толу мешин торба алып, Хагъаргъа берди ве онынъ омузларына къойды. Огълуны да онъа берди ве: «Кет», — деди. Хагъар кетип, Беэр-Шева сахрасында долашты. Мешин торбадаки сув биткен сонъ, Хагъар огълуны чалы тюбюнде къалдырды. Озю исе барып, «Баланынъ оледжегини корьмеге истемейим», — деп, бир яй атышы узакълыгъында отурды. Отурып, къыямет къопарды ве окюр-окюр агълады. Алла огъланнынъ сесини эшитти. Алланынъ Мелеги коктен Хагъарны чагъырып, бойле деди: — Не олды санъа, Хагъар? Къоркъма. Алла огъланнынъ сесини о олгъан еринде эшитти. Тур, огъланны котер да, оны къолундан тут. Мен ондан буюк миллет асыл этеджегим. Алла онынъ козьлерини ачты, ве Хагъар суву олгъан къуюны корьди. Барып, мешин торбаны сувгъа толдурды ве огълангъа ичирди. Алла огъланнен эди. Бала осьти, сахрада яшап башлады ве яйдан аткъан окъчу олды. О, Паран сахрасында яшай эди. Анасы онъа Мысыр топрагъындан апай алды. О заман Авимелек озюнинъ аскербашы Пикъолнен берабер Ибраимге деди: — Алла санъа эр бир туткъан ишинъде ярдым эте. Шимди мында Алланынъ Адынен манъа емин эт ки, сен не манъа, не балаларыма, не эвлятларыма хаинлик япмазсынъ. Насыл мен санъа яхшылыкъ япкъан олсам, сен де ойле манъа ве вакътынджа яшагъан топрагъынъа яхшылыкъ япарсынъ. — Емин этем, — деди Ибраим. Сонъ Ибраим Авимелекни опькеледи, чюнки онынъ хызметчилери Ибраимден сувгъа толу къуюны тутып алгъан эдилер. — Буны ким япкъаныны бильмейим, — деди Авимелек. — Сен де манъа бир шей айтмадынъ. Бу иш акъкъында мен шимдигедже эшитмедим. Ибраим къой-эчкилерининъ ве туварларынынъ бир къысмыны алып, Авимелекке берди, ве олар экиси анълашма тиздилер. Сонъ Ибраим къой сюрюсинден еди къойны алып, оларны айры къойды. Авимелек Ибраимден: — Бу, сен айры къойгъан еди къойларынъ негедир? — деп сорады. — Бу еди къойны элимден ал. Олар бу къуюны мен къазгъаныма шаатлыкъ олсунлар, — деди Ибраим. Ибраим бу ернинъ адыны Беэр-Шева къойды, чюнки олар экиси мында емин эттилер. Бойлеликнен, олар Беэр-Шевада анълашма тиздилер. Сонъ Авимелек ве онынъ аскербашы Пикъол барып, фелестинлилернинъ топрагъына къайттылар. Ибраим исе Беэр-Шевада тамариск терегини сачты ве анда РАББИге, Эбедий Аллагъа дува этти. Сонъ Ибраим фелестинлилернинъ топрагъында даа чокъ вакъыт яшады. Бу вакъиалардан сонъ, бир кунь Алла Ибраимни сынады. — Ибраим! — деди Алла. — Мен мындам, — деди о. — Озь севимли, бирден-бир огълунъ Исхакъны ал да, Мория топрагъына бар. Анда Мен санъа айтаджакъ байырларнынъ биринде огълунъны къурбан чалып, бутюнлей якъ, — деди Алла. Ибраим саба эрте турды, эшегини екти, янына эки хызметчи огъланыны ве озь огълу Исхакъны алды. Чалынаджакъ къурбанны бутюнлей якъмакъ ичюн одун парлап, онъа Алла айткъан ерге ёл алды. Учюнджи куню Ибраим о ерни узакъта корьди. — Эшекнен мында къалып турунъыз, — деди Ибраим хызметчи огъланларгъа. — Мен исе огъланнен берабер анда барып, ибадет этермиз ве сизге къайтырмыз. Ибраим чалынаджакъ къурбанны бутюнлей якъмакъ ичюн одунларны алып, огълу Исхакънынъ аркъасына къойды. Озю исе къолуна пычакъ ве атешни алды. Бойлеликнен, олар экиси берабер кеттилер. — Бабам, — деди Исхакъ бабасына. — Не, огълум? — деп джевап берди Ибраим. — Мына атеш ве одунлар, амма къурбан айваны къайда я? — деди Исхакъ. — Огълум, Алла Озюне къурбан айванны тапар, — деди Ибраим. Сонъ олар экиси берабер ёлны девам эттирдилер, Алла Ибраимге айткъан ерге кельдилер. Анда Ибраим къурбан ерини къурды, одунларны азырлады ве, огълу Исхакъны багълап, къурбан ери устюне, одунлар тёпесине къойды. Сонъ, огълуны соймакъ ичюн, къолуны узатып, пычакъ алды. Лякин РАББИнинъ Мелеги коктен оны: — Ибраим, Ибраим! — деп чагъырды. — Мен мындам, — деди Ибраим. — Огълангъа къаршы къолунъны котерме, онъа асыл бир шей япма. Энди Мен билем ки, сен Алладан къоркъасынъ. Бирден-бир огълунъны Манъа бермеге аджымадынъ, — деди Мелек. Ибраим бакъып, артында, чалы-чырпы ичинде бойнузларындан сарылып къалгъан къочкъарны корьди. Ибраим барып, къочкъарны алды ве огълу ерине оны къурбан чалып бутюнлей якъты. Ибраим о ернинъ адыны Яхве-Ире къойды. Онынъ ичюн шимди де: «РАББИнинъ байырында тапылыр», — деп айталар. РАББИнинъ Мелеги Ибраимни экинджи кере коктен чагъырып, онъа бойле деди: — РАББИнинъ сёзлери будыр: Озюмнен ант этем ки, сен бу ишни бойле япкъанынъ ичюн, бирден-бир огълунъны Манъа бермеге аджымагъанынъ ичюн, санъа мытлакъа бол эйиликни берерим, эвлятларынъны кок йылдызлары дайын, денъиз ялысындаки къум дайын, мытлакъа чокъ сайылы этерим. Сенинъ эвлятларынъ душманларыны енъеджеклер ве бойсундыраджакълар. Мени динълегенинъ ичюн, эвлятларынъ ярдымынен ер юзюндеки эписи халкълар яхшылыкъ кореджеклер. Сонъ Ибраим хызметчи огъланларына къайтты, ве олар берабер Беэр-Шевагъа кеттилер. Ибраим Беэр-Шевада ерлешти. Бу вакъиалардан сонъ, бир кунь Ибраимге бойле хабер кетирдилер: — Мына Милкъа Нахор къардашынъа огълан балаларны тапты: Уцны — бу биринджи догъгъан огълу, Бузны — онынъ къардашы, Кемуэлни — Арамнынъ бабасы, Кеседни, Хазоны, Пилдашны, Йидлафны ве Бетуэлни. Бетуэлнинъ Рефикъа адлы къызы олды. Ибраимнинъ къардашы олгъан Нахоргъа Милкъа мына бу секиз огълан баланы тапты. Нахорнынъ джариеси олгъан Реума онъа Тевах, Гъахам, Тахаш ве Маакъа адлы балаларны тапты. Саре 127 йыл яшады; будыр онынъ яшайыш йыллары. Саре Кирьят-Арбада, я да Хевронда, Ханаан топрагъында кечинди. Ибраим барып, Саре артындан окюр-окюр яныкълап агълады. Сонъ кечинген апайындан кери чекилип, Хетнинъ огъулларына бойле деди: — Мен сизинъ аранъызда кельмешек олып, вакътынджа яшагъан адамым. Кечинген апайымны мезаргъа къоймакъ ичюн, аранъызда манъа мульк оларакъ мезарлыкъ ери беринъиз. Хет огъуллары Ибраимге бойле джевап бердилер: — Эфендимиз, бизни динълесе. Сен бизим арамызда Алланынъ мырзасысынъ. Кечинген апайынъны энъ яхшы къабирлеримизден биринде дефн эт. Кечинген апайынъны дефн этмек ичюн, бизим арамыздан ич биримиз санъа къабир бермеге «ёкъ» демез. Ибраим турып, о ернинъ халкъына — Хет огъулларына — бель букти ве оларгъа: — Эгер кечинген апайымны мезаргъа къояджагъыма разы олсанъыз, ялварам, меним адымдан Цохарнынъ огълу Эфрондан соранъыз, о манъа тарласынынъ четинде олгъан Макъпела къобасыны берсин, оны сизинъ огюнъизде кумюшнен яхшы фияткъа сатсын. Дефн этмек ичюн, къоба меним мулькюм олсун, — деди. Эфрон Хет огъулларынынъ арасында отурмакъта эди. Бу хитли Эфрон, Хет огъулларына, шеэри араба къапусына кельген эписи адамларгъа эшиттирип, Ибраимге бойле джевап берди: — Ёкъ, эфендим! Мени динълесе: мен санъа тарланы берейим, устюндеки къобаны да санъа берейим, халкъымнынъ козю огюнде оны санъа бахшыш этейим. Кечинген апайынъны дефн эт. Ибраим о ернинъ халкъына бель букип, оларнынъ эписине эшиттирип, Эфронгъа бойле деди: — Мени динълесе! Мен санъа бу тарла ичюн кумюш берейим. Оны менден ал, ве мен анда озь кечинген апайымны дефн этейим. Эфрон Ибраимге бойле джевап берди: — Эфендим, динълесе! Бу ер 400 кумюш тура — бизим арамызда бу акъча олурмы? Дефн эт кечинген апайынъны. Ибраим Эфроннынъ айткъанларына разы олды, ве Хет огъуллары эшиткенлерине коре, Эфрон не къадар айткъан олса, о къадар кумюш, базиргянларда юрген ольчюге коре, 400 кумюш ольчеп, Эфронгъа берди. Бойлеликнен, Мамре къаршысындаки, Макъпела янындаки Эфроннынъ тарласы: тарласы ве устюндеки къоба, тарланынъ этрафындаки сынъырларында ве тарлада олгъан эписи тереклер шеэр араба къапусына кельген эписи Хет огъулларынынъ козю огюнде Ибраимнинъ мулькю олды. Бундан сонъ Ибраим озь апайы Сарени Ханаан топрагъында, Мамре — я да Хеврон — къаршысында, Макъпеладаки тарланынъ къобасында дефн этти. Бойле этип, тарла ве устюндеки къоба мезарлыкъ мулькю оларакъ Хет огъулларындан Ибраимге кечтилер. Ибраим энди къарт ве баягъы яшта эди. РАББИ Ибраимге эр шейде берекет берди. Ибраим эвиндеки энъ къарт олгъан, онынъ бутюн барлыгъынен идаре эткен хызметчисине бойле деди: — Янбашымнынъ тюбюне къолунъны къой, РАББИнен, коклернинъ Алласынен ве ер юзюнинъ Алласынен емин эт ки, араларында мен яшагъан ханаанлыларнынъ къызларындан огълума апай алмайджакъсынъ, амма меним топрагъыма, сой-сопларыма барып, огълум Исхакъкъа андан апай аладжакъсынъ. — Бельки, о апай меннен бу ерге къайтып кельмеге истемез. Огълунъны сен чыкъкъан топракъкъа къайтармагъа керекимми? — деди хызметчи. Ибраим онъа бойле деди: — Ёкъ! Огълумны анда къайтарма. Бабамнынъ эвинден ве сой-сопларымнынъ еринден мени алгъан, манъа: «Бу ерни эвлятларынъа береджегим», — деген ве ант эткен РАББИ, коклернинъ Алласы, сенинъ огюнъде Озюнинъ мелегини ёллайджакъ, ве сен андан огълума апай аладжакъсынъ. Эгер о апай сеннен къайтып кельмеге истемесе, сен бу еминимден бошсынъ. Тек огълумны анда къайтарма. Хызметчи Ибраим-эфендиси янбашынынъ тюбюне къолуны къойып, емин этти, эфендисининъ девелеринден он деве алып кетти. Янында эфендисининъ тюрлю яхшы бахшышлары да бар эди. Хызметчи Арам-Нахараим топрагъына, Нахор шеэрине кетти. Акъшам устю, апайлар сув чекмеге чыкъкъан вакъытта, о, шеэрге якъынлашып, бир къую янына келип, девелерни токътатты ве бойле деди: — Я РАББИ, Ибраим-эфендимнинъ Алласы! Бугунь манъа къысмет эт, Ибраим-эфендиме мерамет эйле. Мына, мен сув чокърагъы янында турам, ве шеэр сакинлерининъ къызлары сув чекмеге чыкъалар. Мен олардан бирине: «Гугюминъден манъа сув ичмеге берсе», — деп айтарым. Эгер о: «Ич! Девелеринъе де сув берейим», — деп айтса, демек къулунъ Исхакъкъа бу къызны апай олып тайинлединъ. Сонъ билирим ки, Сен Ибраим-эфендиме мерамет эйлединъ. О, лафыны даа битирмезден эвель, омузында гугюм кетирген Рефикъа пейда олды. О, Милкъанынъ огълу Бетуэлнинъ къызы эди. Милкъа Ибраимнинъ къардашы Нахорнынъ апайы эди. Рефикъа яш, пек дюльбер, акъай корьмеген къыз эди. О, ашагъы чокъракъ янына тюшти ве гугюмни толдурып, тёпеге котерилип башлады. Ибраимнинъ хызметчиси онынъ къаршысына чапып барды ве онъа: — Гугюминъден манъа ичмеге бираз сув берсе, — деди. — Ич, эфендим, — деди о ве деръал гугюмини омузындан тюшюрип, онъа сув ичмеге берди. Оны сувгъа тойдургъан сонъ, къыз: — Девелеринъе де сувгъа тойгъандже, сув чекип берейим, — деди. Тез-тез гугюминдеки сувны ашлавгъа тёкип, сув чекмек ичюн къуюгъа тараф чапып кетти ве онынъ эписи девелерине сув чекип берди. Хызметчи, РАББИ онынъ ёлуны багъышлагъанмы-ёкъмы экен анъламакъ ичюн, сусып къызгъа бакъып тура эди. Девелер сувгъа тойгъан сонъ, хызметчи, агъырлыгъы беш грамм олгъан, бурунгъа такъылгъан алтын купе ве къызнынъ къолларына эки дане, агъырлыгъы юз грамм олгъан алтын билезлик алып, ондан: — Сен кимнинъ къызы оласынъ? — деп сорады. — Айтса, бабанънынъ эвинде бизге геджелемек ичюн ер тапылырмы экен? — Мен Нахор ве Милкъанынъ огълу олгъан Бетуэлнинъ къызым, — деди о. Ве даа къошты: — Бизде тобаннен ем чокъ. Геджелемеге де ер тапылыр. Хызметчи седждеге къапанып, РАББИге ибадет этти ве бойле деди: — Озюнинъ мераметини эфендиме эйлеген ве ишанчлы олгъан РАББИге, Ибраим-эфендимнинъ Алласына бинъ шукюрлер олсун! РАББИ мени дос-догъру ёлнен эфендимнинъ къардашынынъ эвине кетирди. Къыз чапып кетти ве бу шейлер акъкъында анасынынъ эвинде айтып берди. Рефикъанынъ Лаван адлы агъасы бар эди. О, чокъракъ янына, бу адамгъа чапып барды. Купени ве къардашынынъ къолларында билезликлерни корип, къардашы Рефикъанынъ: «Бу адам манъа буны деди», — деген сёзлерини эшитип, Ибраимнинъ хызметчисине барды ве оны девелеринен чокъракъ янында тургъаныны корьди. О, бойле деди: — РАББИден багъышлангъан адам, хош кельдинъ! Сен не ичюн тышары турасынъ? Мен сенинъ ичюн эв, девелеринъ ичюн ер азырладым. Хызметчи эвге кирди. Лаван девелернинъ эгерлерини чыкъарды ве оглерине тобаннен ем къойды. Ибраимнинъ хызметчисине ве онен олгъан адамларгъа аякъ ювмагъа сув кетирдилер ве софра къойдылар. Лякин хызметчи: — Насыл ишнен кельгенимни айтмагъандже ашамайджагъым, — деди. — Айт, — деди Лаван. — Мен Ибраимнинъ къулу олам, — айтып башлады хызметчи. — РАББИ меним эфендиме баягъы берекет берди, ве о, буюк адам олды: РАББИ онъа къой-эчкилер ве туварлар, кумюш ве алтын, хызметчи къызлар ве къуллар, девелер ве эшеклер берди. Эфендимнинъ апайы Саре къартайгъанында, онъа огълан бала тапты, ве эфендим озюндеки бутюн барлыгъыны огълуна берди. Эфендим манъа: «Топракъларында мен яшагъан ханаанлыларнынъ къызларындан огълума апай алма. Бабамнынъ эвине ве халкъыма барып, огълума апай андан ал», — деп, мени емин эттирди. Мен эфендиме: «Бельки, о апай меннен къайтып кельмез», — дедим. О, исе манъа бойле деди: «Мен РАББИнинъ козю огюнде яшайым. О, сеннен Озюнинъ мелегини ёллайджакъ ве ишинъни онъундан кетиреджек. Сен огълума халкъымдан, бабамнынъ эвинден апай аладжакъсынъ. Меним халкъыма барсанъ, бу емининъден бош олурсынъ. Олар санъа къыз бермеселер биле, емининъден бошсынъ». Бугунь чокъракъ янына келип, мен дедим: «Я РАББИ, Ибраим-эфендимнинъ Алласы! Япмагъа ниетленген ишимни онъундан кетирсе! Мына мен шимди сув чокърагъы янында турам. Сув чекмек ичюн мында бир къыз кельгенде, мен онъа: “Гугюминъден манъа азчыкъ сув ичмеге берсе”, — деп айтарым. Эгер о манъа: “Ич! Девелеринъе де сув ичмеге берейим”, — деп айтса, демек, эфендимнинъ огълуна РАББИ тайинлеген апай будыр». Мен даа тюшюнип битирмезден эвель, омузында гугюм кетирген Рефикъа пейда олды. О, чокъракъкъа тараф тюшип, сув чекип башлагъанда, мен онъа: «Манъа сув ичмеге берсе», — дедим. О, деръал гугюмини омузындан тюшюрди ве: «Ич! Девелеринъе де сув ичмеге берейим», — деди. Мен ичтим, ве о, девелерге де сув ичмеге берди. Мен ондан: «Сен кимнинъ къызы оласынъ?» — деп сорадым. О манъа: «Нахор ве Милкъанынъ огълу олгъан Бетуэлнинъ къызы олам», — деди. Сонъ мен бурнуна купе ве къолларына билезликлер бердим. Озюм исе РАББИге седждеге къапанып ибадет эттим ве РАББИге, Ибраим-эфендимнинъ Алласына бинъ шукюрлер эттим. О, мени эфендимнинъ огълуна эфендимнинъ къардашынынъ къызыны алмакъ ичюн дос-догъру ёлнен кетирген эди. Эфендиме мерамет япаджакъсынъызмы ве онъа ишанчлы оладжакъсынъызмы, шимди манъа айтынъыз. Ёкъ олса биле, эписи бир айтынъыз. Сонъ онъа коре иш корерим. Лаваннен Бетуэл онъа бойле джевап бердилер: — Бу иш РАББИдендир. Бизим къолумызда не бар? Рефикъа огюнъдедир, ал оны да кет. РАББИ айткъаны киби, о, эфендинънинъ огълуна апай олсун. Буны эшиткен Ибраимнинъ хызметчиси РАББИге ерге къадар бель букти. Сонъ кумюш ве алтын бахшышларнен берабер дюльбер урбаларны Рефикъагъа берди, онынъ агъасынен анасына да къыйметли бахшышлар берди. Бундан сонъ о ве онынъ ёлдашлары ашадылар-ичтилер ве анда геджеледилер. Сабадан турып, Ибраимнинъ хызметчиси: — Манъа эфендиме кетмеге разылыкъ беринъиз, — деди. Лякин агъасынен анасы онъа: — Къыз бизнен даа он кунь къадар олсун да, сонъ кетерсинъиз, — дедилер. — Мени ёлдан къалдырманъыз, — деди хызметчи. — РАББИ ишимни онъундан кетирди. Манъа кетмек ичюн разылыкъ беринъиз де, мен эфендиме къайтайым. — Къызны чагъырып, озюнден сорайыкъ, — дедилер олар. Рефикъаны чагъырдылар ве ондан: — Бу адамнен кетеджексинъми? — деп сорадылар. — Кетеджегим, — деди о. О заман олар къызкъардашы Рефикъаны, онынъ даясыны, Ибраимнинъ хызметчисини ве онынъ ёлдашларыны йибердилер. Рефикъагъа эляллыкъ берип, онъа бойле дедилер: — Къызкъардашымыз! Сенден бинълер, онар бинълер эвлят олсун! Эвлятларынъ душманларыны енъсин ве бойсундырсынлар! Рефикъа ве онынъ къыз хызметчилери девелерге минип, Ибраимнинъ хызметчиси пешинден кеттилер. Бойле этип, Ибраимнинъ хызметчиси Рефикъаны алып, эвине къайтып кетти. О вакъыт Исхакъ Беэр-Лахай-Роиден кетип, Негевде яшай эди. Акъшам устю, Исхакъ тюшюнджелерини ерли-ерине кетирмек ичюн, тарлагъа чыкъты. Козьлерини котерип бакъса — иште, девелер келелер. Рефикъа бакъып, Исхакъны корьди. Деведен тюшип, о, Ибраимнинъ хызметчисинден: — Тарла бою бизге тараф кельген бу адам кимдир? — деп сорады. — Меним эфендим, — деди хызметчи. О заман Рефикъа орьтю алды да, орьтюльди. Хызметчи Исхакъкъа бутюн олгъан шейлерни айтып берди. Сонъ Исхакъ Рефикъаны анасы Саренинъ чадырына кирсетти ве онъа эвленди. Бойле о, онынъ апайы олды. Исхакъ Рефикъаны севди, ве анасына олгъан яныгъы кечти. Ибраим даа бир кере эвленди, апайынынъ ады Кетура эди. О, Ибраимге Зимран, Ёкъшан, Медан, Мидьян, Ишбакъ ве Шуах адлы огълан балаларны тапты. Ёкъшаннынъ Шева ве Дедан адлы балалары олды. Деданнынъ огъуллары: Ашшурим, Летушим ве Леуммимдир. Мидьяннынъ огъуллары будыр: Эфа, Эфер, Ханокъ, Авида ве Элдаа. Олар эписи Кетуранынъ эвлятларыдыр. Ибраим бутюн олгъан барлыгъыны огълу Исхакъкъа берди. Джариелеринден олгъан огъулларына исе Ибраим, даа сагъ олгъанда, бахшышлар берип, оларны огълу Исхакътан четке, шаркъкъа, шаркъ топракъларына ёллады. Эписи олып, Ибраим 175 йыл яшады. О, баягъы яшта олгъан къарт олып, яшайышкъа тойып кечинди ве баба-деделерине къошулды. Огъуллары Исхакъ ве Исмаил Ибраимни Мамренинъ къаршысында, Цохар огълунынъ хитли Эфроннынъ тарласындаки Макъпела къобасында дефн эттилер. Бу тарланы Ибраим Хетнинъ огъулларындан сатын алгъан эди. Анда Ибраим ве онынъ апайы Саре дефн этильгенлер. Ибраим кечинген сонъ, Алла онынъ огълу Исхакъны багъышлады. Исхакъ Беэр-Лахай-Рои янында яшай эди. Мына Ибраимнинъ огълу Исмаил (оны Ибраимге Саренинъ хызметчиси мысырлы Хагъар тапты) ве онынъ эвлятлары акъкъында ривает. Буюгинден башлап кичкенесине баргъандже, Исмаил огъулларынынъ адлары будыр: Невайот (Исмаилнинъ биринджи догъгъан огълу), Кедар, Адбеэл, Мивсам, Мишма, Дума, Масса, Хадад, Тема, Етур, Нафиш ве Кедма. Бу Исмаилнинъ огъуллары ве он эки халкъ башлыкъларынынъ адлары. Оларнынъ адлары койлерининъ ве къасабаларынынъ адлары олдылар. Исмаил эписи олып, 137 йыл яшады. Сонъ о кечинди ве баба-деделерине къошулды. Онынъ эвлятлары Ашшургъа тараф Мысыр огюнде олгъан Хавиладан башлап Шургъадже ерлештилер. Олар озь агъа-къардашларынен душманлыкъта яшай эдилер. Мына Ибраимнинъ огълу Исхакъ ве онынъ эвлятлары акъкъында ривает. Ибраимнинъ Исхакъ адлы огълу олды. Исхакъ къыркъ яшында олгъанда, о, Паддан-Арамдан олгъан арамлы Бетуэлнинъ къызы Рефикъагъа эвленди. Рефикъа, арамлы Лаваннынъ къызкъардашы эди. Апайы бала тапып оламагъаны ичюн, Исхакъ РАББИге дува этти. РАББИ Исхакънынъ дувасыны эшитти, ве апайы Рефикъа юклю олды. Онынъ ичинде олгъан огъуллары талашып башладылар, ве Рефикъа: «Бу манъа не ичюн олды?» — деп тюшюнди ве барып, РАББИден сорады. РАББИ онъа бойле деди: — Къурсагъынъда эки миллет бар. Ичинъден эки тюрлю халкъ пейда оладжакълар. Олардан бир халкъы башкъасындан кучьлюдже оладжакъ, ве кичкенесине буюги хызмет этеджек. Онъа догъмагъа вакъыт кельди. Мына, къурсагъында эгизлер эди. Биринджиси бутюн къырмызы ве юньлю урба киби чыкъты; онынъ адыны Исав къойдылар. Артындан, Исавнынъ табаныны къолунен тутып, къардашы чыкъты. Онъа Якъуп деген ад къойдылар. Олар догъгъанда, Исхакъ алтмыш яшында эди. Балалар буюдилер. Исав уста авджы, тарла адамы олды. Якъуп исе чадырларда яшагъан юваш адам олды. Ав этини бегенип, Исхакъ Исавны севе эди. Рефикъа исе Якъупны севе эди. Бир кунь Якъуп аш пиширгенде, Исав тарладан болдурып-узюлип къайтты. Исав Якъупкъа: — Манъа анавы къырмызыдан ашамагъа берчи, — деди. — Мен болдурдым. (Бунынъ ичюн онъа Эдом деген лагъап бердилер.) Якъуп Исавгъа: — Сен манъа биринджи догъгъан акъкъынъны сат, — деди. — Мен ачтан олерим, — деди Исав. — Биринджи догъгъанымнынъ акъкъындан манъа не файда? — Башта емин эт, — деди Якъуп. Исав емин этти ве Якъупкъа биринджи догъгъанынынъ акъкъыны сатты. Сонъ Якъуп Исавгъа отьмек ве берджимек шорбасыны берди. Исав ашап ичти ве сонъ турып кетти. Бойле этип, Исав биринджи догъгъанынынъ акъкъыны козь огюне биле алмады. Ибраимнинъ куньлеринде олгъан биринджи ачлыкътан гъайры, мемлекетте даа бир ачлыкъ олды. Исхакъ Герар шеэрине, фелестинлилернинъ падишасы Авимелекке кетти. Исхакъкъа РАББИ пейда олды ве бойле деди: — Мысыргъа барма, Мен санъа айтаджакъ мемлекетте ерлеш. Бу мемлекет бою долашып юр. Мен сеннен олурым ве сени багъышларым: санъа ве сенинъ эвлятларынъа эписи бу топракъларны берерим ве бабанъ Ибраимге берген антымны ерине кетиририм. Эвлятларынъны кок йылдызлары дайын чокъ сайылы этерим, оларгъа эписи бу топракъларны берерим. Эвлятларынъ ярдымынен ер юзюндеки эписи халкълар яхшылыкъ кореджеклер. Чюнки Ибраим Меним айткъанларымны динъледи ве онъа буюргъан эмирлеримни, низамнамелеримни ве къанунларымны беджере эди. Исхакъ Герар шеэринде ерлешти. О ернинъ адамлары ондан апайы акъкъында сорагъанларда, о: — О, меним къызкъардашымдыр, — деди. «Бу ернинъ адамлары мени Рефикъанынъ дюльберлиги ичюн ольдюрирлер», — тюшюнип, Исхакъ Рефикъа онынъ апайы олгъаныны айтмагъа къоркъты. Лякин анда яшагъанына баягъы вакъыт кечкен сонъ, фелестинлилернинъ падишасы Авимелек пенджереге бакъып, Исхакъ апайы Рефикъанен ойнашкъаныны корьди. Авимелек Исхакъны чагъыртты ве онъа: — Керчектен де, о, сенинъ апайынъдыр. Насыл олып да, сен: «О, меним къызкъардашымдыр», — дединъ? — деди. — Мени онынъ ичюн ольдюрирлер, деп тюшюндим, — деди онъа Исхакъ. — Сен бизнен япкъанынъ недир? — деди Авимелек. — Халкъымдан бири апайынънен яткъан олса, сен бизни къабаатлы этер эдинъ! Сонъ Авимелек бутюн халкъкъа эмир берди: — Бу адамгъа я да онынъ апайына токъунгъан эр ким ольдюриледжектир. О топракъта Исхакъ ашлыкъ сачты, ве о йылы онынъ берекети юз къат чокъ олды. Онъа РАББИ берекет берди. Исхакъ зенгин олып, даа зияде зенгин адам олмагъандже, эп зенгинлеше эди. Исхакънынъ сюрюнен къой-эчкилери, туварлары, эм къуллары чокъ олдылар. Фелестинлилер оны пахыллап башладылар. Олар даа Ибраим сагъ олгъанда, Ибраимнинъ къуллары къазгъан эписи къуюларны йыкъып, топракъкъа толдургъанлар. Сонъ Авимелек Исхакъкъа: — Кет бизим арамыздан. Сен чокъ къудретли олдынъ, — деди. Исхакъ андан кетти, Герар вадийинде чадырларынен ерлешти ве анда яшап башлады. Даа бабасы Ибраим сагъ олгъанда къазылгъан ве Ибраим кечинген сонъ фелестинлилер йыкъкъан сув къуюларыны Исхакъ кене къазды, бу къуюларны кене бабасы берген адларнен адландырды. Исхакънынъ къуллары вадийде ер къазгъанда, анда сув чокърагъыны таптылар. Амма Герар чобанлары Исхакънынъ чобанларынен: «Бу бизим сувумыз», — деп къавгъа эттилер. Къую «Къавгъа» деп адландырылды, чюнки чокъракъ ичюн Исхакънен къавгъа олды. Башкъа къую къаздылар, онынъ ичюн де къавгъа олды, ве онъа «Душманлыкъ» деген ад къойдылар. О заман Исхакъ мындан даа узакъ кетти ве башкъа къую къазды. Бу къую ичюн энди къавгъа олмады, ве Исхакъ: «РАББИ бизге бол ер берди, ве биз ер юзюнде чокълашаджакъмыз», — деп, онъа «Бол Ер» деген ад къойды. Андан Исхакъ Беэр-Шевагъа барды. О геджеси онъа РАББИ корюнди ве бойле деди: — Мен бабанъ Ибраимнинъ Алласыдырым. Къоркъма, Мен сеннен. Мен сени багъышларым, къулум олгъан бабанъ Ибраимнинъ хатири ичюн эвлятларынъны чокъ сайылы этерим. Анда Исхакъ къурбан ерини къурды ве РАББИге дува этти. Сонъ Исхакъ чадырыны къойды, ве онынъ къуллары къую къазып башладылар. Сонъ Исхакъкъа Герардан везири Ахуззатнен ве аскербашы Пикъолнен берабер Авимелек кельди. — Мени козьден чыкъарып къувгъан сонъ, манъа неге кельдинъиз? — деп сорады олардан Исхакъ. — Сеннен РАББИ олгъаныны биз ачыкъ-айдын корьдик, — дедилер олар. — Онынъ ичюн бойле айттыкъ: арамызда емин олсун. Айды, анълашма тизейик. Бизге ич бир тюрлю яманлыкъ этмейджегинъе емин эт. Биз санъа бир тюрлю яманлыкъ япмайып, тек яхшылыкъ япа эдик ве сени эсен-аман тынч йибердик. Шимди РАББИнинъ багъышлавы сеннен. Исхакъ оларгъа зияфет япты, ве олар ашап-ичтилер. Саба эрте турып, бири-бирлерине емин эттилер. Сонъ Исхакъ оларны йиберди, ве олар ондан эсен-аман кеттилер. Шу куню де Исхакънынъ къуллары онъа келип, къазгъан къуюларындан сув чыкъкъаныны хабер эттилер. Исхакъ бу къуюнынъ адыны Шива деп къойды. Онынъ ичюн бу куньгедже шу шеэрнинъ ады — Беэр-Шева. Исав къыркъ яшында олгъанда, хитли Беэрийнинъ къызы Ехудитни ве хитли Элоннынъ къызы Басематны апай этип алды. Олар экиси Исхакъ ве Рефикъа ичюн агъырлыкъ эте эдилер. Исхакъ къартайгъанда, козьлери ярамай корип башлагъанда, о, озюнинъ буюк огълу Исавны чагъырды. — Огълум! — деди онъа Исхакъ. — Мен мындам, — деди онъа огълу. — Мен энди къартайдым, — деди Исхакъ. — Даа не къадар яшайджагъымны бильмейим. Озь алетлеринъни, яйынъны ве окълугъынъны алып, тарлагъа авгъа чыкъ. Мен севген леззетли ашны азырла ве манъа кетир. Сонъ мен ашарым, ве ольмезден эвель джаным сени багъышлар. Рефикъа исе Исхакънынъ огълу Исавгъа айткъанларыны эшитти. Исав ав этинден кетирмек ичюн тарлагъа авгъа чыкъкъан сонъ, Рефикъа огълу Якъупкъа бойле деди: — Мен бабанънынъ Исав агъанъа: «Манъа ав этинден кетирип, леззетли аш азырла да, мен ашарым ве олюмимден эвель РАББИнинъ огюнде сени багъышларым», — деп айткъаныны эшиттим. Шимди, огълум, мен санъа буюргъан шейни динъле. Къой-эчкилер сюрюсине бар да, манъа андан эки яхшы бакъылгъан улакъ кетир. Мен олардан бабанъ севген леззетли ашны азырларым. Сен оны бабанъ огюне алып кетерсинъ; о, ашар ве ольмезден эвель сени багъышлар. — Агъам Исав юньлю адамдыр, — деди Якъуп анасы Рефикъагъа. — Меним терим исе тегиз. Барып да, бабам мени тутып бакъса, мен онынъ юзю огюнде яланджы олып, башыма багъышлав дегиль, къаргъыш къазанырым! Лякин анасы онъа: — Огълум, сенинъ къаргъышынъ манъа олсун, тек айткъанымны динъле. Бар да, сорагъанымны кетир, — деди. Якъуп барып, улакъларны алды ве анасына кетирди. Анасы онынъ бабасы севген леззетли ашны азырлады. Сонъ Рефикъа эвинде олгъан буюк огълу Исавнынъ энъ яхшы урбаларыны алып, кичик огълу Якъупнынъ устюне кийдирди, къолларыны ве тегиз бойнуны улакъларнынъ терисинен сарды. Сонъ азырлагъан леззетли ашнен отьмекни огълу Якъупнынъ къолуна берди. Якъуп бабасына кирип: — Бабам! — деди. — Мен мындам, — деди бабасы. — Огълум, сен кимсинъ? — Мен Исав, сенинъ биринджи догъгъан огълунъ, — деди бабасына Якъуп. — Сен манъа насыл айттынъ, мен ойле де яптым. Отурып, ав этинден аша. Сонъ джанынъ мени багъышласын. — Огълум, — деди бабасы. — Не о къадар тез тапып кельдинъ я? — РАББИ, сенинъ Алланъ, манъа къысмет этти, — деди Якъуп. — Кельчи яныма, огълум, — деди Исхакъ Якъупкъа. — Мен сени тутып бакъайым, огълум Исав сен экенсинъми-ёкъмы? Якъуп бабасы Исхакънынъ янына барды. Исхакъ Якъупны тутып бакъты ве: — Сеси Якъупнынъ, къоллары Исавнынъ, — деди. Якъупнынъ къоллары агъасы Исавнынъ къоллары киби юньлю олгъанлары ичюн, Исхакъ Якъупны танымайып, багъышлады. Исхакъ: — Керчектен де, сен меним огълум Исавсынъмы? — деп сорады. — Эбет, мен, — деди Якъуп. — Манъа ав этинден ашамагъа бер, огълум, — деди Исхакъ. — Сонъ джаным сени багъышлар. Якъуп бабасына ашнен шарапны алып берди, ве о, ашап-ичти. Сонъ бабасы Исхакъ онъа: — Огълум, яныма келип, мени опь, — деди. Якъуп бабасынынъ янына келип, оны опьти. Исхакъ онынъ урбасындан кельген къокъуны алып, оны багъышлап, бойле деди: — Мына, меним огълумнынъ къокъусы — РАББИ багъышлагъан тарладан кельген къокъу дайын. Алла санъа кок чыкъыны, ернинъ энъ яхшы махсулларыны ве ашлыкънен шарапнынъ бол-берекетини берсин. Санъа халкълар хызмет этсинлер, миллетлер бель буксюнлер. Агъаларынъа акимдарлыкъ эт, ананънынъ огъуллары санъа бель буксюнлер. Сени къаргъагъан адамлар къаргъышлы олсун, сени багъышлагъан адамлар багъышлангъан олсунлар! Исхакъ огълу Якъупны багъышлагъан сонъ, Якъуп бабасы Исхакънынъ юзю огюнден чыкъкъан сонъ, онынъ агъасы Исав авдан къайтты. О да леззетли ашны азырлады ве бабасына келип: — Тур, бабам, огълунъ кетирген ав этинден аша. Сонъ мени багъышла, — деди. Бабасы Исхакъ ондан: — Сен кимсинъ? — деп сорады. — Мен сенинъ огълунъ! — деди Исав. — Сенинъ биринджи догъгъан огълунъ Исавым! Исхакъ къоркъусындан чокъ титреп башлады ве бойле деди: — Я, сен кельмезден эвель манъа ав этинден кетирип ашаткъан ве мен оны багъышлагъан ким эди? Энди о, багъышлангъан оладжакъ. Исав, бабасынынъ сёзлерини эшитип, буюк ве аджджы толу къыямет къопарды ве бабасына: — Бабам! Мени де багъышла, — деди. Лякин бабасы онъа: — Сенинъ къардашынъ айнеджиликнен келип, багъышлавынъны алды, — деди. — Тевеккель онынъ адыны Якъуп деп къоймадылар, — деди Исав. — О энди эки кере мени алдатты. Башта биринджи догъгъан акъкъымны алды, шимди исе багъышлавымны алды! Ве даа къошты: — Аджеба, сен манъа багъышлав къалдырмадынъмы? — Мен оны сенинъ устюнъе акимдар этип къойдым, эписи агъа-къардашларыны да онъа къуллукъкъа бердим, — деп джевап берди Исхакъ Исавгъа. — Ашлыкънен шарапны да онъа бердим. Сен ичюн мен не япып олурым, огълум? Лякин Исав бабасына: — Бабам, аджеба, сенинъ тек бир дане багъышлавынъ бар эдими? Бабам, мени де багъышла, — деди ве юксек сеснен агълап башлады. Сонъ бабасы Исхакъ онъа бойле джевап берди: — Динъле! Яшагъан ерлеринъ кок чыкъындан ве берекетли ерден узакъ оладжакътыр. Къылычынъ не тапса, онен яшайджакъсынъ ве къардашынъа хызмет этеджексинъ. Лякин вакъыт келир, сен исьян котерип, онынъ зулумыны бойнунъдан алып ташлайджакъсынъ. Якъуп бабасындан багъышлавны алгъаны ичюн, Исавнынъ оны корьмеге козю ёкъ эди, ве Исав юрегинде: «Бабама янып агълайджакъ куньлеримиз якъынлаша. Сонъ мен къардашым Якъупны ольдюририм», — деди. Лякин буюк огълу Исавнынъ сёзлерини Рефикъагъа етиштирдилер. Рефикъа кичик огълу Якъупны чагъырттып, онъа бойле деди: — Агъанъ Исав сени ольдюрмеге истей. Огълум, айткъанларымны динъле: Харангъа, меним агъам Лавангъа къач. [44-45] Агъанънынъ гъазабы кечип, санъа къаршы олгъан ачувы ятышып, агъанъ сен япкъанынъны унутмагъандже, бир къач вакъыт анда яшап тур. Сонъ мен адам ёлларым ве сени андан алырым. Бир куньде экинъизни джоймагъа истемейим. *** Рефикъа Исхакъкъа: — Бу хитли къызларындан яшайышым козюме корюнмей, — деди. — Эгер Якъуп бу ернинъ хитли къызларындан бирини апай этип алса, манъа яшайыш не керек? Исхакъ Якъупны чагъырып, оны багъышлады ве бойле огют берди: — Ханаан къызларындан озюнъе апай алма. Тур да, Паддан-Арамгъа, ананънынъ бабасы Бетуэлнинъ эвине бар. Озюнъе андан, дайынъ Лаваннынъ къызларындан апай ал. Къудретли Алла сени багъышласын, сени арттырсын ве чокъ сайылы этсин. Сенден пек чокъ халкъ асыл олсун. Сен вакътынджа яшагъан, Алла Ибраимге берген топракъкъа саип ол, Ибраимге берген багъышлавны Алла санъа ве эвлятларынъа берсин. Сонъ Исхакъ Якъупны йиберди. Якъуп Паддан-Арам топрагъына, арамлы Бетуэлнинъ огълу олгъан Лавангъа, Якъупнынъ ве Исавнынъ анасы Рефикъанынъ агъасына кетти. Исав хабер алды ки, Исхакъ Якъупны багъышлады, Якъупны багъышлап, апай алмакъ ичюн Паддан-Арамгъа ёллады, «Ханаан къызларындан апай алма», — деген огют берди, ве Якъуп ана-бабасынынъ айткъанларыны динълеп, Паддан-Арамгъа кетти. О вакъыт Исав Ханаан къызлары бабасы Исхакънынъ юрегине ятмагъанларыны анълады. Исмаилге барып, Ибраимнинъ огълу Исмаилнинъ къызы Махалатны, Невайотнынъ къызкъардашыны озюне даа бир апай этип алды. Якъуп Беэр-Шевадан чыкъып, Харангъа ёл алды. Бир ерге келип, кунеш къавушкъаны ичюн, анда геджелемеге токътады. О ернинъ ташларындан бирини алды да, башынынъ тюбюне къойып, анда ятты ве бойле тюш корьди: ер устюнде мердивен тура, онынъ тёпеси коклерге тие, ве Алланынъ мелеклери онынъ устюнден котериле ве эне эдилер. Онынъ устюнде РАББИ турып, Якъупкъа: «Мен — РАББИм, деденъ Ибраимнинъ Алласы ве Исхакънынъ Алласыдырым, — деди. — Сен яткъан топракъны санъа ве эвлятларынъа береджегим. Эвлятларынъ топракъ тозу дайын чокъ сайылы оладжакъ, гъарп ве шаркъкъа, шималь ве дженюпке даркъалып яшайджакъ. Сенинъ ярдымынънен ве эвлятларынънынъ ярдымынен бутюн ер юзюндеки халкъларны багъышларым. Мен сеннен оладжагъым. Къайда бармасанъ, эр ерде сени къорчаларым ве сени бу ерге къайтарырым. Санъа айткъанымны япмагъандже, сени къалдырмайджагъым». Якъуп юкъудан уянды ве: — Керчектен де бу ерде РАББИ бар! Мен исе бильмей эдим я! — деди. Къоркъып, о: — Не къадар къоркъунчлы экен бу ер. Бу — Алланынъ Эвидир, башкъа бир шей дегиль. Кок къапуларыдыр бу! — деди. Саба эрте турып, Якъуп башынынъ тюбюне къойгъан ташны алып, оны абиде этип, догъру тиклеп къойды ве устюне зейтюн ягъы тёкти. Бу ернинъ адыны Якъуп Бет-Эль деп къойды, эвель исе о шеэр Луз деп адлана эди. Сонъ Якъуп бойле сёз берди: — Эгер Алла меним янымда олса, кеткен ёлумда мени къорчаласа, ашамакъ ичюн отьмек ве киймек ичюн урба берсе, эгер мен эсен-аман бабамнынъ эвине къайтсам ве РАББИ меним Аллам олса, мына бу мен абиде этип къойгъан таш Алланынъ Эви олур. Сен береджек эр бир шейинъден мен Санъа он пайда бир пайыны береджегим. Ёлуны девам этип, Якъуп шаркъ огъулларынынъ топрагъына кельди. Бакъып, тарлада къуюны ве онынъ янында къой-эчкилерининъ учь сюрюси яткъаныны корьди. Бу къуюдан адамлар сюрюлерге сув бере эдилер. Къуюнынъ агъзы балабан ташнен япылгъан эди. Анда бутюн сюрюлер топлангъан сонъ, ташны четке юварлатып къоя эдилер ве къой-эчкилерге сув бере эдилер. Сонъ ташны кене озюнинъ ерине, къуюнынъ агъзына къоя эдилер. — Агъаларым, сиз къайдансынъыз? — деп сорады чобанлардан Якъуп. — Харанданмыз, — деп джевап бердилер олар. — Сиз Нахорнынъ торуны Лаванны билесинъизми? — деп сорады олардан Якъуп. — Билемиз, — дедилер олар. — Сагъ-селяметми о? — деди Якъуп. — Сагъ-селямет, — дедилер олар. — Мына онынъ къызы Рахель къой-эчкилерни айдап келе. — Кунь даа ярыгъа етмеди, айванларны топламагъа вакъыт кельмеди, — деди Якъуп чобанларгъа. — Къой-эчкилерге сув беринъиз де, барып отлатынъыз. Лякин олар: — Сув берип оламаймыз. Эписи сюрюлер топлангъан сонъ, адамлар ташны къуюнынъ агъзындан четке юварлатырлар да, биз къой-эчкилеримизге сув берермиз, — дедилер. Олар лакъырды этип тургъанда, бабасынынъ къой-эчкилеринен берабер Рахель кельди. О, оларны отлата эди. Дайысы Лаваннынъ къызы Рахельни ве къой-эчкилерини корип, Якъуп якъынлашты, къуюнынъ агъзындан ташны алып четке юварлатты, дайысынынъ къой-эчкилерине сув берди. Сонъ Якъуп Рахельни опьти ве окюр-окюр агълап, онынъ сой-сопы, Рефикъанынъ огълу олгъаныны айтты. Рахель чапып кетти ве эписини бабасына айтты. Лаван татасынынъ огълу Якъуп акъкъында эшиткен сонъ, онынъ къаршысына чапып чыкъты, оны къучакълап опьти ве эвине алып кетти. Якъуп Лавангъа бутюн олгъан шейни айтып берди. Лаван онъа: — Керчектен де, сен меним кемигим, меним вуджудымсынъ! — деди. Якъуп онда бир ай отурды. Сонъ Лаван Якъупкъа бойле деди: — Аджеба, сен меним союм олгъанынъ ичюн, манъа бес-бедава хызмет этеджексинъми? Насыл акъ тёлейим санъа, айт. Лаваннынъ эки къызы бар эди: буюгининъ ады Леа, кичигининъ исе Рахель эди. Леанынъ козьлери зайыф эди, Рахель исе эм тюз эндамлы, эм дюльбер эди. Якъуп Рахельге севда олды ве Лавангъа: — Сенинъ кичик къызынъ Рахель ичюн санъа еди йыл хызмет этеджегим, — деди. — Яхшы, — деди Лаван. — Оны башкъасына бергендже, санъа бергеним яхшы. Менде къала бер. Якъуп Рахель ичюн еди йыл хызмет этти. Амма, Рахельни севгени ичюн, олар онынъ козюне бир къач кунь дайын корюндилер. Ахыры-сонъу Якъуп Лавангъа: — Хызметимнинъ вакъты битти. Манъа апайымны бер, мен онъа эвленмеге истейим, — деди. Лаван о ернинъ эписи адамларыны топлап, той япты. Акъшам исе Лаван къызы Леаны алды, Якъупкъа кирсетти, ве Якъуп онен ятты. (Хызмет этмек ичюн, Лаван Леагъа озь хызметчиси Зилпаны берген эди.) Саба кельген сонъ, Рахельнинъ ерине Леа олгъаны ачылды! — Меннен япкъанынъ недир? — деп сорады Якъуп Лавандан. — Мен санъа Рахель ичюн хызмет этмедимми? Не ичюн сен мени алдаттынъ? — Бизим тарафларда биринджи догъгъан къыз акъайгъа чыкъмагъандже, кичигини бермеге адет ёкъ, — деди Лаван. — Леанынъ той афтасы кечсин. Сонъ даа еди йыл хызметинъ ичюн, биз санъа Рахельни де берермиз. Якъуп ойле де япты. Той афтасы кечкен сонъ, Лаван къызы Рахельни онъа акъайгъа берди. Лаван къызы Рахельге, онъа хызмет этмек ичюн, озь хызметчисини Билханы берди. Якъуп Рахельнен ятты. О, Рахельни Леадан зияде севе эди. Сонъ Якъуп Лавангъа даа еди йыл хызмет этти. РАББИ Якъупнынъ Леаны корьмеге козю олмагъаныны корьди ве онынъ къурсагъыны бала-чагъалы этти; Рахель исе бала тапып оламай эди. Леа юклю олып, огълан бала тапты ве: «РАББИ меним кедеримни корьди. Энди акъайым мени север», — деп, баланынъ адыны Рубен къойды. Леа кене юклю олды ве огъул тапты. «РАББИ акъайымнынъ мени корьмеге козю олмагъаныны эшитти, манъа бу баланы да берди», — деп, онынъ адыны Шимеон къойды. Кене юклю олып, огълан бала тапты ве: «Энди акъайым манъа япышыр, чюнки мен онъа учь огълан таптым», — деди. Бунынъ ичюн онынъ адыны Левий къойды. Сонъ кене юклю олып, кене огълан тапты ве: «Бу сефер РАББИни макътарым!» — деди. Онынъ ичюн огълунынъ адыны Ехуда къойды. Бундан сонъ бала тапмакъны токътатты. Рахель Якъупкъа бала тапып оламагъаныны корип, татасыны пахыллап башлады ве Якъупкъа: — Манъа бала бер, — деди. — Эгер бермесенъ, мен олерим. Якъуп Рахельге ачувланып, онъа: — Мен санъа бала бермеген Алла дегилим! — деди. — Мына меним хызметчим Билха, — деди Рахель. — Онен ят. Ондан балалы олайым деп, о, манъа бала тапсын. Рахель хызметчиси Билханы онъа апай оларакъ берди, ве Якъуп онен ятты. Билха юклю олып, Якъупкъа огълан бала тапты. — Алланынъ козю догъру, — деди Рахель. — Керчектен де О, мени эшитип, манъа огълан бала берди. Онынъ ичюн огъланнынъ адыны Дан къойды. Рахельнинъ хызметчиси Билха кене юклю олды ве Якъупкъа даа бир огълан тапты. — Алланынъ кучюнен мен татамнен курештим ве гъалип чыкътым, — деп, Рахель огъланнынъ адыны Нафталий къойды. Леа исе, озю бала тапмакъны токътаткъаныны корип, Зилпаны алып, Якъупкъа апай оларакъ берди. Сонъ Леанынъ хызметчиси Зилпа Якъупкъа огълан бала тапты. — Не къадар къысмет! — деп, Леа баланынъ адыны Гъад къойды. Сонъ Леанынъ хызметчиси Зилпа Якъупкъа экинджи огълан баланы тапты. — Бу меним бахтыма! Энди апайлар мени бахтлы деп саярлар, — деди Леа ве баланынъ адыны Ашер къойды. Бир заманда, богъдай орулгъан вакъытта Рубен барып, тарлада мандрагор махсулларыны тапты ве оларны анасы Леагъа кетирди. Рахель Леагъа: — Огълунъ кетирген мандрагорлардан манъа берсе, — деди. — Акъайымны менден тутып алгъанынъ аз олдымы санъа? — деди Леа. — Энди огълум кетирген мандрагорларны да алмагъа истейсинъми? — Эгер огълунънынъ мандрагорларыны манъа берсенъ, — деди Рахель, — акъайым бугунь гедже сеннен ятар. Акъшам Якъуп тарладан къайткъанда, Леа онынъ къаршысына чыкъып: — Бугунь манъа кир. Мен сени огълум кетирген мандрагорларгъа сатын алдым, — деди. О геджеси Якъуп Леанен ятты. РАББИ Леаны эшитти. Леа о геджеси кене юклю олды ве Якъупкъа бешинджи огълан баланы тапты. — Бу, — акъайыма хызметчимни бергеним ичюн манъа Алланынъ мукяфатыдыр, — деп, Леа баланынъ адыны Йиссакъар къойды. Леа кене юклю олды ве Якъупкъа алтынджы огълан баланы тапты. — Алла манъа аджайип бахшыш берди. Энди акъайым манъа урьмет этеджек, чюнки мен онъа алты огълан бала таптым, — деди Леа ве огълунынъ адыны Зевулун къойды. Сонъ Леа къыз бала тапты ве онынъ адыны Дина къойды. Сонъ Алла Рахельни хатырлады, оны эшитти ве къурсагъыны бала-чагъалы этти. Рахель юклю олды ве огълан бала тапып: — Алла меним масхаралыгъымдан азат этти, — деди. Рахель баланынъ адыны Юсуф къойды ве: — РАББИ манъа даа бир огълан бала берсин, — деди. Рахель Юсуфны догъгъан сонъ, Якъуп Лавангъа бойле деди: — Манъа озь ериме, озь топрагъыма кетмеге разылыкъ бер; мен къайтайым. Апайларымнен балаларыма да меннен кетмеге разылыкъ бер. Мен олар ичюн санъа хызмет эттим. Насыл чалышкъанымны озюнъ билесинъ. — Сенинъ козюнъде урьмет къазангъан олсам, мени динъле, — деди онъа Лаван. — Фалда чыкъкъанына коре, РАББИ мени сенинъ хатиринъ ичюн багъышлады. Озюнъе насыл мукяфат истесенъ, санъа берерим. — Насыл чалышкъанымны ве мен олгъанда айванларынъ насыл яхшы олгъанларыны озюнъ билесинъ, — деди Якъуп. — Мен кельгенде, айванларынъ аз эди, энди исе чокъ олды! Меним келювимнен РАББИ сени багъышлады. Лякин озь эвим ичюн мен не вакъыт чалышаджагъым? — Не берейим санъа? — деди Лаван. — Манъа сенден бир шей керекмей, — деди Якъуп. — Айткъанымны япсанъ, мен кене сенинъ къой-эчкилеринъни бакъарым ве къорчаларым. Бугунь эписи къой-эчкилерни айланып чыкъайым да, олардан эписи бенекли ве чубар айванларны, къозулардан эписи къара сойларыны, улакълардан да эписи чубар ве бенекли сойларыны айырып алырым. Бу меним мукяфатым олур. Сонъра мукяфатымны бакъмагъа кельгенинъде, санъа догърулыгъым джевап берер: менде бенексиз ве чубар олмагъан улакъны, я да къара олмагъан къозуны корьсенъ, демек, мен оны сенден хырсызладым. — Келиштик, — деди Лаван. — Айткъанынъ дайын олсун. О куню Лаван сырлы ве чубар текелерни, эписи бенекли ве чубар эчкилерни, эписи беяз лекели ве эписи къара къозуларны айырып алды ве огъулларына берди, оларны Якъуптан учь куньлюк ёлгъа ёллады. Якъуп Лаваннынъ къалгъан къой-эчкилерини бакъа эди. Якъуп тазе сельби, бадем ве платаннынъ пытакъларыны алып, оларнынъ къабугъыны кесип, беяз агъач ёлакъларыны ачты. Сыдырылгъан пытакъларны сув ашлавларына, сув ичкен къой-эчкилерининъ огюне къойды. Къой-эчкилер мында ичмеге келе эдилер ве къача эдилер. Къой-эчкилер къачкъанда, ёлакълы пытакъларгъа бакъа ве сырлы, бенекли ве чубар къой-эчкилер догъа эдилер. Якъуп къозуларны айыра, къой-эчкилерни исе Лаваннынъ сырлы ве эписи къара къой-эчкилерине къаршы къоя эди. Озюнинъ сюрюлерини о айры тута эди, оларны Лаваннынъ къой-эчкилеринен берабер къошмай эди. Эр вакъыт, сагълам къой-эчкилер къачкъанда, айванлар пытакъларгъа бакъып къачсынлар деп, Якъуп ашлавларгъа, къой-эчкилернинъ козьлери огюне пытакъларны къоя эди. Зайыф къой-эчкилер къачкъанда исе, къоймай эди. Бойлеликнен, зайыф айванлар Лаваннынъки, сагълам айванлар исе Якъупнынъки ола эдилер. Якъуп пек зенгин адам олды, онынъ пек чокъ къой-эчкилери, хызметчи къызлары ве къуллары, девелери ве эшеклери бар эдилер. Якъуп Лаваннынъ огъуллары бойле деп айткъанларыны эшитти: — Якъуп бабамызнынъ бутюн барлыгъыны алды, бабамызнынъ байлыгъынен бай олды. Якъуп, Лаван энди онъа чырай сыткъаныны озю де корип башлады. РАББИ Якъупкъа: — Баба-деделеринънинъ топрагъына, сой-сопларынъа къайт, — деди. — Мен сеннен олурым. Якъуп, озюнинъ къой-эчки сюрюлери отлангъан тарлагъа Рахель ве Леаны чагъыртты ве оларгъа: — Бабанъыз энди манъа чырай сыткъаныны корем, — деди. — Лякин бабамнынъ Алласы эр вакъыт меннен эди. Бабанъызгъа олгъан кучь-къуветимнен хызмет эткенимни озюнъиз билесинъиз. О, исе мени алдатып, он кере къадар мукяфатымны денъиштирди. Амма Алла онъа манъа яманлыкъ япмагъа ёл бермеди. Бабанъыз: «Бенекли айванлар мукяфатынъ оладжакъ», — дегенде, эписи къой-эчкилер бенекли догъа эдилер. «Сырлы айванлар мукяфатынъ оладжакъ», — дегенде де, эписи къой-эчкилер сырлы догъа эдилер. Бойлеликнен, Алла бабанъызнынъ айванларыны тутып алып, манъа берди. Бир кере, къой-эчкилер къачкъанда, мен тюшюмде къой-эчкилер устюне чыкъкъан эписи текелер ве къочкъарлар сырлы, бенекли ве чешит ренкли олгъанларыны корьдим. «Якъуп!» — деп чагъырды мени тюшюмде Алланынъ Мелеги. «Мен мындам», — дедим мен. О, манъа: «Бакъса, къой-эчкилер устюне чыкъкъан эписи текелер ве къочкъарлар сырлы, бенекли ве чешит ренкли, чюнки Мен Лаван сеннен нелер япкъаныны корем. Мен Бет-Эльде санъа корюнген Алладырым. Анда сен таш абиденинъ устюне зейтюн ягъы тёктинъ ве анда Манъа сёз бердинъ. Шимди бу ерден чыкъып кет де, сой-сопларынънынъ топрагъына къайт», — деди. Рахель ве Леа Якъупкъа бойле джевап бердилер: — Бабамызнынъ эвинде мирасымыз ве барлыгъымыз ёкъ. О, бизлерни огей киби коре: о бизни сатты ве биз ичюн берильген акъчаны масраф этти. Керчектен де, Алла бабамдан тутып алгъан бутюн барлыгъы бизимки ве балаларымызнынъкидир. Шимди Алла санъа айткъанынынъ эписини яп. Сонъ Якъуп балаларынен апайларыны девелер устюне отуртты, бутюн айванларыны ве бутюн ишлеп тапкъан барлыгъыны, озюнинъ Паддан-Арамда ишлеп тапкъан айванларыны алды ве бабасы Исхакънынъ топрагъы Ханаангъа ёл алды. Лаван къойларны къыркъмагъа кеткенде, Рахель бабасынынъ путларыны хырсызлады. Бойле этип, Якъуп арамлы Лаванны алдатты: озюнинъ кеткени акъкъында бир шей айтмайып, бутюн барлыкъ-вариетинен къачты. Дерьядан кечип, Гилад байырларына тараф кетти. Учюнджи куню Лавангъа Якъуп къачкъаны акъкъында етиштирдилер. Лаван сой-сопларыны янына алып, Якъупнынъ артындан еди кунь къувалады, Гилад байырларында онъа якъынлашты. Лякин о геджеси Алла арамлы Лавангъа тюшюнде келип, онъа: — Бакъ, мукъайт ол, Якъупкъа къаршы бир къыйыш лаф айтма! — деди. Лаван Якъупнынъ артындан етти. Якъуп чадырыны байырларда къойды, Лаван да озь сой-сопларынен берабер чадырларыны Гилад байырларында къойды. Лаван Якъупкъа деди: — Не яптынъ сен? Сен мени алдаттынъ, къызларымны дженкте туткъан эсирлер дайын алып кеттинъ! Не ичюн сен мени алдатып, манъа бир шей айтмайып, менден гизли къачтынъ? Мен сени зевкъ-сефанен, тюркюлернен, даре ве сантырны чалдырып озгъарыр эдим. Сен манъа торунларымнен къызларымны опьмеге биле бермединъ. Сен ахмакълыкъ яптынъ. Меним сизге яманлыкъ япмагъа къуветим бар, лякин бабанъызнынъ Алласы кечкен гедже манъа: «Бакъ, мукъайт ол, Якъупкъа къаршы бир къыйыш лаф айтма!» — деди. — Сонъ девам этип: — Яхшы. Бабанъ эвине къайтмагъа пек истегенинъ ичюн кеткенсинъ, я путларымны не ичюн хырсызладынъ? — деди. — Къызларынъны менден къайтарып алырсынъ, деп къоркътым, — деп джевап берди Якъуп Лавангъа. — Лякин путларынъны кимден тапсанъ, о, сагъ къалмаз. Сойларымызнынъ козю огюнде шейлеримнинъ бутюнини бакъып чыкъ да, озюнъкини ал. Путларны Рахель хырсызлагъанындан Якъупнынъ хабери ёкъ эди. Лаван Якъупнынъ, Леанынъ ве эки хызметчи апайынынъ чадырларыны бакъып чыкъты, лякин тапалмады. Леанынъ чадырындан чыкъып, Рахельнинъ чадырына кирди. Рахель исе путларны алып, девенинъ эгери тюбюне къойды ве озю эгер устюне отурды. Лаван бутюн чадырны акътарып чыкъты, лякин бир шей тапмады. Рахель бабасына: — Эфендим, къаршынъа турып оламагъаным ичюн, манъа ачувланма: устюм кирли, — деди. Лаван эр ерни акътарып чыкъты, лякин путларны тапмады. Энди Якъупнынъ ачувы чыкъты, ве о, Лаваннен давалашып башлады. Якъуп Лавангъа деди: — Меним не къабаатым бар? Сен мени пешимден къайсы гунам ичюн къувалайсынъ? Меним бутюн шейлеримни акътарып чыкътынъ, озюнъ шейлеринъден не таптынъ? Оны сой-сопларымнынъ ве сой-сопларынънынъ козю огюнде косьтер, олар бизни суд этсинлер. Мен сеннен йигирми йыл эдим: къойларынъ ве эчкилеринъ ичини ташламай эдилер, сюрюнънинъ къочкъарларыны мен ашамай эдим. Кийик айван парчалагъан къой-эчкини санъа кетирмей эдим — бу меним зарарым эди. Куньдюз гъайып ола эдими, гедже гъайып ола эдими, фаркъы ёкъ, сен менден сорай эдинъ. Куньдюз — сыджакъ, гедже — сувукъ мени къыйнай эди, юкъум да менден къачып кете эди. Эвинъде олгъан йигирми йылым бойле эдилер. Эки къызынъ ичюн мен санъа он дёрт йыл хызмет эттим, къой-эчкилеринъ ичюн даа алты йыл чалыштым, сен исе мукяфатымны он кере денъиштирдинъ. Эгер бабамнынъ Алласы, Ибраимнинъ Алласы ве Исхакънынъ Дешети меннен олмагъан олса, сен мени бош къолумнен йиберер эдинъ. Лякин Алла меним белямны ве къолларымнынъ ишини корьди ве тюневин сени суд этти. Лаван Якъупкъа бойле джевабыны берди: — Къызлар — меним къызларым, балалар — меним балаларым, къой-эчкилер де — меним къой-эчкилеримдир. Мында сен корьген эр бир шей — менимкидир. Амма озь къызларым я да олар догъгъан балалар ичюн мен шимди не япа билем? Айды, анълашма тизейик; о, бизге шаат олсун. О заман Якъуп бир таш алып, оны абиде этип, тиклеп къойды. Якъуп сой-сопларына: — Ташларны джыйынъыз, — деди. Олар ташларны кетирип, бир тёпе яптылар, ве о тёпенинъ устюнде ашап-ичтилер. Лаван бу тёпенинъ адыны Егар-Сахадута деп къойды, Якъуп исе оны Гъал-Эд деп адландырды. Лаван Якъупкъа: — Бугунь бу тёпе — бизге шааттыр, — деди. Онынъ ичюн бу ернинъ адыны Гъал-Эд деп къойдылар. Бу ерге Мицпа деген ад да къойдылар, чюнки Лаван: — Биз бири-биримизден узакълашкъанымызда, РАББИ экимизнинъ япкъанларымызны корьсюн. Эгер сен къызларымнынъ джанларыны агъырттырсанъ, я да олардан гъайры озюнъе даа апай алсанъ, бакъ, арамызда адам олмаса да, бизге Алла шааттыр, — деди. Лаван Якъупкъа даа: — Мына бу тёпе ве мына арамызгъа къоюлгъан абиде. Бу тёпе шааттыр, бу абиде де шааттыр. Мен санъа яманлыкъ япмакъ ичюн тёпенинъ о бир тарафына кечмейджегим, сен де абиденинъ ве тёпенинъ бу тарафына манъа яманлыкъ япмакъ ичюн кечме. Ибраимнинъ Алласы, Нахорнынъ Алласы, баба-деделерининъ Алласы бизге къады олсун, — деди. Якъуп бабасы Исхакънынъ Дешетинен емин этти. Сонъ Якъуп байыр тёпесинде къурбан чалды ве ашамакъ ичюн сой-сопларыны чагъырды. Олар ашадылар ве байыр тёпесинде геджеледилер. Саба эрте Лаван турды ве къызларынен торунларыны опип, оларгъа эйилик тиледи ве озь эвине къайтты. Якъуп исе озь ёлунен кете берди. Онынъ къаршысына Алланынъ мелеклери чыкътылар. Оларны корип, Якъуп: — Бу, Алланынъ ордусы, — деди ве о ернинъ адыны Маханаим деп къойды. Якъуп Эдом мемлекетине, Сеир топрагъында олгъан агъасы Исавгъа хаберджилерни йиберди, оларгъа эмир берди: — Эфендим Исавгъа бойле айтынъыз: «Къулунъ Якъупнынъ айткъанлары будыр: “Мен вакътынджа Лаванда яшай эдим, шимдигедже анда отура эдим. Энди огюзлерим, эшеклерим, къой-эчкилерим, хызметчи къызларым ве къулларым бар. Козюнъ огюнде мерамет къазанайым деп, мен санъа, эфендиме, бу хаберни ёллайым”». Хаберджилер Якъупкъа къайтып: — Биз сенинъ агъанъ Исавгъа бардыкъ. О, сенинъ къаршынъа келе, онен берабер дёрт юз адам келелер, — дедилер. Якъуп пек къоркъты ве шашмалады. Онен олгъан адамларны, къой-эчкилерни, туварларны ве девелерни болип, эки ордунен къойды. «Эгер Исав бир ордугъа уджюм этип, урса, — деп тюшюнди Якъуп, — ич олмагъанда, экинджи орду къачып къуртарылыр». Сонъ Якъуп ялварды: — Дедем Ибраимнинъ Алласы, бабам Исхакънынъ Алласы, манъа: «Сенинъ топрагъынъа, сой-сопларынъа къайт, Мен санъа яхшылыкъ япарым», деген РАББИ! Манъа, къулунъа косьтерген бутюн мераметинъе ве ишанчлыгъынъа мен ляйыкъ дегилим. Иордан дерьясыны мен къолумда бир таякънен кечтим, шимди исе эки ордум бар. Мени агъамнынъ къолундан, Исавнынъ къолундан къуртар. Мен къоркъам ки, о, мында келип, мени апайларымнен ве балаларымнен берабер ольдюрир. Сен бойле дединъ: «Керчектен де, Мен санъа яхшылыкъ япарым, сенинъ эвлятларынъны саймагъа чареси олмагъан денъиз къуму дайын чокъ сайылы этерим». О геджеси Якъуп анда геджеледи. Сонъ озюнинъ барлыгъындан агъасы Исавгъа бахшыш оларакъ 200 эчки, 20 теке, 200 къой, 20 къочкъар, боталарынен берабер 30 сагъылгъан ыргъачы деве, 40 сыгъыр, 10 огюз, 20 ыргъачы эшек, 10 эркек эшек айырып къойды. Оларны о, эр бир сюрю айры олсун деп, айры къулларына берди ве оларгъа: — Сюрюлернинъ араларында ер къалдырып, огюмден кетинъиз, — деди. Якъуп сюрюджилерининъ биринджисине буюрды: — Агъам Исавгъа расткельгенинъде, о, сенден: «Сен кимнинъ къулусынъ? Къайда кетесинъ? Кимнинъ бу айванлары?» — деп сорагъанда, онъа: «Бу эфендим Исавгъа ёллангъан, къулунъ Якъупнынъ бахшышыдыр. О озю артымыздан келе», — айт. Экинджиге, учюнджиге ве сюрюлерининъ артындан кельген эписи сюрюджилерге де о, бойле буюрды: «Исавгъа расткельгенде, айны шуны айтынъыз ве мытлакъа: “Мына, къулунъ Якъуп артымыздан келе”, — денъиз». Якъуп: «Огюме йиберильген бахшышларнен Исавнынъ ачувыны ятыштырайым, — деп тюшюнди. — Сонъундан онынъ огюне озюм корюнирим. Бельки о, мени яхшы къаршылап алыр». Бахшышларны огюнден йиберип, Якъуп ордуда геджелемеге къалды. Лякин о геджесинен турып, Якъуп эки апайыны, эки хызметчи апайыны ве он бир огълуны янына алды, сай еринден Яббокъ озенини кечти. Оларны алып, озенден кечирген сонъ, озюнинъ бутюн барлыгъыны да акъымдан кечирди. Якъуп бир озю къалды. Сонъ танъ аткъандже Якъупнен Кимдир курешти. Якъупны енъип оламагъаныны корип, О, курешип, Якъупнынъ янбаш бугъумындан урды, ве онынъ янбаш кемиги пертильди. О, Якъупкъа: — Мени йибер, энди танъ ата, — деди. — Мени багъышламагъанынъдже, сени йибермем, — деди Якъуп. — Адынъ недир? — деп сорады О. — Якъуп, — деди Якъуп. О вакъыт О, Якъупкъа: — Бугуньден сонъ сенинъ адынъ Якъуп дегиль де, Исраиль оладжакъ. Сен Алланен ве адамларнен курештинъ ве енъдинъ, — деди. — Манъа Адынъны айтса, — деп ялварды Якъуп. — Менден Адымны не сорайсынъ? — деди О. Сонъ анда Якъупны багъышлады. Якъуп: «Мен Алланы юзьме-юзь корьдим, ве джаным сагъ къалды», — деп, о ернинъ адыны Пениэл деп къойды. Якъуп Пенуэлден кеткенде, кунь догъгъан эди. О, янбашы ичюн топаллай эди. Курешкен Бири Якъупнынъ янбаш дамарына токъунгъаны ичюн, Исраиль огъуллары бу куньгедже янбаш дамарларыны ашамайлар. Якъуп бакъып, Исавны ве онен берабер 400 адам кельгенлерини корьди. Якъуп Леанынъ, Рахельнинъ ве эки хызметчи апайларынынъ балаларына аналары янларында турмагъа буюрды. Хызметчи апайларыны балаларынен берабер огге къойды, оларнынъ артындан Леаны балаларынен берабер, Рахельнен Юсуфны энъ арттан къойды. Якъуп озю огге чыкъты ве, агъасынынъ янына бармаздан эвель, еди кере ерге къадар бель букти. Исав Якъупнынъ къаршысына чапты, оны къучакълады, бойнуна сарылды ве оны опьти. Олар экиси агъладылар. Апайларнен балаларыны корип, Исав: — Булар санъа ким олалар? — деди. — Бу — Алла манъа, сенинъ къулунъа багъышлагъан балалардыр, — деди Якъуп. Хызметчи апайлары озь балаларынен Исавнынъ янына келип, бель буктилер. Сонъ Леа озь балаларынен якъынлашып, бель букти, ве энъ сонъунда Рахельнен Юсуф келип, бель буктилер. — Я бу, манъа расткельген сюрюлер неге? — деп сорады Исав. — Эфендимнинъ козюнде мерамет къазанмакъ ичюн, — деди Якъуп. — Къардашым, бойле менде де чокъ, — деди Исав. — Сенинъ малынъ сенде къалсынъ. — Ёкъ, — деди Якъуп, — эгер мен сенинъ козюнъде мерамет къазангъан олсам, берген бахшышларымны ал. Сенинъ бетинъни, Алланынъ бетини корьген дайын олдым. Сен мени пек яхшы къаршыладынъ. Мен санъа кетирген багъышлавымны ал. Алла мени багъышлады, ве меним эр шейим бар. Якъуп Исавгъа пек ялварды, ве Исав бахшышларны алмагъа разы олды. Сонъ о, деди: — Юр, кеттик. Мен огюнъден кетерим. — Эфендим, озюнъ балалар назик олгъанларыны билесинъ. Къой-эчкилерим ве туварларым да сагъылалар. Оларны бир кунь ичинде айдасам, эписи айванлар олерлер. Сен, эфендим, меним огюмде кетсе. Мен исе санъа, эфендиме, Сеир топрагъына барып чыкъмагъанымдже, огюмде кеткен айванлар киби, балалар кеткенлери дайын, яваш-яваш кетерим, — деди онъа Якъуп. — Янымда олгъан бир къач адамны сеннен къалдырайым, — деди Исав. — Бунынъ не кереги бар? — деди Якъуп. — Сенинъ манъа мераметинъ пек буюктир! О куню Исав озь ёлунен Сеир топрагъына къайтты. Якъуп исе Сукъкъоткъа ёл алды. Анда о, озюне эв къурды, айванларына чалашлар япты. Онынъ ичюн бу ернинъ адыны Сукъкъот деп къойдылар. Якъуп Паддан-Арамдан къайтып, Ханаан топрагъында олгъан Шекем шеэрине эсен-аман келип чыкъты ве шеэрнинъ янында ерлешти. Озь чадырларыны къойгъан тарла къысмыны Шекемнинъ бабасы олгъан Хаморнынъ огъулларындан 100 кумюшке сатын алды. Анда къурбан ери къурып, оны «Алла — Исраильнинъ Алласы» деп адландырды. Леанынъ Якъупкъа тапкъан къызы Дина ерли къызларгъа мусафирликке барды. О ернинъ акимдары Хаморнынъ огълу хивли Шекем оны корьди, оны алып онен ятты ве намусына токъунды. Якъупнынъ къызы Дина онынъ юрегине ятты, о, онъа севда олды ве назик сёзлер айтты. Шекем бабасы Хаморгъа: — Мени бу къызгъа эвлендир, — деди. Къызы Динанынъ намусына токъунгъанларындан Якъупнынъ хабери олды. Онынъ огъуллары о вакъыт айванларнен тарлада эдилер, бунынъ ичюн олар кельмезден эвель, о, сусып турды. Шекемнинъ бабасы Хамор Якъупнен лакъырды этмек ичюн кельди. Якъупнынъ огъуллары тарладан келип, олгъан шей акъкъында билип ачувландылар, оларнынъ гъазабы пек къайнады. Шекем Якъупнынъ къызынен ятып, Исраильде масхаралыкъ эткен, ойле япмагъа ич олмай эди. Хамор оларгъа бойле айтып башлады: — Огълум Шекем къызынъызгъа севда олды. Оны огълума апай оларакъ беринъиз. Айдынъыз, сой олайыкъ: бизге къызларынъызны беринъиз, озюнъизге къызларымызны алынъыз. Бизнен берабер яшасанъыз, бу топракъ козюнъизнинъ огюнде ачыкъ олур. Мында сербест яшанъыз, кочип юрюнъиз, топракъкъа саип олунъыз. Шекем Динанынъ бабасына ве агъа-къардашларына бойле деди: — Козюнъизде мерамет къазанмакъ истейим. Айткъан эр бир шейинъизни берерим. Энъ балабан мукяфат ве энъ къыйметли бахшышлар соранъыз — эписи айткъанларынъызны берерим. Ялынъыз бу къызны манъа апай оларакъ беринъиз. Шекем оларнынъ къардашлары Динанынъ намусына токъунгъаны ичюн, Якъупнынъ огъуллары онъа ве бабасы Хаморгъа айнеджиликнен джевап бердилер. — Биз буны япып оламаймыз, — дедилер оларгъа. — Къардашымызны сюннетсиз акъайгъа бермек бизге масхаралыкътыр. Эгер сиз эписи акъайларынъызны сюннет эттирип, биз дайын олсанъыз, тек о заман биз разы олурмыз. Сонъ сизге къызларымызны берип, къызларынъызны алырмыз. О заман сизлернен берабер яшармыз ве бир халкъ олурмыз. Айткъанларымызгъа къулакъ асмайып сюннет этмесенъиз, биз къардашымызны алып кетермиз. Бу сёзлер Хаморнынъ ве онынъ огълу Шекемнинъ юреклерине ятты. Огълан Якъупнынъ къызыны пек истегени ичюн, вакъыт джоймайып бу шейни япты. Бабасынынъ эвинде о, энъ урьметли адам эди. Хамор ве онынъ огълу Шекем шеэрнинъ араба къапулары огюнде турып, шеэр сакинлерине бойле дедилер: — Бу адамлар бизге яхшы бакъалар. Бизим топрагъымызда яшасынлар ве сербест долашсынлар. Олар ичюн ер чокъ. Оларнынъ къызларыны озьлеримизге апай оларакъ алырмыз ве озь къызларымызны оларгъа берермиз. Тек бизге, олар дайын, эписи акъайларымызны сюннет эттирмек керек. О заман олар бизнен берабер яшамагъа ве бир халкъ олмагъа разы олурлар. Сонъ оларнынъ сюрюлери, барлыкъ-вариетлери ве эписи айванлары бизимки олур. Айдынъыз, оларнен разы олайыкъ да, олар бизнен берабер яшасынлар. Шеэрнинъ араба къапуларындан чыкъкъан эписи сакинлер Хамор ве огълу Шекемнинъ айткъанларынен разы олдылар, ве эписи акъайлар, шеэрнинъ араба къапуларындан чыкъкъан эписи сакинлер озьлерини сюннет эттирдилер. Учюнджи куню исе, олар эписи даа хаста олып яткъанларында, Якъупнынъ эки огълу, Динанынъ агъа-къардашлары Шимеон ве Левий къылычларыны алып, шеэрге къаршылыкъсыз кирип, эписи акъайларны ольдюрдилер. Хаморнен огълу Шекемни де къылычнен ольдюрди ве Шекемнинъ эвинден Динаны алып чыкъып кеттилер. Сонъ Якъупнынъ огъуллары ольдюрильгенлернинъ ерлерине келип, къызкъардашларынынъ намусына токъунгъанлары ичюн шеэрнинъ эписи шейлерини хырсызлап, дарма-дагъын эттилер. Къой-эчкилерини, туварларыны, эшеклерини ве эм шеэрде, эм тарлада эписи олгъанларыны алдылар. Бутюн барлыкъ-вариетини запт эттилер ве эписи балалары ве апайларыны эсирге алып, эписи эвлерини чайпадылар. Якъуп Шимеоннен Левийге: — Бу ерде яшагъан ханаанлыларнынъ ве перизлилернинъ огюнде яхшы адымызны аякъ асты эттинъиз, меним башыма беля кетирдинъиз. Адамларым аз — олар топлашып, манъа къаршы чыкъып, мени ве меним эвимни ёкъ этерлер, — деди. Олар исе дедилер: — Къызкъардашымыз ороспу дегиль, онен ойле япмагъа олмаз. Алла Якъупкъа бойле деди: — Барып, Бет-Эльге кет ве анда ерлеш. Анда агъанъ Исавдан къачкъанынъда санъа корюнген Аллагъа къурбан ери яп. Якъуп озь эвиндекилерине ве онен олгъан эписи адамларына бойле деди: — Сизде олгъан эписи башкъа аллаларны ташлап кетинъиз, элялланынъыз ве урбаларынъызны денъиштиринъиз. Биз Бет-Эльге кетермиз. Анда башым белягъа къалгъанда манъа джевап берген ве мен юрген ёлларда янымда олгъан Аллагъа къурбан ери япаджагъым. Олар Якъупкъа эписи башкъа аллаларыны бердилер, къулакъларындаки купелерни де чыкъарып онъа бердилер. Якъуп оларны эписини Шекем шеэри янында олгъан эмен тереги тюбюнде комип къойды. Сонъ олар ёлгъа чыкътылар. Этрафтаки шеэрлернинъ сакинлери Алладан къоркъкъанлары ичюн, Якъупнынъ огъулларыны къуваламадылар. Якъуп эписи адамларынен Ханаан топрагъындаки Луз шеэрине, я да Бет-Эль шеэрине кельди ве анда къурбан ери къурды. О, бу ернинъ адыны Эль-Бет-Эль деп къойды. Якъуп агъасындан къачкъанда, Алла онъа мында пейда олгъан эди. Сонъ Рефикъанынъ даясы Девора кечинди. Оны Бет-Эльнинъ янында эмен тереги тюбюнде дефн эттилер. Якъуп бу эменнинъ адыны Агълав Тереги деп къойды. Якъуп Паддан-Арамдан къайткъан сонъ, онъа Алла корюнди ве оны багъышлады. Алла: — Сенинъ адынъ Якъуп. Лякин илериде адынъ Якъуп олмайджакъ, адынъ «Исраиль» оладжакътыр, — деди. Бойле этип, Алла Якъупнынъ адыны Исраиль къойды. Сонъ даа бойле деди: — Мен — Къудретли Алладырым! Догъып арт ве чокъ сайылы ол! Сенден халкъ, пек чокъ халкълар асыл оладжакъ, падишалар да сенден асыл оладжакълар! Ибраимге ве Исхакъкъа берген топракъларны Мен санъа берерим, сенден сонъ оладжакъ эвлятларынъа да берерим. Якъупкъа шуны айтып, Алла о ерден кетти. Якъуп анда бир ташны абиде этип тиклеп къойды ве устюне шарапнен зейтюн ягъы тёкти. Бу ернинъ, онен Алла лакъырды эткен ернинъ адыны Якъуп Бет-Эль деп къойды. Бет-Эльден чыкъып кетип, Эфрат шеэри янына кельгенлеринде, Рахель бала тапты. Онынъ догъувы агъыр эди. Рахель догъып къыйналгъанда, эбанай онъа: — Къоркъма, — деди. — Сенинъ даа бир огълунъ олды. Рахель кечинеяткъанда, сонъки нефесинен огълунынъ адыны Бен-Они къойды, лякин бабасы онъа Биньямин деген ад берди. Рахель кечинди. Оны Эфрат шеэрине, я да Вифлеем шеэрине кеткен ёлнынъ боюнда дефн эттилер. Якъуп онынъ къабрининъ устюне баш таш къойды. Рахельнинъ баш ташы шу куньгедже тура. Исраиль ёлуны девам этти ве чадырларыны Мигдал-Эдер артында ерлештирди. Исраиль о топракъта олгъанда, Рубен бабасынынъ джариеси Билханен ятты, ве бабасы бу акъкъында эшитти. Якъупнынъ он эки огълу бар эди. Леанынъ огъуллары: Якъупнынъ биринджи огълу Рубен, ондан сонъ Шимеон, Левий, Ехуда, Йиссакъар ве Зевулун. Рахельнинъ огъуллары: Юсуф ве Биньямин. Рахельнинъ хызметчиси Билханынъ огъуллары: Дан ве Нафталий. Леанынъ хызметчиси Зилпанынъ огъуллары: Гъад ве Ашер. Бу — Якъупнынъ Паддан-Арамда догъгъан огъуллары. Якъуп Мамреде, Кирьят-Арбада, яни Хевронда яшагъан бабасы Исхакъкъа кельди. Мында бир заманда Ибраим ве Исхакъ вакътынджа яшай эдилер. Исхакъ 180 йыл яшады. О, баягъы къарт олып, яшайышкъа бутюнлей тойып кечинди ве баба-деделерине къошулды. Огъуллары Исав ве Якъуп оны дефн эттилер. Мына Исав, я да Эдом, ве онынъ эвлятлары акъкъында ривает. Исав ханаанлы къызларындан озюне апайлар алды: хитли Элоннынъ къызы Аданы ве хивли Цивоннынъ къыз торуны, Ананынъ къызы Охоливаманы. Исав Исмаилнинъ къызы, Невайотнынъ татасы Басематкъа да эвленди. Ада Исавгъа Элифазны догъды, Басемат — Реуэлни, Охоливама — Еуш, Ялам ве Къорахны догъды. Бу — Исавнынъ Ханаан топрагъында догъгъан огъуллары. Исав озюнинъ апайларыны, огъулларыны, къызларыны, эвиндеки эписи адамларны, эписи сюрюлерни, эписи айванларны ве Ханаан топрагъында ишлеп тапкъан бутюн барлыкъ-вариетини алып, къардашы Якъуптан башкъа мемлекетке кетти. Оларнынъ барлыкъ-вариети пек чокъ олды, ве оларгъа берабер яшамакъ ичюн ер тарлыкъ этти. Сюрюлери буюк олгъанлары ичюн, олар долашкъан ер оларны сыгъдырамай эди. Исав яшамакъ ичюн Сеир деген дагълы топрагъында ерлешти. Исав — бу Эдом. Мына эдомлыларнынъ бабасы-дедеси олгъан, Сеир деген дагълы топрагъында яшагъан Исав ве онынъ эвлятлары акъкъында ривает. Мына Исав огъулларынынъ адлары. Исавнынъ апайы Аданынъ огълу Элифаз ве Исавнынъ апайы Басематнынъ огълу Реуэл. Элифазнынъ огъуллары: Теман, Омар, Цефо, Гъатам ве Кеназ. Тимна Исавнынъ огълу Элифазнынъ джариеси эди, онъа Амалекни догъды. Бу — Исавнынъ апайы Аданынъ огъуллары. Мына Реуэлнинъ огъуллары: Нахат, Зерах, Шамма ве Мизза. Бу — Исавнынъ апайы олгъан Басематнынъ огъуллары. Мына Цивоннынъ къыз торуны, Ананынъ къызы Охоливаманынъ, Исавнынъ апайынынъ огъуллары: Еуш, Ялам ве Къорах. Охоливама оларны Исавгъа догъды. Мына Исав огъулларынынъ къабилелери. Исавнынъ биринджи догъгъан огълу Элифазнынъ огъуллары будыр: Теман къабилеси, Омар къабилеси, Цефо къабилеси, Кеназ къабилеси, Къорах къабилеси, Гъатам къабилеси ве Амалек къабилеси. Бу Эдом топрагъында олгъан Элифазнынъ къабилелери. Мына Аданынъ огъуллары. Мына Исавнынъ огълу Реуэлнинъ огъуллары: Нахат къабилеси, Зерах къабилеси, Шамма къабилеси ве Мизза къабилеси. Бу — Эдом топрагъында олгъан Реуэлнинъ къабилелери, олар Исавнынъ апайы Басематнынъ огъулларыдыр. Мына Исавнынъ апайы Охоливаманынъ огъуллары: Еуш къабилеси, Ялам къабилеси ве Къорах къабилеси. Булар — Исавнынъ апайы, Ананынъ къызы олгъан Охоливаманынъ къабилелери. Будыр Исавнынъ, я да Эдомнынъ, огъуллары ве будыр — оларнынъ къабилелери. Мына бу — топракъта яшагъан хорлу Сеирнинъ огъуллары: Лотан, Шовал, Цивон, Ана, Дишон, Эцер ве Дишан. Бу — Эдом топрагъында олгъан Сеир огъулларынынъ, хорлуларнынъ къабилелери. Лотаннынъ огъуллары: Хорий ве Хомам. Лотаннынъ къызкъардашы Тимна эди. Шовалнынъ огъуллары: Алван, Манахат, Эвал, Шефо ве Онам. Цивоннынъ огъуллары: Айя ве Ана. Бу анавы, бабасы Цивоннынъ эшеклерини бакъкъанда сахрада сыджакъ сув тапкъан Анадыр. Ананынъ балалары: Дишон ве Ананынъ къызы Охоливама. Дишоннынъ огъуллары: Хемдан, Эшбан, Йитран ве Керан. Эцернинъ огъуллары: Билхан, Зааван ве Акъан. Дишаннынъ огъуллары: Уц ве Аран. Хорлуларнынъ къабилелери будыр: Лотан къабилеси, Шовал къабилеси, Цивон къабилеси, Ана къабилеси, Дишон къабилеси, Эцер къабилеси ве Дишан къабилеси. Будыр — Сеир топрагъында олгъан, къабилелерине коре хорлуларнынъ къабилелери. Исраиль огъулларынынъ падишалары падишалыкъ эткенлеринден эвель, Эдом мемлекетинде падишалыкъ эткен падишалар будыр: Эдомда Беорнынъ огълу Бела падишалыкъ эте эди, онынъ шеэри Динхава деп адлана эди. Бела кечинген сонъ, онынъ ерине Боцрадан олгъан, Зерахнынъ огълу Ёвав падиша олды. Ёвав кечинген сонъ, онынъ ерине теманлыларнынъ мемлекетинден олгъан Хушам падиша олды. Хушам кечинген сонъ, онынъ ерине Бедаднынъ огълу олгъан, Моав топрагъында мидьянлыларны ургъан Хадад падиша олды, онынъ шеэри Авит деп адлана эди. Хадад кечинген сонъ, онынъ ерине Масрекъадан олгъан Самла падиша олды. Самла кечинген сонъ, онынъ ерине дерьянынъ ялысындаки Реховоттан олгъан Шаул падиша олды. Шаул кечинген сонъ, онынъ ерине Акъборнынъ огълу Баал-Ханан падиша олды. Акъборнынъ огълу Баал-Ханан кечинген сонъ, онынъ ерине Хадар падиша олды. Онынъ шеэри Пау деп адлана эди. Онынъ апайы, Ме-Захавнынъ къыз торуны, Матреднинъ къызы Мехетавель эди. Мына сойларына, яшагъан ерлерине ве адларына коре Исав къабилелерининъ адлары: акъсакъал Тимна, акъсакъал Алва, акъсакъал Етет, Охоливама къабилеси, Эла къабилеси, Пинон къабилеси, Кеназ къабилеси, Теман къабилеси, Мивцар къабилеси, Магдиэл къабилеси ве Ирам къабилеси. Будыр — олар саип олгъан топракъларында, яшагъан ерлерине коре Эдомнынъ къабилелери. Будыр Исав, эдомлыларнынъ бабасы-дедеси. Якъуп онынъ бабасы вакътынджа яшагъан мемлекетте, Ханаан топрагъында ерлешти. Мына, Якъуп ве онынъ эвлятлары акъкъында ривает. Юсуф он еди яшында эди. О, яш бир бала олып, озюнинъ агъаларынен ве бабасынынъ апайлары Зилпа ве Билханынъ огъулларынен берабер айван бакъып юре эди. Оларнынъ япкъанлары акъкъында бабаларына етиштире эди. Юсуф догъгъанда, Исраиль баягъы яшта олгъаны ичюн, Исраиль Юсуфны башкъа огъулларындан зияде севе эди. Эм де Якъуп онъа чешит ренкли урба тикип берди. Агъалары, Якъуп Юсуфны олардан зияде севгенини корип, Юсуфны корьмеге козьлери ёкъ олды; олар онен достане лаф этип оламай эдилер. Бир вакъыт Юсуф тюш корьди ве оны агъаларына айтып берди, олар исе онъа къаршы даа зияде нефретлендилер. Юсуф оларгъа: — Корьген тюшюмни динъленъиз, — деди. — Мына биз тарлада багъ багълагъанымызда, меним багъым дос-догъру турды. Сизинъ багъларынъыз меним багъымнынъ этрафыны сарып, онъа седжде эттилер! Агъалары онъа: — Сен бизге падишалыкъ этеджексинъми, аджеба? Бизге башлыкъ оладжакъсынъмы, аджеба? — дедилер ве Юсуфнынъ бу сёзлери ве корьген тюшлери ичюн онъа даа зияде нефретлендилер. Юсуф исе бир даа тюш корьди ве кене оны агъаларына айтып берди: — Мына мен даа бир тюш корьдим: кунеш, ай ве он бир дане йылдыз манъа седжде эттилер! Бу тюшни бабасына ве агъаларына айтып бергенинден сонъ, бабасы оны сёгди: — Не дайын тюштир бу сенинъ корьгенинъ? Мен, ананъ ве агъаларынъ сенинъ къаршынъа келип, санъа седжде этеджекмизми? Агъалары Юсуфны пахылладылар, амма бабасы онынъ икяесини акъылында къалдырды. Бир кунь Юсуфнынъ агъалары бабаларынынъ айванларыны Шекем шеэрининъ дживарларында бакъмагъа кеттилер. Исраиль Юсуфкъа: — Агъаларынъ Шекем янында айванларны бакъалар. Айды, мен сени оларгъа ёллайым, — деди. — Мен азырым, — деп джевап берди бабасына Юсуф. — Агъаларынъ сагъ-селяметлерми, айванлар да яхшылармы, барып бакъса. Джевабыны манъа келип айт, — деди онъа бабасы ве оны Хеврон вадийинден ёллады. Юсуф Шекемге кельди. Бир адам онынъ тарлада ёлны шашырып юргенини корьди. Бу адам: — Сен нени къыдырасынъ? — деп сорады. — Агъаларымны къыдырам, — деди Юсуф. — Ялварам, олар айванларны къайда бакъкъанларыны айт манъа. — Олар мындан кеттилер, — деди о адам. — Мен оларнынъ: «Дотангъа кетейик», — дегенлерини эшиттим. Юсуф агъаларынынъ артындан кетти ве оларны Дотанда тапты. Агъалары оны узакътан корьдилер, ве о, оларнынъ янына кельмезден эвель, оны ольдюрмек ичюн, озьара гизлиден сырлашмагъа башладылар. Олардан бири башкъаларына: — Ана тюш эфендиси келе, — деди. — Айдынъыз, шимди барайыкъ да, оны ольдюрейик, къуюгъа атайыкъ, сонъ: «Оны кийик айван ашады», — деп айтайыкъ. Тюшлеринден не олып чыкъаджагъыны корермиз. Рубен буны эшиткен сонъ: — Оны ольдюрмейик, — деп, Юсуфны олардан къуртарды. Юсуфны къардашларынынъ къолларындан къуртармакъ ве бабасына къайтармакъ ичюн, Рубен оларгъа: — Къан тёкменъиз. Юсуфны сахрадаки бир къуюгъа ташланъыз. Озь къолларынъызнен оны ольдюрменъиз, — деди. Юсуф агъаларынынъ янларына кельгенинен, олар онынъ устюндеки чешит ренкли урбасыны йыртып алдылар, Юсуфнынъ озюни тутып, къуюгъа аттылар. Къую исе бош эди, анда сув ёкъ эди. Агъалары аш ашамагъа отургъанда, козьлерини котерип, Гилад тарафындан кельген исмаиллилернинъ керваныны корьдилер. Керван девелери тюрлю тереклерден алынгъан къокъулы сакъызларны алып кете эдилер, буларны Мысыргъа алып бара эдилер. Ехуда озь агъа-къардашларына: — Озь къардашымызны ольдюрип, онынъ тёкюльген къаныны гизлегенимизде не файда? Келинъ, оны исмаиллилерге сатайыкъ, бизим къолумыздан ольмесин. Насыл да олса, о, бизим къардашымыз, джан-джигеримиздир, — деди. Агъа-къардашлары онынъ сёзюне къол туттылар. Мидьян базиргянлары янларындан кечкенде, агъалары Юсуфны къуюдан чыкъарып, оны исмаиллилерге йигирми кумюш акъчагъа саттылар. Исмаиллилер Юсуфны Мысыргъа алып кеттилер. Рубен къую янына келип, бакъса, Юсуф анда ёкъ эди. Рубен устюндеки урбаларыны йыртты ве къардашларына къайтып: — Огълан ёкъ. Я мен? Мен къайда кетейим? — деди. Агъалары Юсуфнынъ урбасыны алдылар ве улакъны сойып, урбаны улакънынъ къанына батырдылар. Бу урбаны алып, бабаларына кетирдилер ве: — Биз буны таптыкъ. Бакъ, огълунънынъ урбасыны таныйсынъмы? — дедилер. О, урбасыны таныды ве: — Бу, огълумнынъ урбасы. Оны кийик айван ашагъан. Керчектен де Юсуф парчалангъан, — деди. Якъуп урбаларыны йыртты, къаба токъулгъан басмадан белине къушанма япты ве чокъ куньлер девамында огълу артындан яныкълап агълады. Якъупнынъ эписи огъуллары ве эписи къызлары онынъ гонълюни алмакъ ичюн топландылар, амма Якъуп теселли тапмагъа истемеди: — Эфкярланып, огълум артындан о бир дюньягъа кетерим, — деди. Юсуфнынъ артындан бабасы бойле яныкълап агълай эди. Мидьянлылар исе Юсуфны Мысырда фыравуннынъ везири ве сакъчыларнынъ башлыгъы олгъан Потифаргъа саттылар. О заман Ехуда озь агъа-къардашларындан кетип, Хира адлы бир адулламлы янында яшамакъ ичюн ерлешти. Анда Шуа адлы бир ханаанлынынъ къызыны корип, Ехуда онъа эвленди ве онен ятты. О, юклю олды ве огълан бала тапты; Ехуда онынъ адыны Эр деп къойды. О, кене юклю олды ве огълан бала тапты; онынъ адыны Онан деп къойды. Сонъ даа бир огълан бала тапты ве онынъ адыны Шела деп къойды. Апайы бала тапкъанда, Ехуда Кезив шеэринде эди. Ехуда озюнинъ биринджи догъгъан огълу Эрге апай алып берди, онынъ ады Тамар эди. Лякин Ехуданынъ биринджи догъгъан огълу Эр РАББИнинъ козю огюнде яман эди, ве РАББИ оны ольдюрди. Ехуда Онангъа: — Агъанънынъ апайына кирип, онъа къайын киби эвлен ве агъанъа эвлят берип, онынъ несилини сакълап къал, — деди. Лякин Онан оладжакъ эвлят онынъки сайылмайджагъыны биле эди ве онынъ ичюн дудусынен яткъанда, агъасына эвлят бермемек ичюн, урлугъыны ерге тёке эди. Онынъ япкъанлары РАББИнинъ козю огюнде яманлыкъ эди, ве О, оны ольдюрди. Сонъ Ехуда келини Тамаргъа: — Огълум Шела осип буюгендже, бабанънынъ эвинде тул апай олып яша, — деди. О: «Буюклерининъ артындан кичигим де ольмегейди», — деп тюшюнди. Тамар, бабасынынъ эвине къайтып, анда яшап башлады. Чокъ вакъыт кечти ве Шуанынъ къызы, Ехуданынъ апайы кечинди. Матем куньлери кечкен сонъ, Ехуда досту адулламлы Хиранен Тимна шеэрине, озюнинъ къойларыны къыркъкъан адамларгъа кетти. Тамаргъа: «Ана, къайнатанъ Тимна шеэрине озь къойларыны къыркъмагъа кете», — деген хабер кетирдилер. Тамар туллукъ урбаларыны чыкъарып, бетини орьтюнен къапатты ве сармаланып, Тимна ёлунда яткъан Энаим шеэрининъ араба къапусы огюнде отурды. О, Шела осип буюгенини, амма оны онъа эвлендирмегенлерини коре эди. Тамар бетини къапаткъаны ичюн, Ехуда онъа бакъып, оны фаише деп белледи. Онынъ янына барды ве: — Мен сеннен ятаджагъым, — деди. Бу, онынъ келини олгъанындан онынъ хабери ёкъ эди. — Сен меннен яткъанынъ ичюн манъа не береджексинъ? — деп сорады Тамар. — Санъа къой-эчкилеримден бир улакъны ёлларым, — деди Ехуда. — Ёлламагъанынъдже пей къалдырырсынъмы? — деди Тамар. — Санъа насыл пей къалдырайым? — деп сорады Ехуда. — Сыджымынен мууринъни ве къолунъдаки таякъны, — деди онъа Тамар. Ехуда онъа бутюн сорагъанларыны берди ве онен ятты. Тамар ондан юклю олды. Сонъ Тамар кетип, бетиндеки орьтюни чыкъарып, кене озюнинъ туллукъ урбаларыны кийди. Ехуда, апайдан пейини алмакъ ичюн, адулламлы достунен улакъны ёллагъанында, досту оны тапмады ве о ернинъ сакинлеринден: — Ёлнынъ четинде отургъан Энаимдеки фаише къайда? — деп сорады. Лякин онъа: — Анда фаише ёкъ эди, — деп джевап бердилер. Досту Ехудагъа къайтты ве: — Мен оны тапмадым. О ернинъ сакинлери: «Мында фаише ёкъ эди», — дедилер, — деди. Ехуда: — Айды, шейлерни озюне къалдырсын, тек устюмизден кульмесинлер. Мына, мен онъа бу улакъны ёлладым, амма сен оны тапмадынъ, — деди. Учь ай къадар кечкен сонъ, Ехудагъа: — Келининъ Тамар ороспулыкъ эткен. О, ороспулыкътан энди юклю, — дедилер. — Оны тышкъа чыкъарынъыз да, — деди Ехуда, — якъынъыз! Лякин Тамарны тышкъа чыкъаргъанларда, о, къайнатасына бойле деп айтмаларыны риджа этти: — Бу кимнинъ шейлери олса, мен ондан юклюдирим. — Ве: — Бу муурь, сыджым ве таякъны бакъса, кимнинъ олгъаныны билесинъми? — деди. Ехуда шейлерини таныды ве: — О, менден акълы, — деди. — Мен оны огълум Шелагъа бермедим. Ехуда онен бир даа ятмады. Тамар бала тапкъанда, къурсагъында эгизлер олгъаны ачылды. Догъып башлагъанында ве тышары къолчыкъ чыкъкъанында, эбанай онъа къырмызы йипчик багълады ве: — Бу биринджи чыкъты, — деди. Лякин бала къолуны арткъа чекип алды, ве иште, онынъ къардашы чыкъты. — Сен насыл этип биринджи чыкътынъ? — деп сорады эбанай. Онынъ ичюн баланынъ адыны Перец деп къойдылар. Сонъ къолунда къырмызы йипи олгъан агъасы да чыкъты. Онынъ адыны Зерах деп къойдылар. Юсуфны Мысыргъа кетирдилер. Оны мында кетирген исмаиллилернинъ къолундан Потифар адлы мысырлы сатын алды. Потифар — фыравуннынъ везири ве сакъчыларнынъ башлыгъы эди. РАББИ Юсуфнен олгъаны ичюн, онынъ ишлери онъундан келе эдилер. Юсуф мысырлы эфендисининъ эвинде яшай эди. Онынъ эфендиси, РАББИ Юсуфнен берабер олгъаныны ве эписи япкъан ишлерини РАББИ онъундан кетиргенини корьди. Юсуф онынъ козьлеринде мерамет къазанды ве онъа хызмет этип башлады. Эфендиси Юсуфны озь эвине башлыкъ этип къойды ве онынъ эли астына бутюн барлыкъ-вариетини берди. Мысырлы озь эвине ве барлыкъ-вариетине Юсуфны башлыкъ этип къойгъан сонъ, РАББИ Юсуфнынъ хатири ичюн мысырлынынъ эвини багъышлады. Онынъ эвинде ве тарласында олгъан эписи шейлерде РАББИнинъ багъышлавы бар эди. Мысырлы бутюн барлыкъ-вариетини Юсуфнынъ эли астына берди, ашап-ичмектен гъайры ич бир шейнен озюнинъ иши ёкъ эди. Юсуф бой-къыяфетли ве дюльбер эди. Эфендисининъ апайы онъа козь ташлады ве: — Меннен ят, — деди. Лякин Юсуф ред этти ве эфендисининъ апайына: — Мен олгъанымда, эфендим бир шей ичюн къасевет этмей. О, бутюн олгъан барлыкъ-вариетини меним элим астына берди. Бу эвде менден буюк кимсе ёкъ. О, манъа, сенден гъайры, эписи шейлерни берди. Сен онынъ апайысынъ да! Насыл олып да, мен бу буюк хиянетликни япып, Алланынъ огюнде гуна къазанайым? — деди. Апай эр кунь Юсуфны къандыра эди, амма Юсуф онен ятмагъа ве онен олмагъа разы олмай эди. Куньлернинъ биринде Юсуф ишини япмакъ ичюн эвге кирди, эвде исе эвдекилерден кимсе ёкъ эди. Эфендисининъ апайы оны урбасындан тутты ве: — Меннен ят, — деди. Лякин Юсуф озь урбасыны онынъ къолларында къалдырып къачты ве тышары чапып кетти. Апай исе, Юсуф озь урбасыны онынъ къолунда къалдырып, эвден тышары къачкъаныны корип, эвдекилерини чагъырды ве оларгъа бойле деди: — Бакъынъыз, анавы бизим устюмизден кульсюн деп, бизге еудийни кетирди. О, меннен ятмакъ ичюн кельди. Амма мен юксек сеснен къычырдым. Мен къыямет котерип къычыргъаным ичюн, о, урбасыны менде къалдырды, къачып, тышары чапып кетти. Апай Юсуфнынъ урбасыны эфендисининъ эвге кельмесине къадар озюнде къалдырды. Эфендисине айны сёзлерни айтып берди: — Сен бизге кетирген еудий деген къул, устюмден кульмек ичюн, манъа кельди. Лякин мен къыямет котерип къычыргъанымда, о, урбасыны менде къалдырып, тышары чапып кетти. Апайынынъ: «Сенинъ къулунъ меннен бойле япты», — деген сёзлерини эшиткен сонъ, Юсуфнынъ эфендиси гъазапланды, Юсуфны алды ве падишанынъ эсирлери отургъан зиндангъа ташлады. Шай этип, Юсуф анда, зиндангъа тюшти. Амма РАББИ Юсуфнен эди. О, онъа мераметини эйледи, онъа зиндан башлыгъынынъ козьлеринде урьметни багъышлады. Зиндан башлыгъы Юсуфнынъ эли астына зинданда яткъан эписи эсирлерни берди. Юсуф оларнынъ бутюн эткен ишлерине реберлик япа башлады. РАББИ Юсуфнен олгъаны, онынъ бутюн эткен ишлерини РАББИ онъундан кетиргени ичюн, зиндан башлыгъы Юсуфнынъ эли астында олгъан бир шейге асла мукъайт олмай эди. Бираз вакъыт кечкен сонъ, Мысыр падишасынынъ сакиси ве фурунджысы озьлерининъ эфендиси Мысыр падишасынынъ козю огюнде къабаат ишледилер. Фыравун озь эки везири олгъан баш сакиге ве баш фурунджыгъа ачувланды ве оларны сакъчылар башлыгъынынъ эвинде олгъан зиндангъа къапатты. Бу зинданда Юсуф да къапалгъан эди. Сакъчыларнынъ башлыгъы Юсуфны оларгъа хызмет этмеге тайинледи. Везирлер сакъчыларнынъ къолунда бир къач вакъыт олдылар. Куньлерден биринде зиндангъа къапалгъан Мысыр падишасынынъ сакиси ве фурунджысы тюшлер корьдилер. Эр бири озь тюшюни корьди. Экиси бир геджеде корьдилер. Эр бири хусусий мана ташыгъан тюш корьди. Саба эрте оларгъа Юсуф кельди ве оларнынъ къасеветленгенлерини корьди. Юсуф онен берабер эфендисининъ сакъчылары къолунда отургъан фыравуннынъ везирлеринден: — Сизинъ чырайларынъыз бугунь не ичюн кедерли? — деп сорады. Олар онъа: — Биз тюш корьдик, амма оларны тарифлемеге адам ёкъ, — дедилер. Юсуф оларгъа: — Тарифлер Алладан дегильми? Манъа икяе этсенъиз, — деди. Баш саки Юсуфкъа озь тюшюни икяе этти. О, Юсуфкъа: — Мен тюшюмде огюмде олгъан юзюм чубугъыны корьдим. Чубукъ устюнде учь пытакъ. Устьлеринде бурьлер пейда олды, олар филиследилер, чечеклер ачылды, ве емишлер пиштилер. Къолумда фыравуннынъ къадеси эди. Мен юзюмни алып, фыравуннынъ къадесине сыкътым ве къадени фыравуннынъ къолуна бердим, — деди. Юсуф онъа: — Онынъ тарифи будыр: учь пытакъ — учь куньдир. Учь кунь ичинде фыравун башынъны юксельтир ве сени озь еринъе къайтарыр. Эвельде, саки олгъан вакътынъда киби, фыравуннынъ къадесини онынъ къолуна берерсинъ. Ялварам, санъа яхшы олгъанда, мени хатырла ве манъа эйилик яп: меним акъкъымда фыравунгъа айт ве мени бу зиндандан чыкъар. Мени еудийлернинъ топрагъындан хырсызладылар. Эм мында, мени зиндангъа ташламакъ ичюн, бир шей япмадым, — деди. Баш фурунджы, яхшы тариф олгъаныны корип, Юсуфкъа: — Мен де тюш корьдим, — деди. — Мына, башымнынъ устюнде беяз отьмекке толу учь сепет. Энъ юкъары сепет ичинде фурунджы фыравунгъа пиширген тюрлю емектир. Оны башым устюндеки сепеттен къушлар чокъуй эдилер. Юсуф джевап берип: — Мына онынъ тарифи. Учь сепет — учь куньдир. Учь кунь ичинде фыравун башынъны сенден юксельтип, сени терек устюне асаджакътыр. Сонъ къушлар сенинъ вуджудынъны чокъуйджакълар, — деди. Учюнджи куню фыравуннынъ догъгъан куню эди. О, озюнинъ эписи хызметчилери ичюн зияфет берди ве озь хызметчилери арасында баш сакининъ башыны ве баш фурунджынынъ башыны юксельтти. [21-22] Юсуф тарифлегени киби, фыравун баш сакини эвельки ерине къайтарды, ве саки фыравуннынъ къолуна къадени берди. Баш фурунджыны исе асты. *** Амма баш саки Юсуфны акъылына кетирмеди. О, оны унутты. Эки йыл кечкен сонъ, фыравун тюш корьди. Иште, о, дерья четинде тура эди. Дерьядан гузель корюмли ве семиз еди баш сыгъыр чыкъты ве къамышлыкъта отлады. Олардан сонъ дерьядан башкъа, чиркин корюмли ве арыкъ еди баш сыгъыр чыкъты. Дерьянынъ ялысында анавы биринджи чыкъкъан сыгъырларнынъ янына турдылар. Чиркин корюмли ве арыкъ сыгъырлар гузель корюмли ве семиз олгъан еди сыгъырны ашадылар. Фыравун уянды, сонъ кене юкълап къалды. Экинджи тюш корьди: иште, бир сапта еди толу ве яхшы башакъ осьти. Амма, иште, олардан сонъ еди дане бош ве шаркъий ель къуруткъан башакъ осьти. Бош башакълар еди дане толу ве яхшы башакъларны юттылар. Фыравун уянды. Иште, бойле тюш. Сабасына джаны сыкъылгъаны ичюн, фыравун Мысырнынъ эписи тылсымджыларыны ве икметли адамларыны озюне чагъыртты. Фыравун оларгъа озь тюшюни айтып берди. Амма фыравунгъа оны тарифлеп бермеге кимсе тапылмады. Сонъ баш саки фыравунгъа: — Бугунь мен гуналарымны хатырладым, — деди. — Бир кунь фыравун озь къулларына ачувланды, мени ве баш фурунджыны сакъчылар башлыгъынынъ эвинде сакъчылар къолуна берди. Биз экимиз бир геджеде бир тюш корьдик. Эр биримиз хусусий маналы тюш корьдик. Анда бизнен берабер сакъчылар башлыгъынынъ къулу, яш еудий бар эди. Биз корьген тюшлеримизни онъа айтып бердик, ве о, эр биримизге тюшюмизни тарифледи. О, бизге насыл тарифлеген олса, ойле де олды. Мен ериме къайтарылдым, фурунджыны исе астылар. Фыравун Юсуфны чагъырмакъ ичюн адамларны ёллады. Оны ашыкъып, зиндандан алып чыкътылар. Юсуф сачыны алды, урбасыны денъиштирди ве фыравунгъа кельди. Фыравун Юсуфкъа: — Мен тюш корьдим, лякин оны кимсе тарифлеп оламай. Сен тюш тарифлемеге билесинъ, деп эшиттим, — деди. Юсуф фыравунгъа: — Мен дегиль, фыравуннынъ эйилигине Алла джевапны берер, — деди. Фыравун Юсуфкъа: — Тюшюмде, мен дерьянынъ четинде тура эдим. Мына, дерьядан гузель корюмли ве семиз еди баш сыгъыр чыкъты ве къамышлыкъта отлады. Олардан сонъ, бакъсам, башкъа, пек чиркин ве арыкъ еди баш сыгъыр чыкъты. Бутюн Мысыр топрагъында мен ойле, олар дайын, арыкъ олгъанларны корьмедим. Арыкъ ве чиркин сыгъырлар биринджи еди семиз сыгъырны ашадылар. Семизлери оларнынъ къурсакъларына кирдилер. Амма олар арыкъларнынъ къурсакъларына киргенлери козьге корюнмей эди. Олар, башындаки киби, эп арыкъ эдилер. Сонъ мен уяндым. Бир даа тюш корьдим. Иште, бир сапта еди дане толу ве яхшы башакъ котерильди. Амма олардан сонъ, бакъсам, индже, бош ве шаркъий ель къуруткъан еди дане башакъ осьти. Бош башакълар еди яхшы башакъны юттылар. Мен буны тылсымджыларгъа икяе эттим, амма кимсе манъа тарифлеп оламады, — деди. Юсуф фыравунгъа: — Фыравун тюшлерининъ манасы бирдир, — деди. — Алла не япаджагъыны фыравунгъа эвельден бильдирди. Еди яхшы сыгъыр — еди йылдыр. Еди яхшы башакъ да еди йылдыр: тюш бирдир. Олардан сонъ чыкъкъан еди арыкъ ве чиркин сыгъыр да еди йылдыр. Бош ве шаркъий ель къуруткъан еди башакъ — ачлыкънынъ еди йылыдыр. Мына не себептен мен фыравунгъа: «Алла не япаджагъыны фыравунгъа эвельден косьтерди», — дедим. Бутюн Мысыр топрагъында буюк бол-берекетининъ еди йылы башлай. Олардан сонъ еди йыл ачлыкъ оладжакъ. Мысыр топрагъында олгъан бол-берекетлик унутылыр. Ачлыкъ топракъны къурутыр. Ачлыкъ пек агъыр оладжагъы ичюн, ер юзюнде олгъан эвельки бол-берекетлик сонъундан кельген ачлыкъ ичюн козьге корюнмез. Тюшнинъ фыравун ичюн эки кере текрарланувы — Алланынъ сёзю акъикъий ве Алла буны тезден япаджагъы демектир. Шимди фыравун акъыллы ве икметли бир адамны сайлап алсын да, Мысыр мемлекетине башлыкъ этип къойсун. Фыравун бутюн Мысыр мемлекетине незаретчилерни къоймагъа ве бол-берекетининъ еди йылында Мысыр топрагъынынъ беш пайда бир пайыны джыймагъа эмир этсин. Олар бу келеджек яхшы йылларнынъ эписи ашларны алсынлар ве шеэрлерде фыравуннынъ анбарларына ашлыкъ джыйып къорчаласынлар. Бу аш Мысыр топрагъында оладжакъ еди йыллыкъ ачлыкъта, мемлекетнинъ къыйын куньлеринде емек олур. Сонъ мемлекет ачлыкътан гъайып олмаз. Буны фыравун ве эписи хызметчилери бегендилер. Фыравун хызметчилерине: — Ичинде Мукъаддес Руху олгъан, бунъа ошагъан адамны тапармызмы? — деди. Сонъ фыравун Юсуфкъа: — Алла бунынъ эписини санъа ачкъаны ичюн, сен киби акъыллы ве икметли адам ёкътыр. Эвиме башлыкъ оладжакъсынъ. Бутюн халкъым сёзюнъни тутаджакъ, мен сенден ялынъыз тахтнен буюк олурым, — деди. — Иште, мен сени бутюн Мысыр топрагъына акимдар этем, — деди фыравун Юсуфкъа. Фыравун, озюнинъ къолундан юзюкни чыкъарып, Юсуфнынъ къолуна кийдирди. Устюне индже кетенден тикильген урбалар кийдирди, бойнуна алтын зынджыр такъты. Озюнинъ экинджи арабасында оны алып юрмеге ве огюнден «Аврех!» — деп къычырмагъа эмир этти. Бойлеликнен, фыравун Юсуфны бутюн Мысыр топрагъынынъ башлыгъы этти. Сонъ фыравун Юсуфкъа: — Мен фыравуным. Амма сенсиз бутюн Мысыр топрагъында кимсе не къолуны, не аягъыны къыбырдатмаз, — деди. Фыравун Юсуфкъа Цафнат-Панеах деген ад къойды ве Он шеэриндеки руханий Поти-Перанынъ къызы Аснаткъа эвлендирди. Сонъ Юсуф Мысыр топрагъы бою кетти. Мысыр падишасы фыравуннынъ юзю алдына кельгенде, Юсуф отуз яшында эди. Юсуф фыравундан кетип, бутюн Мысыр топрагъыны айланып чыкъты. Еди бол-берекетли йыл девамында топракъ номай махсул берди. Мысырда еди йыл джыйгъан бутюн ашны Юсуф шеэрлерде топлады. Эр бир шеэрде онынъ этрафында олгъан тарлалардан джыйгъан ашны къойды. Юсуф денъиз къуму дайын пек чокъ захире топлады. Тап саймакъны да токътатты, чюнки саймакънынъ чареси ёкъ эди. Ачлыкъ йыллары башламадан, Юсуфнынъ эки огълу олды. Оларны онъа Он шеэрининъ руханийи олгъан Поти-Перанынъ къызы Аснат догъды. «Алла манъа эписи гъам-къасеветлеримни ве бабамнынъ бутюн эвини унуттырды», — деп, Юсуф биринджи огълунынъ адыны Менашше къойды. Экинджисине исе Эфраим деген ад берди, чюнки о: «Мен къыйналгъан топракъта Алла мени махсулдар этти», — деп айта эди. Мысыр топрагъында олгъан бол-берекетликнинъ еди йылы кечти. Юсуф айткъаны дайын, ачлыкънынъ еди йылы башланды. Эписи мемлекетлерде ачлыкъ эди. Бутюн Мысыр мемлекетинде исе захире бар эди. Мысыр топрагъында ачлыкъ башлангъанда, халкъ фыравундан отьмек сорап, къыямет къопарды. Фыравун эписи мысырлыларгъа: — Юсуфкъа барынъыз да, онынъ сизге айткъанларыны япынъыз, — деди. Ачлыкъ бутюн ер юзюнде эди. Юсуф ашлыкъ анбарларыны ачты ве ашлыкъны мысырлыларгъа сатып башлады. Ачлыкъ Мысыр топрагъында эп арта эди. Ачлыкъ бутюн ер юзюнде кучьлю олгъанындан, Юсуфтан ашлыкъ сатын алмакъ ичюн, Мысыргъа эписи мемлекетлернинъ адамлары келе башладылар. Якъуп Мысырда ашлыкъ олгъаныны бильди ве огъулларына: — Не бакъып отурасынъыз? — деди. — Мына, Мысырда ашлыкъ бар экен, деп эшиттим. Анда барынъыз да, бизге яшамакъ ве ольмемек ичюн, андан ашлыкъ сатын алынъыз. Юсуфнынъ он агъасы, Мысырдан ашлыкъ сатын алмакъ ичюн, кеттилер. Юсуфнынъ къардашыны Биньяминни исе, Якъуп: «Онен бир къаза олмасын», — деп тюшюнип, агъаларынен йибермеди. Ачлыкъ бутюн Ханаан топрагъында олгъаны ичюн, Исраильнинъ огъулларынен берабер башкъа адамлар да отьмек сатын алмагъа кеттилер. О вакъыт мемлекетнинъ акимдары Юсуф эди. Бутюн ер юзюндеки халкъкъа ашлыкъны о, сата эди. Юсуфнынъ агъалары онъа келип, седжде эттилер. Юсуф агъаларыны корип, оларны таныды. Лякин оларгъа дуйдурмайып, оларнен серт лакъырды этип башлады. — Сиз къайдан кельдинъиз? — деп сорады о олардан. — Ханаан топрагъындан, — дедилер олар. — Аш сатын алмакъ ичюн. Юсуф агъаларыны таныды, лякин олар оны танымадылар. Юсуф олар акъкъында корьген тюшлерини хатырлады ве оларгъа: — Сиз джасуссынъыз, — деди. — Бу мемлекетнинъ зайыф ерлерини бильмек ичюн кельдинъиз. — Ёкъ, эфендимиз, — дедилер олар. — Биз, сенинъ къулларынъ, аш сатын алмагъа кельдик. Биз эпимиз бир адамнынъ балаларымыз. Биз намуслы адамлармыз. Биз, сенинъ къулларынъ, ич бир заман джасус олмадыкъ. — Ёкъ, — деди о, оларгъа. — Мемлекетнинъ зайыф ерлерини бильмек ичюн кельдинъиз. — Бизлер, сенинъ къулларынъ, он эки агъа-къардашмыз, — дедилер олар. — Ханаан топрагъындан олгъан бир адамнынъ огъуллары оламыз. Мына, кичигимиз шимди бабамызнен. Даа бири исе энди ёкъ. — Айткъаным киби, сиз джасуссынъыз, — деди оларгъа Юсуф. — Биз сизни сынармыз. Фыравуннынъ яшайышынен ант этем, эгер сизинъ кичик къардашынъыз мында кельмесе, сиз мындан чыкъмазсынъыз. Аранъыздан бирини алып ёлланъыз, о, барсын да, къардашынъызны кетирсин. Сиз исе къапалы олурсынъыз. Сонъ айткъанынъызнынъ догърулыгъы ачылыр. Ёкъ десенъиз, фыравуннынъ яшайышынен ант этем, сиз джасуссынъыз. Ве оларны учь куньге сакъчыларнынъ къолуна берди. Учюнджи куню Юсуф оларгъа: — Меним айткъанларымны япсанъыз, сагъ къалырсынъыз. Мен Алладан къоркъам. Эгер сиз намуслы адамлар олсанъыз, биринъиз сиз къапалгъан эвде отурсын. Къалгъанлары исе, ачлыкъ чеккен къоранталарына ашлыкъ алып кетсинлер. Лякин айткъанынъызнынъ догърулыгъыны исбатламакъ ве сизге ольмемек ичюн, кичик къардашынъызны манъа кетиринъиз, — деди. Олар ойле де яптылар. Олар бири-бирине: — Керчектен де, къардашымызгъа къаршы гуна къазангъандырмыз. О, бизге ялваргъанда, биз онынъ джан азабыны корьдик, амма оны динълемедик. Онынъ ичюн башымызгъа бу беля тюшти, — дедилер. Рубен исе оларгъа джевап берип: — Огълангъа къаршы гуна этменъиз деп, мен сизге айтмадыммы? Амма сиз динълемединъиз. Мына, онынъ къаны ичюн одемедир, — деди. Олар Юсуфнынъ анълагъаныны бильмей эдилер, чюнки о, оларнен терджиман ярдымынен лакъырды эте эди. Юсуф олардан четке чекильди ве агълап башлады. Сонъ оларгъа къайтты ве кене оларнен лакъырды этти. Олардан Шимеонны сайлады ве агъаларынынъ козьлери огюнде оны багъламагъа буюрды. Юсуф оларнынъ чувалларыны ашлыкъкъа толдурмагъа, эр бирининъ чувалы ичине кумюшлерини къайтармагъа ве ёлгъа аш бермеге эмир этти. Оларгъа бойле де япылды. Олар озь ашлыкъларыны озьлерининъ эшеклери устюне юкледилер ве андан кеттилер. Геджелемек ичюн токътагъанда, олардан бири, эшекке ем бермек ичюн, чувалыны ачты. Чувалнынъ агъзында кумюшини корип, агъа-къардашларына: — Кумюшим къайтарылгъан. Мына о, чувалым ичинде, — деди. Олар шаштылар, титреп, бири-биринден: — Бу бизнен Алланынъ япкъаны недир? — деп сорадылар. Олар Ханаан топрагъына, озь бабалары Якъупкъа кельген сонъ, оларнен олгъан шейлер акъкъында онъа бойле икяе эттилер: — О ернинъ акимдары бизнен серт лакъырды этти. Бизни джасуслар деп сайды. Биз онъа: «Биз намуслы адамлармыз, джасус дегильмиз. Биз он эки агъа-къардашмыз, бир бабанынъ огъулларымыз, бири энди ёкъ, кичиги исе шимди Ханаан топрагъында бабамызнен», — дедик. О ернинъ акимдары бизге: «Сиз намуслы адамлар олгъанынъызны мен бойле билирим: агъа-къардашларынъыздан бирини менде къалдырынъыз, сиз исе ашлыкъны алып, къоранталарынъыз ачлыкъ чеккенлери ичюн къайтынъыз. Лякин кичик къардашынъызны манъа кетиринъиз. О заман мен, сиз джасус олмайып, намуслы адам олгъанларынъызны билирим. Агъанъызны сизге къайтарырым ве сизлерге бу ерде алыш-веришнен огърашмагъа разылыкъ берерим», — деди. Чувалларыны бошаткъанда, эр бирининъ чувалындан кумюшке толу киселери чыкъты. Олар озьлерининъ кумюшке толу киселерини корьдилер; олар ве бабалары корьдилер ве къоркътылар. Оларнынъ бабалары Якъуп оларгъа: — Сиз мени балаларымдан марум эттинъиз: Юсуф ёкъ, Шимеон да ёкъ, энди Биньяминни де алмагъа истейсинъиз — эписи белялар манъа! — деди. Рубен бабасына: — Эгер мен Биньяминни арткъа къайтарып кетирмесем, эки огълумны ольдюр. Оны манъа бер. Мен оны санъа къайтарырым, — деди. — Огълум сизнен бармайджакъ, — деди бабасы. — Онынъ агъасы ольди, ве о, бир озю къалды. Эгер сиз чыкъаджакъ ёлда онен бир беля олса, сизинъ ичюн мен, чал къарт, кедерден о бир дюньягъа кетерим. Ер юзю устюндеки ачлыкъ кучьленди. Юсуфнынъ агъалары Мысырдан кетирген ашны ашап битирген сонъ, бабалары оларгъа: — Кене барынъыз ве бираз ашлыкъ сатын алынъыз, — деди. Ехуда онъа: — О адам бизге: «Эгер къардашынъыз сизнен олмаса, козюм огюне корюнменъиз», — деп кесен-кес айтты. Эгер бизнен къардашымызны йиберсенъ, биз барып, санъа ашлыкъ сатын алырмыз. Эгер йибермесенъ, бармамыз. О адам бизге: «Эгер къардашынъыз сизнен олмаса, козюм огюне кельменъиз», — деди де, — деди. Исраиль: — Не ичюн о адамгъа, сизде даа бир къардашынъыз олгъаныны айтып, башыма беля кетирдинъиз? — деди. — О адам бизден бизим акъкъымызда: «Бабанъыз даа сагъмы? Къардашынъыз бармы?» — деп сорады, — дедилер олар. — Биз онынъ суаллерине коре джевап бердик. «Къардашынъызны кетиринъиз», — дейджегини биз билип олур эдикми? Сонъ Ехуда бабасы Исраильге: — Меннен огъланны йибер де, биз кетейик. О заман эм биз, эм сен, эм бизим балаларымыз сагъ къалырмыз ве ольмемиз. Онынъ ичюн джевабыны мен берерим. Оны менден талап этерсинъ. Эгер мен оны санъа кетирмесем ве алдынъа къоймасам, сенинъ огюнъде омюр-билля гуналы олурым. Биз вакъыт созмагъан олсакъ, энди эки кере барып къайтар эдик, — деди. Бабалары Исраиль оларгъа: — Ойле олса, бойле япынъыз: янынъызгъа бу ернинъ энъ яхшы махсулларыны савутларгъа алып, о адамгъа бираз тюрлю тереклерден алынгъан къокъулы сакъызлар ве бал, фыстыкъ ве бадемлерни бахшыш оларакъ беринъиз. Янынъызгъа кумюшни эки къат чокъ алынъыз. Чувалларынъызнынъ агъызларына къайтарылып къоюлгъан кумюшни озь къолларынъызнен къайтарып беринъиз: бельки бу, хатадыр. Къардашынъызны алынъыз, ашыкъып, кене о адамгъа барынъыз. О, эм къардашынъызны, эм Биньяминни сизнен йиберсин деп, Къудретли Алла сизге бу адамнынъ мераметини тапмагъа ярдым этер. Манъа исе баласыз олмагъа къысмет олса, баласыз олайым, — деди. Акъайлар бу бахшышларны ве эки къат чокъ кумюшни къолларына, Биньяминни янларына алдылар ве ашыкъып Мысыргъа кеттилер, Юсуфнынъ алдына кельдилер. Юсуф оларнынъ арасында Биньяминни корип, озь башлыгъына: — Бу адамларны эвиме алып кет ве айванлардан бирини сойып, аш азырла. Бугунь уйледе бу адамлар меннен ашайджакълар, — деди. Башлыкъ Юсуфнынъ айткъаны киби япты, агъа-къардашларны Юсуфнынъ эвине алып кетти. Агъа-къардашлар Юсуфнынъ эвине келип, къоркътылар ве: — Бизни мында чувалларымызгъа къайтарылгъан кумюш ичюн алып кельдилер. Шимди бизге илишеджек ве уджюм этеджеклер, бизни къул япаджакъ ве эшеклеримизни аладжакълар, — дедилер. Эвнинъ къапусы янында олар Юсуфнынъ башлыгъы алдына барып, онъа: — Эфенди, динъле! Аш сатын алмакъ ичюн, биз бир кере мында кельдик. Арткъа къайткъанымызда, геджелемек ичюн токътадыкъ. Чувалларымызны ачтыкъ, эр биримизнинъ чувалы агъзында онынъ тамам одемек ичюн берильген кумюши тургъаныны корьдик. Шимди биз оны озь къолумызнен къайтарамыз. Аш сатын алмакъ ичюн, биз башкъа кумюш кетирдик. Чувалларымызгъа бизим кумюшимизни ким къойгъаныны биз бильмеймиз, — деп айтмагъа башладылар. — Раатсыз олманъыз, къоркъманъыз, — деди о. — Чувалларынъызгъа хазинени сизинъ Алланъыз ве бабанъызнынъ Алласы къойгъандыр. Кумюшинъиз манъа келип етти. Сонъ оларгъа Шимеонны алып кельди. Агъа-къардашларны Юсуфнынъ эвине кирсетти, оларгъа сув берди. Олар аякъларыны ювдылар. Сонъ эшеклерине ем берди. Агъа-къардашлар, анда аш ашайджакълары акъкъында хабердар олып, Юсуфнынъ уйледе келювине бахшышларыны азырладылар. Юсуф эвине кирди. Агъа-къардашлар онъа бахшышларыны берип, седждеге къапандылар. Юсуф олардан ал-хатир сорап: — Сиз айткъан къарт бабанъыз сагъ-селяметми? О даа сагъмы? — деди. — Бабамыз, сенинъ къулунъ, сагъ-селямет, — дедилер олар. — Даа сагъ. Олар башларыны эгип, кене седждеге къапандылар. Юсуф бакъты да, анасынынъ огълу олгъан Биньямин къардашыны корьди ве деди: — Сиз манъа айткъан кичик къардашынъыз бумы? Алла санъа мераметлик эйлесин, огълум! Сонъ Юсуф ашыкъып кетти, чюнки къардашына севгинен толды ве о, агълайджакъ къарарына кельди. О, ички одагъа кирди ве анда агълады. Сонъ бетини ювып чыкъты ве озюни тутып: — Ашны къоюнъыз, — деди. Эм Юсуфкъа, эм оларгъа, эм Юсуфнен берабер ашагъан мысырлыларгъа ашны айры-айры софраларгъа къойдылар. Мысырлылар еудийлернен берабер ашамайлар. Бу, мысырлылар ичюн арамдыр. Агъа-къардашлары Юсуфнынъ къаршысына сыранен отурдылар: биринджи огъул, биринджи догъгъанына коре, биринджи отурды, олардан кичиги исе, онынъ кичиклигине коре сонъ отурды. Агъа-къардашлар бири-бирине тааджипли бакъышлар ата эдилер. Юсуф оларгъа озюнинъ софрасындан ашлар ёллай эди, Биньяминнинъ пайы исе, башкъаларына бакъкъанда, беш къат чокъ эди. Олар даа ички ичтилер ве Юсуфнен берабер сархошландылар. Юсуф эвнинъ башлыгъына: — Бу акъайларнынъ чувалларыны, алып кеткенлери къадар, ашкъа толдур. Эр бирининъ чувал агъзына онынъ кумюшини къайтарып къой. Кичикнинъ чувал агъзына исе, о сатын алгъан ашкъа тёлеген кумюшнен берабер меним къадемни, кумюш къадени къой, — деди. О, Юсуф эмир эткени киби япты. Саба, танъ аткъанда, акъайларны ве оларнынъ эшеклерини йибердилер. Олар даа шеэрден узакъ кетип етиштиралмагъанда, Юсуф эвнинъ башлыгъына: — Бар, оларнынъ артларындан ет. Артларына еткен сонъ, бойле айт: «Сиз не ичюн яхшылыкъкъа яманлыкъ япасынъыз? Не ичюн эфендимнинъ къадесини хырсызладынъыз? О, ондан иче ве фал бакъа да! Сиз ярамай яптынъыз», — деди. Эвнинъ башлыгъы оларнынъ артларына етти ве бу сёзлерни айтты. Олар онъа: — Не себептен эфендимиз бойле сёзлер айта? Ёкъ, сенинъ къулларынъ ойле шей япмазлар. Мына, чувалларымызнынъ агъызларында тапылгъан кумюшни биз Ханаан топрагъындан санъа къайтарып кетирдик. Насыл этип де биз эфендинънинъ эвинден кумюш я да алтынны хырсызлап олурмыз? Къулларынънынъ къайсында тапылса, о ольсюн; биз исе эфендимизге къуллукъ этермиз, — дедилер. — Яхшы, — деди о. — Айткъанынъыз дайын олсун: кимде тапылса, о манъа къуллукъ этер; сиз исе къабаатсыз олурсыз. Олар ашыкъып, чувалларыны ерге тюшюрдилер ве эр бири чувалыны ачтылар. Башлыкъ сыранен, буюгинден башлап кичигинедже къыдырып чыкъты. Къаде Биньяминнинъ чувалында тапылды. Агъалар озь урбаларыны йырттылар, эр бири эшегине юкни юклеп, шеэрге къайттылар. Ехуда ве онынъ агъа-къардашлары Юсуфнынъ эвине кельгенде, Юсуф даа анда эди. Олар онъа седжде эттилер. — Сизинъ эткенинъиз недир? — деди оларгъа Юсуф. — Мен дайын адам фал бакъмагъа уста олгъаныны бильмей эдинъизми, аджеба? — Эфендимизге не айтайыкъ? — деди Ехуда. — Не дейик? Насыл этип акъланайыкъ? Алла къулларынънынъ къабаатыны чыкъарды. Иште, биз эфендимизге къуллукъ япаджакъмыз. Эм биз, эм анавы къолунда къаде тапылгъан сою. — Ёкъ, — деди о. — Мен буны япмам. Кимнинъ къолунда къаде тапылгъан олса, о, меним къулум оладжакътыр. Сиз исе бабанъызгъа тынч-муаббет къайтынъыз. Ехуда Юсуфнынъ янына кельди ве: — Эфендим, афу эт. Сен фыравунгъа тенъсинъ, лякин къулунъа, къулакъларынъа бир сёз айтмагъа разылыкъ бер ве къулунъа гъазапланма. Эфенди къулларындан: «Сизинъ бабанъыз я да къардашынъыз бармы?» — деп сорады. Биз эфендиге: «Бизим къарт бабамыз ве онынъ кичик огълу бар. О, онынъ къартлыгъында догъгъан огълудыр. Кичик огълунынъ агъасы ольди, ве о, анасындан бир озю къалды. Бабасы оны севе», — дедик. Сонъ сен къулларынъа: «Мен оны корьмек ичюн, оны мында кетиринъиз», — дединъ. Биз эфендиге: «Огълан бабасыны къалдырып оламай, эгер о, бабасыны къалдырса, бабасы олер», — дедик. Лякин сен къулларынъа: «Эгер сизнен кичик къардашынъыз кельмесе, бир даа алдыма кельменъиз», — дединъ. Биз сенинъ къулунъа, бабамызгъа кельгенимизде, онъа эфендимнинъ сёзлерини айттыкъ. Сонъ бабамыз бизге: «Кене барып, бираз аш сатын алынъыз», — деди. Бизге кетмеге мумкюн олмагъаныны айттыкъ: «Эгер бизнен кичик къардашымыз олса, барармыз. Эгер бизнен кичик къардашымыз олмаса, бизге о адамнынъ юзюни корьмеге мумкюн дегиль». Къулунъ бабамыз бизге бойле деди: «Апайым манъа эки огъул тапкъаныны билесиз. Бириси менден кетти. Мен: “Оны керчектен йырткъанлар”, — тюшюндим. Башкъа мен оны корьмедим. Буны да козюм огюнден алсанъыз, о да бир белягъа огъраса, сизинъ ичюн мен, чал къарт, кедерден о бир дюньягъа кетерим». Шимди мен къулунъа бабама кельсем, янымызда бабамнен джаннен багълы олгъан огълан олмаса, о, огъланнынъ олмагъаныны корип, олер. Сенинъ къулларынъ ичюн, чал къарт олгъан къулунъ бабамыз о бир дюньягъа кетер. Мен, къулунъ олып, бабамнынъ огюнде огълан ичюн джевап береджегимни бойнума алдым: эгер оны бабама алып бармасам, бабамнынъ алдында омюр-билля гуналы олурым. Мен, къулунъ, огъланнынъ ерине эфендиме къуллукъ япып къалырым, огълан исе агъаларынен берабер кетсин. Огълан меннен олмаса, мен бабама насыл этип барайым? Бабамнынъ башына тюшкен беляны насыл корейим? Янында тургъанларнынъ огюнде озюни артыкъ къолда туталмайып, Юсуф: — Эр кес чыкъып кетсин! — деп къычырды. Юсуфнынъ янында кимсе къалмагъан сонъ, о, агъа-къардашларына ачылды. О, ойле окюр-окюр агълады ки, тап мысырлылар эшиттилер, фыравуннынъ эви де эшитти. Юсуф агъа-къардашларына: — Мен — Юсуфым, — деди. — Бабам даа сагъмы? Амма агъа-къардашлары шашып, джевап къайтарып оламай эдилер. Юсуф агъа-къардашларына: — Келинъиз яныма, — деди. Олар кельдилер. — Мен — сиз Мысыргъа саткъан къардашынъыз Юсуфтырым, — деди о. — Амма мени мында саткъанынъызгъа кедерленменъиз ве пешман этменъиз. Чокъ адамларнынъ яшайышыны сакъламакъ ичюн, Алла мени сизден огюне ёллады. Ер юзюндеки ачлыкънынъ девамы мына энди эки йыл. Даа беш йыл не ер сюреджеклер, не де ораджакълар. Сизни ер юзюнде къалдырмакъ, яшайышынъызны аджайип шекильде сакъламакъ ичюн, Алла мени сизден эвель ёллады. Демек, мени ёллагъан сиз дегильсинъиз, амма Алладыр. О, мени фыравунгъа — баба, онынъ эвине — эфенди ве бутюн Мысыр топрагъына — акимдар этип къойгъандыр. Тез-тез бабама барынъыз, онъа огълу Юсуфнынъ сёзлерини айтынъыз: «Алла мени бутюн Мысырнынъ эфендиси этти. Вакъыт созмайып, манъа кель. Гошен топрагъында яшайджакъсынъ. Эм сен, эм огъулларынъ, эм торунларынъ, эм айванларынъ, эм туварларынъ, эм бутюн сенинъ мал-мулькюнъ янымда оладжакълар. Сен, къорантанъ ве бутюн сенинъ мал-мулькюнъ фукъарелешмесин деп, сени анда бакъарым. Ачлыкъ даа беш йыл девам этеджектир». Иште, сиз ве Биньямин къардашым бу сизнен мен лакъырды эткенимни озь козьлеринъизнен коресинъиз, — деди о. — Бабама бутюн корьгенлеринъизни ве Мысырда олгъан бутюн шуретим акъкъында айтынъыз. Тез-тез бабамны мында алып келинъиз. Юсуф озь къардашы Биньяминнинъ бойнуна сарылды ве агълай башлады. Биньямин де онынъ бойнунда агълады. Юсуф эписи агъаларыны опе ве агълай эди. Сонъ агъа-къардашлары онен лакъырды этмеге башладылар. Юсуфнынъ агъа-къардашлары кельгени акъкъындаки хабер фыравуннынъ эвине барып етти. Фыравун ве онынъ хызметчилери къувандылар. Фыравун Юсуфкъа: — Агъа-къардашларынъа айт: «Буны япынъыз: эшеклеринъизни юклеп, Ханаан топрагъына барынъыз. Бабанъызны ве озь къоранталарыны мында кетирип, манъа келинъиз. Мен Мысыр топрагъында энъ яхшысыны сизге берерим — бу мемлекеттеки энъ яхшысыны ашайджакъсынъыз. Сизге бу эмирдир, оны япынъыз: балалар ве апайлар ичюн Мысыр топрагъындан арабаларны алып, бабанъызны алып келинъиз. Мал-мульклеринъизге исе языкъсынманъыз, чюнки бутюн Мысыр топрагъынынъ энъ яхшысы сизге олур», — деди. Исраильнинъ огъуллары ойле де яптылар. Фыравуннынъ эмирине бинаен, Юсуф оларгъа арабалар берди. Ёллукъ ашыны да берди. Эр бирине янъы урба берди, Биньяминге исе 300 кумюш ве беш янъы урба берди. Бабасына он эшекнинъ устюне Мысырнынъ энъ яхшысыны ве он ыргъачы эшек устюне бабасы ичюн ёллукъ олгъан ашлыкъ, отьмек ве башкъа азыкъ юклеп ёллады. Сонъ агъа-къардашларыны йиберди, ве олар кеттилер. — Ёл бою къавгъа этменъиз, — деди оларгъа Юсуф. Олар Мысырдан кеттилер ве бабалары Якъупкъа, Ханаан топрагъына кельдилер. Бабаларына: — Юсуф сагъ. О, шимди бутюн Мысыр топрагъына акимдарлыкъ эте, — деп хабер эттилер. Якъупнынъ нефеси токътады, чюнки оларгъа инанмады. Агъа-къардашлар бабаларына Юсуфнынъ оларгъа бутюн айткъанларыны айтып бердилер. Оны алып кетмек ичюн Юсуф ёллагъан арабаларыны корьгенде, Якъупнынъ руху котерильди. — Етер, — деди Исраиль. — Демек, огълум Юсуф сагъ! Мен ольмезден эвель, барып онен корюшейим. Исраиль бутюн озь мал-мулькюнен ёлгъа чыкъты. Беэр-Шева шеэрине келип, о, бабасы Исхакънынъ Алласына къурбан чалды. Геджеси тюшюнде Алла Исраильге: — Якъуп! Якъуп! — деди. — Мен мындам, — деди о. — Мен — Аллам, бабанънынъ Алласыдырым, — деди Алла. — Мысыргъа бармагъа къоркъма. Анда Мен сенден буюк халкъ асыл этерим. Мен сеннен Мысыргъа барарым, Мен де сени андан чыкъарырым. Юсуф озь къолунен козьлеринъни къапатыр. Сонъ Якъуп Беэр-Шевадан кетти. Фыравун оны алып кельмек ичюн ёллагъан арабалар устюнде Исраильнинъ огъуллары бабалары Якъупны, балаларыны ве апайларыны алып кеттилер. Ханаан топрагъында ишлеп тапкъан мал-мулькюни ве айванларны озьлеринен алдылар. Шай этип, Якъуп ве бутюн онынъ эвлятлары Мысыргъа кельдилер. Якъуп озюнен берабер огъулларыны ве торунларыны, къызларыны ве къыз торунларыны, — бутюн эвлятларыны Мысыргъа кетирди. Мысыргъа кельген Исраиль огъулларынынъ адлары будыр: Якъуп ве онынъ огъуллары. Якъупнынъ биринджи огълу Рубен. Рубеннинъ огъуллары: Ханокъ, Паллу, Хецрон ве Къармий. Шимеоннынъ огъуллары: Емуэл, Ямин, Охад, Якин, Цохар ве ханаанлы къызнынъ огълу Шаул. Левийнинъ огъуллары: Гершон, Кехат ве Мерарий. Ехуданынъ огъуллары: Эр, Онан, Шела, Перец ве Зерах, амма Эр ве Онан Ханаан топрагъында ольдилер. Перецнинъ огъуллары: Хецрон ве Хамул. Йиссакъарнынъ огъуллары: Тола, Пува, Йов ве Шимрон. Зевулуннынъ огъуллары: Серед, Элон ве Яхлеэл. Бу — Паддан-Арамда догъгъан, Дина къызынен берабер, Леанынъ Якъупкъа тапкъан огъулларыдыр. Онынъ огъуллары ве къызлары эписи олып отуз учь джандыр. Гъаднынъ огъуллары: Цифион, Хаггий, Шуний, Эцбон, Эрий, Ародий, Арелий. Ашернинъ огъуллары: Йимна, Йишва, Йишвий ве Бриа. Оларнынъ къызкъардашы Серах. Брианынъ огъуллары: Хевер ве Малкиэл. Бу — Лаван Леа къызына берген Зилпанынъ огъуллары. О, Якъупкъа он алты бала догъды. Якъупнынъ апайы олгъан Рахельнинъ огъуллары: Юсуф ве Биньямин. Мысыр топрагъында Юсуфнынъ Менашше ве Эфраим огъуллары догъдылар. Оларны онъа Поти-Пера деген Он шеэриндеки баш руханийнинъ Аснат къызы тапты. Биньяминнинъ огъуллары: Бела, Бекер, Ашбел, Гера, Нааман, Эхий, Рош, Муппим, Хуппим ве Ард. Бу — Якъупнынъ Рахельден олгъан несили — он дёрт джан. Даннынъ огъуллары: Хушим. Нафталийнинъ огъуллары: Яхцеэл, Гуний, Ецер ве Шиллем. Бу — Лаван Рахель къызына берген Билханынъ огъуллары. О, Якъупкъа еди бала догъды. Якъупнен берабер, ондан асыл олгъанлар, келинлеринден гъайры, Мысыргъа эписи олып алтмыш алты джан кельдилер. Мысырда догъгъан Юсуфнынъ огъуллары эки джаннен берабер, Мысыргъа кочькен Якъупнынъ эвлятлары эписи олып етмиш джандыр. Юсуфкъа, Гошенге ёлны косьтермек ичюн, Якъуп озюнден эвель Ехуданы ёллады. Олар Гошен топрагъына кельгенде, Юсуф озь арабасыны ектиртти ве, бабасы Исраильни къаршыламакъ ичюн, Гошенге кетти. Оны корьген сонъ, бойнуна сарылды ве онынъ бойнунда чокъ вакъыт агълады. Исраиль Юсуфкъа: — Энди, сенинъ юзюнъни, сен даа сагъ олгъанынъны корьген сонъ, манъа ольмек мумкюн, — деди. Юсуф агъа-къардашларына ве бутюн бабасынынъ эвине: — Мен барып, фыравунгъа бу хаберни айтайым: «Манъа Ханаан топрагъындан агъа-къардашларым ве бабамнынъ къорантасы кельдилер. Олар къой-эчки бакъып, чобанлыкъ этелер. Олар къой-эчкилернен туварларны ве оларда олгъан бутюн барлыкъ-вариетни алып кельдилер», — деди. — Эгер фыравун сизлерни чагъырып, ненен огърашкъанынъызны сораса, сизлер: «Биз сенинъ къулларынъ, яшлыгъымыздан айванасравджылыкънен огърашамыз, эм биз, эм бабаларымыз», — деп айтынъыз. О заман сизни Гошен топрагъында ерлештирирлер. Эр къой чобаны мысырлылар ичюн арамдыр. Юсуф, фыравунгъа келип: — Бабам ве агъа-къардашларым къой-эчкилеринен ве туварларынен ве бутюн оларда олгъан малы-мулькюнен Ханаан топрагъындан кельдилер. Шимди олар Гошен топрагъындалар, — деди. Юсуф агъа-къардашларындан беш адам алып, оларны фыравунгъа такъдим этти. Фыравун агъаларындан ненен огърашкъанларыны сорады, ве олар онъа: — Къулларынъ — къой-эчки чобанларыдыр, эм биз, эм бабаларымыз, — дедилер. — Биз бу ерге яшамакъ ичюн кельдик, — деп къоштылар олар. — Ханаан топрагъында кучьлю ачлыкъ олгъаны ичюн, бизге, къулларынъа, къой-эчки отлатмагъа ер ёкъ. Иште, къулларынъа Гошен топрагъында ерлешмеге разылыкъ бер. Фыравун Юсуфкъа: — Санъа бабанънен агъа-къардашларынъ кельдилер. Мысыр топрагъы козюнъ огюндедир. Топракънынъ энъ яхшы еринде бабанънен агъа-къардашларынъны ерлештир. Гошен топрагъында яшасынлар. Эгер араларында къабилиетли адамлар олгъаныны бильсенъ, оларны меним айванларымны бакъмагъа къой, — деди. Сонъ Юсуф бабасы Якъупны алып кельди ве фыравунгъа такъдим этти. Якъуп фыравунны багъышлады. Фыравун Якъуптан: — Къач яшындасынъ? — деп сорады. Якъуп фыравунгъа: — Ер юзюндеки яшайышыма 130 йылдыр. Кочебе яшайышымнынъ куньлери аз ве ямандыр, эм де деделеримнинъ ер юзюндеки кочебе яшайыш йылларына еталмайлар, — деди. Сонъ Якъуп фыравунны багъышлады ве фыравундан чыкъып кетти. Юсуф, фыравун эмир эткени дайын, бабасыны ве агъа-къардашларыны ерлештирди, Мысыр топрагъында, топрагъынынъ энъ яхшы къысмында, Раамсес топрагъында оларгъа топракъ пайыны берди. Юсуф бабасыны ве бутюн бабасынынъ эвлятларыны эр бир къорантанынъ керегине коре ашнен теминлей эди. Ачлыкъ пек кучьлю олгъаны ичюн, бутюн мемлекетте аш битти. Мысыр топрагъынен Ханаан топрагъы ачлыкътан пек къыйнала эдилер. Сатылгъан отьмек ичюн Юсуф Мысыр ве Ханаан топракъларында олгъан бутюн кумюшни джыйып алды ве фыравуннынъ эвине кирсетти. Мысыр ве Ханаан топракъларында кумюш биткен сонъ, эписи мысырлылар Юсуфкъа келип, онъа: — Бизге аш бер, — дедилер. — Кумюшимиз биткени ичюн, козюнъ огюнде ольмеге керекмизми, аджеба? — Айванларынъызны айдап келинъиз, — деди Юсуф. — Кумюшинъиз биткен олса, сизге аш берип, айванларынъызны алырым. Олар озь айванларыны айдап кельдилер, ве Юсуф ашны атларгъа, къой-эчкилерге, туварларгъа ве эшеклерге алмаштыра эди. О йылы оларнынъ бутюн айванларыны алып, оларны ашнен теминледи. Бу йыл кечти. Кельген йылы олар кене Юсуфкъа келип, онъа: — Эм кумюшимиз биткенини, эм айванларымыз сюрюлеринен санъа, эфендимиз, кечкенини сенден сакъламайджакъмыз, — дедилер. — Эфендимизнинъ огюнде беденлеримизнен топракъларымыздан гъайры бизде бир шей къалмады. Биз ве топракъларымыз козюнъ огюнде гъайып олмакъ керекми, аджеба? Аш ичюн бизни ве топракъларымызны сатын ал, ве биз топракъларымызнен берабер фыравуннынъ къуллары олайыкъ. Сен исе, биз сагъ къалып ольмейик деп ве топрагъымыз бошамасын деп, бизге урлукъ бер. Сонъ Юсуф фыравунгъа бутюн Мысыр топрагъыны сатын алды. Мысырлылар ачлыкътан пек къыйналгъанлары ичюн, эр бири озь тарласыны сатты. Бойлеликнен, бутюн топракъ фыравуннынъ мал-мулькю олды. Халкъны исе Юсуф Мысырнынъ бир уджундан о бир уджуна къадар алып, шеэрлерге ерлештирди. Ялынъыз руханийлернинъ топракъларыны Юсуф сатын алмады. Руханийлерге фыравундан ер пайы берильген эди, ве олар фыравун оларгъа берген ер пайынен кечине эдилер, онынъ ичюн де озь топракъларыны сатмадылар. Юсуф халкъкъа бойле деди: — Мына мен сизни топракъларынъызнен берабер фыравунгъа сатын алдым. Мына сизге урлукъ, топракъларынъызгъа сачынъыз. Ормагъа вакъыт кельгенде, беш пайда бир пайыны фыравунгъа беринъиз, дёрт пайы исе сизге тарлаларынъызгъа сачмагъа ве сизнен эвдекилеринъизге ве балаларынъызгъа ашамакъ ичюн къалсын. — Сен бизим джанларымызны къуртардынъ, — дедилер олар. — Эфендим, козюнъде мерамет къазанайыкъ ве фыравуннынъ къуллары олайыкъ. Шай этип, Юсуф Мысыр топрагъында атта бу куньгедже кутюльген къанун къойды: беш пайда бир пайы фыравуннынъ олсун. Тек руханийлернинъ топракълары фыравуннынъ олмады. Исраиллилер Мысырда Гошен топрагъында яшап, топракъларгъа саип олдылар, догъып арттылар ве чокъ сайылы олдылар. Якъуп Мысыр топрагъында 17 йыл яшады. Аслында исе онынъ яшайышы 147 йыл эди. Исраильге ольмеге вакъыт кельгенде, о, огълу Юсуфны чагъыртты ве онъа бойле деди: — Эгер мен козюнъде мерамет къазангъан олсам, къолунъны янбашымнынъ тюбюне къойып, манъа мераметли ве ишанчлы оладжагъынъа, мени Мысырда дефн этмейджегинъе сёз бер. Мен баба-деделериме кеткен сонъ, мени Мысырдан алып кет ве баба-деделеримнинъ къабринде дефн эт. — Айткъанынъ киби япарым, — деди Юсуф. — Манъа емин эт, — деди Якъуп. Юсуф онъа емин этти, ве Исраиль тёшекнинъ башында ибадет этти. Бу шейлерден бир къач вакъыт кечкен сонъ, Юсуфкъа: — Бабанъ хаста, — деп хабер эттилер. О, эки огълуны Менашше ве Эфраимни алып кетти. — Огълунъ Юсуф кельди, — дедилер Якъупкъа. Исраиль такъатыны топлап, тёшекке отурды. Якъуп Юсуфкъа бойле деди: — Ханаан топрагъында, Лузда манъа Къудретли Алла корюнди ве мени багъышлады. О, манъа: «Мен сени арттырырым, чокъ сайылы этерим. Сенден чокъ халкъ асыл этерим, бу топракъны сенден сонъ олгъан эвлятларынъа эбедий къулланмакъ ичюн берерим», — деди. Шимди, мен Мысыргъа кельмезден эвель Мысыр топрагъында догъгъан сенинъ эки огълунъ Эфраим ве Менашше, огъулларым Рубен ве Шимеон киби, менимки оладжакълар. Олардан сонъ олгъан балаларынъ исе сенинъки оладжакълар, агъаларынынъ адларынен адланаджакълар ве оларнынъ пайындан мирас аладжакълар. Мен Паддандан кельгенимде, Рахелим Ханаан топрагъында, Эфраткъа етмезден ёл бою кечинди. Мен оны Эфраткъа, я да Вифлеемге алып кеткен ёлнынъ янында дефн эттим. Юсуфнынъ огъулларыны корип, Исраиль: — Булар кимдир? — деп сорады. — Бу — Алла манъа мында берген огъулларымдыр, — деди Юсуф бабасына. — Оларны яныма алып кель, — деди Якъуп. — Мен оларны багъышлайым. Исраильнинъ козьлери къартлыкътан ярамай корип башладылар, о яхшы коралмай эди. Юсуф балаларыны Исраильнинъ янына алып кельди, ве Исраиль оларны опип къучакълады. Сонъ Исраиль Юсуфкъа: — Мен сенинъ бетинъни корьмеге умют этмей эдим, амма, бакъ сен, Алла манъа балаларынъны да корьмеге къысмет этти. Сонъ Юсуф балаларыны бабасынынъ тизлеринден четке алды ве бабасына ерге къадар бель букти. Юсуф эки огълуны къолуна алды: Эфраимни Исраильнинъ сол къолуна къаршы кельген онъ къолуна, Менашшени исе Исраильнинъ онъ къолуна къаршы кельген сол къолуна, ве оларны бабасынынъ янына кетирди. Лякин Исраиль озь онъ къолуны узатып, Эфраим кичик олгъанына бакъмадан, онынъ башына къойды, сол къолуны исе Менашшенинъ башына къойды. Менашше биринджи догъгъанына бакъмадан, къолларыны аселет ойле къойды. Исраиль Юсуфны бойле сёзлернен багъышлады: — Алла, кимнинъ козю огюнде баба-деделерим Ибраим ве Исхакъ юре эдилер, догъгъанымдан берли бугуньгедже манъа чобанлыкъ эткен Алла, мени эр бир яманлыкътан къуртаргъан Мелек бу огъланларны багъышласын! Олар ичюн адамлар меним адымны хатырлайджакълар, баба-деделерим Ибраим ве Исхакънынъ адларыны да хатырлайджакълар! Олар ер юзюнде чокъ сайылы олып артсынлар! Юсуф, бабасы онъ къолуны Эфраимнинъ башына къойгъаныны корип, буны бегенмеди. О, Эфраимнинъ башындан Менашшенинъ башына къоймакъ ичюн, бабасынынъ къолуны алды. — Ойле дегиль, бабам, — деди Юсуф. — Мына бу биринджи догъгъан огълум, онъ къолунъны онынъ башына къой. Лякин бабасы разы олмады ве: — Мен билем, огълум, билем, — деди. — Ондан да халкъ асыл оладжакъ, о да буюк оладжакътыр. Лякин онынъ кичик къардашы ондан буюк оладжакъ, ве онынъ эвлятларындан чокъ халкълар асыл оладжакълар. Исраиль оларны о куню ойле сёзлернен багъышлады: — Исраиллилер: «Алла санъа Эфраимнен Менашшенинъ къысметини берсин», — деп, сенинъ адынънен багъышлайджакълар. Бойле этип, Исраиль Эфраимни Менашшеден буюк этти. Сонъ Исраиль Юсуфкъа бойле деди: — Мен о бир дюньягъа кетем, лякин Алла сизнен оладжакъ ве сизни баба-деделеринъизнинъ топрагъына къайтараджакъ. Санъа мен агъа-къардашларынъдан чокъча бир ер пайыны берем. Мен оны аморлылардан яй ве къылычнен енъип алдым. Якъуп огъулларыны чагъырып, бойле деди: — Топлашынъыз, сизлернен келеджекте не оладжагъыны сизге хабер этеджегим. Якъупнынъ огъуллары, топланынъыз, бабанъыз Исраильни динъленъиз! Рубен! Сен меним биринджи догъгъан огълум, меним такъатымсынъ, акъайлыгъымнынъ ильк козьайдыны, дегер ве къудретнинъ юкъары нокътасысынъ. Сен сувлар дайын къутургъан оласынъ. Эндиден сонъ энъ буюк олмайджакъсынъ, чюнки сен бабанънынъ тёшегинде яттынъ ве тёшегини арамладынъ. Шимеон ве Левий керчектен де агъа-къардашлардыр; оларнынъ къылычлары — мераметсиз алетлердир! Оларнынъ япкъан ишлерине мен къошулмайым, топлашувларына шуретим даркъалмасын. Олар гъазапларында акъайларны ольдюрдилер, бош истеклерине коре бузавларны сойдылар. Оларнынъ гъазабы, шефкъатсыз олгъаны ичюн, лянет олсун, афакъанлары, дешетли олгъаны ичюн, лянет олсун! Якъупнынъ огъуллары арасында оларны болерим, Исраиль огъуллары арасында дагъытып сеперим. Ехуда! Агъа-къардашларынъ сени макътарлар. Сенинъ къолунъ душманларынънынъ бойнунда олур. Агъа-къардашларынъ санъа къатланаджакълар. Ехуда огълум, сен яш арслансынъ, гъаниметинънинъ устюнден котерилесинъ. О, арслан дайын, ер устюнде пысып отурды — оны раатсыз этмеге кимнинъ джесарети етер? Ехуданынъ къолундан акимиет таягъы тюшмез, аякъларынынъ янындан акимдарнынъ таягъы кетмез. Сонъ Шило келеджек, ве халкълар онъа боюн эгеджеклер. О, эшегини юзюм чубугъына багълай, эшек баласыны энъ яхшы юзюм чубугъына багълай. Урбаларыны шарап ичинде юва, кийимлерини — салкъымларнынъ къанында. Козьлери шараптан къара, тишлери сюттен бем-беязлар. Зевулун денъиз ялысында яшар, гемилер искелеси олур. Сынъыры Сидон шеэринедже олур. Йиссакъар юклер арасында узанып яткъан сагълам эшек. Раатлыкъ яхшы олгъаныны ве бу топракъ хош кельгенини корип, сыртыны юк тюбюне эгди ве къул олды. Дан озь халкъына акимдарлыкъ этеджек, Исраильнинъ башкъа къабилелери киби оладжакъ. Дан ёлда яткъан йылан олур, атлы аттан йыкъылып кетсин деп, атнынъ аягъыны чакъкъан, ёл четиндеки зеэрли йылан оладжакъ. РАББИм, Сенинъ къуртарувынъа умют этем! Гъадны бир сюрю ёлбасар басаджакълар, о исе, оларны басып, пешлеринден къувалайджакъ. Ашернинъ ашы берекетли олур, о, падишанынъ софрасына ляйыкъ ашларны еткизеджек. Нафталий — сербест сыгъын кибидир. О, аджайип балалар асыл эте. Юсуф — махсулдар терекнинъ пытагъыдыр, чокъракъ устюнден оськен махсулдар терекнинъ пытагъыдыр. Онынъ пытакълары дивар устюнден осип кетелер. Окъчулар онъа душманлыкъ этип ве окълар атып, уджюм эттилер. Лякин онынъ яйы даима къавий къала эди. Къолларынынъ къавийлиги — Якъупнынъ Кучьлю Алласындандыр, Чобаннынъ адындан ве Исраильнинъ Къаясындандыр, баба-деделеринънинъ Алласындандыр! О, санъа ярдым этер! О — Къудретли Алла, О, сени юкъарыдаки коклернинъ багъышлавларынен, ашагъыдаки буюк теренликнинъ багъышлавларынен, эмчек ве къурсакънынъ багъышлавларынен багъышлар! Бабанънынъ багъышлавлары эбедий дагъларнынъ багъышлавларындан ве къадимий тёпелернинъ яхшылыкъларындан буюктир. Олар Юсуфнынъ башында, агъа-къардашларынынъ арасындан сечилип алынгъан Юсуф башынынъ тёпесинде олсун. Биньямин — йыртыджы къашкъыр, саба о, туткъаныны ашай, акъшам исе гъаниметини боле. Будыр — исраиллилернинъ он эки къабилеси ве бабаларынынъ оларгъа айткъан шейлери. Оларнынъ бабасы Исраиль оларны багъышлады, эр бирини айры багъышлады. Сонъ Якъуп огъулларына бойле эмир берди: — Мен о бир дюньягъа, озь халкъыма кетем. Мени хитли Эфроннынъ тарласында олгъан къобада баба-деделеримнен берабер дефн этинъиз. Бу къоба Ханаан топрагъында, Мамренинъ янында, Макъпела тарласындадыр. Бу къобаны ве тарланы Ибраим мезар ери оларакъ хитли Эфрондан сатын алды. Анда Ибраим ве онынъ апайы Саре дефн этильгенлер, анда Исхакъ ве апайы Рефикъа дефн этильгенлер, анда мен Леаны да дефн эттим. Бу тарла ве устюндеки къоба Хет огъулларындан сатын алынгъандыр. Огъулларына эмирини берген сонъ, Якъуп аякъларыны тёшегине къойды ве кечинип, озь халкъына, о бир дюньягъа кетти. Юсуф бабасынынъ устюне тюшип, оны опип окюр-окюр агълады. Сонъ Юсуф озь хызметчи-экимлерине бабасыны бальзамламагъа эмир этти, ве экимлер Исраильни бальзамладылар. Къыркъ кунь кечти. Бальзамламакъ ичюн о къадар вакъыт керек эди. Мысырлылар онъа янып, етмиш кунь агъладылар. Матем куньлери кечкен сонъ, Юсуф фыравуннынъ хызметчилерине бойле деди: — Эгер козьлеринъизде мерамет къазангъан олсам, фыравунгъа айтсанъыз: «Бабам мени емин эттирип, бойле деди: “Мен о бир дюньягъа кетем. Мени Ханаан топрагъында олгъан, озюме эвельден азырлап къойгъан къабримде дефн эт. Мени анда дефн эт”. Шимди мен кетип, бабамны дефн этмеге ве сонъ къайтып кельмеге разылыкъ сорайым». Фыравун деди: — Бар, бабанъ сени емин эттиргени киби, оны дефн эт. Сонъ Юсуф бабасыны дефн этмеге кетти. Онен берабер фыравуннынъ эписи хызметчилери, эвининъ акъсакъаллары ве Мысыр топрагъынынъ эписи акъсакъаллары, Юсуфнынъ бутюн эви, агъа-къардашлары ве бабасынынъ эви кеттилер. Гошен виляетинде тек балаларыны, къой-эчкилерини ве туварларыны къалдырдылар. Юсуфнен берабер арабалар ве атлылар да кеттилер. Бойлеликнен, бу орду пек буюк эди. Иорданнынъ артында олгъан Атад арманына барып чыкъкъан сонъ, олар анда аджджы ве кучьлю агълап башладылар. Еди кунь Юсуф бабасына матем тутты. О ерде яшагъан ханаанлылар Атад арманында олгъан матемни корип: — Мысырлылар не къадар аджджы агълайлар! — дедилер. Онынъ ичюн Иорданнынъ артында олгъан бу ернинъ адыны «Мысырлыларнынъ Матеми» къойдылар. Якъупнынъ огъуллары, о, оларгъа насыл эмир берген олса, онен ойле де яптылар: огъуллары, кечинген бабаларыны Ханаан топрагъына кетирдилер ве Мамренинъ янында олгъан, Макъпела тарласындаки къобада оны дефн эттилер. Бу къобаны ве тарланы Ибраим бир заманда мезарлыкъ ери ичюн хитли Эфрондан сатын алгъан эди. Бабасыны дефн эткен сонъ, Юсуф, агъа-къардашлары ве эписи онен берабер бабаларыны дефн этмек ичюн кеткенлер Мысыргъа къайттылар. Юсуфнынъ агъалары бабаларынынъ ольгенини корип: — Эгер Юсуф бизге къаршы нефретленсе ве, биз онъа япкъан бутюн яманлыкълар ичюн, бизден интикъам алмагъа истесе, не япармыз? — деп тюшюндилер. [16-17] Олар Юсуфкъа бойле деп айтмагъа ёлладылар: — Бабанъ ольмезден эвель: «Юсуфкъа бойле деп айтынъыз: “Ялварам санъа, агъаларынънынъ санъа яманлыкъ япкъанлары ичюн, къабаатларыны ве гуналарыны багъышла”», — деп эмир этти. Шимди бабанънынъ Алласы къулларына къабаатларыны багъышла. Юсуф, онъа буны айткъанда, агълай башлады. *** Агъалары озьлери келип, онъа седжде эттилер ве: — Иште, биз сенинъ къулларынъмыз, — дедилер. — Къоркъманъыз, — деди Юсуф. — Мен Алла дегилим. Сиз манъа къаршы яманлыкъ япмагъа истединъиз, амма Алла, шимди олгъаныны япмакъ ичюн, чокъ адамларнынъ яшайышларыны сакъламакъ ичюн, бундан эйилик япмагъа истеди. Иште, къоркъманъыз: мен сизни ве балаларынъызны бакъарым. Юсуф оларгъа теселли берди, ве онынъ айткъанлары агъа-къардашларынынъ юреклерине ятты. Юсуф бабасынынъ союнен берабер Мысырда яшай эди. Юсуф 110 йыл яшады, Эфраимнинъ балаларыны учюнджи несильгедже корьди. Менашшенинъ огълу Макирнинъ огъуллары да Юсуфнынъ тизлеринде догъдылар. Юсуф агъа-къардашларына: — Мен о бир дюньягъа кетем, — деди. — Лякин Алла мытлакъа сизге ярдымгъа келир ве сизни бу ерден чыкъарып, Ибраимге, Исхакъкъа ве Якъупкъа емин эткен ерге алып кетер. Сонъ Юсуф Исраиль огъулларына: — Алла сизге ярдымгъа кельгенде, меним кемиклеримни мындан алып кетинъиз, — деп емин эттирди. Юсуф 110 яшында кечинди. Оны бальзамладылар ве Мысырда дюрбеге къойдылар. Якъупнен берабер Мысыргъа кельген Исраиль огъулларынынъ адлары булардыр: Рубен, Шимеон, Левий, Ехуда, Йиссакъар, Зевулун, Биньямин, Дан, Нафталий, Гъад ве Ашер. Эр бири озь къорантасынен кельди. Якъупнынъ бутюн эвлятлары 70 джан эдилер. О заманларда Юсуф къорантасынен берабер Мысырда яшай эди. Юсуф, эписи агъа-къардашлары ве оларнынъ эписи акъранлары кечиндилер. Исраиллилер догъып арттылар, зияделештилер ве чокъ сайылы олдылар, ве Гошен виляети оларнен толдурылды. Сонъра Мысырда Юсуфны бильмеген янъы падиша тахткъа чыкъты. О, озь халкъына: — Мына Исраиль халкъы бизден чокъ сайылы ве онынъ ичюн къудретли олды. Айдынъыз, оларнен япаджакъ ишимизни акъылнен япайыкъ. Ёкъса, олар даа чокълашырлар ве, дженк башласа, олар бизим душманларымызгъа къошулыр, бизге къаршы дженк этер ве топрагъымыздан чыкъып кетерлер, — деди. Исраиллилерни агъыр ишке зорламакъ ичюн, мысырлылар оларгъа башлыкълар къойдылар. Исраиллилер фыравунгъа, емеклерни сакъламакъ ичюн, Питом ве Раамсес деген шеэрлерни къурдылар. Лякин не къадар чокъ оларны зорласалар да, о къадар олар бу мемлекетте чокълаша ве даркъала эдилер, тап мысырлылар Исраиль огъулларындан къоркъмагъа башладылар. Онынъ ичюн олар исраиллилерни ишке мераметсизликнен зорлай башладылар. Мысырлылар оларгъа киреч ве кирпичлернен агъыр ишни ве эр бир тарла ишини берип, оларнынъ яшайышларыны пек агъыр эттилер. Эр бир агъыр ишке мысырлылар исраиллилерни мераметсизликнен зорлай эдилер. Мысыр падишасы еудий эбанайларындан экисини чагъыртты. Бирисининъ ады Шифра, дигерининъ — Пуа эди. Падиша оларгъа: — Еудийлерде эбанайлыкъ япкъанда, олар бала догъгъанларыны корьгенинъизде, эгер огълан олса, оны ольдюринъиз, эгер къыз олса, сагъ къалдырынъыз, — деп эмир этти. Лякин эбанайлар Алладан къоркъа эдилер ве Мысыр падишасы оларгъа айткъаны киби япмайып, огълан балаларны сагъ къалдыра эдилер. О заман Мысыр падишасы эбанайларны озюне чагъыртты ве олардан: — Не ичюн бойле япасынъыз? Не ичюн огълан балаларны сагъ къалдырасынъыз? — деп сорады. — Еудий къадынлары Мысыр къадынлары дайын дегиль. Олар сагъламлар. Эбанай кельмезден эвель, олар энди догъалар, — дедилер фыравунгъа эбанайлар. Алла эбанайларгъа мераметли эди. Халкъ исе чокъ сайылы ве онынъ ичюн къудретли ве кучьлю олды. Эбанайлар Алладан къоркъкъанлары ичюн, О оларны къоранталы ве эвли-баркълы этти. О заман фыравун бутюн озюнинъ халкъына эмир этти: — Эр бир янъы догъгъан еудий огъланны дерьягъа ташланъыз, эр бир къызны исе сагъ къалдырынъыз. Левий къабилесинден бириси шу къабиледен бир къызгъа эвленди. Апайы юклю олды ве огълан бала тапты. О, баланынъ пек дюльбер олгъаныны корип, оны учь ай девамында сакълады. Амма оны артыкъ сакъламагъа чареси къалмагъанындан, къамыштан орюльген сепетни алды ве оны къатраннен ве зифтнен зифтледи. Ичине баланы къойып, дерьянынъ ялысы янындаки къамышлыкъкъа къойды. Баланынъ татасы исе, онен не оладжагъыны корьмек ичюн, авлакъта турды. Фыравуннынъ къызы дерьягъа ювунмагъа барды, онынъ хызметчи къызлары исе дерьянынъ ялы боюнда юре эдилер. Къыз къамышлыкънынъ арасындаки сепетни корьди ве озюнинъ хызметчисини оны алмакъ ичюн ёллады. Ачты ве баланы корьди. Бала агълагъаны ичюн, къыз оны аджыды. — Бу — еудий баласы, — деди. Баланынъ татасы фыравуннынъ къызындан: — Барып, баланы сюттен къалмагъандже эмиздирмек ичюн, еудий къадынларындан бирисини санъа чагъырайыммы? — деп сорады. — Эбет, бар, — деди онъа фыравун къызы. Къыз кетти ве баланынъ анасыны алып кельди. Фыравун къызы онъа: — Бу баланы ал да, оны эмиздир. Сонъ мен сенинъ акъкъынъны одерим, — деди. Къадын баланы алды ве оны эмиздирди. Бала буюк олгъан сонъ, о, оны фыравун къызына алып кельди, ве бала фыравун къызынынъ огълу олды. Фыравун къызы: «Мен оны сувдан чыкъардым», — деп, онъа Муса деген ад къойды. Чокъ вакъыт кечкен сонъ, Муса орта яшлы огълан олып, озь халкъына кельди ве оларнынъ агъыр иш япкъанларыны корьди. Сонъ о, озь халкъындан бири олгъан еудийни бир мысырлы ургъаныны корьди. Чевре-четине бакъып ве кимсе олмагъаныны корип, о, мысырлыны ольдюрди ве къум ичине сакълады. Экинджи куню чыкъып, Муса эки еудийнинъ котеклешкенлерини корьди ве ынджыткъан союна: — Не себептен сен достунъны урасынъ? — деди. О исе: — Сени бизге башлыкъ ве къады этип ким къойды? Мысырлыны ольдюргенинъ дайын, мени де ольдюрмеге истейсинъми? — деди. Муса къоркъты ве озь-озюне: «Керчектен, бу ишим ачылды», — деди. Бу иш акъкъында фыравун эшитти ве Мусаны ольдюрмеге истеди. Амма Муса, фыравундан къачып, Мидьян топрагъына яшамакъ ичюн кетти. Анда келип, бир къую янында отурды. Мидьяндаки руханийнинъ еди къызы бар эди. Олар, шу къуюгъа келип, бабаларынынъ къой-эчкилерине сув бермек ичюн, сув чекип ашлавларны толдурдылар. Лякин чобанлар келип, оларны четке къувдылар. О заман Муса турып, къызларны къуртарды, оларнынъ къой-эчкилерине сув берди. Къызлар озь бабалары Реуэлге келип, бабасы олардан: — Бугунь не ичюн о къадар тез кельдинъиз я? — деп сорады. — Бир мысырлы бизни чобанлардан къуртарды, бизге сув чекип, къой-эчкилеримизге берди, — дедилер олар. Бабасы къызларына: — Я къайда о? Не ичюн сиз оны къалдырдынъыз? Оны чагъырынъыз да, о бизнен пите ашасын, — деди. Муса бу адамда яшамагъа разы олды. Сонъ о адам озь къызы Циппораны Мусагъа акъайгъа берди. Циппора Мусагъа огълан бала догъды. Муса: «Мен ябанджы ерде кельмешек олдым», — айтып, онынъ адыны Гершом къойды. Чокъ вакъыт кечти. Бу вакъыт ичинде Мысыр падишасы ольди. Исраиль огъуллары иштен инъильдей ве ярдым сорап, Аллагъа ялвара эдилер, ве агъыр ишлерден къыйналгъанлары ичюн ялварувлары Аллагъа котерильди. Алла оларнынъ инъильтилерини эшитти ве Озюнинъ Ибраимге, Исхакъкъа ве Якъупкъа берген васиетини хатырлады. Алла Исраиль огъулларына бакъты ве оларнынъ гъам-къасеветлерини бильди. Муса мидьянлы руханий олгъан къайнатасы Йитронынъ къой-эчкилерини бакъа эди. Куньлерден бири о, сюрюни сахранынъ узакъ ерине айдады ве Хорев деген Алланынъ дагъына кельди. Тикенли чалынынъ ортасындан онъа атешнинъ алевинде РАББИнинъ Мелеги пейда олды. Муса тикенли чалы атешнен янгъаныны, амма янып битмегенини корьди. О: — Барайым да, бу аджайип шейге бакъайым. Не ичюн чалы янып битмей экен? — деди. РАББИ онынъ бакъмагъа кельгенини корьди. Чалынынъ ортасындан Алла оны: — Муса! Муса! — деп чагъырды. — Мен мындам! — деди Муса. — Якъын кельме, — деди Алла. — Аякъларынъдан аякъкъапларынъны чыкъар. Сен тургъан ер — мукъаддес ердир. — О даа деди ки: — Мен бабанънынъ Алласы, Ибраимнинъ Алласы, Исхакънынъ Алласы ве Якъупнынъ Алласы олам. Муса, Аллагъа бакъмагъа къоркъкъаны ичюн, бетини къапатты. РАББИ деди ки: — Мысырда Меним халкъым чеккен зулумыны корьдим. Незаретчилерининъ япкъан ишлери ичюн къопаргъан къыяметини эшиттим. Халкъымнынъ гъам-къасеветлерини билем. Оны мысырлылар къолундан къуртарып ве оны бу ерден чыкъарып, сютнен бал акъкъан бол ве яхшы бир ерге алып кетмеге келем. Ханаанлыларнынъ, хитлилернинъ, аморлыларнынъ, перизлилернинъ, хивлилернинъ ве евуслыларнынъ топрагъына оны алып кетмек ичюн келем. Иште, Манъа Исраиль огъулларынынъ къыямети келип етти. Мен мысырлылар оларны насыл хорлагъанларыны корьдим. Бойлеликнен, бар. Мен сени фыравунгъа ёллайым. Исраиль огъулларыны, Меним халкъымны Мысырдан чыкъар. Лякин Муса Аллагъа: — Фыравунгъа барып, Исраиль халкъыны Мысырдан чыкъармакъ ичюн мен ким олгъаным? — деди. — Мен сеннен олурым. Сени Мен ёллагъаным акъкъында олгъан алямет будыр: сен халкъны Мысырдан алып чыкъкъан сонъ, бу дагънынъ устюнде Аллагъа ибадет этерсинъиз, — деди Алла. Муса Аллагъа: — Мына мен Исраиль огъулларына келип: «Сизге мени бабаларынъызнынъ Алласы ёллады», — деп айтарым. Олар исе менден: «Онынъ Ады недир?» — деп сорасалар, мен оларгъа не айтайым? — деди. — Мен — бу Мендирим, — деди Алла Мусагъа. — Исраиль огъулларына бойле деп айт: «Мени сизге “Мен Барым” деп адландырылгъан ёллады». Алла Мусагъа даа бойле деди: — Исраиль огъулларына айт: Мени сизге РАББИ, бабаларынъызнынъ Алласы, Ибраимнинъ Алласы, Исхакънынъ Алласы ве Якъупнынъ Алласы ёллады. Бу — эбедиен Меним Адым. Мени несильден несильге бойле деп акъылларында тутарлар, — айт. Бар, Исраиль акъсакъалларыны джый да, оларгъа: Манъа РАББИ, бабаларынъызнынъ Алласы, Ибраимнинъ, Исхакънынъ ве Якъупнынъ Алласы корюнди. О, деди ки: «Мен сизлерге бакъып, Мысырда сизлернен олгъан шейлерни корьдим. Мен дедим ки, сизни Мысыр зулумындан ханаанлыларнынъ, хитлилернинъ, аморлыларнынъ, перизлилернинъ, хивлилернинъ ве евуслыларнынъ топрагъына, сютнен бал акъкъан топракъкъа алып кетерим», — айт. Олар сенинъ сёзюнъни динълерлер. Сен ве Исраиль акъсакъаллары Мысыр падишасына барып: «Бизге РАББИ, еудийлернинъ Алласы корюнди. Бизим Алламызгъа, РАББИге къурбан чалмакъ ичюн, бизни учь куньлюк ёлгъа сахрагъа йиберсе», — деп айтарлар. Амма оны къатты къолнен меджбур этмегендже, Мысыр падишасы сизге кетмек ичюн разылыкъ бермейджегини билем. Сонъ къолумны узатырым ве оларнынъ козю огюнде аджайип шейлер япып, Мысырны джезаларым. Ондан сонъ о, сизлерни йиберер. Бу халкъкъа мысырлыларнынъ козю огюнде мераметлик берерим, ве кеткенинъизде бош къолнен кетмезсинъиз. Эр бир къадын озь къомшусындан ве озюнинъ эвинде яшагъанындан кумюш ве алтын шейлерни, урбаларны да сорап алыр. Бу шейлернен сиз огъулларынъызны ве къызларынъызны кийиндирирсинъиз ве мысырлыларнынъ барлыгъыны алып кетерсинъиз. Муса: — Эгер олар манъа инанмасалар ве сёзюмни динълемейип: «Санъа РАББИ корюнмеди», — деп айтсалар? — деди. — Къолунъдаки шей недир? — деди онъа РАББИ. — Таякъ! — деп джевап къайтарды о. — Оны ерге ташла, — деди РАББИ. Муса оны ерге ташлады, таякъ йылан олды, ве Муса ондан къачты. РАББИ Мусагъа: — Къолунъны узат да, оны къуйругъындан тут, — деди. Муса къолуны узатып, оны алды, ве йылан онынъ авучында таякъ олды. — Бунынъ ичюн РАББИ, бабаларынынъ Алласы, Ибраимнинъ Алласы, Исхакънынъ Алласы ве Якъупнынъ Алласы санъа корюнгенине инансынлар. РАББИ даа: — Къолунъны къойнунъа къойса, — деди. Муса къолуны къойнуна къойып, оны чыкъарды. Бакъса, къолу тери хасталыгъындан къар дайын беязлашты. — Къолунъны кене къойнунъа къой, — деди РАББИ. Муса кене къолуны къойнуна къойды. Кене оны къойнундан чыкъарды. Иште, къолу кене тени дайын олды. — Эгер олар санъа инанмасалар ве биринджи аджайип шей оларны инандырмаса, экинджи аджайип шей инандырыр, — деди РАББИ. — Эгер бу эки аджайип шейге инанмасалар ве сени динълемеселер, о заман дерьядан сув ал да, топракъкъа тёк. Дерьядан алынгъан сув топракъ устюнде къан олур. Муса РАББИге: — Эй, я Раббим! Ялварам, лафым чиркин. Эр вакъыт, балалыгъымдан берли, Сен меннен, Озь къулунънен лаф этип башлагъанынъда биле, мен бойле эдим. Дудакъларым абдал, тилим де къолайсыз, — деди. РАББИ: — Адамгъа агъзыны ким берди? Ким оны тильсиз я да сагъыр япа? Онынъ козьлери корьсюн, я да корьмесин деп, ким япа? Буны япкъан — Мен, РАББИ, дегильми? — деп сорады. — Демек, бар. Лакъырды эткенинъде, янынъда Мен олурым. Санъа не айтмагъа керек олгъаныны огретирим. — Я Раббим! — деди Муса. — Ялварам, башкъасыны, кимни истесенъ, ёлласа. РАББИнинъ Мусагъа къаршы гъазабы къызды, ве О: — Сенинъ Харун деген, Левий къабилесинден олгъан агъанъ бар, керчекми? О, дюльбер лакъырды этип олгъаныны билем. О, сенинъ къаршынъа чыкъар ве сени корип, джан-юректен къуваныр. Сен онъа айтарсынъ ве сёзлерни онынъ агъзына къоярсынъ. Сен лакъырды эткенде, Мен сенинъ янынъда олурым, о, лакъырды эткенде, онынъ янында олурым. Сизге не япмакъ керек оладжагъыны сизге огретирим. Сенинъ еринъе халкъкъа о, айтаджакъ. О, сенинъ агъзынъ оладжакъ, сен онъа Алла ерине олурсынъ. Бу таякъны къолунъа ал, онен сен аджайип шейлерни япаджакъсынъ, — деди. Муса кетип, къайнатасы олгъан Йитрогъа къайтты. Онъа: — Мен Мысырда олгъан халкъыма къайтайым. Олар даа сагъмы-ёкъмы экен бакъайым, — деди. Йитро Мусагъа: — Аман-эсен бар, — деди. РАББИ Мусагъа Мидьянда: «Мысыргъа къайтып кет. Сени ольдюрмеге истегенлер эписи ольдилер», — деген эди. Муса апайыны ве огъулларыны алып, эшекке отуртты ве Мысыр топрагъына къайтты. Къолуна Алланынъ таягъыны да алды. РАББИ Мусагъа: — Мысыргъа къайтып баргъанынъдан сонъ, эписи аджайип шейлерни Мен санъа берген къуветнен фыравуннынъ козю огюнде яп. Лякин Мен онынъ юрегини таш киби этерим, ве о, халкъны йибермез. [22-23] Фыравунгъа РАББИнинъ бойле сёзлерини айт: «Исраиль — Меним биринджи догъгъан огълумдыр. Мен санъа бойле айтам: Огълумны, Манъа ибадет этсин деп, йибер. Эгер йибермесенъ, Мен сенинъ огълунъны, биринджи догъгъан огълунъны ольдюририм», — деди. *** Ёл бою геджелемеге токътагъанда, РАББИ Мусагъа кельди ве оны ольдюрмеге истеди. О заман Циппора, чакъмакътан япылгъан пычакъны алып, огълуны сюннет этти ве кесильген тери парчасыны Мусанынъ аякъларына тийип, онъа: — Сен меним къан киевимсинъ, — деди. Сонъ РАББИ Мусадан чекильди. О заман Циппора: «Къан киевимсинъ», — дегенде, сюннет акъкъында айта эди. РАББИ Харунгъа: — Мусаны къаршыламакъ ичюн, сахрагъа кет, — деди. Харун кетип, Мусанен Алланынъ дагъы янында корюшип, опюшти. Муса Харунгъа оны ёллагъан РАББИнинъ эписи сёзлерини айтып берди, ве Онынъ эмир эткен эписи аляметлери акъкъында икяе этти. Муса Харуннен барып, Исраиль огъулларынынъ эписи акъсакъалларыны топладылар. Харун РАББИнинъ Мусагъа айткъан эписи сёзлерини айтып берди. Муса исе халкънынъ козьлери огюнде эписи аджайип шейлерни япты. Сонъ халкъ инанды. Олар Исраиль огъулларына РАББИ келип, оларнынъ чеккен зулумларыны корьгенини эшиттилер. Ондан сонъ олар седждеге къапанып ибадет эттилер. Бундан сонъ Муса ве Харун фыравунгъа келип: — РАББИ — Исраиль халкъынынъ Алласы — бойле деп айта: «Сахрада Манъа байрам япмакъ ичюн, Меним халкъымны йибер», — дедилер. Амма фыравун: — РАББИ ким олгъан? Не ичюн Онынъ сёзюни динълеп, манъа Исраиль халкъыны йибермек керек? Мен РАББИни бильмейим ве исраиллилерни йибермем, — деди. — Бизге еудийлернинъ Алласы кельди. Алла бизни къылыч я да фелякетнен джезаламасын деп, бизим Алламызгъа, РАББИге къурбан чалмакъ ичюн бизни учь куньлюк ёлгъа сахрагъа йиберсе, — дедилер олар. — Не ичюн сиз, Муса ве Харун, халкъны оларнынъ ишинден къалдырасынъыз? Юре беринъиз ишинъизге! — деди оларгъа Мысыр падишасы. — Мына, бу ернинъ халкъы чокъ сайылыдыр. Сиз исе оны ишинден къалдырасынъыз, — деп къошты фыравун. О куню фыравун халкъ незаретчилерине ве реберлерге: — Тюневин ве обирскунь кирпич ясамакъ ичюн халкъкъа тобан бере эдинъиз. Илериде исе берменъиз. Тобанны озьлери юрип джыйсынлар. Лякин тюневин ве обирскунь не къадар кирпич япкъан олсалар, о къадар да япсынлар. Кирпичлернинъ сайысыны эксильтменъиз. Олар тенбеллер, онынъ ичюн: «Барайыкъ, Аллагъа къурбан чалайыкъ», — деп къычыралар. Оларгъа чокъча иш беринъиз. Олар чалышсынлар ве ялан лафкъа инанмасынлар, — деп эмир этти. Халкъ незаретчилери ве онынъ реберлери чыкъып, халкъкъа: — Фыравун бойле деп айта: «Сизге тобан бермейджегим. Озюнъиз барынъыз, озьлеринъизге тобанны къайда тапсанъыз, андан алынъыз. Ишинъизден исе бир шей эксильмейджек», — дедилер. Халкъ тобан ерине ашлыкъ сапларыны джыймакъ ичюн, бутюн Мысыр топрагъында дагъылды. Незаретчилер исе меджбур этип: — Куньлюк ишинъизни эр кунь, сизде тобан олгъан вакъыттаки киби, япынъыз, — дей эдилер. Фыравун незаретчилери къойгъан исраилли реберлерни котеклеп: — Не ичюн тюневин ве бугунь, шимдигедже олгъаны дайын, кирпичлернинъ керекли сайысыны япмадынъыз? — дей эдилер. Исраиль халкъынынъ реберлери, фыравунгъа келип, онъа: — Не ичюн сен бизлернен, озь къулларынънен, бойле япасынъ? — айтып къыямет къопардылар. — Бизге, къулларынъа, тобан бермейлер, амма «кирпичлерни исе япынъыз», деп айталар. Мына, бизни, къулларынъны, уралар. Халкъынъа бу гунадыр. Амма о: — Сиз тенбельсинъиз, тенбельсинъиздир. Онынъ ичюн сизлер: «Барайыкъ, РАББИге къурбан чалайыкъ», — дейсинъиз. Шимди барынъыз да, чалышынъыз. Тобанны сизге бермезлер, амма кирпичлернинъ тайинленген сайысыны беринъиз, — деп айтты. «Кирпичлернинъ эр куньге керекли сайысыны эксильтменъиз», деген сёзлерде Исраиль реберлери башларына тюшкен беляларны корьдилер. Башлыкълар оларнынъ фыравундан чыкъкъанларыны беклеп тургъан Муса ве Харуннен корюштилер. Оларгъа: — Фыравун ве онынъ къулларынынъ огюнде бизим яхшы адымызны аякъ асты эттинъиз. Бизни ольдюрсинлер деп, сиз оларнынъ къолларына къылыч бердинъиз. РАББИ буны корьсюн ве сизге бунынъ ичюн джеза берсин, — дедилер. Сонъ Муса РАББИге: — Эй, я Раббим! Не ичюн Сен шу халкъны бойле белягъа огъраттынъ? Не ичюн мени ёлладынъ? Мен фыравунгъа келип, Сенинъ Адынъдан лаф этип башлагъанымдан сонъ, о, бу халкъкъа даа зияде яманлыкълар япмагъа башлады. Бизни къуртармагъа истединъ, лякин Озь халкъынъны къуртармадынъ, — деди. РАББИ Мусагъа: — Энди фыравуннен не япаджагъымны корерсинъ. Къудретиме бойсунып, о, оларны йиберер. Къудретиме бойсунып, оларны озь топрагъындан къувалар биле, — деди. Алла Мусагъа: — Мен — РАББИм. Мен Ибраимге, Исхакъкъа, Якъупкъа «Къудретли Алла» Адымнен келе эдим, лякин «РАББИ» деген Адымнен оларгъа ачылмадым, — деди. — Мен оларгъа Ханаан топрагъыны, олар вакътынджа яшагъан топракъны бермеге васиет эттим. Мысырлылар исраиллилерни къуллукъта туткъанлары акъкъында оларнынъ инъильтилерини эшиттим ве Васиетимни хатырладым. Бойлеликнен, Исраиль огъулларына айт: «Мен — РАББИм. Сизни мысырлыларнынъ зулумындан алып чыкъарым, оларнынъ къуллугъындан азат этерим ве къудретимни косьтерип, буюк белялар ярдымынен сизлерни къуртарырым. Сизни Озюм халкъым этип, къабул этерим ве сизге Алла олурым. Сонъ сиз билирсинъиз ки, Мен — РАББИм, сизни Мысыр топрагъындан, Мысыр зулумындан алып чыкъкъан сизинъ Алланъызым. Мен сизни Ибраимге, Исхакъкъа ве Якъупкъа бермеге емин эткен топракъкъа кирсетирим ве оны мулькюнъиз этип, сизге берерим. Мен — РАББИм». Муса буны Исраиль огъулларына айтты, лякин олар Мусаны рухтан тюшкенлери ве къуллугъы агъыр олгъаны себебинден динълемедилер. РАББИ Мусагъа даа: — Фыравунгъа, Мысыр падишасына барып, айт онъа, Исраиль огъулларыны озь топрагъындан йиберсин, — деди. Муса РАББИнинъ огюнде: — Бакъ, Исраиль огъуллары биле мени динълемейлер, насыл этип фыравун мени динълейджек? Чиркин меним лафым, — деди. Сонъ РАББИ Муса ве Харуннен лаф этип, оларгъа Исраиль огъулларына ве Мысыр падишасы олгъан фыравунгъа бармагъа ве Исраиль огъулларыны Мысыр топрагъындан чыкъармагъа буюрды. Мына, исраилли къабилелерининъ башлыкълары. Исраильнинъ биринджи огълу олгъан Рубеннинъ огъуллары: Ханокъ, Паллу, Хецрон ве Къармий. Бу — Рубенден чыкъкъан къоранталар. Шимеоннынъ огъуллары: Емуэл, Ямин, Охад, Якин, Цохар ве ханаанлы къызнынъ огълу Шаул. Бу — Шимеондан чыкъкъан къоранталар. Мына, къоранталарына коре, Левий огъулларынынъ адлары: Гершон, Кехат ве Мерарий. Левий 137 йыл яшады. Гершоннынъ огъуллары: Ливний, Шимий ве оларнынъ къоранталары. Кехатнынъ огъуллары: Амрам, Йицхар, Хеврон ве Уззиэл. Кехат 133 йыл яшады. Мерарийнинъ огъуллары: Махлий ве Муший. Мына, эвлятларына коре, Левийден чыкъкъан къоранталар. Амрам аласы Ёкеведге эвленди, ве о, Амрамгъа Харун ве Мусаны тапты. Амрам 137 йыл яшады. Йицхарнынъ огъуллары: Къорах, Нефег ве Зикрий. Уззиэлнинъ огъуллары: Мишаэл, Элцафан ве Ситрий. Харун Нахшоннынъ къызкъардашы олгъан Амминадавнынъ къызына Элишевагъа эвленди. О, Харунгъа Надав, Авиху, Элазар ве Итамар адлы огъулларны тапты. Къорахнынъ огъуллары: Ассир, Элкъана ве Авиасаф. Бу — Къорахтан чыкъкъан къоранталар. Харуннынъ огълу Элазар Путиэлнинъ бир къызына эвленди. О, Харунгъа Пинехасны тапты. Мына, къоранталарына коре, Левий къабилелерининъ башлыкълары. Мына Харун ве Муса. РАББИ оларгъа бойле айткъан эди: — Исраиль огъулларыны ордуларынен Мысыр топрагъындан алып чыкъынъыз. Мысыр падишасы олгъан фыравунгъа Муса ве Харун озьлери Исраиль огъулларыны Мысыр топрагъындан алып чыкъмакъ акъкъында айткъан эдилер. Бойлеликнен, РАББИ Мысыр топрагъында Мусанен лаф эткенде, онъа: — Мен — РАББИм! Мысыр падишасы олгъан фыравунгъа Мен санъа бутюн айткъанларымны айт, — деди. Муса исе РАББИнинъ огюнде: — Иште, меним нуткъум чиркин. Насыл этип, фыравун меним айткъанларымны динълейджек? — деди. Лякин РАББИ Мусагъа: — Бакъ, Мен сени фыравунгъа Алла киби этип къойдым; агъанъ Харун сенинъ пейгъамберинъ оладжакъ, — деди. — Мен санъа бутюн эмир эткенлеримни Харунгъа айтаджакъсынъ. Агъанъ Харун исе, Исраиль огъулларыны озь топрагъындан йиберсин деп, фыравунгъа айтаджакъ. Лякин Мен фыравуннынъ юрегини таш киби этерим ве Мысыр топрагъында чокътан-чокъ аляметлеримни ве аджайип шейлеримни япарым. Фыравун сизни динълемейджек, ве Мен, Озь къудретимни косьтерип, буюк белялар ярдымынен ордуларымны, Исраиль огъулларынынъ халкъыны Мысыр топрагъындан алып чыкъарым. Къудретимни Мысыргъа косьтерип, Исраиль огъулларыны мысырлыларынъ арасындан алып чыкъкъанымдан сонъ, эписи мысырлылар «Мен — РАББИ» олгъанымны билирлер. Муса ве Харун, РАББИ насыл айткъан олса, ойле де яптылар. Олар фыравунгъа айтып башлагъанларында, Муса 80 яшында эди, агъасы Харун исе — 83. [8-9] РАББИ Мусагъа ве Харунгъа: — Фыравун сизге: «Аджайип шей япынъыз», — десе, Харунгъа айт, таягъыны алсын да, фыравуннынъ огюне ташласын. Таякъ йылан олур, — деди. *** Муса ве Харун, фыравунгъа келип, РАББИ эмир эткени дайын яптылар. Харун таягъыны фыравун ве онынъ къуллары огюнде ташлады, ве о, йылан олды. Фыравун акъыллы адамларны ве ырымджыларны чагъыртты. Бу Мысыр тылсымджылары озь тылсымларынен айны шуны яптылар: олардан эр бири озь таягъыны ташлады, ве олар йыланлар олдылар. Амма Харуннынъ таягъы оларнынъ таякъларыны ютты. Фыравуннынъ юреги таш киби олды, ве РАББИ айткъаны дайын, о, Мусанен Харунны динълемеди. РАББИ Мусагъа: — Фыравуннынъ юреги инат, халкъны йибермеге истемей. Ярын йылангъа айлангъан таягъынъны къолунъа алып, фыравунгъа бар да, о, сув янына чыкъкъанда, онынъ ёлунда, Нил дерьясы ялысында тур, — деди. — Онъа бойле айт: «РАББИ, еудийлернинъ Алласы мени санъа буны айтмакъ ичюн ёллады: “Манъа сахрада ибадет этсинлер деп, Меним халкъымны йибер”. Лякин сен аля даа динълемединъ. РАББИ бойле айта: “Мен — РАББИ олгъанымны япкъанларымдан билирсинъ”. Мына бу къолумдаки таякънен мен Нил дерьясынынъ сувуна урарым, ве о, къангъа айланыр. Дерьядаки балыкъ олер, дерья фена къокъу даркъатып башлар, ве мысырлылар дерьядаки сувны ичип оламазлар». Сонъ РАББИ Мусагъа бойле деди: — Агъанъ Харунгъа айт, таягъыны алып, къолуны Мысыр топрагъынынъ сувларына: онынъ озенлерине, сув акъымларына, голлерине ве эписи хавузларына тараф котерсин. Олар къангъа айланырлар, бутюн Мысыр топрагъындаки эм таш, эм агъач савутларында къан олур. Муса ве Харун, РАББИ оларгъа насыл эмир эткен олса, ойле де яптылар. Харун фыравуннынъ ве къулларынынъ козьлери огюнде озь таягъыны котерип, дерья сувуна урды, ве дерьядаки бутюн сув къангъа айланды. Дерьядаки балыкъ олип, озен сасыгъаны ичюн, мысырлылар дерьядаки сувны ичип оламай эдилер. Бутюн Мысыр топрагъында къан эди. Амма Мысыр тылсымджылары озь тылсымларынен айны шуны яптылар. Фыравуннынъ юреги таш киби олды, ве о, РАББИ айткъаны киби, Мусанен Харунны динълемеди. Фыравун айланып эвине кетти. Бу шейлер онъа тесир этмеди. Эписи мысырлылар ичмеге сув тапмакъ ичюн, дерья янындаки ерни къазып башладылар, чюнки озендеки сувны ичип оламай эдилер. РАББИ дерьяны харап эткенине еди кунь толды. РАББИ Мусагъа бойле деп айтты: — Фыравунгъа барып, онъа айт: РАББИ: «Манъа ибадет этмек ичюн, халкъымны йибер, — дей. — Оларны йибермеге разы олмасанъ, Мен бутюн сенинъ топрагъынъны бакъаларгъа толдурырым. Нил дерьясынынъ ичи бакъаларгъа толып-ташар, ве олар чыкъып, сенинъ эвинъе, юкълагъан еринъе, тёшегинъе, хызметчилеринънинъ ве халкъынънынъ эвлерине, собаларынъа ве хамыр савутларынъа биле кирерлер, сенинъ, халкъынънынъ ве эписи хызметчилеринънинъ устюне чыкъарлар». Сонъ РАББИ Мусагъа бойле деди: — Агъанъ Харунгъа айт, таягъыны алып, къолунъны озенлернинъ, сув акъымларынынъ ве голлернинъ устьлерине узатсын, Мысыр топрагъына бакъаларны чыкъарсын. Харун къолуны Мысыр сувларынынъ устюне узатып, бакъаларны чыкъарды. Бакъалар чыкъып, Мысыр топрагъыны къапладылар. Амма Мысыр тылсымджылары да, озьлерининъ тылсымларынен айны шуны япып, Мысыр топрагъына бакъаларны чыкъардылар. Сонъ фыравун, Мусанен Харунны чагъыртып, оларгъа: — Менден ве халкъымдан бакъаларны ёкъ этсин деп, мен ичюн РАББИге дува этинъиз. Сонъ, РАББИге къурбан чалмакъ ичюн, Исраиль халкъыны йиберерим, — деди. Муса фыравунгъа: — Бакъалар сенде, халкъынъда, эвлеринъде ёкъ олып, тек дерьяда къалсынлар деп, сен ичюн, хызметчилеринъ ве халкъынъ ичюн дува этеджегимнинъ вакътыны бильдир, — деди. Фыравун онъа: — Ярын, — деди. Муса онъа: — Айткъанынъ киби олур. Бойледже биль: Алламыз олгъан РАББИ киби кимсе ёкъ. Бакъалар сенден, эвлеринъден, хызметчилеринъден ве халкъынъдан кетерлер. Олар тек Нил дерьясында къалырлар, — деп джевап берди. Муса ве Харун фыравундан чыкъкъан сонъ, Муса фыравунгъа ёллангъан бакъалар акъкъында РАББИге дува этти. РАББИ, Муса сорагъаны киби, этти: бакъалар мысырлыларнынъ эвлеринде, азбарларында, тарлаларында ольдилер. Оларны обаладылар, ве ер сасып башлады. Фыравун, енгиллик олгъаныны корип, юрегини таш киби къаттырды ве, РАББИ айткъаны дайын, Мусанен Харунны динълемеди. Сонъ РАББИ Мусагъа бойле деп айтты: — Харунгъа айт, таягъыны котерип, оны топракъкъа урсун, ве бутюн Мысыр топрагъынынъ тозу боджеклерге айланыр. Олар ойле де яптылар. Харун, къолундаки таягъыны котерип, топракъкъа урды, ве адамларнен айванларнынъ устю боджеклерге толды. Бутюн Мысыр топрагъы бою топракъ тозу боджеклерге айланды. Тылсымджылар озь тылсымларынен боджеклерни япмагъа тырыштылар, амма япып оламадылар. Адамларнен айванларнынъ устю-башы исе боджек эди. Сонъ тылсымджылар фыравунгъа: — Керчектен, Алла Озь къудретини косьтередир, — дедилер. Лякин фыравуннынъ юреги таш киби къатты эди, ве РАББИ айткъаны киби, о, динълемеди. РАББИ Мусагъа: — Ярын саба эрте турып, фыравун сувнынъ янына келир, — деди. — Онынъ огюне бар ве онъа айт: РАББИ бойле деп айта: «Сахрада Манъа ибадет этсин деп, халкъымны йибер. Халкъымны йибермесенъ, санъа, хызметчилеринъе, халкъынъа ве эвлеринъе чокътан-чокъ копек чибинлерини ёлларым, ве мысырлыларнынъ эвлеринен яшагъан ерлери чибинлерге толур. О куню халкъым яшагъан Гошен топрагъыны айырырым, ве анда чибинлер олмаз. О заман, Мен — РАББИ, бу топракъта олгъанымны билирсинъ. Халкъымны чибинлерден къорчалап, оны сенинъ халкъынъдан фаркълы этеджегим. Бу алямет ярын оладжакъ». РАББИ ойле де япты: фыравуннынъ эвине, хызметчилерининъ эвлерине ве бутюн Мысыр топрагъына чокътан-чокъ чибинлер учып кельди. Ер юзю чибинлерден харап ола башлады. Фыравун, Мусанен Харунны озюне чагъыртып, оларгъа: — Бу топракътан кетмейип, сизинъ Алланъызгъа къурбан чалынъыз, — деди. Лякин Муса онъа: — Буны япмакънынъ чареси ёкъ, — деп джевап къайтарды. — РАББИге къурбан чалсакъ, мысырлылар ичюн бу арам олур. Мысырлылар ичюн арам олгъан къурбанны оларнынъ козьлери огюнде чалсакъ, олар бизлерни ташларнен урмазлармы? Биз учь куньлюк ёлгъа сахрагъа чыкъайыкъ ве, РАББИ бизге айткъаны киби, Онъа, бизим Алламызгъа къурбан чалайыкъ. Фыравун: — Сахрада РАББИге, сизинъ Алланъызгъа къурбан чалмакъ ичюн, сизни йиберерим. Тек узакъ кетменъиз. Меним ичюн дува этинъиз, — деди. — Иште, мен сенден чыкъып кетип, РАББИге дува этерим, ве чибинлер сенден, хызметчилеринъден, халкъынъдан ярын учып кетерлер, — деп джевап берди онъа Муса. — Тек, РАББИге къурбан чалмакъ ичюн халкъны йибермейип, яландан вазгеч. Сонъ Муса фыравундан чыкъып, РАББИге дува этти. Муса сорагъаны киби япып, РАББИ фыравундан, онынъ хызметчилеринден ве халкъындан чибинлерни ёкъ этти, бир данеси биле къалмады. Лякин фыравун юрегини таш киби этти ве кене де халкъны йибермеди. РАББИ Мусагъа бойле деди: — Фыравунгъа барып, айт: РАББИ, еудийлернинъ Алласы: «Манъа къурбан чалмакъ ичюн, халкъымны йибер», — дей. Эгер сен оларны йибермеге истемесенъ ве оларны даа тутсанъ, мына РАББИ тарладаки айванларынъны: атларны, эшеклерни, девелерни, сыгъырларны, бугъаларны ве къой-эчкилерни джезалар; баягъы агъыр хасталыкъ олур. Амма РАББИ исраиллилернинъ айванларыны мысырлыларнынъ айванларындан айырыр, Исраиль огъулларынынъ бутюн айванларындан бири биле ольмез. РАББИ вакътыны бильдирип: «Бу мемлекетте Мен буны ярын этеджегим», — деди. Айланыр куню РАББИ буны да япты. Мысырлыларнынъ эписи айванлары олип кеттилер, Исраиль огъулларынынъ айванларындан исе бири биле ольмеди. Фыравун бильмек ичюн адамларны ёллады, ве, иште, Исраиль огъулларынынъ бутюн айванларындан бири ольмегенини бильди. Лякин фыравуннынъ юреги таш киби эди, ве о, исраиллилерни йибермеди. Сонъ РАББИ Мусанен Харунгъа: — Собадан бирер толу авуч куль алынъыз да, Муса оны фыравуннынъ козю огюнде кокке сепсин, — деди. — Бутюн Мысыр топрагъында тоз котерилир, ве бутюн Мысыр топрагъындаки адамларнынъ ве айванларнынъ устьлеринде иринлеген чибанлар пейда олур. Мусанен Харун собадан куль алып, фыравуннынъ козю огюне кельдилер. Муса оны кокке септи. Адамларнынъ ве айванларнынъ устьлеринде иринлеген чибанлар пейда олды. Тылсымджылар чибанлар ичюн Мусагъа къаршы турып оламадылар. Эписи мысырлыларнен тылсымджыларда чибанлар бар эди. Лякин РАББИ фыравуннынъ юрегини таш киби этти, ве РАББИ айткъаны киби, о, Мусанен Харунны динълемеди. Сонъ РАББИ Мусагъа: — Ярын саба эрте турып, фыравуннынъ козю огюне бар, — деди. — Онъа бойле деп айт: РАББИ, еудийлернинъ Алласы: «Манъа ибадет этмек ичюн, халкъымны йибер, — деп буюра. — Эгер йибермесенъ, бутюн дюньяда Манъа ошагъан кимсе олмагъаныны биль деп, бу сефер сенинъ, хызметчилеринъ ве халкъынъ башына эписи беляларны ёлларым. Къудретимни косьтерип, сенинъ ве халкъынънынъ устюне дешетли белямны йибермеге истеген олсам, чокътан берли ер юзюнден ёкъ олур эдинъ. Лякин санъа къудретим корюнсин ве бутюн ер юзюнде Меним Адым намлы олсун деп, Мен сени сакълап къалдырдым. Сен халкъымны даа йибермейип, онъа къаршы турасынъ. Бунынъ ичюн, ярын, тамам бу вакъыт, Мысыр дюньягъа кельген вакъыттан берли шимдигедже, анда олмагъан баягъы къоркъунчлы бурчакъны ёлларым. Адамларны ёлла, сюрюлеринъни ве тарлада олгъанларынъны джыйсынлар. Эвге джыйылмайып, тарлада къалгъан эписи адамларнен айванларгъа бурчакъ тюшер, ве олар олерлер». Фыравуннынъ хызметчилеринден базылары РАББИнинъ сёзлеринден къоркъып, озь сюрюлеринен къулларыны ашыкъып эвлерине джыйдылар. РАББИнинъ сёзлерине къулакъ асмагъан адамлар исе сюрюлеринен къулларыны тарлада къалдырдылар. РАББИ Мусагъа: — Къолунъны кокке тараф узат. Бутюн Мысыр топрагъына: адамларгъа, айванларгъа ве Мысырдаки ашлыкънынъ бутюнине бурчакъ тюшсюн, — деди. Муса озь таягъыны кокке тараф котерди. РАББИ кок гурюльтисинен бурчакъны йиберди, ве ер юзю бою атеш даркъалды. Бойле этип, РАББИ Мысыр топрагъына бурчакъны ягъдырды. Бурчакъ тюше эди, ве бурчакъ арасында атеш де анда, де мында алевлене эди. Мысыр мемлекети пейда олгъан вакъыттан берли олмагъан, бутюн Мысыр топрагъында бойле баягъы къоркъунчлы бурчакъ ягъды. Бурчакъ бутюн Мысыр топрагъы бою, тарлаларда олгъан бутюнини: адамдан башлап айвангъадже, — эписини къырды. Тарлада оськен эписи осюмликлерни урды, тарлада оськен эписи тереклерни сындырды. Бурчакъ тек Исраиль огъуллары отургъан Гошен виляетинде олмады. Фыравун, адамларны ёллап, Мусанен Харунны чагъыртты ве оларгъа: — Бу сефер мен гуна къазандым. РАББИ адалетлидир, меннен халкъым исе къабаатлымыз. Меним ичюн РАББИге дува этинъиз, Алланынъ гурюльтилери ве бурчакъ токътатылсын. Мен сизлерни артыкъ тутмайып йиберерим, — деди. — Мен шеэрден чыкъып, къолларымны котерип, РАББИге дува этеджегим, — деп джевапланды Муса. — Ер юзю — РАББИнинъ мулькю олгъаныны биль деп, кок гурюльтилери токътар ве бурчакъ башкъа олмаз. Лякин мен билем ки, сен ве сенинъ хызметчилеринъ аля даа РАББИ-Таалядан къоркъмайсынъыз. Бурчакъ кетенни ве арпаны урды. Арпа энди баш тёккен, кетен чечеклеп башлагъан эди. Богъдайны ве къызыл богъдайны исе урмады, чюнки олар кечче етиштилер. Муса, фыравундан кетип, шеэрден чыкъты, къолларыны РАББИге тараф узатты. Аман кок гурюльтисинен бурчакъ токътады, ягъмур да ер юзюне ягъмакъны токътатты. Ягъмур, кок гурюльтиси ве бурчакънынъ токътагъанларыны корип, фыравун хызметчилеринен эп инатланып, бир даа гуна къазанды. Фыравуннынъ юреги таш киби къатты эди, ве о, РАББИ Муса ярдымынен айткъаны киби, Исраиль огъулларыны йибермеди. РАББИ Мусагъа: — Фыравунгъа бар. Мен онынъ ве хызметчилерининъ юреклерини инат эттим. Шимди оларнынъ козьлери огюнде Мен аляметлеримни косьтеририм. Сен огълунънен торунынъа мысырлыларнен дешетли шейлерни япкъанларымны ве анда косьтерген аляметлерим акъкъында айтып олурсынъ. Бойлеликнен, Мен — РАББИ олгъанымны биледжексиз, — деди. Мусанен Харун фыравунгъа келип, бойле дедилер: — РАББИ, еудийлернинъ Алласы: «Сен даа не къадар вакъыт Манъа бойсунмайджакъсынъ? — деп сорай. — Манъа ибадет этмек ичюн, халкъымны йибер. Эгер халкъымны йибермесенъ, ярын бутюн мемлекетинъе сарынчкъа ёлларым. О, ер юзюни ойле къаплар ки, ерни корьмеге чареси олмаз. О, топрагъынъызда бурчакътан сагъ къалгъан эр шейни ашар. Тарлаларынъызда оськен эписи тереклеринъизни де бутюнлей кемирир. Сарынчкъа эвлеринъни, эписи хызметчилеринънинъ эвлерини, эписи мысырлыларнынъ эвлерининъ ичини толдурыр. Буны не бабаларынъ, не къартбабаларынъ ер юзюнде яшап башлагъан куньлеринден бу куньгедже корьмедилер». Айланып, Муса фыравундан чыкъып кетти. Шу вакъыт хызметчилери фыравунгъа: — О, бизни даа чокъ вакъыт тузакъта тутаджакъмы? Бу адамлар РАББИге, оларнынъ Алласына ибадет этсинлер деп, оларны йибер. Мысыр гъайып олгъаныны сен аля даа корьмейсинъми, аджеба? — дедилер. Мусанен Харунны фыравунгъа къайтардылар. Фыравун оларгъа: — Барынъыз, РАББИге, сизинъ Алланъызгъа ибадет этинъиз. Аранъыздан ким кетеджек? — деди. Муса онъа: — Бизде РАББИнинъ байрамы олгъаны ичюн, биз уфакъ балаларымыз ве къартларымызнен, огъулларымыз ве къызларымызнен, къой-эчкилеримиз ве малларымызнен берабер кетеджекмиз, — деди. Фыравун оларгъа: — Мен сизни балаларынъызнен берабер йиберсем, РАББИ керчектен де сизнен! Коресинъиз, ниетинъиз къара! — деди. — Ёкъ! Сорагъанынъызгъа коре, тек акъайлар барып, РАББИге ибадет этсинлер. Сонъ оларны фыравундан къувдылар. О вакъыт РАББИ Мусагъа: — Мысыр топрагъына тараф къолунъны узат. Бутюн Мысыр топрагъыны сарынчкъа бассын ве топрагъындаки бутюн отны, бурчакътан аман къалгъан бутюн шейлерни ашасын, — деди. Муса таягъыны Мысыр топрагъына тараф узатты. РАББИ бу мемлекетке бутюн кунь ве бутюн гедже девам эткен шаркъий ельни уфюртти. Саба ачылмаздан, шаркъий ель сарынчкъаны кетирди. Сарынчкъа бутюн Мысыр топрагъыны басып алып, бутюн мемлекетни толдурды. Бойле сарынчкъа эвель олмагъан эди, бундан сонъ да олмайджакъ. О, бутюн ер юзюни ойле къаплады ки, ерни корьмеге чареси ёкъ эди. О, бутюн мемлекетнинъ отуны ашады ве бурчакътан аман къалгъан тереклердеки махсулларны ашады. Бутюн Мысыр топрагъында не тереклернинъ устюнде, не де тарладаки от устюнде ешиллик къалмады. Фыравун ашыкъып, Мусанен Харунны озюне чагъыртты ве оларгъа: — РАББИнинъ, сизинъ Алланъызнынъ огюнде ве сизинъ огюнъизде гуна къазандым. Шимди гунамны даа бир кере багъышланъыз да, менден бу олюмни къайтарсын деп, РАББИге, сизинъ Алланъызгъа дува этинъиз, — деди. Муса фыравундан чыкъып, РАББИге дува этти. РАББИ къаршы кельген тарафтан фена кучьлю гъарбий ельни уфюртти, ве о ель сарынчкъаны алып кетип, Къызыл денъизге ташлады. Бутюн Мысыр мемлекетинде бир сарынчкъа биле къалмады. Лякин РАББИ фыравуннынъ юрегини таш киби этти, ве о, Исраиль огъулларыны йибермеди. РАББИ Мусагъа: — Къолунъны кокке тараф узат. Бутюн Мысыр топрагъында къаранлыкъ, сезильген къаранлыкъ олур, — деди. Муса къолуны кокке тараф узатты, ве бутюн Мысыр топрагъыны учь кунь девамында зифт къаранлыкъ къаплап алды. Бири-бирини корьмейип, учь кунь ич бир кимсе ерлеринден турмады. Эписи Исраиль огъулларынынъ эвлеринде исе ярыкъ бар эди. Фыравун Мусанен Харунны чагъыртып, оларгъа: — Барынъыз ве РАББИге ибадет этинъиз. Тек къой-эчкилеринъиз ве малларынъыз къалсын, балаларынъыз исе сизлернен кетсинлер, — деди. — Ёкъ, — деди Муса, — РАББИге, бизим Алламызгъа бутюнлей якъыладжакъ ве башкъа къурбанларны чалмакъ ичюн айванларны да йибер. Бизим сюрюлеримиз, бир баш къалмайып, бизнен кетсин. Биз РАББИге, бизим Алламызгъа къурбанларны олардан аладжакъмыз. Лякин анда кельмегендже, РАББИге нени къурбан чаладжагъымызны бильмейджекмиз. Лякин РАББИ фыравуннынъ юрегини таш киби этти, ве о, оларны йибермеге истемеди. Фыравун Мусагъа: — Бар кет! Мукъайт ол, козюм корьмесин сени, козюм корьген куню исе — олерсинъ! — деди. — Айткъанынъ киби де олур, — деди Муса. — Мен козюнъе бир даа корюнмем. РАББИ Мусагъа: — Мен фыравуннынъ ве мысырлыларнынъ башына даа бир фелякет кетиририм. Ондан сонъ о, сизлерни мындан йиберер. Сизни йибергенде, мындан асыл къуваджакъ. Халкъкъа айт, эр бир акъай озь къомшусындан, эр бир къадын озь къомшусындан кумюш ве алтын шейлерни сорап алсынлар, — деди. РАББИ халкъына мысырлыларнынъ козьлеринде мерамет берди. Мусанынъ озю Мысыр топрагъында фыравуннынъ къуллары ве халкънынъ козю огюнде баягъы буюк адам эди. Муса фыравунгъа келип: — РАББИ: «Яры геджеде Мен Мысыр бою кечерим, — дей. — О заман озь тахтында отургъан фыравуннынъ биринджи догъгъан баласындан башлап, дегирмен ташларында ун чеккен хызметчи апайнынъ биринджи догъгъан баласынадже Мысыр топрагъында олгъан эр бир биринджи догъгъан бала ве айванларнынъ бутюн биринджи догъгъан балалары оледжектир. Бутюн Мысыр топрагъында даа олмагъан, эм де башкъа олмайджакъ буюк фигъан къопаджакътыр. Эписи Исраиль огъулларына исе не адамгъа, не де айвангъа зарар олмаз. О заман, РАББИ мысырлылар ве исраиллилер арасында фаркъ эткенини билирсинъиз». Сенинъ эписи къулларынъ манъа келип седжде этерлер ве: «Сен ёлбашчылыкъ эткен бутюн халкъынънен чыкъып кет», — деп айтарлар. Бундан сонъ мен чыкъып кетерим, — деди ве гъазапнен фыравундан чыкъып кетти. РАББИ Мусагъа: — Меним аджайип шейлерим Мысыр топрагъында чокълашсынлар деп, фыравун сизни динълемейджек, — деди. Муса ве Харун фыравуннынъ огюнде бу аджайип шейлернинъ эписини яптылар, амма РАББИ фыравуннынъ юрегини таш киби этти, ве о, Исраиль халкъыны озь топрагъындан йибермеди. Мысыр топрагъында РАББИ Мусагъа ве Харунгъа: — Бу ай сизде айларнынъ башы олсун. Йылнынъ айларындан о, биринджи олсун, — деди. — Бутюн Исраиль джемаатына айтынъыз, бу айнынъ онунджы куню эр бир адам озь къорантасына коре къой-эчкилеринден бирини алсын. Эр бир къорантагъа бирер айван олсун. Эгер къоранта бир айванны ашап битирип оламайджакъ киби уфакъ олса, эвине энъ якъын олгъан къомшусынен берабер джан сайысына коре айван алсын. Ким не къадар ашайджагъына коре, озюнъизге айван сайып алынъыз. Айван сизде къусурсыз, эркек ве бир яшлы олмакъ керек. Оны къозулардан я да улакълардан алынъыз. О, сизде бу айнынъ 14-юнджи кунюнедже турсун. О заман бутюн Исраиль джемаатынынъ топлашувы оны акъшам сойсун. Онынъ къанындан алып, айванны ашайджакъ эвлеринде къапу первазынынъ эки тарафына ве устюне якъсынлар. Онынъ этини шу геджеси атешке къызартып, ашап битирсинлер. Оны маясыз хамырдан пишкен питенен ве аджджы отларнен ашасынлар. Оны чий я да сувгъа пиширип ашаманъыз, амма башынен, аягъынен ве ич алетынен берабер атешке къызартып ашанъыз. Ондан сабагъадже бир шей къалдырманъыз. Ондан къалгъаныны сабагъадже атеште якъынъыз. Оны ашагъан вакъытта беллеринъиз багълы олсун, аякъкъапларынъыз аякъларынъызда, таякъларынъыз къолларынъызда олсун. Оны ашыкъчанлыкънен ашанъыз. Бу — РАББИнинъ Песахыдыр. Мен тамам бу геджеси Мысыр топрагъындан кечерим ве адамдан башлап айванларгъа баргъандже, Мысыр топрагъында олгъан эр бир биринджи догъгъан баланы ольдюририм ве эписи Мысыр аллаларыны джезаларым. Мен — РАББИм. Сиз олгъан эвлер устюндеки къан бельги олур. Мен къанны корерим ве сизинъ янынъыздан кечип кетерим. Мысыр топрагъыны къыргъанымда, сизни къыргъан фелякет олмаз. Бу кунь сиз ичюн хатырлаткъан кунь олсун: оны РАББИге байрам оларакъ несильден несильге япынъыз. Сиз ичюн бу эбедий эмирдир. Еди кунь маясыз пишкен пите ашанъыз. Энъ биринджи кунюнден башлап, эвлеринъизден маяны ёкъ этинъиз. Ким биринджи куньден башлап, единджи куньгедже минген хамырдан пишкен пите ашаса, о джан Исраиль халкъындан айырылыр. Биринджи куню сизде мукъаддес топлашув оладжакъ, единджи куню де мукъаддес топлашув оладжакътыр. Бу куньлери ич бир тюрлю иш япмагъа олмай. Ялынъыз ашамакъ ичюн аш пиширмеге мумкюн. Маясыз Пишкен Пите Байрамыны япынъыз. Тамам бу куню Мен сизинъ ордуларынъызны Мысыр топрагъындан чыкъардым. Бу кунни эбедий урф-адет оларакъ несильден несильге япынъыз. Биринджи айнынъ 14-юнджи куннинъ акъшамындан башлап, шу айнынъ 21-инджи куннинъ акъшамынадже маясыз пишкен пите ашанъыз. Эвлеринъизде еди кунь мая олмамакъ керек. Ким минген хамырдан пишкен пите ашаса, о джан, кельмешекми я да исраиллими олсун, Исраиль джемаатындан айырыладжакътыр. Минген хамырдан бир шей ашаманъыз. Эр бир яшагъан еринъизде маясыз пишкен пите ашанъыз. Муса, эписи Исраиль акъсакъалларыны чагъыртып, оларгъа: — Къоранталарынъызгъа коре айванларны сайлап алынъыз ве оларны сойып, Песахны азырланъыз, — деди. — Эзов отунынъ деметини алып, савутта олгъан къангъа батырып, савуттаки къаннен къапу первазынынъ устюне ве эки тарафына якъынъыз. Ич биринъиз озь эвинъизнинъ къапусындан сабагъадже чыкъманъыз. РАББИ Мысырны къырмагъа чыкъып, къапу первазынынъ устюндеки ве эки тарафындаки къанны корип, къапуларынынъ янларындан кечип кетер ве олюм кетириджи Мелекке, сизге зарар кетирмек ичюн, эвлеринъизге кирмеге бермез. Буны озьлеринъиз ве огъулларынъыз эбедий къанун оларакъ кутюнъиз. Озю айткъаны дайын, сизге РАББИ береджек топракъкъа киргенинъизде, бу адетни кутюнъиз. Балаларынъыз сизден: «Бу насыл адет я?» — деп сорагъанларында, оларгъа: «Бу — РАББИге Песах къурбаныдыр. РАББИ Мысырда мысырлыларгъа зарар кетирди, эвлеримизни исе къуртарды, исраиллилернинъ эвлери янларындан кечип кетти», — айтынъыз. Халкъ, седждеге къапанып, ибадет этти. Исраиль огъуллары кетип, Мусагъа ве Харунгъа РАББИ эмир эткени киби, яптылар. Яры геджеде РАББИ Мысыр топрагъында олгъан эписи биринджи догъгъан балаларны, тахтында отургъан фыравуннынъ биринджи догъгъан баласындан башлап, зинданда отургъан эсирнинъ биринджи догъгъан баласынадже, ве айванларнынъ бутюн биринджи балаларыны ольдюрди. Геджеси фыравун, онынъ эписи къуллары ве бутюн Мысыр турды. Олю олмагъан эв ёкъ эди. Шунынъ ичюн мысырлыларда буюк къыямет къопты. Фыравун бу геджеси Мусанен Харунны чагъыртты ве: — Турунъыз! Эм сиз, эм Исраиль огъуллары халкъымнынъ арасындан чыкъып кетинъиз. Барынъыз да, айткъанынъыз дайын, РАББИге ибадет этинъиз. Айткъанынъыз дайын, озь къой-эчкилеринъизни ве туварларынъызны алынъыз. Кетинъиз ве манъа эйилик тиленъиз, — деди. Мысырлылар: «Эпимиз олермиз», — деп къоркъып, исраиллилерни къувалап, о топракътан тез-тез ёлладылар. Халкъ озюнинъ экшимеген хамырыны алып кетти. Урбаларына сарылгъан оларнынъ хамыр савутлары омузларында эдилер. Исраиллилер, Муса айткъаны киби япып, мысырлылардан кумюш шейлерни, алтын шейлерни ве урбаларны сорадылар. РАББИ мысырлыларнынъ козьлеринде халкъкъа мераметлик косьтерди: мысырлылар халкъкъа эр шейни бердилер, ве исраиллилер мысырлыларнынъ барлыгъыны алып кеттилер. Сонъ Исраиль огъуллары Раамсес шеэринден Сукъкъот деген ерге ёл алдылар. Оларнынъ сайысы, къадынлар ве балалардан гъайры, 600 000-ге якъын джаяв кеткен акъайлар эди. Оларнен берабер чешит миллетлерден чокъ адамлар ве баягъы буюк сюрюни асыл эткен къой-эчкилернен туварлар да чыкъып кеттилер. Мысырдан алып чыкъкъан хамырдан, хамыр экшимегени ичюн, маясыз пите пиширдилер. Олар Мысырдан къувалангъан эдилер ве вакъыт джоймагъа имкянлары олмагъанындан, озьлерине ашны биле азырламадылар. Исраиль огъулларынынъ Мысырда яшап тургъан вакъты 430 йыл эди. 430 йыл кечкен сонъ, тамам бу куннинъ геджесинен РАББИнинъ бутюн ордулары Мысыр топрагъындан чыкъып кетти. О гедже РАББИ буюк дикъкъат иле Исраиль огъулларыны Мысырдан алып чыкъты. Бунынъ ичюн несильден несильге бутюн Исраиль огъуллары бу геджеси юкъламайып, РАББИге ибадет этсинлер. Мусанен Харунгъа РАББИ: — Мына Песахнынъ низамнамеси: ич бир ябанджы оны ашамасын. Кумюшке сатын алынгъан эр бир къул сюннет этильген сонъ, Песахны ашамакъ мумкюн. Вакътынджа яшагъан адамнен ыргъат исе оны ашамасын. Оны эв ичинде, сабагъадже къалдырмайып, ашамакъ керек. Этни эвден чыкъарманъыз, кемиклерини де парламанъыз. Исраиль огъулларынынъ бутюн джемааты Песахны тутмакъ кереклер. Эгер сенде вакътынджа яшамакъ ичюн кельмешек ерлешип, РАББИнинъ Песахыны япмагъа истесе, онынъ эвинде олгъан эписи эркеклерни сюннет эт. Сонъ о, Песахны япмакъ мумкюн, ве энди исраилли дайын олур. Ич бир сюннет этильмеген исе оны ашамасын. Эм исраиллиге, эм аранъызда яшамакъ ичюн ерлешкен кельмешекке бир къанун олсун, — деди. Эписи Исраиль огъуллары, РАББИ Мусагъа ве Харунгъа насыл эмир эткен олса, ойле де яптылар. Тамам бу куню РАББИ Мысыр топрагъындан Исраиль огъулларыны ордуларынен чыкъарды. Сонъ РАББИ Мусагъа: — Исраиль огъулларында эр бир биринджи догъгъан джанны, эм адамдан, эм айвандан догъгъан баланы Манъа айырып элялла. Олар Менимкидир, — деди. Муса халкъкъа: — Мысырдан, къуллукъ топрагъындан чыкъкъан бу кунни акъылынъызда тутунъыз. РАББИ сизни андан Озь къудретинен чыкъарды. Бу куню минген хамырдан пишкен питени ашаманъыз. Сиз бугунь, Авив айында ёлгъа чыкъасынъыз. Алланъыз олгъан РАББИ сютнен бал акъкъан топракъны, ханаанлыларнынъ, хитлилернинъ, аморлыларнынъ, хивлилернинъ, евуслыларнынъ топрагъыны деделеринъизге бермеге емин этти. О, сизни бу топракъкъа кирсеткен сонъ, бу айда бойле адетни тутмакъ керексинъиз: еди кунь маясыз пишкен пите ашанъыз, единджи куню исе РАББИнинъ байрамы олур. Еди кунь маясыз пишкен пите ашамакъ керек. Сизде ве бутюн яшагъан топрагъынъызда не маянен пишкен бир шей, не маянынъ озю олмасын. Огъулларынъызгъа о куньде: «Бу — мен Мысырдан чыкъкъанда, РАББИ манъа нелер япкъанларына хатырадыр», — деп илян этинъиз. РАББИнинъ къануны агъзынъызда олсун деп, бу шей сизге къолунъыздаки бельги киби ве манълайынъызгъа сарылгъан саргъы ерине олсун, чюнки РАББИ сизни Озь къудретинен Мысырдан алып чыкъты. Бойлеликнен, бу низамнамени йылдан-йылгъа тайинленген вакъытта ерине кетиринъиз! — деди. РАББИ сизге ве деделеринъизге бу ерлер акъкъында емин этти. О, сизни ханаанлыларнынъ топрагъына ерлештирген сонъ ве бу топракъны сизге берген сонъ, эр бир биринджи догъгъан огъланларынъызны ве айванларынъызнынъ биринджи догъгъан балаларыны РАББИге багъышланъыз. Огъланлар ве эркеклер — РАББИнинъкидир. Эшекнинъ биринджи догъгъан эркек баласы ичюн къой я да эчкининъ эркек баласыны беринъиз. Бермеге истемесенъиз, эшек баласынынъ бойнуны сындырынъыз. Эписи биринджи догъгъан огъланларынъыз ичюн айваннынъ янъы догъгъан баласыны беринъиз. Огъулларынъыз сенден: «Бу недир?» — деп сорагъанда, оларгъа: «Къуллукъ топрагъындан, РАББИ бизни Озь къудретинен Мысырдан алып чыкъты. Бизни йибермемек ичюн фыравун инатланып тургъанда, РАББИ адамнынъ биринджи догъгъан баласындан башлап, айванларнынъ биринджи догъгъан несилине баргъандже, Мысыр топрагъында эписи биринджи догъгъан балаларны ольдюрди. Онынъ ичюн мен биринджи догъгъан эр бир эркек несильни РАББИге къурбан чалам, огъулларымдан биринджи догъгъан балалары ичюн акъкъыны тёлейим. Бу, къолунъыздаки бельги киби ве манълайынъызгъа сарылгъан саргъы ерине олсун, чюнки РАББИ бизни Озь къудретинен Мысырдан алып чыкъты», — денъиз. Фыравун исраиллилерни йиберген сонъ, халкъ озюне къаршы дженк этиледжегини корип, пешман этмесин ве Мысыргъа къайтмасын деп, Алла халкъны Фелестин топрагъынынъ ёлундан, о, якъын олса да, алып бармады. О, халкъны айланчыкъ сахра ёлунен Къызыл денъиз тарафына алып кетти. Бойле этип, силялы исраиллилер Мысыр топрагъындан чыкъып кеттилер. Юсуф: «Сизге Алла келир, ве сиз меним кемиклеримни мындан янынъызгъа алып чыкъынъыз», — деп, Исраиль огъулларыны емин эттиргени ичюн, Муса янына Юсуфнынъ кемиклерини алды. Исраиль огъуллары Сукъкъоттан чыкъып, сахранынъ сонъунда олгъан Этам деген ерде ордунен ерлештилер. Оларнынъ оглеринде РАББИ Озю кете эди. Куньдюз ёлны косьтерип, булут диреги киби, гедже ёлны ярыкълатып, атеш диреги киби кете эди. Бунынъ ичюн исраиллилер эм куньдюз, эм геджеси кетип ола эдилер. Халкънынъ козю огюнде куньдюз — булут диреги, геджеси — атеш диреги ич ёкъ олмай эди. [1-2] РАББИ Мусагъа: — Исраиль огъулларына айт, арткъа айлансынлар, Пи-Хахиротнынъ огюнде, Мигдол ве Къызыл денъиз арасында, Баал-Цефоннынъ огюнде ордунен ерлешсинлер. Денъизнинъ янында Баал-Цефоннынъ къаршысында ордунен ерлешинъиз. *** Фыравун исраиллилер акъкъында: «Олар бу ернинъ ёлуны шашыргъанлар. Оларны сахра къапаткъан», — деп айтар. Мен онынъ юрегини таш киби этерим, ве о, оларнынъ артларындан къувалар. Мен исе фыравунгъа ве онынъ бутюн ордусына япкъан ишимде шуретимни косьтеририм. Сонъ мысырлылар, Мен — РАББИ олгъанымны билирлер, — деди. Исраиллилер ойле де яптылар. Халкънынъ къачкъаны акъкъында Мысыр падишасына хабер этильген эди. Фыравун ве онынъ хызметчилери бу халкъкъа япкъан ишлерине языкъсындылар. — Недир бизим эткенимиз? — дедилер олар. — Не ичюн биз, исраиллилер бизге даа хызмет этмесинлер деп, оларны йибердик? Фыравун озь арабасыны екти, янына озь халкъыны алды. Алты юз дане энъ яхшы арабаларны ве Мысырдаки эписи арабаларны, оларнынъ эписи башлыкъларыны да алды. РАББИ Мысыр падишасы олгъан фыравуннынъ юрегини таш киби этти, ве о, исраиллилернинъ артларындан къувалады. Исраиль огъуллары исе РАББИнинъ къудретли къолу астында кете эдилер. Мысырлылар, фыравуннынъ арабаларынен олгъан эписи атлары ве атлылары, онынъ бутюн ордусы исраиллилернинъ артларындан къуваладылар ве денъиз ялысында, Пи-Хахирот огюнде, Баал-Цефон янында ерлешкен исраиллилерге еттилер. Фыравун якъынлашкъанда, Исраиль огъуллары аркъаларына айланып бакътылар ве артларындан мысырлыларнынъ кельгенлерини корьдилер. Исраиль огъуллары пек къоркътылар ве ярдым сорап РАББИге ялвардылар. Олар Мусагъа: — Мысырда къабир олмагъаны ичюн, сен бизни сахрагъа ольмеге алып кельдинъми? Бизни Мысырдан алып чыкъып бизнен япкъанынъ недир? Биз Мысырда санъа: «Бизни озь алымызгъа къалдыр. Мысырлыларгъа чалыша берейик», — деп айтмадыкъмы? Биз ичюн сахрада ольгенимизден мысырлыларгъа къуллукъ эткенимиз бинъ къат яхшыдыр, — дедилер. Амма Муса халкъкъа: — Къоркъманъыз. Къатты турунъыз. РАББИ бугунь сизни къуртаргъаныны корерсинъиз. Бугунь корьген мысырлыларны бир даа омюрбилля корьмезсинъиз. Сизинъ еринъизге РАББИ дженк этеджек, сиз исе тынч олунъыз, — деди. РАББИ Мусагъа: — Ярдым сорап, не ичюн Манъа ялварасынъ? Исраиллилерге айт, ёлуны девам этсинлер, — деди. — Сен исе, таягъынъны котерип, къолунъны денъизге тараф узатып, оны экиге боль. Исраиллилер денъизнинъ ортасында олгъан топракъ устюнден кечерлер. Мен мысырлыларнынъ юреклерини таш киби этерим, ве олар исраиллилернинъ артларындан кетерлер. Мен фыравунгъа ве онынъ бутюн ордусына, арабаларына ве атлыларына япаджакъ ишимде шуретимни косьтеририм. Фыравунда, онынъ арабаларында ве атлыларында шуретимни косьтергенимде, мысырлылар Мен — РАББИ олгъанымны билирлер. Исраиллилер ордусынынъ огюнде кеткен Алланынъ Мелеги ёлгъа чыкъып, оларнынъ артларындан кетти. Булут диреги де оглеринден кетип, артларындан турды, мысырлылар ве исраиллилернинъ ордулары арасында турды. Бирлери ичюн о, булут ве къаранлыкъ эди, башкъалары ичюн исе геджени ярыкълата эди. Бутюн гедже девамында бири-дигерлерине якъынлашмадылар. Муса къолуны денъизге къаршы узатты. РАББИ кучьлю шаркъий ельни уфюртип, бутюн гедже денъиз сувларыны айдады ве денъизни топракъкъа чевирди. Денъиз экиге болюнди, ве Исраиль огъуллары денъиз ортасындан, топракътан кеттилер. Оларнынъ онъ ве сол тарафларында сувлар дивар олып тура эдилер. Мысырлылар оларнынъ пешинден къуваладылар ве артларындан фыравуннынъ эписи атлары, арабалары ве атлылары денъизнинъ ортасына кирдилер. Саба танъда РАББИ атеш ве булут дирегинден мысырлыларнынъ ордусына бакъты, ве оларнынъ сыраларыны къалабалыкъ этти. Оларнынъ арабаларындан копчеклерни алды да, арабалары зорнен кете башладылар. Мысырлылар: — Исраиллилерден къачайыкъ. Оларнынъ ерине бизге къаршы РАББИ дженк эте, — дедилер. РАББИ Мусагъа: — Къолунъны денъизге тараф узат. Сувлар арткъа, мысырлыларгъа, оларнынъ арабаларына ве атлыларына къайтырлар, — деди. Муса къолуны денъизге тараф узатты, ве сабасына сув озь ерине къайтты. Мысырлылар сувнынъ къаршысына чапкъанда, РАББИ оларны денъизнинъ ортасында сувгъа ташлады. Сув арткъа къайтып, исраиллилернинъ артларындан денъизге кирген бутюн фыравун ордусынынъ арабаларыны ве атлыларны къапатты. Олардан бири сагъ къалмады. Исраиль огъуллары исе денъиз ортасындаки топракътан кечтилер. Сувлар оларнынъ онъ ве сол тарафларында дивар олып турдылар. О куню РАББИ исраиллилерни мысырлыларнынъ къолундан къуртарды. Исраиллилер денъизнинъ ялысында мысырлыларнынъ олюлерини корьдилер. Исраиллилер РАББИнинъ къудрети мысырлыларнен не япкъаныны корьдилер. Халкъ, РАББИден къоркъып, Онъа ве Онынъ къулу олгъан Мусагъа инанды. О заман Муса ве Исраиль огъуллары РАББИге бу тюркюни йырладылар: РАББИге йырлайым, О, юксек котерильгендир! О, атны ве устюндеки атлыны денъизге ташлады. РАББИ — меним къудретим, меним макътав тюркюмдир, О, манъа къуртулыш берди. О, меним Аллам, Оны макътарым! О, бабамнынъ Алласы, Онынъ Адыны юксельтирим. РАББИ — аскердир! Онынъ Ады — РАББИ! О, фыравуннынъ арабаларыны ве онынъ ордусыны денъизге ташлады; фыравуннынъ энъ яхшы башлыкълары Къызыл денъизде богъулдылар. Оларны терен денъиз ютты; олар таш дайын сув тюбюне кеттилер. РАББИ! Сенинъ онъ къолунъ къудретнен нам къазанды! РАББИ! Сенинъ онъ къолунъ душманны йыкъты! Озь буюк улулыгъынъда Санъа къаршы чыкъкъанларны ёкъ эттинъ. Озь гъазабынъны ёлладынъ, ве о, оларны тобан дайын якъты. Нефесинъ уфюрди, ве сувлар котерильдилер, сувлар, байырлар киби, турдылар, денъизнинъ ортасындаки терен сувлар къою олдылар. Душман деди ки: «Артларындан къувалап, артларына етерим, авны болерим. Оларнен джаным тояр; къылычымны чекерим; къолум оларны къырар». Сен нефесинънен уфюрдинъ, ве оларны денъиз къаплады, олар терен сувлар ичине къуршун дайын далдылар. РАББИ! Аллаларнынъ арасында Сен дайын ким бар? Мукъаддесликнен улу олгъан, макътавларгъа даима ляйыкъ олгъан, аджайип шейлер япкъан Сен дайын ким бар? Сен онъ къолунъны узаттынъ — оларны ер ютты. Озь мераметинънен Озюнъ къуртаргъан бу халкъкъа ёлны косьтересинъ. Озь къудретинънен бу халкъны Сенинъ отургъан еринъе алып кетесинъ. Халкълар эшитирлер ве титрерлер; Фелестин сакинлерини дешет басар. О заман Эдом башлыкълары титрерлер, Моав ёлбашчыларыны къоркъу басар, Ханааннынъ эписи сакинлери мугъайырлар. Олар къоркъу ве дешет тюбюнде къалсынлар! РАББИ! Сенинъ халкъынъ кечкендже, Озюнъе айырып алгъан халкъынъ кечкендже, олар къолунънынъ къудретинден таш дайын тильсиз олурлар. РАББИ! Сенинъ мулькюнънинъ дагъына, Озюнъе отурмакъ ичюн эткен ерге, Я Рабби, Сенинъ къолларынъ яратаджакъ Азиз Ерге Озь халкъынъны алып кирсет ве ерлештир! РАББИ асырлар боюнджа ве эбедиен падишалыкъ этеджектир! Фыравуннынъ атлары арабаларынен ве атлыларынен берабер денъизге киргенде, РАББИ оларнынъ устюне денъиз сувларыны къайтарды. Исраиллилер исе денъиз ортасындаки топракътан кечтилер. Сонъ Харуннынъ татасы Мерьем пейгъамбер къолуна даре алды. Онынъ артындан эписи къадынлар, дарелерини алып, ойнап чыкътылар. Мерьем оларнынъ оглеринде йырлады: РАББИге йырланъыз, О, юксек котерильгендир, атны ве устюндеки атлыны денъизге ташлады! Муса исраиллилерни Къызыл денъиз янындан алып кетти, ве олар Шур сахрасына кельдилер. Сахра бою учь кунь кеттилер, амма сувны тапалмадылар. Марагъа келип, Марадаки сувны ичалмай эдилер, чюнки о, аджджы эди. Онынъ ичюн бу ер Мара деп адландырылгъандыр. Халкъ Мусагъа шикяет иле: — Бизлер не ичеджекмиз? — дедилер. Муса, ярдым сорап, РАББИге ялварды. РАББИ исе онъа бир терек косьтерди. Муса терекнинъ парчасыны сувгъа ташлады, ве сув татлы олды. Анда РАББИ халкъкъа низамнаме ве къанунны берди, анда да халкъны сынады. — Эгер сизлер РАББИ-Таалянъызнынъ айткъанларыны эшитсенъиз ве Онынъ козю алдында истегенини этсенъиз, эгер эмирлерине къулакъ ассанъыз ве эписи низамнамелерини кутьсенъиз, о заман Мен мысырлыларгъа ёллагъан хасталыкълардан бирини сизге ёлламам. Мен — РАББИм, сенинъ Тедавийлейиджинъим, — деди РАББИ. Исраиллилер Элим деген ерге кельдилер. Анда он эки чокъракъ ве етмиш хурма тереги бар эди. Олар анда сувларнынъ янларында ордунен ерлештилер. Мысыр топрагъындан чыкъкъанларына экинджи айнынъ 15-инджи кунюнде Исраиль огъулларынынъ бутюн джемааты Элимден ёлгъа чыкъып, Элим ве Синай арасында ерлешкен Син сахрасына кельди. Сахрада исраиллилернинъ бутюн джемааты Муса ве Харунгъа къаршы шикяетленди. Исраиллилер оларгъа: — Ах, эгер биз къазан-къазан этлер янында отургъанымызда, тойгъандже отьмек ашагъанымызда, Мысыр топрагъында РАББИнинъ къолундан ольген олсакъ! Сиз бизлерни, бутюн бу джемаатны бу сахрагъа ачлыкътан ольдюрмек ичюн, кетирдинъиз, — дедилер. РАББИ Мусагъа: — Иште, Мен сизлерге коктен отьмекни ягъмур дайын ягъдырырым. Халкъ эр кунь чыкъып, оны кунюне еткени къадар джыйсын. Мен оларны сынайым, Къануныма коре бойсунып, яшайджакълармы? Алтынджы куню кетиргенлерини сакъласынлар. Бу азырлагъанлары, башкъа куню джыйгъанларына коре, эки къат чокъ олур, — деди. Муса ве Харун эписи исраиллилерге: — Мысыр топрагъындан сизни керчектен РАББИ чыкъаргъаны акъкъында акъшам биледжексинъиз. Сабалайын РАББИнинъ Шуретини корерсинъиз. О, Озюне къаршы олгъан шикяетинъизни эшитти. Я биз ким олгъанмыз? Не ичюн бизге къаршы шикяетленесинъиз? — дедилер. — РАББИ сизге акъшам эт, саба исе тойгъандже отьмек береджек. РАББИ Озюне къаршы шикяетленгенинъизни эшитти. Я биз ким олгъанмыз? Шикяетинъиз бизге къаршы дегиль, РАББИге къаршыдыр, — деп къошты Муса. Муса Харунгъа: — Исраиль огъулларынынъ бутюн джемаатына барып, айт, РАББИнинъ юзю огюне якъынлашсынлар. О, шикяетлерини эшитти, — деди. Харун Исраиль огъулларынынъ бутюн джемаатына айткъанда, олар сахрагъа айланып бакътылар, ве, иште, булутта РАББИнинъ Шурети пейда олгъаныны корьдилер. [11-12] РАББИ Мусагъа: — Мен исраиллилернинъ шикяетини эшиттим. Оларгъа бойле деп айт: «Акъшам эт ашайджакъсынъыз, саба исе отьмекке тояджакъсынъыз. О вакъыт Мен — РАББИ, сизинъ Алланъыз олгъанымны биледжексинъиз», — деди. *** Акъшам боденелер учып кельдилер ве орду тёпесини къапладылар. Сабалайын исе орду янына чыкъ тюшти. Чыкъ котерильди, ве мына, сахранынъ устюнде недир уфакъ, пулчыкъларгъа ошагъан, ерге тюшкен къырав дайын, бир шей пейда олды. Исраиллилер буны корип, бири-биринден: — Бу недир? — деп айта башладылар, бунынъ не олгъаныны бильмей эдилер. Муса оларгъа: — Бу ашамакъ ичюн берильген РАББИнинъ отьмегидир. РАББИнинъ эмир эткени будыр: «Эр биринъиз оны ашап битиреджегинъиз къадар джыйынъыз. Бир адамгъа бир чанакъ джыйынъыз, чадырынъызда къач джан олгъанына коре алынъыз», — деди. Исраиллилер ойле де яптылар: кими чокъ, кими аз джыйдылар. Чанакънен ольчедилер. Эм чокъ джыйгъан союнда арткъач ёкъ эди, эм аз джыйгъан союнда эксиклиги олмады. Эр бири ашап битиреджеги къадар джыйды. Муса оларгъа: — Буны сабагъадже кимсе къалдырмасын, — деди. Лякин олар Мусанынъ айткъаныны динълемедилер. Базылары бундан сабагъадже къалдырдылар. Къалдырылгъанлары къуртлады, ве фена къокъу даркъата башлады. Муса оларгъа зияде ачувланды. Сонъра исраиллилер саба эрте эр бири ашап битиреджеги къадар джыя эди. Кунеш къыздыргъанда, аш ирип кете эди. Алтынджы куню ашны эки къат чокъ, эр бир адам башына экишер чанакъ джыйдылар. Джемиетнинъ эписи башлыкълары Мусагъа келип, буны айттылар. Муса оларгъа: — РАББИнинъ айткъаны будыр: «Ярын — раатлыкъ, РАББИге ибадет этмек ичюн мукъаддес раатлыкъ кунюдир. Къызартыладжакъ шейлеринъизни къызартынъыз, пишириледжек шейлеринъизни пиширинъиз, къалгъаныны исе четке къойып, сабагъадже тутунъыз», — деди. Олар ашны, Муса эмир эткени дайын, сабагъадже къалдырдылар. О, фена къокъу джайратмады ве къуртламады. Муса деди ки: — Оны бугунь ашанъыз. Бугунь — РАББИге ибадет этмек ичюн раатлыкъ куню. Оны бугунь чёльде тапалмазсынъыз. Алты кунь девамында оны джыйынъыз, единджи куню исе — раатлыкъ. О, бу куню олмаз. Лякин халкъ арасындан базылары единджи куню де оны джыймагъа чыкътылар, амма тапалмадылар. Сонъ РАББИ Мусагъа: — Сиз Меним эмирлеримни ве къанунларымны кутьмесинден даа чокъ вакъыт къачынаджакъсынъызмы? Бакъынъыз, РАББИ сизге раатлыкъ кунюни берди. Шунынъ ичюн О, сизлерге алтынджы куню эки куньлюк аш бере. Эпинъиз ерлеринъизде къалынъыз. Единджи куню ич бир кимсе озь еринден чыкъмасын, — деди. Сонъ халкъ единджи куню раатланды. Бу ашкъа исраиллилер «манна» деген ад къойды. О, кориандр урлугъы киби, беяз тюсте эди; леззети исе баллы пите дайын эди. Муса: — РАББИнинъ эмир эткени будыр: «Сизни Мысыр топрагъындан чыкъаргъан сонъ, Мен сахрада сизге ашаткъан ашны корьсюнлер деп, несилинъизге сакъламакъ ичюн, маннагъа бир чанакъны толдурынъыз», — деди. Муса Харунгъа: — Бир савут ал да, ичине толу чанакъ маннаны къой. Оны несилинъизге къалдырмакъ ичюн, Алланынъ огюне кетир, — деди. РАББИ Мусагъа эмир эткени киби, Харун, оны сакъламакъ ичюн, Шаатлыкъ огюне къойды. Исраиль огъуллары маннаны отурыла-билир топракъкъа кельгенлерине къадар къыркъ йыл девамында ашадылар. Олар маннаны Ханаан топрагъы сынъырына кельгенлерине къадар ашадылар. Омер — эфанынъ он пайда бир пайыдыр. РАББИнинъ эмиринен исраиллилернинъ бутюн джемааты Син сахрасындан чыкъып, озь ёлуны алдылар ве Рефидим деген ерде ордунен ерлештилер. Анда халкъкъа ичмек ичюн, сув ёкъ эди. Халкъ Мусанен къавгъа этип: — Бизге ичмеге сув беринъиз, — деди. Муса оларгъа: — Не ичюн сиз меннен къавгъа этесинъиз? Не ичюн РАББИни сынайсынъыз? — деди. Анда халкъ сувсай эди ве Мусагъа къаршы шикяетленип: — Бизни Мысырдан неге алып чыкътынъ? Бизни, балаларымызны ве сюрюлеримизни сувсузлыкътан ольдюрмек ичюн алып чыкътынъмы? — дей эди. Муса, ярдым сорап, РАББИге ялварды: — Бу халкънен мен не япайым? Даа бираз вакъыт кечсе, олар мени ташнен урарлар. РАББИ Мусагъа: — Халкънынъ огюнден кеч. Янынъа Исраиль акъсакъалларындан бир къачыны ал. Нил дерьясына ургъан таягъынъны къолунъа алып кеч. Иште, Мен алдынъа Хоревдеки къая устюнде турарым. Сен къаягъа урарсынъ, ве ондан сув чыкъар. Оны халкъ ичер, — деди. Исраиль акъсакъалларынынъ козьлери огюнде Муса ойле де япты. О ернинъ адыны Масса ве Мерива къойдылар, чюнки исраиллилер, къавгъа этип: «Арамызда РАББИ бармы я да ёкъмы?» — деп РАББИни сынай эдилер. Амалеклилер келип, Рефидим деген ерде исраиллилернен дженк эттилер. Муса Ехошуагъа бойле деди: — Озюнъе акъайларны сайлап ал да, барып амалеклилернен дженклеш. Ярын мен байыр тёпесинде турарым, къолумда Алланынъ таягъы олур. Ехошуа, Муса онъа айткъаны киби япып, амалеклилернен дженклешмеге кетти. Муса, Харун ве Хур исе байырнынъ тёпесине чыкътылар. Муса къолларыны котергенде — исраиллилер енъе эдилер, къолларыны тюшюргенде — амалеклилер енъе эди. Лякин Мусанынъ къоллары болдурды. О вакъыт Харун ве Хур, таш алып, онынъ тюбюне къойдылар, ве Муса онынъ устюне отурды. Харуннен Хур Мусанынъ къолларыны тутып турдылар, бири — бир тарафтан, экинджиси — экинджи тарафтан. Кунь баткъандже Мусанынъ эки къолу котерилип турды. Амалекке къаршы къылычларнен дженклешип, Ехошуа онынъ устюнден гъалип чыкъты. Сонъ РАББИ Мусагъа: — Буны акъылда тутмакъ ичюн, эльязмада язып, Ехошуанынъ къулагъына мытлакъа къой ки, Мен ер юзюнде амалеклилернинъ изини биле къалдырмам, — деди. Сонъ Муса РАББИге къурбан ерини къурды, онъа Яхве-Нисси деген ад къойды ве: — Къолларым РАББИнинъ тахтына тараф котерильгенлери ичюн, РАББИ Амалекке къаршы несильден несильге дженк этеджек, — деди. Мусанынъ къайнатасы Мидьяннынъ руханийи Йитро, РАББИ Мысырдан исраиллилерни алып чыкъкъанда, Муса ве Озюнинъ халкъы Исраиль ичюн эписи япкъан шейлери акъкъында эшитти. О заман Мусанынъ къайнатасы Йитро ондан эвель эвине къайтарылгъан Мусанынъ апайы Циппораны ве онынъ эки огълуны озюне чагъыртты. Бирининъ ады Гершом эди, чюнки Муса: «Мен ябанджы ерде вакътынджа яшагъан адам олдым», — деди. Экинджисининъ ады Элиэзер эди, чюнки Муса: «Бабамнынъ Алласы, манъа ярдымджы олып, мени фыравуннынъ къылычындан къорчалады», — деди. Мусанынъ къайнатасы Йитро Мусанынъ апайы ве балаларынен сахрагъа, Алланынъ дагъы янында ордунен ерлешкен Мусагъа ёл алып, бойле хабер ёллады: — Мен, къайнатанъ Йитро, сенинъ апайынъ, ве онен берабер эки огълунъ санъа келемиз. Муса къайнатасыны къаршыламагъа чыкъты, онъа бель букти ве оны опьти. Бири-биринен сорашкъанларындан сонъ, олар чадыргъа кирдилер. Муса къайнатасына Исраиль ичюн РАББИ фыравуннен ве эписи мысырлыларнен япкъанларыны икяе этти. Эм ёлда расткельген эписи къыйынлыкълар акъкъында ве РАББИ оларны фыравуннынъ ве мысырлыларнынъ къолларындан насыл къуртаргъаны акъкъында икяе этти. Исраиллилерни мысырлылардан ве фыравуннынъ къолларындан къуртаргъанда, РАББИ исраиллилерге япкъан эйиликлерине Йитро къуванды ве: — Сизни мысырлыларнынъ ве фыравуннынъ къолундан къуртаргъан ве бу халкъны мысырлыларнынъ укюминден азат эткен РАББИге бинъ шукюрлер олсун! Шимди мен билем ки, РАББИ эписи аллалардан буюк; О, бойле шейлер япып, исраиллилерни гъурурлы мысырлыларнынъ аллаларындан къуртарды, — деди. Сонъ Мусанынъ къайнатасы Йитро Аллагъа бутюнлей якъылгъан ве башкъа къурбанлар чалды. Алланынъ огюнде Мусанынъ къайнатасынен берабер аш ашамакъ ичюн, Харун ве Исраильнинъ акъсакъаллары кельдилер. Айланыр куню Муса, халкъны суд этмек ичюн, отурды, ве халкъ Мусанынъ огюнде сабадан акъшамгъадже турды. Мусанынъ къайнатасы Муса халкънен япкъанларынынъ эписини корип, ондан: — Сенинъ халкънен япкъанынъ недир? Не ичюн сен бутюн кунь отурасынъ, халкъ исе сенинъ огюнъде сабадан акъшамгъадже тура? — деп сорады. — Халкъ манъа, Алланынъ ирадесини бильмек ичюн, келе, — деди Муса къайнатасына. — Оларда насылдыр иш чыкъкъанда, олар манъа келелер. Мен даваларыны чезип, оларгъа Алланынъ низамнамелеринен къанунларыны огретем. Мусанынъ къайнатасы: — Сенинъ япкъанларынъ яхшы дегиль, — деди. — Сен озюнъни ве сеннен олгъан халкъны къыйнайджакъсынъ. Сен ичюн бу пек агъыр иш; оны бир озюнъ баш этамазсынъ. Шимди айткъанларымны динъле, мен санъа акъыл огретейим, ве Алла сеннен олур. Халкъ ичюн Алланынъ огюнде араджы олып, Аллагъа оларнынъ даваларыны еткиз, оларгъа Алланынъ низамнамелерини ве къанунларыны, насыл яшамакъ ве насыл ишлер япмакъны огрет. Озюнъе бутюн халкътан къабилиетли, Алладан къоркъкъан, ачкозь олмагъан ве адалетли адамларны сайлап ал да, оларны халкънынъ устюне бинъбашы, юзбашы, эллибашы ве онбашы оларакъ къой. Олар даима халкънынъ даваларыны чезсинлер. Эр бир пек муим иш акъкъында сени хабердар этип, чезмесини санъа берсинлер, уфакъ-тюфек даваларны исе озьлери чезсинлер. Санъа къолайджа олур, ишнинъ агъырлыгъы оларгъа да тюшер. Бу — Алланынъ санъа эмири. Сен буны япсанъ, чыдап олурсынъ. Бутюн халкъ исе къанаатленип, озь ерине эсен-аман къайтыр. Муса къайнатасынынъ айткъанларыны динъледи ве онынъ эписи айткъанларыны япты. Бутюн Исраильден къабилиетли адамларны сайлады ве оларны халкънынъ башлыкълары этти, бинъбашы, юзбашы, эллибашы ве онбашы оларакъ къойды. Олар даима халкънынъ даваларыны чезе эдилер: муим ишлер акъкъында Мусагъа хабер этип, чезмесини онъа бере эдилер, уфакъ-тюфек даваларны исе озьлери чезе эдилер. Сонъ Муса къайнатасынен сагълыкълашты, ве къайнатасы озь топрагъына кетти. Исраиллилернинъ Мысыр топрагъындан чыкъкъанларынынъ тамам учюнджи айы догъгъанда, олар Синай сахрасына кельдилер. Рефидимден чыкъып, Синай сахрасына кельдилер ве анда, сахрада, ордунен ерлештилер. Исраиллилер анда, дагънынъ къаршысында орду олып ерлешти. Муса Алланынъ огюне котерильди. РАББИ дагъдан оны чагъырып: — Якъупнынъ эвлятларына, Исраиль огъулларына бойле деп айт ве хабер эт: «Сиз мысырлыларгъа нелер япкъанымны, сизни къартал къанатларында киби ташып, Озюме кетиргенимни корьдинъиз. Эгер сиз Меним айткъанларымны динълесенъиз ве васиетимни кутьсенъиз, эписи халкълардан Меним къысметим олурсынъыз. Бутюн ер — Менимкидир. Сизлер исе — Меним руханийлернинъ падишалыгъым ве мукъаддес халкъым олурсынъыз». Исраиль огъулларына айтаджакъ сёзлеринъ будыр, — деди. Муса келип, халкънынъ эписи акъсакъалларыны чагъырып, оларгъа РАББИ эмир эткен бутюн бу сёзлерни айтып берди. Бутюн халкъ: — РАББИнинъ бутюн айткъанларыны япармыз, — деп бир агъыздан джевап бердилер. Муса халкънынъ сёзлерини РАББИге айтты. РАББИ Мусагъа: — Мен сеннен лакъырды эткенимни халкъ эшитсин ве санъа эбедиен инансын деп, Мен санъа къою булутта келирим, — деди. Сонъ Муса РАББИнинъ сёзлерини халкъкъа бильдирди. РАББИ Мусагъа: — Халкъкъа барып, оны бугунь ве ярын эляллат. Учюнджи куньге азыр олмакъ ичюн, озь урбаларыны ювсунлар. Учюнджи куню бутюн халкънынъ козю огюнде РАББИ Синай дагъына энер. Халкъ ичюн дагънынъ чевре-четине сызыкъ сыз ве: «Дагъгъа чыкъмагъа ве онынъ этегине токъунмагъа сакъынынъыз. Дагъгъа токъунгъан эр кимни ольдюринъиз, амма бу адамгъа къолнен токъунманъыз: оны ташларнен урып, я да окънен атып ольдюринъиз. Айванмы о, адаммы, сагъ къалмасын», — айт. Девамлы бору сеси эшитильген вакъытта олар дагъгъа чыкъмакъ мумкюн, — деди. Муса дагъдан халкъкъа тюшти ве халкъны эляллатты. Олар озь урбаларыны ювдылар. Муса халкъкъа: — Учюнджи куню азыр олунъыз, апайларынъызгъа токъунманъыз, — деди. Учюнджи куню танъ аткъанда, кок гурюльдеди, яшын яшынлады, дагъ тёпесинде къою булут пейда олды, пек кучьлю бору сеси эшитильди. Ордуда олгъан бутюн халкъ титреди. Муса халкъны ордудан Алланынъ къаршысына чыкъарды, ве олар дагъ этеги янында турдылар. Синай дагъы, онынъ устюне атеш ичинде РАББИ энгени ичюн, бутюнлей тютей эди. Ондан чыкъкъан тютюн собадан чыкъкъан тютюн дайын эди, бутюн дагъ кучьлю къалтырай эди. Бору сеси эп къуветлеше эди. Муса айта эди, ве Алла онъа давушнен джевап бере эди. РАББИ Синай дагъына, дагънынъ тёпесине энди, Мусаны дагънынъ тёпесине чагъырды, ве Муса чыкъты. РАББИ Мусагъа: — Тюшип, халкъкъа, олар РАББИни корьмеге, Онъа къаршы ынтылмасынлар ве олардан чокъусы гъайып олмасынлар деп, анълат. РАББИге якъынлашкъан руханийлер, РАББИ оларны ёкъ этмесин деп, элялланмакъ борджлулар, — деди. Муса РАББИге: — Синай дагъына халкъ чыкъып оламай, чюнки Сен бизни: «Дагънынъ чевре-четине сызыкъ сыз, оны азиз эт», — айтып сакъындырдынъ, — деди. РАББИ онъа: — Дагъдан тюш. Сонъ къайтып, сеннен Харун да чыкъсын. Руханийлер ве халкъ исе, РАББИ оларны ёкъ этмесин деп, Онъа чыкъмагъа ынтылмасынлар, — деди. Муса халкъкъа тюшти ве буны айтып берди. Алла бу сёзлернинъ эписини айтып берди: — Мен — РАББИм, сенинъ Алланъдырым. Мен сени Мысыр топрагъындан, сен къуллукъ эткен ерден алып чыкътым. Меним юзюм алдында сенде башкъа аллалар олмасын. Тёпедеки кокте, ашагъыдаки ер юзюнде, ер юзюнден ашагъыдаки сувда олгъанларгъа ошагъан путларны ве ресимлерни япма. Оларгъа седждеге къапанып ибадет этме. Мен — РАББИм, сенинъ Алланъдырым, куньджю Аллам. Мени кореджек козю олмагъан бабаларнынъ къабаатлары ичюн балаларыны учюнджи ве дёртюнджи несильгедже джезалайым. Мени севген, эмирлеримни кутькен адамларнынъ эвлятларына исе бинъинджи несильгедже мерамет эйлейим. РАББИ-Таалянынъ Адыны нафиле айтма. Онынъ Адыны нафиле айткъан адамны РАББИ джезасыз къалдырмаз. Раатлыкъ кунюни, мукъаддес деп танымакъ ичюн, акъылда тут. Алты кунь чалыш ве озь тюрлю ишлеринъни яп. Единджи куню исе — РАББИ-Таалянъа ибадет этмек ичюн раатлыкъ кунюдир. Бу куню бир тюрлю иш япма. Не сен, не огълунъ, не къызынъ, не къулунъ, не хызметчи апайынъ, не айванынъ, не де яшагъан ерлеринъизде отургъан кельмешек бир ишни япманъыз. РАББИ коклерни ве топракъны, денъизни ве оларда олгъан эр бир шейни алты куньде яратты, единджи куню исе раатланды. РАББИ раатлыкъ кунюни багъышлады ве оны айырып мукъаддес этти. РАББИ-Таалянъ санъа берген ер юзюнде яшагъан куньлеринъ узун олсун деп, бабанъны ве ананъны урьмет эт. Адамнынъ джаныны алма. Аиле садыкълыгъыны бозма. Хырсызлама. Якъын адамгъа къаршы ялан шаатлыкъ этме. Якъын адамнынъ эвини арзу этме, онынъ не апайыны, не къулуны, не хызметчи апайыны, не бугъасыны, не эшегини, не бир шейини истеме. Эписи исраиллилер, кок гурюльдегенинен бору сесини эшитип, яшын яшынлагъанынен тютеген дагъны корип, къоркъудан къалтырап, арт-артына чекилип четте турдылар, Мусагъа: — Бизлернен сен лаф эт, биз сени динълейик. Алла бизлернен лаф этмесин. О, бизнен лаф этсе, биз оледжекмиз, — дедилер. — Къоркъманъыз, — деди Муса халкъкъа. — Алла сизлерге ниетлеринъизни бильмек ичюн, пейда олды. Оны даима урьмет этип къоркъкъанынъызны, Оны акъылынъызда тутып, гуна къазанмагъанынъызны истей. Эписи адамлар четте тургъанда, Муса Алла олгъан ерге, къара булуткъа якъынлашты. РАББИ Мусагъа: — Исраиль огъулларына бойле хабер эт: «Мен сизлернен коклерден лаф эткениме шаатсынъыз. Меним ериме озьлеринъизге алтын ве кумюш аллаларны япманъыз», — деди. Манъа топракътан къурбан ерини япынъыз, анда къойларынъызны ве малларынъызны бутюнлей якъыладжакъ къурбанлар ве аманлыкъ къурбанлар оларакъ кетиринъиз. Адыма багъышлангъан эр бир ерде Мен пейда олып, сизге эйилик этерим. Эгер Манъа къурбан ерини ташлардан япсанъыз, оны тегизленген ташлардан къурманъыз, чюнки ташларны тегизлегенде, сиз оларны арамларсынъыз. Аврет ерлеринъиз ачылмасынлар деп, Меним къурбан ериме басамакълардан котерильменъиз. Исраиллилерге бойле къанунларны илян эт: Еудий къулны сатын алсанъыз, о, сизде алты йыл чалышсын, единджи йылы исе бедава азатлыкъкъа чыкъсын. Янъгъыз кельген олса, янъгъыз да чыкъсын, эгер эвли олса, онен берабер апайы да чыкъып кетсин. Эгер апайыны онъа эфендиси берген олса, апайы огъланлар я да къызларны догъгъан олса, о заман апайынен балалары эфендисине къалып, о, янъгъыз чыкъсын. Эгер къул: «Эфендимни, апайымны ве балаларымны севем, азатлыкъкъа чыкъмайджагъым», — десе, шу вакъыт эфендиси оны Алланынъ огюне шаатлыгъына кетирип, оны къапу я да къапунынъ первазы янына къойып, къулагъыны бизнен тешсин. Сонъ о, эфендисине эбедиен къул оладжакъ. Эгер бирев къызыны къуллукъкъа сатса, къыз къуллукътан эр къул дайын чыкъып оламай. Эфендиси озюне джарие оларакъ сатын алгъан къызны бегенмесе, оны башкъасына сатын алмагъа рухсет берсин. Амма, оны алдатып, ябанджы халкъкъа сатмагъа эфендисининъ акъкъы ёкъ. Эгер къызны джарие этип, огълуна бермеге истесе, оны къызы ерине корьсюн. Эгер эфендиси озюне даа бир апай алса, биринджи апайы ашсыз, урбасыз ве акъайсыз къалмасын. Эфендиси бу учь шейни онъа япмаса, къыз ондан бес-бедава чыкъып кетсин. Эгер бирев адамны урып ольдюрсе, озю де ольдюрильсин. Эгер бирев ниетленмейип, къаза Алланынъ эмиринен олса, къатиль Мен косьтереджек ерге къачып кетмеге мумкюн. Эгер бирев ниетленип, башкъа адамны хаинликнен ольдюрсе ве сонъ къурбан ерининъ янына къуртулыш къыдырып чапып кельсе, оны ольдюрмек ичюн, андан биле чыкъарып алынъыз. Ким анасыны я да бабасыны урса, ольдюрильсин. Ким башкъа адамны хырсызласа, хырсызлангъанны къуллукъкъа сатса я да сатып етиштирмесе де, эписи бир ольдюрильсин. Ким бабасыны я да анасыны къаргъаса, ольдюрильсин. Эки адам давалашкъанда, бири башкъасыны ташнен я да юмрукънен урса, урулгъан сою ольмейип, тёшекке ятып къалса ве турып, таякъкъа таянып, эвинден чыкъып олса, оны ургъан адам джезаланмасын. Амма урулгъан адамнынъ иши токътагъаны ичюн акъкъыны берсин ве онынъ яхшы олмакъ ичюн эткен масрафларыны къапласын. Эгер бирев къулуны я да хызметчи апайыны таякънен урса, ве олар онынъ къолундан ольселер, о джезалансын. Эгер олар бир-эки кунь даа яшасалар, о джезаланмасын, чюнки олар онынъ мулькюдир. Адамлар талашкъанда, юклю апайны урсалар, ве онынъ даа догъмагъан баласы тюшсе, лякин башкъа бир зиян олмаса, къабаатлы сою къадыларнынъ козю огюнде апайнынъ акъайы не къадар айтса, о къадар пей берсин. Башкъа зиян олса, джан ичюн джан бер. Козь ичюн козь, тиш ичюн тиш, къол ичюн къол, аякъ ичюн аякъ, яныкъ ичюн яныкъ, яра ичюн яра, эзик ичюн эзик олсун! Эгер бирев къулунынъ я да къадын къулунынъ козюни урып чыкъарса, козь ичюн оны азатлыкъкъа йиберсин. Эгер къулунынъ я да къадын къулунынъ тишини урып сындырса, тиш ичюн оны азатлыкъкъа йиберсин. Эгер бугъа акъай я да апайны тюртип ольдюрсе, бугъаны ташнен урып ольдюринъиз, этини исе ашаманъыз. Бугъанынъ сабысы исе къабаатлы сайылмасын. Лякин бугъа эвель де тюрткюч олса ве сабысына бунынъ акъкъында хабер этселер, амма о, бугъагъа мукъайт олмагъан олса, ве бугъасы акъай я да апайны тюртип ольдюрген олса, бугъа ташнен урып ольдюрильсин, сабысы да ольдюрильсин. Амма эгер ольген адамнынъ сойлары бугъанынъ сабысына одеме тайинлеген олсалар, о, оларгъа джаны ичюн тайинленген одемени тёлесин. Эгер бугъа огъланчыкъ я да къызчыкъны тюртип ольдюрсе, сабысыны кене де бу къанун боюнджа джезаламакъ керек. Эгер бугъа къулны я да къадын къулны тюртип ольдюрсе, бугъанынъ сабысы оларнынъ эфендисине 30 кумюш тёлесин, бугъа исе ташнен урып ольдюрильсин. Эгер бирев къуюнынъ агъзыны ачса, я да къуюны къазып, онынъ агъзыны къапатмаса ве онынъ ичине бугъа я да эшек тюшсе, къуюнынъ сабысы айванларнынъ сабысына бугъанынъ фиятыны тёлесин, бутюн айванны исе озюне къалдырсын. Эгер биревнинъ бугъасы къомшусынынъ бугъасыны тюртип ольдюрсе, сагъ къалгъан бугъаны сатсынлар да, тюшкен акъчаны экиге больсюнлер, ольдюрильгенни де экиге больсюнлер. Бугъанынъ тюрткюч олгъаны эвель белли олгъан олса, сабысы буны билип онъа мукъайт олмагъан олса, о озю ольдюрильген бугъа ичюн бугъаны бермек керек, ольген бугъа исе онъа къалсын. Эгер бирев бугъаны я да къой-эчкини хырсызлап, оны сойса я да сатса, о, бугъа ичюн беш бугъа, къой ичюн дёрт къой берсин. Гедже хырсызлыкъ япкъан адамны туткъан бирев оны урып ольдюрсе, ольдюрген адам къабаатлы сайылмасын. Лякин оны кунь догъгъан сонъ ольдюрсе, ольдюрген адам къабаатлы олсун. Хырсыз акъкъыны одемек керек. Эгер онынъ акъчасы олмаса, хырсызлагъан шейлер ичюн оны къуллукъкъа сатсынлар. Оны туткъанда, хырсызлагъан шейлери де, бугъа оламы, эшекми, къоймы, къолунда сагъ-селямет тапылса, олар ичюн акъны эки къат тёлесин. Эгер бирев айванларыны тарласында я да юзюм багъында отлаткъанда, башкъа адамнынъ тарласына кирсетип отлатса, зиянны одемек ичюн, айванларнынъ сабысы озь тарла ве юзюм багъындаки энъ яхшы махсулларындан берсин. Эгер якъылгъан атеш когемликни алевлетип, багъны, я да орулмагъан ашлыкъны, я да бутюн тарланы якъып битирсе, атешни якъкъан адам кетирильген зиянны одемек керек. Бирев къомшусына кумюшни я да шейлерни сакъламакъ ичюн берсе, ве олар онынъ эвинден гъайып олсалар, хырсызны тутсалар, хырсыз эки къат тёлесин. Хырсыз тапылмаса, эв сабысы Алланынъ огюне келип, къомшусынынъ шейлерини хырсызламагъанында емин этсин. Эгер эки адам бугъа, эшек, урба я да башкъа насылдыр тапылгъан шейнинъ акъкъында: «Менимки», — деп чеккелешселер, озь акъларыны Аллагъа бильдирсинлер. Кимни Алла къабаатлы деп таныса, о, башкъасына эки къат тёлесин. Эгер бирев эшегини, бугъасыны, къоюны, я да башкъа бир айванны къомшусына сакъламакъ ичюн берсе, о да я ольсе, я сакъатланса, я да гъайып олса, ве буны кимсе корьмесе, сакълагъан адам РАББИнинъ Адынен къомшусынынъ шейине зарар этмегенинде емин этсин. Айваннынъ сабысы къомшусынынъ сёзюне ишанмакъ борджлу, къомшу исе бир шей тёлемесин. Айванны я да башкъа насылдыр шейни къомшусындан хырсызласа, о, айваннынъ сабысына акъкъыны одемек керек. Эгер айванны кийик айванлар парчаласа, оны сакълагъан адам парчаларыны шаатлыкъ оларакъ косьтерсин. Парчалангъан айван ичюн о, акъкъыны одемесин. Эгер бир адам башкъасындан борджкъа айван алса, о да, сабысы янында олмагъанда, сакъатланса я да ольсе, борджкъа алгъан адам акъкъыны одесин. Эгер айван сабысынынъ козю огюнде сакъатланса я да ольсе, борджкъа алгъан адам акъкъыны одемесин. Лякин айван акъча берилип кирагъа алынгъан олса, акъча сабысына къалсын. Ким къызны ёлдан урып, онен ятса, о, къызгъа богъча берип, онъа эвленсин. Амма эгер бабасы къызыны онъа акъайгъа бермеге разы олмаса, о, къызларгъа къоюлгъан богъчагъа тенъ кельген акъчаны тёлесин. Ырымджыны сагъ къалдырманъыз. Айванны апай я да акъай ерине корьген эр ким ольдюрильсин. РАББИден гъайры, башкъа аллаларгъа къурбан чалгъан эр ким ёкъ этильсин. Ят халкълардан олгъан адамларгъа залымлыкъ этменъиз, оларны хорламанъыз. Сиз озьлеринъиз Мысыр топрагъында кельмешеклер эдинъиз. Не тул апайгъа, не де оксюзге залымлыкъ этменъиз. Залымлыкъ этсенъиз, олар Манъа фигъан къопаргъанда, Мен оларнынъ фигъаныны эшитирим. Ачувым къозгъар, ве Мен сизлерни къылычнен ольдюририм. Апайларынъыз тул, балаларынъыз оксюз къалырлар. Меним халкъымдан олгъан фукъарелерге борджкъа акъча берсенъиз, башкъа акъча берген адамлар дайын, фаиз сораманъыз. Эгер башкъа адамнынъ урбасыны залоггъа алсанъыз, оны кунь баткъандже къайтарынъыз. О, онынъ урбасыдыр. Онынъ устюни къапатмагъа башкъа бир шейи ёкъ. Урбасыз о, насыл этип юкълайджакъ? О, Манъа фигъан къопаргъанда, Мен мераметли олгъаным ичюн, оны эшитирим. Алла акъкъында яман сёзлер айтманъыз, халкъынънынъ башлыгъыны да къаргъаманъыз. Ашлыкънынъ биринджи берекетинден, яш шарабынъыздан ве биринджи сыкъылгъан зейтюн ягъынъыздан бахшышларны Манъа кетирмеге кечикменъиз. Биринджи догъгъан огъланларынъызны Манъа беринъиз. Туварлар ве къой-эчкилеринъизнен айны шуны япынъыз: еди кунь биринджи догъгъан айванлар аналарынынъ янында къалсынлар, секизинджи кунюне исе оларны Манъа беринъиз. Сиз Меним азиз адамларымсыз. Онынъ ичюн тарлада парчалангъан айваннынъ этини ашаманъыз, оны копеклерге атынъыз. Ошек ташыманъыз. Ялан шаатлыкъ этип, джинаетчиге къол тутманъыз. Чокълукънынъ пешинден яманлыкъкъа къошулманъыз, судда шаатлыкъ эткенде, чокълукъкъа къошулып, акъикъатны бозманъыз. Фукъарени суд эткенинъизде, фукъарелигини аджып, ялан айтманъыз. Эгер душманынънынъ джоюлгъан бугъасыны я да эшегини тапсанъыз, онъа кетиринъиз. Душманнынъ юк агъырлыгъындан йыкъылгъан эшегини корьсенъиз, душманнынъ янындан кечменъиз, эшегини котермеге онъа ярдым этинъиз. Башкъа адамларнынъ ишлери киби, фукъаренинъ ишини де адалетли чезинъиз. Ялан шаатлыкъны къабул этменъиз. Акълы ве къабаатсыз адамгъа олюм джезасыны тайинлеменъиз. Мен бу акъсызлыкъта къабаатлы олгъан адамны багъышламам. Къапарлар алманъыз. Къапарлар корьген козьни кёр этелер, акълыларнынъ ишлерини терс айландыралар. Кельмешекнинъ джаныны агъырттырманъыз, онъа залымлыкъ этменъиз. Сиз кельмешекнинъ алыны билесинъиз, чюнки Мысыр топрагъында озюнъиз кельмешеклер эдинъиз. Алты йыл тарлаларынъызда ашлыкъ сачып, берекетини джыйынъыз, единджи йылы исе халкъынъыздан олгъан факъыр-фукъарелер кечинсин деп, олардан къалгъаныны да кийик айванлар ашап битирсинлер деп, топрагъынъызгъа раатлыкъ беринъиз. Юзюм ве зейтюн багъларына да ойле япынъыз. Алты кунь ишлеринъизни этинъиз, единджи куню исе раатлыкъ куню олсун. Бугъанъызнен эшегинъиз раатлансынлар, къулунъызнынъ огълу ве кельмешек нефес алсынлар. Мен сизге бутюн айткъан шейлеримни тутунъыз. Башкъа аллаларнынъ адларыны анъманъыз, олар агъызларынъыздан чыкъмасын. Йылда учь кере Меним байрамларымны къайд этинъиз. Маясыз Пишкен Пите Байрамыны япынъыз. Мен санъа эмир эткеним киби, Авив айында тайинленген куньлерде еди кунь маясыз пишкен пите ашанъыз. Сиз Мысырдан бу айда чыкъып кеткен эдинъиз. Меним огюме кимсе бош къолнен кельмесин. Тарлада сачкъан Биринджи Махсул Байрамыны япынъыз. Тарладан бутюн берекетинъни джыйгъан сонъ, берекет джыйылув куньлерининъ сонъунда, Махсул Джыйылув Байрамыны япынъыз. Йылда учь кере эписи акъайларынъыз РАББИ-ТААЛЯнънынъ юзю огюне кельсинлер. Манъа къурбан кетиргенинъизде, къурбаннынъ къаныны маялы отьмекке тёкменъиз. Байрам къурбанымнынъ ягъыны сабагъадже къалдырманъыз. Ернинъ биринджи берекетинден энъ яхшы махсулларыны Алланъ олгъан РАББИнинъ Эвине кетиринъиз. Улакъны анасынынъ сютюнде пиширменъиз. Сени ёлда къорчаласын ве Мен санъа азырлагъан ерге алып барсын деп, Мен сенинъ огюнъден Мелегимни ёллайым. Онынъ юзю огюнде озюнъизни низамлы тутунъыз ве Онынъ сёзюни динъленъиз. Онъа къаршы инатланманъыз. О, Онда Меним Адым олгъаны ичюн, гуналарынъызны багъышламаз. Эгер сиз Онынъ сёзюни динълеп, сизге бутюн айткъанларымны япсанъыз, Мен душманларынъызнынъ душманы олурым, сизге къаршы чыкъкъан адамларгъа къаршы чыкъарым. Сизинъ огюнъден Мелегим кетип, сизни аморлыларгъа, хитлилерге, перизлилерге, ханаанлыларгъа, хивлилерге ве евуслыларгъа алып кеткенде, Мен бу халкъларны ёкъ этерим. Сиз оларнынъ аллаларына табынманъыз, оларгъа хызмет этменъиз, ишлеринден орьнек алманъыз. Оларны парлап-парчаланъыз, пут ташларыны йыкъынъыз. РАББИге, сизинъ Алланъызгъа хызмет этинъиз. О вакъыт О, сизинъ отьмегинъизни ве сувунъызны багъышлап, хасталыкъларны сизден узакълаштырыр. Сизинъ топрагъынъызда апайларынъызнынъ даа догъмагъан балалары тюшмезлер, къадынлар баласыз олмаз, омюрлеринъиз узакъ олур. Мен ойле япарым ки, сизлер кельмезден эвель, адамлар Менден отьлерини патлатып шашмалайджакълар, душманларынъызны сизден къачмагъа меджбур этерим. Огюнъизден азманларны ёлларым, олар юзюнъиз огюнден хивлилерни, ханаанлыларны ве хитлилерни къуварлар. Амма топракъ бошамасын ве кийик айванлар чокълашмасынлар деп, юзюнъиз огюнден оларны бир йыл ичинде къуваламам. Сизлер бу топракъны толдурмакъ ичюн баягъы артып чокълашмагъанынъыздже, оларны сизден яваш-яваш къуварым. Сынъырларынъызны Къызыл денъизден башлап, фелестинлилернинъ денъизинедже ве сахрадан башлап, улу Фират дерьясынадже кечиририм. Бу ернинъ сакинлерини сизге берерим, ве сиз оларны юзюнъиз огюнден къуварсынъыз. Не оларнен, не аллаларынен анълашма тизменъиз. Сизни Манъа къаршы гунагъа батырмамакъ ичюн, олар топрагъынъызда яшамасынлар. Эгер сиз оларнынъ аллаларына хызмет этсенъиз, бу сизге къапкъан олур. РАББИ Мусагъа бойле деди: — Харунны, Надавны, Авихуны ве Исраильнинъ етмиш акъсакъалларыны янынъа алып, РАББИге котериль. РАББИге узакътан ибадет этинъиз. РАББИнинъ янына Муса бир озю кельсин, олар исе якъын кельмесинлер, халкъ да онен котерильмесин. Муса келип, халкъкъа РАББИнинъ эписи сёзлерини ве эмирлерини айтып берди. Бутюн халкъ да бир сеснен: — РАББИнинъ сёзюни тутып, бутюн айткъанларыны япармыз, — деди. Муса РАББИнинъ эписи сёзлерини язып къойды. Сонъ саба танъда турып, байыр тюбюнде къурбан ерини къурды ве Исраиль къабилелерининъ сайысына коре он эки таш къойды. Сонъ исраилли огъланларгъа, РАББИге бутюнлей якъылгъан къурбанларыны чалмагъа ве таналарны сойып аманлыкъ къурбанларыны чалмагъа эмир этти. Муса къаннынъ ярысыны савутларгъа джыйды, къалгъаныны къурбан ерине пускюртти. Сонъ Васиет Китабыны алды ве эшиттирип халкъкъа окъуды. Халкъ: — РАББИнинъ сёзюни тутып, Онынъ бутюн айткъанларыны япармыз, — дедилер. Муса савутлардаки къанны алып, халкъкъа пускюртти ве: — Бу — бутюн айтылгъан шейлер акъкъында РАББИ сизлерге эткен васиетнинъ къаны, — деди. Сонъ Муса, Харун, Надав, Авиху ве Исраильнинъ етмиш акъсакъалы байыргъа котерильдилер ве Исраильнинъ Алласыны корьдилер. Онынъ аякъларынынъ тюбюнде темиз кок якъуттан япылгъан, кок дайын тер-темиз олгъан мейданчыкъкъа ошагъан бир шей бар эди. Исраилли башлыкълар Алланы корьген олсалар да, Алла оларгъа бир зарар кетирмеди. Башлыкълар анда ашап-ичтилер. РАББИ Мусагъа бойле деди: — Меним огюме байыргъа чыкъ да, мында ол. Исраиллилерни огретмек ичюн, Мен Къанун ве эмирлерни яздым. Оларны Мен санъа къаядан кесильген ташларнен берабер берерим. Муса ярдымджысы Ехошуанен барып, Алланынъ байырына котерилип башлады. Акъсакъалларгъа исе: — Биз къайтмагъандже, мында къалып турунъыз. Мына сизлернен Харун ве Хур къалалар. Кимде насыл дава олса, оларгъа барсын, — деди. Муса байыргъа чыкъкъан сонъ, байырнынъ устюни булут сарды. Алланынъ Шурети Синай дагъына энди, ве онынъ устюни алты кунь булут къаплады, единджи куню исе РАББИ булутнынъ ичинден Мусаны чагъырды. Байыр тёпесинде олгъан Алланынъ Шурети исраиллилерге алевленип янгъан атеш киби корюне эди. Муса, булутнынъ ортасына кирип, байыргъа чыкъты. Байыр устюнде Муса къыркъ кунь ве къыркъ гедже къалды. РАББИ Мусагъа даа бойле деди: — Исраиль огъулларына айт ки, олар Манъа бахшышлар кетирсинлер. Эр джаны истеген адамдан Манъа бахшышлар алынъыз. Олардан сиз аладжакъ бахшышлар булардыр: алтын, кумюш, тунч, мор, мавылы къырмызы ве ачыкъ къырмызы юнь, индже ишленген кетен ве эчки юнюнден япылгъан безлер; къойларнынъ дибагъ этилип къырмызы ренкке боялангъан терилер ве индже ишленген терилер, акация тереклери; къандиль ичюн зейтюн ягъы, чешит тюрлю шейлерни ягъламакъ ичюн зейтюн ягъына къошулгъан гузель къокъулы шейлер ве якъмакъ ичюн къокъулы отлар; эфод ве кокректеки торба ичюн шохам деген къыйметли ташлар ве дигер, козьлерге къоюлгъан къыйметли ташлар. Исраиллилер Манъа Азиз Ерни къурсунлар, ве Мен оларнынъ араларында яшарым. Эписини Мен санъа шимди косьтереджек планларыма коре этинъиз. Мескенни ве онынъ эписи алетлерини япынъыз. Акация терегинден Сандыкъ яп. Онынъ узунлыгъы 1,25 метр олсун, кенълигинен юксеклиги 0,75 метр олсун. Ичини ве тышыны темиз алтыннен къапла, чевре-четинде тёпеден орьнекли чембер яса. Алтынны иритип, дёрт алтын алкъа яп да, оларны ашагъыдаки дёрт кошесине туттур: эки алкъа бир тарафындан олсун, эки алкъа да экинджи тарафындан олсун. Акация терегинден сырыкълар яса, оларны да темиз алтыннен къапла. Сырыкъларны, оларнынъ ярдымынен Сандыкъны ташымакъ ичюн, онынъ четлеринден, алкъалардан кечир. Сырыкълар Сандыкънынъ алкъаларында даима кечирильген олсунлар, оларны андан алмагъа олмай. Сандыкънынъ ичине Мен санъа береджек Шаатлыкъны къой. Сандыкънынъ къапагъыны — Мерамет Ерини — темиз алтындан яса: узунлыгъы 1,25 метр, кенълиги исе 0,75 метр олсун. Мерамет Еринен эки Керувлар бир кесек алтындан япылып, Керувларны дёгюльген шекильде Мерамет Ерининъ эки четинден яса. Бир Керувны бир четинден, экинджи Керувны экинджи четинден яса. Оларны ойле яп ки, къапакънынъ эки четинден тюртип чыкъсынлар. Керувларнынъ къанатлары Мерамет Ерининъ тёпесини къаплап, юкъары котерильген олсунлар. Бетлеринен бири-бирине къаршы турып, Керувлар Мерамет Ерине тараф бакъсынлар. Къапакъны — Мерамет Ерини — Сандыкънынъ устюне къой. Сандыкънынъ ичине исе Мен санъа береджек Шаатлыкъны къой. Анда Мен сеннен корюшеджегим ве Шаатлыкъ Сандыгъынынъ устюнде олгъан эки Керувнынъ арасындан, Мерамет Ерининъ устюнден, исраиллилер ичюн эписи эмирлеримни санъа айтаджагъым. Акация терегинден стол яса. Онынъ узунлыгъы бир метр, кенълиги ярым метр, юксеклиги де 0,75 метр олсун. Оны темиз алтыннен къапла, чевре-четинде де орьнекли алтын чембер яса. Чевре-четинде авуч кенълигинде рейка яп, рейканынъ чевре-четине исе алтын чембер яса. Стол ичюн дёрт алтын алкъа ясап, оларны дёрт кошесинден, дёрт аягъына пекит. Алкъалар, рейканынъ янында олып, тышарыгъа бакъмакъ кереклер: столны ташымакъ ичюн, оларгъа сырыкълар кечириледжек. Сырыкъларны акация терегинден ясап, темиз алтыннен къапла. Оларнынъ ярдымынен столны ташырлар. Стол ичюн темиз алтындан, ичерлик бахшышларыны кетирмек ичюн, чанакълар ве пиалалар, гугюмлер ве мешребелерни яп. Столнынъ устюне, Меним козюм огюне даима Меним булунувымны косьтерген пителерни къой. Темиз алтындан къандиль яп. Бу къандиль бир кесек маденден дёгюлип япылмакъ керек. Темели ве сапы, лампатлар къоймакъ ичюн чаначыкълары, гоньджелери ве чечеклери алтыннынъ бир бутюн кесегинден япылсынлар. Сапынынъ четлеринден алты пытакъ чыкъсын: учь данеси къандильнинъ бир тарафындан, учь данеси де экинджи тарафындан. Бадем чечегине ошагъан учь чаначыкъ, гоньджелери ве чечеклеринен берабер бир пытакъта олсун, бадем чечегине ошагъан учь чаначыкъ да, гоньджелери ве чечеклеринен экинджи пытакъта олсун. Къандильден чыкъкъан эписи пытакълар да айны ойле олсун. Къандильнинъ сапында исе бадем чечегине ошагъан, гоньджелери ве чечеклеринен олгъан дёрт чаначыкъ олмакъ керек. Олар къандильнинъ алты пытагъы чыкъкъан ерлеринде олсунлар. Эки пытакъ чыкъкъан еринде бир гоньдже, даа эки пытакъ чыкъкъан еринде экинджи гоньдже, даа эки пытакъ чыкъкъан еринде де учюнджи гоньдже. Эм гоньджелери, эм пытакълары къандильнинъ сапындан чыкъмакъ кереклер. О, бир бутюн кесектен олып, темиз алтындан япылсын. Онъа еди лампат ясап, лампатларнынъ огдеки тарафыны ярыкълатсынлар деп, оларны къандиль устюне къой. Лампатлар ичюн машачыкъларны ве табачыкъларны темиз алтындан яса. Къандильни, бутюн бу алетлеринен, 30 кило темиз алтындан япсынлар. Бакъ, Мен санъа байырда насыл косьтерген олсам, эр бир шейни тыпкъы ойле де яп. Мескенни он дане индже ишленген кетенден ве мор, мавылы къырмызы ве ачыкъ къырмызы юньден япылгъан безлерден яса. Оларнынъ устьлерине усталыкънен Керувларны нагъышла. Эр безнинъ узунлыгъы 14 метр олсун, кенълиги — эки метр. Эписи безлер бир ольчюде олсун. Беш безни бири-бирине тиктир, къалгъан беш безни де бири-бирине тиктир. Бири-бирине тикильген биринджи безлернинъ бир четинден мор безден ильмеклер яса, экинджи бири-бирине тикильген безлернинъ бир четинден де ойле яп. Биринджи тикильген безлерге 50 ильмек яса, экинджи бири-бирине тикильген безлернинъ четине де 50 ильмек яса. Ильмеклер бири-бирине къаршы олмакъ кереклер. 50 дёгмени алтындан япып, дёгмелернен безлерни бири-бирине дёгмеле де, бир бутюнлик олур. Мескеннинъ устюни къапатмакъ ичюн, эчки юнюнден безлер яп. Безлер он бир дане олсун. Бир безнинъ узунлыгъы 15 метр олсун, кенълиги эки метр — бу бир без. Эписи он бир безнинъ ольчюси бир олсун. Беш безни бири-биринен айры тиктир, къалгъан алты безни де бири-бирине айры тиктир. Алтынджы безни экиге къатла, о, Мескеннинъ огюни къапатсын. Безнинъ бир парчасыны башкъасынен багъламакъ ичюн, экисининъ четлеринде 50-шер ильмек яп. 50 дане тунч дёгме япып, оларны ильмеклерге кечир де, экиси бир бутюнлик олсун деп, безлернинъ эки парчасыны дёгмеле. Мескеннинъ арттаки диварындан асылгъан безнинъ бир къысмындан, четтеки безнинъ ярысы ерде ятсын. Эчки юнюнден япылгъан без, ондан ашагъы олгъан индже ишленген кетенден япылгъан безден, Мескенни бутюнлей къапатмакъ ичюн, ярымшар метр асылгъан олсун. Тёпесинден даа эки орьтю яп — бири къойнынъ дибагъ этилип къырмызы ренкке боялангъан терисинден, экинджи исе индже ишленген терилерден. Мескен ичюн акация терегинден черчиве яса, олар догъру турсунлар. Оларнынъ узунлыгъы беш метр, кенълиги — 0,75 метр олсун. Эр бир черчивенинъ ашагъы къысмында эки багълама яп. Мескеннинъ эписи черчивелеринде ойле яп. Мескеннинъ дженюбий тарафы ичюн 20 черчиве, бу 20 черчиве тюбюне кумюштен япылгъан 40 темель яса: бир черчиве тюбюне эки темель, черчивенинъ эки багъламасы тюбюне бирер дане олсун. Мескеннинъ шималь тарафы ичюн де 20 черчиве яса. Оларнынъ тюбюне де кумюштен япылгъан 40 темель яса: бир черчиве тюбюне эки темель, черчивенинъ эки багъламасы тюбюне бирер дане олсун. Мескеннинъ арттаки дивары ичюн, гъарп тарафындан алты черчиве яса. Арттаки тарафынынъ кошелери ичюн даа эки черчиве яса. Черчивелер эки къатлы олмакъ керек. Оларнынъ тюплери бири-бирине багълансын, тёпелери бир алкъагъа багълансын, экиси ичюн ойле олсун. Олар эки кошеде турсунлар. Бойлеликнен, секиз черчиве олур, оларнынъ тюплерине де кумюштен япылгъан он алты темель яса: бир черчиве тюбюне эки темель олсун. Акация терегинден сырыкълар яса. Мескеннинъ бир тарафындаки черчивелери ичюн — беш сырыкъ, экинджи тарафындаки черчивелери ичюн — беш сырыкъ яса ве гъарпкъа бакъкъан арттаки тараф ичюн — беш сырыкъ яса. Ичеридеки сырыкъ черчивелерининъ орталарындан башындан сонъунадже кечеджек. Черчивелерини алтыннен къапла. Сырыкъларны кечирмек ичюн алкъаларны алтындан яп. Сырыкъларны алтыннен къапла. Мескенни санъа байырда косьтерильгени киби къой. Мор, мавылы къырмызы, ачыкъ къырмызы юньден ве индже ишленген кетенден перде яп, онынъ устюне усталыкънен Керувларны нагъышла. О пердени, акация терегинден ясалгъан, алтыннен къаплангъан, устьлеринде алтын ченгеллери олгъан ве кумюштен ясалгъан дёрт темель устюне тургъан дёрт дирек устюне ас. Пердени ченгеллерге ас, ве анда, онынъ артына, Шаатлыкъ Сандыгъыны кирсет. Перде Мукъаддес Ерни Энъ Мукъаддес Ерден айырыр. Энъ Мукъаддес Ерде тургъан Шаатлыкъ Сандыгъынынъ устюне Мерамет Ери олгъан къапакъны къой. Перденинъ огюнде столны ве столнынъ къаршысына къандильни къой. Къандильни Мескеннинъ дженюп тарафында, столны шаркъий тарафында къой. Мескеннинъ къапусы ичюн мор, мавылы къырмызы, ачыкъ къырмызы юньден ве индже ишленген кетенден нагъышлангъан перде яп. Перде ичюн алтын ченгеллерни ве акация терегинден беш дирек яса. Диреклерни алтыннен къапла ве оларнынъ тюбюне беш тунч темель яп. Акация терегинден дёрткоше къурбан ерини яп. Узунлыгъынен кенълиги эки бучукъ метр олсун, юксеклиги бир бучукъ метр олсун. Къурбан еринен бойнузларны бир бутюн агъач кесегинден япып, бойнузлары дёрт кошесинден тюртип чыкъсын. Бутюн ерни тунчнен къапла. Къурбан ери ичюн куль къопкъалары, куречиклер, чанакълар, сенеклер ве комюр табакъларыны яп — эписи алетлерни тунчтан яса. Онъа тунчтан чильтернинъ бир чешити олгъан пармакълыкъ яп. Дёрт кошесинде дёрт тунч алкъа яса. Чильтерни къурбан ерининъ ашагъы кенарындан ойле къой ки, ортасына къадар етсин. Къурбан ери ичюн акация терегинден сырыкълар яса да, оларны тунчнен къапла. Къурбан ерини ташыгъанда, сырыкъларны онынъ эки четинден алкъаларгъа кечир. Къурбан ерини тахтадан яп, ичи къувуш олсун. Байырда санъа косьтерильгени киби, оны ойле де яп. Сонъ Мескеннинъ азбарыны яса. Азбарнынъ дженюп тарафы ичюн индже ишленген кетенден безлер яп. Узунлыгъы азбар бою 50 метр олсун. Безлерни асмакъ ичюн, 20 дирек яса, диреклер тюбюне 20 тунч темель яп. Диреклердеки ченгеллернен багъламалар кумюштен олсун. Шималь тарафындан айны ойле олсун — узунлыгъы 50 метр олгъан безлер. Безлерни асмакъ ичюн, 20 дирек яса, диреклер тюбюне 20 тунч темель яп. Диреклердеки ченгеллернен багъламалар кумюштен олсун. Азбарнынъ гъарбий тарафындан олгъан кенълигине исе безлернинъ узунлыгъы 25 метр олсун. Безлер ичюн он дирек олсун, бу диреклернинъ тюбюнде де он темель ясалсын. Азбарнынъ огюнден, шаркъий тарафындан олгъан кенълигине безлернинъ узунлыгъы 25 метр олсун. Киришнинъ бир тарафы ичюн безлернинъ кенълиги еди бучукъ метр олып, олар ичюн учь темели олгъан учь дирек олсун. Экинджи тарафына да безлернинъ кенълиги еди бучукъ метр олып, олар ичюн учь темели олгъан учь дирек олсун. Азбарнынъ къапусына исе безнинъ кенълиги он метр олсун. О, мор, мавылы къырмызы, ачыкъ къырмызы юньден ве индже ишленген ве нагъышлангъан кетенден олсун. Безни асмакъ ичюн дёрт темели олгъан дёрт дирек олсун. Азбарнынъ чевре-четинде олгъан диреклердеки багъламаларнен ченгеллери кумюштен, темеллери исе тунчтан олсун. Азбарнынъ узунлыгъы — 50 метр, кенълиги — 25 метр олсун. Азбарнынъ четлеринден индже ишленген кетенден япылгъан, тунч темеллердеки диреклерде асылгъан, юксеклиги эки бучукъ метр олгъан безлер олсун. Къулланмакъ ичюн япылгъан Мескендеки эписи алетлер, оны туткъан эписи къазычыкълар, азбарнынъ безлерини туткъан къазычыкълар да тунчтан олсун. Исраиль огъулларына эмир эт ки, олар санъа, орталыкъны ярыкълаткъан лампатлар даима якъылып турсун деп, келиде басылгъан темиз зейтюн ягъыны кетирсинлер. Харун ве онынъ огъуллары Корюшюв Чадырында, Шаатлыкъ Сандыгъыны сакълагъан перденинъ огюнде, РАББИнинъ огюнде къандильни акъшамдан сабагъадже якъсынлар. Бу исраиллилерге ве оларнынъ эвлятларына эбедий низамнамедир. Исраиль огъулларындан олгъан Харун агъанъны ве огъланларыны озюнъе чагъыр. Харун ве онынъ Надав, Авиху, Элазар ве Итамар деген огъуллары Меним руханийлерим олсунлар. Шурет ве улу шанлыкъ ичюн Харун агъанъа азиз урбалар яп. Мен акъыл-идракъ берген эписи усталаргъа айт, Харун Меним баш руханийим олсун деп, оны айырып азиз этмек ичюн, олар онъа азиз урбалар тиксинлер. Олар тикеджек урбалар булардыр: кокректеки торба, эфод, усть урба, нагъышлангъан тюп урба, чалма ве бель къушагъы. Агъанъ Харун ве онынъ огъуллары Меним руханийлерим олсун деп, оларгъа азиз урбалар тиксинлер. Усталар мор, мавылы къырмызы, ачыкъ къырмызы юнни, индже ишленген кетенни ве алтынны алсынлар. Алтындан, мор, мавылы къырмызы, ачыкъ къырмызы юньден ве индже ишленген кетенден усталыкънен эфодны япсынлар. О, багълы олсун деп, онынъ уджларында бири-бирине багълагъан, омузлардан кечирильген, эки къушачыкъ олмакъ керек. Эфоднынъ устюнден кийильген къушакъ да, тамам эфод киби, алтындан, мор, мавылы къырмызы, ачыкъ къырмызы юньден ве индже ишленген кетенден япылмакъ керек. Эки шохам деген къыйметли ташны ал да, оларнынъ устюнде Исраиль огъулларынынъ адларыны ой. Алты ад бир таш устюнде, алты ад экинджи таш устюнде, яшларына коре, буюгинден кичигинедже олсун. Ташнен чалышкъан уста тамгъалар ойгъан киби, ташлар устюнде Исраиль огъулларынынъ адларыны ой да, оларны ювагъа отурт. Бу эки ташны эфоднынъ къушачыкъларына къой: бу ташлар Исраиль огъулларына хатырлатма олсун. Бу адларны, хатырлатма олсун деп, Харун РАББИнинъ огюнде эки омузындаки къушачыкъларда ташыр. Даа алтындан юваларны яса. Темиз алтындан эки зынджырчыкъ яса. Олар орюльген шекильде япылып, къушачыкъларнынъ огдеки тарафына, юваларгъа пекитильсин. Къарар чыкъарыладжакъ вакъытта кийильген кокректеки торбаны усталыкънен яса. О да, тамам эфод киби, алтындан, мор, мавылы къырмызы, ачыкъ къырмызы тюсте олгъан юньден ве индже ишленген кетенден япылмакъ керек. Онынъ узунлыгъынен кенълиги бирер къарыш олып, о, дёрткоше ве эки къатлы олмакъ керек. Онынъ устюндеки юваларгъа дёрт сырагъа сыралап, ташларны къой. Якъут, сары якъут, зумрут ташлары — бу биринджи сыра. Экинджи сыра: карбункул, кок якъут ве эльмаз. Учюнджи сыра: яхонт, агат, аметист. Дёртюнджи сыра: хризолит, шохам, яспис. Эписи ташларны алтын юваларгъа къой. Исраиль огъулларынынъ он эки адына коре бу ташлар он эки дане олсунлар. Эр бир таш устюне, тамгъада олгъаны киби, он эки къабиленинъ бирер ады оюлмакъ керек. Кокрек торбасы ичюн темиз алтындан йип дайын орюльген шекильде зынджырчыкълар яп. Алтындан эки алкъа япып, оларны кокректеки торбанынъ эки уджуна пекит де, орюльген алтын зынджырчыкъларны кокректеки торбанынъ уджларында олгъан эки алкъагъа кечир. Зынджырчыкъларнынъ эки бош уджуны эки ювагъа пекитип, эфод къушачыкъларынынъ огдеки тарафына пекит. Даа эки алкъа япып, оларны кокректеки торбанынъ эфодгъа яткъан тарафындаки эки уджуна пекит. Ондан сонъ алтындан даа эки алкъа яп да, оларны тамам эфоднынъ къушачыгъы устюнден кельген тикишнинъ янында, эфоднынъ эки къушачыкънынъ тюбюне, ог тарафындан пекит. Кокректеки торбанынъ алкъаларыны эфоднынъ алкъаларына мор юньден ишленген йипнен багъласынлар. О, эфод къушагъынынъ устюнден олсун ве эфоднынъ устюнден тюшмесин. Харун Мукъаддес Ерге киргенде, РАББИнинъ огюнде даимий хатырлатма киби, Исраиль огъулларынынъ адларыны юреги янында, суд этмек ичюн кокректеки торбанынъ устюнде ташыйджакъ. Махкеме кокректеки торбасына Ур ве Тум алетлерини къой, ве олар, Харун РАББИнинъ огюне Мукъаддес Ерге киргенде, онынъ юреги янында олурлар. Бойлеликнен, Харун РАББИнинъ огюнде, юреги янында даима Исраиль огъулларынынъ махкеме алетлерини ташыйджакъ. Эфоднынъ тюбюнден кийильген руханийнинъ урбасыны мор тюсте эт. Бу урбада, баш кирсетмек ичюн, агъыз олсун, агъызнынъ четлери тифтильмесин деп, пекинген олсун. Этегинде бойдан-бой мор, мавылы къырмызы, ачыкъ къырмызы юньден ве индже ишленген кетенден нарчыкълар япып ас, араларындан да бойдан-бой алтын чанъчыкъларны къой. Руханийнинъ усттеки урбасынынъ этегинде бойдан-бой алтын чанъчыкъ ве нарчыкъ, алтын чанъчыкъ ве нарчыкъ олсун. Бу урбаны Харун ибадет эткенде киеджек. Харунгъа ольмемек ичюн, о, Мукъаддес Ерге, РАББИнинъ огюне киргенде ве чыкъкъанда, чанъчыкълар чынъласын. Темиз алтындан тегиз тахтачыкъ яп да, онынъ устюне, тамгъа устюне оюлгъаны киби, «РАББИнинъ азизлиги» сёзлерини ой. Оны мор йипнен чалма устюне багълап къой, чалманынъ огюнде олсун. Тахтачыкъ Харуннынъ манълайында олсун. Исраиллилер бахшышларны айырып азиз эткенде, эр бир япкъан янълышларыны Харун бойнуна алыр. РАББИ оларгъа даима яхшы бакъсын деп, тегиз тахтачыкъ эр вакъыт Харуннынъ манълайында олсун. Индже ишленген кетенден тюп урбаны ве сарыкъны яп. Даа нагъышлангъан къушакъны яп. Харуннынъ огъулларына да халатлар, къушакълар ве шурет ве улу шанлыкъ ичюн башларына сарыкълар яп. Эписи урбаларны Харун агъанъа ве онынъ огъулларына кийдир, башларыны зейтюн ягъынен ягъла, руханийлик вазифесине къой ве айырып азиз эт. Сонъ олар Меним руханийлерим олурлар. Оларгъа даа белинден янбашларына къадар беденлерини къапаткъан кетенден япылгъан тюбюнден кийильген штан яп. Харуннен огъуллары, Корюшюв Чадырына киргенде, я да Мукъаддес Ерде ибадет этмек ичюн къурбан ерине якъынлашкъанда, башларына беля кетирмемек ве ольмемек ичюн, бу урбалар оларнынъ устюнде олсунлар. Бу — Харун ве онынъ эвлятлары ичюн эбедий низамнамедир. Олар Меним руханийлерим олсунлар деп, сен оларны мына бойле айырып азиз этмек керексинъ: бир яш бузавны ве эки къусурсыз къочкъарны сайлап ал, маясыз пишкен пителер, ягънен басылгъан маясыз пителер, пишкен сонъ устьлерине ягъ сюртюльген маясыз пителерни ал. Оларны энъ яхшы богъдай унундан пишир. Оларны бир сепетке къойып, сепетни ве тананен эки къочкъарны кетир. Харуннен огъулларыны Корюшюв Чадырынынъ къапусы огюне кетирип, оларны ювундыр. Хусусий урбаларны алып, Харуннынъ устюне халатны, усть урбаны, эфодны, кокректеки торбаны кийдирип, белини эфоднынъ къушагъынен багъла. Башына чалманы кийдир, чалманынъ устюне Азизлик Таджыны пекит. Бир шей сюртмек ичюн ягъны ал да, онынъ башына тёкип, ягъла. Огъулларыны да кетирип, устьлерине халатларны кийдир, башларына сарыкъ багъла. Харун ве огъулларынынъ беллерине къушакълар багъла. Эбедий низамнаме боюнджа руханийлик оларнынъ оладжакътыр. Бойле эттирип, Харуннен огъулларыны руханийликке айырып азиз эт. Корюшюв Чадыры янына тананы кетирип, Харуннен огъуллары онынъ башына къолларыны къойсунлар. РАББИнинъ огюнде, Корюшюв Чадыры янында тананы сой. Пармагъынъны тананынъ къанына батырып, къурбан ерининъ бойнузына сюрт. Къалгъан къанны къурбан ерининъ тюбюне тёк. Ич алетлерининъ бутюн ягъыны ве къара джигернинъ энъ яхшы къысмыны, эки буйрегини ягъларынен берабер ал да, къурбан еринде якъ, тютюни Манъа котерильсин. Тананынъ этини, терисини ве ич алетлеринен ичеклерини алып, ордудан тыш олгъан ерде якъ. Бу — гуна ичюн къурбан. Бир къочкъарны ал да, Харуннен огъуллары онынъ башына къолларыны къойсунлар. Къочкъарны сой ве къанындан алып, къурбан ерининъ эписи тарафларына пускюрт. Сонъ къочкъарны парчалап, ич алетлеринен тизлерини юв да, оларны парчалангъан къысымларына ве башына къой. Къочкъарны бутюнлей къурбан ери устюнде якъ, тютюни Манъа котерильсин. РАББИ ичюн бутюнлей якъылгъан бу къурбан — тынчландыргъан, мунис къокъу джайраткъан, РАББИге атеште якъылгъан къурбандыр. Экинджи къочкъарны да ал, Харуннен огъуллары онынъ башына къолларыны къойсунлар. Къочкъарны сойып, къанындан ал да, Харуннынъ ве огъулларынынъ онъ къулагъынынъ мемелерине, онъ къолларынынъ баш пармакъларына ве онъ аякъларынынъ баш пармакъларына сюрт. Къалгъан къанны къурбан ерининъ чевре-четине пускюрт. Сонъ къурбан ерининъ устюндеки къаннен берабер бир шей ягъламакъ ичюн ягъны ал да, оны Харуннынъ устюне ве онынъ урбаларына, огъулларынынъ устюне ве оларнынъ урбаларына пускюрт. Бойле эттирип, сен Харунны ве онынъ урбаларыны, онен берабер огъулларыны ве оларнынъ урбаларыны айырып азиз этерсинъ. Къочкъарнынъ ягъыны, къуйрукъ ягъыны, ич ягъыны, къара джигернинъ энъ яхшы къысмыны, эки буйрегини ягъларынен берабер ве онъ янбашыны ал. Бу — руханийлерни айырып азиз этмек ичюн къочкъардыр. Бир маясыз пишкен питени, ягънен басылгъан маясыз питени, пишкен сонъ устюне ягъ сюртюльген маясыз питени де РАББИнинъ огюнде олгъан сепеттен ал. Буларны эписини Харуннен огъулларынынъ къолларына бер. Олар буларны, РАББИге хусусий бахшыш багъышлагъанда, РАББИнинъ огюнде котерсинлер. Сонъ буларны эписини оларнынъ къолларындан ал да, къурбан ерининъ устюнде, бутюнлей якъыладжакъ къурбаннен берабер, РАББИнинъ огюнде хош къокъулар джайрасын деп, якъ. Бу — РАББИге атеште якъылгъан къурбан. Харунны айырып азиз этмек ичюн, къочкъарнынъ кокрек кемигиндеки этни алып, оны РАББИге багъышлагъанда, РАББИнинъ огюнде котер. Бу сенинъ пайынъ олур. Харун ве огъуллары ичюн къочкъарнынъ эки къысмыны: котерильген кокрек кемигиндеки этни ве онъ янбашыны айырып азиз эт. Келеджекте, исраиллилер РАББИге къочкъарны къурбан чалып, аманлыкъ къурбанларыны я да котерильген бахшышларыны бергенде, кокрекнен онъ янбашы даима Харуннынъ ве огъулларынынъ пайы олсун. Харун ичюн тикильген азиз урбалар онынъ эвлятларына кечеджек. О, оларны бу урбаларда ягълап, оларгъа руханийликни береджек. Корюшюв Чадырына кирип, Мукъаддес Ерде РАББИге ибадет этмек ичюн, Харуннынъ огъулларындан олгъан янъы баш руханий еди кунь девамында бу урбаларны кийсин. Руханийлерни айырып азиз этмек ичюн къочкъарны алып, этини азиз ерде пишир. Харуннен огъуллары бу къочкъарнынъ этини ве сепеттеки пителерни Корюшюв Чадырынынъ къапусы янында ашасынлар. Оларгъа руханийликни бермек ве оларны айырып азиз этмек ичюн кетирген багъышлав бахшышларыны ве къурбанларыны тек олар ашамакъ мумкюн. Башкъа кимсенинъ буларны ашамагъа акъкъы ёкъ, чюнки о — азизлик. Къочкъарнынъ этинден ве пителерден сабагъадже бир шей къалса, къалгъаныны атеште якъ: оны ашамагъа олмай, чюнки о — азизлик. Харуннен ве огъулларынен эписини тамам Мен санъа эмир эткеним дайын яп. Еди кунь девамында оларны руханий эт. Эр кунь бир тана сойып, гуналар ичюн багъышлав къурбаныны чал. Къурбан ерини темизлемек ичюн, гуналар ичюн къурбанны чал. Сонъ оны ягълап айырып азиз эт. Еди кунь девамында къурбан ерини бойле темизле ве айырып азиз эт. Сонъ къурбан ери улу азизлик олур. Онъа тийген эр шей азиз олур. Къурбан ерине кетиреджек къурбанларынъ будыр: даима, эр кунь эки баш бир яшлы къусурсыз олгъан къойларны, бир къойны сабадан, экинджисини — акъшам кетир. Бир къойнен берабер бир чанакъ богъдай унунен къарыштырылгъан ярым чанакъ темиз зейтюн ягъыны ве ичерлик бахшышы ичюн ярым чанакъ шарап кетир. Экинджи къойны акъшам къурбан чал, оны да сабадакине ошагъан ун бахшышынен ве айны ойле ичерлик бахшышынен берабер кетир. Бу — РАББИ ичюн тынчландыргъан, мунис къокъудыр, Онъа атеште якъылгъан къурбандыр. Эр бир кунь несильден несильге бутюнлей якъылгъан къурбанны бойле чалынъыз. Оны РАББИнинъ огюнде, Корюшюв Чадырынынъ къапусы огюнде чалынъыз. Анда Мен сизлернен корюшип лаф этерим. Анда исраиллилернен корюширим, Меним Шуретим бу ерни мукъаддес этер. Корюшюв Чадырыны ве къурбан ерини айырып азиз этерим. Харуннен огъулларыны да, олар Манъа руханийлик этсинлер деп, айырып азиз этерим. Шу вакъыт исраиллилернинъ арасында яшарым ве оларнынъ Алласы олурым. Сонъ исраиллилер, Мен — РАББИ, оларнынъ Алласы олгъанымны билирлер. Араларында яшамакъ ичюн, Мен оларны Мысыр топрагъындан чыкъардым. Мен — РАББИ, исраиллилернинъ Алласы. Акация терегинден къокъулы отларны якъмакъ ичюн ерни яп. Узунлыгъынен кенълиги ярым метр олсун. О, дёрткоше олмакъ керек. Юксеклиги бир метр олсун. Ондан бойнузлар тюртип чыкъмакъ керек. Онынъ тёпесини, четлерининъ чевре-четини ве бойнузларыны темиз алтыннен къапла. Устюне чевре-четине алтын чембер яп. Алтындан эки алкъа япып, оларны чембернинъ тюбюнде эки четинден пекит. Отларны якъмакъ ерини ташымакъ ичюн алкъалардан сырыкъларны кечир. Сырыкъларны акация терегинден япып, алтыннен къапла. Отларны якъмакъ ичюн ерни Шаатлыкъ Сандыгъыны къапаткъан перденинъ огюне къой. О, Шаатлыкъ Сандыгъынынъ къапусына — Мерамет Ерине къаршы турсун. Анда Мен сеннен корюширим. Эр саба лампатларны азырлагъанда, Харун онынъ устюнде къокъулы отларны якъсын. Акъшам да, лампатларны якъкъанда, оларны якъсын. Къокъулы отлар РАББИнинъ огюнде несильден несильге якъылсынлар. Бу ернинъ устюнде башкъа отларны якъманъыз, эм де бутюнлей якъыладжакъ къурбанны, пите ве ичерлик бахшышларыны кетирменъиз. Йылда бир кере Харун гуна багъышлав къурбаныны чалып, къанны отларны якъмакъ ерининъ бойнузларына сюртип, оны айырып азиз этсин. Бу — несильден несильге эр йыл оладжакъ арынувдыр. Бу ер — РАББИнинъ улу азизлигидир. Сонъ РАББИ Мусагъа даа бойле деди: — Исраиллилерни сайгъанынъда, эр бири джаны ичюн РАББИге одеме тёлесин. Сонъ оларны сайгъанда, араларында веба олмаз. Эр сайылгъан адам ярым кумюш бермек керек. (Бир кумюшнинъ чекиси мукъаддес шекель чекисинде олсун. Бир шекельде йигирми гера бар.) Бу акъча — РАББИге бахшыштыр. Йигирми яшындан ве ондан буюк олгъан эр сайылгъанлар РАББИге бу акъчаны бермек керектир. Джанларыны сатын алмакъ ичюн РАББИге бахшыш бергенде, бай адам ярым кумюштен арткъач бермесин, фукъаре ондан эксик бермесин. Исраиллилерден алгъан одеме кумюшини Корюшюв Чадыры ичюн къуллан. Джанлары ичюн акъча берип, исраиллилер бу одемени РАББИнинъ огюнде хатырласынлар. Даа РАББИ Мусагъа бойле деди: — Абдест алмакъ ичюн тунч савут ве тунч саджаякъ яп. Савутны Корюшюв Чадырынен къурбан ерининъ арасына къойып, ичини сувгъа толдур. Харуннен огъуллары ондан сув алып, къолларынен аякъларыны ювсунлар. Олар Корюшюв Чадырына кирмезден эвель, я да РАББИге къурбан якъмакъ ичюн, къурбан ерине ибадет этмек ичюн, якъынлашкъанда, ольмемек ичюн, абдест алсынлар. Ольмемек ичюн, къолларынен аякъларыны сувнен ювсунлар. Бу олар ичюн, Харунгъа ве онынъ эвлятларына, несильден несильге эбедий низамнаме олсун. Сонъ РАББИ Мусагъа даа бойле деди: — Энъ яхшы гузель къокъулы шейлерден: суву сербест акъкъан мюрден беш кило, гузель къокъулы тарчындан онынъ ярысы къадар олсун, я да эки бучукъ кило, гузель къокъулы къамыштан да эки бучукъ кило, киддадан беш кило ал, булар мукъаддес шекель чекисинде олсун. Зейтюн ягъындан эки чанакъ ал. Олардан мукъаддес ягълав ягъыны яса — усталыкънен азырлангъан гузель къокъулы мельэм теркип эт. Бу, мукъаддес ягълав ягъы олур. Онен Корюшюв Чадырыны, Шаатлыкъ Сандыгъыны, столны ве онынъ эписи алетлерини, къандильни ве онынъ эписи алетлерини, мукъаддес къокъулы отларны якъмакъ ичюн ерни, айванларны бутюнлей якъмакъ ичюн къурбан ерини ве онынъ эписи алетлерини, савутны ве онынъ саджаягъыны ягъла. Оларны айырып азиз эт де, улу азизлик олур: оларгъа тийген эр шей мукъаддес олур. Харуннен берабер огъулларыны ягълап, олар Меним руханийлерим олсунлар деп, оларны айырып азиз эт. Исраиллилерге исе бойле деп айт: «Бу, несильден несильге мукъаддес ягълав ягъы олур. Башкъа адамларнынъ тенлерини онен ягъламагъа олмай, озьлеринъизге де теркибинен онъа ошагъан бир шей япманъыз. О — азизлик: сизлер ичюн азизлик олмакъ керек о! Ким онъа ошагъан къокъулы ягъ азырласа я да онен башкъа адамны ягъласа, халкъындан ёкъ этилир». РАББИ Мусагъа даа бойле деди: — Озюнъе мис къокъулы шейлерден ал: натаф сакъызыны, шехелетни, гузель къокъулы галбанны, темиз къара майны, эписи бир ольчюде олсун. Олардан усталыкънен якъмакъ ичюн теркипни яса. О, тузлу, темиз ве мукъаддес олсун. Оны уфакъ этип тюйип, Мен санъа ачылгъан Корюшюв Чадырындаки Шаатлыкъ огюне къой: бу сиз ичюн улу азизлик олур. Бу теркиптеки ягъны озьлеринъизге япманъыз. Бу — РАББИ ичюн айырылгъан мукъаддес шей. Ким тютетмек ичюн онъа ошагъан бир шей япса, онынъ джаны халкъ арасындан ёкъ этилир. РАББИ Мусагъа бойле деди: — Бакъ, Мен Ехуда къабилесинден Хурнынъ торуны, Урийнинъ огълу Бецалелни сайлап алдым. Мен оны Алланынъ Рухунен толдурдым, онъа икмет, акъыл-ферасет, бильги бердим ве эр бир ишни усталыкънен япмакъны огреттим. Онынъ ичюн о, алтыннен, кумюшнен, тунчнен япылгъан ишнинъ планыны чызып кереги киби япмагъа, ташларны кесип юваларгъа къоймагъа ве эр бир иш ичюн агъач оймагъа яхшы биле. Онъа ярдымджы оларакъ Дан къабилесинден Ахисамакънынъ огълу Охолиавны берем. Мен эписи усталаргъа усталыкъ бердим. Санъа эписи эмир эткенлеримни япсынлар: Корюшюв Чадырыны, Шаатлыкъ Сандыгъыны, оны къапаткъан Мерамет Ерини, Чадырнынъ эписи алетлерини, столны эписи алетлеринен, темиз алтындан япылгъан къандильни эписи алетлеринен, отларны якъмакъ ичюн ерни, айванларны бутюнлей якъмакъ ичюн къурбан ерини эписи алетлеринен, савутны саджаягъынен, руханийлик этмек ичюн нагъышлангъан урбаларыны: руханий Харунгъа азиз урбаларны ве онынъ огъулларына оладжакъ урбаларны, Мукъаддес Ерде бир шей ягъламакъ ичюн ягъны ве якъмакъ ичюн гузель къокъулы отлардан япылгъан ягъны — эписини Мен санъа эмир эткенлерим киби япсынлар. РАББИ Мусагъа бойле деди: — Исраиль огъулларына айт: Раатлыкъ куньлеримни кутюнъиз. Олар — несильден несильге кечеджек Меннен сизинъ аранъыздаки аляметтир. Сонъ сиз, Мен — сизлерни айырып азиз эткен РАББИ олгъанымны акъылларынъызда тутарсыз. Раатлыкъ кунюни тутунъыз: о, сиз ичюн мукъаддестир. Ким оны арамласа, ольдюриледжек. Ким раатлыкъ куню иш этип башласа, онынъ джаны халкънынъ арасындан ёкъ этиледжек. Алты кунь ишлеринъизни япынъыз, единджи куню исе — РАББИге багъышлангъан, мукъаддес раатлыкъ кунюдир. Раатлыкъ куню иш эткен эр ким ольдюрильсин. Исраиллилер раатлыкъ кунюни несильден несильге кутьсюнлер. Бу — эбедий васиеттир! Бу Меннен Исраиль огъулларынынъ арасында олгъан эбедий аляметтир. Алты кунь ичинде РАББИ коклерни ве ер юзюни яратты, единджи куню исе чалышмайып раатланды. Эки тегиз ташнынъ устьлеринде Озь къолунен эмирлерини язып, РАББИ Синай дагъында Мусанен лафны токътаткъан сонъ, бу Шаатлыкъ ташларыны Мусагъа берди. Халкъ Мусанынъ дагъдан чокъ вакъыттан берли тюшмегенини корип, Харуннынъ янына кельдилер ве онъа: — Къана, бизге огюмизден кетеджек алланы яп. Бу адамнен, бизни Мысыр топрагъындан чыкъаргъан Мусанен не олгъаныны биз бильмеймиз, — дедилер. О заман Харун оларгъа: — Апайларынъызнынъ, огъулларынъызнынъ, къызларынъызнынъ къулакъларындан алтын купелерни чыкъарып, манъа кетиринъиз, — деп джевап берди. Бутюн халкъ къулакъларындаки алтын купелерни чыкъарып, Харунгъа кетирди. Харун оларнынъ къолларындан кетирген алтынларыны алып иритти ве ондан бузав япты. Шу вакъыт олар: — Исраиллилер, мына бизни Мысыр топрагъындан чыкъаргъан алламыз! — дедилер. Буны корьген Харун бузавнынъ огюне къурбан ерини къурды ве: — Ярын РАББИге байрам оладжакъ! — деп илян этти. Айланыр куню олар саба танъда турдылар ве бутюнлей якъылгъан къурбанларны чалдылар, аманлыкъ къурбанларыны да кетирдилер. Сонъ халкъ ашап-ичмеге отурды, сонъундан да шенъленип ороспуланмагъа башлады. РАББИ Мусагъа: — Мындан тюшмеге ашыкъ! — деди. — Мысыр топрагъындан чыкъаргъан халкъынъ ороспуланды! Мен оларгъа васиет эткен ёлдан не къадар тез урулдылар! Озьлерине алтын иритип, бузавны ясадылар, онъа табынып, къурбан чалдылар ве: «Исраиллилер, мына бизни Мысыр топрагъындан чыкъаргъан алламыз!» — дедилер. — Мен бу халкъны корем, — деди РАББИ Мусагъа. — О инат бир халкътыр. Шимди Мени къалдыр. Оларгъа къаршы олгъан ачувым къозгъасын, ве Мен оларны къырып ёкъ этейим, сенден исе улу халкъны асыл этейим. Лякин Муса РАББИге, озюнинъ Алласына ялварып башлады: — Я РАББИм, Мысыр топрагъындан улу кучюнънен ве къудретинънен Сен алып чыкъаргъан халкъынъа ачувланма! Ачувлансанъ, мысырлылар: «О оларны ёкъ этмек ичюн, дагъларда ольдюрип, ер юзюнден силип ташламакъ ичюн алып чыкъты», — дейджеклер. Исраиллилерге ачувланма ве халкъынънынъ башына беля тюшюрме. Къулларынъ Ибраимни, Исхакъны ве Исраильни акъылынъа кетир. Сен оларгъа: «Эвлятларынъызны коктеки йылдызлар дайын чокъ сайылы этерим. Мен санъа айткъан топракъны эвлятларынъызгъа берерим, ве о топракъ эбедиен оларнынъ олур», — деп Озюнънен емин эткен эдинъ. Сонъ РАББИ халкънынъ башына япаджакъ беляны тюшюрмеди. Муса айланып, дагъдан тюшип башлады. Онынъ къолунда эки Шаатлыкъ ташы бар эди. Оларнынъ эки, онъ ве терс тарафында оюлгъан язылар бар эди. Ташлар — Алланынъ иши, оларнынъ язылары — Алла ойгъан язылар эди. Ехошуа, шамата котерген халкънынъ сесини эшитип, Мусагъа: — Ордуда дженк шаматасы эшитиле, — деди. Муса: — Бу енъген адамларнынъ сеслери дегиль, енъильгенлернинъ фигъаны да дегиль. Мен йырлагъан адамларнынъ сеслерини эшитем, — деди. Ордугъа якъынджа келип, бузавнен оюнларны корьген сонъ, Мусанынъ ачувы зияде къайнады: о, ташларны атып, байыр тюбюнде парлады. Олар ясагъан бузавны алып, атеш ичинде иритти. Сонъ тоз киби тюйди ве сувгъа сепип, о сувны исраиллилерге ичиртти. Харунгъа исе Муса: — Бу халкъ санъа не этти де, сен оларны бу буюк гунагъа батырдынъ? — деди. Лякин Харун Мусагъа: — Эфендим, манъа ачувланма. Бу халкъ яманлыкъкъа азыр олгъаныны сен озюнъ билесинъ, — деп джевап къйатарды. — Олар манъа: «Бизге огюмизден кетеджек алланы яп, чюнки бу адамнен, бизни Мысыр топрагъындан чыкъаргъан Мусанен не олгъаныны биз бильмеймиз», — дедилер. Сонъ мен оларгъа: «Кимде алтын бар, оны чыкъарсын», — дедим. Олар алтынларны чыкъарып, манъа бердилер, мен оны атешке ташладым, ве мына бу бузав чыкъты. Муса халкъ баштан чыкъкъаныны ве душманларынынъ козю огюнде масхара олгъаныны корьди. Бу, Харуннынъ къабааты эди. Сонъ Муса ордунынъ къапусы огюнде турып: — Ким РАББИнинъки — яныма келинъиз! — деди. Онынъ чевре-четине бутюн Левий къабилеси топландылар. Муса оларгъа: — РАББИ, Исраильнинъ Алласы бойле деп айта: «Къылычларынъызны алып, орду бою бир башындан экинджи башынадже кечип, агъаларынъызны, достларынъызны, якъынларынъызны ольдюринъиз», — деди. Левий къабилесининъ акъайлары Муса айткъаны киби яптылар. О куню халкътан учь бинъге якъын адам ольдюрильди. Муса оларгъа: — Бугунь, эр биринъиз огъулларынъызны ве агъаларынъызны ольдюрип, озьлеринъизни РАББИге ибадет этмек ичюн айырып элялладынъыз. О, бугунь сизге багъышлав эндирди, — деди. Айланыр куню Муса халкъкъа: — Сиз буюктен-буюк гуна къазандынъыз. Шимди мен РАББИге котерилейим, бельки Онынъ огюнде сизинъ гуналарынъыз ичюн багъышлав сорап олурым, — деди. Муса РАББИге къайтып кельди ве: — Я РАББИм, бу халкъ озюне алтындан алла япып, буюк гуна къазанды. Ялварам, оларнынъ бу гуналарыны багъышла. Багъышламасанъ, адымны Сенинъ Китабынъдан силип ташла, — деди. — Мен Китабымдан огюмде гуна къазангъан адамнынъ адыны силип ташларым, — деди РАББИ Мусагъа. — Шимди тюшип, бу халкъны Мен санъа айткъан ерге алып кет. Сенинъ огюнъден Мелегим кетеджек. Вакъты-саати кельгенде, Мен исраиллилерни гуналары ичюн джезаларым. Харунгъа яптыргъан алтын бузавы ичюн РАББИ халкъны вебанен джезалады. РАББИ Мусагъа: — Мысыр топрагъындан чыкъаргъан халкъынънен берабер мындан чыкъып кет ве «оны эвлятларынъа берерим» деп Ибраимге, Исхакъкъа ве Якъупкъа Мен емин эткен топракъкъа ёл ал, — деди. — Мен сенинъ огюнъден Мелегимни ёлларым ве ханаанлыларны, аморлыларны, хитлилерни, перизлилерни, хивлилерни ве евуслыларны къуварым. Бол-берекетли топракъкъа бар. Мен Озюм ёл бою сизлерни ольдюрмемек ичюн, сизлернен бармайджагъым, чюнки сиз инат бир халкъсынъыз. Халкъ бу къоркъунчлы сёзлерни эшитип, окюр-окюр агълап башлады, ве кимсе устюне ильван такъмады, чюнки РАББИ Мусагъа бойле деп айткъан эди: — Исраиллилерге айт: «Сиз инат бир халкъсынъыз. Мен сизлернен бир дакъкъа кетсем биле, бирден сизлерни къырып ёкъ этер эдим. Бойлеликнен, ильванларынъызны чыкъарынъыз. Мен сизлернен не япаджагъымны тюшюнип бакъарым». Исраиллилер Хорев деген дагънынъ янында устьлеринден ильванларыны чыкъардылар. Муса бир чадыр алып, ордудан тыш, авлакъта олгъан ерде къойды ве «Корюшюв Чадыры» деп адландырды. РАББИни къыдыргъан эр ким ордудан тыш олгъан Корюшюв Чадырынынъ янына келе эди. Эр вакъыт Муса Корюшюв Чадырына ёл алгъанда, бутюн халкъ озь чадырларынынъ къапусы огюне турып, Муса Корюшюв Чадырына кирмегендже, онынъ пешинден бакъып тура эдилер. Муса Корюшюв Чадырына киргенде, булут диреги энип, Чадырнынъ къапусы огюнде тура эди, ве РАББИ Мусанен лаф эте эди. Чадырнынъ къапусы огюнде тургъан булут дирегини корьген сайын, бутюн халкъ озь чадыры янында седждеге къапана эди. Адам достунен лаф эткен киби, РАББИ де Мусанен юзьме-юзь лаф эте эди. Сонъ Муса ордугъа къайта эди, онынъ яш ярдымджысы Нуннынъ огълу Ехошуа Чадырда къала эди. Муса РАББИге бойле деди: — Сен манъа: «Бу халкъкъа ёлбашчылыкъ эт», — деп айтасынъ, амма меннен кимни йибереджегинъни манъа ачмайсынъ. Сен манъа даа: «Сени пек яхшы билем, сенден мемнюним», — айткъан эдинъ. Эгер менден мемнюн олсанъ, ялварам, мен Сени яхшы бильмек ичюн, ёлларынъны ач. Сонъ даима менден мемнюн олурсынъ. Амма бу адамлар Сенинъ халкъынъ олгъанларыны унутма. — Сенинъ огюнъден Мен Озюм кетип, санъа раатлыкъ берерим, — деди РАББИ Мусагъа. — Эгер бизнен берабер Озюнъ бармасанъ, — деди Муса, — бизни мындан чыкъарма. Сен бизнен бармасанъ, менден ве исраиллилерден мемнюн олгъанынъны адамлар насыл билирлер? Амма, бизнен барсанъ, мен ве Сенинъ халкъынъ ер юзюндеки халкълардан фаркълы олурмыз. — Менден сорагъанларынъны япарым, — деди РАББИ Мусагъа. — Сенден мемнюним ве сени пек яхшы билем. — Манъа Шуретинъни косьтер, — деди Муса. — Мен сенинъ огюнъде бутюн эйилигимни косьтеририм ве огюнъде «РАББИ» Адымны илян этерим, — деди РАББИ Мусагъа. — Кимни аджымагъа истесем — оны аджырым, кимге мерамет эйлемеге истесем — онъа мерамет эйлерим. Сонъ даа бойле деди: — Санъа Меним бетимни корьмеге мумкюн дегиль, — деди РАББИ. — Бетимни корьген адам сагъ къалмайджакъ. Мына Меним янымда, къаянынъ устюнде тур, — деди РАББИ. — Меним Шуретим кечкенде, Мен сени къаянынъ чатлагъына къоярым. Янынъдан кечмегенимдже, устюнъни къолумнен къапатырым. Къолумны алгъан сонъ, сен сыртымны корерсинъ. Бетимни исе кормезсинъ. Сонъ РАББИ Мусагъа: — Эвелькилерине ошагъан эки тегиз таш кес. Мен оларнынъ устюнде, сен парлагъан эвельки ташларда олгъан сёзлерни бир даа язаджагъым. Сабагъа азыр олып, Синай дагъына котериль ве анда, дагънынъ тёпесинде Меним огюме кель. Сеннен берабер кимсе котерильмесин, дагънынъ устюнде кимсе корюльмесин. Малларнен къой-эчкилер биле дагънынъ янында отламасын, — деди. Муса эвелькилерине ошагъан эки таш кести. Саба эрте турып, онъа РАББИ эмир эткени киби, Муса эки ташны алып, Синай дагъына котерильди. РАББИ булут ичинде энди ве, Мусанынъ янында токътап, «РАББИ» Адыны илян этти. РАББИ Мусанынъ юзю огюнде кечти ве бойле илян этти: — РАББИ, РАББИ! Аджыгъан, эйилик эткен, тез ачувланмагъан, пек мераметли ве ишанчлы олгъан Алла! О, бинълердже несиллерге мераметини эйлей, къабаатны, джинаетни, гунаны багъышлай, лякин джезасыз къалдырмай, бабаларнынъ къабааты ичюн балаларындан ве торунларындан учюнджи ве дёртюнджи несилине къадар сорай. Муса ашыкъып ерге тюшти ве седждеге къапанды. — Эфендим, эгер менден мемнюн олсанъ, ялварам, Эфендим, бизнен бар. Бу халкъ инат олса да, бизим джинаетлеримизнен гуналарымызны багъышла, ве биз Сенинъ мулькюнъ олайыкъ, — деди. — Бакъ, — деди РАББИ. — Мен сизге васиет этем. Эписи исраиллилернинъ огюнде бутюн ер юзюнде ве ич бир халкъта олмагъан аджайип шейлерни япарым. Араларында сиз яшагъан халкълар Мен сизге япкъан шейлерде РАББИнинъ аджайип ишини корерлер. Санъа шимди эмир эткенлеримни тут! Мына, Мен сенден аморлыларны, ханаанлыларны, хитлилерни, перизлилерни, хивлилерни ве евуслыларны къувам. Бакъынъыз, сиз киреджек топракъта яшагъан адамларнен анълашма тизменъиз. Эгер тизсенъиз, олар сизге къапкъан олурлар. Оларнынъ къурбан ерлерини урып йыкъынъыз, пут ташларыны парланъыз, Ашера путуна табынма диреклерини кесип ташланъыз! РАББИден гъайры, башкъа аллагъа табынманъыз, чюнки Онынъ Ады — «Куньджю»! О — Куньджю Алла! О ернинъ адамларынен анълашма тизменъиз. Олар, аллаларнынъ оглерине ороспуланып, къурбан чалгъанда, сизни де чагъырырлар. Сиз оларнынъ къурбанындан ашарсыз, огъланларынъызны оларнынъ къызларына эвлендирирсиз, къызлары аллаларнынъ оглерине ороспуланып, огъулларынъа да аллаларнынъ оглерине ороспулыкъ яптырырлар. Маден иритип, путлар ясаманъыз! Маясыз Пишкен Пите Байрамыны япынъыз. Мен санъа эмир эткеним киби, Авив айында тайинленген куньлерде еди кунь маясыз пишкен пите ашанъыз. Мысырдан сиз бу айда чыкъып кеткен эдинъиз. Эписи биринджи догъгъан огъулларынъыз — Менимки. Айванларынъызнынъ биринджи догъгъан эркек балалары, мал баласы я да къой-эчки баласы да Менимки олсун. Эшекнинъ биринджи догъгъан эркек баласы ичюн къой я да эчкининъ эркек баласыны беринъиз. Бермеге истемесенъиз, эшек баласынынъ бойнуны сындырынъыз. Эписи биринджи догъгъан огъланларынъыз ичюн айваннынъ янъы догъгъан баласыны беринъиз. Меним огюме кимсе бош къолнен кельмесин. Алты кунь чалышынъыз, единджи куню раатланынъыз. Ашлыкъ сачылгъан ве орулгъан вакътында да раатланынъыз. Биринджи богъдай берекетини джыйып, Афталар Байрамыны, я да Биринджи Махсул Байрамыны япынъыз. Берекет джыйылгъан куньлернинъ сонъунда Махсул Джыйылув Байрамыны япынъыз. Йылда учь кере эписи акъайларынъыз Исраильнинъ Алласы, сенинъ РАББИ-ТААЛЯнъ юзю огюне кельсинлер. Башкъа халкъларны сенден къувалап, ерлеринъни кенълештиририм. Сиз РАББИнинъ, Алланъызнынъ юзю огюне йылда учь кере кельгенде, сизинъ топрагъынъызгъа кимсе козь этмез. Меним къурбанымнынъ къаныны маялы питенен берабер Манъа кетирменъиз. Песах Байрамынынъ къурбаныны сабагъадже къалдырманъыз. Ернинъ биринджи берекетинден энъ яхшы махсулларыны Алланъ олгъан РАББИнинъ Эвине кетир. Улакъны анасынынъ сютюнде пиширме. РАББИ Мусагъа: — Меним бутюн айткъанларымны яз. Бу сёзлерге эсасланып, Мен санъа ве исраиллилерге васиет этем, — деди. Муса аш ашамайып, сув ичмейип, РАББИнинъ янында 40 кунь ве 40 гедже турды. О, ташларда васиет сёзлерини, Он Эмирни ойып язды. Муса, къолларында Шаатлыкънен эки ташны тутып, Синай дагъындан тюшти. Онен Алла лаф эткени ичюн, бети нурлар джайрата эди, амма Муса буны бильмей эди. Харун ве исраиллилер Мусанынъ бети парылдагъаныны корип, янына бармагъа къоркътылар. Лякин Муса оларны чагъырды, ве Харуннен джемаатнынъ башлыкълары онынъ янына кельдилер. Муса оларгъа мураджаат этти. Бундан сонъ эписи исраиллилер онынъ янына кельдилер, ве Муса оларгъа РАББИ онъа Синай дагъында бутюн айткъанларыны эмир этти. Муса оларнен лафыны токътаткъан сонъ, бетини орьтюнен къапатты. РАББИнинъ огюне кирип, Онен лаф эткен вакъытта Муса бетини орьтюнен къапатмай эди. РАББИнинъ огюнден чыкъкъанда, РАББИ онъа не эмир эткен олса, исраиллилерге айтып бере эди. Исраиллилер Мусанынъ бети парылдагъаныны коре эдилер, ве Муса, кене РАББИнен лаф этмек ичюн кирмегендже, бетини орьтюнен къапата эди. Муса бутюн Исраиль огъулларынынъ джемаатыны джыйып: — РАББИ мына нени япмагъа эмир этти: Алты кунь ишлеринъизни этинъиз, единджи кунюнъиз исе сизлерде мукъаддес, РАББИге багъышлангъан раатлыкъ куню олсун. Ким раатлыкъ куню иш япса, ольдюриледжек. Раатлыкъ кунюнде, яшагъан ерлеринъизде атеш биле якъманъыз, — деди. Исраиль огъулларынынъ бутюн джемаатына Муса даа бойле деди: — РАББИнинъ эмир эткени мына: РАББИге бахшышлар этинъиз. Эр биринъиз юрегинден къопкъан бахшышыны: алтын, кумюш, тунч, мор, мавылы къырмызы, ачыкъ къырмызы юнь, индже ишленген кетен ве эчки юнюнден япылгъан безлерни, къойларнынъ дибагъ этилип къырмызы ренкке боялангъан терилерини ве индже ишленген терилерни, акация тереклерини, къандиль ичюн зейтюн ягъы, чешит тюрлю шейлерни ягъламакъ ичюн зейтюн ягъына къошулгъан гузель къокъулы шейлер ве къандиллерде якъмакъ ичюн зейтюн ягъына къошулгъан къокъулы отларны, эфод ве кокректеки торба ичюн шохам деген къыйметли ташлар ве дигер, козьлерге къоюлгъан къыйметли ташларны РАББИге кетиринъиз. Аранъызда олгъан яхшы усталар келип, РАББИнинъ эмир эткенлерини япсынлар: Алланынъ Мескенини, онынъ Чадырыны ве устюндеки орьтюсини, дёгмелерини, черчивелерини, сырыкъларыны, диреклерини, темеллерини; Сандыкъны сырыкъларынен, къапагъы олгъан Мерамет Ерини ве къапаткъан пердени; столны сырыкъларынен ве алетлеринен берабер ве РАББИнинъ булунувыны косьтерген пителерни; ярыкълатмакъ ичюн къандильни эписи алетлеринен, онынъ лампатларыны ве якъып ярыкълатмакъ ичюн зейтюн ягъыны; къокъулы отларны якъмакъ ичюн ерни, онынъ сырыкъларыны, бир шей ягъламакъ ичюн зейтюн ягъыны, къокъулы ягъны, Мескеннинъ къапусына асыладжакъ пердени; айванларны бутюнлей якъмакъ ичюн къурбан ерини, онынъ ичюн тунч пармакълыкъны ве онынъ сырыкъларыны эписи алетлеринен, савутны ве онынъ саджаягъыны; азбарнынъ безлерини, онынъ диреклеринен темеллерини ве азбарнынъ къапусына асыладжакъ пердени; Мескеннинъ къазычыкъларыны, азбарнынъ къазычыкъларыны ве оларнынъ йиплерини; Мукъаддес Ерде ибадет этмек ичюн нагъышлангъан урбаларны, руханийликни беджермек ичюн баш руханий Харунгъа азиз урбаларны ве онынъ огъулларына да урбаларны япсынлар. Исраиллилернинъ бутюн джемааты Мусанынъ янындан кеттилер, бу ишке къол тутмагъа юреги тарткъан ве джаны истеген эр ким келип, РАББИге Корюшюв Чадырынынъ эписи кереклеринен берабер ве эписи азиз урбалар ичюн олгъан бахшышларны кетирдилер. Акъайларнен апайлар келип, юреклеринден къопкъан тюрлю алтын шейлерни: инелер, купелер, юзюклер ве боюнджакъларны кетирдилер. Эр кес РАББИге багъышлап алтын кетирди. Мор, мавылы къырмызы ве ачыкъ къырмызы юнь, индже ишленген кетен, эчки юнюнден япылгъан безлер, къойларнынъ дибагъ этильген ве къырмызы ренкке боялангъан ве индже ишленген терилери олгъан эр ким оларны РАББИге кетирдилер. Кумюш я да тунчны берип олгъан эр ким, оны РАББИге бахшыш оларакъ кетирди. Кимде акация тереги олса, эр ким оны Мескеннинъ чешит кереклиги ичюн кетирди. Эписи уста олгъан апайлар, озь къолларынен мор, мавылы къырмызы ве ачыкъ къырмызы юнни ишлеп ве индже ишленген кетенни токъуп, оларны кетирдилер. Апайлар усталыкънен джанлары истеген эчки юнюнден безлер яптылар. Башлыкълар шохам къыйметли ташларны ве эфоднен кокректеки торбанынъ юваларына къоюлгъан ташларны, къандиль ичюн, ягълайджакъ ягъ ичюн ве къокъулы ягъ ичюн гузель къокъулы шейлер ве зейтюн ягъыны кетирдилер. Бойлеликнен, эписи юреклери тарткъан исраилли акъайларнен апайлар, Муса ярдымынен РАББИ япмагъа эмир эткен эр бир ишке, озь истегинен даа чокъ бахшышлар РАББИге кетирдилер. Сонъ Муса исраиллилерге бойле деди: — Бакъынъыз, РАББИ Ехуда къабилесинден Хурнынъ торуны, Урийнинъ огълу Бецалелни сайлап алды. Оны Алланынъ Рухунен толдурды, онъа икмет, акъыл-ферасет, бильги берди ве эр бир ишни усталыкънен япмагъа огретти. Онынъ ичюн о, планлар чызып, алтыннен, кумюшнен, тунчнен кереги киби чалышмагъа биле, ташларны кесип, юваларгъа къоймагъа ве эр бир иш ичюн агъач оймагъа да яхшы биле. РАББИ онъа ве Дан къабилесинден олгъан Охолиавнен Ахисамакъкъа башкъа адамларны огретмеге акъыл берди. РАББИ оларгъа чешит тюрлю ишлер япмагъа буюк усталыкъны берди, ве олар оймагъа, токъумагъа ве мор, мавылы къырмызы ве ачыкъ къырмызы юннен индже ишленген кетен устюнде нагъыш нагъышламагъа яхшы огрендилер. Олар тюрлю планлар чызып, чешит шейлерни усталыкънен япмагъа бильдилер. РАББИ Бецалелнен Охолиавгъа ве башкъа адамларгъа Мукъаддес Ерни ве алетлерини къурмакъ ичюн бильги ве усталыкъны берди. Олар эписи бутюн ишни, РАББИ насыл айткъан олса, тамам ойле де япсынлар. Муса Бецалелни, Охолиавны, эписи РАББИден усталыкъ алгъанларны ве кимни юреги тартса, эписини ишни башлап чалышмагъа чагъыртты. Олар Мусадан, ишни беджермек ичюн, Мукъаддес Ернинъ эписи кереклерине исраиллилер кетирген бахшышларны алдылар. Исраиллилер озь истегинен даа чокъ бахшышлар Мусагъа эр саба эп кетире эдилер. Сонъ Мукъаддес Ернинъ тюрлю ишлерини беджерген эписи усталар, ким насыл иш этсе, ишини ташлап, Мусагъа кельдилер ве онъа: — РАББИ япмагъа эмир эткен ишлер ичюн халкъ керегинден зияде кетире, — дедилер. Муса эмир этти, ве ордуда бойле илян этильди: «Мукъаддес Ер ичюн не апайлар, не де акъайлар бахшышлар кетирмесинлер!» Сонъ халкъкъа бахшышларыны башкъа кетирмеге бермедилер. Эписи шейлерни япмакъ ичюн керегини арткъачынен кетирген эдилер. Ишнен огърашкъан эписи усталар он дане индже ишленген кетенден ве мор, мавылы къырмызы ве ачыкъ къырмызы юньден япылгъан безлерден Мескенни ясадылар. Оларнынъ устьлерине усталыкънен Керувларны нагъышладылар. Эр безнинъ узунлыгъы 14 метр эди, кенълиги — эки метр. Эписи безлер бир ольчюде олдылар. Беш безни бири-бирине тиктилер, къалгъан беш безни де бири-бирине тиктилер. Бири-бирине тикильген биринджи безлернинъ бир четинден мор безден ильмеклер ясадылар, экинджи бири-бирине тикильген безлернинъ бир четинден де ойле яптылар. Биринджи тикильген безлерге 50 ильмек ясадылар, экинджи бири-бирине тикильген безлернинъ четине де 50 ильмек ясадылар. Ильмеклер бири-бирине къаршы кельдилер. 50 дёгмени алтындан япып, дёгмелернен безлерни бири-бирине дёгмеледилер де, Мескен бир бутюн олды. Мескеннинъ устюни къапатмакъ ичюн, эчки юнюнден безлер яптылар. Безлер он бир дане эдилер. Бир безнинъ узунлыгъы 15 метр эди, кенълиги эки метр — бу бир без. Эписи он бир безнинъ ольчюси бир эди. Беш безни бири-биринен айры тиктирди, къалгъан алты безни де бири-бирине айры тиктирди. Безлерден япылгъан эки парчаны багъламакъ ичюн, биринджи без парчасынынъ четинде 50 ильмек япты, экинджи онен багъланаджакъ парчанынъ четине де 50 ильмек япты. Орьтюни багъламакъ ичюн, 50 дане тунч дёгме япты, ве бир бутюнлик олды. Тёпесинден дибагъ этильген ве къырмызы ренкке боялангъан териден орьтю япты, онынъ тёпесинден индже ишленген терилерден даа бир орьтюни япты. Мескен ичюн акация терегинден дос-догъру тургъан черчиве ясады. Оларнынъ узунлыгъы беш метр, кенълиги — 0,75 метр эди. Эр бир черчивенинъ ашагъы къысмында эки багъламалар япты. Мескеннинъ эписи черчивелеринде ойле япты. Мескеннинъ дженюбий тарафы ичюн 20 черчиве, бу 20 черчиве тюбюне кумюштен япылгъан 40 темель ясады: бир черчиве тюбюне эки темель, черчивенинъ эки багъламасы тюбюне бирер дане эди. Мескеннинъ шималь тарафы ичюн де 20 черчиве ясады. Оларнынъ тюбюне кумюштен япылгъан 40 темель ясады: бир черчиве тюбюне эки темель, черчивенинъ эки багъламасы тюбюне бирер дане эди. Мескеннинъ арттаки дивары ичюн гъарп тарафтан алты черчиве ясады. Арттаки тарафынынъ кошелери ичюн даа эки черчиве ясады. Оларнынъ тюплери бири-бирине багълангъан эдилер, тёпелери бир алкъагъа багъланды, экиси ичюн де ойле эди. Олар эки кошеде турдылар. Бойлеликнен, секиз черчиве олды, оларнынъ тюплерине кумюштен япылгъан 16 темель ясады: бир черчиве тюбюне эки темель эди. Акация терегинден сырыкълар ясады. Мескеннинъ бир тарафындаки черчивелери ичюн — беш сырыкъ, экинджи тарафындаки черчивелери ичюн — беш сырыкъ ве гъарпкъа бакъкъан арттаки тарафы ичюн де — беш сырыкъ ясады. Черчивелерининъ орталарындан башындан сонъунадже кечеджек ичеридеки сырыкъны ясады. Черчивелерини алтыннен къаплады. Сырыкъларны кечирмек ичюн алкъаларны алтындан япты. Сырыкъларны алтыннен къаплады. Мор, мавылы къырмызы, ачыкъ къырмызы юньден ве индже ишленген кетенден перде япып, онынъ устюне усталыкънен Керувларны нагъышлады. Акация терегинден перде ичюн алтын ченгеллери олгъан дёрт дирек япып, оларны алтыннен къаплады. Диреклер тюбюне дёрт кумюш темель япты. Мескеннинъ къапусы ичюн мор, мавылы къырмызы, ачыкъ къырмызы юньден ве индже ишленген кетенден нагъышлангъан перде япты. Перде ичюн ченгеллери олгъан беш дирек япып, оларнынъ тёпелерини ве багъламаларыны алтыннен къаплады. Диреклер ичюн беш тунч темель япты. Бецалел акация терегинден Сандыкъны япты. Онынъ узунлыгъы 1,25 метр, кенълигинен юксеклиги 0,75 метр эди. Ичини ве тышары тарафыны темиз алтыннен къаплады, чевре-четинде орьнекли чембер ясады. Алтынны иритип, дёрт алкъа япып, оларны ашагъыдаки дёрт кошесине туттурды: эки алкъа бир тарафындан эди, эки алкъа да экинджи тарафындан эди. Акация терегинден сырыкълар ясап, оларны темиз алтыннен къаплады. Сандыкъны ташымакъ ичюн, онынъ четлеринден сырыкъларны алкъалардан кечирди. Сандыкънынъ къапагъыны — Мерамет Ерини — темиз алтындан ясады: узунлыгъы 1,25 метр, кенълиги исе 0,75 метр эди. Мерамет Ерининъ эки четинден, дёгюльген шекильде эки алтын Керувларны ясады. Бир Керувны бир четинден, экинджи Керувны экинджи четинден ясады. Оларны ойле япты ки, къапакънынъ эки четинден тюртип чыкътылар. Керувларнынъ къанатлары Мерамет Ерининъ тёпесини къаплап, юкъары котерильген эдилер. Бетлеринен бири-бирине къаршы турып, Керувлар Мерамет Ерине тараф бакъа эдилер. Акация терегинден столны ясады. Онынъ узунлыгъы бир метр, кенълиги ярым метр, юксеклиги де 0,75 метр эди. Оны темиз алтыннен къаплап, чевре-четинде орьнекли алтын чембер ясады. Чевре-четинде авуч кенълигинде рейка япты, рейканынъ чевре-четине алтын чембер ясады. Стол ичюн дёрт алтын алкъа ясап, оларны дёрт кошесинден, дёрт аягъына пекитти. Алкъалар тышарыгъа бакъа эдилер; столны ташымакъ ичюн оларгъа сырыкълар кечириледжек эди. Сырыкъларны акация терегинден ясап, темиз алтыннен къаплады. Олар ярдымынен столны ташырлар. Стол ичюн темиз алтындан, ичерлик бахшышларыны кетирмек ичюн, чанакълар ве пиалалар, гугюмлер ве мешребелерни япты. Сонъ темиз алтындан къандильни япты. Бу къандильни бир кесек маденден дёгди. Темели ве сапы, лампатлар ичюн чаначыкълар, гоньдже ве чечеклери бир кесек маденден дёгюльген эди. Сапынынъ четлеринден алты пытакъ чыкъа эди: учь данеси къандильнинъ бир тарафындан, учь данеси де экинджи тарафындан. Бадем чечегине ошагъан учь чаначыкъ, гоньджелери ве чечеклеринен берабер бир пытакъта эди. Бадем чечегине ошагъан даа учь чаначыкъ, гоньджелери ве чечеклеринен экинджи пытакъта эди. Къандильден чыкъкъан эписи пытакъларда айны ойле эди. Къандильнинъ сапында бадем чечегине ошагъан, гоньджелери ве чечеклеринен олгъан дёрт чаначыкъны япты. Олар къандильнинъ алты пытагъы чыкъкъан ерлеринде япылгъан эдилер. Эки пытакъ чыкъкъан еринде бир гоньдже, даа эки пытакъ чыкъкъан еринде экинджи гоньдже, даа эки пытакъ чыкъкъан еринде учюнджи гоньдже. Эм гоньджелери, эм пытакълары къандильнинъ сапындан чыкъа эдилер. О, бир бутюнлик олып, бир кесек темиз алтындан япылгъан эди. Онъа темиз алтындан еди лампат, табачыкъларны ве машачыкъларны ясады. Къандильни, бутюн алетлеринен, 30 кило темиз алтындан яптылар. Акация терегинден мукъаддес къокъулы отларны якъмакъ ичюн ерни япты. Узунлыгъынен кенълиги ярым метр олып, о, дёрткоше эди. Юксеклиги бир метр эди. Ондан бойнузлар тюртип чыкъа эдилер. Онынъ тёпесини, четлерининъ чевре-четини, бойнузларыны темиз алтыннен къаплады. Устюнден чевре-четине алтын чембер япты. Алтындан эки алкъа япып, оларны чембернинъ тюбюнде, отларны якъмакъ ичюн ерни ташымагъа алкъалардан сырыкълар кечирмек ичюн эки четинде пекитти. Сырыкъларны акация терегинден япып, алтыннен къаплады. Сонъ якъмакъ ичюн мукъаддес ягъны азырлады ве буюк усталыкънен тер-темиз мис къокъулы ягъны япты. Сонъ акация терегинден, узунлыгъынен кенълиги эки бучукъ метр олгъан, къурбанларны бутюнлей якъмакъ ичюн дёрткоше ерни япты. Онынъ юксеклиги бир бучукъ метр эди. Дёрт кошесинде тюртип чыкъкъан бойнузлар япты. Бутюн къурбан ерини тунчнен къаплады. Къурбан ери ичюн къопкъалар, куречиклер, чанакълар, сенеклер ве комюр табакъларыны — эписи алетлерни тунчтан ясады. Онъа тунчтан чильтернинъ бир чешити олгъан пармакълыкъны япты. Чильтерни къурбан ерининъ ашагъы тарафынынъ четлеринден ойле къойды ки, ортасына къадар етти. Тунч чильтернинъ дёрт кошесинде сырыкъларны кечирмек ичюн дёрт тунч алкъа ясады. Къурбан ери ичюн акация терегинден сырыкълар ясап, оларны тунчнен къаплады. Къурбан ерини ташыгъанда, сырыкъларны онынъ эки четинден алкъаларгъа кечирди. Къурбан ерини тюпсюз оларакъ, тахтадан япты. Абдест алмакъ ичюн савутны ве саджаягъыны Корюшюв Чадырынынъ янында хызмет эткен апайларнынъ кузьгюлерининъ тунчундан ясады. Мескеннинъ азбарыны да япты: азбарнынъ дженюп тарафы ичюн перделерни индже ишленген кетенден япты, узунлыгъы азбар бою 50 метр эди. Перделерни асмакъ ичюн 20 дирек ясады, диреклер тюбюне 20 тунч темель япты. Диреклердеки ченгеллернен багъламаларны кумюштен ясады. Шималь тарафы да 50 метр эди. О, 20 дирек ясады, диреклер тюбюне 20 тунч темель япты. Диреклердеки ченгеллернен багъламаларны кумюштен ясады. Гъарбий тарафындан олгъан перделернинъ кенълиги 25 метр эди. Он дирек, оларнынъ тюбюнде — он темель эди. Диреклердеки ченгеллернен багъламаларны кумюштен ясады. Азбарнынъ огюнден, шаркъий тарафындан олгъан кенълиги 25 метр эди. Киришнинъ бир тарафы ичюн безлернинъ кенълиги еди бучукъ метр олып, олар ичюн учь темели олгъан учь дирек ясады. Экинджи тарафына да перделернинъ кенълиги еди бучукъ метр олып, олар ичюн учь темели олгъан учь дирек ясады. Азбарнынъ эписи тарафларына асылгъан перделер индже ишленген кетенден япылгъан эдилер. Азбарнынъ чевре-четинде олгъан диреклердеки багъламаларнен ченгеллерни кумюштен, темеллерини исе тунчтан ясады. Азбарнынъ къапусына асылгъан перде мор, мавылы къырмызы ве ачыкъ къырмызы юнь йиплеринден ве индже ишленген кетенден япылып, нагъышнен нагъышлангъан эди. Онынъ узунлыгъы он метр, юксеклиги де азбарнынъ перделеринен бир олып, эки бучукъ метр эди. Перделер ичюн дёрт тунч темель устюнде тургъан дёрт дирекни ясады, оларнынъ ченгеллеринен багъламаларыны кумюштен ясады, тёпелерини де кумюшнен къаплады. Мескеннинъ эписи къазычыкъларынен азбарнынъ къазычыкъларыны тунчтан ясады. Мына Шаатлыкъ Мескенининъ къурулмасына кеткен масрафларынынъ джедвели. Оны баш руханий Харуннынъ огълу Итамарнынъ ёлбашчылыгъында, Мусанынъ эмиринен Левий къабилесинден акъайлар тиздилер. Эр шейни исе, Мусагъа РАББИ эмир эткени киби, Ехуда къабилесинден Хурнынъ торуны, Урийнинъ огълу Бецалел япты. Онъа Дан къабилесинден олгъан Ахисамакънынъ огълу Охолиав ярдым этти. О, усталыкънен оймагъа, планлар чызмагъа ве мор, мавылы къырмызы, ачыкъ къырмызы юньден ве индже ишленген кетенде нагъыш нагъышламагъа биле эди. Мукъаддес Ернинъ эписи алетлерининъ къурулмасына бахшыш этилип масраф этильген алтын, мукъаддес шекель чекисине коре, къарарнен 880 кило эди. Джемиетнинъ сайылгъан акъайларындан тюшкен кумюш исе, мукъаддес шекель чекисине коре, къарарнен 3 020 кило эди. Оны 20 яшындан буюк олгъан, саювгъа тюшкен 603 550 адамдан джыйгъан эдилер, бир адам башына, мукъаддес шекель чекисине коре, беш грамм. Мукъаддес Ер ве перде темеллерининъ япылмасына 3 000 кило кумюш кетти. 100 темель ичюн 3 000 кило, я да бир темель ичюн 30 кило кумюш. 20 кило кумюшнен диреклер ичюн ченгеллернен багъламаларыны ясады ве диреклернинъ тёпелерини къаплады. Бахшыш этильген тунч 2 125 кило эди. Ондан Корюшюв Чадыры къапусы диреклернинъ темеллери, къурбан еринен онынъ чильтери ве эписи алетлери, азбардаки эписи диреклерининъ темеллери, азбарнынъ къапусындаки диреклернинъ темеллери ве Корюшюв Чадырынынъ ве азбарнынъ эписи къазычыкълары япылгъан эди. Мусагъа РАББИ эмир эткени киби, усталар, Мукъаддес Ерде ибадет этмек ичюн мор, мавылы къырмызы, ачыкъ къырмызы юньден ибадет урбаларны тиктилер. Харун ичюн азиз урбаларны тиктилер. Сонъ алтындан ве мор, мавылы къырмызы, ачыкъ къырмызы юнь йиплеринден ве индже ишленген кетенден эфодны яптылар. Олар алтынны башта япракъ-япракъ эзип, индже йиплерге дагъыттылар ве оларны усталыкънен мор, мавылы къырмызы, ачыкъ къырмызы йиплерининъ арасында ве индже ишленген кетенден кечирдилер. Онынъ уджларында бири-бирине багълангъан, омузлардан кечирильген эки къайыш яптылар, о, эки уджундан багълы эди. Эфоднынъ устюнден кийильген къушакъ, Мусагъа РАББИ эмир эткени киби, тамам эфод киби, алтындан, мор, мавылы къырмызы, ачыкъ къырмызы юньден ве индже ишленген кетенден япылгъан эди. Сонъ олар шохам деген къыйметли ташларны алып, алтын юваларгъа отуртты, оларнынъ устюнде Исраиль огъулларынынъ адларыны, тамгъалар устюнде оюлгъаны киби, ойдылар. Мусагъа РАББИ эмир эткени киби, бу эки таш, Исраиль огъулларына хатырлатма олсун деп, эфоднынъ къушачыкъларына къоюлды. Сонъ усталыкънен кокректеки торбаны ясады. О, тамам эфод киби, алтындан, мор, мавылы къырмызы, ачыкъ къырмызы юньден ве индже ишленген кетенден япылгъан эди. Узунлыгъынен кенълиги бирер къарыш олып, о, дёрткоше ве эки къатлы эди. Онынъ устюндеки юваларгъа дёрт сырагъа сыралап, ташларны къойдылар. Якъут, сары якъут, зумрут ташлары — бу биринджи сыра эди. Экинджи сыра: карбункул, кок якъут ве эльмаз. Учюнджи сыра: яхонт, агат, аметист. Дёртюнджи сыра: хризолит, шохам, яспис. Эписи ташлар алтын юваларгъа къоюлгъан эдилер. Исраиль огъулларынынъ, кичигинден башлап буюгинедже, он эки адына коре бу ташлар он эки дане эди. Эр бир таш устюне, тамгъада олгъаны киби, он эки къабилелернинъ бирер ады оюлгъан эди. Кокректеки торба ичюн темиз алтындан йип дайын орюльген зынджырчыкълар япкъан эдилер. Алтындан эки юва ве эки алкъа япып, оларны кокректеки торбанынъ эки уджуна пекиттилер де, орюльген алтын зынджырчыкъларны кокректеки торбанынъ уджларында олгъан эки алкъагъа кирсеттилер. Зынджырчыкъларнынъ эки бош уджуны эки ювагъа пекитип, бойлеликнен оларны эфод къушачыкъларынынъ ог тарафына пекиттилер. Даа эки алкъа япып, оларны кокректеки торбанынъ, эфодгъа яткъан тарафындаки эки уджуна пекиттилер. Ондан сонъ алтындан даа эки алкъа япып, оларны тамам эфоднынъ къушачыгъы устюнден кельген тикишнинъ янында, эфоднынъ эки къушачыгъынынъ тюбюне, ог тарафындан пекиттилер. Мусагъа РАББИ эмир эткени киби, кокректеки торбанынъ алкъаларыны эфоднынъ алкъаларына мор юньден ишленген йипнен багъладылар. О, эфод къушачыгъынынъ устюнден эди ве эфоднынъ устюнден тюшмей эди. Эфоднынъ тюбден кийильген руханийнинъ урбасыны мор юньден япты. Бу урбада баш кирсетмек ичюн агъыз олсун, агъызнынъ четлери тифтильмесин деп, баш кечирмек ичюн агъзыны пекитти. Урбаларнынъ этегинде бойдан-бой мор, мавылы къырмызы ве ачыкъ къырмызы юньден ве индже ишленген кетенден нарчыкълар яптылар. Темиз алтындан чанъчыкъларны япып, нарчыкъларнынъ араларында, урбанынъ этегинде, бойдан-бой асып чыкътылар. Бойдан-бой чанъчыкъ ве нарчыкъ, чанъчыкъ ве нарчыкъ олды. Мусагъа РАББИ эмир эткени киби, бу урба ибадет этмек ичюн эди. Харун ве огъуллары ичюн индже ишленген кетенден япылгъан руханийлик халатларыны тиктилер. Индже ишленген кетенден чалманы, башларына саргъыларыны, тюп урбаны япты. РАББИ Мусагъа эмир эткени киби, мор, мавылы къырмызы, ачыкъ къырмызы юньден йипишли къушакъны яптылар. Темиз алтындан Азизлик Таджы ичюн тегиз тахтачыкъ япып, онынъ устюне, тамгъа устюне оюлгъаны киби, «РАББИнинъ азизлиги» сёзлерини ойдылар. Мусагъа РАББИ эмир эткени киби, тахтачыкъны мор йипнен чалма устюне багъладылар. Бойлеликнен, Корюшюв Чадырынынъ бутюн ишлери япылып биткен эди. Исраиллилер, РАББИ Мусагъа насыл эмир эткен олса, ойле де эписини эттилер. Сонъ Мусагъа Мескенни: Чадырны ве онынъ алетлерини, дёгмелерини, черчивелерини, сырыкъларыны, диреклерини, темеллерини, къырмызы ренкке боялангъан къой-эчки терилеринден япылгъан орьтюни ве индже ишленген териден япылгъан орьтюни, къапаткъан пердени, Шаатлыкъ Сандыгъыны сырыкъларынен ве оны къапаткъан Мерамет Еринен, столны алетлеринен берабер ве РАББИнинъ булунувыны косьтерген пителерни, темиз алтындан япылгъан къандильни эписи алетлеринен, онынъ устюне къоюлгъан лампатларынен берабер эписи алетлерини ве якъып ярыкълатмакъ ичюн зейтюн ягъыны, къокъулы отларны якъмакъ ичюн алтындан япылгъан ерни, бир шей ягъламакъ ичюн зейтюн ягъыны, къокъулы ягъны ве Чадырнынъ къапусына асыладжакъ пердени, тунчтан япылгъан къурбан ерини, онынъ ичюн тунч пармакълыкъны, онынъ сырыкъларыны эписи алетлеринен, савутны ве онынъ саджаягъыны, азбарнынъ перделерини, онынъ диреклеринен темеллерини ве азбарнынъ къапуларында олгъан пердени, къазычыкъларыны ве йиплерини, Мескеннинъ Корюшюв Чадырында ибадет этмек ичюн олгъан эписи алетлерни, Мукъаддес Ерде ибадет этмек ичюн нагъышлангъан урбаларны: руханийликни беджермек ичюн, баш руханий Харунгъа азиз урбаларны ве онынъ огъулларына тикильген урбаларны кетирдилер. РАББИ Мусагъа насыл эмир эткен олса, исраиллилер эписи бу ишлерни ойле де яптылар. Муса оларнынъ бутюн эткен ишини козьден кечирди ве, олар оны тамам РАББИ эмир эткени киби япкъанларыны корип, оларны багъышлады. РАББИ Мусагъа бойле деди: — Биринджи айнынъ биринджи кунюнде Мескенни — Корюшюв Чадырыны къой. Анда Шаатлыкъ Сандыгъыны кирсетип къой, оны перденен къапат. Сонъ столны кетирип, устюне эписи шейлерини къой. Къандильни кетирип, онынъ устюне лампатларыны къой. Къокъулы отларны якъмакъ ичюн алтындан япылгъан ерни Шаатлыкънынъ огюнден къойып, Мескеннинъ къапусына пердени ас. Сонъ айванларны бутюнлей якъмакъ ичюн къурбан ерини Мескеннинъ, Корюшюв Чадырынынъ къапусы огюнде къой. Абдест алмакъ ичюн савутны Корюшюв Чадырынен къурбан ерининъ арасына къойып, ичини сувгъа толдур. Азбарны безлернен къоралап, азбарнынъ къапусына пердени ас. Якъыладжакъ ягъны алып, онен Мескенни ве ичинде олгъан эр бир шейини ягълап, оны ве онынъ эписи алетлерини айырып азиз эт. Сонъ о азизлик олур. Айванларны бутюнлей якъмакъ ичюн къурбан ерини ве онынъ бутюн алетлерини ягълап, къурбан ерини айырып азиз эт. Сонъ къурбан ери улу азизлик олур. Абдест алмакъ ичюн савутны саджаягъынен ягълап, оларны айырып азиз эт. Харуннен огъулларыны Корюшюв Чадырынынъ къапусына кетирип, оларны ювундыр. Харуннынъ устюне азиз урбаларыны кийдирип, оны ягънен ягълап, айырып азиз эт. О, руханий оларакъ Манъа хызмет этеджек. Огъулларыны да кетирип, устьлерине руханийлик халатларыны кийдир. Бабалары киби, оларны ягънен ягъла. Сонъ олар руханий оларакъ Манъа хызмет этеджеклер. Бойле этип, ягънен ягъланып, олар ве оларнынъ эвлятлары эбедиен руханий оладжакълар. Муса, РАББИ онъа насыл эмир эткен олса, эписини ойле де япты. Мысырдан чыкъкъанларына экинджи йылнынъ биринджи айындаки биринджи кунюнде Мескен къоюлгъан эди. Муса Мескенни къойгъанда, темеллерини къойды, черчивелерини котерди, сырыкъларыны кечирди ве диреклерини къойды. Сонъ Мескеннинъ устюнден орьтюни джайратты, орьтюлернинъ устюни, РАББИ эмир эткени киби, даа бир орьтюнен къапатты. Шаатлыкъны алып, Сандыкънынъ ичине къойды, Сандыкънынъ алкъаларындан сырыкъларны кечирди ве тёпесине къапакъ олгъан Мерамет Ерини къойды. Сандыкъны Мескен ичине кирсетип ве оны къапаткъан пердени асып, РАББИ онъа эмир эткени киби, Шаатлыкъ Сандыгъыны къапатты. Корюшюв Чадырында, Мескеннинъ шималь тарафында, перденинъ огюнде столны къойды. Столнынъ устюне, РАББИ онъа эмир эткени киби, Муса РАББИнинъ огюнде сыранен пителерни къойды. Сонъ Корюшюв Чадырында, Мескеннинъ дженюп тарафында, столнынъ къаршысында къандильни къойып, РАББИ эмир эткени киби, РАББИнинъ огюнде лампатларны къойды. Корюшюв Чадырында, перденинъ огюнден, алтындан япылгъан ерни къойып, РАББИ онъа эмир эткени киби, ернинъ устюнде мис къокъулы отларны якъты. Сонъ Корюшюв Чадырынынъ къапусына пердени асты. Айванларны бутюнлей якъмакъ ичюн къурбан ерини Мескеннинъ, Корюшюв Чадырынынъ къапусы огюне къойды ве, РАББИ онъа эмир эткени киби, онынъ устюнде айван къурбанларыны якъты ве ашлыкъ бахшышларыны кетирди. Корюшюв Чадырынен къурбан ерининъ арасында абдест алмакъ ичюн савутны къойып, ичини сувгъа толдурды. О савуттан Муса, Харун ве онынъ огъуллары сув алып, къолларынен аякъларыны ювдылар. РАББИ Мусагъа эмир эткени киби, Корюшюв Чадырына киргенде, къурбан ерине якъынлашкъанда, даима абдест ала эдилер. Сонъ Мескеннинъ ве къурбан ери азбарынынъ чевре-четини къоралады ве азбарнынъ къапусына перделерни асты. Бойле эттирип, Муса ишини битирди. Сонъ Корюшюв Чадырынынъ устюни булут сарды, ве Мескеннинъ ичини РАББИнинъ Шурети толдурды. Муса Корюшюв Чадырынынъ ичине кирип оламады, чюнки оны булут сарып алды, ве Мескенни РАББИнинъ Шурети толдурды. Исраиллилернинъ бутюн долашкъан вакъытларында, Мескеннинъ устюнден булут котерильгенде, олар ёлгъа чыкъа эдилер. Булут котерильмесе, олар, о, котерильмегендже, ёлгъа чыкъмай эдилер. Бутюн долашкъан вакъытларында, эписи исраиллилернинъ козю огюнде, Мескеннинъ устюнде куньдюз РАББИнинъ булуты, геджесинен исе атеши эди. РАББИ Мусаны чагъырып, онъа Корюшюв Чадырындан бойле деди: — Исраиль огъулларына бойле айт: Аранъыздан биринъиз РАББИге айванларынъыздан къурбан чалгъанда, тувардан я да къой-эчкилерден къурбан чалынъыз. Эгер адамнынъ бутюнлей якъыладжакъ къурбаны туварлардан олса, эр бир адам къурбан оларакъ къусурсыз эркек айванны кетирсин. РАББИнинъ разылыгъыны къазанмакъ ичюн, айванны Корюшюв Чадырынынъ киришине кетирип, бутюнлей якъыладжакъ къурбаннынъ башына къолуны къойсун. Къурбан адам ичюн одеме оларакъ къабул этиледжек. Сонъ адам бузавны РАББИнинъ огюнде сойсун. Харуннынъ огъуллары исе, руханийлер, бираз къаныны алып, Корюшюв Чадырынынъ кириши огюнде тургъан къурбан ерининъ чевре-четине сепсинлер. Адам бутюнлей якъыладжакъ къурбаннынъ терисини сыдырсын ве къурбанны парчаласын. Харуннынъ огъуллары, руханийлер, къурбан ерининъ устюнде атеш якъсынлар, атеш устюне одун къойсунлар. Сонъра Харуннынъ огъуллары къурбаннынъ парчаларыны, башыны ве ягъыны къурбан ерининъ устюне, янгъан одунларгъа къойсунлар. Адам къурбаннынъ ич алетлерини ве аякъларыны сувнен ювсун, ве руханий бунынъ эписини къурбан ерининъ устюнде якъсын. Будыр — атеште бутюнлей якъыладжакъ къурбан, РАББИге хош къокъудыр. Эгер адамнынъ къурбаны уфакъ айванлардан олса, о, къойлардан я да эчкилерден олсун. Бутюнлей якъыладжакъ къурбан къусурсыз эркек айван олмакъ керек. Адам оны РАББИнинъ огюнде, къурбан ерининъ шималь тарафында сойсун, ве Харуннынъ огъуллары, руханийлер, онынъ къаныны къурбан ерининъ чевре-четине сепсинлер, къурбанны парчаларгъа больсюнлер, башыны ве ягъыны айырсынлар, ве бир руханий оларны къурбан ерининъ устюне, янгъан одунларгъа къойсун. Адам къурбаннынъ ич алетлерини ве аякъларыны сувнен ювсун, ве руханий бунынъ эписини къурбан ерининъ устюнде якъсын. Будыр — атеште бутюнлей якъыладжакъ къурбан, РАББИге хош къокъудыр. Эгер адамнынъ РАББИ ичюн бутюнлей якъыладжакъ къурбаны къушлардан олса, о заман озь къурбаныны кийик гогерджинден я да гогерджин баласындан чалсын. Руханий оны къурбан ерининъ янына кетирип, башыны узип алсын. Къушны къурбан ерининъ устюнде якъмакъ, къаныны исе къурбан ерининъ янына тёкмек керек. Руханий богъурдагъыны ве тюклерини айырсын ве къурбан ерининъ шаркъ тарафына, куль олгъан ерге атсын. Сонъ адам къушнынъ къанатларыны, тенинден айырмайып, сындырсын, ве руханий оны къурбан еринде, янгъан одунлар устюнде якъсын. Будыр — атеште бутюнлей якъыладжакъ къурбан, РАББИге хош къокъудыр. Бир кимсе РАББИге ашлыкъ бахшышыны кетиргенде, бахшышы энъ яхшы богъдай унундан олсун. Адам уннынъ устюне зейтюн ягъыны акъызсын ве темиз къокъулы майны къойсун. Буны Харуннынъ огъулларына, руханийлерге кетирсин. О, бу ундан ягънен ве темиз къокъулы майнен берабер толу къошавуч алсын, ве руханий буны хатыра пайы оларакъ къурбан еринде якъсын. Будыр — атеште бутюнлей якъыладжакъ бахшыш, РАББИге хош къокъудыр. Ашлыкъ бахшышындан къалгъаны Харунгъа ве огъулларына олсун: бу — атеште якъыладжакъ РАББИнинъ бахшышларындан улу азизликтир. Сен ашлыкъ бахшышы оларакъ фурунда пишкен пителерни кетиргенде, зейтюн ягъынен къарыштырылгъан энъ яхшы богъдай унундан такос пителерни ве устюне зейтюн ягъы сюртюльген такос пителерни кетир. Эгер ашлыкъ бахшышы оларакъ тенеке тавада пиширильген пителерни кетирмеге истесенъ, олар зейтюн ягъынен къарыштырылгъан энъ яхшы богъдай унундан маясыз пишкен пителер олмакъ керек. Оны парчаларгъа болип, устюне зейтюн ягъыны тёк, ве бу, ашлыкъ бахшышы олсун. Эгер ашлыкъ бахшышы оларакъ къолтавада пиширильген пителерни кетирмеге истесенъ, олар зейтюн ягъынен къарыштырылгъан энъ яхшы богъдай унундан олмакъ керек. Ашлыкъ бахшышыны айтылгъаны киби япып, оны РАББИге кетиргенде, руханийге бер, о оны къурбан ерине алып кетсин. Руханий бу бахшыштан хатыра пайы оларакъ бир къысым алып, къурбан ерининъ устюнде якъсын. Будыр — атеште бутюнлей якъыладжакъ бахшыш, РАББИге хош къокъудыр. Ашлыкъ бахшышындан къалгъаны Харунгъа ве огъулларына олсун. Бу — атеште якъыладжакъ РАББИнинъ бахшышларындан улу азизликтир. РАББИге кетирильген ашлыкъ бахшышларынъыздан ич бириси маянен олмасын. Не экши хамырдан япылгъан отьмекни, не де балны РАББИге бутюнлей якъыладжакъ бахшыш оларакъ кетирмеге олмаз. Оларны биринджи махсул бахшышы оларакъ РАББИге кетиринъиз, амма хош къокъу даркъатсын деп, оларны къурбан еринде якъмагъа олмаз. Эписи ашлыкъ бахшышларынъны тузла. Эр бир бахшышынъны РАББИнинъ васиети тузунен тузла. Эр бир бахшышынъны кетиргенде, тузны да кетир. Ашлыкъ бахшышлары оларакъ биринджи махсулларны РАББИге кетиргенде, атеште къурутылгъан биринджи тазе башакъларынъдан чекильген богъдай данелерини кетир. Устюне зейтюн ягъыны тёк ве темиз къокъулы майны къой. Будыр — ашлыкъ бахшышы. Сонъ руханий хатыра пайы оларакъ богъдай данелерининъ бир къысмыны ве бутюн зейтюн ягъынен темиз къокъулы майны якъсын. Бу — РАББИге якъыладжакъ бахшыштыр. Бир адам тувардан аманлыкъ къурбаныны кетиргенде, РАББИнинъ огюне къусурсыз эркек я да ыргъачы айванны кетирсин. Адам къурбаннынъ башына къолуны къойсун ве оны Корюшюв Чадырынынъ кириши огюнде сойсун. Харуннынъ огъуллары, руханийлер, айваннынъ къаныны къурбан ерининъ чевре-четине сепсинлер. РАББИге якъыладжакъ къурбан оларакъ, аманлыкъ къурбанынынъ ич алетлериндеки ягъны, бутюн ич ягъыны, эки буйрегини ве устюндеки ягъны, баджагъындаки ягъны ве къара джигериндеки ягъны айырып кетирсин. Харуннынъ огъуллары шуларны къурбан еринде, янгъан одунларда бутюнлей якъыладжакъ къурбаннен берабер якъсынлар. Будыр — атеште бутюнлей якъыладжакъ къурбан, РАББИге хош къокъудыр. Бир адам къой-эчкилерден аманлыкъ къурбаныны РАББИге кетиргенде, къусурсыз эркек я да ыргъачы айванны кетирсин. Бир къойны къурбан оларакъ кетиргенде, оны РАББИнинъ огюне кетирсин, къурбаннынъ башына элини къойсун ве айванны Корюшюв Чадырынынъ кириши огюнде сойсун. Харуннынъ огъуллары, руханийлер, айваннынъ къаныны къурбан ерининъ чевре-четине сепсинлер. РАББИге якъыладжакъ къурбан оларакъ, аманлыкъ къурбанынынъ ягъыны, белькемигинедже кесильген бутюн къуйругъыны, бутюн ич алетлериндеки ягъны ве бутюн ич ягъыны, эки буйрегини ве устюндеки ягъны, баджагъындаки ягъны ве къара джигериндеки ягъны айырып кетирсин. Руханий шуларны къурбан еринде якъсын. Будыр — атешнинъ ашы, атеште РАББИге бутюнлей якъыладжакъ къурбандыр. Бир эчкини къурбан оларакъ кетиргенде, оны РАББИнинъ огюне кетирсин, къурбаннынъ башына элини къойсун ве айванны Корюшюв Чадырынынъ кириши огюнде сойсун. Харуннынъ огъуллары, руханийлер, айваннынъ къаныны къурбан ерининъ чевре-четине сепсинлер. РАББИге якъыладжакъ къурбан оларакъ, айваннынъ ич алетлериндеки ягъны, бутюн ич ягъыны, эки буйрегини ве устюндеки ягъны, баджагъындаки ягъны ве къара джигериндеки ягъны айырып кетирсин. Руханий шуларны къурбан ерининъ устюнде якъсын. Будыр — атешнинъ ашы, бутюнлей якъыладжакъ къурбан, хош къокъудыр. Бутюн ич ягъы — РАББИгедир. Бу — несиллеринъизге, бутюн яшагъан ерлеринъизде эбедий низамнамедир. Ич бир тюрлю ич ягъыны ве бир тюрлю къанны ашаманъыз-ичменъиз. РАББИ Мусагъа бойле деди: — Исраиль огъулларына бойле деп айт: Бир адам бильмейип, РАББИнинъ насылдыр эмирини бозгъанда ве гуна къазангъанда, эмирлерининъ бирине къаршы бир шейни япкъанда, я да ягънен сюртюльген руханий гуна къазанып, халкъны къабаатлы эткенде, о заман япкъан гунасы ичюн яш къусурсыз бузавны гуна ичюн къурбан оларакъ РАББИге кетирсин. О бузавны Корюшюв Чадырынынъ киришине, РАББИнинъ огюне кетирсин, къолуны бузавнынъ башына къойсун да, оны РАББИнинъ огюнде сойсун. Сонъ ягънен сюртюльген руханий бузавнынъ бираз къаныны алып, Корюшюв Чадырына алып кирсин. Руханий озь пармагъыны къангъа батырсын да, РАББИнинъ огюнде, Мукъаддес Ернинъ пердеси огюне еди кере сепсин. Сонъ руханий РАББИнинъ огюнде, Корюшюв Чадырындаки къокъулы отларны якъмакъ ичюн ернинъ бойнузларына бираз къан сюртсюн. Бузавнынъ бутюн къалгъан къаныны Корюшюв Чадырынынъ кириши огюнде тургъан, айванларны бутюнлей якъмакъ ичюн къурбан ерининъ тюбюне тёксюн. Руханий гуна ичюн къурбанлыкъ бузавындан бутюн ич ягъыны чыкъарсын. Ич алетлериндеки ягъны, бутюн ич ягъыны, эки буйрекни ве устюндеки ягъны, баджагъындаки ягъны ве къара джигериндеки ве буйреклериндеки ягъны айырсын. Аманлыкъ къурбанындан алынгъаны киби япсын, ве руханий шу шейлерни айванларны бутюнлей якъмакъ ичюн къурбан еринде якъсын. Бузавнынъ терисини, этини, башыны, аякъларыны, ич алетлерини, кубресини, бузавнынъ бутюн къалгъан шейлерини ордудан тышары, темиз ерге, куль сепильген ерге чыкъарсын да, одунларда якъсын. Оны куль сепильген ерде якъмакъ керек. Исраильнинъ бутюн джемааты бильмейип гуна къазангъанда, бутюн топлашув буны бильмейип япкъанда, РАББИнинъ эмирлерине къаршы бир шей япкъанда, япмагъа олмагъан шейни япып къабаатлы олгъанда, оларнынъ япкъан гуналары ачылгъан вакъытта олар бутюн джемаат адындан яш бузавны гуна ичюн къурбан оларакъ кетирсинлер де, оны Корюшюв Чадыры огюне къойсунлар. Джемаат акъсакъаллары РАББИнинъ огюнде бузавнынъ башына къолларыны къойсунлар ве РАББИнинъ огюнде оны сойсунлар. Сонъ ягънен сюртюльген руханий бузавнынъ бираз къаныны Корюшюв Чадырына кирсетсин. Руханий озь пармагъыны къангъа батырсын да, РАББИнинъ огюнде, перденинъ огюне еди кере сепсин. Сонъ руханий РАББИнинъ огюндеки, Корюшюв Чадыры ичиндеки къокъулы отлар якъыладжакъ ернинъ бойнузларына бираз къан сюртсюн. Бузавнынъ бутюн къалгъан къаныны Корюшюв Чадырынынъ кириши огюнде тургъан къурбан ерининъ тюбюне тёксюн. Бутюн ич ягъыны чыкъарсын ве оны къурбан еринде якъсын. Гуна ичюн бузавнен япылгъан шейлерни шу бузавнен япсын. Руханий бойле япмакъ керек. Бойле этип, руханий олар ичюн одеме этер, ве олар багъышланырлар. Сонъ бузавны ордудан тышары чыкъарсын ве, биринджи бузавны якъкъаны киби, якъсын. Бу — джемаатнынъ гунасы ичюн къурбандыр. Бир башлыкъ бильмейип гуна къазангъанда, Алласы РАББИнинъ эмирлерине къаршы япмагъа олмагъан шейлерни япып, къабаатлы олгъанда, гунасы онъа ачылгъан вакъытта, къурбан оларакъ къусурсыз текени кетирсин, къолуны текенинъ башына къойсун, оны РАББИнинъ огюнде, бутюнлей якъыладжакъ къурбанларнынъ союлгъан еринде сойсун. Будыр — гуна ичюн къурбан. Руханий озь пармагъынен гуна ичюн къурбаннынъ бираз къаныны алып, къурбан якъыладжакъ ернинъ бойнузларына сюртсюн, къалгъан къанны къурбан якъыладжакъ ернинъ тюбюне тёксюн. Бутюн ич ягъыны, аманлыкъ къурбанынынъ ич ягъы дайын, къурбан ерининъ устюнде якъсын. Бойле этип, руханий башлыкъ ичюн одеме этер, ве о, багъышланыр. Халкънынъ бирде-бир адамы бильмейип гуна къазангъанда, РАББИнинъ эмирлерине къаршы япмагъа олмагъан шейлерни япып, къабаатлы олгъанда, гунасы онъа ачылгъан вакъытта, япкъан гунасы ичюн къурбан оларакъ къусурсыз эчкини кетирсин, къолуны гуна ичюн къурбаннынъ башына къойсун, эчкини бутюнлей якъыладжакъ къурбанлар союлгъан ерде сойсун. Руханий озь пармагъынен гуна ичюн къурбаннынъ бираз къаныны алып, айванларны бутюнлей якъмакъ ичюн къурбан ерининъ бойнузларына сюртсюн, къалгъан къанны къурбан ерининъ тюбюне тёксюн. Бутюн ич ягъыны, аманлыкъ къурбанындан айырылгъаны киби, айырсын, руханий оны къурбан ерининъ устюнде якъсын, ве о, РАББИге хош къокъу олсун. Бойле этип, руханий шу адам ичюн одеме этер, ве о, багъышланыр. Эгер бир адам гуна ичюн къурбан оларакъ бир къойны кетирмеге истесе, къусурсыз ыргъачы къойны кетирсин, гуна ичюн къурбаннынъ башына къолуны къойсун, къойны бутюнлей якъыладжакъ къурбанлар союлгъан еринде сойсун. Руханий озь пармагъынен гуна ичюн къурбаннынъ бираз къаныны алып, айванларны бутюнлей якъмакъ ичюн къурбан ерининъ бойнузларына сюртсюн, къалгъан къанны къурбан ерининъ тюбюне тёксюн. Бутюн ич ягъыны, аманлыкъ къурбаны олгъан къойдан айырылгъаны киби, айырсын да, руханий оны къурбан ерининъ устюнде РАББИге якъыладжакъ къурбан оларакъ якъсын. Бойле этип, руханий онынъ гунасы ичюн одеме этер, ве о, багъышланыр. Бир адам джинаетнинъ шааты олгъанда, оны корьгенде я да онынъ акъкъында бильгенде, шаатлыкъ этмеге къаргъышнен чагъырувны эшитсе, лякин ич бир шейни бильдирмесе, озь башына къабаат къазаныр. Эгер бириси бир арам шейге токъунса: арам кийик айваннынъ олюсине, башкъа арам айваннынъ джеседине, я да арам махлюкънынъ джеседине тийсе, онынъ бу шей акъкъында хабери олмаса да, о арамланыр ве къабаатлы олур. Я да эгер о, адамнынъ арамлыгъына, насыл олса олсун арамлыгъына тийсе, ве о буны башта бильмейип, сонъундан хабери олса, о къабаатлыдыр. Эгер бир адам акъылсызлыкътан насылдыр яман я да яхшы шейни япмагъа емин этсе, ве о буны башта бильмейип, сонъундан хабери олса, о бу иште къабаатлыдыр. Мына бу айтылгъан гуналардан биринде къабаатлы олгъанда, адам озь къабаатыны бойнуна алмакъ керек ве озь къабааты ичюн РАББИге къой-эчкилер сюрюсинден къозуны я да улакъны къабаат ичюн къурбан оларакъ алып кетирмек керек. Сонъ руханий онынъ гунасы ичюн одеме этер. Эгер къозуны кетирип оламаса, озь къабааты ичюн эки кийик гогерджин я да эки гогерджин баласыны алып РАББИге кетирсин. Биринджиси — гуна ичюн къурбан, экинджиси — бутюнлей якъыладжакъ къурбан олсун. О, оларны руханийге кетирсин де, башта гуна ичюн къурбанлыкъ къушны алып, онынъ бойнуны сындырсын, амма айырмасын. Къурбаннынъ базы къаныны къурбан ерининъ янына сепсин, къалгъан къанына исе къурбан ерининъ тюбюне акъмагъа ёл берсин. Бу — гуна ичюн къурбандыр. Экинджисини, низамнаме боюнджа, бутюнлей якъыладжакъ къурбан оларакъ кетирсин. Бойлеликнен, руханий онынъ япкъан гунасы ичюн одеме этер, ве о, багъышланыр. Эгер адам эки кийик гогерджинни я да эки гогерджин баласыны алып кетирип оламаса, гунасы ичюн къурбан оларакъ энъ яхшы богъдай унунен толу чанакъ кетирсин. Уннынъ устюне зейтюн ягъыны къоймасын, темиз къокъулы майны да тёкмесин, чюнки бу — гуна ичюн къурбандыр. Бу пайны руханийге кетирсин, руханий ондан толу бир авуч хатыра пайы оларакъ алсын да, РАББИге атеште якъыладжакъ къурбан оларакъ къурбан ери устюнде якъсын. Бу — гуна ичюн къурбандыр. Бойле этип, руханий онынъ насылдыр айтылгъан гуна япкъаны ичюн одеме этер, ве о, багъышланыр. Къалгъан богъдай уну, ашлыкъ бахшышы киби, руханийге къалсын. РАББИ Мусагъа бойле деди: — Бир адам бильмейип, РАББИнинъ азизликлерине къаршы гуна япып, имансыз арекет этсе, къабааты ичюн РАББИге къой сюрюсинден къусурсыз къочкъарны кетирсин. Онынъ кумюш фияты мукъаддес шекель чекисине коре, сен бильдирген акъкъынъа тенъ кельсин. Бу — къабаат ичюн къурбандыр. О, бозгъан мукъаддес шей ичюн акъкъыны берсин, бу одевнинъ беш пайында бир пайыны къошсун ве руханийге берсин. Руханий къабаат ичюн къурбанлыкъ къочкъарынен онынъ ичюн одеме этер, ве о, багъышланыр. Бир адам япмагъа олмагъан шейлерни япып, РАББИнинъ бир эмирини бозып ве бильмейип къабаатлы олса, о, гунакяр олур. О адам сен кескен фиятынъа коре къабаат ичюн къурбан оларакъ къусурсыз къочкъарны алып, руханийге кетирсин. Руханий онынъ бильмейип япкъан къабааты ичюн одеме этер, ве о, багъышланыр. Бу — къабаат ичюн къурбандыр. Шу адам РАББИнинъ огюнде къабаатлы олды. РАББИ Мусагъа бойле деди: — Бир адам РАББИге садыкълыгъыны бозгъанда ве гуна япкъанда: о, онъа сакъламагъа берильген шей акъкъында, я да онъа къалдырылгъан залог, я да о хырсызлагъан шей акъкъында башкъасыны алдаткъанда, башкъасынынъ шейини зорлап алгъанда, я да о, башкъасынынъ джойгъан мулькюни тапып, онынъ акъкъында айтмагъанда, я да бир шейде ялан ант эткенде, я да башкъа, адамлар япкъан, насылдыр гуна япкъанда, о, гуна къазана ве къабаат ишлей. О, хырсызлагъан шейни, зорлап алгъан шейни, онъа сакъламагъа берильген шейни, я да джоюлгъан ве о, тапкъан шейни къайтармакъ керек. Эгер о, ялан шейде емин этсе, бутюнлей одев тёлемек керек. Бунъа одевнинъ беш пайда бир пайыны къошсун ве къабаат ичюн къурбанны кетиргенде, оны одевни алмагъа акъкъы олгъан адамгъа къайтарсын. Къабаат ичюн къурбан оларакъ о, къабааты ичюн сен кескен фиятынъа коре, къой сюрюсинден къусурсыз къочкъарны алып, руханийге кетирсин. Руханий онынъ ичюн РАББИнинъ огюнде одеме этер, ве о, къабаат ишлеп эр бир япкъан шейинде багъышланыр. РАББИ Мусагъа бойле деди: — Харунгъа ве онынъ огъулларына бойле эмир эт: Мына бутюнлей якъыладжакъ къурбан акъкъында къанун. Бутюнлей якъыладжакъ къурбан якъылгъан ерде, къурбан ерининъ устюнде бутюн гедже сабагъадже къалсын, къурбан ерининъ атеши де сёнмесин. Руханий кетенден япылгъан штанны ве усть урбасыны кийсин, къурбан ерининъ устюнде атешнен якъылгъан къурбаннынъ кулюни алсын ве къурбан ерининъ янына къойсун. Сонъ устюндеки урбаларыны чыкъарсын ве башкъа урба кийсин, сонъ кульни ордудан тыш, темиз ерге алып кетирсин. Къурбан ериндеки атеш исе янсын ве сёнмесин. Руханий эр саба онынъ устюнде одун якъсын ве онынъ устюне бутюнлей якъыладжакъ къурбанларны къойсун, аманлыкъ къурбанынынъ ягъыны да анда якъсын. Къурбан ерининъ устюндеки атеш сёнмейип даима янмакъ керек. Мына ашлыкъ бахшышы акъкъында къанун. Харуннынъ огъуллары оны РАББИнинъ огюне, къурбан ерине кетирмек кереклер. Руханий авучнен ашлыкъ бахшышынынъ энъ яхшы богъдай унуны, зейтюн ягъыны ве бахшышнынъ темиз къокъулы майынынъ бутюнини алсын ве къурбан ерининъ устюнде якъсын. Бу — хатыра пайы оларакъ РАББИге хош къокъудыр. Къалгъаныны Харун ве онынъ огъуллары ашасынлар. Оны азиз ерде, Корюшюв Чадырынынъ азбарында такос пите киби ашамакъ керек. Оны экши хамырдан япмагъа олмаз. Буны Мен атеште якъыладжакъ къурбанларымдан оларгъа пай оларакъ айырдым. Бу — гуна ичюн къурбан ве къабаат ичюн къурбан киби, улу азизликтир. Харун несилинден олгъан эписи акъайларнынъ буны ашамагъа акъкъы бар. Бу — РАББИнинъ атеште якъыладжакъ къурбанларындан сизинъ несиллеринъизге эбедий низамнамедир. Онъа эр бир тийген шей азиз олур. РАББИ Мусагъа бойле деди: — Мына Харуннынъ ве огъулларынынъ къурбаны. Руханийлик вазифесине ягънен сюртюльген куню олар оны РАББИге кетирсинлер. Вакъыттаки ашлыкъ бахшышы оларакъ олар бир чанакъ энъ яхшы богъдай унуны — ярысыны саба, ярысыны акъшам — кетирсинлер. Оны зейтюн ягъынен яхшы къарыштырмакъ ве тенеке тавада азырламакъ керек. Пиширильген бахшышны, ашлыкъ бахшышы дайын, парчала ве оны РАББИге хош къокъу оларакъ кетир. Харуннынъ огъулларындан олгъан, бу вазифеге ягънен сюртюльген руханий буны япмагъа борджлу. Бу — РАББИнинъ эбедий низамнамесидир. Бу бахшыш толусынен якъылмакъ керек. Руханий кетирген эр бир ашлыкъ бахшышы ашалмасын, о, якъылмакъ керек. РАББИ Мусагъа бойле деди: — Харунгъа ве онынъ огъулларына бойле айт: Мына гуна ичюн къурбан акъкъында къанундыр. Гуна ичюн къурбанны РАББИнинъ огюнде, бутюнлей якъыладжакъ къурбан союлгъан ерде соймакъ керек. Бу — улу азизликтир. Гуна ичюн къурбанны кетирген руханий оны ашамакъ керек. Оны азиз ерде, Корюшюв Чадырынынъ азбарында ашасын. Къурбаннынъ этине тийген эр бир шей азиз олур. Эгер къурбаннынъ къаны урбагъа сачраса, оны азиз ерде ювмакъ керек. Къурбан эти пиширильген балчыкъ савутны парламакъ керек. Эгер эт бакъыр савутта пишкен олса, оны яхшы этип темизлемек ве сувнен ювмакъ керек. Руханийлернинъ эписи акъайлары буны ашамагъа мумкюнлер, бу — улу азизликтир. Эгер гуна ичюн бир къурбаннынъ къаны, Мукъаддес Ерде одеме этмек ичюн, Корюшюв Чадырына кирсетильсе, оны ашамагъа олмаз, оны атеште якъмакъ керек. Мына къабаат ичюн къурбан акъкъында къанундыр. Бу — улу азизликтир. Къабаат ичюн къурбанны бутюнлей якъыладжакъ къурбан союлгъан ерде соймакъ керек. Къаныны къурбан ерининъ чевре-четине сепмек керек. Оны кетирген адам къурбаннынъ бутюн ягъыны: къуйругъыны ве ич алетлерини къаплагъан ягъны, эки буйрекни ве устюндеки ягъны, баджагъындаки ягъны ве къара джигериндеки ве буйреклериндеки ягъны айырсын. Руханий бунынъ эписини къурбан еринде РАББИге атеште якъыладжакъ къурбан оларакъ якъсын. Бу — къабаат ичюн къурбандыр. Руханийлер несилининъ эписи акъайлары буны ашамагъа мумкюнлер. Оны азиз ерде ашамакъ керек. Бу — улу азизликтир. Эм гуна ичюн къурбан акъкъында, эм къабаат ичюн къурбан акъкъындаки къанун бирдир: къурбан эти одеме эткен руханийнинъ олсун. Руханий бир адамнынъ бутюнлей якъыладжакъ къурбанны кетиргенде, къурбаннынъ териси руханийнинъ олсун. Фурунда пиширильген эр бир ашлыкъ бахшышы, къолтавада я да тенеке тавада азырлангъан эр бир аш оны кетирген руханийнинъки олсун. Зейтюн ягъынен къарыштырылгъан эр бир ашлыкъ бахшышы я да къуру ашлыкъ бахшышы Харуннынъ эписи огъулларынынъки олсун. Мына РАББИге кетирильген аманлыкъ къурбаны акъкъында къанун. Эгер бирев шукюр оларакъ оны кетирсе, шукюр къурбанынен берабер о, зейтюн ягъынен къарыштырылгъан такос пителерни, устьлерине зейтюн ягъы сюртюльген такос пителерни, зейтюн ягъынен къарыштырылгъан энъ яхшы богъдай унундан япылгъан отьмеклерни кетирмек керек. Такос пителерден гъайры о, озь аманлыкъ, шукюр къурбаны оларакъ экши хамырдан япылгъан отьмеклерни де алып кетирсин. Бутюн бахшышлардан бирде-бир шейни РАББИге котериледжек бахшыш оларакъ кетирсин. Бу — аманлыкъ къурбанынынъ къаныны сепкен руханийнинъки олсун. Шукюр этювининъ аманлыкъ къурбанынынъ этини кетирильген куню ашамакъ керек, сабагъадже оны къалдырмакъ олмаз. Бир адам адакъ оларакъ я да озь истегинен къурбан кетиргенде, бу къурбанны о кетирильген куню ашамакъ керек, ве эртеси куню къалгъаныны ашамакъ мумкюн. Учюнджи куню эт къалса, оны якъмакъ керек. Эгер бир адам аманлыкъ къурбанынынъ этини учюнджи куню ашаса, бу къурбан къабул олунмаз. О — пис шейдир. О, оны кетирген адамгъа сайылмаз, о этни ашагъан адам гуна къазаныр. Арам шейге тийген этни ашамагъа олмаз, оны атеште якъмакъ керек. Элял этни исе эр бир эляллангъан адамнынъ ашамагъа акъкъы бар. Эгер насылдыр адам, устюнде арамлыгъы олып, РАББИнинъ аманлыкъ къурбанынынъ этини ашаса, о джан халкъындан ёкъ этильмек керек. Эгер насылдыр адам бир арам шейге токъунса: адамнынъ арамлыгъына, арам айвангъа, насылдыр арам махлюкъкъа тийсе ве РАББИнинъ аманлыкъ къурбанындан этни ашаса, о джан халкъындан ёкъ этильмек керек. РАББИ Мусагъа бойле деди: — Исраиль огъулларына бойле деп айт: Бугъанынъ, къойнынъ я да текенинъ ягъыны ашаманъыз. Ольген айваннынъ я да кийик айванлар парчалагъан айваннынъ ягъыны насылдыр ишке къулланмагъа мумкюн, амма оны ашаманъыз. Эгер бир адам РАББИге атеште якъыладжакъ къурбан оларакъ айванларнынъ ягъыны ашаса, о джан халкъындан ёкъ этилир. Яшагъан ерлеринъизде не къушнынъ, не де айваннынъ къаныны ашаманъыз. Эгер бир адам насылдыр къанны ашаса, о джан халкъындан ёкъ этильмек керек. РАББИ Мусагъа бойле деди: — Исраиль огъулларына бойле деп айт: РАББИге аманлыкъ къурбаныны кетирген адам бу къурбаннынъ бир къысмыны РАББИге бахшыш оларакъ кетирмек керек. О, озь къолларынен, РАББИге атеште якъыладжакъ къурбан оларакъ айваннынъ тёшини ве онынъ ягъыны кетирмек керек. О, РАББИнинъ огюнде салландырыладжакъ бахшыш олсун. Руханий ягъны къурбан ерининъ устюнде якъсын, тёш исе Харунгъа ве онынъ огъулларына олсун. Айваннынъ онъ аягъыны, котериледжек бахшыш оларакъ, руханийге беринъиз. Харуннынъ огъулларындан къайсы аманлыкъ къурбанынынъ къаныны ве ягъыны кетирсе, онъа, пай оларакъ, арттаки онъ аягъыны беринъиз. Мен Исраиль огъулларынынъ аманлыкъ къурбанларындан салландырыладжакъ тёшни ве котериледжек аякъны алып, руханий Харунгъа ве онынъ огъулларына Исраиль огъулларындан эбедий пай оларакъ айырдым. Харун ве онынъ огъуллары РАББИнинъ огюнде руханийлик вазифесини башлагъан кунюнден бу оларнынъ пайлары олсун. Олар Исраиль огъулларындан айырылгъан ве вазифеге ягънен сюртюльген куню РАББИ бу пайларны оларгъа бермеге буюрды. Бу — несиллеринъиз ичюн эбедий низамнамедир. Будыр бутюн якъыладжакъ къурбан, ашлыкъ бахшышы, гуна ичюн къурбан, къабаат ичюн къурбан, вазифеге тайинленюв ичюн къурбан ве аманлыкъ къурбаны акъкъында къанундыр. РАББИ оны Мусагъа Синай дагъында буюрды. О куню Синай сахрасында о, Исраиль огъулларына РАББИге бахшышлар кетирмеге эмир этти. РАББИ Мусагъа бойле деди: — Харунны, огъулларыны, урбаларны, ягълав ичюн зейтюн ягъыны, гуна ичюн къурбан оларакъ бузавны, эки къочкъарны ве бир сепет такос пителерни ал да, бутюн джемаатны Корюшюв Чадырынынъ кириши янына топла. Муса РАББИ онъа буюргъаныны япты, ве бутюн джемаат Корюшюв Чадырынынъ кириши огюнде топланды. Сонъ Муса джемааткъа бойле деди: — РАББИ буны япмагъа буюрды. Муса Харунны ве огъулларыны огге чыкъарып, оларны сувнен ювундырды. Сонъ Харуннынъ устюне тюп урба кийдирди, белини къушакънен багълады, усть урбаны кийдирди, устюнден эфодны къойды, эфодны пекитмек ичюн, белини эфоднынъ къушагъынен багълады. Эфоднынъ устюнден кокректеки торбаны кийдирди ве торбанынъ ичине Ур ве Тум алетлерини къойды. Башына чалманы кийдирди, чалманынъ огюнден алтын тахтачыкъны, яни Азизлик Таджыны пекитти. Бу, РАББИнинъ Мусагъа буюргъаны эди. Сонъ Муса ягълав ягъыны алды ве Мескенни ве онынъ ичиндеки эр бир шейни сюртип эляллады. Бу ягъны еди кере къурбан ерининъ чевре-четине септи ве сонъ ягънен къурбан якъыладжакъ ерни, эм бутюн алетлерини, эм савутны ве онынъ саджаягъыны ягълады ве бойле этип, оларны эляллады. Сонъ бираз ягълав ягъыны Харуннынъ башына тёкти ве бойле этип, оны ягълады ве эляллады. Сонъ Муса Харуннынъ огъулларыны огге чыкъарып, устьлерине тюп урбаларны кийдирди ве беллерини къушакъларнен багълады, башларына сарыкълар багълады. Бу, РАББИнинъ Мусагъа буюргъаны эди. Сонъра Муса гуна ичюн къурбан оларакъ бузавны кетирди. Харун ве онынъ огъуллары гуна ичюн къурбанлыкъ бузавнынъ башына къолларыны къойды. Муса бузавны сойды, къаныны алып, къурбан ерининъ бойнузларына эр тарафлама пармагъынен сюртти ве къурбан ерини эляллады, къалгъан къаныны къурбан ерининъ тюбюне тёкти ве онынъ ичюн одеме этип, азиз этти. Сонъ ич алетлериндеки бутюн ягъны ве къара джигерининъ ягъыны, эки буйрегини ягъларынен берабер алды. Муса оларны къурбан еринде якъты. Бузавны, терисини ве арамлыкъларыны алып, ордудан тыш олгъан ерде якъты. Бу, РАББИнинъ Мусагъа буюргъаны эди. Сонъ Муса бутюнлей якъыладжакъ къурбан оларакъ къочкъарны кетирди. Харун ве онынъ огъуллары къолларыны къочкъарнынъ башына къойды. Муса оны сойды, къаныны къурбан ерининъ чевре-четине септи. Къочкъарны парчалады ве эм башыны, эм парчаларыны, эм ягъыны атеште якъты. Ич алетлерини ве аякъларыны сувнен ювды. Сонъ Муса бутюн къочкъарны къурбан ерининъ устюнде якъты. Бу — бутюнлей якъыладжакъ къурбандыр, атеште якъыладжакъ къурбан, РАББИге хош къокъудыр. Бу, РАББИнинъ Мусагъа буюргъаны эди. Сонъ Муса башкъа, азиз этюв къочкъарыны алып кетирди. Харун ве онынъ огъуллары къолларыны къочкъарнынъ башына къойды. Муса къочкъарны сойды, бираз къаныны алып, Харуннынъ онъ къулагъынынъ мемесине, онъ къолунынъ баш пармагъына ве онъ аягъынынъ баш пармагъына сюртти. Сонъ Муса Харуннынъ огъулларыны кетирди ве оларнынъ онъ къулакъларынынъ мемелерине, онъ къолларынынъ баш пармакъларына ве онъ аякъларынынъ баш пармакъларына бираз къан сюртти. Сонъ Муса къанны къурбан ерининъ чевре-четине септи. Къочкъарнынъ ягъыны: къуйрукъ ягъыны, ич алетлериндеки бутюн ягъны, къара джигернинъ ягъыны, эки буйрегини ягъларынен берабер ве онъ аягъыны алды. Сонъ РАББИнинъ огюнде тургъан такос питеге толу сепеттен бир такос питени, ягънен басылгъан бир такос питени, пишкен сонъ устюне ягъ сюртюльген такос питени алды ве айваннынъ ягъынынъ ве онъ аягъынынъ устюне къойды. Буларнынъ эписини Муса Харуннынъ ве огъулларынынъ къолларына берди. Олар буны РАББИнинъ огюнде салландырыладжакъ бахшыш оларакъ котерди. Муса буны оларнынъ къолларындан алып, бутюнлей якъыладжакъ къурбаннен берабер къурбан еринде якъты. Булар — руханийлерни айырып азиз этмек ичюн къурбан, РАББИге атеште якъыладжакъ къурбан ве хош къокъудыр. Сонъ Муса къочкъарнынъ тёшини алды ве РАББИнинъ огюнде салландырыладжакъ бахшыш оларакъ котерди. Азиз этюв къочкъарындан шу къысым Мусанынъ пайы эди. Бу, РАББИнинъ Мусагъа буюргъаны эди. Муса ягълав ягъыны ве къурбан ерининъ устюндеки бираз къанны алды, Харунгъа ве урбасына, огъулларына ве урбаларына септи. Бойле этип, Харунны ве урбаларыны, огъулларыны ве урбаларыны айырып азиз этти. Муса Харунгъа ве онынъ огъулларына бойле деди: — Корюшюв Чадырынынъ кириши янында этни пиширинъиз ве анда азиз этюв сепетиндеки пителернен берабер ашанъыз. Манъа: «Харун ве огъуллары оны ашасын», — деген эмир берильген эди. Эттен ве пителерден къалгъаныны якъынъыз. Азиз этилювинъизнинъ куньлери толсун деп, еди кунь девамында Корюшюв Чадырынынъ кириши янында олунъыз. Сизинъ азиз этилювинъиз еди кунь девам этсин. Бугунь япылгъан эр шейни РАББИ буюрды. Олар — сизлер ичюн одемедир. Корюшюв Чадырынынъ кириши огюнден айырылмайып, еди кунь девамында гедже-куньдюз РАББИнинъ бекчилери олунъыз. Буны япмасанъыз, оледжексинъиз. Манъа бойле эмир берильген эди. Харун ве онынъ огъуллары РАББИ Мусанен бутюн буюргъанларыны беджердилер. Секизинджи куню Муса Харунны, огъулларыны ве Исраиль акъсакъалларыны чагъырды. Харунгъа бойле деди: — Бугъалардан озюнъе гуна ичюн къурбан оларакъ бир бузавны ве бутюнлей якъыладжакъ къурбан оларакъ бир къочкъарны ал. Оларнынъ экиси де къусурсыз олсун. Оларны РАББИнинъ огюне алып кетир. Исраиль огъулларына буюр, олар гуна ичюн къурбан оларакъ бир йыллыкъ эчкини, эм де бутюнлей якъыладжакъ къурбан оларакъ бир йыллыкъ бузавны ве къойны алсынлар. Айванлар къусурсыз олмакъ керек. Даа аманлыкъ къурбаны оларакъ бир бугъаны ве бир къочкъарны алсынлар ве оларны РАББИнинъ огюне кетирсинлер, зейтюн ягъынен къарыштырылгъан ашлыкъ бахшышыны да кетирсинлер. Бугунь сизге РАББИ корюнеджектир. Мусанынъ бутюн буюргъанларыны Корюшюв Чадырынынъ кириши огюне алып кетирдилер. РАББИнинъ огюнде бутюн джемаат топланды. Муса: — РАББИнинъ сизлерге буюргъаныны япынъыз. Сонъра сизге РАББИнинъ Шурети корюнеджек, — деди. Муса Харунгъа: — Къурбан ерининъ янына бар, гуна ичюн къурбанынъны ве бутюнлей якъыладжакъ къурбанынъны алып кетир, озюнъ ве халкъ ичюн одеме эт. Халкънынъ адындан къурбан чал ве халкъ ичюн одеме эт. Бу — РАББИнинъ буюргъаныдыр, — деди. Харун къурбан ерининъ янына барды, озь адына гуна ичюн къурбанлыкъ бузавны чалды. Огъуллары онъа къанны кетирдилер, ве о, пармагъыны къангъа батырып, къурбан ерининъ бойнузларына сюртти, къалгъан къанны къурбан ерининъ тюбюне тёкти. Гуна ичюн къурбаннынъ ич ягъыны, буйреклерини ве къара джигернинъ ягъыны, РАББИ Мусагъа буюргъаны киби, къурбан ерининъ устюнде якъты. Этини ве терисини исе ордудан тышта атеште якъты. Сонъ бутюнлей якъыладжакъ къурбанны чалды. Огъуллары онъа къанны кетирдилер. Харун къанны къурбан ерининъ чевре-четине септи. Бутюнлей якъыладжакъ къурбанны: къурбаннынъ эписи къысымларыны ве башыны Харунгъа бердилер. Харун эписини къурбан ерининъ устюнде якъты. Ич алетлеринен аякъларыны сувнен ювды ве бутюнлей якъыладжакъ къурбаннынъ устюнде, къурбан еринде якъты. Бундан сонъ Харун халкънынъ адына къурбанны алып кетирди. Халкънынъ адына гуна ичюн къурбан текени алып чалды ве, биринджи къурбанны киби, оны да гуна ичюн къурбан оларакъ кетирди. Бутюнлей якъыладжакъ къурбанны о, кереги киби алып кетирди. Ашлыкъ бахшышларыны да алып кетирди. Авучларыны ашлыкъкъа толдурып, къурбаннынъ устюне къойып якъты. Бу, сабадаки бутюнлей якъыладжакъ къурбанлардан гъайры эди. Халкънынъ адына аманлыкъ къурбаны оларакъ бугъаны ве къочкъарны чалды. Харуннынъ огъуллары онъа бираз къан кетирдилер, ве Харун къурбан ерининъ чевре-четине къан септирди. Онъа бугъанынъ ич ягъыны, къочкъарнынъ ич ягъыны: къуйрукъ ягъыны, ич алетлериндеки ягъны, буйреклерни ве къара джигернинъ ягъыны кетирдилер, ич ягъыны тёш къысмына къойдылар, ве Харун ягъларны къурбан ерининъ устюнде якъты. Муса буюргъаны киби, Харун тёш этини ве онъ аягъыны салландырыладжакъ бахшыш оларакъ РАББИнинъ огюне котерди. Гуна ичюн къурбанны, бутюнлей якъыладжакъ къурбанны ве аманлыкъ къурбаныны кетирген сонъ, Харун халкъкъа догъру къолларыны узатып, оларгъа яхшылыкъ тиледи ве ашагъы тюшти. Муса ве Харун Корюшюв Чадырына кирдилер. Андан тышары чыкъкъан сонъ, халкъкъа яхшылыкъ тиледилер. О заман РАББИнинъ Шурети бутюн халкъкъа корюнди. РАББИнинъ огюнден атеш чыкъты ве къурбан ерининъ устюндеки бутюнлей якъыладжакъ къурбанны ве ич ягъларыны бутюнлей якъты. Бутюн халкъ буны корьди. Эписи къуванчтан къычырдылар ве ерге бетлеринен тийдилер. Харуннынъ огъуллары Надав ве Авиху эр бири озь комюр табагъыны алып, ичлерине атеш, атешнинъ устюне къокъулы отлар къойдылар. Сонъ РАББИнинъ огюне, Онынъ эмирине къаршы олгъан атешни кетирдилер. Сонъ РАББИден атеш чыкъты ве оларны якъып ёкъ этти. Олар РАББИнинъ огюнде ольдилер. Муса Харунгъа бойле деди: — РАББИ: «Манъа якъынлашкъан адамларда азизлигимни косьтеририм, бутюн халкънынъ огюнде шуретли олурым», — дегенде, буны козьде тута эди. Харун индемеди. Муса Харуннынъ эмджеси Уззиэлнинъ огъулларыны Мишаэлни ве Элцафанны чагъыртты ве оларгъа: — Барынъыз да, къардашларынъызны Мукъаддес Ерден алып, ордудан тышарыгъа чыкъарынъыз, — деди. Олар бардылар ве, Мусанынъ буюргъанына коре, оларнынъ джесетлерини ордудан тышарыгъа чыкъардылар. Олар даа тюп урбаларында эдилер. Муса Харунгъа ве онынъ огъулларына Элазаргъа ве Итамаргъа: — Сачларынъызны дагъытманъыз, урбаларынъызны йыртманъыз. Ёкъса, сизлер олерсинъиз ве бутюн джемаатнынъ башына РАББИнинъ ачувы тюшер. Къардашларынъыз ве бутюн Исраиль халкъы исе РАББИнинъ атешине якъкъан бу адамларнынъ артындан янып агъламакъ мумкюн. Ольмемек ичюн, Корюшюв Чадырындан чыкъманъыз, чюнки сиз РАББИнинъ ягълав ягъынен ягъландынъыз, — деди. Олар Мусанынъ буюргъаныны яптылар. РАББИ Харунгъа бойле деди: — Сен ве огъулларынъ Корюшюв Чадырына киргенинъизде, шарап ве башкъа насылдыр ичкилер ичменъиз. Ёкъса, сиз олерсинъиз. Несиллеринъизге бу эбедий низамнаме олсун. Азиз шейни адий шейден, арам шейни элял шейден айырынъыз, Исраиль огъулларыны РАББИ Муса ярдымынен бильдирген эр бир низамнамелерге огретинъиз. Муса Харунгъа ве онынъ къалгъан эки огълу Элазаргъа ве Итамаргъа бойле деди: — РАББИнинъ атеште якъыладжакъ бахшышларындан къалгъан ашлыкъ бахшышыны алынъыз да, такос пителерни къурбан ерининъ янында ашанъыз. Бу — улу азизликтир. Оны азиз ерде ашанъыз. Бу, РАББИнинъ атеште якъыладжакъ бахшышларындан сенинъ ве огъулларынънынъ пайыдыр. Бу, манъа буюрылгъан эди. Салландырыладжакъ бахшыш олгъан тёшни ве котериледжек бахшыш олгъан аякъны темиз ерде ашанъыз. Эм санъа, эм огъулларынъа, эм къызларынъа оны ашамагъа мумкюн. Бу — Исраиль огъулларынынъ аманлыкъ къурбанларындан сенинъ ве огъулларынънынъ пайыдыр. Олар котериледжек бахшыш оларакъ аякъны ве салландырыладжакъ бахшыш оларакъ тёшни атеште якъыладжакъ ягълар бахшышларынен берабер кетирмек ве РАББИнинъ огюнде котермек кереклер. Бу, эбедиен сенинъ ве огъулларынънынъ пайы оладжакъ. РАББИнинъ буюргъаны будыр. Муса гуна ичюн къурбан оларакъ кетиреледжек текени къыдырып башлады, лякин теке энди якъылгъан эди. Муса Харуннынъ къалгъан огъулларына Элазаргъа ве Итамаргъа пек ачувланды. — Не ичюн сиз гуна ичюн къурбанны азиз ерде ашамадынъыз? — деп сорады о. — Бу — улу азизликтир. Онынъ ярдымынен сизлер РАББИнинъ огюнде джемаатнынъ гуналарыны чыкъармакъ ве олар ичюн одеме этмек керексинъиз. Шимди сиз текенинъ къаныны Мукъаддес Ерге кирсетмединъиз. Манъа буюрылгъанына коре, сиз оны азиз ерде ашамакъ керек эдинъиз. Харун Мусагъа бойле деди: — Бугунь олар гуна ичюн къурбанны ве бутюнлей якъыладжакъ къурбанны РАББИнинъ огюне алып кетирдилер. Бу меним башыма тюшти. Эгер мен гуна ичюн къурбанны ашасам, бу, РАББИнинъ козюнде яхшы олурмы? Муса буны эшитип, разы олды. РАББИ Мусагъа ве Харунгъа бойле деди: — Исраиль огъулларына бойле айт: Ер юзюнде яшагъан бутюн айванлардан буларны ашамагъа мумкюн. Туякълары болюнген, я да экиге айырылгъан ве кевшекни кевшеген эр бир айванны ашанъыз. Лякин кевшекни кевшеген ве туякълары экиге болюнген айванлардан мына буларны ашаманъыз. Девени ашаманъыз, чюнки о, кевшекни кевшесе де, онынъ экиге болюнген туякълары ёкъ. О, сиз ичюн арамдыр. Къая къоянны ашаманъыз, чюнки о, кевшекни кевшесе де, онынъ экиге болюнген туякълары ёкъ. О, сиз ичюн арамдыр. Тавшанны ашаманъыз, чюнки о, кевшекни кевшесе де, онынъ экиге болюнген туякълары ёкъ. О, сиз ичюн арамдыр. Домузны ашаманъыз, чюнки туякълары болюнген, я да экиге айырылгъан олса да, о, кевшемей. О, сиз ичюн арамдыр. Бу айванларнынъ этини ашаманъыз, олюсине де токъунманъыз. Олар сиз ичюн арамдыр. Сувда яшагъанларнынъ эписинден буларны ашамакъ мумкюн. Сувда, денъизде я да дерьяларда яшагъан ялдавучларынен пуллары олгъанларнынъ эр тюрлю сойларыны ашанъыз. Сувда ялдагъанларнынъ ве яшагъанларнынъ эписи сойларындан, денъиздеки ве дерьялардаки пулларынен ялдавучлары олмагъан сойлары сиз ичюн арамдыр. Булар сиз ичюн арам; этлерини ашаманъыз, олюлери де сиз ичюн пистир. Сувда яшагъан бутюн пулларынен ялдавучлары олмагъан сойлары сиз ичюн арам. Мына бу къушлардан игренинъиз, буларны арам сайып, ашаманъыз: къарталны, акъбабаны, денъиз къарталыны, шаинни, санкъурны ве онынъ ич бир союны, къузгъунны ве онынъ ич бир союны, девекъушуны, миявкъушны, чагъаланы, къыргъыйны ве онынъ ич бир союны, пугъуны, бакъланны, аджибабаны, акъ байкъушны, къашыкъ къушны, леш къарталыны, лейлекни, балыкъ чильни ве онынъ ич бир союны, опепопны ве яркъанатны. Къанатлары олгъан, лякин ерге дёрт аягъынен баскъан боджеклернинъ эписи сиз ичюн арамдыр. Къанатлары олгъан, ерге дёрт аягъынен баскъан боджеклерден тек узун баджакълы аякъларыны сычрамакъ ичюн къуллангъан базыларыны ашамагъа мумкюн. Буларны ашанъыз: чёль сарынчкъаны ве онынъ союны, адий сарынчкъаны ве онынъ союны, чегертки ве онынъ союны, ве чырчырнаны ве онынъ союны. Къалгъан башкъа эписи дёртаякълы ве къанатлы олгъан боджеклер сиз ичюн арам. Сизни арам этеджек шейлер булардыр: айтылгъанларнынъ олюсине токъунгъан эр ким акъшамгъадже арам олур. Ким буларнынъ олюсини къолуна алса, урбасыны ювмакъ керек ве акъшамгъадже арам олур. Туякълары болюнген, амма экиге айырылмагъан, эм де кевшекни кевшемеген эр бир айван сиз ичюн арамдыр. Оларгъа токъунгъан эр бир адам арам олур. Дёртаякълы айванлардан панджаларынен ерге басып юргенлер сиз ичюн арамдыр. Оларнынъ олюсине токъунгъан эр бир адам акъшамгъадже арам олур. Оларнынъ олюсини къолуна алгъан адам озь урбасыны ювдурсын. Акъшамгъадже о, арам олур. Бу айванлар сиз ичюн арамдыр. Ер юзюнде огъул чыкъаргъан махлюкълардан булар сиз ичюн арамдыр: кёр сычан, сычан, кесертки ве онынъ сою, геккон, варан, саламандра ве хамелеон. Ер юзюнде огъул чыкъаргъан махлюкълардан булар сиз ичюн арамдыр. Оларнынъ олюсине токъунгъан эр ким акъшамгъадже арам олур. Эгер оларнынъ олюси бир шейге тюшсе, о шей арам олур: эр бир агъач савут, я да урба, я да тери, я да чувал, я да башкъа бир ишке ярагъан шей арамланаджакъ. Оларны сув ичине къоймакъ керек. Акъшамгъадже олар арам оладжакъ, сонъра исе темизленеджек. Булардан бири балчыкъ бардакъкъа тюшсе, ичиндеки арамланаджакъ. Савутны парламакъ керек. Бу савуттан ичине сув къошулгъан эр бир аш, эм де ичине бойле савуттан къошулгъан сувнен ичимлик арам оладжакъ. Шу махлюкъларнынъ олюси ненинъ устюне тюшсе, оны арамлар. Собанен оджакъны бозмакъ керек. Олар арам ве сиз ичюн арам къаладжакъ. Ялынъыз чокъракъ ве таш ичинде оюлып япылгъан хавузнынъ суву темиз къаладжакъ. Шу махлюкъларнынъ олюсине токъунгъан адам арам олур. Эгер бу махлюкъларнынъ олюси сачыладжакъ урлукъ устюне тюшсе, о урлукъ темиз олур. Амма олюси сувгъа къоюлгъан урлукъ устюне тюшсе, урлукъ сиз ичюн арамдыр. Эти ашалгъан айванлардан бири ольгенде, онынъ олюсине токъунгъан адам акъшамгъадже арам олур. Айваннынъ олюсини ашагъан адам озь урбаларыны ювсун ве акъшамгъадже арам олур. Онынъ олюсини алып кеткен адам да урбаларыны ювсун ве акъшамгъадже арам олур. Ер юзюнде огъул чыкъаргъан махлюкълар сиз ичюн арамдыр, оларны ашамагъа олмаз. Къурсакъ устюнде сюйрекленгенлерни, дёртаякълы юргенлерни я да чокъаякълы махлюкъларны, эм де ер юзюнде огъул чыкъаргъан ич бир махлюкъларны ашаманъыз, чюнки олар арамдыр. Насылдыр огъул чыкъаргъан махлюкълар себебинден джанларынъызны пис этменъиз, оларнынъ себебинден озьлеринъизни арамламанъыз. Мен — РАББИм, сизинъ Алланъыз. Озьлеринъизни азиз этинъиз. Азиз олунъыз, чюнки Мен азизим. Ер юзюнде сюйрекленген махлюкънынъ себебинден джанынъызны арамламанъыз. Мен — РАББИм. Сизинъ Алланъыз олмакъ ичюн, Мен сизни Мысыр топрагъындан чыкъардым. Шунынъ ичюн азиз олунъыз, чюнки Мен азизим. Айванлар, къушлар, сувда ве ер юзюнде эр бир чокълашкъан ве къыбырдагъан махлюкълар акъкъында къанун будыр. Арам шейни элял шейден айырынъыз, эти ашамагъа мумкюн олгъан айванларны мумкюн олмагъан айванлардан айырынъыз. РАББИ Мусагъа бойле деди: — Исраиль огъулларына бойле айт: Бир къадын юкке къалып огълан бала тапкъан сонъ, еди кунь девамында арам олур. Устю кирленген куньлеринде киби, о, арам олур. Секизинджи куню бала сюннет этильсин. Къадын 33 кунь беклеп, къанларындан темизленсин. Ич бир азиз шейге токъунмасын, темизленюв куньлери битмегендже, Азиз Ерге якъынлашмасын. Къадын къыз бала тапкъан сонъ исе, эки афта девамында арам олур. Устю кирленген куньлеринде киби, о, арам олур. Сонъра о, 66 кунь беклеп, къанларындан темизленсин. Огълан я да къыз бала ичюн темизленюв куньлери кечкен сонъ, къадын руханийге, Корюшюв Чадырынынъ киришине бутюнлей якъыладжакъ къурбан оларакъ бир йыллыкъ къозуны, эм де гуна ичюн къурбан оларакъ гогерджин баласыны я да кийик гогерджинни кетирмек керек. Руханий буны РАББИнинъ огюне кетирсин ве къадын ичюн одеме этсин. Сонъ о, озь къанларындан темиз оладжакъ. Огълан я да къыз бала тапкъан къадын акъкъындаки къанун будыр. Эгер бу къадын къойны кетирип оламаса, эки кийик гогерджинни я да эки гогерджин баласыны кетирсин. Биринджиси — бутюнлей якъыладжакъ къурбан, экинджиси — гуна ичюн къурбан олсун. Руханий онынъ ичюн одеме этсин, ве къадын темиз оладжакъ. РАББИ Мусагъа ве Харунгъа бойле деди: — Биревнинъ терисинде шишик, къабукълы яра я да насылдыр парлакъ леке пейда олгъанда ве о, тери хасталыгъына ошагъанда, оны Харун руханийге я да руханий олгъан огъулларындан бирине алып кельмек керек. Руханий терисиндеки хасталыкъкъа бакъсын. Эгер хаста ериндеки сачлар агъаргъан, эм де хаста ери терининъ ичине терен кирип кеткен олса, бу — кечиджи тери хасталыгъыдыр. Хастаны бакъкъан руханий оны арам илян этсин. Эгер хастанынъ терисинде олгъан леке агъаргъан, лякин терининъ ичине терен кирип кетмеген олса, хаста ериндеки сачлар да агъармагъан олса, руханий хаста адамны еди куньге башкъа адамлардан айырсын. Единджи куню руханий хастаны бакъсын. Эгер хаста ери олгъаны киби къалса ве териси бою даркъалмаса, руханий хастаны даа еди куньге башкъа адамлардан айырсын. Единджи куню руханий кене хастаны бакъсын. Эгер хаста ери уфакълашса ве териси бою даркъалмаса, руханий адамны темиз илян этсин. Бу — адий бурьтюк тёкюлюви. Хаста озь урбаларыны ювсун ве темиз сайылсын. Эгер хаста адам руханийге келип темизленген сонъ, бурьтюк тёкюлюви териси бою даркъалып башласа, о кене руханийге бармакъ керек. Руханий бурьтюк тёкюлювининъ териси бою даркъалып башлагъаныны корьсе, хастаны арам илян этсин. Бу — кечиджи тери хасталыгъыдыр. Тери хасталыгъы олгъан адамны руханийге кетирмек керек. Руханий оны бакъсын. Эгер терисиндеки шишик беяз, устюндеки сачлары да агъаргъан олса, шишикте де ачыкъ яра корюльсе, бу — тенинде девамлы тери хасталыгъыдыр. Руханий хастаны арам илян этсин ве башкъа адамлардан айырсын, чюнки о, арамдыр. Эгер тери хасталыгъы даркъалса ве хастанынъ бутюн тенини баштан-аякъ къаплап алса, руханий оны бакъсын. Тери хасталыгъы хастанынъ бутюн тенини баштан-аякъ къаплагъан олса, лякин онынъ бутюн тени беяз олса, руханий о адамны темиз деп илян этсин. О, темиздир. Амма хастанынъ тенинде ачыкъ яра корюльсе, о, арамдыр. Эгер руханий ачыкъ яраны корьсе, о, хастаны арам деп илян этсин. Ачыкъ яра арамдыр. Бу — кечиджи тери хасталыгъыдыр. Амма ачыкъ яра денъишип, тюсю беязгъа чевирильсе, хаста адам руханийге кельсин. Руханий хастаны бакъсын. Эгер хаста ери агъаргъан олса, руханий хаста адамны темиз деп илян этсин. Шу адам темиз сайылсын. Эгер биревнинъ терисинде ишлев чыкъып, яхшы олгъан олса, ве ишлевнинъ еринде беяз бир шишик я да беяз я къырмызылы тюстеки бир леке пейда олгъан олса, о руханийге кетсин. Руханий оны бакъсын. Эгер хаста ери терининъ ичине кирип кеткен олса, эм де устюндеки сачлар агъаргъан олса, руханий хастаны арам деп илян этсин. Бу — кечиджи тери хасталыгъы. О, ишлев еринде пейда олды. Лякин руханий хастаны бакъкъанда, хаста ери устюндеки сачлар агъармагъан олса, эм де терининъ ичине кирип кетмеген олса ве козьге чарпмаса, руханий шу адамны еди куньге башкъа адамлардан айырсын. Эгер хасталыкъ тери бою даркъалып башласа, руханий адамны арам деп илян этсин. Бу — кечиджи тери хасталыгъыдыр. Эгер парлакъ леке кечмейип, даркъалмагъан олса, бу — ишлевнинъ къабугъыдыр. Руханий адамны темиз деп илян этсин. Эгер биревнинъ тенинде атеш яныгъы олса ве яныкъ еринде къырмызылы я беяз леке пейда олса, руханий яраны бакъсын. Лекенинъ устюндеки сачлар агъаргъан олса, леке тери ичине кирип кеткен олса, бу — кечиджи тери хасталыгъыдыр. О, янгъан ерде пейда олды. Руханий шу адамны арам деп илян этсин. Бу — кечиджи тери хасталыгъыдыр. Лякин эгер руханий парлакъ лекедеки сачлар агъармагъаныны, хаста ери тери ичине кирип кетмегенини ве онынъ къараргъаныны корьсе, о, хастаны еди куньге башкъа адамлардан айырсын. Единджи куню руханий хастаны бакъсын. Эгер хаста ери териси бою даркъалгъаныны корьсе, руханий шу адамны арам деп илян этсин. Бу — кечиджи тери хасталыгъыдыр. Эгер леке кечмейип, териси бою даркъалмагъан олса, эм де бираз къараргъан олса, бу — яныкътан пейда олгъан бир шишиктир. Руханий адамны темиз деп илян этсин, чюнки бу — яныкъ ярасынынъ изидир. Акъайнынъ я да къадыннынъ башында я да сакъалында хаста ери пейда олгъанда, руханий хаста ерини бакъсын. Хаста ери тери ичине кирип кеткен олса, устюндеки сачы да индже ве сараргъан олса, руханий адамны арам деп илян этсин. Бу — къуйпадыр, башындаки я да сакъалындаки тери хасталыгъыдыр. Руханий къуйпаны бакъсын. Эгер о, тери ичине кирип кетмеген олса, эм де устюндеки сачлары къара олмаса, руханий хастаны еди куньге башкъа адамлардан айырсын. Единджи куню руханий хаста ерини бакъсын. Эгер къуйпа даркъалмагъан, устюндеки сачлар сарармагъан ве къуйпа тери ичине кирип кетмеген олса, хастаны тыраш этмек керек. Амма къуйпа ерини тыраш этмеге олмаз. Руханий хастаны даа еди куньге башкъа адамлардан айырсын. Единджи куню руханий къуйпа ерини бакъсын. Къуйпа териси бою даркъалмагъан олса ве тери ичине кирип кетмеген олса, руханий хастаны темиз деп илян этсин. Хаста адам урбаларыны ювсун ве темиз сайылсын. Хаста темизленген сонъ, къуйпа онынъ териси бою даркъалып башласа, руханий оны кене бакъсын. Къуйпа териси бою даркъалгъан олса, руханий сараргъан сачны къыдырмасын. Шу адам арамдыр. Эгер къуйпа олгъаны киби къалса ве устюнде къара сач осип чыкъса, демек, къуйпа кечкендир. Адам темиздир. Руханий оны темиз деп илян этсин. Акъай я да къадыннынъ тенинде беяз лекелер пейда олгъанда, руханий оларгъа бакъсын. Эгер теридеки лекелер акъчиль беязлы олсалар, бу тери устюнде чыкъкъан адий бурьтюк тёкюлювидир. Адам темиздир. Эгер биревнинъ сачы тёкюлип битсе, бу адам таздыр. О темиз. Эгер башынынъ огдеки сачлары тёкюлип битсе, бу тазлашкъан манълайлы адамдыр. О темиз. Эгер тазда я да тазлашкъан манълайда беязлы-къырмызылы леке олса, анда тери хасталыгъы чыкъкъандыр. Руханий адамны бакъсын. Тазындаки я да тазлашкъан манълайындаки шишик беязлы-къырмызылы олып, тери хасталыгъына ошагъаныны корьсе, адам тери хасталыгъына огърагъандыр. О, арамдыр. Башындаки хасталыгъы ичюн руханий оны арам деп илян этсин. Тери хасталыгъы олгъан адам озь урбасыны йыртсын, сачларыны дагъытсын. Адам агъзына къадар къапалы олсун ве: «Арам! Арам!» — деп къычырсын. Бутюн хаста олгъан вакътында о, арам сайылсын. О, башкъа адамлардан айры, ордудан тыш ерде яшасын. Урбада куф корюльгенде: юнь я да кетен бир урбада, юнь я да кетен, я да тери я териден япылгъан шейде пейда олгъанда, ве урбада, териде, орьме я да токъума безде, териден япылгъан насылдыр шейде ешильтим я да къырмызылы леке корюльгенде, бу — кечиджи куфтир. Шу шейни руханийге косьтермек керек. Руханий шу шейни бакъсын ве еди куньге оны айры къалдырсын. Единджи куню руханий шу шейни бакъсын. Эгер урбадаки, юнь я да кетен, теридеки я да териден япылгъан башкъа бир шейнинъ устюнде куф даркъалгъан олса, бу — кечиджи куфтир. О, арам. Руханий устюнде куфу олгъан урбаны, я да юнь я кетен, я да териден япылгъан бирде-бир шейни якъсын, чюнки бу — кечиджи куфтир. Оны якъмакъ керек. Эгер руханий урбадаки, орьме я да токъума безде, я да териден япылгъан бирде-бир шейнинъ устюндеки куф даркъалмагъаныны корьсе, руханий куф олгъан шейни ювмагъа буюрсын. Сонъ шу шейни даа еди куньге айры къалдырсын. Куф тийген шей ювулгъан сонъ, руханий оны бакъсын. Эгер куф денъишмеген олса, о, даркъалмагъан олса да, о, эп бир арамдыр. Куф шейнинъ онъ я да терс тарафыны ургъаны фаркъы ёкъ, оны эп бир якъмакъ керек. Эгер ювулгъан сонъ куф козьге чарпмаса, руханий о куфлю ерни урбадан, териден я да орьме я да токъума безден йыртсын. Эгер куф шу урбада, орьме я да токъума безде я да териден япылгъан бирде-бир шейнинъ устюнде кене чыкъса, бу — кечиджи куфтир. Куфлю шейни якъмакъ керек. Эгер ювулгъан урбадан, орьме я да токъума безден я да териден япылгъан бирде-бир шейнинъ устюнден куф кетсе, оларны бир даа ювмакъ керек. Сонъ олар темиз оладжакъ. Мына юнь я да кетен урбасында, орьме я да токъума безден я да териден япылгъан бирде-бир шейде пейда олгъан куф акъкъында ве шу шейлерни арам я да темиз илян эткени акъкъында къанундыр. РАББИ Мусагъа бойле деди: — Мына тери хасталыгъы олгъан адамны насыл темизлемек акъкъында къанундыр. Меселени руханийге бильдирсинлер. Руханий ордудан тыш чыкъып, хастаны бакъсын. Эгер хаста озь тери хасталыгъындан тюзелип яхшы олгъан олса, руханий темизленеджек адам ичюн эки тири элял къушны, кедр терегини, ачыкъ къырмызы йипни ве эзов отуны алып кетирмеге буюрсын. Руханий чокъракъ сувунен толдурылгъан балчыкъ бардакъ устюнде бир къушны соймагъа эмир этсин. Сонъ руханий сагъ къалгъан къушны алсын ве оны, эм де кедр терегини, ачыкъ къырмызы йипни ве эзов отуны чокъракъ сувунынъ устюнде союлгъан къушнынъ къанына батырсын ве тери хасталыгъындан темизленеджек адамгъа еди кере сепсин. Сонъ руханий хастаны темиз деп илян этсин, тири къушны исе чёльге йиберсин. Темизленеджек адам урбаларыны ювсун, бутюн сачларыны тыраш этсин, сувнен ювунсын, ве сонъра темиз оладжакъ. Сонъ онынъ ордугъа кирмеге акъкъы оладжакъ, амма еди кунь о озь чадырындан тыш яшасын. Единджи куню о башындаки бутюн сачларыны, сакъалыны, къашларыны ве тенинде олгъан бутюн сачларны тыраш этсин, урбаларыны ювсун, беденини де сувнен ювсун. Сонъ о, темиз оладжакъ. Секизинджи куню о, эки къусурсыз къозуны, бир йыллыкъ къусурсыз къойны, ашлыкъ бахшышы оларакъ зейтюн ягъынен къарыштырылгъан учь чанакъ энъ яхшы богъдай унны ве бир кучюк бардачыкъ зейтюн ягъыны алып кетирсин. Темизлеген руханий бутюн бу шейлерни ве темизленеджек адамны РАББИнинъ огюне Корюшюв Чадырынынъ кириши огюне къойсун. Руханий бир къозуны алып, оны кучюк бардачыкъ зейтюн ягъынен берабер къабаат ичюн къурбан оларакъ кетирсин ве салландырыладжакъ бахшыш оларакъ РАББИнинъ огюнде котерсин. О, къозуны азиз ерде, гуна ичюн къурбан ве бутюнлей якъыладжакъ къурбан союлгъан ерде сойсун. Къабаат ичюн бу къурбан — гуна ичюн къурбан кибидир. О, руханийнинъки олсун. Бу — улу азизликтир. Руханий къабаат ичюн къурбаннынъ бираз къаныны алсын ве темизленеджек адамнынъ онъ къулагъынынъ мемесине, онъ къолунынъ баш пармагъына ве онъ аягъынынъ баш пармагъына сюртсюн. Сонъ руханий бираз зейтюн ягъыны сол авучына тёксюн, онъ къолунынъ пармагъыны сол авучындаки ягъгъа батырсын ве РАББИнинъ огюне еди кере ягъны сепсин. Сонъ авучындаки ягъны руханий темизленеджек адамнынъ онъ къулагъынынъ мемесине, онъ къолунынъ баш пармагъына, онъ аягъынынъ баш пармагъына, къабаат ичюн къурбандан олгъан къан ерлерине сюртсюн. Авучында къалгъан зейтюн ягъыны руханий темизленеджек адамнынъ башына къойсун ве РАББИнинъ огюнде онынъ ичюн одеме этсин. Руханий гуна ичюн къурбанны кетирсин, темизленеджек адамнынъ ичюн одеме этсин ве оны озь арамлыгъындан темизлесин. Сонъра о, бутюнлей якъыладжакъ къурбанны кетирсин. Руханий бутюнлей якъыладжакъ къурбанны ве ашлыкъ бахшышыны къурбанлыкъ устюне къойсун. Бойле этип, о адам ичюн одеме этсин. Сонъ о, темиз оладжакъ. Эгер адам фукъаре олып, буларны алмагъа чареси олмаса, о, озю ичюн одеме этмеге, къабаат ичюн къурбан оларакъ, салландырыладжакъ бахшыш оларакъ бир къозуны алып кетирсин, эм де ашлыкъ бахшышы оларакъ зейтюн ягъынен къарыштырылгъан бир чанакъ энъ яхшы богъдай унуны ве бир кучюк бардачыкъ зейтюн ягъыны алып кетирсин. Эм де кучю олгъаны къадар, эки кийик гогерджинни я да эки гогерджин баласыны алсын. Олардан бири — гуна ичюн къурбан, экинджиси исе — бутюнлей якъыладжакъ къурбан олсун. Темизленювининъ секизинджи куню о, оларны руханийге, Корюшюв Чадырынынъ киришине, РАББИнинъ огюне кетирсин. Руханий къабаат ичюн къурбан къозусыны ве кучюк бардачыкъ зейтюн ягъыны алсын ве буларны салландырыладжакъ бахшыш оларакъ РАББИнинъ огюнде котерсин. Къабаат ичюн къурбан къозусыны чалсын. Руханий къабаат ичюн къурбаннынъ бираз къаныны алсын, темизленеджек адамнынъ сагъ къулагъынынъ мемесине, онъ къолунынъ баш пармагъына ве онъ аягъынынъ баш пармагъына сюртсюн. Сонъ руханий сол авучына бираз зейтюн ягъыны тёксюн. Сагъ пармагъыны сол авучнынъ ягъына батырсын ве РАББИнинъ огюнде еди кере сепсин. Сонъ авучындаки ягъны руханий темизленеджек адамнынъ онъ къулагъынынъ мемесине, онъ къолунынъ баш пармагъына, онъ аягъынынъ баш пармагъына, къабаат ичюн къурбандан олгъан къан ерлерине сюртсюн. Авучында къалгъан зейтюн ягъыны руханий темизленеджек адамнынъ башына къойсун ве РАББИнинъ огюнде онынъ ичюн одеме этсин. Темизленеджек адамнынъ кетирген шейине коре, о, бир кийик гогерджинни я да бир гогерджин баласыны алсын ве бир къушны гуна ичюн къурбан оларакъ кетирсин, экинджисини исе ашлыкъ бахшышынен берабер бутюнлей якъыладжакъ къурбан оларакъ кетирсин. Бойле этип, руханий темизленеджек адам ичюн РАББИнинъ огюнде одеме этсин. Бу, тери хасталыгъы олгъан, амма темизленген вакътында ёкъсул олгъан адам акъкъында къанундыр. РАББИ Мусагъа ве Харунгъа бойле деди: — Мен сизге мульк оларакъ береджек Ханаан топрагъына киргенинъизде, топрагъынъыздаки эвлеринъизге куфни ёлласам, эв саиби руханийге барсын, эвинде куфке ошагъан шей пейда олгъаны акъкъында хабер этсин. Руханий эвге кирмезден эвель, онынъ буюргъанына коре, эв ичиндеки эписи шейлерни тышкъа чыкъарсынлар. Ёкъса эв ичиндеки бутюн шейлер арам оладжакълар. Бундан сонъ руханий эвни корьмеге кельсин. О, куфке бакъсын. Эгер эв диварларындаки куф ешильтим я да къырмызылы лекелер олып, диварнынъ ичине кирип кеткен олса, руханий эвден киришине чыкъсын ве эвни еди куньге къапатсын. Единджи куню руханий артына къайтсын ве кене эвни бакъсын. Эгер о, куф диварлар бою даркъалгъаныны корьсе, руханий куфлю ташларны чыкъармагъа ве шеэрден тышарыгъа, арам бир ерге атмагъа буюрсын. Эвнинъ ичини къырсынлар ве къырылгъаныны шеэрден тышарыгъа, арам бир ерге тёксюнлер. Чыкъарылгъан ташларнынъ ерине башкъа ташларны къойсунлар, эвни янъы тобанлы балчыкънен сыласынлар. Ташлары чыкъарылып, сылавы къырылып, янъыдан сылангъан эвнинъ диварларында куф кене пейда олса, руханий барып эвни бакъсын. Куф эв бою даркъалгъан олса, бу — кечиджи куфтир. Эв арамдыр. Бу эвни йыкъмакъ керек, ташларыны, тахталарыны, бутюн сылавыны да шеэрден тышарыгъа, арам бир ерге атмакъ керек. Эвнинъ къапалы олгъан куньлеринде эвге кирген бирев акъшамгъа къадар арам олур. О эвде ятып юкълагъан я да аш ашагъан адам озь урбаларыны ювмакъ керек. Эвни янъыдан сылагъандан сонъ, руханий эвге кирип бакъкъанда, куф даркъалмагъаныны корьсе, руханий эвни темиз деп илян этсин, чюнки куф кечкен эди. Эвни темизлемек ичюн, о, эки къушны, кедр терегини, ачыкъ къырмызы йипни ве эзов отуны алсын ве чокъракъ сувунен толдурылгъан балчыкъ бардакъ устюнде бир къушны чалсын. Сонъ кедр терегини, эзов отуны, ачыкъ къырмызы йипни ве тири къушны алсын, оларны союлгъан къушнынъ къанына ве чокъракъ сувуна батырсын, эвнинъ устюне еди кере сепсин. Бойле этип, о, эвни къушнынъ къанынен, чокъракъ сувунен, тири къушнен, кедр терегинен, эзов отунен ве ачыкъ къырмызы йипнен темизлейджек. Сонъра тири къушны шеэрден тыш, тарлагъа йиберсин ве эв ичюн одеме этсин. Сонъ эв темиз олур. Эр тюрлю тери хасталыгъы, къуйпа, урба устюндеки ве эв ичиндеки куф, шишик, къабукълы яра ве парлакъ лекелер акъкъында къанундыр. Булар не вакъыт арам, не вакъыт темиз олгъаны бу къанунгъа коре белли олсун. Тери хасталыгъы ве куф акъкъындаки къанун будыр. РАББИ Мусагъа ве Харунгъа бойле деди: — Исраиль огъулларына бойле илян этинъиз: Адамнынъ беденинден бир акъув олгъанда, озь акъувындан о адам арамдыр. Акъувы ичюн арамлыкъ акъкъында къанун будыр. Акъув акъа берсе де, акъып битсе де, адам энди арамдыр. Акъувы олгъан адамнынъ яткъан эр тюрлю тёшеги, отургъан эр бир ери арамдыр. Ким онынъ яткъан ерине токъунса, озюни ве озь урбаларыны сувнен ювмакъ керек. Акъшамгъадже о, арам олур. Ким акъувы олгъан адамнынъ отургъан ерине отурса, озюни ве озь урбаларыны сувнен ювмакъ керек. Акъшамгъадже о, арам олур. Ким акъувы олгъан адамнынъ тенине токъунса, озюни ве озь урбаларыны сувнен ювмакъ керек. Акъшамгъадже о, арам олур. Акъувы олгъан адам темиз адамгъа тюкюрсе, шу адам озюни ве озь урбаларыны сувнен ювмакъ керек. Акъшамгъадже о, арам олур. Акъувы олгъан адам отургъан эр араба акъшамгъадже арам олур. Ким онынъ отургъан бирде-бир шейге токъунса, акъшамгъадже арам олур. Ким буларнынъ бирде-бир шейини ташыса, о, озюни ве озь урбаларыны сувнен ювмакъ керек. Акъшамгъадже о, арам олур. Акъувы олгъан адам къолларыны ювмаздан биревге токъунса, о адам озюни ве озь урбаларыны сувнен ювмакъ керек. Акъшамгъадже о, арам олур. Акъувы олгъан адам бирде-бир балчыкъ бардакъкъа токъунса, оны парламакъ керек. Агъачтан япылгъан эр бир савутны сувнен ювмакъ керек. Акъувы олгъан адамнынъ акъувы кесильген сонъ, о темизленмек ичюн еди кунь беклесин. Сонъ о, урбаларыны ювсун. Озь беденини о, чокъракъ сувунен ювмакъ керек. Сонъ о, темиз олур. Секизинджи куню о, эки кийик гогерджинни я да эки гогерджин баласыны алсын, РАББИнинъ огюне, Корюшюв Чадырынынъ киришине кельсин ве оларны руханийге берсин. Руханий бирини гуна ичюн къурбан оларакъ, экинджисини исе бутюнлей якъыладжакъ къурбан оларакъ кетирсин. Бойле этип, руханий онынъ акъувы ичюн РАББИнинъ огюнде одеме этсин. Бир акъайнынъ урлугъы акъкъанда, о, бутюн беденини сувнен ювсун. Акъшамгъадже о, арам олур. Урлукъ тийген эр бир урба я да териден япылгъан шей де ювулсын. Акъшамгъадже о, арам олур. Акъай къадыннен ятып, акъайда урлугъы акъкъанда, олар экиси де сувнен ювунсынлар. Акъшамгъадже олар арам олур. Къадыннынъ устю кирленгенде, онынъ беденинден къан акъкъанда, о, темизленмек ичюн, еди кунь беклесин. Онъа токъунгъан эр ким акъшамгъадже арам олур. Устю кирленген вакътында, темизленюв вакътында къадыннынъ эр яткъан, эм де эр отургъан ери арам олур. Ким къадыннынъ тёшегине токъунса, озюни ве озь урбаларыны сувнен ювмакъ керек. Акъшамгъадже о, арам олур. Ким къадыннынъ отургъан насылдыр шейине токъунса, озюни ве озь урбаларыны сувнен ювмакъ керек. Акъшамгъадже о, арам олур. Къадыннынъ яткъан тёшегине я да отургъан шейине токъунгъан эр кес акъшамгъадже арам олур. Эгер акъайы онен ятса, онынъ арамлыгъы акъайына кечеджек. О акъай еди кунь арам олур, ве о, ятаджакъ тёшек де арам олур. Къадыннынъ устю кирленген куньлеринден тыш вакъытта онынъ къан акъувы олгъанда, я да акъув адеттеки куньлеринден сонъ девам эткенде, устю кирленген куньлериндеки киби, бутюн акъув куньлеринде о, арам олур. Устю кирли олгъан вакътында киби, бутюн акъув вакътында о яткъан эр бир тёшек, эр бир отургъан шей арам олур. Бу, устю кирленген вакътында, темизленюв вакътында олгъан арамлыкъкъа ошай. Оларгъа токъунгъан эр ким арам олур. О озюни ве озь урбаларыны сувнен ювмакъ керек. Акъшамгъадже о, арам олур. Онынъ акъувы биткен сонъ, къадын еди кунь беклесин. Сонъ о, темиз олур. Секизинджи куню о, эки кийик гогерджинни я да эки гогерджин баласыны алсын ве оларны руханийге, Корюшюв Чадырынынъ киришине кетирсин. Руханий бирини гуна ичюн къурбан оларакъ, экинджисини исе бутюнлей якъыладжакъ къурбан оларакъ чалсын. Бойле этип, руханий онынъ акъувы ичюн РАББИнинъ огюнде одеме этсин. Бойле этип, Исраиль огъулларыны арамлыкътан къорчаланъыз. Ойле олмаса, оларнынъ арасында олгъан Мескенимни арамлайджакълар ве озь арамлыгъында оледжеклер. Будыр — адамны арам эткен акъув ве урлукънынъ акъувы акъкъында къанун, эм де темизленюв вакътында устю кирленген къадын, акъувлары олгъан акъай я да къадын, арам олгъан къадыннен яткъан акъай акъкъында къанундыр. РАББИнинъ огюне ябанджы атешнен кельген Харуннынъ эки огълунынъ олюминден сонъ, РАББИ Мусанен лаф этти. РАББИ Мусагъа бойле деди: — Харун агъанъа айт ки, онъа ольмемек ичюн, перденинъ артындаки Энъ Мукъаддес Ерге, Сандыкънынъ устюндеки Мерамет Ерининъ огюне истеген вакътында кирмесин. Мерамет Ерининъ устюнде Мен булут ичинде корюнирим. Харун Энъ Мукъаддес Ерге гуна ичюн къурбан яш бузавынен ве бутюнлей якъыладжакъ къурбанлыкъ къочкъарынен кирсин. Устюне мукъаддес кетен халат кийсин, тюбюнде кетен штан олсун, белини кетен къушакънен багъласын ве кетен чалма сарсын. Бу — мукъаддес урбалардыр. Озю сувнен ювунгъан сонъ, о, оларны кийсин. О, Исраиль огъулларынынъ джемаатындан гуна ичюн къурбан оларакъ эки текени ве бутюнлей якъыладжакъ къурбан оларакъ бир къочкъарны алсын. Харун озь гунасы ичюн къурбан оларакъ бир бузавны кетирсин ве бойле этип, озю ве къорантасы ичюн одеме этсин. Сонъ эки текени алсын ве оларны РАББИнинъ огюнде, Корюшюв Чадырынынъ кириши огюнде къойсун. Харун эки теке акъкъында джереп чексин. Бир теке РАББИге олсун, экинджиси къувалансын. Харун джерепте РАББИге тюшкен текени алсын ве оны гуна ичюн къурбан оларакъ чалсын. Джерепке коре къуваланаджакъ текени исе РАББИнинъ огюнде тири алда къойсун, онынъ ярдымынен одеме этсин ве сонъ оны сахрагъа къуваласын. Харун озь гунасы ичюн къурбан оларакъ бузавны кетирсин, онынъ ве онынъ эви ичюн одеме этсин ве гунасы ичюн къурбан бузавны чалсын. РАББИнинъ огюндеки къурбан еринден къорларны алсын, комюр табагъына толдурсын, уфалгъан хош къокъулы отлардан эки толу авуч алып, перде артына кирсетсин. Анда къокъулы отларны РАББИнинъ огюнде атеш устюне къойсун. Къокъу булуты Шаатлыкъ устюндеки Мерамет Ерини къаплар. Харун ойле япса, ольмез. Сонъ бузавнынъ бираз къаныны алсын ве пармагъынен Мерамет Ерининъ устюне, шаркъ тарафына сепсин. Бираз къанны озь пармагъынен Мерамет Ерининъ огюне еди кере сепсин. Сонъ халкънынъ адына гуна ичюн къурбан оларакъ текени чалсын, онынъ къаныны перде артына кирсетсин, бузавнынъ къанынен не япкъан олса, айны шуны япсын: оны Мерамет Ерининъ устюне ве Мерамет Ерининъ огюне сепсин. Бойле этип, Мукъаддес Ер ичюн, Исраиль халкъынынъ арамлыгъы, джинаетлери ве эр бир гуналары ичюн одеме этсин. Оларнен берабер булунгъан, оларнынъ арамлыкълары ичинде ерлешкен Корюшюв Чадырынен айны шуны япсын. Харун Мукъаддес Ерде одеме этмек ичюн киргенден тышары чыкъмагъандже, Корюшюв Чадырында башкъа ич бир кимсе булунмасын. Бойлеликнен, о, озю, къорантасы ве бутюн Исраиль джемааты ичюн одеме этсин. Харун РАББИнинъ огюндеки къурбан ерине чыкъсын ве онынъ ичюн одеме этсин. Бузавнынъ бираз къаныны ве текенинъ бираз къаныны алсын ве къурбан ерининъ бойнузларына эр тарафлама къойсун. Сонъ бираз къанны пармагъынен къурбан ерине еди кере сепсин. Бойле этип, оны азиз этсин ве Исраиль огъулларынынъ арамлыкъларындан элялласын. Мукъаддес Ер ичюн, Корюшюв Чадыры ве къурбан ери ичюн одеме этип битирсин. Сонъ тири текени кетирсин. Харун тири текенинъ башына къолларыны къойсун ве онынъ устюнден Исраиль огъулларынынъ бутюн къабаатларыны, джинаетлерини, гуналарыны айтсын ве оларнынъ эписини текенинъ башына юклесин. Сонъ бу иш ичюн айырылгъан бир адамнен бу текени сахрагъа йиберсин. Адам текени сахрагъа ёлласын, ве теке бутюн къабаатларны адам олмагъан ерге алып кетсин. Харун Корюшюв Чадырына кирсин, Энъ Мукъаддес Ерге киргенинде, устюне кийген кетен урбаларыны чыкъарсын ве оларны анда къалдырсын. О, азиз ерде сувнен ювунсын ве озь урбаларыны кийсин. Сонъ чыкъсын ве озюнинъ ве халкънынъ адына бутюнлей якъыладжакъ къурбанларны кетирсин ве бойле этип, озю ве халкъы ичюн одеме этсин. Гуна ичюн къурбаннынъ ягъыны къурбан ерининъ устюнде якъсын. Къуваланаджакъ текени алып кеткен адам урбаларыны ве озь беденини сувнен ювсун. Сонъ ордугъа кирсин. Гуна ичюн къурбан оларакъ чалынгъан ве къанлары Мукъаддес Ерде одеме этмек ичюн къулланылгъан бузавны ве текени ордудан тыш чыкъарсынлар ве оларны терилеринен, этлеринен ве арамлыкъларынен берабер якъсынлар. Буларны якъкъан адам озь урбаларыны ве озь беденини сувнен ювсун. Сонъ ордугъа кирсин. Сиз ичюн бойле эбедий низамнаме олсун: единджи айнынъ онунджы куню алчакъгонъюлли олунъыз ве ишке янашманъыз. Эм озьлеринъиз, эм аранъызда яшамакъ ичюн ерлешкен кельмешеклер буны япсынлар. Шу куню сизлер ичюн одеме этелер, РАББИнинъ огюнде сиз азиз олунъыз деп, сизлерни бутюн гуналарынъыздан темизлейлер. О кунь сиз ичюн энъ муим раатлыкъ кунюдир. Алчакъгонъюлли олунъыз. Бу — эбедий низамнамедир. Бабасы ерине руханийликке багъышлангъан ве ягънен сюртюльген руханий одеме этсин. О мукъаддес кетен урбаларыны кийсин ве Азиз Ер ве Корюшюв Чадыры ичюн одеме этсин. Къурбан ери, руханийлер ве бутюн джемаат халкъы ичюн де одеме этсин. Бу сиз ичюн эбедий низамнаме олсун: Исраиль халкъынынъ бутюн гуналары ичюн йылда бир кере одеме этсинлер. РАББИ Мусагъа насыл буюргъан олса, ойле де япылгъан эди. РАББИ Мусагъа бойле деди: — Харунгъа, онынъ огъулларына ве эписи Исраиль огъулларына бойле илян эт: РАББИнинъ буюргъаны будыр. Исраиль халкъындан олгъан бирев ордуда я да ордудан тышарыда бузавны, къойны я да эчкини сойса, лякин оны Корюшюв Чадырынынъ киришине, РАББИге къурбан оларакъ Онынъ Мескени огюне кетирмеген олса, о адам къан тёккенинде къабаатлы оладжакъ. Шу адам къан тёккен киби оладжакъ ве халкъ арасындан ёкъ этильсин. Исраиль огъуллары тарлада сойгъан къурбанларыны РАББИнинъ огюне, Корюшюв Чадырынынъ киришине, руханийге кетирсинлер ве оларны РАББИге олгъан аманлыкъ къурбанлары оларакъ чалсынлар. Руханий къанны Корюшюв Чадырынынъ киришиндеки РАББИнинъ къурбан ерине сепсин, ягъыны РАББИге якъсын, ве о, хош къокъу олсун. Исраиллилер ёлдан урулып хызмет эткен теке путларына бир даа къурбан чалмасынлар. Бу, исраиллилернинъ несиллерине эбедий низамнаме олсун. Оларгъа даа бойле айт: Исраиль халкъындан я да араларында яшагъан кельмешеклерден бирев бутюнлей якъыладжакъ къурбан кетиргенде, оны РАББИге къурбан оларакъ Корюшюв Чадырынынъ киришине кетирмесе, о адам халкъ арасындан ёкъ этильсин. Эгер Исраиль халкъындан я да араларында яшагъан кельмешеклерден бирев насылдыр къан ашаса, Мен къан ашагъан адамнынъ къаршысына чыкъаджагъым ве оны халкъ арасындан ёкъ этеджегим. Теннинъ джаны къандадыр. Мен оны сизге къурбан ери ичюн бердим, онен сизинъ джанларынъыз ичюн одеме этильсин. Бу къан джан ичюн одеме эте. Шунынъ ичюн Мен Исраиль халкъына бойле дейим: сизлерден ич бир адам къанны ашамасын, аранъызда яшагъан кельмешеклер де къанны ашамасынлар. Исраиль огъулларындан я да аранъызда яшагъан кельмешеклерден бир адам авда ашамагъа мумкюн олгъан кийик айванны я да къушны туткъанда, къаныны топракъкъа акъызсын ве оны топракънен къапатсын. Онынъ къаны — эр бир теннинъ джаныдыр. Къандыр онынъ джаны. Шунынъ ичюн Мен Исраиль огъулларына бойле дейим: ич бир тенден къан ашаманъыз. Онынъ къаны — эр бир теннинъ джаныдыр. Оны ашагъан эр кес ёкъ этильсин. Исраиллилерден я да кельмешеклерден олгъан бир адам айваннынъ олюсини я да кийик айван парчалагъан айваннынъ этини ашаса, озь урбаларыны ве озь беденини сувнен ювсун. Акъшамгъадже о, арам олур. Сонъра о, темиз олур. Эгер урбаларыны ювмайып, озю де ювунмаса, о, къабаатлы олур. РАББИ Мусагъа бойле деди: — Исраиль халкъына бойле айт: Мен — РАББИм, сизинъ Алланъыз. Сизлер яшагъан Мысыр топрагъындаки адамларнынъ япкъанларыны япманъыз. Мен сизни алып кетеджек Ханаан топрагъындаки адамларнынъ япкъанларыны да япманъыз. Оларнынъ низамнамелерине коре яшаманъыз. Меним къарарларымны беджеринъиз, Меним низамнамелеримни тутунъыз ве оларгъа коре яшанъыз. Мен — РАББИм, сизинъ Алланъыз. Меним низамнамелеримни ве къарарларымны тутунъыз ве беджеринъиз. Оларны беджерген адам оларнынъ ярдымынен яшайджакъ. Мен — РАББИм. Ич кимсе озь сой-сопунен ятмагъа ниетленмесин. Мен — РАББИм. Ананънен ве бабанънен ятма. Ананънен ятма. О, сенинъ ананъдыр. Бабанънынъ апайынен ятма. Бу — бабанънынъ аврет ерлерининъ ачылышыдыр. Озь татанънен, къызкъардашынънен, бабанънынъ къызынен я да ананънынъ къызынен ятма. Олар сенинъ къорантанъда я да башкъа къорантада догъгъан олса да, эп бир оларнен ятма. Огълунънынъ къызынен я да къызынънынъ къызынен ятма. Бу — сенинъ аврет ерлеринънинъ ачылышыдыр. Бабанъдан догъгъан, бабанънынъ апайынынъ къызынен ятма. О — сенинъ татанъ я да къызкъардашынъ. Онен ятма. Аланънен ятма. О — бабанънынъ догъмушыдыр. Тизенънен ятма. О — ананънынъ догъмушыдыр. Эмдженънен ятма ве онынъ апайына якъынлашма. О, сенинъ дудунъдыр. Келининънен ятма. О — огълунънынъ апайыдыр, онен ятма. Дудунънен ятма. Бу — агъанънынъ аврет ерлерининъ ачылышыдыр. Къадыннен ве онынъ къызынен ятма. Огълунынъ къызынен ве къызынынъ къызынен ятмагъа ниетленме. Олар къадыннынъ якъын сойларыдыр. Бу — яманлыкътыр. Къадынгъа ве онынъ татасына бирден эвленме. Ёкъса олар бири-бирини куньлер. Сенинъ апайынъ сагъ олгъанда, онынъ татасынен я да къызкъардашынен ятма. Апайынъ устю кирли олгъанда, онен ятмакъ ичюн якъынлашма. Башкъа адамнынъ апайынен ятма. Ёкъса сен урлугъынъны йиберип, арамланырсынъ. Эвлятларынъны атештен кечирип, Молек путуна берме ве бунынънен Алланънынъ Адыны яманлама. Мен — РАББИм. Апайнен яткъанынъ киби, акъайнен ятма. Бу, пистир. Насылдыр айваннен ятма. Ёкъса сен урлугъынъны йиберип, арамланырсынъ. Къадын да джынсий мунасебетте булунмакъ ичюн айваннынъ огюне турмасын. Бу, пистир. Бутюн айтылгъанларынен озюнъни арамламанъыз. Мен огюнъизден бутюн къувалайджакъ халкълар айны бу ишлернен озьлерини арамладылар. Бутюн топракъ арам олды. Шунынъ ичюн Мен халкъларны бутюн яманлыкълары ичюн джезаларым, ве ер юзю онынъ устюнде яшагъанларны къусаджакъ. Сизлер исе, эм исраиллилерден олгъан, эм аранъызда яшагъан кельмешеклерден олгъан эр кес Меним низамнамелеримни ве къарарларымны беджеринъиз, бу пис ишлерни япманъыз. Бу топракъта сизден эвель яшагъан халкълар бутюн бу пис шейлерни япа эдилер, ве топракъ арам олды. Топракъ сизден эвель яшагъан халкъларны къускъаны киби, сиз топракъны арамлайджакъ вакъытта о, сизлерни де къусаджакъ. Бойле пис шейлерни япкъан адамларнынъ джанлары халкъ арасындан ёкъ этиледжеклер. Буюргъанларымны беджеринъиз ве сизден эвель олгъан адамларнынъ пис низамнамелерини тутманъыз, оларнынъ себебинден арам олманъыз. Мен — РАББИм, сизинъ Алланъыз. РАББИ Мусагъа бойле деди: — Исраиль джемаатына бойле айт: Азиз олунъыз, чюнки Мен, РАББИ, сизинъ Алланъыз — азизим. Эр кес ана-бабасына сайгъы бильдирсин. Раатлыкъ куньлеримни тутунъыз. Мен — РАББИм, сизинъ Алланъыз. Башкъа аллаларгъа барманъыз. Озюнъизге иритильген маденден путларны япманъыз. Мен — РАББИм, сизинъ Алланъыз. РАББИге аманлыкъ къурбаныны кетиргенде, о къабул этильсин деп, чалынъыз. Къурбан этини къурбан чалгъан куню ве келеджек куню ашамакъ мумкюн. Учюнджи кунюне къалгъан этни исе якъмакъ керек. Эгер бир адам оны учюнджи куню ашаса, о, пис шей олур. Бу къурбан къабул олунмаз. Оны ашагъан адам гуна къазаныр, чюнки о, РАББИнинъ азизлигини, адий шейни киби, бакъты. Шу адам халкънынъ арасындан ёкъ этильсин. Топрагъынъызда берекет джыйгъанда, тарланынъ кенарларыны орманъыз. Оракъ вакътында ерге тюшип къалгъан башакъларны джыйманъыз. Багъынъызда эр бир юзюм салкъымыны джыйманъыз, ерге тюшкен юзюм данелерини топламанъыз. Буны фукъарелерге ве кельмешеклерге къалдырынъыз. Мен — РАББИм, сизинъ Алланъыз. Хырсызламанъыз. Ялан айтманъыз. Бири-биринъизни алдатманъыз. Ялангъа Меним Адымнен ант этменъиз. Алланъызнынъ Адына адий адгъа киби янашманъыз. Мен — РАББИм. Якъын адамнынъ джаныны агъыртманъыз, онынъ малы-мулькюни озюнъизге тартып алманъыз. Ишчинънинъ къазанчыны сабагъа къадар къалдырманъыз. Сагъырны къаргъаманъыз. Кёр адамнынъ огюне, сюрюнсин деп, бир шей къойманъыз. Алланъыздан къоркъунъыз. Мен — РАББИм. Адалетсиз суд этменъиз. Фукъаре адамгъа керексиз дикъкъат косьтерменъиз, буюк адамгъа да чокъ урьмет этменъиз. Якъын адамны адалетнен суд этинъиз. Халкънынъ арасында ошекчи олып юрменъиз. Якъын адамнынъ джанына зарар кетирменъиз. Мен — РАББИм. Юреклеринъизде агъа-къардашынъызгъа къаршы душманлыкъ этменъиз. Якъын адамнынъ гунасыны онъа айтынъыз, ве сонъра онынъ гунасына къошулмазсыз. Яманлыкъкъа къаршы яманлыкъ япманъыз, халкъынъыздан ич бир адамгъа къаршы да яман фикирлерни тутманъыз. Лякин якъын адамны озюнъизни киби севинъиз. Мен — РАББИм. Низамнамелеримни беджеринъиз. Чешит сой олгъан айванларны чифтлештирменъиз. Тарланъызгъа эки тюрлю урлукъ сачманъыз. Эки тюрлю йиптен, юнь ве кетенден токъулгъан урба кийменъиз. Бир акъай къадыннен яткъанда ве урлугъыны йибергенде, къадын исе къул олып, башкъа адамгъа нишанлы олса, амма даа азатлыкъкъа сатын алынмагъан олса, я да о даа азатлыкъкъа йиберильмеген олса, экисини джезаламакъ керек, амма ольдюрмемек, чюнки къадын азат дегиль. Акъай РАББИге, Корюшюв Чадырынынъ киришине къабаат ичюн къурбан оларакъ къабаат къочкъарыны кетирсин. Руханий РАББИнинъ огюнде къабаат къочкъарынынъ ярдымынен акъай ве онынъ япкъан гунасы ичюн одеме этсин. Сонъ о адам япкъан гуна багъышланыр. Сизге бериледжек топракъкъа кельгенинъизде ве анда чешит тюрлю мейва тереклерини сачкъанынъызда, тереклернинъ мейваларыны ашамагъа олмагъан киби сайынъыз. Учь йыл девамында оларны ашамагъа олмагъан киби сайынъыз. Оларны ашамагъа олмаз. Дёртюнджи йылы эписи мейваларыны азиз макътав бахшышы оларакъ РАББИге багъышламакъ керек. Бешинджи йылы мейваларыны ашанъыз. Бойле этсенъиз, сизинъ берекетинъиз чокълашыр. Мен — РАББИм, сизинъ Алланъыз. Къаннен олгъан ашны ашаманъыз. Ырым этменъиз, фал бакъманъыз. Башынъызнынъ чевресиндеки сачларны кесменъиз, сакъалынъызнынъ кенарларыны бозманъыз. Олюлер ичюн тенинъизде яра япманъыз, устюнъизге ине санчып бир тюрлю язы язманъыз. Мен — РАББИм. Къызынъны ороспулыкъ ёлуна къойып, оны арамлама. Ёкъса ороспулыкъ даркъалыр ве ер юзю ахлякъсызлыкъкъа толып ташар. Раатлыкъ куньлеримни тутунъыз. Меним Азиз Ериме урьмет косьтеринъиз. Мен — РАББИм. Рухларнен лаф эткенлерге барманъыз, джинлерни чагъыргъанларны къыдырманъыз. Ёкъса сиз арам олурсыз. Мен — РАББИм, сизинъ Алланъыз. Чал адамнынъ огюнде аякъкъа турунъыз, къартларны урьмет этинъиз ве Алланъыздан къоркъунъыз. Мен — РАББИм. Топрагъынъызда ерлешкен кельмешекни хорламанъыз. Аранъызда яшамакъ ичюн ерлешкен кельмешек сизлер ичюн ерли адам киби олсун, оны озюнъизни киби севинъиз. Сизлер де Мысыр топрагъында кельмешек эдинъиз. Мен — РАББИм, сизинъ Алланъыз. Адалетсиз суд этменъиз. Ольчюде, теразеде, микъдарда алдатманъыз. Сизинъ теразенъиз, теразе ташларынъыз, ашлыкънынъ ольчюси эфа ве ичерликнинъ ольчюси хин догъру олсун. Мен — РАББИм, сизни Мысырдан чыкъаргъан Алланъыз. Эписи низамнамелеримни ве къарарларымны тутунъыз ве беджеринъиз. Мен — РАББИм. РАББИ Мусагъа бойле деди: — Исраиль халкъына бойле айт: Исраиль огъулларынынъ бири я да исраиллилернинъ арасында яшагъан кельмешеклернинъ бири озь баласыны Молек путуна багъышласа, о адам мытлакъа ольдюрильсин. Мемлекетнинъ халкъы оны ташларнен урып ольдюрсин. Шу адам озь баласыны Молек путуна багъышлагъаны ве бойле этип, Меним Азиз Еримни арамлагъаны ве Меним азиз Адымны яманлагъаны ичюн, Мен о адамгъа къаршы чыкъаджагъым ве оны халкъ арасындан ёкъ этеджегим. Шу адам озь баласыны Молек путуна багъышлагъанда, мемлекетнинъ халкъы бунъа козь юмса ве оны ольдюрмесе, Мен Озюм шу адамгъа ве бутюн союна къаршы чыкъаджагъым ве халкъ арасындан эм оны, эм о киби Манъа къаршы ороспулыкъ япкъанларнынъ эписини, Молек путунынъ артындан кеткенлерни ёкъ этеджегим. Ким рухларнен лаф эткенлерге ве джинлерни чагъыргъанларгъа барса ве бойле этип, Манъа къаршы ороспулыкъ япса, Мен шу адамгъа къаршы чыкъаджагъым ве оны халкъ арасындан ёкъ этеджегим. Озьлеринъизни элялланъыз ве азиз олунъыз. Мен — РАББИм, сизинъ Алланъыз. Низамнамелеримни тутунъыз ве оларны беджеринъиз. Мен — РАББИм, сизлерни азиз этем. Ана-бабасыны къаргъагъан адам мытлакъа ольдюрильсин, чюнки о, ана-бабасыны къаргъады. О, озю озь олюминде къабаатлыдыр. Бир акъай аиле садыкълыгъыны бозып, башкъа къадыннен я да башкъа акъайнынъ апайынен ятса, эм аиле садыкълыгъыны бозгъан адам, эм къадын мытлакъа ольдюрильсин. Бабасынынъ апайынен яткъан адам озь бабасынынъ аврет ерлерини ачкъандыр. Оларнынъ экиси де мытлакъа ольдюрильсинлер. Олар озьлери озь олюминде къабаатлы олурлар. Озь келининен яткъан адам онен берабер мытлакъа ольдюрильсин. Олар пис иш яптылар. Олар озьлери озь олюминде къабаатлылар. Эгер бир акъай къадыннынъ ерине акъайнен ятса, оларнынъ экиси пис ишни япкъанлар. Олар мытлакъа ольдюрильсинлер. Олар озьлери озь олюминде къабаатлылар. Эм къадынгъа, эм онынъ къызына эвленген акъай яман шей япкъандыр. Шу адам ве эки къадын атеште якъылсынлар. Бойле яман шейлер сизинъ аранъызда олмасын. Айваннен яткъан акъай мытлакъа ольдюрильсин. Айванны да ольдюринъиз. Айвангъа, онен ятмакъ ичюн, якъынлашкъан къадынны ольдюринъиз. Шу айванны да ольдюринъиз. Олар мытлакъа ольмек керек. Олар озьлери озь олюминде къабаатлылар. Бир акъай озь татасына я да къызкъардашына, бабасынынъ къызына я да анасынынъ къызына эвленсе ве онен ятса, онынъ аврет ерлерини корьсе, бу — масхаралыкътыр. Олар халкъ огюнде ёкъ этильсинлер, чюнки акъай озь татасынынъ я да къызкъардашынынъ аврет ерлерини ачкъандыр. О, къабаатлыдыр. Устю кирли олгъан апайынен яткъан акъай апайнынъ акъувларыны ачкъандыр, къадын да къанларынынъ акъувыны ачкъандыр. Экиси де халкъ арасындан ёкъ этильсин. Тизенъ я да аланънен ятма. Буны япкъан адам озь аврет ерлерини косьтергендир. Олар къабаатлы олурлар. Эмджесининъ апайынен яткъан адам озь эмджесининъ аврет ерлерини ачкъандыр. Олар гуна япкъанлар ве бала корьмейип оледжеклер. Агъа-къардашынынъ апайына эвленген адам озь агъа-къардашынынъ аврет ерлерини ачкъандыр. Олар бала корьмейджек. Меним эписи низамнамелеримни ве къарарларымны тутунъыз ве беджеринъиз. Сонъра Мен сизлерни яшамагъа алып кетеджек топракъ сизлерни къусмайджакъ. Мен сизлерден къуваджакъ халкъларнынъ низамнамелерине коре яшаманъыз. Олар бунынъ эписини япкъанлары ичюн, Мен оларгъа къаршы ачувландым ве шуны айттым: «Оларнынъ топрагъыны озюнъизге алынъыз. Бал ве сют акъкъан бу мемлекетни Мен сизге берем». Мен — РАББИм, сизинъ Алланъыз. Мен сизни башкъа халкълардан айырдым. Элял айванларны арам айванлардан айырынъыз, эм элял къушларны арам къушлардан айырынъыз. Мен арам деп айыргъан айванларнен, къушларнен ве топракъта чокълашкъан махлюкъларнен озьлеринъизни арамламанъыз. Меним огюмде азиз олунъыз, чюнки Мен, РАББИ — азизим. Сиз Менимки олунъыз деп, Мен сизлерни башкъа халкълардан айырдым. Рухларнен лаф эткен я да джинлерни чагъыргъан апай я да акъай мытлакъа ольдюрильсин. Оларны ташнен урып ольдюринъиз. Олар озьлери озь олюминде къабаатлылар. РАББИ Мусагъа бойле деди: — Харуннынъ огъулларына, руханийлерге бойле айт: Халкъындан олгъан ич бири ольген адамгъа токъунмасын ве озьлерини арамламасын. Ялынъыз якъын союна, ана-бабасына, огълу я да къызына, агъа-къардашына я да янында яшагъан, акъайгъа чыкъмагъан къызкъардашына токъунмагъа ве бойле этип, озюни арамламагъа мумкюн. Олар халкънынъ ёлбашчылары олып, озьлерини арамлап, азизликлерини джоймагъа акълары ёкъ. Руханийлер башларыны тыраш этмесинлер, сакъалларынынъ уджларыны кесмесинлер, беденлерини аселет яраламасынлар. Олар озь Алласы огюнде азиз олмакъ керек, Алланынъ Адына адий адгъа киби янашмасынлар. Олар РАББИнинъ атеште якъыладжакъ къурбанларыны, Алласынынъ ашыны кетиргенлери ичюн, азиз олмакъ кереклер. Руханий ороспулыкънен арамлангъан апайгъа, я да акъайындан айырылышкъан апайгъа эвленмесин. Руханий Алласынынъ огюнде азиз олмакъ керек. Оны азиз корюнъиз, чюнки о, сизинъ Алланъызнынъ ашыны кетире. Руханий сиз ичюн азиз олсун, чюнки Мен, сизни азиз эткен РАББИ, азизим. Руханийнинъ къызы ороспулыкъ этип, арамлангъанда, озь бабасыны да арамлар. Оны якъмакъ керек. Баш руханий агъа-къардашларынынъ бири олсун, сачларыны дагъытмасын ве урбаларыны йыртмасын. О, башына ягълав ягъыны сюртюльген ве мукъаддес урбаларны киймеге багъышлангъан адам олсун. О, ич бир олюнинъ янына якъынлашмасын. Ольген ана-бабасына биле токъунмасын ве озюни арамламасын. О, Азиз Ерден чыкъмасын ве Алланынъ Азиз Ерининъ азизлигини бозмасын, чюнки о, Алланынъ ягълав ягъы ярдымынен азиз этильген эди. Мен — РАББИм. Баш руханий акъай корьмеген къызгъа эвленмек керек. Тул апайгъа, акъайындан айырылышкъан апайгъа, намусына токъунгъан апайгъа я да ороспу апайгъа эвленмесин. Ялынъыз озь халкъындан олгъан, акъай корьмеген къызгъа эвленсин. Халкъы арасында о, озь эвлятларынынъ азизлигини бозмасын. Мен — РАББИм, Мен Оны азиз эттим. РАББИ Мусагъа бойле деди: — Харунгъа бойле анълат: Сенинъ келеджек эвлятларынъдан къусуры олгъан ич бир адам Аллагъа къурбанлыкъ ашыны кетирмеге якъынлашмасын. Къусуры олгъан адам къурбан кетирмесин: не кёр, не топал, не бешаретли, не де сакъат, не аягъы я да къолу къырылгъан, не къамбыр, не карлик, не козюнде акъы олгъан, не иринлеген ярасы олгъан, не мараз бурьтюк тёкюлюви олгъан, не де йымырталары зарарлангъан адам. Руханий Харуннынъ эвлятларындан олгъан къусурлы ич бириси бутюнлей якъыладжакъ къурбанларны РАББИге кетирмеге якъынлашмасын. Беден эксиклиги олгъаны ичюн, о, къурбанлыкъ ашыны Аллагъа кетирмеге якъынлашмасын. Азизликлерден ве энъ буюк азизликлерден олгъан Алланынъ къурбанлыкъ ашыны о, ашамакъ мумкюн. Лякин, беден эксиклиги олгъаны ичюн, пердеге кельмесин ве къурбан ерине якъынлашмасын, Азиз Ернинъ азизлигини бозмасын. Мен — РАББИм, Мен оларны азиз эттим. Муса буны Харунгъа, онынъ огъулларына ве эписи исраиллилерге айтты. РАББИ Мусагъа бойле деди: — Харунгъа ве онынъ огъулларына буны айт: Олар Исраиль огъулларынынъ азиз къурбанларына мукъайт олсунлар. Исраиллилер буларны Манъа багъышлайлар, шунынъ ичюн Меним азиз Адыма урьметнен янашсынлар. Мен — РАББИм. Оларгъа бойле айт: Бутюн келеджек несиллеринъизде эр бир эвлядынъыз Исраиль огъулларынынъ РАББИге багъышлагъан азиз къурбанларына якъынлашса, озю исе арам олса, Мен оны корьмейим деп, оны ёкъ этмек керек. Мен — РАББИм. Харуннынъ эвлятларындан бир адамнынъ тери хасталыгъы, я да акъувы олса, о, эляллангъандже азиз къурбанлардан ашамасын. Олюге тийген ве арам олгъан шейге токъунгъан адам, урлугъы акъкъан адам, адамны арамлайджакъ насылдыр махлюкъкъа токъунгъан адам, эр бир арамлыгъы олгъан кишиге токъунгъан адам акъшамгъадже арам оладжакъ. О, азиз къурбанларны ашамасын, беденини сувнен ювсун. Кунь баткъан сонъ ве о, эляллангъан сонъ, о, азизликлерни ашамагъа мумкюн. Шу — онынъ ашыдыр. Олюнинъ я да айванларнен парчалангъан айванларнынъ этини ашамасын. Ёкъса о, арам оладжакъ. Мен — РАББИм. Руханийлер къарарларымны беджерсинлер. Эгер олар сёзлеримни бозсалар, озь башларына гуна къазанаджакълар ве оледжеклер. Мен — РАББИм. Мен оларны азиз эттим. Ич бир чет адам азиз къурбанларны ашамасын. Не руханийнинъ эвинде вакътынджа яшагъан адам, не руханийнинъ ыргъаты азиз къурбанлардан ашамасын. Эгер руханий адамны кумюшке сатын алгъан олса, о адамгъа шуны ашамагъа мумкюн. Руханийнинъ эвинде догъулгъанларгъа да бу ашны ашамагъа мумкюн. Руханийнинъ къызы руханий олмагъан огълангъа акъайгъа чыкъса, о, азиз бахшышлардан ашамасын. Руханийнинъ къызы тул апай олгъанда я да акъайындан айырылгъанда ве онынъ балалары олмагъанда, о, озь яшлыгъы эвине, бабасынынъ эвине къайтса, о заман бабасынынъ отьмегини ашамагъа мумкюн. Ич бир тыш адам оны ашамасын. Бир адам бильмейип, азиз къурбандан бир шей ашагъанда, руханийге башкъа азиз къурбанны къайтарсын ве янына беш пайда бир пайыны къошсун. Руханийлер исраиллилернинъ РАББИге кетирген азиз къурбанларыны урьмет этсинлер. Ёкъса, азиз къурбанларны ашагъанда, олар къабаатлы оладжакълар. Мен — РАББИм, Мен къурбанларны азиз эттим. РАББИ Мусагъа бойле деди: — Харунгъа, онынъ огъулларына ве бутюн Исраиль огъулларына бойле айт: Исраиллилерден я да араларында яшамакъ ичюн ерлешкен кельмешеклерден бир кимсе насылдыр адагъы я да истегине коре РАББИге бутюнлей якъыладжакъ къурбанны кетиргенде, къурбаны къабул этильмек ичюн, бутюнлей къусурсыз тувардан, къойлардан я да эчкилерден олмакъ керек. Къусуры олгъан айванны кетирменъиз, чюнки о, сиз ичюн къабул этильмез. Адагъы я да истегине коре РАББИге аманлыкъ къурбаныны кетиргенде, эр бир адам айванны тувардан я да къой-эчкилерден кетирсин. Къабул олунмакъ ичюн, айван къусурсыз олсун. Айваннынъ бир тюрлю беден эксиклиги олмасын. Кёр, аягъы сындырылгъан, сакъат, хаста, ярасы иринли олгъан я да мараз бурьтюк тёкюлюви олгъан айванны РАББИге кетирменъиз, оларны РАББИге къурбан еринде якъыладжакъ къурбанлар оларакъ берменъиз. Бузав я да къозунынъ мучелери зияде узун я да зияде къыскъа олса, бойле айванны озь истегинен кетирильген къурбан оларакъ кетирмек мумкюн. Лякин адакъ къурбаны оларакъ о, къабул олунмаз. Йымырталары эзильген, зарарлангъан, узюльген я да кесильген айванны РАББИге къурбан оларакъ кетирменъиз. Топрагъынъызда буны япманъыз. Ябанджыларгъа да бойле айванларны Алланъызгъа къурбанлыкъ ашы оларакъ кетирмеге ёл берменъиз. Оларнынъ эксиклиги бар, ве, къусурлы олгъанлары ичюн, олар сизден къабул олунмаз. РАББИ Мусагъа бойле деди: — Бузав, къозу я да улакъ догъгъан сонъ, еди кунь девамында анасы янында олсун. Секизинджи кунюнден сонъ РАББИге атеште якъыладжакъ къурбан оларакъ кетирильмеге ярайджакъ ве къабул олунаджакъ. Лякин не бузавны, не де къозуны анасынен берабер бир куньде сойманъыз. РАББИге шукюр къурбанынъызны кетиргенде, оны ойле чалынъыз ки, къабул олунсын. Этини шу куню ашап битиринъиз, сабагъа къалдырманъыз. Мен — РАББИм. Эмирлеримни тутунъыз, оларны беджеринъиз. Мен — РАББИм. Меним азиз Адыма урьметсизлик этменъиз. Сонъ Меним азизлигим Исраиль огъулларынынъ арасында булуныр. Мен — РАББИм, сизни азиз этем. Сизинъ Алланъыз олмакъ ичюн, Мен сизни Мысыр топрагъындан алып чыкъардым. Мен — РАББИм. РАББИ Мусагъа бойле деди: — Исраиль огъулларына РАББИнинъ байрамлары акъкъында бойле айт: Бу байрамлар — РАББИнинъ байрамларыдыр. О вакъытларда азиз топлашувларны япынъыз. Алты кунь чалышмакъ мумкюн, единджи куню исе — энъ муим раатлыкъ кунюдир, азиз топлашувдыр. Ишке янашманъыз. Эписи яшагъан ерлеринъизде бу — РАББИнинъ Адына раатлыкъ кунюдир. Азиз топлашувы олгъан РАББИнинъ байрамлары булардыр. Оларны вакъты-саатинде япынъыз. Биринджи айда, 14-юнджи кунюнинъ акъшамы — РАББИнинъ Песахыдыр. Айны айнынъ 15-инджи куню — РАББИнинъ Маясыз Пишкен Пителер Байрамыдыр. Еди кунь девамында такос пителер ашанъыз. Биринджи куню азиз топлашув япынъыз, ишке янашманъыз. Еди кунь девамында РАББИге атеште бутюнлей якъыладжакъ къурбанларны кетиринъиз. Единджи куню мукъаддес топлашув япынъыз, ишке янашманъыз. РАББИ Мусагъа бойле деди: — Исраиль огъулларына бойле айт: Мен сизге береджек топракъкъа кельгенинъизден сонъ, берекет джыйгъанда, берекетинъизнинъ биринджи культесини руханийге беринъиз. Культе къабул олунсын деп, руханий оны РАББИнинъ огюнде, раатлыкъ кунюнинъ экинджи куню салласын. Культе салланаджакъ куню бир йыллыкъ къусурсыз къозуны бутюнлей якъыладжакъ къурбан оларакъ РАББИге чалынъыз. Къозунен берабер ашлыкъ бахшышы оларакъ зейтюн ягъынен къарыштырылгъан эки чанакъ энъ яхшы богъдай унуны кетиринъиз. О, РАББИ ичюн атеште якъыладжакъ къурбан, хош къокъу олсун. Шу бахшышнен берабер ичимлик бахшышы оларакъ ярым чанакъ шарап кетиринъиз. Алланъызгъа бу къурбанны чаладжакъ кунюне къадар янъы берекеттен япылгъан бир тюрлю отьмекни, къавурылгъан богъдай данелерини я да тазе богъдай данелерини ашаманъыз. Бутюн яшагъан ерлеринъизде сизинъ эписи несиллеринъизге бу — эбедий низамнамедир. Раатлыкъ кунюнинъ экинджи куньден башлап, яни культе салландырыладжакъ кунюнден башлап, еди толу афта сайынъыз. Единджи раатлыкъ кунюнинъ экинджи кунюне къадар элли кунь сайынъыз. О куню РАББИге тазе ашлыкъ бахшышыны кетиринъиз. Яшагъан ерлеринъизден РАББИге салландырыладжакъ къурбан оларакъ эки отьмек кетиринъиз. Отьмеклер эки чанакъ энъ яхшы богъдай унундан ве экши хамырдан япылсын. Бу — РАББИ ичюн биринджи махсуллар салландырыладжакъ бахшышы олсун. Отьмеклернен берабер бутюнлей якъыладжакъ къурбан оларакъ РАББИге бир йыллыкъ еди къозу ве туварлардан бир бузав ве эки къочкъарны кетиринъиз. Олар РАББИ ичюн бутюнлей якъыладжакъ къурбанлар олсун. Оларнен берабер ашлыкъ бахшышыны ве ичимлик бахшышыны кетиринъиз. Булар — РАББИ ичюн атеште якъыладжакъ бахшыш, хош къокъу олсун. Гуна ичюн къурбан оларакъ бир текени, аманлыкъ къурбаны оларакъ бир йыллыкъ эки къозуны союнъыз. Руханий буны, эм де салландырыладжакъ биринджи махсуллар отьмеклерини ве эки къозуны РАББИнинъ огюнде салласын. Булар — РАББИнинъ азиз бахшышлары, олар руханийнинъки олсун. О куню илян этинъиз ве мукъаддес топлашув япынъыз. Ишке янашманъыз. Бутюн яшагъан ерлеринъизде сизинъ эписи несиллеринъизге бу — эбедий низамнамедир. Топрагъынъызда берекет оргъанда, тарланынъ кенарларыны орманъыз. Оракъ вакътында ерге тюшип къалгъан башакъларны джыйманъыз. Буны фукъарелерге ве кельмешеклерге къалдырынъыз. Мен — РАББИм, сизинъ Алланъыз. РАББИ Мусагъа бойле деди: — Исраиль огъулларына бойле айт: Единджи айнынъ биринджи кунюнде сизге раатлыкъ куню олсун. Бу — Боруларнен Бильдирильген Байрамдыр. Сизде мукъаддес топлашув олсун. Ишке янашманъыз, РАББИге атеште якъыладжакъ къурбанларны кетиринъиз. РАББИ Мусагъа бойле деди: — Единджи айнынъ онунджы куню Одеме Куню олсун. Мукъаддес топлашув япынъыз. Алчакъгонъюлли олунъыз. РАББИге атеште якъыладжакъ къурбанларны кетиринъиз. О куню ишке янашманъыз. Бу — Одеме Кунюдир. Бу куню Алланъыз олгъан РАББИнинъ огюнде сизинъ ичюн одеме этильсин. О куню алчакъгонъюлли олмагъан, ашагъан ве ичкен адам халкънынъ арасындан ёкъ этильсин. Эгер о куню бир адам бир ишке янашса, о джанны Мен халкънынъ арасындан ёкъ этерим. Ишке янашманъыз. Бутюн яшагъан ерлеринъизде сизинъ эписи несиллеринъизге бу — эбедий низамнамедир. Бу, сиз ичюн энъ муим раатлыкъ кунюдир. Алчакъгонъюлли олунъыз. Айнынъ докъузынджы куню акъшамдан, бу акъшамдан айланыр акъшамгъа къадар раатлыкъ куню япынъыз. РАББИ Мусагъа бойле деди: — Исраиль огъулларына бойле айт: Айны единджи айнынъ 15-инджи куню Чалашлар Байрамы олсун. Еди кунь девамында РАББИ ичюн байрам япынъыз. Биринджи куню мукъаддес топлашув япынъыз, ишке янашманъыз. Еди кунь девамында РАББИге атеште якъыладжакъ бахшышларны кетиринъиз. Секизинджи куню мукъаддес топлашув япынъыз ве РАББИге атеште якъыладжакъ бахшышларны кетиринъиз. Бу, байрамнынъ сонъки топлашувыдыр. Ишке янашманъыз. Булар — РАББИнинъ байрамларыдыр. Оларнынъ вакътында мукъаддес топлашувларны япмагъа, РАББИге атеште бутюнлей якъыладжакъ къурбанларны, ашлыкъ бахшышларыны, башкъа къурбанларны ве ичимлик бахшышларыны озь вакъты-саатинде кетирмеге керек. Буларны РАББИнинъ раатлыкъ куньлеринден айры, башкъа бахшышларынъыздан айры, адакъ бахшышларынъыз ве озь истегинен берильген бахшышларынъыздан айры РАББИге кетиринъиз. Единджи айнынъ 15-инджи кунюнде, топрагъынъызда берекетни оргъан сонъ, еди кунь девамында РАББИнинъ байрамыны япынъыз. Биринджи ве секизинджи куню раатлыкъ куню олсун. Биринджи куню дюльбер тереклернинъ пытакъларыны, хурма тереклерининъ пытакъларыны, кенъ япракълы тереклернинъ пытакъларыны, озен талларнынъ пытакъларыны алынъыз ве Алланъыз олгъан РАББИнинъ огюнде еди кунь девамында къуванынъыз. Эр йыл еди кунь девамында РАББИнинъ бу байрамыны япынъыз. Бутюн яшагъан ерлеринъизде сизинъ эписи несиллеринъизге бу — эбедий низамнамедир. Байрамны единджи айда япынъыз. Еди кунь чалашларда яшанъыз. Бутюн ерли исраиллилер чалашларда яшасын. Сонъра сизинъ эвлятларынъыз билир ки, Мен Исраиль огъулларыны Мысыр топрагъындан алып чыкъкъанымда, оларны чадырларда ерлештирдим. Мен — РАББИм, сизинъ Алланъыз. Бойле этип, Муса Исраиль халкъына РАББИнинъ байрамлары акъкъында айтты. РАББИ Мусагъа бойле деди: — Исраиль огъулларына эмир эт ки, олар санъа, орталыкъны ярыкълаткъан лампатлар даима якъылып турсун деп, келиде басылгъан темиз зейтюн ягъыны кетирсинлер. Харун эр вакъыт акъшамдан сабагъадже лампатларны Корюшюв Чадырында, Шаатлыкъ Сандыгъыны сакълагъан перденинъ огюнде, РАББИнинъ огюнде къойсун. Сизинъ эписи несиллеринъизге бу — эбедий низамнамедир. Олар эр вакъыт темиз къандиль устюнде, РАББИнинъ огюнде лампатларны къойсунлар. Энъ яхшы богъдай унуны алып, он эки пите пишир. Эр питеде эки чанакъ ун олсун. Оларны алтышар-алтышар эки сырагъа РАББИнинъ огюне темиз стол устюне къой. Эр бир сыра устюне темиз къокъулы май къой. Бу, эслетме оларакъ, пите янында олып, РАББИге атеште якъыладжакъ бахшыш олсун. Исраиль огъуллары адындан пителерни эр вакъыт, эр раатлыкъ куню РАББИ огюне къоймакъ керек. Бу, эбедий васиеттир. Пителер Харуннынъ ве онынъ огъулларынынъки олсун. Олар пителерни азиз ерде ашасынлар. РАББИнинъ бахшышларындан бу оларгъа улу азизликтир. Бу, эбедий низамнамедир. Бир исраилли къадыннынъ ве мысырлы акъайынынъ бир огълу бар эди. О, исраиллилернинъ ордусына келип, бир исраилли акъайнен къавгъа этти. Исраилли къадыннынъ огълу РАББИнинъ Адыны яманлады ве куфюр сёзлерни айтты. Оны Мусагъа кетирдилер. Анасынынъ ады — Шеломит эди. О, Дан къабилесинден, Диврийнинъ къызы эди. Огъланны сакъчыларнынъ къолуна бердилер ве РАББИнинъ къарарыны бекледилер. РАББИ Мусагъа бойле деди: — Куфюр лаф айткъан огъланны ордудан тыш чыкъар. Айткъанларыны эшиткен эр кес онынъ башына къолларыны къойсун да, бутюн джемаат оны ташнен урып ольдюрсин. Исраиль халкъына бойле айт: Алласы акъкъында куфюр сёзлер айткъан эр бир адам озь гунасы ичюн джеза алсын. Алланынъ Адыны яманлагъан адам мытлакъа ольдюрильсин. Бутюн джемаат оны ташнен урып ольдюрсин. Кельмешекми, исраиллими РАББИнинъ Адыны яманласа, ольдюрильсин. Башкъа адамны ольдюрген адам мытлакъа ольдюрильсин. Бир айванны ольдюрген адам шу айваннынъ ерине бир айван берип одесин. Ким башкъа адамны яраласа, озюне де айны шей япылсын. Къырыкъ ичюн къырыкъ, козь ичюн козь, тиш ичюн тиш къаршылыкъ олсун. Бир адам башкъасыны насыл яраласа, оны да айны яраласынлар. Бир айванны ольдюрген адам айваннынъ акъкъыны тёлесин. Башкъа адамны ольдюрген адам исе ольдюрильсин. Эм кельмешекни, эм исраиллини айны бойле суд этинъиз. Мен — РАББИм, сизинъ Алланъыз. Муса буларны Исраиль огъулларына бильдиргенинден сонъ, куфюр сёзлерни айткъан адамны ордудан тыш чыкъардылар ве ташларнен урып ольдюрдилер. РАББИ Мусагъа насыл буюргъан олса, Исраиль огъуллары ойле де яптылар. РАББИ Мусагъа Синай дагъында бойле деди: — Исраиль огъулларына бойле айт: Мен сизге береджек топракъкъа киргенинъизде, топракъкъа РАББИ ичюн раатлыкъ вакътыны беринъиз. Алты йыл тарлаларынъызда урлукъ сачынъыз, юзюм багъларынъызны пытанъыз ве берекетини джыйынъыз. Лякин единджи йылы топракънынъ раатлыкъ вакъты, РАББИ ичюн раатлыкъ вакъты олсун. Тарланъызда урлукъ сачманъыз, юзюм багъынъызны пытаманъыз. Тарланъызда озю-озюнден осип чыкъкъанны джыйманъыз, пыталмагъан пытакълардан салкъымларны узип алманъыз. О йыл топракъ ичюн раатлыкъ йылы олсун. Топракънынъ раатлыкъ вакътында оськен шейлер сиз ичюн аш олсун: эм сизге, эм къулларынъызгъа, эм ыргъатларынъызгъа, эм сизде вакътынджа яшагъан адамларгъа. Топракънынъ бутюн берекети эм сизинъ эв айванларынъызгъа, эм кийик айванларгъа аш олсун. Еди раатлыкъ йыл сайынъыз. Еди кере еди йыл бекленъиз, эписи олып 49 йылдыр. Сонъра, единджи айнынъ онунджы куню бору чалынъыз. Одеме Куню бутюн мемлекетинъизде борулар чалынъыз. 50-нджи йылыны азиз этинъиз ве топрагъынъызда эписи яшагъанларгъа азатлыкъны беринъиз. О йыл сиз ичюн юбилей йылы олсун. Эр биринъиз озь топракъ пайына ве озь союна къайтынъыз. 50-нджи йыл сизде юбилей йылы олсун. Ич бир шей сачманъыз ве озю-озюнден оськен берекетни джыйманъыз, пыталмагъан юзюмнинъ салкъымларыны джыйманъыз. Бу — юбилейдир. Сиз ичюн о, азиз олсун. Тарлада озю-озюнден оськен берекетни ашанъыз. Бу юбилей йылында эпинъиз озь топракъ пайларынъызгъа къайтынъыз. Башкъа адамгъа бир шей саткъанда я да сатын алгъанда, бири-биринъизнинъ джаныны агъыртманъыз. Юбилей йылындан сонъ кечкен йылларнынъ сайысына коре сатын ал, агъа-къардашынъ санъа келир йылларынынъ сайысына коре сатсын. Йылларнынъ сайысы чокъ олса, фиятыны арттыр, аз олса, фиятыны эксильт. О санъа белли олгъан йыллыкъ берекетини сата. Бири-биринъизнинъ джанларынъызны агъыртманъыз. Алланъыздан къоркъунъыз. Мен — РАББИм, сизинъ Алланъыз. Низамнамелеримни беджеринъиз, къарарларымны тутунъыз ве беджеринъиз. Бойле этсенъиз, топрагъынъызда раат яшайджакъсынъыз. Топракъ берекет береджек, сиз ашап тояджакъсынъыз ве бу топракъта раат яшайджакъсынъыз. «Эгер биз единджи йылы богъдай сачмасакъ, берекетини джыймасакъ, нени ашайджакъмыз?» — деп сорамакъ мумкюнсиз. Алтынджы йылы Мен сизге ойле берекет берерим ки, топракъ учь йыллыкъ махсулыны догъар. Секизинджи йылы урлукъларны сачаджакъсынъыз, амма къалгъан берекетни докъузынджы йылгъа къадар ашайджакъсыз. Докъузынджы йылнынъ берекети догъмагъандже, къалгъан берекетинъизни ашайджакъсыз. Топракъны даимий оларакъ сатманъыз. Топракъ Менимкидир, сиз исе Менде яшагъан кельмешексинъиз. Бутюн топракъ пайларынъызда топракъны къайтарып сатын алмагъа разылыкъ беринъиз. Агъа-къардашларынъыздан бири фукъаре олып, топрагъынынъ бир пайыны сатса, якъын сою келип, онынъ саткъаныны къайтарып сатын алсын. Топрагъыны сатын аладжакъ якъын сою олмаса, амма сонъундан аякъкъа турып, етерли акъча тапса, саткъанындан сонъ кечкен йылларны сайсын ве къалгъан акъчаны саткъан адамгъа берип, топрагъыны озюне къайтарсын. Амма топрагъыны къайтармакъ ичюн акъчаны тапамаса, топракъ юбилей йылына къадар оны сатын алгъан адамда къалсын. Юбилей йылында исе топракъ онъа къайтсын, ве саткъан адам озь топрагъына саип олсун. Диварнен къоралангъан шеэрде бир адам озь эвини сатса, эвини саткъан сонъ бир йыл кечмезден эвель, эвини къайтарып сатын алмагъа мумкюн. Бир йылнынъ ичинде оны къайтарып сатын алмагъа мумкюн. Эгер бир йылнынъ сонъуна къадар диварнен къоралангъан шеэрдеки эвни къайтармагъа чаре тапамаса, эв эр вакъыткъа, онынъ несиллери боюнджа сатын алгъан адамгъа кечсин. Юбилей йылында шу эв янъы саибининъ къолундан алынмасын. Амма къораланмагъан койлердеки эвлер тарлаларгъа тенъ бакъылсын. Оларны къайтарып сатын алмагъа мумкюн. Юбилей йылында эвни саткъан адам оны къайтарып алсын. Левийлилернинъ шеэрлеринде озьлерининъ шеэрлериндеки эвлерини левийлилер эр заман къайтарып сатын алмагъа мумкюн. Эгер бир левийли озь эвини къайтарып сатын аламаса, юбилей йылында левийлилернинъ шеэрлеринде сатылгъан эв озь саибине къайтсын. Левийлилернинъ шеэрлеринде олгъан эвлер — Исраиль огъулларынынъ арасында оларнынъ пайларыдыр. Оларнынъ шеэрлерининъ чевресинде олгъан тарларар сатылмаз, олар — левийлилернинъ эбедий пайларыдыр. Агъа-къардашларынъ фукъарелешсе ве сенинъ янынъда олып, озюнинъ тамагъыны бакъып оламаса, онъа ярдым эт, ве о, кельмешек я да аранъызда яшамакъ ичюн ерлешкен адам олса олсун, яшамакъ ичюн сенде къалсын. Ондан фаиз ве кяр алма. Алланъдан къоркъ, агъа-къардашынъ янынъда яшасын. Онъа кумюш бергенде, фаиз алма, отьмегинъни саткъанда, кяр къыдырма. Мен — РАББИм, сизинъ Алланъыз. Мен сизни Мысыр топрагъындан алып чыкъардым, Ханаан топрагъыны сизге бермеге ве Алланъыз олмагъа истедим. Аранъызда яшагъан бир агъа-къардашынъ фукъарелешсе ве озюни санъа къуллукъкъа сатса, оны къул киби чалыштырма. О, сенинъ янынъда ыргъат я да вакътынджа яшагъан адам киби олсун. Юбилей йылына къадар о, янынъда чалышсын. О вакъыт исе балаларынен берабер янынъдан кетсин ве озь союна, деделерининъ топрагъы пайына къайтсын. Олар — Меним къулларым. Мен оларны Мысыр топрагъындан алып чыкъардым, шунынъ ичюн оларны къул киби сатмагъа олмаз. Оларгъа шефкъатсызлыкънен эфендилик этме, Алланъдан къоркъ. Озюнъе къул ве къулкъа къалдыраджакъ олсанъ, къулларны чевренъизде яшагъан халкълардан сатын алынъыз. Ондан гъайры аранъызда яшамакъ ичюн ерлешкен адамларнынъ балаларыны я да сизде ерлешкен сойларнынъ топрагъынъызда догъургъан балаларыны сатын алып, оларгъа саип олмакъ мумкюнсинъиз. Оларны огъулларынъызгъа мульк оларакъ мирас этип къалдырмакъ мумкюнсинъиз. Къул киби тутып, оларгъа эбедий саип олмакъ мумкюнсинъиз. Лякин агъа-къардашларынъызгъа, Исраиль огъулларына, бири-биринъизге шефкъатсызлыкънен эфендилик этменъиз. Эгер кельмешек я да аранъызда вакътынджа яшагъан адам бай олып, къардашынъ исе фукъарелешип, сенде ерлешкен кельмешекке я да онынъ союндан олгъан биревге озюни сатса, сатылгъанындан сонъ оны къайтарып сатын алмагъа мумкюн. Онынъ агъа-къардашларындан бири оны къайтарып сатын алмагъа мумкюн. Эм онынъ эмджеси, эм эмджесининъ огълу, эм онынъ союндан бир догъмуш оны къайтарып сатын алмагъа мумкюн. Я да о озю бай олса, озюни къайтарып сатын алсын. О, оны сатын алгъан адамнен эсаплашмакъ керек. Озюни саткъан йылдан башлап, юбилей йылына къадар кечкен йылларына коре эсаплашсын. О, озю ичюн алгъан кумюшни йылларнынъ сайысына коре къайтарсын, онынъ ыргъаты киби сайылсын. Эгер йылларнынъ сайысы даа чокъ къалса, озюни къайтарып сатын алмакъ ичюн, шу сайысына коре озь кумюш фиятыны къайтарсын. Эгер юбилей йылына аз йыл къалса, оларны сайсын ве озюни къайтарып сатын алмакъ ичюн фиятыны шу сайысына коре тёлесин. Эписи йыллар девамында о, эфендисининъ ыргъаты киби олсун. Эфендисине онъа шефкъатсызлыкънен эфендилик этмеге ёл берменъиз. Эгер бу адам бойле этип, озюни къайтарып сатын алмаса, юбилей йылында балаларынен берабер азат оладжакъ. Исраиль огъуллары — Меним къулларым. Мен оларны Мысыр топрагъындан чыкъардым. Мен — РАББИм, сизинъ Алланъыз. Озюнъизге бош путларны япманъыз, пут диреклерини тиклеменъиз, топрагъынъызда табынмакъ ичюн пут ташларыны къойманъыз. Мен — РАББИм, сизинъ Алланъыз. Раатлыкъ куньлеримни тутунъыз, Меним Азиз Еримни урьмет этинъиз. Мен — РАББИм. Низамнамелериме коре яшасанъыз, эмирлеримни тутсанъыз ве беджерсенъиз, Мен сизге ягъмурны вакътына берерим, топракъ берекет кетирир, тарла тереклери де мейва берерлер. Арман вакътынъыз юзюм джыйыладжакъ заманына къадар узанаджакъ, юзюм джыйыладжакъ заманы сачув заманына къадар узанаджакъ. Сиз озь ашынъызны тойгъандже ашайджакъсынъыз ве топрагъынъызда раат яшайджакъсынъыз. Мен топрагъынъызгъа тынчлыкъ-аманлыкъ береджегим. Ятаджакъсыз, ве сизни кимсе раатсыз этмейджек. Яман кийик айванларны топрагъынъыздан къуваджагъым. Топрагъынъызда дженк корьмейджексинъиз. Душманларынъызны къувалайджакъсынъыз, ве олар огюнъизде къылычнен ольдюриледжеклер. Сизинъ бешинъиз юз адамны, юзюнъиз — он бинъ адамны къуваджакълар, ве душманларынъыз огюнъизде къылычнен ольдюриледжеклер. Сизге яхшылыкънен бакъаджагъым, сизлерни берекетли этеджегим, сайынъызны арттырырым ве сизге берген васиетимде къатты тураджагъым. Былтырдан къалма берекетинъизни ашайджакъ вакътында, янъы берекетке ер бермек ичюн, былтыркисини котерип атмагъа меджбур оладжакъсынъыз. Аранъызда Мескенимни къояджагъым, сизден юзюмни чевирмейджегим. Аранъызда юреджегим, сизинъ Алланъыз оладжагъым, ве сиз Меним халкъым оладжакъсынъыз. Мен — РАББИм, сизинъ Алланъыз. Мен сизни Мысыр топрагъындан алып чыкъардым, къуллукътан къуртардым, боюндырыгъынъызны парладым, сизге баш эгмейип кетмеге ёл бердим. Эгер Мени динълемесенъиз, эписи бу эмирлеримни беджермесенъиз, низамнамелеримден вазгечсенъиз, эгер сиз къарарларымдан юзь чевирсенъиз ве Меним эписи эмирлеримни беджермесенъиз, Меним васиетимни бозсанъыз, Мен сизге бойле япаджагъым: Мен сизге дешетли олюм кетириджи хасталыкъларны ве сыджакъларны ёллайджагъым, ве олардан козьлеринъизнинъ нуру сёнеджек ве джанларынъыз чекишеджек. Урлукъларынъызны бошуна сачаджакъсынъыз, чюнки берекетни душманларынъыз ашайджакъ. Сизге къаршы чыкъаджагъым, ве сиз душманларынъызнынъ къолундан оледжексинъиз. Сизни кореджек козьлери олмагъанлар сизге эфендилик этеджеклер. Артынъыздан кимсе къуваламагъан вакътында къачаджакъсынъыз. Бу сизинъ башынъызгъа кельген сонъ биле Мени динълемесенъиз, япкъан гуналарынъыз ичюн джезаны еди къат арттыраджагъым. Къопай кучьлеринъизни йыкъаджагъым, устюнъиздеки кокни — демир киби, топракъларынъызны — бакъыр киби этеджегим. Такъатынъыз бошуна кетеджек. Топрагъынъыз берекетини бермейджек, тарла тереклеринъиз мейваларыны кетирмейджек. Эгер булардан сонъ да Манъа къаршы чыкъмакъны девам этсенъиз, сёзюмни тутмагъа истемесенъиз, япкъан гуналарынъыз ичюн беляларынъызны еди къат арттыраджагъым. Мен сизлерге къаршы кийик айванларны ёллайджагъым, олар сизни баласыз къалдыраджакълар ве сизинъ эв айванларынъызны ёкъ этеджеклер. Сизинъ сайынъыз аз оладжакъ, ве ёлларынъыз бош къаладжакъ. Бундан сонъ да догъру ёлгъа чыкъмасанъыз ве Манъа къаршы чыкъа берсенъиз, Мен сизге къаршы ачувнен чыкъаджагъым ве япкъан гуналарынъыз ичюн Мен Озюм сизни еди кере джезалайджагъым. Башынъызгъа васиет ичюн джезалайджакъ къылыч кетирип тюшюреджегим. Сиз шеэрлеринъизде сакъланаджакъсынъыз, Мен сизинъ аранъызгъа веба хасталыгъыны ёллайджагъым, ве сиз душман къолларына тюшеджексинъиз. Адамгъа такъат берген отьмекни сизден ёкъ этеджегим. Бир фурунда он къадынынъыз пителерни пиширеджек, отьмегинъизни чекисине коре береджеклер. Сиз ашайджакъсынъыз, амма тоймайджакъсынъыз. Бундан сонъ да Мени динълемесенъиз ве Манъа къаршы чыкъа берсенъиз, Мен афакъанланып, сизге къаршы чыкъаджагъым, япкъан гуналарынъыз ичюн Мен Озюм сизни еди кере джезалайджагъым. Сиз огъулларынъызнынъ этини, къызларынъызнынъ беденлерини ашайджакъсынъыз. Ибадет тёпелеринъизни ёкъ этеджегим, къокъулы отларны якъув ерлеринъизни йыкъарым, олюлеринъизни сизинъ йыкъылгъан путларынъызгъа атаджагъым ве сизден юзюмни чевиреджегим. Шеэрлеринъизни йыкъаджагъым, азиз ерлеринъизни бошатаджагъым, сиз чыкъаргъан хош къокъуларынъызны дуймайджагъым. Мемлекетни дарма-дагъын этеджегим, ве анда ерлешкен душманларынъыз шашып къаладжакълар. Сизлерни исе халкълар арасында дагъытаджагъым, артынъызгъа къылыч ёллайджагъым. Топрагъынъыз харап къаладжакъ, шеэрлеринъиз бозуладжакълар. О заман топракъ бутюн бакъымсыз олгъан вакъыт ичинде эписи тутулмагъан раатлыкъ йыллары ичюн къанаатленеджек. Душманларынъызнынъ топрагъында яшайджакъ вакътынъызда топракъ раатланаджакъ ве озь раатлыкъ йыллары ичюн къанаатленеджек. Бутюн бакъымсыз олгъан вакъыт ичинде топракъ раатланаджакъ. Сизлер анда яшагъан заманында раатлыкъ йылларында раатланып оламагъан топракъ бакъымсыз къалгъан вакътында раатланаджакъ. Сагъ къалгъанларынъызны душманларынъызнынъ топрагъында яшагъан вакътында тавшан юрекли япаджагъым. Олар япракънынъ къыбырдагъанындан къоркъып, къылычтан къачкъанлары киби къачаджакълар, оларны кимсе къуваламагъанда, йыкъыладжакълар. Оларны къувалагъан адам олмаса да, олар къылычтан къачкъан киби къачып, сюрюнип-олип бири-бирине йыкъыладжакълар. Душманларынъызгъа къаршы турмакъ ичюн джесюрлик тапмайджакълар. Халкълар арасында гъайып оладжакъсынъыз, сизлерни душманларынъызнынъ топрагъы ютаджакъ. Къалгъанларынъыз исе озь къабаатлары ве деделерининъ къабаатлары ичюн душманларынъызнынъ топрагъында чюрюп къаладжакъсыз. О заман олар озь имансыз япкъанларыны, Манъа къаршы чыкъкъанларыны, озь къабаатларыны ве деделерининъ къабаатларыны бойнуна аладжакълар. Булар ичюн Мен оларгъа къаршы чыкътым ве оларны душманларынынъ топракъларына кирсеттим. О заман оларнынъ сюннет этильмеген юреклери къатланаджакъ, ве олар озь къабаатлары ичюн толусынен тёлейджеклер. Сонъ Якъупкъа берген васиетимни, Исхакъкъа берген васиетимни ве Ибраимге берген васиетимни акъылыма кетиреджегим. Топракъны да акъылыма кетиреджегим. О вакъыт топракъ бакъымсыз оладжакъ ве оларсыз къалып, озю-озюни раатлыкъ йыллары ичюн къанаатлендиреджек. Олар исе озь къабаатлары ичюн, къарарларымдан вазгечкенлери ве низамнамелеримден юзь чевиргенлери ичюн джезаланаджакълар. Бунъа бакъмадан, олар душманларынынъ топракъларында оладжакъ вакътында, Мен олардан вазгечмейджегим ве юзюмни олардан бутюнлей чевирмейджегим, оларны ёкъ этмейджегим ве оларгъа берген васиетимни бозмайджагъым. Мен — РАББИм, оларнынъ Алласы. Олар ичюн Мен оларнынъ баба-деделерине берген васиетимни акъылыма кетиреджегим. Мен, оларнынъ Алласы олмакъ ичюн, оларны Мысыр топрагъындан алып чыкъардым. Мен — РАББИм. Синай дагъында РАББИ Мусагъа бойле низамнамелерни, къарарларны ве къанунларны бильдирди, шуларны Озюнен Исраиль огъуллары арасында къойды. РАББИ Мусагъа бойле деди: — Исраиль огъулларына бойле айт: Бир адам башкъа адамнынъ джаныны белли бир фияткъа коре РАББИге багъышламагъа адагъыны бергенде, 20 яшындан 60 яшынадже олгъан эркекнинъ фияты, мукъаддес шекель чекисине коре, 50 кумюш олсун. Эгер къадын олса, фияты 30 кумюш олсун. Беш яшындан башлап 20 яшынадже олгъан огъланнынъ фияты 20 кумюш, къызнынъ фияты он кумюш олсун. Бир айлыкътан беш яшына къадар огъланнынъ фияты беш кумюш, къызнынъ фияты учь кумюш олсун. Алтмыш я да даа буюк яшта олгъан акъайнынъ фияты 15 кумюш, къадыннынъ фияты он кумюш олсун. Лякин бир адам адакъ парасыны берип оламаса, адамны руханийге алып барсынлар, ве руханий адакъ берген адамнынъ алына коре адамнынъ фиятыны кессин. Берильген адакъ РАББИге къурбанлыкъкъа келишкен айван олса, РАББИге берильген эр шей азиз олсун. Адакъны денъиштирмеге олмаз. Яхшынынъ ерине ярамай я да ярамайнынъ ерине яхшысыны къоймагъа олмаз. Эгер айванны денъиштирселер, денъиштирильген айванларнынъ экиси де азиз къурбанлыкъ оладжакълар. Эгер адакъ РАББИге къурбан чалынмайджакъ арам айванлардан бири олса, оны руханийге косьтермек керек. Руханий, айван яхшы я да ярамай олгъанына къарар чыкъарсын. Руханий къыйметини насыл кессе, ойле де олсун. Лякин бир адам айванны къайтарып сатын алмагъа истесе, бильдирильген къыйметке къыйметнинъ беште бир пайыны къошып тёлесин. Эгер бир адам озь эвини РАББИнинъ азизлиги деп багъышласа, руханий онынъ яхшы я да ярамай олгъанына къарар чыкъарсын. Руханий къыйметини насыл кессе, ойле де олсун. Адакъ берген адам озь эвини къайтарып сатын алмагъа истесе, бильдирильген къыйметке къыйметнинъ беште бир пайыны къошып тёлесин. Сонъ эв онынъки олсун. Эгер бир адам озь пайындан бир тарланы РАББИге адамагъа истесе, тарлагъа сачыладжакъ урлукъ микъдарына коре къыймет кесильсин. Беш чувал арпа урлугъы сачыладжакъ тарланынъ къыймети 50 кумюш олсун. Эгер тарласыны юбилей йылындан башлап адаса, юкъарыдаки фият къалсын. Эгер юбилей йылындан сонъ адаса, руханий юбилей йылынадже къалгъан йылларнынъ сайысына коре къыйметини кесип, фиятыны эксильтсин. Эгер адакъны берген адам тарласыны къайтарып сатын алмагъа истесе, бильдирильген къыйметке къыйметнинъ беште бир пайыны къошып тёлесин. Сонъ тарла онынъки олсун. Лякин тарласыны сатын алмаздан эвель, тарла башкъа бир адамгъа сатылса, тарланы къайтарып сатын алмагъа олмаз. Юбилей йылы кельгенде, бойле тарла, РАББИге айырылып багъышлангъан шей киби, РАББИнинъ азизлиги олсун ве руханийлерге кетсин. Эгер бир адам озь пайындан олмагъан, лякин сатын алынгъан тарланы РАББИге адаса, руханий юбилей йылына къадар кечеджек йылларгъа коре тарлагъа къыймет кессин. Айны шу куню фиятыны тёлемек керек, ве тарла РАББИнинъ азизлиги олсун. Юбилей йылында тарла кимден сатын алынгъан олса, о адамнынъ къолуна кечсин, пайынынъ саибине кетсин. Эр кескен къыйметинъ мукъаддес шекельнинъ чекисине коре эсасланмакъ керек. Бир шекельде йигирми гера бар. Биринджи догъгъан айванларны адакъ оларакъ багъышламагъа олмаз. Биринджи догъгъанлар — РАББИнинъдир. Бузав оламы, къозу-улакъ оламы, о эп бир РАББИнинъдир. Эгер айван арам айванлардан олса, бильдирильген къыйметке къыйметнинъ беште бир пайыны къошып, оны сатын алмагъа керек. Адам айванны сатын алмаса, оны бильдирильген къыйметинъе башкъа адамгъа сатмакъ керек. РАББИге багъышлангъан ич бир шейни, бир адам озь мал-мулькюнден РАББИге айырып берген ич бир шейни — адам оламы, айван оламы, топракъ пайынынъ тарласы оламы — сатмагъа ве сатын алмагъа олмаз. Эр айырылып багъышлангъан шей — РАББИнинъ улу азизлигидир. РАББИге айырылып багъышлангъан ич бир адамны сатын алмагъа олмаз. О, мытлакъа ёкъ этильсин. Топракъ берекетининъ он пайда бир пайы — ернинъ урлукъ берекетинден ве тереклерининъ мейваларындан онда бир пайы — РАББИнинъкидир. Бу, РАББИнинъ азизлигидир. Бир кимсе онда бир пайыны сатын алмагъа истесе, онынъ къыйметине беште бир пайыны къошып тёлесин. Туварларнынъ ве къой-эчкилернинъ онда бир пайы — чобаннынъ таягъы тюбюнде кечкен эр бир онуджы айван РАББИге азиз бахшыш олсун. Айванларны яхшыгъа ве ярамайгъа айырмагъа олмаз, бирини башкъасына денъиштирмеге олмаз. Эгер айванлар денъиштирильсе, денъиштирильген айванларнынъ экиси де азиз бахшыш олсун ве оларны къайтарып сатын алмагъа олмаз. Синай дагъында Исраиль огъуллары ичюн Мусагъа буюргъан РАББИнинъ эмирлери будыр. Исраиллилер Мысыр топрагъындан чыкъкъан сонъ, экинджи йылында, экинджи айнынъ биринджи кунюнде РАББИ Синай сахрасында, Корюшюв Чадырында Мусагъа бойле деди: — Исраиль огъулларынынъ бутюн джемаатыны, сойларындаки ве къоранталарындаки эр бир эркекни сайынъыз ве оларнынъ адларыны язынъыз. Дженкке ярагъан, йигирми яшында ве йигирми яшындан буюк олгъан эписи исраиллилерни ордуларына коре Харуннен берабер сай. Сизинъ янынъызда эр бир къабиледен бирер къоранта башлыгъы олмакъ керек. Янынъызда оладжакъ адамларнынъ адлары будыр: Рубен къабилесинден — Шедеурнынъ огълу Элицур, Шимеон къабилесинден — Цуришаддайнынъ огълу Шелумиэл, Ехуда къабилесинден — Амминадавнынъ огълу Нахшон, Йиссакъар къабилесинден — Цуарнынъ огълу Нетанэл, Зевулун къабилесинден — Хелоннынъ огълу Элиав, Юсуф огъулларындан: Эфраим къабилесинден — Аммихуднынъ огълу Элишама, Менашше къабилесинден — Педацурнынъ огълу Гъамалиэл, Биньямин къабилесинден — Гидонийнинъ огълу Авидан, Дан къабилесинден — Аммишаддайнынъ огълу Ахиэзер, Ашер къабилесинден — Окъраннынъ огълу Пагиэл, Гъад къабилесинден — Деуэлнинъ огълу Эльясаф, Нафталий къабилесинден — Энаннынъ огълу Ахира. Булар — джемаатнынъ сайлангъан акъайларыдыр, деделер къабилелерининъ башлыкълары, Исраильнинъ бинъбашыларыдыр. Муса ве Харун, адлары юкъарыда бильдирильген акъайларнен берабер [18-19] экинджи айнынъ биринджи кунюнде бутюн джемаатны топладылар ве, РАББИ Мусагъа буюргъаны киби, бутюн джемаатны деделернинъ несиллерине, сойларына ве къоранталарына коре, эписи йигирми ве йигирми яшындан буюк олгъанларны, бирер-бирер оларнынъ адларыны джедвельге яздылар. Бойледже, олар Синай сахрасында сайылды. *** Исраильнинъ биринджи огълу Рубеннинъ огъуллары — несиллерине, сойларына ве къоранталарына коре, бирер-бирер язылгъан адамларнынъ адларына коре, йигирми ве йигирми яшындан буюк олгъанлар, дженкке ярагъан акъайларнынъ эписи, — Рубен къабилесинде 46 500 адам сайылды. Шимеон огъуллары — несиллерине, сойларына ве къоранталарына коре, бирер-бирер язылгъан адамларнынъ адларына коре, йигирми ве йигирми яшындан буюк олгъанлар, дженкке ярагъан акъайларнынъ эписи, — Шимеон къабилесинде 59 300 адам сайылды. Гъад огъуллары — несиллерине, сойларына ве къоранталарына коре, бирер-бирер язылгъан адамларнынъ адларына коре, йигирми ве йигирми яшындан буюк олгъанлар, дженкке ярагъан акъайларнынъ эписи, — Гъад къабилесинде 45 650 адам сайылды. Ехуда огъуллары — несиллерине, сойларына ве къоранталарына коре, бирер-бирер язылгъан адамларнынъ адларына коре, йигирми ве йигирми яшындан буюк олгъанлар, дженкке ярагъан акъайларнынъ эписи, — Ехуда къабилесинде 74 600 адам сайылды. Йиссакъар огъуллары — несиллерине, сойларына ве къоранталарына коре, бирер-бирер язылгъан адамларнынъ адларына коре, йигирми ве йигирми яшындан буюк олгъанлар, дженкке ярагъан акъайларнынъ эписи, — Йиссакъар къабилесинде 54 400 адам сайылды. Зевулун огъуллары — несиллерине, сойларына ве къоранталарына коре, бирер-бирер язылгъан адамларнынъ адларына коре, йигирми ве йигирми яшындан буюк олгъанлар, дженкке ярагъан акъайларнынъ эписи, — Зевулун къабилесинде 57 400 адам сайылды. Юсуфнынъ огъуллары, Эфраим огъуллары — несиллерине, сойларына ве къоранталарына коре, бирер-бирер язылгъан адамларнынъ адларына коре, йигирми ве йигирми яшындан буюк олгъанлар, дженкке ярагъан акъайларнынъ эписи, — Эфраим къабилесинде 40 500 адам сайылды. Менашше огъуллары — несиллерине, сойларына ве къоранталарына коре, бирер-бирер язылгъан адамларнынъ адларына коре, йигирми ве йигирми яшындан буюк олгъанлар, дженкке ярагъан акъайларнынъ эписи, — Менашше къабилесинде 32 200 адам сайылды. Биньямин огъуллары — несиллерине, сойларына ве къоранталарына коре, бирер-бирер язылгъан адамларнынъ адларына коре, йигирми ве йигирми яшындан буюк олгъанлар, дженкке ярагъан акъайларнынъ эписи, — Биньямин къабилесинде 35 400 адам сайылды. Дан огъуллары — несиллерине, сойларына ве къоранталарына коре, бирер-бирер язылгъан адамларнынъ адларына коре, йигирми ве йигирми яшындан буюк олгъанлар, дженкке ярагъан акъайларнынъ эписи, — Дан къабилесинде 62 700 адам сайылды. Ашер огъуллары — несиллерине, сойларына ве къоранталарына коре, бирер-бирер язылгъан адамларнынъ адларына коре, йигирми ве йигирми яшындан буюк олгъанлар, дженкке ярагъан акъайларнынъ эписи, — Ашер къабилесинде 41 500 сайылды. Нафталий огъуллары — несиллерине, сойларына ве къоранталарына коре, бирер-бирер язылгъан адамларнынъ адларына коре, йигирми ве йигирми яшындан буюк олгъанлар, дженкке ярагъан акъайларнынъ эписи, — Нафталий къабилесинде 53 400 адам сайылды. Мусанен Харун ве Исраильнинъ он эки башлыкълары — эр бир къабиледен бирер адам — буларны сайдылар. Къоранталарына коре эписи исраиллилер, йигирми ве йигирми яшындан буюк олгъанлар ве дженкке ярагъанлар сайылды. Эписи сайылгъанлар 603 550 адам эди. Лякин сайылувда деделерининъ къоранталарына коре левийлилер сайылмадылар, чюнки РАББИ Мусагъа бойле деди: — Ялынъыз Левий къабилесини сайма. Исраиль огъулларыны сайгъанда, оларны сайма. Левийлилер Шаатлыкъ Мескени, онынъ эписи алетлери ве шейлери ичюн джевапкяр оладжакълар. Олар Мескенни ве онынъ эписи алетлерини ташысынлар, онда хызмет этсинлер ве ордуларыны Мескеннинъ этрафында ерлештирсинлер. Чадырны башкъа ерге кочюрмеге керек олгъанда, левийлилер оны дагъытсынлар, чадырны тиклемеге керек олгъанда, левийлилер оны тиклесинлер. Эгер янына башкъа бир адам якъынлашса, о ольдюрильсин. Исраиль огъуллары озь ордуларына коре озь ордуларында ерлешсинлер, озь байрагъы тюбюнде турсунлар. Исраиль огъулларына къаршы гъазап олмасын деп, левийлилер озь ордусыны Шаатлыкъ Мескенининъ этрафында ерлештирсинлер ве Шаатлыкъ Мескенини къаравулласынлар. Исраиль огъуллары шуны яптылар. РАББИ Мусагъа буюргъаны киби, олар эписини яптылар. РАББИ Мусагъа ве Харунгъа бойле деди: — Исраиль огъуллары айры-айры озь ордуларыны озь байрагъы тюбюнде ве озь къоранталарынынъ бельгилеринен къойсунлар, озь ордуларыны Корюшюв Чадырынынъ этрафында ерлештирсинлер. Кунь догъгъан тарафта, шаркъта озь байрагъы тюбюнде Ехуда ордусы озь болюклеринен ерлешсин. Амминадавнынъ огълу Нахшон ехудалыларнынъ башлыгъы олсун. Онынъ аскерлери — 74 600 сайылгъан акъай. Ондан сонъ Йиссакъар къабилеси озь ордусыны ерлештирсин. Цуарнынъ огълу Нетанэл йиссакъарлыларнынъ башлыгъы олсун. Онынъ аскерлери — 54 400 сайылгъан акъай. Сонъ Зевулун къабилеси озь ордусыны ерлештирсин. Хелоннынъ огълу Элиав зевулунлыларнынъ башлыгъы олсун. Онынъ аскерлери — 57 400 сайылгъан акъай. Ехуда ордусынен сайылгъан аскерлер, болюклерине коре, эписи олып, 186 400 адам. Олар ёлгъа биринджи чыкъаджакълар. Дженюпке тараф озь байрагъы тюбюнде Рубен ордусы озь болюклеринен ерлешсин. Шедеурнынъ огълу Элицур рубенлилернинъ башлыгъы олсун. Онынъ аскерлери — 46 500 сайылгъан акъай. Онынъ янына Шимеон къабилеси озь ордусыны ерлештирсин. Цуришаддайнынъ огълу Шелумиэл шимеонлыларнынъ башлыгъы олсун. Онынъ аскерлери — 59 300 сайылгъан акъай. Сонъ Гъаднынъ къабилеси озь ордусыны ерлештирсин. Деуэлнинъ огълу Эльясаф гъадлыларнынъ башлыгъы олсун. Онынъ аскерлери — 45 650 сайылгъан акъай. Рубен ордусынен сайылгъан аскерлер, болюклерине коре, эписи олып, 151 450 адам. Олар ёлгъа экинджи чыкъаджакълар. Корюшюв Чадыры ёлгъа чыкъкъанда, левийлилернинъ ордусы башкъа ордуларнынъ ортасында олсун. Эр орду, тургъаны киби, озь байрагъы тюбюнде ёлгъа чыкъсын. Гъарпкъа тараф озь байрагъы тюбюнде Эфраим ордусы озь болюклеринен ерлешсин. Аммихуднынъ огълу Элишама эфраимлилернинъ башлыгъы олсун. Онынъ аскерлери — 40 500 сайылгъан акъай. Онынъ янына Менашшенинъ къабилеси озь ордусыны ерлештирсин. Педацурнынъ огълу Гъамалиэл менашшелилернинъ башлыгъы олсун. Онынъ аскерлери — 32 200 сайылгъан акъай. Сонъ Биньяминнинъ къабилеси озь ордусыны ерлештирсин. Гидонийнинъ огълу Авидан биньяминлилернинъ башлыгъы олсун. Онынъ аскерлери — 35 400 сайылгъан акъай. Эфраим ордусынен сайылгъан аскерлер, болюклерине коре, эписи олып, 108 100 адам. Олар ёлгъа учюнджи чыкъсынлар. Шимальге тараф озь байрагъы тюбюнде Дан ордусы озь болюклеринен ерлешсин. Аммишаддайнынъ огълу Ахиэзер данлыларнынъ башлыгъы олсун. Онынъ аскерлери — 62 700 сайылгъан акъай. Онынъ янына Ашернинъ къабилеси озь ордусыны ерлештирсин. Окъраннынъ огълу Пагиэл ашерлилернинъ башлыгъы олсун. Онынъ аскерлери — 41 500 сайылгъан акъай. Сонъ Нафталийнинъ къабилеси озь ордусыны ерлештирсин. Энаннынъ огълу Ахира нафталийлилернинъ башлыгъы олсун. Онынъ аскерлери — 53 400 сайылгъан акъай. Дан ордусынен сайылгъан аскерлер, болюклерине коре, эписи олып, 157 600 адам. Олар озь байракълары тюбюнде ёлгъа сонъки чыкъсынлар. Къоранталарына коре сайылгъан Исраиль огъуллары булардыр. Ордуларда сайылгъан аскерлер, болюклерине коре, эписи олып, 603 550 адам. Левийлилерни исе, РАББИ Мусагъа буюргъаны киби, башкъа исраиллилернен берабер саймадылар. Исраиллилер РАББИ Мусагъа эр буюргъан шейни беджердилер. Олар озь байракълары тюбюнде ордуларыны ерлештире эдилер ве эр кес, озь сойларынен ве къоранталарынен бирликте ёлгъа чыкъа эдилер. Мына, Харун, Муса ве оларнынъ эвлятлары акъкъында ривает. О вакъыт РАББИ Синай дагъында Мусанен лаф этти. Харун огъулларынынъ адлары шудыр: биринджи огълу Надав, Авиху, Элазар ве Итамар. Будыр Харун огъулларынынъ, ягълангъан руханийлернинъ адлары. Харун оларны руханийликке багъышлады. Лякин Надав ве Авиху РАББИнинъ огюнде ольдилер, чюнки олар Синай сахрасында РАББИнинъ огюнде арам атешни къулланып ибадет эттилер. Оларнынъ балалары ёкъ эди. Элазар ве Итамар Харун бабасы янында руханийлик эттилер. РАББИ Мусагъа бойле деди: — Левийлилернинъ къабилесини кетир де, руханий Харуннынъ янына къой; олар онынъ янында хызмет этсинлер. Олар Харун ве бутюн джемаат ичюн хызметлерини Корюшюв Чадырынынъ огюнде беджерсинлер, Мескен ичюн хызметлерини япсынлар ве Корюшюв Чадырынынъ бутюн шейлерини сакълап къорчаласынлар. Исраиль огъулларынынъ ерине олар Мескен ичюн хызметлерини япсынлар. Левийлилерни Харунгъа ве онынъ огъулларына бер. Исраиль огъулларындан олар бутюнлей Харунгъа берильгендир. Харунны ве онынъ огъулларыны руханийлик вазифесине къой. Олардан башкъа бирев бу хызметни япса, ольдюриледжектир. РАББИ Мусагъа бойле деди: — Иште, Исраиль огъулларынынъ арасындан, эписи исраиллилернинъ биринджи огъулларынынъ еринде Мен Озюме левийлилерни алдым. Левийлилер Менимки олсунлар. Бутюн биринджи догъгъанлар Менимкидир. Мысыр топрагъында биринджи догъгъанларнынъ эписини ёкъ эткен куньде, Мен Исраильнинъ эм инсанларда, эм айванларда биринджи догъгъанларыны Озюм ичюн айырдым. Олар Менимки олсунлар. Мен — РАББИм. РАББИ Мусагъа Синай сахрасында бойле деди: — Левий огъулларыны къоранта ве сойларына коре сай. Бир айлыкъ яшындан башлап ве буюк яшта олгъан эр бир эркекни сай. Муса эмирге бойсунып, РАББИ буюргъаны киби, оларны сайды. Левий огъулларынынъ адлары будыр: Гершон, Кехат ве Мерарий. Сойларына коре Гершон огъулларынынъ адлары будыр: Ливний ве Шимий. Сойларына коре Кехатнынъ огъуллары будыр: Амрам ве Йицхар, Хеврон ве Уззиэл. Сойларына коре Мерарийнинъ огъуллары будыр: Махлий ве Муший. Будыр къоранталарына коре левийлилернинъ сойлары. Гершондан — Ливний сою ве Шимий сою. Бу, гершонлыларнынъ сойлары. Джедвельде язылгъан бир айлыкъ ве даа буюк яштаки бутюн эркеклернинъ сайысы 7 500 эди. Гершонлыларнынъ сойлары Мескеннинъ артындан гъарпкъа тараф ордунен ерлешсинлер. Лаэлнинъ огълу Эльясаф гершонлыларнынъ къоранталары башлыгъы олсун. Гершон огъуллары Корюшюв Чадырында Мескен, Чадырнынъ орьтюси ве Корюшюв Чадырынынъ киришиндеки перде ичюн джевапкяр эдилер. Азбар перделери, Мескеннинъ ве къурбан ерининъ чевресиндеки азбар киришиндеки перде, йиплер ве бутюн керекли алетлери оларнынъ къолунда эдилер. Кехаттан — амрамлыларнынъ сою, йицхарлыларнынъ сою, хевронлыларнынъ сою ве уззиэллилернинъ союдыр. Бу, кехатлыларнынъ сойларыдыр. Джедвельде язылгъан бир айлыкъ ве даа буюк яштаки бутюн эркеклернинъ сайысы 8 600 эди. Олар Мукъаддес Ер ичюн джевапкяр эди. Кехат огъулларынынъ сойлары озь ордуларыны Мескеннинъ дженюбий тарафында ерлештирсинлер. Уззиэлнинъ огълу Элицафан кехатлыларнынъ къоранталары башлыгъы олсун. Олар Сандыкъ, стол, къандиль, къурбан ерлери, хызмет вакътында къулланылгъан мукъаддес савутлар ве бутюн алетлеринен берабер перде ичюн джевапкяр олсунлар. Руханий Харуннынъ огълу Элазар левийли башлыкъларнынъ башлыгъы олсун. О, Мукъаддес Ер ичюн джевапкяр олгъанларгъа башлыкъ этсин. Мерарийден — Махлий сою ве Муший сою. Бу, Мерарийнинъ сойларыдыр. Джедвельде язылгъан бир айлыкъ ве даа буюк яштаки бутюн эркеклернинъ сайысы 6 200 эди. Авихаилнинъ огълу Цуриэл мерарийлилернинъ къоранталарына башлыкъ олсун. Олар озь ордусыны Мескеннинъ шималий тарафында ерлештирсинлер. Мерарийнинъ огъуллары Мескеннинъ черчивелери, сырыкълары, диреклери, темеллери, оларнынъ эписи шейлери ве алетлери, чевре-четиндеки азбарнынъ диреклери, оларнынъ темеллери, къазычыкълары ве йиплери ичюн джевапкяр олсунлар. Мескеннинъ огюнде, Корюшюв Чадырынынъ шаркъ тарафында озь ордуларыны Муса, Харун ве огъуллары ерлештирсин. Олар Исраиль огъуллары ичюн Мукъаддес Ер ичюн джевапкяр олсунлар. Мукъаддес Ерге башкъа эр ким якъынлашса, ольдюриледжектир. РАББИнинъ буюргъанына коре Муса ве Харун джедвельде язгъан бир айлыкъ ве даа буюк яштаки бутюн левийли эркеклернинъ сайысы, оларнынъ сойларына коре, 22 000 эди. РАББИ Мусагъа бойле деди: — Исраиллилернинъ бир айлыкъ ве даа буюк яштаки биринджи догъгъан бутюн эркеклерини сай, адларыны яз. Мен ичюн левийлилерни ал. Мен — РАББИм. Оларны исраиллилернинъ бутюн биринджи догъгъанларынынъ ерине ал, исраиллилернинъ биринджи догъгъан айванларынынъ ерине Мен ичюн левийлилернинъ айванларыны ал. Бойледже, Муса, РАББИ буюргъаны киби, исраиллилернинъ биринджи догъгъанларынынъ эписини сайып, джедвельге язды. Адлары язылгъан, биринджи догъгъан бир айлыкъ ве даа буюк яштаки эркеклернинъ сайысы 22 273 эди. РАББИ Мусагъа бойле деди: — Исраиллилернинъ биринджи догъгъанларынынъ ерине левийлилерни, айванларынынъ ерине левийлилернинъ айванларыны ал. Левийлилер Меним олсунлар. Мен — РАББИм. Левийлилернинъ сайысына бакъкъанда, исраиллилернинъ биринджи догъгъанларындан къалгъан 273 адамны сатын алмакъ ичюн, адам башына бешер кумюш ал. Кумюшнинъ чекиси мукъаддес шекель чекисинде олсун, бир шекельде йигирми гера бар. Къалгъан адамлар ичюн алынгъан кумюш акъчаны Харунгъа ве онынъ огъулларына бер. Муса левийлилернинъ сайысындан къалгъан исраиллилер ичюн кумюш акъчасыны алды. Исраиллилернинъ биринджи догъгъанларындан мукъаддес шекель чекисинде 1 365 кумюш акъчасыны алды. РАББИнинъ эмирине коре, РАББИ Мусагъа буюргъаны киби, Муса кумюш акъчаны Харунгъа ве онынъ огъулларына берди. РАББИ Мусагъа ве Харунгъа бойле деди: — Левий огъулларындан олгъан Кехат огъулларыны сойларына ве къоранталарына коре, отуздан башлап элли яшынадже, хызмет эткенлернинъ эписини сай. Олар Корюшюв Чадырында чалышсынлар. Корюшюв Чадырындаки Кехат огъулларынынъ хызмети — Энъ Мукъаддес Ерде хызмет этмектир. Орду ёлгъа чыкъаджакъ вакъытта Харун ве оларнынъ огъуллары келип, къапаткъан пердени тюшюрсинлер ве онынънен Шаатлыкъ Сандыгъынынъ устюни къапатсынлар. Оны индже ишленген терилер орьтюсинен къапатсынлар, онынъ устюне мор юньден япылгъан безни ташласынлар ве сырыкъларыны ерине кечирсинлер. РАББИнинъ булунувыны косьтерген пителер ичюн столны мор юньден япылгъан безнен къапатсынлар, устюне чанакъларны, пиалаларны, гугюмлерни ве тёкюледжек бахшышлар ичюн мешребелерни къойсунлар. Онынъ устюнде эр вакъыттаки пителер де олсунлар. Буларнынъ устюне ачыкъ къырмызы юньден япылгъан безни тёшесинлер, оны индже ишленген терилер орьтюсинен къапатсынлар ве сырыкъларыны ерине кечирсинлер. Мор юньден япылгъан безни алсынлар ве ярыкъ къандилини ве онынъ лампатларыны, машачыкъларыны, табачыкъларыны, зейтюн ягъы ичюн къуллангъан эписи савутларынынъ устюне тёшесинлер. Къандильни бутюн алетлеринен берабер индже ишленген терилер орьтюсинен къапатсынлар ве седиенинъ устюне къойсунлар. Алтын къурбан ерининъ устюне мор юньден япылгъан безни тёшесинлер, устюни индже ишленген терилер орьтюсинен къапатсынлар, сырыкъларыны ерине кечирсинлер. Мукъаддес Ерде ибадет этмек ичюн къулланылгъан бутюн шейлерни алсынлар, мор юньден япылгъан безге сарсынлар, индже ишленген терилер орьтюсинен къапатсынлар ве седиенинъ устюне къойсунлар. Къурбан ерини кульден темизлесинлер ве мавылы къырмызы юньден япылгъан безнен къапатсынлар. Сонъ ибадет этмек ичюн къулланылгъан бутюн алетлерни: комюр табакъларыны, сенеклерни, куречиклерни ве чанакъларны, — къурбан ерининъ эписи алетлерини онынъ устюне къойсунлар, оны индже ишленген терилер орьтюсинен къапатсынлар, сырыкъларыны ерине кечирсинлер. Орду башкъа ерге кочькен вакъытта Харун ве онынъ огъуллары Мукъаддес Ерни ве Мукъаддес Ернинъ эписи алетлерини къапаткъан сонъ, Кехат огъуллары оларны ташымагъа кельсинлер. Лякин Мукъаддес Ерге токъунмасынлар, ёкъса олар ольдюриледжеклер. Корюшюв Чадырынынъ бу къысымларыны Кехат огъуллары ташысынлар. Руханий Харуннынъ огълу Элазар къандиль ичюн зейтюн ягъы, якъыладжакъ къокъулы отлар, эр вакъыттаки ашлыкъ бахшышлары ве ягъламакъ ичюн зейтюн ягъы, бутюн Мескен, бутюн ичиндеки шейлер ве бутюн шейлеринен берабер Мукъаддес Ер ичюн джевапкяр олсун. РАББИ Мусагъа ве Харунгъа бойле деди: — Кехат сойларынынъ къабилесине левийлилернинъ арасындан ёкъ олмагъа ёл берменъиз. Олар сагъ олсунлар ве Энъ Мукъаддес Ерге якъынлашкъанда ольмесинлер деп, бойле япынъыз: Харуннен огъуллары барсынлар ве эр адамгъа озь хызметини ве ташыйджакъ юкюни бильдирсинлер. Олар озьлери, ольмемек ичюн, Мукъаддес Ерни къапаткъанда, онъа якъынлашып бакъмасынлар. РАББИ Мусагъа бойле деди: — Гершон огъулларыны къоранталарына ве сойларына коре сай. Корюшюв Чадырында хызмет этмек ичюн, хызметке ляйыкъ олгъан отуздан башлап элли яшынадже адамларнынъ эписини сай. Мына гершонлыларнынъ сойлары япаджакъ ишлер. Олар бойле этип хызмет этсинлер ве юклер ташысынлар: Мескеннинъ безлерини, Корюшюв Чадырыны ве орьтюсини, устюне тёшеледжек индже ишленген терилер орьтюсини, Корюшюв Чадырынынъ киришиндеки пердени, азбарнынъ безлерини, Мескеннинъ ве къурбан ерининъ чевре-четинде олгъан азбар киришиндеки пердени, йиплерини, оларнынъ бутюн алетлерини, олар ичюн япылгъан эр бир шейни ташысынлар. Бойле этип, хызмет этсинлер. Гершон огъулларынынъ бутюн япаджакъ ишлери — юк ташымакъ я да башкъа бир хызмет этмек — Харуннынъ ве огъулларынынъ башлыгъында япылсын. Гершон огъуллары бутюн ташыгъан шейлери ичюн джевапкяр олсунлар. Гершонлыларнынъ сойлары Корюшюв Чадырында япаджакъ ишлери ве олар джевапкяр оладжакъ шейлер будыр. Руханий Харуннынъ огълу Итамар оларнынъ башлыгъы олсун. Мерарий огъулларыны сойларына ве къоранталарына коре сай. Корюшюв Чадырында хызмет этмек ичюн, хызметке ляйыкъ олгъан отуздан башлап элли яшынадже адамларнынъ эписини сай. Корюшюв Чадырында хызмет эткенде, олар булар ичюн джевапкяр олсунлар: Мескеннинъ черчивелери, сырыкълары, диреклери, темеллери, азбарнынъ чевре-четиндеки диреклери ве темеллери, къазычыкълары, йиплери ве оларнынъ бутюн алетлери ве хызметте къулланылгъан бутюн шейлер. Ташымагъа керек олгъан шейлернинъ адларыны эр бир адамгъа бильдир. Корюшюв Чадырында хызмет эткенде, мерарийлилернинъ сойлары бойле ишлер япсынлар. Руханий Харуннынъ огълу Итамар оларнынъ башлыгъы олсун. Муса, Харун ве джемаатнынъ башлыкълары Кехат огъулларыны сойларына ве къоранталарына коре сайдылар. Корюшюв Чадырында хызмет этмек ичюн, хызметке ляйыкъ олгъан отуздан башлап элли яшынадже адамларнынъ эписини сайдылар. Оларнынъ сойларына коре сайылгъанлар 2 750 адам эди. Кехатлыларнынъ сойларында сайылгъанлар, Корюшюв Чадырында хызмет эткенлернинъ эписи булардыр. РАББИ Мусагъа буюргъаны киби, Муса ве Харун оларны сайдылар. Гершон огъуллары сойларына ве къоранталарына коре сайылдылар. Корюшюв Чадырында хызмет этмек ичюн, хызметке ляйыкъ олгъан отуздан башлап элли яшынадже адамларнынъ эписини сайдылар. Оларнынъ сойларына ве къоранталарына коре сайылгъанлар 2 630 адам эди. Гершон огъуллары сойларында сайылгъанлар, Корюшюв Чадырында хызмет эткенлернинъ эписи булардыр. РАББИ буюргъаны киби, Муса ве Харун оларны сайдылар. Мерарий огъуллары сойларына ве къоранталарына коре сайылдылар. Корюшюв Чадырында хызмет этмек ичюн, хызметке ляйыкъ олгъан отуздан башлап элли яшынадже адамларнынъ эписини сайдылар. Оларнынъ сойларына коре сайылгъанлар 3 200 адам эди. Мерарий огъуллары сойларында сайылгъанлар булардыр. РАББИ Мусагъа буюргъаны киби, Муса ве Харун оларны сайдылар. Бойледже Муса, Харун ве Исраиль башлыкълары эписи левийлилерни оларнынъ сойларына ве къоранталарына коре сайдылар. Корюшюв Чадырында хызмет эткенлернинъ ве юклерни ташыгъанларнынъ эписини, отуздан башлап элли яшынадже бутюн адамларны сайдылар. Сайылгъанлар 8 580 адам эди. РАББИ Мусагъа буюргъаны киби, олар сайылдылар ве эр кес япаджакъ ишке ве ташыйджакъ юкке бельгилендилер. РАББИ Мусагъа эмир бергени киби, оларны сайдылар. РАББИ Мусагъа бойле деди: — Исраиль огъулларына буюр, тери хасталыгъына огърагъан, къан ве ирин акъувы олгъанлар я да олю адамгъа токъунып арамлангъан эр кесни ордудан тыш чыкъарсынлар. Акъайларны да, къадынларны да ордудан тыш чыкъарынъыз. Олар озь ордуларыны арамламасынлар, чюнки Мен оларнынъ арасында булунам. Исраиль огъуллары ойле де яптылар, оларны ордудан тыш чыкъардылар. РАББИ Мусагъа насыл айткъан олса, Исраиль огъуллары ойле де яптылар. РАББИ Мусагъа бойле деди: — Исраиль огъулларына бойле айт: Эгер акъай я да къадын башкъа адамгъа къаршы насылдыр гуна япса, ве шуны япып, РАББИге къаршы гуна япса ве къабаатлы олса, япкъан гунасы ичюн тёвбе этсинлер, кимге къаршы гуна япкъан олса, онъа бутюнлей къайтарсын ве беште бир пайыны къошып, кимге къаршы гуна ишлеген олсалар, онъа берсинлер. Эгер шу адамнынъ одемесини алмакъ ичюн якъын догъмушы олмаса, къабаатнынъ одемеси РАББИге багъышлансын ве руханийге берильсин. Бундан гъайры руханийге багъышлав къурбаны берильсин, ве о, адамны онен элялласын. Исраиль огъулларынынъ руханийге бахшыш этильген эписи азизликлери онынъ олсунлар. Эр кеснинъ айырылгъан бахшышлары руханийнинъ олсунлар, ве руханийге берильген эр шей руханийнинъки олсун. РАББИ Мусагъа бойле деди: — Исраиль халкъына бойле айт: Эгер биревнинъ апайы озь акъайына садыкълыгъыны бозса, башкъа акъай о апайнен ятса ве урлугъыны тёксе, апай исе буны акъайындан гизлиден япса ве бойле этип арамланса, лякин шаат олмаса ве апай гунасында тутулмаса, акъайнынъ юрегинде исе апайына къаршы куньджюлик догъса, апайы къабаатлы я да къабаатлы олмагъан алда, онъа къаршы юрегинде куньджюлик догъса, акъай озь апайыны руханийге кетирсин ве апайы ичюн бахшыш оларакъ бир чанакъ арпа унуны берсин, лякин уннынъ устюне зейтюн ягъыны тёкмесин, темиз къокъулы майны да къоймасын, чюнки бу, куньджюлик бахшышы, къабаатны хатырлаткъан бахшыштыр. Руханий апайны чагъырып, оны РАББИнинъ огюне къойсун. Руханий балчыкъ бардакъкъа азиз сув тёксюн ве, Мескеннинъ полундан топракъ алып, сувгъа къошсун. Руханий апайны РАББИнинъ огюне къойсун, сачыны ачсын, къолуна хатырлав бахшышыны, яни куньджюлик бахшышыны берсин. Руханийнинъ къолунда къаргъыш кетиреджек аджджы сув олсун. Сонъ руханий апайны ант бермеге меджбур этсин ве бойле десин: «Эгер башкъа бир адам сеннен ятмагъан олса, ве сен акъайынъа олгъан садыкълыгъынъны бозып арамланмагъан олсанъ, къаргъыш кетиреджек бу аджджы сув санъа зарар кетирмесин. Лякин акъайынъа садыкълыгъынъны бозып арамлангъан олсанъ ве акъайынъдан гъайры башкъа бир адамнен яткъан олсанъ, о заман руханий апайны къаргъыш антыны бермеге меджбур этсин ве апайгъа бойле айтсын: — РАББИ халкъынъ арасында сени къаргъасын. РАББИ сени бош къарын шишик къурсакъ япсын. Къаргъыш кетиреджек бу сув сенинъ ичинъе кирсин ве къурсагъынъны шиширсин, къарынынъны бошатсын». О заман апай: «Амин, ойле де олсун», — десин. Руханий бу еминни бир кягъыткъа язып, оны аджджы сувнен ювсун. Сонъ къаргъыш кетиреджек аджджы сувны апайгъа ичирсин, ве къаргъыш кетиреджек шу сув онынъ ичине кирсин ве онъа аджджы дерт берсин. Руханий апайнынъ къолундан куньджюлик бахшышыны алсын, оны РАББИнинъ огюнде котерсин ве къурбан ерининъ янына алып кетсин. Руханий ашлыкъ бахшышындан хатыра пайы оларакъ бир авуч алсын ве къурбан еринде якъсын, сонъ апайгъа сувны ичирсин. Онъа сувны ичирген сонъ, эгер апай озь акъайына садыкълыгъыны бозып арамлангъан олса, къаргъыш кетиреджек аджджы сув ичине киреджек ве аджджы дерт береджек, онынъ къурсагъы шишеджек ве онынъ къарны бошайджакъ. Халкъы арасында бу апай лянет оладжакъ. Лякин эгер апай арамланмагъан ве темиз олса, о апай зарар корьмейджек ве бала догъура биледжек. Бир апай озь акъайына садыкълыгъыны бозып арамланса, куньджюлик акъкъында къанун будыр. Акъайны куньджюлик руху басса ве о, озь апайыны куньлеп башласа, о, апайыны РАББИнинъ огюнде къойсун ве руханий апайгъа бу къанун боюнджа япсын. О вакъыт акъай ич бир гунада къабаатлы олмайджакъ, онынъ апайы исе къабааты ичюн джезасыны чексин. РАББИ Мусагъа бойле деди: — Исраиль огъулларына бойле айт: Эгер бир акъай я да апай назарей олмагъа гузель адакъ берсе ве озюни РАББИге багъышласа, о, шарапны ве башкъа насылдыр ичкини ичмесин, не шараптан, не де башкъа ичкиден япылгъан сиркени ичмесин, юзюмден япылгъан ич бир ичимликни ичмесин, не тазе, не де къуру юзюм ашамасын. Назарейлигининъ бутюн вакътында о адам юзюмнинъ не чегирдегинден, не терисинден япылгъан ич бир шейни ашамасын. Назарейлигининъ бутюн вакътында о адам башыны устранен тыраш этмесин. Озюни РАББИге багъышлагъан куньлер биткендже, о, азиз олсун, башындаки сачларыны осьтюрсин. РАББИ ичюн назарей олмакънынъ бутюн вакътында о, олю беденге якъынлашмасын. Бабасы, анасы, агъасы я да къызкъардашы ольгенде, оларгъа токъунмасын ве арамланмасын, чюнки о озю ве башынынъ сачлары Аллагъа багъышлангъандыр. Назарейлигининъ бутюн вакътында о, РАББИнинъ азизи олсун. Эгер онынъ янында бирев апансыздан ольсе, ве назарей озь назарейлигини ве башынынъ сачларыны арамласа, о, эляллангъан кунюнде озь башыны тыраш этсин, единджи куню сачларыны къыркътырсын. Секизинджи куню о, руханийге, Корюшюв Чадырынынъ кириши янына эки гогерджинни я да эки гогерджин баласыны кетирсин. Руханий бирисини гуна ичюн къурбан оларакъ кетирсин, экинджисини исе бутюнлей якъыладжакъ къурбан оларакъ кетирсин ве бойле этип, олю беденге токъунма гунасындан оны элялласын, о куню башыны да азиз этсин. Сонъ назарей озюни ве назарейлиги куньлерини янъыдан РАББИге багъышласын ве бир йыллыкъ къочкъарны къабаат ичюн къурбан оларакъ кетирсин. Эвельки куньлер сайылмайджакъ, чюнки онынъ назарейлиги арамлангъан эди. Назарейликнинъ куньлери биткенинен, назарейлер акъкъында бойле къанунны беджеринъиз: назарейни Корюшюв Чадырынынъ кириши янына алып барынъыз. Анда о, РАББИге бойле къурбанларны ве бахшышларны кетирсин: бутюнлей якъыладжакъ къурбан оларакъ — бир йыллыкъ къусурсыз къочкъарны, гуналар ичюн къурбан оларакъ — бир йыллыкъ къусурсыз къойны, аманлыкъ къурбаны оларакъ — даа бир къусурсыз къочкъарны, бир сепет энъ яхшы богъдай унундан маясыз пишкен пите: зейтюн ягъынен басылгъан пителерни, пишкен сонъ устьлерине зейтюн ягъы сюртюльген маясыз пителерни, ашлыкъ ве тёкюледжек бахшышларны. Руханий буларны РАББИнинъ огюнде кетирсин ве гуналар ичюн къурбан ве бутюнлей якъыладжакъ къурбан оларакъ чалсын. Руханий РАББИге аманлыкъ къурбаны оларакъ къочкъарны чалсын ве маясыз пите сепетини бахшыш оларакъ берсин. Руханий даа ашлыкъ ве тёкюледжек бахшышларны кетирсин. Сонъ назарей назарейликте осьтюрген сачларыны Корюшюв Чадырынынъ кириши янында къыркътырсын, назарейликте осьтюрген сачларыны алып, аманлыкъ къурбаны тюбюндеки атешке ташласын. Назарей озь назарейлигинде осьтюрген сачларыны къыркътыргъан сонъ, руханий къочкъарнынъ сувда пишкен курегини, ягънен басылгъан маясыз питени ве устюне ягъ сюртюльген маясыз питени сепеттен алсын ве назарейнинъ къолуна къойсун. Сонъ руханий буларны салландырыладжакъ бахшыш оларакъ РАББИнинъ огюнде саллайджакъ. Бу, руханий ичюн айырылгъан азизликтир. Къочкъарнынъ салландыраджакъ кокреги ве котериледжек аягъы онынъкидир. Бундан сонъ назарей шарапны ичмек мумкюн. Назарей озь адагъына коре назарейлиги ичюн РАББИге берген бахшышлар акъкъындаки къанун будыр. Бундан зияде бермеге элинден кельсе, башкъа бахшышлар кетирмек мумкюн. Назарейлик къануны боюнджа берген адагъыны беджерсинлер. РАББИ Мусагъа бойле деди: — Харунгъа ве онынъ огъулларына бойле айт: Исраиль огъулларына яхшылыкъ тиленъиз, оларгъа бойле айтынъыз: «РАББИ санъа эйилик япсын ве сени къорчаласын! РАББИнинъ ачыкъ юзю сизни корьсюн ве санъа мераметли олсун! РАББИ юзюни санъа чевирсин ве тынчлыкъ-аманлыкъ берсин!» Бойле этип, олар Исраиль огъулларына Меним Адымны чагъырсынлар, ве Мен оларгъа яхшылыкъ япаджагъым. О куню Муса Мескеннинъ тикленмесини битирди ве оны ягълады. Сонъ о, Мескенни ве онынъ эписи алетлерини, къурбан ерини ве онынъ бутюн алетлерини азиз этти. О, эписи шейлерини ягълады ве азиз этти. Сонъ Исраиль башлыкълары, къоранта башлары, эсаплав ичюн джевапкяр олгъан къабиле башлыкълары кельдилер ве РАББИнинъ огюне озь бахшышларыны — устю къапалы алты араба ве он эки бугъаны кетирдилер. Эр эки башлыкътан бирер араба ве эр башлыкътан бирер бугъа эди. Олар бу бахшышларны Мескеннинъ огюне кетирдилер. Сонъ РАББИ Мусагъа бойле деди: — Буларны ал да, Корюшюв Чадырындаки хызметлерде къуллан. Буларны левийлилерге, япаджакъ хызметлерине коре, бер. Муса арабаларны ве бугъаларны алды ве оларны левийлилерге берди: хызметлерине коре, Гершон огъулларына эки арабаны ве дёрт бугъаны, хызметлерине коре, Мерарий огъулларына дёрт арабаны ве секиз бугъаны берди. Руханий Харуннынъ огълу Итамар оларнынъ башлыгъы эди. Кехат огъулларына исе бир шей бермеди, чюнки оларнынъ иши — Мукъаддес Ерни омузларында ташымакътыр. Къурбан ери ягълангъан куню, оны багъышламакъ ичюн, башлыкълар озь къурбанларыны ве бахшышларыны къурбан ерининъ огюне кетирдилер. РАББИ Мусагъа бойле деди: — Къурбан ерини багъышламакъ ичюн, эр кунь бирер башлыкъ озь къурбанларыны ве бахшышларыны кетирсин. Биринджи куню Ехуда къабилесинден Амминадавнынъ огълу Нахшон озь бахшышларыны кетирди. Онынъ бахшышлары булардыр: 1 300 грамм агъырлыгъында бир кумюш чанакъ, 700 грамм агъырлыгъында бир буюк кумюш къаде (оларнынъ чекиси мукъаддес шекель чекисинде эди; ашлыкъ бахшышы ичюн, оларнынъ экиси де зейтюн ягъынен къарыштырылгъан энъ яхшы богъдай унуна толу эдилер); къокъулы отлардан япылгъан якъыладжакъ ягъгъа толу олгъан 100 грамм агъырлыгъында бир алтын пиала; бутюнлей якъыладжакъ къурбан оларакъ бир бузав, бир къочкъар ве бир йыллыкъ къозу; гуналар ичюн къурбан оларакъ бир улакъ; аманлыкъ къурбаны оларакъ эки бугъа, беш къочкъар, беш теке, беш баш бир йыллыкъ къозу. Амминадавнынъ огълу Нахшон бойле къурбанларны ве бахшышларны кетирди. Экинджи куню Йиссакъар къабилесинден Цуарнынъ огълу Нетанэл озь бахшышларыны кетирди. Онынъ бахшышлары булардыр: 1 300 грамм агъырлыгъында бир кумюш чанакъ, 700 грамм агъырлыгъында бир буюк кумюш къаде (оларнынъ чекиси мукъаддес шекель чекисинде эди; ашлыкъ бахшышы ичюн, оларнынъ экиси де зейтюн ягъынен къарыштырылгъан энъ яхшы богъдай унуна толу эдилер); къокъулы отлардан япылгъан якъыладжакъ ягъгъа толу олгъан 100 грамм агъырлыгъында бир алтын пиала; бутюнлей якъыладжакъ къурбан оларакъ бир бузав, бир къочкъар ве бир йыллыкъ къозу; гуналар ичюн къурбан оларакъ бир улакъ; аманлыкъ къурбаны оларакъ эки бугъа, беш къочкъар, беш теке, беш баш бир йыллыкъ къозу. Цуарнынъ огълу Нетанэл бойле къурбанларны ве бахшышларны кетирди. Учюнджи куню Зевулун огъулларынынъ башлыгъы, Хелоннынъ огълу Элиав озь бахшышларыны кетирди. Онынъ бахшышлары булардыр: 1 300 грамм агъырлыгъында бир кумюш чанакъ, 700 грамм агъырлыгъында бир буюк кумюш къаде (оларнынъ чекиси мукъаддес шекель чекисинде эди; ашлыкъ бахшышы ичюн, оларнынъ экиси де зейтюн ягъынен къарыштырылгъан энъ яхшы богъдай унуна толу эдилер); къокъулы отлардан япылгъан якъыладжакъ ягъгъа толу олгъан 100 грамм агъырлыгъында бир алтын пиала; бутюнлей якъыладжакъ къурбан оларакъ бир бузав, бир къочкъар ве бир йыллыкъ къозу; гуналар ичюн къурбан оларакъ бир улакъ; аманлыкъ къурбаны оларакъ эки бугъа, беш къочкъар, беш теке, беш баш бир йыллыкъ къозу. Хелоннынъ огълу Элиав бойле къурбанларны ве бахшышларны кетирди. Дёртюнджи куню Рубен огъулларынынъ башлыгъы, Шедеурнынъ огълу Элицур озь бахшышларыны кетирди. Онынъ бахшышлары булардыр: 1 300 грамм агъырлыгъында бир кумюш чанакъ, 700 грамм агъырлыгъында бир буюк кумюш къаде (оларнынъ чекиси мукъаддес шекель чекисинде эди; ашлыкъ бахшышы ичюн, оларнынъ экиси де зейтюн ягъынен къарыштырылгъан энъ яхшы богъдай унуна толу эдилер); къокъулы отлардан япылгъан якъыладжакъ ягъгъа толу олгъан 100 грамм агъырлыгъында бир алтын пиала; бутюнлей якъыладжакъ къурбан оларакъ бир бузав, бир къочкъар ве бир йыллыкъ къозу; гуналар ичюн къурбан оларакъ бир улакъ; аманлыкъ къурбаны оларакъ эки бугъа, беш къочкъар, беш теке, беш баш бир йыллыкъ къозу. Шедеурнынъ огълу Элицур бойле къурбанларны ве бахшышларны кетирди. Бешинджи куню Шимеон огъулларынынъ башлыгъы, Цуришаддайнынъ огълу Шелумиэл озь бахшышларыны кетирди. Онынъ бахшышлары булардыр: 1 300 грамм агъырлыгъында бир кумюш чанакъ, 700 грамм агъырлыгъында бир буюк кумюш къаде (оларнынъ чекиси мукъаддес шекель чекисинде эди; ашлыкъ бахшышы ичюн, оларнынъ экиси де зейтюн ягъынен къарыштырылгъан энъ яхшы богъдай унуна толу эдилер); къокъулы отлардан япылгъан якъыладжакъ ягъгъа толу олгъан 100 грамм агъырлыгъында бир алтын пиала; бутюнлей якъыладжакъ къурбан оларакъ бир бузав, бир къочкъар ве бир йыллыкъ къозу; гуналар ичюн къурбан оларакъ бир улакъ; аманлыкъ къурбаны оларакъ эки бугъа, беш къочкъар, беш теке, беш баш бир йыллыкъ къозу. Цуришаддайнынъ огълу Шелумиэл бойле къурбанларны ве бахшышларны кетирди. Алтынджы куню Гъад огъулларынынъ башлыгъы, Деуэлнинъ огълу Эльясаф озь бахшышларыны кетирди. Онынъ бахшышлары булардыр: 1 300 грамм агъырлыгъында бир кумюш чанакъ, 700 грамм агъырлыгъында бир буюк кумюш къаде (оларнынъ чекиси мукъаддес шекель чекисинде эди; ашлыкъ бахшышы ичюн, оларнынъ экиси де зейтюн ягъынен къарыштырылгъан энъ яхшы богъдай унуна толу эдилер); къокъулы отлардан япылгъан якъыладжакъ ягъгъа толу олгъан 100 грамм агъырлыгъында бир алтын пиала; бутюнлей якъыладжакъ къурбан оларакъ бир бузав, бир къочкъар ве бир йыллыкъ къозу; гуналар ичюн къурбан оларакъ бир улакъ; аманлыкъ къурбаны оларакъ эки бугъа, беш къочкъар, беш теке, беш баш бир йыллыкъ къозу. Деуэлнинъ огълу Эльясаф бойле къурбанларны ве бахшышларны кетирди. Единджи куню Эфраим огъулларынынъ башлыгъы, Аммихуднынъ огълу Элишама озь бахшышларыны кетирди. Онынъ бахшышлары булардыр: 1 300 грамм агъырлыгъында бир кумюш чанакъ, 700 грамм агъырлыгъында бир буюк кумюш къаде (оларнынъ чекиси мукъаддес шекель чекисинде эди; ашлыкъ бахшышы ичюн, оларнынъ экиси де зейтюн ягъынен къарыштырылгъан энъ яхшы богъдай унуна толу эдилер); къокъулы отлардан япылгъан якъыладжакъ ягъгъа толу олгъан 100 грамм агъырлыгъында бир алтын пиала; бутюнлей якъыладжакъ къурбан оларакъ бир бузав, бир къочкъар ве бир йыллыкъ къозу; гуналар ичюн къурбан оларакъ бир улакъ; аманлыкъ къурбаны оларакъ эки бугъа, беш къочкъар, беш теке, беш баш бир йыллыкъ къозу. Аммихуднынъ огълу Элишама бойле къурбанларны ве бахшышларны кетирди. Секизинджи куню Менашше огъулларынынъ башлыгъы, Педацурнынъ огълу Гъамалиэл озь бахшышларыны кетирди. Онынъ бахшышлары булардыр: 1 300 грамм агъырлыгъында бир кумюш чанакъ, 700 грамм агъырлыгъында бир буюк кумюш къаде (оларнынъ чекиси мукъаддес шекель чекисинде эди; ашлыкъ бахшышы ичюн, оларнынъ экиси де зейтюн ягъынен къарыштырылгъан энъ яхшы богъдай унуна толу эдилер); къокъулы отлардан япылгъан якъыладжакъ ягъгъа толу олгъан 100 грамм агъырлыгъында бир алтын пиала; бутюнлей якъыладжакъ къурбан оларакъ бир бузав, бир къочкъар ве бир йыллыкъ къозу; гуналар ичюн къурбан оларакъ бир улакъ; аманлыкъ къурбаны оларакъ эки бугъа, беш къочкъар, беш теке, беш баш бир йыллыкъ къозу. Педацурнынъ огълу Гъамалиэл бойле къурбанларны ве бахшышларны кетирди. Докъузынджы куню Биньямин огъулларынынъ башлыгъы, Гидонийнинъ огълу Авидан озь бахшышларыны кетирди. Онынъ бахшышлары булардыр: 1 300 грамм агъырлыгъында бир кумюш чанакъ, 700 грамм агъырлыгъында бир буюк кумюш къаде (оларнынъ чекиси мукъаддес шекель чекисинде эди; ашлыкъ бахшышы ичюн, оларнынъ экиси де зейтюн ягъынен къарыштырылгъан энъ яхшы богъдай унуна толу эдилер); къокъулы отлардан япылгъан якъыладжакъ ягъгъа толу олгъан 100 грамм агъырлыгъында бир алтын пиала; бутюнлей якъыладжакъ къурбан оларакъ бир бузав, бир къочкъар ве бир йыллыкъ къозу; гуналар ичюн къурбан оларакъ бир улакъ; аманлыкъ къурбаны оларакъ эки бугъа, беш къочкъар, беш теке, беш баш бир йыллыкъ къозу. Гидонийнинъ огълу Авидан бойле къурбанларны ве бахшышларны кетирди. Онунджы куню Дан огъулларынынъ башлыгъы, Аммишаддайнынъ огълу Ахиэзер озь бахшышларыны кетирди. Онынъ бахшышлары булардыр: 1 300 грамм агъырлыгъында бир кумюш чанакъ, 700 грамм агъырлыгъында бир буюк кумюш къаде (оларнынъ чекиси мукъаддес шекель чекисинде эди; ашлыкъ бахшышы ичюн, оларнынъ экиси де зейтюн ягъынен къарыштырылгъан энъ яхшы богъдай унуна толу эдилер); къокъулы отлардан япылгъан якъыладжакъ ягъгъа толу олгъан 100 грамм агъырлыгъында бир алтын пиала; бутюнлей якъыладжакъ къурбан оларакъ бир бузав, бир къочкъар ве бир йыллыкъ къозу; гуналар ичюн къурбан оларакъ бир улакъ; аманлыкъ къурбаны оларакъ эки бугъа, беш къочкъар, беш теке, беш баш бир йыллыкъ къозу. Аммишаддайнынъ огълу Ахиэзер бойле къурбанларны ве бахшышларны кетирди. Он биринджи куню Ашер огъулларынынъ башлыгъы, Окъраннынъ огълу Пагиэл озь бахшышларыны кетирди. Онынъ бахшышлары булардыр: 1 300 грамм агъырлыгъында бир кумюш чанакъ, 700 грамм агъырлыгъында бир буюк кумюш къаде (оларнынъ чекиси мукъаддес шекель чекисинде эди; ашлыкъ бахшышы ичюн, оларнынъ экиси де зейтюн ягъынен къарыштырылгъан энъ яхшы богъдай унуна толу эдилер); къокъулы отлардан япылгъан якъыладжакъ ягъгъа толу олгъан 100 грамм агъырлыгъында бир алтын пиала; бутюнлей якъыладжакъ къурбан оларакъ бир бузав, бир къочкъар ве бир йыллыкъ къозу; гуналар ичюн къурбан оларакъ бир улакъ; аманлыкъ къурбаны оларакъ эки бугъа, беш къочкъар, беш теке, беш баш бир йыллыкъ къозу. Окъраннынъ огълу Пагиэл бойле къурбанларны ве бахшышларны кетирди. Он экинджи куню Нафталий огъулларынынъ башлыгъы, Энаннынъ огълу Ахира озь бахшышларыны кетирди. Онынъ бахшышлары булардыр: 1 300 грамм агъырлыгъында бир кумюш чанакъ, 700 грамм агъырлыгъында бир буюк кумюш къаде (оларнынъ чекиси мукъаддес шекель чекисинде эди; ашлыкъ бахшышы ичюн, оларнынъ экиси де зейтюн ягъынен къарыштырылгъан энъ яхшы богъдай унуна толу эдилер); къокъулы отлардан япылгъан якъыладжакъ ягъгъа толу олгъан 100 грамм агъырлыгъында бир алтын пиала; бутюнлей якъыладжакъ къурбан оларакъ бир бузав, бир къочкъар ве бир йыллыкъ къозу; гуналар ичюн къурбан оларакъ бир улакъ; аманлыкъ къурбаны оларакъ эки бугъа, беш къочкъар, беш теке, беш баш бир йыллыкъ къозу. Энаннынъ огълу Ахира бойле къурбанларны ве бахшышларны кетирди. Къурбан ери ягълангъан куню, оны багъышламакъ ичюн, Исраиль башлыкъларынынъ бахшышлары булардыр: 12 кумюш чанакъ, 12 кумюш къаде, 12 алтын пиала (эр кумюш чанакънынъ агъырлыгъы — 1 300 грамм, эр къаденинъ агъырлыгъы — 700 грамм; эписи оларакъ кумюш шейлернинъ агъырлыгъы — 24 кило; оларнынъ чекиси мукъаддес шекель чекисинде эди); къокъулы отлардан япылгъан якъыладжакъ ягъгъа толу олгъан 100 грамм агъырлыгъында алтын пиалалар — 12 дане (оларнынъ чекиси мукъаддес шекель чекисинде эди; эписи оларакъ алтын пиалаларнынъ агъырлыгъы 1 200 грамм эди); бутюнлей якъыладжакъ къурбан оларакъ 12 бузав, 12 къочкъар ве 12 баш бир йыллыкъ къозу ве оларнен берабер ашлыкъ бахшышлары; гуналар ичюн къурбан оларакъ 12 баш улакъ; аманлыкъ къурбаны оларакъ 24 бугъа, 60 къочкъар, 60 теке, 60 баш бир йыллыкъ къозу. Къурбан ери ягълангъан сонъ, оны багъышламакъ ичюн, бойле къурбанларны ве бахшышларны кетирдилер. Муса РАББИнен лакъырды этмек ичюн Корюшюв Чадырына киргенде, о, Шаатлыкъ Сандыгъынынъ къапагъындан, эки Керувнынъ арасында олгъан Мерамет Еринден чыкъкъан сесни эшите эди. Сес Мусанен, Муса исе сеснен лакъырды эте эди. РАББИ Мусагъа бойле деди: — Харунгъа айт ки, о, лампатларны якъкъанда, къандильнинъ огюнде еди лампат янмагъа борджлу. Харун ойле де япты. РАББИ Мусагъа буюргъаны киби, о, къандильнинъ огюнде еди лампатны якъты. Къандиль бойле япылгъан эди: темелинден башлап чечеклерине къадар о, алтындан дёгюльген эди. РАББИ Мусагъа насыл косьтерген олса, о, къандильни маденден ойле де дёгди. РАББИ Мусагъа бойле деди: — Исраиль огъулларынынъ арасындан левийлилерни айырып, оларны элялла. Оларны элялламакъ ичюн, шуны яп: оларгъа темизлейджек сувны септир, олар беденлериндеки бутюн сачларны тыраш этсин ве урбаларыны ювсунлар. Бойле этип, олар элял оладжакъ. Сонъ олар бир бузавны ве онен берабер ашлыкъ бахшышыны — зейтюн ягъынен къарыштырылгъан энъ яхшы богъдай унуны — алсынлар. Гуналар ичюн къурбан оларакъ башкъа бир бузавны ал. Левийлилерни Корюшюв Чадыры огюне кетир ве бутюн Исраиль огъулларынынъ джемаатыны топла. Левийлилерни РАББИнинъ огюне къой, ве Исраиль огъуллары къолларыны устьлерине къойсунлар. Харун исраиллилернинъ адындан левийлилерни РАББИге салландырыладжакъ бахшыш оларакъ багъышласын, ве о вакъыт левийлилер РАББИге хызмет этмеге азыр оладжакълар. Левийлилер озь къолларыны бузавларнынъ башларына къойсунлар, ве сен левийлилер ичюн одеме этмеге, бир бузавны гуналар ичюн къурбан оларакъ чал, экинджисини исе РАББИге бутюнлей якъыладжакъ къурбан оларакъ чал. Левийлилерни Харуннынъ ве онынъ огъулларынынъ огюнде къой ве оларны РАББИге салландырыладжакъ бахшыш оларакъ багъышла. Бойле этип, левийлилерни Исраиль огъулларындан айыр, ве левийлилер Менимки оладжакълар. Сен оларны эляллагъан ве салландырыладжакъ бахшыш оларакъ багъышлагъан сонъ, левийлилер Корюшюв Чадырында хызмет этмеге башласынлар. Исраиллилернинъ арасындан олар бутюнлей Манъа багъышлангъанлар. Биринджи догъгъанларынынъ, Исраиль къадынлары догъгъан биринджи огълан балаларынынъ ерине Мен оларны Озюме алдым. Исраиль огъулларында биринджи догъгъан бала я да айван Менимдир. Мысыр топрагъында биринджи догъгъанларны ёкъ эткен куню Мен оларны Озюме айырып азиз эттим ве Исраиль огъулларында биринджи догъгъан огълан балаларынынъ ерине левийлилерни алдым. Сонъ Исраиль огъулларынынъ арасындан Мен левийлилерни Харунгъа ве онынъ огъулларына бутюнлей бердим, олар Исраиль огъуллары ерине Корюшюв Чадырында хызмет этсинлер ве Исраиль огъуллары ичюн одеме этсинлер. О вакъыт, Исраиль огъуллары Мукъаддес Ерге якъынлашкъанда, оларнынъ башларына беля тюшмейджек. Муса, Харун ве Исраиль огъулларынынъ бутюн джемааты левийлилер акъкъында айтылгъанны яптылар. РАББИ Мусагъа левийлилер акъкъында буюргъаны киби, Исраиль огъуллары ойле де яптылар. Левийлилер озьлерини гуналарындан темизледилер ве урбаларыны ювдылар. Сонъ Харун оларны салландырыладжакъ бахшыш оларакъ РАББИге багъышлады ве, оларны элялламакъ ичюн, Харун олар ичюн одеме этти. Бундан сонъ левийлилер Харуннынъ ве огъулларынынъ башлыгъында озь хызметлерини япмагъа Корюшюв Чадырына кирдилер. РАББИ Мусагъа левийлилер акъкъында буюргъаны киби, олар ойле де яптылар. РАББИ Мусагъа бойле деди: — Левийлилер акъкъында къанун будыр: Йигирми беш яшындаки ве ондан зияде олгъанлар Корюшюв Чадырында озь ишлерини япып, хызмет этсинлер. Лякин элли яшыны толдургъан сонъ, озь ишлерини ве хызметини битирсинлер ве бир даа чалышмасынлар. О заман олар Корюшюв Чадыры ичюн джевапкяр олгъан агъа-къардашларына ярдым этсинлер, лякин озьлери хызмет этмесинлер. Ишлерине бакъкъанда, левийлилернен бойле яп. Исраиллилер Мысыр топрагъындан чыкъкъан сонъ, экинджи йылнынъ биринджи айында РАББИ Синай сахрасында Мусагъа бойле деди: — Исраиль огъуллары вакъты-саатинде Песах Байрамыны япсынлар. Бу айнынъ 14-юнджи куню акъшамы Песах Байрамыны вакъты-саатинде япынъыз, бутюн низамнамелери ве къарарлары боюнджа оны япынъыз. Муса Исраиль огъулларына Песах Байрамыны япмагъа буюрды. Ве олар Синай сахрасында биринджи айнынъ 14-юнджи куню акъшамы Песах Байрамыны яптылар. РАББИ Мусагъа буюргъаны киби, Исраиль огъуллары эр бир шейни яптылар. Оларнынъ арасында олюге токъунгъанларындан арам сайылгъан базы адамлар бар эдилер. Олар о куню Песахны япып оламадылар. Айны куню шу адамлар Мусанен Харунгъа кельдилер ве оларгъа бойле дедилер: — Олюге токъунгъанларымыз ичюн арам олсакъ да, не ичюн бизге башкъа Исраиль огъулларынен берабер вакъты-саатинде РАББИге бахшышларымызны бермеге мумкюн дегиль? Муса: — Бекленъиз, РАББИ сизнен не япмагъа буюраджагъыны динълейим, — деди. РАББИ Мусагъа бойле деди: — Исраиль огъулларына бойле айт: Эгер сизлер я да эвлятларынъыз олюге токъунгъаны ичюн арамлансанъыз, я да узакъ бир ёлджулыкъта олсанъыз, эр биринъиз РАББИ ичюн Песах Байрамыны япынъыз. Экинджи айнынъ 14-юнджи куню акъшамы Байрамны япынъыз ве Песах ашыны маясыз пишкен пителернен ве аджджы отларнен берабер ашанъыз. Песах айванындан бир шей сабагъадже къалдырманъыз, кемиклерини къырманъыз. Песах бутюн низамнамелер боюнджа япылсын. Лякин элял сайылгъан ве ёлджулыкъта олмагъан бирев Песахны япмаса, о адам халкъынынъ арасындан ёкъ этильсин, чюнки о, вакъты-саатинде РАББИге бахшыш кетирмеди. Шу адам гуна къазанаджакъ. Аранъызда яшагъан бир ябанджы РАББИ ичюн Песах Байрамыны низамнамелерге ве къарарларгъа коре япмагъа истесе, оны япсын. Сизде эр бир адам ичюн — эм ябанджы, эм исраилли ичюн — айны бир низамнаме олсун. Мескен къурулгъан куню, Мескенни, Шаатлыкъ Чадырыны бир булут къаплап алды. Акъшамдан сабагъа къадар Мескен устюнде атешке ошагъан шей корюне эди. Бу эр вакъыт бойле эди. Куньдюз Мескенни булут къаплай эди, гедже исе атешке ошагъан шей корюне эди. Чадырнынъ тёпесинден булут котерильген сайын, Исраиль огъуллары ёлгъа чыкъа эдилер. Булут токътагъан ерде Исраиль огъуллары токътап, ордусыны къура эдилер. Исраиль огъуллары РАББИнинъ буюргъанына коре ёлгъа чыкъа эдилер ве РАББИнинъ эмирине коре токътап, ордусыны къура эдилер. Булут Мескеннинъ тёпесинде тургъан бутюн вакъыт девамында олар ордусында тура эдилер. Булут Мескеннинъ устюнде девамлы вакъыт тургъанда, Исраиль огъуллары РАББИнинъ буюргъаныны динълей эдилер ве ёлгъа чыкъмай эдилер. Базыда булут Мескеннинъ устюнде аз вакъыт девамында тура эди. Исраиллилер РАББИнинъ буюргъанына коре токътап, ордусыны къура эдилер ве РАББИнинъ буюргъанына коре ёлгъа чыкъа эдилер. Базыда булут тек акъшамдан сабагъадже турып, саба Мескеннинъ устюнден котериле эди, о вакъыт халкъ да ёлгъа чыкъа эди. Кимерде булут эм куньдюз, эм гедже еринден къыбырдамай эди. Булут котерильгенде, олар да ёлгъа чыкъа эдилер. Булут Мескеннинъ устюнде эки кунь, бир ай я да даа чокъ вакъыт девамында токътап турса, Исраиль огъуллары ордусында токътап, ёлгъа чыкъмай эдилер. Лякин булут котерильгенинен, олар ёлгъа чыкъа эдилер. РАББИнинъ буюргъанына коре халкъ токътай эди ве РАББИнинъ буюргъанына коре ёлгъа чыкъа эди. РАББИ Мусагъа буюргъаны киби, олар РАББИнинъ буюргъанларыны беджере эдилер. РАББИ Мусагъа бойле деди: — Озюнъе дёгюльген кумюштен эки боразанны яп. Джемаатны чагъыргъанда ве оларны ёлгъа чыкъаргъанда, боразанларны чал. Олар экиси чалынгъанда, бутюн джемаат санъа, Корюшюв Чадырынынъ киришине топлансын. Тек бири чалынгъанда, янынъа башлыкълар — Исраильнинъ бинъбашылары — топлансынлар. Телюке сигналы чалынгъанда, шаркъ тарафында ерлешкен ордулар ёлгъа чыкъсынлар. Экинджи кере телюке сигналы чалынгъанда, дженюп тарафында ерлешкен ордулар ёлгъа чыкъсынлар. Олар ёлгъа чыкъаяткъан вакъытта боразанда телюке сигналыны чалсынлар. Джемаатны топламакъ керек вакътында боразанны чалынъыз, амма телюке сигналыны чалманъыз. Боразанларны Харуннынъ огъуллары, руханийлер чалсынлар. Шу, сизлер ве эвлятларынъыз ичюн эбедий низамнаме олсун. Сизге уджюм эткен душмангъа къаршы топрагъынъызда дженк этмек ичюн чыкъкъанда, боразанларда телюке сигналыны чалынъыз. О заман Алланъыз олгъан РАББИ сизни акъылгъа кетирир ве сизни душманларынъыздан къуртарыр. Къуванчлы куньлеринъизде, бельгиленген байрамларынъызда, янъы ай догъгъан куньлеринде, бутюнлей якъыладжакъ къурбанларны ве аманлыкъ къурбанларыны чалып кетиргенинъизде, боразанлар чалынъыз, ве Алланъыз сизни акъылында тутаджакъ. Мен — Алланъыз олгъан РАББИдирим. Экинджи йылнынъ экинджи айында, 20-нджи куню Шаатлыкъ Мескенининъ устюндеки булут котерильди. Исраиль огъуллары Синай сахрасындан озь ордуларынен ёлгъа чыкътылар. Булут Паран сахрасында токътады. РАББИ Мусанен буюргъанына коре олар биринджи кере ёлгъа чыкътылар. Биринджи Ехуда огъулларынынъ ордусы озь байрагъы тюбюнде болюклерине коре ёлгъа чыкъты. Амминадавнынъ огълу Нахшон оларнынъ орду башлыгъы эди. Цуарнынъ огълу Нетанэл — Йиссакъар къабилесининъ орду башы, Хелоннынъ огълу Элиав — Зевулун къабилесининъ орду башы. Мескен къысымларгъа айырылды, ве Гершон огъуллары Мерарий огъулларынен берабер Мескенни ташып, ёлгъа чыкътылар. Сонъ Рубен ордусы озь байрагъы тюбюнде болюклерине коре ёлгъа чыкъты. Шедеурнынъ огълу Элицур оларнынъ орду башлыгъы эди. Цуришаддайнынъ огълу Шелумиэл — Шимеон къабилесининъ орду башы, Деуэлнинъ огълу Эльясаф — Гъад къабилесининъ орду башы. Сонъ Кехат огъуллары Мукъаддес Ерни алып, ёлгъа чыкътылар. Олар кельмезден эвель, Мескен къоюлмакъ керек эди. Сонъ Эфраим огъулларынынъ ордусы озь байрагъы тюбюнде болюклерине коре ёлгъа чыкъты. Аммихуднынъ огълу Элишама оларнынъ орду башлыгъы эди. Педацурнынъ огълу Гъамалиэл — Менашше къабилесининъ орду башы, Гидонийнинъ огълу Авидан — Биньямин къабилесининъ орду башы. Эписи ордулардан сонъ Дан огъулларынынъ ордусы озь байрагъы тюбюнде болюклерине коре ёлгъа чыкъты. Аммишаддайнынъ огълу Ахиэзер оларнынъ орду башлыгъы эди. Окъраннынъ огълу Пагиэл — Ашер къабилесининъ орду башы, Энаннынъ огълу Ахира — Нафталий къабилесининъ орду башы. Будыр Исраиль огъулларынынъ ордуларына коре юрюшининъ тертиби. Бойле этип, олар ёлгъа чыкътылар. Муса мидьянлы Реуэлнинъ огълу Ховавгъа (Реуэл Мусанынъ къайнатасы эди) бойле деди: — РАББИ бизге бермеге сёз берген ерге ёлгъа чыкъамыз. Бизнен юр, санъа бизнен яхшы олур. РАББИ Исраильге яхшылыкъ япаджагъына сёз берди. Ховав исе бойле джевап къайтарды: — Ёкъ, бармайджагъым. Мен озь топрагъыма ве озь сой-сопларыма къайтаджагъым. — Ялварам, бизни ташлама, — деди Муса. — Сахрада ордунен ерлешеджек ерлеримизни билесинъ. Бизге ёлны косьтереджексинъ. Эгер сен бизнен барсанъ, РАББИнинъ бизге япаджакъ яхшылыгъыны биз санъа япармыз. Сонъ, ерлешеджек ерни сайламакъ ичюн, олар РАББИнинъ дагъындан учь куньлюк ёлгъа чыкътылар. РАББИнинъ Васиет Сандыгъы учь кунь девамында оглеринде кете эди. Олар ордудан ёлгъа чыкъкъанда, куньдюз оларнынъ устьлеринде РАББИнинъ булуты тура эди. Ёлгъа чыкъып, Сандыкъны котергенлерде, Муса бойле дей эди: «Я РАББИ, тур! Душманларынъ дагъылсын, Сени кореджек козю олмагъанлар огюнъден къачсын!» Токътап, Сандыкъны ерлештиргенлерде, Муса бойле дей эди: «Я РАББИ, Исраильнинъ бинълерине ве он бинълерине къайт!» Сонъ халкъ Аллагъа къаршы сес котерип, шикяет эткен халкъкъа чевирильди. РАББИ буны эшиткенинен, пек ачувланды, ве оларда РАББИнинъ атеши туташып, ордунынъ кенарларыны якъып ёкъ этти. Халкъ Мусаны чагъырып ярдым сорады. Муса РАББИге дува этти, ве атеш ятышты. Оларда РАББИнинъ атеши туташкъаны ичюн, о ерге Тавера деген ад берильди. Араларындаки ярамай адамлар озь истеклерини анълатып башладылар, Исраиль огъуллары да оларнен берабер агълап башладылар ве бойле айтып отура эдилер: «Ах, бизге этни ким береджек? Мысырда бедава ашагъан балыкъны акъылымызда тутамыз, хыярлар, къавунлар, ешиль согъан, согъан ве сарымсакъ аля даа акъылымызда. Шимди джанымыз тарсыкъа, бир шей ёкъ, бу маннадан гъайры бир шей корьмеймиз». Манна кориандр урлугъына ошай эди, корюниши бедолах киби эди. Халкъ долашып, оны топлай ве къол дегирменде чеке я да аванда эзе, къазанларда пишире ве ондан пите япа эди. Леззети зейтюн ягъынен пишкен отьмекке ошай эди. Геджесинен ордугъа чыкъ тюшкенде, манна да тюше эди. Муса халкънынъ озь сойларында, чадырларынынъ къапулары янында агълагъаныны эшитти. РАББИ бунъа пек ачувланды, Муса да шуны пек бегенмеди. Муса РАББИге: — Не ичюн Сен къулунъны къыйнайсынъ? Не ичюн мен Сенинъ козюнъде мерамет тапамадым да, Сен манъа бутюн халкънынъ агъырлыгъыны юклединъ? Бутюн бу халкъны къурсагъымда ташыдыммы, мен оны догъурдыммы? Дая баланы къучакъта ташыгъаны киби, деделерине бермеге емин эткен топрагъынъа мен оларны ташыгъанымны Сен не ичюн истейсинъ? Бутюн бу халкъкъа береджек этни къайдан алайым? Меним огюмде: «Бизге ашамакъ ичюн эт бер», — деп агълайлар. Бутюн бу халкъны ташымагъа бир озюмнинъ такъатым ёкъ, мен ичюн бу артыкъ агъырдыр. Манъа буны япмагъа истесенъ, — эгер козюнъде мерамет къазангъан олсам, — мени ольдюр, башыма тюшкен беляларны корьмейим, — деди. РАББИ Мусагъа бойле деди: — Исраиль акъсакъалларындан 70 акъайны, сен бильген акъсакъалларны ве башлыкъларны топла. Оларны Корюшюв Чадыры янына кетир, ве анда сеннен берабер турсунлар. Мен энеджегим ве анда сеннен лакъырды этеджегим. Сенинъ устюнъдеки Рухтан алып, оларгъа береджегим. Сонъ олар халкънынъ юкюни сеннен берабер ташыйджакълар, сен бир озюнъ шу агъырлыкъны бир даа ташымайджакъсынъ. Халкъкъа исе бойле айт: «Ярынгъа озьлеринъизни элялланъыз, ве эт ашайджакъсынъыз. РАББИ сизинъ: “Бизге этни ким береджек? Ах, Мысырда бизге не де яхшы эди!” — деп агълагъанынъызны эшитти ве сизге ашамакъ ичюн эт береджек. Лякин оны ялынъыз бир кунь, эки кунь, беш, он я да йигирми кунь ашамайджакъсынъыз, бир ай боюнджа, о, бурнунъыздан чыкъып козюнъиз корип оламагъандже ашайджакъсынъыз. Чюнки аранъызда олгъан РАББИден вазгечтинъиз ве Онынъ огюнде: “Неге керек эди бизге Мысырдан чыкъып кетмеге?” — деп агъладынъыз». Муса бойле деди: — Меним халкъымнынъ арасында 600 000 джаяв юрген акъай бардыр, Сен исе: «Мен оларгъа эт берерим де, олар оны бир ай девамында ашарлар», — дейсинъ. Олар ичюн къой-эчкилер ве туварлар союлса, олар тоярмы? Денъиздеки бутюн балыкъ тутулса, олар тоярмы? РАББИ Мусагъа: — Меним къудретим сынъырлымы, аджеба? Санъа айткъанларым ерине келип-кельмейджегини шимди кореджексинъ, — деди. Муса тышарыгъа чыкъып, халкъкъа РАББИнинъ сёзлерини бильдирди. Халкънынъ акъсакъалларындан 70 акъай сайлады ве оларны Корюшюв Чадырынынъ чевресине ерлештирди. Сонъ РАББИ булутнынъ ичинде энди ве Мусанен лакъырды этти. Мусанынъ устюндеки Рухтан алып, 70 акъсакъалгъа берди. Рух оларнынъ устюне энгенде, олар пейгъамберлик этип башладылар, амма ондан сонъ пейгъамберлик этмедилер. Эки акъай ордуда къалгъан эди, бирисининъ ады Элдад, экинджисининъ ады Медад. Оларгъа да Рух энди, ве олар ордуда пейгъамберлик эттилер. Олар джедвельде язылгъан эдилер, лякин Чадыргъа кетмеген эдилер. Бир яш огълан чапып кельди ве Мусагъа: — Элдад ве Медад ордуда пейгъамберлик этелер, — деген хабер кетирди. Муса сайлап алгъан ярдымджыларындан бири Нуннынъ огълу Ехошуа: — Муса-эфендим, оларгъа буны япмагъа ёл берме! — деди. Лякин Муса онъа бойле джевап къайтарды: — Сен меним адымдан куньлейсинъми? РАББИнинъ бутюн халкъы пейгъамбер оладжагъыны ве РАББИ оларгъа Озь Рухуны береджегини истер эдим! Сонъ Муса ве Исраиль акъсакъаллары ордугъа къайттылар. Сонъра РАББИ ель котерди. Ель денъизден боденелерни кетирди ве оларны ордунынъ чевре-четинде, эр тарафындан бир куньлюк ёл къадар узакълыкъта, ерден бир метр юксеклигинде ташлады. Халкъ котерилип, бутюн кунь, бутюн гедже ве бутюн эртеси куню боденелерни джыя эди. Энъ аз джыйгъан сойлары элли чувалдан зияде джыйды. Боденелерни озьлери ичюн ордунынъ чевре-четине тёшедилер. Эт даа халкънынъ тишлеринде олып чайналмагъан вакъытта, РАББИнинъ ачувы халкъкъа тюшти, ве РАББИ халкъны пек яман хасталыкънен урды. Анда башкъа ашны истеген халкъны джыйгъанлары ичюн, бу ерге Киврот-Хаттаава ады берильди. Халкъ Киврот-Хаттаавадан Хацероткъа ёл алды ве Хацеротта токътады. Муса хушлу бир апайгъа эвленген эди. Мерьем ве Харун Мусаны онынъ хушлу апайы ичюн сёге башладылар ве: — РАББИ ялынъыз Мусанен лакъырды эттими? О бизлерге де айтмадымы ёкъса? — дедилер. РАББИ буны эшитти. Муса ер юзюнде яшагъан адамлардан энъ юваш адам эди. РАББИ апансыздан Мусагъа, Харунгъа ве Мерьемге бойле деди: — Сиз, учевинъиз, Корюшюв Чадырына келинъиз. Учеви кельдилер. РАББИ булут дирегинде энди, Чадырнынъ кириши янында турды ве Харуннен Мерьемни чагъырды. Экиси якъынлаштылар. РАББИ оларгъа бойле деди: — Сёзлериме къулакъ асынъыз: аранъызда бир пейгъамбер олгъанда, Мен, РАББИ, онъа руяда корюнем, тюшюнде онен лакъырды этем. Амма къулум Муса ойле дегильдир, о, бутюн эвимде ишанчлыдыр. Мен онен юзьме-юзь лакъырды этем, кинаенен дегиль, ачыкъ сёзлернен онен лаф этем. О, РАББИнинъ сыфатыны коре. Насыл олды да, сизлер къулум Мусаны сёгмектен къоркъмадынъыз? РАББИ оларгъа пек ачувлангъаны ичюн, андан кетти. Булут да Чадырдан узакълашты. Апансыздан Мерьем тери хасталыгъына огърады, къар киби бем-беяз олды. Харун Мерьемге бакъты ве онынъ тери хасталыгъына огърагъаныны корьди. Харун Мусагъа: — Эфендим, ялварам! Ахмакъча озюмизни туттыкъ, гуна къазандыкъ! — деди. — Амма бизни гунамыз ичюн джезалама. Мерьем олю киби олмасын, анасынынъ къурсагъындан чыкъкъан, тенининъ ярысы гъайып олгъан балагъа ошамасын. Муса къычырып, РАББИден ярдым сорады: — Эй, Алла! Ялварам, тедавийле оны! РАББИ Мусагъа: — Эгер бабасы онынъ бетине тюкюрген олса, о, еди кунь девамында масхаралыкъта олмаз эдими? Еди кунь девамында оны ордудан тышарыда къапатынъыз, сонъ арткъа къайтсын, — деди. Бойлеликнен, Мерьем еди кунь девамында ордудан тышарыда къапатылды. Мерьем ордугъа къайтмагъандже, халкъ ёлгъа чыкъмады. Бундан сонъ халкъ Хацероттан ёлгъа чыкъты ве Паран сахрасында токътады. РАББИ Мусагъа бойле деди: — Ханаан топрагъыны бакъмагъа бир къач адамны ёлла. Мен бу топракъны Исраиль огъулларына берем. Баба-деделеринъизнинъ къабилелеринден бирер адам ёлла. Олар озь къабилелеринде башлыкъ олмалылар. РАББИ буюргъаны киби, Муса оларны Паран сахрасындан ёллады. Оларнынъ эписи Исраиль огъулларында башлыкълар эдилер. Оларнынъ адлары будыр: Рубен къабилесинден — Закъкъурнынъ огълу Шаммуа, Шимеон къабилесинден — Хорийнинъ огълу Шафат, Ехуда къабилесинден — Ефунненинъ огълу Къалев, Йиссакъар къабилесинден — Юсуфнынъ огълу Игъал, Эфраим къабилесинден — Нуннынъ огълу Хошеа, Биньямин къабилесинден — Рафунынъ огълу Палтий, Зевулун къабилесинден — Содийнинъ огълу Гъаддиэл, Юсуф къабилесинден, Менашшеден — Сусийнинъ огълу Гъаддий, Дан къабилесинден — Гемаллийнинъ огълу Аммиэл, Ашер къабилесинден — Микъаэлнинъ огълу Сетур, Нафталий къабилесинден — Вофсийнинъ огълу Нахбий, Гъад къабилесинден — Макийнинъ огълу Геуэл. Топракъны бакъмакъ ичюн Мусанынъ ёллагъан адамлары булар эди. Муса Нуннынъ огълу Хошеагъа Ехошуа адыны берди. Муса оларны Ханаан топрагъыны бакъып чыкъмагъа ёллагъанынен, оларгъа бойле деди: — Негевге барып, дагълы топракъкъа чыкъынъыз. Бу топракъны бакъынъыз. Топракъ насыл? Анда яшагъан халкъ насыл? Олар кучьлюми, зайыфмы, аз сайылымы, чокъ сайылымы? Халкъ яшагъан топракълары яхшымы, яманмы, яшагъан шеэрлери насыл? Чадырларда яшайлармы я да пекитильген ерлердеми? Шу топракъ насыл? Берекетлими, ёкъмы? Анда тереклер осеми, ёкъмы? Джесюр олунъыз, о топракънынъ берекетинден алынъыз. (О вакъыт юзюм пишип башлагъан вакъты эди.) Адамлар ёлгъа чыкъты ве, Цин сахрасындан башлап, Хамат янындаки Реховгъадже топракъны огренип чыкътылар. Негевге бардылар ве Хеврон шеэрине барып чыкътылар. Анда Анакъ эвлятлары Ахиман, Шешай ве Талмай яшай эдилер. Хеврон шеэри Мысырдаки Цоан шеэринден еди йыл огюне къурулгъан эди. Сонъ олар Эшкъол вадийине келип чыкътылар. Анда бир салкъым юзюми олгъан юзюм пытагъыны кесип алдылар да, адамлардан экиси шу пытакъны бир таякъта ташыдылар. Олар даа нар ве инджир алып кеттилер. Шу ерге Исраиль огъуллары «Эшкъол вадийи» адыны бердилер, чюнки анда бир салкъым юзюмни кесип алдылар. Къыркъ куньден сонъ, топракъны бакъып чыкъкъан сонъ, артларына къайттылар. Паран сахрасындаки Къадеш шеэрине, Мусанен Харунгъа ве Исраиль джемаатынынъ янына кельдилер. Оларгъа ве бутюн джемааткъа топракъ акъкъында хабер кетирдилер ве о топракънынъ мейваларыны косьтердилер. Мусагъа бойле дедилер: — Сен бизни ёллагъан топракъкъа бардыкъ. Анда керчектен де сютнен бал акъа, мына о топракънынъ мейвалары. Лякин о ерде яшагъан халкъ кучьлю, шеэрлери янына барылмаз ве пек буюктир. Анда биз Анакънынъ эвлятларыны корьдик. Амалеклилер Негев топрагъында яшайлар. Хитлилер, евуслылар ве аморлылар — дагълыкъ ерде, ханаанлылар денъизнинъ янында ве Иорданнынъ ялысында яшайлар. Къалев Мусанынъ огюнде халкъны сустурып: — Келинъиз, бу топракъны басып алайыкъ! Биз буны шубесиз япып олурмыз, — деди. Онен берабер баргъан акъайлар исе: — Биз бу халкъкъа къаршы чыкъып оламаймыз. Олар бизден кучьлю, — дедилер, Исраиль огъуллары арасында бакъып чыкъкъан топракълары акъкъында яман эмиш-демишлер джайраттылар: — Биз бакъып чыкъкъан топракъ — устюнде яшагъанларыны ашап битирген бир топракътыр. Биз анда корьген бутюн халкъ — пек узун бойлу адамлардыр. Анда биз нефиллерни, нефиллернинъ союндан олгъан Анакъ огъулларыны корьдик. Оларнынъ янында озьлеримизни чегертки киби дуя эдик, ве оларгъа ойле олып корюндик. Бутюн джемаат къычырып, фигъан къопарды. О геджеси халкъ агълады. Исраиль огъулларынынъ эписи Мусагъа ве Харунгъа къаршы шикяетлендилер, бутюн джемаат оларгъа: — Ах, биз Мысыр топрагъында я да бу сахрада ольгейдик! — дедилер. — Не ичюн РАББИ бизни бу топракъкъа алып кете? Бизге къылычтан ольмек ичюнми? Апайларымыз ве балаларымыз гъанимет оларакъ душман къолуна тюшеджеклер! Мысыргъа къайтмагъа бизлер ичюн яхшы дегильми? Сонъ бири-бирлерине: — Озьлеримизге бир башлыкъ сайлап алайыкъ да, Мысыргъа къайтайыкъ, — дедилер. О вакъыт Муса ве Харун Исраиль огъулларынынъ джемаатынынъ топлашувы огюне бетлеринен ерге тюштилер. Топракъны бакъып чыкъкъан адамлардан Нуннынъ огълу Ехошуа ве Ефунненинъ огълу Къалев урбаларыны йырттылар ве Исраиль огъулларынынъ бутюн джемаатына: — Биз бакъып чыкъкъан топракъ — пек яхшы топракътыр. Эгер РАББИ бизден разы олса, о бизни бу топракъкъа кирсетир ве балнен сют акъкъан шу топракъны бизге берер. Ялынъыз РАББИге къаршы чыкъманъыз ве шу топракънынъ халкъындан къоркъманъыз. Олар биз ичюн аш оладжакъ. Оларны къорчалайджакъ кимсе ёкъ. Бизнен исе РАББИ. Олардан къоркъманъыз! — дедилер. — Оларны ташнен урып ольдюринъиз! — деди бутюн джемаат. Лякин РАББИнинъ Шурети Корюшюв Чадырында Исраиль огъулларынынъ эписине корюнди, ве РАББИ Мусагъа: — Бу халкъ не вакъыткъадже Манъа урьметсизлик бильдиреджек? Оларнынъ арасына Мен япкъан аджайип шейлериме бакъмадан, не вакъыткъадже олар Манъа ишанмайджакълар? Оларны агъыр хасталыкънен урайым ве ёкъ этейим, олардан даа чокъ сайылы ве кучьлю халкъны сенден асыл этейим, — деди. Муса исе РАББИге: — Сен Озь къудретинънен бу халкъны мысырлыларнынъ арасындан чыкъардынъ, — деди. — Эгер олар шуны эшитселер, бу топракъта яшагъан халкъкъа нени айтарлар? (Олар исе эшиткен ки, Сен, я РАББИ, бу халкънынъ арасында оласынъ, Сен, РАББИ, оларгъа юзьме-юзь корюнесинъ, Сенинъ булутынъ оларнынъ устюнде тура, куньдюз Сен оларнынъ оглеринден булут дирегинде, геджеси исе атеш дирегинде кетесинъ.) Эгер Сен бу халкъны, бир адамны киби, ёкъ этсенъ, шуретинъ акъкъында лафны эшиткен миллетлер бойле айтарлар: «РАББИ бу халкъны емин этип сёз берген топракъкъа кирсетип оламады, шунынъ ичюн оларны сахрада ёкъ этти». Шимди Эфендимнинъ къудрети улу олсун! Сен Озюнъ бойле дединъ: «РАББИ тез ачувланмагъан ве пек мераметлидир. О, къабаатларны ве джинаетлерни багъышлай. Лякин О, джезасыз къалдырмай, бабаларнынъ къабааты ичюн балаларындан ве торунларындан учюнджи ве дёртюнджи несилине къадар сорай». Ялварам, Мысырдан чыкъкъанларындан бугуньге къадар бу халкъны насыл багъышлагъан олсанъ, буюк мераметинъ иле бу халкънынъ къабаатларыны багъышла. — Сенинъ сёзюнъе коре оларны багъышлайым, — деди РАББИ Мусагъа. — Мен барым, бутюн ер юзю Меним шуретиме толып-таша! Лякин Меним шуретимни, Мысырда ве сахрада косьтерген аджайип ишлеримни корьген ве он кере Мени сынагъан, Сесимни динълемеген бу адамларнынъ ич бири Мен баба-деделерине бермеге ант эткен топракъны корьмейджек. Манъа урьметсизлик бильдирген ич бири оны корьмейджек. Амма къулум Къалевни о, баргъан топракъкъа кирсетеджегим, ве онынъ эвлятлары о топракъны мирас оларакъ аладжакълар, чюнки Къалевнинъ башкъа бир руху бар эди ве чюнки о, джан-юрегинден Меним артымдан кетти. Вадийде амалеклилернен ханаанлылар яшайлар. Сиз ярын артынъызгъа чевирилип, сахрагъа, Къызыл денъизге ёл алынъыз. Сонъ РАББИ Мусагъа ве Харунгъа бойле деди: — Бу яман джемаат не вакъыткъадже Манъа къаршы шикяет этеджек? Мен Исраиль огъулларынынъ Манъа къаршы шикяет эткенлерини эшитем. Оларгъа бойле айт: Озюмнен ант этем! — дей РАББИ. — Сиз Манъа насыл айткъан олсанъыз, айнысыны сизге япаджагъым. Сиз бу сахрада оледжексинъиз. Манъа къаршы шикяет эткен, йигирми ве даа буюк яшта сайылгъанлар, эр бир джедвельде язылгъанлар, эр кес сахрада оледжеклер. Мен къолумны котерип сизни ерлештирмеге ант эткен топракъкъа кимсе кирмейджек. Анда тек Ефунненинъ огълу Къалев ве Нуннынъ огълу Ехошуа киреджек. Мен топракъкъа уфакъ балаларынъызны алып киреджегим (олар душман къолуна тюшерлер, — дей эдинъиз), ве олар сиз ред эткен шу ерни биледжеклер. Сиз исе бу сахрада оледжексинъиз. Сиз эпинъиз ольмегендже, огъулларынъыз сахра бою къыркъ йыл долашып юреджеклер ве Менден вазгечкенлери ичюн джеза чекеджеклер. Сиз къыркъ кунь девамында топракъны бакъып чыкъкъан эдинъиз. О къадар йыл девамында, къыркъ йыл девамында къабаатынъызнынъ джезасыны чекеджексинъиз. Бир кунь ичюн бир йыл олур. Эр кунь ичюн — бир йыл. Сонъ Мени ачувландырмакъ не олгъаныны биледжексинъиз! Мен, РАББИ, сёз берем: Манъа къаршы топлашып чыкъкъан бу яман джемааткъа шуны япаджагъым, оларнынъ эписи бу сахрада гъайып оладжакълар, анда оледжеклер. Муса ёллагъан адамлар, топракъны бакъып чыкъкъан, арткъа къайтып, топракъ акъкъында яман хаберлер джайраткъан ве бутюн джемаатны РАББИге къаршы шикяет этмеге къызыштыргъан адамлар, РАББИнинъ огюнде яман хасталыкътан ольдилер. Олар топракъ акъкъында яман лаф джайраткъан эдилер. Топракъны бакъып чыкъкъан акъайлардан ялынъыз Нуннынъ огълу Ехошуа ве Ефунненинъ огълу Къалев сагъ къалдылар. Муса бу сёзлерни Исраиль огъулларынынъ эписине айткъанда, халкъ пек чокъ къаарь-къасевет этти. Саба эрте турып, дагълыкъ ерининъ тёпесине котерильдилер ве: — Мына, биз мындамыз. Биз гуна къазандыкъ. Шимди РАББИ айткъан ерге барайыкъ, — дедилер. — Не ичюн сиз РАББИнинъ буюргъанына къаршы чыкъасынъыз? — деди Муса. — Къолунъыздан бир шей кельмейджек. Барманъыз! Аранъызда РАББИ ёкъ! Душманлар сизни ёкъ этеджеклер! Анда амалеклилернен ханаанлылар сизлерге къаршы чыкъаджакълар да, сизни къылычларынен ольдюреджеклер. Сиз РАББИден вазгечкенинъиз ичюн, РАББИ сизнен олмайджакъ! Лякин олар озьлерине ишанып, дагълыкъ ерининъ тёпесине котерильдилер. РАББИнинъ Васиет Сандыгъы ве Муса исе ордуда къалды. Шу дагълыкъта яшагъан амалеклилернен ханаанлылар келип, оларны урып енъдилер ве тап Хорма шеэрине къадар къуваладылар. РАББИ Мусагъа бойле деди: — Исраиль халкъына бойле айт: Яшамакъ ичюн Мен сизге берген мемлекетке кирген сонъ, туварларны я да къой-эчкилерни къурбан чалынъыз, къурбанларны — бутюнлей якъыладжакъ къурбан, адакъ къурбаны, озь истегинен берильген къурбан, я да байрам къурбаны — атеште якъып, РАББИге багъышланъыз ве РАББИ ичюн гузель къокъу чыкъарынъыз. Озь къурбаныны кетирген адам РАББИге ашлыкъ бахшышы оларакъ ярым чанакъ зейтюн ягъынен къарыштырылгъан бир чанакъ энъ яхшы унны кетирсин. Бутюнлей якъыладжакъ къурбанны я да башкъа бир къурбанны кетиргенинен, бундан гъайры даа тёкюледжек бахшыш оларакъ эр къозунен берабер ярым чанакъ шарап кетир. Бир къочкъарны кетиргенде, ашлыкъ бахшышы оларакъ чанакънынъ учьте экиси зейтюн ягъынен къарыштырылгъан эки чанакъ энъ яхшы богъдай унуны кетир. Тёкюледжек бахшыш оларакъ чанакънынъ учьте экиси шарапны кетир. О, РАББИге гузель къокъу олсун. Бутюнлей якъыладжакъ къурбан, адакъ къурбаны я да аманлыкъ къурбаны оларакъ бир бузавны РАББИге кетиргенде, бузавнен берабер ашлыкъ бахшышы оларакъ бир чанакъ зейтюн ягъынен къарыштырылгъан учь чанакъ энъ яхшы богъдай унны кетир. Тёкюледжек бахшыш оларакъ бир чанакъ шарапны кетир. О, РАББИге гузель къокъу олсун. Эр бир бугъаны, къочкъарны, къозу я да улакъны кетиргенде, бойле япынъыз. Къач айван къурбан оларакъ кетирсенъиз, эр бири ичюн айны шейлерни япынъыз. Бу шейлерни эр бир исраилли япсын, атеште къурбанларны якъып, РАББИге гузель къокъу чыкъарсын. Аранъызда ерлешкен кельмешек я да келеджек несиллеринъизде сизлерде яшамакъ ичюн кельген эр бир адам РАББИге гузель къокъу чыкъармакъ ичюн, атеште якъыладжакъ къурбанны кетирмеге истесе, эр бир шейни сиз киби япсын. Джемаат! Сизлерге ве аранъызда яшагъан кельмешекке бир низамнаме олсун. Бу низамнаме сизинъ несиллеринъизге эбедий олсун. Эм сизлер, эм кельмешеклер РАББИнинъ огюнде олунъыз. Сизлер ве аранъызда яшагъан кельмешеклер ичюн бир къанун ве бир къарар олсун. РАББИ Мусагъа бойле деди: — Исраиль огъулларына бойле айт: Сизни кирсетеджек мемлекетке кирген сонъ, о топракънынъ отьмегини ашагъанынъызда, РАББИге котериледжек бахшыш кетиринъиз. Котериледжек бахшыш оларакъ биринджи хамырынъыздан япылгъан питени кетиринъиз. Оны арман бахшышы киби кетиринъиз. Бутюн несиллеринъиз биринджи хамырынъыздан РАББИге котериледжек бахшыш берсинлер. Эгер сиз янълышып, РАББИ Мусагъа айткъан бутюн эмирлерини беджермесенъиз, РАББИ сизге Мусанен эр бир буюргъаныны, РАББИ сизге ве келеджек несиллеринъизге эмир этеджеклерини ерине кетирмесенъиз, бу аселет япылмаса ве джемаат бунынъ акъкъында бильмеген олса, бутюн джемаат бутюнлей якъыладжакъ къурбан оларакъ бир бузавны кетирсин ве РАББИге гузель къокъу чыкъарсын. Къараргъа коре ашлыкъ бахшышы ве тёкюледжек бахшышны къошсун. Сонъ бир улакъны гуналар ичюн къурбан оларакъ кетирсинлер. Руханий бутюн Исраиль огъулларынынъ джемааты ичюн одеме этсин, ве халкъ багъышланаджакъ. Бу — янълыш эди ве бу янълыш ичюн олар РАББИге атеште якъыладжакъ бахшышларны ве гуналары ичюн къурбанны кетирдилер. Бутюн Исраиль огъулларынынъ джемааты да, арасында яшагъан кельмешеклер де багъышланаджакълар, чюнки бутюн халкъ буны янъылып япты. Эгер бирде-бир адам бильмеден гуна япса, гуналар ичюн къурбан оларакъ бир йыллыкъ эчкини алып кетирсин. Сонъ янъылып гуна япкъан адамнынъ гунасы ичюн руханий РАББИнинъ огюнде одеме этсин. Одеме этильген сонъ, шу адам багъышланаджакъ. Янъылып гуна япкъан адам ичюн — эм исраилли, эм аранъызда яшагъан кельмешек ичюн — бир къанун олсун. Исраиллилерден я да кельмешеклерден бири билип-турып гуна япса, РАББИге сайгъысызлыкъ бильдире. О джан халкъ арасындан ёкъ этильсин. О, РАББИнинъ сёзюни урьмет этмеди ве Онынъ эмирини бозды. О джан мытлакъа ёкъ этильсин, къабааты онынъ устюнде къалсын. Исраиль огъуллары сахрада олгъанда, раатлыкъ куню одун джыйгъан адамны таптылар. Одун джыйгъанны туткъан адамлар оны Муса, Харун ве бутюн джемаат огюне кетирдилер. Адамгъа не япыладжагъы белли олмагъанда, оны къаравулларнынъ незарети алтында къалдырдылар. РАББИ Мусагъа: — Шу адам ольмек керек. Ордудан тыш бутюн джемаат оны ташнен урып ольдюрсин, — деди. Бутюн джемаат адамны ордудан тыш чыкъарып, РАББИ Мусагъа насыл эмир эткени киби, оны ташнен урып ольдюрдилер. РАББИ Мусагъа бойле деди: — Исраиль огъулларына бойле айт: Бутюн несиллеринъиз урбаларынъызнынъ кенарына пускюллер тикинъиз. Эр пускюльнинъ ичине мор юньден япылгъан йипни кирсетинъиз. Сизде пускюллер олгъанда, пускюллерге бакъкъан вакъытта сиз РАББИнинъ эписи эмирлерини акълынъызгъа кетиреджексинъиз ве оларны беджереджексинъиз. Сонъ сизни садыкълыкъ ёлундан ургъан юреклеринъизнинъ ве козьлеринъизнинъ артындан бармайджакъсынъыз, амма бутюн эмирлеримни акълынъызда тутаджакъсынъыз, оларны беджереджексинъиз ве Алланъызнынъ огюнде азиз оладжакъсынъыз. Мен — РАББИм, сизинъ Алланъыз. Сизинъ Алланъыз олмакъ ичюн, Мен сизлерни Мысыр топрагъындан чыкъардым! Мен — РАББИм, сизинъ Алланъыз! Йицхарнынъ огълу Къорах (Йицхар — Кехатнынъ огълу, Кехат — Левийнинъ огълу эди), Элиавнынъ огъуллары Датан ве Авирам, Пелетнинъ огълу Он (олар Рубен огъулларындан эдилер) Мусагъа къаршы чыкътылар. Оларнен берабер Исраиль огъулларындан даа 250 адам, джемаатнынъ башлыкълары, топлашувларгъа чагъырылгъан белли адамлар эди. Топлашып, олар Мусагъа ве Харунгъа къаршы чыкътылар ве: — Етер! Бутюн джемаат, эр бир адам азиздир, араларында РАББИ бардыр! Не ичюн сиз озьлеринъизни РАББИнинъ халкъындан юксек тутасынъыз? — дедилер. Муса буны эшиткенинен, бетинен ерге тюшти, Къорахкъа ве эписи аркъадашларына: — Ярын РАББИ ким Онынъки олгъаныны, ким азиз олгъаныны косьтереджек ве о адамны Озюне якъын япаджакъ. РАББИ сайлайджакъ адамны Озюне якъын япаджакъ. Къорах ве аркъадашлары, бойле япынъыз: озьлеринъизге комюр табакъларыны алынъыз, ярын РАББИнинъ огюнде оларнынъ ичине атеш, атешнинъ устюне де къокъулы отлар къоюнъыз. РАББИ кимни сайласа, о азиз оладжакътыр. Левий огъуллары, бойнунъызгъа артыкъ чокъ юк алдынъыз! — деди. Сонъ Къорахкъа мураджаат этип: — Левий огъуллары, динъленъиз! Исраиль Алласы сизни Исраиль джемаатындан айырды ве Озюне якъынлаштырды, — деп къошты. — Сиз РАББИнинъ Мескенинде хызмет этесиз, джемаат ичюн джевапкяр олып, оларнынъ огюнде турасынъыз. Аджеба, сизлер ичюн шу азлыкъ этеми? РАББИ сени ве сеннен берабер агъа-къардашларынъны, Левийнинъ огъулларыны Озюне якъынлаштырды. Сиз даа руханийликни де истейсинъизми? Сен ве сенинъ аркъадашларынъ топлашып, РАББИге къаршы чыкътынъыз. Харун ким? Сиз не ичюн онъа къаршы шикяет этесинъиз? Сонъ Муса Элиавнынъ огъуллары Датан ве Авирамны чагъыртты. Лякин олар: — Бармайджакъмыз, — дедилер. — Сен бизни сютнен бал акъкъан топракътан чыкъардынъ, бу сахрада бизни ольдюрмеге истединъ. Бу етерли дегильми, аджеба? Даа бизге башлыкъ этмеге истейсинъми? Сен бизни сютнен бал акъкъан топракъкъа кетирдинъми, бизге тарлаларнен юзюмликлерни бердинъми? Бу адамларнынъ козьлерини кёр этмеге истейсинъми? Бармайджакъмыз! Муса зияде ачувланып, РАББИге: — Оларнынъ бахшышларына эмиет берме. Мен оларнынъ биринден эшек биле алмадым, оларнынъ бирине бир тюрлю яманлыкъ биле япмадым, — деди. Сонъ Муса Къорахкъа: — Ярын сен ве бутюн аркъадашларынъ РАББИнинъ огюнде олмакъ керек. Сен де, олар да. Харун да келеджек. Эр кес озь комюр табагъыны алып, ичине къокъулы отлар къойсун, ве эр кес озь комюр табагъыны РАББИнинъ огюне кетирсин. Эписи оларакъ 250 комюр табагъы. Эм сен, эм Харун озь комюр табагъыны кетирсин, — деди. Бойледже, эр кес озь комюр табагъыны алып, ичине атеш, атешнинъ устюне къокъулы отларны къойды, сонъ Корюшюв Чадырынынъ кириши огюнде турдылар. Муса ве Харун да бойле яптылар. Къорах бутюн джемаатыны Мусагъа ве Харунгъа къаршы Корюшюв Чадырынынъ кириши огюнде топлады. О вакъыт бутюн джемааткъа РАББИнинъ Шурети корюнди. РАББИ Мусагъа ве Харунгъа: — Бу джемааттан айырылынъыз. Мен оларны бир ань ичинде ёкъ этерим, — деди. Олар бетлеринен ерге тюшип, бойле ялвардылар: — Алла, эр джанлы шейге рухуны берген Алла! Бир адам гуна къазанды, Сен исе бутюн джемааткъа къаршы ачувланасынъмы? РАББИ исе Мусагъа: — Джемааткъа айт, олар Къорах, Датан ве Авирамнынъ яшагъан чадырларындан узакълашсынлар, — деди. Муса турды ве Датангъа ве Авирамгъа кетти. Артындан Исраиль акъсакъаллары кеттилер. Муса джемааткъа: — Бу яман адамларнынъ чадырларындан узакъ турунъыз. Оларнынъ ич бир шейине тийменъиз. Ёкъса оларнынъ бутюн гуналары ичюн гъайып олурсынъыз, — деди. Джемаат Къорах, Датан ве Авирамнынъ яшагъан чадырларындан узакълашты. Датан ве Авирам исе чыкъып, апайларынен, огъулларынен ве кичкене балаларынен берабер чадырларынынъ киришинде турдылар. Муса бойле деди: — Сизлер билирсинъиз ки, бутюн бу ишлерни мен озь истегимден япмайым, оларны япмагъа мени РАББИ ёллады. Эгер булар эр кес киби ольселер, эр кеске келеджек шей оларгъа кельсе, демек, мени РАББИ ёлламады. Амма эгер РАББИ аджайип бир шейни япса ве ер ярылып, оларны ве оларнынъ эр шейини ютса, олар олюлер дюньясына тири алда тюшселер, буны билинъиз: бу адамлар РАББИге урьметсизлик бильдирдилер. Муса бу сёзлерни айтар-айтмаз, шу адамларнынъ алтындаки ер ярылды. Ер озь агъзыны ачты да, оларны, эвдекилерини, Къорахнынъ адамларыны ве оларнынъ мал-мульклерини ютты. Бутюн олгъан шейлеринен берабер олар тири алда олюлер дюньясына тюштилер. Ер оларнынъ устюнден къапалды, ве олар джемаат арасындан ёкъ олдылар. Чевре-четте тургъан эписи исраиллилер оларнынъ къычыргъанларыны эшиттилер ве: «Ер бизни де ютмасын», — деп къачтылар. О вакъыт РАББИден атеш чыкъты ве комюр табакъларыны кетирген 250 адамны якъып ёкъ этти. РАББИ Мусагъа бойле деди: — Руханий Харуннынъ огълу Элазаргъа айт, о, янып ольген адамларнынъ кетирген комюр табакъларыны топласын, оларнынъ ичиндеки атешни алып тышкъа атсын. Комюр табакълары шу гунакярларнынъ олюминен азиз этильдилер. Оларны япракъ-япракъ эзип дёгсюнлер ве къурбан ерини къапласынлар. Олар РАББИнинъ огюне кетирильдилер ве азиз олдылар. Олар Исраиль огъуллары ичюн бир бельги олсун. Руханий Элазар янып ольген адамларнынъ бакъыр комюр табакъларыны топлады, ве олар къурбан ери ичюн япракъ-япракъ эзип дёгюльди. Исраиль огъулларына бу, хатырлатув олды: Харуннынъ эвлятларындан гъайры башкъа ич кимсе РАББИнинъ огюнде къокъулы отларны якъмагъа якъынлашмасын. Ёкъса, РАББИ Мусагъа айткъанына коре Къорахнен ве аркъадашларынен олгъан шей шу адамнен де оладжакътыр. Эртеси куню Исраиль огъулларынынъ бутюн джемааты Мусагъа ве Харунгъа къаршы шикяет эттилер: — Сиз РАББИнинъ халкъыны ольдюрдинъиз, — дедилер. Бутюн джемаат Мусагъа ве Харунгъа къаршы топлангъанда, Корюшюв Чадырына бакътылар, иште, оны булут къаплады ве РАББИнинъ Шурети корюнди. Мусанен Харун Корюшюв Чадырынынъ огюне кеттилер. РАББИ Мусагъа: — Бу джемааттан узакълашынъыз, оларны бир ань ичинде ёкъ этерим, — деди. Амма олар бетлеринен ерге тюштилер, Муса Харунгъа: — Комюр табагъыны ал да, ичине къурбан еринден атешни, атеш устюне къокъулы отларны къой. Тез джемааткъа чап да, олар ичюн одеме эт. РАББИнинъ гъазабы котерильди ве халкънынъ ёкъ этилюви башланды, — деди. Харун Муса айткъан шейни алды ве джемаатнынъ ичине чапты. Халкънынъ арасында ёкъ этилюв башланды. Харун къокъулы отларны къойды ве халкъ ичюн одеме этти. Олюлернен тирилер арасында турды, ве ёкъ этилюв токътады. Къорахнен берабер ольгенлерден гъайры, ёкъ этилювден 14 700 адам ольди. Ёкъ этилюв токътагъан сонъ, Харун Мусагъа, Корюшюв Чадырынынъ кириши янына къайтты. РАББИ Мусагъа бойле деди: — Исраиль огъулларына айт, олар эр бир къабиледен бирер таякъ берсинлер, эр бир къабиле башы озь къабилеси ичюн эписи олып он эки таякъ кетирсин. Таякъларнынъ устюнде эр башлыкъларнынъ адларыны яз. Левийнинъ таягъы устюне Харуннынъ адыны яз. Эр къабиле башы ичюн бир таякъ олсун. Таякъларны Корюшюв Чадырында, Шаатлыкъ огюне къой. Анда Мен сизнен корюшеджегим. Мен сайлайджакъ адамнынъ таягъы гуль ачаджакъ. Бойле этип, Мен Исраиль огъулларынынъ сизге бильдирген шикяетлерини токътатырым. Муса РАББИнинъ сёзлерини Исраиль огъулларына бильдирди. Халкънынъ эписи башлыкълары, эр къабиле башы ичюн бирер дане таякъ, он эки таякъны кетирдилер. Таякълар арасында Харуннынъ таягъы да эди. Муса таякъларны Корюшюв Чадырына РАББИнинъ огюне къойды. Эртеси куню Муса Шаатлыкъ Чадырына кирди ве, иште, Левий къабилесинден олгъан Харуннынъ таягъы филис атты. Филис аткъан сонъ, чечек ачты, ве бадем пишти. Муса бутюн таякъларны РАББИнинъ огюнден чыкъарып, эписи Исраиль огъулларына косьтерди. Олар таякъларгъа бакъты, эр бири озь таягъыны алды. РАББИ Мусагъа: — Харуннынъ таягъыны кене Шаатлыкъ огюне къой. О, сакълансын ве Манъа къаршы чыкъкъанларгъа бельги олсун. Сонъ олар Манъа къаршы шикяет этмейджек ве шунынъ ичюн ольмейджеклер, — деди. Муса буны япты. РАББИ онъа буюргъаны киби, Муса ойле де япты. Исраиль огъуллары Мусагъа: — Оледжекмиз! Ёкъ оладжакъмыз! Эпимиз ёкъ оладжакъмыз! РАББИнинъ Мескенине эр бир якъынлашкъан оле! Эпимиз оледжекмизми?! — дедилер. РАББИ Харунгъа бойле деди: — Сен, сенинъ огъулларынъ ве къабиленъ Мукъаддес Ерде япыладжакъ къанунсызлыкъ ичюн джевапкяр оладжакъсынъыз. Сен ве огъулларынъ озь руханийлигинъизде япыладжакъ къанунсызлыкъ ичюн джевапкяр оладжакъсынъыз. Сенинъ агъа-къардашларынъ, Левий къабилеси, баба-деденънинъ сою сенинъ янынъда олсунлар. Олар санъа къошулсынлар ве санъа хызмет этсинлер. Сен ве огъулларынъ исе Шаатлыкъ Чадырында хызмет этинъиз. Олар сенинъ огюнъде джевапкяр олсун ве Чадырнен багълы бутюн хызметлерни беджерсин. Ялынъыз Мукъаддес Ернинъ шейлерине ве къурбан ерине якъынлашмасынлар, ёкъса, олар да, сиз де оледжексинъиз. Олар санъа къошулсын ве Корюшюв Чадырынен багълы бутюн хызметлерни беджерсинлер, Чадырда эр бир ишни япсынлар. Башкъа ич кимсе сизге якъынлашмасын. Илериде Исраиль огъулларына къаршы гъазап тюшмесин деп, Мукъаддес Ернен ве къурбан еринен багълы хызметлерни беджеринъиз. Иште, Мен Исраиль огъуллары арасындан агъа-къардашларынъыз левийлилерни алдым ве оларны сизге бир бахшыш оларакъ бердим. Олар РАББИге багъышлангъандыр ве Корюшюв Чадырынен багълы хызметлерни япсынлар. Лякин тек сен ве огъулларынъ къурбан еринен перденинъ артындакинен багълы руханийлик вазифелерини беджеринъиз ве хызметинъизни этинъиз. Руханийлик хызметини Мен сизге бахшыш оларакъ берем. Сизден башкъа эр ким якъынлашып хызмет этсе, ольдюриледжек. Сонъ РАББИ Харунгъа бойле деди: — Манъа котериледжек бахшышлар ичюн сен джевапкяр оладжакъсынъ. Исраиль огъулларынынъ эписи азиз бахшышларыны Мен санъа ве огъулларынъа берем. Олар сизинъ руханийлик пайынъыз олсун. Бу — эбедий низамнамедир. Энъ азиз бахшышлардан, атеште якъыладжакъ къурбанлардан булар сенинъ олсун: олар Манъа кетириледжек эр бахшыш — ашлыкъ бахшышлары, гуналар ичюн къурбанлар ве къабаат ичюн къурбанларнынъ эписи. Бу улу азизликлер сенинъ ве огъулларынъки оладжакъ. Оларны энъ азиз бахшыш оларакъ ашанъыз. Эр эркек киши ондан ашап олур. Оларны азизлик деп сайынъыз. Оларнынъ котериледжек бахшышларындан булар сенинъ олсун: Исраиль огъулларынынъ эписи салландырыладжакъ бахшышларны Мен санъа, огъулларынъа ве къызларынъа берем. Бу — эбедий низамнамедир. Сенинъ эвинъде элял олгъан эр кес оларны ашап олур. Мен санъа энъ яхшы зейтюн ягъыны, энъ яхшы янъы шарапны ве ашлыкъны, олар РАББИге берген биринджи берекетлерини бердим. Топракънынъ биринджи берекетлеринден РАББИге кетириледжеклернинъ эписи сенинъки олсун. Сенинъ эвинъде элял олгъан эр кес оларны ашап олур. Исраиль топрагъында РАББИге багъышлангъан эр шей сенинъ олсун. Эр биринджи догъгъан, РАББИге багъышлангъан эм адам, эм айван сенинъ олсун. Ялынъыз биринджи догъгъан эр бала ве арам сайылгъан айванларнынъ эр биринджи догъгъан баласы сатын алынмакъ керек. Бир айлыкъ чагъында олгъанда, олар ичюн беш кумюш акъча берильсин. Бир кумюшнинъ чекиси мукъаддес шекель чекисинде олсун. Бир шекельде йигирми гера бар. Лякин биринджи догъгъан бугъа, къочкъар, я да эчки ичюн акъча алма. Олар азизликтир. Къанларыны къурбан ерине септир ве ягъыны, РАББИге хош къокъу чыкъармакъ ичюн, къурбан оларакъ атеште якъ. Оларнынъ эти сенинъ оладжакъ. Салландырыладжакъ бахшыш оларакъ кокреги ве огдеки онъ аягъы да сенинъ оладжакъ. Исраиль огъулларынынъ РАББИ ичюн котериледжек азиз башлыкъларнынъ эписини Мен санъа, огъулларынъа ве къызларынъа берем. Бу — эбедий низамнамедир, РАББИнинъ огюнде санъа ве сенинъ эвлятларынъа берильген эбедий туз васиетидир. РАББИ Харунгъа бойле деди: — Оларнынъ топрагъында сенинъ къысметинъ олмайджакъ, араларында ич бир пайынъ олмайджакъ. Исраиль огъулларынынъ арасында сенинъ къысметинъ де, пайынъ да — Меним. Левий огъулларына, Корюшюв Чадырында беджерген хызметлери ичюн, Мен Исраильде бутюн олгъан барлыгъынынъ онда бир пайыны оларнынъ пайы оларакъ бердим. Исраиль огъуллары, гуна къазанмамакъ ве ольмемек ичюн, илериде Корюшюв Чадырына якъынлашмасынлар. Левийлилер Корюшюв Чадырындаки хызметлерни беджерсин ве оларнынъ япкъан къабаатлары ичюн джевапкяр олсунлар. Бу — несиллеринъизге эбедий низамнамедир. Исраиль огъулларынынъ арасында оларнынъ пайы олмайджакъ. Исраиль огъулларынынъ кетирильген онда бир пайыны, оларнынъ РАББИге котериледжек бахшышларыны Мен левийлилерге оларнынъ пайы оларакъ берем. Шу себептен Мен левийлилерге, Исраиль огъуллары арасында оларнынъ пайы олмайджакъ, дедим. РАББИ Мусагъа бойле деди: — Левийлилерге бойле айт: Исраиль огъулларындан онда бир пайыны алгъанда (Мен оны сизге пайынъыз оларакъ бердим), ондан да котериледжек бахшыш оларакъ онда бир пайыны Манъа кетиринъиз. Онда бир пайынынъ он пайда бир пайыны беринъиз. Армандан ашлыкъ ве шарап чапчагъындан шарап оларакъ, олар сизинъ котериледжек бахшышларынъыз деп сайыладжакълар. Бойлеликнен, Исраиль огъуллары берген онда бир пайларындан алып, РАББИге котериледжек бахшышларынъызны кетиреджексинъиз. Олардан сиз РАББИ ичюн котериледжек бахшышларны руханий Харунгъа береджексинъиз. Бутюн сизге бахшыш этильгенлерден РАББИ ичюн котериледжек бахшышны, эписининъ энъ яхшысыны, мукъаддесини кетиринъиз. Оларгъа даа бойле айт: Буларнынъ энъ яхшысыны кетиргенинъизде, бу левийлилерге армандан ашлыкъ ве шарап чапчагъындан шарап оларакъ сайыладжакъ. Сиз де, къоранталарынъыз да ондан ашамакъ мумкюн. Бу — Корюшюв Чадырында беджерген ишлеринъиз ичюн къазанчтыр. Буларнынъ энъ яхшысыны кетиргенинъизде, гуна къазанмайджакъсынъыз, Исраиль огъулларынынъ азиз бахшышларыны арамламайджакъсынъыз ве ольмейджексинъиз. РАББИ Мусагъа ве Харунгъа бойле деди: — РАББИ буюргъан къануннынъ низамнамеси будыр: Исраиль огъулларына айтынъ, олар сизге къусурсыз, минсиз, боюндырыкъ такъмагъан къырмызы бир къунанджын кетирсинлер. Оны руханий Элазаргъа беринъиз. О, оны ордудан тыш чыкъарсын. Сонъ оны Элазарнынъ огюнде сойсунлар. Руханий Элазар озь пармагъынен къунанджыннынъ къанындан алып, еди кере Корюшюв Чадырынынъ огюне септирсин. Сонъ Элазарнынъ козю огюнде къунанджынны озь терисинен, этинен, къанынен ве кубресинен берабер якъсынлар. Руханий бираз кедр терегинден, эзов отундан ве ачыкъ къырмызы юнь йипини алсын ве янгъан къунанджыннынъ устюне атсын. Сонъ руханий озь урбаларыны ювсун, озь беденини де сувнен ювсун ве ордугъа къайтсын. Акъшамгъа къадар руханий арам оладжакъ. Къунанджынны якъкъан адам урбаларыны сувнен ювсун, озь беденини де сувнен ювсун. О акъшамгъа къадар арам оладжакъ. Элял сайылгъан бир кимсе къунанджыннынъ кулюни топласын ве ордудан тыш темиз сайылгъан бир ерге къойсун. Бу куль Исраиль джемааты ичюн, темизлев суву ичюн, сакълансын. Бу, гуналар ичюн къурбандыр. Къунанджыннынъ кулюни топлагъан адам озь урбаларыны ювсун ве акъшамгъадже арам оладжакъ. Бу, Исраиль огъуллары ве араларында яшагъан кельмешеклер ичюн эбедий низамнаме олсун. Насылдыр адамнынъ олюсине токъунгъан эр адам еди кунь арам оладжакъ. Учюнджи ве единджи куньлеринде о озюни темизлев сувунен элялласын ве о вакъыт элял оладжакъ. Эгер учюнджи ве единджи куньлери о озюни элялламаса, о элял олмайджакъ. Насылдыр адамнынъ олюсине токъунгъан ве озюни элялламагъан адам РАББИнинъ Мескенини арамлар. О адам Исраильден ёкъ этильсин, чюнки о, темизлев сувунен септирильмеген ве арам къалгъан, онынъ арамлыгъы устюнде къалды. Мына чадырда ольген адам акъкъында къанун: чадыргъа кирген эр бир адам ве чадырда олгъан бутюн шей еди кунь арам оладжакъ. Къапакънен къапалмагъан, агъзы ачыкъ эр бир савут арам оладжакъ. Тарлада къылычнен ольдюрильген я да озь олюминен ольген бирине, адам кемигине я да къабирге эр токъунгъан адам еди кунь арам оладжакъ. Арам олгъан адам ичюн бир савутнынъ ичине якъылгъан гуна къурбанынынъ кулюни къойсунлар ве устюне чокъракъ сувуны тёксюнлер. Элял олгъан адам эзов отуны алсын, оны сувгъа батырсын, сонъ чадыргъа, ичиндеки эписи савутларгъа ве эписи адамларгъа септирсин. Кемикке, ольдюрильген адамгъа, я да озь олюминен ольген адамгъа, я да къабирге токъунгъан адамнынъ устюне сувны септирсин. Учюнджи ве единджи куньлери элял олгъан адам арам олгъан адамгъа сув септирсин. Единджи куню о, оны элялласын. Сонъ озь урбаларыны ювсун, озь беденини де сувнен ювсун. Акъшам о, элял оладжакъ. Арам олгъан адам озюни элялламаса, шу адам халкънынъ арасындан ёкъ этильсин, чюнки о, РАББИнинъ Мукъаддес Ерини арамлады. Темизлев сувуны устюне септирмегени ичюн, о, арамдыр. Олар ичюн бу, эбедий низамнаме олсун. Темизлев сувуны септирген адам озь урбаларыны ювсун. Темизлев сувуна токъунгъан адам акъшамгъа къадар арам оладжакъ. Арам олгъан адам токъунгъан эр шей арам оладжакъ. Токъунгъан адам акъшамгъа къадар арам оладжакъ. Исраиль огъулларынынъ бутюн джемааты биринджи айда Цин сахрасына кельди. Халкъ Къадеште ерлешти. Анда Мерьем ольди ве дефн этильди. О вакъыт джемаат ичюн сув ёкъ эди, ве олар Мусагъа ве Харунгъа къаршы топландылар. Халкъ Мусагъа къаршы шикяетленип: — Ах, агъа-къардашларымыз РАББИнинъ огюнде ольгенде, биз де ольгейдик! РАББИнинъ джемаатыны неге бу сахрагъа кетирдинъиз? Биз мында айванларымызнен берабер ольмек ичюнми? Не ичюн бизни Мысырдан чыкъардынъыз? Бизни бу яман ерге кетирмек ичюнми? Мында сачмагъа ер, инджирлер, юзюмлер, нарлар ёкъ, ичмек ичюн сув да ёкъ! — деди. Мусанен Харун халкътан кетип, Корюшюв Чадырынынъ киришине кельдилер ве бетлеринен ерге тюштилер. О вакъыт оларгъа РАББИнинъ Шурети корюнди. РАББИ Мусагъа: — Озь таягъынъны ал да, агъанъ Харуннен берабер джемаатны топла. Халкънынъ козю огюнде къаягъа айтынъ, ве о, сувны береджек. Сен оларгъа къаядан сувны береджексинъ ве эм джемаатны, эм айванларыны ичиреджексинъ, — деди. РАББИ буюргъаны киби, Муса таякъны алды ве РАББИнинъ огюнден кетти. Муса ве Харун джемаатны къаянынъ огюнде топладылар, ве Муса оларгъа: — Динъленъиз, исьянджылар! Бу къаядан сизге сув чыкъарайыкъмы? — деди. Сонъ Муса къолуны котерди ве таягъынен къаягъа эки кере урды. Къаядан чокъ сув акъып башлады. Джемаат да, айванлары да ичти. РАББИ Мусагъа ве Харунгъа: — Исраиль огъулларынынъ огюнде Меним мукъаддеслигимни косьтермейип, Манъа ишанмагъанынъыз ичюн, сиз бу халкъны Мен оларгъа берген топракъкъа алып кирмейджексинъиз, — деди. Бу — Мерива суву эди. Исраиль огъуллары анда РАББИге къаршы къавгъа башладылар, ве РАББИ оларгъа озь мукъаддеслигини косьтерди. Муса Къадештен Эдом падишасына эльчилерни бойле хабернен ёллады: — Къардашынъ Исраиль бойле дей: «Башымызгъа тюшкен эписи агъырлыкъларны билесинъ. Баба-деделеримиз Мысыргъа кочьтилер, ве биз Мысырда чокъ вакъыт девамында яшадыкъ. Мысырлылар баба-деделеримизге ве бизге яманлыкъ япа эдилер. Биз РАББИден ярдым сорадыкъ, ве О, сесимизни эшитти. О, бизге бир мелекни ёллады ве бизни Мысырдан чыкъарды. Шимди биз Къадештемиз, сенинъ сынъырынъда олгъан бир шеэрдемиз. Разылыкъ бер, сенинъ топрагъынъдан кечейик. Биз тарлалардан ве юзюмликлерден кечмейджекмиз, ич бир къуюдан сув ичмейджекмиз. Падиша ёлундан бараджакъмыз, топрагъынъдан кечмегендже, сагъгъа-солгъа урулмайджакъмыз». Лякин эдомлылар онъа бойле джевап берди: — Топрагъымыздан кечменъиз! Ёкъса, къаршынъызгъа къылычнен чыкъаджакъмыз. — Буюк ёл бою кечеджекмиз. Эгер биз я да айванларымыз сувунъдан ичсек, парасыны береджекмиз. Олгъаны-оладжагъы, джаяв кечеджекмиз, — дедилер Исраиль огъуллары. Эдомлылар кене де: — Кечменъиз! — дедилер ве исраиллилерге къаршы чокъ сайылы ве кучьлю ордусынен чыкътылар. Бойле этип, эдомлылар исраиллилерге озь топрагъындан кечмеге разылыкъ бермедилер, ве Исраиль ондан башкъа тарафкъа кетти. Исраиль огъуллары Къадештен ёлгъа чыкътылар, ве бутюн джемаат Хор дагълыгъына кельдилер. Хор дагълыгъында, Эдом топрагъынынъ кенарында РАББИ Мусагъа ве Харунгъа: — Харун олип, озь баба-деделерине къошуладжакъ. Исраиль огъулларына берген топракъкъа кирмейджек, чюнки сиз Мерива сувларында буюргъаныма бойсунмадынъыз. Харунны ве онынъ огълу Элазарны алып, Хор дагъына бар. Харуннынъ урбаларыны устюнден чыкъар ве огълу Элазаргъа кийдир. Харун анда олип, баба-деделерине къошуладжакъ, — деди. Муса РАББИнинъ буюргъаныны япты. Бутюн джемаатнынъ огюнде олар Хор дагъына чыкътылар. Муса Харуннынъ урбалырыны устюнден чыкъарды ве онынъ огълу Элазаргъа кийдирди. О вакъыт Харун анда, дагънынъ тёпесинде ольди. Мусанен Элазар дагъдан тюштилер. Бутюн джемаат Харуннынъ кечингенини бильди. Бутюн Исраиль халкъы Харуннынъ артындан отуз кунь агълады. Исраиль Атарим ёлунен барды. Негев еринде яшагъан, ханаанлы олгъан Арад падишасы шуны эшиткенде, оларнен дженклешти ве базыларыны эсирге алды. Исраиль РАББИге шу адакъны берди: «Эгер Сен бу халкъны бизим къолумызгъа берсенъ, оларнынъ эписи шеэрлерини Санъа багъышлап, бутюнлей ёкъ этеджекмиз». РАББИ Исраильнинъ сесини эшитти ве ханаанлыларны къолуна берди. Исраиллилер оларны да, шеэрлерини де бутюнлей ёкъ эттилер. Бу ернинъ адыны Хорма деп къойдылар. Сонъ исраиллилер Хор дагълыгъындан ёлгъа чыкътылар. Эдом топрагъынынъ четинден кечмек ичюн, олар Къызыл денъиз ёлунен бардылар. Лякин ёлда халкъ сабырсызланды. Халкъ Аллагъа ве Мусагъа къаршы айтып башладылар: — Бизни Мысырдан не ичюн чыкъардынъыз? Бизге сахрада ольмек ичюнми? Мында не отьмек бар, не сув. Бу бир шейге кечмеген аштан да джанымыз безди. О вакъыт РАББИ халкъкъа къаршы зеэрли йыланларны ёллады. Олар халкъны тишлемеге башладылар, ве Исраиль огъулларындан пек чокъу ольди. Халкъ Мусагъа келип: — Бизлер РАББИге ве санъа къаршы айткъанымыз ичюн гуна къазандыкъ. РАББИге дува эт, О бизден йыланларны алсын, — деди. Муса халкъ ичюн дува этти. Сонъ РАББИ Мусагъа: — Озюнъе йылан яп ве оны бир байракъ дирегине къой. Тишленген эр кес онъа бакъып, сагъ къалыр, — деди. Муса бакъыр йыланны япты ве байракъ дирегининъ устюне къойды. Эгер йылан адамны тишлеген олса, о адам йылангъа бакъып, сагъ къала эди. Исраиль огъуллары ёлгъа чыкъып, ордуларыны Овотта ерлештирдилер. Овоттан ёлгъа чыкъып, ордуларыны Ийе-Аваримде, Моавнынъ къаршысындаки сахрада, кунь догъгъан тарафта ерлештирдилер. Андан чыкъып, ордуларыны Зеред вадийинде ерлештирдилер. Андан чыкъып, ордуларыны Арноннынъ башкъа тарафында сахрада ерлештирдилер. Анда шу озен аморлыларнынъ топрагъындан тыш акъа. Арнон озени — Моавнынъ кенарыдыр, озен Моав ве аморлылар арасында акъа. Онынъ ичюн РАББИнинъ дженклери китабында бойле язылгъандыр: «Шевет-Ар шеэрине баргъан ве Моав сынъырына узангъан вадийлер башлары». Мындан Беэр къуюсына ёл алдылар. Бу къуюнынъ янында РАББИ Мусагъа: «Халкъны бир ерге топла, оларгъа сув береджегим», — деди. О вакъыт Исраиль шу тюркюни йырлады: «Эй, къую, толып-таш! Онъа йыр йырланъыз! Башлыкълар бу къуюны къазды, халкънынъ мырзалары оны озь акимиет таякъларынен къаздылар». Сахрадан олар Маттанагъа, Маттанадан — Нахалиэлге, Нахалиэлден — Бамоткъа, Бамоттан — вадийге бардылар. Шу вадий Моав топрагъында, сахранынъ къаршысында олгъан Фисга дагъынынъ тёпесинде ерлешкендир. Исраиль аморлыларнынъ падишасына Сихонгъа эльчилернен бу хаберни ёллады: — Топрагъынъдан кечмеге разылыкъ бер. Тарлаларгъа ве юзюмликлерге кирмейджекмиз, ич бир къуюдан сув ичмейджекмиз. Сенинъ топрагъынъдан кечмегендже, Падиша ёлундан кетеджекмиз. Лякин Сихон исраиллилерге озь топрагъындан кечмеге разылыкъ бермеди. О, бутюн халкъыны топлады ве Исраильге къаршы сахрагъа кетти. Яхацкъа кельген сонъ, о, исраиллилернен дженк этти. Исраиллилер оны къылычларынен урып енъдилер ве Арнон озенинден Яббокъ озенине къадар, аммонлыларнынъ топрагъына къадар узангъан топракъларыны басып алдылар. Аммонлыларнынъ сынъырлары къавий эди. Исраиллилер эписи андаки шеэрлерни запт этти. Сонъ олар аморлыларнынъ эписи шеэрлеринде, Хешбон шеэринде ве этрафындаки койлерде яшамагъа башлады. Хешбон аморлы Сихон падишанынъ шеэри эди. Сихон эвельки Моав падишасына къаршы дженк эткен ве элинден Арнонгъа къадар узангъан топракъларыны алгъан эди. Бунынъ ичюн кедайлар бойле айталар: «Хешбонгъа келинъиз, Сихоннынъ шеэри янъыдан къурулсын ве пекитильсин. Хешбондан атеш, Сихоннынъ шеэринден алев чыкъты ве Моавнынъ Ар шеэрини, Арнон тёпеликлерининъ саиплерини якъып ёкъ этти. Вай санъа, эй, Моав! Кемошнынъ халкъы, сен ёкъ олдынъ! Огъуллары тараф-тараф къачтылар, къызлары аморлыларнынъ падишасы Сихоннынъ эсирлери олды. Биз исе оларны окънен урдыкъ, Хешбон Дивонгъа къадар ёкъ олды. Медевагъа узангъан Нофахгъадже оларны дарма-дагъын этип бошаттыкъ». Бойледже, Исраиль аморлыларнынъ топрагъында яшап башлады. Муса Язерни бакъып чыкъмакъ ичюн адамларны ёллады. Исраиллилер Язернинъ этрафындаки койлерни запт эттилер ве анда яшагъан аморлыларны къувдылар. Сонъ айланып, Башан ёлунен кеттилер. Башан падишасы Ог бутюн халкъынен берабер оларгъа къаршы Эдрейде дженк этмек ичюн чыкъты. РАББИ Мусагъа: — Ондан къоркъма! Оны да, бутюн халкъыны да, бутюн топрагъыны да сенинъ къолунъа энди бердим. Хешбонда яшагъан аморлыларнынъ падишасы Сихонгъа япкъанларынъны онъа да япаджакъсынъ, — деди. Бойледже, исраиллилер Огны, онынъ огъулларыны ве бутюн халкъыны ёкъ этти, кимсени сагъ къалдырмады, топрагъыны да басып алдылар. Сонъ Исраиль огъуллары ёлгъа чыкъып, ордуларыны Моав тегизликлеринде, Иордан озени ялысында, Ерихоннынъ къаршысында ерлештирдилер. Циппорнынъ огълу Балакъ исраиллилер аморлыларгъа нелер япкъанларыны корьди. Исраиль халкъы чокъ сайылы олгъаны ичюн, моавлылар шу халкътан пек къоркътылар. Моавлылар исраиллилерден пек къоркътылар. Моавлылар Мидьян акъсакъалларына: — Бу халкъ этрафымыздаки бутюн шейни, бугъа тарладаки отны киби, ашамакъта, — дедилер. О заман моавлыларнынъ падишасы Циппорнынъ огълу Балакъ эди. О, эльчилерни Беорнынъ огълу Беламгъа ёллады. Белам Петор шеэринде, Фират дерьясынынъ ялысында, озь халкъынынъ топрагъында яшай эди. Балакъ оны чагъырып: — Мысырдан бир халкъ чыкъты ве ер юзюни къаплады. Олар меним янымда ерлештилер. Ялварам, кель де, менден кучьлю олгъан бу халкъны къаргъа. Бельки о заман оларны енъмеге ве топрагъымдан къуваламагъа кучюм етер. Билем ки, сен яхшылыкъ тилеген адамгъа яхшылыкъ япыладжакъ, сен къаргъагъан адам исе къаргъыш тюбюнде оладжакъ, — деди. Моавнынъ ве Мидьяннынъ акъсакъаллары, фалджылыкъ ичюн бахшышларны алып, кеттилер. Беламгъа баргъанда, олар онъа Балакънынъ сёзлерини айтып бердилер. Белам оларгъа: — Геджени мында кечиринъиз. РАББИ манъа не десе, ойле джевабыны сизге берерим, — деди. Моав акъсакъаллары Беламда къалдылар. Алла Беламгъа келип: — Сизге кельген адамлар кимдир? — деди. — Моав падишасы, Циппорнынъ огълу Балакъ оларны манъа бойле сёзлернен айтып берди: «Мысырдан бир халкъ чыкъты ве ер юзюни къаплады. Ялварам, кель де, оларны къаргъа. Бельки о заман оларны енъмеге ве топрагъымдан къуваламагъа кучюм етер», — деди Белам Аллагъа. — Оларнен кетме, халкъны къаргъама. Олар — мубарек халкътыр, — деди Алла Беламгъа. Саба турып, Белам Балакънынъ башлыкъларына: — Топрагъынъызгъа къайтынъыз. РАББИ сизнен кеткениме разылыкъ бермеге истемей, — деди. Моав башлыкълары кеттилер, Балакъкъа кельдилер ве: — Белам бизнен кельмеге истемеди, — дедилер. Балакъ баргъан мырзалардан даа буюк ве намлы олгъан башкъа башлыкъларны ёллады. Олар Беламгъа келип: — Циппорнынъ огълу Балакъ бойле дей: «Ялварам, манъа кельмектен ред этме. Мен санъа буюк урьмет косьтереджегим, не истесенъ, япаджагъым. Кель, бу халкъны меним ичюн къаргъа», — деди. Белам Балакънынъ къулларына бойле джевап берди: — Балакъ манъа кумюшке ве алтынгъа толу озь эвини берсе биле, Аллам РАББИнинъ буюргъаныны бозмагъа, озь истегимнен кичик я да буюк ич бир шей япып оламам. Сиз бу гедже мында къалынъыз. РАББИ манъа даа бир шей айтаджакъмы-ёкъмы билейим. О геджеси Алла Беламгъа келип: — Эгер бу адамлар сени чагъырмакъ ичюн кельген олсалар, тур да, кет оларнен, лякин ялынъыз Мен санъа айтаджакъ шейлеримни яп, — деди. Белам саба турып, эшегини эгерледи ве моавлы башлыкъларнен кетти. Алла онынъ кеткенине ачувланды. Ёлны къапатмакъ ичюн, РАББИнинъ мелеги ёлда турды. Белам озь эшеги устюнде кете эди, янында да эки яш хызметчиси бар эди. Эшек РАББИнинъ мелегини корип, ёлдан бурып тарлагъа кетти. Мелек къолунда ачыкъ къылычнен турмакъта эди. Белам эшекни кеткен ёлуна къайтармакъ ичюн, оны урып башлады. РАББИнинъ мелеги тар бир ёлда, эки багънынъ арасында турды. Онынъ эм сагъ, эм сол тарафында дивар эди. Эшек РАББИнинъ мелегини корип, диваргъа сыкъышты ве Беламнынъ аягъыны диварнен эзди. Белам эшегини кене урды. РАББИнинъ мелеги кене башкъа ерге кечти, сагъгъа-солгъа урулмагъа чареси олмагъан тар бир ерде турды. Эшек РАББИнинъ мелегини корип, Беламнынъ тюбюнде ерге тюшти. Белам ачувланды ве эшекни таякънен урып башлады. О вакъыт РАББИ эшекни лаф эттирди. Эшек Беламгъа: — Санъа не яптым да, учь кере мени бойле урдынъ? — деди. — Сен манъа пек къылындынъ! Къолумда къылыч олгъан олса, шу дакъкъасы сени урып ольдюрир эдим, — деди Белам. — Мен сенинъ эшегинъ дегилимми? Биринджи куньден башлап, бугуньге къадар устюме минип юре эдинъ! Эвель санъа бойле япкъан адетим бар эдими? — деди эшек Беламгъа. — Ёкъ, — деп джевап берди Белам. Бундан сонъ РАББИ Беламнынъ козьлерини ачты, ве о ёлда тургъан, къолунда ачыкъ къылычы олгъан РАББИнинъ мелегини корьди ве бетинен ерге тюшти. РАББИнинъ мелеги ондан: — Не ичюн эшегинъни учь кере урдынъ? — деп сорады. — Мен санъа къаршы чыкъмагъа кельдим. Мен эткенинъден разы олмайым. Эшек мени корип, учь кере ёлдан бурды. О Менден ёлуны бурмагъан олса, Мен сени ольдюрир эдим, оны исе сагъ къалдырыр эдим. Сонъ Белам РАББИнинъ мелегине: — Гуна ишледим мен. Мени токътатмакъ ичюн ёлда тургъанынъны бильмедим. Эгер Сен буны бегенмесенъ, эвиме къайтайым, — деди. РАББИнинъ мелеги Беламгъа: — Бу адамларнен кет. Лякин ялынъыз Мен санъа айтаджагъымны айт, — деди. Сонъ Белам Балакънынъ башлыкъларынен берабер кетти. Балакъ Беламнынъ кельгенини эшитип, оны къаршыламакъ ичюн, Арнон ялысында, сынъырнынъ узакъ кошесинде ерлешкен моавлыларнынъ шеэрине кетти. Балакъ Беламгъа: — Мен сени чагъырмагъа адамларымны ёлладым! Не ичюн манъа кельмединъ? Сени урьмет этмеге кучюм етмезми, аджеба? — деди. — Мына, шимди мен санъа кельдим, — деди Белам Балакъкъа. — Лякин озюмден бир шей айтып олурыммы? Алла манъа нени айтса, оны айтаджагъым. Бундан сонъ Белам Балакънен кетип, Кирьят-Хуцоткъа кельди. Балакъ бугъаларнен къойларны къурбан чалып, Беламгъа ве янындаки олгъан башлыкъларына эт ёллады. Саба Балакъ Беламны Бамот-Баалгъа чыкъарды. Белам андан Исраиль халкъынынъ бир къысмыны корип олды. — Мында манъа еди къурбан ери къур ве еди бузавнен еди къочкъар азырла, — деди Белам Балакъкъа. Балакъ Белам айткъаны киби япты. Балакънен Белам эр къурбан ерининъ устюнде бирер бузавнен къочкъар къурбан оларакъ якътылар. Сонъ Белам Балакъкъа: — Бутюнлей якъыладжакъ къурбанынънынъ янында бекле. Мен барайым, бельки РАББИ къаршыма чыкъар. О, манъа ачаджагъыны санъа бильдереджегим, — деди ве юксек бир ерге чыкъты. Алла Беламгъа корюнди. Белам Онъа: — Еди къурбан ерини къурдым, эр къурбан ерининъ устюнде бирер бузавнен къочкъар къурбан оларакъ якътым, — деди. РАББИ Беламгъа не айтаджагъыны бильдирип: «Балакъкъа къайтып, буны айт», — деди. Белам къайтты. Иште, Балакъ бутюнлей якъыладжакъ къурбан янында турмакъта, ве Моав башлыкъларынынъ эписи онынъ янындадыр. Белам бойле кинаели икяени айтып берди: — Моав падишасы Балакъ мени Арам топрагъындан, шаркъ дагъларындан алып кетирди. «Кель, меним ичюн Якъупны къаргъа! Кель, Исраильге яманлыкъ тиле», — деди. Эгер Алла оларны къаргъамаса, мен оларны насыл къаргъайым? Эгер РАББИ оларгъа яманлыкъ тилемесе, мен насыл этип тилейим? Мен оларны къаяларнынъ тёпесинден корем, оларгъа байырлардан бакъам. Иште, олар айры яшайлар, башкъа миллетлер киби дегиллер. Ким Якъупнынъ тозуны, Исраильнинъ дёртте бирини сайып олур? Инсафлы адамнынъ олюминен олейим, сонъум оларнынъки киби олсун! Балакъ Беламгъа: — Манъа япкъанынъ недир? Мен сени душманларымны къаргъамакъ ичюн кетирдим, сен исе оларгъа яхшылыкъ тилейсинъ! — деди. — Аджеба мен РАББИнинъ манъа берген сёзлерини айтмагъа борджлу дегилимми? — деди Белам. Сонъ Балакъ онъа бойле деди: — Юр меннен башкъа бир ерге. Андан сен бу халкънынъ эписини дегиль де, бир къысмыны корерсинъ. Оларны мен ичюн шу ерден къаргъа. Балакъ Беламны Цофим яйласына, Фисга дагъынынъ тёпесине алып барды. Анда еди къурбан ерини къурды, эр къурбан ерининъ устюнде бирер бузав ве бирер къочкъар бутюнлей якъыладжакъ къурбан оларакъ кетирди. Белам Балакъкъа: — Мында, бутюнлей якъыладжакъ къурбаннынъ янында бекле, мен Алланынъ къаршысына барайым, — деди. РАББИ Беламнен корюшти ве не айтаджагъыны бильдирди: «Балакъкъа къайтып, буны айт». Белам къайтты. Иште, Балакъ бутюнлей якъыладжакъ къурбан янында турмакъта, ве Моав башлыкълары онынъ янындадыр. Балакъ онъа: — РАББИ не айтты? — деди. Белам бойле кинаели икяени айтып берди: — Эй, Балакъ, тур ве динъле! Циппорнынъ огълу, манъа къулакъ ас! Алла адам дегиль, О, ялан сёйлемез. Алла инсан огълу дегиль. О, тюшюнджесини денъиштирмез. Айтып да, япмазмы? Сёз берип де, ерине кетирмезми? Мен яхшылыкъ тилемеге башладым, чюнки О, яхшылыкъ тиледи. Буны денъиштирип оламам. Якъупта беля корюнмей, Исраильде къаза тапылмай. РАББИ, оларнынъ Алласы — оларнынъ янындадыр, олар Оны озь Падишалары деп илян этип, Онъа боразанларда чалалар. Алла оларны Мысырдан чыкъарды, О олар ичюн кийик бугъанынъ бойнузлары киби. Якъупкъа къаршы къаргъыш ёкътыр, Исраильге къаршы ырымджылыкъ ёкътыр. Бир заманда Якъуп ве Исраиль акъкъында: «Алла нелер япты!» — дениледжек. Иште, бу халкъ, бир ыргъачы арслан киби, тура, арслан киби, котериле. Гъаниметни ашап битирмегендже, ольдюрильгенлерининъ къаныны ичмегендже ятмаз. О вакъыт Балакъ Беламгъа: — Не оларны къаргъа, не де оларгъа яхшылыкъ тиле, — деди. Белам джевап берип: — РАББИ не десе, оны япаджагъымны айтмадыммы санъа? — деди Балакъкъа. — Юр, мен сени башкъа бир ерге алып барайым. Бельки, Аллагъа хош келир, андан меним ичюн оларны къаргъарсынъ, — деди Балакъ Беламгъа. Бойледже, Балакъ Беламны сахрагъа бакъкъан Пеор дагъынынъ тёпесине алып барды. — Мында манъа еди къурбан ери къур ве манъа еди бузавнен еди къочкъар азырла, — деди Белам Балакъкъа. Балакъ Беламнынъ айткъаныны япты ве эр къурбан еринде бирер бузав ве бирер къочкъарны бутюнлей якъыладжакъ къурбан оларакъ якъты. Белам, РАББИнинъ Исраильге яхшылыкъ тилемектен хош къалгъаныны корип, эвель япкъаны киби фал бакъмады, юзюни сахрагъа чевирди. Белам бакъты ве Исраильнинъ къабиле-къабиле ерлешкенини корьди. Онъа Алланынъ Руху энди. О, озь кинаели икяесини айтып берди: — Беорнынъ огълу Белам дей, козю ачыкъ олгъан акъай айта. Алланынъ сесини эшиткен адам дей, Къудретли Алланынъ руяларыны корьген акъай айта. О, ерге тюшеята, козьлери исе ачыкътыр. Эй, Якъуп, чадырларынъ не гузель! Эй, Исраиль, сенинъ яшагъан ерлеринъ не гузель! Олар, вадийлер киби, джайылып яталар, озен ялысында багъчалар киби, РАББИ сачкъан ахалим тереклери киби, сувлар янындаки кедр тереклери кибидир. Онынъ къопкъаларындан сувлар акъаджакъ, урлукълары номай сувда оладжакъ. Оларнынъ падишасы Агъагъдан буюк оладжакъ, онынъ падишалыгъы юкселеджек. Алла оларны Мысырдан чыкъарды, О олар ичюн кийик бугъанынъ бойнузлары кибидир. О, душман олгъан халкъларны ашап битире, кемиклерини парчалай, окъларынен оларны теше. Арслан киби, ыргъачы арслан киби, пысып ята, Оны котермеге кимнинъ кучю бар? Санъа яхшылыкъ тилеген яхшылыкъ корер, Сени къаргъагъан исе къаргъышкъа огърасын! Балакъ Беламгъа пек ачувланды ве ачувындан элини элине урды. — Мен сени душманларымны къаргъамакъ ичюн чагъырдым, сен исе энди учюнджи кере оларгъа яхшылыкъ тилейсинъ, — деди Балакъ Беламгъа. — Айды, энди эвинъе къач. Санъа урьмет косьтереджегимни айттым, лякин РАББИ урьметни сенден узакълаштырды. Белам Балакъкъа бойле джевап берди: — Манъа эльчилеринъни ёллагъанынъда, мен оларгъа бойле деп айттым: «Балакъ манъа кумюшке ве алтынгъа толу озь эвини берсе биле, РАББИнинъ буюргъаныны бозмагъа, озь истегимнен кичик я да буюк ич бир шей япып оламам. РАББИ не десе, оны айтаджагъым». Иште, шимди халкъыма къайтайым. Кель, бу халкъ келеджекте халкъынъа нелер япаджагъыны санъа бильдирейим. О вакъыт Белам кинаели икяесини айтып берди: — Беорнынъ огълу Белам дей, козю ачыкъ олгъан акъай айта. Алланынъ сесини эшиткен адам дей. О, Юдже Алланынъ бильгисини биле, Къудретли Алланынъ руяларыны коре. О, ерге тюшеята, козьлери исе ачыкътыр. Оны корем, амма шимдилик дегиль. Онъа бакъам, амма О, якъында дегиль. Якъуптан бир йылдыз чыкъаджакъ, Исраильден бир таякъ юкселеджек. О, моавлыларнынъ кенарларыны бозаджакъ, Шетнинъ огъулларыны бутюнлей ёкъ этеджек. Эдом Онынъ топрагъы оладжакъ, душманлар Сеирни басып аладжакъ. Исраиль исе кучьлю оладжакъ. Якъуптан укюмдар пейда оладжакъ, шеэрде сагъ къалгъанларны ёкъ этеджек. Сонъ о, Амалекке тараф бакъты ве кинаели икяесини айтып берди: — Амалек халкълар арасында биринджидир, амма сонъу — ёкъ этилювидир. Сонъ о, кенлилерге тараф бакъты ве кинаели икяесини айтып берди: — Сиз яшагъан еринъиз къавийдир, юванъыз къаяларда къурулгъан. Лякин Къаин дарма-дагъын оладжакъ, Ашшур сизни эсирге аладжакъ. Белам бир даа кинаели икяесини айтып берди: — Алла буны япкъанда, сагъ къалгъаннынъ башына беля олсун! Киттимден гемилер келеджек, Ашшурны ве Эверни бойсундыраджакълар, лякин олар да гъайып оладжакъ! Бундан сонъ Белам турып, эвине къайтты, Балакъ да озь ёлунен кетти. Исраиллилер Шиттимде яшагъанда, халкъ моавлы къызларнен ороспуланмагъа башладылар. Бу къызлар исраиллилерни озь аллаларына къурбан чалмагъа чагъырдылар. Исраиль халкъы къурбан этини ашай ве оларнынъ аллаларына табына башладылар. Исраиль Баал-Пеоргъа табынып башладылар. Бунынъ ичюн РАББИ Исраильге пек гъазапланды. РАББИ Мусагъа: — Халкънынъ эписи башлыкъларыны ал да, куньдюз оларны Меним огюмде ас. О вакъыт Исраильге къаршы олгъан РАББИнинъ гъазабы ятышыр, — деди. Муса Исраиль къадыларына: — Эр биринъиз озь адамларынъыз арасында Баал-Пеоргъа табынгъанларны ольдюринъиз, — деди. О арада Исраиль огъулларындан бир адам кельди ве агъа-къардашларына Мусанынъ ве Исраильнинъ бутюн джемаатынынъ козю огюнде мидьянлы бир къызны кетирди. Олар исе о вакъыт Корюшюв Чадырынынъ киришинде агъламакъта эдилер. Руханий Харуннынъ торуны, Элазарнынъ огълу Пинехас буны корьгенде, турды да, джемааттан айырылды ве къолуна бир мызракъ алды. Исраиллининъ артындан чадыргъа кирди ве мызрагъыны экисине бирден саплады. Мызракъ эм исраиллини, эм де къызнынъ къарыныны тешип чыкъты. Сонъ Исраиль огъулларынынъ ёкъ этилюви токътады. Ёкъ этилювден ольгенлернинъ сайысы 24 000 адам эди. РАББИ Мусагъа: — Руханий Харуннынъ торуны, Элазарнынъ огълу Пинехас Меним гъазабымны Исраиль огъулларындан къайтарды, оларнынъ арасында о, Меним ичюн гъайрет косьтерди. Шунынъ ичюн Мен куньджюлигимде Исраиль огъулларыны ёкъ этмедим. Шу себептен онъа айт ки, Мен онъа аманлыкъ васиетимни береджегим. Шу васиет онъа ве онынъ эвлятларына эбедий руханийлик васиети оладжакъ. О, Алласы ичюн гъайретни косьтерди ве Исраиль огъуллары ичюн одеме этти, — деди. Мидьянлы къызнен берабер ольдюрильген исраиллининъ ады Зимрий эди. О, Салунынъ огълу, шимеонлыларнынъ къоранта башлыгъы эди. Ольдюрильген мидьянлы къызнынъ ады исе — Козбий. О, Цурнынъ къызы, Цур исе халкъларнынъ башы, мидьянлы сой башлыгъы эди. РАББИ Мусагъа: — Мидьянлыларгъа уджюм этинъиз ве оларны ёкъ этинъиз. Олар озь айнеджиликлеринен сизге къаршы душманджа арекет эттилер, Пеорнен ве озь къызкъардашынен, мидьянлы башлыкънынъ къызы Козбийнен сизлерни алдаттылар. Лякин Пеор ичюн ёкъ этилюв кунюнде бу къыз ольдюрильди, — деди. Ёкъ этилювден сонъ, РАББИ Мусагъа ве руханий Харуннынъ огълу Элазаргъа: — Исраиль огъулларынынъ бутюн джемаатыны, йигирми ве йигирми яшындан буюк олгъан акъайларны эсапланъыз. Къоранталарына коре Исраильде дженкке ярагъан эписини сайынъыз, — деди. Муса ве руханий Элазар Моав тегизлигинде, Иорданнынъ янында, Ерихон къаршысында халкъкъа: — РАББИ Мусагъа буюргъаны киби, йигирми ве даа буюк яштаки акъайларны сайынъыз, — деди. Мысыр топрагъындан чыкъкъан исраиллилер булардыр: Исраильнинъ биринджи догъгъаны Рубен. Рубеннинъ огъуллары: Ханокътан — ханокълыларнынъ сою, Паллудан — паллулыларнынъ сою, Хецрондан — хецронлыларнынъ сою, Къармийден — къармийлилернинъ сою. Будыр рубенлилернинъ сойлары. Оларнынъ джедвельде язылгъанлары — 43 730 адам. Паллунынъ огълу — Элиав. Элиавнынъ огъуллары: Немуэл, Датан ве Авирам. Шу Датан ве Авирам джемаатнынъ башлыкълары эдилер. Олар Къорах яндашларынен берабер Мусагъа ве Харунгъа къаршы чыкътылар ве РАББИге къаршы шикяет эттилер. Ер озь агъзыны ачып, оларны Къорахнен берабер ютты. Атеш 250 адамларны якъкъанда, Къорахнынъ тарафдарлары да ольди. Бойледже, олар башкъалары ичюн алямет олдылар. Къорахнынъ огъуллары исе ольмеди. Сойларына коре Шимеоннынъ огъуллары: Немуэлден — немуэллилернинъ сою, Яминден — яминлилернинъ сою, Якинден — якинлилернинъ сою, Зерахтан — зерахлыларнынъ сою, Шаулдан — шауллыларнынъ сою. Шимеонлыларнынъ сойлары булардыр — 22 200 адам. Сойларына коре Гъаднынъ огъуллары: Цефондан — цефонлыларнынъ сою, Хаггийден — хаггийлилернинъ сою, Шунийден — шунийлилернинъ сою, Ознийден — ознийлилернинъ сою, Эрийден — эрийлилернинъ сою, Ароддан — ародлыларнынъ сою, Арелийден — арелийлилернинъ сою. Будыр Гъаднынъ сойлары. Оларнынъ джедвельде язылгъанлары — 40 500 адам. Ехуданынъ огъуллары — Эр ве Онан. Эр ве Онан Ханаан топрагъында ольдилер. Сойларына коре Ехуданынъ огъуллары: Шеладан — шелалыларнынъ сою, Перецтен — перецлилернинъ сою, Зерахтан — зерахлыларнынъ сою. Перецнинъ огъуллары: Хецрондан — хецронлыларнынъ сою, Хамулдан — хамуллыларнынъ сою. Будыр Ехуданынъ сойлары. Оларнынъ джедвельде язылгъанлары — 76 500 адам. Сойларына коре Йиссакъарнынъ огъуллары: Толадан — толалыларнынъ сою, Пувадан — пувалыларнынъ сою, Яшувдан — яшувлыларнынъ сою, Шимрондан — шимронлыларнынъ сою. Будыр Йиссакъарнынъ сойлары. Оларнынъ джедвельде язылгъанлары — 64 300 адам. Сойларына коре Зевулуннынъ огъуллары: Середден — середлилернинъ сою, Элондан — элонлыларнынъ сою, Яхлеэлден — яхлеэллилернинъ сою. Будыр Зевулуннынъ сойлары. Оларнынъ джедвельде язылгъанлары — 60 500 адам. Сойларына коре Юсуфнынъ огъуллары: Менашше ве Эфраимдир. Менашшенинъ огъуллары: Макирден — макирлилернинъ сою (Макир Гиладнынъ бабасы олды), Гиладдан — гиладлыларнынъ сою. Гиладнынъ огъуллары булардыр: Иэзерден — иэзерлилернинъ сою, Хелектен — хелеклилернинъ сою, Асриэлден — асриэллилернинъ сою, Шекемден — шекемлилернинъ сою, Шемидадан — шемидалыларнынъ сою, Хеферден — хеферлилернинъ сою. Хефернинъ огълу Целофехаднынъ огъуллары олмады, ялынъыз къызлары бар эди. Целофехад къызларынынъ адлары: Махла, Ноа, Хогъла, Милкъа ве Тирца. Будыр Менашшенинъ сойлары. Оларнынъ джедвельде язылгъанлары — 52 700 адам. Сойларына коре Эфраимнинъ огъуллары булардыр: Шутелахтан — шутелахлыларнынъ сою, Бекерден — бекерлилернинъ сою, Тахандан — таханлыларнынъ сою. Шутелахнынъ огъуллары булардыр: Эрандан — эранлыларнынъ сою. Будыр Эфраим огъулларынынъ сойлары. Оларнынъ джедвельде язылгъанлары — 32 500 адам. Будыр сойларына коре Юсуфнынъ огъуллары. Сойларына коре Биньяминнинъ огъуллары булардыр: Беладан — белалыларнынъ сою, Ашбелден — ашбеллилернинъ сою, Ахирамдан — ахирамлыларнынъ сою, Шефуфамдан — шуфамлыларнынъ сою, Хуфамдан — хуфамлыларнынъ сою. Беланынъ огъуллары: Ард ве Нааман. Арддан — ардлыларнынъ сою, Наамандан — нааманлыларнынъ сою. Будыр сойларына коре Биньяминнинъ огъуллары. Оларнынъ джедвельде язылгъанлары — 45 600 адам. Сойларына коре Даннынъ огъуллары булардыр: Шухамдан — шухамлыларнынъ сою. Будыр сойларына коре Даннынъ сойлары. Шухамлыларнынъ бутюн сойлары, джедвельде язылгъанлары — 64 400 адам. Сойларына коре Ашернинъ огъуллары: Йимнадан — йимналыларнынъ сою, Йишвийден — йишвийлилернинъ сою, Бриадан — бриалыларнынъ сою. Брианынъ огъулларындан: Хеверден — хеверлилернинъ сою, Малкиэлден — малкиэллилернинъ сою. Ашернинъ Серах адлы бир къызы бар эди. Будыр Ашер огъулларынынъ сойлары. Оларнынъ джедвельде язылгъанлары — 53 400 адам. Сойларына коре Нафталийнинъ огъуллары: Яхцеэлден — яхцеэллилернинъ сою, Гунийден — гунийлилернинъ сою, Ецерден — ецерлилернинъ сою, Шиллемден — шиллемлилернинъ сою. Будыр сойларына коре Нафталийнинъ сойлары. Оларнынъ джедвельде язылгъанлары — 45 400 адам. Сайылгъан Исраиль огъулларынынъ эписи — 601 730 адам. РАББИ Мусагъа бойле деди: — Адларынынъ сайысына коре оларгъа пай оларакъ топракъ болюнсин. Сайысы чокъча олгъанларгъа буюк пайны, сайысы азджа олгъанларгъа кучюк пайны бер. Эр къабилеге джедвельде язылгъан сайысына коре, адам башына коре пай берильсин. Топракъ джерепке коре дагъытылсын. Олар озь къабилесининъ адларына коре пайларыны алсынлар. Эм чокъ сайылы, эм аз сайылы къабиленинъ пайлары джерепке коре дагъытылсынлар. Сойларына коре сайылгъан левийлилер булардыр: Гершондан — гершонлыларнынъ сою, Кехаттан — кехатлыларнынъ сою, Мерарийден — мерарийлилернинъ сою. Будыр левийлилернинъ сойлары: ливнийлилернинъ сою, хевронлыларнынъ сою, махлийлилернинъ сою, мушийлилернинъ сою, къорахлыларнынъ сою. Кехат Амрамнынъ бабасы олды. Амрамнынъ апайы Ёкевед эди. О, Левийнинъ къызы эди. Левийнинъ апайы оны Мысырда догъурды. Ёкевед Амрамгъа Харунны, Мусаны ве къызкъардашлары Мерьемни догъурды. Харун Надав, Авиху, Элазар ве Итамарнынъ бабасы олды. Надав ве Авиху ольдилер, чюнки олар РАББИнинъ огюне башкъа бир атешни якътылар. Левийлилернинъ джедвельде язылгъанлары — бир айлыкъ ве даа зияде олгъан бутюн эркеклер — 23 000 адам. Олар Исраиль огъулларынен берабер сайылмадылар, чюнки Исраиль огъулларынынъ арасында оларгъа топракъ пайы берильмеген эди. Булардыр Муса ве руханий Элазар сайгъан адамлар. Олар Исраиль огъулларыны Моав тегизлигинде, Иорданнынъ янында, Ерихон къаршысында сайды. Бу сайылгъанларнынъ арасында Мусанынъ ве руханий Харуннынъ Синай сахрасында сайылгъан Исраиль огъулларындан кимсе ёкъ эди. РАББИ оларгъа мытлакъ сахрада оледжеклерини айткъан эди. Олардан кимсе сагъ къалмагъан эди. Ялынъыз Ефунненинъ огълу Къалев ве Нуннынъ огълу Ехошуа къалдылар. Целофехад — Хефернинъ огълу, Хефер — Гиладнынъ огълу, Гилад — Макирнинъ огълу, Макир — Менашшенинъ огълу, Менашше — Юсуфнынъ огълу эди. Менашшенинъ союндан Целофехаднынъ къызлары эди. Оларнынъ адлары: Махла, Ноа, Хогъла, Милкъа ве Тирца. Олар келип, Мусанынъ ве руханий Элазарнынъ огюнде, башлыкъларнынъ ве бутюн джемаатнынъ огюнде, Корюшюв Чадырынынъ кириши янында турдылар ве: — Бабамыз сахрада ольди. О, РАББИге къаршы чыкъкъан Къорахнынъ яндашлары арасында дегиль эди. О, ишлеген гунасы ичюн ольди. Онынъ огъуллары исе олмады. Огълу олмагъаны ичюн, бабамызнынъ ады къабилеси арасындан не ичюн ёкъ оладжакъ? Бабамызнынъ агъа-къардашлары арасында бизге де топракъ пайы беринъиз, — дедилер. Муса оларнынъ ишини РАББИнинъ огюне кетирди. РАББИ Мусагъа: — Целофехаднынъ къызлары догъру айталар. Оларгъа эмджелерининъ арасында топракъ пайыны, бабаларынынъ пайыны бер, — деди. — Исраиль огъулларына бойле айт: Эгер бирев огълу олмайып ольсе, онынъ пайы къызына берильсин. Къызы олмаса, пайыны огълан къардашларына, огълан къардашы олмаса, эмджелерине беринъиз. Эмджелери де олмаса, пайыны онынъ союндан олгъан якъын догъмушына беринъиз, ве о, онынъ саиби олсун. РАББИ Мусагъа буюргъаны киби, бу Исраиль огъуллары ичюн низамнаме ве къарар олсун. Бундан сонъ РАББИ Мусагъа: — Аварим дагълыгъына чыкъ, Исраиль огъулларына берген топракъкъа бакъ, — деди. — Топракъны корьген сонъ, агъанъ Харун киби, сен де олип, баба-деделеринъе къошуладжакъсынъ. Экинъиз Цин сахрасында буюргъанымны динълемединъиз. Джемаат манъа къаршы шикяет эткенде, сиз оларнынъ козю огюнде Мерива сувларында мукъаддеслигимни косьтермединъиз. (Бу, Къадеш янындаки, Цин сахрасындаки Мерива сувларыдыр.) Муса РАББИге бойле джевап берди: — РАББИ, эр джанлы шейге рухуны берген Алла бу джемааткъа бир башлыкъ къойсун, о, джемаатнынъ огюнде юрсюн ве джемааткъа ёлбашчылыкъ этсин. РАББИнинъ джемааты чобансыз къойлар киби къалмасын. РАББИ Мусагъа бойле деди: — Озюнде Рух олгъан Нуннынъ огълу Ехошуаны янынъа ал да, башына къолунъны къой. Оны руханий Элазарнынъ ве бутюн джемаатнынъ огюне чыкъар ве эр кеснинъ огюнде оны халкънынъ ёлбашчысы яп. Бутюн Исраиль джемааты оны динълесин деп, онъа сенинъ акимиетинъни бер. О, руханий Элазарнынъ огюнде турсун ве Ур алетлери ярдымынен РАББИнинъ огюнде чыкъкъан къарар акъкъында сорасын. Онынъ сёзюне коре о ве Исраиль огъулларынынъ эписи, бутюн джемаат эр бир шейни башласынлар ве эр бир шейни битирсинлер. Муса РАББИ онъа буюргъаны киби япты. О, Ехошуаны алды ве оны руханий Элазарнынъ ве бутюн джемаатнынъ огюне къойды. Озь къолларыны онынъ башына къойып, РАББИ Мусагъа айткъаны киби, оны халкънынъ ёлбашчысы япты. РАББИ Мусагъа бойле деди: — Исраиль огъулларына бойле буюр, оларгъа бойле айт: Мукъайт олунъыз ве Меним бахшышларымны, Манъа хош къокъу чыкъармакъ ичюн атеште якъыладжакъ бахшыш оларакъ кетирген ашлыкъ бахшышларымны озь вакътында кетиринъиз. Оларгъа айт: Атеште якъыладжакъ бахшыш оларакъ РАББИге шуны кетиринъиз: эки баш бир йыллыкъ къусурсыз къочкъарны. Оларны эр вакъыт бутюнлей якъыладжакъ къурбан оларакъ кетиринъиз. Къочкъарнынъ бирини саба, экинджисини акъшам кетиринъиз. Ашлыкъ бахшышы оларакъ ярым чанакъ темиз зейтюн ягъынен къарыштырылгъан бир чанакъ энъ яхшы богъдай унуны кетиринъиз. Бу — даимий бутюнлей якъыладжакъ бахшыштыр. О, Синай дагъында буюрылгъан эди, хош къокъу чыкъармакъ ичюн, РАББИге атеште якъыладжакъ къурбандыр. Эр бир къочкъарнен ярым чанакъ ольчюсинде тёкюледжек бахшышны кетиринъиз. Азиз ерде тёкюледжек бахшыш оларакъ РАББИ ичюн ичкини тёкюнъиз. Экинджи къочкъарны, сабадаки киби, ашлыкъ бахшышынен ве тёкюледжек бахшышнен берабер атеште якъыладжакъ къурбан оларакъ акъшам кетиринъиз. О, РАББИге хош къокъу олсун. Раатлыкъ куню эки баш бир йыллыкъ къусурсыз къочкъарны, ашлыкъ бахшышы оларакъ зейтюн ягъынен къарыштырылгъан эки чанакъ энъ яхшы богъдай унуны ве тёкюледжек бахшышны кетиринъиз. Эр вакъыттаки бутюнлей якъыладжакъ къурбандан ве тёкюледжек бахшыштан гъайры, эр раатлыкъ куню бойле бутюнлей якъыладжакъ къурбанны кетиринъиз. Эр янъы айнынъ биринджи куню РАББИге бутюнлей якъыладжакъ къурбан оларакъ туварынъыздан эки бузавны, бир къочкъарны ве еди баш бир йыллыкъ къусурсыз къозуны кетиринъиз. Эр бузавнен берабер ашлыкъ бахшышы оларакъ зейтюн ягъынен къарыштырылгъан учь чанакъ энъ яхшы богъдай уну, къочкъарнен берабер ашлыкъ бахшышы оларакъ зейтюн ягъынен къарыштырылгъан эки чанакъ энъ яхшы богъдай уну, эр къозунен берабер ашлыкъ бахшышы оларакъ зейтюн ягъынен къарыштырлгъан бир чанакъ энъ яхшы богъдай унуны кетиринъиз. Бу — РАББИ ичюн бутюнлей якъыладжакъ къурбандыр ве хош къокъудыр. Эр бузавнен берабер тёкюледжек бахшыш оларакъ бир чанакъ, къочкъарнен берабер — чанакънынъ учьте экиси, эр къозунен берабер — ярым чанакъ шарап олсун. Йылларнынъ айларында эр янъы ай куню бойле бутюнлей якъыладжакъ къурбанлар кетирильсин. Эр вакъыттаки бутюнлей якъыладжакъ къурбандан ве тёкюледжек бахшыштан гъайры, РАББИге гуналар ичюн къурбан оларакъ бир текени кетиринъиз. Биринджи айда, айнынъ 14-юнджи куню — РАББИнинъ Песахыдыр. Шу айнынъ 15-инджи куню байрам олсун. Еди кунь маясыз пишкен пите ашанъыз. Биринджи куню мукъаддес топлашув олсун, ишке янашманъыз. РАББИ ичюн атеште бутюнлей якъыладжакъ къурбан оларакъ тувардан эки бузав, бир къочкъар ве бир йыллыкъ еди къозуны кетиринъиз. Оларнынъ эписи къусурсыз олмакъ керек. Оларнен берабер ашлыкъ бахшышы оларакъ зейтюн ягъынен къарыштырылгъан энъ яхшы богъдай унуны кетиринъиз: эр бузавнен берабер — учь чанакъ, къочкъарнен берабер — эки чанакъ, еди къозудан эр къозунен берабер — бир чанакъ. Гуналар ичюн къурбан оларакъ, сиз ичюн одеме этмеге, бир теке кетиринъиз. Сабадаки бутюнлей якъыладжакъ къурбандан, эр вакъыттаки бутюнлей якъыладжакъ къурбандан гъайры шу къурбанларны кетиринъиз. Бойледже, еди кунь девамында атеште якъыладжакъ аш кетиринъиз. О, РАББИге хош къокъу олсун. Буны эр вакъыттаки бутюнлей якъыладжакъ къурбандан ве тёкюледжек бахшыштан гъайры япынъыз. Единджи куню мукъаддес топлашувынъыз олсун, ишке янашманъыз. Биринджи Берекетлер Куню, Афталар Байрамында РАББИге янъы ашлыкъ бахшышларыны кетиргенинъизде, мукъаддес топлашувынъыз олсун, ишке янашманъыз. РАББИ ичюн хош къокъу оларакъ, бутюнлей якъыладжакъ къурбан оларакъ тувардан эки бузав, бир къочкъар ве бир йыллыкъ еди къозуны кетиринъиз. Оларнен берабер ашлыкъ бахшышы оларакъ зейтюн ягъынен къарыштырылгъан энъ яхшы богъдай унуны кетиринъиз: эр бузавнен берабер — учь чанакъ, къочкъарнен берабер — эки чанакъ, еди къозудан эр къозунен берабер — бир чанакъ. Сиз ичюн одеме этмеге бир текени кетиринъиз. Эр вакъыттаки бутюнлей якъыладжакъ къурбандан ве ашлыкъ бахшышындан гъайры, буларны тёкюледжек бахшышнен берабер кетиринъиз. Олар къусурсыз олмакъ керек. Единджи айда, айнынъ биринджи куню мукъаддес топлашувынъыз олсун, ишке янашманъыз. О кунь сизлер ичюн Боразанлар Куню олсун. РАББИге хош къокъу чыкъармакъ ичюн, бутюнлей якъыладжакъ къурбан оларакъ бир бузав, бир къочкъар ве еди баш бир йыллыкъ къозу кетиринъиз. Олар къусурсыз олмакъ керек. Оларнен берабер ашлыкъ бахшышы оларакъ зейтюн ягъынен къарыштырылгъан энъ яхшы богъдай унуны кетиринъиз: бир бузавнен берабер — учь чанакъ, бир къочкъарнен берабер — эки чанакъ, еди къозудан эр къозунен берабер — бир чанакъ. Гуналар ичюн къурбан оларакъ, сиз ичюн одеме этмеге, бир теке кетиринъиз. Низамнамеге коре кетирильген янъы айнынъ бутюнлей якъыладжакъ къурбанындан ве ашлыкъ бахшышындан гъайры, эр вакъыттаки бутюнлей якъыладжакъ къурбандан, ашлыкъ бахшышындан ве оларнынъ тёкюледжек бахшыштан гъайры, буларны РАББИге хош къокъу чыкъармакъ ичюн кетиринъиз. Единджи айнынъ онунджы куню мукъаддес топлашувынъыз олсун. О куню алчакъгонъюлли олунъыз ве ишке янашманъыз. РАББИге хош къокъу чыкъармакъ ичюн, бутюнлей якъыладжакъ къурбан оларакъ бир бузав, бир къочкъар ве еди баш бир йыллыкъ къозу кетиринъиз. Олар къусурсыз олмакъ керек. Оларнен берабер ашлыкъ бахшышы оларакъ зейтюн ягъынен къарыштырылгъан энъ яхшы богъдай унуны кетиринъиз: бир бузавнен берабер — учь чанакъ, бир къочкъарнен берабер — эки чанакъ, еди къозудан эр къозунен берабер — бир чанакъ. Гуналар ичюн къурбан оларакъ бир теке кетиринъиз. Булар, одемелер этмеге гуналар ичюн къурбандан ве эр вакъыттаки бутюнлей якъыладжакъ къурбаннен тёкюледжек бахшышлардан ве ашлыкъ бахшышларындан гъайры олсунлар. Единджи айнынъ 15-инджи куню мукъаддес топлашувынъыз олсун, ишке янашманъыз. Еди кунь девамында РАББИнинъ байрамыны кечиринъиз. РАББИге хош къокъу чыкъармакъ ичюн, бутюнлей якъыладжакъ къурбан оларакъ 13 бузав, эки къочкъар ве 14 баш бир йыллыкъ къозу кетиринъиз. Олар къусурсыз олмакъ керек. Оларнен берабер ашлыкъ бахшышы оларакъ зейтюн ягъынен къарыштырылгъан энъ яхшы богъдай унуны кетиринъиз: 13 бузавларнынъ эр бузавынен берабер — учь чанакъ, эки къочкъарнынъ эр къочкъарынен берабер — эки чанакъ, 14 къозудан эр къозунен берабер — бир чанакъ. Гуналар ичюн къурбан оларакъ бир теке кетиринъиз. Булар, эр вакъыттаки бутюнлей якъыладжакъ къурбаннен тёкюледжек бахшышлардан ве ашлыкъ бахшышларындан гъайры олсунлар. Экинджи куню 12 бузав, эки къочкъар ве 14 баш бир йыллыкъ къозу кетиринъиз. Олар къусурсыз олмакъ керек. Оларнен берабер бузавларнынъ, къочкъарларнынъ ве къозуларнынъ сайысына коре, къараргъа коре ашлыкъ бахшышларыны ве тёкюледжек бахшышларны кетиринъиз. Гуналар ичюн къурбан оларакъ бир теке кетиринъиз. Булар, эр вакъыттаки бутюнлей якъыладжакъ къурбаннен тёкюледжек бахшышлардан ве ашлыкъ бахшышларындан гъайры олсунлар. Учюнджи куню 11 бузав, эки къочкъар ве 14 баш бир йыллыкъ къозу кетиринъиз. Олар къусурсыз олмакъ керек. Оларнен берабер бузавларнынъ, къочкъарларнынъ ве къозуларнынъ сайысына коре, къараргъа коре ашлыкъ бахшышлары ве тёкюледжек бахшышларны кетиринъиз. Гуналар ичюн къурбан оларакъ бир теке кетиринъиз. Булар, эр вакъыттаки бутюнлей якъыладжакъ къурбаннен тёкюледжек бахшышлардан ве ашлыкъ бахшышларындан гъайры олсунлар. Дёртюнджи куню он бузав, эки къочкъар ве 14 баш бир йыллыкъ къозу кетиринъиз. Олар къусурсыз олмакъ керек. Оларнен берабер бузавларнынъ, къочкъарларнынъ ве къозуларнынъ сайысына коре, къараргъа коре ашлыкъ бахшышлары ве тёкюледжек бахшышларны кетиринъиз. Гуналар ичюн къурбан оларакъ бир теке кетиринъиз. Булар, эр вакъыттаки бутюнлей якъыладжакъ къурбаннен тёкюледжек бахшышлардан ве ашлыкъ бахшышларындан гъайры олсунлар. Бешинджи куню докъуз бузав, эки къочкъар ве 14 баш бир йыллыкъ къозу кетиринъиз. Олар къусурсыз олмакъ керек. Оларнен берабер бузавларнынъ, къочкъарларнынъ ве къозуларнынъ сайысына коре, къараргъа коре ашлыкъ бахшышлары ве тёкюледжек бахшышларны кетиринъиз. Гуналар ичюн къурбан оларакъ бир теке кетиринъиз. Булар, эр вакъыттаки бутюнлей якъыладжакъ къурбаннен тёкюледжек бахшышлардан ве ашлыкъ бахшышларындан гъайры олсунлар. Алтынджы куню секиз бузав, эки къочкъар ве 14 баш бир йыллыкъ къозу кетиринъиз. Олар къусурсыз олмакъ керек. Оларнен берабер бузавларнынъ, къочкъарларнынъ ве къозуларнынъ сайысына коре, къараргъа коре ашлыкъ бахшышлары ве тёкюледжек бахшышларны кетиринъиз. Гуналар ичюн къурбан оларакъ бир теке кетиринъиз. Булар, эр вакъыттаки бутюнлей якъыладжакъ къурбаннен тёкюледжек бахшышлардан ве ашлыкъ бахшышларындан гъайры олсунлар. Единджи куню еди бузав, эки къочкъар ве 14 баш бир йыллыкъ къозу кетиринъиз. Олар къусурсыз олмакъ керек. Оларнен берабер бузавларнынъ, къочкъарларнынъ ве къозуларнынъ сайысына коре, къараргъа коре ашлыкъ бахшышлары ве тёкюледжек бахшышларны кетиринъиз. Гуналар ичюн къурбан оларакъ бир теке кетиринъиз. Булар, эр вакъыттаки бутюнлей якъыладжакъ къурбаннен тёкюледжек бахшышлардан ве ашлыкъ бахшышларындан гъайры олсунлар. Секизинджи куню сизде байрам топлашувы олсун, ишке янашманъыз. Атеште бутюнлей якъыладжакъ къурбан оларакъ, РАББИге хош къокъу чыкъармакъ ичюн, бир бузав, бир къочкъар ве еди баш бир йыллыкъ къозу кетиринъиз. Олар къусурсыз олмакъ керек. Оларнен берабер: бузавнен, къочкъарнен ве къозуларнынъ сайысына коре къозуларнен берабер, къараргъа коре ашлыкъ бахшышлары ве тёкюледжек бахшышларны кетиринъиз. Гуналар ичюн къурбан оларакъ бир теке кетиринъиз. Булар, эр вакъыттаки бутюнлей якъыладжакъ къурбаннен тёкюледжек бахшышлардан ве ашлыкъ бахшышларындан гъайры олсунлар. Буларны РАББИге тайинленген вакъытта кетиринъиз. Олар адакъ бахшышларынъыздан, озь истегинен кетирильген бахшышларынъыздан, бутюнлей якъыладжакъ къурбанларынъыздан, ашлыкъ ве тёкюледжек бахшышларынъыздан, аманлыкъ къурбанларынъыздан гъайры олсунлар. Муса РАББИ буюргъан эр шейни Исраиль огъулларына айтып берди. Исраиль огъулларынынъ къабиле башлыкъларына бойле деди: — РАББИ буны буюрды: Эгер бир кимсе РАББИге адакъ берсе я да озюни сёзнен багъласа, берген сёзюни бозмасын, агъзындан эр чыкъкъан лафны ерине кетирсин. Эгер къадын РАББИге адакъ берсе ве яшлыгъында, бабасынынъ эвинде озюни сёзнен багъласа, ве бабасы онынъ адагъыны ве озюни сёзнен багълагъаныны эшитсе, лякин онъа къаршы чыкъмаса, къадын бутюн адакъларыны ве озюни тутмагъа берген сёзюни ерине кетирмек керек. Лякин бабасы буларны эшитип, онъа разылыкъ бермесе, онынъ эписи адакълары ве еминлери ерине кетирильмек керекмей. РАББИ оны багъышлайджакъ, чюнки бабасы онъа разылыкъ бермеди. Эгер къадын адакъ вакътында, я да агъзындан чыкъкъан лафынен озюни багълагъанында, акъайгъа чыкъса, ве акъайы буны эшитип, къаршы чыкъмаса, къадыннынъ бутюн берген адакълары ве сёзлери ерине кетирильмек керек. Лякин акъайы буларны эшитип, онъа разылыкъ бермесе, онынъ адакъларыны ве агъзындан чыкъып оны багълагъан лафларыны ёкъ этеджек. РАББИ къадынны багъышлайджакъ. Тул я да айырылгъан апайнынъ адагъы, джанына насыл агъырлыкъ алса-алсын, ерине кетирильмек керек. Эгер бир къадын акъайынынъ эвинде адакъ берсе я да озюни сёзнен багъласа, ве акъайы буны эшитип, къаршы чыкъмайып ясакъ этмесе, къадыннынъ бутюн адакълары ве бутюн сёзлери ерине кетирильмек керек. Лякин эгер акъай оларны эшитип, оларны инкяр этсе, агъзындан чыкъкъан бутюн адакълары ве сёзлери ерине кетирильмек керекмей. Акъайы оларны ёкъ этти, ве РАББИ къадынны багъышлайджакъ. Озь джаныны итаат этмек ичюн къадыннынъ берильген эр адагъыны ве эр еминини ерине кетирмеге акъайынынъ эм разылыкъ бермеге, эм разылыкъ бермемеге акъкъы бар. Эгер акъай кунь куньден сесини чыкъармайып, онъа къаршы чыкъмаса, демек о, бутюн адакъларыны я да сёзлерини ерине кетирмеге разылыкъ берди, чюнки оларны эшиткен куню оларгъа къаршы чыкъмады. Эгер оларны эшиткенден бираз вакъыт кечкен сонъ, оларны бозса, къадыннынъ гунасы акъайынынъ башына тюшер. Акъайнынъ къадынынен, бабанынъ онынъ эвинде яшагъан яш къызынен аралары бойле олсун. Будыр — РАББИ Мусагъа буюргъан низамнамелер. РАББИ Мусагъа: — Исраиль огъуллары ичюн мидьянлыларны джезала. Бундан сонъ сен олип, халкъынъа къошуладжакъсынъ, — деди. Муса халкъкъа буны айтты: — Мидьянлыларгъа къаршы дженк этмек, оларгъа РАББИнинъ джезасыны бермек ичюн, аранъыздан адамларны силяландырынъыз. Эр къабиледен бирер бинъ адам сайланъыз, исраиллилернинъ эр къабилесинден адамларны дженкке ёлланъыз. Исраиллилернинъ бинълеринден, эр къабилесинден бирер бинъ адам сайлады, 12 000 адам дженкке силяланды. Муса оларны, эр къабиледен бинъер адамны дженкке ёллады. Оларнен берабер руханий Элазарнынъ огълу Пинехасны дженкке ёллады. Пинехас янына мукъаддес савутларны ве телюке сигналы чалмакъ ичюн боразанларны алды. РАББИ Мусагъа буюргъаны киби, олар мидьянлыларгъа къаршы чыкътылар ве эписи акъайларны ольдюрдилер. Ольдюрильгенлернинъ арасында мидьянлы падишалар Эвий, Рекем, Цур, Хур ве Рева бар эдилер. Бу, беш мидьянлы падиша эди. Беорнынъ огълу Беламны да къылычнен ольдюрдилер. Мидьянлы къадынларнен балаларыны исраиллилер эсир алдылар. Бутюн айванларыны, сюрюлерини, малларыны гъаниметке алдылар. Мидьянлылар яшагъан бутюн шеэрлерини ве чадыр ордуларыны атеште якътылар. Адамлардан башлап айванларгъадже бутюн алынгъан шейлерни ве гъаниметни янларына алдылар. Эсирлернен гъаниметни ве бутюн алынгъан шейлерни Мусагъа ве руханий Элазаргъа ве Исраиль огъулларынынъ джемаатына, ордусына, Моав тегизлигине, Иордан озенининъ янына, Ерихон къаршысына кетирдилер. Муса, руханий Элазар ве джемаатнынъ башлыкълары оларны къаршыламакъ ичюн ордудан тыш чыкътылар. Муса дженктен къайткъан арбий башлыкъларына: бинъбашыларгъа ве юзбашыларгъа ачувланды, оларгъа: — Не ичюн эписи къадынларны сагъ къалдырдынъыз? Бу къадынлар Беламнынъ огютине коре, Пеорнынъ истегине уйып, Исраиль огъуллары ичюн РАББИден юзь чевирмеге мана олдылар. Шунынъ ичюн РАББИнинъ джемааты арасында ёкъ этилюв олды. Шимди бутюн огълан балачыкъларны ве акъайнен яткъан къадынларны ольдюринъиз. Ялынъыз акъайнен ятмагъан яш къызларны озьлеринъиз ичюн сагъ къалдырынъыз. Аранъызда биревни ольдюрген я да ольдюрильген биревге токъунгъан эр кес еди кунь ордудан тыш олсун. Учюнджи ве единджи куню озюнъизни ве эсирлеринъизни элялланъыз. Эр урбанъызны ве териден, эчки юнюнден, агъачтан япылгъан эр савутны элялланъыз, — деди. Бундан сонъ руханий Элазар дженкке баргъан аскерлерге: — РАББИ Мусагъа буюргъан къануннынъ низамнамеси будыр. Алтынны, кумюшни, бакъырны, демирни, къалайны, къуршунны ве атешке даянгъан эр шейни темизлемек ичюн, атештен кечиринъиз. Ондан гъайры оларны темизлев сувунен темизлемек керек. Атешке даянмагъан шейлерни сувдан кечиринъиз. Единджи куню урбаларынъызны ювунъыз ве бойле этип, элял оладжакъсынъыз. Сонъ ордугъа кирмек мумкюнсинъиз, — деди. РАББИ Мусагъа бойле деди: — Сен, руханий Элазар ве джемаат башлыкълары эсирге алынгъан адамларны ве басып алынгъан айванларны сайынъыз. Алынгъан шейлерни дженкке баргъан аскерлер ве бутюн джемаатнынъ арасында болюнъиз. Дженкке баргъан аскерлерден РАББИ ичюн берги ал. Эр беш юз адамдан, тувардан, эшектен ве къой-эчкиден бир адамны, туварны, эшекни ве къой-эчкини ал. Бу бергини аскерлернинъ яры пайындан ал да, РАББИге котериледжек бахшыш оларакъ Элазар руханийге бер. Исраиль огъулларынынъ ярысындаки адамлардан, туварлардан, эшеклерден, къой-эчкилерден ве башкъа айванлардан эллиде бирини ал да, РАББИнинъ Мескени ичюн джевапкяр олгъан левийлилерге бер. Муса ве руханий Элазар РАББИнинъ Мусагъа буюргъаныны яптылар. Дженкке баргъан аскерлернинъ гъаниметинден къалгъан булар эди: 675 000 къой-эчки, 72 000 тувар, 61 000 эшек ве эписи олып, акъайнен ятмагъан 32 000 къыз. Дженкке баргъан аскерлерге тюшкен яры пай бу эди: 337 500 къой-эчки, олардан РАББИге берги оларакъ — 675 къой-эчки; 36 000 тувар, олардан РАББИге берги оларакъ — 72 тувар; 30 500 эшек, олардан РАББИге берги оларакъ — 61 эшек; 16 000 адам, олардан РАББИге берги оларакъ — 32 адам. РАББИ буюргъаны киби, Муса бу бергини, РАББИнинъ котериледжек бахшышыны руханий Элазаргъа берди. Дженкке баргъан аскерлерден алынгъан, Исраиль огъулларына берильген яры пайы, джемааткъа тюшкен яры пай бу эди: 337 500 къой-эчки, 36 000 тувар, 30 500 эшек, 16 000 адам. РАББИ Мусагъа буюргъаны киби, Исраиль огъулларына тюшкен яры пайдан Муса эр элли адамдан ве айвандан бирини алып, оларны РАББИнинъ Мескени ичюн джевапкяр олгъан левийлилерге берди. Орду башлары, бинъбашылар ве юзбашылар Мусагъа келип, онъа: — Биз, къулларынъ, бизим къолумызда олгъан аскерлерни сайдыкъ. Ич бир адам гъайып олмады. Биз РАББИге бахшыш оларакъ тапылгъан алтын шейлерден билек ильванларыны, билезликлерни, юзюклерни, купелерни, кулонларны кетирдик. Буларны РАББИмизнинъ огюне джанларымыз ичюн одеме этмеге кетирдик, — дедилер. Муса ве руханий Элазар алтынны, эр чешитте япылгъан алтын шейлерни алдылар. Бинъбашылардан ве юзбашылардан алынгъан, котериледжек бахшыш оларакъ РАББИге кетирильген алтыннынъ джеми агъырлыгъы 167 кило эди. Дженкке баргъан эр бир аскер озю ичюн чайпагъан эди. Муса ве руханий Элазар бинъбашылардан ве юзбашылардан алтынны алды, Корюшюв Чадыры ичине, РАББИнинъ огюне, Исраиль огъуллары ичюн бир хатырлатма оларакъ кетирдилер. Рубен ве Гъад огъулларынынъ пек чокъ сюрюлери бар эди. Олар Язер ве Гилад топракъларында сюрюлерни бакъмакъ ичюн ер олгъаныны корьдилер. Гъад огъуллары ве Рубен огъуллары Мусагъа, руханий Элазаргъа ве джемаатнынъ башлыкъларына келип: — Эм Атарот ве Дивон, эм Язер, эм Нимра, эм Хешбон, эм Элале, эм Севам, эм Нево, эм Беон — Исраиль джемаатынынъ огюнде РАББИ бойсундыргъан топракълары — сюрюлер ичюн келишкен топракълар, къулларынъызда исе сюрюлер бар, — дедилер. Ве даа къоштылар: — Козюнъде урьмет къазансакъ, шу топракъны сенинъ къулларынъа мульк оларакъ бер, бизлерни Иорданнынъ башкъа тарафына кечирме. Муса Гъад огъулларына ве Рубен огъулларына бойле джевап къайтарды: — Агъа-къардашларынъыз дженк этеджеклер, сизлер исе мында къаладжакъсынъызмы? Не ичюн сиз Исраиль огъулларынынъ юреклерини оларгъа РАББИ берген топракъкъа кечмектен къайтарасынъыз? Деделеринъиз де, мен оларны Къадеш-Барнеадан топракъны бакъып чыкъмакъ ичюн ёллагъанымда, ойле яптылар. Олар Эшкъол вадийине къадар кеттилер, топракъны корьдилер, лякин Исраиль огъулларыны рухтан тюшюрдилер, ве олар РАББИнинъ оларгъа берген топрагъына кетмедилер. О куню РАББИ оларгъа къаршы пек ачувланды ве емин этип: «Мен Ибраимге, Исхакъкъа ве Якъупкъа бу топракъны бермеге ант эттим. Мысырдан чыкъкъан йигирми ве йигирми яшындан буюк олгъан бу адамлар исе бу топракъны корьмейджеклер, чюнки олар джан-юректен Меним артымдан кетмедилер. Ялынъыз кенизли Ефунненинъ огълу Къалев ве Нуннынъ огълу Ехошуа оны кореджеклер, чюнки олар джан-юректен РАББИнинъ артындан кеттилер», — деди. РАББИнинъ гъазабы Исраильге къаршы къайнады, ве РАББИнинъ козю огюнде яманлыкъ япкъан несиль кесильмегендже, О оларны сахра бою къыркъ йыл долаштырды. Иште, РАББИнинъ гъазабыны Исраильге къаршы даа зияде кучьлендирмек ичюн, деделеринъизнинъ ерине сиз де, гунакярларнынъ пичлери, чыкътынъыз. Сиз Ондан юзюнъизни чевирсенъиз, О сизни кене сахрада къалдырыр, ве сиз бутюн бу халкъны ёкъ этеджексинъиз. Олар Мусагъа якъынлашып: — Мында биз сюрюлеримиз ичюн аранларны ве балаларымыз ичюн шеэрлерни къураджакъмыз, — дедилер. — Бизлер биринджи сырада силяланырмыз, Исраиль огъулларынынъ оглеринден кетермиз ве оларны оларнынъ ерлерине алып барармыз. Балаларымыз исе, топракъта яшагъанлардан сакъланып, пекинген шеэрлерде къалсынлар. Исраиль огъулларынынъ эр бири озь пайыны алмагъандже, эвлеримизге къайтмайджакъмыз. Эгер бизге шаркъкъа тараф Иорданнынъ бу ялысында топракъ пайы берильсе, Иорданнынъ башкъа ялысында оларнен берабер пай алмайджакъмыз. Муса оларгъа бойле джевапланды: — Эгер сизлер айткъанынъызны япсанъыз, РАББИнинъ огюнде дженкке силяланып барсанъыз, эгер РАББИ душманларыны къырмагъандже, эпинъиз силяланып, Онынъ огюнде Иорданнынъ башкъа тарафына кечсенъиз, топракъ РАББИнинъ огюнде бойсунгъан сонъ, къайтып олурсынъыз ве РАББИнинъ ве Исраильнинъ огюнде къабаатсыз оладжакъсынъыз. О вакъыт РАББИнинъ огюнде бу топракъ сизинъ оладжакътыр. Лякин айткъанларынъызны япмасанъыз, РАББИге къаршы гуна къазанаджакъсынъыз ве гунанъыз сизинъ башынъызгъа тюшеджек. Балаларынъыз ичюн шеэрлерни къурунъыз, къой-эчкилеринъиз ичюн аранларны япынъыз. Берген сёзюнъизни беджеринъиз. Гъад огъуллары ве Рубен огъуллары Мусагъа: — Бизлер, къулларынъ, эфендимизнинъ буюргъаныны япармыз. Балаларымыз, апайларымыз, сюрюлеримиз ве бутюн айванларымыз мында, Гилад шеэрлеринде къаладжакълар. Къулларынъ эписи исе силяланып, эфендимизнинъ айткъаны киби, РАББИнинъ огюнде аскерлер оларакъ дженк этмек ичюн кетеджеклер, — дедилер. Муса олар акъкъында руханий Элазаргъа, Нуннынъ огълу Ехошуагъа ве исраиллилернинъ къабиле башлыкъларына буюргъанда, оларгъа: — Эгер Гъад огъуллары ве Рубен огъуллары эписи РАББИнинъ огюнде дженкке силяланып сизлернен берабер Иорданнынъ башкъа тарафына кечселер, сиз топракъларны бойсундыргъан сонъ, оларгъа мал-мульк оларакъ Гилад топрагъыны беринъиз. Амма силяланып сизлернен кетмеселер, Ханаан топрагъында сизлернен берабер топракъны аладжакълар, — деди. Гъад огъуллары ве Рубен огъуллары бойле джевап бердилер: — РАББИнинъ къулларынъа айткъаныны япаджакъмыз. Биз силяланып, РАББИнинъ огюнде Ханаан топрагъына кетеджекмиз. Лякин мулькюмизнинъ пайы Иорданнынъ бу тарафында олсун. Бойледже, Муса оларгъа — Гъад огъулларына, Рубен огъулларына ве Юсуфнынъ огълу Менашше къабилесининъ ярысына — аморлыларнынъ падишасы Сихоннынъ падишалыгъыны, Башан падишасы Огнынъ падишалыгъыны, топракъны ве онынъ шеэрлерини ве чевресиндеки койлерини, этрафларындаки топракъларынен шеэрлерни берди. Гъад огъуллары бойле пекинген шеэрлерни къурдылар: Дивон, Атарот, Ароэр, Атрот-Шофан, Язер, Ёгбеха, Бет-Нимра ве Бет-Харан шеэрлерини ве къойлар ичюн аранларны къурдылар. Рубен огъуллары бойле шеэрлерни къурдылар: Хешбон, Элале, Кирьятаим, Нево, Баал-Меон (буларнынъ адлары денъиштирильди) ве Сивма. Къургъан шеэрлерге олар янъы адлар бердилер. Макирнинъ огъуллары (Макир Менашшенинъ огълу эди) кетип, Гилад топрагъыны басып алдылар ве анда яшагъан аморлыларны къуваладылар. Бойледже, Муса Гиладны Менашшенинъ огълу Макирге берди, ве олар анда ерлештилер. Менашшенинъ огълу Яир кетип, аморлыларнынъ чадыр койлерини басып алды ве оларны Хаввот-Яир деп адландырды. Новах кетип, Кенат шеэрини ве этрафындаки койлерни запт этти ве оларгъа озь Новах адыны берди. Мусанынъ ве Харуннынъ ёлбашчылыгъында Мысыр топрагъындан орду-орду чыкъкъан Исраиль огъулларынынъ юрюшинде токътагъан ерлери будыр. РАББИ буюргъаны киби, Муса юрюшини токъталгъан ерлерине коре язып алды. Юрюш вакътында токътагъан ерлери будыр. Исраиль огъуллары биринджи айда, айнынъ 15-инджи куню, Песахнынъ эртеси куню, эписи мысырлыларнынъ козю огюнде бурун котерип, Раамсестен ёлгъа чыкътылар. О вакъыт мысырлылар РАББИ ёкъ эткен биринджи догъгъан балаларыны джыймакъта эдилер. РАББИ оларнынъ аллаларыны да джезалагъан эди. Исраиль огъуллары Раамсестен чыкъып, ордуларыны Сукъкъотта ерлештирдилер. Сукъкъоттан чыкъып, ордуларыны сахра кенарындаки Этамда ерлештирдилер. Этамдан чыкъып, Баал-Цефон огюнде ерлешкен Пи-Хахироткъа чевирдилер ве ордуларыны Мигдол огюнде ерлештирдилер. Пи-Хахироттан чыкъып, денъиз ичинден кечтилер ве сахрагъа бардылар. Учь кунь девамында Этам сахрасында юрген сонъ, ордуларыны Марада ерлештирдилер. Марадан чыкъып, Элимге кельдилер. Элимде он эки чокъракъ ве етмиш хурма тереги бар эди. Анда олар ордуларыны ерлештирдилер. Элимден чыкъып, ордуларыны Къызыл денъиз янында ерлештирдилер. Къызыл денъизнинъ янындан чыкъып, ордуларыны Син сахрасында ерлештирдилер. Син сахрасындан чыкъып, ордуларыны Дофкъада ерлештирдилер. Дофкъадан чыкъып, ордуларыны Алуш еринде ерлештирдилер. Алуштан чыкъып, ордуларыны Рефидимде ерлештирдилер. Анда халкъкъа ичмек ичюн сув ёкъ эди. Рефидимден чыкъып, ордуларыны Синай сахрасында ерлештирдилер. Синай сахрасындан чыкъып, ордуларыны Киврот-Хаттаавада ерлештирдилер. Киврот-Хаттаавадан чыкъып, ордуларыны Хацеротте ерлештирдилер. Хацероттан чыкъып, ордуларыны Ритмада ерлештирдилер. Ритмадан чыкъып, ордуларыны Римнон-Парецте ерлештирдилер. Римнон-Парецтен чыкъып, ордуларыны Ливнада ерлештирдилер. Ливнадан чыкъып, ордуларыны Риссада ерлештирдилер. Риссадан чыкъып, ордуларыны Кехелатада ерлештирдилер. Кехелатадан чыкъып, ордуларыны Шафер дагълыгъында ерлештирдилер. Шафер дагълыгъындан чыкъып, ордуларыны Харадада ерлештирдилер. Харададан чыкъып, ордуларыны Макхелотта ерлештирдилер. Макхелоттан чыкъып, ордуларыны Тахатта ерлештирдилер. Тахаттан чыкъып, ордуларыны Терахта ерлештирдилер. Терахтан чыкъып, ордуларыны Миткъада ерлештирдилер. Миткъадан чыкъып, ордуларыны Хашмонада ерлештирдилер. Хашмонадан чыкъып, ордуларыны Мосеротта ерлештирдилер. Мосероттан чыкъып, ордуларыны Бене-Яакъанда ерлештирдилер. Бене-Яакъандан чыкъып, ордуларыны Хор-Хаггидгъадда ерлештирдилер. Хор-Хаггидгъаддан чыкъып, ордуларыны Ётватада ерлештирдилер. Ётватадан чыкъып, ордуларыны Авронада ерлештирдилер. Авронадан чыкъып, ордуларыны Эцион-Геверде ерлештирдилер. Эцион-Геверден чыкъып, ордуларыны Цин сахрасында, яни Къадеште ерлештирдилер. Къадештен чыкъып, ордуларыны Эдом топрагъынынъ сынъырындаки Хор дагълыгъында ерлештирдилер. Руханий Харун, РАББИнинъ буюргъанына коре, Хор дагъына чыкъты ве анда ольди. Бу, Исраиль огъуллары Мысыр топрагъындан чыкъкъан сонъ, 40-ынджы йылында, бешинджи айнынъ биринджи кунюнде олды. Хор дагъында ольгенде, Харун 123 яшында эди. О вакъыт ханаанлыларнынъ падишасы Арад (о Негевде, Ханаан топрагъында яшай эди) Исраиль огъулларынынъ кельгенлерини эшитти. Исраиллилер Хор дагълыгъындан чыкъып, ордуларыны Цалмонада ерлештирдилер. Цалмонадан чыкъып, ордуларыны Пунонда ерлештирдилер. Пунондан чыкъып, ордуларыны Овотта ерлештирдилер. Овоттан чыкъып, ордуларыны Моавнынъ кенарындаки Ийе-Аваримде ерлештирдилер. Ийимден чыкъып, ордуларыны Дивон-Гъадда ерлештирдилер. Дивон-Гъаддан чыкъып, ордуларыны Алмон-Дивлатаимде ерлештирдилер. Алмон-Дивлатаимден чыкъып, ордуларыны Нево огюнде, Аварим дагълы ерлерде ерлештирдилер. Аварим дагълы ерлерден чыкъып, ордуларыны Ерихоннынъ къаршысында, Иордан янында, Моав тегизликлеринде ерлештирдилер. Олар ордуларыны Иордан янында, Бет-Ешимоттан Авел-Шиттимгедже, Моав тегизликлеринде ерлештирдилер. Моав тегизликлеринде, Иордан янында, Ерихон къаршысында РАББИ Мусагъа бойле деди: — Исраиль огъулларына бойле айт: Иордандан Ханаан топрагъына кечкен вакъытта, топракъта бутюн яшагъанларны огюнъизден къуваланъыз. Оларнынъ таш путларынынъ эписини ве иритильген маденден япылгъан путларынынъ эписини ёкъ этинъиз, ибадет тёпелерининъ эписини де йыкъынъыз. Топракъны озюнъизге мульк оларакъ алынъыз ве анда ерлешинъиз. Мен бу топракъны сизге мульк оларакъ бердим. Топракъны къабилелеринъиз арасында джереп чекип пай этинъиз. Чокъ сайылы къабилеге балабанджа пайны беринъиз, уфакъча союна — уфакъча пайны беринъиз. Кимге къайда джереп чыкъса, онынъ пайы анда олсун. Бабаларынъызнынъ къабилелерине коре озьлеринъизге пай алынъыз. Лякин эгер топракъта яшагъанларны къуваламасанъыз, олардан сагъ къалдырылгъан халкъ сизинъ козьлеринъизге ярчыкъ, янбашларынъызгъа тикен оладжакълар, сиз яшайджакъ топракъта олар сизни раатсыз этеджеклер. О заман оларгъа япмагъа истеген шейлеримни Мен сизге япаджагъым. РАББИ Мусагъа бойле деди: — Исраиль огъулларына эмир эт, оларгъа бойле айт: Ханаан топрагъына киргенинъизде, сизге мульк оларакъ тюшеджек топракъ, кенарларынен берабер Ханаан топрагъы бойле оладжакъ: Дженюбий янынъыз Цин сахрасындан Эдом кенары боюнджа узанаджакъ. Шаркъта дженюбий сынъырынъыз Олю денъизнинъ уджундан башлайджакъ. Сынъыр дженюбий тарафкъа, Акъреплер тёпелигине ёл алып, Цин сахрасындан кечеджек ве сонъ Къадеш-Барнеагъа, дженюбий тарафына узанаджакъ, Хацар-Аддаргъа барып, Ацмондан кечеджек, Ацмондан сынъыр Мысыр вадийине буруладжакъ ве Акъ денъизге бараджакъ. Гъарбий сынъырынъыз Акъ денъиз оладжакъ. Будыр гъарпта оладжакъ сынъырынъыз. Шималий сынъырынъыз бойле оладжакъ: сынъырны Акъ денъизден Хор дагълыгъына къадар сызыкъ чекип къайд этинъиз, сонъ оны Хор дагълыгъындан Лево-Хаматкъа къадар чызынъыз, сынъырнынъ уджлары Цедадгъа къадар оладжакъ. Сонъ сынъыр Цифронгъа узанаджакъ, ве сынъырнынъ уджлары Хацар-Энанда битеджек. Будыр шимальде оладжакъ сынъырынъыз. Шаркъий сынъырынъызны Хацар-Энандан Шефамгъадже узатынъыз. Шефамдан сынъыр Айиннинъ шаркъ тарафында Ривлагъадже ашагъы тараф тюшер. Сонъ сынъыр ашагъы кетип, Киннерет денъизининъ шаркъ тарафындаки джапкъа къадар узанаджакъ. Сонъ Иордангъа тараф ашагъы кетеджек, ве сынъырнынъ уджлары Олю денъизде токътайджакъ. Будыр топрагъынъызнынъ эр тарафтан олгъан сынъырлары. Муса Исраиль огъулларына бойле буюрды: — Мульк оларакъ джерепке коре пайлаштыраджакъ топрагъынъыз будыр. РАББИнинъ буюргъанына коре, топракъ докъуз къабилеге ве яры къабилеге пайлаштырылсын, чюнки Рубен огъулларынынъ къабилеси сойларынен берабер, Гъад огъулларынынъ къабилеси сойларынен берабер ве Менашше къабилесининъ ярысы озь пайларыны энди алдылар. Бу эки къабиле ве ярым къабиле озь топракъ пайларыны Ерихоннынъ къаршысында, Иорданнынъ шаркъ тарафында алдылар. РАББИ Мусагъа бойле деди: — Топракъны аранъызда пайлаштыраджакъ акъайларнынъ адлары будыр: руханий Элазар ве Нуннынъ огълу Ехошуа. Бундан гъайры, топракъны пайлаштырмакъ ичюн эр къабиледен бирер башлыкъ алынъыз. Бу акъайларнынъ адлары будыр: Ехуда къабилесинден — Ефунненинъ огълу Къалев, Шимеон огъулларынынъ къабилесинден — Аммихуднынъ огълу Шемуэл, Биньямин къабилесинден — Кислоннынъ огълу Элидад, Дан огъулларынынъ къабилесинден — Ёглийнинъ огълу башлыкъ Буккий, Юсуфнынъ огъулларындан, Менашше огъулларынынъ къабилесинден — Эфоднынъ огълу башлыкъ Ханниэл, Эфраим огъулларынынъ къабилесинден — Шифтаннынъ огълу башлыкъ Кемуэл, Зевулун огъулларынынъ къабилесинден — Парнакънынъ огълу башлыкъ Элицафан, Йиссакъар огъулларынынъ къабилесинден — Аззаннынъ огълу башлыкъ Палтиэл, Ашер огъулларынынъ къабилесинден — Шеломийнинъ огълу башлыкъ Ахихуд, Нафталий огъулларынынъ къабилесинден — Аммихуднынъ огълу Педахел. Ханаан топрагъында Исраиль огъулларына топракъны пайлаштырмагъа РАББИ бу адамларгъа буюрды. Моав тюзлюклеринде, Иорданнынъ янында, Ерихоннынъ къаршысында РАББИ Мусагъа: — Исраиль огъулларына эмир эт, олар озь топракъ пайларында левийлилерге яшамагъа шеэрлерни ве шу шеэрлернинъ чевре-четлериндеки отлакъларны берсинлер. Левийлилер шеэрлерде яшасынлар, отлакъларда сюрюлерини, малыны ве башкъа айванларыны бакъсынлар, — деди. Левийлилерге береджек шеэрлернинъ чевре-четиндеки отлакълар шеэрлерден эр тарафлама ярым километр узакълыгъында олсун. Шеэрнинъ шаркъ тарафына бир километр, дженюп тарафына бир километр, гъарп тарафына бир километр ве шималь тарафына бир километр ольченъиз. Шеэр ортада олсун. Шеэрлернинъ янында отлакълар бойле оладжакъ. Левийлилерге береджек шеэрлеринъизден алты шеэр сакъланув шеэрлери олсун. Башкъасыны ольдюрген адам анда къачмакъ мумкюн. Олардан гъайры 42 шеэр беринъиз. Эписи оларакъ, левийлилерге этрафларында отлакълары олгъан 48 шеэр бермек керексинъиз. Исраиль огъулларынынъ мулькюнден левийлилерге шеэрлерни бергенде, буюк топракъ пайы олгъан къабиле чокъча шеэр берсин, кучюк топракъ пайы олгъан къабиле азджа шеэр берсин. Эр къабиле озюне тюшкен пайына коре левийлилерге шеэрлерни берсин. РАББИ Мусагъа бойле деди: — Исраиль огъулларына бойле айт: Иордандан кечип, Ханаан топрагъына киргенде, сакъланув шеэрлеринъиз оладжакъ шеэрлерни сайланъыз. Анда башкъа адамны аселет ольдюрмеген инсан къачмагъа мумкюн. Шу шеэрлерде акътыманыны аладжакъ адамдан сакъланмагъа чаренъиз олур. Бойледже, башкъасыны ольдюрген адам джемаатнынъ огюнде суд этильмезден эвель ольдюрильмейджек. Сиз береджек шеэрлерден алты шеэр сизге сакъланув шеэрлери олсун. Учь шеэрни Иорданнынъ шаркъ тарафында, учь шеэрни Ханаан топрагъындан беринъиз. Олар сакъланув шеэрлери олсун. Бу алты шеэр эм Исраиль огъулларына, эм кельмешеклерге, эм араларында вакътынджа яшагъан адамларгъа сакъланув ерлери олсун. Анда башкъа адамны аселет ольдюрмеген эр бир инсан къачмакъ мумкюн. Эгер бирев демир бир алетнен башкъа бирисини урса ве о ольсе, ургъан адам къатиль сайыладжакъ. Оны мытлакъа ольдюрмек керек. Эгер биревнинъ къолунда адамны ольдюрип оладжакъ бир таш олса ве о адам къолундаки ташнен башкъа бирисини урса, ве о бирев ольсе, ургъан адам къатиль сайыладжакъ. Оны мытлакъа ольдюрмек керек. Я да къолунда адамны ольдюрип оладжакъ тахтадан бир алет олса, онен биревни урса ве о ольсе, ургъан адам къатиль сайыладжакъ. Оны мытлакъа ольдюрмек керек. Ольгеннинъ акътыманыны аладжакъ адам озю къатильни ольдюрсин. Оны расткетиргенинен, оны ольдюрсин. Эгер бирев башкъа биревге кин беслеп, оны итесе я да аселет онъа бир шей фырлатса ве о адам ольсе, я да душманлыгъындан оны юмрукънен урса ве о адам ольсе, ургъан адамны мытлакъа ольдюрмек керек, о — къатильдир. Ольгеннинъ акътыманыны аладжакъ адам къатильни расткетиргенинен, оны ольдюрсин. Лякин эгер бирев башкъасыны аселет олмайып итесе, онынъ душманлыгъы да олмаса, я да эгер бирев башкъасына къаст этмейип бир шей атса, я да оны корьмейип устюне ольдюрип оладжакъ бир таш тюшюрсе ве о адам ольсе (лякин ольдюрген ольгенге душман олмагъан ве онъа яманлыкъ тилемеген), ургъан адамнынъ ве къан акътыманыны аладжакъ адамнынъ арасында джемаат шу къарарларгъа коре суд этсин. Джемаат къатильни къан акътыманыны аладжакъ адамнынъ къолундан къуртармакъ ве къачкъан сакъланув шеэрине къайтармакъ керек. Мукъаддес зейтюн ягъынен ягълангъан баш руханий ольмегендже, шу адам анда къалсын. Амма башкъа адамны ольдюрген инсан озю къачкъан сакъланув шеэрининъ сынъырындан кетсе, ве къан акътыманыны аладжакъ адам къатильни сакъланув шеэрининъ сынъырындан тыш расткетирсе ве ольдюрсе, ольдюрюв ичюн къабаатлы олмайджакъ. Къатиль баш руханийнинъ олюмине къадар сакъланув шеэринде къалмакъ керек эди. Тек баш руханийнинъ олюминден сонъ къатиль озь топрагъына къайтып олур. Бу къарар несиллеринъизге бутюн яшагъан ерлеринъизде низамнаме олсун. Эгер бирев башкъа адамны ольдюрсе, оны шаатларнынъ сёзюне коре ольдюрмек керек. Амма оны ольдюрмек ичюн бир адамнынъ шаатлыгъы етерли дегиль. Олюмге ляйыкъ къатильнинъ джаны ичюн одеме алманъыз, о ольдюрильмек керек. Сакъланув шеэрине къачкъан адам баш руханийнинъ олюминден эвель озь топрагъына къайтып яшамагъа истесе, онынъ ичюн одеме алманъыз. Яшагъан топрагъынъызны арамламанъыз. Тёкюльген къан топракъны арамлай. Топракъ ичюн тек ольдюрген адамнынъ къаны одеме этмек мумкюн. Сиз яшагъан ве Мен булунгъан топракъны арамламанъыз. Мен, РАББИ, Исраиль огъулларынынъ арасында булунам. Юсуф огъуллары сойларындан, Гилад огъуллары сойларындан (Гилад — Макирнинъ огълу, Макир — Менашшенинъ огълу эди) къоранта башлыкълары якъынлашып, Мусанен ве башлыкъларнен, Исраиль огъуллары къабилелерининъ башлыкъларынен лаф эттилер. Олар: — РАББИ эфендимизге топракъны джерепке коре Исраиль огъуллары арасында пайлаштырмагъа буюрды. Бундан гъайры, РАББИ эфендимизге Целофехад агъамызнынъ топракъ пайыны онынъ къызларына бермеге буюрды, — дедилер. — Эгер Целофехаднынъ къызлары башкъа бир Исраиль огъуллары къабилесинден олгъан огъланларгъа акъайгъа чыкъсалар, топракъ пайы бизим бабаларымыздан алынып, акъайларынен багълы къабилесине кечеджек. Бойледже, джерепке коре бизге тюшкен пай эксиледжек. Исраиль огъулларында 50-нджи йылы олгъанда биле, къызларнынъ пайы олар оладжакъ къабилеге кечеджек. Бойледже, оларнынъ пайы бабаларымызгъа тюшкен пайдан алынаджакъ. Муса Исраиль огъулларына РАББИнинъ сёзюне коре бойле буюрды: — Юсуф огъулларынынъ къабилеси догъру айта. Целофехаднынъ къызлары акъкъында РАББИнинъ буюргъаны будыр: олар бегенген огълангъа акъайгъа чыкъмакъ мумкюн. Лякин тек озь бабасы къабилесининъ сойларындан олгъан акъайларгъа чыкъсынлар. О вакъыт Исраиль огъулларынынъ топракъ пайлары бир къабиледен башкъа къабилеге кечмейджек. Исраиль огъулларындан эр бири озь къабилесининъ топракъ пайына багълы олмакъ керек. Исраиль огъулларынынъ къабилелеринде топракъ пайыны алгъан эр бир къыз озь бабасы къабилесининъ сойларындан олгъан акъайгъа чыкъмакъ керек. О заман Исраиль огъуллары бабаларынынъ топракъ пайына саип оладжакълар, ве топракъ пайлары бир къабиледен башкъа къабилеге кечмейджек. Исраиль огъулларынынъ эр къабилеси озь топракъ пайына багълы олсун. РАББИ Мусагъа насыл буюргъан олса, Целофехад къызлары ойле де яптылар. Целофехаднынъ къызлары Махла, Тирца, Хогъла, Милкъа ве Ноа эмджелерининъ огъулларына акъайгъа чыкътылар. Бойледже, къызлар Юсуфнынъ огълу Менашше огъулларынынъ сойларындаки огъланларгъа акъайгъа чыкътылар, ве топракъ пайлары бабасы къабилесининъ сойларында къалды. Моав тегизликлеринде, Иорданнынъ янында, Ерихон къаршысында РАББИ Мусанынъ ярдымынен Исраиль огъулларына бойле эмирлерини ве къарарларыны буюрды. Иордан озенини кечмезден эвель, Муса Аравадаки сахрада, Къызыл денъиз янында, Паран ве Тофел, Лаван, Хацерот ве Ди-Захав ерлеринде бутюн Исраильге мына бу сёзлерни айтты. (Хорев еринден Къадеш-Барнеа шеэринедже Сеир дагъларындан кечип кеткен ёлнынъ узунлыгъы он бир куньлюктир.) 40-ынджы йылы, 11-инджи айнынъ биринджи куню Муса Исраиль огъулларына РАББИнинъ бутюн эмир эткенини текрарлады. Муса энди Хешбон шеэринде яшагъан аморлыларнынъ падишасы Сихонны ве, Аштарот ве Эдрей шеэрлеринде яшагъан, Башаннынъ падишасы олгъан Огны енъген эди. Иордан озенининъ шаркъ янында, Моав топрагъында Муса бу къанунны анълатып башлады: — Алламыз олгъан РАББИ Хорев еринде бизге бойле айтты: Бу дагъларда яшагъанынъыз етер! Аман турып, ёлгъа чыкъынъыз. Аморлыларнынъ дагълы топрагъына кетинъиз, Аравада, дагъларда ве вадийде, Негевде ве денъиз ялысында, ханаанлыларнынъ топрагъында ве Ливанда, буюк Фират дерьясынадже яшагъан къомшу халкъларгъа барынъыз. Бакъынъыз, Мен бу топракъны энди сизге бердим. РАББИ бу ерлерни Ибраим, Исхакъ ве Якъуп деделеринъизге ве оларнынъ эвлятларына бермеге ант этти. Барынъыз да, оларнынъ саиплери олунъыз. О заман мен сизге айттым: «Сизлернинъ екяне ёлбашчынъыз олмагъа такъатым ёкъ. Алланъыз олгъан РАББИ сизни чокълаштырды, ве сизлер энди кок йылдызлары киби чокъсынъыз. Деделеринъизнинъ Алласы олгъан РАББИ сизинъ бугуньки сайынъызны бинъ къат чокълаштырсын ве, сёз бергени киби, сизге буюк яхшылыкълар этсин! Лякин юклеринъиз, агъырлыкъларынъыз ве даваларынъызны мен бир озюм насыл котерип олурым? Озьлеринъизге акъыллы, анълагъан ве къабилелеринъизде белли олгъан акъайларны сайланъыз да, мен оларны сизлерге башлыкъ этип къоярым». Сиз манъа бойле джевап къайтардынъыз: «Айткъанынъ яхшыдыр». Сонъ мен къабилелеринъизнинъ башлыкъларындан акъыллы ве белли олгъан адамларны алдым, оларны бинъбашы, юзбашы, эллибашы, онбашы ве реберлер этип, къабилелеринъизге башлыкъ этмеге къойдым. О заман къадыларынъызгъа эмир этип: «Семетдешлеринъизнинъ даваларыны дикъкъатнен динъленъиз ве, дава семетдешлер арасында оламы я да семетдеш ве ят халкълардан олгъан адам арасындамы, адалетли суд этинъиз. Суд эткенде, адамлар арасында фаркъ этменъиз. Эм адий, эм буюк адамнынъ лафына къулакъ асынъыз. Адамлардан къоркъманъыз. Суд — Алланынъ ишидир. Сиз чезип оламагъан даваларны исе манъа кетиринъиз, мен оларны бакъарым», — дедим. О заман мен бутюн япаджакъларынъыз акъкъында эмирлерни бердим. Биз Хорев еринден ёлгъа чыкътыкъ, сиз корьген бутюн бу буюк ве къоркъунчлы сахрадан кечип, РАББИ эмир эткени киби, аморлыларнынъ дагълы топракъларына кеттик ве Къадеш-Барнеа шеэрине кельдик. Мен сизге: «Мына, сиз аморлыларнынъ дагълы топрагъына келип чыкътынъыз. РАББИ-Таалямыз оны бизге береджек ола. Бакъынъыз, РАББИ-Таалянъыз бу топракъны огюнъизге къойды. Энди, баба-деделеринъизнинъ Алласы олгъан РАББИ сизге айткъаны киби, онынъ саиплери олунъыз. Къоркъманъыз ве рухтан тюшменъиз!» — дедим. Лякин сиз эпинъиз яныма келип: «Огюмизге акъайларны ёллайыкъ. Олар бу топракъны яхшы огренсинлер ве къайтып, бизге къайсы ёлдан кетмеге ве къайсы шеэрлерге кирмеге айтсынлар», — дединъиз. Мен буны бегендим ве эр бир къабиледен бир адам, эписи олып он эки адам сайлап алдым. Ёлгъа чыкъып, олар дагълы мемлекетке котерильдилер, Эшкъол вадийине бардылар ве оны яхшы огрендилер. О тарафнынъ махсулларындан бираз алып, бизге кетирип: «РАББИ-Таалямыз бизге береяткъан ерлер яхшыдыр!» — дедилер. Лякин сиз кетмеге истемединъиз, Алланъыз олгъан РАББИнинъ эмирине къаршы исьян котердинъиз. Чадырларынъызда хошнутсыз мырылдап: «РАББИнинъ бизни кореджек козю ёкъ, — айтып башладынъыз. — Шунынъ ичюн О, аморлыларнынъ къолуна берип ёкъ этмек ичюн, бизни Мысырдан алып чыкъкъандыр. Биз энди къайда кетейик? Агъа-къардашларымыз: “О халкъ бизден чокъ, бойлары да юксекче. Шеэрлери балабан, пекитильген диварлары кокке тие. Биз анда анакълыларны биле корьдик”, — айтып, бизни рухтан тюшюрдилер». О заман мен сизлерге: «Олардан къоркъманъыз, рухтан тюшменъиз! Сизинъ огюнъизде РАББИ-Таалянъыз кетмекте. Козюнъиз огюнде Мысырда ве сахрада япкъаны киби, О, сиз ичюн дженк этеджек. Баба огълуны къолда ташыгъаны киби, Алланъыз олгъан РАББИ сизни бу сахрада бутюн ёл бою, бу ергедже кельмезден эвель, ташый эди, ве сиз шуны корьдинъиз», — дедим. Лякин бунъа бакъмадан, сизлер Алланъыз олгъан РАББИге ишанмадынъыз. О исе, сизлерге чадырларынъызны ерлештирмек ичюн ер къыдырып, сизинъ огюнъизде кете эди. Геджесинен атеште, куньдюзи булут ичинде кетип, кетеджек ёлунъызны косьтере эди. РАББИ сизинъ сёзлеринъизни эшитип, гъазапланды ве: «Мен баба-деделеринъизге яхшы топракъны бермеге ант эттим. Амма бу яман несильден олгъан ич бир адам оны корьмез. Ялынъыз Ефунненинъ огълу Къалев оны кореджек. О, РАББИни эр бир шейде динълегени ичюн, Мен энди аягъы баскъан топракъны онъа ве онынъ эвлятларына берерим», — деп ант этти. Сизлер ичюн РАББИ манъа да гъазапланды ве: «Сен де анда кирмезсинъ, — деди. — Анда ярдымджынъ олгъан Нуннынъ огълу Ехошуа киреджек. Онъа юрек бер, чюнки онынъ саесинде исраиллилер топракънынъ саиплери оладжакъ. Сиз, уфакъ балаларымыз ёлда гъайып оладжакъ, деген олсанъыз да, олар сизинъ яманны яхшыдан айырмагъа бильмеген огъулларынъызнен берабер анда кирерлер. О топракъны оларгъа берерим де, олар онынъ саиплери олур. Сиз исе айланып, Къызыл денъизге таба, сахрагъа ёл алынъыз». Сонъ сиз манъа бойле джевап къайтардынъыз: «Биз РАББИнинъ огюнде гуна къазандыкъ. Барайыкъ да, Алламыз олгъан РАББИ эмир эткени киби, дженклешейик». Эр биринъиз озь силянъызны алдынъыз да, дагъларгъа котерильмеге азырландынъыз. Лякин РАББИ манъа бойле сёзлерни сизлерге айтмагъа буюрды: «Дагъларгъа котерильменъиз, дженк этменъиз. Мен аранъызда олмам. Душманларынъыз сизни енъеджеклер». Мен сизлерге буны айтып бердим, лякин сиз динълемединъиз ве, РАББИнинъ сёзюне къаршы чыкъып, кибирлендинъиз ве дагъларгъа кеттинъиз. О дагъларда яшагъан аморлылар сизге къаршы чыкъып, балкъуртлар киби сизлерни къуваладылар ве Сеир дагъларында тап Хорма шеэрине баргъандже сизни тар-мар эттилер. Сизлер къайттынъыз ве РАББИнинъ огюнде агъладынъыз. Лякин РАББИ давушынъызны эшитмеди ве сизни къабул этмеди. Сиз чокъ куньлер девамында Къадеш шеэринде яшадынъыз, бутюн бу узакъ вакъыт ичинде анда эдинъиз. Сонъ биз айланып, РАББИ манъа айткъанына коре, Къызыл денъизге таба, сахрагъа ёл алдыкъ ве чокъ вакъыт Сеир дагъларынынъ чевре-четинде юрдик. РАББИ манъа: «Бу дагълы топракънынъ чевре-четинде юргенинъиз етер энди, шимальге тараф ёл алынъыз, — деди. — Халкъкъа бойле эмир эт: “Сеир еринде сизинъ сой-сопларынъыз, Исавнынъ эвлятлары яшайлар. Шимди сиз оларнынъ топрагъына киреджексинъиз. Олар сизден къоркъаджакълар, лякин козь-къулакъ олунъыз. Оларнен дженклешменъиз, чюнки Мен оларнынъ топрагъындан сизге аякъ басмагъа биле ер бермем. Сеир дагълы топрагъына Мен Исавнынъ эвлятларыны саип этип къойдым. Ашайджакъ ашынъызны ве ичеджек сувунъызны олардан акъчагъа сатын алынъыз”». Керчектен де, Алланъыз олгъан РАББИ эр бир туткъан ишинъизде сизге бахыт берди. Бу буюк сахра бою юргенинъизде, О, сизге мукъайт ола эди. Къыркъ йыл девамында РАББИ-Таалянъыз сизлернен эди, ве сиз ич бир шейге мухтадж дегиль эдинъиз. Сонъ биз Сеир еринде яшагъан ве сой-сопларымыз олгъан Исав эвлятларынынъ янындан кечтик. Элат ве Эцион-Гевер шеэрлеринден баргъан Арава ёлунен кечтик ве сонъ айланып, Моав сахрасы ёлундан кеттик. РАББИ манъа: «Моавлыларны раатсызлама ве оларнен дженклешме. Мен оларнынъ топрагъындан сизлерге саип олмакъ ичюн бир шей бермем, чюнки Ар шеэрине Мен Лутнынъ эвлятларыны саип этип къойдым», — деди. (Эвель анда эмлилер яшай экен. Олар кучьлю ве чокъ сайылы халкъ ве анакълылар киби юксек бойлу экенлер. Адамлар оларны, анакълыларны киби, рефалылар деп сая эдилер. Моавлылар исе оларгъа эмлилер дейлер. Эвеллери Сеир еринде исе хорлулар яшай экен, лякин Исавнынъ эвлятлары оларнынъ топрагъыны басып алып, оларны ёкъ эткен ве оларнынъ ерине анда яшамакъ ичюн ерлешкен. Исраиллилер РАББИ оларгъа берген топракъта, оларнынъ шахсий оладжакъ топрагъында айны шу шейни яптылар.) РАББИ: «Энди барып, Зеред вадийини кечинъиз», — деди, ве бизлер Зеред вадийини кечтик. Къадеш-Барнеа шеэринден кеткен кунюмизден Зеред вадийини кечкен вакътынадже 38 йыл кечти. РАББИ бизге ант эткени киби, шу арада ордуларымызда дженк эткен несильден ич бир акъай къалмады. Олар эписи гъайып олмагъандже, РАББИ оларнынъ ордусыны ёкъ этти. Халкъта силяны къолуна алмагъа имкяны олгъан акъайларнынъ эписи гъайып олгъан сонъ, РАББИ манъа: «Бугунь Моав топрагъына кирип, Ар шеэрининъ янындан кечеджексинъ. Аммонлыларгъа якъынлашкъан сонъ, оларны раатсызлама, оларнен дженклешме, чюнки аммонлыларнынъ топрагъындан сизлерге саип олмакъ ичюн бир шей бермем. Мен онъа Лутнынъ эвлятларыны саип этип къойдым», — деди. (Шу топракъны даа рефалыларнынъ топрагъы деп сая эдилер. Бир заманда олар анда яшай экен. Аммонлылар исе оларны замзумлылар деп адландыралар. Олар къуветли, чокъ сайылы ве анакълылар киби юксек бойлу экенлер, лякин РАББИ аммонлыларнынъ козьлери огюнде оларны ёкъ эткен. Аммонлылар топракънынъ саиплери олып, анда ерлешкен. Сеир дагълы топрагъында яшагъан Исавнынъ эвлятлары ичюн РАББИ айны шу шейни япкъан. Оларнынъ козьлери огюнде О, хорлуларны ёкъ эткен. Аммонлылар ернинъ саиплери олып, анда ерлешкен ве бу куньгедже анда яшайлар. Къафтор адасындан чыкъкъан къафторлылар исе, Гъаза шеэринедже койлерде яшагъан аввалыларны ёкъ этип, оларнынъ ерлеринде ерлешкен эди.) «Турунъыз ве ёлгъа чыкъып, Арнон дерьясыны кечинъиз. Мына, Мен Хешбоннынъ падишасы олгъан аморлы Сихонны ве онынъ топрагъыны сенинъ къолунъа бердим. Онен дженкни башлап, ернинъ саиби ол. Энди бутюн ер юзюнде яшагъан халкълар сенинъ акъкъынъда эшиткенинен, къоркъу ве дешет тюбюне къалырлар. Мен буны япып башларым. Сенинъ огюнъде олар къалтырайджакълар ве чекишеджеклер». Сонъ мен Хешбон падишасы Сихонгъа Кедемот сахрасындан селямнен хаберджилеримни ёлладым: «Манъа сенинъ топрагъынъдан кечмеге разылыкъ бер. Бир ёлнен кетип, не сагъгъа, не де солгъа бурулмам. Аш ве сувны манъа акъчагъа сат, ве мен ашап-ичерим. Манъа тек кечмеге разылыкъ бер. Айны шу шейни Сеир топрагъында яшагъан Исавнынъ эвлятлары ве Арда яшагъан моавлылар япты. Сонъ мен Иордан озенинден кечип, Алламыз олгъан РАББИ бизге береджек топракъкъа киреджегим». Лякин Хешбон падишасы Сихон бизге озь топрагъындан кечмек ичюн разылыкъ бермеди. Алланъ олгъан РАББИ рухуны исрар, юрегини инат эткен. РАББИ оны сенинъ къолунъа бермеге ниет эте эди. Шуны да япты. РАББИ манъа: «Бакъ, Мен Сихонны топрагъынен берабер сенинъ къолунъа берип башладым. Онынъ топрагъына саиплик этип башла», — деди. Сихон бутюн ордусынен берабер Яхац шеэри янында бизге къаршы дженкнен чыкъты. РАББИ-Таалямыз оны къолумызгъа берди, ве биз оны, огъулларыны ве бутюн ордусыны енъдик. О заман биз онынъ эписи шеэрлерини запт этип, шеэрлерини, акъайларыны, къадынларыны ве балаларыны Аллагъа берип, бутюнлей ёкъ эттик. Кимсени сагъ къалдырмадыкъ. Ялынъыз озьлеримизге туварларны ве биз запт эткен шеэрлерден гъаниметни алдыкъ. Арнон вадийининъ сынъырында олгъан Ароэр шеэринден ве вадийнинъ ортасында ерлешкен башкъа шеэрден башлап, Гилад ерине къадар, бизден къуветли шеэр ёкъ эди. РАББИ-Таалямыз эписини къолумызгъа берди. Ялынъыз аммонлыларнынъ топрагъына, Яббокъ вадийининъ янында яткъан ерлерге, дагълы топракъта ерлешкен шеэрлерге, — РАББИ-Таалямыз эмир эткен ич бир ерге якъынлашмадыкъ. Сонъ биз ондан айланып, Башангъа тараф ёл алдыкъ. Башаннынъ падишасы Ог бутюн ордусынен берабер Эдрей шеэри янында бизге къаршы дженкнен чыкъты. РАББИ манъа: «Ондан къоркъма, чюнки Мен оны, бутюн ордусыны ве топрагъыны энди сенинъ къолунъа бердим. Хешбонда яшагъан аморлыларнынъ падишасы Сихонгъа не япкъан олсанъ, айны шу шейни Оггъа да япаджакъсынъ», — деди. Алламыз олгъан РАББИ Башаннынъ падишасы Огны эм де бутюн ордусыны бизим къолумызгъа берди. Биз оларны енъип, кимсени сагъ къалдырмадыкъ. Онынъ эписи шеэрлерини запт эттик. Оларнынъ запт этильмеген шеэрлери къалмады. Алтмыш шеэрни, бутюн Аргов виляетини, Огнынъ Башан ериндеки падишалыгъыны запт эттик. Бу шеэрлернинъ эписи янларына барылмаз дивар, юксек араба къапу ве мандалларнен пекитильген эдилер. Олардан гъайры даа чокъ чевре-чети пекитильмеген къасабалар бар эди. Биз оларны айырып, бутюнлей ёкъ эттик. Хешбоннынъ падишасы Сихонгъа япкъанымыз киби, эписи шеэрлерни, акъайлар, къадынлар ве балаларынен берабер бутюнлей ёкъ эттик. Лякин эписи туварларны ве шеэр халкъындан тутып алгъанларымызны озьлеримизге гъанимет оларакъ алдыкъ. Бойлеликнен, о заман биз бу эки аморлыларнынъ падишаларындан Иордан озенинден шаркъта яткъан, Арнон вадийинден Хермон дагъына къадар топракъларыны алдыкъ. Сидонлылар Хермонгъа Сирион дейлер, аморлылар исе — Сенир. Тюзлюк ерде олгъан эписи шеэрлерни, бутюн Гилад ерини ве Салекъа ве Эдрейге къадар бутюн Башан ерини алдыкъ. Салекъа ве Эдрей — Башан ериндеки Огнынъ падишалыгъында шеэрлер эдилер. Башаннынъ падишасы Ог сонъки рефалы эди. Онынъ демирден япылгъан тёшегининъ узунлыгъы дёрт бучукъ метр, кенълиги эки метр эди. О, шимди де аммонлыларнынъ къолунда, Рабба шеэриндедир. О заман биз шу топракънынъ саиплери олдыкъ. Арнон вадийиндеки Ароэр шеэринден башлап, Гилад дагълы топрагъынынъ ярысыны онынъ шеэрлеринен берабер мен Рубен ве Гъад къабилелерине бердим. Гилад ерининъ къалгъаныны ве Огнынъ падишалыгъы олгъан бутюн Башан ерини мен Менашше къабилесининъ ярысына бердим, бутюн Аргов виляетини бердим. Бутюн Башан ерине «рефалыларнынъ топрагъы» дейлер. Менашшенинъ къабилесинден олгъан Яир гешурлыларнен ве маакъалыларнен сынъыргъа къадар бутюн Аргов виляетини алды. Башан ерини о, озь адынен Хаввот-Яир адландырды. Бугуньгедже бу онынъ адыдыр. Макирге Гилад ерини бердим. Рубенлилерге ве гъадлыларгъа Гиладдан башлап Арнон вадийине къадар топракъны бердим. Онынъ бир сынъыры вадийнинъ ортасындан кече эди. Башкъа сынъыры — Яббокъ вадийи — аммонлыларнен сынъырлана эди. Оларгъа Араваны ве Иордан озенини де бердим. Топракънынъ сынъыры Киннерет голюнден Арава денъизинедже, я да Олю денъизгедже ве онынъ шаркъ тарафында яткъан Фисга байырынынъ этеклеринедже узана эди. О заман сизге бойле эмир бердим: «РАББИ-Таалянъыз бу топракъны, онынъ саиплери олунъыз деп, сизге берди. Лякин дженк этип олгъанлар эписи силяланып, агъа-къардашларынъыз исраиллилернинъ огюнден кетинъиз. Тек апайларынъызнен балаларынъыз ве туварларынъыз (билем ки, туварларнынъ сайысы чокъ) мен сизлерге берген шеэрлерде къалсынлар. Башта РАББИ, сизге раатлыкъ бергени киби, агъа-къардашларынъызгъа да раатлыкъ береджек, ве олар РАББИ-Таалянъыз Иордан озенининъ башкъа тарафында оларгъа берген топракънынъ саиплери оладжакълар. Сонъ эпинъиз Мен сизге саипликке берген ерлеринъизге къайтаджакъсынъыз». О вакъыт Ехошуагъа бойле эмир бердим: «РАББИ-Таалянъыз бу эки падишагъа эписи япкъанларыны озь козьлеринънен корьдинъ. Сен кечеджек бутюн падишалыкъларгъа РАББИ айны шу шейни япаджакъ. Олардан къоркъманъыз. Алланъыз олгъан РАББИ Озю сизлер ичюн дженк эте». О заман мен РАББИге ялвардым: «Эй, РАББИ-ТААЛЯ! Сен Озь къулунъа улулыгъынъны ве къудретинъни косьтерип башладынъ. Коклерде я да ер юзюнде къайсы бир алла Сенинъ япкъанларынъ ве къудретли ишлеринъ киби бир шейни япа биле? Манъа, Иордан озенинден кечип, онынъ башкъа тарафында яхшы топракъны, шу яхшы дагълы топракъны ве Ливан ерини корьмеге разылыкъ бер!» Лякин РАББИ сиз ичюн манъа гъазапланып, динълемеди. О, манъа: «Етер! Бир даа бу акъта манъа бир шей айтма. Фисга дагъынынъ тёпесине котерилип, денъизге ве шимальге, дженюп ве шаркъ тарафларына бакъ. Козьлеринънен бакъ. Сен бу Иордан озенинден кечмезсинъ. Ехошуагъа насиат бер, онъа юрек берип, оны къавийлештир. О, бу халкънынъ башында олып, озенден кечеджек ве сен кореджек топракъны оларгъа пай этип береджек», — деди. Сонъ биз Бет-Пеор ерининъ къаршысында, вадийде токътадыкъ. Шимди, Исраиль, мен сизге огретеджек низамнамелер ве къарарларны динъле. Оларны тутсанъыз, чокъ яшайджакъсыз, топракъкъа киреджексиз ве онынъ саиплери оладжакъсыз. Баба-деделеринъизнинъ Алласы олгъан РАББИ бу топракъны сизге бере. Сизге эмир эткенлериме бир шей къошманъыз, бир шейни де эксильтменъиз. Лякин мен сизге буюргъан, Алланъыз олгъан РАББИнинъ эмирлерини тутунъыз. Баал-Пеорнен РАББИ нелер япкъаныны озь козьлеринъизнен корьдинъиз. Баал-Пеорнынъ пешинден юрген эр адамны Алланъыз олгъан РАББИ аранъыздан ёкъ этти. Сизлер исе, Алланъыз олгъан РАББИге ишанчлы къалып, бугунь де эпинъиз сагъ-селяметсинъиз. Аллам олгъан РАББИ манъа эмир эткени киби, мен сизлерни низамнамелер ве къарарларгъа огреттим. Сизлер саип олмакъ ичюн кирген топрагъынъызда оларны тутмагъа борджлусынъыз. Оларны унутмайып тутунъыз. Онынъ ичюн башкъа халкълар сизни акъыллы ве анълагъан, деп саяджакълар. Бутюн бу низамнамелер акъкъында эшиткенинен, олар: «Ялынъыз бу миллет — акъыллы ве анълагъан халкътыр!» — дерлер. Алламыз олгъан РАББИге дува эткенимизде, О бизге эр вакъыт пек якъындыр. Аллалары о къадар якъын олгъан насылдыр бир къудретли миллет бармы? Бугунь мен огюнъизге бутюн бу къанунны къоям. О къадар адалетли низамнамелер ве къарарларгъа бойсунып яшагъан насылдыр бир къудретли халкъ бармы? Амма козь-къулакъ олып, буны акъылларынъызда яхшы тутунъыз! Козьлеринъизнен корьген ишлерни унутманъыз, олар омюрбилля юреклеринъизден чыкъып кетмесинлер. Бу ишлер акъкъында огъулларынъызгъа ве торунларынъызгъа икяе этинъиз. О куню сиз Алланъыз олгъан РАББИнинъ огюнде Хорев еринде турмакъта эдинъиз. О вакъыт РАББИ манъа: «Халкъны Меним огюмде топла. Мен оларгъа эмирлеримни береджегим. Олар омюрбилля Менден къоркъмагъа огренеджеклер ве огъулларыны да бунъа огретеджеклер», — деди. Сиз якъынлашып, дагъ тюбюнде турдынъыз. Бу дагъ коклергедже котерильген атешнен янмакъта эди, къара булутлар ве зифт къаранлыкънен къапалгъан эди. Атеш ичинден сизлернен РАББИ лаф этти. Сёзлерни айтаяткъан сесини эшиттинъиз, ич бир къыяфетни исе корьмединъиз. Тек сесини эшиттинъиз. О сизлерге Озь васиетини — Он Эмирини — берди ве оны тутмагъа буюрды, эм де оны эки таш лева устюнде язды. О заман РАББИ манъа низамнамелерни ве къарарларны сизге огретмеге буюрды, сиз саип олмакъ ичюн киреджек топракъта оларны тутаджакъ эдинъиз. Буны акъылларынъызда яхшы тутунъыз! РАББИ Хорев еринде атеш ичинден сизлернен лаф эткен куню сиз ич бир къыяфетни корьмединъиз. Шунынъ ичюн бозулманъыз ве озюнъизге ич бир пут япманъыз. Ич бир шекильге ошагъан путны, акъай я да апай бичимли путны япманъыз. Ер юзюндеки насылдыр айван бичимли, коклерде учкъан насылдыр къанатлы къуш бичимли, ер устюнде сюйрекленип юрген махлюкъ бичимли, я да ер тюбюндеки, сувдаки насылдыр балыкъ бичимли путны япманъыз. Шунынъ ичюн де, кокке бакъып, кунеш, ай ве йылдызларны, — бутюн кок ордусыны корьгенинен, ёлдан урулып, оларгъа бель букип, хызмет этменъиз. Алланъыз олгъан РАББИ оларны кок тюбюнде яшагъан эписи халкълар ичюн тайинледи. Сизлерни исе РАББИ демир ириткен собадан, Мысырдан алып чыкъты. Бугунь олгъанынъыз киби, сиз Онынъ шахсий халкъы оладжагъынъызны истей эди. РАББИ сизлер ичюн манъа ачувланды ве, мен Иордан озенинден кечмейджегиме ве Алланъыз олгъан РАББИ сизге мирас оларакъ береджек яхшы топракъкъа кирмейджегиме ант этти. Мен Иорданнынъ башкъа тарафына кечмейип, бу топракъта оледжегим, сиз исе кечип, о яхшы топракънынъ саиплери оладжакъсынъыз. Сакъынынъыз, Алланъыз олгъан РАББИнинъ сизге берген васиетини унутманъыз, О сизге эмир эткени киби, озюнъизге ич бир шекильге ошагъан путны япманъыз. Алланъыз олгъан РАББИ — эписини якъып ёкъ эткен атештир. О — куньджю Алладыр. Сизде огъулларынъыз ве торунларынъыз догъып, ве сиз бу топракъта къартайып харап олсанъыз, бирде-бир шекильге ошагъан путны япып, Алланъыз олгъан РАББИнинъ козю огюнде бу яманлыкъны япсанъыз ве оны ачувландырсанъыз, бугунь кок ве ерни шаат оларакъ чагъырып ант этем ки, бу топракътан мытлакъа тез-тез гъайып оладжакъсынъыз. Онынъ саиплери олмакъ ичюн, сиз бугунь Иорданны кечсенъиз де, анда чокъ вакъыт яшамайджакъсынъыз, лякин мытлакъа ёкъ оладжакъсынъыз. О заман РАББИ сизни халкълар арасында дагъытаджакъ. РАББИ сизни тюрлю миллетлернен къарыштыраджакъ, ве оларнынъ арасында сизинъ сайынъыз аз оладжакъ. Анда сиз адам къолларынен таш ве агъачтан япылгъан, козьлери корьмеген, къулакълары эшитмеген, аш ашамагъан ве бурунларынен къокъу алмагъан аллаларгъа хызмет этеджексинъиз. Лякин анда РАББИ-Таалянъызны къыдырып башласанъыз, Оны джан-юректен къыдырсанъыз, тападжакъсынъыз. Беляларгъа огърагъанда, сонъки куньлерде бу шейлернинъ эписи башынъызгъа тюшкенде, сизлер РАББИ-Таалянъызгъа айланаджакъсынъыз ве Онынъ сесини динълейджексинъиз. РАББИ-Таалянъыз — мераметли Алладыр. О сизлерни къалдырмайджакъ, сизлерни ер юзюнден сильмейджек, баба-деделеринъизге ант этип, оларгъа берген васиетни унутмайджакъ. Сизден эвель олгъан, чокътан кечкен заманлар акъкъында, Алла ер юзюнде адамны яраткъан куньден башлап бугуньге къадар заманлар акъкъында сорап бакъ. Коклернинъ бир четинден башкъа четинедже сора: бу буюк ишке ошагъан бир шей олып кечкен эдими, онъа ошагъан бир шей акъкъында эшиткен эдилерми? Сизлер атеш ичинден лаф эткен Алланынъ сесини эшиттинъиз ве сагъ къалдынъыз. Башкъа бир халкъ оны, сизлер киби, эшиттими? Алланъыз олгъан РАББИ баргъанда, джезалар берип, бельгилер косьтерип, аджайип шейлер япып, дженк этип, къудрети ве къуветинен козьлеринъиз огюнде Мысырдан башкъа миллетнинъ арасындан Озюне миллет сайлап алды. Башкъа аллалар, РАББИ-Таалянъыз сизге япкъаны киби, буны япмагъа тырыштымы? Ялынъыз Алла — РАББИ олгъаны сизге косьтерильген эди. Ондан башкъасы ёкъ. Сизни огретмек ичюн, О коклерден сизге Озюнинъ сесини эшитмеге чаресини берди, ер юзюнде Озюнинъ буюк атешини косьтерди, ве сиз Онынъ сёзлерини атеш ичинден эшиттинъиз. О баба-деделеринъизни севе эди. Шунынъ ичюн оларнынъ эвлятларыны сайлады ве сизлерни Озюнинъ буюк къудретинен Мысырдан алып чыкъты. Буюк ве къудретли миллетлернинъ мулькюни алып, оларны сизинъ огюнъизден къуваджакъ, сизлерни топракъларына кирсетеджек, оларны сизинъ мулькюнъиз этип, сизге береджек ниетинде эди. Шимди шуны билинъиз ве юреклеринъизге къоюнъыз: РАББИ — тёпедеки кокте ве ашагъыдаки ер юзюнде олгъан Алладыр. Ондан башкъасы ёкъ. Мен бугунь сизге буюргъан Онынъ низамнамелерини ве эмирлерини тутунъыз. Сонъ сизге ве эвлятларынъызгъа яхшы оладжакъ, ве РАББИ-Таалянъыз сизге эбедиен береджек топракъта чокъ вакъыт яшайджакъсынъыз. Сонъ Муса Иорданнынъ шаркъ тарафында учь шеэр сайлап айырды. Якъын адамны аселет дегиль, эвельден онен душманлыкъта олмайып ольдюрген эр бир адам анда къачып кетмек мумкюн эди. О, бу шеэрлерден бирине къачып кетип, озь джаныны къуртараджакъ эди. Мына бу шеэрлер: рубенлилернинъ топрагъында — тегиз ерде, сахрада олгъан Бецер шеэри, гъадлыларнынъ топрагъында — Гилад еринде олгъан Рамот шеэри ве менашшелилернинъ топрагъында — Башан еринде Голан шеэри. Исраиль огъулларына Муса айтып берген къанун будыр. Булар — шаатлыкълар, низамнамелер ве къарарлардыр. Исраиллилер Мысырдан чыкъкъан сонъ, Муса буларны Иордандан кечмезден эвель, Бет-Пеорнынъ къаршысында олгъан вадийде, Сихоннынъ топрагъында айтты. Сихон аморлыларнынъ падишасы олгъан ве Хешбон шеэринде яшагъан эди. (Мысырдан чыкъкъан сонъ, Муса ве исраиллилер бу падишагъа уджюм этип енъген ве онынъ топрагъынынъ саиплери олгъан. Олар Башаннынъ падишасы Огнынъ топрагъыны да запт эткен. Бойледже, Иорданнынъ шаркъ тарафында олгъан аморлыларнынъ эки падишасынынъ топракъларыны алгъан. Бу топракълар Арнон вадийиндеки Ароэр шеэринден башлап, Хермон деп адлангъан Сирион дагъынадже ерлешкен. Иордандан шаркъта олгъан бутюн Арава ери Фисга дагъынынъ этеклериндеки Арава денъизине къадар оларнынъки олгъан эди.) Муса бутюн Исраильни чагъырып: — Исраиль, мен бугунь сизге айтаджакъ низамнамелер ве къарарларны динъленъиз, огренинъиз ве оларны гъайретнен тутунъыз, — деди. — РАББИ-Таалямыз Хорев еринде бизлерге васиет берди. РАББИ бу васиетни деделеримизге дегиль, бизлерге, бугунь сагъ олгъанларгъа берди. О, сизлернен дагъ янында юзьме-юзь атеш ичинден лаф этти. РАББИнинъ айткъанларыны сизге еткизмек ичюн, мен РАББИнен сизинъ аранъызда турмакъта эдим, чюнки сизлер атештен къоркъып, дагъгъа котерильмеген эдинъиз. РАББИ о заман бойле деди: Мен — Алланъ олгъан РАББИм. Мен сени Мысыр топрагъындан, къуллукъ эвинден чыкъардым. Менден гъайры сенде башкъа аллалар олмасын. Озюнъе ич бир шекильге: тёпедеки кокте, ашагъыдаки ерде ве ер тюбюндеки сувда олгъанларнынъ шекилине ошагъан путны япма. Оларгъа табынма ве хызмет этме. Мен — Алланъ олгъан РАББИм, куньджю Алладырым. Эгер насылдыр бир адам Мени ред этип, гуна къазанса, Мен онынъ балаларыны, торунларыны ве торунларынынъ огъулларыны джезалайджагъым. Ким исе Мени севсе ве эмирлеримни тутса, Мен онынъ эвлятларынынъ бинъинджи несилине къадар садыкъ къаладжагъым. Алланъ олгъан РАББИнинъ Адыны нафиле айтма. РАББИ Онынъ Адыны нафиле айткъан адамны къабаатсыз къалдырмайджакъ. Раатлыкъ куню сен ичюн мукъаддес олсун. Алланъ олгъан РАББИ эмир эткени киби, оны тут. Алты кунь чалыш ве эр бир тюрлю ишлеринъни яп. Единджи куню исе — Алланъ олгъан РАББИге ибадет этмек ичюн раатлыкъ куню. Бу куню бир тюрлю иш этменъиз: не сен, не огълунъ, не къызынъ, не къулунъ, не хызметчи къызынъ, не огюзинъ, не эшегинъ, не де бир тюрлю туварынъ, не сизде ят халкълардан олгъан адам. Сен киби къулунъ да, хызметчи апайынъ да раатлансынлар. Мысыр топрагъында сен де къул олгъанынъны акъылынъда тут. Алланъ олгъан РАББИ буюк къудретини ве къуветини косьтерип, сени андан алып чыкъты. Онынъ ичюн Алланъ олгъан РАББИ сизге раатлыкъ кунюни тутмагъа эмир этти. Алланъ олгъан РАББИ эмир эткени киби, бабанъны ве ананъны урьмет эт. Сонъ яшайышынъ узун оладжакъ, ве Алланъ олгъан РАББИ санъа береджек топракъта эр ишинъ онъундан келеджек. Адамнынъ джаныны алма. Аиле садыкълыгъыны бозма. Хырсызлама. Якъын адамгъа къаршы ялан шаатлыкъ этме. Якъын адамнынъ апайыны арзу этме, онынъ не эвини, не тарласыны, не къулуны, не хызметчи апайыны, не огюзини, не эшегини, не де бутюн мал-мулькюни истеме. Бу сёзлерни РАББИ бутюн джемаатынъызгъа дагъ устюнде, атеш, булут ве къаранлыкъ ичинден кучьлю сеснен айтты. Башкъа бир шей айтмайып, шу эмирлерни эки таш левасында язып, манъа берди. Сиз къаранлыкъ ичинден кельген сесни эшиткенинъизнен, дагъ атешнен янгъанда, яныма эписи къабиле башлыкъларынъыз ве акъсакъалларынъыз кельдилер ве: «Мына РАББИ-Таалямыз бизге Озюнинъ Шуретини ве улулыгъыны косьтерди. Атеш ичинден сесини де эшиттик. Бугунь биз буны корьдик ки, Алла адамнен лаф этип ола, ве о адам сагъ къала. Я энди биз не ичюн ольмек керекмиз? Буюк атеш бизни якъып ташлар! Эгер биз Алламыз олгъан РАББИнинъ сесини эшитсек, оледжекмиз. Бизден гъайры, атеш ичинден лаф эткен Тири Алланынъ сесини эшитип де, сагъ къалгъан джан бармы? Сен озюнъ якъынлашып, Алламыз олгъан РАББИнинъ айткъанларыны динъле. Сонъ РАББИ-Таалямызнынъ санъа бутюн айткъанларыны бизге айтып бер. Биз эписини динълермиз ве шуны япармыз», — дедилер. Сиз меннен лаф этип айткъанларынъызны РАББИ эшитти ве манъа: «Бу халкънынъ санъа айткъанларыны эшиттим. Оларнынъ бутюн айткъанлары яхшыдыр. Ах, эгер олар керчектен де Менден къоркъып, омюрбилля Меним эмирлеримни беджермеге джан-юректен истегейдилер! Оларгъа ве огъулларына эбедиен яхшы олур эди! Бар да, оларгъа айт, чадырларына къайтсынлар. Озюнъ исе мында Меннен къал. Мен санъа бутюн Къанунны, низамнамелер ве къарарларны айтаджагъым. Сен шуны оларгъа огрет. Мен оларгъа мульк оларакъ береджек топракъта онъа риает этсинлер», — деди. Сакъынынъыз, РАББИ-Таалянъыз эмир эткени киби, айны шу шейни япынъыз. Не онъгъа, не де солгъа айланмайып, РАББИ-Таалянъыз эмир эткен ёлундан юрюнъиз. Сонъ сагъ олурсынъыз, ишлеринъиз де яхшы олур, ве мульк оларакъ аладжакъ топрагъынъызда чокъ яшарсынъыз. Мына Къанун, низамнамелер ве къарарлар. РАББИ-Таалянъыз шуны сизге огретмеге буюрды. Барып, топракънынъ саиплери олгъан сонъ, анда оны тутмакъ керексинъиз. Сонъ Алланъ олгъан РАББИден къоркъып, мен сизге буюргъан бутюн эмирлерни ве къарарларны сакъларсынъ ве оларны огъулларынънен ве торунларынънен берабер тутарсынъ. О заман яшайышынъ узун олур. Динъле, Исраиль, ве эписини акъылынъда сакълап тут! О заман, деделеринъизнинъ Алласы олгъан РАББИ сизге айткъаны киби, сютнен бал акъкъан топракъта сизге яхшы олур ве сиз пек чокълашырсынъыз. Динъле, Исраиль! РАББИ — Алламыздыр, РАББИ — бирден-бирдир! Алланъ олгъан РАББИни бутюн юрегинънен, бутюн джанынънен, бутюн кучюнънен сев. Мен санъа бугунь буюргъан бу сёзлер юрегинъде къалсынлар. Оларны балаларынъа огрет. Олар акъкъында эвинъде отургъанда, ёл бою кеткенде, яткъанда-тургъанда айт. Унутмамакъ ичюн, оларны къолунъа багъла ве козьлеринъ арасында ас, эвинънинъ къапуларына ве араба къапуларынъа яз. [10-11] Шу топракъта сен къурмагъан балабан ве яхшы шеэрлер, сен толдурмагъан чешит мал-мулькке толу олгъан эвлер, сен къаядан кесмеген къуюлар, сен сачмагъан юзюмликлер ве зейтюн тереклери бар. РАББИ бу топракъны Ибраим, Исхакъ ве Якъуп деделеринъизге бермеге ант эткен. Алланъ олгъан РАББИ сени бу топракъкъа алып кельгенинен ве сен анда тойгъандже ашагъанынънен, *** сакъын, РАББИни унутма. О, сени Мысыр топрагъындан, къуллукъ эвинден алып чыкъты. Алланъ олгъан РАББИден къоркъ, Онъа хызмет эт ве тек Онынъ Адынен ант эт. Башкъа аллаларнынъ, чевре-четинъизде олгъан халкъларнынъ аллаларынынъ пешинден кетме. Аранъыздаки Алланъ олгъан РАББИ — куньджю Алладыр. Бакъ, Алланъ олгъан РАББИнинъ гъазабы санъа къаршы къызып, сени ер юзюнден ёкъ этмесин. Масса еринде япкъанынъыз киби, Алланъыз олгъан РАББИни сынаманъыз. Алланъыз олгъан РАББИ сизге буюргъан эмирлерни, шаатлыкъларны ве низамнамелерни къатты суретте тут. [18-19] РАББИнинъ огюнде догъру ве яхшы ишлер яп. Сонъ санъа яхшы олур, ве сен, РАББИ деделеринъе бермеге ант эткен гузель топракъкъа кирип, РАББИ айткъаны киби, эписи душманларынъны сенден къувалап, топракънынъ саиплери олурсынъ. *** Эгер огълунъ бираздан сенден сораса: «РАББИ-Таалямыз сизге буюргъан шаатлыкълар, низамнамелер ве къарарлар недир?», огълунъа бойле джевап къайтар: «Биз Мысыр мемлекетинде фыравуннынъ къуллары эдик, лякин РАББИ бизни буюк къудретинен Мысырдан алып чыкъты. РАББИ козюмизнинъ огюнде бельгилер косьтерди ве буюк аджайип шейлер япты, Мысыргъа, фыравунгъа ве онынъ бутюн эвине белялар ёллады. О бизни андан къуртарды, чюнки деделеримизге бермеге ант эткен топракъкъа бизни кетирмеге ве оны бизге бермеге истей эди. РАББИ бизге эписи бу къарарларны тутмагъа ве Ондан къоркъмагъа буюрды. Сонъ бизге омюрбилля яхшы олур ве, бугунь олгъаны киби, биз сагъ къалырмыз. Эгер биз РАББИ-Таалямызнынъ огюнде, О, бизге буюргъаны киби, эписи бу къанунларны тутсакъ, бу бизге инсафлыкъ деп танылыр». Топракънынъ саиплери олмакъ ичюн, сиз анда кетеятасыз. Алланъ олгъан РАББИ сени анда кетиргенинен, сенинъ козюнъден чокъ сайылы миллетлерни: хитлилерни, гиргашлыларны, аморлыларны, ханаанлыларны, перизлилерни, хивлилерни ве евуслыларны — сенден кучьлю ве чокъ сайылы олгъан еди миллетни къувалагъанынен, оларны сенинъ къолунъа бергенинен ве сен оларгъа уджюм эткенинънен, оларны айырып, бутюнлей ёкъ эт. Оларнен анълашма тизме ве мераметли олма. Эвленип, оларнынъ сой-соплары олманъыз. Къызларынъызны огъулларына акъайгъа берменъиз, огъулларынъызгъа къызларыны алманъыз. Ёкъса олар огъулларынъызны, башкъа аллаларгъа хызмет этмек ичюн, Менден узакълаштырырлар. О заман РАББИнинъ гъазабы сизге къаршы къызар, ве О, сизни тез-тез ёкъ этер. Оларгъа бойле япынъыз: къурбан чалгъан ерлерини йыкъынъыз, пут ташларыны парланъыз, Ашера путуна табынма диреклерини кесинъиз, путларыны да атеште якъынъыз. Сен — Алланъ олгъан РАББИнинъ азиз халкъысынъ. Алланъ олгъан РАББИ сени, Озюнинъ шахсий халкъы япмакъ ичюн, ер юзюндеки бутюн халкълардан сайлап алды. РАББИ сизни севгени ве сайлагъанынынъ себеби — сизинъ эписи халкълардан чокъ сайылы олгъанынъыз ичюн дегиль. Аксине, сен эписи халкълардан аз сайылы эдинъ. Лякин О, сени севгени ичюн ве деделеринъизге берген антыны туткъаны ичюн буны япты. Шунынъ ичюн РАББИ къудретинен сизни къуллукъ эвинден, Мысыр падишасы олгъан фыравуннынъ къолундан алып чыкъкъан ве сатын алгъан. Бойлеликнен, буны билинъиз: Алланъ олгъан РАББИ — керчек Алладыр. О — ишанчлы Алла. Эгер адам Алланы севсе ве эмирлерини тутса, Алла Озь васиетини онынъ бинъинджи несилине къадар къорчалар ве садыкъ къалыр. Эгер адам Алланы саймаса исе, Алла оны ачыкъ-айдын джезалар ве ёкъ этер. Алла беклемез, Оны саймагъан адамны О, тез джезалайджакъ. Бойлеликнен, мен бугунь санъа беджермеге буюргъан эмирлерни, низамнамелерни ве къарарларны тут. Эгер сизлер бу къарарларны эшиткенинъизнен, оларны тутып, беджерсенъиз, Алланъыз олгъан РАББИ, деделеринъизге ант эткени киби, васиетни тутаджакъ ве садыкъ къаладжакъ, сизге яхшылыкълар эйледжек, сизни севеджек ве чокъ сайылы япаджакъ. О сизге чокъ балалар багъышлайджакъ, топракъны берекетли этеджек, сизге богъдай, яш шарап ве зейтюн ягъыны береджек, тувар ве къой-эчкилерининъ сюрюлеринде догъгъанларыны да багъышлайджакъ. РАББИ шуны, деделеринъизге бермеге ант эткен топракъта япаджакъ. РАББИ сизни эписи халкълардан зияде бахтлы этеджек. Сизде не баласы олмагъан къадын, не къысыр тувар олмаз. РАББИ сизден эписи хасталыкъларны узакълаштырыр. Сиз бильген дешетли Мысыр хасталыкъларынынъ ич бирини ёлламаз, оларны сизни кореджек козьлери олмагъан халкъларнынъ эписине ёллар. Сен, Алланъ олгъан РАББИ сизге береджек эписи халкъларны ёкъ этеджексинъ. Козьлеринъ оларны аджымасын. Оларнынъ аллаларына хызмет этме, чюнки бу сен ичюн къапкъандыр. Юрегинъде: «Бу миллетлер менден буюк. Мен оларнынъ мал-мулькюни насыл этип тутып аладжагъым?» — деп башласанъ, олардан къоркъма, мытлакъа РАББИ-Тааля фыравунгъа ве бутюн Мысыргъа нелер япкъаныны акъылынъда тут. Сен корьген буюк беляларны, бельгилер ве аджайип шейлерни, РАББИнинъ буюк къуветини ве къудретини косьтерип, Алланъ олгъан РАББИ сени андан чыкъарды. Алланъ олгъан РАББИ сен къоркъкъан бутюн халкъларгъа айны шу шейни япаджакъ. Сонъ оларгъа ат чибинлерини ёллайджакъ, ве сенден сакъланып къалгъан сойлары гъайып оладжакълар. Олардан къоркъма. РАББИ-Таалянъ, буюк ве къоркъунчлы Алла сеннендир. Бу миллетлерни Алланъ олгъан РАББИ сенден яваш-яваш къувалар. Санъа оларны тез къырмагъа олмаз. Къырсанъ, кийик айванлар санъа къаршы пек чокъ олур. РАББИ-Таалянъ бу миллетлерни къолунъа берер, оларны пек теляшландырып олюмге кетирир, оларнынъ падишаларыны къолунъа берер, ве сен коклер тюбюнде адларынынъ эсерини биле къалдырмазсынъ, оларнынъ эписини ёкъ этерсинъ. Сизге къаршы кимсе турып оламаз. Аллаларынынъ путларыны атеште якъынъыз. Путларнынъ устюндеки кумюшни ве алтынны истеме, оны озюнъе алма. Алсанъ, о санъа къапкъан олур. Алланъ олгъан РАББИ ичюн бу шей пистир. Ич бир пис шейни эвинъе кирсетме. Олмаса, о олгъаны киби, сен де айырылып, бутюнлей ёкъ этильмелисинъ. Ондан мытлакъа джиренип четлеш, чюнки о, айырылып, бутюнлей ёкъ этильмелидир. Бугунь сизге буюргъан бутюн Къанунымны гъайретнен тутунъыз. Сонъ сагъ-селямет яшап, чокълашырсынъыз ве баба-деделеринъизге бермеге РАББИ ант эткен топракъкъа барып, онынъ саиплери олурсынъыз. Мына РАББИ-Тааля сахра бою сизни энди 40 йыл девамында алып барды. Бутюн бу ёлны акъылынъызда тутунъыз. РАББИ сизни юваш юрекли этмек, сынамакъ ве юреклеринъизде олгъаныны, Онынъ эмирлерини сакълайджакъсызмы-ёкъмы бильмек ичюн, шу шейни япты. РАББИ сизни юваш юрекли этти, ачлыкънен къыйнады ве не сиз, не деделеринъиз бильген маннагъа тойдурды. О, сизге косьтермеге истеди ки, яшамакъ ичюн адамгъа ялынъыз аш ашамакъ етерли дегиль, онъа РАББИнинъ агъзындан чыкъкъан эр сёз керек. Мына энди 40 йыл девамында урбаларынъ ипранмай, аякъларынъ шишмей эди. Юрегинъизде тутунъыз: адам огълуны догъру ёлгъа къойгъаны киби, Алланъ олгъан РАББИ де сизни догъру ёлгъа къоя. Бойлеликнен, Алланъ олгъан РАББИден къоркъып ве Онынъ ёлундан юрип, эмирлерини беджеринъиз. РАББИ-Таалянъ сизни яхшы топракъкъа алып бармакъта. Бу топракъта, вадийлерде ве дагъларда, — дерьялар, чокъракълар ве терен чешмелер бар, богъдай, арпа, юзюм, инджир ве нар тереклери, зейтюн ягъы ве бал да бар. Анда бол аш ашайджакъсынъ ве бир шейге мухтадж олмайджакъсынъ. Бу топракъта къаяларда демир бар, дагълардан бакъыр тапып аладжакъсынъ. Ашап-тойгъанда, Алланъ олгъан РАББИни алгъышла, чюнки санъа шу яхшы топракъны О берген. Сакъын, мен бугунь санъа берген Къанунны, къарарларны ве низамнамелерни тутмайып, Алланъ олгъан РАББИни унутма. Ашап-тойгъанынънен, яхшы эвлер къурып, оларда яшагъанынънен, туварлар ве къой-эчкилеринъ чокълашкъанынен, кумюш ве алтынларынъ чокъ олгъанынен, — сенинъ бутюн мал-мулькюнъ бол олгъанынен, сакъын, юрегинъ юксек олмасын, Алланъ олгъан РАББИни унутма. О, сени къуллукъ эвинден, Мысыр топрагъындан алып чыкъкъан, зеэрли йыланларынен, чаянларынен ве сувсуз, къуру ерлеринен толу буюк ве къоркъунчлы сахрадан алып кетирген, чакъмакъташ къаясындан сизге сув чыкъаргъан, сени юваш юрекли этип сынамакъ ве сонъундан сизге яхшылыкъ япмакъ ичюн, сахрада санъа деделеринъиз бильмеген маннаны ашаткъан. Сен ичинъден: «Бу байлыкъны манъа къуветим ве буюк къудретим кетирди», — деме деп, лякин Алланъ олгъан РАББИни акъылынъда тут деп, Алла шуны япкъан. Шу байлыкъны къазанмакъ ичюн, РАББИ санъа къудрет бере, бойлеликнен, баба-деделеринъе антнен берген васиетини беджере. Бугунь О, оны беджерди. Насыл да олса, сен Алланъ олгъан РАББИни унутып, башкъа аллаларнынъ пешинден кетсенъ ве оларгъа табынып, хызмет этсенъ, сизни шаат тутам: сиз мытлакъа гъайып оладжакъсынъыз. Козьлеринъиз огюнде РАББИ гъайып этеджек миллетлер киби, сиз де гъайып оладжакъсынъыз, чюнки сиз Алланъыз олгъан РАББИнинъ сесини эшитмединъиз. Динъле, Исраиль! Шимди сен, сенден буюк ве кучьлю миллетлернинъ мулькюни алмакъ ичюн, Иорданнынъ башкъа тарафына кечмектесинъ. Оларнынъ шеэрлери балабан, пекитильген диварлары коклерге тие. Анда чокъ сайылы ве юксек бойлу халкъ, анакълылар яшай. Сен оларны билесинъ, олар акъкъында: «Анакънынъ эвлятларына къаршы ким чыкъып олур?» — деп эшиткенсинъ. Бугунь буны биль: Алланъ олгъан РАББИ огюнъден кете. О — эписини якъып ёкъ эткен атештир. О, оларны сенинъ огюнъде ёкъ этеджек, санъа бойсундыраджакъ. РАББИ санъа айткъаны киби, сен оларнынъ мулькюни тез-тез запт этеджексинъ ве озьлерини ёкъ этеджексинъ. Алланъ олгъан РАББИ оларны огюнъден къувалагъан сонъ, юрегинъде: «Мен пек инсафлыдырым. Шунынъ ичюн РАББИ мени бу топракънынъ саиби олмакъ ичюн, алып кетирди», — айтма. РАББИ бу миллетлернинъ мулькюни оларнынъ яманлыгъы ичюн запт эте. Кетип, бу топракънынъ саиби олмакънынъ себеби сенинъ инсафлыгъынъ ве юрегинънинъ догърулыгъы дегиль. Алланъ олгъан РАББИ шу миллетлерни огюнъден яманлыгъы ичюн къувалай. Онынъ баба-деделеринъизге Ибраим, Исхакъ ве Якъупкъа берген антыны беджермеге ниети бар. Шунынъ ичюн, буны биль: сенинъ догъру яшайышынъ ичюн дегиль Алланъ олгъан РАББИ санъа бу яхшы топракънынъ саиби олмагъа разылыкъ бере. Сен — энъсеси къаткъан бир халкъсынъ. Сахрада Алланъ олгъан РАББИни не къадар чокъ ачувландыргъанынъны унутма, шуны акъылынъда тут. Мысыр топрагъындан чыкъкъан куньден башлап бу ерге кельгендже сиз РАББИге къаршы чыкъа эдинъиз. Хоревде сиз РАББИни ойле ачувландырдынъыз ки, О, сизге гъазапланып, сизни ёкъ этмеге якъын эди. Мен дагъгъа чыкъып, анда таш леваларыны, РАББИ сизге береджек васиет леваларыны аладжакъ эдим. 40 кунь ве 40 гедже мен дагъда эдим, аш ашамай, сув ичмей эдим. РАББИ манъа эки таш левасыны берди. Устьлеринде Алланынъ къолунен сёзлер язылгъан эди. РАББИ эписи бу сёзлерни, сиз дагъ янында топлашкъан куню, атеш ичинден айткъан эди. 40 кунь ве 40 гедже кечкен сонъ, РАББИ манъа эки таш левасы, васиет левасыны берди. Сонъ РАББИ манъа: «Тур, тез-тез мындан тюш. Сен Мысырдан алып чыкъкъан халкъынъ бозулды. Мен оларгъа буюргъан ёлдан тезден четке чыкътылар, маден иритип, озьлерине путны ясадылар», — деди. РАББИ даа: «Бакъам-корем, бу халкъ — энъсеси къаткъан бир халкътыр. Кет огюмден. Мен оларны ёкъ этерим, коклер тюбюнде адынынъ эсирини биле къалдырмайджагъым. Сенден исе олардан кучьлю ве чокъ сайылы миллетни асыл этерим», — деди. Мен айланып, дагъдан тюшип башладым. Дагъ атешнен янмакъта эди, эки къолумда васиет левалары бар эди. Иритильген маденден бузавны япып, Алланъыз олгъан РАББИге къаршы гуна къазангъанынъызны корьдим. РАББИ сизге буюргъан ёлдан тезден четке чыкъкъансыз. Бу таш леваларыны алып, ерге аттым ве козьлеринъизнинъ огюнде сындырдым. Сонъ кетип, РАББИнинъ огюнде ерге йыкъылдым. Эвельдеки киби, 40 кунь ве 40 гедже аш ашамай, сув ичмей эдим. Сиз буюк гуналарны къазангъан, бу яманлыкъны Онынъ огюнде япып, Оны пек ачувландыргъан эдинъиз. Мен РАББИнинъ ачувындан ве афакъанындан пек къоркътым, О, сизлерни ёкъ этеджек ола эди. Бу сефер де РАББИ мени динъледи. РАББИ Харунгъа пек гъазапланды, оны ёкъ этмеге якъын эди. О вакъыт мен Харун ичюн дува эттим. Сонъ сиз япкъан гуналы шейинъиз олгъан бузавны атеште якътым, урып парчаладым ве тоз киби уфакъ олгъандже эздим, сонъ бу тозны дагъдан акъкъан дерьягъа аттым. Сонъ сиз РАББИни Тавера, Масса ве Киврот-Хаттаава ерлеринде ачувландырдынъыз. РАББИ: «Барынъыз да, Мен сизге береджек топракънынъ саиплери олунъыз», — айтып, сизни Къадеш-Барнеадан ёллагъан вакъытта, сиз кене Алланъыз олгъан РАББИге къаршы чыкътынъыз, Онъа ишанмадынъыз, сёзюни тутмадынъыз. Мен сизни бильген куньден башлап, сиз РАББИге къаршы чыкъа эдинъиз. РАББИнинъ огюнде ерге йыкъылып, 40 кунь ве 40 гедже ерде яттым, чюнки РАББИ сизни ёкъ этеджеги акъкъында айткъан эди. РАББИге дува этип, мен бойле дей эдим: «Эй, РАББИ-ТААЛЯ! Озюнъ халкъынъны, шахсий мулькюнъни ёкъ этме. Улулыгъынъда Сен оны сатын алдынъ, буюк къудретинъ оны Мысырдан алып чыкъты. Ибраим, Исхакъ ве Якъуп къулларынъны унутма. Бу халкънынъ инатлыгъына, яманлыгъына ве гуналарына бакъма. Ёкъса бизни алып чыкъкъан топракъта яшагъанлар бойле айтарлар: “РАББИ оларны сёз берген топрагъына кирсетип оламады. Оларны кореджек козю олмайып, сахрада ольдюрмек ичюн, алып чыкъкъан”. Олар исе — Сенинъ халкъынъ, сенинъ къыйметли мулькюнъ. Сен оларны буюк къудретинънен ве кучюнънен алып чыкъкъансынъ». О вакъыт РАББИ манъа: «Эки таш левасы кес. Олар биринджилерине ошасын. Сонъ Манъа дагъгъа котериль. Даа агъачтан сандыкъ яп. Левалар устюнде Мен, сен сындыргъан биринджи леваларда олгъан сёзлерни язаджагъым. Леваларны сандыкъкъа къой», — деди. Мен акация терегинден бир сандыкъ яптым ве биринджи олгъаны киби таш левалары кестим. Сонъ дагъгъа котерилип башладым. Къолумда левалар бар эди. Левалар устюнде РАББИ, биринджи кере язгъаны киби, он эмирни язды ве манъа берди. Сиз дагънынъ янында топлашкъан куню РАББИ шу он эмирни сизге атеш ичинден айткъан эди. Сонъ мен айланып дагъдан тюштим ве леваларны мен япкъан сандыкъкъа къойдым. РАББИ манъа эмир эткени киби, олар бугунь де андадыр. Исраиллилер Беэрот Бене-Яакъандан Мосерагъа ёл алдылар. Анда Харун ольди ве дефн этильди. Онынъ ерине огълу Элазар руханий олды. Андан Гудгодагъа, Гудгодадан сув акъымлары олгъан Ётватагъа ёл алдылар. О заман РАББИ Левий къабилесини айырды. Олар РАББИнинъ Васиет Сандыгъыны ташымакъ, РАББИнинъ огюнде турып, Онъа хызмет этмек ве Онынъ Адындан хайыр дувасыны окъумакъ керек оладжакъ эди. Бугунь де о, девам эте. Онынъ ичюн левийлининъ агъа-къардашларынынъ арасында пайы ве мулькю ёкътыр. Алланъ олгъан РАББИ онъа айткъаны дайын, РАББИ Озю — онынъ мулькюдир. Мен, эвельдеки киби, дагъ устюнде 40 кунь ве 40 гедже олдым. Бу сефер де РАББИ мени динъледи ве сизни ёкъ этмектен вазгечти. РАББИ манъа: «Бар да, халкънынъ огюнде кетип, ёлгъа чыкъ. Мен баба-деделерине бермеге ант эткен топракъкъа барсынлар ве онынъ саиплери олсунлар», — деди. Демек, Исраиль, Алланъ олгъан РАББИ сенден нени истей? РАББИ-Таалядан къоркъ, Онынъ косьтерген ёлларындан кет, РАББИ-Таалянъны сев, Онъа бутюн гонълюнънен ве бутюн джанынънен хызмет эт. РАББИнинъ эмирлерини ве бугунь мен санъа буюргъан къарарларны тут. Сонъ санъа яхшы олур. Бакъ! Коклер ве коклернинъ коклери, ер юзю ве ер юзюнде олгъан эписи шейлер — Алланъ олгъан РАББИнинъдир. Лякин РАББИ баба-деделеринъе ашыкъ олгъан, сизни севген ве эписи халкълардан сизни, оларнынъ эвлятларыны сайлап алгъан эди. Бугунь де ойледир. Бойлеликнен, юреклеринъизни сюннет этинъиз, энъсеси къаткъан адамлар олманъыз. Алланъыз олгъан РАББИ — аллаларнынъ Алласы, раббилернинъ РАББИсидир, улу, къудретли ве къоркъунчлы Алладыр! О адамларнынъ бетине бакъмай, къапарлар алмай, оксюзлернинъ ве тул къадынларнынъ даваларыны адалетли суд эте, ят халкълардан олгъанларны севе ве оларгъа питенен урба бере. Аранъызда яшагъан ят халкъларындан олгъан адамларны севинъиз. Мысыр топрагъында озьлеринъиз де ят эдинъиз. Алланъ олгъан РАББИден къоркъ, Онъа хызмет эт, Онъа япыш ве Онынъ Адынен ант эт. Оны макъта! О — сенинъ Алланъ. Сен козьлеринънен корьген эписи къудретли ве къоркъунчлы ишлерни япкъан — Алладыр! Баба-деделеринъ Мысыргъа 70 джан олып кельген эди. Шимди исе Алланъ олгъан РАББИ сени кок йылдызлары киби чокъ сайылы япты! Бойлеликнен, Алланъ олгъан РАББИни сев ве омюрбилля О буюргъан низамнамелерни, къарарларны ве эмирлерни тут. Бугунь унутманъыз: Алланъыз олгъан РАББИнинъ джезаларыны, Онынъ улулыгъыны, буюк къудретини ве кучь-къуветини бильмеген ве корьмеген огъулларынъызнен лаф этмейим. Олар Алланынъ бельгилерини, Мысыр падишасы олгъан фыравунгъа ве бутюн топрагъына нелер япкъанларыны корьмедилер. Пешинъизден къувалагъан Мысыр ордусыны атларынен ве дженк арабаларынен берабер Къызыл денъизде богъып ольдюргенини де корьмедилер. РАББИ бугуньгедже оларны гъайып алында къалдыра. Бу ерге кельгенинъиздже, сахрада сизге Алла нелер япкъаныны да корьмедилер. Рубеннинъ къабилесинден олгъан Элиавнынъ огъуллары Датан ве Авирамнен нелер япкъаныны да олар корьмедилер. О заман эписи исраиллилернинъ козьлери огюнде ер ярылды да, оларнынъ къоранталарыны, чадырларыны ве бутюн малы-мулькюни ютты. Сиз исе РАББИнинъ япкъан бутюн бу улу ишлерини озь козьлеринъизнен корьдинъиз. Бойлеликнен, мен бугунь сизге буюргъан бутюн Къанунны тутунъыз. Сонъ сиз къуветлешеджексинъиз ве барып, топракънынъ саиплери оладжакъсынъыз. Онынъ саиплери олмакъ ичюн, сиз озенни кечмектесинъиз. Сонъ сютнен бал акъкъан бу топракъта чокъ вакъыт яшайджакъсынъыз. Бу топракъны РАББИ баба-деделеринъизге ве оларнынъ эвлятларына бермеге ант эткен. Топракънынъ саиплери олмакъ ичюн, сиз анда бараятасынъыз. Амма бу топракъ сиз чыкъкъан Мысыр топрагъы дайын дегиль. Анда урлукъны сачып, оны озь къолларынъызнен бостан киби сувара эдинъиз. Лякин сиз мульк оларакъ аладжакъ топракъта дагълар ве вадийлер бар. О — кок ягъмурынен суварылгъан топракътыр. Алланъ олгъан РАББИ бу топракъны эйбетлей. Йылнынъ башындан сонъунадже Алланъ олгъан РАББИнинъ козьлери андадыр. Эгер Мен бугунь сизге буюргъан Къанунны беджерсенъиз ве Алланъыз олгъан РАББИни севип, джан-юрегинъизден Онъа хызмет этсенъиз, о вакъыт О, дегенини: «Мен топрагъынъызгъа вакъты-вакътына кузь ве баарь ягъмурларыны ёлларым ве сиз ашлыкъны джыярсынъыз, яш шарапны ве зейтюн ягъыны япарсынъыз. Туварларынъыз ичюн тарлаларынъызда отны берерим. Сиз де тойгъандже ашарсынъыз», — япаджакъ. Сакъынынъыз, юреклеринъиз алданмасын. Четке айланып, башкъа аллаларгъа хызмет этип табынманъыз. Ёкъса, РАББИнинъ гъазабы сизге къаршы къайнар, ве О, кокни къапатып, ягъмур бермез, топракъ да берекетини бермез. Сонъ РАББИ сизге береджек яхшы топракъта гъайып олурсынъыз. Бойлеликнен, бу сёзлеримни джан-юреклеринъизге къойып сакъланъыз. Бельги олсун деп, оларны къолларынъызгъа багъланъыз. Хатырлатма олсун деп, козьлеринъиз арасында олсунлар. Оларны огъулларынъызгъа огретинъиз. Эвинъизде олгъанда, ёлгъа чыкъкъанда, юкъламагъа яткъанда ве уянып тургъанда, олар акъкъында лаф этинъиз. Оларны эвинънинъ первазларына ве араба къапуларынъа язынъыз. Сонъ РАББИ баба-деделеринъизге бермеге ант эткен топракъта сиз ве эвлятларынъыз ернен кок тургъандже яшарсынъыз. Эгер мен сизге буюргъан Къанунны тутсанъыз, Алланъыз олгъан РАББИни севсенъиз, косьтерген ёлларынен юрсенъиз ве Онъа япышсанъыз, РАББИ эписи бу миллетлернинъ мулькюни козюнъиз огюнде запт этеджек, сизлер сизден буюк ве чокъ сайылы халкъларнынъ мулькюни аладжакъсынъыз. Аягъынъыз басаджакъ эр ер сизинъ олур. Сахра ве Ливан, Фират дерьясы ве Акъ денъиз топрагъынъызнынъ сынъырлары олурлар. Кимсе сизге къаршы турып оламаз. Алланъыз олгъан РАББИ сизге айткъаны киби, сиз басаджакъ бутюн топракъны къоркъу ве дешет къаплайджакъ. Мына, мен бугунь сизинъ огюнъизге бахыт ве къаргъышны къоям. Эгер мен бугунь буюргъан Алланъыз олгъан РАББИнинъ эмирлерини динълесенъиз, сизге бахыт олур. Эгер Алланъыз олгъан РАББИнинъ эмирлерини динълемесенъиз, мен сизге бугунь буюргъан ёлдан четке чыкъып, башкъа, сизге белли олмагъан аллаларнынъ пешинден кетсенъиз, сизге къаргъыш олур. Саип олмакъ ичюн, бу топракъкъа бараятасынъ. Алланъ олгъан РАББИ сени анда алып кетиргенинен, бахтлы сёзлерни Геризим дагънынъ тёпесинде, къаргъышны исе Эвал дагънынъ тёпесинде айт. Бу дагълар Иорданнынъ башкъа тарафында, кунь баткъан тарафына кеткен ёлда, Аравада яшагъан ханаанлыларнынъ топрагъында, Гилгалнынъ къаршысында, Морэ орманы янындадыр. Топракънынъ саиплери олмакъ ичюн, сиз Иордан озенини кечмектесинъиз. Алланъыз олгъан РАББИ оны сизге бере. Сиз онынъ саиплери оладжакъсынъыз ве анда ерлешип яшайджакъсынъыз. Мен сизге бугунь буюргъан эписи низамнамелерни ве къарарларны мытлакъа тутунъыз. Мына низамнамелер ве къарарлар. Баба-деделеринъизнинъ РАББИ-Таалясы санъа мульк оларакъ берген топракъта оларны мытлакъа тутунъыз. Оларны топракъта бутюн омрюнъиз девамында тутунъыз. Миллетлернинъ мулькюни запт эткенинъизнен, аллаларына хызмет эткен ерлерини: юксек дагъларнынъ ве байырларнынъ устюндеки, эр пытакълы терек тюбюндеки ерлернинъ эписини мытлакъа ёкъ этинъиз. Къурбан чалгъан ерлерини йыкъынъыз, пут ташларыны парланъыз, Ашера путуна табынма диреклерини атеште якъынъыз, аллаларынынъ путларыны кесинъиз. Шу ерден адларыны ёкъ этинъиз. Олар ибадет эткенлери киби, Алланъыз олгъан РАББИге ибадет этменъиз. Алланъыз олгъан РАББИ эписи къабилелеринъизден, анда Онынъ Намы олсун деп, бир ерни сайлайджакъ. Анда барынъыз ве анда Алланы къыдырынъыз. Анда къурбан этип, айванларны бутюнлей якъынъыз, башкъа къурбанларынъызны чалынъыз, махсулларынъыздан он пайда бир пайыны кетиринъиз, шахсий бахшышларынъызны беринъиз, адакъларынъызны япынъыз, озь истегинъиз боюнджа бахшышларынъызны, туварлар ве къой-эчкилеринъизнинъ биринджи несилини кетиринъиз. Анда, РАББИ-Таалянъызнынъ огюнде къоранталарынъызнен берабер ашанъыз ве РАББИ-Таалянъызнынъ сизге берген бахшышларына, озь къолларынъызнен осьтюрген бутюн махсулларынъызгъа шенъленинъиз. Бугунь биз мында, кимге не догъру корюльгенини япамыз. О ерде исе мында япкъанымызны япмакъ керекмей. Шимди биз раатлыкъ ерине барып етмедик, Алланъыз олгъан РАББИ сизге берген мулькни алмадыкъ. Лякин Иорданнынъ башкъа тарафына кечип, Алланъыз олгъан РАББИ сизге мульк этип берген топракъкъа ерлешеджексиз. О заман О, чевре-четинъиздеки душманларынъызгъа сени теляшландырмагъа ёл бермез, сиз хавфсыз яшайджакъсыз. О заман Алланъыз олгъан РАББИ, Онынъ Намы анда олсун деп, бир ерни сайлайджакъ. Мен сизге буюраджакъ шейлернинъ эписини анда алып кетиринъиз: къурбан этип, айванларны бутюнлей якъынъыз, башкъа къурбанларынъызны чалынъыз, махсулларынъыздан он пайда бир пайыны ве шахсий бахшышларынъызны беринъиз ве адакъларынъызгъа коре РАББИге ваде эткенлеринъизни кетиринъиз. Алланъыз олгъан РАББИнинъ огюнде огъулларынъыз ве къызларынъызнен, къулларынъыз ве хызметчи апайларынъызнен берабер шенъленинъиз. Шахсий топракъ мирасы олмагъан, аранъызда яшагъан левийлилер де шенъленсинлер. Сакъынынъыз, истейджек ерлеринъизде бутюнлей якъыладжакъ къурбан чалманъыз. Тек къабилелеринъизнинъ арасында РАББИ сайлайджакъ бир ерде къурбан чалынъыз. Анда къурбан этип, айванларны бутюнлей якъынъыз ве мен сизге буюраджакъ шейлернинъ эписини япынъыз. Алланъыз олгъан РАББИнинъ берекет бергенине коре, джанынъ истеген вакъытта эписи яшагъан ерлеринъизде, РАББИ сизге берген малны соймагъа ве этни ашамагъа мумкюнсинъиз. Оны эм элялланмагъан, эм эляллангъан адамлар гъазельни ве сыгъынны киби ашамакъ мумкюн. Тек къаныны ашап-ичменъиз, оны сув киби ерге тёкюнъиз. Ашлыгъынънынъ, шарабынънынъ, зейтюн ягъынънынъ он пайда бир пайыны, туварларнынъ ве къой-эчкилерининъ биринджи несилини, эписи ваде эткен адакъларынъны, озь истегинънен берген бахшышларынъны ве шахсий бахшышларынъны яшагъан ерлеринъде ашамагъа олмаз. Лякин бунынъ эписини Алланъыз олгъан РАББИ сайлайджакъ ерде, Онынъ огюнде аша. Огълунъ ве къызынънен, къулунъ ве хызметчи апайынънен берабер аша. Аранъызда яшагъан левийли де сеннен ашасын. Алланъ олгъан РАББИнинъ огюнде къолларынъызнен бутюн япылгъанына къуван. Сакъын, топрагъынъда яшагъан эписи куньлеринъде левийлилерни унутма. РАББИ-Тааля айткъаны киби, сынъырларынъны кенълештиргенинен, джанынъ эт ашамагъа истегенинен: «Айды, эт ашайым», — десенъ, истегинъе коре этни аша. Намым мында олсун деп, РАББИ-Тааля сайлайджакъ ерден узакъ олсанъ биле, бу акъта санъа эмир эткеним киби, РАББИ санъа берген туварлардан ве къой-эчкилерден айванларны алып сой да, оларны истегинъе коре яшагъан ерлеринъде аша. Оларны гъазель ве сыгъынны киби аша. Эм эляллангъан адамлар, эм элялланмагъан адамлар оларны ашамакъ мумкюн. Лякин сакъын-сакъын, къанны ашап-ичме. Къан — джандыр. Джанны этнен берабер ашама. Оны ашап-ичмек олмаз. Оны сув киби ерге тёк. Оны ашап-ичме. Сонъ санъа ве сенинъ эвлятларынъа яхшы олур. Бойле этип, РАББИнинъ козюнде догъру шейни япаджакъсынъ. Азиз шейлеринъни ве ваде эткен адакъларынъны алып, РАББИ сайлайджакъ ерге кетир. Бутюнлей якъыладжакъ къурбанны, эм этни, эм къанны Алланъ олгъан РАББИнинъ къурбан еринде якъ. Къурбанларынънынъ къаныны Алланъ олгъан РАББИнинъ къурбан ери янына тёк, этини исе аша. Мен санъа буюргъан эписи сёзлеримни динълеп тут. Алланъ олгъан РАББИнинъ козюнде яхшылыкъ ве догърулыкъ этсенъ, санъа ве сенинъ эвлятларынъа эбедиен яхшы олур. РАББИ-Тааля сен мулькюни запт этмек ичюн бараяткъан миллетлерни огюнъизден ёкъ эткенден сонъ, сен оларнынъ мулькюни аладжакъсынъ, топракъларында ерлешеджексинъ. Олар ёкъ этильген сонъ, сакъын, оларнынъ пешинден кетип, олар тюшкен къапкъангъа тюшме. «Бу миллетлер аллаларына насыл ибадет эткенлер? Мен де ойле япайым!» — деп, аллаларыны къыдырма. Алланъ олгъан РАББИге олар киби ибадет этме. Олар аллаларына РАББИге пис олгъан ве кореджек козю олмагъан шейлерни япалар, озь аллалары ичюн огъулларыны ве къызларыны атеште якъалар. Мен сизге бутюн эмир эткенимни тутып япынъыз. Онъа бир шейни къошманъыз, бир шейини де эксильтменъиз. Эгер аранъызда пейгъамберлик япкъан я да тюшлерден келеджекни бильген адам пейда олса ве сизге бир бельги я да аджайип шей акъкъында айтып, сизге белли олмагъан аллалар акъкъында: «Айдынъыз, башкъа аллаларнынъ пешинден кетип, оларгъа хызмет этейик», — десе, бу адам айткъан бельги я да аджайип шей ерине кетирильсе де, шу пейгъамбернинъ я да тюшлерден келеджекни бильген шу адамнынъ айткъанларыны динълеменъиз. Алланъыз олгъан РАББИ, сиз Оны бутюн джанынъызнен ве бутюн юрегинъизнен севгенинъизни бильмек ичюн, сизлерни сынай. Алланъыз олгъан РАББИнинъ пешинден кетинъиз, Ондан къоркъунъыз, Онынъ эмирлерини беджеринъиз, сесини динъленъиз, Онъа хызмет этинъиз ве садыкъ олунъыз. О пейгъамберни я да тюш тарифлеген адамны ольдюрмек керек. Алланъыз олгъан РАББИ сизни Мысыр топрагъындан чыкъарып, къуллукъ эвинден сатын алгъан. Шу адам исе сизни Алланъ олгъан РАББИден вазгечтирмеге ве О, буюргъан ёлдан урмагъа истеди. Бу яманлыкъны аранъыздан ёкъ этинъиз. Эгер ананънынъ огълу олгъан агъанъ, сенинъ огълунъ, къызынъ, севимли апайынъ, я да джанынъ киби якъын олгъан достунъ: «Айды, башкъа аллаларгъа хызмет этейик», — деп, сени гизли къандырса, санъа ве баба-деделеринъе белли олмагъан аллаларгъа, чевре-четинъде яшагъан, ер юзюнинъ бир башындан сонъунадже, якъын ве узакъ олгъан халкъларнынъ аллаларына хызмет этмеге чагъырса, онен разы олма, динълеме биле оны. Козюнъ оны аджымасын. Онъа мерамет этме, оны къорчалама. Лякин мытлакъ оны ольдюр. Оны ольдюрмек ичюн, къолунъны биринджи олып котер, сонъ бутюн халкъ къолуны котерсин. Оны ташнен урып ольдюр, чюнки о сени Алланъдан, сени Мысыр топрагъындан, къуллукъ эвинден алып чыкъкъан РАББИден вазгечтирмеге тырышкъан. Бутюн Исраиль эшитип къоркъар ве илериде аранъызда бойле яманлыкъны япмаз. Эгер РАББИ-Таалянъ санъа яшамакъ ичюн береджек шеэрлернинъ биринде, сизинъ аранъызда бош, ярамаз адамлар пейда олгъанларыны ве шеэр сакинлерини ёлдан урып, сизге белли олмагъан аллалар акъкъында: «Айдынъыз, башкъа аллаларгъа хызмет этейик», — дегенлерини эшитсенъ, бу шейни яхшы этип тешкер, бакъ ве сора. Эгер бу пис шей аранъызда акъикъатен пейда олгъан олса, о шеэрде яшагъанларны мытлакъа къылычнен урып ольдюр. Оларны айырып, бутюнлей ёкъ эт. Шеэрде олгъан эписини ёкъ эт, туварларыны да къылычнен урып ольдюр. Бутюн запт этильген мал-мулькюни мейданнынъ ортасына джый да, шеэрни ве бутюн гъаниметини толусынен Алланъ олгъан РАББИ ичюн атешнен якъ. Шеэр эбедиен виране олсун, оны ич бир заман янъыдан къурмасынлар. Айырылып, бутюнлей ёкъ этиледжек шейлерден ич бирини алма. Сонъ РАББИнинъ гъазабы тынчланыр, ве О, санъа мерамет косьтерип, сени аджыр ве баба-деделеринъе ант эткени киби, сени чокълаштырыр. Шунынъ ичюн Алланъ олгъан РАББИнинъ сесини динъле, Онынъ мен санъа бугунь буюргъан эмирлерини тут, Алланъ олгъан РАББИнинъ огюнде догърулыкъ япып яша. Сиз — Алланъыз олгъан РАББИнинъ огъулларысынъыз. Тенинъизни кесменъиз, олюлер ичюн янып, козьлеринъизнинъ устюнден сачларынъызны къыркъманъыз. Сиз РАББИ-Таалянынъ азиз халкъысынъыз. РАББИ сизни ер юзюндеки эписи халкълардан Озь шахсий халкъы этип сайлагъан. Бир тюрлю пис шейни ашаманъыз. Сизге ашамагъа мумкюн олгъан айванлар мына: бугъа, къой, эчки, сыгъын, гъазель, ала кийик, кийик теке, антилопа, джейран, дагъ къою. Туякълары болюнген, я да экиге айырылгъан ве кевшекни кевшеген айванларнынъ эписини ашанъыз. Лякин кевшекни кевшеген ве туякълары экиге болюнген айванлардан мына буларны ашаманъыз: девени, тавшанны ве къая къоянны. Олар кевшеселер де, туякълары экиге болюнмегени ичюн, олар сиз ичюн арамдыр. Домузны да ашаманъыз. Онынъ туякълары экиге болюнген, амма о кевшемей. Домуз сиз ичюн арамдыр. Бу айванларнынъ этини ашаманъыз, лешине де токъунманъыз. Сувда яшагъанларнынъ эписинден ялдавучларынен пуллары олгъанларнынъ эр тюрлю сойларыны ашанъыз. Пулларынен ялдавучлары олмагъан сойларыны исе ашаманъыз — олар сиз ичюн арамдыр. Эр бир элял къушны ашанъыз. Лякин буларны сизге ашамагъа мумкюн дегиль: къарталны, акъбабаны, денъиз къарталыны, чайлакъны, шаинни, санкъурны ве онынъ ич бир союны, къузгъунны ве онынъ ич бир союны, девекъушуны, миявкъушны, чагъаланы, къыргъыйны ве онынъ ич бир союны, пугъуны, аджибабаны, акъ байкъушны, къашыкъ къушны, леш къарталыны, бакъланны, лейлекни, балыкъ чильни ве онынъ ич бир союны, опепопны ве яркъанатны. Учкъан боджеклернинъ эписи сиз ичюн арамдыр, оларны ашаманъыз. Эр бир элял къушны ашанъыз. Ич бир тюрлю ольген шейни ашаманъыз. Оны сизинъ шеэрлеринъизде ят халкълардан олгъанларгъа беринъиз, олар ашасынлар. Я да ольген шейни оларгъа сатынъыз. Сиз исе — Алланъыз олгъан РАББИнинъ азиз халкъысынъыз. Улакъны анасынынъ сютюнде пиширменъиз. Тарладан эр йыл джыйгъан берекетинъден он пайда бир пайыны мытлакъа айыр ве оны Алланъ олгъан РАББИнинъ огюнде, Намы олсун деп, сайлагъан ерде аша. Ашлыгъынънынъ, яш шарабынънынъ ве зейтюн ягъынънынъ он пайда бир пайыны, туварлар ве къой-эчкилеринънинъ биринджи несилини, Алланъ олгъан РАББИден омюрбилля къоркъмагъа огренмек ичюн, алып аша. РАББИ-Таалянъыз санъа чокъ берекет берген вакъытта, эгер сен РАББИ-Таалянынъ, Намы анда олсун деп, сайлагъан еринден пек узакъ яшасанъ ве шунынъ эписини анда алып кетип оламасанъ, шу шейлеринъни парагъа сат да, о паранен къолунъда Алланъ олгъан РАББИ сайлагъан ерге кель. О парагъа эр тюрлю джанынъ истеген шейлерни: туварлар, къой-эчкилер, шарап ве ичкини, эм де башкъа эр тюрлю джанынъ сорагъан шейлерни сатын ал ве анда Алланъ олгъан РАББИнинъ огюнде ашап, эвдекилеринънен берабер шенълен. Яшагъан ерлеринъизде олгъан левийлилерни унутманъыз, чюнки оларнынъ, сенинъ киби, мал-мулькюнинъ пайы ёкътыр. Эр учь йыл кечкенинен, йылнынъ эписи берекетининъ он пайда бир пайыны айыр да, яшагъан ерлеринъе къой. Сенинъ киби пайлары ве мал-мулькю олмагъан левийлилер кельсинлер. Сизинъ ерлеринъизде ят халкълардан олгъанлар, оксюзлер, тул апайлар да келип, тойгъандже ашасынлар. Сонъ Алланъ олгъан РАББИ санъа эр бир туткъан ишинъде берекет берер. Единджи йылнынъ сонъунда борджларны сорама. Якъын адамгъа борджкъа берген эр бир адам борджуны сорамасын, оны не якъын адамдан, не семетдештен сорамасын. РАББИ ичюн борджны сорамамакъ илян этиле. Ябанджыдан сора. Семетдешинънинъ борджуны исе сорама. Аранъызда фукъаре олмамакъ керек, чюнки Алланъ олгъан РАББИ санъа шахсий мал-мульк киби береджек топракъта мытлакъа санъа буюк бахыт береджек. Ялынъыз Алланъ олгъан РАББИнинъ сесини дикъкъатнен динъле, ве мен санъа бугунь буюргъан бу эписи эмирлерни гъайретнен беджер. Алланъ олгъан РАББИ айткъаны киби, санъа берекет береджек. Сен башкъа миллетлерге борджкъа береджексинъ, озюнъ исе борджкъа алмайджакъсынъ. Башкъа миллетлерге башлыкъ этеджексинъ, олар исе санъа башлыкъ этмейджек. Эгер Алланъ олгъан РАББИ санъа береджек топракъта, сен яшагъан ерлеринънинъ биринде семетдешлеринъден бири фукъаре олса, юрегинъни къаттырма, фукъаре семетдешинъден чевирильме. Аксине, къолунъны ачып, мытлакъа онынъ эр бир мухтаджыны эда этмек ичюн онъа борджкъа бер. Сакъын, юрегинъде: «Единджи йыл, я да багъышлав йылы, якъынлаша», — деген ярамазлыкъ тюшюнме, фукъаре семетдешинъе мераметсизликнен бакъма, онъа ёкъ деме. Олмаса, о, санъа къаршы РАББИге агъланыр, ве башынъа гуна олур. Мытлакъа онъа борджкъа бер. Бергенинъде юрегинъ къызгъанмасын, чюнки шу ишинъ ичюн Алланъ олгъан РАББИ санъа эписи япкъанларынъда ве къолунънынъ эписи ишлеринде берекет береджек. Яшагъан топрагъынъдан фукъарелер ич бир вакъыт ёкъ олып кетмезлер. Онынъ ичюн мен санъа эмир этем: топрагъынъдаки семетдешинъе, ёкъсулларгъа ве фукъарелерге мытлакъа къолунъны ач. Эгер семетдешлеринъден олгъан еудий акъай я да еудий апай санъа сатылсалар ве сен ичюн алты йыл хызмет этселер, единджи йылында оларны азат эт. Оны азат эткенде, бош къолнен йиберме. Онъа мытлакъа къой-эчкилеринъден, анбарынъдан ве шарап чапчагъынъдан бир пай бер. Алланъ олгъан РАББИ санъа бахшыш оларакъ береджек шейлеринден онъа бир пай бер. Унутма: сен де Мысыр топрагъында къул эдинъ, ве Алланъ олгъан РАББИ сени сатын алды. Шунынъ ичюн бугунь санъа бу шейни эмир этем. Эгер къулунъ, сенде яхшы олгъаны, сени ве эвинъни бегенгени себебинден санъа: «Мен сенден кетмеге истемейим», — десе, бир биз алып, онынъ къулагъыны бизнен тешип къапугъа мыхла. Сонъ о, эбедиен сенинъ къулунъ олур. Къул апайынъа да ойле яп. Санъа къулунъны азат этмеге къыйын олмасын, чюнки о алты йыл девамында санъа ыргъатнынъ ишине коре эки къат чокъ чалышкъан. Сонъ Алланъ олгъан РАББИ санъа эр туткъан ишинъде берекет береджек. Туварларынънынъ ве къой-эчкилеринънинъ бутюн биринджи догъгъан эркек несилини Алланъ олгъан РАББИге багъышла. Биринджи догъгъан бугъаларны чалыштыртма, биринджи догъгъан къой-эчкилерини де къыркъма. Эр йыл къорантанънен берабер РАББИ сайлайджакъ ерде, Алланъ олгъан РАББИнинъ огюнде оларны аша. Лякин эгер о айванларнынъ бир къусуры олса, о топал, кёр я да башкъа бир къусуры олса, оны Алланъ олгъан РАББИге къурбан чалма. Оны яшагъан ерлеринъде аша. Гъазельни я да сыгъынны киби, оны эм элялланмагъан, эм эляллангъан адамлар ашамакъ мумкюн. Тек къаныны ашамагъа олмаз. Оны сув киби ерге тёк. Авив айыны унутмайып, Алланъ олгъан РАББИге Песах Байрамыны яп. Алланъ олгъан РАББИ сени геджесинен Мысырдан Авив айында алып чыкъты. Намы олсун деп, РАББИ сайлайджакъ ерде, туварларынъдан ве къой-эчкилеринъден Алланъ олгъан РАББИге Песах къурбаныны чал. Оны ашап, маянен пиширильген ич бир шейни ашама. Еди кунь оны маясыз пишкен отьмекнен, беля отьмегинен аша, чюнки сен ашыкъып, Мысыр топрагъындан чыкъкъансынъ. Буны япып, омюрбилля Мысырдан чыкъкъан кунюни акъылынъда тут. Еди кунь девамында бутюн топрагъынъда мая олмасын. Биринджи куннинъ акъшам чалгъан къурбан этинъден сабагъадже бир шей къалмасын. Алланъ олгъан РАББИ санъа яшамакъ ичюн береджек эр бир ерлеринъде Песах къурбаныны чалмагъа олмаз. Ялынъыз, Намы олсун деп, Алланъ олгъан РАББИ сайлайджакъ ерде, акъшам вакътында, кунь баткъанда Песах къурбаныны чал. Айны шу вакъытта сен Мысырдан чыкъкъансынъ. Къурбанны Алланъ олгъан РАББИ сайлайджакъ ерде пишир ве аша. Айланыр куню эвинъе къайтмакъ мумкюнсинъ. Алты кунь маясыз пишкен пителерни аша. Единджи куню исе Алланъ олгъан РАББИ ичюн буюк топлашув олсун. Ич бир тюрлю иш япма. Озюнъе еди афта сай. Пишкен ашлыкъны оракънен орып башлагъан вакътынъдан бу еди афтаны сай. О заман Алланъ олгъан РАББИ ичюн Афталар Байрамыны яп. Алланъ олгъан РАББИ санъа насыл берекет берген олса, истегинъе коре бахшышларынъны кетир ве Алланъ олгъан РАББИнинъ огюнде шенълен. Сен, огълунъ, къызынъ, хызметчи акъайларынъ ве апайларынъ, ерлеринъизде яшагъан левийлилер, аранъызда ят халкълардан олгъанлар, оксюзлер ве тул апайлар, Намы олсун деп, Алланъ олгъан РАББИ сайлайджакъ ерде шенъленинъиз. Мысырда къул олгъанынъны акъылынъда тут ве эписи бу низамнамелерни тут ве беджер. Арманларынъдан ашлыкъ джыйылгъанынен ве юзюмликлеринъден шарап япылгъанынен, еди кунь девамында Чалашлар Байрамыны яп. Байрамда шенъленинъиз: сен, огълунъ, къызынъ, хызметчи акъайларынъыз ве апайларынъыз, ве сизинъ ерлеринъизде олгъан левийлилер, ят халкълардан олгъанлар, оксюзлер ве тул апайлар. Еди кунь девамында Алланъ олгъан РАББИ сайлайджакъ ерде РАББИге байрам эт. Алланъ олгъан РАББИ санъа бутюн япкъанларынъда ве эр туткъан ишлеринъде берекет береджек. Сен керчектен де шенъленеджексинъ. Йылда учь кере эписи акъайларынъыз Алланъ олгъан РАББИ сайлайджакъ ерге, Онынъ огюне кельмек кереклер: Маясыз Пишкен Пите Байрамында, Афталар Байрамында ве Чалашлар Байрамында. РАББИнинъ огюне кимсе бош къолнен кельмесин. Эписи, Алланъ олгъан РАББИ оларгъа берген берекетине коре бахшышларыны кетирип кельсинлер. Алланъ олгъан РАББИ санъа береджек эписи ерлеринъизде къабилелеринъиз ичюн къадыларны ве реберлерни къой. Олар халкъны адалетли суд этсинлер. Суд эткенде, Къанунны бозмасынлар, адамлар арасында фаркъ этмесин ве бахшыш-къапарлар алмасынлар. Бахшышлар икметли адамларнынъ козьлерини кёр этелер ве инсафлы адамларнынъ сёзлерини ялангъа чевирелер. Къадылар адалетни, ялынъыз адалетни къыдырсынлар. Сонъ сен сагъ къаладжакъсынъ ве Алланъ олгъан РАББИ санъа береджек топракънынъ саиби оладжакъсынъ. Алланъ олгъан РАББИ ичюн къурбан ерини къургъанынънен, янында Ашера путуна табынма диреги оларакъ ич бир терек сачма. Пут ташларыны да озюнъе тиклеме. Алланъ олгъан РАББИнинъ оларны кореджек козю ёкъ. Алланъ олгъан РАББИге къусуры я да бирде-бир эксиклиги олгъан бугъа я да къойны къурбан чалма, чюнки бу, Алланъ олгъан РАББИ ичюн писликтир. Эгер Алланъ олгъан РАББИ санъа береджек ерлеринъде акъай я да апай Онынъ козю огюнде яманлыкъ япса ве бойле этип, Алланъ олгъан РАББИнинъ васиетини бозса, разылыгъыма къаршы башкъа аллаларгъа хызмет этип башласа, оларгъа, кунешке, айгъа я да бутюн кок ордусына табынса, ве сен бунынъ акъкъында эшитип хабердар олсанъ, оны яхшы этип къыдыр. Эгер бу акъикъатен керчек олса ве бу пислик Исраильде япылгъан олса, бу яманлыкъны япкъан акъайны я да апайны шеэр араба къапулары янына кетир ве, о, акъаймы, апаймы, ташларнен урып ольдюр. Эки я да учь шаатнынъ сёзюне коре бу адам ольдюрильмек керек. Бир шаатнынъ сёзюне коре ольдюрмеге олмаз. Оны ольдюрмек ичюн, шаатлар биринджи ташлар атсын, сонъ бутюн халкъ ташларны атсынлар. Бойле этип, аранъыздаки яманлыкъны ёкъ эт. Эгер бирде-бир дава: адам ольдюрюви, тартышма, я да уджюм давасыны чезмеге пек къыйын олса ве шеэрлеринъизде меселе давалы къалса, бар да, Алланъ олгъан РАББИ сайлайджакъ ерге кет. Левийли руханийлерге ве о заман олгъан къадыгъа барып, олардан меселенинъ чезювини сора. Олар санъа меселе акъкъында укюм чыкъараджакълар. РАББИ сайлайджакъ ерде олар санъа насыл айтсалар, ойле де яп. Мытлакъа оларнынъ огреткенлерининъ эписини беджер. Олар санъа огреткен къанунгъа ве берген къараргъа коре яп. Оларнынъ айткъанларындан не сагъгъа, не солгъа айланма. Ким терс этип, Алланъ олгъан РАББИнинъ огюнде хызмет эткен руханийни я да къадыны динълемесе, о адамны ольдюрмек керек. Бойлеликнен, яманлыкъны Исраильден ёкъ эт. Бутюн халкъ буны эшитип къоркъар ве илериде бойле терслик этмез. Алланъ олгъан РАББИ санъа береджек топракъкъа кельгенинънен ве онынъ саиби олып, анда ерлешкенинънен: «Чевре-четимдеки миллетлерде олгъаны киби, мен де озюме падиша къояйым», — десенъ, озюнъе падишалыкъкъа мытлакъа Алланъ олгъан РАББИ сайлайджакъ адамны къой. Падишалыкъкъа семетдешлеринъден олгъан акъайны къой. Санъа семетдеш олмагъан ябанджыны падишалыкъкъа къоймагъа олмаз. Падиша озюне чокъча атларны алмасын, ве, чокъча атларны алмакъ ичюн, халкъны Мысыргъа къайтармасын. РАББИ: «Сизге анда кене къайтмагъа олмаз», — деди. Чокъ апайларны да алмасын. Алса, юреги бозулыр. Кумюшнен алтынны да озюне пек чокъ топламасын. Падишалыкъ этмек ичюн, тахткъа минген сонъ, о, озюне левийли руханийлерде олгъан китаптан бу Къанунны кочюрип алмакъ керек. Бу Къанун падишада олсун. Падиша оны омюрбилля окъусын, Алласы олгъан РАББИден къоркъсун, бу Къануннынъ эписи сёзлерини ве бу низамнамелерни тутсун ве оларны беджерсин. Онынъ юреги семетдешлеринден юксек олмасын, о, бу эмирлеринден не сагъгъа, не солгъа айланмасын. Сонъ чокъ куньлер девамында о ве эвлятлары Исраильде падишалыкъ этеджеклер. Левийли руханийлер, — бутюн Левийнинъ къабилеси, — башкъа исраиллилер аладжакъ топракънынъ пайыны киби бир пайны ве мал-мулькни алмайджакъ. Олар РАББИге атеште берильген къурбанларындан ве Онынъ мал-мулькюнден ашайджакълар. Семетдешлерининъ арасында онынъ пайы олмасын. РАББИ оларгъа айткъаны киби, О, Озю — оларнынъ мал-мулькюдир. Ким халкътан бугъаны я да къой-эчкини къурбан чалса, руханийлерге бир пай бермек керек; къурбаннынъ курегини, эки янагъыны ве къарныны берсинлер. Ашлыгъынънынъ биринджи берекетинден, яш шарабынъдан ве зейтюн ягъынъдан бир пайны, сюрюнъден биринджи къыркъкъан юньден бир пайны да оларгъа бермек керексинъ. Алланъ олгъан РАББИ оларны эписи къабилелеринъден сайлап алгъан. Олар ве эвлятлары омюрбилля турып, РАББИнинъ Ады ичюн хызмет этсинлер. Эгер къасабалардан биринде, исраиллилернинъ бутюн топрагъында вакътынджа яшагъан бир левийли джан-юректен истеп, РАББИ сайлайджакъ ерге кельсе, ве РАББИнинъ огюнде тургъан семетдешлери левийлилер киби, Алласы олгъан РАББИ ичюн хызмет этсе, башкъаларынен берабер айны шу пайны ашамакъ керек. Бабасындан къалгъан мал-мулькюни сатып алынгъан акъчасына бакъмасынлар. Алланъ олгъан РАББИ санъа береджек топракъкъа киргенинънен, андаки миллетлер япкъан писликни япмагъа огренме. Аранъызда къызыны я да огълуны атеште якъып къурбан чалгъан адамлар, фалджылар, аляметлерни бакъып келеджекни айткъанлар, ырымджылар, этнеджилер, къаргъышлар айткъан, рухларнен лаф эткенлер, джинлерни чагъыргъанлар, ольген адамларнынъ рухларынен лаф эткенлер олмасын. Чюнки буны япкъан эр ким РАББИнинъ огюнде пистир, ве бу писликлер ичюн Алланъ олгъан РАББИ оларны огюнъден къувалай. Алланъыз олгъан РАББИнинъ огюнде къусурсыз ол. Сен бу миллетлернинъ малыны запт этеджексинъ. Олар аляметлерни тарифлегенлерни ве фал бакъкъанларны динълейлер, санъа исе Алланъ олгъан РАББИ бунъа разылыкъ бермеген. Алланъ олгъан РАББИ сизинъ аранъыздан, агъа-къардашларынъыздан, сизге манъа ошагъан бир Пейгъамберни асыл этеджек. Оны динъленъиз. Хорев еринде исраиллилер топлашкъан куню Алланъ олгъан РАББИден: «Бир даа Аллам олгъан РАББИнинъ сесини эшитмеге ве бу буюк атешни корьмеге истемеймиз. Ойле олмаса, олермиз!» — деп сорадынъыз. РАББИ манъа о заман: «Оларнынъ айткъанлары яхшыдыр, — деди. — Мен олар ичюн семетдешлерининъ арасындан санъа ошагъан Пейгъамберни асыл этерим. Мен онъа айтаджакъ сёзлерини береджегим. О, оларгъа айтаджакъларынынъ эписи Меним эмирлериме коре оладжакъ. Бирде-бир адам, Меним Адымдан бу Пейгъамбернен айтаджакъ сёзлеримни динълемесе, Мен Озюм о адамдан сорайджагъым. Лякин эгер, Мен онъа буюрмайып, бир пейгъамбер, джесарети етип, Меним Адымдан бирде-бир шей айтса, я да башкъа аллаларнынъ адындан бирде-бир шей айтса, шу пейгъамберни ольдюринъиз». Сен: «О айткъаныны РАББИ дегенми, демегенми, насыл танып олурмыз?» — деп тюшюнмек мумкюнсинъ. Эгер пейгъамбер бирде-бир шейни РАББИнинъ Адындан айтып, лафы догъру олмаса, я да ерине кельмесе, демек, РАББИ бу сёзлерни айтмагъан, ве бу пейгъамбер, джесарети етип, буны озюнден айткъан. Ондан асыл къоркъма. Алланъ олгъан РАББИ топракъларыны санъа береджек миллетлерни ёкъ эткенинен, сен топракънынъ саиби олгъанынънен ве шеэрлеринде ве эвлеринде ерлешкенинънен, Алланъ олгъан РАББИ санъа мульк оларакъ береджек топракъта учь шеэр айыр. Анда ёл яса ве Алланъ олгъан РАББИ санъа мульк оларакъ береджек бутюн топракъны учь къысымгъа боль. Башкъа адамны ольдюрген эр кимнинъ анда къачмагъа чареси олур. Кимде-ким якъын адамгъа эвеллери душман олмайып, оны тесадюфен ольдюрсе, бойле къатиль анда къачмакъ ве сагъ къалмакъ мумкюн. Меселя, бирев якъын адамнен ормангъа одун кесмеге кете. Анда терекни кесмек ичюн балтасыны саллагъанда, балта тюйтесинден тюшип башкъа адамны ура, ве о оле. Ойле адам о шеэрлернинъ бирине къачып сакъланмакъ мумкюн. Олмаса, акътыманны аладжакъ адам къызгъан алда къатильнинъ пешинден айдап, артына етер ве, ёл узакъ олса, оны ольдюрир. Амма о адам олюм джезасына ляйыкъ дегиль, чюнки о, онъа не тюневин, не обирскунь душман дегиль эди. Шунынъ ичюн Мен санъа учь шеэрни айырмагъа буюрам. Баба-деделеринъе ант эткени киби, Алланъ олгъан РАББИ сынъырларынъны кенълештирип ве баба-деделеринъе береджегини айткъаны киби, бутюн топракъны сизге бергенинен, эгер мен санъа бугунь буюргъан эписи бу эмирлерни гъайретнен беджерсенъ, Алланъ олгъан РАББИни севсенъ ве омюрбилля Онынъ ёлларындан юрсенъ, о учь шеэрге даа учь шеэрни къош. Алланъ олгъан РАББИ санъа мульк оларакъ береджек топракъта къабаатсыз адамнынъ къаны тёкюльмесин, къан гунасы устюнъде олмасын. Лякин, эгер бирев башкъа адамгъа душман олып, оны гизлиден беклесе ве, онъа къаршы чыкъып, оны урып ольдюрген сонъ, о шеэрлернинъ бирине къачып кетсе, къатильнинъ шеэринден акъсакъаллар, оны андан алмакъ ичюн, адамларны ёлласынлар да, оны къан акътыманыны аладжакъ адамнынъ къолуна берсинлер. О, ольсюн. Онъа мераметнен бакъманъыз. Къабаатсыз адамнынъ къаныны Исраильден юв. Сонъ санъа яхшы олур. Алланъ олгъан РАББИ санъа мульк оларакъ береджек топракъта, санъа тиеджек топракънынъ пайында деделер къойгъан, якъын адамнынъ пайынынъ сынъырларыны къыбырдатма. Башкъасыны насылдыр акъсызлыкъта я да гунада къабаатламакъ ичюн бир шаатнынъ сёзлери етерли дегиль. Эр бир ишни эки я да учь шаатнынъ сёзлерине коре чезмек керек. Эгер яман шаат башкъасыны акъсызлыкъта къабаатлап, онъа къаршы чыкъса, давалары олгъан эки адам РАББИнинъ огюне, руханийлернинъ огюне ве о заманларда олгъан къадыларнынъ огюне турсунлар. Къадылар о ишни яхшы бакъсынлар. Эгер о шаат яланджы олып, семетдешине ботен ялан шаатлыкъ эткен олса, о семетдешине не япмагъа истегени озюне япылсын. Бойлеликнен, яманлыкъны аранъыздан ёкъ этинъиз. Къалгъанлары да эшитип, къоркъарлар, ве бу яманлыкъны илериде аранъызда кимсе япмаз. Онъа мераметнен бакъманъыз. Джан ичюн джан, козь ичюн козь, тиш ичюн тиш, къол ичюн къол, аякъ ичюн аякъ олсун. Сен душманларынъа къаршы дженк этмек ичюн чыкъып, онынъ атлары, дженк арабалары ве ордусы сенинъкиден чокъ олгъаныны корьсенъ, олардан къоркъма. Сени Мысыр топрагъындан чыкъаргъан Алланъ олгъан РАББИ сеннендир. Дженк мейданына чыкъкъанынъызда, руханий янынъа якъынлашсын, халкъкъа бойле айтсын: «Динъле, Исраиль! Сиз бугунь душманларынъызгъа къаршы дженк этмеге чыкъасынъыз. Юреклеринъизге къоркъу кирмесин. Къоркъманъыз, теляшланманъыз, олар ичюн дешет тюбюне къалманъыз. Алланъыз олгъан РАББИ сизнен берабер барып, сиз ичюн душманларынъызнен дженк этип, сизни къуртармакъ ичюн кете». Реберлер ордугъа бойле айтсынлар: «Ким янъы эв къурып, анда яшап башламагъан? О адам эвине къайтсын. Ёкъса о барып, дженк мейданында эляк олур, ве эвинде башкъасы яшар. Ким юзюмликни сачып, бир салкъымыны узьмеген? О адам эвине къайтсын. Ёкъса о барып, дженк мейданында эляк олур, ве башкъасы юзюмлигинен файдаланыр. Ким къызны нишанлап, онъа эвленмеген? О адам эвине къайтсын. Ёкъса о барып, дженк мейданында эляк олур, ве онъа башкъасы эвленир». Сонъ реберлер ордугъа бойле айтсынлар: «Ким къоркъакъ ве тавшан юреклидир? О адам эвине къайтсын. Ёкъса о, башкъаларыны да рухтан тюшюрир». Бунынъ эписини ордугъа айткъан сонъ, реберлер, ордугъа ёлбашчылыкъ этмек ичюн, башлыкъларны къойсунлар. Бирде-бир шеэрнен дженклешмек ичюн янына кельгенинънен, анда яшагъанларны барышыкъкъа чагъыр. Эгер олар сеннен барышмагъа разы олсалар ве санъа шеэр къапуларыны ачсалар, бутюн ичиндеки халкъ зорлукъ тюбюнде чалышкъан ишчилеринъ ве хызметчилеринъ олсунлар. Эгер олар сеннен барышмагъа разы олмасалар ве санъа къаршы дженк этселер, шеэрни алкъагъа ал. Сонъ Алланъ олгъан РАББИ шеэрни къолунъа береджек, сен анда олгъан акъайларнынъ эписини къылычнен урып ольдюр. Лякин апайлары, балалары, туварлары, шеэрде олгъан эр шей, — шеэрнинъ бутюн мал-мулькю сенинъ оладжакъ. Алланъ олгъан РАББИ къолунъа береджек душманларынынъ гъаниметинен файдалан. Бойле шейни сенден пек узакъ олгъан ве къомшу миллетлерге аит олмагъан шеэрлернинъ эписине яп. Алланъ олгъан РАББИ санъа мульк оларакъ береджек бу халкъларнынъ шеэрлеринде бир джан сагъ къалдырма. Алланъ олгъан РАББИ санъа эмир эткени киби, оларнынъ эписини мытлакъа айырып, бутюнлей ёкъ этмеге меджбурсынъ: хитлилерни, аморлыларны, ханаанлыларны, перизлилерни, хивлилерни ве евуслыларны. Ёкъса, олар озьлерининъ аллалары ичюн эткен писликлерге сизлерни де огретирлер, ве сиз Алланъыз олгъан РАББИнинъ огюнде гуна къазанырсынъыз. Эгер сен бирде-бир шеэрнен дженклешип, запт этмек ичюн оны чокъ вакъыт девамында алкъада тутып къалсанъ, емиш тереклерини балтанен кесме, чюнки оларнынъ емишлерини ашамакъ мумкюнсинъ. Оларны кесме, чюнки оларны алкъагъа алмагъа керекмей! Лякин бирде-бир терекнинъ ашамагъа ич бир шей бермегенини бильсенъ, шу терекни бозып кесмек мумкюнсинъ. Сеннен дженклешкен шеэр йыкъылып тюшкендже, онъа къаршы шу тереклерден дженк алетлерини яп. Эгер Алланъ олгъан РАББИ санъа мульк оларакъ береджек топракъта чёльде яткъан ольдюрильген адам тапылып, оны ким ольдюргени белли олмаса, акъсакъаллар ве къадылар чыкъып, ольдюрильген адамдан чевре-четинде олгъан шеэрлерине къадар ёлнынъ узунлыгъыны ольчесинлер. Ольдюрильген адамгъа энъ якъын олгъан шеэрнинъ акъсакъаллары, ишлетильмеген ве боюндырыкъ такъмагъан бир тана алсынлар. Тананы алып, ишленильмеген ве устюнде бир шей сачылмагъан, акъкъан суву олгъан вадийге кетирсинлер. Вадийде тананынъ бойнуны сындырсынлар. Сонъ руханийлер олгъан Левийнинъ огъуллары якъынлашсынлар. Алланъ олгъан РАББИ Озюне хызмет этмек, Онынъ Адындан хайыр дувасыны окъумакъ ве эр бир тартышма ве уджюм давасыны чезмек ичюн оларны сайлагъан. Сонъ ольдюрильген адамгъа энъ якъын олгъан шеэрнинъ акъсакъаллары келип, вадийде бойну сындырылгъан тананынъ устюнден къолларыны ювсунлар ве бойле айтсынлар: «Къолларымыз бу адамнынъ къаныны тёкмеди, козьлеримиз джинаетни корьмеди. Я РАББИм, Сен Озь халкъынъ, сатын алгъан Исраиль ичюн одеме эт, бу къабаатсыз ольдюрильген адамнынъ къаны ичюн Озь халкъынъдан акъкъыны сорама». Сонъ оларгъа къан ичюн одеме этилир. Бойледже, РАББИнинъ козю огюнде сен догърулыкъ япып, озюнъни къабаатсыз къан гунасындан арындырырсынъ. Душманларынънен дженклешмеге чыкъып, Алланъ олгъан РАББИ оларны къолунъа бергенинен, оларны эсир этип алсанъ ве эсир адамларнынъ арасында дюльбер апайны корип, онъа севда олып эвленмеге истесенъ, оны эвинъе кетир. Къадын сачларыны тыраш этсин, тырнакъларыны кессин. Сонъ эсир этильген вакътында ташыгъан урбасыны устюнден чыкъарып, бир ай девамында эвинъде булунып, анасы-бабасы артындан яныкълап агъласын. Бир ай кечкен сонъ, онъа кирип, акъайы олмакъ мумкюнсинъ, о да апайынъ олур. Ондан разы олмасанъ, оны истеген ерине йибер. Лякин оны парагъа сатмагъа олмаз. Оны къул ерине корьме, чюнки сен артыкъ онынъ намусыны лекелединъ. Бир акъайнынъ эки апайы олып, о, бирини севсе, экинджисини исе кореджек козю олмаса, ве олар экиси де онъа огъул тапсалар, акъай севмеген апайы биринджи олып огъул тапса, акъай мал-мулькюни пай эткен кунюнде севмеген апайынынъ биринджи догъгъан огълундан биринджилигини алып, севген апайынынъ огълуна бермеге олмаз. Лякин севмеген апайынынъ огълунынъ биринджилигини тасдыкълап, бутюн мулькюнден пайны эки къат чокъ бермек керек, чюнки шу огълу — акъай кучюнинъ биринджи догъгъан баласыдыр, биринджи догъгъан акъкъы онынъкидир. Эгер биревнинъ огълу инат, итаатсыз олса ве ана-бабасынынъ сёзюни динълемесе, олар оны догъру ёлгъа къойсалар да, о, къулакъ асмаса, анасынен бабасы оны тутып, олар яшагъан шеэрнинъ къапуларына, акъсакъалларгъа кетирсинлер. Акъсакъалларгъа: «Мына бизим огълумыз инат ве итаатсыз, сёзюмизни динълемей, акъчаны савура ве иче», — десинлер. О заман шеэр акъайларнынъ эписи оны ташнен урып ольдюрсинлер. Бойле этип, аранъыздаки яманлыкъны ёкъ эт. Эписи исраиллилер буны эшитип, къоркъарлар. Эгер бирев олюм джезасына ляйыкъ джинает этсе, ве оны ольдюрип, терекке ассанъыз, онынъ джеседи теректе геджелемесин. Мытлакъа оны о куню де дефн эт. Теректе эр бир къалдырылгъан адам Алланынъ огюнде лянетлидир. Алланъ олгъан РАББИ санъа мульк оларакъ береджек топракъны арамлама. Семетдешинънинъ джоюлгъан бугъасыны я да къоюны корьсенъ, корьмемезликке урма, мытлакъа оны къайтар. Эгер семетдешинъ узакъ яшаса, я да сен айваннынъ саиби ким олгъаныны бильмесенъ, айванны эвинъе ал да, о адам оны къыдырып башламагъандже, айван сенде турып турсун. Сонъ айванны къайтар. Семетдешинънинъ джоюлгъан эшеги, урбасы ве эр бир башкъа шейинен де ойле яп. Санъа озюнъни корьмемезликке урмакъ олмаз. Эгер семетдешинънинъ бугъасы я да эшеги йыкъылгъаныны корьсенъ, корьмемезликке урма, мытлакъа семетдешинъе оларны аякъкъа турсатмагъа ярдым эт. Апай акъай урба-алетини ташымасын, акъай да апай урбасыны киймесин. Буны япкъан эр ким Алланъыз олгъан РАББИнинъ огюнде пистир. Эгер ёл бою кеткенинъде, теректе я да ерде къуш ювасы расткельсе ве къуш балаларынен я да йымырталарынен анасы да анда отурса, балаларынен я да йымырталарынен берабер анасыны алма. Мытлакъа анасыны йибер, балаларыны исе озюнъе алмакъ мумкюн. Сонъ санъа яхшы олур, куньлеринъ де чокъ оладжакъ. Янъы эв къургъанынънен, таваннынъ чевре-четинде пармакълыкъ да яп. Ёкъса, бирев йыкъылып ольсе, къаны устюнъде олур. Юзюмлигинъни башкъа урлукъларнен берабер сачма, ёкъса сачкъан урлугъынънынъ махсулы юзюмликлернинъ салкъымларынен берабер арам олур. Бугъаны эшекнен берабер екип ер сюрме. Тюрлю шейлерден, юнь ве кетенден тикильген урбаны бирден кийме. Кийген урбанънынъ дёрт тарафына пускюллер яп. Эгер бир акъай озюне апай алып, онен яткъанынен, оны кореджек козю олмаса ве оны къабаатлап, адыны чыкъарып: «Мен онъа эвлендим, амма онен яткъанымда, о къыз олмагъаны ачылды», — десе, къызнынъ ана-бабасы къызлыкъ аляметлерини алып, шеэрнинъ араба къапуларында акъсакъалларгъа алып косьтерсинлер. Бабасы акъсакъалларгъа бойле айтсын: «Мен къызымны бу адамгъа акъайгъа бердим, онынъ исе къызымны кореджек козю олмады. Мына энди о, къызымны къабаатлады: “Къызынъда къызлыкъ намусы тапылмагъан”. Лякин къызымнынъ къызлыкъ аляметлери мына!» Сонъ урбаларыны акъсакъалларнынъ козю огюнде тёшесин. О заман шеэр акъсакъаллары акъайны алып джезаласынлар. Онъа юз кумюш одемесини юклесинлер, ве пара къызнынъ бабасына берильсин, чюнки шу адам Исраиль къызынынъ адыны чыкъарды. Къыз исе онынъ апайы олып къалсын, акъайынынъ ондан айырылмагъа омюрбилля акъкъы олмаз. Лякин эгер къабаатлав догъру олып, къызда къызлыкъ намусы тапылмаса, шеэр акъайлары къызны бабасынынъ эви янына кетирип, ташнен урып ольдюрсинлер, чюнки о, Исраильде юзьсюзлик япкъан: бабасынынъ эвинде яшап, ороспулыкъ эткен эди. Бойле этип, яманлыкъны аранъыздан ёкъ этинъиз. Эгер эвли апайнен яткъан акъай тапылса, экисини де ольдюрмек керек: эм апайнен яткъан акъайны, эм апайны. Бойле этип, Исраильден яманлыкъны ёкъ этинъиз. Эгер бир къыз огълангъа нишанлы олып, башкъасы оны шеэрде расткетирип, онен ятса, экисини де шеэрнинъ араба къапуларына кетирип, ташнен урып ольдюринъиз. Къызны — шеэрде къычырмагъаны ичюн, огъланны исе — башкъа адамнынъ апайынынъ намусына токъунгъаны ичюн. Бойле этип, аранъыздаки яманлыкъны ёкъ этинъиз. Эгер бирев нишанлы къызны чёльде расткетирип, оны зорлап, онен ятса, тек къызны зорлагъан акъайны ольдюрмек керек. Къызгъа исе бир шей этменъиз, онынъ устюнде олюм джезасына ляйыкъ джинает ёкъ. Бу шей бир адам башкъасына къаршы турып оны ольдюргенине тенъ келе. Акъай къызны чёльде расткетирген, ве къыз къычырса да, оны къуртармагъа кимсе тапылмагъан. Эгер бирев нишанлы олмагъан къызны расткетирип, оны зорлап, онен ятса, ве оларны тутсалар, къызнен яткъан акъай къызнынъ бабасына 50 кумюш бермек керек, къыз исе онъа акъайгъа чыкъмакъ керек, чюнки акъай онынъ намусына токъунды. Онынъ омюрбилля о къыздан айырылмагъа акъкъы ёкъ. Бабасынынъ апайынен ятмагъа ве бабасыны масхара этмеге кимсенинъ акъкъы ёкъ. Кимнинъ йымырталары эзильген я да чумийи кесильген олса, онъа РАББИнинъ джемаатына кирмеге олмаз. Пич балагъа РАББИнинъ джемаатына кирмеге олмаз. Онынъ онунджы несилине биле РАББИнинъ джемаатына кирмеге олмаз. Аммонлыларгъа ве моавлыларгъа РАББИнинъ джемаатына кирмеге олмаз. Оларнынъ онунджы несилине биле ич бир вакъыт РАББИнинъ джемаатына кирмеге олмаз. Чюнки сиз Мысырдан кеткенинъизде, олар сизни пите ве сувнен къаршыламагъанлар ве, сизни къаргъамакъ ичюн, Арам-Нахараим еринден, Петор шеэринден олгъан Беорнынъ огълу Беламны парагъа туткъанлар. Лякин Алланъ олгъан РАББИ Беламны динълемеге истемеген. Алланъ олгъан РАББИ сени севгени ичюн, къаргъышны бахыткъа чевирген. Омюрбилля, ич бир вакъыт оларнен барышма, аранъыз аман олгъаныны истеме. Эдомлыларгъа нефрет беслеме, чюнки олар сенинъ сой-сопларынъдыр. Мысырлыларгъа да нефрет беслеме, чюнки сен оларнынъ топрагъында ят олып яшагъансынъ. Оларнынъ учюнджи несилинде догъгъан эвлятлары РАББИнинъ джемаатына кирмек мумкюнлер. Душманларынъа къаршы сеферге чыкъкъанынъда, эр яманлыкътан сакъын. Эгер аранъызда бирде-бир акъай геджесинен тёшегинде олгъанындан арамланса, ордудан чыкъсын ве анда кирмесин. Акъшам тюшкенинен ювунсын да, кунь баткъанда ордугъа кирсин. Ордудан тыш озюнъе косьтергич яп ве анда аджетинъизни япмакъ ичюн кет. Алетлеринъде куречигинъ де олмакъ керек. Ордудан четте отургъанда, ерни къаз да, ишинъни битирген сонъ, айланып, оны комип къой. Сени къуртаргъан, душманларынъны къолунъа берген Алланъ олгъан РАББИ ордунъда юре. Онынъ ичюн ордунъ азиз олсун. Ёкъса РАББИ насылдыр къапатылмагъан айыплыкъны корип, сенден кетеджек. Эфендисинден санъа къачып кельген къулны эфендисине къайтарма. Сенде, аранъызда, бирде-бир яшагъан еринъде озю бегенип сайлагъан ерде яшасын. Оны хорлама. Исраиль къызларында ве огъулларында не апай, не акъай путхане ороспулары олмасын. Ороспулыкънен къазангъан акъчаны не апайгъа, не акъайгъа бир тюрлю адакъ беджермек ичюн, Алланъ олгъан РАББИнинъ Эвине кирсетмеге ёл берме. Эм биринджиси, эм экинджиси Алланъ олгъан РАББИнинъ огюнде писликтир. Семетдешинъе кумюшни, ашлыкъны, я да башкъа бир шейни борджкъа бергенде, ич бир фаиз сорама. Ябанджыгъа бирде-бир шейни борджкъа бергенде, ондан фаиз сорамакъ мумкюнсинъ, амма семетдешинъден дегиль. Бу эмирни тутсанъ, Алланъ олгъан РАББИ санъа мульк оларакъ береджек топракъта эр туткъан ишинъде берекет береджек. Алланъ олгъан РАББИге адакъ берсенъ, оны беджермек вакътыны созма. Ёкъса Алланъ олгъан РАББИ сенден мытлакъа сорар, ве башынъа гуна олур. Эгер адакъ бермеген олсанъ, башынъа гуна олмаз. Агъзынъдан чыкъкъан эр бир лафынъа бакъ; Алланъ олгъан РАББИге озь истегинънен, озь агъзынънен адагъан шейни ерине кетир. Башкъа адамнынъ юзюмлигине кирип, юзюмни джанынъ истегенинъ къадар ашамакъ мумкюнсинъ, савутынъны исе толдурма. Башкъасынынъ пишкен ашлыгъына кирип, башакъларны къолларынънен узьмек мумкюнсинъ, орагъынъны исе башкъа адамнынъ махсулына котерме. Бир акъай озюне апай алып, эвленсе, амма апайнынъ айыплыгъы ачылгъаны ичюн акъайнынъ козюнде урьмет тапмаса, акъай айрылышув кягъытыны язып, онынъ къолуна бермек ве сонъ оны озь эвинден чыкъармакъ мумкюн. О апай, акъайнынъ эвинден чыкъып кетип, башкъасына акъайгъа чыкъмакъ мумкюн. Лякин башкъасы да оны кореджек козю олмайып, айырылышув кягъытыны язып ве къолуна берип, озь эвинден чыкъарса, я да онынъ экинджи, оны апай оларакъ алгъан акъайы ольсе, оны йиберген биринджи акъайы, апайы арамлангъан сонъ, онъа эвленип олмаз. Бу — РАББИнинъ огюнде писликтир. Алланъ олгъан РАББИ санъа мирас оларакъ береджек топракъны гунагъа батырма. Ким якъында эвленген олса, дженкке кетмесин, бир тюрлю башкъа иш онъа буюрылмасын. О, азат къалып, бир йыл девамында эвленген апайыны къувандырсын. Дегирмен я да дегирменнинъ юкъары ташыны залоггъа алмагъа олмаз. Бу, адамнынъ джаныны залоггъа алмасына тенъдир. Эгер бир адам семетдешлеринден, Исраиль огъулларындан олгъан бирини хырсызлап, онен серт олып, оны сатса, ве бу шей ачылса, хырсызны ольдюрмек керек. Бойле этип, аранъыздаки яманлыкъны ёкъ этинъиз. Сакъын, тери хасталыкълары пейда олгъанда, левийли руханийлер санъа огреткенлерининъ эписини яп. Мен оларгъа эмир эткенлеримни япынъыз. Сиз Мысырдан кеткен сонъ, Алланъ олгъан РАББИ Мерьемге не япкъаныны акъылынъда тут. Башкъа адамгъа бир шейни борджкъа берсенъ, залог алмакъ ичюн эвине кирмеге акъкъынъ ёкъ. Азбарда тур. Сенден борджкъа алгъан адам исе залогны санъа азбаргъа алып чыкъсын. О, ёкъсул олса, юкъламагъа яткъанынъда, залогыны озюнъде къалдырма. Кунь батмаздан эвель, залогыны мытлакъа къайтар. Сонъ о, урбасынен япынып юкълар ве санъа яхшылыкъ тилер. Алланъ олгъан РАББИнинъ козю огюнде бу иш санъа инсафлыкъ деп сайыладжакъ. Топрагъынъда, яшагъан ерлеринъде олгъан ёкъсул ве фукъаре ыргъатны, о, семетдешлеринъден я да кельмешеклерден оламы, джаныны агъыртма. Къазанчыны онъа кунь батмаздан эвель бер, чюнки о, ёкъсул ве джаны къазанчына багълыдыр. Ёкъса, о, санъа къаршы РАББИге къыямет къопарыр да, сен гуна къазанырсынъ. Балаларынынъ къабааты ичюн бабалар ольмесинлер, бабаларынынъ къабааты ичюн балалар ольмесин. Эр бир адам озь гунасы ичюн ольмек керек. Ят халкълардан олгъанны ве оксюзни адалетли суд эт, тул апайнынъ урбасыны залоггъа алма. Мысырда къул олгъанынъны, Алланъ олгъан РАББИ сени андан сатын алгъаныны унутма. Онынъ ичюн буны япмагъа эмир этем. Тарланъда махсулынъны джыйып, анда бир талай башакъларны унутсанъ, оларны алмакъ ичюн артынъа къайтма. Олар аранъыздаки ят халкълардан олгъанларгъа, оксюзлерге ве тул апайларгъа къалсын. Сонъ Алланъ олгъан РАББИ санъа эр туткъан ишинъде берекет береджек. Зейтюнни теректен силькиткенинъде, бир даа пытакъларыны козьден кечирме. О зейтюн аранъыздаки ят халкълардан олгъанларгъа, оксюзлерге ве тул апайларгъа къалсын. Юзюмлигинъде юзюм салкъымларны джыйгъанда, къалгъанларыны джыйма. О, аранъыздаки ят халкълардан олгъанларгъа, оксюзлерге ве тул апайларгъа къалсын. Мысыр топрагъында къул олгъанынъны акъылынъда тут. Онынъ ичюн санъа буны япмагъа эмир этем. Эгер эки адам арасында дава чыкъса, олар судгъа кетсинлер. Анда къадылар даваларыны чезсинлер ве акълы союны акъласынлар, къабаатлыны исе къабаатласынлар. Эгер къабаатлы союны урмакъ керек олса, къады оны янында яткъызып, яманлыгъы къач таякъ къазангъан олса, о къадар урмакъны эмир этсин. Онъа 40 таякъ бермек мумкюн. Лякин олардан зияде олмасын. Шулардан чокъча таякъ берильсе, семетдешинъе игренчнен бакъып башларсынъ. Арман баскъан бугъанынъ агъзыны къапатма. Эгер эки агъа-къардаш берабер яшап, бири, огъул корьмезден кечинсе, онынъ апайы чет адамгъа чыкъмасын. Къайыны онъа барып, эвленмек ве агъасынынъ ерине онъа огъул бермек керек. Апайнынъ биринджи догъгъан огълу кечинген агъасынынъ адыны алып, несилини девам эттирирсинъ, ве бойледже онынъ ады Исраильден гъайып олмаз. Эгер къайын келинине эвленмеге истемесе, келин шеэр араба къапуларына, акъсакъалларгъа барып: «Къайыным агъасынынъ ерине манъа огъул бермектен, агъасынынъ несилини Исраильде девам эттирмектен вазгече, агъасынынъ ерине манъа эвленмеге истемей», — айтсын. О заман шеэр акъсакъаллары оны чагъырып, онен лакъырды этсинлер. Эгер о, эписи бир инатланып: «Онъа эвленмеге истемейим», — десе, келини, акъсакъалларнынъ козю огюнде янына барып, аягъындан аякъкъапыны чыкъарып, бетине тюкюрсин. Сонъ: «Агъасынынъ несилини девам эттирмеге истемегенге бойле япарлар», — десин. Ондан сонъ Исраильде о адамнынъ сой ады «Аякъкъапы Чыкъарылгъан» оладжакъ. Эки акъай-семетдеш бири-биринен котеклешкенде, урулгъан акъайыны къуртармакъ ичюн, апайы янларына барып, къолуны узатып, ургъан адамны масхара еринден тутса, апайнынъ къолуны кесип ташла. Козюнъ оны аджымасын. Торбанъда эки чекиси догъру олмагъан, балабан ве уфакъ теразе ташлары олмасын. Эвинъде эки тюрлю, балабан ве уфакъ эфа ольчюси олмасын. Ташынънынъ агъырлыгъы там ве догъру олмакъ керек. Эфа ольчюси де там ве догъру олмакъ керек. Сонъ Алланъ олгъан РАББИ санъа береджек топракъта куньлеринъ узун оладжакълар. Бойле акъсызлыкъ эткен эр адам Алланъ олгъан РАББИнинъ огюнде пистир. Сиз Мысырдан чыкъкъан сонъ, ёл бою амалеклилер санъа нелер эткенини унутма. Сен болдурып ёрулгъанынъда, олар сени ёлда къаршылап, артта къалгъан эписи такъатсызларны урып ольдюргенлер. Олар Алладан къоркъмагъанлар. Алланъ олгъан РАББИ санъа, саип олмакъ ичюн мульк оларакъ береджек топракъта, сени эписи чевре-четиндеки душманларынъдан къуртарып, раат этсе, амалеклилернинъ эсирини биле ер юзюнде къалдырма. Бакъ, буны унутма! Алланъ олгъан РАББИ санъа мульк оларакъ береджек топракъкъа келип, онынъ саиби олгъанынънен ве анда яшап башлагъанынънен, Алланъ олгъан РАББИ санъа береджек ернинъ, топракънынъ эписи биринджи махсулларындан пай ал да, сепетке къойып, Алланъ олгъан РАББИ, Намы олсун деп, сайлап аладжакъ ерине бар. О заман олгъан руханийге барып: «Бугунь Аллам олгъан РАББИнинъ огюнде айтам: РАББИ баба-деделеримизге ант эткени киби, бизге береджек олгъан топракъкъа кирдим», — айт. Руханий къолунъдан сепетни алып, Алланъ олгъан РАББИнинъ огюне къояр. Сен исе Алланъ олгъан РАББИнинъ огюнде бойле айт: «Дедем гъурбетликте кочеяткъан арамлы экен. О, Мысыргъа кеткен ве анда аз союнен гъурбетликте яшап башлагъан. Анда ондан буюк, къудретли ве чокъ сайылы миллет асыл олгъан. Мысырлылар бизге ярамай бакъа ве хорлай, агъыр ишлер буюра эдилер. Биз баба-деделеримизнинъ Алласы олгъан РАББИге къыямет къопардыкъ, РАББИ бизим давушымызны эшитти, беля алымызны, агъыр ишлеримизни ве азапларымызны корьди. РАББИ буюк къудретинен ве кучюнен, буюк дешетнен, бельгилер косьтерип ве аджайип шейлерни япып, бизни Мысырдан чыкъарды. Сонъ бизни бу ерге кетирип, бу топракъны, балнен сют акъкъан топракъны бизге берди. Мына, РАББИ, мен энди Сен манъа берген топракънынъ биринджи махсулларыны кетирдим». Сонъ сепетни Алланъ олгъан РАББИнинъ огюне къой ве РАББИге ибадет эт. Сонъ Алланъ олгъан РАББИ санъа ве эвинъе берген эписи яхшылыкълар ичюн левийлилернен ве аранъызда ят халкълардан олгъанларнен берабер шенълен. Учюнджи йылында, он пайда бир пай бериледжек йылында, берекетинъден он пайда бир пайыны айырып битирген сонъ, оны левийлилерге, аранъыздаки ят халкълардан олгъанларгъа, оксюзлерге ве тул апайларгъа бер, олар оны сен яшагъан ерлеринъде тойгъандже ашасынлар. Сонъ Алланъ олгъан РАББИге бойле айт: «Мен мукъаддес пайны алып, оны эвимден чыкъардым. Сен манъа буюргъанынъ киби, оны левийлилерге, арамыздаки ят халкълардан олгъанларгъа, оксюзлерге ве тул апайларгъа бердим. Эмирлеринъни бозмадым, оларны унутмадым. Матем туткъанымда ондан ашамадым, элял олмайып оны джыймадым, ондан олюлерге бир шей бермедим. Мен Аллам олгъан РАББИнинъ сёзюни туттым, эписи буюргъанларынъны беджердим. Коклерде булунгъан Озь еринъден бакъып, Озь халкъынъа Исраильге ве, бизге бермеге баба-деделеримизге ант эткенинъ киби, берген топракъкъа, сютнен бал акъкъан топракъкъа берекет бер». Бугунь Алланъ олгъан РАББИ эписи бу низамнамелерни ве къарарларны беджермеге эмир эте. Оларны тутып, бутюн джан-юректен беджер. Сен бугунь РАББИге айткъансынъ ки, РАББИ — сенинъ Алланъдыр, Онынъ ёлундан юреджексинъ, низамнамелерини, эмирлерини ве къарарларыны тутаджакъсынъ ве Онынъ сёзюни динълейджексинъ. Санъа айткъаны, сёз бергени киби, РАББИ бугунь, сен Онынъ шахсий халкъы олгъанынъны ве шунынъ ичюн Онынъ эписи эмирлерини тутмагъа борджлу олгъанынъны илян этти. Сонъ О, сени эписи яраткъан миллетлерден устюн къояджакъ, ве сен макътав, нам ве улу шанлыкъ аладжакъсынъ. О, айткъаны киби, сен Алланъ олгъан РАББИнинъ азиз халкъы оладжакъсынъ. Сонъ Муса ве Исраиль акъсакъаллары халкъкъа бойле эмир эттилер: — Мен бугунь сизге берген эписи эмирлерни тутунъыз. Алланъыз олгъан РАББИ сизге береджек топракъкъа, Иордан озенининъ башкъа тарафына кечкен куню озюнъе балабан ташлар къойып, устьлерини киречнен сыла. Деделеринънинъ Алласы олгъан РАББИ айткъаны киби, О, санъа сютнен бал акъкъан топракъны береджек. Бу топракъкъа кирмек ичюн, озенни кечкенинънен, шу ташларнынъ устюнде бу Къануннынъ сёзлерини яз. Мен санъа бугунь буюргъаным киби, Иорданнынъ башкъа тарафына кечкен сонъ, шу ташларны Эвал дагъы устюне къой ве устьлерини киречнен аяла. Анда Алланъ олгъан РАББИге къурбан ерини, ташлардан япылгъан къурбан ерини къур, амма ташларны демир алетинен ишлеме. Алланъ олгъан РАББИнинъ къурбан ерини бутюн ташлардан яп ве сонъ Алланъ олгъан РАББИ ичюн айванларны къурбан чалып, бутюнлей якъ. Анда аманлыкъ къурбанларыны да чалып, оларны аша ве Алланъ олгъан РАББИнинъ огюнде шенълен. Ташлар устюнде бу Къанун сёзлерини ачыкъ ве окъунакълы яз. Муса ве левийли руханийлер бутюн Исраильге: — Исраиль, сюкют олып, динъле! Бугунь сен Алланъ олгъан РАББИнинъ халкъы олдынъ. Алланъ олгъан РАББИнинъ сесини динълемек ве мен санъа бугунь буюргъан эмирлерни ве низамнамелерни тутмакъ керексинъ, — дедилер. Сонъ о куню Муса халкъкъа бойле эмир этти: — Иорданнынъ башкъа тарафына кечкенинъизнен, халкъкъа бахыт тилемек ичюн, Геризим дагъында бойле къабилелер турсунлар: Шимеон, Левий, Ехуда, Йиссакъар, Юсуф ве Биньямин. Къаргъыш айтмакъ ичюн, Эвал дагъында бу къабилелер турсунлар: Рубен, Гъад, Ашер, Зевулун, Дан ве Нафталий. Сонъ левийлилер бутюн исраиллилерге къычырып бойле айтсынлар: «Агъачтан я да иритильген маденден путны япкъан ве оны гизли ерге къойгъан адамгъа лянет! Устанынъ къолундан чыкъкъан бу шей РАББИнинъ козюнде пистир». Бутюн халкъ джевап берип: «Амин!» — десин. «Ана-бабасыны урьмет этмеген адамгъа лянет!» Бутюн халкъ: «Амин!» — десин. «Якъын адамнынъ топракъ пайынынъ сынъырыны къыбырдаткъан адамгъа лянет!» Бутюн халкъ: «Амин!» — десин. «Кёрны ёлдан ургъан адамгъа лянет!» Бутюн халкъ: «Амин!» — десин. «Ят халкълардан олгъанларгъа, оксюзлер ве тул апайларгъа адалетсиз янашкъан адамгъа лянет!» Бутюн халкъ: «Амин!» — десин. «Бабасынынъ апайынен яткъан адамгъа лянет, чюнки о, бабасыны масхара этти». Бутюн халкъ: «Амин!» — десин. «Бирде-бир айваннен джынсий багъда олгъан адамгъа лянет!» Бутюн халкъ: «Амин!» — десин. «Татасынен я да къызкъардашынен, бабасынынъ къызынен я да анасынынъ къызынен яткъан адамгъа лянет!» Бутюн халкъ: «Амин!» — десин. «Къайнанасынен яткъан адамгъа лянет!» Бутюн халкъ: «Амин!» — десин. «Якъын адамны гизлиден ольдюрген адамгъа лянет!» Бутюн халкъ: «Амин!» — десин. «Къабаатсыз адамны ольдюрмек ичюн къапар алгъан адамгъа лянет!» Бутюн халкъ: «Амин!» — десин. «Бу Къануннынъ сёзлерини тутып беджермеген адамгъа лянеттир!» Бутюн халкъ: «Амин!» — десин. Эгер сен керчектен де Алланъ олгъан РАББИни динълесенъ ве бугунь мен санъа буюргъан эписи эмирлерини беджерсенъ, Алланъ олгъан РАББИ сени эписи ер юзюндеки миллетлерден устюн къояджакъ. Алланъ олгъан РАББИни динълесенъ, мына бу эписи яхшы багъышлавлар санъа бол-бол келеджеклер. Сен эм шеэрде, эм тарлада огъурлы оладжакъсынъ. Балаларынъ, топрагъынънынъ махсулы, айванларынънынъ несили: бузавларынъ, улакъларынъ ве къозуларынъ берекетли оладжакъ. Сепетинъ ве хамыр текненъ берекетли оладжакъ. Яшайышынъда эр бир япкъан ишинъде бахыт тападжакъсынъ. Санъа къаршы чыкъаджакъ эписи душманларынъны РАББИ сенинъ козюнъ огюнде ураджакъ. Олар санъа бир ёлнен келип уджюм этселер, сенден еди ёлнен къачарлар. Эр бир туткъан ишинъ ве анбарларынъ РАББИ буюраджагъына коре берекетли оладжакъ. Алланъ олгъан РАББИ санъа береджек топракъта санъа берекет береджек. Эгер сен Алланъ олгъан РАББИнинъ эмирини тутып, ёлларындан юрсенъ, РАББИ ант эткени киби, сени Озь азиз халкъы деп къояджакъ. О заман ер юзюндеки халкъларнынъ эписи, сен РАББИнинъ шахсий мулькю олгъанынъны корип, сенден къоркъарлар. РАББИ санъа эр шейде: балаларынъда, айванларынънынъ тёлюнде ве санъа бермеге деделеринъе ант эткен топракъ тарлаларынынъ махсулында бол берекет береджек. РАББИ санъа Озь зенгин хазинесини, кок къапуларыны ачаджакъ, топрагъынъа вакъты-вакътына ягъмур ягъаджакъ ве къолунъ эр бир япкъан ишини берекетли япаджакъ. Сен чокъ миллетлерге борджкъа береджексинъ, озюнъ исе борджкъа алмайджакъсынъ. РАББИ сени къуйрукъ дегиль, баш япаджакъ. Эгер мен санъа бугунь къорчалап беджермеге буюргъан, Алланъ олгъан РАББИнинъ эмирлерини тутсанъ, сен мытлакъа ашагъыда олмайып, тек юкъарыда оладжакъсынъ. Мен санъа бугунь буюргъан сёзлеримден сагъгъа-солгъа урулма, башкъа аллаларнынъ пешинден кетип оларгъа хызмет этме. Лякин эгер сен Алланъ олгъан РАББИни динълемесенъ ве мен санъа бугунь буюргъан эмирлерни ве низамнамелерни беджермесенъ, башынъа къаргъышлар тюшеджек, олар сени къаплап аладжакълар. Сен эм шеэрде, эм тарлада лянет оладжакъсынъ. Сепетинъ ве хамыр текненъ лянет оладжакъ. Балаларынъ, топрагъынънынъ махсуллары, бузавларынъ, улакъларынъ ве къозуларынъ лянет оладжакъ. Киргенинъде де, чыкъкъанынъда да лянет оладжакъсынъ. РАББИ башынъа эр бир туткъан ишинъде къаргъыш, теляш ве беля ёллайджакъ. Сен ёкъ этиледжексинъ ве тезден гъайып оладжакъсынъ, чюнки сен Оны къалдырып, яман ишни яптынъ. Сен саип олмакъ ичюн кетеяткъан топрагъынъдан сени къырмагъандже, РАББИ башынъа ольдюриджи хасталыкълар ёллайджакъ. РАББИ санъа верем, сытма, янгъы, умма хасталыкъларыны, къургъакъ, якъып яндыргъан ель ве куф йибереджек. Сен гъайып олмагъандже, олар сени къувалайджакълар. Башынъ тёпесиндеки кок бакъыргъа, аягъынъ тюбюндеки ер демирге айланыр. Ягъмур ерине РАББИ топрагъынъа тоз ве куль береджек, ве сен гъайып олмагъандже, о, коктен башынъа тюшеджек. РАББИ душманларынъа сени енъмеге ёл ачаджакъ. Оларгъа къаршы бир ёлнен чыкъсанъ, олардан еди ёлнен къачаджакъсынъ, ве ер юзюндеки бутюн падишалыкъларда сенинъ алынъ дешет догъураджакъ. Олю беденлеринъ тюрлю кок къушларына ве кийик айванларгъа аш олур, ве оларны къувмагъа кимсе тапылмаз. РАББИ санъа мысырлы ишлеген яралар, шишиклер, чибанлар ве къашынты ёллайджакъ. Сен олардан тюзелип оламазсынъ. РАББИ сени делиликнен, кёрлукънен ве акъылдан таювнен ураджакъ. Кёр адам къаранлыкъта къармаланып юргени дайын, сен де купе-куньдюз къармаланып юреджексинъ. Эписи туткъан ишлеринъ огъурсыз оладжакъ, эр кунь сени хорлайджакъ ве чайпайджакълар, ве кимсе сени къорчаламайджакъ. Нишанлы оладжакъсынъ, лякин башкъа акъай нишанлынъны зорлап, онен ятаджакъ. Эв къурарсынъ, лякин ичинде яшамазсынъ. Юзюмлик сачарсынъ, лякин бир салкъымыны узьмезсинъ. Козюнъ огюнде бугъанъны сояджакълар, сен исе бир кесек эт ашамайджакъсынъ. Сенинъ козюнъ огюнде эшегинъни алып кетеджеклер ве санъа кери къайтармайджакълар. Къой-эчкилеринъни душманларынъа береджеклер, ве кимсе сени къорчаламайджакъ. Огъул ве къызларынъ башкъа халкъкъа бериледжеклер. Козьлеринъ шуны кореджек, оларны кунь-куньден къыдырып зайыф оладжакълар. Амма сен ич бир шей япып оламайджакъсынъ. Топрагъынънынъ махсулыны ве ишлеринънинъ эписи берекетлерини сен бильмеген халкъ ашайджакъ, сени исе омюрбилля хорлап мазлум этеджеклер. Козьлеринъ корьгенлеринден сен акъылдан айырыладжакъсынъ. РАББИ тизлеринъни ве аякъларынъны дешетли ве тюзельмейджек чибанларнен ураджакъ. Олар баштан-аякъ устюнъни къаплап аладжакълар. РАББИ сени ве озюнъе сайлагъан падишаны, санъа ве деделеринъе белли олмагъан халкъларгъа алып кетеджек. Анда сен башкъа, таштан ве агъачтан ясалгъан аллаларгъа хызмет этеджексинъ. РАББИ сени алып къуваджакъ халкъларнынъ арасында алынъ дешет догъураджакъ, сен лятифелернинъ кулькюси ве масхара оладжакъсынъ. Тарлаларгъа чокъ урлукъ сачып, аз махсул джыяджакъсынъ, чюнки оны сарынчкъа ашайджакъ. Юзюмликлерни сачып ишлейджексинъ, шарабыны исе ичмейджексинъ ве салкъымларыны джыймайджакъсынъ, чюнки эписини къурт ашайджакъ. Бутюн яшагъан ерлеринъде зейтюн тереклери оладжакълар, амма зейтюн ягъынен сюртюльмейджексинъ, чюнки зейтюнлер ерге пишмейип тюшеджеклер. Сенинъ огъул ве къыз балаларынъ догъаджакъ, лякин олар сенде къалмайджакълар, чюнки эписи эсирликке алынаджакълар. Эписи тереклеринъни ве топрагъынънынъ махсулларыны сарынчкъа къаплап аладжакълар. Аранъызда ят халкълардан олгъанлар сизден эп юкъары котериледжеклер, сен исе эп ашагъы тюшеджексинъ. Олар санъа борджкъа береджеклер, сен исе оларгъа борджкъа бермейджексинъ. Олар, баш олып, сен къуйрукъ оладжакъсынъ. Бу къаргъышларнынъ эписи башынъа тюшеджек. Сен гъайып олмагъандже, олар пешинъден къувалап, сени къаплап аладжакълар, чюнки сен Алланъ олгъан РАББИни динълемегенсинъ, О санъа буюргъан эмирлерини ве низамнамелерини тутмагъансынъ. Бу къаргъышлар санъа ве эвлятларынъа эбедиен бельги ве аджайип шей оладжакълар. Эр шейинъ бол олгъанда, къуванчнен джан-юректен Алланъ олгъан РАББИге хызмет этмегенинъ ичюн, ач, сувсуз, чыр-чыплакъ ве эр шейге мухтадж олып, РАББИ санъа ёллайджакъ душманларынъа хызмет этеджексинъ. О, сени ёкъ этмегендже, бойнунъа демир боюндырыкъ такъаджакъ. РАББИ санъа ернинъ о бир четинден узакъта яшагъан миллетни ёллайджакъ. Сен тилини анъламагъан миллет, къартал киби, учып келеджек. Козьлери къан баскъан миллет къартларны урьмет этмейджек, яшларны аджымайджакъ. Олар, ич бир шей къалмагъандже, айванларынънынъ несилини ве топрагъынънынъ махсулыны ашайджакълар. Сени ёкъ этмегендже, олар санъа не ашлыкъ, не яш шарап, не зейтюн ягъы, не бузав, не улакъ, не къозунъны къалдырмайджакълар. Бутюн топрагъынъда сен юксек ве пекитильген диварларгъа умют эткенсинъ. Олар эписи яшагъан ерлеринъни сарып аладжакъ ве бу диварларны йыкъаджакълар. Алланъ олгъан РАББИ санъа берген бутюн топрагъынъда яшагъан ерлеринъни сарып аладжакълар. Сонъ сен Алланъ олгъан РАББИ санъа берген эвлятларынъны, огъул ве къызларынънынъ беденлерини ашайджакъсынъ, чюнки душманынъ эткен къамачавы ве сенинъ алынъ пек агъыр оладжакъ. Аранъызда йымшакъ ве пек дуйгъулы олгъан акъайлар яман козьлеринен агъасына, севимли апайына ве сагъ къалгъан балаларына бакъаджакълар. Олар озь балаларынынъ беденини ашайджакълар, амма бир кесек биле кимсеге бермейджеклер, чюнки къамачав ичюн онынъ ич бир шейи къалмайджакъ. Эписи яшагъан ерлеринъде душманынънынъ къамачавы ве сенинъ алынъ пек агъыр оладжакъ. Эм де аранъызда назик ве тербиели олгъан апайлар шуны япаджакълар. Назиклиги ве тербиеси ичюн олар аягъынен ерге басмагъан биле, энди исе севимли акъайына, огълуна ве къызына, аякъларынынъ арасындан чыкъкъан эшке ве озь тапкъан уфакъ баласына яман козьлеринен бакъаджакълар. Олар, эр шейнинъ ёкъсузлыгъында, оны гизли ашамагъа ниетленеджеклер, чюнки яшагъан ерлеринъде душманынънынъ къамачавы ве сенинъ алынъ пек агъыр оладжакъ. Эгер бу китапта язылгъан бу Къануннынъ эписи сёзлерини тутып беджермесенъ ве Алланъ олгъан РАББИнинъ шуретли ве къоркъунчлы Адындан къоркъмасанъ, РАББИ сени ве эвлятларынъны олмайджакъ беляларнен, буюк ве узагъан беляларнен, къоркъунчлы ве кечмеген хасталыкъларнен ураджакъ. РАББИ башынъа сен къоркъкъан эписи Мысыр хасталыкъларыны тюшюреджек, ве олар санъа япышаджакълар. Бундан гъайры, сен гъайып олмагъандже, РАББИ башынъа бу Къанун Китабында язылмагъан эр бир хасталыкъны ве эр бир беляны тюшюреджек. Сизлер кок йылдызлары киби чокъ олгъан олсанъыз да, аз сайыда къаладжакъсынъыз, чюнки сен Алланъ олгъан РАББИни динълемегенсинъ. Сизге яхшылыкъ япкъанда ве сизни чокълаштыргъанда, РАББИ пек севинген эди. Сизни ёкъ эткенде ве сизни къыргъанда да ойле пек севинеджек. Саип олмакъ ичюн кетеяткъан топракътан сен чекип чыкъарыладжакъсынъ. РАББИ сени эписи халкълар арасында, ер юзюнинъ бир четинден башкъа четинедже даркъатаджакъ. Анда сен башкъа, санъа ве деделеринъе белли олмагъан аллаларгъа, агъачтан ве таштан япылгъан аллаларгъа хызмет этеджексинъ. Лякин бу миллетлер арасында сен раатлыкъ тапалмайджакъсынъ, раат-раат басмагъа ер де тапалмайджакъсынъ. Анда РАББИ санъа теляшлы юрек, зайыфлашкъан козьлер ве умютсиз рух береджек. Эр вакъыт озь яшайышынъны тюшюнип къасеветленеджексинъ, гедже-куньдюз къоркъудан къалтырайджакъсынъ ве ярынки кунюнъде эмин олмайджакъсынъ. Саба: «Ах, тездже акъшам кельгейди!» — дейджексинъ, акъшам: «Ах, тездже саба ачылгъайды!» — дейджексинъ, чюнки козьлеринъ къоркъунчлы шейлер кореджеклер ве юрегинъни къоркъу къаплап аладжакъ. Сонъ РАББИ сени, «бир даа бу ёлны корьмезсинъ», деген ёлнен гемилер устюнде Мысыргъа къайтараджакъ. Анда душманларынъа къуллукъкъа сатылырсыз, лякин сизни кимсе сатын алмаз. Мына РАББИ Мусагъа буюргъан васиетнинъ сёзлери. Муса оны Исраиль огъулларына Моав топрагъында бермек керек эди. Бу васиет, Хорев еринде берген васиеттен башкъа эди. Муса эписи исраиллилерни чагъырып, оларгъа бойле деди: — Мысыр топрагъында фыравуннен, къулларынен ве бутюн топрагъынен РАББИ козюнъиз огюнде нелер япкъаныны корьдинъиз. Буюк джезаларны, буюк бельгилерни ве аджайип шейлерни озь козьлеринъизнен корьдинъиз. Лякин бу куньгедже РАББИ сизлерге анълагъан акъыл, корьген козь ве эшиткен къулакъ бермеди. Къыркъ йыл девамында мен сизни алып, сахра бою юрдим. Устюнъиздеки урба ипранмады, аякъларынъыздаки аякъкъап тешильмеди. Мен — Алланъыз олгъан РАББИ олгъанымны бильмек ичюн, пите ашамадынъыз, шарап ве башкъа ички ичмединъиз. Бу ерге келип чыкъкъанымызнен, къаршымызгъа дженк этмек ичюн, Хешбон падишасы Сихон ве Башан падишасы Ог чыкътылар, лякин биз оларны енъдик. Сонъ биз оларнынъ топракъларыны алып, мульк оларакъ рубенлилерге, гъадлыларгъа ве Менашше къабилесининъ ярысына бердик. Шунынъ ичюн, бу васиетнинъ сёзлерини тутунъыз ве оларны беджеринъиз. Сонъ эписи япкъан ишлеринъиз онъундан келеджек. Бугунь сиз эпинъиз Алланъыз олгъан РАББИнинъ огюнде турасынъыз — башлыкъларынъыз, къабилелеринъиз, акъсакъалларынъыз, реберлеринъиз, эписи исраилли акъайлар, уфакъ балаларынъыз, апайларынъыз, ордунъызда ят халкълардан олгъанлар: одун парлагъанлар ве сув ташыгъанлар. Бугунь сиз Алланъыз олгъан РАББИнинъ санъа береяткъан васиетини ве Онынъ антыны аласынъыз. Бугунь О, буны тасдыкълай: сиз — Онынъ халкъысыз, О исе — сизинъ Алланъыз. О, шу акъкъында сизге сёз берген, шу акъкъында баба-деделеринъизге Ибраим, Исхакъ ве Якъупкъа ант эткен эди. Бу васиетни ве Меним антымны Мен тек сизлерге дегиль, мында Алламыз олгъан РАББИнинъ огюнде бугунь бизнен тургъан адамларгъа, эм де бугунь мында бизнен олмагъанларгъа берем. Мысырда насыл яшагъанымызны ве ёлда расткельген миллетлерден насыл кечкенимизни билесинъиз. Оларнынъ писликлерини ве оларда олгъан агъач ве таштан, кумюш ве алтындан япылгъан путларыны корьдинъиз. Сакъынынъыз, аранъызда ич бир акъай ве апай, сой ве къабиле бугунь Алламыз олгъан РАББИден айланып, шу миллетлернинъ пешинден кетип, оларнынъ аллаларына хызмет этмесин. Сакъынынъыз, аранъызда зеэрли ве аджджы махсулны осьтюрген тамыр олмасын. Шу адам бу антнынъ сёзлерини эшитип, юрегинде озюне огъурлар тилеп: «Юрегимде инатлыкънен яшасам да, эписи бир манъа селяметлик олур», — айтса, шу шей къабаатлынен берабер къабаатсызны да ёкъ этер. РАББИ оны багъышламагъа истемез, онъа къаршы РАББИнинъ гъазабы ве куньджюлиги янаджакъ. Бу китапта язылгъан эписи къаргъышлар башына тюшип, РАББИ онынъ адыны ер юзюнден силип ташлар. Бу Къанун Китабында язылгъан васиетнинъ къаргъышларына коре оны ёкъ этмек ичюн, РАББИ оны Исраиль къабилелерининъ эписинден айыраджакъ. Сизден сонъ кельген несиллер, сенден сонъ догъгъан эвлятларынъыз ве узакъ мемлекеттен кельген ябанджылар, топракънынъ беляларыны ве РАББИ онъа ёллагъан хасталыкъларны корип, айтарлар: «Кукюрт ве туз… Бутюн топракъ яна… Устюне бир шей сачылмай, топракъ бир шей осьтюрмей… Онда бир шей осьмей, бир от да осьмей. Содом, Гомора, Адма ве Цевоим шеэрлерине ошай. РАББИ оларны гъазабында ве афакъанында йыкъып ёкъ эткендир». Сонъ эписи миллетлер бойле деп сорарлар: «Бу топракъкъа РАББИ не ичюн бойле япкъандыр? Онынъ буюк чыкъкъан афакъаны не ичюндир?» Джевабы да бойле олур: «Баба-деделерининъ Алласы олгъан РАББИ оларны Мысыр топрагъындан чыкъаргъан вакъытта, РАББИ оларгъа васиет берген, олар исе оны къалдыргъанлар. Олар кетип, башкъа аллаларгъа, белли олмагъан ве РАББИ разылыкъ бермеген аллаларгъа хызмет ве ибадет этип башлагъанлар. Бунынъ ичюн РАББИнинъ афакъаны бу топракъкъа къаршы къайнагъан, ве О, бу китапта язылгъан эписи къаргъышларны башларына тюшюрген. Бугунь белли олгъаны киби, РАББИ гъазапланып, афакъанланып ве пек океленип, бу халкъны шу топракътан чыкъаргъан, башкъа топракъкъа алып къувгъан». Эр гизли шейни бильмеге — Алламыз олгъан РАББИнинъ ишидир, ачыкъ олгъан шейлер исе — бизге ве эвлятларымызгъа берильгендир. Бизлер бу Къануннынъ сёзлерини эбедиен беджермек керекмиз. Мен санъа айткъан эписи бу сёзлер — багъышлавлар ве къаргъышлар — башынъа тюшеджек вакъытта, сен олар акъкъында, Алланъыз олгъан РАББИ сизни къувгъан миллетлер арасында тюшюнеджексинъ. Мен санъа бугунь буюргъаным киби, эгер сен ве эвлятларынъ Алланъ олгъан РАББИге къайтып, джан-юректен Оны динълесенъ, Алланъ олгъан РАББИ сени эсирликтен къуртараджакъ ве санъа мерамет эйлейджек. Алланъ олгъан РАББИ сени даркъаткъан эписи халкълар ичинден сени кене топлайджакъ. Сен ернинъ о бир четинедже дагъылгъан олсанъ биле, Алланъ олгъан РАББИ андан да сени джыяр, андан да алыр. Сонъ Алланъ олгъан РАББИ сени деделеринъ саип олгъан топракъкъа кетиреджек, ве сен онынъ саиби оладжакъсынъ. РАББИ санъа яхшылыкълар япып, сени деделеринъден зияде чокълаштыраджакъ. Алланъ олгъан РАББИ сенинъ ве эвлятларынънынъ юреклерини сюннет этеджек, ве сен Алланъ олгъан РАББИни джан-юректен севеджексинъ ве узун вакъыт яшайджакъсынъ. Сонъ Алланъ олгъан РАББИ бу къаргъышларнынъ эписини душманларынънынъ, сени къувалагъанларнынъ ве кореджек козьлери олмагъанларнынъ башларына тюшюреджек. Сен исе РАББИге къайтып, Оны динълейджексинъ ве мен бугунь санъа буюргъан эписи эмирлерни беджереджексинъ. Алланъ олгъан РАББИ эр бир туткъан ишинъде бол-берекет береджек, эвлятларынъны, туварларынънынъ несилини ве топрагъынънынъ махсулларыны берекетли этеджек. РАББИ деделеринъ акъкъында къувангъан киби, кене къуванчнен санъа яхшылыкъ япаджакъ. Амма сен Алланъ олгъан РАББИни динълемек ве бу Къанун Китабында язылгъан эмирлерни ве низамнамелерни тутмакъ, Алланъ олгъан РАББИге джан-юректен къайтмакъ керексинъ. Мен санъа бугунь буюргъан Къанун сен ичюн пек агъыр ве иришильмейджек дегиль. О коклерде дегиль. Олмаса, «Биз къанунны эшитейик ве беджерейик деп, ким коклерге чыкъып, оны бизге кетиреджек?» — айтып олур. О, денъизнинъ о бир тарафында да дегиль. Олмаса, «Биз къанунны эшитейик ве беджерейик деп, ким денъизнинъ о бир тарафына барып, оны бизге кетиреджек?» — айтып олур. Амма бу шей санъа пек якъындыр. О, агъзынъда ве юрегинъдедир. Сен оны беджерип олурсынъ! Мына мен бугунь сенинъ огюнъе яшайыш ве яхшылыкъ, олюм ве яманлыкъ къойдым. Мен сизге бугунь буюргъан шей будыр: Алланъ олгъан РАББИни севмек, Онынъ ёлларындан юрмек ве Онынъ эмирлерини, низамнамелерини ве къарарларыны тутмакъ. О заман яшайджакъсынъ, чокълашаджакъсынъ ве саип олмакъ ичюн кетеяткъан топрагъынъда Алланъ олгъан РАББИ санъа берекет береджек. Лякин эгер юрегинъ четке айланып, РАББИнинъ сесини динълемесе, ёлдан урулса ве башкъа аллаларгъа хызмет этип табынса, мен бугунь сизге ачыкъ айтам: сиз мытлакъа гъайып оладжакъсынъыз, Иордан озенини кечип саип олмакъ ичюн кетеяткъан топрагъынъызда чокъ яшамайджакъсынъыз. Коклер ве ер юзю бизге шаат олсунлар: мен сенинъ огюнъде яшайыш ве олюм, багъышлавлар ве къаргъышларны къойдым. Яшайышны сайлап ал, ве сен эвлядынънен яшарсынъ. Алланъ олгъан РАББИни сев, Оны динъле, Онъа япыш. О, санъа яшайыш ве узун куньлерни, Ибраим, Исхакъ ве Якъуп деделеринъе бермеге ант эткен топракъта яшамагъа имкяныны бере. Муса бутюн Исраильге бойле сёзлер айтып битирген сонъ, оларгъа шай деди: — Мен энди 120 яшындам, сизге ёлбашчылыкъ башкъа этип оламайым. РАББИ манъа: «Сен Иорданнынъ башкъа тарафына кечмейджексинъ», — деди. Алланъ олгъан РАББИ огюнъден кечип, эписи огюнъдеки миллетлерни ёкъ этеджек, ве сен топрагъынынъ саиби оладжакъсынъ. РАББИ айткъаны киби, Ехошуа да сенинъ огюнъде кечеджек. РАББИ аморлы падишалары Сихонны ве Огны ёкъ эткен. Оларгъа ве топракъларына не япкъан олса, бу миллетлерге де ойле япаджакъ. РАББИ оларны къолунъызгъа береджек, сиз исе мен сизге эписи буюргъан эмирлериме коре япмакъ керексинъиз. Къуветли ве джесаретли олунъыз, олардан къоркъманъыз ве чекинменъиз, чюнки сизнен Алланъ олгъан РАББИ кетеята. О, сизни къалдырмайджакъ ве ташламайджакъ. Сонъ Муса Ехошуаны чагъырып, бутюн Исраильнинъ огюнде онъа шай деди: — Къуветли ве джесаретли ол. Сен бу халкънен, РАББИ деделеринъе бермеге ант эткен топракъкъа кирип, оны оларгъа пайлаштыраджакъсынъ. Огюнъден кетеяткъан РАББИ сеннен оладжакъ. О сени къалдырмайджакъ ве ташламайджакъ. Къоркъма ве дешет тюбюне къалма. Муса бу Къанунны язды ве оны РАББИнинъ Васиет Сандыгъыны ташыгъан, Левий къабилесинден олгъан руханийлерге ве Исраильнинъ эписи акъсакъалларына берди. Муса оларгъа бойле эмир этти: — Единджи йылынынъ сонъунда, борджларны багъышлав йылында, Чалашлар Байрамында, бутюн Исраиль Алласы олгъан РАББИ сайлагъан ерге, Онынъ огюне кельгенинен, бу Къанунны, оны эписи эшитсин деп, бутюн Исраильнинъ огюнде окъу. Халкъны — акъайларны, апайларны ве балаларны, ве аранъызда яшагъан ят халкълардан олгъанларны топла. Олар динълесин ве огренсинлер, Алланъыз олгъан РАББИден къоркъсунлар ве бу Къануннынъ эписи сёзлерини тутып беджерсинлер. Бу Къанунны бильмеген балалары да эшитирлер ве Иорданны кечип саип олмакъ ичюн кетеяткъан топрагъынъызда бутюн яшагъан вакътынъызда Алланъыз олгъан РАББИден къоркъмагъа огренирлер. Сонъ РАББИ Мусагъа: — Мына, олюм кунюнъ якъынлаша. Ехошуаны чагъыр, Корюшюв Чадырында турунъыз. Мен онъа эмир берейим, — деди. Муса ве Ехошуа келип, Корюшюв Чадырында турдылар. РАББИ Чадырда булут дирегинде пейда олды. Булут диреги Чадырнынъ кириши янында турды. Сонъ РАББИ Мусагъа: — Мына тезден сен баба-деделеринъе къошуладжакъсынъ, — деди. — Бу халкъ, ороспу киби олып, кетеяткъан топракъларында эджнебий аллаларнынъ пешинден бараджакъ. Олар Мени къалдыраджакълар ве Мен оларгъа берген васиетимни бозаджакълар. О куню Меним гъазабым оларгъа къаршы къызаджакъ, ве Мен оларны къалдыраджагъым. Бетимни олардан сакълайджагъым, ве олар ютуладжакълар. Башларына пек чокъ беля ве къаза тюшер, ве о куню олар: «Керчектен де, бу белялар башымызгъа тюшкенлернинъ себеби — арамызда Алла олмагъаныдыр!» — дерлер. Мен о вакъыт мытлакъа бетимни олардан сакълайджагъым, чюнки оларнынъ башкъа аллаларгъа чевирильгени пек яман оладжакъ. Энди бу йырны язып ал ве Исраиль огъулларына огрет. Оларгъа къаршы шаатлыгъым олсун деп, оны агъызларына къой. Мен баба-деделерине ант эткеним киби, оларны сютнен бал акъкъан топракъкъа кирсетеджегим. Олар тойып ашагъан сонъ, семиз оладжакълар, башкъа аллаларгъа айланып, оларгъа хызмет этеджеклер. Олар Мени терк этеджеклер ве васиетимни бозаджакълар. Сонъ, оларнынъ башларына чокъ беляларнен къазалар тюшкенинен, бу тюркю оларгъа къаршы шаатлыкъ олур, эвлятлары оны унутмайджакълар. Мен деделерине ант эткен топракъкъа оларны кирсетмезден эвель, оларнынъ бугуньки ниетлерини билем. О куню Муса бу йырны язып алды ве оны эписи исраиллилерге огретти. Нун огълу Ехошуагъа РАББИ: — Къуветли ве джесаретли ол. Сен Исраиль огъулларыны Мен оларгъа ант эткен топракъкъа кирсетеджексинъ. Мен сеннен олурым, — деп буюрды. Муса бу Къанунны бутюнлей китапкъа язып алгъан сонъ, РАББИнинъ Васиет Сандыгъыны ташыгъан левийлилерге шай эмир берди: — Бу Къанун Китабыны алып, оны Алланъыз олгъан РАББИнинъ Васиет Сандыгъынынъ янына къоюнъыз. О, анда сизге шаатлыкъ олур. Сиз исьянкяр ве инат олгъанынъызны билем. Мына шимди, мен даа сагъ олгъанымда, сиз РАББИнинъ огюнде исьянджылыгъынъызны косьтересинъиз, я мен ольген сонъ даа бетер олмазсынъызмы? Манъа эписи къабилелеринъизнинъ акъсакъалларыны ве эписи реберлеринъизни топланъыз. Мен оларгъа бу сёзлерни айтарым ве оларгъа къаршы коклерни ве ер юзюни шаатлыкъкъа чагъырырым. Билем ки, мен ольгенимден сонъ, сиз бозулып, мен сизге буюргъан ёлдан уруладжакъсынъыз. Сонъунда кельген куньлерде башынъызгъа яманлыкъ олур, чюнки сиз РАББИнинъ козю огюнде яманлыкъ япып, сизинъ арекетлеринъизнен Оны ачувлатаджакъсынъыз. Сонъ Муса бу йырнынъ эписи сёзлерини, исраиллилернинъ бутюн джемааты эшитсин деп, айтты: — Къулакъ асынъыз, коклер, мен айтаджагъым, динъле, ер юзю, агъзымдан чыкъаджакъ лафларны. Сагъанакъ киби огреткеним ягъар, чыкъ киби лафым тюшер, ягъмур киби янъы откъа ислер, ягъмурчыкъ киби ешилликке олур. Мен РАББИнинъ Адыны шуретлейджегим; сиз де Алламызнынъ улулыгъыны танынъыз! О — Къаядыр! Япкъанлары къусурсыз, ёллары адалетлидир. О — ишанчлы Алла, Онда акъикъатсызлыкъ ёкъ, О догъру ве инсафлыдыр! Олар Онъа къаршы ахлякъсыз арекет этти; Онынъ балалары киби дегиль, олар къусур олды, бозукъ ве яланджы несильдир. РАББИнъизге бойле къайтарасызмы, ахмакъ ве акъылсыз халкъ? О — сенинъ Бабанъ дегильми? Сени яраткъан, ясагъан ве асыл эткендир! Къадимий заманларны акъылынъа кетир, эвельки несиллернинъ йыллары акъкъында тюшюн. Бабанъдан сора, о санъа айтар, къартларынъыздан сора, олар санъа анълатырлар. Юдже Алла миллетлерге мульк бергенде ве адамларны больгенде, О, Алланынъ огъулларынынъ сайысына коре халкъларгъа сынъырлар къойгъан. РАББИнинъ пайы Онынъ халкъы олды, Якъуп — Онынъ шахсий мулькюдир. О, оны бош сахрада, кийик увулдагъан чёльде тапкъан. Оны къорчалап, акъыл берген, козь бебеги киби оны сакълагъан. Озь ювасыны къыбырдаткъан, балаларынынъ устюнден къалтырап учкъан къартал киби, О, къанатларыны керип, оны алгъан, къанатлары устюнде ташыгъан эди. Ялынъыз РАББИ онъа ёлбашчылыкъ этти, эджнебий алла онен ёкъ эди. О, оны ер юзюнинъ тёпелерине котерген, тарлаларнынъ берекетинен тойдургъан. О, онъа ташлардан — балны, чакъмакъташтан — зейтюн ягъыны ашкъа берген, эм де тувардан иримчикни, къой-эчкилерден сютни, къозуларнынъ, Башан еринден къочкъарларнынъ ве текелернинъ ягъыны, ве энъ яхшы богъдайны берген. Юзюм къаныны, шарапны сен иче эдинъ. Ешурун семиз олгъан ве тепе башлагъан. Семиз олгъансынъ, шишманлангъансынъ, толушкъансынъ! Сонъ оны яраткъан Алланы къалдыргъан, озь къуртулыш Къаясындан игренген. Олар Алланы эджнебий аллаларынен ачувландыргъан, озь писликлеринен Оны гъазапландыргъан. Озь къурбанларыны Аллагъа чалмайып, шейтанларгъа, оларгъа белли олмагъан, янъы кельген, деделерининъ хаберлери олмагъан аллаларгъа чалгъанлар. Сени дюньягъа кетирген Къаяны унуткъансынъ, сени дертнен догъгъан Алланы акъылынъдан чыкъаргъансынъ. Буны корьген РАББИ олардан игренген, чюнки огъуллары ве къызлары Оны гъазапландыргъан. «Бетимни олардан гизлерим, — деди О. — Сонъ аллары не оладжакъ бакъарым. Олар — бозукъ несиль, садыкъ олмагъан балалардыр. Олар Мен танымагъан аллаларынен Мени куньджю эткен, бош путларынен Мени ачувландыргъанлар. Мен де олар танымагъан халкънен оларны куньджю этеджегим, ахмакъ бир миллетнен ачувландыраджагъым. Меним гъазабым атеш алевлендирди, онынъ янгъаны олюлернинъ дюньясына ете, о, ер юзюни ве берекетини якъып юта, дагъларнынъ этеклерини якъа. Башларына чокъ яманлыкълар тюшюреджегим, эписи окъларымны оларгъа атаджагъым. Ачлыкъ оларны бошатыр, веба оларны ашар, аджджы тишлемелер келир. Оларгъа къаршы кийик айванларны, тозда сюйрекленген зеэр махлюкъларны ёлларым. Тышарыда акъайларны къылыч урар, ичериде айны шу шейни дешет япар: йигитлерни ве къызларны, бебейлерни, чал къартларны гъайып этер. Айтмагъа истер эдим: “Оларны парчалайджагъым, адамлар оларны ич бир вакъыт хатырламайджакълар”. Амма душманларынынъ ачувы ичюн шуны япмам. Ёкъса, душманлары буны янълыш анълап, айтар: “Бизим къудретимиз улу, РАББИнинъ иши дегильдир бу!”» Олар — акъылыны джойгъан миллет, араларында анълайыш ёкъ. Ах, акъыллы олып, олар буны анълап бильгейди, оларнен не оладжагъыны анълагъайды! Эгер оларнынъ Къаясы оларны сатмагъан олса, РАББИ оларны душманларынынъ къолуна бермеген олса, бир адам бинъ адамны къувалап олур эдими? Эки адам он бинъ адамны къувып олур эдими? Оларнынъ къаясы бизим Къаямыз киби дегиль. Душманларымыз биле буны анълайлар. Оларнынъ юзюм пытакълары — Содом чубугъындан, юзюми — Гоморанынъ тарлаларындандыр. Юзюм данелери зеэр тёкелер, салкъымлары аджджы оть шырасы кибидир. Шарабы — аждерхаларнынъ зеэри, йыланларнынъ ольдюриджи зеэридир. РАББИ шай айта: «Мен буны сакъламадыммы? Озь анбарларымда килитлемедимми? Аякълары тайгъанда, Мен акътыман ве интикъам алырым. Беля-къаза куню якъындыр, азырландырылгъан шейлер оларгъа ашыкъып келелер». Лякин РАББИ Озь халкъыны акълайджакъ. Къолларында такъат къалмайджакъ вакътында, не къул, не азат къалмайджагъыны корьгенде, Озь къулларына мерамет этеджек. О айтар: «Къайда аллалары, олар сыгъынакъ къыдыргъан къаялары? Оларнынъ къурбан ягъларыны ким ашагъан, шарап бахшышларыны ким ичкен? Олар турсунлар да, сизге ярдым этсинлер, сиз ичюн орьтю олсунлар! Энди корюнъиз: Керчектен де, Мен — Одыр! Менден гъайры алла ёкъ! Мен ольдюрем, Мен де яшайыш берем, Мен урам, Мен де тедавийлейим. Меним къолумдан кимсе къуртарып оламаз. Емин этип, къолумны кокке тараф котерем ве айтам: Мен, Эбедий, Озюмнен ант этем: парылдагъан къылычымны къайрарым, суд этип, къолум оны тутар, душманларымнынъ акътыманыны алырым, Мени кореджек козьлери олмагъанларны джезаларым. Окъларымны къангъа бояларым, къылычым беденлерни ашар, ольдюрильген ве эсирге тюшкенлернинъ къаныны ичер, душман башлыкъларынынъ башларына тояр». Эй, халкълар! Алланынъ халкъынен берабер къуванынъыз! О, къулларынынъ къаны ичюн акътыманыны ве Озь душманларынынъ интикъамыны алыр, Озь топрагъы ве халкъы ичюн одеме этер. Бойледже, Муса Нуннынъ огълу Ехошуанен берабер келип, бу йырнынъ эписи сёзлерини халкъкъа айттылар. Бу сёзлернинъ эписини бутюн Исраильге айтып битирген сонъ, Муса оларгъа: — Мен сизге бугунь айткъан бу сёзлерни акъылларынъызда тутунъыз, бу Къанун сёзлерининъ эписини тутып беджермеге балаларынъызгъа эмир этинъиз. Бу сёзлер сиз ичюн бош лаф дегиль, олар — сизинъ яшайышынъыздыр. Иорданны кечип саип олмакъ ичюн кетеяткъан топракъта оларнынъ ярдымынен чокъ вакъыт яшарсынъыз, — деди. О куню де РАББИ Мусагъа бойле деди: — Аварим дагъларында, Ерихоннынъ къаршысында Моавда ерлешкен Нево дагъына котериль ве Мен Исраиль огъулларына мульк оларакъ береджек Ханаан топрагъына бакъ. Хор дагъында ольген ве баба-деделерине къошулгъан агъанъ Харун киби, сен де котериледжек дагънынъ устюнде оледжексинъ ве баба-деделеринъе къошуладжакъсынъ. Сиз Цин сахрасында, Мериват-Къадеш сувлары янында Исраиль огъулларынынъ огюнде Манъа къаршы имансыз арекет эттинъиз, оларнынъ арасында Меним мукъаддеслигимни къорчаламадынъыз. Огюнъде олгъан топракъны кореджексинъ, амма Мен Исраиль огъулларына береджек бу топракъкъа кирмейджексинъ. Ольмезден эвель, Алланынъ адамы Муса Исраиль огъулларына багъышлавлар тилеп, шай деди: — РАББИ Синайдан кельди, Сеир дагъларында ачылды, Паран дагълы топрагъындан нурнен пейда олды, азизлернинъ ордуларынен кельди, онъ къолунда Къанун атеши бар эди. О, халкъыны керчектен севе. Эписи азизлер Сенинъ къолунъда, олар аякъларынъда топлашалар, айткъанларынъа къулакъ асалар. Муса бизге Къанунны буюрды, о — Якъуп джемаатынынъ мирасыдыр. Халкънынъ башлыкълары къабилелернен берабер топлашкъанда, о, Ешуруннынъ падишасы эди. Яшасын Рубен ве ольмесин, лякин акъайлары аз сайылы олсун. Ехуда къабилесине буны айтты: — Я РАББИ, Ехуданынъ сесини эшит, оны халкъына кетир. Озюни Озь къолларынен къорчалай; онъа душманларына къаршы ярдымджы ол. Левий къабилесине шай деди: — Тум ве Ур алетлери сенинъ инсафлы адамынъдадыр. Сен оны Масса еринде сынадынъ, Мерива сувлары янында онен давалаштынъ. О, ана-бабасы акъкъында бойле деди: «Мен оларны бакъмадым». О, агъа-къардашларыны танымагъан, озь балаларыны бильмеген, лякин о, Сенинъ сёзлеринъни сакълагъан, васиетинъни къорчалагъан. Олар Якъупны къарарларына огретирлер, Исраильни — Сенинъ Къанунынъа. Олар огюнъде къокъулы отларны якъарлар, къурбан еринъе айванларны бутюнлей къоярлар. РАББИ, онынъ къудрети огъурлы олсун, туткъан ишлеринден разы ол. Онъа къаршы тургъанларны ве оны кореджек козьлери олмагъанларны, аякъ устюнде турып оламасынлар деп, аякъларындан ур. Биньямин къабилесине шай деди: — РАББИнинъ севгилиси янында хавфсыз яшар. РАББИ оны эр кунь сакълай; Биньямин Онынъ омузлары ортасында раат отура. Юсуф къабилесине шай деди: — РАББИ онынъ топрагъына коклернинъ, чыкъларнынъ ве ашагъыда акъкъан сувларнынъ энъ яхшы берекетини берсин, кунеште оськен ве айлар кетирген энъ яхшы махсулларны, къадимий дагъларнынъ энъ яхшысыны ве эски байырларнынъ энъ яхшысыны, топракънынъ энъ яхшысыны ве онынъ боллугъыны берсин. Тикенли чалыда Булунгъаннынъ разылыгъы Юсуфнынъ башына, агъа-къардашларындан сайлангъан бирисининъ манълайына олсун. Онынъ биринджи догъгъан бугъасы — онынъ сайгъысы, бойнузлары — кийик бугъанынъ бойнузлары киби, оларнен о, ернинъ башкъа четинедже олгъан халкъларны тюртеджек. Бу — Эфраимнинъ он бинълери ве Менашшенинъ бинълеридир. Зевулун къабилесине шай деди: — Къуван, Зевулун, эвинъден чыкъкъанынъда, ве сен, Йиссакъар, — озь чадырларынъда. Олар халкъларны дагъгъа тараф чагъырырлар, анда догъру къурбанларны чаларлар. Олар денъизнинъ боллугъынен ве къумда сакълы хазинелернен кейфленирлер. Гъад къабилесине шай деди: — Гъаднынъ топракъларыны кенълештирген адам бахтлы олсун! О, арслан киби яшай, къолны ве башны парчалай. О, озюне ернинъ биринджисини сайлап алды, анда оны башлыкънынъ пайы бекледи. О, халкънынъ башлыкъларынен кельди, РАББИнинъ догъру истегини ве Исраильге берильген къарарларыны беджерди. Дан къабилесине шай деди: — Дан — арслан яврусыдыр, Башан еринден секирип тюше. Нафталий къабилесине шай деди: — Нафталийнен РАББИнинъ бол разылыгъы ве Онынъ номай берекети. О, денъизнинъ ве дженюптеки топракънынъ саиби. Ашер къабилесине шай деди: — Огъуллардан энъ бахтлы — Ашердир. онен агъа-къардашларынынъ разылыгъы олсун, аягъыны зейтюн ягъына батырсын. Къапуларынъдаки мандаллары — демир ве бакъырдандыр, къудретинъ куньлеринъе тенъ оладжакъ. Ешуруннынъ Алласына ошагъан ёкъ! О, коклер устюнден санъа ярдымгъа Озь Шуретинде булутлар устюнде келе. Эбедий Алла — сени сакълагъан ердир, сени эбедиен къудрети къорчалай. О, душманларынъны огюнъден къувалай ве: «Ёкъ эт!» — айта. Исраиль хавфсыз яшай, Якъуп янъгъызлыкъта ашлыкъ ве шарапкъа толу топрагъында тура, ве коклерден онъа чыкълар тюшелер. Исраиль, сен не де бахтлысынъ! Санъа ошагъан ким бар? РАББИ къуртаргъан халкъсынъ! О — сени къорчалагъан къалкъанынъдыр ве шуретинънинъ къылычыдыр. Огюнъде душманларынъ ялтакъланалар, сен исе оларнынъ ибадет тёпелерини аякъларынънен басасынъ. Сонъ Муса Моав тюзлюгинден Нево дагъына, Ерихоннынъ къаршысында олгъан Фисганынъ тёпесине котерильди. Анда РАББИ онъа Гилад ерини, Дангъадже олгъан топракъны косьтерди. Нафталийнинъ оладжакъ топрагъыны, Менашше ве Эфраимнинъ топрагъыны, тап гъарбий денъизгедже баргъан бутюн Ехуданынъ топрагъыны, Негевни ве Ерихон (Пальмалар шеэри) вадийининъ тюзлюгини, тап Цоар шеэринедже олгъан топракъны. Сонъ РАББИ онъа: — Мен Ибраим, Исхакъ ве Якъупкъа: «Оны несиллеринъизге берерим», деп ант эткен топракъ мына. Мен санъа оны козьлеринънен корьмеге разылыкъ берерим, лякин о топракъкъа сен кирмезсинъ, — деди. Сонъ РАББИ айткъаны киби, РАББИнинъ къулу Муса Моав еринде ольди. О, оны вадийде, Моав еринде, Бет-Пеорнынъ къаршысында дефн этти, лякин аля бу кунь онынъ къабри къайда олгъаныны кимсе бильмей. Муса ольгенде 120 яшында эди, лякин онынъ козьлери зайыфлашмагъан, бедени де такъаттан кесильмеген эди. Исраиль огъуллары Моав тюзлюгинде 30 кунь девамында Мусанынъ артындан агъладылар. Сонъ Мусанынъ артындан агълап яныкълангъан матем куньлери битти. Нун огълу Ехошуа икмет рухуна толгъан, чюнки Муса онынъ устюне къолларыны къойгъан эди. Исраиллилер онынъ сесини динълей ве, РАББИ Мусагъа эмир эткени киби, ойле де яптылар. О вакъыттан сонъ Исраильде РАББИни юзьме-юзь бильген Муса киби пейгъамбер бир даа олмады. Муса, РАББИнинъ ёллагъанына бойсунып, Мысыр топрагъында фыравунгъа, къулларына ве бутюн топрагъына къаршы аджайип шейлерни япкъан ве бельгилерни косьтерген эди. Буюк къудретнен ве къоркъунчлы ишлернен Муса буларны бутюн Исраильнинъ козю огюнде япкъан эди. РАББИнинъ къулу Муса кечинген сонъ, РАББИ Мусанынъ ярдымджысына Нун огълу Ехошуагъа бойле деди: — Къулум Муса кечинди. Шимди тур да, бу Иордан озенининъ башкъа тарафына, Мен Исраиль халкъына береджек топракъкъа бутюн халкънен берабер кеч. Мусагъа айткъаным киби, сизге аягъынъыз баскъан эр ерни береджегим. Сизинъ сынъырларынъыз сахрадан ве Ливандан башлап, буюк Фират дерьясынадже — хитлилернинъ бутюн топракълары — ве гъарпта яткъан буюк денъизге къадар оладжакъ. Бутюн омрюнъиз девамында сизге къаршы кимсе турып оламайджакъ. Мен Мусанен олгъаным дайын, сеннен оладжагъым. Сенден айырылмам ве сени ташламам. Къуветли ве джесаретли ол. Халкънынъ деделерине емин эткеним киби, бу топракъны оларгъа мульк оларакъ береджексинъ. Тек къуветли ве артыкъ джесаретли ол, къулум Муса санъа буюргъан бутюн Къанунны тут ве беджер. Къанундан не солгъа, не сагъгъа урулма, ве эписи туткъан ишлеринъ онъундан келир. Бу Теврат китабынынъ сёзлери даима агъзынъда олсун. Бу китапны гедже-куньдюз огрен ве анда язылгъаннынъ эписини тыпкъы-тыпкъына беджер. Сонъ ишлеринъ онъундан келир, ве эр ишке акъылнен янашарсынъ. Мен санъа эмир этем: къуветли ве джесаретли ол, къоркъма, отюнъ патламасын. Къайда бармасанъ, Алланъ олгъан РАББИ сенинъ эр баргъан еринъде янынъда оладжакъ. Ехошуа халкъ башлыкъларына бойле буюрды: — Орду бою кечип, халкъкъа эмир этинъиз: «Озьлеринъизге ёллукъ аш азырланъыз. Учь кунь кечкен сонъ, Алланъыз олгъан РАББИ сизге мульк оларакъ береджек топракъны алмакъ ичюн, Иордан озенининъ башкъа тарафына кечеджексинъиз». Рубеннинъ ве Гъаднынъ къабилелерине ве Менашше къабилесининъ ярысына исе Ехошуа бойле деди: — РАББИнинъ къулу Муса сизге: «Алланъыз олгъан РАББИ сизни раат этип, сизге бу топракъны берди», — деп берген эмирини акъылынъызгъа кетиринъиз. Апайларынъыз, балаларынъыз ве айван сюрюлеринъиз Иорданнынъ бу тарафында олгъан топракъта, сизге Муса берген топракъта къалсынлар. Дженкке ярагъанлар эпинъиз исе силяланып, агъа-къардашларынъызнынъ огюне барынъыз. РАББИ оларны да, сизлер дайын, раат этмегендже, ве олар да Алланъыз олгъан РАББИ оларгъа берген топракъны мирас оларакъ алмагъандже, ярдым этинъиз. О заман РАББИнинъ къулу Муса сизге берген, Иордандан шаркъта яткъан асабалыкъ топрагъынъызгъа къайтып, онынъ саиплери олурсынъыз. Олар Ехошуагъа: — Эписи буюргъанларынъны япармыз. Къайда бизни ёлласанъ, анда барармыз, — деп джевап къайтардылар. — Мусаны динълегенимиз дайын, сени де динълейджекмиз. Алламыз олгъан РАББИ Мусанен олгъаны дайын, сеннен де олсун. Сенинъ эмиринъе бойсунмагъан, сен буюргъаннынъ эр бир сёзюни тутмагъан адам ольдюрилир. Тек къуветли ве джесаретли ол! Нун огълу Ехошуа Шиттимде ерлешкен ордудан топракъны гизлиден бакъып кельмеге эки акъайны ёллап, оларгъа: — Барып, бу топракъны ве Ерихон шеэрини козьден кечиринъиз, — деди. Олар ёлгъа чыкътылар. Рахав адлы ороспунынъ эвине келип, анда геджелемеге къалдылар. Ерихоннынъ падишасына: «Мына бу геджеси мында Исраиль огъулларындан насылдыр адамлар бизим топрагъымызны корьмек ичюн кельдилер», — деп етиштирдилер. Ерихон падишасы Рахавгъа бойле айтмакъ ичюн, адамларны ёллады: — Санъа келип, эвинъе кирген адамларны теслим эт. Олар бутюн бу топракъны корьмек ичюн кельдилер. Апай исе о эки адамны сакълагъан эди. О: — Керчек, бу адамлар манъа кельдилер, лякин олар къайдан олгъанларыны мен бильмедим. Акъшам къаранлыгъында шеэр къапуларыны къапатмакъ вакъты кельгенде, олар кеттилер. Акъайлар къайда кеткенлерини бильмейим. Тез къуваланъыз да, артларындан етерсиз, — деди. Озю исе оларны эвнинъ дамына чыкъаргъан ве анда джайылгъан кетен багъламлары арасында сакълагъан эди. Артларындан къувалагъанлар Иордан озенине кеткен ёл бою тап озеннинъ сай ерлеринедже къувдылар. Олар шеэрден чыкъкъанларынен, шеэр къапуларыны къапаттылар. Джасуслар юкъламагъа ятмаздан эвель, Рахав оларгъа эвнинъ дамына котерильди ве: — Бу топракъны РАББИ сизге бергенини билем. Сиз бизни пек къоркъуздынъыз ве бу топракъта эписи яшагъанларнынъ отьлери сизден патлады, — деди. — Сиз Мысырдан чыкъкъанда, РАББИ сизинъ огюнъизде Къызыл денъизнинъ сувларыны къуруткъаныны ве сиз Иорданнынъ башкъа тарафындаки Сихонны ве Огны, бу эки аморлы падишаларны ольдюрип, ёкъ эткенинъизни эшиттик. Буны эшиткенимизден сонъ, отьлеримиз патлады ве сизге къаршы турмакъ ичюн кимсе джесюрлик тапалмады. Алланъыз олгъан РАББИ — тёпедеки коклернинъ ве ашагъыдаки ер юзюнинъ Алласыдыр. Бойлеликнен, мен сизге мераметлик насыл япкъан олсам, сиз де бабамнынъ эвине бойле мераметлик япаджагъынъызда РАББИнинъ огюнде манъа емин этинъиз. Бабамнен анамны, агъаларымнен таталарымны ве оларнынъ эписи якъынларыны сагъ къалдыраджагъынъызда ве джанларымызны олюмден къуртараджагъынъызда сёз беринъиз. — Эгер сиз ольдюрильсенъиз, бизим джанларымыз гъайып олсунлар! — дедилер бу адамлар онъа. — Сиз бизим ишимизни ачмасанъыз, РАББИ топракъны бизге бергенде, биз санъа мераметлик этип, садыкъ олурмыз. Сонъ Рахав оларны пенджереден йип ярдымынен ашагъы тюшюрди. Онынъ эви шеэрнинъ диварында эди, ве Рахав дивар ичинде яшай эди. Оларгъа: — Артынъыздан къувалагъанлар сизни расткетирмесинлер деп, дагъгъа кетип, анда учь кунь сакъланып отурынъыз. Артынъыздан къувалагъанлар къайтып кельген сонъ, ёлунъызны девам этерсинъиз, — деди. О адамлар Рахавгъа: — Эгер сен биз айткъанымыз киби япмасанъ, сен бизни емин эттирген еминимизден азат олурмыз. Бу топракъкъа кельгенимизде, бизни ашагъы тюшюрген пенджереге къырмызы йип багъла. Ана-бабанъны, агъа-къардашларынъызны ве бабанънынъ бутюн сой-сопларыны эвинъе топла. Эгер бирев эвнинъ къапусындан чыкъса, озь олюминде озю къабаатлы олур, биз исе къабаатлы олмайджакъмыз. Сеннен берабер эвинъде олгъан адамларнынъ бириси ольдюрильсе исе, онынъ олюминде биз къабаатлы олурмыз. Лякин сен бу ишимизни ачсанъ, сен бизни емин эттирген емининъден бош олурмыз, — дедилер. — Яхшы, — деди Рахав, — айткъанынъыз киби олсун. О, оларны йиберди де, олар кетти. Рахав пенджересине къырмызы йип багълады. Джасуслар кетти ве дагъгъа барып чыкъып, артларындан къувалагъанлар къайтмагъандже, анда учь кунь олдылар. Артларындан къувалагъанлар оларны бутюн ёл бою къыдырдылар, лякин тапалмадылар. Бундан сонъ бу эки адам артларына къайттылар. Дагъдан тюштилер ве озенни кечип, Нун огълу Ехошуагъа кельдилер, онъа оларнен олып кечкен эр бир шей акъкъында айтып бердилер. Сонъ Ехошуагъа: — РАББИ бутюн бу топракъны бизим къолумызгъа берди. О ернинъ эписи яшагъанларынынъ бизден отьлери патлай, — дедилер. Саба танъда Ехошуа исраиллилернен берабер Шиттим шеэринден ёлгъа чыкъып, Иордан янына кельдилер. Озенден кечмейип, Ехошуа ве эписи исраиллилер анда ерлештилер. Учь куньден сонъ башлыкълар орду бою юрип, халкъкъа: — Алланъыз олгъан РАББИнинъ Васиет Сандыгъыны ве оны ташыгъан левийли руханийлерни корьгенде, ерлеринъизден турып, оларнынъ артларындан кетинъиз, — деп буюрдылар. — Аранъыздаки узакълыкъ бир километр къадар олсун. Не тюневин, не обирскунь бу ёлдан кечмеген олсанъыз да, ёлунъызны сорамагъа Сандыкъкъа якъын барманъыз. Ехошуа халкъкъа: — Элялланынъыз. Ярын РАББИ аранъызда аджайип шейлер япаджакъ, — деди. Руханийлерге: — Васиет Сандыгъыны алып, халкънынъ огюнден кетинъиз, — деди. Олар Сандыкъны алып, халкънынъ огюнден кеттилер. О заман РАББИ Ехошуагъа: — Бугунь Мен сени бутюн Исраильнинъ козю огюнде юксельтмеге башларым, — деди. — Сонъ олар, Мен Мусанен олгъаным дайын, сеннен оладжагъымны билирлер. Васиет Сандыгъыны ташыгъан руханийлерге буюр, олар Иордан озенининъ сувларына киргенинен, анда, Иорданнынъ сувунда токътасынлар. Ехошуа Исраиль огъулларына: — Яныма келип, Алланъыз олгъан РАББИнинъ айткъанларыны динъленъиз, — деди. Сонъ Ехошуа къошты: — Тири Алла сизинъ огюнъизден ханаанлыларны, хитлилерни, хивлилерни, перизлилерни, гиргашлыларны, аморлыларны ве евуслыларны къуваджакъ. Сонъ сиз Алла аранъызда олгъаныны анълайджакъсынъыз: бутюн ер юзюнинъ Падишасынынъ Васиет Сандыгъы сизинъ огюнъизден кетип, Иордан озенине киреджек. Озюнъизге Исраильнинъ къабилесинден он эки адамны, эр бир къабиленъизден бир адамны алынъыз. Бутюн ер юзюнинъ Падишасы олгъан РАББИнинъ Сандыгъыны ташыгъан руханийлернинъ аякълары Иорданнынъ сувуна баскъанларынен, Иордан сувунынъ акъымы токътар, ашагъы акъкъан суву дивар киби турар. Халкъ озь чадырларыны джыйып, Иорданнынъ башкъа тарафына кечмек ичюн ёлгъа чыкъкъанында, руханийлер Васиет Сандыгъыны алып, халкънынъ огюнден кеттилер. Сандыкъны ташыгъан левийлилер Иордангъа киргенлеринен, Сандыкъны алып кеткен руханийлернинъ аякълары Иордан сувларына баскъанларынен, — Иордан озени исе богъдай орулгъан вакъытта толып-таша, — юкъарыдан акъкъан сув токътады, пек узакъта, Царетан янындаки Адам шеэрининъ янында дивар олып турды. Ашагъы, Арава денъизине, Олю денъизге акъкъан сувнынъ акъымы токътады. Халкъ Ерихоннынъ къаршысында кечти. РАББИнинъ Васиет Сандыгъыны алып кеткен руханийлер Иорданнынъ ортасында къуру ерде къатты турып, эписи Исраиль огъуллары, бутюн халкъ Иордандан кечмегендже, къуру ерде турмакъта эдилер. Бутюн халкъ Иордан озенинден кечкен сонъ, РАББИ Ехошуагъа: — Халкътан он эки адамны, эр бир къабилесинден бирер адамны алып, оларгъа буюрынъыз, мындан, Иордан озенининъ ортасындан, руханийлер къыбырдамайып тургъан ерден он эки таш алсынлар. О ташларны алып, бу гедже геджелейджек еринъизге тиклеп къойсунлар, — деди. Ехошуа Исраиль огъулларындан, эр бир къабиледен бирер сайлангъан он эки адамны янына чагъырды ве оларгъа: — Алланъыз олгъан РАББИнинъ Сандыгъы огюнден кетип, Иорданнынъ ортасына барынъыз, — деди. — Андан, исраиллилернинъ къабилелери сайысына коре бирер таш алып, эр биринъиз омузынъызгъа къоюнъыз. Олар сизде алямет олсунлар. Келеджекте огъулларынъыз сизден: «Бу ташларнынъ манасы не я?» — деп сорагъанларында, оларгъа: «Манасы будыр: Иордан озенининъ сувлары РАББИнинъ Васиет Сандыгъы огюнде экиге болюнди. Сандыкъ озенден кечеяткъан вакъытта, Иорданнынъ сувлары экиге болюнди. Бойлеликнен, бу ташлар эр вакъыт Исраиль огъуллары ичюн хатыра оладжакълар», — айтынъыз. Исраиль огъуллары Ехошуа буюргъанына коре яптылар. РАББИ Ехошуагъа айткъаны киби, олар Исраиль огъулларынынъ къабиле сайысына коре, Иордан ортасындан он эки ташны алып, оларны геджелейджек ерлерине алып кеттилер ве анда къойдылар. Ехошуа Васиет Сандыгъыны ташыгъан руханийлер къыбырдамайып тургъан ерлерине, Иорданнынъ ортасына даа он эки ташны къойды. Олар бугунь де андалар. Сандыкъны ташыгъан руханийлер Иорданнынъ ортасында тура эдилер. Муса Ехошуагъа буюргъанлары ве РАББИ Ехошуагъа халкъкъа айтмагъа буюргъан эр бир шей ерине кельди. Халкъ исе тез-тез озенден кечти. Бутюн халкъ кечкен сонъ, руханийлер де РАББИнинъ Сандыгъыны кечирдилер. Халкъ бунъа бакъа эди. Силялангъан рубенлилер, гъадлылар ве Менашше къабилесининъ ярысы, Муса айткъаны дайын, исраиллилернинъ огюнден кечтилер. Къыркъ бинъге якъын дженкке силялангъан аскер дженк этмек ичюн, РАББИнинъ огюнде Ерихоннынъ тегиз ерлерине кеттилер. О куню РАББИ Ехошуаны бутюн Исраильнинъ козю огюнде шуретледи. Бундан сонъ халкъ, Мусадан къоркъкъаны дайын, Ехошуадан да онынъ омрю боюнджа къоркътылар. РАББИ Ехошуагъа: — Эмир эт, Шаатлыкъ Сандыгъыны ташыгъан руханийлер Иордан озенинден чыкъсынлар, — деди. Ехошуа руханийлерге: — Иордандан чыкъынъыз, — деп эмир берди. РАББИнинъ Васиет Сандыгъыны ташыгъан руханийлер Иордан озени ортасындан чыкъып, оларнынъ табанлары къуру ялыгъа баскъанларынен, Иорданнынъ сувлары озь ёлунен, тюневин ве обирскунь олгъаны дайын, бутюн ялыларындан толып-ташып акъа башлады. Бойлеликнен, биринджи айнынъ онунджы куню халкъ Иордан озенинден кечти ве Ерихоннынъ шаркъ тарафында яткъан Гилгал янында ордунен турды. Иордандан алгъан он эки ташны Ехошуа Гилгал еринде къойды ве Исраиль огъулларына бойле деди: — Келеджекте огъулларынъыз сизден: «Бу ташларнынъ манасы не я?» — деп сорагъанларында, огъулларынъызгъа бойле анълатынъыз: «Исраиль Иордан озенининъ ортасындан къуру ерден кечти. Сизлер кечмегендже, Алланъыз олгъан РАББИ Иорданнынъ сувларыны къурутты. Бойле этип, бизлер кечмегендже, Алланъыз олгъан РАББИ огюмизден Къызыл денъизни де къуруткъан эди. Шунынъ ичюн ер юзюндеки бутюн халкълар бильсинлер: РАББИнинъ къолу кучьлюдир. Сизлер исе омрюнъиз боюнджа Алланъыз олгъан РАББИден къоркъунъыз». РАББИ Иорданнынъ сувларыны, Исраиль огъуллары кечсинлер деп, къуруткъаныны денъизге тараф Иорданнынъ гъарп тарафында яшагъан эписи аморлы падишалар ве денъиз янындаки эписи ханаанлы падишалар эшиттилер. Къоркъудан оларнынъ отьлери патлады, ве Исраиль огъулларына къаршы турмакъ ичюн джесюрликлери къалмады. О заман РАББИ Ехошуагъа: — Чакъмакъташтан кескин пычакъ яп да, Исраиль огъулларыны экинджи кере сюннет эт, — деди. Ехошуа озюне кескин пычакълар япып, Гивеат-Хааралот деген ерде Исраиль огъулларыны сюннет этти. Ехошуа оларны сюннет эткенининъ манасы бойледир: Мысырдан чыкъкъан бутюн халкъ, эписи дженкке ярагъан акъайлар, Мысырдан чыкъып сахра бою юргенлеринде ольдилер. Мысырдан чыкъкъан халкъ сюннет этильген эди. Мысырдан чыкъкъан сонъ, сахрада догъгъан акъайлар исе сюннет этильмеген эдилер. Мысырдан чыкъкъан, дженкке ярагъан бутюн халкъ ольмегендже, Исраиль огъуллары 40 йыл сахра бою юрдилер. Олар РАББИнинъ сесини динълемедилер. Шунынъ ичюн РАББИ, бизге бермеге баба-деделерине ант эткен, сютнен бал акъкъан топракъны олар корьмезлер, деп емин этти. Оларнынъ ерине РАББИ оларнынъ огъулларыны осьтюрди, ве Ехошуа оларны сюннет этти. Олар эвель сюннетсиз эдилер, чюнки ёл бою сюннет этильмедилер. Бутюн халкъ сюннет этильген сонъ, яхшы олмагъандже, озь ерлеринде, ордуда къалдылар. РАББИ Ехошуагъа: — Бугунь Мен устюнъизден Мысыр масхаралыгъыны алып ташладым, — деди. Онынъ ичюн о ер бу куньге къадар Гилгал деп адлана. Исраиль огъуллары Гилгалда ордунен ерлештилер ве айнынъ 14-юнджи кунюнинъ акъшамы Ерихоннынъ тегиз ерлеринде Песах Байрамыны кечирдилер. Песахнынъ экинджи куню бу топракънынъ берекетини, маясыз пишкен пителерни, къызартылгъан захирени ашап башладылар. Топракънынъ берекетини ашап башлагъан сонъ, экинджи куню манна башкъа тюшмеди. Исраиль огъулларында манна башкъа ёкъ эди, о йылы олар Ханаан топрагъынынъ берекетини ашадылар. Куньлерден бири Ехошуа Ерихоннынъ янында олгъанында, козьлерини котерип, къолунда къылычы олгъан адамны корьди. Онынъ янына барып, Ехошуа: — Сен бизимкилеринден я да душманларымыздансынъмы? — деди. — Ёкъ, — деди о. — Мен РАББИнинъ ордусынынъ ёлбашчысы олам, онынъ ичюн мында кельдим. Ехошуа бель букип, бетини ергедже тийгизди ве: — Эфендим, къулунъа не айтарсынъ? — деди. РАББИнинъ ордусынынъ ёлбашчысы Ехошуагъа: — Аякъларынъдан аякъкъапларынъны чыкъар, чюнки тургъан еринъ азиздир, — деди. Ехошуа бойле де япты. Ерихон сакинлери Исраиль огъулларындан къоркъкъанлары ичюн, шеэрнинъ къапулары япыкъ ве килитли эдилер. Шеэрден кимсе чыкъмай ве кирмей эди. Сонъ РАББИ Ехошуагъа: — Мына Мен Ерихон шеэрини, онынъ падишасыны ве кучьлю аскерлерини сенинъ къолунъа берем. Аранъыздан дженкке ярагъан эр кес куньде бир кере, алты кунь девамында шеэрни айланып юрсюн. Еди руханий, къой бойнузындан ясалгъан еди бору алып, Сандыкънынъ огюнде кетсинлер. Единджи куню шеэрни еди кере айланынъыз, сонъ руханийлер бору чалсынлар. Олар къой бойнузындан ясалгъан бору чалгъанда, сиз бору сесини эшиткенинъизде, бутюн халкъ юксек сеснен къычырсын. О заман шеэр диварлары ерге йыкъылырлар, ве халкъ бирден эр тарафтан шеэрге кирер, — деди. Нун огълу Ехошуа руханийлерни чагъыртып, оларгъа: — Васиет Сандыгъыны алып кетинъиз. Еди руханий, къой бойнузындан ясалгъан еди боруны алып, РАББИнинъ Сандыгъы огюнде кетсинлер, — деди. Халкъкъа Ехошуа: — Барынъыз, шеэрни айланынъыз. Силялангъан сойларынъыз РАББИнинъ Сандыгъы огюнде кетсинлер, — деди. Ехошуа буны халкъкъа айткъан сонъ, къой бойнузындан ясалгъан еди бору алгъан еди руханий РАББИнинъ Сандыгъы огюнде кетип, бору чала эдилер. РАББИнинъ Васиет Сандыгъы артларындан кете эди. Бору чалгъан руханийлернинъ огюнден силялангъан аскерлер кете эдилер, арттакилер Сандыкънынъ артындан кете эдилер. Борулар бутюн ёл бою токътамай чала эдилер. Ехошуа халкъкъа: — Къычырманъыз, сеслеринъиз чыкъмасын. Мен сизлерге «Къычырынъыз!» айтмагъанымдже, агъызларынъыздан бир сёз чыкъмасын. Мен сизге «Къычырынъыз!» деген куню исе къычырырсынъыз, — деп эмир берди. Бойлеликнен, руханийлер РАББИнинъ Сандыгъынен берабер шеэрни бир кере айланды, сонъ къайтып, ордуда геджеледилер. Саба танъда Ехошуа турды, руханийлер РАББИнинъ Сандыгъыны алып кеттилер. Къой бойнузындан ясалгъан еди бору алгъан еди руханий РАББИнинъ Сандыгъы огюнден кетип, бору чала эдилер. Аскерлер оларнынъ оглеринден кете эдилер, арттакилер Сандыкънынъ артындан кете эдилер. Кеткенлеринде, бору чала эдилер. Бойлеликнен, экинджи куню де, шеэрни бир кере айланып, ордугъа къайттылар. Олар алты кунь бойле эттилер. Единджи куню исе эрте, танъ аткъанда турдылар ве шай этип, шеэрни еди кере айландылар. Олар тек бу куню шеэрни еди кере айландылар. Руханийлер боруны единджи кере чалгъанда, Ехошуа халкъкъа: — Къычырынъыз! РАББИ шеэрни сизинъ къолунъызгъа берди. Шеэр ве ичиндеки эр бир шей РАББИ ичюн багъышланып, бутюнлей ёкъ этильмелидир. Ялынъыз ороспу Рахавнен берабер онынъ эвинде олгъан эр бир адам сагъ къалсын. О, биз ёллагъан эльчилерни сакълады. Мукъайт олунъыз, ёкъ этиледжек шейлерден озюнъизге бир шей алманъыз. Эгер алсанъыз, озьлеринъиз ёкъ этиледжексинъиз, Исраиль огъулларынынъ ордусы да айырылгъан шей киби оладжакъ, ве башларына беля тюшюрирсинъиз. Бутюн кумюш ве алтын, демир ве бакъырдан ясалгъан савутлар РАББИнинъ азизи олып, Онынъ хазинеси олурлар, — деди. Халкъ юксек сеснен къычырды, ве руханийлер бору чалдылар. Халкъ бору сесини эшиткенинен, юксек сеснен къычырды да, шеэрнинъ дивары ерге йыкъылды, ве бутюн халкъ, эр бири озь тарафындан шеэрге кирип, шеэрни алдылар. Шеэрде олгъан эр шейни: акъайларны, апайларны, яшы-къартыны, огюзлерни, къой-эчки ве эшеклерни — бутюнлей къылычнен ольдюрдилер. Топракъны козеткен эки огълангъа исе Ехошуа: — Анавы ороспунынъ эвине барып, онъа емин эткенинъиз киби, оны ве онен берабер олгъанларны алып чыкъынъыз, — деди. Шеэрни козеткен огъланлар кетип, Рахавны, онен берабер олгъан ана-бабасыны, агъа-къардашларыны, башкъа сой-сопларыны ве эписи акърабаларыны алып чыкъып, Исраиль ордусындан четте ерлештирдилер. Шеэрни ве анда олгъан бутюнини якътылар, ялынъыз кумюш, алтын, демир ве бакъыр савутларны РАББИ Эвининъ хазинесине кирсеттилер. Ороспу Рахавны, бабасынынъ эвини ве онен берабер олгъан эписини Ехошуа сагъ къалдырды. Ерихонны козетмек ичюн Ехошуа ёллагъан адамларны сакълагъаны ичюн, Рахав бу куньге къадар исраиллилер арасында яшай. О заман Ехошуа емин этип: — Бу Ерихон шеэрини янъыдан къураджакъ адам РАББИнинъ огюнде лянет олсун. Шу адам шеэрнинъ темелини къойгъанда, биринджи огълуны джояджакъ. Араба къапусыны аскъанда исе, кучюк огълуны джояджакъ, — деди. РАББИ Ехошуанен эди, ве онынъ намы бутюн ер юзюнде даркъалды. Исраиль огъуллары ёкъ этиледжек шейлерден алып, оларгъа берильген эмирни боздылар. Ехуданынъ къабилесинден олгъан Зерах огълу Завдийнинъ торуны Къармий огълу Акъан бир къач ёкъ этиледжек шейлерни алды. Сонъ Исраиль огъулларына къаршы РАББИнинъ гъазабы котерильди. Ехошуа Ерихондан бир къач адамларны Ай шеэрине ёллады. Ай шеэри Бет-Эльнинъ шаркъ тарафында, Бет-Авен шеэрининъ янында эди. О, оларгъа: — Барынъыз да, о топракъны огренип келинъиз, — деди. Олар кетип, Ай акъкъында билип кельдилер. Ехошуагъа къайтып, онъа: — Бутюн халкъ кетмек керекмей. Эки-учь бинъге якъын адам кетсинлер, олар Ай шеэрини къолгъа алсынлар. Бутюн халкъны раатсызлама. Ай адамлары чокъ дегиллер, — дедилер. Анда халкътан учь бинъге якъын адам кетти, лякин Ай шеэрининъ сакинлеринден къоркъып къачтылар. Ай сакинлери исраиллилернинъ отуз алты адамыны ольдюрип, шеэр къапуларындан башлап, Шеваримге къадар исраиллилерни къуваладылар, дагъдан тюшкен вакъытларында оларны ольдюрдилер. Бу себептен халкъ кедерленди ве рухтан тюшти. Ехошуа устюндеки урбаларыны йыртты, РАББИнинъ Сандыгъы огюнде йыкъылып, бетини ерге тийгизди ве анда акъшамгъадже ятты. Исраиль акъсакъаллары да ойле яптылар, башларына топракъ септилер. — Ах, РАББИ-ТААЛЯ! — деди Ехошуа. — Бу халкъны Иорданнынъ бу тарафына неге кечирдинъ? Аморлыларнынъ къолуна берип, гъайып этмек ичюнми? Ах, эгер биз Иорданнынъ башкъа тарафында къалып яшагъан олсакъ! Я Раббим! Исраиль озь душманларына аркъасыны косьтерген сонъ, мен энди не айтмакъ кереким? Ханаанлылар ве топракънынъ эписи адамлары буны эшитип, бизни сарып алырлар ве адымызны ер юзюнден силип ташларлар. Сонъ Сенинъ улу Адынънен не олур? — Тур, — деди РАББИ Ехошуагъа. — Не ичюн сен йыкъылып, бетинъни ерге тийгиздинъ? Исраиль гуна къазанды, Мен оларгъа берген васиетимни боздылар. Олар ёкъ этиледжек шейлерден алдылар, хырсызладылар, ялан айттылар ве озь шейлери арасында къойдылар. Бунынъ ичюн Исраиль огъуллары озь душманларына къаршы турамадылар ве оларгъа аркъаларыны косьтердилер. Олар озьлери ёкъ этиледжек шейлер киби олдылар. Эгер аранъыздан ёкъ этиледжек шейлерни ёкъ этмесенъиз, Мен бир даа сизлернен олмам. Тур, халкъны элялла да, оларгъа айт: «Сабагъа элялланынъыз. Исраильнинъ Алласы олгъан РАББИ бойле айта: “Аранъызда ёкъ этиледжек шейлер бар, Исраиль! Бунынъ ичюн, ёкъ этиледжек шейлерни озюнъден ёкъ этмегенинъдже, душманларынъа къаршы турып оламазсынъ”. Ярын сабадан эпинъиз къабиле-къабиле келинъиз. РАББИ косьтерген къабиле сой-сой кельсин. РАББИ косьтерген сой къоранта-къоранта кельсин. РАББИ косьтерген къорантанынъ адамлары бирер-бирер Онынъ огюне кельсинлер. Ёкъ этиледжек шейни хырсызлагъан адамны эписи олгъанларынен берабер атеште якъынъыз, чюнки о, РАББИнинъ васиетини бозып, Исраильнинъ арасында акъылсыз шей этти». Ехошуа саба эрте турып, Исраильге онынъ янына къабиле-къабиле кельмеге буюрды, ве Ехуданынъ къабилеси косьтерильди. Сонъ Ехуданынъ сойларына кельмеге буюрды, ве Зерахнынъ сою косьтерильди. Сонъ Зерахнынъ союна къоранта-къоранта кельмеге буюрды, ве Завдийнинъ къорантасы косьтерильди. Ехошуа онынъ къорантасындан бирер-бирер адам янына кельмесини буюрды, ве Ехуданынъ къабилесинден олгъан Зерах огълу Завдийнинъ торуны Къармий огълу Акъан косьтерильди. — Огълум! — деди Ехошуа Акъангъа. — Исраильнинъ Алласы олгъан РАББИни шуретле, Онъа шукюр эт! Бир шей гизлемейип, япкъанынъны манъа айт. Акъан Ехошуагъа бойле джевап къайтарды: — Догъру, мен Исраильнинъ Алласы олгъан РАББИнинъ огюнде гуна къазандым. Мен бойле яптым: гъаниметнинъ арасында Шинар мемлекетининъ аджайип урбасыны, эки кило кумюш ве ярым кило агъырлыгъында бир кесек алтынны корьдим, оларны бегенип алдым. Бу шейлерни чадырымнынъ ортасында топракъта сакъладым. Кумюшни чукъурнынъ тюбюне къойдым. Ехошуа адамларны ёллады, олар чадыргъа чапып кеттилер ве Акъаннынъ чадырында комюльген эр бир шейни таптылар. Кумюш энъ тюбюнде эди. Олар эписини чадырдан алып, Ехошуагъа ве эписи Исраиль огъулларына кетирип, РАББИнинъ огюне къойдылар. Ондан сонъ Ехошуа ве эписи исраиллилер Зерах огълу Акъанны, кумюш, урба, бир кесек алтынны, огъулларыны, къызларыны, огюзлерини, эшеклерини, къой-эчкилерини, чадырыны ве онда бутюн олгъан шейлерини алып, Акъор вадийине кетирдилер. Ехошуа онъа: — Сен бизим башымызгъа беля тюшюргенинъ ичюн, РАББИ бугунь сенинъ башынъа беля тюшюре, — деди. Сонъ эписи исраиллилер Акъанны ташнен урып ольдюрдилер. Анда кетирген эр бир шейни ташнен урып ольдюрдилер ве атеште якътылар. Акъаннынъ устюне атып буюк таш обасыны обаладылар. Оба бу куньге къадар сакъланып къалды. Бундан сонъ РАББИнинъ гъазабы ятышты. О ер бу куньге къадар Акъор вадийи деп адлана. РАББИ Ехошуагъа: — Къоркъма, рухтан тюшме! Дженклешмеге ярагъан бутюн халкъны янынъа алып, Ай шеэрине дженкнен кет, — деди. — Мына, Мен сенинъ къолунъа Ай падишасыны, онынъ халкъыны, шеэрини ве топрагъыны бердим. Ерихонгъа ве онынъ падишасына сен япкъан шейни Ай шеэрине ве онынъ падишасына да яп. Тек запт этильген малны ве сиз алгъан туварларны озьара пай этинъиз. Шеэрнинъ артында сакъланып, анда азыр олунъыз. Ехошуа ве дженкке ярагъан бутюн халкъ Айгъа кетмек ичюн азырландылар. Ехошуа 30 000 джесюр аскерни сайлап алды ве оларны геджесинен ёллап: — Бакъынъыз, сиз шеэрнинъ обир тарафындан сакъланып, анда бекленъиз. Узакъ кетмейип, эпинъиз азыр олунъыз, — деп буюрды. — Мен халкънен берабер исе шеэрнинъ янына барарым да, олар бизге къаршы чыкъкъанларында, биз, эвель киби, олардан къачармыз. Олар артымыздан къуваларлар, ве биз оларны шеэрден узакълаштырырмыз, чюнки олар, биз кене къачамыз, деп тюшюнирлер. Биз къачкъанымызда, сиз сакълангъан еринъизден чыкъып, шеэрни запт этинъиз. Алланъыз олгъан РАББИ оны къолунъызгъа берер. Шеэрни алгъан сонъ, РАББИ айткъаны дайын, оны якъынъыз. Бакъынъыз, буюргъаным киби япынъыз. Бойлеликнен, Ехошуа оларны ёллады, ве олар сакъланып, Бет-Эль ве Ай арасында, Ай шеэрининъ гъарбий тарафында ерлештилер. Ехошуа исе о геджеси халкънен геджеледи. Ехошуа саба эрте турып, халкъны козьден кечирди ве Исраиль акъсакъалларынен берабер халкънынъ огюнде Ай шеэрине тараф ёл алды. Онынъ янында бутюн дженклешмеге ярагъан халкъ шеэрге якъынлашып кельди. Ехошуа ордусыны Ай шеэрининъ шималь тарафында ерлештирди. Орду ве Ай шеэри арасында вадий бар эди. Сонъ Ехошуа 5 000 къадар адам алып, оларны Бет-Эль ве Ай шеэри арасында, Ай шеэрининъ гъарбий тарафында, гизли ерде ерлештирди. Халкънынъ бутюн ордусы шеэрнинъ шималь тарафында ерлешкен эди, ордунынъ сакълангъан аскерлери исе шеэрнинъ гъарбий тарафында эдилер. Шу геджеси Ехошуа вадийнинъ ортасына кельди. Ай падишасы эписини корьди ве ашыкъып, саба эрте турып, шеэр аскерлеринен берабер Исраильнен дженк этмек ичюн, оларгъа къаршы чыкътылар. О, озь халкъынен берабер Аравадаки дженк мейданына чыкъты. Шеэрнинъ артында сакълангъан аскерлер акъкъында исе Ай падишасынынъ хабери ёкъ эди. Ехошуа ве Исраиль, енъильгенлер киби, чёльге тараф чапып кеттилер. Исраиллилерни къуваламакъ ичюн, Ай аскерлери шеэрде олгъан бутюн халкъны чагъырдылар ве Ехошуаны къувалагъанларында, шеэрден узакълаштылар. Ай ве Бет-Эль шеэрлеринде исраиллилернинъ артындан къуваламагъан бир адам къалмады. Исраильни къувалап, олар шеэр къапуларыны ачыкъ къалдырдылар. О заман РАББИ Ехошуагъа: — Къолунъдаки мызрагъынъны Ай шеэри тарафына узат. Мен оны сенинъ къолунъа береджегим, — деди. Ехошуа къолундаки мызрагъыны шеэрге тараф узатты. Къолуны узаткъанынен, сакълы ерде отургъан аскерлер аман ерлеринден турып, шеэрге чапып кирдилер ве оны запт этип, атеште якътылар. Ай аскерлери артларына айланып бакъкъанларында, шеэрден чыкъкъан думан кокке котерильгенини корьдилер. Олардан чёльге къачкъан исраиллилер энди оларны къуваламакъ ичюн артларына айландылар, лякин оларгъа къачмакъ ичюн не огге, не арткъа чареси ёкъ эди. Ехошуа ве бутюн Исраиль, сакълы ерде отургъан аскерлер шеэрни алгъанларыны ве шеэрден тютюн кокке котерильгенини корип, артларына къайттылар ве Ай шеэрининъ аскерлерини ольдюрип башладылар. Шеэрни запт эткен аскерлер оларгъа къаршы шеэрден чыкътылар ве, бойлеликнен, Ай аскерлери исраиллилернинъ ортасында къалдылар. Исраиллилер оларны ольдюрип башладылар ве бирини сагъ къалдырмадылар. Ич бир адам не де сагъ къалды, не де къачты. Ай падишасыны исе тири тутып, Ехошуагъа кетирдилер. Исраиллилер Ай аскерлерининъ эписини тарлада ве чёльде, олар исраиллилерни къувалагъан ерлерде урып ольдюрдилер. Олар эписи къылычнен ольдюрильген эдилер, ич бири сагъ къалмады. Сонъ исраиллилернинъ эписи Ай шеэрине къайтты ве андаки адамларны къылычнен урып ольдюрдилер. О куню ольдюрильген апай ве акъайларнынъ, Ай шеэрининъ эписи сакинлерининъ сайысы 12 000 эди. Исраиллилер Ай шеэринде эписи яшагъанларны ольдюрмегендже, Ехошуа мызракънен огюне узаткъан къолуны тюшюрмеди. РАББИ Ехошуагъа буюргъанына коре, исраиллилер бу шеэрнинъ бутюн айванларыны ве гъаниметини озьара пай эттилер. Ехошуа Ай шеэрини атеште якъты ве харабеге чевирди. Бу куньге къадар о, бош ердир. Ай падишасыны терекке астылар, ве о, анда акъшамгъадже къалды. Кунь баткъан сонъ исе, Ехошуанынъ эмиринен олюни теректен тюшюрип, шеэр къапулары янына аттылар, ве устюне бир оба таш обаладылар. О, бу куньге къадар сакъланып къалды. Сонъ Ехошуа Эвал дагъы устюнде Исраильнинъ Алласы олгъан РАББИге къурбан ерини къурды, буны РАББИнинъ къулу олгъан Муса Исраиль огъулларына буюргъанына коре япты. Муса Теврат китабында язгъанына коре, къурбан ери демир тиймеген бутюн ташлардан къуруладжакъ эди. Онынъ устюнде РАББИге бутюнлей якъыладжакъ къурбанларны ве аманлыкъ къурбанларыны кетирдилер. Сонъ Исраиль огъулларынынъ огюнде, Ехошуа ташларда Муса язгъан Къанунны язды. Бутюн Исраиль, акъсакъаллары, реберлери ве башлыкълары Сандыкънынъ эки четинде, РАББИнинъ Васиет Сандыгъыны ташыгъан левийли руханийлернинъ къаршысына турдылар. Исраиллилер кельмешеклернен берабер тура эдилер: ярысы — Геризим дагъы янында, ярысы — Эвал дагъы янында. Эвельде РАББИнинъ къулу Муса Исраиль халкъыны тамам ойле багъышламагъа буюргъан эди. Сонъ Ехошуа Къануннынъ эписи сёзлерини, Теврат китабында язылгъаны киби, эм багъышлавларны, эм къаргъышларны окъуды. Ехошуа бутюн Исраиль джемаатынынъ, апайларнынъ, балаларнынъ ве араларында яшагъан ят халкълардан олгъанларнынъ огюнде Муса васиет берген эр бир шейни окъуды, бир сёз къачырмады. Иорданнынъ гъарбий тарафында, дагъларда, тегиз ерлерде ве Акъ денъизнинъ бутюн ялысы боюнда Ливангъа баргъандже олгъан хитлилернинъ, аморлыларнынъ, ханаанлыларнынъ, перизлилернинъ, хивлилернинъ ве евуслыларнынъ падишалары буны эшиттилер. Сонъ олар Ехошуа ве Исраильге къаршы берабер дженк этмек ичюн бирлештилер. Лякин Гивоннынъ адамлары, Ехошуа Ай ве Ерихон шеэрлеринен нелер япкъаныны эшитип, айнеджиликке урулдылар. Янларына аш алып ёлгъа чыкътылар, эшеклерининъ устюне эски чувалларны ве эски йыртыкъ ве ямалгъан шарап мешин торбаларыны юкледилер. Аякъларындаки аякъкъаплары эски ве ямалгъан, устьлериндеки урбалары эски-пуськю, ёллукъ отьмеклери де къатты ве куфленген эди. Бойле этип, олар Гилгалгъа Ехошуанынъ ордусына кельдилер де, онъа ве эписи исраиллилерге: — Биз баягъы узакъ яткъан топракътан кельдик. Бизнен барышыкъ шартнамеси тизинъиз, — дедилер. Исраиллилер исе хивлилерге: — Бельки сиз янымызда яшайсынъыз. Насыл этип биз сизлернен барышыкъ шартнамеси тизмек мумкюнмиз? — деп джевап бердилер. Олар Ехошуагъа: — Биз сенинъ къулларынъ оламыз, — дедилер. — Сиз кимсиз ве къайдан кельдинъиз? — деп сорады олардан Ехошуа. — Биз, сенинъ къулларынъ, Алланъ олгъан РАББИнинъ Намы ичюн, баягъы узакъ яткъан топракътан кельдик, чюнки биз Онынъ Намы ве Мысырда Онынъ бутюн япкъанлары акъкъында эшиттик. Иорданнынъ башкъа тарафында олгъан эки аморлы падишаларгъа: Хешбон падишасы олгъан Сихонгъа ве Башан падишасы олгъан, Аштарот шеэринде акимлик япкъан Оггъа РАББИнинъ бутюн япкъанлары акъкъында эшиттик. Сонъ бизим акъсакъалларымыз ве эписи топрагъымызда яшагъанлар бизге бойле дедилер: «Къолларынъызгъа ёллукъ отьмеклерини алып, оларнынъ къаршысына кетинъиз ве оларгъа: “Биз сизинъ къулларынъыз, бизнен барышыкъ шартнамеси тизинъиз”, — айтынъыз». Мына бизим пителеримиз. Сизге кельмек ичюн биз эвден чыкъкъан куню олар даа сыджакъ эдилер, шимди исе мына, къуруп куфленип къалдылар. Мешин торбалары да, оларны шарапкъа толдургъанымызда, даа янъы эдилер, энди исе йыртылдылар, устюмиздеки урба ве аякъкъапларымыз да баягъы узакъ ёлдан эски олдылар, — дедилер олар. Исраиллилер ёллукъ ашларыны козьден кечирдилер, амма РАББИден акъыл сорамадылар. Ехошуа оларнен барышыкъ шартнамесини тизди, оларны сагъ-селямет къалдыраджагъында сёз берди. Джемаатнынъ башлыкълары да бунъа емин эттилер. Барышыкъ шартнамесини тизгенден сонъ учь кунь кечкенинен, исраиллилер о адамлар янларында яшагъан къомшулары олгъаныны эшиттилер. Исраиллилер ёлгъа чыкъып, учюнджи куню хивлилернинъ шеэрлери Гивон, Кефира, Беэрот ве Кирьят-Ярим янына кельдилер. Лякин Исраиль огъуллары оларны йыкъмадылар, чюнки джемаатнынъ башлыкълары Исраильнинъ Алласы олгъан РАББИнинъ Адынен оларны тиймемеге емин эткен эдилер. Бутюн джемаат башлыкъларына къаршы лаф этип башладылар. Башлыкъларнынъ эписи исе халкъкъа: — Биз оларгъа Исраильнинъ Алласы олгъан РАББИнинъ огюнде ант эттик, онынъ ичюн биз оларгъа тийип оламаймыз. Оларгъа мына не япайыкъ: ант эткен еминимиз ичюн башларымызгъа беля тюшмесин деп, биз оларны сагъ-селямет къалдырайыкъ, — дедилер ве: — Яшасынлар. Лякин джемаат башлыкълары айткъаны киби, бутюн джемаат ичюн одун парламагъа ве сув чекмеге меджбур олсунлар, — деп къоштылар. Ехошуа хивлилерни янына чагъырып, оларгъа: — Сиз не мана, янымызда яшап, «биз сизден баягъы узакъта отурамыз», деп ялан айттынъыз? Бунынъ ичюн лянет олунъыз! Эр вакъыт къул олып, Алламнынъ эви ичюн одун парлап, сув ташыйджакъсынъыз, — деди. Олар Ехошуагъа бойле джевап къайтардылар: — Алланъ олгъан РАББИ къулу Мусагъа: «Исраиллилерге бутюн топракъны бер ве бу топракънынъ эписи сакинлерини ольдюр», — буюргъаны бизге, къулларынъа белли олды. Шунынъ ичюн, бизни ольдюрирсинъиз, деп отюмиз патлады, ве биз буны яптыкъ. Энди исе сенинъ къолунъдамыз. Бизлернен насыл догъру ве адалетли сайсанъ, ойле де яп. Ехошуа хивлилерни Исраиль огъулларынынъ къолларындан азат этти, ве олар ольдюрильмедилер. О куню де Ехошуа оларгъа бутюн джемаат ичюн ве РАББИ сайлап алгъан ерде олгъан къурбан ери ичюн одун кесмекни ве сув ташымакъны буюрды. Олар буны бу куньге къадар япалар. Бойле этип, Ехошуа Ай шеэрини запт этип бутюнлей ёкъ этти, Ерихон ве онынъ падишасынен япкъан шейлерни Ай шеэрине ве онынъ падишасына да япты. Гивон адамлары исе исраиллилернен барышыкъ шартнамесини тизип, оларнынъ араларында яшап къалдылар. Ерусалим падишасы Адоний-Цедек буларнынъ эписини эшитти. Онынъ отю патлады, чюнки Гивон шеэри, падиша шеэрлеринден бири киби, балабан, Ай шеэринден биле буюк эди, сакинлери де джесюр аскерлер эдилер. О вакъыт Ерусалим падишасы Адоний-Цедек озь адамларыны Хеврон падишасы Хохамгъа, Ярмут падишасы Пирамгъа, Лакиш падишасы Яфиягъа ве Эглон падишасы Девирге ёллады. Оларгъа бойле айтмагъа буюрды: — Манъа келип, Гивон шеэрини запт этмеге ярдым этинъиз, чюнки о, Ехошуа ве Исраиль огъулларынен барышыкъ шартнамесини тизди. Беш аморлы падиша: Ерусалимнинъ падишасы, Хевроннынъ падишасы, Ярмутнынъ падишасы, Лакишнинъ падишасы ве Эглоннынъ падишасы берабер топлашып, ёлгъа чыкътылар. Олар ве ордулары, Гивон шеэрине къаршы дженк этмек ичюн, онынъ янына ордунен турдылар. Гивоннынъ сакинлери Ехошуанынъ ордусына Гилгалгъа адамларыны ёллап: — Къулларынъдан юзюнъни чевирме. Тездже кель ве ярдым этип, бизни къуртар. Дагъларда яшагъан эписи аморлы падишалар бизге къаршы топлаштылар, — дедилер. Ехошуа Гилгалдан чыкъты, ве онен берабер дженкке ярагъан бутюн халкъ, эписи джесюр аскерлер чыкъты. РАББИ Ехошуагъа: — Олардан къоркъма. Мен оларны сенинъ къолунъа бердим. Олардан бири санъа къаршы турып оламаз, — деди. Ехошуа Гилгалдан чыкъып, бутюн гедже юрди. Келип, душманларгъа апансыздан атылды. Душманлар исраиллилерни корьгенде, РАББИ оларны рухтан тюшюрди, ве исраиллилер оларны Гивонда бутюнлей енъдилер, эм де Бет-Хорон дагъына кеткен ёл бою артларындан къувалап, Азекъа ве Маккедагъа къадар ольдюрдилер. Аморлылар Бет-Хорон дагъынынъ ашагъы тюшкен тарафындан исраиллилерден къачкъанларында, РАББИ коктен оларнынъ устюне Азекъагъа баргъандже балабан ташлар ата эди, ве олар оле эдилер. Таш бурчакълардан ольгенлернинъ сайысы Исраиль огъуллары къылычнен ольдюргенлернинъ сайысына коре чокъ эди. РАББИ аморлыларны Исраильнинъ огъулларына берген куню Ехошуа РАББИни чагъырып, исраиллилернинъ огюнде: — Кунеш! Гивоннынъ устюнде токъта! Ай! Аялон вадийи устюнде токъта! — деди. Кунеш еринде токътап къалды. Ай да, халкъ озь душманларыны джезалагъандже, къыбырдамай тура эди. Бу вакъиа Адалетлилер Китабында язылгъан эди: «Кунеш кокнинъ ортасында турып, бутюн кунь боюнджа батмагъа ашыкъмай эди». Бу куню РАББИ адамнынъ сорагъаныны пек динъледи. Бунъа ошагъан кунь не эвель, не де сонъ олмады. Исраиль ичюн РАББИ дженк этти. Сонъ Ехошуа ве онен берабер бутюн Исраиль Гилгалгъа ордусына къайттылар. О беш падиша къачып, Маккедада къобада сакъландылар. Ехошуагъа: «О падишалар тапылдылар. Олар Маккедада къобада сакъландылар», — деген хабер кетиргенлеринде, о: — Къобанынъ агъзыны балабан ташларнен къапатынъыз, ве оларны къаравулламакъ ичюн, адам къоюнъыз, — деп буюрды. — Озьлеринъиз исе токътамайып, душманларынъызны къуваланъыз ве ордуларынынъ арттаки къысмыны ольдюрип ташланъыз. Оларгъа шеэрлерге кетмек ичюн фырсат къалдырманъыз. Алланъыз олгъан РАББИ оларны сизинъ къолларынъызгъа берди. Ехошуа ве Исраиль огъуллары озь душмаларыны бутюнлей дарма-дагъын эттилер. Ялынъыз оларнынъ аз къалгъанлары къалелери олгъан шеэрлерге къачып, анда сакъландылар. Ондан сонъ эписи аскерлер эсен-аман ордугъа, Маккедада олгъан Ехошуагъа къайтты. Исраиль огъулларына къаршы ич кимсе бир сёз айтмады. — Энди къобанынъ агъзыны ачынъыз, — деди Ехошуа. — Эписи беш падишаны къобадан чыкъарып, яныма кетиринъиз. Ойле де яптылар. Къобадан онъа беш падишаны: Ерусалимнинъ падишасыны, Хевроннынъ падишасыны, Ярмутнынъ падишасыны, Лакишнинъ падишасыны ве Эглоннынъ падишасыны алып кельдилер. О падишаларны Ехошуанынъ янына кетиргенлеринден сонъ, Ехошуа эписи исраиллилерни чагъырды ве онен берабер дженк эткен орду башлыкъларына: — Янларына келип, бу падишаларнынъ боюнларына аякъларынъызны басынъыз, — деди. Олар падишаларнынъ янларына келип, аякъларыны боюнларына бастылар. — Къоркъманъыз, рухтан тюшменъиз. Къуветли ве джесаретли олунъыз. РАББИ сиз дженк эткен эписи душманларынъызнен бойле япаджакъ, — деди оларгъа Ехошуа. Сонъ Ехошуа падишаларны урып ольдюрди ве беш терек устюне асып къойды. Олар акъшамгъадже тереклер устюнде асылып турдылар. Кунь баткъанда исе, Ехошуа оларны тереклерден тюшюрмеге ве олар сакълангъан къобагъа атып, къобанынъ агъзыны балабан ташларнен къапатмагъа буюрды. О ташлар аля бу кунь андадыр. О куню де Ехошуа Маккеда шеэрини запт этти. Ехошуа о шеэрни, шеэрнинъ падишасыны ве эр бир тири джанны бутюнлей ёкъ этти. Кимсени сагъ къалдырмады. Ехошуа Ерихон падишасынен япкъан шейни Маккеда падишасына да япты. Сонъ Ехошуа ве эписи исраиллилер Маккедадан ёлгъа чыкъып, Ливна шеэрине тараф ёл алдылар ве Ливнагъа къаршы дженкни башладылар. РАББИ о шеэрни ве онынъ падишасыны да исраиллилернинъ къолларына берди. О, оларны къылычнен ольдюрди, эр бир тири джанны къырып ташлады. Кимсени сагъ къалдырмады. Ехошуа Ерихон падишасынен япкъан шейни Ливнанынъ падишасына да япты. Ехошуа ве онен берабер эписи исраиллилер Ливнадан Лакиш шеэрине ёл алып, этрафында ерлешти ве онъа къаршы дженк этти. РАББИ Лакиш шеэрини Исраильнинъ къолуна берди, ве экинджи куню Ехошуа оны запт этти, Ливнагъа япкъан шейни мында да япты, эр бир тири джанны ольдюрип ташлады. О вакъыт Гезер падишасы Хорам Лакиш шеэрине ярдым этмек ичюн кельди, лякин Ехошуа оны да, халкъыны да къылычнен ольдюрди, кимсени сагъ къалдырмады. Лакиштен Ехошуа ве эписи исраиллилер Эглон шеэрине ёл алып, янында ордунен ерлешти ве онъа къаршы дженк этти. О куню де оны запт этип, шеэрнинъ адамларыны къылычларнен ольдюрди ве эр бир тири джанны ольдюрип ташладылар. Лакиштеки киби, шеэрде олгъанларны бутюнлей ёкъ эттилер. Ехошуа ве онен берабер эписи исраиллилер Эглон шеэринден чыкъып, Хеврон шеэрине тараф ёл алдылар ве онъа къаршы дженк эттилер. Оны ве падишанынъ эписи шеэрлерини запт этип, шеэрнинъ падишасыны ве шеэрлериндеки эр бир тири джанны къылычнен ольдюрдилер. Эглонгъа япкъаны киби, кимсени сагъ къалдырмадылар. Шеэрни ве андаки эр бир тири джанны бутюнлей ёкъ эттилер. Сонъ Ехошуа ве онен берабер эписи исраиллилер артларына къайтып, Девир шеэрине къаршы дженк эттилер. Оны ве эписи шеэрлерини запт этип, шеэрнинъ падишасыны ве шеэрлер сакинлерини къылычнен ольдюрди, андаки эр бир тири джанны бутюнлей ёкъ эттилер. Кимсени сагъ къалдырмадылар. Хевроннен ве Ливна ве онынъ падишасынен япкъан шейлерни Девир шеэрине ве онынъ падишасына да яптылар. Ехошуа бутюн дагълы ерлерни ве Негев ерлерини, алчакълыкъларыны, дагъ этеклерининъ янында олгъан ерлерни ве оларнынъ эписи падишаларыны енъди. Кимсени сагъ къалдырмады. Исраильнинъ Алласы олгъан РАББИ буюргъаны киби, эр бир тири джанны бутюнлей ёкъ этти. Ехошуа Къадеш-Барнеа шеэринден башлап Гъаза шеэринедже ве Гошенден башлап Гивон шеэрине баргъандже бутюн виляетлерни енъди. Оларнынъ падишаларыны топракъларынен берабер Ехошуа бир кереден алды, чюнки Исраильнинъ тарафында Исраильнинъ Алласы олгъан РАББИ дженк этти. Сонъ Ехошуа ве онен берабер эписи исраиллилер Гилгалгъа, ордуларына къайттылар. Хацор падишасы Явин шуны эшиткенинен, Мадон падишасы Ёвавгъа, Шимроннынъ падишасына, Акъшафнынъ падишасына, шималь тарафтаки дагъларнынъ падишаларына ве Аравада Киннеретнинъ дженюп тарафындаки падишаларгъа, алчакълыкъларда ве гъарпта олгъан Нафот-Дор ерининъ падишаларына, шаркъ ве гъарптаки ханаанлыларгъа, аморлыларгъа, хитлилерге, перизлилерге, дагълардаки евуслыларгъа ве Мицпа ериндеки Хермон янындаки хивлилерге хабер ёллады. Олар бутюн ордуларынен берабер Ехошуагъа къаршы чыкътылар. Ордуларындаки аскерлернинъ сайысы къарардан чокъ, денъиз ялысындаки къумгъа тенъ кельди. Атларынынъ ве дженк арабаларынынъ да сайысы чокъ эди. Олар эписи берабер топлашып, Исраильге къаршы дженк этмек ичюн, Мером озени янында ордунен ерлештилер. РАББИ Ехошуагъа: — Олардан къоркъма. Ярын, къарарнен бу вакъытта, Мен оларнынъ эписини Исраильнинъ къолуна ольдюрильмек ичюн берерим. Атларнынъ дамарларыны кесип ташла, ат арабаларыны якъ, — деди. Ехошуа ве онен берабер бутюн дженкке ярагъан адамлар Мером озени янында апансыздан пейда олдылар ве оларгъа къаршы атылдылар. РАББИ оларны исраиллилернинъ къолуна берди. Исраиллилер оларны енъдилер ве улу Сидонгъадже, Мисрефот-Маимгедже ве шаркъта яткъан Мицпа вадийинедже оларнынъ артларындан къуваладылар. Бир тири джан къалдырмайып, эписини ольдюрдилер. РАББИ насыл айткъаны киби, Ехошуа ойле де япты: атларынынъ дамарларыны кесип ташлады, ат арабаларыны исе якъты. Ехошуа артына къайтып, Хацор шеэрини запт этти, шеэрнинъ падишасыны къылычнен урып ольдюрди. Хацор исе эвеллери эписи бу падишалыкъларынынъ башлыгъы эди. Исраиллилер андаки эр бир тири джанны, ич бирини къалдырмайып къылычнен ольдюрип, бутюнлей ёкъ эттилер, Хацор шеэрини якъып ташладылар. РАББИнинъ къулу Муса буюргъаны киби, Ехошуа бу падишаларнынъ эписи шеэрлерини запт этти ве эписи падишаларыны къылычнен ольдюрди. Бу шеэрлерни бутюнлей ёкъ этти. Лякин, юксекликте къурулгъан шеэрлеринден, Ехошуа якъкъан Хацор шеэринден гъайры, исраиллилер бирини якъмады. Бу шеэрлернинъ гъаниметини ве айванларыны Исраиль огъуллары озьлерине алдылар, эписи адамларыны къылычнен урып ольдюрдилер. Бир тири джанны къалдырмайып, эписини ольдюрип ташладылар. РАББИ Мусагъа буюргъаны киби, Муса Ехошуагъа ойле де буюрды, Ехошуа исе тамам ойле де япты. О, РАББИ Мусагъа буюргъанындан бир сёз къачырмады. Бойле этип, Ехошуа бутюн дагълы ерлерни ве Негев виляетини, Гошен топрагъыны ве алчакълыкъта яткъан топракъларны, Арава ерини, Исраиль дагъларыны ве этеклериндеки топракъны енъип алды. Сеиргедже узангъан Халакъ дагъындан башлап, Хермон дагъынынъ этегинде яткъан Ливан вадийиндеки Баал-Гъадгъа баргъандже бутюн топракъларны запт этти ве оларнынъ эписи падишаларыны урып ольдюрди. Ехошуа бу падишаларнен чокъ вакъыт девамында дженк этти. Гивон сакинлери олгъан хивлилерден гъайры, бир шеэр Исраиль огъулларынен барышыкъ шартнамесини тизмеди. Исраиллилер эписини дженк этип алдылар. Олар Исраильнен дженк этсинлер деп, РАББИ Озю оларнынъ юреклерини къаттырды. РАББИ Мусагъа буюргъаны киби, оларны аджымайып ольдюрип ташламакъ, бутюнлей ёкъ этмек керек эди. Тамам о вакъытта Ехошуа келип, дагълыкъта: Хевронда, Девирде ве Анавда, бутюн Ехуда дагъларында, бутюн Исраиль дагъларында анакълыларны ольдюрди. Оларны шеэрлеринен берабер бутюнлей ёкъ этти. Исраиллилернинъ топрагъында анакълылардан бири къалмады. Олар тек Гъаза, Гъат ве Ашдод шеэрлеринде къалдылар. Бойлеликнен, РАББИ Мусагъа айткъаны киби, Ехошуа бутюн бу топракъны енъип алды ве къабиле болюнмелерине коре оны исраиллилерге оларнынъ пайы оларакъ берди. Сонъ топракъ дженктен раатланды. Исраиль огъуллары енъген падишалар булардыр (исраиллилер бу падишаларнынъ Иордандан шаркъта яткъан, Арнон дерьясындан башлап Хермон дагъынадже олгъан топракъларыны ве шаркътаки бутюн Араваны озьлерине пай оларакъ алды): Аморлыларнынъ падишасы Сихон. О, Хешбон шеэринде яшап, Арнон дерьясынынъ ялысындаки Ароэр шеэринден башлап, аммонлыларнынъ сынъыры олгъан Яббокъ озенинедже укюмдарлыкъ эте эди. Вадийнинъ ортасында ве Гиладнынъ ярысында, Аравадаки шаркъта яткъан Киннерет денъизинедже, шаркъта яткъан Арава денъизинедже (Олю денъизгедже), Бет-Ешимотке кеткен ёл бою, Фисга дагъынынъ этегинде яткъан дженюбий топракълар онынъки эди. Онынъ къомшусы Башан падишасы Ог. О, рефалылардан сонъкиси олып, Аштарот ве Эдрей шеэринде яшады. О, Хермон ве Салекъа дагъларында, бутюн Башан еринде, гешурлыларнынъ ве маакъалыларнынъ топрагъынадже, Гиладнынъ ярысында, Хешбон падишасы Сихоннынъ сынъырынадже укюмдарлыкъ эте эди. РАББИнинъ къулу Муса ве Исраиль огъуллары оларны ольдюрдилер. РАББИнинъ къулу Муса оларнынъ топракъларыны рубенлилерге, гъадлыларгъа ве Менашше къабилесининъ ярысына оларнынъ пайы оларакъ берди. Ехошуа ве Исраиль огъуллары Иорданнынъ гъарбий тарафында енъген падишалар булардыр (Ехошуа Ливан вадийиндеки Баал-Гъаддан башлап, Сеирге узангъан Халакъ дагъынадже олгъан топракъларны Исраиль къабилелерине болюнмелерине коре берди: дагъларда, алчакълыкъта яткъан топракъларда, Арава еринде, дагъларнынъ этеклеринде, сахрада, Негев еринде, хитлилернинъ, аморлыларнынъ, ханаанлыларнынъ, перизлилернинъ, хивлилернинъ ве евуслыларнынъ топракъларында): бир Ерихон падишасы, Бет-Эль янында олгъан бир Ай падишасы, бир Ерусалим падишасы, бир Хеврон падишасы, бир Ярмут падишасы, бир Лакиш падишасы, бир Эглон падишасы, бир Гезер падишасы, бир Девир падишасы, бир Гедер падишасы, бир Хорма падишасы, бир Арад падишасы, бир Ливна падишасы, бир Адуллам падишасы, бир Маккеда падишасы, бир Бет-Эль падишасы, бир Таппуах падишасы, бир Хефер падишасы, бир Афек падишасы, бир Лашарон падишасы, бир Мадон падишасы, бир Хацор падишасы, бир Шимрон-Мерон падишасы, бир Акъшаф падишасы, бир Таанакъ падишасы, бир Мегиддо падишасы, бир Кедеш падишасы, Къармел янындаки бир Ёкънеам падишасы, Нафат-Дор янындаки бир Дор падишасы, Гилгал янындаки бир Гоим падишасы, бир Тирца падишасы, — джеми олып отуз бир падиша. Ехошуа къартайып, баягъы яшкъа кирген сонъ, РАББИ онъа бойле деди: — Сен къартайып баягъы яшкъа кирдинъ, пай оларакъ алынаджакъ топракълар исе даа чокъ. Даа енъильмеген топракълар мына: фелестинлилернинъ эписи виляетлери, гешурлыларнынъ бутюн мемлекети, Мысырдан шаркъта яткъан Шихор дерьясындан башлап, шимальде яткъан Экроннынъ сынъырларынадже, ханаанлыларнынъ деп сайылгъан, амма беш фелестинли укюмдарларнынъ топрагъы — Гъаза, Ашдод, Ашкелон, Гъат ве Экрон шеэрлери ве аввалыларнынъ виляетлери. Дженюпте ханаанлыларнынъ бутюн топрагъы: сидонлыларнынъ Меара шеэринден башлап Афекке къадар, аморлыларнынъ сынъырларынадже; гиваллыларнынъ топрагъы ве шаркъта олгъан бутюн Ливан дагълары: Хермон дагъынынъ этегинде яткъан Баал-Гъаддан башлап Лево-Хаматкъа къадар. Мен Исраиль огъулларынынъ огюнден Ливандан башлап Мисрефот-Маимгедже дагъларда эписи яшагъанларны, эписи сидонлыларны къуваларым. О топракъны, санъа буюргъаным киби, Исраильге пай этип бер. Топракъны болип, докъуз къабилеге ве Менашше къабилесининъ ярысына асабалыкъкъа бер. Менашше къабилесининъ экинджи ярысы, рубенлилер ве гъадлылар, РАББИнинъ къулу Муса оларгъа тайинлегени киби, Иорданнынъ шаркъий тарафында топракъ пайыны энди алдылар. Оларнынъ топрагъы — Арнон озенининъ ялысындаки Ароэрден, вадийнинъ ортасында олгъан шеэрден ве Медева тегизлигинден башлап Дивонгъадже, Хешбонда аммонлыларнынъ сынъырларына къадар падишалыкъ эткен аморлыларнынъ падишасы Сихоннынъ эписи шеэрлери, Гилад, гешурлыларнынъ ве маакъалыларнынъ виляетлери, бутюн Хермон дагълыгъы ве Салекъагъадже олгъан бутюн Башан, Башандаки Огнынъ бутюн падишалыгъы. (Ог Аштарот ве Эдрей шеэрлеринде падишалыкъ эткен эди. Муса енъип къувалагъан рефалылардан о бир озю къалгъан эди.) Исраиль огъуллары гешурлыларны ве маакъалыларны къуваламадылар, ве бу куньге къадар гешурлылар ве маакъалылар Исраильнинъ арасында яшайлар. Левийнинъ къабилесине Муса топракъ пайыны бермеди, чюнки РАББИ айткъанына коре, оларнынъ къысмети — Исраиль Алласы олгъан РАББИнинъ къурбанларыдыр. Рубен къабилесининъ сойларына Мусанынъ бергени будыр: Арнон дерьясынынъ ялысындаки Ароэр шеэри ве вадийнинъ ортасында ерлешкен шеэрден башлап, Медева шеэрининъ янындаки бутюн тегизлик, Хешбон шеэри ве тегиз ерлерде олгъан эписи шеэрлер, Дивон, Бамот-Баал, Бет-Баал-Меон, Яхац, Кедемот, Мефаат, Кирьятаим, Сивма ве вадийдеки байырда тургъан Церет-Шахар, Бет-Пеор, Фисга дагъынынъ этеклери ве Бет-Ешимот, тегиз ерлерде олгъан эписи шеэрлер ве Хешбонда падишалыкъ эткен аморлыларнынъ падишасы Сихоннынъ бутюн падишалыгъы. Муса оны ве эписи Мидьян ёлбашчыларыны — Эвий, Рекем, Цур, Хур ве Реваны енъди. Олар Сихоннынъ башлыкълары олып, о мемлекетте яшай эдилер. Дженкте ольдюрильгенлерден гъайры, исраиллилер келеджекте не оладжагъыны айткъан Беор огълу Беламны ольдюрдилер. Рубен огъулларынынъ топракъ сынъырлары Иордан озенине къадар бара эдилер. Рубенлилер сойларынынъ топракъ асабалыгъы, шеэрлери ве койлери будыр. Гъад къабилесине, Гъаднынъ огъулларына Мусанынъ бергени будыр: Язер топрагъы, Гиладнынъ эписи шеэрлери ве Раббанынъ янында олгъан Ароэрге къадар аммонлыларнынъ яры топрагъы, Хешбондан башлап Рамат-Мицпегедже, Бетоним, Маханаимден башлап Девир топрагъынадже; вадийде исе — Бет-Харам, Бет-Нимра, Сукъкъот, Цафон ве Хешбон падишасы Сихоннынъ падишалыгъындан къалгъан парча. Топракънынъ сынъыры Иорданнынъ шаркъий тарафында Киннерет денъизине къадар эди. Гъадлылар сойларынынъ топракъ асабалыгъы, шеэрлери ве койлери будыр. Менашше къабилесининъ ярысына, сойларына коре, Муса бергени будыр: сынъыры олгъан Маханаимден башлап бутюн Башан, Башан падишасы Огнынъ бутюн падишалыгъы, Башанда олгъан Яирнинъ эписи койлери, алтмыш шеэр. Гиладнынъ ярысы, Аштарот ве Эдрей шеэрлери — башанлы Огнынъ падишалыкъ шеэрлери — Менашше огълу Макир эвлятларына, яни макирлилернинъ ярысына сойларына коре берильген эди. Будыр Ерихоннынъ къаршысында, Иорданнынъ шаркъ тарафында, Моав тегизлигинде Муса берген топракъ пайлары. Левий къабилесине исе Муса топракъ асабалыгъыны бермеди. О, оларгъа айткъаны киби, оларнынъ пайы — Исраильнинъ Алласы олгъан РАББИдир. Ханаан топрагъында исраиллилер алгъан топракъ пайлары будыр. Бу пайларны оларгъа руханий Элазар, Нун огълу Ехошуа ве Исраиль огъуллары къабилелерининъ сой башлыкълары болип бердилер. РАББИ Мусанынъ ярдымынен буюргъаны киби, олар докъуз бучукъ къабилеге джереп чекип больдилер. Эки бучукъ къабилеге Муса Иорданнынъ башкъа тарафында топракъ пайыны берди. Левийлилерге исе оларнынъ арасында топракъ пайы бермеди. Юсуфнынъ огъулларындан эки къабиле асыл олды — Менашше ве Эфраим. Шунынъ ичюн левийлилерге топракъ пайы берильмеди. Оларгъа тек яшамакъ ичюн шеэрлер, ве айванларны бакъмакъ ичюн эм де башкъа ихтияджлар ичюн отлакълар берильди. Исраиль огъуллары топракъны пай эткенлеринде, РАББИ Мусагъа буюргъанына коре яптылар. Ехуданынъ огъуллары Ехошуагъа Гилгалгъа кельдилер. Кенизли Ефунненинъ огълу Къалев онъа бойле деди: — РАББИ Къадеш-Барнеа шеэринде Мусагъа, Алланынъ адамына, меним ве сенинъ акъкъынъда нелер айткъаныны сен билесинъ. РАББИнинъ къулу Муса мени Къадеш-Барнеадан топракъны козетмек ичюн ёллагъанында, мен 40 яшында эдим. Мен онъа догъру хабер кетирдим. Меннен баргъан агъаларым халкънынъ юрегини къоркъуздылар, мен исе Аллам олгъан РАББИге джан-юректен хызмет эте эдим. Муса о куню емин этти: «Аягъынъ баскъан ер сенинъ ве балаларынънынъ эбедий къысметидир, чюнки сен Аллам олгъан РАББИге сонъунадже джан-юректен хызмет эттинъ». Мына, РАББИ айткъаны киби, мени сагъ къалдырды. РАББИ Мусагъа буны айткъанындан сонъ, Исраиль сахра бою долашып башлагъанындан берли 45 йыл кечти. Иште, бугунь мен 85 яшындам. Мен бугунь де, Муса мени ёллагъан куню дайын, эп сагъламым. О вакъыт не къадар кучюм олгъан олса, бугунь де, эм дженк этмек, эм эр бир ишни япмакъ ичюн кучюм бар. Бойлеликнен, о куню РАББИ айткъан дагъны манъа бер. О заман сен, анда анакълылар яшагъаны ве оларнынъ шеэрлери буюк ве пекинген олгъанлары акъкъында озюнъ эшиттинъ. Бельки, РАББИ меннен олур, ве РАББИ айткъаны дайын, мен оларны къуваларым. Ехошуа Ефунненинъ огълу Къалевге яхшылыкъ тиледи ве Хеврон шеэрини онъа топракъ пайы оларакъ берди. Бойледже, Хеврон шеэри бу куньге къадар кенизли Ефунненинъ огълу Къалевнинъ топракъ пайы олып къалды, чюнки о, Исраильнинъ Алласы олгъан РАББИге сонъунадже джан-юректен хызмет этти. Хевроннынъ ады эвель Кирьят-Арба эди. О, анакълыларнынъ арасында энъ буюк адамнынъ адынен адлангъан эди. Сонъ топракъ дженктен раатланды. Ехуда къабилесининъ топракъ пайы, сойларына коре, Эдом сынъырларына къадар, Негевде яткъан Цин сахрасына къадар, дженюпке тараф узана эди. Оларнынъ дженюбий сынъыры Олю денъизнинъ дженюп тарафында олгъан корьфезден башлап, Акъреплер тёпелигининъ дженюп тарафындан кечип, Цинге тараф девам эте ве Къадеш-Барнеагъа коре дженюпке котериле эди. Сонъ Хецроннынъ янындан кечип, Аддаргъа тараф кете ве Къаркъагъа тараф чевире эди. Сонъ Ацмондан кечип, Мысырнынъ сынъырында олгъан вадийге тараф котерилип, Акъ денъиз янында бите эди. Будыр оларнынъ дженюп сынъыры. Шаркъ сынъыры — Иорданнынъ агъзынадже баргъан Олю денъиз. Шималь сынъыры Иордан агъзынынъ янындаки денъиз корьфезинден башлап, Бет-Хогълагъа котерилип, Бет-Араванынъ шималь тарафындан кечип, Рубен огълу Боханнынъ ташынадже девам эте эди. Сонъ сынъыр Акъор вадийден Девирге тараф котерилип, шимальге, озенден дженюпте яткъан Адуммим тёпелигининъ къаршысында олгъан Гилгалгъа чевире эди. О, Эн-Шемешнинъ сувларына узанып, Эн-Рогель янында бите эди. Сонъ сынъыр евуслылар шеэри олгъан Ерусалимнинъ дженюбий тарафындан Бен-Хинном вадийине тараф котериле эди. Андан сынъыр Рефаим вадийининъ шималь четинде ерлешкен Хинном вадийинден гъарпта яткъан дагънынъ тёпесине котериле эди. Дагъ тёпесинден сынъыр Нефтоах чокърагъына узана, андан да Эфрон дагъынынъ шеэрлерине, сонъ Баалагъа, я да Кирьят-Яримге тараф чевире эди. Сонъ Бааладан гъарпкъа Сеир дагъына тараф чевире, Ярим, я да Кесалон дагъынынъ шималь тарафындан кечип, Бет-Шемешке тараф тюше ве Тимнадан кече эди. О, Экрон дагъынынъ шималь тарафындан кечип, Шиккеронгъа чевире, Баала дагъындан кечип, тап Явнеэльге бара эди. Сынъырнынъ сонъу Акъ денъиз янында бите эди. Гъарбий сынъыр — Акъ денъизнинъ ялысы. Ехуда огъулларынынъ, сойларына коре, чевре-четининъ сынъырлары бойледир. РАББИ буюргъаны киби, Ехошуа Ефунненинъ огълу Къалевге Ехуда огъулларынынъ арасында топракъ пайыны берди — Кирьят-Арбаны, я да Хеврон шеэрини. Анакъ бабасынынъ ады Арба эди. Къалев андан Анакънынъ учь огълуны къувалады: Шешайны, Ахиманны ве Талмайны, — Анакънынъ балаларыны. Андан Къалев Девир шеэрининъ адамларына къаршы кетти. Девир эвель Кирьят-Сефер деп адлана эди. — Кирьят-Сеферге атылып оны запт эткен адамгъа мен озь къызым Акъсаны акъайгъа берерим, — деди Къалев. Шеэрни Къалевнинъ къардашы олгъан Кеназнынъ огълу Отниэл запт этти, ве Къалев онъа озь къызы Акъсаны акъайгъа берди. Бир кунь Акъсаны бабасындан тарла сорамакъны огреттилер. О, онъа кельгенде, эшектен тюшти. Къалев ондан: — Не истейсинъ? — деп сорады. — Манъа бир бахшыш бер, — деди къызы. — Сен манъа Негевде топракъ бердинъ, энди сув чокъракъларыны да бер. Ве Къалев онъа юкъары ве ашагъы сув чокъракъларыны да берди. Ехуда къабилесининъ топракъ пайы, сойларына коре, будыр: Ехуда къабилесининъ энъ дженюп тарафында, Негевде, Эдом мемлекетининъ сынъырына тараф олгъан шеэрлер мына: Къавцеэл, Эдер, Ягур, Кина, Димона, Адада, Кедеш, Хацор, Йитнан, Зиф, Телем, Беалот, Хацор-Хадатта, Кериот-Хецрон (яни Хацор), Амам, Шема, Молада, Хацар-Гъадда, Хешмон, Бет-Пелет, Хацар-Шуал, Беэр-Шева, Бизиотья, Баала, Иим, Эцем, Элтолад, Кесил, Хорма, Цикълагъ, Мадманна, Сансанна, Леваот, Шилхим, Айин, Риммон — койлеринен берабер 29 шеэр. Алчакълыкъта олгъан шеэрлер булардыр: Эштаол, Цора, Ашна, Заноах, Эн-Гъанним, Таппуах, Энам, Ярмут, Адуллам, Сокъо, Азекъа, Шаараим, Адитаим, Гедера (яни Гедеротаим) — койлеринен берабер 14 шеэр. Ценан, Хадаша, Мигдал-Гъад, Дилеан, Мицпа, Ёкътеэл, Лакиш, Боцкъат, Эглон, Къаббон, Лахмас, Китлиш, Гедерот, Бет-Дагон, Наама, Маккеда — койлеринен берабер 16 шеэр. Ливна, Этер, Ашан, Ифтах, Ашна, Нецив, Кеила, Акъзив, Мареша — койлеринен берабер докъуз шеэр. Этрафындаки шеэрлер ве койлеринен берабер Экрон шеэри; Экрондан гъарпта яткъан — Ашдоднынъ янында олгъан эписи шеэрлер койлеринен берабер; Ашдод ве этрафындаки эписи шеэрлер ве койлер; Гъаза ве этрафындаки эписи шеэрлер ве койлер. Сынъырлары Мысыр вадийи ве улу денъизге къадар узана эди. Дагъларда олгъан шеэрлер: Шамир, Яттир, Сокъо, Данна, Кирьят-Санна (яни Девир), Анав, Эштемо, Аним, Гошен, Холон ве Гило — койлеринен берабер он бир шеэр. Арав, Дума, Эшан, Яним, Бет-Таппуах, Афекъа, Хумта, Кирьят-Арба (яни Хеврон) ве Циор — койлеринен берабер докъуз шеэр. Маон, Къармел, Зиф, Ютта, Йизреэл, Ёкъдеам, Заноах, Къаин, Гива ве Тимна — койлеринен берабер он шеэр. Халхул, Бет-Цур, Гедор, Маарат, Бет-Анот ве Элтекон — койлеринен берабер алты шеэр. Кирьят-Баал (яни Кирьят-Ярим), ве Рабба — койлеринен берабер эки шеэр. Сахрада олгъан шеэрлер: Бет-Арава, Миддин, Секъакъа, Нившан, Туз Шеэри ве Эн-Геди — койлеринен берабер алты шеэр. Ехуда огъуллары Ерусалимде яшагъан евуслыларны къувалап оламадылар, ве онынъ ичюн олар бу куньге къадар Ехуда огъулларынен берабер Ерусалимде яшайлар. Сонъ джереп Юсуф огъулларына тюшти. Оларнынъ пайы Ерихон янында олгъан Иордандан, Ерихон сувларынынъ шаркъ тарафына, сахрадан кечип, Ерихондан Бет-Эль дагъларына тараф узана эди. Бет-Эльден, яни Луздан девам этип, Атароткъа, аркълыларнынъ топракъларына кече, сонъ яфлетлилернинъ топракъларына, гъарпкъа, ашагъы Бет-Хорон виляетине ве Гезерге къадар тюше ве Акъ денъиз янында бите эди. Юсуфнынъ огъуллары Менашше ве Эфраим озь топракъ пайларыны алдылар. Эфраим къабилесининъ сойларына коре олгъан топракълары будыр: пайларынынъ сынъыры шаркъта яткъан Атарот-Аддардан башлап, юкъары Бет-Хоронгъадже кечип, денъизге тараф узана эди. Шимальде яткъан Микметаттан шаркъкъа Таанат-Шилогъа тараф айланып, онынъ артындан шаркъта яткъан Яноахкъа кече эди. Сонъ Яноахтан Атароткъа ве Наарагъа тюшип, Ерихонгъа къошула ве Иордангъа чыкъа эди. Таппуахтан сынъыр Къана озенине тараф гъарпкъа кете ве денъиз янында бите эди. Будыр Эфраим къабилесининъ, сойларына коре олгъан топракъ пайы. Мында даа менашшелилернинъ пайындан эфраимлилерге айырылгъан койлеринен берабер эписи шеэрлер кире эдилер. Олар Гезерде яшагъан ханаанлыларны къуваламадылар. Бу куньге къадар ханаанлылар Эфраим огъулларынынъ арасында яшайлар ве оларнынъ ыргъатлары олып, агъыр ишлер япалар. Сонъ джереп Юсуфнынъ биринджи огълу олгъан Менашшенинъ къабилесине тюшти. Дженкте джесюр олгъан Гиладнынъ дедеси Менашшенинъ огълу Макирге Гилад ве Башан шеэрлери айырылгъан эди. Менашшенинъ къалгъан огъулларына, сойларына коре, топракъ пайлары айырылгъан эдилер: Авиэзернинъ огъулларына, Хелекнинъ огъулларына, Асриэлнинъ огъулларына, Шекемнинъ огъулларына, Хефернинъ огъулларына ве Шемиданынъ огъулларына. Олар Юсуф огълу Менашшенинъ эвлятлары, сойларына коре олгъан эркеклеридир. Менашше огълу Макир огълу Гилад огълу Хефернинъ огълу Целофехаднынъ огъуллары олмайып, тек къызлары бар эди. Мына оларнынъ адлары: Махла, Ноа, Хогъла, Милкъа ве Тирца. Олар руханий Элазаргъа, Нун огълу Ехошуагъа ве башлыкъларгъа келип: — РАББИ Мусагъа бизге топракъ пайыны агъаларымызнынъ арасында бермеге эмир эткен эди, — дедилер. Ве оларгъа, РАББИ буюргъаны киби, эмджелерининъ арасында топракъ пайы берильди. Иордан озенинден шаркъта яткъан Гилад ве Башан топракъларындан гъайры, Меннашшенинъ пайына даа он топракъ пайы айырылды. Менашше къабилесининъ къызларына огъулларынынъ арасында пай айырылды. Гилад топрагъы исе Менашшенинъ къалгъан огъулларына берильди. Менашшенинъ топрагъы Ашерден башлап, Шекемнинъ янында яткъан Микметаткъадже узана эди. Оларнынъ сынъыры андан дженюпке, Эн-Таппуах сакинлерине тараф девам эте эди. Таппуах топрагъы Менашшеге берильди, Менашшенинъ сынъырында ерлешкен Таппуах шеэри исе эфраимлилерге берильди. Сонъ сынъыр Къана вадийине тараф, дженюпке узана эди. Анда олгъан Эфраимнинъ шеэрлери Менашшенинъ шеэрлери арасында ерлешкен эдилер. Сонъ Менашшенинъ топракъ сынъыры озеннинъ шималь тарафындан кечип, денъиз янында бите эди. Дженюптеки топракъ Эфраимнинъ, шимальдеки исе Менашшенинъ эди. Менашшенинъ топракълары денъизгедже узанып, шимальде Ашернен, шаркъта Йиссакъарнен сынъырдаш эдилер. Йиссакъар ве Ашер топракъларында Бет-Шеан ве Ивлеам шеэрлери этрафындаки койлеринен берабер, Дорнынъ, Эн-Дорнынъ, Таанакънынъ ве Мегиддонынъ адамлары этрафындаки койлеринен берабер, ве Нафетнинъ учеви Менашшенинъки эдилер. Менашше огъуллары бу шеэрлернинъ сакинлерини къувып оламадылар, ве ханаанлылар бу топракъта эп яшай къалдылар. Исраиллилер кучьке кирген сонъ, ханаанлыларгъа озь ишлерини беджермеге меджбур эттирдилер, амма къуваламадылар. Юсуфнынъ огъуллары Ехошуадан: — РАББИ бизни багъышлагъаны киби чокъ сайылы олгъанымызгъа бакъмадан, не ичюн сен бизим топракъ пайымызгъа бир джереп чекип, тек бир пайны бердинъ? — деп сорадылар. — Эгер сиз чокъ сайылы олсанъыз, — деди Ехошуа, — ве Эфраим дагъы сизге тарашлыкъ этсе, ормангъа барып, озьлеринъизге перизлилер ве рефалыларнынъ топракъларында ер темизлеп алынъыз. Юсуфнынъ огъуллары: — Дагълар бизге тарашлыкъ этелер, лякин тегиз ерлерде, Бет-Шеан шеэринде ве этрафындаки койлерде ве Йизреэл вадийинде яшагъан эписи ханаанлыларда демир дженк арабалары бар, — дедилер. Ехошуа Юсуфнынъ эвине, Эфраим ве Менашшеге: — Сиз чокъ сайылысынъыз, ве кучюнъиз буюктир. Сизде тек бир джереп олмаз, дагъ да сизинъ оладжакъ, орман да. Сиз оны темизлерсинъиз, ве о, бутюнлей сизинъ оладжакъ. Ханаанлыларда демир дженк арабалары ве олар кучьлю олгъанына бакъмадан, сиз оларны къуварсынъыз, — деди. Исраиль огъулларынынъ бутюн джемааты Шилода топлашып, анда Корюшюв Чадырыны къойдылар. Бутюн топракъ энди оларнынъ къолунда эди. Исраиль огъулларындан топракъ пайыны даа алмагъан еди къабиле къалды. Ехошуа исраиллилерге: — Барып, деделеринъизнинъ Алласы олгъан РАББИ сизге берген топракъны асабалыкъкъа алмакъ ичюн, даа чокъ тюшюнип отураджакъсынъызмы? Эпинъиз къабилелеринъизден учер адам беринъиз. Мен оларны ёлларым да, олар барып топракъ бою кечерлер ве оны пайларгъа не дайын больмек кереги акъкъында айтып берип, манъа къайтып келирлер. Топракъны еди пайгъа больсюнлер. Ехуда къабилеси озь топрагъында дженюпте къалсын, Юсуф къабилеси озь топрагъында шимальде къалсын. Топракънынъ еди парчасы акъкъында япкъан тасвиринъизни манъа кетирип беринъиз. Мен мында Алламыз олгъан РАББИнинъ юзю огюнде сизге джереп чекерим. Левийлилерге исе аранъыздан пай ёкъ, чюнки оларнынъ къысмети — РАББИнинъ руханийлери олмагъа. Гъад къабилеси, Рубен къабилеси ве Менашше къабилесининъ ярысы озь пайларыны Иорданнынъ шаркъий тарафындан алдылар. Оны оларгъа РАББИнинъ къулу Муса берди, — деди. О адамлар ёлгъа чыкътылар. Ехошуа топракъны тасвир этмек ичюн кеткен адамларгъа: — Топракъны бойдан-бойгъа кечинъиз, тасвир этинъиз ве манъа къайтып келинъиз. Мен мында РАББИнинъ козю огюнде, Шилода сизге джереп чекерим, — деп буюрды. О адамлар кеттилер, топракъ бою кечтилер, шеэрлерине коре топракънынъ еди пайыны тасвир этип, китапта яздылар ве Ехошуагъа, ордусына Шилогъа къайтып кельдилер. Ехошуа Шилода РАББИнинъ козю огюнде джереп чекти ве анда Исраиль огъулларына топракънынъ пайларыны берди. Биринджи джереп Биньяминнинъ къабилесине, сойларына коре тюшти. Топракъ пайы оларгъа Ехуда огъуллары ве Юсуф огъулларынынъ ортасында тюшти: оларнынъ сынъыры шималь тарафында Иорданнынъ янындан башлай, Ерихонны шималь тарафындан айлана, гъарпкъа дагъларгъа тараф котериле ве Бет-Авен сахрасында бите эди. Андан о Лузнынъ, я да Бет-Эльнинъ дженюп тарафына кетип, ашагъы Бет-Хороннынъ дженюп тарафына ерлешкен Атарот-Аддар дагъына тараф тюше эди. Бет-Хороннынъ къаршысында олгъан тёпеликтен, дженюпте сынъыр гъарп тарафы бою дженюпке айлана ве Кирьят-Баал, яни Кирьят-Ярим (Ехуда огъулларынынъ шеэри) янында бите эди. Бу онынъ гъарбий тарафы эди. Дженюбий сынъыр гъарпта Кирьят-Яримден башлап, Нефтоах чокърагъына кете эди, Рефаим вадийинден шимальде яткъан, Бен-Хинном вадийининъ къаршысында олгъан дагъ этегине тараф тюше эди, Хинном вадийи бою евуслылар шеэрининъ дженюп тарафында ве сонъ Эн-Рогельге ашагъы тюше эди. Сонъ о шимальге айлана эди, Эн-Шемеш тарафкъа кетип, Адуммим тёпелиги къаршысында олгъан Гелилоткъа тараф узана ве Рубен огълу Боханнынъ ташына тюше эди. Араванынъ огюнде шималь тарафында джапкъа узана ве Аравагъа тюше эди. Сонъ сынъыр Бет-Хогъланынъ шималь джабына кете ве Иорданнынъ дженюбий четинде олгъан Олю денъизнинъ шималь корьфези янында бите эди. Бу дженюбий сынъырдыр. Шаркъ тарафындаки сынъыр Иордан эди. Будыр Биньямин огъулларынынъ сойларына коре, чевре-четини сынъырлангъан топракъ пайы. Биньямин къабилесининъ сойларына коре олгъан шеэрлери булардыр: Ерихон, Бет-Хогъла, Эмек-Кециц, Бет-Арава, Цемараим, Бет-Эль, Аввим, Пара, Офра, Кефар-Аммоний, Офни, Гева — койлеринен берабер 12 шеэр. Гивон, Рама, Беэрот, Мицпа, Кефира, Моца, Рекем, Ирпеэл, Тарала, Цела, Хаэлеф, евуслыларнынъ шеэри (яни Ерусалим), Гива ве Кирьят — койлеринен берабер 14 шеэр. Будыр Биньямин огъулларынынъ сойларына коре олгъан топракъ пайы. Экинджи джереп Шимеонгъа, сойларына коре Шимеон огъулларынынъ къабилесине тюшти. Оларнынъ топракъ пайы Ехуда огъулларынынъ топрагъында эди. Оларнынъ топракъ пайында бойле шеэрлер бар эди: Беэр-Шева, Шева, Молада, Хацар-Шуал, Бала, Эцем, Элтолад, Бетул, Хорма, Цикълагъ, Бет-Маркъавот, Хацар-Суса, Бет-Леваот ве Шарухен — койлеринен берабер 13 шеэр; Айин, Риммон, Этер ве Ашан — койлеринен берабер дёрт шеэр. Ондан гъайры, Баалат-Беэрге, яни Негевде ерлешкен Рамагъа баргъандже, бу шеэрлернинъ чевре-четинде олгъан эписи койлер оларнынъки эдилер. Шимеон огъулларынынъ къабилесининъ, сойларына коре олгъан топракъ пайлары будыр. Шимеон огъулларынынъ пайы Ехуда огъулларынынъ топракъ пайындан алынгъан эди, чюнки Ехуда огъулларынынъ пайы пек чокъ эди. Шунынъ ичюн Шимеон огъуллары озь пайыны оларнынъ топракълары арасындан алдылар. Учюнджи джереп Зевулун къабилесине, сойларына коре тюшти. Оларнынъ пай сынъыры Саридгедже бара эди. Гъарпкъа о, денъизге ве Маралагъадже барып, Даббешетке къошулып, Ёкънеам янында олгъан озенгедже узана эди. Саридден сынъыр шаркъкъа, кунь догъгъан тарафкъа, Кислот-Таворнынъ топракъларына барып, Давераткъадже узана ве Яфиягъа котериле эди. Сонъ о, шаркъкъа, Гъат-Хефер ве Эт-Къацинге тараф кетип, Риммонгъа котерилип, Неагъа айлана эди. Андан сынъыр шимальде Ханнатонгъа тараф айланып, Ифтах-Эль вадийинде бите эди. Пайгъа даа Къаттат, Нахалал, Шимрон, Идала ве Бет-Лехем шеэрлери кире эдилер — койлеринен берабер 12 шеэр. Будыр Зевулун огъулларынынъ, сойларына коре олгъан топракъ пайы, будыр оларнынъ шеэр ве койлери. Дёртюнджи джереп Йиссакъаргъа, Йиссакъар огъулларына, сойларына коре тюшти. Оларнынъ сынъыры бойле шеэрлерге узана эди: Йизреэл, Кесуллот, Шунем, Хафараим, Шион, Анахарат, Раббит, Кишион, Эвец, Ремет, Эн-Гъанним, Эн-Хадда, Бет-Паццец. Сынъыры Тавор, Шахацума ве Бет-Шемешке къошулып, Иорданнынъ янында бите эди — койлеринен берабер 16 шеэр. Будыр Йиссакъар огъуллары къабилесининъ, сойларына коре олгъан топракъ пайы, будыр оларнынъ шеэр ве койлери. Бешинджи джереп Ашер къабилесине, сойларына коре тюшти. Онынъ топрагъында бойле шеэрлер бар эди: Хелкъат, Халий, Бетен, Акъшаф, Алламмелек, Амад, Мишал. Гъарпта сынъыр Къармел ве Шихор-Ливнаткъа къошула, шаркъкъа Бет-Дагонгъа тараф айлана, Зевулун топрагъына ве Ифтах-Эль вадийине къошулып, Къавулнынъ сол тарафындан кечип, Бет-Эмек ве Неиэлге тараф шимальге кете эди. Сонъ о, Эврон, Рехов, Хаммон ве Къанагъа тараф буюк Сидонгъадже кете эди. Ондан сонъ сынъыр арткъа Рамагъа тараф айлана, пекинген Тир шеэрине кетип, Хосагъа айлана ве Акъзив деген ерде денъиз янында бите эди. Умма, Афек ве Рехов шеэрлери де анда эди. Эписи олып, койлеринен берабер 22 шеэр. Будыр Ашер огъуллары къабилесининъ, сойларына коре олгъан топракъ пайы, будыр оларнынъ шеэр ве койлери. Алтынджы джереп Нафталий огъулларына, сойларына коре тюшти. Онынъ сынъыры Хелефтен ве Цаананнимдеки эмен орманындан башлап, Адамий-Некевге, Явнеэльге ве Лаккумгъа кетип, Иордан янында бите эди. Сонъ сынъыр гъарпкъа Азнот-Таворгъа айлана, андан Хукъокъкъа тараф кете ве дженюпте Зевулуннынъ топрагъына, гъарпта Ашернинъ топрагъына, шаркъта Ехудагъа ве Иордангъа къошула эди. Пекитильген шеэрлер булар эди: Циддим, Цер, Хаммат, Ракъкъат, Киннерет, Адама, Рама, Хацор, Кедеш, Эдрей, Эн-Хацор, Йирон, Мигдал-Эль, Хорем, Бет-Анат ве Бет-Шемеш — койлеринен берабер 19 шеэр. Будыр Нафталий огъуллары къабилесининъ, сойларына коре олгъан топракъ пайы, оларнынъ шеэрлери ве койлери. Единджи джереп Дан огъулларына, сойларына коре, тюшти. Оларнынъ топракъларында бойле шеэрлер бар эди: Цора, Эштаол, Ир-Шемеш, Шаалаббин, Аялон, Йитла, Элон, Тимна, Экрон, Элтеке, Гиббетон, Баалат, Ехуд, Бене-Беракъ, Гъат-Риммон, Ме-Яркон ве Яффанынъ къаршысында олгъан Ракъкъон шеэри виляетинен берабер. Дан огъуллары Лешем шеэрине къаршы дженк этип чыкътылар ве оны запт этип, шеэр адамларыны къылычнен ольдюрдилер, озьлерине асабалыкъкъа алдылар ве анда яшамакъ ичюн ерлештилер. Олар Лешем шеэрини баба-дедесининъ адынен, яни «Дан» деп адландырдылар. Будыр Дан огъуллары къабилесининъ, сойларына коре олгъан топракъ пайы, будыр шеэр ве койлери. Топракъларны сынъырларына коре пай этип битирген сонъ, исраиллилер озь араларында Нун огълу Ехошуагъа да пай айырдылар. РАББИ буюргъаны киби, олар онъа о озюне сорагъан Эфраим дагъларында ерлешкен Тимнат-Серах шеэрини бердилер. Ехошуа о шеэрни янъыдан къурды ве анда яшап башлады. Шилода, Корюшюв Чадырынынъ кириши янында, руханий Элазар, Нун огълу Ехошуа ве сойларынынъ башлыкълары Исраиль огъуллары къабилелерине РАББИнинъ огюнде джереп чекип берген топракъ пайлары будыр. Бунынънен топракънынъ пай этильмеси битти. РАББИ Ехошуагъа бойле деди: — Исраиль огъулларына айт, олар озьлерине сакъланмакъ ичюн шеэрлерни къурсунлар. Мен буны сизге Мусанен айттыргъан эдим. Анда къара фикири олмайып, башкъасыны янъылып ольдюрген адамнынъ къачып кетмеге чареси олсун. Олар тёкюльген къан ичюн акъкъыны аладжакъ адамдан сакъланмакъ ичюн ер олсунлар. О шеэрлернинъ бирине къачып кеткен адам шеэр къапулары янына турып, озь иши акъкъында бу шеэр акъсакъалларына айтып берсин. Олар оны озь шеэрине кирсетип, оларда яшамакъ ичюн онъа ер берсинлер. Тёкюльген къан ичюн акъкъыны аладжакъ адам оны къувалап кельгенинде, акъсакъаллар къатильни онынъ къолуна бермесинлер, чюнки о, къара фикири олмайып, оны аселет ольдюрмеди ве не тюневин, не де обирскунь о адамдан нефретленди. О адам джемаатнынъ огюнде суд этильмек ичюн турмагъандже ве о заман олгъан баш руханий ольмегендже, шеэрде яшасын. Сонъ ольдюрген адам озь эвине, къачып кеткен шеэрине къайтсын. Исраиллилер Галилеяда, Нафталий дагъларында Кедеш шеэрни, Эфраим дагъларында Шекем шеэрни ве Ехуданынъ дагъларында Кирьят-Арба, яни Хеврон шеэрини айырдылар. Ерихоннынъ къаршысында олгъан Иорданнынъ шаркъий тарафында: Рубеннинъ къабилесинде, тегизликте, сахрада Бецер шеэрини сайладылар, Гъаднынъ къабилесинде Гилад еринде олгъан Рамот шеэрини ве Менашшенинъ къабилесинде Башан еринде олгъан Голан шеэрини сайладылар. Башкъа адамны аселет ольдюрмеген эр бир исраилли я да араларында яшагъан эр бир кельмешек бу айырылгъан шеэрлерде, тёкюльген къан ичюн акъкъыны аладжакъ адамнынъ къолундан, джемаат огюнде турмагъандже, къачып кетмеге чареси олсун. Левийли къоранталарынынъ башлыкълары руханий Элазаргъа, Нун огълу Ехошуагъа ве Исраиль огъуллары къабилелерининъ башлыкъларына келип, Шилода, Ханаан топрагъында оларгъа: — РАББИ Мусагъа буюргъаны киби, бизге яшамакъ ичюн шеэрлер ве айванларымызны отлатмакъ ичюн отлакъларны беринъиз, — дедилер. РАББИ буюргъаны киби, исраиллилер озь топракъ пайларындан левийлилерге бу шеэрлерни ве этрафларындаки отлакъларны бердилер. Биринджи джереп кехатлыларнынъ сойларына тюшти. Руханий Харуннынъ огъуллары олгъан левийлилерге, тюшкен джерепке коре, Ехуда, Шимеон ве Биньямин къабилелеринден 13 шеэр айырылды. Кехатлыларнынъ къалгъан огъулларына джерепке коре Эфраим къабилесининъ сойларындан, Дан къабилесинден ве Менашше къабилесининъ ярысындан он шеэр айырылды. Йиссакъар къабилесининъ сойларындан, Ашер къабилесинден, Нафталий къабилесинден ве Башанда Менашше къабилесининъ ярысындан Гершон огъулларына джерепке коре 13 шеэр айырылды. Рубен къабилесинден, Гъад къабилесинден ве Зевулун къабилесинден Мерарий огъулларына сойларына коре 12 шеэр айырылды. Бойледже, исраиллилер левийлилерге, РАББИ Мусагъа эмир эткени киби, джерепке коре, бу шеэрлерни ве этрафындаки отлакъларны берди. Ехуда къабилесинден ве Шимеон къабилесинден бойле адлангъан шеэрлерни бердилер. Бу — Харун огъуллары олгъан кехатлыларнынъ сойларына, Левий огъулларына берильген шеэрлердир, чюнки оларнынъ джереби биринджи эди. Оларгъа Ехуданынъ дагъларында олгъан, Анакъ бабасынынъ Кирьят-Арба шеэри, яни Хеврон шеэри этрафындаки отлакъларнен берабер берильди. Амма бу шеэрнинъ чевре-четинде олгъан тарлаларны ве койлерни Ефунненинъ огълу Къалевге бердилер. Бойледже, руханий Харуннынъ огъулларына, ольдюрген адам ичюн сакъланмакъ ери олгъан, Хеврон шеэри этрафындаки отлакъларнен берабер, Ливна шеэри этрафындаки отлакъларнен берабер, Яттир шеэри этрафындаки отлакъларнен берабер, Эштемоа шеэри этрафындаки отлакъларнен берабер, Холон шеэри этрафындаки отлакъларнен берабер, Девир шеэри этрафындаки отлакъларнен берабер, Айин шеэри этрафындаки отлакъларнен берабер, Ютта шеэри этрафындаки отлакъларнен берабер ве Бет-Шемеш шеэри этрафындаки отлакъларнен берабер берильди — бу эки къабиледен докъуз шеэр. Биньяминнинъ къабилесинден: Гивон шеэри этрафындаки отлакъларнен берабер, Гева шеэри этрафындаки отлакъларнен берабер, Анатот шеэри этрафындаки отлакъларнен берабер ве Алмон шеэри этрафындаки отлакъларнен берабер берильди — дёрт шеэр. Харуннынъ огъуллары олгъан руханийлерге джеми оларакъ этрафындаки отлакъларнен берабер 13 шеэр берильди. Левийли олгъан кехатлыларнынъ къалгъан сойларына джерепке коре Эфраим къабилесинден бойле шеэрлер берильди. Оларгъа, къатиль ичюн сакъланмакъ ери олгъан, Эфраим дагъларында ерлешкен Шекем шеэри этрафындаки отлакъларнен берабер, Гезер шеэри этрафындаки отлакъларнен берабер, Кивцаим шеэри этрафындаки отлакъларнен берабер ве Бет-Хорон шеэри этрафындаки отлакъларнен берабер берильди — дёрт шеэр. Дан къабилесинден оларгъа Элтеке шеэри этрафындаки отлакъларнен берабер, Гиббетон шеэри этрафындаки отлакъларнен берабер, Аялон шеэри этрафындаки отлакъларнен берабер ве Гъат-Риммон шеэри этрафындаки отлакъларнен берабер берильди — дёрт шеэр. Менашше къабилесининъ ярысындан оларгъа Таанакъ шеэри этрафындаки отлакъларнен берабер ве Гъат-Риммон шеэри этрафындаки отлакъларнен берабер берильди — эки шеэр. Кехатлыларнынъ къалгъан сойларына джеми оларакъ этрафындаки отлакъларнен берабер он шеэр берильди. Левийли сойларындан олгъан Гершон огъулларына, Менашше къабилесининъ ярысындан, къатиль ичюн сакъланмакъ ери олгъан, Башанда ерлешкен Голан шеэри этрафындаки отлакъларнен берабер ве Беэштера шеэри этрафындаки отлакъларнен берабер берильди — эки шеэр. Йиссакъарнынъ къабилесинден: Кишион шеэри этрафындаки отлакъларнен берабер, Даверат шеэри этрафындаки отлакъларнен берабер, Ярмут шеэри этрафындаки отлакъларнен берабер ве Эн-Гъанним шеэри этрафындаки отлакъларнен берабер берильди — дёрт шеэр. Ашернинъ къабилесинден: Мишал шеэри этрафындаки отлакъларнен берабер, Авдон шеэри этрафындаки отлакъларнен берабер, Хелкъат шеэри этрафындаки отлакъларнен берабер ве Рехов шеэри этрафындаки отлакъларнен берабер берильди — дёрт шеэр. Нафталийнинъ къабилесинден, къатиль ичюн сакъланмакъ ери олгъан: Галилеяда ерлешкен Кедеш шеэри этрафындаки отлакъларнен берабер, Хаммот-Дор шеэри этрафындаки отлакъларнен берабер, Къартан шеэри этрафындаки отлакъларнен берабер берильди — учь шеэр. Гершон огъулларынынъ сойларына джеми оларакъ 13 шеэр этрафындаки отлакъларнен берабер берильди. Къалгъан левийлилерге, Мерарий огъулларынынъ сойларына Зевулуннынъ къабилесинден: Ёкънеам шеэри этрафындаки отлакъларнен берабер, Къарта шеэри этрафындаки отлакъларнен берабер, Димна шеэри этрафындаки отлакъларнен берабер ве Нахалал шеэри этрафындаки отлакъларнен берабер берильди — дёрт шеэр. Рубеннинъ къабилесинден: Бецер шеэри этрафындаки отлакъларнен берабер, Яхац шеэри этрафындаки отлакъларнен берабер, Кедемот шеэри этрафындаки отлакъларнен берабер ве Мефаат шеэри этрафындаки отлакъларнен берабер берильди — дёрт шеэр. Гъаднынъ къабилесинден, къатиль ичюн сакъланмакъ ери олгъан: Гиладда ерлешкен Рамот шеэри этрафындаки отлакъларнен берабер, Маханаим шеэри этрафындаки отлакъларнен берабер, Хешбон шеэри этрафындаки отлакъларнен берабер ве Язер шеэри этрафындаки отлакъларнен берабер берильди — дёрт шеэр. Мерарий огъулларынынъ сойларына, къалгъан левийли сойларына, джерепке коре джеми олып 12 шеэр берильди. Исраиль огъулларынынъ топракъларында левийлилерге джеми оларакъ 48 шеэр этрафындаки отлакъларнен берабер берильди. Эр бир шеэрнинъ чевре-четинде отлакъ бар эди. Эр бир шеэрнинъ чевре-чети ойле эди. Бойлеликнен, РАББИ Исраильге, деделерине бермеге ант эткени киби, бутюн топракъны берди. Олар оны асабалыкъкъа алдылар ве анда яшамакъ ичюн ерлештилер. Деделерине емин эткени дайын, РАББИ оларны эр тарафлама раат этти. Душманларындан оларгъа къаршы бири туралмады, эписини РАББИ оларнынъ къолуна берди. Исраиль халкъына РАББИнинъ айткъан эр бир яхшы сёзю беджерильмеген къалмады. Эр бири ерине кельди. О вакъыт Ехошуа Рубен къабилесини, Гъад къабилесини ве Менашше къабилесининъ ярысыны озюне чагъыртып, оларгъа бойле деди: — РАББИнинъ къулу Муса сизге буюргъанларынынъ эписини беджердинъиз, эр бир эмиримни туттынъыз. Чокъ вакъыт девамында, бу куньге къадар агъа-къардашларынъызны къалдырмайып, Алланъыз олгъан РАББИнинъ эр бир эмирини ерине кетирдинъиз. Энди РАББИ, сёз бергени дайын, агъа-къардашларынъызгъа раатлыкъ берди. Онынъ ичюн шимди чадырларынъызгъа, Иорданнынъ башкъа тарафына, РАББИнинъ къулу Муса сизге берген топракъкъа къайтынъыз. Ялынъыз, РАББИнинъ къулу Муса сизге буюргъан Къанунны ве эмирлерни беджермеге тырышынъыз: Алланъыз олгъан РАББИни севинъиз, Онынъ ёлларындан юрюнъиз, эмирлерини беджеринъиз, РАББИге япышып, Онъа джан-юректен хызмет этинъиз. Сонъ Ехошуа эр кеске яхшылыкъ тилеп, оларны йиберди, ве олар озь чадырларына къайтып кеттилер. Муса Менашше къабилесининъ ярысына топракъ пайыны Башанда берди, къалгъан ярысына исе Иорданнынъ гъарбий тарафында, агъа-къардашларынен берабер топракъ пайыны берди. Оларны чадырларына йибергенинде, Ехошуа оларгъа яхшылыкъ тилеп: — Чадырларынъызгъа буюк байлыкънен къайтасынъыз. Сизде энди чокътан-чокъ айванлар, кумюш, алтын, бакъыр, демир ве чокътан-чокъ урба бар. Душманларынъыздан алгъан гъаниметинъизнен агъа-къардашларынъызнен болюшинъиз, — деди. Сонъ Рубен огъуллары, Гъад огъуллары ве Менашше къабилесининъ ярысы Ханаан топрагъында ерлешкен Шило шеэринден, Исраиль огъулларындан кеттилер ве Гиладгъа, озьлерининъ пайы олгъан топракъкъа, РАББИ Мусанен айттыргъан эмирине коре запт этильген топракъларына къайттылар. Рубен огъуллары, Гъад огъуллары ве Менашше къабилесининъ ярысы Ханаан топрагъында ерлешкен, Иордан озенининъ янында олгъан Гелилот ерине келип, Иорданнынъ янында улу сыфатлы къурбан ерини къурдылар. Рубен огъуллары, Гъад огъуллары ве Менашше къабилесининъ ярысы Ханаан топрагъында, Иорданнынъ янында олгъан Гелилотта, исраиллилернинъ къаршысында къурбан ерини къургъаны акъкъында исраиллилер эшиттилер. Буны эшитип, Исраиль огъулларынынъ бутюн джемааты Шилода топлашып, оларгъа къаршы дженк этмеге азырландылар. Лякин Исраиль огъуллары дженк этмезден эвель, Рубен огъулларына, Гъад огъулларына ве Менашше къабилесининъ ярысына Гилад топрагъына руханий Элазарнынъ огълу Пинехасны ёлладылар. Онен берабер он башлыкъ, Исраильнинъ эписи къабилелеринден бирер къабиле башлыгъы кеттилер. Олар Исраильнинъ сой башлыкълары эдилер. Рубен огъулларына, Гъад огъулларына ве Менашше къабилесининъ ярысына Гилад топрагъына келип, оларгъа бойле дедилер: — РАББИнинъ бутюн джемааты бойле айта: Шимди РАББИге къаршы турып, озюнъизге къурбан ерини къурып, Исраильнинъ Алласы олгъан РАББИден юзюнъизни чевирип, Онынъ огюнде не къадар хаинлик эттинъиз. Бизге бу куньге къадар арынмагъа чаре бермеген, РАББИнинъ джемаатыны белягъа огъраткъан Пеорнынъ гунасы сизге етмезми? Сиз бугунь РАББИден юзюнъизни чевиресинъизми? Бугунь сиз РАББИге къаршы турасынъыз, ярын исе бутюн Исраиль джемаатына къаршы РАББИнинъ гъазабы къозгъар. Эгер алгъан топрагъынъыз сизге арам деп корюльсе, РАББИнен Корюшюв Чадыры тургъан топракъкъа кечип, бизим арамыздан топракъ пайыны алынъыз. Тек, Алламыз олгъан РАББИнинъ къурбан еринден гъайры башкъа къурбан ерини къурманъыз, РАББИге къаршы ве бизге къаршы турманъыз. Ёкъ этиледжек шейлерден алып, джинает эткен Зерахнынъ огълу Акъан бир озю дегиль эдими? РАББИнинъ гъазабы исе бутюн Исраиль джемаатына олды. Озь хаинлиги ичюн о, бир озю ольмеди. Рубен огъуллары, Гъад огъуллары ве Менашше къабилесининъ ярысы Исраиль бинъбашыларына бойле джевап бердилер: — Аллаларнынъ Алласы — РАББИ, аллаларнынъ Алласы — РАББИдир! О, биле, эм Исраиль де бильсин! Эгер биз бугунь РАББИге къаршы турып, ондан юзюмизни чевирсек, РАББИ бизни бугунь аджымасын! РАББИден юзюмизни чевирмек, къурбан айванларыны бутюнлей якъмакъ, отьмек бахшышларыны кетирмек ве аманлыкъ къурбанларыны чалмакъ ичюн къурбан ерини къургъан олсакъ, бизден РАББИнинъ Озю сорасын! Биз буны, илериде сизинъ огъулларынъыз бизим огъулларымызгъа: «Сизинъ Исраиль Алласы, РАББИнен не алып береджегинъиз бар? Эй, Рубен огъуллары ве Гъад огъуллары, РАББИ бизим ве сизинъ ортанъызгъа сынъыр оларакъ Иорданны къойды. РАББИде сизинъ къысметинъиз ёкътыр», — айткъанларындан къоркъып, яптыкъ. Бойледже, огъулларынъыз бизим огъулларымызгъа РАББИге ибадет этмек ичюн ёл бермез эдилер. Онынъ ичюн биз бойле деп тюшюндик: озьлеримизге къурбан ери къурайыкъ, лякин бутюнлей якъыладжакъ къурбанларны чалмайджакъмыз, анда башкъа къурбанларны да кетирмейджекмиз. О бизге, сизге ве келеджектеки несиллеримизге шаат олсун: биз де акъикъий къурбан еринде бутюнлей якъыладжакъ къурбанларны ве башкъа къурбанларны кетирмек ве аманлыкъ къурбанларыны чалмакъ ве бойледже РАББИге хызмет этмек мумкюнмиз. Сонъ сизинъ огъулларынъыз бизим огъулларымызгъа: «РАББИде сизинъ къысметинъиз ёкътыр», — айтмазлар. Биз бойле тюшюндик: эгер олар келеджекте бизге ве бизим несиллеримизге бойле айтсалар, биз оларгъа бойле джевап къайтарырмыз: «Мына бу РАББИнинъ къурбан ерине ошагъан шейни коресинъизми? Деделеримиз оны, къурбанларны бутюнлей якъмакъ я да башкъа къурбанлар кетирмек ичюн къурмагъанлар. О, сизнен бизим арамызда шаат олмакъ ичюн къурулгъандыр». Биз РАББИге къаршы турып, бугунь РАББИден юзюмизни чевиреджегимиз ёкъ! Къурбанларны бутюнлей якъмакъ, отьмек бахшышларыны кетирмек ве башкъа къурбанларны чалмакъ ичюн Корюшюв Чадырынынъ огюндеки РАББИ-Таалямызнынъ къурбан еринден гъайры башкъа бир къурбан ерини ич бир вакъыт къураджагъымыз ёкъ! Руханий Пинехас ве онен берабер олгъан джемаат башлыкълары ве Исраиль бинъбашылары Рубен огъулларынынъ, Гъад огъулларынынъ ве Менашше огъулларынынъ айткъанларыны эшитип бегендилер. Элазарнынъ огълу руханий Пинехас Рубен огъулларына, Гъад огъулларына ве Менашше огъулларына: — Бугунь бизим арамызда РАББИ олгъаныны ве сиз РАББИге къаршы бу джинаетни этмегенинъизни бильдик. Энди сиз Исраиль огъулларыны РАББИнинъ къолундан къуртардынъыз, — деди. Элазар огълу руханий Пинехас ве исраиллилернинъ башлыкълары Рубен огъулларындан ве Гъад огъулларындан, Гилад топрагъындан Ханаан топрагъына къайттылар ве Исраиль огъулларына джевап кетирдилер. Исраиль огъуллары буны бегендилер ве Аллагъа шукюр этип, Рубен огъулларына ве Гъад огъулларына къаршы дженкнен чыкъмакъ ве яшагъан топракъларыны тар-мар этмек фикиринден вазгечтилер. Рубен ве Гъад огъуллары: «О, бизим шаатымыздыр: Алла — РАББИдир», — дегенлери ичюн, къурбан ерини «Шаат» деп адландырдылар. РАББИ Исраильге этрафтаки душманларындан раатлыкъ берген замандан пек чокъ вакъыт кечти. Ехошуа къартайып, баягъы яшкъа кирди. Эписи Исраиль огъулларыны, акъсакъалларыны, башлыкъларыны, къадыларыны ве реберлерини озюне чагъыртып, оларгъа бойле деди: — Мен энди къартайдым ве баягъы яшкъа кирдим. Алланъыз олгъан РАББИ козюнъиз огюнде эписи бу халкъларнен нелер япкъаныны озьлеринъиз корьдинъиз. Алланъыз олгъан РАББИ Озю сиз ичюн дженк этти. Иште, мен бу къалгъан халкъларны сизге джерепке коре, къабилелеринъизге топракъ пайлары олсунлар деп, больдим. Иордандан башлап, кунь отургъан тарафкъадже, Акъ денъизгедже мен эписи бу халкъларны енъдим. Алланъыз олгъан РАББИ Озю о халкъларны сизден къувалар ве оларнынъ топрагъыны огюнъизде запт этип алыр. Сонъ Алланъыз олгъан РАББИ сизге айткъаны дайын, оларнынъ топракъларынынъ саиплери олурсынъыз. Онынъ ичюн пек джесюр олунъыз! Мусанынъ Теврат китабында язылгъан эр шейни тутып, бутюнлей беджеринъиз, ондан сагъгъа-солгъа урулманъыз. Аранъызда къалгъан халкъларнен достлашманъыз, аллаларынынъ адларыны анъып кечменъиз, аллаларынен емин этменъиз ве оларгъа табынып хызмет этменъиз. Лякин бу куньге къадар япкъанынъыз киби, Алланъыз олгъан РАББИге япышынъыз. РАББИ сизинъ огюнъизден буюк ве кучьлю халкъларны къувалады, бу куньге къадар сизге къаршы кимсе туралмады. Сизден бир даненъиз оларнынъ бинъ адамыны къувалай, чюнки Алланъыз олгъан РАББИ сизге сёз бергени дайын, О, Озю сиз ичюн дженк эте. Озьлеринъизге артыкъ мукъайт олунъыз, Алланъыз олгъан РАББИни чокъ севинъиз. Эгер сиз юзюнъизни РАББИден чевирип, аранъызда къалгъан бу халкъларнен бирлешсенъиз ве оларгъа эвленип, бири-биринъизге къатнасанъыз, буны билинъиз: Алланъыз олгъан РАББИ бу халкъларны сизден бир даа къуваламаз. Олар сиз ичюн къапкъан ве тузакъ, аркъаларынъызгъа къамчы, козьлеринъизге тикен киби оладжакълар. Сиз Алланъыз олгъан РАББИ сизге берген яхшы топракътан къуру къаладжакъсыз ве ёкъ этиледжексиз. Иште, энди мен эр кес кетеджек ёлгъа кетем. Алланъыз олгъан РАББИнинъ сизге берген эписи яхшы сёзлеринден эр бири ерине кельгенини джан-юректен билесинъиз. Эр бири ерине кельди, бир сёз беджерильмеген къалмады. Алланъыз олгъан РАББИ сизге берген эписи яхшы сёзлерини насыл ерине кетирген олса, ойле де Алланъыз олгъан РАББИ сизге берген бу яхшы топракътан сизни къырып ташламагъандже, эр бир яман сёзюни ерине кетиреджек. Эгер сиз Алланъыз олгъан РАББИнинъ сизге берген васиетини бозсанъыз ве барып, башкъа аллаларгъа хызмет этип табынсанъыз, сизге къаршы РАББИнинъ гъазабы къозгъар, ве къыскъа вакъыт ичинде О, сизге берген яхшы топракътан гъайып олурсынъыз. Ехошуа эписи Исраиль къабилелерини Шекемде топлады. О, Исраиль акъсакъалларыны, башлыкъларыны, къадыларыны ве реберлерини чагъыртты, ве олар Алланынъ огюне турдылар. Ехошуа бутюн халкъкъа бойле деди: — Исраильнинъ Алласы олгъан РАББИнинъ сёзлерини динъленъиз: Эвель-эзельден деделеринъиз, Ибраимнинъ бабасы Терах ве Нахор Фират дерьясынынъ башкъа тарафында яшай эди ве башкъа аллаларгъа хызмет эте эдилер. Лякин Мен деденъиз олгъан Ибраимни дерьянынъ башкъа тарафындан алдым ве оны бутюн Ханаан топрагъы бою алып юрдим. Мен онынъ эвлятларыны арттырдым, онъа Исхакъны бердим. Исхакъкъа Якъупны ве Исавны бердим. Исавгъа Сеир дагъыны асабалыкъкъа бердим. Якъуп исе огъулларынен берабер Мысыргъа кочьти. Мен Мусанен Харунны ёлладым ве Мысырнынъ ортасына буюк беляларны ёллап, бутюн топракъны белягъа огъраттым, сизлерни исе андан алып чыктым. Мысырдан деделеринъизни алып чыкътым, ве сизлер денъиз янына кельдинъиз. Атлылары ве дженк арабалары олгъан мысырлылар деделеринъизнинъ артларындан Къызыл денъизгедже къуваладылар. Деделеринъиз РАББИге ялвардылар, ве О, сизлернен мысырлыларнынъ арасында къаранлыкъ тёшеди, денъизни авдарып, мысырлыларны сувларынен къаплады. Мен, РАББИ, Мысырда япкъанларымны озь козьлеринъизнен корьдинъиз. Бундан сонъ сиз чокъ вакъыт девамында чёльде яшадынъыз. Мен сизни Иорданнынъ янында яшагъан аморлыларнынъ топрагъына кетирдим. Олар сизнен дженк эттилер, лякин Мен оларны къолларынъызгъа бердим, ве сиз оларнынъ топракъларыны асабалыкъкъа алдынъыз. Мен козюнъиз огюнде аморлыларны ольдюрип ташладым. Сонъ Моав падишасы, Циппорнынъ огълу Балакъ Исраильге къаршы чыкъып, дженк этти. О, сизни къаргъасын деп, Беорнынъ огълу Беламны чагъыртты. Лякин Мен Беламны динълемеге истемедим, ве о сизлерге яхшылыкъ тиледи. Мен сизни онынъ къолларындан къуртардым. Сиз Иорданнынъ башкъа тарафына кечип, Ерихон шеэрине кельдинъиз. Сизлерге къаршы Ерихоннынъ сакинлери, аморлылар, перизлилер, ханаанлылар, хитлилер, гиргашлылар, хивлилер ве евуслылар дженк этип башладылар, лякин Мен оларнынъ эписини сизинъ къолларынъызгъа бердим. Сизинъ огюнъизде ат чибинлерини ёлладым. Олар сизден эки аморлы падишаны къуваладылар. Бу иш сенинъ къылычынънен я да яйынънен япылмады. Бойле этип, Мен сизге сиз ишлемеген топракъны, сиз къурмагъан шеэрлерни бердим. Сиз оларда яшайсынъыз, сиз асрамагъан юзюмлик ве зейтюн багъларындан махсул ашайсынъыз. Бойлеликнен, РАББИден къоркъунъыз, Онъа къабаатсызлыкънен ве садыкълыкънен хызмет этинъиз. Деделеринъиз Фират дерьясынынъ янында ве Мысырда хызмет эткен аллаларны быракъынъыз ве РАББИге хызмет этинъиз. Эгер сизге РАББИге хызмет этмек яман шей киби корюнсе, шимди кимге хызмет этмеге сайланъыз: дерьянынъ янында яшагъан баба-деделеринъизнинъ аллаларына я да аморлыларнынъ топракъларында яшап, оларнынъ аллаларына хызмет этинъиз. Мен ве эвим исе РАББИге хызмет этеджекмиз. Халкъ бойле джевап берди: — Ёкъ, биз РАББИни ташлап, ич бир вакъыт башкъа аллаларгъа хызмет этмейджекмиз! Бизим Алламыз — РАББИдир. О бизлерни ве деделеримизни Мысыр топрагъындан, къуллукъ эвинден алып чыкъты, козьлеримизнинъ огюнде буюк аляметлерни косьтерди, биз кеткен бутюн ёл бою ве биз кечкен халкълардан бизни къорчалады. РАББИ бизден эписи халкъларны ве бу топракъта яшагъан аморлыларны къувалады. Онынъ ичюн биз РАББИге хызмет этеджекмиз. О — бизим Алламыздыр! Ехошуа халкъкъа: — Сиз РАББИге хызмет этип оламазсынъыз. О — Мукъаддес Алла, куньджю Алладыр! О, джинаетлеринъизге ве гуналарынъызгъа даянмаз. Эгер сиз РАББИни ташласанъыз ве башкъа аллаларгъа хызмет этсенъиз, О, сизге къаршы чыкъаджакъ. Сизге о къадар яхшылыкъ япкъан олса да, башынъызгъа беля тюшюрип, сизни ёкъ этип ташлайджакъ, — деди. Лякин халкъ Ехошуагъа: — Ёкъ! Биз РАББИге хызмет этеджекмиз! — деп джевап бердилер. — Хызмет этмек ичюн, РАББИни сайлап алгъанынъызгъа сиз озюнъиз озюнъизге шаатсынъыз, — деди Ехошуа. — Эбет, биз шаатмыз, — дедилер олар. — Ойле олса, — деди Ехошуа, — сизде олгъан ябанджы аллалардан вазгечинъиз ве юрегинъизни Исраильнинъ Алласы олгъан РАББИге чевиринъиз. Халкъ Ехошуагъа: — Алламыз РАББИге хызмет этеджекмиз, Онынъ сёзюни динълейджекмиз, — дедилер. О куню Ехошуа халкънен шартнаме тизди, ве анда Шекемде оларгъа низамнаме ве къанунларны берди. Бу сёзлерни Ехошуа РАББИнинъ Теврат китабына язды ве балабан ташны алып, анда, РАББИнинъ Азиз Ери янында олгъан эмен тюбюне къойды. — Мына, — деди Ехошуа халкъкъа, — бу таш бизге шаат олсун, чюнки о, РАББИнинъ бугунь сизге айткъан эписи сёзлерини эшитти. Алланъыздан вазгечсенъиз, о сизге къаршы шаат оладжакъ. Сонъ Ехошуа халкъны озь топракъ пайларына йиберди. Бу вакъиалардан сонъ РАББИнинъ къулу Нун огълу Ехошуа 110 яшында олып кечинди. Оны озь топракъ пайында, Гъааш дагъынынъ шималь тарафында олгъан Эфраим дагъларында, Тимнат-Серахта дефн эттилер. Ехошуанынъ бутюн омрю девамында ве Ехошуадан сонъ яшагъан акъсакъалларнынъ омюрлери девамында исраиллилер РАББИге хызмет этти. Бу акъсакъаллар РАББИнинъ Исраиль ичюн япкъан эписи шейлерини корьдилер. Исраиль огъуллары Мысырдан алгъан Юсуфнынъ кемиклерини Шекемде, тарлада дефн эттилер. Якъуп бу тарла парчасыны Хаморнынъ огъулларындан, Шекемнинъ бабасындан юз парагъа сатын алгъан, ве о, Юсуф огъулларынынъ топракъ пайы олгъан эди. Сонъ Харун огълу Элазар кечинди, ве оны Эфраим дагъларында ерлешкен, огълу Пинехаскъа берильген Гива шеэринде дефн эттилер. Ехошуанынъ олюминден сонъра, Исраиль огъуллары РАББИни чагъырып, Ондан: — Ханаанлыларгъа къаршы бизден ким биринджи чыкъаджакъ? — деп сорадылар. РАББИ оларгъа: — Ехуда чыкъаджакъ. Мен энди топракъны онынъ къолуна бердим, — деди. Ехуда агъасы Шимеонгъа риджа этип: — Айды, топракъ пайыма меннен берабер кирип, ханаанлыларнен дженк этейик. Мен де сенинъ топракъ пайынъа кирмеге ярдым этеджегим, — деди. Шимеон разы олып, онен берабер кетти. Ехудалылар чыкъты, ве РАББИ оларнынъ къолуна ханаанлыларны ве перизлилерни берди. Безек шеэринде оларнынъ он бинъини къырып ташладылар. Безекте олар Адоний-Безекнен расткельдилер, онен дженклештилер ве ханаанлыларны ве перизлилерни енъдилер. Адоний-Безек къачып башлады, лякин олар онынъ артындан къувдылар, оны туттылар ве аякъларынынъ ве къолларынынъ баш пармакъларыны кесип ташладылар. О заман Адоний-Безек: — Аякъларынынъ ве къолларынынъ баш пармакълары кесик етмиш падиша меним софрам тюбюнде отьмек уфакъларыны топлай эдилер. Мен япкъанымны энди Алла манъа япты, — деди. Сонъ оны Ерусалимге кетирдилер, ве о, анда ольди. Ехуда огъуллары Ерусалимге къаршы дженк эттилер ве оны запт этип, къылычтан кечирдилер. Сонъра шеэрни якътылар. Бундан сонъ Ехуда огъуллары дагъларда, Негев еринде ве алчакълыкъта яшагъан ханаанлыларгъа къаршы дженк эттилер. Сонъ Хевронда яшагъан ханаанлыларгъа къаршы чыкътылар. Хевроннынъ эвельки ады Кирьят-Арба эди. Анда олар Шешай, Ахиман ве Талмайны енъди. Андан чыкъып, ехудалылар Девир сакинлерине къаршы кетти. Девирнинъ эвельки ады Кирьят-Сефер эди. — Кимде-ким Кирьят-Сеферге уджюм этип оны алса, шу адамгъа къызым Акъсаны апай оларакъ береджегим, — деди Къалев. Кирьят-Сеферни Кеназнынъ огълу Отниэл алды. Кеназ Къалевнинъ къардашы эди. Къалев Отниэлге къызы Акъсаны апай оларакъ берди. Бир кунь Акъсаны бабасындан тарла сорамагъа огреттилер. О, бабасынынъ янына кельди. О, эшектен тюшкен сонъ, Къалев ондан: — Не истейсинъ? — деп сорады. Акъса онъа: — Манъа бир бахшыш бер. Сен манъа Негевде топракъ бердинъ, энди сув чокъракъларыны да бер, — деди. Бабасы онъа юкъары ве ашагъы сув чокъракъларыны да берди. Мусанынъ къайнатасы олгъан кенлининъ огъуллары Ехуда огъулларынен берабер Пальмалар Шеэринден чыкъып, Ехуда сахрасына ёл алдылар. Сахра Араднынъ янындаки Негевде ерлешкен эди. Мында келип, олар ерли халкънынъ арасында ерлештилер. Ехудалылар, къардашлары олгъан Шимеон къабилесинен берабер чыкъып, Цефатта яшагъан ханаанлыларны къырдылар. Шеэрни исе бутюнлей ёкъ эттилер. Шунынъ ичюн о шеэр Хорма адландырылды. Бундан гъайры Ехуда даа Гъаза шеэрини ве этрафындаки топракъларыны, Ашкелон шеэрини ве этрафындаки топракъларыны, Экрон шеэрини ве этрафындаки топракъларыны запт этти. РАББИ ехудалыларнен берабер эди, ве олар дагъларны къолуна алдылар. Лякин вадийнинъ сакинлерини къувып оламады, чюнки оларнынъ демир арабалары бар эди. Хеврон шеэрини, Мусанынъ сёзюне коре, Къалевге бердилер. Андан о, Анакънынъ учь огълуны къувалап чыкъарды. Лякин Биньямин огъуллары Ерусалимде яшагъан евуслыларны къуваламадылар. Евуслылар Биньямин огъулларынен берабер аля даа Ерусалимде яшамакъталар. Юсуф огъуллары Бет-Эль шеэрине къаршы чыкътылар. РАББИ оларнен берабер эди. Олар Бет-Эльни козетип башладылар. (Шеэрнинъ эвельки ады исе Луз эди.) Козеткен адамлар шеэрден чыкъаяткъан бирисини корип, онъа: — Бизге шеэр ичине киришни косьтер, ве биз санъа мерамет этермиз, — дедилер. Адам оларгъа шеэрге насыл кирмек мумкюн олгъаныны косьтерди, ве олар бутюн шеэр адамларыны къылычтан кечирдилер. Шу адамны ве сойларыны исе йибердилер. Шу адам хитлилернинъ топракъларына кетип, шеэр къурды, адыны да Луз къойды. Шимдиге къадар бу ад — шеэрнинъ адыдыр. Менашше огъуллары Бет-Шеан шеэрининъ ве этрафындаки койлернинъ сакинлерини къувмады. Эм Таанакънынъ ве этрафындаки койлернинъ сакинлерини, Дор шеэрининъ ве этрафындаки койлернинъ сакинлерини, Ивлеам шеэрининъ ве этрафындаки койлернинъ сакинлерини, эм де Мегиддо шеэрининъ ве этрафындаки койлернинъ сакинлерини къуваламады. Шу ерлерде ханаанлылар яшап къалдылар. Исраиль кучьке кирген сонъ, исраиллилер ханаанлыларны агъыр иш беджермеге меджбур эттилер, лякин оларны яшагъан ерлеринден къувмадылар. Эфраим къабилеси де Гезерде яшагъан ханаанлыларны къувмады. Ханаанлылар оларнынъ арасында Гезерде яшадылар. Зевулун къабилеси де Китрон ве Нахалол сакинлерини къувмады. Ханаанлылар оларнынъ арасында яшап, оларнынъ агъыр ишлерини яптылар. Ашер къабилеси де Акъкъо, Сидон ве Ахлав, Акъзив, Хелва, Афик ве Рехов сакинлерини къувмады. Ашер огъуллары шу топракъларнынъ сакинлери олгъан ханаанлылар арасында яшады, чюнки оларны къувмады. Нафталий къабилеси де Бет-Шемеш ве Бет-Анат сакинлерини къувмады. Олар шу топракъларнынъ сакинлери олгъан ханаанлылар арасында яшадылар, ве Бет-Шемеш ве Бет-Анат сакинлери оларнынъ агъыр ишлерини яптылар. Аморлылар Дан огъулларыны дагъларда къападылар ве оларгъа вадийге тюшмеге ёл бермедилер. Аморлылар Хар-Херес, Аялон ве Шаалвим шеэрлеринде къалдылар. Лякин Юсуф огъуллары аморлыларны бойсундырды, ве олар агъыр иш беджермеге башладылар. Аморлыларнынъ сынъыры Акъреплер тёпелигинден ве Села шеэринден юкъарыгъа кете эди. Алланынъ Мелеги Гилгалдан Бохим шеэрине келип: — Мен сизни Мысырдан чыкъарып, бабаларынъызгъа бермеге ант эткен топракъларгъа алып кельдим. «Мен сизлерге берген васиетимни бир вакъыт бозмам. Сизлер де о ерлернинъ сакинлеринен шартнаме япманъыз, оларнынъ къурбан ерлерини бозып ташланъыз», — дедим. Лякин сиз Меним сёзюмни динълемединъиз. Сизлер не яптынъыз я? Шунынъ ичюн Мен бойле айтам: «Мен оларны сизден къувмам, олар сизге тузакъ оладжакъ, оларнынъ аллалары да сизге къапкъан оладжакъ», — деди. Алланынъ Мелеги бу сёзлерни Исраиль огъулларына айткъан сонъ, халкъ къычырып агълап башлады. Шу вакъыттан берли шу ернинъ ады Бохим олды. Анда халкъ РАББИге къурбан чалды. Ехошуа халкъны йиберген сонъ, Исраиль огъуллары эр кес озь топракъ пайыны, топракъ мирасларыны алмакъ ичюн даркъалды. Ехошуа яшагъан вакъытта, Ехошуадан сонъ къалгъан ве РАББИнинъ Исраильге япкъан улу ишлерини корьген акъсакъалларнынъ вакъытларында халкъ РАББИге ибадет эте эди. РАББИнинъ къулу Нун огълу Ехошуа 110 яшында кечинди, оны Гъааш дагъынынъ шималь янында, Эфраим дагъында, Тимнат-Херес шеэринде, онынъ озь топракъ пайында дефн эттилер. Ехошуанынъ заманларында яшагъан несиль олип, баба-деделерине къошулгъан сонъ, башкъа несиль дюньягъа кельди. Олар РАББИни ве РАББИнинъ Исраиль ичюн япкъан ишлерини бильмей эдилер. О вакъыт Исраиль огъуллары РАББИнинъ огюнде ярамай ишлер япып ве Баал путларына хызмет этип башладылар. Оларны Мысыр топракъларындан чыкъаргъан бабаларынынъ Алласы РАББИни унуттылар. Олар башкъа аллаларгъа бакъып башладылар, чевре-четинде яшагъан халкъларнынъ аллаларына табынып башладылар ве бойле этип РАББИни ачувландырдылар. РАББИни къалдырып, Баал ве Ашторет путларына хызмет эттилер. РАББИнинъ гъазабы Исраильге къаршы алевленди. О, исраиллилерни ёлбасар айдутларнынъ къолларына берди, ве олар исраиллилерни таладылар. РАББИ исраиллилерни чевре-четлеринде олгъан душманларгъа сатты, ве олар душманларнынъ къаршысында турып оламадылар. Къайда бармасынлар, РАББИнинъ къолу оларгъа зарар кетире эди. РАББИ дегени киби, оларгъа ант эткени киби япты. Исраиллилер пек хорландылар. РАББИ исраиллилерге къадыларны къойды. Къадылар оларны талагъан айдутлардан къуртара эдилер. Лякин исраиллилер къадыларгъа да къулакъ асмадылар, ороспу киби олып, башкъа аллаларнынъ пешинден кетип, оларгъа табына башладылар, РАББИнинъ эмирлерине бойсунып юрген бабаларынынъ ёлундан тезден урулдылар, бабалары киби япмадылар. РАББИ оларгъа къадылар къойгъанда, РАББИ Озю къадыларнен берабер эди ве къадыларнынъ омрю бою оларны душманларындан къуртара эди, чюнки эзиет чекип, къыйналып инъильдегенлерини эшиткен РАББИ оларны аджый эди. Лякин къадынынъ олюминден сонъ, олар кене бабаларындан бетер ишлер япа, башкъа аллаларгъа бойсуна, оларгъа хызмет эте ве ибадет эте эдилер. Олар озь ярамай ишлеринден вазгечмейип, яман ёллардан юре эдилер. Энди РАББИ Исраильге зияде гъазапланды ве: — Бу халкъ, оларнынъ бабаларына берген васиетимден вазгечип, Меним сёзлеримни динълемегени ичюн, Мен, Ехошуа ольгенде къуваланмайып къалгъан ич бир халкъны къувмам. Мен олардан файдаланып, Исраильни сынайджагъым: бабалары киби, РАББИнинъ ёлуны къавий тутып юреджеклерми, ёкъмы? — деди. Ве РАББИ бу халкъларны къалдырды, оларны тезден къувмады ве Ехошуанынъ къолуна бермеди. Ханаан дженклери акъкъында бильмеген бутюн исраиллилерни сынамакъ ичюн, РАББИ къалдыргъан халкъларнынъ адлары будыр (РАББИ буны, дженк не олгъаныны бильмеген Исраиль огъулларынынъ келеджек несиллери дженк не олгъаныны бильсин ве дженклешмеге огренсинлер деп, япты): беш дане Фелестин падишасы, ханаанлыларнынъ эписи, сидонлылар ве Баал-Хермон дагъындан Лево-Хаматкъа къадар Ливан дагъларында яшагъан хивлилердир. Бу халкълар сагъ къалдырылгъан. Олардан файдаланып, РАББИ Исраильни сынамагъа ве, исраиллилер бабаларына Мусадан берильген эмирлерге бойсунаджакълармы, ёкъмы, бильмеге истеди. Исраиль огъуллары ханаанлылар, хитлилер, аморлылар, перизлилер, хивлилер ве евуслылар арасында яшай эдилер, оларнынъ къызларыны озьлерине апай оларакъ алып, озь къызларыны оларнынъ огъулларына бере эдилер ве оларнынъ аллаларына хызмет эте эдилер. Исраиль огъуллары РАББИнинъ огюнде пек ярамай шейлер яптылар, Алласы олгъан РАББИни унуттылар, Баал ве Ашторет путларына хызмет эттилер. РАББИнинъ гъазабы пек къозгъады. О, исраиллилерни Арам-Нахараим падишасы Хушан-Ришатаим къолуна берди. Исраиль огъуллары Хушан-Ришатаимге секиз йыл хызмет эттилер. Сонъ Исраиль огъуллары къычырып, РАББИден ярдым истеди. РАББИ Исраиль огъулларына къуртарыджы берди. Бу, Къалев къардашы Кеназнынъ огълу Отниэл эди. Отниэлде РАББИнинъ Руху бар эди. Ве о, Исраильнинъ къадысы эди. О дженкке чыкъты, ве РАББИ Арам падишасы Хушан-Ришатаимни онынъ къолуна берди, ве о Хушан-Ришатаимни енъди. Къыркъ йыл девамында шу ерлерде тынчлыкъ эди. Сонъ Кеназ огълу Отниэл ольди. Исраиль огъуллары кене РАББИнинъ огюнде ярамайлыкъ япып башладылар. РАББИ, шу ярамай ишлери ичюн, Моав падишасы Эглонны исраиллилерден къуветли япты. Эглон аммонлылар ве амалеклилерни топлап, дженкке чыкъты ве исраиллилерни енъди, Пальмалар Шеэрини запт этти. Исраиль огъуллары Моав падишасы Эглонгъа 18 йыл девамында хызмет эттилер. Сонъ Исраиль огъуллары къычырып, РАББИден ярдым истедилер, ве РАББИ оларгъа къуртарыджы Эхудны берди. Солакъай Эхуд биньяминли Геранынъ огълу эди. Исраиллилер Эхуддан Моав падишасы Эглонгъа бахшышлар йибердилер. Эхуд озюне ярым метр узунлыкъта эки тарафы кескин къылыч ясады. Къылычны урбасынынъ тюбюнден, сагъ янбашы тарафындан белине такъты. Сонъ Моав падишасы Эглонгъа бахшышларны алып барды. Эглон пек семиз бир киши эди. Эхуд, эписи бахшышларны такъдим этип, оларны кетирген кишилерни озгъаргъан сонъ, озю Гилгалдаки эйкель путларындан къайтып келип, падишагъа: — Падиша, меним санъа лафым бар, — деди. Падиша: — Сус, — деди. Янындакилер чыкъып кеттилер. Эхуд онынъ янына якъынлашты. Падиша айры серинчик бир юкъары одада отура эди. Эхуд: — Меним санъа Алладан сёзюм бар, — деди. Эглон тахтындан турды. Эхуд сол къолуны узатып, сагъ янбашындан къылычыны чыкъарды да, онынъ къурсагъына саплады. Ойле саплады ки, къурсагъына тап къылычнынъ сапы кирип кетти. Падишанынъ ич ягъы къылычны къапатты. Эхуд къылычыны чыкъармайып, арттаки къапудан кечти. Сонъ аяткъа чыкъып, оданынъ къапусыны къапатып килитледи. Эхуд чыкъкъан сонъ, Эглоннынъ къуллары келип, не корьсюнлер, оданынъ къапусы къапалы. — О, мытлакъа юкъары одададыр, бир аджети чыкъкъандыр, — дедилер олар. Баягъы вакъыт бекледилер, тап утандылар, сонъ къапуны кимсе ачмагъаныны корип, анахтарны алдылар да, къапуны ачтылар. Мында исе эфендилери ерде олю ята эди. Хызметчилер не олгъаныны анъламайып отургъан вакъытта Эхуд чыкъып кетти, эйкель путларынынъ янындан кечти ве Сеира шеэрине къачып къуртулды. Эхуд келип, Эфраим дагъында бору чалды, ве Исраиль огъуллары онен берабер дагъдан тюштилер. Эхуд оглеринде кетмекте эди. О, оларгъа: — Меним артымдан юрюнъиз. РАББИ моавлы душмаларынъызны къолунъызгъа берди, — деди. Исраиллилер онынъ артындан кетип, Иордан озениндеки Моавгъа кечит ёлуны къолуна алдылар, ве кимсеге кечмеге ёл бермедилер, он бинъге якъын моавлыларны ольдюрдилер. Моавлыларнынъ эписи кучьлю ве сагълам акъайлар эди, лякин кимсе къачып къуртулмады. Бойле этип, моавлылар Исраильге бойсундылар, ве шу ерлерде 80 йыл девамында тынчлыкъ девам этти. Эхуддан сонъ Анат огълу Шамгъар кельди. О, 600 фелестинлини сюйрю таякънен ольдюрди. О да Исраильни къуртара эди. Эхуднынъ олюминден сонъра, исраиллилер РАББИнинъ огюнде кене ярамайлыкъ япып башладылар. Шунынъ ичюн РАББИ оларны Хацорда укюмдарлыкъ эткен Ханаан падишасы Явиннинъ къолуна сатты. Онынъ орду башлыгъы Харошет-Хагоим шеэринде яшагъан Сисера эди. Исраиллилер кене къычырып, РАББИден ярдым сорадылар. Сисеранынъ 900 демир дженк арабасы бар эди, ве о, исраиллилерни 20 йылдан берли мушкюль эзиетлей эди. О заманларда Исраильнинъ къадысы Лаппидотнынъ апайы, Девора адлы пейгъамбер апай эди. О, Эфраим дагъларында, Рама ве Бет-Эль арасындаки Деворанынъ Пальмасы тюбюнде яшай эди, ве Исраиль огъуллары онъа судгъа келе эдилер. Девора Кедеш-Нафталийден Авиноам огълу Баракъны чагъырып, онъа: — Исраильнинъ Алласы РАББИ санъа бойле буюра: бар, Тавор дагъына котериль, озюнънен берабер Нафталий ве Зевулун огъулларындан 10 000 киши ал. Мен Явиннинъ орду башы олгъан Сисераны Кишон вадийине озь дженк арабаларынен ве ордусынен берабер санъа алып кетиририм ве оны сенинъ къолунъа берерим, — деди. Баракъ онъа джевап берип: — Эгер сен меннен берабер кетсенъ, мен кетерим. Эгер кетмесенъ, мен бармам, — деди. — Мен сеннен кетерим, — деди Девора. — Лякин ойле олса, санъа шурет олмаз. РАББИ Сисераны къадыннынъ къолуна береджек! Бундан сонъ Девора Баракънен берабер Кедеш шеэрине кетти. Анда Баракъ Кедешке Нафталий ве Зевулун огъулларыны чагъыртты. Онынъ башчылыгъы алтында 10 000 аскер топланды. Девора да оларнен берабер кетти. О заманларда кенли Хевер кенлилерден, Мусанынъ къайнатасы олгъан Ховавнынъ огъулларындан айрылып, Кедеш якъынларындаки Цаананним эменининъ тюбюнде чадырларыны ерлештирди. Авиноам огълу Баракъ Тавор дагъында ерлешкен, деген хаберни Сисерагъа еткиздилер. Сисера бутюн дженк арабаларыны — 900 демир арабасыны — топлады ве эписи аскерлерини Харошет-Хагоимден Кишон вадийине кетирди. Девора Баракъкъа: — Айды, илери бас! РАББИ Сисераны сенинъ къолунъа берген кунь кельди. Сенинъ огюнъде РАББИ Озю кете! — деди. Баракъ 10 000 аскеринен Тавор дагъындан энди. РАББИ ойле япты ки, Баракъ къылычнен Сисераны ве онынъ дженк арабаларыны, бутюн ордусыны къоркъузып шашырды. Сисера арабасындан секирип къачты. Баракъ онынъ дженк арабаларыны ве ордусыны тап Харошет-Хагоимге къадар къувалады. Сисеранынъ бутюн аскерлери къылычтан ольди, бириси сагъ къалмады. Сисера кенли Хевернинъ апайы Яэльнинъ чадырына къачып кельди, чюнки кенли Хевернинъ сою ве Хацор падишасы Явиннинъ арасында барышыкъ шартнамеси тизильген эди. Яэль Сисераны къаршылап: — Кир, кир, эфендим! Кир, къоркъма! — деди. Сисера онынъ чадырына кирди. Къадын онынъ устюни ёргъаннен орьтти. Сисера сув сорап: — Манъа бираз сув бер! Сувсадым, — деди. Къадын сют сакълангъан мешин торбаны чезип, Сисераны ичирди ве кене устюни ёргъаннен орьтти. — Чадырнынъ къапусында тур, — деди Сисера. — Эгер бир кимсе келип, сенден: «Мында бирде-бир акъай бармы?» — деп сораса, «Кимсе ёкъ», — деп джевап бер. Сисера ёргъунлыкътан юкълап къалды. Хевернинъ апайы Яэль, чадырны пекиткен къазыкъны ве чёкючни алып, яваштан Сисеранынъ янына кельди ве къазыкъны Сисеранынъ чекесине къакъып къойды — оны ерге мыхлады. Сисера шу дакъкъасы да ольди. Сисеранынъ артындан къувалап кельген Баракъ пейда олгъанда, Яэль онынъ алдына чыкъты да: — Кель, санъа сен къыдыргъан адамны корьсетейим, — деди. Баракъ киргенде, не корьсюн: Сисера олю ята. Чекесине исе къазыкъ мыхлангъан. Шу куню РАББИ исраиллилерге Ханаан падишасы Явинни бойсундырды. Бундан сонъ исраиллилер оны эп сыкъыштыра-сыкъыштыра, ахыры, Ханаан падишасы Явинни ер юзюнден ёкъ эттилер. Шу куню Девора ве Авиноамнынъ огълу Баракъ бойле тюркю йырладылар: Ёлбашчылары Исраильни алып кеткенде, халкъ дженкке чыкъкъанда, РАББИге шукюрлер этинъиз! Эй, падишалар, динъленъиз, укюмдарлар, эшитинъиз! Мен йырлайджагъым, РАББИге йырлайджагъым! Исраильнинъ Алласы олгъан РАББИге чалгъы чаладжагъым! РАББИ, Сен Сеирден кельгенде, Эдом тарлаларындан кельгенде, ер юзю титреди, коклерден ягъмурлар ягъды, булутлар сувларыны тёкти. РАББИнинъ огюнде дагълар титреди, Исраиль Алласы олгъан РАББИнинъ огюнде Синай титреди! Анат огълу Шамгъарнынъ заманларында, Яэльнинъ куньлеринде ёллар бом-бош олды, ёлджулар айланчыкъ ёллардан кете эдилер. Исраильнинъ койлеринде ич бир адам ёкъ эди. Олар гъайып олып кетти. Сонъ мен, Девора, пейда олдым, Исраильде мен, бир ана, пейда олдым! Олар янъы аллаларны сайлап алды, шунынъ ичюн шеэрлернинъ къапусына дженк кельди! Къыркъ бинъ исраиллининъ къылыч ве къалкъанлары къайда къалды? Юрегим Исраиль ёлбашчыларына, аскерликке кеткен Исраиль халкъына ынтыла! РАББИни шуретленъиз! Эй, бем-беяз эшеклерде кеткенлер, паалы эгерлерде отургъанлар, ёллардан джаяв кеткенлер, дикъкъат этинъиз! Къуюлар янында сюрюлерни больген адамларнынъ сеслери РАББИнинъ къусурсыз ишлери акъкъында йырлайджакълар, Исраиль ёлбашчыларынынъ ишлери акъкъында айтаджакълар! О заманда РАББИнинъ халкъы шеэрлернинъ къапуларына келеджек! Тур, Девора, тур! Тур, тур, тюркю йырла! Тур, Баракъ! Авиноам огълу, эсирлеринъни алып кель! Сагъ къалгъан йигитлер мырзаларгъа кельди, манъа РАББИнинъ халкъы кельди, кучьлю аскерлер кельди! Эфраимден Амалекнинъ топрагъында яшагъанлар кельди, сенинъ артынъдан Биньямин сенинъ халкъынънен кельди! Макирден ёлбашчылар кельди, Зевулундан реберлернинъ таякъларыны алгъанлар кельдилер! Йиссакъар ёлбашчылары — Деворанен берабер! Йиссакъар ве Баракъ вадийге джаяв ашыкъты! Рубеннинъ сойлары тюшюнджелерге далгъан. Чобан къавалыны динълеп, къошлар янында не отурасынъ? Рубен сойлары терен тюшюнджелерге далгъан. Гилад Иорданнынъ артында къалды, Дан нечюн гемилерде ерлешти? Ашер денъиз ялысында ерлешкен, корьфезлерде къалгъан. Зевулун олюмге къаршы чыкъты, юксеклерде, дагъларда Нафталий ойле де япты! Мына падишалар дженкке чыкъты. Танаакъ янында, Мегиддо сувларынынъ янында Ханаан падишалары дженкке чыкъты, лякин кумюш чайпап аламадылар! Йылдызлар коклерден дженкке кириштилер, коклерден чыкъып, Сисеранен дженк эттилер! Кишон дерьясы оларны сюрип атты, къадимий дерья Кишон буны япты. Меним джаным, илери юр! Къуветли ол! Атлар туякъларынен ерни урдылар, къудретли атлар чаптылар. РАББИнинъ Мелеги эмир этти: — Мероз шеэрини лянетленъиз! Эписи сакинлери лянет олсун! Олар РАББИге ярдымгъа кельмедилер, къудретлилерге къаршы чыкъып ярдым этмедилер! Кенли Хевернинъ апайы Яэль къадынлар арасында багъышлансын! Чадырларда яшагъан къадынлар арасында багъышлансын! Сисера сув сорады — Яэль онъа сют берди, мырзаларгъа ляйыкъ мешребеде онъа къаймакъ кетирди. Сонъ къолуна къазыкъны, сагъ элине — ишчилернинъ чёкючини алды ве Сисераны урды, онынъ башыны ярды, ярды, чекесини тешти! Акъай аякълары тюбюне йыкъылып, ятты, аякълары тюбюне йыкъылды. Къайда эгильген олса, анда да олип йыкъылды. Сисеранынъ анасы пенджереден бакъа, агълап, пенджере пармакълыгъындан къычыра: «Нечюн кельмей онынъ дженк арабасы? Арабаларынынъ тапырдысы нечюн кеч къалды?» Акъыллы ханымлары онъа шойле дей, озю-озюне ойле джевап бере: «Дженкте тюшкен авны пайлашалар. Эр аскерге бирер я экишер къыз! Сисеранынъ авы — ренкли басмалар, ренкли, орьнекли басмалар. Ишлемели, орьнекли басмадан эки кийим — дженкте къазанылгъан малдыр!» Я РАББИ, бутюн душманларынъ ёкъ олсун! РАББИни севгенлер исе кунешке бенъзей, кучь толу чыкъкъан кунешке бенъзей! Бундан сонъ 40 йыл девамында мемлекет тынч яшады. Исраиллилер кене РАББИнинъ огюнде ярамай ишлер япып башладылар, ве РАББИ оларны еди йылгъа мидьянлыларнынъ къолуна берди. Мидьянлыларнынъ эзиети исраиллилер ичюн пек къатты эди. Шунынъ ичюн исраиллилер озьлерине дагъларда сакъланмагъа ерлер яптылар, къобалар ве пекинген ерлер къурдылар. Исраиллилернинъ экин вакъты битти, дегенде, мидьянлылар, оларнен бирликте амалеклилер ве шаркъий къабилелер де келе эдилер. Исраиллилернинъ топракъларында таборыны ерлештирип, бутюн ерлерде, тап Гъазагъа баргъандже бутюн махсулларны ёкъ эте эдилер. Исраиллилерге не аш, не къой, не бугъа, не эшек къалдыра эдилер. Олар озь айван сюрюлеринен, озь чадырларынен, сарынчкъа киби чокъ олып басып келе эдилер. Оларнынъ ве девелерининъ сайысы ёкъ эди. Келип, бутюн мемлекетни дарма-дагъын эте эдилер. Мидьянлыларнынъ баскъынларындан чыр-чыплакъ къалгъан исраиллилер РАББИден имдат сорамагъа башладылар. Исраиллилер РАББИден мидьянлыларгъа къаршы ярдым сорап башлагъанда, О, исраиллилерге бир пейгъамбер ёллап, пейгъамбер оларгъа: — Исраильнинъ Алласы, РАББИ шойле дей: «Мен сизлерни Мысырдан чыкъардым, сизлерни къуллукъ эвинден азат эттим, мысырлылардан ве бутюн залымларынъыздан къуртардым! Оларны сизден къувып йибердим, сизге топракъларыны бердим! Мен сизлерге айттым: “Мен — РАББИ, сизинъ Алланъыз! Аморлыларнынъ топракъларында яшап, оларнынъ аллаларына табынманъыз”. Лякин сиз Мени динълемединъиз!» — деди. РАББИнинъ Мелеги келип, Авиэзер союндан олгъан Ёашнынъ Офрадаки эмени тюбюнде отурды. Тамам шу вакъытта Ёашнынъ огълу Гидон богъдайны арманлай эди. Мидьянлылар оны корьмесин деп, юзюм эзген ерде арманлай эди. РАББИнинъ Мелеги онъа келип: — Эй, джесюр аскер! РАББИ сеннен! — деди. Гидон джевап берип: — Багъышларсынъ, эфендим, — деди. — РАББИ бизнен олса, не ичюн биз бойле шейге огърадыкъ? Бабаларымыз бизге айткъан муджизелер къайда? Бабаларымыз РАББИ бизни насыл Мысырдан алып чыкъкъаны акъкъында айта эдилер! Шимди исе РАББИ бизни къалдырып, мидьянлыларнынъ къолуна берди! РАББИ онъа бакъты да: — Къудретинънен бар да, Исраильни мидьянлылардан азат эт! Мен сени ёллайым, — деди. Гидон исе: — Багъышларсынъ, эфендим, лякин мен насыл этип Исраильни мидьянлылардан азат этейим? Союм Менашше сойлары арасында энъ сонъкиси, мен де къорантамда энъ кичиким, — деди. РАББИ онъа: — Мен сеннен оладжагъым. Сен мидьянлыларны, санъки бир адамны киби, енъеджексинъ, — деди. Гидон риджа этти: — Эгер мен Сенинъ козюнъ огюнде мерамет къазангъан олсам, меннен керчектен де Сен лакъырды эткенинънинъ бир бельгисини бер. Мен къайтып кельмегендже, кетме, мен бир бахшыш кетирип, Санъа берерим. — Мен мында отурып сени беклерим, — деди Мелек. Гидон кетип, улакъ этини пиширди, ярым чувал ундан маясыз пишкен пителер япты. Этни сепетке къойды, шорбасыны къазанчыкъкъа къойды ве эписини терек астында отургъан мусафирге алып кельди. — Этни ве пителерни шу таш устюне къой, шорбасыны исе ерге тёк, — деди Алланынъ Мелеги. Гидон ойле де япты. РАББИнинъ Мелеги къолундаки таягъынынъ уджунен эт ве пителерге тийди — таштан алев чыкъты ве этнен пителерни якъты! РАББИнинъ Мелеги исе козьден гъайып олды. О заман Гидон бу РАББИнинъ Мелеги олгъаныны анълады. — Ах, РАББИ-ТААЛЯм! — деп инъледи Гидон. — Мен РАББИнинъ Мелегини козьме-козь корьдим! Лякин РАББИ деди: — Къоркъма, санъа селямет олсун! Сен ольмейджексинъ. Шу ерде Гидон РАББИге къурбан ерини къурды ве шу къурбан ерине Яхве-Шалом деген ад къойды. О шимдигедже Авиэзер союнынъ Офра ериндедир. Шу геджеси РАББИ Гидонгъа: — Бабанънынъ экинджи бугъасыны, еди йыллыкъ бугъаны ал. Бабанънынъ Баал къурбан ерини боз ве анда тургъан Ашера путуна табынма дирегини кесип ташла. Шу къаянынъ тёпесинде кереги киби Алланъ олгъан РАББИге къурбан ерини къур. Экинджи бугъаны алып, къурбан чал ве бутюнлей якъ, одуны исе сен бычкъан Ашера тереклери олсун, — деди. Гидон озь хызметчилеринден он кишини алды ве РАББИ онъа эмир эткени киби япты. Амма буларнынъ эписини куньдюз дегиль, гедже япты, чюнки эм бабасынынъ сойларындан, эм шеэрнинъ башкъа сакинлеринден къоркъа эди. Сабасы шеэрнинъ сакинлери эрте турса, не корьсюнлер: Баалнынъ къурбан ери бозулгъан, янында тургъан Ашера путуна табынма диреги йыкътырылгъан. Янъы къурулгъан къурбан еринде исе экинджи бугъа къурбан чалынгъан ве бутюнлей якъылгъан. Адамлар бири-биринден: — Буны ким япты? — деп сорадылар. Къыдырды-къыдырдылар, ахыры, буны Ёаш огълу Гидон япкъаныны бильдилер. Шеэр сакинлери Ёашкъа бойле дедилер: — Огълунъны бизге бер, о ольмек керек. О, Баал ичюн къурбан ерини бозды, янында тургъан Ашера дирегини йыкътырды. Лякин Ёаш чевре-четинде тургъанларгъа: — Сизлер Баал ичюн давалашаджакъсынъызмы? Сизлер оны къорчалайджакъсынъызмы? Эгер кимде-ким оны къорчаласа, бу сабасы ольдюриледжек! Эгер Баал алла олса, онынъ къурбан ери бозулгъаны ичюн, о озю ичюн давалашсын! — деди. Гидон Баалнынъ къурбан ерини бозгъаны ве: «Баал озю ичюн давалашсын», дегени ичюн, шу куню онъа Еруббаал адыны къойдылар. Сонъ мидьянлыларнынъ эписи, амалеклилер ве шаркъий къабилелер берабер топлашып, озенни кечти ве Йизреэл вадийинде ерлештилер. О вакъыт Гидонны РАББИнинъ Руху къаплады. Гидон бору чалды, ве онынъ пешинден кетмек ичюн Авиэзернинъ сою топлашты. Гидон бутюн Менашшенинъ къабилесине хаберджилерини ёллады, ве оларнынъ эписи онынъ артындан кетмек ичюн топлашты. Ашер, Зевулун ве Нафталий къабилелерине де хаберджилер ёллады — олар да онынъ огюне кельдилер. Гидон РАББИге: — Сен керчектен де, сёз бергенинъ киби, меним къолумнен Исраильни къуртараджакъсынъмы? Бакъ, мен армангъа янъы къыркъылгъан къой юнюни къояджагъым. Юнь устюне чыкъ тюшсюн, къалгъан ерлер исе къуру олсун. О заман Сен керчектен де меним къолумнен Исраильни къуртараджакъсынъ деген сёзюнъе инанырым! — деди. Ойле де олды. Саба Гидон турып, юнни сыкъты, юньден сув акъып башлады, бир чанакъ сув олды. Гидон Аллагъа: — Манъа ачувланма. Санъа даа бир кере риджа этмеге рухсет эт, манъа шу юннен даа бир бельги бер. Энди юнь къуру олсун, къалгъан ерге исе чыкъ тюшсюн! — деди. Шу геджеси Алла ойле де япты. Тек юнь къуру къалды, бутюн ерге исе чыкъ тюшти. Саба эрте Еруббаал (яни Гидон) ордусынен кетип, ордусыны Харод чокърагъы янында ерлештирди. Мидьянлыларнынъ ордусы шималь тарафында, Морэ дагъынынъ янындаки вадийде эди. РАББИ Гидонгъа: — Сеннен берабер пек чокъ адам бар. Мидьянлыларны сизинъ къолунъызгъа бермем. Ёкъса исраиллилер Меним огюмде бурунларыны котерип, озюмиз озьлеримизни къуртардыкъ, дейджеклер. Халкъкъа илян эт: «Ким къоркъып къалтыраса — кери къайтсын, Гилад дагъларындан кетсин!» — деди. Бундан сонъ, 22 000 аскер эвине къайтып кетти, 10 000 исе къалды. РАББИ Гидонгъа: — Халкъ аля даа пек чокъ! Оларны чокъракъ янына алып бар, Мен анда санъа аскерлерни сайлап аладжагъым. Мен санъа: «Бу киши сеннен берабер кетеджек», — десем, шу адам кетеджек. Кимни исе: «Бу сеннен кетмейджек», — десем, шу адам къаладжакъ, — деди. Гидон адамларыны чокъракъ башына кетиргенде, РАББИ онъа: — Ким копек киби, тилинен лыкъыр-лыкъыр сув ичсе, оларны бир тарафкъа къой. Ким тизлерине чёкип сув ичсе, оларны башкъа тарафкъа къой, — деди. Авучындан сув ичкенлер 300 киши олды. Къалгъанлары исе тизлерине чёкип сув ичтилер. РАББИ Гидонгъа: — Шу 300 кишининъ кучюнен Мен сизлерге гъалебе береджегим — мидьянлыларны сенинъ къолунъа береджегим. Къалгъанлары исе эвлерине къайтып кетсин, — деди. Халкъта олгъан бутюн емекни алдылар, бундан гъайры боруларыны да алдылар. Исраиллилерни эв-эвине йиберип, Гидон озюнен берабер 300 киши къалдырды. Мидьянлыларнынъ ордусы исе ашагъыда, вадийде эди. Шу гедже РАББИ Гидонгъа: — Ашагъы тюш де, оларнынъ ордусына уджюм эт. Мен оларны сенинъ къолунъа бердим. Эгер бармагъа къоркъсанъ, ордугъа хызметчинъ Пуранен берабер бар, олар не айткъанларыны динъле. Сонъ сенинъ джесюрлигинъ артар, ве сен оларнынъ ордусына уджюм этерсинъ, — деди. Гидон ве хызметчиси Пура душман ордусынынъ къаравул тургъан ерлерине тюштилер. Мидьянлылар, амалеклилер ве шаркъий къабилелер вадийде ерлешкен эдилер. Оларнынъ сайысы сарынчкъа киби чокъ эди. Оларнынъ денъиз къуму киби сайысыз деве сюрюлери бар эди. Гидон якъынджа келип, бир киши башкъасына озь тюшюни айткъаныны эшитти: — Мен тюшюмде мидьянлыларнынъ ордусындан балабан томалакъ арпа отьмегининъ юварланып кеткенини корьдим. Чадыргъа якъынлашып, чадыргъа урулды ве оны авдарды. Отьмек чадырны авдарды, ве чадыр йыкъылды, — деди. Экинджиси: — Бу исраилли Ёаш огълу Гидоннынъ къылычы! — деди. — Алла мидьянлыларны ве бутюн бу ордуны онынъ къолуна берди. Гидон бу тюшнинъ тарифини ве манасыны эшиткен сонъ, тизлерине йыкъылды. Сонъ исраиллилернинъ ордусына къайтты ве: — Турунъыз! РАББИ мидьянлыларнынъ ордусыны бизим элимизге берди! — деп илян этти. Гидон 300 адамны учь болюкке больди. Эр бир аскерге бирер бору ве гугюм ичинде сакълангъан мешъаль берди. — Манъа бакъынъыз, меним киби япынъыз, — деп эмир этти аскерлерине. — Мен ордунынъ кенарына якъынлашкъанда, мен не япсам, сизлер де шуны япынъыз. Бизлер, мен ве меннен олгъанлар бору чаладжакъмыз. Сизлер де ордунынъ чевре-четинде борулар чалынъыз ве: «РАББИ ве Гидон ичюн!» — деп къычырынъыз. Гедженинъ ярысы кечкенде, къаравуллар денъишкен вакъыттан сонъ, Гидон ве онынъ юз аскери ордунынъ кенарына якъынлашып, борулар чалды ве къолларындаки гугюмлерини къырдылар. Эписи аскерлер, эр учь къысымлардаки аскерлер бору чалып, гугюмлерини къырдылар. Сол къолларында мешъаль, сагъ къолларында боруларыны тутып, бору чалды ве: — РАББИ ве Гидон ичюн къылыч! — деп къычырдылар. Олар ордунынъ чевре-четинде, эр бири озь еринде турды. Ордудакилер исе шашмалады, багъыра-чагъыра къачып башладылар. Учь юз аскер борулар чалгъанда, РАББИ ойле япты ки, ордудаки кишилер силяларыны бир-бирлерине къаршы догъурттылар. Оларнынъ ордусы Церера тарафкъа тап Бет-Шиттагъа къадар къачып барды. Озен янына, Таббат янындаки Авел-Мехолагъа къадар къачып кеттилер. Сонъ Нафталий ве Ашер къабилелеринден ве Менашшенинъ бутюн къабилесинден олгъан исраиллилерни чагъырды, ве оларнынъ эписи мидьянлыларнынъ пешине тюштилер. Гидон Эфраим дагъларына хаберджилер йиберип: — Мидьянлыларнынъ къаршысына дагълардан тюшюнъиз. Озеннинъ кечит ёлуны къапатынъыз. Иорданнынъ ялысыны Бет-Барагъа къадар къапатынъыз! — деп чагъыртты. Эфраимлилер топлашып, озеннинъ кечит ёлуны къапаттылар, бутюн Иорданнынъ ялысыны Бет-Барагъа къадар къапаттылар. Мидьянлыларнынъ эки ёлбашчысыны — Орев ве Зеевни якъаладылар. Оревни Цур-Оревде, Зеевни исе Екев-Зеев еринде ольдюрдилер. Исраиллилер мидьянлыларны къуваладылар. Гидонгъа исе Иорданнынъ артындан Орев ве Зеевнинъ башларыны кетирдилер. Эфраимлилер Гидонгъа келип, онъа: — Сен не ичюн ойле яптынъ? Мидьянлыларгъа къаршы дженкке чыкъкъанда, не ичюн бизлерни чагъырмадынъ? — дедилер. Олар пек ачувлы лаф эте эдилер. Лякин Гидон оларгъа бойле джевап берди: — Меним япкъанларым сизинъкисине коре не? Эфраимлилернинъ энъ сонъки салкъымлары Авиэзер топлагъан юзюм берекетинден яхшыдыр! Сизинъ элинъизге Алла мидьянлыларнынъ Орев ве Зеев адлы башлыкъларыны берди. Меним япкъанларымны сизинъ япкъанларынъызнен тенъештирмек биле олмаз. Гидоннынъ сёзлерини эшиткен сонъ, оларнынъ ачувы ятышты. Гидон ве онынъ учь юз аскери Иорданнынъ ялысына чыкъып, о бир тарафкъа кечтилер. Олар пек ёрулды, амма душманны къуваламагъа вазгечмедилер. Гидон Сукъкъот сакинлерине: — Меним пешимден кеткен адамларыма отьмек беринъиз. Олар пек ёргъун. Мен Мидьян падишалары Зевах ве Цалмуннанынъ пешинден къувалайым! — деди. Лякин Сукъкъот укюмдарлары онъа: — Сен не? Зевах ве Цалмуннаны енъдинъми ёкъса? Не ичюн биз санъа отьмек береджек экенмиз? — дедилер. Гидон оларгъа: — Шу сёзлеринъиз ичюн, РАББИ меним къолума Зевах ве Цалмуннаны берген сонъ, мен сизинъ беденлеринъизни арманда киби чёль тикенлеринен ве когемлеринен джезаларым! — деди. Гидон Пенуэл тарафкъа ёнельди ве Пенуэл сакинлерине айны риджада булунды. Пенуэл сакинлери де, Сукъкъот сакинлери киби, айны бойле джевап бердилер. Гидон оларгъа: — Мен гъалебе къазанып къайткъанда, сизинъ къулленъизни йыкътырырым! — деди. Зевах ве Цалмунна он беш бинълик ордусынен Къаркорда тура эдилер. Булар бутюн шаркъий къабилелернинъ ордусындан къалгъаны эди. Дженкте 120 000 аскер ольдюрильген эди. Гидон Новах ве Ёгбеханынъ шаркъ тарафындаки кочебелернинъ ёлундан келип, бир шей беклемеген душман ордусына уджюм этти. Зевах ве Цалмунна къачып кеттилер. Гидон оларнынъ пешинден къувалап, эки мидьян падишасыны, эм Зевах, эм Цалмуннаны якъалады ве оларнынъ бутюн ордусыны шашырды. Сонъ Ёаш огълу Гидон сеферден къайтаяткъанда, Херес ёкъушындан кете эди. О, сукъкъотлы бир яшны тутып соргъугъа огъратты. Яш исе шеэрнинъ бутюн башлыкълары ве акъсакъалларнынъ джедвелини, 77 кишини онъа тизип берди. Гидон Сукъкъот сакинлерине келип: — Мына Зевах ве Цалмунна! Сизлер, Зевах ве Цалмуннаны тутмагъаным ичюн, манъа ве ёрулгъан адамларыма аш бермейджекмиз, деп, меним устюмден кульдинъиз, — деди. Сонъра шеэр акъсакъалларыны якъалап, чёль тикенлерини ве когемлерини алып, Сукъкъот сакинлерини джезалады. Пенуэлнинъ къуллесини исе бозып ташлады ве шеэрнинъ сакинлерини ольдюрди. Гидон Зевах ве Цалмуннагъа: — Таворда къайсы кишилерни ольдюрдинъиз? — деди. — Олар сен киби эдилер. Корюнишлери падиша огъулларынынъ корюниши эди, — дедилер Зевах ве Цалмунна. Гидон оларгъа: — Олар меним агъаларым, анамнынъ огъуллары эди. РАББИнен ант этем, эгер сиз оларны сагъ къалдыргъан олсанъыз, мен де сизлерни ольдюрмез эдим, — деди. Сонъ Етерге, озюнинъ буюк огълуна: — Оларны ольдюр, — деди. Лякин огълан даа пек яш эди ве къылычыны къынындан чыкъармагъа къоркъты. Зевах ве Цалмунна Гидонгъа: — Бизни сен озюнъ ольдюр. Адам насыл буюк олса, кучю де о къадар буюктир, — дедилер. Гидон оларны ольдюрди ве девелерининъ боюнларында асылгъан безеклерни алды. Исраиллилер Гидонгъа риджа эттилер: — Сен бизни мидьянлылардан къуртаргъанынъ ичюн, бизим укюмдарымыз ол. Сенден сонъ огълунъ укюмдарлыкъ япсын, сонъ исе торунынъ. Лякин Гидон джевап берип: — Мен сизинъ укюмдарынъыз олмайджам. Огълум да олмайджакъ. Сизни РАББИ укюм этсин, — деди. Сонъ девам этти: — Меним сизге бойле риджам бар: эр кес манъа дженк авындан бирер сыргъа берсин. Душманларынынъ чокъ алтын сыргъасы бар эди, чюнки олар исмаиллилер эди. — Эбет, берермиз! — дедилер исраиллилер ве бир джюббе тёшеп, озьлерининъ авындан бирер сыргъа къойдылар. Гидон алгъан алтын сыргъалар 17 кило къадар алтын олды. Бундан гъайры безеклер, боюнгъа асыладжакъ ильванлар, Мидьян падишаларынынъ къою мор кийимлери ве девелернинъ боюнларына асыладжакъ герданлыкълар бар эди. Шу алтындан Гидон эфод яптырды ве оны озюнинъ Офра шеэринде къойды. Анда бутюн исраиллилер, ороспу киби олып, шу эфодгъа табындылар. Эфод Гидон ве онынъ сою ичюн тузакъ олды. Мидьянлылар исраиллилерге бойсунды ве бир даа башларыны котерип оламадылар. Гидоннынъ сагъ олгъан вакътында, 40 йыл девамында мемлекетте тынчлыкъ девам этти. Ёаш огълу Еруббаал къайтып кельди ве эвинде яшады. Гидоннынъ етмиш огълу бар эди, чюнки апайлары чокъ эди. Олардан гъайры, Шекемде яшагъан джариеси де онъа огъул догъды. Онынъ адыны Авимелек къойды. Ёаш огълу Гидон пек къарт олып кечинди ве Авиэзер союнынъ Офра шеэринде, бабасы Ёашнынъ къабринде дефн олунды. Гидоннынъ олюминден сонъра исраиллилер кене ороспуланып, Баалларгъа табынып башладылар ве озюне Баал-Беритни алла оларакъ яптылар. Исраиллилер, оларны чевре-четиндеки яшагъан эписи душманлардан къуртаргъан Алласы олгъан РАББИни хатырламай эдилер. Еруббаалнынъ, яни Гидоннынъ союна да, Гидон Исраильге япкъан эйиликлери ичюн, мерамет эйлемедилер. Еруббаалнынъ огълу Авимелек Шекем шеэрине дайыларына келип, оларгъа ве бутюн къартбабасынынъ союна бойле сёзлернен мураджаат этти: — Шекем сакинлерине айтынъыз: «Сизге не яхшы оладжакъ: сизни Еруббаалнынъ етмиш огълу, я да бир киши идаре этсинми? Унутманъыз ки, мен сизинъ къан-къандан, кемик-кемиктен догъмушынъызым». Анасынынъ агъалары шу сёзлернинъ эписини Шекем сакинлерине айтып бердилер. Оларнынъ юреклери Авимелекке ынтылды, ве олар: «Эбет, о бизим догъмушымыз», — дедилер. Олар Авимелекке Баал-Берит эвинден етмиш кумюш бердилер. Шу парагъа Авимелек чешит ярамай ве шаталакъ адамларны топлады, ве олар онынъ пешинден кетти. Сонъ Авимелек бабасынынъ эвине, Офра шеэрине кельди ве озь етмиш агъа-къардашларыны, Еруббаалнынъ огъулларыны бир ташта ольдюрди. Тек Еруббаалнынъ кичик огълу Ётам сагъ къалды, чюнки о, сакъланып къуртулды. Сонъра Шекемнинъ бутюн сакинлери ве бутюн Бет-Милло топлашып, Шекем шеэринде, эмен терекнинъ янында Авимелекни падиша яптылар. Ётамгъа буны хабер эткенден сонъ, о, Геризим дагъынынъ тёпесине чыкъып, юксек сеснен къычырды: — Эй, Шекем сакинлери! Мени эшитинъиз, Алла да сизни эшитир! Бир заманларда тереклер озьлерине падиша къоймакъ истедилер. Зейтюн терегине: «Айды, бизим падишамыз ол», — дедилер. Лякин о, джевап къайтарып: «Я мен озюмнинъ зейтюн ягъымны бермектен вазгечейимми? Бу ягънен Аллагъа ве инсанларгъа урьмет косьтерелер. Мен башкъа тереклернинъ устюнден пытакъларымны саллап турайыммы?» — деди. Сонъ тереклер инджир терегине: «Айды, сен бизим падишамыз ол», — дедилер. Лякин о, джевап къайтарып: «Я меним татлылыгъым? Мен энди оны къалдырайыммы, озь яхшы мейваларымны бермектен вазгечейимми? Мен башкъа тереклернинъ устюнден пытакъларымны саллап турайыммы?» — деди. Сонъ тереклер юзюмге: «Айды, сен бизим падишамыз ол», — дедилер. Лякин о, джевап къайтарып: «Мен озюмнинъ шарабымны бермектен вазгечейимми? О, Алланы ве инсанларны къувандыра. Мен башкъа тереклернинъ устюнден пытакъларымны саллап турайыммы?» — деди. Сонъунда тереклер когем чалысына: «Айды, сен бизим падишамыз ол», — дедилер. О исе джевап берип: «Эгер мени керчектен де падиша япсанъыз, айды, келинъиз, меним талдамда сакъланынъыз. Эгер мени падиша япмасанъыз, когем чалысындан атеш чыкъар ве бутюн Ливан кедрлерини ёкъ этер!» — деди. Сизлер Авимелекни падиша этип, догъру ве инсафлы шей яптынъызмы? Сиз Еруббаалгъа ве онынъ эвлятларына яхшы шей яптынъызмы? Еруббаалгъа ляйыкъ догъру акъкъыны бердинъизми? Меним бабам сизлер ичюн дженклешти, сизни мидьянлылардан къуртармакъ ичюн, джаныны аджымады. Сизлер исе шимди онынъ союна къаршы исьян котердинъиз, онынъ огъулларыны ольдюрдинъиз. Бир ташта етмиш кишини ольдюрдинъиз! Авимелекни исе, тек догъмушынъыз олгъаны ичюн, Шекем сакинлерине падиша этип къойдынъыз. О исе, бабама къуллукъ эткен апайнынъ огълу. Эгер сизлер бугунь Еруббаалгъа ве онынъ эвлятларына догъру ве инсафлы шей япкъан олсанъыз, айды, Авимелекке къувана беринъиз, о да сизге къувансын. Эгер де догъру ве инсафлы шей япмагъан олсанъыз, Авимелектен атеш чыкъсын ве Шекем сакинлерини ве Бет-Миллоны якъсын! Шекем сакинлеринден ве Бет-Миллодан атеш чыкъып, Авимелекни якъсын! Бундан сонъ Ётам Беэр шеэрине къачып кетти. Агъасы Авимелектен узакъкъа кетип, анда ерлешти. Авимелек Исраильге учь йыл падишалыкъ этти. Лякин Алла Авимелек ве Шекем сакинлерининъ арасына бир яман рух йиберди, ве шекемлилер Авимелекке хаинлик япып башлады. Еруббаалнынъ етмиш огълунынъ олюми, оларнынъ тёкюльген къаны ичюн, эм оларны ольдюрген къардашы Авимелек, эм оларны ольдюрмеге Авимелекке ярдым эткен шекемлилер де акъкъыны тёлейджек эдилер. Авимелекни тузакъкъа алмакъ ичюн, Шекем сакинлери бир къач адамны дагъларнынъ тёпесинде къойдылар, бу ёлдан кеткен-кечкен эр бир адамны чайпап башладылар. Бу хаберни Авимелекке еткиздилер. Эвед огълу Гъаал озь агъа-къардашларынен берабер Шекем шеэрине кельди. Шекем сакинлери онъа умют багъладылар. Юзюм багъчаларына кетип, махсулларыны джыйдылар, юзюмни юзюм сыкъкъан ерде сыкътылар, байрам яптылар. Сонъ озь аллаларынынъ эвине кетип, ашады-ичти ве Авимелекни сёгдилер. Эвед огълу Гъаал: — Авимелек ким олгъан? Шекем де ким олгъан? Бизлер Авимелекке хызмет этейикми? О, Еруббаалнынъ огълу дегильми? Зевул онынъ ярдымджысы дегильми? Шекем бабасы Хаморнынъ адамларына хызмет этинъиз! Биз не ичюн Авимелекке хызмет этмек керекмиз? Мен шу халкъны идаре этсем, Авимелекнинъ къокъусыны биле къалдырмаз эдим! — деди. Сонъ Авимелекке хабер йиберди: «Ордунъны топла, дженкке чыкъ!» Шеэрнинъ башлыгъы Зевул, Эвед огълу Гъаалнынъ лафларыны эшитип, яман ачувланды. О, гизлиден Авимелекке хаберджилер йиберип: «Шекемге Эвед огълу Гъаал озь догъмушларынен берабер кельди. О, шеэрлилерни санъа къаршы къозгъай. Сен гедже келип, адамларынънен берабер шеэрнинъ тышында сакъланып отур, саба эрте исе кунеш чыкъкъанынен, шеэрге уджюм эт. Гъаал адамларынен берабер къаршынъа чыкъар да, сен оларны не истесенъ, япарсынъ», — деди. Геджеси Авимелек бутюн ордусынен берабер сеферге чыкъты. Олар дёрт болюкке болюнип, Шекемнинъ тышында сакъландылар. Эвед огълу Гъаал шеэр араба къапусында тургъанда, сакълангъан Авимелек ве адамлары пейда олды. Гъаал оларны корип, Зевулгъа: — Дагъдан насылдыр адамлар келе, — деди. — Бу адамлар дегиль, дагъларнынъ талдалары, — деди Зевул. Лякин Гъаал кене: — Бу адамлар, олар ернинъ энъ юксек байырындан тюшелер! Ана, даа бир къысым Фалджыларнынъ Эменинден келеята, — деди. О заман Зевул онъа: — Я сен айтмагъан эдинъми: «Авимелек ким олгъан? Бизлер Авимелекке хызмет этейикми?» Ана энди бакъ, сен кореджек козюнъ олмагъан адамлар келеята! Бар да, оларнен дженклеш! — деди. Бундан сонъ Гъаал шекемлилерни алып барды ве Авимелекнен дженкке киришти. Лякин Авимелектен къачып башлады, Авимелек оларнынъ артына тюшти ве тап шеэр араба къапуларына къадар къувалады ве чокъусыны ольдюрди. Бундан сонъ Авимелек Арумада ерлешти. Зевул исе Гъаалны ве догъмушларыны Шекемден къувып чыкъарды. Экинджи куню шекемлилер шеэрден чыкътылар. Бунынъ хабери Авимелекке келип етти. О, ордусыны учь къысымгъа болип, тарлада сакъланып отурды. Шеэрден чыкъаяткъан адамларны корип, оларгъа уджюм этти ве эписини ольдюрди. Авимелек озюнинъ отрядынен шеэр къапусыны запт этти, къалгъан эки отряд исе шеэрден чыкъкъанларгъа атылып, эписини ольдюрди. Бутюн кунь Авимелек ве шекемлилер арасында дженк девам этти. Авимелек шеэрни къолуна алды, шеэрнинъ сакинлерини ольдюрди. О, Шекемни тар-мар этти, шеэр олгъан ерге исе туз септи. Шекем Къуллесининъ сакинлери олып кечкен вакъиалар акъкъында бильген сонъ, Эль-Берит ибадетханенинъ къалесинде топлаштылар. Шекем Къуллесининъ сакинлери эписи анда топлаштылар, деген хаберни Авимелекке етиштирдилер. Авимелек адамларыны Цалмон дагъына кетирип, балталарны алып, тереклерден пытакълар кести, оларны омузына атты ве аскерлерине: — Мен не япкъанымны корьдинъиз. Тез олунъыз, меним япкъанымны сизлер де япынъыз! — деди. Аскерлер де пытакълар кесип, Авимелекнинъ артындан кеттилер. Къаленинъ чевре-четине пытакъларны къойып якътылар. Бойле этип Шекем Къуллесинде отургъанларнынъ эписи, бинъ акъай-апай ольди. Сонъ Авимелек Тевец шеэрине ёл алды. Тевецни алкъагъа алды ве запт этти. Шеэрнинъ ортасында яхшы пекитильген бир къулле бар эди. Тевецнинъ акъай-апайлары, шеэрнинъ бутюн сакинлери анда къачып сакъландылар. Къапуны къапатып, къулленинъ энъ тёпесине чыкътылар. Авимелек къуллени къолгъа алмакъ ичюн сарды. Къуллени якъмакъ ниетинде, къулленинъ къапусына якъынлашкъанда, насылдыр къадын Авимелекнинъ башына дегирмен ташынынъ парчасыны атты да, къафасыны ярды. Авимелек аман озь силя ташыгъан хызметчисини чагъырып, онъа эмир этти: — Къылычынъны чыкъар да, мени ольдюр. Меним акъкъымда: «Оны апай ольдюрди», — демесинлер. Хызметчиси къылычыны онъа саплады, ве Авимелек ольди. Онынъ ольгенини корьген исраиллилер озь эвлерине къайтып кеттилер. Бойле этип, бабасына къаршы япкъан джинаети, етмиш агъа-къардашыны ольдюргени ичюн, Алла Авимелекни джезалады. Алла, япкъан джинаетлери ичюн шекемлилерни де джезалады. Бойлеликнен, Еруббаал огълу Ётамнынъ къаргъышы ерине кельди. Авимелектен сонъ Йиссакъар къабилесинден Додо огълу Пуанынъ огълу Тола Исраильнинъ къуртарыджысы олды. О, Эфраим дагъларындаки Шамир шеэринде яшай эди. Тола 23 йыл девамында Исраильнинъ къадысы олды. Олюминден сонъра оны Шамирде дефн эттилер. Ондан сонъ гиладлы Яир ёлбашчы олды. О, 22 йыл девамында Исраильнинъ къадысы эди. Яирнинъ отуз огълу бар эди, эр бирининъ озь эшеги бар эди, ве отуз кою бар эди. Бу койлер шимдиге къадар Хаввот-Яир деген адны ташый; олар эписи Гилад топрагъындадыр. Яир ольди ве Къамонда дефн этильди. Исраиллилер РАББИнинъ огюнде ярамай ишлер япмагъа девам эте эдилер, Баал ве Ашторет путларына, арамлыларнынъ аллаларына, сидонлыларнынъ аллаларына, моавлыларнынъ аллаларына, Аммон огъулларынынъ аллаларына ве фелестинлилернинъ аллаларына хызмет эте эдилер. РАББИден вазгечип, Онъа хызмет этмедилер. РАББИ Исраильге гъазапланды ве оны фелестинлилерге ве аммонлыларгъа сатты. Шу йылдан башлап, олар исраиллилерни сыкъыштырып, эзиетлеп башладылар. Он секиз йыл девамында Иордан артында, аморлыларнынъ топракъларындаки Гиладда яшагъан исраиллилерни эзиетледилер. Сонъунда аммонлылар Иордан озенинден кечип, Ехуда, Биньямин ве Эфраим къабилелеринен дженклешмеге башладылар. Исраиллилернинъ башына буюк беля тюшти. Исраиллилер РАББИге ялвардылар: — Я РАББИм, Сенинъ огюнъде гуна яптыкъ! Алламыздан вазгечип, Баал путларына табынып башладыкъ, — дедилер. РАББИ оларгъа джевап берип: — Сизни мысырлылар ве аморлылар, аммонлылар, фелестинлилер ве сидонлылар, амалеклилер, маонлылар къыйнады. Ве сиз Манъа ялваргъанынъыз сайын, сизни оларнынъ къолларындан къуртара эдим. Лякин сизлер Менден вазгечип, башкъа аллаларгъа хызмет этип башладынъыз. Шунынъ ичюн эндиден сонъ сизни къуртармайджагъым! Барынъыз, озюнъиз сайлап алгъан аллаларгъа ялварынъыз. Олар сизни белядан къуртарсын! — деди. Исраиллилер РАББИге: — Биз гуна яптыкъ! Бизге не япмагъа истесенъ, яп, тек шимди къуртар, — дедилер. Олар ят аллаларны терк этип, РАББИге хызмет этип башладылар. Бундан сонъ РАББИ исраиллилернинъ азап чеккенине бакъып оламады. Аммонлылар дженкке чыкъып, ордусыны Гиладда ерлештирдилер. Исраиллилер исе ордусыны топлап, Мицпанынъ янында ерлештилер. Гилад ёлбашчылары да, орду да, бири-бирине: — Ким бизлерни аммонлыларгъа къаршы дженкке алып бараджакъ? Ким алып барса, Гилад сакинлерини де идаре этеджек! — деди. Гиладлы Йифтах кучьлю аскер эди. Онынъ анасы фаише, бабасы исе Гилад озю эди. Гиладнынъ апайындан да огъуллары бар эди. Олар осип-буюген сонъ, Йифтахны къувдылар ве: — Санъа бабамызнынъ мирасындан бир шей тюшмейджек. Сен башкъа апайнынъ огълусынъ, — дедилер. Йифтах агъаларындан къачып, Тов мемлекетинде яшап башлады. Анда онынъ янында чешит ярамай адамлар топлашты ве Йифтахнен берабер ола эдилер. Бираз вакъыт кечкен сонъ, аммонлылар исраиллилернен дженклешип башлады. Аммонлылар исраиллилернен дженклешкен вакъытта, Гилад акъсакъаллары Йифтахны Тов мемлекетинден алып кельмеге кеттилер. Олар Йифтахкъа: — Къайт, бизим ёлбашчымыз ол ве бизни аммонлыларгъа къаршы дженкке алып чыкъ! — дедилер. Лякин Йифтах Гилад акъсакъалларына джевап берип: — Эвель мени кореджек козюнъиз ёкъ эди, мени бабамнынъ эвинден къуваладынъыз. Шимди исе башынъызгъа беля тюшкенде, мени къыдырып кельдинъизми? — деди. Гилад акъсакъаллары Йифтахкъа: — Шунынъ ичюн де биз санъа кельдик. Бизнен кель, аммонлыларнен дженклеш ве бизим башлыгъымыз, бутюн Гиладнынъ башлыгъы ол, — дедилер. Йифтах Гилад акъсакъалларына: — Эгер мен сизнен къайтсам, аммонлыларнен дженклешсем, ве РАББИ манъа гъалебе багъышласа, мен сизинъ башлыгъынъыз олурыммы? — деди. Гилад акъсакъаллары Йифтахкъа: — РАББИ шаатымыз олсун! Сен айткъанынъ киби япармыз! — дедилер. Бундан сонъ Йифтах Гилад акъсакъалларынен кетти. Халкъ оны башлыкъ ве ёлбашчы япты. Йифтах озь шартыны Мицпада, РАББИнинъ огюнде, текрарлады. Йифтах аммонлыларнынъ падишасына эльчилер йиберип: «Сен менден не истейсинъ? Не ичюн топракъларыма дженкнен кельдинъ?» — деди. Аммонлыларнынъ падишасы Йифтахкъа джевап берип: — Исраиллилер Мысырдан кетеяткъанда, Арнондан Яббокъкъа ве Иордангъа къадар меним топракъларымны тутып алдылар. Шу топракъларны яхшылыкънен къайтарып бер! — деди. Йифтах аммонлыларнынъ падишасына кене эльчилер йиберди ве бу сёзлерни айтмагъа эмир этти: «Йифтах бойле айта: Исраиль моавлы ве аммонлыларнынъ топрагъыны тутып алмады. Мысырдан чыкъып, исраиллилер сахрадан тап Къызыл денъизге къадар кетип, Къадешке кельдилер. Андан исраиллилер Эдом падишасына риджа этип: “Сенинъ топракъларынъдан кечмеге рухсет эт”, — деп эльчилер йибердилер. Амма Эдом падишасы рухсет этмеди. Олар Моав падишасына риджа эттилер, о да рухсет этмеди. Исраиллилер Къадеште къалмагъа меджбур олдылар. Сонъ олар Эдом ве Моавны кечмейип, сахрадан кеттилер. Моавнынъ шаркъындан кечип, Арноннынъ артында ордусыны ерлештирдилер. Лякин Моавнынъ сынъырларына кирмедилер. (Арнон исе Моавнынъ сынъыры.) Исраиллилер аморлыларнынъ падишасы Сихонгъа, Хешбон падишасына, эльчилер йибердилер ве риджа этип: “Бизге топракъларынъдан кечип, мемлекетимизге бармагъа рухсет эт”, — дедилер. Амма Сихон исраиллилерге топракъларындан кечмеге рухсет этмеди. О, бутюн ордусыны топлап, Яхац янында турып, исраиллилернен дженк башлады. Сонъ РАББИ, Исраильнинъ Алласы, Сихонны ве бутюн ордусыны исраиллилернинъ къолуна берди. Олар Сихонны къырып, о мемлекеттеки аморлыларнынъ бутюн ерлерини тутып алдылар. Аморлыларнынъ бутюн ерлерини — Арнондан башлап Яббокъкъа къадар, сахрадан башлап Иордангъа къадар олгъан топракъларыны тутып алдылар. Бойле этип, РАББИ, Исраильнинъ Алласы, шу топракъларны аморлылардан тартып алды ве Озюнинъ халкъына Исраильге берди. Сен исе энди оны бизден тартып аладжакъ оласынъмы? Сен санъа алланъ Кемош берген топракъларны идаре этесинъ. Биз исе Алламыз РАББИ бизге берген бутюн ерлерни идаре этеджекмиз. Сен Моав падишасы Циппор огълу Балакътан яхшысынъмы? О исе, Исраильнен давалашмады ве дженклешмеди! Учь юз йылдан берли исраиллилер Хешбон ве этрафындаки койлерде, Ароэр ве этрафындаки койлерде ве Арнон бою бутюн шеэрлерде яшайлар. Не ичюн сен бу ерлерни эвель тартып алмадынъ? Мен джанынъны агъыртмадым, сен исе манъа ярамайлыкъ истеп, меннен дженклешмеге кельдинъ. Шимди Суд Этиджи РАББИ исраиллилерни ве аммонлыларны суд этсин!» — деди. Амма Аммон падишасы Йифтахнынъ сёзлерини динълемеди. Йифтахкъа РАББИнинъ Руху энди. Гиладдан кечип, Менашше топракъларындан кечип, Йифтах Гиладдаки Мицпа шеэрине кельди, андан аммонлыларгъа къаршы чыкъты. Йифтах РАББИге адакъ берип: — РАББИм, мен аммонлыларны енъсем, аммонлыларнен дженктен сонъ эвге аман-эсен къайтып кельгенде, эвимнинъ къапусындан биринджи не чыкъса, оны Санъа багъышларым! О, меним бутюнлей якъыладжакъ къурбаным олур, — деди. Сонъ Йифтах аммонлыларгъа къаршы чыкъты ве оларгъа уджюм этти. РАББИ аммонлыларны онынъ къолуна берди. Йифтах оларны дарма-дагъын этти, Ароэрден башлап Миннитке ве Авел-Керамимге къадар йигирми шеэрни якъып-йыкъып ёкъ этти. Бойле этип, аммонлылар исраиллилерге бойсундылар. Йифтах эвине, Мицпагъа къайтып кельди. Оны къаршылап, ойнап, даре чалып къызы келе эди. Бу Йифтахнынъ бирден-бир къызы эди. Башкъа не къызы, не де огълу бар эди. Къызыны корьгенде, Йифтах устюндеки урбаларыны йыртып, бар сесинен къычырды: — Вай, къызым! Не яптынъ сен! Башыма белялар кетирдинъ! Мен РАББИге сёз бердим, сёзюмден вазгечип оламам! Къызы исе: — Бабачыгъым! Эгер РАББИге сёз берген олсанъ, манъа сёз бергенинъ киби яп. РАББИ санъа енъиш багъышлады, ве сен душманларынъ аммонлылардан акъкъынъны алдынъ! — деди. Сонъ даа бабасына: — Тек бир истегим бар: эки ай беклеп тур. Мен дагъларгъа кетип, достларымнен берабер къыз олып къаладжагъыма агълайджагъым! — деп къошты. Бабасы: — Бар, — деди. Ве оны эки айгъа йиберди. Къызы достларынен дагъларгъа кетти ве анда бутюн омюр къыз олып къаладжагъына агълады. Эки ай кечип кеткен сонъ, бабасына къайтып кельди, ве бабасы эвель берген адагъыны ерине кетирди. Къызына акъай къолу тиймеди. О замандан берли эр йылы Исраиль къызлары дёрт куньге дагъларгъа кетип, гиладлы Йифтахнынъ къызыны анъмагъа исраиллилернинъ адети олып къалды. Эфраим акъайлары топлашып, Цафонгъа кельдилер ве Йифтахкъа бойле дедилер: — Сен аммонлыларнен дженкке кеткенде, не ичюн бизни чагъырмадынъ? Бойле япкъанынъ ичюн биз сени эвинънен берабер якъаджакъмыз! Йифтах оларгъа джевап берди: — Мен ве халкъым аммонлыларнен къатты давалаштыкъ. Мен сизлерни чагъыргъан эдим, амма сиз манъа ярдымгъа кельмединъиз. Сизлерден ярдым кельмейджегини анълагъан сонъ, мен озюм, джанымны аямайып, аммонлыларгъа къаршы чыкътым. РАББИ оларны меним къолума берди. Сизлер энди не ичюн манъа къаршы дженклешмеге чыкъасынъыз? Йифтах бутюн Гилад сакинлерини топлап, эфраимлилерге къаршы дженк башлады. Эфраимлилер: «Эй, гиладлылар, сиз Эфраим ве Менашше топрагъында яшагъан эфраимли къачакъларсынъыз!» — деп, гиладлыларны акъаретлегенлери ичюн, гиладлылар эфраимлилернинъ ордусына уджюм этип, оларны енъдилер. Гиладлылар Иордан озенининъ сай ерлерини запт этип, эфраимлилернинъ ёлларыны къапаттылар. Къачакъ эфраимлилернинъ бирде-бири: «Манъа о бир ялыгъа кечмек керек», — десе, гиладлылар ондан: «Сен Эфраим къабилесинден дегильсинъми?» — деп сорай эдилер. О: «Ёкъ», — деп джевап бере эди. Лякин гиладлылар: «Айса “шибболет” сёзюни айт», — дей эдилер. О исе сёзни догъру айтып оламай, «сибболет» деп теляффуз эте эди. Оны тутып, Иорданнынъ сай ерлеринде ольдюре эдилер. О вакъытта 42 000 Эфраим аскери ольдюрильген эди. Йифтах алты йыл девамында Исраильнинъ къадысы олды. Сонъ гиладлы Йифтах ольди ве Гиладнынъ бир шеэринде дефн этильди. Ондан сонъ Исраильнинъ къадысы вифлеемли Ивцан олды. Онынъ отуз огълу бар эди. Отуз къызыны о союндан тышкъа акъайгъа берди, огъулларына да союндан тыш отуз къыз алды. О, еди йыл девамында Исраильнинъ къадысы олды. Сонъ Ивцан ольди ве Вифлеемде дефн этильди. Бундан сонъра Исраильнинъ къадысы Зевулун къабилесинден олгъан Элон олды. О, он йыл девамында Исраильнинъ къадысы олды. Сонъ Зевулун къабилесинден олгъан Элон ольди ве Зевулун топракъларындаки Аялонда дефн этильди. Ондан сонъ Исраильнинъ къадысы пиратонлы Хиллел огълу Авдон олды. Онынъ къыркъ огълу ве отуз торуны бар эди. Олар етмиш дане эшекке минип юре эдилер. О, секиз йыл девамында Исраильнинъ къадысы олды. Сонъ пиратонлы Хиллел огълу Авдон ольди ве Пиратон шеэринде, Эфраим топракъларында, Амалек дагъларында дефн этильди. Исраиллилер РАББИнинъ огюнде яман шейлер япмагъа девам эте эдилер. Шунынъ ичюн РАББИ оларны фелестинлилернинъ къолуна къыркъ йылгъа берди. О заманларда бир адам яшай эди. О, Дан къабилесинден Цора шеэринден эди. Ады Маноах эди. Онынъ апайы юкке къалып, бала догъурып оламай эди. Бир кунь онъа РАББИнинъ Мелеги кельди. — Сен къысырсынъ. Шунынъ ичюн сенинъ баланъ ёкъ, — деди о. — Лякин сен юкке къалып, огъул догъураджакъсынъ, — деди. — Бакъ, шарап ве башкъа ички ичме ве арам ашлар ашама. Сен юкке къалып, огъул догъураджакъсынъ. О бала сачларыны къыркъмайджакъ ве догъгъанындан башлап назарей оладжакъ. О, Исраильни фелестинлилерден къуртарып башлайджакъ, — деди. Къадын акъайына келип, бойле айтты: — Манъа Алланынъ адамы кельди. Онынъ къыяфети Алланынъ Мелеги киби, пек къоркъунчлы эди. Мен ондан къайдан кельгенини сорамадым, о да манъа адыны айтмады. О манъа: «Сен юкке къалып, огъул догъураджакъсынъ. Шарап ве башкъа ички ичме, арам ашлар ашама. Сенинъ огълунъ догъгъандан ольгенине къадар назарей оладжакъ», — деди. Маноах РАББИге ялварып башлады: — Я Раббим! Анавы Алланынъ адамы, Сенинъ эльчинъ, кене бизге кельсин! Бизде догъаджакъ балагъа не япаджагъымызны огретсин, — деди. РАББИ Маноахнынъ сесини эшитти. РАББИнинъ Мелеги кене онынъ апайына кельди. Апай тарлада отура эди, онынъ акъайы Маноах янында ёкъ эди. Апай деръал акъайына чапып кельди ве: — Манъа кельген анавы адам кене кельди! — деди. Маноах тез-тез турды да, апайынынъ артындан кетти. Анавы адамнынъ янына келип: — Меним апайымнен лакъырды эткен сенсинъми? — деп сорады. О, джевапланып: — Меним, — деди. Маноах: — Сенинъ сёзлеринъ ерине кельген сонъ, бу бала насыл яшамакъ керек? О не япмакъ керек? — деп сорады. РАББИнинъ Мелеги Маноахкъа: — Сенинъ апайынъ мен ясакъ эткен шейлерни япмасын. Юзюм пытагъы берген махсулны ашамасын, шарап ве башкъа ички ичмесин. Арам ашлар ашамасын. Меним эмир эткен сёзлеримни тутсун! — деди. — Бизлернен даа да къал, — деди Маноах РАББИнинъ Мелегине. — Биз улакъ сойып, оны санъа пиширип берермиз. — Сизлернен даа къалсам биле, сенинъ ашынъны ашамам, — деди РАББИнинъ Мелеги Маноахкъа. — Амма РАББИге айван къурбан чалып бутюнлей якъаджакъ олсанъ, чал. Маноах бу РАББИнинъ Мелеги олгъаныны даа анъламай эди. — Сенинъ адынъ не? — деп сорады о Мелектен. — Сёзлеринъ ерине кельсе, биз сенинъ адынъны алгъышнен анъармыз. Лякин РАББИнинъ Мелеги: — Санъа меним адым не керек? Меним адым пек аджайиптир, — деди. Бундан сонъ Маноах улакъ ве отьмек бахшышыны алып, къаяда РАББИге теклиф этти. РАББИ Маноах ве къадынынынъ козю огюнде аджайип шей япты. Къурбан ерининъ устюнден атеш коклерге котерильгенде, РАББИнинъ Мелеги оларнынъ козю огюнде шу атешнен котерилип кетти. Буны корип, Маноах ве онынъ апайы ерге бетинен йыкъылдылар. Бундан сонъра Мелек Маноахкъа ве къадынына башкъа кельмеди. Энди Маноах бу РАББИнинъ Мелеги олгъаныны анълады. — Биз мытлакъ оледжекмиз, чюнки биз Алланы корьдик, — деди Маноах апайына. Лякин апайы онъа: — Эгер РАББИ бизни ольдюреджек олса, бизлерден не бутюнлей якъылгъан къурбан, не де отьмек бахшышыны къабул этмез эди. О, бизге муджизелер косьтермез ве бир шей де айтмаз эди, — деди. Вакъты кельгенде, апай огъул догъды ве адыны Шимшон къойды. Огълан осип буюди. Онен даима Алланынъ багъышлавы эди. Цора ве Эштаол арасындаки Махане-Данда Шимшоннынъ ичинде РАББИнинъ Руху арекет этип башлады. Бир кере Тимнагъа кельгенде, Шимшон бир фелестинли къызны корьди. Эвине къайтып, о анасы-бабасына: — Мен Тимнада бир фелестинли къызны корьдим. Оны манъа апай алынъыз, — деди. — Бизим халкъымыз арасында, сой-сопларынъ арасында къыз ёкъмы? Не ичюн къадын алмакъ ичюн, сюннетсиз фелестинлилерге кетесинъ? — дедилер онъа анасы ве бабасы. — Манъа бу къызны алынъыз! — деди Шимшон бабасына. — Мен оны бегендим. Анасы ве бабасы буларнынъ эписи РАББИден олгъаныны бильмей эдилер. РАББИ фелестинлилерге уджюм этмек ичюн, фурсат беклей эди. О заманларда фелестинлилер исраиллилерге укюм эте эдилер. Шимшон анасы-бабасынен бирликте Тимнагъа кетти. Олар Тимнанынъ юзюм багъчаларына кельгенде, Шимшоннынъ огюне окюрип яш арслан чапып чыкъты. Шимшоннынъ устюне РАББИнинъ Руху энди. Шимшон арсланны, улакъны киби, парчалады. Онынъ эллеринде бир шей ёкъ эди. Лякин озь анасы-бабасына бир шей айтмады. Шимшон Тимнагъа келип, шу къызнен лаф этти ве оны пек бегенди. Бираз вакъыт кечкен сонъ, шу къызны апай алмакъ ичюн, Шимшон кене анда кетти. Ольдюрген арслангъа бакъмакъ ичюн ёлдан бурулды ве анда, арсланнынъ леши ичинде, бир талай балкъуртлар ве бал корьди. Шимшон бир авуч балны алды да, ашай-ашай ёлуны девам этти. Анасы-бабасына келип, оларны балнен сыйлады, амма балнынъ арслан лешинден алгъаныны айтмады. Энди Шимшоннынъ бабасы шу къызнынъ эвине кельди. Шимшон, яшларнынъ адетине коре, анда той япты. Шимшоннынъ кельгенини корип, эв саиплери тойда онынъ янындаки аркъадашлары олсун деп, отуз киши чагъырдылар. Шимшон оларгъа: — Айды, мен сизлерге бир тапмаджа айтайым. Эгер той девам этеджек еди кунь ичинде тапмаджаны чезип олсанъыз ве догъру джевабыны берсенъиз, мен сизге отуз кетен кольмек ве отуз урба берерим. Эгер тапып оламасанъыз, сиз манъа отуз кетен кольмек ве отуз урба берерсинъиз, — деди. Олар джевап берип: — Айды, айта бер тапмаджанъны. Къана, динълейик! — дедилер. Шимшон оларгъа бойле деди: — Ашагъан озю аш олды, кучьлю — татлы олды. Фелестинлилер учь кунь тапмаджаны чезип оламадылар. Тойнынъ единджи куню кельди. Олар Шимшоннынъ апайына: — Акъайынъны алдатып, тапмаджанынъ джевабыны биль де, бизге айт, — дедилер. — Эгер япмасанъ, сени де, бабанънынъ эвини де якъармыз! Бизни не ичюн чагъырдынъыз? Эр бир шейимизни тартып алмакъ ичюнми? Апайы Шимшонгъа агълап кельди ве: — Сенинъ мени кореджек козюнъ ёкъ, сен мени энди севмейсинъ! Сен меним халкъымдан олгъан кишилерге тапмаджа айттынъ, манъа исе джевабыны айтмагъа истемейсинъ! — деди. Шимшон джевап берди: — Мен джевабыны анама-бабама биле айтмадым. Санъа айтайыммы? Тойнынъ еди куню девамында, апай агълап, Шимшоннынъ пешинден къалмады, агълады. Апайы о къадар бездирди ки, единджи куню Шимшон тапмаджанынъ джевабыны айтты, апайы исе буны озь халкъынынъ адамларына еткизди. Мына тойнынъ единджи куню, кунь батмаздан эвель, шеэр сакинлери Шимшонгъа: — Балдан не татлы? Арсландан ким кучьлю? — дедилер. Шимшон оларгъа: — Эгер сизлер меним танамда ер сюрмеген олсанъыз, тапмаджамны чезип оламаз эдинъиз! — деп джевап берди. Шимшонны РАББИнинъ Руху къаплады. Шимшон Ашкелонгъа кетип, анда отуз киши ольдюрди, урбаларыны чыкъарып, тапмаджасыны чезген адамларгъа берди. Сонъ исе пек ачувлы алда бабасынынъ эвине къайтып кетти. Шимшоннынъ апайы исе тойгъа кельген аркъадашларындан бирисининъ, киев тарафындаки шаатнынъ апайы олды. Сонъра, богъдай оргъан вакъыт кельгенде, Шимшон апайынен корюшмеге кельди. Озюнен бир улакъ алып кельди. — Мен апайыма, онынъ одасына кетем, — деди. Амма апайынынъ бабасы Шимшонны йибермеди ве: — Сен оны ташладынъ, деп тюшюндим ве оны сенинъ аркъадашларынънынъ бирисине бердим. Лякин онынъ къызкъардашы бар, о даа да яхшы! Буюгининъ ерине кичигини ал! — деди. Шимшон оларгъа: — Энди мен фелестинлилерге япаджакъ ярамайлыкъларым ичюн къабаатым олмайджакъ, — деди. Сонъ Шимшон кетип, учь юз тильки тутты да, оларны къуйрукъларындан экишер-экишер багълады. Эр бир чифтнинъ къуйругъына бирер мешъаль багълады. Сонъ мешъаллерни якъып, тилькилерни фелестинлилернинъ пишкен богъдай тарлаларына йиберди. Эр шейни якъты — тобан обаларыны, орулмагъан ашлыкъны, юзюм багъчалары ве зейтюн тереклерини якъып ташлады. Фелестинлилер: — Буны ким япты? — деп сорагъанда, оларгъа: — Шимшон, тимналы адамнынъ киеви. Чюнки о, Шимшоннынъ апайыны башкъа адамгъа, аркъадашына берди, — деп джевап бердилер. Фелестинлилер барып, о апайны бабасынен берабер якътылар. Шимшон оларгъа: — Ойле япкъан ишинъиз ичюн, сизлерден толусынен акъкъымны алмагъандже токътамам! — деди. Сонъра фелестинлилерге атылып, оларнынъ аякъ-баджакъларыны къырды, чокъусыны да ольдюрди. Сонъ кетти ве Этам къаясынынъ тюбюндеки къобада ерлешти. Сонъ фелестинлилер Ехудагъа басып кельдилер, анда ордусыны Лехи янында ерлештирдилер. — Сизлер не ичюн бизнен дженклешмеге кельдинъиз? — деп сорадылар Ехуда акъайлары. Олар джевап берип: — Бизлер Шимшонны багъламагъа, о бизге бутюн япкъан шейлерини онъа япмагъа кельдик, — дедилер. Ехуданынъ учь бинъ адамы Этам къаясынынъ къобасына кельдилер. Олар Шимшонгъа: — Биз фелестинлилернинъ укюми алтында олгъанымызны бильмейсинъми, ёкъса? Я не ичюн бизлерге ойле шейлер япасынъ? — дедилер. — Мен оларгъа манъа япкъан шейлерини яптым, — деди Шимшон. Ехуда акъайлары: — Биз сени багълап, фелестинлилерге бермек ичюн кельдик, — дедилер. — Мени ольдюрмейджегинъизге ант этинъиз, — деди Шимшон. — Сени ольдюрмейджекмиз! — деди олар. — Тек сени багълап, фелестинлилерге береджекмиз, амма сени ольдюрмейджекмиз. Олар Шимшонны эки янъы аркъаннен багълап, къобадан чыкъардылар. Шимшон Лехиге якъынлашкъанда, фелестинлилер къычыра-къычыра, онъа къаршы чыкътылар. Шимшонны РАББИнинъ Руху къаплады — къолундаки аркъанлар алевленген кетен киби олды, къолуны багълагъан аркъанлар тюшти. Шимшон эшекнинъ даа къурумагъан ченге кемигини тапты. Къолуны узатып, оны алды ве бинъ дане фелестинлини урып ольдюрди. — Эшек ченгесинен мен сайысыз душман ольдюрдим! Бинъ дане киши эшек ченгесинен ольдюрдим! — деди Шимшон. Шу сёзлерни айтып, эшек ченгесини четке атты. Шу ерге Рамат-Лехи деген ад къойдылар. Шимшон пек сувсады. О, РАББИни чагъырып: — Сен манъа, къулунъа, шу буюк гъалебени багъышладынъ! Я РАББИ, энди сувсузлыкътан олейимми, сюннетсизлернинъ элине тюшейимми? — деди. О заман Алла Лехининъ янында къаяны ярды, андан да сув акъып башлады. Шимшон сув ичип тойды, беденине къувети кирди, о, кене такъатыны топлады. Лехининъ янындаки чокъракъ шимдиге къадар Эн-Хакъкъоре адыны ташый. Шимшон фелестинлилернинъ укюмдарлыгъы заманында йигирми йыл девамында Исраильнинъ къадысы олды. Бир кунь Шимшон Гъазагъа кетип, анда бир фаишени корьди ве онъа кирди. Шимшоннынъ шеэрге кельгенини Гъазанынъ сакинлерине айттылар. Олар шу ерни алкъагъа сарып, бутюн гедже шеэр къапусы янында беклеп отурдылар. Бутюн гедже сакъланып отурды ве: «Мына кунеш чыкъсын да, биз оны ольдюрирмиз!» — деп тюшюндилер. Шимшон яры геджеге къадар юкълады. Яры геджеде турды. Шеэр къапусынынъ диреклерине япышып, къапуны мандалынен берабер чыкъарды. Къапуны омузына къойып, Хеврон къаршысындаки дагънынъ тёпесине алып кетти. Сонъ Шимшон бир апайгъа севда олды. О апай Сорек вадийинде яшай эди. Онынъ ады Далила эди. Фелестин укюмдарлары Далилагъа келип, онъа: — Оны алдатып бакъ: онынъ буюк кучь-къуветининъ сыры неде экен? Оны насыл багъламакъ, бойсундырмакъ ве енъмек мумкюн? Бизлер исе санъа эр биримиз 1 100 кумюш пара берермиз, — дедилер. Далила Шимшондан: — Айтчы манъа, сенинъ буюк къуветинънинъ сыры неде? Сени насыл багъламагъа, насыл енъмеге мумкюн? — деп сорады. — Эгер мени даа чий, къурумагъан еди дане дамарнен багъласалар, мен зайыфлашып, адий адам киби олурым, — деди онъа Шимшон. Фелестин укюмдарлары Далилагъа еди дане чий, даа къурумагъан дамар кетирдилер. Ве о, Шимшонны багълады. Фелестинлилер исе ичери одада сакъланып отура эдилер. — Шимшон! Сени алмакъ ичюн фелестинлилер кельди! — деди Далила. Шимшон бу дамарларны, алевленген кетен йиплери киби, узип ташлады. Къуветининъ сыры ойле де сыр олып къалды. — Сен мени алдаттынъ! — деди Далила. — Сен манъа ялан айттынъ! Айтса манъа, сени насыл багъламакъ мумкюн? — Эгер мени янъы, даа къулланылмагъан аркъаннен багъласалар, мен зайыфлашып, адий адам киби олурым, — деди онъа Шимшон. Далила янъы аркъанлар алып, оны багълады. Сонъ: — Шимшон! Сени алмакъ ичюн фелестинлилер кельди! — деди. Ичери одада исе адамлар сакъланып отура эдилер. Шимшон аркъанларны, йип киби, узип ташлады. — Сен мени эп алдатасынъ! — деди Далила Шимшонгъа. — Ялан айтасынъ! Ач сырынъны, сени ненен багъламакъ мумкюн? — Эгер меним еди сач орюмимни басмагъа токъусанъ ве оларны агъач иненен пекитсенъ, мен зайыфлашып, адий адам киби олурым, — деди онъа Шимшон. Шимшон юкълагъанда, Далила онынъ еди сач орюмини басмагъа токъуды, ве агъач иненен пекитти. Сонъ: — Шимшон! Сени алмакъ ичюн фелестинлилер кельди! — деди. Шимшон уянды ве токъуджыларнынъ инесини орекенен ве басмасынен берабер сувурып ташлады. — «Сени севем», дейсинъ, амма сенинъ юрегинъ меннен дегиль! — деди Далила. — Сен мени энди учь кере алдаттынъ. Буюк къуветинънинъ сыры неде олгъаныны манъа ойле де айтмадынъ, — деди Далила. Эр кунь Далила бойле сёзлернен Шимшонны бездире, оны чекиштире эди. Шимшон булардан безди-тюнъюльди, онъа сырыны ачты: — Мен бир вакъыт сачларымны къыркъмадым, — деди Шимшон. — Догъгъанымдан берли мен Алланынъ назарейим. Эгер сачларымны къыркъсалар, кучюм гъайып оладжакъ, мен адий адам киби оладжагъым, — деди. Далила Шимшон онъа сырыны ачкъаныны анълады ве Фелестин укюмдарларыны чагъыртып: — Энди келинъиз, — деди. — О манъа сырыны ачты. Фелестин укюмдарлары онъа кельди, кумюш де алып кетирдилер. Далила Шимшонны тизлеринде юкълатып, бир кишини чагъырды ве онъа Шимшоннынъ еди сач орюмлерини къыркъып алмагъа буюрды. Бойлеликнен, Шимшонны адий адам киби этти. Онынъ кучю гъайып олды. — Шимшон! Сени алмакъ ичюн фелестинлилер кельди! — деди Далила. Шимшон уянды ве: «Зарары ёкъ, бу сефер де къуртулырым», — деп тюшюнди. Лякин РАББИ оны къалдыргъаны акъкъында хабери ёкъ эди. Фелестинлилер Шимшонны якъалады, онынъ козьлерини ойып чыкъардылар. Оны Гъазагъа кетирип, бакъыр зынджырларнен багъладылар. Зиндангъа ташлап, онъа дегирменде ашлыкъ чектирттилер. Шимшоннынъ сачлары къыркъылгъан еринден яваш-яваш осип башлады. Фелестин укюмдарлары озюнинъ Дагон адлы алласына буюк къурбан чалмакъ ве шенъленмек ичюн топлаштылар. — Алламыз душманымыз Шимшонны къолумызгъа берди! — дедилер. Халкъ Шимшонгъа бакъып, озюнинъ алласыны шуретлей ве: — Алламыз топракъларымызны тар-мар эткен душманымызны, арамыздан чокъ адам ольдюрген адамны къолумызгъа берди! — дей эдилер. Шенъленген фелестинлилер: — Шимшонны кетиринъиз, о бизни кейфлендирсин, — дедилер. Шимшонны зиндандан кетирттилер, ве о, оларны эглендире башлады. Шимшонны эвнинъ эки диреги арасында къойдылар. Шимшон оны етеклеп юрген яш огълангъа: — Эвни тутып тургъан диреклерни тапмагъа ярдым эт, диреклерге таянып турайым, — деди. Эв исе акъай-апай толу эди. Анда эписи Фелестин укюмдарлары топлашкъан эди, эвнинъ дамында да учь бинъ акъай-апай, Шимшон оларны эглендиреджек деп, отура эдилер. Шимшон РАББИни чагъырып: — РАББИ-ТААЛЯ! Мени хатырла! Аллам, манъа тек бу сефер кучь-къувет бер! Мен бир кереден фелестинлилерден эки козюмнинъ акъкъыны алайым! — деди. Сонъ Шимшон эвни тутып тургъан эки орта дирекни тутты ве эки къолунен оларгъа таянды. Онъ къолуны бир дирекке, сол къолуны экинджи дирекке таяды. — Фелестинлилернен берабер олейим! — деп къычырды Шимшон. Бар кучюнен диреклерни уйтеди, ве эв йыкъылды. Эр кес эв тюбюнде къалды — Фелестин укюмдарлары да, анда олгъан эписи кишилер де. Шимшон олеяткъанда, сагъ экенде ольдюрген адамлардан даа чокъ душман ольдюрди! Шимшоннынъ агъа-къардашлары, бутюн союнен берабер келип, онынъ олюсини алып кеттилер. Оны алып кетип, Цора ве Эштаол арасында, бабасы Маноахнынъ къабринде дефн эттилер. Шимшон йигирми йыл девамында Исраильнинъ къадысы олды. Эфраим дагъларында Микъа адлы бир адам бар эди. О, анасына: — Сенинъ 1 100 кумюш паранъ гъайып олгъанда, сен къаргъыш айттынъ. Мен озюм къулагъымнен эшиттим. Бу кумюш пара менде, оны мен алдым, — деди. Анасы: — Огълум, РАББИ санъа эйилик этсин! — деди. Огълу 1 100 кумюш параны анасына къайтарды, лякин анасы: — Мен бу кумюшлерни огълум ичюн РАББИге багъышлайым. Бу кумюшлерден бир пут ве бир иритильген маденден эйкельчик япсынлар. Энди мен буларны санъа къайтарам, — деди. Амма огълу кумюшни анасына къайтарып берди. Анасы къуюмджыгъа 200 кумюш берди, къуюмджы кумюш иритип, бир пут ве бир эйкельчик япты. Шу вакъыттан берли олар Микъанынъ эвинде тура эдилер. Шу адамнынъ, Микъанынъ, озь ибадетханеси бар эди. О, эфод ве кичик путлар яптырып, огъулларынынъ бирини руханийлик этмеге багъышлады. О заманларда Исраильде падиша ёкъ эди, эр кес озюне коре догъру корюнген шейни япа эди. Ехудадаки Вифлеемде бир йигит бар эди. О, Левий къабилесинден олып, бу шеэрде яшай эди. Сонъ Ехудадаки Вифлеем шеэринден кетип, ёлгъа чыкъты ве озюне яшамакъ ичюн ер къыдыра башлады. Шу йигит кезип юрип, Эфраим дагъларына, Микъанынъ эвине кельди. Микъа ондан: — Сен къаерден келесинъ? — деп сорады. — Мен левийлим, Ехудадаки Вифлеемден кельдим. Мына, кезип юрип, озюме яшамагъа ер къыдырам, — деди йигит. Микъа онъа: — Менде къал. Менде руханийлик япарсынъ, манъа бабам киби олурсынъ. Мен санъа йылынъа он кумюш пара тёлерим, ондан да гъайры урба ве аш-сувунъны берерим, — деди. Левийли йигит Микъанынъ эвинде яшамагъа разы олып, анда къалды, онъа огъул киби олды. Микъа бу левийлини багъышлады, ве йигит онынъ руханийи олды ве Микъанынъ эвинде яшап башлады. Микъа: — Шимди мен билем ки, РАББИ манъа эйилик япар, чюнки эвимде левийли руханий бардыр! — деди. О заманларда Исраильде падиша ёкъ эди. Шу заманларда Дан къабилеси озюне яшамагъа топракъ пайы къыдырып юре эди, чюнки онъа башкъа Исраиль къабилелерининъ арасында топракъ пайы берильмеген эди. Дан огъуллары бутюн къабилесинден Цора ве Эштаол шеэринден олгъан беш кучьлю аскерни сайлап, оларны шу мемлекет акъкъында эр шейни бильмек ичюн ёлладылар. — Барынъыз да, бу мемлекет акъкъында эр шейни билип келинъиз, — дедилер шу беш аскерге. Олар Эфраим дагъларына, Микъанынъ эвине кельдилер. Анда геджелемеге къалдылар. Олар Микъанынъ эви янында олгъанда, яш левийлининъ сесини эшитип, оны таныдылар. Ичери кирип сорадылар: — Сени мында ким кетирди? Мында не япасынъ, ненен огърашасынъ? Йигит оларгъа, Микъа онынъ ичюн не япкъаныны айтты: — О, мени парагъа тутты, мен онда руханийлик япам. — Бизлер япаджакъ ишимиз хайырлы олур экенми-ёкъмы? Сен Алладан сорап биль, — дедилер олар. Руханий: — Аманлыкънен кете беринъиз. Ёлунъыз РАББИнинъ козю огюнде! — деди. Шу беш киши ёлуны девам эттилер, Лаиш шеэрине кельдилер. Шеэрнинъ сакинлерининъ къасеветсиз яшагъанларыны корьдилер. Сидонлылар киби, олар раат-раат, къасеветсиз яшай эдилер. О ерлерде оларны эзиетлеген, ерлеринден къувалагъан, оларгъа залымлыкъ эткен кимсе ёкъ эди. Сидонлылар олардан узакъ эди, къомшуларынен исе къатнашмай эдилер. Беш аскер озь къабилесине, Цора ве Эштаол шеэрлерине къайтып кельген сонъ, агъа-къардашлары олардан: — Сонъ, не хабер? — деп сорадылар. Олар: — Айдынъыз, барып, шу халкънен дженклешейик! Оларнынъ топрагъыны корьдик. О, пек гузельдир! Не беклеп отурасынъыз? Чокъ созманъыз, сеферге чыкъайыкъ да, шу топракъларны запт этейик! Биз анда кельгенде, гъамсыз яшагъан адамларны тападжакъмыз. Оларнынъ топрагъы да пек чокъ. Алла сизинъ къолунъызгъа бу мемлекетни энди берди. О топракъларда бир шейде етишмемезлик ёкъ! — дедилер. Дан къабилесининъ алты юз аскери дженкке азырланып ве силяланып, Цора ве Эштаолдан чыкътылар. Ёлгъа чыкъып, Ехудада Кирьят-Яримнинъ якъынларында ордусыны ерлештирдилер. Шу ерге шимдиге къадар Махане-Дан дейлер. О, Кирьят-Яримнинъ артында ерлешкен. Андан чыкъып, олар Эфраим дагъларына ёл алдылар ве Микъанынъ эвине еттилер. Анавы беш аскер, Лаиш шеэрининъ ерине барып кельген сойлары, башкъа аскерлерге: — Бу эвлерде эфод, кичик путлар, мабут ве иритильген маденден япылгъан эйкельчик олгъаныны билесизми? Айды, не япаджагъынъызны тюшюнинъиз! — дедилер. Олар яш левийлининъ эвине, яни Микъа яшагъан эвге таба бурулдылар, кирип, яш левийлинен селямлаштылар. Дан огъулларындан алты юз силялангъан аскери араба къапусы янында турдылар. Шу ерлерни бакъып кельген анавы беш аскер исе эвге кирип, мабутны, эфодны, кичик путларны ве иритильген маденден япылгъан эйкельчикни алдылар. Руханий араба къапусында турмакъта, алты юз силялангъан аскер де анда тура эдилер. Анавы беш аскер Микъанынъ эвине кирип, мабутны, эфодны, кичик путларны ве иритильген маденден япылгъан эйкельчикни алдылар. Руханий олардан: — Сиз не япасынъыз? — деп сорады. Олар: — Сус, къолунънен агъзынъны къапат. Бизнен берабер кель. Бизим руханийимиз, бизим бабамыз киби, олурсынъ. Бир адамнынъ эвинде руханий олмакътан бутюн къабиленинъ, Исраиль союнынъ руханийи олмакъ яхшы дегильми? — дедилер. Руханийнинъ юреги къуванды. Эфодны, кичик путларны ве мабутны алып, халкъкъа къошулды. Сонъ халкъ ёлуны девам этти. Озь балаларыны, мал-мульклеринен берабер, тувар сюрюлерини де огге йибердилер. Олар Микъанынъ эвинден узакълашкъанда, Микъанынъ эви янында яшагъан къомшулары топлашып, Дан огъулларынынъ пешинден къуваладылар ве оларны чагъырып башладылар. Дан огъуллары айланып, Микъагъа: — Не олды? Не ичюн адамларны топлап кельдинъ? — дедилер. Микъа оларгъа джевап берип: — Сизлер мен яптыргъан аллаларымны алып кеттинъиз, руханийимни де алып кеттинъиз, — деди. — Меним бир шейим къалмады! Даа да: «Не олды?» — деп сорайсызмы? — деди. Дан огъуллары онъа джевап берип: — Башкъа сесинъни эшитмейик! Ёкъса, бир къач адамларымыз ачувланып, сизинъ устюнъизге атыладжакълар, сенден де, къорантанъдан да бир шей къалмаз! — дедилер ве ёлларыны девам эттилер. Микъа кучь оларнынъ тарафында олгъаныны корип, арткъа чевирильди ве эвине къайтты. Аскерлер исе Микъанынъ яптырткъан шейлерини ве Микъада хызмет эткен руханийни алып кетип, Лаиш шеэрине таба ёл алдылар, анда раат-раат, къасеветсиз яшагъан адамларгъа уджюм эттилер ве оларны къылычнен ольдюрип, шеэрни якътылар. Лаиш сакинлерине кимсе ярдымгъа кельмеди, чюнки сидонлылар узакъ эди, къомшуларынен исе олар къатнашмай эдилер. Лаиш шеэри Бет-Реховнынъ янындаки вадийде ерлешкен эди. Дан адамлары бу шеэрни гъайрыдан къурып, анда ерлештилер. Шеэрнинъ адыны «Дан» къойдылар. Бу ад данлыларнынъ деделери олгъан Исраиль огъулларындан бирисининъ ады эди. Шеэрнинъ эвельки ады исе Лаиш эди. Дан огъуллары озьлерине иритильген маденден япылгъан эйкельчикни къойдылар. Шу ерлерден кочип кеткендже, Менашше огълунынъ Гершом огълу Ехонатан ве онынъ огъуллары Дан къабилесининъ руханийлери олдылар. Алланынъ Эви бутюн вакъыт Шилода олгъанда, олар Микъа япкъан эйкельчикни озьлеринде туттылар. О заманларда Исраильнинъ падишасы ёкъ эди. Эфраим дагъларынынъ этеклеринде бир левийли яшай эди. О, озюне апай оларакъ Ехудадаки Вифлеемден бир джарие алды. Джариеси акъайына садыкълыгъыны бозып, ондан Ехудадаки Вифлеемге, бабасынынъ эвине къайтып кетти ве анда дёрт ай кечирди. Левийли онынъ пешинден кетип, апайынен муляйим лаф этип, оны къайтармагъа истеди. Онен берабер хызметчи ве эки эшек бар эди. Апай оны бабасынынъ эвине кетирди. Къайнатасы киевини корьгенде, корюшювлерине къуванды. Яш къадыннынъ бабасы оны мусафирликте къалмагъа къандырды. Учь кунь, учь гедже девамында анда олып, олар берабер ашады-ичтилер, анда юкъладылар. Дёртюнджи куню саба эрте левийли турып, ёлгъа азырланып башлады. Къайнатасы киевине: — Отур, аша. Ёлгъа чыкъмаздан эвель, бираз отьмек ашап такъатлан, — деди. Олар экиси отурып ашадылар-ичтилер, ве яш къадыннынъ бабасы левийлиге: — Къал, менде геджелерсинъ. Юрегинъ раатланыр, — деди. Левийли турып кетмек истеди, амма къайнатасы оны къандырды, ве левийли даа бир гедже къалды. Бешинджи куню левийли саба эрте турып, кене ёлгъа чыкъмагъа истеди, лякин къайнатасы кене: — Бираз отьмек ашап такъатлан, акъшамгъадже къал, — деди. Олар экиси кене софра башында къалдылар. Сонъ левийли, джариеси ве хызметчисинен берабер ёлгъа чыкъмагъа истеди. Лякин къайнатасы, яш къадыннынъ бабасы, онъа: — Бакъ, акъшам тюшкен! Къал, геджеле, энди къаранлыкълашып башлагъан. Мында геджелерсинъ, юрегинъ раатланыр. Ярын исе эрте турып, ёлунъызгъа чыкъарсынъыз, эвинъе къайтып кетерсинъиз, — деди. Лякин левийли артыкъ къалмагъа истемеди ве ёлгъа чыкъты. Евус, яни Ерусалим шеэрине кельди. Онынънен берабер джариеси ве эки юклю эшеги бар эди. Олар Евускъа якъынлашкъанда, кунь энди баткъан эди. Левийлининъ хызметчиси саибине: — Айдынъыз, шу евуслыларнынъ шеэрине бурулайыкъ, анда къалайыкъ, — деди. Амма саиби: — Ёкъ, ябанджыларнынъ шеэрине кирмейджекмиз. Олар исраилли дегиль! Биз Гивагъа кетермиз. Айды, Гива я да Раманынъ шеэрлерининъ бирине барайыкъ, анда геджелермиз, — деди. Олар ёлуны девам этти. Биньямин топракъларындаки Гиванынъ якъынларында олгъанда, кунеш батты. Олар геджелемек ичюн Гивагъа бурулдылар. Шеэрге кирип, шеэр мейданында отурдылар. Амма оларны озюнде къалмагъа кимсе давет этмеди. Шу арада иштен сонъ, тарладан акъшам устю бир къарт къайтаята эди. О, Эфраим дагъларындан олып, Гива шеэринде яшай эди. О шеэрде биньяминлилер яшай эди. Къарт шеэр мейданында ёлджуны корип, ондан: — Сен къайдан келесинъ, къайда кетесинъ? — деп сорады. — Биз Ехудадаки Вифлеем шеэринден Эфраим дагъларынынъ узакъ тарафына кетемиз, чюнки мен анда яшайым. Мен Ехудадаки Вифлеемге бардым, энди исе Алланынъ Эвине къайтам. Мени кимсе озь эвине давет этмей! Бизим исе озюмизнинъ эр шейимиз бар: тобан да бар, эшеклеримизнинъ еми де бар. Бизим ашымыз да, шарабымыз да бар. Бизге, сенинъ къулларынъа: озюме, апайыма да, хызметчиме де етеджек. Бизге бир шей керекмей! — деди левийли. Къарт онъа: — Раатсызланма! Мен сизге керек эр шейни берерим. Тек шеэр мейданында геджелеменъиз! — деди. Къарт оларны эвине кетирди ве эшеклерине ем берди. Ёлджулар аякъларыны ювгъан сонъ, ашадылар. Ёлджулар раатланаяткъанда, шеэр сакинлери, бир талай олмайджакълар, эвни сарып, къапуны такъылдатып башладылар. Олар эв саиби къарткъа: — Мусафирнинъ намусына токъунмакъ ичюн, оны бизге чыкъар, — дедилер. Эв саиби олгъан къарт оларгъа чыкъып, къандырып башлады: — Къардашларым, яманлыкъ этменъиз! Бу адам меним мусафирим, бойле акъылсыз шейлер этменъиз! Яхшысы, меним бир къызым бар, бу адамнынъ исе бир джариеси. Мен оларны сизге чыкъарып берейим. Оларны бойсундырып, оларгъа не япсанъыз япынъыз. Тек мусафириме ойле акъылсыз шейлер япманъыз! — деди. Амма олар оны динълемеге биле истемедилер. О заман левийли озь джариесини алды да, оны тышарыда тургъанларгъа чыкъарды. Олар онынъ намусына токъундылар, бутюн гедже сабагъадже оны къыйнадылар, тек танъда йибердилер. Ярыкълашып башлагъанда, къадын саиби олгъан эвге къайтып кельди ве босагъагъа йыкъылып, анда кунеш чыкъкъандже ятты. Саба олды. Саиби ёлуны девам этмек ичюн турып, къапуны ачты. Бакъса, не корьсюн, къапунынъ огюнде, босагъагъа япышып, онынъ джариеси ята. О апайына: — Тур, кетейик, — деди. Амма джевабыны алмады. Адам апайынынъ джеседини эшекке къойып, эвине кетти. Эвине келип, пычакъ алды да, джариесининъ джеседини муче-муче он эки парчагъа больди ве Исраильнинъ бутюн ерлерине йиберди. Буны корьген эр кес: — Исраиллилер Мысырдан чыкъкъандан берли бугуньге къадар ойле шей олмады, бунъа ошагъан шей корьмедик! Бакъынъыз! Келинъиз тюшюнейик, бир къарар чыкъарайыкъ! — деди. Эписи исраиллилер, бутюн джемаат — Дандан Беэр-Шевагъадже яшагъан халкъ ве Гиладнынъ сакинлери — эписи, бир адам киби, Мицпа шеэринде РАББИнинъ огюнде топлаштылар. Анда халкънынъ эписи ёлбашчылары, бутюн Исраиль къабилелерининъ ёлбашчылары бар эди. Анда Алланынъ бутюн халкъы, къылычнен силялангъан 400 000 джаяв аскери топлашты. Биньямин къабилеси исраиллилернинъ Мицпада топлашкъаны акъкъында хабер алды. Исраиллилер: — Бу яман шей насыл олды? — деп сорадылар. Ольдюрильген апайнынъ акъайы левийли: — Мен джариемнен Биньямин топракъларындаки Гивагъа кельдим. Анда геджелемеге истедим. Геджеси Гиванынъ сакинлери келип, мен отургъан эвни сардылар, мени ольдюрмеге истедилер. Олар джариемни зорлап, намусына токъундылар. О ольди. Мен исе онынъ джеседини парча-парча кесип, оларны исраиллилернинъ эр бир топракъ пайларына йибердим. Олар Исраильде айып ве акъылсыз шей яптылар. Энди исе, исраиллилер, тюшюнинъиз ве шимди къарар чыкъарынъыз! — деди. Бутюн халкъ, бир адам киби турып: — Бизлер эвлеримизге къайтмайджакъмыз, чадырларымызгъа кетмейджекмиз. Гивагъа бойле япаджакъмыз: джерепке коре онъа уджюм этеджекмиз. Биз Исраиль къабилелерининъ 100 адамындан 10 киши, 1 000 адамдан 100 киши, 10 000 адамдан 1 000 киши айыраджакъмыз. Олар бутюн орду ичюн емек тапсын. Орду Биньямин топракъларындаки Гивагъа кетеджек. Япкъан акъылсызлыгъынен Исраильни масхара эткен гивалылардан интикъам аладжакъмыз! — дедилер. Бутюн исраилли акъайлар, бир адам киби, берабер Гивагъа кетмеге топлаштылар. Исраиль къабилелери бутюн Биньямин къабилесине эльчилер йиберип: — Сизлер насыл этип бойле мушкюль джинает япа бильдинъиз? Бизге шу гивалы олмайджакъларны беринъиз! Биз оларны ольдюрип, Исраильни яманлыкътан темизлейджекмиз, — дедилер. Амма биньяминлилер агъалары исраиллилерни динълемеге истемедилер, оларнен дженклешмек ичюн, эписи шеэрлеринден чыкъып, Гивада топлаштылар. Шу куню шеэрлерден чыкъкъан, дженкке къылычнен силялангъан 26 000 биньяминли аскер кельди. Бундан гъайры, Гивадан 700 энъ яхшы аскер кельди. Ордуда 700 энъ яхшы солакъай аскер бар эди. Олар сапандан таш атып, сачны биле урып ола эдилер. Исраиллилернинъ исе (Биньямин къабилесини саймайып), 400 000 киши топланды. Олар эписи къылычнен силялангъан эди. Эр бири теджрибели аскер эди. Исраиллилер Бет-Эль шеэрине келип, Алладан: — Бизни Биньямин къабилесине къаршы ким алып бараджакъ? — деп сорадылар. РАББИ джевап берип: — Сизлерни Ехуда алып бараджакъ, — деди. Саба исраиллилер Гиванынъ якъынларында ерлештилер. Исраилли акъайлар Биньямин къабилесинен дженклешмеге чыкътылар. Гиванынъ къаршысында исраиллилер дженкке азырланып турдылар. Шу куню Биньямин къабилесининъ аскерлери Гивадан чыкъып, исраиллилерге уджюм эттилер, 22 000 кишини ольдюрдилер. Исраиллилер кучюни топлап, кене дженк этмек ичюн сыранен турдылар. Кене тюневин тургъан ерде ерлештилер. Исраиль огъуллары кетип, акъшамгъадже РАББИнинъ огюнде агъладылар ве Ондан: «Къардашларымыз биньяминлилернен дженкни девам этейикми, ёкъмы?» — деп сорадылар. РАББИ джевап берип: «Оларнен дженклешинъиз!» — деди. Бойле этип, экинджи куню де исраиллилер Биньямин аскерлерине къаршы чыкътылар. Биньяминлилер экинджи куню де Гивадан чыкъып, исраиллилерге уджюм эттилер ве даа къылычнен силялангъан 18 000 аскер ольдюрдилер. Сонъ исраиллилер бутюн ордусынен Бет-Эльге кеттилер. Анда РАББИнинъ огюнде отурдылар, бутюн кунь акъшамгъадже агълады ве ашамады-ичмедилер. Къурбанлар чалып, РАББИ ичюн оларны бутюнлей якътылар, аманлыкъ къурбанларыны да кетирдилер. Сонъ исраиллилер РАББИден акъыл сорадылар. О заманда Алланынъ Васиет Сандыгъы анда эди, ве Харун огълу Элазарнынъ огълу Пинехас онынъ огюнде хызмет эте эди. — Къардашларымыз олгъан Биньямин къабилесинен дженкни девам этейикми? — деп сорадылар исраиллилер. — Я да дженкни токътатайыкъмы? РАББИ оларгъа джевап берип: — Дженклешинъиз! Ярын Мен оларны къолларынъызгъа берерим! — деди. Сонъ исраиллилер Гиванынъ чевре-четинде сакълы аскерлерни къойдылар. Учюнджи куню исраиллилер кене Биньямин къабилесинен дженклешмеге чыкътылар ве эвелькиси киби Гиванынъ къаршысында сыранен турдылар. Биньямин аскерлери исраилли ордусына атылдылар ве шеэринден узакълаштылар. Олар, эвель япкъаны киби, исраиллилерни эки ёлда ольдюрип башладылар: Бет-Эль ёлунда ве Гиванынъ тарла ёлунда оларнынъ артындан къуваладылар, отузгъа якъын исраиллини ольдюрдилер. Биньямин къабилесининъ аскерлери: «Биз оларны эвелькиси киби ольдюрирмиз!» — деп тюшюндилер. Исраиллилер исе къачкъан киби олып, биньяминлилерни шеэрден узакълаштырып, ёлгъа чекмеге истедилер. Исраиллилернинъ бутюн ордусы еринден кочип, Баал-Тамар янында сыраландылар. Гиванынъ гъарбында сакъланып отургъан болюк исе еринден турды. Бутюн Исраильден топлангъан он бинъ энъ яхшы аскер Гивагъа таба арекет этти. Уруш пек агъыр эди. Биньямин къабилесининъ аскерлери, магълюбиетке огърармыз деп, тюшюнмедилер. РАББИ исраиллилернинъ огюнде биньяминлилерни къырып ташлады. Шу куню исраиллилер биньяминлилернинъ ордусында къылычнен силялангъан 25 100 кишини ольдюрдилер. Биньямин аскерлерининъ енъилювини корьгенде, исраиллилер Биньямин ордусындан чекильди, Гиванынъ янында сакъланып отургъан аскерлерге умют эттилер. Шимди бу аскерлер сакълангъан ерлеринден Гивагъа таба ашыкъып кельдилер, шеэрге атылып, ичине кирдилер ве анда эр кесни къылычнен ольдюрдилер. Исраиллилер ве сакълы отургъан адамларнынъ арасында бойле анълашма бар эди: шеэрнинъ ичинде атеш якъылып, шеэрден тютюн котериледжек. Исраиллилер дженк мейданындан чекилип башлагъанда, Биньямин къабилесининъ аскерлери энди отузгъа якъын адам ольдюрген эдилер ве: «Исраиллилерни биринджи урушта олгъаны киби, къырып ташлайыкъ», — деп белледилер. Тамам шу вакъытта шеэрнинъ устюнден тютюн диреги котерильди. Биньямин аскерлери арткъа бакъса, не корьсюнлер — бутюн шеэрлерини янгъын къаплагъан, тютюни тап коклерге котерильген. Исраиллилернинъ ордусы арткъа бурулды, Биньямин аскерлерини исе шиддетли къоркъу сарды: олар белягъа огърагъаныны анъладылар. Биньяминлилер сахрагъа кеткен ёлдан къачып башладылар. Лякин уруштан къачалмадылар. Шеэр тарафындан кельген исраиллилер алкъагъа тюшкенлерни ёкъ этип башлады. Биньямин аскерлери алкъагъа тюштилер. Оларны Ноха шеэринден къуваладылар ве Гиванынъ гъарбындаки ерлерге къувалап кирсеттилер. Биньяминлилернинъ 18 000 аскери гъайып олды — эр бири джесюр аскер эди. Къалгъан Биньямин аскерлери сахрагъа, Риммон къаясына къачтылар. Олар ёллардан къачып кеткенде, исраиллилер даа 5 000 адам эсир алдылар. Исраиллилер оларны тап Гидомгъадже къуваладылар ве даа 2 000 адам ольдюрдилер. Шу куню джеми оларакъ Биньямин аскерлеринден къылычнен силялангъан 25 000 киши ольдюрильди, эписи джесюр аскерлер эди. Алты юз Биньямин аскерлери сахрагъа, Риммон къаясына къачтылар. Олар анда, Риммон къаясында дёрт ай девамында къалдылар. Исраиллилер Биньямин къабилесининъ ерлерине къайтып, къалгъан адамларны къылычнен ольдюрдилер, эм шеэрнинъ сакинлерини, эм айванларыны, эм де ёлда расткельген эр кимни ёкъ эттилер. Ёлда расткельген эр бир шеэрни якътылар. Исраилли акъайлар Мицпа шеэринде къызларыны Биньямин къабилесининъ акъайларына апай оларакъ бермемеге ант эттилер. Сонъ исе исраиллилер Бет-Эльге келип, РАББИнинъ огюнде отурып, акъшамгъадже окюр-окюр агъладылар. — Я РАББИ, Исраильнинъ Алласы! Не ичюн Исраильде буларнынъ эписи олып кечти? Энди Исраильнинъ бир къабилеси эксик олды! — дедилер. Келеджек куню, саба эрте, исраиллилер турып, анда къурбан ерини къурдылар ве къурбанлар чалып, бутюнлей якътылар ве аманлыкъ къурбанларыны кетирдилер. Исраиль огъуллары: — Исраильнинъ эписи къабилелеринден ким РАББИнинъ огюне кельмеген? — деп сорадылар. Олар кимде-ким Мицпагъа РАББИнинъ огюне турмагъа кельмесе, ольдюриледжек, деген буюк къаргъыш эткен эдилер. Исраиль огъуллары къардашлары Биньямин къабилесине языкъсындылар ве: — Энди Исраиль бир къабилесинден марум олды. Насыл этип, сагъ къалгъанларгъа апай тапмакъ мумкюн? Биз РАББИнинъ огюнде озюмизнинъ къызларымызны оларгъа бермемеге ант эттик! Олар бири-бирлеринден: — Исраиль къабилелеринден Мицпагъа, РАББИнинъ огюне турмагъа кельмеген бир кимсе ёкъ экенми? — деп сорап башладылар. Сорап, не бильсинлер: Явеш-Гиладдан кимсе ордугъа къошулмагъан, кимсе топлашувгъа кельмеген экен. Ордунынъ аскерлерини сайып, ады-адынен айткъан сонъ, Явеш-Гиладдан кимсе кельмегени белли олды. О заман джемаат анда 12 000 джесюр аскер йиберип, оларгъа бойле буйрукъ бердилер: — Барынъыз да, Явеш-Гиладнынъ бутюн сакинлерини ольдюринъиз, апайларны балаларынен берабер ёкъ этинъиз. Эмиримиз бойле: анда эписи акъайларны ве акъай къолу тийген къадынларны айырып ёкъ этинъиз! Явеш-Гилад сакинлери арасында акъай эли тиймеген 400 къыз тапылды. Оларны Ханаандаки Шилогъа, исраиллилернинъ ордусына кетирдилер. Сонъ Исраиль джемааты, Риммон къаясында сакъланып отургъан Биньямин аскерлерине эльчилер йиберип, барышыкъ илян эттилер. О вакъыт Биньямин огъуллары эвлерине къайтып кельдилер, ве оларгъа Явеш-Гиладда ольдюрмеген къызларыны бердилер. Амма къызлар эр кеске етишмеди. Халкъ Биньямин къабилесине языкъсынды, чюнки РАББИ Исраиль къабилелерининъ бирлигини сакъламагъан эди. Джемаатнынъ акъсакъаллары: — Биньямин къабилесининъ бутюн апайлары ольдюрильди. Сагъ къалгъанларгъа насыл этип апай тапмакъ мумкюн? — деп сорадылар. — Биньямин къабилесини сакъламакъ керек. Исраильнинъ къабилеси гъайып олмасын. Лякин биз къызларымызны оларгъа берип оламаймыз, — дедилер. Исраиль огъуллары ант этип: «Кимде-ким озь къызыны Биньямин къабилесинден олгъан акъайгъа берсе, лянетленеджек!» — деген эдилер. Ахыры сонъу: — Эр йылы Шилода РАББИнинъ байрамы ола, — дедилер. Шило Бет-Эльнинъ шималинде, Бет-Эльден Шекемге кеткен ёлнынъ шаркъында ве Левонанынъ дженюбинде ерлешкендир. Биньяминлилерге бойле буюрдылар: — Анда барып, юзюм багъчаларында сакъланынъыз. Шилодаки къызлар ойнамагъа чыкъкъанда, юзюм багъчасындан чапып чыкъып, оларны тутунъыз. Эр кес озюне Шилодан бирер къыз алып, Биньямин топракъларына къайтсын. Къызларнынъ баба я да агъалары бизге шикяет этип кельселер, биз оларгъа: «Бизни аджынъыз, къызларынъызны бизде къалдырынъыз! Эр биримиз дженкте озюне апай алып оламадыкъ! Бундан да гъайры, сиз оларгъа апай бермединъиз, демек, сизде къабаат ёкъ!» — дермиз. Биньямин къабилесининъ акъайлары ойле де яптылар: озь сайысына коре оюн ойнагъан къызларны хырсызлап алдылар. Сонъ озь топракъ пайына къайттылар, шеэрлерини гъайрыдан къурдылар ве анда яшап башладылар. Исраиллилер де о вакъыт эр кес озь къабилесине, озь союна къайтып кетти. Эр кес озь топрагъына кетти. О заманларда Исраильде падиша ёкъ эди, эр кес озюне догъру корюнген шейни япа эди. Къадылар укюм эткен заманларда мемлекетте ачлыкъ башланды. Бир адам апайынен ве эки огълунен берабер Ехуданынъ Вифлеем шеэринден чыкъып, Моав чёллерине яшамагъа кетти. Адамнынъ ады Элимелек, апайынынъ ады Ноомий, огъулларынынъ адлары Махлон ве Килион эди. Олар Ехуданынъ Вифлеем шеэринден эфратлылар эдилер. Олар Моав чёллерине кельдилер ве анда яшамагъа къалдылар. Ноомийнинъ акъайы Элимелек ольген сонъ, о, эки огълунен янъгъыз къалды. Эки огълу моавлы къызларындан озьлерине апай алдылар. Къызларнынъ бирининъ ады Орпа, экинджисининъ ады Рут эди. Анда олар он йыл къадар яшадылар. Амма сонъра онынъ эки огълу Махлон ве Килион ольдилер, ве къадын эки огъулсыз ве акъайсыз къалды. Ноомий Моав чёллеринде олгъанда, Алланынъ озь халкъына ярдымгъа кельгенини ве оларгъа аш бергенини эшитти, озь келинлеринен ёлгъа чыкъып, Моав чёллеринден эвге догърулды. Анда отургъан еринден ёлгъа чыкъты, келинлери де онен кетти. Олар Ехуда топрагъына къайтып, ёл бою кеткенлеринде, Ноомий эки келинине: — Барынъыз, экинъиз де аналарынъызнынъ эвлерине къайтынъыз. Сиз ольгенлерге ве манъа насыл эйилик япкъан олсанъыз, РАББИ оны сизге къайтарсын! РАББИ эр биринъизге янъы акъайны тапмагъа ве акъайнынъ эвинде раатлыкъ корьмеге къысмет этсин! — деди. Сонъ оларны опьти. Келинлери исе къычырып агълап башладылар ве онъа: — Ёкъ, биз сеннен берабер халкъынъа къайтаджакъмыз, — дедилер. Ноомий исе: — Къайтынъыз, къызларым. Сизге меннен берабер кетмеге не керек? Сизге акъай оладжакъ огъулларым бармы къурсагъымда, аджеба? — деди. — Къайтынъыз, къызларым, ёлунъызгъа кетинъиз, мен эндиден сонъ акъайгъа чыкъмакъ ичюн къартым. Эгер меним умютим бар олса, бу гедже акъайгъа чыкъып да, сонъундан огълан балаларны тапкъан олсам да, олар буюгендже, сиз беклер эдинъизми ве акъайгъа чыкъмакътан вазгечер эдинъизми? Ёкъ, къызларым! РАББИнинъ къолу башыма беля тюшюрди, ве мен сизлерни пек къайгъырам. Олар кене къычырып агълап башлады. Сонъ Орпа къайнанасыны опип, онен сагълыкълашты, Рут исе онъа япышты. Ноомий Руткъа: — Мына, келиндешинъ озь халкъына ве озь аллаларына къайтты. Сен де онынъ артындан кет, — деди. Рут исе джевап къайтарып: — Сени быракъмагъа ве арткъа къайтмагъа манъа ялварма. Сен къайда кетсенъ, мен де анда кетеджегим, сен къайда яшасанъ, мен де анда яшайджагъым. Сенинъ халкъынъ — меним халкъым оладжакъ, сенинъ Алланъ — меним Аллам оладжакъ. Сен къайда ольсенъ, мен де анда оледжегим ве анда дефн этиледжегим. Ант этем: тек олюм мени сенден айыраджакъ! Бойле олмаса, РАББИ бойнумны урсун! — деди. Ноомий, келиннинъ онен берабер кетмеге къарары къатты олгъаныны корип, оны къандырмакътан вазгечти. Бойледже экиси де ёлуны девам эттирди ве Вифлеемге кельдилер. Вифлеемге кельген сонъ, бутюн шеэр аякъкъа турды ве эр кес: — Ноомийми шу? — деп сорай башлады. Ноомий оларгъа: — Манъа Ноомий деменъиз, мени Мара деп чагъырынъыз, чюнки Къудретли Алла манъа буюк гъам берди, — деди. — Мындан кеткенимде, бир шейге мухтадж дегиль эдим, амма РАББИ мени бош къолларымнен къайтарды. РАББИ манъа азаплар берди, Къудретли Алла башыма беля ёллады, не ичюн мени Ноомий деп адландырасыз? Бойлеликнен, Ноомий къайтты, моавлы келини Рут да онен берабер Моав чёллеринден кельди. Олар Вифлеемге арпанынъ оракъ вакъты башлагъанында кельдилер. Ноомийнинъ акъайы тарафындан, Элимелекнинъ союндан буюк бир догъмушы бар эди. Онынъ ады Боаз эди. Моавлы Рут Ноомийге: — Тарлагъа барайым ве кимнинъ козюнде мерамет тапсам, онынъ артындан башакъларны джыяйым, — деди. — Бар, къызым, — деди онъа Ноомий. Рут барды ве тарлаларда оракъчыларнынъ артындан башакъ джыймагъа башлады. Бойле олды ки, о тарланынъ къысмы Элимелекнинъ союндан олгъан Боазнынъки эди. Бу арада Вифлеемден кельген Боаз оракъчыларгъа: — РАББИ къолай кетирсин! — деди. Олар да онъа: — РАББИ сенден разы олсун, — деп джевап къайтардылар. Сонъ Боаз оракъчыларнынъ башында олгъан яш хызметчисинден: — Бу яш къадын кимнинъкидир? — деп сорады. Оракъчыларнынъ башында олгъан яш хызметчи джевап берип: — Бу яш къадын — моавлыдыр. О, Ноомийнен берабер Моав чёллеринден кельди. «Мумкюн олса, оракъчыларнынъ артындан кетип, деметлернинъ арасындан къалгъаныны джыйып топлайым», — деди. Сабадан берли шимдиге къадар тарлада чалыша, тек эвинде бираз раатланды, — деди. Боаз Руткъа: — Динъле, къызым. Башакъ джыймагъа башкъа тарлагъа барма, мындан кетме. Мында, меним хызметчи къызларымнен берабер къал. Козюнъ оракъчылар оргъан тарлада олсун, артларындан кет. Хызметчилериме санъа илишмемеге буюрдым. Сувсагъанынъда, хызметчилерим алгъан савутлардан сен де барып, ал да ич, — деди. Рут эгилип, бетинен ерге тийди ве ондан: — Не япып козюнъде мерамет таптым да, сен, мен ябанджы олсам да, манъа яхшы бакъасынъ? — деп сорады. Боаз джевап берип: — Акъайынъ ольген сонъ къайнананъ ичюн бутюн япкъанларынъ акъкъында хаберим бар. Ананъны, бабанъны, ветанынъны ташлап, не тюневин, не де обирскунь бильмеген халкънынъ арасына кельдинъ. Бу япкъанларынъ ичюн санъа РАББИден къайтсын, ве Исраильнинъ Алласы РАББИден санъа бол мукяфат олсун, чюнки сен Онынъ къанатлары тюбюнде сакъланмакъ ичюн кельгенсинъ! — деди. — Козюнъде мерамет къазанайым, эфендим! Хызметчи къызларынъа тенъ кельмесем де, сен меним гонълюмни алдынъ ве къулунънынъ юрегине яткъан гузель шейлерни айттынъ, — деди Рут. — Уйлелик вакъты кельди, — деди онъа Боаз. — Мында кель, отьмек ал, экши шарапкъа батырып аша. Рут оракъчыларнынъ янына отурды. Боаз онъа къавурылгъан богъдай данелерини узатты, о, ашап тойды, ве даа аш къалды. Сонъ Рут башакълар джыймакъ ичюн турды, Боаз яш хызметчилерине: — Деметлер арасында да башакъ джыйсын, джаныны агъыртманъыз. Деметлерден башакъларны да айырып, ерге ташланъ да, джыйсын. Сакъын, оны сёгменъиз, — деп буюрды. Бойледже, Рут акъшамгъадже тарлада башакъ джыйды. Джыйылгъанны чеккен сонъ, ярым чувал арпа чыкъты. Буны алып, шеэрге кетти, къайнанасы онынъ не къадар джыйгъаныны корьди. Рут къойнундан аштан къалгъаныны чыкъарып къайнанасына берди. Къайнанасы ондан: — Сен бугунь къаерде башакъ джыйдынъ, къаерде чалыштынъ? — деп сорады. — Санъа о къадар ярдым эткен адамдан Алла разы олсун! Рут къайнанасына кимде чалышкъаныны айтып берди ве: — Мен бугунь чалышкъан адамнынъ ады Боаз, — деп къошты. — РАББИ ондан разы олсун, чюнки о сагъларгъа да, олюлерге де мерамет косьтерди, — деди Ноомий келинине. Сонъ Ноомий даа къошты: — Бу адам бизим якъынымыз, бизим ичюн джевапкяр догъмушлардан биридир. Моавлы Рут даа буны айтты: — О манъа атта бойле деди: «Оракъ вакъты битмегендже, меним хызметчи къызларымнен къал». — Къызым, сен онынъ хызметчи къызларынен юрсенъ ве башкъа тарлада кимсе санъа илишмесе, яхшы олур, — деди Ноомий озь келинине Руткъа. Бойледже, Рут Боазнынъ хызметчи къызларынен къалды ве арпа ве богъдайнынъ оракъ вакъты битмегендже, башакъ джыйып юрди. О вакъыт къайнанасында яшай эди. Бир кунь Рутнынъ къайнанасы Ноомий онъа: — Къызым, алынъ яхшы олсун деп, сени раат этеджек бир коше къыдырмакъ кереким. Мына Боаз сойларымыздандыр. Сен онынъ хызметчи къызларынен берабер эдинъ. О, бу акъшам арманда арпа савураджакъ. Ювун, ягънен ягълан, энъ гузель урбаларынъны кийип, армангъа кет. Лякин Боаз ашамагъа-ичмеге битирмегендже, козюне корюнме. О юкъламагъа яткъанда исе, яткъан ерини биль де, сонъ анда кир, аякъларыны къапаткъан орьтюни ачып, анда ят. О санъа не япмакъ кереклигини айтар, — деди. — Бутюн айткъанларынъны япарым, — деди Рут. Сонъ армангъа барып, къайнанасынынъ бутюн айткъанларыны япты. Боаз ашап-ичти, кейфи ерине кельди. Сонъ ашлыкъ обасы янына барып ятты. Рут явашчыкътан келип, аякълары тарафындан орьтюни ачып ятты. Яры геджеде акъай абдырады, айланып бакъса, аякъларынынъ янында къадын ята. Ондан: — Сен кимсинъ? — деп сорады. — Мен къулунъ, Рутым, — деди. — Меним къорчалайыджым олып, мени сенинъ эвинъе ал, чюнки сен меним ичюн джевапкяр догъмушсынъ. Боаз: — РАББИ сенден разы олсун, къызым, — деди. — Бу сенинъ сонъки эйи ишинъ эвелькисинден даа да яхшы. Чюнки не фукъаре, не зенгин яш огъланларны къыдырмагъа кетмединъ. Шимди къоркъма, къызым, эр айткъанынъны беджеририм. Бутюн шеэрнинъ буюк халкъы сен пек яхшы бир къадын олгъанынъны биле. Акъикъатен де, мен джевапкяр догъмушынъ олгъаным догърудыр, лякин менден де якъын догъмушынъ бар. Геджени мында кечир. Ярын исе, о санъа аркъа олмагъа истесе, аркъа олсун, эгер санъа аркъа олмагъа истемесе, РАББИнен ант этем, мен санъа аркъа олурым! Сен сабагъа къадар ят. Рут сабагъадже онынъ аякъларынынъ янында ятты. Амма саба даа ачылмайып, адамларнынъ бетлерини бири-биринден айырмагъа даа мумкюн олмагъанда, турды. Боаз: — Армангъа къадын кельгенини кимсе бильмесин, — деди. Боаз Руткъа: — Япынджанъны чыкъар ве ачып тут, — деди. Рут япынджасыны тутты, Боаз ичине алты ольчю арпа къойды ве онынъ сыртына юкледи. Сонъ шеэрге кетти. Рут къайнанасына къайтты. Къайнанасы ондан: — Сонъ, къызым, насыл кечти? — деп сорады. Рут Боазнынъ онъа япкъан эр шейини айтып берди ве: — О, манъа бу алты ольчю арпаны берди ве: «Къайнананъа бош къолнен къайтма», — деди, — деп къошты. Ноомий: — Ишнинъ сонъу не оладжагъыны бильмегендже, беклеп тур, къызым, — деди. — Бу адам, ишни сонъуна бугунь чыкъармагъандже, раат олмаз. Боаз шеэрнинъ къапусы янына барып отурды. Янындан о айткъан догъмушы кечкенде, онъа: «Кель мында, фелянча адам, бу ерге отур», — деди. Адам барып, онынъ янына отурды. Сонъ Боаз шеэр акъсакъалларындан он адам чагъырып, оларгъа: — Сиз де келип, отурынъыз, — деди, ве олар отурдылар. Боаз догъмушкъа: — Ноомий Моав чёллеринден къайтып, Элимелек агъамызнынъ тарласынынъ къысмыны сата. Буны санъа бильдиреджек ве буны айтаджакъ олдым: мында отургъанлар огюнде ве халкъымнынъ акъсакъаллары огюнде оны сатын ал. Аркъа олмагъа истесенъ, ол, олмагъа истемесенъ исе, манъа бильдир, ве мен билейим. Сенден гъайры аркъа олмагъа кимсенинъ акъкъы ёкъ. Сенден сонъ мен келем, — деди. — Мен аркъа олурым, — деди о. Боаз: — Ноомийнинъ тарласыны алгъанда, ольген адамнынъ ады озь топрагъында къалсын деп, сен ольгеннинъ апайы моавлы Рутнынъ пайыны да алмакъ керексинъ, — деди. Догъмуш: — Онъа аркъа олмагъа имкяным ёкъ, ёкъса мен мирасымны бозаджагъым. Сен онынъ аркъасы ол. Мен исе онынъ аркъасы олып оламайым, — деди. Эвель Исраильде бойле адет бар эди: бир шейни сатын алгъанда я да бир шейни башкъа шейге денъиштиргенде, бу ишни тасдыкъламакъ ичюн, бири аякъкъапыны чыкъарып, башкъасына бере эди. Бу, Исраильде шаатлыкъ эди. Джевапкяр догъмуш Боазгъа: — Сен озюнъ оны ал, — деп, аякъкъапыны чыкъарды. Сонъ Боаз акъсакъалларгъа ве бутюн халкъкъа: — Бугунь сизлер шаатсынъыз: мен Ноомийден Элимелекнинъ, Килионнынъ ве Махлоннынъ бутюн мал-мулькюни сатын алам. Эм Махлоннынъ апайы моавлы Рутны да апай оларакъ алам. Бойлеликнен, ольгеннинъ ады озь топрагъында къаладжакъ, ве ольгеннинъ ады агъа-къардашларынынъ адлары арасындан ве шеэрден, онынъ еринден ёкъ олмайджакъ. Бугунь сиз бунъа шаатсынъыз, — деди. Шеэр къапусы янында олгъан бутюн халкъ ве акъсакъаллар: — Эбет, биз шаатмыз, — дедилер. — Сенинъ эвинъе кирген къадынны РАББИ Рахельге ве Леагъа ошатсын. Бу эки къадын Исраиль эвининъ темелини къойдылар. Эфратада зенгин ол ве Вифлеемде нам къазан. РАББИ бу яш апайнен санъа эвлят берсин, ве онынъ ярдымынен Сенинъ къорантанъ Тамар Ехудагъа догъгъан Перецнинъ къорантасы киби олсун. Боаз Рутны озюне алды, ве о, онынъ апайы олды. Боаз Рутнен берабер апай-акъай олып ятты. РАББИ онъа агъыр аякълы олмагъа ёл берди, ве Рут огълан бала тапты. Апайлар да Ноомийге: — РАББИге бинъ шукюр олсун! О, бугунь санъа мирасчы-къорчалайыджыны берди. Онынъ ады Исраильде намлы олсун! О, сенинъ гонълюнъни алсын ве къартлыгъынъда таянчынъ олсун, чюнки оны сени севген ве еди огъулдан да дегерли олгъан келининъ тапты, — дедилер. Ноомий баланы къолуна алып, багърына басты ве оны бакъты. Къомшу къадынлар: — Ноомийнинъ огълу олды, — деп, балагъа Овед деген ад къойдылар. Овед — Йишайнынъ бабасы, Йишай — Давутнынъ бабасы олды. Перецнинъ эвлятлары бойледир: Перец Хецроннынъ бабасы, Хецрон Рамнынъ бабасы, Рам Амминадавнынъ бабасы, Амминадав Нахшоннынъ бабасы, Нахшон Салмоннынъ бабасы, Салмон Боазнынъ бабасы, Боаз Оведнинъ бабасы, Овед Йишайнынъ бабасы, Йишай Давутнынъ бабасы олды. Эфраимлилернинъ дагълы топрагъында, Раматаим-Цофим шеэринде Элкъана адлы бир адам яшай эди. О, Ерохамнынъ огълу, Элихунынъ торуны эди. Элихунынъ бабасы исе — Тоху, къартбабасы — Цуф эди. Элкъана Эфраимнинъ къабилесинден эди. Онынъ эки апайы: бирисининъ ады — Ханна, дигерининъ ады — Пенинна эди. Пениннанынъ балалары бар эди, Ханнанынъ балалары исе ёкъ эди. Эр йыл Элкъана озь шеэринден чыкъып, Ордуларнынъ РАББИсине ибадет этмеге ве къурбан чалмагъа Шило шеэрине бара эди. Анда Элийнинъ эки огълу Хофний ве Пинехас РАББИге хызмет эткен руханийлер бар эдилер. Къурбан чалгъанда, Элкъана къадыны Пениннагъа ве эписи огъул ве къызларына къурбаннынъ парчаларыны бере эди. Ханнагъа исе эки парча зияде бере эди, чюнки оны пек севе эди. РАББИ исе Ханнагъа бала догъмагъа къысмет этмеди. Ханнанынъ юрегинде наразылыкъ догъурмакъ макъсады иле, РАББИ Ханнагъа бала бермегени ичюн, ракъибеси Пенинна оны пек ынджыта эди. Эр йыл, РАББИнинъ ибадет эвине баргъан сайын, Пенинна оны ойле ынджыта эди ки, Ханна агълай ве бир шей ашамай эди. Ханнанынъ акъайы Элкъана онъа: — Ханна! Не ичюн агълайсынъ? Не ичюн ашамайсынъ? Юрегинъ неден къасеветлене? Мен санъа он дане огъулдан яхшы дегилимми? — дей эди. Бир кунь Ханна, Шилода ашап-ичип, турды. Руханий Элий о вакъыт РАББИге ибадет эви къапусы янында курьсюде отура эди. Ханна къайгъырып, окюр-окюр агълап РАББИге дува этти. — Эй, Ордуларнынъ РАББИси! Эгер къулунънынъ къайгъысыны корьсенъ, мени акълынъда тутып унутмасанъ ве манъа, Сенинъ къулунъа огълан бала берсенъ, мен оны Санъа берерим, омюрбилля башына устра тиймез, — деп, адакъ берди. Ханна РАББИнинъ огюнде чокъ вакъыт дува эткенде, Элий онынъ дудакъларына бакъа эди. Ханна ичинден дува окъуй, дудакълары къыбырдай, сеси исе чыкъмай эди. Шунынъ ичюн Элий оны сархош белледи ве онъа: — Сен не вакъыткъадже сархош юреджексинъ? Шарабынъдан айын, — деди. Ханна джевап берип: — Ёкъ, эфендим, мен сархош дегилим! Мен — юрегинде буюк къайгъы олгъан къадыным. Шарап ве башкъа бир ички ичмедим, РАББИге джанымны якъкъан шейлерни айта эдим. Къулунъны ярамай къадын деп беллеме, чюнки мында озюмнинъ буюк къайгъым ве дердим акъкъында айтам, — деди. Элий джевап берип: — Аманлыкънен бар. Исраильнинъ Алласы сен сорагъан шейни япсын, — деди. — Сизинъ манъа мераметинъиз ичюн чокъ сагъ олунъыз, — деди Ханна ве озь ёлуна тюшти, ашады-ичти, онынъ юзю де ачылды. Сабалайын турып, РАББИге ибадет эттилер ве кери къайтып, Рамагъа, эвлерине кельдилер. Элкъана къадыны Ханнанен ятты. РАББИ Ханнаны хатырлады. Бираз вакъыттан сонъ Ханна юклю олды ве огълан тапты. «Мен оны РАББИден ялварып алдым», — деп, онынъ адыны Смаил къойды. Келеджек сефер Элкъана бутюн къорантасынен эр йыллыкъ къурбан чалмагъа ве адагъыны беджермеге кеткенде, Ханна кетмеди. О, акъайына: — Сабийни кокюстен кескенден сонъ, мен оны алып кетип РАББИге береджегим, ве о анда омюрбилля къаладжакъ, — деди. Акъайы Элкъана онъа: — Не истесенъ, оны яп. Баланы коксюнъден кесмегендже мында къал. Тек РАББИ берген сёзюни тутсун. Апайы къалды, огълуны балабан олгъандже эмиздирди. Сонъ оны коксюнден айырды. Баласыны кокюстен кескен сонъ, Ханна оны янында алып кетип, озюнен берабер учь йыллыкъ бугъа, ярым чувал ун ве бир мешин торба шарап алып, Шило шеэрине РАББИнинъ Эвине кельди. Бала даа сабий эди. Бугъаны сойгъан сонъ, баланы Элийге кетирди. Ханна: — Багъышларсыз, эфендим! Сизге догърусыны айтам, эфендим, Мен — мында янынъызда турып РАББИге дува окъугъан къадыным. Мына шу сабийни сорап дува эткен эдим, ве РАББИ сорагъанымны берди. Мен де баланы РАББИге омюрбилля хызмет этмеге берем, — деди. Сонъ о, РАББИге ибадет этти. Ханна дува окъуп, бойле деди: — Сен, РАББИ, манъа къуванч бересинъ, къуветим Сенден келе! Душманларымнынъ устюнден кулем — Сен мени олардан къуртардынъ! РАББИден башкъа мукъаддес ёкъ, Сенден башкъасы ёкъ! Алламыз киби къавий таянч ёкъ! Кибирли лафларны этменъиз, агъзынъыздан къопал сёзлер чыкъмасын. Алла — эр шейни бильген РАББИ, эр бир япкъан шейнинъ къыйметини кесе! РАББИ, Сен къараманларнынъ яйларыны сындырасынъ, сюрюнгенлерге исе такъат бересинъ. Токъ олгъанлар отьмек ичюн чалыша, ач олгъанлар исе раатлана. Баласыз къадын еди бала тапа, баласы чокъ олгъан къадын исе баласыз къала. Сен, РАББИ, эм джан бересинъ, эм джан аласынъ, адамларны о бир дюньягъа тюшюресинъ ве коклерге котересинъ. Сен фукъаре япасынъ да, зенгинлик бересинъ, ашалайсынъ да, юксельтесинъ. Йыкъылгъанны топракъ тозундан котересинъ, чулсузны чёплюк арасындан чыкъарасынъ, оларны мырзаларнынъ янында отуртасынъ, оларгъа шуретли тахтны мирас оларакъ бересинъ. Ернинъ темелини Сен, РАББИ, къойдынъ, онынъ устюнде дюньяны ерлештирдинъ. Санъа иман эткенлерни догъру ёлда тутасынъ, имансызлар исе къаранлыкъ ичинде гъайып олалар. Инсан озь къудретинен гъалебе къазаналмаз. РАББИ Онъа къаршы чыкъкъанларны ер юзюнден силир, оларгъа коклерден РАББИнинъ гудюрдиси энер. РАББИ бутюн дюньяны суд этер. Озю къойгъан падишасына кучь берер, Озю сайлагъан Месихни къуветнен пекитип, шуретлер. Сонъ Элкъана Рамагъа, эвине кетти. Бала исе руханий Элийнинъ янында РАББИге ибадет этмек ичюн къалды. Элийнинъ огъуллары ярамай адамлар эди, РАББИни урьмет этмей, халкъ огюнде озь руханий борджларыны беджермей эдилер. Бир кимсе къурбан чалып эт пишеяткъанда, руханийнинъ хызметчиси элине учь тишли вилка алып келе, оны тавагъа, я да къазангъа, я да башкъа бир савуткъа батыра. Вилкагъа не илишсе, шуны руханий озюне ала эди. Бойле шейни эр бир Шилогъа кельген исраиллинен яптылар. Тувар ягъыны якъмаздан эвель биле келип, руханийнинъ хызметчиси къурбан чалгъан адамгъа: «Руханийнинъ къавурмасына эт бер. О сенден пишкен эт алмаз, чий эттен бер», — деп талап эте эдилер. Эгер де бирде-бири: «Башта кереги киби тувар ягъыны якъсынлар, сонъ истегенинъ къадар озюнъе ал», — десе, о: «Ёкъ, шимди бер, эгер бермесенъ, зорлап алырым», — дей эди. РАББИнинъ огюнде Элий огъулларынынъ гуналары пек буюк олды, чюнки олар РАББИге кетирильген къурбанны урьмет этмей эдилер. Генч Смаил, кетен эфод кийип, РАББИге хызмет эте башлады. Кичик усть урбаларыны онъа анасы тикип, йылда бир кере, акъайынен йыллыкъ къурбан чалмагъа кельгенде, кетире эди. Элий Элкъананы ве къадыныны багъышлады ве: «РАББИден сорагъан ве РАББИге берильген бала ерине РАББИ санъа шу къадындан даа бала берсин!» — деп айтты. Сонъ олар озь эвине кеттилер. РАББИ Ханнагъа мерамет эйледи, ве о, юклю олып, даа учь огълан ве эки къыз бала тапты. Яш Смаил исе РАББИнинъ огюнде етишип осьти. Элий энди пек къарт олды. Огъуллары эписи исраиллилерге япкъан шейлерни, Корюшюв Чадыры огюнде топлашкъан апайларнен яткъанларыны эшитти. Оларгъа: — Не ичюн бойле иш япасынъыз? Бутюн халкътан сизлер акъкъынъызда ярамай лафлар эшитем, — деди. — Ёкъ, балаларым. РАББИнинъ халкъы айткъан ве мен эшиткен лафлар яхшы дегиль. Бир адам башкъа адамгъа къаршы гуна ишлесе, онынъ ичюн Аллагъа дува этелер. Эгер де адам РАББИге къаршы гуна ишлесе, онынъ ичюн ким дува окъуйджакъ? Лякин олар бабасыны динълемедилер. РАББИ энди оларгъа олюм къарары чыкъаргъан эди. Яш Смаил исе кет-кете осип етишти, ве РАББИ де, адамлар да ондан разы эдилер. Элийге Алла ёллагъан бир адам келип, деди: — РАББИ бойле айта: Сен билесинъ ки, баба-деделеринънинъ эви Мысырда фыравунгъа къуллукъ этип юргенде, Мен оларгъа корюндим. Эписи Исраиль къабилелеринден Озюме руханий оларакъ къурбан ерине якъынлашмагъа, къокъулы отларны якъмагъа, Меним огюмде эфод кийип юрмек ичюн, деденъни сайлап алдым. Исраиль огъуллары чалгъан ве якъкъан къурбанларнынъ къысмыны да деденънинъ эвине бердим. Айса не ичюн Мен Эвим ичюн буюргъан шейлерни: Манъа кетирильген къурбанларны ве Манъа берильген ашлыкъ бахшышларыны аякъ асты этесинъиз? Не ичюн сен огъулларынъны Менден артыкъ коресинъ, Меним халкъым Исраильнинъ кетирген шейлернинъ энъ яхшысыны ашап семиресинъиз? РАББИ, Исраильнинъ Алласы бойле дей: Мен о вакъыт дедим ки, сенинъ ве бабанънынъ эви эбедиен Меним руханийлерим оладжакълар. Лякин энди бойле олмайджакъ. Манъа урьмет эткен адамларгъа Мен де урьмет этеджегим, Мени бир шей ерине корьмегенлерни исе Мен де бир шей ерине корьмейджегим. Иште, бу куньлер келеята, Мен сенинъ эвинъни ве бабанънынъ эвининъ къуветини кеседжегим, ве эвинъде бир кимсе къартлыгъына етмейджек. Эвинъе тюшкен бутюн беляларны кореджексинъ. РАББИ Исраильге хайыр этсе де, эвинъде бир кимсе къартлыгъынадже яшамайджакъ. Манъа къурбан чалгъан ер ичюн сенинъ эвинъден бирисини къалдырырым. О, козьлеринъни кёр этеджек ве джанынъны агъыртаджакъ. Сенинъ эписи эркек эвлятларынъ исе вакъытсыз оледжеклер. Пинехас ве Хофний огъулларынънен оладжакъ шей санъа алямет олур: олар экиси бир куньде оледжеклер. Озюме садыкъ олгъан бир руханий къояджагъым. О, Меним юрегим ве фикирлеримни биледжек ве бунъа коре япаджакъ. Мен онъа ве онынъ эвлятларына садыкъ оладжагъым, ве олар Меним Месихиме эр заман хызмет этеджеклер. Сенинъ эвинъден сагъ къалгъан эр бир адам бир къач кумюш капик ве бир тилим отьмек ичюн онъа бель букип келеджек ве: «Мени кечинмек ичюн, бир руханий вазифесини беджермеге къой», — дейджек. Яш Смаил Элийнинъ янында РАББИге хызмет эте эди. О заманларда РАББИ адамларнен сийрек лаф эте эди, Ондан кельген руялар да сыкъ дегиль эди. Элийнинъ козьлери зайыфлашты, о яхшы корип оламай эди. Бир гедже о, тёшегинде ята эди. Смаил исе РАББИнинъ Сарайында, Алланынъ Сандыгъы олгъан одада яткъан, Алланынъ къандили даа яна, сёндюрильмеген эди. РАББИ Смаилни чагъырды. — Мен мындам! — деп джевапланды Смаил. Сонъ Элийге чапты ве: — Мен мындам. Сен мени чагъырдынъ! — деди. Лякин Элий: — Мен сени чагъырмадым. Къайт, еринъе ят, — деди. Смаил кетип ятты. РАББИ экинджи кере Смаилни чагъырды. Смаил турып, кене Элийге кельди ве: — Мен мындам. Сен мени чагъырдынъ! — деди. Элий исе: — Огълум, мен сени чагъырмадым. Къайт, еринъе ят, — деди. Смаил о вакъыт РАББИни бильмей эди, РАББИнинъ сёзю онъа даа ачылмагъан эди. РАББИ Смаилни учюнджи кере чагъырды. Смаил турып, Элийге кельди ве: — Мен мындам! Сен мени чагъырдынъ! — деди. Сонъ Элий, генчни РАББИ чагъыргъаныны анълады ве Смаилге: — Бар, къайт да ят. Сени Чагъыргъан чагъырса, «Айт, РАББИ. Сенинъ къулунъ Сени динълей», — де, — деди. Смаил кетип, озь ерине ятты. РАББИ кельди ве о сеферлери киби: — Смаил, Смаил! — деп чагъырды. Смаил: — Айт, РАББИ. Сенинъ къулунъ Сени динълей, — деди. РАББИ Смаилге: — Мен Исраильде ойле иш япарым ки, шу иш акъкъында эшиткенлернинъ эр бири къоркъусындан къалтырап башлар. О куню Мен Элийнинъ аилеси акъкъында айткъан бутюн шейлерни башындан сонъуна къадар япарым. Онъа деген эдим ки, онынъ аилесини омюрбилля джезаларым, чюнки огъулларынынъ Аллагъа къаршы куфюр сёзлер айткъаныны билип-корип, оларны токътатмады. Элийнинъ аилесине ант этем ки, не къурбан чалмакънен, не ашлыкъ бахшышларыны кетирмекнен ич бир вакъыт Элийнинъ аилеси къабаатындан къуртулмайджакъ. Смаил сабагъадже ятагъында къалды, сонъ турып, РАББИ Эвининъ къапуларыны ачты. Элийге исе озь руясы акъкъында айтмагъа къоркъты. Лякин Элий Смаилни чагъырды ве: — Огълум, Смаил, — деди. Смаил: — Мен мындам, — деп джевап берди. Элий: — Санъа О не айтты? Менден гизлеме. О санъа айткъанларындан бир шейни менден гизлесенъ, Алла бойнунъны урсун, — деди. Смаил онъа эр шейни айтып берди, ондан ич бир шейни гизлемеди. Сонъ Элий: — О — РАББИдир. Онынъ истегени насыл олса, шуны да япсын, — деди. Смаил буюгенде, РАББИ онынъ янында эди ве онынъ эр бир айткъан сёзюни беджерди. Дандан Беэр-Шевагъа къадар яшагъан эписи исраиллилер, Смаил РАББИнинъ пейгъамбери олмагъа ляйыкъ олгъаны акъкъында бильдилер. РАББИ Шилода даа пейда олды, анда О, Смаилнен лаф этти. Смаил бутюн исраиллилерге мураджаат этти. Шу заман исраиллилер фелестинлилерге къаршы дженк этмеге чыкътылар ве ордуларыны Эвен-Хаэзерде ерлештирдилер, фелестинлилер исе Афекнинъ янында ерлештилер. Фелестинлилер исраиллилернинъ къаршысында сырагъа тизильдилер. Сонъ дженк олды. Фелестинлилер исраиллилерни енъип, уруш мейданында дёрт бинъге якъын адам ольдюрдилер. Аскерлер ордугъа къайтып, Исраиль акъсакъаллары: — РАББИ бугунь бизни фелестинлилерге не ичюн енъдирди? Шилодан озюмизге РАББИнинъ Васиет Сандыгъыны алайыкъ да, о бизнен олсун ве душманларымызнынъ къолундан къуртарсын, — дедилер. Аскерлер Шилогъа адамлар йибердилер ве андан Керувлар Устюнде Отургъан РАББИнинъ, Ордулар Алласынынъ Васиет Сандыгъыны кетирдилер. Элийнинъ эки огълу Пинехас ве Хофний де Алла Сандыгъынынъ янында эдилер. РАББИнинъ Васиет Сандыгъы ордугъа кетирильген сонъ, исраиллилер ойле къычырышып башладылар ки, атта ер титреди. Фелестинлилер оларнынъ къычырышкъанларыны эшитти ве: — Еудийлернинъ ордусында не о къадар къычыра экенлер? — дедилер. Сонъ РАББИнинъ Сандыгъы ордугъа кельгени акъкъында хабер алдылар. Фелестинлилер къоркъты ве: — Оларнынъ ордуларына Алла кельди, — дедилер. Ве даа: — Башымызгъа беля тюшти! Ич бир вакъыт ойле шей олгъаны ёкъ. Бу кучьлю Алланынъ къолундан бизни ким къуртараджакъ? Бу — мысырлыларны сахрада чешит беляларгъа огъраткъан Алладыр. Эй, фелестинлилер, еудийлер бизим къолумызда къул олгъанлары киби, оларнынъ къуллары олмамакъ ичюн, къудрет ве джесаретинъизни топланъыз! Джесаретли олунъыз ве оларнен дженк этинъиз! — дедилер. Фелестинлилер дженк эттилер ве исраиллилерни енъдилер. Эр исраилли озь чадырына къачты. Магълюбиет пек буюк олды, исраиллилернинъ 30 000 пияде аскерлери ольдюрильди. Алланынъ Сандыгъы алынды, Элийнинъ эки огълу да, Хофний ве Пинехас ольдилер. Дженк мейданындан Биньямин къабилесинден бир адам къачып, шу куню Шилогъа етип кельди, урбалары йыртыкъ, устю-башы топракъ эди. О кельгенде, Элий ёл кенарында отургъычта отура, чюнки онынъ юреги Алланынъ Сандыгъы ичюн сыкъыла эди. О адам келип, шеэрде хаберни беян эткен сонъ, бутюн шеэр фигъан къопарды. Элий шу яйгъара сеслерини эшитип: — Не ичюн ойле къычырышалар? — деп сорады. Шу заман о адам янына келип, эр шейни айтты. Элий о вакъыт докъсан секиз яшында эди, козьлери сёнип, коралмай къалгъан эди. О адам Элийге: — Мен дженктен кельдим, бугунь уруш мейданындан къачып кельдим, — деди. Элий онъа: — Огълум, не олды? — деди. Хаберджи онъа: — Исраиллилер фелестинлилерден къачты, халкъ буюк магълюбиетке огърады, пек чокъ аскер эляк олды. Эки огълунъ Хофний ве Пинехас ольдилер. Алланынъ Сандыгъы алынды, — деди. Хаберджи Алланынъ Сандыгъыны анъгъанда, Элий къапунынъ янындаки отургъычтан аркъасына йыкъылды, бойнуны сындырды ве ольди, чюнки о, пек агъыр ве къарт эди. О, къыркъ йыл девамында Исраильнинъ къадысы олды. Элийнинъ келини, Пинехаснынъ къадыны, юклю ве мына-мына бала тападжакъ эди. Алланынъ Сандыгъы алынгъаны, къайнатасы ве акъайынынъ олюми акъкъында хаберни эшитип, бирден догъурмагъа башлады, тизлерине йыкъылды ве догъурды. Олюм алында яткъанда, янындаки къадынлар онъа: — Къоркъма, сен огъул таптынъ, — дедилер. О исе кимсеге джевап бермей, къулакъ асмай эди. Алланынъ Сандыгъы алынгъаны ве къайнатасынен акъайы ольгени ичюн, Исраильнинъ шаны-шурети гъайып олды, деп, сабийнинъ адыны Икъавод къойды. О: — Алланынъ Сандыгъы алынгъаны ичюн, Исраильнинъ шаны-шурети гъайып олды, — деди. Фелестинлилер Алланынъ Сандыгъыны алдылар ве оны Эвен-Хаэзерден Ашдодгъа кетирдилер. Алланынъ Сандыгъыны алып, Дагон путханесине кирсетти ве оны Дагон путнынъ янына къойдылар. Эртеси куню ашдодлылар саба турып, бакъсалар, Дагон ерге авдарылып, РАББИнинъ Сандыгъы огюнде ята. Олар Дагонны алып, кене озь ерине къойдылар. Эртеси куню кене саба турып, бакъсалар, Дагон ерде бети устюнде РАББИнинъ Сандыгъы огюнде авдарылып ята. Дагоннынъ башы ве къоллары парчаланып, босагъада айры-айры яталар, Дагоннынъ тек кевдеси къалгъан. Шунынъ ичюн Дагонгъа табынгъан руханийлер ве Ашдод путханесине кельгенлер бугуньге къадар Дагон путханесининъ босагъасыны басмайлар. РАББИ ашдодлыларгъа пек гъазапланды. Ашдодда ве этрафларында яшагъанларны къырып, оларны азап кетирген шишиклернен джезалады. Ашдодлылар бойле шей олгъаныны корип: — Исраиль Алласынынъ Сандыгъы бизде къалмасын, чюнки Онынъ гъазабы бизге де, бизим алламыз Дагонгъа да пек къатты тие, — дедилер. Бутюн Фелестин башлыкъларыны чагъыртып топладылар ве: — Исраиль Алласынынъ Сандыгъына не япайыкъ? — деп сорадылар. — Исраиль Алласынынъ Сандыгъы Гъаткъа кечсин, — деп джевап бердилер олар. Сонъ Исраиль Алласынынъ Сандыгъыны алып, Гъаткъа кетирдилер. Оны анда кетирген сонъ, РАББИ Гъат шеэрине пек гъазапланды — дешетли къоркъунен къоркъузды, ве Гъат сакинлерининъ, кучюк олсун, буюк олсун эписининъ беденлеринде азаплы шишиклер пейда олды. Олар Алланынъ Сандыгъыны Экронгъа йибердилер. Алланынъ Сандыгъы Экронгъа кельген сонъ, экронлылар яйгъара къопарды ве: — Исраиль Алласынынъ Сандыгъыны мында кетирип, бизни ве бизим халкъымызны ольдюрмек истейлер, — дедилер. Бутюн Фелестин башлыкъларыны чагъыртып топладылар ве: — Исраиль Алласынынъ Сандыгъыны къайтарып йиберинъиз. Алла бизни ве халкъымызны ольдюрмесин деп, Сандыкъ озь ерине къайтсын, — дедилер. Шеэрни олюм къоркъусы сарды. РАББИнинъ гъазабы пек къатты эди. Ольмегенлернинъ беденлерини шишик басты, яйгъаралары тап коклерге барып етти. РАББИнинъ Сандыгъы Фелестин топрагъында еди ай девамында булунды. Фелестинлилер руханийлерни ве фалджыларны чагъыртып: — РАББИнинъ Сандыгъына не япайыкъ? Оны озь ерине къайтармагъа ичюн не япмакъ керекмиз, бизни огретинъиз, — дедилер. Булар исе: — Эгер Исраиль Алласынынъ Сандыгъыны ерине къайтармагъа истесенъиз, оны бош йиберменъиз, амма ишлеген къабаатынъыз ичюн бахшышлар кетиринъиз. О заман сагълам олурсынъыз ве Алланынъ гъазабы сизден не себептен къайтмагъаныны билирсинъиз, — дедилер. Олар: — Къабаатымыз ичюн биз Онъа насыл бахшышлар кетирмек керекмиз? — деп сорадылар. Булар: — Фелестин башлыкъларынынъ сайысына коре беш дане алтындан ясалгъан шишик ве беш дане алтын сычан. Сизинъ эпинъизге ве башлыкъларынъызгъа бир сой джеза берильген де, — дедилер. — Бойлеликнен, шишиклеринъизнинъ эйкеллерини ве топракъларынъызны бошаткъан сычанларнынъ эйкеллерини япынъыз да, Исраиль Алласына шукюрлер этинъиз. Бельки О, сизге, аллаларынъызгъа ве топрагъынъызгъа тюшкен гъазабыны азлаштырыр. Не ичюн мысырлылар ве фыравун дайын, юрегинъизни таш киби къаттырасынъыз? Олар исраиллилерни йибермегендже, РАББИ оларны агъыр джезалады. Сонъ исраиллилер кеттилер. Бойлеликнен, янъы бир араба япынъыз, эки дане янъы бузавлагъан ве екильмеген сыгъыр алынъыз, сыгъырларны арабагъа екинъиз, бузавларыны исе олардан айырып, эвге къапатынъыз. РАББИнинъ Сандыгъыны алып, арабанынъ устюне къоюнъыз. Къабаатынъыз ичюн бахшыш кетирильген алтын эйкеллерни янындаки къуту ичине къоюнъыз. Сонъ арабаны йиберинъиз, кете берсин. Озюнъиз бакъып турунъыз. Эгер Сандыкъ озюнинъ сынъырларына, Бет-Шемешке кетсе, шу буюк беляны бизге РАББИ кетирди. Эгер ёкъ исе, бу Онынъ иши дегиль де, озюнден озю олгъаныны анълармыз, — дедилер. Олар бойле де яптылар. Эки янъы бузавлагъан сыгъыр алып, арабагъа ектилер, бузавларыны исе эвде къападылар. РАББИнинъ Сандыгъыны ве алтын сычанлар ве шишиклернинъ эйкеллеринен къутуны арабагъа къойдылар. Сыгъырлар догъру Бет-Шемеш ёлуна кеттилер. Бир ёлнен кете, кете ве мунърей, лякин ёлдан сагъгъа-солгъа бурулмай кете эдилер. Фелестин башлыкълары оларнынъ артындан Бет-Шемеш сынъырларына къадар кеттилер. Бет-Шемеш сакинлери о вакъыт вадийде ашлыкъ ора эдилер. Бакъып, Сандыкъны корьдилер, корьгенлерине пек къувандылар. Араба Бет-Шемешли Ехошуанынъ тарласына келип токътады. Мында буюк бир таш бар эди. Халкъ арабаны одунгъа парчалады, сыгъырларны сойып, РАББИге къурбан чалып, бутюнлей якъты. Левийлилер РАББИнинъ Сандыгъыны ве алтын шейлернен къутуны арабадан алып, шу балабан ташкъа къойдылар. О куню Бет-Шемеш сакинлери РАББИге къурбан чалып, бутюнлей якътылар ве башкъа къурбанлар кетирдилер. Фелестин башлыкъларынынъ беши буны корьдилер ве шу куню Экронгъа къайттылар. Фелестинлилер РАББИге олгъан къабаатлары ичюн кетирген алтын шишиклерден бирер шишикни Ашдод, Гъаза, Ашкелон, Гъат ве Экрон ичюн бердилер. Алтын сычанларнынъ сайысы — РАББИнинъ Сандыгъы къоюлгъан балабан ташкъа къадар джайылгъан, беш Фелестин башлыкъларына малик олгъан, фелестинлилернинъ бутюн шеэрлерининъ — пекитильген шеэрлер ачыкъ койлеринен берабер сайысына тенъ эди. Балабан таш исе аля бугунь бет-шемешли Ехошуа тарласында булунмакътадыр. Алла Бет-Шемеш сакинлерини РАББИнинъ Сандыгъыны ачып бакъкъанлары ичюн джезалады, халкътан 50 070 адамны ольдюрди. РАББИ пек чокъ халкъны гъайып эткени ичюн, халкъ матем тутты. Бет-Шемеш сакинлери: — РАББИнинъ огюнде, бу Мукъаддес Алланынъ огюнде ким тура билир? Биз Сандыкъны къайда ёллайыкъ? — деп сорадылар. Сонъ Кирьят-Ярим сакинлерине хаберджилер йиберип: — Фелестинлилер РАББИнинъ Сандыгъыны къайтардылар. Келип, оны озюнъизге алынъыз, — дедилер. Кирьят-Яримнинъ сакинлери келип, РАББИнинъ Сандыгъыны алдылар ве оны байыргъа, Авинадавнынъ эвине кетирдилер. РАББИнинъ Сандыгъыны сакъламакъ ичюн, огълу Элазарны айырып азиз эттилер. Сандыкъ Кирьят-Яримде къалдырылгъан сонъ, чокъ вакъыт кечти, йигирми йылгъа къадар. Шу заман бутюн Исраильнинъ джемааты РАББИге мураджаат этти. Смаил эписи исраиллилерге: — Эгер сиз джан-гонъюльден РАББИге къайтсанъыз, араларынъыздан кельмешек аллаларны ве Ашторет путларыны ёкъ этинъиз, ачыкъ юрекнен РАББИге догърулып, тек Онъа ибадет этинъиз. О вакъыт О, сизни фелестинлилерден къуртарыр, — деди. Сонъ Исраиль огъуллары Баал ве Ашторет путларыны ёкъ эттилер, тек РАББИге ибадет этип башладылар. Смаил: — Бутюн исраиллилерни Мицпада топланъыз, мен сиз ичюн РАББИге дува этейим, — деди. Мицпада топлашып, РАББИнинъ огюнде сув алып тёктилер, шу куню бир шей ашамадылар ве: — РАББИнинъ огюнде гуна къазандыкъ, — дедилер. Смаил Мицпа шеэринде Исраиль огъулларына ёлбашчылыкъ этти. Фелестинлилер Исраиль огъулларынынъ Мицпада топлашкъаныны эшиттилер, Фелестин башлыкълары Исраильге къаршы дженклешмеге чыкътылар. Исраиллилер буны эшитип, къоркътылар. Исраиль огъуллары Смаилге: — Бизим Алламызгъа, РАББИмизге бизим ичюн дува этмекни токътатма, бизни фелестинлилерден къуртарсын, — дедилер. Смаил бир къозуны айырып алды, оны РАББИге къурбан чалып бутюнлей якъты, РАББИге Исраиль адындан мураджаат этти, РАББИ де онъа джевап берди. Смаил къозуны къурбан чалып бутюнлей якъкъанда, фелестинлилер Исраильнен дженклешмеге кельдилер. Лякин РАББИ о куню фелестинлилерге кучьлю гудюрдинен гудюрдеп, оларны къоркъузып шашмалатты, ве фелестинлилер Исраиль огюнде енъильдилер. Исраиллилер Мицпадан чыкътылар, фелестинлилернинъ артындан къувып, оларны Бет-Къар ерине къадар ольдюрдилер. Смаил бир таш алып, Мицпа ве Шен арасында къойды. — РАББИ бизге шу ергедже ярдым этти, — деп, ташкъа Эвен-Хаэзер деген ад къойды. Бойле этип, фелестинлилер токътатылды ве Исраиль сынъырларыны бозмакътан вазгечтилер. РАББИ Смаилнинъ бутюн яшайышы девамында фелестинлилерни токътатып тура эди. РАББИ Исраильге Фелестин тарафындан запт этильген Экрондан Гъаткъа къадар бутюн шеэрлерни къайтарды. Исраиль шу къайтарылгъан шеэрлернинъ этрафларыны да Фелестин элинден къуртарды. О куньлерде Исраиль ве аморлылар муаббетлик акъкъында келишкен эдилер. Смаил бутюн озюнинъ яшайышы девамында Исраильнинъ къадысы олды. Йыл-йылдан о, Бет-Эль, Гилгал ве Мицпа шеэрлерини долашып, Исраильнинъ эписи ерлеринде ёлбашчылыкъ этти. Амма эр вакъыт о, Рамагъа къайта ве исраиллилерге анда ёлбашчылыкъ эте эди. Анда онынъ эви бар эди, ве анда о, РАББИге къурбан ерини къурды. Смаил къартайгъандан сонъ, о, озь огъулларыны Исраильге къадылар япты. Биринджи догъгъан огълунынъ ады Ёэль, экинджисининъ ады Авия эди. Олар Беэр-Шева шеэринде къадылар олды. Лякин олар догъру ёлдан урулдылар, озь файдасыны къыдырып, бахшышлар алдылар ве янълыш суд эттилер. Исраильнинъ эписи акъсакъаллары топлашып, Рамагъа Смаилге кельдилер ве онъа: — Мына сен энди къартайдынъ, огъулларынъ исе догъру ёлдан урулдылар. Бойлеликнен, бизге падиша бер. Башкъа халкъларда олгъаны киби, о, бизге ёлбашчылыкъ япсын, — дедилер. Смаил оларнынъ «Бизге падиша бер, о бизге ёлбашчылыкъ этсин», деген сёзлерини пек бегенмеди ве РАББИге дувалар окъуп башлады. РАББИ Смаилге: — Халкъ санъа не десе де, оларны динъле. Олар сени дегиль де, Меним падишалыгъымны ред эттилер. Мен оларны Мысырдан чыкъаргъан куньден берли япкъан ишлерини шу куньге къадар япып келелер, Мени къалдырып, башкъа аллаларгъа хызмет этелер. Санъа да бойле япалар. Бойлеликнен, оларны динъле, лякин сакъындыр, идаре этеджек падишанынъ оларгъа бутюн япаджакъларыны беян эт. Смаил, «бизге падиша бер», деп талап эткен халкъкъа РАББИнинъ эписи сёзлерини текрарлап, бойле деди: — Сизлерге падишалыкъ этеджек падиша бойле шейлер япаджакъ: огъулларынъызны алып, озь дженк арабаларына ве атлылары арасында къояджакъ, ве олар къаравул оларакъ онынъ дженк арабалары огюнде чападжакълар. Бир къач огъулларынъызны озюне бинъбашы ве эллибашы этип къояджакъ. Дигер огъулларынъыз онынъ тарлаларыны сюреджеклер ве ашлыкъларыны ораджакълар. Башкъаларыны исе, аскер силяларыны ве дженк араба алетлерини япсынлар деп, къояджакъ. Къызларынъызны да, мельэм япсын, аш ве отьмек пиширсинлер деп, аладжакъ. Сизинъ энъ яхшы тарла, юзюм багъча ве зейтюн багъчаларынъызны алып, озь хызметчилерине береджек. Сизинъ джыйгъан ашлыкъ ве юзюм махсулларынъызнынъ он пайда бир пайыны озюне аладжакъ да, озь хызметчи ве везирлерине береджек. Къулларынъызны, энъ яхшы йигитлеринъизни де алып, озь ишлеринде ишлетеджек. Къой-эчкилеринъизнинъ он пайда бир пайыны озюне аладжакъ, озьлеринъиз де онъа хызметчи оладжакъсынъыз. Сонъра озюнъизге сечип алгъан падишанынъ зорбалыгъындан инъильдеп башларсынъыз. РАББИ исе шу куню сизге джевап бермез. Халкъ Смаилнинъ сёзлерини динълемеге разы олмады ве: — Ёкъ, бизим падишамыз олсун, — деди. — Биз де башкъа миллетлер киби олайыкъ: падишамыз бизни суд этсин, огюмизде юрсюн, бизим дженклеримизде башлыкъ япсын, — дедилер. Смаил халкънынъ эписи сёзлерини динълеп, оларны РАББИге айтып берди. РАББИ Смаилге: — Оларны динъле ве оларгъа падиша къой, — деди. Смаил исраиллилерге: — Эпинъиз озь шеэрлеринъизге къайтынъыз, — деди. Биньямин къабилесинден Киш деген джесюр къараман бар эди. О — Авиэлнинъ огълу, Церорнынъ торуны эди. Церор — Бекъоратнынъ огълу, Афиахнынъ торуны эди. Афиахнынъ бабасы — Биньяминнинъ къабилесинден бир адам эди. Кишнинъ бир огълу бар эди, ады Шаул, о, яш ве дюльбер эди. Исраиллилер арасында ондан дюльбер кимсе ёкъ эди. Халкъкъа коре онынъ бою бир баш устюн эди. Бир кунь Шаулнынъ бабасы Кишнинъ эшеклери джоюлды, ве Киш огълу Шаулгъа: — Озюнънен бир хызметчи огъланны ал да, бар, эшеклерни къыдыр, — деди. Олар эфраимлилернинъ дагълы топрагъына бардылар, Шалиша ерлерини кечтилер, лякин эшеклерни тапмадылар. Шаалим ерлерини бакътылар — анда да ёкъ. Биньямин ерлерини де къыдырдылар, кене тапамадылар. Цуф ерлерине кельгенде, Шаул озюнен берабер олгъан хызметчи огълангъа: — Айды, артымызгъа къайтайыкъ. Бабам эшеклерни унутып, бизим акъкъымызда раатсызланып башламасын, — деди. Лякин хызметчи онъа: — Мына бу шеэрде бир Алланынъ адамы бар, оны эр кес урьмет эте. О, не айтса, эр шей ола экен. Айды, шимди анда барайыкъ. Бельки о бизге догъру ёл корьсетир, — деди. Шаул озь хызметчисине: — Яхшы, эгер биз о адамгъа барсакъ, онъа не берейик? Чанталарымызда отьмек къалмады, шу Алланынъ адамына бир шей багъышламакъ ичюн, бир бахшышымыз ёкъ. Бизде не бар? — деди. Шаулнынъ хызметчиси онъа кене джевапланып: — Мына элимде кумюшнинъ чериги бар. Мен оны Алланынъ адамына берейим, ве о, бизге догъру ёлны корьсетир, — деди. (Шу куньлерде Исраильде бирев Алладан бир шей сорамагъа барса: «Гизли шейлерни бильген адамгъа барайыкъ», — дегенлер. Шимди «пейгъамбер» деп адландырылгъан адамгъа эвеллери «гизли шейлерни бильген адам» дегенлер.) Шаул хызметчисине: — Сёзлеринъ догъру, айды барайыкъ, — деди, ве олар Алланынъ адамы отургъан шеэрге ёл алдылар. Тёпеге, шеэрге котерильгенде, сувгъа кеткен къызларны расткетирдилер ве олардан: — Гизли шейлерни бильген адам мындамы? — деп сорадылар. Къызлар исе: — Бар, ана о, сизинъ огюнъизде. О, бугунь шеэрге кельди. Лякин ашыкъынъыз. Шимди халкъ ибадет тёпесинде къурбан чаладжакъ. Ибадет тёпесине уйле ашыны ашамагъа кетмезден эвель, оны шеэрде тапып олурсынъыз. О, анда кельмегендже, халкъ ашамагъа башламаз. О, башта къурбанны багъышлайджакъ, сонъ чагъыртылгъанлар ашап башлайджакълар. Барынъыз, шимди оны тапып олурсынъыз, — дедилер. Шаулнен хызметчиси шеэрге кеттилер. Шеэрнинъ ортасына келип еткенде, оларнынъ огюне, ибадет тёпесине котерильмек ичюн, Смаил чыкъты. РАББИ Смаилге Шаулнынъ келеджеги акъкъында бир кунь эвельси беян этип: — Ярын шу вакъытта Биньямин топрагъындан санъа бир адам ёллайджагъым. Оны ягънен сюрт, ве о, Меним халкъым Исраильге ёлбашчы оладжакъ ве халкъымны фелестинлилерден къуртараджакъ. Манъа халкънынъ ялварувлары келип етти; Мен халкъны эшиттим, — деди. Смаил Шаулны корьгенде, РАББИ онъа: — Мен санъа айткъан инсан будыр. Меним халкъымны о идаре этеджек, — деди. Шаул Смаилнинъ янына келип: — Гизли шейлерни бильген адамнынъ эви къайда? — деп сорады. Смаил Шаулгъа: — Гизли шейлерни бильген адам меним. Сен меним огюмде тёпеге чыкъ. Бугунь меннен берабер уйле ашыны ашайджакъсынъ. Менден бильмеге истеген шейлернинъ эписини айтарым. Сабалайын исе сени йиберерим, — деди. Даа: — Учь кунь эвельси джоюлгъан эшеклеринъ акъкъында къасеветленме — олар тапылды. Энди санъа ве бабанънынъ эвине Исраильде эр бир арзу этильген шей бериледжек, — деди. Шаул джевапланып: — Мен биньяминлим, Исраильнинъ энъ кучюк къабилесинденим. Союм да бутюн Биньямин къабилеси сойларындан энъ кучюк. Буны манъа не ичюн айтасынъ я? — деди. Смаил исе Шаулны ве онынъ хызметчисини алып, одагъа кирсетти, чагъырылгъанларнынъ арасында энъ яхшы ерге отуртты. Чагъырылгъанлар отуз кишиге якъын эдилер. Смаил ашчыгъа: — Мен санъа, бир къысымны айырып, озюнъде къалдыр, дедим. Шимди оны манъа кетир, — деди. Ашчы, къойнынъ баджагъы ве онъа къошулгъан къысымны Шаулнынъ огюне къойды. Смаил: — Буны айырып къалдырдым. Огюнъе къой да, аша. Адам чагъырылгъанда, буны шу вакъыткъа санъа деп сакъладым, — деди. Шу куню Шаул Смаилнен берабер ашады. Сонъ олар ибадет тёпесинден шеэрге эндилер, ве Смаил Шаулнен эвнинъ тёпесинде лакъырды этти. Саба олар турдылар. Танъ аткъанда, Смаил Шаулны эв тёпесине чагъырып: — Тур, мен сени йиберейим, — деди. Шаул тургъан сонъ, о ве Смаил эвден чыкътылар. Шеэрнинъ четине якъынлашкъанда, Смаил Шаулгъа: — Хызметчинъе айт, бизим огюмизде кетсин, — деди. О да огде кетти. — Сен исе шимди токъта, мен санъа Алланынъ айткъанларыны ачайым, — деди. Сонъ Смаил зейтюн ягъына толу савутны алып, оны Шаулнынъ башына тёкти, оны опьти ве: — Мына, РАББИ сени ягънен сюртип, Озюнинъ мирасынынъ укюмдары эте. Шимди менден кеткенде, Рахельнинъ мезары янында, Биньямин топрагъынынъ сынъырларында олгъан Целцах шеэринде эки адам расткетиреджексинъ, ве олар санъа: «Сен къыдырып кеткен эшеклер тапылды. Бабанъ эшеклерни унутып: “Меним огълума не олды?” — деп къасеветлене», — дейджеклер. Андан ёлунъны девам этип, Тавор эмен орманына келеджексинъ, шу ерде сени Аллагъа ибадет этмеге Бет-Эльге кеткен учь адам расткетиреджек. Бирисинде учь улакъ, дигеринде учь отьмек, учюнджисинде шарап толу мешин торба. Олар сени селямлайджакъ, санъа эки отьмек береджеклер, ве сен оны оларнынъ элинден аладжакъсынъ. Бундан сонъ фелестинлилернинъ сакъчы болюги булунгъан Алланынъ Байырына келеджексинъ. Анда шеэр ичине киргенде, ибадет тёпесинден тюшеяткъан, Алланынъ шейлерини тариф эткен пейгъамберлерни расткетиреджексинъ, оларнынъ огюнде арфа ве даре, къавал ве сантыр чалгъан адамлар оладжакълар. Санъа да РАББИнинъ Руху энеджек, сен де оларнен берабер пейгъамберлик япаджакъсынъ ве бам-башкъа инсан оладжакъсынъ. Шу аляметлер ерине кельген сонъ, санъа не яхшы олып корюнсе, шуны яп. Сеннен берабер Алла оладжакъ. Менден эвель Гилгал шеэрине бар, мен анда айванларны къурбан чалып бутюнлей якъмакъ ве аманлыкъ къурбанлары кетирмек ичюн келирим. Меним кельгенимни еди кунь бекле, сонъ не япмакъ кереклигини санъа анълатырым, — деди. Шаул Смаилден айланып къайткъанда, Алла онъа бам-башкъа юрек берди, ве бутюн аляметлер шу куню де ерине кельди. Олар Гивагъа кельген сонъ, оларгъа пейгъамберлер расткельди. Шаулгъа Алланынъ Руху энип, о, оларнынъ арасында пейгъамберлик япып башлады. Оны эвельден бильген адамлар, онынъ пейгъамберлер сырасында Алланынъ шейлерини айтып юргенини корип, бири-бирлерине: — Киш огълу Шаулгъа не олды? Шаул да пейгъамберлерденми? — дедилер. Анда олгъанларнынъ бириси: — Я оларнынъ бабасы ким? — деп джевапланды. Шунынъ ичюн «Шаул да пейгъамберлерденми?» деген айтым пейда олды. Шаул Алланынъ шейлерини айтып битирип, ибадет тёпесине чыкъты. Шаулнынъ эмджеси Шаулдан ве хызметчи огъландан: — Сиз къайдаларгъа бардынъыз? — деп сорадылар. О: — Эшеклерни къыдырмагъа бардыкъ, лякин оларны тапмайып, Смаилге кирдик, — деди. Шаулнынъ эмджеси: — Смаил санъа не айтты? — деп сорады. Шаул эмджесине: — О бизге эшеклер тапылгъаны акъкъында айтты, — деди. Лякин падишалыкъ япаджагъы акъкъындаки Смаилнинъ сёзлерини ачмады. Смаил халкъны РАББИге, Мицпа шеэрине чагъырды. О, Исраиль огъулларына: — РАББИ, Исраильнинъ Алласы бойле дей: «Мен Исраильни Мысырдан чыкъардым ве мысырлылар элинден къуртардым, сизни эзиетлеген башкъа падишалардан да къуртардым». Сиз исе, сизни бутюн белялардан ве къасеветлерден къуртаргъан Алланъызны энди ред эттинъиз. Онъа: «Бизге падиша бер», — дединъиз. Шимди РАББИнинъ огюнде къабиле-къабиле, сой-сой турунъыз, — деди. Смаил эр бир Исраиль къабилесининъ огюне кельмесини эмир этти ве оларнынъ арасындан Биньямин къабилеси сечильди. Сонъ Биньямин къабилесининъ сойларына бирер-бирер кельмесини эмир этти, ве Матрийнинъ сою сечильди. Сонъ Киш огълу Шаул косьтерильди. Оны къыдырып башладылар ве тапмадылар. РАББИден: — О мында энди кельгенми? — деп сорадылар. РАББИ: — Мына, о керваннынъ алетлери арасында сакълана, — деди. Чапып, оны андан алдылар. О, халкънынъ арасында турды, онынъ бою эр кестен бир баш юксек эди. Смаил бутюн халкъкъа: — РАББИ кимни сечип алгъаныны коресизми? Халкънынъ арасында онъа тенъ кельген ёкъ, — деди. О заман бутюн халкъ: — Яшасын падиша! — деп къычырды. Смаил халкъкъа падишалыкънынъ бутюн акъ-укъукъларыны тарифледи, оларны китапта язды ве РАББИнинъ огюне къойды. Сонъ халкъны озь эвлерине йиберди. Шаул Гивагъа, озь эвине кетти; онынънен берабер юреклеринде Алласы олгъан джесюрлер кетти. Ярамай кишилер исе: «Омы бизни къуртараджакъ?» — деп, оны ред эттилер ве бахшыш багъышламадылар. Шаул исе бир шей айтмады. Бир кунь аммонлы Нахаш кельди ве Явеш-Гилад шеэрини алкъагъа сарды. Явешнинъ эписи сакинлери Нахашкъа: — Бизнен бирлеш, биз санъа хызмет этермиз, — дедилер. Аммонлы Нахаш исе: — Мен сизлернен бирлеширим, лякин меним бир шартым бар: бутюн Исраильни масхара этмек ичюн, эр биринъизнинъ онъ козюни чыкъарып алырым, — деди. Явеш акъсакъаллары: — Бизге еди кунь бер, бутюн Исраильге эльчи ёллайджакъмыз. Эгер кимсе келип, бизни къуртармаса, биз санъа теслим олурмыз, — дедилер. Эльчилер Шаул яшагъан Гивагъа келип, халкъкъа эр шейни айтып бердилер. Бутюн халкъ яйгъара котерип агълады. Шаул туварларыны айдап, тарладан кельди ве: — Халкъкъа не олды? Не ичюн агълай? — деп сорады. Онъа Явеш халкъынынъ сёзлерини айтып бердилер. Бу сёзлерни эшиткенде, Шаулгъа Алланынъ Руху энди, ве о, пек ачувланды. Эки туварны алып парчалады ве бутюн Исраиль сынъырларына эльчилерни ёллап, Шаул ве Смаилнен берабер кетмегенлернинъ туварларынен тыпкъы бойле оладжагъыны беян этти. РАББИ халкъны къоркъунен сарды, ве олар эписи бирлешип чыкътылар. Шаул Безекте Исраиль огъулларынынъ 300 000 ве Ехуда акъайларынынъ 30 000 кишисини топлады. Кельген эльчилерге: — Явеш-гиладлыларгъа бойле айтынъыз: «Ярын кунеш къыздыргъанда, биз сизни къуртараджакъмыз», — деди. Эльчилер къайтып, Явеш халкъына буны айткъан сонъ, олар пек къувандылар. Явеш халкъы Нахашкъа: — Ярын сизге теслим оладжакъмыз, бизнен не истесенъиз, оны япынъыз, — дедилер. Эртеси куню Шаул халкъны учь болюкке больди, олар кунь догъмаздан эвель ордунынъ ичине сокъулдылар ве аммонлыларны кунеш къыздыргъандже ольдюрдилер. Сагъ къалгъанлар даркъатылды, олар тек бирер-бирер къалды. Бундан сонъ халкъ Смаилге: — «Шаулмы бизге падишалыкъ япаджакъ?» — дегенлер къайда? Оларны бизге беринъиз, ольдюрейик, — деди. Лякин Шаул: — Бугунь кимсени ольдюрмеге олмаз, чюнки бугунь РАББИ Исраильни къуртарды, — деди. Смаил халкъкъа: — Гилгалгъа кетейик ве падишалыкъны янъыдан къурайыкъ, — деди. Халкъ Гилгалгъа кетип, Шаулны РАББИнинъ огюнде Гилгалда падиша яптылар ве анда РАББИге аманлыкъ къурбанларыны чалдылар. Шаул ве бутюн Исраиль анда пек шенъленди. Смаил бутюн Исраиль халкъына: — Мына мен сизинъ айткъанларынъызны динълеп, сизге падиша къойдым. Энди падишанъыз бар. Мен исе къарт олдым, сачларым агъарды, огъулларым да сизинъ аранъызда. Мен яшлыгъымдан бугуньге къадар огюнъизде юрдим. Шимди РАББИнинъ огюнде ве Онынъ ягънен сюрткен адамы огюнде шаат олунъыз: эгер мен бирисининъ бугъасыны я эшегини алгъан, бирисини алдаткъан я да бирисини зорлагъан, бахшышлар алып, ишине козь юмгъан олсам, айтынъыз, эписини одерим, — деди. Халкъ исе: — Ёкъ, бизни алдатмадынъ, зорламадынъ, кимседен бир шей алмадынъ, — деди. Смаил оларгъа: — Менде ич бир къабаат тапмагъанынъызгъа бугунь РАББИ ве Онынъ ягънен сюрткен адамы шааттыр, — деди. Олар: — Шааттыр, — дедилер. Сонъ Смаил халкъкъа: — РАББИ Муса ве Харунны къойып, баба-деделеринъизни Мысырдан алып чыкъты. Шимди огюмде турунъыз, мен РАББИнинъ огюнде, РАББИ сизге ве баба-деделеринъизге япкъан эйиликлери ичюн, сизлернен давалашаджагъым. Якъуп Мысыргъа кельген сонъ, бабаларынъыз РАББИни чагъырып башлады, ве РАББИ оларгъа Муса ве Харунны ёллады. Олар бабаларынъызны Мысырдан чыкъарып, бу ерде ерлештирдилер. Лякин бабаларынъыз РАББИни, озь Алласыны унуттылар. Шунынъ ичюн РАББИ оларны Хацор ордусынынъ башы Сисеранынъ элине, фелестинлилернинъ элине ве Моав падишасынынъ элине теслим этти, оларны дженкке огъратты. О вакъыт бабаларынъыз РАББИни чагъырып: «Сени быракъып, гуна ишледик, Баал ве Ашторет путларына хызмет эттик. Энди бизни душманларымыздан къуртар, биз кене Санъа хызмет этермиз», — деп къычырдылар. О заман РАББИ Еруббаалны, Беданны, Йифтахны ве Смаилни ёллап, сизни эписи душманларынъыздан къуртарды. Сиз раат-раат яшап башладынъыз. Лякин Аммон падишасы Нахашнынъ сизге къаршы чыкъкъаныны корип, манъа: «Ёкъ, бизни падиша идаре этсин», — дединъиз. Амма сизинъ падишанъыз — Алланъыз, РАББИдир. Бойлеликнен, сизинъ талап эткен, сечип алгъан падишанъыз — мына. РАББИ сизге падиша къойды. Эгер РАББИден къоркъып, Онъа хызмет этсенъиз, Оны динълеп, эмирлерине къаршы чыкъмасанъыз, озюнъиз де, сизни идаре эткен падишанъыз да Алланъыз олгъан РАББИнинъ ёлунен юреджексинъиз. Эгер де РАББИни динълемейип, РАББИнинъ эмирлерине къаршы чыкъсанъыз, РАББИ, баба-деделеринъизге къаршы чыкъкъаны киби, сизге де къаршы чыкъаджакъ. Энди козюнъиз огюнде РАББИ япкъан буюк ишке бакъынъыз. Шимди ашлыкъ ормакъ вакъты дегильми? Лякин мен РАББИни чагъырырым да, О, гудюрди ве ягъмур йиберер. Сонъ сиз, озюнъизге падиша талап этмекнен РАББИнинъ огюнде насыл буюк гуна къазангъанынъызны корер ве билирсинъиз, — деди. Смаил РАББИни чагъырды, ве РАББИ шу куню гудюрди ве ягъмур йиберди. Халкъ РАББИден ве Смаилден пек къоркъты. Смаилге ялвардылар: — Биз, къулларынъ, ольмейик деп, РАББИнинъ, сенинъ Алланъ огюнде дува эт, чюнки биз бутюн япкъан гуналарымызгъа, падиша сорап, даа бир гуна къоштыкъ, — дедилер. Смаил халкъкъа: — Къоркъманъыз. Эльбет, гуна яптынъыз, лякин РАББИден чекильменъиз, джан-гонъюльден Онъа хызмет этинъиз, бир шейге ярамайджакъ путларгъа баш урманъыз. Олар сизге файда кетирмез де, къорчаламаз да. Олар — бир шейге ярамайджакъ. РАББИ Озюнинъ шерефли Ады ичюн Озюнинъ халкъыны къалдырмаз. О сизни Озюнинъ халкъы оларакъ сайлап алды. Мен РАББИнинъ огюнде гуна ишлемем ве сизинъ акъкъынъызда дуваларымны токътатмам, сизге догъру ве адалетли ёл огретирим. Факъат РАББИден къоркъунъыз ве Онъа акъикъатнен, джан-гонъюльден ибадет этинъиз. Онынъ насыл буюк ишлер япкъаныны озьлеринъиз корьдинъиз де. Эгер де яманлыкъ этеджек олсанъыз, озюнъиз де, падишанъыз да гъайып оладжакъ, — деди. Шаулнынъ падишалыкъ эткенине бир йыл толды. Экинджи йылы Исраильге падишалыкъ эткенде, о, озюне 3 000 исраилли сайлап алды. Микмаста ве Бет-Эль дагъында Шаулнен берабер 2 000 адам, Биньямин топракъларында олгъан Гивада Ёнатаннен берабер даа 1 000 адам бар эди. Къалгъанларны исе о, озь эвлерине йиберди. Ёнатан фелестинлилернинъ Гевадаки сакъчы болюгини ольдюрди. Фелестинлилер бундан хабердар олды, Шаул бору чалып: — Еудийлер эшитсин, — деп, бутюн мемлекетке хабер этти. Бутюн исраиллилер Шаул фелестинлилерни енъгени акъкъында эшитти ве фелестинлилернинъ оларны кореджек козьлери ёкъ олгъаныны билип, Гилгал шеэрине, Шаулгъа топлаштылар. Фелестинлилер Исраильге къаршы дженк этмеге топландылар: 30 000 дженк арабасы ве 6 000 атлы, денъиз ялысындаки къум киби чокъ адам топланды. Келип, Микмаста, Бет-Авеннинъ шаркъ тарафында, ордунен ерлештилер. Исраиллилер агъыр алгъа тюшкенлерини ве хавфлы вазиетте къалгъанларыны анълап, къоба ве дагъларда, къаялар арасында, къазылгъан чукъурларда ве къуюларда сакъланмагъа башладылар. Еудийлернинъ базылары Иордан озенини кечип, Гилад ве Гъад топракъларына къачып кеттилер. Шаул о вакъыт Гилгалда эди, ве онен берабер олгъан халкъ къоркъып башлады. Шаул еди кунь Смаилни бекледи, лякин Смаил Гилгалгъа кельмеди. Халкъ Шаулдан къачып башлады. Шаул: — Бутюнлей якъыладжакъ ве аманлыкъ къурбанлары ичюн бельгиленген шейлерни кетиринъиз, — деди. Сонъ къурбанларны чалып бутюнлей якъты. Лякин къурбанлар янып биткенде, Смаил кельди. Шаул онынъ огюне, оны къаршыламакъ ве селямлашмакъ ичюн чыкъты. Амма Смаил онъа: — Сен не яптынъ? — деди. Шаул: — Мен халкънынъ къачкъаныны, сен исе бельгиленген вакъытта кельмегенинъни, фелестинлилернинъ Микмаста топлангъаныны корьдим де: «Шимди фелестинлилер Гилгалгъа уджюм этеджек, мен исе РАББИге мураджаат этмедим», — деп тюшюндим. Шунынъ ичюн къурбан чалып якъмагъа къарар эттим, — деди. Смаил Шаулгъа: — Ахмакъ шей яптынъ, чюнки Алланъ олгъан РАББИнинъ санъа берильген эмирини беджермединъ. Беджерген олсанъ, РАББИ сенинъ Исраильге япкъан падишалыгъынъны даимий этер эди. Энди исе падишалыгъынъ йыкъыладжакъ. Сен РАББИнинъ эмирлерини беджермегенинъ ичюн, РАББИ Озюнинъ юрегине яткъан адамны тападжакъ да, Озюнинъ халкъыны идаре этмеге онъа эмир этеджек, — деди. Сонъ Смаил турды, Гилгалдан чыкъып, Биньяминнинъ Гивасына кетти. Шаул исе, озюнен берабер олгъан халкъны сайып, 600 адам эсаплады. Ёнатан адлы огълунен ве янында олгъан адамларнен Биньяминнинъ Гевасында ерлештилер. Фелестинлилернинъ ордусы исе Микмаста ерлешкен эди. Фелестин ордусындан эр ерни дарма-дагъын этмек ичюн учь отряд чыкъты. Бириси Шуал ериндеки Офра шеэрине догърулды, экинджиси — Бет-Хоронгъа, учюнджиси исе — Цевоим вадийине бакъкъан байырларнынъ тёпесиндеки сынъыргъа, сахрагъа ёл алды. Исраиль ерлеринде демирджилер ёкъ эди, чюнки фелестинлилер, еудийлер озюне къылыч я сюнгю ясамасын деп, къоркъа эдилер. Эписи исраиллилер озь сабан тишлерини, кетмен, балта ве оракъларыны фелестинлилерде къайрамагъа меджбур эдилер. Сабан тишлерини ве чапаны къайрамакънынъ фияты — кумюшнинъ учьте экиси; сенек, балта, я да айван айдагъан таякънынъ уджуны къайрамакънынъ фияты — кумюшнинъ учьте бири эди. Шу себептен дженк вакътында Шаул ве огълу Ёнатандан гъайры, оларнынъ янында олгъан кимсенинъ не къылычы, не мызрагъы бар эди. Фелестинлилернинъ бир болюги Микмаснынъ кечювине кетти. Шаулнынъ огълу Ёнатан озюнинъ силя ташыгъан хызметчисине: — Айды, о тарафтаки фелестинлилернинъ отрядына кечейик, — деди. Бабасына исе бир шей айтмады. Шаул шу вакъыт Гиванынъ четинде, Мигрондаки нар терегининъ тюбюнде эди. Онынънен берабер 600 адам бар эди. Анда эфод кийип юрген Ахия да бар эди. Онынъ бабасы Ахитув, эмджеси Икъавод, къартбабасы Пинехас эди. Пинехаснынъ бабасы исе Элий, Шилода РАББИге руханийлик япкъан адам эди. Халкъ Ёнатаннынъ кеткенини бильмей къалды. Фелестинлилернинъ отрядына якъынлашмакъ ичюн, Ёнатангъа бир кечюв ёлуны алмакъ керек эди, онда бир тарафта къая, экинджи тарафта да къая бар эди. Бирисининъ ады Парылдагъан, экинджисининъ ады Когемли эди. Бир къая шимальден Микмас тарафкъа, экинджиси дженюптен Гевагъа бакъа эди. Ёнатан озь силя ташыйыджысына: — Айды, шу сюннетсизлернинъ отрядына кечейик. Бельки РАББИ бизге ярдымджы олур. РАББИ эм чокъ адам ярдымынен, эм аз адам ярдымынен къуртара билир, — деди. Силя ташыйыджысы онъа: — Санъа не догъру олып корюнсе, шуны яп. Къайда кетеджек олсанъ, мен де сеннен кетерим, — деди. Ёнатан исе: — Шимди биз оларнынъ янына кечип, козь оглеринде токътармыз. Эгер олар: «Биз сизге якъынлашмагъандже, токътап турунъыз», — деселер, биз еримизде токътап, оларгъа котерильмемиз. Эгер де олар: «Бизге котерилинъиз», — деселер, биз котерилирмиз. Бу — РАББИ оларны бизим къолумызгъа теслим эткенининъ алямети олур, — деди. Олар экиси фелестинлилернинъ козю огюнде тургъанда, фелестинлилер: — Мына еудийлер сакъланып отургъан чукъурлардан чыкъалар, — дедилер. Отряддакилер Ёнатан ве силя ташыйыджысына: — Бизге котерилинъиз, сизге бир шей айтаджакъмыз, — деп къычырдылар. Ёнатан силя ташыйыджысына: — Айды, кеттик, РАББИ оларны Исраиль къолуна теслим этти, — деди. Сонъ Ёнатан тырмашып башлады, силя ташыйыджысы да онынъ артындан тырмашты. Ёнатан фелестинлилерни йыкъып башлады, силя ташыйыджысы да оларны ольдюре башлады. Эки бугъа бир куньде сюрип олгъан тарланынъ ярысында Ёнатан ве онынъ силя ташыйыджысы шу биринджи уджюмде йигирмиге якъын адам ольдюрди. Тарладаки Фелестин ордусыны шиддетли къоркъу сарып алды. Илери болюклер ве эр ерни дарма-дагъын эткен адамлары къалтырап башлады, бутюн ер титреди, ве эписини Алладан кельген буюк къоркъу къаплады. Биньяминнинъ Гивасындаки Шаулнынъ сакъчылары, фелестинлилернинъ анда-мында къалабалыкъ ичинде дагъылып чапкъаныны корьдилер. Шаул халкъына: — Адамларымызны топлап, бизнен ким олмагъаныны бакъынъыз, — деди. Бакъып чыкъсалар, Ёнатан ве онынъ силя ташыйыджысы ёкъ. Шаул Ахиягъа: — Алланынъ Сандыгъыны кетир, — деди. Алланынъ Сандыгъы о вакъыт Исраиль огъулларында эди. Шаул руханийнен лаф этип тургъанда, фелестинлилернинъ ордусындаки къалабалыкъ даа да артты. Шаул руханийге: — Айды, ишинъни токътат! — деди. Шаул ве онынънен берабер олгъан халкъ къычырып, дженк мейданына кельдилер. Анда фелестинлилер къылычларынен бир-бирлерини ольдюре эдилер; къалабалыкъ пек буюк эди. О заман, эвеллери фелестинлилерге къошулгъан ве ордунен берабер эр ерде юрген еудийлер Шаул ве Ёнатаннен олгъан исраиллилерге къошулды. Эфраимлилернинъ дагълы топрагъында сакъланып отургъан исраиллилер, фелестинлилернинъ къачкъаны акъкъында эшитип, дженкке кириштилер. Шу куню РАББИ исраиллилерни къуртарды, дженк исе Бет-Авенгедже узанды. Исраиль халкъы о куню пек ёрулды. Шаул исе: — Ким бугунь кунеш батмаздан эвель ве мен душманларымдан акъкъымны алмаздан эвель бир шей ашаса, лянет олсун, — деп, халкъны емин эттирди. Ве кимсе бир шей ашамады. Бутюн халкъ ормангъа кетти. Анда бир аланчыкъта бал бар эди. Халкъ ормангъа киргенде: — Мына, бал акъа, — деди. Лякин кимсе къолуны биле узатмады, чюнки халкъ еминден къоркъа эди. Ёнатан исе бабасынынъ сёзлерини эшитмеген эди. Элиндеки таягъыны узатып, балгъа тыкъты, агъзына узатты ве къапты, шу ань такъаты кельди. Халкътан бириси онъа: — Бабанъ: «Ким бугунь аш ашаса, лянет олсун», — деди, шунынъ ичюн халкъ пек ёрулды, — деди. Ёнатан: — Бабам эр кеске беля кетирди. Бакъынъыз, шу балдан бир парча ашагъан сонъ, такъатым кельди. Эгер халкъ бугунь душманларындан не тапып ашагъан олса, фелестинлилернинъ магълюбиети даа да бетер олмаз эдими? — деди. О куню халкъ фелестинлилерни Микмастан Аялонгъа къадар къувып ольдюрди ве зияде ёрулды. Бундан сонъ халкъ дженктен тюшкен авгъа атылып, къой-эчкилер, туварлар, бузав-таналарны алып, ерге серип соя ве къанынен берабер ашай башладылар. Буны Шаулгъа еткиздилер: — Мына, халкъ РАББИ огюнде гуна къазана, этни къанынен берабер ашай, — дедилер. Шаул: — Сиз Аллагъа къаршы джинает яптынъыз. Манъа шу дакъкъасы бир балабан таш юварлатып кетиринъиз, — деди. Сонъ Шаул: — Халкъ арасында юрип беян этинъиз: эр кес озь бугъасыны, озь къоюны мында кетирип, ташта сойсун ве ашасын. РАББИнинъ огюнде гуна къазанмасын, къанынен берабер ашамасын, — деди. Геджеси эр кес озь бугъасыны кетирип, озь къолунен сойды. Шаул исе РАББИге къурбан чалгъан ерни къурды. Бу онынъ тарафындан РАББИге къурулгъан биринджи къурбан ери олды. Шаул: — Геджеси фелестинлилернинъ пешинден къувайыкъ, сабагъадже оларнынъ эр бир шейини тартып алайыкъ, бирисини сагъ къалдырмайыкъ, — деди. Онъа: — Санъа не яхшы олып корюнсе, шуны яп, — дедилер. Руханий исе: — Аллагъа мураджаат этейик, — деди. Шаул Алладан: — Фелестинлилернинъ пешинден къувайыкъмы? Оларны Исраиль къолуна теслим этеджексинъми? — деп сорады. Амма Алла шу куню онъа джевап бермеди. О заман Шаул: — Халкънынъ бутюн ёлбашчылары мында кельсин ве гуна кимнинъ устюнде олгъаныны сорап бильсин. Исраильни къуртаргъан Алланен ант этем! Гуна огълум Ёнатаннынъ устюнде олса биле, о да мытлакъа олер, — деди. Лякин халкънынъ арасындан онъа кимсе джевап бермеди. Сонъ Шаул бутюн исраиллилерге: — Сизлер бир тарафта тизилинъиз, мен ве огълум Ёнатан исе дигер тарафта турайыкъ, — деди. Халкъ онъа: — Санъа не догъру олып корюнсе, шуны яп, — деди. Шаул: — Я РАББИ! Исраильнинъ Алласы! Догъру джевап бер, — деди. Къабаат Шаулнен Ёнатангъа косьтерильди, халкъ исе гунасыз олып чыкъты. Шаул: — Меним я да огълум Ёнатаннынъ къабаатыны косьтер, — деди. Къабаат Ёнатангъа костерильди. Шаул Ёнатангъа: — Айт, не яптынъ? — деди. Ёнатан эр шейни айтып берди: — Мына, элимдеки таякънен бираз бал ашадым. Энди ольмек кереким, — деди. Шаул: — Ёнатан, эгер сен бугунь ольмесенъ, Алла бойнумны урсун, — деди. Лякин халкъ Шаулгъа: — Исраильге бойле буюк къуртулыш кетирген Ёнатан не ичюн оледжек? Олмайджакъ шей! Тири Алланен ант этемиз: онынъ башындан бир сач биле тюшмейджек, чюнки о, Алланынъ ярдымынен иш тутты, — деди. Шу куню халкъ Ёнатанны къорчалады, ве о ольмеди. Сонъ Шаул фелестинлилернинъ пешинден къувмады, ве фелестинлилер озь ерлерине къайттылар. Шаул Исраильнинъ падишасы олгъан сонъ, эр тарафтаки душманларынен дженклешти: Моавнен, аммонлыларнен, Эдомнен, Цова падишаларынен, фелестинлилернен де дженклешти. Кимге къаршы чыкъмасын, эписини енъди. Шаул джесаретли дженклешти, амалеклилерни енъди ве Исраильни дарма-дагъын эткен адамлардан къуртарды. Шаулнынъ огъуллары Ёнатан, Йишвий ве Малкий-Шуа эдилер. Онынъ даа эки къызы бар эди: буюги — Мерав ве кичиги — Микъал. Шаулнынъ апайы — Ахимаац къызы Ахиноам, ордусынынъ башы — Шаулнынъ эмджеси Нернинъ огълу Авнер эди. Шаулнынъ бабасы Киш ве Авнернинъ бабасы Нер Авиэлнинъ огъуллары эдилер. Шаулнынъ бутюн падишалыгъы заманында фелестинлилерге къаршы токътамадан дженк кетти. Шаул бирде-бир къараман ве джесаретли адам корьсе, оны озюне алды. Бир кунь Смаил Шаулгъа: — РАББИ мени Озюнинъ халкъына, Исраильге падишалыкъ япмагъа сени ягънен сюртмек ичюн йиберди. Энди РАББИнинъ айткъаныны динъле, — деди. — Ордуларнынъ РАББИси бойле дей: «Мен, Исраиль Мысырдан чыкъкъанда, амалеклилер онынъ ёлуны къапаткъаныны эследим. Энди бар да, амалеклилерге уджюм эт, онынъ эр бир шейини ёкъ эт. Оларны аджыма. Акъаймы, апаймы, генчми, къундакътаки баламы, бугъамы, къоймы, девеми, эшекми, — эписини ольдюр». Шаул халкъыны Телаимде топлады ве 200 000 джаяв аскер ве 10 000 ехудалыларны эсаплады. Сонъ Шаул амалеклилернинъ шеэрине къадар кетип, вадийде сакъланып бекледи. Шаул кенлилерге: — Амалеклилерден кетинъиз, мен оларнен берабер сизлерни де ольдюрмейим, чюнки сиз, исраиллилер Мысырдан кеткенде, оларгъа мерамет эйлединъиз, — деди. Ве кенлилер амалеклилерден айырылдылар. Шаул амалеклилерни Хавиладан, Мысырдан шаркъта олгъан Шургъа къадар къырды. Амалеклилернинъ падишасы Агъагъны тирилейин тутты, лякин халкъыны къылычнен урып ольдюрди. Амма Шаул ве халкъы Агъагъны ве къой-эчкилернинъ, туварларнынъ, семиз бузав-таналарнынъ ве къозуларнынъ энъ яхшысыны ве шейлернинъ яхшысыны бутюнлей ёкъ этмеге истемедилер. Тек ярамай ве керекмеген эписи шейлерни бутюнлей ёкъ эттилер. Сонъ РАББИ Смаилге: — Мен Шаулны падиша этип къойгъаныма пек языкъсындым, чюнки о, Менден юзюни чевирди, Меним эмиримни беджермеди, — деди. Смаил пек къасеветленди ве бутюн гедже РАББИге дувалар этти. Саба эрте турып, Смаил Шаулнен корюшмеге кетти. Смаилге, Шаулнынъ Къармелге барып озюне абиде къойгъаны акъкъында ве Гилгалгъа кеткени акъкъында хабер эттилер. Смаил Шаулгъа кельгенде, Шаул онъа: — РАББИ санъа эйилик япсын! Мен РАББИнинъ эмирини беджердим, — деди. Смаил исе: — Я къулакъларым эшиткен къой-эчки мелегени ве туварларнынъ сеслери не демек? — деп сорады. Шаул: — Оларны амалеклилерден кетирдик. Халкъ къой-эчки ве туварларнынъ энъ яхшысыны РАББИге, сенинъ Алланъа къурбан чалмакъ ичюн сакълады. Къалгъаныны исе бутюнлей ёкъ эттик, — деди. Смаил Шаулгъа: — Токъта, РАББИ манъа геджеси айткъан сёзлерини айтайым, — деди. Шаул исе: — Айт, — деди. Смаил: — Сен озь-озюнъни пек алчакъ сая эдинъ, лякин Исраиль къабилелерининъ башлыгъы олдынъ, ве РАББИ сени ягънен сюртип, Исраильнинъ падишасы этти. РАББИ сени ёллап: «Бар да, гуналы амалеклилернинъ джанларыны РАББИге къурбан эт, оларны тамамынен къыргъандже, оларгъа къаршы дженк эт», — деди. Не ичюн РАББИнинъ айткъаныны тутмайып, авгъа атылдынъ ве РАББИнинъ огюнде яманлыкъ яптынъ? — деди. Шаул Смаилге: — Мен РАББИнинъ айткъаныны динъледим, РАББИ ёллагъан ерге кеттим, амалеклилернинъ падишасы Агъагъны кетирдим, амалеклилерни бутюнлей ёкъ эттим. Халкъ исе авдан къой-эчки ве туварларны, ёкъ этиледжек олгъан шейлернинъ энъ яхшысыны РАББИге, сенинъ Алланъа, Гилгалда къурбан чалмакъ ичюн къалдырды, — деди. Смаил Шаулгъа: — РАББИ ичюн, бутюнлей якъылгъан айванлар ве бахшышлар Оны динълемектен хайырлымы? Динълемек — къурбандан яхшы, эмирге бойсунмакъ — къочкъарнынъ ягъындан яхшыдыр, — деди. — Исьян котермек — фал бакъмакъ киби, инатлыкъ — путларгъа ибадет киби гунадыр. Сен РАББИнинъ сёзлерини ред эткенинъ ичюн, О да сени терк этти, энди падиша олмайджакъсынъ, — деди. Шаул Смаилге: — Мен гуна яптым. РАББИнинъ эмирини беджермедим, сенинъ сёзюнъни де тутмадым. Лякин мен халкътан къоркътым, оны динъледим. Шимди исе гунамны багъышла ве меннен берабер РАББИге ибадет этмеге къайт, — деди. Смаил Шаулгъа: — Ёкъ, сеннен берабер къайтмайджагъым. Сен РАББИнинъ сёзюни ред эттинъ, РАББИ де сени терк этти. Исраильнинъ падишасы олмайджакъсынъ, — деп джевап берди. Смаил кетмек ичюн айланды, лякин Шаул онынъ урбасына япышып, оны йыртты. О вакъыт Смаил: — Бугунь РАББИ сенден Исраиль падишалыгъыны тутып алды, оны сенден яхшысына, сенинъ якъынынъа берди. Исраильнинъ Эбедий Олгъан ялан айтмай ве языкъсынмай, чюнки О, адам дегиль, инсан киби языкъ этмей, — деди. Шаул: — Мен гуна яптым, амма сен бугунь халкъымнынъ акъсакъаллары огюнде ве Исраиль огюнде манъа урьмет косьтер, меннен берабер къайт, мен де сенинъ Алланъа, РАББИге ибадет этейим, — деди. Смаил Шаулнен берабер къайтты, ве Шаул РАББИге ибадет этти. Сонъ Смаил: — Манъа амалеклилернинъ падишасы Агъагъны кетиринъиз, — деди. Агъагъ эеджанланмай кельди ве: — Эльбетте, олюм аджджысы башымдан кечкен, — деди. Лякин Смаил: — Сенинъ къылычынъ аналарны баласыз къалдыргъаны киби, сенинъ ананъ да, башкъа къадынлар арасында, огъулсыз къалсын, — деди де, Агъагъны Гилгалда, РАББИнинъ огюнде къылычнен урып ярды. Сонъ Смаил Рамагъа къайтты, Шаул исе озь эвине, Шаулнынъ Гивасына кетти. Бундан сонъ Смаил озюнинъ сонъки куньлерине къадар Шаулнен корюшмеди, лякин Шаул акъкъында къайгъырды. РАББИ де Шаулны Исраиль падишалыгъына къойгъанына языкъсынды. Бир кунь РАББИ Смаилге деди: — Шаулгъа даа не къадар янаджакъсынъ? Мен оны Исраиль падишалыгъы тахтындан алып ташладым. Бойнузынъны ягънен толдур да, бар. Мен сени вифлеемли Йишайгъа ёллайым. Онынъ огъуллары арасында Мен падишалыкъкъа ляйыкъ адамны таптым. — Мен насыл барайым? Шаул эшитир ве мени ольдюрир, — деди Смаил. — Бир тана ал да: «Мен РАББИге къурбан чалмакъ ичюн кельдим», — деп айт, — деди РАББИ. — Йишайны да къурбангъа чагъыр. Мен санъа не япмакъ кереклигини косьтеририм. Мен санъа айткъан адамны ягънен ягъларсынъ. Смаил РАББИ айткъаны киби япты. Вифлеемге кельген сонъ, онынъ огюне шеэрнинъ акъсакъаллары къалтырап чыкътылар ве: — Сенинъ кельгенинъ хайырлымы? — деп сорадылар. — Э, хайырлы. РАББИге къурбан чалмакъ ичюн кельдим. Абдест алып, меннен берабер къурбан чалмагъа келинъиз, — деди о. Смаил Йишайнен огъулларыны эляллап, оларны къурбан чалмагъа чагъырды. Олар кельген сонъ, Смаил Элиавны корип: — Керчектен, бу адам РАББИ ягънен ягълайджакъ адамдыр, — деди. Лякин РАББИ Смаилге: — Сен онынъ дюльбер къыяфетине, юксек боюна бакъма. Мен оны ред эттим. Мен адам киби бакъмайым. Адам адамнынъ юзюне бакъа, РАББИ исе юрегине бакъа, — деди. Сонъ Йишай Авинадав адлы огълуны чагъырды ве Смаилнинъ огюне кетирди. Смаил: — Буны да РАББИ сайламады, — деди. Йишай Шамманы кетирди, Смаил: — Буны да РАББИ сайламады, — деди. Йишай Смаилге еди огълуны кетирди, лякин Смаил онъа: — Буларнынъ арасындан РАББИ ич бирини сайламады, — деди. Сонъра о: — Эписи огъулларынъ мындамы? — деп Йишайдан сорады. — Даа кичиги бар. О, къой-эчкилерни бакъа, — деди Йишай. — Бир адамны ёлла да, оны кетирт. О, мында кельмегендже, уйле ашына отурмамыз, — деди Йишайгъа Смаил. Йишай бир адамны ёллады ве кичигини кетиртти. О, ал янакълы, дюльбер козьлю ве муляйим эди. РАББИ Смаилге: — Оны шимди ягънен ягъла. Мен оны сайлап алдым, — деди. Смаил ягъ толу бойнузыны алып, Давутны агъаларынынъ козю огюнде ягънен ягълады, ве шу куньден башлап, РАББИнинъ Руху Давутта къуветли эди. Сонъ Смаил Рамагъа кетти. РАББИнинъ Руху Шаулдан кетип, оны РАББИден кельген яман рух къыйнап башлады. Шаулнынъ хызметчилери онъа: — Мына, сени Алладан кельген яман рух къыйнай. Эфендимиз бизге, къулларынъа, эмир этсин ки, биз сантыр яхшы чалгъан адамны къыдырып тапайыкъ. Алладан кельген яман рух сени къыйнап башлагъанда, о, чалып, сени тынчландырыр, — дедилер. Шаул, оларгъа джевап берип: — Манъа яхшы чалгъан адамны тапып, яныма кетиринъиз, — деди. О вакъыт хызметчилеринден бири: — Мына мен вифлеемли Йишайнынъ огълуны корьдим. О яхшы чала. Озю де джесюр ве къараман киши, сёзлери де акъыллы, корюниши де гузель, РАББИ де онен берабер, — деди. Бундан сонъ Шаул Йишайгъа хаберджилерни йиберип: — Манъа сюрюнъни бакъкъан огълунъ Давутны ёлла, — деди. Йишай отьмек, бир мешин торба шарап эшекке юклеп ве бир улакъны алып, огълу Давутнен Шаулгъа йиберди. Давут, Шаулгъа келип, онъа хызмет этти. Шаул оны пек бегенди ве озюнинъ силя ташыйыджысы япты. Сонъ Шаул Йишайгъа бойле хабер йиберди: — Давут меним яхшы мунасебетимни къазанды, о, манъа хызмет этсин. Сонъ, Алладан кельген рух Шаулны къыйнагъанда, Давут сантыр алып, чала эди. Шаул озюни енъгильдже ис этти, онынъ алы яхшы олды, ве яман рух ондан кете эди. Фелестинлилер, дженклешмек ичюн, озь ордуларыны топлап, Ехудада булунгъан Сокъо шеэрине кельдилер ве Сокъонен Азекъа арасында олгъан Эфес-Даммим шеэринде дженк ордусыны ерлештирдилер. Шаул ве исраиллилер исе, озь ордуларыны топлап, Эла вадийинде ерлештирдилер ве фелестинлилерге къаршы дженклешмеге азырландылар. Фелестинлилер — бир байырда, исраиллилер — башкъа бир байырда ерлештилер, араларында исе — вадий бар эди. Фелестинлилернинъ ордусындан, Гъат шеэринден олгъан Гольят деген курешчи чыкъты. Онынъ бою учь метр ве бир къарыш эди. Башында бакъыр башлыгъы, озю пуллу кольчуга кийген эди, ве бакъыр кольчуганынъ агъырлыгъы элли кило эди. Онынъ аякъларында — бакъыр тизликлери, сыртында — бакъыр ханджери бар эди. Мызрагъынынъ агъачы токъуджыларнынъ орамы киби пек къалын, демир уджу исе алты кило агъырлыгъында эди. Гольятнынъ огюнде къалкъаныны ташыгъан аскер кете эди. Гольят токътап, исраиллилернинъ ордуларына багъырып, оларгъа: — Сиз не ичюн дженклешмеге азырланып чыкътынъыз? Сиз Шаулнынъ къулларысынъыз. Мен исе фелестинлим. Аранъыздан биринъизни сайланъыз да, меним яныма кельсин. Эгер о, меннен дженклешип, мени ольдюрсе, биз сизлернинъ къулларынъыз олурмыз. Эгер мен оны енъип ольдюрсем исе, сиз бизим къулларымыз олып, бизге хызмет этеджексинъиз, — деди. Фелестинли даа бойле деди: — Бугунь мен исраиллилернинъ ордуларыны дженклешмеге чагъырам. Беринъ манъа биринъизни, биз экимиз дженклешейик. Шаул ве бутюн исраиллилер фелестинлининъ бу сёзлерини эшитип, къоркъкъанларындан отьлери патлады. Давут Ехудада ерлешкен Вифлеемден олгъан эфратлы Йишайнынъ огълу эди. Йишайнынъ секиз огълу бар эди. О, Шаулнынъ заманларында къартлыгъына етти ве акъайларнынъ арасындаки къартларнынъ бириси эди. Йишайнынъ учь буюк огълу Шаулнен берабер дженкке кеттилер. Мына оларнынъ адлары: буюги — Элиав, экинджиси — Авинадав, учюнджиси — Шамма. Давут исе энъ кучюги эди. Учь буюк огълу Шаулнен кеттилер, Давут исе де Шаулда эди, де Вифлеемге къайтып, бабасынынъ къойларыны бакъа эди. Анавы фелестинли Гольят саба ве акъшам озюни косьтерип чыкъты ве бойле этип, озюни къыркъ кунь девамында косьтерди. Йишай Давут огълуна: — Агъаларынъа ярым чувал къавурылгъан богъдай данелери ве мына бу он отьмекни ал да, тез-тез дженк ордусындаки олгъан агъаларынъа чап. Бу он дане къашкъавалны исе бинъбашына алып кет. Агъаларынънынъ ишлери насыл олгъаныны биль ве олардан бир хабер алып кель, — деди. О заман Шаул, Давутнынъ агъалары ве исраиллилернинъ бутюн аскерлери Эла вадийинде фелестинлилернен дженклеше эдилер. Давут саба-эрте турып, къаравулгъа къой-эчкилерини къалдырды ве Йишай буюргъаны киби, юкюни алып, орду мейданынынъ янына кельди. О заман орду, сырагъа тизилип, дженкке азырлыгъыны косьтерип багъырды. Исраиллилер ве фелестинлилер сыра къаршысына сыра къойдылар. Давут озь юкюни орду емегини къаравуллагъан адамгъа къалдырып, дженк сыраларына чапты. Мында келип, агъаларынынъ ишлери насыл олгъаныны сорады. Тамам оларнен субетлешип тургъанда, Гъат шеэринден олгъан фелестинли курешчи Гольят, фелестинлилернинъ сыраларындан чыкъып, сёзлерини текрарлады, ве Давут оларны эшитти. Бутюн исраиллилернинъ аскерлери исе, бу адамны корип, ондан пек къоркъып къачтылар. — Бу чыкъаяткъан адамны коресинъизми? О, исраиллилерни масхара этмек ичюн чыкъа. Эгер бирев оны ольдюрсе, падиша онъа чокъ зенгинликлер бахшыш этер, къызыны да онъа акъайгъа берер ве бутюн бабасынынъ эвдекилерини Исраильде налоглардан азат этер, — дедилер. Давут янында тургъан адамлардан: — Шу фелестинлини ольдюрген ве Исраильни масхаралыкътан азат эткен адамгъа не оладжакъ? Тири Алланынъ ордусыны дженклешмеге чагъырмакъ ичюн, ким олгъан бу сюннетсиз фелестинли? — деп сорады. Халкъ онъа кене падишанынъ сёзлерини текрарлап, фелестинлини ольдюрген адамгъа не оладжагъыны айтты. Давутнынъ буюк агъасы Элиав, онынъ аскерлернен субет эткенини эшитип, Давуткъа пек ачувланды ве: — Сен мында не ичюн кельдинъ? О бир къач дане къой-эчкини сахрада кимге къалдырдынъ? — деп сорады. — Сенинъ къопайлыгъынъны, пис юрегинъни билем: сен дженкке бакъмагъа кельдинъ, — деди. Давут: — Мен не яптым? Сёзлеринъ ботен! — деп, агъасындан башкъа бир аскерге айланды ве кене шу сёзлерни айтты. Халкъ онъа эвелькиси киби джевап берди. Адамлар, Давут айткъан сёзлерни эшитип, Шаулгъа еткиздилер, ве Шаул Давутны чагъыртты. Давут Шаулгъа: — Бу себептен кимсенинъ джесарети тюшмесин. Мен, сенинъ къулунъ, барарым да, шу фелестинлинен дженклеширим, — деди. — Сен бу фелестинлинен дженклешмек ичюн, онъа къаршы чыкъып оламазсынъ. Сен даа генчсинъ, о исе, генчлигинден берли аскер, — деди Давуткъа Шаул. — Мен, сенинъ къулунъ, бабамнынъ къой-эчкилерини бакъып юргенимде, ойле ола эди ки, арслан яхут аюв келип, сюрюден айван алып кетсе, мен онынъ пешинден къувалай, оны ура ве агъзындан айванны тартып ала эдим. О, меним устюме атылгъанда, мен оны сакъалындан тутып ура ве ольдюре эдим. Сенинъ къулунъ арсланны да, аювны да ольдюре эди. Бу сюннетсиз фелестинлининъ алы да оларнынъ алы киби оладжакъ, чюнки о, Тири Алланынъ ордусыны дженклешмеге чагъыра. Мени арсландан да, аювдан да къуртаргъан РАББИ шу фелестинлининъ элинден де къуртарыр, — деди Шаулгъа Давут. — Бар, РАББИ сени къорчаласын, — деди Давуткъа Шаул. Сонъ Шаул Давуткъа озь урбаларыны, башына бакъыр башлыкъны, устюне де кольчуганы кийдирди. Давут урбасынынъ устюнден онынъ къылычыны белине такъты ве юрип башлады, амма бойле силягъа ич алышмагъан эди. Сонъ Шаулгъа: — Мен бойле юрип оламам, чюнки алышмадым, — деди ве бутюн шейлерни устюнден чыкъарды. Къолуна таягъыны алды ве ирмакътан озюне беш дане тегиз таш чыкъарып, янында олгъан чобан чантасы ичине къойды. Къолундаки таш сапанынен фелестинлиге якъынлашты. Фелестинли Гольят огге чыкъты ве Давуткъа якъынлашып башлады. Къалкъан ташыгъан аскери онынъ огюнде кете эди. Гольят Давутны корип, онъа нефретнен бакъты, чюнки Давут яш, ал янакълы ве муляйим эди. — Сен манъа не таякъ котерип чыкътынъ: мен санъа копекми ёкъса? — деди фелестинли ве, озь аллаларыны чагъырып, Давутны къаргъады. — Манъа якъын кель, сенинъ джесединъни къушларгъа ве кийик айванларгъа берерим, — деди о Давуткъа. Давут исе фелестинлиге джевап берип: — Сен манъа къаршы къылыч, мызракъ ве ханджернен чыкътынъ, мен исе санъа къаршы сен дженклешмеге чагъыргъан Коктеки Ордуларнынъ РАББИсинен, Исраиль ордуларынынъ Алласынен чыкъам. Бугунь РАББИ сени меним къолума береджек. Мен сени урып ольдюририм, башынъны кесерим, фелестинлилер ордусынынъ джесетлерини исе къушларгъа ве кийик айванларгъа берерим. Бутюн дюнья билир ки, Исраильде Алла бардыр. Мында олгъан бутюн халкъ билир ки, РАББИ къылычнен ве мызракънен къуртармай. О, сизни бизим къолумызгъа береджек. РАББИ Озю дженк эте! — деди. Гольят юрип, Давуткъа якъынлашып башлагъанда, Давут ашыкъып, фелестинлининъ къаршысына, душманларынынъ сыраларына таба чапты. Къолуны чантасынынъ ичине тыкъып, андан таш алды да, ташны сапанындан атты. Таш фелестинлининъ манълайына урды да, анда санчылды. Фелестинли бет устюне йыкъылды. Бойле этип, Давут фелестинлини таш сапанынен ве ташнен енъди, урды да, ольдюрди. Къолунда къылычы биле ёкъ эди. Сонъ фелестинлининъ янына чапып келип, устюне басты, фелестинлининъ къылычыны къынындан чыкъарып, оны ольдюрди ве башыны кесип ташлады. Фелестинлилер, батырлары ольгенини корип, къачтылар. Исраиль ве Ехуда аскерлери исе багъырып, фелестинлилерни вадийнинъ башына къадар ве Экрон шеэрининъ араба къапусына къадар къувдылар. Ольдюрильген фелестинлилернинъ джесетлери Гъат ве Экрон шеэрлерине къадар узангъан Шаараим ёлунда серилип къалдылар. Исраиль огъуллары фелестинлилерни къувмакътан къайттылар ве оларнынъ ордуларыны дарма-дагъын эттилер. Давут фелестинлининъ башыны алып, оны Ерусалимге кетирди, онынъ силясыны исе озь чадырына къойды. Шаул, фелестинлилерге къаршы чыкъаяткъан Давутны корип, орду башлыгъы Авнерден: — Авнер! Бу йигит кимнинъ огълу? — деп сорады. Авнер онъа: — Джанынънен ант этем, падишам, бильмейим, — деди. Падиша: — Айса, бу яш кимнинъ огълу экенини сорап биль, — деди. Давут фелестинлилерни енъгенинден сонъ къайтаяткъанда, Авнер оны Шаулгъа алып кельди. Давутнынъ къолунда фелестинлининъ башы бар эди. Шаул: — Йигит, сен кимнинъ огълу оласынъ? — деп сорады. Давут: — Къулунъ вифлеемли Йишайнынъ огълу олам, — деп джевап берди. Давут Шаулнен лакъырдысыны битиргенде, Ёнатан Давутны пек бегенди, оны озюни севгени киби севди. Шаул Давутны шу куню озюнде къалдырды, бабасынынъ эвине къайтмагъа ёл бермеди. Ёнатан Давутнен берабер бирлешме къурды, чюнки оны озюни севгени киби севди. Ёнатан озюнинъ усть урбасыны чыкъарып, Давуткъа берди, бундан гъайры башкъа урбаларыны да берди, къылычыны, яйыны ве къушагъыны да берди. Давут, Шаул оны къайда йибермесин, эр ерде акъылнен иш тутты, ве Шаул оны аскерлерининъ башы этип къойды. Буны бутюн халкъ ве Шаулнынъ хызметчилери пек бегенди. Давут башкъаларнен берабер фелестинлилерни енъип къайтаяткъанда, бутюн Исраиль шеэрлерининъ апайлары Шаул падишанынъ огюне йырлап, ойнап, даре ве башкъа чалгъы алетлер чалып чыкътылар ве кулип: — Шаул бинълерни енъди, Давут исе — он бинълерни! — къычырып дедилер. Шаул пек къасеветленди, бойле сёзлерни бегенмеди ве: — Давуткъа он бинълер бердилер, манъа исе бинълер. Онъа энди тек падишалыкъ етишмей, — деди. Шу куньден сонъ Шаул Давутны куньлеп башлады. Экинджи куню Шаулгъа Алла йиберген бир яман рух япышты, ве о, озь эвинде сачмалап башлады. Давут исе, башкъа вакъытлары олгъаны киби, онынъ янында чалгъы алетини чала эди. Шаулнынъ къолунда сюнгю бар эди. Шаул: «Давутны диваргъа мыхлап къояйым», — деп тюшюнди ве сюнгюсини Давуткъа атты. Лякин Давут эки кере четке чекильди. Шаул Давуттан къоркъып башлады, чюнки РАББИ, Шаулдан юзь чевирип, Давутнынъ янында эди. Шаул Давутны озюнден узакълаштырды, оны бинъбашы этип къойды. Давут дженкте ордугъа ёлбашчылыкъ япа эди. Бутюн ишлерини акъылнен тута эди, чюнки РАББИ онынъ янында эди. Шаул онынъ пек акъыллы олгъаныны корип, ондан пек къоркъты. Исраильден ве Ехудадан эписи адамлар Давутны пек севдилер, чюнки о, дженкте оларгъа ёлбашчылыкъ япа эди. Шаул Давуткъа: — Мына буюк къызым Мерав. Мен оны санъа апай этип берейим. Джесаретли ол да, РАББИнинъ дженклерини алып бар, — деди. Озю-озюне исе: «Давут меним къолумдан дегиль де, фелестинлилернинъ къолундан ольсюн», — деди. Давут исе Шаулгъа: — Падишагъа киев олмакъ ичюн, Исраильде бабамнынъ сою, мен ве меним аятым ляйыкъ дегиль, — деди. Шаул къызы Меравны Давуткъа береджек вакъыт кельгенде, оны мехолалы Адриэлге бердилер. Лякин Давуткъа Шаулнынъ башкъа къызы Микъал севда олды. Буны Шаулгъа хабер эткенде, Шаул къуванды. Шаул: «Оны Давуткъа берсем, о, Давуткъа къапкъан олур, ве фелестинлилер оны ольдюрир», — деп тюшюнди. Шаул экинджи кере Давуткъа: — Къызыма эвленип, меннен тувгъан оладжакъсынъ, — деди. Шаул хызметчилерине: — Мына, «Падиша сени бегене, хызметчилери де сени севе, айды, падишанынъ киеви ол», деп, Давуткъа гизлиден айтынъыз, — деп буюрды. Шаулнынъ хызметчилери бу сёзлерни Давуткъа еткиздилер. Давут оларгъа: — Падишанынъ киеви олмакъ къолай бир шей беллейсизми? Мен — фукъаре ве кучюк бир адамым, — деди. Шаулнынъ хызметчилери онъа Давутнынъ сёзлерини айтып бердилер. Шаул исе: — Давуткъа айтынъыз: «Падиша къызы ичюн ич бир къалым истемей, ялынъыз юз фелестинлини сюннет этип, падишанынъ душманларындан акътыман алмакъ ичюн, оларнынъ кесильген тери парчаларыны кетир», — деди. Шаул, фелестинлилер Давутны ольдюрир, деген умютте эди. Хызметчилер бу сёзлерни Давуткъа айтып бердилер, ве Давут падишанынъ киеви олмагъа истеди. Бельгиленген куньлер кечмезден эвель, Давут ве онынъ аскерлери ёлгъа чыкъты, эки юз фелестинлини ольдюрди ве оларны сюннет этип, кесильген тери парчаларыны алып кельди. Шуларны падишанынъ киеви олмакъ ичюн кетирди. Шаул къызы Микъалны Давуткъа акъайгъа берди. Шаул бакъып, РАББИ Давутнынъ янында олгъаныны ве къызы Микъал оны севгенини анълады. Шаул Давуттан даа да бетер къоркъмагъа башлады, ольгендже онынъ душманы олды. Фелестинлилер дженкке чыкъкъанда, Давут дженк башлагъанындан берли бутюн Шаулнынъ хызметчилеринден акъыллы иш тутты ве шунынъ ичюн буюк нам къазанды. Бир кунь Шаул, огълу Ёнатангъа ве хызметчилерине Давутны ольдюрмеге эмир этти. Лякин Шаулнынъ огълу Ёнатан Давутны пек севе эди. Шунынъ ичюн о, Давуткъа: — Меним бабам Шаул сенинъ олюминъни къыдыра. Ярын сакът ол, гизли бир ерге сакълан да, отур, — деп хабер этти. — Мен исе бабамнен берабер сен сакълангъан тарлагъа чыкъарым, сенинъ акъкъынъда бабама айтарым ве не бильсем, санъа айтып берерим, — деди. Ёнатан Шаулгъа Давутны макътады ве: — Падишам къулу Давуткъа къаршы гуна ишлемесин. О, санъа къаршы бир шей япмады, ве онынъ япкъан ишлери санъа чокъ файда кетирди. О, фелестинлилерни енъмек ичюн, озь джаныны аямады, ве РАББИ бутюн Исраильге буюк къуртулыш багъышлады. Сен буны корип, къувана эдинъ. Шимди исе не ичюн къабаатсыз къанны тёкип, гуна ишлеп, Давутны себепсиз ольдюрмек истейсинъ я? — деди. Шаул Ёнатаннынъ сёзлерини динъледи ве: — Тири Алланен ант этем! Давут ольмез, — деди. Сонъ Ёнатан Давутны чагъырды ве Шаулнынъ сёзлерини онъа айтып берди. Давутны Шаулнынъ огюне кетирди, ве Давут эвеллери киби онынъ янында олды. Кене дженк башлады, ве Давут чыкъып, фелестинлилернен урушты. Оларны буюк магълюбиетке огъратты, ве фелестинлилер ондан къачып кеттилер. Шаул эвинде отургъанда, Алла онъа кене яман рухны йиберди. Шаулнынъ къолунда сюнгю бар эди. Давут исе чалгъы алетини чала эди. Шаул Давутны мызракънен диваргъа мыхлайджакъ олды, лякин Давут чекильди ве мызракъ диваргъа сапланды. Шу геджеси Давут къачып къуртулды. Шаул озь хызметчилерини Давутнынъ эвине, оны беклеп сабагъадже ольдюрсинлер деп, ёллады. Давутнынъ къадыны Микъал Давуткъа: — Эгер бу гедже джанынъны къуртармасанъ, ярын сени ольдюрирлер, — деди. Давутны пенджереден чыкъарды, ве о, къачып къуртарылды. Микъал исе бир пут алып, оны тёшекке къойды, башы уджуна эчки терисини къойды ве кийимлернен къапатты. Шаул хызметчилерини Давутны якъаламагъа йиберди, лякин Микъал: — О хаста, — деди. Шаул хызметчилерине: — Давутны бакъынъыз, оны манъа ольдюрмек ичюн тёшегинен берабер кетиринъиз, — деди. Хызметчилер келип бакъса, не корьсюнлер: тёшекте пут, башы уджунда исе эчки териси. О заман Шаул Микъалгъа: — Не ичюн мени алдаттынъ, душманымны къачсын деп, не ичюн йибердинъ? — деди. Микъал исе: — О манъа: «Мени йибермесенъ, сени ольдюририм», — деди, — деп айтты. Давут къачып къуртулды ве Рамагъа, Смаилнинъ янына кельди. Онъа Шаулнынъ эр бир эткен ишлери акъкъында айтып берди. Олар Смаилнен берабер ёлгъа чыкътылар ве Найотта токътадылар. Шаулгъа: — Давут Рамада, Найотта, — деп еткиздилер. Шаул хызметчилерини Давутны якъаламагъа йиберди, олар исе Алланынъ шейлерини анълаткъан пейгъамберлерни ве оларнынъ башлыгъы олгъан Смаилни корьдилер. Алланынъ Руху Шаулнынъ хызметчилерине де энди, олар да Алланынъ шейлерини анълатып башладылар. Буны Шаулгъа еткиздилер, ве о, башкъа хаберджилерини йиберди. Лякин олар да пейгъамберлик япып башладылар. Сонъ Шаул учюнджи кере хаберджилерини йиберди. Булар да пейгъамберлик япып башладылар. Сонъ Шаул озю Рамагъа кетти. Секъудаки буюк къуюгъа къадар кельди ве: — Смаил ве Давут къайдалар? — деп сорады. Онъа: — Мына, Рамада, Найотта, — дедилер. Шаул анда, Рамадаки Найоткъа кетти. Онъа да Алланынъ Руху энди, ве о, Рамадаки Найоткъа кельгендже ёл бою пейгъамберлик япты. Сонъ урбаларыны чыкъарып, Смаил огюнде пейгъамберлик япты, бутюн кунь ве геджеси чыплакъ ятты. Шунынъ ичюн: «Шаул да пейгъамберлерденми?» деген айтым пейда олды. Давут Рамадаки Найоттан къачты ве Ёнатангъа келип: — Мен не яптым? Меним къабаатым неде? Къайсы гунам ичюн бабанъ меним джанымны къыдыра? — деп сорады. Ёнатан онъа: — Ёкъ-ёкъ, сен ольмезсинъ. Бабам манъа айтмайып, кучюк-буюк олсун, ич бир ишини башламай. Айса не ичюн бу ишни менден гизлейджек? Олмайджакъ шей, — деди. Давут ант этип: — Бабанъ сенинъ манъа олгъан яхшы мунасебетинъ акъкъында яхшы биле, шунынъ ичюн озь-озюне: «Ёнатан къасевет этмесин деп, онынъ бир шейден хабери олмасын», — дей. Лякин РАББИ Адынен сенинъ огюнъде ант этем: меннен олюмнинъ арасында бир адым къалды, — деп айтты. Ёнатан Давуткъа: — Джанынъ не истесе, шуны япарым, — деди. Давут Ёнатангъа: — Мына ярын янъы ай чыкъар, мен падишанен берабер софра башында отурмакъ кереким, амма сен мени йибер, мен тарлада о бириси кунюнинъ акъшамынадже сакъланайым. Эгер бабанъ мени сораса, сен: «Давут менден сорап, озюнинъ Вифлеем шеэрине кетти. Олар союнен берабер йыллыкъ къурбан кетиреджек экенлер», — деп айт. Эгер бунъа: «Яхшы», — десе, демек, бир шей ёкъ. Эгер ачувланса, шуны биль ки, бабанъ ярамай иш тюшюнип чыкъаргъан. Сен исе къулунъа мераметли ол, чюнки сен къулунънен берабер РАББИнинъ огюнде бирлешме къурдынъ. Эгер къабаатым олса, мени ольдюр. Мени бабанъа алып кетмеге не керек? — деди. Ёнатан Давуткъа: — Бойле шей сеннен олмаз! Эгер бабамнынъ санъа къаршы бир ярамай шей тюшюнип чыкъаргъаныны бильсем, санъа шу саат хабер этерим, — деди. Давут Ёнатандан: — Эгер бабанъ санъа къаба джевап берсе, мени ким хабердар этеджек? — деп сорады. Ёнатан Давуткъа: — Айды, юр, тарлагъа чыкъайыкъ, — деди. Экиси де тарлагъа чыкътылар. Ёнатан Давуткъа: — РАББИнинъ, Исраиль Алласынынъ огюнде ант этем! Ярын я да о бириси куню бабама хаберим олгъаныны косьтермейип сорап бакъайым. Эгер онынъ санъа мунасебети яхшы олса, мен исе бу хаберни санъа шу ань еткизмесем, РАББИ бойнумны урсун! Эгер де бабам санъа къаршы бир ярамай шей тюшюнип чыкъаргъан олса, буны да санъа хабер этерим. Сонъ сени йиберерим, ве сен сагълыкънен барарсынъ. РАББИ, эвель бабама ярдымджы олгъаны киби, санъа да ярдымджы олсун! — деди. — Мен сагъ олсам, РАББИ санъа мерамет эткени киби, сен де манъа мерамет эт. Ольгенимден сонъ биле, РАББИ бутюн ер юзюнден Давутнынъ душманларыны сильсе, мераметинъни союмдан кесме, — деди. Бойле этип, Ёнатан Давутнынъ союнен анълашма япты ве: — РАББИ Давутнынъ душманларыны ёкъ этсин! — деди. Ёнатан Давутны севгенине кене ант этти. О, Давутны озюни севгени киби севе эди. Ёнатан онъа: — Ярын янъы ай байрамы. Сенинъ акъкъынъда сорарлар, чюнки сен отургъан еринъ бош оладжакъ, — деди. — О бириси куню кетип, бундан эвель сакълангъан еринъе ашыкъып бар да, Эзел деген ташнынъ янында отур. Мен бир нишангъа аткъан олып, бу тарафкъа учь окъ атарым. Сонъ бир хызметчи огъланны йиберип: «Бар, окъларны тап», — дерим. Эгер онъа: «Окълар ана, санъа якъын олгъан тарафта, бар ал», — десем, сен манъа кель. РАББИнен ант этем, санъа ич бир зарар тиймез. Эгер огълангъа: «Окълар ана, сенинъ огюнъде, сенден узакъ олгъан тарафта», — десем, къач, чюнки РАББИ сени йибере. Экимиз бири-биримизге айткъан сёзлерге РАББИ эбедиен шааттыр, — деди. Сонъ Давут тарлада сакъланды. Янъы ай чыкъты, ве падиша софрагъа отурды. Падиша адет-узьре отургъан дивар янындаки ерине отурды. Ёнатан турды, ве Шаулнынъ янына Авнер отурды. Давутнынъ ери исе бош къалды. Шаул шу куню бир шей айтмады, бельки, бир шей олгъан, бельки, Давут элялланмагъан, деп тюшюнди. Байрамнынъ экинджи куню кельди. Давутнынъ ери кене бош къалды. О заман Шаул огълу Ёнатандан: — Йишай огълу тюневин де, бугунь де ашкъа не ичюн кельмеди? — деп сорады. Ёнатан Шаулгъа: — Давут менден сорап, Вифлеемге кетти, — деп джевап берди. О манъа: «Мени йибер. Шеэримизде сойларым къурбан чаладжакъ, агъам мени давет этти. Эгер манъа мераметинъни косьтереджек олсанъ, мени агъаларымнен корюшмеге йибер», — деди. Шунынъ ичюн де бугунь падишанынъ софрасына кельмеди, — деди. Шаул Ёнатангъа пек ачувланды ве: — Инат ороспунынъ огълу! Сенинъ ананъны да, озюнъни де масхара этип, Йишай огълунен достлашкъанынъны мен бильмейимми, ёкъса? Йишай огълу бу дюньяда тири олгъандже, не сен, не падишалыгъынъ турып оламайджакъ! Деръал адам йибер де, оны манъа кетирт. О, мытлакъа оледжек! — деди. Ёнатан бабасы Шаулдан: — Оны не ичюн ольдюреджеклер? О не япты? — деп сорады. Шаул, Ёнатанны урайым деп, онъа догъру мызракъ атты. Сонъ Ёнатан, бабасы Давутны ольдюрмеге къарар эткенини анълады. Ёнатан софра башындан зияде ачувланып турды ве байрамнынъ экинджи куню ашамады. О, Давут ичюн пек къасеветленди, чюнки бабасы джаныны пек агъырткъан эди. Эртеси куню саба Ёнатан бельгиленген ерге Давуткъа тарлагъа чыкъты, янында огълан бала да эди. Ёнатан балагъа: — Чап, мен аткъан окъларны къыдыр, — деди. Огълан чапты, Ёнатан исе окъларыны огъланнынъ огюнде тюшсюн деп, аткъан эди. Огълан Ёнатаннынъ окълары тюшкен ерге таба чапкъанда, Ёнатан онъа: — Бакъ, окъ сенинъ огюнъде, узакъта, — деп къычырды. Ёнатан кене огълангъа: — Тез чап, токътама, — деп къычырды. Бала окъларны топлап, саибине кельди. О, бир шей бильмей эди. Тек Ёнатаннен Давутнынъ эр шейден хабери бар эди. Ёнатан балагъа озь силясыны берип: — Бар, шеэрге алып кет, — деди. Огълан бала кетти. Давут исе дженюп тарафындан котерильди, учь кере бетини ерге тийгизип, эгилип селямлашты. Сонъ экиси къучакълашып-опюшип агъладылар, факъат Давут бетер агълады. Сонъ Ёнатан Давуткъа: — Аман-эсен бар, — деди. — Биз экимиз РАББИнинъ Адынен ант эттик: «РАББИ экимизнинъ арамызда, эвлятларымызнынъ арасында да омюрбилля шаат олсун». Сонъ Давут турып кетти, Ёнатан исе шеэрге къайтты. Давут Нов шеэрине руханий Ахимелекке кельди. Ахимелек Давутны корип, къоркъты ве Давуттан: — Не ичюн бир озюнъсинъ? Янынъда не ичюн кимсе ёкъ? — деп сорады. Давут руханий Ахимелекке: — Падиша манъа бир иш буюрды. «Мен сени не ичюн йибергенимни ве насыл иш буюргъанымны кимсе бильмесин», — деди. Адамларыма мени къайда къаршыламагъа кереклигини анълаттым, — деди. — Энди манъа бир шейлер бер, беш дане отьмек, я да не тапылса, шуны бер, — деди. Руханий Давуткъа: — Шимди менде адий отьмек ёкъ, тек азиз отьмегим бар. Эгер акъайларынъ озьлерини къадынлардан узакъ туткъан олсалар, оны ашамагъа мумкюнлер, — деди. Давут Руханийге: — Мен эр заман дженкке чыкъкъаным киби, бу кере де янымызда къадынларымыз ёкъ эди. Ёлумыз адий олгъан олса да, генчлеримизнинъ беденлери элял олып къалалар. Бойле бир куньде исе олар даа да зияде темизлигини сакълайлар, — деди. Руханий онъа азиз отьмеклерни берди, чюнки РАББИнинъ булунувыны косьтерген пителерден башкъа отьмек ёкъ эди. Олар РАББИнинъ огюнден алынгъан эдилер, оларнынъ ерине исе энди сыджакъ отьмеклер къоюлгъан эди. Шу куню о ерде РАББИнинъ огюнде олгъан эдомлы Доэг адлы Шаулнынъ бир хызметчиси, чобанларнынъ башлыгъы бар эди. Давут Ахимелекке: — Мында сенде мызракъ я да къылыч ёкъмы экен? Падишанынъ буйругъы аджеле олды, мен озюме не къылыч, не де башкъа бир силя алмадым, — деди. Руханий исе: — Мына сен Эла вадийинде ольдюрген фелестинли Гольятнынъ къылычы бар, эфоднынъ артында, кийимге сарылгъандыр. Истесенъ, шуны ал, мында башкъасы ёкъ, — деди. Давут онъа: — Онъа етерли сою ёкътыр, оны манъа бер, — деди. Давут шу куню Шаулдан къачып, Гъат падишасы Акишке кельди. Акишке онынъ хызметчилери: — Бу Давут анавы топрагъынынъ падишасы дегильми? «Шаул бинълерни енъди, Давут исе — он бинълерни», — деп йырлагъан ве ойнагъанда, Давут акъкъында дегильми экен? — деп сорадылар. Давут бу сёзлерге дикъкъат этти ве Гъат падишасы Акиштен пек къоркъты. Оларнынъ огюнде бетини къыйыштырды, озюни дели киби косьтереджек олып, къапуларда бир шейлер сызды, агъзындан силекейини акъызды. Акиш хызметчилерине: — Корьмейсизми, о акълыны джойгъан, оны не ичюн манъа кетирдинъиз? — деди. — Огюмде озюни дели, акъылсыз киби косьтерсин деп, кетирдинъизми? Манъа озюмнинъ делилерим етмегенми? Буны да кетирдинъизми? Оны меним эвиме къойманъыз! — деп айтты. Давут андан чыкъып, Адуллам къобасына къачты. Буны онынъ агъалары ве бабасы эшитип, онъа кельдилер. Бутюн белягъа огърагъанлар, борджлу олгъанлар, джанлары гъам ичинде олгъанлар анда топлаштылар, ве Давут оларнынъ ёлбашчысы олды. Онен дёрт юзге якъын адам бирлешти. Давут андан Моавдаки Мицпагъа келип, Моав падишасына: — Алла меним къадиримни бельгилегендже, бабамнен анам сизде къалып турсунлар, — деди. Оларны Моав падишасына кетирди. Олар анда, Давут къаледе сакълангъаны къадар, отурдылар. Сонъ Гъад пейгъамбер Давуткъа: — Бу къаледе къалма. Ехуда ерлерине кет, — деди. Давут кетип, Херет орманына кельди. Давут ве онынъ адамлары пейда олгъаны акъкъында Шаул эшитти. О вакъыт о, Гивада, дагъда тамариск тереги тюбюнде элине мызракъ алып отура, этрафында исе хызметчилери бар эди. Шаул янындаки хызметчилерине: — Эй, Биньямин огъуллары, мени динъленъиз. Йишайнынъ огълу эпинъизге тарла ве юзюм багъчасы берер, эпинъизни бинъбашы, юзбашы этип къояр, деп беллейсизми? Не ичюн эпинъиз манъа къаршы анълашып, огълум Йишай огълунен анълашма япкъаныны менден гизлединъиз? Сиз манъа языкъсынмайсыз. Огълум къулумны ёлдан урып, манъа къаршы къапкъан къойгъаныны не ичюн манъа айтмадынъыз? — деди. Шаулнынъ хызметчилеринен берабер отургъан эдомлы Доэг онъа: — Мен, Йишай огълу Нов шеэрине Ахитув огълу Ахимелекке кельгенини корьдим. Ахимелек РАББИден онынъ акъкъында сорап, онъа аш ве фелестинли Гольятнынъ къылычыны берди, — деди. Падиша, Ахитув огълу руханий Ахимелекни ве Новдаки бабасынынъ бутюн союны — Нов шеэринде руханийлик япкъан эписини — чагъыртмакъ ичюн адам ёллады. Олар эписи падишагъа кельдилер. Шаул: — Эй, Ахитув огълу, мени динъле, — деди. О исе: — Эфендим, иште мен динълейим, — деп джевапланды. Шаул онъа: — Не ичюн сен Йишай огълунен берабер манъа къаршы анълаштынъ, не ичюн сен онъа отьмек ве къылыч бердинъ, манъа къаршы чыкъып, бугунь къапкъан къойсун деп, не ичюн Алладан онынъ акъкъында сорадынъ? — деди. Ахимелек падишагъа: — Хызметчилеринънинъ арасында Давут киби санъа садыкъ сою бармы? О, эм падишанынъ киеви, эм сакъчыларынънынъ башлыгъы ола, эм эвинъде урьмет къазана. Алладан онынъ акъкъында шу куню биринджи кере дегиль, эвель де сорай эдим. Ёкъ, падишам, мени, къулунъны ве къулунънынъ эвини къабаатлама. Бу иш акъкъында мен бир шей бильмей эдим, — деди. Падиша исе: — Ахимелек, мытлакъа сен оледжексинъ, сен де, бутюн бабанънынъ эви де, — деди. Сонъ сакъчыларына: — Барынъыз, РАББИнинъ руханийлерини ольдюринъиз. Олар Давуткъа къол туттылар, онынъ къачкъаныны билип, манъа хабер этмедилер, — деди. Лякин хызметчилер РАББИнинъ руханийлерине къол котермеге истемедилер. Падиша Доэгге: — Сен бар, руханийлерни ольдюр, — деди. Эдомлы Доэг кетип, руханийлерге атылды ве шу куню кетен эфод кийген сексен беш адамны ольдюрди. Руханийлер яшагъан Нов шеэрини де къылычнен тар-мар этти. Акъайларны, апайларны, йигитлерни, балаларны, бугъа, эшек ве къой-эчкилерни — эписини къылычнен сойып чыкъты. Ялынъыз Ахитувнынъ торуны, Ахимелекнинъ огълу Авиатар къачып къуртулды, Давуткъа къачып кетти, онъа Шаул РАББИнинъ руханийлерини къыргъаны акъкъында айтып берди. Давут Авиатаргъа: — Шу куню, эдомлы Доэг анда олгъанда, мен онынъ Шаулгъа эр шейни еткизеджегини бильдим. Бабанънынъ эписи сойларынынъ гъайып олгъаны — меним къабаатым, — деди. — Менде къал, къоркъма. Меним олюмимни истегенлер сенинъ де ольгенинъни истейлер. Мен сени къорчаларым, — деди. Фелестинлилер Кеилагъа уджюм этип, арманларны хырсызлагъанлары акъкъында Давуткъа хабер эттилер. Давут РАББИге мураджаат этип: — Анда барайыммы, фелестинлилерни енъеримми? — деп сорады. РАББИ Давуткъа: — Бар, фелестинлилерни енъеджексинъ ве Кеиланы азат этеджексинъ, — деп джевап берди. Лякин Давутнынъ адамлары онъа: — Биз мында, Ехудада отурып, къоркъамыз. Кеилагъа, фелестинлилернинъ ордуларына къаршы насыл чыкъайыкъ? — дедилер. Давут кене РАББИге мураджаат этти, ве РАББИ онъа: — Тур, Кеилагъа кет. Мен фелестинлилерни сенинъ къолунъа теслим этеджегим, — деди. Сонъ Давут адамларынен берабер Кеилагъа кетти. Фелестинлилернен дженклешти, оларынъ туварларыны айдап кетти, фелестинлилерни буюк магълюбиетке огъратты ве Кеила сакинлерини къуртарды. Ахимелек огълу Авиатар Давуткъа Кеилагъа кельгенде, озюнен берабер эфодны кетирген эди. Давутнынъ Кеилагъа кельгени акъкъында Шаулгъа еткиздилер, ве Шаул: — Алла Давутны меним къолума теслим этти. О къапу-пенджереси къапалы олгъан шеэрге келип, озю-озюни къапады, — деди. Сонъ Шаул, Кеилагъа кетмек ве Давутны алкъагъа сармакъ ичюн, бутюн халкъны дженкке чагъырды. Давут, Шаул онъа къаршы ярамай шей тюшюнип чыкъаргъаны акъкъында бильген сонъ, руханий Авиатаргъа: — Эфодны кетир, — деди. Давут: — Я РАББИ, Исраильнинъ Алласы! Мен, къулунъ, Шаул Кеилагъа келип, шеэрни меним ичюн дарма-дагъын этеджеги акъкъында эшиттим. Кеила сакинлери мени онынъ къолуна теслим этеджеклерми? Къулунъ эшиткени киби, Шаул мында келеджекми? Я РАББИ, Исраильнинъ Алласы! Къулунъа айт, — деди. — Шаул келеджек, — деп джевап берди РАББИ. Давут: — Кеила сакинлери мени ве адамларымны Шаулнынъ къолуна теслим этеджеклерми? — деп сорады. — Этеджеклер, — деди РАББИ. О заман Давут ве 600 кишиге къадар адамлары турып, Кеиладан чыкъты ве анда-мында ер тапамайып юрдилер. Шаулгъа Давутнынъ Кеиладан къачып кеткени акъкъында еткиздилер, ве о, уджюм сеферини токътатты. Давут сахрадаки пекитильген ерлерде яшады, сонъ Зиф сахрасындаки дагъларда яшады. Шаул оны эр кунь къыдырды. Лякин Алла Давутны онынъ къолуна теслим этмеди. Бир кунь Давут, Шаул оны къыдырып юргенини бильди. О озю Зиф сахрасындаки Хореште эди. Шаулнынъ огълу Ёнатан Давуткъа Хореш ерине кельди ве оны Аллагъа инанмагъа юреклендирди. Онъа бойле деди: — Къоркъма. Бабам Шаулнынъ къолуна тюшмейджексинъ, Исраильге падишалыкъ этеджексинъ. Мен исе сенден сонъ экинджи адам оладжагъым. Бабам Шаул буны биле. Олар РАББИнинъ огюнде анълашма яптылар. Сонъра Давут Хореште къалды, Ёнатан исе эвине кетти. Гивагъа, Шаулнынъ огюне зифлилер кельди ве: — Иште, Давут бизим пекитильген ерлеримизде, Ешимоннынъ сагъындаки Хакила байырында, Хореште сакълана. Падиша, эгер истесенъ, бар. Бизим ишимиз исе — оны сенинъ къолунъа теслим этмектир, — дедилер. Шаул оларгъа: — Мени аджыгъанынъыз ичюн РАББИ сизге мерамет этсин. Барынъыз да, онынъ къайда олгъаныны ве къайда юргенини даа да бакъынъыз, оны анда ким корьгенини билинъиз. Оны пек айнеджи дейлер де. Даа онынъ сакълангъан ерлерини тапынъыз ве манъа догъру хабер кетиринъиз. Сонъ мен сизлернен барарым. Эгер о, бу ерлерде олса, мен оны бутюн Ехуда аилелеринден къыдырып тапарым, — деди. Зифлилер турып, Шаулдан эвель Зифке кеттилер. Давут исе адамларынен берабер Маон сахрасында, Ешимоннынъ сагъындаки Арава вадийинде эди. Шаул озюнинъ адамларынен берабер оны къыдырып кетти. Лякин Давуткъа буны хабер эттилер, ве о, къаягъа таба кечип, Маон сахрасында къалды. Шаул буны эшитип, Маон сахрасына Давутнынъ пешинден къувалады. Шаул дагънынъ бир тарафындан кете эди, Давут адамларынен исе дагънынъ башкъа тарафында эди. Давут Шаулдан ашыкъып къачаяткъанда, Шаул адамларынен берабер Давутны ве адамларыны якъалайджакъ олып, дагънынъ янындан чевирилип кетти. Шу вакъыт Шаулгъа хаберджи келип: — Тез артынъа къайт. Топрагъымызгъа фелестинлилер уджюм этти, — деди. Шаул Давутны къувмакътан вазгечип, фелестинлилернинъ къаршысына кетти. Шунынъ ичюн шу ерге «Къачув къаясы» деген ад къоюлды. Давут андан кетип, Эн-Гедининъ хавфсыз, яхшы пекитильген ерлеринде яшап башлады. Шаул фелестинлилернен дженклешип къайткъанда, онъа Давут Эн-Гедиде олгъаныны еткиздилер. Шаул учь бинъ энъ яхшы Исраильнинъ аскерини сайлап алып, Давутны ве адамларыны Дагъ Эчкилери Дагъынынъ янындан къыдырмагъа кетти. Ёл четиндеки къой-эчки ахырына кельди. О ерде къоба бар экен. Шаул анда аджетини битирмек ичюн кирди. Давут исе адамларынен берабер къобанынъ ичинде отура эди. Давутнынъ адамлары онъа: — Мына, РАББИ санъа: «Иште, Мен душманларынъны къолунъа теслим этерим, онынънен не истесенъ, шуны япарсынъ», — деген кунь кельди, — дедилер. Давут яваштан барып, Шаулнынъ урбасындан бир парча кесип алды. Лякин Шаулнынъ урбасындан бир парча кесип алгъаны ичюн, Давутнынъ юреги сыкъылды. Давут озь адамларына: — Меним эфендиме, РАББИ ягънен сюрткен адамгъа меним къолумдан зарар кетирмеге РАББИ корьсетмесин. О — РАББИнинъ Месихидир, — деди. Давут шу сёзлерни айтып, озь адамларыны токътатты, Шаулгъа къол котермеге ёл бермеди. Шаул турды да, къобадан ёлгъа чыкъты. Бундан сонъ Давут къобадан чыкъып: — Падишам, эфендим! — деп, Шаулны чагъырды. Шаул айланды, Давут исе бетини ерге тийгизип, эгилип селямлашты. Сонъ Давут Шаулгъа: — Не ичюн санъа: «Мына Давут санъа къаршы ярамай иш япмагъа чаре къыдыра», — деген адамларны динълейсинъ? Мына бугунь озюнъ корип турасынъ, РАББИ сени къобада меним къолума теслим этти. Манъа: «Оны ольдюр», — дедилер, лякин мен сени аджыдым ве: «Эфендиме къолумны котермем. О — РАББИнинъ Месихидир», — дедим. Бабам! Элимдеки шу урба парчасына бакъ. Мен оны сенинъ урбанъдан кесип алдым, сени исе ольдюрмедим. Энди озюнъ бакъып корьдинъ, менде ярамайлыкъ ве хаинлик ёкъ, санъа къаршы гуна къазанмадым. Сен исе мени къыдырып, ольдюрмеге истейсинъ. РАББИ озю экимизнинъ арамыздаки даваны чезсин, сенден меним акъкъымны алсын, лякин меним къолум санъа котерильмез. Къадимий айтымда айтылгъандыр: «Яман адамлар яманлыкъ япалар». Мен исе санъа тиймем. Исраиль падишасы кимге къаршы чыкъты? Кимнинъ артындан къуваладынъ? Ольген копекнинъ артындан, бир битнинъ пешинден. РАББИ Озю укюм чыкъарсын, экимизни укюм этсин. О, меним ишиме Озю бакъар, Озю корер, мени сенинъ къолунъдан къуртарыр, — деди. Давут лафыны битиргенде, Шаул: — Давут, огълум, мен сени эшитемми? — деп, окюр-окюр агълады. Давуткъа: — Сен менден акълысынъ, чюнки меним яманлыгъыма сен яхшылыкъ къайтардынъ. Бугунь манъа яхшылыкъ япып, буны манъа косьтердинъ. РАББИ мени сенинъ къолунъа теслим эткенде, сен мени ольдюрмединъ. Ким душманыны тапкъанда, оны азат этип, «Акъ ёл», — деп йиберер эди? Бугунь манъа япкъанынъ ичюн РАББИ санъа эйилик этсин. Шимди билем: сен, шубесиз, падишалыкъ япаджакъсынъ, элинъ Исраиль падишалыгъыны къавий тутаджакъ. Энди манъа РАББИнинъ огюнде ант эт: мен ольген сонъ, эвлятларымны ёкъ этмейджексинъ ве бабамнынъ эвинден адымны сильмейджексинъ, — деди. Давут Шаулгъа ант этти. Шаул эвине кетти, Давут ве онынъ адамлары исе хавфсыз, яхшы къорулгъан бир ерге котерильдилер. Смаил кечинди. Бутюн исраиллилер топлашып агълаштылар ве оны Рамада, эвинде джыйдылар. Сонъ Давут Паран сахрасына кетти. Маонда бир адам бар эди. Онынъ Къармелде буюк иши бар эди. Шу адам пек зенгин олып, онынъ учь бинъ къою ве бинъ дане эчкиси бар эди. Бир кунь о, Къармелде къойларыны къыркътыра эди. Бу адамнынъ ады Навал, апайынынъ ады исе Авигаил эди. Апайы акъыллы ве дюльбер, Навал исе къара юрекли, мераметсиз киши эди. О, Къалев союндан эди. Давут сахрада олгъанда, Навал къойларыны къыркътыргъаны акъкъында эшитти. Давут, Къармелге он хызметчи огълан йиберип, оларгъа: — Къармелге котерилип, Навалгъа барынъыз, меним адымдан онен селямлашынъыз ве бойле айтынъыз: «Санъа сагълыкъ-селяметлик, эвинъе — тынчлыкъ-аманлыкъ, сенинъ эр бир шейинъе де аманлыкъ олсун. Бугунь мен, къойларынъны къыркътыргъанынъ акъкъында эшиттим. Сенинъ чобанларынъ бизде олгъанда, биз оларнынъ джанларыны агъыртмадыкъ, олар Къармелде булунгъан вакъытта бир шейлери гъайып олмады. Хызметчилеринъден сора, олар санъа айтарлар. Энди бу хызметчи огъланларгъа мераметинъни косьтер, чюнки олар хайырлы бир куньде кельдилер. Къулларынъа ве Давут огълунъа юрегинъден къопкъаныны бер», — деди. Давутнынъ хызметчилери келип, Навалгъа Давутнынъ адындан шу сёзлерни айтып бердилер ве индемейип бекледилер. Навал Давутнынъ хызметчилерине джевапланып: — Давут ким олгъан? Йишай огълу да ким олгъан? Шимди саиплеринден къачып юрген къуллар чокъ. Энди мен къойларымны къыркъкъан адамларгъа азырлап къойгъан отьмеклерни, сувны ве этни алып, кимсин-ким олгъан, къайдан кельгени белли олмагъан адамларгъа берейимми? — деди. Давутнынъ хызметчилери озь ёлларынен кери къайтып кеттилер, келип бу сёзлерни Давуткъа айтып бердилер. О заман Давут адамларына: — Эр кес къылычыны белине такъсын, — деди. Эр кес къылычыны белине такъты. Давут озю де къылычыны алды, ве онынънен берабер дёрт юзге къадар адам кетти. Эки юз адам исе бутюн шейлерининъ янында къалды. Хызметчилернинъ бириси Навалнынъ апайы Авигаилге: — Мына Давут, бизим эфендимизнен селямлашмакъ ичюн, сахрадан озюнинъ хаберджилерини ёллагъан. Амма саибимиз оларны къаба къабул эткен, — деп хабер этти. — Бу адамлар исе бизге мерамет косьтердилер, джанымызны агъыртмадылар, биз оларнен тарлада юргенде, бир шейимиз гъайып олмады. Олар, биз оларнынъ янында сюрюлеримизни отлатып юргенде, гедже-куньдюз бизни къорчаладылар. Шимди тюшюнип бакъ, биз не япмалымыз, чюнки бизим саибимиз ве бутюн эвининъ башына мытлакъа беля тюшеджек. О, бир шейге ярамайджакъ адам, онынънен лаф этмеге чареси ёкътыр, — деди. О заман Авигаил ашыкъып, 200 дане отьмек, эки дане шарап толу мешин торба, беш дане пишмеге азыр олгъан къой, беш буюк савут къавурылгъан богъдай данелери, 100 багъ къурутылгъан юзюм, 200 тёгерек басылгъан инджир алып, эшеклерге юкледи ве хызметчилерине: — Менден огде кетинъиз. Мен артынъыздан кетейим, — деди. Акъайы Навалгъа исе бир шей айтмады. Авигаил эшекте отурып, дагънынъ айланчыкъ ёлларындан энгенде, онынъ огюне Давут ве адамлары чыкъты. Олар корюштилер. Давут: — Эбет, бу адамнынъ малларыны сахрада нафиле къорчаладым, онынъ бир шейи гъайып олмады. О исе, яхшылыкъкъа яманлыкъ япты. Эгер танъ аткъандже мен Навалнынъ союндан бирде-бир эркек адамыны сагъ къалдырсам, Алла бойнумны урсун, — деди. Авигаил Давутны корьгенде, тез-тез эшектен тюшти, онынъ огюнде бетини ергедже тийгизип эгильди. Аякълары тюбюне йыкъылып: — Къабаат менде, эфендим. Меним сёзлериме къулакъ ас, къулунънынъ лафыны динъле, — деди. — Эфендим шу бир шейге ярамайджакъ адамгъа, Навалгъа, дикъкъат этмесин. Ады насыл олса, озю де ойле. Онынъ ады — Навал, делилиги де озюнде. Эфендим! Мен, къулунъ, сенинъ ёллагъан хызметчилеринъни корьмедим. Эфендим, РАББИнинъ ве сенинъ огюнъде айтам, РАББИ санъа къан тёкмеге ёл бермеди ве къолунъны акътыман алмакътан тутты. Энди душманларынъа, эфендиме зулум кетирмек истегенлерге Навалгъа олгъаны киби олсун. Мына, эфендим, санъа хызмет эткен адамларгъа мен кетирген бу бахшышларны ал. Меним къабаатымны багъышла. РАББИ мытлакъа сенинъ сюляленъе чокъ вакъыт девамында падишалыкъ этмеге берер, чюнки сен РАББИнинъ ёлунда курешесинъ ве омюрбилля ярамай шей япмадынъ. Эгер бирде-бир адам артынъдан къувып, сенинъ джанынъны къыдыраджакъ олса, РАББИ, сенинъ Алланъ, сапандан аткъан адам киби, сенинъ джанынъны, эфендим, чантасында сакълар, душманларынънынъ джаныны исе сапандан таш аткъандай атар. РАББИ санъа айткъан бутюн эйиликлерини япкъанындан сонъ, сени Исраиль башына къойгъанындан сонъра, «Нафиле къан тёктим ве озюмни акътыман алмакътан сакъламадым», — деп сенинъ джанынъ, эфендим, сыкъылмаз. РАББИ санъа эйилик япкъан сонъ, сен мени, къулунъны, хатырла, — деди. Давут Авигаилге: — Сени меним къаршыма ёллагъан РАББИге, Исраильнинъ Алласына, шукюрлер олсун! Сенинъ икметинъ ичюн Аллагъа шукюр! Мени къан тёкмектен ве акътыман алмакътан токътаткъанынъ ичюн санъа Алла мерамет эйлесин! Лякин, мени санъа ярамайлыкъ этмектен туткъан РАББИнинъ, Исраиль Алласынынъ огюнде догърусыны айтам: эгер сен огюме ашыкъып чыкъмагъан олсанъ, танъ аткъандже Навалнынъ союндан бир эркек адамыны сагъ къалдырмаз эдим, — деди. Давут Авигаилнинъ кетирген шейлерини алды ве: — Эвинъе аман-эсен къайт. Мына мен лафынъа къулакъ астым ве сенинъ риджанъны беджердим, — деди. Авигаил Навалгъа къайтып кельди, бакъса, онынъ эвинде, падишанынъ эвинде киби, той кете, Навал шенълене, зиль сархош. Шунынъ ичюн Авигаил онъа сабагъадже бир шей айтмады. Саба эртеси исе, Навал айынгъанындан сонъ, апайы онъа эр шейни айтып берди, буны эшиткенде, Навалнынъ мийине къаны урды, ве Навал къыбырдап оламады. Къарарынен он куньден сонъ, РАББИ Навалны урды, ве о ольди. Давут Навалнынъ олюми акъкъында эшитип: — РАББИге шукюрлер олсун! Навал мени масхара эткени ичюн, РАББИ ондан меним акъкъымны алды, мени ярамай иш япмакътан сакълады, Навалнынъ яманлыгъыны исе озюне къайтарды, — деди ве Авигаилге, «Меним апайым ол», — деп, адамлар йиберди. Давутнынъ хызметчилери Къармел шеэрине Авигаилге келип: — Давут санъа эвленмек истей, шунынъ ичюн бизни санъа ёллады, — дедилер. Авигаил бетини ергедже тийгизип эгильди ве: — Мына, мен Давут-эфендимнинъ къулу олмагъа, онынъ хызметчилерининъ аякъларыны ювмагъа азырым, — деди. Сонъ Авигаил ашыкъып эшегине минди, беш къыз хызметчисини алып, Давутнынъ хаберджилери артындан кетти ве онынъ апайы олды. Давут даа Йизреэл шеэринден Ахиноамгъа эвленди, ве олар экиси де онынъ апайы эдилер. Шаул исе къызы Микъалны, Давутнынъ апайыны, Гъаллим шеэринден Лаиш огълу Палтийге апай оларакъ берди. Зифлилер Гивагъа Шаулгъа келип: — Мына, Давут Ешимоннынъ къаршысындаки Хакила байырында сакълана, — дедилер. Шаул, Исраильнинъ учь бинъ энъ яхшы аскерлерини сайлады ве оларны топлап, Зиф сахрасына Давутны къыдырмагъа кетти. Шаул Ешимоннынъ къаршысындаки Хакила байырында, ёл янында ерлешти. Давут сахрада булунып, Шаул онынъ артындан сахрагъа кельгенини корьди. Джасусларны йиберип, Шаулнынъ акъкъикъаттан кельгенини бильди. Давут, Шаулнынъ ордусынен берабер ерлешкен ерге келип, Шаул ве орду башлыгъы Нер огълу Авнернинъ юкълагъан ерини корьди. Шаул орду ортасында юкълай эди, адамлары онынъ этрафында алкъа къурып ерлешкен эди. Давут хитли Ахимелекке ве Церуя огълу, Ёавнынъ агъасы Авишайгъа мураджаат этип: — Ким меннен берабер Шаулнынъ ордусына бараджакъ? — деп сорады. Авишай: — Мен сеннен бараджагъым, — деди. Геджеси Давут ве Авишай Шаулнынъ ордусына бардылар. Иште, Шаул ордусында ятып юкълай эди, мызрагъы башы уджунда ерге санчылгъан. Авнернен адамлары этрафында алкъада ята эдилер. Авишай Давуткъа: — Алла шимди душманынъны къолунъа теслим этти. Бер, мен оны бир урып, мызракънен ерге мыхлайым, экинджи кере урмакънынъ кереги олмаз, — деди. Лякин Давут Авишайгъа: — Оны ольдюрме. Ким, РАББИнинъ Месихине къол котерип, къабаатсыз къалыр? — деди. — РАББИ тёпеде бар! РАББИ оны бир вакъыт ола, Озю урар. Я да озюнинъ вакъты келип олер, я да дженкте эляк олур. Манъа исе РАББИнинъ Месихине къол котермеге РАББИ корьсетмесин. Башы уджундаки мызракъны ве сув гугюмини алайыкъ да, озь еримизге къайтайыкъ, — деди. Сонъ Давут Шаулнынъ башы уджундаки мызракъ ве сув гугюмини алды да, олар озь ерине кеттилер. Буны кимсе корьмеди, кимсе бильмеди, кимсе уянмады, эписи юкълай эдилер. РАББИ оларны терен юкъугъа далдырды. Давут башкъа тарафкъа кечип, дагънынъ тёпесинде, узакъта турды. Оларнынъ арасында буюк ара бар эди. Давут Нер огълу Авнерге ве халкъкъа мураджаат этти ве: — Авнер, джевап бер, — деди. Авнер: — Сен кимсинъ? Падишагъа къычырмагъа сен ким олдынъ? — деп джевапланды. Давут Авнерге: — Сен акъикъий акъай дегильсинъми? Исраильде санъа тенъ кельген адам бармы? Айса не ичюн эфендинъ падишаны къорчаламайсынъ? Халкътан бириси келип, эфендинъни, падишаны ольдюрмек истеди. Сен яхшы иш япмайсынъ. РАББИнинъ огюнде айтам: сен ве сенинъ адамларынъ эфендинъизни, РАББИнинъ Месихини къорчаламагъанынъыз ичюн ольмеге ляйыкъсыз. Бар да бакъ, падишанынъ башы уджунда олгъан мызракъ ве сув гугюми къайда экен? — деди. Шаул Давутнынъ сесини таныды ве: — Давут, огълум, бу сенинъ сесинъми? — деп сорады. Давут онъа: — Меним сесим, падишам, эфендим, — деди. Ве даа: — Не ичюн эфендим къулунынъ пешинден къувалай? Мен не яптым? Менден не ярамайлыкъ корьдинъ? Шимди падиша-эфендим, къулунънынъ сёзлерине къулакъ ас: эгер сени манъа къаршы РАББИ догъурткъан олса, Онъа къурбан олсун. Эгер де инсан огъуллары олса, РАББИнинъ огюнде оларгъа лянет олсун, чюнки олар мени къувалап, бугунь РАББИнинъ мирасы олгъан пайымдан узакълаштыралар ве: «Бар, кет, ят аллаларгъа хызмет эт», — дейлер. РАББИнинъ огюнде меним къанымны ерге тёкме. Исраиль падишасы бир бит къыдырып, дагъларда кийик тавукъ авлагъан адам киби мени авлай, — деди. Шаул: — Мен гунакярым. Давут, огълум, къайт. Мен санъа башкъа ярамайлыкъ япмам. Сен бугунь джанымны сакълап къалдырдынъ. Мен исе делилик яптым ве буюк янълыш ишледим, — деди. Давут онъа джевапланып: — Мына падишанынъ мызрагъы, бир хызметчи огълан кельсин де, оны алсын. РАББИ эр кеске адалетлиги ве садыкълыгъы ичюн эйилик берсин. Бугунь РАББИ сени къолума теслим этти, лякин мен къолумны РАББИнинъ Месихине котермеге истемедим. Сенинъ яшайышынъ меним ичюн насыл къыйметли олса, меним яшайышым да РАББИ ичюн бойле къыйметли олсун. О, мени эписи белялардан сакъласын! — деди. Шаул Давуткъа: — Алла сени багъышласын, Давут огълум! Буюк ишлер япаджакъсынъ, ишлеринъ де мувафакъиетли оладжакъ, — деди. Сонъ Давут озь ёлунен кетти, Шаул исе озь ерине къайтты. Давут озь-озюне: — Бир кунь ола, ахыры Шаулнынъ къолуна тюшерим. Фелестинлилернинъ топрагъына къачмакътан манъа яхшысы ёкъ. Сонъра Шаул умютини узип, бутюн Исраиль ерлеринде мени къыдырмаз, мен де ондан къуртулырым, — деди. Сонъ Давут ве 600 адамы Гъат падишасына, Маок огълу Акишке кетти ве Акиште Гъатта ерлештилер. Эр бири — озь къорантасынен, Давут да эки апайынен — йизреэлли Ахиноам ве Навалнынъ сабыкъ къадыны къармелли Авигаилнен — анда яшадылар. Шаулгъа Давутнынъ Гъаткъа кеткени акъкъында еткиздилер, ве о, оны башкъа къыдырмады. Давут Акишке: — Эгер урьметинъни къазангъан олсам, манъа тарладаки кичик шеэрлеринъден биринде ер айыр, мен анда отурарым. Манъа, сенинъ къулунъа, падиша шеэринде сеннен берабер отурмагъа керекми? — деди. Сонъ Акиш онъа шу куню Цикълагъ шеэрини берди. Шунынъ ичюн Цикълагъ шеэри шимдиге къадар Ехуда падишаларынынъ шеэри оларакъ къалды. Давутнынъ фелестинлилернинъ улькесинде яшагъан вакъты бир йыл дёрт ай олды. Давут озь адамларынен чыкъып, гешурлылар, гирезлилер ве амалеклилерге уджюм этти. Шу халкълар Шургъа къадар, тап Мысыр топракъларына къадар къадимий заманлардан берли шу ерлерде яшай эдилер. Давут шу улькени дарма-дагъын эткенде, эр кесни — апай олсун, акъай олсун — къалдырмай ольдюрди, къой-эчки ве туварларыны, эшек ве девелерини, ве кийимлерини алды да, Акишке къайтып кельди. Акиш Давуттан, «Бугунь кимни дарма-дагъын эттинъ?» — деп сорагъанда, Давут онъа: «Ехуданынъ дженюбий тарафыны», — я да: «Ерахмеэллилернинъ дженюбий тарафыны», — я да: «Кенлилернинъ дженюбий тарафыны», — деп джевап бере эди. Давут бир апайны, бир акъайны сагъ къалдырмай, Гъаткъа кетирмей эди, чюнки «Олар: “Давут бойле иш япты”, — айтаджакълар», — деп тюшюнди. Давут фелестинлилерде яшагъанда, бойле япа эди. Акиш Давутнынъ айткъанларына инанды ве: «Исраиль халкъынынъ оны кореджек козю ёкъ. О, даима манъа хызмет этер», — деп тюшюнди. О заманларда фелестинлилер исраиллилернен дженк этмек ичюн ордуларыны топлады. Акиш Давуткъа: — Шуны биль ки, сен де, адамларынъ да меннен берабер ордуларымда кетеджексинъиз, — деди. Давут Акишке: — Энди къулунъ не япабильгенни корерсинъ, — деди. Акиш: — Мен сени озюмнинъ даимий къаравулым этип къояджагъым, — деди. Шу заманда Смаил энди кечинген эди. Бутюн исраиллилер агълап, оны озюнинъ шеэринде, Рамада джыйгъан эдилер. Шаул эписи джады ве тылсымджыларны мемлекеттен къувгъан эди. Фелестинлилер топлашып, Шунемде ордусынен ерлештилер. Шаул да бутюн исраиллилерни топлады, ве олар Гилбоада ерлештилер. Шаул фелестинлилернинъ ордусыны корип къоркъты, юреги чапаланды. Шаул РАББИден не япаджагъыны сорады, лякин РАББИ онъа не тюшюнде, не Ур алетлерининъ ярдымынен, не пейгъамберлернен джевап бермеди. Сонъ Шаул озь хызметчилерине: — Манъа рухларнен лаф эткен бир къадын тапынъыз. Мен онъа барып сорайджагъым, — деди. Хызметчилери онъа: — Мында, Эн-Дорда рухларнен лаф эткен бир къадын бар, — дедилер. Шаул озь урбаларыны чыкъарып, башкъа урба кийип, озюнен берабер эки киши алып, гедже шу къадынгъа кельдилер. Шаул онъа: — Ялварам, рух ярдымынен манъа фал ач. Мен санъа айткъан адамнынъ рухуны бу дюньягъа чагъыр, — деди. Лякин къадын онъа: — Мытлакъа билесинъ ки, Шаул мемлекеттен эписи джады ве тылсымджыларны къувды. Айса не ичюн джанымны тузакъкъа тюшюрип, меним олюмимни истейсинъ? — деди. Шаул РАББИнинъ огюнде сёз берип: — Алла тёпеде бар! Бу ишинъ ичюн санъа бир джеза олмаз, — деди. О вакъыт къадын: — Кимни чагъырайым? — деп сорады. — Смаилни чагъыр, — деди Шаул. Къадын Смаилни корип, юксек сеснен къычырды. Шаулгъа: — Мени не ичюн алдаттынъ? Сен Шаулсынъ, — деди. Падиша онъа: — Къоркъма! Не коресинъ? — деп сорады. Къадын: — Ер тюбюнден чыкъаяткъан алланы корем, — деди. — Къыяфети насыл? — деп сорады Шаул. — Къарт, узун урба кийген акъай чыкъа, — деди къадын. Шаул шу заман Смаилни таныды, юзюни ергедже тийгизип эгильди. Смаил Шаулдан: — Не ичюн мени раатсыз этип, чыкъаджагъымны истейсинъ? — деп сорады. Шаул джевапланып: — Манъа пек агъыр олды. Фелестинлилер манъа къаршы дженк этелер, Алла исе менден юзюни чевирди, манъа не тюшюмде, не пейгъамберлернен бир тюрлю джевап бермей. Шунынъ ичюн сени чагъырдым. Не япайым, манъа акъыл огрет, — деди. Смаил: — РАББИ сенден юзюни чевирип, санъа душман олгъан олса, менден не къыдырасынъ? — деди. — РАББИ меним ярдымымнен не айткъан олса, шуны да япаджакъ. О, сенинъ къолунъдан падишалыкъны тартып аладжакъ ве санъа якъын адамгъа, Давуткъа береджек. Сен РАББИнинъ айткъанларыны динълемединъ ве амалеклилерден Онынъ гъазабыны чыкъармадынъ. Шунынъ ичюн шимди РАББИ буны санъа япа. Энди О, Исраильни де, сени де фелестинлилернинъ къолуна теслим этеджек: ярын сен де, огъулларынъ да мен олгъан ерде оладжакъсынъыз, Исраиль ордусыны исе РАББИ фелестинлилернинъ къолуна теслим этеджек, — деди. Шаул бирден бутюн беденинен ерге йыкъылды, чюнки Смаилнинъ сёзлеринден пек къоркъты. Эм де такъаттан кесильди, чюнки бутюн кунь ве бутюн гедже бир шей ашамагъан эди. О къадын Шаулнынъ янына келип, онынъ зияде къоркъкъаныны корьди ве: — Ана, къулунъ сёзлеринъни динълеп, джаныны олюм хавфы алтында къалдырды, сен берген эмиринъни беджерди. Энди ялварам, сен де къулунънынъ сёзлерине къулакъ ас: мен санъа бир тилим отьмек берейим, аша, ёлгъа чыкъкъанда, такъатынъ олур, — деди. Лякин Шаул разы олмайып: — Мен ашамайджагъым, — деди. Хызметчилери ве шу къадын ялварып башладылар, ве Шаул оларны динълеп, ерден турды ве ятакъкъа отурды. Къадыннынъ эвинде семиз бузав бар эди, о, оны тез-тез сойды, ун алып хамыр басты ве маясыз пителер пиширди. Оларны Шаулгъа ве хызметчилерине берди. Олар ашады, сонъ турып, шу геджеси кеттилер. Фелестинлилер бутюн ордуларыны Афекте топладылар. Исраиллилер исе ордусыны Йизреэлдеки чокъракънынъ янында ерлештирдилер. Фелестин башлыкълары юзлер ве бинълер башында кете эдилер. Давут ве онынъ адамлары артындан, Акишнен берабер кете эди. Фелестин башлыкълары: — Бу еудийлер мында не япалар? — дедилер. Акиш Фелестин башлыкъларына: — Бильмейсизми? Бу — Давут, Исраиль падишасы Шаулнынъ хызметчиси. О, бир йылдан зияде меним янымда. О, кельгенинден берли, ондан бир ярамайлыкъ корьмедим, — деди. Фелестин башлыкълары онъа пек ачувландылар ве: — Сен бу адамны йибер, сен оларгъа айыргъан ерге къайтсын. Бизнен берабер дженкке кетип, урушта бизге къаршы чыкъмасын. Озь эфендисининъ козюне кирмек ичюн, бизим адамларымызнынъ башындан гъайры даа нени бере биледжек? Анавы «Шаул бинълерни урды, Давут исе — он бинълерни», — деп йырлангъан ве оюнда ойналгъан Давут дегильми? — деп айттылар. Сонъ Акиш Давутны чагъыртып, онъа: — Алла тёпеде бар! Сен намуслы адамсынъ! Меннен берабер ордуда хызмет этсенъ, манъа яхшы олур эди, чюнки сен манъа кельгенинъден берли, мен сенден бир ярамайлыкъ корьмедим. Лякин башлыкъларым сени бегенмейлер. Шимди къайт, аман-эсен бар, Фелестин башлыкъларыны ачувландырма, — деди. Давут Акишке: — Мен не яптым? Мен санъа кельгенимден берли ве бугуньге къадар къулунъда не таптынъ? Не ичюн мен кетип, эфендим падишамнынъ душманларынен дженклешмейим? — деди. Акиш Давуткъа джевапланып: — Джанынъ раат олсун, сен манъа Алланынъ Мелеги киби яхшысынъ, лякин Фелестин башлыкълары: «О бизнен берабер дженкке кетмесин», — дедилер. Бойлеликнен, саба тур да, озюнъ де, сенинъ аскерлеринъ де сабалайын турып, кунь ачылгъан сонъ, кетинъиз, — деди. Сабалайын Давут озю де, адамлары да Фелестин топракъларына къайтмагъа турдылар. Фелестинлилер исе Йизреэлге кеттилер. Учюнджи кунюне Давут ве адамлары Цикълагъгъа кеттилер. Амалеклилер исе Негевни ве Цикълагъны дарма-дагъын эткен эдилер. Цикълагъгъа уджюм этип, оны атешнен якъкъан эдилер, апайларны ве эписи шеэрдекилерни — кучюги олсун, буюги олсун — эсир эткен, ич бир адамны ольдюрмеген, лякин оларны къувалап, озь ёлуна кеткен эдилер. Давут адамларынен берабер шеэрге кельдилер. Бакъса, не корьсюнлер? Шеэр якъылгъан, апайлары, огъуллары ве къызлары эсирге тюшкен эдилер. Давут ве адамлары яйгъара котерип, агълап башладылар, кучю къалмагъандже агъладылар. Давутнынъ эки апайы да: йизреэлли Ахиноам ве Навалнынъ сабыкъ къадыны къармелли Авигаил эсирге тюшкен эдилер. Давут буюк бир хавф алтына тюшти, чюнки халкъ оны ташларнен ольдюреджек олды. Эр бир киши огъуллары ве къызлары ичюн джандан къасеветленди. Давут РАББИден, Алласындан кучь алып, Ахимелех огълу Авиатаргъа: — Манъа эфодны кетир, — деди. Авиатар эфодны Давуткъа кетирди. Давут, РАББИге мураджаат этип: — Бу айдутлар сюрюси пешинден къувалайыммы? Оларны къувып етеримми? — деп сорады. РАББИ онъа: — Къувала. Мытлакъа оларгъа етип олурсынъ ве эписини къуртарырсынъ, — деди. Давут ве 600 адамы кетип, Бесор дересине кельдилер. Адамларнынъ бир къысмы анда токътады, Давут ве 400 адамы исе къуваламагъа девам эттилер. Къалгъан 200 адам къалды. Олар ойле болдургъан эдилер ки, атта Бесор дересини кечмеге аллары къалмагъан эди. Бир мысырлыны тарлада тутып, Давутнынъ огюне кетирдилер, онъа отьмек ве сув бердилер, ве о, ашады. Даа онъа басылгъан инджир парчасыны ве эки багъ къуругъан юзюм бердилер, ве о, ашап такъатланды. О, учь кунь ве учь гедже ашамагъан-ичмеген экен. Давут ондан: — Сенинъ саибинъ ким? Къайдансынъ? — деп сорады. О: — Мен — мысырлы яшым, бир амалеклининъ къулу олам. Учь куньден берли хаста олгъаным ичюн, саибим мени ташлап кетти. Биз керетлилернинъ Негевини, Ехуда топрагъыны ве Къалевнинъ Негевини дарма-дагъын эттик. Цикълагъны исе якътыкъ, — деди. Давут ондан: — Сен мени шу айдутлар сюрюсине алып барарсынъмы? — деп сорады. О исе: — Алланынъ Адынен мени ольдюрмейджегинъе ве эфендимнинъ къолуна теслим этмейджегинъе ант эт. Сонъ сени шу айдутлар сюрюсине алып барарым, — деди. Мысырлы Давутны алып баргъан сонъ, иште, амалеклилер бутюн улькеге даркъалып, Фелестин ве Ехуда ерлеринде чокъ мульк тутып алгъанларына къуванып ашай-иче ве байрам эте эдилер. Давут оларны акъшам устюнден башлап экинджи кунюнинъ акъшамынадже урды, девелерге отурып къачкъан 400 йигиттен гъайры, кимсе къуртарылып оламады. Амалеклилернинъ бутюн тутып алгъан шейини кери тартып алды, эки апайыны да къуртарды. Оларнынъ не буюк шейинден, не уфакъ шейинден бириси, не огъуллары, не къызлары ёкъ олмады, амалеклилер тутып алгъан бутюн шейлерден бириси ёкъ олмады, — Давут эр шейни къайтарды. Давут даа амалеклилернинъ эписи туварларыны ве къой-эчкилерини алды. Оларны озьлерининъ сюрюлери алдында айдап, адамлары: — Бу Давутнынъ енъиш пайы, — дедилер. Болдурып, Давутнынъ пешинден барып оламагъан ве Бесор дереси янында къалдырылгъан 200 адамларынынъ янына кельгенде, олар онынъ ве адамларынынъ къаршысына чыкътылар. Давут оларгъа якъынлашып, оларнен селямлашты. Сонъ Давутнен кеткен бир къач яман ве бир шейге ярамайджакъ адамлар: — Олар бизнен берабер кетмегенлери ичюн, айды, оларгъа авдан бир шей бермейик, тек озьлерининъ къадын ве балаларыны алсынлар да кетсинлер, — дедилер. Лякин Давут: — Агъаларым, РАББИ бизге берген шейлерге бойле япманъыз. О, бизни къорчалады ве бизге уджюм эткен айдутлар сюрюсини къолумызгъа теслим этти. Бу иште сизнен ким разы оладжакъ? Дженкке кеткенлернинъ пайы не къадар олса, арабаларда къалгъанларнынъ пайы да шу къадар олмакъ керек. Эпинъизге пайлаштырмакъ керек, — деди. Шу вакъыттан сонъ, ойле де олып къалды. Шу чыкъарылгъан къарар шимдиге къадар Исраильде къанун олып къалды. Давут Цикълагъгъа кельди ве онынъ достлары олгъан Ехуда акъсакъалларына мулькнинъ бир къысмыны йиберип: — Мына сизге РАББИнинъ душманларындан тартып алынгъан мульктен бахшыш, — деди. Давут бахшышларны Бет-Эльде, Рамот-Негевде, Яттирде, Ароэрде, Сифмотта, Эштемоада, Ракъалда, ерахмеэллилернинъ ве кенлилернинъ шеэрлеринде, Хормада, Бор-Ашанда, Атакъта, Хевронда ве Давут ве адамлары юрген бутюн ерлерде олгъан акъсакъалларгъа ёллады. Фелестинлилер исраиллилернен дженк эттилер, ве Исраиль аскерлери фелестинлилерден къачып, Гилбоа дагъында эляк олдылар. Фелестинлилер Шаулны ве огъулларыны къувып еттилер ве Шаулнынъ Ёнатан, Авинадав ве Малкий-Шуа огъулларыны ольдюрдилер. Шаулгъа къаршы дженк пек дешетли олды. Окъчулар оны тапып, окълар атып, пек агъыр яраладылар. Шаул озюнинъ силя ташыйыджысына: — Къылычынъны чыкъар да, мени ольдюр. Шу сюннетсизлер келип, мени ольдюрмесин, меним устюмден кульмесинлер, — деди. Лякин силя ташыйыджысы бойле япмагъа истемеди, чюнки пек къоркъты. О заман Шаул озь къылычыны алып, къылычынынъ устюне атылды. Силя ташыйыджысы Шаулнынъ ольгенини корип, озю де къылычына атылып, Шаулнен берабер ольди. Бойледже, шу куню Шаул да, онынъ учь огълу да, силя ташыйыджысы да, бутюн адамлары да берабер ольдилер. Вадийнинъ башкъа тарафында ве Иорданнынъ башкъа тарафында яшагъан исраиллилер Исраиль адамларынынъ къачкъаныны, Шаул ве огъуллары ольгенини корип, озь шеэрлеринден къачтылар, фелестинлилер исе анда келип ерлештилер. Экинджи куню фелестинлилер ольгенлерни союндырып, устьлериндеки шейлерни таламагъа кельгенде, Гилбоа дагъында эляк олгъан Шаул ве онынъ учь огълуны таптылар. Шаулнынъ башыны кесип, силясыны чекип алдылар ве бутюн Фелестин топрагъына, путларынынъ эвлеринде ве халкъына бу хаберни еткизмек ичюн, хаберджилерни йибердилер. Онынъ силясыны Ашторет путларынынъ эвинде къойдылар, джеседини исе Бет-Шан диварында астылар. Явеш-гиладлылар фелестинлилер Шаулнен насыл шей япкъаныны эшиттилер. Эписи кучьлю аскерлер, бутюн гедже девамында анда барып, Шаулнынъ ве огъулларынынъ джесетлерини Бет-Шан диварындан алды ве Явешке келип якътылар. Кемиклерини алып, Явеште тамариск тереги тюбюнде дефн эттилер ве еди кунь девамында аштан вазгечтилер. Шаул ольди. Давут исе энди эки куньден берли Цикълагъгъа къайткъан эди. Учюнджи куню Шаулнынъ ордусындан бир адам келе — устюндеки урбасы йыртыкъ, башы устюнде топракъ бар эди. Давуткъа келип, о, бетинен ерге йыкъылып селямлашты. Давут онъа: — Сен къайдан кельдинъ? — деди. О исе: — Мен исраиллилернинъ ордусындан къачып къуртулдым, — деди. Давут онъа: — Не олды? Манъа айтып бер, — деди. О исе: — Халкъ дженк мейданындан къачып башлады, чокъ адамлар ольдюрильди. Шаул да, онынъ огълу Ёнатан да ольдюрильди, — деди. Давут бу хаберни кетирген йигиттен: — Шаулнынъ ве Ёнатаннынъ олюми акъкъында къайдан билесинъ? — деп сорады. Йигит: — Мен Гилбоа дагъларына тесадюфен кельдим, бакъсам, Шаул озь мызрагъына таяна, онынъ артындан исе арабаларда аскерлер келип етмекте эдилер. Шаул артына айланып, мени корьди ве чагъырды. Мен: «Мына меним», — дедим. О: «Сен кимсинъ?» — деп сорады. Мен: «Мен — амалеклилерденим», — деп джевап бердим. О манъа: «Яныма кель, мени ольдюр. Мен олюм алдында ятам, лякин даа сагъым», — деди. Мен онынъ янына кельдим де, оны ольдюрдим. О, бойле агъыр яраланып, сагъ къалмайджагъыны биле эдим. Сонъ онынъ башындаки таджыны, къолуна такъылгъан билезликни алдым да, оларны мында санъа, эфендим, кетирдим, — деди. О заман Давут ве онен берабер олгъанлар устюндеки урбаларыны йырттылар. Шаул ве онынъ огълу Ёнатан, РАББИнинъ аскерлери ве башкъа Исраильнинъ огъуллары къылычтан ольгенлери ичюн, Давут адамларынен акъшамгъадже окюр-окюр агълашты ве бир шей ашамай-ичмеди. Давут йигиттен: — Сен къаерлисинъ? — деп сорады. О: — Мен мында вакътынджа яшагъан амалеклининъ огълум, — деди. Давут онъа: — Сен РАББИнинъ Месихине къол котермеге насыл этип къоркъмадынъ? — деди. Давут, бир аскерини чагъыртып, онъа: — Бар, оны ольдюр, — деди, ве аскер оны ольдюрди. Амалекли ольгенден эвель, Давут онъа: — Сенинъ олюминъ — сенинъ озюнънинъ къабаатынъ. «Мен РАББИнинъ Месихини ольдюрдим», — деп, озюнъни суд эттинъ, — деди. Давут Шаулнынъ ве онынъ огълу Ёнатаннынъ олюмине агълав тюркюси йырлады. Шу Яй Тюркюсини Давут Ехуда огъулларына огренмеге эмир этти. Иште, бу, Адалетлилер Китабында язылгъандыр. Давут бойле йырлады: Эй, Исраиль! Сенинъ гузеллигинъ байырларынънынъ тёпелеринде ольдюрильди! Не ичюн къараманлар енъильди? Фелестинлилернинъ къызлары къуванмасын деп, сюннетсизлернинъ къызлары байрам япмасын деп, Гъат шеэринде бир шей айтманъыз, Ашкелон сокъакъларында лаф этменъиз. Гилбоа дагълары! Устюнъизге чыкъ тюшмесин, ягъмур ягъмасын, тарлаларынъыз емиш бермесин, чюнки къараманларнынъ къалкъаны — Шаулнынъ къалкъаны — анда арамланды, энди зейтюн ягъынен сюртюльмеди. Ёнатан яйындан атып, джесюр аскерлернинъ къаныны тёкти, оларнынъ къанынен окъларыны алгъа боялады. Шаулнынъ къылычы душманларыны кесе-парчалай эди. Шаул ве Ёнатанны халкъ севе, озьлери пек яхшы адамлар эдилер, олюм биле оларны айырмады. Олар къарталдан тез, арсландан кучьлю эдилер. Исраиль къызлары! Сизни мор урбаларгъа кийиндирген, къыйметли шейлер такътыргъан, урбаларынъызны алтын нагъышларнен яраштыргъан Шаул акъкъында агъланъыз. Не ичюн къараманлар агъыр дженкте енъильдилер? Сенинъ тёпелеринъде Ёнатан ольдюрильди. Агъам Ёнатан, сенинъ акъкъынъда агълай-сызлайым, меним ичюн пек къыйметли эдинъ. Сенинъ манъа севгинъ къызларнынъ севгисинден къыйметли эди. Къараманлар не ичюн енъильдилер? Дженк силясы гъайып олды! Бундан сонъ Давут РАББИден: — Ехуданынъ бирде-бир шеэрине кетейимми? — деп сорады. РАББИ онъа: — Кет, — деди. Давут: — Къайда кетейим? — деп сорады. — Хевронгъа, — деди РАББИ. Давут ве эки апайы: йизреэлли Ахиноам ве Навалнынъ сабыкъ апайы къармелли Авигаил, — анда кеттилер. Давут озюнен берабер олгъан адамларны да озь къоранталарынен бирликте кетирип, Хевронда ве онынъ этрафындаки шеэрлеринде ерлештилер. Ехуда акъайлары келип, Давутны Ехуда къабилесине падишалыкъ этмеге ягънен сюрттилер. Давуткъа Явеш-Гилад сакинлери Шаулны дефн эткенлери акъкъында хабер эттилер. Давут, Явеш-Гилад сакинлерине эльчилер ёллап: — Эфендинъиз Шаулны дефн этип, онъа бойле мераметли шейни япкъанынъыз ичюн РАББИ сизге эйилик эйлесин. Шимди РАББИ сизге мераметли ве ишанчлы олсун. Мен де сизинъ япкъан ишинъиз ичюн сизге яхшылыкъ этейим. Эфендинъиз Шаул ольген олса да, эллеринъиз къалтырамасын, джесаретли олунъыз. Ехуда къабилеси мени озюне падиша этип ягънен сюртти, — деди. Шаулнынъ орду башлыгъы Нер огълу Авнер, Шаулнынъ огълу Иш-Бошетни алып, Маханаим шеэрине кетирди. Анда Авнер оны бутюн Исраильге падишалыкъ этмеге къойды, ве о, Гилад виляетине ве ашурлыларнынъ топрагъына, Йизреэл виляетине, Эфраим ве Биньямин къабилелерине падишалыкъ япып башлады. Шаул огълу Иш-Бошет Исраильнинъ падишасы олгъанда, 40 яшында эди ве эки йыл девамында падишалыкъ япты. Ехуда къабилеси исе Давутнен берабер къалды. Давут Хеврон шеэринде Ехуда къабилесине еди бучукъ йыл девамында падишалыкъ этти. Бир кунь Нер огълу Авнер, Шаул огълу Иш-Бошетнинъ аскерлерини алып, Маханаим шеэринден Гивон шеэрине кетти. Церуя огълу Ёав да Давутнынъ аскерлеринен бирликте чыкъты, ве олар Гивон тыйнагъы янында бир-бирини къаршыладылар. Анавылар тыйнакънынъ бир тарафында, булар тыйнакънынъ башкъа бир тарафында отурдылар. Авнер Ёавгъа: — Йигитлер турып, бизим огюмизде урушсынлар, — деди. Ёав: — Айды, турсунлар, — деди. Сонъ Шаул огълу Иш-Бошет тарафындан он эки биньяминли ве Давут аскерлеринден он экиси турдылар. Олар, бири-бирининъ башларындан тутып, къылычларыны бири-бирлерининъ янларына сокътылар ве бир кереден ольдилер. Шунынъ ичюн Гивондаки шу ерге Къылычлар Тарласы деген ад къоюлды. Шу куню агъыр дженк олып кечти. Давутнынъ аскерлери Авнерни ве исраилли аскерлерни енъди. Церуянынъ учь огълу бар эди: Ёав, Авишай ве Асаэл. Асаэл кийик гъазель киби аягъына чабик эди. О, Авнернинъ артындан къувалады, онынъ пешинден онъгъа-солгъа бурулмайып къувалай эди. Авнер, артына айланып: — Асаэл, сенсинъми? — деп сорады. О: — Меним, — деди. Авнер онъа: — Мени къуваламакътан вазгеч. Аскерлерден бирини сайлап, онъа атыл, онынъ эр бир шейини тартып ал, — деди. Лякин Асаэл онынъ пешинден къалмагъа истемеди. Авнер даа бир кере Асаэлге деди: — Эгер мени къуваламакътан вазгечмесенъ, сени ольдюрмеге меджбур оладжагъым. О заман агъанъ Ёавгъа насыл бетнен бакъаджагъым? Лякин Асаэл онынъ пешинден къалмагъа истемеди. Сонъ Авнер мызрагъынынъ сапыны Асаэлнинъ къурсагъына сокъты, мызракъ тап аркъасындан тюртип чыкъты. Асаэл йыкъылды да, шу ерде ольди. Асаэл йыкъылып ольген ерден кечкен-кеткен эписи адамлар токътай эдилер. Ёав ве Авишай Авнернинъ артындан къуваладылар, Аммах байырына якъынлаштылар. Бу байыр Гивон сахрасына кеткен ёлундаки Гиахнынъ янында эди. Байыргъа якъынлашкъанда, кунеш батмакъта эди. Биньяминлилер Авнер этрафында топлашты ве, орду тизип, бир байырнынъ тёпесинде турдылар. Авнер Ёавгъа мураджаат этип: — Бири-биримизни даа не къадар къылычнен ольдюреджекмиз? Сонъу насыл гъамлы оладжагъыны бильмейсинъми я? Адамларынъа, озь агъаларыны къувмасынлар деп, не вакъыт айтаджакъсынъ? — деп сорады. Ёав: — Алланен ант этем! Эгер сен буны айтмагъан олсанъ, аскерлер озь агъаларыны сабагъадже къувалар эдилер, — деди. Ёав бору чалды, ве бутюн халкъ токътады, исраиллилернинъ артындан башкъа къуваламадылар, — дженк токътады. Авнер ве онынъ аскерлери бутюн гедже Аравадан кете эди. Сонъ, Иордан озенини кечип, бутюн Битронны кечти ве Маханаимге кельдилер. Ёав Авнерни къуваламакъны токътатты ве эписи аскерлерини топлап сайды. Асаэлден гъайры Давут аскерлеринден 19 адам етишмей эди. Давутнынъ аскерлери исе Биньямин ве Авнернинъ адамларындан 360 адам ольдюрдилер. Асаэлни алып, бабасынынъ къабринде Вифлеемде дефн эттилер. Ёав озь адамларынен берабер бутюн гедже кетти ве танъ аткъанда Хевронгъа кельди. Шаулнынъ ве Давутнынъ тарафдарлары арасында девамлы дженк олды. Давут кет-кете кучьке кире, Шаулнынъ тарафдарлары исе кет-кете зайыфлаша эди. Давутнынъ Хевронда огъуллары олды. Биринджиси йизреэлли Ахиноамдан догъгъан Амнон, экинджиси — Навалнынъ сабыкъ апайы къармелли Авигаилден олгъан Килеав. Учюнджиси — Маакъа догъгъан Авишалом. Маакъа — Гешур мемлекетининъ падишасы олгъан Талмайнынъ къызы эди. Дёртюнджи огълу — Адонья, анасынынъ ады Хаггит эди. Бешинджиси — Шефатья, анасы Авитал эди. Алтынджысы — Давутнынъ апайы Эгланынъ огълу Йитреам. Олар Давутта Хеврон шеэринде догъдылар. Шаулнынъ ве Давутнынъ тарафдарлары арасындаки дженк олгъанда, Авнер Шаулгъа къол туткъанларнынъ ёлбашчысы олды. Шаулнынъ бир джариеси бар эди, ады Рицпа, Айянынъ къызы. Бир кунь Шаулнынъ огълу Иш-Бошет Авнерге: — Сен не ичюн бабамнынъ джариесинен яттынъ? — деди. Авнер Иш-Бошетнинъ сёзлерине пек ачувланды ве: — Мен санъа не — Ехуданынъ копегими ёкъса? Мен бугунь бабанъ Шаулнынъ эвине, онынъ агъаларына, достларына садыкъ эдим, сени Давутнынъ къолуна бермедим. Сен исе бир апай ичюн мени къабаатлайсынъ! Шимди ант этем, ве антымны бозсам, Алла бойнумны урсун! РАББИ Давуткъа насыл емин эткен олса, онъа ойле де япарым: Шаулдан падишалыгъыны тартып алырым да, Дандан Беэр-Шевагъа къадар Исраильде ве Ехудада Давутнынъ тахтыны къоярым. Буны япмасам, Алла бойнумны урсун, манъа даа да бетер этсин! — деди. Иш-Бошет Авнерге къаршы бир шей айталмады, чюнки ондан пек къоркъты. Сонъ Авнер озь адындан Давуткъа эльчилерни бойле сёзлернен йиберди: — Бу ерлер менимкидир. Меннен мукъавеле яп, ве мен бутюн Исраильни сенинъ тарафынъа чевирмек ичюн санъа къол тутарым. Давут: — Яхшы. Мен сеннен мукъавеле япарым, лякин бир шартым бар. Эгер меннен корюшмеге кельгенде, Шаул къызы Микъалны озюнънен берабер кетирмесенъ, меним огюме кирмезсинъ, — деди. Сонъ Давут Шаул огълу Иш-Бошетке эльчилер йиберип: — Микъал апайымны къайтар. Мен оны юз дане фелестинлини сюннет эткеним ичюн алдым, — деди. Иш-Бошет, адамларны йиберип, Микъалны акъайындан, Лаиш огълу Палтиэлден алды. Акъайы исе, Микъалнынъ артындан кетип, агълай-агълай оны Бахуримге къадар озгъарды. Сонъ Авнер онъа: — Бар, артынъа къайт, — деди, ве о артына къайтып кетти. Авнер Исраиль акъсакъалларына мураджаат этти ве: — Сиз энди чокътан берли Давут сизге падиша олмасыны истей эдинъиз. Энди буны япынъыз, чюнки РАББИ Давуткъа: «Къулум Давут ярдымынен Мен Исраиль халкъымны фелестинлилерден ве башкъа эписи душманларындан къуртараджагъым», — деди. Биньяминлилерге де Авнер айны шуны айтты. Сонъ Авнер Давуткъа исраиллилернинъ ве Биньямин къабилесининъ истеклерини айтмакъ ичюн Хевронгъа кетти. Авнер ве онен берабер йигирми адам Давуткъа Хевронгъа кельдилер. Давут Авнер ве онен берабер кельген адамларгъа той япты. Авнер Давуткъа: — Мен турып кетейим, эфендим падишагъа бутюн Исраиль халкъыны топлайым, олар да сеннен мукъавеле япарлар. Сен джанынъ истегени киби оларгъа падишалыкъ япарсынъ, — деди. Давут Авнерни йиберди, ве Авнер эсен-аман кетти. О вакъыт Давутнынъ аскерлери Ёавнен берабер сеферден къайтып, озьлеринен берабер чокътан-чокъ ав кетирдилер. Авнер Давутнынъ янында Хевронда энди ёкъ эди, чюнки Давут оны йиберген, ве о эсен-аман кеткен эди. Ёав ве онынъ ордусы кельгенде, онъа: «Падишагъа Нер огълу Авнер кельди. Давут оны йиберди, ве о, эсен-аман кетти», — дедилер. Ёав, падишагъа келип: — Сен не яптынъ? Мына санъа Авнер кельген, сен не ичюн оны йибердинъ? Энди о бизден къачып кетти! — деди. — Сен Нер огълу Авнерни билесинъ: о сени алдатмагъа, кирген-чыкъкъан ёлларынъны ве бутюн япкъан ишлеринъни бильмек ичюн кельди, — деди. Ёав Давуттан чыкъып, Авнернинъ артындан аскерлер йиберди, ве олар Авнерни Сира къуюсынынъ янында тутып, кери къайтардылар. Давутнынъ исе бундан хабери ёкъ эди. Авнер Хевронгъа къайтып кельгенде, Ёав оны юзьме-юзь лаф этеджек киби къапудан кирсетти ве анда къурсагъына къылыч саплады. Бойлеликнен, Ёав озь къардашы Асаэл ичюн Авнерни ольдюрди. Давут, бу вакъиа акъкъында эшитип: — РАББИнинъ огюнде меним де, падишалыгъымнынъ да Нер огълу Авнернинъ къаны тёкюльгенинде къабаатым ёкъ. Онынъ къаны Ёавнынъ башына ве бабасынынъ бутюн союна тюшсюн. Ёавнынъ союнда арам беден хасталыгъы ве маразнен хасталангъан я да топал олгъан, къылычтан ольген я да бир тилим отьмекке мухтадж олгъан адамлар эр вакъыт олсунлар! — деди. Бойлеликнен, Ёав ве къардашы Авишай Авнерни ольдюрдилер, чюнки о, Гивон дженкинде къардашлары Асаэлни ольдюрген эди. Давут Ёавгъа ве оларнен олгъан адамларгъа: — Бутюн урбаларынъызны йыртынъыз, къаба токъулгъан кетенден урбалар кийинъиз ве Авнернинъ артындан агъланъыз, — деди. Давут падиша озю табут артындан кетти. Авнерни Хевронда дефн эттилер. Давут онынъ къабири янында пек агълады, бутюн халкъ да агълады. Падиша Авнер акъкъында шойле такъмакълады: — Авнер, сен бир ахмакъ киби ольмек керек эдинъми? Къолларынъ багълы дегиль эди, аякъларынъда бугъавлар ёкъ эди, амма сен ярамай адамларнынъ къолунен киби ольдюрилип ерге тюштинъ, — деди. Сонъ бутюн халкъ даа да бетер агълады. Кунь даа битмегенде, бутюн халкъ Давуткъа аш бермеге кельди, лякин Давут ант этип: — Эгер мен кунь батмагъандже отьмек я да башкъа бир шей ашасам, Алла бойнумны урсун, даа да бетер этсин! — деди. Бутюн халкъ буны корип пек бегенди. Олар падишанынъ бутюн башкъа япкъан ишлерини де бегене эдилер. Шу куню бутюн халкъ ве бутюн Исраиль Нер огълу Авнернинъ олюми падишанынъ къолундан олмагъаныны бильди. Падиша хызметчилерине: — Билинъиз ки, бугунъ Исраильнинъ ёлбашчысы ве къараман акъай ольди, — деди. — Мен падишалыкъкъа ягънен сюртюльгениме бакъмадан, шимди даа зайыфым. Бу адамлар исе — Церуя огъуллары — менден кучьлюлер. РАББИ ярамай адамгъа онынъ яманлыгъына коре берсин, — деди. Шаул огълу Иш-Бошет, Авнернинъ Хевронда ольгенини эшитип, рухтан тюшти. Бутюн Исраиль де шашып-шашмалады. Шаул огълу Иш-Бошетнинъ янында эки айдут группасынынъ башлыгъы бар эди, бирисининъ ады — Баана, экинджисининъ ады — Рекъав эди. Олар биньяминли Беэрот шеэринден олгъан Риммоннынъ огъуллары эди. Беэрот шеэри Биньямин къабилесине аит эди. Беэротнынъ темель сакинлери исе, Гиттаимге къачып кетип, анда аля бугуньге къадар ябанджы сайылалар. Шаул огълу Ёнатаннынъ Мефивошет адлы, аякълары топал огълу бар эди. О, беш яшында олгъанда, Йизреэлден Шаул ве Ёнатаннынъ олюми акъкъында хабер кельди. Даясы оны алып къачты. Ашыкъып къачкъанда, бала тюшти ве аякъалары зарарланды. Бундан сонъ топаллап башлады. Беэротлы Риммоннынъ огъуллары Рекъав ве Баана куннинъ энъ сыджагъында Иш-Бошетнинъ эви янына кельдилер. О исе уйле вакътында тёшегинде юкълай эди. Рекъав ве агъасы Баана богъдай аладжакъ киби эвге кирдилер, онынъ къурсагъына къылыч саплап, къачып кеттилер. Бойлеликнен, агъа-къардашлар эвге киргенде, Иш-Бошет озюнинъ ятакъ одасында, тёшегинде ята эди. Оны урып ольдюрип, башыны кесип, озюнен берабер алдылар ве бутюн гедже Арава ёлунен кеттилер. Иш-Бошетнинъ башыны Давуткъа Хевронгъа кетирип, падишагъа бойле дедилер: — Бу — сенинъ душманынъ олгъан Шаул огълу Иш-Бошетнинъ башы. О сени ольдюрмеге истеди, амма РАББИ бугунь сенинъ, падиша, акъкъынъны Шаулдан ве союндан алды. Давут беэротлы Риммоннынъ Рекъав ве Баана огъулларына бойле джевап берди: — Джанымны чешит къайгъылардан азат эткен РАББИ тёпеде бар! Бир кунь манъа бир хаберджи кельди ве манъа Шаулнынъ олюми акъкъында хабер этти. О манъа: «Козь айдын! Шаул ольди!» — деди, ве мени бу хабернен къувандыраджакъ олды. Мен исе, онъа бахшыш береджек ерине, оны якъалап Цикълагъда ольдюрсинлер, деген эмир бердим. Сиз, хиянетлер, шимди къабаатсыз адамны озь эвинде тёшегинде ольдюрдинъиз! Онынъ къабаатсыз къаныны тёккенинъиз ичюн сизден акъкъыны сорамам ве сизни ер юзюнден ёкъ этмем деп беллединъизми я? Сонъ Давут аскерлерине оларны ольдюрмеге, къолларыны-аякъларыны кесмеге, джесетлерини исе Хевронда тыйнакънынъ устюнде асмагъа эмир этти. Иш-Бошетнинъ башы исе Хевронда, Авнернинъ къабиринде дефн этильди. Эписи Исраиль къабилелери Давуткъа Хевронгъа келип, онъа: — Биз эпимиз — сенинъ сой-сопларынъмыз. Эвеллери, Шаул бизге падишалыкъ япкъанда, сен Исраиль халкъыны дженклерге алып кете эдинъ, РАББИ санъа: «Сен Меним халкъыма Исраильге чобан оладжакъсынъ, оларнынъ ёлбашчысы оладжакъсынъ», — деди, — дедилер. Эписи Исраиль акъсакъаллары Давут падишагъа Хевронгъа кельгенде, РАББИнинъ огюнде онен мукъавеле япты, оны ягънен сюртип, бутюн Исраильнинъ падишасы этти. Давут падиша олгъанда, 30 яшында эди. 40 йыл девамында Давут падишалыкъ япты. Хевронда Ехуда къабилесине еди йыл алты ай падишалыкъ этти, ве Ерусалимде бутюн Исраиль ве Ехудагъа 33 йыл падишалыкъ этти. Бир кунь падиша Давут ве онынъ адамлары Ерусалимге ве анда яшагъан евуслыларгъа къаршы сеферге кетти. Евуслылар: «Давут шеэрге киралмаз», — деп тюшюнип, онъа: — Сен мында кирмезсинъ! Топал ве сокъурлар биле сени къувып олурлар! — дедилер. Лякин Давут Сион къалесини алды. Шимди о — Давут Шеэридир. Давут шу куню: — Ер тюбюндеки сув каналларындан кечип, евуслыларны, мени кореджек козю олмагъан эм топал, эм сокъурларны да ольдюринъиз, — деди. Шунынъ ичюн: «Сокъур ве топал адам меним эвиме кирмез», — дениле. Давут къаледе ерлешти ве онъа «Давут Шеэри» деген ад къойды. Миллодан башлап, о чевре-четини къурды. Давут буюк кучьке кирди, чюнки онен РАББИ, Ордуларнынъ Алласы эди. Сонъ Тир падишасы Хирам Давуткъа везирлерини йиберди ве оларнен берабер дюльгерлерни, къуруджыларны ве кедр тереклерини ёллады. Бу усталар Давуткъа сарай къурдылар. О заман Давут анълады ки, РАББИ оны Озь халкъы Исраиль ичюн Исраильнинъ падишасы япты ве онынъ падишалыгъыны буюклештирди. Хеврондан кельген сонъ, Давут Ерусалимде озюне даа къадынлар ве джариелер алды. Давутнынъ даа огъуллары ве къызлары догъды. Мына онынъ Ерусалимде догъгъан балаларынынъ адлары: Шаммуа, Шовав, Натан, Сулейман, Йивхар, Элишуа, Нефег, Яфия, Элишама, Эльяда, Элифелет. Давутны Исраиль падишалыгъына ягънен сюрткенлерини эшитип, фелестинлилернинъ эписи Давутны къыдырып башладылар. Давут, буны билип, къалеге кетти. Фелестинлилер келип, Рефаим вадийинде ерлештилер. Давут РАББИден: — Фелестинлилерге къаршы чыкъайыммы? Оларны меним къолума берерсинъми? — деп сорады. РАББИ Давуткъа: — Чыкъ. Мен фелестинлилерни сенинъ къолунъа теслим этерим, — деди. Давут Баал-Перацимге кетти ве анда фелестинлилерге уджюм этти ве енъди. О: — РАББИ меним огюмде душманларымны сув акъымы дагъыткъаны киби дагъытты, — деди. Шунынъ ичюн шу ернинъ ады Баал-Перацим олды. Фелестинлилер анда озь путларыны ташлап къачтылар, Давут адамларынен исе оларны алды. Бираз вакъыт кечкен сонъ, фелестинлилер кене келип, Рефаим вадийинде ерлештилер. Давут кене РАББИден сорады, ве О, онъа джевап берип: — Оларнынъ огюне чыкъма, лякин артларындан, бака орманы тарафындан бар. Бака тереклерининъ тёпесинден бир кимсенинъ юргенини эшитсенъ, тез къыбырда. О вакъыт РАББИ, фелестинли ордусыны ёкъ этмек ичюн, сенинъ огюнъде кетеджек, — деди. Давут РАББИ дегени киби япып, фелестинлилерни Гевадан Гезерге къадар узангъан топракъларда ёкъ этти. Давут кене 30 000 энъ яхшы Исраиль аскерлерини топлады. О, бутюн халкънен берабер Алланынъ Адыны, Ордулар Раббисининъ Адыны ташыгъан Сандыкъны — Керувларнынъ Устюнде Отургъан РАББИнинъ Сандыгъыны Баале-Ехудадан алмагъа чыкъты. Алланынъ Сандыгъыны Авинадавнынъ дагъ устюндеки эвинден чыкъарып, янъы арабагъа къойдылар ве алып чыкътылар. Авинадавнынъ эки огълу — Узза ве Агъё янъы арабаны алып кеттилер. Бойлеликнен, Алланынъ Сандыгъыны янъы арабада Авинадавнынъ дагъ устюндеки эвинден чыкъардылар. Агъё Сандыкънынъ огюнде кете эди. Давут ве Исраиль огъуллары РАББИнинъ огюнде байрам япып, кипарис агъачындан ясалгъан чешит чалгъы алетлеринде ве сантыр, арфа, даре, шакъылдакъ ве зиллерде чалдылар. Накъон арманына кельгенде, бугъалар абындылар ве Алланынъ Сандыгъы авдарылды. Узза къолуны узатып, оны тутып къалды. Лякин РАББИ Уззагъа ачувланды ве онынъ урьметсизлиги ичюн оны шу ерде ольдюрди. Бойлеликнен, о Алланынъ Сандыгъы янында ольди. РАББИ Уззаны ургъаны ичюн, Давут пек ачувланды. Шу ер шимдиге къадар Перец-Узза деген ад ташый. Давут шу куню РАББИден пек къоркъты ве: — РАББИнинъ Сандыгъыны насыл этип озюме кетирейим? — деди. Бунынъ ичюн Давут РАББИнинъ Сандыгъыны озюне, Давут Шеэрине алып кетмеге истемеди ве ёлдан бурулып, гъатлы Овед-Эдомнынъ эвинде къалдырды. РАББИнинъ Сандыгъы гъатлы Овед-Эдомнынъ эвинде учь ай къалды, ве РАББИ онъа ве бутюн союна берекет берди. Давуткъа: «РАББИ Озюнинъ Сандыгъы хатири ичюн Овед-Эдомнынъ союна ве онынъ бутюн барлыгъына берекет берди», — дегенде, Давут барып, Овед-Эдомнынъ эвинден Алланынъ Сандыгъыны Давут Шеэрине тантаналы суретте кечирди. РАББИнинъ Сандыгъыны алып кеткенлернинъ эр алты адымындан сонъ Давут бир бугъа ве бир бесленген тананы къурбан чала эди. Давут, кетен эфод кийип, бар кучюнен РАББИнинъ огюнде ойнай эди. Бойле этип, багъыра-чагъыра, борулар чалып, Давут ве исраиллилер РАББИнинъ Сандыгъыны алып кеттилер. РАББИнинъ Сандыгъыны Давут Шеэрине кетиргенде, Микъал, Шаулнынъ къызы, пенджереден бакъты ве РАББИнинъ огюнде секирген ве ойнагъан Давут падишаны корип, оны кореджек козю олмады. РАББИнинъ Сандыгъыны кетирдилер ве оны озь ерине, Давут азырлагъан чадырнынъ ортасына къойдылар. Сонъ Давут РАББИнинъ огюнде къурбанлар чалып бутюнлей якъты, аманлыкъ къурбанларыны да чалды. Къурбанларны чалып битирген сонъ, Давут халкъкъа Ордуларнынъ РАББИси Адындан эйилик тиледи ве бутюн халкъкъа: исраиллилернинъ эм акъайына, эм апайына — эр бирине бирер отьмек, басылгъан хурма ве юзюм къурусы даркъатты. Сонъ эр кес озь эвине къайтты. Давут озь эвини багъышламагъа къайткъан сонъ, Микъал, Шаулнынъ къызы, оны къаршылап чыкъты ве: — Бугунь Исраиль падишасы хызметчилерининъ къадын къуллары огюнде насыл да шурет къазанды! Бир ахмакъ киби, сен озюнънинъ айып ерлеринъни косьтердинъ! — деди. Давут исе Микъалгъа: — Мен буны РАББИнинъ огюнде яптым. О, мени сенинъ бабанъ ве бутюн бабанънынъ союндан яхшы корьди ве Озюнинъ халкъына Исраильге ёлбашчы этип къойды. Шунынъ ичюн мен РАББИнинъ огюнде шенъленип ойнайджагъым! — деди. — Мен даа да бетер алчакъланырым, озь козьлеримде алчакъ олурым, амма сен айткъан къадын къулларынынъ козю огюнде шанлы-шуретли олурым! — деди. Бундан сонъ Шаул къызы Микъал озюнинъ олюмине къадар бир бала догъмады. Падиша Давут озюнинъ сарайында ерлешкен сонъ, РАББИ онынъ этрафындаки бутюн душманларына оны къасеветлендирмеге ёл бермеди. О заман падиша Натан пейгъамберге: — Мына мен кедр агъачындан ясалгъан эвде яшайым, Алланынъ Сандыгъы исе — чадыр тюбюнде, — деди. Натан падишагъа: — Бар да, ниетинъни яп. РАББИ сеннен берабер, — деди. Лякин шу геджеси РАББИ Натангъа деди: — Бар да, къулум Давуткъа шуны айт: «РАББИ бойле дей: Мен булунаджакъ Сарайны сенми къураджакъсынъ? Исраиллилерни Мысырдан чыкъаргъан вакъыттан берли шимдигедже бир эвде булунмадым. Чадырда я да Мескенде булунып, бир ерден башкъа ерге кечтим. Исраиллилернен эр ерде юрдим, лякин ич бир вакъыт халкъым Исраильни ёлбашчылыкъ эткен бирде-бир башлыкъларына: “Манъа не ичюн кедр терегинден бир эв къурмадынъыз?” — демедим!» Шимди къулум Давуткъа шуны айт: «Ордуларнынъ РАББИси бойле дей: Мен сени, халкъыма Исраильге ёлбашчы ол деп, къой сюрюсини отлаткъан еринъден алдым. Сен къайда баргъан олсанъ, эр ерде сеннен берабер олдым, сенинъ огюнъде бутюн душманларынъны ёкъ эттим ве адынъны, ер юзюндеки намлы адамларнынъ адлары киби, намлы эттим. [10-11] Энди халкъыма Исраильге ер тапарым, анда оны ерлештиририм, ве о, раат-раат озь еринде яшар. Кимсе оны къасеветлендирмез, эвеллери киби, халкъыма Исраильге къадылар къойгъан вакъыттан берли, ярамай адамлар сыкъыштырмазлар. Мен эписи душманларынъа сени къасеветлендирмеге ёл бермем». РАББИ даа бойле сёз бере: «Сенинъ эвлятларынъ падишалыкъ япаджакълар». О Озю буны япаджакъ. *** О: «Эджелинъ келип, сен баба-деделеринънинъ къабиринде дефн этильген сонъ, Мен сенден догъгъан эвлядынъны падиша этерим ве падишалыгъына кучь-къувет берерим. О, Меним Адыма Сарай къурар, ве Мен онынъ падишалыгъыны эбедий этерим. Мен онынъ бабасы олурым, ве о — Меним огълум олур. Эгер о гуна япса, Мен оны инсанларнынъ къамчыларынен ве котеклеринен джезаларым. Лякин сенинъ огюнъде Мен ред эткен Шаулдан садыкълыгъымны айыргъаным киби, ондан айырмам. Сенинъ сюляленъ ве падишалыгъынъ эбедиен Меним огюмде къыбырдамай тураджакъ, тахтынъ да эбедиен къаладжакъ», — дей. Бутюн бу сёзлерни ве бутюн бу руяларны Натан Давуткъа айтып берди. Давут падиша, Алланынъ Чадырына кирип, РАББИнинъ огюнде турды ве: — Мен де, къорантам да ким олгъанмыз, РАББИ-ТААЛЯ? Амма Сен мени о къадар юксельттинъ! Бу да Санъа аз олды, РАББИ-ТААЛЯ! Манъа, къулунъа, союмнынъ келеджеги акъкъында да хабер эттинъ. РАББИ-ТААЛЯ, мына насылдыр инсангъа олгъан мунасебетинъ! Мен Санъа даа не айтмакъ мумкюним? Сен мени, къулунъны билесинъ, РАББИ-ТААЛЯ! Сен берген сёзюнъе ве ниетинъе коре бу буюк шейлерни яптынъ. Сен манъа, Сенинъ къулунъа оны ачтынъ. Шунынъ ичюн Сен улусынъ, РАББИ-ТААЛЯ! Санъа тенъ кельген ёкъ! Биз озь къулагъымызнен эшиткенимизге коре, Сенден башкъа Алла ёкъ! Сенинъ халкъынъ Исраильге насыл миллет тенъ келир? Сен Мысырдан сатын алгъан халкъ Исраиль — дюньяда екянедир. Сен бу халкъны Мысырдан сатын алдынъ ве Адынъны шуретлединъ! Халкъынъ огюнде аджайип ве къоркъунчлы шейлер яптынъ! Озюнънинъ халкъынъдан башкъа халкъларны ве оларнынъ аллаларыны къувдынъ! Сен Озюнъ Исраильни эбедиен Сенинъ халкъынъ олмагъа сечтинъ, ве Сен, РАББИ, онынъ Алласы олдынъ. Шимди де, РАББИ-Тааля, манъа ве меним союма берген сёзюнъни эбедиен тут, айткъан шейлеринъни яп. Сенинъ Адынъ эбедиен улу олсун, адамлар айтсынлар ки: «Ордуларнынъ РАББИси — Исраильнинъ Алласы». Сенинъ къулунъ Давутнынъ сюлялеси эр вакъыт Сенинъ огюнъде олсун. Сен, Ордуларнынъ РАББИси, Исраильнинъ Алласы: «Сенинъ эвинъни, сенинъ сюляленъни асыл этерим», — дегенде, манъа шуны ачтынъ. Шунынъ ичюн мен, Сенинъ къулунъ, бойле дува этмеге джесарет таптым. РАББИ-ТААЛЯ! Сен — Алласынъ! Сенинъ сёзлеринъ денъишмез! Сен манъа, къулунъа, бойле эйилик акъкъында хабер эттинъ! Шимди меним сюлялеме яхшылыкъ яп, ве о, даима Сенинъ огюнъде олсун! Сен, РАББИ-ТААЛЯ, манъа сёз бердинъ! Сен манъа яхшылыкъ япкъанынъ ичюн, къулунънынъ эви эбедий Сенинъ хайырынъда олсун! — деди. Бир къач вакъыт кечкен сонъ, Давут фелестинлилерни енъди, оларны бойсундырды ве оларнынъ къолларындан Метег-Хаамманы тартып алды. Сонъ о, моавлыларны енъди. Моавлыларны ерге серип, оларны аркъаннен ольчеп, учьке больди. Эр учюни аркъаннен ольчеп, учьте экисини ольдюрди, бир аркъанны исе сагъ къалдырды. Сонъ моавлылар Давутнынъ къуллары олды ве салым тёледилер. Сонъ Давут Реховнынъ огълу Хададезерни — Цова падишасыны — енъди. О заман Хададезер Фират дерьясындаки укюмдарлыгъыны гъайрыдан тиклемеге кете эди. Давут 1 700 атлы ве 20 000 джаяв аскерни алды. 100 дженк араба атыны къалдырып, бутюн дженк арабаларына екильген атларнынъ дамарларыны кести. Дамасктан арамлылар Цова падишасы Хададезерге ярдымгъа кельдилер, лякин Давут арамлыларнынъ 22 000 аскерини ольдюрди. Сонъ Давут Дамаск-Арамда къаравул отрядларыны къойды. Арамлылар Давутнынъ къуллары олдылар ве салым тёледилер. Давут баргъан еринде РАББИ оны къорчалай эди. Давут, Хададезернинъ хызметчилеринде олгъан алтын къалкъанларыны алып, оларны Ерусалимге кетирди. Хададезернинъ Бета ве Беротай шеэрлеринден исе Давут падиша пек чокъ бакъыр алды. Хамат топрагъынынъ падишасы Тои Давутнынъ Хададезер ордусыны енъгени акъкъында эшитип, озюнинъ огълу Ёрамны Давут падишагъа, онен селямлашмагъа ве, Хададезернен дженклешип енъгени ичюн, оны хайырламагъа ёллады, чюнки Хададезер Тоинен дженклешмекте эди. Ёрам кумюш, алтын ве бакъыр бахшышлар кетирди. Давут, озюне бойсундыргъан башкъа халкълардан тутып алгъан кумюш ве алтынны РАББИге багъышлагъаны киби, бу шейлерни де РАББИге багъышлады. Давут оларны арамлылардан, моавлылардан, аммонлылардан, фелестинлилерден, амалеклилерден ве Рехов огълундан, Цова падишасы Хададезерден тартып алгъан эди. 18 000 арамлыларны Туз вадийинде ольдюрип къайткъан сонъ, Давут озюне буюк нам къазанды. Эдомда о, къаравул отрядларыны къойды. Бутюн Эдомда къаравул отрядларыны къойды ве эписи эдомлылар Давутнынъ къуллары олдылар. Давут къайда бармасын, РАББИ оны къорчалай эди. Давут бутюн Исраильге падишалыкъ япты, озюнинъ бутюн халкъыны акълы суд этти. Церуя огълу Ёав — орду башлыгъы, Ахилуд огълу Ехошафат — тарихчы эди. Ахитув огълу Цадокъ ве Авиатар огълу Ахимелек — руханийлер, Серая — языджы эди. Ехояда огълу Беная керетлилер ве пелетлилер болюгининъ башлыгъы эди, ве Давутнынъ огъуллары руханийлер эдилер. Давут: — Шаулнынъ сой-сопларындан кимсе къалмадымы? Мен Ёнатаннынъ хатири ичюн бу адамгъа бирде-бир яхшылыкъ япар эдим, — деди. Шаулнынъ эвинде Цива адлы бир къул бар эди. Оны Давутнынъ огюне чагъырдылар. Падиша ондан: — Сен Цивасынъмы? — деп сорады. — Э, меним. Сенинъ къулунъ олам, — деди Цива. — Шаулнынъ сой-сопларындан башкъа кимсе къалмадымы? Мен онъа Алладан кельген бирде-бир яхшылыкъ япар эдим, — деди падиша. — Ёнатаннынъ бир огълу бар, онынъ эки аягъы топал, — деди падишагъа Цива. Падиша ондан: — Къайда о? — деп сорады. Цива падишагъа: — Мына о, Ло-Девар шеэринде, Аммиэл огълу Макирнинъ эвинде, — деди. Давут падиша адамларны йиберди, ве олар Ёнатаннынъ огълуны Ло-Девардан, Аммиэл огълу Макирнинъ эвинден алып кельдилер. Шаул огълу олгъан Ёнатаннынъ огълу Мефивошет, Давуткъа келип, бет устюне йыкъылып, урьметини бильдирди. Давут: — Мефивошет! — деди. — Э, мына мен, сенинъ къулунъым, — деди Мефивошет. — Къоркъма! Ёнатан бабанънынъ хатири ичюн мен санъа бирде-бир яхшылыкъ япарым, Шаул къартбабанънынъ бутюн тарлаларыны санъа къайтарып берерим. Сен меним софрамда эр вакъыт отьмек ашарсынъ, — деди онъа Давут. — Мен ким олгъаным? Не ичюн манъа, еберген копекке, дикъкъат эттинъ? — деди, урьметини бильдирип Мефивошет. Падиша исе, Шаулнынъ къулу Циваны чагъыртып, бойле деди: — Шаулнынъ ве онынъ бутюн къорантасынынъ малы-мулькюни мен эфендинънинъ торунына берем. Сен де, огъулларынъ да, къулларынъ да онынъ тарлаларында чалышынъыз ве, эфендинънинъ торунында ашамалыкъ отьмеги олсун деп, тарлалардаки махсулларны кетиринъиз. Эфендинънинъ торуны Мефивошет даима меним софрамда отьмек ашайджакъ. Циванынъ 15 огълу ве 20 къулу бар эди. — Падишам къулуна насыл эмир берсе, мен, къулунъ, беджеририм, — деди падишагъа Цива. Мефивошет, падишанынъ огълу киби, Давутнынъ софрасында отурып ашай башлады. Мефивошетнинъ Микъа адлы кичик огълу бар эди. Циванынъ эписи эвдекилери Мефивошетнинъ къуллары эди. Мефивошет озю Ерусалимде отура эди, чюнки даима падишанынъ софрасында отурып ашай эди. Онынъ эки аягъы топал эди. Бираз вакъыт кечкен сонъ, аммонлыларнынъ падишасы ольди, ве онынъ ерине огълу Ханун падиша олды. Давут: — Нахаш огълу Ханунгъа, бабасы манъа эйилик эткени ичюн, бир яхшылыкъ япайым, — деди. Сонъ Давут озь хызметчилерини Ханунгъа, бабасынынъ олюми мунасебетинен башынъа сагъ ол демеге, аммонлыларнынъ топракъларына йиберди. Давутнынъ хызметчилери аммонлыларнынъ топрагъына кельдилер. Лякин аммонлы мырзалары Ханунгъа: — Сен не беллейсинъ, Давут бабанъа урьмет этмек ичюн санъа адам йибердими? Давут озь хызметчилерини шеэрни бакъмагъа, эр ерни айланып чыкъып, сонъра оны тар-мар этмеге йибермедими экен? — дедилер. Сонъ Ханун Давутнынъ хызметчилерини якъаламагъа, эр бирининъ яры сакъалыны тыраш этмеге, урбаларынынъ ашагъы ярысыны янбашларына къадар кесмеге ве оларны бойле алда йибермеге буюрды. Давут буны эшиткен сонъ, оларнынъ къаршысына адамларыны йиберди, чюнки хызметчилери пек масхара этильген эди. Падиша оларгъа: — Ерихон шеэрине барып, анда къалынъыз. Сакъалларынъыз оськен сонъ, кери къайтарсынъыз, — деди. Аммонлылар, Давутнынъ оларгъа къан душманы олгъаныны корип, Бет-Рехов шеэринден арамлыларны ве Цова шеэринден арамлыларнынъ 20 000 джаяв аскерини, Маакъа топрагъы падишанынъ 1 000 адамыны ве Тов еринден 12 000 адамны парагъа тутмагъа адамлар йибердилер. Давут буны билип, Ёавнен берабер бутюн къараман ордусыны ёллады. Аммонлылар чыкътылар ве дженкке азырланып, шеэрнинъ араба къапусы огюнде ерлештилер. Цова ве Реховдан арамлылар, Тов ве Маакъадан аскерлер исе айры тарлада ерлештилер. Ёав, душман ордусы онъа къаршы эм огюнден, эм артындан тургъаныны корип, исраиллилернинъ энъ яхшыларыны сайлады да, оларны арамлыларгъа къаршы тизди. Аскерлернинъ къалгъан къысмыны исе агъасы Авишайгъа, о, аммонлыларгъа къаршы чыкъарсын деп, къалдырды ве: — Эгер арамлылар мени енъип башласалар, сен манъа ярдымгъа келирсинъ. Эгер де аммонлылар сени енъип башласа, мен санъа ярдымгъа келирим. Джесаретли ол! Халкъымыз ичюн, Алламызнынъ шеэри ичюн къавий турайыкъ, РАББИ исе Озю не истесе, шуны япсын, — деди. Сонъ Ёав ве онен берабер олгъан халкъ арамлыларнен дженкке киришти, ве арамлылар ондан къачып башладылар. Аммонлылар, арамлыларнынъ къачкъаныны корип, озьлери де Авишайдан къачып, шеэрге кирдилер. Сонъ Ёав, аммонлылардан къайтып, Ерусалимге кельди. Арамлылар, исраиллилернинъ енъгенини корип, бирлештилер. Хададезер адамларыны йиберип, Фират дерьясынынъ башкъа тарафындаки арамлыларны чагъыртты, ве олар Хелам шеэрине кельдилер. Хададезернинъ орду башлыгъы Шовакъ оларгъа ёлбашчылыкъ япты. Буны Давуткъа хабер эткенде, о, бутюн исраиллилерини топлап, Иордан озенини кечти ве Хелам янына кельди. Арамлылар Давуткъа къаршы тизилип, онен дженклешип башладылар. Амма арамлылар исраиллилерден къачтылар. Давут арамлыларнынъ 700 араба ве 40 000 атлыларыны ёкъ этти, орду башы Шовакъны да урды, ве о шу ерде ольди. Хададезерге бойсунгъан падишалар Исраиль тарафындан енъильгенини корип, исраиллилернен барышыкъ анълашмасыны къурдылар ве оларгъа бойсундылар. Арамлылар эндиден сонъ аммонлыларгъа ярдым этмеге къоркътылар. Падишалар дженк сеферлерине чыкъаджакъ заманы кене кельгенде, Давут Ёавны, озь хызметчилерини ве эписи исраилли аскерлерни дженкке ёллады. Олар аммонлыларны енъип, Рабба шеэрини эр тарафтан сардылар. Давут исе Ерусалимде къалды. Бир кунь акъшам устю Давут, тёшегинден турып, сарайынынъ дамында кезине эди ве дам устюнден бир ювунгъан къадынны корьди. О къадын пек дюльбер эди. Давут, къадыннынъ ким олгъаныны бильмек ичюн, адам йиберди. — Бу — Бат-Шева, Элиамнынъ къызы, хитли Уриянынъ апайыдыр, — деди адам. Давут озь эльчилерини о къадынны алып кельмеге ёллады. Бат-Шеваны алып кельдилер, ве Давут онен ятты. Сонъра Бат-Шева, озюнинъ арамындан темизленип, эвине къайтты. О, юклю олды ве Давуткъа: — Мен юклю олдым, — деп хабер йиберди. Давут: «Манъа хитли Урияны ёлла», — демек ичюн, Ёавгъа адамлар йиберди. Ёав Урияны Давуткъа ёллады. Урия онъа кельген сонъ, Давут ондан Ёавнынъ ишлери насыл олгъаныны, халкънынъ вазиети ве дженкнинъ кетишаты акъкъында сорады. Сонъ Давут бойле деди: — Эвинъе барып раатлан. Урия падишанынъ сарайындан чыкъты, онынъ пешинден падишанынъ бахшышыны алып кеттилер. Лякин Урия эвине кетмеди, падишанынъ сарайы къапусы янында эфендининъ хызметкярларынен берабер геджеледи. «Урия эвине кетмеди», — деген хаберни Давуткъа еткиздилер. — Мына сен узакъ ёлдан кельдинъ. Не ичюн эвинъе бармадынъ? — деди Уриягъа Давут. — Васиет Сандыгъы да, Исраиль де, Ехуда да — чадырлар ичинде, Ёав эфендим де, эфендимнинъ къуллары да — тарлада, дженкте. Мен исе, эвиме кирип, ашап-ичип, апайымнен насыл ятар эдим! Ёкъ, сенинъ аятынънен ант этем, мен буны япмам! — деди Урия Давуткъа. — Даа бир кунь мында къал, ярын исе мен сени йиберерим, — деди Уриягъа Давут. Урия Ерусалимде эртеси кунюне къадар къалды. Давут оны озюне давет этти. Урия эфендисининъ алдында ашады-ичти, ве Давут оны ичирип сархошлатты. Лякин Урия акъшам кене эфендисининъ хызметчилеринен берабер кийиз устюнде геджелемеге кетти, озь эвине исе бармады. Саба эртеси Давут Ёавгъа мектюп язды ве мектюпни Уриянен ёллады. Мектюбинде бойле язды: «Урияны дженкнинъ энъ къайнагъан ерине къоюнъыз ве онынъ янындан, душманлар оны урып ольдюрсинлер деп, чекилинъиз». Шунынъ ичюн, шеэрни эр тарафтан саргъанда, Ёав энъ джесюр душманлар олгъан ерни билип, анда Урияны къойды. Шеэр адамлары чыкъып, Ёавнен дженклештилер ве Давутнынъ хызметчилери олгъан бир къач исраилли эляк олды. Хитли Урия да эляк олды. Сонъ Ёав Давуткъа дженкнинъ кетишаты акъкъында хабер йиберди, эльчиге бойле эмир берди ве онъа бойле огретти: — Сен кирип, падишагъа дженкнинъ кетишаты акъкъында айткъан сонъ, падишанынъ пек ачувлангъаныны корерсинъ, о санъа: «Дженклешмек ичюн шеэрнинъ янына не ичюн о къадар якъын кельдинъиз? Диварлардан устюнъизге таш ве окъ атаджакъларыны бильмей эдинъизми? Еруббешет огълу Авимелекни ким ольдюрди? Къадын ольдюрди! О, Тевец шеэринде онынъ устюне дегирмен ташынынъ парчасыны ташлады ве оны ольдюрди! Я не ичюн сиз диваргъа якъынлаштынъыз?» — дегенде, сен онъа: «Сенинъ къулунъ хитли Урия да ольди», — айт. Эльчи кетип, Давуткъа кельген сонъ, Ёавнынъ эписи айткъанларыны айтып берди. Эльчи Давуткъа: — О адамлар бизни енъгенде, бизге тарлагъа чыкътылар, лякин сонъ биз оларны шеэр араба къапусына къадар къувдыкъ. Шу вакъыт шеэрнинъ окъчулары диварлардан бизни атып башладылар, ве падишанынъ бир къач къулу ольди. Сенинъ къулунъ хитли Урия да ольди, — деди. Буны эшиткен Давут эльчиге: — Ёавгъа бойле айт: «Сен бу шейге пек сыкъылма, чюнки къылыч кимерде бирисине, кимерде башкъасына тиер. Шеэрге къаршы уджюминъни къуветлендир ве оны ёкъ эт». Оны бойле деп юреклендир, — деп джевап берди. Уриянынъ апайы Бат-Шева, акъайынынъ олюми акъкъында эшитип, онынъ артындан пек агълады. Матем вакъты кечкен сонъ, Давут оны чагъыртып, эвине алды ве озюнинъ апайы япты. Бат-Шева онъа бир огъул тапты. Лякин Давутнынъ шу япкъан иши РАББИнинъ козюнде пек буюк яманлыкъ эди. РАББИ Давуткъа Натанны йиберди. Натан онъа келип: — Бир шеэрде эки адам бар экен, бириси бай, экинджиси фукъаре. Байнынъ пек чокъ тувары ве къой-эчкилери бар экен. Фукъаренинъ исе къойчыгъындан башкъа бир шейи ёкъ экен. Шу къойчыкъ уфачыкъ экенде, фукъаре оны сатын алып беслеген. Къойчыкъ балаларынен берабер оськен. Фукъаре онъа озь отьмегини ашаткъан, озь савутындан ичирген, багърында юкълаткъан. Фукъареге къызы киби олгъан. Бир кунь байгъа бир ёлджу кельген. Бай, ёлджугъа аш пиширмек ичюн, озюнинъ къой-эчкилеринден я да туварларындан бирини алмагъа языкъсынып, фукъаренинъ къойчыгъыны алгъан да, озюне кельген адамгъа пиширип берген, — деди. Давут шу байгъа пек ачувланды ве Натангъа: — РАББИ тёпеде бар! Буны япкъан адам ольмеге ляйыкъ! Къойчыкъ ичюн дёрт къат одемек керек, чюнки о, аджымайып бойле япкъан, — деди. Натан исе Давуткъа: — Шу адам — сенсинъ, — деди. — РАББИ, Исраильнинъ Алласы бойле дей: Мен сени ягънен сюртип, Исраильнинъ падишасы эттим. Мен сени Шаулдан къорчаладым. Санъа — эфендинънинъ эвини, ятагъынъа — къадынларыны бердим. Исраиль ве Ехуда топракъларыны да бердим. Эгер бу аз олса, даа да чокъ къошар эдим. Сен РАББИнинъ сёзлерини динълемейип, Онынъ козьлери огюнде не ичюн яманлыкъ яптынъ? Сен хитли Урияны къылычнен ольдюрдинъ. Онынъ апайыны озюнъе апай этип алдынъ, озюни исе аммонлыларнынъ къылычынен ольдюрдинъ. Энди омюрбилля эвинъде адамлар къылычтан ольдюриледжеклер, чюнки Мени динълемейип, хитли Уриянынъ апайыны озюнъе апай этип алдынъ. РАББИ даа бойле дей: Мен санъа озь эвинъден белялар тюшюририм, апайларынъны козьлеринъ огюнде алып, санъа якъын олгъан адамгъа берерим. О, апайларынънен купе-куньдюз юкълайджакъ. Сен ишинъни гизли яптынъ, Мен исе буны бутюн Исраильнинъ козю огюнде купе-куньдюз япарым. — Мен РАББИге къаршы гуна яптым, — деди Натангъа Давут. Натан исе Давуткъа: — РАББИ гунанъны багъышлады. Сен ольмейджексинъ. Лякин озь ишлеринънен РАББИнинъ душманларына Оны масхара этмеге ёл бергенинъ ичюн, догъгъан огълунъ оледжек, — деди. Сонъ Натан эвине кетти. РАББИ Уриянынъ апайы Давуткъа тапкъан баласыны урды, ве бала пек агъыр хасталанды. Давут Аллагъа бала акъкъында дувалар эте, бир шей ашамай, одасына кирип, ерде ятып геджелей эди. Онынъ акъсакъаллары оны ерден турсатмакъ ичюн, эвине кирдилер, лякин о истемеди ве оларнен аш ашамады. Единджи кунюне бала ольди. Давутнынъ хызметчилери исе онъа бала ольгени акъкъында айтмагъа къоркътылар. Олар: «Бала даа сагъ олгъанда, биз онъа риджа эткенде, о бизни динълемеди, насыл этип биз онъа: “Бала ольди”, — дейик? О, ярамай бир шей япар», — дедилер. Давут, хызметчилерининъ яваштан бир шейлер акъкъында лаф эткенлерини эшитип, бала ольгенини анълады ве хызметчилерден: — Бала ольдими? — деп сорады. Олар: — Ольди, — дедилер. О заман Давут ерден турды, ювунды, ягънен сюртюнди, урбаларыны денъиштирди, ве РАББИнинъ Эвине кетип, дувалар окъуды. Эвге къайтып, аш талап этти ве ашады. Хызметчилери онъа: — Бу сенинъ япкъанынъ не демек? Бала даа сагъ олгъанда, сен ашамай-ичмейип агъладынъ. Бала ольген сонъ исе, турып ашадынъ? — дедилер. Давут оларгъа: — Бала даа сагъ олгъанда, мен, ким бильсин, бельки, РАББИ манъа мерамет эйлер ве бала сагъ къалыр, деп, ашамай агъладым. Шимди исе о ольди. Ашамамагъа не керек? Мен оны къайтарып олурыммы? Мен онъа кетеджегим, о исе манъа къайтып кельмез, — деди. Давут апайы Бат-Шеваны тынчландырды, онъа кирип, онен ятты. Бат-Шева огълан догъды ве адыны Сулейман къойды. РАББИ оны пек севди, Натан пейгъамберни йиберди, ве Натан адыны Едидьях къойды, чюнки РАББИ оны севди. Ёав аммонлыларнынъ Рабба шеэрине къаршы дженк этти ве падишанынъ шу баш шеэрини мына-мына запт этеджек эди. Ёав Давуткъа хабер йиберди: — Мен Раббагъа уджюм эттим ве сувларыны къолума алдым. Энди къалгъан халкъны топла да, шеэрнинъ янына кель ве оны запт эт. Мен шеэрни алсам, шеэр адыны меним адымнен адландыраджакълар, — деди. Давут бутюн халкъны топлап, Раббагъа кетти, онъа къаршы дженк этти ве оны запт этти. Давут аммонлыларнынъ падишасынынъ башындан таджыны алды — онынъ агъырлыгъы 30 килогъа якъын эди, къыйметли ташлары да бар эди, — ве озюнинъ башына кийди. Шеэрден башкъа чокътан-чокъ мал-мульк алды. Шеэрдеки халкъны чыкъарып, оларны пычкъыларнен, кескин демир алетлернен ве демир балталарнен чалыштырды ве собаларда тола якътырды. Эписи аммонлыларнынъ шеэрлеринен бойле япты. Бундан сонъра Давут ве бутюн халкъ Ерусалимге къайттылар. Бу вакъиалардан сонъ Давутнынъ огълу Амнон Тамаргъа севда олды. Тамар — Давутнынъ огълу Авишаломнынъ дюльбер бир къызкъардашы эди. Амнон, къызкъардашы Тамаргъа севда олгъаны ичюн, ойле къыйнала эди ки, тап хаста олды. Тамар къыз эди, ве Амнон: «Онъа якъынлашып оламам», — деп тюшюне эди. Лякин Амноннынъ бир досту бар эди, ады Ёнадав. О, Давутнынъ агъасы Шиманынъ огълу эди. Ёнадав пек айнеджи бир адам эди. Ёнадав Амнонгъа: — Эй, падиша огълу, кунь-куньден не о къадар башынъны асып юресинъ? Сырынъны манъа ачмазсынъмы? — деди. Амнон онъа: — Къардашым Авишаломнынъ къызкъардашы Тамаргъа севда олдым, — деди. Ёнадав онъа: — Тёшегинъе ятып, хасталангъан киби ол. Бабанъ сени корьмеге кельгенде, онъа: «Къызкъардашым Тамар келип, меним огюмде аш пиширип, манъа аш ашатсын. Мен оны корип, онынъ къолундан ашайым», — айт, — деди. Амнон тёшекке кирип, хасталангъан киби олды. Падиша оны ёкъламагъа кельди, ве Амнон падишагъа: — Къызкъардашым Тамар келип, манъа бир-эки пите пиширсин, мен онынъ къолундан ашарым, — деди. Сонъ Давут Тамарнынъ эвине: «Агъанъ Амноннынъ эвине бар да, онъа аш пишир», — деп бойле эмир этти. Тамар, агъасы Амноннынъ эвине кельгенде, о, ятмакъта эди. Тамар, ун алып, хамыр басты, онынъ козю огюнде пите азырлап пиширди. Таваны алып, отьмекни тавадан онынъ огюне къойды. Лякин Амнон ашамагъа истемеди ве: — Эр кес мындан чыкъып кетсин, — деди. Эписи адамлар чыкътылар. Амнон Тамаргъа: — Ашны ичери одагъа кетир, мен сенинъ къолунъдан ашарым, — деди. Тамар, пиширген пителерни алып, агъасы Амнонгъа ичери одагъа кетирди. Онынъ огюне, ашасын деп, къойгъанда, Амнон, Тамарнынъ элинден тутып: — Къызкъардашым, кель, меннен ят, — деди. Лякин о: — Ёкъ-ёкъ, агъам, намусыма токъунма! Исраильде ойле шей япылмаз! Бойле яманлыкъ япма! Мен бойле айыпнен къайда барайым? Сен де Исраильнинъ яман ахмакъларындан бири олурсынъ. Падишанен лаф эт, о эльбетте мени санъа апай оларакъ берер, — деди. Лякин Амнон онынъ сёзлерини динълемеге истемеди, ондан кучьлю олып, оны зорлады ве онен ятты. Бундан сонъра Амноннынъ оны кореджек козю олмады, о, ойле нефретленди ки, нефрети онынъ Тамаргъа беслеген севгисинден даа да зияде олды. Онъа: — Тур, кет, — деди. Тамар: — Ёкъ! Мени къувма. Бу — манъа япкъан ярамайлыгъынъдан даа да буюк ярамайлыкъ оладжакъ, — деди. Лякин Амнон оны динълемеге биле истемеди. Хызметчи йигитни чагъырып: — Буны мындан тышарыгъа къувала да, артындан къапуны къапат, — деп буюрды. Хызметчи, Тамарны тышарыгъа чыкъарып, артындан къапуны къапатты. Тамарнынъ устюнде узун ренкли урбасы бар эди. Бойле урбаларны падишанынъ акъай корьмеген къызлары кие эдилер. Тамар башына куль сепип, устюндеки ренкли урбаларыны йыртып, къолларыны башына къойып, агълай-агълай кетти. Агъасы Авишалом онъа: — Санъа буны сеннен берабер олгъан агъанъ Амнон яптымы? Шимди, къызкъардашым, индеме. О — сенинъ агъанъдыр. Шу шей ичюн юрегинъни къырма, — деди. Сонъ Тамар агъасы Авишаломнынъ эвинде янъгъыз, кимсенинъ козюне корюнмейип яшады. Давут падиша, бутюн бу шейлер акъкъында эшитип, гъает ачувланды. Авишалом Амнонгъа не яхшы, не яман бир шей айтмады, лякин къызкъардашы Тамарнынъ намусына токъунгъаны ичюн, Амнонны кореджек козю олмады. Эки йыл кечкенинден сонъра, Эфраим топрагъы якъынындаки Баал-Хацорда Авишаломнынъ къойларыны къыркътылар. Авишалом падишанынъ эписи огъулларыны озюнен берабер кетмеге чагъыртты. Авишалом падишагъа келип: — Мына шимди мен, сенинъ къулунъ, къойларымны къыркъаджагъым. Сен, падишам, ве хызметчилеринъ меннен кетейик, — деди. Лякин падиша Авишаломгъа: — Ёкъ, огълум, агъырлыгъымыз санъа тюшмесин деп, эпимиз бармайджакъмыз, — деди. Авишалом пек яман ялварды, амма падиша бармагъа истемеди ве огълуна огъурлы ёл тиледи. Сонъ Авишалом: — Ич олмагъанда, къардашым Амнон бизнен барсын, — деди. Падиша: — Онъа сеннен кетмеге кереги ёкъ, — деди. Лякин Авишалом ялвара-ялвара, ахыры падишанынъ разылыгъыны алды, ве падиша Амнонны ве эписи башкъа огъулларыны йиберди. Авишалом йигитлерине: — Бакъынъыз, Амнон шарап ичип, тавланып башлагъанда, мен сизге: «Амнонны ольдюринъиз», — деп буюрарым. О вакъыт къоркъмайып, оны ольдюринъиз. Бу — меним сизге эмирим. Джесюр ве джесаретли олунъыз, — деп буюрды. Авишаломнынъ йигитлери, о, насыл эмир эткен олса, Амнонгъа ойле де яптылар. О вакъыт падишанынъ эписи огъуллары къатырларына отурып къачтылар. Олар даа ёлда олгъанда, Давуткъа: «Авишалом падишанынъ эписи огъулларыны бир къалдырмай ольдюрди», — деген хабер келип етти. Падиша, урбаларыны йыртып, ерге йыкъылды. Онъа хызмет эткен эписи хызметчилер де озь урбаларыны йырттылар. Лякин Давут агъасы Шиманынъ огълу Ёнадав: — Эфендим! Огъулларынънынъ эписини ольдюрдилер, деп беллеме. Тек бир Амнон ольди, чюнки Амнон къызкъардашынынъ намусына токъунгъанындан берли Авишаломнынъ оны ольдюрмеге ниети бар эди, — деди. — Падиша-эфендим! «Эписи огъулларым ольди», — деп, къасеветленме. Тек бир Амнон ольди, — деди. Авишалом исе къачып кетти. Къаравуллагъан адам бакъып, дагъ янындаки Хонораим ёлундан чокъ адам келеяткъаныны корьди. Ёнадав падишагъа: — Мен, къулунъ, айткъаным киби олды, ана, сенинъ огъулларынъ келеята, — деди. О буны даа айтып битирмеди, падиша огъуллары кельди. Яйгъара къопарып агълаштылар. Падиша озю де, хызметчилери де пек агъладылар. Авишалом Гешур топрагъынынъ падишасы Аммихуд огълу Талмайгъа къачып кетти. Давут исе чокъ вакъыт огълу Амнон акъкъында агълады. Авишалом, Гешургъа къачып, анда учь йыл девамында булунды. Давут падишанынъ Авишаломнынъ пешинден къуваламагъа истеги ёкъ олды, чюнки Амноннынъ олюминден сонъра теселли тапты. Бир кунь Церуя огълу Ёав падишанынъ юреги Авишаломгъа яткъаныны корьди. Текъоагъа бир адам ёллап, андан бир акъыллы къадынны кетиртти ве онъа: — Агълагъан киби ол, матем урбаларны кий ве олюге куньлер девамында агълап юрген киби ол. Падишагъа бар да, онъа бойле-бойле айт, — деп, айтаджакъ шейлерни огретти. Текъоалы къадын, падишагъа кирип, бетинен ерге йыкъылып селямлашты ве: — Падишам, ярдым эт! — деди. Падиша онъа: — Санъа не керек? — деп сорады. О: — Мен тул къадыным, акъайым ольди. Меним, къулунънынъ эки огълум бар эди. Олар тарлада къавгъа эттилер, оларны айырмагъа исе кимсе ёкъ эди. Бириси экинджисини урып ольдюрди. Шимди бутюн сой-сопларым манъа къаршы чыкътылар ве: «Агъасыны ольдюрген адамны бизге бер. Биз оны агъасынынъ джаны ичюн ольдюреджекмиз ве бойлеликнен онъа мирасчы олмагъа ёл бермейджекмиз», — дедилер. Бойле этип, меним сонъ чырагъымны сёндюреджек олалар, ер юзюнде акъайымнынъ адыны ве эвлядыны ёкъ этеджек олалар, — деди. Падиша къадынгъа: — Эвинъе раат-раат къайт, мен сенинъ акъкъынъда эмир берерим, — деди. Лякин текъоалы къадын падишагъа: — Падиша-эфендим, бу къабаат меним устюмде ве бабамнынъ эви устюнде олсун. Падиша ве онынъ тахты исе къабаатсыз олсун, — деди. Падиша: — Ким санъа къаршы чыкъса, оны манъа кетир, ве о, санъа башкъа тиймез, — деди. Къадын: — Падишам, Алланъ олгъан РАББИнинъ Адынен ант эт, къан ичюн къан аладжакъ адамлар чокълашмасын ве огълумны ёкъ этмесинлер, — деди. Падиша: — РАББИнен ант этем! Огълунънынъ башындан бир сач биле тюшмез, — деди. Къадын: — Падиша-эфендиме даа бир сёз сёйлемеге рухсет бер, — деди. Падиша: — Айт, — деди. Къадын: — Не ичюн сен Алланынъ халкъына къаршы бойле шейлер япасынъ? — деди. — Сен, бу сёзлерни айтып, озюнъ-озюнъни къабаатладынъ, чюнки озюнъ къувалагъан адамны кери къайтармайсынъ. Биз оледжекмиз ве ерге тёкюльген сув киби оладжакъмыз — сувны янъыдан джыймакъ мумкюн дегиль. Лякин Алла джанымызнынъ гъайып олмасыны истемей ве сюргюнликте олгъан адамны биле Озюнден узакълаштырмагъа истемей. Шимди мен падишагъа, эфендиме бу сёзлерни айтмакъ ичюн кельдим. Халкъ мени къоркъузды, шунынъ ичюн къулунъ озю-озюне: «Падишанен лакъырды этейим, бельки къулунынъ тилегини ерине кетирир», — дедим. «Падиша къулуны динълеп, оны ве огълуны Алланынъ халкъы сырасындан ёкъ этмеге истегенлер къолундан къуртарыр», — дедим. Падиша-эфендимнинъ сёзю мени тынчландырсын. Падиша-эфендим — Алланынъ мелеги кибидир, эм яхшы, эм ярамай шейлерни динълер. РАББИ, сенинъ Алланъ сеннен берабер олсун, — деди. Падиша джевап берип, къадынгъа: — Мен сенден сорайджакъ шейни гизлеме, — деди. Къадын: — Падиша-эфендим, айт, — деди. Падиша: — Бу иште санъа Ёав ярдым этмедими? — деди. Къадын джевап берип: — Яшасын падиша-эфендим! Сенинъ айткъан сёзлеринъден не сагъгъа, не де солгъа бурулмакъ мумкюн дегиль. Догъру таптынъ, къулунъ Ёав манъа эмир берип, бу сёзлерни огретти. Къулунъ Ёав шимдики вазиетни денъиштирмек ичюн буны япты. Амма эфендим Алланынъ мелеги киби акъыллыдыр ве ер юзюндеки эр шейни биле, — деди. Сонъ падиша Ёавгъа: — Айды, сенинъ дегенинъ олсун. Энди бар, Авишаломны къайтар, — деди. Ёав бетинен ерге йыкъылды ве падишагъа хайыр тилеп: — Эй, падиша-эфендим, энди къулунъдан мемнюн олгъанынъны билем, чюнки сен меним сёзлеримни динълеп, онъа коре яптынъ, — деди. Сонъ Ёав Гешур топрагъына кетип, андан Авишаломны Ерусалимге кетирди. Падиша: — О, эвине къайтып кельсин, амма меним огюме кельмесин, — деди. Авишалом эвине къайтып кельди, лякин падишаны корьмеди. Исраильде Авишалом киби дюльбер ве макъталгъан акъай ёкъ эди. Баштан-аякъ онынъ бир къусуры ёкъ эди. О, сачларыны, агъыр олгъанлары ичюн, эр йыл къыркъа эди. Оларны къыркъкъанда, сачларынынъ агъырлыгъы падишанынъ ольчюсине коре эки кило ола эди. Авишаломнынъ учь огълу ве бир къызы догъды. Къызынынъ ады Тамар эди. О, дюльбер эди. Авишалом, падишаны корьмейип, Ерусалимде эки йыл девамында къалгъан сонъ, Ёавны падишагъа йибермек ичюн чагъыртты, лякин Ёав онъа кельмеге истемеди. Экинджи кере чагъыртты, лякин о кене кельмеге истемеди. Сонъ Авишалом озюнинъ хызметчилерине: — Меним тарлам янындаки Ёавнынъ тарла парчасыны коресизми? Анда онынъ арпасы осе. Барынъыз да, оны якъынъыз, — деди. Шу вакъыт хызметчилери о тарланы якътылар. Ёав тез-тез Авишаломнынъ эвине кельди ве: — Хызметчилеринъ меним тарламны не ичюн якътылар? — деп сорады. Авишалом Ёавгъа: — Мына, мен сени чагъырттым, сени падишагъа ёлламагъа истедим. Сен падишагъа меним адымдан: «Мен Гешур топрагъындан не ичюн къайтып кельдим? Яхшысы анда къала бергейдим», — айткъанынъны истедим. Мен шимди падишаны корьмеге истейим. Эгер къабаатым олса, о мени ольдюрсин, — деди. Ёав падишагъа кетти ве онъа буны айтып берди. Падиша Авишаломны озюне чагъыртты. Авишалом келип, падишанынъ огюнде бетинен ерге йыкъылып, онъа урьмет косьтерди. Падиша Авишаломны опьти. Бундан сонъ Авишалом озюне бир араба, атлар ве огюнде чападжакъ элли къаравул азырлады. Авишалом саба эрте турып, шеэр къапусына кеткен ёлнынъ янында тура эди. Бир кимсе озюнинъ давасынен падишанынъ судуна кетеяткъанда, Авишалом оны янына чагъырып: «Сен къайсы шеэрден келесинъ?» — деп сорай эди. О адам: «Мен, сенинъ къулунъ, Исраильнинъ бойле-бойле къабилесинден», — десе, Авишалом онъа: «Сенинъ ишинъ догъру, акълыдыр, лякин падишада сени динълейджек кимсе ёкъ», — дей эди. Авишалом даа: «Эгер бу мемлекетте къады этип мени къойсалар, манъа давасы ве къавгъасы олгъан эр ким келир эди, мен оны догъру суд этер эдим», — дей эди. Бирде-бири бель букип, селямлашмакъ ичюн янына кельсе, Авишалом, къолуны узатып, оны къучакълай ве опе эди. Падишанынъ судуна кельген эр бир исраиллинен бойле япа эди ве бойлеликнен исраиллилернинъ итибарыны къазана эди. Давут падишалыгъы къыркъ йыл девам эткен сонъ, Авишалом падишагъа: — Мен барып, РАББИге берген адагъымны Хевронда беджерейим, — деди. — Мен Арамда, Гешур топрагъында яшагъанда, бойле адакъ бердим: эгер РАББИ мени Ерусалимге къайтарса, мен РАББИге хызмет этеджегим, — дедим. Падиша: — Аман-эсен бар, — деди, ве Авишалом Хевронгъа кетти. Авишалом, бутюн Исраиль къабилелерине гизли хаберджилерни ёллап: — Бору сеслерини эшиткенде: «Авишалом Хевронда падиша олды», — денъиз, — деди. Авишаломнен берабер Ерусалимден 200 адам давет этилип кеткен эди, оларнынъ саф юреклиги ичюн бир шейден хаберлери ёкъ эди. Къурбан чалгъан вакъытта Авишалом Давутнынъ насиатчысы олгъан гилолы Ахитофелни Гило шеэринден чагъыртты. Олар буюк бир анълашма яптылар, ве халкъ Авишаломнынъ янына топлашып чокълашмагъа башлады. Бир хаберджи келип, Давуткъа: — Исраиллилер Авишалом тарафына кечип башлады, — деди. Давут Ерусалимде онынъ янында олгъан хызметчилерине: — Айды, тез-тез къачайыкъ. Авишаломдан къуртарылып оламамыз. О, бизге уджюм этип, чокътан-чокъ зарар кетиреджек, бизни де ольдюреджек, шеэрни де къылычтан кечиреджек, — деди. Хызметчилер падишагъа: — Биз — къулунъмыз. Сен, падиша, не десенъ, шуны беджерирмиз, — дедилер. Сонъ падиша ве бутюн эвиндекилери онынъ артындан джаяв кеттилер. Эвни бакъмакъ ичюн, падиша он дане джариесини къалдырды. Падиша ве халкъы джаяв кетип, шеэрнинъ энъ сонъки эвининъ янында токътадылар. Бутюн хызметчилери янында кете эдилер. Керетлилер, пелетлилер ве Гъат шеэринден джаяв кельген 600 гъатлы падишанынъ огюнде кете эдилер. Падиша гъатлы Иттайгъа: — Сен не ичюн бизнен берабер кетесинъ? Къайт, Авишалом падишанен берабер къал. Сен исраилли дегильсинъ, мында башкъа ерлерден сюргюн этильгенсинъ. Даа тюневин кельдинъ, мен бугунь сени бизнен кетмеге зорлайыммы? Мен кетеджек еримни озюм де бильмейим. Къайт, адамларынъны да озюнънен берабер ал. Алланынъ мерамети ве садыкълыгъы сеннен олсун! Иттай падишагъа бойле джевап берди: — РАББИнинъ огюнде ве сенинъ, падиша-эфендим, огюнъде ант этем: сен къайда барсанъ, мен де анда оладжагъым. Ольсем де, тири къалсам да, манъа эписи бир. Давут Иттайгъа: — Айды, меннен кет, — деди. Сонъ гъатлы Иттай, онынъ адамлары ве бала-чагъалары падишанен кеттилер. Бутюн ерли халкъ окюр-окюр агълагъанда, падиша бутюн халкънен берабер Кидрон вадийини кече эди. Сонъ бутюн халкъ сахрагъа догъру ёл алды. Анда руханий Цадокъ ве Левий къабилесинден адамлар да бар эдилер. Олар Алланынъ Васиет Сандыгъыны алып кеттилер. Алланынъ Сандыгъыны ерге къойып, руханий Авиатар, бутюн халкъ шеэрден чыкъмагъандже, бир тёпеде турды. Падиша Цадокъкъа: — Алланынъ Сандыгъыны шеэрге къайтар. Эгер мен РАББИнинъ козюнде мерамет къазансам, О мени кери къайтарыр, оны ве мескенини корьмеге имкян берер. Эгер де О: «Ёкъ, сенден разы дегилим», — десе, мына мен мындам. О, Озюнинъ истегенини япсын, — деди. Падиша руханий Цадокъкъа: — Козь-къулакъ ол! Эсен-аман шеэрге къайт. Огълунъ Ахимаац ве Авиатар огълу Ехонатан — сиз бу эки огълунъызнен берабер къайтынъыз. Мен сахрадаки вадийде сизден хабер кельгендже беклерим, — деди. Цадокъ ве Авиатар Алланынъ Сандыгъыны Ерусалимге къайтардылар ве анда къалдылар. Давут исе агълай-агълай Зейтюн дагъына чыкъты. Онынъ башы къапалы эди, озю ялынаякъ кете эди. Онен берабер олгъан адамлар да башларыны къапатып агълай-агълай кете эдилер. Давуткъа: — Ахитофел Авишаломнен берабер санъа къаршы анълашма япты, — дедилер. Давут: — РАББИ! Ахитофелнинъ огреткен шейни ахмакълыкъкъа чевир! — деди. Давут Аллагъа ибадет эткен тёпеге чыкъкъанда, онъа аркълы Хушай расткельди. Устюндеки урбасы йыртыкъ, башы устюнде топракъ эди. Давут онъа: — Эгер сен меннен берабер кетсенъ, манъа къыйын оладжакъ. Лякин шеэрге къайтып, Авишаломгъа: «Падишам, мен сенинъ къулум, бугуньге къадар бабанънынъ къулу эдим. Шимди исе сенинъ къулунъ оладжагъым», — деп, меним хатирим ичюн Ахитофелнинъ насиатыны боз. Анда Цадокъ ве Авиатар руханийлер бар. Оларгъа падишанынъ эвинде эр бир эшиткен шейни айтып бер. Оларнен берабер эки огъуллары да бар: Цадокънынъ огълу Ахимаац ве Авиатарнынъ огълу Ехонатан. Олардан эшиткен эр бир хаберни манъа ёлла, — деди. Бойле этип, Давутнынъ досту Хушай шеэрге кельди. Авишалом исе тамам шу вакъыт Ерусалимге кирмекте эди. Давут дагъдан бираз энгенде, онынъ къаршысына Мефивошетнинъ хызметчиси Цива расткеле. О, эки эшекнинъ аркъасына 200 отьмек, 100 дане юзюм багъы, 100 дане емиш багъы ве бир шарапкъа толу мешин торба юклеп келе эди. Падиша Цивадан: — Буларны не ичюн кетирдинъ? — деп сорады. Цива падишагъа: — Эшеклер — падишанынъ эвиндекилерине минмек ичюн, отьмек ве емишлер — йигитлерге ашамагъа, шарап — сахрада ёрулгъанларгъа ичмек ичюн, — деди. Падиша: — Эфендинънинъ огълу къайда? — деп сорады. Цива падишагъа джевап берип: — Ерусалимде къалды. О: «Энди исраиллилер къартбабамнынъ падишалыгъыны манъа къайтарып берер», — дей, — деди. Падиша Цивагъа: — Мен шимди санъа Мефивошетнинъ бутюн мал-мулькюни берейим, — деди. Цива, бель букип: — Эфендим падишанынъ огюнде мерамет къазанайым! — деди. Давут падиша Бахуримге келип еткенде, андан Шаулнынъ союндан олгъан бир адам чыкъты, онынъ ады Шимий, Геранынъ огълу. О сёгюне-сёгюне чыкъты. Давут падишагъа ве онынъ къулларына таш атып башлады. Падишанынъ джесюр аскерлери онынъ сагъ ве сол тарафында эдилер. Шимий, лянетлер ягъдырып: — Кет, ёкъ ол, къатиль ве бир шейге ярамагъан адам! Сен Шаулнынъ ерине падиша олдынъ. Шимди онынъ догъмушларынынъ къаныны тёккенинъ ичюн, РАББИ сенден акъкъынъны алды ве сенинъ падишалыгъынъны огълунъ Авишаломнынъ къолуна берди. Сен къан тёккен къатиль олгъанынъ ичюн, мына шимди белягъа огърадынъ! — деди. Церуя огълу Авишай падишагъа: — Бу еберген копек эфендим падишаны не ичюн сёге? Барып, онынъ башыны кесип алайым, — деди. Падиша исе: — Церуя огъуллары, меним де, сизинъ де ишимиз олмасын. О сёгюне берсин. Онъа мени лянетлемеге РАББИ буюрды. Онъа: «Буны не ичюн япасынъ?» — демеге кимнинъ акъкъы бар? — деди. Давут Авишайгъа ве хызметчилерине даа бойле деди: — Эгер менден догъгъан догъмуш огълум мени ольдюрмеге истесе, биньяминли адамдан не къыдырасынъ? Оны озь башына къалдырынъыз, сёгюне берсин. Буны онъа РАББИ эмир этти. Бельки РАББИ ашалангъанымны корип, шимди сёгюшлер ашагъаным ичюн манъа мерамет эйлер. Давут ве адамлары ёлларыны девам эттилер, Шимий исе дагънынъ кенарындан, оларнынъ къаршысында кетип сёгюне, Давуткъа таш ве топракъ ата эди. Падиша ве онен бирликте баргъан халкъ кеткен ерге кельгенде, эписи пек ёрулгъан эдилер, шунынъ ичюн раатланмагъа къарар алдылар. Авишалом ве исраиллилер Ерусалимге кельдилер. Ахитофел де оларнен берабер эди. Давутнынъ досту аркълы Хушай, Авишаломгъа келип: — Яшасын падиша! Яшасын падиша! — деди. Авишалом Хушайгъа: — Достунъа садыкълыгъынъ бойле экен! Не ичюн онен кетмединъ? — деди. Хушай Авишаломгъа: — Ёкъ! РАББИ кимни сечип алгъан олса, бутюн халкъ, бутюн Исраиль кимни сечип алгъан олса, мен шу адамнен къаладжагъым. Бундан да башкъа, мен энди кимге хызмет этеджегим? Онынъ огълуна дегильми? Сенинъ бабанъа насыл хызмет эткен олсам, санъа да ойле хызмет этеджегим! — деди. Авишалом Ахитофелге: — Энди не япайыкъ? Сен не тюшюнесинъ? Манъа бир акъыл огрет! — деди. Ахитофел Авишаломгъа: — Бабанънынъ эвини бакъмагъа къалдырылгъан онынъ джариелеринен ят. О вакъыт эписи исраиллилер бабанънынъ сени кореджек козю ёкъ олгъаны акъкъында хаберни алыр, достларынъ да рухтан котерилирлер, — деди. Сонъ эвнинъ тёпесинде Авишалом ичюн бир чадыр къурдылар, ве Авишалом бутюн Исраильнинъ козю огюнде бабасынынъ джариелерине кирди. Ахитофел берген насиатлар о вакъытларда РАББИ берген насиат киби деп сайыла эди. Ахитофелнинъ Давуткъа да, Авишаломгъа да берген эр бир насиаты бойле эди. Ахитофел Авишаломгъа даа: — 12 000 адам сайлап алайым да, бу гедже Давутнынъ пешинден къувалайым. О, болдурып кучьсюз къалгъан вакъытта оны къоркъузайым. Онен берабер олгъан адамлар къачарлар да, олар къачкъан сонъ, мен ялынъыз къалгъан падишаны ольдюририм. Бир вакъыт олар эписи сен ольдюрмеге истеген инсангъа къайтып кельдилер. Шимди де тыпкъы ойле оладжакъ: мен оларнынъ эписини санъа къайтарып берерим, ве бутюн халкъ сагъ-селямет къалыр, — деди. Авишалом ве эписи Исраиль акъсакъаллары бу сёзлерни пек бегендилер. Авишалом: — Аркълы Хушайны чагъырынъыз, не айтаджагъыны динълейик, — деди. Хушай Авишаломгъа кельди, Авишалом: — Ахитофел мына нелер айта, онынъ айткъаныны япайыкъмы? Эгер ёкъ десенъ, не япмакъ кереклигини озюнъ огрет, — деди. Хушай Авишаломгъа: — Ахитофелнинъ бу сефер берген насиаты яхшы дегиль, — деди ве сёзлерини девам этип: — Сен бабанъны ве аскерлерини билесинъ. Олар джесюр адамлар, чёльде баласындан марум олгъан аюв киби ачувландылар. Бабанъ — теджрибели аскер, гедже халкъынен берабер геджелемез. Шимди я бир къобада, я да башкъа бир ерде гизлене. Эгер биринджи уджюмде аскерлеринънинъ базылары ольдюрильсе, башкъалары шашмалап: «Давут Авишаломгъа къошулгъанларнынъ эписини къыра», — деп къычырышаджакълар. О заман юреги арслан юреги киби джесюр олгъанлар да рухтан тюшерлер. Бабанънынъ джесюрлиги ве аскерлерининъ джесаретлиги акъкъында бутюн Исраиль биле. Шунынъ ичюн меним насиатым бойле: Дандан Беэр-Шевагъа къадар бутюн Исраиль топлашсын, адамлар денъиздеки къум киби чокъ олсун, сен де оларнынъ ортасында дженкке кет. Биз Давуткъа къаршы чыкъармыз. О, къайда олмаса да, онъа чыкъ тюшкени киби уджюм этермиз. Онынъ янында олгъан адамлардан бириси сагъ къалмаз. Эгер о, бирде-бир шеэрге кирсе, бутюн Исраиль шу шеэрге аркъанлар кетирир, ве биз шеэрни вадийге сюйреклермиз, шеэрде таш устюнде таш биле къалдырмамыз, — деди. Авишалом ве бутюн Исраиль: — Аркълы Хушайнынъ насиаты Ахитофел берген насиатындан яхшы, — дедилер. Мына бойле этип, РАББИ, Авишаломгъа беля кетирмек ичюн, Ахитофелнинъ яхшы насиатыны бозмагъа ниет этти. Хушай руханий Цадокъкъа ве Авиатаргъа: — Ахитофел Авишаломгъа ве Исраиль акъсакъалларына бойле-бойле насиат берди, мен исе бойле-бойле насиат бердим. Энди Давуткъа аджеле хабер йиберинъиз, онъа: «Бу гедже сахра вадийинде къалма. Сен, падиша, ве адамларынъ сагъ-селямет къалмасы ичюн, андан тез-тез кет», — денъиз, — деди. Ехонатан ве Ахимаац Эн-Рогель янында эдилер, чюнки озьлерине шеэрде корюнмеге чарелери ёкъ эди. Бир хызметчи къыз оларгъа келип, эр шейни айтып бере эди. Олар исе Давут падишагъа хабер эте эдилер. Амма бир йигит оларны корип, Авишаломгъа айтты. Олар аджеле къачып кетип, Бахурим шеэрине, бир адамнынъ эвине кельдилер. Онынъ азбарында къуюсы бар эди, ве олар бу къуюгъа тюштилер. Адамнынъ апайы, къуюнынъ агъзыны орьтюнен къапатып, устюне курьпе септи. Бойлеликнен, бир шей корюнмей къалды. Авишаломнынъ къуллары къадыннынъ эвине келип: — Ахимаац ве Ехонатан къайда? — деп сорадылар. Къадын оларгъа: — Олар озенни кечип кеттилер, — деди. Олар къыдыра-къыдыра, бир шей тапмайып, Ерусалимге къайттылар. Олар кеткен сонъ, Ахимаац ве Ехонатан къуюдан чыкъты ве, Давут падишагъа келип: — Турунъыз, тез-тез сувдан кечинъиз. Ахитофел бойле-бойле деди, — деп хабер эттилер. Давут ве онен олгъан адамлар Иордан озенини тез-тез кечтилер. Сабагъадже Иордан озенини кечмеген бир адам биле къалмады. Ахитофел, насиаты беджерильмегенини корип, эшегини екти, азырланып ёлгъа чыкъты, шеэрине, эвине кельди, къорантасына сонъки эмирлерини берди, сонъ озь-озюни асып ольдюрди. Оны бабасынынъ къабринде дефн эттилер. Давут Маханаим шеэрине кельди. Авишалом ве исраиллилернинъ эписи исе Иорданны кечтилер. Авишалом Ёавнынъ ерине орду башлыгъы оларакъ Амасаны къойды. Амаса — Йитра адлы йизреэлли бир адамнынъ огълу эди. Онынъ анасы — Авигаил, Нахашнынъ къызы ве Церуянынъ къызкъардашы эди. Церуя — Ёавнынъ анасы эди. Авишалом исраиллилернинъ ордусынен Гилад топрагъында ерлешти. Давут Маханаим шеэрине кельгенде, аммонлы Рабба шеэринден олгъан Нахашнынъ огълу Шовий, Ло-Девар шеэринден Аммиэл огълу Макир ве Рогелим шеэринден олгъан гиладлы Барзиллай тёшеклер, легенлер ве чамурдан япылгъан савутлар, богъдай, арпа, ун, къавурылгъан богъдай данелерини, бакъла, берджимек, бал, сюзюльген иримчик, сыгъыр сютюнден ясалгъан пенир ве къой-эчки кетирип: — Халкъ ач, ёрулгъан, сахрада сувсузлыкъкъа чыдагъан, — деп, Давут ве адамларына аш бердилер. Давут озь адамларыны бакъып чыкъып, оларгъа бинъбашы ве юзбашыны къойды. Ордунынъ учьте бир къысмына Ёавны башлыкъ этип къойды, даа учьте бир къысмына Ёавнынъ къардашы, Церуянынъ огълу Авишайны башлыкъ этип къойды ве даа учьте бир къысмына гъатлы Иттайны башлыкъ этип къойды. Падиша адамларына: — Мен озюм сизлернен берабер кетеджегим, — деди. Лякин адамлар: — Барма. Эгер биз къачып башласакъ, бунъа кимсе эмиет бермез. Ярымыз ольдюрильгенде биле, кене эмиет бермезлер. Сен бир озюнъ исе он бинъ адам кибисинъ. Сен шеэрде къалып, бизге ярдым этсенъ, даа яхшы олур, — дедилер. Падиша оларгъа: — Сизге не яхшы олып корюнсе, шуны япарым, — деди ве араба къапу огюнде турды, халкъ исе юзер-юзер, бинъер-бинъер чыкъты. Падиша Ёав, Авишай ве Иттайгъа бойле эмир берди: — Меним хатирим ичюн яш йигит Авишаломгъа зарар кетирменъиз. Падишанынъ Авишалом акъкъында орду башлыкъларына берген эмирини эписи адамлар эшитти. Аскерлер исраиллилерге къаршы тарлагъа чыкътылар ве Эфраим дагъында дженклештилер. Давутнынъ аскерлери исраиллилерни енъди. О куню буюк дженк олып кечти — 20 000 адам ольдюрильди. Дженк бутюн ерлерге джайрады, о куню дагъда гъайып олгъанлар къылычтан эляк олгъанлардан зияде олды. Авишалом Давутнынъ аскерлеринен расткельди. О, къатыр устюнде эди. Къатыр буюк эмен терегининъ тюбюне къачкъанда, Авишаломнынъ сачлары терекнинъ пытакъларына илишти, ве о, ернен кок арасында асылып къалды. Тюбюндеки къатыр исе къачып кетти. Адамларнынъ бириси буны корип, Ёавгъа: — Мен эмен терегинде асылып къалгъан Авишаломны корьдим, — деди. Ёав исе бу хаберни кетирген адамгъа: — Сен буны корьген олсанъ, не ичюн оны шу ерде ольдюрмединъ? Мен санъа бир къушакъ ве он кумюш акъча берер эдим, — деди. Адам Ёавгъа джевап берип: — Элиме бир бинъ кумюш акъча туттурсалар биле, падиша огълуна къолумны котермем. Падиша, эр кес эшитсин деп, санъа, Авишайгъа ве Иттайгъа: «Яш йигит Авишаломгъа зарар кетирменъиз», — деген эмир берди. Эгер мен онынъ джанына зарар кетирсем, падиша бундан хабердар олур. Сен озюнъ менден юзь чевирирсинъ, — деди. Ёав онъа: — Сеннен отурмагъа вакътым ёкъ, — деп, элине учь дане мызракъ алып, барды ве эмен терегинде асылгъан ве даа сагъ олгъан Авишаломнынъ юрегине саплады. Сонъ Ёавнынъ он дане силя ташыйыджысы, Авишаломны алкъагъа алып, оны урып ольдюрдилер. Бундан сонъ Ёав бору чалды ве халкъны тутып турды, исраиллилернинъ артындан къувалагъан аскерлерини артына къайтарды. Авишаломны алып, дагъдаки терен чукъургъа аттылар, устюни бир оба ташнен къапаттылар. Бутюн исраиллилер исе эр кес озь чадырына къачты. Авишалом даа сагъ олгъанда, падишалар вадийинде озюне абиде яптырды, «Меним адымны сакълайджакъ огълум ёкъ», — деди ве абидеге озюнинъ адыны берди. Шунынъ ичюн аля бугунь о «Авишаломнынъ Абидеси» деген ад ташый. Цадокъ огълу Ахимаац Ёавгъа: — Мен чапайым, падишагъа: «РАББИ сени душманларынъдан къуртарды», — деген хаберни еткизейим, — деди. Лякин Ёав онъа: — Сен бугунь хайырлы хаберджи оламазсынъ, чюнки падишанынъ огълу ольди. Башкъа вакъыт айтарсынъ, бугунь дегиль, — деди. Сонъ Ёав хушлу адамгъа: — Бар, корьгенинъни падишагъа хабер эт, — деди. Хушлу Ёавгъа бель букти ве чапып кетти. Лякин Цадокъ огълу Ахимаац сёзюнде турып, Ёавгъа кене: — Не олса олсун, амма мен хушлунынъ артындан чапайым, — деди. Ёав исе онъа: — Огълум, санъа бармагъа не керек? Хайырлы хабер кетирмезсинъ, — деди. Ахимаац: — Не олса олсун, мен чапайым, — деди. Ёав: — Чап, — деди, ве Ахимаац, догъру ёлдан чапып, хушлу адамдан эвель кельди. Давут о заман эки араба къапунынъ янында отура эди. Къаравул диварнынъ янындаки къапунынъ тёпесине чыкъып бакъты ве бир адамнынъ чапып келеяткъаныны корьди. Къаравул къычырып падишагъа хабер этти. Падиша: — Бир озю кельсе, демек, хабер кетире, — деди. Хаберджи кет-кете якъынлаша эди. Къаравул даа бир чапып кельген адамны корьди ве къапуджыгъа: — Мына даа бир адам чапып келе, — деп къычырды. Падиша: — Бу да — хаберджи, — деди. Къаравул: — Мен беллесем, биринджисининъ юрюши Цадокъ огълу Ахимаацнынъ юрюшине ошай, — деди. Падиша: — Бу яхшы адам, яхшы хабер кетире, — деди. Ахимаац къычырып, падишагъа: — Селям! — деп, эгилип бетини ерге тийгизди ве: — Эфендим падиша! РАББИ-Таалянъ санъа къаршы исьян эткенлерни сенинъ къолунъа берди! РАББИге бинъ шукюрлер олсун! — деди. Падиша: — Йигит Авишалом сагъмы? — деп сорады. Ахимаац: — Ёав падишанынъ къулуны ве мени, сенинъ къулунъны, ёллагъанда, мен буюк къалабалыкъ корьдим. Амма не олгъаныны бильмейим, — деди. Падиша онъа: — Чекиль, мында тур, — деди. Ахимаац чекилип, беклемеге башлады. Шу арада хушлу да кельди ве: — Козь айдын, падиша-эфендим! Бугунь РАББИ санъа къаршы исьян котергенлерден сени къуртарды, — деди. Падиша хушлудан: — Йигит Авишалом сагъмы? — деп сорады. Хушлу: — Эфендим падишанынъ бутюн душманларынынъ такъдири, санъа къаршы чыкъкъанларнынъ такъдири бу яшнынъ такъдири киби олсун! — деди. Падиша буны эшиткенде, юрегини къан басты. Араба къапунынъ устюндеки одагъа кирип агълады. Анда кеткенде: — Огълум Авишалом! Огълум, огълум Авишалом! Сенинъ еринъе мен ольгейдим! Авишалом огълум, ах, огълум! — деди. Ёавгъа: — Падиша Авишалом ичюн пек агълай, матем тута, — дедилер. Шу куннинъ гъалебеси бутюн халкъ ичюн матем кунюне айланды, чюнки халкъ падиша, огълу акъкъында пек къайгъыргъаныны эшитти. Адамлар шеэрге яваштан, дженк мейданындан къачкъан киби, утанып кире эдилер. Падиша бетини япып, юксек сеснен: — Огълум Авишалом! Авишалом огълум, ах, огълум! — деп къычыра эди. Ёав падишанынъ эвине кельди ве: — Сен бугунь эписи аскерлеринъни утандырдынъ. Олар исе джанынъны, огъулларынъ ве къызларынъ, апайларынъ ве джариелеринънинъ джанларыны къуртарды! Сен сенден нефретленгенлерни севесинъ ве сени севгенлерден нефретленесинъ. Команданлар ве аскерлер санъа ич бир шей олмагъаныны бугунь косьтердинъ. Мен бугунь бойле шейни анъладым: эгер Авишалом сагъ къалып, биз эпимиз ольген олсакъ, санъа даа гузель олур эди. Айды, шимди чыкъ да, адамларынънынъ гонъюллерини котер. РАББИнинъ огюнде ант этем: эгер сен чыкъып, халкънен лакъырды этмесенъ, кунь баткъандже бир аскер къалмайып сени ташлап кетерлер. Бу сен ичюн яшлыгъынъдан шимдиге къадар башынъа тюшкен белялардан энъ бетери олур, — деди. Падиша барып, шеэр араба къапусы огюнде отурды. Халкъкъа падишанынъ араба къапусы янында отургъаныны хабер эттилер. Бутюн халкъ падишанынъ огюне кельди. Исраиллилер исе озь чадырларына къачкъанлар. Эписи Исраиль къабилелеринде адамлар давалашып: — Падиша бизни душманларымыздан къорчалады, бизни фелестинлилерден къуртарды, энди исе бу ерден Авишаломдан къачып кетти. Бизге падишалыкъ япмакъ ичюн ягънен сюртюльген Авишалом ольди, дженкте эляк олды. Айса шимди не ичюн падишаны кери къайтармагъа керек демейсинъиз? — дей эдилер. Давут падиша руханийлер олгъан Цадокъ ве Авиатаргъа хабер ёллады: — Ехуда акъсакъалларына айтынъыз: «Не ичюн сизлер падишаны эвине къайтарув ишинде сонъки адамлар олмагъа истейсинъиз? Бутюн Исраильде айтылгъан сёзлер манъа келип етти. Сиз меним къардашларымсынъыз, къандаш сой-сопларымсынъыз! Падишаны эвине къайтарув ишинде не ичюн сонъки адамлар олмагъа истейсинъиз?» Амасагъа да айтынъыз: «Сен меним къандаш тувгъаным дегильсинъми? Эгер сени Ёавнынъ ерине омюрбилля орду башы этип къоймасам, Алла бойнумны урсун!» Бойле этип, о, бутюн Ехуда халкъынынъ урьметини къазанды, эр кес бир адам киби бу къарарны къабул эттилер ве: — Адамларынънен берабер къайт, — деп хабер йибердилер. Падиша къайтып, Иордан озенине кельди, ехудалылар исе, падишаны къаршылап, оны Иордандан кечирмек ичюн, Гилгалгъа кельдилер. О вакъыт Шимий ехудалыларнен берабер Давутны къаршыламагъа чыкъты. Шимий Бахурим шеэринде яшагъан биньяминли Геранынъ огълу эди. Онен берабер бир бинъ биньяминли, Шаулнынъ хызметчиси Цива ве онынъ 15 огълу ве 20 къулу Иордангъа, падишаны къаршыламагъа чапып кельдилер. Олар, озеннинъ сай еринден кечип, падишаны ве эвиндекилерини, бутюн мал-мулькюни озеннинъ сай еринден кечирдилер. Бойлеликнен падишагъа эйилик япып, онынъ козюне кирмеге истедилер. Иордан озенинден кечиргенинден сонъ, Гера огълу Шимий падишанынъ огюнде йыкъылды ве падишагъа: — Эфендим, мени къабаатлама! Падиша-эфендим, мен — сенинъ къулунъ! Сен Ерусалимден чыкъкъанда мен япкъан яман шейни унут, оны юрегинъде тутма. Мен билем ки, мен, къулунъ, гуна яптым. Шимди исе, падиша-эфендим, сени къаршыламагъа бутюн Юсуф эвлятларындан мен биринджи кельдим, — деди. Церуянынъ огълу Авишай онъа: — РАББИнинъ Месихини лянетлегени ичюн Шимий ольмек керек, — деди. Давут исе: — Церуя огъуллары, арамызда не олды? Бугунь не ичюн меним душманларым олдынъыз? Бугунь Исраильде кимсе ольдюрильмейджек, чюнки мен кене Исраильнинъ падишасы олдым! — деди. Сонъ Шимийге: — Сен ольмейджексинъ, — деп ант этти. Сонъ Шаулнынъ торуны Мефивошет падишанынъ къаршысына чыкъты. О, падишанынъ кеткенинден берли эсен-аман къайтып кельмегениндже аякъларыны ювмагъан, мыйыгъыны къыркъмагъан ве урбаларыны ювмагъан эди. О, Ерусалимден падишаны къаршылап чыкъкъанда, падиша онъа: — Сен, Мефивошет, не ичюн меннен берабер кетмединъ? — деп сорады. О исе: — Падиша-эфендим! Мени къулум алдатты. Аякъларым топал олгъаны ичюн, мен къулума: «Эшекни ек, онъа минип, падишанен берабер кетерим», — дедим. Къулум исе эфендим падишагъа меним акъкъымда ботен шейлер айтты. Лякин сен, падиша-эфендим, Алланынъ мелеги кибисинъ. Санъа не догъру олып корюнсе, шуны яп. Бутюн къартбабамнынъ сою сенинъ огюнъде олюм джезасына ляйыкъ олса биле, сен мени озюнънинъ софра башына отурттынъ! Меним санъа, падишагъа шикяет этмеге не акъкъым бар? — деди. Падиша онъа: — Санъа бутюн буларны манъа айтмагъа кереги ёкъ. Мен санъа къартбабанънынъ тарлаларыны Циванен пайлаштырмагъа эмир этем, — деп айтты. Лякин Мефивошет падишагъа джевап берип: — Падиша-эфендим, сен эсен-аман эвге къайткъанынъ ичюн, Цива эписи тарлаларны алсын, — деди. Гиладлы Барзиллай, Рогелимден барып, падишанен Иорданны кечип, оны озенден озгъармагъа кельди. Барзиллай озю 80 яшларында, пек къарт ве пек зенгин адам эди. Падиша Маханаим шеэринде олгъанда, Барзиллай онъа аш-сув кетире эди. Падиша Барзиллайгъа: — Меннен берабер кетейик, сени Ерусалимде кечиндиририм, — деди. Лякин Барзиллай: — Мен даа не къадар яшайджагъым? Ерусалимге падишанен кетмеге не аджети бар? Мен энди 80 яшыма кирдим. Яхшыны ярамайдан айырып оламайым. Мен ашагъан-ичкен шейлерининъ фаркъына баралмайым. Йырджыларнынъ сеслерини де эшитип оламайым. Падиша-эфендиме агъырлыкъ этмеге не керек? Мен, къулунъ, Иорданны кечип, онынъ артындан бираз кетейим. Не ичюн сен, падиша, манъа о къадар мерамет эйлейсинъ? Манъа артыма къайтып, озь шеэримде, анамнынъ-бабамнынъ къабири янында ольмеге рухсет бер. Амма мына огълум Кимхам. О, падиша-эфендим, сеннен берабер кетсин. Онен не истесенъ, шуны япарсынъ, — деди. Падиша: — Кимхам меннен берабер кетсин. Сен не истесенъ, онъа шуны япарым. Менден не сорасанъ, сенинъ ичюн эр шей япарым, — деди. Сонъра бутюн халкъ падишанен бирликте Иордан озенини кечти. Падиша Барзиллайны опип, онъа яхшылыкъ тиледи, ве о, озь ерине къайтып кетти. Падиша Гилгалгъа ёл алды, Кимхам да онен берабер кетти. Бутюн Ехуда халкъы ве исраиллилернинъ ярысы падишаны озгъардылар. Эписи исраиллилер падишагъа келип: — Не ичюн агъа-къардашларымыз Ехуда акъайлары сени алып къачтылар ве сени, падиша, сойларынънен ве мал-мулькюнънен берабер ве бутюн адамларынъны Иордан озенинден кечирдилер? — деп сорадылар. Ехуда акъайлары исраиллилерге: — Падиша — бизим якъын союмыз. Сиз бунъа не ичюн ачувланасынъыз? Биз падишанынъ софрасындан ашадыкъмы? Ёкъса ондан бахшышлар алдыкъмы? — дедилер. Исраиллилер исе Ехуда акъайларына: — Биз — он дане Исраиль къабилесимиз, сизден он кере чокъмыз. Шунынъ ичюн бизим Давутта он къат чокъ акъкъымыз бар. Не ичюн бизни ашалайсынъыз? Падишамызны къайтарув ишинде биринджи сёз бизимки дегильми я? — дедилер. Лякин ехудалыларнынъ джевабы исраиллилернинъ сёзлеринден даа серт олды. Шу ерде ярамай бир биньяминли адам — Бикрийнинъ огълу Шева бар эди. О, бору чалып: — Давутта бизим пайымыз ёкъ! Йишай огълунда мирасымыз ёкъ! Эй, исраиллилер, эр биринъиз озь чадырынъызгъа къайтынъыз! — деди. Шу вакъыт эписи исраиллилер Давутны къалдырып, Бикрийнинъ огълу Шева артындан кеттилер. Ехудалылар исе Иордан озенинден Ерусалимге къадар падишанен берабер бардылар. Давут Ерусалимдеки эвине келип, эвини бакъмагъа къалдырылгъан он джариесини алды да, оларны сакъчылар къаравуллагъан эвге ерлештирди. Оларны анда тутты, амма оларнен ятмады. Олар бутюн омюрлери девамында анда къалдылар ве тул къадынлар киби яшадылар. Бир кунь Давут падиша Амасагъа: — Учь куньде манъа ехудалы акъайларны чагъыр, озюнъ де кель, — деди. Амаса ехудалыларны чагъырмагъа кетти, амма бельгиленген вакъыттан кечикти. Давут Авишайгъа: — Энди Бикрийнинъ огълу Шева Авишаломдан зияде беля кетирир. Меним аскерлеримни ал да, онынъ пешинден къувала. Бакъ, олар озюне пекитильген шеэрлерни тапып, бизден къуртулмасынлар, — деди. О вакъыт Ёавнынъ адамлары, керетлилер, пелетлилер ве башкъа джесюр аскерлер Ерусалимден чыкъып, Бикрий огълу Шеванынъ пешинден къувдылар. Гивон янындаки балабан ташкъа якъынлашкъанда, оларгъа Амаса расткельди. Ёав озюнинъ аскер урбаларыны кийген, белинде къылычы такъылгъан эди. Къылычы къынындан пек тез чыкъа, ойле де тез кире эди. Ёав Амасагъа: — Къардашым, яхшысынъмы? — деп, оны опеджек олып, сагъ къолунен сакъалындан тутты. Амаса, Ёавнынъ къолундаки къылычтан сакъынмады, ве Ёав къылычыны онынъ къурсагъына саплады. Амасанынъ бутюн ичеклери тышкъа чыкъып, ерге тюшти. О шу ань ольди. Экинджи кере урмагъа кереги де олмады. Ёав ве къардашы Авишай исе Бикрий огълу Шеванынъ пешинден къуваладылар. Ёавнынъ йигитлеринден бири, Амасанынъ янында турып: — Ёавнынъ ве Давутнынъ эписи тарафдарлары Ёавнынъ артындан кетсин! — деди. Амаса исе ёлнынъ ортасында къан ичинде ятмакъта эди. Эр бир адам Амасаны корип, янында токъталды. Йигит буны корип, Амасаны ёлдан тарлагъа сюйреклеп чекти ве онынъ устюни урбаларынен къапатты. Оны ёлдан алгъанындан сонъра, эписи аскерлер Ёавнынъ артындан Бикрий огълу Шеваны къуваламагъа кетти. Шева бутюн исраилли къабилелерининъ топрагъындан Авел-Бет-Маакъагъа къадар кечти, даа бутюн Берим топрагъындан кечти. Адамлар топлашып, онынъ артындан кете эдилер. Ёав ве онынъ аскерлери, Авел-Бет-Маакъагъа келип, шеэрни алкъагъа алдылар. Дивары тюбюнде топракъны обалап ве обаларнынъ тёпесине котерилип, Ёавнынъ аскерлери диварны бозып башладылар. Шу вакъыт бир акъыллы къадын шеэр диварындан: — Динъленъиз! Динълесенъиз! Ёавгъа айтынъыз, о мында кельсин, онен лакъырды этейим, — деп къычырды. Ёав онынъ янына кельди ве къадын: — Сен Ёавсынъмы? — деп сорады. О: — Э, — деди. Къадын: — Меним, къулунънынъ, сёзлеримни динъле, — деди. О: — Динълейим, — деди. Къадын: — Эвеллери: «Ким бир шей сорамагъа истесе, Авелде акъыл сорасын», — дей эдилер ве бойле этип меселелерини чезе эдилер. Мен Исраильнинъ аманлыкъ истеген ишанчлы адамларындан бирисим. Сен исе Исраиль шеэрлерининъ анасы олгъан шеэрни ёкъ этмеге истейсинъ. Не ичюн РАББИнинъ мулькюни ютмагъа истейсинъ? — деди. Ёав джевап берип: — Ютмагъа да, тар-мар этмеге де истеген шейим ёкъ! Ойле дегиль! Лякин эфраимлилернинъ дагълы топрагъындан Бикрийнинъ огълу Шева адлы бир адам Давут падишагъа къолуны котерди. Оны бир озюни манъа беринъиз де, мен шеэрден чекилирим, — деди. Къадын Ёавгъа: — Онынъ башы санъа дивардан атыладжакъ, — деди. Сонъ шу къадын халкъ арасында акъыллы сёзлерини даркъатты, ве Бикрий огълу Шеванынъ башыны кесип, Ёавгъа аттылар. О заман Ёав бору чалды. Аскерлер шеэрден чекилип, озь эвлерине даркъалдылар. Ёав исе Ерусалимге падишанынъ янына къайтты. Ёав кене бутюн Исраиль ордусына башлыкъ этип къоюлды. Ехояда огълу Беная керетлилер ве пелетлилер болюгининъ башлыгъы оларакъ къоюлды. Адорам — зорлап чалыштырылгъан адамларнынъ ишлерини козь эте эди. Ахилуд огълу Ехошафат — тарихчы, Шева — языджы, Цадокъ ве Авиатар — руханийлер эдилер. Яир шеэринден Ира — Давутнынъ руханийи эди. Давут заманында бир-бир артындан учь йыл девамында ачлыкъ олды. Давут бу акъта РАББИден сорады, ве РАББИ: — Бу, Шаул ве онынъ къан ичиджи эви ичюн, гивонлыларны ольдюргенлери ичюн олды, — деди. Шу вакъыт падиша, гивонлыларны чагъыртып, оларнен лакъырды этти. Гивонлылар Исраиль къабилесинден дегиль, олар амморлылардан къалгъан эдилер. Исраиллилер оларгъа, ярамайлыкъ япмамыз, деп, сёз берген эдилер, амма Шаул оларны, Исраиль ве Ехуда несилине куньлеп, ёкъ этмеге истеди. Давут гивонлыларгъа: — Сизлер ичюн не япайым? Акъкъынъызны насыл одейим? Сиз РАББИнинъ халкъына эйилик тилемек ичюн не япайым? — деди. Гивонлылар онъа: — Шаулдан ве онынъ союндан бизге кумюш де, алтын да керекмей, Исраильде бир кимсени ольдюрмеге де акъкъымыз ёкъ, — дедилер. Падиша: — Не истейсинъиз? Айтынъыз, шуны япарым, — деди. Олар падишагъа: — Бизни ольдюрмеге, ёкъ этмеге истеген, Исраильнинъ бир кошесинде биле аягъымыз олгъаныны истемеген адамнынъ еди огълуны бизге бер. Биз оларны РАББИнинъ огюнде, РАББИ сечип алгъан Шаулнынъ шеэри Гивада асармыз, — дедилер. Падиша: — Оларны сизге берерим, — деди. Лякин Шаулнынъ огълу Ёнатангъа РАББИ Адынен ант эткени ичюн, Давут падиша Шаулнынъ торуны, Ёнатаннынъ огълу Мефивошетни аджып, оны бермеди. Амма Айянынъ къызы Рицпанынъ эки огълуны — Шаулгъа догъгъан Армонийни ве Мефивошетни — алды. Падиша даа Шаул къызы Меравнынъ беш огълуны алды. Мерав оларны мехолалы Барзиллайнынъ огълу Адриэлден догъурды. Оларны гивонлыларгъа берди, ве гивонлылар оларны РАББИнинъ огюнде дагъда астылар. Едиси берабер эляк олдылар. Оларны оракъ вакътынынъ биринджи куньлеринде, арпа орулып башлагъанда ольдюрдилер. Айянынъ къызы Рицпа, къаба токъулгъан матем безини алып, оны къаянынъ тёпесинде тёшеди ве ашлыкъ ормагъа башлагъанындан ягъмурлар ягъып башламагъандже анда отурды. Куньдюз олюлерге къушларны якъын кетиртмеди, геджеси кийик айванларны якъынлаштырмады. Давуткъа Шаулнынъ джариеси Рицпа — Айянынъ къызы — не япкъаны акъкъында хабер эттилер. Давут барып, Явеш-Гилад шеэрининъ башлыкъларындан Шаулнынъ ве онынъ огълу Ёнатаннынъ кемиклерини алды. Гиладлылар оларны Бет-Шан мейданындан гизли алып кеткен эдилер. Фелестинлилер Шаулны Гилбоа шеэринде ольдюрип, оны о куню де мейданда аскъан эди. Давут андан Шаулнынъ ве огълу Ёнатаннынъ кемиклерини алып кельди. Асылгъан еди адамнынъ кемиклерини де топладылар. Шаулнынъ ве онынъ огълу Ёнатаннынъ кемиклерини Биньямин топрагъында, Цела шеэринде, Шаулнынъ бабасы Кишнинъ къабринде дефн эттилер. Падишанынъ эписи эмирлерини беджердилер, ве бундан сонъра Алла топракълары ичюн эткен дуваларыны къабул этти. Исраиллилер ве фелестинлилер арасында кене дженк башлады. Давут, аскерлеринен берабер чыкъып, фелестинлилернен дженклештилер. Давут пек болдурды. О вакъыт Йишбий-Бенов, Рафа союндан бири, Давутны ольдюреджек олды. Онынъ бакъыр мызрагъы учь кило агъырлыгъында эди, къылычы яп-янъы эди. Лякин Церуянынъ огълу Авишай Давуткъа ярдым этип, фелестинлини урып ольдюрди. Бундан сонъра Давутнынъ акъайлары: — Исраильнинъ чырагъы сёнмесин деп, сен бизнен бир даа дженкке чыкъмайджакъсынъ, — деп ант эттилер. Бундан сонъра Гов еринде фелестинлилернен кене дженк олды. О вакъыт Хуша шеэрчигинден Сиббекъай Рафанынъ эвлятларындан олгъан Сафны ольдюрди. Сонъра Говда даа бир дженк олды. О вакъыт вифлеемли Ярий-Орегимнинъ огълу Элханан гъатлы Гольятны ольдюрди, онынъ мызрагъы — токъуджыларнынъ орамы киби къалын эди. Сонъ даа бир дженк Гъат шеэринде олып кечти. Анда кене Рафа союндан олгъан бир юксек адам бар эди, онынъ къолларында ве аякъларында алтышар пармагъы бар эди, эписи оларакъ йигирми дёрт пармагъы бар эди. О, исраиллилерни пек сёгди, лякин Давутнынъ агъасы Шимийнинъ огълу Ехонатан оны ольдюрди. Буларнынъ дёртю Гъаттаки Рафа союндан эдилер, эписи де Давутнынъ ве онынъ аскерлерининъ къолундан ольдилер. РАББИ Давутны эписи душманларындан ве Шаулдан къуртаргъан куню Давут РАББИге бу йырны йырлады: РАББИ — меним къаям, меним къалем ве меним Къуртарыджымдыр, Аллам — меним къаям, меним къорунгъан еримдир. О — меним къалкъаным, къуртулышымнынъ къувети, юксек енъильмез керменим, сакълангъан еримдир, меним Къуртарыджымдыр. Сен мени зорбалыкълардан къорчалайсынъ! Макътавгъа ляйыкъ РАББИмни чагъыраджагъым, ве О, мени душманларымдан къуртараджакъ. Олюм далгъалары мени сарып алды, акъсызлыкънынъ чокълугъы зияде къоркъузды. Джеэннем зынджыры мени багълады, олюм озю козьлериме бакъты. Башым беляда къалгъанда, РАББИмни чагъырдым, Аллама ялвардым! Сарайындан О, сесимни эшитти, яйгъаргъаным Онынъ къулагъына барып етти. Ер юзю тепренип титреди, коклернинъ темеллери титреп, еринден къыбырдады, чюнки О, ачувланды. Бурнундан тютюн чыкъты, агъзындан эр шейни ёкъ этиджи атеш фышкъырды, алевленген комюр сепильди. О, коклерни ачып, ашагъы тюшти, аякъларынынъ тюбюнде къаранлыкъ эди. Керувнынъ устюне отурып, учты, ельнинъ къанатларында учып кетти. Озюни къаранлыкънен орьтти, къара, сувдан агъырлашкъан булутларгъа сарылды. Онынъ огюнде йылтырагъан нур джайылды, Ондан эр шей комюр киби алевленди. РАББИ коклерден гудюрдеди, Юдже Алланынъ сеси котерильди. Окълар атып, душманларыны дагъытты, йылдырымнен оларны шашмалатты. РАББИнинъ къоркъунчлы сесинден, Онынъ ачувлы нефесинден денъизнинъ сув башы ачылды, ер юзюнинъ темеллери корюнди. Юкъарыдан элини узатып, О, мени алды, терен сувлардан чыкъарды, кучьлю душмандан сакълады, мени кореджек козю олмагъанлардан, менден кучьлю душманларымдан къорчалады. Башыма беля тюшкенде, олар манъа уджюм эттилер, лякин РАББИ манъа ярдым этти. О, мени чаресиз алдан чыкъарды, менден разы олгъаны ичюн, мени къуртарды. РАББИ инсафлыгъыма коре манъа мукяфат берди, эллеримнинъ темизлигине коре къайтарды. Мен РАББИнинъ эмирлерини туттым, Алламнынъ огюнде яманлыкъ япмадым. Къарарларынынъ эписи — козюм огюнде, низамнамелеринден чекильмедим мен. Онынъ огюнде къабаатсыз эдим, гуна япмакътан сакъындым. РАББИ инсафлыгъыма коре манъа мукяфат берди, Онынъ огюнде темизлигиме коре къайтарды. Ишанчлы адамнен Сен ишанчлысынъ, къабаатсыз адамнен — бутюнлей догърусынъ. Темиз адамнен — темизсинъ, яланджыгъа яланына коре бересинъ. Алчакъгонъюллини къуртарасынъ, макътангъан адамны корип, алчакълатасынъ. Сен, РАББИ, — меним нурумсынъ! РАББИ къаранлыгъымны айдынлата. Сенинъ къуветинънен ордуларны къырам, Алламнен берабер диварларгъа чыкъам. Алланынъ ёлу къусурсыздыр! РАББИнинъ сёзю къавийдир! Онъа умют багълагъанларнынъ эписини О, къорчалай! РАББИден гъайры, башкъа Алла бармы? Алламыздан гъайры, башкъа сарсылмаз къая бармы? Алла манъа кучь бере, догъру ёлны косьтере. Аякъларымны джейран киби тез япа, мени юксеклерге къоя. Къолларымны дженк этмеге азырлай, эллеримни тунч яйны тартмагъа огрете. Манъа берильген къуртарувынъ — къалкъан кибидир, мераметинъ мени къуветлештире. Аякъ тюбюмдеки ёлны кениш япасынъ, аякъларыма таймагъа ёл бермейсинъ. Душмаларымнынъ пешинден къувалайым, оларны ёкъ этем. Олар тамамынен гъайып олмагъандже, артыма къайтмайым. Мен оларны енъем, агъыр яралайым. Олар бир даа котерильмейлер, аягъым астына йыкъылалар. Манъа дженк этмек ичюн кучь бересинъ, манъа къаршы исьян котергенлерни огюмде ерге йыкъасынъ. Душманларымны менден къачмагъа меджбур этесинъ, менден нефретленгенлерни ёкъ этем. Олар ярдым истейлер, амма оларны къуртаргъан кимсе ёкъ. РАББИни чагъыралар, амма О, оларны эшитмей. Мен оларны тозгъа айландырам, ердеки топракъ киби япам, сокъакъ чамурыны киби таптап эзем. Сен мени халкъымнынъ исьянындан къорчаладынъ, тюрлю миллетлерге башлыкъ этмек ичюн, сакъладынъ. Мен бильмеген халкъ манъа хызмет эте, ябанджылар манъа ялтакъланып бойсуналар, эмирлеримни эшитип, шу ань беджерелер. Ябанджыларнынъ отьлери патлай, къалтырап, сакълангъан ерлеринден чыкъалар. РАББИ яшай! Онъа, меним къаяма, шукюрлер олсун! Меним Алламны, Къуртарыджымны, къаямны шуретленъиз! Алла, Сен меним ичюн интикъам аласынъ, халкъларны манъа бойсундырасынъ, мени душманларымдан къуртарасынъ. Сен мени манъа къаршы чыкъкъанлардан юксельттинъ, мераметсиз адамлардан къуртардынъ! Шунынъ ичюн, РАББИ, чешит тюрлю миллетлернинъ огюнде Санъа шукюрлер этеджегим, Адынъа шан йырларыны йырлайджагъым! Сен Озь падишанъны къуртарасынъ, Озь Месихинъе Давуткъа ве эвлятларына эбедиен севгинъни косьтересинъ! Мына Давутнынъ сонъки сёзлери: — Бу — Йишай огълу Давутнынъ сёзлери. РАББИ юксельткен адам, Якъупнынъ Алласынынъ Месихи, Исраильнинъ татлы сес йырджысы бойле айта: Ичимден РАББИнинъ Руху айта, Онынъ сёзю даима меним лафымда. Исраиль Алласы, Исраильнинъ Къаясы манъа деди: Адамларгъа адалетли падишалыкъ япкъан адам, Алладан къоркъып падишалыкъ япкъан адам — танъда догъгъан кунешнинъ нуру кибидир, булутсыз саба, ягъмурдан, кунештен осип чыкъкъан тазе от кибидир! Эльбетте, эвим бойлеликнен Аллада! О манъа там ве яхшы къорулгъан эбедий васиет берди. Бутюн меним къуртулышым, бутюн меним истеклерим Ондан дегильми? Ярамай адамлар исе эльнен тутулмаз тикен киби четке атыладжакъ. Оны туткъанлар исе элине я демир алет, я мызракънынъ сапыны алалар ве шу ерде бутюнлей атеште якъалар. Мына Давутнынъ къараманлары: Тахкемонлы Ёшев-Башшевет, Учевинден энъ буюги. О да — эценли Адино. О, 800 адамгъа сюнгюсини котерип, эписини бир кереден ольдюрди. Экинджиси — Ахохий союндан Додонынъ огълу Элазар. О, Учь Къараманнынъ бириси эди. Давутнен берабер олар дженклешмеге топлангъан фелестинлилерни дженкке чагъырды. Исраиллилер оларгъа къаршы чыкъкъанда, Элазар фелестинлилерни о къадар ольдюрди ки, тап къолу болдурып, къылычына япышып къалды. РАББИ оларгъа шу куню буюк гъалебе берди. Халкъ онынъ артындан тек олюлерни топламакъ ичюн кете эди. Учюнджиси — Харар союндан Агенинъ огълу Шамма. Фелестинлилер Лехиде, берджимек тарласынынъ янында дженкке топлашкъанда, исраиллилер олардан къачып башлады. Шамма тарланынъ ортасында турып, фелестинлилернен дженклешмеге башлады ве тарланы сакълап къалды. О вакъыт РАББИ буюк гъалебе багъышлады. Бир кунь оракъ вакътында, Давут Адуллам къобасында отургъанда, фелестинлилернинъ сюрюси Рефаим вадийинде ерлешти. 30 ёлбашчынынъ арасындан шу Учю Давуткъа кельди. Давут о заман пекитильген бир ерде эди, фелестинлилернинъ отряды исе — Вифлеемде. Давут сувсады ве: — Манъа бирев шеэр къапусынынъ янындаки Вифлеем къуюсындан сув кетирсе эди! — деди. О вакъыт бу Учь Къараман фелестинлилернинъ ордусындан кечип, шеэр къапусы янындаки Вифлеем къуюсындан сув алдылар ве Давуткъа кетирдилер. Лякин о, ичмеге истемеди, сувны РАББИге багъышлап, ерге тёкти. — Буны япмагъа манъа Алла косьтермесин! Бу — озь омюрлерини олюм хавфы алтында къалдырып кеткен адамларнынъ къаны дегильми я? — деп, сувны ичмеге истемеди. Учь Къараманнынъ япкъанлары бойле эди. Церуянынъ огълу, Ёавнынъ къардашы Авишай Учь Къараманнынъ башлыгъы эди. Бир кунь о, мызрагъынен 300 адам ольдюрди. О, Учь Къараман киби, буюк нам къазанды. О, Учь Къарамандан энъ намлысы ве оларнынъ башлыгъы олды, лякин Учь Къарамандан бири дегиль эди. Къавцеэл шеэринден Ехояданынъ огълу Беная джесюр эр ве ишлеринен белли олгъан адам эди. О, моавлы Ариэлнинъ эки огълуны ольдюрди. Даа о, къарлы бир вакъытта чукъургъа тюшип, бир арслан ольдюрди. О корюмли бир мысырлыны да ольдюрди. Мысырлынынъ къолунда мызрагъы бар эди; Беная исе онынъ къаршысына бир таякъ котерип чыкъты ве оны озюнинъ мызрагъынен ольдюрди. Ехояда огълу Беная мына бойле ишлер япты ве, Учь Къараман киби, буюк нам къазанды. О, Отуз Аскерден урьметли эди, лякин Учь Къараманнынъ бири дегиль эди. Давут оны озь къаравулларынынъ башлыгъы этип къойды. Ёавнынъ къардашы Асаэл де Отуз Аскернинъ арасында эди. Оларнынъ арасында бойле адамлар бар эди: Вифлеем шеэринден Додонынъ огълу Элханан, хародлы Шамма ве хародлы Эликъа, палетли Хелец, текъоалы Иккешнинъ огълу Ира, анатотлы Авиэзер, хушалы Мебуннай, ахохлы Цалмон, нетофалы Махарай, нетофалы Баананынъ огълу Хелев, биньяминлилернинъ Гива шеэринден Ривай огълу Иттай, пиратонлы Беная, Гъааш вадийлеринден Хиддай, аравалы Ави-Албон, бархумлы Азмавет, шаалвонлы Эльяхба, Яшен огъуллары, Ехонатан, харарлы Шамма, арарлы Шарар огълу Ахиам, Маакъа союндан Ахасбайнынъ огълу Элифелет, гилолы Ахитофел огълу Элиам, къармелли Хецро, аравлы Паарай, Цова шеэринден Натан огълу Игъал, гъадлы Баний, аммонлы Целек, Церуянынъ огълу Ёавнынъ силя ташыйыджысы беэротлы Нахарай, йитрли Ира, йитрли Гъарев ве хитли Урия. Джеми оларакъ отуз еди адамдыр. Даа бойле вакъиа олып кечти. Исраиллилерге къаршы РАББИнинъ ачувы къозгъады. О Давутны оларгъа къаршы къойып, онъа: — Бар, Исраиль ве Ехуда халкъыны сай, — деди. Падиша, янында олгъан орду башы Ёавгъа: — Бар, Дандан Беэр-Шевагъа къадар ерлешкен Исраиль къабилелерини кечип, халкъны сай. Мен халкънынъ сайысыны бильмек кереким, — деди. Ёав падишагъа: — Сенинъ Алланъ олгъан РАББИ халкъынъны эки кере зияделештирсин, юз кере биле зияделештирсин. Эфендим падиша да буны корьсюн. Лякин эфендим падишагъа буны бильмеге не керек? — деди. Лякин падишанынъ сёзю Ёавнынъ ве орду башлыкъларынынъ сёзюни бастырды. Ёав, орду башлыкъларынен берабер падишадан кетип, Исраиль халкъыны саймагъа барды. Олар Иордан озенини кечип, Ароэр шеэрининъ сагъ тарафында токътадылар. Шу шеэр Язер шеэрининъ янындаки Гъад вадийининъ ортасында эди. Олар Гилад ве Тахтим-Ходший деген ерге, сонъ Дан-Яан ерине кельдилер, Сидоннынъ чевресини айландылар ве Сидон ёлуны кечтилер. Сонъра Тир къалесине кельдилер ве хивлилернинъ, ханаанлыларнынъ шеэрлерине кирдилер. Мындан Ехуданынъ Негевине, Беэр-Шевагъа кеттилер. Бутюн ерлерни кечип, тамам докъуз ай йигирми кунь дегенде Ерусалимге къайтып кельдилер. Ёав падишагъа халкънынъ сайысы язылгъан джедвельни берди. Исраиллилернинъ 800 000 кучьлю, дженклеше биледжек акъайлары, Ехуданынъ исе 500 000 акъайы олгъаны белли олды. Давут халкъны сайгъанындан сонъ, юреги чапаланды, ве о, РАББИге: — Буны япып, пек буюк гуна къазандым. Амма шимди, РАББИ, къулунънынъ гунасыны багъышла, пек балабан акъылсызлыкъ яптым, — деди. Давут эртеси куню тургъанда, гизли шейлерни бильген Гъад пейгъамбер РАББИден бойле хабер алды: — Бар, Давуткъа айт: «РАББИ бойле деди: “Мен санъа учь джеза теклиф этем. Булардан бирисини сайла, буны санъа япарым”». Гъад, Давуткъа келип: — Озюнъ сайла: мемлекетинъде еди йыл девамында ачлыкъ олсунмы, я сен учь ай девамында артынъдан къувалагъан душманларынъдан къачып юреджексинъми, я да мемлекетинъде учь кунь девамында веба хасталыгъы олсунмы? Энди тюшюнип, джевап бер, оны мени йибергенге айтайым, — деди. Давут Гъадгъа: — Буюк белягъа огърадым. Адамнынъ къолуна тюшмеге Алла косьтермесин, яхшысы РАББИнинъ элине тюшейим, чюнки Онынъ мерамети буюктир, — деди. Сонъ РАББИ исраиллилернинъ башына сабадан бельгиленген вакъыткъа къадар веба хасталыгъыны йиберди. Дандан Беэр-Шевагъа къадар 70 000 адам ольди. Мелек Ерусалимни бошатмакъ ичюн элини узаткъанда, РАББИ джезасы акъкъында пешман этти ве халкъны ёкъ эткен мелекке: — Етер, къолунъны тюшюр, — деди. РАББИнинъ мелеги о вакъыт евуслы Аравнанынъ арманы янында эди. Давут, халкъны ольдюрген мелекни корип, РАББИге: — Мына мен гуна яптым, къанунгъа къаршы чыкътым. Бу къойлар исе, олар не япты? Сен мени ве бабамнынъ союны джезала, — деди. Шу куню Гъад, Давуткъа келип: — Бар, РАББИге евуслы Аравнанынъ арманында къурбан ерини къур, — деди. Давут Гъаднынъ айткъанына коре, РАББИ буюргъаны киби кетти. Аравна, козьлерини котерип, онъа тараф кельген падишаны ве онынъ хызметчилерини корьди ве чыкъып, падишанынъ огюнде ергедже бетини тийгизип бель букти. Аравна: — Падиша-эфендим, сен манъа, къулунъа, не ичюн кельдинъ? — деп сорады. Давут онъа: — Арманынъда РАББИге къурбан ерини къурмакъ ичюн, сенден оны сатын алмагъа кельдим. О вакъыт халкъны ольдюрген веба хасталыгъы ёкъ оладжакъ, — деди. Аравна Давуткъа: — Падиша-эфендим нени алмагъа истесе алсын, къурбаныны чалсын. Мына санъа бутюнлей якъмакъ ичюн туварлар, арман тахталары ве огюз екильген шейлерни де одунгъа ал, — деди. — Мен бутюн бу шейлерни санъа, падиша, берем. Аравна падишагъа даа: — Алланъ олгъан РАББИ санъа мерамет эйлесин! — деди. Лякин падиша Аравнагъа: — Ёкъ! Санъа керек параны тёлейим, Аллам олгъан РАББИге бедава къурбанлар чалмагъа истемейим, — деди де, элли кумюш берип, арманны ве туварларны сатып алды. Давут анда РАББИге къурбан ерини къурды. Анда айванларны къурбан чалып бутюнлей якъты ве аманлыкъ къурбанларыны да чалды. Бундан сонъ РАББИ мемлекетке мерамет эйледи, ве Исраильде веба хасталыгъы токътады. Давут падиша къартайып, баягъы яшкъа кирген сонъ, оны къалын урбаларгъа кийиндирип башладылар, лякин о, эписи бир ушюй эди. Онынъ хызметчилери онъа: «Падиша-эфендимизге яш бир къыз къыдырып тапсынлар, о, падишанынъ янында олур, оны бакъар, онен берабер ятар, сонъ падиша-эфендилеримиз къызар», — дедилер. Бутюн Исраиль топракъларында дюльбер къыз къыдырып башладылар ве шунамлы Авишагъны тапып, падишагъа кетирдилер. Къыз пек дюльбер эди. О, падишаны бакъып, онъа хызмет этти. Лякин падиша онен джынсий мунасебетте олмады. Давутнынъ Хаггит апайындан олгъан огълу Адонья макътанып: «Мен падиша оладжагъым», — дей эди. Озюне арабалар, атлылар ве огюнде чапкъан элли къаравул алды. Бабасы исе: «Сен нечюн бойле шейлер япасынъ»? — деп, ич бир вакъыт огълуна акъыл огретмеди. Адонья пек дюльбер ве Авишаломдан сонъ догъгъан эди. Адонья, Церуя огълу Ёавнен ве руханий Авиатарнен меслеатлашты, ве олар онъа ярдым этти. Лякин руханий Цадокъ, Ехояда огълу Беная, Натан пейгъамбер, Шимий, Рей ве Давутнынъ батырлары Адоньянынъ тарафыны тутмадылар. Адонья, Эн-Рогель янындаки Зохелет ташы янында бир къач къой-эчки, бугъа ве семиз таналарны сойып, падишанынъ огъуллары олгъан эписи агъа-къардашларыны ве падишагъа хызмет эткен эписи Ехуда акъайларыны давет этти. Лякин Натан пейгъамберни, Бенаяны, анавы батырларыны ве къардашы Сулейманны давет этмеди. О заман Натан Сулейманнынъ анасы Бат-Шевагъа: — Хаггит огълу Адонья падиша олгъаны акъкъында эшиттинъми? Давут падиша-эфендилеримизнинъ исе бундан хабери ёкъ. Шимди санъа меним меслеатым: озь джанынъны ве огълунъ Сулейманнынъ джаныны къуртар. Бар, Давут падишагъа кир де, онъа бойле айт: «Сен, падиша-эфендилерим, манъа, къулунъа: “Сенинъ огълунъ Сулейман менден сонъ падиша оладжакъ ве тахтыма отураджакъ”, — деп, сёз бермеген эдинъми? Айса не ичюн шимди Адонья тахткъа отурды?» Сен анда падишанен даа лаф эткенде, мен сенинъ артынъдан кирип, сёзлеринъе къошулырым, — деди. Бат-Шева падишанынъ ятакъ одасына келип кирди. Падиша пек къарт эди. Шунамлы Авишагъ онъа хызмет эте эди. Бат-Шева падишанынъ огюнде эгилип селямлашты. Падиша ондан: — Не ишинъ бар? — деп сорады. О: — Эфендилерим! Сен манъа, къулунъа: «Сенинъ огълунъ Сулейман менден сонъ падиша оладжакъ ве тахтыма отураджакъ», — деп, РАББИ-Таалянънен ант этип, сёз бермеген эдинъми? Шимди исе, ана, Адонья тахткъа отурды. Сенинъ исе, падиша-эфендилерим, бу акъта хаберинъ ёкъ. О, бир талай бугъа, семиз тана ве къой-эчки сойып, падиша огъулларынынъ эписини давет этти, руханий Авиатарны да, орду башы Ёавны да давет этти. Къулунъ Сулейманны исе давет этмеди. Лякин сен, эфендим, падишасынъ. Озюнъден сонъ падишалыкъ тахтына кимни отуртаджакъ олгъансынъ, деп, эписи исраиллилер сенден беклеп отура. Ойле олмаса, падиша-эфендилерим баба-деделери кеткен ерге кеткенинден сонъ, мени ве огълум Сулейманны къабаатлайджакълар, — деди. О, даа айткъанда, Натан пейгъамбер кельди. Падишагъа: — Натан пейгъамбер кельди, — дедилер. О, кирди ве ергедже эгилип падишанен селямлашты. Натан: — Падиша-эфендилерим! Сен: «Адонья менден сонъ падишалыкъ япаджакъ ве менден сонъ тахтыма отураджакъ», — деген лаф айткъан эдинъми? О, шимди бир талай бугъа, тана, къой-эчки сойып, падиша огъулларынынынъ эписини, орду башлыкъларыны ве руханий Авиатарны давет этти. Олар шимди онынъ огюнде ашай-ичелер ве: «Яшасын Адонья падиша!» — дейлер. Мени, къулунъны, руханий Цадокъны, Ехояда огълу Бенаяны ве къулунъ Сулейманны исе давет этмеди. Бу шей падиша-эфендилеримнинъ эмири боюнджа япылмадымы? Не ичюн сен къулунъа падиша-эфендилеримден сонъ тахткъа ким отураджагъы акъкъында бир шей айтмадынъ? — деп сорады. Давут джевап берип: — Манъа Бат-Шеваны чагъырынъыз, — деди. Бат-Шева келип, падишанынъ огюнде турды. Давут емин этип: — Джанымны эр бир белядан къуртаргъан РАББИнен ант этем! Санъа Исраиль Алласы РАББИнен менден сонъ огълунъ Сулейман падишалыкъ япаджакъ деп, ант эттим. Эм о, менден сонъ меним ериме тахткъа отураджакъ. Буны бугунь япарым, — деди. Бат-Шева падишагъа ергедже эгилип: — Падиша-эфендилерим Давут даима яшасын! — деди. Давут падиша: — Манъа руханий Цадокъны, Натан пейгъамберни, Ехояда огълу Бенаяны да чагъырынъыз, — деди. Олар падишагъа кельдилер. Падиша оларгъа: — Эфендилеринъизнинъ къулларыны алынъыз да, барып, огълум Сулейманны меним къатырыма отуртып, оны Гихонгъа алып кетинъиз. Анда руханий Цадокъ ве Натан пейгъамбер оны ягънен сюртип, Исраильнинъ падишасы этсинлер ве борулар чалып: «Яшасын Сулейман падиша!» — деп, илян этсинлер. Сонъ онынъ пешинден барынъыз. О, келип, меним тахтыма отураджакъ, меним ериме падишалыкъ япаджакъ. Исраиль ве Ехуда ёлбашчылыгъыны япмагъа мен онъа буюрам, — деди. Ехояда огълу Беная падишагъа джевап берип: — Эфендим падишанынъ Алласы олгъан РАББИ дегени киби олсун, амин! РАББИ падиша-эфендилеримнен берабер олгъаны киби, Сулейманнен берабер олсун, онынъ тахтыны эфендим Давут падишанынъ тахтындан да буюк япсын! — деди. Сонъ руханий Цадокъ, Натан пейгъамбер ве Ехояда огълу Беная, керетлилер ве пелетлилер барып, Сулейманны Давут падишанынъ къатырына отуртып, оны Гихонгъа алып кеттилер. Руханий Цадокъ Корюшюв Чадырындан зейтюн ягъына толу бойнузны алып, Сулейманны ягълады. Сонъ бору чалдылар, ве бутюн халкъ: «Яшасын Сулейман падиша!» — деп къычырды. Бутюн халкъ онынъ артындан юрип, къавал чалып ойле къуванды ки, къычыргъанларындан тап ер ярылды. Адонья ве онынъ давет этильгенлери ашап-ичкенлеринден сонъ, буны эшиттилер. Ёав бору сесини эшитип: — Шеэр нечюн о къадар шамата котерген экен? — деди. О, даа айткъанда, руханий Авиатарнынъ огълу Ехонатан кельди, ве Адонья: — Кир, сен яхшы адамсынъ ве яхшы хабер кетиресинъ, — деди. Ехонатан Адоньягъа джевап берип: — Эбет, эфендимиз Давут падиша Сулейманны падиша этип къойды. Падиша онен берабер руханий Цадокъны, Натан пейгъамберни, Ехояда огълу Бенаяны, керетлилер ве пелетлилерни йиберди. Олар оны падишанынъ къатырына отурттылар. Руханий Цадокъ ве Натан пейгъамбер оны Гихонда падишалыкъкъа ягънен сюрттилер. Андан къуванып кеттилер, шунынъ ичюн шеэрде шамата котерильди. Сизинъ эшиткенинъиз шудыр, — деди. — Бундан гъайры, Сулейман энди падиша тахтына отурды. Даа падишанынъ хызметчилери келип, эфендимиз Давут падишаны хайырладылар ве: «Сенинъ Алланъ Сулейманнынъ адыны сенден намлы япсын, онынъ тахтыны сенинъ тахтынъдан буюк этсин», — дедилер. Падиша ятагъындан эгилип селямлашты ве: «РАББИге, Исраильнинъ Алласына шукюрлер олсун! Бугунь О, бизге тахтымда отураджакъ падиша берди, манъа буны корьмеге къысмет этти!» — деди. Адоньянынъ мусафирлери буны эшитип, пек къоркътылар ве аман турып, озь ёлларынен кеттилер. Адонья исе Сулеймандан къоркъып, барып, къурбан ерининъ бойнузларына япышты. Сулеймангъа: — Анавы Адонья Сулейман падишадан къоркъып, энди къурбан ерининъ бойнузларына япышкъан ве: «Сулейман падиша мени, къулуны, къылычнен ольдюрмейджегине сёз берсин», — айта, — деп хабер эттилер. Сулейман: — Эгер о яхшы адам олса, онынъ башындан бир дане сач биле тюшмез, эгер де яман олса, олер, — деди. Сонъ Сулейман оны къурбан еринден кетирмек ичюн адамларны ёллады. О, келип, Сулейман падишанынъ огюнде эгильди. Сулейман онъа: — Бар, эвинъе къайт, — деди. Давутнынъ оледжек вакъты кельди. О, огълу Сулеймангъа буюрып: — Мына энди мен эр кес кетеджек ёлгъа кетем. Сен исе къуветли ве джесаретли ол. Алланъ олгъан РАББИнинъ буюргъанларыны тут. Мусанынъ Къанунында язылгъаны киби, Алланынъ ёлларынен юр, Онынъ низамнамелерини, эмирлерини, укюмлерини эда эт ве шаатлыкъларыны тут. Сонъ не япсанъ да, къайда баш урсанъ да, акъылнен иш тутарсынъ. Сонъ РАББИ меним акъкъымда айткъан сёзлерини беджерир: «Эгер огъулларынъ Меним огюмде ишанчлы олып, джан-юректен ве темиз гонъюльнен яшап, юрген ёлларыны бакъып юрселер, Исраиль тахтында сюляленъ кесильмез», — деди. — Даа бир шей къалды: Церуя огълу Ёав манъа япкъан шейлерини билесинъ. О, Исраиль ордусынынъ эки орду башлыкъларыны — Нер огълу Авнер ве Етер огълу Амасаны ольдюрип, барышыкъ заманда дженк олгъаны киби къан тёккенини билесинъ. Шу япкъанынен о, белиндеки къушагъыны, аягъындаки аякъкъабыны къангъа батырды. Акъылнен иш тут ве бу чал къарткъа раат-раат о бир дюньягъа кетмеге ёл берме. Гиладлы Барзиллайнынъ огъулларына исе яхшылыкъ яп, олар сенинъ софранъдан ашап-ичкенлернинъ арасында олсунлар. Олар, мен агъанъ Авишаломдан къачкъанда, манъа кельдилер. Даа Бахурим шеэринден Биньямин къабилесинден Геранынъ огълу Шимий бар. Мен Маханаим шеэрине кетеяткъан куню, о, мени пек яман къаргъады. Лякин Иорданнынъ янында о мени къаршылап чыкъты, ве мен: «Сени къылычнен ольдюрмем», — деп, онъа РАББИнен сёз бердим. Сен исе оны джезаламайып къалдырма. Сен акъыллы инсансынъ ве къанлы интикъам алып, чал башыны о бир дюньягъа насыл этип кечирмеге билесинъ. Давут баба-деделерине къошулды ве Давут Шеэринде дефн этильди. Давутнынъ Исраильде падишалыгъы 40 йыл девам этти: Хевронда о, еди йыл ве Ерусалимде 33 йыл падишалыкъ этти. Давутнынъ тахтына огълу Сулейман кечти. Онынъ укюмдарлыгъы сарсылмады. Сулейманнынъ анасы Бат-Шевагъа Хаггит огълу Адонья кельди. Бат-Шева ондан: — Кельгенинъ хайырлымы? — деп сорады. — Хайырлы, — деп джевап берди о. — Меним санъа бир лафым бар. Бат-Шева: — Айт, — деди. — Сен билесинъ ки, падишалыкъ меним къолумда эди, ве бутюн Исраиль мени падиша оладжакъ деп беклей эди. Лякин падишалыкъ меним къолумдан кетип, къардашымнынъ къолуна кечти, чюнки РАББИ оны онъа берди. Шимди исе сенден бир шей риджа этем, истегимни ред этме, — деди Адонья. Бат-Шева: — Риджанъны айт, — деди. — Ялварам, Сулейман падишанен лаф эт, о санъа ёкъ демез. Манъа шунамлы Авишагъны къадын оларакъ берсин, — деди. Бат-Шева: — Яхшы, падишанен сенинъ акъкъынъда лаф этерим, — деди. Бат-Шева Сулейман падишагъа Адонья акъкъында лаф этмек ичюн кирди. Падиша еринден турды, эгилип селямлашты ве кене тахтына отурды. Падишанынъ анасына бир тахт кетирдилер, ве о, падишанынъ онъ тарафындан отурды. — Санъа бир кичик риджам бар, ёкъ деме, — деди. Падиша онъа: — Анам, сора, ёкъ демем, — деди. — Шунамлы Авишагъны агъанъ Адоньягъа къадын оларакъ бер, — деди Бат-Шева. Сулейман анасына джевап берип: — Нечюн сен Адонья ичюн тек шунамлы Авишагъны сорайсынъ? О ичюн падишалыкъны да сора! О, меним буюк агъам да! Онынъ ичюн, руханий Авиатар ичюн де, Церуя огълу Ёав ичюн де сора! — деди. Бундан сонъ Сулейман падиша РАББИнен ант этип: — Эгер Адоньяны бойле сёзлер айткъаны ичюн сагъ къалдырсам, Алла мытлакъа бойнумны урсун, мени пек къатты джезаласын! Шимди, мени къавийлештирген, Давут бабамнынъ тахтына отурткъан, манъа берген сёзюне коре сюлялеме темель къойгъан Тири РАББИнинъ огюнде ант этем: бугунь Адоньяны ольдюрмек керек, — деди. Сонъ Сулейман падиша Ехояда огълу Бенаяны йиберди. Беная Адоньягъа уджюм этип, оны ольдюрди. Руханий Авиатаргъа исе падиша: — Кет, Анатоткъа, озь тарланъа кет. Сен ольмек керексинъ, амма мен сени шимди ольдюрмем, чюнки сен РАББИ-ТААЛЯнынъ Сандыгъыны Давут бабамнынъ огюнде алып юре эдинъ, бабам чыдагъан шейлерге чыдай эдинъ, — деди. Сулейман Авиатарны РАББИге руханийликтен четлештирди. Бойлеликнен, РАББИ Шилода Элийнинъ эви акъкъында айткъан сёзлери ерине кельди. Бу хабер Ёавгъа келип етти. Ёав, РАББИнинъ Чадырына къачып, къурбан ерининъ бойнузларына япышты. Ёав Авишаломнынъ тарафыны тутмагъан олса да, Адоньянынъ тарафыны туткъан эди. Сулейман падишагъа Ёавнынъ РАББИнинъ Чадырына къачкъаны ве къурбан еринде олгъаны акъкъында хабер эттилер. Сулейман Ехояда огълу Бенаяны йиберип: — Бар, онъа уджюм эт, — деди. Беная РАББИнинъ чадырына келип, онъа: — Чыкъ, падиша бойле буюрды, — деди. О исе: — Ёкъ, мен мында олерим, — деди. Беная буны падишагъа хабер этип, Ёав онъа бойле-бойле деди, бойле джевап бергенини айтты. Падиша онъа: — Онынъ дегени киби яп. Оны ольдюр де, анда дефн эт. Ёав тёккен къабаатсыз къанны меним эвим ве бабамнынъ эвинден силь, — деди. — О, эки инсафлы ве ондан яхшы олгъан акъайларгъа уджюм эткен ве, Давут бабамнынъ хабери олмайып, Исраиль орду башлыгъы Нер огълу Авнерни ве Ехуда орду башлыгъы Етер огълу Амасаны къылычнен ольдюргени ичюн, РАББИ онынъ къаныны озюне чевирсин. Оларнынъ къанлары Ёавнынъ ве эвлятларынынъ башына омюрбилля олсун! Давут ве эвлятларына, онынъ эвине ве падишалыгъына исе РАББИ омюрбилля селямет берсин! — деди. Ехояда огълу Беная кетип, Ёавгъа уджюм этип, оны ольдюрди, ве о, озюнинъ топрагъында, сахрада дефн этильди. Сулейман Ехояда огълу Бенаяны онынъ ерине орду башлыгъы этип къойды. Руханий Цадокъны исе Авиатарнынъ ерине къойды. Падиша адамларны йиберип, Шимийни чагъыртты, онъа: — Озюнъе Ерусалимде эв къур, анда яша, андан бир якъкъа къыбырдама. Шуны биль ки, кетип Кидрон вадийини кечкен кунюнъ мытлакъа сенинъ олюм кунюнъ оладжакъ. Олюминъде озюнъ къабаатлы оладжакъсынъ, — деди. Шимий падишагъа: — Падиша-эфендилерим буюргъаны яхшы. Мен, къулунъ, шуны да япарым, — деди. Шимий Ерусалимде чокъ вакъыт девамында яшады. Лякин учь йыл кечкенден сонъ, Шимийнинъ эки къулу Акишке къачып кеттилер. Акиш — Маакъанынъ огълу, Гъат шеэрининъ падишасы эди. Шимийге: «Къулларынъ Гъатта», — деген хабер еткиздилер. Шимий турып, эшегини екти ве, къулларыны къыдырып тапмакъ ичюн, Акишке Гъат шеэрине кетти. Къулларыны Гъаттан тапып, кери къайтарып кельди. Сулеймангъа Шимий Ерусалимден чыкъып Гъаткъа кеткени ве къайтып кельгени акъкъында хабер эттилер. Падиша адамларыны ёллап, Шимийни чагъыртты ве онъа: — Мен санъа: «Шуны биль ки, къайсы куню сен мындан чыкъып бир ерге кетсенъ, шу куню мытлакъа олерсинъ», — РАББИнен ант этип, санъа айтмадыммы? Сен манъа: «Яхшы эшиттим», — деген эдинъ. Айса нечюн РАББИнинъ огюнде берген сёзюнъни тутмадынъ, мен санъа берген эмиримни беджермединъ? — деди. Сонъ падиша Шимийге: — Давут бабама япкъан бутюн яманлыкъларынъны озюнъ ичинъден яхшы билесинъ. РАББИ яманлыгъынъны озюнънинъ башынъа тюшюрсин! Сулейман падишагъа исе шан-шурет олсун, ве Давутнынъ тахты РАББИнинъ огюнде омюрбилля сарсылмайып турсун! — деди. Сонъ падиша Ехояда огълу Бенаягъа эмир берди, Беная кетип, Шимийге уджюм этип, оны ольдюрди. Бойлеликнен, падишалыкъ Сулейманнынъ къатты къолуна кечти. Сулейман фыравуннынъ къызына эвленип, шу эвленювинен Мысыр падишасы фыравуннен анълашма тизди. Сонъ къадыныны Давут Шеэрине алып кельди. Озюне эвни, РАББИнинъ Сарайыны ве Ерусалимнинъ чевре-четинде диварны къургъандже, анда булунды. Халкъ аля даа ибадет тёпелеринде къурбан чала эди. О вакъыт РАББИнинъ Сарайы даа къурулмагъан эди. Сулейман, бабасы Давутнынъ низамнамелерине коре яшап, РАББИни пек севе эди. Лякин ибадет тёпелеринде къокъулы отларны якъа ве къурбан чала эди. Бир кунь падиша Гивон шеэрине къурбан чалмагъа кетти. Шу ибадет тёпеси энъ буюк эди. Сулейман шу къурбан еринде бир бинъ бутюнлей якъыладжакъ къурбанлар чалды. Гедже Гивон шеэринде Сулеймангъа тюшюнде РАББИ корюнди. Алла онъа: — Санъа не берейим, сора, — деди. Сулейман: — Сен къулунъ олгъан Давут бабама буюк мерамет эйлединъ, чюнки о, Сенинъ огюнъде ишанчлы олып, инсафлыкънен ве ачыкъ юрекнен юре эди. Сен бу буюк мераметинъни сакъладынъ ве онъа тахтында отураджакъ огъулны бердинъ. Шимди ойле де олды. РАББИ, Аллам, Сен мени, къулунъны, Давут бабамнынъ ерине падиша оларакъ къойдынъ, — деди. — Амма мен даа яш балам. Эр шейни догъру япмакъ ичюн, акълым етмей. Мен, Сенинъ къулунъ, Сен сайлап алгъан халкънынъ арасындам. Халкъынъ о къадар чокъ ки, не саймакъ, не де эсапламакънынъ чареси ёкъ. Сенинъ халкъынъа укюмдарлыкъ этмек ичюн, яхшылыкъны яманлыкътан айырмакъ ичюн, манъа, Сенинъ къулунъа, анълагъан юрек бер. Сенинъ бойле бир буюк халкъынъа ким укюмдарлыкъ этип оладжакъ? РАББИ Сулейманнынъ акъыл сорагъанындан пек разы олды. Алла онъа: — Сен озюнъе узун омюр ве зенгинлик сорамадынъ, амма акъыл сорадынъ, душманларынънынъ джанларыны сорамадынъ, лякин укюмдарлыкъ этмек ичюн зекя ве анълайыш сорадынъ. Бунынъ ичюн сен дегенинъ киби яптым. Санъа икметли ве анълагъан юрек бердим. Сен киби сою сенден эвель ёкъ эди, сенден сонъра да сен киби олмаз. Сенинъ сорамагъан шейлеринъни де: зенгинлик ве шан-шуретни санъа бердим. Сен яшагъан эписи куньлерде санъа ошагъан падиша олмаз. Эгер Давут бабанъ юргени киби, Меним низамнамелеримни ве эмирлеримни беджерип, Мен косьтерген ёлумдан юрсенъ, Мен омрюнъни узун этерим, — деди. Сонъ Сулейман уянды. Бу, онынъ тюшю эди. О, Ерусалимге келип, РАББИнинъ Васиет Сандыгъы огюнде турып, бутюнлей якъыладжакъ къурбанлар чалды, аманлыкъ къурбанларыны да кетирди. Сонъ хызметкярларына буюк той япты. Бир кунь падишагъа эки ороспу къадын кельди ве онынъ огюнде турдылар. Бириси: — Эфендим! Мен ве шу къадын бир эвде яшаймыз. Шу къадын эвде олгъанда, мен бала таптым. Мен баламны тапкъанымдан учюнджи кунюне, о къадын да бала тапты. Биз экимиз эдик. Экимизден башкъа эвде кимсе ёкъ эди. Эвде ялынъыз экимиз эдик. Гедже шу къадыннынъ огълу ольди, чюнки о оны юкъусында басты. Яры геджеде турып, мен, сенинъ къулунъ, юкълагъанымда, о, огълумны янымдан алып, озюнинъ кокюсине къойды, озюнинъ олю огълуны исе меним кокюсиме къойды. Танъда огълумны эмиздирмеге тургъанымда, онынъ ольгенини корьдим. Амма саба балагъа яхшыджа бакъып, бу бала меним тапкъан огълум олмагъаныны корьдим! — деди. Экинджи къадын: — Ёкъ, меним огълум сагъ, сенинъки исе олю, — деди. — Ёкъ, сенинъ огълунъ олю, менимки сагъ, — деди биринджи къадын. Бойле этип, падишанынъ огюнде давалаштылар. Падиша тюшюнип: — Бу: «Меним огълум сагъ, сенинъки олю», — дей. О исе: «Ёкъ, сенинъ огълунъ олю, менимки сагъ», — дей! — деди. Сонъ падиша: — Манъа къылыч беринъиз, — деди. Падишагъа къылыч кетирдилер. — Тири баланы къылычнен экиге болюнъиз. Ярысыны биринджисине, ярысыны экинджисине беринъиз, — деди падиша. Огълу сагъ олгъан къадын, баласыны аджыгъанындан ичеклери къалтырап, падишагъа: — Эфендим! Бу баланы о къадынгъа тири беринъиз, сакъын-сакъын ольдюрменъиз оны, — деди. — Кесинъиз, не манъа, не де санъа олсун, — деди исе экинджи къадын. Падиша джевап берип: — Бу тири баланы биринджисине беринъиз, ольдюрменъиз оны. О, онынъ анасыдыр, — деди. Эписи исраиллилер, падишанынъ чыкъаргъан къарары акъкъында эшитип, падишадан къоркъып башладылар, бойле укюм этмек ичюн, онъа Алла икмет бергенини корьдилер. Сулейман падиша бутюн Исраильге падишалыкъ япты. Мына онынъ башлыкълары: Цадокъ огълу Азарья — руханий; Шиша огъуллары Элихореф ве Ахия — кятиплер; Ахилуд огълу Ехошафат — тарихчы; Ехояда огълу Беная — орду башлыгъы; Цадокъ ве Авиатар — руханийлер; Натан огълу Азарья — виляет башлыкъларынынъ башы; Натан огълу Завуд — руханий ве падишанынъ меслеатчысы; Ахишар — падиша эвининъ башлыгъы ве Авда огълу Адонирам — зорлап чалыштырылгъан ишчилернинъ башлыгъы эди. Сулейманнынъ бутюн Исраильге къойгъан виляет башлыкълары он эки киши эди. Олар падишаны ве онынъ бутюн эвини ашнен теминлей эдилер. Эр бири йылнынъ бир айыны ашнен теминлей эди. Мына оларнынъ адлары: Бен-Хур — Эфраим дагъында; Бен-Декер — Макъац, Шаалвим, Бет-Шемеш ве Элон-Бет-Ханан шеэринде; Бен-Хесед — Арубботта (онынъ къолунда даа Сокъо ве бутюн Хефер шеэри эди); Бен-Авинадав — бутюн Нафат-Дор шеэринде (онынъ къадыны Сулейманнынъ къызы Тафат эди); Ахилуд огълу Баана — Таанакъ, Мегиддо ве Йизреэлден ашагъы яткъан, Царетан якъынларындаки Бет-Шеан ерлеринде, Бет-Шеандан Авел-Мехолагъа къадар, Ёкъмеамнынъ башкъа тарафына къадар биле; Бен-Гевер — Рамот-Гилад шеэринде (Гилад шеэринде Менашше огълу Яирнинъ койлери онынъ къолунда эди; бундан гъайры, Башандаки Аргов виляети ве алтмыш буюк, диварларнен къоралангъан ве бакъыр килитлернен килитленген шеэрлер де онынъ къолунда эди); Иддо огълу Ахинадав — Маханаим шеэринде; Ахимаац — Нафталий еринде (о озюне къадын оларакъ Сулейманнынъ къызы Басематны алды); Хушай огълу Баана — Ашер топрагъында ве Беалот шеэринде; Паруах огълу Ехошафат — Йиссакъар топрагъында; Эла огълу Шимий — Биньямин топрагъында; Урий огълу Гевер — Гилад топрагъында (аморлыларнынъ падишасы Сихоннынъ топрагъында ве Башан падишасы Огнынъ топрагъында) эди. Бу топракъта о, бирден-бир башлыкъ эди. Денъиз ялысындаки къум киби чокълашкъан Ехуда ве Исраиль адамлары ашай-иче ве шенълене эди. Сулейман Фират дерьясындан башлап Фелестин топракъларына къадар, тап Мысыр сынъырларына къадар джайрагъан эписи падишалыкъларда укюмдарлыкъ япа эди. Бу мемлекетлер Сулейманнынъ бутюн омрю девамында онъа бахшышлар кетире ве хызмет эте эдилер. Сулейман ве софрасында ашагъанларнынъ бир куньлюк ашы бу къадар эди: 150 чувал энъ яхшы богъдай уну, 300 чувал башкъа ун, он баш семиз тувар, яйладан кетирильген 20 баш тувар, 100 къой-эчки, сыгъынлар, ала кийиклер, гъазеллер ве семиртильген къушлар. Сулейман Тифсахтан Гъазагъа къадар, Фират дерьясынынъ гъарп тарафындаки бутюн топракъларгъа ве озеннинъ гъарп тарафындаки эписи падишаларгъа укюмдарлыкъ япа эди. Эписи къомшу мемлекетлернен тынч-муаббет яшай эди. Дандан Беэр-Шевагъа къадар, Сулейман укюмдарлыгъынынъ девамында, Ехуда ве Исраиль топракъларында эр бир адам озь юзюм багъчасы ичинде ве озь инджири тюбюнде бир шейден къоркъмайып яшады. Сулейманнынъ арабалары ичюн 40 000 аты ве 12 000 атлысы бар эди. Эр ай виляет башлыкъларынынъ бири Сулейман падишагъа ве онынъ софрасына кельген эписи адамларгъа эр бир керек олгъан шейни кетире эди. Етишмеген шейи ёкъ эди. Бундан гъайры олар атларгъа ве джуйрюклерге арпа ве тобан кетире эдилер. Эр бири кетиреджек нормасыны бельгиленген ерге кетирип къоя эди. Алла Сулеймангъа икмет ве пек чокъ анълайыш, денъиз ялысындаки къум киби чокъ акъыл берди. Сулейманнынъ икмети шаркъта яшагъан адамларнынъ икметинден зияде ве Мысырда олгъан бутюн икметинден зияде эди. Сулейман эписи адамлардан, эзрахлы Этандан да, Махол огъуллары Хеман, Къалкъол ве Дардадан да акъыллы эди. Бутюн къомшу халкъларда онынъ ады намлы эди. О, 3 000 дане икяе айтып берди, тюркюлери исе 1 005 дане эди. О, тереклер акъкъында, Ливанда оськен кедр терегинден башлап, диварлардан оськен эзов отунадже айта эди, айванлар ве къушлар акъкъында, сюйрелип юрген махлюкълар ве балыкълар акъкъында айта эди. Сулейманнынъ икметли сёзлерини эшитмек ичюн, эписи миллетлерден онынъ икмети акъкъында эшиткен дюньядаки эписи падишалардан адамлар келе эдилер. Сулейманны зейтюн ягъынен ягълап, бабасынынъ ерине падиша эткенлери акъкъында эшитип, Тирнинъ падишасы Хирам онъа хызметкярларыны ёллады. Хирам бутюн омюр Давутнынъ якъын досту эди. Сулейман Хирамгъа бойле айтсынлар деп, адамларны ёллады: «Билесинъ ки, меним бабам Давут къомшу халкъларнен дженк эткени себебинден, РАББИ шу халкъларны онынъ аягъы тюбюне серильтмегендже, РАББИ олгъан Алласына Сарай къурып оламады. Шимди исе РАББИ-Таалям манъа эр тарафтан тынчлыкъ берди: душманларым да ёкъ, къаза-белялар да ёкъ. РАББИ бабам Давуткъа айтты: “Сенинъ огълунъ, сенинъ еринъе тахтынъа Мен отуртаджакъ огълунъ Меним Намыма Сарай къураджакъ”. Бунынъ ичюн мен РАББИге, меним Аллама Сарай къурмагъа ниетлендим. Сен мен ичюн Ливандан кедр тереклерини кесмеге эмир эт. Меним къулларым сенинъ къулларынънен берабер чалышаджакълар. Сенинъ къулларынъ ичюн не къадар сорасанъ, кира парасыны береджегим. Сен билесинъ ки, бизде сидонлылар киби терек кесмеге бильгенлер ёкъ». Хирам, Сулейманнынъ хаберини эшитип, пек къуванды ве: — Шу чокътан-чокъ олгъан миллетке укюмдарлыкъ этмек ичюн Давуткъа акъыллы огъул берген РАББИге бугунь шукюрлер олсун! — деди ве Сулеймангъа бойле джевап йиберди: — Манъа не ичюн йибергенинъни эшиттим ве кедрнен кипарис тереклери акъкъындаки эписи истеклеринъни ерине кетиририм. Къулларым оларны Ливандан Акъ денъиз ялысына алып келирлер, сонъ мен оларны бири-бирлерине багълап, денъизден сен манъа бельгилеген ерге кетиртирим, о ерде дагъыттырырым, ве сен оларны алырсынъ. Амма сен де меним истегимни яп: меним эвиме аш кетирт. Хирам Сулеймангъа, истегине коре, кедр тереги ве кипарис тереги берди. Сулейман исе Хирамнынъ эвине аш оларакъ 100 000 чувал богъдай ве 100 чапчакъ темиз зейтюн ягъыны берди. Бу къадар Сулейман Хирамгъа эр йыл бере эди. РАББИ Сулеймангъа айткъаны киби, икмет берди. Сулейман ве Хирам, бири-биринен тынч-муаббет яшадылар ве экевлешип анълашма тиздилер. Сулейман падиша эписи исраиллилерни чалышмагъа меджбур этти. Чагъырылгъан адамларнынъ сайысы 30 000 адам эди. Олар, айда он бинъер киши Ливангъа невбетнен ёллана эдилер. Бир ай олар Ливанда ола эдилер, эки ай исе эвлеринде. Адонирам оларнынъ башлыгъы эди. Сулейманнынъ даа 70 000 юк ташыгъан ве 80 000 дагъларда таш кескен адамы бар эди. Булардан гъайры, Сулейман ишке 3 300 башлыкъ къойды. Олар чалышкъан адамларнынъ ишини бакъа эдилер. Падиша эвнинъ темелини къоймакъ ичюн, буюк паалы ташлар кесип кетирмеге эмир этти, ве Сулейманнынъ ве Хирамнынъ къуруджыларынен гиваллылар ташларны кести, Сарайнынъ къурулышына агъач ве ташларны да азырладылар. Исраиль огъуллары Мысыр топрагъандан 480 йыл кечкенинден сонъра, Сулейманнынъ Исраильде падишалыгъынынъ дёртюнджи йылы, йылнынъ экинджи Зив айында, Сулейман РАББИге Сарай къурып башлады. Сулейман РАББИге къургъан Сарайнынъ узунлыгъы — 30 метр, кенълиги — 10 метр ве юксеклиги — 15 метр эди. Сарайнынъ Буюк Одасы огюнде Эйван къурдылар. Онынъ узунлыгъы — 10 метр, Сарайнынъ кенълигине уя эди. Кенълиги беш метр эди. Эвнинъ тышындан къапалы пенджерелерини яптырды. Эвнинъ чевресинде диварларына къошып одалар яптырды, бутюн бинанынъ чевре-четинде, шу джумледен, Буюк Ода ве Энъ Азиз Оданынъ чевре-четинде де одалар яптырды. Бойлеликнен, бутюн бинанынъ чевресинде одалар яптырды. Ашагъы къатнынъ кенълиги — эки бучукъ метр, орта къатынынъ — учь метр ве усть къатынынъ — учь бучукъ метр эди. Къошма одалар Сарайнынъ диварына тиймесин деп, Сарайнынъ тышындан басамакълар япылгъан эди. Сарайнынъ къурулышына тегизленген ташлар ишлетильди. Сарайны къураяткъанда я чёкюч, я балта я да башкъа бир демир алетнинъ давушы чыкъмай эди. Орта къатнынъ кириши Сарайнынъ дженюбий тарафында эди. Айланчыкъ бир мердивенден башта орта къаткъа, андан юкъары къаткъа чыкъа эдилер. Сулейман Сарайны къурып битирди, онынъ тышыны кедр тахталарынен къаплады. Сарайнынъ бутюн янларына одалар къурдурып къошты. Одаларнынъ юксеклиги эки бучукъ метр эди. Шу одалар Сарайнынъ диварларына кедр агъачлары ярдымынен къошулгъан эди. РАББИ Сулеймангъа: — Мына сен шимди бу Сарайны къурмакътасынъ. Эгер сен Меним низамнамелеримни, укюмлеримни эда этип, эписи эмирлеримни тутып, оларгъа коре яшасанъ, Мен Давут бабанъа берген сёзюмни сенинъ ярдымынънен беджеририм ве Исраиль огъуллары арасында яшарым, халкъым Исраильни бир вакъыт къалдырмам, — деди. Мына Сулейман Сарайны тамамынен къурып битирди. Сулейман Сарайнынъ диварларыны ичинден кедр тахталарынен къаплады. Ичерисини табандан тавангъадже кедр тахталарынен къаплады, табанына кипарис агъачларыны тёшеди. Сарайнынъ арт къысмында, четинден он метр узакълыгъында ода къурды. Оданы астындан устюнедже кедр тахталарынен къаплады. Бу Энъ Азиз Ода — Энъ Мукъаддес Ер эди. Сарайнынъ Буюк Одасы йигирми метр узунлыгъында эди. Сарайнынъ ичиндеки кедр тахталарында хыяргъа бенъзеген ве ачылаяткъан чечеклернинъ ресимлери оюлып япылгъан эди. Сарайнынъ эр бир ери кедрнен къаплангъан эди. Бир ерде таш корюнмей эди. Сарайнынъ ичиндеки Энъ Азиз Оданы Сулейман РАББИнинъ Васиет Сандыгъыны къоймакъ ичюн къургъан эди. Энъ Азиз Оданынъ узунлыгъы он метр, кенълиги он метр ве юксеклиги де он метр эди. Бу оданы темиз алтыннен къаплады. Бундан гъайры кедр терегинден япылгъан къурбан чалгъан ерни де темиз алтыннен къаплады. Сулейман Сарайнынъ ичини темиз алтыннен къаплады, Энъ Азиз Оданынъ огюнден алтын зынджырлар асты; о, алтыннен къаплангъан эди. Бутюн Сарайны алтыннен бойле къаплап битирди. Энъ Азиз Оданынъ огюнде олгъан къурбан ерини де бутюнлей алтыннен къаплады. Энъ Азиз Одада зейтюн терегинден эки Керув яптырды. Керувларнынъ бою беш метр эди. Керувнынъ бир къанаты эки бучукъ метр, экинджи къанаты да эки бучукъ метр эди. Къанатларынынъ бир уджундан башкъа уджуна къадар беш метр эди. Экинджи Керувнынъ бою да беш метр эди. Экиси де бир бойда, бир къыяфетте эдилер. Биринджи Керувнынъ бою беш метр эди. Экинджи Керувнынъ бою да бойле эди. Сулейман Керувларны Сарайнынъ ич одасында ерлештирди. Керувларнынъ къанатлары керильген, бир Керувнынъ къанаты бир диваргъа, экинджи Керувнынъ къанаты дигер диваргъа тие эди. Башкъа къанатлары оданынъ ортасында бири-бирине тие эди. Керувларны темиз алтыннен къаплады. Керувларнынъ ресимлерини, пальма тереклерини, ачылаяткъан чечеклернинъ ресимлерини эки одада, огдеки одада ве ичтеки одада, Сарайнынъ эписи диварларында ойып яптырды. Сарайнынъ эм огдеки одасынынъ, эм ичтеки оданынъ табаныны темиз алтыннен тёшеди. Энъ Азиз Оданынъ киришинде зейтюн терегинден къапу яптырды. Къапу первазыны беш кошели яптырды. Къапунынъ эки къанатында Керувларнынъ ресимлерини, пальма тереклерининъ ве ачылаяткъан чечеклернинъ ресимлерини ойып яптырды. Эм Керувларны, эм пальма тереклерни алтыннен къаплады. Буюк Оданынъ киришине зейтюн терегинден дёрт кошели первазлар яптырды. Бундан гъайры кипарис терегинден эки къапу ясатты. Къапунынъ эки къанаты ачылып-къапала эди. Башкъа къапунынъ къанатлары тыпкъы ойле эди. Къапуларнынъ устюнде Керувларнынъ ресимлерини, пальма тереклерини ве ачылаяткъан чечеклернинъ ресимлерини ойып яптырды. Оюлгъан ерлерини алтыннен къаплады. Сарайнынъ азбарыны учь къат тегизленген ташлардан яптырды, бир къатыны кедр тереклеринден яптырды. Дёртюнджи йылы, Зив айында, РАББИ Сарайынынъ темели къоюлды. Он биринджи йылы, Бул айында, йылнынъ секизинджи айында, бу Сарайнынъ къурулышы бутюн такъымларынен ве бутюн планлаштырылгъан шейлернен битирильди. Сулейман бу Сарайны еди йыл девамында къурды. Озюнинъ сарайыны Сулейман он учь йыл девамында къурып битирди. Эвни Ливан тереклеринден къурды. Эвнинъ узунлыгъы — 50 метр, кенълиги — 25 метр, юксеклиги — 15 метр эди. Эв дёрт сыра кедр диреклеринде, оларнынъ тёпесинде, ёнулгъан кедр тереклеринде ерлешкен эди. Оларнынъ устюнде 45 дирек бар эди, бир сыра 15 директен ибарет эди. Диреклернинъ устю дамда кедр тахталарынен къаплангъан эди. Пенджерелери учь сыра этип яптырылды. Эр бир пенджеренинъ къаршысына пенджере бакъа эди. Къапулар ве къапуларнынъ первазлары дёрт коше эди. Учь сыра пенджерелери къаршы къаршыгъа бакъа эди. Бундан гъайры, 25 метр узунлыгъында, 15 метр кенълигинде бир эйван диреклерден яптырды. Эйваннынъ огюнде бир босагъа япылды, босагъанынъ огюнде — диреклер ве асылгъан бир таван яптырылгъан эди. Сулейман къарар чыкъармакъ ичюн тахт эйваныны, Укюм Эйваныны къурды. Бу Эйван бир башындан дигер башынадже кедр тахталарынен къаплангъан эди. Сулейман озю отураджакъ эвде эйван янындаки азбар тыпкъы ойле къурулгъан эди. Озюне къадын оларакъ алгъан фыравун къызынынъ эви де тыпкъы ойле япылгъан эди. Бу биналарнынъ эписи, тышындан башлап буюк азбаргъа баргъандже, темелинден таванына къадар паалы ташлардан япылгъан эди. Ташлар бир ольчюде кесильген, эки тарафындан пычкъыларнен тегизленген эди. Эвнинъ темелине буюк паалы ташлар къоюлгъан эди. Базы бир ташлар беш метр эди, базылары дёрт метрге ете эди. Устюнде паалы, ольчюсине коре кесильген ташлар ве кедр агъачлары къоюлгъан эди. Балабан азбар учь сыра тегизленген ташларнен ве бир сыра кедр тереклеринен къоралангъан эди. РАББИ Сарайынынъ ич азбары тыпкъы ойле къоралангъан эди. Сулейман падиша адамларны ёллап, Тир шеэринден Хирам адлы адамны чагъыртты. Хирамнынъ анасы Нафталий къабилесинден эди, онынъ кечинген бабасы Тир шеэринден эди, о, тунч устасы эди. Хирам акъыллы ве эписини анълагъан, бакъырдан чешит тюрлю шейлер япкъан теджрибели уста эди. Хирам Сулейман падишагъа келип, онынъ берген ишлерини беджерди. Хирам эки бакъыр колонна япты. Эр бирининъ юксеклиги докъуз метр, чевресининъ узунлыгъы алты метр эди. Колонналарнынъ тёпесине къоймакъ ичюн эки бакъыр капитель япты. Эр бир капительнинъ юксеклиги эки бучукъ метр эди. Капителлернинъ устюне орюльген агълар ве едишер орюльген зынджырлар, еди данеси бир капительге, еди данесини экинджи капительге япты. Бойле этип о, колонналарны япты ве капителлернинъ устюндеки таджларнынъ тёпесини къапаткъан агънынъ чевре-четине эки сыра нар япты. Экинджи капительнинъ устюни де тыпкъы ойле япты. Эйваннынъ диреклерине капителлер лейля чечеклери киби япылгъан эди. Оларнынъ юксеклиги эки метр эди. Эки дирекнинъ устюнде тадж япты. Олар тамам агънынъ устюнде ерлешкен чанакънынъ тёпесине къоюлды. Эки капительнинъ чевре-четинде 200 нар сыралангъан эди. Хирам бу диреклерни Буюк Оданынъ огюнде олгъан Эйванда къойды. Бирисини дженюбий тарафтан къойды ве Якин деп адландырды, экинджисини шималий тарафтан къойып, Боаз деп адландырды. Диреклернинъ устю занбакъ чечеклери киби эди. Бойлеликнен, колонналар битирильди. Сонъра Хирам къуюлгъан бакъырдан «Денъиз» адландырылгъан бир хавуз ясады. Хавуз бир тарафындан экинджи тарафына къадар беш метр эди, эки бучукъ метр юксекликте ве чевреси 15 метр эди. Хавузнынъ кенарларына эки сыра бакъыр къабакъ япты. Эр ярым метр месафеде онар къабакъ ерлештирильген эди. Къабакълар хавузнен бирликте къуюлгъан эди. Хавуз он эки бугъанынъ устюнде ерлештирильген эди. Бугъаларнынъ учю шимальге бакъа, учю гъарпкъа, учю дженюпке ве учю шаркъкъа бакъа эди. Хавуз бугъаларнынъ устюнде ерлешкен, бугъаларнынъ арт къысымлары ичине бакъа эди. Хавуз бир авуч къалынлыкъта эди. Онынъ четлери чанакънынъ четлери киби олып, ачылгъан занбакъкъа бенъзей эди. Хавуз ичине 2 000 буюк къопкъа сув сыгъа эди. Хирам бундан гъайры эки метр узунлыгъында, эки метр кенълигинде ве бир бучукъ метр юксеклигинде он дане бакъыр аякъ япты. Олар бойле япылгъан эди: черчивеге диварчыкъларнен къоюлгъан эдилер. Диварчыкъларда ве черчивелеринде арслан, бугъа ве Керувларнынъ ресимлери япылгъан эди. Арслан ве бугъанынъ тёпесинде ве ашасында урулып япылгъан гульчемберлер бар эди. Эр бир аякънынъ дёрдер бакъыр копчеги ве бакъыр кочерлери бар эди. Дёрт кошесинде, леген тутмакъ ичюн, меснетлер япылгъан эди. Меснетлернинъ эр бир тарафында гульчемберлер къуюлгъан эди. Меснетнинъ ичинде ярым метр теренликте бир бошлукъ бар эди. Бошлукъ тёгерек, черчивесинен кенълиги метрнинъ дёртте учю эди. Бошлукънынъ чевресинде оюлып япылгъан ресимлер бар эди. Аякъларнынъ диварчыкълары тёгерек дегиль, дёрт коше эди. Диварчыкъларнынъ тюбюнде копчеклери бар эди, копчеклернинъ кочерлери аякъкъа къошулгъан эди. Эр бир копчекнинъ юксеклиги метрнинъ дёртте учю эди. Копчеклер араба копчеклери киби япылгъан эди. Кочерлери, къыршавлары, пармакълары ве кобеклери бакъырдан къуюлгъан эди. Аякънынъ дёрт кошесинде дёрт меснет бар эди. Эр бир меснет аякъкъа къошулып къуюлгъан эди. Аякънынъ тёпесинде метрнинъ дёртте бири юксеклигинде бирер алкъа бар эди. Черчиве ве диварчыкълар аякънынъ устюне къошулгъан эди. Хирам меснетлернинъ янларында ве четлеринде, ве башкъа бош ерлерде Керувлар, арсланлар, пальма тереклери ве гульчемберлерни урып чыкъты. Бойле этип он дане аякъ япты. Эписи бакъырдан къуюлып, бир ольчюде ве бир шекильде эдилер. Бундан гъайры, ювмакъ ичюн Хирам он дане бакъыр леген япты. Эр бирининъ ичине 40 буюк къопкъа сув сыгъа эди. Эр бир леген экишер метр кенълигинде эди. Эр леген аякъларнынъ биринде ерлеше эди. Хирам легенлернинъ беш данесини Сарайнынъ дженюбий тарафындан, беш данесини Сарайнынъ шималий тарафындан къойды. Хавузны дженюбий тарафындан, Сарайнынъ дженюп-шаркъий кошесине къойды. Хирам легенлер, куреклер, чанакълар япты. Бойлеликнен, Хирам Сулейман падиша РАББИнинъ Сарайы ичюн буюргъан ишини битирди. Мына онынъ япкъан шейлери: эки колонна, колонналарнынъ устюндеки чанакъкъа ошагъан эки капитель, колонналарнынъ устюнде чанакъкъа ошагъан эки капительни къапаткъан эки орюльген агълар, эки колоннанынъ устюндеки чанакъкъа ошагъан капителлерни безеткен эки сыра орюльген агълар ичюн 400 дане нар, он дане аякъ ве он дане аякънынъ устюне къоюлгъан легенлер, «Денъиз» адландырылгъан хавуз ве тюбюндеки он эки бугъа, къопкъалар, куречиклер ве чанакълар. Хирамнынъ Сулейман падишагъа РАББИнинъ Сарайы ичюн ясалгъан шейлерининъ эписи йылтыраткъан бакъырдан эди. Падиша бу шейлерни Иорданнынъ тарафында, Сукъкъот ве Царетан арасында, балчыкълы топракъта къуймагъа буюрды. Шейлер о къадар чокъ эди ки, Сулейман оларны чекмеди, ве бакъырнынъ агъырлыгъы белли дегиль эди. Сулейман РАББИнинъ Сарайы ичюн даа пек чокъ шейлер яптырды: алтын къурбан ери, РАББИнинъ булунувыны косьтерген пителер ичюн алтын маса, Сарайнынъ Энъ Азиз Одасынынъ алдында беши сагъда, беши солда къоюладжакъ алтын къандиллер, чечеклер, чырачыкълар, алтын машачыкълар, темиз алтындан япылгъан легенчиклер, макъасчыкълар, легенлер, чанакълар ве комюр табакълары. Сарайнынъ Энъ Мукъаддес Ери къапуларынынъ ильгичлери ве Буюк Одасы къапуларынынъ ильгичлери де алтындан ясалгъан эди. Бойлеликнен, Сулейман падиша РАББИге багъышлангъан Сарайнынъ къурулышыны битирди. Анда бабасы Давут тарафындан РАББИге багъышлангъан шейлерни кетирди ве алтын, кумюш ве эписи шейлерни РАББИнинъ Сарайы хазинесине къойды. Бундан сонъра Сулейман падиша Исраильнинъ акъсакъалларыны, къабилелернинъ эписи башлыкъларыны, Исраиль огъулларынынъ сой ёлбашчыларыны, РАББИнинъ Васиет Сандыгъыны Давут Шеэринден, яни Сиондан, алып кетмек ичюн, озюне Ерусалимге чагъыртты. Эписи исраиллилер йылнынъ единджи айында, Этаним айында, байрам вакътында, Сулейман падишагъа топлашып кельдилер. Исраильнинъ эписи акъсакъаллары кельди, руханийлер Сандыкъны котерди ве РАББИнинъ Сандыгъыны, Алланен Корюшюв Чадырыны ве Чадырындаки эписи азиз шейлерини алып кетирди. Руханийлер ве Левий къабилесинден акъайлар оларны алып кетти. Сулейман падиша ве онынъ ве Сандыкънынъ огюнде топлашкъан бутюн Исраиль джемааты къой-эчки ве туварларны къурбан чалдылар. Оларнынъ сайысы-эсабы олмады, олар пек чокъ эди. Руханийлер РАББИнинъ Васиет Сандыгъыны озь ерине, Сарайнынъ Энъ Азиз Одасына, Энъ Мукъаддес Ерине, Керувларнынъ къанатлары тюбюне къойдылар. Керувлар Сандыкъ ерининъ устюнден къанатларыны керип, Сандыкъны ве ташыгъан таякъларыны къапата эдилер. Таякълар огге ойле чекильген эдилер ки, оларнынъ уджлары Энъ Азиз Оданынъ огюнде олгъан Мукъаддес Ерден корюне эди, амма тышкъа чыкъмай эдилер. Олар аля бугунь андалар. Сандыкънынъ ичинде эки дане таш левадан гъайры бир шей ёкъ эди. Исраиль огъуллары Мысыр топрагъындан чыкъкъан сонъ, РАББИ оларгъа Хорев дагъында васиет бергенинен, Муса оларны анда къойгъан эди. Руханийлер Мукъаддес Ерден чыкъкъан сонъ, РАББИнинъ Сарайыны бир булут толдурды. Шу булут себебинден, руханийлер ибадет этип оламадылар, чюнки РАББИнинъ Эвини РАББИнинъ Шурети толдурды. О вакъыт Сулейман: — РАББИ къара булутта булунмагъа бегенгенини айтты. Санъа мында даима булунмакъ ичюн, мен Санъа гузельден-гузель Сарай къурдым, — деди. Сонъ падиша бетини чевирип, Исраильнинъ бутюн джемаатына яхшылыкъ тиледи. Исраильнинъ бутюн джемааты аякъ устюнде турды. Падиша бойле деди: — РАББИге, Исраильнинъ Алласына бинъ шукюрлер олсун! О, бабам Давуткъа Озю айткъанларыны бугунь Озь къолларынен беджерди! О: «Мен Исраиль халкъымны Мысырдан чыкъаргъан куньден башлап, Мен, Намым шу ерде булунаджакъ бир эв къурулсын деп, Исраильнинъ ич бир къабилесинден шеэр сайламадым. Амма Мен, исраиллилерни идаре этсин деп, Давутны сайлап алдым», — деди. Давут бабамнынъ юрегинде РАББИнинъ Намына, Исраильнинъ Алласына Сарай къурмакъ ниети бар эди. Лякин РАББИ Давут бабама: «Юрегинъде Меним Намыма Сарай къурмакъ ниетинъ бар. Юрегинъде бу олгъаны пек яхшы. Амма сен шу Сарайны къурмайджакъсынъ. Лякин сенден догъгъан огълунъ Меним Намыма Сарай къураджакъ», — деди. Шимди РАББИ айткъан сёзюни беджерди. РАББИ сёз бергени киби, мен бабам Давутнынъ ерине кечтим ве Исраиль падишалыгъы тахтына отурдым, Исраиль Алласы олгъан РАББИнинъ Намына Сарай къурдым, ве анда РАББИнинъ Васиетини сакълагъан Сандыкъ ичюн ер азырладым. РАББИ исраиллилерни Мысыр топрагъындан алып чыкъкъан сонъ, бу Васиетни баба-деделеримизге берген, — деди. Сонъ Сулейман РАББИнинъ къурбан ери огюнде, Исраильнинъ бутюн джемаатынынъ алдында турып, къолларыны котерди ве бойле деди: — Я РАББИ, Исраильнинъ Алласы! Юкъарыда коклерде ве ашагъыда ерде Сен киби Алла ёкътыр! Сен Сенинъ огюнъде темиз юрекнен юрген къулларынъ ичюн васиетинъни ве буюк севгинъни сакълайсынъ! Сен къулунъ олгъан Давут бабама айткъанынъны беджердинъ! Сен Озюнъ айткъанларынъны бугунь Озь къолларынънен ерине кетирдинъ! Шимди де, РАББИ, Исраильнинъ Алласы, меним бабама, Давут къулунъа берген сёзлеринъни беджер. Сен онъа: «Эгер огъулларынъ, сен Меним огюмде юргенинъ киби, догъру ёлдан юрселер, Исраиль тахтындан эвлядынъ кесильмез», — дединъ. Шимди, Исраильнинъ Алласы, меним бабама, Давут къулунъа айткъан сёзлеринъни ерине кетир! Амма керчектен де, Алла ерде яшармы? Мына, коклер ве коклернинъ коклери биле Сени сыгъдырамаз! Я мен къургъан Сарай Сени сыгъдырырмы? Лякин Сенинъ къулунънынъ дувасына ве ялварувларына дикъкъат эт, РАББИ-Таалям! Бугунь Сенинъ огюнъде ялваргъан къулунънынъ чагъырувыны ве дувасыны эшит! Сенинъ козьлеринъ гедже-куньдюз бу Сарайгъа, Сенинъ Намынъ булунаджакъ бу ерге бакъып турсунлар, Сенинъ къулунъ шу ерге бакъып дува окъугъанда, оны эшит. Сенинъ къулунъ ве Исраиль халкъы шу ерге бакъып дувалар окъугъанда, оларнынъ ялварувларыны эшит! Коклерде, Сен яшагъан еринъде эшит ве эшиткенинънен афу эт! Башкъа адамгъа къаршы гуна япкъан кимсени ант этмеге меджбур этселер, ве о, ант этмек ичюн, Сенинъ къурбан еринъ огюне, шу Сарайгъа кирсе, шу вакъыт коклерден эшит, къулларынъны суд эт. Яман олгъанны къабаатла ве джезасыны бер. Инсафлы олгъанны исе акъла ве инсафлыгъына коре акъкъыны бер. Халкъынъ Исраиль, Сенинъ огюнъде гуна япкъаны ичюн, душман тарафындан енъильсе, лякин сонъ Санъа къайтса, Сенинъ Адынъны макътаса ве дува этип, шу Сарайда Санъа ялварса, о вакъыт оларны коклерден эшит, Исраиль халкъынънынъ гунасыны багъышла ве халкъны баба-деделерине берген топракъкъа кене алып кетир. Олар Санъа къаршы гуна япкъанлары ичюн, коклер къапатылса ве ягъмур ягъмаса, олар бу ерде дува этип, Сенинъ Адынъны макътасалар ве, Сен оларны джезалагъанынъ ичюн, озь гуналарындан вазгечселер, о вакъыт оларны коклерден эшит, къулларынъ олгъан Исраиль халкъынынъ гуналарыны багъышла. Оларгъа догъру ёлны косьтер ве халкъынъа мирас оларакъ берген топрагъынъа ягъмур ягъдыр! Топракъта ачлыкъ, я да веба хасталыгъы, я да бирде-бир осюмлик хасталыгъы, куф, чешит тюрлю сарынчкъа олса, я да душманлар халкънынъ топрагъындаки шеэрлерини хорласалар, эр тюрлю беля-къаза я да хасталыкъ олса, ве эр бир адам озь юрек къайгъысыны бильсе ве бутюн Исраиль халкъынъ я да бирде-бир адам эр бир дува этсе я да Санъа ялварса ве озь къолларыны шу Сарайгъа узатсалар, о вакъыт Сен коклерден, Озюнъ булунгъан ерден эшит ве оларны багъышла. Эр кимсеге онынъ япкъанларына коре акъкъыны бер, чюнки Сен оларнынъ юреклерини билесинъ. Эписи инсан огъулларынынъ юреклерини тек Сен билесинъ! Сонъ олар баба-деделеримизге берген топракъта яшагъан эписи куньлерде Сенден къоркъсунлар! Сенинъ Исраиль халкъынъдан олмагъан бир ябанджы узакъ мемлекеттен Сенинъ Намынъ ичюн кельсе (чюнки олар Сенинъ буюк Намынъ, кучюнъ, къудретинъ акъкъында эшитеджеклер), ве келип, шу Сарайгъа айланып дува этсе, о вакъыт Сен коклерден, Сен булунгъан ерден эшит. Ябанджылар Сенден не сораса, шунынъ эписини яп. Сонъ бутюн ернинъ халкълары Сенинъ Намынъны биледжеклер ве, Исраиль халкъынъ киби, Сенден къоркъаджакълар. Сонъ даа мен къургъан бу Сарай Сенинъ Адынънен адландырылгъаныны биледжеклер. Сенинъ халкъынъ душманларына къаршы чыкъкъанда, Сен косьтерген ёлларнен кеткенде, Сен сайлагъан шеэрге ве мен Сенинъ Намынъа къургъан Сарайгъа айланып, РАББИге дувалар окъусалар, о вакъыт коклерден оларнынъ дуваларыны ве ялваргъанларыны эшит ве оларгъа керекли ярдым бер. Олар Сенинъ огюнъде гуна япкъанда, — чюнки гуна япмагъан инсан ёкъ, — ве Сен оларгъа ачувланып, оларны душманларынынъ къолуна бергенде, душманлары оларны эсирге алып, узакъ я да якъын душманлыкъ ерлерине алып кеткенден сонъ, олар эсир тюшип отургъан ерлерде озюне келип, тёвбе этселер ве эсирлик топрагъында Санъа ялварып: «Биз гуна яптыкъ, Къанунны боздыкъ, яманлыкъ яптыкъ», — деселер ве, оларны эсирге алгъан душманларынынъ ерлеринде олып, бутюн юрекнен ве бутюн джаннен Санъа къайтсалар, Сен оларнынъ бабаларына берген топракъкъа, Сен сайлап алгъан шеэрге ве мен Сенинъ Намынъа къургъан Сарайгъа айланып дува окъусалар, о вакъыт Сен коклерден, Сен булунгъан ерден оларнынъ дувасыны ве ялваргъанларыны эшит, оларгъа керекли ярдым эт ве Сенинъ халкъынъны оларнынъ Санъа къаршы япкъан гуналары ичюн багъышла, эм де Сенинъ огюнъде япкъан эписи ярамайлыкъларыны багъышла. Оларны эсир тюшюрген адамлар оларны аджысынлар ве оларгъа мераметли олсунлар. Олар — Сенинъ халкъынъ, Сенинъ къысметинъ. Сен оларны Мысырдан, демир собадан чыкъардынъ. Къулунънынъ ялварувы ве Исраиль халкъынънынъ дувасы Санъа етип кельсинлер! Олар Сени чагъыргъанда, эр вакъыт оларны эшит! Къулунъ Мусанен айтып бергенинъ киби, баба-деделеримизни Мысырдан алып чыкъкъан вакъытта Сен оларны Озюнъе башкъа халкъларнынъ арасындан айырып къысмет киби алдынъ, РАББИ-ТААЛЯ! Сулейман бутюн бу дуваны ве ялварувны РАББИге айтып, РАББИнинъ къурбан ери огюнден, кокке узангъан къолларынен тизлеринден турды. Аякъ устюнде турып, исраиллилернинъ бутюн топлашувына яхшылыкъ тилеп, юксек сеснен: — Озь Исраиль халкъына дегени киби раатлыкъ берген РАББИге шукюрлер олсун! — деди. — Къулу олгъан Мусанен берип йиберген сёзлеринден ерине кельмеген бир хайыр сёзю къалмады. Алламыз олгъан РАББИ бабаларымызнен берабер олгъаны киби, бизнен де берабер олсун, бизни къалдырмасын ве ташламасын! Онынъ ёлларынен юрмек ичюн, эмирлерини ерине кетирмек ичюн ве бабаларымызгъа буюргъан низамнамелерини ве къарарларыны беджермек ичюн, юреклеримизни Озюне эгсин. РАББИ огюнде дува этип айткъан сёзлерим гедже-куньдюз Алламыз олгъан РАББИге якъын олсун. Сонъ О, Озь къулуна ве Исраиль халкъына кунь-куньден адалет берсин. Дюньянынъ эписи халкълары Алла — РАББИ олгъаныны ве Ондан башкъасы олмагъаныны бильсинлер! Амма шимди олгъаны киби, Онынъ къарарларына коре юрмек ичюн ве Онынъ эмирлерини ерине кетирмек ичюн, юреклеринъиз бутюнлей РАББИге, Алламызгъа ишанчлы олсун! Сонъра падиша бутюн Исраиль халкъынен берабер РАББИнинъ огюнде къурбанлар чалдылар. Сулейман, РАББИге аманлыкъ къурбанлары оларакъ, 22 000 тувар ве 120 000 къой-эчкилерни къурбан чалды, ве, бойле этип, падиша ве Исраиль огъулларынынъ эписи РАББИнинъ Эвини азиз эттилер. Кене шу куню падиша, РАББИ Сарайынынъ огюндеки азбарнынъ орта къысмында бутюнлей якъыладжакъ къурбанлар чалып, ашлыкъ бахшышларыны кетирип ве аманлыкъ къурбанларынынъ ягъыны якъып, оны азиз этти. РАББИнинъ огюндеки бакъырдан япылгъан къурбан ери эписи бутюнлей якъыладжакъ къурбанлар, ашлыкъ бахшышлары ве аманлыкъ къурбанларынынъ ягъы ичюн азлыкъ этти. Сулейман шу вакъыт буюк байрам япты. Бутюн Исраиль онен эди. Лево-Хаматтан Мысыр вадийине къадар олгъан ерлерден топлашкъан Исраиль джемааты пек чокъ эди. Байрам РАББИнинъ огюнде еди кунь ве даа еди кунь, эписи олып, он дёрт кунь девам этти. Секизинджи куню Сулейман халкъны йиберди. Падишаны багъышлап, эр кес озь чадырына, РАББИнинъ къулу Давуткъа ве халкъы Исраильге япкъан шейлерге къувана-къувана, шенъленип кетти. Сулейман РАББИнинъ Сарайыны, падиша сарайыны ве о истеген эписи шейлерини къурып битирген сонъ, РАББИ Сулеймангъа Гивонда кельгени киби, экинджи кере кельди. РАББИ онъа бойле деди: — Мен сенинъ дуванъны ве Менден сорагъан ялварувынъны эшиттим. Меним Намым мында эр вакъыт булунмакъ ичюн, сен къургъан бу Сарайны Мен азиз эттим. Меним козюм ве юрегим даима анда оладжакъ. Давут бабанъ киби Меним огюмде темиз юрекнен ве догърулыкънен Мен санъа буюргъан эписи шейлерни тутып, низамнамелеримни ве къарарларымны сакълап юрсенъ, бабанъ Давуткъа: «Исраиль тахтында отургъан сюляленъ кесильмез», — дегеним киби, падишалыгъынънынъ тахтыны омюрбилля Исраильнинъ устюнде тутарым. Эгер де сен я да сенден сонъ кельген огъулларынъ Менден вазгечсенъиз, Мен сизге берген эмирлеримни ве низамнамелеримни беджермейип, башкъа аллаларгъа хызмет этип табынсанъыз, Мен Исраильни ер юзюнден, онъа берген топракътан ёкъ этерим, Меним Намым ичюн азиз эткен Сарайны да огюмден терк этерим. Сонъ эписи халкълар Исраильни мыскъыллап, онынъ акъкъында икяелер этеджеклер. Шу улу Сарайнынъ янындан кечкен эр ким къоркъып сызгъыраджакъ ве: «РАББИ шу Сарайгъа ве шу топракъкъа не ичюн бойле япты?» — дейджек. Оларгъа джевап берип: «Олар бабаларыны Мысырдан чыкъаргъан РАББИден, Алласындан вазгечип, башкъа аллаларны къабул эттилер ве оларгъа табынып, хызмет эттилер. Шунынъ ичюн РАББИ бу беляны башларына тюшюрди», — дейджеклер. Сулейман РАББИнинъ Сарайыны ве падишанынъ эвини 20 йыл девамында къурды. 20 йыл кечкен сонъ, бу эки эвни къургъан сонъ, Сулейман падиша Хирамгъа Галилея топрагъында 20 шеэр берди. (Тир падишасы Хирам Сулеймангъа истегени къадар кедр тереги, кипарис тереклери ве алтын кетире эди.) Хирам Тирден чыкъып, шеэрлерге бакъты ве Сулейман онъа берген шеэрлерни бегенмеди. Хирам: — Къардашым, сен манъа насыл шеэрлер бердинъ? — деди ве оларны Къавул Ери деп адландырды. Олар аля бугунь шу адны ташыйлар. Хирам исе падишагъа 120 чувал алтын йиберди. Бу — Сулейман РАББИнинъ Сарайыны, озюнинъ эвини, Милло, Ерусалим диварыны, Хацор, Мегиддо ве Гезерни къурмакъ ичюн исраиллилерни чалышмагъа меджбур эткени акъкъында икяедир. Мысыр падишасы олгъан фыравун келип, Гезерни запт этти. Шеэрни якъты, шеэрде яшагъан ханаанлыларны ольдюрди ве шеэрни озюнинъ къызына, Сулейманнынъ къадынына богъча киби берди. Сулейман Гезер шеэрини янъыдан къурды ве сонъ ашагъы Бет-Хоронны, Баалат шеэрини, топракънынъ сахрасындаки Тамар шеэрини, Сулейманнынъ емеклери сакълангъан эписи шеэрлерини де къурды. Бундан гъайры, арабалар ве атлар ичюн шеэрлерни, Ерусалимде ве Ливанда ве идаре эткен бутюн топрагъында къурмагъа истеген эписи шейлерни къурды. Исраилли олмагъан халкъларнынъ къалгъанларыны: аморлыларны, хитлилерни, перизлилерни, хивлилерни ве евуслыларны, олардан сонъ къалгъан, исраиллилер ольдюрип оламагъан балаларыны да Сулейман бугуньге къадар къуллар киби чалышмагъа меджбур этти. Исраиль огъулларыны исе Сулейман къуллар киби чалышмагъа меджбур этмеди. Олар онынъ аскерлери, хызметчилери, везирлери, орду башлыкълары ве онынъ араба башлыкълары ве атлы аскерлери олдылар. Сулейман буюргъан ишлерине бакъкъан башлыкълар 550 адам эди. Олар чалышкъан халкъны идаре эте эдилер. Фыравуннынъ къызы Давут Шеэринден Сулейман онъа къурып берген эвине кечти. Сонъра Сулейман Миллоны къурды. Сулейман йылда учь кере РАББИге къургъан къурбан еринде бутюнлей якъылгъан къурбанлар ве аманлыкъ къурбанлары чалды ве РАББИнинъ огюнде анда къокъулы отларны якъты. Бойлеликнен о, эвнинъ къурулышыны битирди. Бундан гъайры, Сулейман падиша Эдом ерлеринде, Къызыл денъизнинъ ялысында, Элот янындаки Эцион-Геверде гемилер яптырды. Хирам денъизни бильген хызметчилерини гемиде ёллады, Сулейманнынъ хызметчилеринен берабер йиберди. Олар Офирге кетип, андан 420 чувал алтын алып, Сулейман падишагъа кетирдилер. Шева къыраличеси, Сулейман РАББИни насыл шуретлегенини эшитип, оны къыйын суаллернен сынамагъа кельди. О, Ерусалимге буюктен буюк байлыкънен кельди: девелер гузель къокъулы шейлернен ве чокътан-чокъ алтын ве къыйметли ташларнен юклю эди. Сулеймангъа келип, онен юрегинде олгъан эр шей акъкъында субет этти. Сулейман онынъ эр суалине джевап берди. Падиша эр шей акъкъында биле эди ве эр шейни Шевагъа анълатып ола эди. Шева къыраличеси Сулейманнынъ акъылыны ве къургъан сарайыны, софрасындаки емеклерини, къулларынынъ отургъан ерлерини, хызметкярларынынъ яхшы ишини, оларнынъ урбаларыны, ички дагъыткъан адамларыны, онынъ РАББИнинъ Сарайында бутюнлей янгъан къурбанларыны корьгенде, пек шашты ве: — Мен яшагъан мемлекетимде сенинъ ишлеринъ ве икметинъ акъкъында эшиткенлерим догъру экен. Амма мен озюм келип, озь козюмнен корьмегенимдже, бу шейлерге инанмай эдим. Энди корем ки, манъа ярысыны да айтмагъан экенлер, — деди. — Сенинъ икметинъ ве зенгинлигинъ мен эшиткенимден де чокъ экен! Сенинъ адамларынъ бахтлыдыр! Сенинъ огюнъде даима тургъан ве акъыллы сёзлеринъни эшиткен хызметкярларынъ да бахтлыдыр! Сенден разы олгъан, сени Исраиль тахтына отурткъан Алланъ олгъан РАББИге чокътан-чокъ шукюрлер олсун! Исраильге олгъан эбедий севгиси ичюн РАББИ сени укюмдарлыкъ этмек ве акъкъикъатны къорчаламакъ ичюн падиша этти! Сонъ о, падишагъа 120 чувал алтын ве чокътан-чокъ гузель къокъулы шейлер ве къыйметли ташлар багъышлады. Шева къыраличеси Сулеймангъа багъышлагъан гузель къокъулы шейлернинъ микъдары ич бир вакъыт о къадар чокъ дегиль эди. Шу вакъыт Офирден алтын кетирген Хирамнынъ гемилери Офирден чокътан-чокъ алмуг агъачы ве къыйметли ташлар кетирди. Падиша бу алмуг агъачындан РАББИнинъ Сарайында ве озь эвинде таянчлар яптырды. Бундан гъайры, шу агъачтан чалгъыджылар ичюн сантыр ве арфа яптырды. Бу алмуг агъачы ич бир вакъыт кельмеген эди, ве бугуньгедже о корюльмеген эди. Сулейман падиша Шева къыраличесине озь падиша бахшышындан гъайры, онъа даа сорагъанларынынъ ве истегенлерининъ эписини берди. Сонъ о ве онынъ хызметчилери озь мемлекетине къайттылар. Сулеймангъа эр бир йылда кельген алтын 666 чувал эди. Бундан гъайры даа алыш-веришчилернинъ ве базиргянларнынъ саткъанлары, эписи Арабистан падишаларынынъ ве топракънынъ башлыкълары бергенлери де бар эди. Сулейман падиша дёгюльген алтындан 200 балабан къалкъан яптырды. Эр бир къалкъангъа алты кило алтын кетти. Даа дёгюльген алтындан 300 кичкене къалкъан япты. Эр бирине бир бучукъ кило алтын кетти. Падиша оларны Ливан Орманы эвинде къойды. Падиша фильтиштен балабан тахт яптырды ве оны темиз алтыннен къаплады. Тахтнынъ алты басамагъы бар эди. Тахтнынъ артындаки тёпеси томалакъ эди. Отургъан ернинъ эки къолтугъы бар эди, эки къолтукънынъ янында бирер арслан япылгъан эди. Алты басамакънынъ эки тарафындан он эки дане арслан япылгъан эди. Башкъа падишалыкъларда бу корюльмеген шей эди. Сулейман падишанынъ эписи ичкен савутлары алтындан ясалгъан эди. Ливан Орманы эвиндеки савутлар да темиз алтындан ясалгъан эди. Кумюштен бир шей яптырылмагъан эди, чюнки Сулейманнынъ заманында кумюшнинъ ич бир къыймети ёкъ эди. Падишанынъ денъизде Таршиш гемилери ве Хирамнынъ гемилери бар эди. Таршиш гемилери учь йылда бир кере келип, алтын, кумюш, фильтиш, маймунларны ве тавус къушларыны кетире эдилер. Сулейман падишанынъ зенгинлиги ве икмети ер юзюндеки эр бир падишанынъкисинден зияде олды. Ер юзюндеки бутюн падишалар Сулейманнен корюшмек, онынъ юрегине Алла берген икметини динълемек истей эдилер. Оларнынъ эр бири озюнден бахшышлар кетире эди. Эр йыл кумюш ве алтын савутлар, урбалар, силя, къокъулы шейлер, ат ве къатырлар кетире эдилер. Сулейман озюне дженк арабалары ве атлылар топлады. Онынъ 1 400 дженк арабасы ве 12 000 атлы аскери бар эди. О, оларны дженк арабалары олгъан шеэрлеринде ве Ерусалимде, падишанынъ янында ерлештирди. Падиша Ерусалимде кумюшни адий таш ерине сайдырды, кедрлерни исе чокълугъы ичюн Шефелада оськен инджир тереклеринен тенъ этти. Атларны Сулеймангъа Мысыр ве Кеведен кетире эдилер. Падишанынъ алыш-веришчилери бу атларны Кеведен парагъа сатын ала эдилер. Мысырдан кетирильген дженк арабасы 600 кумюш тура эди. Бир ат исе 150 кумюш тура эди. Буларны алыш-веришчилер озь къолларынен хитлилернинъ ве арамлыларнынъ эписи падишаларына да кетире эдилер. Сулейман падиша ябанджы олгъан чокъ апайларны севди: фыравуннынъ къызыны ве башкъа моавлы, аммонлы, эдомлы, сидонлы ве хитли апайларны. РАББИ Исраиль огъулларына бу халкълар акъкъында: «Сиз оларгъа кирменъиз, олар да сизге кирмесинлер, чюнки олар мытлакъа сизлернинъ юрегинъизни башкъа аллаларгъа бойсундыраджакълар», — деген эди. Лякин Сулейман оларны пек севди. Онынъ 700 падишалар къызлары олгъан къадыны ве 300 джариеси бар эди. Олар Сулейманнынъ юрегини ёлдан урдылар. Сулейман къартайгъанында, олар юрегини башкъа аллаларгъа бойсундырдылар. Давут бабасынынъ юреги бутюнлей РАББИге берильген эди, амма Сулейманнынъ юреги шимди Алласына бутюнлей берильмеген эди. Сулейман сидонлыларнынъ алласы Ашторетке ве аммонлыларнынъ арам путу Милкъомгъа табынып башлады. Сулейман РАББИ ярамай сайгъан шейлерни япып башлады ве бабасы Давут киби япмады, РАББИнинъ пешинден джан-юрекнен бармады. Сонъ Сулейман Ерусалимнинъ огюндеки дагъда моавлыларнынъ арам путу Кемошкъа ве аммонлыларнынъ арам путу Молекке ибадет тёпесини къурды. О, эписи ябанджы апайлары ичюн бойле япты, ве олар озь аллаларына къурбанлар чалып, къокъулы отлар якъа эдилер. [9-10] Сулейман озь юрегини Исраильнинъ Алласындан, РАББИден чевиргени ичюн, РАББИ Сулеймангъа пек гъазапланды. РАББИ Сулеймангъа эки кере корюнип: «Башкъа аллаларнынъ пешинден барма», — деп буюргъан олса да, Сулейман РАББИ буюргъан шейни беджермеди. *** О заман РАББИ Сулеймангъа: — Бойле шейлер япкъанынъ ичюн, Меним васиетимни ве Мен санъа буюргъан низамнамелеримни сакъламагъанынъ ичюн, Мен мытлакъа падишалыкъны сенден тартып алып, сенинъ къулунъа береджегим. Лякин бабанъ Давут хатири ичюн буны сенинъ яшайышынъда япмам. Падишалыкъны сенинъ огълунънынъ къолундан тартып алырым. Бутюн падишалыкъны мытлакъа тартып алмам, сенинъ бабанънынъ, Меним къулум Давутнынъ хатири ичюн ве Мен сайлап алгъан Ерусалим ичюн сенинъ огълунъа тек бир къабилени къалдырырым, — деди. Сонъ РАББИ Сулеймангъа къаршы Эдом падиша сюлялесинден олгъан эдомлы Хададны алып кетирди. Эвеллери Давут Эдомда олгъанда, орду башы Ёав олюлерни дефн этмек ичюн келип, Эдомдаки эписи акъайларны ольдюрген эди. Ёав ве эписи исраиллилер Эдомдаки бутюн акъайларны ёкъ этмегендже, анда алты ай девамында турдылар. О вакъыт бу Хадад ве бир къач дане бабасына хызмет эткен эдомлылар Мысыргъа къачып къуртулгъан эдилер. Хадад о маальде кичкене бала эди. Мидьяндан чыкъып, олар Паран топрагъына кельдилер. Парандан адамлар алып, Мысыргъа, Мысыр фыравунына кельдилер. Фыравун онъа эв берди, аш тайинледи ве топракъ берди. Хадад фыравуннынъ буюк мемнюниетини къазанды, ве фыравун оны апайынынъ, къыраличе Тахпенеснинъ къызкъардашына эвлендирди. Тахпенеснинъ къызкъардашы онъа огълан Генуватны тапты. Тахпенес оны фыравуннынъ эвинде тербиеледи. Генуват фыравуннынъ эвинде фыравуннынъ огъулларынен берабер яшады. Хадад Мысырда олгъанда, Давутнынъ баба-деделерине къошулгъаны ве орду башы Ёавнынъ ольгени акъкъында хабер алып, фыравунгъа: «Мени йибер, озь ерлериме кетейим», — деди. Фыравун ондан: «Не ичюн озь ерлеринъе кетеджек оласынъ? Менде бир шейге мухтаджсынъмы ёкъса?» — деп сорады. О исе: «Ёкъ, лякин эписи бир мени йибер!» — деди. Алла Сулеймангъа къаршы даа бир душманны чыкъарды. Бу — Эльяда огълу Резон эди. О, озюнинъ эфендиси Цова падишасы Хададезерден къачкъан эди. Резон, янында бир къач адам топлап, айдутлар башлыгъы олды. Давут оларгъа уджюм эткен сонъ, олар Дамаск шеэрине келип, анда ерлештилер ве падишалыкъ яптылар. Резон Сулейманнынъ бутюн яшайышы девамында Исраильнинъ душманы эди. Хададнынъ япкъан яманлыгъындан гъайры, о, Исраильге зарар кетире эди ве Арамгъа падишалыкъ япа эди. Цереда шеэрден, Эфраим къабилесинден, Сулейманнынъ къулу олгъан Неват огълу Еровоам падишагъа къаршы чыкъты. Онынъ тул къалгъан анасынынъ ады Церуа эди. Онынъ Сулейман падишагъа къол котергенининъ себеби шунда эди: Сулейман Миллоны къура эди, бабасы Давут Шеэринде тар-мар этильген ерлерни гъайрыдан тиклей эди. Еровоам джесаретли аскер эди. Сулейман, бу адам ишини анълагъаныны корип, оны Юсуфнынъ эвиндеки зорлап чалыштырылгъан ишчилерге козетиджи этип къойды. Бир кунь Еровоам Ерусалимден чыкъып кетти. Ёлда оны шилолы Ахия пейгъамбер расткетирди. Устюнде янъы урбасы бар эди. Тарлада ялынъыз экиси эдилер. Ахия устюндеки янъы урбасына япышып, он эки парчагъа йыртты. Сонъ Еровоамгъа берип: — Озюнъе он парчасыны ал, чюнки РАББИ, Исраильнинъ Алласы шойле деди: «Мына Мен Сулейманнынъ элинден падишалыкъны тартып алам ве санъа он къабилени берем. Бир къабиле исе къулум Давут хатири ве Исраильнинъ эписи къабилелеринден Мен сайлап алгъан Ерусалим шеэри ичюн онда къалсын. Бу — олар Мени ташлап, сидонлыларнынъ алласы Ашторетке, Моав алласы Кемошкъа, Аммон огъулларынынъ алласы Милкъомгъа табынгъанлары, Меним ёлларымдан урулгъанлары, бабасы Давуткъа ошамайып, Меним низамнамелеримни ве къарарларымны тутмагъанлары ве Меним огюмде догъру ишлер япмагъанлары ичюндир. Мен онынъ элинден бутюн падишалыкъны тартып алмайым. Амма Давутнынъ хатири, Меним эмирлеримни ве низамнамелеримни сакълап юрген ве Мен сайлап алгъан къулум хатири ичюн бутюн яшайышы девамында о, падиша къаладжакъ. Лякин падишалыкъны онынъ огълундан тартып аладжагъым ве онынъ он къабилесини санъа береджегим. Къулум Давутнынъ къандили Меним огюмде, Намым даима булунаджакъ деп сайлап алгъан Ерусалим шеэринде сёнмейип янсын деп, онынъ огълуна бир къабиле къалдырырым. Мен сени сайлап аладжагъым, ве сен джанынъ истеген шейге укюмдарлыкъ япаджакъсынъ ве Исраильнинъ падишасы оладжакъсынъ. Эгер Мен санъа буюргъан эписи шейлерни беджерсенъ, Меним ёлларымдан юрсенъ, къулум Давут япкъан киби, Меним низамнамелеримни ве эмирлеримни тутып, Меним огюмде догъру ишлер япсанъ, Мен сенинъ янынъда оладжагъым ве, къулум Давуткъа япкъаным киби, сенинъ сюляленъни де къавий этеджегим, санъа Исраильни береджегим. Давутнынъ союны боюн эгдиреджегим. Амма омюрбилля дегиль», — деди. Сулейман Еровоамны ольдюрмеге истеди. Лякин Еровоам Мысыргъа, Мысыр падишасы Шишакъкъа къачып кетти ве анда Сулейманнынъ олюминедже яшады. Сулейманнынъ яшайышы акъкъындаки башкъа малюматлар, Сулейманнынъ ишлери ве онынъ икмети акъкъында Сулейманнынъ ишлери китабында язылгъандыр. Сулейманнынъ Ерусалимде Исраильге падишалыкъ эткен бутюн вакъты 40 йылдыр. Сулейман баба-деделерине къошулды ве бабасы Давут Шеэринде дефн этильди. Онынъ ерине огълу Реховоам падиша олды. Реховоам Шекемге кетти, ве эписи исраиллилер оны падиша япмакъ ичюн анда кельдилер. Неват огълу Еровоам буны эшиткенде, Мысырда яшай эди. О анда Сулейман падишадан къачкъан ве шимди Мысырдан къайтып кельген. Адамларны ёллап, Еровоамны чагъырттылар. Еровоам ве бутюн Исраиль джемааты келип, Реховоамгъа: — Сенинъ бабанъ бойнумызгъа агъыр юк юкледи. Сен исе бабанъ бизге берген даяналмаз ишни ве бизим бойнумызгъа юклеген агъыр юкни енгиллештир. О заман биз санъа хызмет этермиз, — дедилер. Реховоам оларгъа: — Кетинъиз, манъа учь куньден сонъ къайтып келинъиз, — деди. Халкъ кетти. Реховоам падиша, бабасы Сулеймангъа хызмет эткен акъсакъалларнен акъыл танышып: — Бу халкъкъа насыл джевап берейим? Сизинъ меслеатынъыз не? — деп сорады. Олар онъа: — Эгер сен бугунь шу халкънынъ хызметчиси олып, онъа хызмет этсенъ, о истеген шейни япсанъ, онен яхшы лакъырды этсенъ, олар санъа омюрбилля къул олур, — деди. Лякин о, акъсакъаллар онъа берген меслеатына къулакъ асмады, берабер оськен ве онъа хызмет эткен яш йигитлернен акъыл танышты. Олардан: — Сизинъ меслеатынъыз не? Манъа: «Бабанъ бизим бойнумызгъа юклеген агъыр юкни енгиллештир», — деген бу халкъкъа насыл джевап берейим? — деп сорады. Онен берабер оськен яш йигитлер онъа: — Санъа: «Сенинъ бабанъ бойнумызгъа агъыр юк юкледи. Сен исе оны енгиллештир», — деген халкъкъа сен айт: «Меним уфакъ пармагъым бабамнынъ белинден къалын! Меним бабам сизге буюк агъырлыкъ юклеген, мен исе бу агъырлыкъны даа да зияделештиреджегим. Меним бабам сизни къамчыларнен джезалагъан, мен исе сизни чаянларнен джезалайджагъым», — дедилер. Учюнджи куню Еровоам ве бутюн халкъ Реховоамгъа кельди, чюнки падиша оларгъа: «Манъа учь куньден сонъ къайтып келинъиз», — деп буюргъан эди. Падиша, акъсакъалларнынъ берген меслеатындан вазгечип, халкъкъа пек серт джевап берди. Яш йигитлернинъ меслеатыны динълеп, о: — Меним бабам сизге буюк агъырлыкъ юклеген, мен исе бу агъырлыкъны даа да зияделештиреджегим. Меним бабам сизни къамчыларнен джезалагъан, мен исе сизни чаянларнен джезалайджагъым, — деди. Падиша халкъны динълемеди, чюнки бу, РАББИнинъ истегени эди. РАББИ шилолы Ахиянынъ ярдымынен Неват огълу Еровоамгъа айткъан сёз ерине кельмек керек эди. Бутюн исраиллилер, падиша оларны динълемегенини корип, падишагъа джевап берип: — Давуттан бизге не файда? Йишай огълунда бир пайымыз ёкъ. Эй, Исраиль! Эвлеринъизге къайт! Сен де, Давут, озь сюляленъе озюнъ бакъ! — дедилер, ве бутюн Исраиль озь чадырларына къайтты. Бойледже, Реховоам тек Ехуда шеэрлеринде яшагъан исраиллилерге падишалыкъ япып башлады. Реховоам падиша зорлап чалыштырылгъан ишчилернинъ башлыгъы олгъан Адорамны йиберди. Лякин исраиллилер оны ташларнен урып ольдюрдилер. Реховоам падиша тез-тез арабасына минип, Ерусалимге къачты. Шу куньден башлап бугуньге къадар Исраиль Давут эвине къаршы исьянда булунмакъта. Исраиллилер, Еровоамнынъ къайтып кельгени акъкъында эшитип, оны топлашувгъа чагъырттылар ве бутюн Исраильге падиша этип къойдылар. Давут сюлялесине исе тек Ехуда къабилеси къалды. Реховоам Ерусалимге кельди, Ехуда къабилесинден ве Биньямин къабилесинден 180 000 энъ яхшы аскерлерни топлады. Сулейман огълу Реховоам исраиллилернен дженк этип, падишалыкъны озюне къайтармагъа истеди. Алланынъ адамы Шемаягъа Алла бойле деди: — Ехуда падишасы олгъан Сулейман огълу Реховоамгъа, Ехуда ве Биньямин огъулларына ве халкънынъ башкъа адамларына бойле айт: «РАББИ бойле дей: Барып, Исраиль огъулларынен, агъаларынъызнен дженклешменъиз. Эр биринъиз эвине къайтсын, чюнки бу шейлер Менден олды». Олар РАББИнинъ сёзлерини динъледилер ве, Онынъ айткъаны киби япып, эвлерине къайтып кеттилер. Еровоам Эфраим дагълы топрагъында Шекем шеэрини къавийлештирди ве анда ерлешти. Шу ерден барып, Пенуэл шеэрини янъыдан къурды. Еровоам озь-озюне: «Падишалыкъ кене Давутнынъ сюлялесине кечмек мумкюн. Эгер бу халкъ Ерусалимдеки РАББИнинъ Сарайында къурбан чалмагъа барып башласа, бу халкънынъ юреги кене озюнинъ эфендисине, Ехуда падишасы Реховоамгъа ятаджакъ. Сонъ олар мени ольдюрип, Ехуда падишасы Реховоамгъа къайтаджакълар», — деди. Сонъ падиша акъыл танышып, эки алтын тана яптырды ве халкъкъа: — Сизлерге Ерусалимге кетмеге кереги ёкъ. Исраиль, мына сени Мысыр топрагъындан алып чыкъкъан аллаларынъ, — деди ве бир тананы Бет-Эль шеэринде, экинджисини исе Данда къойды. Бу вакъиа буюк гунагъа ёл ачты, чюнки халкъ оларнынъ бирисине тап Дангъа къатнап башлады. Еровоам ибадет тёпелеринде ибадетханелер къурдурды. Анда Левий къабилесинден дегиль де, халкътан олгъан адий адамларны руханийлер япып къойды. Еровоам даа сененинъ 8-инджи айынынъ 15-инджи кунюни байрам куню япты (бу байрам куню Ехудада олгъан байрам киби олды); къурбан еринде къурбанларны чалды. Бу шейни Бет-Эльде япты, озь яптыргъан таналаргъа къурбанларны кетирип башлады. Бет-Эльде де о, яптыргъан ибадет тёпелеринде руханийлерни къойды. Сененинъ 8-инджи айынынъ 15-инджи кунюнде (озю сечип алгъан айда), Еровоам Бет-Эль яптыргъан къурбан еринде къурбанлар кетирди. Бойле этип, исраиллилерге байрам куню тайинледи ве къурбан еринде къурбанларны кетирип башлады. Бир кунь Алланынъ адамы, РАББИнинъ эмирине бойсунып, Ехудадан Бет-Эльге кельди. Шу вакъыт Еровоам къурбан ерининъ огюнде къокъулы отлар якъмакъ ичюн тура эди. Алланынъ адамы къурбан ерине айланып, РАББИнинъ сёзлерини айтып башлады: — Эй, къурбан ери! Эй, къурбан ери! РАББИ бойле дей: «Давут союнда бир бала догъаджакъ, ады Ёшия. О, сенинъ устюнъде къокъулы отлар якъкъан ибадет тёпелерининъ руханийлерини къурбан чаладжакъ, сенинъ устюнъде инсан кемиклери якъыладжакъ». Сонъ о куню бир бельги берип: — Бу шей РАББИден кельгенининъ бельгиси шудыр: бу къурбан ери парча-кесек оладжакъ, онынъ устюндеки куль сачыладжакъ, — деди. Еровоам падиша, Алланынъ адамы Бет-Эльдеки къурбан ерине айткъан сёзлерини эшиткенде, къолуны къурбан еринден алып, оны Алланынъ адамы тарафкъа узатты ве: — Тутунъыз оны! — деди. Шу дакъкъасы онынъ къолу къуруп къалды, ве о, къолуны озюне догъру къыбырдаталмай къалды. РАББИнинъ сёзюне, Алланынъ адамы берильген бельгиге коре, къурбан ери парча-кесек олды, онынъ устюндеки куль сачылып кетти. Падиша Алланынъ адамына джевап берип: — Алланъ олгъан РАББИге ялварып, меним акъкъымда дува эт, къолум кене къыбырдап башласын, — деди. Алланынъ адамы РАББИге ялварды, ве падишанынъ къолу кене къыбырдап башлады, эвелькиси киби олды. Сонъ падиша Алланынъ адамына: — Кель, эвиме кир, аш аша, мен санъа бир бахшыш берерим, — деди. Лякин Алланынъ адамы падишагъа бойле деди: — Манъа эвинънинъ ярысыны берсенъ биле, мен сеннен кетмем, бу ерде не отьмекни ашайджагъым, не сувны ичеджегим. Чюнки РАББИ манъа: «Аш ашама, сув ичме, кеткен ёлунъдан да къайтма», — деп буюрды. Сонъ о, башкъа ёлнен кетти, Бет-Эльге кельген ёлнен къайтмады. Бет-Эльде бир къарт пейгъамбер бар эди. Онынъ огъуллары келип, онъа Алланынъ адамы шу куню Бет-Эльде япкъан бутюн шейлерни айтып берди. Падишагъа айткъан сёзлерни де бабаларына айтып берди. Бабалары олардан: — О къайсы ёлнен кетти? — деп сорады. Огъуллары исе Ехудадан кельген Алланынъ адамы къайсы ёлнен кеткенини корьген эдилер. Къарт огъулларына: — Манъа бир эшек эгерленъиз, — деди. Олар бир эшек эгерледилер, ве о, эшекке минип, Алланынъ адамы артындан кетти. Оны эмен терегининъ тюбюнде отургъаныны тапып, ондан: — Ехудадан кельген Алланынъ адамы сенсинъми? — деп сорады. О исе: — Э, меним, — деди. Къарт онъа: — Кель, меним эвиме кир, аш аша, — деди. О исе: — Ёкъ, ёлумдан къайтып, сенинъ эвинъе кирип оламайым. Бу ерде аш ашамам, сув да ичмем. Чюнки РАББИ манъа: «Анда аш ашама, сув ичме, кеткен ёлунъдан къайтма», — деп буюрды, — деди. Къарт исе бойле деди: — Мен де сенинъ киби пейгъамберим. Бир мелек манъа РАББИнинъ эмиринен: «Оны эвинъе къайтар, аш ашасын, сув ичсин», — деди. Лякин о, ялан айтты. Алланынъ адамы онен берабер къайтты, онынъ эвинде аш ашады, сув ичти. Олар даа софра башында отургъанда, Алланынъ адамыны къайтаргъан пейгъамберге РАББИнинъ лафы олды. О, Ехудадан кельген Алланынъ адамына бойле деди: — РАББИ бойле дей: «Сен РАББИни динълемегенинъ ичюн, РАББИ-Таалянъ санъа буюргъан эмирине бойсунмагъанынъ ичюн, ёлунъдан къайтып, Алланъ санъа: “аш ашама, сув ичме”, деген ерде аш ашап, сув ичкенинъ ичюн, джесединъ деделеринъ дюрбесинде дефн этильмейджек». Алланынъ адамы ашап-ичкенинден сонъ, оны къайтаргъан къарт онъа эшегини екти. О кетти. Ёлда оны бир арслан расткетирип, ольдюрди. Онынъ джеседи ёлда серилип ята эди, эшеги исе янында тура эди. Арслан да джесетнинъ янында отура эди. Ёлдан кечкен-кеткен адамлар серилип яткъан джесетни ве джесетнинъ янында отургъан арсланны корип, буны къарт пейгъамбер яшагъан шеэрде айтып бердилер. Алланынъ адамыны ёлундан къайтаргъан пейгъамбер буны эшитип: — Бу — анавы РАББИнинъ эмирини динълемеген Алланынъ адамы. РАББИ оны арслангъа берди, ве арслан оны парчалап ольдюрди. РАББИ дегени киби япты, — деди. Сонъ огъулларына: — Манъа бир эшек екинъиз, — деди. Олар ектилер. Къарт кетип, ёлда серилип яткъан джесетни тапты. Джесетнинъ янында эшекнен арслан турмакъта эдилер. Арслан джесетни ашамагъан, эшекни парчаламагъан эди. Пейгъамбер, Алла адамынынъ джеседини котерип, оны эшекнинъ устюне къойды ве къайтып кельди. Онынъ артындан агъламакъ ве оны дефн этмек ичюн, къарт пейгъамбер озюнинъ шеэрине кирди. Оны озюнинъ дюрбесинде дефн этти ве онынъ артындан агълап: «Ах, меним агъачыгъым!» — деди. Оны дефн эткенден сонъ, огъулларына: — Мен ольгенимден сонъ, мени Алланынъ адамы дефн этильген дюрбеде дефн этинъиз. Онынъ кемиклери янында меним кемиклеримни де къоюнъыз. Бет-Эльде олгъан къурбан ери ве Самарие шеэрлеринде, тёпелерде олгъан эписи ибадетханелер акъкъында РАББИнинъ эмири боюнджа айткъан сёзлери мытлакъа ерине келеджектир, — деди. Еровоам бу вакъиадан сонъ биле озь ярамай ёлундан къайтмады, ибадет тёпелерине адий халкътан адамларны руханийлер этип къоймагъа девам этти. Истегенлерни тайин этти, ве олар руханий олдылар. Бу шейлер Еровоамнынъ сюлялесини гуналаргъа батырды, оларны олюмге ве ер юзюнден ёкъ олмасына кетирди. Шу вакъыт Еровоамнынъ огълу Авия хасталанды. Еровоам къадынына: — Сен Еровоамнынъ къадыны олгъанынъны танымасынлар деп, тез урбаларынъны денъиштир ве Шилогъа бар. Анда Ахия пейгъамбер бар. О, манъа: «Сен бу халкънынъ падишасы оладжакъсынъ», — деди. Озюнънен берабер он дане отьмек, пителер, бир бардакъ бал ал да, онъа алып кет. О санъа баланынъ келеджегини айтып берер, — деди. Еровоамнынъ къадыны ойле де япты: Шилогъа кетип, Ахиянынъ эвине кирди. Ахия энди корьмей эди, чюнки козьлери къартлыкътан зайыфлашып къалгъан. РАББИ исе Ахиягъа: «Ана, Еровоамнынъ къадыны сенден огълунынъ келеджегини сорамагъа келе, чюнки огълу хаста. О, башкъа урбалар кийип, озюни башкъа бир адам косьтермеге истеп кельсе де, онъа бойле-бойле дерсинъ», — деген эди. Ахия, онынъ къапудан киреяткъанда аякъ давушларыны эшитип: — Кир, Еровоамнынъ къадыны. Санъа озюнъни башкъа бир адам косьтермеге не керек? Меним санъа къоркъунчлы хаберим бар. Бар да, Еровоамгъа бойле айт: «РАББИ, Исраильнинъ Алласы шойле дей: “Мен сени адий халкъ ичинден юксельттим, Меним халкъыма, Исраильге ёлбашчы этип къойдым. Падишалыкъны Давут сюлялесинден чекип алдым ве санъа бердим. Сен исе Меним къулум Давут киби дегильсинъ. О, эмирлериме бойсуна, чин юректен ёлумдан юре, Меним огюмде тек догъру ишлер япа эди. Сен исе сенден эвель кельгенлернинъ эписинден чокъ ярамайлыкъ яптынъ. Барып, Мени ачувландырмакъ ичюн, озюнъе башкъа аллалар ве путларны яптынъ. Мени исе бутюнлей ред эттинъ. Шунынъ ичюн Мен Еровоам эвине белялар ягъдыраджагъым, Исраильде яшагъан Еровоамнынъ союнда эр бир акъайны: къул олсун, азат олсун, — оларнынъ эписини ольдюреджегим. Тезекни насыл бутюнлей якъалар, Мен Еровоамнынъ сюлялесини бутюнлей якъаджагъым. Еровоамнынъ союнда ким шеэрде ольсе, оны копеклер ашап кетер, ким тарлада ольсе, оны кок къушлары чокъуп кетерлер”. РАББИ шойле деди! Шимди бар, эвинъе кет. Аягъынъ шеэр ичине басар-басмаз, баланъ оледжек. Онынъ артындан эписи исраиллилер агълайджакъ ве сонъ оны дефн этеджеклер. Бутюн Еровоамнынъ эвинден тек о, дюрбеде дефн этиледжек. Еровоамнынъ эвинден тек онда Исраиль Алласы олгъан РАББИнинъ огюнде бирде-бир яхшылыкъ тапылды. РАББИ Исраильге Озюнинъ падишасыны къояджакъ, ве шу куню о, Еровоамнынъ сюлялесини кеседжек. Вакъты-саати кельди! РАББИ Исраильни ураджакъ, ве о, сувда саллангъан къамыш киби салланаджакъ. РАББИ Исраильни, бабаларына берген бу гузель ерлерден тамырдан чыкъарып ташлайджакъ ве оларны, озьлерине Ашера путуна табынма диреклерини къойып, РАББИни ачувландыргъаны ичюн, Фират дерьясынынъ башкъа тарафына дагъытаджакъ. Еровоамнынъ гуналары ичюн ве Исраильни гуналаргъа батыргъаны ичюн, РАББИ Исраильни душманларынынъ къолларына береджек», — деди. Сонъ Еровоамнынъ къадыны кетти ве Тирцагъа барды. Эвининъ босагъасыны басар-басмаз, баласы ольди. Баланы дефн эттилер. Онынъ артындан, РАББИ къулу Ахия пейгъамберден айткъаны киби, бутюн Исраиль агълады. Еровоамнынъ башкъа ишлери, онынъ дженклери ве падишалыкъ эткени акъкъында Исраиль падишаларынынъ тарихы китабында язылгъандыр. Еровоам 22 йыл падишалыкъ этти. Сонъ о, бабаларына къошулды. Онынъ ерине огълу Надав тахткъа отурды. Сулейманнынъ огълу Реховоам Ехудада падишалыкъ япты. Реховоам тахткъа кечкенде, 41 яшында эди. О, Ерусалим шеэринде 17 йыл падишалыкъ этти. РАББИ, Намы анда булунсын деп, бу шеэрни Исраиль эписи къабилелеринден сайлап алды. Анасы аммонлы эди, онынъ ады Наама. Ехуда РАББИнинъ огюнде ярамай шейлер япты, бабаларынынъ ишлеген гуналарындан чокъ гуна ишлеп, Оны даа да бетер гъазапландырды. Олар озьлерине эр бир юксек байырда, эр бир талдалы терекнинъ тюбюнде ибадет тёпелери, пут ташлары ве Ашера путуна табынма диреклерини къойдылар. Бу ерде акъай путхане ороспулары да бар эди. Ехудада яшагъанлар, РАББИ исраиллилернинъ огюнден къувалагъан халкълар киби, чешит писликлерни яптылар. Реховоам падишалыгъынынъ бешинджи йылында Мысыр падишасы Шишакъ Ерусалимге уджюм этти. О, РАББИ Сарайындан ве падиша сарайындан къыйметли шейлерни алды. Эр шейни алды, Сулейман яптыргъан эписи алтын къалкъанларны да алды. Реховоам падиша алтын къалкъанларнынъ ерине бакъыр къалкъанлар яптырды ве оларны падишанынъ къапусыны къаравуллагъан сакъчыларнынъ башлыкъларына берди. Падиша РАББИнинъ Сарайына киргенде, сакъчылар къалкъанларны алып келе эдилер, сонъ исе сакъчыларнынъ одасына алып кете эдилер. Реховоам акъкъындаки башкъа шейлер ве онынъ эписи ишлери Ехуда падишаларынынъ тарихы китабында язылгъандыр. Реховоам ве Еровоам арасында бутюн омюрлери девамында дженк кете эди. Реховоам бабаларына къошулды ве бабаларынен берабер Давут Шеэринде дефн этильди. Анасы аммонлы эди, онынъ ады Наама. Онынъ ерине огълу Авиям тахткъа отурды. Неват огълу Еровоамнынъ падишалыгъынынъ 18-инджи йылында Авиям Ехуданынъ падишасы олды. О, Ерусалимде учь йыл девамында падишалыкъ япты. Анасы Авишаломнынъ къызы Маакъа эди. Бабасы ондан эвель япкъан гуналарны о да япты. Бабасы Давутнынъ юреги бутюнлей РАББИге берильген эди, амма Авиямнынъ юреги РАББИге бутюнлей берильмеген эди. Лякин Давутнынъ хатири ичюн онынъ Алласы олгъан РАББИ, ерини тутаджакъ огълуны бермек ичюн ве Ерусалимни къуветлендирмек ичюн, онынъ сюлялесини Ерусалимде къалдырды. Давут РАББИнинъ огюнде догъру ишлер япып, Онынъ буюргъанларындан къайтмады. Хитли Уриянен олгъан вакъиадан гъайры, бутюн омрю девамында догъру ишлер япып яшады. Бутюн омюрлери девамында Реховоам ве Еровоам бири-биринен дженклештилер. Авиям акъкъындаки башкъа шейлер ве онынъ япкъанлары Ехуда падишаларынынъ тарихы китабында язылгъандыр. Авиям ве Еровоам арасында дженк бар эди. Авиям баба-деделерине къошулды ве Давут Шеэринде дефн этильди. Онынъ ерине огълу Аса тахткъа отурды. Еровоам Исраильде 20 йыл падишалыкъ япкъанда, Аса Ехуданынъ падишасы олды. О, Ерусалимде 41 йыл девамында падишалыкъ этти. Къартанасы — Авишалом къызы Маакъа эди. Аса, дедеси Давут киби, РАББИнинъ огюнде догъру ишлер япты. О, мемлекеттен эркек путхане ороспуларыны къувып йиберди, баба-деделери япкъан пис путларны ёкъ этти. Аса Маакъа анасыны биле къыраличеликтен узакълаштырды, чюнки о, Ашера путуна бир пис табынма дирегини къойды. Аса пис дирекни балталап, оны Кидрон вадийинде якъты. Ибадет тёпелери ёкъ этильмеди, лякин Асанынъ юреги омюрбилля РАББИге толусынен берильген эди. О, озюнинъ ве бабасынынъ азиз шейлерини: кумюш, алтын ве савутларны, — РАББИнинъ Сарайына кирсетти. Бутюн омюрлери девамында Аса ве Исраиль падишасы Бааша бири-биринен дженклештилер. Бир кунь Исраиль падишасы Бааша Ехудагъа къаршы чыкъты. Ехуда падишасы Асагъа кимсе чыкъып кеталмасын деп, Рама шеэрини къавийлештирип башлады. Шу себептен Аса, РАББИнинъ Сарайы хазинелеринде ве падиша сарайынынъ хазинесинде къалгъан кумюшни ве алтынны алып, хызметчилерине берди ве оларны Дамаскта яшагъан Арамнынъ падишасы олгъан Бен-Хададгъа йиберди. Бен-Хадад — Хезион огълу Тавриммоннынъ эвляды эди. Аса онъа: — Бабаларымыз арасындаки анълашма тизильген эди. Энди биз де арамызда анълашма тизейик. Мына санъа бахшыш оларакъ алтын ве кумюш ёллайым. Сен исе Исраиль падишасы Баашанен олгъан анълашманъны боз, сонъ о, топрагъымдан кетсин, — деди. Бен-Хадад Аса падишаны динъледи ве Исраиль шеэрлерине къаршы озь орду башлыкъларыны ёллады. Олар Иён, Дан, Авел-Бет-Маакъа шеэрлерине, Нафталий топракъларына ве бутюн Киннеретке уджюм этти. Бааша буны эшитип, Раманы къавийлештирмеге токътады ве Тирцагъа къайтты. Аса падиша эписи ехудалыларны бир къалдырмай чагъыртты ве Бааша къурулышта ишлеткен таш ве тереклерни Рамадан чыкъартты. Шу таш ве тереклерден Аса падиша Биньямин Гевасы ве Мицпаны къурды. Асанынъ башкъа эписи ишлери, онынъ къараманлыгъы, эписи япкъанлары ве къургъан шеэрлери акъкъында Ехуда падишаларынынъ тарихы китабында язылгъандыр. Аса къартайгъанындан сонъ, аякълары агъыра башлады. Аса баба-деделерине къошулгъан сонъ, оларнынъ дюрбесинде, дедеси Давут Шеэринде дефн этильди. Онынъ ерине огълу Ехошафат тахткъа отурды. Аса Ехудада эки йыл девамында падишалыкъ эткенинен, Еровоам огълу Надав Исраильнинъ падишасы олды ве Исраильге эки йыл девамында падишалыкъ япты. О, РАББИнинъ огюнде ярамай шейлер япты, бабасы юрген ёллардан юрип, бабасы Исраильни гуналаргъа батыргъан гуналарны япты. Йиссакъар союндан олгъан Ахия огълу Бааша онъа къаршы фитне этти ве, Надав ве исраиллилернинъ эписи Гиббетон шеэрини алкъагъа алгъанда, Бааша оны фелестинлилернинъ Гиббетон шеэри янында ольдюрди. Аса Ехудагъа учюнджи йылы падишалыкъ эткенде, Бааша Надавны ольдюрди ве онынъ ерине падиша олды. Падиша олып, о, Еровоамнынъ эписи сойларыны ольдюрди, Еровоамнынъ ич бир сой-сопуны къалдырмады. РАББИ къулу шилолы Ахиянен айткъаны киби япты, бир кимсени сагъ къалдырмады. О, шуны Еровоам япкъан гуналары ве бутюн Исраильни гуналаргъа батыргъаны ичюн, Исраильнинъ Алласы олгъан РАББИни ачувландыргъаны ичюн япты. Надавнынъ башкъа ишлери ве эписи япкъанлары акъкъында Исраиль падишаларынынъ тарихы китабында язылгъандыр. Бутюн омюрлери девамында Аса ве Исраиль падишасы Бааша бири-биринен дженклештилер. Ехуда падишасы Аса учюнджи йылы падишалыкъ эткенде, Ахия огълу Бааша Тирца шеэринде бутюн Исраильнинъ падишасы олды ве 24 йыл падишалыкъ япты. О, РАББИнинъ огюнде ярамай ишлер япты, Еровоамнынъ ёлундан юрип, гуналар япты ве Исраильни гуналаргъа батырды. РАББИ Хананий огълу Ехугъа Бааша акъкъында бойле деди: «Мен сени топракъ тозундан котерип юксельттим ве Меним халкъыма Исраильге ёлбашчы яптым. Сен исе Еровоамнынъ ёлундан кетип, Меним халкъымны, Исраильни, гуналаргъа батырдынъ, ве халкъым гуна ишлеп Мени гъазапландырды. Бунынъ ичюн Мен Баашаны ве онынъ союны ёкъ этеджегим. Неват огълу Еровоамнен япкъаным киби, сенинъ союнънен де шуны япарым. Баашанынъ союнда ким шеэрде ольсе, оны копеклер ашап кетер, ким тарлада ольсе, оны кок къушлары чокъуп кетерлер». Баашанынъ башкъа ишлери, онынъ эписи япкъанлары ве къараманлыгъы акъкъында Исраиль падишаларынынъ тарихы китабында язылгъандыр. Бааша баба-деделерине къошулды ве Тирцада дефн этильди. Онынъ ерине огълу Эла падиша олды. Лякин Хананий огълу Еху пейгъамберден Бааша ве онынъ сою акъкъында РАББИнинъ сёзю энди айтылгъан эди, чюнки о, РАББИнинъ огюнде пек чокъ ярамай шейлер япты. Еровоамнынъ союна ошап, озь къоллары иле япкъанларынен РАББИни ачувландырды ве бунынъ ичюн ёкъ этильди. Ехуда падишасы Аса 26-нджы йылы падишалыкъ эткенде, Бааша огълу Эла Тирца шеэринде Исраиль падишасы олды ве эки йыл девамында падишалыкъ япты. Сонъ арабаларынынъ ярысына башлыкъ эткен хызметчиси Зимрий онъа къаршы фитне япты. Эла, Тирцада сарай башы Арцанынъ эвинде ичип, зиль сархош олгъанда, Зимрий кирип, оны урып ольдюрди ве онынъ ерине падиша олды. Бу вакъиа Ехуда падишасы Аса падишалыгъынынъ 27-нджи йылында олып кечти. Зимрий падиша олып, падиша тахтына отургъан сонъ, Баашанынъ бутюн союны ёкъ этти. Онынъ ич бир эркек сой-сопу, догъмушы ве достуны биле сагъ къалдырмады. РАББИ Еху пейгъамбернен Баашагъа къаршы айтып йиберген сёзлери боюнджа, Зимрий Баашанынъ бутюн союны ёкъ этти, чюнки Бааша ве онынъ огълу Эла чокъ гуна япты, озь гуналарынен Исраильни гуналаргъа батырды ве бош путларынен РАББИни, Исраильнинъ Алласыны пек ачувландырды. Эланынъ башкъа ишлери ве онынъ эписи япкъанлары акъкъында Исраиль падишаларынынъ тарихы китабында язылгъандыр. Ехуда падишасы Аса 27-нджи йылы падишалыкъ эткенде, Зимрий падиша олды ве Тирца шеэринде еди кунь падишалыкъ япты. Шу вакъыт орду фелестинлилернинъ Гиббетон шеэрини алкъада тута эди. Дженкте олгъан халкъ Зимрийнинъ яманлыкъ япкъаныны, падишаны ольдюргенини эшиткенде, шу куню эписи исраиллилер орду башлыгъы Омрийни ордуда Исраильнинъ падишасы эттилер. Сонъ Омрий ве эписи исраиллилер Гиббетон шеэринден кетип, Тирца шеэрини алкъагъа алдылар. Зимрий, шеэрнинъ алынгъаныны корип, падиша сарайынынъ къалесине кирип, падиша сарайыны якъты ве озю атеште янып ольди. Зимрий РАББИнинъ огюнде ярамай ишлер япып, гуналар ишледи, Еровоамнынъ ёлларындан юрип, онынъ гуналарыны текрарлады, гуналарынен Исраильни де гуналаргъа батырды. Зимрийнинъ башкъа ишлери ве о япкъан фитне акъкъында Исраиль падишаларынынъ тарихы китабында язылгъандыр. Бундан сонъ Исраиль халкъы экиге болюнди: халкънынъ ярысы Гинат огълу Тивнийни падиша япмагъа истеди, башкъа ярысы исе — Омрийни. Ахыры сонъу, Омрийнинъ тарафындаки халкъ Гинат огълу Тивнийнен олгъан халкъны енъди. Тивний ольди, Омрий исе падиша олды. Ехуда падишасы Аса 31 йыл падишалыкъ эткенде, Омрий Исраильнинъ падишасы олды. О, он эки йыл девамында падишалыкъ этти, бу йыллардан алты йыл девамында о, Тирца шеэринде падиша олды. Омрий Шемерден Самарие байырыны эки чувал кумюшке сатын алды. Бу ерде шеэр къурды, шеэрнинъ адыны дагънынъ эвельки саибининъ адынен Самарие деп адландырды. Омрий РАББИнинъ огюнде ярамай ишлер япты, ондан эвелькилерден даа да бетер япты. О, Неват огълу Еровоамнынъ эписи ёлларындан юрип, гуналарыны япып текрарлады ве гуналарынен Исраильни гуналаргъа батырып, бош путларынен Исраильнинъ Алласы олгъан РАББИни ачувландырды. Омрийнинъ япкъан башкъа ишлери ве онынъ косьтерген къараманлыгъы акъкъында Исраиль падишаларынынъ тарихы китабында язылгъандыр. Омрий баба-деделерине къошулды ве Самариеде дефн этильди. Онынъ ерине огълу Ахав падиша олды. Ехуда падишасы Аса 38 йыл падишалыкъ эткенде, Омрий огълу Ахав падиша олды. Омрий огълу Ахав Исраильге Самариеде 22 йыл падишалыкъ япты. Омрий огълу Ахав РАББИнинъ огюнде ярамай ишлер япты, ондан эвелькилеринден даа да бетер япты. Неват огълу Еровоамнынъ япкъан гуналары аз олгъандайын, о, сидонлыларнынъ падишасы Этбаалнынъ Изевель къызына эвленип, Баалгъа хызмет этип ве онъа табынып башлады. Самариеде Баал сарайыны къурып, анда Баал ичюн къурбан ерини къойды. Сонъ Ашера путуна табынма дирегини яптырды. Ондан эвельки Исраиль падишаларына коре, Ахав Исраильнинъ Алласы олгъан РАББИни даа да бетер ачувландырды. Онынъ куньлеринде Бет-Эльден олгъан Хиэл Ерихон шеэрини къурды: темель къойгъанда, — биринджи огълу Авирам ольди, араба къапусыны къойгъанда исе, — кучюк огълу Сегув ольди. Бойледже, Нун огълу Ехошуанен айткъан РАББИнинъ сёзю ерине кельди. Куньлернинъ биринде Гилад топрагъындаки Тишбе шеэринден олгъан Ильяс Ахавгъа: — Исраиль Алласы олгъан РАББИнинъ огюнде турып, ант этем: эгер мен буюрмасам, бу йылларда не чыкъ тюшеджек, не де ягъмур ягъаджакъ, — деди. РАББИ онъа бойле буюрды: «Мындан кет, шаркъкъа догърул. Иорданнынъ янында, Керит вадийинде сакълан. Шу озенден сув ич. Мен къаргъаларгъа санъа аш кетирмеге буюрдым». Ильяс РАББИнинъ айткъаныны япты. Иорданнынъ янына, Керит вадийине барып, анда ерлешти. Къаргъалар онъа саба отьмекнен эт кетирди ве акъшам да отьмекнен эт кетирдилер, озенден исе о ичти. Бираз вакъыт кечкен сонъ, озен къуруды, чюнки топракъкъа ягъмур ич ягъмады. О вакъыт РАББИ Ильяскъа: «Шимди Сидоннынъ Царефатына кет, анда къалып тур. Мен бир тул къадынгъа сени ашатмагъа буюрдым», — деди. Ильяс турып, Царефаткъа кетти. Шеэрнинъ араба къапусына якъынлашкъанда, одун джыйып юрген тул къадынны корьди. О, къадынны чагъырып: — Манъа савутынъдан бираз сув бер, ичейим, — деди. Къадын сув кетирмеге кетти, о исе онынъ пешинден: — Бир кесек отьмек де алып кель, — деди. Къадын онъа: — РАББИ-Таалянънынъ огюнде ант этем: бир тилим отьмегим биле ёкъ. Ун савутымда бир авуч унум, бардакъта азачыкъ зейтюн ягъым къалды. Шимди бир-эки одун топлайым да, барып огълумнен озюме отьмек пиширейим. Буны ашармыз да, сонъра олермиз, — деди. Ильяс онъа джевап къайтарып: — Къоркъма, бар, япаджагъынъны яп. Лякин бундан эвель бир уфакъ маясыз пите пишир ве манъа кетир. Огълунънен озюнъе исе сонъ пиширирсинъ. Исраильнинъ Алласы олгъан РАББИ бойле дей: «РАББИ бу топракъкъа ягъмур йибермегендже, савутынъда ун эксильмез, бардагъынъда зейтюн ягъы гъайып олмаз», — деди. Къадын кетип, Ильяс айткъаны киби япты. Бойле этип, бир къач вакъыт девамында Ильяснен къадын ве онынъ бутюн къорантасы ашап яшады. РАББИ Ильястан айтып йиберген сёзлерине коре, ун савутындаки ун эксильмеди, бардакътаки зейтюн ягъы да азлашмады. Бираз вакъыт кечкен сонъ, эвнинъ саибеси олгъан къадыннынъ огълу хасталанды. Хасталыгъы ойле агъыр эди ки, нефеси биле къалмады. Къадын Ильяскъа: — Эй, Алланынъ адамы! Манъа не ичюн кельдинъ? Гуналарымны хатырлатмагъа ве огълумны ольдюрмеге кельдинъми? — деди. Ильяс: — Огълунъны манъа бер, — деп, огълуны къолундан алды, озю отургъан одагъа киргизди ве ятагъына яткъызды. Сонъ РАББИни чагъырып: «Я РАББИ! Аллам! Мен эвинде отургъан къадыннынъ огълуны ольдюрип, онъа яманлыкъ япаджакъсынъмы?» — деди. Учь кере огъланнынъ устюне узанып ятты, РАББИни чагъырды ве: «Я РАББИ! Аллам! Шу огъланнынъ нефеси беденине къайтсын!» — деди. РАББИ Ильяснынъ давушыны динъледи, огъланнынъ джаны беденине къайтты, ве о, тирильди. Ильяс огъланны алып, оны эвнинъ юкъары одасындан алып чыкъты ве анасына берди. Сонъ Ильяс къадынгъа: — Бакъ, огълунъ тири, — деди. Къадын Ильяскъа: — Энди сен Алланынъ адамы олгъанынъны бильдим, РАББИнинъ догъру сёзлерини айткъанынъны анъладым, — деди. Чокъ вакъыт кечкен сонъ, къургъакълыкънынъ учюнджи йылында РАББИ Ильяскъа: — Бар, Ахавнынъ козюне корюн, сонъ Мен ер юзюне ягъмур йиберерим, — деди. Ильяс Ахавнынъ козюне корюнмеге кетти. Самариеде исе шиддетли ачлыкъ эди. Ахав сарай башлыгъы Овадьяны чагъыртты. Овадья РАББИден пек къоркъкъан адам эди. Изевель РАББИнинъ пейгъамберлерини ёкъ эткенде, Овадья юз пейгъамберни алып, оларны эллишер адам къобаларда сакълап, аш-сувнен теминлеген эди. Ахав Овадьягъа: — Айды, мемлекетнинъ эписи чокъракълары ве озенлерини бакъып чыкъайыкъ. Бельки от тапармыз, сонъ атларгъа ве къатырларгъа аш олур ве туварларны ольдюрмек керек олмаз, — деди. Олар, топракъны айланып чыкъмакъ ичюн, оны озьара болюштирди. Ахав бир ёлдан кетти, Овадья башкъа ёлдан кетти. Овадья ёлдан кетеяткъанда, Ильясны расткетирди. Овадья оны танып, ерге бети устюне йыкъылды ве: — Эфендим Ильяс, сенсинъми аджеба? — деп сорады. Ильяс онъа: — Меним, мен. Шимди бар да, эфендинъе: «Ильяс мында», — айт, — деди. Овадья исе: — Эфендим, гунам не? Не ичюн мени Ахавнынъ элине ольдюрмеге бересинъ? Сенинъ Алланъ, РАББИнен ант этем! Эфендим эр бир халкъкъа ве эр бир падишалыкъкъа сени къыдырмагъа адамларны ёллагъан. Онъа: «О мында ёкъ», — деселер, падиша эр бир халкътан, эр бир падишалыкътан сени тапалмагъанында ант этмеге меджбур эткен. Сен исе шимди манъа: «Бар, эфендинъе: “Ильяс мында”, — айт», — дейсинъ! Мен сенден кетсем, РАББИнинъ Руху сени бильмем къайда алып кетер. Мен Ахавгъа хабер этип де, о сени тапалмаса, мени ольдюрир. Мен исе, сенинъ къулунъ, яшлыгъымдан РАББИден къоркъам. Изевель РАББИнинъ пейгъамберлерини ольдюргенде, мен япкъанымны санъа хабер этмедилерми? РАББИнинъ пейгъамберлеринден юз адамны эллишер киши къобаларда сакълап, аш-сувнен теминледим. Сен исе шимди манъа: «Бар, эфендинъе: “Ильяс мында”, — айт», — дейсинъ! О, мени ольдюреджек! — деди. Ильяс онъа: — Ордулар РАББИсининъ огюнде турып ант этем: бугунь онынъ козюне корюнеджегим! — деди. Овадья Ахавгъа келип, онъа хабер этти. Ахав Ильясны къаршыламагъа кетти. Ахав Ильясны корип, ондан: — Бу сенсинъми, Исраильге къаза-беля кетирген адам? — деп сорады. Ильяс онъа джевап берип: — Исраильге къаза-беля кетирген мен дегиль, амма сен ве бабанънынъ сою! Сиз РАББИнинъ эмирлерини къалдырып, Баалларнынъ пешинден юресинъиз. Шимди манъа бутюн Исраильни Къармел дагъына чагъырт. Дёрт юз элли Баалнынъ пейгъамберини ве Изевельнинъ софрасында ашагъан дёрт юз Ашеранынъ пейгъамберини де чагъырт, — деди. Ахав эписи исраиллилерге хабер этмеге адамларыны йиберди ве пейгъамберлерни Къармел дагъында топлады. Ильяс бутюн халкъкъа якъынлашып: — Сиз даа не къадар бир ерден экинджисине чапкъалап юреджексиз? Эгер РАББИ Алла олса, Онынъ пешинден юрюнъиз. Эгер Баал олса, онынъ пешинден барынъыз, — деди. Халкъ бир сёз биле джевап къайтармады. Ильяс халкъкъа: — РАББИнинъ пейгъамбери бир меним, Баалнынъ пейгъамберлери исе дёрт юз элли киши. Айды, беринъиз бизге эки яш бугъа. Олар бирисини сайлап алсын, парчаласын, одунлар устюне къойсунлар, амма одунларны якъмасынлар. Мен экинджи бугъанен де шуны япайым, одунлар устюне къояйым, амма одунларны якъмайым. Сиз озюнъизнинъ алланъызны чагъырынъыз, мен исе РАББИни чагъырайым. Къайсы Алла одунларны якъса, шу алла керчек Алладыр, — деди. Бутюн халкъ: — Яхшы, яхшы! — деди. Ильяс Баалнынъ пейгъамберлерине: — Бир бугъаны сайлап алынъыз ве биринджи олунъыз, чюнки сизлер чокълукъсынъыз. Алланъызны чагъырынъыз, амма одунларны якъманъыз, — деди. О, айткъаны киби, олар бир бугъаны алып азырладылар ве сабадан уйлегедже Баалны чагъырып: — Баал, бизге джевап бер! — деп къычырдылар. Лякин не бир сес эшиттилер, не де бир джевап алдылар. Сонъ олар япкъан къурбан ерининъ этрафында сычрап башладылар. Уйле вакъты Ильяс оларнынъ устюнден кулип башлады ве: — Эй, оны къатты сеснен чагъырынъыз, чюнки о — алла да! Бельки бир шейлер акъкъында тюшюнип къалгъандыр, я да тышарыгъа чыкъмасы келип, кеткендир, бельки де ёлгъа чыкъкъандыр, бельки юкълап къалгъандыр! Уяндырынъыз оны! — деди. Олар бар кучюнен къычырып, адетлерине коре мызракъ ве къылычларнен беденлерини тешти-ойдылар ве бутюнлей къангъа бояндылар. Бойле этип уйледен акъшам къурбаны вакътынадже къутурдылар. Лякин не бир сес эшитильди, не де бир джевап берильди, оларны кимсе эшитмеди. О вакъыт Ильяс халкъкъа: — Яныма келинъиз, — деди. Бутюн халкъ онъа якъынлашты. Ильяс тар-мар этильген РАББИнинъ къурбан ерини янъыдан тиклеп башлады. Якъупнынъ он эки къабилесининъ сайысына тенъ олгъан он эки дане таш алды. РАББИ бу Якъупкъа: «Адынъ Исраиль оладжакъ», — деген эди. Шу ташлардан Ильяс РАББИнинъ Адына бир къурбан ери къурды. Шу ернинъ чевре-четинде арычыкъ къазды. Арычыкънынъ чукъурлыгъыны эки буюк савут ашлыкъ сыгъсын деп япты. Сонъ одунларны къойып, бугъаны парчалады ве оны одунларнынъ устюне къойды. Бундан сонъ: — Дёрт гугюм сув алынъыз да, бутюнлей якъыладжакъ къурбаннынъ ве одунларнынъ устюне тёкюнъиз, — деди. Сонъра: — Текрарланъыз, — деди. Олар текрарладылар. Сонъ Ильяс учюнджи кере сув тёкмеге буюрды. Учюнджи кере сув тёктилер. Сув къурбан ерининъ чевре-четинден акъты, ве арычыкъ сувгъа толды. Акъшам къурбаны кетирильген вакъыт кельген сонъ, Ильяс пейгъамбер къурбан ерине якъынлашты ве: — Я РАББИ! Ибраимнинъ, Исхакънынъ ве Исраильнинъ Алласы! Бугунь эр кес Исраильде тек Сен Алла олгъанынъны бильсин! Мен къулунъ олгъанымны, Сенинъ буюргъанынъны беджергенимни эр кес бильсин! Эшит мени, РАББИ, эшит мени! Шу халкъ Сенинъ керчек РАББИ ве Алла олгъанынъны анъласын. Сен оларнынъ юреклерини кене Озюнъе чевир, — деди. Шу вакъыт РАББИнинъ атеши тюшти. Атеш къурбанны бутюнлей якъты, одунларны, ташларны, топракъны да якъты ве арычыкътаки сувны къурутты. Бутюн халкъ буны корьгенде, ерге бети устюне йыкъылды ве: — Алла — РАББИдир, Алла — РАББИдир! — деди. Ильяс оларгъа: — Баалнынъ пейгъамберлерини якъаланъыз, бириси де къачып къуртулмасын, — деди. Оларны якъаладылар. Ильяс оларны Кишон вадийине кетирип, ольдюрди. Бундан сонъра Ильяс Ахавгъа: — Бар, аша-ич. Буюк ягъмур шувултысы эшитилип башлады, — деди. Ахав кетип ашады-ичти, Ильяс исе Къармелнинъ тёпесине чыкъып, ерге эгильди, бетини тизлерининъ арасына къойды ве яш къулуна: — Бар, денъизге бакъ, — деди. Бала барып денъизге бакъты, къайтып келип: — Анда бир шей ёкъ, — деди. Ильяс онъа: — Бир даа бар, — деди ве бойледже еди кере япты. Единджи сефери къулу: — Ана, денъизден кучючик, инсаннынъ авучы къадар бир булут котериле, — деди. Ильяс онъа бойле деди: — Бар, Ахавгъа: «Арабанъны ек де, ягъмур тюбюне къалмаздан эвель, кетмеге етиштир», — айт. Шу вакъыт коклер булутлардан къарарды, ель эсти, ве пек кучьлю ягъмур ягъмагъа башлады. Ахав арабасына отурып, Йизреэлге кетти. РАББИнинъ къувети Ильяснен эди. О, урбаларыны къушакънен багълады ве тап Йизреэлге къадар Ахавнынъ огюнде чапты. Ахав Изевельге Ильяснынъ эписи япкъанларыны ве эписи пейгъамберлерни къылычнен ольдюргенини айтып берди. Изевель Ильяскъа бир хаберджи ёллап: — Эгер мен ярын мына шу вакъыткъа къадар пейгъамберлернинъ джанларыны алгъанынъ киби, джанынъны алмасам, аллаларым бойнумны урсун, мени пек къатты джезаласынлар! — деди. Ильяс къоркъып, джаныны къуртармакъ ичюн, аман кетти ве Ехуда ерлериндеки Беэр-Шевагъа кельди. Анда о, яш къулуны къалдырды. Озю исе бир куньлюк узакълыгъында сахрагъа кетип, анда арча тюбюнде отурды ве озюне олюм сорап: — Етер, я РАББИ! Джанымны ал. Мен баба-деделеримден яхшы дегилим, — деди. Сонъ арча тюбюнде ятып юкълап къалды. Бир мелек онъа тийип: — Тур, аш аша, — деди. Ильяс бакъса, не корьсюн: башы уджунда къор устюнде бир пите ве бир гугюм сув турмакъта. О, ашады-ичти, сонъ кене юкълап къалды. Алланынъ Мелеги экинджи кере къайтып, кене онъа тийди ве: — Тур, аш аша, олмаса узакъ ёлгъа чыдап оламазсынъ, — деди. Ильяс турып, ашады-ичти ве шу аштан такъат алып, 40 кунь ве 40 гедже кетип, Алланынъ дагъы олгъан Хоревге кельди. Анда къобагъа кирип, онда геджеледи. Апансыздан РАББИ Ильяскъа деди: — Ильяс, мында не япасынъ? Ильяс: — Мен РАББИ, Ордуларнынъ Алласы ичюн пек къасеветлендим. Исраиль огъуллары Сенинъ васиетинъни къалдырып, къурбан ерлеринъни къырдылар, пейгъамберлеринъни къылычнен ольдюрдилер. Бир мен къалдым, мени де ольдюрмеге истейлер, — деди. РАББИ онъа: — Чыкъ, РАББИнинъ огюнде дагъда тур. Сонъ РАББИ кечеджек, — деди. РАББИнинъ огюнде буюк ве кучьлю, дагъларны парчалайджакъ ве къаяларны йыкъаджакъ ель эсти. Лякин РАББИ бу ельнинъ ичинде дегиль эди. Ельден сонъ ер тепренип башлады, лякин РАББИ зельзеленинъ ичинде дегиль эди. Зельзеледен сонъ атеш пейда олды, лякин РАББИ атешнинъ ичинде дегиль эди. Атештен сонъ эшитилир-эшительмез фысылты эшитильди. Шуны эшитип, Ильяс урбасынен бетини сюртти ве чыкъып, къобанынъ агъзы янында турды. Шу вакъыт бир сес ондан: — Ильяс, мында не япасынъ? — деп сорады. Ильяс джевап къайтарып: — Мен РАББИ, Ордуларнынъ Алласы ичюн пек къасеветлендим, чюнки Исраиль огъуллары Сенинъ васиетинъни къалдырып, къурбан ерлеринъни боздылар, пейгъамберлеринъни къылычнен ольдюрдилер. Бир мен къалдым, мени де ольдюрмеге истейлер, — деди. РАББИ онъа: — Бар, кельген ёлунънен Дамаск сахрасына кет. Анда келип, Хазаэлни ягънен сюртип, Арамнынъ падишасы эт. Нимший огълу Ехуны исе Исраиль падишалыгъына ягънен сюрт. Авел-Мехола шеэринден олгъан Шафат огълу Эль-Ясаны озюнънинъ еринъе пейгъамберликке ягънен сюрт. Хазаэлнинъ къылычындан ким къачса, оны Еху ольдюрир. Ехунынъ къылычындан бир кимсе къуртулса, оны Эль-Яса ольдюрир. Амма Мен исраиллилернинъ арасында Баалгъа тиз чёкмеген ве онынъ путуны опьмеген 7 000 киши сакъладым, — деди. Ильяс андан кетип, Шафат огълу Эль-Ясаны тапты. Эль-Яса о вакъыт он эки чифт бугъасынен топракъ сюре эди. О, он экинджи чифтининъ янында эди. Ильяс Эль-Ясанынъ янындан кечеяткъанда, онынъ устюне озь урбасыны атты. Эль-Яса бугъаларыны къалдырып, Ильяснынъ пешинден чапты ве онъа: — Манъа анам-бабамны опьмеге рухсет бер, сонъ сенинъ пешинъден кетерим, — деди. — Айды, бар, сонъ артынъа къайтып келирсинъ. Меним япкъанымны анълайсынъмы? — деп джевап берди Ильяс. Эль-Яса кетип, эки бугъаны алып сойды, чифт бугъанынъ этини къавурды, адамларгъа даркъатты. Олар ашадылар. Озю исе турып кетти ве Ильяскъа хызмет этип башлады. Арамнынъ падишасы Бен-Хадад бутюн ордусыны топлады. Онъа 32 падиша озь атлары ве дженк арабаларынен берабер къошулгъан эди. Бен-Хадад кетип, Самарие шеэрини алкъагъа алды ве онъа къаршы уджюм этти. О, шеэрге, Исраиль падишасы Ахавгъа хаберджилер йиберип: — Бен-Хадад бойле дей: «Сенинъ бутюн алтын ве кумюшинъ — менимки, сенинъ энъ яхшы къадынларынъ ве огъулларынъ да — менимки», — деди. Исраиль падишасы джевап берип: — Падиша-эфендимнинъ дегени киби олсун. Мен ве меним эписи шейлерим — сенинъки, — деди. Кене хаберджилер кельдилер ве бойле дедилер: — Бен-Хадад бойле дей: «Мен санъа: “Алтын-кумюшинъни, къадынларынъны, огъулларынъны манъа бер”, — дедим. Шунынъ ичюн ярын санъа къулларымны йибереджегим. Олар сенинъ эвинъни ве хызметчилеринънинъ эвлерини тинтеджеклер ве санъа къыйметли олгъан эр бир шейни алып кетеджеклер». Исраиль падишасы топракънынъ эписи акъсакъалларыны чагъыртып: — Ана бакъынъыз ве буны билинъиз: Бен-Хадад ярамай шей тюшюнип чыкъаргъан. О, меним къадынларым ве огъулларымны, алтын-кумюшимни алмакъ ичюн, адамларыны ёллады, ве мен онъа ёкъ демедим, — деди. Эписи акъсакъаллар ве халкъ онъа: — Оны динълеме, разы олма, — дедилер. Ахав Бен-Хададнынъ хаберджилерине: — Падиша-эфендиме бойле айтынъыз: менден, къулунъдан биринджи кере сорагъан шейлеринъни япмагъа азырым. Амма бу сонъки шейни япалмам, — деди. Хаберджилер къайтып, бу джевапны айтып бердилер. Бен-Хадад даа бир хабер ёллап: — Мен Самарие шеэрининъ кулюни кокке савурарым. Джаяв аскерлериме бирер авуч куль биле тийсе, аллалар бойнумны урып, мени пек къатты джезаласынлар! — деди. Исраиль падишасы онъа джевап берип: — Онъа айтынъыз: «Дженкни башламагъан адам дженкте енъген адам киби макътанмасын», — деди. Бу хаберни кетирген вакъытта Бен-Хадад падишаларнен берабер чадырларда отурып иче эди. Буны эшитип къулларына: — Шеэрге уджюм этинъиз! — деди. Олар шеэрге уджюм этмеге кеттилер. Бир пейгъамбер Исраиль падишасы Ахавнынъ янына келип: — РАББИ бойле дей: «Шу буюк ордуны коресинъми? Мен бугунь шуны сенинъ къолларынъа береджегим. Сонъ сен Мен РАББИ олгъанымны биледжексинъ», — деди. Ахав: — Шуны ким япаджакъ? — деп сорады. Пейгъамбер: — РАББИ бойле дей: «Виляетлер башлыкъларынынъ хызметчилери шуны япаджакълар», — деди. Ахав кене: — Дженкни ким башлайджакъ? — деп сорады. — Сен башлайджакъсынъ, — деп джевап берди. Ахав виляет башлыкъларынынъ хызметчилерини сайып чыкъты, олар 232 киши эди. Олардан сонъ бутюн халкъны, Исраильнинъ огъулларыны сайып чыкъты, олар 7 000 киши эди. Уйле вакътында ёлгъа чыкътылар. Бен-Хадад онъа ярдым эткен 32 падишанен берабер ичип, зиль сархош олды. Башта виляет башлыкъларынынъ хызметчилери чыкътылар. Бен-Хадад хаберджилерини ёллап, олар онъа: — Аскерлер Самариеден чыкътылар, — деген хабер еткиздилер. Бен-Хадад: — Эгер олар муаббетликнен кельсе, оларны тири якъаланъыз, эгер дженкнен кельген олсалар, эписи бир тири якъаланъыз, — деди. Башта виляет башлыкъларынынъ хызметчилери шеэрден чыкъты, оларнынъ артындан орду чыкъты. Эр кес озь душманыны урды. Арамлылар къачып башлады, исраиллилер исе оларнынъ артындан къуваладылар. Арам падишасы Бен-Хадад исе атына минип, атлыларынен бирликте къачып кетти. Исраиль падишасы чыкъып, арамлыларнынъ атлыларына ве дженк арабаларына уджюм этип, оларны буюк магълюбиетке огъратты. Пейгъамбер Исраиль падишасы янына келип, онъа: — Энди бар да, яхшы этип къуветинъни джый. Не япаджагъынъны яхшы тюшюн. Бир йылдан сонъ Арам падишасы кене санъа къаршы дженкке чыкъаджакъ, — деди. Арам падишасынынъ хызметчилери онъа: — Оларнынъ аллалары — дагъларнынъ аллаларыдыр, шунынъ ичюн олар бизни енъди. Эгер биз оларнен тегиз ерде дженклешсек, оларны мытлакъа енъермиз. Шимди, падиша, бойле яп: падишаларны озь еринден алып ташла да, оларнынъ ерине башлыкъларны къой. Ордунъда не къадар аскер эляк олгъан олса, шу къадар аскер ал, не къадар ат ольген олса, шу къадар ат ал, не къадар дженк арабасы олгъан олса, шу къадар дженк арабасы да ал. О вакъыт исраиллилернен тегиз ерде дженклешип, оларны мытлакъа енъермиз, — дедилер. Падиша оларны динълеп, оларнынъ дегени киби япты. Бир йыл кечкен сонъ, Бен-Хадад эписи арамлыларны топлады ве исраиллилернен дженклешмек ичюн Афекнинъ янына кельди. Исраиль огъуллары да топланып, аш-сув алып, арамлыларнынъ къаршысына чыкътылар. Исраиль огъуллары ордуларыны арамлыларнынъ огюнде ерлештирдилер. Исраильнинъ ордусы эки уфакъ эчки сюрюси киби эди, арамлылар исе бутюн орталыкъны толдурдылар. Алланынъ адамы Исраиль падишасы янына келип: — РАББИ бойле дей: «Арамлылар: “РАББИ — дагъларнынъ Алласыдыр, О, вадийлернинъ Алласы дегиль”, — дейлер. Шунынъ ичюн Мен бутюн шу буюк ордуны сенинъ къолларынъа береджегим. Сонъ сиз Мен РАББИ олгъанымны билирсинъиз», — деди. Эки орду бири-бирининъ къаршысында еди кунь девамында турдылар. Единджи куню дженк башланды. Бир кунь ичинде Исраиль огъуллары 100 000 арамлы джаяв аскерни урып ольдюрди. Сагъ къалгъанлар Афек шеэрине къачып кеттилер. Анда сагъ къалгъан 27 000 кишининъ устюне дивар йыкъылды. Бен-Хадад шеэрге къачып, бир ичери одагъа кирип, анда сакъланды. Хызметчилери онъа: — Бизим эшиткенимизге коре, Исраиль сюлялесининъ падишалары мераметли падишалардыр. Сен бизге белимизни къаба токъулгъан къумачнен, башларымызны аркъанларнен сарып, Исраиль падишасынынъ огюнде тиз чёкмеге рухсет бер. Бельки о сенинъ джанынъны сакълар, — дедилер. Сонъ беллерини къаба токъулгъан къумачнен, башларыны аркъанларнен сарып, Исраиль падишасына кельдилер ве онъа: — Къулунъ Бен-Хадад санъа: «Меним джанымны сакъла!» — деп ялвара, — дедилер. Ахав исе: — Бен-Хадад даа сагъмы? О, меним къардашым олсун! — деди. Бен-Хададнынъ адамлары буны бельги деп сайып, тез-тез онынъ сёзлерини агъзындан алып: — Эбет, Бен-Хадад сенинъ къардашынъ олсун! — дедилер. Ахав оларгъа: — Барынъыз, оны кетиринъиз, — деди. Бен-Хадад чыкъып, онынъ огюне кельди. Падиша оны озюнинъ арабасына отуртты. Сонъ Бен-Хадад онъа: — Бабам сенинъ бабанъдан тартып алгъан шеэрлерни санъа къайтарырым. Бабам Самариеде озюне базарлар япкъан киби, сен де Дамаскта озюнъе базарлар япа билирсинъ, — деди. — Анълашма тизгенимизден сонъ, мен сени азат этерим, — деди Ахав. Анълашма тизгенлеринден сонъ, Ахав оны йиберди. Бундан сонъ пейгъамберлерден бириси РАББИнинъ айткъанына коре башкъасына: — Мени ур! — деди, лякин башкъа пейгъамбер оны урмагъа разы олмады. Биринджиси онъа: — Сен РАББИнинъ сесини динълемейсинъ! Шунынъ ичюн сен мындан кеткенде, сени арслан ольдюреджек, — деди. Адам кетти, ве арслан оны расткетирип ольдюрди. Пейгъамбер башкъа бир адамны тапты, онъа да: — Мени ур! — деди. О адам оны урып пек яралады. Пейгъамбер кетти ве, падишаны беклеп, ёлнынъ кенарында турды. Танымасынлар деп, козьлерини орьтюнен къапатты. Падиша янындан кечеяткъанда, о, къычырып: — Мен, къулунъ, дженкнинъ къайнагъан еринде эдим. Бир адам четке чыкъып, манъа бир адамны кетирди ве: «Шу адамны къаравулла. Эгер о къачып кетсе, сенинъ джанынъ онынъ джаны ерине кечеджек, я да бир чувал кумюш тёлейджексинъ», — деди. Амма мен башкъа шейлернен огърашкъанда, шу адам къачып кетти, — деди. Исраиль падишасы онъа джевап къайтарып: — Сен озюнъ озюнъе къарар чыкъардынъ, — деди. Шу заман пейгъамбер бетиндеки орьтюни алып ташлады, ве Исраильнинъ падишасы онынъ пейгъамберлернинъ бириси олгъаныны таныды. Пейгъамбер онъа: — РАББИ бойле дей: «Мен олюмге махкюм эткен адамны азат эткенинъ ичюн, сенинъ джанынъ онынъ джаны ерине алынаджакъ, сенинъ халкъынъ онынъ халкъы ерине къыйналаджакъ», — деди. Падиша буны эшиткен сонъ, буюк къасеветке далып ве ачувланып, Самариеге къайтып кельди. Бу вакъиалардан сонъ бойле шейлер олып кечти: йизреэлли Навотнынъ Йизреэлде бир юзюм багъы бар эди. Шу багъ Самарие падишасы Ахавнынъ сарайы янында эди. Бир кунь Ахав Навоткъа: — Манъа юзюм багъынъны бер, мен анда озюме бостан япарым, чюнки о меним эвиме якъын. Онынъ ерине мен санъа даа яхшысыны берерим. Эгер истесенъ, парасыны кумюшнен тёлерим, — деди. Лякин Навот Ахавгъа: — РАББИ сакъласын, мен санъа бабаларымдан къалгъан асабалыкъны бермейджегим! — деди. Ахав, йизреэлли Навотнынъ: «Бабаларымнынъ асабалыгъыны санъа бермем», — деген сёзлерине къасеветленип ве ачувланып, эвине кирди. Тёшегине ятты, бурнуны шиширди, аш ашамады. Къадыны Изевель онъа кирип: — Не ичюн ачувланасынъ, аш биле ашамайсынъ? — деп сорады. Ахав къадынына деди: — Мен йизреэлли Навоткъа: «Манъа юзюм багъынъны бер, онынъ ерине кумюш тёлерим, истесенъ, онынъ ерине башкъа багъ берерим», — дедим, о исе манъа: «Ёкъ, багъчамны санъа бермем», — деди. Изевель онъа: — Шимди Исраильге падишалыкъ япкъан сенсинъ! Тур, аш аша, джанынъ раат олсун. Йизреэлли Навотнынъ багъыны мен санъа берерим, — деди. Сонъ о, Ахавнынъ адындан мектюплер язып, оларны падишанынъ муурюнен басты ве шу мектюплерни Навотнынъ шеэринде яшагъан акъсакъалларгъа ве мырзаларгъа йиберди. Мектюплерде бойле язылгъан эди: «Аштан-сувдан вазгечюв адетининъ башланувыны илян этинъиз ве Навотны халкънынъ огюнде отуртынъыз. Онынъ къаршысына эки ярамай адам отуртынъыз. Олар Навоткъа къаршы: “Сен Алланы ве падишаны яманладынъ”, — деп шаатлыкъ этсинлер. Сонъ оны чыкъарып, ташларнен урып ольдюринъиз, о ольсюн». Шеэрдеки акъайлар, Навотнынъ шеэринде яшагъан мырзалар ве акъсакъаллар Изевельнинъ буйругъыны, оларгъа ёллагъан мектюплерде язгъаныны яптылар. Аштан-сувдан вазгечюв башланувыны илян этти ве Навотны халкънынъ огюнде отуртты. Сонъ эки ярамай адам чыкъып, онынъ къаршысына отурды ве халкънынъ огюнде Навоткъа къаршы шаатлыкъ этип: — Навот Алланы ве падишаны яманлады, — дедилер. Навотны шеэрден чыкъарып, ташларнен урып ольдюрдилер. Бойле о, ольди. Сонъ Изевельге: «Навотны ташларнен урып ольдюрдилер. Шимди о, олю», — деген хабер йибердилер. Изевель, Навотнынъ ташларнен урып ольдюрильгени акъкъында эшитип, Ахавгъа: — Тур, йизреэлли санъа кумюшке сатмагъа истемеген Навотнынъ юзюм багъыны озюнъе ал. Навот сагъ дегиль, о, ольди, — деди. Ахав, Навотнынъ ольгенини эшитип, турды ве йизреэлли Навотнынъ юзюм багъыны алмагъа кетти. РАББИ тишбели Ильяскъа бойле деди: — Тур, Самариедеки Исраиль падишасы Ахавны къаршыламагъа кет. О шимди Навотнынъ юзюм багъында. Шу багъны озюне алмагъа кетти. Онъа бойле айт: «РАББИ бойле дей: “Адамны ольдюрип, даа онынъ барлыгъыны да тартып алдынъмы?!”» Онъа даа айт: «РАББИ бойле дей: “Копеклер Навотнынъ къаныны ялагъан еринде сенинъ къанынъны да ялайджакълар! Э, сенинъкини!”». Ахав Ильяскъа: — Эй, душманым, сен кене мени таптынъмы?! — деди. Ильяс исе: — Эбет, таптым! Чюнки сен РАББИнинъ огюнде ярамай шейлер япмагъа берильдинъ. РАББИ бойле дей: «Мына, сенинъ башынъа белялар тюшюреджегим, сени ёкъ этеджегим. Исраильде олгъан Ахавнынъ союнда эр бир акъайны: къул олсун, азат олсун, — эписини ёкъ этеджегим. Неват огълу Еровоам сюлялесине ве Ахия огълу Баашанынъ сюлялесине япкъан шейни сенинъ сюляленъе де япаджагъым. Сен Мени ачувландырдынъ ве бутюн Исраильни гуналаргъа батырдынъ». РАББИ Изевель акъкъында да дей: «Изевельни копеклер Йизреэлнинъ тыш диварлары тюбюнде ашайджакълар». Ахавнынъ союнда ким шеэрде ольсе, оны копеклер ашап кетер, ким тарлада ольсе, оны кок къушлары чокъуп кетерлер, — деди. РАББИнинъ огюнде Ахав киби яманлыкъ япкъан адам ёкъ эди, шу яманлыкъларны япмагъа оны апайы Изевель огретти. РАББИ исраиллилернинъ огюнден аморлыларны къувалап йиберген олса да, Ахав, аморлылар киби, бош путларгъа табынып, пек пис шей япты. Ахав бу шейлерни эшитип, устюндеки урбаларыны йыртты, къаба урбалар кийди, аштан-сувдан вазгечти. Къаба урбаларыны чыкъармай юкълады ве пек къайгъырып-къасеветленип юрди. Бундан сонъ РАББИ тишбели Ильяскъа: — Ахав Меним огюмде насыл баш эггенини коресинъми? О Меним огюмде башыны эггени ичюн, Мен оны яшайышы девамында белягъа огъратмам. Онынъ огълу заманында союны беляларгъа огъратырым, — деди. Учь йыл девамында Арам ве Исраиль арасында дженк олмады. Учюнджи йылы Ехуда падишасы Ехошафат Исраиль падишасына кельди. Исраиль падишасы хызметчилерине: — Рамот-Гилад бизимки олгъанындан хаберинъиз бармы? Биз исе не къадар вакъыттан берли индемеймиз, оны Арам падишасы къолундан тартып алмаймыз, — деди. Сонъ Ехошафаттан: — Меннен Рамот-Гиладгъа къаршы дженкке чыкъаджакъсынъмы? — деп сорады. Ехошафат Исраиль падишасына джевап берип: — Эбет, озюм де, адамларым да, атларым да сенинъ ордунъа къошулмагъа азырмыз, — деди. Сонъ Ехошафат Исраиль падишасына: — Лякин башта РАББИден сора, — деди. Исраиль падишасы 400-ге якъын пейгъамберни топлап, олардан: — Рамот-Гиладгъа къаршы дженкке кетейимми я да кетмейимми? — деп сорады. Олар: — Кет. Рабби оны падишанынъ къолуна береджек, — дедилер. Ехошафат кене: — Мында даа бир РАББИнинъ пейгъамбери ёкъмы экен? Ондан сорасакъ, — деди. Исраиль падишасы Ехошафаткъа: — Бар бир адам, ондан РАББИни сорамакъ мумкюн. Лякин меним оны кореджек козюм ёкъ, чюнки о, меним акъкъымда яхшы шей айтмай, тек ярамай хаберлер кетире. Онынъ ады Микъая, Йимланынъ огълу, — деди. Ехошафат онъа: — Падиша ойле демесин, — деди. Сонъ Исраиль падишасы бир везирини чагъырып, онъа: — Бар, Йимла огълу Микъаяны тез-тез алып кель, — деди. Исраиль падишасы ве Ехуда падишасы Ехошафат, падиша урбаларыны кийип, озь тахтларында, арман янында, Самариенинъ араба къапусы огюнде отура эдилер. Пейгъамберлер исе оларнынъ огюнде пейгъамберлик эте эдилер. Кенаананынъ огълу Цидкия озюне демир бойнузлар япты ве: — РАББИ бойле дей: «Шу бойнузларнен арамлыларны ёкъ эткендже тюртеджексинъ», — деди. Къалгъан пейгъамберлер де ойле пейгъамберлик эте эдилер: — Бар, Рамот-Гиладгъа уджюм эт. Гъалебе къазанаджакъсынъ. РАББИ шу шеэрни падишанынъ къолуна береджек. Микъаянынъ артындан йиберильген хаберджи онъа: — Мына, бутюн пейгъамберлер бир агъыздан падишагъа яхшы шейлер айталар. Сенинъ сёзлеринъ де оларнынъ айткъанларынен бир кельсин. Сен де яхшы шейлер айт, — деди. Микъая исе: — Тири РАББИнен ант этем! РАББИ манъа айткъаныны айтаджагъым, — деди. О, падишагъа кельди. Падиша ондан: — Микъая! Рамот-Гиладгъа къаршы дженкке чыкъайыкъмы, ёкъмы? — деп сорады. Микъая онъа джевап къайтарып: — Бар, Рамот-Гиладгъа уджюм эт. Гъалебе къазанаджакъсынъ. РАББИ шу шеэрни падишанынъ къолуна береджек, — деди. Падиша кене онъа: — Даа къач кере мен сени, РАББИнинъ Ады ичюн, манъа тек догърусыны айтмагъа ант этмеге меджбур этеджегим? — деди. О исе: — Чобансыз къалгъан къой-эчки сюрюси киби дагъларгъа дагъылгъан исраиллилерни корем. РАББИ дей: «Оларнынъ башлыгъы ёкъ, эр кес эвине эсен-аман къайтсын», — деди. Исраиль падишасы Ехошафаткъа: — О манъа тек ярамай пейгъамберлик эте, яхшы пейгъамберлик этмей, демеген эдимми? — деди. Микъая джевап берип: — РАББИнинъ сёзлерини динъле! Мен Озь тахтында отургъан РАББИни корьдим. Бутюн коклернинъ ордусы Онынъ сагъ ве сол тарафында турмакъта эди. РАББИ: «Рамот-Гиладгъа кетсин де, анда эляк олсун деп, ким Ахавны къандыраджакъ?» — деди. Бириси бир шей деди, башкъасы башкъа шей деди. Сонъ бир рух чыкъып, РАББИнинъ огюнде турды ве: «Мен оны къандыраджагъым», — деди. РАББИ ондан: «Насыл?» — деп сорады. О исе: «Мен барып, онынъ эписи пейгъамберлерининъ агъызларында яланджы рух олурым», — деди. РАББИ шу рухкъа: «Къандыр оны ве ишинъни беджер. Бар да, бойле де яп», — деди. Мына, энди РАББИ сенинъ эписи пейгъамберлеринънинъ агъызларына яланджы рухны къойды. Лякин РАББИ сен ичюн къаза-беля азырлады, — деди. Бундан сонъ Кенаананынъ огълу Цидкия Микъаягъа якъынлашып, онынъ янагъына яндырып: — Менден чыкъып, РАББИнинъ Руху насыл этип, санъа кельди? — деди. Микъая онъа: — Корерсинъ сен. Сакъланайым деп, ичери одагъа кирип юрген куню корерсинъ, — деди. Исраиль падишасы: — Микъаяны алынъыз да, шеэр башлыгъы Амонгъа ве падишанынъ огълу Ёашкъа алып кетинъиз. Анда айтынъыз: «Падиша бойле деди: “Мынавны алынъыз да, оны зиндангъа атынъыз. Мен аман-эсен къайтып кельмегендже, онъа азачыкъ сув ве отьмектен башкъа бир шей берменъиз”», — деди. Микъая исе: — Эгер аман-эсен къайтып кельсенъ, демек, РАББИ менден айтмады! Бутюн халкъ, буны эшитинъиз! — деди. Сонъ Исраиль падишасы Ехуда падишасы Ехошафатнен берабер Рамот-Гиладгъа къаршы чыкътылар. Исраиль падишасы Ехошафаткъа: — Мени танымасынлар деп, мен адий бир урба кийип, дженкке киришейим, сен исе падиша урбаларынъны кий, — деди. Сонъ Исраиль падишасы, оны танымасынлар деп, адий урба кийди ве дженкке киришти. Арам падишасы исе озюнинъ 32 дженк арабалары башлыкъларына шойле эмир этти: — Исраиль падишасындан башкъа, буюк олсун, кучюк олсун, кимсенен дженклешменъиз. Дженк арабаларынынъ башлыкълары Ехошафатны корип: «Керчектен де, бу Исраиль падишасы», — деп, онен дженклешмек ичюн, арабаларыны чевирдилер. Ехошафат къычырмагъа башлады. Арабаларнынъ башлыкълары, онынъ Исраиль падишасы олмагъаныны анълап, онынъ артындан айландылар. Бир аскер, тийсе-тиер, тиймесе-тиймез, деп, яйындан бир окъ атып, Исраиль падишасыны зырхы къошулгъан бир ерден яралады. Падиша озь арабаджысына: — Арабаны артына айландыр да, мени дженк мейданындан чыкъар, чюнки яраландым, — деди. Шу куню дженк пек шиддетли олды. Падиша арамлыларнынъ къаршысында арабасында тура эди, акъшам исе ольди. Ярасындан акъкъан къан арабасына акъты. Кунеш баткъан вакътында бутюн ордугъа: — Эр кес озь шеэрине, озь ерлерине къайтсын! — къычырып беян этильди. Падиша ольди. Оны Самариеге кетирдилер ве анда дефн эттилер. Арабасыны исе Самарие хавузында ювдылар. Ороспулар ювунгъан ерде копеклер падишанынъ къаныны ялады. Эр шей РАББИнинъ дегени киби олды. Ахавнынъ башкъа ишлери ве онынъ эписи япкъанлары, фильтиштен къургъан эви, онынъ къургъан шеэрлери акъкъында Исраиль падишаларынынъ тарихы китабында язылгъандыр. Ахав баба-деделерине къошулды. Онынъ ерине огълу Ахазья тахткъа отурды. Исраиль падишасы Ахав падишалыгъынынъ дёртюнджи йылында, Асанынъ огълу Ехошафат Ехуданынъ падишасы олды. Ехошафат падиша олгъанда, 35 яшында эди. Ерусалимде 25 йыл падишалыкъ этти. Онынъ анасы Азува, Шилхийнинъ къызы эди. Ехошафат, бабасы Асанынъ эписи ёлларындан юрип, олардан чекинмеди, РАББИнинъ огюнде догъру ишлер япты. Лякин ибадет тёпелери ёкъ этильмеди, халкъ ибадет тёпелеринде къурбанлар чалмагъа ве къокъулы отлар якъмагъа девам этти. Ехошафат Исраиль падишасынен муаббет яшады. Ехошафатнынъ башкъа ишлери ве онынъ къараманлыкълары ве дженклешкени Ехуда падишаларынынъ тарихы китабында язылгъандыр. Ехошафат, бабасы Асанынъ кунюнден къалгъан эркек путхане ороспуларны топракътан ёкъ этти. О вакъыт Эдом топрагъында падиша ёкъ эди. Онынъ ерине падиша вазифесини беджерген бир адам къоюлды. Ехошафат Офирге алтын алмагъа кетмек ичюн, денъизде Таршиш гемилери яптырды, лякин олар анда келип етиштирмеди, Эцион-Геверде парчаландылар. Бундан сонъ Ахавнынъ огълу Ахазья Ехошафаткъа: — Меним хызметчилерим сенинъ хызметчилеринънен берабер гемилерде юрсюн, — деди. Лякин Ехошафат разы олмады. Ехошафат баба-деделерине къошулды ве бабаларынынъ дюрбесинде, бабасы Давут Шеэринде дефн этильди. Онынъ ерине огълу Ехорам падиша олды. Ехуда падишасы Ехошафат падишалыгъынынъ 17-нджи йылында Ахавнынъ огълу Ахазья Самариеде Исраильнинъ падишасы олды. О, Исраильге эки йыл девамында падишалыкъ этти. О, РАББИнинъ огюнде ярамай шейлер япып, ана-бабасынынъ ёлларынен ве бутюн Исраильни гуналаргъа батыргъан, Неват огълу Еровоамнынъ ёлларынен юрди. О, Баалгъа табынып, онъа ибадет этти. Бабасы япкъан эписи ярамай ишлерни япып, Исраильнинъ Алласы олгъан РАББИни ачувландырды. Ахавнынъ олюминден сонъ, Моав Исраильге къаршы котерильди. Ахазья исе Самариедеки эвининъ юкъары одасынынъ пармакълыгъындан йыкъылып яраланды. Эльчилерине эмир берип: «Барынъыз, Экрон шеэрининъ алласы олгъан Баал-Зевувдан соранъыз ки, Мен ярамдан тедавийленир экенимми?» — деп, оларны ёллады. РАББИнинъ Мелеги тишбели Ильяскъа бойле деди: — Тур, Самарие падишасынынъ эльчилерини къаршыламагъа чыкъ да, оларгъа бойле айт: «Не? Исраильнинъ Алласы ёкъмы ёкъса? Экрон алласы олгъан Баал-Зевувдан сорамагъа кетесинъизми? Шунынъ ичюн РАББИ бойле дей: “Яткъан тёшегинъден турмайджакъсынъ, мытлакъа оледжексинъ!”» Бундан сонъ Ильяс кетти. Эльчилер къайтып кельдилер. Ахазья олардан: — Нечюн къайтып кельдинъиз? — деп сорады. Олар: — Бир адам бизни къаршыламагъа чыкъты ве бойле айтты: «Барынъыз, сизни йиберген падишагъа къайтып кетинъиз, онъа бу сёзлерни айтынъыз: “РАББИ бойле дей: Не? Исраильнинъ Алласы ёкъмы ёкъса? Экрон алласы олгъан Баал-Зевувдан сорамагъа кетесинъизми? Шунынъ ичюн, яткъан тёшегинъден турмайджакъсынъ, мытлакъа оледжексинъ!”» — дедилер. Ахазья: — Сизни къаршыламагъа чыкъып, бу сёзлерни айткъан адамнынъ корюниши насыл эди? — деп сорады. Олар: — Шу адам пек юньлю, белиндеки къушагъы териден эди, — дедилер. Ахазья исе: — Бу — тишбели Ильяс, — деди. Сонъра падиша эллибашыны элли аскеринен бирликте Ильяскъа йиберди. Эллибашы онъа барды. Ильяс исе дагънынъ тёпесинде отурмакъта эди. Эллибашы онъа: — Эй, Алланынъ адамы! Падиша санъа ашагъы тюшмеге риджа эте, — деди. Ильяс эллибашына джевап берип: — Эгер мен Алланынъ адамы олсам, коктен атеш энсин де, сени де, аскерлеринъни де якъсын, — деди. Шу дакъкъасы коктен атеш энип, эллибашыны ве онынъ аскерлерини якъты. Падиша башкъа эллибашы ве элли аскерини ёллады. О да: — Эй, Алланынъ адамы! Падиша санъа айта: «Тез тюш мында!» — деди. Ильяс кене джевап берип: — Эгер мен Алланынъ адамы олсам, коктен атеш энсин де, сени де, аскерлеринъни де якъсын, — деди. Шу дакъкъасы коктен Алланынъ атеши энип, эллибашыны ве онынъ аскерлерини якъты. Падиша озь учюнджи эллибашыны ве элли аскерини йиберди. Учюнджи эллибашы келип, Ильяснынъ огюнде тизлерине йыкъылып, мераметини тилеп: — Эй, Алланынъ адамы! Меним джанымны ве бу сенинъ къулларынъ олгъан элли аскернинъ джанларыны аджы! Мына коктен атеш энди де, менден эвель кельген эки эллибашыны ве оларнынъ эллишер аскерини якъты. Лякин меним джанымны аджы! — деди. РАББИнинъ Мелеги Ильяскъа: — Ондан къоркъма, тюшип онен бар, — деди, ве Ильяс турып падишагъа кетти. О, падишагъа: — РАББИ бойле дей: «Сен Экрон алласы олгъан Баал-Зевувдан сорамагъа эльчилер йибердинъ. Исраильнинъ Алласы ёкъмы ёкъса? Онынъ сёзюни сорамагъа мумкюн дегильми? Шунынъ ичюн яткъан тёшегинъден турмайджакъсынъ, мытлакъа оледжексинъ!» — деди. Ильяскъа айтылгъан РАББИнинъ сёзлерине коре олды: Ахазья ольди. Онынъ ерине къардашы Ёрам тахткъа кечти, чюнки Ахазьянынъ огълу ёкъ эди. Бу вакъиа Ехуда падишасы олгъан Ехошафат огълу Ехорамнынъ падишалыгъынынъ экинджи йылында олып кечти. Ахазьянынъ башкъа ишлери акъкъында Исраиль падишаларынынъ тарихы китабында язылгъандыр. РАББИ Ильясны фуртуна ичинде коклерге чыкъармагъа истеген вакъытта, Ильяс Эль-Ясанен берабер Гилгалдан чыкъып кетеята эди. Ильяс Эль-Ясагъа: — Сен мында къал. Мени исе РАББИ Бет-Эльге ёллай, — деди. Лякин Эль-Яса онъа джевап къайтарып: — РАББИнинъ огюнде ве сенинъ огюнъде ант этем: мен сени бир озюнъни къалдырмам! — деди, ве олар экиси де Бет-Эльге кеттилер. Бет-Эльдеки пейгъамберлернинъ шегиртлери Эль-Ясанынъ огюне чыкътылар ве ондан: — Бугунь РАББИ сенинъ эфендинъни сенден аладжагъы акъкъында хаберинъ бармы? — деп сорадылар. Эль-Яса: — Меним де хаберим бар. Индеменъиз! — деди. Ильяс Эль-Ясагъа: — Сен мында къал. Мени исе РАББИ Ерихонгъа ёллай, — деди. Эль-Яса исе: — РАББИнинъ огюнде ве сенинъ огюнъде ант этем: мен сени бир озюнъни къалдырмам! — деди, ве олар экиси де Ерихонгъа бардылар. Ерихондаки пейгъамберлернинъ шегиртлери Эль-Ясагъа якъынлашып, онъа: — Бугунь РАББИ эфендинъни сенден аладжагъы акъкъында хаберинъ бармы? — дедилер. О исе: — Меним де хаберим бар. Индеменъиз! — деди. Ильяс Эль-Ясагъа: — Сен мында къал. Мени исе РАББИ Иордан озенининъ янына ёллай, — деди. Эль-Яса исе: — РАББИнинъ огюнде ве сенинъ огюнъде ант этем: мен сени бир озюнъни къалдырмам! — деди, ве олар экиси де кеттилер. Олар экиси Иордан озенининъ янында тургъанда, элли пейгъамбер келип, оларнынъ къаршысында узакъта турдылар. Ильяс озюнинъ усть урбасыны алып сарды ве сувгъа урды. Сув экиге болюнип айырылды, ве олар экиси къурудан кечтилер. Олар кечкенден сонъ, Ильяс Эль-Ясагъа: — Мен сенден айырылмаздан эвель, сен ичюн не япайым, сора! — деди. Эль-Яса онъа: — Сенде олгъан рух менде эки къат зияде олсун! — деди. Ильяс: — Къыйын шей истейсинъ. Эгер мени аладжакъларыны корьсенъ, истегенинъни алырсынъ. Эгер де корьмесенъ — ёкъ, — деди. Олар ёлдан кетип лаф этеяткъанда, бирден атешли арабагъа екильген атешли атлар пейда олды. Олар Ильясны Эль-Ясадан айырдылар, ве Ильяс фуртуна ичинде коклерге котерильди. Эль-Яса исе бакъып: — Бабам, бабам! Исральнинъ арабасы ве атлылары! — деп къычырды. Бундан сонъ о, Ильясны башкъа корьмеди ве, озь урбаларына япышып, оларны экиге йыртты. Сонъ Ильяснынъ устюнден тюшкен урбасыны котерип, артына къайтты ве Иорданнынъ ялысында турды. Ильяснынъ устюнден тюшкен урбасыны алып, сувгъа урды ве: — Ильяснынъ Алласы олгъан РАББИ къайда? О Озю къайда? — деп сорады. Сувгъа урды, ве сув экиге болюнип айырылды. Эль-Яса кечип кетти. Узакъта тургъан Ерихондаки пейгъамберлернинъ шегиртлери онынъ япкъаныны корип: — Ильяснынъ руху Эль-Ясагъа энген, — дедилер. Сонъра онынъ къаршысына келип, ергедже бель буктилер, Эль-Ясагъа: — Мына бизде, къулларынъда, элли адам бар. Къуветли адамлар. Олар кетип, эфендинъни къыдырсынлар. Бельки, РАББИнинъ Руху оны котерип, дагъларнынъ я да вадийлернинъ биринде тюшюргендир, — дедилер. Лякин Эль-Яса: — Ёкъ, йиберменъиз оларны, — деди. Лякин олар вазгечмейип ялвара бердилер, Эль-Яса тап утанды ве: — Айды, йиберинъиз оларны, — деди. Элли адамны йибердилер, олар Ильясны учь кунь къыдырдылар, амма тапалмадылар. Сонъ къайтып кельдилер. Эль-Яса о вакъыт Ерихонда эди. Олардан о: — Мен сизлерге: «Барманъыз», — демедимми? — деп сорады. Сонъ шеэрнинъ сакинлери Эль-Ясагъа: — Мына эфендим, корип турасынъ ки, шеэримизнинъ ерлешкен ери яхшы, амма суву яхшы дегиль, шунынъ ичюн топрагъы да берекетсиз, — дедилер. Эль-Яса: — Манъа бир янъы савут беринъиз, ичине туз къоюнъыз, — деди. Онъа савут кетирдилер. Эль-Яса сув башына чыкъып, анда тузны септи ве: — РАББИ бойле дей: «Мен шимди бу сувларны темизледим. Эндиден сонъ бу сувдан не олюм, не де берекетсизлик олур», — деди. Бундан сонъ сув темиз олды ве бугуньге къадар, Эль-Ясанынъ дегени киби, ойле де темиз къала. Эль-Яса андан чыкъып, Бет-Эльге кетти. О ёлдан кеткенде, кичик балалар шеэрден чыкъып, оны мыскъыллап башладылар ве: — Кет, тазбаш! Кет, тазбаш! — деп къычырыштылар. Эль-Яса айланып, оларны корьди ве РАББИни чагъырып, оларны къаргъады. Ормандан эки аюв анасы чыкъып, балаларнынъ къыркъ эки данесини парчаладылар. Мындан Эль-Яса Къармел дагъына кетти, андан Самарие шеэрине къайтты. Ехуда падишасы Ехошафат 18-инджи йыл падишалыкъ эткенде, Ахавнынъ огълу Ёрам Исраиль падишасы олды. О, Самарие шеэринде 12 йыл девамында падишалыкъ этти. О, РАББИнинъ козю огюнде, бабасы-анасы къадар олмаса да, ярамай шейлер япты. Лякин бабасы къойгъан Баалнынъ пут ташыны алып ташлады. Амма Исраильни гуналаргъа батыргъан Неват огълу Еровоамнынъ япкъан гуналарыны о да япты, олардан вазгечмеди. Моав мемлекетининъ падишасы Меша къой асравджылыкънен огъраша эди. О, Исраиль падишасына 100 000 баш къоюн ве 100 000 баш къоюннынъ юнюни йибере эди. Амма Ахавнынъ олюминден сонъра Моавнынъ падишасы Исраильнинъ падишасына къаршы котерильди. О вакъытта Ёрам Самариеден чыкъып, бутюн исраиллилерни дженкке топлады. Ехуда падишасы олгъан Ехошафаткъа бойле хабер йиберди: — Моавнынъ падишасы манъа къаршы котерильди. Моавлыларгъа къаршы дженкке меннен берабер кетеджексинъми? — деп соратты. Ехошафат онъа джевап берип: — Мен сеннен кетерим. Аскер ве атлыларым да сенинъ олсун, — деди. — Къайсы ёлдан кетеджекмиз? — деп сорады. — Эдом сахрасы ёлундан кетеджекмиз, — деп джевап берди Ёрам. Бундан сонъ Исраиль падишасы, Ехуда падишасы ве Эдом падишасы ёлгъа чыкътылар. Еди кунь девамында ёлларда анда-мында юрдилер. Ордуларынынъ ве оларнен берабер кеткен айванларынынъ суву битти. — Ах! Вах! — деди Исраиль падишасы. — РАББИ бу учь падишаны моавлыларнынъ элине бермек ичюн топлады. Ехошафат исе: — Мында РАББИнинъ пейгъамбери ёкъ экенми? Биз ондан РАББИнинъ эмири акъкъында сорар эдик, — деди. Исраиль падишасынынъ хызметчилеринден бири: — Мында Шафат огълу Эль-Яса бар. О, Ильяснынъ хызметчиси эди, — деди. Ехошафат: — РАББИ онен Озь эмирлерини бильдире, — деди. Сонъ Исраиль падишасы, Ехошафат ве Эдом падишасы Эль-Ясагъа кеттилер. Эль-Яса Исраиль падишасына: — Менден санъа не керек? Бар, бабанънынъ ве ананънынъ пейгъамберлеринден сора, — деди. Амма Исраиль падишасы онъа: — Ёкъ, бармам. РАББИ учь падишаны моавлыларгъа бермек ичюн мында топлады, — деди. Эль-Яса джевап берип: — Мен хызмет эткен Ордулар РАББИсининъ огюнде ант этем: мен урьмет эткен Ехуда падишасы Ехошафат мында олмаса, санъа айланып да бакъмаз эдим. Манъа сантырда яхшы чалгъан бирисини чагъырынъыз, — деди. Чалгъыджы сантыр чалгъанда, Эль-Ясагъа РАББИнинъ къолу тийди. О: — «Вадийде сыра-сыра арыкълар къазынъыз, — дей РАББИ. — Сизлер ель дуймайджакъсынъыз, ягъмур корьмейджексинъиз, лякин шу вадий сувгъа толаджакъ. Бу сувны сизлер де, туварларынъыз ве айванларынъыз да ичеджексинъиз», — дей РАББИ. Бу, РАББИ ичюн къолай. О, моавлыларны къолларынъызгъа береджек. Сиз оларнынъ бутюн пекитильген ве бутюн буюк шеэрлерини енъеджексинъиз. Бутюн яхшы тереклерини кесинъиз, сув чокъракъларыны къапатынъыз ве энъ яхшы тарлаларыны ташларнен толдурып бозунъыз, — деди. Саба эрте, саба къурбанлары чалынгъан вакъытта, Эдом тарафындан сувлар акъып башлады. Бутюн ер сувгъа толды. Моавлылар, падишаларнынъ оларгъа къаршы дженкке чыкъкъанларыны эшитип, яш огълан балалардан башлап акъайларнынъ эписи топландылар ве сынъырлары бою ерлештилер. Саба эрте олар тургъанда, кунеш сувларны ярыкълатты. Узакътан моавлыларнынъ козюне шу сув къан киби къырмызы олып корюнди. Олар: — Бу къан! Мытлакъа, падишалар бири-биринен дженклешип, бир-бирлерини ёкъ эттилер! Эй, моавлылар! Барып оларнынъ къалгъан шейлерини алынъыз! — деди. Олар исраиллилернинъ ордусына якъынлашкъанынен, исраиллилер турып, моавлыларгъа уджюм эттилер. Моавлылар къачып башлады, исраиллилер исе пешинден тюшип, моавлыларны къырмагъа девам эттилер. Аскерлер шеэрлерни темелинден йыкътылар, эр бир яхшы тарлагъа бирер таш атып, оларны ташкъа толдурдылар, эр бир сув чокъракъны къапаттылар, эр яхшы терекни кестилер. Тек Кир-Харесет шеэрининъ ташлы диварлары токъунылмайып къалды. Лякин сонъра таш аткъан аскерлер шеэрни сарып, онъа да уджюм эттилер. Моав падишасы дженкте енъиледжегини корип, озюнен берабер 700 къылычнен дженклешкен аскер алды ве Эдом падишасына якъынлашып уджюм этмеге истеди, амма якъынлашып оламады. Сонъра озюнден сонъ падиша оладжакъ биринджи огълуны алып, оны диварнынъ устюнде къурбан чалып бутюнлей якъты. Бойле шей исраиллилерге къаршы пек буюк гъазап къозгъады. Олар артына чекилип, озь топрагъына къайттылар. Пейгъамберлернинъ шегиртлери бирисининъ къадыны агълап, Эль-Ясагъа: — Сенинъ къулунъ олгъан меним акъайым ольди. Сен билесинъ ки, къулунъ РАББИден къоркъкъан бир инсан эди. Шимди исе онъа борджкъа берген бириси кельди де, борджу ерине эки баламны къуллукъкъа алып кетеджек ола, — деди. Эль-Яса онъа: — Мен санъа насыл ярдым этейим? Айтчы, эвинъде нелер бар? — деп сорады. Къадын онъа: — Эвимде бир кичик савут зейтюн ягъындан гъайры бир шейим ёкъ, — деди. Эль-Яса: — Бар, эр ерден савут сора, бутюн къомшуларынъдан чокъча бош савут топла. Сонъра эвинъе кирип, озюнъ ве огъулларынъ артындан къапуны яхшы къапат да, шу савутларнынъ эписине зейтюн ягъыны тёк, толуларыны исе четке къой, — деди. Къадын ондан кетип, озю ве огъулларынынъ артындан къапуны къапатты. Огъуллары онъа савутлар бере эдилер, о исе оларны толдура эди. Савутлар толгъан сонъ, къадын огълундан даа савут сорады. Огълу: «Башкъа савут къалмады», — деди. Бундан сонъ зейтюн ягъынынъ тёкюлюви токътады. Сонъ къадын Алланынъ адамына келип, бутюн бу шейлерни айтып берди. О исе: — Бар, зейтюн ягъыны сат да, борджунъ олгъан адамгъа борджунъны къайтар. Къалгъан парагъа исе огъулларынънен берабер кечинирсинъиз, — деди. Бир кунь Эль-Яса Шунем шеэрине кельди. Анда яшагъан бир зенгин къадын оны отьмек ашамагъа чагъыра берди. Шунынъ ичюн Эль-Яса Шунемге не вакъыт кельмесин, шу къадынгъа ашамагъа кире эди. Къадын акъайына: — Мен билем ки, эр вакъыт бизим янымыздан кечкен Алланынъ адамы — эвлиядыр. Айды, онъа эвимизнинъ тёпесинде бир одачыкъ къурайыкъ. Анда тёшек, бир маса, отургъыч ве къандиль къояйыкъ. Бизге кельгенде, анда кирсин, — деди. Куньлерден биринде Эль-Яса анда келип, одачыкънынъ ичине кирип ятты. О, хызметчиси олгъан Гехазийге: — Бар, шу шунамлы къадынны чагъыр, — деди. Хызметчиси къадынны чагъырып кельди. О келип, огюнде турды. Эль-Яса хызметчисине: — Айт онъа: «Сен бизге буюк урьмет косьтердинъ. Сенинъ ичюн не япайыкъ? Бельки сенинъ акъкъынъда падишанен я да орду башынен лакъырды этмек керектир?» — деди. Къадын исе: — Ёкъ, мен озюм халкъым арасында раат яшайым, — деди. Эль-Яса: — Онъа не япайыкъ экен? — деди. — Иште, онынъ огълу ёкъ, акъайы исе къарт, — деди Гехазий. Эль-Яса хызметчисине оны якъынджа чагъырмагъа буюрды. О чагъырып кельди. Къадын келип, къапунынъ огюнде турды. Эль-Яса онъа: — Бир йыл кечкен сонъ, тамам шу вакъытта сен къолунъда огълунъны тутаджакъсынъ, — деди. Къадын исе: — Ёкъ, эфендим! Алланынъ адамы, мени, къулунъны, алдатма! — деди. Бираз вакъыт кечкен сонъ, къадын агъыраякълы олды ве, Эль-Яса онъа айткъаны киби, бир йыл кечкен сонъ, тамам шу вакъытта огълан догъды. Бала осьти ве куньлернинъ биринде бабасына, оракъчыларгъа кельди. Бабасына: — Вай, башым! Вай, башым! — деди. Бабасы хызметчисине: — Оны анасына алып кет, — деди. О, баланы анасына алып кетирди. Бала анасынынъ тизлеринде уйлеге къадар отурды, ондан сонъ ольди. Къадын тёпеге котерилип, баланы Алланынъ адамы тёшегине къойды ве къапуны къапатып кетти. Сонъ акъайыны чагъырып: — Манъа хызметчилерден бирисини ве бир эшекни бер. Мен тез-тез Алланынъ адамына барып келеджегим, — деди. Акъайы исе: — Санъа онъа кетмеге не керек? Бугунь янъы ай дегиль, раатлыкъ куню де дегиль, — деди. Лякин къадын: — Эписи яхшы, — деп, эшекни эгерледи де, хызметчисине: — Юр, эшекни айда, мен айтмагъандже токътама, — деди. Къадын кетип, Къармел дагъына, Алланынъ адамына кельди. Алланынъ адамы оны узакътан корип, хызметчиси олгъан Гехазийге: — Бу анавы шунамлы къадын. Оны къаршыламагъа чап да: «Сагъ-амансынъмы? Акъайынъ сагъмы? Баланъ сагъмы?» — деп сора, — деди. Къадын исе: — Эписи яхшы, — деп джевап берди. Лякин Алланынъ адамына дагъгъа кельгенде, йыкъылып, онынъ аякъларына япышты. Гехазий оны четке алып кетмек ичюн якъынлашты, амма Алланынъ адамы: — Къой оны, джаны сыкъынтыда. РАББИ бу ишни менден гизледи, онынъ акъкъында манъа бир шей айтмады, — деди. Къадын онъа: — Мен эфендимден огъул сорадыммы? «Мени алдатма», — демедимми? — деди. Алланынъ адамы Гехазийге: — Белинъни багъла, элинъе меним таягъымны ал да, бар. Ёлда бирисини расткетирсенъ — селямлашма, сеннен селямлашсалар — селямыны алма. Таягъымны баланынъ бетине къой, — деди. Баланынъ анасы: — РАББИнинъ огюнде ве сенинъ огюнъде ант этем: сенинъ пешинъден къалмам! — деди. Сонъ Эль-Яса турып, онынъ артындан кетти. Гехазий оларнынъ огюнде кетти ве келип, таякъны баланынъ бетине къойды. Лякин не бир сес, не бир джевап олды. Сонъ Эль-Ясанынъ огюне чыкъып: — Бала уянмады, — деди. Эль-Яса эвге кирди. Олю бала онынъ тёшегинде ята эди. Эль-Яса кирип, артындан къапуны къапатты. РАББИге дува этти. Сонъ турып, баланынъ устюнден ятты, дудакъларыны баланынъ дудакъларына, козьлерини баланынъ козьлерине, эллерини баланынъ эллерине тийгизди. Баланынъ устюнден узанды, ве баланынъ тени къызды. Сонъ турып, одачыкънынъ ичинде анда-мында юрди. Сонъ кене турып, баланынъ устюнден узанды. Бала еди кере къадар акъсырды ве козьлерини ачты. Сонъ Эль-Яса Гехазийни чагъырып: — Шунамлы къадынны чагъыр, — деди. О, къадынны чагъырды. Къадын кельди. О исе: — Огълунъны ал, — деди. Къадын келип, онынъ аякълары тюбюне йыкъылып, ергедже эгильди, сонъра огълуны алып кетти. Эль-Яса исе Гилгалгъа къайтты. О ерлерде ачлыкъ олды. Пейгъамберлернинъ шегиртлери Эль-Ясанен корюшмеге кельдилер. Эль-Яса хызметчисине: — Балабан къазан ал да, пейгъамберлернинъ шегиртлерине шорба пишир, — деди. Оларнынъ бириси тарлагъа къокъулы отлар джыймагъа кетти. Анда бир кийик къабакъ тапып, онынъ къабачыкъларыны джыйып, этегине толдурды. Артына къайтып, оларны шорба пишкен къазангъа догърады. Осюмликнинъ не олгъаныны бильмей эди. Аш адамларнынъ огюне къоюлды. Лякин олар шорбаны ашап башлагъанындан сонъ, шамата котердилер ве: — Алланынъ адамы! Къазаннынъ ичинде олюм бар! — деп, ашап оламадылар. Эль-Яса: — Манъа ун кетиринъиз, — деди. Оны алып, къазангъа къойды. Сонъ: — Адамларгъа аш къоюнъыз, ашасынлар, — деди. Къазаннынъ ичинде бир зарарлы шей къалмады. Баал-Шалиша деген ерден бир адам кельди ве Алланынъ адамына биринджи орулгъан ашлыкътан 20 дане арпа отьмегини ве темизленмеген чий арпа ашлыгъыны кетирди. Эль-Яса: — Адамларгъа бер, ашасынлар, — деди. Хызметчиси: — Буны юз адамнынъ огюнде насыл къояджагъым? — деди. Эль-Яса исе: — Адамларгъа бер, ашасынлар. РАББИ бойле дей: «Олар тойгъан сонъ, даа къалыр», — деди. Ашны адамларгъа берди, ве РАББИ айткъаны киби, аш даа къалды. Арам мемлекети падишасынынъ Нааман адлы орду башлыгъы бар эди. О, буюк адам эди ве эфендисининъ козюнде урьмет къазангъан, чюнки онынъ ярдымынен РАББИ арамлыларгъа дженклерде гъалебелер берген эди. Лякин бу къуветли къараманнынъ тери хасталыгъы бар эди. Бир кунь арамлыларнынъ айдутлар сюрюлери Исраильге келип, бир кучючик къыз баланы эсир алгъанлар. Шу къызчыкъ Нааманнынъ къадынына хызметчи олгъан эди. Къызчыкъ озь ханымына: — Эфендимиз Самариедеки пейгъамберге барып кельсе, о пейгъамбер эфендимизнинъ тери хасталыгъыны тедавийлер эди! — деди. Нааман барып, Исраиль ерлеринден кельген къызчыкънынъ бойле сёзлерини эфендисине айтып берди. Арамнынъ падишасы Наамангъа: — Бар, мен Исраиль падишасына мектюп ёлларым, — деди. Нааман озюнен он чувал кумюш, эки чувал алтын ве он тюрлю урба алып, барды. Исраиль падишасына мектюпни кетирди. Мектюпте бойле язылгъан эди: «Мына шу мектюпнен берабер мен санъа меним хызметчим олгъан Нааманны ёллайым. Онынъ тери хасталыгъыны яхшы эт». Исраиль падишасы мектюпни алып окъуды да, устюндеки урбасыны йыртты ве: — Ёкъса, мен ольдюрмек ве олюлерни тирильтмек кучюне саип олгъан Алламмы?! Не ичюн манъа тери хасталыгъыны тедавийлемеге адамны йибере? Мына бакъынъыз да корюнъиз: о, къавгъа чыкъармакъ ичюн мана къыдыра! — деди. Алланынъ адамы Эль-Яса, Исраиль падишасы озь урбаларыны йырткъаны акъкъында эшитип, падишагъа бойле хабер йиберип: — Не ичюн озь урбаларынъны йырттынъ? О адам манъа кельсин, Исраильде пейгъамбер олгъаныны бильсин, — деди. Нааман озь атлары ве арабасында келип етти ве Эль-Ясанынъ эви огюнде токътады. Эль-Яса онъа бойле хабер йиберди: — Бар, еди кере Иордан озенинде ювун. Бундан сонъ беденинъ тазеленир, ве сен темизленирсинъ. Нааман ачувланып кетти де, бойле деди: — Мына мен тюшюндим ки, мытлакъа о чыкъып ве турып, РАББИни, озь Алласыны чагъырыр, къолуны зарарлангъан ериме къояр ве тери хасталыгъымны тедавийлер! Не? Дамасктаки Авана ве Парпар озенлери бутюн Исраиль озенлеринден яхшы дегильми я? Мен шу озенлерде ювунып тедавийленмез эдимми я? Сонъра айланды да, ачувланып кетти. Онынъ хызметчилери янына келип, онъа бойле дедилер: — Бабам! Эгер пейгъамбер санъа къыйын бир шей айткъан олса, сен барып да, айткъаныны япмаз эдинъми? О санъа тек: «Ювун ве темизленирсинъ», — деди! Бундан сонъ Нааман барып, Алланынъ адамы айткъаны киби, Иордан озенине еди кере далып чыкъты, ве онынъ бедени кичик баланынъ бедени киби темиз олды. Сонъ о ве онен берабер олгъанларнынъ эписи Алланынъ адамына къайтып кельдилер. Келип, онынъ огюнде турып: — Шимди мен билем ки, Исраильден башкъа бир ерде Алла ёкъ экен! Энди менден, сенинъ къулунъдан, бир бахшыш къабул эт, — деди. Лякин Эль-Яса онъа: — РАББИнинъ огюнде турып ант этем: ёкъ, къабул этмем! — деди. Нааман не къадар меджбур этмесин, Эль-Яса разы олмады. Бундан сонъ Нааман: — Ойле олса, къулунъа эки къатыр котерип аладжакъ топракъ берсинлер. Къулунъ энди РАББИден башкъа аллаларгъа бутюнлей якъыладжакъ къурбанлар чалмайджакъ ве бахшышлар бермейджек. Тек бир шейни РАББИ багъышласын: меним падишам Риммон путунынъ эвине ибадетке баргъанда, меним къолума таянгъанда, мен де Риммоннынъ эвинде ибадет этерим. Меним ибадетим ичюн РАББИ мени, къулунъны, багъышласын, — деди. Эль-Яса онъа: — Аман-эсен бар, — деди. Нааман онынъ янындан кетип, бираз ёл кечкен сонъ, Алланынъ адамы Эль-Ясанынъ хызметчиси Гехазий бойле тюшюнди: «Мына эфендим шу арамлы Нааман кетирген шейлерини онынъ къолундан алмады. РАББИнинъ огюнде ант этем: шимди артындан чапарым да, ондан бир шей алырым!» Сонъ Гехазий Нааманнынъ артындан чапып кетти. Нааман артындан чапып кельген адамны корьди, оны къаршыламагъа арабасындан тюшти ве: — Не олды? Хайырлымы? — деп сорады. Гехазий джевап берип: — Хайырлы! Эфендим мени санъа бойле деп йиберди: «Манъа Эфраим дагълы топрагъындан эки пейгъамбер энди кельди. Оларгъа бир чувал кумюш ве эки къат урба берсе», — деди. Нааман онъа: — Ялварам, эки чувал кумюш ал! — деп оны къандырды. Сонъ эки чувал кумюшни ве эки къат урбаны алды да, эки хызметчисине берди. Олар буны Гехазийнинъ огюнде алып кеттилер. Байырнынъ янына кельгенде, Гехазий эписини оларнынъ къолундан алды да, эвинде сакълады. Хызметчилерни артына къайтарды, ве олар кеттилер. Гехазий эфендисине къайтып кельгенде, Эль-Яса ондан: — Гехазий, къайдан келесинъ? — деп сорады. Гехазий исе: — Ёкъ-ёкъ, къулунъ бир якъкъа бармады, — деди. Эль-Яса онъа: — Шу адам арабасындан сени къаршыламагъа тюшкенде, анда мен рух оларакъ эдим. Шимди кумюш, урбалар я да зейтюн тереклеринен юзюм багъчаларыны алмагъа, къой-эчкилер ве туварларны, акъай-апай къулларны алмагъа вакъыт кельдими? Нааманнынъ хасталыгъы санъа ве сенинъ эвлятларынъа омюрбилля япышсын! — деди. Сонъ хызметчиси тери хасталыгъына огърагъаны ичюн, къар киби беяз олып, онынъ огюнден чыкъып кетти. Пейгъамберлернинъ шегиртлери Эль-Ясагъа: — Сенинъ янынъда яшагъан еримиз бизге тарлыкъ эте. Иордан озени янына барайыкъ да, бирер терек кесип, озюмизге анда яшамагъа ер къурайыкъ, — дедилер. Эль-Яса оларгъа: — Айды, барынъыз, — деди. Олардан бириси: — Ялварам, сен де къулларынънен бирликте бар, — деди. — Айды, барайым, — деди Эль-Яса ве оларнен берабер барды. Олар Иордангъа келип, терек кесип башладылар. Бириси терекни йыкъаяткъанда, балтасы сувгъа тюше. О, къычырып: — Вай, эфендим! Балтаны къулланмагъа сорап алгъан эдим я! — деди. Алланынъ адамы: — Къайда тюшти? — деп сорады. Адам балта тюшкен ерни косьтерди. Эль-Яса терек парчасыны кесип анда атты, ве балта сув устюне ялдап чыкъты. Сонъ: — Озюнъе ал, — деди. Адам къолуны узатып, балтаны алды. Бир кунь Арамнынъ падишасы исраиллилерге къаршы дженкке чыкъты. Озь хызметчилеринен акъыл танышты ве: — Озь ордуларымны фелянча ерде ерлештиририм, — деди. Алланынъ адамы Исраиль падишасына бойле хаберни йиберди: «Сакъын, шу ерден кечме, чюнки анда арамлылар баралар». Исраиль падишасы Алланынъ адамы айткъан ерге хабер йиберип, адамларгъа сакът олмагъа деди ве шу ерни къоруды. Бу шей бир къач кере олды. Арамнынъ падишасы шу себептен гъазапланды. Хызметчилерини чагъыртып, олардан: — Айтынъыз манъа, бизимкилерден ким Исраильнинъ падишасына ярдым эте? — деп сорады. Хызметчилерден бири: — Кимсе, падиша-эфендилерим! Амма Исраильнинъ Эль-Яса адлы пейгъамбери Исраиль падишасына сен ятакъ оданъда айткъан шейлерни биле айтып бере, — деди. Падиша: — Барынъыз, онынъ къайда олгъаныны билинъиз. Сонъ мен адамларны ёллап, оны тутарым, — деди. Падишагъа бойле хабер кельди: «О, Дотан шеэринде». Дотангъа атлыларны, дженк арабаларыны ве буюк бир ордуны йиберди. Анда гедже келип, шеэрни сардылар. Саба эрте турып, Алла адамынынъ хызметчиси чыкъты ве шеэрни сарып алгъан орду, атлар ве арабаларны корьди. Келип, эфендисине: — Вай, эфендим! Энди не япармыз? — деди. Эль-Яса: — Къоркъма! Бизнен олгъанлар оларнен олгъанлардан чокъ, — деди. Сонъ Эль-Яса дува окъуп башлады ве: — Я РАББИ! Онынъ козьлерини ач, корьсюн, — деди. РАББИ хызметчининъ козьлерини ачты, ве о, Эль-Ясанынъ этрафындаки бутюн дагъ атешли атлар ве арабаларнен толу олгъаныны корьди. Арамлылар бастырып кельгенде, Эль-Яса РАББИге дува этип: — Бу миллетнинъ козьлери кёр олсун! — деди. РАББИ, Эль-Ясанынъ сёзлерине коре, оларны кёр этти. Эль-Яса оларгъа: — Бу — башкъа ёл, бу — башкъа шеэр. Меним пешимден келинъиз, мен сиз къыдыргъан адамгъа сизни алып кетерим, — деди ве оларны Самарие шеэрине кетирди. Олар Самариеге кельгенде, Эль-Яса: — Я РАББИ! Оларнынъ козьлерини ач, корьсюнлер, — деди. РАББИ оларнынъ козьлерини ачкъанда, Самариенинъ ортасында олгъанларыны корьдилер. Исраиль падишасы оларны корип, Эль-Ясадан: — Бабам, оларны ольдюрейимми? — деп сорады. Лякин Эль-Яса онъа: — Оларны ольдюрме! Сен оларны къылыч ве яйынъны ишлетмейип алдынъ, оларны ольдюрмеге акъкъынъ бармы? Оларгъа сувнен отьмек бер. Ашасын-ичсинлер, сонъ эфендисине кетсинлер, — деди. Оларгъа буюк зияфет азырлады, олар ашады-ичтилер. Сонъра оларны йибердилер, ве олар эфендисине къайтып кеттилер. Бундан сонъра арамлыларнынъ айдутлар сюрюлери Исраиль топракъларына кельмедилер. Бу вакъиалардан сонъ, Арамнынъ падишасы Бен-Хадад бутюн ордусыны топлап, дженкнен чыкъты ве Самарие шеэрини алкъагъа сарды. Самариеде буюк ачлыкъ башланды. О къадар чокъ вакъыттан берли шеэрни алкъада тута эдилер ки, бир эшек башы 80 кумюш парагъа сатылып башлады, къошавучнынъ дёртте бири ашлыкъ къабугъы исе беш кумюш парагъа сатыла эди. Исраиль падишасы бир кунь дивар устюнден кечкенде, бир къадын онъа къычырып: — Падиша-эфендим, ярдым эт! — деп ялварды. Падиша онъа: — Эгер санъа РАББИ ярдым этмесе, мен насыл ярдым этейим? Арманданмы, юзюм басылгъан ерденми, къайдан алайым? — деди. Сонъ падиша ондан: — Санъа не керек? — деп сорады. Къадын: — Шу къадын манъа: «Огълунъны бер, оны бугунь ашайыкъ, меним огълумны исе ярын ашармыз», — деди. Меним огълумны пиширип ашадыкъ. Мен экинджи кунюне онъа: «Огълунъны бер, оны да ашайыкъ», — дедим, о исе, озь огълуны сакълады, — деди. Падиша бу къадыннынъ айткъаныны эшитип, устюндеки урбаларыны йыртты. О, дивар устюнден кечкенде, халкъ онынъ устюндеки чувал токъумасындан япылгъан урбалар кийильгенини корьди. Сонъ падиша: — Шафат огълу Эль-Ясанынъ башыны бугунь алмасам, Алла бойнумны урсун! — деди. Эль-Яса исе озь эвинде отура эди. Онынъ янында акъсакъаллар да отура эдилер. Падиша бир адам йиберди, лякин хаберджи кельмезден эвель, Эль-Яса акъсакъалларгъа: — Коресизми? Бу ольдюриджининъ огълу меним башымны алмагъа истей! Бакъынъыз, о хаберджи кельгенде, къапуны къапатынъыз да, оны бойле тутунъыз. Ана онынъ пешинден эфендиси де адымлайджакъ! — деди. Эль-Яса даа айтаяткъанда, хаберджи келип чыкъа ве: — Мына РАББИден насыл беля кельди! Энди РАББИден нелер беклемек керек? — дей. Эль-Яса онъа: — РАББИнинъ айткъаныны динъле! РАББИ бойле дей: Ярын Самариенинъ араба къапусынынъ янында бир буюк савут энъ яхшы уннынъ фияты бир кумюш оладжакъ, эки буюк савут арпанынъ фияты да бир кумюш оладжакъ, — деди. Падиша везирнинъ къолуна таянып тургъанда, везир Алланынъ адамына джевапланып: — РАББИ бутюн кок къапуларыны ачса биле, ойле шей ола билирми? — деп сорады. Эль-Яса исе: — Сен буны озь козьлеринънен кореджексинъ, амма бир шей ашап оламайджакъсынъ, — деди. Шеэр араба къапулары янында тери хасталыгъынен маразлангъан дёрт адам отурып, бири-бирлерине айта эдилер: — Биз мында олюм беклеп не отурамыз шу? Эгер шеэрге кирсек — шеэрде ачлыкъ, анда олермиз. Мында отурсакъ — олермиз. Айды, яхшысы арамлыларнынъ ордусы янына кетейик. Эгер бизни сагъ къалдырсалар, яшармыз, эгер ольдюрселер, олермиз. Сонъ акъшам тюшеяткъанда, арамлыларнынъ ордусына кетмек ичюн турдылар. Амма арамлыларнынъ ордусы ерлешкен ерге якъынлашып, анда бир кимсени корьмедилер. Рабби ойле япты ки, арамлылар дженк арабаларынынъ, атларнынъ, къоджаман бир ордунынъ келеяткъаныны эшиттилер. Бири-бирлерине: «Исраиль падишасы бизге къаршы дженклешмеге хитлилернинъ ве мысырлыларнынъ падишаларыны парагъа туткъан, гъалиба!» — дедилер. Акъшам устю турдылар, чадыр ве ат-эшеклерини, бутюн ордусыны къалдырып, джанларыны къуртармакъ ичюн къачып кеттилер. Тери хасталыгъы олгъан адамлар ордунынъ четине келип, бир чадыргъа кирди, ашады-ичтилер, андан алтын-кумюшлерни, урбаларны алып сакъладылар. Къайтып, башкъа чадыргъа кирдилер, андан да шейлер алып сакъладылар. Сонъ бири-бирине: — Биз янълыш япамыз! Бу кунь — буюк къуванчлы хабер куню! Эгер отурып, танъ аткъаныны беклесек, бизге къабаат тюшеджек. Айды барайыкъ да, падишагъа ве онынъ адамларына хабер этейик, — дедилер. Шеэр къапу къаравулларына келип, оларгъа къычырып: — Биз арамлыларнынъ ордусына бардыкъ. Анда бир кимсе ёкъ, бир адам давушы биле эшитильмей. Тек атлар ве эшеклер багълы тура, чадырлар да эвельси киби тура, — деп, эписини айтып бердилер. Сонъ къапу къаравуллары бу хаберни падишанынъ сарайында айттылар. Падиша гедже турды ве хызметчилерине: — Мен сизге арамлыларнынъ не япкъанларыны анълатайым. Олар бизде ачлыкъ олгъаныны билелер. Шунынъ ичюн ордудан чыкъып, тарлада сакълангъанлар. Олар бойле тюшюнелер: «Олар шеэрден чыкъкъанда, биз оларны тирилейин тутармыз да, шеэрге уджюм этермиз», — деди. Хызметчилеринден бири онъа джевапланып: — Бир къач адамны сайланъыз, олар шеэрде къалгъан атлардан бешини алсынлар. Олар ольселер, оларнынъ такъдири бутюн исраиллилер ордусынынъ такъдиринден башкъа олмайджакъ. Олар барып бакъсынлар, — деди. Сонъ арабагъа екильген эки чифт ат алып, падиша адамларны арамлыларнынъ артындан йиберди ве: — Бар да, бакъынъыз, — деди. Иордан озенине къадар кеттилер. Арамлыларнынъ ашыкъып къачаяткъанда ташлагъан урбалары ве силялары бутюн ёл бою яткъаныны корьдилер. Адамлар артына къайтып, падишагъа буларны хабер эттилер. Сонъра бутюн халкъ чыкъты ве арамлыларнынъ бутюн ордусыны чайпады. РАББИ айткъаны киби олды: бир буюк савут энъ яхшы уннынъ фияты бир кумюш, эки буюк савут арпа да бир кумюш эди. Падиша, къолуна таянып тургъан везирини араба къапу янына къойды. Халкъ оны таптады, ве о, ольди. Эр шей, падиша кельгенде, Алланынъ адамы дегени киби олды. О вакъыт Алланынъ адамы: «Ярын бу вакъытта Самарие шеэрининъ араба къапусы янында эки буюк савут арпанынъ фияты бир кумюш, бир буюк савут энъ яхшы уннынъ фияты да бир кумюш оладжакъ», — деди. Везир исе Алланынъ адамына джевап берип: «Эгер РАББИ коклернинъ бутюн къапуларыны ачса биле, ойле шей ола билирми?» — деди. Эль-Яса исе: «Озь козюнънен кореджексинъ, амма бир шей ашап оламайджакъсынъ», — деди. Ойле де олды: халкъ оны шеэр къапу огюнде таптады, ве о, ольди. Къадыннынъ ольген огълуны тирильткен Эль-Яса апайгъа: — Тур, озюнъ де, бутюн эв халкъынъ да мындан башкъа бир ерге кетинъиз, анда яшап турынъыз. РАББИ ачлыкъ йибермек къарарына кельди, еди йыл девамында бу ерлерде ачлыкъ оладжакъ, — деди. Къадын, Алланынъ адамы айткъаныны япты. Шу ерлерден озю де, эв халкъы да кеттилер ве фелестинлилернинъ топракъларында еди йыл яшадылар. Еди йыл кечкен сонъ, шу къадын фелестинлилернинъ топракъларындан къайтып кельди ве падишадан озь эвини ве тарласыны сорады. Падиша о вакъытта Алланынъ адамынынъ хызметчиси Гехазийнен лакъырды этип: «Манъа Эль-Ясанынъ япкъан энъ аджайип шейлери акъкъында айтып бер», — деген. Гехазий падишагъа Эль-Ясанынъ ольген адамны тирильткени акъкъында айтаяткъанда, тамам огълу тирильген къадын келип, озь эви ве тарласыны сорады. Гехазий: — Падиша-эфендим, мына айны шу къадын. Эль-Яса айны шу къадыннынъ огълуны тирильткен эди, — деди. Падиша къадындан сорады, ве о, эр шейни айтып берди. Падиша шу къадыннен берабер бир везирини йиберип, къадыннынъ бутюн шейлерини къайтармагъа ве тарласынынъ, топракъны къалдыргъан вакъыттан башлап шу вакъыткъа къадар келирини де тёлемеге эмир берди. Эль-Яса Дамасккъа кельгенде, Арамнынъ падишасы Бен-Хадад хаста ята эди. Падишагъа: «Алланынъ адамы мында кельди», — деп хабер эттилер. Падиша Хазаэлге: — Элинъе бир бахшыш ал да, Алланынъ адамыны къаршыламагъа чыкъ. О, РАББИден сорасын: мен шу хасталыкътан яхшы олурыммы, ёкъмы? — деди. Хазаэл онынъ къаршысына чыкъты. Элине бир бахшыш ве Дамаскнынъ чешит тюрлю яхшы шейлеринен къыркъ девени юкледи. Келип огюне турды да: — Огълунъ Бен-Хадад, Арамнынъ падишасы, мени санъа ёллады ве: «Мен шу хасталыкътан яхшы олурыммы, ёкъмы?» — деп соратты, — деди. Эль-Яса онъа: — Бар. «Мытлакъа яхшы олурсынъ», — айт. Лякин РАББИ манъа ачты ки, сонъ о мытлакъа оледжек, — деди. Сонъ Эль-Яса Хазаэлге ойле тикилип бакъты ки, о тап шашмалады. Алланынъ адамы агълады. Хазаэл ондан: — Эфендим не ичюн агълай? — деп сорады. Эль-Яса исе: — Мен Исраиль огъулларына не къадар агъыр беля кетиреджегинъни билем. Сен оларнынъ къалелерини якъаджакъсынъ, яшларыны къылычнен ольдюреджексинъ, балаларыны парча-кесек этеджексинъ, юклю къадынларыны къылычнен экиге боледжексинъ, — деди. Хазаэл: — Мен, къулунъ, бир копек, бойле буюк шейни насыл япа биледжегим? — деп сорады. Эль-Яса онъа джевап берип: — РАББИ манъа сенинъ Арамнынъ падишасы оладжагъынъны косьтерди, — деди. Хазаэл Эль-Ясадан кетип, эфендисине кельди. Падиша: — Эль-Яса санъа не айтты? — деп сорады. — Манъа айтты ки, сен мытлакъа сагъ оладжакъсынъ, — деп джевап берди Хазаэл. Эртеси куню исе о, ёргъанны сылатып, падишанынъ бетине къойып басты ве, падиша ольмегендже, тутты. Падишанынъ ерине Хазаэл тахткъа чыкъты. Ахав огълу Ёрам Исраильде бешинджи йыл падишалыкъ эткенде, Ехошафат Ехуданынъ падишасы олгъанда, онынъ огълу Ехорам Ехуданынъ падишасы олды. О, падиша олгъанда, 32 яшында эди ве секиз йыл девамында Ерусалим шеэринде падишалыкъ этти. О, Исраиль падишаларынынъ ёлларынен юрди, Ахавнынъ къызыны озюне апай этип алгъаны ичюн, Ахав союнынъ япкъанларыны япты. РАББИнинъ огюнде о, ярамай шейлер япты. Лякин РАББИ, озюнинъ къулу Давутнынъ хатири ичюн, Ехуда мемлекетини ёкъ этмеге истемеди, чюнки Давутнынъ эвлятларына омюрбилля Ехуданынъ тахтыны бермеге ваде эткен эди. Ехорамнынъ куньлеринде Эдом мемлекети Ехудагъа къаршы котерильди ве озюне падиша къойды. Ехорам Цаир шеэрине кечти, онынънен берабер бутюн арабалары да чыкъты. Гедже турып, оны алкъагъа алгъан эдомлыларгъа ве оларнынъ дженк арабаджыларына уджюм этти. Ордусы озь чадырларына къачып кетти. Бугуньге къадар Эдом Ехудадан айрыдыр. Айны шу вакъытта Ливна да Ехудагъа къаршы котерильди. Ехорамнынъ башкъа ишлери, онынъ эписи япкъанлары акъкъында Ехуда падишаларынынъ тарихы китабында язылгъандыр. Ехорам кечинип, баба-деделерине къошулды ве бабаларынынъ къабринде, Давут Шеэринде дефн этильди. Онынъ ерине огълу Ахазья тахткъа отурды. Ахав огълу Ёрам Исраильде 12-нджи йыл падишалыкъ эткенде, Ехорам огълу Ахазья Ехуданынъ падишасы олды. Падиша олгъанда, Ахазья 22 яшында эди ве бир йыл девамында Ерусалимде падишалыкъ этти. Анасынынъ ады — Аталья; о, Исраиль падишасы олгъан Омрийнинъ къызы эди. Ахазья Ахав союнынъ юрген ёлларындан юрди, Ахавнынъ сою киби РАББИнинъ огюнде ярамай шейлер япты, чюнки Ахавнынъ союнен догъмуш эди. О, Ахав огълу Ёрамнен Арамнынъ падишасы олгъан Хазаэлге къаршы Рамот-Гилад шеэрининъ янында дженкке чыкъты. Анда арамлылар Ёрамны яраладылар. Падиша Ёрам Йизреэл шеэрине къайтты. Анда о, Рама шеэринде Арамнынъ падишасы олгъан Хазаэлге къаршы дженкте арамлылардан алынгъан яраларыны тюзельтмеге истеди. Ахав огълу Ёрам хаста олгъаны ичюн, Ехуда падишасы олгъан Ехорам огълу Ахазья оны Йизреэлде зиярет этти. Эль-Яса пейгъамбер, пейгъамберлернинъ бирисини чагъыртып, онъа: — Белинъни багъла, шу зейтюн ягъынен толу савутны ал да, Рамот-Гиладгъа бар. Анда кельген сонъ, Нимший огълу Ехошафатнынъ огълу Ехуны тап. Оны агъаларынынъ сырасындан айырып, ичери одагъа кирсет. Зейтюн ягъынен толу савутны ал да, онынъ башына тёк ве бойле айт: «РАББИ бойле дей: Сени ягънен сюртип, Мен сени Исраиль падишасы этем». Сонъ къапуны ач да, беклемейип къач, — деди. Сонъ яш пейгъамбер Рамот-Гиладгъа кетти. Анда кельди. Анда орду башлыкълары отура эдилер. Яш: — Орду башлыгъы, санъа лафым бар, — деди. — Арамыздан кимнен лаф этеджексинъ? — деп сорады Еху. Пейгъамбер: — Сеннен, орду башлыгъы, — деди. Еху турып эвге кирди. Яш пейгъамбер онынъ башына зейтюн ягъыны тёкти ве: — Исраильнинъ Алласы олгъан РАББИ бойле дей: Сени ягънен сюртип, Мен сени РАББИнинъ халкъы олгъан Исраильнинъ падишасы япам. Сен эфендинъ Ахавнынъ союны ёкъ этеджексинъ. Шунынънен меним къулларым пейгъамберлернинъ тёкюльген къанлары ичюн ве РАББИнинъ эписи къулларынынъ къанлары ичюн Мен Изевельден акътыман аладжагъым. Ахавнынъ бутюн сою гъайып оладжакъ. Мен Ахавнынъ союнда эр бир акъайны: къул олсун, азат олсун, — Исраильде оларнынъ эписини ёкъ этеджегим. Ахавнынъ союны Неват огълу Еровоамнынъ ве Ахия огълу Баашанынъ сою киби япарым. Изевельни исе Йизреэлдеки топракъта копеклер ашар, кимсе оны дефн этмез, — деди де, къапуны ачып къачып кетти. Еху эфендисининъ хызметчилерине чыкъып, ондан: — Эписи яхшымы? — деп сорадылар. — Не ичюн санъа бу дели кельди? — Сиз бу адамны билесинъиз, онынъ айткъаны да сизге белли, — деди Еху. Олар: — Ялан, айт бизге, — дедилер. О, оларгъа эписини айтып: — Бу яш манъа айтты: «РАББИ бойле дей: Сени ягънен сюртип, Мен сени Исраильнинъ падишасы этем», — деди. Сонъ олар ашыкъып турдылар, эр бири урбасыны алып, мердивен басамакъларына тёшеди, бору чалдылар ве: — Еху падиша олды! — деп илян эттилер. Сонъ Нимший огълу Ехошафатнынъ огълу Еху Ёрамгъа къаршы фитнеджилик япты. Ёрам бутюн исраилли ордусынен берабер Рамот-Гилад янында Арамнынъ падишасы Хазаэлге къаршы тура эди. Арамнынъ падишасы Хазаэлнен дженк эткенде, арамлылар Ёрам падишаны яраладылар, ве Ёрам яраларыны тюзельтмек ичюн, Йизреэлге къайтты. Еху: — Эгер бунъа разы олсанъыз, кимсе шеэрден Йизреэлге хабер этмеге къачып кетмесин, — деди. Сонъ арабагъа отурып, Йизреэлге кетти. Ёрам анда ятмакъта эди. Ехуда падишасы Ахазья да анда эди, чюнки о хаста Ёрамны ёкълап кельген эди. Йизреэлнинъ къуллесинде къаравул тура эди. О, келеяткъан Ехунынъ ордусыны корьди ве: — Мен орду корем! — деди. Ёрам: — Бир атлы адамны ал да, оларнынъ къаршысына йибер. «Эписи яхшымы?» — деп сорасын, — деди. Атлы, ордунынъ къаршысына чыкъты ве: — Падиша: «Эписи яхшымы?» — деп сорай, — деди. Еху исе: — Сенинъ не ишинъ бар? Меним пешимден кет, — деди. Къаравул буларны корип: — Атлы оларгъа етти, амма артына къайтмай, — деди. Экинджи атлыны йибердилер. О да ордугъа келип: — Падиша: «Эписи яхшымы?» — деп сорай, — деди. Еху кене: — Сенинъ не ишинъ бар? Меним пешимден кет, — деди. Къаравул буларны корип: — О, оларгъа етти, амма артына къайтмай. Арабаджы Нимший огълу Еху киби атларны айдай. О, дели киби айдай, — деди. Ёрам: — Арабама ат екинъиз, — деди. Арабасыны ектилер. Исраиль падишасы Ёрам ве Ехуда падишасы Ахазья эр бири озь арабасында Ехуны къаршыламагъа чыкътылар ве онынънен йизреэлли Навотнынъ тарласында расткелиштилер. Ёрам Ехуны корип: — Еху, эписи яхшымы? — деп сорады. Еху исе: — Сенинъ ананъ Изевель ороспулыкъ ве чокътан-чокъ этне япып юргенде, неси яхшы оладжакъ? — деди. Ёрам арабасыны артына айландырды да, къачып кетти. О, Ахазьягъа: — Ахазья, хаинлик! — деп къычырды. Еху исе яйыны чекип, окъны Ёрамнынъ омузлары арасына саплады. Окъ онынъ юрегинден кечти, ве о арабасы ичине йыкъылды. Еху Бидкъар везирине: — Оны ал да, йизреэлли Навотнынъ тарласына ат. Хатырлайсынъмы, биз экимиз онынъ бабасы олгъан Ахавнынъ артындан арабаларда кеткенде, РАББИ онынъ акъкъында бойле хабер эвельден бильдирди: «Биль ки, тюневин Мен керчектен Навотнынъ ве огъулларынынъ къаныны корьдим. Бу тарлада сенден акътыман алырым, — дей РАББИ». Шимди, РАББИ айткъаны киби, оны ал да, бу тарлагъа ат, — деди. Ехуда падишасы Ахазья бутюн буларны корип, Бет-Хагъгъангъа догъру чапып кетти. Еху онынъ пешинден къувалап буюрды: — Оны да урунъыз! Ахазьяны, Ивлеам янындаки Гур тёпесине арабасында котерилеяткъанда яраладылар. О, Мегиддо ерине къачып кетти, анда да ольди. Къуллары онынъ олюсини Ерусалимге алып кеттилер, анда озь къабринде, баба-деделеринен бирликте, Давут Шеэринде дефн эттилер. Ахав огълу Ёрам 11-инджи йыл падишалыкъ эткенде, Ахазья Ехуданынъ падишасы олды. Еху Йизреэлге якъынлашты. Изевель бундан хабер алып, козьлерини сурьмеледи, башыны яраштырды ве пенджереге бакъып отурды. Еху шеэрнинъ къапусындан киргенде, Изевель: — Эй, озь эфендисини ольдюрген Зимрий, эписи яхшымы? — деп сорады. Еху пенджереге башыны котерип: — Ким меним тарафымда? Ким? — деп сорады. Пенджереден онъа эки-учь везир бакъты. Еху: — Оны котерип ашагъы атынъыз, — деди. Изевельни котерип аттылар. Онынъ къаны диваргъа ве атларгъа сачрады, ве атлар оны таптадылар. Еху эвге кирип, ашады-ичти, сонъ: — Анавы лянетлини алып джыйынъыз ве дефн этинъиз. Насыл да олса, о, падишанынъ къызыдыр, — деди. Изевельни дефн этмеге кеттилер, лякин къафасы, аякълары ве эллеринден гъайры бир шейини тапмадылар. Къайтып келип, Ехугъа айтып бердилер. О исе: — Къулу олгъан тишбели Ильяснен айткъан РАББИнинъ сёзлери ерине кельди: «Изевельнинъ джеседини Йизреэлнинъ янында тарлада копеклер ашайджакъ. Йизреэлнинъ янында тарлада Изевельнинъ бедени кубре дайын ятаджакъ, шу джесет Изевельнинъ олюси олгъаныны кимсе бильмейджек», — деди. Ахавнынъ Самарие шеэринде етмиш огълу бар эди. Еху мектюплер язып, Самариеге, Йизреэл башлыкъларына, акъсакъалларына ве Ахав балаларынынъ тербиеджилерине ёллады. Мектюплерде бойле язылгъан эди: «Бу мектюпни алгъан сонъ, эфендинъизнинъ огъуллары, арабалары, атлары, пекитильген шеэр ве силялары сизлерде олгъаны ичюн, эфендинъизнинъ огъулларындан энъ яхшысыны эм ляйыгъыны сечип алып, оны бабасынынъ тахтына отуртынъыз. Эфендинъизнинъ сою ичюн дженк этинъиз». Мектюпни окъугъан сонъ, олар пек къоркътылар ве: — Ана, эки падиша онъа къаршы турып оламадылар, биз насыл этип къаршы турайыкъ? — дедилер. Сонъ падиша эвининъ башлыгъы, шеэр башы, акъсакъаллар ве тербиеджилер Ехугъа бойле хабер йибердилер: «Биз — сенинъ къулларынъмыз. Бизге не буюрсанъ, шуны япармыз. Озюмизге падиша этип, кимсени къоймамыз. Санъа не яхшы олса, шуны яп». Еху экинджи мектюп язды. Мектюпте бойле язылгъан эди: «Эгер сиз меним тарафымны тутсанъыз, меним сёзюме бойсунсанъыз, ярын шу вакъытта манъа, Йизреэлге эфендинъизнинъ огъулларынынъ башларынен келинъиз». Падишанынъ етмиш огълу оларны тербиелеген энъ буюк адамларнен берабер эдилер. Мектюп кельген сонъ, олар падишанынъ етмиш огълуны алып, оларны ольдюрдилер. Башларыны сепетлерге къойдылар ве Йизреэлге Ехугъа ёлладылар. Хаберджи келип, Ехугъа: — Падиша огъулларынынъ башларыны кетирдилер, — деди. — Оларны экиге болип обаланъыз. Сабагъадже шеэрнинъ араба къапусы янында турсунлар, — деди Еху. Саба чыкъып, анда турды ве бутюн халкъкъа: — Сиз къабаатлы дегильсинъиз. Мына мен эфендиме къаршы фитнеджилик яптым ве оны ольдюрдим. Я буларнынъ эписини ким ольдюрди? Билинъиз ки, РАББИ Ахавнынъ сою акъкъында айткъан эр бир сёз ерине келир. РАББИ озюнинъ къулу Ильяснен айткъан эр бир шейини япты, — деди. Бундан сонъ Еху Йизреэлдеки Ахав союндан къалгъанларнынъ эписини, мырзалары, якъынлары ве руханийлерининъ эписини ольдюрди, онынъ адамларындан бириси тири къалмады. Сонъ Еху кетип, Самариеге барды. Чобанларнынъ Бет-Экед шеэри ёлунда олгъанда, Еху Ехуда падишасы Ахазьянынъ тувгъанларыны расткетирди. О: — Сиз кимсинъиз? — деп сорады. Олар: — Биз Ахазьянынъ тувгъанларымыз. Падиша огъулларынынъ сагълыгъы ве падиша апайы огъулларынынъ сагълыгъыны ёкъламагъа кетемиз, — дедилер. Еху: — Оларны якъаланъыз! — деди. Оларны якъаладылар. Сонъ оларнынъ къыркъ эки адамыны Бет-Экед къуюсында ольдюрдилер, бирисини тири къалдырмадылар. Андан кетип, оны къаршыламагъа чыкъкъан Рекъав огълу Ехонадавнен расткельдилер. Ехонадавнен селямлашып: — Меним юрегим санъа яткъаны киби, сенинъ юрегинъ манъа ятамы? — деди. Ехонадав: — Эбет, — деди. — Эгер ойле олса, къолунъны бер, — деди Еху. Ехонадав къолуны берди, ве Еху оны арабасына котерди. — Меннен кель, РАББИнинъ сёзлерини насыл гъайретнен туткъанымны бакъ, — деди Еху. Бойле этип о оны арабасында алып кетти. Самариеге келип, Еху Ахавнынъ Самариеде къалгъан бутюн адамларыны, РАББИ Ильяснен айткъаны киби, ольдюрди. Еху бутюн халкъны топлап: — Ахав Баалгъа аз табынды. Еху исе чокъча табынаджакъ. Шимди манъа Баалнынъ эписи пейгъамберлерини, эписи хызметчилерини ве эписи руханийлерини чагъырынъыз. Джумлеси мында кельсин. Мен Баалгъа буюктен-буюк къурбан чаладжагъым. Ким кельмесе — сагъ къалмаз, — деди. Еху бу шейлерни аселет япты. О, Баалнынъ эписи хызметчилерини алдатып ёкъ этеджек олды. Сонъ Еху: — Баалнынъ адына буюк байрам топлашувыны илян этинъиз, — деди. Топлашувны илян эттилер. Еху бу хаберни бутюн Исраильнинъ топракълары бою даркъатты. Баалнынъ эписи хызметчилери кельди. Кельмеген кимсе къалмады. Эписи Баалнынъ путханесине кирдилер. Эвнинъ эр ери адамгъа толды. Еху урбаларны сакълагъан адамгъа: — Баал хызметчилерининъ эписине урба кетир, — деди. О, урбаларны кетирди. Сонъ Еху Рекъав огълу Ехонадавнен Баалнынъ путханесине кирди ве Баалнынъ хызметчилерине: — Сорап билинъиз, араларынъызда РАББИнинъ хызметчилери ёкъмы? Мында тек Баалнынъ хызметчилери олмакъ керек, — деди. Сонъра къурбанлар чалмагъа ве бутюнлей якъыладжакъ къурбанлар кетирмеге эвге кирдилер. Еху эвнинъ тышында сексен адам къойып, оларгъа: — Эгер мен сизлернинъ къолунъызгъа берген адамларнынъ бир данеси биле къуртулса, эр биринъиз озь джанынъызнен джевап береджек, — деди. Бутюнлей якъыладжакъ къурбанларны кетирип битиргенде, Еху къаравулларгъа ве башлыкъларгъа: — Киринъиз ве оларны ольдюринъиз. Бириси къачып къуртулмасын, — деди. Къаравуллар ве башлыкълар оларнынъ эписини къылычнен ольдюрдилер ве анда аттылар. Сонъра шеэрдеки Баалнынъ путханесине ёл алдылар. Баалнынъ путханесинден пут ташларыны чыкъарып, оны якътылар. Олар эм Баал путунынъ ташларыны, эм путханесини ёкъ эттилер. Онынъ ерине аякъёл яптылар, шимдиге къадар ойле де къалды. Бойлеликнен, Еху бутюн Исраиль топракъларындан Баалны ёкъ этти. Амма, Исраильни гуналаргъа батыргъан Неват огълу Еровоамнынъ гуналарындан вазгечмеди, Бет-Эльдеки ве Дандаки алтын бузавлардан вазгечмеди. РАББИ Ехугъа: — Меним огюмде догъру иш яптынъ. Ахав сою акъкъында Меним юрегимде олгъан эписи истеклеримни ерине кетирдинъ. Шунынъ ичюн огъулларынъ дёртюнджи несилине къадар Исраиль тахтында отураджакълар, — деди. Лякин Еху Исраильнинъ Алласы олгъан РАББИнинъ Къануныны чин юректен тутмады. О, Исраильни гуналаргъа батыргъан Еровоамнынъ гуналарындан вазгечмеди. О куньлерде РАББИ Исраиль топрагъыны эксильтип башлады. Хазаэл бутюн Исраиль сынъыры бою исраиллилерге уджюм этти: Иордандан шаркъта яткъан бутюн Гилад топрагъыны, Гъад, Рубен ве Менашше къабилелерининъ топракъларыны, Арнон вадийи янындаки Ароэрден башлап, Гилад ве Башан ерини запт этти. Еху акъкъында башкъа шейлер, онынъ эписи япкъан ишлери, онынъ къараманий ишлери акъкъында Исраиль падишаларынынъ тарихы китабында язылгъандыр. Еху кечинип, баба-деделерине къошулды ве Самариеде дефн этильди. Онынъ ерине огълу Ехоахаз падиша олды. Еху Исраильде, Самарие шеэринде 28 йыл девамында падишалыкъ этти. Ахазьянынъ анасы Аталья, огълунынъ ольгенини корип, падишанынъ бутюн сой-сопларыны ольдюрди. Лякин Ехошева, падиша Ехорамнынъ къызы ве Ахазьянынъ къызкъардашы, Ахазьянынъ огълу Ёашны гизлиден алып, оны ольдюрилеяткъан падиша огъулларынынъ арасындан алып кетти. Онынънен берабер сютанасыны да ятакъ одасында сакълады. Бойлеликнен, оны Атальядан сакълады, ве о, олюмден къуртулды. Аталья мемлекетте падишалыкъ эткен вакъыт, алты йыл девамында олар РАББИнинъ Сарайында сакъландылар. Единджи йылы Ехояда юзбашыларны, бекчилерни ве къаравулларны топлап, оларнен РАББИнинъ Сарайында корюшюв кечирди. РАББИнинъ Сарайында оларнен анълашма тизди ве ант эттирип, оларгъа падишанынъ огълуны косьтерди. Сонъра оларгъа буюрды: — Буны япынъыз: раатлыкъ куню сменагъа чыкъаджакъ падиша эвини къаравуллагъан учьте бир къысмынъыз, Сур араба къапусы янында олгъан учьте бир къысмынъыз ве шеэрнинъ араба къапусы янында, Сарай сакъчыларынынъ артында тургъан учьте бир къысмынъыз падишанынъ эвини невбет-невбет яхшы къаравулланъыз. Раатлыкъ куню сменадан чыкъаджакъ эки къысмынъыз къалып, падишаны къорчаламакъ ичюн РАББИнинъ Сарайыны къаравулланъыз. Падишанынъ чевре-четини сарынъыз, эр кеснинъ элинде силясы олсун. Араларынъызгъа ким кирсе, ольдюрильсин. Падиша киргенде-чыкъкъанда, янында олунъыз. Юзбашылар, руханий Ехояданынъ бутюн буюргъаныны беджердилер. Эр бир юзбашы озь адамларыны, эм раатлыкъ кунюнде чалышкъан, эм чалышмагъан адамларыны алып, руханий Ехоядагъа кельдилер. Руханий юзбашыларгъа РАББИнинъ Сарайында олгъан Давут падишанынъ мызракълары ве къалкъанларыны дагъытты. Къаравулларнынъ эр бири, силясы элинде, Сарайнынъ сагъ тарафындан сол тарафына, къурбан ери ве Сарай къаршысында падишанынъ чевре-четини сардылар. Руханий, падишанынъ огълуны чыкъарып, онъа падиша таджыны ве шаатлыкъ безеклерини берди. Олар оны падиша япты ве зейтюн ягъынен сюрттилер. Эр кес эль чырпып: «Яшасын падиша!» — деп къычырды. Аталья, къаравулларнынъ ве халкънынъ сеслерини эшитип, халкънынъ тарафына, РАББИнинъ Сарайына догърулды. Бакъса, не корьсюн: падиша, адетке коре, дирек янында турмакъта, онынъ янында башлыкълары ве боразан чалгъанлар да бар. Бутюн халкъ шенълене, боразан чалалар. Аталья урбаларыны йыртып: «Хаинлик! Хаинлик!» — деп къычырды. Руханий Ехояда, ордугъа ёлбашчылыкъ япкъан юзбашыларгъа: — Оны Сарайдан къаравулларгъа чыкъарынъыз. Онынъ артындан бир кимсе кетсе, къылычнен ольдюринъиз, — деп буюрды, чюнки руханий онынъ РАББИнинъ Сарайында ольдюрильмесини истемеди. Атальяны тутты. Атлар кирген къапудан о, падиша эвине кечти ве анда ольдюрильди. Ехояда РАББИ, падиша ве халкъ арасында анълашма тизди. Шу анълашмагъа коре, о, РАББИнинъ халкъы оладжакъ эди. Сонъра халкъ ве падиша арасында да анълашма тизди. Сонъра мемлекетнинъ бутюн халкъы Баалнынъ путханесине кирип, къурбан ерлерини бозды ве путларыны тамамынен йыкъты. Баалнынъ руханийи олгъан Маттанны исе къурбан ерининъ огюнде ольдюрдилер. Руханий Ехояда РАББИнинъ Сарайына сакъчылар къойды. Юзбашыларны, бекчилерни, къаравулларны ве мемлекетнинъ бутюн халкъыны алып, падишаны РАББИнинъ Сарайындан озгъардылар. Къаравуллар къапусындан кечип, падишанынъ эвине кельдилер. Мында падиша тахткъа отурды. Мемлекетнинъ бутюн халкъы шенъленип башлады. Аталья падишанынъ эвинде къылычнен ольдюрильгени ичюн, шеэрге тынчлыкъ кельди. Ёаш падиша олгъанда, еди яшында эди. Еху единджи йыл падишалыкъ эткенде, Ёаш падиша олды ве Ерусалимде къыркъ йыл девамында падишалыкъ этти. Анасы — Беэр-Шева шеэринден олгъан Цивья. Руханий Ехояда онъа огреткенине коре, Ёаш омюрбилля РАББИнинъ огюнде догъру ишлер япып яшады. Лякин ибадет тёпелери ёкъ этильмеди, ве халкъ бу ибадет тёпелеринде къурбанлар чалмагъа ве къокъулы отлар якъмагъа девам эте эди. Ёаш руханийлерге: — РАББИнинъ Сарайына багъышланып кетирильген бутюн кумюшни: адам башындан алынгъан кумюшни, адакълангъан кумюшлерни ве адамларнынъ озьлери истеп берген кумюшлерни РАББИнинъ Сарайында топланъыз. Руханийлер хазинеджилерден кумюш алсынлар, Сарайнынъ бирде-бир бозулгъан ерини тапып, тюзетильмесине масраф этсинлер, — деди. Лякин Ёаш падишалыкъ эткенининъ 23-юнджи йылына биле руханийлер Сарайнынъ бозулгъан ерлерини тюзетмедилер. О вакъыт Ёаш руханий Ехояданы ве башкъа руханийлерни чагъыртып: — Не ичюн сиз Сарайнынъ бозулгъан ерлерини тюзетмейсинъиз? — деп сорады. — Энди хазинеджилерден кумюшни озюнъизге алманъыз, оны Сарайны тюзетмеге беринъиз, — деди. Руханийлер халкътан кумюш алмайджакъларына ве озьлери Сарайны тюзетмейджеклерине разы олдылар. Руханий Ехояда бир сандыкъ алып, тёпесинде тешик япты. Сандыкъны къурбан ерининъ сагъ янына, РАББИнинъ Сарайына кирген ерге къойды. РАББИ Сарайынынъ киришинде къаравул тургъан руханийлер РАББИнинъ Сарайына кетирильген кумюшлерни анда къоя эдилер. Сандыкъ кумюшке толгъан сонъ, падишанынъ кятиби ве руханийлернинъ башы келип, РАББИ Сарайындаки кумюшни сайып, чувалларгъа багълай эди. Сайылгъан кумюшни РАББИнинъ Сарайыны тюзеткен ишчилернинъ башлыкъларына бере эдилер. Олар исе РАББИнинъ Сарайында чалышкъан дюльгер ве ишчилерге, диварджы ве ташчыларгъа тёлей эдилер. Бу парагъа, РАББИнинъ Сарайыны тюзетмек ичюн, тереклер ве ёнулгъан ташлар сатып алдылар ве Сарайнынъ кереклерине масраф эттилер. РАББИнинъ Сарайы ичюн кумюш табакълар, мельте макъаслары, чанакълар, боразанлар, — чешит алтын-кумюш алетлер РАББИнинъ Сарайына кетирильген кумюштен яптырылмады. Кумюшни тек РАББИнинъ Сарайыны тюзеткен ишчилерге бере эдилер. Кумюшни ишчилерге берген адамлардан эсабат талап этмей эдилер, чюнки олар догъру инсанлар эдилер. Къабааты я да гунасы ичюн кетирильген кумюш РАББИнинъ Сарайына берильмей, оны руханийлер озюне ала эдилер. О заманларда Арамнынъ падишасы Хазаэл Гъат шеэрине уджюм этип, оны запт этти. Бундан сонъ Хазаэл Ерусалимге къаршы чыкъмагъа ниет этти. Лякин Ехуда падишасы Ёаш, Ехуда падишалары олгъан бабалары Ехошафат, Ехорам ве Ахазья багъышлагъан мукъаддес алетлерни ве озю багъышлагъан мукъаддес алетлерни, РАББИнинъ Сарайында ве падиша эвиндеки хазинелерде тапылгъан бутюн алтынны алып, оларны Арамнынъ падишасы Хазаэлге йиберди. Бундан сонъ Хазаэл Ерусалимден чекильди. Ёаш акъкъындаки башкъа шейлер, онынъ япкъан ишлери Ехуда падишаларынынъ тарихы китабында язылгъандыр. Ёашнынъ хызметчилери онъа къаршы котерилип, фитнеджилик яптылар ве оны Бет-Милло шеэри янында, Силлагъа баргъан ёлунда ольдюрдилер. Оны ольдюргенлер — къуллары Шимеат огълу Ёзавад ве Шомер огълу Ехозавад эдилер. Олюминден сонъ Ёаш Давут Шеэринде баба-деделерининъ къабринде дефн этильди. Онынъ ерине огълу Амацья падиша олды. Ахазьянынъ огълу Ёаш Ехудада 23-юнджи йыл падишалыкъ эткенде, Ехунынъ огълу Ехоахаз Исраиль падишасы олды. О, 17 йыл девамында Самарие шеэринде падишалыкъ этти. О, РАББИнинъ огюнде ярамай шейлер япты, Исраильни гуналаргъа батыргъан Неват огълу Еровоамнынъ ёлларында юрди, олардан вазгечмеди. Шунынъ ичюн РАББИ исраиллилерге пек гъазапланды. О, оларны чокъ вакъыткъа Арамнынъ падишасы Хазаэлге ве Хазаэлнинъ огълу Бен-Хададгъа берди. Ехоахаз РАББИге дувалар этти. РАББИ оны эшитти, чюнки исраиллилернинъ, Арамнынъ падишасы ичюн чеккен сыкъынтысыны коре эди. РАББИ исраиллилерге бир къуртарыджы йиберди, исраиллилер арамлыларнынъ укюминден къуртулды, ве эвелькиси киби озь эвлеринде хавфсыз яшап башладылар. Лякин олар Исраильни гуналаргъа батыргъан Еровоамнынъ гуналарындан вазгечмедилер, гуналар япып яшадылар. Ашера путуна табынма диреги Самарие шеэринде еринде къалды. Ехоахазнынъ ордусындан тек 50 атлысы, 10 дженк арабасы ве 10 000 джаяв аскери къалгъан эди, чюнки Арамнынъ падишасы оларны топракъ тозуны киби таптап, ордусыны ёкъ этти. Ехоахазнынъ башкъа ишлери, онынъ эписи япкъан шейлери ве онынъ къараманлыгъы акъкъында Исраиль падишаларынынъ тарихы китабында язылгъандыр. Ехоахаз кечинип, баба-деделерине къошулды ве Самарие шеэринде дефн этильди. Онынъ еринде огълу Ёаш падиша олды. Ёаш Ехудада 37-нджи йыл падишалыкъ эткенде, Ехоахазнынъ огълу Ёаш Исраиль падишасы олды. О, Самарие шеэринде 16 йыл девамында падишалыкъ япты. О, РАББИнинъ огюнде ярамай шейлер япты, Исраильни гуналаргъа батыргъан Неват огълу Еровоамнынъ гуналарындан вазгечмеди, оларны япып яшады. Ёаш акъкъында башкъа шейлери, онынъ эписи япкъан ишлери, онынъ къараманлыгъы ве Ехуда падишасы олгъан Амацьягъа къаршы дженки акъкъында Исраиль падишаларынынъ тарихы китабында язылгъандыр. Ёаш кечинип, баба-деделерине къошулды, ве онынъ тахтына Еровоам кечти. Ёаш исе Исраиль падишаларынынъ къабринде Самарие шеэринде дефн этильди. Эль-Яса хаста эди. Шу хасталыкъ сонъра онъа олюм кетирди. Исраиль падишасы Ёаш онъа келип агълады ве: — Бабам, бабам! Исраильнинъ арабасы ве атлылары! — деди. Эль-Яса онъа: — Яйнен окъларны ал, — деди. Ёаш яйнен окъларны алды. Сонъ Эль-Яса Исраиль падишасына: — Яйны чек, — деди. О, яйны чекти. Эль-Яса озь къолларыны падишанынъ къолларына къойды. — Шаркъкъа бакъкъан пенджерени ач, — деди Эль-Яса. О, ачты. Эль-Яса: — Ат, — деди. О, атты. Бундан сонъ Эль-Яса бойле деди: — Бу окъ — РАББИден кельген къуртарыджы окътыр, о, сени Арамдан къуртараджакъ. Сен арамлыларны Афек шеэри янында бутюнлей енъеджексинъ. Сонъ Эль-Яса: — Окъларны ал, — деди. Падиша окъларны алды. Сонъ Эль-Яса Исраиль падишасына: — Ерге ур, — деди. О, учь кере ерге урып токътады. Алланынъ адамы онъа ачувланып: — Беш-алты кере ургъан олсанъ, арамлыларны бутюнлей ёкъ этеджек эдинъ, шимди исе арамлыларны тек учь кере енъеджексинъ! — деди. Эль-Яса ольди ве дефн этильди. Йылындан моавлыларнынъ айдутлар сюрюлери топракъларны басты. Бир кунь бир адамны дефн эткенде, адамлар бир айдутлар сюрюсини корьди. Олюни Эль-Ясанынъ къабири ичине атып къачтылар. Олю Эль-Ясанынъ кемиклерине тийип тирильди ве аякъларына турды. Арамнынъ падишасы олгъан Хазаэл, Ехоахазнынъ бутюн падишалыгъы боюнджа исраиллилерни хорлай эди. Лякин РАББИ оларны аджып, мерамет эйледи. Ибраим, Исхакъ ве Якъупкъа берген васиети ичюн, исраиллилерни ёкъ этмеге истемеди ве Озюнден бугуньгедже ред этмеди. Арамнынъ падишасы Хазаэл ольди. Онынъ ерине огълу Бен-Хадад падиша олды. Хазаэлнинъ огълу Бен-Хадад Ехоахаздан дженкте Исраильнинъ бир къач шеэрлерини запт этти. Ехоахазнынъ огълу Ёаш исе Бен-Хададгъа къаршы дженк этип, шу шеэрлерни къайтарды. Ёаш оны учь кере енъди ве Исраиль шеэрлерини кери къайтарды. Ехоахаз огълу Ёаш Исраильде экинджи йыл падишалыкъ эткенде, Ёаш огълу Амацья Ехуда падишасы олды. О, падиша олгъанда, 25 яшында эди. Ерусалимде о, 29 йыл девамында падишалыкъ этти. Анасы — ерусалимли Ехоаддан эди. Амацья РАББИнинъ огюнде догъру ишлер япып яшады, лякин бабасы Давут къадар дегиль. О, эр шейни бабасы Ёаш киби япа эди. Амма ибадет тёпелери бутюнлей ёкъ этильмеди, халкъ ибадет тёпелеринде къурбанлар чалмагъа ве къокъулы отлар якъмагъа девам этти. Падишалыкъ элинде пекинген сонъ, о, падиша олгъан бабасыны ольдюрген хызметчилерини ольдюрди. Лякин ольдюргенлернинъ балаларыны ольдюрмеди, чюнки Мусанынъ Къанун Китабында РАББИ шойле буюргъандыр: «Бабалар балалары ичюн олюм джезасыны корьмесинлер, ве балалар да бабалары ичюн олюм джезасыны корьмесинлер. Эр кес озь гунасы ичюн олюмнен джезалансын». Амацья Туз вадийинде 10 000 эдомлыларны енъди, Села шеэрини дженклешип алды ве онъа Ёкътеэл адыны къойды. Бу ад шимдигедже сакъланып къалды. Сонъра Амацья, Исраиль падишасы олгъан Еху огълу Ехоахазнынъ огълу Ёашкъа эльчилер йиберип: — Чыкъ, юзьме-юзь корюшейик, — деди. Исраиль падишасы Ёаш исе Ехуда падишасы Амацьягъа джевап йиберип: — Ливанда оськен когем Ливанда оськен кедр терегине: «Къызынъны огълума апай оларакъ бер», — деген. Лякин Ливандаки кийик айванлар кельген де, шу когемни таптагъанлар. Керчектен де, сен эдомлыларны енъдинъ, бундан юрегинъ къабарды. Гъалебенъе къуван, амма эвинъде отур. Не ичюн башынъа беля къыдырасынъ? Сен де йыкъылырсынъ, сеннен берабер Ехуда да йыкъылыр, — деди. Лякин Амацья оны динълемеди. Исраиль падишасы Ёаш чыкъып, Ехудадаки Бет-Шемеште Ехуда падишасы Амацьянен расткельди. Исраиллилер ехудалыларны урып енъдилер, ве ехудалылар озь эвлерине къачыштылар. Исраиль падишасы Ёаш Ехуда падишасы Амацьяны (Амацья — Ахазьянынъ торуны, Ёашнынъ огълу эди) Бет-Шемеште якъалады. О, Ерусалимге уджюм этти ве анда Эфраим Къапусындан Коше Къапусына къадар Ерусалим диварынынъ 200 метрлик бир къысмыны бозды. РАББИнинъ Сарайында ве падиша эвининъ хазинелеринде тапкъан алтын-кумюш ве бутюн алетлерни алды. Эсирлерни де алып, Самариеге къайтты. Ёашнынъ башкъа япкъан ишлери, онынъ къараманлыгъы, онынъ Ехуда падишасы Амацьянен дженки акъкъында Исраиль падишаларынынъ тарихы китабында язылгъандыр. Ёаш кечинип, баба-деделерине къошулды ве Исраиль падишаларынынъ къабринде Самарие шеэринде дефн этильди. Онынъ ерине огълу Еровоам падиша олды. Исраиль падишасы Ехоахаз огълу Ёашнынъ олюминден сонъ, Ехуда падишасы Ёаш огълу Амацья даа он беш йыл яшады. Амацьянынъ башкъа ишлери Ехуда падишаларынынъ тарихы китабында язылгъандыр. Фитнеджилер Амацьягъа къаршы Ерусалимде фитнеджилик япты, ве о, Лакиш шеэрине къачып кетти. Лякин фитнеджилер онынъ артындан Лакишке адамларны йиберип, оны анда ольдюрдилер. Сонъ олюсини атларда Ерусалимге кетирдилер ве оны Давут Шеэринде баба-деделерининъ къабринде дефн эттилер. Ехудалыларнынъ эписи он алты яшында олгъан Азарьяны алып, оны бабасы Амацья ерине падиша япты. Бабасы кечинип, баба-деделерине къошулгъан сонъ, Азарья Элат шеэрини гъайрыдан къурып, оны Ехудагъа къайтарып берди. Ёаш огълу Амацья Ехудада 15-инджи йыл падишалыкъ эткенде, Ёаш огълу Еровоам Исраильнинъ падишасы олды. О, 41 йыл девамында Самарие шеэринде падишалыкъ этти. О, РАББИнинъ огюнде ярамай шейлер япты: Исраильни гуналаргъа батыргъан Неват огълу Еровоамнынъ эписи гуналарындан вазгечмеди. О, Лево-Хамат шеэринден Арава денъизине къадар Исраиль сынъырларыны гъайрыдан тикледи. Шу шейлер, Исраиль Алласы олгъан РАББИнинъ, Озь къулу Гъат-Хефер шеэринден олгъан Амиттай огълу Юнус пейгъамбернен эвельден айткъан сёзлерине коре олды. РАББИ корьген ки, исраиллилернинъ эписи, къул олсун, азат олсун, сыкъынты чеке эди ве Исраильнинъ бир къуртарыджысы ёкъ эди. РАББИ исраиллилернинъ адыны ер юзюнден сильмеге истемеди ве оларны Ёаш огълу Еровоамнынъ къолунен къуртарды. Еровоамнынъ башкъа шейлери, онынъ эписи япкъан ишлери, онынъ дженктеки къараманлыгъы ве Исраильнинъ Ехуда къабилесине Дамаск ве Хамат шеэрини къайтаргъаны акъкъында Исраиль падишаларынынъ тарихы китабында язылгъандыр. Еровоам кечинип, Исраильнинъ падишалары олгъан баба-деделерине къошулды. Онынъ ерине огълу Зекъарья падиша олды. Еровоам Исраильде 27-нджи йыл падишалыкъ эткенде, Амацья огълу Азарья Ехуда падишасы олды. Падиша олгъанда, о, 16 яшында эди ве 52 йыл девамында Ерусалимде падишалыкъ этти. Анасы — ерусалимли Еколья эди. Азарья РАББИнинъ огюнде, бабасы Амацья киби, догъру ишлер япып яшады. Лякин ибадет тёпелери ёкъ этильмеди, халкъ ибадет тёпелеринде къурбанлар чалмагъа ве къокъулы отлар якъмагъа девам этти. РАББИ падишаны джезалады, ве Азарья олюминедже тери хасталыгъынен зарарланып, айры бир эвде яшады. Падишанынъ огълу Ётам исе сарайда башчылыкъ япып, мемлекетнинъ халкъына ёлбашчылыкъ эте эди. Азарья акъкъында башкъа шейлер, онынъ япкъан ишлери акъкъында Ехуда падишаларынынъ тарихы китабында язылгъандыр. Азарья кечинип, баба-деделерине къошулды ве Давут Шеэринде бабаларынынъ къабринде дефн этильди. Онынъ ерине огълу Ётам падиша олды. Азарья Ехудада 38-инджи йыл падишалыкъ эткенде, Еровоам огълу Зекъарья Исраильнинъ падишасы олды. О, Самарие шеэринде алты ай девамында падишалыкъ этти. Зекъарья, баба-деделери киби, РАББИнинъ огюнде ярамай шейлер япты, Исраильни гуналаргъа батыргъан Неват огълу Еровоамнынъ гуналарындан вазгечмеди. Явеш огълу Шаллум онъа къаршы фитнеджилик япты ве оны халкънынъ огюнде ольдюрди. Озю исе онынъ ерине падиша олды. Зекъарья акъкъында башкъа шейлер Исраиль падишаларынынъ тарихы китабында язылгъандыр. Бойлеликнен, РАББИ Ехунен: «Огъулларынъ дёртюнджи несилине къадар Исраиль тахтында отураджакълар», — деген сёзлери ерине кельди. Уззия Ехудада 39-ынджы йыл падишалыкъ эткенде, Явеш огълу Шаллум падиша олды ве бир ай девамында Самарие шеэринде падишалыкъ этти. Гъадий огълу Менахем Тирцадан чыкъып, Самариеге кельди. О, Самарие шеэринде Явеш огълу Шаллумгъа къаршы чыкъып, оны ольдюрди ве онынъ ерине падиша олды. Шаллум акъкъында башкъа шейлер, онынъ япкъан фитнелери акъкъында Исраиль падишаларынынъ тарихы китабында язылгъандыр. Тифсах шеэрининъ къапусыны онъа ачмагъанлары ичюн, Менахем шеэрге ве анда яшагъанларнынъ эписине уджюм этти, Тирцадан башлап бутюн тарафыны тар-мар этти, эр бир юклю къадынны къылычнен парчалады. Азарья Ехудада 39-ынджы йыл падишалыкъ эткенде, Гъадий огълу Менахем Исраильнинъ падишасы олды ве Самарие шеэринде он йыл девамында падишалыкъ этти. О, РАББИнинъ огюнде ярамай шейлер япты, Исраильни гуналаргъа батыргъан Неват огълу Еровоамнынъ гуналарындан бутюн омрю девамында вазгечмеди. О вакъыт Исраиль топракъларына Ашшур падишасы Пул кельди. Менахем, Пулнынъ ярдымы ичюн ве падишалыкъны озь элинде къавийдже тутмакъ ичюн, Пулгъа 1 000 чувал кумюш берди. Ашшур падишасына кумюшлерни тёлемек ичюн, Менахем Исраильдеки бутюн зенгин адамларгъа эллишер кумюш салым юкледи. Сонъра Ашшур падишасы артына къайтты, бу топракъларда къалмады. Менахем акъкъындаки башкъа шейлер, онынъ бутюн япкъан ишлери акъкъында Исраиль падишаларынынъ тарихы китабында язылгъандыр. Менахем кечинип, баба-деделерине къошулды, онынъ ерине огълу Пекъахья падиша олды. Азарья Ехудада 50-нджи йыл падишалыкъ эткенде, Менахем огълу Пекъахья Исраиль падишасы олды. О, Самарие шеэринде эки йыл девамында падишалыкъ этти. О, РАББИнинъ огюнде ярамай шейлер япты, Исраильни гуналаргъа батыргъан Неват огълу Еровоамнынъ гуналарындан вазгечмеди. Пекъахьянынъ везири олгъан Ремальяху огълу Пекъах онъа къаршы фитнеджилик япты ве Аргов ве Арейнен берабер Самариеде, падиша эвининъ къалесинде падишаны ольдюрдилер. Озюнен берабер 50 гиладлы адамны алып, оны ольдюрди ве онынъ ерине падиша олды. Пекъахья акъкъында башкъа шейлер ве онынъ бутюн япкъан ишлери акъкъында Исраиль падишаларынынъ тарихы китабында язылгъандыр. Азарья Ехудада 52-нджи йыл падишалыкъ эткенде, Ремальяху огълу Пекъах Исраильнинъ падишасы олды. О, йигирми йыл девамында Самарие шеэринде падишалыкъ этти. О, РАББИнинъ огюнде ярамай шейлер япты, Исраильни гуналаргъа батыргъан Неват огълу Еровоамнынъ гуналарындан вазгечмеди. Исраиль падишасы Пекъах куньлеринде Ашшур падишасы Тиглат-Пилесер келип, Иён, Авел-Бет-Маакъа, Яноах, Кедеш, Хацор, Гилад, Галилея, бутюн Нафталий топракъларыны запт этип, халкъны Ашшур мемлекетине кочюрди. Эла огълу Хошеа Ремальяху огълу Пекъахкъа къаршы фитнеджилик япып, оны урып ольдюрди. Уззия огълу Ётам 12-нджи йыл падишалыкъ эткенде, Хошеа падиша олды. Пекъах акъкъындаки башкъа шейлер, онынъ бутюн япкъан ишлери акъкъында Исраиль падишаларынынъ тарихы китабында язылгъандыр. Ремальяху огълу Пекъах Исраильде экинджи йыл падишалыкъ эткенде, Уззия огълу Ётам Ехуданынъ падишасы олды. О, падиша олгъанда, 25 яшында эди ве Ерусалимде 16 йыл девамында падишалыкъ этти. Анасы — Цадокъ къызы Еруша. О, РАББИнинъ огюнде догъру ишлер япып яшады. Бабасы Уззия насыл япса, о да ойле япа эди. Лякин ибадет тёпелери ёкъ этильмеди, халкъ ибадет тёпелеринде къурбанлар чалмагъа ве къокъулы отлар якъмагъа девам этти. О, РАББИнинъ Сарайы ичюн Юкъары Къапуны яптырды. Ётам акъкъындаки башкъа шейлер, онынъ бутюн япкъан ишлери акъкъында Ехуда падишаларынынъ тарихы китабында язылгъандыр. О заманда РАББИ Арамнынъ падишасы Рецинни ве Ремальяху огълу Пекъахны Ехудагъа къаршы йибермеге башлады. Ётам кечинип, баба-деделерине къошулды ве Давут бабасынынъ шеэринде баба-деделерининъ къабринде дефн этильди. Онынъ ерине огълу Ахаз падиша олды. Ремальяху огълу Пекъах 17-нджи йыл падишалыкъ эткенде, Ётам огълу Ахаз Ехуданынъ падишасы олды. Ахаз падиша олгъанда, 20 яшында эди. О, Ерусалимде 16 йыл девамында падишалыкъ этти. Бабасы Давут РАББИ олгъан Алласы огюнде догъру ишлер япкъан эди, Ахаз исе догъру ишлер япмады. Лякин Исраиль падишалары юрген ёллардан юре эди, огълуны биле атештен кечирди. Башкъа миллетлер бу дешетли шейни япа эди. РАББИ бу миллетлернинъ топрагъыны исраиллилернинъ козю огюнде тартып алгъан эди. Ахаз ибадет тёпелеринде, байырларда ве эр бир талдалы терек тюбюнде къурбанлар чала ве къокъулы отларны якъа эди. О вакъыт Арамнынъ падишасы Рецин ве Исраиль падишасы олгъан Ремальяху огълу Пекъах Ерусалимге уджюм эттилер. Олар Ахазны алкъагъа алдылар, лякин енъип оламадылар. О заман Арамнынъ падишасы Рецин Элат шеэрини кене запт этип, оны Арамгъа къошты ве андан ехудалыларны къувалады. Элаткъа арамлылар кирдилер, анда шимдиге къадар яшамакъталар. Ахаз, Ашшур падишасы Тиглат-Пилесерге эльчилер йиберип: «Мен сенинъ къулунъ ве огълунъ олам. Кель, манъа къаршы чыкъкъан Арамнынъ падишасындан ве Исраиль падишасындан къорчала», — деди. Сонъ Ахаз РАББИнинъ Сарайында ве падиша сарайындаки хазинелеринде тапылгъан алтын-кумюшлерни алып, оларны Ашшур падишасына бахшыш оларакъ ёллады. Ашшур падишасы оны динъледи. Дамаск шеэрине уджюм этти, оны запт этти ве эалисини Кирге кочюрди. Рецинни исе ольдюрди. Падиша Ахаз Ашшур падишасы Тиглат-Пилесерни къаршыламагъа Дамасккъа кетти. Анда о, къурбан ерини корьди. Падиша Ахаз онынъ ресимини ве планыны руханий Уриягъа йиберди. Урия, Ахаз Дамасктан ёллагъан ресим ве плангъа коре къурбан ерини ясады. Падиша Ахаз Дамасктан кельмезден эвель, руханий Урия эписини япты. Падиша Дамасктан кельгенинен, къурбан ерини корип, онынъ янына кельди ве анда къурбанлар чалды, бутюнлей якъыладжакъ къурбанны чалды ве ашлыкъ бахшышыны кетирди. Сонъ ичерлик бахшышыны кетирди ве аманлыкъ къурбанынынъ къанынен къурбан ерини сылатты. РАББИнинъ огюнде тургъан бакъыр къурбан ерини исе Сарайнынъ огюнден, янъы къурбан ери ве РАББИнинъ Сарайынынъ арасындан алып, оны янъы къурбан ерининъ янына, шималь тарафына ерлештирди. Сонъ падиша Ахаз руханий Уриягъа буюрып: — Балабан къурбан ери устюнде саба бутюнлей якъыладжакъ къурбанларны ве акъшам ашлыкъ бахшышларыны якъ. Анда падиша ичюн бутюнлей якъыладжакъ къурбанны ве ашлыкъ бахшышларыны кетир, эм бутюн топракъта яшагъан адамлар ичюн бутюнлей якъыладжакъ къурбанларны ве ашлыкъ бахшышларыны кетир, ичерлик бахшышларыны да мында кетир. Эр бир бутюнлей якъыладжакъ ве башкъа къурбаннынъ къанынен оны сылат. Бакъыр къурбан еринен исе мен къулланырым, — деди. Руханий Урия падиша Ахазнынъ буюргъаныны япты. Падиша Ахаз савутлар ичюн аякъларнынъ рейкаларыны сындырып алды ве савутларыны чыкъарды, бакъыр бугъаларнынъ устюндеки «Денъиз» адландырылгъан хавузны алып, оны таш табангъа къойды. Сонъ Ашшур падишасы ичюн Ахаз Сарайда къурулгъан раатлыкъ куню якъынлашма ёлуны къапатты, РАББИнинъ Сарайына кеткен падишанынъ ёлуны да ёкъ этти. Ахаз акъкъында башкъа шейлер, онынъ япкъан ишлери Ехуда падишаларынынъ тарихы китабында язылгъандыр. Сонъ Ахаз кечинип, баба-деделерине къошулды ве Давут Шеэринде баба-деделерининъ къабринде дефн этильди. Онынъ ерине огълу Хизкия тахткъа кечти. Ахаз Ехудада 12-нджи йыл падишалыкъ эткенде, Эла огълу Хошеа Самарие шеэринде Исраильнинъ падишасы олды. О, докъуз йыл девамында падишалыкъ этти. О, РАББИнинъ огюнде ярамай шейлер япып яшады, амма онынъ ишлери озюнден эвель кельген Исраиль падишалары киби ярамай дегиль эди. Ашшур падишасы Шалманесер Хошеагъа къаршы дженкке чыкъты, ве Хошеа, онынъ къулу олып, берги тёлемеге башлады. Хошеа Мысыр падишасы Согъа эльчилер ёллады ве Ашшур падишасына эр йыллыкъ бергисини тёлемей башлады. Ашшур падишасы Хошеанынъ фитнеджилик япкъаныны бильди, Хошеаны якъалап, оны зиндангъа къапады. Сонъ Ашшур падишасы бутюн Исраиль топрагъына уджюм этти. Самарие шеэрине къаршы чыкъып, оны учь йыл девамында алкъада тутты. Хошеа докъузынджы йыл падишалыкъ эткенде, Ашшур падишасы Самарие шеэрини къолгъа алды ве исраиллилерни Ашшур мемлекетине сюргюн этти, оларны Халах еринде, Гозаннынъ озени янындаки Хаворда ве мадайлыларнынъ шеэрлеринде ерлештирди. РАББИ олгъан Алласы Исраиль огъулларыны Мысыр падишасы олгъан фыравундан къуртарып, Мысыр топракъларындан чыкъаргъан олса да, исраиллилер РАББИге къаршы гуналар япты, башкъа аллаларгъа табындылар, РАББИ оларнынъ огюнден къувалагъан халкъларнынъ адетлерине коре ве Исраиль падишаларынынъ япкъанлары киби яшап башладылар. Исраиллилер РАББИ олгъан Алласы разы олмагъан шейлерни гизлиден япып башладылар, къаравул къуллелерден башлап, пекитильген шеэрлерге баргъандже, бутюн шеэрлеринде ибадет тёпелери къурдылар. Эр бир юксек байырда ве эр бир талдалы терек тюбюнде озьлерине пут ташларыны ве Ашера путуна табынма диреклерини къойдылар, РАББИ оларнынъ огюнден къувалагъан халкълар киби, бутюн ибадет тёпелеринде къокъулы отларны якътылар, РАББИни гъазаплагъан ярамай шейлерни яптылар, РАББИ ясакъ эткен пис путларгъа хызмет эттилер. О заман РАББИ Исраильни ве Ехуданы Озюнинъ бутюн пейгъамберлеринен ве гизли шейлерни бильген эр бир адамнен сакъындырып: «Ярамай ёлларынъыздан вазгечинъиз, Къанунда язылгъан Меним эмирлеримни ве низамнамелеримни тутунъыз. Мен бу Къанунны баба-деделеринъизге буюрдым, къулларым олгъан пейгъамберлернинъ ярдымынен оны сизге огреттим», — дей эди. Амма олар динълемедилер, РАББИ олгъан Алласына иман этмеген бабалары киби, инат олдылар. Онынъ къарарларындан вазгечтилер ве Алла оларнынъ бабаларына берген васиетини ред эттилер, О, ачкъан шаатлыкъларыны да ред эттилер, бош путларнынъ пешинден кетип, озьлери бош олдылар. РАББИ оларгъа къомшу миллетлернинъ япкъанларыны япмагъа ясакъ этсе де, олар шуны эп бир яптылар. Олар РАББИ олгъан Алласынынъ бутюн эмирлерини ред эттилер, озьлерине эки дане маденден ясалгъан бугъа ве Ашера путуна табынма дирегини яптылар, бутюн коклернинъ ордусына табындылар ве Баалгъа хызмет эттилер, огълан-къызларыны атештен кечирдилер, фал бакъты ве этне эттилер, РАББИнинъ огюнде ярамай ве Оны гъазаплагъан шейлер япмагъа берильдилер. Шунынъ ичюн РАББИ исраиллилерге пек гъазапланды, оларны огюнден къувалады. Тек Ехуда къабилесинден гъайры кимсени къалдырмады. Лякин Ехуда да Алласы олгъан РАББИнинъ эмирлерини беджермеди, исраиллилерге уйып, оларнынъ низамнамелерине коре яшадылар. Шунынъ ичюн РАББИ бутюн Исраиль несилини ред этти, оларны джезалады, айдутларнынъ къолларына берди ве энъ сонъунда оларны огюнден къувды. О, исраиллилерни Давут союндан айырды, ве Неват огълу Еровоам оларнынъ падишасы олды. Еровоам исраиллилерни РАББИнинъ ёлундан урды ве оларны буюк гуналаргъа батырды. Исраиллилер эр бир Еровоамнынъ гуналы ёлларындан юрдилер ве олардан вазгечмедилер. Сонъунда РАББИ, Озь къуллары пейгъамберлеринен эвель айткъаны киби, исраиллилерни огюнден къувды, исраиллилерни озь топракъларындан Ашшургъа сюргюн этти. Олар бугуньге къадар анда къалмакъталар. Ашшур падишасы Вавилон, Къута, Авва, Хамат, Сефарваимден адамларны алып кетирип, оларны Исраиль огъулларынынъ ерине Самарие шеэрлеринде ерлештирди. Олар Самариени къолгъа алып, шеэрлеринде яшап башладылар. Анда яшап башлагъанда, РАББИден къоркъмадылар. Шунынъ ичюн РАББИ оларгъа арсланларны йиберди, ве арсланлар оларны ольдюрип башлады. Ашшур падишасына шойле хабер етиштирдилер: — Сен Самарие шеэрлерине кочюрген халкъларнынъ адамлары о ерлернинъ Алласынынъ къанунларыны бильмейлер. Шунынъ ичюн О, арсланлар йибере, ве олар халкъны ольдюрелер, чюнки адамлар о ерлернинъ Алласынынъ къанунларыны бильмейлер. Ашшур падишасы: — Андан сюргюн этильген руханийлернинъ бирисини алып, кене анда ёлланъыз. Барсын да, анда яшасын ве шу ерлер Алласынынъ къанунларыны огретсин, — деди. Самариеден сюргюн этильген руханийлернинъ бириси келип, Бет-Эльде ерлешти ве халкъны РАББИден насыл къоркъмагъа кереклигини огретти. Лякин анда яшагъан эр бир халкъ озюнинъ алласыны ясап, оларны Самариенинъ сакинлери къургъан ибадет тёпелерине къойды. Эр бир халкъ озь яшагъан шеэринде бойле япты. Вавилонлылар Сукъкъот-Бенотны яптылар, Къут шеэринде яшагъанлар Нергъалны, Хаматта яшагъанлар Ашиманы, Авва шеэринде яшагъанлар Нивхаз ве Тартакъны яптылар. Сефарваимлилер Сефарваим аллалары Адраммелек ве Анаммелек ичюн озь огъулларыны атештен кечире эдилер. Оларнен бирликте РАББИге де ибадет эте эдилер. Озьлерининъ арасындан ибадет тёпелериндеки руханийлер сайладылар, шу руханийлер ибадет тёпелериндеки путханелерде хызмет эте эдилер. Бойлеликнен, олар эм РАББИге ибадет эте, эм озьлери сюргюн этильген миллетлернинъ низамнамелерине коре озь аллаларына да табына эдилер. Шимдиге къадар эвельки къанунларына коре япалар: РАББИден къоркъмайлар, РАББИ Исраиль адыны къойгъан Якъупнынъ огъулларына буюргъан низамнамелерни, къарарларны, Къанунны ве эмирлерни беджермейлер. РАББИ исе оларгъа васиет бергенинен: «Ят аллаларгъа табынманъыз, оларгъа тиз чёкменъиз, хызмет этменъиз ве оларгъа къурбанлар чалманъыз. Амма сизни Мысыр топракъларындан Озь къудретли кучю-къуветинен чыкъаргъан РАББИге ибадет этинъиз. Ондан къоркъунъыз, Онъа тиз чёкюнъиз ве Онъа къурбанлар чалынъыз. Сизлер ичюн О язгъан низамнамелерни, къарарларны, Къанунны ве эмирлерни эр вакъыт беджеринъиз ве башкъа аллаларгъа табынманъыз. Мен сизлерге берген васиетни унутманъыз ве башкъа аллаларгъа табынманъыз. Тек Алланъыз олгъан РАББИге ибадет этинъиз. Тек О сизни эписи душманларынъыздан къуртараджакъ», — деп буюрды. Лякин олар динълемедилер, эски адетлерине коре яшамагъа девам эттилер. Бойле этип, шу халкълар эм РАББИге ибадет эттилер, эм озь путларына табындылар. Шимдигедже балалары да, торунлары да бабаларынынъ япкъанлары киби япалар. Эла огълу Хошеа Исраильде учюнджи йыл падишалыкъ эткенде, Ахаз огълу Хизкия Ехуданынъ падишасы олды. Падиша олгъанда, о, 25 яшында эди ве Ерусалимде 29 йыл девамында падишалыкъ япты. Анасы — Зекъарья къызы Ави эди. Хизкия РАББИнинъ огюнде эр бир шейде бабасы Давут киби догъру ишлер япып яшай эди. О, ибадет тёпелерини ёкъ этти, пут ташларыны парча-парча этти, Ашера путуна табынма диреклерини кести, Муса япкъан бакъыр йыланны йыкъты. Аля шу куньлерге къадар исраиллилер онынъ огюнде къокъулы отларны якъа эдилер ве онъа «Нехуштан» дей эдилер. Хизкия Исраильнинъ Алласы олгъан РАББИге ишана эди. Онынъ киби инсан, ондан эвель ве сонъра Ехуда падишалары арасында олмады. О, РАББИге пек япышты, РАББИнинъ пешинден къалмады, РАББИ Мусанен буюргъан эмирлерни тута эди. РАББИ эр вакъыт онен эди. Эр бир туткъан иши онъ келе эди. Хизкия Ашшур падишасына къаршы котерильди, онъа хызмет этмеге истемеди. О, Гъазагъадже чевре-четиндеки къаравул къуллесинден башлап пекитильген шеэрлерге баргъандже, эр ерде фелестинлилерни енъди. Хизкия дёртюнджи йыл падишалыкъ эткенде, яни Эла огълу Хошеа Исраильде единджи йыл падишалыкъ эткенде, Ашшур падишасы Шалманесер Самарие шеэрине къаршы чыкъты ве оны алкъагъа алды. Учь йыл сонъра оны запт этти. Бу, Хизкия падишалыгъынынъ алтынджы йылында эди. Исраиль падишасы Хошеанынъ докъузынджы йылында Самарие шеэрини басып алдыдар. Ашшур падишасы исраиллилерни Ашшургъа сюргюн этти, оларны Халах еринде, Гозаннынъ озени янындаки Хаворда ве мадайлыларнынъ шеэрлеринде ерлештирди. Исраиллилер РАББИ-Таалянынъ сёзлерини динълемеген ве Онынъ васиетини бозгъан, РАББИнинъ къулу Мусанынъ эмирлерине бойсунмайып, оларны беджермеген эдилер. Хизкия 14-юнджи йыл падишалыкъ эткенде, Ашшур падишасы Санхерив Ехуданынъ бутюн пекитильген шеэрлерине къаршы чыкъып, оларны алды. Ехуда падишасы Хизкия Лакиш шеэринде тургъан Ашшур падишасына хабер йиберди: — Мен къабаатлым. Менден чекиль. Не къадар сорасанъ, шу къадар тёлерим, — деди. Сонъ Ашшур падишасы Ехуда падишасы Хизкиягъа 300 чувал кумюш ве 30 чувал алтын бергини юкледи. Хизкия онъа РАББИнинъ Сарайында ве падиша сарайынынъ хазинелеринде тапылгъан бутюн кумюшни берди. О вакъытта Ехуда падишасы Хизкия РАББИ Сарайы къапуларынынъ ве диреклерининъ алтыныны да кесип, Ашшур падишасына берди. О, озю оларны алтыннен къапламагъа буюргъан эди. Ашшур падишасы озь башкоманданыны, баш везирини ве орду башыны буюк ордусынен берабер Лакиш шеэринден падиша Хизкиягъа Ерусалимге ёллады. Олар Ерусалимге кельди. Келип, юкъары хавуздан акъкъан арыкъ янында токътадылар. О ер, токъумаларны ювып къуруткъан тарлагъа баргъан ёлундадыр. Падишаны чагъырттылар. Оларгъа сарай башлыгъы Хилкия огълу Эльяким, языджы Шевна ве тарихчы Асаф огълу Ёах чыкътылар. Орду башы оларгъа бойле деди: — Хизкиягъа айтынъыз: Ашшурнынъ улу падишасы бойле дей: Сен кимге ишанасынъ? Сенинъ айткъан шейлеринъ — бош лаф. Дженк этмек ичюн акъыл танышув ве къувет керек. Сен исе манъа къаршы котерилип, кимге ишанасынъ? Сен Мысыргъа, бу сынгъан таякъкъа ишанасынъ, гъалиба? Мысыргъа ким таянса, о къолуны санчып яралай. Мысыр падишасы фыравун онъа ишангъанларнынъ эписине ойле япа. Гъалиба, сиз манъа: «Биз РАББИге, Алламызгъа ишанамыз», — дерсиз. Лякин Хизкия шу Алланынъ ибадет тёпелерини ве къурбан ерлерини ёкъ этип, бутюн Ехуда ве Ерусалим халкъына: «Тек Ерусалимдеки къурбан еринде ибадет этинъиз», — демедими? Шимди эфендимнен Ашшур падишасынен анълашсанъ, ве мен санъа эки бинъ ат берсем, оларнынъ устюне атлылар тапып олурсынъмы? Сен эфендимнинъ энъ кичик башлыгъындан юзь чевирме, Мысыргъа ве онынъ дженк арабалары ве атлыларына ишанма. Бундан да гъайры, мен бу ерлерни йыкъмагъа Алланынъ эмиринен кельдим. РАББИ манъа: «Шу мемлекетке бар да, оны ёкъ эт», — деди. Хилкия огълу Эльякимнен Шевна ве Ёах орду башына бойле дедилер: — Бизге, къулларынъа арамий тилинде айт, чюнки биз арамийдже анълаймыз. Бизнен еудийдже лаф этме, чюнки дивардаки адамлар бизни эшителер. Орду башы оларгъа джевап къайтарып: — Эфендим бу сёзлерни тек сизге ве эфендинъизге айт деп, мени йибердими? Ёкъ! Диварларнынъ устюнде отургъан бу халкъкъа да йиберди. Олар сизлернен берабер ачлыкътан озь бокъларыны ашайджакълар, озь сийдиклерини ичмеге меджбур оладжакълар, — деди. Сонъ орду башы турып, бар сесинен еудийдже къычырды: — Ашшурнынъ улу падишасынынъ сёзлерини динъленъиз! Падиша бойле дей: «Хизкия сизни алдатмасын, о сизни меним къолумдан къуртарып оламаз!» Хизкия Алла акъкъында: «РАББИ бизни мытлакъ къуртарыр, бу шеэр Ашшур падишасынынъ къолуна тюшмез», — деп сизни ишандырмасын. Хизкияны динълеменъиз! Ашшур падишасы бойле дей: «Меннен барышынъыз ве огюме чыкъынъыз. Сонъра эр кес озь юзюми ве инджирлерини ашасын, озь къуюсындан сув ичсин. Мен келип, сизни тыпкъы топрагъынъыз дайын топракъкъа алып кетеджегим. О топракъ — ашлыкъ ве яш шарап, отьмек ве юзюмликлер, зейтюн ягъы ве бал топрагъыдыр. Анда яшайджакъсынъыз да, ольмейджексинъиз. Хизкияны динълеменъиз, о: “РАББИ бизни къуртарыр”, — деп, сизни алдата. Миллетлернинъ аллалары озь топракъларыны Ашшур падишасы къолундан къуртардымы? Хамат ве Арпад шеэрлерининъ аллалары къайда? Сефарваим, Хена ве Ивва шеэрлерининъ аллалары къайда? Аллалар Самарие шеэрини меним къолумдан къуртардылармы? Бутюн ерлернинъ аллаларындан къайсы алла озь мемлекетини меним къолумдан къуртардымы? РАББИ Ерусалимни меним къолумдан къуртара билирми?» Халкъ сусып къалды, онъа бир сёз биле къайтармады, чюнки падиша: «Онъа сёз къайтарманъыз», — деп буюргъан эди. Сарай башлыгъы Хилкия огълу Эльяким, языджы Шевна ве тарихчы Асаф огълу Ёах, кедернен урбаларыны йыртып, Хизкиянынъ огюне кельди ве орду башынынъ сёзлерини айтып бердилер. Буларны эшиткен Хизкия устюндеки урбаларыны йыртты, чувал токъумасындан тикильген урбаны кийип, РАББИнинъ Сарайына кетти, сарай башлыгъы Эльякимни, языджы Шевнаны ве баш руханийлерни чувал токъумасындан тикильген урбаларда Амоц огълу Ешая пейгъамберге ёллады. Олар келип: — Хизкия шойле дей: «Бу кунь — сыкъынты, джеза ве масхаралыкъ куню. Балаларнынъ догъаджакъ вакъты кельди, амма догъурмагъа кучь ёкъ. Бельки РАББИ, сенинъ Алланъ Ашшур падишасы йиберген ве Тири Алланы сёгген орду башынынъ эписи сёзлерини эшитир ве айткъан ярамай шейлери ичюн оны джезалар. Сен исе сагъ къалгъанлар ичюн дува окъу», — дедилер. Хизкиянынъ хызметчилери Ешаягъа кельгенинен, Ешая оларгъа бойле деди: — Эфендинъизге айтынъыз: «РАББИ бойле дей: Сен эшиткен шейлерден, Ашшур падишасынынъ хызметчилери Мени сёгип айткъан сёзлеринден къоркъма. Мен онъа ойле бир рух ёлларым ки, падиша бир хабер эшитип, озь ерлерине къайтар. Мен оны озь топракъларында къылычнен ураджагъым». Ашшур падишасынынъ Лакиш шеэринден кеткени акъкъында хаберни алып, орду башы кетти ве Ливна шеэрине къаршы дженклешкен падишагъа кельди. Падиша, Хуш падишасы олгъан Тирхакъа акъкъында: «Мына, о санъа къаршы дженклешмеге чыкъкъан», — деген сёзлерни эшитти. Падиша кене Хизкиягъа эльчилер ёллап, бойле деди: — Ехуда падишасы Хизкиягъа бойле айтынъыз: «Сен ишангъан Алланъ: “Ерусалим шеэри Ашшур падишасынынъ къолуна тюшмез”, — деп сени алдатмасын. Ашшур падишалары бутюн ерлерге нелер эткенлери акъкъында ве оларны бутюнлей ёкъ эткенлери акъкъында эшиттинъ. Сен сагъ къаладжакъсынъмы? Баба-деделерим ёкъ эткен миллетлерни аллалары къуртардымы? Гозан ве Харанны, Рецеф ве Телассардаки Эден огъулларыны къуртардылармы? Хамат шеэри падишасы ве Арпад шеэри падишасы къайда? Лаир, Сефарваим, Хена ве Ивва шеэри падишалары шимди къайда?» Хизкия эльчилернинъ къолларындан мектюпни алып, оны окъуды. Сонъ РАББИнинъ Сарайына кетип, мектюпни РАББИнинъ огюнде ачты. Хизкия РАББИнинъ огюнде дувалар окъуп: — Я РАББИ, Керувларнынъ устюнде отургъан Исраильнинъ Алласы! Бутюн ер падишалыкъларынынъ Алласы — бирден-бир Сенсинъ. Сен ернен коклерни яраттынъ. Я РАББИ, къулакъ ас да, эшит. Козьлеринъни ач да, Озюнъ корь. Санхеривнинъ сёзлерини, Тири Алланы насыл сёггенини эшит! РАББИм, догърусы шу ки, Ашшур падишалары халкъларны ве топракъларыны ёкъ эттилер, оларнынъ аллаларыны атеште якътылар. Олар исе аллалар дегиль, олар инсан япкъан шейдир: агъач ве таш. Шунынъ ичюн де оларны ёкъ эттилер. Шимди исе, РАББИм, бизим Алламыз, бизни оларнынъ къолундан къуртар. Бутюн ернинъ падишалыкълары бильсин ки, Сен РАББИсинъ, бирден-бир Алласынъ, — деди. Сонъ Амоцнынъ огълу Ешая Хизкиягъа бойле хабер ёллады: — РАББИ, Исраильнинъ Алласы бойле дей: «Ашшур падишасына Санхеривге къаршы дуваларынъны эшиттим». Мына онынъ акъкъында РАББИнинъ сёзлери: Сион къызы сенден нефретленир, устюнъден кулер. Ерусалим къызы артынъдан башыны саллар. Кимни сёгдинъ, кимни ашаладынъ? Кимге сесинъни котерип, юкъарыдан бакътынъ? Исраильнинъ Азизине! Эльчилеринънен Раббини ашаладынъ ве: «Чокътан-чокъ арабаларымнен дагъларнынъ тёпесине, Ливаннынъ къаяларына чыкътым, юксек кедр тереклерини кестим, энъ яхшы кипарислерини кестим. Онынъ энъ тёрюне кельдим, багъынынъ гурь ерине кирдим. Ябанджы ерлерде къую къазып, сувуны ичтим, бутюн Мысыр озенлерини табанларымнен къуруттым», — дединъ. Бутюн буларны Мен чокътан япкъаным акъкъында эшитмединъми сен? Мен буны къадимий заманларда яздым, шимди исе къавийлештирильген шеэрлерни сенинъ къолларынънен ёкъ эттим. Шеэрде яшагъанлар кучьсюз къалып, къалтырай ве утаналар. Олар тарладаки от киби, назик ешиллик киби, дамлардаки от ве баш багъламай янгъан ашлыкъ кибилер. Сен отурасынъмы, кирип-чыкъасынъмы — Мен эписини билем. Сенинъ Манъа къаршы олгъан ачувынъны да билем. Сенинъ Манъа къаршы ачувынъ, къопайлыгъынъ Манъа келип етти. Мен бурнунъа алкъа къоярым, агъзынъа агъызлыкъ такъарым. Кельген ёлунънен сени алып къайтарырым. Иште санъа, Хизкия, бир алямет: бу йыл тюшкен ашлыкъны ашайджакъсынъыз, экинджи йылы — озю осип чыкъкъан ашлыкъ, учюнджи йылы ашлыкъ сачып ораджакъсынъыз, юзюм багъчаларыны сачып, емишини ашайджакъсынъыз. Ехуда эвинден сагъ къалгъанлар, кене тамыр аткъан ве мейва кетирген тереклер киби оладжакълар. Сагъ къалгъанлар Ерусалимден, къуртулгъанлар Сион дагъындан чыкъаджакъ. Буны Ордулар РАББИсининъ кучьлю севгиси япаджакъ. Шунынъ ичюн РАББИ Ашшур падишасы акъкъында бойле дей: О, бу шеэрге кирмейджек, анда окъ атмайджакъ, къалкъаннен якъынлашмайджакъ, онынъ дивары янында уджюм обаларыны обаламайджакъ. Кельген ёлунен къайтаджакъ, бу шеэрге кирмейджек, — дей РАББИ. — Озюм ичюн, къулум Давут хатири ичюн Мен бу шеэрни къорчалайджагъым. Шу геджеси Алланынъ Мелеги келип, Ашшур ордусынынъ 185 000 аскерини къырды. Адамлар саба турып, бутюн аскерлер олип-серилип яткъанларыны корьди. Ашшур падишасы Санхерив кетип, артына къайтты ве сонъра Ниневеде яшады. Бир кунь, о, озюнинъ алласы Нисрок путханесинде табынгъанда, огъуллары Адраммелек ве Сарецер оны къылычнен ольдюрдилер, озьлери исе Арарат мемлекетине къачып кеттилер. Санхеривнинъ ерине огълу Эсар-Хаддон падиша олды. Шу куньлери Хизкия агъыр хасталанып, олюм тёшегинде яткъанда, онъа Амоц огълу Ешая пейгъамбер кельди ве: — Эвинъдекилеринъе васиетинъни къалдыр. Сен оледжексинъ, тюзельмейджексинъ, — деди. Хизкия диваргъа айланып, РАББИге дува этип: — Я РАББИ! Мен Сенинъ огюнъде насыл садыкълыкънен ве бутюн юрегимнен Санъа берилип юргенимни эсле. Сенинъ огюнъде яхшылыкъ яптым, — деп, аджджы агълап башлады. Ешая даа шеэрнинъ ичинден чыкъмаздан эвель, РАББИ онъа бойле деди: — Артынъа къайт да, Хизкиягъа, халкъымнынъ укюмдарына, шойле айт: «РАББИ, Бабанъ Давутнынъ Алласы бойле дей: Мен сенинъ дуваларынъны эшиттим, козь яшларынъны корьдим. Мен сени тедавийледжегим. Учюнджи куню РАББИнинъ Сарайына кетеджексинъ. Омрюнъе даа он беш йыл къошаджагъым, сени ве шу шеэрни Ашшур падишасы къолундан къуртараджагъым. Озюм ичюн ве къулум Давутнынъ хатири ичюн бу шеэрни къорчалайджагъым». Сонъра Ешая: — Бир тёгерек басылгъан инджир алынъыз, — деди. Алып, оны чибанына къойдылар, ве о тюзелип кетти. Хизкия Ешаядан: — РАББИ мени тюзельтеджегининъ ве мен о бириси куню РАББИнинъ Сарайына бараджагъымнынъ насыл алямети бар? — деп сорады. Ешая онъа: — Мына санъа РАББИ айткъан сёзюни ерине кетиреджеги акъкъында алямет: кольге он басамакъ узансынмы, он басамакъ къыскъартылсынмы? — деди. Хизкия: — Кольгеге он басамакъ огге узанмасы къолай, ёкъ, кольге он басамакъ арткъа къыскъартылсын, — деди. Шу вакъыт Ешая РАББИге мураджаат этти, ве РАББИ Ахазнынъ мердивенинден тюшкен кольгени мердивеннинъ он басамагъына къыскъартты. О заманда Баладаннынъ огълу Меродакъ-Баладан, Вавилон падишасы, Хизкиянынъ хаста олгъаныны эшитип, онъа мектюплер ве бахшыш ёллады. Хизкия эльчилерни къуванчнен къаршылап, оларгъа эвининъ хазинесини косьтерди: алтын-кумюшни, къокъулы отлар ве темиз ягъларны, силяханесини ве хазинесиндеки эр шейни косьтерди. Хизкия эвинде ве саип олгъан ерлеринде оларгъа косьтермеген бир шейи къалмады. Ешая пейгъамбер Хизкия падишагъа келип, ондан: — Бу адамлар нелер айттылар, олар санъа къайдан кельдилер? — деп сорады. — Узакъ мемлекеттен, Вавилондан кельдилер, — деп джевап берди Хизкия. — Эвинъде нелер корьдилер? — деп сорады Ешая. Хизкия: — Эвимде олгъан эписи шейлерни корьдилер. Хазинемде оларгъа косьтермеген бир шей къалмады, — деди. Ешая онъа: — РАББИнинъ сёзлерини динъле. «Ойле куньлер келеджек ки, эвинъдеки бутюн шейлерни ве бугуньге къадар бабаларынъ топлагъан шейлерини Вавилонгъа алып кетеджеклер. Бир шей къалмайджакъ, — дей РАББИ. — Сенден догъгъан огъулларынъны алып, Вавилон падишасынынъ эвинде хызметчилер япаджакълар», — деди. Хизкия Ешаягъа: — Сен РАББИден кетирген сёзлер яхшыдыр, — деди. Сонъ даа къошты: — Ич олмаса, меним куньлеримде тынчлыкъ ве аманлыкъ оладжакъ! Хизкия акъкъында башкъа шейлер, онынъ къараманлыгъы, насыл хавуз япкъаны ве шеэрге сув кечиргени акъкъында Ехуда падишаларынынъ тарихы китабында язылгъандыр. Хизкия кечинип, баба-деделерине къошулды. Онынъ ерине огълу Менашше падиша олды. Менашше падиша олгъанда, 12 яшында эди. О, Ерусалимде 55 йыл девамында падишалыкъ япты. Анасынынъ ады — Хефци-Вах. Менашше РАББИнинъ огюнде ярамай шейлер япып яшады, РАББИ Исраиль огъулларынынъ огюнден къувалагъан халкъларгъа уйып, пис шейлер япты. О, бабасы Хизкия ёкъ эткен ибадет тёпелерини гъайрыдан тикледи, Баалгъа къурбан ерини къурды, Исраиль падишасы Ахав киби, Ашера путуна табынма дирегини ясады, коклернинъ ордусына табынды ве хызмет этти. РАББИ: «Мында Меним Намым оладжакъ», — дегенине бакъмадан, о, РАББИнинъ Сарайында чешит къурбан ерлерини къурды, РАББИ Сарайынынъ эки азбарында коклернинъ ордусына къурбан ерлерини къурды. О, огълуны атештен кечирди, аляметлерни бакъып келеджекни айтты ве фал бакъты, джинлерни чагъыргъанларны ве ольген адамларнынъ рухларынен лаф эткенлерни озюнинъ янына топлады. РАББИнинъ огюнде о, чокъ ярамай шейлер япты ве РАББИни гъазапландырды. Менашше РАББИнинъ Сарайында озю яптыргъан Ашера путуны ерлештирди. Шу Сарай акъкъында РАББИ Давуткъа ве огълу Сулеймангъа: «Шу Сарайда ве Исраильнинъ бутюн къабилелеринден Мен сайлангъан Ерусалим шеэринде Меним Намым даима оладжакъ. Эгер Меним эмирлеримнинъ эписини ве Меним къулум Муса буюргъан бутюн Къанунны тутып беджерселер, исраиллилер Мен баба-деделерине берген ерден бир даа чыкъмазлар», — деген эди. Лякин халкъ къулакъ асмады. Менашше оларны ёлдан ойле урды ки, олар тап РАББИ Исраиль огъулларынынъ огюнде ёкъ эткен миллетлерден бетер шейлер яптылар. Шунынъ ичюн РАББИ, Озь къуллары пейгъамберлеринен бойле деди: — Ехуда падишасы Менашше бойле пис шейлерни япты, ондан эвель олгъан аморлылардан бетер шейлер япты, Ехуданы путларгъа толдурып гуналаргъа батырды. Шунынъ ичюн РАББИ, Исраильнинъ Алласы бойле дей: «Ехуданынъ ве Ерусалимнинъ башына ойле белялар кетиририм ки, эшиткенлернинъ отьлери патлар. Самариени ве Ахавнынъ союны насыл ёкъ эткен олсам, Ерусалимни де бойле ёкъ этеджегим. Чанакъны насыл ичинден-тышындан темизлеп сюртелер, Ерусалимни де ойле сюртерим. Мен шахсий мулькюмнинъ сонъки мирасымны алырым ве оны душманларына берерим. Душманларынынъ эписи оны чайпап сыдырырлар. Олар Меним огюмде чокъ ярамай шейлер яптылар ве Ехуда бабалары Мысырдан чыкъкъан вакъыттан башлап шимдигедже Мени гъазапландырдылар». РАББИнинъ огюнде Ехуданы ярамай шейлер яптырып гуналаргъа батыргъанындан гъайры, Менашше чокъ къабаатсыз къан тёкип, Ерусалимни бир кенарындан экинджи кенарына къадар къангъа толдурды. Менашшенинъ башкъа ишлери ве онынъ япкъанлары акъкъында, онынъ ишлеген гуналары акъкъында Ехуда падишаларынынъ тарихы китабында язылгъандыр. Менашше кечинип, баба-деделерине къошулды ве эвининъ багъчасында, Уззанынъ багъчасында дефн этильди. Онынъ ерине огълу Амон падиша олды. Амон падиша олгъанда, 22 яшында эди. О, Ерусалим шеэринде эки йыл девамында падишалыкъ этти. Анасы — Ётва шеэринден олгъан Харуцнынъ къызы Мешуллемет. Амон, бабасы Менашше киби, РАББИнинъ огюнде ярамай шейлер япты. О, бабасы юрген ёллардан юрди, бабасы хызмет эткен путларгъа хызмет этти ве оларгъа табынды, бабаларынынъ Алласы олгъан РАББИни къалдырып, РАББИнинъ ёлларындан юрмеди. Амоннынъ хызметчилери онъа къаршы фитнеджилик япып, падишаны эвинде ольдюрдилер. Лякин ерли халкъ Амонгъа къаршы чыкъкъанларнынъ эписини ольдюрди ве онынъ ерине огълу Ёшияны падиша япты. Амоннынъ башкъа ишлери ве онынъ япкъанлары акъкъында Ехуда падишаларынынъ тарихы китабында язылгъандыр. Оны озь къабринде Уззанынъ багъчасында дефн эттилер. Онынъ ерине огълу Ёшия падиша олды. Ёшия падиша олгъанда, секиз яшында эди. О, Ерусалимде 31 йыл девамында падишалыкъ этти. Онынъ анасы — Боцкъат шеэринден олгъан Адая къызы Едида эди. Ёшия РАББИнинъ огюнде догъру ишлер япып яшады, бабасы Давутнынъ ёлларындан сагъгъа-солгъа бурулмайып юрди. Ёшия 18-инджи йыл падишалыкъ эткенде, падиша Мешуллам огълу Ацальянынъ огълу Шафан языджыны РАББИнинъ Сарайына ёллап: — Руханийлернинъ башлыгъы Хилкиягъа барып кель. О, къапу къаравуллар халкътан топлагъан ве РАББИнинъ Сарайына кетирильген кумюшни сайсын да, оны РАББИнинъ Сарайындаки ишчилернинъ башлыкъларына берсин, олар исе, РАББИнинъ Сарайыны тюзетмек ичюн, ишчилерге даркъатсынлар. Дюльгерлерге, къуруджыларгъа, диварджыларгъа, Сарайны тюзетмеге кереккен терек ве ёнулгъан ташларгъа масраф этсинлер. Масраф этильген кумюшнинъ эсабыны сорамасын, чюнки олар ишанчлы адамлар, — деди. Руханийлернинъ башлыгъы Хилкия языджы Шафангъа: — РАББИнинъ Сарайында Къанун Китабыны таптым, — деди де, китапны Шафангъа берди. Шафан китапны окъуды. Сонъ Шафан падишагъа кельди, онъа джевап берди ве: — Къулларынъ эвде тапылгъан кумюшни алдылар ве оны РАББИнинъ Сарайыны тюзеткен ишчилернинъ башлыкъларына бердилер, — деди. Сонъ Шафан лафыны девам этип: — Хилкия руханий манъа бир китап берди, — деди ве оны гурь сеснен падишагъа окъуды. Падиша Къанун Китабынынъ сёзлерини эшиткенинен, устюндеки урбаларыны йыртты, сонъ руханий Хилкиягъа, Шафан огълу Ахикъамгъа, Микъая огълу Акъборгъа, языджы Шафангъа ве падишанынъ хызметчиси Асаягъа бойле буюрды: — Барынъыз, шу тапылгъан китапнынъ сёзлери акъкъында мен ичюн, халкъым ве бутюн Ехуда ичюн РАББИден соранъыз. РАББИнинъ гъазабы бизге къаршы пек кучьлюдир, чюнки бабаларымыз китапта язылгъан шейлерге бойсунмадылар, онда биз ичюн бутюн язылгъаныны тутмадылар. Хилкия руханий, Ахикъам, Акъбор, Шафан ве Асая кетип, пейгъамберлик япкъан къадын Хулдагъа кельдилер. Хулда — урбаларнынъ къаравулы олгъан Хархас огълу Тикванынъ огълу олгъан Шаллумнынъ апайы эди, Ерусалимнинъ Мишне мааллесинде яшады. Олар онен лакъырды эттилер. Хулда оларгъа: — Исраильнинъ РАББИ-Таалясы Онъа ёллангъан адамгъа бойле дей: «Шу топракъкъа ве мында яшагъанларгъа агъыр белялар тюшюририм, Ехуда падишасы китапта окъугъан шейлернинъ эписини япарым. Чюнки олар Мени къалдырды, башкъа аллаларгъа къурбанлар чалып, озь ишлеринен Мени ачувландырды. Шу ерге Меним гъазабым зияде алевленди ве энди сёнмейджек». Сизни, РАББИден сорасын деп, ёллагъан Ехуда падишасына о эшиткен сёзлер акъкъында Исраильнинъ РАББИ-Таалясы бойле дей: «Виран олып лянетленеджек бу ер ве онынъ сакинлери акъкъында сёзлеримни эшитип, юрегинъ йымшады, ве сен РАББИнинъ огюнде боюн эгдинъ. Сен урбаларынъны йырттынъ ве Меним огюмде агъладынъ. Онынъ ичюн Мен сени эшиттим, — дей РАББИ. — Шунынъ ичюн де козьлеринъ Мен шу ерге кетиреджек беляларны корьмейджек. Мен сени тынч-аман баба-деделеринъе къошаджагъым, ве сен дефн этиледжексинъ», — деди. Шу джевапны падишагъа кетирдилер. Падиша Ехуданынъ ве Ерусалимнинъ акъсакъалларыны озюне чагъыртты. Олар эписи топлаштылар. Падиша РАББИнинъ Сарайына ёл алды, онынъ пешинден бутюн ехудалылар, Ерусалим сакинлери, руханийлер ве пейгъамберлер, халкънынъ буюги-кичиги — эписи кеттилер. РАББИнинъ Сарайында тапылгъан Васиет Китабынынъ бутюн сёзлерини эр кес эшитеджек киби окъуды. Сонъра падиша колонна янына турып, РАББИнинъ ёлларындан юрмеге, Онынъ эмирлерини, шаатлыкъларыны ве къанунларыны джан-гонъюльден беджермеге, бу китапта язылгъан васиетнинъ сёзлерини тутмагъа РАББИнинъ огюнде ант этти. Бутюн халкъ да ант этти. Сонъ падиша руханийлернинъ башлыгъына Хилкиягъа, экинджи дередже руханийлерге ве къапуда тургъан къаравулларгъа РАББИнинъ Сарайындан Баал, Ашера ве коклернинъ ордусына япылгъан шейлернинъ эписини чыкъармагъа эмир берди. Падиша оларны Ерусалимнинъ тышында, Кидрон тарлаларында якъты, кулюни исе Бет-Эль шеэрине кетиртти. Сонъ о, пут руханийлерини ёкъ этти. Ехуда падишаларынынъ тарафындан къоюлып, олар ибадет тёпелеринде, Ехуда шеэрлеринде ве Ерусалим этрафларында Баал, кунеш, ай, йылдыз такъымларына ве коклернинъ бутюн ордусына къокъулы отларны якъкъан эдилер. Падиша РАББИнинъ Сарайындан Ашера путуна табынма дирегини чыкъарып, Ерусалимнинъ ичинден Кидрон вадийине кетиртти ве анда оны якъты, кульге айландырды, кулюни исе халкънынъ мезарларына септи. РАББИнинъ Сарайында олгъан эркек путхане ороспуларынынъ эвлерини йыкътырды. Анда апайлар Ашера путуна табынмакъ ичюн чадырларны тиккен эдилер. Падиша руханийлернинъ эписини Ехуда шеэрлеринден чыкъартты, Гевадан Беэр-Шевагъа баргъандже руханийлер къокъулы отларны якъкъан ибадет тёпелерини арамлады, араба къапулары огюндеки ибадет тёпелерини де йыкътырды. Тёпелер шеэр башы олгъан Ехошуанынъ къапусы огюнде ве шеэр къапусынынъ сол тарафында къурулгъан эдилер. Ибадет тёпелерининъ руханийлери Ерусалимдеки РАББИнинъ къурбан ерине бармай эди, лякин маясыз отьмекни ишдешлеринен берабер ашай эдилер. Кимсе огълуны я да къызыны атештен кечирип Молек путуна кетирмесин деп, падиша Бен-Хинном вадийиндеки Тофет ерини арамлады. Ёшия Ехуда падишалары кунеш ичюн къойгъан атларны РАББИнинъ Сарайы киришинден алып йыкъты. Атлар Парварим еринде, везир Нетан-Мелех одаларынынъ янында эдилер. Сонъ о, кунешке багъышлангъан арабаларны атеште якъты. Падиша Ехуда падишалары япкъан Ахаз эвининъ юкъары одасынынъ дамындаки къурбан ерлерини ве РАББИнинъ Сарайы эки азбарында Менашше тарафындан япылгъан къурбан ерлерини йыкътырды. Оларны къырып, тозуны Кидрон вадийине септи. Падиша Харап адлы дагънынъ дженюп тарафында, Ерусалимнинъ шаркъ тарафында олгъан ибадет тёпелерини арамлады. Бу тёпелерни Исраиль падишасы Сулейман сидонлыларнынъ пис путу олгъан Ашторетке, моавлыларнынъ пис путу олгъан Кемошкъа ве аммонлыларнынъ пислиги олгъан Милкъомгъа къургъан эди. Ёшия пут ташларыны бозды, Ашера путуна табынма диреклерини кести, оларнынъ ерлерини адам кемиклеринен толдурды. Бундан да гъайры, падиша Бет-Эльдеки къурбан ерини йыкътырды. Бу ибадет тёпесини Исраильни гуналаргъа батыргъан Неват огълу Еровоам къургъан эди. Эм шу къурбан ерини, эм ибадет тёпесини йыкътырды. Ибадет тёпесини якъып, оны тоз-думан этти, Ашера путуна табынма дирегини де якъты. Ёшия бакъып, дагъдаки мезарларны корьди. Мезарлардан кемиклерни алсынлар деп, адамларны йиберди. Кемиклерни къурбан ерининъ атешинде якъып, оны арамлады ве бойле этип, РАББИнинъ сёзлерине коре шу вакъиаларны эвельден айтып берген Алланынъ адамынынъ сёзлери ерине кельди. Ёшия: — Анавы мен корип тургъан абиде недир? — деп сорады. Шеэрнинъ сакинлери джевап къайтарып: — Бу — Алла адамынынъ къабири. О, Ехудадан келип, сенинъ Бет-Эльдеки къурбан еринен не япкъанынъны эвельден айтып берди, — дедилер. Ёшия: — Тийменъиз, онынъ кемиклерине токъунманъыз, — деди. Бойле этип онынъ кемиклерини ве Самариеден кельген пейгъамбернинъ кемиклерини сакълап къалдырдылар. Булардан башкъа, Ёшия Самарие шеэрлеринде ибадет тёпелериндеки путханелернинъ эписини йыкъты. Исраиль падишалары оларны къурып, РАББИни пек гъазапландыргъан эдилер. Ёшия Бет-Эльдеки ибадет тёпелерине япкъан шейлернинъ эписини оларгъа да япты. О, тёпелернинъ руханийлерини андаки къурбан ерлеринде къурбан чалды ве анда адамларнынъ кемиклерини якъты. Сонъра Ерусалимге къайтып кетти. Падиша бутюн халкъкъа эмир этти: — Бу Васиет Китабында язылгъаны киби, Алланъыз олгъан РАББИ ичюн Песах Байрамыны тутунъыз! Бу Песах Байрамыны Исраильге ёлбашчылыкъ эткен къадыларнынъ кунюнден берли Исраиль ве Ехуда падишаларынынъ бутюн куньлерининъ девамында тутулмагъан эди. Ёшия 18-инджи йыл падишалыкъ эткенде, Ерусалим шеэринде РАББИ ичюн бу Песах Байрамы тутулды. Ёшия ольгенлернинъ рухларыны ве джинлерни чагъыргъан адамларны, шахсий эв путчыкъларны ве башкъа путларны, эм де Ехуда топрагъында ве Ерусалим шеэринде тапылгъан эр бир пис олгъан шейни ёкъ этти. Бойле этип, о, руханий Хилкия РАББИнинъ Сарайында тапкъан Къанун Китабынынъ сёзлерини ерине кетирди. Ёшия Мусанынъ къанунына бойсунып, РАББИге бутюн джан-гонълюнен ве бар кучюнен берильди. О киби япкъан падиша ондан эвель ёкъ эди. Ондан сонъ да онынъ киби падиша олмады. Лякин РАББИнинъ буюк гъазабы эксильмеди. О, Ехудагъа пек ачувлы эди, чюнки Менашше Оны гъазапландыргъан чокъ шей япкъан эди. РАББИ: — Исраильни ред эткеним киби, Ехуданы да огюмден ред этерим. Мен сайлагъан бу шеэрден де, Ерусалим шеэринден ве «Меним Намым анда оладжакъ», — деген Сарайындан да вазгечерим, — деди. Ёшия акъкъында башкъа шейлер, онынъ япкъанлары акъкъында Ехуда падишаларынынъ тарихы китабында язылгъандыр. Ёшиянынъ куньлеринде, Мысыр падишасы олгъан фыравун Неко Ашшур падишасына къаршы Фират дерьясына чыкъты. Ёшия падиша онынъ къаршысына чыкъты, о исе Ёшияны Мегиддо еринде корип, оны ольдюрди. Хызметчилери Ёшиянынъ беденини Мегиддодан Ерусалимге арабада кетирдилер ве оны озь къабринде дефн эттилер. Халкъ Ёшиянынъ огълу Ехоахазны алып, зейтюн ягъынен сюртип, оны бабасынынъ ерине падиша яптылар. Ехоахаз падиша олгъанда, 23 яшында эди. О, Ерусалимде учь ай девамында падишалыкъ этти. Анасы — Ливна шеэринден олгъан Йирмеянынъ къызы Хамутал эди. Ехоахаз, баба-деделери киби, РАББИнинъ огюнде ярамай шейлер япып яшады. Фыравун Неко оны Ривла еринде, Хамат топракъларында, Ерусалимде падишалыкъ этмесин деп, тутып якъалады ве 100 чувал кумюш ве бир чувал алтын микъдарында бергини истеди. Фыравун Неко Ёшиянынъ огълу Эльякимни бабасы Ёшия ерине падиша япты ве адыны Ехояким адына денъиштирди. Ехоахазны исе Мысыргъа алып кетти, ве о, анда ольди. Ехояким фыравунгъа алтын-кумюшлер берди. Фыравуннынъ эмирине коре кумюш бермек ичюн, мемлекетке берги юкледи. Фыравун Некогъа алтын-кумюш бермек ичюн, о, топракънынъ халкъындан, эр кестен хусусий берги оларакъ алтын-кумюш алды. Ехояким падиша олгъанда, 25 яшында эди. О, Ерусалимде 11 йыл девамында падишалыкъ этти. Анасы — Рума шеэринден олгъан Педаянынъ къызы Зевида эди. Ехояким РАББИнинъ огюнде, баба-деделери киби, ярамай ишлер япып яшады. Ехоякимнинъ куньлеринде Вавилон падишасы Невукъаднеццар онъа къаршы чыкъты, ве Ехояким онъа бойсунды. Учь йыл девамында онъа бойсунды, сонъ онъа къаршы котерильди. РАББИ онъа къаршы къасдийлилернинъ, арамлыларнынъ, моавлыларнынъ ве аммонлыларнынъ айдутлар сюрюлерини йиберди. РАББИ къуллары пейгъамберлернен эвельден айткъаны киби, О, шу сюрюлерни Ехуданы ёкъ этмек ичюн йиберди. Бутюн бу шейлер РАББИнинъ эмирине коре Ехуданынъ башына тюшти, чюнки Менашшенинъ япкъан гуна ишлери ичюн РАББИ Ехудадан вазгечти. Менашше къабаатсыз къан тёкип, Ерусалимни къабаатсыз къангъа толдургъан, шунынъ ичюн РАББИ оны багъышламагъа истемеди. Ехояким акъкъында башкъа шейлер, онынъ япкъан шейлери акъкъында Ехуда падишаларынынъ тарихы китабында язылгъандыр. Ехояким кечинип, баба-деделерине къошулды. Онынъ ерине огълу Ехоякин падиша олды. Мысыр падишасы бир даа озюнинъ мемлекетинден чыкъмады, чюнки Вавилон падишасы Мысыр дерьясындан башлап Фират дерьясына баргъандже Мысыр падишасынынъ бутюн ерлерини тартып алды. Ехоякин падиша олгъанда, 18 яшында эди. О, Ерусалимде учь ай девамында падишалыкъ этти. Анасы — ерусалимли Элнатаннынъ къызы Нехушта эди. Ехоякин РАББИнинъ огюнде бабасы киби ярамай шейлер япып яшады. О куньлерде Вавилон падишасы Невукъаднеццарнынъ аскерлери Ерусалимге якъынлашты ве шеэрни алкъагъа сардылар. Аскерлери шеэрни сарып алгъан вакъытта, Вавилон падишасы Невукъаднеццар шеэрге кельди. Ехуда падишасы Ехоякин озю, анасы да, хызметчилери де, мырзалары ве везирлери де Вавилон падишасы Невукъаднеццарнынъ огюне чыкъты. Вавилон падишасы секизинджи йыл падишалыкъ эткенде, Ехоякинни запт этти. Невукъаднеццар РАББИ Сарайынынъ ве падиша сарайынынъ хазинесинден бутюн къыйметли шейлерни алып кетти. РАББИнинъ сёзлерине коре, Исраиль падишасы Сулейман РАББИнинъ Сарайы ичюн яптыргъан бутюн алтын шейлерни кесип алды. О, Ерусалимде яшагъан эр бир адамны, эр бир мырзаны ве джесюр ордуны — он бинъ адамны — сюргюн этти. Шеэрден бутюн зенаатчы ве демирджилерни чыкъарды. Факъыр-фукъаре халкътан гъайры кимсе къалмады. Ехоякинни де Вавилонгъа сюргюн этти. Падишанынъ анасыны, къадынларыны, везирлерини ве мемлекетнинъ буюк мырзаларыны Ерусалимден Вавилонгъа сюргюн этти. Вавилон падишасы еди бинълик бутюн ордуны, бинъ зенаатчы ве демирджини, дженкте иштирак эткен эписи джесюр адамларны Вавилонгъа сюргюн этти. Вавилон падишасы Ехоякиннинъ ерине онынъ эмджеси Маттаньяны падиша япты, адыны Цидкиягъа денъиштирди. Цидкия падиша олгъанда, 21 яшында эди. О, Ерусалимде 11 йыл девамында падишалыкъ этти. Анасы — Ливна шеэринден олгъан Йирмеянынъ къызы Хамутал. Цидкия РАББИнинъ огюнде, Ехояким киби, ярамай шейлер япып яшады. РАББИ Ерусалим ве Ехудагъа гъазаплангъаны ичюн, оларны Озюнден ред этти. Цидкия исе Вавилон падишасына къаршы котерильди. Цидкия докъузынджы йыл падишалыкъ эткенде, онунджы айынынъ онунджы кунюнде Вавилон падишасы Невукъаднеццар бутюн ордусынен Ерусалимге кельди ве оны сарып алды. Шеэрнинъ чевре-четине уджюм обаларыны обалады. Шеэр Цидкия падишалыгъынынъ 11-инджи йылына къадар алкъада къалды. Айнынъ докъузынджы кунюнде шеэрдеки ачлыкъ пек къуветленди, халкъта отьмек уфагъы биле къалмады. Душман шеэрге сокъулды. Геджеси аскерлернинъ эписи падиша багъчасынынъ янындаки эки дивар арасында араба къапусындан чыкъып къачтылар. Къасдийлилер шеэрнинъ этрафында турса да, падиша Арава ёлунен къачып кетти. Къасдийлилер ордусы падишанынъ пешинден къувалап, Ерихон тегизликлеринде артындан етти. Падишанынъ бутюн ордусы къачып дагъылды. Къасдийлилер падишаны тутып, Вавилон падишасына Ривла шеэрине кетирдилер. Анда суд эттилер. Падишанынъ козю огюнде огъулларыны къылычнен ольдюрдилер. Сонъ Цидкиянынъ козьлерини ойдылар, аягъыны-къолуны бакъыр зынджырнен багълап, Вавилонгъа алып кеттилер. Бешинджи айнынъ единджи кунюнде, Вавилон падишасы Невукъаднеццар 19-ынджы йыл падишалыкъ эткенде, Ерусалимге Вавилон падишасынынъ хызметчиси олгъан къаравуллар башлыгъы Невузарадан кельди. О, РАББИнинъ Сарайыны, падишанынъ эвини ве Ерусалимдеки эвлернинъ эписини якъты. Эр бир буюк эвни атеште якъты. Къаравуллар башлыгъынен кельген къасдийли ордусы Ерусалимнинъ диварларыны йыкъты. Сонъ къаравулларнынъ башлыгъы Невузарадан шеэрде къалгъан халкъны да, Вавилон падишасы тарафына кечкен адамларны да, башкъа къалгъан адий халкъны да шеэрден сюргюн этти. Къаравулларнынъ башлыгъы ялынъыз энъ фукъаре халкънынъ бир къач адамларыны топракъны ишлемек ве багъчаджылыкъ япмакъ ичюн къалдырды. Къасдийлилер РАББИнинъ Сарайы янындаки бакъыр колонналарны, буюк аякъларны ве РАББИнинъ Сарайындаки «Денъиз» адландырылгъан бакъыр хавузны парлап, бакъырыны Вавилонгъа алып кеттилер. Ибадетте къулланылгъан легенлер, куречиклер, мельте макъаслары, лотоклар ве бутюн бакъыр савутларны алдылар. Къаравулларнынъ башлыгъы алтындан ве кумюштен япылгъан чанакъ ве комюр табакъларыны алды. Эки дане колоннанынъ, бир дане «Денъиз»нинъ, РАББИнинъ Эви ичюн Сулейман яптыргъан аякъларнынъ бакъыры, бутюн бу бакъыр шейлернинъ агъырлыгъы эсапсыз эди. Бир колоннанынъ юксеклиги докъуз метр эди. Устюнде бир бакъыр капитель бар эди. Капительнинъ юксеклиги бир бучукъ метр эди. Капительнинъ чевре-четинде нарлар ве агъ да — эписи бакъырдан эди. Экинджи колонна, биринджиси киби, агълы эди. Къаравулларнынъ башлыгъы руханийлернинъ башлыгъы Сераяны, экинджи руханий Цефаньяны ве къапуда къаравул тургъан учь адамны алды. Шеэрден аскерлернинъ башлыгъы олгъан бир везирни, шеэрде тапылгъан падишанынъ беш меслеатчысыны, халкъны аскерликке яздыргъан баш арбий языджысыны ве шеэрде булунгъан халкъ арасындан алтмыш адамны да алды. Къаравулларнынъ башлыгъы Невузарадан оларны алып, Ривла шеэрине, Вавилон падишасына кетирди. Вавилон падишасы оларны Хамат топракъларындаки Ривлада ольдюрди. Бойледже, ехудалылар озь топракъларындан сюргюн этильди. Вавилон падишасы Невукъаднеццар Ехуда мемлекетинде къалдыргъан халкънынъ башлыгъы оларакъ Шафан огълу Ахикъамнынъ огълу Гедальяны къойды. Орду башлыкълары ве оларнынъ адамлары, Вавилон падишасы оларгъа башлыкъ оларакъ Гедальяны къойгъаныны эшитип, Гедальягъа Мицпа шеэрине кельдилер. Нетанья огълу Исмаил, Къареах огълу Ёханан, нетофалы Танхуметнинъ огълу Серая, маакъалынынъ огълу Яазанья ве оларнынъ адамлары кельдилер. Гедалья оларнынъ ве адамларынынъ алдында ант этип: «Къасдийли башлыкълардан къоркъманъыз. Топракъта ерлешинъиз ве Вавилон падишасына хызмет этинъиз, сизде эписи яхшы олур», — деди. Единджи айында падиша союндан олгъан Элишама огълу Нетанья огълу Исмаил он адамнен келип, Гедальяны урып ольдюрди. Онынънен берабер Мицпада олгъан ехудалыларны ве къасдийлилерни де ольдюрди. Сонъ бутюн халкъ — кичиги-буюги ве орду башлыкълары — аякъкъа къалкъты ве Мысыргъа кеттилер, чюнки къасдийлилерден къоркъа эдилер. Эвил-Меродакъ Вавилоннынъ падишасы олды. Озь падишалыгъынынъ биринджи йылында, Ехуда падишасы Ехоякиннинъ сюргюнликтеки 37-нджи йылында, 12-нджи айында, айнынъ 27-нджи кунюнде, о, Ехуданынъ падишасы олгъан Ехоякинни зиндандан чыкъарды. Онен яхшы лакъырды этти ве онынъ тахтыны башкъа Вавилонгъа кельген падишаларнынъ тахтындан юксек къойды. Ехоякин озь зиндан урбаларыны денъиштирди ве бутюн яшайышы девамында падишанынъ софрасындан ашады. О, яшайышы боюнджа падишадан эр кунь даимий ашамалыкъ-ичмелик алды. Адем, Шет, Энош, Кенан, Махалалэл, Еред, Ханокъ, Метушелах, Ламех, Нух, Шем, Хам ве Яфет. Яфетнинъ огъуллары: Гомер, Магог, Мадай, Яван, Тувал, Мешек ве Тирас. Гомернинъ огъуллары: Ашкеназ, Рифат ве Тогъарма. Яваннынъ огъуллары: Элиша, Таршиш, Киттим ве Роданим. Хамнынъ огъуллары: Хуш, Мицраим, Пут ве Ханаан. Хушнынъ огъуллары: Сева, Хавила, Савта, Раама ве Савтекъа. Рааманынъ огъуллары: Шева ве Дедан. Хуштан даа Нимрод догъды. Нимрод дюнья юзюнде улу аскер олды. Мицраимден лудлылар, анамлылар, лехавлылар, нафтухлылар, патруслылар, къаслухлылар догъды. Къаслухлылардан фелестинлилер ве къафторлылар келип чыкъты. Ханааннынъ биринджи огълу Сидон олды. Бундан гъайры Ханаан Хетнинъ, евуслыларнынъ, аморлыларнынъ, гиргашлыларнынъ, хивлилернинъ, аракълыларнынъ, синлилернинъ, арвадлыларнынъ, цемарлыларнынъ, хаматлыларнынъ да бабасы олды. Шемнинъ огъуллары булардыр: Элам, Ашшур, Арпакъшад, Луд, Арам, Уц, Хул, Гетер ве Мешек. Арпакъшаддан Шелах деген огълу догъды, Шеллахтан исе Эвер. Эвернинъ эки огълу олды: биринджисининъ ады Пелег эди, чюнки о догъгъан вакъытта ер юзю айырылды. Пелегнинъ къардашы Ёкътан эди. Ёкътан Алмодад, Шелеф, Хацармавет, Ерах, Хадорам, Узал, Дикла, Эвал, Авимаэл, Шева, Офир, Хавила ве Ёвавнынъ бабасы эди. Булар эписи Ёкътаннынъ огъуллары эди. Шем, Арпакъшад, Шелах, Эвер, Пелег, Реу, Серуг, Нахор, Терах, Ибрам (демек, Ибраим). Ибраимнинъ огъуллары: Исхакъ ве Исмаил. Оларнынъ эвлятлары шулардыр: Исмаилнинъ биринджи догъгъан огълу Невайот, ондан сонъ Кедар, Адбеэл, Мивсам, Мишма, Дума, Масса, Хадад, Тема, Етур, Нафиш ве Кедма. Булар Исмаилнинъ огъулларыдыр. Ибраимнинъ джариеси Кетурадан олгъан огъланлар: Зимран, Ёкъшан, Медан, Мидьян, Ишбакъ ве Шуах. Ёкъшаннынъ огъуллары — Шева ве Дедан. Мидьяннынъ огъуллары: Эфа, Эфер, Ханокъ, Авида ве Элдаа. Булар эписи Кетуранынъ эвлятларыдыр. Ибраимден Исхакъ догъды. Исхакънынъ огъуллары: Исав ве Исраиль. Исавнынъ огъуллары: Элифаз, Реуэл, Еуш, Ялам ве Къорах. Элифазнынъ огъуллары: Теман, Омар, Цефий, Гъатам, Кеназ, Тимна, Амалек. Реуэлнинъ огъуллары: Нахат, Зерах, Шамма ве Мизза. Сеирнинъ огъуллары: Лотан, Шовал, Цивон, Ана, Дишон, Эцер, Дишан. Лотаннынъ огъуллары: Хорий ве Хомам. Тимна исе Лотаннынъ къызкъардашы эди. Шовалнынъ огъуллары: Альян, Манахат, Эвал, Шефий ве Онам. Цивоннынъ огъуллары: Айя ве Ана. Ананынъ огъуллары: Дишон. Дишоннынъ огъуллары: Хамран, Эшбан, Йитран ве Керан. Эцернинъ огъуллары: Билхан, Зааван ве Яакъан. Дишаннынъ огъуллары: Уц ве Аран. Исраильде падишалар даа олмагъан заманда, Эдомда энди падишалар бар эди. Мына Эдомнынъ падишалары: Беорнынъ огълу Бела. Беланынъ шеэри Динхава деп адлана эди. Беланынъ олюминден сонъра Боцрадан олгъан Зерах огълу Ёвав тахткъа отурды. Ёвавнынъ олюминден сонъра, теманлыларнынъ топрагъындан олгъан Хушам падиша олды. Хушамнынъ олюминден сонъра, Бедад огълу Хадад падиша олды. О, Моав топрагъында мидьянлыларны енъди. Онынъ шеэри Авит деп адлана эди. Хададнынъ олюминден сонъра, Масрекъалы Самла падиша олды. Самланынъ олюминден сонъра, онынъ еринде Фират дерьясы янындаки Реховот шеэринден олгъан Шаул падиша олды. Шаул ольди, ондан сонъ Акъбор огълу Баал-Ханан падиша олды. Баал-Ханан ольди, ондан сонъ Хадад падиша олды. Онынъ шеэри Паий деп адлана эди. Апайы Ме-Захав къызы Матреднинъ къызы Мехетавель эди. Сонъра Хадад да ольди. Эдом ёлбашчылары шулар эди: Тимна, Алва, Етет, Охоливама, Эла, Пинон, Кеназ, Теман, Мивцар, Магдиэл, Ирам. Булар Эдом ёлбашчылары эди. Исраильнинъ огъуллары шулар эди: Рубен, Шимеон, Левий, Ехуда, Йиссакъар, Зевулун, Дан, Юсуф, Биньямин, Нафталий, Гъад ве Ашер. Ехуданынъ огъуллары: Эр, Онан ве Шела. Шу учь огълуны ханаанлы Бат-Шуа тапты. Ехуданынъ биринджи огълу Эр РАББИнинъ козюнде ярамай эди. Шунынъ ичюн РАББИ оны ольдюрди. Ехуданынъ келини Тамар Перец ве Зерахны тапты. Ехуданынъ эписи оларакъ беш огълу бар эди. Перецнинъ огъуллары Хецрон ве Хамул эди. Зерахнынъ огъуллары: Зимрий, Этан, Хеман, Къалкъол ве Дара. Эписи оларакъ беш киши эди. Къармийнинъ огълу Акъар эди. О, РАББИ ичюн айырылгъан бутюнлей ёкъ этиледжек шейлерни алгъаны ичюн, Исраильнинъ башына беля кетирди. Этаннынъ огълу Азарья эди. Хецроннынъ огъуллары: Ерахмеэл, Рам ве Къалев эди. Рам Амминадавнынъ бабасы эди. Амминадав исе Нахшоннынъ бабасы эди. Нахшон Ехуда огъулларынынъ ёлбашчысы олды. Нахшондан Салма догъды, Салмадан исе Боаз догъды. Боаз Оведнинъ бабасы эди, Овед исе Йишайнинъ бабасы эди. Йишайнинъ биринджи огълу Элиав, экинджиси — Авинадав, учюнджиси исе Шима эди. Дёртюнджиси — Нетанэл, бешинджиси — Раддай, алтынджысы — Оцем, единджиси Давут эди. Къызкъардашлары Церуя ве Авигаил эди. Церуянынъ учь огълу бар эди: Авишай, Ёав ве Асаэл. Авигаил Амасанынъ анасы эди. Амасанынъ бабасы исе исмаилли Етер эди. Хецрон огълу Къалевнинъ Азува ве Ериот апайлары бар эди. Къалевнинъ огъуллары: Ешер, Шовав ве Ардон. Азуванынъ олюминден сонъ, Къалев Эфраткъа эвленди. Эфрат онъа Хур адлы огъул догъды. Хурнынъ Урий деген огълу бар эди. Урийнинъ исе Бецалел адлы огълу бар эди. Сонъра, Хецрон 60 яшында экенде, о, Макирнинъ къызына эвленди. Макир Гиладнынъ бабасы эди. Хецрон Макирнинъ къызынен ятты, ве о, Сегувны догъды. Яир Сегувнынъ огълу эди. Гилад улькесинде онынъ 23 шеэри бар эди. Лякин гешурлылар ве арамлылар Яирнинъ шеэрлерини, Кенат шеэрини ве этрафындаки койлерни запт эттилер. Джеми оларакъ 60 шеэрчик бар эди. Бутюн бу шеэрлер Гилад огълу Макирнинъ огъулларынынъ шеэрлери эди. Хецрон Къалев-Эфрата шеэринде ольди. Хецроннынъ олюминден сонъ онынъ апайы Авия Ашхурны догъды. Ашхур Текъоанынъ бабасы эди. Хецроннынъ биринджи огълу Ерахмеэлнинъ огъуллары шулар эди: биринджиси Рам, ондан сонъ Буна, Орен, Оцем ве Ахия. Ерахмеэлнинъ башкъа бир апайы да бар эди. Ады — Атара. Атара Онамнынъ анасы эди. Ерахмеэлнинъ биринджи огълу Рамнынъ огъуллары булардыр: Маац, Ямин ве Экер. Онамнынъ огъуллары булардыр: Шаммай ве Яда. Шаммайнынъ огъуллары: Надав ве Авишур. Авишурнынъ Авихаил адлы апайы бар эди, о, Агъбан ве Молидни догъды. Надавнынъ огъуллары: Селед ве Аппаим. Селед баласыз ольди. Аппаимнинъ огълу: Йиший. Йишийнинъ Шешан адлы огълу олды. Шешаннынъ исе Ахлай адлы огълу олды. Шаммайнынъ къардашы Яданынъ огъуллары: Етер ве Ёнатан. Етер баласыз ольди. Ёнатаннынъ огъуллары: Пелет ве Заза. Булар эписи Ерахмеэлнинъ эвлятларыдыр. Шешаннынъ огъуллары ёкъ эди, тек къызлары бар эди. Шешаннынъ бир мысырлы къулу бар эди, ады — Ярха. Шешан озь къызыны къулу олгъан Ярхагъа апай оларакъ берди. О, онъа Аттай огълуны догъды. Аттай Натаннынъ бабасы эди. Заваднынъ бабасы исе Натан эди. Завад Эфлалнынъ бабасы эди. Эфлал Оведнинъ бабасы эди. Овед Ехунынъ бабасы эди. Ехунынъ Азарья адлы огълу олды. Азарьянынъ Хелец адлы огълу олды. Хелецнинъ исе Эласа адлы огълу олды. Эласа Сисмайнынъ бабасы, Сисмай Шаллумнынъ бабасы эди. Шаллум Екъамьянынъ бабасы, Екамья Элишаманынъ бабасы эди. Ерахмеэлнинъ къардашы олгъан Къалевнинъ огъуллары: биринджи огълу Меша. О, Зифнинъ бабасы эди. Къалевнинъ даа бир Мареша адлы огълу бар эди. Мареша Хевроннынъ бабасы эди. Хевроннынъ огъуллары Къорах, Таппуах, Рекем ве Шема. Шема Рахамнынъ бабасы эди. Рахам Ёркеамнынъ бабасы эди. Рекем Шаммайнынъ бабасы эди. Шаммайнынъ огълу Маон эди. Маон исе Бет-Цурнынъ бабасы эди. Къалев джариесининъ ады Эфа эди. Эфа Харан, Моца ве Гъазезнинъ анасы эди. Харан Гъазезнинъ бабасы эди. Яхдайнынъ огъуллары Регем, Ётам, Гешан, Пелет, Эфа ве Шааф эди. Маакъа Къалевнинъ башкъа джариеси эди. О, Шевер ве Тирхананынъ анасы эди. Булардан башкъа, Маакъа Шааф ве Шеваны догъды. Шааф Мадманнанынъ бабасы, Шева исе Макъбенанынъ ве Гивеанынъ бабасы эди. Къалевнинъ Акъса адлы къызы олды. Къалевнинъ эвлятлары булардыр. Эфратанынъ биринджиси олгъан Хурнынъ огъуллары: Кирьят-Яримнинъ бабасы олгъан Шовал, Вифлеемнинъ бабасы Салма ве Бет-Гъадернинъ бабасы Хареф. Кирьят-Яримнинъ бабасы олгъан Шовалнынъ эвлятлары булардыр: Хароэ ве манахатлыларнынъ ярысы. Кирьят-Яримнинъ сойлары: йитрлилер, путлылар, шуматлылар, мишралылар. Мишралылардан цоралылар ве эштаоллылар келип чыкъты. Салманынъ эвлятлары булардыр: Вифлеем, нетофалылар, Атрот-Бет-Ёав, манахатлыларнынъ ярысы, цорлылар ве Яббецте яшагъан соферлилернинъ сойлары, тиратлылар, шималылар ве сукъатлылар. Булар кенлилер эди, олар Хамматтан келип чыкъкъанлар. Хаммат исе Бет-Рекъавнынъ бабасы эди. Хеврон шеэринде догъгъан Давутнынъ огъуллары шулардыр: биринджиси Амнон. Амноннынъ анасы йизреэлли Ахиноам эди. Экинджиси Даниял. Онынъ анасы къармелли Авигаил эди. Учюнджи огълу Авишалом. Анасы Талмай къызы Маакъа эди. Талмай Гешур падишасы эди. Дёртюнджи огълу Адонья. Онынъ анасы Хаггит эди. Бешинджи огълу Шефатья. Анасы Авитал. Алтынджы огълу Йитреам. Онынъ анасы Давутнынъ апайы Эгла эди. Давутнынъ бу алты огълу Хевронда догъды. Давут анда еди йыл ве алты ай девамында падишалыкъ этти. Ерусалимде исе о, 33 йыл девамында падишалыкъ япты. Мына онынъ Ерусалимде догъгъан балалары: Шима, Шовав, Натан ве Сулейман. Шу дёрт баласы Аммиэл къызы Бат-Шевадан догъды. Башкъа докъуз баласы: Йивхар, Элишама, Элифелет, Ногах, Нефег, Яфия, Элишама, Эльяда ве Элифелет. Булар эписи Давутнынъ огъулларыдыр. Тамар оларнынъ къызкъардашы эди. Давутнынъ джариелеринден де башкъа балалары бар эди. Сулейманнынъ огълу Реховоам эди. Реховоамнынъ огълу Авия эди. Авиянынъ огълу Аса. Асанынъ огълу исе Ехошафат. Ехошафатнынъ огълу Ехорам. Ехорамнынъ огълу Ахазья. Ахазьянынъ огълу исе Ёаш эди. Ёашнынъ огълу Амацья. Амацьянынъ огълу Азарья. Азарьянынъ огълу Ётам эди. Ётамнынъ огълу Ахаз эди. Ахазнынъ огълу исе Хизкия эди. Хизкиянынъ огълу Менашше. Менашшенинъ огълу Амон эди. Амоннынъ огълу Ёшия эди. Ёшиянынъ огъуллары: биринджиси Ёханан, экинджиси Ехояким, учюнджи огълу Цидкия ве дёртюнджи огълу Шаллум. Ехоякимнинъ огъуллары: Еконья ве онынъ огълу Цидкия. Эсир олгъан Еконьянынъ огъуллары: Шеалтиэл, Малкирам, Педая, Шенаццар, Екъамья, Хошама ве Недавья. Педаянынъ огъуллары Зеруббавел ве Шимий. Зеруббавелнинъ Мешуллам ве Хананья огъуллары бар эди. Шеломит оларнынъ къызкъардашы эди. Онынъ даа беш огълу бар эди. Оларнынъ адлары: Хашува, Охел, Берекия, Хасадья ве Юшав-Хесед. Хананьянынъ огълу Пелатья эди, онынъ огълу Ешая эди. Онынъ огълу Рефая. Рефаянынъ Арнан огълу бар эди, Арнаннынъ Овадья деген огълу бар эди. Овадьянынъ исе Шекъанья огълу бар эди. Шекъаньянынъ эвлятлары: огълу Шемая. Шемаянынъ огъуллары: Хаттуш, Игъал, Бариах, Неарья ве Шафат. Эписи оларакъ алты киши. Неарьянынъ огъуллары: Эльёэнай, Хизкия ве Азрикъам. Эписи оларакъ учь киши. Эльёэнайнынъ огъуллары: Ходавья, Эльяшив, Пелая, Акъкъув, Ёханан, Делая ве Ананий. Эписи оларакъ еди киши. Ехуданынъ огъуллары: Перец, Хецрон, Къармий, Хур ве Шовал. Реая Шовалнынъ огълу эди. Реаянынъ огълу Яхат эди. Яхат Ахумай ве Лахаднынъ бабасы эди. Булар — цоралыларнынъ сойларыдыр. Этамнынъ огъуллары булардыр: Йизреэл, Йишма ве Йидбаш. Къызкъардашларынынъ ады Хацелелпоний эди. Пенуэл Гедорнынъ бабасы эди. Эзер Хушанынъ бабасы эди. Булар Эфратанынъ биринджи огълу ве Вифлеемнинъ бабасы олгъан Хурнынъ балаларыдыр. Текъоанынъ бабасы Ашхурнынъ эки апайы бар эди, Хела ве Наара. Наара онъа Ахуззам, Хефер, Темений ве Хаахаштарийни догъды. Булар Нааранынъ огъуллары эди. Хеланынъ огъуллары: Церет, Йицхар ве Этнан. Къоц Анув ве Хаццовеванынъ бабасы эди. Бундан гъайры, Къоц Ахархел сойларынынъ бабасы эди. Ахархел Харумнынъ огълу эди. Явец агъа-къардашларындан урьметли эди. Онынъ анасы онъа Явец адыны бергенде, бойле айткъан эди: «Мен оны догъургъанда, пек чокъ агъры чектим». Явец Исраильнинъ Алласыны чагъырып: «РАББИм! Манъа Озь эйилигинъни косьтергейдинъ, топрагъымнынъ сынъырларыны кенишлеткейдинъ, меним янымда олгъайдынъ, мени къорчалагъайдынъ, мен дерт чекмегейдим!» — деди. Сонъ РАББИ Явецке тилегини берди. Келув Шуханынъ агъасы эди. Келув Мехирнинъ бабасы эди. Мехир Эштоннынъ бабасы эди. Эштон Бет-Рафа, Пасеах ве Техиннанынъ бабасы эди. Техинна Ир-Нахашнынъ бабасы эди. Олар Рекъанынъ сакинлеридир. Кеназнынъ огъуллары: Отниэл ве Серая. Отниэлнинъ огъуллары Хатат ве Меонотай. Меонотай Офранынъ бабасы, Серая исе Ёавнынъ бабасы эди. Ёав Ге-Харашимни асыл эткен эди, чюнки олар зенаатчылар эдилер. Ефунне огълу Къалевнинъ огъуллары: Иру, Эла ве Наам. Эланынъ огълу Кеназ эди. Ехаллелэлнинъ огъуллары: Зиф, Зифа, Тирея ве Асареэл. Эзрахнынъ огъуллары: Етер, Меред, Эфер ве Ялон. Мереднинъ апайы Мирьямны, Шаммайны ве Ишбахны догъды. Ишбах Эштемоанынъ бабасы эди. Онынъ ехудалы апайы Ередни, Хеверни ве Екъутиэлни догъды. Еред Гедорнынъ бабасы эди. Хевер исе Сокъонынъ бабасы, Екъутиэл — Заноахнынъ бабасы эди. Булар эписи Меред эвленген фыравун къызы Битьянынъ балалары эди. Нахамнынъ къызкъардашы Ходиянынъ апайы эди. Оларнынъ балалары: гъармлы Кеиланынъ бабасы ве маакъалы Эштемоанынъ бабасы. Шимоннынъ огъуллары: Амнон, Ринна, Бен-Ханан ве Тилон. Йишийнинъ огъуллары: Зохет ве Бен-Зохет эдилер. Шела Ехуданынъ огълу эди. Шеланынъ огъуллары: Лекъанынъ бабасы Эр ве Марешанынъ бабасы Лаада, Бет-Ашбеанынъ индже кетен ишленювинде чалышкъан сойлары, Ёким ве Козеванынъ сакинлери, Моав топрагъында башлыкъ эткен Ёаш ве Сараф, ве Яшувий Лехем. Бунынъ акъкъында язылар эски замандан кельгендир. Булар балчыкътан чешит савутлар ясай эдилер ве Нетаим ве Гедера шеэрлеринде яшай эдилер. Шу шеэрлерде яшап, падишагъа чалыша эдилер. Шимеоннынъ огъуллары: Немуэл, Ямин, Ярив, Зерах ве Шаул. Шаллум Шаулнынъ огълу эди. Шаллумнынъ огълу Мивсам эди. Мивсамнынъ огълу Мишма. Мишманынъ эвлятлары: онынъ огълу Хаммуэл, Хаммуэлнинъ огълу Закъкъур, Закъкъурнынъ огълу Шимий эди. Шимийнинъ он алты огълу ве алты къызы бар эди. Лякин Шимийнинъ агъа-къардашларынынъ огъуллары чокъ дегиль эди. Оларнынъ бутюн сою да Ехуданынъ къабилеси киби балабан дегиль эди. Олар Беэр-Шева, Молада, Хацар-Шуал, Билха, Эцем, Толад, Бетуэл, Хорма, Цикълагъ, Бет-Маркъавот, Хацар-Сусим, Бет-Бирий ве Шаараимде яшай эдилер. Олар бу шеэрлерде Давутнынъ падишалыгъындан эвель яшай эдилер. Шеэрлернинъ янында ерлешкен койлер булардыр: Этам, Айин, Риммон, Токен ве Ашан. Эписи оларакъ беш шеэр. Бу шеэрлернинъ этрафында башкъа койлер де бар эди, олар тап Баалгъа къадар узана эдилер. Будыр оларнынъ яшагъан ерлери ве озь сойларынынъ тарихий джедвели. Мешовав, Ямлек ве Амацьянынъ огълу Ёша, Ёэль, Асиэл огълу Серая огълу Ёшивьянынъ огълу Еху, Эльёэнай, Яакъова, Ешохая, Асая, Адиэл, Есимиэл, Беная ве Шемая огълу Шимрий огълу Едая огълу Аллон огълу Шифийнинъ огълу Зиза. Юкъарыда ады айтылгъанларнынъ эр бири озь сойларынынъ башлыкълары эдилер. Оларнынъ сойлары пек чокълашты. Къой сюрюлерине отлакъ тапмакъ ичюн, олар Гедор шеэрининъ дживарларына къадар, вадийнинъ шаркъий тарафына къадар бардылар. Олар яхшы, отлары бол олгъан отлакълар таптылар. О ерлер кениш, раат ве хавфсыз эди, эвельден анда бир къач Хамнынъ эвлятлары яшай эди. Юкъарыда адлары язылып кечкен бутюн булар, Хизкия Ехуданынъ падишасы олгъан заманда анда келип, хамлыларнен дженкке киришип, оларны къырдылар, чадырларында яшагъан хамлыларгъа ве анда отургъан меунлыларгъа уджюм эттилер ве оларны бутюнлей ёкъ эттилер. Бугуньге къадар ойле де олып къалды. Озьлери исе оларнынъ ерлеринде ерлештилер, чюнки оларнынъ къой сюрюлери ичюн анда отлакълар бар эди. Шимеон эвлятларындан 500 киши дагълы Сеир улькесине кеттилер. Йишийнинъ огъуллары Пелатья, Неарья, Рефая ве Уззиэл оларнынъ башлыкълары эдилер. Олар амалеклилернинъ къачып сагъ къалгъанларыны ольдюрдилер, озьлери исе бугуньге къадар анда яшамакъталар. Исраильнинъ биринджи огълу Рубеннинъ огъуллары. О биринджи догъгъандыр, лякин бабасынынъ ятагъыны арамлагъаны ичюн, онынъ биринджилиги Исраиль огълу Юсуфнынъ огъулларына кечти. Шунынъ ичюн несиллернинъ джедвелинде Рубен биринджи огъул оларакъ язылмагъандыр. Ехуда къардашлары арасында энъ кучьлюси эди, ве онынъ союндан ёлбашчы чыкъты, амма биринджилик имтиязлары Юсуфкъа кечти. Исраильнинъ биринджиси олгъан Рубеннинъ огъуллары: Ханокъ, Паллу, Хецрон ве Къармий. Ёэльнинъ огъуллары: огълу Шемая, огълу Гог, огълу Шимий, онынъ огълу Микъа, огълу Реая, огълу Баал, огълу Беэра. Беэраны Ашшур падишасы Тилгъат-Пилнесер эсир алгъан эди. Беэра рубенлилернинъ ёлбашчысы эди. Онынъ агъа-къардашлары, сойларына коре, несиллернинъ джедвелинде бойле язылгъанлар: башлыгъы Еиэл, сонъра Зекъарья ве Ёэль огълу Шема огълу Азазнынъ огълу Бела. О, Ароэр шеэринде, тап Невогъа ве Баал-Меонгъа къадар яшай эди. Шаркъта онынъ халкъы Фират дерьясындан кечкен сахранынъ сынъырына къадар узангъан топракъларда яшай эди, чюнки оларнынъ Гилад топракъларында айванлары пек чокъ эди. Шаулнынъ заманында олар хагрийлилернен дженклешип, оларны ольдюрдилер. Сонъ олар хагрийлилернинъ чадырларында Гиладнынъ бутюн шаркъий тарафында ерлештилер. Гъад огъуллары оларнынъ къаршысында, Башан топракъларында Салекъагъа къадар яшай эдилер. Башан еринде Ёэль биринджи ёлбашчы эди, Шафам исе экинджи ёлбашчы олды. Сонъра Янай ве Шафат. Оларнынъ агъа-къардашлары, бабаларынынъ сойларына коре, еди дане эди: Микъаэл, Мешуллам, Шева, Ёрай, Якъан, Зия ве Эвер. Булар Авихаилнинъ огъуллары эдилер. Авихаил Хурийнинъ огълу, Хурий Яроахнынъ огълу, Яроах Гиладнынъ огълу, Гилад Микъаэлнинъ огълу, Микъаэл Ешишайнынъ огълу, Ешишай Яхдонынъ огълу, Яхдо Бузнынъ огълу эди. Авдиэл Гунийнинъ огълу эди. Авдиэлнинъ огълу Ахий озь бабасы союнынъ башы эди. Гъадлылар Гилад топракъларында, Башанда, этрафындаки койлерде ве Шарон чевресиндеки бутюн отлакъларда, тап сынъырларгъа къадар яшай эдилер. Бутюн бу адамларнынъ адлары Ётам ве Еровоамнынъ заманларында несиллернинъ джедвелинде язылгъан эди. Ётам Ехуданынъ падишасы эди, Еровоам исе Исраильнинъ падишасы эди. Рубен ве Гъад къабилелеринде ве Менашше къабилесининъ ярысында къалкъан ташыгъан, къылыч къуллана бильген, окъ аткъан, дженк этмеге ярагъан 44 760 джесюр аскер бар эди. Олар дженкке азыр эдилер. Олар хагрийлилернен, Етурнен, Нафишнен ве Нодавнен дженк эттилер. Олар дженк мейданында Алладан ярдым истедилер, ве О, оларны эшитти, чюнки олар Аллагъа ишанды. О, оларгъа ярдым берди ве хагрийлилерни ве оларнен бирликте олгъанларны оларнынъ къолуна теслим этти. Олар душманларынынъ бутюн айванларыны: 50 000 баш деве, 250 000 къой-эчки, 2 000 эшекни запт этти ве 100 000 адам да эсир алдылар. Дженкте къылычнен ольдюрильген адам пек чокъ эди, чюнки бу дженк Алладан эди. Сонъра олар тап сюргюн этильгендже хагрийлилернинъ топракъларында яшадылар. Менашше къабилесининъ ярысы бу топракъта, Башандан Баал-Хермонгъа къадар, Сенир ве Хермон дагъына къадар яшадылар. Оларнынъ сайысы пек чокъ эди. Сойларынынъ башлыкълары булар эди: Эфер, Йиший, Элиэл, Азриэл, Йирмея, Ходавья ве Яхдиэл. Эписи кучьлю аскерлер, белли адамлар, бабаларынынъ сойлары башлыкълары эди. Лякин олар баба-деделерининъ Алласыны къалдырып, Алла оларнынъ огюнден къувалагъан халкъларнынъ аллалары пешинден, ороспу киби, юрип башладылар. О вакъыт Исраильнинъ Алласы оларгъа къаршы Ашшур падишасы Пулны, Ашшур падишасы олгъан Тиглат-Пилнесернинъ рухуны къозгъады, ве о, рубенлилерни, гъадлыларны ве Менашше къабилесининъ ярысыны эсир этти ве оларны Халах, Хавор, Харагъа ве Гозан озени тарафына сюргюн этти. Олар шу ерлерде бугуньге къадар яшайлар. Левийнинъ огъуллары: Гершон, Кехат ве Мерарий. Кехатнынъ огъуллары: Амрам, Йицхар, Хеврон ве Уззиэл. Амрамнынъ балалары: Харун, Муса ве Мерьем. Харуннынъ огъуллары: Надав, Авиху, Элазар ве Итамар. Элазардан Пинехас догъды, Пинехастан Авишуа догъды. Авишуадан Буккий догъды, Буккийден Уззий догъды. Уззийден Зерахья догъды, Зерахьядан Мераёт догъды. Мераёттан Амарья догъды, Амарьядан Ахитув догъды. Ахитувдан Цадокъ догъды, Цадокътан Ахимаац догъды. Ахимаацтан Азарья, Азарьядан Ёханан догъды. Ёханандан Азарья догъды. О, Сулейман Ерусалимде къургъан Алланынъ Сарайында руханийлик япа эди. Азарьядан Амарья догъды, Амарьядан Ахитув догъды. Ахитувдан Цадокъ догъды, Цадокътан Шаллум догъды. Шаллумдан Хилкия догъды, Хилкиядан Азарья догъды. Азарьядан Серая, Сераядан Ехоцадакъ догъды. РАББИ ехудалыларны ве ерусалимлилерни Невукъаднеццарнынъ къолунен сюргюн эткенде, Ехоцадакъ да сюргюн этильди. Левийнинъ огъуллары: Гершон, Кехат ве Мерарий. Гершоннынъ огъулларынынъ адлары: Ливний ве Шимий. Кехатнынъ огъуллары: Амрам, Йицхар, Хеврон ве Уззиэл. Мерарийнинъ огъуллары: Махлий ве Муший. Булар къоранталарына коре язылгъан Левийнинъ сойлары. Гершоннынъ къорантасы: огълу Ливний, огълу Яхат, огълу Зимма, огълу Ёах, огълу Иддо, огълу Зерах, огълу Еатрай. Кехатнынъ огъуллары: огълу Амминадав, огълу Къорах, огълу Ассир, огълу Элкъана, огълу Эвиасаф, огълу Ассир, огълу Тахат, огълу Уриэл, огълу Уззия, огълу Шаул. Элкъананынъ огъуллары: Амасай ве Ахимот, огълу Элкъана, огълу Цофай, ве огълу Нахат, огълу Элиав, огълу Ерохам, огълу Элкъана эди. Смаилнинъ огъуллары: биринджи огълу Ёэль, экинджи огълу Авия эди. Мерарийнинъ огъуллары: Махлий, огълу Ливний, огълу Шимий, огълу Узза, огълу Шима, огълу Хаггия, огълу Асая эди. РАББИнинъ Сарайына Васиет Сандыгъы къоюлгъандан сонъра, Давут сайлап алгъан йырджыларнынъ башлыкълары шулардыр. Олар, Сулейман Ерусалимде РАББИнинъ Эвини къурмакътан эвель, Корюшюв Чадырында йырджылар олып хызмет эте эдилер ве невбетине коре хызметлерини беджере эдилер. Огъулларынен берабер йырджы олып хызмет эткенлер шулардыр: Кехат огъулларындан — Хеман йырджы. Хеман Ёэльнинъ огълу, Ёэль Смаилнинъ огълу, Смаил Элкъананынъ огълу эди, Элкъана Ерохамнынъ огълу эди; Ерохам Элиэлнинъ огълу, Элиэл Тоахнынъ огълу, Тоах Цуфнынъ огълу, Цуф Элкъананынъ огълу, Элкъана Махатнынъ огълу, Махат Амасайнынъ огълу, Амасай Элкъананынъ огълу, Элкъана Ёэльнинъ огълу, Ёэль Азарьянынъ огълу, Азарья Цефаньянынъ огълу, Цефанья Тахатнынъ огълу, Тахат Ассирнинъ огълу, Ассир Эвиасафнынъ огълу, Эвиасаф Къорахнынъ огълу, Къорах Йицхарнынъ огълу, Йицхар Кехатнынъ огълу, Кехат Левийнинъ огълу, Левий Исраильнинъ огълу эди. Ве онынъ къардашы Асаф. О, Хеманнынъ сагъ янында хызмет эте эди. Асаф Берекиянынъ огълу, Берекия Шиманынъ огълу, Шима Микъаэлнинъ огълу эди; Микъаэл Баасеянынъ огълу, Баасея Малкиянынъ огълу, Малкия Этнийнинъ огълу, Этний Зерахнынъ огълу, Зерах Адаянынъ огълу, Адая Этаннынъ огълу, Этан Зимманынъ огълу, Зимма Шимийнинъ огълу, Шимий Яхатнынъ огълу, Яхат Гершоннынъ огълу, Гершом Левийнинъ огълу эди. Мерарийнинъ огъуллары, оларнынъ догъмушлары сол тарафында хызмет эте эди: Этан. Этан Кишийнинъ огълу, Киший Авдийнинъ огълу, Авдий Маллукънынъ огълу, Малукъ Хашавьянынъ огълу, Хашавья Амацьянынъ огълу, Амацья Хилкиянынъ огълу, Хилкия Амцийнинъ огълу, Амций Банийнинъ огълу, Баний Шемернинъ огълу, Шемер Махлийнинъ огълу, Махлий Мушийнинъ огълу, Муший Мерарийнинъ огълу, Мерарий исе Левийнинъ огълу эди. Оларнынъ агъа-къардашлары левийлилер Мескенде, Алланынъ Эвинде хызмет этмек ичюн сайлангъан эдилер. Харун ве онынъ эвлятлары исе, Алланынъ къулу Муса буюргъанына коре, айванларны бутюнлей якъмакъ ичюн, къурбан ери янында ве къокъулы отлар якъыладжакъ ернинъ янында хызмет этти, Энъ Мукъаддес Ерде де эр бир керекли ишни япа ве исраиллилер ичюн одеме эте эди. Харуннынъ огъуллары булардыр: огълу Элазар, огълу Пинехас, огълу Авишуа, огълу Буккий, огълу Уззий, огълу Зерахья, огълу Мераёт, огълу Амарья, огълу Ахитув, огълу Цадокъ, огълу Ахимаац. Оларнынъ топрагъындаки, шеэрлерине коре, олар яшагъан ерлери шулардыр. Харуннынъ огъуллары олгъан Кехатнынъ союна биринджи джереп тюшти. Оларгъа Ехуда топрагъындаки Хеврон шеэри ве этрафларындаки отлакълар берильди. Лякин шеэрнинъ дживарындаки тарлалар ве койлер Ефунне огълу Къалевге берильди. Харун огъулларына даа сакъланмакъ ичюн шеэрлерни бердилер: Хеврон ве Ливна ве этрафларындаки отлакъларны, Яттир ве Эштемоа ве этрафларындаки отлакъларны, Хилен ве этрафларындаки отлакъларны, Девир ве этрафларындаки отлакъларны, Ашан ве этрафларындаки отлакъларны, Бет-Шемеш ве этрафларындаки отлакъларны. Биньямин къабилесинден оларгъа бу шеэрлер берильди: Гева ве этрафларындаки отлакълары, Алемет ве этрафларындаки отлакълары, Анатот ве этрафларындаки отлакълары. Джеми оларакъ оларнынъ сойларына 13 шеэр берильди. Кехатнынъ къалгъан огъулларына джереп боюнджа Менашше къабилеси ярысынынъ сойларындан он дане шеэр берильди. Гершон огъулларына, сойларына коре, Йиссакъар къабилесинден, Ашер къабилесинден, Нафталий къабилесинден ве Башандаки Менашше къабилесинден 13 шеэр берильди. Мерарий огъулларына, сойларына коре, джерепнен Рубен къабилесинден, Гъад къабилесинден ве Зевулун къабилесинден 12 шеэр берильди. Бойлеликнен, Исраиль огъуллары левийлилерге шеэрлерни ве этрафларындаки отлакъларны бердилер. Олар шу юкъарыда айтылгъан шеэрлерни джерепке коре Ехуда къабилесинден, Шимеон къабилесинден ве Биньямин къабилесинден айырып бердилер. Кехат огъулларынынъ базы сойларына исе Эфраим къабилесининъ шеэрлери берильди. Оларгъа сакъланмакъ ичюн ер оларакъ бойле шеэрлер берильди: Эфраим дагъындаки Шекем ве этрафларындаки отлакълар, Гезер ве этрафларындаки отлакълар, Ёкъмеам ве этрафларындаки отлакълар, Бет-Хорон ве этрафларындаки отлакълар, Аялон ве этрафларындаки отлакълар, Гъат-Риммон ве этрафларындаки отлакълар. Менашше къабилесининъ ярысындан Анер ве этрафларындаки отлакълар, Билеам ве этрафларындаки отлакълар берильди. Бу шеэрлер — Кехат огъулларынынъ къалгъан сойларына берильген шеэрлер. Менашше къабилесининъ ярысындан Гершон огъулларына Башандаки Голан шеэри ве этрафларындаки отлакълар, Аштарот ве этрафларындаки отлакълар берильди. Йиссакъар къабилесинден Кедеш шеэри ве этрафларындаки отлакълар, Даверат ве этрафларындаки отлакълар, Рамот ве этрафларындаки отлакълар, Анем ве этрафларындаки отлакълар берильди. Ашер къабилесинден Машал шеэри ве этрафларындаки отлакълар, Авдон ве этрафларындаки отлакълар, Хукъокъ ве этрафларындаки отлакълар, Рехов ве этрафларындаки отлакълар берильди. Нафталий къабилесинден Галилеядаки Кедеш шеэри ве этрафларындаки отлакълар, Хаммон ве этрафларындаки отлакълар, Кирьятаим ве этрафларындаки отлакълар берильди. Мерарийнинъ башкъа огъулларына Зевулун къабилесинден Риммоно шеэри ве этрафларындаки отлакълар, Тавор ве этрафларындаки отлакълар берильди. Рубен къабилесинден оларгъа Иордан озенининъ шаркъында, Ерихон шеэри къаршысындаки Бецер шеэри ве этрафларындаки отлакъларны, Яхца ве этрафларындаки отлакъларны, Кедемот ве этрафларындаки отлакъларны, Мефаат ве этрафларындаки отлакъларны бердилер. Гъад къабилесинден Гиладдаки Рамот ве этрафларындаки отлакълар, Маханаим ве этрафларындаки отлакълар, Хешбон ве этрафларындаки отлакълар ве Язер ве этрафларындаки отлакълар берильди. Йиссакъарнынъ дёрт огълу бар эди: Тола, Пуа, Яшув ве Шимрон. Толанынъ огъуллары: Уззий, Рефая, Ериэл, Яхмай, Ивсам ве Шемуэл. Олар Тола союнда озь къоранталарынынъ башлыкълары эди. Олар озь несиллеринде джесюр аскерлер эдилер. Давутнынъ куньлеринде оларнынъ сайысы 22 600 киши эди. Уззийнинъ огълу Йизрахья. Йизрахьянынъ беш огълу бар эди: Микъаэл, Овадья, Ёэль, Йишшия. Олар эписи башлыкъ эдилер. Оларнынъ сойлары джедвелине коре, къоранталарында дженкке азыр олгъан 36 000 аскер бар эди, чюнки оларнынъ чокъ апайлары ве огъуллары бар эди. Джедвельге коре, Йиссакъар сойларынынъ огъулларындан джеми оларакъ 87 000 къараман аскер бар эди. Биньяминнинъ учь огълу бар эди: Бела, Бекер ве Едиаэл. Беланынъ беш огълу бар эди: Эцбон, Уззий, Уззиэл, Еримот ве Ирий. Олар къоранталарынынъ башлыкълары, джесюр аскерлер эди. Несиллернинъ джедвелинде олар 22 034 киши язылгъан эдилер. Бекернинъ огъуллары: Земира, Ёаш, Элиэзер, Эльёэнай, Омрий, Еремот, Авия, Анатот ве Алемет. Булар эписи Бекернинъ огъулларыдыр. Несиллернинъ джедвелинде оларнынъ сойларына коре, къоранталарнынъ башлыкъларына коре 22 200 джесюр аскерлер язылгъандыр. Едиаэлнинъ огълу Билхан. Билханнынъ огъуллары: Еуш, Биньямин, Эхуд, Кенаана, Зетан, Таршиш ве Ахишахар. Едиаэлнинъ эписи огъуллары къоранталарнынъ башлыкълары, джесюр аскерлер эди. Ордуларында дженкке азыр 17 200 аскер бар эди. Ирнинъ огъуллары Хуппим ве Шуппим. Хушим Ахернинъ огълу эди. Нафталийнинъ огъуллары: Яхциэл, Гуний, Ецер ве Шаллум, олар Билханынъ эвлятлары эди. Менашшенинъ огъуллары: Асриэл, оны Менашшенинъ арамлы джариеси догъды. Ондан даа бир огълу, Гиладнынъ бабасы Макир догъды. Макир озюне апай этип, Хуппим ве Шуппимнинъ къызкъардашы Маакъаны алды. Менашшенинъ экинджи огълу Целофехад эди. Целофехаднынъ тек къызлары олды. Макирнинъ апайы Маакъа огълан тапып, адыны Переш къойды, къардашынынъ адыны исе Шереш къойды. Шерешнинъ де Улам ве Рекем адлы огъуллары догъды. Уламнынъ огълу: Бедан. Менашше огълу Макир огълу Гиладнынъ огъуллары булар эди. Гиладнынъ къызкъардашы Хаммолекет Ишход, Авиэзер ве Махланы догъды. Шемиданынъ огъуллары: Ахиан, Шекем, Ликхий ве Аниам. Эфраимнинъ огъуллары: Шутелах, огълу Беред, огълу Тахат, огълу Элада, огълу Тахат, огълу Завад, огълу Шутелах, Эзер ве Элад. Олар Гъат сакинлерининъ сюрюлерини хырсызламагъа кельгенлери ичюн, ерли халкъ оларны ольдюрди. Бабасы Эфраим оларнынъ артындан чокъ куньлер агълады. Агъа-къардашлары онъа теселли бермеге кельдилер. Сонъ Эфраим апайына кирди, ве апайы юкке къалып огълан тапты. Бабасы онынъ адыны Бриа къойды, чюнки оларнынъ эвине буюк беля тюшкен эди. Эфраимнинъ Шеэра адлы къызы бар эди. О, ашагъы ве юкъары Бет-Хоронны ве Уззен-Шеэра шеэрини къурды. Даа Эфраимнинъ огълу Рефах, Решеф, огълу Телах ве огълу Тахан, огълу Ладан, огълу Аммихуд, огълу Элишама, огълу Нун ве огълу Ехошуа эди. Оларнынъ ерлешкен ве саиплик эткен топракълары: Бет-Эль ве этрафындаки койлер, шаркъ тарафта Нааран, гъарп тарафта Гезер ве этрафындаки койлер, Шекем ве этрафындаки койлер, тап Айя ве этрафындаки койлерге къадар. Менашше огъуллары топракъларынынъ сынъыры боюнда — Бет-Шеан ве этрафындаки койлер, Таанакъ ве этрафындаки койлер, Мегиддо ве этрафындаки койлер, Дор ве этрафындаки койлер. Анда Исраиль огълу Юсуфнынъ эвлятлары яшай эди. Ашернинъ огъуллары: Йимна, Йишва, Йишвий ве Бриа, ве къызкъардашлары Серах эди. Брианынъ огъуллары: Хевер ве Малкиэл. Малкиэл Бирзаитнинъ бабасы эди. Хевернинъ Яфлет, Шомер ве Хотам адлы огъуллары ве Шуа адлы къызы бар эди. Яфлетнинъ огъуллары: Пасакъ, Бимхал ве Ашват. Булар Яфлетнинъ огъуллары эди. Шемернинъ огъуллары: Ахий, Рохгъа, Хубба ве Арам. Онынъ къардашы Хелемнинъ огъуллары Цофах, Йимна, Шелеш ве Амал. Цофахнынъ огъуллары: Суах, Харнефер, Шуал, Берий, Йимра, Бецер, Ход, Шамма, Шилша, Йитран ве Беэра. Етернинъ огъуллары: Ефунне, Фиспа ве Ара. Улланынъ огъуллары: Арах, Ханниэл ве Рицья. Бу адамлар Ашернинъ эвлятлары эди. Эписи къоранталарынынъ башлыкълары, сечилип алынгъан адамлар, джесюр аскерлер ве баш реберлер эди. Несиллернинъ джедвелинде 26 000 дженкке чыкъаджакъ орду аскерлери язылгъан эди. Биньяминнинъ биринджи огълу Бела эди, экинджиси Ашбел, учюнджиси Ахарах, дёртюнджиси Ноха ве бешинджиси Рафа эди. Беланынъ огъуллары: Аддар, Гера, Авихуд, Авишуа, Нааман, Ахоах, Гера, Шефуфан ве Хурам. Гевада яшагъан, сонъра Манахаткъа сюргюн этильген ве къоранталарынынъ башлыкълары олгъан Эхуднынъ огъуллары булардыр: Нааман, Ахия ве оларны сюргюнге огъраткъан Гера. Гера Узза ве Ахихуднынъ бабасы эди. Хушим ве Баара адлы апайларынен айырылышкъан сонъ, Шахараим Моав топракъларында бала корьди. Апайы Ходеш онъа Ёвав, Цивья, Меша, Малкъам, Еуц, Сакъя ве Мирманы тапты. Будыр онынъ огъуллары, озь къоранталарынынъ башлыкълары. Апайы Хушим исе Авитув ве Элпаалны тапты. Элпаалнынъ огъуллары: Эвер, Мишам ве Шемед. О, Оно ве Лод шеэрлерини ве этрафындаки койлерни къурды. Даа онынъ огъуллары Бриа ве Шема эди. Олар Аялоннынъ къоранта башлыкълары эди. Олар Гъат сакинлерини шеэрден къувдылар. Агъё, Шашакъ, Еремот, Зевадья, Арад, Эдер, Микъаэл, Йишпа ве Ёха Брианынъ огъуллары эди. Зевадья, Мешуллам, Хизкий, Хевер, Йишмерай, Йизлиа ве Ёвав Элпаалнынъ огъуллары эди. Яким, Зикрий, Завдий, Элиэнай, Циллетай, Элиэл, Адая, Берая ве Шимрат Шимийнинъ огъуллары эди. Йишпан, Эвер, Элиэл, Авдон, Зикрий, Ханан, Хананья, Элам, Антотья, Ифдея ве Пенуэл Шашакънынъ огъуллары эди. Шамшерай, Шехарья, Аталья, Яарешья, Элия ве Зикрий Ерохамнынъ огъуллары эди. Олар озь къоранталарынынъ башлыкълары, сойларынынъ ёлбашчылары эди. Олар Ерусалимде яшай эдилер. Гивоннынъ бабасы Гивон шеэринде яшады. Онынъ апайынынъ ады Маакъа эди. Биринджи огълу Авдон, ондан сонъ Цур, Киш, Баал, Надав, Гедор, Агъё ве Зекер. Миклотнынъ огълу Шима эди. Олар агъа-къардашларынынъ янында Ерусалимде яшай эдилер. Нернинъ огълу Киш эди. Кишнинъ огълу Шаул. Шаулнынъ огъуллары: Ёнатан, Малкий-Шуа, Авинадав ве Эшбаал. Ёнатаннынъ огълу Мерив-Баал. Мерив-Баалнынъ огълу Микъа. Микъанынъ огъуллары: Питон, Мелек, Таареа ве Ахаз. Ахазнынъ огълу Ехоадда, Ехоадданынъ огъуллары Алемет, Азмавет ве Зимрий. Зимрийнинъ огълу Моца. Моцанынъ огълу Бинеа. Онынъ огълу Рафа, Рафанынъ огълу Эласа, Эласанынъ огълу Ацел. Ацелнинъ алты огълу бар эди. Оларнынъ адлары: Азрикъам, Бокеру, Исмаил, Шеарья, Овадья ве Ханан. Олар эписи Ацелнинъ огъуллары эди. Ацел къардашы олгъан Ишекнинъ огъуллары: биринджиси Улам, экинджиси Еуш, учюнджиси Элифелет. Уламнынъ огъуллары джесюр дженкчилер, окъ аткъан аскерлер эди, оларнынъ балалары ве торунлары чокъ, 150 киши эди. Эписи Биньямин эвлятларындан эдилер. Бойлеликнен, бутюн исраиллилернинъ несиллери джедвельде ве даа Исраиль падишаларынынъ китабында язылгъан эдилер. Ехудалылар исе Къанунны бозгъан ишлери ичюн Вавилонгъа сюргюн этильген эдилер. Озь топракъ пайларына, Исраиль шеэрлерине биринджи олып къайткъан исраиллилер эдилер — бу руханийлер, левийлилер ве Алланынъ Сарайында чалышкъан хызметчилер эди. Ерусалимде ехудалылардан, биньяминлилерден, эфраимлилерден ве менашшелилерден базы адамлар яшай эди. Ехуда огълу Перец эвлятларындан — Утай. Утай Аммихуднынъ огълу, Аммихуд Омрийнинъ огълу, Омрий Имрийнинъ огълу, Имрий Банийнинъ огълу эди. Шило огъулларындан — биринджи огълу Асая ве онынъ огъуллары. Зерах огъулларындан — Еуэл ве онынъ агъа-къардашлары. Эписи оларакъ 690 адам эди. Биньямин эвлятларындан — Саллу (Саллу — Мешулламнынъ огълу, Мешуллам — Ходавьянынъ огълу, Ходавья — Хассенуанынъ огълу эди), Ерохамнынъ огълу Ивнея, Эла (Эла — Уззийнинъ огълу, Уззий — Микрийнинъ огълу, Микрий — Мешулламнынъ огълу, Мешуллам — Шефатьянынъ огълу, Шефатья — Реуэлнинъ огълу, Реуэл — Ивниянынъ огълу эди) ве оларнынъ сой-соплары. Сойлар джедвелине коре, оларнынъ эписи оларакъ 956 адамы эди. Олар эписи къоранталарнынъ башлыкълары эди. Руханийлерден: Едая, Ехоярив, Якин ве Азарья. Азарья — Хилкиянынъ огълу, Хилкия — Мешулламнынъ огълу, Мешуллам — Цадокънынъ огълу, Цадокъ — Мераётнынъ огълу, Мераёт — Ахитувнынъ огълу эди. Азарья Алланынъ Эвинде башлыкъ эди. Даа Адая (Адая — Ерохамнынъ огълу, Ерохам — Пашхурнынъ огълу, Пашхур — Малкиянынъ огълу эди) ве Маасай (Маасай — Адиэлнинъ огълу, Адиэл — Яхзеранынъ огълу, Яхзера — Мешулламнынъ огълу, Мешуллам — Мешиллемитнинъ огълу, Мешиллемит — Иммернинъ огълу эди) ве оларнынъ сой-соплары. Олар къоранта башлыкълары эди. Эписи оларакъ 1 760 адам. Алланынъ Эвиндеки хызметте энъ къабилиетлидир. Левийлилерден: Мерарий огъулларындан — Шемая (Шемая — Хашшувнынъ огълу, Хашшув — Азрикъамнынъ огълу, Азрикъам — Хашавьянынъ огълу эди), сонъ Бакъбакъкъар, Хереш, Гъалал ве Маттанья (Маттанья — Микъанынъ огълу, Микъа — Зикрийнинъ огълу, Зикрий — Асафнынъ огълу эди), Овадья (Овадья — Шемаянынъ огълу, Шемая — Гъалалнынъ огълу, Гъалал — Едутуннынъ огълу эди) ве нетофалыларнынъ койлеринде яшагъан Берекия эди. (Берекия — Асанынъ огълу, Аса — Элкъананынъ огълу эди.) Къапуджылардан: Шаллум, Акъкъув, Талмон, Ахиман ве агъа-къардашлары. Шаллум къапуджыларнынъ башлыгъы эди. Олар бугуньге къадар падиша сарайынынъ шаркъ къапусыны къаравуллайлар. Олар Левий огъулларынынъ ордусынынъ къапуджылары эдилер. Шаллум Къорэнинъ огълу, Къорэ Эвиасафнынъ огълу, Эвиасаф Къорахнынъ огълу эди. Шаллум ве онынъ сой-соплары олгъан къорахлылар, хызметлерине коре, Корюшюв Чадырынынъ кириш къапусынынъ къаравулларыдыр. Оларнынъ бабалары исе РАББИнинъ ордусына киришни къаравуллай эдилер. Башта Элазарнынъ огълу Пинехас оларнынъ башлыгъы эди. РАББИ онен эди. Корюшюв Чадырынынъ киришинде Мешелемьянынъ огълу Зекъарья къапуджы эди. Киришлерде къапуджы оларакъ сайлангъан кишилернинъ сайысы 212 эди. Оларнынъ адлары олар яшагъан шеэрлерининъ несиллер джедвелине язылгъандыр. Давут ве Смаил пейгъамбер оларны къапуджы оларакъ къойгъандырлар. Олар озьлери ве оларнынъ огъуллары РАББИнинъ Эви къапуларында, Корюшюв Чадыры къапуларында къаравул эдилер. Къапуджылар дёрт тарафта — шаркъ, гъарп, шималь ве дженюп тарафта къаравул тура эдилер. Оларнынъ агъа-къардашлары исе озь койлеринде яшап, эр еди куньге оларнен берабер хызмет этмеге невбетнен келе эдилер. Къапуджыларнынъ дёрт башлыгъы, левийлилер олып, хусусий вазифелерни беджердилер. Олар Алланынъ Эви одаларыны ве хазинесини бакътылар. Геджелери Алланынъ Эви этрафында кечире эдилер, чюнки Сарайны къорумакъ ве эр саба къапуларны ачмакъ оларнынъ вазифеси эди. Базы левийлилер ибадет савутларына джевапкяр эдилер. Савутларны эсапнен алып, эсапнен къайтара эдилер. Башкъа левийлилер эшьялар ве хызметте керек олгъан башкъа мукъаддес шейлернинъ эписи: индже чекильген ун, шарап, зейтюн ягъы, темиз къара май ве гузель къокъулы шейлер ичюн джевапкяр эдилер. Руханийлернинъ базылары исе гузель къокъулы шейлерден теркип этильген мельэм япа эдилер. Къорах огъулларындан Шаллумнынъ биринджи огълу левийли Маттитья тава пителерини пиширмек ичюн джевапкяр эди. Кехатнынъ огъулларындан олгъан агъа-къардашларынынъ базылары теклиф пителери ичюн джевапкяр эдилер. Олар эр джумаэртеси куню пителерни азырлай эдилер. Левийлилернинъ къоранта башлыкълары олгъан йырджылар, Сарайнынъ одаларында яшап, башкъа хызметтен бошатылгъан эдилер, чюнки гедже-куньдюз озь ишлеринен мешгъуль олмагъа борджлу эдилер. Буларнынъ эписи Левий къабилесининъ къоранта башлыкълары эди. Олар Ерусалимде яшай эдилер. Гивонда Гивоннынъ дедеси Еиэл яшай эди. Онынъ апайынынъ ады Маакъа эди. Биринджи огълу Авдон, ондан сонъ Цур, Киш, Баал, Нер, Надав, Гедор, Агъё, Зекъарья ве Миклот. Миклот Шимеамнынъ бабасы эди. Олар эписи Ерусалимде къардашларынен берабер, ян-янына яшай эдилер. Нер Кишнинъ бабасы, Киш исе Шаулнынъ бабасы эди. Шаулнынъ огъуллары: Ёнатан, Малкий-Шуа, Авинадав ве Эшбаал. Ёнатаннынъ огъу Мерив-Баал, Мерив-Баалнынъ огълу Микъа. Микъанынъ огъуллары: Питон, Мелек, Тахреа ве Ахаз. Ахаз Яранынъ бабасы эди. Яранынъ огъуллары: Алемет, Азмавет ве Зимрий. Зимрийнинъ огълу Моца. Моца Бинеанынъ бабасы эди. Бинеанынъ огълу Рефая. Рефаянынъ огълу Эласа, Эласанынъ огълу Ацел эди. Ацелнинъ алты огълу бар эди. Оларнынъ адлары: Азрикъам, Бокеру, Исмаил, Шеарья, Овадья ве Ханан. Булар Ацелнинъ огъуллары эди. Фелестинлилер исраиллилернен дженк эттилер, ве Исраиль аскерлери фелестинлилерден къачып, исраиллилернинъ чокъусы Гилбоа дагъында ольдюрильди. Фелестинлилер Шаулнынъ ве онынъ огъулларынынъ артындан къувып еттилер ве Шаулнынъ огъуллары Ёнатанны, Авинадавны ве Малкий-Шуаны ольдюрдилер. Шаулгъа къаршы олгъан дженк пек дешетли олды. Фелестин окъчулары оны тапып, окълар аттылар ве пек агъыр яраладылар. Шаул озь силя ташыйыджысына: — Къылычынъны къындан чыкъар да, мени ольдюр, анавы сюннетсизлер келип, мени хорламасынлар, — деди. Лякин силя ташыйыджысы оны ольдюрмеге истемеди, чюнки пек къоркъты. О заман Шаул къылычны алып, онынъ устюне атылды. Силя ташыйыджысы Шаулнынъ ольгенини корип, озю де къылычына атылып ольди. Бойлеликнен, шу куню Шаул да, онынъ учь огълу да, онынъ бутюн адамлары да берабер ольдилер. Вадийде олгъан исраиллилернинъ эписи, Исраиль адамларынынъ къачкъаныны ве Шаул ве онынъ огъулларынынъ ольгенини корип, озь шеэрлерини къалдырып къачтылар, фелестинлилер исе анда келип ерлештилер. Экинджи куню фелестинлилер ольгенлерни союндырып, устьлериндеки шейлерни таламагъа кельгенде, Гилбоа дагъында эляк олгъан Шаул ве онынъ учь огълуны таптылар. Олар онынъ урбаларыны чыкъардылар, башыны кесип, силясыны чекип алдылар ве бутюн Фелестин топрагъына, путханелерине ве халкъына бу хаберни еткизмеге хаберджи йибердилер. Онынъ силясыны аллаларнынъ путханесине къойдылар, башыны исе Дагон путханесинде къойдылар. Явеш-Гилад шеэрининъ сакинлери, фелестинлилер Шаулнен насыл шей япкъаны акъкъында эшиттилер. Бутюн кучьлю акъайлар кетип, Шаулнынъ ве огъулларынынъ джесетлерини алып, Явеш шеэрине кетирдилер. Кемиклерини алып, Явештеки буюк терек тюбюнде дефн эттилер ве еди кунь девамында аштан вазгечтилер. Бойлеликнен, Шаул ольди, чюнки о, РАББИге озь садыкълыгъыны сакъламады. О, РАББИнинъ сёзлерини динълемеди ве рухларнен лакъырды эткен апайгъа суаль берди, РАББИден исе сорамады. Шунынъ ичюн де РАББИ оны ольдюрди, онынъ падишалыгъыны исе Йишайнынъ огълу Давуткъа берди. Бутюн Исраиль Хеврон шеэрине Давуткъа келип, онъа: — Биз эпимиз сенинъ сой-сопларынъ, — дедилер. — Эвель, Шаул бизге падишалыкъ япкъанда, сен Исраиль халкъыны дженклерге алып кете эдинъ, ве РАББИ санъа: «Сен Меним халкъыма, Исраильге, чобан оладжакъсынъ, Меним халкъым олгъан Исраильнинъ ёлбашчысы оладжакъсынъ», — деген эди. Эписи Исраиль акъсакъаллары падишагъа Хевронгъа кельгенде, Давут падиша РАББИнинъ огюнде Хеврон шеэринде оларнен шартнаме тизди, сонъра Давутны ягънен сюртип, оны Исраильнинъ падишасы этти. Булар эписи Смаилден айтылгъан РАББИнинъ сёзюне коре олды. Сонъра Давут ве бутюн Исраиль Ерусалимге, яни Евускъа, кеттилер. Анда шу топракъларнынъ сакинлери олгъан евуслылар яшай эди. Евуслылар Давуткъа: — Сен мында киралмазсынъ, — дедилер. Лякин Давут Сион къалесини запт этти. О — Давут Шеэридир. Давут: — Евуслыларны ким биринджи олып енъсе, шу адам башлыкъ ве башкомандан оладжакъ, — деди. Биринджи олып, Церуянынъ огълу Ёав дженкке чыкъты ве башлыкъ олды. Давут шу къаледе ерлешти, шунынъ ичюн онъа «Давут Шеэри» деген ад къоюлды. О, Миллодан башлап, шеэрнинъ чевре-четини къурды, Ёав исе шеэрнинъ къалгъан къысымларыны янъыдан къурды. Давут буюк кучьке кирди, чюнки Ордуларнынъ РАББИси онен эди. Булар — Давутнынъ кучьлю аскерлернинъ башлыкълары. Олар РАББИнинъ сёзюне коре, Давутны Исраильге падиша япмакъ ичюн, Исраиль халкъынен бирликте онынъ падишалыгъында онъа пек буюк ярдым эттилер. Булар да Давутнынъ къараман аскерлери: Хакъмонийнинъ огълу Яшовеам, Отуз Аскернинъ башлыгъы. О, мызрагъыны котерип, учь юз адамны бир кереден ольдюрди. Ондан сонъ учь къараманнынъ бириси олгъан ахохлы Додонынъ огълу Элазар. О, Давутнен берабер Пас-Даммимде эди. Анда фелестинлилер дженкке топлашкъан эдилер. Анда арпа сачылгъан тарла бар эди, ве исраиллилер фелестинлилерден къачып башладылар. Лякин олар тарланынъ ортасында турдылар, тарланы сакълап къалды ве фелестинлилерни енъдилер. РАББИ оларгъа буюк гъалебе багъышлады. Бир кунь Давут Адуллам къобасында эди, фелестинлилер исе ашагъыда Рефаим вадийинде эдилер. Отуз башлыкълардан шу учю Давутнынъ янында олмакъ ичюн къаягъа чыкътылар. Давут о вакъыт пекитильген ерде эди, фелестинлилернинъ къаравул отряды исе Вифлеемде эди. Давут пек сувсады ве: — Ким манъа Вифлеем къапусынынъ янындаки къуюдан сув кетирир? — деди. О вакъыт бу Учь Къараман, фелестинлилернинъ ордусындан дженкнен кечип, шеэр къапусы янындаки Вифлеем къуюсындан сув алдылар ве Давуткъа кетирдилер. Лякин о, ичмеге истемеди ве оны РАББИге багъышлап ерге тёкти. — Буны япмагъа манъа Алла косьтермесин! Бу — озь омюрлерини олюм хавфы алтында къалдырып кеткен адамларнынъ къаны дегильми я? Озь джанларыны олюм хавфына огъратып, олар сув кетирдилер, — деп, сувны ичмеге истемеди. Учь Къараманнынъ япкъанлары бойле эди! Ёавнынъ къардашы Авишай Учь Къараманнынъ башлыгъы эди. Бир кунь о, мызрагъынен 300 адам ольдюрди. О, Учь Къараман киби, буюк нам къазанды. О, Учь Къарамандан энъ намлысы ве оларнынъ башлыгъы олды, лякин Учь Къарамандан бири дегиль эди. Къавцеэл шеэринден Ехояданынъ огълу Беная джесюр аскер ве озь ишлеринен белли олгъан адам эди. О, моавлы Ариэлнинъ эки огълуны ольдюрди. Даа о, къарлы бир вакъытта чукъургъа тюшип, бир арслан ольдюрди. О, даа эки бучукъ метр бойлу олгъан бир мысырлыны ольдюрди. Мысырлынынъ къолунда мызрагъы бар эди, мызрагъынынъ агъачы токъуджыларнынъ орамы киби къалын эди. Бу исе онынъ къаршысына бир таякъ котерип чыкъты ве мысырлынынъ къолундан мызрагъыны тартып алды да, оны озюнинъ мызрагъынен ольдюрди. Ехояда огълу Беная мына бойле ишлер япты ве, Учь Къараман киби, буюк нам къазанды. О, Отуз Аскерден урьметли эди, лякин Учь Къараманнынъ бири дегиль эди. Давут оны озь къаравулларынынъ башлыгъы этип къойды. Джесюр аскерлер булар эди: Ёавнынъ къардашы Асаэл; Вифлеем шеэринден Додонынъ огълу Элханан; харорлы Шаммот; пелонлы Хелец; текъоалы Иккешнинъ огълу Ира; анатотлы Авиэзер; хушалы Сиббекъай; ахохлы Илай; нетофалы Махарай; нетофалы Баананынъ огълу Хелед; биньяминлилернинъ Гива шеэринден Ривай огълу Иттай; пиратонлы Беная; Гъааш вадийлеринден Хурай; аравалы Авиэл; бахарумлы Азмавет; шаалвонлы Эльяхба; гизонлы Хашемнинъ огъуллары; харарлы Шаге огълу Ёнатан; харарлы Сакъар огълу Ахиам; Ур огълу Элифал; мекералы Хефер; пелонлы Ахия; къармелли Хецро; Эзбай огълу Наарай; Натаннынъ къардашы Ёэль; Хагрий огълу Мивхар; аммонлы Целек; Церуянынъ огълу Ёавнынъ силя ташыйыджысы беэротлы Нахарай; йитрли Ира; йитрли Гъарев; хитли Урия; Ахлай огълу Завад; рубенли Шиза огълу Адина, рубенлилернинъ башлыгъы ве онынъ отуз адамы; Маакъа огълу Ханан; митинли Ёшафат; аштеротлы Уззия; ароэрли Хотамнынъ огъуллары Шама ве Еиэл; Шимрий огълу Едиаэл ве онынъ къардашы тизли Ёха; махавлы Элиэл; Элнаам огъуллары Еривай ве Ёшавья; моавлы Йитма; Элиэл, Овед ве мецовалы Яасиэл. Давут Киш огълу Шаулдан Цикълагъда сакъланып юргенде, янына келип, дженкте онъа ярдым эткен джесюрлер булар эди. Олар яй ташыгъан, окъ аткъан, сагъ ве сол къолунен таш аткъан аскерлер, Биньямин къабилесинден олгъан Шаулнынъ агъа-къардашлары эдилер: башлыгъы Ахиэзер, ондан сонъ Ёаш — гивалы Шемаанынъ огъуллары; Азмаветнинъ огъуллары Езиэл ве Пелет; Беракъа ве анатотлы Еху; гивонлы Йишмая (о, Отуз Аскерден джесюр къараман ве Отуз Аскернинъ башлыгъы эди); Йирмея, Яхазиэл, Ёханан ве гедералы Ёзавад; Элузай, Еримот, Беалья, Шемарья ве харуфлы Шефатья; Элкъана, Йишшия, Азарел, къорахлы Ёэзер ве Яшовеам; гедорлы Ерохамнынъ огъуллары Ёэла ве Зевадья. Гъадлылардан да Давутнынъ тарафына, сахрадаки пекитильген ерге кельген адамлар бар эди. Олар джесюр къараманлар, яхшы дженкчилер, къалкъан ве мызракънен силялангъан адамлар эди. Бетлери — арслан юзю киби, озьлери исе дагълардаки гъазеллер киби чабик эдилер. Оларнынъ башлыгъы Эзер эди, экинджиси Овадья, учюнджиси Элиав, дёртюнджиси Мишманна, бешинджиси Йирмея, алтынджысы Аттай, единджиси Элиэл, секизинджиси Ёханан, докъузынджысы Элзавад, онунджысы Йирмеяху, он биринджиси Макъбаннай. Шу гъадлылар ордуда башлыкълар эди. Оларнынъ энъ зайыфы юз аскерге тенъ эди, энъ кучьлюси исе бинъ аскерге тенъ эди. Олар сененинъ биринджи айында ташкъын олгъан вакъытта Иордан озенини кечтилер ве вадийде шаркътан гъарпкъа яшагъанларны къуваладылар. Булардан гъайры, бир къач биньяминлилер ве ехудалылар да Давутнынъ пекитильген ерине кельдилер. Давут оларнынъ къаршысына чыкъып, бойле деди: — Эгер хайырлы олып, манъа ярдым этмеге кельген олсанъыз, юрегим сизнен оладжакъ, манъа къошулынъыз. Эгер де яман ниетнен келип, мени душманларымнынъ къолуна бермеге истесенъиз, — меним исе дешетли джинаетлерде къабаатым ёкъ, — баба-деделеримизнинъ Алласы корьсюн де, Озю суд этсин. Алланынъ Руху Отуз Аскернинъ башлыгъы Амасайгъа энди, ве о: — Сагълыкъ-селяметлик сенде ве сеннен олсун, Йишайнынъ огълу Давут. Биз сеннен. Сагълыкъ-селяметлик сенинъ ярдымджыларынънен де олсун, чюнки санъа Алланъ ярдым эте, — деди. Бундан сонъ Давут оларны къабул этти ве ордусынынъ башлыкълары этип къойды. Менашше къабилесинден базы адамлар да Давуткъа къошулдылар. О вакъыт Давут фелестинлилернен Шаулгъа къаршы дженкке чыкъты, лякин оларгъа ярдым этмеди, чюнки фелестинлилернинъ башлыкълары бири-бирлеринен акъыл танышты ве: «Давут Шаулнынъ тарафына кечип, бизим башымызгъа беля чыкъарыр», — деп, оны арткъа къайтардылар. Давут Цикълагъгъа къайтаяткъанда, менашшелилернинъ бинъбашылары Аднах, Ёзавад, Едиаэл, Микъаэл, Ёзавад, Элиху ве Циллетай онъа къошулдылар. Олар Давуткъа айдут ве ёлбасарларнен дженклешмеге ярдым эттилер. Эписи джесюр дженкчилер ве орду башлыкълары эди. Бойлеликнен, кунь-куньден Давуткъа ярдымгъа адамлар келе берди, ве онынъ ордусы Алланынъ ордусы киби буюк олды. РАББИнинъ сёзюне коре, Шаулнынъ падишалыгъыны Давуткъа бермек ичюн, онъа Хеврон шеэрине кельген орду башлыкъларынынъ сайысы шу къадардыр: ехудалылардан къалкъан ве мызракъ ташыгъан 6 800 дженкке азыр адамы бар эди; шимеонлылардан ордуда 7 100 джесюр аскер бар эди; левийлилерден 4 600; Харун союндан къоранта башлыгъы Ехояда ве онынъ 3 700 адамы; джесюр яш аскер Цадокъ ве къорантасындан 22 башлыкъ; Шаулнынъ агъа-къардашлары олгъан биньяминлилерден 3 000 адам. Оларнынъ чокъусы исе о вакъытта Шаулгъа садыкъ къала эдилер. Эфраим къабилесинден — къоранталарында намлы олгъан 20 800 джесюр аскер бар эди. Менашше къабилесининъ ярысындан 18 000 адам. Давутны падишалыкъкъа отуртмакъ ичюн, оларнынъ эр бирисини адынен чагъыргъан эдилер. Йиссакъар огъулларындан акъыллы адамлар кельген эди. Олар исраиллилерге не заман нени япмагъа кереклигини биле эдилер. Эписи олып, олар 200 къоранта башлыкълары эди ве бутюн къоранталары оларнынъ эмирлерини беджере бар эди. Зевулун къабилесинден дженкке азыр олгъан, тюрлю силянен силялангъан 50 000 Давуткъа юректен берильген адамлар бар эди. Нафталий къабилесинден бир бинъ орду башлыгъы ве къалкъан ве мызракънен силялангъан 37 000 аскер. Дан къабилесинден дженкке азыр олгъан 28 600 адам. Ашерден 40 000 дженкке азыр олгъан аскер. Иордан озенининъ о бир тарафындан кельген Рубен, Гъад ве Менашше къабилесининъ ярысындан тюрлю силянен силялангъан 120 000 аскер. Буларнынъ эписи дженк сафларында юрмеге бильдилер. Олар джан-юректен Давутны Исраильге падиша этип къоймакъ ичюн, Хевронгъа кельген эдилер. Эм къалгъан исраиллилер де Давутны падиша этип къоймагъа бир агъыздан истей эдилер. Олар Давутнынъ янында учь кунь девамында къалдылар, ашады-ичтилер, чюнки агъа-къардашлары оларгъа эр шейни азырлагъан эдилер. Йиссакъар, Зевулун ве Нафталий къабилелеринден олгъан къомшулары да эшеклерге, девелерге, къатырларгъа ве огюзлерге юклеп ашайт махсуллар кетире эдилер. Мында чокътан-чокъ ун, къуру инджир, юзюм къурусы, шарап, зейтюн ягъы, къой-эчки ве туварлар кетириле эди, чюнки Исраильде буюк къуванч бар эди. Давут бинъбашыларынен, юзбашыларынен ве бутюн башлыкъларнен акъыл танышты. Сонъра исе Давут бутюн Исраиль топлашувына бойле деди: — Эгер бунъа РАББИмизнинъ, Алламызнынъ эмири олса, эгер сизлернинъ истегинъиз олса, айдынъыз, бутюн Исраиль топракъларына къардашларымызгъа, оларнен бирликте руханий ве левийлилерге, шеэр ве койлерине хаберджи йиберейик. Олар мында топлашсынлар. Сонъра Алламызнынъ Сандыгъыны къайтарып кетирейик, чюнки Шаулнынъ куньлеринде онъа эмиет бермеген эдик. Ве бутюн Исраиль топлашувы: «Айткъанынъ олсун», — деди, чюнки бутюн халкъ бу ишни адалетли эсаплады. Бойлеликнен, Алланынъ Сандыгъыны Кирьят-Ярим шеэринден кетирмек ичюн, Давут Мысырдаки Шихордан Лево-Хаматкъа къадар олгъан бутюн исраиллилерни топлады. Давутнен бирликте бутюн Исраиль, Керувларнынъ Устюнде Отургъан РАББИнинъ Сандыгъы, Алланынъ Адыны ташыгъан Сандыкъны кетирмек ичюн, Баалагъа, яни Ехудадаки Кирьят-Ярим шеэрине кетти. Алланынъ Сандыгъыны Авинадавнынъ эвинден алып, яп-янъы арабагъа къойдылар ве алып кеттилер. Узза ве Агъё арабаны айдадылар. Давут ве исраиллилер исе Алланынъ огюнде бар кучюнен чалгъы чалып, йырлап, сантыр, арфа, дарелер ве зиллерде, эм де боразан чалып кете эдилер. Кидоннынъ арманына келип еткенде, огюзлер сюрюнди, ве Узза, Сандыкъны тутмакъ ичюн, къолуны узатты. Узза Сандыкъкъа къолуны узаткъаны ичюн, РАББИ онъа пек ачувланды ве оны ольдюрди, ве Узза шу ань Алланынъ огюнде ольди. РАББИ Уззаны ургъаны ичюн, Давут ачувланды, шу ерни Перец-Узза деп адландырды. Бугуньге къадар бу ер шу адны ташый. Шу куню Давут Алладан зияде къоркъты ве: — Алланынъ Сандыгъыны насыл этип озюме кирсетейим? — деди. Сонъра Сандыкъны озюне, Давут Шеэрине, алып кетмеди де, оны гъатлы Овед-Эдомнынъ эвине алып кетти. Алланынъ Сандыгъы Овед-Эдомнынъ эвинде учь ай девамында къалды. РАББИ Овед-Эдомнынъ къорантасына ве онынъ олгъан шейине чокъ яхшылыкъ берди. Тир падишасы Хирам Давуткъа эльчилерини йиберди ве оларнен берабер, сарай къурсунлар деп, дюльгерлерни, къуруджыларны ве кедр тереклерини ёллады. Давут РАББИ оны Озь халкъы Исраильге падиша этип къойгъаныны ве Исраиль халкъы ичюн падишалыгъыны юксельткенини корьди. Давут озюне Ерусалимде даа апайлар алды. Онынъ даа огъуллары ве къызлары догъды. Онынъ Ерусалимде догъгъан балалары булардыр: Шаммуа, Шовав, Натан, Сулейман, Йивхар, Элишуа, Элпелет, Ногах, Нефег, Яфия, Элишама, Беэльяда ве Элифелет. Фелестинлилер, Давут бутюн Исраиль падишалыгъына ягънен сюртюльгенини эшитип, эписи Давутны къыдырып башладылар. Давут буны эшитип, оларгъа къаршы дженкке чыкъты. Фелестинлилер келип, Рефаим вадийинде ерлештилер. Давут Алладан: — Фелестинлилерге къаршы чыкъайыммы? Оларны меним къолума берерсинъми? — деп сорады. РАББИ Давуткъа: — Чыкъ. Мен оларны сенинъ къолунъа теслим этерим, — деди. Сонъра Давут Баал-Перацимге кетти ве анда фелестинлилерни енъди. О: — РАББИ меним къолларымнен душманларны, сув акъымыны дагъыткъаны киби, дагъытты, — деди. Шунынъ ичюн шу ернинъ ады Баал-Перацим олды. Фелестинлилер анда озь путларыны ташлап кеттилер. Давутнынъ буюргъанынен путларны якътылар. Бираз вакъыт кечкен сонъ, фелестинлилер кене кельдилер ве вадийде ерлештилер. Давут кене Алладан сорады, ве О, бойле деди: — Оларнынъ артындан барма, лякин айланып, бака тереклери тарафындан бар. Бака тереклерининъ тёпесинде адым давушыны эшиткенде, о вакъыт дженкке кириш. Фелестинлилернинъ ордусыны ёкъ этмек ичюн, Алла сенинъ огюнъде кетер. Давут РАББИ буюргъаны киби япты ве Гивондан Гезерге къадар узангъан топракъларда фелестинлилернинъ ордусыны ёкъ этти. Бундан сонъ Давутнынъ намы бутюн мемлекетлерде белли олды. РАББИ оны бутюн халкълар ичюн къоркъунчлы этти. Давут озюне Давут Шеэринде эвлер къурды, Алланынъ Сандыгъына ер азырлады ве онъа чадыр къурды. Бундан сонъ Давут бойле деди: — Алланынъ Сандыгъыны левийлилерден гъайры башкъа бир кимсе ташымайджакъ. РАББИнинъ Сандыгъыны ташымакъ ве Онъа даима хызмет этмек РАББИ тек оларны сайлап алды. Давут, РАББИнинъ Сандыгъыны озю азырлагъан ерге къоймакъ ичюн, бутюн исраиллилерни Ерусалимге топлады. Сонъра Давут Харун огъулларыны ве левийлилерни чагъырды: Кехат огъулларындан — башлыкъ Уриэлни ве 120 сой-сопларыны, Мерарий огъулларындан — башлыкъ Асаяны ве 220 сой-сопларыны, Гершон огъулларындан — башлыкъ Ёэльни ве 130 сой-сопларыны, Элицафан огъулларындан — башлыкъ Шемаяны ве 200 сой-сопларыны, Хеврон огъулларындан — башлыкъ Элиэлни ве 80 сой-сопларыны, Уззиэл огъулларындан — башлыкъ Амминадав ве 112 сой-сопларыны. Давут руханийлер Цадокъ ве Авиатарны ве левийлилер Уриэл, Асая, Ёэль, Шемая, Элиэл ве Амминадавны чагъыртты, оларгъа: — Сизлер левийли къоранталарынынъ башлыкъларысынъыз. Озюнъиз де, агъа-къардашларынъыз да элялланынъыз. РАББИнинъ, Исраиль Алласынынъ Сандыгъыны мен азырлагъан ерге кетиринъиз. Бизлер кереги киби РАББИден сорамагъанымыз, сизлер биринджи кере Сандыкъны ташымагъанынъыз ичюн, РАББИ бизге пек ачувланды, — деди. Сонъра руханий ве левийлилер, РАББИнинъ, Исраиль Алласынынъ Сандыгъыны ташымакъ ичюн, элялландылар. РАББИнинъ сёзюне коре, Мусанынъ эмирини тутып, левийлилернинъ огъуллары Алланынъ Сандыгъынынъ сырыкъларыны омузларына къойып алып кеттилер. Давут левийлилернинъ башлыкъларына, озьлери йырджы къардашларыны чалгъы алетлеринен, арфа, сантыр ве зиллер чалып, къуванч тюркюлерини юксек сеснен йырламагъа къойсун деп, буюрды. Левийлилер Ёэль огълу Хеманны, онынъ агъа-къардашларындан исе — Берекиянынъ огълу Асафны, сойлары Мерарий огъулларындан — Къушаянынъ огълу Этанны къойдылар. Экинджи сырагъа оларнен берабер башкъа якъынларыны: Зекъарьяны, Бенний, Яазиэлни, Шемирамотны, Ехиэлни, Уннийни, Элиавны, Бенаяны, Маасеяны, Маттитьяны, Элифелехуны, Микнеяны ве къапуджылар олгъан Овед-Эдом ве Еиэлни къойдылар. Хеман, Асаф ве Этан бакъыр зиллерде юксек сеснен чалмакъ ичюн, Зекъарья, Азиэл, Шемирамот, Ехиэл, Унний, Элиав, Маасея ве Беная арфада яш къызлар хору ичюн чалмагъа, Маттитья, Элифелеху, Микнея, Овед-Эдом, Еиэл ве Азазьяху сантырларда акъайларнынъ хору ичюн чалмагъа сайлангъан эдилер. Левийлилернинъ башлыгъы Кенанья пек яхшы йырлагъаны ичюн, йырджыларнынъ оджасы олды. Берекия ве Элкъана Сандыкъны къаравулладылар. Руханийлер Шеванья, Ёшафат, Нетанэл, Амасай, Зекъарья, Беная ве Элиэзер Алланынъ Сандыгъы огюнде кетип, боразан чала эдилер. Овед-Эдом ве Ехия Сандыкъны къаравулладылар. Бойле этип, Давут, Исраиль акъсакъаллары ве бинъбашылары РАББИнинъ Васиет Сандыгъыны Овед-Эдомнынъ эвинден къуванчнен кетирмеге кеттилер. Алла РАББИнинъ Васиет Сандыгъыны ташыгъан левийлилерге ярдым этти, олар исе еди бузав ве еди къочкъар къурбан чалды. Давут индже ишленген кетенден урба кийген эди. Сандыкъны ташыгъан левийлилер, йырджылар ве чалгъыджыларнынъ ве йырджыларнынъ башлыгъы Кенанья да индже ишленген кетенден урбалар кийген эди. Давутнынъ устюнде даа кетен эфод бар эди. Бойле этип, бутюн Исраиль къуванчнен къычырышып, бору, боразан, янъгъырагъан зиллер, арфа ве сантыр чалып, РАББИнинъ Васиет Сандыгъыны алып келе эди. РАББИнинъ Васиет Сандыгъы Давут Шеэрине кирсетилеяткъанда, Шаулнынъ къызы Микъал пенджереден ашагъы бакъты ве РАББИнинъ огюнде секирген ве ойнагъан Давут падишаны корип, ичинден онъа сайгъысызлыкънен бакъты. Алланынъ Сандыгъыны кетирдилер ве оны Давут азырлагъан чадырнынъ ортасына къойдылар. Сонъра Алла ичюн къурбанлар чалып, оларны бутюнлей якътылар ве аманлыкъ къурбанлары кетирдилер. Давут бутюнлей якъыладжакъ къурбанлар ве аманлыкъ къурбанларны чалып битирген сонъ, халкъкъа РАББИнинъ Адындан хайыр тиледи. Бутюн исраиллилерге, эм акъайына, эм апайына — эр бирине бирер отьмек, басылгъан хурма ве юзюм къурусы берди. Сонъ Давут левийлилернинъ базыларыны РАББИнинъ Сандыгъы янында хызмет этмек, Исраильнинъ Алласы РАББИни алгъышламакъ, шукюрлер этмек ве Оны юксельтмек ичюн къойды. Асафны башлыкъ оларакъ, ондан сонъ Зекъарьяны, Еиэлни, Шемирамотны, Ехиэлни, Маттитьяны, Элиавны, Бенаяны, Овед-Эдомны ве Еиэлни арфа ве сантырларда чалмагъа, Асафны исе зиллерде чалмагъа, руханийлер олгъан Беная ве Яхазиэлни исе Алланынъ Васиет Сандыгъы огюнде даима боразан чалсынлар деп, къойды. Шу куню Давут биринджи кере Асафкъа ве къардашларына РАББИге шукюр йырыны берди. РАББИге шукюр этинъиз, Онынъ Адыны чагъырынъыз, халкълар арасында ишлерини бильдиринъиз! Онъа йырланъыз, Онъа чалгъы чалынъыз, бутюн аджайип япкъанлары акъкъында айтынъыз! Мукъаддес Адынен макътанынъыз, РАББИни къыдыргъанларнынъ юреги къувансын! РАББИни ве Онынъ къудретини къыдырынъыз, Онынъ юзюни эр вакъыт аранъыз! Онынъ яраткъан аджайип шейлерини ве аляметлерини, агъзындан чыкъкъан къарарларыны хатырланъыз! Эй, Онынъ къулу Исраильнинъ сою, Озю сайлагъан Якъупнынъ огъуллары! О — Алламыз олгъан РАББИдир, бутюн ер юзюнде Онынъ падишалыгъы кече. О, берген васиетни эбедий акъылда тутунъыз, О, берген сёзюни бинъ несиллер девамында унутманъыз. О, Озь сёзюни Ибраимге ве Озь антыны Исхакъкъа берген эди. Буны Якъупкъа низамнаме деп къойды, Исраильге эбедий васиет деп берди. «Ханаан ерини санъа береджегим, о, сенинъ топракъ мирасынъ олур», — деди. О вакъытта оларнынъ сайысы пек аз, о ерде олар кельмешеклер эди. Бир халкътан башкъа халкъкъа, бир падишалыкътан башкъа девлетке кече эдилер. Алла оларнынъ джаныны агъыртмагъа кимсеге ёл бермеди, олар ичюн падишаларгъа сертликнен дей эди: «Меним сайлагъанларыма тийменъиз, пейгъамберлериме яманлыкъ этменъиз!» Эй, бутюн дюнья, РАББИге йырлар йырланъыз, Онынъ къуртарувыны кунь-куньден илян этинъиз! Шан-шуретини миллетлер арасында хабер этинъиз, Онынъ аджайип япкъанларыны бутюн халкъларгъа бильдиринъиз! Акъикъатен РАББИ улудыр! О, чокъ макътавларгъа ляйыкъ! Бутюн аллалардан зияде Ондан къоркъмакъ керек! Халкъларнынъ бутюн аллалары — бош путлардыр, РАББИ исе коклерни яратты! О, шан ве шурет ичинде, мукъаддес мескенинде — кучь ве къуванч! Эй, халкъ къабилелери, РАББИни алгъышланъыз, РАББИнинъ шурети ве къудретини алгъышланъыз! РАББИнинъ Адына ярашкъан шуретини беринъиз, бахшышлар кетирип, Онынъ огюне келинъиз! Мукъаддес шуретинде олгъан РАББИге ибадет этинъиз! Бутюн ер юзю, Онынъ алдында титре! Дюнья къатты тура, о, къыбырдамаз асла! Коклер севинсин, ер юзю къувансын, халкълар арасында илян этсинлер: «РАББИ — падишадыр!» Денъиз ве ичиндекилер янъгъырасын, тарлалар ве олардаки барлыкъ тантана этсин! РАББИнинъ огюнде ормандаки бутюн тереклер къуванчнен къычырсынлар, чюнки РАББИ ер юзюни суд этмеге келе. РАББИге шукюр этинъиз, чюнки О, хайырлыдыр, Онынъ севгиси эбедийдир! Шойле айтынъыз: «Эй, Алла, бизим Къуртарыджымыз! Къуртар бизни! Халкълар арасындан бизни топлап ал, башкъа халкълардан къорчала! Сенинъ мукъаддес Адынъны шуретлейик, Сенинъ шуретли ишлеринънен макътанайыкъ!» РАББИге, Исраильнинъ Алласына эбедиен, бутюн асырларда бинъ шукюрлер олсун! Сонъ бутюн халкъ: «Амин! РАББИге макътав олсун!» — деди. Давут РАББИнинъ Васиет Сандыгъы огюнде, эр вакъыт Сандыкънынъ янында хызмет этсинлер деп, Асафны ве онынъ къардашларыны къалдырды. Оларнен берабер Овед-Эдомны ве 68 агъа-къардашларыны къалдырды. Къапуджылар оларакъ исе Едутуннынъ огълу Овед-Эдомны ве Хосаны къойды. Руханий Цадокъны ве руханий олгъан къардашларыны РАББИнинъ Мескени огюнде, Гивондаки ибадет тёпесинде къалдырды. Олар бутюнлей якъыладжакъ къурбанларны къурбан еринде якъмакъ, даима, саба-акъшам оларны РАББИге кетирмек ве РАББИ Исраильге буюргъан ве Къанунда язылгъан эр бир шейлерни япмакъ керек эди. РАББИни, Онынъ севгиси даимий олгъаны ичюн, шерефлесинлер деп, Давут анда Хеманны, Едутунны ве башкъа ады-адынен сайлангъанларны да къалдырды. Хеман ве Едутун оларнен берабер эди. Олар, РАББИни шуретлемек ичюн керек олгъан боразан, зиллер ве башкъа чалгъы алетлерине джевапкяр эдилер. Едутуннынъ огъуллары исе къапуджылар эдилер. Сонъра бутюн халкъ эв-эвине къайтып кетти. Давут да эписи эвдекилерине эйилик тилемек ичюн эвине къайтты. Давут озь сарайында ерлешкен сонъ, о, Натан пейгъамберге бойле деди: — Мына мен кедр агъачындан ясалгъан эвде яшайым. РАББИнинъ Васиет Сандыгъы исе — чадыр тюбюнде. Натан Давуткъа: — Бар да, ниетинъни яп. Алла сеннен берабер, — деди. Лякин шу геджеси Алла Натангъа деди: — Бар да, къулум Давуткъа шуны айт: «РАББИ бойле дей: “Мен булунаджакъ сарайны сен къурмайджакъсынъ. Мен исраиллилерни Мысырдан чыкъаргъан вакъыттан берли шимдигедже Мен бир эвде булунмадым, чадырдан чадыргъа кечтим, чешит ерлерде булундым. Исраильнен эр ерде юрдим, лякин ич бир вакъыт халкъым Исраильге ёлбашчылыкъ этмеге Мен буюргъан бирде-бир къадысына: ‘Манъа не ичюн кедр агъачындан бир эв къурмадынъыз?’ — демедим”». Шимди къулум Давуткъа шуны айт: «Ордуларнынъ РАББИси бойле дей: “Халкъыма Исраильге ёлбашчы олмагъа Мен сени къой сюрюсини отлаткъан еринъден алдым. Сен къайда баргъан олсанъ, эр ерде сеннен берабер олдым, сенинъ огюнъде бутюн душманларынъны ёкъ эттим ве адынъны, ер юзюндеки намлы адамларнынъ адлары киби, намлы эттим. Энди халкъым Исраильге ер таптым, анда оны ерлештирдим, о да раат-раат озь еринде яшар. Кимсе оны къасеветлендирмез, ве ярамайлар оны, эвелькиси киби, сыкъыштырмаз. Халкъым Исраильге къадылар къойгъан вакъыттан берли, Мен эписи душманларынъа сени къасеветлендирмеге ёл бермедим. Санъа сёз берем: сенинъ эвлятларынъ падишалыкъ япаджакъ. Мен Озюм буны япаджагъым. Эджелинъ келип, сен баба-деделеринънинъ къабиринде дефн этильген сонъ, Мен сенден догъгъан эвлядынъны падиша этерим ве онынъ падишалыгъына кучь-къувет берерим. О, Манъа Сарай къурар, Мен исе онынъ тахтыны эбедий этерим. Мен онынъ бабасы олурым, ве о, Меним огълум олур. Сенинъ огюнъде олгъан падишадан Мен буюк севгимни айырдым, ондан исе Меним буюк севгимни айырмам. Сенинъ сюляленъ ве падишалыгъынъ эбедиен Меним огюмде къыбырдамай тураджакъ, тахтынъ да эбедиен къаладжакъ”». Бутюн бу сёзлерни ве бутюн бу руяларны Натан Давуткъа догъру айтып берди. Давут падиша Алланынъ Чадырына кельди, РАББИнинъ огюнде турды ве: — Я РАББИ-Тааля, мен де, къорантам да ким олгъанмыз? Сен мени о къадар юксельттинъ! Бу да Санъа аз олды, Алла! Манъа, къулунъа, союмнынъ келеджеги акъкъында хабер этесинъ ве манъа буюк адамгъа киби бакъасынъ, РАББИ-Тааля! Сенинъ огюнъде даа не къошып айтмакъ мумкюним? Сен мени, къулунъны билесинъ! Я РАББИ! Сен берген сёзюнъе ве ниетинъе коре бу буюк шейлерни яптынъ ве буюклигинъни косьтердинъ. Я РАББИ! Санъа тенъ кельгени ёкъ! Сенден башкъа алла да ёкъ! Озь къулакъларымызнен эшиткенине бакъкъанда бу догърудыр! Сенинъ халкъынъ Исраильге насыл миллет тенъ келир? Сен дюньядаки тек Исраиль халкъына келип, оны Мысырдан сатын алдынъ. Сен, Адынъны шуретлемек ичюн, бу халкъны Мысырдан сатын алдынъ! Халкъынъ огюнде аджайип ве къоркъунчлы шейлер яптынъ! Сен Озь халкъынънынъ огюнден башкъа халкъларны ве оларнынъ аллаларыны къувдынъ! Сен Озюнъ Исраильни эбедиен Сенинъ халкъынъ олмагъа сайладынъ, ве Сен, РАББИ, онынъ Алласы олдынъ. Шимди де, РАББИ, манъа ве меним союма берген сёзюнъни эбедиен тут. Айткъан шейлеринъни яп. Сенинъ Адынъ эбедиен юксек олсун, адамлар айтсын ки: «Ордуларнынъ РАББИси — Исраильнинъ Алласыдыр, Исраиль ичюн Алладыр!» Сенинъ къулунъ Давутнынъ сюлялеси эр вакъыт Сенинъ огюнъде олсун! Сен, эй, Аллам, падишалыгъымны ве сюлялемни асыл этеджегинъни манъа, Сенинъ къулунъа ачтынъ. Шунынъ ичюн мен, Сенинъ къулунъ, бойле дува этмеге джесарет таптым. Я РАББИ! Сен Алласынъ, Сен къулунъ акъкъында бойле эйи хабер бердинъ. Меним сюлялеме яхшылыкъ япып башла, ве о, даима Сенинъ огюнъде олсун! Эгер Сен, РАББИ, эйилик эйлесенъ, эйилигинъ къулунънынъ эвинде даима олур! — деди. Бир къач вакъыт кечкен сонъ, Давут фелестинлилерни енъди, оларны бойсундырды ве олардан Гъат ве этрафындаки койлерни тартып алды. Сонъ о, моавлыларны енъди. Моавлылар Давутнынъ къуллары олды ве салым тёлеп башладылар. Сонъ Давут Цова падишасы Хададезерни Хаматта енъди. О заман Хададезер Фират дерьясы боюндаки укюмдарлыгъыны пекитмек ичюн кете эди. Давут онынъ 1 000 дане арабасыны, 7 000 атлы ве 20 000 джаяв аскерини эсир алды. Давут эписи атларынынъ джылынларыны кести, тек 100 дане дженк арабасы ичюн атлар къалдырды. Арамлылар Дамаск шеэринден Цова падишасы Хададезерге ярдымгъа кельдилер, лякин Давут арамлыларнынъ 22 000 аскерини ольдюрди. Сонъ Давут арамлыларнынъ Дамаск шеэринде озь къаравул отрядларыны къойды. Арамлылар Давутнынъ къуллары олдылар ве салым тёледилер. Давут къайда бармасын, РАББИ онъа ярдым эте эди. Давут Хададезернинъ хызметчилеринде олгъан алтын къалкъанларыны алып, оларны Ерусалимге кетирди. Давут падиша Хададезернинъ Тивхат ве Кун шеэрлеринден пек чокъ бакъыр алды. Шу бакъырдан Сулейман бакъыр хавуз, бакъыр диреклер ве савутлар ясаттырды. Хамат ерининъ падишасы Тоу, Давут Цова падишасы Хададезернинъ ордусыны енъгени акъкъында эшитип, Давут падишанен селямлашмакъ ве, онынъ Хададезернен дженклешип енъгени ичюн, тебриклемеге, кумюш, алтын ве бакъыр бахшышлар бермеге, озюнинъ огълу Хадорамны ёллады. Тоу озю Хададезернен дженклеше эди. Давут, озюне бойсундыргъан эдомлылар, моавлылар, аммонлылар, фелестинлилер, амалеклилерден тутып алгъан кумюш ве алтынны РАББИге багъышлагъаны киби, бу шейлерни де РАББИге багъышлады. Церуя огълу Авишай Туз вадийинде 18 000 эдомлыны ольдюрди. Сонъ Эдомда къаравул отрядларыны къойды, ве эписи эдомлылар Давутнынъ къуллары олдылар. Давут къайда бармасын, РАББИ онъа ярдым эте эди. Давут бутюн Исраильге падишалыкъ япты, озюнинъ бутюн халкъыны догъру суд этти. Церуя огълу Ёав — орду башлыгъы, Ахилуд огълу Ехошафат — тарихчы эди. Ахитув огълу Цадокъ ве Авиатар огълу Ахимелек — руханийлер, Шавша исе языджы эди. Ехояда огълу Беная керетлилер ве пелетлилер болюгининъ башлыгъы эди, ве Давутнынъ огъуллары падишанынъ янында биринджи эдилер. Бираз вакъыт кечкен сонъ, аммонлы падишасы Нахаш ольди, ве онынъ ерине огълу падиша олды. Давут: — Хануннынъ бабасы Нахаш манъа яхшылыкъ япты. Шунынъ ичюн мен де Ханунгъа бир яхшылыкъ япайым, — деди. Сонъ Давут Ханунгъа, бабасынынъ олюми себебинден онынъ гонълюни алмагъа, аммонлыларнынъ топракъларына озь хызметчилерини йиберди. Давутнынъ хызметчилери аммонлыларнынъ топрагъына, Хануннынъ гонълюни алмакъ ичюн кельдилер. Лякин аммонлы мырзалар Ханунгъа бойле дедилер: — Сен не беллейсинъ, Давут бабанъа урьмет этмек ичюн санъа адам йибердими? Давут озь хызметчилерини шеэрни бакъмагъа, эр ерни айланып чыкъып, сонъра оны тар-мар этмеге йибермедими экен? Сонъ Ханун Давутнынъ хызметчилерини якъаламагъа, эр бирининъ яры сакъалыны тыраш этмеге, урбаларынынъ ашагъы ярысыны янбашларына къадар кесмеге ве оларны бойле алда йибермеге буюрды. Олар пек масхара этилип, къайтып кеттилер. Давут буны эшиткен сонъ, оларнынъ къаршысына адам йиберди, оларгъа: — Ерихон шеэрине барып, анда къалынъыз. Сакъалларынъыз оськен сонъ, арткъа къайтарсынъыз, — деди. Аммонлылар Давут оларгъа къан душманы олгъаныны анъладылар. О заман Ханун ве аммонлылар Арам-Нахараим, Арам-Маакъа ве Цовадан дженк арабаларыны ве атлыларны акъчагъа тутмагъа 1 000 чувал кумюш йибердилер. 32 000 дженк арабасы ве Маакъа падишасыны аскерлеринен берабер акъчагъа туттылар. Олар келип, Медеванынъ янында ордусыны ерлештирдилер. Аммонлылар да шеэрлеринден чыкъып дженкке кельдилер. Давут буны билип, Ёавнен берабер бутюн къараман ордусыны ёллады. Аммонлылар чыкъты ве дженкке азырландылар, шеэрнинъ араба къапусы огюнде ерлештилер. Дженкке чыкъкъан падишалар исе айры тарлада ерлештилер. Ёав, душман ордусы онъа къаршы эм огюнден, эм артындан тургъаныны корип, исраиллилернинъ энъ яхшыларыны сайлады да, оларны арамлыларгъа къаршы тизди. Аскерлернинъ къалгъан къысмыны исе къардашы Авишайгъа, о, аммонлыларгъа къаршы чыкъсын деп, къалдырды ве бойле деди: — Эгер арамлылар мени енъип башласалар, сен манъа ярдымгъа келирсинъ. Эгер де аммонлылар сени енъип башласа, мен санъа ярдымгъа келирим. Джесаретли ол! Халкъымыз ичюн, Алламызнынъ шеэрлери ичюн къавий турайыкъ. РАББИ Озю исе не истесе, шуны япсын. Сонъ Ёав ве онен олгъан халкъ арамлыларнен дженкке киришти, ве арамлылар ондан къачып башладылар. Аммонлылар исе, арамлыларнынъ къачкъаныны корип, озьлери де Ёавнынъ къардашы Авишайдан къачып, шеэрге кирдилер. Сонъ Ёав Ерусалимге къайтып кельди. Исраиллилернинъ енъгенини корьген арамлылар эльчилер йибердилер ве Фират дерьясынынъ башкъа тарафындаки арамлыларны чагъырдылар. Хададезернинъ орду башы Шофакъ оларнынъ башлыгъы эди. Буны Давуткъа хабер эткенде, о, бутюн исраиллилерни топлап, Иордан озенини кечти ве оларнынъ янына келип, къаршыларында ерлешти. Сонъ Давут арамлыларгъа къаршы дженк башлады, арамлылар да онен дженклештилер. Арамлылар исраиллилерден къачып башладылар. Давут арамлыларнынъ 7 000 араба ве 40 000 джаяв аскерини ёкъ этти, орду башы Шофакъны да ольдюрди. Хададезернинъ хызметчилери Исраиль тарафындан енъильгенини корип, Давутнен барышыкъ шартнамесини тиздилер ве онъа бойсундылар. Арамлылар исе эндиден сонъ аммонлыларгъа ярдым этмеге истемедилер. Падишалар дженк сеферлерине чыкъаджакъ заманы кене кельгенде, Ёав ордунен дженкке чыкъты, аммонлыларнынъ топрагъыны бозып, Рабба шеэрини эр тарафтан сарды. Давут исе Ерусалимде къалды. Ёав Рабба шеэрине уджюм этти ве оны йыкъты. Давут аммонлылар падишасынынъ башындан таджыны алды — онынъ агъырлыгъы 30 килогъа якъын эди ве онынъ къыйметли ташлары да бар эди. Таджны Давутнынъ башына къойдылар. Шеэрден даа башкъа чокътан-чокъ мал-мульк алды. Шеэрдеки халкъны исе чыкъарып, оларны пычкъыларнен, кескин демир алетлернен ве демир балталарнен чалышмагъа меджбур этти. Аммонлыларнынъ эписи шеэрлеринен Давут бойле япты. Бундан сонъра Давут ве бутюн халкъ Ерусалимге къайтты. Бундан сонъ Гезерде фелестинлилернен дженк башланды. О вакъыт Хуша шеэрчигинден олгъан Сиббекъай Сиппайны ольдюрди. Сиппай Рафанынъ эвлятларындан эди. Сонъра фелестинлилер боюн эгдилер. Сонъ кене фелестинлилернен дженк чыкъты. О вакъыт Яир огълу Элханан Лахмийни ольдюрди. Лахмий гъатлы Гольятнынъ къардашы эди. Онынъ мызрагъы токъуджыларнынъ орамы киби къалын эди. Сонъ Гъат шеэринде даа бир дженк олды. Анда бир юксек адам бар эди, онынъ къоллары ве аякъларында алтышар пармакъ, эписи оларакъ йигирми дёрт пармагъы бар эди. О да Рафа союндан эди. О, исраиллилерни пек сёгди, лякин Давутнынъ агъасы Шиманынъ огълу Ехонатан оны ольдюрди. Булар Гъаттаки Рафа союндан эдилер, эписи де Давутнынъ ве аскерлерининъ къолундан ольдилер. Сонъра Шейтан Давуткъа къаршы турып, оны Исраиль халкъыны сайып чыкъмагъа къозгъады. Давут Ёавгъа ве халкънынъ башлыкъларына бойле деди: — Барынъыз, Беэр-Шева шеэринден Дан шеэрине къадар ерлешкен исраиллилерни сайынъыз, сонъ къайтып, сайысыны манъа айтынъыз, мен сайысыны бильмек кереким. Ёав падишагъа: — РАББИ Озь халкъыны шимдикисинден юз къат зияделештирсин. Эфендим, олар эписи эфендим падишанынъ къуллары дегильми я? Эфендим, санъа буны бильмеге не керек? Не ичюн Исраильни гунагъа батырмагъа истейсинъ? — деди. Лякин падишанынъ сёзю Ёавнынъ сёзюни бастырды. Ёав бутюн Исраильни сайып чыкъмагъа кетти. Сонъра Ерусалимге къайтып кельди. Ёав Давуткъа халкънынъ сайысы язылгъан джедвельни берди. Исраиллилернинъ 1 100 000 кучьлю, дженклеше биледжек акъайлары, ехудалыларнынъ исе 470 000 аскери олгъаны белли олды. Ёав падишанынъ эмирини пек бегенмегени ичюн, левийлилерни ве биньяминлилерни саймады. Бу иш Алланынъ козюнде ярамай бир иш эди, шунынъ ичюн О, Исраильни джезалады. Давут Аллагъа: — Буны япып, мен пек буюк гуна къазандым. Амма шимди къулунънынъ гунасыны багъышла, пек балабан акъылсызлыкъ яптым, — деди. РАББИ Гъадгъа, Давутнынъ гизли шейлерни бильген пейгъамберине бойле деди: — Бар, Давуткъа бойле айт: «РАББИ шойле дей: “Мен санъа учь джеза теклиф этем. Булардан бирисини сайла, буны санъа япарым”». Гъад Давуткъа келип, бойле айтты: — РАББИ шойле дей: «Озюнъ сайла: сенинъ мемлекетинъде учь йыл девамында ачлыкъ оладжакъмы, я сен учь ай девамында артынъдан къувалагъан душманларынънынъ къылычындан къачып юреджексинъми, я да мемлекетинъде учь кунь девамында РАББИнинъ къылычы ве РАББИнинъ мелеги дешетли хасталыкътан бутюн Исраиль топрагъындаки адамларны ёкъ этеджекми?» Энди тюшюнип, джевап бер, мени Йибергенге насыл джевап берейим. Давут Гъадгъа: — Буюк белягъа огърадым. Алла манъа адамнынъ къолуна тюшмеге косьтермесин, яхшысы РАББИнинъ элине тюшейим, чюнки Онынъ мерамети буюктир, — деди. Сонъ РАББИ исраиллилернинъ башына веба хасталыгъыны йиберди. Исраиллилернинъ 70 000 кишиси ольди. Алла Ерусалимни ёкъ этмек ичюн Озь мелегини йиберди. Амма мелек шеэрни ёкъ этип башлагъанда, РАББИ шуны корип, белягъа огърагъан халкъны аджыды ве ёкъ эткен мелекке: — Етер, къолунъны йибер, — деди. РАББИнинъ мелеги о вакъыт евуслы Орнаннынъ арманы устюнде эди. Давут козьлерини котерип, элинде къылыч туткъан РАББИнинъ мелегини корьди. Мелек ер ве кок арасында тура ве къынындан чыкъарылгъан къылычыны Ерусалимге узата эди. Давут ве акъсакъаллар, чувал токъумасындан тикильген урбаларны кийип, бетинен ерге йыкъылдылар. Давут Аллагъа шойле мураджаат этти: — Халкъны саймагъа буюргъан мен дегиль эдимми? Мен гуна яптым, мен бу яман ишни яптым! Бу къоюнлар исе не япты? Я РАББИ, я Аллам! Мени ве бабамнынъ союны джезала, Озь халкъынъны исе джезалап ёкъ этме. РАББИнинъ мелеги Гъаднен Давуткъа шойле хабер ёллады: — Давут барсын да, РАББИге евуслы Орнаннынъ арманында къурбан ерини къурсун, — деди. Сонъ Давут РАББИнинъ сёзлерини еткизген Гъаднынъ айткъанына коре япмагъа кетти. Орнан арманында богъдай баскъанда, айланып мелекни корьди ве дёрт огълунен берабер сакъланды. Давут Орнангъа кельди. Орнан бакъып, Давутны корьди ве армандан чыкъып, падишанынъ огюнде ергедже бетини тийгизип бель букти. Давут Орнангъа бойле деди: — Манъа арманнынъ ерини бер, мен мында РАББИге къурбан ерини къураджагъым. Манъа оны толу фиятына сат, о вакъыт халкъны гъайып эткен хасталыкъ ёкъ оладжакъ, — деди. Орнан Давуткъа: — Оны озюнъе ал. Эфендим падиша, озюнъ не истесенъ, шуны яп, — деди. — Мына санъа бутюнлей якъыладжакъ къурбанлар ичюн туварлар, арман басмакъ ичюн тахталар одун олсун, мына ашлыкъ бахшышлары ичюн богъдай. Санъа эписини бедава берем, — деди. Лякин Давут Орнангъа: — Ёкъ! Мен толу фиятыны тёлеп сатын алмакъ истейим. Сенинъ мулькюнъни РАББИге кетирмеге истемейим, бутюнлей якъыладжакъ къурбанларны да бедава чалмагъа истемейим, — деди ве арман ери ичюн 600 алтын пара берди. Давут анда РАББИге къурбан ерини къурды. Сонъ айванларны къурбан чалып бутюнлей якъты ве аманлыкъ къурбанларыны да чалды. РАББИни чагъырды, РАББИ де оны эшитти ве коклерден бутюнлей якъыладжакъ къурбан ерине атеш йиберди. Бундан сонъ РАББИ мелекке къылычыны къынына къоймагъа буюрды. Шу вакъыт Давут, РАББИ оны евуслы Орнаннынъ арманында эшиткенини корип, даа къурбанлар чалды. О вакъыт Муса сахрада ясагъан РАББИнинъ Мескени ве къурбанларны бутюнлей якъмакъ ичюн ер Гивондаки тёпеде ерлешкен эдилер. Амма, РАББИнинъ мелегининъ къылычындан пек къоркъкъаны ичюн, Давут анда РАББИге мураджаат этмеге баралмай эди. Давут: — Алламыз РАББИнинъ Эви ве Исраильнинъ къурбанларыны бутюнлей якъмакъ ичюн ер мында оладжакъ, — деди. Сонъ Давут Исраиль топракъларында яшагъан ят халкълардан олгъан адамларны топламагъа буюрды, Алланынъ Эвини къурмакъ ичюн ташларны ёнсунлар деп, ташчыларны къойды. Къапуларнынъ мыхлары ве багълары ичюн чокътан-чокъ демир ве ольчюсиз бакъыр азырлады. Бундан гъайры, сидонлылар ве тирлилер Давуткъа бир талай кедр тереклери кетиргенлери ичюн, саймагъа чареси олмагъан кедр тереклери азырланды. Давут: — Огълум Сулейман даа яш ве теджрибесиздир. РАББИге къуруладжакъ эв исе бутюн мемлекетлер козюнде буюк, гузель ве белли олмакъ керек. Шунынъ ичюн мен эр шейни азырламакъ кереким, — деди. Бойлеликнен, Давут ольгенине къадар пек чокъ шей азырлады. Давут озь огълу Сулейманны чагъырды ве онъа Исраильнинъ Алласы РАББИге эв къурмагъа буюрып, Сулеймангъа бойле деди: — Огълум! Аллам РАББИнинъ Намы ичюн эв къурмагъа юрегимнинъ истеги эди. Лякин РАББИ манъа: «Сен буюк дженклер кечирдинъ, чокъ къан тёктинъ. Сен Меним огюмде о къадар къан ерге тёккенинъ ичюн, Намым ичюн эв къурып оламайсынъ. Амма сенинъ огълунъ оладжакъ, о, барышыкъ ве тынчлыкъ севген адам оладжакъ. Мен оны эр тарафтан саргъан душманларындан къуртарып, раатлыкъ береджегим, шунынъ ичюн онынъ ады Сулейман оладжакъ. Сулейманнынъ куньлеринде Мен Исраильге аманлыкъ ве тынчлыкъ береджегим. О, Намым ичюн эв къураджакъ. О, Меним огълум оладжакъ, Мен онъа баба оладжагъым ве онынъ Исраильде падишалыгъыны эбедиен япаджагъым», — деди. Шимди, огълум, РАББИ сеннен олсун! РАББИнинъ сёзлерине коре, Алланъа РАББИге эв къурмакъ ичюн, сенинъ ишлеринъ онъундан кельсин. РАББИ санъа акъыл ве анълав берсин, сени Исраильге падиша этип къойсун. Сен исе Алланъ РАББИнънинъ къанунларыны тут ве беджер. Эгер РАББИнинъ Исраильге Мусанен буюргъан низамнамелерини ве къарарларыны тутсанъ ве беджерсенъ, ишлеринъ онъундан келеджек. Кучьлю ве джесаретли ол, къоркъма ве рухтан тюшме. Мына мен буюк гъайретнен РАББИнинъ Эви ичюн 100 000 чувал алтын ве 1 000 000 чувал кумюш топладым. Бакъыр ве демирнинъ исе ады-эсабы биле ёкъ. Агъач ве таш да азырладым. Сен бунъа даа къошып оладжакъсынъ. Сенинъ ишчилеринъ чокъ, ташчыларынъ, диварджыларынъ, дюльгерлеринъ ве чешит унерлерге саип олгъан усталарынъ чокъ. Алтын, кумюш, бакъыр ве демирнинъ ады-эсабы ёкъ. Айды, ишке башла! РАББИ сеннен олсун! Давут Исраильнинъ эписи башлыкъларына огълу Сулеймангъа ярдым этмеге буюрды ве бойле деди: — Алламыз РАББИ сизнен дегильми? О сизге эр тарафтан тынчлыкъ бермедими? О, бу ерлердеки халкъларны меним элиме теслим этти, о халкълар РАББИнинъ огюнде ве Онынъ халкъы огюнде боюн эгдилер. Шунынъ ичюн джан-юректен Алланъыз олгъан РАББИни къыдырынъыз. РАББИ олгъан Аллагъа Азиз Ер къурунъыз. РАББИнинъ Намы ичюн къуруладжакъ эвге РАББИнинъ Васиет Сандыгъыны ве Алланынъ азиз савутларыны къоюнъыз. Давут къартайып ве яшайышына тойып, огълу Сулейманны Исраильнинъ падишасы этти. Давут Исраильнинъ эписи башлыкъларыны, руханийлерини ве левийлилерни топлады. Отуз яшындан кечкен левийлилернинъ сайысы бельгиленди. Олар джеми оларакъ 38 000 киши эди. Оларнынъ арасындан РАББИнинъ Эвинде хызмет этмеге 24 000 киши айырылды. 6 000 исе языджы ве къады оладжакъ эди. 4 000 къапуджы олмакъ керек эди, ве 4 000 адам Давут яптыргъан чалгъы алетлеринде чалып, РАББИни шерефлемек керек эди. Давут левийлилернинъ эписини, Левийнинъ эвлятларына коре, болюклерге айырды: Гершон, Кехат ве Мерарий. Гершонлылардан — Ладан ве Шимий. Ладан огъуллары: биринджиси Ехиэл, сонъ Зетам ве Ёэль — учь киши. Шимийнинъ огъуллары: Шеломот, Хазиэл ве Харан — учь киши. Олар Ладан къоранталарынынъ башлыкълары эди. Шимийнинъ башкъа огъуллары: Яхат, Зиза, Еуш ве Бриа — дёрт киши. Олар Шимийнинъ огъуллары эдилер. Яхат биринджи, Зиза исе экинджиси эди. Еуш ве Брианынъ балалары аз эди, шунынъ ичюн олар бабасынен берабер бир къоранта оларакъ эсаплана эдилер, ве вазифелери де бир эди. Кехатнынъ огъуллары: Амрам, Йицхар, Хеврон ве Уззиэл — дёрт киши. Амрамнынъ огъуллары: Харун ве Муса. Харун ве онынъ огъуллары эбедиен улу азизликлерни багъышламакъ ичюн, РАББИнинъ огюнде къокъулы отларны якъмакъ, Онъа хызмет этмек ве Онынъ Адынен даима яхшылыкъ тилемек ичюн айырылгъан эдилер. Алланынъ адамы Муса ве онынъ огъуллары Левий къабилесинен эсапланды. Мусанынъ огъуллары: Гершом ве Элиэзер. Гершомнынъ огъуллары: биринджиси Шевуэл эди. Элиэзернинъ огъуллары: биринджиси Рехавья. Элиэзернинъ башкъа огъуллары олмады, Рехавьянынъ исе огъуллары чокъ эди. Йицхарнынъ огъуллары: биринджиси Шеломит. Хевроннынъ огъуллары: биринджиси Ерия, экинджиси Амарья, учюнджиси Яхазиэл ве дёртюнджиси Екъамеам эди. Уззиэлнинъ огъуллары: биринджиси Микъа, экинджиси Йишшия. Мерарийнинъ огъуллары: Махлий ве Муший. Махлийнинъ огъуллары Элазар ве Киш. Элазар огъул корьмейип ольди, онынъ тек къызлары олды. Кишнинъ огъуллары оларгъа эвлендилер. Мушийнинъ огъуллары: Махлий, Эдер ве Еремот — учь киши. Левий огъулларынынъ къоранталары ве къоранталарнынъ башлыкълары булар эдилер. Къоранта башлыкъларынынъ эр бир ады-адынен эсаплангъан эди. Олар йигирми яшыны кечкен сонъ, РАББИнинъ Эвинде ибадет хызметини беджере эдилер. Давут бойле айткъан эди: «РАББИ, Исраильнинъ Алласы, Озюнинъ халкъына тынчлыкъ берди ве оны Ерусалимде эбедиен ерлештирди. Шунынъ ичюн левийлилерге Алланынъ Мескенини ве ибадет хызметинде къулланылгъан чешит шейлерни ташымагъа кереги ёкъ». Бойлеликнен, Давутнынъ сонъки эмирлерине коре, йигирми яшыны кечкен левийлилер сайылып, Харун огъулларынынъ янында хызмет эте эдилер. Олар РАББИнинъ Эвинде, азбары ве Эвнинъ четиндеки одаларда хызмет эте, азиз шейлерни темизлей ве башкъа хызметлерни беджере эдилер. Теклиф пителери, ашлыкъ бахшышлары ичюн ун, маясыз пителер, таваларда пишкен ашлар, чешит ашайт малларны къарыштырув, эр тюрлю ольчюлер ичюн олар джевапкяр эдилер. Эр саба олар турып, РАББИге шукюр этмеге ве Оны макътамагъа керек эдилер. Эр акъшам да шуны япа эдилер. Раатлыкъ куньлеринде, янъы ай куньлеринде ве эр бир байрам куньлеринде олар бутюнлей якъыладжакъ къурбанларны РАББИге чалып, эр вакъыт, язылгъан къаиделерге коре, РАББИнинъ огюнде олмагъа керек эдилер. Олар бельгиленген сайысына коре, кереги киби хызмет этмек керек эди. Левийлилер Корюшюв Чадыры ве Мукъаддес Ер ичюн джевапкяр эдилер, къардашлары Харун огъулларына РАББИнинъ Эвиндеки ибадетлерде ярдым эте эдилер. Харун огъулларынынъ айырылгъан болюклери: Харуннынъ огъуллары: Надав, Авиху, Элазар ве Итамар. Надав ве Авиху бабасындан эвель кечиндилер, оларнынъ огъуллары олмады, шунынъ ичюн Элазар ве Итамар руханийлик яптылар. Давут, Элазар огъулларындан олгъан Цадокъ ве Итамар огъулларындан Ахимелек оларны, хызметлерини япсынлар деп, болюклерге больди. Элазар огъуллары арасында Итамар огъулларына коре къоранта башлыкълары чокъча олды. Оларны бойле айырдылар: Элазар огъулларындан он алты къоранта башлыкълары, Итамар огъулларындан исе секиз къоранта башлыкълары. Оларны джереп чекип больдилер. Ибадет еринде ве РАББИнинъ огюндеки хызметте эм Элазар огъуллары, эм Итамар огъуллары джевапкяр эдилер. Левий къабилесинден олгъан Нетанэлнинъ огълу Шемая ребер оларны ады-адынен язып алды. Падиша ве башлыкъларнынъ огюнде, руханий Цадокъ ве Авиатар огълу Ахимелек огюнде, руханийлернинъ къоранта башлыкълары ве левийлилернинъ огюнде джереп чектилер, сырасынен бир къоранта Элазар союндан, бир къоранта Итамар союндан джереп чекильди. Биринджи джереп Ехояривге, экинджиси Едаягъа чыкъты. Учюнджиси Харимге, дёртюнджиси Сеоримге, бешинджиси Малкиягъа, алтынджысы Мияминге, единджиси Хакъкъоцкъа, секизинджиси Авиягъа, докъузынджысы Ешуагъа, онунджысы Шекъаньягъа, он биринджиси Эльяшивге, он экинджиси Якимге, он учюнджиси Хуппагъа, он дёртюнджиси Ешевеавгъа, он бешинджиси Билгъагъа, он алтынджысы Иммерге, он единджиси Хезирге, он секизинджиси Хаппиццецке, он докъузынджысы Петахьягъа, йигирминджиси Ехезкелге, йигирми биринджиси Якинге, йигирми экинджиси Гъамулгъа, йигирми учюнджиси Делаягъа, йигирми дёртюнджиси Маазьягъа чыкъты. Исраильнинъ Алласы олгъан РАББИ бабалары Харунгъа берген низамнамесине коре РАББИнинъ Эвинде оларнынъ хызмет этеджек сырасы бойле эди. Башкъа левийлилернинъ болюклери: Амрам огъулларындан — Шуваэл, Шуваэл огъулларындан — Ехдея, Рехавьядан ве Рехавьянынъ огъулларындан — биринджиси Йишшия. Йицхардан — Шеломот, Шеломот огъулларындан — Яхат. Хеврон огъулларындан — биринджиси Ерия, экинджиси Амарья, учюнджиси Яхазиэл, дёртюнджиси Екъамеам. Уззиэл огъуллары — Микъа, Микъа огъулларындан — Шамир. Микъанынъ къардашы Йишшия, Йишшия огъулларындан — Зекъарья. Мерарийнинъ огъуллары Махлий ве Муший, Яазия огълу Бено. Мерарийнинъ огъуллары: Яазиянынъ огъуллары Бено, Шохам, Закъкъур ве Иврий. Махлийнинъ огълу Элазар. Элазарнынъ огъуллары ёкъ эди. Киштан, Киш огъулларындан — Ерахмеэл. Муший огъуллары: Махлий, Эдер ве Еримот. Левийлилер, къоранталарына коре, булар эди. Олар, къардашлары Харун огъуллары киби, джереп чектилер. Олар Давут, Цадокъ, Ахимелек, руханийлернинъ ве левийлилернинъ къоранта башлыкъларынынъ огюнде джереп чектилер. Къоранталарнынъ башлыкълары кучюк къардашларынен берабер бир сырада джереп чектилер. Давут ве орду башлыкълары махсус хызметке Асафны, Хеманны ве Едутунны айырдылар. Олар сантыр, арфа ве зиллерде чалып, пейгъамберлик этмек керек эдилер. Шу хызмет ичюн айырылгъанлар булар эди: Асаф огъулларындан: Закъкъур, Юсуф, Нетанья ве Асарела. Асафнынъ огъуллары Асафнынъ огюнде джевапкяр эдилер, Асаф озю исе падиша огюнде джевапкяр эди. Едутун огъулларындан: Едутун огъуллары олгъан Гедалья, Церий, Ешая, Шимий, Хашавья ве Маттитья — алты киши. РАББИни сантыр чалып шерефлеген, макътагъан ве пейгъамберлик япкъан бабасы Едутун оларнынъ ребери эди. Хеманнынъ огъулларындан: Хеманнынъ огъуллары олгъан Буккия, Маттанья, Уззиэл, Шевуэл, Еримот, Хананья, Хананий, Элиата, Гиддалтий, Ромамтий-Эзер, Ёшвекъаша, Маллотий, Хотир ве Махазиот. Булар эписи падишанынъ хызметчисининъ, гизли шейлерни бильген Хеманнынъ огъуллары эди. Олар, Алланынъ вадесине коре, онъа берильген эди ве РАББИни шерефлемек керек эдилер. РАББИ Хемангъа он дёрт огълан ве учь къыз берди. Олар эписи бабасынынъ ёлбашчылыгъында РАББИнинъ Сарайында зиллер, арфалар ве сантырларда чалып, Алланынъ Эвинде хызмет эте эдилер. Асаф, Едутун ве Хеман падишанынъ эмирлерини беджере эдилер. РАББИнинъ огюнде усталыкънен йырламагъа огренген адамларнынъ сайысы 288 эди. Оларнынъ арасында сой-соплары да бар эди. Оларнынъ эр бири, буюги де кучюги де, оджасы эм талебеси, хызмет беджереджек сырасыны бельгилемек ичюн, джереп чектилер. Биринджи олып, Асафнынъ къорантасына Юсуф ичюн чыкъты. Экинджиси Гедальянынъ огъуллары ве къардашларына чыкъты. Он эки киши. Учюнджи джереп Закъкъургъа, огъуллары ве къардашларына чыкъты. Он эки киши. Дёртюнджиси Йицрийге, огъуллары ве къардашларына чыкъты. Он эки киши. Бешинджиси Нетаньягъа, огъуллары ве къардашларына чыкъты. Он эки киши. Алтынджысы Буккиягъа, огъуллары ве къардашларына чыкъты. Он эки киши. Единджиси Есарелагъа, огъуллары ве къардашларына чыкъты. Он эки киши. Секизинджиси Ешаягъа, огъуллары ве къардашларына чыкъты. Он эки киши. Докъузынджысы Маттаньягъа, огъуллары ве къардашларына чыкъты. Он эки киши. Онунджысы Шимийге, огъуллары ве къардашларына чыкъты. Он эки киши. Он биринджиси Азарелге, огъуллары ве къардашларына чыкъты. Он эки киши. Он экинджиси Хашавьягъа, огъуллары ве къардашларына чыкъты. Он эки киши. Он учюнджиси Шуваэлге, огъуллары ве къардашларына чыкъты. Он эки киши. Он дёртюнджиси Маттитьягъа, огъуллары ве къардашларына чыкъты. Он эки киши. Он бешинджиси Еремоткъа, огъуллары ве къардашларына чыкъты. Он эки киши. Он алтынджысы Хананьягъа, огъуллары ве къардашларына чыкъты. Он эки киши. Он единджиси Ёшвекъашагъа, огъуллары ве къардашларына чыкъты. Он эки киши. Он секизинджиси Хананийге, огъуллары ве къардашларына чыкъты. Он эки киши. Он докъузынджысы Маллотийге, огъуллары ве къардашларына чыкъты. Он эки киши. Йигирминджиси Элиатагъа, огъуллары ве къардашларына чыкъты. Он эки киши. Йигирми биринджиси Хотирге, огъуллары ве къардашларына чыкъты. Он эки киши. Йигирми экинджиси Гиддалтийге, огъуллары ве къардашларына чыкъты. Он эки киши. Йигирми учюнджиси Махазиоткъа, огъуллары ве къардашларына чыкъты. Он эки киши. Йигирми дёртюнджиси Ромамтий-Эзер, огъуллары ве къардашларына чыкъты. Он эки киши. Къапуджыларнынъ болюклери булардыр: Къорахлылардан: Асаф союндан Къорэ огълу Мешелемья. Мешелемьянынъ огъуллары: биринджиси Зекъарья, экинджиси Едиаэл, учюнджиси Зевадья, дёртюнджиси Ятниэл. Бешинджиси Элам, алтынджысы Ехоханан, единджиси Эльехоэнай. Овед-Эдом огъуллары: биринджиси Шемая, экинджиси Ехозавад, учюнджиси Ёах, дёртюнджиси Сакъар, бешинджиси Нетанэл, алтынджысы Аммиэл, единджиси Йиссакъар, секизинджиси Пеуллетай. Алла Овед-Эдомны багъышлагъан эди. Овед-Эдомнынъ огълу Шемаянынъ да огъуллары бар эди. Олар кучьлю адамлар олып, къоранта башлыкълары олдылар. Шемаянынъ огъуллары: Отний, Рефаэл, Овед ве Элзавад. Оларнынъ къардашлары Элиху ве Семакъяху да кучьлю адамлар эдилер. Булар эписи Овед-Эдомнынъ союндан эдилер. Олар, оларнынъ огъуллары ве къардашлары кучьлю ве беджерикли инсанлар эдилер. Овед-Эдомнынъ союндан 62 киши эди. Мешелемьянынъ огъул ве къардашлары да беджерикли адамлар эдилер. Джеми оларакъ 18 киши эди. Мерарий союндан Хосанынъ огъуллары: Шимрий, биринджи огълу олмаса да, башлыкъ эди, оны бабасы башлыкъ этип тайинледи. Экинджиси Хилкия, учюнджиси Тевалья, дёртюнджиси Зекъарья. Хосанынъ огъул ве къардашлары джеми оларакъ 13 киши эди. Буларнынъ эписи къапуджылар хызметинде булунгъан болюклернинъ башлыкълары эдилер. Олар РАББИнинъ Сарайында къардашлары киби хызмет эте эдилер. Олар къоранталарына коре, буюги де, кучюги де эр бир къапу ичюн джереп чектилер. Джерепке коре, Шелемья шаркъ къапуны къаравулламакъ керек эди. Онынъ огълу Зекъарья, акъыллы бир меслеатчы, джереп чекип, шималий къапуны къаравулламакъ керек эди. Овед-Эдомгъа дженюп къапусы чыкъты, огъулларына исе, джерепке коре, анбарлар чыкъты. Шуппим ве Хосагъа гъарп къапусы ве Шаллекет къапусы чыкъты. Шу ерде ёл юкъарыгъа котерилип кете, ве къаравулларнынъ бир болюги экинджи болюкнинъ янында тура эди. Шаркъ къапусында алты левийли тура эди, шималь къапусында эр кунь — дёрт, дженюп къапусында эр кунь — дёрт, анбарларда исе — экишер киши тура эди. Парбарнынъ гъарп тарафында, ёлда дёрт киши, Парбарда исе эки киши къаравуллай эди. Къорах ве Мерарий къоранталарындан олгъан къапуджылар болюклери булар эди. Оларнынъ къардашлары левийлилер исе Алланынъ Сарайындаки хазинелерни ве айырылып азиз этильген шейлерни къаравуллай эдилер. Ладаннынъ эвлятлары, яни Ладаннынъ союндан олгъан гершонлылар, гершонлы Ладаннынъ къоранталары башлыкълары: Ехиэлий, Ехиэлийнинъ огъуллары: Зетам ве къардашы Ёэль. Олар РАББИ Сарайынынъ хазинеджилери эдилер. Амрамнынъ, Йицхарнынъ, Хевроннынъ, Уззиэлнинъ эвлятлары да хазинеджилер эдилер. Муса огълу Гершом огълу Шевуэл хазинеджилернинъ башы эди. Шевуэлнинъ догъмушы Элиэзернинъ Рехавья адлы огълу бар эди. Рехавьянынъ огълу Ешая, Ешаянынъ огълу Ёрам, Ёрамнынъ огълу Зикрий, Зикрийнинъ огълу Шеломот эди. Давут падиша, къоранталарнынъ башлыкълары, бинъбашылары, юзбашылары ве орду башлыкълары топлагъан эписи айырылып азиз этильген шейлерни Шеломот ве онынъ догъмушлары сакълай эдилер. Олар дженклерде алынгъан малларнынъ бир къысмыны РАББИнинъ Сарайыны тюзетмек ичюн багъышладылар. Бундан гъайры, Шеломот ве онынъ догъмушлары Смаил пейгъамбер, Киш огълу Шаул, Нер огълу Авнер, Церуя огълу Ёав айырып азиз этильген шейлерни сакълай эдилер. Йицхарнынъ союндан — огълу Кенанья ве огъуллары Сарайдан тыш олгъан ишлерни бакъмакъ ичюн къоюлгъан эдилер. Олар Исраильнинъ реберлери ве къадылары эдилер. Хеврон союндан — Хашавья ве къардашлары, 1 700 джесюр аскер, РАББИнинъ хызметинде ве падишанынъ хызметинде Иорданнынъ о бир ялысында, гъарп тарафта Исраильни козете эдилер. Къоранталарнынъ джедвелине коре, Хеврон союнда Ерия хевронлыларнынъ башлыгъы эди. Давут падишалыгъынынъ къыркъынджы йылында оларны сайгъан эдилер, ве Гиладдаки Язерде оларнынъ арасындан джесюр аскерлер тапылды. Ериянынъ къоранта башлыкълары олгъан 2 700 беджерикли догъмушы бар эди. Давут падиша оларны РАББИнинъ эр бир хызмети ве падишанынъ эр бир хызметини беджермек ичюн, Рубен къабилеси, Гъад къабилеси ве Менашше къабилесининъ ярысына ребер этип къойгъан эди. Будыр исраиллилернинъ сайысы: къоранталарнынъ башлыкълары, бинъбашылары, юзбашылары ве реберлер. Олар, болюклерине коре, падишагъа эр бир иште хызмет эте эдилер. Эр бир болюк йыл девамында, сырасына коре, бир ай — бир ай хызмет эте эдилер. Эр бир болюкте 24 000 адам бар эди. Йылнынъ биринджи айында биринджи болюкке Завдиэл огълу Яшовам башлыкъ эди. Онынъ болюгинде 24 000 адам бар эди. Яшовам Перецнинъ союндан эди. О, биринджи айда орду башлыкъларынынъ эписине ёлбашчылыкъ япты. Экинджи айнынъ болюгине ахохлы Додай башлыкъ эди. Онынъ болюгинде Миклот адлы башлыкъ да бар эди. Додайнынъ болюгинде 24 000 адам бар эди. Учюнджи айда учюнджи орду башлыгъы Беная башлыкъ эди. Беная, руханий Ехояданынъ огълу эди. О, башлыкъ эди, ве онынъ болюгинде 24 000 адам бар эди. Шу Беная Отуз Аскернинъ бириси, Отуз Аскернинъ башлыгъы ве болюгининъ башлыгъы эди. Онынъ огълу Аммизавад эди. Дёртюнджи айда Ёавнынъ къардашы Асаэл дёртюнджи башлыкъ эди. Ондан сонъ ерине огълу Зевадья кечти. Онынъ болюгинде 24 000 адам бар эди. Бешинджи айда йизрахлы Шамхут бешинджи башлыкъ эди. Онынъ болюгинде 24 000 адам бар эди. Алтынджы айда Иккеш огълу текъоалы Ира алтынджы башлыкъ эди. Онынъ болюгинде 24 000 адам бар эди. Единджи айда Эфраим огъулларындан пелонлы Хелец единджи башлыкъ эди. Онынъ болюгинде 24 000 адам бар эди. Секизинджи айда Зерах союндан хушалы Сиббекъай секизинджи башлыкъ эди. Онынъ болюгинде 24 000 адам бар эди. Докъузынджы айда Биньямин огъулларындан анатотлы Авиэзер докъузынджы башлыкъ эди. Онынъ болюгинде 24 000 адам эди. Онунджы айда Зерах союндан нетофалы Махарай онунджы башлыкъ эди. Онынъ болюгинде 24 000 адам бар эди. Он биринджи айда Эфраим огъулларындан пиратонлы Беная он биринджи башлыкъ эди. Онынъ болюгинде 24 000 адам бар эди. Он экинджи айда Отниэл эвлятларындан нетофалы Хелдай он экинджи башлыкъ эди. Онынъ болюгинде 24 000 адам бар эди. Исраиль къабилелерининъ башлыкълары булар эди: Рубен къабилесинде — Зикрий огълу Элиэзер, Шимеон къабилесинде — Маакъа огълу Шефатья. Левий къабилесинде — Хашавья огълу Кемуэл, Харун къабилесинде — Цадокъ. Ехуда къабилесинде — Давутнынъ агъасы Элиху, Йиссакъар къабилесинде — Микъаэл огълу Омрий. Зевулун къабилесинде — Овадья огълу Йишмая, Нафталий къабилесинде — Азриэл огълу Еримот. Эфраим къабилесинде — Азазьяху огълу Хошеа, Менашше къабилесининъ ярысында — Педая огълу Ёэль. Гиладдаки Менашше къабилесининъ ярысында — Зекъарья огълу Иддо, Биньямин къабилесинде — Авнер огълу Яасиэл. Дан къабилесинде — Ерохам огълу Азарел. Булар Исраиль къабилелерининъ башлыкълары эди. Давут йигирми яшына етмегенлерни саймады, чюнки РАББИ исраиллилерни кок йылдызлары къадар чокълаштыраджагъы акъкъында айткъан эди. Церуя огълу Ёав халкъны саймагъа башлагъан эди, амма сайып битирмеди. Алланынъ гъазабы исраиллилерге тюшкени ичюн, шу сайынынъ нетиджеси Давут падишанынъ тарих китабына кирмеди. Падишанынъ хазинеджиси Адиэлнинъ огълу Азмавет эди. Тарлалардаки, шеэрлердеки, кой ве къалелердеки сакъланаджакъ махсулларгъа исе Уззиянынъ огълу Ехонатан джевапкяр эди. Келувнынъ огълу Эзрий топракъны ишлеген адамларнынъ башлыгъы эди. Рамалы Шимий юзюм багъчаларыны идаре эте эди, шефамлы Завдий исе юзюмден япылгъан шарап ичюн джевапкяр эди. Гедерли Баал-Ханан Шефеладаки зейтюн ве инджир тереклери ичюн джевапкяр эди, Ёаш зейтюн ягъы ичюн джевапкяр эди. Шаронлы Шитрай Шаронда отлагъан туварлар ичюн, Адлай огълу Шафат исе вадийлерде отлагъан айванлар ичюн джевапкяр эди. Исмаилли Овил девелер ичюн, меронотлы Ехдея исе эшеклер ичюн джевапкяр эди. Хагрийли Язиз къой-эчкилер ичюн джевапкяр эди. Буларнынъ эписи Давут падишанынъ мал-мулькюне джевапкяр адамлар эдилер. Давутнынъ догъмушы Ехонатан падишанынъ меслеатчысы эди. О, пек акъыллы киши ве языджы да эди. Хакмони огълу Ехиэл падишанынъ огъулларыны бакъа эди. Ахитофел падишанынъ меслеатчысы эди. Аркълы Хушай падишанынъ досту эди. Ахитофелнинъ ерине Бенаянынъ огълу Ехояда ве Авиатар кельди. Ёав падишанынъ орду башлыгъы эди. Давут Ерусалимге бутюн Исраиль ёлбашчыларыны, къабилелер башлыкъларыны, падишагъа хызмет эткен болюк башлыкъларыны, бинъбашыларыны, юзбашыларыны, падишанынъ ве падиша огъулларынынъ мал-мулькю ве сюрюлерине джевапкяр олгъанларны, везирлерини, орду башлыкъларыны ве эписи джесюр аскерлерни топлады. Давут падиша аякъ устюне турып, шойле деди: — Эй, къардашларым ве халкъым! Мени динъленъиз. Джан-гонълюмден РАББИнинъ Васиет Сандыгъы ичюн ве Алламызнынъ аякъ басмагъы ичюн бир раатлыкъ эви къурмагъа истедим. Къуруджылыкъ ичюн керек шейлерни азырлап къойдым. Лякин Алла манъа: «Меним Намым ичюн эв къурма, чюнки сен дженкчи адамсынъ ве чокъ къан тёктинъ», — деди. Амма Исраильнинъ Алласы олгъан РАББИ бутюн бабамнынъ эвинден Исраильге эбедиен падиша олмакъ ичюн мени сайлап алды. О, Ехуда къабилесини Исраильнинъ ёлбашчысы этип сайлады, Ехуда къабилесинде бабамнынъ эвини сайлады. Бабамнынъ огъулларындан исе мени бутюн Исраильге падиша этип къоймагъа РАББИнинъ истеги эди. РАББИ манъа чокъ огъул берди. Огъулларымнынъ арасындан исе Исраильде РАББИнинъ падишалыкъ тахтында отурмакъ ичюн, огълум Сулейманны сайлады. РАББИ манъа: «Огълунъ Сулейман Манъа Сарай къураджакъ, Эвимнинъ азбарыны да къураджакъ. Мен оны Озюме огълум этип сайладым ве онынъ Бабасы оладжагъым. Эгер о, эмирлеримни ве къарарларымны бугунь киби яхшы тутса, онынъ падишалыгъыны эбедий япаджагъым», — деди. Шимди де, бутюн Исраильнинъ козю огюнде, РАББИнинъ топлашувы огюнде, Алла эшитсин деп, айтам: шу гузель топракъларнынъ саиби олмакъ ичюн, озюнъизден сонъ балаларынъызгъа оны мирас оларакъ эбедиен къалдырмакъ ичюн, Алланъыз РАББИнинъ эписи эмирлерини тутунъыз ве беджеринъиз. Эй, Сулейман, огълум! Бабанънынъ Алласыны биль. Онъа джан-гонъюльден ве озь ираденънен хызмет эт. РАББИ эписи юреклерни сынай, эписи ой-фикирлерни анълай. Эгер Оны къыдырсанъ, тапарсынъ. Эгер Оны унутып къалдырсанъ, О да сени эбедий къалдырыр. Энди бакъ, Азиз Ер ичюн Эв къурмагъа РАББИ сени сечти. Къавий ол да, ишни башла! Бундан сонъ, Давут огълу Сулеймангъа Сарай Эйванынынъ, эвлерининъ, анбарларынынъ, юкъары одаларынынъ, ичери одаларынынъ ве Мерамет Ерининъ сызылгъан ресимлерини берди. Давут гонълюнде олгъан РАББИнинъ Эвиндеки бутюн азбарларнынъ ресимини, этрафындаки одаларнынъ ресимини, Алланынъ Эвиндеки хазинелернинъ, айырылып азиз этильген шейлернинъ хазинесининъ ресимини де берди. Давут руханийлернинъ ве левийлилернинъ болюклери акъкъында, РАББИнинъ Эвиндеки хызмет акъкъында ве хызметте къулланылгъан бутюн савутлар акъкъында айтып берди. О, хызметте къулланыладжакъ алтын савутларгъа масраф этиледжек алтыннынъ микъдарыны, хызметте къулланыладжакъ кумюш савутларгъа масраф этиледжек кумюшнинъ микъдарыны бельгиледи. Сонъ алтын къандиль ве лампатларгъа керек олгъан алтынны, эр бир къандильнинъ ве лампатнынъ агъырлыгъыны эсапкъа алып берди. Эр бир къандильнинъ хызметте ишлетильген вазифесини эсапкъа алып, кумюш къандиль ве лампатларгъа керек олгъан кумюшни берди. Давут теклиф пителери масалары ичюн эр бир масанынъ агъырлыгъына коре масраф этиледжек алтынны ве кумюш масаларгъа масраф этиледжек кумюшнинъ микъдарыны бельгиледи. Сенеклер, чанакълар, гугюмлер ичюн эр бир савутнынъ агъырлыгъына коре масраф этиледжек темиз алтынны, эр бир алтын табакънынъ, эр бир кумюш табакънынъ ольчюсини бельгиледи. Къокъулы шейлерни якъмакъ ичюн ерни япмагъа керек олгъан темиз алтыннынъ микъдарыны айтты, устюнде къанатларыны керип тургъан ве Сандыкъны къанатларынен къапаткъан алтын Керувлар олгъан РАББИнинъ Васиет Сандыгъынынъ арабасынынъ ресимини берди. Давут: — Буларнынъ эписини РАББИнинъ буюргъанына коре яздым. О манъа къурулышнынъ планларыны япмагъа акъыл берди, — деди. Сонъ огълу Сулеймангъа бойле деди: — Къавий ол, джесаретли ол да, ишке кириш. Къоркъма, рухтан тюшме. РАББИ-Тааля, меним Аллам, сеннен берабердир. Сен РАББИнинъ Сарайы къурулышында керек ишлерни битирмегендже, О, сени къалдырмаз, сенден вазгечмез. Руханийлернинъ ве левийлилернинъ болюклери Алланынъ Сарайында эр бир ишни беджермеге азырлар. Эр бир теджрибели уста эр бир ишинъде ярдым этмеге азыр. Ёлбашчылар ве бутюн халкъ сенинъ эр бир эмиринъни беклей. Давут падиша бутюн топлашувгъа бойле деди: — Алла сайлап алгъан огълум Сулейман даа яш ве теджрибесиздир. Бу вазифе исе гъает буюктир, чюнки бу бина инсан ичюн дегиль, Алламыз РАББИ ичюндир. Бар кучюмнен Алланынъ Сарайы ичюн алтын шейлер ичюн алтын, кумюш шейлер ичюн кумюш, бакъыр шейлер ичюн бакъыр, демир шейлер ичюн демир, агъач шейлер ичюн агъач топладым, шохам ташлары ве къоюладжакъ къыйметли ташлар, мозаик ташлар, гузель чешит ренкли къыйметли ташлар, чешит тюрлю къыйметли ташлар ве беяз ташлар азырладым. Алламнынъ Эвини севгеним ичюн, Мукъаддес Эвге азырлагъан шейлерден гъайры, шахсий хазинемден алтын ве кумюш шейлерни Алламнынъ Сарайы ичюн берем: 3 000 чувал Офир алтыны ве 7 000 чувал темиз кумюшни берем. Оны эвлернинъ диварларыны къапламагъа, эр бир алтын шей ичюн, эр бир кумюш шей ичюн, санаат устасынынъ элинден чыкъкъан эр бир шей ичюн берем. Ким даа бугунь РАББИ ичюн бахшыш кетирмек истей? Бундан сонъ, къоранталарнынъ башлыкълары, Исраиль къабилелернинъ башлыкълары, бинъбашылары ве юзбашылары ве падишанынъ хызметинде булунгъан башлыкълар бахшыш кетирип башладылар. Олар Алланынъ Сарайы къуруджылыгъына 5 000 чувал алтын ве 10 000 алтын пара, 10 000 чувал кумюш, 18 000 чувал бакъыр, 100 000 чувал демир бердилер. Кимнинъ къыйметли ташлары олса, оларны РАББИнинъ Сарайы хазинесине бердилер. Оларны гершонлы Ехиэл къабул этти. Халкъ джан-гонъюльден шу къадар шей РАББИге бахшыш кетиргенлери ичюн, пек севинди. Давут падиша да пек севинди. Давут бутюн топлашувнынъ огюнде РАББИге шукюр этти ве бойле деди: Я РАББИ, бизим бабамыз олгъан Исраильнинъ Алласы, Санъа асыр-асырдан шукюрлер олсун! Я РАББИ, улулыкъ, къудрет, шереф, гъалебе ве шан Сенинъкидир! Коклерде ве ер юзюндеки эр шей Сенинъки! Сен, РАББИ, Падишасынъ! Сен эр шейден Юджесинъ! Зенгинлик ве шурет Сенден келир, Сен эр шейге Укюмдарсынъ! Кучь ве къудрет Сенинъ элинъдедир, Сен эр кимни юксельтмек ве къудретли этмек мумкюнсинъ! Алламыз, шимди биз Санъа шукюр этемиз! Сенинъ гузель Адынъны шерефлеймиз! Мен кимим, халкъым ким, бойле буюк бахшышлар кетире бильмек ичюн? Амма буларнынъ эписи Сенден, биз тек Сенден кельген шейлерни Санъа къайтарып бердик! Биз Сенинъ огюнъде гъурбетчимиз, эписи бабаларымыз киби, кельмешекмиз. Ер юзюндеки куньлеримиз бир кольге киби, ве умютимиз ёкъ. Я РАББИ, бизим Алламыз! Сенинъ Эвинъе, Сенинъ мукъаддес Адынъа эв къурмакъ ичюн топлагъан бутюн бу шейлер Сендендир, эписи Сенинъдир! Аллам! Билем ки, Сен юреклерни сынайсынъ, догъру юреклерни севесинъ! Мен джан-гонъюльден бутюн буларны бахшыш оларакъ бердим, шимди корем ки, мында топлангъан Сенинъ халкъынъ да къуванып Санъа бахшышлар кетире. Я РАББИ! Бабаларымыз Ибраимнинъ, Исхакънынъ ве Исраильнинъ Алласы! Халкъынънынъ юрегинде бу эйи дуйгъуларны даима сакъла, оларгъа Санъа садыкъ къалмагъа ярдым эт. Огълум Сулеймангъа исе Сенинъ эмирлеринъни, шаатлыкъларынъны, низамнамелеринъни тутмакъ ве беджермек ичюн догъру юрек бер. Сулеймангъа буларны беджермеге ве мен азырлыкъ япкъан Сарайны къурмагъа ярдым эт. Сонъ Давут бутюн топлашувгъа: — РАББИге, Алланъызгъа шукюр этинъиз, — деди. Ве бутюн джемаат бабаларынынъ Алласы олгъан РАББИге шукюр этти, РАББИнинъ ве падишанынъ огюнде эгилип, ерге къапанды. Эртеси куню халкъ РАББИге къурбанлар чалды, РАББИге бутюнлей якъыладжакъ къурбанлар чалды: 1 000 бугъа, 1 000 къой, 1 000 къозу къурбан эттилер, ичерлик бахшышлары кетирдилер. Бутюн Исраиль халкъындан даа чокътан-чокъ къурбанлар кетирильди. Буюк къуванчнен РАББИнинъ огюнде ашады-ичтилер, ве экинджи кере Давут огълу Сулейманны РАББИнинъ огюнде падишалыкъкъа ягънен сюрттилер. Цадокъны исе руханийликке ягънен сюрттилер. Бойлеликнен, Сулейман бабасы Давут ерине РАББИ берген тахткъа падиша олып отурды. Сулейманнынъ ишлери даима онъундан кельди, бутюн Исраиль онъа бойсунды. Бутюн башлыкълар, кучьлю аскерлер, Давутнынъ башкъа огъуллары да Сулейман падишагъа бойсундылар. РАББИ Сулейманны бутюн Исраиль огюнде юксельтти ве ондан эвель Исраильнинъ ич бир падишасында олмагъан шерефни онъа берди. Йишай огълу Давут бутюн Исраиль топрагъында падишалыкъ этти. Исраильге 40 йыл девамында падишалыкъ этти: Хевронда еди йыл падишалыкъ этти ве Ерусалимде 33 йыл девамында падиша эди. Давут пек къарт олып ольди, яшайышына тойып, зенгинлик ве шуретине тойып кечинди. Онынъ ерине огълу Сулейман падиша олды. Давутнынъ бутюн ишлери акъкъында, башындан сонъунадже, гизли шейлерни бильген Смаилнинъ тарих китабында, Натан пейгъамбернинъ тарих китабында ве гизли шейлерни бильген Гъаднынъ китабында язылгъандыр. Анда да Давутнынъ бутюн падишалыкъ эткени, онынъ джесюрлиги, Давутнен ве Исраильнен олып кечкен вакъиалар ве бутюн башкъа падишалыкъларнен олып кечкен вакъиалар акъкъында язылгъандыр. Давут огълу Сулейман озь падишалыгъында къавийлешти. РАББИ онен эди ве оны пек юксельтти. Сулейман бутюн Исраильге: бинъбашыларгъа, юзбашыларгъа, къадыларгъа, Исраильнинъ эписи башлыкъларына ве къоранталарнынъ башлыкъларына топлашмагъа эмир этти. Сонъра Сулейман ве онен берабер бутюн джемаат Гивондаки ибадет тёпесине кеттилер, чюнки анда Алланынъ Корюшюв Чадыры бар эди. Оны РАББИнинъ къулу Муса сахрада къургъан эди. Давут, Алланынъ Сандыгъы ичюн Ерусалимде чадыр къурып, Сандыкъны Кирьят-Яримден озю азырлагъан ерге кетирген эди. Бецалелнинъ (Бецалел — Урийнинъ огълу, Урий — Хурнынъ огълу эди) бакъырдан япылгъан къурбан ери РАББИнинъ Мескени огюнде олды. Сулейман джемаатнен берабер Алланы чагъырды. Анда, РАББИнинъ огюнде, Корюшюв Чадырынынъ огюнде тургъан бакъыр къурбан еринде, Сулейман бинъ дане бутюнлей якъыладжакъ къурбанлар кетирди. Шу гедже Алла Сулеймангъа кельди ве ондан: — Сора, санъа не берейим? — деп сорады. Сулейман Аллагъа: — Сен Давут бабама буюк севгинъни косьтердинъ ве мени онынъ ерине падиша оларакъ къойдынъ. Шимди, РАББИ-Тааля, мени ер тозу киби чокъ халкъкъа падиша этип къойып, бабама берген сёзюнъ ерине кельсин. Бу халкъкъа ёлбашчылыкъ этмек ичюн, манъа бильги ве акъыл бер, чюнки Сенинъ бойле бир буюк халкъынъа ким укюмдарлыкъ этип оладжакъ? — деди. Алла Сулеймангъа шойле деди: — Сенинъ юрегинъде бойле шейлер олгъаны ичюн, сен Менден зенгинлик, байлыкъ ве шан-шуретни ве душманларынънынъ джаныны сорамагъанынъ ичюн, озюнъе узун омюр биле сорамагъанынъ ичюн, лякин Меним халкъыма укюмдарлыкъ этмеге бильги ве акъыл сорагъанынъ ичюн, санъа акъыл ве бильги береджегим. Бундан гъайры, Мен санъа ойле зенгинлик, байлыкъ ве шан-шуретни береджегим ки, сенден эвель олгъан падишаларнынъ биринде о къадар олмады, ве сенден сонъ келеджек падишаларнынъ биринде де о къадар олмаз. Сулейман Гивондаки ибадет тёпесинден, Корюшюв Чадырындан Ерусалимге къайтып кельди ве Исраильге падишалыкъ этип башлады. Сулейман дженк арабалары ве атлыларны топлады. О, 1 400 дженк арабасы ве 12 000 атлы топлады ве оларны дженк арабалары олгъан шеэрлеринде ве Ерусалимде, падишанынъ янында ерлештирди. Падиша Ерусалим шеэринде кумюшнинъ ве алтыннынъ фиятыны адий ташларнынъ фиятынен бир этти, кедр тереклери исе Шефелада оськен инджир тереклери киби чокъ олды. Атларны Сулеймангъа Мысыр ве Кеведен кетире эдилер. Падишанынъ алыш-веришчилери оларны Кеведен парагъа сатын алдылар. Олар Мысырдан бир дженк арабасыны 600 кумюш парагъа, бир атны исе 150 кумюш парагъа сатын алып кетирдилер. Сонъра олар озь къолларынен буларны хитлилернинъ ве арамлыларнынъ эписи падишаларына да кетирдилер. Сулейман РАББИнинъ Намына эв ве озюне падиша сарайы къурмагъа буюрды. Шу макъсатнен о, 70 000 юк ташыйыджы ве 80 000 дагъларда таш кескен адамларны айырды. Оларны козеткен де 3 600 адам тайинледи. Сонъ Сулейман Тир падишасы Хурамгъа адам ёллап шойле деди: «Сен бабам Давуткъа эв къурмагъа кедрлер йибердинъ. Онъа ярдым эткенинъ киби, манъа да ярдым эт. Мына мен РАББИ-Таалямнынъ Адына эв къурам. О, Раббиге багъышланаджакъ, ве Онынъ огюнде къокъулы шейлер якъыладжакъ, даима теклиф пителери къоюладжакъ, саба-акъшам бутюнлей якъыладжакъ къурбанлар кетириледжеклер, раатлыкъ куньлери, янъы ай куньлеринде ве РАББИ-Таалямызнынъ тайин эткен байрамларында бутюнлей якъыладжакъ къурбанлар кетириледжеклер. Буларнынъ эписини Исраиль эр вакъыт япмакъ керек. Меним къураджакъ эвим пек буюк оладжакъ, чюнки бизим Алламыз эписи аллалардан буюктир. Онъа эв къурмагъа кимнинъ кучю етеджек? Оны коклер ве коклернинъ коклери сыгъдырып оламаз. Мен ким олгъаным да, Онъа эв къурмакъ ичюн? Мен тек Онынъ огюнде къокъулы шейлер якъмакъ ичюн, эв къурып оладжагъым. Шунынъ ичюн манъа алтындан, кумюштен, бакъыр ве демирден чешит шейлер япа бильген акъыллы адамны ёлла. Бу адам мавылы къырмызы, къою къырмызы ве мор тюсте басмаларнен чалышмагъа ве оймагъа бильмек керек. О, бабам Давут азырлагъан меним Ехудадаки ве Ерусалимдеки усталарымнен берабер чалышаджакъ. Бундан гъайры, манъа кедр ве кипарис тереклери, эм де Ливандан алгум тереклерини ёлла. Мен билем ки, сенинъ къулларынъ Ливан тереклерини яхшы кесмеге билелер. Меним къулларым сенинъ къулларынънен берабер чалышаджакълар ве манъа чокъ тереклер азырлайджакълар. Мен къураджакъ эв буюк ве аджайип оладжакъ. Терек кеседжек балтаджыларгъа, сенинъ къулларынъа ашамагъа мен 100 000 чувал богъдай, 100 000 чувал арпа, 10 000 чапчакъ шарап ве 10 000 чапчакъ зейтюн ягъы береджегим». Тир падишасы Хурам Сулеймангъа язгъан мектюбинде шойле джевап берди: «Сулейман! РАББИ Озь халкъыны севгени ичюн, сени онъа падиша этип къойды. — Сонъ Хурам къошты: — Коклерни ве ерни яраткъан Исраильнинъ РАББИ-Таалясына шукюрлер олсун! О, Давут падишагъа икметли, бильгили, акъыллы ве анълагъан огъул берди, ве бу огъул РАББИге эв ве озюне падиша эви къураджакъ. Мына мен санъа Хурам-Авини ёллайым. О акъыллы, бильгили ве анълагъан адам. Онынъ анасы Дан къабилесинден чыкъты, бабасы исе Тирден; о, алтын ве кумюштен, бакъыр ве демирден, таш ве агъачтан шейлер япмагъа биле, мавылы къырмызы ве мор басмаларнен, индже кетеннен ве къою къырмызы басмаларнен чалышмагъа биле. О, эр тюрлю шейлер оймагъа биле ве не буюрсанъ, о, сенинъ акъыллы усталарынънен бирликте ве эфендим Давут бабанънынъ акъыллы усталарынен бирликте шуны япа билир. Сен айткъан богъдай ве арпа, зейтюн ягъы ве шарапны исе, эфендим, озюнънинъ къулларынъа йибер. Бизлер исе санъа кереги къадар Ливандан тереклер кесип-кесип, денъизден плотларнен Яффагъа кетирирмиз. Сен исе оларны Ерусалимге алып кетерсинъ». Сонъ Сулейман Исраиль топракъларында яшагъан эписи ябанджыларны сайды. Бу, бабасы Давут сайгъанындан сонъ олды, ве 153 600 адам сайылды. Оларнынъ арасындан о, 70 000 юк ташыйыджы ве дагъларда таш кескен 80 000 ишчи айырды ве оларнынъ ишини козетеджек 3 600 киши сайлады. Сонъ Сулейман Ерусалимде, Мория дагъында РАББИнинъ Сарайыны къурып башлады. Шу ер онынъ бабасына Давуткъа косьтерильген эди. Давут шу ерни евуслы Орнаннынъ ашлыкъ арманында азырлагъан эди. Къурулыш ишлерини Сулейман озь падишалыгъынынъ дёртюнджи йылында, экинджи айнынъ экинджи кунюнде башлады. Алланынъ Сарайыны къургъанда, Сулейман бойле ольчюде темель къойды: эвнинъ узунлыгъы, эски ольчюге коре, 30 метр, кенълиги исе 10 метр олды. Сарай огюндеки Эйваннынъ узунлыгъы Сарайнынъ кенълигине тенъ эди — 10 метр. Эйваннынъ юксеклиги де 10 метр эди. Онынъ ичини темиз алтыннен къаплады. Сарайнынъ Буюк Одасыны кипарис агъачларынен ве сонъра яхшы алтыннен къаплады, алтыннынъ устюнде пальма тереклери ве зынджырчыкълар япты. Сонъ Оданы, гузель олсун деп, паалы ташларнен безетти. Алтын исе Парваим алтыны эди. Сулейман бутюн Сарайны: таван агъачыны, босагъаларыны, диварларыны ве къапуларыны алтыннен къаплады ве диварларда Керувларны ойып япты. Сонъра Сулейман Энъ Мукъаддес Ерни къурды. Онынъ узунлыгъы, Сарайнынъ кенълиги киби, 10 метр эди, ве онынъ кенълиги 10 метр эди. Сонъ 600 чувал энъ яхшы алтын алып, алтыннен Оданы къаплады. Алтын мыхлары ярым кило агъырлыкъта эди. Сарайнынъ юкъары одаларыны да алтыннен къаплады. Сарайнынъ Энъ Мукъаддес Еринде о, эки Керувнынъ образыны кесип яптырды, оларны да алтыннен къаплады. Керувларнынъ къанатлары он метр узунлыгъында эди. Керувларнынъ бири эки бучукъ метр узунлыгъындаки биринджи къанатынен Сарайнынъ диварына тие эди ве эки бучукъ метр узунлыгъындаки экинджи къанатнен башкъа Керувнынъ къанатына тие эди. Экинджи Керув да эки бучукъ метр узунлыгъындаки бир къанатынен Сарайнынъ диварына тие эди ве эки бучукъ метр узунлыгъындаки экинджи къанатынен башкъа Керувнынъ къанатына тие эди. Бу Керувларнынъ къанатлары он метрге керильген эди. Олар озь аякъларында тура эдилер, ве юзьлери Буюк Одагъа чевирильген эдилер. Сулейман кок, мавылы къырмызы ве къою къырмызы басмадан ве индже кетенден перде яптырды. Перденинъ устюнде Керувлар япылгъан эди. Сарайнынъ огюнде эки колонна япты. Оларнынъ бутюн юксеклиги 17,5 метр эди. Эр бир колоннанынъ тёпесине къоймакъ ичюн капитель япты, онынъ юксеклиги эки бучукъ метр эди. Сонъра, Энъ Азиз Одада олгъаны киби, зынджырчыкълар япты ве колонналарнынъ тёпесине ерлештирди. Даа юз дане нар япып, оларны зынджырларнынъ устюне къойды. Шу колонналарны Сарайнынъ огюне къойды. Бирисини сагъ тарафтан къойды ве Якин деп адландырды, экинджисини сол тарафкъа къойды ве Боаз деп адландырды. Сулейман бакъырдан къурбан ерини яптырды. Онынъ узунлыгъы он метр эди, кенълиги де он метр эди. Юксеклиги исе беш метр эди. Сонъ Сулейман къуюлгъан бакъырдан «Денъиз» адландырылгъан бир хавуз ясады. Хавуз бир тарафындан экинджи тарафына къадар беш метр олып, тёгерек эди. Эки бучукъ метр юксекликте эди, ве онынъ чевреси 15 метр эди. Хавуз тюбюнинъ чевресинде бугъагъа ошагъан шейлер бар эди. Олар ярым метр месафеде онар дане олып, хавузнынъ этрафында ерлешкен эдилер ве хавузнен бирликте къуюлгъан эдилер. Хавуз он эки бугъанынъ устюнде ерлештирильген эди. Бугъаларнынъ учю шимальге бакъа, учю гъарпкъа, учю дженюпке бакъа ве учю шаркъкъа бакъа эди. Оларнынъ устюнде хавуз ерлешкен, бугъаларнынъ арт къысымлары исе ичине бакъа эди. Хавуз бир авуч къалынлыкъта эди. Онынъ четлери чанакънынъ четлери киби олып, ачылгъан занбакъкъа ошай эди. Хавузнынъ ичине 3 000 буюк къопкъа сув сыгъа эди. Сонъ он дане леген япты. Оларнынъ беш данесини сагъ тарафтан, беш данесини де сол тарафтан къойды. Бутюнлей якъыладжакъ къурбанларны мында ювмакъ керек эди. «Денъиз» исе, руханийлер мында ювунсынлар деп, олар ичюн япылгъан эди. Сонъ о, он дане алтын къандильни кереги киби япты ве оларны Сарайнынъ ичине — беш данесини сагъ тарафтан, беш данесини де сол тарафтан къойды. Сонъ он дане маса япты, оларны Сарайнынъ ичине — беш данесини сагъ тарафтан, беш данесини де сол тарафтан къойды. Даа юз дане алтын чанакъ япты. Сонъра руханийлер ичюн азбар, балабан азбар, ве бу азбаргъа къапу япты ве къапуны бакъырнен къаплады. «Денъиз»ни сагъ тарафкъа, дженюбий-шаркъта къойды. Хурам къопкъалар, куречиклер ве чанакълар япты. Бойлеликнен, Хурам Алланынъ Эвинде Сулейман падиша онъа буюргъан ишлерини битирди: эки колонна, колонналарнынъ устюндеки чанакъкъа ошагъан эки капитель ве колонналарнынъ устюндеки чанакъкъа ошагъан эки капительни къапаткъан эки агъ, эки агъ ичюн 400 дане нар — эки колоннанынъ устюндеки чанакъкъа ошагъан капителлерни безеткен эр агъ ичюн экишер сыра нар япты, ве аякълар ве аякъларнынъ устюне къоюлгъан легенлер, бир дане «Денъиз» адландырылгъан хавуз ве хавузнынъ тюбюндеки он эки бугъа, къопкъалар, куречиклер ве сенечиклерни япты. Хурам-Авининъ Сулейман падишагъа РАББИнинъ Эви ичюн япылгъан эписи алетлери йылтырагъан бакъырдан эди. Падиша бу шейлерни Иордан этрафында, Сукъкъот ве Цереда арасында, балчыкълы топракъта къуймагъа буюрды. Сулейман о къадар чокъ алетлер япты ки, бакъырнынъ агъырлыгъы белли олмады. Сулейман Алланынъ Эви ичюн эписи шейлерни яптырды: алтын къурбан ери, РАББИнинъ булунувыны косьтерген пителер ичюн масалар, темиз алтындан ясалгъан къандиллер ве лампатлар (олар Энъ Азиз Оданынъ огюнде къанун буюргъанына коре якъыладжакъ эдилер), энъ темиз алтындан ясалгъан чечеклер, лампатлар ве алтын машачыкълар, энъ темиз алтындан ясалгъан макъасчыкълар, легенлер, чанакълар ве комюр табакълары. Сарайнынъ Энъ Мукъаддес Ерининъ къапулары ве Буюк Оданынъ къапусы да темиз алтындан ясалгъан эди. Бойлеликнен, Сулейман РАББИнинъ Эви ичюн япкъан бутюн ишлери битти. Сонъ Сулейман, бабасы Давутнынъ азизликлерини: кумюш, алтын ве эписи шейлерни кетирип, оларны РАББИнинъ Эви хазинесине берди. Бундан сонъра, Сулейман падиша Исраиль акъсакъалларыны, къабилелернинъ эписи башлыкъларыны ве Исраиль огъулларынынъ сой ёлбашчыларыны, РАББИнинъ Васиет Сандыгъыны Давут Шеэринден, яни Сиондан, алып кетмек ичюн, Ерусалимге чагъыртты. Эписи исраиллилер йылнынъ единджи айында, байрам вакътында, Сулейман падишагъа топлашып кельдилер. Исраильнинъ эписи акъсакъаллары кельди. Левийлилер Сандыкъны котердилер ве РАББИнинъ Сандыгъыны, Корюшюв Чадырыны ве Чадырда олгъан эписи азиз шейлерни алып кеттилер. Левий къабилесинден олгъан руханийлер оларны алып кеттилер. Сулейман падиша ве онынъ огюнде ве Сандыкънынъ огюнде топлашкъан бутюн Исраиль джемааты къой-эчки ве туварларны къурбан чала эдилер. Олар пек чокъ олгъаны ичюн, сайысы-эсабы олмады. Руханийлер РАББИнинъ Васиет Сандыгъыны озь ерине, Сарайнынъ Энъ Азиз Одасына, Энъ Мукъаддес Ерине, Керувларнынъ къанатлары тюбюне къойдылар. Керувлар Сандыкъ ерининъ устюнден къанатларыны керип, къанатларынен Сандыкъны ве ташыгъан таякъларны къапата эдилер. Таякълар огге ойле чекильген эдилер ки, Сандыкъ таякъларынынъ уджлары Энъ Азиз Оданынъ огюнде корюнелер, амма тышкъа чыкъмай эдилер. Олар аля бугунь андалар. Сандыкънынъ ичинде эки дане левадан гъайры бир шей ёкъ эди. Исраиль огъуллары Мысырдан чыкъкъан сонъ, РАББИ оларгъа Хорев дагъында васиет бергенинен, Муса оларны анда къойгъан эди. Сонъ руханийлер Мукъаддес Ерден чыкътылар. Анда олгъан эписи руханийлер, болюклерине бакъмадан, эляллангъан эдилер. Левийли йырджыларынынъ да эписи: Асаф, Хеман, Едутун, оларнынъ огъуллары ве къардашлары, индже кетенден япылгъан урбалар кийип, зиллер, арфа ве сантырларнен къурбан ерининъ шаркъ тарафында тура эдилер, оларнынъ янында 120 руханий боразан чала эди. Йырджылар да, боразан чалгъанлар да бирдай олып, бир сеснен РАББИни макътай ве Онъа шукюр эте эдилер. Боразанларнынъ, зиллернинъ ве чалгъы алетлерининъ сеси янъгъырады, ве оларнынъ эписи: «РАББИ хайырлыдыр, ве Онынъ буюк севгиси эбедийдир!» — деп РАББИни макътадылар. Сонъ булут бутюн Эвни, РАББИнинъ Сарайыны толдурды. Алланынъ Эвини РАББИнинъ Шурети толдургъаны ичюн, руханийлер озь ибадетлерини девам этип оламадылар. О вакъыт Сулейман бойле деди: — РАББИ деди ки, О, къаранлыкъта булунмакъ истей. Я РАББИ, мен исе Санъа шуретли эвни къурдым, Сен эбедиен яшайджакъ ерни азырладым! Сонъ падиша бетини чевирип, Исраильнинъ бутюн джемаатына яхшылыкъ тиледи. Исраильнинъ бутюн джемааты аякъ устюнде тура эди. Падиша бойле деди: — РАББИге, Исраильнинъ Алласына бинъ шукюрлер олсун! О, бабам Давуткъа Озю айткъанларыны бугунь Озь къолларынен беджерди! О, шойле деген эди: «Мен халкъымны Мысыр топрагъындан чыкъаргъан куньден башлап, Мен, Намым шу ерде булунаджакъ бир эв къурулсын деп, Исраильнинъ ич бир къабилесинден шеэр сайламадым. Меним халкъымны Исраильни идаре этсин деп, ич бир адам сайламадым. Амма Меним Намым анда булунсын деп, Ерусалимни сайладым, ве Меним халкъым Исраильни идаре этсин деп, Давутны сайладым». Давут бабамнынъ юрегинде РАББИнинъ Намына, Исраильнинъ Алласына Сарай къурмакъ ниети бар эди. Лякин РАББИ Давут бабама шойле деди: «Юрегинъде Меним Намыма Сарай къурмакъ ниетинъ бар. Юрегинъде бу шей олгъаны пек яхшы. Амма сен шу Сарайны къурмайджакъсынъ. Лякин сенден догъгъан огълунъ Меним Намыма Сарай къураджакъ». Шимди РАББИ айткъан сёзюни беджерди. РАББИ сёз бергени киби, мен бабам Давутнынъ ерине кечтим ве Исраиль падишалыгъы тахтына отурдым, Исраиль Алласы олгъан РАББИнинъ Намына Сарай къурдым ве РАББИ исраиллилерге берген васиетни сакълагъан Сандыкъны анда къойдым. Сонъ Сулейман РАББИнинъ къурбан ери огюнде, Исраильнинъ бутюн джемааты алдында турып, къолларыны котерди. Сулейман, бакъыр сана япкъан ве оны азбарнынъ ортасына къойгъан эди. О, эки бучукъ метр узунлыкъта, эки бучукъ метр кенъликте, бир бучукъ метр юксекликте эди. Сананынъ устюне турып, о, Исраиль джемаатынынъ огюнде тиз чёкти ве къолларыны кокке котерди. О, шойле деди: — Я РАББИ, Исраильнинъ Алласы! Коклерде ве ерде Сен киби Алла ёкътыр! Сенинъ огюнъде темиз юрекнен юрген къулларынъ ичюн Сен васиетинъни ве буюк севгинъни сакълайсынъ! Сен къулунъ олгъан Давут бабама айткъанынъны беджердинъ! Сен Озюнъ айткъанларынъны бугунь Озь къолларынънен ерине кетирдинъ! Шимди де, РАББИ, Исраильнинъ Алласы! Меним бабама, къулунъ Давуткъа айткъан сёзлеринъни ерине кетир. Сен онъа: «Эгер сенинъ огъулларынъ, сен Меним огюмде юргенинъ киби, юрген ёлларыны бакъсалар ве Меним Къанунымны беджерселер, Меним огюмде Исраиль тахтындан Сенинъ эвлядынъ кесильмез», — дединъ. Шимди де, РАББИ, Исраильнинъ Алласы, Давут къулунъа айткъанларынъны ерине кетир! Амма керчектен де, Алла ерде адамларнен берабер яшармы? Мына, коклер ве коклернинъ коклери биле Сени сыгъдырып оламаз! Я мен къургъан Сарай Сени сыгъдырырмы? Лякин Сенинъ къулунънынъ дувасына ве ялварувларына дикъкъат эт, РАББИ-Таалям! Сенинъ огюнъде ялваргъан къулунънынъ чагъырувыны ве дувасыны эшит! Сенинъ козьлеринъ гедже-куньдюз бу Сарайгъа, Сенинъ Намынъ булунаджакъ бу ерге бакъып турсун, ве Сенинъ къулунъ шу ерге бакъып дува окъугъанда, Сен оны эшит. Сенинъ къулунъ ве Исраиль халкъы шу ерге бакъып дувалар окъугъанда, оларнынъ ялварувларыны эшит! Коклерден, Сен яшагъан еринъден эшит ве эшиткенинънен афу эт! Эгер бирде-бир адам башкъа адамгъа къаршы гуна япса, ве оны ант этмеге меджбур этселер, ве о, ант этмек ичюн, Сенинъ къурбан еринъ огюне, шу Сарайгъа кирсе, Сен шу вакъыт коклерден эшит ве Сенинъ къулларынъны суд эт. Яман адамгъа онынъ япкъан яманлыгъына коре бер. Инсафлы олгъанны исе, онынъ инсафлыгъы ичюн, акъла. Халкъынъ Исраиль, Сенинъ огюнъде гуна япкъаны ичюн, душман тарафындан енъильсе, лякин сонъ Санъа къайтса, Сенинъ Адынъны макътаса ве дува этип, шу Сарайда Сенинъ огюнъде Санъа ялварса, о вакъыт Сен оларны коклерден эшит, Исраиль халкъынънынъ гунасыны багъышла ве халкъны Сен оларгъа ве баба-деделерине берген топракъкъа кене алып кетир. Олар Санъа къаршы гуна япкъанлары ичюн, коклер къапатылса ве ягъмур ягъмаса, олар исе бу ерде дува этип, Сенинъ Адынъны макътасалар ве, Сен оларны джезалагъанынъ ичюн, озь гуналарындан вазгечселер, о вакъыт Сен оларны коклерден эшит, къулларынъ олгъан Исраиль халкъынынъ гуналарыны багъышла. Оларгъа догъру ёлны косьтер ве халкъынъа мирас оларакъ берген топрагъынъа ягъмур ягъдыр! Топракъта ачлыкъ олса, я да веба хасталыгъы, я да бирде-бир осюмлик хасталыгъы, куф, чешит тюрлю чегертки басса, я да душманлар халкънынъ топрагъындаки шеэрлерини хорласалар, эр тюрлю беля-къаза я да хасталыкъ олса, ве эр бир адам озь дердини ве къайгъысыны бильсе ве бутюн Исраиль халкъынъ я да бирде-бир адам дува этсе я да Санъа ялварса ве озь къолларыны шу Сарайгъа узатса, о вакъыт Сен коклерден, Озюнъ булунгъан ерден эшит ве оларны багъышла. Оларнынъ юреклерини билип, эр кимсеге онынъ япкъанларына коре акъкъыны бер. Инсан огъулларынынъ юреклерини тек Сен билесинъ де! Сонъ олар Сен баба-деделеримизге берген топракъта яшагъан эписи куньлеринде Сенден къоркъсунлар ве Сенинъ косьтерген ёлларынъдан юрсюнлер! Сенинъ Исраиль халкъынъдан олмагъан бир ябанджы Сенинъ буюк Намынъ, Сенинъ кучюнъ ве Сенинъ буюк къудретинъ ичюн узакъ мемлекеттен кельсе ве келип, шу Сарайгъа айланып дува этсе, о вакъыт Сен коклерден, Сен булунгъан ерден эшит ве ябанджылар Сенден не сораса, шунынъ эписини яп. Сонъ бутюн дюнья халкълары Сенинъ Намынъны биледжеклер ве, Сенинъ Исраиль халкъынъ киби, Сенден къоркъаджакълар. Сонъ даа мен къургъан Сарай Сенинъ Адынънен адландырылгъаныны биледжеклер. Сенинъ халкъынъ душманларына къаршы чыкъкъанда, Сен косьтерген ёлларнен кеткенде, Сен сайлагъан бу шеэрге ве мен Сенинъ Намынъа къургъан Сарайгъа айланып, Санъа дувалар окъусалар, о вакъыт коклерден оларнынъ дуваларыны ве ялваргъанларыны эшит ве оларгъа керекли ярдым эт. Олар Сенинъ огюнъде гуна япкъанда, — гуна япмагъан инсан ёкъ да, — ве Сен оларгъа ачувланып, оларны душман къолуна бергенде, душманлары оларны эсирге алып, узакъ я да якъын ерлерге алып кеткенден сонъ, олар эсир тюшип отургъан ерлерде озюне келип, тёвбе этселер ве эсирлик топрагъында Санъа ялварып: «Биз гуна яптыкъ, Къанунны боздыкъ, яманлыкъ яптыкъ», — деселер ве, оларны эсирге алгъанларнынъ ерлеринде олып, бутюн юрекнен ве бутюн джаннен Санъа къайтсалар, Сен оларнынъ бабаларына берген топрагъына, Сен сайлагъан шеэрге ве мен Сенинъ Намынъа къургъан Сарайгъа айланып дува окъусалар, о вакъыт Сен коклерден, Сен булунгъан ерден оларнынъ дувасыны ве ялваргъанларыны эшит, оларгъа керекли ярдым эт ве Сенинъ халкъынъны оларнынъ Санъа къаршы япкъан гуналары ичюн багъышла. Я Аллам! Сенинъ козьлеринъ ачыкъ олсун, Сенинъ къулакъларынъ шу ерде окъулгъан дуваларны эшитсинлер! Шимди исе, РАББИ-Тааля, Сен де, Сенинъ къудрет Сандыгъынъ да Сенинъ раатлыкъ еринъе киринъиз. Сенинъ руханийлеринъ исе, РАББИ-Тааля, къуртарув корьсюнлер! Сенинъ азизлеринъ яхшылыкъкъа къувансынлар! РАББИ-Тааля! Сенинъ Месихинъден юзь чевирме. Сенинъ къулунъа Давуткъа олгъан буюк севгинъни акъылда тут. Сулейман озь дувасыны битирген сонъ, коктен атеш энди ве бутюнлей якъыладжакъ къурбанларны ве башкъа къурбанларны якъты, ве РАББИнинъ Шурети Сарайны толдурды. Руханийлер РАББИнинъ Эвине кирип оламай эдилер, чюнки РАББИнинъ Эвини РАББИнинъ Шурети толдурды. Исраиль огъуллары, атеш ве РАББИнинъ Шурети Эвге энгенини корип, бетинен ерге йыкъылдылар ве РАББИни макътап: «РАББИ хайырлыдыр, Онынъ буюк севгиси эбедийдир!» — дедилер. Сонъ падиша ве бутюн халкъ РАББИнинъ огюнде къурбанлар чалдылар. Сулейман падиша 22 000 тувар ве 120 000 къой-эчкилерни къурбан чалды, ве, бойле этип, падиша ве бутюн халкъ Алланынъ Эвини азиз эттилер. Руханийлер озь хызмет ерлеринде тура эдилер. Левийлилер, РАББИге йырламакъ ичюн япылгъан чалгъы алетлеринен тура эдилер. Давут падиша бу алетлерни, РАББИни макътамакъ ичюн, япкъан эди ве олардан файдаланып: «РАББИнинъ буюк севгиси эбедийдир!» — деп, РАББИни макътагъан эди. Оларнынъ къаршысында руханийлер боразан чала эдилер, бутюн исраиллилер исе аякъ устюнде тура эдилер. Сонъра Сулейман РАББИнинъ Эви огюндеки азбарнынъ ортасыны да азиз этти. Анда о, бутюнлей якъыладжакъ къурбанларны чалды ве аманлыкъ къурбанларынынъ ягъыны якъты, чюнки Сулейман япкъан бакъыр къурбан ери якъыладжакъ къурбанларны, ашлыкъ бахшышларыны ве ягъ бахшышларыны сыгъдырып оламай эди. О заманда Сулейман бутюн Исраиль халкъынен берабер еди кунь девамында байрам этти. Лево-Хаматтан Мысыр вадийине къадар олгъан ерлерден кельген джемаат пек чокъ эди. Къурбан ерини еди кунь девамында азиз эттилер ве еди кунь девамында байрам яптылар, секизинджи куню исе тантаналы топлашув яптылар. Единджи айнынъ 23-юнджи куню Сулейман халкъны озь чадырларына йиберди. Эр кес, РАББИ Давуткъа, Сулеймангъа ве озь халкъына Исраильге япкъан эйиликлерге къуванып ве шенъленип кетти. Сулейман РАББИнинъ Эвини ве падиша сарайыны къурып битирди. Сулейман озь юреги истеген, РАББИнинъ Эвинде ве озь эвинде япаджакъ олгъан эписи шейлерни яхшы япып беджерди. Геджеси РАББИ Сулеймангъа кельди ве онъа бойле деди: — Мен сенинъ дуванъны эшиттим ве Озюме шу ерни къурбан эви оларакъ сайладым. Эгер Мен коклерни къапатсам ве ягъмур ягъмаса, эгер Мен сарынчкъагъа топракъны ёкъ этмеге буюрсам я да Меним халкъыма веба хасталыгъыны йиберсем, ве о вакъыт Меним Адымнен адлангъан Меним халкъым боюн эгсе, дувалар этсе ве Мени къыдырсалар, эгер озь яман ёлларындан вазгечселер, Мен оларны коклерден эшитирим, гуналарыны багъышларым ве оларнынъ топрагъыны тедавийлерим. Шимди Меним козьлерим ачыкъ оладжакъ, Меним къулакъларым шу ерде этильген дуваларгъа дикъкъат этеджеклер. Шимди, Меним Намым мында эбедиен олсун деп, Мен бу Эвни сайладым ве оны азиз эттим. Меним козьлерим ве юрегим эр вакъыт мында оладжакъ. Сен исе, эгер сен, Давут бабанъ киби, Меним огюмде юрсенъ ве Мен санъа буюргъан эписи шейлерни беджерсенъ, Меним низамнамелеримни ве къарарларымны тутсанъ, бабанъ Давуткъа: «Сюляленъ кесильмейип Исраильге падишалыкъ этеджек», — дегеним киби, Мен падишалыгъынънынъ тахтыны къуветлештиририм. Эгер де сиз чевирильсенъиз ве Мен берген низамнамелеримни ве эмирлеримни ташлап кетсенъиз, эгер сиз барып, башкъа аллаларгъа хызмет этсенъиз ве оларгъа табынсанъыз, сонъ Мен исраиллилерни Мен оларгъа берген топрагъымдан тамырынен чыкъарып ташларым, Меним Намым ичюн Мен азиз эткен бу Сарайны исе, эписи халкълар оны мыскъыллап, ярамай шакъа этсин деп, къалдырырым. Шу улу Сарайнынъ янындан кечкен-кеткен эр бир адам дешет ичинде: «РАББИ шу топракъкъа ве шу Сарайгъа не ичюн бойле япты?» — дейджек. Оларгъа исе джевап берип: «Олар РАББИден, оларны Мысыр топрагъындан чыкъаргъан озь бабаларынынъ Алласындан вазгечтилер, башкъа аллаларгъа япыштылар, оларгъа табындылар ве оларгъа хызмет эттилер. Шунынъ ичюн РАББИ башларына шу беляны тюшюрди», — дейджеклер. Сулейман РАББИнинъ Сарайыны ве озюнинъ эвини 20 йыл девамында къурды. Сонъра Сулейман Хурам онъа берген шеэрлерни гъайрыдан къурды ве анда Исраиль огъулларыны ерлештирди. Сонъра Сулейман Хамат-Цова шеэрине уджюм этти ве оны алды. Сонъ о, чёльде Тадмор шеэрини ве Хамат еринде аш сакъламакъ ичюн шеэрлерни къурды. Сулейман даа юкъары Бет-Хорон ве ашагъы Бет-Хорон шеэрлерини къурды. Бу шеэрлер диварларнен, къапуларнен ве килитлернен пекитильген шеэрлер эди. Сулейман даа да Баалат шеэрини, озь ашларыны сакъламакъ ичюн эписи шеэрлерини, дженк арабалары ичюн эписи шеэрлерни ве атлылар ичюн шеэрлерни тюзетип абаданлаштырды. Сулейман Ерусалимде, Ливанда ве падишалыкъ эткен бутюн топрагъында къурмагъа истеген эписи шейлерни къурды. Исраилли олмагъанларны исе: хитли, аморлы, перизли, хивли ве евуслы халкъларнынъ къалгъанларыны ве олардан сонъ къалгъан ве исраиллилер ольдюрмеген балаларыны да Сулейман озюне чалышмагъа меджбур этти. Бойле ал шимдигедже сакъланып къала. Исраиль огъулларыны исе Сулейман озюне чалышмагъа меджбур этмеди. Олар онынъ аскерлери ве къаравул башлыкълары, дженк арабаларынынъ ве атлыларынынъ башлыкълары олдылар. Булардан Сулейман падишанынъ башлыкълары, 250 адам эди. Олар халкъны идаре эттилер. Сулейман фыравуннынъ къызыны Давут Шеэринден алып: — Меним апайыма Давутнынъ эвинде, Исраиль падишасынынъ эвинде яшамагъа олмаз, чюнки РАББИнинъ Сандыгъы кирген ерлер азиздир, — деп, апайыны онъа къурып берген эвге кочюрди. Сонъра Сулейман Эйван огюнде къурулгъан РАББИнинъ къурбан еринде бутюнлей якъыладжакъ къурбанларны РАББИге кетирип башлады. Муса буюргъаны киби, о, эм де эр кунь керекли къурбанларны, эм де эр раатлыкъ куню, эм де янъы ай догъгъан куньлеринде, эм де йылда учь кере: Маясыз Пишкен Пите Байрамында, Афталар Байрамында ве Чалашлар Байрамы куньлеринде бутюнлей якъыладжакъ къурбанларны кетире эди. Сулейман, Давут бабасынынъ къарарына коре, ибадет этмек ичюн руханийлернинъ болюклерини бельгиледи ве вазифелерини беджермек ичюн левийлилернинъ болюклерини тайинледи. Левийлилер РАББИни шуретлемек ве эр кунь руханийлернинъ ишлеринде ярдым этмек керек эдилер. Сулейман эр бир къапу ичюн къапуджыларнынъ невбетлерини де тайинледи. Алланынъ адамы Давутнынъ буюргъанлары бойле эди. Олар падишанынъ эм руханийлер акъкъында, эм левийлилер акъкъында, эм хазине, эм де эр бир шей акъкъында буюргъанларыны бозмайып беджере эдилер. Бойлеликнен, РАББИнинъ Сарайы темелининъ къурулышындан башлап, къуруджылыкънынъ сонъунадже Сулейманнынъ бутюн иши беджерильген эди. Бундан сонъ Сулейман Эдом топрагъында, денъиз ялысында ерлешкен Эцион-Гевер ве Элоткъа кетти. Хурам озь хызметчилеринен Сулеймангъа гемилерни ве денъизни бильген хызметчилерини ёллады. Олар Сулейманнынъ хызметчилеринен берабер Офирге кеттилер ве андан 450 чувал алтын алып, Сулейман падишагъа кетирдилер. Шева къыраличеси, Сулейманнынъ шурети акъкъында эшитип, оны къыйын суаллернен сынамакъ ичюн, Ерусалимге кельди. О, буюктен буюк байлыкънен кельди: девелер гузель къокъулы шейлернен ве чокътан-чокъ алтын ве къыйметли ташларнен юклю эди. О, Сулеймангъа келип, юрегинде олгъан эр шей акъкъында онен субет этти. Сулейман онынъ эр бир суалине джевап берди. О, эр шей акъкъында биле эди ве эр шейни Шевагъа анълатып ола эди. Шева къыраличеси Сулейманнынъ акълыны ве къургъан эвини, софрасындаки ашыны, къулларынынъ отургъан эвлерини, хызметкярларынынъ яхшы ишини ве оларнынъ урбаларыны, ички дагъыткъан адамларыны ве оларнынъ урбаларыны, Сулейман РАББИнинъ Сарайына алып баргъан ёлны да корьгенде, пек шашты ве падишагъа бойле деди: — Мен яшагъан мемлекетимде сенинъ ишлеринъ ве икметинъ акъкъында эшиткеним догърудыр. Лякин мен озюм келип, озь козюмнен корьмегендже, бу шейлерге инанмай эдим. Энди корем ки, сенинъ буюк икметинъ акъкъында манъа ярысыны да айтмагъан экенлер. Сенинъ акъкъынъда айтылгъан шейлерден даа да устюнсинъ! Сенинъ адамларынъ бахтлыдыр! Сенинъ огюнъде даима тургъан ве акъыллы сёзлеринъни эшиткен бу хызметкярларынъ да бахтлыдыр! Сенден разы олгъан РАББИ-Таалянъа шукюрлер олсун! РАББИ-Тааля сени Озь тахтына, Озь падишасы олмакъ ичюн, отуртты! Алланънынъ Исраильге олгъан севгиси ичюн, оны эбедиен къавий этмек ичюн, О, сени, укюмдарлыкъ этмек ве акъкъикъатны къорчаламакъ ичюн, падиша этти! Сонъ о, падишагъа 120 чувал алтын ве чокътан-чокъ гузель къокъулы шейлер ве къыйметли ташлар багъышлады. Шева къыраличеси Сулейман падишагъа багъышлагъан гузель къокъулы шейлерге ошагъан шейлер даа олмагъан эди. Офирден алтын кетирген Хурамнынъ хызметчилери ве Сулейманнынъ хызметчилери чокътан-чокъ алгум агъачы ве къыйметли ташлар да кетирди. Падиша шу алгум агъачындан РАББИнинъ Сарайына ве падишанынъ эвине мердивен япты, бундан гъайры йырджылар ичюн сантырлар ве арфалар да яптырды. Бундан эвель Ехуда топракъларында ойле шейлер корюльмеген эди. Сулейман падиша Шева къыраличесине бахшыш оларакъ о сорагъан ве истеген эр шейни берди, ве бу шейлер Шеванынъ падишагъа кетирген шейлеринден чокъ эди. Сонъра о ве онынъ хызметчилери озь мемлекетине къайттылар. Сулеймангъа эр бир йылда кельген алтын 666 чувал эди. Ондан гъайры, алыш-веришчилер ве базиргянлар, эм де эписи Арабистан падишалары ве виляетлер башлыкълары Сулеймангъа алтын ве кумюш кетире эдилер. Сулейман падиша дёгюльген алтындан 200 дане балабан къалкъан яптырды. Эр бир къалкъангъа алты кило дёгюльген алтын кетти. Даа дёгюльген алтындан 300 дане кичкене къалкъан яптырды. Эр бирине учь кило алтын кетти. Падиша оларны Ливан Орманы эвинде къойды. Падиша фильтиштен балабан тахт яптырды ве оны темиз алтыннен къаплады. Тахтнынъ алты басамагъы ве тахткъа къошулгъан аякъ тюбюне къоюлгъан алтын скемлечик бар эди. Отургъан ернинъ эки тарафындан эки тирсеклик бар эди, тирсекликлернинъ янында бирер арслан япылгъан эди. Алты басамакънынъ эки тарафындан он эки дане арслан япылгъан эди. Башкъа падишалыкъларда бу корюльмеген шей эди. Сулейман падишанынъ эписи ичкен савутлары алтындан ясалгъан эди. Ливан Орманы эвиндеки савутлар да темиз алтындан ясалгъан эди. Сулейманнынъ заманында кумюшнинъ бир къыймети ёкъ эди. Падишанынъ гемилери Хурамнынъ хызметчилеринен берабер Таршишке кете эдилер, учь йылда бир кере Таршиштен кельген гемилер алтын, кумюш, фильтиш, маймунлар ве тавус къушларыны кетире эдилер. Сулейман падишанынъ зенгинлиги ве икмети ер юзюндеки эр бир падишанынъкисинден зияде олды. Ер юзюндеки бутюн падишалар Сулейманнен корюшмек, онынъ юрегине Алла берген икметини динълемек истей эдилер. Оларнынъ эр бири озюнден бахшышларны: кумюш ве алтын шейлер, урбалар, силя ве къокъулы шейлер, ат ве къатырларны, — эр йыл кетире эдилер. Сулейман озюне дженк арабалары ве атлы аскерлер топлады. Атлары ве дженк арабалары ичюн онынъ 4 000 араны бар эди, эм де онынъ 12 000 атлы аскери бар эди. Оларны о, дженк арабалары шеэрлеринде ве Ерусалимде, падишанынъ янында ерлештирди. Сулейман, Фират дерьясындан башлап, Фелестин топракъларына къадар ве Мысыр сынъырларына къадар яшагъан падишаларгъа укюмдарлыкъ япа эди. Падиша Ерусалимде кумюшни адий таш ерине сайдырды, кедрлерни исе, оларнынъ чокълугъы себебинден, Шефелада оськен инджир тереклерине тенъ этти. Атларны исе Сулеймангъа Мысырдан ве башкъа мемлекетлерден кетире эдилер. Сулейманнынъ башкъа ишлери башындан сонъунадже Натан пейгъамбернинъ китабында, шилолы Ахиянынъ пейгъамберлик китабында ве Неват огълу Еровоам акъкъындаки гизли шейлерни бильген Иддонынъ руяларында язылгъандыр. Сулейман Ерусалимде бутюн Исраильге 40 йыл девамында падишалыкъ этти. Сонъ Сулейман баба-деделерине къошулды ве Давут бабасынынъ шеэринде дефн этильди. Огълу Реховоам онынъ ерине падиша олды. Реховоам Шекемге кетти, чюнки эписи исраиллилер оны падиша япмакъ ичюн анда кельдилер. Сулейман падишадан Мысыргъа къачып кеткен Неват огълу Еровоам буны Мысырда эшиткенде, Мысырдан къайтып кельди. Исраиллилер адамлар ёллап, Еровоамны чагъырттылар. Еровоам ве бутюн Исраиль джемааты келип, Реховоамгъа бойле дедилер: — Сенинъ бабанъ бойнумызгъа агъыр юк юкледи. Сен исе бабанъ бизге берген даяналмаз ишни ве бизим бойнумызгъа юклеген агъыр юкни енгиллештир. О заман биз санъа хызмет этермиз. Реховоам оларгъа: — Манъа учь куньден сонъ къайтып келинъиз, — деди. Халкъ кетти. Реховоамнынъ бабасы Сулейман сагъ олгъанда, онъа хызмет эткен акъсакъаллар бар эди. Падиша оларнен акъыл танышып, буны сорады: — Бу халкъкъа насыл джевап берейим? Сиз насыл меслеат берерсинъиз? Олар онъа: — Эгер сен бу халкъкъа мераметли олсанъ, о истеген шейни япсанъ, онен яхшы лаф этсенъ, олар санъа омюрбилля къул олур, — дедилер. Лякин Реховоам акъсакъаллар онъа берген меслеатына къулакъ асмады, берабер оськен ве онъа хызмет эткен яш йигитлернен акъыл танышты. Реховоам олардан: — Сизинъ меслеатынъыз не? Манъа: «Бабанъ бизим бойнумызгъа юклеген агъыр юкни енгиллештир», — деген халкъкъа насыл джевап берейим? — деп сорады. Онен берабер оськен яш йигитлер онъа бойле дедилер: — Санъа: «Сенинъ бабанъ бойнумызгъа агъыр юк юкледи. Сен исе оны енгиллештир», — деген халкъкъа сен айт: «Меним уфакъ пармагъым бабамнынъ белинден къалын! Меним бабам сизге буюк агъырлыкъ юклеген, мен исе бу агъырлыкъны даа да зияделештиреджегим. Меним бабам сизни къамчыларнен джезалагъан, мен исе сизни чаянларнен джезалайджагъым». Учюнджи куню Еровоам ве бутюн халкъ Реховоамнынъ огюне кельди, чюнки падиша оларгъа: «Манъа учь куньден сонъ къайтып келинъиз», — деп буюргъан эди. Реховоам падиша, акъсакъалларнынъ берген меслеатындан вазгечип, халкъкъа пек серт джевап берди. Яш йигитлернинъ сёзлерини динълеп, бойле джевап берди: — Меним бабам сизге буюк агъырлыкъ юклеген, мен исе бу агъырлыкъны даа да зияделештиреджегим. Меним бабам сизни къамчыларнен джезалагъан, мен исе сизни чаянларнен джезалайджагъым. Падиша халкъны динълемеди, чюнки бу, РАББИнинъ истегени эди. РАББИ шилолы Ахиянынъ ярдымынен Неват огълу Еровоамгъа айткъан сёзю ерине кельмек керек эди. Бутюн Исраиль, падиша оларны динълемегенини корип, падишагъа бойле джевап берип: — Давуттан бизге не файда? Йишай огълунда бир пайымыз ёкъ. Эй, Исраиль! Эвлеринъизге къайт! Сен де, Давут, озь сюляленъни озюнъ бакъ! — дедилер, ве бутюн Исраиль озь чадырларына къайтты. Бойледже, Реховоам тек Ехуда шеэрлеринде яшагъан исраиллилерге падиша олды. Реховоам падиша зорлап чалыштырылгъан ишчилернинъ башлыгъы олгъан Хадорамны йиберди. Лякин исраиллилер оны ташларнен урып ольдюрдилер. Реховоам падиша исе тез-тез арабасына минип, Ерусалимге къачты. Шу куньден башлап бугуньге къадар Исраиль Давут эвине къаршы исьян этмекте. Реховоам Ерусалимге кельди, Ехуда ве Биньямин къабилелеринден 180 000 энъ яхшы аскерини топлады. О, Исраильнен дженк этмеге ве падишалыкъны озюне къайтармагъа истеди. Лякин Алланынъ адамы Шемаягъа Алла бойле деди: — Ехуда падишасына Сулейман огълу Реховоамгъа, Ехуда ве Биньямин къабилелеринден эписи исраиллилерге бойле айт: «РАББИ бойле дей: “Барманъыз, агъа-къардашларынъызнен дженклешменъиз. Эр биринъиз эвине къайтсын. Бу шейлер Менден олды”». Олар РАББИнинъ сёзлерини динъледилер ве Еровоамгъа къаршы дженкке чыкъмадылар. Реховоам Ерусалимде яшады. О, Ехуда шеэрлерини къуветлештирди. О, Вифлеем, Этам, Текъоа, Бет-Цур, Сокъо, Адуллам, Гъат, Мареша, Зиф, Адораим, Лакиш, Азекъа, Цора, Аялон ве Хеврон шеэрлерини къуветлештирди. Булар — Ехуда ве Биньямин къабилелеринде пекитильген шеэрлердир. Пекитильген шеэрлерни къуветлештирип, о, анда башлыкълар ерлештирди, эм де аш, ягъ ве шарап тутумларыны азырлап къойды. Булардан гъайры, Реховоам эр бир шеэрге буюк къалкъанлар ве мызракъларны берди ве бойле этип, оларны пек яхшы къуветлештирди. Ехуда ве Биньямин къабилелери онынъ къолунда эди. Бир кунь бутюн Исраильде олгъан руханий ве левийлилер эр еринден келип, Реховоамнынъ янында топлаштылар. Левийлилер озь отлакъларыны ве мулькюни къалдырды ве Ехудагъа Ерусалимге кельдилер, чюнки Еровоам ве онынъ огъуллары оларгъа РАББИнинъ руханийлери олмагъа ёл бермей эди, ибадет тёпелеринде хызмет этмеге озь руханийлерини къойды. Олар о япкъан теке ве бугъа путларына да хызмет эттилер. Сонъ Исраильнинъ Алласы РАББИни къыдырмагъа джан-юректен истеген адамлар да Исраильнинъ эписи къабилелеринден левийлилернинъ артындан Ерусалимге кельдилер ве РАББИге, бабаларынынъ Алласына къурбанлар чалдылар. Олар Ехуда падишалыгъыны къуветлештирдилер ве учь йыл девамында Сулейман огълу Реховоамгъа къол туттылар, ве шу учь йыл девамында олар Давутнынъ ве Сулейманнынъ ёлларынен юрдилер. Реховоам Давут огълу Еримотнынъ къызы Махалаткъа ве Йишай огълу Элиавнынъ къызы Авихаилге эвленди. О, онъа Еуш, Шемарья ве Захам огъулларыны догъды. Сонъ Реховоам Авишаломнынъ къызы Маакъагъа эвленди. О онъа Авия, Аттай, Зиза ве Шеломитни догъды. Реховоам Авишаломнынъ къызы Маакъаны башкъа апайларындан ве джариелеринден зияде севе эди. Онынъ 18 апайы ве 60 джариеси бар эди. Онынъ 28 огълу ве 60 къызы олды. Реховоам Маакъанынъ огълу Авияны агъа-къардашларына башлыкъ этип къойды, чюнки оны падиша япаджакъ олды. Акъылнен иш тутып, о, эписи огъулларыны Ехуда ве Биньямин къабилелерининъ виляетлерине, къуветлештирильген шеэрлерге ёллады, оларгъа пек чокъ аш берди ве чокъ апайлар къыдырып тапты. Реховоам кучьке кирип, онынъ падишалыгъы пекинген сонъ, о ве онен берабер бутюн Исраиль де РАББИнинъ Къанунындан вазгечти. Реховоам ве халкъы РАББИден вазгечкенлери ичюн, Реховоам падишалыгъынынъ бешинджи йылында Мысыр падишасы Шишакъ Ерусалимге уджюм этти. Шишакънынъ ордусында 1 200 дженк арабасы ве 60 000 атлы аскери бар эди. Онен берабер Мысырдан ливиялылар, сукхийлилер ве хушлулар кельди. Бу халкънынъ сайысы-эсабы ёкъ эди. Шишакъ Ехуданынъ пекитильген шеэрлерини басып алды ве Ерусалимге якъынлашты. Бу вакъыт Шишакътан сакъланып Ерусалимде топлашкъан Реховоам ве Ехуда башлыкъларына Шемая пейгъамбер кельди. О оларгъа: — РАББИ бойле дей: «Сизлер Мени къалдырдынъыз. Мен де сизлерни Шишакънынъ къолуна къалдыраджагъым», — деди. Исраильнинъ башлыкъларынен падиша боюн эгди ве: — РАББИ адалетлидир, — деди. РАББИ оларнынъ боюн эггенлерини корип, Шемаягъа бойле деди: — Олар боюн эгдилер. Шунынъ ичюн Мен оларны ёкъ этмем. Якъын вакъытта оларны къуртарырым. Озюмнинъ гъазабымны Шишакъ аркъалы Ерусалимге тёкмем. Лякин олар Шишакъкъа хызмет этеджеклер. Манъа хызмет этмекнинъ ве башкъа падишалыкъларгъа хызмет этмекнинъ арасындаки фаркъны анъласынлар. Мысыр падишасы Шишакъ Ерусалимге кирди ве РАББИнинъ Сарайындан ве падиша сарайындан къыйметли шейлерни алды. О, эр шейни алды, Сулейман яптыргъан алтын къалкъанларны да алды. Реховоам падиша оларнынъ ерине бакъыр къалкъанларны яптырды ве оларны падиша сарайынынъ къапусыны къаравуллагъан сакъчыларнынъ башлыкъларына берди. Падиша РАББИнинъ Сарайына киргенде, сакъчылар къалкъанларны алып келе эдилер, сонъ исе сакъчыларнынъ одасына къайтара эдилер. Реховоам боюн эгген сонъ, РАББИ Озь ачувыны кести, ве О, Реховоамны бутюнлей ёкъ этмеди. Ехудада яхшы шейлер де япыла эди. Падиша Реховоам Ерусалимде къавийлешти ве падишалыкъ япты. Реховоам падиша олгъанда, о, 41 яшында эди. О, Ерусалимде 17 йыл девамында падишалыкъ япты. Анда РАББИнинъ Намы булунсын деп, РАББИ бу шеэрни Исраильнинъ бутюн къабилелерининъ шеэрлери арасындан сайлады. Онынъ анасынынъ ады аммонлы Наама эди. Реховоам джан-юректен РАББИни къыдырмады, о, яманлыкъ япты. Реховоамнынъ ишлери, башындан сонъунадже, Шемая пейгъамбернинъ китабында ве гизли шейлерни бильген Иддонынъ язысында, несиллернинъ джедвелинен берабер язылгъандыр. Реховоам ве Еровоам бутюн омюрлери бою бири-биринен дженк эте эдилер. Реховоам бабаларына къошулды ве Давут Шеэринде дефн этильди. Онынъ ерине огълу Авия падиша олды. Еровоам падишалыгъынынъ 18-инджи йылында Авия Ехуданынъ падишасы олды. О, Ерусалимде учь йыл девамында падишалыкъ япты. Анасынынъ ады Микъая эди. О, Гива шеэрли Уриэлнинъ къызы эди. Авия ве Еровоамнынъ арасында дженк башланды. Авия ордусынен дженкке киришти. Онынъ ордусында 400 000 энъ яхшы аскер, джесюр къараманлар бар эди. Еровоам онъа къаршы 800 000 аскернен чыкъты. Олар энъ яхшы, джесюр къараманлар эдилер. Авия Эфраим дагълыгъында, Цемараим дагъынынъ тёпесинде турды ве шойле деди: — Эй, Еровоам ве бутюн Исраиль! РАББИ, Исраильнинъ Алласы, Исраиль падишалыгъыны туз васиетине коре Давуткъа ве онынъ огъулларына эбедиен бергенини бильмейсизми? Лякин Неват огълу Еровоам, Давут огълу Сулейманнынъ къулу, озь эфендисине къаршы чыкъты. Онынъ янында бош, бозукъ адамлар топланды. Олар Сулейман огълу Реховоамгъа къаршы чыкътылар. Еровоам исе яш эди, онынъ юреги зайыф олды, ве о, оларгъа къаршы турып оламады. Сизлер пек чокъ олгъанынъыз ве сизде Еровоам япкъан аллалар, алтын бугъалар олгъаны ичюн, шимди сиз Давут огъулларынынъ къолларына берильген РАББИнинъ падишалыгъына къаршы чыкъмагъа тюшюнесинъиз. Сизлер РАББИнинъ руханийлерини, Харун огъулларыны ве левийлилерни къувдынъыз. Озюнъизге исе, башкъа мемлекетлернинъ халкълары дайын, озь руханийлеринъизни къойдынъыз. Яш бугъа ве еди къочкъар алып кельген эр ким озюни бир вазифеге къоя билир ве алла олмагъан шейлернинъ руханийи ола билир. Бизим Алламыз исе — РАББИдир. Биз оны къалдырмадыкъ, ве руханийлер, Харун огъуллары ве левийлилер озь ишини япкъанда, РАББИге хызмет этелер. Олар РАББИ ичюн эр саба-акъшам бутюнлей якъыладжакъ къурбанлар чалалар, къокъулы шейлер якъалар, темиз столда сыра-сыра теклиф пителерни къоялар, ве, эр акъшам янсын деп, алтын къандильнинъ лампатларыны якъалар. Биз Алламыз РАББИнинъ низамнамелерини тутамыз, сизлер исе Оны къалдырдынъыз. Бизим башлыгъымыз — Алла. Онынъ руханийлери сизлерге къаршы янъгъырагъан боразанларда телюке сигналы чалалар. Эй, Исраиль огъуллары! РАББИнен, бабаларынъызнынъ Алласынен дженклешменъиз! Сиз ич бир вакъыт енъмезсинъиз! Лякин Еровоам оларнынъ аркъаларындан гизлиден бир отрядны ёллады. О, озю ехудалыларнынъ огюнде эди, отряд исе артында эди. Ехудалылар артына бакътылар ве эм арттан, эм огден оларгъа уджюм эткенлерини корьдилер. Олар РАББИни чагъырдылар, руханийлер исе боразанлар чалдылар. Сонъ ехудалылар бир сеснен къычырдылар. Ехудалылар къычыргъан аньде РАББИ Еровоамны ве исраиллилерни ёкъ этти, Авия ве ехудалылар исе буны корьдилер. Сонъ исраиллилер ехудалылардан къачып башладылар, РАББИ исе оларны ехудалыларнынъ къолуна берди. Авия ве онынъ халкъы исраиллилерни дарма-дагъын эттилер. Исраильнинъ 500 000 энъ яхшы аскери ольдюрильди. Бундан сонъ Исраиль огъуллары бойсундылар. Ехуда огъуллары исе, бабаларынынъ Алласы РАББИге ишангъанлары ичюн, енъиш къазандылар. Авия Еровоамнынъ артындан къувалап, онынъ Бет-Эль шеэрини ве этрафындаки койлерни, Ешана шеэрини ве этрафындаки койлерни, Эфрон шеэрини ве этрафындаки койлерни запт этип алды. Бундан сонъ Еровоам Авиянынъ куньлеринде кучюни топлап оламады. РАББИ оны урды, ве о, ольди. Авия исе кучьлю олды. О, озюне он дёрт апай алды ве 22 огъул ве 16 къызнынъ бабасы олды. Авиянынъ башкъа ишлери, онынъ япкъанлары ве сёзлери Иддо пейгъамбернинъ язысында берильгендир. Авия ольди, баба-деделерине къошулды ве Давут Шеэринде дефн этильди. Онынъ ерине огълу Аса падиша олды. Онынъ падишалыгъы вакътында мемлекетте он йыл девамында тынчлыкъ олды. Аса Алласы РАББИнинъ огюнде яхшы ве догъру ишлер япты. О, ят аллаларнынъ къурбан ерлерини ве ибадет тёпелерини ёкъ этти, путларыны бозды, Ашера диреклерини кесип ташлады. О, ехудалыларгъа бабаларынынъ Алласы РАББИни къыдырмагъа ве Онынъ Къанун ве эмирлерини беджермеге буюрды. О, Ехуда топрагъындаки эписи шеэрлерде олгъан ибадет тёпелерини ве къокъулы отларны якъмакъ ичюн ерлерни ёкъ этти. Онынъ заманында падишалыкъта тынч яшадылар. Аса Ехудада пекитильген шеэрлер къурды. О вакъытта дженк олмады, ве топракъта тынч яшадылар. РАББИ Асагъа тынч яшайыш берди. Аса ехудалыларгъа: — Айдынъыз, бу шеэрлерни къурайыкъ, оларны диварларнен къоралайыкъ, къуллелер япайыкъ, килитли къапулар къояйыкъ. Бу топракълар даа бизимки. Биз Алламыз РАББИге ибадет эттик, шунынъ ичюн О, бизге эр тарафтан тынчлыкъ берди, — деди. Олар къуруджылыкъны башладылар ве ниетлерине ириштилер. Асанынъ ордусында къалкъан ве мызракънен силялангъан 300 000 ехудалы, къалкъаннен силялангъан ве окъ аткъан 280 000 биньяминли бар эди. Олар эписи джесюр аскерлер эди. Хушлу Зерах озюнинъ 1 000 000 аскери ве 300 арабасынен Асанынъ ордусына къаршы чыкъты ве Марешагъа къадар кельди. Аса онынъ къаршысына чыкъты ве Марешанынъ янындаки Цефата вадийинде дженкке азырланды. Аса озюнинъ Алласы РАББИни чагъырып: — Я РАББИ! Сен зайыфнынъ кучьлюге къаршы олгъан дженкинде ярдым эте билесинъ. Я РАББИ, Алламыз! Бизге ярдымджы ол, биз Санъа ишанамыз. Биз Сенинъ Адынънен бу чокътан-чокъ олгъан душмангъа къаршы чыкътыкъ. Я РАББИ! Сен бизим Алламызсынъ! Инсангъа Сени енъмеге ёл берме! — деди. Сонъ РАББИ Асанынъ ве ехудалыларнынъ козю огюнде хушлуларны урды. Хушлулар къачып башладылар. Аса ве онынъ ордусы оларны тап Герар шеэрине къадар къувалады. Хушлулар ольдюрильдилер, РАББИ ве Онынъ ордусы тарафындан енъильдилер, оларнынъ ич бириси тири къалмады. Аса пек буюк гъаниметни эльде этти. Шеэрлилер РАББИден пек къоркъкъанлары ичюн, ехудалылар Герар шеэрининъ янындаки бутюн шеэрлерни боздылар, анда пек чокъ къыйметли шейлер бар олгъаны ичюн, эписи шеэрлерни чайпадылар. Чобанларнынъ чадырларына да уджюм эттилер, къой-эчкилернинъ ве девелернинъ бир чокъуны алып кеттилер, сонъра Ерусалимге къайттылар. Одед огълу Азарьягъа Алланынъ Руху энди. О, Асанынъ огюне чыкъып, шойле деди: — Динъленъиз мени, Аса ве ехудалыларнынъ ве биньяминлилернинъ эписи! Сиз РАББИнен олгъанда, РАББИ де сизлернен ола. Эгер сиз Оны къыдырсанъыз, Оны тапарсынъыз. Эгер сиз Оны къалдырсанъыз, О да сизни къалдыраджакъ. Исраиль чокъ вакъыт девамында акъикъий Алласыз оладжакъ, халкъны огреткен руханий олмайджакъ, къануны да олмайджакъ. Амма беля куньлеринде олар РАББИге, Исраильнинъ Алласына ялварсалар ве Оны къыдырсалар, РАББИ оларгъа Озюни тапмагъа ёл косьтереджек. Шу вакъытларда кимсе тынч-раат эвден чыкъмайджакъ ве эвине къайтмайджакъ. Чешит тюрлю мемлекетлерде яшагъанларнынъ эписине буюк белялар тюшеджек. Алла оларны чешит беляларнен ёлдан шашыраджакъ, ве бир халкъ башкъасынен ве бир шеэр башкъасынен дженклешеджек. Амма сиз кучьлю олунъыз. Сизинъ къолларынъыз кучьтен кесильмесин, ишлеринъиз ичюн сизни мукяфат беклей. Аса бу сёзлерни ве Одед пейгъамбернинъ пейгъамберлигини эшитип, рухланды ве Ехуда ве Биньямин топракъларындан, эм де Эфраим дагъында запт эткен шеэрлеринден пис путларны ёкъ этти ве РАББИнинъ Эйваны огюндеки тургъан РАББИнинъ къурбан ерини тюзетти. Сонъра Аса бутюн ехудалыларны, биньяминлилерни ве оларнен о вакъытта яшагъан эфраимлилерни, менашшелилерни ве шимеонлыларны топлады. (Чокъ исраиллилер, Асанынъ Алласы РАББИ Асанен олгъаныны корип, онъа къошулдылар.) Олар Аса падишалыгъынынъ 15-инджи йылынынъ учюнджи айында Ерусалимге топлашып кельди. Шу куню дженкте тутып алынгъан айванлардан базыларыны РАББИге къурбан кетирдилер: туварлардан 700 ве къой-эчкилерден 7 000 башны къурбан чалдылар. Сонъ олар васиетни къабул этип, РАББИни, баба-деделерининъ Алласыны бутюн юрекнен ве бутюн джаннен къыдырмагъа разы олдылар. Ким де ким, кучюк я да буюк олсун, акъай я да апай олсун, РАББИни, Исраильнинъ Алласыны къыдырмаса, о, ольдюрильмек керек эди. Олар юксек сеснен къычырып, боразанлар ве борулар чалынгъанда, Аллагъа ант эттилер. Бутюн ехудалылар джан-юректен ант эттилер ве бу антына къувандылар, буюк гъайретнен РАББИни къыдырдылар, ве О, оларгъа Озюни тапмагъа ёл косьтерди. РАББИ оларгъа эр тарафтан тынчлыкъ берди. Аса падиша озь анасы Маакъаны падиша анасы мертебесинден бошатты, чюнки анасы Ашера путуна пис дирек тиклеген эди. Аса пис дирекни йыкътырды, парча-кесек этти ве Кидрон вадийинде якъты. Исраильдеки ибадет тёпелери даа къалды, лякин Асанынъ юреги бутюн куньлеринде Аллагъа ишанчлы эди. Аса онынъ бабасы азиз эткен шейлерни ве озю азиз эткен шейлерни: кумюш, алтын ве савутларны, — Алланынъ Сарайына кирсетти. Аса падишалыгъынынъ 35-инджи йылына къадар дженк олмады. Аса падишалыгъынынъ 36-нджы йылында Исраиль падишасы Бааша Ехудагъа къаршы чыкъты ве, кимсе Ехуда падишасы Асагъа чыкъып кеталмасын-келялмасын деп, Рама шеэрини пекитип башлады. Аса, РАББИ Сарайынынъ хазинелеринде ве падиша сарайынынъ хазинесинде олгъан кумюшни ве алтынны алып, оларны Дамаск шеэринде яшагъан Арамнынъ падишасы Бен-Хададгъа йиберди. Аса онъа: — Бабанънынъ бабамнен бирлешмеси олгъаны киби, бизим арамызда да бирлешме олсун. Мына мен санъа кумюш ве алтын ёллайым. Сен бар да, Исраиль падишасы Баашанен олгъан бирлешменъни боз, о, менден кетсин, — деди. Бен-Хадад Аса падишаны динъледи ве Исраиль шеэрлерине къаршы озь орду башлыкъларыны ёллады. Олар Иён, Дан, Авел-Маим шеэрлерини ве Нафталий шеэрлерининъ бутюн анбарларыны бом-бош эттилер. Бааша буны эшитип, Раманы пекитмеге токътады ве озь ишини къалдырды. Аса падиша исе эписи ехудалыларны топлады. Олар Бааша къурулышта ишлеткен ташлар ве тереклерни Рамадан чыкъардылар, ве шу ташлар ве тереклернен о, Гева ве Мицпа шеэрлерини пекитти. Шу вакъытта гизли шейлерни бильген Хананий Ехуда падишасы Асагъа кельди ве бойле деди: — Сен Арамнынъ падишасындан ярдым сорадынъ, Алланъ РАББИден исе ярдым сорамадынъ. Шунынъ ичюн Арам падишасынынъ ордусы сенден къуртарылды. Хушлуларнынъ ве ливиялыларнынъ да пек буюк ордусы бар эди. Оларнынъ дженк арабалары ве атлы аскерлери де пек чокъ эди. Амма сен РАББИге ишандынъ, ве О, оларны сенинъ къолунъа берди. РАББИнинъ козьлери ер юзюндеки эр шейге бакъа, О, Озюне юрекнен ишангъан адамларгъа къол тута. Сен бу иште акъылсыз шей яптынъ. Шунынъ ичюн сенинъ падишалыгъынъда энди дженклер оладжакъ. Аса пек гъазапланды, гизли шейлер бильген адамгъа пек ачувланды ве оны зиндангъа ташлады. О заманларда Аса башкъа адамларгъа да зулумлыкъ япа эди. Асанынъ ишлери, башындан сонъунадже, Ехуда ве Исраиль падишаларынынъ китабында язылгъандыр. Падишалыгъынынъ 39-ынджы йылында Асанынъ аякълары агъырып башлады. Сонъ хасталыгъы пек агъыр олды. Аса пек хаста олса да, о, РАББИни къыдырмады, лякин экимлернинъ ярдымыны къыдырды. Падишалыгъынынъ 41-инджи йылында Аса ольди ве озь баба-деделерине къошулды. Сонъ Асаны о озю таш ойып яптыргъан дюрбеде, Давут Шеэринде дефн эттилер. Оны чешит тюрлю къокъулы шейлер ве гузель къокъулы мельэм толу ятакъкъа къойдылар ве онынъ адына пек балабан атеш якътылар. Сонъ Асанынъ ерине онынъ огълу Ехошафат падиша олды. О, Исраильге къаршы турмакъ ичюн, къавийлешти. Ехошафат Ехуданынъ эписи пекитильген шеэрлеринде озь аскерлерини къойды ве Ехуда топрагъында ве бабасы Аса запт эткен Эфраим шеэрлеринде къаравул отрядларыны къойды. Ехошафат бабасы Давутнынъ эски ёлларынен юргени ичюн, РАББИ онен эди. Ехошафат Баал путларына табынмады ве бабасынынъ Алласыны къыдырды, Онынъ эмирлерине коре яшады. Исраиллилернинъ япкъанларыны исе о япмады. РАББИ Ехошафатнынъ падишалыгъыны пекитти. Ехудалыларнынъ эписи онъа бахшышлар бере эди, ве Ехошафатнынъ зенгинлиги ве шурети буюк олды. РАББИнинъ ёлунда юрген Ехошафатнынъ юреги юксельди, ве Ехошафат Ехудадан ибадет тёпелерини ве Ашера путуна табынма диреклерини ёкъ этмеге девам этти. Озь падишалыгъынынъ учюнджи йылында Ехошафат озь башлыкъларыны Бен-Хаил, Овадья, Зекъарья, Нетанэл ве Микъаяны Ехуда шеэрлеринде халкъны огретмеге ёллады. Оларнен берабер де левийлилерни: Шемая, Нетанья, Зевадья, Асаэл, Шемирамот, Ехонатан, Адонья, Товьяху ве Тов-Адоньяны ёллады. Оларнен берабер руханийлер Элишама ве Ехорамны да ёллады. Олар халкъны огрете эдилер, ве оларнынъ къолларында РАББИнинъ Къанун Китабы бар эди. Олар Ехуданынъ шеэр-шеэринден юрип, халкъны огрете эдилер. Ехуданынъ этрафындаки падишалыкъларнынъ эписинде РАББИден пек къоркъа эдилер, шунынъ ичюн Ехошафатнен дженк этмей эдилер. Фелестинлилер Ехошафаткъа бахшышлар кетире эдилер ве салымны кумюшнен тёлей эдилер. Араплар биле онъа къой-эчкилерни: 7 700 баш къочкъар ве 7 700 текени кетире эдилер. Ехошафат кет-кете пек кучьлю олды. О, Ехудада къалелер ве аш сакъламакъ ичюн шеэрлер къурды. Ехуданынъ шеэрлеринде онынъ пек чокъ байлыгъы бар эди, Ерусалимде исе онынъ джесаретли къараманлары, аскерлери бар эди. Оларнынъ джедвели, къоранталарына коре, булар эди: Ехуданынъ бинъбашылары: башлыкъ Аднах ве онынъ 300 000 джесюр аскери; ондан сонъ башлыкъ Ехоханан ве онынъ 280 000 аскери; ондан сонъ озюни РАББИге багъышлагъан Зикрийнинъ огълу Амасья ве онынъ 200 000 джесюр аскери. Биньямин къабилесинден джесюр аскер Эльяда ве онынъ яй ве къалкъаннен силялангъан 200 000 аскери. Ондан сонъ Ехозавад ве онынъ 180 000 силялангъан аскери. Бу аскерлер падишагъа хызмет эте эдилер. Олар падиша бутюн Ехудадаки пекитильген шеэрлерде къойгъан аскерлеринден гъайры эдилер. Ехошафатнынъ байлыгъы ве шурети буюк эди. О, Ахав падишанынъ догъмушы олды ве онен бирлешип анълашма япты. Бир къач йылдан сонъ, Ехошафат Ахав падишагъа Самарие шеэрине кетти. Ахав Ехошафат ве онен берабер олгъан адамлар ичюн чокъ тувар ве къой-эчки сойды ве оны Рамот-Гиладгъа къаршы кетмеге къандырды. Исраильнинъ падишасы Ахав Ехуданынъ падишасы Ехошафаткъа бойле деди: — Меннен Рамот-Гиладгъа кетеджексинъми? Ехошафат онъа: — Эбет, сен не япсанъ, мен де шуны япарым, халкъым да сенинъ халкъынъ киби япаджакъ. Сеннен дженкке кетеджегим, — деди. Сонъ Ехошафат Исраиль падишасына: — Бугунь РАББИден Онынъ истегини сораса, — деди. Исраиль падишасы 400 пейгъамберни топлап, олардан: — Рамот-Гиладгъа къаршы дженкнен чыкъайыкъмы я да чыкъмайыкъмы? — деп сорады. Олар: — Бар, Алла оны падишанынъ къолуна береджек, — дедилер. Лякин Ехошафат кене: — Мында РАББИнинъ даа бир пейгъамбери ёкъмы экен? Ондан да сорайыкъ, — деди. Исраиль падишасы Ехошафаткъа: — Даа бир адам бар, онынъ ярдымынен РАББИден сорамакъ мумкюн. Лякин меним оны кореджек козюм ёкъ, чюнки о меним акъкъымда яхшы шей айтмай, эр вакъыт тек ярамай хаберлер кетире. Онынъ ады Микъая, Йимланынъ огълу, — деди. Ехошафат онъа: — Падиша, ойле деме, — деди. Сонъ Исраиль падишасы бир везирини чагъырып, онъа: — Бар, тез-тез Йимланынъ огълу Микъаяны алып кель, — деди. Исраиль падишасы исе Ехуда падишасы Ехошафатнен берабер озь падиша урбаларында, озь тахтларында отура эдилер. Олар арманда, Самариенинъ араба къапусы огюнде отура эдилер. Пейгъамберлернинъ эписи исе оларнынъ огюнде пейгъамберлик япа эдилер. Кенаананынъ огълу Цидкия озюне демир бойнузлар япты ве: — РАББИ бойле дей: «Шу бойнузларнен арамлыларны ёкъ эткендже тюртеджексинъ», — деди. Башкъа пейгъамберлер де ойле пейгъамберлик япа эдилер: — Бар, Рамот-Гиладгъа къаршы чыкъ. Енъиш къазанаджакъсынъ. РАББИ шу шеэрни падишанынъ къолуна береджек. Микъаяны чагъыраджакъ хаберджи онъа: — Мына, бутюн пейгъамберлер бир агъыздан падишагъа яхшы шейлер айталар. Сенинъ сёзлеринъ де оларнынъ сёзюнен бир кельсин. Сен де яхшы айт, — деди. Сонъ Микъая: — Тири РАББИнен ант этем! Мен тек Аллам манъа айтаджагъыны айтаджагъым, — деди. О, падишагъа кельди. Падиша ондан: — Микъая! Рамот-Гиладгъа къаршы дженкнен чыкъайыкъмы я да чыкъмайыкъмы? — деп сорады. Микъая онъа джевап къайтарып: — Барынъыз, барынъыз. Рамот-Гиладгъа къаршы кетинъиз. Енъиш къазанаджакъсынъыз. Олар тамам сизинъ къолунъызгъа тюшеджек халкъ, — деди. Падиша онъа: — Даа къач кере мен сени РАББИнинъ Адынен манъа тек догърусыны айтмагъа ант этмеге меджбур этеджегим? — деди. Бундан сонъ Микъая: — Чобансыз къалгъан къой-эчки сюрюси киби дагъларда дагъылгъан исраиллилерни корьдим. РАББИ дей: «Оларнынъ башлыгъы ёкъ, эр кес эвине эсен-аман къайтсын», — деди. Исраиль падишасы Ехошафаткъа: — О манъа тек ярамай пейгъамберлик эте, яхшы шейлер айтмай, демеген эдимми? — деди. Сонъ Микъая бойле деди: — РАББИнинъ сёзлерини динъленъиз! Мен Озь тахтында отургъан РАББИни корьдим. Коклернинъ бутюн ордусы Онынъ сагъ ве сол тарафында турмакъта эди. РАББИ: «Рамот-Гиладгъа кетсин де, анда эляк олсун деп, Исраильнинъ падишасы Ахавны ким къандыраджакъ?» — деди. Бириси бойле деди, башкъасы ойле деди. Сонъ бир рух чыкъып, РАББИнинъ огюнде турды ве: «Мен оны къандыраджагъым», — деди. РАББИ ондан: «Насыл?» — деп сорады. О исе: «Мен барып, онынъ эписи пейгъамберлерининъ агъызларында яланджы рух олурым», — деди. РАББИ: «Къандыр оны ве ишинъни беджер. Бар да, бойле де яп», — деди. Мына, энди РАББИ сенинъ эписи пейгъамберлеринънинъ агъызларына яланджы рухны къойды. Лякин РАББИ сен ичюн къаза-беля азырлады. Бундан сонъ Кенаананынъ огълу Цидкия Микъаягъа якъынлашты ве онынъ янагъына яндырып: — Менден чыкъып, РАББИнинъ Руху насыл этип, санъа кельди? — деди. Микъая онъа: — Корерсинъ сен. Сакъланайым деп, ичери одагъа къачып кирген куню корерсинъ, — деди. Исраиль падишасы: — Микъаяны алынъыз да, шеэр башлыгъы Амонгъа ве падишанынъ огълу Ёашкъа беринъиз. Анда айтынъыз: «Падиша бойле деди: “Мынавны зиндангъа атынъыз. Мен эсен-аман къайтып кельмегендже, онъа азачыкъ сув ве отьмектен гъайры башкъа бир шей берменъиз”», — деди. Микъая исе: — Эгер эсен-аман къайтып кельсенъ, демек, РАББИ меннен айтмады! — деди. — Эй, бутюн халкъ, буны эшит! Сонъ Исраильнинъ падишасы Ехуданынъ падишасы Ехошафатнен берабер Рамот-Гиладгъа къаршы чыкътылар. Исраильнинъ падишасы Ехошафаткъа: — Мени танымасынлар деп, мен адий бир урба кийип, дженкке киришейим, сен исе падиша урбаларынъны кий, — деди. Сонъ Исраиль падишасы, оны танымасынлар деп, адий урба кийди ве дженкке киришти. Арамнынъ падишасы озюнинъ дженк арабалары башлыкъларына шойле эмир этти: — Исраиль падишасындан башкъа, буюк олсун, кучюк олсун, кимсенен дженклешменъиз. Дженк арабаларынынъ башлыкълары, Ехошафатны корип: «Керчектен де, бу Исраиль падишасы», — деп, онен дженклешмек ичюн, оны арабаларынен сарып алдылар. Лякин Ехошафат къычырды, ве РАББИ онъа ярдым этти. Алла оларны ондан четке алып кетти. Арабаларнынъ башлыкълары, онынъ Исраиль падишасы олмагъаныны анълап, онынъ артындан къувмадылар. Лякин бир аскер яйындан къаерге бильмейип бир окъ атты ве зырхы къошулгъан бир ерден Исраиль падишасыны яралады. Падиша озь арабаджысына: — Мен яраландым. Арабаны арткъа айландыр да, мени дженк мейданындан чыкъар, — деди. Шу куню дженк шиддетли олды. Исраильнинъ падишасы арамлыларнынъ къаршысында акъшамгъадже озь арабасында турды, кунь баткъанда исе ольди. Ехуда падишасы Ехошафат Ерусалимге эвине эсен-аман къайтып кельди. Онынъ къаршысына гизли шейлерни бильген Еху, Хананийнинъ огълу чыкъты ве Ехошафат падишагъа: — Санъа, ярамай адамгъа, ярдым этмек керекми? Не ичюн сен РАББИ севмеген кишилерни севесинъ? Шунынъ ичюн РАББИнинъ гъазабы санъа тюше, — деди. — Лякин япкъан яхшылыкъларынъ да бар, чюнки сен топракътан Ашера путуна табынма диреклерини ёкъ эттинъ ве джан-юректен РАББИни къыдырдынъ. Ехошафат Ерусалимде яшай эди. О, кене Беэр-Шевадан башлап Эфраим дагълыгъына къадар яшагъан халкъыны долашты ве оларны бабаларынынъ Алласы РАББИге догърултты. О, мемлекетнинъ эр бир шеэринде, Ехуданынъ пекитильген шеэрлерининъ эписинде къадыларны къойды. Къадыларгъа бойле деди: — Япкъан ишинъизни бакъып япынъыз. Сизлер инсан судуны дегиль, РАББИнинъ судуны япасынъыз. Сиз суд эткенде, О, сизлернен оладжакъ. Шунынъ ичюн РАББИден къоркъунъыз, сиз япкъан ишинъизде дикъкъат этинъиз. Алламыз РАББИде адалетсизлик, экиюзьлюлик ве къапар алмакъ деген шей ёкъ. Сонъ Ехошафат Ерусалимде базы левийлилерни, руханийлерни ве Исраиль сойларынынъ башлыкъларыны, РАББИнинъ судуны япмакъ ве Ерусалим сакинлерининъ даваларыны чезмек ичюн, къойды. Ехошафат оларгъа бойле буюрды: — Ишинъизни япкъанда, РАББИден къоркъунъыз, ишанчлы ве темиз юрекли олунъыз. Озь шеэрлеринде яшагъан агъа-къардашларынъыздан кельген эр бир давада — бир кимсенинъ ольдюрилюви олсун, къанун, эмирлер, низамнамелер я да къарарлар акъкъында давасы олсун — оларны огретинъиз. Сонъ олар РАББИнинъ огюнде къабаатлы олмайджакълар, Онынъ гъазабы да сизлерге ве агъа-къардашларынъызгъа тюшмейджек. Бойле япынъыз, ве о вакъыт сиз къабаатлы олмайджакъсынъыз. Амарья РАББИнинъ эр бир ишинде сизинъ баш руханийинъиз оладжакъ. Зевадья исе, Исмаилнинъ огълу ве Ехуда эвининъ башлыгъы, падишанынъ эр бир ишлеринде сизге башлыкъ оладжакъ. Левийли хызметчилер де сизинъ ярдымджыларынъыз оладжакъ. Джесюр олунъыз ве арекет этинъиз. РАББИ исе догъру япкъан адамнен берабер олсун! Бундан сонъра моавлылар ве аммонлылар ве оларнен бирликте олгъан базы меунлылар Ехошафаткъа къаршы дженкке чыкътылар. Ехошафаткъа адамлар келип, бойле хабер эттилер: — Денъизнинъ о бир тарафындан, Арамдан санъа къаршы буюк орду келе. Олар шимди Хацецон-Тамарда, яни Эн-Геди шеэринде. Ехошафат пек къоркъты ве джан-юректен РАББИни къыдырмагъа башлады ве бутюн Ехудада эр бир адамгъа ашамамагъа-ичмемеге буюрды. Ехудалылар РАББИден ярдым сорамагъа топлаштылар. РАББИден ярдым сорамакъ ичюн, олар бутюн Ехуда шеэрлеринден кельдилер. Ехошафат РАББИнинъ Сарайында, янъы азбарнынъ огюнде, Ехуда ве Ерусалим джемаатынынъ арасында турып, шойле деди: — Я РАББИ, бабаларымызнынъ Алласы! Коклернинъ Алласы Сен дегильсинъми? Эр бир халкънынъ падишалыгъында Сен падишалыкъ этесинъ. Кучь ве къудрет Сенинъ элинъде. Санъа къаршы кимсе турып оламаз! Сен бу топракъларда яшагъанларны Сенинъ Исраиль халкъынънынъ козю огюнде къуваладынъ ве шу топракъларны достунъ Ибраимнинъ эвлятларына омюрбилля бердинъ. Олар шу топракъларда ерлештилер, мында Сенинъ Намынъа Азиз Сарай къурдылар ве бойле дедилер: «Эгер бизге яманлыкъ кельсе, къылыч, джеза, агъыр хасталыкъ я да ачлыкъ олса, бу Сарайда Сенинъ Намынъ булунгъаны ичюн, биз онынъ огюнде ве Сенинъ огюнъде турармыз. Бизге беля кельген куню биз Сени чагъыраджакъмыз, ве Сен эшитип, бизни къуртараджакъсынъ». Амма шимди мында аммонлылар, моавлылар ве Сеир дагъында яшагъан халкъ кельди. Исраиллилер Мысыр топрагъындан чыкъкъанда, оларнынъ топракъларындан кечмеге Сен ёл бермединъ, шунынъ ичюн олар ёлдан бурулып, оларны ёкъ этмеди. Амма коресинъми, олар бизге насыл къайтаралар? Олар Сен бизге мирас оларакъ берген топракътан бизни къуваламакъ ичюн кельдилер. Бизим Алламыз, Сен оларны джезаламазсынъмы? Бизге кельген ойле буюк ордугъа къаршы чыкъмагъа бизим кучюмиз ёкъ! Не япаджагъымызны бильмеймиз! Биз Сенден ярдым беклеймиз! Бутюн ехудалылар, бала-чагъалары, апайлары ве огъулларынен бирликте РАББИнинъ огюнде тура эдилер. Шу вакъыт РАББИнинъ Руху джемаат арасында Яхазиэлге энди. (Яхазиэл левийли Асафнынъ эвлятларындан эди. Онынъ бабасы Зекъарья эди, Зекъарья — Бенаянынъ огълу, Беная — Еиэлнинъ огълу, Еиэл — Маттаньянынъ огълу эди.) О бойле деди: — Эй, бутюн ехудалылар, Ерусалим халкъы ве Ехошафат падиша, дикъкъат этинъиз! РАББИ сизге бойле дей: «Бу буюк ордудан къоркъманъыз, оларнынъ огюнде къалтыраманъыз. Бу дженк сизинъки дегиль, бу дженк Алланынъ дженкидир. Ярын оларгъа къаршы чыкъынъыз. Олар Циц котерилишине кечелер. Сиз оларны вадийнинъ сонъунда, Еруэл сахрасынынъ агъзында тападжакъсыз. Сизлер бу кере дженклешмейджексинъиз. Келинъиз ве еринъизде турып, РАББИ сизге ёллайджакъ къуртулышкъа бакъынъыз. Эй, Ехуда ве Ерусалим! Къоркъманъыз ве къалтыраманъыз. Ярын оларгъа къаршы чыкъынъыз. РАББИ сизнен!» Ехошафат бетини ерге тийгизди. Ехудалылар ве Ерусалим халкъы да РАББИнинъ огюнде ерге йыкъылдылар ве РАББИге ибадет эттилер. Сонъ кехатлылардан ве къорахлылардан олгъан левийлилер турдылар ве Исраильнинъ Алласы РАББИни пек къычырып макътадылар. Эртеси куню сабадан турып, олар Текъоа сахрасына кеттилер. Олар кетеяткъанда, Ехошафат токътап, шойле деди: — Эй, Ехуда ве Ерусалим халкъы, мени динъленъиз! Алланъыз РАББИге ишанынъыз ве шубеленменъиз. Онынъ пейгъамберлерине ишанынъыз, сонъ енъиш кореджексинъиз. Сонъ Ехошафат халкънен акъыл танышты ве РАББИге йырламагъа йырджылар къойды. Олар Онынъ мукъаддес шуретини макътайджакъ, аскерлернинъ огюнде кетеджек ве: «РАББИни макътанъыз, чюнки эбедийдир Онынъ севгиси!» — дейджек эдилер. Олар къуванчнен къычырып ве макътав йырларыны йырлап башлагъанда, РАББИни шуретлеп, тюркюлер йырлап башлагъанда, РАББИ Ехудагъа къаршы чыкъкъан аммонлылар, моавлылар ве Сеир дагъындан олгъан халкънынъ арасына къавгъа ёллады, ве олар енъильдилер. Аммонлылар ве моавлылар Сеир дагъында яшагъан халкъкъа къаршы котерильди ве оларны урып ве ольдюрип башладылар. Сеир халкъыны ёкъ эткен сонъ исе, бири-бирини къырдылар. Ехудалылар сахра корюнеджек тёпеге котерильгенде ве шу буюк ордугъа айлангъанда, бакъса, не корьсюнлер — ерде тек серилип яткъан олюлер, бир тири къалгъан киши ёкъ. Ехошафат ве онынъ халкъы оларны чайпап башладылар. Олар чокътан-чокъ мал, урбалар ве къыйметли шейлер таптылар. Олар шу къадар шей топлады ки, тап оларнынъ эписини алып кетип оламадылар. Шу маллар о къадар чокъ эди ки, оны учь кунь девамында ташыдылар. Дёртюнджи куню олар эписи Беракъа вадийинде топлаштылар, чюнки олар анда РАББИни макътагъан эдилер. Шунынъ ичюн бу вадийге шимдиге къадар Беракъа вадийи дейлер. Бундан сонъ бутюн ехудалылар ве Ерусалим халкъы Ехошафатнынъ башлыгъында Ерусалимге къуванчнен къайттылар. РАББИ оларнынъ душманларыны енъип, оларны пек къувандырды. Олар арфа, сантыр ве боразан чалып, Ерусалимге кирдилер ве РАББИнинъ Сарайына якъынлаштылар. РАББИ Озю Исраиль душманларынен дженклешкени акъкъында эшитип, бутюн мемлекетлернинъ падишалыкълары РАББИден къоркъып башладылар. Сонъра Ехошафатнынъ падишалыгъы тынч яшап башлады. РАББИ онъа эр тарафтан тынчлыкъ берди. Ехошафат Ехуданынъ падишасы эди. О, 35 яшында падиша олды ве 25 йыл девамында Ерусалимде падишалыкъ этти. Онынъ анасы Азува, Шилхийнинъ къызы эди. Ехошафат, бабасы Асанынъ ёлундан юрип, ондан чекильмеди ве РАББИнинъ огюнде догъру ишлер япты. Лякин ибадет тёпелери ёкъ этильмеген эди, ве халкъ озь юреклерини бабаларынынъ Алласына догърултмагъан эди. Ехошафатнынъ башкъа ишлери, башындан сонъунадже, Хананий огълу Ехунынъ тарих языларында ве сонъ Исраиль падишалары китабында язылгъандыр. Вакъыт кечкен сонъ, Ехуданынъ падишасы Ехошафат Исраильнинъ падишасы Ахазьянен бирлешти. О, яман шей япты. Таршишке кетеджек гемилер къурмакъ ичюн, о, Ахазьянен бирлешти. Гемилер Эцион-Гевер шеэринде къурулды. Бундан сонъ марешалы Додаванынъ огълу Элиэзер Ехошафат акъкъында бойле пейгъамберлик берди: — Сен Ахазьянен бирлешкенинъ ичюн, РАББИ сенинъ ишлеринъни бозды. Ойле де олды: гемилер бозулды ве Таршишке кетип оламады. Ехошафат ольди ве баба-деделерине къошулды. Оны баба-деделеринен берабер Давут Шеэринде дефн эттилер. Онынъ ерине огълу Ехорам падиша олды. Ехорамнынъ къардашлары, Ехошафат огъуллары булардыр: Азарья, Ехиэл, Зекъарья, Азарьяху, Микъаэл ве Шефатья. Оларнынъ эписи Исраиль падишасы Ехошафатнынъ огъуллары эди. Бабасы озь огъулларына буюк бахшышлар берди, кумюш, алтын, къыйметли шейлерни ве Ехудадаки пекитильген шеэрлерни багъышлады. Падишалыкъны исе о, огълу Ехорамгъа берди, чюнки о, биринджи огълу эди. Ехорам бабасынынъ падишалыгъынынъ башлыгъы ве пек къудретли олгъан сонъ, о, эписи къардашларыны ве базы Исраиль башлыкъларыны къылычнен ольдюрди. Ехорам падиша олгъанда, 32 яшында эди. О, Ерусалимде секиз йыл девамында падишалыкъ япты. Ехорам Исраиль падишалары киби яшады, Ахавнынъ къорантасы киби япты, чюнки Ахавнынъ къызы онынъ апайы эди. Ехорам РАББИнинъ огюнде ярамай шейлер япа эди. Лякин РАББИ Давуткъа Озь васиетини багъышлагъаны, онъа ве эвлятларына эбедий къандиль бермеге сёз бергени ичюн, Давутнынъ союны ёкъ этмеге истемеди. Онынъ куньлеринде эдомлылар Ехудагъа къаршы котерильдилер ве озьлерине падиша къойдылар. Ехорам озь орду башлыкъларынен ве эписи дженк арабаларынен ёлгъа чыкъты. Гедже турып, оны сарып алгъан эдомлыларгъа ве оларнынъ дженк арабаджыларына уджюм этти. Лякин шу замандан башлап бугуньге къадар эдомлылар Ехуда акимиетинден чыкътылар. Айны шу вакъытта Ливна да онынъ акимиетинден чыкъты, чюнки Ехорам РАББИни, бабаларынынъ Алласыны унуткъан эди. Ехорам даа Ехуданынъ дагъларында ибадет тёпелери къурды, Ерусалимде яшагъанларны Аллагъа садыкълыгъыны бозмагъа меджбур этти, Ехуда халкъыны да гуналаргъа батырды. Ехорам Ильяс пейгъамберден мектюп алды. Мектюпте шойле языла эди: «Бабанъ Давутнынъ Алласы РАББИ бойле дей: “Сен бабанъ Ехошафатнынъ ёлларындан ве Ехуда падишасы Асанынъ ёлларындан юрмединъ, аксине, Исраиль падишаларынынъ ёлларындан юрдинъ. Ахавнынъ сою япкъаны киби, сен де Ехуданы ве Ерусалим халкъыны Аллагъа садыкълыгъыны бозмагъа меджбур эттинъ. Бундан гъайры, сен къардашларынъны, бабанънынъ эвлятларыны ольдюрдинъ. Олар исе сенден яхшы эдилер. Шунынъ ичюн РАББИ халкъынъны, огъулларынъны, апайларынъны, бутюн баркъынъны буюк джезанен джезалайджакъ. Сени исе агъыр хасталыкънен, къурсакъ хасталыгъынен джезалайджакъ. Сонъунда шу хасталыкъ себебинден сенинъ ичеклеринъ къурсагъынъдан чыкъаджакъ”». РАББИ Ехорамгъа къаршы фелестинлилерни ве хушлуларнынъ къомшулары олгъан арапларны котерди. Олар Ехудагъа къаршы чыкътылар ве онынъ топракъларыны басып алдылар. Падишанынъ сарайында тапылгъан бутюн малларны запт этип алдылар, падишанынъ огъуллары ве апайларыны да алдылар. Ехорамнынъ кучюк огълу Ехоахаздан гъайры, онынъ башкъа огълу къалмады. Бундан сонъ РАББИ онынъ къурсагъыны тедавийленмеген хасталыкънен джезалады. Вакъыт кечти, ве экинджи йылнынъ сонъуна онынъ ичеклери хасталыкътан тышкъа чыкъты. О, пек къыйналып ольди. Халкъ онынъ баба-деделерининъ адына буюк атеш якъа эди, онъа исе якъмады. Ехорам падиша олгъанда, 32 яшында эди. О, секиз йыл девамында Ерусалимде падишалыкъ япты. Онынъ олюмине кимсе аджынмады. Оны Давут Шеэринде дефн эттилер де, падишалар къабринде дефн этмедилер. Арапларнен кельген аскерлер дженкнен келип, Ехорамнынъ эписи буюк огъулларыны ольдюргенлери ичюн, Ерусалим халкъы падиша оларакъ онынъ кучюк огълуны Ахазьяны къойдылар. Бойле этип, Ехорамнынъ огълу Ахазья Ехуданынъ падишасы олды. Ахазья падиша олгъанда, 22 яшында эди. О, Ерусалимде бир йыл девамында падишалыкъ этти. (Анасынынъ ады — Аталья. О, Омрийнинъ къызы эди.) Ахазьянынъ анасы оны ярамай шейлер япмагъа огретти, ве Ахазья Ахав союнынъ юрген ёлларынен юрди. Бабасынынъ олюминден сонъ, Ахазьягъа Ахавнынъ сою акъыл огреттилер, ве о, Ахавнынъ сою киби, РАББИнинъ огюнде ярамай шейлер япты. Шу оны олюмге алып кетирди. Оларнынъ сёзюни динълеп, Ахазья Исраильнинъ падишасынен, Ахавнынъ огълу Ёрамнен берабер дженкнен Арамнынъ падишасы Хазаэлге къаршы Рамот-Гиладгъа кетти. Анда арамлылар Ёрамны яраладылар. О, Йизреэл шеэрине къайтты. Анда о, Рама шеэринде Арам падишасы олгъан Хазаэлге къаршы дженкте арамлылардан алынгъан яраларыны тедавийлемеге истеди. Ехуда падишасы Ехорамнынъ огълу Ахазья Ахавнынъ огълу Ёрамны Йизреэлде хаста олгъан вакътында барып бакъты. Ахазьянынъ Ёрамгъа кельгени Алладан эди ве онынъ олюмине себеп олды. Анда кельген сонъ, Ахазья Ёрамнен берабер Нимшийнинъ огълу Ехугъа къаршы чыкъты. РАББИ исе Ехуны Ахав союны ёкъ этмек ичюн сайлады ве ягънен ягълады. Еху Ахав союны джезалагъанда, Ехуда башлыкъларыны ве Ахазьянынъ агъаларынынъ огъулларыны (олар Ахазьягъа хызмет эте эдилер) тапты ве ольдюрди. Сонъ Еху Ахазьяны къыдырып тапмагъа буюрды. Оны Самариеде сакъланып отургъанда къыдырып таптылар, Ехугъа кетирдилер ве ольдюрдилер. Сонъ оны дефн эттилер. Онынъ акъкъында шойле дедилер: «О, джан-юректен РАББИни къыдыргъан Ехошафатнынъ огълудыр». Ахазьянынъ союнда падишалыкъ япмагъа къабилиети олгъан бир адам биле къалмады. Ахазьянынъ анасы Аталья, огълунынъ ольгенини корип, Ехуда падишасынынъ бутюн сой-сопларыны ольдюрди. Лякин Ехорам падишанынъ къызы Ехошавеат Ахазьянынъ огълу Ёашны алды, оны ольдюрилеяткъан падиша огъулларынынъ арасындан хырсызлады. Онынънен берабер сютанасыны да ятакъ одасында сакълады. Бойлеликнен, Ехорам падишанынъ къызы Ехошавеат Ёашны Атальядан сакълады, ве Аталья оны ольдюрмеди. Ехошавеат руханий Ехояданынъ апайы ве Ахазьянынъ къызкъардашы эди. Ёаш алты йыл девамында РАББИнинъ Сарайында сакъланды. Аталья исе бу вакъытта мемлекетте падишалыкъ япа эди. Единджи йылы Ехояда кучьке кирди ве юзбашыларнен — Ерохамнынъ огълу Азарьянен, Ехохананнынъ огълу Исмаилнен, Оведнинъ огълу Азарьянен, Адаянынъ огълу Маасеянен ве Зикрийнинъ огълу Элишафатнен — анълашма тизди. Олар Ехуданы долашып, Ехуданынъ эписи шеэрлеринден левийлилерни ве Исраиль сойларынынъ башлыкъларыны топлады ве Ерусалимге кельдилер. Бутюн джемаат Алланынъ Сарайында падишанен анълашма тизди. Ехояда оларгъа шойле деди: — Мына, РАББИ Давут огъуллары акъкъында айткъанына коре, оладжакъ падиша падишанынъ огълу олмалы. Сизлер исе шуны япаджакъсынъыз: раатлыкъ куню сменагъа чыкъаджакъ руханийлернинъ ве левийлилернинъ учьте бир къысмынъыз къапуларда невбетчи оладжакъ, учьте бир къысмы падиша эвинде оладжакъ, ве учьте бир къысмы Темель къапусында тураджакъ. Бутюн халкъ исе РАББИнинъ Сарайы азбарларында оладжакъ. Руханийлерден ве хызмет эткен левийлилерден башкъа, кимсе РАББИнинъ Сарайына кирмесин. Олар кирмек мумкюнлер, чюнки олар эляллангъандырлар. Бутюн халкъ исе озь хызметини РАББИге этсин. Левийлилер падишанынъ чевре-четини сараджакълар, эр кеснинъ элинде озюнинъ силясы олсун. Сарайгъа ким кирсе, ольдюрильсин. Падиша киргенде-чыкъкъанда, янында олунъыз. Левийлилер ве бутюн ехудалылар руханий Ехояданынъ эписи буюргъанларыны беджердилер. Эр бир юзбашы озь адамларыны, эм раатлыкъ куню сменагъа кельгенлерни, эм раатлыкъ куню сменадан чыкъкъанларны алды, чюнки руханий Ехояда невбетини битирген ич бир кимсени бошатмады. Руханий Ехояда юзбашыларына Алланынъ Сарайында олгъан Давут падишанынъ мызракълары ве кучюк ве буюк къалкъанларыны берди ве бутюн аскерлерни, силясы элинде, Сарайнынъ сагъ тарафындан Сарайнынъ сол тарафына, къурбан ерининъ ве Сарайнынъ янында ве падишанынъ чевре-четинде къойды. Сонъ падишанынъ огълуны чыкъарып, онъа падиша таджыны ве шаатлыкъны бердилер ве оны падиша яптылар. Ехояда ве онынъ огъуллары оны зейтюн ягъынен сюрттилер ве: «Яшасын падиша!» — деп къычырдылар. Аталья, чапаяткъан ве падишаны алгъышлаяткъан халкънынъ сеслерини эшитип, халкъ тарафкъа, РАББИнинъ Сарайына барды. Бакъса, не корьсюн: падиша дирек янында кириш алдында турмакъта, онынъ янында башлыкълар ве боразан чалгъанлар да бар. Бутюн халкъ шенълене, боразан чалалар, макътавларгъа уста йырджылар чалгъы алетлеринде чалалар. Аталья урбаларыны йыртып: «Хаинлик! Хаинлик!» — деп къычырды. Руханий Ехояда, ордугъа ёлбашчылыкъ япкъан юзбашыларны чагъырып, оларгъа: — Оны азбардан тышары чыкъарынъыз. Онынъ артындан ким кетсе, къылычтан оледжек, — деди. Руханий онынъ РАББИнинъ Сарайында ольдюрильмесини буюргъан эди. Атальяны туттылар. О, падиша эвининъ Атлар къапусындан киргенде, оны анда ольдюрдилер. Бундан сонъ Ехояда бутюн халкънен ве падишанен берабер РАББИнинъ халкъы олмагъа анълашма тиздилер. Сонъра бутюн халкъ Баалнынъ путханесине бардылар ве оны боздылар, онынъ къурбан ерлерини ве путларыны бутюнлей парчаладылар. Баалнынъ руханийи Маттанны исе къурбан ерининъ огюнде ольдюрдилер. Ехояда РАББИнинъ Сарайындаки ишлерни левийли руханийлернинъ къолуна берди. Давут оларгъа РАББИнинъ Сарайындаки хызметлерини больгени киби, олар Муса Къанунда язылгъанына коре РАББИге бутюнлей якъыладжакъ къурбанларны, Давутнынъ буюргъанына коре къуванчнен ве йырларнен кетиреджек эдилер. Сонъра Ехояда, бир-де-бир себептен арамлангъан адам кирмесин деп, РАББИнинъ Сарайы Къапусы огюне къапуджыларны къойды. Сонъ о, юзбашыларны, мырзаларны, халкъ башлыкъларыны ве мемлекетнинъ бутюн халкъыны алып, падишаны РАББИнинъ Сарайындан озгъардылар ве Юкъары къапусындан кечип, падишанынъ эвине кельдилер. Мында падишаны падишалыкъ тахтына отурттылар. Мемлекетнинъ бутюн халкъы къуванып башлады. Сонъ шеэрге тынчлыкъ кельди. Аталья исе къылычнен ольдюрильген эди. Ёаш падиша олгъанда, еди яшында эди. О, Ерусалимде 40 йыл девамында падишалыкъ этти. Онынъ анасы — Беэр-Шева шеэринден олгъан Цивья. Ёаш, руханий Ехояда сагъ олгъан бутюн куньлеринде РАББИнинъ огюнде догъру ишлер япты. Ехояда онъа эки апай алып берди. Олар Ёашкъа огълан ве къызлар догъдылар. Бундан сонъ Ёаш РАББИнинъ Сарайыны тюзетмеге юректен истеди. О, руханийлерни ве левийлилерни топлап, оларгъа бойле деди: — Ехуда шеэрлерине кетинъиз, Алланъызнынъ Эвини тюзетмек ичюн керекли кумюшни эр йыл эписи исраиллилерден топланъыз. Эм бу ишни тез-тез япынъыз. Амма левийлилер ашыкъмады. Падиша оларнынъ башлыгъы Ехояданы чагъыртты ве ондан: — Не ичюн сен левийлилерге Ерусалимден ве Ехудадан берги топлап кетирмеге буюрмайсынъ? — деп сорады. — РАББИнинъ къулу Муса ве бутюн джемаат бу бергини Шаатлыкъ Чадыры ичюн исраиллилерден топламагъа буюрдылар. Ярамаз Аталья ве онынъ огъуллары исе Алланынъ Эвини боздылар, РАББИнинъ Сарайындаки азиз шейлерни Баал путлары ичюн ишлеттилер. Падиша бир сандыкъ япмагъа буюрды. Шу сандыкъны РАББИнинъ Сарайы къапусынынъ тышында къойдылар. Сонъ Ехудада ве Ерусалимде РАББИге берги кетирмеге хабер эттилер. Алланынъ къулу Муса бу бергини исраиллилерден топламагъа сахрада буюрды. Халкъ башлыкъларынынъ эписи ве бутюн халкъ пек къувандылар. Олар келип, сандыкъкъа пара ташладылар ве сандыкъны толдурдылар. Левийлилер сандыкъны падишанынъ ярдымджыларына кетиргенде, олар сандыкътаки кумюш чокъ олгъаныны корьгенде, падишанынъ кятиби ве баш руханийнинъ ишанчлы ярдымджысы кельдилер, сандыкъны бошаттылар, сонъ сандыкъны кене ерине къойдылар. Кунь-куньден бойле яптылар ве пек чокъ кумюш топладылар. Падиша ве Ехояда шу параларны РАББИнинъ Сарайында хызмет эткен ишчилерге бере эдилер. Бу пара РАББИнинъ Сарайыны тюзеткен ташчыларгъа ве дюльгерлерге къазанч эди, РАББИнинъ Сарайыны пекиткен демирджилернинъ ве бакъыр ишлеген ишчилернинъ къазанчы да эди. Ишчилер чалыштылар ве озь къолларынен тюзетювни битирдилер. Олар Алланынъ Сарайыны кереги киби тюзеттилер ве оны пекиттилер. Ишни битирип, олар падиша ве Ехоядагъа къалгъан кумюшлерни кетирип бердилер. Шу парадан РАББИнинъ Сарайы ичюн савутларны: ибадет савутлары, бутюнлей якъыладжакъ къурбанлар ичюн савутлар, табакълар ве башкъа алтын ве кумюш савутларны яптылар. Ехояданынъ эписи куньлеринде РАББИнинъ Сарайында бутюнлей якъыладжакъ къурбанларны эр вакъыт кетире эдилер. Ехояда къартайды ве яшайышкъа тойып ольди. О, ольгенде, 130 яшында эди. Оны Давут Шеэринде, падишаларнен берабер дефн эттилер, чюнки о, Исраильде Алла ве Онынъ Сарайы ичюн яхшылыкъ япкъан эди. Ехояданынъ олюминден сонъ, Ехуданынъ башлыкълары кельдилер ве падишанынъ огюнде бель буктилер. Падиша оларны динълеп башлады. Олар бабаларынынъ Алласы олгъан РАББИнинъ Сарайыны къалдырып, Ашера путуна табынма тереклерине ве башкъа путларгъа табынып башладылар. Шу къабааты ичюн Алланынъ гъазабы Ехудагъа ве Ерусалимге тюшти. О, оларны РАББИге къайтармакъ ичюн, пейгъамберлерни йибере эди. Пейгъамберлер халкъны тенбиеледилер, лякин халкъ къулакъ асмады. Алланынъ Руху руханий Ехояданынъ огълу Зекъарьяны къаплады. О, халкънынъ огюнде бир тёпеде турып, шойле деди: — Алла бойле дей: «Не ичюн сиз РАББИнинъ эмирлерине къаршы чыкъасынъыз? Сизлер онъмазсынъыз. Сиз РАББИни къалдырдынъыз, шунынъ ичюн РАББИ де сизни къалдырды». Сонъ Зекъарьягъа къаршы фитне яптылар ве, падишанынъ буюргъанына коре, Зекъарьяны РАББИнинъ Сарайынынъ азбарында ташларнен урып ольдюрдилер. Ёаш падиша Зекъарьянынъ бабасы Ехояда онъа япкъан яхшылыкъны хатырламады ве онынъ огълуны ольдюрди. Зекъарья олеяткъанда исе: «РАББИ буны корьсюн ве сени джезаласын», — деди. Бир йыл кечкен сонъ, падишагъа къаршы Арам ордусы кельди ве Ехудагъа ве Ерусалимге кирдилер. Олар халкънынъ эписи башлыкъларыны ольдюрдилер ве бутюн алгъан гъаниметлерни падишагъа Дамасккъа йибердилер. Ехудалылар бабаларынынъ Алласы РАББИни къалдыргъанлары ичюн, Арам ордусы кучюк бир орду олып кельди, лякин РАББИ оларнынъ къолларына пек буюк ордуны берди, ве олар Ёашны джезаладылар. Арамлылар кеткенде, олар Ёашны пек агъыр хасталыкъта къалдырдылар. Ёашнынъ хызметчилери онъа къаршы фитне яптылар ве руханий Ехояданынъ огълунынъ къаны ичюн оны озь тёшегинде урып ольдюрдилер. Ёаш ольген сонъ, оны Давут Шеэринде дефн эттилер, лякин падишаларнынъ къабринде дефн этмедилер. Онъа къаршы фитне япкъанлар шулар эди: аммонлы къадын Шимеатнынъ огълу Завад ве моавлы къадын Шимритнинъ огълу Ехозавад. Онынъ огъуллары акъкъында, онъа къаршы чокътан-чокъ олгъан сёзлер акъкъында, Алланынъ Сарайыны тюзеткени акъкъында Падишалар китабы акъкъындаки изаатта бойле язылгъандыр. Онынъ ерине огълу Амацья падиша олды. Амацья 25 яшында олгъанда, падиша олды ве 29 йыл девамында Ерусалимде падишалыкъ япты. Анасынынъ ады — ерусалимли Ехоаддан эди. О, РАББИнинъ огюнде догъру ишлер япты, амма буны чин юректен япмады. О, падишалыкъны озь къолларында яхшы пекиткен сонъ, падиша бабасыны ольдюрген хызметчилерини ольдюрди. Лякин оларнынъ балаларыны ольдюрмеди, чюнки Мусанынъ Къанун Китабында РАББИ шойле буюргъандыр: «Бабалар озь балалары ичюн ольмесинлер, балалар да озь бабалары ичюн ольмесинлер, амма эр кес озь гунасы ичюн оледжек». Амацья ехудалыларны топлады ве оларнынъ сойларына коре оларгъа бинъбашыларны ве юзбашыларны къойды. О, ехудалыларны ве биньяминлилерни топлап, халкъны 20 яшындан башлап сайды. Оларнынъ арасындан о, энъ яхшы, дженкке азыр, мызракънен ве къалкъаннен силялангъан 300 000 аскерни тапты. О, даа исраиллилерден 100 000 джесюр аскерни 100 чувал кумюшке тутты. Лякин онъа Алланынъ адамы келип, шойле деди: — Падиша! Исраиль аскерлери сеннен дженкке чыкъмасынлар. РАББИ исраиллилернен, бутюн Эфраим огъулларынен берабер дегиль. Сен дженкке чыкъсанъ ве джесюр олып дженклешсенъ де, Алла сени душманынънынъ огюнде ерге атаджакъ. Санъа ярдым этмеге я да сени ерге атмагъа Алланынъ къудрети бар. Амацья Алланынъ адамындан: — Я энди мен Исраиль ордусына берген 100 чувал паранен не оладжакъ? — деп сорады. Алланынъ адамы: — РАББИ санъа ондан чокъусыны да бере билир, — деп джевап берди. Бундан сонъра Амацья Эфраим топрагъындан онъа кельген ордуны айырды ве озь ерлерине къайтмагъа буюрды. Олар ехудалыларгъа пек ачувландылар, лякин ачувгъа толу алда озь ерлерине къайтып кеттилер. Амацья исе джесаретини топлап, озь ордусыны алып кетти ве Туз вадийине кельди ве 10 000 Сеир аскерлерини ольдюрди. Ехуда огъуллары даа 10 000 сеирлини тири алдылар. Оларны бир къаянынъ тёпесине кетирип, къая тёпесинден ашагъы аттылар. Оларнынъ эписи урулып парчаландылар. Шу арада, дженкке кетмесин деп, Амацья кери къайтаргъан орду Ехуданынъ базы шеэрлерининъ арасында, Самариеден Бет-Хоронгъа къадар дагъылдылар ве бу шеэрлерде 3 000 адам ольдюрдилер ве бир чокъ шейлер чайпап алдылар. Амацья исе эдомлыларны енъип къайткъанда, Сеир халкъынынъ путларыны да алып кельди ве оларны озюне аллалар оларакъ къойды. О, оларнынъ огюнде бель эгди ве къокъулы отлар якъты. РАББИ Амацьягъа пек ачувланды ве бир пейгъамбер ёллады. Пейгъамбер онъа: — Сен нечюн бу халкънынъ аллаларына табынасынъ? Олар озь халкъыны биле сенинъ къолларынъдан къуртарып оламадылар, — деди. Пейгъамбер бу сёзлерни айткъан сонъ, падиша онъа: — Сенинъ падишагъа акъыл огретмеге не акъкъынъ бар? Лафынъны битир, ёкъса сени ольдюреджеклер! — деди. Пейгъамбер: — Мен билем: сен шу ярамай ишни япкъанынъ ве меним сёзюмни динълемегенинъ ичюн, Алла сени ёкъ этмеге къарар этти, — деп, сёзюни кести. Ехуданынъ падишасы Амацья акъыл танышып, Исраильнинъ падишасы Ёашкъа (Ёаш — Ехоахазнынъ огълу, Ехоахаз — Ехунынъ огълу эди) адамларыны ёллады ве онъа: — Кель, юзьме-юзь корюшейик, — деди. Исраильнинъ падишасы Ёаш исе Ехуданынъ падишасы Амацьягъа бойле джевап йиберди: — Ливанда оськен когем Ливанда оськен кедр терегине бойле хабер йиберген: «Къызынъны апай оларакъ меним огълума бер». Лякин Ливандаки кийик айванлар кельген де, шу когемни таптагъанлар. Сен: «Мына, мен эдомлыларны енъдим», — дединъ. Сенинъ юрегинъ макътанып пек юксельди. Сен эвинъде отур. Не керек яман беляны чагъырмагъа? Сен йыкъылырсынъ, Ехуда да сеннен берабер йыкъылыр. Амма Амацья оны динълемеди, чюнки бу Алланынъ истеги эди. О, оларны, Эдом аллаларыны къыдыргъанлары ичюн, Ёашнынъ элине береджек олды. Исраильнинъ падишасы Ёаш кельди ве Ехуданынъ падишасы Амацьянен Ехудадаки Бет-Шемеш шеэринде юзьме-юзь корюшти. Исраиллилер ехудалыларны енъдилер, ве ехудалылар озь чадырларына къачып кеттилер. Исраильнинъ падишасы Ёаш Ехуданынъ падишасы Амацьяны (Амацья — Ёашнынъ огълу, Ёаш — Ехоахазнынъ огълу эди) Бет-Шемеште тутты ве Ерусалимге алып барды. О, Эфраим Къапусындан Коше Къапусына къадар Ерусалим диварынынъ 200 метр олгъан къысмыны бозды. О, Алланынъ Сарайында Овед-Эдом бакъкъан алтын, кумюш, бутюн савутларны ве падиша эвининъ байлыгъыны тапты, эм де эсирлерни алды ве Самариеге къайтты. Исраильнинъ падишасы Ёаш (Ехоахазнынъ огълу) ольген сонъ, Ехуданынъ падишасы Амацья (Ёашнынъ огълу) даа 15 йыл яшады. Амацьянынъ башкъа ишлери, башындан сонъунадже, Ехуда ве Исраиль падишаларынынъ китабында язылгъандыр. Амацья РАББИден вазгечкен сонъ, онъа къаршы Ерусалимде фитне яптылар, ве о, Лакиш шеэрине къачып кетти. Лякин фитнеджилер онынъ артындан Лакишке адамлар йиберип, оны анда ольдюрдилер. Сонъ оны атларда кетирдилер ве Ехуданынъ баш шеэринде баба-деделеринен берабер дефн эттилер. Ехуданынъ бутюн халкъы 16 яшлы Уззияны алдылар ве оны Амацья бабасынынъ ерине падиша этип къойдылар. Падиша олип, баба-деделерине къошулгъан сонъ, Уззия Элот шеэрини гъайрыдан къурды ве оны Ехудагъа къайтарды. Уззия падиша олгъанда, 16 яшында эди ве 52 йыл девамында Ерусалимде падишалыкъ этти. Анасынынъ ады ерусалимли Еколья эди. О, бабасы Амацья япкъаны киби, РАББИнинъ огюнде догъру ишлер япып яшады. О, онъа Алладан къоркъмагъа огреткен Зекъарьянынъ куньлеринде Алланынъ истегини къыдырды. Уззия РАББИден ярдым къыдыргъанда, Алла онъа ярдым этти. Уззия фелестинлилернен дженклешмеге барды ве Гъат, Явне ве Ашдод шеэрлерининъ диварларыны йыкътырды. Сонъра Ашдод якъынларында ве Фелестин топракъларында шеэрлер къурды. Алла онъа фелестинлилерге, Гур-Баалда яшагъан арапларгъа къаршы ве меунлыларгъа къаршы дженк этмеге ярдым этти. Аммонлылар Уззиягъа берги тёлей эдилер. О, пек къудретли олгъаны ичюн, онынъ намы Мысыр сынъырларына къадар белли олды. Уззия Ерусалимде Коше Къапусында, Вадий Къапусында ве дивар бурулгъан кошеде къуллелер къурды ве оларны пекитти. О, даа сахрада къуллелер къурды ве чокъ къуюлар къаздырды, чюнки онынъ Шефелада ве тегизликте чокъ айваны бар эди. Онынъ дагъларда ве Къармелде топракъны ишлеген къуллары ве юзюмджилери де бар эди, чюнки о, топракъны пек севе эди. Уззиянынъ дженкке азыр ордусы да бар эди. Орду, озь болюклерине коре ве сайысына коре чыкъты. Еиэл кятип ве башлыкъ Маасея оларнынъ джедвелини яптылар. Олар буны падишанынъ башлыгъы Хананьянынъ янында яптылар. Джесюр аскерлерге башлыкъ эткен сой башлыкъларынынъ бутюн сайысы 2 600 эди. Бу башлыкъларнынъ реберлиги алтында 307 500 аскер бар эди. Олар душмангъа къаршы къараманджасына дженклештилер, падишагъа ярдым эттилер. Уззия бутюн ордусына къалкъан ве мызракълар, шлем ве зырхлар, яйлар ве сапан ташлары азырлады. Ерусалимде о, акъылнен тюшюнип чыкъаргъан алетлер яптырды. Олар къуллелерде ве диварнынъ кошелеринде ерлешип, окъларны аттылар ве буюк ташларны фырлаттылар. Уззиянынъ ады узакъларда белли олды, чюнки о, аджайип ярдым алды ве пек къудретли олды. Лякин о, пек къудретли олгъан сонъ, онынъ юреги юкселип гъурурланды ве онынъ олюмине себеп олды. О, РАББИнинъ Сарайына кирип, къокъулы шейлер якъылгъан ерде къокъулы шейлер якъты ве бойле этип, Алласы олгъан РАББИге къаршы джинает япты. Руханий Азарья ве онен берабер РАББИнинъ башкъа 80 руханийи, джесюр адамлар, онынъ артындан кеттилер. Олар Уззия падишагъа къаршы чыкъып, онъа бойле дедилер: — Уззия, сенинъ РАББИге къокъулы отлар якъмагъа акъкъынъ ёкъ. Бу — руханийлернинъ, якъмагъа ичюн азиз этильген Харун огъулларынынъ ишидир. Сен джинает яптынъ. Шунынъ ичюн Мукъаддес Ерден чыкъ. Алла олгъан РАББИден санъа итибар олмайджакъ! Лякин Уззия пек ачувланды. Онынъ къолунда исе къокъулы отларны якъмакъ ичюн бухурдан бар эди. Уззия руханийлерге ачувлангъан вакъытта, руханийлернинъ козю огюнде онынъ манълайында тери хасталыгъы пейда олды. Бу, РАББИнинъ Сарайында, къокъулы шейлер якъылгъан ернинъ янында олды. Баш руханий Азарья ве эписи руханийлер Уззиягъа бакътылар ве онынъ манълайында тери хасталыгъыны корьдилер. Олар оны Сарайдан чыкъмагъа ашыкътырдылар. РАББИ оны джезалагъаны ичюн, о, озю де чыкъмагъа ашыкъты. Уззия падиша олюминедже тери хасталыгъынен чекишти ве айры бир эвде хаста олып яшады. О, РАББИнинъ Сарайындан айырылгъан эди. Онынъ огълу Ётам исе падиша сарайында башлыкъ япты ве мемлекетнинъ халкъына къады олды. Уззиянынъ башкъа ишлери акъкъында, башындан сонъунадже, Амоцнынъ огълу пейгъамбер Ешая язды. Уззия ольди ве баба-деделерине къошулды. Онынъ тери хасталыгъы олгъаны ичюн, оны бабаларынен берабер падишаларнынъ къабирлер тарласында дефн эттилер. Онынъ ерине огълу Ётам падиша олды. Ётам падиша олгъанда, о, 25 яшында эди ве 16 йыл девамында Ерусалимде падишалыкъ этти. Анасынынъ ады — Цадокънынъ къызы Еруша эди. Бабасы Уззия япкъаны киби, Ётам да РАББИнинъ огюнде догъру ишлер япып яшады, тек РАББИнинъ Сарайына кирмеди. Халкъ исе эп бозукъ ёлларда юре эдилер. О, РАББИнинъ Сарайы ичюн Юкъары Къапуны яптырды ве Офел диварында чокъ шейлер къурды. Ётам Ехуда дагъларында шеэрлер къурды, орманларда исе къалелер ве къуллелер къурды. Ётам аммонлыларнынъ падишасынен дженк этти ве оларны енъди. Шу йылы аммонлылар онъа 100 чувал кумюш, 50 000 чувал богъдай ве 50 000 чувал арпа бердилер. Аммонлылар шуларны онъа экинджи йылы да, учюнджи йылы да бердилер. Ётам Алласы РАББИнинъ огюнде озь ишлерини япты, ве шунынъ ичюн пек къудретли олды. Ётамнынъ башкъа ишлери акъкъында, онынъ эписи дженклери ве яшайышы акъкъында Исраиль ве Ехуда падишаларынынъ китабында язылгъандыр. Ётам падиша олгъанда, о, 25 яшында эди. Ерусалимде о, 16 йыл девамында падишалыкъ этти. Ётам ольди ве баба-деделерине къошулды ве Давут Шеэринде дефн этильди. Онынъ ерине огълу Ахаз падиша олды. Ахаз падиша олгъанда, о, 20 яшында эди. О, Ерусалимде 16 йыл девамында падишалыкъ этти. Бабасы Давут РАББИнинъ огюнде догъру ишлер япкъан эди, Ахаз исе догъру ишлер япмады. О, Исраиль падишалары юрген ёлларындан юре эди, Баалларгъа къуюлгъан табынма путларыны биле япты. О, Бен-Хинном вадийинде къокъулы шейлер якъты. РАББИ Исраиль огъулларынынъ огюнден халкъларны къувалагъан эди, Ахаз исе оларнынъ пис адетлерине уйып, озь огъулларыны атештен кечирди. О, даа ибадет тёпелеринде, байырларда ве эр бир талдалы терек тюбюнде къурбанлар чала ве къокъулы отлар якъа эди. Алласы РАББИ Ахазны Арам падишасынынъ къолуна берди. Арамлылар оны енъдилер, бир чокъ адамыны туттылар ве Дамаск шеэрине алып бардылар. Бундан гъайры о, Исраиль падишасынынъ къолуна тюшти ве бутюнлей енъильди. Ехудалылар бабаларынынъ Алласы РАББИни къалдыргъанлары ичюн, Ремальяхунынъ огълу Пекъах бир куньде оларнынъ 21 000 джесюр аскерини ольдюрди. Эфраимли батыр Зикрий исе падишанынъ огълу Маасеяны, сарай бакъыджысы Азрикъамны ве падишадан сонъ экинджи адам олгъан Элкъананы ольдюрди. Исраиль огъуллары агъа-къардашлары олгъан ехудалыларнынъ 200 000 апайларыны, къызларыны ве огъланларыны туттылар. Бундан гъайры бир чокъ шейлерни чайпап алдылар ве буларны Самарие шеэрине ёлладылар. Анда РАББИнинъ бир пейгъамбери бар эди. Онынъ ады — Одед. О, Самариеге келеяткъан ордунынъ огюне чыкъты да, шойле деди: — РАББИ, бабаларынъызнынъ Алласы, ехудалыларгъа пек ачувланып, оларны сизинъ къолунъызгъа берди. Сизлер исе оларны тап коклерге еткен гъазапнен ольдюрдинъиз. Шимди исе Ехуданы ве Ерусалим халкъыны озюнъизге акъай ве апай къуллары япмакъ истейсинъиз. Алланъыз РАББИнинъ огюнде сизлер ич бир къабаат ишлемединъизми? Шимди мени динъленъиз. Сиз туткъан агъа-къардашларынъызны къайтарынъыз. Сизлерге къаршы РАББИнинъ гъазап атеши алевленди. Эфраим башлыкъларындан базылары: Ехохананнынъ огълу Азарья, Мешиллемотнынъ огълу Берекия, Шаллумнынъ огълу Ехизкия ве Хадлайнынъ огълу Амаса дженктен къайтаяткъанларнынъ къаршысында турдылар ве оларгъа бойле дедилер: — Эсирлерни мында кетирменъиз. Ёкъса, биз РАББИнинъ огюнде гуна къазанаджакъмыз. Гуналарымызгъа ве джинаетлеримизге даа да къошмакъ истейсизми? Къабаатымыз пек буюк, ве гъазап атеши Исраильге къаршы алевленди. Бундан сонъ, силялангъан аскерлер туткъан адамларны ве чайпап алынгъан шейлерни башлыкъларнынъ огюнде ве Исраиль джемаатынынъ огюнде къалдырдылар. Адлары юкъарыда айтылып кечкен акъайлар турдылар ве эсирлерни озьлерине алдылар, чыплакъ эсирлерге чайпап алынгъан урбаларны бердилер. Оларны кийиндирдилер, оларгъа аякъкъапларны бердилер, оларны ашатты-ичирдилер ве ягънен сюрттилер. Сонъ эписи зайыф олгъанларны эшеклерге отурттылар, агъаларына Пальмалар шеэрине, яни Ерихон шеэрине ёлладылар. Озьлери исе Самариеге къайттылар. О вакъытта Ахаз падиша Ашшурнынъ падишаларындан ярдым сорап, оларгъа адамлар йиберди. Эдомлылар кене келип, ехудалыларгъа уджюм эттилер ве чокъ адам эсир алдылар. Фелестинлилер де даркъалып, Ехуданынъ Шефеладаки шеэрлерини ве Негевни басып алдылар. Олар Бет-Шемеш ве Аялон, Гедерот ве Сокъо шеэрини ве этрафындаки койлерни, Тимна шеэрини ве этрафындаки койлерни, Гимзо шеэрини ве этрафындаки койлерни басып алдылар ве анда ерлештилер. Бойлеликнен, РАББИ Ехуданы Исраильнинъ падишасы Ахазнынъ япкъанлары ичюн ашалады, чюнки Ахаз Ехудада яманлыкъкъа ёл ачты ве РАББИге ишанчлы олмады. Ашшур падишасы Тиглат-Пилнесер Ахазгъа кельди, амма ярдым этмек ерине, тек белялар кетирди. Ахаз, РАББИнинъ Сарайындан, падиша эвинден ве башлыкъларнынъ эвинден къыйметли шейлерни алып, оларны Ашшур падишасына берген эди. Лякин бу ярдым этмеди. Белялар куньлеринде биле Ахаз падиша РАББИге къаршы япкъан озь гуналарына даа гуна къоша эди. Ахаз, оны енъген Дамаск халкъы табынгъан аллаларгъа къурбанлар чалды. О, бойле деди: «Арам падишаларынынъ аллалары оларгъа ярдым этелер. Эгер мен де оларгъа къурбан кетирсем, олар манъа да ярдым этерлер». Лякин олар Ахазны ве бутюн Исраильни ёлдан урдылар. Ахаз Алланынъ Сарайындан савутларны чыкъарды, Алланынъ Сарайындан алынгъан савутларны парчалады. Сонъ о, РАББИнинъ Сарайы къапусыны къапатты ве Ерусалимнинъ эр бир кошесинде къурбан ерлерини къойды. Ехуданынъ эр бир шеэринде де Ахаз, башкъа аллаларгъа къокъулы отларны якъмакъ ичюн, ибадет тёпелерини къурды. Ахаз баба-деделерининъ Алласы РАББИни пек ачувландырды. Ахазнынъ башкъа ишлери ве эписи арекетлери акъкъында, башындан сонъунадже, Ехуда ве Исраиль падишаларынынъ китабында язылгъандыр. Ахаз ольди ве баба-деделерине къошулды. Оны Ерусалим шеэринде дефн эттилер, амма оны Исраиль падишаларынынъ къабирлерине къоймадылар. Онынъ ерине огълу Хизкия падиша олды. Хизкия 25 яшында олгъанда, о, падиша олды ве 29 йыл девамында Ерусалимде падишалыкъ этти. Анасынынъ ады — Зекъарьянынъ къызы Авия эди. О, РАББИнинъ огюнде, эр бир шейде бабасы Давут япкъаны киби, догъру ишлер япып яшады. Хизкия озь падишалыгъынынъ биринджи йылынынъ биринджи айында РАББИнинъ Сарайы къапуларыны ачты ве оларны тюзетти. Сонъра руханийлерни ве левийлилерни чагъырып, оларны шаркъ мейданында топлады. Оларгъа шойле деди: — Левийлилер, мени динъленъиз! Озьлеринъизни элялланъыз, бабаларынъызнынъ Алласы РАББИнинъ Сарайыны да азиз этинъиз, писликлерни Азиз Ерден чыкъарып атынъыз! Бизим бабаларымыз имандан вазгечтилер, Алламыз РАББИнинъ огюнде яманлыкъ яптылар ве Оны къалдырдылар. Олар РАББИнинъ Мескенинден юзь чевирип, онъа аркъасынен айландылар. Олар Эйваннынъ къапусыны къапаттылар, къандиллерни сёндюрдилер, Исраиль Алласынынъ Азиз Еринде къокъулы отлар якъмадылар ве бутюнлей якъыладжакъ къурбанлар кетирмедилер. Шунынъ ичюн РАББИнинъ буюк ачувы Ехудагъа ве Ерусалимге тюшти, ве О, оларны къоркъунчлы джезасына огъратты, ве олар дешет ичине далып, масхара олдылар. Буны козьлеринъиз корип тура. Мына бабаларымыз къылычтан ольди. Шу себептен де огъулларымыз, къызларымыз ве апайларымыз эсир алынды. Шунынъ ичюн мен, РАББИ бизге къаршы олгъан атешли ачувыны ятыштырсын деп, Исраильнинъ Алласы РАББИнен мукъавеле япмагъа истейим. Огъулларым, энди мукъайтсыз олманъыз. РАББИ сизлерни Онынъ огюнде турмакъ, Онъа хызмет этмек, Онынъ хызметчилери олмакъ ве Онъа къокъулы отларны якъмакъ ичюн сайлады. Сонъра бу левийлилер турдылар: Кехат огъулларындан — Амасайнынъ огълу Махат ве Азарьянынъ огълу Ёэль; Мерарий огъулларындан — Авдийнинъ огълу Киш ве Ехаллелэлнинъ огълу Азарья; гершонлылардан — Зимманынъ огълу Ёах ве Ёахнынъ огълу Эден; Элицафаннынъ огъулларындан — Шимрий ве Еуэл; Асафнынъ огъулларындан — Зекъарья ве Маттанья; Хеманнынъ огъулларындан — Ехиэл ве Шимий; Едутуннынъ огъулларындан — Шемая ве Уззиэл. Олар агъа-къардашларыны топладылар ве элялландылар ве падишанынъ буюргъанына ве РАББИнинъ сёзлерине коре, РАББИнинъ Сарайыны темизлемеге бардылар. Руханийлер РАББИнинъ Сарайыны темизлемек ичюн, Онынъ ичерисине кирдилер ве РАББИнинъ Сарайында бутюн тапылгъан писликлерни чыкъарып, Сарайнынъ азбарына алып чыкътылар. Левийлилер буларны алып, тышарыгъа, Кидрон вадийине алып кеттилер. Биринджи айнынъ биринджи куню азиз этювни башладылар. Айнынъ секизинджи куню РАББИнинъ Эйванына кирдилер ве секиз кунь девамында РАББИнинъ Сарайыны азиз эттилер ве биринджи айнынъ 16-нджы куню хызметини битирдилер. Сонъ ичери, Хизкия падишанынъ огюне келип, шойле дедилер: — Биз бутюн РАББИнинъ Сарайыны темизледик: къурбанларны бутюнлей якъмакъ ичюн къурбан ерини де, эписи савутларыны да, сыра-сыра теклиф пителери къоюлгъан столны да, эписи савутларыны да. Ахаз озюнинъ падишалыгъы заманында имансыз арекет эткенде, чыкъарып аткъан эписи савутларны да тюзеттик ве азиз эттик. Мына, олар эписи РАББИнинъ къурбан ерининъ алдында туралар. Хизкия падиша саба-эрте турды, шеэрнинъ башлыкъларыны топлады ве РАББИнинъ Сарайына кетти. Гуналар ичюн къурбан чалмагъа падишалыкъ, Мукъаддес Ер ве Ехуда огъруна еди баш бугъа, еди баш къочкъар, еди баш къозу ве еди баш текени алып кетирдилер. Сонъ о, Харун огъуллары руханийлерге РАББИнинъ къурбан ерине бутюнлей якъыладжакъ къурбанларны кетирмеге буюрды. Бугъаларны сойдылар. Руханийлер оларнынъ къаныны алдылар ве къурбан ерине септилер. Сонъ къочкъарларны сойдылар ве оларнынъ къаныны къурбан ерине септилер. Сонъ къозуларны сойдылар ве оларнынъ къаныны къурбан ерине септилер. Сонъ гуналар ичюн къурбан чалмагъа, падишанынъ ве джемаатнынъ огюне текелерни алып кетирдилер. Олар къолларыны текелернинъ устюне къойдылар. Сонъ руханийлер оларны сойдылар ве, бутюн Исраильнинъ гуналары ичюн одеме этмеге, оларнынъ къанынен къурбан ерини темизледилер. Чюнки падиша бутюн Исраиль ичюн бутюнлей якъыладжакъ къурбанны ве гуналар ичюн къурбанны кетирмеге буюрды. Падиша РАББИнинъ Сарайында левийлилерни зиллер, арфалар ве сантырларынен берабер ерлештирди. Буны падиша Давут, онынъ гизли шейлерни бильген адамы Гъад ве Натан пейгъамбер буюргъан эдилер. РАББИ буны Озь пейгъамберлери ярдымынен буюрды. Левийлилер Давутнынъ чалгъы алетлеринен, руханийлер исе боразанларнен турдылар. Хизкия къурбан еринде бутюнлей якъыладжакъ къурбан кетирмеге буюрды. Къурбан янмагъа башлагъан вакъытта РАББИге йырлар да башланды, эм де боразанлар ве Исраиль падишасы Давутнынъ чалгъы алетлери де чалынды. Бутюнлей якъыладжакъ къурбанларны кетирип битирмегендже, бутюн джемаат ибадет эте, йырджылар йырлай, боразанлар чалына эди. Бутюнлей якъыладжакъ къурбанларны кетирип битирген сонъ, падиша ве онен олгъанларнынъ эписи тиз чёктилер ве ергедже эгильдилер. Сонъ Хизкия падиша ве башлыкълар левийлилерге РАББИни Давутнынъ ве гизли шейлерни бильген Асафнынъ сёзлеринен макътамагъа буюрды. Олар да къуванчнен РАББИни макътадылар ве тиз чёкип, ергедже эгильдилер. Хизкия сёзлерини девам этип, шойле деди: — Энди сиз озьлеринъизни РАББИге багъышладынъыз. Айдынъыз, РАББИнинъ Сарайына къурбанларны ве шукюр бахшышларыны кетиринъиз. Бундан сонъ джемаат къурбанларны ве шукюр бахшышларыны кетирип башлады. Истеген эр ким бутюнлей якъыладжакъ къурбанларны кетирди. Джемиет 70 баш бугъа, 100 баш къочкъар ве 200 баш къозуны алып кетирип, буларнынъ эписини РАББИге бутюнлей якъыладжакъ къурбан эттилер. Азиз къурбанларнынъ сайысы 600 баш тувар ве 3 000 баш къочкъар-теке эди. Амма руханийлер аз эди, ве олар бутюнлей якъыладжакъ къурбан оларакъ кетирильген айванларнынъ терисини сыдырмагъа етиштиралмай эдилер. Шунынъ ичюн оларнынъ агъа-къардашлары левийлилер оларгъа, иш битмегендже ве башкъа руханийлер элялланмагъандже, ярдым эттилер. Левийлилер озьлерини элялламакъ ишинде руханийлерден даа да яхшы азырлана эдилер. Бутюнлей якъыладжакъ къурбанлар чокъ эди, аманлыкъ къурбанларнынъ ягъы ве бутюнлей якъыладжакъ къурбанларнен берабер берильген ичерлик бахшышлары да чокъ эди. Бойлеликнен, РАББИнинъ Сарайындаки хызмет гъайрыдан тикленген эди. Хизкия ве бутюн халкъ, Алла Озь халкъына азырлагъан шейлерге пек къуванды, чюнки эр шей апансыздан олып кечти. Хизкия бутюн Исраиль ве Ехуда топракъларына хабер ёллады, Эфраим ве Менашше къабилелерине де мектюплер язды ве оларны Ерусалимдеки РАББИнинъ Сарайына кельмеге ве Исраильнинъ Алласы РАББИ ичюн Песах Байрамыны кечирмеге чагъырды. Падиша, онынъ башлыкълары ве бутюн Ерусалимдеки джемаат Песахны экинджи айда кечирмек къарарына кельдилер. Оны озь вакътында кечирип оламай эдилер, чюнки руханийлер кереги киби даа элялланмагъан эдилер ве халкъ Ерусалимде даа топлашмагъан эди. Бу, падишанынъ ве джемаатнынъ козюне догъру корюнди. Бутюн Исраиль топрагъында, Беэр-Шевадан Дангъа къадар, бойле хаберни бильдирмеге къарар бердилер: Исраильнинъ Алласы РАББИге Песах Байрамыны кечирсин деп, халкъ Ерусалимге кельсин. Чюнки чокътан Байрамны язылгъанына коре кечирмей эдилер. Хаберджилер падишанынъ ве онынъ башлыкъларынынъ мектюплерини бутюн Исраиль ве Ехуда топракъларына алып кеттилер ве, падишанынъ буюргъанына коре, бойле дей эдилер: — Эй, Исраиль огъуллары! Ибраим, Исхакъ ве Исраильнинъ Алласына РАББИге къайтынъыз. Сонъ О да, Ашшур падишаларынынъ къолундан сагъ къалгъанларынъызгъа къайтар. Бабаларынъыз ве агъа-къардашларынъыз киби олманъыз. Олар, бабаларынынъ Алласы РАББИнинъ огюнде имансыз олдылар, ве О, корьгенинъиз киби, оларны олюмге берди. Бабаларынъызгъа ошап, энъсеси къаткъанлар киби олманъыз. РАББИге боюн эгинъиз, Онынъ омюрбилля азиз эткен Мукъаддес Ерине келинъиз, Алланъыз РАББИге хызмет этинъиз, ве Онынъ гъазап атеши сизлерден узакълашыр. Сизлер РАББИге къайтсанъыз, сизинъ агъа-къардашларынъыз ве огъулларынъыз оларны эсир эткенлернинъ мераметини кореджеклер ве бу топракъкъа къайтып келирлер. РАББИ-Таалянъыз мераметли олып, эйилик эте. Сизлер Онъа къайтсанъыз, О, сизден юзь чевирмез. Хаберджилер Эфраим ве Менашше топракъларында шеэр-шеэрден юрдилер, тап Зевулун топрагъына къадар кеттилер, лякин оларнынъ устюнден тек кульдилер ве оларны мыскъылладылар. Амма Ашер, Менашше ве Зевулун къабилелеринден олгъан базы адамлар боюн эгип, Ерусалимге кельдилер. Алланынъ къолу исе Ехуданынъ устюнде эди. РАББИнинъ сёзюне коре, падишанынъ ве башлыкъларнынъ буюргъаныны беджермек ичюн, О, оларгъа бирлик берди. Маясыз Пишкен Пителер Байрамыны япмакъ ичюн, экинджи айда Ерусалимде чокътан-чокъ халкъ топланды. Джемаат пек чокъ сайылы эди. Олар Ерусалимдеки къурбан ерлерини ве къокъулы отлар якъмакъ ичюн ерлерни боздылар ве Кидрон вадийине ташладылар. Сонъ экинджи айнынъ 14-юнджи куню Песах къозусыны сойдылар. Руханий ве левийлилер утандылар ве элялландылар, ве бутюнлей якъыладжакъ къурбанларны РАББИнинъ Сарайына кетирдилер. Алланынъ адамы олгъан Мусанынъ Къануны боюнджа, тертибине коре озь ерлерине турдылар. Руханийлер исе левийлилернинъ къолундан къурбан къаныны алып, оны септилер. Джемиетнинъ арасында пек чокъ озюни элялламагъан адамлар бар эди. Шунынъ ичюн левийлилер элялланмагъан адамларнынъ ерине Песах айванларыны соя эдилер ве оларны РАББИге багъышлай эдилер. Эфраим, Менашше, Йиссакъар ве Зевулун къабилесинден олгъан бир чокъ адамлар темизленмедилер, лякин язылгъанына бакъмадан, Песах ашыны ашадылар. Хизкия олар ичюн дува этип: — Эйи РАББИ! РАББИ-Тааляны, бабаларынынъ Алласыны джан-юректен къыдыргъан эр бир адамны, олар мукъаддес адетине коре элялланмагъан олсалар биле, багъышла! — деди. РАББИ Хизкиянынъ дувасыны эшитти ве халкъны тедавийледи. Ерусалимде булунгъан Исраиль огъуллары еди кунь девамында Маясыз Пишкен Пителер Байрамыны буюк къуванчнен яптылар. Эр кунь левийлилер ве руханийлер РАББИни шерефлемек ичюн япылгъан чалгъы алетлеринде РАББИни макътадылар. Хизкия падиша РАББИге хызметлерини яхшы анълагъан левийлилерге яхшы сёзлер айтты. Еди кунь девамында байрам ашларыны ашадылар, аманлыкъ къурбанларыны чалдылар ве бабаларынынъ Алласы РАББИни макътадылар. Бутюн джемаат даа еди кунь байрамны девам этмеге къарар этти ве шу еди кунни буюк къуванчнен кечирдилер. Ехуданынъ падишасы Хизкия джемаат ичюн 1 000 баш бузав ве 7 000 къой-эчки берди. Башлыкълар да джемаат ичюн 1 000 баш бузав ве 10 000 къой-эчки бердилер. Бир чокъ руханийлер озьлерини элялладылар. Бутюн Ехуда джемааты, руханийлер, левийлилер, Исраильден кельген бутюн джемаат ве Исраильден келип Ехудада яшагъан халкъ да пек къувандылар. Ерусалимде буюк къуванч бар эди. Исраиль падишасы Давутнынъ огълу Сулейманнынъ заманларындан берли Ерусалимде ойле байрам олмагъан эди. Сонъ левийли руханийлер турды ве халкъкъа яхшылыкъ тиледилер. Оларнынъ сеслери эшитильди, ве дувалары коклерге, Онынъ мукъаддес мескенине барып еттилер. Бунынъ эписинден сонъ, анда олгъан исраиллилер Ехуда шеэрлерине кеттилер ве бутюн пут ташларыны парчаладылар, Ашера путуна табынма диреклерини кестилер ве бутюн Ехуда, Биньямин, Эфраим ве Менашше топракъларындаки ибадет тёпелерини ве къурбан ерлерини бутюнлей ёкъ эттилер. Сонъ Исраиль огъуллары озь ерлерине, озь шеэрлерине къайттылар. Хизкия руханийлернинъ ве левийлилернинъ болюклерини къойды. Олар, болюклерге коре ве оларнынъ руханий я да левийли хызметлерине коре, бутюнлей якъыладжакъ къурбанлар ве аманлыкъ къурбанлары кетирмек, ибадет этмек, РАББИнинъ чадырлары къапусы огюнде макътамакъ ве шуретлемек керек эдилер. Падиша озь байлыгъындан бутюнлей якъыладжакъ къурбанлар ичюн айванларнынъ сайысыны бельгиледи: саба-акъшам кетирильген бутюнлей якъыладжакъ къурбанлар, раатлыкъ куньлеринде, янъы ай куньлеринде ве байрам куньлеринде кетирильген бутюнлей якъыладжакъ къурбанлар ичюн айванларны, РАББИнинъ Къанунында язылгъаны киби, бельгиледи. Сонъ о, бойле буюрды: левийлилер ве руханийлер РАББИнинъ Къануныны яхшы беджерсин деп, Ерусалимде яшагъан халкъ оларгъа керекли шейлерни бермеге керек эдилер. Буюргъанлары белли олгъан сонъ, Исраиль огъуллары биринджи берекетлеринден ашлыкъ, янъы шарап, ягъ, бал ве тарлаларда етиштирген чешит тюрлю махсулларыны кетирди. Бундан гъайры, олар даа башкъа шейлернинъ онда бир къысмыны кетирдилер. Ехуда шеэрлеринде яшагъан исраиллилер ве ехудалылар да озь тувар ве къой-эчкилерининъ онда бир къысмыны кетирдилер. Олар Алласы РАББИге багъышлагъан азиз шейлернинъ онда бир къысмыны да кетирдилер ве оба-оба шейлер джыйдылар. Йылнынъ учюнджи айында джыйып башладылар ве единджи айында битирдилер. Хизкия ве башлыкълары келип, джыйылгъан шейлерни корьдилер ве РАББИге ве Онынъ халкъы Исраильге шукюр эттилер. Хизкия руханийлерден ве левийлилерден шу шейлернинъ обалары акъкъында сорады. Цадокъ эвинден олгъан баш руханий Азарья онъа джевап берди: — РАББИнинъ Сарайына бахшышларны кетирип башлагъанлардан сонъ, биз тойгъандже ашадыкъ. Даа чокъу къалды, чюнки РАББИ Озюнинъ халкъыны буюк берекетнен багъышлады. Пек чокъ шей исе къалды. Сонъ Хизкия РАББИнинъ Эвинде одалар азырламагъа буюрды. Одаларны азырладылар. Сонъра шу одаларгъа бутюн бахшышларны, онда бир къысымларны, багъышлангъан шейлерни садыкълыкънен алып кирдилер. Оларнынъ башында левийли Конанья эди, ве экинджиси исе — къардашы Шимий эди. Ехиэл, Азазьяху, Нахат ве Асаэл, Еримот ве Ёзавад, Элиэл ве Йисмахья, Махат ве Беная Конаньянынъ ве къардашы Шимийнинъ эли астында бакъыджылар эдилер. Хизкия падиша ве РАББИнинъ Сарайынынъ башлыгъы Азарья оларны къойгъан эдилер. Йимнанынъ огълу Къорэ, левийли, шаркъ тарафында тургъан къапуджы, Аллагъа озь истегинен кетирильген бахшышлар ичюн джевапкяр эди. О, РАББИге кетирильген шейлерни ве энъ азиз багъышлангъан шейлерни дагъыта эди. Онынъ къолунда руханийлернинъ шеэрлеринде Эден, Миньямин, Ешуа, Шемая, Амарья ве Шекъанья эдилер. Олар садыкълыкънен агъа-къардашларына, буюк олсун, кучюк олсун, оларнынъ болюклерине коре, пайларны дагъыта эдилер. Несиллернинъ джедвелинде язылгъанлардан гъайры, олар учь яшындан буюк олгъан эркеклерге, РАББИнинъ Сарайына куньделик хызмет этмеге ве озь вазифелерини беджермеге кирген эписине, оларнынъ болюклерине коре, дагъыта эдилер. Сонъ джедвельде язылгъан руханийлерге де, оларнынъ сойларына коре, ве левийлилерге, йигирми яшындан буюк олгъанларгъа, оларнынъ вазифелерине ве болюклерине коре, ве даа джедвельде язылгъанларгъа уфакъ балаларынен, апайларынен, огъулларынен ве къызларынен, — бутюн джемаатына дагъыта эдилер, чюнки олар садыкълыкънен озьлерини азиз хызметке багъышладылар. Адларынен бельгиленген адамлар эр бир шеэрде ве шеэрлернинъ тарафларында яшагъан Харун огъуллары ичюн, руханийлер ичюн къоюлгъан эдилер. Олар руханий олгъан эписи акъайларгъа ве джедвельде язылгъан эписи левийлилерге пайларны бере эдилер. Хизкия падиша бутюн Ехудада бойле япты. О, Алласы РАББИнинъ огюнде яхшы, догъру ве адалетли шейлер япты. РАББИнинъ Сарайындаки хызмет ичюн эр бир башлагъан ишинде, Алланы къыдыргъанда Къанунны ве эмирлерни беджерювде о, эр шейни джан-юректен япты ве енъиш корьди. Хизкиянынъ бутюн шу садыкъ ишлеринден сонъ, Ашшурнынъ падишасы Санхерив кельди ве Ехуда топрагъына кирди. О, пекитильген шеэрлерни алкъагъа алды ве оларны запт этмеге истеди. Хизкия, Санхеривнинъ Ерусалимге къаршы дженк этмеге истегини корьген сонъ, озь башлыкъларынен ве арбий адамларынен акъыл танышты ве шеэр тышындаки сув чокъракъларыны къапатмагъа буюрды. Олар Хизкиягъа ярдым эттилер. Чокътан-чокъ адам топланды ве: «Ашшурнынъ падишалары мында кельгенде, чокъ сув тапмасынлар», — деп, бутюн чокъракъларны ве мемлекетнинъ ортасындан акъкъан озенни къапаттылар. Хизкия гъайретнен ишке берильди ве бутюн йыкътырылгъан диварны янъыдан къурды, диварда къуллелер яптырды. Диварнынъ тышындан даа бир дивар япты. Давут Шеэрининъ Миллосыны пекитти ве бир чокъ силя ве къалкъанлар япты. Халкънынъ башында о, дженк башлыкъларыны къойды. Сонъ оларны шеэр къапусынынъ огюндеки мейданда топлады ве оларны юреклендирип, шойле деди: — Къуветли ве джесаретли олунъыз! Ашшур падишасындан ве онен берабер олгъан буюк ордусындан къоркъманъыз, рухтан тюшменъиз, чюнки бизнен олгъаны онен олгъандан буюк. Онен берабер — адамларнынъ къудрети, бизнен берабер исе — Алламыз РАББИдир. О бизге ярдым этеджек ве бизнен бирликте дженк этеджек. Халкъ Ехуданынъ падишасы Хизкиянынъ сёзлерини эшитти ве юрекленди. Бундан сонъ Ашшурнынъ падишасы Санхерив озь къулларыны Ерусалимге хабернен ёллады. О, озь буюк къудретинен берабер Лакиш шеэрининъ къаршысында тура эди. Ехуданынъ падишасы Хизкиягъа ве Ерусалимдеки бутюн ехудалыларгъа о, бойле хабер йиберди: — Ашшурнынъ падишасы Санхерив бойле дей: «Алкъада Ерусалимде отургъанда, сиз неге ишанасынъыз? Хизкия сизни ёлдан ура. О, сизлерни ачлыкътан ве сувсузлыкътан олюмге береджек. О: “Алламыз РАББИ бизни Ашшур падишасынынъ къолларындан къуртараджакъ”, — дей, лякин Онынъ ибадет тёпелерини ве къурбан ерлерини бозгъан Хизкия дегиль эдими? О, ехудалыларгъа ве Ерусалимге: “Тек бир дане къурбан ерининъ огюнде ибадет этинъиз ве тек онынъ устюнде къокъулы шейлерни якъынъыз”, — демедими? Меним бабаларым ве мен мемлекетлернинъ эписи халкъларынен не япкъанымызны бильмейсизми? Мемлекетлерде яшагъан миллетлернинъ аллалары озь мемлекетини меним къолумдан къуртарып олдылармы? Бабаларым ёкъ эткен бу халкъларнынъ эписи аллаларындан къайсы бир алласы озь халкъыны меним къолумдан къуртарып олды? Сонъ сизинъ Алланъыз меним къолумдан къуртарып олурмы? Хизкия сизлерни алдатмасын ве бойле айтып, сизлерни ёлдан урмасын. Онъа инанманъыз, чюнки ич бир халкънынъ ве падишалыкънынъ ич бир алласы меним къолумдан я да бабаларымнынъ къолундан озь халкъыны къуртарып оламады. Сизинъ Алланъыз да сизлерни меним къолумдан къуртармаз». Санхеривнинъ къуллары Алла РАББИге къаршы ве Онынъ къулу Хизкия акъкъында даа чокъ шейлер айттылар. Санхерив Исраильнинъ Алласы РАББИни акъаретлеген мектюплерни язды ве Онъа къаршы бойле айтты: «Мемлекетлерде яшагъан халкъларнынъ аллалары озь халкъларыны меним къолумдан къуртарып оламагъаны киби, Хизкиянынъ Алласы да Озь халкъыны меним къолумдан къуртарып оламаз». Олар ехудалыларнынъ тилинде диварларда тургъан ерусалимлилерге къычырдылар, оларны къоркъузмагъа, дешет сачмагъа ве шеэрни алмагъа истедилер. Олар Ерусалимнинъ Алласы акъкъында айткъанда, дюнья халкъларнынъ аллалары, инсан къолунен япылгъан аллалар акъкъында киби айта эдилер. Хизкия падиша ве Амоцнынъ огълу пейгъамбер Ешая бунынъ акъкъында дува этип, коклерге ялвардылар. Бундан сонъ РАББИ бир мелекни йиберди. О, Ашшур падишасынынъ ордусында эр бир джесюр аскерни, башлыкъны ве реберни ёкъ этти. Ашшур падишасы масхара олып, озь мемлекетине къайтып кетти. О, озь алласынынъ ибадетханесине киргенде, онынъ балалары оны анда къылычнен ольдюрдилер. Бойле этип, РАББИ Хизкияны ве Ерусалимде яшагъанларны Ашшурнынъ падишасы Санхеривнинъ къолундан къуртарды. Башкъаларнынъ къолларындан да къуртарды ве эр тарафтан сакълады. О заманларда чокъ адамлар Ерусалимге РАББИге бахшышлар ве Ехуданынъ падишасына Хизкиягъа къыйметли шейлер алып кетирдилер. Бундан сонъ о, бутюн халкъларнынъ козюнде юксельди. О куньлерде Хизкия олюм хасталыгъынен хасталанды. О, РАББИге дува этти ве РАББИ оны эшитип, бир алямет берди. Лякин Хизкиянынъ юреги пек юксельди, ве о, онъа косьтерильген эйиликке къаршылыкъ бермеди. Шунынъ ичюн онынъ башына, Ехудагъа ве Ерусалимге гъазап тюшти. Амма юреги юксельгенде, Хизкия ве Ерусалимде яшагъанлар боюн эгдилер, ве шунынъ ичюн Хизкиянынъ куньлеринде оларнынъ башына гъазап тюшмеди. Хизкиянынъ байлыгъы ве шурети пек буюк олды. О, озюне кумюш, алтын, къыйметли ташлар, къокъулы отлар, къалкъанлар ве чешит тюрлю гузель савутларны сакъламакъ ичюн хазинелер яптырды. Тарла махсуллары ичюн: ашлыкъ, янъы шарап ве зейтюн ягъы ичюн о, анбарларны яптырды. Чешит айванлар ичюн ахырлар ве сюрюлер ичюн авлалар яптырды. О, озюне шеэрлер къурды. Онынъ тувар ве къой-эчкилер сюрюлери пек буюк эди, чюнки Алла онъа пек чокъ мал-мульк берди. Хизкия озю Гихон озенининъ юкъарысындаки агъзыны къапатты ве сув акъымыны догъру ашагъы, Давут Шеэрининъ гъарбий тарафына кечирди. Хизкиянынъ эр бир иши онъундан келе эди. Тек Вавилон башлыкъларынынъ эльчилери мемлекетте олып кечкен алямет акъкъында сорамагъа онъа кельгенде, Алла оны бир озюни къалдырды, онынъ юрегини сынамагъа ве онынъ ичиндеки эр бир шейни бильмеге истеди. Хизкиянынъ башкъа ишлери ве онынъ эйилиги акъкъында, Амоцнынъ огълу Ешая пейгъамбернинъ руясында, Ехуда ве Исраиль падишаларынынъ китабында язылгъандыр. Хизкия ольди ве баба-деделерине къошулды. Оны Давут огъулларынынъ дюрбелерине котерилиш ёлунда дефн эттилер. Бутюн ехудалылар ве Ерусалим халкъы Хизкияны олюминде буюк урьметнен анъдылар. Онынъ ерине огълу Менашше падиша олды. Менашше падиша олгъанда, о, 12 яшында эди ве Ерусалимде 55 йыл девамында падишалыкъ япты. О, РАББИнинъ огюнде ярамай шейлер япты, РАББИ Исраиль огъулларынынъ огюнден къувалагъан халкъларнынъ пис адетлерине уйып яшады. Бабасы Хизкия ёкъ эткен ибадет тёпелерини кене къурды, Бааллар ичюн къурбан ерлерини къойды, Ашера путуна табынма диреклерини янъыдан япты ве бутюн коклернинъ ордусына табынды ве оларгъа хызмет этти. РАББИ: «Ерусалимде Меним Намым даима оладжакъ», — деген РАББИнинъ Сарайында къурбан ерлерини къурды. РАББИнинъ Сарайынынъ эки азбарында да о, коклернинъ ордусына къурбан ерлерини къурды. Бен-Хинном вадийинде о, озь огъулларыны атештен кечирди, аляметлерни бакъып келеджекни айтты, фал бакъты, ырымджылыкъ япты, джинлерни чагъыргъанларнен ве ольген адамларнынъ рухларынен лаф эткенлернен акъыл танышты. О, РАББИнинъ огюнде чокъ ярамай шейлер япты ве Оны гъазапландырды. Менашше путнынъ эйкелини япты ве оны РАББИнинъ Сарайында ерлештирди. РАББИ бу Сарай акъкъында Давуткъа ве онынъ огълу Сулеймангъа шойле деген эди: «Мен бутюн Исраиль къабилелеринден сайлагъан Ерусалим шеэринде ве бу Эвде Меним Намым даима оладжакъ. Исраиль огъулларынынъ аякълары бир даа Мен бабаларына берген топракънынъ тышына чыкъмаз, тек олар Мен Мусанен берильген бутюн эмирлеримни, бутюн Къанунны, низамнамелерни ве къарарларны тутсунлар ве беджерсинлер». Лякин Менашше ехудалыларны ве Ерусалимде яшагъанларны ойле ёлдан урды ки, олар РАББИ Исраильнинъ огъуллары огюнде ёкъ эткен халкълардан бетер шейлер япып башладылар. РАББИ Менашше ве онынъ халкъына айтып анълатты, лякин олар къулакъ асмады. Шунынъ ичюн РАББИ Ашшур падишасынынъ орду башлыкъларыны ёллады. Олар Менашшени тутып алдылар да, зынджырларнен ве бакъыр бугъавларнен багъладылар ве Вавилонгъа алып бардылар. Буюк беля онынъ башына тюшкенде, о, Алласы РАББИге ялварып башлады ве бабаларынынъ Алласы алдында бойнуны ашагъы эгди. О, Онъа дува этти, ве Алла онъа къулакъ асты, онынъ ялварувыны эшитти ве оны Ерусалимге падишалыгъына къайтарды. О заман Менашше Алла РАББИ олгъаныны анълады. Бундан сонъ о, Гихоннынъ гъарп тарафында вадийде Балыкъ къапусына къадар Давут Шеэрининъ тыш диварыны къурды. Сонъ диварны Офелнинъ чевресинде къурды ве пек юксек котерди. Сонъ Ехуданынъ бутюн пекитильген шеэрлеринде орду башлыкъларыны къойды. Сонъ РАББИнинъ Эвинден ят аллаларны ве путларны чыкъарып атты. РАББИнинъ Сарайы олгъан дагъда ве Ерусалимде къургъан бутюн къурбан ерлерини чыкъарды ве шеэрнинъ тышына атты. РАББИнинъ къурбан ерини исе гъайрыдан тикледи ве онда аманлыкъ ве шукюр къурбанларыны кетирди ве ехудалыларгъа Исраильнинъ Алласы РАББИге ибадет этмеге буюрды. Лякин халкъ даа ибадет тёпелеринде къурбанлар соймагъа девам эте эди, булар исе тек Алласы РАББИге къурбанлар эдилер. Менашшенинъ башкъа ишлери акъкъында, онынъ озь Алласына эткен дувасы ве онъа Исраильнинъ Алласы РАББИнинъ Адынен айткъан, гизли шейлерни бильген адамларнынъ сёзлери Исраиль падишаларынынъ тарихы китабында язылгъандыр. Онынъ дувасы, онъа къулакъ аскъаны, онынъ бутюн гуналары ве имансыз арекетлери, ве о боюн эггенден эвель ибадет тёпелерини къургъан ве Ашера путуна табынма диреклер ве эйкеллер къойгъан ерлер Хозайнынъ тарих языларында язылгъандыр. Менашше ольди ве баба-деделерине къошулды. Оны озь эвинде дефн эттилер. Онынъ ерине огълу Амон падиша олды. Амон 22 яшында падиша олды ве эки йыл девамында Ерусалимде падишалыкъ этти. Амон, бабасы Менашше киби, РАББИнинъ огюнде ярамай ишлер япып яшады. Бабасы Менашше япкъан эписи путларгъа о, къурбанлар кетирди ве оларгъа хызмет этти. Бабасы Менашше боюн эгди, лякин Амон РАББИнинъ огюнде боюн эгмеди, аксине, Амон озь къабаатларыны чокълаштырды. Онынъ хызметчилери онъа къаршы чыкътылар ве онынъ эвинде оны ольдюрдилер. Лякин топракънынъ халкъы Амон падишагъа къаршы чыкъкъанларнынъ эписини ольдюрди ве онынъ ерине огълу Ёшияны падиша яптылар. Ёшия падиша олгъанда, о, секиз яшында эди. О, 31 йыл девамында Ерусалимде падишалыкъ этти. О, РАББИнинъ огюнде догъру шейлер япып яшады ве бабасы Давутнынъ ёлларындан юрди ве сагъгъа-солгъа бурулмады. Озь падишалыгъынынъ секизинджи йылында, Ёшия даа яш йигит олгъанда, о, бабасы Давутнынъ Алласыны къыдырып башлады. Падишалыгъынынъ 12-нджи йылында исе о, Ехуданы ве Ерусалимни ибадет тёпелеринден, Ашера путуна табынма диреклеринден ве башкъа, агъачтан я да иритильген маденден япылгъан путлардан темизлеп башлады. Ёшиянынъ козю огюнде Баалларнынъ къурбан ерлерини бозып ташладылар, оларнынъ устюнде тургъан къокъулы отларны якъмакъ ичюн ерлерини де парчаладылар. О, Ашера путуна табынма диреклерини балталады, агъачтан я да иритильген маденден япылгъан путларны исе парчалап эзди, сонъ тозуны оларгъа къурбанлар кетиргенлернинъ къабирлерине септи. О, руханийлернинъ кемиклерини оларнынъ къурбан ерлеринде якъты ве бойле этип, Ехуданы ве Ерусалимни темизледи. Менашше къабилесининъ, Эфраим къабилесининъ ве Шимеон къабилесининъ шеэрлеринде, тап Нафталий къабилесининъ шеэрлеринде ве оларнынъ дживарындаки бошагъан ерлерде о, къурбан ерлерини ёкъ этти, Ашера путуна табынма диреклерини ве агъачтан япылгъан путларны парчалады ве тоз этти. Бутюн Исраиль топрагъында о, къокъулы отлар якъмакъ ичюн эписи ерлерни парчалады ве сонъ Ерусалимге къайтты. Озь падишалыгъынынъ 18-инджи йылында, Ёшия топракъны ве Сарайны темизлеген сонъ, о, Ацальянынъ огълу Шафанны, шеэр башлыгъы Маасеяны ве тарихчы Ёахазнынъ огълу Ёахны озюнинъ Алласы олгъан РАББИнинъ Сарайыны тюзетмеге ёллады. Олар буюк руханий Хилкиягъа кельдилер ве онъа Алланынъ Эви ичюн топлагъан кумюшни бердилер. Шу кумюшни къапу къаравуллары олгъан левийлилер Менашше къабилесинден, Эфраим къабилесинден ве башкъа къалгъан исраиллилернинъ эписинден ве бутюн Ехуда къабилесинден, Биньямин къабилесинден ве Ерусалимде яшагъанлардан топлагъан эдилер. Кумюшни РАББИнинъ Сарайындаки иш башында тургъанларгъа бердилер. Олар исе кумюшни чалышкъанларгъа, РАББИнинъ Сарайыны тюзеткен ве Эвини пекиткен ишчилерге береджек эдилер. Олар, ёнулгъан ташларны, керишлерни ве эвлерге таван агъачларны сатын алсынлар деп, кумюшни дюльгерлерге ве къуруджыларгъа бердилер. Бу эвлерни Ехуданынъ падишалары бозгъан эдилер. Чалышкъан адамлар ишини ишанчлы япа эдилер. Оларнынъ башында Мерарий огъулларындан — левийли Яхат ве Овадья, Кехат огъулларындан — Зекъарья ве Мешуллам къоюлгъан эди. Чалгъы алетлеринде чалмагъа бильген бутюн левийлилер юк ташыйыджыларнынъ башында олдылар ве эр бир иште чалышкъан ишчилернинъ ишини козете эдилер. Левийлилернинъ базылары языджылар, реберлер ве къапуджылар эди. РАББИнинъ Сарайына кетирильген кумюшни алып чыкъаргъанларда, руханий Хилкия Мусанен берильген РАББИнинъ Къанун Китабыны тапты. Хилкия Шафан языджыгъа: — Мен РАББИнинъ Сарайында Къанун Китабыны таптым, — деди ве Шафангъа китапны берди. Шафан китапны падишагъа кетирди ве даа бойле хабер берди: — Къулларынъ бутюн буюргъан ишлеринъни беджерелер. РАББИнинъ Сарайында тапылгъан кумюшни алып чыкъардылар ве оны иш бакъыджыларына ве ишчилерге бердилер, — деди. Языджы Шафан падишагъа даа: — Хилкия руханий манъа бир китап берди, — деди. Сонъ Шафан китапны падишагъа окъуды. Падиша Къануннынъ сёзлерини эшитип, устюндеки урбаларыны йыртты. Сонъ падиша Хилкиягъа, Шафаннынъ огълу Ахикъамгъа, Микъанынъ огълу Авдонгъа, Шафан языджыгъа ве падишанынъ хызметчиси Асаягъа шойле буюрды: — Барынъыз, тапылгъан китапта язылгъан сёзлер акъкъында меним ичюн, Исраильде ве Ехудада къалгъан халкъ ичюн РАББИден соранъыз. РАББИнинъ бизге тюшкен ачувы пек буюк, чюнки бабаларымыз РАББИнинъ сёзлерини беджермедилер, бу китапта эписи язылгъанларны япмадылар! Хилкия ве падишанынъ адамлары Хулдагъа, къадын пейгъамберге кеттилер. О, урбаларнынъ къаравулы олгъан Шаллумнынъ апайы эди. Шаллум — Токъхатнынъ огълу, Токъхат — Хасранынъ огълу эди. Хулда Ерусалимнинъ экинджи къысмында яшай эди. Бу адамлар келип, онен бунынъ акъкъында лаф эттилер. О, оларгъа шойле деди: — Исраильнинъ Алласы РАББИ бойле дей: «Сизлерни манъа ёллагъан адамгъа шуны айтынъыз: “РАББИ бойле дей: Мен шу ерге ве онынъ яшагъанларына китапта язылгъан ве Ехуданынъ падишасына окъулгъан бутюн белялар ве лянетлерни кетиреджегим, чюнки олар Мени къалдырып, башкъа аллаларгъа къокъулы отлар якътылар ве озь къолларынен япкъан шейлернен Мени ачувландырдылар. Меним гъазабым шу ерге алевленир ве даа сёнмейджек”». РАББИден сорамакъ ичюн сизлерни ёллагъан Ехуданынъ падишасына исе бойле айтынъыз: «Исраильнинъ Алласы РАББИ сен эшиткен сёзлер акъкъында бойле дей: “Шу ер ве онынъ сакинлери акъкъында сёзлерни эшиткенде, юрегинъ йымшагъан ве сен Аллагъа боюн эггенинъ ичюн, Меним огюмде бойсунгъанынъ ве урбаларынъны йырткъанынъ ичюн, Меним огюмде агълагъанынъ ичюн, Мен сени эшиттим. Бу — РАББИнинъ сёзюдир. Мен сени баба-деделеринъе къошаджагъым, сени аманлыкъта къабринъе къояджакълар. Меним шу ерге ве шу ернинъ яшагъанларына ягъдыраджакъ беляларымны козьлеринъ корьмейджек”». Шу сёзлерни падишагъа келип айттылар. Падиша адамларыны ёллады ве Ехуданынъ ве Ерусалимнинъ эписи акъсакъалларыны топлады. Сонъ падиша эписи ехудалыларнен ве Ерусалимде яшагъанларнен берабер, руханийлер ве левийлилернен, халкънынъ буюги де кучюгинен РАББИнинъ Сарайына кеттилер. О, оларнынъ огюнде РАББИнинъ Сарайында тапылгъан Васиет Китабынынъ бутюн сёзлерини къычырып окъуды. Сонъ падиша озь еринде турды ве РАББИнинъ огюнде РАББИнинъ артында юрмеге, Онынъ эмирлерини, шаатлыкъларыны, низамнамелерини бутюн юрекнен ве бутюн джаннен тутмагъа ве бу китаптаки васиетнинъ бутюн сёзлерини беджермеге ант этти. Сонъ Ёшия Ерусалимде булунгъан эр бир адамны ве Биньямин халкъыны буны беджермеге ант эттирди. Ве Ерусалим халкъы бабаларынынъ Алласы олгъан Алланынъ васиетине коре яшап башладылар. Ёшия исраиллилернинъ бутюн топракъларындан писликлерни ёкъ этти ве Исраильде олгъан бутюн халкъкъа озь Алласына РАББИге хызмет этмеге буюрды. Падишанынъ яшайышы девамында олар бабаларынынъ Алласы РАББИден вазгечмедилер. Ёшия Ерусалимде РАББИге Песах Байрамыны япты. Йылнынъ биринджи айынынъ 14-юнджи куню Песах айваныны сойдылар. Ёшия руханийлерни озь вазифелерине къойды ве РАББИнинъ Сарайында хызмет этмеге юреклендирди. Бутюн Исраильни огреткен ве РАББИге багъышлангъан левийлилерге шойле деди: — Исраильнинъ падишасы Давутнынъ огълу Сулейман къургъан Сарайгъа мукъаддес Сандыкъны кирсетинъиз. Оны омузларынъызда ташымакъ керекмей. Шимди Алланъыз РАББИге ве онынъ халкъы Исраильге хызмет этинъиз. Исраильнинъ падишасы Давут ве онынъ огълу Сулейман сизге язгъанлары киби, бабаларынъызнынъ сойларына ве болюклеринъизге коре азырланынъыз ве азиз ерде, халкънынъ огъуллары олгъан агъа-къардашларнынъ бабалары сойлары болюклерине коре ве левийлилернинъ сойлары болюклерине коре турунъыз. Песах къурбаныны чалынъыз ве элялланынъыз. Оны агъа-къардашларынъызгъа азырлагъанда, РАББИ бизге Мусанен буюргъанларыны япынъыз. Ёшия, Песах Байрамына къурбан чалмакъ ичюн, халкъкъа ве шу ерде булунгъан эр бир адамгъа озь сюрюлеринден къозуларны ве улакъларны берди. Падишанынъ сюрюлеринден 30 000 къозу-улакъ ве 3 000 тувар берильди. Онынъ башлыкълары да халкъкъа, руханийлерге ве левийлилерге озь истегинен бахшышларны бердилер. Алланынъ Эвинде олгъан башлыкълар Хилкия, Зекъарья ве Ехиэл руханийлерге, Песах къурбанлары оларакъ, 2 600 къозу-улакъ ве 300 баш тувар бердилер. Конанья, Шемая, Нетанэл ве онынъ агъа-къардашлары, левийлилернинъ башлыкълары Хашавья, Еиэл ве Ёзавад Песах къурбаны оларакъ левийлилерге 5 000 къозу-улакъ ве 500 баш тувар багъышладылар. Ибадет ичюн бойле азырландылар. Сонъ, падишанынъ буюргъанынен, руханийлер ве левийлилер, болюклерине коре, озь ерлерине турдылар ве Песах къурбаныны чалдылар. Левийлилер къурбан айванларыны сыдырдылар, руханийлер исе оларнынъ къаныны алып, септилер. Бутюнлей якъыладжакъ къурбанларны бир четке къойдылар, оларны болюклерге коре халкъкъа, бабаларнынъ сойларына береджек ве РАББИге къурбан кетиреджек эдилер. Буны Мусанынъ китабында язылгъанларына коре яптылар. Туварларнен де ойле яптылар. Песах къурбанларыны, кереги киби, атеште къызарттылар. Азиз къурбанларны чоюнларда, къазанларда ве таваларда пиширдилер ве халкъкъа тез-тез даркъаттылар. Сонъ озьлерине ве руханийлерге эт азырладылар. Харун огъуллары руханийлер къаранлыкъ тюшкендже бутюнлей якъыладжакъ къурбанларны чалдылар ве ягъларыны якътылар, шунынъ ичюн левийлилер озьлерине ве Харун огъуллары руханийлерге эт азырладылар. Давутнынъ, Асафнынъ, Хеманнынъ ве падишанынъ гизли шейлерни бильген адамы Едутуннынъ буюргъанларына коре, Асафнынъ огъулларындан олгъан йырджылар ер-еринде къала эдилер. Къапу къаравуллары эр бир къапунынъ янында тура эдилер, озь хызметинден четке чыкъмагъа оларгъа керекмей эди, чюнки оларнынъ агъа-къардашлары левийлилер оларгъа эр шейни азырладылар. Бойледже, шу куню РАББИге ибадет эттилер. Ёшия падишанынъ буюргъанына коре, Песах Байрамыны яптылар ве РАББИнинъ къурбан еринде бутюнлей якъыладжакъ къурбанлар кетирдилер. Анда олгъан Исраиль халкъы о вакъытта Песах Байрамыны япты ве еди кунь девамында Маясыз Пишкен Пителер Байрамыны яптылар. Бойле Песах Байрамы Исраильде Смаил пейгъамбернинъ куньлеринден берли япылмагъан эди. Ёшия, руханийлер, левийлилер, бутюн ехудалылар ве анда булунгъан исраиллилер ве Ерусалимде яшагъан адамлар бойле этип, Песах Байрамы япты ки, Исраиль падишаларындан ич бири байрам бойледже япмагъан эди. Бу Песах Байрамы Ёшия падишалыгъынынъ 18-инджи йылында олып кечти. Ёшия Сарайда шу шейлернинъ эписини япкъан сонъ, Мысырнынъ падишасы Неко Фират дерьясындаки Къаркемиш шеэринен дженклешмеге кельди. Ёшия онъа къаршы чыкъты. Неко онъа эльчилерини ёллап, шойле деди: — Ехуданынъ падишасы, манъа къаршы нечюн чыкъасынъ? Бугунь мен сеннен дженклешмеге кельмедим. Мен башкъа душманнен дженклешмеге кельдим. Алла мени ашыкътыра. Алла меним янымда, шунынъ ичюн Онъа къаршы чыкъма, ёкъса Алла сени ёкъ этер! Лякин Ёшия ондан кетмеди, амма Неконен дженклешмек ичюн, башкъа урбалар кийди ве азырланды. Ёшия, Алланынъ Некодан айтылгъан сёзлерини динълемеди ве Мегиддо тегизлигине дженкке чыкъты. Окъчулар Ёшия падишаны яраладылар. Падиша озь хызметчилерине: — Мени мындан алып кетинъиз, мен агъыр яраландым, — деди. Хызметчилери оны дженк арабасындан алып, онынъ экинджи арабасына къойдылар ве Ерусалимге алып кеттилер. О, ольди ве баба-деделерининъ къабринде дефн этильди. Бутюн Ехуда ве Ерусалим Ёшиянынъ артындан агъладылар. Йирмея да Ёшия акъкъында бир агълав йырыны язды. Акъай ве къадын йырджылары да Ёшия акъкъында агълав йырларыны бугуньге къадар йырлайлар. Бу агълав йырлары Исраиль ичюн адет олдылар ве Агълав Йырлары китабында язылгъандыр. Ёшиянынъ башкъа ишлери, РАББИнинъ Къанунына коре япылгъан онынъ яхшы ишлери, башындан сонъунадже онынъ япкъанлары Исраиль ве Ехуда падишаларынынъ китабында язылгъандыр. Мемлекетнинъ халкъы Ёшиянынъ огълу Ехоахазны алды ве оны Ерусалимде бабасынынъ ерине падиша этип къойды. Ехоахаз падиша олгъанда, 23 яшында эди. О, Ерусалимде учь ай девамында падишалыкъ этти. Мысырнынъ падишасы ондан Ерусалимде падишалыкъны тутып алды ве мемлекетни юз чувал кумюш ве бир чувал алтын берги тёлемеге меджбур этти. Мысырнынъ падишасы Неко Ехудагъа ве Ерусалимге янъы падишаны — Ехоахазнынъ агъасы Эльякимни берди ве онынъ адыны Ехоякимге денъиштирди. Агъасы Ехоахазны исе о, Мысыргъа алып кетти. Ехояким падиша олгъанда, о, 25 яшында эди. О, Ерусалимде 11 йыл девамында падишалыкъ этти. О, Алласы РАББИнинъ огюнде яман шейлерни япты. Вавилон падишасы Невукъаднеццар онъа къаршы чыкъты, оны бакъыр зынджырларнен багълады ве Вавилонгъа алып кетти. Невукъаднеццар РАББИнинъ Сарайындан базы савутларны чыкъарды, оларны Вавилонгъа кетирди ве Вавилондаки озюнинъ сарайына къойды. Ехоякимнинъ башкъа ишлери, онынъ япкъан пис ишлери ве онынъ ичинде олгъан писликлери акъкъында Исраиль ве Ехуда падишалырынынъ китабында язылгъандыр. Онынъ ерине огълу Ехоякин падиша олды. Ехоякин падиша олгъанда, о, 18 яшында эди. О, Ерусалимде учь ай ве он кунь падишалыкъ этти. О, РАББИнинъ огюнде яман шейлер япып яшады. Йылнынъ сонъунда Невукъаднеццар падиша озь адамларыны ёллады ве Ехоякинни ве РАББИнинъ Сарайындаки гузель савутларны Вавилонгъа алып бармагъа буюрды, Ехоякиннинъ эмджеси Цидкияны исе Ехуданынъ ве Ерусалимнинъ падишасы япты. Цидкия падиша олгъанда, о, 21 яшында эди. О, Ерусалимде 11 йыл девамында падишалыкъ этти, Алласы РАББИнинъ огюнде яман шейлер япты. О, РАББИнинъ сёзлерини бильдирген Йирмея пейгъамбернинъ огюнде боюн эгмеди. Невукъаднеццар падишагъа Алланынъ Адынен ант бергенине бакъмадан, Цидкия онъа къаршы котерильди. Цидкия энъсесини къатты этти, юрегини де таш киби япты ве Исраильнинъ Алласы РАББИге къайтмады. Бундан гъайры, руханийлернинъ ве халкънынъ эписи башлыкълары да чокъ имансыз шейлер яптылар, башкъа миллетлернинъ эписи писликлерининъ артындан юрдилер, РАББИ Ерусалимде азиз эткен Сарайыны арамладылар. Бабаларынынъ Алласы РАББИ Озь халкъыны ве Озь яшагъан ерини аджыгъаны ичюн, оларгъа къач керелер озь хаберджилеринен хабер ёллады. Лякин олар Алланынъ хаберджилерини мыскъыллай, Онынъ сёзлерини динълемей, Онынъ пейгъамберлерини масхара эттилер. Бундан сонъ РАББИнинъ гъазабы Озь халкъына ойле алевленди ки, тюзельмеге чаре къалмады. РАББИ оларгъа къасдийлилернинъ падишасыны ёллады. О, Азиз Ердеки Эвде бутюн йигитлерни къылычнен ольдюрди ве кимсени аджымады — йигитни де, къызны да, акъсакъалны да, хаста къартны да, — Алла онынъ къолуна эр бирини берди. РАББИнинъ Сарайындаки бутюн савутларны, буюги-кучюгини де, РАББИнинъ Сарайындаки къыйметли шейлерни де, падишанынъ ве башлыкъларынынъ байлыкъларыны, — эр бир шейни о, Вавилонгъа алып кетирди. Алланынъ Сарайыны якътылар, Ерусалим диварыны йыкътылар, эписи сарайларны атеште якътылар ве эр бир къыйметли савутларны боздылар. Къылычнен ольдюрмегенлерни Вавилонгъа сюргюн этти, ве Фарс падишалыгъы мемлекетке кельмегендже, олар Вавилонда онынъ къуллары ве огъулларынынъ къуллары олдылар. Йирмеядан айтылгъан РАББИнинъ сёзлери ерине келеджек эди, ве топракъ раатлыкъ куньлери раатланаджакъ эди. Етмиш йыл битмегендже, бошлукъ куньлери девамында топракъ раатлыкъ куньлери раатлана эди. Фарс падишасы Корешнинъ падишалыгъынынъ биринджи йылында, Йирмеянен айтылгъан РАББИнинъ сёзлери беджерильсинлер деп, РАББИ Фарс падишасы Корешнинъ рухуна токъунды, ве о, бутюн падишалыгъына шойле хабер агъыздан бильдирмеге ве язып бермеге адамларны ёллады: — Фарс падишасы Кореш бойле дей: «Коклернинъ Алласы РАББИ ер юзюндеки бутюн падишалыкъларны манъа берди. О, манъа Ехудада Ерусалимде Онынъ ичюн Эвни къурмагъа буюрды. Араларынъызда Онынъ халкъындан ким олса, Алласы РАББИ онен олсун, анда кетсинлер!» Фарс падишасы Кореш падишалыгъынынъ биринджи йылында, Йирмеянен айтылгъан РАББИнинъ сёзлери беджерильсин деп, РАББИ Фарс падишасы Корешнинъ рухуна токъунды, ве о, бутюн падишалыгъына шойле хаберни агъыздан бильдирмеге ве язып бермеге адамларны ёллады: — Фарс падишасы Кореш бойле дей: «Коклернинъ Алласы РАББИ ер юзюндеки бутюн падишалыкъларны манъа берди. О, манъа Ехудадаки Ерусалимде Онынъ ичюн Эвни къурмагъа буюрды. Араларынъызда Онынъ халкъындан ким олса, Алласы РАББИ онен олсун, Ехудадаки Ерусалимге кетсинлер, Исраиль Алласы РАББИнинъ Сарайыны къурсунлар, Ерусалимде олгъан Алла ичюн къурсунлар. Сагъ къалгъанларнынъ эписи ичюн эр бир топракъта яшагъан адамлар оларгъа ярдым этсинлер: кумюш, алтын, тувар ве башкъа шейлер берсинлер ве истеклерине коре Ерусалимдеки Алланынъ Сарайы ичюн бахшышлар берсинлер». Бундан сонъ, Ехуда ве Биньямин сойларынынъ башлыкълары, руханийлер ве левийлилер, ве Алла рухландыргъан эр бир адам турды ве Ерусалимде РАББИнинъ Эвини къурмагъа кеттилер. Оларнынъ эписи къомшулары, оларгъа ярдым этмек ичюн, оларгъа кумюш савутларны, алтын, башкъа шейлер, туварлар ве къыйметли шейлерни, ве озь истегинен берильген бахшышларны багъышладылар. Кореш падиша Невукъаднеццар Ерусалимден, РАББИнинъ Сарайындан алып кельген, озь аллаларынынъ эвине къойгъан савутларны чыкъарды. Фарс падишасы Корешнинъ хазинеджиси Митредат шу шейлерни чыкъарып кетирди ве сайып, Ехуда башлыгъы Шешбаццаргъа оларны берди. Мына шу шейлернинъ сайысы: 30 алтын табакъ, 1 000 кумюш табакъ, 29 пычакъ, 30 алтын чанакъ, айны 410 кумюш чанакъ, 1 000 башкъа савутлар. Эписи оларакъ алтын ве кумюш савутларнынъ сайысы 5 400. Сюргюн этильгенлер Вавилондан Ерусалимге кочип кеткенде, Шешбаццар буларнынъ эписини алып кетирди. Вавилон падишасы Невукъаднеццар Вавилонгъа сюргюн эткен ерлерден чыкъкъан, Ерусалимге ве Ехудагъа, эр бири озь шеэрине къайткъан виляет адамлары будыр. Олар Зеруббавел, Ешуа, Нехемья, Серая, Реелая, Мордекъай, Билшан, Миспар, Бигвай, Рехум ве Баананен берабер къайтып кельдилер. Исраиль халкъындан акъайларнынъ сайысы бойле эди: Парош огъуллары — 2 172, Шефатья огъуллары — 372, Арах огъуллары — 775, Ешуа ве Ёав огъулларындан олгъан Пахат-Моавнынъ огъуллары — 2 812, Элам огъуллары — 1 254, Затту огъуллары — 945, Закъкъай огъуллары — 760, Баний огъуллары — 642, Бевай огъуллары — 623, Азгъад огъуллары — 1 222, Адоникъам огъуллары — 666, Бигвай огъуллары — 2 056, Адин огъуллары — 454, Хизкиянынъ союндан Атер огъуллары — 98, Бецай огъуллары — 323, Ёра огъуллары — 112, Хашум огъуллары — 223, Гиббар огъуллары — 95, Вифлеем акъайлары — 123, Нетофа акъайлары — 56, Анатот акъайлары — 128, Азмавет акъайлары — 42, Кирьят-Ярим, Кефира ве Беэрот акъайлары — 743, Рама ве Гева акъайлары — 621, Микмас акъайлары — 122, Бет-Эль ве Ай акъайлары — 223, Нево огъуллары — 52, Магбиш огъуллары — 156, башкъа Эламнынъ огъуллары — 1 254, Харим огъуллары — 320, Лод, Хадид ве Оно акъайлары — 725, Ерихон акъайлары — 345, Сенаа акъайлары — 3 630. Руханийлер: Ешуанынъ союндан Едаянынъ огъуллары — 973, Иммер огъуллары — 1 052, Пашхур огъуллары — 1 247, Харим огъуллары — 1 017. Левийлилер: Ходавья союндан Ешуанынъ ве Къадмиэлнинъ огъуллары — 74. Йырджылар: Асаф огъуллары — 128. Къапуджыларнынъ огъуллары: Шаллум огъуллары, Атер огъуллары, Талмон огъуллары, Акъкъув огъуллары, Хатита огъуллары, Шовай огъуллары — эписи оларакъ 139. Сарай хызметчилери: Циха огъуллары, Хасуфа огъуллары, Таббаот огъуллары, Керос огъуллары, Сиаха огъуллары, Падон огъуллары, Левана огъуллары, Хагъава огъуллары, Акъкъув огъуллары, Хагъав огъуллары, Шамлай огъуллары, Ханан огъуллары, Гиддел огъуллары, Гъахар огъуллары, Реая огъуллары, Рецин огъуллары, Некъода огъуллары, Гъаззам огъуллары, Узза огъуллары, Пасеах огъуллары, Бесай огъуллары, Асна огъуллары, Меуним огъуллары, Нефисим огъуллары, Бакъбукъ огъуллары, Хакъуфа огъуллары, Хархур огъуллары, Бацлут огъуллары, Мехида огъуллары, Харша огъуллары, Баркъос огъуллары, Сисера огъуллары, Темах огъуллары, Нециах огъуллары, Хатифа огъуллары. Сулейман хызметчилерининъ огъуллары: Сотай огъуллары, Хассоферет огъуллары, Перуда огъуллары, Яала огъуллары, Даркъон огъуллары, Гиддел огъуллары, Шефатья огъуллары, Хаттил огъуллары, Поккерет-Хаццеваим огъуллары, Амий огъуллары. Эписи оларакъ Сарай хызметчилери ве Сулейман хызметчилерининъ огъуллары — 392. Тель-Мелах, Тель-Харша, Керув, Аддан, Иммерден кельгенлер, амма къайсы сойдан ве къорантадан айтмагъа ве озьлерининъ Исраильден чыкъкъанларыны косьтермеге оламагъанлар шудыр: Делая огъуллары, Товья огъуллары, Некъода огъуллары — 652. Руханийлернинъ огъулларындан: Хавая огъуллары, Хакъкъоц огъуллары, Барзиллай огъуллары. Бу Барзиллай гиладлы Барзиллайнынъ къызына эвленди ве оларнынъ адыны алды. Олар несиллер джедвелинде озьлери акъкъында язылувны къыдырдылар, амма тапалмадылар, шунынъ ичюн руханийлер сырасындан чыкъарылдылар. Аким оларгъа, Ур ве Тум алетлери олгъан руханий кельмегендже, азизликлерни ашамагъа разылыкъ бермеди. Бутюн джемаат 42 360 адам эди. Бундан гъайры, акъай ве къадын къуллары — 7 337, ве 200 акъай ве къадын йырджылары эди. Оларнынъ 736 аты, 245 къатыры, 435 девеси, 6 720 эшеги бар эди. Къоранталарнынъ базы башлыкълары Ерусалимге, РАББИнинъ Сарайына кельгенде, Алланынъ Эвини темелинден тиклемек ичюн озь истегинен бахшышлар кетирдилер. Эр бири алына коре, иш ичюн хазинеге 61 000 алтын пара, 5 000 кесек кумюш ве 100 руханий урбасы багъышладылар. Руханийлер ве левийлилер, халкъ ве йырджылар, къапуджылар ве Сарай хызметчилери озь шеэрлеринде яшап башладылар, исраиллилернинъ эписи озь шеэрлеринде яшамагъа башлады. Единджи ай кельгенде, Исраиль огъуллары озь шеэрлеринде ерлешкен сонъ, бутюн халкъ, бир адам киби, Ерусалимде топланды. Ёцадакънынъ огълу Ешуа, онынъ руханий олгъан агъа-къардашлары, Шеалтиэлнинъ огълу Зеруббавел ве онынъ агъа-къардашлары бардылар ве Исраиль Алласынынъ къурбан ерини къурдылар. Анда, Алланынъ адамы Мусанынъ Къанунында язылгъаны киби, къурбанларны бутюнлей якъаджакъ эдилер. Къомшу халкълардан пек къоркъсалар да, къурбан ерини озь эски темелинде къурдылар. Шу ерге РАББИге саба ве акъшам бутюнлей якъыладжакъ къурбанларны кетирмеге башладылар. Сонъ, язылгъанына коре, Чалашлар Байрамыны яптылар ве эр кунь, куннинъ теркибине коре, бельгиленген сайыда бутюнлей якъыладжакъ къурбанларны чалдылар. Бундан сонъра эр вакъыттаки къурбанлар чалмагъа башладылар: янъы ай куньлеринде, РАББИге багъышлангъан эр бир байрамда ве РАББИ ичюн озь истегинен бахшыш берильген вакъытта. Единджи айнынъ биринджи кунюнден башлап, РАББИге бутюнлей якъыладжакъ къурбанлар кетирип башладылар. РАББИнинъ Сарайына исе даа темель къоюлмагъан эди. Сонъра ташчыларгъа ве дюльгерлерге кумюш тёлеп башладылар. Ливандан кедр тереклерини денъизнен Яффагъа кетирсин деп, тирлилерге ве сидонлыларгъа аш-сув ве зейтюн ягъы берип башладылар. Фарс падишасы Кореш бунъа разылыкъ берген эди. Ерусалимге, Алланынъ Сарайына кельгенден сонъ, экинджи йылынынъ экинджи айында Шеалтиэлнинъ огълу Зеруббавел ве Ёцадакънынъ огълу Ешуа, оларнынъ башкъа агъа-къардашлары, руханийлер ве левийлилер, эсирликтен Ерусалимге къайтып кельгенлернинъ эписи ишни башладылар ве РАББИнинъ Сарайындаки ишлерни бакъмагъа йигирми яштан буюк олгъан левийлилерни къойдылар. Бундан сонъ Ешуа, онынъ огъуллары ве агъа-къардашлары, Къадмиэл ве онынъ огъуллары, Ехуда огъуллары бирликте Алланынъ Сарайындаки ишлерни япкъан ишчилерге башлыкъ япмагъа башладылар. Олардан гъайры Хенададнынъ огъуллары ве агъа-къардашлары левийлилер оларнен берабер чалыштылар. Къуруджылар РАББИнинъ Сарайына темель къойгъан сонъ, Исраиль падишасы Давутнынъ буюргъанына коре РАББИни макътамакъ ичюн, озь кийимлерини кийген руханийлер боразанларнен къоюлды ве Асаф огъуллары левийлилер зильнен къоюлды. Олар РАББИге макътавларнен ве шукюрлернен йырлап башладылар: «О, хайырлыдыр! Онынъ Исраильге севгиси даимийдир!» Бутюн халкъ да, Сарайгъа темель къоюлгъаны ичюн, РАББИни макътап, бар сесинен къычырдылар. Лякин чокъ руханийлер, левийлилер ве сойлар башлыкълары, эвельки Сарайны корьген къартлар, бу Эвнинъ темели къоюлгъаныны корьгенде, пек къычырып агълай эдилер. Амма чокъ адамлар къуванчнен къычыра эдилер. Халкъ о къадар чокъ къычыра эди ки, агълав сеслерини къуванч сеслеринден айырмакънынъ чареси ёкъ эди. Шамата узакъларда эшитильди. Эсирден къайткъанлар Исраильнинъ Алласына РАББИге Сарай къурмакъта эдилер. Ехуданынъ ве Биньяминнинъ душманлары буны эшиттилер ве Зеруббавелге ве сойлар башлыкъларына якъынлашып: — Биз де сизлернен берабер къурайыкъ. Бизлер де сизинъ Алланъызгъа ибадет этемиз ве Ашшур падишасы Эсар-Хаддон бизни мында кетиргенден берли Онъа къурбанлар чаламыз, — дедилер. Лякин Зеруббавел, Ешуа ве башкъа Исраильнинъ сой башлыкълары оларгъа шойле джевап бердилер: — Ёкъ, сизлер бизнен берабер бизим Алламызнынъ Эвини къурмайджакъсынъыз. Исраильнинъ Алласы РАББИ ичюн тек биз къураджакъмыз. Фарс падишасы Кореш буюргъанына коре, буны биз япаджакъмыз. Бундан сонъ о ердеки халкъ Ехуда халкъыны рухтан тюшюрмеге, къуруджылыкъта кедер этмеге башлады. Фарс падишасы Корешнинъ бутюн куньлеринде, тап Дарьявеш Фарс падишасы олгъан вакъыткъа къадар олар акъыл огреткенлерге къапарлар бердилер ве оларнынъ ишини бозмагъа истедилер. Ахашверош падиша олгъанда, онынъ падишалыгъы башлангъанда, олар Ехудада ве Ерусалимде яшагъанларны къабаатлагъан бир мектюп яздылар. Артахшастанынъ куньлеринде Бишлам, Митредат, Тавеэл ве башкъа аркъадашлары Фарс падишасы Артахшастагъа мектюп яздылар. Мектюп арамий тилинде язылгъан ве сонъра арамий тилинден терджиме этильген эди. Баш буюрыджы Рехум ве кятип Шимшай Ерусалимге къаршы Артахшастагъа бойле мектюп яздылар: «Баш буюрыджы Рехум, кятип Шимшай ве оларнынъ аркъадашлары — къадылар, башлыкълар, акимлер, хызметчилер, Эрек шеэри халкъы, вавилонлылар, Шушан шеэри халкъы, дахавалылар, эламлылар ве башкъа халкълар. Улу ве урьметли падиша Оснаппар бу халкъларны Самарие шеэринде ве Фират дерьясынынъ башкъа боюнда ерлештирди». Мына олар онъа ёллагъан мектюпнинъ копиясы: «Артахшаста падишагъа, озеннинъ башкъа боюнда яшагъан сенинъ къулларынъдан…» ве иляхре. «Падишагъа белли олсун ки, сенден чыкъып, мында Ерусалимге кельген ехудалылар бу исьянджы ве ярамай шеэрни къуралар, диварларыны тиклейлер, оларнынъ темелини энди тюзеттилер. Падишанынъ даа шундан хабери олсун ки, эгер бу шеэр къурулса, онынъ диварлары гъайрыдан тикленильсе, олар не бергилер, не салымлар, не гумрюк парасыны тёлемейджеклер, ве падишанынъ хазинесине бу, зарар олур. Бизлер падиша сарайына садыкъ хызмет этемиз ве падишагъа зарар кетирильмесини истемеймиз, шунынъ ичюн биз падишагъа шу мектюпни яздыкъ. Баба-деделеринънинъ тарих китабыны бакъмагъа буюр, ве шу китапта сен тападжакъсынъ ве биледжексинъ ки, бу шеэр — падишалар ве башкъа виляетлер ичюн зарарлы ве исьянджы шеэрдир. Бу шеэрде эвель-эзельден исьянлар котерильди, шунынъ ичюн де бу шеэр ёкъ этильди. Шу себептен де падишагъа хабер этемиз, эгер бу шеэр къурулып битсе ве онынъ диварлары тикленсе, сонъра озеннинъ башкъа тарафтаки топракълары сенинъки олмайджакълар». Падиша баш буюрыджы Рехумгъа, Шимшай кятипке, оларнынъ аркъадашларына, Самариеде ве озеннинъ башкъа тарафындаки шеэрлерде яшагъанларгъа шойле джевап къайтарды: «Селям…» ве иляхре. «Сиз ёллагъан мектюпни манъа терджиме этип окъудылар. Меним буюргъаныма коре, къыдырдылар ве буны таптылар: бу шеэр эвель-эзельден падишаларгъа къаршы котерильди, ве анда исьянлар ве къарышыкълар олдылар. Ерусалим падишалары кучьлю эдилер, озеннинъ о бир тарафындаки бутюн топракъларда падишалыкъ яптылар, ве оларгъа берги, салым ве гумрюк алынмалары тёленди. Шимди сизлер бойле эмир беринъиз: ишчилер ишини токътатсынлар, менден башкъа эмир кельмегендже, бу шеэр къурулмасын. Мукъайт олунъыз, буны гъайретнен беджеринъиз. Падишаларгъа къаршы зарарлы шейлерни даркъатмагъа не керек?» Артахшаста падишанынъ мектюп копиясы Рехумгъа, Шимшай кятипке ве аркъадашларына окъулыр-окъулмаз, олар ашыкъып Ерусалимге ехудалыларгъа кеттилер ве оларнынъ ишини зорлап токътаттылар. Бундан сонъ Ерусалимдеки Алланынъ Сарайында ишлер токътатылды ве Фарс падишасы Дарьявешнинъ падишалыгъынынъ экинджи йылынадже токътап къалды. О заман Хагъгъай пейгъамбер ве Иддонынъ огълу Зекерья пейгъамбер Ехудада ве Ерусалимде яшагъан ехудалыларгъа Исраильнинъ Алласы РАББИ Адынен пейгъамберлик япып башладылар. Бундан сонъ Шеалтиэлнинъ огълу Зеруббавел ве Ёцадакънынъ огълу Ешуа барып, Ерусалимдеки Алланынъ Эвини кене къурып башладылар. Алланынъ пейгъамберлери оларнен берабер олып, оларгъа ярдым эте эдилер. Шу вакъыт Фират дерьясынынъ о бир тарафындаки виляетнинъ акими Таттенай ве Шетар-Бознай озь аркъадашларынен келип, олардан: — Шу эвни къурмагъа ве диварларыны тиклемеге сизге ким разылыкъ берди? — деп сорадылар. Сонъ биз оларгъа бинаны къургъан адамларнынъ адларыны айттыкъ. Амма оларнынъ Алласынынъ козьлери Ехуданынъ акъсакъалларынен эди, ве Дарьявешке хабер ёлланылып, ондан мектюпнен джевап кельмегендже, оларгъа кимсе кедер этмеди. Озеннинъ о бир тарафындаки виляетнинъ акими Таттенай ве Шетар-Бознай озь аркъадашларынен, озеннинъ о бир тарафындаки виляетнинъ башлыкъларынен берабер Дарьявеш падишагъа ёллагъан мектюпнинъ копиясы бойле эди. Олар ёллагъан мектюпте ашагъыдакилер язылгъан эди: «Дарьявеш падишагъа чокъ-чокъ селямлар! Падишагъа белли олсун ки, биз Ехуда виляетине, улу Алланынъ Эвине баргъан эдик. Эв буюк ташлардан къурула, диварларына тереклер къоюла. Къуруджылыкъ ишлери гъайретнен япыла ве онъ келелер. Бизлер оларнынъ акъсакъалларындан бойле сорадыкъ: “Сизлерге бу эвни къурмагъа ве бу диварларны пекитип битирмеге ким разылыкъ берди?” Бундан гъайры, оларнынъ башлыкъларынынъ адларыны язмакъ ве санъа бильдирмек ичюн, оларнынъ адларыны да сорадыкъ. Олар бизге шойле джевап бердилер: “Биз — коклернинъ ве ернинъ Алласынынъ къулларымыз. Эвель-эзельден къурулгъан Эвни гъайрыдан къурамыз. Исраильнинъ улу падишасы оны мында къурды. Бизим баба-деделеримиз коклернинъ Алласыны ачувландыргъан сонъ, О, оларны къасдийли Невукъаднеццаргъа, Вавилон падишасынынъ къолуна берди. О, бу Эвни ёкъ этти, халкъны исе Вавилонгъа сюргюн этти. Амма Вавилон падишасы Кореш биринджи йыл падишалыкъ япкъанда, шу Алланынъ Эвини къурмагъа разылыкъ берди. Бундан да башкъа, Невукъаднеццар Алланынъ Эвиндеки алтын ве кумюш савутларны Ерусалим Сарайындан алып чыкъкъан ве Вавилон сарайына кетирген эди. Кореш падиша исе бу савутларны Вавилон сарайындан чыкъарды ве оларны сайып, Шешбаццаргъа, озю къойгъан виляет акимине берди ве онъа шойле деди: ‘Шу савутларны ал да, оларны Ерусалим Сарайына алып бар. Алланынъ Эви озь еринде къурулсын’. Бойлеликнен, шу Шешбаццар кельди ве Ерусалимдеки Алланынъ Эвине темель къойды. Шу вакъыттан берли о эв къурула ве аля даа къурулып битмегендир”. Энди падишанынъ истеги олса, падишанынъ хазине эвинде, анда Вавилонда бакъсынлар: Кореш падиша Ерусалимдеки Алланынъ Эвини къурмагъа разылыкъ эткени догъру экенми? Бунынъ акъкъында падишанынъ истегини бизге де бильдирсинлер». Сонъра Дарьявеш падишанынъ буюргъанына коре, Вавилонда, китаплар сакълагъан эвинде, хазинелер къоюлгъан ерде къыдырып башладылар. Экбатана шеэринде, Мадай виляетиндеки сарайда бир бургъу тапылды. Ичинде шойле язылгъан эди: «Хатыра оларакъ. Кореш падишалыгъынынъ биринджи йылында, Кореш падиша Ерусалимдеки Алланынъ Сарайы акъкъында шойле буюрды: “Къурбанлар кетирильген ерде эв къурулсын, къавий темеллер къоюлсынлар. Эвнинъ юксеклиги 30 метр олсун, кенълиги де 30 метр олсун. Учь сыра буюк таш ве бир сыра агъачтан олсун. Бутюн масрафлар падиша сарайындан тёленсин. Невукъаднеццар Алланынъ Сарайындаки алтын ве кумюш савутларны Ерусалимдеки Сарайдан алып чыкъкъан ве Вавилонгъа кетирген эди. Шимди бу савутлар Ерусалимдеки Сарайгъа, эр бири озь ерине къайтарылсын ве Алланынъ Сарайында къоюлсынлар”». «Шимди, Таттенай, озеннинъ о бир тарафындаки виляетнинъ акими, Шетар-Бознай озь аркъадашларынъызнен, озеннинъ о бир тарафындаки виляетнинъ башлыкъларынен берабер андан узакъ кетинъиз. Алланынъ Эвини къурмагъа кедер этменъиз. Ехуданынъ акими ве Ехуда акъсакъаллары шу Алланынъ Эвини озь еринде къурсунлар. Мен исе сизге бойле буюрам: Алланынъ Эви къуруджылыгъында шу Ехуда акъсакъалларына ярдым этинъиз, падишанынъ байлыгъындан, озеннинъ о бир тарафындаки виляетте топлангъан бергилерден явашлатмайып керекли шейлер алынъыз ве шу адамларгъа беринъиз, ишлери токътамасын. Коклернинъ Алласына бутюнлей якъыладжакъ къурбанлар ичюн кереги къадар бугъа, къочкъар я да къозулар беринъиз. Булардан да гъайры, Ерусалим руханийлери не къадар богъдай, туз, шарап ве ягъ сорасалар, эр кунь оларгъа токътавсыз берильсин. Олар коклернинъ Алласыны разы этеджек къурбанлар кетирсинлер ве падиша ве онынъ огъулларынынъ сагълыгъы ичюн дувалар окъусынлар. Мен исе даа шойле буюрам: ким де ким шу эмирни денъиштиреджек олса, шу адамнынъ эвинден бир агъач чыкъарыладжакъ ве адам шу агъачкъа котерилип ольдюриледжек, онынъ эви исе бир оба чёплюкке чевириледжек. Эгер бирде-бир падиша я да халкъ шу эмирни денъиштиреджек ве Ерусалимдеки Алланынъ Эвини ёкъ этеджек олса, Намы анда булунгъан Алла оларны ёкъ этсин! Мен, Дарьявеш, шуны буюрам. Буюргъаным гъайретнен беджерильсин». Бундан сонъра, озеннинъ о бир тарафындаки виляетнинъ акими Таттенай, Шетар-Бознай ве оларнынъ аркъадашлары Дарьявеш падиша буюргъаныны гъайретнен яптылар. Ехуда акъсакъаллары да, Хагъгъай пейгъамбернинъ ве Иддонынъ огълу Зекерьянынъ пейгъамберлигине коре, къурдылар, ве оларнынъ ишлери онъ келе эди. Исраиль Алласынынъ истегенине коре ве Фарс падишалары Кореш, Дарьявеш ве Артахшастанынъ буюргъанларына коре, олар къурдылар ве битирдилер. Бу Эвнинъ къурулмасы Адар айынынъ учюнджи кунюне, Дарьявеш падишанынъ падишалыгъынынъ алтынджы йылында битирильди. Бундан сонъ Исраиль огъуллары, руханийлер, левийлилер ве эсирден къайтып кельген башкъалары да буюк къуванчнен Алланынъ Сарайыны азиз эттилер. Алланынъ Сарайыны азиз эткенде, 100 баш бугъа, 200 баш къочкъар, 400 баш къозу ве, бутюн Исраильнинъ гуналары ичюн он эки къабилесининъ сайысына коре, он эки баш теке къурбан чалдылар. Сонъра Мусанынъ китабында язылгъанына коре, руханийлерни болюклерине коре ве левийлилерни невбетлерине коре Ерусалимде Аллагъа хызмет этмеге къойдылар. Эсирден къайтып кельгенлер биринджи айнынъ 14-юнджи куню Песах Байрамыны яптылар. Руханийлер ве левийлилер элялландылар, бир адам киби темизлендилер. Олар эсирден къайтып кельгенлернинъ эписине, агъа-къардашлары руханийлерге ве озьлерине Песах къурбаныны чалдылар. Эсирден къайтып кельген Исраиль огъуллары ве, Исраильнинъ Алласы РАББИге ибадет этмек ичюн, башкъа халкъларнынъ писликлеринден айырылгъан адамлар да оны ашадылар. Еди кунь девамында къуванчнен Маясыз Пишкен Пителер Байрамыны яптылар, чюнки РАББИ оларны къувандырды ве, Алланынъ, Исраиль Алласынынъ Эвини къурмагъа ярдым этмек ичюн, оларгъа Ашшур падишасынынъ юрегини чевирди. Бу вакъиалардан сонъ, Фарс падишасы Артахшаста падишалыгъынынъ заманында, Сераянынъ огълу Узеир (Серая — Азарьянынъ огълу, Азарья — Хилкиянынъ огълу, Хилкия — Шаллумнынъ огълу, Шаллум — Цадокънынъ огълу, Цадокъ — Ахитувнынъ огълу, Ахитув — Амарьянынъ огълу, Амарья — Азарьянынъ огълу, Азарья — Мераётнынъ огълу, Мераёт — Зерахьянынъ огълу, Зерахья — Уззийнинъ огълу, Уззий — Буккийнинъ огълу, Буккий — Авишуанынъ огълу, Авишуа — Пинехаснынъ огълу, Пинехас — Элазарнынъ огълу, Элазар — баш руханий Харуннынъ огълу эди) Вавилондан чыкъты. О, Исраильнинъ Алласы РАББИ Мусагъа берген къануныны яхшы бильген кятип эди. Онен Алласы РАББИнинъ къолу эди, ве падиша онъа эр бир истеген шейини берди. Узеирнен берабер Ерусалимге исраиллилернинъ базылары, руханийлернинъ ве левийлилернинъ базылары, йырджылар ве къапуджылар, Сарай хызметчилери де кеттилер. Бу, Артахшаста падишалыгъынынъ единджи йылында олды. О, падишанынъ единджи йылынынъ бешинджи айында Ерусалимге кельди. Узеир ве онынъ адамлары биринджи айнынъ биринджи кунюнде Вавилондан чыкъты ве бешинджи айнынъ биринджи куню Ерусалимге кельди. Узеирнинъ Алласы онъа ярдым этти. Узеир РАББИнинъ Къануныны огренмеге ве беджермеге, эм де бутюн Исраильде низамнамелерни ве къарарларны огретмеге джан-юрекнен берильди. Мына Артахшаста падиша Узеирге берген мектюпнинъ копиясы. Узеир руханий ве кятип эди ве РАББИ Исраильге берген эмирлерни ве низамнамелерни яхшы биле эди. «Падишаларнынъ падишасы олгъан Артахшастадан Узеир руханийге, коклердеки мукеммель Алласынынъ къануныны огреткен кятипке…» ве иляхре. «Мен шойле буюрам: меним падишалыгъымда яшагъан, Ерусалимге къайтмагъа истеген эр бир исраилли, руханий ве левийли сеннен кетсин. Падиша ве онынъ еди меслеатчылары сени ёллайлар. Бар, Ехуданы ве Ерусалимни бакъ, олар сенинъ къолларынъда олгъан Алланънынъ къанунына коре яшаймы? Бундан гъайры, падиша ве онынъ меслеатчылары Ерусалимде булунгъан Исраильнинъ Алласына багъышлагъан кумюшни ве алтынны озюнънен алып кет. Бутюн Вавилон виляетинде топлагъан кумюш ве алтынны, эм де Ерусалимдеки Алланынъ Сарайы ичюн озь истегинен берильген халкънынъ ве руханийлернинъ бахшышларыны алып бар. Шу параларгъа сен гъайретнен бугъалар, къочкъарлар, къозулар, ашлыкъ бахшышлары ве ичерлик бахшышларыны сатын ал ве буларнынъ эписини Ерусалимдеки Алланынъ Эвинде олгъан къурбан ерине кетир. Къалгъан кумюш ве алтыннен сен ве агъа-къардашларынъ истеген шейлерни, Алланъыз истеген шейлерини япынъыз. Санъа берильген, Алланънынъ Сарайындаки ибадет этмек ичюн керек олгъан савутларны исе Ерусалим Алласы огюне къой. Алланънынъ Сарайына санъа коре керек олгъан башкъа шейлерни падишанынъ хазине эвинден чыкъарып ал. Менден, Артахшаста падишадан, озеннинъ о бир тарафында яшагъан бутюн хазинеджилерге буюргъаным бойле: коклердеки Алласынынъ къануныны огреткен кятип, Узеир руханий къайсы бир шейни сизден сораса, онъа эр шейни гъайретнен беринъиз: 100 чувал къадар кумюш, 500 чувал къадар богъдай, 50 чапчакъ къадар шарап ве 50 чапчакъ къадар ягъны. Тузны исе къарарсыз беринъиз. Коклернинъ Алласы буюргъанлары коклердеки Алланынъ Эви ичюн гъайретнен ве бутюнлей япылмалы, ёкъса Онынъ гъазабы падишанынъ ве огъулларынынъ падишалыгъына тюшеджек. Биз даа буны бильдиремиз: ич бир руханийлерден, левийлилерден, йырджылардан, къапуджылардан, Сарай хызметчилеринден ве Алланынъ Эвинде башкъа хызмет эткенлерден не берги, не салым, не гумрюк парасыны топламасынлар. Сен исе, Узеир, санъа Алладан берильген икметинъе коре, Алланынъ къануныны бильген эр бир адамны башлыкълар ве къадылар оларакъ къой, олар озеннинъ башкъа тарафындаки халкъны укюм этсинлер. Къанунны бильмегенлерни исе огретинъиз. Алланънынъ къануныны ве падишанынъ къануныны гъайретнен беджермеген эр ким суд этильсин, ве оны ольдюрсинлер, я да къуваласынлар, я да онынъ барлыкъ-вариетини тартып алсынлар, я да оны зиндангъа атсынлар». Бабаларымызнынъ Алласына РАББИге шукюрлер олсун! О, падишанынъ юрегине Ерусалимдеки РАББИнинъ Сарайыны безетмек истегини къойды. Падишанынъ, меслеатчыларынынъ ве падишанынъ эписи къудретли башлыкъларынынъ огюнде О, манъа Озь буюк севгисини косьтерди! Аллам РАББИнинъ къолу меннен олгъаны ичюн, мен рухландым ве, меннен кетсинлер деп, Исраильнинъ башлыкъларыны топладым. Артахшаста падишанынъ заманында меннен берабер Вавилондан чыкъкъан сойларнынъ башлыкълары ве несиллер джедвелинде язылгъанлар шулардыр: Пинехаснынъ огъулларындан — Гершом, Итамарнынъ огъулларындан — Даниял, Давутнынъ огъулларындан — Хаттуш, Шекъаньянынъ огъулларындан, Парошнынъ огъулларындан — Зекъарья ве онен берабер несиллернинъ джедвелинде язылгъан 150 акъай, Пахат-Моавнынъ огъулларындан — Зерахьянынъ огълу Эльехоэнай ве онен берабер 200 акъай, Шекъаньянынъ огъулларындан — Яхазиэлнинъ огълу ве онен берабер 300 акъай, Адиннинъ огъулларындан — Ёнатаннынъ огълу Эвед ве онен берабер 50 акъай, Эламнынъ огъулларындан — Атальянынъ огълу Ешая ве онен берабер 70 акъай, Шефатьянынъ огъулларындан — Микъаэлнинъ огълу Зевадья ве онен берабер 80 акъай, Ёавнынъ огъулларындан — Ехиэлнинъ огълу Овадья ве онен берабер 218 акъай, Шеломит огъулларындан — Ёсифьянынъ огълу ве онен берабер 160 акъай, Бевай огъулларындан — Бевайнынъ огълу Зекъарья ве онен берабер 28 акъай, Азгъаднынъ огъулларындан — Хакъкъатаннынъ огълу Ёханан ве онен берабер 110 акъай, Адоникъамнынъ огъулларындан — сонъки олгъанлар, оларнынъ адлары Элифелет, Еиэл, Шемая ве оларнен берабер 60 акъай, Бигвайнынъ огъулларындан — Утай ве Завуд ве оларнен берабер 70 акъай. Мен оларны Ахава шеэрине акъкъан озеннинъ боюнда топладым. Биз анда учь кунь девамында турдыкъ. Мен халкъны ве руханийлерни бакъып чыкътым ве оларнынъ арасындан левийлилерден ич кимсени тапмадым. Сонъ Элиэзер, Ариэл, Шемая, Элнатан, Ярив, Элнатан, Натан, Зекъарья ве Мешуллам башлыкъларны ве Ёярив ве Элнатан оджаларны чагъырттым. Мен оларны Къасифья ерининъ Иддо башлыгъына йибердим ве Иддогъа ве агъа-къардашларына, Къасифья еринде яшагъан Сарай хызметчилерине нелер айтмагъа анълаттым: бизге Алламызнынъ Эви ичюн хызметчилер йиберсинлер. Алламызнынъ яхшылыгъы бизнен эди, шунынъ ичюн олар бизге акъыллы адамны Шеревьяны (Шеревья — Махлийнинъ огъулларындан, Махлий — Левийнинъ огълу, Левий — Исраильнинъ огълудыр), онынъ огъулларыны ве агъа-къардашларыны — 18 адамны алып кельдилер. Даа Хашавьяны ве онен берабер Мерарийнинъ огъулларындан Ешаяны, онынъ агъа-къардашларыны ве огъулларыны — 20 адамны ве Давут ве онынъ башлыкълары левийлилерге хызметчи оларакъ берген Сарай хызметчилерден 220 адам алып кельдилер. Оларнынъ адлары джедвельде язылгъан эди. Алламыз огюнде боюн эгмек ичюн, Ондан озюмизге, балаларымызгъа ве бутюн малларымызгъа ачыкъ ёл тилемек ичюн, Ахава озенининъ боюнда мен ашамамакъ-ичмемекнинъ башланувыны илян эттим. Мен падишадан, бизни ёлумызда чешит душманлардан сакъласын деп, аскер ве атлылар сорамагъа утандым, чюнки биз падишагъа: «Алламызны къыдыргъан эр бир адам Онынъ яхшылыгъыны корер, лякин Оны къалдыргъан эр бир адамгъа Онынъ къудрети ве гъазабы тюшер!» — деген эдик. Биз ашамадыкъ-ичмедик ве бунынъ акъкъында Алламызгъа ялвардыкъ, ве О, бизни эшитти. Сонъра мен руханийлернинъ башлыкълары арасындан он эки адамны: Шеревьяны, Хашавьяны ве оларнен берабер агъа-къардашларындан он адамны айырдым ве оларгъа кумюш, алтын ве савутларны чекип бердим. Падиша, меслеатчылары ве башлыкълары, ве анда булунгъан исраиллилернинъ эписи бу бахшышларны Алламызнынъ Эви ичюн багъышлагъан эдилер. Оларнынъ къолуна 650 чувал кумюш, 100 чувал кумюш савутлар ве 100 чувал алтын чекип бердим. Булардан башкъа фияты 1 000 алтын пара олгъан 20 дане алтын чанакъ ве алтын киби паалы эки дане ялтырагъан бакъыр чанакъ бердим. Мен оларгъа бойле дедим: «Сизлер РАББИ огюнде азизсинъиз, бу савутлар да — азизлик, кумюш ве алтын да — бабаларымызнынъ Алламыз РАББИге озь истегинен берильген бахшышлардыр. Мукъайт олунъыз, буларны сакъланъыз ве руханийлернинъ ве левийлилернинъ башлыкъларына ве Исраиль сойларынынъ башлыкъларына Ерусалимде РАББИнинъ Эвиндеки одаларда чекип беринъиз». Руханийлер ве левийлилер Ерусалимге, Алламызнынъ Эвине алып кетмек ичюн, кумюш, алтын ве савутларны чекип къабул эттилер. Биринджи айнынъ 12-нджи кунюнде бизлер Ахава озенинден Ерусалимге ёл алдыкъ. Алламызнынъ къудрети бизнен берабер эди ве бизни ёл бою душмандан ве ёлбаскъынджылардан къорчалады. Биз Ерусалимге кельдик ве учь кунь анда къалдыкъ. Дёртюнджи куню биз кумюш, алтын ве савутларны Алламызнынъ Эвине алып бардыкъ, чектик ве Уриянынъ огълу Меремот руханийге, Пинехаснынъ огълу Элазаргъа, Ешуанынъ огълу Ёзавадгъа, Биннуйнынъ огълу Ноадья левийлилерге бердик. Эписини эсапладыкъ ве чектик. Берильген шейлернинъ агъырлыгъы о вакъытта язылгъан эди. Бундан сонъ эсирден къайтып кельгенлер Исраильнинъ Алласына, бутюн Исраиль ичюн, бутюнлей якъыладжакъ къурбан оларакъ — 12 бугъа, 96 къочкъар ве 77 къозу, ве гуна ичюн къурбан оларакъ — 12 теке алып кетирдилер. Буларнынъ эписи РАББИге бутюнлей якъыладжакъ къурбан олды. Сонъра падишанынъ буюргъанларыны падишанынъ акимлерине ве озеннинъ о бир тарафындаки виляетлернинъ башлыкъларына еткиздилер, ве олар халкъкъа ве Алланынъ Эвине къол туттылар. Буларнынъ эписи биткен сонъ, башлыкълар яныма келип, шойле дедилер: — Исраиль халкъы, руханийлер ве левийлилер башкъа мемлекетлернинъ халкъларындан: ханаанлылардан, хитлилерден, перизлилерден, евуслылардан, аммонлылардан, моавлылардан, мысырлылардан, аморлылардан ве оларнынъ писликлеринден айрылмадылар, оларнынъ къызларыны озюне ве огъулларына апай этип алдылар ве азиз сой урлугъы чешит мемлекетлернинъ халкъларынен къарышты. Бу яман иште башлыкълар ве ёлбашчылар биринджи олдылар. Мен бу хаберни эшиткен сонъ, усть ве ич урбаларымны йырттым, сачымны-сакъалымны юлкътым, гъам-къасевет ичинде отурып къалдым. Эсирликтен кельгенлернинъ яман иши себептен айтылгъан Исраиль Алласынынъ сёзлеринден къоркъкъанларнынъ эписи меним янымда топланды. Мен исе акъшам къурбанлары кетириледжек вакътынадже гъам-къасевет ичинде отурдым. Акъшам къурбанлары кетириледжек вакъты кельгенде, мен къасевет эткен еримден турдым, йыртыкъ усть ве ич урбаларымда тизлериме чёктим де, къолларымны Аллам РАББИге узаттым. — Аллам! — дедим. — Бетимни Санъа чевирмеге утанам ве къоркъам, Аллам! Бизим чокъ гуналарымыз башымыздан ашты, къабаатларымыз кокке барып етти. Бабаларымызнынъ заманындан берли бугуньгедже буюк къабаатларымыз ичинде яшаймыз. Япкъан гуналарымыз ичюн озюмиз де, падишаларымыз да, руханийлеримиз де башкъа мемлекетлернинъ падишаларына берильдик; бизни къылычнен ольдюрдилер, эсир алдылар, чайпадылар, масхара эттилер, бугунь де бу алда оламыз. Энди исе Алламыз РАББИ бизге къыскъа вакъыткъа эйилик япты, бир къачымызны къуртарды, Озь азиз еринде ерлешмеге бизге ёл ачты. Алламыз козьлеримизге ярыкъ берди, бизни къуллукъта бираз джанландырды. Бизлер къул эдик, амма Алламыз бизни къуллукъта къалдырмады. О, Фарс падишаларыны бизге мераметли яптырды, олар исе бизге джанланмагъа ве Алламызнынъ Сарайыны котермеге, онынъ йыкътырылгъан диварларыны гъайрыдан тиклемеге, Ехудада ве Ерусалимде дивар къорумагъа ёл бердилер. Энди исе, Алламыз, бундан сонъ даа не айтып оламыз? Биз Сенинъ эмирлеринъни къалдырдыкъ. Сен исе оларны Озь къулларынънен пейгъамберлеринънен буюрдынъ: «Сизинъ келеджек мирасынъыз, сиз киреяткъан топракъ — бозукъ топракътыр. О, мемлекетлер халкъларынынъ писликлеринен арамлангъан. Олар топракъны башындан сонъунадже арам шейлеринен толдурдылар. Шунынъ ичюн шимди озь къызларынъызны оларнынъ огъулларына берменъиз, оларнынъ къызларыны озь огъулларынъызгъа апай этип алманъыз. Оларнен барышыкъ тизменъиз ве оларнынъ байлыгъыны ич бир вакъыт истеменъиз! Сонъ сиз кучьлю оладжакъсынъыз, шу топракънынъ яхшы берекетини ашайджакъсынъыз ве топракъны огъулларынъызгъа мирас этип къалдыраджакъсынъыз». Яман ишлеримиз ве буюк къабаатларымыз ичюн башымызгъа чокъ белялар тюшти. Амма сен, Алламыз, бизни гуналарымызгъа коре джезаламадынъ ве бизни шойле къуртардынъ. Бундан сонъ исе кене Сенинъ эмирлеринъни бозаджакъмызмы, шу пис халкъларгъа эвленеджекмизми? Эльбетте, Сен бизге ачувланаджакъсынъ ве бизни ёкъ этеджексинъ! Бир адам сагъ къалмайджакъ, ич кимсе къуртарылмайджакъ. Я РАББИ, Исраильнинъ Алласы! Сен адалетлисинъ ве бугуньгедже Сен бизни сагъ къалдырдынъ. Шимди исе бизлер Сенинъ огюнъде турамыз, лякин япкъан къабаатымыз ичюн Сенинъ огюнъде турмагъа акъкъымыз ёкъ. Узеир дува окъуды, агълай-агълай тёвбе этти, агълады, Алланынъ Эви огюнде ерге йыкъылды. Шу вакъытта онынъ янында чокътан-чокъ исраиллилер джемааты топланды, акъайлар, апайлар, балалар да кельди. Олар окюр-окюр агълай эдилер. Элам союндан олгъан Ехиэлнинъ огълу Шекъанья Узеирге шойле деди: — Биз Алламыз огюнде имансыз шей яптыкъ, мемлекетнинъ халкъларындан къызларыны апай этип алдыкъ, амма Исраильнинъ даа умюти бар! Шимди Алламызнынъ огюнде ант этейик: эфендимнинъ айткъанларына ве Алламызнынъ къанунларындан къоркъкъан адамларнынъ айткъанларына коре, эписи бойле апайларны ве олардан догъгъан балаларны озюмизден узакълаштырайыкъ. Къанунгъа коре олсун! Тур, Узеир! Бу сенинъ ишинъдир. Биз сеннен олурмыз. Джесаретли ол да, керек шейни яп! Узеир еринден турып, руханийлернинъ башлыкъларыны, левийлилерни ве бутюн Исраильни, олар айткъанларыны беджерсинлер деп, ант эттирди. Олар ант эттилер. Сонъра Узеир турып, Алланынъ Эвинден кетти, Эльяшивнинъ огълу Ехохананнынъ эвине кетти. Анда келип, бир шей ашамады ве сув ичмеди, эсирликтен кельгенлернинъ имансыз иши себебинден агълады. Ехудада ве Ерусалимде, эсирликтен кельгенлернинъ эписине Ерусалимде топланмагъа хабер бердилер. Эгер кимде-ким учь куньден кельмесе, башлыкъларнынъ ве акъсакъалларнынъ къарары боюнджа, онынъ мал-мулькю бутюнлей ёкъ этиледжек, озю исе эсирликтен къайткъанларнынъ джемаатындан чыкъарыладжакътыр. Учь куньден сонъ Ехуда ве Биньямин акъайлары Ерусалимде топлаштылар. Бу, докъузынджы айнынъ 20-нджи кунюнде олды. Бутюн халкъ Алланынъ Эви огюндеки мейданда отурды, топлашувнынъ себебинден ве кучьлю ягъмурдан дыр-дыр къалтырай эди. Узеир руханий турды да, оларгъа шойле деди: — Сизлер ят апай алып, имансыз шей яптынъыз ве Исраиль къабаатларыны даа да зияде эттинъиз. Шимди бабаларынъызнынъ Алласы РАББИнинъ огюнде тёвбе этип шукюр этинъиз, Онынъ истегенини беджеринъиз ве мемлекетнинъ халкъларындан ве ябанджы апайлардан айырылынъыз. Бутюн джемаат къычырып деди: — Сен бизге айткъанынъ киби япармыз. Амма халкъ чокъ, ягъмур да ягъып тура. Тышарыда турмагъа чаремиз ёкъ. Эм де бу, бир-эки куньлюк иш дегиль, бунда бизим гуналарымыз чокъ. Башлыкъларымыз бутюн джемаат адындан арекет этсинлер, ве шеэрлеримиздеки ябанджы апай алгъанларнынъ эр бири бельгиленген вакъытта кельсин. Оларнен берабер эр бир шеэрнинъ башлыкълары ве къадылары кельсинлер. Алламызнынъ алевли гъазабы бизден кетмегендже, бойле япылсын. Тек Асаэлнинъ огълу Ёнатан ве Тикванынъ огълу Яхзея бунъа къаршы чыкътылар, ве Мешуллам ве левийли Шаббетай оларгъа къол туттылар. Эсирликтен кельгенлер алынгъан къараргъа коре яптылар. Узеир руханий эр бир сойдан сойларнынъ башлыкъларыны айырды, эр бири ады-адынен бельгиленди. Онунджы айнынъ биринджи кунюнде олар бу ишни бакъмакъ ичюн топлашув яптылар. Биринджи айнынъ биринджи кунюне олар ят апайгъа эвленген эр бир адамнынъ ишини бакъып битирдилер. Шу ачылды: руханийлернинъ огъулларындан ят апайларгъа эвленгенлер шулардыр: Ёцадакънынъ огълу Ешуанынъ огъулларындан ве онынъ агъа-къардашларындан — Маасея, Элиэзер, Ярив ве Гедалья. Олар апайларынен айырылмагъа сёз бердилер. Озь къабааты ичюн исе бирер къочкъар къурбан эттилер. Иммернинъ огъулларындан — Хананий ве Зевадья; Харимнинъ огъулларындан — Маасея, Элия, Шемая, Ехиэл ве Уззия; Пашхурнынъ огъулларындан — Эльёэнай, Маасея, Исмаил, Нетанэл, Ёзавад ве Эласа; левийлилерден — Ёзавад, Шимий ве Келая (яни Келита), Петахья, Ехуда ве Элиэзер; йырджылардан — Эльяшив; къапуджылардан — Шаллум, Телем ве Урий; исраиллилерден, Парошнынъ огъулларындан — Рамья, Йиззия, Малкия, Миямин, Элазар, Малкия ве Беная; Эламнынъ огъулларындан — Маттанья, Зекъарья, Ехиэл, Авдий, Еремот ве Элия; Заттунынъ огъулларындан — Эльёэнай, Эльяшив, Маттанья, Еремот, Завад ве Азиза; Бевайнынъ огъулларындан — Ехоханан, Хананья, Заббай ве Атлай; Банийнинъ огъулларындан — Мешуллам, Маллукъ, Адая, Яшув, Шеал ве Еремот; Пахат-Моавнынъ огъулларындан — Адна, Келал, Беная, Маасея, Маттанья, Бецалел, Биннуй ве Менашше; Харимнинъ огъулларындан — Элиэзер, Йишшия, Малкия, Шемая, Шимон, Биньямин, Маллукъ, Шемарья; Хашумнынъ огъулларындан — Маттенай, Маттатта, Завад, Элифелет, Еремай, Менашше ве Шимий; Банийнинъ огъулларындан — Маадай, Амрам ве Уэл, Беная, Бедея, Келухий, Ванья, Меремот, Эльяшив, Маттанья, Маттенай, Яасай, Бани, Биннуй, Шимий, Шелемья, Натан, Адая, Макънадвай, Шашай, Шарай, Азарел, Шелемья, Шемарья, Шаллум, Амарья, Юсуф; Невонынъ огъулларындан — Еиэл, Маттитья, Завад, Зевина, Яддай, Ёэль ве Беная. Булар эписи ят апайларгъа эвленген эдилер, базыларынынъ балалары да догъулгъан эди. Хакальянынъ огълу Нехемья айткъан сёзлери: Кислев айында, Фарс падишасы Артахшаста падишалыгъынынъ 20-нджи йылында, мен Шушан къалесинде эдим. Агъа-къардашларымдан бири Хананий бир къач адамнен берабер яныма Ехудадан кельдилер. Сюргюнлик чеккен, амма сагъ къалгъан ве къайткъан ехудалылар акъкъында ве Ерусалим акъкъында мен олардан сорадым. Олар манъа: «Сюргюнлик чеккен ве сагъ къалгъан ехудалылар анда, озь виляетинде хор яшайлар, оларны кимсе урьмет этмей. Ерусалим дивары йыкъылгъан, шеэр къапулары янгъан», — дедилер. Бу сёзлерни эшиткен сонъ, мен отурып агъладым. Бир къач кунь гъам ичинде эдим, ич бир шей ашамадым-ичмедим, коклернинъ Алласына дува эттим. Мен бойле дедим: «Я РАББИ, коклернинъ Алласы! Улу ве къоркъунчлы Алла! Сени севген ве эмирлеринъни беджерген адамларгъа Сен буюк севгинъни косьтересинъ ве васиетинъни сакълап къалдырасынъ! Сенинъ къулакъларынъ дикъкъатлы олсун, Сенинъ козьлеринъ ачыкъ олсун! Сенинъ къулунънынъ дувасыны эшит! Гедже-куньдюз мен Сенинъ огюнъде Исраиль огъуллары, Сенинъ къулларынъ ичюн дувалар этем. Исраиль огъуллары япкъан гуналар ичюн тёвбе этем. Мен де, бабамнынъ эви де Сенинъ огюнъде гуна яптыкъ. Биз Санъа урьметсизлик косьтердик, къулунъ Мусагъа буюргъан эмирлеринъни, низамнамелеринъни ве къарарларынъны беджермедик. Амма къулунъ Мусагъа берген сёзюнъни акъылгъа кетир! Сен: “Сизлер имансыз шейлер япсанъыз, Мен сизлерни башкъа халкъларнынъ арасында даркъатырым. Лякин Манъа къайтсанъыз, эмирлеримни тутсанъыз ве оларны беджерсенъиз, коклернинъ узакъ четине сюргюн этильсенъиз биле, Мен сизни андан топлап кетиририм ве Намыма сайлагъан ерге сизлерни кирсетирим”, — деген эдинъ. Олар — Сенинъ къулларынъ ве Сенинъ халкъынъ, Сен оларны улу къудретинънен ве буюк кучюнънен къуртардынъ. Я Рабби, Санъа ялварам, къулунънынъ дуваларына къулакъ ас, Сенинъ Адынъдан севинген ве Сенден къоркъкъан къулларынънынъ дуваларыны да эшит. Шимди манъа, къулунъа, къысмет эт. Мен шу адамнынъ козьлеринде мерамет къазанайым!» О вакъыт мен падишанынъ сакиси эдим. Нисан айында, падиша Артахшаста падишалыгъынынъ 20-нджи йылында, падишагъа шарап кетирильгенде, мен оны алып, падишагъа бердим. О куньге къадар падиша мени бир вакъыт гъамлы корьмеген эди. Падиша менден: — Не ичюн гъамлы корюнесинъ? — деп сорады. — Хаста дегильсинъ, демек, мытлакъа юрегинъде бир дерт бар. Мен пек къоркътым. Падишагъа бойле дедим: — Эбедиен яшасын падиша! Мен гъамлы олмайыммы? Баба-деделеримнинъ къабирлери олгъан шеэр бозулгъан, шеэр къапулары атеште якъылгъан. Падиша менден: — Сен не истейсинъ? — деп сорады. Мен коклернинъ Алласына дува эттим ве падишагъа бойле дедим: — Эгер падишанынъ истеги олса, эгер мен, къулунъ, сенинъ мераметинъни къазангъан олсам, мени Ехудагъа, баба-деделеримнинъ къабирлери олгъан шеэрге йибер. Мен шу шеэрни гъайрыдан къурайым. Падиша ве янында отургъан къадыны менден: — Ёлунъ не къадар узайджакъ? Не вакъыт къайтып келеджексинъ? — деп сорадылар. Мен къайтып келеджек вакътымны айткъан сонъ, падиша мени йиберди. Мен падишагъа шойле дедим: — Эгер падиша разы олса, Фират дерьясынынъ о бир кенарындаки башлыкъларгъа мектюплер язып, манъа берсин. Олар, мен Ехудагъа барып етмегендже, мени ёлумда токътатмасынлар. Даа бир мектюп падишанынъ орманларыны къорчалагъан Асафкъа яз. О манъа Алланынъ Эви янындаки къаленинъ къапулары ичюн, эм де шеэр диварлары ве мен яшайджакъ эв ичюн агъач берсин. Алла манъа ярдымджы олгъаны ичюн, падиша манъа мектюплер язып берди. Мен дерьянынъ башкъа четиндеки башлыкъларгъа келип, падишанынъ мектюплерини оларгъа бердим. Меннен берабер падиша ёллагъан аскер башлыкълары ве атлылары бар эди. Мен Исраиль огъулларына эйилик истеп кельдим. Хоронлы Санбаллат ве аммонлы хызметчи Товья буны эшиткенде, пек чокъ раатсызландылар. Сонъра мен Ерусалимге келип чыкътым. Анда учь кунь олгъан сонъ, гедже мен янымда олгъан бир къач адамнен берабер турдым. Аллам юрегиме къойгъаныны, Ерусалим ичюн этеджек шейлеримни мен кимсеге айтмагъан эдим. Янымда мен минип кеткен айвандан башкъа айван ёкъ эди. Геджеси Аждерха чокърагъынынъ огюндеки Вадий Къапусындан кечип, мен Кубре Къапусына кельдим. Ерусалимнинъ йыкъылгъан диварларыны ве атешнен якъылгъан къапуларыны бакъып чыкътым. Сонъ Чокъракъ Къапусына ве Падиша хавузына кельдим. Амма мен минип кельген айван ичюн анда кечмеге ёл ёкъ эди. Мен гедже къаранлыгъында дере бою арткъа котерильдим, диварны бакъып чыкътым, сонъ кене Вадий Къапусындан кечип арткъа къайттым. Башлыкъларнынъ меним къайда кеткенимден, нелер япкъанымдан хаберлери ёкъ эди. Бундан эвель не ехудалыларгъа, не руханийлерге, не мырзаларгъа, не башлыкъларгъа, не де башкъа ишчилерге мен бир шей айтмагъан эдим. Сонъ оларгъа шойле дедим: — Сизлер насыл аджыныкълы алда олгъанымызны коресинъиз. Ерусалим бозулгъан, онынъ къапулары атеште якъылгъан. Айдынъыз, Ерусалимнинъ диварыны къурайыкъ ве илериде масхара олмайыкъ. Мен оларгъа Алламнынъ ярдымы акъкъында айтып бердим, падишанынъ сёзлерини де айтым бердим. Олар исе: — Айдынъыз, къурайыкъ, — дедилер ве шу хайырлы ишке азырландылар. Хоронлы Санбаллат, аммонлы хызметчи Товья ве арап Гешем устьлеринден кулип ве оларгъа къылынып, шойле дей эдилер: — Бу япкъан ишинъиз насыл иштир? Падишагъа къаршы чыкъмагъа истейсиз, гъалиба? Мен оларгъа джевап берип, шойле дедим: — Коклернинъ Алласы бизим ярдымджымыз оладжакъ. Бизлер де, Онынъ къуллары, къурмагъа башлайджакъмыз. Сизинъ исе Ерусалимде не пайынъыз, не акъкъынъыз оладжакъ, сизинъ адларынъыз да мында анъылмайджакъ. Баш руханий Эльяшив ве онынъ къардашлары руханийлер ишке башлап Къойлар Къапусыны къурдылар. Олар къапунынъ къанатларыны эляллады ве ерине астылар, Юз Къуллесине ве Хананел Къуллесине къадар оларны элялладылар. Онынъ янында Ерихон акъайлары чалыша эдилер, оларнынъ янында исе Имрийнинъ огълу Закъкъур къура эди. Хассенаанынъ огъуллары Балыкълар Къапусыны къурдылар: олар къапу агъачларыны къойдылар, къанатларыны ерине астылар, сюргюлерини ве мандалларыны ерлештирдилер. Оларнынъ янында Меремот диварны тюзете эди. (Меремот — Уриянынъ огълу, Урия — Хакъкъоцнынъ огълу эди.) Оларнынъ янында Мешуллам диварны тюзете эди. (Мешуллам — Берекиянынъ огълу, Берекия — Мешезавелнинъ огълу эди.) Оларнынъ янында Баананынъ огълу Цадокъ диварны тюзете эди. Оларнынъ янында текъоалылар чалыша эди. Амма оларнынъ мырзалары Раббиси ичюн боюн эгип чалышмадылар. Пасеахнынъ огълу Ёяда ве Бесодеянынъ огълу Мешуллам Эски Къапуны тюзеттилер. Олар къапу агъачларыны къойдылар, къанатларыны ерине астылар, сюргюлерини ве мандалларыны ерлештирдилер. Оларнынъ янында гивонлы Мелатья ве меронотлы Ядон, эм де Гивон акъайлары ве Мицпа акъайлары чалыша эдилер. (Олар Фират дерьясынынъ гъарбий боюндаки виляетнинъ акимине бойсуна эдилер.) Оларнынъ янында Хархаянынъ огълу Уззиэл къуюмджы чалыша эди, онынъ янында исе мис къокъу япкъан адамнынъ огълу Хананья чалыша эди. Олар Ерусалим диварыны Кенъ диваргъа къадар тюзеттилер. Оларнынъ янында Ерусалим дживарынынъ ярысына башчылыкъ япкъан Хурнынъ огълу Рефая чалыша эди. Оларнынъ янында ве озь эвининъ къаршысында Харумафнынъ огълу Едая диварны тюзете, онынъ янында да Хашавнеянынъ огълу Хаттуш чалыша эди. Харимнинъ огълу Малкия ве Пахат-Моавнынъ огълу Хашшув башкъа ерде диварны ве Собалар Къуллесини тюзете эдилер. Оларнынъ янында Халлохешнинъ огълу Шаллум озь къызларынен берабер чалыша эди. Шаллум Ерусалим дживарынынъ ярысынынъ башлыгъы эди. Ханун ве Заноахнынъ сакинлери Вадий Къапусыны тюзеттилер. Олар къапуны япып, къапунынъ къанатларыны ерине астылар, сюргюлерини ве мандалларыны ерлештирдилер. Олар даа Кубре Къапусына къадар 500 метрге узангъан диварнынъ къысмыны къурдылар. Бет-Хаккерем дживарынынъ башлыгъы, Рекъавнынъ огълу Малкия исе Кубре Къапусыны тюзетти. О, къапуны япып, къапунынъ къанатларыны асты, сюргюлерини ве мандалларыны ерлештирди. Мицпа дживарынынъ башлыгъы, Кол-Хозенинъ огълу Шаллум Чокъракъ Къапусыны тюзетти. О, къапуны япып, онынъ устюне къапакъ япты, къапунынъ къанатларыны асты, сюргюлерини ве мандалларыны ерлештирди. Бундан гъайры о, падиша багъчасындаки Шелах хавузынынъ диварыны Давут Шеэринден энген мердивенлерге къадар янъыдан къурды. Онынъ артында Бет-Цур дживарынынъ ярысынынъ башлыгъы, Азбукънынъ огълу Нехемья Давутнынъ дюрбесине къадар, къазылгъан хавуз ве джесюрлернинъ эвине къадар диварны тюзетти. Оларнынъ артында левийлилер чалыша эдилер. Банийнинъ огълу Рехум, онынъ янында Хашавья, Кеила дживарынынъ ярысынынъ башлыгъы диварны тюзетти. О, озь дживары ичюн чалыша эди. Оларнынъ артында агъа-къардашлары чалыша эди. Кеила дживарынынъ ярысынынъ башлыгъы, Хенададнынъ огълу Баввай чалыша, онынъ янында Мицпанынъ башлыгъы, Ешуанынъ огълу Эзер экинджи ерде, Кошедеки силяханеге котерилишине къадар диварны тюзете эди. Ондан сонъ Заббайнынъ огълу Барукъ Кошеден баш руханий Эльяшивнинъ эви киришине къадар диварнынъ башкъа ерини гъайретнен тюзетти. Ондан сонъ Хакъкъоцнынъ торуны, Уриянынъ огълу Меремот Эльяшивнинъ эви киришинден эвининъ сонъуна къадар диварнынъ башкъа ерини тюзетти. Онынъ янында этрафларда яшагъан руханийлер диварны тюзете эди. Олардан сонъ, озь эвлерининъ къаршысында Биньямин ве Хашшув чалыша эдилер. Олардан сонъ Ананьянынъ торуны, Маасеянынъ огълу Азарья озь эвининъ янында диварны тюзете эди. Ондан сонъ Хенададнынъ огълу Биннуй Азарьянынъ эвинден Кошеге ве дивар тиремесине къадар диварнынъ башкъа ерини къура эди. Узайнынъ огълу Палал Кошенинъ къаршысында ве падишанынъ юкъары эвиндеки къуллесининъ къаршысында, къаравулларнынъ азбары янында чалыша эди. Ондан сонъ Парошнынъ огълу Педая чалыша эди. Офелде яшагъан Сарай хызметчилери Сув Къапусынынъ къаршысында шаркъий тарафны ве онынъ янындаки тышкъа чыкъкъан къуллеге къадар узангъан диварны янъыдан къурдылар. Ондан сонъ текъоалылар тышкъа чыкъкъан буюк къулледен башлап Офелнинъ диварына къадар диварнынъ къысмыны тюзеттилер. Атлар Къапусындан сонъ руханийлер озь эвининъ къаршысындаки диварны озьлери тюзеттилер. Олардан сонъ Иммернинъ огълу Цадокъ озь эвининъ къаршысындаки олгъан диварнынъ къысмыны тюзетти. Ондан сонъ Шекъаньянынъ огълу Шемая диварны тюзете эди. О, Шаркъий Къапунынъ къаравулы эди. Ондан сонъ Шелемьянынъ огълу Хананья ве Цалафнынъ алтынджы огълу Ханан диварнынъ башкъа ерини тюзетти. Олардан сонъ Берекиянынъ огълу Мешуллам озь яшагъан ери къаршысындаки диварны тюзетти. Ондан сонъ къуюмджынынъ огълу Малкия Мифкъад Къапусынынъ Незаретчи Къуллеси къаршысында, Сарай хызметчилерининъ эвине къадар ве алыш-веришчилернинъ яшагъан ерине къадар, кошедеки юкъары ханеге къадар янъыдан диварны къурды. Дивар кошесиндеки юкъары ханеден Къойлар Къапусына къадар олгъан диварны исе къуюмджылар ве алыш-веришчилер тюзеттилер. Диварларны янъыдан къургъанларымызны эшиткенде, Санбаллат пек ачувланды, нервасы къозгъалды ве ехудалыларгъа къылынып башлады. О, къардашларынынъ огюнде ве Самарие аскерлерининъ огюнде: — Бу заваллы ехудалылар не япалар я? Оларгъа разылыкъ берилирми? Олар къурбан чаларлармы? Бир куньде битирирлерми? Шу куль обалары арасындан якъылгъан ташларны джанландырырлармы? — дей эди. Онынъ янында олгъан аммонлы Товья исе: — Айды шуларны, къой, къура берсинлер. Бир тильки диварларына чыкъса, оларнынъ таш диварларыны бозар, — деди. Алламыз, бизим насыл хорлангъанымызны эшит! Оларнынъ сёгюшлерини озьлерининъ башларына чевир, оларны сюргюн эт ве ашала. Олар къуруджыларнынъ джанларыны агъырткъанлары ичюн, оларнынъ къабаатларыны багъышлама, гуналарыны афу этме. Бизлер диварны къурмагъа девам эттик. Эр кес буюк гъайретнен чалыша эди. Диварнынъ юксеклиги энди ярысынадже етти. Санбаллат, Товья, араплар, аммонлылар ве ашдодлылар Ерусалим диварларынынъ тикленгени акъкъында, диварнынъ тешиклери къапатылгъаны акъкъында хабер алып, пек ачувландылар. Олар эписи топлашып, Ерусалимге къаршы дженкке чыкъмагъа ве оны йыкъмагъа келиштилер. Бизлер исе Алламызгъа дувалар эттик, гедже-куньдюз олардан къуртулмакъ ичюн, къаравуллар къойдыкъ. О вакъытта ехудалылар дедилер: — Юк ташыгъанларнынъ кучю къалмады, чёплюк исе даа чокъ. Диварны къурмагъа чаремиз ёкъ. Душманларымыз исе: — Олар бильмезлер де, корьмезлер де, биз бир кереден араларына кирип, оларнынъ эписини ольдюрирмиз, ишлерини де токътатырмыз, — дедилер. Оларнынъ этрафында яшагъан ехудалылар эр ерден келип, оларнынъ уджюм этеджеги акъкъында беш-он кере бизге айттылар. Шунынъ ичюн ашагъы ерлерде, диварнынъ артындаки ачыкъ ерлеринде мен халкъны сойларына коре къылычларынен, мызракъларынен ве яйларынен къойдым. Мен чевре-четке бакътым, сонъ турдым ве мырзаларгъа, башлыкъларгъа ве башкъа халкъкъа шойле дедим: — Олардан къоркъманъыз. Улу ве къоркъунчлы Раббини акълынъызда тутунъыз. Агъа-къардашларынъыз, огъулларынъыз, къызларынъыз, къадынларынъыз ве эвлеринъиз ичюн дженк этинъиз. Душманларымыз оларнынъ тизген анълашмалары акъкъында бизим хаберимиз олгъаныны эшиттилер, Алла оларнынъ ниетлерини бозды. Сонъ эпимиз диваргъа, озь ишимизге къайтып кеттик. Шу куньден башлап менде олгъан яшларнынъ ярысы чалыша, экинджи ярысы исе мызракъ, къалкъан, яйлар ве зырхларынен силялангъан эдилер. Башлыкълар исе ехудалыларнынъ артында тура эдилер. Диварны къургъанлар, юк ташыгъанлар, юклегенлер де бир къолнен чалыша, экинджи къолунен исе силя тута эдилер. Къуруджыларнынъ эр бири белине къылыч такъып, ойле чалыша эди. Меним янымда бору чалгъан адам бар эди. Мен мырзаларгъа, башлыкъларгъа ве башкъа халкъкъа шойле дедим: — Ишимиз пек буюк ве кеништир, бизлер исе дивар бою дагъылдыкъ ве бири-биримизден узакъ къалдыкъ. Шунынъ ичюн бору сесини къайдан эшитсенъиз, шу ерге бизге топлашынъыз. Алламыз бизим ичюн дженк этеджек. Бойле этип чалыша эдик, ярымыз кунь догъгъанындан йылдызлар чыкъкъандже мызракънен тура эди. Бундан гъайры мен о заман халкъкъа дедим, эр кес озь хызметчилеринен берабер Ерусалимде геджелесин. Гедже олар бизим къаравулларымыз олсун, куньдюз исе чалышсынлар. Не мен, не агъа-къардашларым, не хызметчилерим, не де меним янымдаки къаравулларым озь кийимини чыкъармады. Сувгъа кеткенде биле къолунда къылычы бар эди. Бир кунь акъайлар ве оларнынъ апайлары озь ехудалы къардашларына къаршы чыкътылар. Базылары: — Бизлер, огъулларымыз ве къызларымыз чокъмыз. Бизлерге яшамакъ, сагъ къалмакъ ичюн, ашлыкъ керек, — дедилер. Башкъалары: — Ачлыкъ себебинден ашлыкъ сатын алмакъ ичюн, биз тарлаларымызны, юзюмликлеримизни, эвлеримизни залоггъа бермеге меджбур олдыкъ, — дедилер. Даа башкъалары исе: — Биз падишагъа берги тёлемек ичюн, тарлаларымызны ве юзюмликлеримизни залоггъа берип, борджкъа кумюш алмагъа меджбурмыз. Биз де ехудалы къардашларымыз кибимиз! Огъулларымызнынъ оларнынъ огъулларындан фаркъы ёкъ! Бизлер исе огъул-къызларымызны къул оларакъ бермек керекмиз. Къызларымызнынъ базылары энди къуллукъкъа берильди. Лякин биз бир шей япып оламаймыз, чюнки бизим тарла ве юзюмликлеримиз энди башкъаларнынъ къолундадыр! — дедилер. Мен оларнынъ ярдым истегенини ве бойле сёзлерини эшитип, пек ачувландым. Юрегим сызлады, мен мырзаларны ве башлыкъларны сёгдим ве оларгъа серт-серт: — Сизлер къардашларынъыздан фаиз аласынъыз! — дедим. Сонъ оларгъа къаршы буюк топлашув чагъырдым ве бойле дедим: — Биз къолумыздан кельгени къадар ябанджы халкъларгъа сатылгъан озь къардашларымыз ехудалыларны кери сатын алмагъа тырышамыз. Сизлер исе озь къардашларынъызны сатасынъыз. Кене бизге сатылсынлар депми? Олар исе индемей, бир шей айтып оламай эдилер. Сонъ мен: — Япкъанынъыз яхшы шей дегиль. Душманларымыз олгъан башкъа халкълар сизни масхара этмесин деп, Алламыздан къоркъып яшамакъ керек дегильсизми? — дедим. — Мен де, агъа-къардашларым да, хызметчилерим де халкъкъа борджкъа кумюш ве отьмек бердик. Шу борджлардан фаиз алмайыкъ! Шимди оларгъа тарлаларыны, юзюмликлерини, зейтюн багъларыны ве эвлерини къайтарып беринъиз. Олардан кумюш ве ашлыкътан, шарап ве зейтюн ягъындан алынгъан фаизлерни де къайтарынъыз! О вакъыт олар: — Къайтарып берермиз ве башкъа сорамамыз. Сен айткъанынъ киби япармыз, — дедилер. Мен руханийлерни чагъыртып, оларны руханийлернинъ огюнде ант эттирдим. Сонъра мен урбаларымны къакътым ве бойле дедим: — Алла сёзюни тутмагъан эр кимни бойле этип озь эвинден къакъсын, малыны-мулькюни элинден алсын! Эр шейи къакъылып алынсын, бом-бош къалсын! — дедим. Бутюн джемаат да бунъа: — Амин! — деди, РАББИге шукюр этти, ве халкъ сёзлерини тутты. Бундан да гъайры, мен Ехуда топрагъынынъ виляет башлыгъы олып тайинленген куньден, Артахшаста падишалыгъынынъ 20-нджи йылындан 32-нджи йылына къадар, 12 йыл девамында мен ве агъа-къардашларым виляет башлыгъынынъ ашларыны ашамадыкъ. Менден эвель олгъан виляет башлыкълары исе халкъкъа юк эдилер, 40 кумюш берги алып, бундан гъайры ашлыкъ ве шарап ала эдилер. Оларнынъ хызметчилери биле халкъкъа башчылыкъ япа эдилер. Амма мен, Алладан къоркъып, бойле япмадым. Мен Ерусалим диварыны къурмагъа девам эттим. Эписи хызметчилерим анда ишке топланды. Тарлаларны исе биз сатын алмадыкъ. Софрамда 150 ехудалы ве башлыкъ, бундан да гъайры, къомшу халкълардан кельген адамлар ашай эдилер. Бир куньде бир баш бугъа, алты баш семиз къой ве бир къач къуш союла эди. Он куньде чешит шараплар бол-бол ичиле эди. Бунъа къошма оларакъ, халкънынъ япкъан иши пек агъыр олгъаны ичюн, мен озюме виляет башлыгъы ашыны сорамадым. Аллам! Шу халкъкъа япкъан эйиликлеримни унутма! Мен диварны янъыдан къургъаным, бозулгъан ерлерини тюзеткеним акъкъындаки хабер Санбаллаткъа, Товьягъа, арап Гешемге ве башкъа душманларымызгъа барып етти. Амма о вакъытта къапуларнынъ къанатлары даа ерине асылмагъан эди. Санбаллат ве Гешем манъа хабер йибердилер ве: — Кель, Оно тегизлигиндеки койлернинъ биринде корюшейик, — дедилер. Олар манъа бир яманлыкъ япмагъа тюшюне эдилер. Амма мен оларгъа хаберджи йиберип: — Мен буюк ишнен мешгъулим, келип оламам. Эгер мен ишлеримни ташлап сизге кельсем, бутюн иш токътайджакъ, — дедим. Олар манъа дёрт кере айны шу хаберни йибердилер, амма мен эп айны шойле джевап бердим. О заман Санбаллат манъа хызметчисини бешинджи кере йиберди. Хызметчининъ элинде ачыкъ мектюп бар эди. Мектюпте шойле язылгъан эди: «Халкълар арасында хабер юре, Гешем де буны айта: сен ве ехудалылар исьян котермеге истей экенсинъиз, диварны да шунынъ ичюн къура экенсинъ. Эшиткениме коре, сен оларнынъ падишасы олмакъ истей экенсинъ. Сенинъ акъкъынъда “Ехуданынъ падишасы!” — деп хабер этмек ичюн, Ерусалимде пейгъамберлерни къойгъан экенсинъ. Бу хаберлернинъ эписи падишанынъ къулагъына барып етеджек. Шунынъ ичюн кель де, берабер акъыл танышайыкъ». Лякин мен онъа шойле хабер йибердим ве: — Сен айткъан шейлер догъру дегиль. Буларнынъ эписини сен озюнъ тюшюнип чыкъардынъ, — дедим. Олар бизни къоркъузмагъа тырыша эдилер ве: «Олар такъаттан кесиледжек, ишлери токътап къалыр, ондан бир шей чыкъмаз», — деп тюшюне эдилер. Шимди исе, Алла, манъа такъат бер! Бир кунь мен Шемаянынъ эвине кеттим. (Шемая — Делаянынъ огълу, Делая — Мехетавельнинъ огълу эди.) О исе эвинде къапалы отура эди. О, манъа бойле деди: — Айды, Алланынъ Эвине кетейик, Сарайнынъ ичине кирейик, къапуларыны къапатайыкъ, чюнки сени ольдюрмеге келеджеклер. Сени ольдюрмеге гедже келеджеклер. Мен онъа: — Мен киби адам къачармы? Мен киби адам джаныны къуртармакъ ичюн, Сарайгъа кирерми? Ёкъ, бармам, — дедим. О, пейгъамбер оларакъ буны айтты, лякин мен Алла оны йибермегенини анъладым. Товья ве Санбаллат оны сатын алгъан эдилер. Мени къоркъузмагъа ве гуна япып, буны япмагъа меджбур этмек ичюн, оны сатын алгъан эдилер. О вакъыт душманларым меним адымны лекелемеге ве масхара этмеге истедилер. Аллам, Товьянынъ ве Санбаллатнынъ япкъанларыны унутма! Къадын пейгъамбер Ноадьяны ве башкъа мени къоркъузмагъа истеген пейгъамберлерни де унутма! Элул айынынъ 25-инджи кунюнде, 52 кунь ичинде дивар къурулып битти. Эписи душманларымыз буны эшиткенде, этрафымыздаки халкълар буны корьгенде, рухтан тюштилер ве бу иш Алламызнынъ иши олгъаныны анъладылар. Шу куньлерде ехудалы мырзалар Товьягъа чокъ мектюплер яздылар, ве Товьядан оларгъа джеваплар кельди. Товья Арахнынъ огълу Шекъаньянынъ киеви эди, ве онынъ огълу Ехоханан Берекиянынъ огълу Мешулламнынъ къызына эвли эди. Шунынъ ичюн чокъ ехудалы Товьягъа антнен багълы эдилер. Олар меним огюмде Товьянынъ яхшы ишлери акъкъында айта эдилер. Меним айткъанларымны исе Товьягъа айтып бере эдилер. Товья исе мени къоркъузмакъ ичюн мектюплер ёллай эди. Дивар къурулып биткен сонъ, къапуларнынъ къанатлары асылгъан сонъ, къапу къаравуллары, йырджылар ве левийлилер озь хызметине къоюлды. Бундан сонъ мен къардашым Хананийни ве къаленинъ башлыгъы Хананьяны Ерусалимнинъ башлыкълары яптым. О, садыкъ адам эди, ве башкъа адамлардан чокъ Алладан къоркъа эди. Мен оларгъа: — Кунеш чыкъып, къыздырып башламагъандже, Ерусалим къапулары ачылмасынлар. Къапуджылар къаравуллыкъ эткенде, къапуларны къапатмагъа ве килитлемеге керек, — дедим. — Ерусалимде яшагъан адамлардан къаравулларны сайлап алынъыз. Базыларыны шеэрни къаравулламагъа, базыларыны исе эвлерини къаравулламагъа къоюнъыз. Шеэр буюк ве кениш эди, халкъы исе чокъ дегиль, эвлер де къурулмагъан эди. Аллам меним юрегиме мырзаларны, башлыкъларны ве бутюн халкъны топламакъ ве несиллер джедвелини тизмек истегини къойды. Мен биринджи къайткъанларнынъ несиллер джедвели китабыны таптым. Анда шойле язылгъан эди: Мына эсирликтен къайткъан виляет адамлары. Вавилон падишасы Невукъаднеццар оларны сюргюн эткен эди. Олар Ерусалимге ве Ехудагъа, эр кес озь шеэрине къайтып кельдилер. Булар Зеруббавел, Ешуа, Нехемья, Азарья, Раамья, Нахаманий, Мордекъай, Билшан, Мисперет, Бигвай, Нехум ве Баананен берабер кельдилер. Исраиль халкъы акъайларынынъ сайысы: Парошнынъ огъуллары — 2 172, Шефатьянынъ огъуллары — 372, Арахнынъ огъуллары — 652, Пахат-Моавнынъ огъуллары (Ешуанынъ ве Ёавнынъ огъулларындан) — 2 818, Эламнынъ огъуллары — 1 254, Заттунынъ огъуллары — 845, Закъкъайнынъ огъуллары — 760, Биннуйнынъ огъуллары — 648, Бевайнынъ огъуллары — 628, Азгъаднынъ огъуллары — 2 322, Адоникъамнынъ огъуллары — 667, Бигвайнынъ огъуллары — 2 067, Адиннинъ огъуллары — 655, Хизкиянынъ союндан Атернинъ огъуллары — 98, Хашумнынъ огъуллары — 328, Бецайнынъ огъуллары — 324, Харифнинъ огъуллары — 112, Гивоннынъ огъуллары — 95, Вифлеем ве Нетофа шеэр акъайлары — 188, Анатот шеэр акъайлары — 128, Бет-Азмавет — 42, Кирьят-Ярим, Кефира ве Беэрот шеэр акъайлары — 743, Рама ве Гева шеэр акъайлары — 621, Микмас шеэр акъайлары — 122, Бет-Эль ве Ай шеэр акъайлары — 123, башкъа Нево шеэр акъайлары — 52, башкъа Элам шеэр акъайлары — 1 254, Харимнинъ огъуллары — 320, Ерихоннынъ огъуллары — 345, Лод, Хадид ве Ононынъ огъуллары — 721, Сенаанынъ огъуллары — 3 930. Руханийлер: Ешуанынъ союндан Едаянынъ огъуллары — 973, Иммернинъ огъуллары — 1 052, Пашхурнынъ огъуллары — 1 247, Харимнинъ огъуллары — 1 017. Левийлилер: Ешуанынъ огъуллары (Къадмиэлнинъ ве Ходеванынъ огъулларындан) — 74. Йырджылар: Асафнынъ огъуллары — 148. Къапуджылар: Шаллумнынъ огъуллары, Атернинъ огъуллары, Талмоннынъ огъуллары, Акъкъувнынъ огъуллары, Хатитанынъ огъуллары, Шовайнынъ огъуллары — 138 адам. Сарай хызметчилери: Циханынъ огъуллары, Хасуфанынъ огъуллары, Таббаотнынъ огъуллары, Кероснынъ огъуллары, Сианынъ огъуллары, Падоннынъ огъуллары, Левананынъ огъуллары, Хагъаванынъ огъуллары, Шалмайнынъ огъуллары, Хананнынъ огъуллары, Гидделнинъ огъуллары, Гъахарнынъ огъуллары, Реаянынъ огъуллары, Рециннинъ огъуллары, Некъоданынъ огъуллары, Гъаззамнынъ огъуллары, Уззанынъ огъуллары, Пасеахнынъ огъуллары, Бесайнынъ огъуллары, Меунимнинъ огъуллары, Нефушесимнинъ огъуллары, Бакъбукънынъ огъуллары, Хакъуфанынъ огъуллары, Хархурнынъ огъуллары, Бацлитнинъ огъуллары, Мехиданынъ огъуллары, Харшанынъ огъуллары, Баркъоснынъ огъуллары, Сисеранынъ огъуллары, Темахнынъ огъуллары, Нециахнынъ огъуллары, Хатифанынъ огъуллары. Сулейман хызметчилерининъ огъуллары: Сотайнынъ огъуллары, Соферетнинъ огъуллары, Периданынъ огъуллары, Яаланынъ огъуллары, Даркъоннынъ огъуллары, Гидделнинъ огъуллары, Шефатьянынъ огъуллары, Хаттилнинъ огъуллары, Поккерет-Хаццеваимнинъ огъуллары, Амоннынъ огъуллары. Сарай хызметчилерининъ ве Сулейман хызметчилерининъ огъулларынынъ эписи — 392. Тель-Мелах, Тель-Харша, Керув, Аддон ве Иммерден кельгенлер, амма къайсы сойдан ве къорантадан олгъаныны айтмагъа ве озьлерининъ Исраильден чыкъкъанларыны косьтермеге оламагъанлар шудыр: Делаянынъ огъуллары, Товьянынъ огъуллары, Некъоданынъ огъуллары — 642. Руханийлерден: Ховаянынъ огъуллары, Хакъкъоцнынъ огъуллары, Барзиллайнынъ огъуллары. (Бу Барзиллай гиладлы Барзиллайнынъ къызына эвленген ве онынъ адыны алгъан эди.) Олар несиллер джедвелинде озь сойлары акъкъында язувны къыдырдылар, амма тапып оламадылар. Шунынъ ичюн олар руханийлер сырасындан чыкъарылдылар. Аким оларгъа, Ур ве Тум алетлери олгъан руханий кельмегендже, азизликлерни ашамагъа разылыкъ бермеди. Бутюн джемаат эписи оларакъ 42 360 адам эди. Бундан гъайры, оларнынъ акъай ве къадын къуллары — 7 337, ве оларнен берабер даа 245 акъай ве апай йырджылары бар эди. Оларнынъ 736 аты, 245 къатыры, 435 девеси, 6 720 эшеги бар эди. Къоранталарнынъ базы башлыкълары къуруджылыкъ ишлерине пара бердилер. Аким хазинеге 1 000 алтын пара, 50 дане чанакъ ве 530 руханий урбасы багъышлады. Къоранталарнынъ базы башлыкълары къуруджылыкъ ишлерине къол тутмакъ ичюн хазинеге 20 000 алтын пара ве 2 200 кесек кумюш багъышладылар. Халкънынъ къалгъанлары даа 20 000 алтын пара, 2 000 кесек кумюш ве 67 руханий урбасы багъышладылар. Бойлеликнен, руханий ве левийлилер, къапуджы ве йырджылар, халкъ акъайлары ве Сарай хызметчилери, бутюн Исраиль де озь шеэрлеринде яшап башладылар. Единджи айда, исраиллилер озь шеэрлеринде яшагъан заманда, бутюн халкъ, бир адам киби, Сув Къапусынынъ огюндеки мейданда топлашты, Узеир кятипке РАББИ Исраильге берген Мусанынъ Къанун Китабыны кетирмеге буюрды. Единджи айнынъ биринджи куню Узеир руханий акъайларнынъ, апайларнынъ ве анълап оладжакъ эр кеснинъ топлашувына Къанунны кетирди ве Сув Къапусынынъ огюндеки мейданда акъайларнынъ, апайларнынъ ве анълап оладжакъ эр кеснинъ огюнде, сабадан уйлегедже Къанунны окъуды. Бутюн халкъ Къанун Китабыны дикъкъатнен динъледи. Узеир кятип махсус ясалгъан агъач юксекликте турды. Онынъ сагъ тарафындан Маттитья ве Шема, Аная ве Урия, Хилкия ве Маасея тура эдилер. Сол тарафындан исе Педая ве Мишаэл, Малкия ве Хашум, Хашбаддана, Зекъарья ве Мешуллам тура эдилер. Узеир халкътан юксек бир ерде турып, китапны ачкъанда, бутюн халкъ оны корьди. Узеир китапны ачкъан сонъ, бутюн халкъ аякъ устюне турды. Узеир РАББИге, буюк Аллагъа шукюрлер этти. Бутюн халкъ да: «Амин! Амин!» — деп, къолларыны кокке котерди, эгильди, РАББИнинъ огюнде бетлеринен ерге тийдилер. Ешуа, Баний, Шеревья, Ямин, Акъкъув, Шаббетай, Ходия, Маасея, Келита, Азарья, Ёзавад, Ханан, Пелая ве левийлилер халкъкъа Къанунны анълата эдилер, халкъ исе озь еринде тура эди. Китаптан, Алланынъ Къанунындан парча-парча окъуй, сонъ анълата эдилер, ве халкъ окъугъанларыны анълай эди. Бутюн халкъ Къануннынъ сёзлерини динълеп агълап башлады. Нехемья аким, руханий ве кятип олгъан Узеир ве халкъны огреткен левийлилер бутюн халкъкъа: — Бу кунь Алланъыз РАББИ ичюн азиз бир куньдир. Къасевет этменъиз ве агъламанъыз, — дедилер. Сонъ Нехемья оларгъа: — Энди барынъыз, энъ яхшы ашлар ашанъыз, татлы ичимликлер ичинъиз, кимнинъ азырлагъан шейи олмаса, оларнен пайлашынъыз. Бу кунь Раббимиз ичюн азиз куньдир! Гъамлы олманъыз! РАББИнинъ огюнде къуванч — сизинъ кучюнъиз, — деди. Левийлилер бутюн халкъны тынчландырып: — Тынчланынъыз. Бу кунь — азиз куньдир! Гъамлы олманъыз, — дей эдилер. Сонъра бутюн халкъ, оларгъа айтылгъан сёзлерни анълап, ашамагъа-ичмеге, башкъаларынен пайлашмагъа, буюк къуванчнен байрам этмеге кетти. Эртеси куню бутюн халкънынъ къоранта башлыкълары, руханийлер ве левийлилер Узеир кятипнинъ янында, Къануннынъ сёзлерини окъуп анъламакъ ичюн, топлаштылар. Олар РАББИ Мусанен буюргъан Къанунда окъудылар ки, Исраиль огъуллары единджи айда, байрам вакътында чалашларда яшамакъ керек эдилер. Шунынъ ичюн эр бир шеэрлеринде ве Ерусалимде бойле илян эттилер: «Дагъларгъа чыкъынъыз, андан зейтюн пытакъларыны, кийик зейтюн пытакъларыны, мерсин тереги пытакъларыны, хурма пальмасы пытакъларыны ве башкъа тереклернинъ пытакъларыны алып чыкъынъыз. Язылгъаны киби, чалашлар япынъыз». Халкъ пытакъларны кетирип, эр кес озюнинъ дамында ве азбарында озьлерине чалашлар япты. Эм Алланынъ Эви азбарларында, эм Сув Къапусы огюндеки мейданда, эм де Эфраим Къапусы огюндеки мейданда чалашлар яптылар. Сюргюнликтен къайтып кельген бутюн джемаат чалашлар япып, чалашларда яшады. Нуннынъ огълу Ехошуанынъ кунюнден шу куньге къадар Исраиль огъуллары ойле япмагъан эди. Эр кес буюк къуванч ичинде эди. Еди кунь девамында байрам эттилер ве эр кунь, биринджи куньден сонъки куньгедже Алланынъ Къанун Китабыны окъудылар. Секизинджи куню исе къараргъа коре байрам топлашувы яптылар. Шу айнынъ 24-юнджи куню исраиллилер топлашты, ич бир шей ашамады-ичмеди, чувал безинден япылгъан урбалар кийдилер, башларына куль септилер. Исраиллилер башкъа халкъларнынъ адамларындан айрылдылар ве озь гуналары ве бабаларынынъ япкъан къабаатлары акъкъында айтып башладылар. Озь ерлеринден къыбырдамайып, куннинъ дёртте бири боюнджа Аллалары РАББИнинъ Къануныны окъудылар, куннинъ дёртте бириси исе гуналары акъкъында айтып, озь Аллалары РАББИге ибадет эттилер. Ешуа, Баний, Къадмиэл, Шеванья, Бунний, Шеревья, Баний, Кенаний левийлилернинъ юксек ерине чыкътылар ве къычырып, Алласы РАББИни чагъырып башладылар. Левийлилер Ешуа, Къадмиэл, Баний, Хашавнея, Шеревья, Ходия, Шеванья, Петахья: — Турунъыз, Алланъыз РАББИге даимий шукюрлер этинъиз! — дедилер. — Сенинъ шуретли Адынъ макътансын! О, бутюн шукюр ве макътавдан юксек олсун! — РАББИ тек Сенсинъ! Сен коклерни ве коклернинъ коклерини яраттынъ. Бутюн ордуларны, ерни ве ерде яшагъанларнынъ эписини, денъизлерни ве денъиздеки эр шейни яраттынъ. Сен эписине джан бересинъ, ве коклернинъ ордулары Санъа ибадет этелер. Сен Озюнъ, я РАББИ, Алла, Ибрамны сайлап алдынъ ве оны къасдийлилернинъ Ур шеэринден алып чыкъардынъ ве онъа «Ибраим» адыны бердинъ. Онынъ юрегини Озюнъе садыкъ олгъаныны корьдинъ, онъа васиет бердинъ, ханаанлыларнынъ, хитлилернинъ, аморлыларнынъ, перизлилернинъ, евуслыларнынъ ве гиргашлыларнынъ топракъларыны онынъ эвлятларына бермеге истединъ. Сонъ Сен ишанчлы олып, сёзюнъни беджердинъ. Сен бабаларымызнынъ Мысырда чекишкенлерини корьдинъ, оларнынъ Къызыл денъизнинъ ялысында къычыргъанларыны эшиттинъ. Мысырлылар бабаларымызгъа кибирнен бакъкъанларыны билип, Сен фыравунгъа, онынъ эписи къулларына ве бутюн топрагъынынъ халкъларына аляметлеринъни ве аджайип ишлеринъни косьтердинъ. Сен Озюнъе шурет къазандынъ, бу шурет бугуньге къадар етип кельди. Сен оларнынъ огюнде денъизни ярдынъ, ве олар денъизнинъ ортасындан къуру ерден кечип кеттилер. Оларны къувалагъанларны исе Сен, кучьлю сувларгъа таш батыргъанынъ киби, теренликке батырдынъ. Куньдюз Сен оларны булут диреги ярдымынен алып бардынъ, гедже исе кетеджек ёлларыны атеш дирегинен ярыкълаттынъ. Сен Синай дагъына энип, оларнен коклерден лакъырды эттинъ. Оларгъа догъру къарарларны, ишанчлы къанунларны, низамнамелерни ве яхшы эмирлерни бердинъ. Сен оларгъа Озь азиз раатлыкъ кунюни бильдирдинъ, къулунъ Муса ярдымынен эмирлерни, низамнамелерни ве Къанунны буюрдынъ. Ачлыкъта Сен оларгъа коклерден отьмек бердинъ, сувсузлыкъта къаядан сув чыкъарып бердинъ. Оларгъа бир топракъ бермеге ант эткен эдинъ ве оны тартып алмагъа оларгъа эмир эттинъ. Амма бизим баба-деделеримиз къопай олдылар, боюнларыны эгмедилер, Сенинъ эмирлеринъни динълемедилер, бойсунмагъа истемедилер, Сенинъ оларгъа япкъан аджайип ишлеринъни акъылгъа кетирмедилер, боюнларыны эгмедилер ве инатланып, озьлерине башлыкъ къойдылар ве къуллукъ яшайышларына къайттылар. Лякин Сен — гуналарны багъышлагъан Алласынъ, эйилик япкъан ве аджыгъан, тез ачувланмагъан ве пек мераметлисинъ! Сен оларны къалдырмадынъ. Олар озьлерине иритильген маденден бугъа япкъан, «Мына сени Мысырдан чыкъаргъан алладыр», — деген, Сени пек акъарет эткен олсалар да, Сен оларны пек аджыгъанынъ ичюн, сахрада ташламадынъ. Куньдюзлери оларгъа ёл косьтермек ичюн булут диреги, геджелери исе ёлларыны ярыкълатмакъ ичюн атеш диреги олардан айырылмады. Оларны огретмек ичюн, Озюнънинъ Мукъаддес Рухунъны бердинъ, агъызларындан маннаны тартып алмадынъ, олар сувсагъанда, Сен оларгъа сув бердинъ. Къыркъ йыл девамында Сен оларны сахрада ашаттынъ, олар бир шейге мухтадж олмадылар, урбалары эскирмеди, аякълары шишмеди. Сен оларгъа башкъа падишалыкъларны ве халкъларны бердинъ, оларны пайлаштырдынъ. Олар Сихоннынъ топрагъыны, Хешбон падишасынынъ топрагъыны ве Башан падишасы Огнынъ топрагъыны тартып алдылар. Оларнынъ огъулларыны коктеки йылдызлар киби чокъ эттинъ, оларнынъ баба-деделерине бермеге ант эткен топракъкъа оларны кирсеттинъ. Оларнынъ огъуллары келип, шу топракъны тартып алдылар. Сен топракъта яшагъан ханаанлыларны оларгъа бойсундырдынъ. Сен эм оларны, эм падишаларыны, эм де топракънынъ башкъа халкъларыны оларгъа бердинъ, ве олар не истеселер, оларгъа яптылар. Олар енъильмез шеэрлерни ве берекетли топракъларны, чешит яхшы мал-мулькке толу эвлерни, къаядан кесильген къуюларны, юзюмликлерни ве зейтюн багъчаларыны, чокътан-чокъ мейва тереклерини тартып алдылар. Олар ашап тойдылар, семирип, Сенинъ япкъан буюк эйиликлеринъден кейфлендилер. Лякин олар инатланды ве Санъа къаршы баш котерди, Сенинъ Къанунынъны четке ташладылар, Санъа къайтмагъа чагъыргъан пейгъамберлеринъни ольдюрдилер ве акъаретлеген шейлер айттылар. Шунынъ ичюн Сен оларны душманларынынъ къолларына бердинъ, ве душманлары оларны пек сыкъыштырдылар. Олар беляда олгъанда, Сени чагъырып башладылар. Сен оларны коклерден эшиттинъ ве буюк мераметинъ ичюн, оларгъа къуртарыджылар бердинъ. Къуртарыджылар оларны душманларынынъ къолларындан къуртардылар. Эр шей ятышкъан сонъ исе, олар кене Сенинъ огюнъде яман ишлер япып башладылар, Сен кене оларны душманларынынъ къолуна бердинъ, ве душманлары оларгъа башлыкъ эттилер. Олар кене Сени чагъырып башлагъанда, Сен коклерден эшитип, Озь буюк мераметинъ ичюн, оларны чокъ кере къуртардынъ. Сен оларны Сенинъ Къанунынъа къайтмагъа тенбиелединъ, амма олар кибирли олып, Сенинъ эмирлеринъни динълемедилер. Сенинъ къарарларынъны бозып, гуна яптылар. (Бу къарарлар исе оларны беджерген адамгъа омюр берелер.) Олар исе беллерини букмедилер, боюнларыны эгмедилер, Сени динълемедилер. Сен чокъ йыл оларнен сабырлы олдынъ, Озь Рухунънен, пейгъамберлеринъ ярдымынен оларны тенбиелединъ, амма олар динълемедилер. Сонъра Сен оларны ябанджы халкъларнынъ къолуна бердинъ. Амма Сенинъ мераметинъ ичюн, Сен оларны бутюнлей ёкъ этмединъ ве оларны къалдырмадынъ. Сен — аджыгъан ве пек мераметли Алласынъ! Шимди исе, Алламыз, улу, кучьлю ве къоркъунчлы, васиетинъни сакълагъан ве бизни чокъ севген Алла! Биз, падишаларымыз, мырзаларымыз, руханийлеримиз, пейгъамберлеримиз, баба-деделеримиз — Ашшур падишаларнынъ кунюнден башлап шимдики замангъадже азап чектилер. Бу азаплар Сенинъ козюнъде аз корюнмесин! Бизим башымызгъа беляларны тюшюргенде, Сен догъру яптынъ. Сен адалетлисинъ, бизлер исе яман ишлер яптыкъ. Падишаларымыз, башлыкъларымыз, руханийлеримиз ве баба-деделеримиз Къанунынъны беджермей эдилер. Сен оларны тенбиелеген олсанъ да, олар эмирлеринъе ве шаатлыкъларынъа къулакъ асмай эдилер. Олар не озь мемлекетинде, не Сен берген буюк яхшылыкъта, не Сен айырып берген кениш бол-берекетли топракъларда Санъа хызмет этмедилер, озьлерининъ ярамай ишлеринден вазгечмедилер. Мына энди биз къуллармыз. Сен баба-деделеримизге бу топракъны бердинъ, олар берекетлеринен ве мейваларынен ашап тойсунлар деп, биз исе мында къуллукъ япып юремиз. Гуналарымыз ичюн Сен бизни падишаларгъа бойсундырдынъ, ве олар бу топракънынъ махсулыны ашайлар. Олар эм беденлеримизге, эм туварларымызгъа башлыкъ япалар, не истеселер, шуны да япалар. Бизлер исе буюк белягъа къалдыкъ. Шунынъ ичюн биз язылы шекильде къатты сёз беремиз, ве онъа башлыкъларымыз, левийлилеримиз ве руханийлеримиз озь муурьлерини басалар. Озь муурьлерини баскъанлар: Хакальянынъ огълу Нехемья аким ве Цидкия, Серая, Азарья, Йирмея, Пашхур, Амарья, Малкия, Хаттуш, Шеванья, Маллукъ, Харим, Меремот, Овадья, Даниял, Гиннетон, Барукъ, Мешуллам, Авия, Миямин, Маазья, Билгъай, Шемая. Булар — руханийлердир. Левийлилер: Азаньянынъ огълу Ешуа, Хенададнынъ огъулларындан Биннуй, Къадмиэл, оларнынъ къардашлары: Шеванья, Ходия, Келита, Пелая, Ханан, Микъа, Рехов, Хашавья, Закъкъур, Шеревья, Шеванья, Ходия, Баний, Бенину. Халкъ башлыкълары: Парош, Пахат-Моав, Элам, Затту, Баний, Бунний, Азгъад, Бевай, Адонья, Бигвай, Адин, Атер, Хизкия, Аззур, Ходия, Хашум, Бецай, Хариф, Анатот, Невай, Магпиаш, Мешуллам, Хезир, Мешезавел, Цадокъ, Яддуа, Пелатья, Ханан, Аная, Хошеа, Хананья, Хашшув, Халлохеш, Пилха, Шовек, Рехум, Хашавна, Маасея, Ахия, Ханан, Анан, Маллукъ, Харим, Баана. Къалгъан халкъ: руханийлер, левийлилер, къапуджылар, йырджылар, Сарай хызметчилери, чешит халкълардан айырылгъан ве Алланынъ Къанунына къошулгъанларнынъ эписи, оларнынъ апайлары, огъуллары ве къызлары, — олып кечкенни анълагъан эр бир адам озь агъа-къардашларына, оларнынъ энъ урьметли сойларына къошулдылар ве Алланынъ къулу Мусанен берильген Къанунгъа коре яшамагъа, РАББИ-Таалямызнынъ эмирлерини, къарарларыны ве низамнамелерини тутмагъа ве беджермеге ант эттилер ве озьлерини еминнен багъладылар. — Мемлекетнинъ башкъа халкъларына къызларымызны бермемеге ве оларнынъ къызларыны огъулларымызгъа алмамагъа сёз беремиз. Эгер мемлекетнинъ башкъа халкълары раатлыкъ кунюнде бизге сатыладжакъ маллар ве ашлыкъ кетирсе, биз раатлыкъ кунюнде я да азиз бир куньде шу малларны сатын алмайджакъмыз. Эр единджи йылы топракъны ишлетмейджекмиз ве эр тюрлю борджларны багъышлайджакъмыз. Эр бир йылда кумюшнинъ учьте бирини тёлемеге сёз беремиз. Бу параларны биз Алланынъ Эвиндеки хызмети ичюн, теклиф пителери ичюн, эр вакъыттаки ашлыкъ бахшышлары ве эр вакъыттаки бутюнлей якъыладжакъ къурбанлар ичюн, раатлыкъ куньлери, янъы ай куньлери ве байрам куньлери ичюн, азизликлер ичюн, Исраиль ичюн одеме этмеге гуналар къурбанлары ичюн ве Алламызнынъ Эвиндеки бутюн ишлер ичюн беремиз. Биз — руханийлер, левийлилер ве халкъ — ким одунлар кетиреджек акъкъында джереп чектик. Къанунда язылгъанына коре Алламыз РАББИнинъ къурбан еринде одунлар янсын деп, эр йыл Алламызнынъ Эвине оларны кетирмеге къоранталаргъа невбет вакътыны тайинледик. Эр йыл РАББИнинъ Эвине топрагъымызнынъ биринджи махсулыны ве эр терекнинъ биринджи махсулыны кетирмеге сёз беремиз. Къанунда язылгъаны киби, Алламызнынъ Эвине, анда хызмет эткен руханийлерге биринджи догъгъан огъулларымызны, айванларымызны, биринджи догъгъан тувар ве къой-эчкилеримизни кетирмеге сёз беремиз. Булардан гъайры, чекильген уннынъ биринджисини, ашлыкъ бахшышларымызны, эр бир терек махсулларынынъ биринджисини, шарап ве зейтюн ягъынынъ биринджисини руханийлеримизге Алланынъ Эвиндеки ханелерге кетиреджекмиз, топракъ махсулларынынъ онда бир пайыны левийлилерге береджекмиз. Левийлилер топракъны ишлеген эр бир шеэримизден онда бир пайыны алсынлар. Левийлилер онда бир пайыны алаяткъанда, оларнынъ янында Харуннынъ союндан бир руханий олсун. Сонъ левийлилер озь пайындан онда бир пайыны Алламызнынъ Эвине, анбар оларакъ айырылгъан ханелерге кетирсинлер. Бу ханелерге эм левийлилер, эм Исраиль халкъы бахшыш оларакъ берильген ашлыкъ, янъы шарап ве зейтюн ягъыны алып кетирмек кереклер. Анда Азиз Ернинъ савутлары сакъланалар, анда да хызмет эткен руханийлер, къапуджылар ве йырджылар отуралар. Биз Алламызнынъ Эвини ташламайджакъмыз! Халкънынъ башлыкълары Ерусалимде яшай эдилер. Къалгъан халкъ исе джереп чекти, ве джерепке коре халкънынъ онда бир къысмы мукъаддес шеэрге Ерусалимге яшамагъа кетти, башкъа докъуз къысмы исе озь шеэрлеринде къалдылар. Озь истегинен Ерусалимде яшамагъа разы олгъанларны халкъ макътады. Ерусалимде яшагъан виляет башлыкълары будыр. Исраиллилер, руханийлер, левийлилер, Сарай хызметчилери ве Сулейман къулларынынъ эвлятлары Ехуда шеэрлеринде, эр бири озь еринде, озь шеэрлеринде яшай эди. Ехуда огъуллары ве Биньямин огъуллары исе Ерусалимде яшай эдилер. Ехуда огъуллары: Атая (Атая — Уззиянынъ огълу, Уззия — Зекъарьянынъ огълу, Зекъарья — Амарьянынъ огълу, Амарья — Шефатьянынъ огълу, Шефатья — Махалалэлнинъ огълу, Махалалэл — Перец огъулларындан эди), Маасея (Маасея — Барукънынъ огълу, Барукъ — Кол-Хозенинъ огълу, Кол-Хозе — Хазаянынъ огълу, Хазая — Адаянынъ огълу, Адая — Ёяривнинъ огълу, Ёярив — Зекъарьянынъ огълу, Зекъарья — шилолынынъ огълу эди). Эписи оларакъ Ерусалимде Перецнинъ огъулларындан 468 кучьлю адам яшай эди. Биньямин огъуллары будыр: Саллу (Саллу — Мешулламнынъ огълу, Мешуллам — Ёэднинъ огълу, Ёэд — Педаянынъ огълу, Педая — Къолаянынъ огълу, Къолая — Маасеянынъ огълу, Маасея — Итиэлнинъ огълу, Итиэл — Ешаянынъ огълу эди). Ондан сонъ Гъаббай ве Саллай, эписи оларакъ 928 адам. Зикрийнинъ огълу Ёэль оларнынъ башлыгъы эди, Хассенуанынъ огълу Ехуда исе шеэрнинъ экинджи башлыгъы эди. Руханийлерден: Ёяривнинъ огълу Едая, Якин, Алланынъ Эвинде башлыкъ япкъан Серая (Серая — Хилкиянынъ огълу, Хилкия — Мешулламнынъ огълу, Мешуллам — Цадокънынъ огълу, Цадокъ — Мераётнынъ огълу, Мераёт — Ахитувнынъ огълу эди) ве Алланынъ Эвинде хызмет эткен оларнынъ къардашлары — эписи оларакъ 822 адам; Адая (Адая — Ерохамнынъ огълу, Ерохам — Пелальянынъ огълу, Пелалья — Амцийнинъ огълу, Амций — Зекъарьянынъ огълу, Зекъарья — Пашхурнынъ огълу, Пашхур — Малкиянынъ огълу эди) ве онынъ къардашлары, сой башлыкълары — эписи оларакъ 242 адам; Амашсай (Амашсай — Азарелнинъ огълу, Азарел — Ахцайнынъ огълу, Ахцай — Мешиллемотнинъ огълу, Мешиллемот — Иммернинъ огълу эди) ве оларнынъ къардашлары — 128 джесюр адам. Оларнынъ башында Хаггедолимнинъ огълу Завдиэл эди. Левийлилерден: Шемая (Шемая — Хашшувнынъ огълу, Хашшув — Азрикъамнынъ огълу, Азрикъам — Хашавьянынъ огълу, Хашавья — Буннийнинъ огълу эди), Алланынъ Эвинден тышкъы олгъан ишлер боюнджа левийлилернинъ башлыкълары Шаббетай ве Ёзавад, дува кечиргенде шукюрлер окъугъанларнынъ башлыгъы Маттанья (Маттанья — Микъанынъ огълу, Микъа — Завдийнинъ огълу, Завдий — Асафнынъ огълу эди) ве онынъ экинджи къардашы Бакъбукъя, Авда (Авда — Шаммуанынъ огълу, Шаммуа — Гъалалнынъ огълу, Гъалал — Едутуннынъ огълу эди). Мукъаддес шеэриндеки яшагъан левийлилер — эписи оларакъ 284 адам. Къапуджылар: Акъкъув, Талмон ве оларнынъ агъа-къардашлары. Олар къапуларда къаравуллыкъ эте эдилер. Эписи оларакъ 172 адам. Къалгъан исраиллилер, руханийлер ве левийлилер Ехуданынъ эписи шеэрлеринде, озь топракъ пайында яшай эдилер. Сарай хызметчилери Офелде яшай эдилер. Циха ве Гишпа оларнынъ башлыкълары эди. Ерусалимдеки левийлилернинъ башлыгъы Уззий эди. Уззий — Банийнинъ огълу, Баний — Хашавьянынъ огълу, Хашавья — Маттаньянынъ огълу, Маттанья — Микъанынъ огълу, Микъа — Асаф огъулларындан, Алланынъ Эвинде хызмет эткен йырджылардан эди. Падиша оларнынъ акъкъында айры бир эмир чыкъарды, ве йырджыларгъа куньделик хызмет бельгиленген эди. Петахья халкънен багълы олгъан чешит ишлер боюнджа падишанынъ ярдымджысы эди. (Петахья — Мешезавелнинъ огълу, Мешезавел — Зерахнынъ огъулларындан бири, Зерах — Ехуданынъ огълу эди.) Кой ерлеринде Ехуда огъуллары Кирьят-Арба шеэринде ве этрафындаки койлерде, Дивон шеэринде ве этрафындаки койлерде, Екъавцеэл шеэринде ве этрафындаки койлерде, Ешуа шеэринде, Молада шеэринде ве Бет-Пелет шеэринде, Хацар-Шуал шеэринде, Беэр-Шева шеэринде ве этрафындаки койлерде, Цикълагъ шеэринде, Мекона шеэринде ве этрафындаки койлерде, Эн-Риммон, Цора, Ярмут шеэрлеринде, Заноах шеэринде, Адуллам шеэринде ве этрафындаки койлерде, Лакиш ве онынъ тарлаларында, Азекъа шеэринде ве этрафындаки койлерде ерлешкен эдилер. Ехудалылар Беэр-Шевадан Хинном вадийинедже ерлештилер. Биньямин огъуллары Гева шеэринден башлап, Микмас шеэринде, Айя шеэринде, Бет-Эль шеэринде ве этрафындаки койлерде, Анатот, Нов, Ананья шеэрлеринде, Хацор, Рама, Гиттаим шеэрлеринде, Хадид, Цевоим, Неваллат шеэрлеринде, Лод шеэринде, Оно шеэринде ве Зенаатчылар вадийинде ерлештилер. Базы левийлилер Ехуда ве Биньямин топракъларында ерлештилер. Шеалтиэлнинъ огълу Зеруббавелнен ве Ешуанен кельген руханийлер ве левийлилер шулардыр: Серая, Йирмея, Эзра, Амарья, Маллукъ, Хаттуш, Шекъанья, Рехум, Меремот, Иддо, Гиннетой, Авия, Миямин, Маадья, Билгъа, Шемая, Ёярив, Едая, Саллу, Амокъ, Хилкия, Едая. Булар — Ешуанынъ заманында руханийлернинъ ве оларнынъ агъа-къардашларынынъ башлыкълары. Левийлилер: Ешуа, Биннуй, Къадмиэл, Шеревья, Ехуда, Маттанья ве онынъ къардашлары (Маттанья макътав йырлары ичюн джевапкяр эди), эм де ибадетлерде оларнынъ къаршысында тургъан агъа-къардашлары Бакъбукъя ве Унний. Ешуа — Ёякимнинъ бабасы, Ёяким — Эльяшивнинъ бабасы, Эльяшив — Ёяданынъ бабасы, Ёяд — Ёнатаннынъ бабасы, Ёнатан — Яддуанынъ бабасы эди. Ёякимнинъ заманында руханийлернинъ къоранта башлыкълары шулар эди: Мерая — Серая къорантасынынъ башлыгъы, Хананья — Йирмея къорантасынынъ башлыгъы, Мешуллам — Эзра къорантасынынъ башлыгъы, Ехоханан — Амарья къорантасынынъ башлыгъы, Ёнатан — Мелику къорантасынынъ башлыгъы, Юсуф — Шеванья къорантасынынъ башлыгъы, Адна — Харим къорантасынынъ башлыгъы, Хелкъай — Мераёт къорантасынынъ башлыгъы, Зекерья — Иддо къорантасынынъ башлыгъы, Мешуллам — Гиннетон къорантасынынъ башлыгъы, Зикрий — Авия къорантасынынъ башлыгъы, Пилтай — Миньямин ве Моадья къоранталарынынъ башлыгъы, Шаммуа — Билгъа къорантасынынъ башлыгъы, Ехонатан — Шемая къорантасынынъ башлыгъы, Маттенай — Ёярив къорантасынынъ башлыгъы, Уззий — Едая къорантасынынъ башлыгъы, Къаллай — Саллай къорантасынынъ башлыгъы, Эвер — Амокъ къорантасынынъ башлыгъы, Хашавья — Хилкия къорантасынынъ башлыгъы, Нетанэл — Едая къорантасынынъ башлыгъы. Левийлилер къоранта башлыкълары оларакъ Эльяшив, Ёяда, Ёханан ве Яддуа заманларында язылгъан эдилер. Руханийлер Фарс падишасы Дарьявешнинъ заманында джедвельге язылгъан эдилер. Левий огъуллары, къоранта башлыкъларынынъ адлары Эльяшивнинъ огълу Ёханан куньлерине къадар тарих китабында язылгъан эди. Левийлилернинъ башлыкълары: Хашавья, Шеревья ве Къадмиэлнинъ огълу Ешуа. Агъа-къардашлары оларнынъ къаршысында тура эдилер ве Алланынъ адамы Давутнынъ къарарына коре, бир такъым экинджи такъымнынъ къаршысында Аллагъа шукюр эте ве Оны макътай эдилер. Маттанья, Бакъбукъя, Овадья, Мешуллам, Талмон ве Акъкъув къапуджылар эдилер ве къапуларнынъ огюндеки анбарларны да къаравуллай эдилер. Олар Ёякимнинъ заманларында (Ёяким — Ешуанынъ огълу, Ешуа — Ёцадакънынъ огълу) ве виляет башлыгъы Нехемьянынъ ве кятип олгъан руханий Узеирнинъ заманларында яшай эдилер. Ерусалим диварыны багъышлагъанда, левийлилерни эр ерден чагъырттылар ве оларгъа Ерусалимге кельмеге буюрдылар. Олар диварны багъышламагъа, къуванмагъа, шукюрлернен ве макътавларнен йырламагъа ве зиллер, арфа ве сантырда чалмагъа керек эдилер. Йырджылар Ерусалимнинъ чевре-этрафларындан ве нетофалыларнынъ койлеринден, Бет-Гилгалдан, Гева тарлаларындан ве Азмавет тарлаларындан топлаштылар. (Йырджылар Ерусалимнинъ этрафында озьлерине койлер къургъан эдилер.) Руханийлер ве левийлилер элялландылар, сонъ халкъны, къапуларны ве диварны элялладылар. Сонъра мен Ехуда башлыкъларыны диваргъа чыкъардым ве, макътавларны йырласын деп, эки буюк йырджылар такъымы къойдым. Бириси диварнынъ сагъ тарафындан Кубре Къапусына кетти. Оларнынъ артындан бу адамлар кеттилер: Хошая ве Ехуда башлыкъларынынъ ярысы, Азарья, Узеир, Мешуллам, Ехуда, Биньямин, Шемая, Йирмея, боразан чалгъанлардан, руханийлернинъ огъулларындан: Зекъарья (Зекъарья — Ёнатаннынъ огълу, Ёнатан — Шемаянынъ огълу, Шемая — Маттаньянынъ огълу, Маттанья — Микъаянынъ огълу, Микъая — Закъкъурнынъ огълу, Закъкъур — Асафнынъ огълу) ве онынъ къардашлары Шемая, Азарел, Милалай, Гилалай, Маай, Нетанэл, Ехуда ве Хананий Алланынъ адамы Давутнынъ чалгъы алетлерини котерип кеттилер, оларнынъ огюнде Узеир кятип кетти. Чокъракъ Къапусынынъ янында ве къаршысында олар Давут Шеэрининъ мердивенинден чыкътылар ве Давутнынъ эви тёпесинден кечип, Сув Къапусына догъру шаркъ тарафкъа кеттилер. Экинджи йырджылар такъымы исе сол тарафтан кетти. Онынъ артындан мен ве халкънынъ ярысы Собалар Къуллесинден Кенъ диваргъа, сонъра Эфраим Къапусындан, Эски Къапу ве Балыкъ Къапуларындан кечип, Хананел Къуллесинден ве Юз Къуллесинден Къойлар Къапусына кельдилер ве Къаравуллар Къапусында токътадылар. Сонъ йырджылар такъымларынынъ экиси де Алланынъ Эви янында турдылар. Мен ве башлыкъларнынъ ярысы да токътадыкъ. Руханийлер Эльяким, Маасея, Миньямин, Микъая, Эльёэнай, Зекъарья, Хананья боразанларнен берабер, Маасея, Шемая, Элазар, Уззий, Ехоханан, Малкия, Элам ве Эзер турдылар. Йырджылар къычырып йырладылар. Оларнынъ башлыгъы Йизрахья эди. Алла оларгъа буюк къуванч багъышлады, ве о куню олар чокъ къурбанлар кетирдилер ве пек къувандылар. Эм къадынлар ве балалар къувандылар, ве Ерусалимнинъ къуванчы узакъкъа эшитильди. Шу куню бахшышлар, биринджи махсуллар ве онда бир пайлар ичюн ве анбарлар ичюн джевапкяр оладжакъ адамларны къойдылар. Анбарджылар шеэр дживарындаки тарлалардан руханийлер ве левийлилер ичюн къануний пайларны топлайджакъ эдилер. Ехуда халкъы хызмет эткен руханийлерге ве левийлилерге пек севине эди. Руханийлер ве левийлилер исе Аллагъа хызмет эте эдилер ве эляллав хызметини беджере эдилер. Давут ве онынъ огълу Сулейманнынъ къарарына коре, олар къапуджылар ве йырджылар олдылар. Эвель-эзельден Давутнынъ ве Асафнынъ заманларында йырджыларнынъ башлыкълары ве Аллагъа багъышлангъан макътав ве шукюр йырлары бельгиленген эди. Зеруббавел заманында ве Нехемья заманында бутюн исраиллилер йырджыларгъа ве къапуджыларгъа эр куньлюк пайларны бере эдилер, левийлилерге азизликлерни айыра эдилер, левийлилер исе азизликлернинъ бир къысмыны Харун огъулларына бере эдилер. Шу куню халкъкъа сес чыкъарып Мусанынъ Китабы окъулды, ве онда аммонлылар ве моавлылар ич бир вакъыт Алланынъ джемаатына кирип оламайджагъы акъкъында язылгъаны ачылды. Чюнки олар исраиллилерни отьмек ве сувнен къаршыламадылар ве оларны къаргъамакъ ичюн Беламгъа пара тёледилер. (Амма Алламыз къаргъышны багъышлавгъа чевирди.) Шу къанунны эшиткен сонъ, халкъ бутюн ябанджыларны Исраильден айырды. Эльяшив руханий Алламызнынъ Эвиндеки ханелерге джевапкяр олгъан эди. О, Товьянынъ якъын догъмушы эди ве буюк бир ханени онъа айырып берди. Шу ханеге исе эвель ашлыкъ бахшышларыны, темиз къокъулы майны ве савутларны, захиренинъ, янъы шарапнынъ ве зейтюн ягъынынъ онда бир пайыны къоя эдилер. Булар къанун боюнджа левийлилернинъ, йырджыларнынъ ве къапу къаравулларынынъ пайлары ве руханийлерге кетирильген бахшышлар эди. Буларнынъ эписи олып кечкенде, мен Ерусалимде ёкъ эдим, чюнки Вавилон падишасы Артахшаста падишалыгъынынъ 32-нджи йылында мен падишагъа къайттым. Бир къач вакъыттан сонъ мен падишадан сорап кеттим. Ерусалимге кельгенде, мен Эльяшивнинъ ярамай иши, Алланынъ Эви азбарларында Товьягъа хане бергени акъкъында эшиттим. Мен пек ачувландым ве Товьянынъ эписи шейлерини ханеден тышарыгъа чыкъарып аттым ве ханелерни элялламагъа буюрдым, анда Алланынъ Эвиндеки савутларны, ашлыкъ бахшышларыны ве темиз къокъулы майны алып кирмеге эмир бердим. Даа мен бильдим ки, керекли пайлар левийлилерге берильмеген ве озь хызметлерини беджерген левийлилер ве йырджылар озь тарлаларына чапа-чапа къайтып кеткенлер. Мен башлыкъларны серт тенбиеледим ве: «Не ичюн Алланынъ Эвини къалдырдынъыз?» — дедим. Сонъ левийлилерни ве йырджыларны топладым ве оларны озь ерлерине къойдым. Сонъра эписи ехудалылар ашлыкънынъ, янъы шарапнынъ ве зейтюн ягъынынъ онда бирини анбарларгъа кетирип башладылар. Шелемья руханий, Цадокъ кятип ве левийли Педая ишанчлы адамлар сайылгъанлары ичюн, мен оларны анбарларгъа джевапкяр оларакъ тайинледим ве Хананны (о, Закъкъурнынъ огълу ве Маттаньянынъ торуны эди) оларнынъ ярдымджысы яптым. Олар агъа-къардашларына пайларны бермек керек эдилер. Аллам! Бу ишимни акълынъда тут, Алламнынъ Эви ве андаки ибадетлер ичюн япкъан ишлеримни ич унутма! О заманда раатлыкъ кунюнде Ехудада базы адамларнынъ юзюм сыкъкъанларыны, ашлыкъ культелерини ташыгъанларыны ве эшеклернинъ устюне оларны, эм шарапны, юзюмни, инджирни, чешит тюрлю юклерни къойып, раатлыкъ кунюнде Ерусалимге алып кеткенлерини корьдим. Мен оларны шу куню ашлар саткъанлары ичюн пек серт тенбиеледим. Анда даа тирлилер яшай эдилер. Олар балыкъ ве чешит башкъа малларны кетирип, раатлыкъ кунюнде оларны ехудалыларгъа ве Ерусалимде сата эдилер. Мен ехудалыларнынъ мырзаларыны серт тенбиеледим ве оларгъа шойле дедим: — Не ичюн сизлер бойле яманлыкъ япып, раатлыкъ кунюни арамлайсынъыз? Бабаларынъыз айны шу шейлерни япмагъан эдими? Шунынъ ичюн Алламыз бизге ве бу шеэрге бутюн шу беляларны ёллады! Сизлер исе раатлыкъ кунюни арамлап, Онынъ Исраильге олгъан гъазабыны чокълаштырасынъыз. Раатлыкъ кунюнден кунь огюне, Ерусалим къапуларында акъшам олаяткъанда, мен къапуларны килитлемеге ве тек раатлыкъ кунюнден сонъра оларны ачмагъа буюрдым ве, раатлыкъ кунюнде ич бир юк кечирмемек ичюн, къапуларгъа озь хызметчилеримни къойдым. Алыш-веришчилер ве чешит малларны саткъанлар бир-эки кере Ерусалимнинъ тышында геджеледилер. Мен оларны серт-серт тенбиеледим ве: — Сизлер не ичюн диварнынъ тюбюнде геджелейсиз? Даа бир кере ойле япсанъыз, мен сизни джезаларым, — дедим. Шундан сонъ олар раатлыкъ кунюнде кельмедилер. Раатлыкъ кунюни азизликнен тутмакъ ичюн, мен левийлилерге, олар эляллансынлар ве къапуларда къаравул оларакъ турсунлар, дедим. Аллам! Бу ишимни де акълынъда тут, Сенинъ буюк севгинъ ичюн мени аджы! Шу куньлерде ехудалылар кене ашдодлы, аммонлы ве моавлы къызларгъа эвленгенлерини корьдим. Шу себептен оларнынъ огъуллары яры ашдод тилинде я да башкъа халкъларнынъ тилинде лакъырды эттилер, лякин еудийдже лаф этип оламай эдилер. Мен оларны серт тенбиеледим ве къаргъадым, оларнынъ базы акъайларыны котекледим, башында сачларыны юлкътым ве озь къызларыны оларнынъ огъулларына бермемек ве оларнынъ къызларыны озь огъулларына ве озьлерине алмамагъа Алланынъ Адынен ант этмеге меджбур эттирдим. — Исраиль падишасы Сулейман шу себептен гуна япмадымы? О киби падиша башкъа халкъларда ёкъ эди. Алла оны севди ве бутюн Исраильге падиша этип къойды. Амма башкъа халкъларнынъ апайлары оны да гуналаргъа батырдылар. Энди исе сизлер бойле буюк яманлыкъ япкъанынъызны ве башкъа халкъларнынъ апайларына эвленип, Алламыз огюнде имансыз шей япкъанынъызны эшитмек керекмизми? — дедим. Баш руханий Эльяшивнинъ огълу Ёяданынъ бир огълу хоронлы Санбаллатнынъ киеви эди. Мен оны озюмден къувалап йибердим. Аллам! Олар руханийликни, руханийлернинъ ве левийлилернинъ васиетини арамладылар. Буны унутма! Бойлеликнен, мен оларны эр бир ят шейден темизледим, руханийлернинъ ве левийлилернинъ вазифелерини гъайрыдан тикледим, эр бир адамгъа онынъ хызметини бердим. Даа мен вакъты-саатинде одунларны кетирмеге ве биринджи махсулларны бермеге буюрдым. Аллам! Мени унутма, манъа эйилик яп! Бу, Ахашверошнынъ куньлеринде олды. Шу Ахашверош Индистандан Хушкъадже 127 виляетке падишалыкъ япа эди. О заман Ахашверош падиша Шушан къалесиндеки тахттан падишалыкъ япа эди. Падишалыгъынынъ учюнджи йылында о, бутюн башлыкълары ве хызметчилери ичюн, фарслы ве мадайлы орду башлыкълары ве мырзалары, эм де озь янындаки виляетлерининъ башлыкълары ичюн байрам япты. О, чокъ кунь, 180 кунь ичинде озь падишалыгъынынъ сонъсуз байлыгъыны ве улулыгъынынъ шуретли гузеллигини косьтерди. Бу куньлерден сонъ падиша Шушан къалесинде олгъан бутюн халкъ ичюн — эм буюклер, эм уфакълар ичюн — озь сарайынынъ багъчасы азбарында еди кунь байрам япты. Беяз ве мор тюстеки басмалар мермер колонналардаки кумюш алкъаларгъа индже ишленген кетен ве мавылы къырмызы тюстеки йиплернен багъланып асылгъан эдилер. Мермер, садеф ве дегерли ешиль ве къара ташларнен тёшельген юксекликте алтын ве кумюш ятакълар ерлештирильди. Ичимликлер алтын ве чешит тюрлю савутларда бериле эди. Падишанынъ шараплары, онынъ байлыгъы киби, пек чокъ эди. Кимсе мусафирлерни къабул этильген къанунгъа коре ичмеге зорламай эди, чюнки падиша бутюн эвдеки хызметчилерине эр кеснинъ истеклерини беджермеге буюрды. Вашти къыраличе де Ахашверош падишанынъ сарайында къадынлар ичюн байрам япты. Единджи куню падишанынъ юреги шараптан шенъленгенде, Ахашверош падиша онъа хызмет эткен еди везирлерине — Мехуман, Бизта, Харбона, Бигта, Абагта, Зетар ве Къаркъаскъа — Вашти къыраличени, башында къыраличе таджынен, онъа алып кельмеге буюрды. Падиша халкъларгъа ве башлыкъларына онынъ не къадар дюльбер олгъаныны косьтермеге истеди. О, керчектен де пек дюльбер эди. Лякин Вашти къыраличе везирлернен берильген падишанынъ эмирине бойсунмагъа ве кельмеге истемеди. Падиша пек ачувланды ве гъазаптан пек къызды. Падиша эр вакъыт озь ишлери акъкъында къанунларны ве акъ-укъукъларны бильген адамларнен акъыл таныша эди. Шунынъ ичюн бу сефер де падиша заманларны бильген икметли адамларнен акъыл танышты. О вакъыт Къаршена, Шетар, Адмата, Таршиш, Мерес, Марсена ве Мемукъан падишанынъ якъынлары эдилер. Бу еди фарслы ве мадайлы башлыкъ даима падишанен корюшкен ве падишалыкъта энъ буюк адамлар эдилер. Падиша олардан: — Ахашверошнынъ везирлеринен берильген эмирине бойсунмагъаны ичюн, Вашти къыраличенен къанунгъа коре не япмалы? — деп сорады. Падишанынъ ве башлыкъларнынъ огюнде Мемукъан бойле деди: — Вашти къыраличе ялынъыз падишанынъ огюнде къабаатлы дегиль. О, эписи башлыкъларнынъ огюнде ве Ахашверош падишанынъ бутюн виляетлеринде яшагъан эписи халкъларнынъ огюнде къабаатлы олды. Эгер онынъ япкъаны эписи къадынларгъа барып етсе, олар: «Ахашверош падиша Вашти къыраличени озюне кетирмеге буюрды да, о бармады», — дейджеклер ве озьлерининъ акъайларыны ашалайджакълар. Энди фарслы ве мадайлы ханымлар къыраличенинъ япкъаныны эшитеджеклер ве айны шу сёзлерни падишанынъ башлыкъларына айтаджакълар. Шунынъ ичюн ачувнынъ ве масхаралыкънынъ сонъу олмайджакъ. Падишанынъ истеги олса, падишанынъ къарары чыкъсын, ве о, фарслыларгъа ве мадайлыларгъа къанун олсун. О, ич бир вакъыт бозулмасын. Къанунгъа коре, Вашти бир даа Ахашверош падишанынъ огюне кельмесин ве онынъ къыраличе шаны ондан да яхшы къадынгъа кечсин. Падиша чыкъаргъан буюк къарарны бутюн падишалыкъта эшитеджеклер, ве эписи къадынлар озьлерининъ акъайларыны, буюк олсун, уфакъ олсун, урьмет этеджеклер. Падиша ве башлыкълар бу сёзлерни бегенди. Падиша Мемукъаннынъ айткъаны киби япты. О, озюнинъ эписи виляетлерине мектюплерни ёллады. Эр виляетке келишкен языларынен ве эр халкъкъа озь тилинен язылды: эр бир акъай озь эвининъ башы олсун. Шу къарар халкъларгъа озь тилинде бильдирильген эди. Бундан сонъ Ахашверош падишанынъ гъазабы ятышты, ве о, Вашти акъкъында, онынъ япкъаны ве онъа къаршы чыкъарылгъан къарар акъкъында тюшюнди. Падишанынъ янында хызмет эткен яш огъланлар онъа бойле дедилер: — Падишагъа яш дюльбер къызларны къыдырсынлар. Падиша бутюн падишалыкънынъ виляетлеринде озь векиллерини къойсун, ве олар эндамлары дюльбер эписи къызларны Шушан къалесинде, падишанынъ апайлары эвинде топласынлар. Падишанынъ везири Хегай, апайларнынъ къаравулы, оларны бакъсын. Апайларгъа мис къокъулы майлар берсинлер. Сонъ падиша бегенген къыз Ваштининъ ерине къыраличе олсун. Падиша бу сёзлерни бегенди ве ойле де япты. Шушан къалесинде Мордекъай адлы бир ехудалы яшай эди. Онынъ бабасы — Яир, Яирнинъ бабасы — Шимий, Шимийнинъ бабасы — Киш, Киш исе Биньяминнинъ къабилесинден эди. Вавилон падишасы Невукъаднеццар Мордекъайны Ерусалимден кочюрген. О, Ехуда падишасы Еконьянен берабер кочюрильген эсирлерден бири эди. О, эмджесининъ къызы Хадассаны (яни Эстерни) осьтюрип тербиеледи, чюнки онынъ не анасы, не де бабасы бар эди. Къызнынъ эм бедени, эм бети дюльбер эди. Ана-бабасы ольген сонъ, Мордекъай оны озь къызы оларакъ озюне алгъан. Падишанынъ буюргъаныны ве къануныны илян эттилер ве Шушан къалесинде чокъ къызларны топладылар. Хегай олар ичюн джевапкяр эди. О заман Эстерни де падишанынъ сарайына алып кетирдилер, ве Хегай, апайларнынъ къаравулы, оны да козьден кечирди ве къызны пек бегенди. Къыз онынъ козюнде урьмет къазанды. Хегай ашыкъып, онъа керекли майларны ве онынъ пайыны берди. Падишанынъ сарайындан Хегай еди корюмли къызны, Эстернинъ янында олсунлар деп, алып кетирди ве оны къызларынен берабер апайлар эвининъ энъ яхшы къысмында ерлештирди. Эстер не озь халкъы, не сою акъкъында бир шей айтмады, чюнки Мордекъай онъа буны айтмамагъа буюргъан эди. Мордекъай Эстернинъ сагълыгъыны ве алыны бильмек ичюн, эр кунь апайлар эвининъ азбарына келе эди. Эр бир къыз озь сырасында Ахашверош падишанынъ янына кельди. Апайлар акъкъындаки къанунгъа коре, эр бир къызны он эки ай ичинде азырладылар. Бу вакъыт ичинде къызны сюрттилер: алты ай оны мюр майынен сюрте эдилер ве башкъа алты ай оны мис къокъулы шейлернен ве мельэмлернен сюрте эдилер. Бундан сонъ къыз падишанынъ янына келе эди. Апайларнынъ эвинден чыкъып падишанынъ сарайына кирмек ичюн, къызгъа бутюн истеген шейлерини бере эдилер. Акъшам къыз падишанынъ эвине кире эди, ве саба о, апайларнынъ башкъа эвине бара эди ве энди оны падишанынъ везири, джариелернинъ къаравулы Шаашгъаз бакъа эди. Бундан сонъ къыз кене падишанынъ огюне кельмей эди. Амма падиша оны бегенген олса, оны падишагъа адынен чагъыра эдилер. Эстернинъ падишагъа кирмеге вакъты кельди. (Эстер Авихаилнинъ къызы, Авихаил — Мордекъайнынъ эмджеси эди. Мордекъай Эстерни озь къызы оларакъ озюне алгъан.) Эстер озюне ич бир шейни истемеди, тек падишанынъ везири, апайларнынъ къаравулы Хегай онъа айткъан шейлерни алды. Ве бойледже Эстер эр кеснинъ урьметини къазанды. Ахашверош падишалыгъынынъ единджи йылында, онунджы айда, яни Тевет айында Эстерни Ахашверош падишагъа, падишанынъ сарайына алып кетирдилер. Падиша Эстерни башкъа къызлардан зияде севди. Эстер эр бир яш къызлардан зияде онынъ урьметини ве севгисини къазанды. Падиша Эстернинъ башына къыраличе таджыны кийдирди ве оны Ваштининъ ерине къыраличе япты. Падиша эписи башлыкъларына ве хызметчилерине буюк байрам япты. Байрамны Эстер ичюн япты. Ондан гъайры падиша озь виляетлери ичюн раатлыкъ кунюни ве падишагъа ляйыкъ джумертликнен бахшышлар берди. Къызларны экинджи кере алып топлагъанларда, Мордекъай падишанынъ къапусы янында отура эди. Эстер, Мордекъай онъа буюргъаны киби, озь сой-соплугъы ве халкъы акъкъында бир шей айтмагъан эди. Мордекъайнынъ эвинде осип яшагъанындаки киби, Эстер эп онынъ айткъанларыны япа эди. Мордекъай падишанынъ къапусы янында отургъан вакъытта, къапунынъ къаравуллары, падишанынъ эки везири Бигтан ве Тереш, Ахашверош падишагъа къаршы ачувланып, оны ольдюрмеге истедилер. Бу хабер Мордекъайгъа белли олды, ве о, бунынъ акъкъында Эстер къыраличеге хабер этти. Эстер исе Мордекъайнынъ адындан хаберни падишагъа бильдирди. Иш огренильди, ве лаф догъру олгъаны билинди. Эки везирни исе терекке астылар. Бу вакъиа падишанынъ огюнде куньделик тарих китабына язылгъан эди. Бу вакъиалардан сонъ Ахашверош падиша агъагълы Хаммедатанынъ огълу Хаманны буюк адам япты. Падиша оны юксельтти ве онъа эписи башлыкълардан юксек ерни берди. Падишанынъ буюргъанына бойсунып, сарай къапусы янында отургъан падишанынъ эписи хызметчилери Хаманнынъ огюнде тиз чёке ве бель буке эдилер. Мордекъай исе не тиз чёкти, не де бель букти. Падишанынъ эписи хызметчилери сарай къапусы янында отургъанда, Мордекъайдан: — Сен не ичюн падишанынъ буюргъаныны бозасынъ? — деп сорай эдилер. Олар буны Мордекъайгъа эр кунь айта эдилер, лякин о, оларгъа къулакъ асмай эди. Сонъ олар буны Хамангъа бильдирдилер, Мордекъайнынъ ехудалы олгъаныны билип, о, озь сёзюнде тураджакъмы-ёкъмы бакъмагъа истедилер. Хаман, Мордекъай онъа тиз чёкмегенини ве бель букмегенини корип, онъа къаршы олгъан ачувы толып-ташты. Хамангъа, Мордекъайнынъ къайсы халкътан олгъаныны бильдирдилер, шунынъ ичюн ялынъыз Мордекъайны ольдюрмеге Хамангъа аз корюнди. О, Мордекъайнынъ бутюн халкъыны, Ахашверошнынъ падишалыгъында яшагъан эписи ехудалыларны ёкъ этмеге истеди. Ахашверош падишалыгъынынъ 12-нджи йылында, биринджи айда, яни Нисан айында, олар Хаманнынъ огюнде «пур» ташладылар, яни джереп чектилер, къайсы куньде ве къайсы айда арекет этмеге кереклигини бильмеге истедилер. Джереп 12-нджи айгъа, яни Адар айына тюшти. Хаман Ахашверош падишагъа бойле деди: — Падишалыгъынънынъ бутюн виляетлери бою халкълар арасында даркъалгъан ве дагъылгъан бир халкъ яшай. Оларнынъ къанунлары башкъа халкъларнынъ къанунларындан фаркълыдыр, ве падишанынъ къанунларыны олар беджермейлер. Падишагъа оларны озь алына къалдырмагъа олмаз. Падишанынъ истеги олса, оларны ольдюрмеге бир эмир язылсын. Мен исе ишни беджереджек адамларгъа 10 000 чувал кумюш береджегим, оларны падишанынъ хазинесине къойсунлар. О заман падиша къолундаки юзюгини чыкъарды ве агъагълы Хаммедатанынъ огълу Хамангъа, ехудалыларнынъ душманына берди. Падиша Хамангъа: — Кумюшни озюнъе къалдыр. Халкъны да санъа берем. Не истесенъ, оны яп, — деди. Биринджи айнынъ 13-юнджи куню падишанынъ кятиплерини чагъырдылар. Хаманнынъ буюргъанына коре, олар эр бир шейни падишанынъ акимлерине, эр виляетнинъ башлыкъларына ве эр халкънынъ башлыкъларына яздылар. Мектюплер эр виляетке озьлерининъ языларынен ве эр халкъкъа озюнинъ тилинен, Ахашверош падишанынъ адындан язылдылар ве падишанынъ юзюгинен муурьлендилер. Мектюплер падишанынъ эписи виляетлерине хаберджилернен ёлланды. 12-нджи айда, яни Адар айында, 13-юнджи куню бутюн ехудалыларны — яшы-къартыны, балаларны ве къадынларны — бир кунь ичинде къырмакъ, ольдюрмек, ёкъ этмек ве оларнынъ шейлерини чайпап алмагъа мумкюн оладжакъ эди. Язылгъан кягъытнынъ копиясы къанун оларакъ эр виляеттеки бутюн халкъларгъа бильдириледжек эди, олар бу кунь ичюн азыр олсунлар. Хаберджилер падишанынъ эмиринен тез ёлгъа чыкътылар. Къанун Шушан къалесинде де илян этильген эди. Падишанен Хаман отурып иче эдилер, Шушан шеэрининъ халкъы исе шашкъынлыкъ ичинде эди. Мордекъай эр олып кечкен шейни бильген сонъ, озь урбаларыны йыртты, устюне чувал токъумасыны кийди, озь башына куль септи, шеэрнинъ меркезине барды ве къычырып аджджы сеснен агълап башлады. Сарайнынъ къапусы янына барып токътады. Сарай къапуларына чувал токъумасыны кийип кирмеге мумкюн дегиль эди. Эр бир виляетте де, падишанынъ буюргъаны ве къануны бильдирильген эр бир ерде ехудалылар чокъ агълап башладылар, ашамакътан вазгечтилер, козь яшы тёктилер ве къычырдылар. Бир чокълары чувал токъумасы ве куль устюнде ята эдилер. Эстернинъ къул къызлары ве хызметчилери келип, онъа эр шейни айтып бердилер. Къыраличе пек раатсызланды. О, Мордекъай чувал токъумасыны чыкъарсын ве башкъа урбаларны кийсин деп, онъа урбаларны йиберди. Лякин о урбаны алмады. О заман Эстер Хатакъны, падишанынъ онъа хызмет этмек ичюн къойгъан бир везирини чагъырды. О, оны Мордекъайдан, не олгъаныны ве о, буны не ичюн япкъаныны бильмек ичюн ёллады. Хатакъ Мордекъайгъа шеэр мейданына, падиша сарайы къапусынынъ огюне кетти. Мордекъай бутюн олгъан шейлерни онъа айтып берди. Ехудалыларны ёкъ этмек ичюн Хаманнынъ сарай хазинесине бермеге сёз берген кумюшнинъ там сайысыны да бильдирди. Бундан гъайры, о, ехудалыларны ольдюрюв акъкъында Шушанда даркъалгъан къануннынъ копиясыны да онъа берди. О, кягъытны Эстерге косьтереджек ве анълатаджакъ эди. Мордекъай Эстерге, о, падишагъа барсын, ондан мерамет истесин ве озь халкъы ичюн ялварсын деп, буюрды. Хатакъ келип, Мордекъайнынъ сёзлерини Эстерге айтып берди. Эстер Хатакъны Мордекъайгъа бойле хабернен ёллады: «Падишанынъ эписи хызметчилери ве падишанынъ виляетлеринде яшагъан халкълар билелер ки, эгер бирде-бир акъай, я да къадын чагъырылмайып падишанынъ янына ички азбаргъа кирсе, онынъ джезасы бир оладжакъ — оны ольдюреджеклер. Ялынъыз, падиша кимге алтын таягъыны узатса, о сагъ къалыр. Мени исе энди отуз куньдир падишанынъ огюне чагъырмадылар». Мордекъайгъа Эстернинъ сёзлерини бильдирдилер. Мордекъай исе Эстерге бойле джевап берди: «Эписи ехудалыларны ольдюргенде, сен падишанынъ эвинде къуртуладжакъсынъ, деп тюшюнме. Эгер сен шимди агъзынъны ачмасанъ, ярдым ве къуртулыш ехудалыларгъа башкъа ерден келир. Сен ве бабанънынъ сою исе гъайып оладжакъсынъыз. Ким бильсин, бельки сен тамам бойле вакъыт ичюн къыраличе олдынъ?» Эстер Мордекъайгъа бойле джевап берди: «Бар да, Шушанда олгъан эписи ехудалыларны топла. Мен ичюн ашамакътан вазгечинъиз, учь кунь не гедже, не куньдюз ашаманъыз-ичменъиз. Мен де хызметчи къызларымнен берабер ашамакътан вазгечерим. Сонъ, къанунгъа къаршы олса да, падишанынъ янына барарым. Эгер мен ольсем — олерим». Мордекъай андан кетип, Эстернинъ онъа буюргъаныны япты. Учюнджи куню Эстер, къыраличе урбаларыны кийип, падиша эвининъ ички азбарына кирди ве падишанынъ эви огюнде турды. Падиша о вакъыт озь эвинде, падишалыкъ тахты устюнде, тамам эвнинъ къапусы огюнде отурмакъта эди. Падиша азбарда тургъан Эстер къыраличени корьди, ве о, падишанынъ козюнде мерамет тапты. Падиша онъа тараф къолундаки алтын таягъыны узатты. Эстер якъынлашты ве таякънынъ уджуна тийди. — Не олды, Эстер къыраличе? Юрегинъ не истей? Падишалыкънынъ ярысыны сорасанъ биле, санъа бериледжектир! — деди онъа падиша. — Падишанынъ истеги олса, бугунь падиша Хаманнен берабер мен онъа азырлагъан зияфетке кельсин, — деп джевап берди Эстер. — Тез, Эстернинъ айткъаныны япмакъ ичюн, Хаманны чагъырынъыз, — деди падиша. Бойлеликнен, падиша ве Хаман Эстернинъ азырлагъан зияфетине кельдилер. Шарап ичкен вакъытта падиша Эстерге: — Юрегинъ не истей? Оны беджереджегим! Истеклеринъ насыл? Падишалыкънынъ ярысыны сорасанъ биле, санъа бериледжектир! — деди. Эстер бойле джевап берди: — Мен буны истейим: эгер падишанынъ козюнде мерамет тапкъан олсам, эгер падиша меним истегимни беджермеге истесе, падиша ве Хаман ярын да мен оларгъа азырлагъан зияфетке кельсинлер. Ярын мен падишанынъ суалине джевап берерим. О куню Хаман зияфеттен шенъ ве кейфли алда чыкъты. Лякин о вакъыт о, сарайнынъ къапусында Мордекъайны корьди. Мордекъай онынъ огюнде еринден турмайып къыбырдамады. Хаманнынъ Мордекъайгъа къаршы ачувы толып-ташты. Лякин Хаман озюни тутты. Эвине къайткъан сонъ исе, озь достларыны ве апайы Зерешни чагъырды. Хаман оларгъа озь буюк байлыгъы, чокъ сайылы огъуллары, падиша оны пек юксельткени ве башкъа башлыкъларындан ве хызметчилеринден устюн туткъаны акъкъында икяе этти. — Эстер къыраличе де озю азырлагъан зияфетке падишанен берабер менден гъайры кимсени чагъырмады, — деди Хаман. — Ярын да кене мени падишанен берабер давет этти. Лякин ехудалы Мордекъайны сарай къапусы огюнде корьгенимде, ич бир шей мени къувандырмай. Апайы Зереш ве эписи достлары онъа бойле дедилер: — Йигирми беш метр юксек бир дирек азырласынлар. Саба падишагъа айт, Мордекъайны анда ассынлар. Сонъ къуванчнен падишанен берабер зияфетке бар. Хаман бу сёзлерни бегенди ве дирекни азырламагъа буюрды. О гедже падишанынъ юкъусы къачты, ве о, хатыралыкъ куньделик тарих китабыны кетирмеге буюрды. Китапны падишагъа окъуп башладылар. Китапта къапунынъ къаравуллары, падишанынъ эки везири Бигтан ве Тереш Ахашверош падишаны ольдюрмеге истегени, Мордекъай исе буны бильдиргени акъкъында язылгъан эди. Падиша: — Буны япкъаны ичюн Мордекъайгъа насыл урьмет косьтерильген? Оны ненен мукяфатладылар? — деп сорады. Падишанынъ янында хызмет эткен яш огъланлар: — Онъа ич бир шей япылмады, — деп джевап бердилер. — Азбарда ким бар? — деп сорады падиша. О вакъыт падиша эвининъ тыш азбарында Хаман турмакъта эди. О, озю азырлагъан директе Мордекъайны асмакъ акъкъында падишанен лаф этмек ичюн кельген эди. Яш хызметчилер падишагъа: — Азбарда Хаман турмакъта, — дедилер. — Кирсин, — деди падиша. Хаман кирди. Падиша ондан: — Эгер падиша насылдыр бир адамгъа урьмет косьтермеге истесе, шу адамгъа не япмалы? — деп сорады. Хаман ичинден: «Менден гъайры падиша кимге урьмет косьтермеге истейджек?» — деп тюшюнди. Падишагъа исе Хаман бойле джевап берди: — Падиша урьмет косьтереджек адамгъа падишалыкъ урбасыны, падишагъа ляйыкъ урбаларны кетирсинлер, падиша юрген атны да кетирсинлер, атнынъ башына падишагъа ляйыкъ ильванлар такъсынлар. Урбанен атны падишанынъ башлыкъларындан энъ яхшысына берсинлер, о исе падиша урьмет косьтермеге истеген адамны кийиндирсин. Оны ат устюнде шеэр мейданына чыкъарсынлар ве онынъ огюнде къычырып бойле илян этсинлер: «Падиша урьмет косьтермеге истеген адамгъа бойле япылыр!» Падиша Хамангъа: — Тез урбанен атны ал да, сен айткъанынъ киби, сарайнынъ къапусы янында отургъан ехудалы Мордекъайгъа яп. Бакъ, айткъанларынъдан бир шейни къачырма, — деди. Хаман урбанен атны алды ве Мордекъайны кийиндирди, оны ат устюнде шеэрнинъ мейданына чыкъарды ве онынъ огюнде къычырып бойле илян этти: «Падиша урьмет косьтермеге истеген адамгъа бойле япылыр!» Сонъ Мордекъай кене сарай къапусы янына къайтты. Хаман исе бетини къапатып, гъам ичинде эвине ашыкъты. Хаман Зереш апайына ве эписи достларына онен олгъанларнынъ эписини айтып берди. Онынъ акъылданелери ве апайы Зереш онъа бойле дедилер: — Эгер Мордекъай ехудалы халкъындан олса, — сен исе онынъ огюнде бойле алчакъланмагъа башладынъ, — сен оны енъмейджексинъ, мытлакъа онынъ огюнде ёкъ олып кетеджексинъ. Олар онен даа лаф эткенде, падишанынъ везирлери келип, Хаманны Эстернинъ азырлагъан зияфетине кетмек ичюн ашыкътырып башладылар. Падиша ве Хаман Эстер къыраличенинъ зияфетине кельдилер. Экинджи куню де, зияфет вакътында падиша Эстерден: — Юрегинъ не истей, Эстер къыраличе? Оны беджереджегим! Истеклеринъ насыл? Падишалыкънынъ ярысыны сорасанъ биле, санъа бериледжектир! — деп сорады. Эстер къыраличе бойле джевап берди: — Падиша, эгер сенинъ козюнъде урьмет къазангъан олсам, падишанынъ истеги олса, истегиме коре меним джанымны ве халкъымны къуртарсынлар! Мени де, халкъымны да ёкъ этмек, ольдюрмек ве къырмакъ ичюн парасыны бердилер. Эгер бизлерни къул оларакъ саткъан олсалар, мен индемез эдим, о заман падишаны раатсыз этмек ичюн бу етерлик джиддий себеп олмаз эди. — Юрегинде бойле шейни япмагъа джурьат эткен ким? Къайда о адам? — деп сорады Ахашверош падиша Эстер къыраличеден. — Бизге къаршы чыкъкъан душман — бу яман Хамандыр! — деди Эстер къыраличе. Хаман падишанынъ ве къыраличенинъ огюнде пек къоркъты. Падиша гъазап ичинде зияфет софрасындан турды ве сарайдаки багъчагъа чыкъты. Хаман исе, падиша онынъ сонъуны къара этеджегини анълап, джаныны сакъламакъ ичюн, Эстер къыраличеге ялварып къалды. Падиша сарайнынъ багъчасындан зияфет эвине къайткъанда, Хаманнынъ Эстер отургъан ятакъкъа таянгъаныны корьди ве: — Меним эвимде даа къыраличенинъ намусына да токъунмагъа истей! — деп къычырды. Падишанынъ сёзлери агъзындан чыкъкъанынен, Хаманнынъ бетини къапаттылар. Падишанынъ везирлеринден бири Харбона бойле деди: — Мордекъай падишагъа эйилик этти, Хаман исе онъа бу дирекни азырлады. Мына о, Хаманнынъ эви янында тура, юксеклиги йигирми беш метр. — Хаманны о дирекке асынъыз, — деди падиша. Бойледже, Хаманны дирекке астылар. Хаман исе оны Мордекъайгъа азырлагъан эди. Сонъ падишанынъ гъазабы ятышты. О куню Ахашверош падиша ехудалыларнынъ душманы Хаманнынъ эвини Эстер къыраличеге берди. Эстер падишагъа Мордекъай онъа ким олгъаныны анълатты, ве Мордекъай падишанынъ огюне кельди. Падиша Хамандан къайтарып алгъан юзюгини пармагъындан чыкъарып, оны Мордекъайгъа берди. Сонъ Эстер Мордекъайны Хаманнынъ эвине бакъыджы япты. Сонъ Эстер кене падишанен лаф этти, онынъ аякълары астына ерге тюшти, чокъ агълады ве агъагълы Хаманнынъ яман ишини ве онынъ ехудалыларгъа къаршы тюшюнип чыкъаргъан ниетлерини токътатмагъа ялварды. Падиша Эстерге тараф алтын таягъыны узатты. Эстер аякъ устюне турып, падишанынъ огюнде турды ве бойле деди: — Эгер падишанынъ истеги олса, эгер мен падишанынъ урьметини къазангъан олсам, эгер бу иш падишагъа догъру корюнсе, эгер де падиша мени бегенсе, кягъыт язсынлар, агъагълы Хаммедатанынъ огълу Хаман яздыргъан, падишалыкънынъ эр виляетиндеки ехудалыларны ёкъ этмеге буюргъан мектюплерни кери къайтарсынлар. Халкъымнынъ башына тюшкен беляны насыл этип корерим? Тувгъанларымнынъ олюмини корьгениме насыл этип даянырым? Ахашверош падиша Эстер къыраличеге ве ехудалы Мордекъайгъа бойле деди: — Мына, мен Хаманнынъ эвини Эстерге бердим. Хаман ехудалыларны ольдюрмеге истегени ичюн, онынъ озюни дирекке астылар. Сиз ехудалылар акъкъында истегенинъизни падишанынъ адындан язынъыз ве падишанынъ юзюгинен басынъыз. Падишанынъ адындан язылгъан ве падишанынъ юзюгинен басылгъан мектюплерни къайтармагъа исе чаре ёкъ. О вакъыт учюнджи айнынъ, яни Сиван айынынъ 23-юнджи куню падишанынъ кятиплерини чагъырдылар. Олар ехудалыларгъа, акимлерге, башлыкъларгъа ве Индистандан Хушкъадже 127 виляеттеки виляет башлыкъларына Мордекъайнынъ эр буюргъанларыны яздылар. Эр виляет ичюн озь языларынен, эр халкъ ичюн озь тилинен яздылар. Ехудалыларгъа да оларнынъ озь язысында ве озь тилинде яздылар. Мордекъай мектюплерни Ахашверош падишанынъ адындан язды, оларны падишанынъ юзюгинен басты ве хаберджилернен ёллады. Хаберджилер падиша ичюн махсус бесленген чабик атлар устюне минип кеткен эдилер. Мектюплерде падиша эр бир шеэрде яшагъан ехудалыларгъа топланмагъа ве яшайышларыны къорчаламагъа, ехудалыларнынъ душманларыны, виляетлернинъ ве халкъларнынъ кучьлю адамларыны, оларнынъ балаларыны ве апайларыны ёкъ этмеге, ольдюрмеге ве къырмагъа, мал-мульклерини де чайпап алмагъа разылыкъ бере эди. 12-нджи айнынъ, яни Адар айынынъ 13-юнджи кунюнде Ахашверош падишанынъ бутюн виляетлеринде буны япмагъа мумкюн эди. Шу кягъытнынъ копиясы эр бир виляетке бериледжек эди. Ехудалылар шу куньде душманларына джезасыны бермеге азыр олсунлар деп, шу кягъыт къанун оларакъ эр бир халкъкъа бильдириледжек эди. Падишанынъ чабик атларына минген хаберджилер тез кеттилер, падишанынъ буюргъаныны беджермеге ашыкътылар. Къанун Шушан къалесинде де илян этильди. Мордекъай мор ве беяз тюстеки падиша урбасынен, башында балабан алтын таджынен, сыртында индже кетенден мавылы къырмызы бир япынджанен падишадан чыкъты. Шушан шеэри де шенъленди ве къуванды. Ехудалылар къуванчтан ве севинчтен парылдай эдилер, ве эр ким оларны урьмет эте эди. Эр бир виляетте, эр бир шеэрде, падишанынъ буюргъаны ве къануны барып еткен эр бир ерде ехудалыларда къуванч ве севинч, зияфет ве байрам эди. Мемлекетнинъ халкъларындан чокълары ехудалылардан пек къоркъып, озьлери ехудалы олдылар. 12-нджи айнынъ, яни Адар айынынъ 13-юнджи кунюнде падишанынъ буюргъаны ве къануны беджерильмеге вакъты-саати кельди. О куню ехудалыларнынъ душманлары оларны бойсундырмакъ умютинде эдилер, амма аксине чыкъып, ехудалылар душманларыны бойсундырдылар. Ехудалылар Ахашверош падишанынъ бутюн виляетлериндеки шеэрлерде топландылар ве оларгъа яманлыкъ япмагъа истегенлерни ольдюрдилер. Эписи халкълар ехудалылардан пек къоркъкъанлары ичюн, оларгъа къаршы кимсе чыкъмады. Виляет башлыкъларынынъ эписи, акимлер, башкъа башлыкълар ве падиша ишлерини беджергенлер Мордекъайдан пек къоркътылар ве ехудалыларгъа къол туттылар. Падишанынъ эвинде Мордекъай буюк адам олды, онынъ намы бутюн виляетлерде белли эди. Кунь-куньден Мордекъайнынъ кучю арта эди. Ехудалылар бутюн душманларыны къылычнен урып ольдюрдилер ве ёкъ эттилер. Озь душманларынен истегенлерини яптылар. Шушан къалесинде ехудалылар 500 адамны ольдюрип ёкъ эттилер. Паршандата, Далфон, Аспатаны, Пората, Адалья, Аридатаны, Пармашта, Арисай, Аридай ве Вайзатаны — ехудалыларнынъ душманынынъ, Хаммедатанынъ огълу Хаманнынъ он огълуны ольдюрдилер. Мал-мульклерине исе къолларыны узатмадылар. Шушан къалесинде ольдюрильгенлернинъ сайысы шу куню падишагъа хабер этильди. Падиша Эстер къыраличеге: — Шушан къалесинде ехудалылар 500 адамны ве Хаманнынъ он огълуны ольдюрип ёкъ эттилер. Падишалыкънынъ башкъа виляетлеринде олар нелер яптылар? Юрегинъ не истей? Оны беджереджегим! Башкъа истеклеринъ насыл? Олар да япыладжакълар, — деди. — Эгер падишанынъ истеги олса, Шушандаки ехудалыларгъа ярын да бугуньки къанунгъа коре япмагъа разылыкъ берсинлер. Хаманнынъ он огълуны исе дирекке ассынлар, — деди Эстер. Падиша буны япмагъа буюрды. Шушанда къанун чыкъарылды, ве Хаманнынъ он огълуны астылар. Шушандаки ехудалылар Адар айынынъ 14-юнджи куню де кене топланып, шеэрде 300 адамны ольдюрдилер. Мал-мульклерине исе къолларыны узатмадылар. Падишанынъ башкъа виляетлеринде яшагъан башкъа ехудалылар топлаштылар, душманлардан къоркъмайып яшамакъ ичюн, яшайышларыны къорчаламагъа турдылар ве 75 000 душманны ольдюрдилер. Мал-мульклерине исе къолларыны узатмадылар. Булар эписи Адар айынынъ 13-юнджи куню олып кечти. Айнынъ 14-юнджи куню исе олар тынчландылар ве о кунни байрам ве къуванч куню яптылар. Шушандаки ехудалылар исе айнынъ эм 13-юнджи, эм 14-юнджи куню топландылар. Айнынъ 15-инджи куню исе олар тынчландылар ве о кунни байрам ве къуванч куню яптылар. Онынъ ичюн диварсыз шеэрлерде яшагъан ехудалылар Адар айынынъ 14-юнджи куню къуванчнен ве зияфетлернен байрам япалар ве бири-бирлерине бахшышлар ёллайлар. Мордекъай бу вакъиаларны язып алды ве Ахашверош падишанынъ узакъ ве якъын эписи виляетлеринде яшагъан ехудалыларгъа мектюплерни ёллады ве эр йыл Адар айынынъ 14-юнджи ве 15-инджи куньлери байрам япмагъа буюрды. О куньлерде ехудалылар душманларындан къуртулдылар, ве о айда оларнынъ гъамы къуванчкъа, кедерлери де байрам кунюне айландылар. Шунынъ ичюн о куньлер зияфет ве шенълик куньлери олдылар, ве шу куньлери бири-бирлерине бахшышларны ёлламагъа, фукъарелерге де бахшышларны бермеге башладылар. Бойлеликнен, ехудалылар Мордекъайнынъ оларгъа язгъанларыны къабул эттилер ве озьлери де башлагъаныны девам эттилер. Эписи ехудалыларнынъ душманы агъагълы Хаммедатанынъ огълу Хаман ехудалыларны ёкъ этмеге истеди ве оларны ольдюрмеге ве къырмагъа ичюн «пур» ташлады, яни джереп чекти. Лякин хабер падишагъа кельген сонъ, падиша кягъытны йиберди ве Хаманнынъ ехудалыларгъа къаршы тюшюнип чыкъаргъан яманлыгъыны онынъ башына къайтарды, ве онен огъулларыны да дирекке астылар. Онынъ ичюн бу куньлерге «пур» сёзюнден келип чыкъкъан «Пурим» деген ад бердилер. Шу мектюпнинъ бутюн сёзлерине, озь козьлеринен корип эшиткенлерине коре, ехудалылар эписини къабул эттилер ве сёз бердилер ки, озьлери, эвлятлары ве оларгъа къошулгъанларнынъ эписи бу эки кунни мытлакъа байрам япаджакълар, язылгъанына коре ве озь вакътында, эр бир йыл буны этеджеклер. Бу куньлер хатыралыкъ куньлери оладжакъ эди, ве оларны эр несильде, эр къабиледе, эр виляетте, эр шеэрде тутаджакъ эдилер. Пурим куньлери ехудалылардан айырылмасынлар, олар даима эвлятларнынъ акълында олсун. Ехудалылар Пурим акъкъында язылгъан мектюпни тутсунлар деп, Авихаилнинъ къызы Эстер къыраличе ве ехудалы Мордекъай гъайретнен сорап яздылар ве Ахашверош падишалыгъынынъ 127 виляетине бу мектюплерни аманлыкъ ве акъикъатлыкъ тилеклеринен ёлладылар. Эстер къыраличе ве ехудалы Мордекъай тайинлеген вакътында ехудалылар бу Пурим куньлерини эр вакъыт тутмакъ керек эдилер. Бу куньлерни аштан вазгечюв ве матем куньлери оларакъ озьлерине ве балаларына сайладылар. Бойледже Эстернинъ эмири Пурим акъкъында сёзни тасдыкълады, ве о, китапкъа язылды. Сонъ Ахашверош падиша бутюн мемлекет ичюн ве денъиз адалары ичюн берги тайинледи. Падишанынъ кучьлю ишлери, онынъ къудретли япкъанлары ве падиша юксельткен Мордекъайнынъ улулыгъы акъкъында икяе мадайлы ве фарслы падишаларнынъ куньделик тарих китабында язылды. Ехудалы Мордекъай Ахашверош падишадан сонъ экинджи адам эди. Ехудалыларнынъ арасында о, буюк адам эди. О, халкъы ичюн яхшылыкъ къыдыра ве бутюн миллетининъ аманлыгъыны истей эди. Шунынъ ичюн чокъ агъа-къардашлары оны пек севе эдилер. Уц топрагъында Эюп адлы бир адам яшай эди. Къусурсыз, догъру адам олып, о, Алладан къоркъа ве яманлыкътан къача эди. Онынъ еди огълу ве учь къызы бар эди. Онынъ даа 7 000 къой-эчкилери, 3 000 девеси, 500 чифт бугъасы, 500 эшеги ве чокътан-чокъ хызметчилери бар эди. Куньдогъушта яшагъанларнынъ арасында шу акъай энъ намлы адам эди. Огъуллары топлашып, озь эвлеринде невбетнен байрамлар япа эдилер ве учь къызкъардашларыны озьлеринен берабер ашап-ичмеге чагъыра эдилер. Байрамларынынъ куньлери биткенинен, Эюп эр вакъыт огъулларыны чагъыртып, оларны темизлеп, Алланынъ огюнде азиз эте эди. Саба эрте турып, о, эр бир огълунынъ адындан бутюнлей якъыладжакъ къурбанлар кетире эди, чюнки: «Бельки, огъулларым Алла акъкъында яман сёзлер тюшюнип, гуна къазангъандырлар», — деп тюшюне эди. Эюп эр вакъыт ойле япа эди. Бир кунь Алланынъ огъуллары РАББИнинъ огюне кельгенде, Шейтан да оларнен берабер кельди. РАББИ Шейтандан: — Къайдан кельдинъ? — деп сорады. Шейтан: — Ер юзюни доланып кельдим, — деп джевап берди РАББИге. РАББИ Шейтангъа: — Къулум Эюпны корьдинъми? — деди. — Дюньяда онынъ киби адам ёкъ. Къусурсыз, догъру бир адамдыр. О, Алладан къоркъа ве яманлыкътан къача. Шейтан РАББИге: — Эюп Алладан къоркъкъанындан файда корьмейми? — деп джевап берди. — Сен оны, эвини ве бутюн барлыкъ-вариетини эр тарафлама къорчаламайсынъмы? Онынъ япкъан эр шейини Сен багъышладынъ, ве айванлары бутюн ер юзюнде чокълаштылар. Амма къолунъны узатып, онынъ эр шейине зарар кетирсенъ, о, Сени ачыкъ яманлайджакъ! О вакъыт РАББИ Шейтангъа: — Яхшы, онынъ бутюн малы-мулькюнен не япмагъа истесенъ, яп, янъгъыз озюне тийме, — деди. Сонъра Шейтан РАББИнинъ огюнден кетти. Бир кунь Эюпнынъ огъулларынен къызлары буюк агъасынынъ эвинде аш ашап шарап иче эдилер. Бир хаберджи Эюпкъа келип, бойле деди: — Биз огюзлернен топракъны сюре эдик, янларымызда эшеклер отлай эди. Бирден шевалылар бизге атылып, айванларынъны тутып алдылар, хызметчилеринъни исе къылычнен ольдюрдилер. Янъгъыз мен къуртулдым ве санъа бу хаберни кетирдим. О сёзюни битирмезден, башкъа бир хаберджи келип: — Алланынъ атеши коктен тюшип, къой-эчкилернен берабер хызметчилеринъни якъып ташлады. Янъгъыз мен къуртулдым ве санъа бу хаберни кетирдим, — деди. О сёзюни битирмезден, башкъа бир хаберджи келип: — Къасдийлилер учь тарафтан кельдилер ве девелерге атылып, оларны тутып алдылар, хызметчилеринъни исе къылычнен ольдюрдилер. Янъгъыз мен къуртулдым ве санъа бу хаберни кетирдим, — деди. О сёзюни битирмезден, башкъа бир хаберджи келип: — Огъулларынънен къызларынъ буюк огълунънынъ эвинде аш ашап шарап ичкенлеринде, апансыздан сахра тарафтан буюк боран къопып, дёрт тарафтан эвге урды ве эвни йыкъты. Эв йыкъылды, ве балаларынънен хызметчилеринъ ольди. Янъгъыз мен къуртулдым ве санъа бу хаберни кетирдим, — деди. О заман Эюп турды, урбасыны йыртты, сачларыны кести де, ерге тюшип, Аллагъа ибадет этти ве бойле деди: — Бу дюньягъа чыплакъ кельдим, мындан чыплакъ да кетеджегим. РАББИ берди, РАББИ алды, РАББИнинъ Ады мубарек олсун! Башына тюшкенлерине бакъмадан, Эюп гуна ишлемеди ве Алланы къабаатламады. Башкъа бир кунь Алланынъ огъуллары РАББИнинъ огюне кельгенде, Шейтан да оларнен берабер кельди. Шейтан РАББИнинъ огюне кельгенде, РАББИ Шейтандан: — Къайдан кельдинъ? — деп сорады. Шейтан: — Ер юзюни доланып кельдим, — деди. РАББИ Шейтангъа: — Къулум Эюпны корьдинъми? — деди. — Дюньяда онынъ киби адам ёкъ. Къусурсыз, догъру бир адамдыр. О, Алладан къоркъа ве яманлыкътан къача. О озь къусурсызлыгъында але даа къатты тура, сен исе бош ерде оны къабаатсыз ёкъ этмеге Мени къозгъадынъ. Шейтан РАББИге: — Джангъа джан, — деп джевап берди. — Адам озь джаны ичюн эр шейини берер. Амма къолунъны узатып, онынъ беденине ве кемиклерине зарар кетирсенъ, о, Сени ачыкъ яманлайджакъ! РАББИ Шейтангъа: — Яхшы, онъа не япмагъа истесенъ, яп, янъгъыз джаныны алма, — деди. Сонъра Шейтан РАББИнинъ огюнден кетти. О, Эюпкъа зарар кетирип, къоркъунчлы тери хасталыкънен онынъ беденини табанларындан башынынъ тёпесинедже къаплады. Эюп бир бардакъ парчасы алды да, куль ичине отурып, яраларыны къырып башлады. Апайы онъа: — Сен эп даа къусурсызлыгъынъда къатты турасынъмы? Алланы яманла да, ебер, — деди. Лякин о, апайына бойле джевап берди: — Къабакъбаш къадын дайын лаф этесинъ. Алладан яхшылыкъны къабул этип, аджеба яманлыкъны къабул этмейджекмизми? Башына тюшкенлерине бакъмадан, Эюп озь айткъанында гуна ишлемеди. Эюпнынъ учь досту бар эди: теманлы Элифаз, шуалы Билдад ве наамалы Цофар. Олар онынъ башына тюшкен бутюн белялар акъкъында эшитип, эр бири озь еринден ёлгъа чыкъып топлаштылар ве, оны аджып, рухуны котермек ичюн, онъа кетмеге анълаштылар. Оны узакътан корип, танып оламадылар. Сонъра олар къычырып, агъладылар, урбаларыны йырттылар ве башларынынъ устюнден кокке топракъ септилер. Еди кунь еди гедже онен берабер ерде отурдылар. Кимсе агъзыны ачмады, чюнки Эюпнынъ хорлугъы аджджы олгъаныны коре эдилер. Ондан сонъ Эюп агъзыны ачты ве догъгъан кунюни къаргъады. Сёзюни башлап, о, бойле деди: — Догъгъан кунюм ёкъ олгъайды, Мен анамнынъ къурсагъында пейда олгъан гедже гъайып олгъайды! О кунь къаранлыкъкъа чевирильгейди, Юдже Алла оны унуткъайды, о куню кунеш де догъмагъайды. О кунь къаранлыкънынъ ве олюм кольгесининъ къысмети олгъайды, булутлар оны къаплагъайды, къаранлыкъ о куннинъ отюни патлаткъайды. О геджени зифт къаранлыкъ къаплагъайды, йылнынъ куньлери арасындан силингейди, айлардан ич бирине кирмегейди. О геджеси бир къадын юкке къалмагъайды, шу геджеси шенълик сеслери эшитильмегейди. Ырымджылар шу геджени къаргъагъайды, ливьятанны уяндыра бильгенлер оны лянетлегейди. Танъ йылдызлары къара къалгъайды. Шу гедже ярыкъны беклеп отургъайды, лякин догъгъан кунешнинъ шавлелерини корьмегейди. Ойле олгъайды, чюнки шу гедже анамнынъ къарыныны къапатмады, чюнки о, манъа чокъ беля ве кедер кетирди. Не ичюн догъгъанымда ольмедим? Неге къарындан чыкъкъан сонъ гъайып олмадым? Не ичюн мени къучакъларына алдылар? Неге манъа эмчек бердилер? Энди ятар да, тынчланыр эдим, раат олып, юкълар эдим. Йыкъылгъан шеэрлерни янъыдан къургъан дюньянынъ падишаларынен ве насиатчыларынен берабер энди олур эдим, алтын топлагъан, эвлерини кумюшке толдургъан башлыкъларнен бирликте къалыр эдим. Мени, тюшюкни киби, гизли сакълагъайдылар, кунь ярыгъыны корьмеген сабийлерни киби, топракъкъа комгейдилер. Анда яман адамлар къоркъузмаз, о ерде такъаттан кесильген инсанлар раатланыр. Эсирлернинъ эписи раатлыкъ тапар, озь хорлайыджыларнынъ сесини эшитмезлер. Кучюклер де, буюклер де андадыр, ве къуллар эфендисинден азаттыр. Хорлангъанларнынъ, ичлери къасеветлерге толу адамларнынъ омюри неден девам этер? Олар олюмни беклей, о исе кельмей, оны сакълангъан байлыкътан зияде къыдыралар. Олар мезаргъа тюшкенде, юреклери пек къуваналар. Келеджекте не оладжагъыны бильмеген инсангъа, чевресини Алла корьсетмеген адамгъа неге яшайыш берилир? Ынъранувларым — меним ашым, агълавларым — акъкъан сувлар кибидир. Къоркъунчлы къасеветлер меним башыма тюшти, неден пек къоркъа эдим, о да башыма кельди. Тынчлыкъ-аманлыкъ ёкъ, раатлыкъ ёкъ, башыма белялар тюше. Теманлы Элифаз бойле джевап берди: — Санъа бир шей айтсам, джанынъ агъырмазмы? Айтмасам, ичим дерт толаджакъ! Сен чокъусына огют бердинъ, рухтан тюшкенлерге таянч эдинъ, ёлдан урулгъанларгъа сёзлеринъ такъат берди, тизи титрегенлерге сен къувет бердинъ. Лякин беля санъа кельгенде, сен такъаттан тюштинъ, къаза башынъа тюшкенде, сен къоркътынъ. Алладан къоркъкъанынъ санъа эминлик бермезми, догъру яшагъанынъ санъа ишанч олмазмы? Тюшюн да бакъ, къабаатсыз адам гъайып олдымы? Догъру адамлар бирде-бир ерде ёкъ этильдими? Корьгениме коре, кемлик ве яманлыкъ сачкъанлар белялар берекетини джыяр. Алла уфюрер ве оларны гъайып этер, гъазабы эсер, ве олар ёкъ олур. Багъыргъан арсланнынъ сеси кесилир, яш арсланларнынъ тишлери къырылыр. Аш тапамагъаны ичюн арслан олер, балалары тараф-тараф къачар. Бир сёз гизли манъа келип етти, къулагъым фысылтыны эшитти. О гедже мен къоркъунчлы тюшни корьдим, о вакъыт къатты юкъу адамларны сарды. Мен къоркътым ве пек титредим, эписи кемиклерим къалтырады. Устюмден бир ель кечти, ве тёпе сачларым тикленди. Кимдир турды, амма не олгъаныны анъламадым, козюм огюнде анълашылмагъан бир шей тура эди. Тынчлыкъ ерни къаплады. Сонъ сесни эшиттим: — Алланынъ огюнде адам къабаатсыз олурмы? Яратыджысынынъ огюнде инсан темиз ола билирми? Мына, Алла Озь къулларына ишанмаз, Озь мелеклерини биле хаталарда къабаатлар. Я адамлар акъкъында не айтмагъа мумкюн? Олар тоз-топракъта тургъан, балчыкътан япылгъан эвлерине ошайлар. Оларны сюмеден къолай эзмеге мумкюн. Саба сагъ-селямет олып, акъшамгъа олелер. Гъайып олгъанларда да, кимсе фаркъына бармаз. Олардан къалгъан барлыкъ башкъаларына къысмет ола. Алланынъ истегини анъламайып, олар олип кетелер. Эгер ялварсанъ, санъа джевап бериледжекми? Азиз мелеклернинъ къайсына кетеджексинъ? Ахмакъны ачувы ольдюрир, акъылсызны пахыллыгъы гъайып этер. Мен ахмакънынъ яхшы яшагъаныны корьгенимнен, шу дакъкъасы онынъ эвини къаргъадым. Балалары ярдым корьмез, шеэр къапусы янында олар адалетни тапмаз, оларнынъ къорчалайыджысы олмаз. Ач олгъанлар онынъ берекетини ашар, тикенлернинъ арасында олгъанларыны биле топлар, ве сувсагъанлар ахмакънынъ байлыгъыны ютар. Беля тоз-топракътан пейда олмаз, къаза бош ерден кельмез. Атеш ялынлары тёпеге учкъаны киби, азап чекмек де — эр кеснинъ къысметидир. Сенинъ еринъде мен Аллагъа ялварыр эдим, ишимни Аллагъа къалдырыр эдим. О, акъылымыз етмеген буюк ишлерни япа, аджайип шейлер япкъанларыны саймагъа чаре ёкъ. Ер юзюне ягъмур ягъдырыр, тарлаларгъа сувлар акъызыр. Хорлангъанларны О, юксельтир, агълагъанларны къуртарыр. Айнеджи олгъанларнынъ макъсатларыны бозар, къоллары ниетлерини беджермез. О, акъыллы адамларны оларнынъ айнеджилигинен тутып алыр, яланджыларнынъ планлары да бошуна олур. Куньдюз къаранлыкъ оларны къаплар, уйле вакътында да, геджеси киби, къармаланалар. Алла фукъарени къылычтан къорчалар, кучьлюнинъ агъзындан ве къолундан оларны къуртарыр. Гъарип ишаныр, яманлыкъ озь агъзыны къапатыр. Алла акъыл огреткен адам не бахтлыдыр, шунынъ ичюн Къудретли Алланынъ тербиесини ред этме. О, эм яралар, эм яраларны сарар. Урса биле, къоллары шифа берер. Алты белядан сени къуртарыр, единджиси де санъа зарар кетирип олмаз. Ачлыкъта олюмден, дженкте къылычтан О, сени къорчалайджакъ. Къамчыдай аджджы тиллерден сакъланаджакъсынъ, буюк белялар кельгенде, къоркъмайджакъсынъ. Ёкъ этилюв ве ачлыкъ олгъанда, куледжексинъ, кийик айванлар да сени къоркъузмайджакъ. Тарладаки ташлар — сенинъ тарафынъда, кийик айванларнен муаббетликте яшайджакъсынъ. Биледжексинъ ки, чадырынъда аманлыкъ бар. Эвинъе бакъып, ич бир къусур тапмайджакъсынъ. Балаларынъ чокълашаджакъ, эвлятларынъ да ер юзюндеки от киби оладжакъ. Пишкен богъдай вакътына джыйылгъаны киби, мезаргъа къартлыгъынъда киреджексинъ. Бакъ, биз бойле нетиджеге кельдик, мен санъа айткъаным догърудыр. Онынъ ичюн буны динъле ве акълынъда тут. Эюп бойле джевап берди: — Ах, эгер гъамны чеккейдилер, азабымны да онен берабер теразеге къойгъайдылар! О, мытлакъа денъизнинъ къумундан агъыр олур эди! Шунынъ ичюн мен тюшюнмейип лаф эттим. Къудретли Алланынъ окълары манъа сапланды, рухум оларнынъ зеэрини иче, Алланынъ дешетлери манъа къаршы чыкътылар. Оту олгъан кийик эшек къычырырмы? Ашы олгъан бугъа мунърерми? Дамсыз бир аш тузсуз ашалырмы? Йымырта акъы леззетли олурмы? Мен тиймеге биле истемеген шейлер меним игренч ашым олды. Ах, ялварувым ерине кельгейди, Алла истегимни беджергейди! Алла мени йыкъмагъа истегейди, Озь къолунен мени ольдюргейди! Мукъаддес Алланынъ сёзюни ред этмегеним ичюн, бу меним рухумны котерир эди, мераметсиз дердиме мен къуваныр эдим. Даа беклемеге кучюм ёкъ. Омрюмнинъ сонъу недир? Неге сабыр этейим? Кучюм таш къаттылыгъына ошармы? Беденим демирденми? Озь-озюме ярдым этип олурыммы? Насылдыр таянчым бармы? Башкъа адамгъа мерамет этмеген адам Къудретли Алланынъ огюнде къоркъусыны джойгъан. Акъкъан ёлундан урулгъан акъым киби, къардашларым хаинлик яптылар, ёлуны денъиштирген селлер дайын олдылар. Олар ириген бузлардан къараралар, устьлерине тюшкен къар оларны сакълай. Амма сыджакъ вакъыт кельгенде, олар гъайып ола, ава сыджакълашкъанда, олар къуруп кетелер. Керванлар сув къыдырып, ёлларыны денъиштирелер, там-такъыр ерлерге кирип, гъайып олалар. Тема мемлекетининъ керванлары сувлар къыдыра, Шевадан кельген ёлджулар оларгъа ишана. Олар ишанды, лякин алдандылар, анда келип, масхара олдылар. Энди сиз де ойле олдынъыз, къоркъунчлы бир шейни корип, отюнъиз патлады. Мен сизден ич бир бахшыш истемедим, меним ичюн къапар бермеге сорамадым, душманларымнынъ къолундан мени къуртармагъа, хорлагъанларнынъ къолундан мени сатын алмагъа сизни чагъырмадым. Огретинъиз мени, ве мен сёзюмни кесерим, къаерде ёлдан урулгъанымны манъа анълатынъыз. Догъру сёзлер не кучьлюдир! Лякин айткъанларынъыз нени косьтерелер? Сёзлериме илишмеге мумкюн деп саясынъыз. Умютини гъайып эткен адамнынъ сёзлери сизлер ичюн бош ельми? Джереп атып, етим кимге тюшеджегине къарар чыкъарасыз, базар этип, достунъызны сатасынъыз. Ялварам, манъа бакъынъыз. Козьлеринъизге бакъып, ялан айтар эдимми я? Вазгечинъиз, манъа адалетсиз янашманъыз, вазгечинъиз, адалет эп даа меним тарафымдадыр. Агъзымда ялан сёз бармы? Аджджы сёзлер айткъанымда, богъазым буны анъламазмы? Адамнынъ ер юзюндеки куньлери — аскернинъ агъыр хызмети кибидир, онынъ куньлери — ыргъатнынъ куньлери киби. Талдада раатланмакъ ичюн айырылгъан вакъытны къул сабырсызлыкънен беклегени дайын, ыргъат да иш кунюнинъ акъкъыны беклей. Джанымнынъ айлары бири-бири артындан бошуна кетелер, геджелери де къаарь-къасеветте кечелер. Ятар-ятмам, танъ аткъаныны беклейим, амма гедже пек узанып, уджу-буджу корюнмей, ве танъ аткъандже юварланам. Беденимни къуртлар ве чамурлы къотур къаплады, чатлагъан теримден ирин акъа. Куньлерим тез-тез кечелер, ишанчсыз битмектелер. Акълынъда тут, омюрим — бир ель эсмесидир, козюм де бир даа яхшылыкъ корьмез. Шимди манъа бакъкъан козьлер бир даа мени корьмейджек, манъа бакъкъанынъда, мен ёкъ оладжагъым. Булутлар дагъылып ёкъ олгъаны киби, олюлер дюньясына тюшкен бир даа чыкъмаз, бир даа эвине къайтмаз, булунгъан ери де оны танымаз. Шунынъ ичюн индемейип отурмайджагъым, юрек сыкъынтысынен айтаджагъым, джаным агъырлыгъы акъкъында агъланаджагъым. Аджеба, мен санъа денъизимми? Я да денъиз джанаварыммы? Не ичюн башыма къаравул къойдынъ? «Тёшегим манъа гонъюль берер, ятагъым белямны алып кетер», — деп тюшюнгенимде, Сен мени тюшлернен къоркъутасынъ, руяларнен отюмни патлатасынъ. Мени бирев богъып ташлагъайды, бу хайырсыз беден ичине яшамакътан ольмек хайырлыдыр. Бездим. Яшайышым эбедий дегильдир. Мени озь алыма къалдыр! Яшагъан куньлерим бошунадыр! Адамларгъа не о къадар къыймет кесесинъ? Неден токътамайып олар акъкъында тюшюнесинъ? Неден Сен эр саба оны корьмеге келесинъ? Неден Сен эр дакъкъа оны сынайсынъ? Козюнъни менден ич айырмайджакъсынъмы? Тюкюригимни ютмагъа биле манъа вакъыт бермейджексинъми? Гуна къазангъан олсам биле, Санъа не зарар кетирир эдим, эй, адамларнынъ къаравулы? Нечюн мени токътамаздан урасынъ? Нечюн санъа бир юк олдым? Нечюн гунамны багъышламайсынъ? Нечюн къабаатымны кечирмейсинъ? Энди топракъкъа киреджегим, мени къыдырырсынъ, амма мен олмайджагъым. Шуалы Билдад бойле джевап берди: — Даа чокъ ойле айтаджакъсынъмы? Сёзлеринъ бошуна уфюрген ель киби. Алла адалетсиз суд этерми? Къудретли Олгъан акъикъатны чевирирми? Огъулларынъ Алланынъ огюне гуна ишлеген олсалар, О, оларгъа къабаатларынынъ джезасыны бергендир. Эгер сен Алланы къыдырсанъ, Къудретлиге ялварсанъ, эгер сен темиз ве догъру олсанъ, О, шимди сени къорчалар ве сенинъ инсафлы эвинъе тынчлыкъ-аманлыкъ берер. Илериде оладжакъ байлыгъынъ ойле буюк оладжакъ ки, эвельки бутюнлей козюнъе корюнмейджек. Эвель яшагъан несиллерден сора, деделери нелер огренгенини анъла. Биз тек тюневин догъдыкъ, бир шей бильмеймиз, ер юзюндеки куньлеримиз — бир талдадыр. Деделер санъа акъыл огретир, икмет сёзлерини айтарлар. Батакълыкъ олмагъан ерде папирус оту осерми? Сув олмагъан ерде къамыш осерми? О, даа ешиль олып, кесильмеден, сув олмаса, башкъа отлардан эвель къуруп кетер. Алланы унуткъан эр кеснинъ сонъу бойледир, алласызларнынъ умюти гъайып олур. Онынъ ишанчы дагъылыр, о, орюмчекнинъ йипчигине ишаныр. Эвине таяныр да, эви авдарылыр, онъа япышыр да, турып оламаз. Ойле адам кунешнинъ тюбюнде семирир, пытакълары багъча бою дагъылыр, тамырлары таш обасына сарылыр, ташларнынъ арасында ер къыдырыр. Амма еринден чыкъарылгъанда, ери: «Сени ич корьмедим», — деп оны ред этеджек. Бакъ, къуванчынынъ сонъу будыр. Топракътан исе башкъалар котерилир. Алла мытлакъа инсафлы адамны ред этмез, яманлыкъ эткенлерине ярдым этмез. О, сенинъ агъзынъны кене кулькюге, дудакъларынъны къуванч къычырувларына толдураджакъ. Сени кореджек козю олмагъанлар масхара олурлар, яман адамларнынъ чадырлары ёкъ олурлар. Эюп бойле джевап берди: — Догъру! Керчектен де ойле олгъаныны билем, амма Алланынъ огюнде адам насыл акъланып олур? Бирев Онен давалашмагъа истесе, бинъ суалининъ бирине биле Онъа джевап берип оламаз. Онынъ акъылы буюк, кучю сонъсуздыр, Онъа къаршы ким чыкъты да, сагъ къалды? Кунь эвельден хабер этмейип, О, дагъларны тепретир, гъазабында оларны аст-усть этер. Дюньяны сарсытыр, темеллерини титретир. О, кунешке буюрыр, ве кунеш догъмаз, О, йылдызларны къаранлыкънен къаплай. Янъгъыз О, коклерни ерлештирген ве денъиз далгъаларыны бойсундыргъан. Джетемен йылдыз уюрини, Орионны, Улькерни, дженюп йылдызларыны О, яраткъан. О, буюк ишлер ярата, оларнынъ фаркъына бармакъ чареси ёкъ, аджайип шейлерни косьтере, оларнынъ ады-эсабы олмаз. Мына, янымдан кечсе, Оны корип оламам, кечип кетсе, Оны сезмем. Эгер О, бир шей алмагъа истесе, Оны кимсе токътатып оламаз, «Недир эткенинъ?» — деп кимсе айтып олмаз. Алла гъазабыны ятыштырмаз, Рахавнынъ хызметчилерини О, енъер. Онъа насыл джевап берип олурым? Насыл сёзлернен файдаланайым? Акълы олсам биле, Онъа джевап бермем, коклердеки Къадымдан тек мерамет истерим. Оны чагъыргъанда, О манъа джевап берсе де, сесимни эшиткенине инанмаз эдим. О, боран киби, мени ура, бир шейсиз яраларымны арттыра. Нефес алмагъа ёл бермей манъа, омюримни дертке толдура. Эгер бу кучь сынавы олса, О, артыкъ кучьлюдир. Эгер суд олса, Онен оладжакъ давамнынъ кунюни ким бельгилейджек? Озюмни акълап башласам, агъзым мени къабаатлар, инсафлы олсам биле, О, мени къабаатлы саяр. Къабаатсызым мен, джанымнен ишим ёкъ, омюримни корьмеге истемейим. Эписи бир! Шунынъ ичюн дедим ки: «О, инсафлыны да, яман адамны да ёкъ этер». Апансыздан къамчынен урар, къабаатсызларнынъ азабына кулер. Дюнья яманларнынъ къолуна берильгендир, О исе къадыларнынъ козюни къапатыр. Эгер Алла буны япмагъан олса, кимдир? Куньлерим чабик хаберджиден тез чапа, яхшылыкъ корьмезден олар уча. Къамыштан япылгъан енгиль къайыкълар киби, авына атылгъан къартал киби, кечмектелер. «Шикяетимни унутайым, гъамлы чырайымны денъиштирип, кулюмсирейим», — десем, эп бир бутюн дертлеримден къалтырарым, чюнки мени акъламайджагъынъны билем. Мен къабаатлы чыкъарым, неден бошуна чекишмеге? Къар сувунен ювунып, эллеримни тер-темиз ювсам биле, мени кене кирге батырырсынъ, урбаларым биле менден джиренир. О, мен дайын, бир адам дегильдир, Онъа джевап бермем, Онен берабер судгъа бармам. Бизни акълы-акъсыз деп къарар чыкъараджакъ, арамызда тураджакъ кимсе ёкъ. Алла менден озь джеза таягъыны алсын, О, мени къоркъузмакътан вазгечсин. О заман Ондан къоркъмайып, лаф этерим, чюнки озюмни сербест дуярым. Омрюмден бездим. Шикяетимни ачыкъ айтаджагъым, джанымнынъ аджджылыгъынен айтаджагъым. Аллагъа: «Мени къабаатлама. Айт манъа, не ичюн меннен давалашасынъ?» — дейджегим. Озюнъ яраткъан шейлеринъни хорлагъанынъ ве ред эткенинъ, ярамазларнынъ ниетлеринен разы олгъанынъ Сен ичюн яхшымы? Сенде адам козю бармы? Адам корьген киби коресинъми? Куньлеринъ адамнынъ куньлери кибими? Йылларынъ да инсаннынъ кибими? Не ичюн менде къабаат къыдырасынъ? Неге гуналарымны тапмагъа истейсинъ? Ярамаз адам олмагъанымны билесинъ, ве Сенинъ къолунъдан мени кимсе къуртармайджакъ. Къолларынъ манъа бичим берип, мени бутюнлей яратты, шимди исе мени ёкъ этесинъ. Унутма, Сен мени чамурдан яптынъ! Энди исе тоз-топракъкъа чевиреджексинъми? Мени сют киби тёктинъ, пенир киби къаттырдынъ. Манъа эт ве тери кийдирдинъ, мени кемиклернен ве джылынларнен пекиттинъ. Манъа омюр бердинъ, мени севдинъ, джаныма Озюнъ мукъайт олдынъ. Амма юрегинъде бир шейлер гизлединъ, акъылынъда ойле ниет бар эди: гуна япкъанымны Сен беклеп тура эдинъ, къабаатымны джезаламагъа истединъ. Яманлыкъ япкъан олсам, башыма беля! Инсафлы олсам биле, башымны котералмам. Масхаралыкъкъа ве дертлерге тойдым. Аякъкъа турсам, арслан киби, манъа атыласынъ, Озь аджайип къуветинъни кене манъа косьтересинъ. Манъа къаршы янъы шаатларынъны чыкъарасынъ ве гъазабынъны арттырасынъ. Сыра-сыра беляларны башыма тюшюресинъ. Нечюн манъа догъмагъа ёл бердинъ? Мени ич кимсенинъ козю корьмеден, ольгейдим! Ич бар олмагъан олур эдим, къарындан мезаргъа къоюлыр эдим. Омюрим къыскъа дегильми? Вазгеч, ташла мени. Аз олса да, къуванмагъа чаре бер манъа. Къайтмагъа ёлу олмагъан ерге кетмезден эвель, къаранлыкъ ве олюм кольгеси ерине, зульмет мемлекетине, зифт къаранлыкъкъа, олюм кольгесине, тек къалабалыкъ олгъан ерге, ярыкъ зульмет киби олгъан ерге кетмезден эвель, озь алыма къалдыр мени. Наамалы Цофар бойле джевап берди: — О къадар сёз джевапсыз къалсынмы? Чокъ лаф эткен адам акълы сайылсынмы? Бош лафларынъа къаршы адамлар индемесинлерми? Сен мыскъыллайджакъсынъ да, кимсе сени утандырмасынмы? Сен: «Тюшюнгенлерим догъру, ве мен Сенинъ огюнъде темизим», — дейсинъ. Амма эгер Алла лаф этсе, санъа джевап берип, агъзыны ачса ве икметнинъ сырларыны санъа айтса (акъыл-идракъ эки тарафламадыр), биль ки, Алла гуналарынънынъ базыларыны унутты биле. Алланынъ терен тюшюнджелерини анълап олурсынъмы? Къудретлини бутюнлей огренип олурсынъмы? Икмети коклерден юксектир — не япып олурсынъ? О, олюлер дюньясындан терендир — не билип олурсынъ? Ольчюлери ер юзюнден узун, денъизден кеништир. Эгер О, келип, биревни тутып къапатса ве суд топлашувыны чагъырса, Онъа къаршы ким чыкъып олур? О, бош адамларны биле. Яманлыкъны корьсе, оны унутмаз. Кийик эшек адам олгъан сонъ, къабакъбаш акъыллы олур. Эгер сен юрегинъни темизлесенъ, ярдым сорап, къолларынъны Аллагъа узатсанъ, япкъан гуналарынъны озюнъден узакълаштырсанъ, акъсызлыкъкъа чадырларынъда булунмагъа ёл бермесенъ, утанмайып башынъны котерирсинъ, сагълам ве къоркъусыз ола билирсинъ. О заман беляларынъны унутырсынъ, оларны акъкъан сувлар киби анъарсынъ. Омрюнъ уйле кунешинден айдын олур, къаранлыкъ сабагъа чевирилир. Умют тапарсынъ ве ишанырсынъ, этрафынъ сакълы олып, раат юкъларсынъ. Ятарсынъ, ве ич кимсе сени къоркъузмаз. Чокъ адам сенинъ мераметинъни къыдырыр. Яман адамларнынъ козьлери исе сёнеджек, олар сакъланмагъа ер тапмайджакъ, умютлери де гъайып оладжакъ. Эюп бойле джевап берди: — Керчектен де, тек сизни динълемеге керек! Икмет де сизнен оледжек! Сизинъ къадар меним де акъылым бар, сизден ашагъы дегилим. Сизинъ айткъанларынъызны ким бильмез? Масхара олдым достларыма. Мен Аллагъа ялвара эдим, О да манъа джевап бере эди. Догъру ве къусурсыз адам масхара олды. Бол-берекетте яшагъан адам белягъа огърагъанны аджымаса, тезден озю де сюрюнир. Айдутларнынъ чадырларында раатлыкъ бар, Алланы ачувландыргъанлар къоркъу бильмез, санки оларнынъ къолларында Алланынъ кучю бар. Керчектен, айванлардан сора, ве олар сени огретир, кокте учкъан къушлардан сора, олар санъа анълатыр. Топракъкъа айт, о сени огретир, денъиздеки балыкълар санъа айтып берерлер. Эр шейни РАББИ яраткъаныны буларнынъ эписинден ким бильмез? Эр яраткъанынынъ омюри, эр бир адамнынъ джаны Онынъ къолундадыр. Къулакъ сёзлерни айырмазмы? Тиль ашнынъ дадыны анъламазмы? Акъыл — къартларда, анълав — узакъ омюр яшагъанларда. Акъыл ве кучь Аллададыр, огют ве анълав Ондадыр. Онынъ йыкъкъаны янъыдан къурулмаз, Онынъ къапаткъан адамы азат этильмез. Сувларны токътатса, эр шей къурур, оларны йиберсе, олар ер юзюнден эр шейни ёкъ этер. Къудрет ве енъиш Ондадыр, эм ёлдан ургъан, эм ёлдан урулгъан адам Онынъ къолундадыр. О, насиатчыларны ахмакълыкъкъа урар, къадыларны акъылсыз этер. Алла адамларгъа падишалыкъ этмеге кучь бере, О да падишалардан бу кучьни ала. О, руханийлерден оларнынъ акъылыны тартып алыр, озь ерлеринде къатты отургъан акимиетлерни авдарыр, ишанчлы адамларнынъ сесини кесер, беязны къарадан айырмагъа къабилиетини къартлардан алыр, намлы адамларны масхара этер, къудретли адамларны къуветсиз япар, къаранлыкънынъ теренликлерини ачар, олюм кольгесини ярыкъкъа чыкъарыр, халкъларны буюк япар, оларны да ёкъ этер, халкъларны чокълаштырыр, оларны да алып кетер, ер юзюндеки халкъ башлыкъларынынъ акъылыны алыр, ёлу къалмагъан бош ерлерде юрсетир. Олар къаранлыкъта, ярыкъ олмагъан ерде къармаланыр, О, оларны, сархошлар киби, шалтыр-шултыр юрсетир. Мына, козьлерим эр шейни корьди, къулагъым эшитти ве анълады. Сизинъ бильгенлеринъизни мен де билем, сизден бетер олмам. Амма мен Къудретлинен лаф этмек, давамны Алланен чезмек истер эдим. Сизлер исе ялан къурасынъыз, эпинъиз — файдасыз экимлерсиз. Ах, эгер сизлер тынч олып отургъайдынъыз, бу сизге акъыллы шей олур эди. Айтаджакъларымны динъленъиз, итиразларыма къулакъ асынъыз. Алланынъ Адындан яман сёзлерни айтмагъа, Онынъ Адындан ялан сёйлемеге яхшы олурмы? Онъа ярдым этеджексинъизми? Алланынъ ишини къорчалайджакъсынъызмы? О, сизни сынагъанда, сынавдан кечип олурсызмы? Адамны мыскъыллагъаны киби, Оны мыскъылларсынъызмы? Аллагъа гизлиден ярдым этсенъиз, О, сизлерни мытлакъа къатты джезалар. Онынъ буюклиги сизлерни къоркъутмазмы? Онынъ къоркъусы башынъызгъа тюшмезми? Акъылыма кетиргенлеринъиз — эски куль тюбюне къалгъан масаллардыр. Чамурдан япылгъан темель устюнде турасынъыз. Индеменъиз, мен лаф этейим, башыма не кельсе, кельсин. Башымны неден телюкеге къояйым? Омрюмни неден озь къолума алайым? Бакъ, О, мени ольдюрсе биле, Онъа ишанырым, япкъанларымны Онынъ огюнде къорчаларым. Бу манъа къуртулыш кетирир, чюнки алласыз адам Онъа якъынлашмаз. Сёзлеримни яхшы динъленъиз, айтаджакъларыма къулакъ асынъыз. Мен давамны азырладым, къабаатсыз чыкъаджагъыма эминим. Ким меннен давалашаджакъ? Къабаатлы олсам, энди индемейджегим ве ольмеге азыр оладжагъым. Тек шу эки шейни этме манъа, о заман Сенден сакъламайджагъым: джезалагъан къолунъ устюмден чекильсин, Сенинъ къоркъуларынъ отюмни патлатмасын. Сонъ мени чагъыр, ве мен джевап берерим, я да мен айтайым, Сен джевап бер. Къабаатларым ве гуналарым не къадар? Акъсызлыкъларымны ве гуналарымны манъа косьтер. Не ичюн юзюнъни гизлейсинъ, мени Озюнъе душман саясынъ? Узюльген япракъны къоркъутаджакъсынъмы? Къуру тобан чёпюни къувалайджакъсынъмы? Лякин манъа къаршы аджджы шейлер язасынъ, яшлыгъымда япкъан гуналарымда мени къабаатлайсынъ. Аякъларымны бир къалыпкъа къойдынъ, табанларыма тамгъа урып, меним эр бир арекетимни козетесинъ. Беденим исе чюрюк шейге ошап дагъыла, сюме ашагъан урба киби ипрана. Къадын догъгъан адам аз кунь яшай, олар да гъамгъа толудыр. Чечек киби ачып солар, кольге киби, къачып гъайып этер. Бойле адамгъа тикилип бакъасынъмы? Мени судгъа чагъырасынъмы? Кирли адамдан ким темиз олып догъар? Ич кимсе! Адамнынъ куньлерини бельгилединъ, айларнынъ сайысыны тайинлединъ, кечип оламайджакъ сынъырыны Сен онъа къойдынъ. Шунынъ ичюн ондан юзюнъни чевир, къалдыр оны озь алына, о, иш кунюнинъ сонъуны беклеген ыргъаткъа ошап, оледжек кунюни корьмеге истемесин. Бир терек ичюн умют бардыр: кесильсе биле, янъыдан джанланып, эп бир фидан берер. Тамыры ерде къартайып, кутюги топракъта ольсе биле, сув къокъусыны алыр-алмаз филисленир, бир яш фидан киби пытакъланыр. Адам исе къуветсиз олып, олер, гъайып олур, ондан бир шей къалмаз. Сувлар бувгъа чевирилип, денъизден учар, озен суву къуруп кетер. Адам да ойле, ятар ве бир даа турмаз, коклер тургъандже уянмаз, юкъусындан уяндырылмаз. Ах, мени олюлер дюньясында гизлегейдинъ, гъазабынъ кечкендже, мени сакълагъайдынъ, белли вакъыттан сонъ исе мени акъылгъа кетиргейдинъ! Адам ольген сонъ, сагъ олурмы? Хызметимнинъ бутюн куньлеринде денъишмелер вакътыны беклерим. Къолларынънен яраткъанынъны корьмеге истесенъ, Сен чагъыргъанда, мен джевап берерим. Энди исе Сен адымларымны саясынъ, ве гуна япаджагъымны беклемейсинъ. Торбада бир шей сакълагъанлары киби, Сен де меним акъсызлыгъымны сакълагъайдынъ, къабаатымны къапаткъайдынъ. Амма дагъ йыкъылып этрафларгъа дагъыла, къая еринден коче, сув ташларны ашай, сув ташкъыны тоз-топракъны алып кете. Ойле де Сен адамнынъ умютини ёкъ этерсинъ. Сен адамны енъерсинъ, ве о, бу дюньядан кетер. Бет-сымасыны денъиштирип, Сен оны узакъкъа ёлларсынъ. Балалары сайгъы корьсе, онынъ хабери олмаз, олар ашалансалар, о, шуны бильмез. Тек беденининъ агъыраджагъыны, джанынынъ азап чекеджегини дуяр. Теманлы Элифаз бойле джевап берди: — Акъыллы адам ель бошлугъына джевап берерми? Къарныны сыджакъ шаркъий ельге толдурырмы? Файдасыз лафларнен, къуветсиз сёзлернен озь ишини къорчалармы? Эбет, сен къоркъуны джойдынъ ве Алланынъ огюнде тюшюнмекни аз бир шей сайдынъ. Къабаатынъ агъзынъны бойле ёлгъа къойды, ве сен айнеджилернинъ тилини сайладынъ. Озь агъзынъ сени къабаатлай, мен дегиль, тилинъ санъа къаршы чыкъа. Биринджи догъгъан адам сенсинъми, аджеба? Я байырлардан эвель яратылгъан эдинъми? Алланынъ огреткенини динълединъми? Акъыл сабысы тек сен олдынъмы? Биз бильмеген шейден сен не билесинъ? Биз анъламагъандан да сен нени анъладынъ? Арамызда чал да бар, бабанъдан буюк къарт да бар. Алла берген гонъюль ве йымшакъ лафлары санъа етерлик дегильми? Юрегинъ сени алып кеткен ер недир? Нечюн козьлеринъ ачувнен айлана? Нечюн Аллагъа къаршы чыкъасынъ? Нечюн бойле лафлар айтасынъ? Адам недир? О, темиз олмакъ мумкюнми? Къадын догъгъан бирев инсафлы ола билирми? Бакъ, Алла азиз мелеклерине биле ишанмаз, коклер де Онынъ козюнде айдын дегиль. Сув ичкени киби, акъсызлыкъны япкъан адам о къадар бетер джиренч ве бозукътыр. Мен анълатырым, сен мени динъле, корьгенлеримни айтып берерим. Буны акъыллы адамлар айта эди, бабалары буны гизлемей эди. Топракъ янъгъыз оларгъа берильген эди, араларында ябанджы юрмей эди. Яман адам омюрбилля хорланыр, хорлайыджы къач йыл яшаса да, омюри ойле оладжакътыр. Дешет сеслери къулагъындадыр, аманлыкъ вакътында айдутлар онъа атылыр. Къаранлыкътан къуртулып оладжагъына ишанмаз, даима огюнде къылычны корер. Долашып, отьмек тилимини къыдырыр, къаранлыкъ куню якъын олгъаныны билир. Ёкъсуллыкъ ве сыкъынты отюни патлатыр, урушкъа азыр бир падиша киби оны енъер. Чюнки о, Аллагъа къаршы къол котерип, Къудретлиге къаршы чыкъты, къалын къалкъаныны котерип, Онъа къаршы юзьсюзликнен атылды. Онынъ бетини ягъ къаплады, янбашларыны ягъ басты. Шунынъ ичюн о, хараплангъан шеэрлерде, отурылмаз эвлерде, йыкъылаяткъан ерлерде яшайджакъ. О, зенгин олмайджакъ, байлыгъы сакъланмайджакъ, ер юзюнде берекети де олмайджакъ. Къаранлыкътан къуртулмайджакъ, атеш онынъ филислерини къурутаджакъ, ель эсип, оны ёкъ этеджек. О, бош шейге ишанмасын, озюни алдатмасын; ондан о, тек бош шей аладжакъ. О, вакъытсыз къуругъан терек киби солып къаладжакъ, ве пытакълары бир даа ешермейджек. Юзюм кутюги киби, о, чий мейвасыны тюшюрир, зейтюн тереги киби, чечегини дагъытыр. Бойледже алласыз адамнынъ топлашувы бош къалыр, къапар алгъанларнынъ чадырларыны атеш якъып ёкъ этер. Олар беля тюшюнип, яманлыкъ догъар, къарынлары да алдав азырлар. Эюп бойле джевап берди: — Бунъа ошагъан чокъ шей эшиттим, эпинъиз — фена гонъюль бериджисинъиз! Бош сёзлернинъ сонъу бармы? Бойле джевабынъа не себеп олды? Сиз еримде олсанъыз, мен де сиз киби лаф этер эдим, сизге къаршы гузель сёзлер тизип, башымны саллай берер эдим, сёзлернен сизни юреклендирип, дудакъларымнен сизге гонъюль берер эдим. Лякин лаф этсем, дердим битмез, индемесем, агъырым кечерми? Энди о, къуветимни алды. Сен бутюн якъынларымны гъайып эттинъ. Мени сыкъып бурюштирдинъ, манъа къаршы шаат олды бу, хасталыгъым манъа къаршы айта. Онынъ гъазабы мени парчалай, мени кореджек козю ёкъ, манъа тишлерини гъыджырдата. Душманларым манъа козьлерини тиклей, манъа къаршы агъызларыны ача, сёгип, янакъларымдан уралар. Эписи манъа къаршы бирлешти. Алла мени имансызларгъа берди, яман адамларнынъ къолуна атты. Раат эдим, лякин О, мени сарсытты, бойнумдан алып, урып эзди, Озю манъа къаршы уджюм этти. Онынъ окъчулары мени сарды. О, аджымайып буйреклеримни окъларнен ура, зафрамны ерге тёке, мени яндыргъанда яндыра, аскер киби, къаршыма атыла. Беденим ичюн чувал урбасы яптым, тоз-топракъкъа кучюмни аттым. Агъламакътан бетим къызарды, козь къапакъларымда — олюм кольгесидир. Къолларым исе яманлыкътан узакъ, дувам да темиз-пак. Эй, топракъ! Тёкюльген къанымны къапатма, къычыргъаным басылмасын. Лякин энди коклерде Шаатым бар, юксек ерлерде Къорчалайыджым отура. Якъынларым — меним мыскъылджыларымдыр. Козьлерим Аллагъа яш тёкер. Инсан огълу башкъасынен тартышкъаны киби, адам Алланен тартышып олгъайды! Йылларым сонъуна етелер, мен къайтмагъан ёлгъа кетем. Рухтан тюштим, куньлерим битеята, мезар мени беклей. Мыскъылджылар этрафымны сарды, мыскъыллары даима козюм огюндедирлер. Ялварам санъа, Озюнъ борджумны бойнунъа ал. Сенден гъайры меним ичюн ким къол береджек? Сен акъылларыны къапаттынъ, ве олар анълап оламаз, шунынъ ичюн енъмеге оларгъа ёл бермезсинъ. Бирев озь файдасы ичюн достларыны сатса, балаларынынъ козь нурлары сёнер. Алла мени халкънынъ тилине тюшюрди, бетлерине тюкюрген адамларнынъ сырасына кечирди. Къасеветлерден козьлерим бунарланды, къолларым-аякъларым азып кетти. Догъру адамлар бунъа шашар, къабаатсызлар алласызларгъа ачувланыр. Лякин инсафлы адам ёлунда къатты турар, къоллары темиз адам даа зияде кучьлю олур. Сизлер эпинъиз, къайтынъыз, яныма келинъиз! Аранъызда бир акъыллы адам тапамайджагъым! Куньлерим кечти, планларым ёкъ олды, юрек истеклери гъайып олды. Бу адамлар геджени куньдюзге чевирелер, «Ярыкъ якъын», — деселер де, къаранлыкъ чевре-четини къаплай. Эгер олюлернинъ дюньясыны эвим япсам, къаранлыкъта тёшегимни тёшесем, мезаргъа: «Сен — бабамсынъ», къуртларгъа: «Сиз — анам ве къызкъардашымсынъыз», — айтсам, бундан сонъ неге ишанырым? Беклегенимни ким корер? Умютим де олюлер дюньясына тюшеджек, меннен берабер тоз-топракъ устюне энеджек. Шуалы Билдад джевап берип, бойле деди: — Бу сёзлернинъ сонъу оладжакъмы? Яхшы тюшюнинъиз, сонъ айтайыкъ. Нечюн бизлерни айван ерине тутасынъ? Нечюн сенинъ козьлеринъде акъылсызмыз? Сен гъазабынъда джанынъны чиль-парча этесинъ! Сенсиз ер юзю бош олурмы? Сенинъ ичюн къаялар озь еринден кочерми? Эбет, яман адамнынъ ярыгъы сёнеджек, атешинден къыгъылчымы къалмайджакъ. Чадырындаки ярыкъ къаранлыкъкъа дёнеджек, устюндеки лампат сёнеджек. Адымлары къуветини джояджакъ, онынъ планлары онъа къаршы чыкъаджакъ. Аякълары оны тузакъкъа кетиреджек, озь аягъынен къапкъангъа басаджакъ. Аягъы ильмекке тюшеджек, тузакъ оны тутаджакъ. Топракъкъа сакълангъан бир аркъан, ёлунда къоюлгъан бир къапкъан оны беклейджек. Къоркъулар оны эр тарафтан сараджакъ, артындан къувалайджакъ. Ачлыкъ онынъ кучюни кемирип битиреджек, беля азыр олып, янында оладжакъ. Терисини хасталыкъ ашайджакъ, мучелерини олюм ютаджакъ. Чадырындан, ишанчындан къувуладжакъ, къоркъулар падишанынъ огюне атыладжакъ. Чадырында атеш отураджакъ, юртунынъ устюне кукюрт сепиледжек. Тамырлары ашагъыдан къуруйджакъ, пытакълары устьтен соладжакъ. Ер юзюнде оны ич кимсе акъылгъа кетирмейджек, ады сокъакъларда унутыладжакъ. Оны ярыкътан къаранлыкъкъа къувалайджакълар, ер юзюнден оны ёкъ этеджеклер. Халкъ арасында не огълу, не де торуны къаладжакъ, яшагъан ерлеринде ич кимсе сагъ къалмайджакъ. Келеджек несиллер омюри акъкъында эшитип шашаджакъ, замандашлары къоркъу ичинде къаладжакъ. Яманлыкъ япкъан адамларнынъ эвлерине ойле олур, Алланы танымагъанларнынъ ерлерине бойле къысмет тюшер. Эюп бойле джевап берди: — Джанымны не вакъыткъадже къыйнайджакъсыз? Не вакъыткъадже мени сёзлеринъизнен хорлайджакъсыз? Он кере мени сёгдинъиз, утанмадан мени сыкътынъыз. Эгер керчектен де ёлдан урулгъан олсам, меним гунам менде къалыр. Эгер исе менден устюн юксельмеге, масхаралыгъымны акъылыма кетирмеге истесенъиз, билинъиз: башыма беляны Алла тюшюрди, Озь агъынен О, чевремни сарды. Мен: «Беля!» — деп къычырам, джевап берген сою ёкъ, ярдымгъа чагъырам, адалет ёкъ! О, ёлумны къапатты, кечалмайым, ёлларымны къаранлыкънен сарды. Менден намымны алды, башымдаки таджымны алып ташлады. Эр якътан йыкъа мени, мен гъайып олып кетем, умютимни, терекни киби, тамырындан чыкъара. Манъа къаршы ачувы къайнады, О, мени душман деп корьди. Ордуларынынъ эписи манъа якъынлашты, манъа тараф ёл алды, чадырымнынъ чевресинде ерлешти. О, агъа-къардашларымны менден узакълаштырды, эписи танышларым менден четлешти. Сой-сопум мени быракъты, якъынларым мени унутты. Эвимдеки мусафирлернен къыз хызметчилери мени ябанджы деп саялар, мен козьлеринде ят адам олдым. Къулумны чагъырам, сес бермез, мен онъа ялвармагъа меджбурым. Нефесимден апайым джиренир, балаларыма да мен сасыкъ къокъусы кибидирим. Уфакъ балалар биле мени адам саймайлар, пейда олсам, олар мени мыскъыллай. Бутюн якъын достларым менден джиренди, севгенлерим менден юзь чевирди. Кемик-тери олып къалдым, янъгъыз тишлерим ве ченгелерим сагъ къалды. Эй, достларым! Аджынъыз, аджынъыз мени! Алланынъ къолу мени урды. Нечюн, Алла киби, сиз де мени къувалайсынъыз? Нечюн этиме тойып оламайсынъыз? Ах, сёзлерим язылгъайды! Олар китапкъа кечкейди! Демир къалемнен, къуршуннен эбедиен ташкъа оюлгъайды! Билем ки, Къорчалайыджым бар, ве О, сонъунадже оладжакъ. Устюмде тери олмагъанындан сонъ, мени парчалагъанлардан сонъ, джаным беденимден чыкъкъанындан сонъ, мен Алланы кореджегим. Мен озюм Оны кореджегим, башкъасынынъ дегиль, меним козьлерим Оны кореджек. Багърымда юрегим байыла! Сизлер айтасынъыз: «Насыл этип де оны даа хорлайыкъ?» Менде тапылгъан яманлыкънынъ тамыры неде? Къылычтан къоркъунъыз, чюнки къылыч ачувнен къабаатлыны джезалар, ве адалет бар олгъаныны билирсинъиз! Наамалы Цофар бойле джевап берди: — Мени къасеветлендирген тюшюнджелер джевап бермеге меджбур этелер, юрегим мени айтмагъа ашыкътыра. Мени масхара эткенини эшиттим, анълав рухунен мен джевап берерим. Бильмейсинъми, аджеба? Эвель-эзельден берли, адам ер юзюнде яратылгъанындан берли, яман адамларнынъ шенълиги къыскъадыр, алласызларнынъ къуванчы бир аньдир. Буюклиги коклерге юксельсе де, башы булутларгъа тийсе биле, озь пислиги киби, о, эбедиен гъайып оладжакъ, оны корьгенлер: «Къайдадыр о?» — деп сорайджакълар. Тюш киби, учаджакъ, оны тапмазлар, гедже руясы киби, ёкъ оладжакъ. Оны корьген козьлер бир даа оны корьмейджек, яшагъан ерлери онъа бакъмайджакъ. Балалары фукъарелернинъ мераметини къыдыраджакъ, хырсызлагъаныны озь къолунен къайтараджакъ. Кемиклери яш къуветке толу олгъанда, онен берабер топракъта ятаджакъ. Яманлыкъ агъзында татлы корюнсе де, оны тилининъ тюбюне гизлесе биле, оны тутып, ташламаса да, агъзынынъ ичинде оны сакъласа биле, бойле аш онынъ ичинде, къарнында йылан зеэрине чевириледжек. Юткъан байлыгъыны къусаджакъ, Алла зенгинлигини къурсагъындан зорлап чыкъараджакъ. Кобранынъ зеэрини о, эмеджек, йылан тиши оны ольдюреджек. Чокъракъларны, бал ве сют акъкъан озенлерни о, корьмейджек. Арам къазанчыны ашамайып кери къайтараджакъ. Байлыгъына коре акъкъы оладжакъ, лякин о, къуванмайджакъ. Чюнки ёкъсулларны хорлап къувалады, озю къурмагъан эвлерни запт этти. Онынъ нефси тоймакъ бильмеди, къызгъанчлыгъында кимсени аджымады. Ачкозьлюгинден бир шей къуртулып оламады, шунынъ ичюн байлыгъы къатты турамаз. Барлыкъ ичинде олгъанда, о, сыкъынтыгъа огърайджакъ, эр хорлангъаннынъ къолу онъа къаршы котериледжек. Къарныны бутюнлей толдурмакъ ичюн, Алла онъа къызгъын ачувыны ёллайджакъ, устюне ягъмур киби ягъдыраджакъ. О, демир силядан къачса, бакъыр яйдан окъ оны тешип кечеджек. Окъ оны урып, аркъасындан чыкъаджакъ, о зафра иле парылдап чыкъаджакъ, олюм къоркъусы башына тюшеджек. Къап-къара къаранлыкъ оны гизли беклейджек, уфюрильмеген атеш оны ашап битиреджек, чадырында къалгъанларнынъ башына яманлыкъ тюшеджек. Коклер акъсызлыгъыны ачаджакъ, ер юзю онъа къаршы чыкъаджакъ. Эвининъ берекети гъайып оладжакъ, Алла гъазабынынъ кунюнде эр шейи ирип кетеджек. Будыр яман адамнынъ Алладан аладжакъ къысмети, будыр Алланынъ онъа береджек пайы. Эюп бойле джевап берди: — Сёзюмни дикъкъатнен динъленъиз, бойле этип, манъа гонъюль беринъиз. Сабыр этинъиз, мен айтайым, мен айткъан сонъ, мыскъылланъыз. Айткъанларым адамгъамы, аджеба? Нечюн сабырсызланмайым? Манъа бакъынъыз да, къоркъу тюбюне къалынъыз, элинъизнен агъзынъызны къапатынъыз. Буны тюшюнгенде, ичимни къоркъу сара, вуджудым титремеге башлай. Яман адамлар не ичюн яшай берелер? Омюрлери узакъ олып, кучьлери де арта. Балалары эсен-аман олып, янларында, торунлары козьлери огюнде. Эвлери къоркъудан узакъ, Алланынъ джезасы оларгъа тиймей. Бугъаларнынъ чифтлешмеси ич бошкъа чыкъмаз, сыгъырлары эп бузавлай, ич ташламаз. Балалары, къойлар киби, секирелер, кучюк эвлятлары ойнайлар. Даре ве сантырнынъ авасына тюркю йырлайлар, къавал сесине къуваналар. Куньлерини бахыт ичинде кечирелер, ве бир аньде олюлернинъ дюньясына кечелер. Аллагъа: «Бизден узакъ тур! — дейлер. — Сенинъ истеклеринъни огренмеге истемеймиз. Къудретли Алла ким олгъан? Не ичюн онъа хызмет этейик? Онъа дува эткенде не файда?» Коресинъми, бахытлары къолларында дегильми? Лякин яман адамларнынъ огюти менден узакъ олсун. Къач кере яман адамларнынъ лампады сёне, башларына беля тюше? Алла ачувында оларгъа азап береми? Олар ель къувалагъан тобан киби, боран учургъан саман киби олурлар. Алла яман адамнынъ джезасыны балаларына берерми? Озь башына тюшюрсин, насыл олгъаныны бильсин. Белясыны озь козьлеринен корьсюн, Къудретли Алланынъ гъазабыны ичсин. Чюнки сайылы айлары сонъуна еткен сонъ, артындан къалгъан эви ичюн неге къайгъы чексин? Алла юкъарыда олгъанларны суд эте, лякин Онъа ким акъыл огретип олур? Бирлери сап-сагълам олып олер, бус-бутюн раат ве къайгъысыз. Ичи-багъры ягъ толу, кемиклери кучьке толу. Башкъалары къасеветке толу олер, эйиликнинъ дадыны бильмеден. Топракъта берабер ятарлар, устьлерини къуртлар къаплар. Манъа къаршы тизген тюшюнджелеринъизни, сизинъ ниетлеринъизни билем. «Мырзанынъ эви къайда? — дерсинъиз. — Яман адамларнынъ чадырлары не ерде?» Узакъ мемлекетлерге баргъанлардан ич сорамадынъызмы? Оларнынъ хаберлерине къулакъ асмадынъызмы? Беля куню яман адам къорчаланыр, гъазап куню о сакъланып къалыр. Ким оны япкъанлары ичюн бетине бакъып къабаатлар? Ким япкъанынынъ къаршылыгъыны онъа берер? Оны мезарлыкъкъа алып кетеджеклер, къабири башында къаравул къояджакълар. Вадий топрагъы онъа йымшакъ олур. Артындан бир сюрю адам кетер, огюнден кеткенлер де сайысыздыр. Бош лафларнен манъа гонъюль бермеге истейсинъизми? Джевапларынъыз ялангъа толудыр. Теманлы Элифаз бойле джевап берди: — Адам Аллагъа файда кетирип олурмы? Акъыллы адам биле тек озюне файда кетире. Догърулыгъынъ Къудретлиге не къуванч берип олур? Къусурсыз омюринъ Онъа не файда кетирип олур? О, сени джезалай ве сеннен дава эте диндарлыгъынъ ичюнми, аджеба? Ачувынъ буюк дегильми? Къабаатларынъ да сонъсуз дегильми? Керчектен де, къардашларынъдан бош ерде залог алып, урбаларыны алып, оларны чыр-чыплакъ къалдырдынъ. Сувсузлыкътан янгъангъа сув ичирмединъ, ач олгъангъа да отьмек бермединъ. Кучю олгъанлар топракъны запт этелер, башыны юксек туткъанлар о топракъта яшай! Сен тул апайларны бош къолнен къайтардынъ, оксюзлернинъ таянчыны йыкътынъ. Онынъ ичюн чевре-четинъ къапкъандыр, апансыздан башынъа къоркъунчлы беля тюшти. Ярыкъ сен ичюн къаранлыкъкъа чевирильди, ич бир шей корьмейсинъ. Сен сув акъымлары тюбюнде къалдынъ. Алла коклерден юксек дегильми? Йылдызларгъа бакъ, не къадар юксектелер! Сен исе: «Алла не билир? — дейсинъ. — Зифт къаранлыкъ ичинден О, суд этип олурмы? Булутлар Онъа пердедир, бир шей коралмаз, О, тек кок къуббесининъ устюнде юрер». Яман адамларнынъ юрген эски ёлуны тутаджакъсынъмы, аджеба? Олар исе вакъытлары кельмезден къырылдылар, темеллерини сувлар басты. Олар Аллагъа: «Бизден узакъ тур! — дедилер. — Къудретли Алла бизге не япып олур?» Амма оларнынъ эвлерини эйиликке толдургъан О эди. Лякин яман адамларнынъ огюти менден узакъ олсун! Догъру адамлар оларнынъ алыны корип къуваныр, къабаатсызлар бойле деп кулер: «Душманларымыз ёкъ этильди, олардан къалгъаныны атеш якъты». Аллагъа якъын олсанъ, раат олурсынъ, ве яхшылыкъ санъа келир. Агъзындан чыкъкъан Къанунны къабул эт, сёзлерини юрегинъе къой. Къудретлиге айлансанъ, янъыдан котерилирсинъ, тек яманлыкъны чадырынъдан узакълаштыр. Алтын маденини ерге, Офир алтыныны вадийдеки ташларнынъ арасына ат. Къудретли Алла сенинъ алтын маденинъ, парлакъ кумюшинъ олур. О вакъыт Къудретлиде къуванч тапарсынъ, юзюнъни Аллагъа котерирсинъ. Онъа дува этерсинъ, О, эшитир сени, адакъларынъны ерине кетирирсинъ. Не ниетинъ олса, оны беджерирсинъ, ёлларынъны ярыкъ айдынлатыр. Бирев йыкъылса, сен: «Оны котер!» — деп айтарсынъ, ве О, алчакъгонъюллилерни къуртарыр. О, къабаатлы олгъанны биле къуртарыр, эллеринънинъ темизлиги ичюн о къуртулыр. Эюп бойле джевап берди: — Бугунь мен эп даа шикяет эте берем, эп даа инълеп агълайым. Оны къайда тападжагъымны бильгейдим, О, булунгъан ерге якъынлашып олгъайдым! Онынъ огюне ишимни айтып, агъызымдан чыкъкъан сёзлернен акъланыр эдим. Манъа берген джевабыны билип, не айтаджагъыны анълар эдим. О, буюк кучюнен манъа къаршы чыкъармы? Ёкъ! Лякин О, мытлакъа мени динълер эди. Догъру адам давасыны Онъа ачып олур эди, ве Къадым мени эбедиен акълар эди. Мына, куньдогъушкъа кетсем, Алла анда дегиль, куньбатыгъа айлансам, Оны тапамайым. Шимальде бир иш япса, шуны корамайым, дженюпке чевирсе, фаркъына барамайым. Амма О, мен туткъан ёлумны билир, мени сынагъанында, алтын киби олып чыкъаджагъым. Аякъларым Онынъ изинден догъру кетти, Онынъ ёлуны къавий туттым, ёлдан урулмадым. О, берген эмирлеринден ве низамнамелеринден мен айырылмадым, Онынъ сёзлерини юрегимде сакъладым. О — бирден-бир. Эгер О, бир шей япмагъа истесе, ким Онъа къаршы чыкъаджакъ? Джаны не истесе, оны япар! Манъа япмагъа истегенини ерине кетирир, бунъа ошагъан чокъ иши бардыр. Онынъ ичюн юзю огюнде титрерим, тюшюнгенде, Ондан къоркъарым. Алла юрегимни къырды, Къудретли мени къоркъузды. Къаранлыкъкъа бакъмадан, зифт къаранлыкъ тюбюнде къалгъаныма бакъмадан, мен сесимни кесмедим. Нечюн Къудретлиге джеза вакъты белли олса да, Алланы таныгъанлар исе Онынъ суд куньлери кельгенини корьмейлер? Яман адамлар меджа ташларыны чекелер, башкъаларнынъ къой-эчкилерини тутып алалар, озьлерининъ киби бакъалар. Етимлерден эшегини алып кетелер, тул къадыннынъ бугъасыны залоггъа алалар. Фукъарелерни ёлдан итейлер, ве мемлекетнинъ хорлангъанлары бир ерде сакъланалар. Фукъарелер сахрадаки кийик эшеклерге ошап, ишлерине чыкъалар, ашайджакъ ашыны къыдыралар, сувсуз ерлер оларгъа ве балаларына аш бере. Олар тарладаки отны оралар, яман адам багъчасында юзюм джыйгъан сонъ, анда къалгъаныны къыдыралар. Геджени чыр-чыплакъ, урбасыз кечирелер, сувукъта орьтюсиз къалалар. Дагълардаки ягъмурдан сыланалар, сакъланмагъа ер олмагъаны ичюн, къаяларгъа япышалар. Яман адамлар бабасыз баланы мемеден айыралар, ёкъсулдан залог алалар. Олар чыр-чыплакъ, урбасыз юрелер, демет ташыйлар, амма бир шей ашамайлар. Диварлар янында зейтюн эзелер, юзюм сыкъалар, амма сувсузлыкътан яналар. Шеэрлерде адамлар агълай, ольдюрильгенлернинъ джанлары ярдымгъа чагъыралар, лякин Алла бу акъсызлыкъны джезаламай. Араларында ярыкъ душманлары бардыр, Алланынъ ёлуны танымаз, Онынъ изинден юрмезлер. Танъ аткъанынен айдут турар, фукъарени ве ёкъсулны ольдюрир, гедже исе хырсызлыкъ этер. Ороспулыкъ эткеннинъ козю де акъшам къаранлыгъыны беклер, «Мени кимсе корьмез», — дер ве бетини япар. Къаранлыкъта эвлернинъ тюбюни къазар ве чайпап алырлар, куньдюз исе къапалы алда беклерлер. Ярыкъ недир бильмез, чюнки оларгъа саба — олюм кольгесидир, олюм кольгесининъ къоркъусынен олар таныш ола. Сувлар бойле адамларны, енгиль чёплюкни киби, алып кетерлер. Онынъ топракъ пайы лянетлидир, ич бир ким онынъ юзюм багъчаларына кетмез. Сыджакъ ве къургъакълыкъ ириген къар сувуны юткъаны киби, олюлер дюньясы да гунакярларны юта. Ананынъ къарны оларны унутыр, къуртларгъа олар татлы аш олур ве бир даа анъылмазлар. Ярамазлыкъ бир терек киби къырылыр. Олар баласыз, бала тапмагъан апайнынъ къасеветини чекерлер, тул къадынгъа исе яхшылыкъ этмезлер. Алла къудретинен кучьлюлерни чыкъарыр, олар турар да, яшайышлары ичюн эмин олмаз. Алла оларгъа аманлыкъ берер, ве олар онъа таянырлар, лякин Онынъ козю олар туткъан ёлдадыр. Бираз юксельсе де, энди ёкъ олурлар, тюшерлер, эр кес киби олерлер, башакъ башы киби кесилирлер. Бойле олмаса, ким мени яланда къабаатлар? Айткъанларымнынъ бош олгъаныны ким косьтерип олур? Шуалы Билдад бойле джевап берди: — Акимиет ве къоркъу Алланынъ къолундадыр, юдже коклеринде аманлыкъ яраткъан Одыр. Онынъ ордуларыны саймакъ мумкюнми? Ярыгъы кимнинъ устюне догъмаз? Адам Алланынъ огюнде насыл инсафлы ола билир? Къадындан догъгъан бирев насыл темиз ола билир? Онынъ козюнде ай нур сачмаз, ве йылдызлар айдын олмаз! Адам исе — бир къурт, адам огълу да — бир къуртчыкътыр! Эюп бойле джевап берди: — Къуветсиз адамгъа сен буюк ярдым эттинъ! Такъаттан кесильгенге ярдым къолуны узаттынъ! Акъыллы олмагъангъа насыл акъыл огреттинъ! Ишни бутюнлей пек гузель анълаттынъ! Кимнинъ ярдымынен бу сёзлерни айттынъ? Бойле лаф этмеге сени ким рухландырды? Сувларнынъ тюбюнде олюлернинъ рухлары ве анда яшагъанлар титрер. Алланынъ огюнде олюлернинъ дюньясы ачыкътыр, ве эляк дияры ич бир шей къапатмаз. О, бошлукънынъ устюне шимальни джайды, ич бир шейнинъ устюне дюньяны асты. Булутларынынъ ичине сувларны къапата, оларнынъ агъырлыгъы тюбюнде булутлар йыртылмаз. О, Озь тахтынынъ огюни сакълады, устюни булутларнен къаплады. Ярыкънен къаранлыкъны айыргъан ерде сувларнынъ устюнден сынъыр чызды. Алланынъ ачувлы гудюрдисинден коклернинъ диреклери титреди ве шашып къалды. Озь кучюнен О, денъизни далгъалатты, акъылынен Рахавны урып-йыкъты. Онынъ нефесинден коклер ачылды, Онынъ къолу къачкъан йыланны ольдюрди. Будыр япкъанларынынъ кучюк парчалары. Онынъ акъкъында тек азчыкъ эшиттик, амма къудретининъ гудюрдисини ким анълап олур? Эюп лафыны кене девам этип, бойле деди: — Манъа адалет косьтермеген Алланынъ огюнде, джанымны ынджыткъан Къудретлининъ огюнде ант этем: Мен сагъ олып, нефес алгъаныма къадар, ичимде Алла берген яшайыш руху олгъанына къадар, агъзымдан яман сёз чыкъмайджакъ, тилим ялан айтмайджакъ. Сизни ич бир вакъыт акълы саймайджагъым, олерим, амма инсафлы олгъанымдан вазгечмейджегим. Акъикъатымда къатты тураджагъым, ондан вазгечмейджегим, яшагъан куньлерим ичюн юрегим мени сёгмейджек. Душманларым къабаатлы сайсын, манъа къаршы тургъанлар акъсызлыкъ япкъанлар киби олсун. Алласыз адам неге ишаныр? Алла оны ёкъ этер, онынъ джаныны алыр! Башына беля кельгенде, Алла онынъ ярдымгъа чагъыргъаныны эшитирми? Ойле адам Къудретлиде къуванч къыдырырмы? Эр заман Аллагъа ялварырмы? Алланынъ къолунда не олгъаныны сизге хабер этеджегим, Къудретлининъ барлыгъыны гизлемейджегим. Сиз эпинъиз буны корьдинъиз, ойле олса, нечюн о къадар бош лафлар этесинъиз? Яман адамнынъ Алладан аладжакъ пайы, хорлагъаннынъ Къудретли береджек къысмети бойле: огъланлары чокъ олса да, къылычнен ольдюриледжек, эвлятлары отьмекке тоймайджакъ, сагъ къалгъанларны олюм мезаргъа тюшюреджек, артларындан тул апайлары агъламайджакъ. О, бир оба топракъ киби кумюш топласа да, чокъ чамур киби урбалар азырласа да, онынъ азырлагъаныны догъру адам киеджек, кумюш къабаатсызнынъ пайы оладжакъ. Сюме киби, эвини къура, яшагъан ери къаравул япкъан чалашкъа ошай. Бай олып ятса да, зенгин олып уянмаз, козьлерини ачкъанда, эписи ёкъ олып кеткендир. Къоркъулар оны, буюк сувлар киби, басар, боран оны гедже алып къачар, куньдогъуш ели учып, оны котерир, еринден алып, фуртунадан алып кетер, онъа атылыр ве ич аджымаз, ельнинъ кучюнден о, мытлакъа къачмагъа тырышыр. Оны мыскъыллап, артындан сызгъырып, ель оны еринден къувалар. Кумюш маден оджагъындан чыкъар, алтынны темизлеген ер де бар. Демир топракътан чыкъарылыр, таштан бакъыр иритилир. Адам къаранлыкътан устюн келир, къою къаранлыкъта ве олюм кольгесинде, энъ терен ерлеринде гизли ташларны къыдырыр. Адам олмагъан ерлерде, адам аягъы басмагъан ерде маден къуюсыны къазар, эр кестен узакъта йиплерге сарылып салланыр. Ашлыкъ берген топракънынъ ичи-багърыны санки атеш ириткендир. Топракънынъ ташларында кок якъутлар сакълана, онынъ тозунда — алтын данелеридир. Йыртыджы къушлар анда ёлны бильмез, чайлакънынъ козю оны корьмегендир. Кучьлю айванлар анда аякъ басмагъандыр, яш арслан андан кечмегендир. Адамлар исе алетлеринен къатты къаяларгъа якъынлашып, дагъларны тюбю-темелинден авдарыр, къаяларнынъ ичинден кечитлер ачар, козьлери бутюн къыйметли шейлерни корер, сув акъымларыны токътатыр, гизли олгъанны ярыкъкъа чыкъарыр. Лякин акъыл къайдан тапылыр? Анълавнынъ ери къайда? Адам онынъ къыйметини бильмез, тирилернинъ топрагъында оны тапмаз. Тюпсюз теренлик: «О, менде дегиль», — дер, денъиз: «Янымда дегиль о». Икмет энъ яхшы алтынгъа сатылмаз, кумюш агъырлыгъына алынмаз, онъа Офирнинъ темиз алтынынен, къыйметли шохам ташынен, кок якъутнен къыймет кесильмез, не алтын, не тыныкъ кристалл онъа тенъ кельмез; темиз алтын савутларына о, денъиштирильмез. Мерджаннен инджининъ къыймети етерлик олмаз, икметнинъ дегери паалы ташлардан устюндир. Хуш мемлекетинден сары якъут онъа тенъ кельмез, темиз алтыннен онъа къыймет кесильмез. Айса акъыл къайдан келир? Анълавнынъ ери къайда? О, бутюн джанлыларнынъ козюнден узакътыр, кокте учкъан къушлардан сакълыдыр. Эляк диярынен Олюм: «Онынъ акъкъында тек къулакъларымызнен эшиттик», — дейлер. Алла икмет не олгъаныны биле, о, булунгъан ерини де биле, чюнки О, ер юзюни четлерине къадар коре, коклер тюбюндеки эр шейни де коре. Ельге кучь бергенде, сувларны ольчегенде, ягъмургъа буюргъанда, кок гудюрдисине ёл ачкъанда, о вакъыт О, икметни корьди, оны сайды, азырлады ве сынады ве адамгъа: «РАББИден къоркъмакъ — икметтир, яманлыкътан узакъ олмакъ — анълавдыр», — деди. Эюп лафыны эп девам этип, бойле деди: — Ах, кечкен айлар, Алла мени къорчалагъан куньлер арткъа къайткъайды! Онынъ лампады башымнынъ устюнде нур сача эди, Онынъ ярыгъынен мен къаранлыкъта юре эдим! Эвель куньлерде ишлерим онъ келе эди, Алланен достлугъым чадырымнынъ устюнде эди. О вакъыт Къудретли Алла меннен эди, балаларым да чевре-четимде эдилер, мен артыкъ бай адам эдим, къаялар да манъа зейтюн ягъыны акъыза эдилер! О заман мен шеэр къапусына кетип, курсюмни мейдангъа къоя эдим. Яш огъланлар мени корип, сакълана, къарт адамлар турып, аякъта тура эди. Башлыкълар лаф этмектен чекинип, къолларынен агъызларыны къапата эди. Белли адамларнынъ сеси кесиле, тиллери тамакъларына япыша эди. Мени эшиткенлер мени бахтлы деп сая эди, мени корьгенлер мени макътай эди. Ярдымгъа чагъыргъан заваллыны, ярдымсыз етимни мен къуртара эдим. Олюмден къуртулгъан мени алгъышлай эди, тул къадыннынъ юрегини мен къувандыра эдим. Акъикъатны урба киби кие эдим, адалетлик манъа чалма киби эди. Кёрларгъа — козь, топалларгъа — аякъ эдим. Фукъарелерге бабалыкъ эте, таныш олмагъан адамнынъ давасыны гъайретнен чезе эдим. Акъсызлыкъ япкъан адамнынъ ченгесини къырып, хырсызлагъаныны тишлерининъ арасындан чыкъара эдим. «Озь эвимде олерим, — деп тюшюне эдим. — Куньлерим къум данелери дайын чокъ олур. Тамырларым сувларгъа тие, пытакъларымда чыкъ геджелей. Шуретим эксильмейджек, къолумдаки яй эп къавий оладжакъ». Адамлар мени урьметнен динълеп, огютимни индемейип беклей эди. Мен лаф эткенимден сонъ, лаф этмей эдилер, сув къуру ерге киби, сёзлерим оларнынъ устьлерине тамлай эди. Ягъмурны беклеген киби, мени беклей эдилер, баарь ягъмурыны ичкен киби, сёзлеримни иче эдилер. Оларгъа кулюмсирегенде, козьлерине инанмай эдилер, ачыкъ чырайым оларны юреклендире эди. Мен оларнынъ ёлуны сайладым, башларында отура эдим, аскерлернинъ ортасында падиша киби эдим, агълагъанларгъа гонъюль бере эдим. Амма шимди яшы менден кучюк олгъанлар устюмден кулелер, мен исе бабаларыны къой-эчкилернинъ копеклеримнен берабер къоймагъа разы олмаз эдим. Лякин къолларынынъ кучю манъа не керек? Оларнынъ кучьлю олгъан заманлары энди битти. Ёкъсуллыкъ ве ачлыкъ оларнынъ кучюни алды, геджелери олар бакъымсыз бош ерлерде къуру топракъ кемирелер, чалы тюбюне от къопара, ракитник чалысынынъ тамырлары — оларнынъ ашларыдыр. Оларны джемааттан къуваладылар, хырсызларгъа къычыргъанлары киби, оларгъа къычыралар. Олар озенлернинъ къуругъан агъызларында, ердеки тешиклерде, къая къобаларында яшайлар. Чалыларнынъ арасында къычырып, кийик отларда бири-бирине сыкъылалар. Акъылсыз, ады бельгисиз олгъан адамлар, олар эр ерден къамчынен къувалангъанлар! Шимди исе олар тиллеринен озь йырларында мени мыскъыллайлар, меним акъкъымда лаф этелер. Менден игренип, узакъ туралар, бетиме тюкюрмектен чекинмейлер. Алла яйымнынъ йипини чезгени ве мени ашалагъаны ичюн, козюм огюнде озьлерини йибере бердилер. Онъ тарафымдан бу олмайджакъ чыкъа, мени аякътан урып йыкъа, озь гъайып этиджи ёлуны манъа тараф тута. Ёлумны исе олар кести, кимседен ярдым корьмейип, мени ёкъ этмек ичюн эр шей азырлайлар. Олар манъа кенъ бир тешиктен келелер, эр шейни йыкъып, устюме атылалар. Дешет мени къаплады, буюклигим ель киби учып кетти, булут киби, къуртулмагъа умютим кечип кетти. Шимди джаным тамчы-тамчы ичимден чыкъа, беля куньлери этрафымны сарды. Геджелери кемиклерим сызлай, токътамагъан агърылар раатлыкъ бермей. Буюк зорлукънен урбаларымны чыкъарам, кольмегимнинъ якъасы мени богъа. Мен чамургъа ташландым, тозгъа ве кульге чевирильдим. Сени ярдымгъа чагъырам, лякин Сен джевап бермейсинъ, аякъ устюнде турам — тек бакъасынъ манъа. Манъа къаршы шефкъатсыз олдынъ, къатты къолунънен мени урдынъ. Мени еллерге бердинъ, олар мени туттылар, бир тарафтан экинджи тарафкъа мени боран ата. Билем, Сен мени олюмге, эписи яшагъанлар ичюн корюшюв эвине кетиреджексинъ. Эбет, О, къолуны ёллай, амма ёкъ этмек ичюн дегиль. О, урса биле, сонъра къуртулыш берер. Омюринде агъыр куньлери олгъан адамлар ичюн агъламадыммы? Ёкъсуллар ичюн юрегим янмадымы? Амма мен яхшылыкъ беклегенде, яманлыкъ кельди, ярыкъны истегенде, къаранлыкъ кельди. Ичим-багърым токътамайып къайнай, къаарь куньлер манъа якъынлашты. Мен къарарып юрдим, лякин кунештен дегиль, джемаат ичинде турып, ярдымгъа чагъырдым. Шакъалларгъа — къардаш, девекъушуларгъа — дост олдым. Терим къарарды, кемиклерим сыджакътан янды. Сантырым агълавгъа айланды, къавалым аджыныкълы сеснен йырламагъа башлады. Истекнен ич бир къызгъа бакъмамагъа козьлериме буюрдым. Юкъарыдаки Алладан адамнынъ аладжакъ пайы недир? Коклердеки Къудретли онъа не береджек? Адалетсиз адамларгъа О, беля ёлламайджакъмы? Акъсызлыкъ япкъанларгъа бахытсызлыкъ бермейджекми? Юрген ёлларымны О, корьмедими? Эр аткъан адымымны саймадымы? Эгер ялан ёлунда юрген олсам, аягъым алдавгъа тараф ашыкъкъан олса, Алла мени догъру теразеде чексин ве догърулыгъымны корьсюн. Табанларым ёлуны джойгъан, юрегим козьлеримнинъ артындан кеткен, къолларыма кирли бир шей япышкъан олса, сачкъанымны башкъалары ашасын, оськен берекетим тамырындан чыкъарылсын. Эгер юрегим бир къадыннынъ артындан кеткен олса, башкъа адамнынъ къапусы янында пусып отургъан олсам, апайым башкъасынынъ богъдайыны чексин, башкъа акъайлар онен ятсын. Чюнки меним япкъаным — ахлякъсызлыкъ, джезаланаджакъ арекет олур эди, Эляк диярына тюшюреджек атеш киби, ойле япкъаным бутюн барлыгъымны ёкъ этер эди. Эгер хызметчилерим меннен давалашкъанда, мен адалетсиз олып, оларны ред эткен олсам, Алланынъ огюнде тургъанда, не япарым? О, манъа бакъкъанда, насыл джевап берерим? О, мени де, хызметчимни де ана къурсагъында яратмадымы? О да, бизим экимизни къарында ясамадымы? Ёкъсулларнынъ тилегини беджермедимми? Тул къадыннынъ умютини къырдыммы? Отьмегимни бир озюм ашадыммы? Оксюзлернен пайлашмадыммы? Балалыгъындан берли мен оксюзлерге баба киби олып, оларны осьтюрдим, догъгъанымдан берли тул къадынгъа ёл косьтердим. Урбасы олмагъаны ичюн гъайып олгъанны, я да кийимсиз бир ёкъсулны корьгенде, къойларымнынъ юньлеринден онъа сыджакъ урба бермедимми? Онынъ ичюн о, манъа яхшылыкъ тилемедими? Шеэр къапулары янында къол тутув олгъаныны билип, оксюзге къол котерген олсам, къолум омузымдан айырылсын, тирсек кемигим къырылсын. Амма мен Алладан келеджек джезадан къоркъам, Онынъ буюклигине къаршы турып оламам. Алтынгъа мен ишандыммы? Шу темиз маденге: «Сен — умютимсинъ», — дедимми? Барлыгъым буюк олгъанына, озь къолумнен чокъ къазангъаныма къувандыммы? Парылдагъан кунешке, арекет эткен къыйметли айгъа бакъкъанда, юрегим гизлиден алдандымы? Оларгъа къолларымны узатып, оларгъа ибадет эттимми? Бу да джезаланаджакъ шей олур эди, чюнки о вакъыт Юдже Алладан вазгечир эдим. Мени кореджек козю олмагъан адам белягъа огърагъанда, мен къувандыммы? Яманлыкъ онъа кельгенде, севинчнен къычырдыммы? Биревни къаргъамагъа ве бойле этип, гуна къазанмагъа агъзыма ёл бермедим. Чадырымдаки адамлар: «Онынъ этине къурсакъны тойдурмагъан адам ёкъ!» — айтмай эдими? Ич бир ёлджу геджени сокъакъта кечирмеди, чюнки къапуларым кельген-кечкенлерге ачыкъ эди. Адем киби, къабаатларымны гизледимми? Яманлыкъларымны багърымда сакъламагъа тырыштыммы? Ойле олса, буюк джемааттан къоркъып, сойларымнынъ нефретинден отюм патлап, сусар эдим ве къапудан чыкъмаз эдим. Ах, эгер мени эшиткен бири олса эди! Лафымны битирем. Къудретли Алла манъа джевап берсин, меннен давалашкъан кягъытыны язсын. Оны омузымда ташып, тадж киби башыма къояр эдим, эр аткъан адымымны онъа бильдирип, онъа, бир башлыкъ киби, якъынлашыр эдим. Эгер топрагъым манъа къаршы къычыргъан, ве онен берабер ёлакълары агълангъан олса, эгер мен махсулыны пара одемеден ашагъан, я да сабыларынынъ джаныны агъырткъан олсам, богъдай ерине тикен, арпа ерине кийик отлар осьсюн! Эюпнынъ лафы сонъуна етти. Эюп озь догърулыгъында эмин олгъаны ичюн, бу учь акъай Эюпкъа джевап бермектен вазгечтилер. О вакъыт Буз союндан, Рам къабилесинден олгъан Баракелнинъ огълу Элиху, Эюп озюни Алладан акълы сайгъаныны корип, онъа гъает ачувланды. Эюпнынъ учь достуна да ачувланды, чюнки олар Эюпкъа джевап бермеге бильмейип, оны къабаатладылар. Эюпнынъ достлары Элихунынъ буюк олгъаны ичюн, о, Эюпнен лаф этмек ичюн сырасыны беклей эди. Бу учь адам джевап бермегенини корип, Элихунынъ ачувы къайнады. Буз союндан Баракелнинъ огълу Элиху бойле деди: — Мен — яшым, сизлер — баягъы яштасынъыз, онынъ ичюн чекиндим, тюшюнгенимни айтмагъа къоркътым. «Чокъ кунь корьгенлер лаф этсин, — дедим. — Чокъ йыл яшагъанлар акъыл огретсин». Лякин адамнынъ ичинде рух бар, Къудретлининъ нефеси анълав берер. Акъыл адамнынъ яшына багълы дегиль, адалетнинъ анъламасы да къартлыкъкъа багълы дегиль. Онынъ ичюн: «Мени динъленъиз, — дейим. — Мен де тюшюнгенимни айтайым». Сиз лаф эткенде, мен бекледим, сиз не дейджегинъизни къыдыргъанда, тюшюнджелеринъизни динъледим. Бутюн дикъкъатымны сизге чевирдим. Амма ич биринъиз Эюпнынъ акъсызлыгъыны косьтералмадынъыз, онынъ айткъанларына джевап берип оламадынъыз. «Биз бир акъыллы шейнинъ фаркъына бардыкъ: “Оны Алла къабаатласын, адам дегиль”», — деменъиз. Лякин Эюп меннен лаф этмеди, шу себептен онъа сизинъ сёзлеринъизнен джевап бермейджегим. Олар къоркъты, джевап бермейлер, айтаджакъ шейлери къалмады! Не къадар беклесем де, олар лаф этмейлер, токътадылар, джевап бермейлер! Меним исе айтаджакъ сёзюм бар, мен тюшюнгенимни айтаджагъым. Ичим сёзлерге толу, ичимдеки рух мени зорлай. Иште, ичим ачылмагъан шарап киби, янъы шарап мешин торбалары киби аман-аман патлайджакъ. Айтарым да, енгиллеширим, агъзымны ачып, джевап берерим. Кимсенинъ бетине бакъмайджагъым, кимсенинъ шерефи ичюн, айры-айры сёзлер къыдырмайджагъым, чюнки ялтакъланмагъа бильмейим. Ойле олмаса, Яратыджым мени шимди ольдюрсин! Шимди сёзюмни динъле, Эюп, айтаджакъ эр шейиме къулакъ ас. Мына, агъзымны ачтым, тилим дудакъларымнен айтарлар. Сёзлерим догъру юректен чыкъар, дудакъларым бильгенлеримни ачыкъ айтар. Мени Алланынъ Руху яратты, Къудретлининъ нефеси манъа омюр берди. Элинъден кельсе, манъа джевап бер, азырлан ве къаршымда тур. Алланынъ огюнде мен де сен кибидирим, мен де чамурдан яратылдым. Онынъ ичюн дешетим сени къоркъузып оламаз, къолум санъа агъыр кельмез. Айткъанларынъ аля даа къулакъларымда, сёзлеринъни мен яхшы эшиттим: «Мен темизим, менде акъсызлыкъ ёкъ, саф адамым мен, къабаатым да ёкъ. Алла исе манъа къаршы чыкъты, мени душман ерине корьди. Аякъларымны бир къалыпкъа къойды, меним эр арекетимни козете». Мында янъыласынъ, дейим санъа. Алла адамдан буюктир. Нечюн Онен давалашмагъа истейсинъ? О, эткенлери ичюн сенинъ огюнъде джевапкяр дегиль. Алла бир кере айтар. Эгер адам анъламаса, Алла даа бир кере анълатыр. Тюште, гедже руясында, адамларны терен юкъу баскъанда, олар ятакъта яткъанларында, о вакъыт Алла къулакъларына айтар, огютинен оларгъа ачыкъ анълатыр, оларны япкъан яманлыкъларындан къайтармагъа, адамдан кибирлигини узакълаштырмагъа, джаныны мезардан къорчаламагъа, омюрини къылычтан къуртармагъа истер. Я да адам озь ятагъында хасталыгъынен, кемиклерининъ сонъсуз агърысынен джезаланыр. О заман омюри отьмектен, джаны исе энъ севген ашындан ред этер. Эти ирип кетер, корюнмез олур, эвель корюнмеген кемиклери тюртип чыкъар, ве джаны мезаргъа, омюри олюмге якъынлашыр. Лякин бинъ мелектен онынъ тарафыны туткъан бир мелек олса, ве о, адамгъа догъру ёлны косьтерсе, онъа мерамет косьтерсе ве: «Оны мезардан къуртар, мен онынъ ичюн одеме таптым», — десе, о заман адамнынъ тени огълан тенинден тазе олур, ве о, яшлыкъ куньлерине къайтар. О, Аллагъа дува этер, ве Алла ондан разы олур. Алланынъ юзюни корип къуваныр, ве Алла онынъ догърулыгъыны къайтарыр. Сонъ адамларнынъ огюнде бойле айтаджакъ: «Гуна къазандым, догъру лаф ерине ялан айттым, амма манъа джеза берильмеди. О, джанымны мезардан къуртарды, манъа ярыкъны корьмеге ёл берди». Буларнынъ эписини Алла адамгъа эки-учь кере япар, джаныны мезардан къуртармагъа, оны омюр ярыгъынен айдынлатмагъа истер. Яхшы динъле, Эюп, къулакъ ас, сен индеме, мен айтаджагъым. Айтаджакъ бир шейинъ олса, айт, сени акъламагъа истейим. Ёкъса, энди мени динъле, индеме де, санъа акъыл огретирим. Элиху лафыны девам этип бойле деди: — Эй, акъыллы адамлар, айткъанларымны динъленъиз, къулакъ асынъ манъа, эй, бильгенлер! Тамакъ ашнынъ леззетини насыл айырса, къулакъ да сёзлерни сынай. Келинъ, адалет не олгъаны акъкъында къарар чыкъарайыкъ, яхшы дегени не олгъаныны билейик. Эюп: «Мен къабаатсызым, — деди. — Алла исе манъа адалет косьтермеди. Чыкъарылгъан къараргъа коре, мен яланджым. Акъсызлыгъым ёкъ, лякин пек агъыр яраландым». Эюп киби адам бармы? Сув ичкени киби, о, мыскъыллай, башкъаларнынъ устюнден куле, беля кетиргенлернен достлаша, яман адамларнен бир ёлда юре. О: «Алланынъ разылыгъыны къыдырмакъ адам ичюн файдасыздыр», — деди. Бойледже, анълагъан адамлар, мени динъленъиз! Яманлыкъ Алладан узакътыр, адалетсизлик Къудретлининъ янында ёкъ. О, эр кеске ишине коре берер, арекетлерине коре акъкъыны кетирир. Акъикъатен, Алла яманлыкъ япмаз, Къудретли акъсызлыкъ этмез. Ер юзюни бакъмагъа Оны ким къойды? Бутюн дюньягъа башлыкъ этмеге Онъа ким буюрды? Эгер О, юрегинде истеп, Рухуны ве омюр берген нефесини арткъа алса, эр бир джан бир аньде ёкъ олур, адам кене тозгъа чевирилир эди. Бойледже, сенде анълав олса, динъле, сёзлериме къулакъ ас. Акъикъатны кореджек козю олмагъан бири башлыкъ этип олурмы? Догърулыкъта буюк Алланы яманлыкъ япкъанында къабаатларсынъмы? Падишагъа: «Ярамазсынъ», мырзаларгъа: «Яман адамларсынъыз», — демеге мумкюнми? Лякин О, ёлбашчыларгъа айры урьмет косьтермей, бай-фукъарени айырмай, чюнки олар эписи — Онынъ яраткъанларыдыр. Бир аньде олар олелер, гедже ярысында халкъ къалтырар ве ёкъ олур, кучьлю инсанлар да гъайып олып кетер, оларгъа къаршы исе кимсе кучь къулланмаз. РАББИнинъ козю адамларнынъ ёлунда, эр аткъан адымларыны О, корер. Акъсызлыкъ япкъанларнынъ сакъланып оладжакъ не къаранлыгъы, не де олюм кольгеси бардыр. Шунынъ ичюн джевап бермек ичюн огюне кельсинлер деп, Аллагъа адамларны чагъырмагъа керекмей. Кучьлюлерни сорамаздан къырып ташлар, оларнынъ ерине башкъаларны къояр. Керчектен де, О, оларнынъ япкъанларыны билир, гедже оларны авдарыр, ве олар къырылыр. Эр кеснинъ козю огюнде, къанунны бозгъанлар джезалангъан ерде оларны урар, чюнки олар Ондан вазгечтилер, эписи ёлларыны анъламагъа истемедилер. Шунынъ ичюн ёкъсулларнынъ ярдымгъа чагъыргъаны Онъа барып етти, фукъарелернинъ агълавыны О, эшитти. Лякин О, сессиз къалса, Оны ким къабаатлап олур? Юзюни гизлесе, Оны ким корип олур? Эм халкъкъа, эм бир адамгъа бир олур, алласыз адам падишалыкъ этмесин, халкъны ёлдан урмасын деп. Бирев Аллагъа: «Джезаландым, башкъа гуна япмайджагъым, бильмегенлеримни манъа огрет, акъсызлыкъ эткен олсам, бир даа этмем», — айтса, сенинъ тюшюнгенлеринъе коре, Алла акъкъыны береджекми? Оны ред эткенинъ ичюн, сен сайлайджакъсынъ, мен дегиль, бильгенлеринъни айт, бакъайым. Акъыл-ферасетли адамлар, мени динълеген икметли инсанлар манъа ойле айтаджакълар: «Эюп не айткъаныны бильмей, сёзлери де манасыз». Инсафсыз адамлар дайын джевап бергени ичюн, Эюп бутюнлей сыналгъайды! О, гунасына даа Аллагъа къаршылыгъыны къоша, бизим арамызда Алланы мыскъыллай, Онъа къаршы даа зияде лаф эте. Элиху девам этип, бойле деди: «Алладан акълым», — дегенинъни догъру саясынъмы? Сен: «Манъа не файда? Гуна ишлемесем де, не файда?» — дейсинъ. Мен санъа ве достларынъа бойле джевап берерим: — Коклерге бакъ да корь, устюнъде юксельген булутларгъа козь ташла. Гуна ишлесенъ, Аллагъа не зарар олур? Акъсызлыкъларынъ чокълашса, Онъа не япар? Догъру олсанъ, Онъа бергенинъ недир? Я да О, сенинъ къолунъдан не алыр? Яманлыгъынъ янъгъыз сен дайын адамларгъа зарар кетирир, догърулыгъынъ да тек инсан огълу ичюндир. Хорлавларнынъ чокълугъындан адамлар агълай, кучьлюлернинъ къолундан къуртулыш истегенде, олар ярдымгъа чагъыралар. Амма кимсе демей: «Алла къайда? Геджелери манъа такъат берген Яратыджым къаерде? О, бизни ер юзюндеки айванлардан чокъ огрете, коктеки къушлардан зияде бизге акъыл бере». Яман адамларнынъ къопайлыгъы ичюн, олар ярдымгъа чагъырса да, О, оларгъа джевап бермез. Алла керчектен бош лафны эшитмез, Къудретли онъа къулакъ асмаз. Сен исе айтасынъ: «Оны корьмейим. Давам Онынъ огюнде, Оны беклерим», ве: «Энди Алланынъ гъазабы ич бир адамны джезаламаз! О, акъсызлыкъны акъылына биле алмаз!» Эюп агъзыны бошуна ачты, бир шей бильмей, сёзлерни исе арттыра. Элиху даа бойле сёзлерни къошты: — Бираз бекле, санъа бир шей айтаджагъым, Алланынъ Адындан бир къач сёзюм бар. Лафымны узакътан башлайджагъым, Яратыджыма акъ береджегим. Керчектен де, сёзлерим ялан дегиль, огюнъде энъ бильгили адам бар. Мына, Алла буюктир, ве О, кимсени хорламаз. Буюк Алла эр шейни анълай. О, яман адамларны сагъ къалдырмаз, хорлангъанларгъа адалет косьтерир. Козьлерини догъру адамлардан айырмаз, оларны юксельтир ве падишалар оларакъ эбедиен тахткъа отуртыр. Эгер олар зынджырларнен багъланып, бахытсызлыкъ йиплеринде тутулсалар, оларгъа япкъан ишлерини, акъсыз япкъанларыны ве къопайлыгъыны косьтерир, беля ёлундан къайтсынлар деп, огютлерине къулакъларыны ачар. Эгер Оны динълеп, Онъа хызмет этселер, къалгъан куньлери яхшы ве йыллары татлы олурлар. Амма Оны динълемеселер, къылычтан олерлер, бильгисиз адамлар дайын гъайып олурлар. Алласыз адамларнынъ юреклери ачувгъа толу, Алла оларны къыйналувнен багълагъанда, Ондан ярдым истемезлер. Шунынъ ичюн яшлыкъ вакътында олип кетерлер, омюрлери де путхане янында, ороспуларнынъ арасында сонъуна етер. Амма Алла заваллыларны белядан къуртарыр, сыкъынты вакътында олар Оны эшитир. Сени де сыкъынтыдан тар олмагъан кениш бир ерге чекип чыкъарыр эди, софранъа къоюлгъан ашларынъ бол-берекетли олур эди. Сен яман адамларнынъ джезасыны толусынен алдынъ, къарар ве суд башынъа тюшти. Эгер сенинъ мыскъылларынъ чокълашса, Алланынъ хышымы башынъа тюшер, ве буюк къапар биле сени къуртармаз. Башынъ белягъа къалмайып, сап-сагълам олгъанынъда, ярдым сорап ялвараджанъмы? Халкъларны апансыздан къыраджакъ геджени истеме. Яманлыкъкъа урулмакътан къачын — башынъа сынавлар бошуна тюшюрильмеген. Алланынъ къудрети не буюк! Онынъ киби оджа бармы? Ким Онъа не япмагъа айтып олур? Ким Онъа: «Сен акъсызлыкъ эттинъ», — деп олур? Онынъ ишлерини, адамлар тюркюлеринде йырлагъан ишлерини макътамагъа унутма. Эписи адамлар оларны корелер, адам оларны узакътан корьмек мумкюн. Мына, Алла буюк, ве биз Оны бутюнлей анълап оламаймыз, йырларынынъ сайысы эсапланмаз. О, сув тамчыларыны топлай ве оларны туманда ягъмургъа чевире; олар булутлардан тамчылап, адамларнынъ устюне боллукънен ягъа. Булутларнынъ джайгъаныны, Алла булунгъан коклернинъ гудюрдисини ким анълап олур? Мына, О, оларнынъ устюне Озь ярыгъыны джайрата ве денъизнинъ тюбюни къаранлыкънен къаплай. Оларнынъ ярдымынен Алла халкъларны суд эте, оларгъа бол-берекет ашны бере. Йылдырымны къолларында тута, не ерге урмагъа буюра. Гудюрдилер Онынъ акъкъында хабер берелер, айванлар биле боран якъынлашкъаныны сезелер. Юрегим бунынъ ичюн титрер ве еринден ойнар. Алланынъ гудюрдили сесини дикъкъатнен динъленъиз ве агъзындан чыкъкъан гудюрдилерини эшитинъиз! Олар кокнинъ тюбюндеки эр ерде эшитилир, йылдырымнынъ ярыгъы ер юзюнинъ эр кошесинде корюнир. Артындан бир сес гудюрдер, Озь гъурурлы сесинен гурьлер, сеси эшитильген сонъ да, оны токътатмаз. Алланынъ сеси гудюрдер, аджайип ишлерни косьтерир, бизлер исе оларны анъламамыз. Къаргъа: «Ерге тюш», — деп буюрыр, эм сагъанакъ, эм ягъмур Онынъ кучюне бойсуныр. Бутюн инсанлар Онынъ ишлерини бильсинлер деп, О, эр кеснинъ къолуна тамгъа къояр. О заман айванлар да сакълангъан ерлерге кетер, юваларында отурарлар. Дженюптен боран къопар, шимальден — къатты сувукъ. Алланынъ уфюргенинден буз пейда олур, ве сув юзю къаттылашыр. О, даа булутларны дымгъа толдурыр, ве олар яшынларны эр якъкъа ягъдырыр. Булутлар айланалар, Онынъ истегине коре ёл тутар, ер юзюнде буюргъаныны беджерир. Я инсанларны джезаламакъ, я топракъны сувармакъ, я мерамет косьтермек ичюн ягъмурны ягъдырыр. — Динъле шуны, Эюп, тур да, Алланынъ аджайип ишлерини тюшюн. Алла булутларны насыл ерлештиргенини, яшын насыл этип парылдагъаныны билесинъми? Булутлар кокте насыл асылып тургъанларыны билесинъми? Онынъ бильгиси къусурсыз, япкъанлары да аджайиптир! Дженюптен ель кельгенде ве ер юзюни тынчландыргъанда, санъа да урбаларынъда сыджакъ ола. Лякин тёкме кузьгю киби сагълам олгъан кок къуббесини Онен берабер сен джаярсынъмы? Онъа не айтаджагъымызны огрет бизге, чюнки бу къаранлыкъта биз бир шей азырлап оламаймыз. Онъа не айтаджагъым акъкъында айтмакъ керек экенми? Адам Алланен лаф этсе, мытлакъа ёкъ этиледжек. Ель урып-йыкъып, коклерни темизлегенде, булутлар устюнден парылдагъан ярыкъкъа бакъмакънынъ чареси олмай. Алтын ярыкъ шимальден келир, Алланынъ чевресинде къоркъунчлы шуреттир. Къудретли Алланы акъылымыз анъламаз. Онынъ кучю — буюк, суду — адалетли, догърулыгъы — сонъсуздыр. Ич бир адамны О, хорламаз. Шунынъ ичюн, эй, адамлар, Алладан къоркъунъыз! О, сизинъ акъыллы олгъанынъызгъа бакъмаз! РАББИ бораннынъ ичинден Эюпкъа бойле джевап берди: — Бильгисиз сёзлернен Меним япкъанларыма шубеленген бу адам кимдир? Шимди эркек киби, азырлан да, Мен сорайым, сен анълат. Мен дюньянынъ темелини къойгъанда, сен къайда эдинъ? Эгер бильсенъ, айт. Онынъ ольчюлерини ким бельгиледи? Билесинъми? Оны ольчеп, устюнден йипни ким чекти? [6-7] Ненинъ устюне темеллери къоюлды? Саба йылдызлары бирликте къувангъанынен, Алланынъ эписи огъуллары севинчлеринден къычыргъанынен, ким темельташыны къойды? *** Денъиз теренликтен фышкъырып чыкъкъанда, онынъ къапуларыны ким къапатты? О вакъыт Мен оны булутларнен, урбанен киби, сардым, къою къаранлыкънен, къундакъкъа саргъан киби сардым, онъа сынъырларыны къойдым, къапуларынен мандалларыны ерлештирдим. «Бу ерге къадар келип токътайджакъсынъ, гъурурлы далгъаларынъ бу ерде токътап къаладжакъ», — дедим. Омюринъде сабагъа буюрдынъмы? Танъгъа ерини косьтердинъми? Ер юзюнинъ уджларыны тутып, андаки яман адамларны силькитмеге, печат чамурны денъиштиргени киби, ер юзюни денъиштирмеге, оны чешит ренкли урбаны киби, донатмагъа, яман адамларнынъ ярыгъыны алмагъа, къолларынынъ кучюни ёкъ этмеге танъгъа айттынъмы? Денъизнинъ чокъракъларына далдынъмы? Теренликнинъ тюбюнде юрдинъми? Олюм къапулары сенинъ огюнъде ачылдымы? Олюм кольгесининъ къапуларыны корьдинъми? Дюньянынъ кенишлигини огрендинъми? Эгер буларнынъ эписини бильсенъ, айт. Ярыкъ булунгъан ерге ёл къайда? Къаранлыкънынъ чети де къаерде? Онынъ сынъырларына барып еттинъ, эбет? Эвине кеткен ёлны билесинъ? Шуны билесинъ, чюнки санки о заманда энди догъдынъ! Йылларынънынъ сайысы да пек буюктир! Къаргъа толу анбарларгъа кирдинъми? Бурчакъ сакълангъан ерни корьдинъми? Мен оларны сыкъынты куньлери ичюн, уруш ве дженк куньлери ичюн сакълайым. Яшын парылдагъан ёлу къайда? Куньдогъуш елининъ ер юзюнде эскен ёлу къаерде? Ягъмур тамчылары акъсын деп, ёлны ким ача? Гудюрдили яшынгъа ёлуны ким косьтере? Сонъ ягъмур бакъымсыз топракъларгъа, адам яшамагъан чёльге ягъа, сахраны ве чёльни сувгъа тойдура ве отны осьтюре. Ягъмурнынъ бабасы бармы? Чыкъ тамчыларыны ким яратыр? Буз кимнинъ къурсагъындан чыкъар? Коктен тюшкен къыравны ким догъар? Сувлар таш киби къаттылашыр, терен сувларнынъ устю бузлап къалыр. Улькер йылдызларыны багълап олурсынъмы? Орионнынъ багъларыны чезерсинъми? Мевсимлеринде йылдыз такъымларыны чыкъарып олурсынъмы? Джетемен йылдыз уюрине ёл косьтерирсинъми? Коклернинъ низамнамелерини билесинъми? Ер юзюнде Онынъ акимдарлыгъыны къурып олурсынъмы? Башынъа номай ягъмур ягъсын деп, булутларгъа сесинъни эшиттирирсинъми? Яшынлар йибергенинъе коре кетерлерми? Санъа: «Бизлер мындамыз», — деп айтарлармы? Юрекке акъыл ким къойды? Акъылгъа анълавны ким берди? Булутларны саймагъа кимнинъ акъылы етер? Кок савутларыны авдарып, тозны ятыштырып, ер юзюни къурутып, топракъ томарларыны ким япып олур? [39-40] Арслан сакъланып яткъанда, онъа кийик айванны тутып олурсынъмы? Балалары ювасында, я да талда тюбюнде раатлангъанда, оларнынъ къурсакъларыны тойдурырсынъмы? *** Къузгъуннынъ балалары ашсыз вакътында анда-мында атылгъанда, Алланы ярдымгъа чагъыргъанда, къузгъунгъа ашайджакъ ашыны ким азырлай? Дагъ эчкилерининъ не вакъыт догъаджагъыны билесинъми? Кийик сыгъыннынъ балалагъаныны корьдинъми? Юклюлерининъ айларыны сайып олурсынъмы? Догъаджакъ вакъытларыны билесинъми? Чёкип, балаларыны догъарлар, юклеринден къуртулырлар. Балалары кучьке кирип, къырда осерлер, кетер, бир даа къайтмазлар. Кийик эшекни ким бошатып йиберди? Ким онынъ багълавларыны чезди? Юрт оларакъ онъа чёльни, мескен оларакъ тузлу топракъны бердим. Шеэрдеки къалабалыкъкъа о кулер, чобаннынъ къычыргъаныны эшитмез. Отлагъанда, дагъларны доланыр, эр тюрлю ешиллик къыдырыр. Кийик бугъа санъа хызмет этмеге истерми? Ашлавынънынъ янында о, геджени кечирирми? Сабаннен баразна ачсын деп, оны йипнен багълап олурсынъмы? Артынъдан кетип, топракъны уфатырмы? Кучю чокъ олгъаны ичюн, умютинъни онъа багъларсынъмы? Озь ишинъни онъа ишанырсынъмы? Урлугъынъны санъа къайтарып, богъдайынъны арманынъа топлайджагъында эминсинъми? Девекъушу къанатларынен къувана-къувана ура, амма олар лейлекнинъ къанаты ве пуфы киби оламаз. Девекъушу йымырталарыны ерге къояр, оларны къумда къыздырыр, аякъ астында эзиледжеклерини, кийик айванлар таптайджакъларыны тюшюнмез. О, балаларына, озюнки дегиль киби, серт бакъар, чеккен замети бошуна кетеджегинден къоркъмаз. Чюнки Алла онъа акъыл огретмеди, анълавдан пай бермеди. Лякин къанатларыны керип чапмакъ ичюн котерильгенде, атнен атлыгъа кулер. Аткъа кучь берген, бойнуна ялын кийдирген сенсинъми? Оны сарынчкъа киби секирмеге огреткен сенсинъми? Бурун къапакъларынынъ хырылдысынен къоркъу сачар! Аякълары топракъны басар, кучюнден севинчнен джошар, силягъа къаршы чыкъар. Телюкеге кулер, ич бир шейден къоркъмаз, къылыч огюнде арткъа адым атмаз. Атнынъ устюнде окълукъ жанъгъырдар, мызракъ ве къылыч парылдар. Афакъаны къайнагъанда, о ерни тепинип, тез секире, бору чалгъанда, еринде турамаз. Бору чалгъанда, о: «И-го-го», — деп кишнер, дженк къокъусыны, ёлбашчыларнынъ гурьлеген сесини, къычыргъанларыны узакътан дуяр. Къыргъый сенинъ акъылынънен учармы, къанатларыны дженюпке догъру ачармы? Къартал сенинъ эмиринъе коре тёпеге котерилирми, буюргъанынъа коре ювасыны юксекликте къурармы? О къаяда, кескин ташларнынъ кенарында, янына барылмаз ерлерде яшай. Ашайджагъыны андан къаравлар, козьлери узакъ корелер. Онынъ балалары къаннен бесленир, олюлер къайда олса, о да андадыр. РАББИ Эюпкъа лафыны бойле девам этти: — Къудретли Алланен давалашкъан адам Оны догъру ёлгъа къойып олурмы? Алланы къабаатлагъан джевап берсин. О заман Эюп РАББИге бойле джевап берди: — Мына, мен мискин бир инсаным, Санъа насыл джевап берип олурым? Агъзымны къолумнен къапатырым. Бир кере агъзымны ачтым — бир даа джевап бермем, экинджи кере айттым, амма башкъа бир шей къошмам. РАББИ боран ичинден Эюпкъа бойле джевап берди: — Шимди эркек киби, азырлан да, Мен сорайым, сен анълат. Къарарларымны бошуна чевиреджек оласынъмы? Озюнъни акъламакъ ичюн, Мени къабаатлайджакъсынъмы? Сенде Алланынъ кучю киби кучь бармы? Сесинъ Онынъ сеси дайын гурьлеп олурмы? Ойле олса, озюнъни шан-шуретнен яраштыр, шереф ве буюкликнен озюнъни косьтер. Ачувынъны тёкип йибер, гъурурлы адамларгъа бакъып, оларны алчакъгонъюлли эт. Эписи къопайларгъа бакъып, оларны ашала, яман адамларны олгъан ерлеринде ёкъ эт. Оларны бирликте топракъта сакъла, гизли ерде оларны къапат. О заман Мен къабул этерим ки, сен озь къолунънен озюнъни къуртарып оласынъ. Сеннен берабер яраткъан бехемоткъа бакъ. О, бугъа киби, от ашай, онынъ санында не къадар буюк кучь бар, къурсагъынынъ адалелери де не кучьлюдир! Къуйругъы кедр тереги киби къатты, бутындаки дамарлары сым-сыкътыр. Кемиклери — тунч боразанлар киби къавий, аякълары — демир чубукълар кибидир. Алланынъ яраткъанлары арасында о, биринджи яратылды, янъгъыз Яратыджысы онъа къылычнен якъынлашыр. Дагълар онъа ашайджагъыны кетире, бутюн кийик айванлар янында ойнай. Талдалы тереклер тюбюнде сакъланыр, къамышлы батакълыкъта ятар. Тереклер оны талдаларында сакълар, ирмакъ башындаки таллар этрафыны сарар. Онъа къаршы сув акъымы акъса биле, еринден къыбырдамаз, Иордан дерьясы богъазына таянса биле, раат къалыр. Козьлери ачыкъ олгъанда, оны ким къапкъангъа тутып олур, бурнуны зыпкъыннен ким тешип олур? Ливьятанны къармакънен чекип олурсынъмы? Тилини йипнен багълап олурсынъмы? Бурнуна йип кечирип олурсынъмы, ченгесини ыргъакънен тешип олурсынъмы? О, сенден мерамет истерми? Сеннен татлы-татлы лаф этерми? Сеннен анълашма тизерми? Омюрбилля оны къул этип озюнъе алырсынъмы? Къушчыкънен ойнагъан киби, онен ойнарсынъмы? Къызчыкъларынъа эглендже оларакъ, оны багълап олурсынъмы? Балыкъчылар онынъ ичюн базарлыкъ этеджеклерми? Алыш-веришчилер араларында оны болерлерми? Терисини зыпкъынларнен, башыны мызракънен урып олурсынъмы? Къолунъны устюне къойсанъ, онен уруш акъылынъдан кетмез, ве буны бир даа япмайджакъсынъ. Умютинъ бошуна: онынъ бир бакъышындан отюнъ патламазмы? Оны раатсызлайджакъ юрекли адам ёкъ! Меним огюме исе ким турып олур? Манъа къаршы озь талапларынен ким чыкъып олур? Кимге Мен борджлу экеним? Коклернинъ тюбюнде олгъан эр шей Менимки. Ливьятаннынъ мучелери, онынъ кучю ве уйгъун бичимининъ дюльберлиги акъкъында да айтарым. Онынъ урбасынынъ огюни ким ачып олур? онынъ эки къатлы зырхыны ким тешип олур? Агъзыны ким ачып олур? Тишлерининъ сырасы дешетке алып келе. Сыртындаки пуллары — сыра-сыра къалкъанлары кибидир, бири-биринен багълангъан ве къаттыдыр. Бири-бирине ойле якъын ки, араларындан ава биле кечмез. Бири-бирлерине сым-сыкъы багъланып япышкъан ве ич айырылмазлар. Акъсырса, ярыкъ сачар, козьлери танъ киби парылдар. Агъзындан алевлер фышкъырыр, атеш къыгъылчымлары сачылыр. Атеште къайнагъан къазандан киби, бурнундан думан чыкъар. Нефеси комюрлерни туташтырыр, агъзындан алев чыкъар. Бойну — кучю еридир, чевресине дешет сачар. Этининъ къатмерлери озь-ара къатты япышып, къыбырдамазлар. Юреги таш киби къаттыдыр, дегирменнинъ ашагъы ташы киби къап-къатты. Аякъкъа тургъанда, кучьлюлернинъ отю патлар, къоркъкъанларындан арткъа чевирелер. Онъа къаршы не къылыч, не мызракъ, не шемшир, не де окъ турып оламаз. Демир онъа, тобан киби, олур, бакъыр — чюрюк одун кибидир. Окъчуларнынъ окъларындан къачмайджакъ, сапан ташлары онъа саман кибидир. Чокъмар онъа тобан чёпю кибидир, онъа къаршы атылгъан мызракъкъа кулер. Къурсагъынынъ тюбю чёльмек парчалары киби кескин, оларнен чамур ичинде баразна ачар. Къазанда къайнаткъан киби, терен сувларны къайнатыр, денъизни къайнагъан ягъгъа чевирир. Артындан парлакъ бир из къалдырыр, тюпсюз теренлик агъаргъан сачны анъдырыр. Ер юзюнде онъа ошагъан бир шей ёкътыр, яратылгъан бу айван къоркъу бильмез. Озюни юксек туткъан эр кеске ачыкъ бакъар, эр гъурурлы кийик айваннынъ падишасы одыр. О заман Эюп РАББИге бойле джевап берди: — Сен эр шейни япып оладжагъынъны билем, ич бир ниетинъ токътатылмаз. «Бильгисиз сёзлернен Меним япкъанларыма шубеленген бу адам кимдир?» — деп сорадынъ. Бойледже, мен анъламайып айта эдим, аджайип ишлеринъ акъкъында бильмей эдим. «Энди динъле, Мен лаф этейим, — дединъ. — Мен сорайым, сен джевап бер». Сенинъ акъкъынъда къулакънен эшиткен эдим, шимди исе козьлеримнен Сени корьдим. Шунынъ ичюн озюмни корьмеге козюм ёкъ, тоз ве куль ичинде тёвбе этем. РАББИ бойле сёзлерни Эюпкъа айткъан сонъ, теманлы Элифазгъа бойле деди: — Санъа ве эки достунъа ачувландым, чюнки къулум Эюп догъру лаф эткен олса да, сиз Меним акъкъымда догъру лаф этмединъиз. Шимди еди бузав ве еди къочкъар алынъыз, къулум Эюпкъа кетинъиз ве оларны озьлеринъиз ичюн бутюнлей якъыладжакъ къурбан оларакъ кетиринъиз. Къулум Эюп сиз ичюн дува этер. Мен онынъ дувасыны къабул этерим ве, сизлер Меним акъкъымда къулум Эюп киби догъру айтмасанъыз да, сизни джезаламам. Теманлы Элифаз, шуалы Билдад ве наамалы Цофар кетип, РАББИнинъ оларгъа буюргъаныны яптылар. РАББИ Эюпнынъ дувасыны къабул этти. Эюп достлары ичюн дува эткенден сонъ, РАББИ онъа эвельки барлыгъыны къайтарды. Бундан гъайры, РАББИ Эюпта олгъанынынъ эки къат зиядесини берди. О вакъыт бутюн огълан къардашлары ве къызкъардашлары, эвельки танышларнынъ эписи Эюпнынъ янына кельди ве эвинде онен берабер байрам яптылар. Къасеветлеринен пайлашып, РАББИ Эюпнынъ башына тюшюрген белялары ичюн гонълюни ала эдилер. Эр бири онъа пара ве бир алтын юзюк берди. РАББИ Эюпнынъ сонъки йылларыны берекетли япып, эвелькисинден чокъ багъышлады. Онынъ 14 000 къой-эчкиси, 6 000 девеси, 1 000 чифт бугъасы, 1 000 эшеги олды. Онынъ даа еди огълу ве учь къызы олды. Биринджи къызынынъ адыны «Гогерджин», экинджисининъ «Хош Къокъулы Чечек», учюнджисининъ «Кирпиклернинъ Парылдысы» адыны къойды. Мемлекетнинъ ич бир еринде Эюпнынъ къызлары къадар дюльбер къызлар ёкъ эди. Бабалары оларгъа, агъа-къардашларына киби, байлыгъынынъ пайларыны берди. Бундан сонъ Эюп 140 йыл даа яшады, огъулларыны ве дёртюнджи несильге къадар торунларыны корьди. Эюп омюрине тойды ве къартайып кечинди. Не де бахтлыдыр ярамазларнынъ акъылынен юрмеген, гунакярлар ёлуна тюшмеген, мыскъылджылар топлашувында отурмагъан адам! О, РАББИнинъ Къанунындан кейф ала, гедже-куньдюз Онынъ Къануныны тюшюне. Акъкъан сувлар янында сачылгъан, мейвасыны озь вакътында берген, япракълары ич солмагъан терек кибидир о адам! О не япса да, эр шейни беджерир! Ярамайлар бойле дегиллер, олар ельде савурылгъан тобан киби олурлар. Шунынъ ичюн ярамай адамлар къыямет куню къуртулып оламазлар, гунакярлар да инсафлыларнынъ топлашувында олмазлар. РАББИ инсафлыларнынъ ёлуны биле, ярамайларнынъ ёлу исе гъайып олур. Не ичюн миллетлер шамата котерелер? Не ичюн халкълар бош шейлерни акъылгъа къоялар? Дюнья падишалары баш котерелер, башлыкълары бирлешип, акъыл танышалар, РАББИге ве Онынъ Месихине къаршы чыкъалар: «Къана, оларнынъ зынджырларыны бозып ташлайыкъ, оларнынъ бугъавларындан азат олайыкъ!» Коклерде Отургъан куледжек, Рабби оларны масхара этеджек. О вакъыт О, ачувнен айтаджакъ, гъазапланып, оларнынъ юрегине къоркъу сачаджакъ. «Мен Падишаны сайлап, мукъаддес Сион дагъымда оны ерлештирдим», — дейджек. Мен РАББИнинъ низамнамесини бильдиреджегим. О, Манъа деди: «Сен Меним Огълумсынъ. Бугунь Мен Санъа Баба олдым. Менден истеп сорасанъ, Мен Сени халкъларнынъ саиби япаджагъым, бутюн ер юзюни санъа береджегим, ве о, Сенинъ барлыгъынъ олур. Демир таякънен халкъларны тар-мар этеджексинъ, чёльмекчининъ бардагъыны киби, оларны парчалайджакъсынъ», — деди. Энди, эй, падишалар, акъыллы олунъыз! Эй, дюнья ёлбашчылары, огренинъиз! РАББИден къоркъып, Онъа хызмет этинъиз, эм де къалтырап, къуванынъыз! Огълуны урьмет этинъиз, ёкъса Онынъ ачувы чыкъар, ве сиз озь ёлунъызда гъайып олурсынъыз, чюнки Онынъ ачувы тезден алевленир! Онъа ишангъан адамлар не де бахтлы олурлар! Давут озь огълу Авишаломдан къачаяткъан вакъытта бу зебурны айтты. Я РАББИ, душманларым не къадар чокълашты! Чокълары манъа къаршы баш котерелер! Чокълары меним джаныма: «Алла оны къуртармаз», — дейлер. Сэла Амма Сен, я РАББИ, чевре-четимде къалкъансынъ, меним шуретимсинъ, башымны юкъарыгъа котерген — Сенсинъ. РАББИни къычырып чагъырырым, ве Озь мукъаддес дагъындан О мени эшитир. Сэла РАББИ мени къорчалагъаны ичюн, мен ятып юкълайым, уянып турам. Эр тарафтан манъа къаршы чыкъкъан он бинълердже адамлар юрегиме къоркъу ич кирсетмез. Я РАББИ, еринъден тур, къуртар мени, эй, Аллам! Сен эписи душманларымны ченгесине урып, ярамазларнынъ тишлерини сындырырсынъ! РАББИ къуртара! Сенинъ разылыгъынъ халкъынънен олсун! Сэла Баш чалгъыджы ичюн. Телли чалгъы алетлеринде. Давутнынъ зебуры. Сени чагъыргъанымда, мени эшит, эй, меним адиль Аллам! Белягъа огърагъанымда, Сен манъа ярдым эттинъ. Кене манъа мерамет эйле де, дувамны эшит! Эй, акъайларнынъ огъуллары, не вакъыткъадже шуретимни масхарагъа чевиреджексинъиз? Не вакъыткъадже бош ниетлерни севеджексинъиз? Не вакъыткъадже ялан къыдыраджакъсынъыз? Сэла Амма билинъиз: РАББИ инсафлыларны Озю ичюн айырып алды. Мен Оны чагъыргъанымда, РАББИ мени эшитир. Ачувлангъанынъызда, гуна япманъыз. Яткъанынъызда, эр бир шейни юреклеринъизде тюшюнинъиз ве тынчланынъыз. Сэла Инсафнен къурбанлар чалынъыз ве РАББИге ишанынъыз! Чокъ адамлар: «Ким бизге яхшылыкъ косьтереджек?» — дейлер. Юзюнънинъ нуру устюмизни ярыкълатсын, я РАББИ! Адамлар богъдай ве шарап боллугъына къуваналар, лякин Сен меним юрегиме чокъча къуванч къойдынъ! Аман-эсен ятып юкълайым, чюнки, тек Сен, я РАББИ, манъа хавфсызлыкъта яшамагъа ёл бересинъ! Баш чалгъыджы ичюн. Аль-ханнехилот. Давутнынъ зебуры. Сёзлеримни эшит, я РАББИ, тюшюнджелеримни анъла. Фигъан къопаргъан сесимни динъле, эй, Падишам ве Аллам, мен Санъа дува этем. Саба сесимни эшит, я РАББИ. Сабадан Сенинъ алдынъа дувамны кетирип, джевапны умютнен беклерим. Сен яманлыкъны севген Алла дегильсинъ, яман адам Сенинъ янынъда ер тапмаз. Макътангъан адамлар Сенинъ къаршынъда турмаз. Къанун бозгъанларнынъ эписини кореджек козюнъ ёкъ. Ялан айткъанларны Сен ёкъ этерсинъ. РАББИ къанназ ве яланджы адамларгъа игренчнен бакъар. Мен исе, Сенинъ буюк севгинъ ичюн, Сенинъ Эвинъе киреджегим, Сенден къоркъып, Мукъаддес Сарайынъа тараф бель букеджегим. Душманларым мени козеткенлери ичюн, мени Сенинъ адалет ёлунъа къой. Сенинъ ёлунъ огюмде догъру олсун, я РАББИ! Оларнынъ агъзында догърулыкъ ёкътыр, ичлеринде исе олюм. Богъазлары — ачыкъ мезар, озь тиллеринен алдаталар. Эй, Алла, оларны джезагъа укюм эт! Оларнынъ яман ниетлери озьлерини урсун! Гуналары чокъ олгъаны ичюн, олар Санъа къаршы чыкъкъанлары ичюн, оларны тышарыгъа къув. Сонъ Санъа ишангъанлар эписи къувансынлар, даима севинчнен къычырсынлар! Оларны Озюнъ къорчалайджакъсынъ, Адынъны севгенлер Сен ичюн шенъленеджеклер! Сен, я РАББИ, инсафлыларгъа яхшылыкъ япасынъ. Сенинъ разылыгъынъ оларнынъ чевре-четлерини, къалкъан киби, къорчалай. Баш чалгъыджы ичюн. Телли чалгъы алетлеринде. Аль-хашшеминит. Давутнынъ зебуры. Я РАББИ, ачувынъда тазирлеме мени, гъазабынъда мени джезалама! Аджы мени, я РАББИ, меним кучь-къуветим ёкъ. Мени тедавийле, я РАББИ, кемиклерим къоркъудан титрей. Джаным да къоркъудан пек титрей. Сен исе, я РАББИ, не вакъыткъадже бу шей девам этеджек? Къайт манъа, я РАББИ, джанымны къуртар, буюк севгинъ ичюн къуртар мени! Ольгенлер Сени анъмазлар, олюлер дюньясында ким Санъа шукюр этер? Инълей-инълей мен ёрулдым. Эр гедже агълагъаным ичюн, тёшегим сым-сылакъ, козьяшларым тёшегимни сылата. Козюмнинъ нуру къайгъыдан къуру, козьлерим бутюн душманларымдан зайыфлашты. Эй, яманлыкъ япкъанларнынъ эписи, узакълашынъыз менден, чюнки РАББИ агълагъанымны эшитти. РАББИ ялваргъанымны эшитти. РАББИ дувамны къабул этеджек. Бутюн душманларым масхара олып, эписини дешет къапласын! Кери къайтсынлар, апансыздан утансынлар! Шиггайон. Давут бу йырны РАББИге Биньямин къабилесинден олгъан Хуш акъкъында йырлады. Мен Санъа ишанам, Аллам, я РАББИ! Мени эписи къувалагъанлардан къуртар ве къорчала мени! Акис алда олар, арслан киби, джанымны йыртып парчалайджакълар, ве кимсе мени къуртармайджакъ. Аллам, я РАББИ, эгер мен бирде-бир яман шейни япкъан олсам, эгер къолларымда акъсызлыкъ олса, эгер меннен муаббетте яшагъан адамгъа яманлыкъ япкъан олсам, эгер мен себепсиз озюмнинъ душманымны чайпагъан олсам, о вакъыт душман меним джанымны къувалап етишсин, омрюмни ерге таптасын, шуретимни топракъкъа атсын. Сэла Тур, я РАББИ, гъазабынъны косьтер! Къутургъан душманларымнынъ къаршысына чыкъ! Уян, Аллам! Сен энди къарар чыкъардынъ! Халкълар Сенинъ этрафынъда топлансынлар, оларны юксектен идаре этмек ичюн, къайтып кель! РАББИ халкъларны адалетнен суд эте! Догърулыгъымны ве къабаатсызлыгъымны эсапкъа алып, мени де суд эт, я РАББИ! Ярамайларнынъ яманлыгъы токътап къалсын, инсафлыгъа исе кучь бер, эй, адиль Алла, Сен юреклернен акъылларны сынавдан кечиресинъ! Аллам — мени къорчалагъан къалкъаным, темиз юреклилерни О, къуртара. Алла адалетли суд эте. О, эр кунь адамларны къатты соравгъа чеке. Адамлар гуна ёлундан къайтмасалар, О, къылычыны чыкъарыр, яйыны котерип, оларны нишангъа алыр. Окъларыны алевлендирип, О, эджель силясыны азырлар. Мына, яманлыкънен юклю олгъан адам белягъа толур ве дюньягъа яланны кетирир. Чукъур къазгъан адам да къазгъан чукъурына озю тюшер. Онынъ белясы озюнинъ башына келеджек, онынъ зулумлыгъы озюнинъ тёпесине тюшеджек. РАББИге Онынъ догърулыгъы ичюн шукюр этерим, Юдже РАББИнинъ Адына йыр йырларым! Баш чалгъыджы ичюн. Аль-хаггиттит. Давутнынъ зебуры. Я РАББИ, бизим Алламыз, бутюн ер юзюнде Сенинъ Адынъ не къадар юдже! Шуретинъ коктен де юксектир! Санъа къаршы чыкъкъан душманнынъ ве интикъамджынынъ агъызларыны къапатмакъ ичюн, Сен ойле яптынъ ки, Сени сабийлер ве уфакъ балалар макътай, Санъа такъат берелер. Козюм Сенинъ къолларынъ яраткъан кокке тикильсем, Сен ерлештирген ай ве йылдызларынъа бакъсам, адам недир? Сен оны не ичюн акъылда тутасынъ? Инсан огълу недир? Оны не ичюн къайгъырасынъ? Сен инсаннынъ эмиетини мелеклерден бираз уфакъча яптынъ, шурет ве урьмет таджыны онъа бердинъ. Сен инсанны бутюн яратыджылыгъынънынъ падишасы яптынъ, бутюн барлыкъны онынъ аякълары астына къойдынъ: къой-эчкилернен туварларнынъ эписини, эм де кийик айванларны, коктеки къушларны ве денъиз балыкъларыны, ве денъиз ичиндеки бутюн джанлыларны. Я РАББИ, бизим Алламыз, бутюн ер юзюнде Сенинъ Адынъ не къадар юдже! Баш чалгъыджы ичюн. Алмут лаббен. Давутнынъ зебуры. Джан-юректен РАББИге шукюр этерим, Сенинъ аджайип ишлеринънинъ эписини айтып берерим! Санъа къуванып, тантана этерим, Адынъа чалгъы чаладжагъым, эй, Юдже Алла! Меним душманларым артына къайттылар, Сенинъ огюнъде сюрюнип, ёкъ олып кеттилер. Сен суд этип, меним давамны чездинъ, тахткъа отурдынъ, адалетли суд эттинъ. Сен халкъларны сёгдинъ, инсафсызны ёкъ эттинъ, эбедиен оларнынъ адларыны ер юзюнден сильдинъ. Душманларны бутюнлей дарма-дагъын эттинъ, шеэрлеринде таш устюнде таш къалдырмадынъ, олардан хатыра биле къалмады. РАББИ эбедиен падишалыкъ этер, суд этмек ичюн, О, тахтыны ерлештирди. О, дюньяны адалетнен суд этеджек, халкъларгъа догъру укюм чыкъараджакъ. Эзиетленгенлер ичюн РАББИ — сыгъынакътыр, беля заманларда О — сакъланмакъ ичюн ердир. Адынъны бильгенлер Санъа ишаныр, чюнки Сени къыдыргъанларны къалдырмайсынъ, я РАББИ! Сионда яшагъан РАББИге чалгъы чалынъыз! Халкълар арасында Онынъ ишлерини айтып беринъиз! Тёкюльген къан ичюн О, джеза бере, азаплангъанларны О, акъылында тута, оларнынъ фигъанларыны ич унутмай. Манъа мерамет эт, я РАББИ, мени кореджек козю олмагъанлар мени азаплагъанына бакъ! Сен мени олюм къапусындан къуртарасынъ! Сонъ мен Сион къызынынъ къапуларында Санъа бутюн макътавларны бильдиририм, Сен берген къуртарув ичюн къуванчнен къычырырым! Халкълар озьлери къазгъан чукъургъа тюшти, озьлери къойгъан тузагъына аякълары илинди. РАББИ суд этип, адамлар Оны таныды, инсафсыз адам исе озь япкъанларынен тутулды. Хиггайон. Сэла Ярамай адамлар, Алланы унуткъан бутюн халкълар олюлернинъ дюньясына тюшип кетеджеклер. Амма факъыр адам бутюнлей унутылмаз, фукъаренинъ умюти эбедиен битмез. Тур, я РАББИ! Инсанлар енъип чыкъмасын, халкълар Сенинъ огюнъде суд этильсинлер! Я РАББИ, халкъларгъа къоркъу сач, олар адий инсан олгъанларыны бильсинлер. Сэла Я РАББИ, не ичюн менден узакътасынъ? Не ичюн беля заманларда сакъланасынъ? Ярамайлар гъурурланып, фукъарени къувалай, олар япкъан тузакъларда озьлери тутулсынлар! Ярамай адам озь юрегининъ истеклеринен макътана, ачкозьге яхшылыкъ япа, РАББИге исе аркъасыны чевире. Ярамай къопайып, Алланы къыдырмаз. Онынъ бутюн акъылында Аллагъа ер ёкъ. О эр вакъыт яхшы яшай; Сенинъ къарарларынъ ондан узакъта, о, бурнуны котерип, душманларгъа бакъа. О, тюшюне: «Мен ич сарсылмам, несильден несильге белянен корюшмем!» Онынъ агъзы лянетке, ялан ве зулумгъа толу, тилининъ тюбюнде — беля ве бозукълыкъ. О, койден тыш сакъланып ята, къабаатсыз адамны гизли ерлерде ольдюре, онынъ козьлери фукъаре адамны къыдыралар. Чалылар ичинде сакълангъан арслан киби, о, гизли ерде отура, фукъарени тутмакъ ичюн, о, сакълана. Авына тюшюрип, гъарипни тута. Урулгъан, ерге басылгъан фукъаре онынъ кучьлю панджаларына тюше. О, тюшюне: «Алла унутты, юзюни къапатты, япкъанымны ич бир вакъыт корьмез!» Тур, я РАББИ! Узат къолунъны, эй, Алла! Унутма заваллыларны! Не ичюн ярамайлар Алладан къоркъмай, не ичюн: «Алла эсап сорамаз», — деп тюшюнелер? Лякин Сен коресинъ! Джан агърыларына ве зулумларгъа Сен бакъасынъ, Озь къолунънен ярамайларнынъ акъкъыны бересинъ. Заваллы озюни Санъа багълай, оксюзнинъ ярдымджысы — Сенсинъ. Инсафсыз ве яман адамнынъ къудретини эксильт, онынъ яманлыкъларынынъ изи биле къалмасын! РАББИ эбедиен, эр вакъыт Падишадыр! Халкълар Онынъ еринден ёкъ олурлар! Сен алчакъгонъюллилернинъ тилегини эшитесинъ, я РАББИ! Юреклерине такъат берип, оларгъа къулакъ ас. Инсан ер юзюнде бир даа къоркъу сачмасын деп, оксюзлерни ве азаплангъанларны къорчала. Баш чалгъыджы ичюн. Давутнынъ зебуры . [1] Мен РАББИге умют багълайым. Сизлер насыл этип, джаныма дейсиз: «Къуш киби, дагъынъызгъа учып кет. Бакъынъыз, инсафсызлар яйларыны тартып, адалетли яшагъан адамларны къаранлыкъта атмакъ ичюн, окъларыны яйгъа къурдылар. Темеллер бозулгъан сонъ, инсафлы адам не япаджакъ?» РАББИ Озь Мукъаддес Сарайындадыр. РАББИ коклерде, Озь тахтында отура. Онынъ козьлери корелер; Онынъ бакъышы инсан огъулларыны сынавдан кечире. РАББИ инсафлы адамны сынап бакъа, лякин инсафсыз адамны ве зорбалыкъны севген адамны Онынъ кореджек козю ёкъ. Инсафсызларнынъ башына О, янгъан къорны, ягъмур киби, ташлайджакъ, эм де атеш ве кукюрт ягъдыраджакъ, куйдюрген ель де оларнынъ къысмети оладжакъ. РАББИ инсафлыдыр, О, адалетни севе. Догъру яшагъан адамлар Онынъ юзюни кореджеклер. Баш чалгъыджы ичюн. Аль-хашшеминит. Давутнынъ зебуры. Къуртар мени, я РАББИ! Иманлылар гъайып олды, адам огъулларынынъ арасында ишанчлылар къалмады. Эр кес бир-бирине ялан айта, дудакълары ялтакъланалар, юреклери экиюзьлюдир. Эр бир ялтакълангъан агъызны, буюк лафлар эткен тиллерни РАББИ къырып ташласын! «Биз тилимизнен енъеджекмиз, дудакъларымыз бизнен! Ким бизге эфендилик япар?» — дей олар. «Фукъарелер къыйналалар, ёкъсуллар агълайлар. Шунынъ ичюн шимди тураджагъым, — дей РАББИ. — Олар тузакъкъа тюшюреджек адамны хавфсыз ерде сакълайджагъым». РАББИнинъ сёзлери — темиз сёзлердир. Олар топракътан алынып, оджакъта темизленген, еди кере иритильген кумюшке ошай. Сен, я РАББИ, оларны сакъларсынъ; Сен эр вакъыт оларны бойле адамлардан къорчаларсынъ. Адам огъулларынынъ арасында ярамайлыкъ юкъарыгъа котерильгенде, инсафсызлар эр ерде юрелер. Баш чалгъыджы ичюн. Давутнынъ зебуры. Я РАББИ, не вакъыткъадже мени унутаджакъсынъ? Не вакъыткъадже менден юзюнъни сакълайджакъсынъ? Не вакъыткъадже озь тюшюнджелеримнен дженклешеджегим, не вакъыткъадже юрегимни чекиштиреджегим? Не вакъыткъадже душман мени енъеджек? Я РАББИ, Аллам, манъа бакъып, джевап бер, меним козьлериме ярыкъ бер, олюм юкъусына батып къалмайым! Душманым: «Оны енъдим», — демесин, аякъларым тайгъанда, мени къувгъанлар севинмесин. Мен Сенинъ буюк севгинъе ишанам, Сенден кельген къуртарув ичюн юрегим къувана. РАББИге йыр йырлайджагъым, чюнки О, манъа яхшылыкъ япты! Баш чалгъыджы ичюн. Давутнынъ зебуры . [1] Акъылсыз озь юрегинде: «Алла ёкъ», — деди. Адамлар бозулды, игренч ишлер япып башлады. Яхшылыкъ япкъан ич кимсе ёкъ. РАББИ инсан огъулларына коклерден бакъты, «Алланы къыдыргъан бир акъыллы адам бармы?» — деди. Амма эписи ёлдан урулып, бозулдылар, бири-бирине ошадылар. Яхшылыкъ япкъан ич кимсе ёкъ, бир адам биле ёкъ! Яманлыкъ япкъанларнынъ акъылы етмезми? Олар халкъымны, бир отьмек киби, ашайлар, РАББИни исе ич чагъырмайлар. Оларны буюк къоркъу басаджакъ, чюнки Алла тек инсафлыларнынъ арасындадыр. Фукъарелер РАББИге умют багъласалар да, сиз оларнынъ ниетини мыскъыллайсыз. Ким Сиондан Исраильге къуртарувны береджек? РАББИ Озь халкъыны эсирликтен къайтаргъанда, Якъупнынъ сою къуванаджакъ, Исраиль севинеджек. Давутнынъ зебуры. [1] Я РАББИ, Сенинъ эвинъде ким отураджакъ? Ким мукъаддес дагъынъда яшайджакъ? Къабаатсыз юрген, адалетни къорчалагъан, юрегинден акъикъатны айткъан адам. Онынъ тили ошек айтмаз, о, достуна яманлыкъ япмаз, якъын адамыны акъаретлемез. Аллагъа сайгъысызлыкъ косьтерген адамны онынъ кореджек козю олмаз, амма РАББИден къоркъкъанларны о, урьмет этер, озь зарарына олса да, берильген сёзюни беджерир. О, кумюш парасыны борджкъа берип, фаиз алмаз, гунасызны къараламакъ ичюн, бахшыш алмаз. Бойле яшагъан адам ич бир вакъыт сарсылмаз. Давутнынъ миктамы. [1] Эй, Аллам, мени сакъла, Санъа умют багълайым. Мен РАББИге дедим: «Сен меним Раббимсинъ, Сенден башкъа мен ичюн яхшы шей ёкъ». Ер юзюнде олгъан азиз адамларгъа, асылзаделерге, оларнынъ эписине меним бутюн муратларым. Башкъа аллаларгъа инангъанларнынъ дертлери чокълашсын! Олар къан тёкип, ичерлик бахшышларыны кетирелер; мен исе буны япмам, агъзымдан оларнынъ адлары биле чыкъмаз. РАББИ — меним къысметим, меним къадирим; башымнынъ язысы Сенинъ къолунъда. Манъа ольчеп берильген топракъкъа не гузель ерлер тюшти, меним топракъ пайым манъа гузель корюне. Манъа акъыл берген РАББИни алгъышлайым, геджелери биле виджданым мени огрете. РАББИм эр вакъыт козюм огюнде. О, онъ тарафымда, мен ич бир вакъыт сарсылмам. Шунынъ ичюн юрегим къувана, тилимден севинч тёкюле, беденим де хавфсызлыкъта раат олур. Сен олюлер дюньясында джанымны ташлап кетмезсинъ, Озь азизинъе мезарда чюрюмеге ёл бермезсинъ. Сен аят ёлуны манъа бильдирирсинъ. Сенинъ янынъда адам къуванчкъа тола, Сенинъ онъ къолунъда эр вакъыт зевкъ-сефа. Давутнынъ дувасы. [1] Я РАББИ, меним акъикъатымны динъле, фигъаныма къулакъ ас, ялансыз дудакъларымдан чыкъкъан дувамны къабул эт! Озюнъ мени суд эт, Сенинъ козьлеринъ акъикъаткъа бакъсын! Сен юрегимни сынадынъ, гедже манъа кельдинъ. Сен мени сынадынъ ве ич бир яманлыкъ тапмадынъ. Дудакъларым гуна япмайджакъ, къарарына кельдим. Сенинъ сёзлеринъе коре, мен адамларнынъ ишлеринде зулумлыкъ ёлларындан озюмни сакъладым. Адымларымны Сенинъ ёлларынъда туттым, меним аякъларым таймады. Санъа ялварам мен, эй, Алла, Сен мени эшитеджексинъ. Къулагъынъны ас манъа, сёзюмни динъле! Аджайип севгинъни косьтер! Сен онъ къолунънен Санъа ишангъанларны Санъа къаршы чыкъкъанлардан къуртарасынъ! Козь бебеги киби, мени къорчала, Озь къанатларынънынъ кольгесинде мени сакъла манъа уджюм эткен яман адамлардан, эр ерден джанымны сарып алгъан душманларымдан! Оларнынъ юрегини ягъ баскъан, агъызлары къопайып макътаналар. Эр адымда мени сарып алып, мени ерге урмакъ ичюн, козьлерини манъа тиктилер. Олар парча-парча этмеге истеген арслангъа, гизли ерде яткъан арслан баласына ошайлар. Я РАББИ, тур! Оларгъа уджюм этип, оларны ерге йыкътыр! Озь къылычынънен джанымны ярамайлардан къуртар! Я РАББИ, бойле адамлардан, шу дюньянынъ адамларындан Озь къолунънен мени къуртар! Олар озь пайыны бу дюньяда алдылар. Сен оларнынъ къурсакъларыны анбарларынъдан толдурасынъ: огъуллары токъ, къалымты исе балаларына етеджек! Мен исе акъикъатта Сенинъ бетинъе бакъаджагъым, уянгъанымда, Сенинъ сыфатынъа тояджагъым. Баш чалгъыджы ичюн. РАББИнинъ къулу акъкъында. РАББИ Давутны эписи душманларындан ве Шаулнынъ къолундан къуртаргъан куню, Давут РАББИге бу йырны йырлады: Сени севем, я РАББИ! Сен меним къуветимсинъ! РАББИ — меним къаям, меним къалем ве меним къуртарыджымдыр! Аллам — меним къаям, мен Онъа умют багълайым. О — меним къалкъаным, къуртулышымнынъ къувети, меним юксек, енъильмез керменим! Макътавгъа ляйыкъ РАББИмни чагъыраджагъым, ве О, мени душманларымдан къуртараджакъ. Олюм йиплери мени сарып алды, акъсызлыкънынъ дерьялары мени зияде къоркъузды. Джеэннем зынджыры мени багълады, олюм тузакълары мени якъалады. Башым беляда къалгъанда, РАББИмни чагъырдым, Алламдан имдат истедим. Сарайындан О, сесимни эшитти, яйгъаргъаным Онынъ къулагъына барып етти. О, гъазаплангъаны ичюн, ер юзю тепренип титреди, дагъларнынъ темеллери сарсылып, еринден къыбырдады. Бурнундан тютюн чыкъты, агъзындан эр шейни ёкъ этиджи атеш фышкъырды, алевленген комюр сепильди. О, коклерни ачып, ашагъы тюшти, аякъларынынъ тюбюнде къаранлыкъ эди. Керувнынъ устюне минип, учты, ельнинъ къанатларында авеледи. Озюни къаранлыкънен орьтти, къара, сувдан агъырлашкъан булутларгъа сарылды. Онынъ къаранлыгъы огюнде йылтырагъан нур джайыла, ондан бурчакъ ве комюр алеви чыкъа. РАББИ коклерден гудюрдеди, Юдже Алланынъ сеси котерильди, бурчакъ ве атешли комюр ёллады. О, окълар атып, душманларыны дагъытты, йылдырымнен оларны шашмалатты. РАББИнинъ къоркъунчлы сесинден, Онынъ ачувлы нефесинден денъизнинъ сув башы ачылды, ер юзюнинъ темеллери корюнди. Юкъарыдан элини узатып, О, мени алды, терен сувлардан чыкъарды, кучьлю душмандан сакълады, мени кореджек козю олмагъанлардан, менден кучьлю душманларымдан къорчалады. Башыма беля тюшкенде, олар манъа уджюм эттилер, лякин РАББИ манъа ярдым этти. О, мени чаресиз алдан чыкъарды, менден разы олгъаны ичюн, мени къуртарды. РАББИ инсафлыгъыма коре манъа мукяфат берди, эллеримнинъ темизлигине коре манъа къайтарды. Мен РАББИнинъ эмирлерини тута эдим, Алламнынъ огюнде яманлыкъ япмадым. Къарарларынынъ эписи — козюм огюнде, низамнамелеринден чекильмедим мен. Онынъ огюнде къабаатсыз эдим, гуна япмакътан сакъындым. РАББИ инсафлыгъыма коре манъа мукяфат берди, Онынъ огюнде эллеримнинъ темизлигине коре манъа къайтарды. Ишанчлы адамнен Сен ишанчлысынъ, къабаатсыз адамнен — бутюнлей догърусынъ. Темиз адамнен — темизсинъ, яланджыгъа яланына коре бересинъ. Алчакъгонъюллини къуртарасынъ, макътангъан адамны исе алчакълатасынъ. Сен лампадыма нур бересинъ! РАББИ олгъан Аллам къаранлыгъымны айдынлата. Сенинъ къуветинънен мен ордуларны къырам, Алламнен берабер диварларгъа чыкъам. Алланынъ ёлу къусурсыздыр! РАББИнинъ сёзю къавийдир! Онъа умют багълагъанларнынъ эписини О, къорчалай! РАББИден гъайры башкъа Алла бармы? Алламыздан гъайры башкъа сарсылмаз къая бармы? Алла манъа кучь бере, догъру ёлны косьтере. Аякъларымны джейран киби тез япа, юксеклерге мени къоя. Къолларымны дженк этмеге азырлай, эллеримни тунч яйны тартмагъа огрете. Манъа берильген къуртарувынъ — къалкъан кибидир, онъ къолунъ манъа ярдым эте, мераметинъ мени къуветлештире. Аякъ тюбюмдеки ёлны кениш япасынъ, аякъларыма таймагъа ёл бермейсинъ. Душманларымнынъ пешинден къувалайым, артларындан етем. Олар тамамынен гъайып олмагъандже, артыма къайтмайым. Мен оларны агъыр яралайым. Олар бир даа котерильмейлер, аягъым астына йыкъылалар. Сен манъа дженк этмек ичюн кучь бересинъ, манъа къаршы исьян котергенлерни огюмде ерге йыкъасынъ. Душманларымны менден къачмагъа меджбур этесинъ, менден нефретленгенлерни ёкъ этем. Олар ярдым истейлер, амма оларны къуртаргъан кимсе ёкъ. РАББИни чагъыралар, амма О, оларны эшитмей. Мен оларны топракъкъа айландырам, ель огюнде тоз киби япам, сокъакъ чамуры киби таптап эзем. Сен мени халкъымнынъ исьянындан къорчаладынъ. Мени тюрлю миллетлерге башлыкъ этмек ичюн къойдынъ. Мен бильмеген халкъ манъа хызмет эте. Олар эмирлеримни эшитип, шу ань беджерелер; ябанджылар манъа ялтакъланып бойсуналар. Ябанджыларнынъ отьлери патлай, къалтырап, сакълангъан ерлеринден чыкъалар. РАББИ яшай! Онъа, меним Къаяма, шукюрлер олсун! Меним Алламны, Къуртарыджымны, Къаямны шуретленъиз! Алла, Сен меним ичюн интикъам аласынъ, халкъларны манъа бойсундырасынъ, мени душманларымдан къуртарасынъ. Манъа къаршы чыкъкъанлардан Сен мени юксельттинъ, мераметсиз адамдан мени къуртардынъ! Шунынъ ичюн, РАББИ, чешит тюрлю миллетлернинъ огюнде Санъа шукюрлер этеджегим, Адынъа шан йырларыны йырлайджагъым! Сен Озь падишанъны къуртарасынъ, Озь Месихинъе Давуткъа ве эвлятларына эбедиен Сенинъ севгинъни косьтересинъ! Баш чалгъыджы ичюн. Давутнынъ зебуры. Коклер Алланынъ шуретини бильдире, кок къуббеси Онынъ яраткъаны акъкъында хабер бере. Коклер куньден-куньге лаф эте, геджелери олар бильги сачалар. Эр бир тильде, эр бир шиведе оларнынъ сеси эшитиле. Оларнынъ сеси бутюн ер юзюнден кече, оларнынъ хабери дюньянынъ четине ете. Алла кунеш ичюн анда мескен япты; кунеш, никях одасындан киев киби, чыкъа, батыр киби, къуванып, озь месафесини чапып кече. Онынъ чыкъкъан ери — кокнинъ четиндедир, ёлу исе башкъа четине бара, сыджагъындан ич бир шей сакъланмаз. РАББИнинъ Къануны мукеммельдир, о, джангъа кучь бере. РАББИнинъ шаатлыгъы догърудыр, о, саде адамгъа акъыл бере. РАББИнинъ къаиделери догърудыр, олар юрекни къувандыра. РАББИнинъ эмири темиздир, о, козьлерни ярыкълата. РАББИден къоркъмакъ — темиз ве эбедийдир, РАББИнинъ къарарлары керчек ве бутюнлей догърудыр. Олар алтындан, чокъ ве темиз алтындан зияде истек догъура, олар балдан, солакъ балынынъ тамчысындан да татлыдыр. Сенинъ къулунъны да олар сакълай, оларгъа бойсунгъан адам буюк мукяфат алыр. Ким озь янълышларыны коре билир? Гизли хаталардан мени темизле! Биле-биле япылгъан гуналардан Озь къулунъны сакъла, олар манъа аким олмасын. О вакъытта мен къабаатсыз, буюк бозукълыкътан темиз олурым. Агъзымдан чыкъкъан сёзлернен, юрегимден кечкен тюшюнджелернен разы ол, я РАББИ! Сен — меним таянгъан Къаям ве Къуртарыджымсынъ! Баш чалгъыджы ичюн. Давутнынъ зебуры. Агъыр куньде РАББИ сени эшитсин, Якъупнынъ Алласынынъ Ады сени къорчаласын! О, мукъаддес мескенинден санъа ярдым ёлласын, Сиондан санъа такъат берсин! О, сенинъ бутюн бахшышларынъны хатырласын, бутюнлей якъыладжакъ къурбанларынъны къабул этсин! Сэла Алла санъа гонълюнъ истегенини берсин, бутюн муратларынъны беджерсин! Биз Сенинъ къуртарувынъ ичюн къычырып къуванаджакъмыз, Алламызнынъ Адынен байракъ котереджекмиз. РАББИ бутюн истеклеринъни беджерсин! Энди ачыкъ-айдын бильдим ки, РАББИ Озь Месихини къуртараджакъ; Онъ къолунынъ къуртарыджы кучюнен мукъаддес коклерден онъа джевап береджек. Базылары — дженк арабаларына, даа базылары — атларына ишаныр. Бизлер исе — РАББИмизнинъ Адына, Алламызнынъ Адына ишанырмыз. Олар салланып тюштилер, бизлер исе котерилип тик турамыз. Я РАББИ, падишаны къуртар, Сени чагъыргъан кунюмизде бизге джевап бер! Баш чалгъыджы ичюн. Давутнынъ зебуры. Я РАББИ, Сенинъ къудретинънен падиша севинир, Сен берген къуртарув ичюн пек къычырып къуваныр! Сен гонълю истегенини онъа бердинъ, агъзындан чыкъкъан тилегини ред этмединъ. Сэла Сен оны яхшы бахшышларнен къаршыладынъ, онынъ башына темиз алтындан тадж кийдирдинъ. О, Сенден аят истеди, ве Сен онъа асырларгъа узангъан омюрни бердинъ. Сен берген къуртулышнен онынъ шурети юксельди, Сен онъа шан-шурет ве улулыкъ бердинъ. Сен онъа эбедий бахшышларны бердинъ, Сенинъ юзюнъ онъа къуванч кетирди. Падиша РАББИге ишана; Юдже Алланынъ севгисинде олып, о, сарсылмаз. Сенинъ къолунъ бутюн душманларынъны тападжакъ, Сенинъ онъ къолунъ Сени кореджек козю олмагъанларны тападжакъ. Я РАББИ, Сен ачувлангъан вакъытта, оларны янгъан фурунгъа чевиреджексинъ. РАББИнинъ гъазабы оларны ютаджакъ, атеш оларны ёкъ этеджек. Сен оларнынъ несилини ер юзюнден ёкъ этеджексинъ, оларнынъ эвлятларыны инсанларнынъ арасындан силеджексинъ. Олар Санъа къаршы яманлыкъ япаджакъ олсалар, къара ниетлерине иришип оламайджакълар. Сен оларны къачып къуртулмагъа меджбур этеджексинъ, яйларынъны чекип, бетлерини нишангъа аладжакъсынъ. Тур, я РАББИ, бутюн кучюнъни косьтер! Сенинъ къудретинъ акъкъында йырлайджакъмыз ве чалгъы чаладжакъмыз! Баш чалгъыджы ичюн. «Аййелет хашшахар» авасында. Давутнынъ зебуры. Аллам! Аллам! Сен не ичюн Мени къалдырып кеттинъ? Не ичюн манъа ярдым этмектен, фигъаныма къулакъ асмакътан узакътасынъ? Эй, Аллам, куньдюзлери Сени чагъырам, амма Сен манъа джевап бермейсинъ, геджелери де Сени къыдырам, лякин раат оламайым. Сен Мукъаддессинъ, Исраильнинъ макътавлары арасында отурасынъ. Баба-деделеримиз Санъа ишанды; олар Санъа ишанды, ве Сен оларны къуртардынъ. Олар Сенден ярдым истеди, ве Сен оларны къорчаладынъ. Олар Санъа ишанды ве алданмадылар. Лякин мен акъай дегиль, къуртым мен; адамлар мени масхара эте, халкъ исе менден игрене. Мени корьген эр кес мени мыскъыллай, башларыны саллап, менден нефретленип, лаф этелер: «О, РАББИге ишанды! РАББИ оны сакъласын! РАББИ ондан разы олса, оны къуртарсын!» Сен мени анамнынъ къурсагъындан чыкъардынъ, анамнынъ къучагъында олгъанымда, Санъа ишанмагъа огреттинъ. Догъулгъанымдан берли мен Санъа берильдим, мен анамнынъ къурсагъындан чыкъкъанымдан берли Сен меним Алламсынъ. Энди менден узакълашма, чюнки беля якъынлашты, ярдым этеджеклер исе ёкъ. Чокъ бугъалар мени сарып алды, къуветли Башан бугъалары этрафымны сарды. Парчаламагъа азыр олып, окюрген арслан киби, олар манъа агъызларыны ачты. Мен, сув киби, тёкюльдим, бутюн кемиклерим бугъумларындан айырылды, юрегим ичимде, балавуз киби, ирип битти. Къуветим, балчыкъ череп парчасы киби, къуруды; тилим танълайыма япышып къалды; Сен мени олюм топрагъына яткъыздынъ. Мына, копеклер мени сарып алды; ачувлы сюрю этрафымны сарды, олар къолларымны ве аякъларымны тештилер. Кемиклеримни бирер-бирер саймагъа мумкюн, олар исе манъа тикилип бакъалар. Урбаларымны озьара болелер, кийимлерим ичюн джереп чекелер. Я РАББИ, менден узакълашма! Сен манъа къувет бересинъ, манъа ярдымгъа ашыкъып кель! Джанымны къылычтан къуртар, копек панджасындан бирден-бир аятымны сакъла! Мени арслан агъзындан къуртар, кийик бугъаларнынъ бойнузындан къуртар! Сен манъа джевап бердинъ. Сенинъ Адынъны агъа-къардашларыма айтып берерим, топлашув ичинде Сени макътарым! Эй, РАББИден къоркъкъанлар, Оны макътанъыз! Эй, Якъупнынъ сою, Оны шуретленъиз! Бутюн Исраиль сою Онъа урьмет косьтерсин! О, фукъаренинъ къайгъысындан игренмеди ве нефретленмеди, ондан юзюни чевирмеди, лякин онынъ чагъыргъанына къулакъ асты. Буюк топлашувда Сени макътайджагъым; Сенден къоркъкъанларнынъ огюнде адакъларымны ерине кетиреджегим. Фукъарелер ашап тойсунлар; РАББИни къыдыргъанлар Оны макътасынлар; юреклеринъиз эбедий яшасынлар! Дюньянынъ дёрт кошесинде яшагъан адамлар РАББИни хатырлап, Онъа къайтаджакълар; бутюн халкъларнынъ къабилелери Санъа бель букеджеклер. Падишалыкъ РАББИнинъкидир, О, халкъларнынъ устюнден укюм эте. Ер юзюнде бутюн сагъламлар ашкъа тойып, Онъа бель букеджеклер. Топракъ ичине киргенлернинъ эписи, озь омрюни сакълап оламагъанларнынъ эписи Онынъ алдында тиз чёкеджеклер. Меним эвлятларым Онъа хызмет этеджек, олар эбедиен РАББИнинъки оладжакъ. Олар, келеджекте догъуладжакъ адамларгъа келип, Онынъ акъкъында бутюн акъикъатны ве Онынъ япкъанларыны хабер этеджеклер! Давутнынъ зебуры. [1] РАББИ — меним Чобаным, меним бир шейге мухтаджым олмаз. О, мени ем-ешиль отлакъларда яткъыза, сакин сувларгъа етеклеп бара. О, джаныма тазелик бере, Озь Ады ичюн мени адалет ёлунен юрсете. Олюм вадийининъ къаранлыгъында юрсем де, яманлыкълардан къоркъмам, чюнки Сен меним янымдасынъ. Сенинъ таягъынъ ве Сенинъ ыргъагъынъ манъа теселли бере. Душманларымнынъ козю огюнде Сен манъа софра къурдынъ, зейтюн ягъынен башымны ягъладынъ; къадем исе толып таша. Хайыр ве севги бутюн омрюм бою изимден юреджеклер; мен исе чокъ куньлер девамында РАББИнинъ Эвинде яшайджагъым! Давутнынъ зебуры. [1] Бутюн дюнья ве оны толдургъан барлыкъ, ер юзю ве онда яшагъанларнынъ эписи — РАББИнинъдир! О, ерни денъизлер устюнде темеллештирди, дерьялар устюнде оны къатты япып ерлештирди. РАББИнинъ дагъына ким чыкъаджакъ? Онынъ азиз еринде ким тураджакъ? Къабаатсыз къолу, темиз юрекли, джаныны бош путларгъа бермеген, ялан айтып ант этмеген адам. О, РАББИден яхшылыкъ алыр, Къуртарыджы олгъан Алладан догърулыкъ тапар. Мына будыр Оны къыдыргъан адамлар. Эй, Якъупнынъ Алласы, олар бойледир, Сенинъ юзюнъни къыдыргъанлар! Сэла Эй, араба къапулары, башынъызны котеринъиз, ачылынъыз, эбедий къапулар! Шуретли Падиша кирсин ичери! Кимдир бу шуретли Падиша? Къудретли ве къуветли РАББИдир, дженкте кучьлю РАББИдир! Эй, араба къапулары, башынъызны котеринъиз, ачылынъыз, эбедий къапулар! Шуретли Падиша кирсин ичери! Кимдир бу шуретли Падиша? Ордуларнынъ РАББИси, Одыр шуретли Падиша! Сэла Давутнынъ зебуры . [1] Я РАББИ, джаным Сени чагъыра! Санъа ишанам, меним Аллам! Мен эбедиен утанмайым, душманларым меним устюмден тантана этмесинлер! Санъа ишангъан ич кимсе утанмасын, себепсиз хаинлик япкъанлар исе утансынлар. Я РАББИ, манъа Озь ёлларынъны косьтер, Сенинъ излеринъден юрмеге огрет. Мени акъикъатынъ ёлуна догърулт ве огрет мени, чюнки Сен — Къуртарыджы Алламсынъ, мен Санъа эр кунь ишанам. Я РАББИ, Озь шефкъатынъны, эм де севгинъни эсинъе кетир, чюнки олар асыр-асырдан. Яшлыгъымда япкъан гуналарымны ве къанун бозгъанымны эсинъде тутма. Лякин Сенинъ буюк севгинъ ве Сенинъ эйилигинъ ичюн, мени эсинъе кетир, я РАББИ! РАББИ хайырлы ве догърудыр, О, гунакярларгъа ёл косьтере. О, юваш адамларны акъикъат ёлуна къоя, оларгъа Озь ёлларыны огрете. Онынъ васиетини ве шаатлыкъларыны туткъанлар ичюн РАББИнинъ бутюн ёллары — севги ве акъикъаттыр. Я РАББИ, Озь Адынънынъ хатири ичюн, къабаатым чокъ олса да, оны багъышла. РАББИден къоркъкъан адам ким? РАББИ онъа сайлайджакъ ёлуны косьтерир. Онынъ джаны яхшылыкъта оладжакъ, эвлятлары исе топракъкъа саип оладжакъ. РАББИ Озь сырыны Ондан къоркъкъанларгъа ачар, Озь васиетини де оларгъа бильдирир. Козьлерим эр вакъыт РАББИге бакъалар, О, аякъларымны тузакътан чыкъара. Манъа бакъып, манъа мерамет эйле, чюнки мен ялынъыз къалдым ве азап чекем. Юрегимде дертлер толып-таша, беляларымдан мени къуртар! Азапларыма ве беляларгъа огърагъаныма бакъ, бутюн гуналарымны багъышла! Душманларыма бакъ, олар не къадар чокълашкъан! Оларнынъ мени кореджек козю ёкъ! Джанымны сакъла ве къорчала мени! Санъа умют багъладым, деп утанмайым. Къабаатсызлыкъ ве догърулыкъ мени сакъласынлар, чюнки мен Санъа ишандым. Эй, Алла, Исраильни бутюн белялардан къуртар! Давутнынъ зебуры . [1] Я РАББИ, мени акъла, чюнки мен къабаатсыз олып яшадым. Сарсылмайып, РАББИге ишандым. Я РАББИ, мени сынап бакъ, тюшюнджелеримни ве юрегимни сынавдан кечир! Сенинъ севгинъ меним козюм огюнде, Мен Сенинъ акъикъатынънен эр вакъыт юрдим. Яланджы акъайларнен отурмадым, ичи къара адамларнен де юрмем. Яманлыкъ япкъанларнынъ топлашувыны кореджек козюм ёкъ, инсафсызларнен де отурмам. Къолларымны къабаатсыз тутарым, Сенинъ къурбан еринъе чыкъарым, я РАББИ. Санъа давушнен шукюр этерим, бутюн аджайип ишлеринъни айтып берерим. Я РАББИ, Сен яшагъан эвинъни ве Шуретинъ ерлешкен ерини мен севем. Гунакярларны ве къанназ адамларны ёкъ эткенде, джанымны ве омрюмни ёкъ этме. Оларнынъ къоллары яманлыкъ япмагъа азырлар, онъ къоллары къапарларгъа толып-таша. Мен исе къабаатсыз яшайым; къуртар мени ве мерамет эйле. Меним аякъларым тегиз ёлда тура; адамлар топлашкъан ерлерде РАББИни алгъышлайым! Давутнынъ зебуры . [1] РАББИ — меним ярыгъым ве къуртулышымдыр, мен кимден къоркъарым? РАББИ — омрюмнинъ къалесидир, мен кимнинъ огюнде титрерим? Яманлыкъ япкъанлар манъа якъынлашсалар, душманларым ве манъа къаршы олгъанлар беденимни ашамагъа истеселер, олар озьлери сюрюнип йыкъыладжакълар. Къаршыма бир орду чыкъса да, юрегиме къоркъу тюшмез. Манъа къаршы дженк башланса да, кене умюттен кесильмем. Бир шейни истедим РАББИден, мен тек бир шейни къыдырам: РАББИнинъ Эвинде омюр боюнджа къалмакъ, РАББИнинъ дюльберлигини корьмек, Онынъ Сарайыны сейир этмек. Агъыр куньде О, мени Озь сыгъынагъында сакълар, Озь чадырында мени къорчалар, юксек къая устюне мени алып чыкъар. О вакъытта мени сарып алгъан душманларыма къаршы мен башымны котерип юреджегим; РАББИнинъ чадырында къурбанлар чалып, къуванчнен къычыраджагъым, РАББИге йырлайджагъым ве чалгъы чаладжагъым! Я РАББИ, меним чагъыргъан сесимни эшит, манъа мерамет эт ве манъа джевап бер. Сен юрегиме: «Меним юзюмни къыдыр», — дединъ. Сенинъ юзюнъни къыдыраджагъым, я РАББИ! Юзюнъни менден сакълама, гъазап ичинде къулунъны ред этме. Сен меним ярдымджым олдынъ, менден вазгечме, ташлап кетме мени, эй, Аллам, меним Къуртарыджым! Анам-бабам мени ташлап кетселер де, РАББИ мени къабул этер. Я РАББИ, Озь ёлунъны манъа огрет, душманларым ичюн, манъа догъру ёлны косьтер. Яланджы шаатлар манъа къаршы баш котерди, агъызларындан зулум чыкъа, лякин душманларымнынъ къолуна мени берме. Меним ишанчым къатты: мен мытлакъа тирилер дюньясында РАББИнинъ яхшылыгъыны кореджегим. РАББИге ишан! Джесюр ол, юрегинъе кучь бер ве РАББИге ишан! Давутнынъ зебуры . [1] Я РАББИ, Сени чагъырам! Меним Къаям! Мени джевапсыз къалдырма! Ёкъса, Сен манъа джевап бермесенъ, мен мезаргъа тюшкенге ошайджагъым. Мен Сенден ярдым истегенимде, Энъ Мукъаддес Еринъе тараф къолларымны котергенимде, ялваргъан сесиме къулакъ ас! Ярамай ве беля кетириджи адамлар озь къомшуларынен муаббет лаф этелер, лякин юреклеринде къара ниет сакълайлар. Оларны ёкъ эткенде, оларнен берабер мени де къырып ташлама! Оларнынъ ишлерине коре, яманлыкъларына коре, къоллары япкъанларына коре, къазангъанларына коре акъларыны бер! Олар РАББИнинъ эткенлерине, Онынъ къолларынынъ ишлерине эмиет бермегенлери ичюн, О, оларны ерге йыкъар, кене аякъ устюне турсатмаз. РАББИни алгъышлайым, чюнки О, меним ялваргъанымны эшитти. РАББИ манъа къудрет бере ве мени къорчалай! Мен Онъа ишандым, ве О, манъа ярдым этти! Юрегим къуванчкъа толды, мен йыр йырлап, Онъа шукюр этерим! РАББИ — Озь халкъынынъ къудретидир; Озь сайлагъан падишаны О, къорчалар ве къуртарыр! Озь халкъынъны къуртар, Озь мирасынъа яхшылыкъ яп; оларнынъ чобаны ол, оларны эр вакъыт юксельт! Давутнынъ зебуры. [1] Эй, Алланынъ огъуллары, РАББИге шукюр этинъиз! РАББИнинъ шаны ве шуретине шукюр этинъиз! РАББИнинъ Ады шуретине шукюр этинъиз! Мукъаддес шуретли ерде РАББИге ибадет этинъиз! РАББИнинъ сеси сувларнынъ устюндендир; шуретли Алла гудюрдеди; РАББИ бутюн сувлар устюндендир! РАББИнинъ сеси кучьлюдир, РАББИнинъ сеси улудыр! РАББИнинъ сеси кедр тереклерини йыкътыра, РАББИ Ливан кедрлерини ярып ташлай! О, оларны, бузавлар киби, ойната, Ливан ве Сирион дагъыны, кийик яш бугъа киби, чаптыра. РАББИнинъ сеси янгъан атеш чыкъара. РАББИнинъ сеси сахраны титрете, РАББИ Къадеш сахрасыны титрете. РАББИнинъ сеси буюк тереклерни бурып ташлай, орманларны чыплакълаштыра. Онынъ Сарайында исе эр шей Онынъ шуретини бильдире. Туфан олгъанда, РАББИ онынъ устюнде тахтында отура эди, РАББИ эбедиен Падиша олып, тахтында отураджакъ! РАББИ Озь халкъына кучь-къудрет береджек, РАББИ Озь халкъына аманлыкъ япаджакъ! Давутнынъ зебуры. Сарайны багъышламакъ вакътында йырлангъан йыр. Сени юксельтирим, я РАББИ, чюнки Сен мени аякъкъа турсаттынъ, душманларыма меним устюмден тантана этмеге ёл бермединъ. Я РАББИ, Аллам, мен Сенден ярдым истедим, ве Сен мени тедавийлединъ. Джанымны олюлер дюньясындан къайтардынъ, я РАББИ, мезаргъа кирмейджегим ичюн, манъа омюр багъышладынъ. РАББИге чалгъы чалынъыз, эй, Онынъ азизлери! Онынъ мукъаддес шерефине шукюр этинъиз! Онынъ гъазабы — бир ань, разылыгъы исе — омюр боюнджа девам этер. Акъшам агълав эшитильсе, саба къуванч кетирир. Мен къайгъысыз яшагъанда: «Ич бир вакъыт мен сарсылмам», — дедим. Я РАББИ, менден разы олгъан вакътында Сен меним дагъымны къавийлештирдинъ, амма сонъ менден юзюнъни сакъладынъ, ве мен шашмаладым. Я РАББИ, Сени чагъырдым, мен Раббиден мерамет истедим: «Мен мезаргъа кирсем, аятымдан не файда? Топракъ Санъа шукюр этерми, акъикъатынъны айтып берерми? Эшит мени, я РАББИ, ве мерамет эт манъа! Я РАББИ, манъа ярдымджы ол!» Сен агълавымны оюн-кулькюге айландырдынъ, матем урбамны чыкъарып, белиме къуванч такътынъ! Джаным токътамайып, Сени шуретлесин! Аллам, я РАББИ, мен Санъа эбедий шукюрлер этеджегим! Баш чалгъыджы ичюн. Давутнынъ зебуры. Я РАББИ, Санъа умют багъладым, мен ич бир вакъыт утанмайым! Озь догърулыгъынъда къуртар мени! Манъа къулакъ ас, тез-тез къуртар мени! Меним таянаджакъ къаям, мени къуртараджакъ сыгъынакъ эви ол! Меним къаям ве сакълангъан ерим — Сенсинъ; Озь Адынъ ичюн мени етеклеп, манъа ёл косьтер! Мен ичюн япылгъан гизли тузакътан чыкъар мени, чюнки сакълангъан ерим — Сенсинъ. Рухумны Сенинъ къолунъа берем. Сен мени сатын алдынъ, я РАББИ, эй, акъикъий Алла! Бош путларгъа ибадет эткенлерни кореджек козюм ёкъ, мен тек РАББИге ишанам. Сенинъ буюк севгинъ ичюн мен къуванчнен къычырып севинеджегим, чюнки Сен ярамай алымны корьдинъ, джаным азап чеккенини бильдинъ. Сен мени душманымнынъ къолуна бермединъ, аякъларымны къатты ерге къойдынъ. Я РАББИ, манъа мерамет эт. Мен сыкъылып къалдым, къайгъыдан козьлерим коралмай, джаным ве беденим де такъаттан кесильди. Мына, аятым къасеветтен азды, омюр йылларым агълай-агълай кечип кетти. Гуналарымдан такъаттан кесильдим, кемиклерим де къуруды. Душманларым чокъ олгъаны ичюн, адамлар мени масхара этелер, къомшуларым манъа къыйыш бакъа, танышларыма да къоркъу сачам. Мени сокъакъларда корьгенлер менден къача. Адамларнынъ юреклери мени, олюни киби, унуттылар; мен парчалангъан савуткъа ошап къалдым. Чокъ адамнынъ яман сёзлерини эшитем; мына, къоркъу эр ерни басты, олар манъа къаршы анълашалар, джанымны алмагъа ниетленелер. Мен исе Санъа ишанам, я РАББИ! «Сенсинъ меним Аллам», — дейим. Эр бир кунюм Сенинъ къолунъда; душманларымнынъ ве мени къувалагъаннынъ къолларындан къуртар мени, я РАББИ! Юзюнънинъ нуру къулунъны ярыкълатсын; Сенинъ буюк севгинъде мени къуртар! Я РАББИ, Сени чагъыргъаныма утанмайым. Ярамайлар исе масхара олсун, олюлер дюньясында оларнынъ сеслери кесильсин. Яланджыларнынъ тили тутулсын; олар утанмайып, инсафлыны акъаретлей, макътанып, юкъарыдан бакъалар. Сенден къоркъкъан адамлар ичюн Сен не къадар чокъ яхшылыкълар азырладынъ! Инсан огъулларынынъ козю огюнде Сен оларны Санъа ишангъанлар ичюн сакъладынъ! Сен Санъа ишангъанларны янынъда сакълап, инсанларнынъ фитнесинден оларны къорчалайсынъ. Адамларнынъ яман тиллеринден гизли ерде оларны сакълайсынъ. РАББИге шукюрлер олсун! Пекитильген шеэрде О, манъа аджайип севгисини косьтерди! Къасевет ичинде: «Козюнъден джоюлдым», — дедим. Амма Сенден ярдым истедим, ве Сен ялваргъан сесимни эшиттинъ. РАББИни севинъиз, Онынъ бутюн азизлери! РАББИ ишанчлы адамларны къорчалай, озьлерини юксек туткъанларгъа исе арткъачнен акъларыны бере. Эй, РАББИге ишангъанларнынъ эписи! Къуветли олунъыз, юреклеринъиз къавий олсунлар! Давутнынъ маскили. [1] Эгер адамнынъ къанунсыз ишлери багъышланса, онынъ гуналары афу этильсе, не де бахтлыдыр бойле адам! РАББИ къабаатламагъан адам, рухунда айнеджилик олмагъан адам не де бахтлыдыр! Мен индемейип отургъан сайын, кунь бою агълагъанымдан кемиклерим зайыфлашты. Гедже-куньдюз Сенинъ къолунъ устюмде агъырлашты, язнынъ къургъакълыгъында киби, къуруп къалдым. Сэла Сенинъ алдынъда гунамны ачтым, ич бир къабаатымны гизлемедим. «Къанунсыз япкъанларымны РАББИге ачарым», — дедим, ве Сен гунамнынъ къабаатыны багъышладынъ. Сэла Шу себептен эр бир иманлы керек вакътында Санъа дува этсин; акъкъан сувлар ташса биле, онъа зарар кетирмесин. Сен — меним сыгъынагъым! Сен мени белядан сакълайсынъ, къуванчлы енъиш къычырувларынен Сен мени сарып аласынъ! Сэла «Мен санъа акъыл огретеджегим, юреджек ёлунъны косьтереджегим. Козюм сенинъ устюнъде олып, Мен санъа ёлбашчылыкъ япаджагъым», — дединъ. Ат я да къатыр киби, акъылсыз олманъыз! Оларнынъ агъызларына юген ве агъызлыкъ такъмасанъ, олар санъа якъынлашып бойсунмаз. Ярамай адамнынъ дертлери чокъ олур. РАББИге ишангъан адамны исе севги сарып ала. Эй, инсафлылар, РАББИ ичюн къуванынъыз, къуванчнен къычырынъыз, севининъиз, эй, догъру юреклилер! Эй, инсафлылар, РАББИ ичюн къычырып севининъиз! Догъру юреклилерге шукюр сёзлери яраша. Сантыр чалып, РАББИге шукюр этинъиз, Он телли арфада Онъа чалгъы чалынъыз! Онъа янъы бир йыр йырланъыз, Онъа къычырып, усталыкънен йырланъыз! РАББИнинъ сёзю догърудыр, Онынъ бутюн ишлери ишанчлыдыр! О, акъикъат ве адалетни севе; дюнья РАББИнинъ севгисине толды. Коклер РАББИнинъ сёзюнен яратылгъан, бутюн кок ордулары Онынъ Рухунен япылгъан. О, денъиз сувларыны обалап къойгъан, тюбю олмагъан чукъурларны Озь анбарына ерлештирген. Бутюн ер юзю РАББИден къоркъсун, дюньяда яшагъанларнынъ эписи Онынъ огюнде къалтырасын! О, айтты — айткъаны олды; О, буюрды — эмири беджерильди. РАББИ башкъа миллетлернинъ ниетини боза, халкъларнынъ мурадыны ёкъ эте. РАББИнинъ ниети исе эбедий тура, Онынъ юрегининъ мурады несильден несильге кече. Не де бахтлыдыр «РАББИ — Алламыз» деген халкъ! РАББИ Озюне сайлагъан халкъ не де бахтлыдыр! РАББИ коктен бакъа, бутюн инсан огъулларыны коре. О, Озь отургъан еринден ер юзюнде яшагъанларнынъ эписини коре. О, бутюн адамларнынъ юрегини яраткъан, инсан ишлерини бутюнлей анълай. Аскерлери чокъ олса да, падиша къуртуламаз, батырнынъ буюк къудрети онынъ озюни къорчаламаз. Адам аткъа бошуна умют этер, бу ат буюк къуветинен кимсени къуртарып оламаз. Мына, РАББИ Ондан къоркъкъан адамларны, Онынъ севгисине ишангъан адамларны коре. Олар: «Алла бизим джанларымызны олюмден къуртарыр, ачлыкъ вакътында бизни сакълар», — деп беклейлер. Джанымыз РАББИге ишана. О, бизге ярдым этер ве бизни къорчалар. Юрегимиз Онынъ ичюн къувана, биз Онынъ мукъаддес Адына ишанамыз. Я РАББИ, биз Санъа умют багъладыкъ, Сенинъ севгинъ бизнен олсун! Давутнынъ зебуры . Давут Авимелекнинъ огюнде озюни делиликке урып, онынъ янындан къувулып кетти. Эр вакъыт РАББИни алгъышлайым, Онъа макътавларым тилимден тюшмез! Джаным РАББИнен макътаныр, алчакъгонъюллилер буны эшитип къуваныр! Меннен берабер РАББИнинъ улулыгъыны бильдиринъиз; айдынъыз, берабер Онынъ Адыны шерефлейик! РАББИни чагъыргъанымда, О, манъа джевап берди, бутюн къоркъуларымдан мени къуртарды. Онъа бакъкъанларны ярыкъ къаплады, оларнынъ бетлери энди къызармаз. Бу фукъаре чагъыргъанда, РАББИ эшитти, бутюн белялардан оны къуртарды. РАББИнинъ Мелеги РАББИден къоркъкъанларны къорчалай ве оларны къуртара. Дамыны бакъынъыз, РАББИ не къадар эйидир! Не къадар бахтлыдыр Онъа умют багълагъан адам! РАББИден къоркъунъыз, эй, Онынъ азизлери! Ондан къоркъкъан адам ич мухтадж олмаз. Яш арсланлар къыйнала ве ач олалар; РАББИни къыдыргъанлар исе ич бир яхшы шейден эксик олмаз. Эй, огъулларым, келинъиз, мени динъленъиз! РАББИден къоркъмакъны сизге огретейим. Гузель аят ве узун омюр севген, яхшы куньлер корейим, деген адам ким? Сенинъ тилинъ яман сёзлерни айтмасын, сенинъ агъзынъ алдатмасын. Яманлыкътан къачып, яхшылыкъ яп, муаббетни къыдырып, оны илерилет. РАББИнинъ козьлери инсафлыларгъа бакъа, къулакълары ярдым фигъанларына ачыкъ. РАББИ яманлыкъ япкъанлардан юзь чевиреджек, оларнынъ хатырасыны ер юзюнден ёкъ этеджек. Инсафлылар чагъырса, РАББИ эшитир, бутюн белялардан оларны къорчалар. РАББИ къырыкъ юрекли адамларгъа якъын, О, рухтан тюшкенлерни къуртараджакъ. Инсафлынынъ белялары чокъ олур, амма РАББИ оны эписинден къуртарыр. Кемиклерининъ ич бириси сынмасын деп, О, оларнынъ эписини сакълар. Яманлыкъ ярамай адамны ольдюрир, инсафлыдан нефретленгенлер де джезаланыр. РАББИ Озь къулларынынъ джаныны сатын алыр, Онъа умют багълагъанлардан ич бириси джезаланмаз! Давутнынъ зебуры . [1] Я РАББИ, меннен давалашкъанларнен давалаш! Меннен дженк эткенлернен дженк эт! Къорчалав алетлеринъни ве къалкъанынъны алып, манъа ярдымгъа кель! Къылычынъны ве балтанъны чыкъарып, мени къувалагъанларгъа къаршы чыкъ! Джаныма айт: «Мен сени къуртарырым!». Джанымны къыдыргъанлар утансын ве масхара олсун. Манъа яманлыкъ истегенлер аркъагъа къайтсын, олар намусыны джойсунлар. РАББИнинъ Мелеги оларны, ельде учып кеткен тобанны киби, айдасын. Оларнынъ ёлу къаранлыкъ ве тайгъалакъ олсун, РАББИнинъ Мелеги оларны къуваласын. Олар себепсиз мен ичюн гизли тузакъны азырлады, себепсиз джаным ичюн чукъурны къазды. Апансыздан оларнынъ башына олюм кельсин, гизли тузакълары оларны тутсун, озьлери онъа тюшип, гъайып олсун! Меним джаным исе РАББИге къуванчнен къычырыр, О берген къуртулышкъа севинир! Бутюн кемиклерим дейджек: «Я РАББИ, Сен эзильген адамны къуветлиден, ёкъсул ве фукъарени баскъынджыдан къуртарасынъ. Санъа ошагъан ким бар?» Къара ниетли шаатлар манъа къаршы чыкъты, бильмеген шейлерим акъкъында мени соргъугъа чекти. Яхшылыгъыма къаршы яманлыкъ япып, джанымны оксюз къалдыралар. Мен исе, олар хаста олгъанда, чувал урбасыны кийдим, джанымны алчакълатып, аштан вазгечтим, амма меним дувам озь багърыма джевапсыз къайтты. О, манъа достум ве къардашым киби эди; бойле тюшюнип, мен яшадым. Анасы ичюн козьяш тёккен адам киби, мен кедерден башымны котермедим. Амма мен сюрюнгенде, олар къуванып топланды; манъа уджюм эткенлер, мен бильмейим не ичюн, манъа къаршы топлашты, токътамайып мени къараладылар. Юзьлерини бурюштирип, мени мыскъылладылар, манъа тишлерини гъыджырдаттылар. Я Рабби, не вакъыткъадже бакъып тураджакъсынъ? Джанымны оларнынъ зулумындан къуртар, меним бир джанымны арсланлардан къорчала! Буюк топлашувда Санъа шукюр этеджегим, чокъ адамнынъ арасында Сени макътайджагъым! Бош ерде манъа душман олгъанлар тантана япмасын, себепсиз нефрет эткенлер бири-бирине козь къыпмасын. Олар барышыкъны агъзына алмайлар, ер юзюнде тынч яшагъан сакинлерге къаршы фитнеджилик япалар. Манъа агъызларыны кенъ ачып: «Аха! Аха! Козюмиз корьди!» — дейлер. Я РАББИ, Сен буны корьдинъ, индемейип отурма! Я Рабби, менден узакълашма! Уян, арекет эт, меним судумны, давамны чез, я Рабби, меним Аллам! Меним РАББИм ве Аллам, мени Сенинъ догърулыгъынънен суд эт, душманларым устюмден тантана этмесин! «Аха, тилегимиз беджерильди!» — юреклеринде айтмасынлар, «Оны бутюнлей юттыкъ!» — демесинлер. Бахытсызлыгъыма къувангъанлар эписи утансын, олар масхара олсун! Манъа юксектен бакъкъанлар утанч ве айыпны урба киби кийсин! Меним акълы чыкъаджагъымны истегенлер къуванчнен къычырсынлар, даима: «Озь къулуна аманлыкъ тилеген РАББИге макътавлар олсун!» — десинлер. Сенинъ догърулыгъынъ тилимден тюшмез, кунь бою Санъа макътавларым кесильмез! Баш чалгъыджы ичюн. РАББИнинъ къулу акъкъында. Давутнынъ зебуры . Ичимде юрегим ярамай адамнынъ къанунсыз япкъанлары акъкъында айтып бере: «Онынъ козю огюнде Алладан къоркъмакъ деген шей ёкъ». О, озь-озюне пек чокъ ялтакълана, шунынъ ичюн озь гунасыны тапып оламаз ве ондан нефретленмез. Онынъ агъзындан чыкъкъан сёзлер — айнеджилик ве ялан, акъылланмагъа ве эйилик япмагъа даа истемез. О, яткъан тёшегинде беляны тюшюне, яхшы олмагъан ёлгъа адым атып, яманлыкътан юзь чевирмей. Я РАББИ, Сенинъ севгинъ коклергедже, ишанчлылыгъынъ булутларгъа къадар! Догърулыгъынъ — буюк дагълар киби, къарарларынъ исе — тюпсюз теренлик. Инсан ве айванларны Сен къорчалайсынъ, я РАББИ! Эй, Алла, не де паалыдыр Сенинъ буюк севгинъ! Къанатларынънынъ кольгесинде адам огъуллары хавфсызлыкъ тапалар. Олар Сенинъ эвинънинъ энъ яхшы берекетинден тоялар; Сен оларгъа татлы сувларынъдан ичмеге бересинъ. Омюр чокърагъы Сендедир; Сенинъ нурунъдан биз ярыкъ коремиз. Сени бильгенлерге севгинъни косьтермеге девам эт, акъикъатынъны догъру юреклилерге бермеге девам эт! Макътангъан адамнынъ аягъы мени басмасын, гунакярнынъ къолу мени эвсиз къалдырмасын. Къанунны бозгъанлар ашагъы тюштилер, олар йыкъылдылар ве турып оламайлар. Давутнынъ зебуры . [1] Яманлыкъ япкъанлар ичюн къасевет этме, къанунны бозгъанларгъа сукъланма! Олар, от киби, тезден чалынаджакъ, ешиль осюмлик киби, солып кетеджеклер. РАББИге ишанып, яхшылыкъ яп, ер юзюнде яшап, акъикъатны тут. РАББИден зевкъ ал, ве О, санъа юрегинънинъ истеклерини берер. Ёлунъны РАББИнинъ тарафына чевир, Онъа ишан, ве О, арекет этеджек. О, сенинъ акъикъатынъны, ярыкъ киби, парылдатыр, догърулыгъынъны, уйле ярыгъы киби, япар. РАББИнинъ огюнде индемейип отур, Онынъ джевабыны сабырнен бекле. Яманлыкъ япкъанлар ичюн къасевет этме. Ачувынъны токътат, гъазабынъны ятыштыр, тарсыкъма — бу шей тек белягъа алып бара. Яманлыкъ япкъанлар къырылып ташланаджакъ, РАББИден джевап беклегенлер исе ер юзюнинъ саиплери оладжакълар. Бираздан сонъ ярамай адамлар ёкъ оладжакъ, онынъ ерине бакъсанъ, анда ич кимсе ёкъ. Алчакъгонъюллилер исе ер юзюнинъ саиплери оладжакъ, олар аманлыкънынъ чокълугъынен зевкъ сюреджеклер. Ярамай адам инсафлыгъа яманлыкъ тилей, онъа къаршы тишлерини гъыджырдата. РАББИ исе онынъ устюнден куле, онынъ куню биткенини коре. Фукъарени ве факъырны ерге урмакъ ичюн, догъру ёлдан юргенлерни ольдюрмек ичюн, ярамай адамлар къылычыны чыкъара да, яйларыны тарталар. Амма къылычлары озьлерининъ юрегине сапланаджакъ, яйлары исе сындырылып парчаланаджакълар. Инсафлынынъ къолундаки аз шей чокъ инсафсызнынъ зенгинлигинден яхшыдыр, чюнки инсафсызнынъ къудрети сындырылып кетеджек, инсафлыларгъа исе РАББИ кучь береджек. РАББИ къабаатсызларнынъ куньлерини биле; оларнынъ мирасы эбедиен оладжакъ. Агъыр заманда олар масхара олмаз, ачлыкъ куньлеринде де ашап тояджакълар. Амма ярамайлар гъайып оладжакъ, РАББИнинъ душманлары исе, къой ягъы киби, тютюн ичинде ирип кетеджек. Инсафсыз борджкъа алып, оны къайтармай, инсафлы исе мерамет эте де, бере. Алла Озю О, разы олгъан адамларгъа ер юзюни малы-мулькю киби береджек. О, къаргъагъан адамлар исе къырылып ташланаджакълар. РАББИ адамнынъ адымларыны догъурта, ве О, онынъ ёлундан разы олур. Шу адам йыкъылгъанда биле, ерге тюшмез, чюнки РАББИ онынъ къолуны тута. Мен яш эдим, энди къартайдым, амма инсафлыны ташлап кеткенлерини, я да онынъ сою отьмек тилегенини ич корьмедим. Куньден-кунь о, мерамет эте ве борджкъа бере, онынъ сою да адамларнынъ бахшышы олур. Яманлыкътан баш тартып, яхшылыкъ яп, о вакъыт эбедий яшайджакъсынъ. РАББИ догърулыкъны севе, О, Озь азизлерини ташлап кетмез. Олар эбедий къорчаланаджакълар, инсафсызларнынъ эвлятлары исе къырыладжакълар. Инсафлылар ер юзюнинъ саиплери олып, анда эбедиен яшайджакъ. Инсафлынынъ агъзындан икмет чыкъа, тили исе акъикъатны бильдире. Алласынынъ Къануны онынъ юрегинде, онынъ аякълары ич сарсылмаз. Ярамай адамлар инсафлынынъ артындан бакъа, оны ольдюрмек ичюн чаре къыдыра. Лякин РАББИ инсафлыны оларнынъ къолуна бермез, суд вакътында оны къабаатламагъа ёл бермез. РАББИден джевап бекле, Онынъ ёлуны тут. Сени ер юзюнинъ саиби япмакъ ичюн, РАББИ сени юксельтеджек. Ярамайлар къырылгъан заманны сен озюнъ кореджексинъ. Амансыз ярамай адамны корьдим: чокъ пытакълы ешиль терек киби, онынъ тесири артты. Амма о, кечип кетти, ёкъ олды, оны къыдырсам да, тапмайым. Саф юреклиге козь ташла, догъру яшагъан адамгъа бакъ! Бойле адамнынъ келеджеги — аманлыкъ. Амма Къанунны бозгъанлар эписи ёкъ этиледжек, ярамайларнынъ келеджеги кесиледжек. Инсафлыларнынъ къуртулышы РАББИден келир, къайгъы заманында О, Озю оларгъа къале олур. РАББИ оларгъа ярдым этер, оларны къорчалар, ярамайларнынъ къолундан оларны сакълар. Олар РАББИге сыгъынгъанлары ичюн, О, оларны къуртарыр. Давутнынъ зебуры. Хатырлав ичюн. Я РАББИ, ачувынъда тазирлеме мени, гъазабынъда мени джезалама! Сенинъ окъларынъ манъа санчылды, къолунъ устюме агъыр басып тюшти. Гъазабынъдан беденимде сагълам ер къалмады, гуналарымдан кемиклерим раат олмай. Меним яманлыкъларым башымдан ташты, агъыр юк киби, устюме басты. Акъылсызлыгъымдан яраларым иринлеп сасымакъта. Белим букюлип, чёкип къалдым, кунь бою гъам ичип юрем. Белим атеш ичинде, беденимде сагълам ер къалмады. Такъаттан кесильдим ве пек эзильдим, юрегим сызлагъанынен къычырам. Я Рабби! Бутюн тилеклерим Сенинъ алдынъда, агълагъаным Сенден гизли дегиль. Юрегим къалтырай, къуветтен кесильдим, козьлеримнинъ ярыгъы биле сёнди. Мени джан-юректен севгенлер ве достларым дердимден авлакъта туралар, якъынларым да менден узакъта тура. Меним джанымны къыдыргъанлар къапкъан къоя; манъа яманлыкъ истегенлер исе, оледжегим акъкъында айтып, эр кунь манъа къаршы фитне къуралар. Мен исе, сагъыр киби, эшитмейим, агъзыны ачалмагъан тильсизге ошайым. Мен агъзындан джевап чыкъмагъан, эшитмеген адам олып къалдым. Я РАББИ, умют этем Санъа, я Рабби, Аллам, Сен джевап берерсинъ! Мен: «Душманларым тантана этмесин. Аякъларым къалтырагъанда, менден устюн олмасынлар», — дедим. Мен аз къалдым йыкъылмагъа, къасеветим эр вакъыт огюмде. Мен къабаатымны бойнума алдым, гунам ичюн пешман этем. Душманларым исе тири ве кучьке тола, себепсиз мени кореджек козю олмагъанлар чокълаша. Яхшылыгъыма яманлыкъ япкъан адамлар, мен яхшылыкъ япкъаным ичюн, манъа къаршы чыкъалар. Я РАББИ, мени ташлап кетме, эй, Аллам, менден узакълашма! Манъа ярдымгъа ашыкъып кель, я Рабби, меним Къуртарыджым! Баш чалгъыджы ичюн. Едутун ичюн. Давутнынъ зебуры. «Тилимнен гуна япмамакъ ичюн, мен юреджек ёлума бакъаджагъым; ярамай адам къаршымда тургъанда, агъзымны къапатып тутарым», — дедим. Тилимни тутып, агъзымны къапаттым, эр бир яхшы лафны биле агъзыма алмадым, лякин меним дердим даа артты. Юрегим ичимде туташты, фикирлеримни атеш алды, озь тилимнен лафны башладым: «Я РАББИ, манъа омрюмнинъ сонъуны бильдир. Куньлеримнинъ сайысы не къадар экен? Аятымнынъ сынъырыны билейим!» — дедим. Сен манъа бир къарыш куньлер бердинъ, Сенинъ огюнъде аятым бир шей дегиль. Эр бир яшагъан адамнынъ омрю акъикъатен ельнинъ эскенине ошай. Сэла Керчектен де, адам, кольге киби, юре; керчектен де, эр бир арекети бошуна. Мал топлай, амма кимге къалдыраджагъыны бильмей. Энди, я Рабби, мен нени беклейим? Сендедир меним умютим! Бутюн къанунсызлыкъларымдан мени къуртар, акъылсызнынъ акъаретине мени берме! Индемедим, агъзымны ачмадым, чюнки бу Сенинъ ишинъдир. Сенден котек ашамамны четлештир, ураджакъ къолунъдан мен ёкъ олам. Сен адамны джинаети ичюн къабаатлап, джезасыны азырлап бересинъ, онынъ къыйметли шейлерини, сюме киби, ёкъ этесинъ. Керчектен де, эр бир инсаннынъ омрю ельнинъ эскенине ошай. Сэла Дувамны эшит, я РАББИ, къулакъ ас фигъаныма! Козьяшларымны джевапсыз къалдырма! Сенинъ янынъда мен бир ёлджум, бутюн бабаларым киби, бир кельмешеким. Манъа бакъма. О бир дюньягъа кетип, ёкъ олмаздан эвель, мен кене теселли тапарым! Баш чалгъыджы ичюн. Давутнынъ зебуры. Мен РАББИнинъ джевабыны сабырлыкънен бекледим; О, манъа якъынлашып, къычыргъанымны эшитти. О, мени къоркъунчлы чукъурдан, балчыкълы батакътан чыкъарып алды. Аякъларымны къаягъа бастырып, адымларымны къатты этти. О, агъзыма янъы йырны, Алламызгъа макътавларны къойды. Чокъ адамлар буны корип, къоркъаджакълар, РАББИге ишанаджакълар. Не де бахтлыдыр РАББИге ишангъан, макътанчакъларны ве яланджыларны чагъырмагъан адам! Я РАББИ, Аллам, Сен чокъ ишлер яптынъ! Санъа ошагъаны ёкъ! Аджайип шейлеринъни ве биз ичюн олгъан ниетлеринъни бильдирмеге истер эдим мен, лякин оларнынъ сайысы ёкъ! Къурбан ве бахшышларны Сен истемединъ. Сен меним къулакъларымны ачтынъ. Гуна ичюн къурбан ве бутюнлей якъыладжакъ къурбанларны да Сен истемединъ. О вакъыт мен: «Мына, мен келем; бурулгъан кягъытта, китапта меним акъкъымда язылгъан», — дедим. Аллам, мен Сенинъ ниетлеринъни беджермеге истейим; Сенинъ Къанунынъ меним юрегимде. Буюк топлашувда акъикъатынъны айтып бердим, агъызымны ич къапатмадым. Я РАББИ, Сен билесинъ шуны! Сенинъ догърулыгъынъны юрегимде сакъламадым, садыкълыкъ ве къуртулышынъны айтып бердим. Сенинъ севгинъни ве акъикъатынъны буюк топлашувдан гизлемедим. Я РАББИ, Озь шефкъатынъны менден аяма, Сенинъ севгинъ ве акъикъатынъ мени эр вакъыт сакъласын! Мени сайысыз белялар сарып алды, меним гуналарым мени къувып, башыма етти, энди козьлеримни котерип оламайым. Гуналарым башымдаки сачларымдан чокълар; мен рухтан тюштим. Я РАББИ, мени азат этмеге разы ол, манъа ярдым бермеге ашыкъ, я РАББИ! Джанымны алмагъа истегенлернинъ эписи утансынлар, оларнынъ бетлери къызарсынлар! Манъа яманлыкъ япып кейфленгенлер арткъа къайтып, масхара олсунлар! Манъа: «Аха, аха!» — дегенлер озь масхаралыгъындан утанып титресинлер. Сени къыдыргъанларнынъ эписи Сенде къуванып севинсинлер! Сенинъ къуртарувынъны севгенлер токътамайып: «РАББИ улудыр!» — десинлер! Мен фукъаре ве ёкъсул олсам да, Рабби мени унутмаз! Сен меним ярдымджым ве къуртарыджымсынъ! Кеч къалма, меним Аллам! Баш чалгъыджы ичюн. Давутнынъ зебуры. Не де бахтлыдыр фукъарени тюшюнген адам! Яман кунюнде РАББИ оны къуртарыр. РАББИ оны къорчалар, онынъ омрюни сакълар, ве о, ер юзюнде бахтлы олур. Сен оны душманларнынъ истегенине бермезсинъ, я РАББИ. О, хасталыкъ тёшегинде яткъанда, РАББИ онъа кучь берер. О, хаста олгъанда, Сен Озюнъ оны тедавийледжексинъ! Мен дедим: «Манъа мерамет эт, я РАББИ! Мен Санъа къаршы гуна япкъан олсам да, джанымны яхшы эт. Душманларым мени яманлап: “Не вакъыт олер де, не вакъыт онынъ ады ёкъ олур?” — дейлер». Олар мени корьмеге кельсе де, ялан айтып, юрегинде яманлыкъ топлайлар, тышарыгъа чыкъар-чыкъмаз, лаф уйдуралар. Мени кореджек козю олмагъанлар эписи озьара фысылдашып, манъа къаршы яманлыкъ япмагъа ниетленелер. «Ольдюриджи беля-къаза япышты онъа; шунынъ ичюн бир яткъан сонъ, энди еринден турмаз!» — дейлер. Мен ишангъан достум биле, отьмегимни ашап, манъа къаршы табаныны котерди. Амма Сен, я РАББИ, манъа мерамет косьтерип, мени аякъкъа турсат. Сонъ мен оларны джезаларым. Мен билем: Сен менден разысынъ. Меним душманым менден устюн чыкъмаз, тантана этмез. Сен манъа къабаатсыз къалмагъа ёл береджексинъ, Сенинъ огюнъде эр вакъыт олмагъа имкян береджексинъ. Исраильнинъ Алласы олгъан РАББИге асырдан асыргъа шуретлер олсун! Амин ве амин! Баш чалгъыджы ичюн. Къорах огъулларынынъ маскили. Сыгъын чокъракъ сувларына ынтылгъаны киби, джаным Санъа ынтыла, эй, Алла! Аллагъа, Тири Аллагъа джаным сувсады. Не вакъыт келип, Алланынъ огюнде корюнеджегим? «Сенинъ Алланъ къайда?» — деп, менден кунь бою сорагъанларда, козьяшым гедже-куньдюз манъа отьмек олды. Бу шей акълыма кельгенде, мен джанымны ачам. Мен чокъ адамларнен берабер юрип, Алланынъ Эвине бара эдим, байрам эткен халкънен бирликте къуванчнен къычырып, шукюр эте эдим. Эй, джаным, не ичюн бойле тюшкюнсинъ? Не ичюн ичимде сыкъыласынъ? Аллагъа умют багъла! Мен Онъа даа шукюр этеджегим; О, меним Къуртарыджым ве Аллам! Джаным ичимде къыйнала. Шунынъ ичюн мен Иордан топрагъында, Хермон ве Мицар дагъларында тургъанымда, Сен акълыма келесинъ, эй, Аллам! Буюк теренликлер Сенинъ учансувларынънынъ сеслеринен бири-бирини чагъыралар; Сенинъ бутюн далгъаларынъ ве толкъунларынъ меним башымдан кечтилер. Куньдюз РАББИ Озь буюк севгисини косьтерир, гедже Онынъ йыры манъа келир, меним дувам исе аятымнынъ Алласына кетер. Мен таянгъан Къаягъа, Аллагъа айтаджагъым: «Не ичюн Сен мени унуттынъ? Не ичюн мен душманларымнынъ зулумы астында гъам чекип юрем?» «Сенинъ Алланъ къайда?» — деп, кунь бою душманларым сорай. Олар мени масхара эткенде, кемиклерим сынгъан киби ола. Эй, джаным, не ичюн бойле тюшкюнсинъ? Не ичюн ичимде сыкъыласынъ? Аллагъа умют багъла! Мен Онъа даа шукюр этеджегим; О, меним Къуртарыджым ве Аллам! Эй, Алла, меним давамны чез! Алласыз халкънен давамда меним тарафымны тут! Яланджы ве инсафсыз адамдан мени къорчала! Сен, Алла, — меним къалемсинъ; не ичюн мени ред эттинъ? Не ичюн мен душманларымнынъ зулумы астында гъам чекип юрем? Озь ярыгъынъны ве акъикъатынъны ёлла, олар манъа ёл косьтерсин. Олар мени Сенинъ азиз дагъынъа, Сен яшагъан ерлеринъе алып барсынлар. О вакъыт мен Алланынъ къурбан ерине, мени чокъ къувандыргъан Аллама бараджагъым. Санъа сантыр чаладжагъым, эй, Алла, меним Аллам! Эй, джаным, не ичюн бойле тюшкюнсинъ? Не ичюн ичимде сыкъыласынъ? Аллагъа умют багъла! Мен Онъа даа шукюр этеджегим; О, меним Къуртарыджым ве Аллам! Баш чалгъыджы ичюн. Къорах огъулларынынъ маскили. Эй, Алла! Биз озь къулакъларымызнен эшиттик, кечкен куньлерде, къадимий заманларда, Сен япкъан аджайип ишлеринъ акъкъында бабаларымыз бизге икяе этти. Сен Озь къолунънен халкъларны къуваладынъ, баба-деделеримизни исе оларнынъ топрагъында ерлештирдинъ. Сен къабилелернинъ бойнуны урдынъ, оларны яшагъан ерлеринден къувдынъ. Бабаларымыз бу ерни озь къылычынен алмадылар, къолларынынъ кучьлери оларны къуртармады, тек Сенинъ онъ къолунъ, Сенинъ кучюнъ, юзюнънинъ ярыгъы оларны къуртарды, чюнки Сен олардан разы эдинъ. Эй, Алла, Сен — меним Падишам. Якъупкъа къуртулыш бер! Сенинъ къуветинънен душманларымызны енъермиз, бизге къаршы чыкъкъанларны Сенинъ Адынъ иле аякъларымызнен эзермиз. Мен озь яйыма ишанмам, къылычым да мени къуртармаз. Сен бизни душманларымыздан къуртараджакъсынъ, бизни кореджек козю олмагъанларны масхара этеджексинъ. Алланы эр кунь макътайджакъмыз, Сенинъ Адынъны эбедиен шерефлейджекмиз. Сэла Амма шимди Сен бизни ташлап, масхара эттинъ. Сен энди бизим ордумызнынъ янында дженкке чыкъмайсынъ. Сен бизни душманларымызнынъ огюнде къачмагъа меджбур эттинъ, бизни кореджек козьлери олмагъанлар бизни талайлар. Сен бизни, къойларны киби, ашамагъа бердинъ, халкълар арасында бизни даркъаттынъ. Озь халкъынъны уджузгъа саттынъ, оларны сатып, зенгин олмадынъ. Къомшуларымызгъа бизим устюмизден кульмеге ёл бердинъ, этрафтакилер бизим устюмизден кульди ве масхара этти. Адамлар бизим акъкъымызда шакъа этелер, башкъа халкълар бизге бакъып, башыны саллай. Эр кунь масхаралыкъ козюм огюнде, бетим утангъанымдан къапалы. Адамлар мени мыскъыллай ве акъарет этелер, душман ве очь алыджы манъа къыйыш бакъалар. Буларнынъ эписи башымызгъа кельди, амма биз Сени унутмадыкъ, Сенинъ васиетинъни бозмадыкъ. Юрегимиз Сенден къайтмады, табанларымыз Сенинъ ёлунъдан таймады. Лякин Сен бизни кийик копеклернинъ топрагъында тар-мар эттинъ, олюм кольгесинен башымызны къапаттынъ. Эгер биз Алламызнынъ Адыны унутып, башкъа бир аллагъа къолларымызны узаткъан олсакъ, Алла бунынъ эсабыны сорамаз эдими? О, юрек сырларыны биле де! Бизни эр кунь Сенинъ ичюн ольдюрелер, къурбанлыкъ къойлар, деп саялар. Я Рабби, уян, не ичюн юкълайсынъ? Тур да, бизни эбедиен ташлама! Не ичюн Сен юзюнъни сакълайсынъ, бизим къайгъымызны ве азаплангъанымызны унутасынъ? Джанымыз топракъкъа тюшти, беденлеримиз ерге япышып къалды. Сен турып, бизге ярдым эт, буюк севгинъ ичюн бизни сатын алып къуртар! Баш чалгъыджы ичюн. Шошаним авасында. Къорах огъулларынынъ маскили. Севги йыры. Меним юрегимден гузель сёзлер тёкюле, меним йырымны падишагъа багъышлайым, тилим — уста бир языджынынъ къалемидир. Сен инсан огъулларындан гузельсинъ, дудакъларынъдан мерамет тёкюле. Шунынъ ичюн Алла эбедиен сенден разы. Эй, батыр, шуретинъ ве дюльберлигинънен берабер, къылычынъны белинъе такъ. Бу улу урбанъда енъиш къазан, акъикъат, алчакъгонъюллик ве адалетни къорчаламакъ ичюн, дженк арабасына чыкъ. Сенинъ онъ къолунъ Санъа аджайип ишлер косьтерир. Сенинъ окъларынъ пек сюйрю, олар падиша душманларынынъ юреклерине кирерлер. Халкълар Сенинъ аякъ астынъа йыкъылырлар. Эй, Алла, Сенинъ тахтынъ эбедий, догърулыкънен падишалыкъ япасынъ. Сен адалетни севесинъ, акъсыз ишлерни исе кореджек козюнъ ёкъ. Шунынъ ичюн Алла, Сенинъ Алланъ, Сенинъ башынъа къуванчнен ягъны тёкти, Сени аркъадашларынъдан устюн къойды. Бутюн урбаларынъдан мюр, алоэ, тарчын къокъусы чыкъар; фильнинъ тишинден япылгъан сарайларда телли чалгъы алетлерининъ сеслери эшитиле, олар Сени къувандыралар. Сайгъылы къадынларынъ арасында падишаларнынъ къызлары бар; къыраличе исе Офир алтынлары ичинде, Сенинъ онъ тарафынъда тура. Динъле, эй, къыз, къулакъ асып бакъ, халкъынъны ве баба эвинъни унут. Падиша сенинъ дюльберлигинъни арзу этмекте, О, сенинъ Эфендинъдир, Онъа белинъни бук. Тир къызы Санъа бахшыш кетиреджек; халкънынъ энъ зенгин сойлары Сенинъ разылыгъынъны къыдыраджакълар. Падишанынъ къызы — шурет ичинде, онынъ урбасы алтындан тикильген. Нагъышлангъан урбада оны падишагъа чыкъараджакълар; онынъ артындан онынъ къыз достлары, оларны Санъа алып кирсетеджеклер. Оларны севинч ве къуванчнен кирсетеджеклер, олар падишанынъ сарайына киреджеклер. Бабаларынънынъ ерине огъулларынъ оладжакълар; Сен оларны бутюн дюньяда башлыкъ этип къояджакъсынъ. Мен несильден несильге Сенинъ Адынъны белли япаджагъым, шунынъ ичюн халкълар Сени эбедиен макътайджакълар! Баш чалгъыджы ичюн. Къорах огъуллары ичюн. Аль-аламот. Йыр. Биз Аллагъа сыгъынамыз, О, бизге къувет бере. Агъыр вакъытларымызда О, бизге тез-тез ярдым этип тура. Шунынъ ичюн ер юзю тепренсе биле, дагълар денъизлернинъ багърына барып тюшсе де, биз къоркъмамыз. Сувлар шувулдап, копюрильсе де, дагълар фуртунадан титресе де, биз къоркъмамыз! Сэла Дерьянынъ сувлары Алланынъ шеэрине къуванч кетире, Юдже Алланынъ азиз яшагъан ерини севиндире. Алла онынъ ортасында, о, тепренмез. Танъ аткъанынен Алла Озь шеэрине ярдым этер. Халкълар шамата къопарды, падишалыкълар озь ерлеринден кочьти. Алла сес берди, ве дюнья ирип кетти. Ордуларнынъ РАББИси бизнен, Якъупнынъ Алласы — бизим къалемиз! Сэла Келинъиз, РАББИнинъ ишлерине бакъынъыз; О, ер юзюни бозып, оны бош къалдырды. О, ернинъ четлерине къадар дженклерни токътата, яйны сындырып, мызракъны парчалай, дженк арабаларыны якъып, оларны кульге айландыра. «Токътанъыз да, билинъиз: Мен — Аллам. Халкълар арасында Мени юксельтеджеклер, ер юзюнде Мени юксельтеджеклер». Ордуларнынъ РАББИси бизнен, Якъупнынъ Алласы — бизим къалемиз! Сэла Баш чалгъыджы ичюн. Къорах огъулларынынъ зебуры. Эй, бутюн халкълар, Аллагъа эль чырпынъыз, къуванчлы сеснен Аллагъа къычырынъыз! Юдже РАББИ къоркъунчлыдыр, бутюн ер юзюнде О — улу Падиша! О, бизге халкъларны бойсундырды, къабилелерни аягъымыз астына ташлады. О, бизге гузель топракъны сайлады, севген къулу Якъупнынъ гузеллигини бизге берди. Сэла Алла къуванчлы къычырувлар арасында юксельди; РАББИ боруларнынъ сеслери арасында котерильди. Макътав йырларыны айтынъыз Аллагъа, макътав йырланъыз! Макътав йырларыны айтынъыз Падишамызгъа, макътав йырланъыз! Алла — бутюн ер юзюнинъ Падишасыдыр; усталыкънен Онъа макътав йырларыны айтынъыз! Алла халкъларнынъ Падишасы олды; Алла мукъаддес тахтына отурды! Халкъларнынъ мырзалары топландылар, Ибраимнинъ Алласынынъ халкъына къошулдылар, чюнки ер юзюнинъ къалкъанлары Алланынъкидир! О, юксек котерильгендир! Къорах огъулларынынъ зебуры. Йыр. РАББИ улудыр! Алламызнынъ шеэринде, Онынъ азиз дагъында Онъа чокъ макътавлар олсун! Сион дагъы — гузель тёпеликтир, бутюн ер юзюнинъ къуванчыдыр! Онынъ шималь тарафында улу падишанынъ шеэри бар. Алла онынъ сарайларында къорчалайыджы къале киби белли. Шунынъ ичюн падишалар топланып, онынъ янына эписи якъынлашты. Шеэрни корьгенде исе, шаштылар, пек къоркътылар да, къачтылар. Догъаяткъан къадыннынъ агърысы киби, о ерде оларны къоркъу ве азап къаплады. Сен, куньдогъуш елини кетирип, Таршиш гемилерини парчалап ташладынъ. Биз эшиткен шейлерни Алламызнынъ шеэринде, Ордуларнынъ РАББИсининъ шеэринде корьдик. Алла шеэрни эбедиен къавийлештиреджек. Сэла Эй, Алла, Сенинъ Сарайынънынъ ортасында биз буюк севгинъ акъкъында тюшюнджеге далдыкъ. Эй, Алла, Сенинъ Адынъ киби, шуретинъ де бутюн ер юзюнде даркъалгъан; Сенинъ онъ къолунъ адалетке толгъан! Сенинъ адалетли къарарларынъ ичюн, Сион дагъы севинсин, Ехуда къызлары къуванчнен къычырсын! Сион этрафында кезип, оны айланып чыкъынъыз, къуллелерни сайынъыз. Онынъ пекитильген ерлерине юрегинъизни чевиринъиз, къуветлештирильген сарайларына бакъынъыз, келеджек несильге шуны айтып беринъиз. Мына бу Алла эбедиен бизим Алламыздыр, ольгенимиздже О, бизим Ёлбашчымыздыр! Баш чалгъыджы ичюн. Къорах огъулларынынъ зебуры. Бунъа къулакъ асынъыз, эй, бутюн халкълар! Эй, дюньяда яшагъанларнынъ эписи, буны эшитинъиз! Эй, бутюн яратылгъан инсаниет, акъайларнынъ огъуллары, эм фукъаре, эм зенгин! Агъзымдан акъыллы сёзлер чыкъаджакъ, юрегимнинъ тюшюнджелери бильги береджек. Мен кинаели икяеге къулакъ асаджагъым, сырымны сантырнен анълатаджагъым. Мени къувалагъанлар эр тарафтан мени сарып алгъанда, белялы куньлерде не ичюн къоркъаджагъым? Олар озь кучюне ишанып, байлыкъларынынъ чокълугъындан къопаялар. Ич бир адам башкъасыны къуртаралмаз, о ичюн Аллагъа бахшыш бермез. Джан сатын алгъан фияты буюктир, адам бунъа ич иришип оламаз. Ич бир адам эбедий яшамаз, эр бир инсан мезар юзюни корер. Эр кес коре ки, атта акъыллы адамлар да олелер, ахмакъ ве акъылсыз адамлар да гъайып олып, озь байлыгъыны башкъаларгъа къалдыралар. Олар бойле тюшюнелер: «Бизим эвлеримиз эбедийдир, яшагъан еримиз несильден несильге кечеджек». Олар яшагъан ерлерине озь адларыны берелер. Амма адамнынъ шурети кече, о, айвангъа ошап, ёкъ олып кете. Оларнынъ бу ёлу — акъылсызлыкътыр, амма оларнынъ артларындан кеткенлер оларнынъ айткъанларыны къабул этер. Сэла Олар, къойлар киби, олюлер дюньясына азырлангъан, ве олюм оларнынъ чобаны оладжакъ. Сабадан исе догъру яшагъанлар оларгъа падишалыкъ этеджеклер. Оларнынъ кучьлери ирип кетеджек, олюлер дюньясы оларнынъ эви оладжакъ. Амма Алла меним джанымны олюлер дюньясындан къуртараджакъ. О, мытлакъа мени къабул этеджек. Сэла Бириси зенгинлешкенде, я да онынъ эвининъ шурети чокълашкъанда, къоркъма. О ольгенде, озюнен ич бир шейни алып оламаз, онынъ шурети онынъ артындан бармаз. Адам яшагъанда, озь джанына яхшы шейлер бере. Эгер озюнъе яхшылыкъ япсанъ, адамлар сени макътар. Амма бойле адам озь бабаларына къошулыр, оларнен берабер ярыкъны ич бир вакъыт корьмез. Сайгъылы, лякин акъылдан эксик адам айванларгъа ошап, ёкъ олып кетер. Асафнынъ зебуры. [1] Аллаларнынъ Алласы, РАББИ буюрды, кунешнинъ догъгъан еринден баткъан еринедже О, ер юзюни чагъырды. Алла гузельден-гузель Сиондан парылдады. Алламыз келе, индемей турмаз. Онынъ огюнде — эр шейни якъаджакъ атеш, этрафында исе — кучьлю боран. Озь халкъына суд этмек ичюн, О, ер юзюни ве юкъарыдан коклерни чагъыра: «Мен азизлериме Озь васиетимни къурбан вастасынен бердим. Энди оларны Манъа топланъыз», — дей. Коклер Онынъ акъикъатыны бильдиреджеклер, Алланынъ Озю — Укюм Чыкъарыджыдыр. Сэла «Эй, халкъым, динъле, Мен айтаджагъым! Эй, Исраиль, санъа къаршы шаатлыкъ береджегим. Мен — Аллам, Сенинъ Алланъ. Бахшышларынъ ичюн сени тазирлемейджегим, бутюнлей якъылгъан къурбанларынъ эр вакъыт къаршымда. Мен не эвинъдеки тананы, не къошларынъдаки эчкилерни истейим. Орманларнынъ бутюн айванлары Менимки, бинъ къыр устюнде яшагъан джанаварлар да Менимки. Бутюн дагъ къушларыны Мен билем, кийик айванлар да Меним алдымда. Ач олсам да, санъа айтмаз эдим, чюнки Менимкидир дюнья ве оны толдургъан барлыкъ. Мен бугъа этини ашайыммы, текелернинъ къаныны ичемми? Аллагъа къурбан ерине шукюр кетир, Юдже Аллагъа берген адакъларынъны беджер. Беля куньлеринде Мени чагъыр, Мен сени къуртарырым, ве сен Мени шуретлерсинъ». Гунакяргъа исе Алла шойле дей: «Не ичюн сен Меним низамнамелеримни айтып бересинъ? Меним васиетимни агъзынъа не ичюн аласынъ? Озюнъ исе огютимден нефретленип, Меним сёзлеримни артынъа ташлайсынъ. Хырсызны корьгенде, онен келишесинъ. Аиле садыкълыгъыны бозгъанларнен де дост оласынъ. Агъзынъны яман сёзлер ичюн ачасынъ, тилинънен де фитнелер къурасынъ. Отурып, къардашынъа къаршы, озь ананънынъ огълуна ялан айтасынъ. Сен бу ишлерни яптынъ, Мен исе индемедим; Мени де сен киби, деп тюшюндинъ. Энди Мен сени тазирлерим, гуналарынъны козюнъ огюне тизерим. Буны анълап алынъыз, эй, сизлер, Алланы унуткъанлар! Ёкъса Мен сизлерни парчалап ташлайым, къуртарыджынъыз да олмаз. Ким къурбан ерине шукюр кетирсе, Мени урьмет эте. Ким озь ёлуна дикъкъат этсе, Мен онъа Алланынъ къуртарувыны косьтереджегим». Баш чалгъыджы ичюн. Давутнынъ зебуры. Давут Бат-Шеванен яткъан сонъ, Натан пейгъамбер онынъ алдына кельген сонъ, Давут бу дуваны окъуды. Эй, Алла, Сенинъ буюк севгинъ ичюн манъа мерамет эт! Сынъырсыз шефкъатынъ ичюн къанунсыз ишлеримни менден узакълаштыр! Мени къабаатымдан бутюнлей ювып, мени гуналарымдан темизле! Къанунсыз ишлер япкъанларымны мен анълайым, япкъан гунам эр вакъыт козюм огюнде. Мен Санъа, тек Санъа къаршы гуна яптым, Сенинъ козюнъ огюнде яманлыкъ яптым. Сенинъ сёзюнъ эр вакъыт догъру, суд эткенде де Сен адалетлисинъ. Мен къабаатлы олып догъдым, анам меннен юкке къалгъанда, мен гуналы эдим. Сен юректеки акъикъатны корьмеге истейсинъ, эм де ичиме бильги къоясынъ. Эзов отуны сувгъа батырып, устюме септир, темиз олайым, мени юв, къардан да беяз олайым! Манъа къуванч ве шенъликни эшиттир, Сен сындыргъан кемиклериме кене къуванч кирсин! Гуналарымдан юзь чевир, бутюн къанунсыз ишлеримни менден узакълаштыр! Эй, Алла, ичимде темиз юрек ярат, ичиме янъы, догъру рух къой. Мени Озюнъден терк этип ташлама, Озь Мукъаддес Рухунъны менден алма. Къуртарувынънен кельген къуванчны манъа къайтарып бер. Сени динълемеге истекни рухума берип, мени къуветлештир. Къанун бозгъанларгъа Сенинъ ёлларынъны огретеджегим, ве гунакярлар Санъа къайтып келеджеклер. Къан тёккеним ичюн къабаатымны менден ал, эй, Аллам, Къуртарыджым, ве тилим Сенинъ догърулыгъынъ акъкъында къуванчнен къычырыр. Я Рабби, дудакъларымны ач, ве тилим Сени макътайджакъ! Сен къурбан истемейсинъ, — мен оны кетирир эдим. Бутюнлей якъылгъан къурбандан да Сен разы олмайсынъ. Алла къабул эткен къурбан — тынч юректир. Юваш ве пешман эткен юрекни Сен ред этмезсинъ, эй, Алла. Озь разылыгъынъа коре Сионгъа яхшылыкъ эт, Ерусалимнинъ диварларыны котер! О вакъыт темиз къурбанларны, атеште якъылгъан, бутюнлей якъылгъан къурбанларны Сен къабул этеджексинъ. О вакъыт Сенинъ къурбан еринъе таналарны кетирип къояджакълар. Баш чалгъыджы ичюн. Давутнынъ маскили. Эдомлы Доэг Шаулнынъ алдына барып: «Давут Ахимелекнинъ эвине кирди», — деп онъа бильдирди. Эй, кучьлю адам, не ичюн яман ишлеринънен макътанасынъ? Алланынъ буюк севгиси меннен эр вакъыт булуныр! Сенинъ тилинъ олюм кетирмеге ниетлене, о, — кескин устра киби, сенинъ ичинъ къара. Сен яхшылыкътан зияде яманлыкъны, керчектен зияде яланны севесинъ. Сэла Эй, сен, хиянет тиль, олюм лафларыны пек севесинъ! Алла Озю сени эбедиен ёкъ этеджек, сени булунгъан еринъден къувып айыраджакъ, тирилер топрагъындан сенинъ тамырынъны чыкъараджакъ. Сэла Инсафлылар буны корип, къоркъаджакълар, онынъ устюнден кулип, дейджеклер: «Бакъынъыз, бу адам Аллагъа сыгъынмады, амма зенгинлигининъ чокълугъына ишанды, озь яманлыгъында кучь топлады!» Мен исе Алланынъ Эвинде, ешерип тургъан зейтюн тереги киби, Алланынъ буюк севгисине эбедиен ишанам. Бу шейлерни беджергенинъ ичюн, Сени эбедиен шуретлейджегим. Сенинъ Адынъа ишанаджагъым, чюнки азизлеринънинъ огюнде Сенинъ Адынъ эйидир! Баш чалгъыджы ичюн. Аль-махалат. Давутнынъ маскили. Акъылсыз озь юрегинде: «Алла ёкъ», — деди. Адамлар бозулды, игренч ишлер япып башлады. Яхшылыкъ япкъан ич кимсе ёкъ. Алла инсан огъулларына коклерден бакъты, «Алланы къыдыргъан бир акъыллы адам бармы?» — деди. Амма эписи ёлдан урулып, бири-бирине ошап, бозулдылар. Яхшылыкъ япкъан ич кимсе ёкъ, бир адам биле ёкъ! Къанунсызлыкъ япкъанларнынъ акъылы етмезми? Олар халкъымны, бир отьмек киби, ашагъанлар, Алланы исе ич чагъырмагъанлар. Олар къоркъу олмагъан ерде къоркъаджакълар, Алла санъа къаршы чыкъкъанларнынъ кемиклерини дагъытаджакъ. Алла оларны ред эткени ичюн, сен оларны масхара этеджексинъ. Исраильни къуртармакъ ичюн, ким Сион дагъындан келеджек? Алла Озь халкъыны оларнынъ топрагъына къайтаргъанда, Якъупнынъ сою къуванчнен къычыраджакъ, Исраиль пек севинеджек! Баш чалгъыджы ичюн. Телли чалгъы алетлеринде. Давутнынъ маскили. Зифлилер Шаулнынъ алдына барып: «Давут бизим арамызда сакълана», — деген вакъытта Давут бу йырны язды . Эй, Алла, Адынъ иле мени къуртар, къудретинъ иле мени догъру суд эт! Эй, Алла, дувамны динъле, агъзымдан чыкъкъан сёзлериме къулакъ ас. Ябанджы адамлар манъа къаршы чыкъты, мераметсиз адамлар джанымны алмагъа истей; оларнынъ алдында Алла ёкъ. Сэла Мына, Алла манъа ярдымджыдыр, Рабби джаныма кучь бере. О, меним душманларымны яманлыкълары ичюн мытлакъа джезалайджакъ. Ишанчлы олып, оларны ёкъ эт! Санъа озь истегимнен къурбан чаладжагъым, Адынъны шуретлейджегим, я РАББИ, чюнки Сенинъ Адынъ эйидир! Сен мени бутюн белялардан къуртардынъ, ве козьлерим енъильген душманларымны корьди. Баш чалгъыджы ичюн. Телли чалгъы алетлеринде. Давутнынъ маскили. Эй, Алла, меним дувамны эшит, ялваргъанымдан юзь чевирме! Манъа дикъкъат эт, джевап бер манъа! Мен къасевет этип, озюмни джойдым. Душман сесини котере, ярамай адам манъа зулум кетире. Олар мени белягъа тюшюрелер, ачувнен манъа душманлыкъ япалар. Ичимде юрегим сызлай, башыма олюм дешетлери тюшти. Къоркъу ве титрев мени басты, дешет юрегимни къаплады. Мен айттым: «Ким манъа, гогерджиннинъ къанатлары киби, къанат берер эди? Мен учып кетер ве раат олур эдим. Узакъларгъа учып кетип, чёльде къалыр эдим. Сэла Фуртунадан, борандан тез къачып, сакъланмагъа бир ер тапар эдим». Я РАББИ, Сен оларны шашмалат, ниетлерини ерине кетирмеге ёл берме, чюнки шеэрде тек зулум ве къавгъа корем. Олар гедже ве куньдюз шеэр диварлары устюнде юрелер, шеэр беля ве адалетсизликнен толып-ташкъан. Шеэрнинъ ортасында беля, алдав ве зорбалыкъ мейданларындан кетмей. Эгер душман мени яманласа, мен шунъа чыдар эдим. Эгер мени кореджек козю олмагъан адам меним устюмде турса, мен ондан къачар эдим. Амма бу сенсинъ, манъа тенъ олгъан, сен озюнъсинъ, меним якъын достум, меним джан достум! Биз татлы субетлер этип, халкънен бирликте Алланынъ Эвине бара эдик. Оларнынъ башына олюм кельсин, оларнынъ эвлеринде ве ичлеринде — тек яманлыкъ олгъаны ичюн, олар тири олгъанда, олюлернинъ дюньясына тюшсюнлер. Мен исе Алланы чагъыраджагъым, ве РАББИ мени къуртараджакъ. Акъшам, саба ве уйледе мен Онъа ялварып къычыраджагъым, ве РАББИ меним сесимни эшитеджек. О, мени аман-эсен этип, манъа къаршы чыкъкъанлар чокъ олса да, меним джанымны олардан сатын алыр. О, эшитеджек ве оларны бойсундыраджакъ. О, эбедиен Озь тахтында отура! Сэла Олар исе ич денъишмей, Алладан да къоркъмайлар. Достум онен муаббет яшагъанларгъа къол узатып, озь анълашмасыны бозды. Онынъ тили ягъдан йымшакъ олса да, юрегинде исе — душманлыкъ. Сёзлери зейтюн ягъындан назик олса да, керчектен исе олар — къынындан чыкъкъан къылыч. Къасеветлеринъни РАББИге ташла, ве О, санъа ярдымджы олур. О, ич бир вакъыт инсафлы адамгъа сарсылмагъа ёл бермез. Къанназ ве хаин адамлар исе омрюнинъ ярысыны биле яшамайджакъ. Сен оларны олюм чукъурына атаджакъсынъ, эй, Алла! Мен исе Санъа ишанаджагъым! Баш чалгъыджы ичюн. «Йонат элем рехоким» авасында. Давутнынъ миктамы. Фелестинлилер Давутны Гъат шеэринде туткъан вакъытта язылгъан йыр . Эй, Алла, манъа мерамет эт! Инсан мени ютмагъа истей. Кунь бою манъа атылып, о, мени сыкъыштыра. Эр кунь душманларым мени ютмагъа истей, манъа къаршы дженк эткенлер пек чокъ, эй, Юксельген Алла! Къоркъкъан кунюмде мен Санъа ишанам. Мен Аллагъа, — Онынъ сёзюни макътайджагъым, — мен Аллагъа ишандым ве ич къоркъмам; инсан манъа не япа билир? Эр кунь олар сёзлеримни бозалар, манъа къаршы бутюн ниетлери яман. Олар топлашып, сакъланалар, гизлиден излериме бакъалар, джанымны алмагъа истейлер. Аджеба олар озьлери адалетсиз япкъанлары ичюн джезадан къуртуладжакълармы? Эй, Алла, ачувынъны косьтерип, халкъларны ерге тюшюр! Сен меним долашкъанымны эсапкъа алгъансынъ; козьяшларымны Озь мешин торбанъа къой; олар Сенинъ китабынъда язылгъан дегильми? Мен Сени чагъыргъан кунюмде душманларым артына къайталар; бундан мен билем: Алла меним тарафымда. Мен Аллагъа, — Онынъ сёзюни макътайджагъым, — мен РАББИге, — Онынъ сёзюни макътайджагъым, — мен Аллагъа ишандым ве ич къоркъмам; инсан манъа не япа билир? Эй, Алла, Санъа берген адакъларым бар; мен Санъа шукюрлер кетиреджегим. Сен джанымны олюмден къуртардынъ, аякъларымны сюрюнмектен сакъладынъ. Мен энди омюр ярыгъында, Алланынъ козю огюнде юреджегим! Баш чалгъыджы ичюн. Аль-ташхет. Давутнынъ миктамы. Шаулдан къачып Давут къобада сакълангъан вакъытта язылгъан йыр . Мерамет эт манъа, эй, Алла, мерамет эт манъа! Джаным Санъа умют багълай; белялар кечмегенине къадар, къанатларынъ кольгесинде сакъланаджагъым. Мен Юдже Алланы, мен ичюн эр шейни япкъан Алланы чагъыраджагъым. О, коктен манъа къуртулыш ёллайджакъ, мени ёкъ этмеге истегенлерни масхара этеджек. Сэла Алла Озюнинъ севгисини ве акъикъатыны ёллайджакъ. Джаным арсланлар арасында къалды; атеш къускъанларнынъ, инсан огъулларынынъ арасында ятам: оларнынъ тишлери — сюйрю мызракъ ве окъ киби, тиллери — кескин къылыч кибидир. Эй, Алла, коклерден де юкъарыгъа чыкъ, шуретинъ бутюн ер юзюни къапласын! Олар аякъларыма къапкъан азырлады, — джаным ашагъы тюшти, — ёлумда чукъур къаздылар, — озьлери онынъ ичине тюшти. Сэла Юрегим азыр, эй, Алла, юрегим азыр. Мен Санъа йыр йырлайджагъым, Сени шуретлейджегим! Уян, эй, шуретим! Уянынъыз, эй, арфа ве сантыр! Мен эрте тураджагъым. Халкълар арасында Сени шуретлейджегим, я Рабби, къабилелер арасында Санъа йыр йырлайджагъым! Сенинъ буюк севгинъ коклерге ете, акъикъатынъ да булутларгъа етише! Эй, Алла, коклерден де юкъарыгъа чыкъ, шуретинъ бутюн ер юзюни къапласын! Баш чалгъыджы ичюн. Аль-ташхет. Давутнынъ миктамы. Эй, башлыкълар, сиз догърусыны айтасынъызмы? Эй, инсан огъуллары, сиз догъру суд этесинъизми? Аксине, юрегинъизде инсафсыз шейлерни тюшюнесинъиз, къолларынъызнен яманлыкъларны ольчеп, оларны ер юзюне ёллайсынъыз. Ярамайлар догъулгъандан берли ёлдан урулдылар, анасынынъ къурсагъындан чыкъкъанынен, олар яланджыдыр, янълыш ёлнен кетелер. Оларнынъ зеэри — йыланнынъ зеэри киби. Олар сагъыр йылангъа ошап, къулакъларыны тыкъаталар: шу йылан ырымджынынъ сесини эшитмей, ырымджы энъ уста олса биле, эшитмей. Эй, Аллам, оларнынъ агъзындаки тишлерни сындырып ташла, я РАББИ, арсланларнынъ тишлерини чыкъарып ташла! Акъкъан сув киби, олар ёкъ олып кетсинлер, олар яйларыны тарткъанда, окълары сынып къалсынлар. Чыкъчыкъ балабан киби, олар ирип кетсинлер; олю догъулгъан балалар киби, олар кунешни корьмесинлер. Къазанларынъыз когем атешини дуймаздан эвель, ель эм тазени, эм куйгенни савураджакъ. Инсафлы адам, оларгъа джеза берильгенини корип, къуванаджакъ, ярамайнынъ къаны ичинде аякъларыны юваджакъ. О вакъытта инсанлар айтаджакъ: «Инсафлы адамгъа мытлакъа акъкъы бериледжек, мытлакъа ер юзюнде суд эткен Алла бар!» Баш чалгъыджы ичюн. Аль-ташхет. Давутнынъ миктамы. Шаул Давутны ольдюрмек ичюн, онынъ эвини козетмеге адам ёллагъан вакъытта язылгъан йыр . Мени душманларымдан къуртар, эй, Аллам! Манъа къаршы чыкъкъанлардан мени къорчала! Къанунны бозгъанлардан мени къуртар, къан тёккен адамлардан мени къорчала. Мына, олар сакъланып, джанымны алмагъа истейлер, кучьлюлер манъа къаршы топлашалар, мен исе джинает я да гуна япмадым, я РАББИ. Мен къабаатсыз олсам да, манъа атылмагъа азырланалар. Манъа ярдым этмек ичюн тур да, бакъ! Сен — Ордуларнынъ РАББИ-Таалясысынъ! Исраильнинъ Алласы, бутюн халкъларгъа джеза бермек ичюн тур, имансыз хаинлернинъ ич бирисини аджыма! Сэла Акъшам олар къайтып, копек киби, увулдайлар, шеэрнинъ этрафыны айланып чыкъалар. Оларнынъ агъызлары яман сёзлер айтып токътамай, дудакъларында исе къылычлар! Олар: «Ким эшитир экен?» — дейлер. Сен исе, я РАББИ, оларнынъ устюнден куледжексинъ, бутюн халкъларны масхара этеджексинъ. Къудрет — оларнынъ тарафындадыр. Мен исе Сенинъ джевабынъны беклерим; Аллам — меним сакълангъан ерим! Мени севген Аллам меним огюмде кете, О, манъа душманларыма къоркъусыз бакъмагъа ёл береджек. Оларны ольдюрме, ёкъса халкъым унутыр. Озь къудретинънен оларны дагъытып, оларны ашала, я Рабби, бизим Къорчалайыджымыз! Агъызларындан чыкъкъан гуналы сёзлер ичюн, оларнынъ къаргъышлары ве яланлары ичюн, олар озь макътанчакълыгъынен тутулып къалсынлар. Гъазапланып, оларны ёкъ эт, олар даа ёкъ олсун деп, ёкъ эт оларны! Олар бильсинлер: бутюн ер юзюнде Алла Якъупкъа падишалыкъ эте. Сэла Акъшам олар къайтып, копек киби, увулдасынлар, шеэрнинъ этрафыны айланып чыкъсынлар. Айлана-айлана аш къыдырсынлар, бутюн гедже ач олып отурсынлар. Мен исе Сенинъ къудретинъ акъкъында йыр йырлайджагъым, саба эртеден Сенинъ севгинъ акъкъында къуванчнен къычыраджагъым. Сен мени къорчаладынъ, белялы кунюмде меним сакълангъан ерим эдинъ. Эй, Къудретим, Санъа чалгъы чаладжагъым; Алла — меним къалем, мени севген Аллам! Баш чалгъыджы ичюн. «Шушан эдут» авасында. Давутнынъ миктамы. Огретюв ичюн. Давут Арам-Нахараим ве Арам-Цованен дженк эткенде, Ёав къайтып, 12 000 эдомлыны Туз вадийинде ургъаны акъкъында язылгъан йыр . Эй, Алла, Сен бизлерни ташлап кеттинъ, сыраларымызны ярып къойдынъ, бизлерге гъазапландынъ. Бизге чевириль! Сен ерни тепреттинъ, оны ярдынъ. Энди исе бозукъ ерлерини тедавийле, чюнки ер тепрене бере. Сен Озь халкъынъа агъыр азаплар бердинъ, бизге серсемлетиджи шарапны ичирдинъ. Сенден къоркъкъанлар огърунда Сен байракъ котердинъ, олар онынъ янына яйдан къуртулып къачсынлар! Сэла Сенинъ севгенлеринъ къуртулсынлар! Сенинъ онъ къолунънен оларны къуртар! Джевап бер манъа! Алла Озь азиз еринде деди: «Мен Шекемни тантана иле боледжегим, Сукъкъот вадийини ольчейджегим. Гилад Меним, Менашше де Меним. Эфраим — башымдаки къале, Ехуда — падишалыкъ таягъым. Моав — ювунгъан чанагъым; Эдом устюне чызмамнен басаджагъым. Фелестин топрагъында Мен гъалебе къазанып къычыраджагъым!» Ким мени пекитильген шеэрге кирсетеджек? Ким мени Эдомгъа озгъарып бараджакъ? Эй, Алла, Озюнъ бизни ташлап кетмединъми? Ордуларымызнен чыкъмайсынъ да, эй, Алла! Белялардан бизге ярдым эт, чюнки инсаннынъ ярдымы боштыр. Биз Алланен батырлыкъ япармыз, О, душманларымызны тар-мар этер! Баш чалгъыджы ичюн. Телли чалгъы алетлеринде. Давутнынъ зебуры . Эй, Алла, меним фигъанымны эшит, дувама дикъкъат эт! Юрегим такъаттан кесильди, ернинъ четинден Сени чагъырам. Мен чыкъып оламагъан къаягъа мени алып чыкъ! Сен меним сакъланмакъ ичюн ерим, душмангъа къаршы къавий бир къуллесинъ. Сенинъ чадырынъда эбедиен яшайым, къанатларынъ кольгесинде хавфсызлыкъ тапайым. Сэла Эй, Алла, меним адакъларымны Сен эшиттинъ, Адынъдан къоркъкъанларнынъ къысметини манъа бердинъ. Падишанынъ куньлерине куньлер къош; онынъ омрю несильден несильге девам этсин! О, Алланынъ огюнде эбедиен турсун, севгиге ве акъикъаткъа буюр, олар оны къорчаласын! Мен Сенинъ Адынъа эбедиен йырлайджагъым, эр кунь адакъларымны беджереджегим! Баш чалгъыджы ичюн. Едутун ичюн. Давутнынъ зебуры. Джаным ялынъыз Аллада раат ола, О, мени къуртараджакъ. Тек О, меним къаям, къуртулышым, Одыр меним къалем, энди мен ич тепренмем. Эпинъиз даа не къадар адамны басаджакъсынъыз? Эгильген дивар, салланып къалгъан къора киби, сиз эпинъиз ерге йыкъыладжакъсынъыз. Оны юкъарыдан тюшюрмеге истедилер, ялан лафларны ортагъа къойдылар. Оларнынъ агъзындан хайыр дувасы тёкюле, лякин юреклеринде олар лянетлер окъуйлар. Сэла Эй, джаным, ялынъыз Аллада раат ол, чюнки Ондадыр меним умютим. Тек О, меним къаям, къуртулышым, Одыр меним къалем, энди мен ич тепренмем. Къуртулышым ве шуретим Алладан келир; Алла — къудретли къаям, меним сакълангъан ерим. Эй, халкъым, эр вакъыт Онъа ишан, Онынъ алдында юреклеринъизни ачынъыз, чюнки Алла — бизим сыгъынагъымыз. Сэла Адам огъуллары уфюрген ельге ошай, акъай огъуллары — эписи ялан. Олар теразеде чекильсе, джумлеси эскен ельден де енгиль чыкъаджакълар. Айдутлыкъкъа ишанманъыз, хырсызлыкънен ич макътанманъыз. Байлыгъынъыз артса биле, онъа юрек багъламанъыз! Алла бир кере айтты, мен шуны эки кере эшиттим: «Алла къудретлидир!» Севги де Сенден келир, я Рабби, Сен эр кеснинъ япкъанына коре акъкъыны берерсинъ. Давутнынъ зебуры. Давут Ехуда сахрасында олгъан вакъытта язылгъан йыр . Эй, Алла, Сен меним Алламсынъ, танъ аткъанынен Сени къыдырам. Джаным Сени истей; къуру, бош, сувсуз топракъларда беденим Сени беклеп къыйнала. Мукъаддес булунгъан еринъде Сени корьгеним киби, къудретинъ ве шуретинъни корьмеге истейим. Сенинъ севгинъ аяттан гузельдир, меним дудакъларым Сени макътайджакъ. Омрюм боюнджа Санъа шукюр этеджегим, къолларымны Сенинъ Адынънен юкъарыгъа котереджегим. Ич ягъы ве зейтюн ягъынен джаным тойгъаны киби, агъзым ве дудакъларым къуванчнен Сени макътай. Яткъанымда Сени акъылдан чыкъармайым, геджелери Сени тюшюнем. Къанатларынъ кольгесинде къуванаджагъым, чюнки Сен манъа ярдымджы олдынъ. Джаным Санъа япышты, Сенинъ онъ къолунъ мени къатты тута. Амма джанымны ёкъ этмеге истеген адамлар ернинъ теренлигине тюшип кетсинлер. Олар къылычтан олюм кореджеклер, кийик копеклерге аш оладжакълар. Падиша исе Аллагъа къуванаджакъ. Алланынъ Адынен ант эткен эр кес макътавгъа огърайджакъ, чюнки яланджыларнынъ агъызлары къапаладжакъ! Баш чалгъыджы ичюн. Давутнынъ зебуры. Эй, Алла, дува окъугъанымда, сесимни эшит, душман къоркъусындан джанымны сакъла! Хиянет адамларнынъ фитнесинден, яман адамларнынъ белясындан мени къорчала! Олар тиллерини, къылыч киби, къайрайлар, аджджы сёзлери, атыладжакъ окъ киби, азыр. Саф юрекли адамны гизлиден беклеп, ич къоркъмайып, апансыздан онъа окъ аталар. Олар къара ниетлеринде къатты туралар, къапкъанларыны сакъламакъ ичюн анълашып: «Ишимизни ким кореджек?» — дейлер. Олар яманлыкъны тюшюнелер, яхшы азырлангъан ишни битирелер. Адамнынъ ичи ве юреги терен ериндедир. Амма Алла оларгъа окъ атып, апансыздан оларны яралайджакъ. Озь тиллеринен озьлерини ураджакълар, оларны корьгенлер эписи къачаджакъ. Бутюн адамларны къоркъу басаджакъ, олар Алланынъ ишини айтып береджек, Алланынъ япкъанлары акъкъында тюшюнеджеклер. Инсафлылар РАББИден къуваныр ве Онъа умют багъларлар; бутюн догъру юреклилер Оны макътайджакълар! Баш чалгъыджы ичюн. Давутнынъ зебуры. Йыр. Эй, Алла, макътавлар Сени Сион дагъында беклей. Санъа берильген адакълар беджериледжек. Сен дуваны эшитесинъ, бутюн инсанлар Санъа келеджек. Гуналы ишлер мени енъелер, амма Сен къабаатларымызны багъышларсынъ. Сен сайлагъан ве Озюнъе чеккен адам, Сенинъ азбарларынъда яшайджакъ адам не де бахтлыдыр! Биз Сенинъ Эвинънинъ, Мукъаддес Сарайынънынъ яхшылыгъындан тояджакъмыз. Эй, Алла, бизим Къуртарыджымыз, догъру укюм чыкъаргъанда, Сен къоркъунчлысынъ, Сен бизге джевап бересинъ. Ернинъ бутюн четлеринде, узакъ денъизлерде олгъанлар биле Санъа ишаналар. Озь кучюнънен дагъларны къойгъансынъ, батырлыкъны белинъе саргъансынъ. Сен денъизлернинъ давушыны, далгъаларнынъ шувулдысыны, халкъларнынъ исьяныны токътатасынъ. Ер юзюнинъ башкъа тарафында яшагъанлар Сенинъ япкъанларынъны корип къоркъаджакълар. Сен кунь догъгъан ве кунь баткъан ерлерни де Озь шуретинъе кетиреджексинъ. Сен ерни зиярет этип, оны сувгъа тойдурасынъ ве оны зенгинлештиресинъ. Алланынъ дерьясы сувгъа толып таша. Сен ашлыкъ азырлайсынъ, чюнки ер юзюни ойле яраткъансынъ. Сабан ачкъан ёлакъларны сувгъа толдурып, топракъ кесеклерини Озюнъ парлайсынъ. Топракъны ягъмур тамчыларынен йымшатып, осюмликлерге берекет бересинъ. Йылны берекетнен яраштырасынъ, Сенинъ излеринъден ягъ акъа. Чёльдеки отлакълар ешерелер, къырлар чечеклернен гузеллешелер. Отлакъларгъа сюрюлер чыкъа, вадийлер богъдайгъа тола, олар къувангъанындан къычырып, йыр йырлайлар. Баш чалгъыджы ичюн. Йыр. Зебур. [1] Эй, бутюн ер юзю, Аллагъа къуванчнен къычырынъыз! Онынъ улу Адыны шуретлеп, тюркю йырланъыз, шан-шуретини юксельтинъиз, макътанъыз Оны! Аллагъа айтынъыз: Сенинъ ишлеринъ не къадар къоркъунчлы! Буюк къудретинъ ичюн душманларынъ Санъа боюн эгеджек. Бутюн дюнья Санъа бель букеджек, Санъа йыр йырлайджакъ, Адынъа чалгъы чаладжакъ! Сэла Келинъиз де, Алланынъ аджайип ишлерини корюнъиз! О, инсан огъулларына не де къоркъунчлы ишлерни косьтерди! О, денъизни къуру топракъкъа айландырды; олар озенден джаяв кечти. О ерде биз Онъа къувандыкъ! О, Озь къудретинен эр вакъыт падишалыкъ этеджек. Онынъ козьлери халкъларгъа дикъкъатнен бакъалар. Исьянджылар Онъа къаршы котерильмезлер! Сэла Эй, халкълар, Алламызгъа шукюр этинъиз, Оны макътагъан сеслерни эшиттиринъиз! О, Озю бизим джанымызны сакълады, аягъымызнынъ таймасына ёл бермеди. Сен бизни сынап бакътынъ, эй, Алла, кумюшни атешнен темизлегенлери киби, Сен де бизни темизлединъ. Сен бизни къапкъанларгъа тутып, аркъамызгъа агъыр юк къойдынъ. Сен башкъа адамларны башымыз устюнде къойдынъ; биз атештен ве сувдан кечтик; Сен исе бизни аманлыкъ ерге чыкъардынъ. Мен Сенинъ Эвинъе бараджагъым, бутюнлей якъыладжакъ къурбанларны кетиреджегим, Санъа берген адакъларымны беджереджегим. Беля куньлеримде озь агъзымнен, озь дудакъларымнен бу адакъларымны бердим. Санъа семиз айванларны къурбан чалып, багъышларым, къочкъарнынъ ич ягъыны куйдюрип, тютетирим, бугъаларнен текелерни Санъа багъышларым. Сэла Эй, сиз, эпинъиз Алладан къоркъкъанлар! Келинъиз, динъленъиз, джаным ичюн О, нелер япкъаныны айтып береджегим. Озь агъзымнен Оны чагъырдым, тилимнен мен Оны юксельттим. Юрегимде яманлыкъ олгъан олса, Рабби мени динълемез эди. Амма Алла мытлакъа мени эшитти, дувамнынъ сесине къулакъ асты. Алла дувамны ред этмеди, Озь севгисини менден узакълаштырмады. Онъа шукюрлер олсун! Баш чалгъыджы ичюн. Телли чалгъы алетлеринде. Зебур. Йыр. Эй, Алла, бизге мерамет эт, эм де разылыкъ бер! Сенинъ юзюнъ бизни ярыкълатсын! Сэла Ер юзюнде яшагъанлар Сенинъ ёлунъны бильсинлер, къуртарувынъ акъкъында бутюн халкъларнынъ хабери олсун! Эй, Алла, халкълар Сени макътасын, бутюн халкълар Сени макътасынлар! Миллетлер севинсин, къуванчнен къычырсын! Сен халкъларны догърулыкънен суд этесинъ, ер юзюндеки миллетлерге ёл косьтересинъ. Сэла Эй, Алла, халкълар Сени макътасын, халкълар Сени макътасынлар! Сэла Мына, топракъ озь берекетини берди. Алла-Алламыз бизнен разы олсун! Алла бизнен разы олсун, ер юзюнинъ бутюн четлери Ондан къоркъсун! Баш чалгъыджы ичюн. Давутнынъ зебуры. Йыр. Алла котерильсин, душманлары дагъылсын, Оны кореджек козю олмагъанлар Онынъ алдындан къачып кетсин! Сен оларны, тютюн киби, даркъатып ташла! Атеште мум насыл ирип кетсе, ярамайлар Алланынъ алдындан шойле ёкъ олсун! Инсафлылар исе къувансын, Алланынъ огюнде севинсинлер, къуванч иле шенъленсинлер олар! Аллагъа тюркюлер йырланъыз, Онынъ Адына чалгъы чалынъыз! Булутларнынъ устюнде Юргенни юксельтинъиз! Онынъ Ады — РАББИ, къуванынъыз Онынъ алдында! Алла Озюнинъ азиз ериндедир! О, оксюзлернинъ Бабасыдыр, тул къадынларнынъ Къорчалайыджысыдыр. Алла бир озьлери къалгъанларгъа къоранта бере, зынджырларда олгъанларны азатлыкъкъа чыкъара, исьянджылар исе къуру сахрада къалалар. Эй, Алла, Сен Озь халкъынънынъ алдына чыкътынъ, сахрада адым аттынъ. Сэла Алланынъ алдында ер юзю тепренди, коклер дагъылып кетти. Алланынъ алдында, Исраильнинъ Алласы алдында Синай дагъы да тепренди. Сен Озь мирасынъа кучьлю ягъмур ягъдырдынъ, эй, Алла. Олар такъаттан кесильгенде, Сен оларны джанландырдынъ. Сенинъ халкъынъ о ерде ерлешти, Сен фукъарелерге Озь яхшылыгъынъны азырладынъ, эй, Алла! Рабби эмирини айтып бере, пек чокъ къызлар хабер кетире: «Ордуларнынъ падишалары къача, къача, эвде къалгъан къадынлар исе хазинени болелер». Озь топракъларынъызда ерлешип, сиз гузель бир гогерджинге ошап къалдынъыз: онынъ къанатлары кумюшнен, онынъ тюклери исе темиз алтыннен къапланды. Къудретли Олгъан бу дюньянынъ падишаларыны дагъыткъанда, санки къар Цалмон дагъыны басты. Башан дагъы — Алланынъ дагъы, Башан дагъы — юксек дагъ. Эй, юксек дагълар, не ичюн Алланынъ булунмакъ ичюн сайлап алгъан дагъына пахыллыкънен бакъасынъыз? Эльбетте, РАББИ анда эбедий отураджакъ! Алланынъ дженк арабалары бинълернен, олар сайысыз; оларнынъ арасында Раббининъ Озю, О, Озь азиз еринде, Синай дагъындадыр. Сен юксекликке котерильдинъ, эсирлерни эсирге алдынъ, инсанларнынъ ве исьянджыларнынъ бахшышларыны къабул эттинъ. РАББИ-Тааля анда яшасын! Эр кунь РАББИге бинъ шукюрлер олсун! Алла бизим юклеримизни эр кунь алып юре; О, бизим Къуртарыджымыз! Сэла Алла — бизни къуртаргъан Алладыр! Олюмден къуртарув — РАББИ-ТААЛЯнынъ къолундадыр. Алла Озь душманларынынъ башыны мытлакъа эзип ташлар, гуна ичинде яшагъаннынъ сачлы къафасыны эзер. «Мен сени Башандан къайтараджагъым, — деди Рабби, — денъиз тюбюнден къайтараджагъым сени. Аякъларынънен душманларынынъ къаныны таптайджакъсынъ, сенинъ копеклеринъ душман джесетлерини ашайджакъ!» Алла, олар Сенинъ юргенинъни корьди. Олар Алламнынъ, меним Падишамнынъ юргенини корьдилер. О, азизликнен орьтюльген! Башта йыр йырлагъанлар, аркъада чалгъыджылар, ортада даре чалгъан яш къызлар келе. Эй, сизлер, Исраиль союндан олгъанлар, топлашувларда РАББИ-Таалягъа шукюрлер олсун! Мына, кендже Биньямин — оларнынъ ёлбашчысы, Ехуданынъ башлыкълары пек чокъ, Зевулун башлыкълары ве Нафталий башлыкълары да анда. Алла санъа: «Къудретли оладжакъсынъ», — деди. Бизге япкъанынъны тасдыкъла, я РАББИ! Ерусалимдеки Сарайынъ ичюн падишалар Санъа бахшышлар кетиреджек. Къамышлар ичинде яшагъан джанаварны, халкъларнынъ бузавлары арасындаки бугъаларнынъ сюрюсини тынчландыр. Олар кумюш кесеклери кетирип, Санъа бойсунсынлар. Дженк этмеге истеген халкъларны Озюнъ дагъытып ташла! Мысырдан эльчилер келеджек, Хуш Аллагъа къол узатаджакъ. Эй, ер юзю падишалыкълары, Аллагъа йыр йырланъыз, Раббиге чалгъы чалынъыз! Сэла Коклерде, къадимий коклерде О, юре, О, Озь сесине кучь бере. Алланынъ къудретини шуретленъиз! Онынъ улулыгъы Исраильнинъ устюнде, къудрети исе булутларда! Алла Озь азиз еринде къоркъунчлыдыр, О, Исраильнинъ Алласы, Озь халкъына кучь ве къавийлик бере! Аллагъа бинъ шукюрлер олсун! Баш чалгъыджы ичюн. Шошаним авасында. Давутнынъ зебуры . Къуртар мени, эй, Алла, сувлар джаныма къадар етти. Терен батакъкъа баттым, аякъ басмагъа ерим ёкъ; терен сувлар ичине кирдим, оларнынъ акъынтысы мени алып кете. Мен фигъан котерип, болдурдым, тамагъым къуруп къалды. Алланы беклей-беклей, козьлерим зайыфлашты. Себепсиз мени кореджек козьлери олмагъанлар башымдаки сачлардан да чокъ олды. Манасыз манъа къаршы чыкъкъанлар, меним душманларым кучьке кирди. Мен ич бир шей алмагъан олсам да, къайтарып бермеге меджбур этелер. Эй, Алла, акъылсызлыгъымны Озюнъ билесинъ, къабаатларымны да Сенден гизлемейим. Ордуларнынъ РАББИ-ТААЛЯсы, меним ичюн Санъа умют эткенлер утанмасын! Эй, Исраильнинъ Алласы, меним ичюн Сени къыдыргъанлар масхара олмасын! Сенинъ ичюн мен акъаретке къатландым, утангъанымдан юзюмни къапаттым. Агъа-къардашларыма ят адам олдым, озь анамнынъ огъулларына ябанджы олып къалдым. Сенинъ Эвинъе олгъан шевкъим ичимде яна. Сени яманлагъанларнынъ сёзлери меним башыма тюшти. Агълап, аштан вазгечип, джанымны къыйнадым, бу да манъа къабаат олды. Чувалдан озюме урба япкъанымда, олар ичюн мен къара шакъа олдым. Шеэрнинъ араба къапусы янында отургъанларнынъ агъзына тюштим, шарап ичкенлер де меним акъкъымда йырлай. Я РАББИ, дувам Санъа разылыкъ вакътында етсин. Эй, Алла, Сенинъ буюк севгинъде манъа джевап бер, манъа акъикъий къуртарувынъны косьтер. Мени балчыкътан чыкъар, батып кетмейим! Мени кореджек козю олмагъан адамлардан, терен сувлардан къуртулайым! Акъкъан сувлар мени алып кетмесин, теренлик мени ютмасын, олюм чукъурынынъ агъзы устюмден япылмасын! Манъа джевап бер, я РАББИ! Сенинъ севгинъ эйидир, шефкъатынъ буюклигинде манъа айлан. Озь юзюнъни къулунъдан гизлеме! Юрегим яна. Манъа тез джевап бер! Якъынджа келип, джанымны сатын ал, къуртар мени душманларымдан! Озюнь билесинъ, башыма не къадар акъарет тюшти, не къадар утандым, масхара олдым. Душманларымнынъ эписи Сенинъ огюнъде. Акъареттен юрегимни къан басты, мен хасталандым, аджыгъанларыны бекледим, олмады, теселли къыдырдым, лякин тапмадым. Ашамакъ ичюн манъа оть бердилер, сувсагъанымда манъа сирке ичирдилер. Софралары оларгъа тузакъ олсун, аманлыкъ зияфетлери къапкъан олсун! Оларнынъ козь нурлары сёнип къалсын, беллери эр даим зайыф олсун! Сен гъазабынъны оларнынъ башына сач, ачувынънынъ атеши оларгъа япышсын! Оларнынъ яшагъан ерлери бош къалсын, чадырларында тири джан къалмасын! Сенден джеза алгъан адамны олар къува, Сен яралагъан адамнынъ азапларыны даа зияде япалар. Оларнынъ гунасына гуна къош, Сен оларны акълама! Тирилер китабындан адлары силинсин, инсафлыларнен берабер олмасынлар! Мен исе фукъаре ве азап чекем, эй, Алла, Сенинъ къуртарувынъ мени аякъкъа тургъузсын! Йырымда Алланынъ Адыны макътайджагъым, шукюрлер айтып, Оны юксельтеджегим! Мына бу шей РАББИге эр бир туякълы, бойнузлы бугъадан, я да танадан чокъ кейф кетирир. Тынч адамлар буны корип къуванаджакълар. Эй, Алланы къыдыргъанлар, сизинъ юреклеринъизге кене джан кирсин! РАББИ фукъарелерни эшите, эсирликке тюшкенлерден О, игренмей. Коклер, ер юзю ве денъизлер, олардаки бутюн джанлылар Алланы макътасынлар! Алла Сионгъа къуртулыш берер, Ехуданынъ шеэрлерини янъыдан къураджакъ. Халкъ анда ерлешип, топракънынъ саиби оладжакъ. Алланынъ къулларынынъ эвлятлары топракъта ерлешеджеклер, Алланынъ Адыны севгенлер анда яшайджакълар! Баш чалгъыджы ичюн. Давутнынъ зебуры . Хатырлав ичюн. Эй, Аллам, мени азат этмеге, я РАББИ, мени къуртармагъа ашыкъып кель! Джанымны алмагъа истегенлер утансынлар, оларнынъ бетлери къызарсын! Манъа яманлыкъ тилеген адамлар арткъа къайтып, масхара олсунлар! Манъа: «Аха, аха!» — дегенлер озь масхаралыгъындан утанып, арткъа чекильсинлер! Сени къыдыргъанларнынъ эписи Сенде къуванып севинсинлер! Сенинъ къуртарувынъны севгенлер токътамайып: «Алла улудыр!» — десинлер! Мен исе — фукъаре ве ёкъсулым, эй, Алла, манъа тездже кель! Сен меним ярдымджым ве къуртарыджымсынъ! Кеч къалма, я РАББИ! Я РАББИ, мен Санъа сыгъынам, эбедий масхара олмайым! Догърулыгъынъ хатири ичюн мени къорчала ве сакъла мени, къулагъынъны меним тарафыма чевир ве къуртар мени! Сен мен ичюн сакълангъан къая ол, эр вакъыт къачып, сакълангъан ерим олсун! Сен мени къуртармагъа буюрдынъ; къаям ве къалем Сенсинъ! Эй, Аллам, мени ярамай адамдан, къанун бозгъан адамдан ве залымнынъ панджасындан къуртар! Меним умютим Сенсинъ, я РАББИ-ТААЛЯ, яшлыгъымдан берли Санъа ишандым! Догъулгъанымдан мен Санъа таяндым, анамнынъ къурсагъындан Озюнъ мени чыкъардынъ, Сени макътамагъа токътамам. Мен чокъларнынъ козюнде аджайип бир шей эдим, амма Сен — меним къудретли сыгъынагъым. Агъзым Сени эр вакъыт макътасын, Сенинъ гузеллигинъни эр кунь бильдирсин. Къартайгъанымда, мени ташлап кетме, къуветим биткенде, мени къалдырма! Душманларым манъа къаршы яман сёзлер айталар, джанымны алмагъа истегенлер озьара анълашалар. Олар: «Алла оны ташлап кеткен. Оны къувалап етинъиз де, тутунъыз оны; оны къуртараджакъ кимсеси ёкъ да», — дейлер. Эй, Алла, менден узакълашма, манъа ярдым этмеге ашыкъ, эй, Аллам! Джанымнынъ душманлары масхара олып, ёкъ олсун! Манъа яманлыкъ истегенлерни утанч ве акъарет къапласын! Мен исе эр вакъыт Санъа умют багълайджагъым, Санъа макътавларны чокълаштыраджагъым. Агъзым Сенинъ догърулыгъынъны ве къуртарувынъны эр кунь айтып береджек; аджайип ишлеринънинъ сайысыны бильмейим де. Мен РАББИ-ТААЛЯнынъ къудрети акъкъында тюшюнеджегим, Сенинъ догърулыгъынъны хатырлайджагъым, ялынъыз Сенинъ догърулыгъынъны. Яшлыгъымдан Сен мени огреттинъ, эй, Алла, бугуньге къадар аджайип шейлеринъни айтып берем. Эй, Алла, мен къартайгъанымда да, сачым агъаргъанда да, мени къалдырма, шу несильге Сенинъ къудретинъни бильдирмегенимдже, келеджек эвлятларыма батырлыгъынъны айтып бермегенимдже! Эй, Алла, акъикъатынъ кок киби юксектир, Сен улу ишлер беджердинъ. Эй, Алла, Сен киби ким бар? Сен мени чокъ яман беляларгъа огъраттынъ, амма янъыдан мени джанландырдынъ, ернинъ буюк теренлигинден къайтарып, мени чыкъардынъ! Мени юксельтип, меним гонълюмни алдынъ! Эй, Аллам, арфада чалып, Сени ве Сенинъ акъикъатынъны макътайджагъым; Санъа сантырда чаладжагъым, эй, Исраильнинъ Азизи! Мен Санъа йырлагъанымда, дудакъларым къувана, Сен къуртаргъан джаным да къувана. Меним тилим эр кунь акъикъатынъны бильдиреджек, чюнки манъа яманлыкъ истегенлер утанып, масхара олдылар! Сулейманнынъ зебуры . [1] Эй, Алла, падишагъа — Озь укюминъни, падишанынъ огълуна — адалетинъни багъышла! О, Сенинъ халкъынъны догърулыкънен, фукъарелеринъни адалетнен суд этсин. Дагълар адамларгъа аманлыкъны кетирсин, тёпеликлер исе — адалетни. О, халкънынъ фукъарелерине суд этсин, гъарипнинъ огъулларыны къорчаласын, залымны исе эзип ташласын! Кунеш ве ай олгъан вакъытта, бутюн несиллер Сенден къоркъаджакъ. Отлары чалынгъан чайыргъа тюшкен ягъмур киби, топракъны суваргъан тамчылар киби, О, дюньягъа тюшсюн. Онынъ куньлеринде инсафлы онъаджакъ, ай ёкъ олгъандже, аманлыкъ чокълашаджакъ. Денъизден денъизге къадар, буюк дерьядан ернинъ четлеринедже О, укюм этеджек. Сахранынъ халкъы Онынъ алдында тиз чёкеджек, душманлары топракъ ялайджакъ. Таршишнинъ ве адаларнынъ падишалары Онъа бахшышлар кетиреджек, Шева ве Сева падишалары Онъа берги береджек. Бутюн падишалар Онъа бель букеджек, бутюн халкълар Онъа хызмет этеджек. О, ярдым истеген факъырны, ярдымджысы олмагъан фукъарени къуртараджакъ. Гъарип ве факъырны аджыйджакъ, заваллыларнынъ джанларыны къуртараджакъ. О, баскъынджыдан ве залымдан оларнынъ джанларыны азат этеджек, Онынъ козю огюнде оларнынъ къаны пек паалы оладжакъ. О, чокъ яшайджакъ, Онъа Шева алтыныны береджеклер, токътамайып Онынъ ичюн дува окъуйджакълар, эр кунь Онъа шукюр этеджеклер. Дюньяда чокъ ашлыкъ олсун, о, дагъларнынъ башында далгъалансын, мейва тереклери Ливан орманы киби олсун. Шеэр халкъы исе ердеки от киби чокълашсын. Онынъ Ады эбедиен яшасын, кунеш тургъандже Ады турсун. Къабилелер О аркъалы яхшылыкъ кореджеклер, бутюн халкълар Онъа «бахтлы» дейджеклер. РАББИ-Таалягъа, Исраильнинъ Алласына бинъ шукюр олсун! Аджайип ишлерини ялынъыз Озю япа! Онынъ шуретли Адына эр вакъыт шукюрлер олсун, бутюн ер юзю Онынъ шуретинен толсун! Амин! Амин! Шунынънен, Йишай огълу Давутнынъ дувалары битти. Асафнынъ зебуры. [1] Исраильге, бутюн темиз юреклилерге Алла мытлакъа яхшылыкъ япар! Мен исе, меним аякъларым аз къалды абынаджакъ эди, табанларым аз къалды таяджакъ эди. Мен инсафсызларнынъ аманлыгъыны корьдим, макътангъанларнынъ алына сукъландым. Олар ольмегендже азап чекмейлер, беденлери де сап-сагълам. Башкъаларнен берабер ишлеп, къыйналмайлар, адамларнен берабер азап чекмейлер. Кибирлилик оларнынъ герданлыгъы олды, залымлыкъ оларнынъ урбасы олды. Козьлери семизликтен патлап чыкъар, юреклери яман фикирлерни догъар. Мыскъыллап, ачувнен залымлыкъ даркъаталар, юкъарыдан бакъып, лаф этелер. Агъызлары кокке къаршы котерилелер, сёзлеринен олар ерни толдуралар. Шунынъ ичюн Алланынъ халкъы оларгъа юзь чевире, оларда сув чокъ экен, тойгъандже ичелер. «Алла къайдан бильсин? Юдже Алланынъ хабери бармы?» — дейлер. Ана ойледир инсафсызлар: эр заман аман-эсен яшайлар, байлыкъларыны чокълаштыралар. Мытлакъа, бошуна мен юрегимни темиз сакълагъаным, бошуна къолларымны къабаатсыз туткъаным. Мен эр кунь чекиштим, эр саба джезамны корьдим. Эгер: «Бойле айтаджагъым», — деген олсам, Сенинъ огъулларынъа хаинлик япар эдим. Буны насыл анъламакъ керек, деп тюшюнгенимде, шу манъа агъыр олып корюнди. Мен Алланынъ азиз ерине кирмегенимдже, оларнынъ сонъу не оладжагъыны анъламадым! Эбет, Сен оларны тайгъалакъ ерлерге къойдынъ, буюк теренликке оларны атаджакъсынъ. Апансыздан олар гъайып олды, оларнынъ сонъу кельди, къоркъунчлы белялар оларны къаплады. Уянгъанда тюш насыл унутылса, Сен, я РАББИ, уянып, оларны, руя киби, ёкъ этеджексинъ. Меним юрегим аджджы олды, бутюн ичим буюк азап чекти. Мен джаиль ве акъылсыз олдым, Сенинъ алдынъда айван киби эдим. Амма мен эр вакъыт Сеннен бераберим, Сен меним онъ къолумдан тутасынъ. Манъа акъыл огретип, ёл косьтересинъ, сонъунда мени шурет иле къабул этеджексинъ. Коклерде Сенден гъайры ким бар? Ерде де Сенден башкъасыны истемейим. Беденим, юрегим такъаттан кесильди, амма Алла — юрегимнинъ кучюдир, О — манъа тюшкен эбедий къысметтир. Мына, Сенден узакъта къалгъанлар гъайып олур, Санъа хаинлик япкъан эр бир адамны ёкъ этерсинъ. Лякин мен ичюн Аллагъа якъынлашмакъ яхшыдыр! РАББИ-Тааля меним сакълангъан ерим олды. Сенинъ бутюн ишлеринъни айтып берерим! Асафнынъ маскили. [1] Эй, Алла, Сен не ичюн бизни эбедий ред эттинъ? Не ичюн гъазабынъ Озь отлагъынънынъ къойларына атеш олды? Къадимий замандан Сен сатын алгъан топлашувынъны акълынъда тут; къысметинъ олгъан бу миллет ичюн Сен одеме бердинъ. Булунгъан еринъ олгъан Сион дагъыны унутма! Асырларнен тургъан йыкътырмагъа бакъып, адым ат: душман Азиз Ерде эр шейни харап этти. Корюшюв ерининъ ортасында душманларынъ авулдай, бельги олсун деп, озь бельгилерини къойгъанлар. Олар санки сыкъ орманда балта котергени киби арекет эттилер. Олар бутюн агъач оймаларыны балталарнен ве буюк чёкючлернен ёкъ эттилер. Азиз Еринъни бус-бутюн якътылар, Адынъ булунгъан Мескенни арамладылар. Юреклеринде: «Оларнынъ эписини бойсундыраджакъмыз!» — дедилер; ер юзюнде Аллагъа ибадет эткен бутюн ерлерни кульге чевирдилер. Бельгилеримизни энди корьмеймиз, пейгъамбер де къалмады бизде, не вакъыткъадже девам этеджегини ич кимсе бильмей. Эй, Алла, не вакъыткъадже душман Сени мыскъыллайджакъ? Душман Адынъны эбедиен яманлайджакъмы? Не ичюн къолунъны, кучьлю онъ къолунъны узатмайсынъ? Къойнунъдан къолунъны чыкъар да, ёкъ эт оларны. Эй, Алла, Сен къадимий замандан берли меним Падишамсынъ, ернинъ ортасында къуртарув бересинъ! Сен къудретинънен денъизни ярдынъ, аждерханынъ башларыны сувда парчаладынъ. Ливьятаннынъ башларыны эздинъ, оны сахранынъ сакинлерине аш эттинъ. Сен янъы чокъракъ ве озенни ерни ярып яраттынъ, буюк дерьяларны къуруттынъ. Куньдюз Сенинъ, гедже де Сенинъ. Ай ве йылдызларны, кунешни де Сен ерлештирдинъ. Ер юзюнинъ бутюн сынъырларыны Сен къойдынъ, яз ве къышны яраткъан Сенсинъ. Шуны унутма, я РАББИ: душман Сени яманлады, акъылсыз адамлар Адынъны сёгди. Гогерджининънинъ джаныны кийик айванларгъа берме, заваллыларнынъ аятыны эбедиен унутма! Сен берген васиетинъни козь огюне ал, чюнки ернинъ къаранлыкъ кошелери зулум эвлеринен толып кетти. Азап чеккенлер масхара олып къайтмасынлар, заваллы ве фукъарелер кене Адынъны макътасынлар! Тур, эй, Алла, Озь давалы ишинъни къорчала! Кунь бою акъылсызлар Сени яманлагъаныны хатырла! Душманларынъ къычыргъаныны унутма! Санъа къаршы чыкъкъанларнынъ шаматасы токътамайып юкселе де! Баш чалгъыджы ичюн. Аль-ташхет. Асафнынъ зебуры. Йыр. Санъа шукюр этемиз, эй, Алла, шукюр этемиз, чюнки Сенинъ Адынъ якъын. Адамлар аджайип ишлеринъни айтып берелер! «Мен бельгилеген вакъыт кельгенде, догърулыкънен суд этеджегим. Сэла Ер ве онынъ устюнде яшагъанлар къалтырагъанда, онынъ темеллерини Озюм къавийлештиреджегим». Макътангъанларгъа дейим: «Макътанманъыз», ярамайларгъа: «Бурнунъызны котерменъиз. Бурунларынъызны юкъарыгъа котерменъиз, къатты боюнлы олып, лаф этменъиз». Не шаркътан, не гъарптан, не де сахрадан адамгъа юксеклик келе. Тек Алла — Суд Этиджидир, бирини алчакълата, башкъасыны юксельте. Мына, РАББИнинъ къолунда гъазап къадеси бар, онда шарап, къокъулы къарышмаларгъа къошулып, копюрип къайнай. О, шу къадеден тёкип йибере. Ер юзюнинъ бутюн ярамайлары шарапны иче-иче, онынъ къалымтысыны биле ялап чыкъаджакълар. Буны мен эр вакъыт айтып береджегим, Якъупнынъ Алласына чалгъы чаладжагъым. Ярамайларнынъ бутюн кучюни ёкъ этеджегим, инсафлыларнынъ кучю исе юкселеджек! Баш чалгъыджы ичюн. Телли чалгъы алетлеринде. Асафнынъ зебуры. Йыр. Ехудада Алла беллидир, Исраильде Онынъ Ады улу. Онынъ мескени — Салимде, яшагъан ери — Сионда эди. Шу ерде О, яйнынъ окъларыны сындырды, къалкъаннен къылычны ве дженк силяларыны. Сэла Сен нурлусынъ, джанаварларнен толу дагълардан да салтанатлысынъ. Къавий юреклилер ав эти олды, олюм юкъусына далды. Бутюн акъайлардан ич бирисининъ къолунда кучь тапалмады. Эй, Якъупнынъ Алласы, Сенинъ азарламанъдан, эм араба, эм ат сонъки юкъусына далды. Сен къоркъунчлысынъ, гъазабынъ кельгенде, къаршынъда ким тура билир? Коклерден къарарынъны бильдирдинъ, ер къоркъып, сесини кести. Эй, Алла, Сен суд этмеге турдынъ, ердеки бутюн заваллыларгъа къуртарувны кетирдинъ. Сэла Инсанларнынъ гъазабы биле Санъа шурет догъура, къалгъан гъазапны исе Сен ятыштырасынъ. РАББИ олгъан Алланъызгъа адакълар беринъиз, сонъ оларны беджеринъиз! Эй, Онынъ этрафында олгъанларнынъ эписи, Къоркъунчлы Аллагъа бахшыш кетиринъиз! О, башлыкъларнынъ рухуны югенлей, О, дюнья падишалары ичюн къоркъунчлыдыр! Баш чалгъыджы ичюн. Едутун ичюн. Асафнынъ зебуры. Аллагъа сесимни юксельтирим, Оны чагъырырым, Аллагъа сесимни юксельтирим, О, манъа къулакъ асар. Беля кунюмде Раббини къыдырдым, гедже къолумны котерип, ич тюшюрмейджегим, джаным исе теселлини ред эте. Алланы хатырлап, инъильдедим, тюшюнджеге далып, джаным зайыфлашты. Сэла Сен козь юммагъа ёл бермединъ, джаным раатсыз эди, лафларым кесильди. Мен эски куньлерни, кечкен девирлерни тюшюндим. Геджелери йырларымны хатырлап, юрегимнен субетлештим, рухум исе менден сорады: «Рабби бизни эбедиен ташладымы, разылыгъыны энди бермейджекми? Онынъ севгиси бутюнлей ёкъ олдымы, келеджек несиллерге Сёзю кечмейджекми? Алла мерамет эйлемекни унуткъанмы, шефкъатыны гъазап къапладымы?» Сэла «Алланынъ къудрети денъишкени — бу меним дердим», — дедим. Мен РАББИнинъ ишлерини хатырлайджагъым, Сенинъ къадимий аджайип ишлеринъни эсиме кетиреджегим. Сенинъ бутюн ишлеринъ акъкъында фикир юрсетип, косьтерген аджайип ишлеринъни тюшюнеджегим. Эй, Алла, Сенинъ ёлунъ мукъаддестир, Алламыз киби улу ким бар экен? Аджайип ишлер япкъан Алла тек Сенсинъ, халкълар арасында къудретинъни бильдирдинъ! Озь халкъынъны кучьлю къолунънен сатын алдынъ, Якъуп ве Юсуфнынъ огъулларыны къуртардынъ. Сэла Сувлар Сени корьди, эй, Алла, сувлар Сени корьди де, сарсылды, тюпсюз чукъурлар да титреди. Булутлар ягъмур ягъдырды, къара булутлар гудюрдеди, ве окъларынъ анда-мында учты. Къасыргъа ичинден Сенинъ коклеринъ гудюрдеди, яшынларынъ дюньяны ярыкълатты, ве ер юзю къалтырап титреди. Сенинъ ёлларынъ денъизден кечти, сокъакъларынъ — буюк сувлардан. Излеринъ исе белли дегиль. Сен халкъынъны Муса ве Харуннынъ къолунен къойларны киби етеклеп бардынъ. Асафнынъ маскили. [1] Эй, халкъым, Къануныма дикъкъат эт, агъзымдан чыкъкъан сёзлериме къулакъ асынъыз! Агъзымны ачып, кинаели икяе айтарым, къадимий сырларны беян этерим: эшиткен ве бильгенлеримизни ве бабаларымыз бизге айткъанларыны. Оларны огъулларындан гизлемемиз, келеджек несильге хабер этермиз РАББИнинъ шурети ве буюк къудретини, Онынъ косьтерген аджайип шейлерини. О, Якъуп ичюн шаатлыкъ берди, Исраиль ичюн Къанунны къойды, оны огъулларына огретмеге бабаларымызгъа буюрды. Келеджек несиль, догъуладжакъ балалар да оны бильсин, олар исе озь вакътында огъулларына огретсин. Олар Аллагъа умют багъласынлар, Алла яраткъан шейлерни унутмасынлар, Онынъ эмирлерини беджерсинлер. Бабаларымыз киби инат ве исьянджы, юреклери вефалы олмагъан, рухлары Аллагъа садыкъ олмагъан несиль олмасынлар. Окълар ве яйнен силялангъан Эфраимнинъ огъуллары дженк кунюнде арткъа къайттылар. Олар Алла берген васиетни тутмадылар, О ёллагъан Къанун ёлундан кетмеге истемедилер. Онынъ ишлерини эслеринден чыкъардылар, косьтерген аджайип шейлерини унуттылар. Мысыр топрагъында, Цоан тарласында, оларнынъ бабалары огюнде Алла аджайип шейлер косьтерген эди: денъизни ярды, ортасындан оларны кечирди, сувларны бир дивар киби къойды. Куньдюз булутнен оларны етекледи, гедже исе атеш ярыгъынен ёл косьтере эди. Олар ичюн сахрада ташны ярып, санки тюпсюз чокъракътан сув чыкъарып берди. О, къаядан сувларны акъыздырды, олар озенлер киби акъып кетти. Амма олар Онъа къаршы гуна япмакъны девам этти, къуру чёльде Юдже Алланы гъазапландырды. Джанлары истеген ашны талап этти, юреклеринде Алланы сынап бакъты. Аллагъа къаршы айтып, шойле дедилер: «Алла сахрада софра къурып олурмы?» Мына, О, къаяны урды, сувлар чыкъты, ирмакълар акъып башлады. «Озь халкъына отьмек де бере билирми, этни де азырлап олурмы?» РАББИ буларны эшитип гъазапланды, Якъупнынъ устюне атеш тюшти, Исраильге къаршы ачувы котерильди. Олар Аллагъа инанмадылар, Онынъ къуртарувына ишанмадылар. О, юкъарыдаки булутларгъа эмир этти, кок къапуларыны ачып ташлады. Ашамакъ ичюн оларгъа манна ягъдырды, оларгъа коктеки отьмекни берди. Адамлар мелеклернинъ отьмегини ашады; О, оларгъа тойгъандже аш ёллады. Кок юзюнден О, шаркъ елини къозгъады, къудретинен дженюп елини эстирди. Оларнынъ устюне тоз киби этни ягъдырды, денъиздеки къум къадар къанатлы къуш берди. Оларнынъ ордулары ортасында, чадырлары этрафында буларны ягъдырды. Олар тоя-тоя ашадылар, истегенлери къадар О, оларгъа берди. Амма мадделери даа кесильмеди, ашлары даа агъызларында эди, Алланынъ ачувы башларына тюшти, О, энъ кучьлюлерини ольдюрди, Исраиль йигитлерини къырды. Бунъа бакъмадан, олар кене гуна яптылар, РАББИнинъ аджайип ишлерине инанмадылар. О, оларнынъ куньлерини бошлукъта, омюр йылларыны дешет ичинде битирди. Алла оларны ольдюргенинен, олар Оны къыдырып башлады; олар къайтып, Аллагъа чапып кельди, Алла оларнынъ къаясы олгъаныны, Юдже Алла оларнынъ Къуртарыджысы олгъаныны хатырладылар. Агъызларынен Онъа ялтакъландылар, тиллеринен Онъа ялан айттылар. Онынъ алдында юреклери къыйыш эди, буюргъан васиетине садыкъ олмадылар. Амма О, шефкъатлы эди, гуналарыны багъышлап, оларны ёкъ этмеди. Чокъ кере ачувыны олардан къайтарып, бутюн гъазабыны бирден тёкмеди. Олар — кечип кеткен вуджуттыр, чыкъып кетип, къайтып кельмез нефес киби олгъанлары Онынъ акъылында эди. Не къадар сахрада Оны ачувландырдылар, бош чёльде Оны акъарет эттилер! Олар Алланы къайта-къайта сынадылар, Исраильнинъ Мукъаддес Алласынынъ джаныны агъырттылар. Олар Онынъ къудретини, оларны зулумдан къуртаргъан кунюни хатырламадылар. Онынъ Мысырда косьтерген бельгилерини, Цоан тарласында косьтерген аджайип шейлерини эслеринден чыкъардылар. О, оларнынъ озенлерини къангъа айландырды, олар ичмеге акъкъан сув тапалмадылар. Оларны тишлесин деп, боджеклерни ёллады, гъайып этсин деп, къыр бакъаларыны ёллады. Оларнынъ ер махсулларыны сарынчкъаларгъа берди, эмеклерининъ нетиджесини чегерткилерге берди. Юзюмлерини бурчакънен урды, инджир тереклерини бузнен гъайып этти. Малларынынъ башына бурчакъ ягъдырды, сюрюлерини йылдырым атешине берди. Оларгъа къаршы буюк гъазабы, хышымы, ачувыны ве беляларны, — бир талай яман эльчилерни ёллады. Алла Озь гъазабына ёл ачты, оларнынъ джанларыны олюмден сакъламады, ольдюриджи хасталыгъына джанларыны берди. Мысырда бутюн биринджи догъгъан балаларны ольдюрди, Хамнынъ чадырларындаки бабаларнынъ гъурурыны ёкъ этти. Алла Озь халкъыны къой-эчкилер киби айдап чыкъарды, сахрада оларны сюрю киби етеклеп барды. Оларны сагъ-селямет юрсетти, бир шейден къоркъмадылар, душманлары исе денъизге батты. Оларны Озюнинъ мукъаддес топрагъына, Онъ къолу алгъан бу дагъгъа кетирди. Озь алдындан башкъа халкъларны къувып чыкъарды, Исраиль къабилелерине о ерни мирас этип берди, бошалгъан чадырларда оларны ерлештирди. Олар исе але даа Юдже Алланы сынап, Онынъ джаныны агъырттылар, Онынъ шаатлыкъларыны сакъламадылар. Бабалары киби артына къайтып, хаинлик яптылар, окъу джоюлгъан яй киби бозукъ чыкътылар. Озь ибадет тёпелеринде табынып, Онынъ джаныны агъырттылар, путларынен Оны куньлемеге меджбур эттилер. Алла буны эшитип, пек гъазапланды ве Исраильни бутюнлей ред этти. Адамлар арасында Озю яшагъан чадырыны, Шилода къургъан мескенини ташлап кетти. Къудретини эсирликке, Озь гузеллигини душман къолуна берди. Озь халкъыны къылычкъа теслим этти, ачувыны Озь мирасындан чыкъарды. Оларнынъ йигитлерини атеш ютты, къызларына никях йырларыны айтмадылар. Руханийлери къылычтан ольди, тул апайлары агълап оламады. О вакъытта Рабби юкъудан киби турды, шараптан енъильген батыр киби уянды. Душманларыны аркъасындан урды, оларны эбедиен масхара этти. Алла Юсуфнынъ чадырыны ред этти, Эфраимнинъ къабилесини сайламады. Лякин Ехуданынъ къабилесини сайлады, Озю севген Сион дагъыны сечип алды. Озюнинъ мукъаддес мескенини коклер киби яратты, ер юзю киби эбедиен ерлештирди, Озь къулу Давутны сайлады ве оны къой къораларындан алып чыкъты. Оны мал бакъкъанлардан алды, Озь халкъы олгъан Якъупны, Озь мирасы олгъан Исраильни бакъмагъа къойды. Давут исе темиз юрекнен оларгъа чобан олды, беджерикли къолларынен оларгъа ёл косьтерди. Асафнынъ зебуры. [1] Эй, Алла, халкълар Сенинъ мирасынъны басып алдылар, Мукъаддес Сарайынъны арам эттилер, Ерусалимни харабеге чевирдилер. Къулларынънынъ джесетлерини ем ичюн кок къушларына, азизлеринънинъ этини ер юзюнинъ кийик айванларына бердилер. Ерусалимнинъ этрафында оларнынъ къаныны сув киби тёктилер, оларны дефн этмеге ич бир адам къалмады. Къомшуларымыз бизни масхара этелер, этрафымыздакилер бизни мыскъыллайлар ве акъарет этелер. Я РАББИ, не вакъыткъадже токътамайып ачувланаджакъсынъ? Не вакъыткъадже куньджюлигинъ янаджакъ? Сени танымагъан халкъларнынъ устюне, Адынъны чагъырмагъан падишалыкъларгъа гъазабынъны тёк. Олар Якъупны ашап юттылар, онынъ юртуны виран эттилер. Бабаларымызнынъ гуналарыны бизге хатырлатма, якъында шефкъатынъ бизим тарафымызгъа айлансын, чюнки биз пек зайыфлаштыкъ. Эй, Алла, Къуртарыджымыз, Намынъ шуретли олсун деп, бизге ярдым эт, Озь Адынънынъ хатири ичюн бизни къуртар, гуналарымызны багъышла! Не ичюн башкъа халкълар: «Оларнынъ Алласы къайда?» — десин? Къулларынънынъ тёкюльген къанлары ичюн Сен очь алырсынъ; халкъларнынъ арасында шу шей белли олсун, оны козьлеримиз де корьсюн! Эсирлернинъ инъильтиси Сенинъ къулагъынъа етсин; олюмге суд этильген адамларны буюк къудретинънен сакъла! Я Рабби, къомшуларымызнынъ Санъа япкъан акъаретлерини еди кере чокълаштырып, озьлерининъ ичлерине къайтар! Сенинъ халкъынъ ве отлагъынънынъ къойлары олып исе, бизлер Сени эбедиен шуретлейджекмиз, несильден несильге Сени макътайджакъмыз! Баш чалгъыджы ичюн. «Шошаним-эдут» авасында. Асафнынъ зебуры. Эй, Исраильнинъ Чобаны, динъле! Озюнъни косьтер, эй, Юсуфны сюрю киби етеклеген, Керувлар устюнде отургъан Алла! Эфраим, Биньямин, Менашше эвлятларынынъ алдында Озь къудретинъни косьтер, бизни къуртармагъа кель! Эй, Алла, бизни Озюнъе къайтар, Сенинъ юзюнъ парылдасын, сонъ бизлер къуртулырмыз! Ордуларнынъ РАББИ-Таалясы, не вакъыткъадже халкъынънынъ дуваларына ачувланаджакъсынъ? Сен оларгъа козьяшлы отьмек ашаттынъ, къаде-къаде козьяшыны ичирдинъ. Къомшуларымызнынъ бизнен талашкъанына себеп олдынъ, душманларымыз бизни мыскъыллай. Эй, Ордуларнынъ Алласы, бизни Озюнъе къайтар, Сенинъ юзюнъ парылдасын, сонъ бизлер къуртулырмыз! Мысырдан юзюм чубугъыны кетирдинъ, халкъларны къувып, оны сачтынъ. О ичюн ер азырлагъан эдинъ, о да терен тамыр атып, бутюн ерни къаплады. Дагълар онынъ кольгесининъ тюбюнде къалды, онынъ пытакълары Алланынъ кедр тереклери киби. Онынъ пытакълары денъизге къадар, филислери исе дерьягъа етти. Не ичюн Сен онынъ диварларыны боздынъ? Кечкен-кеткен эр бир ордулар онынъ юзюмини къопара. Кийик домузлар онынъ тамырыны кемире, тарла айванлары да оны ашай. Эй, Ордуларнынъ Алласы, бизге къайтып кельсе! Коктен бакъып, алымызны корь, шу багъны сакъла! Онъ къолунънен сачкъан чубукъны, Озюнъ ичюн пекиткен пытакъны къорчала! Мына, оны кесип, атешке ташлайлар, олар Сенинъ гъазабынъдан ёкъ оладжакъ! Элинъ онъ къолунъ олгъан акъайнынъ устюнде, Озюнъ ичюн пекиткен инсан огълунынъ устюнде олсун! Биз энди Сенден юзь чевирмемиз, джанландыр бизни, ве биз Сенинъ Адынъны чагъырырмыз. Ордуларнынъ РАББИ-Таалясы, бизни Озюнъе къайтар, Сенинъ юзюнъ парылдасын, сонъ бизлер къуртулырмыз! Баш чалгъыджы ичюн. Аль-хаггиттит. Асафнынъ зебуры . Бизге кучь берген Аллагъа къуванчнен йырланъыз! Якъупнынъ Алласына севинчнен къычырынъыз! Чалгъы ачынъыз, даре урунъыз, татлы сесли сантыр ве арфаны чалынъыз! Янъы ай пейда олгъан куню бору чалынъыз, толу ай куню, байрамымыз кунюнде! Бу — Исраильге къанундыр, Якъуп Алласынынъ ферманыдыр. Алла Мысыр топрагъына къаршы чыкъкъанда, О, буны Юсуфкъа шаатлыкъ этип берди. Анда мен анъламагъан бир тиль эшиттим. «Онынъ елькесиндеки юкни енгиллештирдим, къоллары сепетлерден къуртулды. Белялы куньде Мени чагъырдынъ, ве Мен сени къуртардым, гурюльдеген кок ичинден санъа джевап бердим, Мерива сувларында сени сынадым». Сэла «Динъле, халкъым, Мен санъа шаатлыкъ этеджегим, эй, Исраиль, эгер сен Мени динълеген олсанъ! Аранъызда башкъа алла олмасын, ят халкънынъ алласына бель букме. РАББИ олгъан Алланъ — Меним, Мен сени Мысыр топрагъындан алып чыкътым. Агъзынъны кенъдже ач, Мен оны толдураджагъым! Амма халкъым лафыма къулакъ асмады, Исраиль Манъа бойсунмагъа истемеди. Шунынъ ичюн Мен оларны инат юреклеринен къалдырдым, бильгенлери киби яшасынлар, дедим. Къана, эгер халкъым Манъа къулакъ асса, Исраиль Меним ёлларымдан юрсе, душманларыны бир аньде енъер эдим, зулум эткенлернинъ устюне къолумнен басар эдим! РАББИден нефрет эткенлер Онъа боюн эгер эдилер, оларнынъ вакътына сонъ олмаз эди! Оларгъа энъ яхшы богъдайны ашаттырыр эдим, къаядан бал акъыздырып, оларны тойдурыр эдим!» Асафнынъ зебуры. [1] Алла, аллаларнынъ топлашувында турып, аллалар арасында къарар чыкъара. «Не вакъыткъадже сиз адалетсиз суд этерсиз, ярамай адамларгъа кулер юзьнен бакъарсыз? Сэла Фукъаре ве оксюзнинъ тарафыны алынъыз, заваллы ве факъыргъа адалет косьтеринъиз! Фукъаре ве факъырны къорчаланъыз, ярамайларнынъ къолундан азат этинъиз оларны! Олар бильмейип ве анъламайып къаранлыкъта юрелер; атта ер юзюнинъ темеллери сарсыла. Мен айттым: “Сиз аллаларсынъыз, эпинъиз Юдже Алланынъ огъулларысынъыз!” Лякин инсан киби оледжексинъиз, эр бир башлыкъ киби тюшеджексинъиз!» Тур, эй, Алла, ер юзюни укюм эт, бутюн халкълар Сенинъкидир! Йыр. Асафнынъ зебуры. Эй, Алла, индемей турма, сесинъни кесме, арекетсиз къалма, эй, Алла! Мына, Сенинъ душманларынъ шамата къопара, Сенден нефрет эткенлер баш котерелер. Сенинъ халкъынъа къаршы фитнеджилик япалар, Сен къорчалагъан адамларынъа къаршы акъыл танышалар. «Барайыкъ да, оларны халкълар сырасындан ёкъ этейик, Исраильнинъ ады башкъа хатырланмасын!» — дедилер. Олар бир юрек олып, Санъа къаршы анълашма тиздилер. Мына, Эдом ве Исмаилнинъ чадырлары, Моав ве хагрийлилер, Гивал, Аммон ве Амалек огъуллары, фелестинлилер эм де Тир сакинлери. Ашшур да оларгъа къошулып, Лут огъулларына кучь берди. Сэла Сен Кишон вадийинде мидьянлыларгъа, Сисера ве Явинге япкъанынъны оларгъа да яп. Олар Эн-Дорда ёкъ этильди, топракъ ичюн кубре олды. Орев ве Зеевге япкъанынъны оларнынъ мырзаларына яп, Зевах ве Цалмуннагъа не япкъан олсанъ, оларнынъ бутюн башлыкъларына да шойле яп. «Алланынъ мескенлерини озюмизге мульк этип алайыкъ!» — деген эди олар. Эй, Аллам, олар савурылгъан тоз киби, ельнинъ огюне тюшкен тобан киби олсунлар. Атеште дагълар янгъаны киби, алев къаяларны куйдюрген киби, Сен боран чагъырып оларны айда, башларына туфан кетирип, къоркъуз. Олар Сенинъ Адынъны къыдырсынлар деп, бетлерини утанчнен къапла, я РАББИ! Олар эбедий масхара олып, къоркъугъа далсынлар, резиль олып, ёкъ олсунлар! Эм де бильсинлер: Сенинъ Адынъ — РАББИ, бутюн дюньяда ялынъыз Сен — Юдже Алласынъ! Баш чалгъыджы ичюн. Аль-хаггиттит. Къорах огъулларынынъ зебуры. Ордуларнынъ РАББИси, Сенинъ мескенлеринъ не къадар гузельдир! РАББИнинъ азбарларыны сагъынып, джаным тарсыкъа, юрегим, беденим Тири Аллагъа къуванчнен къычыра! Сенинъ къурбан ерлеринъ янында къушчыкъ биле озюне ер ве къарылгъач балалары ичюн юва тапа, Ордуларнынъ РАББИси, меним Падишам ве Аллам! Не де бахтлыдыр Сенинъ эвинъде яшагъанлар! Олар токътамайып Сени макътайджакълар! Сэла Не де бахтлыдыр кучюни Сенде тапкъан, юрек сокъакълары Сенинъ тарафынъа бакъкъанлар! Агълав вадийинден кечкенде, анда чешмелерни ачар, ягъмур анда ягъып, берекет берер. Оларнынъ кучюне кучь къошулыр, Сионда Алланынъ огюнде олар корюнир! Ордуларнынъ РАББИ-Таалясы, меним дувамны динъле! Къулакъ ас, эй, Якъупнынъ Алласы! Сэла Эй, Алла, бизим Къалкъанымызгъа бакъ, Месихинънинъ бетини корь! Сарайынънынъ азбарында кечкен бир кунь башкъа бинъ куньден яхшыдыр! Ярамайларнынъ чадырларында яшагъанымдан Алла Сарайынынъ босагъасы янында тургъаным яхшыдыр! РАББИ-Тааля — кунеш ве къалкъандыр; хайыр ве шуретни РАББИ багъышлар, къабаатсыз ёлларнен юргенлерден О, эйиликни айырмаз! Ордуларнынъ РАББИси, не де бахтлыдыр Санъа ишангъан инсан! Баш чалгъыджы ичюн. Къорах огъулларынынъ зебуры. Я РАББИ, Сен Озь топрагъынъа мерамет косьтердинъ, Якъупны эсирликтен къайтардынъ, халкъынънынъ къабаатыны багъышладынъ, бутюн гуналарыны ёкъ эттинъ! Сэла Бутюн гъазабынъны ичинъе сакълап, янаяткъан ачувынъдан вазгечтинъ. Эй, Алла, бизим Къуртарыджымыз, кене бизни Озюнъе къайтар, бизге къаршы афакъанынъны тындыр! Бизге эбедиен гъазапланаджакъсынъмы? Несильден несильге гъазабынъны сачаджакъсынъмы? Халкъынъ Сенден къувансын деп, бизни гъайрыдан джанландырмазсынъмы? Я РАББИ, бизге севгинъни косьтер, къуртарувынъны бизге багъышла! РАББИ олгъан Алла не айтаджагъына мен къулакъ асарым. О, Озь халкъынен ве азизлеринен барышыкъ тюзер, амма олар кене ахмакълыкъкъа къайтмасынлар. Акъикъатен, Алладан къоркъкъанларгъа къуртулыш пек якъындыр, бизим топрагъымызда шурети битмесин! Севгинен акъикъат корюшелер, догърулыкъ ве аманлыкъ опюшелер! Акъикъат ерден чыкъар, догърулыкъ коктен бакъар, РАББИ эйилик ёллар, ве топрагъымыз мейва берер. Адалет Онынъ алдында юрер, адымларына ёлны косьтерир. Давутнынъ дувасы. [1] Къулагъынъны меним тарафыма тутып, манъа джевап бер, я РАББИ, чюнки мен заваллы ве факъырым. Джанымны сакъла, чюнки мен Сенден къоркъам. Санъа умют багълагъан къулунъны къуртар, я РАББИ! Манъа мерамет эт, Рабби, мен эр кунь Санъа ялварам. Къулунънынъ джаныны къувандыр, чюнки Санъа, я Рабби, джаным ынтыла. Сен, Рабби, хайырлы багъышлайыджысынъ, Сени чагъыргъанларнынъ эписине буюк севгинъни ачасынъ! Меним дувамны эшит, я РАББИ, ялваргъан сесиме къулакъ ас! Мусибет кунюнде Сени чагъыраджагъым, ве Сен манъа джевап береджексинъ. Аллалар арасында Санъа ошагъаны ёкъ, ишлеринъе тенъ кельгени де ёкъ, я Рабби! Сен яраткъан бутюн халкълар келип, Сенинъ алдынъда бель букеджеклер ве Адынъны шуретлейджеклер, я Рабби! Сен улусынъ, аджайип шейлер япасынъ. Ялынъыз Сен — Алласынъ. Озь ёлунъны манъа огрет, я РАББИ, Сенинъ акъикъатынъа коре юреджегим; Адынъдан къоркъмакъ ичюн юрегимни къавий эт! Рабби-Тааля, джан-юректен Санъа шукюр этеджегим, эбедиен Адынъны шуретлейджегим! Сен манъа буюк севгинъни косьтердинъ, олюлер дюньясынынъ чукъурындан джанымны къуртардынъ! Аллам, къопай адамлар манъа къаршы котерильди, джанаварлар ордусы джанымны къыдыра; олар Сени акъылына биле кетирмейлер! Амма Сен, Рабби, шефкъатлы ве мераметлисинъ, пек сабырлы, чокъ севген ве ишанчлысынъ! Манъа бакъып, аджы мени, Озь къулунъны къуветлендир, къул-къадынынънынъ огълуны къуртар! Разылыгъынънынъ бельгисини манъа косьтер, оны менден нефрет эткенлер корьсюн ве масхара олсунлар! Сен, РАББИ, манъа ярдым эттинъ ве меним гонълюмни алдынъ! Къорах огъулларынынъ зебуры. Йыр. Онынъ темели азиз дагълар устюндедир. РАББИ Якъупнынъ бутюн мескенлеринден Сион шеэрининъ араба къапуларыны севе. Сенинъ акъкъынъда шанлы сёзлер айтыла, эй, Алланынъ шеэри! Сэла «Мени таныгъанларгъа Рахав ве Вавилонны анъарым; мына, Фелестин, Тир, Хуш акъкъында: “О, шу ерде догъгъан”, — дерлер. Сион акъкъында исе: “Бу адам ве шу адам о ерде догъгъан; Юдже Алла оны пекитир”», — дерлер. РАББИ халкъларны джедвельге алгъанда: «О, шу ерде догъгъан», — деп язып къояр. Сэла Эм йырлайлар, эм ойнайлар: «Меним бутюн менбаларым Сенде!» Йыр. Къорах огъулларынынъ зебуры. Баш чалгъыджы ичюн. Аль-махалат леаннот. Эзрахлы Хеманнынъ маскили. Я РАББИ, Алла-Къуртарыджым, гедже-куньдюз Санъа фигъан къопарам. Дувам алдынъа етип барсын, меним фигъаныма къулакъ ас! Мусибетлерден джаным тойды, олюлер дюньясына аятым якъынлашты. Мезаргъа кетеяткъанларнен бир олдым, кучьтен кесильген адам киби олдым. Олюлер арасына ташлангъаным, мезарда яткъан джесетлер киби. Сен оларны энди хатырламайсынъ, олар тюшип кеткен къолунъдан. Сен мени энъ терен чукъургъа къойдынъ, къаранлыкъ, тюпсюзлик ичине ташладынъ. Гъазабынъ устюме агъыр юк киби чёкти, бутюн далгъаларынънен мени эзип ташладынъ. Сэла Танышларымны менден узакълаштырдынъ, мени олар ичюн игренч яптынъ; мен къапалдым, чыкъып оламайым. Яныкътан козьлерим зайыфлашты. Я РАББИ, Сени бутюн кунь чагъыра эдим, къолларымны Санъа таба узаттым. Олюлерге аджайип шей косьтереджексинъми? Олюлернинъ рухлары турып, Сени шуретлейджеклерми? Сэла Мезарда Сенинъ севгинъ илян этилирми? Сенинъ садакъатынъ олюм еринде олурмы? Къаранлыкъта Сенинъ аджайип ишлеринъни, унутылгъан дюньяда Сенинъ догърулыгъынъны биледжеклерми? Амма мен Сенден ярдым истейим, я РАББИ, саба эрте дувам Сени къаршылай. Я РАББИ, не ичюн джанымны ред этесинъ? Не себептен менден юзь чевиресинъ? Мен гъарип, яшлыгъымдан башлап сёнем, Сенинъ дешетли шейлеринъни чектим, умют джойдым. Гъазабынъ меним башыма тюшти, Сенинъ къоркъузгъанынъ мени йыкътырды. Сув киби олар мени эр кунь саралар, эписи мени алкъагъа алалар. Севгилилеримни ве достларымны Сен менден узакълаштырдынъ, меним танышларым къаранлыкъта. Эзрахлы Этаннынъ маскили. Я РАББИ, Сенинъ буюк севгинъ акъкъында эбедиен йырлайджагъым, акъикъатынъны бутюн несиллерге бильдиреджегим! Севгинъ эбедиен къатты турар, дедим; акъикъатынъны коклерде ерлештирдинъ! «Мен Озь сайлагъаныма васиет бердим, къулум Давуткъа ант эттим: Сенинъ союнъ эбедиен кесильмез, эвлятларынъ несиллернинъ эписине падишалыкъ этер». Сэла Я РАББИ, коклер Сенинъ аджайип ишлеринъни шуретлер, азизлер топлашувында акъикъатынъны макътарлар! Коклерде РАББИге тенъ бармы? Алланынъ огъуллары арасында РАББИ киби сою бармы? Азизлернинъ буюк топлашувында Алла къоркъунчлы, этрафындакилернинъ эписи ичюн О, къоркъунчлыдыр. Я РАББИ, Ордуларнынъ Алласы! Сен киби къудретли кимдир, я РАББИ? Акъикъатынъ бутюн этрафынъны сарды! Сен къутургъан денъизге падишалыкъ этесинъ, далгъалары котерильгенде, оларны Сен тынчландырасынъ. Сен Рахавны тар-мар этип, олюм алына кетирдинъ, кучьлю къолунънен душманларынъны дагъыттынъ. Коклер — Сенинъ, ер де Сенинъ, дюнья ве онынъ барлыгъыны Сен яраттынъ. Шималь ве дженюп тарафларыны Сен яраттынъ, Тавор ве Хермон дагълары Адынъа къуванчнен къычыралар. Сенинъ къолларынъ къавий, къолунъ кучьлю, онъ къолунъ юксектир! Тахтынънынъ темели — адалет ве догърулыкъ, севгинен садыкълыкъ — эр даим алдынъда. Не де бахтлыдыр бору сесини бильген халкъ, олар Сенинъ юзюнъ ярыгъында юрерлер! Адынъа халкъ бутюн кунь севинир, адалетинънен юкъарыгъа котерилир! Оларнынъ къувети — Сенсинъ, Сенинъ разылыгъынънен бизим союмыз гъалебе къазаныр! Керчектен, бизим къалкъанымыз — РАББИнинъкидир, падишамыз — Исраильнинъ Азизининъкидир. Бир вакъытта Сен Озь азизлеринъе руяда дединъ: «Мен бир джесюрге ярдым ёлладым, халкъ арасындан сайлангъанны юксельттим. Къулум Давутны таптым, мукъаддес ягънен оны якътым. Къолум эбедиен онен оладжакъ, Озюм онъа кучь береджегим. Душман оны енъип оламаз, къанун бозгъаннынъ огълу онъа зулум эталмаз. Душманларыны онынъ козю огюнде къыраджагъым, ондан нефрет эткенлерни ураджагъым. Меним акъикъатым ве севгим онен, Меним Адымнен о, енъеджек. Онынъ къолуны денъиз устюне, онъ къолуны — озенлер устюне къояджагъым». О, мени чагъырып, дейджек: «Сен меним Бабамсынъ, Алламсынъ, меним къуртарыджы Къаямсынъ!» Мен оны биринджи огълум япарым, дюнья падишаларындан юкъары къоярым. Онъа севгимни эбедиен сакъларым, онъа берген васиетим бозулмаз. Онынъ сою эбедиен кесильмез, онынъ падишалыкъ этювини коклернинъ куньлери киби девам эттиририм. «Эгер онынъ огъуллары къанунларымны къалдырып, къарарларыма коре юрмеселер, эгер Меним къаиделеримни бозып, эмирлеримни тутмасалар, акъсызлыгъы ичюн оларны таягъымнен, къабаатлары ичюн — котекнен джезаларым. Лякин Озь севгимни ондан алмам, садыкълыгъымны да денъиштирмем, Озь васиетимни бозмам, берген сёзюмден къайтмам. Бир кере мукъаддеслигимнен ант эттим, — Давуткъа ялан айтарыммы? Онынъ сою эбедиен кесильмез, тахты къаршымда кунеш киби турар! Кок юзюндеки догъру шаат олгъан ай киби, о, эбедиен къатты олып турар!» Сэла Амма энди Сен ред эттинъ, юзь чевирдинъ, Озь Месихинъе пек гъазапландынъ, къулунъа берген васиетинъден вазгечтинъ, Онынъ таджыны топракъкъа аттынъ. Бутюн къораларыны йыкътынъ, къалелерини харабеге чевирдинъ. Ёлдан кечкенлер эписи оны талай, къомшуларынынъ алдында о масхара олды. Онъа къаршы чыкъкъанларгъа Сен гъалебе бердинъ, бутюн душманларыны къувандырдынъ. Къылычынынъ уджуны къайтардынъ, дженкте онъа кучь бермединъ. Онынъ йылтыравыны битирдинъ, тахтыны исе ерге урдынъ, Яшлыкъ куньлерини къыскъарттынъ, оны пек утандырдынъ. Сэла. Не вакъыткъадже, я РАББИ, Озюнъни эбедий сакъларсынъ? Не вакъыткъадже гъазабынъ атеш киби янар? Омрюм не къадар къыскъа экенини хатырла! Инсан огъулларыны бошуна яраттынъмы? Яшагъан да, олюмни корьмеген адам бармы? Олюлер дюньясындан джаныны къуртаргъан инсан бармы? Сэла Эвельки буюк севгинъ къаерде къалды, я РАББИ? Давуткъа Озь садыкълыгъынънен ант эткен эдинъ. Къулларынъ не къадар масхара олгъаныны, бутюн къудретли халкъларнынъ акъаретини ичимде насыл ташыгъанымны хатырла, я РАББИ! Душманларынъ насыл сёггенлерини, Месихинънинъ излерини мыскъыллагъанларыны унутма, я РАББИ! РАББИни эбедиен алгъышланъыз! Амин! Амин! Алланынъ адамы Мусанынъ дувасы. Я РАББИ, Сен бутюн несиллеримизге сыгъынакъ эдинъ. Дагълар пейда олмаздан эвель, ер ве дюньяны яратмаздан эвель, асырлардан асырларгъа Сен Алласынъ! Сен адамны топракъкъа къайтарасынъ, «Эй, инсан огъуллары, къайтынъыз!» — дейсинъ. Мына, Сенинъ козюнъ огюнде бинъ йыл кечип кеткен тюневин киби, бир гедже парчасы киби. Адамларны сув ташкъыны киби алып кетесинъ, олар тюш киби, саба оськен откъа ошайлар. Саба отлар гуль ачып ешерир, акъшам исе солып, къуруп кетер. Сенинъ гъазабынъдан биз ёкъ олаятамыз, Сенинъ ачувынъдан биз шашмалаймыз. Сен гуналарымызны къаршынъа къойдынъ, гизли ишлеримизни юзюнънинъ ярыгъына чыкъарып къойдынъ. Бутюн куньлеримиз Сенинъ гъазабынъ астында кече, йылларымыз инъильтинен бите. Омрюмизнинъ муддети етмиш йыл экен, пек сагълам олсакъ — сексен. Энъ гузель йыллар да замет ве беляда кече. Олар тез кече, ве биз учып кетемиз! Ким гъазабынънынъ кучюни, Сенден къоркъусына ляйыкъ Сенинъ ачувынъны ким билир? Куньлеримизни саймагъа бизни огрет, ве бизим юрегимиз икметли олур. Къайт бизге, я РАББИ, не къадар мумкюн? Къулларынъны аджы! Саба бизни буюк севгинъе тойдур, ве биз бутюн омрюмиз севинчнен къычырып къуванырмыз! Сен бизни джезалагъан куньлеримизге коре, беля корьген йылларымызгъа коре энди къувандыр бизни! Къулларынъа улу ишлеринъни, оларнынъ огъулларына — шан-шуретинъни косьтер! Рабби-Таалямызнынъ разылыгъы бизнен олсун! Къолларымызгъа О, берекет берсин, къолларымызнынъ ишлери онъ кельсин! Юдже Алланынъ сыгъынагъында яшагъан адам Къудретли Алланынъ кольгесинде раатланыр! О, РАББИге айта: «О, меним сыгъынагъым ве къалем, О, меним Аллам; умютим Онда!» О, сени авджы тузагъындан, ольдюриджи хасталыгъындан къуртарыр, Озь къанатларынен сени япар, къанатлары астында хавфсыз алда олурсынъ; Онынъ акъикъаты санъа къалкъан ве къора олур! Не гедженинъ дешетинден, не куньдюз учкъан окътан къоркъарсынъ, не къаранлыкъта кезген вебадан, не де уйледе къыргъан юкъма хасталыгъындан. Сенинъ янынъда бинъ адам йыкъылып, он бинъ адам онъ тарафынъда къырылса да, беля санъа якъынлашып оламаз. Сен тек козьлеринънен бакъып, ярамайларгъа берильген джезаны кореджексинъ. Сен: «РАББИ — сыгъынагъым», — дегенинъ, Юдже Алланы мескен деп сайлагъанынъ ичюн, башынъа бирде-бир беля тюшмез, чадырынъа веба якъынлашмаз. О, сенинъ акъкъынъда Озь мелеклерине эмир этер, ве олар бутюн ёлларынъда сени къорчалар. Олар сени къолларында котерип кетерлер, аякъларынъ ташкъа сюрюнмез. Арслан баласы ве зеэрли йыланларнынъ устюнден басып кечерсинъ, арслан ве аждерханы эзип ташларсынъ. «Мени севгени ичюн, оны къуртараджагъым; Адымны бильгени ичюн, оны къорчалайджагъым. Мени чагъыргъанда, оны эшитеджегим, къайгъылы кунюнде онен оладжагъым, оны къуртарып, шуретлейджегим. Узун омюрнен оны тойдураджагъым ве онъа къуртарувымны косьтереджегим!» Зебур. Раатлыкъ куню ичюн йыр. Не де яхшыдыр РАББИни шуретлемек, Сенинъ Адынъа чалгъы чалмакъ, Юдже Алла! Саба — буюк севгинъни хабер этмек, гедже исе — ишанчлы олгъанынъны! Он телли алет ве арфа чалып, сантырны чалып йырламакъ яхшы! Я РАББИ, Озь ишлеринънен мени къувандырдынъ, яраткъанларынъдан севинчнен къычырам! Ишлеринъ не къадар буюктир, я РАББИ! Пек терендир Сенинъ тюшюнджелеринъ! Акъылы етмеген адам буны бильмез, ахмакъ да буны анъламаз. Ярамайларнынъ от киби пейда олгъаны, акъсызлыкъ япкъанларнынъ гуль ачкъаны — оларнынъ эбедий ёкъ олувы ичюндир. Лякин Сен, я РАББИ, эбедиен Юджесинъ! Душманларынъ, я РАББИ, душманларынъ мытлакъа ёкъ олур, акъсызлыкъ япкъанларнынъ эписи даркъалып кетер! Лякин кийик бугъа насыл бойнузыны котерип юрсе, Сен башымны шойле котерип юрсетирсинъ! Меним башыма тазе зейтюн ягъыны якътылар. Душманларым йыкъылгъаныны озь козюмнен корьдим, манъа къаршы чыкъкъан яман душманнынъ къычыргъаныны озь къулагъымнен эшиттим. Инсафлы адам хурма тереги киби гуль ача, Ливандаки кедр тереги киби юкселип осе. РАББИнинъ Эвинде сачылгъан адамлар Алламызнынъ азбарларында гуль ачарлар. Олар къартайгъанда да, чокъ мейва берерлер, тазе ве ешиль олурлар, РАББИнинъ догърулыгъыны хабер этерлер, «Къаям О, Онда ялан ёкъ», — дерлер! РАББИ — Падишадыр! О, улулыкъкъа кийинген! РАББИ къудретке кийинген ве онен къушангъан! Акъикъатен, дюнья къатты тура ве ич сарсылмаз! Сенинъ тахтынъ къадимий замандан берли пекитильген, Сен — асырлардансынъ! Озенлер котериле, я РАББИ, озенлер сесини котере, озенлер буюк далгъаларыны котере. Чокъ сувларнынъ шувултысындан, денъизнинъ кучьлю далгъаларындан юкъарыдаки РАББИ кучьлюдир! Сенинъ шаатлыкъларынъ пек ишанчлыдыр, Эвинъе эбедий мукъаддеслик яраша, я РАББИ! Я РАББИ, очь алыджы Алла! Очь алыджы Алла, Озь нурунъда корюн! Котериль, ернинъ Къадысы, кибирли адамларнынъ джезасыны бер! Я РАББИ, не вакъыткъадже ярамайлар тантана этеджеклер? Олар ярамай сёзлерни къусалар, акъсызлыкъ япкъанларнынъ эписи макътаналар, Я РАББИ, Сенинъ халкъынъны хорлайлар, Сенинъ мирасынъны азаплайлар, тул къадынны ве ят халкълардан олгъанларны ольдюрелер, оксюзлернинъ джаныны алалар. «РАББИ корьмез! Якъупнынъ Алласы бильмез», — дейлер. Эй, тентек адамлар, акъылынъызны топланъыз! Не вакъыт акъылланаджакъсыз, ахмакълар? Къулакъны япкъан эшитмезми? Козьни яраткъан корьмезми? Халкъларны низамгъа къойгъан джезаламазмы? О, адамларгъа акъыл огрете! РАББИ инсанларнынъ фикирлерини, оларнынъ бош олгъаныны биле. Не де бахтлыдыр, Сен оны низамгъа чеккен ве Сен онъа къанунны огреткен адам, я РАББИ! Бойледже оны яман куньлерден сакълар, ярамай адам ичюн чукъур къазылмагъандже. РАББИ Озь халкъыны ред этмез, Озь мирасыны ташлап кетмез. Укюм этюв кене адалетли олур, ве эписи догъру юреклилер онынъ пешинден бараджакъ. Яманлыкъ япкъан адамлар алдында ким мени къорчалар? Акъсызлыкъ япкъанларнынъ огюнде ким мени акълар? Эгер РАББИ ярдымджым олмаса эди, джаным чокътан сюкюнет дюньясында ятар эди. «Аягъым тайды», — дегенимде, Сенинъ буюк севгинъ мени тутып турды, я РАББИ! Ичимде къайгъыларым чокъ олгъанда, Сенинъ теселлинъ юрегиме зевкъ берди. Олюм кетириджилернинъ тахты Сенинъ янынъда олурмы? Олар низамнамелеринен беля кетирелер! Олар топнен инсафлы адамгъа къаршы уджюм этелер ве къабаатсыз къанны ерге тёкелер. Амма РАББИ меним къалем олды, Аллам — сыгъынагъымнынъ къаясы. Оларнынъ къанунсызлыгъыны озьлерининъ башларына кетирир, озьлерининъ яманлыкъларынен оларны къырып ташлар; РАББИ олгъан Алламыз оларны къырып ташлар. Айдынъыз, келейик, РАББИге юксек сеснен йырлайыкъ! Бизим Къуртарыджы Къаямызны алгъышлап къычырайыкъ! Онынъ янына шукюр сёзюнен якъынлашайыкъ, Онъа къуванчнен багъырып йырлайыкъ! РАББИ — улу Алладыр, бутюн аллалардан устюн улу Падишадыр! Ернинъ теренликлери Онынъ къолундадыр, дагълар тёпелери де Онынъки. Денъиз Онынъ, чюнки оны Озю яратты, топракъны да Онынъ къоллары япты. Айдынъыз, келейик, Онъа бель букип ибадет этейик, бизни яраткъан РАББИнинъ огюнде тиз чёкейик! О, бизим Алламыздыр, бизлер исе — Онынъ яйласынынъ халкъы, Онынъ къолундаки къойлармыз. Эгер бугунь Онынъ сесине къулакъ аскъан олсанъыз! «Сахрада Меривада олгъаны киби ве шу куню Массада олгъаны киби юрегинъизни таш этменъиз! О ерде бабаларынъыз Мени сынавдан кечирдилер, ишимни корьген олсалар да, Мени сынадылар. Къыркъ йыл бу несиль мени ачувландыра эди. “Бу халкънынъ юреги адашкъан, олар Меним ёлларымны бильмегенлер”, — дедим Мен. Шунынъ ичюн Мен гъазапланып ант эттим: “Олар мытлакъа Меним раатлыкъ ериме кирмейджеклер”». РАББИге янъы бир йыр айтынъыз! Эй, бутюн ер юзю, РАББИге йырланъыз! РАББИге йырланъыз, Адыны алгъышланъыз, къуртарувыны кунь-куньден айтып беринъиз! Шан-шуретини миллетлер арасында хабер этинъиз, аджайип шейлерини бутюн халкъларгъа бильдиринъиз! Акъикъатен РАББИ улудыр! О, чокъ макътавларгъа ляйыкъ! Бутюн аллалардан зияде Ондан къоркъмакъ керек! Халкъларнынъ бутюн аллалары — бош путлардыр, РАББИ исе коклерни яратты! О, шан ве шурет ичинде, мукъаддес мескенинде — къудрет ве гузеллик! Эй, халкъ къабилелери, РАББИни алгъышланъыз, РАББИнинъ шурети ве къудретини алгъышланъыз! РАББИнинъ Адына ярашкъан шуретини беринъиз, бахшышлар кетирип, Онынъ азбарларына киринъиз! Мукъаддес шуретинде олгъан РАББИге ибадет этинъиз! Бутюн ер юзю, Онынъ алдында титре! Халкълар арасында бильдиринъиз: «РАББИ — Падишадыр!» Шунынъ ичюн дюнья къатты тура, о, къыбырдамаз асла. Халкъларны О, адалетнен укюм этеджек! Коклер севинсин, ер юзю къувансын, денъиз ве ичиндекилер гурьлесин! Тарлалар ве олардаки барлыкъ тантана этсинлер, ормандаки бутюн тереклер къуванчнен къычырсынлар! Буны РАББИнинъ огюнде этсинлер! О, мында келе, ерни укюм этмеге келе! О, дюньяны Озь адалетинен, дюнья халкъларыны акъикъатынен укюм этеджек! РАББИ — Падишадыр! Ер юзю къувансын, чокъ адалар севинсин! Булутлар ве къаранлыкъ — Онынъ этрафында, догърулыкъ ве адалет — тахтынынъ темелидир! Онынъ огюнде атеш юре, этрафтаки душманларны якъып ташлай. Онынъ яшынлары дюньяны ярыкълата, ер юзю буны корип титрей. РАББИнинъ огюнде, бутюн ернинъ Эфендиси огюнде дагълар балавуз киби ирип кете. Коклер Онынъ догърулыгъыны бильдире, Онынъ шуретини бутюн халкълар коре. Утансын путларгъа хызмет эткенлер, бош путларынен макътанып юргенлер! Аллаларнынъ эписи, РАББИге ибадет этинъиз! Я РАББИ, Сенинъ къарарларынъны эшитип, Сион къувана, Ехуданынъ шеэрлери севине. Я РАББИ, бутюн ер юзюнинъ энъ Юджеси Сенсинъ, бутюн аллаларнынъ устюнден Сен юкъарысынъ! Эй, РАББИни севгенлер, яманлыкътан нефретленинъиз! Озь азизлерининъ джаныны О, сакълай, ярамайларнынъ къолундан оларны къуртара. Инсафлыларгъа нур сачыла, догъру юреклилер къувана. Эй, инсафлылар, РАББИге къуванынъыз, Онынъ мукъаддес Адыны алгъышланъыз! Зебур. [1] РАББИге янъы бир йыр айтынъыз, чюнки О, аджайип шейлер япты! Озюнинъ онъ къолу, мукъаддес къудрети Онъа гъалебе кетирди! РАББИ Озь къуртарувыны косьтерди, халкълар огюнде акъикъатыны ачты! Исраиль халкъына олгъан севгиси ве садыкълыгъыны эследи, дюньянынъ дёрт тарафы Алланынъ къуртарувыны корьди! Эй, бутюн ер юзю, РАББИге къуванчнен сесинъизни юксельтинъиз, севинчнен багъырынъыз ве чалгъы чалынъыз! РАББИ ичюн сантыр чалынъыз, сантыр чалып, йырлар айтынъыз! Боразан ве бору чалып, Падиша РАББИ огюнде къуванчнен къычырынъыз! Гурьлесин денъиз ве ичиндекилер, гурьлесин дюнья ве узериндекилер! РАББИнинъ алдында дерьялар шувулдасын, дагълар да къошулып севинчнен багъырсын! О, ерни укюм этмеге келе. О, дюньяны адалетнен, халкъларны догърулыкънен укюм этеджек! РАББИ — Падишадыр, титресин халкълар! Керувлар устюнде отура О, ер юзю къалтырасын! Сионда РАББИ улудыр, Юджедир О, бутюн халкълардан устюндир! Сенинъ улу ве къоркъунчлы Адынъны шуретлесинлер! О — мукъаддестир! Падиша къудретлидир, О, адалет севе! Сен догърулыкъны къургъансынъ, Якъупнынъ союна адалет ве акъикъатны косьтергенсинъ. Юксельтинъиз Алламыз олгъан РАББИни, Онынъ аякълары астына йыкъылып ибадет этинъиз! О — мукъаддестир! Онынъ руханийлери арасында Муса ве Харун бар эди, Смаил де Онынъ Адыны чагъыргъанлар ичинде эди. Олар РАББИни чагъыргъанда, О, оларны эшите эди. О, булут дирегинден оларнен субетлешти, олар исе О берген шаатлыкъларны ве низамнамени сакълап туттылар. Алламыз олгъан РАББИ, Сен оларгъа джевап бердинъ. Сен оларгъа багъышлайыджы Алла олдынъ, лякин ишлери ичюн джезалайыджы да эдинъ. Алламыз олгъан РАББИни юксельтинъиз, азиз дагъында Онъа ибадет этинъиз, чюнки Алламыз олгъан РАББИ мукъаддестир! Шукюр зебуры. [1] Эй, бутюн дюнья, РАББИге къуванчнен къычырынъыз! РАББИге севине-севине хызмет этинъиз, Онынъ янына къуванчлы къычырувнен барынъыз! Билинъиз ки, РАББИ — Алладыр, О, бизни яраткъан, бизлер де Онынъки оламыз! Биз Онынъ халкъы ве яйласынынъ къойлары оламыз. Къапуларына шукюр этип киринъиз, азбарларына макътавлар айтып киринъиз! Шуретленъиз Оны, Адыны алгъышланъыз! РАББИ хайырлыдыр! Онынъ мерамети эбедийдир! Несильден несильге О, ишанчлы! Давутнынъ зебуры. [1] Севги ве адалетинъ акъкъында йырлайджагъым, Санъа чалгъы чаладжагъым, я РАББИ! Гунасыз ёл акъкъында фикир юрсетеджегим, Сен не вакъыт келеджексинъ манъа? Эвим ичинде темиз юрекнен юреджегим. Ярамай шейни козюм огюне кетирмейджегим, мен джинает ишинден нефретленем, бойле шей манъа япышмаз. Бозукъ юрек менден узакълашыр, яманлыкънен багълы олмам. Башкъасы акъкъында гизлиден ошек айткъанны мен ёкъ этерим, юксектен бакъкъан ве юреги къабаргъан адамны асыл чыдамам. Козьлерим дюньянынъ иманлыларында, олар меним янымда олсун! Къусурсыз ёллардан кеткен адам манъа хызмет этер! Хаинлик япкъан адам меним эвимде яшамаз, яланджы инсан козюм огюнде турмаз. Саба эртеден дюньянынъ яманлыкъ япкъанларынынъ эписини ёкъ этерим, бутюн беля кетириджилерни РАББИнинъ шеэринден йыкъып ташларым. Такъаттан кесильген, къасеветини РАББИнинъ алдына тёккен заваллынынъ дувасы. Я РАББИ, дувамны эшит, ярдым къычырувым Санъа етип барсын! Беля баскъан кунюмде Сен менден юзь чевирме, сесиме къулакъ ас, Сени чагъыргъан кунюмде манъа тез джевап бер! Мына, куньлерим тютюн киби ёкъ олып кетти, кемиклерим атеште янгъан къарачыкълар киби! Юрегим — къуругъан ве йыкъылгъан от киби, отьмегимни ашамагъа биле унутам. Аджыныкълы инъильдегенимден, терим кемигиме япышып къалды. Мен сахра пугъусына, харабеде къонгъан байкъушкъа ошайым. Козюме юкъу кирмей, дам устюнде ялынъыз къалгъан къуш киби отурам. Душманларым эр кунь мени акъаретлейлер, мени мыскъыллагъанлар меним адымнен лянет этелер. Мен кульни отьмек киби ашайым, ичимлигимни козьяшымнен къарыштырам. Сенинъ ачувынъ ве гъазабынъ ичюндир бу, Сен мени котердинъ де, ерге урдынъ. Куньлерим — узангъан кольге киби, мен от киби къурудым. Амма Сен эбедий олурсынъ, я РАББИ, несиллернинъ эписи Сени акъылда тутар. Сен котерилип, Сионгъа шефкъат косьтереджексинъ, чюнки онъа мерамет этмек вакъты кельди, бельгиленген вакъыт кельди! Онынъ ташларыны къулларынъ севди, онынъ тозуны биле аджыдылар. Халкълар РАББИнинъ Адындан, бутюн дюнья падишалары — Сенинъ шуретинъден къоркъар. РАББИ Сионны янъыдан къураджакъ, Озюнинъ Шуретинде корюнеджек. Заваллыларнынъ дувасына къулакъ асаджакъ, ялварувларына хор бакъмайджакъ. Бу шей келеджек несиль ичюн язылыр, ве догъуладжакъ халкъ РАББИни макътар. РАББИ мукъаддес юксекликтен ашагъы бакъты, коклерден ер юзюни козетти, эсирлернинъ инъильтисини эшитти ве олюм огъулларыны азат этти. Сонъ Сионда РАББИнинъ Адыны олар бильдирсинлер, Ерусалимде Оны макътасынлар халкълар берабер топланаджакъ вакъытта, падишалыкълар РАББИге хызмет этеджек вакъытта. Ёлумда О, къуветимни алды, куньлеримни О, къыскъартты. «Аллам, омрюмнинъ ярысында мени алма!» — дедим. «Сенинъ йылларынъ да несиллерде девам этер!» Башында ерни Сен яраткъансынъ, коклер де — Сенинъ къолларынънынъ ишидир. Олар ёкъ олып кетеджек, амма Сен къаладжакъсынъ. Бир урба киби, эписи ипранаджакъ; кирли урба дайын, оларны денъиштиреджексинъ, ве оларнынъ ерине башкъалары келеджек. Сен Озюнъ исе денъишмейджексинъ, Сенинъ йылларынъ ич битмейджек. Къулларынънынъ огъуллары яшайджакъ, оларнынъ эвлятлары Сенинъ огюнъде сарсылмаз тураджакъ. Давутнынъ йыры. [1] Эй, джаным, РАББИни алгъышла! Онынъ мукъаддес Адыны алгъышла, эй, бутюн ичим! Эй, джаным, РАББИни алгъышла, Онынъ бутюн эйиликлерини унутма! О, бутюн къанунсызлыкъларынъны багъышлай, бутюн хасталыкъларынъны тедавийлей. Аятынъны мезардан къуртара, башынъа буюк севги ве шефкъат таджыны кийдире. Сен истеген эйиликлернен сени тойдура, яшлыгъынънынъ кучюни къартал кучю киби янъарта. РАББИ догъру арекет эте, бутюн эзильгенлерни адалетли укюм эте. О, Озь ёлларыны Мусагъа, Озь ишлерини Исраильнинъ огъулларына косьтерди. РАББИ мераметли ве шефкъатлыдыр! О, пек сабырлы; севгиси пек буюк! О, эр вакъыт къабаатлап юрмез, О, эр вакъыт хошнутсыз олмаз. Гуналарымыз ичюн къазангъанымызгъа коре О, япмады, бизге къабаатларымызгъа ярашкъан джеза бермеди. Кок ерден не къадар юксек олса, Ондан къоркъкъанларгъа буюк севгиси о къадар чокъ. Шаркъ гъарптан не къадар узакъта олса, акъсызлыкъларымызны бизден о къадар узакълаштырды. Баба балаларына насыл шефкъатлы олса, РАББИ Ондан къоркъкъанларгъа шефкъатлы ола. О, бизим теркибимизни биле, топракъ олгъанымызны эсинде тута. Инсан куньлери бир откъа ошай, тарла чечеги киби гуль ача. Онынъ устюнден ель эсип кече, ве о, ёкъ ола, онынъ ери биле оны танымаз. Амма РАББИнинъ севгиси эбедийдир, Ондан къоркъкъанларгъа бутюн асырларда даркъала. Онынъ акъикъаты оларнынъ эвлятларына, Онынъ васиетини туткъанларгъа ве къаиделерини беджермеге ичюн унутмагъанларгъа даркъала. РАББИ тахтыны коклерде ерлештирген, Онынъ падишалыгъы эр ерге акимдир. Эй, Онынъ мелеклери, кучьлю батырлар, Онынъ сёзюне къулакъ аскъан ве Онынъ айткъанларыны беджергенлер, РАББИни алгъышланъыз! Эй, сизлер, Онынъ бутюн ордулары, ирадесини эда эткен хызметчилер, РАББИни алгъышланъыз! Эй, РАББИнинъ бутюн ишлери, падишалыгъынынъ эр бир еринде Оны алгъышланъыз! Эй, меним джаным, РАББИни алгъышла! Эй, джаным, РАББИни алгъышла! Аллам я РАББИ, Сен пек улусынъ, шан-шуретке кийингенсинъ! Сен ярыкъны урба киби киесинъ, коклерни перде киби джаясынъ! Сарайынънынъ юкъары одаларыны кок къуббеси устюнде къургъансынъ, булутларны Озюнъе араба этип, ельнинъ къанатлары устюнде кезесинъ. Сен мелеклеринъни еллерге чевиресинъ, хызметчилеринъни алевленген атешке айландырасынъ. Ер эбедиен тепренмесин деп, оны къатты темель устюне къойгъансынъ. Онъа учурымны урба киби кийдиргенсинъ, сувлар дагъларнынъ башына етип барды. Сенинъ серт эмиринъден олар акъты, Сесинъ гудюрдисинден тез къачып кеттилер. Олар дагъларгъа чыкътылар, вадийлерге тюштилер, Сен бельгилеген ерге акътылар. Сен оларгъа сынъыр къойдынъ, сувлар оны кене кечип кетмез, ерни кене къапламагъа сув ташкъыны къайтмаз. Вадийлерде чешмелерни ачып йибердинъ, олар дагълар арасындан акъа, бутюн кийик айванларны сувара, кийик эшеклер де сувсап сув ичелер. Шу сувлар боюнда кок къушлары къона, олар пытакълар арасындан оте. Юкъары эвлеринъден дагъларны суварасынъ, ер юзю ишлеринънинъ мейвасына тоя. Сен айван ичюн от ве инсан ичюн ешиллик осьтюресинъ. Инсан ешиллик ишлете — топракъ аш бере. Адамнынъ юрегини къувандыргъан шарапны, инсан юзюнинъ йылтыраткъан ягъны, юрегине къувет берген отьмекни де Сен яратасынъ. РАББИнинъ тереклери, Озю сачкъан Ливан кедрлери сувгъа тоя. Оларнынъ пытакъларында къушлар юва ясай, лейлекнинъ ювасы — чам тереклеринде. Юксек дагълар — дагъ эчкилерине, къаялар исе — къая къоянларнынъ сыгъынагъы. Мевсимлерни косьтермек ичюн О, айны яратты, ве кунеш батаджакъ ерини биле. Орталыкъкъа къаранлыкъ тюшюресинъ, гедже ола, ормандаки айванлар авгъа чыкъа. Яш арсланлар ав къыдырып окюре, Алладан аш истейлер. Кунеш чыкъкъанда, олар топланалар, юваларына къайтып, яталар. Инсан исе озь ишине чыкъа, акъшамгъадже чалышмакъ ичюн. Я РАББИ, Сенинъ ишлеринъ не къадар чокътыр! Эр шейни икметнен яраттынъ, ер Сенинъ иджадынънен толу. Мына, буюк, уджу корюнмеген денъиз! Анда махлюкъларнынъ сайысы ёкъ, уфакъ ве буюк джанлылар бар. Денъизде гемилер ялдай, Сен, анда ойнасын деп, яраткъан ливьятан да мында. Оларнынъ эписи Санъа умют этелер, озь вакътында ашымызны берсин деп, беклейлер. Оларгъа берсенъ, алалар, къолунъны ачкъанынъда, эйилигинъе тоялар. Юзюнъни сакълагъанынъда, олар пек къоркъа, нефеслерини кессенъ, ёкъ олалар ве кене топракъкъа къайталар. Озь джан берген Рухунъны ёлласанъ, яратылалар, ер юзюне Сен янъы къыяфет бересинъ. РАББИнинъ шурети эбедий олсун, Озь ишлерине къувансын РАББИ! О, ерге бакъкъанда, ер титрей, дагъларгъа тийгенде, олар тютюн чыкъара. Омюрбилля РАББИге йырларым, мен яшагъан вакътымда Аллама чалгъы чаларым! Меним лафым Онъа хош кельсин, мен РАББИ ичюн къуванырым. Гуналылар дюньядан ёкъ олсун, къанун бозгъанлар ёкъ олып кетсин! Эй, джаным, РАББИни алгъышла! Эльхамдюлилля! РАББИге шукюр этинъиз, Онынъ Адыны чагъырынъыз, халкълар арасында ишлерини айтып беринъиз! Онъа йырланъыз, Онъа чалгъы чалынъыз, бутюн аджайип шейлери акъкъында айтынъыз! Мукъаддес Адынен макътанынъыз, РАББИни къыдыргъанларнынъ юреги къувансын! РАББИни ве Онынъ къудретини къыдырынъыз, Онынъ юзюни эр вакъыт аранъыз! Онынъ яраткъан аджайип шейлерини ве аляметлерини, агъзындан чыкъкъан къарарларыны хатырланъыз! Эй, Онынъ къулу Ибраимнинъ сою, Озю сайлагъан Якъупнынъ огъуллары! О — Алламыз олгъан РАББИдир, бутюн ер юзюнде Онынъ падишалыгъы кече. О, берген васиетни эбедий акъылында тута, берген сёзюни — бинъ несиллер девамында. О, сёзюни — Ибраимге ве антыны — Исхакъкъа берген эди. Буны Якъупкъа низамнаме деп къойды, Исраильге эбедий васиет деп берди. «Ханаан ерини санъа береджегим, о, сенинъ топракъ мирасынъ олур», — деди. О вакъытта оларнынъ сайысы пек аз, о ерде исе кельмешеклер эди. Бир халкътан башкъа халкъкъа, бир падишалыкътан башкъа девлетке кече эдилер. Алла оларнынъ джаныны агъыртмагъа кимсеге ёл бермеди, олар ичюн падишаларгъа сертликнен дей эди: «Меним сайлагъанларыма тийменъиз, пейгъамберлериме яманлыкъ этменъиз!» Ерге ачлыкъ кетирди, бутюн ашлыкъны къурутып ташлады. Лякин олардан алдын бир адамны, къул олып сатылгъан Юсуфны ёллагъан эди. Онынъ аякъларыны бугъавлады, бойнуны демир алкъанен сарды. Онынъ сёзю беджерильгендже, РАББИнинъ сёзю оны сынады. Падиша адам ёллап, оны къуртарды, халкъларнынъ укюмдары оны азат этти. Оны озь эвинде эфенди этип къойды, бутюн мал-мулькюне башлыкъ этип къойды, джаны истегени киби, везирлерини огютлесин, акъсакъалларына исе икметни огретсин. О вакъытта Исраиль Мысыргъа кельди, Якъуп Хам топрагъына кочьти. Алла халкъыны пек чокълаштырды, душманларындан кучьлю япты. Сонъ оларнынъ юреклеринде Озь халкъына къаршы нефрет, къулларына къаршы фитнеджилик догъурды. О, Озь къулу Мусаны ве Озю сайлагъан Харунны ёллады. Оларнынъ арасында РАББИнинъ аляметлерини, Хам топрагъында аджайип ишлерини косьтерди. РАББИ къаранлыкъ йиберди, ве къаранлыкъ этрафны къаплады, олар Онынъ эмирине къаршы чыкъмады. Оларнынъ сувларыны къангъа чевирди ве балыкъларыны ольдюрди. Топракъларыны къыр бакъалары басты, тап падишаларынынъ яткъан одасы толды. Онынъ эмирине коре тюрлю боджеклер кельди, мемлекетнинъ дёрт тарафыны чиркийлер басып алды. Башларына ягъмур ерине бурчакъ ягъдырды, топракъларына куйдюрген атеш ёллады. Багъларыны ве инджир тереклерини урып йыкъты, эм оларнынъ ерлеринде тереклерни парчалады. Онынъ эмирине коре сарынчкъалар пейда олды, сайысы олмагъан чегерткилер чыкъты. Топракъларынынъ бутюн отларыны ашап ташладылар, тарладаки берекетни ашап битирдилер. Бутюн мемлекетинде биринджи догъгъанларны, эркеклик гъурурларыны ольдюрди. Озь халкъыны исе алтын ве кумюшнен чыкъарды, къабилелеринде ич бир хаста ёкъ эди. Оларнынъ чыкъкъанына Мысыр севинди, чюнки олардан къоркъу оларны къаплады. РАББИ булутны перде киби джайды, гедже ярыкъ олсун деп, атеш берди. Олар истеди, ве Алла оларгъа боденелерни ёллады, ве коктеки отьмекнен оларны тойдурды. РАББИ къаяны ярып, сув акъызды, къуру ерлер ортасында озен киби сув акъты. О, Озь къулу Ибраимге сёз берген эди ве акъикъатен бу мукъаддес сёзюни хатырлады. Озь сайлагъан халкъыны къувандырып, шенълендирип чыкъарды. Оларгъа халкъларнынъ топракъларыны берди, башкъа миллетлернинъ эмегининъ махсуллары оларгъа мирас олды, олар Алланынъ низамнамелерини беджерсинлер, Онынъ къанунына бойсунсынлар! Эльхамдюлилля! Эльхамдюлилля! РАББИге шукюр этинъиз! О, хайырлыдыр, ве эбедийдир Онынъ севгиси! РАББИнинъ къудретли ишлерини ким бутюнлей айта билир? Онынъ макътавлы шейлерини ким толусынен беян эте билир? Не де бахтлыдыр адалетли укюм эткенлер, эр вакъыт догъру япкъан адамлар! Я РАББИ, халкъынъа разылыгъынъны косьтерген вакъытта мени хатырла, къуртарувынъны меним тарафыма ёлла! Сайлагъанларынънынъ аманлыгъыны корейим, халкъынънен берабер къуванчнен шенъленейим, Сенинъ мирасынънен макътанып юрейим! Биз бабаларымызнен гуна яптыкъ, ёлдан урулдыкъ, бозукълыкъ яптыкъ. Бабаларымыз Мысырда олгъанда, Сенинъ аджайип шейлеринъни анъламадылар, чокътан-чокъ мераметли ишлеринъни хатырламадылар, денъиз янында, Къызыл денъиз янында исьян котердилер. РАББИ исе, къудретимни косьтермейим деп, Озь Ады ичюн оларны къуртарды. О, Къызыл денъизге къатты сёз айтты, ве денъиз къуруды. Санки сахранынъ ортасындан кечкенлери киби, оларны терен денъиз тюбюнден кечирди. Нефрет эткеннинъ къолундан оларны къуртарды, душман панджасындан сатын алды. Душманларыны сувлар басты, олардан ич бириси къалмады. О вакъыт инандылар Онынъ сёзлерине, макътав йырыны айттылар Онъа. Амма тезден унуттылар Онынъ ишлерини, Онынъ огютлерини беклемедилер. Сахрада нефислерине бойсундылар, адам олмагъан ерлерде Алланы сынадылар. О, оларгъа истегенлерини берди, амма джанларына ольдюриджи хасталыкъны ёллады. Ордуда Мусаны пахылладылар, ве Харунны, РАББИнинъ азизини. Ер ярылып, Датанны ютты, Авирамнынъ тарафдарларыны къаплап алды. Топлангъан ерлеринде атеш янды, ярамайларны якъып ташлады. Хорев дагъында бузавны ясадылар, иритильген маденден япылгъан путкъа табындылар. Шунынънен шуретли Алласыны от ашагъан огюз путуна денъиштирдилер. Мысырда буюк ишлер япкъан, Къуртарыджылары олгъан Алланы унуттылар. Хам топрагъында аджайип шейлер япкъан, Къызыл денъизде къоркъунчлы ишлер косьтерген Алланы унуттылар. Алла оларны ёкъ этмеге ниетленди. Лякин Алла сайлагъан Муса Онынъ огюнде арада турды, гъазабыны къайтарды, ве О, оларны ёкъ этмеди. Сонъ олар гузель ерни хор эттилер, инанмай эдилер Алланынъ сёзюне. Чадырларында мырылдап отурдылар, бойсунмадылар РАББИнинъ сесине. О вакъыт Алла оларгъа къаршы къол котерди, сахрада оларны ёкъ этмеге истеди. Тюрлю топракъларда оларны даркъатып, оларнынъ эвлятларыны халкълар арасында ёкъ этмеге истеди. Олар Баал-Пеор адлы путкъа япыштылар, олюлер ичюн берильген къурбанларны ашадылар. Япкъан ишлеринен Алланы ачувландырдылар, сонъ ольдюриджи маразгъа огърадылар. Пинехас турды да, арагъа чыкъты, ве ольдюриджи мараз кесильди. Бу иш онъа инсафлыкъ деп сайылды, несильден несильге эбедий олды. Мерива сувлары янында Алланы гъазапландырдылар, олар ичюн Мусанынъ башына беля кельди. Олар онынъ джаныны агъырткъанларында, Муса тюшюнмейип лаф къачырды. РАББИ оларгъа эмир эткен эди, олар исе къырмадылар ят халкъларны, амма башкъа халкъларнен къарышып, оларнынъ ишлерини огрендилер, оларнынъ путларына табындылар, путлар исе тузакъ олды оларгъа. Озь огъулларынен къызларыны ольдюрип, джинлерге къурбан кетирдилер. Ханаан путларына къурбан кетирип, огъул ве къызларынынъ гунасыз къаныны тёктилер, топракъ исе къангъа батып арам олды. Олар япкъан ишлери ичюн арам олдылар, арекетлеринен ороспулыкъ япкъан киби олдылар. О вакъыт РАББИ Озь халкъына гъазапланды, Озюнинъ мирасындан нефретленди. Оларны башкъа халкъларнынъ къолуна берди, олардан нефрет эткенлер оларгъа эфендилик этип башлады. Душманларындан олар зулум чектилер, оларнынъ къолу астында баш эгип юрдилер. Чокъ керелер РАББИ оларны къуртаргъан эди, олар исе даа инатлана эдилер, ве озь яманлыкълары ичюн алчакълаштырылдылар. Лякин О, оларнынъ агъыр алларына итибар этти, оларнынъ ярдымгъа чагъырувыны эшитти. Оларгъа берген васиетини хатырлады, буюк севгиси ичюн оларны аджыды. Оларны эсир алгъан эписининъ юрегинде оларгъа нисбетен шефкъат догъурды. РАББИ олгъан Алламыз, бизни къуртар! Халкълар арасындан бизни топлап ал, Сенинъ мукъаддес Адынъны шуретлейик, Сенинъ шуретли ишлеринънен макътанайыкъ! РАББИ олгъан Исраильнинъ Алласына эбедиен, бутюн асырларда бинъ шукюрлер олсун! Бутюн халкъ исе: «Амин» — десин! Эльхамдюлилля! РАББИге шукюр этинъиз! О, хайырлыдыр ве эбедийдир Онынъ севгиси! РАББИ сатын алгъан адамлар бойле айтсынлар! О, оларны душман къолундан къуртарды, тюрлю мемлекетлерден топлап алды: шаркътан ве гъарптан, шималь ве дженюптен! Олар сахрада, адам олмагъан ёлларда юре эдилер, адам яшагъан бир шеэр тапамадылар. Ач олып, сувсуз къалгъан эдилер, джанлары ичлеринде иримекте эди. Беляда РАББИни чагъырдылар, ве О, оларны азапларындан къуртарды. О, оларны догъру ёлгъа чыкъарды, олар ерлешеджек ерге алып кетирди. РАББИге шукюр этсинлер буюк севгиси ичюн, инсан огъулларына косьтерген аджайип ишлери ичюн! О, сувсагъан джанны тойдурды, ач олгъан джанны эйиликнен толдурды. Къаранлыкъта, олюм кольгесининъ тюбюнде къалдылар, демир зынджырларында азап чеке эдилер, чюнки Алланынъ эмирлерине къаршылыкъ косьтердилер, Юдже Алланынъ ирадесине хор бакътылар. О, агъыр ишнен оларнынъ юрегини йымшакъ этти, олар абынды, ярдымджылары исе ёкъ эди. Беляда РАББИни чагъырдылар, ве О, оларны азапларындан къуртарды. Къаранлыкъ ве олюм кольгесинден оларны азат этти, бугъавларыны сындырып ташлады. РАББИге шукюр этсинлер буюк севгиси ичюн, инсан огъулларына косьтерген аджайип ишлери ичюн! О, бакъыр араба къапуларны парча-парча этти, демир пармакълыкъларны сындырып ташлады. Къанунсыз ёллардан кетип, олар ахмакъ олдылар, япкъан яманлыкълары ичюн азап чектилер. Джанлары эр бир ашны ред этти, олюм араба къапусына якъынлаша эдилер. Беляда РАББИден ярдым истедилер, ве О, оларны азапларындан къуртарды. Сёзюни ёллап, оларны тедавийледи, оларны мезарларындан чыкъарып алды. РАББИге шукюр этсинлер буюк севгиси ичюн, инсан огъулларына косьтерген аджайип ишлери ичюн! РАББИге шукюр къурбаныны кетирсинлер, Онынъ ишлерини къуванчнен къычырып бильдирсинлер! Гемилерде денъизге чыкъкъанлар да, буюк сувларда иш япкъанлар да РАББИнинъ ишлерини, теренликлерде косьтерген аджайип шейлерини корьдилер. О, эмир этти ве кучьлю боран кетирди, денъиз далгъаларыны юкъарыгъа котерди. Далгъалар коклерге чыкъып, теренликке йыкъылды, шу белядан гемиджилер рухтан тюшти. Олар сархош киби салланып айланды, бутюн акъыллары башындан учты. Беляда РАББИни чагъырдылар, ве О, оларны азапларындан къуртарды. РАББИ боранны тындырды, сув далгъаларыны да ятыштырды. Сувлар ятышкъаны ичюн, адамлар севинди, ве О, оларны арзу эткен ялыгъа алып кельди. РАББИге шукюр этсинлер буюк севгиси ичюн, инсан огъулларына косьтерген аджайип ишлери ичюн! Халкъ топлашувларында Оны юксельтсинлер, акъсакъаллар джемиетинде Оны макътасынлар! РАББИ озенлерни сахрагъа айландырыр, чокъракъларны исе — къуру топракъкъа. Ернинъ сакинлерининъ яманлыгъы ичюн, берекетли топракъны тузлу ерге чевирир. О, сахраны гольге айландырыр, ве къуру топракъны — чокъракъларгъа. Ач олгъанларны шу ерге ерлештирир, олар яшамакъ ичюн шеэр къурарлар. Тарлаларны экерлер, юзюм багъларыны сачарлар, андан буюк берекет алырлар. РАББИ оларнен разы олур, олар пек чокълашыр, маллары да ич эксильмез. Олар азлашып къалдылар, зулум, беля ве къайгъыдан йыкъылдылар. О, мырзаларны масхара этти, ёлсуз сахрада оларны юрсетти. Фукъарени исе факъырлыкътан чыкъарыр, несилини къой сюрюси киби чокълаштырыр. Догъру олгъанлар буны корип къуваныр, бутюн арам олгъанлар агъзыны къапатып отурыр. Кимде акъылы олса, буларны акъылында тутаджакъ, РАББИнинъ буюк севгисини анълайджакъ. Тюркю. Давутнынъ зебуры. Юрегим азыр! Йырларым ве чалгъы чаларым, эй, Алла, меним шуретим! Уянынъыз, эй, арфа ве сантыр! Мен танъда турарым! Халкълар арасында Сени шуретлерим, я РАББИ, миллетлер ичинде Санъа йырларым! Сенинъ севгинъ коклерден де юксек, акъикъатынъ да булутларгъа узанып етер. Эй, Алла, коклерден юкъарыгъа чыкъ, шуретинъ бутюн ер юзюни къапласын! Севгенлеринъ азат олсун деп, къудретинънен оларны къуртар, эм де манъа джевап бер! Алла Озюнинъ мукъаддес мескенинде айтты: «Тантана этип, Шекемни болерим, Сукъкъот вадийини ольчеп алырым. Гилад Менимки, Менашше де Менимки. Эфраим — демир къалпагъым, Ехуда — падишалыкъ таягъым. Моав — меним легеним; Эдомны аякъкъапларымнен басаджагъым, Фелестин топрагъында къычырып, гъалебемни илян этеджегим». Ким мени пекитильген шеэрге алып киреджек? Эдомгъа мени ким озгъарып бараджакъ? Эй, Алла, бизни ташлап кеткен Сен дегильсинъми? Ордуларымызнен берабер чыкъмайсынъ, эй, Алла! Душмангъа къаршы куреште бизге ярдым эт! Инсаннынъ къуртарувы исе файдасыз. Алланынъ ярдымынен батырлыкъ япармыз, душманларымызны О, ерге таптар. Баш чалгъыджы ичюн. Давутнынъ зебуры. [1] Эй, мен макътагъан Аллам, сесинъни кесме! Ярамайлар ве хаинлер агъызларыны ачып, манъа ялан айталар. Олар нефрет сёзлеринен мени сарып алдылар, себепсиз манъа къаршы силяландылар. Севгим ичюн манъа душманлыкъ япалар, мен исе дува окъуйым. Яхшылыгъым ичюн яманлыкъ этелер, севгиме къаршы нефрет берелер. Бойле адамнынъ башына ярамай адамны къой, къабаатлайыджы турсун онынъ онъ тарафында. О, суд къаршысына кельгенде, къабаатлы олып чыкъсын, дувасы гуна киби эсаплансын. Омрю къыскъа олсун, онынъ ерине башкъасы отурсын. Балалары оксюз къалсын, апайы тул олсун. Огъуллары доланып тиленджилик япсын, озь виранелеринде отьмек сорасын. Бутюн малыны борджкъа берген адам тутып алсын, ишлерининъ махсулларындан башкъалары файдалансын. Онъа кимсе мерамет косьтермесин, оксюзлерине кимсе аджып бакъмасын. Онынъ сою къырылып ташлансын, келеджек несильде адлары къалмасын. Бабаларынынъ къабаатлары РАББИнинъ акъылына кельсин, аналарынынъ гуналары унутылмасын. Оларнынъ къабаатлары эр вакъыт РАББИнинъ огюнде олсун, озюнинъ хатырасыны исе ер юзюнден сильсин. О, яхшылыкъ этмеге ич тюшюнмеди, лякин фукъаре, факъырны ве алчакъ гонъюллини эзиетледи, оны ольдюрмеге истеди. Лянетни севгеннинъ башына лянет тюшер, эйилик истемеген адамдан яхшылыкъ узакълашыр. Лянетни о, урба киби кийсин, къаргъыш онынъ ичини сув киби урсун, кемиклерине зейтюн ягъы киби кирсин. Лянет онъа эр вакъыт кийген урба, эр вакъыт къушангъан къушакъ олсун. Джаныма яманлыкъ тилегенлерни, душманларымны РАББИ бойле джезаласын! РАББИ-ТААЛЯ, Адынънынъ урьмети ичюн манъа эйилик косьтер, чюнки Сенинъ севгинъ хайырлыдыр! Къуртар мени, чюнки мен фукъаре ве факъырым, ичимде юрегим яралы. Акъшам кольгеси киби тез кечип кетем, сарынчкъа киби къувалар мени. Тизлерим аштан вазгечмектен титрей, терим кемигиме япышып къалды. Адамларнынъ акъаретине нишан олдым, манъа козь ташлап, башыны саллайлар. Я РАББИ, меним Аллам, ярдым эт манъа! Буюк севгинъни косьтерип, мени къуртар! Бильсинлер ки, бу Сенинъ къолунъдыр, буны беджерген Сенсинъ, я РАББИ! Олар лянет этсе де, Сен эйилик япарсынъ! Олар уджюмге атылса да, масхара олурлар! Сенинъ къулунъ исе севинир! Душманларым намуссызлыкъ урбасыны кийсин, утанчнен урба киби орьтюльсинлер. Дудакъларым РАББИни чокъ шуретлер, чокъ адам ичинде мен Оны макътарым! РАББИ фукъаренинъ онъ тарафында турар, оны къабаатлагъанлардан джаныны О, къуртарыр. Давутнынъ зебуры. [1] РАББИ меним Раббиме айтты: «Душманларынъны аякъларынъ ичюн курсю япмагъанымдже, Меним онъ тарафымда отур!» Сенинъ къудрет таягъынъны РАББИ Сиондан узатып йибереджек. Душманларынъ ортасында укюмдар ол! Къудретинъни косьтереджек кунюнде Сенинъ халкъынъ — озь истегенинен чалынгъан азиз къурбан киби, Санъа ишангъан йигитлеринъ — танъ багърындан тюшкен чыкъ кибидир. РАББИ ант эткен ве сёзюнден къайтмаз: «Сенинъ унванынъ — Мелкиседекнинъ унваныдыр: Сен эбедий руханий оладжакъсынъ». Рабби Сенинъ онъ тарафынъдадыр; гъазабы чыкъкъан куньде О, падишаларны къырып ташлар. О, халкъларны суд этер, ер юзю адамларнынъ олюсинен толур, кениш дженк мейданында башлыкъларны къырып ташлар. Ёл боюнда, акъкъан сувдан ичип, озь башыны котерип юрер. Эльхамдюлилля! [1] Мен догъруларнынъ шурасында ве топлашувында ачыкъ юрекнен РАББИни шуретлерим! РАББИнинъ ишлери буюктир, оларда зевкъ тапкъанларнынъ эписи оларны огренелер. РАББИнинъ ишлери — шанлы-шуретлидир, Онынъ адалети — эбедийдир. Озь аджайип шейлерини унутылмайджакъ этип яратты, РАББИ мераметли ве шефкъатлы! Ондан къоркъкъанларгъа аш берер, Озь васиетини эбедиен эсинде тутар. Озь халкъына къудретли ишлерини косьтерди, халкъларнынъ топракъ мирасыны оларгъа берди. Къоллары беджерген ишлери ишанчлы ве адалетлидир, бутюн къаиделери къавийдир. Олар даимий ве эбедий къаттыдыр, акъ ве догърулыкънен япылгъан. РАББИ Озь халкъы ичюн одеме берди, эбедий васиетини буюрды. Онынъ Ады мукъаддес ве къоркъунчлыдыр. Бильгининъ башы — Алладан къоркъмакътыр, бойле ёл туткъан эписининъ акъылы ериндедир. РАББИге эбедиен макътавлар олсун! Эльхамдюлилля! Не де бахтлыдыр РАББИден къоркъкъан, Онынъ эмирлеринде чокъ зевкъ тапкъан адам! Бу адамнынъ сою ер юзюнде къудретли олур, догъруларнынъ несилини алгъышларлар. Боллукъ ве зенгинлик онынъ эвинде, онынъ инсафлыгъы эбедий олур. Догъруларгъа къаранлыкъта да нур сачылыр, мераметли, шефкъатлы ве адалетли о. Мерамет косьтерген, борджкъа берген, озь ишлерини адалетли япкъан адамгъа яхшылыкъ олур. О, ич бир вакъыт сарсылмаз, эбедий яшар адалетли адамнынъ хатырасы. Яман хаберден къоркъмаз о, РАББИге умют эте, юреги къавий. Юреги къавийдир; душманларына бакъып, о, къоркъмаз. Къолуны ачып ёкъсулларгъа бере, онынъ инсафлыгъы эбедийдир, къудрети шуретте юкселир. Ярамай буны корип гъазапланыр, тишлерини гъыджырдатып озюни ашар, ярамайларнынъ истеги бошуна чыкъар. Эльхамдюлилля! [1] Эй, РАББИнинъ къуллары, Оны макътанъыз! РАББИнинъ Адыны макътанъыз! РАББИнинъ Адына алгъышлар олсун, шимдиден башлап эбедиен олсун! Кунь догъгъан ерден, баткъан ерине къадар, РАББИнинъ Адына макътавлар олсун! РАББИ бутюн халкъларнынъ устюндедир, шурети исе коклерден де юкъары! Алламыз олгъан РАББИге ошагъан ким бар? О, юксеклерде отура, эм ерни, эм коклерни бакъмакъ ичюн эгиле; фукъарени О, топракътан котере, ёкъсулны куль тёпеден чыкъарып юксельте ве оларны мырзаларнен, Озь халкъынынъ мырзаларынен отурта. О, бала тапмагъан къадынны эвде ерлештирип, оны балаларына къувангъан бир ана япа. Эльхамдюлилля! Исраиль Мысырдан чыкъкъанда, Якъупнынъ сою ябанджы тильде лаф эткен халкътан айырылгъанда, Ехуда РАББИнинъ мукъаддес мескени олды, Исраиль де — Онынъ падишалыкъ эткен ери. Денъиз суву бакъты да, къачты, Иордан озени артына акъты. Дагълар къой киби секирди, байырлар къозу киби сычрады. Эй, денъиз, санъа не олды да, къачасынъ? Иордан, не ичюн артынъа къайтасынъ? Эй, дагълар, не ичюн къой киби секиресинъиз? Эй, байырлар, не ичюн къозу киби сычрайсынъыз? Эй, ер юзю, Раббининъ алдында, Якъупнынъ Алласы алдында къоркъудан титре! О, къаяны сув хавузына айландырды, чакъмакъташны исе — сув чокърагъына. Бизлерге дегиль, я РАББИ, бизлерге дегиль, лякин Сенинъ буюк севгинъ ве вефадарлыгъынъ ичюн Озь Адынъа шурет бер! Не ичюн халкълар: «Къана оларнынъ Алласы?» — дейлер. Бизим Алламыз коклердедир, О, истегенини япа. Оларнынъ путлары исе — кумюш ве алтындыр, инсан къолларынынъ ишлеридир. Агъызлары бар, лякин лаф этмейлер, козьлери бар, амма корьмейлер. Къулакълары бар — эшитмейлер, бурунлары бар — къокъу алмайлар. Къоллары бар — сезмейлер, аякълары бар — юрмейлер, ве богъазларындан давуш чыкъмай. Оларны ясагъан эр бир адам, оларгъа умют багълагъан эр кес олар киби олсун. Эй, Исраиль, РАББИге умют багъла! О, сенинъ ярдымджынъ ве къалкъанынъдыр. Эй, Харуннынъ сою, РАББИге умют багъла! О, сенинъ ярдымджынъ ве къалкъанынъдыр. Эй, РАББИден къоркъкъанлар, РАББИге умют багъланъыз! О, сизинъ ярдымджынъыз ве къалкъанынъыздыр. РАББИ бизни эсинде тута. О, эйилик косьтерир: О, Исраиль халкъына эйилик япар, Харуннынъ союна эйилик япар, РАББИден къоркъкъанларгъа — кучюк ве буюк олгъанларгъа — РАББИ эйилик япар! РАББИ сизлерни ве огъулларынъызны къоша-къоша чокълаштырсын! Ер ве кокни яраткъан РАББИ сизлерге эйилик япсын! Коклернинъ коклери — РАББИнинъдир, амма ерни О, инсан огъулларына берген. Олюлер, сюкюнет диярына кеткенлер РАББИни макътамаз. Биз исе, шимдиден башлап эбедиен РАББИни алгъышлармыз! Эльхамдюлилля! РАББИни севем! О, меним ялварувымны, меним сесимни эшитти. О, манъа къулакъ аскъаны ичюн, омюрбилля Оны чагъырырым! Олюм багълавлары мени сарды, джеэннем азаплары башыма тюшти, сыкъынты ве беля мени басып алды. О вакъыт РАББИнинъ Адыны чагъырдым, «Я РАББИ, джанымны къуртар», — дедим. РАББИ рахман ве адалетлидир, Алламыз мераметлидир. РАББИ адий инсанларны сакълай. Мен белягъа огърагъанымда, О, мени къуртарды. Эй, джаным, раатлыкъ ерине бир даа къайт, чюнки РАББИ санъа эйилик япты! Джанымны олюмден, козьлеримни яштан, аякъларымны таймакътан Сен къуртардынъ, я РАББИм! Тирилер дюньясында РАББИнинъ алдында юрерим! Мен инандым, шунынъ ичюн лаф этмеге башладым: «Чокъ азап чектим». «Бутюн инсанлар яланджы», — ашыкъып дедим мен. Манъа япкъан бутюн яхшылыкълары ичюн, РАББИни насыл такъдирлерим? Мен къуртулыш къадесини котерип, РАББИнинъ Адыны чагъырырым. Бутюн Онынъ халкъы огюнде РАББИге берген адакъларымны беджеририм. Озь азизлерининъ олюми РАББИнинъ козюнде къыйметли. Я РАББИ, мен керчектен Сенинъ къулунъ олам, Сенинъ къулунъ мен, хызметчинънинъ огълу олам, Сен чездинъ багълавларымны. Санъа шукюр къурбаныны кетиририм, Сенинъ Адынъны чагъырырым, эй, РАББИ! Бутюн Онынъ халкъы огюнде РАББИге берген адакъларымны беджеририм, РАББИнинъ Сарайы азбарларында, сенинъ меркезинъде, Ерусалим, беджеририм! Эльхамдюлилля! Эй, бутюн миллетлер, РАББИни макътанъыз! Эй, бутюн халкълар, Оны шуретленъиз! Бизге берген Онынъ севгиси буюктир, РАББИ эбедиен ишанчлыдыр! Эльхамдюлилля! РАББИге шукюр этинъиз! О, хайырлыдыр, ве эбедийдир Онынъ севгиси! Исраиль халкъы бойле айтсын: «Акъикъатен эбедийдир Онынъ севгиси!» Харуннынъ сою айтсын: «Акъикъатен эбедийдир Онынъ севгиси!» РАББИден къоркъкъанлар айтсын: «Акъикъатен эбедийдир Онынъ севгиси!» Хавфлы бир алда РАББИни чагъырдым; О, мени эшитти де, хавфсыз бир ерге чыкъарып къойды. РАББИ меним тарафымда, ич бир шейден къоркъмам! Инсан манъа не япа билир? РАББИ меним тарафымда, О, меним ярдымджымдыр. Душманларыма къоркъмайып бакъам. Инсангъа ишанмакътан РАББИге умют багъламакъ яхшы. Мырзаларгъа ишанмакътан РАББИге умют багъламакъ яхшы. Халкъларнынъ эписи мени сарып алды, лякин РАББИнинъ Адынен оларны къырып ташладым. Этрафымны сардылар, мени алкъагъа алдылар, лякин РАББИнинъ Адынен оларны къырып ташладым. Балкъуртлар киби мени сарып алдылар ве тикенде сёнген атеш киби сёндилер, лякин мен оларны РАББИнинъ Адынен къырып ташладым. Йыкъылсын деп, мени пек тюрттилер, амма РАББИ манъа ярдым этти. РАББИ — меним къуветим ве йырым, О — меним къуртарувым олды! Къуванч ве къуртулыш сеслери инсафлыларнынъ чадырларында янъгъырай, РАББИнинъ онъ къолу кучьлю ишлер япа! РАББИнинъ онъ къолу юксек котериле, РАББИнинъ онъ къолу кучьлю ишлер япа! Мен ольмем, яшай берерим, РАББИнинъ ишлерини хабер этерим. РАББИ мени къатты джезалады, амма олюмге джанымны бермеди. Акъикъат къапуларыны манъа ачып беринъиз, олардан кирип, РАББИни шуретлерим! Бу — РАББИнинъ къапусыдыр, инсафлылар ондан кирерлер. Сени шуретлерим, я РАББИ! Сен мени эшиттинъ ве меним Къуртарыджым олдынъ. Къуруджылар келишиксиз деп четке ташлагъан таш бинанынъ темельташы олды. Козюмиз огюнде япылгъан аджайип шей — Алланынъ ишидир! Бу кунни РАББИ яратты, онда севинип шенъленейик! Я РАББИ, бизни къуртар, я РАББИ, бизге мувафакъиет бер! РАББИнинъ Ады иле Келеяткъанны шуретленъиз! РАББИнинъ Эвинден сизни алгъышладыкъ! РАББИ — Алладыр, бизге ярыкъ берди. Байрам къурбаныны йиплернен багъланъыз, бойнузлы къурбан ерине оны алып барынъыз. Аллам Сенсинъ, Сени шуретлерим, Аллам Сенсинъ, Сени юксельтирим. РАББИни шуретленъиз! О, хайырлыдыр, акъикъатен эбедийдир Онынъ севгиси! Не де бахтлыдыр къабаатсыз ёлунен, РАББИнинъ Къанунынен юрген адамлар! Не де бахтлыдыр РАББИнинъ шаатлыкъларыны сакълап, бутюн юрекнен Алланы къыдыргъанлар! Олар къанунсыз ишни япмайып, РАББИнинъ ёлларындан юрелер. Сен къаиделеринъни джиддий сакъламагъа Озюнъ бизге буюрдынъ. Ах, низамнамелеринъни тутмагъа меним ёлларым баргъан олса эди! О вакъытта утанмаз эдим, бутюн эмирлеринъе бакъып. Догъру юрекнен Санъа шукюр этерим, Сенинъ адиль къарарларынъны огренип. Сенинъ низамнамелеринъни тутарым, мени бутюнлей ташлап кетме! Йигит озь ёлуны насыл этип темиз сакълар? Сенинъ Сёзюнъни тутса, бойле олур. Мен Сени бутюн юрегимнен къыдырам, эмирлеринъден узакълашмагъа ёл берме. Санъа къаршы гуна япмамакъ ичюн, Сёзюнъни юрегимде сакъладым. РАББИге бинъ шукюрлер олсун! Низамнамелеринъни манъа огрет. Агъзынъдан чыкъкъан бутюн къарарларны озь тилимнен хабер этем. Сенинъ шаатлыкъларынъ акъкъында буюк байлыкъ акъкъында киби къуванам. Къаиделеринъни теренден тюшюнирим, Сенинъ ёлларынъа тюшюнип бакъарым. Къанунларынъдан зевкъ тапам, Сенинъ Сёзюнъни ич унутмам. Къулунъа эйилик яп, сонъ мен яшап, Сёзюнъни тутарым. Козьлеримни ачып ташла, ве мен Къанунынънынъ аджайип шейлерини корерим. Мен бу дюньяда ят адамым, эмирлеринъни менден сакълама. Къарарларынъны эр вакъыт арзу этем, бундан джанымнынъ алы ёкъ. Кибирли адамларны юзьлединъ, эмирлеринъден четлешкенлерге лянет. Масхаралыкъ ве акъаретни менден узакълаштыр, чюнки мен шаатлыкъларынъны сакълап туттым. Башлыкълар отурып, манъа къаршы анълаша, къулунъ исе низамнамелеринъни тюшюнип бакъа. Сенинъ шаатлыкъларынъ манъа зевкъ бере, олар манъа акъыл огрете. Джаным топракъкъа япышып къалгъан, Озь Сёзюнънен мени джанландыр! Ёлларымны Санъа ачкъанымда, мени эшиттинъ, низамнамелеринъни манъа огрет! Къаиделеринънинъ ёлуны манъа анълат, аджайип шейлеринъни теренден тюшюнейим! Джаным кедерден иримекте, Сёзюнънен мени къуветлендир! Яланджылыкъ ёлуны менден узакълаштыр, Къанунынъны манъа багъышла! Мен акъикъат ёлуны сайладым, къарарларынъны алдыма къойдым. Шаатлыкъларынъа къатты япыштым, мени масхара этме, я РАББИ! Сен манъа чокъ шейлерни анълаткъанынъ ичюн, эмирлеринъ ёлундан чапып кетерим. Я РАББИ, низамнамелеринънинъ ёлуны манъа огрет, оларны сонъунадже тутып беджеририм. Манъа анълав бер, ве мен Къанунынъны беджеририм, оны бутюн юрегимнен тутарым. Мени эмирлеринъ ёлуна къой, чюнки шуны мен истедим. Юрегимни акъсыз къазанчкъа дегиль, Озь шаатлыкъларынъа чевир. Козьлеримни бош шейлерден бур, Озь ёлларынъда мени джанландыр. Сенден къоркъкъанларгъа берген Сёзюнъни Озь къулунъ ичюн де ерине кетир! Мен къоркъкъан акъаретни менден узакълаштыр, чюнки Сенинъ къарарларынъ хайырлыдыр. Сенинъ къаиделеринъни истедим, Озь адалетинънен джанландыр мени. Берген Сёзюнъе коре, я РАББИ, буюк севгинъ ве къуртарувынъ манъа кельсин! О вакъыт мени акъаретлегенлерге джевап берерим, чюнки Сенинъ Сёзюнъе ишандым. Агъзымдан акъикъат сёзлерини бутюнлей тартып алма, мен Сенинъ къарарларынъа умют багъладым. Сенинъ Къанунынъны мен эр вакъыт, даима ве эбедиен сакъларым. Юрегим сербест олып юрерим, чюнки къаиделеринъни къыдырдым. Падишалар огюнде шаатлыкъларынъ акъкъында айтарым, эм де ич утанмам. Мен Сенинъ эмирлеринъден зевкъ алырым, чюнки оларны севдим. Къолларымны севген эмирлеринъе узатырым, низамнамелеринъни теренден тюшюнирим. Къулунъа берген сёзюнъни хатырла, бунынънен умют бердинъ манъа! Беля кельген куньде о манъа теселлидир, чюнки Сёзюнъ мени джанландырды. Къопайлар мени чокъ масхара эттилер, мен исе къайтмадым Къанунынъдан. Я РАББИ, Сенинъ къадимий къарарларынъны ерине кетирдим ве теселли таптым. Къанунынъны ташлап кеткен яманларны корьгенимде, мени ачув баса. Эр бир яшагъан еримде низамнамелеринъ акъкъында йырладым. Я РАББИ, гедже Сенинъ Адынъны хатырлап, Къанунынъны сакълап туттым. О меним ичим олды, акъикъатен къаиделеринъни сакъладым. «РАББИ — меним къысметим», — дедим. Айткъанларынъны тутмагъа мен сёз бердим. Мен бутюн юрегимнен Санъа ялвардым: Сёзюнъе коре манъа мерамет эт. Мен ёлларымны тюшюнип бакътым, аякъларымны шаатлыкъларынънынъ тарафына бурдым. Эмирлеринъни тутмакъ ичюн ашыкътым, бу ёлда мен ич токътамадым. Ярамайларнынъ тузакълары мени сарып алды, амма Сенинъ Къанунынъны унутмадым. Адалетли къарарларынъ ичюн шукюр этейим деп, мен яры геджеде де турарым. Мен Сенден къоркъкъанларнынъ ве къаиделеринъни туткъанларнынъ эписине дост олурым. Я РАББИ, Сенинъ буюк севгинънен ер юзю толу, манъа низамнамелеринъни огрет! Я РАББИ, Озь Сёзюнъе коре, къулунъа яхшылыкъ эттинъ! Манъа сагълам дуйгъу ве бильги бер, чюнки мен эмирлеринъе инандым. Азап чекмезден эвель янълыша эдим, энди исе Сёзюнъни тутам. Сен яхшысынъ, яхшылыкъ япасынъ, низамнамелеринъни манъа огрет! Къопайлар артымдан ялан айта, мен исе бутюн юрегимнен къаиделеринъни тутарым. Оларнынъ юреклерини ич ягъы баскъан, мен исе Сенинъ Къанунынъдан зевкъ тапам. Азап чеккеним манъа яхшы олды, чюнки низамнамелеринъни огренип алдым. Бинълер алтын ве кумюштен яхшы Сенинъ агъзынъдан чыкъкъан Къанунынъ. Сенинъ къолларынъ мени яраткъан, ясагъан, эмирлеринъни огренмек ичюн манъа анълав бер! Сенден къоркъкъанлар мени корип севинир, чюнки Сенинъ Сёзюнъе умют багъладым. Я РАББИ, къарарларынъ адалетли олгъаныны билем, садакъатынъ ичюн мени къыйнадынъ. Къулунъа берген Сёзюнъе коре, буюк севгинъ манъа теселли олсун! Шефкъатынъ манъа кельсин, ве мен яшарым, чюнки Сенинъ Къанунынъдан зевкъ алам. Къопайлар масхара олсун, чюнки олар ялан айтып, мени яманлады. Мен исе Сенинъ къаиделеринъни тюшюнирим. Сенден къоркъкъан ве шаатлыкъларынъны бильгенлер меним тарафыма айлансын. Низамнамелеринъ ёлунда юрегимни темиз тутайым, сонъ Мен масхара олмам. Къуртарувынъны беклеп, джаным иримекте, Сёзюнъе мен умют багъладым. Сёзюнъни беклеп, козьлерим зайыфлаша; «Не вакъыт меним гонълюмни алырсынъ?» — дейим. Тютюн ичинде къуругъан мешин торбасына ошайым, лякин Сенинъ низамнамелеринъни унутмадым. Къулунънынъ омюри не къадар олур? Манъа зулум эткенлерни не вакъыт укюм этеджексинъ? Къанунынъа къаршы чыкъып, къопайлар манъа чукъур къаздылар. Бутюн Сенинъ эмирлеринъ ишанчлыдыр, лякин адамлар манъа адалетсиз зулум этелер; манъа ярдым эт! Мени ер юзюнден ёкъ этмелерине аз къалды, амма мен къаиделеринъни ташлап кетмедим. Буюк севгинъ ичюн мени джанландыр, Сенинъ агъзынъдан чыкъкъан шаатлыкъларынъны сакълап тутарым! Я РАББИ, Сенинъ Сёзюнъ эбедийдир, о, коклерде къатты ерлештирильген. Несильден несильге Сен ишанчлысынъ, Сен ерни къавий пекиттинъ, ве о, тура. Къарарларынъа коре бу куньге къадар эр шей тура, чюнки Сенинъ къулларынъдыр бутюн барлыкъ. Къанунынъдан зевкъ тапмагъан олсам, мен белядан ёкъ олып кетер эдим. Къаиделеринъни эбедий унутмам, чюнки оларнен мени джанландырасынъ. Мен Сенинъки олам, азат эт мени, чюнки Сенинъ къаиделеринъни къыдырам. Ярамайлар мени ёкъ этмек ичюн сакъланып туралар, мен исе шаатлыкъларынъны юрегимнен тюшюнип бакъарым. Эр бир мукеммель шейнинъ сонъуны корьдим, Сенинъ эмиринънинъ сонъу исе ёкъ. Не къадар севем Къанунынъны, о, бутюн кунь меним фикримде. Эмирлеринъ мени душманларымдан икметли япты, чюнки олар эр вакъыт меннен. Бутюн оджаларымдан акъыллы олдым, чюнки Сенинъ шаатлыкъларынъны тюшюнем. Акъсакъаллардан да зияде анълайым, чюнки Сенинъ къаиделеринъни сакълап тутам. Сенинъ сёзюнъни тутмакъ ичюн, аякъларымны бутюн яман ёллардан сакъладым. Сенинъ къарарларынъдан юзь чевирмедим, чюнки Сен Озюнъ мени огреттинъ. Сёзлеринъ тамагъыма татлы келе, агъзыма олар балдан гузель корюне! Къаиделеринъден акъыл огренгеним ичюн, эр бир ялан ёлундан нефретленем. Сенинъ Сёзюнъ адымларым ичюн лампаттыр, ёлума нур сачкъан ярыкътыр. Адалетли къарарларынъны беджерип тутмагъа ант эттим, эм антымны тутаджагъым. Мен пек чокъ азап чектим, я РАББИ, Сёзюнъе коре мени джанландыр. Я РАББИ, тилимдеки алгъышлав бахшышларындан разы ол, манъа къарарларынъны огрет! Джаным эр вакъыт хавфлы алда, Сенинъ Къанунынъны исе унутмадым. Ярамайлар манъа тузакъ къойдылар, амма мен Сенинъ къаиделеринъден юзь чевирмедим. Шаатлыкъларынъны эбедий мирас этип алдым, олар юрегиме къуванч берелер. Низамнамелеринъе юрегимни бердим, омюр бою, сонъунадже оларны беджеририм. Фикирлери экиге болюнген адамлардан нефретленем, Сенинъ Къанунынъны исе севем. Сыгъынагъым ве къалкъаным Сенсинъ, Сенинъ Сёзюнъе умют багъладым. Эй, Къанун бозгъанлар, менден узакълашынъыз, ве мен Алламнынъ эмирлерини беджерип юрерим. Сёзюнъе коре манъа аркъа ол, ве мен яшап къалырым, умютимни масхара этме! Манъа ярдым эт, ве мен къуртулырым, низамнамелеринъе дикъкъатнен бакъарым! Низамнамелеринъден чыкъкъан адамларнынъ эписини Сен ред этесинъ, чюнки оларнынъ яланджы арекетлери бошуна! Ер юзюндеки бутюн ярамайларны Сен куль киби чыкъарып ташлайсынъ, шунынъ ичюн шаатлыкъларынъны севдим. Сенден къоркъкъанымдан вуджудым титрей, къарарларынъдан мен пек къоркъам. Мен догъру ве адалетли арекет эттим; манъа зулум эткенлернинъ къолуна берме мени! Озь къулунъны онынъ хайыры ичюн къорчала, къопайлар манъа зулум этмесин! Сенинъ къуртарувынъны ве адалетли укюминъни беклеп, козьлерим ёрулды. Къулунъа буюк севгинъе коре арекет эт, манъа низамнамелеринъни огрет! Мен Сенинъ къулунъ олам, манъа акъыл бер, сонъ шаатлыкъларынъны анъларым! РАББИнинъ иш япмакъ вакъты кельди, чюнки Сенинъ Къанунынъны бозып ташладылар! Мен эмирлеринъни алтындан да, энъ темиз алтындан зияде севем. Бутюн къаиделеринъни догъру саям, эр бир ялан ёлундан исе нефрет этем. Сенинъ шаатлыкъларынъ аджайиптир, шунынъ ичюн джаным оларны беджере. Сёзюнъ ачылгъанда, ярыкъ сача, адий адамларгъа анълав бере. Агъзымны ачып нефес алам, Сенинъ эмирлеринъни беклейим! Адынъны севгенлерге япкъанынъ киби, манъа да бакъып, эйилик яп манъа! Сёзюнъде адымларымны пекит, ич бир беля манъа укюмдар олмасын! Инсанларнынъ зулумындан мени сатын алып къуртар, къаиделеринъни сакълап тутарым! Къулунъа юзюнънинъ ярыгъыны косьтер, низамнамелеринъни огрет манъа! Козьяшымны озен киби акъызам, чюнки адамлар Къанунынъны бозгъанлар. Сен адалетлисинъ, я РАББИ, къарарларынъ исе догърудыр. Сен берген шаатлыкъларынъ адалетли ве пек ишанчлыдыр. Куньджюлигим мени чекиштире, чюнки душманларым Сёзюнъни унуттылар! Сенинъ Сёзюнъ пек темиздир, къулунъ оны севди! Мен кичиким, сайгъылы дегилим, лякин къаиделеринъни унутмадым. Сенинъ адалетинъ эбедиен адалетлидир, Къанунынъ да даимийдир. Азап ве сыкъынты манъа кельди, эмирлеринъде исе зевкъ таптым. Шаатлыкъларынъ эбедиен адалетлидир; манъа акъыл бер, ве мен яшарым. Бутюн юрегимнен ялвардым: «Манъа джевап бер, я РАББИ, Сенинъ низамнамелеринъни тутарым». Сени чагъырдым: «Къуртар мени, шаатлыкъларынъны сакъларым!» Саба эрте турып, ярдым истейим, Сенинъ Сёзюнъе умют багъладым. Сёзюнъни тюшюнмек ичюн, гедже козьлериме юкъу бермейим. Буюк севгинъ ичюн сесимни эшит, я РАББИ, къарарларынъа коре мени джанландыр! Бозукъ ниетли адамлар манъа якъынлашты, олар Сенинъ Къанунынъдан узакътадыр. Сен пек якъынсынъ, я РАББИ, бутюн эмирлеринъ исе — ишанчлыдыр. Чокътан берли бильдим ки, Сен шаатлыкъларынъны эбедиен темеллештирдинъ. Заваллы алыма бакъып, мени къуртар, чюнки Сенинъ Къанунынъны унутмадым! Давамда меним тарафымны тут, мени сатын алып къорчала, Сёзюнъе коре мени джанландыр! Къуртулыш ярамай адамлардан узакътадыр, чюнки олар низамнамелеринъни къыдырмайлар. Сенинъ шефкъатынъ буюктир, я РАББИ, къарарларынъа коре мени джанландыр! Мени къувалагъанлар ве душманларым чокъ, амма Сенинъ шаатлыкъларынъдан мен юзь чевирмем. Имансыз адамларны корьдим ве олардан игрендим, чюнки олар эмирлеринъни тутмадылар. Бакъ, къаиделеринъни мен не къадар севем! Я РАББИ, буюк севгинъ ичюн мени джанландыр! Сенинъ Сёзюнънинъ темели акъикъаттыр, эр бир адалетли къарарынъ эбедийдир. Башлыкълар себепсиз мени къуваладылар, юрегиме исе Сенинъ Сёзюнъ къоркъу бере. Мен Сенинъ Сёзюнъ ичюн, буюк келир тапкъан киби къуванам. Яланджылыкътан нефретленип игренем, лякин Сенинъ Къанунынъны севем. Адалетли къарарларынъ ичюн эр кунь еди кере Сени алгъышлайым. Къанунынъны севгенлер буюк аманлыкъта яшайлар, оларнынъ огюнде маниа ёкъ. Къуртарувынъа умют багъладым, я РАББИ, Сенинъ эмирлеринъни беджерем. Шаатлыкъларынъны юрегимде сакълап юрем, оларны чокъ севем. Къаиде ве шаатлыкъларынъны сакълап тутам, чюнки бутюн ёлларым Сенинъ алдынъда. Агълавым Санъа барып етсин, я РАББИ, Сёзюнънен манъа акъыл бер! Ялваргъаным Санъа барып етсин, Сёзюнъе коре мени къуртар! Низамнамелеринъни манъа огреткенинъ ичюн, дудакъларым Санъа макътавлар айтар! Тилим сёзлеринъни йырлар, чюнки бутюн эмирлеринъ адалетлидир! Къолунъ манъа ярдым этсин, чюнки мен къаиделеринъни сайладым. Къуртарувынъны чокъ беклейим, я РАББИ, Къанунынъда мен зевкъ тапам. Джаным яшасын, Сени макътасын, къарарларынъ манъа ярдым этсин! Джоюлгъан къой киби, ёлумны шашырдым. Озь къулунъны къыдырып тап, чюнки эмирлеринъни унутмадым! Зиярет йыры. [1] Къайгъымда мен РАББИден имдат истедим, ве О манъа джевап берди. «Яланджы дудакълардан ве алдаткъан тильден джанымны къуртар, я РАББИ!» Алдаткъан тиль, Алла санъа нени берер? О, даа нелер къошар санъа? Батырнынъ сюйрю окъларыны ве ротем чалысындан алевли къорларны! Алыма беля, чюнки мен Мешек топрагъында яшадым, Кедар чадырлары арасында отурдым. Джаным тынчлыкътан нефретленгенлернен къарардан зияде яшады! Мен тынчлыкъ тарафдары олам, амма сёз алгъанымда, олар дженкке атылып тура! Зиярет йыры. [1] Дагъларгъа козьлеримни котеририм, манъа ярдым къайдан келир? Ер ве кокни яраткъан РАББИден манъа ярдым келир! Аягъынънынъ таймасына О, ёл бермез, сени Къорчалагъан юкъламаз. Исраильнинъ Къорчалайыджысы не юкъусырар да, не юкълар. РАББИ — сенинъ Къорчалайыджынъ, сенинъ онъ къолунъ Онынъ имаесинде. Куньдюз кунеш сени якъмаз, гедже ай санъа зарар эталмаз. РАББИ сени эр бир яманлыкътан сакълар, джанынъны да къорчалар. Шимдиден башлап эбедиен РАББИ сени эр бир ишинъде сакълар. Давутнынъ зиярет йыры. [1] Олар манъа: «Айды, РАББИнинъ Эвине барайыкъ!» — дегенде, мен къувандым. Энди сенинъ къапуларынъда аякъларымыз турды, Ерусалим! Ерусалим, сен шеэр оларакъ къурулдынъ, къысымларнынъ бирлиги олдынъ! Шу шеэрге къабилелер келир, РАББИнинъ къабилелери Онынъ Адына тешеккюр этип, Исраильге берильген шаатлыкъны беджерир. О ерде укюм этмек ичюн тахтлар къоюлды, Давут падиша союнынъ тахтлары. Ерусалим ичюн селямет соранъыз! Сени севгенлер аманлыкъ корьсюн! Къалелеринъде селямет олсун, керменлеринъде — аманлыкъ! Агъа-къардашларым ве якъынларым ичюн айтарым: «Сенде селямет олсун!» Алламыз олгъан РАББИнинъ Эви ичюн, санъа эйилик тилерим! Зиярет йыры. [1] Козьлеримни Санъа котердим, эй, Коклерде Отургъан! Къул эфендисининъ къолуна бакъкъаны киби, къадын къул — ханымынынъ къолуна бакъкъаны киби, биз де РАББИге бакъармыз, ве О, бизге мерамет этеджек. Бизге мерамет эт, я РАББИ! Бизге мерамет эт! Биз чокъ нефрет корьдик. Магърурларнынъ масхарасындан, кибирлилернинъ нефретинден джанымыз тойды! Давутнынъ зиярет йыры. [1] Десин Исраиль: — Эгер РАББИ бизнен олмаса эди, эгер РАББИ бизнен олмаса эди, адамлар бизге къаршы чыкъкъанда, бизге къаршы гъазаплангъанда, олар бизни тири-тири ютар эди, сувлар бизни богъар эди, джанымыз устюнден селлер кечер эди, джанымыз устюнден сув ташкъыны кечер эди. РАББИге бинъ шукюрлер олсун, чюнки оларгъа бизни тишлернен йыртмагъа ёл бермеди. Бизим джанымыз, бир къуш киби, авджыларнынъ тузагъындан къачып къуртулды. Тузакъ парланды, биз къачып къуртулдыкъ! Ярдымымыз — РАББИнинъ Адында, ер ве кокнинъ Яратыджысында! Зиярет йыры. [1] РАББИге ишангъан адам Сион дагъына ошай; о, къыбырдамаз, эбедий турар. Ерусалимнинъ этрафыны дагълар сара, РАББИ де Озь халкъынынъ этрафыны шимдиден башлап эбедиен сарар. Ярамаз падиша инсафлыларнынъ топракъ мирасы устюнде идаре этмез, ёкъса инсафлылар ярамайлыкъкъа къол урар. Яхшы ве догъру юрекли адамларгъа яхшылыкъ эт, я РАББИ! Амма къыйыш ёлларына айлангъан адамларны исе РАББИ акъсызлыкъ япкъанларнен берабер алып кетир. Исраильге селямет олсун! Зиярет йыры. [1] РАББИ Сион эсирлерини сюргюнликтен къайтаргъанда, биз тюш корьген киби эдик. О вакъыт агъызларымыз кулькю иле толып-таша, тиллеримиз исе къуванчнен къычыра эди. О заман халкълар: «РАББИ олар ичюн буюк ишлер япты», — деди. РАББИ бизлер ичюн буюк ишлер япты, биз севинчке толдыкъ! Я РАББИ, Негев акъымларыны киби эсаретте олгъанларымызны къайтар! Козь яшларыны тёкип сачкъан адамлар къуванчнен къычырып берекет джыяр. Агълай-агълай урлукъ торбасыны алып кеткен сою, къуванчнен къычырып, ашлыкъ культелерини алып келир. Сулейманнынъ зиярет йыры. [1] Эгер эвни РАББИ къурмаса, къуруджылар бошуна ишлер. Эгер шеэрни РАББИ къорчаламаса, къаравуллар бошуна юкъламайып турар. Бошуна сизлер эрте турасынъыз, чокъ вакъыт чалышып раатланмайсынъыз, замет этип отьмегинъизни къазанасынъыз. РАББИ исе севгенине юкъу берер. Мына, огъуллар — РАББИ берген мирастыр, балалар — Онынъ мукяфатыдыр. Яшлыкъ чагъында догъургъан огъуллар — батырнынъ къолунда окълар кибидир. Окълугъы оларнен толу адам бахтлыдыр! Араба къапуларында душманларнен давалашсалар, олар масхаралыкъ корьмез. Зиярет йыры. [1] Не де бахтлыдыр РАББИден къоркъкъан, Онынъ ёлларындан юрген эр бир инсан! Къолларынънынъ ишинден ашарсынъ сен. Бахтлысынъ сен, ве яхшылыкъ олсун санъа! Мейва берген юзюм киби апайынъ эвинъдедир, зейтюн пытакълары киби огъулларынъ софранъ этрафындадыр. Иште, РАББИден къоркъкъан адам бойле бахтлы олур! РАББИ Сиондан санъа эйилик япар, ве сен бутюн омрюнъ девамында Ерусалимнинъ аманлыгъыны корерсинъ, огъулларынънынъ огъулларына бакъарсынъ! Исраильге селямет олсун! Зиярет йыры. [1] — Яшлыгъымдан берли манъа къаршы чокъ дженклешти, — десин Исраиль. — Яшлыгъымдан берли манъа къаршы чокъ дженклешти, амма мени енъип оламадылар. Сабанджылар аркъамны сюрдилер, узун баразналар ачтылар. РАББИ исе адалетлидир, О, ярамайларнынъ багълавларыны кести. Сиондан нефрет эткен эписи, утана-утана къайтып кетерлер! Юлкъулмаздан эвель къуруп кеткен, дам устюндеки от киби олурлар! Онен не оракъчынынъ авучы, не де культе багълайыджынынъ къучагъы толур. Кеткен-кечкенлер де: «РАББИнинъ эйилиги сеннен олсун! РАББИнинъ Адындан сизге эйилик тилеймиз!» — демезлер. Зиярет йыры. [1] Я РАББИ, теренликтен мен Сени чагъырдым. Раббим, сесимни эшит, къулакъларынъ ялварувларыма дикъкъат этсин! Раббим, Сен гуналарны эсапкъа алсанъ, ким аякъ устюнде турар? Амма Сен афу этесинъ, шу себептен Сенден къоркъарлар. РАББИге мен умют багъладым, джаным да Онъа умют багълады; Онынъ сёзюне ишандым. Къаравул сабаны беклегенинден зияде, э, къаравул сабаны беклегенинден зияде джаным Раббини беклей. Исраиль РАББИге умют багъласын, чюнки РАББИнинъ севгиси буюк, Онда буюк одеме бар. О, Исраильнинъ бутюн акъсызлыкъларыны одер. Давутнынъ зиярет йыры. [1] Я РАББИ, юрегим кибирленмеди, козьлерим юксектен бакъмады. Мен улу ве аджайип ишлерге киришмедим. Анасынынъ къучагъында сюттен кесильген бала киби, джанымны ятыштырмадым ве тынчландырмадыммы? Бала киби ичимде меним джаным. Шимдиден башлап эбедиен Исраиль РАББИге умют багъласын! Зиярет йыры. [1] Я РАББИ, Давутны да, онынъ бутюн къасеветлерини унутма. О, РАББИ огюнде ант эткен, Якъупнынъ Кучьлю Алласына адакъ берип, деген: «Мен чадырыма-эвиме кирмейджегим, тёшегиме ятмайджагъым, козьлериме юкъу кирмейджек, юммайджагъым козь къапакъларымны РАББИге бир ер, Якъупнынъ Кучьлю Алласына бир яшагъан ер тапмагъанымдже». О, Эфрата шеэринде олгъаныны эшиттик, Яар топрагъында оны таптыкъ. Айдынъыз, Онынъ мескенине барайыкъ, аякълары астына йыкъылайыкъ! Тур, я РАББИ, ве раатланаджакъ еринъе чыкъ, Озюнъ иле Къудрет Сандыгъынъ! Руханийлеринъ адалетке кийинсин, азизлеринъ исе къуванчнен къычырсын! Къулунъ Давутнынъ хатири ичюн, Сенинъ Месихинъни ред этме! РАББИ Давуткъа акъикъий ант этти, О, сёзюнден ич къайтмаз: «Тахтынъа сенинъ эвлятларынъдан адам къояджагъым. Эгер огъулларынъ Меним васиетимни ве Озюм огретеджек шаатлыкъларны тутсалар, оларнынъ огъуллары да эбедиен падиша тахтынъда отураджакълар», — деди. РАББИ Сионны сайлап алды, Озюне мескен этмек ичюн, шу ерни истеди. «Бу ер эбедиен меним раатланаджакъ ерим олур. Бу ерни сечтим ве мында ерлеширим, — деди. — Оны мытлакъа берекетнен кечиндиририм, онынъ фукъарелерини отьмекке тойдурырым. Руханийлерине къуртулыш урбасыны кийдиририм, азизлери буюк севинчнен къычырырлар. О ерде Давут ичюн къудретли эвлядыны асыл этерим. Месихим ичюн девамлы падишалыкъны Мен азырладым. Онынъ душманларыны масхара этерим, башында исе тадж парылдар». Давутнынъ зиярет йыры. [1] Не къадар яхшы ве не гузельдир агъа-къардашкъа бирликте яшамакъ! О — башына якъылгъан паалы зейтюн ягъы киби, сакъалына, Харуннынъ сакъалына акъып тюшкен, урбасынынъ якъасына акъып тюшкен ягъ кибидир. Шу — Хермон дагъынынъ чыкъы киби, Сион дагъларына тюшкен чыкъ кибидир. Анда РАББИ багъышлавларны берди — эбедий аят акъкъында эмир этти. Зиярет йыры. [1] Эй, РАББИнинъ бутюн къуллары, геджелери РАББИнинъ Эвинде тургъанлар, РАББИни алгъышланъыз! Онынъ Мукъаддес Ери тарафына къолларынъызны котеринъиз ве РАББИни алгъышланъыз! Кок ве ерни яраткъан РАББИ Сиондан санъа яхшылыкъ эйлесин! Эльхамдюлилля! РАББИнинъ Адыны макътанъыз, Оны макътанъыз, РАББИнинъ къуллары, РАББИнинъ Эвинде ве Алламызнынъ Эви азбарларында тургъанлар! РАББИни макътанъыз, чюнки О, хайырлыдыр! Адына йырланъыз, чюнки бу шей татлыдыр! РАББИ Озюне Якъупны, Озь шахсий мулькиети оларакъ Исраильни сайлады. Мен бильдим ки, РАББИ улудыр, Раббимиз бутюн аллалардан устюн. Ер ве коклерде, денъизлер ве бутюн теренликлерде РАББИ истегенини япа. Ернинъ четинден О, булутларны котере, ягъмур ичюн яшын ярата, Озь хазинелеринден ельни чыкъара. О, инсанлардан тап айвангъа къадар Мысырнынъ биринджи догъгъан балаларыны къырды, Мысыр ортасында фыравунгъа ве онынъ бутюн къулларына къаршы бельги ве аджайип аляметлер йиберди. О, чокъ халкъларны ольдюрди, къудретли падишаларны ёкъ этти. Аморлыларнынъ падишасы Сихонны да, Башаннынъ падишасы Огны да, бутюн Ханаандаки падишалыкъларыны да О, ёкъ этип ташлады ве оларнынъ топракъларыны Озь халкъы Исраильге мирас этип берди. Я РАББИ, Сенинъ Адынъ эбедийдир! Несиллернинъ эписи Сени хатырлар, я РАББИ! РАББИ Озь халкъыны акълайджакъ, Озь къулларына мерамет этеджек! Халкъларнынъ путлары — кумюш ве алтындыр, инсан къолларынынъ ишидир. Агъызлары бар, амма лаф этмезлер, козьлери бар, амма корьмезлер. Къулакълары бар, амма эшитмезлер, агъызларындан нефес чыкъмаз. Оларны ясагъан адамлар, оларгъа ишангъанларнынъ эписи оларгъа ошап къаладжакъ. Эй, Исраиль сою, РАББИни алгъышланъыз! Эй, Харуннынъ сою, РАББИни алгъышланъыз! Эй, Левийнинъ сою, РАББИни алгъышланъыз! Эй, РАББИден къоркъкъанлар, Оны алгъышланъыз! Ерусалимде отургъан РАББИге Сиондан шукюрлер олсун! Эльхамдюлилля! РАББИге шукюр этинъиз! О, хайырлыдыр, — акъикъатен эбедийдир Онынъ севгиси! Аллаларнынъ Алласына шукюр этинъиз, — акъикъатен эбедийдир Онынъ севгиси! Раббилернинъ Раббисине шукюр этинъиз, — акъикъатен эбедийдир Онынъ севгиси! О, Озь башына буюк аджайип ишлер япты, — акъикъатен эбедийдир Онынъ севгиси, — коклерни икметнен яратты, — акъикъатен эбедийдир Онынъ севгиси, — ерни сувлар устюне пекитти, — акъикъатен эбедийдир Онынъ севгиси, — буюк ярыкъларны яратты, — акъикъатен эбедийдир Онынъ севгиси, — куннинъ сабысы олсун деп, кунешни яратты, — акъикъатен эбедийдир Онынъ севгиси, — гедженинъ сабысы олсун деп, ай ве йылдызларны яратты, — акъикъатен эбедийдир Онынъ севгиси! О, Мысырда биринджи догъгъанларны ольдюрди, — акъикъатен эбедийдир Онынъ севгиси, — Исраильни андан алып чыкъарды, — акъикъатен эбедийдир Онынъ севгиси, — Озюнинъ къудретинен, кучь-къуветинен, — акъикъатен эбедийдир Онынъ севгиси! О, Къызыл денъизни экиге больди, — акъикъатен эбедийдир Онынъ севгиси, — Исраильни денъиз ортасындан кечирди, — акъикъатен эбедийдир Онынъ севгиси, — фыравунны ве ордусыны Къызыл денъизге ташлады, — акъикъатен эбедийдир Онынъ севгиси! О, Озь халкъыны сахрадан кечирди, — акъикъатен эбедийдир Онынъ севгиси, — буюк падишаларны ольдюрди, — акъикъатен эбедийдир Онынъ севгиси, — къудретли падишаларны ёкъ этти, — акъикъатен эбедийдир Онынъ севгиси, — аморлыларнынъ падишасы Сихонны, — акъикъатен эбедийдир Онынъ севгиси, — ве Башаннынъ падишасы Огны ёкъ этти, — акъикъатен эбедийдир Онынъ севгиси! О, оларнынъ топрагъыны мирас этип берди, — акъикъатен эбедийдир Онынъ севгиси, — Озь къулу Исраильге мирас этип берди, — акъикъатен эбедийдир Онынъ севгиси! Хор олгъанымызда, О, бизни унутмады, — акъикъатен эбедийдир Онынъ севгиси, — ве душманларымыздан бизни къуртарды, — акъикъатен эбедийдир Онынъ севгиси! О, эр бир джангъа аш бере, — акъикъатен эбедийдир Онынъ севгиси! Коклернинъ Алласына шукюр этинъиз, — акъикъатен эбедийдир Онынъ севгиси! Вавилон озенлери боюнда отурып, биз Сионны акъылымызгъа кетирип, агълай эдик. Вавилоннынъ ортасында тал тереклерине арфаларымызны асып къойгъан эдик. Бизни эсир этип алгъанлар, бизни о ерде масхара этип, бизден йыр айтып бергенимизни истей эдилер: «Сион йырларындан айтып беринъиз!» — деп, джанымызны къыйнай эдилер. Амма ят ерде олып, РАББИнинъ йырыны насыл айтайыкъ? Эгер сени унутсам, эй, Ерусалим, онъ къолум мени унутсын! Эй, Ерусалим, эгер сени хатырламасам, энъ буюк къуванчымдан юкъары тутмасам, тилим танълайыма япышып къалсын! Эдом огъулларыны хатырла, я РАББИ! О куню Ерусалимде олар: «Оны темелине къадар йыкъынъыз, йыкъып харабеге чевиринъиз!» — дедилер. Эй, харап этиледжек Вавилон къызы! Бизге япкъан ишлеринъ ичюн не де бахтлыдыр сени джезалайджакълар! Не де бахтлыдыр къундакъ балаларынъны алып, къаягъа урып ольдюреджек инсанлар! Давутнынъ йыры. [1] Бутюн юрегимден Сени алгъышларым, аллалар огюнде Санъа йырларым! Мукъаддес Сарайынънынъ тарафына бель букерим. Сенинъ буюк севгинъ ве акъикъатынъ ичюн Сенинъ Адынъны алгъышларым, чюнки Сен Озь Сёзюнъни бутюн Намынъдан улу яптынъ. Мен Сени чагъыргъан куню Сен манъа джевапландынъ, меним джаныма кучь-къувет бердинъ. Я РАББИ, агъзынъдан чыкъкъан сёзлеринъни эшиткенде, ер юзюнинъ падишалары эписи Сени алгъышлар ве РАББИнинъ ёллары акъкъында йырлар. РАББИнинъ шурети улудыр! РАББИ юксекте олып, ювашларгъа бакъар, къопайларны исе узакътан таныр. Белялар ичинде юрсем де, Сен меним рухумны котерирсинъ, душманларымнынъ гъазабына къаршы къол котерирсинъ, онъ къолунънен мени къуртарырсынъ. РАББИ мен ичюн очь алыр. Сенинъ буюк севгинъ эбедийдир, я РАББИ! Озь яраткъанларынъны къалдырма! Баш чалгъыджы ичюн. Давутнынъ зебуры. [1] Я РАББИ, Сен мени сынадынъ, эм де билип алдынъ. Отурып-тургъанымны Сен билесинъ, тюшюнджелеримни узакътан анълайсынъ. Юргенимде де, раатлангъанымда да Сен мени бакъасынъ, бутюн ёлларымны Сен эвельден билесинъ. Даа бир сёзни агъзыма алмаздан эвель, Сен бутюн айтаджагъымны билесинъ, я РАББИ! Огюмден ве артымдан мени сарып аласынъ, Озь къолунъны устюме къоясынъ. Сени бильмек меним ичюн пек аджайип, юксектир о, акълым етмез онъа. Сенинъ Рухунъдан къайда кетмек мумкюним? Сенинъ огюнъден къайда къачып олурым? Эгер кокке чыкъсам — Сен о ердесинъ, олюлер дюньясына тюшсем — анда да Сенсинъ. Шефакъ къанатларыны алып учсам, денъизнинъ узакъ четине кочип ерлешсем, о ерде де Сенинъ къолунъ манъа ёл косьтерир, онъ къолунъ мени тутар. Эгер мен: «Къаранлыкъ мени къапласын, этрафымдаки ярыкъ геджеге айлансын», — десем де, къаранлыкъ биле Сен ичюн къара дегиль, гедже де куньдюз киби айдын, къаранлыкъ ве ярыкъ Сен ичюн бирдир. Бутюн ичимни Сен яраттынъ, анамнынъ къурсагъында мени ясадынъ. Санъа шукюр этем, чюнки мен аджайип олып яратылгъаным. Сенинъ ишлеринъ аджайиптир, буны джаным толусынен анълай. Гизли оларакъ яратылгъанымда, ернинъ къурсагъында япылгъанымда, кемиклерим Сенден гизли дегиль эди. Анамнынъ къурсагъында олгъанымда, козьлеринъ коре эди мени. Даа бир кунь биле яшамагъанымда, Сен куньлеримни тайинлеп, эписини китабынъа язгъан эдинъ. Сенинъ тюшюнджелеринъ манъа пек азиздир, олар не къадар чокътыр, эй, Алла! Оларны сайсам, къумдан да чокъ олып чыкъар эди. Мен уянгъанымда, але даа Сеннен бераберим. Эй, Алла, Сен ярамай инсанларны ольдюргейдинъ! Узакълашынъыз менден, къанназ инсанлар! Арам ниетнен Сени тильге алалар, бошуна душманларынъ фитне этелер. Я РАББИ, Сенден нефретленгенлерден мен нефретленмейимми? Санъа къаршы чыкъкъанлардан игренмейимми? Бар нефретнен олардан игренем, озюме душман, деп саям оларны. Эй, Аллам, мени сынап, юрегимни билип ал! мени сынап, тюшюнджелеримни огренип ал! Бакъ, мен хавфлы ёлда дегилимми? Эбедийликке баргъан ёлгъа мени догърулт! Баш чалгъыджы ичюн. Давутнынъ йыры. Я РАББИ, мени яман адамлардан къуртар, залым инсанлардан мени сакъла! Олар юрегинде яманлыкъны тюшюнип, эр кунь арамызны бозалар, йылан киби, тиллерини къайрайлар, дудакъларынынъ ичинде къара йыланнынъ зеэри бар. Сэла Я РАББИ, ярамай адамнынъ къолундан мени сакъла, залым адамдан мени къуртар! Олар мени ёлдан урмагъа истей. Къопайлар мен ичюн тузакъ ве аркъанлар гизледилер, бараджакъ ёлумнынъ четине авларны къойдылар, мен ичюн къапкъан къурдылар. Сэла «Меним Аллам Сенсинъ!» — дедим РАББИге. Ялварувларыма къулакъ ас, я РАББИ! РАББИ-ТААЛЯ, Сенсинъ меним къуветим ве къуртулышым, дженк кунюнде башымны къорчаладынъ. Ярамайларнынъ истегенини берме, я РАББИ! яман ниетлери ерине кельмесин, ёкъса олар къопаяджакълар. Сэла Мени сарып алгъанларнынъ тиль яманлыкълары озь башларына кельсин. Башларына янаяткъан къорлар ягъсын, олар атешке, учурымларгъа тюшсюн, о ерлерден къайтып чыкъмасын. Аджджы тилли адам ер юзюнде къалмаз, залым севген инсанны онынъ яманлыгъы олюмге таба къувар. Мен билем, РАББИ хорлангъан адамны къорчалар, фукъарени адалетли укюм этер. Акъикъатен, инсафлылар Сенинъ Адынъа шукюр этер, догъру олгъанлар Сенинъ огюнъде яшар. Давутнынъ зебуры. [1] Я РАББИ, Сени чагъырам, ашыкъ манъа! Сени чагъыргъанда, къулакъ ас ялварувларыма! Дувам Сенинъ алдынъа якъылгъан отларнынъ хош къокъусы киби етип барсын, къол котергенлерим акъшам бахшышы киби олсун! Я РАББИ, агъзыма бекчи къой, дудакъларымнынъ къапусыны къору! Юрегиме яман ишлерге ынтылмагъа ёл берме, яманлыкъ япкъан адамларгъа къошулып, къанунсызлыкъ эйлемесини багъышламайым, оларнынъ татлы ашларыны ашамайым! Инсафлы адам мени урса — севги косьтерир, мени къабаатласа — башыма ягъ силер, бундан мен баш тартмам. Дуваларым але даа къанунсызлыкъ япкъанларгъа къаршы. Башлыкълары Къаягъа урулып дагъылдылар. Меним сёзлериме къулакъ асарлар, оларнынъ татлы олгъаныны анъларлар. Санки ерде ачылгъан тюпсюз аралыкъкъа кемиклеримиз олюлер дюньясы агъзына тёкюлелер. Лякин козьлерим Санъа тикильген, РАББИ-ТААЛЯ, Санъа умют багъладым, джанымны олюмге йиберме. Манъа къоюлгъан тузакълардан, беля кетириджилернинъ къапкъанларындан сакъла мени. Ярамайлар озь авларына тюшер, мен исе къуртулып кетерим. Давутнынъ маскили. Онынъ къобада сакълангъан вакътында окъугъан дувасы. [1] РАББИден имдат истейим, озь сесимнен РАББИден мерамет сорайым. Онынъ огюне къасеветлеримни тёктим, къайгъыларымны Онъа ачып бердим. Меним тенимде гонъюль такъаттан кесильгенде, мен баргъан ёлумны Сен биле эдинъ. Мен келеяткъан ёлумда исе олар гизли тузакъ къойдылар. Онъ тарафыма бакъсам, мени таныгъан ич кимсе ёкъ. Мен ичюн бир сыгъынакъ да къалмады, джаным акъкъында кимсе къайгъырмай. Я РАББИ, Сени къычырып чагъырдым: «Сенсинъ меним сыгъынагъым, тирилер дюньясындаки къысметим!» Агълавымны эшит, мен рухтан тюштим. Мени къувгъанларнынъ къолундан къуртар, олар менден кучьлюдир! Адынъны шуретлемек ичюн, зиндандан джанымны чыкъар! Манъа эйилик япкъанынъ ичюн, ишанчлылар этрафымда топланаджакълар. Давутнынъ зебуры. [1] Я РАББИ, дувамны эшит, ялварувыма къулакъ ас, акъикъатынъ ве адалетинъ иле манъа джевап бер! Къулунънен давагъа кирме, чюнки яшагъанлардан ич бириси Сенинъ алдынъда акъланмаз. Душман джанымны къувалай, аятымны аякъ астына къойды, чокътан ольгенлерни киби, мени къаранлыкъта яшамагъа меджбур этти. Меним тенимде гонъюль такъаттан кесильди, ичимдеки юрегим къатып къалды. Къадимий куньлерни хатырлайым, бутюн ишлеринъ акъкъында тюшюнем, къолларынънынъ ишлери акъкъында ойлайым. Къолларымны Сенинъ тарафынъа узатам, джаным, къуругъан ер киби, Санъа ынтыла. Сэла Я РАББИ, мени тездже эшит, рухум такъаттан кесильди. Юзюнъни менден сакълама, ёкъса мен мезаргъа киргенлер киби олурым. Саба эрте буюк севгинъ акъкъында эшитейим, чюнки Санъа ишандым. Бараджакъ ёлумны манъа косьтер, чюнки джаным Санъа ынтыла. Душманларымдан къуртар мени, я РАББИ, чюнки мен Сенинъ алдынъа чаптым. Ираденъни беджермеге мени огрет, чюнки Сенсинъ меним Аллам! Сенинъ хайырлы Рухунъ мени догъру топракъкъа алып барсын. Я РАББИ, Озь Адынъ ичюн тирильт мени, догърулыгъынъда джанымны белядан къуртар! Буюк севгинъ иле душманларымнынъ агъзыны къапат, джаныма зулум эткенлернинъ эписини ёкъ эт, чюнки мен Сенинъ къулунъ олам! Давутнынъ йыры. [1] РАББИге бинъ шукюрлер олсун! О — меним Къаям, къолларымны дженкке, пармакъларымны урушкъа огретир. О — меним севгим ве къалем, юксек сакълангъан ерим, къуртарыджым, къалкъаным, мен Онъа умют багъладым. О, халкъымны манъа бойсундыра. Я РАББИ, инсаннынъ эмиети недир, не ичюн онъа итибар этесинъ? Инсан огълунынъ эмиети недир, не ичюн онъа дикъкъат этесинъ? Адам бир нефес киби, онынъ куньлери, бир кольге киби, кечип кете. Я РАББИ, коклерни ярып, ашагъы тюш, дагъларгъа тийип, олардан тютюн чыкъар! Яшын яшынлатып, душманларны дагъыт, окъларынъны атып, оларны шашырт! Юкъарыдан къолунъны узатып, мени къуртар, терен сувлардан, эджнебийлернинъ къолундан мени сакъла! Оларнынъ агъзындан бош лафлар таша, онъ къоллары ялангъа ынтылалар. Эй, Алла, Санъа янъы бир йыр айтарым, он телли арфада Санъа чаларым. Сен падишаларгъа къуртулыш бересинъ, къулунъ Давутны олюм къылычындан къуртарасынъ. Сакъла мени, эджнебийлернинъ къолундан къуртар мени. Оларнынъ агъзындан бош лафлар таша, онъ къоллары ялангъа ынтылалар. Огъулларымыз яшлыгъында оськен ве къалынлашкъан фиданлар киби, къызларымыз сарайда уста япкъан диреклер киби олсунлар! Анбарларымыз малымызгъа толу олсун, эр бир ашларнен толып-ташсын! Отлакъларымызда къой-эчкилер бинълер ве он бинълернен чокълашсын! Туварларымыз семиз олсун, диварларымызны къыргъан бириси олмасын, ярдым истеген адам олмасын, мейданларымызда агълагъан адам къалмасын! Не де бахтлыдыр бунъа саип олгъан халкъ! Не де бахтлыдыр Алласы РАББИ олгъан халкъ! Давутнынъ макътав йыры. [1] Эй, Аллам, эй, Падишам! Сени юксельтирим, Адынъны эбедий алгъышларым! Сени эр кунь алгъышларым, Адынъны эбедий макътарым! РАББИ улудыр, О, чокъ макътавгъа ляйыкътыр, Онынъ улулыгъына акъыл етмез! Бир несиль башкъа несильге Сенинъ ишлеринъни макътар, Сенинъ къудретинъ акъкъында айтарлар. Сенинъ буюклигинъ, шан-шуретинъ, аджайип ишлеринъ акъкъында тюшюнирим! Къоркъунчлы ишлеринънинъ къудрети акъкъында айтарлар. Сенинъ улулыгъынъны айтып берерим! Буюк эйилигинъни хатырлап бильдирирлер, Сенинъ адалетинъе йырлар айтарлар! РАББИ мераметли ве шефкъатлы! О, пек сабырлы! Севгиси буюк! РАББИ эр бир инсангъа хайырлыдыр! Онынъ шефкъаты бутюн ишлериндедир! Я РАББИ! Бутюн яраткъанларынъ Санъа шукюр этер! Азизлеринъ Сени алгъышлар! [11-12] Инсан огъулларына Сенинъ къудретинъни ве шан-шуретли Падишалыгъынъны бильдирмек ичюн, Падишалыгъынънынъ шурети акъкъында айтарлар, кучь-къудретинъ акъкъында икяе этерлер! *** Сенинъ Падишалыгъынъ — эбедий Падишалыкътыр, несильден несильге Сен — Укюмдарсынъ. Эр бир йыкъылгъангъа РАББИ — аркъа, эр бир бели букюльгенни О, котерип тура. Эписининъ козьлери Санъа беклеп бакъа, озь вакътында оларнынъ ашыны Сен бересинъ. Сен къолунъны ачасынъ да, бутюн джанлыларны истегени къадар тойдурасынъ. РАББИ бутюн арекетлеринде адалетлидир! Бутюн ишлеринде О, эйидир! РАББИни чагъыргъангъа, Оны ишанчнен чагъыргъан эр бир инсангъа якъындыр О. Ондан къоркъкъанларнынъ истегини О, беджерир, агълап имдат истегенлерни эшитир ве оларны къуртарыр! РАББИни севген эр кесни О, къорчалай, ярамайларнынъ эписини исе ёкъ этер. Тилим РАББИге макътавлар айтар, бутюн яшагъанлар Онынъ мукъаддес Адыны эбедиен алгъышлар! Эльхамдюлилля! Эй, джаным, РАББИни макъта! Омюрбилля РАББИни макътарым, сагъ олгъанымда, Аллагъа йырларым! Ишанманъыз мырзаларгъа, къуртарып оламайджакъ адамларгъа! Адамнынъ руху чыкъып, о, озь топрагъына къайта, ве о куню бутюн ниетлери ёкъ олып кетелер. Якъупнынъ Алласы ярдым эткен адам, РАББИ олгъан Алласына умют эткен инсан бахтлыдыр! О, ер юзюни, кокни ве денъизни, олардаки эр бир шейни де яратты! Эбедиен О, ишанчлы! О, эзильгенлерге адалетли укюм эте, ачларгъа отьмек бере! РАББИ эсирлерни азат эте! РАББИ сокъурларнынъ козюни ача, эр бир бели букюльгенни О, котерип турсата! РАББИ инсафлыларны севе! РАББИ ят халкълардан олгъанларны къорчалай, оксюзлерге ве тул апайларгъа ярдым эте, ярамайларнынъ ёлуны исе боза. Эй, Сион! Сенинъ Алланъ олгъан РАББИ эбедиен несильден несильге Падиша олур! Эльхамдюлилля! Эльхамдюлилля! Не де гузель макътавлар йырламакъ Алламызгъа! Шырын макътавлар Онъа яраша! РАББИ Ерусалимни янъыдан къура, О, Исраильнинъ сюргюнлерини джыя. Умютсизликке тюшкенлернинъ гонълюни О, ала, оларнынъ юрек яраларыны багълай. О, йылдызларнынъ сайысыны тайинлей, эр бирине адыны бере. Раббимиз улу ве пек кучьлюдир, Онынъ акъылы ольчюсиз. РАББИ алчакъгонъюллилерни юкъарыгъа котере, ярамайларны исе ерге тюшюрип ташлай. РАББИге тешеккюр йырланъыз, Алламызгъа сантыр чалынъыз! О, булутларнен кокни къаплай, ер ичюн О, ягъмур азырлай, байырларда от осьтюре, айванларгъа аш бере, Оны чагъыргъан къаргъа баласыны ашата. Атнынъ кучю Оны хошнут этмез, адамнынъ чабиклиги де тесир къалдырмаз. Лякин РАББИнинъ разылыгъы Ондан къоркъкъан ве Онынъ эйилигини беклеген адамларнен олур. Эй, Ерусалим, РАББИни макъта! Алланъны макъта, эй, Сион! О, къапуларынънынъ мандалларыны пеките, ичинъдеки огъулларынъа эйилик тиле, сынъырларынъ ичинде аманлыкъ бере, энъ яхшы богъдайнен сени тойдура. О, ер юзюне Сёзюни ёллай, Онынъ Келимеси тез етип бара. О, юнь киби къар ягъдыра, куль киби къырав сача. О, парчачыкълар киби Озь бурчагъыны ташлай; Онынъ аязына ким даяныр? О, сёзюни ёллар — эписи ирир, Озь елини ёллар — сувлар акъар. О, Озь Сёзюни Якъупкъа бильдирди, Озь низамнаме ве къарарларыны Исраильге берди. Башкъа ич бир халкъ ичюн япмады буны, олар Онынъ къарарларыны бильмейлер. Эльхамдюлилля! Эльхамдюлилля! Коктен РАББИни макътанъыз, тёпелерде Оны макътанъыз! Эй, Онынъ бутюн мелеклери, Оны макътанъыз! Эй, Онынъ бутюн ордулары, Оны макътанъыз! Эй, кунеш ве ай, Оны макътанъыз! Эй, бутюн нурлу йылдызлар, Оны макътанъыз! Эй, коклернинъ коклери, эй, кок устюндеки сувлар, Оны макътанъыз! Олар РАББИнинъ Адыны макътасынлар. О, эмир этти, ве олар яратылды. О, оларны эбедий ерлештирди, оларгъа бозулмайджакъ бир низамнаме берди. Эй, денъиз аждерхалары ве тюбю олмагъан чукъурлар, ерден РАББИни макътанъыз! Эй, атеш ве бурчакъ, къар ве туман, Онынъ эмирини ерине кетирген боран! Эй, дагълар ве бутюн байырлар, мейва тереклери ве кедрлернинъ эписи! Эй, джанаварлар ве бутюн тувар, сюйрекленгенлер ве къанатлы къушлар! Эй, дюнья падишалары ве эписи халкълар, ёлбашчылар ве ернинъ эписи башлары! Эй, йигитлер ве къызлар, къартлар ве яшлар! Эписи РАББИнинъ Адыны макътасынлар! Ялынъыз Онынъ Ады Юджедир! Онынъ буюклиги ер ве кок устюнде кенишлей! РАББИ Озь халкъы ичюн бойнуз котерди; Озь азизлерининъ эписине, Исраиль огъулларына, Озюне якъын олгъан халкъына макътав йырыны берди! Эльхамдюлилля! Эльхамдюлилля! РАББИге янъы бир йыр айтынъыз! Азизлернинъ топлашувында Онъа макътавлар олсун! Исраиль озюнинъ Яратыджысындан севинсин, Сион огъуллары озь Падишасындан къувансын! Оюнгъа тюшип Онынъ Адыны макътасынлар, даре ве сантыр чалып, Онъа йырласынлар! РАББИ Озь халкъынен разы, алчакъгонъюллилерни къуртарып шерефлер! Азизлер шурет ичинде тантана этсинлер, озь ятакъларында къычырып къувансынлар! Агъызларында Аллагъа шуретлер олсун, къолларында исе — эки агъызлы къылыч! Олар миллетлерден интикъам алыр, халкъларгъа джезасыны берер, падишаларны зынджырларнен, асылзаделерни демир бугъавларнен багълар, оларны, язылгъаны киби, укюм этерлер! Бу шереф Онынъ бутюн азизлерине берилир! Эльхамдюлилля! Эльхамдюлилля! Мукъаддес мескенинде олгъан Алланы макътанъыз! Къуббесинде къудретинде олгъан Оны макътанъыз! Батыр ишлери ичюн Оны макътанъыз! Сынъырсыз улулыгъы ичюн Оны макътанъыз! Бору чалып, Оны макътанъыз! Арфа ве сантырда Оны макътанъыз! Даре чалып ве ойнап, Оны макътанъыз! Най ве телли алетлерде Оны макътанъыз! Давушлы зиллернен Оны макътанъыз! Янъгъыравукъ зиллернен Оны макътанъыз! Эр бир джан РАББИни макътасын! Эльхамдюлилля! Исраиль падишасы, Давут огълу Сулейманнынъ икметли сёзлери: Бу икметли сёзлер — икметнинъ ве огютнинъ манасына етмеге ве акъыллы лафларны анъламагъа, акъыл-ферасет, инсафлыкъ, адалетлик ве догърулыкъ акъкъында огютлерни алмагъа истеген адамлар ичюн. Саде адамгъа олар зекяны, яш огълангъа — бильги ве ферасетни берерлер. Оларны эшитип, икметли адам бильгилерини арттырыр ве акъыллы адам яхшы насиатлар тапар. Сонъ о, икметли сёзни ве кинаели икяени, акъыл саиплерининъ лафларыны ве оларнынъ тапмаджаларыны анълар. Бильгининъ башы — РАББИден къоркъмакътыр, огютни ве икметни бир шей ерине корьмеген адам — ахмакътыр. Динъле, огълум, бабанънынъ огютини ве ананънынъ эмирини ташлама. Олар башынъа — гузель тадж, бойнунъа да — ильвандыр. Огълум, эгер гуналы адамлар сени яманлыкъ япмагъа къандырсалар, разы олма. Эгер олар санъа: «Юр бизнен, тузакъта сакъланып, къабаатсыз адамны бир манасы олмайып беклермиз, ольдюрирмиз оны. О бир дюнья — тири алда адамларны, мезар — бутюн алда онъа тюшкенлерни киби, бойле де биз оларны тири ютармыз. Чешит тюрлю къыйметли мал-мульк алып, эвлеримизни гъаниметке толдурып-ташырармыз. Бизнен берабер джереп чекерсинъ, эпимизнинъ пара кисеси бир оладжакъ», — деселер, огълум, оларнен берабер ёлгъа чыкъма, оларнынъ ёлуна аягъынъ басмасын, чюнки оларнынъ аякълары яманлыкъкъа чапалар, олар къан тёкмеге ашыкъалар. Къушларнынъ козю огюнде тузакъны къоймакъ бошунадыр, олар исе озьлерининъ къаныны тёкмек ичюн, тузакъ япалар, сакъланып, джанларыны гъайып этелер. Адалетсиз къазанчкъа къызгъан эр кимнинъ сонъу бойледир: бу къазанч, онъа саип олгъан адамларнынъ джаныны ала. Икмет сокъакъларда къычыра, мейданларда сесини котере, топлашувларынынъ баш ерлеринде чагъыра, шеэрлернинъ араба къапусында бойле сёзлерни айта: «Эй, саде адамлар, саделикни не вакъыткъадже севеджексинъиз? Мыскъылджылар не вакъыткъадже мыскъылламакътан кейф чатаджакълар? Акъылсызларнынъ не вакъыткъадже бильгини корьмеге козьлери олмайджакъ? Меним опькеме къулакъ асынъыз, сонъ мен сизге озь рухумны тёкеджегим, сёзлеримни айтаджагъым. Мен чагъырдым — сиз эшитмединъиз, къолумны узаттым — абайлагъан адам олмады. Эписи насиатларымны ред эттинъиз, опькелеримни де къабул этмединъиз. Онынъ ичюн мен де сизинъ белянъыз устюнден кулерим, сизни дешет баскъанда, мен де сизни мыскъылларым. Сизни дешет фуртуна киби баскъанда ве беля къасыргъа киби сарып алгъанда, къайгъы ве сыкъынты тюбюнде къалгъанынъызда, къуванырым. О заман мени чагъыраджакълар, лякин мен эшитмейджегим, саба-танъдан мени къыдыраджакълар, лякин тапалмайджакълар. Олар бильгиден нефрет эттилер ве РАББИден къоркъуны озьлерине сайлап алмадылар. Олар насиатымны къабул этмедилер, опькелеримни де аякъ асты эттилер. Онынъ ичюн туткъан ёлларынынъ мейвасыны ашайджакълар, озь тюшюнджелеринден тояджакълар. Саделернинъ инатлыгъы озьлерини гъайып этеджек, акъылсызларнынъ гъамсызлыгъы озьлерининъ башына етеджек. Мени динълеген адам исе, яманлыкътан къоркъмайып, раат ве тынч яшайджакъ». Огълум, эгер айткъанларымны къабул этип, эмирлеримни акъылынъда тутсанъ, икметке къулакъ асып, юрегинъни анълайыш тарафкъа чевирсенъ, акъылны чагъырып, анълайышкъа ынтылсанъ, кумюш пара киби, оны къыдырсанъ, сакълангъан хазине киби, оны тапмагъа тырышсанъ, о заман РАББИ къоркъусыны анълап, Алла акъкъында бильгини тапарсынъ. РАББИ икметни бере, бильгинен анълайыш Онынъ агъзындан чыкъалар. Догъру адамлар ичюн — Онда енъиш бар, къусурсыз яшагъанлар ичюн — къалкъан. О, адалет ёлуны къорчалай, садыкъ олгъанларнынъ ёлларыны сакълай. О заман сен инсафлыкъ, адалет, догърулыкъ, эр бир яхшылыкънынъ ёлуны анъларсынъ. Юрегинъе икмет киреджек, джанынъ ичюн бильги гузель оладжакъ. Ферасет сени сакълайджакъ, акъыл сени къорчалайджакъ. Олар сени яман ёлдан, ялан сёзлер айткъан адамдан къуртараджакъ, къаранлыкъ ёлдан юрмек ичюн догъру ёлны ташлагъан адамлардан, яманлыкъ япып къувангъан, яман куфюрликтен кейф чаткъан адамлардан, къыйыш ёлларда юрген, ёлларыны шашыргъан адамлардан къорчалайджакъ. Олар да сени башкъасынынъ апайындан, акъайы олгъан, сёзлерини татлы-татлы айткъан къадындан, яшлыгъынынъ омюр-къардашыны ташлагъан, озь Алласынынъ васиетини унуткъан апайдан къуртараджакълар. Онынъ эви — олюм къапкъаныдыр, юрген ёлу да — олюлернинъ дюньясына алып баргъан ёлдыр. Онъа кирген эр ким арткъа къайтмайджакъ, яшайышкъа алып баргъан ёлгъа иришип оламайджакъ. Бунынъ ичюн яхшы адамларнынъ ёлундан юр, инсафлыларнынъ ёлларыны тут. Догъру адамлар ер юзюнде яшайджакъ, къусурсызлар онынъ устюнде къаладжакълар. Ярамазлар исе ер юзюнден ред этиледжек, къара юрекли олгъанлар ондан къырыладжакълар. Огълум, огреткенлеримни унутма, эмирлеримни юрегинъде сакъла. Олар омрюнънинъ куньлерини ве йылларыны узатаджакълар, санъа муаббетлик кетиреджеклер. Мерамет ве садыкълыкъ сени къалдырмасын: оларны бойнунъа сар, пиляки таш устюне киби, юрегинънинъ устюне яз. Сонъ Алланынъ ве адамларнынъ козьлери огюнде санъа хайыр ве акъыл-ферасет оладжакълар. РАББИге джан-юректен ишан, озь акъылынъа таянма. Эписи ёлларынъда РАББИни бильмеге тырыш, ве О, сенинъ ёлларынъны догъру япаджакъ. Озюнъни икметли сайма, амма РАББИден къоркъ ве яманлыкътан узакъ тур. Бу, беденинъе — сагълыкъ, кемиклеринъе де — къувет олур. Мал-мулькюнъден ве эр бир ишинънинъ биринджи берекетинъден РАББИге пай айырып, Оны урьмет эт. Сонъ анбарларынъны мал басар, фычыларынъ да яш шарапнен толып-ташар. Огълум, РАББИнинъ огютини ред этме ве опькесинден нефретленме. Баба севимли огълуны джезалагъаны киби, РАББИ де кимни севе, оны да джезалай. Икметке иришкен адам, анълайышкъа саип олгъан адам не бахтлыдыр! Оны къазангъаны кумюш къазангъанындан яхшыдыр, онынъ келири алтындан олгъан келирден берекетлидир, о, дегерли ташлардан паалыдыр, бутюн истегенлеринъден ич бир шей онъа тенъ олмаз. Онынъ онъ къолунда — узакъ омюр, сол къолунда исе — байлыкъ ве шурет. Онынъ ёллары — гузель ёллардыр, ве эписи ёлчыкълары — муаббетликтир. Икметни тапып алгъан адам ичюн, о — омюр терегидир, оны яхшы туткъан — бахтлыдыр! РАББИ ернинъ темелини икметнен къойды, усталыкънен коклерни ерлештирди. Онынъ бильгиси теренликлер яра ве булутлардан чыкъ тюшюре. Огълум, буны козь огюнъден къачырма, идракъ ве ферасетинъни даима сакъла. Олар джанынъ ичюн — омюр, бойнунъ ичюн — хайырлы ильван олур. О вакъыт ёлунъ хавфсыз олур, аягъынъ да абынмаз. Юкъламагъа къоркъусыз ятарсынъ, юкълап къалгъанынъдан сонъ да юкъунъ татлы олур. Апансыз белядан ве ярамайларгъа кельген къазадан къоркъма, чюнки РАББИ сенинъ ишанчынъ оладжакъ, аягъынъны къапкъандан О, сакълайджакъ. Элинъден кельсе, адамнынъ акъкъыны бермектен къачынма. Янынъда олып да, башкъа адамгъа: «Кет, ярын келирсинъ, о вакъыт берерим», — деме. Сенден хавф беклемеген къомшугъа къаршы бир яманлыкъ япмагъа тюшюнме. Санъа яманлыкъ этмеген адамнен бош ерде къавгъа этме. Зорбалыкъ эткен адамны пахыллама, онынъ ёлларындан ич бирини сайлама. РАББИ къара юрекли адамдан нефретлене, догъру адамларгъа исе О, ишана. Гунакярнынъ эвини РАББИ къаргъай, инсафлы адамларнынъ эвини исе багъышлай! Мыскъылджыларны О, мыскъыллайджакъ, алчакъгонъюллилерге исе эйилик япаджакъ. Икмет саиплери мирас оларакъ шурет аладжакълар, акъылсызлар исе — масхаралыкъ. Балалар, бабанъызнынъ огютини динъленъиз, акъыллы олмакъ ичюн, къулакъ асынъыз, Сизге яхшы акъыл огретем, огреткенлеримни унутманъыз. Мен бабамнынъ севимли огълу эдим, анамнынъ бирден-бир баласы. Бабам мени огретип, манъа бойле айта эди: «Айткъанларымны юрегинъе къой, эмирлеримни тутып яша. Икметке саип ол, акъылгъа малик ол! Айткъанларымны унутма, олардан четке чекильме. Икметни къалдырма — о сени къорчалайджакъ, оны сев — о сени сакълайджакъ. Башы — икмет! Икметке саип ол! Бутюн мал-мулькюнънинъ устюнден акъылгъа саип ол! Оны баш устюнде тут — о да сени юксельтеджек, онъа япышсанъ — о сени шуретлейджек. О, башынъа хайырлы чембер къояджакъ, аджайип таджны санъа кийдиреджек». Динъле, огълум, ве айткъанларымны къабул эт, сонъ омрюнънинъ йыллары узаныр. Мен санъа икмет ёлуны косьтеририм, догъру ёлларнен алып кетерим. Ёлдан кеткенде, аякъларынъа ич бир шей кедер этмейджек, чапкъанда, абынмазсынъ. Огютни яхшы тут, оны йиберме, сакъла оны, о — сенинъ яшайышынъ. Ярамайларнынъ ёлуна аякъ басма, яманларнынъ ёлундан да юрме. О ёлны ташла, ондан кетме, ондан четке чекиль, янындан кеч. Яман адамлар яманлыкъ япмагъандже, юкълап оламайлар, биревни ёлдан урмагъандже, оларнынъ козюне юкъу кирмей. Олар отьмек ерине яманлыкъ ашайлар, шарап ерине — зорбалыкъ ичелер. Инсафлы адамларнынъ ёлу — нур сачкъан ярыкъ киби, уйле маали келеята — о эп парлакъ ола. Ярамайларнынъ ёлу исе — зифт къаранлыкъ киби, олар неге сюрюнеджеклерини бильмейлер. Огълум, сёзлериме дикъкъат эт, айткъанларыма къулакъ ас. Олар акъылынъдан чыкъмасын, оларны юрегинъде сакъла. Оларны тапкъан адам ичюн олар — яшайыш, бутюн бедени ичюн — шифадыр. Эр шейден зияде юрегинъе мукъайт ол, чюнки яшайыш чокъракълары ондандыр. Агъзынъдан ялан сёзлер чыкъмасын, айнеджиликни узакъ ташла. Козьлеринъ дос-догъру бакъсын, бакъышынъ да огге догърулсын. Кетеджек ёлунъны яхшы этип тюшюн, сонъ эписи ёлларынъ онъундан келир. Сагъгъа-солгъа урулма, аягъынъны яман ёлдан узакъ тут. Огълум, икметиме дикъкъат эт, фикириме къулакъ ас. Сонъ сен ферасетни сакълап къалырсынъ, дудакъларынъ да бильгини сакълар. Башкъасынынъ апайынынъ агъзындан бал тамлай, онынъ лафы да — эльвадан татлы. Онынъ сонъу исе, юшан оту киби, аджджы, эки агъызлы къылыч киби кескин. Аякълары олюмге алып баралар, табанлары о бир дюньягъа догъру кетелер. Яшайыш ёлуны о ич тюшюнмей, ёллары насыл саллангъаныны о озю бильмей. Балаларым, мени динъленъиз! Айткъанларымны ред этменъиз! Шу апайдан узакъ тур, эвининъ къапусына якъын барма! Ёкъса, сагълыгъынъны башкъасына берип, йылларынъны да шефкъатсыз адамларгъа масраф этерсинъ, кучюнъден ят адамлар такъатланырлар, япкъанларынъ да — башкъасынынъ эви ичюн олур. Омрюнънинъ сонъки куньлеринде исе, беденинъ азып-тозып, инъильдемеге башларсынъ: «Ах, не ичюн огютни кореджек козюм олмады? Юрегим де не ичюн опькелерни бир шей ерине корьмеди? Оджаларымнынъ сёзлерини динълемедим, мени огреткенлернинъ айткъанларына да къулакъ асмадым! Джемаат ве топлашувнынъ козю огюнде аз къалдым масхара олмагъа!» Сувны озь хавузынъдан, озь къуюнъдан ич. Сувларынъны сокъакълар бою, сув акъымларынъны мейданларда акъызма. Олар тек сенинъ олсунлар, башкъаларынен пайлашма. Чешменъ берекетли олсун, яшлыгъынъда эвленген апайынънен бахтлы ол. Севимли ала кийик, назик бир къараджа о — кокюслери даима сени мемнюн этсин, онъа олгъан севгинъден эр вакъыт зевкъ ал. Огълум, санъа башкъасынынъ апайынен кейф чатмагъа, бирев апайынынъ белине сарылмагъа не керек? Адамнынъ ёллары — РАББИнинъ козю огюндедир, эр баскъан адымны О, биле. Ярамайны озь яманлыкълары сарып аладжакъ, озь гуналарынынъ къапкъаны оны тутып багълайджакъ. Огют эксиклиги оны гъайып этер, буюк акъылсызлыгъы оны ёлдан урар. Огълум! Эгер сен башкъа адам ичюн кефиль олсанъ, ябанджы адам ичюн «Келиштик!» деген олсанъ, озь агъзынъдан чыкъкъан лафларынъ къапкъангъа тюшюрди сени, озь айткъанларынъ сени якъалады. Башкъа адамнынъ къолуна тюштинъ сен, огълум! Озюнъни къуртармакъ ичюн, буны яп: бар да, о адамнынъ аякъларына сарылып, онъа ялвар. Козюнъе юкъу кирмесин, козь къапакъларынъ агъырлашмасын. Авджынынъ элинден гъазель киби, къушчунынъ къолундан къуш киби, озюнъни къуртар. Эй, дембель, бар да, къырмыскъагъа бакъ, онынъ ёлларыны корип, икметли ол. Онынъ не башлыгъы, не незаретчиси, не де укюмдары бар. Лякин о, ашыны язда азырлап къоя, ашлыкъны оракъ вакътында топлай. Эй, дембель! Сен не вакъыткъадже ятаджакъсынъ? Юкъунъдан не заман уянаджакъсынъ? Азачыкъ юкъласанъ, бир дирем юкъусырасанъ, бираз да къол къавуштырып ятсанъ, — санъа быралкъы киби ёкълукъ, силялы айдут киби — ёкъсуллыкъ келир. Ярамай адам — беля кетирген, ялан айткъан адамдыр. О козюни къыпа, аякъларынен бельгилей, пармакъларынен ишаретлер япа. Онынъ юрегинде хаинлик яшай, о эр вакъыт яманлыкъны тюшюне, къавгъа чыкъара. Бунынъ ичюн беля онъа апансыздан келир, оны бирден къырып ёкъ этер, — арткъа ёлу олмаз. РАББИ алты шейден нефрет эте, еди шей Онынъ козюнде пистир: гъурурлы бакъыш, ялан айткъан тиль, къабаатсыз къанны тёккен къоллар, къара фикир эткен юрек, яманлыкъкъа тез чапкъан аякълар, ялан айткъан яланджы шаат ве агъа-къардашларнынъ арасыны бозгъан адам. Огълум, бабанънынъ буюргъаныны тут, ананънынъ огреткенини ташлама. Оларны юрегинъе эбедиен багъла, такъ оларны бойнунъа. Ёлда олгъанда, олар санъа мукъайт олурлар, юкъламагъа яткъанда — къорчаларлар, уянгъанда исе — сеннен лакъырды этерлер. Эмирлер санъа — лампат, огретювлер — ярыкъ, ве опькели огют — яшайышкъа ёл. Олар сени яман къадындан, башкъасынынъ апайынынъ татлы тилинден къорчалайджакъ. Бойле апайларнынъ дюльберлиги сени ёлдан урмасын, бакъышлары сени тутмасынлар. Ороспу апайнынъ фияты — бир тилим отьмек, башкъасынынъ апайы исе къыйметли джанынъны авлай. Адам къойнуна атеш алып, урбасыны якъмазмы? Къорлар устюнде юрип, аякъларыны якъмазмы? Башкъасынынъ апайынен яткъан адамгъа тамам ойле олур — онъа токъунгъан бирев къабаатсыз къалмаз. Ач хырсыз къурсагъыны тойдурмакъ ичюн хырсызласа, оны къатты укюм этмезлер, лякин эгер оны тутсалар, еди къат тёлер, бутюн мал-мулькюни берер. Зина эткен адам акъылдан эксик, буны япкъан адам озь джаныны гъайып эте. Масхаралыкъ ве котек ашар, намуссызлыкъ — онынъ омюрбилля къысметидир. Куньджюлик акъайны якъып-куйдюрир, акътыманыны алгъанда о, аджымаз. Бир одемеге разы олмаз, дюньяны бахшыш этсенъ биле, гонълюни аламазсынъ. Огълум, айткъанларымны акъылынъда тут, эмирлеримни унутма. Эмирлеримни тут ве яша, огреткенлеримни, козь бебеги киби, сакъла. Оларны пармакъларынъа багъла, таш устюне киби, юрегинънинъ устюне яз. Икметке: «Сен — меним татамсынъ!», акъылгъа да: «Сой-акърабамсынъ!» — айт. Олар сени башкъасынынъ апайындан, татлы-татлы лаф эткен биревнинъ апайындан къорчаласынлар. Куньлерден бири пенджеремден тышары, пенджере пармакълыгъындан сокъакъкъа бакътым. Саде адамларнынъ, яш огъланларнынъ арасында бир акъылдан эксик огъланны корьдим. [8-9] О огълан акъшам устю, кунь баткъанда, гедже къаранлыгъы тюшкен вакъытта, бир апай отургъан сокъакъ бою, онынъ эвине тараф кете эди. *** Иште, онынъ къаршысына апай чыкъты, къара юрекли, устюнде — ороспу урбасы. Шаматаджы ве инат бу апай, бир дакъкъа биле эвде отурып оламаз. Де сокъакъта, де мейданда, эр кошеде авлап отургъан апай. Япышып тутты, опьти огъланны, утанмаз бетинен онъа бойле деди: «Аманлыкъ къурбанларымны чалдым, адагъымны мен бугунь ерине кетирдим. Онынъ ичюн огюнъе чыкътым, къыдырдым сени ве таптым! Тёшегиме дюльбер орьтюлерни, тюрлю ренкте олгъан Мысыр басмаларыны тёшедим. Яткъан еримни мюр, алоэ ве тарчыннен къокъулаттым. Кель, сабагъадже бири-биримизни тойгъандже севейик, севгиден зевкъ алайыкъ. Акъайым эвде ёкъ, узакъ ёлгъа кетти, акъчасы олгъан кисени де янына алды, ай толмагъандже эвге къайтмаз». Чокъ назик сёзлернен оны къандырды, татлы лафынен артындан алып кетти. Шу дакъкъа кетти огълан онынъ пешинден. Бойле шекильде де бугъа — бойнагъа ве сыгъын — къапкъангъа кете, анда атылгъан окъ джигерини ура. Бойле де джаныны гъайып этеджегинден хабери олмагъан, учкъан къуш тузакъкъа кете. Демек, балалар, динъленъиз мени, сёзлериме дикъкъат этинъиз: сакъын, о къадынгъа юрегинъ айланмасын, онынъ ёлларындан юрменъиз. Чокъ адам яраланып, онъа ола гъайып олдылар, чокъ адамларны о йыкътырды. Онынъ эви — о бир дюньягъа алып кеткен ёлдыр, олюм эвининъ одаларына тюшкен ёлдыр. Къычыргъан Икмет дегильми? Сесини юксельткен Анълайыш дегильми? Ёл кенарында, байыр тёпесинде, ёллар чатышмасында тура о, шеэрнинъ араба къапусы янында, кириш ери огюнде сесини юксельте: «Эй, акъайлар, сизге меним чагъыргъанларым, адам союна меним сесим! Саде олгъанлар! Зекялы олмагъа огренинъиз! Акъылсызлар! Анълагъан юрекни тапынъыз! Динъленъиз, муим сёзлер айтаджагъым, догърусыны айтмакъ ичюн, агъзымны ачам! Тилим тек керчекни айта, дудакъларым яландан нефретлене! Агъзымдан чыкъкъан эр сёз догърудыр, олар айнеджи ве ялан олмаз. Ап-ачыкътыр олар эписи анълагъанларгъа, бильгини къыдыргъанлар ичюн — догърудыр. Огреткеним кумюштен хайырлыдыр, бильги темиз алтындан паалыдыр! Икмет — къыйметли ташлардан яхшы, истегенинъден бир шей онъа тенъ кельмез! Мен — Икмет, зекянен бирликте яшайым, бильги ве ферасетни мен таптым. РАББИден къоркъмакъ — яманлыкътан нефрет этмектир. Гъурурдан, юксектен бакъыштан, яман ёлдан ве ялан агъыздан нефрет этем. Насиат ве идракъ мендедир, мен — акъылым, менде — къудрет. Меним ярдымымнен падишалар падишалыкъ этелер, укюмдарлар адалетни къоялар. Меним ярдымымнен башлыкълар, мырзалар ве ер юзюндеки эписи къадылар укюм этелер. Мени севгенлерни мен де севем, мени къыдыргъанлар мени тапарлар. Байлыкъ ве шурет, гъайып олмагъан хазине ве инсафлыкъ — мендедир. Махсулларым алтындан, темиз алтындан яхшы, менден келир энъ яхшы кумюштен чокъ. Инсафлыкъ ёлундан кетем, адалет сокъакъларындан юрем. Бойлеликнен, мени севгенлерни зенгинлик саиплери япам, анбарларыны байлыкъкъа толдурам. РАББИ мени ёлунынъ башы япты, чокътан берли яратылгъан шейлерден биринджи этти. Къадимий заман башында мен пейда олдым, дюнья яратылмаздан эвель мен еримни алдым. Буюк теренликлер олмаздан эвель, сув чокъракълары даа олмагъан вакъытта догъдым мен. Дагълар тикленмезден эвель, байырлардан эвель догъдым. О вакъыт не ерни ве онынъ кенълигини, не дюньянынъ биринджи тозуны япкъан эди О. РАББИ коклерни къойгъанда, мен анда эдим. Теренликнинъ устюнден даире чызгъанда, тёпеде булутларны ерлештиргенде, теренликнинъ чокъракъларыны къавийлештиргенде, сувлары ташмасын деп, денъизнинъ сынъырларыны тайинлегенде, дюньянынъ темеллерини къойгъанда, мен Онынъ янында мимар олдым, эр куньде — Онынъ къуванчы, Онынъ огюнде эр заман зевкъ сюре эдим. Онынъ дюньясы ичюн севинип, адамларнынъ огъуллары ичюн къуванчлы эдим. Демек, балаларым, динъленъиз мени: ёлларымдан баргъанлар бахтлыдыр! Огютимни динълеп, икметли олунъыз, оны ред этменъиз. Мени динълеген, къапуларымнынъ огюнде гедже-куньдюз олгъан, къапуларымдан ич айырылмагъан адам бахтлыдыр! Мени тапкъан адам яшайыш тапа ве РАББИнинъ мемнюнлигине малик ола! Мени тапмагъан исе джанына зарар кетире: менден нефретленгенлер эписи олюмни севелер!» Икмет озюне эв къурды, онынъ еди дирегини тикледи, айванлар сойды, къокъулы шараплар азырлады, софраны донатты. Шеэрнинъ юксек ерлеринден илян этмек ичюн, хызметчи къызларыны ёллады: «Саде олгъанлар, келинъиз манъа!» Акъылдан эксик олгъанларгъа исе бойле деди: «Келинъиз, ашымдан ашанъыз, мен азырлагъан къокъулы шарапны ичинъиз. Саде ёлларынъызны ташланъыз ве яшанъыз, анълайыш ёлундан кетинъиз. Мыскъылджыны огретсенъ — башынъа сёгюнч къазанырсынъ, яман адамны опькелесенъ — озюнъе масхаралыкъ олур. Мыскъылджыны опькелеме, ёкъса о сенден нефрет этер. Икмет саибини опькеле, ве о сени север. Икметли адамгъа акъыл огрет — о даа икметли олур, инсафлы адамны огрет — бильгисини арттырыр. Икметнинъ башы — РАББИден къоркъмакътыр, Мукъаддесни бильмек — анълайышнынъ манасы! Меним ярдымымнен куньлеринъ чокъ олур, яшайышнынъ йыллары чокълашаджакълар. Икметли олсанъ — икметинъ озюнъе хызмет этер, мыскъылджы олсанъ — ялынъыз сен зарарыны чекеджексинъ». Акъылсыз къадын шаматаджыдыр, о саде ве ич бир шей бильмей! Эвнинъ къапусы янында, шеэрнинъ юксек ерлеринде тахтта отура. Кельген-кечкенлерни, озь ёлларынен кеткен адамларны чагъыра: «Саде олгъанлар, келинъиз манъа!» Акъылдан эксиклерге бойле дей: «Хырсызлангъан сувлар татлыдыр, сакъланып ашалгъан отьмек леззетлидир!» Амма анда олюлернинъ олгъаныны, о чагъыргъан адамлар о бир дюньянынъ теренлигине огърагъаныны бильмей шу адам! Сулейманнынъ икметли сёзлери. Икметли огълан — бабасына къуванчтыр, акъылсыз огълан — анасына беля! Адалетсиз къазанылгъан байлыкътан файда ёкъ, инсафлыкъ исе олюмден къуртара. РАББИ инсафлы адамны ач къалдырмаз, яман адамнынъ истегини исе бош чыкъарыр. Тенбель къол адамны фукъаре эте, амма чалышкъан къол зенгин эте. Язда махсул джыйгъан огъул акъыл-ферасетлидир, оракъ вакъытта юкълагъан огъул исе — къорантасынынъ масхарасыдыр. Яхшы бахшышлар инсафлы адамларнынъ башына ягъа, яман адамнынъ агъзы исе зорбалыкъларыны гизлей. Инсафлы адамны макътавнен хатырларлар, яман адамнынъ ады исе гъайып олур. Икметли юрек эмирлерни къабул эте, ахмакънынъ тили исе — онынъ башына беля. Ким къусурсызлыкъта юре, хавфсызлыкъта яшай, къыйыш ёлдан юргеннинъ исе тюшюнгенлери ачылыр. Козь къыпкъан адам къасевет кетире, ахмакънынъ тили исе — онынъ башына беля. Инсафлы адамнынъ агъзы — яшайыш чокърагъыдыр, яман адамнынъ агъзы исе зорбалыкъларыны гизлей. Нефрет къавгъаларны къозгъай, севги исе эписи къабаатларны багъышлай. Акъыллы адамнынъ агъзында икмет яшай, акъылсызнынъ аркъасында исе — таякъ. Икметли адамлар бильгини сакълай, ахмакънынъ тили исе башына беля кетире. Байнынъ малы-мулькю — онынъ пекитильген къалеси, фукъаренинъ ёкъсуллыгъы исе — онынъ белясы. Инсафлы адамнынъ чалышкъаны — яшайышкъадыр, яман адамнынъ келири исе — гунагъадыр. Огютни сакълагъан адам омюр ёлундадыр, опькеге къулакъ асмагъан исе ёлуны шашыра. Яланджы тиль нефретни гизлей, ошек ташыгъан — акъылсыздыр. Чокъ лафнынъ сонъу — гунадыр, акъыл-ферасетли адам исе тилини тута. Инсафлы адамнынъ тили темиз кумюш кибидир, яман адамнынъ юреги исе — бир капиктир. Инсафлы адамнынъ тили чобан киби чокъ адамны бакъа, ахмакълар исе акъыл эксиклиги ичюн олелер. РАББИнинъ бахшышлары бай эте, онен берабер О, гъам бермей. Акъылсыз адам яманлыкъ япкъанындан зевкъ ала, анълагъан адам исе — икметтен. Яман адамнынъ къоркъкъаны башына келир, инсафлы адамнынъ истеги исе ерине келир. Къасыргъа келир — яман адамны ёкъ этер, инсафлы адамнынъ темели исе — эр вакъыт къавийдир. Тишлер ичюн — сирке киби, козьлер ичюн — тютюн киби, дембель де онъа иш бергенлер ичюн — тамам ойледир. РАББИден къоркъмакъ — куньлерни арттырмакъ, яман адамларнынъ йыллары исе къыскъадыр. Инсафлы адамларнынъ умюти — къуванчтыр, яман адамларнынъ беклегенлери исе харап олур. РАББИнинъ ёлу къусурсыз адам ичюн — сыгъынувдыр, джинаетчи ичюн исе — дешеттир. Инсафлы адам ич бир вакъыт сарсылмаз, яманлар исе ер юзюнде яшамаз. Инсафлы адамнынъ тили икмет айта, яланджы тиль исе кесилир. Инсафлы адамнынъ дудакълары хош лаф айта, яман адамнынъ агъзы исе — ялан. Ялан теразеден РАББИ нефрет эте, догъру таштан исе разы къала. Къопайлыкъ артындан — масхаралыкъ келе, алчакъ гонъюль иле — икмет. Догъру адамларнынъ къусурсызлыгъы оларгъа ёл косьтере, къара юреклилернинъ айнеджилиги исе башларына ете. Гъазап Куню байлыкъ ярдым этмез, инсафлыкъ исе олюмден къуртарыр. Къусурсыз адамнынъ инсафлыгъы ёлуны тегизлей, яман адам исе яманлыгъындан йыкъылып тюшер. Догъру адамнынъ инсафлыгъы оны къуртара, къара юрекли адамларны исе яман истеклери къолгъа ала. Яман адам олер — умюти де кесилир, фена адамнынъ беклегенлери де гъайып олур. Инсафлы адам белядан къуртула, онынъ ерине беля яман адамнынъ башына тюше. Аллагъа инанмагъан адам озь тилинен башкъа адамны гъайып этер, инсафлы адамларны исе бильги къуртарыр. Инсафлы адамнынъ ишлери онъундан кельгенде — шеэр шенълене, яман адам гъайып олгъанда — адамлар къуванчнен къычыра. Догъру адамларнынъ эйилиги шеэрни къура, яман адамларнынъ лафлары оны йыкъа. Акъылдан эксик адам башкъа адамны ашалай, анълагъан адам исе сусып тура. Ошек ташыгъан адам башкъасынынъ сырларыны ача, ишанчлы адам исе сырдаш ола. Яхшы насиат эксик олса — халкъ гъайып олур, чокъ насиат олса исе — къуртулыр. Ябанджы адам ичюн кефиль олгъан адам озюне зарар кетире, «Келиштик!» демектен къачынгъан адам исе эсен-аман яшар. Яхшы табиатлы апай шурет къазана, шефкъатсызлар исе байлыкъ алалар. Мераметли адам озюнинъ джанына файда кетире, мераметсиз адам исе — зарар. Яман адамнынъ къазанчы яландыр, акъикъатны сачкъан адам исе ишанчлы мукяфатны джыя. Акъикъатен, инсафлыкъ — яшайыштыр, яманлыкъ этмеге ашыкъкъан адам исе олюмге ашыкъа. Къара юрекли адамлардан РАББИ нефрет эте, ёллары къусурсыз адамлардан исе разы къала. Керчектен, яман адам джезасыз къалмайджагъына баш бермек мумкюн, инсафлы адамларнынъ эвлятлары исе сагъ къуртурылыр. Акъыл-ферасеттен эксик апайнынъ дюльберлиги — домуз бурнундаки алтын алкъа. Инсафлы адамларнынъ истеклери яхшылыкънен бите, яман адамларнынъ умюти исе — Алланынъ гъазабынен. Джан-юректен берген джумерт адамгъа даа чокъ бериле, ачкозь адамгъа исе ёкъсуллыкъ келе. Джумерт адам боллукъта яшар, башкъасына сув ичирген адам сувсуз къалмаз. Ашлыгъыны сакълап къойгъан адамны халкъ къаргъай, ашлыгъыны саткъанны исе — макътай. Яхшылыкъкъа ынтылгъан разылыкъ къыдыра, яман къыдыргъаннынъ башына исе яманлыкъ тюшер. Байлыгъына ишангъан йыкъылыр, инсафлы адамлар исе япракъ киби ешерир. Къорантасыны йыкъкъан адамнынъ къысмети ель олур, ве ахмакъ — икметли адамнынъ къулу олур. Инсафлы адамнынъ махсулы — омюр терегидир, икметли адам адамларнынъ юреклерини къазана. Бу дюньяда инсафлы адам биле джезаланса, яман адам ве гунакяр исе ондан бетер джезаланыр. Огютни севген — бильгини севе, опькеден нефретленген — ахмакъ. Яхшы адам РАББИнинъ огюнде разылыкъ къазана, яман ниетлери олгъан адамны исе РАББИ укюм этер. Ич бир адам яманлыгъында къатты турмаз, инсафлы адамларнынъ темеллери йыкъылмаз. Яхшы апай — акъайынынъ башына тадждыр, масхаралыкъ кетирген апай исе — кемик чюрюги киби. Инсафлы адамлар адалет акъкъында тюшюне, яман адамларнынъ насиаты исе алдата. Яман адамнынъ сёзлери — олюм къапкъаныдыр, догъруларнынъ айткъанлары исе озьлерини олюмден къуртара. Яман адам йыкъыла ве ёкъ ола, инсафлы адамларнынъ эви исе йыкъылмайып тура. Адамны акъыл-ферасетине коре макътайлар, къара юрекли адамгъа исе нефретнен бакъалар. Чокъ урьмет къазанмагъан, амма бир къулу олгъан адам озюни бай сайып, отьмекке мухтадж олгъан адамдан яхшыдыр. Инсафлы адам айванларынынъ да къасеветини чекер, лякин яман адамнынъ мерамети биле — зулум. Топрагъыны ишлеген адамнынъ ашы бол олур, бош шейлернинъ пешинден чапкъан адам исе акъылдан эксик. Яман адам яман сачмаларынен тутмагъа истей, инсафлы адамларнынъ тамыры исе махсул осьтюре. Яман адам ялан лафларынынъ къапкъанына тюше, инсафлы адам исе белядан къуртула. Айткъан лафына коре адам яхшылыкъ тапа, япкъан ишлери онъа мукяфатнен къайта. Ахмакънынъ ёлу озюне коре догърудыр, насиаткъа къулакъ аскъан адам исе икметлидир. Ахмакъ гъазабыны бирден ача, зекялы адам исе джаны агъыргъаныны сакълай. Намуслы адам догърусыны айта, ялан шаатлыкъ эткен адам алдата. Бошбогъазнынъ тили — къылыч киби кескиндир, икметли адамнынъ тили исе — дертке дерман. Керчек сёзлернинъ омрю узакъ, ялан лафнынъ исе — къыскъа. Яманлыкъны тюшюнген адамнынъ юреги къара, яхшылыкъ эткен адамнынъ юрегинде исе къуванч толып-ташар. Догъру адамгъа бир зарар олмаз, яман адамнынъ башы исе белядан къуртулмаз. РАББИ ялан айткъан дудакълардан нефретлене, догърусыны айткъан адамлардан исе разы къала. Зекялы адам бильгисини сакълай, акъылсызнынъ юреги исе ахмакълыгъыны косьтере. Ишкир къол падишалыкъ этер, тенбель къол исе салым берер. Къасевет адамнынъ юрегини къырар, гузель сёз исе оны къувандырыр. Инсафлы адам башкъасына ёл косьтере, яманларнынъ туткъан ёлу исе оларны адаштыра. Тенбель къазан къайнатмаз, ишкирнинъ къысмети къыт олмаз. Инсафлыкъ ёлу — яшайыштыр, ёлларында олюм ёкъ. Икметли огълан бабасынынъ огютини динълей, мыскъылджы исе опькеге къулакъ асмай. Айткъан лафына коре адам яхшылыкъ тапа, къара юрекли олгъанлар исе яманлыкъ этип яшай. Тилини туткъан джаныны сакълай, озь агъзыны кениш ачкъан исе гъайып олур. Тенбельнинъ джаны мурадына етмез, ишкирнинъ джаны исе ач къалмаз. Инсафлы адам ялан лафтан нефрет эте, яман адам исе озюни ашалап масхара эте. Къусурсыз адамны ёлунда инсафлыкъ къорчалай, гунакярны исе яманлыкъ ёкъ эте. Бири, онынъ ич бир шейи олмагъанда, озюни бай деп тута, башкъасы, байлыгъы буюк олгъанда, озюни фукъаре деп тута. Адамнынъ омрюни байлыкъ къорчалар, фукъаре исе ич бир телюкели сёз эшитмез. Инсафлы адамларнынъ чырагъы парлакъ яна, яман адамларнынъ чырагъы исе сёне. Къопайлыкътан тек къавгъа чыкъа, акъыл танышмакътан исе — икмет. Авадан кельген байлыкъ тез азлаша, тер тёкюлип джыйылгъан мульк исе чокълаша. Бошуна чыкъкъан умют — юрек азабы, ерине кельген истек — омюр тереги. Айтылгъан сёзге къулакъ асмагъан адам озюне зарар кетире, эмирлерден къоркъкъан исе бол къысмет алыр. Икметли адамнынъ огреткени — омюр чокърагъыдыр, о, адамны олюм къапкъанындан узакълаштыра. Акъыл-ферасет мерамет къазана, хиянетлик ёлу исе эляккъа алып кете. Эр бир зекялы адам бильгинен арекет эте, акъылсыз адам исе ахмакълыгъыны косьтере. Яман хаберджи белягъа огърай, ишанчлы эльчининъ элинде исе шифа. Огютни терк эткен адамны ёкъсуллыкъ ве утанч беклей, тербиени алгъан адамгъа исе шан-шурет. Ерине кетирильген истек — джан ичюн шербет, акъылсыз адамгъа исе яманлыкътан айырылмагъа — пис бир шей. Икметли адамларнен акъыл танышкъан адам икметли олур, акъылсызларнен иш туткъан адам исе белягъа огърар. Яманлыкъ гунакярнынъ пешинден кетеята, инсафлы адамны исе яхшылыкъ къалдырмаз. Яхшы адам торунларына къадар мирас къалдыра, гунакярнынъ байлыгъы исе инсафлы адамлар ичюн сакъланып тутула. Фукъаренинъ тарласы бол-берекетли олса да, адалетсизлик оны алып кетер. Таякъны аджыгъан адам огълундан нефрет эте, огълуны севген исе оны гъайретнен тербиелей. Инсафлы адам тойып ашай, яман адамнынъ къурсагъы исе ач къала. Икметли апай эвини къура, ахмакъ апай исе эвини озь къолунен урып йыкъа. Догъру ёлдан кеткен адам РАББИден къоркъа, къыйыш ёлдан кеткен исе Ондан нефрет эте. Ахмакънынъ агъзында гъурур къамчысыдыр, икметлининъ тили исе икметлини къорчалай. Огюз олмаса, анбарлар бош къалыр, амма берекет кучьлю огюзлерден пейда олур. Ишанчлы шаат ялан айтмаз, яланджы шаат исе дюнья яланы уйдурыр. Мыскъылджы икметни къыдырса да, тапалмаз, акъыллы адам ичюн исе бильги къазанмакъ къолай. Акъылсыз адамдан узакъ ол, онынъ агъзында бильги тапалмазсынъ. Зекялы адамнынъ икмети — ёлуны анъламакътыр, акъылсызларнынъ ахмакълыгъы исе — алданмакътыр. Ахмакълар гунанынъ устюнден кулелер, РАББИнинъ разылыгъы исе — догъру адамларнен. Адамнынъ гъамыны тек юреги билир, озь къуванчыны да башкъасынен больмез. Яман адамларнынъ эви харап олур, догъру адамларнынъ чадыры исе боллукъкъа толур. Базы ёл адамгъа догъру киби корюне, амма онынъ сонъу — олюмдир. Шакъылдап кульгенде биле юрек сызламакъ мумкюн, ве къуванчтан сонъ гъам кельмек мумкюн. Ярамаз адам — туткъан ёлундан, яхшы адам да — озь ёлундан тояр. Саде адам эр бир сёзге инаныр, зекялы адам исе эр аткъан адымына мукъайт олур. Икметли адам мукъайт олып, яманлыкътан узакъ турар, акъылсыз исе гъафлетсиз алда хоразланыр. Тез ачувлангъан адам ахмакълыкъ япмакъ мумкюн, лякин яман ниетлери олгъан адамдан эр кес нефрет эте. Саде адамларнынъ мирасы — ахмакълыкътыр, зекялы адамларнынъ таджы исе — бильгидир. Ярамай адамлар — яхшы адамларнынъ огюнде, яман адамлар — инсафлы адамларнынъ араба къапусы огюнде баш эгерлер. Фукъареден досту биле нефрет эте, бай адамны исе чокъ адам севе. Башкъа адамны ашалагъан гуна къазаныр, фукъареге мераметли олгъан исе бахтлы олур. Яманлыкъ япмагъа тюшюнген адам ёлдан урулыр, амма яхшылыкъ япмагъа тюшюнген адамнен мерамет ве садыкълыкъ олур. Эр бир агъыр иш келир кетире, амма бошбогъазлыкъ — тек ёкъсуллыкъны! Икметлилернинъ таджы — оларнынъ байлыгъы, амма акъылсызларнынъ ахмакълыгъы — тек ахмакълыкъ! Ишанчлы шаат джан къуртара, яланджы шаат исе хиянетлик эте. РАББИден къоркъу — акъикъий къорчалавдыр, Озюнинъ балаларына О — яхшы къоралангъан ердир. РАББИден къоркъу — омюр чокърагъыдыр, о, адамны олюм къапкъанларындан къуртара. Халкънынъ чокълугъы — падишанынъ шуретидир, халкъы ёкъ олса, укюмдаргъа белядыр. Чокъ сабырлы адам чокъ анълагъандыр, тез ачувлангъан исе ахмакълыгъыны косьтере. Джан раатлыгъы — беден сагълыгъыдыр, пахыллыкъ исе — кемиклернинъ чюрюклигидир. Фукъарени къыйнагъан адам Яратыджыгъа къаршы чыкъа, Алланы севип-сайгъан исе ёкъсулгъа къол узата. Яман адамнынъ башына озь яманлыгъы тюшер, инсафлы адамнынъ исе ольгенде биле сыгъынаджакъ ери бар. Икмет анълагъан адамнынъ юрегинде яшай, акъылсызларнынъ арасында биле оны билелер. Инсафлыкъ миллетни юксельте, гуналар исе оны масхара эте. Акъыл-ферасетли къулунен падишанынъ разылыгъы, масхаралыкъ япкъан къулгъа исе — онынъ гъазабы. Йымшакъ джевап гъазапны ятыштырыр, акъаретли сёз исе ачув къозгъар. Икметли адамнынъ тили бильги айтар, акъылсызнынъ агъзындан исе тек ахмакълыкъ чыкъар. РАББИнинъ козю эр бир ерни корер, эм яхшы, эм яман адамны. Юваш тиль — омюр тереги, алдатыджы сёз — рухнынъ олюми. Ахмакъ бабасынынъ огютини урьмет этмез, опькеге къулакъ аскъан исе зекялы олур. Инсафлы адамнынъ эвинде буюк байлыкъ, яман адамнынъ келири исе беля кетире. Икметлининъ тили бильги даркъатыр, акъылсызлар исе ойле япмаз. Яман адамларнынъ къурбанындан РАББИ нефретленир, догъру адамларнынъ дувасындан исе разы къалыр. Яман адамнынъ ёлундан РАББИ нефретленир, инсафлыкъ ёлуны туткъан адамны исе север. Ёлны къалдыргъангъа — къатты джеза, опькеден нефрет эткен олер. О бир дюнья ве эляк дияры — РАББИнинъ огюнде ачыкъ, адамнынъ юреги Онынъ ичюн сыр олурмы? Мыскъылджы оны опькелегенлерни севмей, икметли адамларгъа о бармаз. Юрек къуванчы адамнынъ бетини ачар, юрек дерди исе рух сёндюрир. Акъыллы юрек бильги къыдырыр, акъылсыз исе ахмакълыкънен бесленир. Заваллынынъ эр куню — гъам-къасевет, бахтлыда исе эр заман той-зияфет. Факъыр олып да, РАББИден къоркъмакъ, бай олып да, къайгъы-къасевет ичинде яшамакътан яхшыдыр. Севги толу емиш ашы, нефрет толу семиз бузав этинден яхшыдыр. Тез ачувлангъан адам ара бозар, сабырлы исе къавгъаны ятыштырыр. Тенбельнинъ ёлу тикен толудыр, догъру адамнынъ ёлу исе кениш ве тер-тегиздир. Икметли огълан бабасыны къувандырыр, акъылсыз огълан исе анасыны саймаз. Акъылдан эксик адам ахмакълыгъына къуваныр, анълагъан адам исе догъру ёлдан кетер. Адам акъыл танышмаса — иши фена чыкъар, акъыл огреткенлерге къулакъ асса эгер — мурадына етер. Джевап берип олгъан адам къуваныр, вакътында айтылгъан сёз пек гузельдир. Омюр ёлу акъыл-ферасетли адамны юкъарыгъа алып кете ве о бир дюньядан узакълаштыра. РАББИ кибирлилернинъ эвини харап этер, тул апайнынъ сынъырыны исе къуветлендирир. Яманнынъ фикиринден РАББИ нефретленир, темиз юрекли адамларнынъ сёзлеринден исе разы къалыр. Акъчагъа ачкозьленген эвини йыкъар, къапарлардан нефретленген исе раат яшар. Инсафлы адам джевап акъкъында тюшюнир, яман адамнынъ агъзы исе яманлыкъ сачар. Яман адамлардан РАББИ пек узакътыр, инсафлыларнынъ дуваларыны исе эшитир. Ярыкъ козьлер юрек къувандырыр, хайырлы хабер де кемиклерни къавий этер. Омюрнинъ тербиесине къулакъ аскъан адам икметли адамларнынъ арасында олур. Огютни ред эткен адам джанына зарар кетирир, опькеге къулакъ аскъан акъыл къазаныр. РАББИ къоркъусы икметке огретир, ве шуретнинъ огюнден алчакъгонъюллик келир. Юрек ниетлери — адамдандыр, тильнинъ джевабы исе — РАББИдендир. Адам озюнинъ эр япкъаныны догъру саяр, лякин РАББИ адамнынъ джаныны сынар. Эр бир ишинъни РАББИге ташла, сонъ ниетлеринъе етерсинъ. РАББИ япкъан эр шейнинъ озь макъсады бар, яман адамны биле беля куню ичюн азырлады. Кибирли юректен РАББИ нефретленир, керчектен де, о джезасыз къалмаз. Мерамет ве садыкълыкъ къабааттан арындыра, РАББИден къоркъу белядан къуртара. Адам туткъан ёлундан РАББИ разы олса, душманларыны биле онен барыштыра. Инсафлыкънен къазанылгъан аз шей, адалетсизликнен къазанылгъан буюк келирден яхшыдыр. Адам юрегинде кетеджек ёлуны тюшюнир, лякин адымларыны РАББИ идаре этер. Падишанынъ агъзындан чыкъкъан лаф элялдыр, суд эткенде, о янъылмаз! Догъру теразе ве къантар — РАББИден, чантадаки эписи ташлар да — Ондан. Падишалар яманлыкъ япмакътан нефретленир, чюнки тахт инсафлыкъта къатты турар. Падиша инсафлы дудакълардан разы къалыр, догърусыны айткъан адамны о север. Падишанынъ гъазабы — олюм хаберджиси, лякин икметли адам оны ятыштырыр. Падишанынъ ачыкъ бакъышында — омюр, онынъ разылыгъы — ягъмур кетирген булут кибидир. Икмет саиби олмакъ — алтындан, акъыл саиби олмакъ — кумюштен яхшыдыр. Догъру адамларнынъ кениш ёлу — яманлыкътан узакъ турмакъ, ёлуна мукъайт олгъан адам джаныны къорчалар. Кибир артындан — эляк, къопайлыкъ артындан — йыкъылув келир. Ювашларнен берабер алчакъгонъюлли олмакъ кибирлилернен берабер гъаниметни пайлаштырмакътан яхшыдыр. Ишини акъыл-ферасетнен тюшюнген адам яхшылыкъ корер, РАББИге ишангъан бахтлы олур. Икметли адам анълагъан деп айтылыр, татлы лаф да огреткеннинъ кучюни арттырыр. Акъыл-ферасет, саиби ичюн — омюр чокърагъы, ахмакънынъ тербиеси исе — ахмакълыкъ. Икметли юрек адамнынъ агъзына ферасет бере ве дудакъларында огренюв арттыра. Гузель сёзлер — солакъ балы киби, джан ичюн — эльва, беден ичюн — шифа. Базы ёл адамгъа догъру деп корюне, амма онынъ сонъу — олюмдир. Чалышкъан адам нефиси ичюн чалыша, чюнки ашамакъ истеги оны айдай. Ярамай адам яманлыкъ тюшюне, онынъ лафы — якъып-йыкъкъан алев кибидир. Хиянет тюшюнген адам къавгъа чыкъарыр, ошекчи достларнынъ араларыны бозар. Къара юрекли адам башкъасыны ёлдан ура ве яман ёлгъа къоя. Козьлерини къыпкъан адам хиянетлик тюшюне, агъзыны къыйыштыргъан адам яманлыкъ япа. Чаларгъан сач — шурет таджыдыр, о — инсафлы яшайышнынъ нетиджесидир. Чокъ сабырлы адам — къарамандан яхшыдыр, озюни туткъан адам — шеэрни басып алгъандан хайырлыдыр. Адам джереп ташыны ата, амма онынъ косьтергени РАББИден келе. Тынчлыкъ ичинде бир къаткъан тилим отьмек къавгъа-дава ичинде буюк тойгъа толу эвден яхшыдыр. Акъыл-ферасетли къул эфендисининъ масхаралыкъ япкъан огълуна эфендилик этер, онынъ агъа-къардашларынен берабер мирастан пай алыр. Алтын — оджакъта, кумюш — иритильгенде сыналыр, юрекни сынагъан исе — РАББИдир. Яман адам яман лафкъа къулакъ аса, яланджы йыкъыджы лафларны динълей. Фукъарени ашалагъан онынъ Яратыджысыны акъаретлей, белянынъ устюнден кульген джезасыз къалмаз. Къарт адамларнынъ таджы — торунларыдыр, балаларнынъ шурети — ана-бабаларыдыр. Будалагъа гузель лафлар ярашмаз, ондан бетер мырзагъа — ялан лафлар. Къапар берген адам ичюн онынъ бахшышы — тылсымлы таш кибидир, къайда айланмаса — эр ерде о онъар. Севги къыдыргъан къабаатны багъышлар, оны кене хатырлагъан исе достуны узакълаштырыр. Анълагъан адамны опькелемек, акъылсызгъа юз таякъ урмакътан яхшыдыр. Арабозар тек яманлыкъ къыдыра, онъа къаршы мераметсиз мелек ёлланыр. Яврусындан айырылгъан аювны расткетирмек акъылсызны ахмакълыгъында расткетирмектен яхшыдыр. Эгер адам яхшылыкъкъа яманлыкъ къайтарса, онынъ эви белядан къуртулмаз. Къавгъанынъ башланувы сув акъувына ошай. Беля чыкъмаздан эвель, къавгъаны токътат. Эм яманны акълагъан, эм инсафлыны къабаатлагъан адамдан РАББИ нефретлене. Акъылсызгъа хазинеден не файда? Икметни акъчагъа сатын алмагъа онынъ акъылы ёкътыр. Дост эр вакъыт севе, беля заманында ярдым этмек ичюн агъа-къардаш догъа. Акъылдан эксик адам къол узатып, башкъа адам ичюн кефиль ола. Исьянны севген къавгъаны север, къапусыны юксек къургъан адам йыкъылмагъа къыдыра. Къара юрек яхшылыкъ тапмаз, яланджы тиль де белягъа огърар. Акъылсыз огъланны тапкъан ана кунь корьмез, будаланынъ бабасы да къуванмаз. Юрек къуванчы — гузель шифа, тюшкюн рух исе беденни къурутыр. Яман адам гизлиден къапар ала ве адалетнинъ ёлуны боза. Акъыллы адам икметтен козюни алмаз, акъылсыз исе бакъышыны дюньянынъ эр ерине ташлар. Акъылсыз огълан — бабасынынъ дерди, оны догъгъан ананынъ да кедери. Эм къабаатсыз адамны къабаатламакъ, эм мырзаны, догърусыны айткъаны ичюн, урмакъ — яхшы дегильдир. Бильгили адам бошуна лаф сатмаз, анълагъан адам да тынч юреклидир. Индемегенде, ахмакъ биле икметли сайылыр, агъзыны къапаткъан да анълагъан олып корюнир. Озь истегини къыдыргъан адам башкъаларындан айырыла, эр бир акъыл-идракълы шейге къаршы чыкъа. Акъылсыз адам бир шейни анъламакътан озюни акъыллы этип косьтермеге бегенир. Яманлыкънынъ артындан — нефрет, айыпнынъ артындан — масхаралыкъ келир. Адамнынъ агъзындан чыкъкъан сёз — терен сув, икметнинъ чокърагъы — сув акъымы. Яман адамгъа яхшы бакъмакъ да, инсафлы адамгъа адалетни бермемек де ямандыр! Акъылсызнынъ тили къавгъагъа ёл ача, дудакълары да котек чагъыра. [7-8] Акъылсызнынъ агъзы — онынъ олюми, дудакълары да — джанына къапкъан. *** Ошекчининъ лафы — пек леззетли тилимлер кибидир, олар адамнынъ ичине тез кирелер. Тенбель йыкъыджы адамгъа къардаштыр. РАББИнинъ Ады — къатты къаледир, инсафлы адам онъа чапа ве онда хавфсызлыкъта тура. Байнынъ малы-мулькю — онынъ пекитильген къалеси, тасавурында юксек дивар киби корюне. Йыкъылмакътан эвель кибирли юрек озюни юксельте, алчакъгонъюллик артындан исе шурет келе. Динълемезден джевап бермек — акъылсызлыкъ ве масхаралыкътыр! Адамнынъ руху хасталыкъкъа даяныр, руху сёнюк олса, оны насыл кечирир? Анълагъан акъыл-бильги топлай, икметлининъ къулагъы да бильги къыдыра. Берильген бахшыш адамгъа ёл ачар ве буюк инсанларнынъ огюне алып барар. Давада биринджи айткъан акълы корюнир, лякин башкъасы келип оны сынар. Атылгъан джереп даваны токътатыр ве кучьлю адамларнынъ къавгъасыны чезер. Ынджытылгъан къардаш пекитильген шеэрден къавийдир, къавгъа да къаледе къапу мандалы кибидир. Агъзындан чыкъкъан лафынен адам къурсагъыны тойдурыр, тилинен не къазанса, оны ашар. Эм олюм, эм яшайыш тильге бойсуныр, оны севген махсулындан ашар. Апайны тапкъан яхшылыкъ тапа ве РАББИнинъ разылыгъыны къазана. Ёкъсул ялварып сорай, бай исе къаба джевап къайтара. Досту чокъ олгъан адам эляк олур, амма бир достнынъ севгиси къардашнынъ севгисинден къавий ола. Къусурсыз яшагъан фукъаре яланджы акъылсыздан яхшыдыр. Адамгъа бильгисиз олмагъа яхшы дегиль, ашыкъкъан аякълар ёлдан урулырлар. Адамнынъ ахмакълыгъы онынъ ёлуны къыйыш эте, юреги де РАББИге къаршы гъазаплана. Зенгинлик чокъ дост къоша, фукъарени исе бир досту биле ташлай. Яланджы шаат джезасыз къалмаз, ялан айткъан адам да къуртулып оламаз. Чокъ адам мырзаларнынъ мераметини къыдыра, эр кес бахшыш берген адамнынъ досту олмагъа тырыша. Фукъареден эписи агъа-къардашлары нефрет эте, достлары да олардан бетер ондан узакълаша. Оларнен лаф этмеге фукъаре ашыкъа, лякин оларнынъ эсери биле къалмады. Акъыл къыдыргъан адам джаныны севе, анъламагъа тырышкъан яхшылыкъ тапа. Яланджы шаат джезасыз къалмаз, ялан айткъан да ёкъ олур. Акъылсызгъа гузель яшамагъа яхшы дегиль, къулгъа башлыкъларгъа укюм этмек ондан да бетер. Акъыл-ферасет адамгъа тез ачувланмагъа ёл бермей, башкъасынынъ къабаатыны багъышламакъ исе онъа шурет кетире. Падишанынъ гъазабы арсланнынъ окюрюгине ошай, онынъ разылыгъы исе — отнынъ устюнде чыкъ кибидир. Акъылсыз огълан — бабасынынъ башына беля, къавгъаджы апай исе токътамайып тамлагъан сув кибидир. Эв ве байлыкъ — ана-бабадан мирастыр, акъыл-ферасетли апай исе — РАББИдендир. Тенбеллик терен юкъугъа далдыра, иштен къачкъан адам да ач къала. Эмирлерни туткъан адам джаныны къорчалар, кеткен ёлуны тюшюнмеген исе ёкъ олур. Фукъарени аджыгъан адам РАББИге борджкъа бере, РАББИ де онынъ яхшылыгъыны къайтарыр. Умют олгъаны къадар огълунъны тербиеле, амма онынъ олюмини истеме. Тез гъазаплангъан адам джезасыны чексин, оны бир кере къуртарсанъ, кене шуны япмагъа керек олурсынъ. Акъыл огреткенлерине къулакъ ас, огютни къабул эт ве сонъра икметли олурсынъ. Адамнынъ юрегинде чокъ ниет бар, лякин РАББИнинъ мурады ерине келир. Адамнынъ садыкълыгъы пек къыйметлидир, фукъаре де яланджыдан яхшыдыр. РАББИден къоркъкъан адам омюрни ала, тойып ашай ве раат юкълай, яманлыкъ онъа кельмей. Тенбель ашкъа батыргъан къолуны агъзына къайтармагъа биле эринир. Мыскъылджыны джезаласанъ, саде адамлар зекялы олур, анълагъан адамны опькелесенъ исе, о, бильгисини арттырыр. Бабасына къол котерген ве анасыны эвден къувгъан огълан — къоранта ичюн айып ве масхаралыкътыр. Огълум! Огютни динълемесенъ, бильги сёзлеринден узакълашырсынъ. Ярамай шаат адалетни мыскъыллай, яманларнынъ агъзы исе яланны юта. Мыскъылджылар ичюн джеза, акъылсызларнынъ сырты ичюн котек азырдыр. Шарап мыскъыллай, ички кучьлю сеснен къычыра, оларнынъ артындан эр бир кеткен адам икметли дегиль! Падишанынъ гъазабы арсланнынъ окюрюгине ошай, оны ачувлаткъан озь джанына зарар кетире. Къавгъадан къачынмакъ адам ичюн шуреттир, эр ахмакъ исе тартышмагъа азырдыр. Тенбель озь вакътында сюрмей, оракъ вакъты кене кельгенде, бир шей тапмай. Адамнынъ ниетлери онынъ юрегинде терен сувлар киби, лякин анълагъан адам ондан оларны чекип чыкъарыр. Чокъ адам озь садыкълыгъы акъкъында къопайып айта, лякин керчектен ишанчлы адамны ким тапып олур? Инсафлы адам къусурсыз яшай, онынъ огъуллары бахтлыдыр! Махкеме тахтында отургъан падиша козьлеринен эр бир яман шейни бир къачырмай корер. «Юрегимни темизледим, гуналарымдан арындым», — деп ким айтып олур? РАББИ эм ялан теразеден, эм догъру олмагъан ташлардан, — экисинден де нефрет эте. Япкъанлары темизми, догърумы олгъанына коре, йигит эткен ишлеринден белли олур. Эм эшиткен къулакъны, эм корьген козьни — экисини яраткъан РАББИдир! Юкъу севсенъ — ёкъсул олурсынъ, козь юммасанъ — ашынъ бол олур. Сатын алгъан адам: «Бир шейге ярамаз, бир шейге ярамаз», — айтар, лякин алып кеткен сонъ макътаныр. Дюньяда алтын ве чокътан-чокъ къыйметли ташлар бардыр, лякин бильгили агъыз олардан паалыдыр. Бир кимсе ябанджыгъа кефиль олса, онынъ урбасыны ал, чет адам ичюн ондан залог ал. Алдавнен къазанылгъан отьмек башта адамгъа татлы корюнир, лякин сонъундан о, агъзында ташчыкъларгъа айланыр. Акъыл танышкъанда ниетлер ерине келир, бойлеликнен, насиатны динълеп, дженк эт. Ошек ташыгъан адам сыр ачар, бошбогъаздан узакъ тур. Ана-бабасыны къаргъагъан адамнынъ чырагъы гедже къаранлыгъынен сёнер. Тез алынгъан мирас сонъундан берекетли олмаз. «Япкъан яманлыкъны къайтарырым», — деме, РАББИге ташла, О, сени къорчалар. РАББИ ялан ташлардан нефрет эте, ялан теразе де — яхшы дегиль. Адамнынъ адымларыны РАББИ догърулта, ойле олса, туткъан ёлуны адам насыл анълап олур? Ашыкъып этильген ант ве тюшюнмейип берильген адакъ — адам ичюн къапкъандыр. Икметли падиша яман адамларны савурыр, оларны арман копчегинен эзип ташлар. Адамнынъ руху — РАББИнинъ нурудыр, о, юрекнинъ теренликлерини сынай. Мерамет ве садыкълыкъ падишаны къорчалай, акъикъатнен о, таджыны тута. Яш огъланларнынъ шурети — кучьте, къарт адамларнынъ шерефи — чаларгъан сачта. Котек ашагъан адамнынъ яралары яманлыкътан арындырыр, ве домпузлама юрекнинъ теренликлерини тюзетир. Падишанынъ юреги РАББИнинъ элиндедир, акъымдаки сув киби, оны истегени киби чевирир. Адам озюнинъ эр алгъан ёлуны догъру саяр, амма РАББИ адамларнынъ юреклерини сынар. Инсафлы ве адалетли шейлерни япмакъ РАББИнинъ огюнде къурбандан яхшыдыр. Козьлернинъ кибирлилиги, юрекнинъ магърурлыгъы, яманларнынъ нуру — гунадыр. Ишкир адамнынъ тюшюнгени оны боллукъкъа алып кетирир, эр бир ашыкъыш исе адамны ёкъсул этер. Ялан тильнен къазанылгъан байлыкъ — тез гъайып олгъан думан, олюм тузагъыдыр. Яман адамларнынъ зорбалыгъы оларны гъайып этер, чюнки олар адалетни ред эттилер. Къабаатлы адамнынъ ёлу къыйыш, къабаатсызнынъ япкъанлары исе дос-догърудыр. Таваннынъ бир кошечигинде отурмакъ къавгъаджы апайнен эвде яшамакътан яхшыдыр. Яман адамнынъ джан истеги — яманлыкътыр, досту биле онынъ козюнде мерамет тапамаз. Мыскъылджыны джезаласалар, саде адам икмет топлар, акъыл-ферасетли адамгъа бир шей анълатсалар, о, бильгини джыяр. Инсафлы адам яманларнынъ эвине анълайышнен бакъа ве оларнынъ белягъа тюшкенини коре. Фукъаренинъ къыяметине къулакъ къапаткъан, бир кунь ола озю къыямет къопарыр, лякин онъа кимсе джевап бермез. Гизли берильген бахшыш — гъазапны, къоюнгъа сокъулгъан къапар исе — къызгъын ачувны ятыштыра. Адалет ерине кельсе — инсафлы адам къуваныр, яман адам исе дешет тюбюне къалыр. Акъыл-ферасет ёлундан узакълашкъан адам олюлернинъ топлашувында тынчлыкъ тапар. Шенълик севген ёкъсуллыкъ корер, шарапнен зейтюн ягъыны севген зенгин олмаз. Догъру адам ичюн одеме — яман адам, догърусыны айткъан адам ичюн одеме — къара юрекли адам. Сахрада отурмакъ джарис ве къавгъаджы апайнен яшамакътан яхшыдыр. Икметли адамнынъ эви паалы шейлерге ве зейтюн ягъына толудыр, акъылсыз исе бутюн малыны тез юта. Инсафлыкъкъа ве садыкълыкъкъа ынтылгъан адам яшайыш, инсафлыкъ ве шурет тапар. Икметли адам къараманларнынъ шеэрине кире, олар ишангъан къалени йыкъа. Агъзыны ве тилини туткъан адам башыны белядан къуртара. Кибирли ве магърур адамнынъ ады — мыскъылджы, къызгъын къопайлыгъында арекет эте. Тенбельнинъ нефисхорлыгъы оны ольдюрир, чюнки къоллары чалышмагъа истемез. Кунь-куньден истеклеринден джаны яна, инсафлы адам исе аджымайып бере. Яман адамларнынъ чалгъан къурбаны пистир, къара ниетнен чалынгъан къурбан ондан бетердир. Ялан айткъан шаат ёкъ олур, дикъкъатнен динълеген адамнынъ исе айткъаны олур. Яман адам озюни кибирли тута, догъру адам исе озь ёлунда къатты тура. Адамларнынъ икмети, анълайышы, насиаты — РАББИнинъ огюнде бош шей. Атны дженк ичюн азырларлар, гъалебе исе РАББИдендир. Яхшы ад — буюк байлыкътан, урьмет де — кумюш ве алтындан яхшыдыр. Зенгин ве ёкъсул ян-янаша туралар: экисини РАББИ яратты. Зекялы адам келеяткъан беляны коре ве сакълана, саде исе, огге атылып, зарарлана. Алчакъгонъюлликнинъ ве РАББИ къоркъусынынъ пешинден зенгинлик, шурет ве яшайыш келир. Къара юрекли адамнынъ ёлу тикен ве къапкъангъа толудыр, джанына мукъайт олгъан адам ондан узакълашыр. Огъланны башындан догъру ёлгъа къой, къартайгъан сонъ да ондан таймаз. Зенгин адам фукъаренинъ саиби олур, борджкъа алгъан — борджкъа бергеннинъ къулу олур. Адалетсизлик сачкъан — беля джыяр, онынъ гъазабындан бир шей биле къалмаз. Озь отьмегини алып, фукъаренен пайлашкъан джумерт адам яхшы бахшышлар корер. Мыскъылджыны къуваласанъ, къавгъа битер, даванен сёгюнч де сонъуна етер. Юрек темизлигини севген адам гузель лаф эте ве падишанынъ достлугъыны къазаныр. РАББИ бильгини къорчалар, къара юреклининъ сёзлерини исе силип ташлар. «Тышарыда арслан бар! Сокъакъкъа чыкъсам, мени парчалар!» — дей тенбель. Башкъасынынъ апайынынъ агъзы — тюпсюз чукъур, РАББИнинъ гъазабына огърагъан анда тюшер. Огъланнынъ юреги ахмакълыкъкъа толу, амма тербие таягъы оны узакъ къувар. Байлыгъыны арттырмакъ ичюн, фукъаренинъ джаныны агъырткъан да, зенгин адамгъа бахшыш берген адам да ахыр-сонъу ёкъсуллыкъкъа огърар. Къулакъ асып, икметли адамларнынъ сёзлерини динъле, юрегинъ бильгиме дикъкъат этсин. Айткъанларымны ичинъде сакъласанъ, бахтлы олурсынъ, олар эр вакъыт агъзынъда азыр олурлар. Сен РАББИге ишаныр деп, мен бугунь оларны санъа огретем. [20-21] Акъикъатны бильдирмек ичюн, мен санъа насиаткъа ве бильгиге толу отуз ибаре яздым. Сонъ сен сени ёллагъанларгъа догъру джевап кетире билирсинъ. *** Ёкъсулны, фукъаре олгъаны ичюн, сыдырма, шеэрнинъ араба къапусы янында заваллынынъ джаныны агъырттырма. РАББИ оларнынъ давасыны чезер ве оларгъа залым эткен адамларнынъ джаныны алыр. Ачувлы адамнен дост олма, тез къызгъан адамгъа ёлдаш олма. Ёкъса оларнынъ ёлуна тюшип, джанынъа къапкъан къоярсынъ. Башкъасынынъ борджу ичюн къол берип, кефиль олмакътан къачын. Борджны къайтармакъ ичюн акъчанъ олмаса, яткъан тёшегинъни биле тартып чыкъарырлар. Баба-деделеринъ кечирген эски сынъырнынъ ерини денъиштирме. Ишини усталыкънен эткен адамны корьдинъми? О, адий адамлар огюнде турмаз, падишаларнынъ огюнде турар. Акимдарнен ашамагъа отургъанда, огюнъде олгъанына дикъкъат эт. Буюк нефисинъ олса, агъзынъа сынъыр къой. Онынъ леззетли аш-сувларыны истеме, чюнки о — алдатыджы аш. Зенгинликни топламагъа замет этме, ойле тюшюнджени биле акъылынъдан чыкъар. Энди байлыкъ корьдим, дегенде, о ёкъ олур, къанатланып, къартал киби, кокке учар. Къытмыр адамнынъ софрасындан ашама, онынъ леззетли ашларыны истеме. Онынъ озю, тюшюнджелери киби, къарадыр. «Аша, ич», — айтар санъа, лякин юреги сеннен дегильдир. Ашагъан кесекни къусарсынъ, гузель сёзлеринъ де бошуна кетер. Акъылсызнен лаф этме, о, сенинъ акъыллы сёзлеринъни бир шей ерине корьмез. Эвельде кечирильген сынъырларнынъ ерини денъиштирме, оксюзлернинъ тарлаларына да кирме. Оларнынъ Къоруйыджысы кучьлюдир, О, оларнынъ давасыны санъа къаршы чезер. Огютке юрегинънен янаш, акъыллы сёзлерге де къулакъ ас. Огъланны тербиесиз къалдырма, оны таякънен котеклесенъ, о ольмез. Оны таякънен урсанъ да, джаныны о бир дюньядан къуртарырсынъ. Огълум, эгер юрегинъ икметли олса, меним юрегим де къуваныр. Дудакъларынъ догърулыкъ айткъанда, джан-юректен севинирим. Юрегинъ гунакярларны пахылламасын, амма даима РАББИден къоркъсун. Керчектен де, бир келеджегинъ бар, умютинъ де кесильмез. Огълум, динъле ве икметли ол, юрегинъни догъру ёлгъа къой. Шарап севген ичкиджилернинъ ве этке къарарсыз быкъкъанларнынъ арасында олма. Сархошларнен ачкозьлер ёкъсуллашыр, тенбеллик де адамнынъ устюне йыртыкъ урба кийдирир. Санъа омюр берген бабанъны динъле, ананъ къартайгъан сонъ, оны унутма. Акъикъатны сатын ал да, икметни, огютни, акъылны сатма. Инсафлы адамнынъ бабасы пек къуваныр, икметлиге омюр берген адам да шенъленир! Ана-бабанъ къувансын, сени тапкъан ананъ севинсин! Огълум! Мени бутюн юрегинъден динъле, кеткен ёлумдан козюнъни алма. Фаише — терен чукъурдыр, башкъасынынъ апайы — тар къуюдыр. О, бир айдут киби, сакъланып отура да, адамларнынъ арасында къара юреклилернинъ сайысыны арттыра. Ах-вах чеккен ким? Къавгъалашкъан ве шикяетленген ким? Бош ерде яралангъан ким? Козю къангъа толгъан ким? Шарап башына отурып ичип-шишленген адам, чешит тюрлю къокъулы шарапларны къыдыргъан инсан! Шарапнынъ къырмызы ренкине, онынъ къаде ичинде ойнагъанына, богъаздан ашагъы енгиль кеткенине бакъма. Сонъунда йылан киби тишлер, зеэрли йылан киби чакъар, козьлеринъ де башкъаларынынъ апайларына бакъмагъа башлар, акъылынъа да куфюр шейлер келип башлар, денъизнинъ ортасында яткъан киби, геми дирегининъ тёпесинде юкълагъан киби олурсынъ. «Мени урдылар, — дерсинъ, — агъры олмады, домпузладылар мени — ич бир шейни дуймадым! Уянгъандан сонъ, кене ичмеге къыдыраджагъым». Яман адамларны пахыллама, оларнен берабер олмагъа истеме. Оларнынъ юреклери зорбалыкъ акъкъында тюшюнелер, дудакълары беля акъкъында лаф этелер. Эв икметнен къурулыр ве анълайышнен темеллешир. Бильги эвнинъ козьлерини паалы ве аджайип шейлерге толдурыр. Икмет саиби кучьлюдир, бильгили адам кучь-къуветлидир. Онынъ ичюн насиаткъа къулакъ асып дженк эт, акъыл огреткен адамлар чокъ олса, енъерсинъ. Ахмакъ ичюн икмет чыкъып оламайджакъ юксекликтедир, шеэрнинъ араба къапусы янында о, агъзыны ачмаз. Къара ниетли адамгъа «беля кетириджи» дерлер. Ахмакънынъ япкъанлары — гунадыр, адамлар мыскъылджыдан нефрет этелер. Агъыр куньлерде рухтан тюшсенъ, кучюнъ аз демектир. Олюм панджасына тюшкен адамларны къуртар, олюмге кеткенлерни къорчаламакътан къачма. Сен: «Биз буны бильмедик де», — айтарсынъ да, лякин инсанларнынъ юреклерини Сынагъан эписини анълай, джанынъны Къорчалагъан эр бир шейни биле ве эр кеснинъ акъкъыны бере. Огълум, бал аша, чюнки о, леззетлидир, солакъ балы тамагъынъ ичюн татлыдыр. Икмет де джанынъ ичюн тамам ойледир. Икметни тапсанъ, келеджегинъ олур, умютинъ де кесильмез. Эй, яман адам, инсафлы адамнынъ эвине къаршы сакъланып ятма, раатлангъан ерини ёкъ этме. Инсафлы адам еди кере йыкъылса, эписи бир аякъкъа турар, яман адам исе бир сюрюнгенде турамаз. Душманынъ йыкъылгъанда, къуванма, о сюрюнгенде, юрегинъ севинмесин. Ёкъса буны корьген РАББИ мемнюн къалмаз, душманынъа къаршы олгъан гъазабы да ятышыр. Яманларгъа къаршы ачувланма, ярамай адамларны пахыллама. Яманлыкънынъ келеджеги ёкъ олур, ярамай адамларнынъ чырагъы сёнип кетер. Огълум, РАББИден ве падишадан къоркъ, фикирлерини тез денъиштирген адамларнен берабер олма. Олардан кельген фелякет апансыздан келир, олардан кельген беляны ким билир? Булар да икметли адамларнынъ айткъанларыдыр. Судда даваны аселет янълыш чезмек — яхшы дегильдир. Къабаатлы адамгъа: «Къабаатынъ ёкъ», — деген адамны халкълар къаргъар, къабилелер де силип ташлар. Къабаатлыны джезалагъан адамлар исе онъар, РАББИ оларгъа яхшы бахшышлар берер. Догъру джевап — дудакъларгъа опюш кибидир. Башта азбардаки ишлерни битирип, тарланы азырла да, сонъ эвинъни котер. Башкъа адамгъа къаршы ботен шаатлыкъ этме, агъзынъдан ялан лаф чыкъмасын. «Манъа не япкъан олса, мен де онъа шуны япарым, япкъанларына коре къайтарырым», — деме. Тенбельнинъ тарласы янындан ве акъылдан эксик адамнынъ юзюм багъы янындан кечкенимде, иште, бакъсам не корейим: эр бир ер когемликке толгъан, орталыкъны от баскъан, таш дивары да йыкъылгъан. Корьгенлеримден тюшюнджеге далдым, ве бойле дерс алдым: «Азачыкъ юкъласанъ, азачыкъ юкъусырасанъ, азачыкъ къол къавушып ятсанъ, — бир быралкъы киби, келир сенинъ ёкъсуллыгъынъ, фукъарелик де, бир айдут киби, келир». Мына Сулейманнынъ башкъа икметли сёзлери. Оларны Ехуда падишасы Хизкиянынъ адамлары топлады. Шейлерни гизлеген Аллагъа шан-шурет! Гизли шейлерни ачкъан падишаларгъа да шан-шурет! Кокнинъ юксеклиги, ернинъ теренлиги, падишанынъ юрегинде не олгъаны да билинмез. Кумюшке къошулгъаныны айыр, ве къуюмджы бир савут япар. Падишанынъ янындан яманларны узакълаштыр, ве падишанынъ тахты акъикъатта темеллешир. Падишанынъ огюнде озюнъни юксек тутма, буюк адамларнынъ еринде де турма. Сен корьген мырзаларнынъ огюнде ашаланмакътан, санъа: «Якъынджа келип отур», — дегенлери яхшыдыр. Судгъа даванъны еткизмеге ашыкъма. Сонъунда башкъасы сени масхара этсе, не япаджакъсынъ? Башкъа адамнен даванъны юзьме-юзь чез ве башкъасынынъ сырларыны ачма. Ёкъса буны эшиткен сени утандырыр, ве яман намдан къуртулып оламазсынъ. Еринде айтылгъан сёз кумюш оймаларында алтын алма кибидир. Динълеген къулакъ ичюн икметли адамнынъ опькеси — алтын купе, темиз алтындан япылгъан ильван кибидир. Ишанчлы эльчи оны ёллагъан саиби ичюн — оракъ вакътында къар салкъыны киби, эфендисининъ джанына о, кучь-къувет къайтара. Ягъмурсыз булутнен ель насыл олса, «бахшыш берерим» деп макътангъан, амма бермеген адам да ойледир. Сабырнен укюмдарны да къандырмакъ мумкюн, йымшакъ тиль кемикни де сындырыр. Бал тапсанъ, къарарынен аша, арткъач ашасанъ, къусарсынъ. Достунънынъ эвине сыкъ-сыкъ барма, ёкъса сенден безер ве сени кореджек козю олмаз. Башкъа адамгъа къаршы ялан шаатлыкъ эткен адам чокъмар, къылыч ве сюйрю окъ кибидир. Агъыр кунюнъде ишанчсыз адамгъа ишанч — чюрюк тиш я да сакъат аякъ кибидир. Юреги агълагъан адамгъа тюркю айтмагъа — сувукъ авада урбаны чыкъармакъ, я да содагъа сирке къоймакъ кибидир. Душманынъ ач олса, онъа аш бер, сувсагъан олса, сув бер. Бойле япып, башына янгъан куллер киби топларсынъ, РАББИ исе санъа къайтарыр. Шимальден эскен ель ягъмур кетиргени киби, ошекчининъ тили де ачувлы бакъышларгъа ёл ачар. Таваннынъ бир кошечигинде отурмакъ къавгъаджы апайнен эвде яшамакътан яхшыдыр. Узакъ мемлекеттен кельген яхшы хабер — пек сувсагъан джан ичюн салкъын сув кибидир. Яман адамнынъ огюнде къалтырагъан инсафлы адам — суву булангъан чокъракъ, кирленген чешме кибидир. Пек чокъ бал ашамакъ — яхшы дегиль, шанлы адамларнынъ шуретини къыдырмакъ да ойледир. Озюни тутып оламагъан адам — диварсыз, йыкътырылгъан шеэр кибидир. Язгъа — къар, оракъ вакътына — ягъмур киби, акъылсызгъа да ойле шурет ярашмаз. Къуш учар, къарылгъач кетер, акъсыз къаргъыш да тиймейип кечер. Аткъа — къамчы, эшекке — юген, акъылсызнынъ сыртына да — сопа. Акъылсызгъа ахмакълыгъына коре джевап къайтарма, ёкъса сен де о киби ахмакъ олурсынъ. Акъылсыз озюни акъыллы деп саймамакъ ичюн, онъа ахмакъча джевап къайтар. Хабер еткизмекни акъылсызгъа буюргъан озь-озюни аякътан кесер, озюне зарар кетирир. Акъылсызнынъ агъзындан чыкъкъан икметли сёз топал адамнынъ юрюшине ошар. Акъылсызны шуретлемек — яйгъа окъны багъламакъ кибидир. Акъылсызнынъ агъзындан чыкъкъан икметли сёз — сархошнынъ къолундаки когемлик киби. Адамларны акъылсызджа аткъан окъчу киби, ёлдан кечкенни я да акъылсызны ишке алгъан адам да ойледир. Къускъагъына къайткъан копек киби, ахмакълыгъында инатлангъан акъылсыз адам да ойледир. Озюни икметли деп туткъан адамны корьдинъми? Акъылсыз биле ондан ишанчлыдыр. Тенбель: «Ёлда арслан бар! Мейданларда джанавар юре!» — дер. Къапу ильмеклерде саллана, тенбель де тёшегинде бир янындан башкъа янына айлана. Тенбель ашкъа узангъан къолуны агъзына къайтармагъа биле эринир. Тенбель озюни, тюшюнип джевап къайтаргъан еди адамдан икметли саяр. Башкъасынынъ къавгъасына киришкен адам кечеяткъан копекни къуйругъындан тарткъан адамгъа ошар. Атешли окълар ве ольдюриджи силя аткъан дели киби, башкъа адамны алдатып, сонъундан: «Шакъа эттим!» — деген адам да ойледир. Одун олмаса — атеш сёнер, ошекчи олмаса — къавгъа битер. Къор ичюн — комюр, атеш ичюн — одун, къавгъаны да алевлендирмек ичюн — ошекчи керек. Ошекчининъ лафы — пек леззетли тилимлер кибидир, олар адамнынъ ичине тез кирелер. Къара юрекли адамнынъ татлы сёзлери балчыкътан япылгъан, кумюшке къошулгъан айырмалардан къаплангъан савуткъа ошар. Душман лафларынен разылыкъ бере, ичинде исе хиянетликни тюшюне; онынъ назик сесине биле инанма, чюнки юрегинде еди нефретли шей бардыр; алдавнен нефретини сакъласа да, яманлыгъы джемаат арасында ачылыр. Чукъур къазгъан адам ичине озю тюшер, ташны юварлаткъан инсан тюбюне озю огърар. Яланджы тиль ынджынгъан адамлардан нефрет эте, ялтакълангъан агъыз эляк азырлай. Ярынки куннен макътанма, чюнки не кетиреджегинден хаберинъ ёкъ. Озь тилинъ дегиль — башкъасынынъ тили, озь дудакъларынъ дегиль — чет дудакълар сени макътасын. Таш — бир юктир, къум — енгиль дегиль, ахмакънынъ агъырткъаны исе экисинден агъыр. Гъазап мераметсиз, афакъанны баш эталмазсынъ, лякин куньджюликке ким даянып олур? Ачыкъ бир опьке сакълы севгиден яхшыдыр. Севген адамдан кельген яралар, нефретленген адамнынъ чокъ опюшинден яхшыдыр. Токъ адамнынъ джаны солакъ балны истемез, ач адамгъа исе аджджы шей биле татлы келир. Тувгъан ерини къалдыргъан адам ювасындан узакъ учкъан къуш кибидир. Гузель ягълар ве къокъулар юрекни къувандыра, достнынъ джан-юректен берген насиаты да татлы келе. Эм озюнънинъ достларынъны, эм бабанънынъ достларыны къалдырма, башынъа беля тюшкенде, сой-соп къыдырма, якъын къомшу узакъ сойдан яхшыдыр. Огълум, икметли ол ве бойледже юрегимни къувандыр, сонъ мени опькелегенлерге мен джевап берип олурым. Зекялы адам беляны корьгенинен сакъланыр, саде адамлар исе чыкъып джезаланыр. Бир кимсе ябанджыгъа кефиль олса, онынъ урбасыны ал, чет адам ичюн ондан залог ал. Саба танъда достны кучьлю сеснен макътагъан адамны къаргъагъан инсан киби саярлар. Къавгъаджы апай — ягъмурлы куньде токътамайып тамлагъан сув кибидир; бойле апайны тынчландырмакъ — ельни тутмакъ я да ягъны авучнен алмакъ кибидир. Демирни демир къайрай, адамгъа исе башкъа адам акъыл огретир. Инджир терегини бакъкъан адам мейвасындан ашар, эфендисини къорчалагъан исе шурет къазаныр. Адамнынъ бети сувда корюнгени киби, адамнынъ юреги де башкъа адамнынъ юрегинде корюнир. О бир дюнья ве эляк дияры адамгъа тоймаз, бойле де адамнынъ козю бакъмагъа ёрулмаз. Алтын — оджакъта, кумюш — иритильгенде сыналыр, адам исе макъталып сыналыр. Ахмакъны аванда богъдайнен берабер аван токъмагъынен тюйсенъ биле, онынъ ахмакълыгъы ондан айырылмаз. Къой-эчкилеринъни яхшы бакъ, сюрюлеринъе мукъайт ол. Байлыкъ омюрлик дегильдир, тадж да эр вакъыт несильден несильге кечмез. От солгъанынен тазе ешиллик пейда олур, дагълардаки отлар да джыйылыр; къойлар сени кийиндирир, текелер де тарланынъ фиятыны котерир; эчкилеринънинъ сютю санъа да ашамагъа етер, эвдекилеринънен хызметчи къызларынъны да тойдурыр. Яман адамнынъ пешинден кимсе къуваламаса биле, чапар, инсафлы адам исе арслан киби тынчтыр. Исьян толу мемлекетте чокъ башлыкъ олур, лякин анълагъан, бильгили акимдарнен мемлекет чокъ вакъыт турар. Фукъарелерни хорлагъан ёкъсул адам — ашлыкъны хараплагъан сагъанакъ ягъмур кибидир. Къанундан четке чыкъкъан адамлар яманларны макътар, къанунны туткъан адамлар исе оларгъа къаршы чыкъар. Яман адамлар адалетни анъламаз, РАББИни къыдыргъанлар исе оны бутюнлей анълар. Къусурсыз яшагъан фукъаре къыйыш ёлда юрген зенгин адамдан яхшыдыр. Къанунны кутькен огъул акъыллыдыр, ярамай адамларнен достлукъ эткен исе бабасыны утандырыр. Фаиз ичюн акъча берген ве бойле байлыгъыны арттыргъан адам зенгинлигини фукъарелерни аджыгъан адам ичюн топлар. Къанунгъа къулакъ асмагъан адамнынъ дувасы да пистир. Догъру адамларны яман ёлгъа ургъанлар къазгъан чукъурларына озю тюшер, къусурсыз адамлар исе яхшы мирас алыр. Зенгин адам озюни икметли саяр, лякин акъыллы ёкъсул оны не олгъаныны корер. Инсафлы адамлар байрам япкъанда, эр кес къуваныр, яман адамлар юксельгенде исе, эр кес сакъланыр. Гуналарыны гизлеген адам хайырыны корьмез, тёвбе этип оларны ташлагъангъа исе мерамет этерлер. Эр бир заман РАББИден къоркъкъан адам бахтлыдыр, инатлангъан адамнынъ башына исе беля тюшер. Заваллы халкънынъ яман акимдары — окюрген арслан, адамгъа атылгъан аюв кибидир. Анълайыштан эксик акимдар халкъны чокъ къыйнар, намуссыз келирден нефретленген исе яшайышны узатыр. Адам къаныны тёккен адам ольгендже къачып юреджектир, онъа кимсе ярдым этмесин. Къусурсыз яшагъан къуртарылыр, къыйыш ёллардан юрген исе бир ёлунда йыкъылыр. Топрагъыны ишлеген адамнынъ ашы бол олур, бошлукъны къувалагъан исе ёкъсуллыкъкъа тояр. Садыкъ адам чокъ бахшыш алыр, бай олмагъа ашыкъкъан исе белядан къуртулмаз. Экиюзьлю олмакъ — яхшы дегиль, адам бир тилим отьмек ичюн адалетсизлик япар. Ачкозь адам байлыкъкъа ашыкъып, фукъаре оладжагъындан хабери ёкъ. Башкъасыны опькелеген адам сонъунда тильнен ялтакълангъан адамдан буюк разылыкъ тапар. Ана-бабасыны союндырып, «Бу — гуна дегиль», — деген адам — айдутларнынъ достудыр. Нефисхор адам къавгъа чыкъарыр, РАББИге ишангъан исе онъар. Озюне ишангъан — акъылсыздыр, икмет ёлунда юрген исе къуртурылыр. Фукъареге берген ёкъсул олмаз, козьлерини юмгъан исе къаргъышларыны арттырыр. Яман адамлар юксельгенде, эр кес сакъланыр, олар ёкъ олгъан сонъ исе, инсафлы адамлар чокълашыр. Сыкъ опькени эшитип, юрегини инатландыргъан адам апансыздан эляк олур, — арткъа ёлу олмаз. Инсафлы адамлар чокълашса, халкъ къуваныр, яман адамлар акимдарлыкъ этсе, халкъ инъильдер. Икметни севген адам бабасыны къувандырыр, фаишелернен юрген исе байлыгъыны кокке савурыр. Адалетли акимдарлыкъ эткен падиша мемлекетини къавийлештирир, къапар севген падиша исе топрагъыны гъайып этер. Башкъасына ялтакълангъан адам онъа къапкъан къояр. Яман адамнынъ гунасы — онъа къапкъан, инсафлы адам исе шенъленип къуваныр. Инсафлы адам ёкъсулларнынъ давасыны акъылнен чезер, яман адамнынъ исе бойле къасевети ёкъ. Мыскъылджылар шеэрни биле ёлдан урар, икметли адамлар исе афакъанны ятыштырыр. Икметли адам ахмакънен давалашкъанда, ачувланса да, кульсе де, — раат олмаз. Къанназ адамлар къусурсызлардан нефретленелер ве догъру адамларны ольдюрмеге къыдыралар. Акъылсыз гъазабыны тутмаз, икметли исе оны ятыштырыр. Акимдар ялан лафкъа къулакъ асса, эписи везирлери де яман олур. Ёкъсул ве залым эткен адам ян-янаша тура: экисининъ козьлерине РАББИ ярыкъ бере. Эгер падиша ёкъсулларнынъ давасыны акъикъатлы чезсе, онынъ тахты эбедий олур. Таякъ ве опьке икмет берер, озь алына къалдырылгъан бала исе анасынынъ масхаралыгъы олур. Яман адамлар чокълашкъан ерде акъсызлыкъ да чокълашыр, лякин инсафлы адамлар оларнынъ ёкъ олгъанларыны корер. Огълунъны тербиелесенъ, о, сени раат этер, джанынъны да къувандырыр. Коктен берильген руя олмаса, халкъ башсыз олур, къанунны кутькен исе пек бахтлы олур! Къул сёзнен тербие этильмез, айткъан лафынъны анъласа да, къулакъ асмаз. Лаф этмеге ашыкъкъан адамны корьдинъми? Акъылсыз биле ондан ишанчлыдыр. Эгер къулны балалыгъындан эркелесенъ, хайырыны корьмезсинъ. Ачувлы адам къавгъа чыкъара, гъазаплы да чокъ акъсызлыкъ япа. Кибирлилик адамны ашалай, алчакъгонъюлли исе шурет къазаныр. Хырсызгъа ортакъ олгъан адам — озь-озюне душман, къаргъышны о эшитсе биле, бир шей айтмаз. Адамлардан къоркъмакъ — озюнъе къапкъан къоймакъ, лякин РАББИге ишангъан сарсылмаз. Чокъ адамлар акимдарнынъ козюне кирмеге истер, лякин адамгъа адалет РАББИден келе. Инсафлы адамлар адалетсизлерден нефрет этер, яман адамлар исе догъру ёлда юргенлерге кин беслер. Массадан олгъан Яке огълу Агъурнынъ сёзлери. Агъур оларны Итиэлге, Итиэлге ве Укъалгъа айтты. Керчектен де, мен эписи адамлардан будалам, менде адам акъылы ёкъ. Икметке де огренмедим, мукъаддес бильгиге де малик олмадым. Ким коклерге чыкъып, андан энди? Ким ельни авучларына топлады? Сувларны урбасына ким сарып алды? Ернинъ сынъырларыны ким къойды? Ады недир? Огълунынъ ады недир? Билесинъми? Алланынъ эр сёзю темиз, онъа ишангъан адамлар ичюн О — къалкъандыр. Онынъ сёзлерине бир сёз къошма, ёкъса О сени утандырыр, яланджы чыкъарсынъ. Сенден сорагъаным эки шейдир, сагъ олгъанымда, манъа «ёкъ» деме. Бош шейлерни ве яланны менден узакълаштыр, мени не фукъаре, не де зенгин эт, тек керек олгъан ашны бер манъа. Ёкъса боллукъ корип, мен: «Кимдир о РАББИ?» — айтарым да, Сенден ред этерим, я да фукъарелешип, хырсызлыкъкъа урулырым ве Алламнынъ Адыны лекелерим. Къулны эфендисининъ огюнде яманлама, ёкъса о сени къаргъар да, сен къабаатлы чыкъарсынъ. Ойле несиль бар ки, бабасыны къаргъар, озь анасына да яхшылыкъ тилемез. Ойле несиль бар ки, озюни тер-темиз саяр, лякин озь арамлыгъындан элялланмагъан. Ойле несиль бар ки, озьлерини эр кестен устюн тутар, эр кеске тёпеден бакъар. Ойле несиль бар ки, тишлери — къылыч, ченгелери — пычакътыр, олар ер юзюндеки заваллы ве адамларнынъ фукъарелерини ютып ёкъ этерлер. Нефисхорлыкънынъ эки къызы бар, адлары «Бер!» ве «Бер!». Учь шей ич тоймаз, дёрт шей: «Етер!» — айтмаз: о бир дюнья, бала тапып оламагъан къурсакъ, сувгъа тойып оламагъан топракъ ве ич бир вакъыт «Етер!» демеген атеш. Бабасыны мыскъыллагъан ве анасынынъ сёзюни динълемеген адамнынъ козюни вадийдеки къаргъалар чокъуп чыкъараджакъ, о, къартал балаларына аш олур. Учь шейге акъылым етмей, дёрт шейни анъламайым: къарталнынъ кокте учкъан ёлуны, йыланнынъ къая устюнде сюйрекленип юрген ёлуны, гемининъ денъизде къалдыргъан ёлуны ве акъайнынъ къызгъа туткъан ёлуны. Фаише апайнынъ ёлу бойледир: ашар, агъзыны сюртер, сонъундан да: «Ич бир яман шей япмадым», — дер. Учь шейден ер юзю сарсылыр, чыдап оламагъан дёрт шейи бардыр: падиша олгъан къул, тойгъандже ашагъан будала, акъайгъа чыкъкъан ороспу, эфенди-ханымнынъ ерине кечкен хызметчи къызы. Ер юзюнде дёрт уфакъ махлюкъ бардыр, лякин олар икметлилерден де икметлидир: къырмыскъалар — кучьлю олмагъан бир халкътыр, лякин ашларыны яздан башлап азырлайлар; къая къоянлар да — кучьсюз бир халкътыр, лякин яшагъан ерлерини къая чатлакъларында япалар; сарынчкъанынъ падишасы олмаса да, лякин сыра-сыра адымлайлар; кесерткини къолнен тутмакъ мумкюн, лякин о, падиша сарайларында булуна. Мына учевининъ юрюши гузель, дёртю де дюльбер адымлагъан сою: айванларнынъ падишасы олгъан, кимсеге ёл бермеген арслан, хораз, теке ве ордусынынъ башында кеткен падиша. Эгер сен акъылсызланып, озюнъни юксельткен олсанъ я да яманлыкъ тюшюнген олсанъ, къолнен агъзынъны къапат! Сютни атлагъанда ягъ ола, бурунгъа яндыргъанда къан чыкъа, гъазап къозгъагъанда къавгъа чыкъа. Массанынъ падишасы Лемуэлнинъ сёзлери, онъа анасы берген огютлер. «Не, огълум? Не, къарным огълу? Не, адакъларымнынъ огълу? Кучюнъни къадынларгъа берме, падишаларны ольдюрген къадынларгъа ёлларынъны ачма. Падишаларгъа ярашмаз, эй, Лемуэл! Шарап ичмек падишаларгъа ярашмаз! Башлыкъларгъа да ички къыдырмакъ келишмез. Ёкъса ичип-сархошланып, олар къанунны унутырлар да, эписи ёкъсулларнынъ акъларыны ашарлар. Ичкини харап олаяткъан адамгъа беринъиз, шарапны — юреги агълагъангъа. Ичсин де, фукъарелигини унутсын, чеккен азабы да акъылына кельмесин. Айтып оламагъан адамны ве эписи бичарелерни къорчаламакъ ичюн сен айт! Акъикъатны къорумакъ ве заваллынен фукъаренинъ акъларыны къорчаламакъ ичюн айт!» Яхшы апайны ким тапып олур? Онынъ фияты къыйметли ташлардан чокъ паалыдыр. Акъайы онъа чокъ ишана, онен берабер о, къытлыкъны бильмез. Омюрбилля шу апай акъайына яманлыкънен дегиль де, яхшылыкънен къайтара. Юнь ве кетен тапып, оларны къолларынен усталыкънен ишлей. О, базиргянларнынъ гемилери киби, озь ашыны узакътан кетире. Танъ атмагъанындан эвель тура, эвдекилерине аш азырлай, хызметчи къызларына да буйрукълар бере. Тарланы алмагъа тюшюнип, оны сатын ала, озь эллеринен ишлеп-къазанып чаресини тапып, юзюм багъыны осьтюре. Онынъ аякълары къудретлидир, къоллары да кучьке толудыр. Иши яхшы келир кетиргенини корер де, чырагъыны геджеде сёндюрмез. Къолларынен орекени тутар, пармакълары да урчукъны йибермез. Заваллы ичюн эли ачыкъ, фукъареге де къол узатыр. Къыш сувугъында о, эвдекилери ичюн къоркъмаз, чюнки эписининъ эки къат урбасы бардыр. О, тёшек устюне орьтюлер токъуй, озю исе индже ишленген кетенден ве мор юньден урбалар кийип юре. Шеэрнинъ араба къапусы янында отургъан топракънынъ акъсакъаллары арасында онынъ акъайы белли адамдыр. О, кетен урбалар япып сатар, Ханаан базиргянларына да къушакълар ясар. Кучь ве шереф — онынъ урбасыдыр, келеджекке де къуванчнен бакъар. Онынъ айткъан лафы икметлидир, огреткенлери де ишанчлы. О, эв халкъынынъ ишини козетир, тенбеллик де не олгъаныны бильмез. Балалары онынъ огюнде турып, оны шуретлер, акъайы да даима оны макътар: «Яхшы апай чокъ, лякин санъа еткен ёкъ!» Гузеллик яланджыдыр, дюльберлик де боштыр, лякин РАББИден къоркъкъан апай макътавгъа ляйыкътыр! Онынъ акъкъыны бер онъа, шеэрнинъ араба къапусы янында онынъ ишлери оны макътасын. Мына Джемаат Башынынъ сёзлери. О, Давутнынъ огълу олып, Ерусалим шеэринде падишалыкъ япа эди. — Бош, бош, эр шей бошуна, — деди Джемаат Башы. Ер юзюнде япкъан ишлеринден адамгъа не файда? Несиллер келир, несиллер кечер, дюнья исе эбедий турар. Кунеш догъар, кунеш къавушыр, къавушкъан сонъ, догъаджакъ ерине ашыкъар. Ель дженюпке уфюрип, шимальге айланыр. Ель айланыр-айланыр ве озь ёлуна къайтыр. Эписи дерьялар денъизге акъар, денъиз исе толып-ташмаз. Сонъ дерьялар, акъмакъ ичюн, кене ирмакъларына къайтыр. Эр бир шей ёрулта; адам эр шейни анълатып оламаз. Козь бакъып тоймаз, къулакъ эшитип толмаз. Эвель не олгъан олса, кене о олур, эвель не япылгъан олса, кене о япылыр. Ер юзюнде ич бир янъылыкъ ёкъ. Базыда: «Бакъ, бу янъылыкътыр!» — деп, бирде-бир шей акъкъында айталар. Амма бу да бизден эвель, кечкен асырларда олгъан эди. Эвель олып кечкен кимсенинъ акъылында ёкъ, илериде оладжагъы да бизден сонъ кельгенлернинъ акъылларында къалмаз. Мен Джемаат Башы, Ерусалимде Исраильнинъ падишасы эдим. Кок тюбюнде бутюн олгъан шейлерни икмет иле огренип анъламакъ ичюн, бутюн юрегимнен янаштым. Бу, Алла инсан огъулларына огърашмакъ ичюн берген иш къыйындыр. Ер юзюнде олгъан эписи ишлерни мен тюшюнип корьдим, эписи бошуна ве ель къувалавдыр! Къыйышны догъуртмагъа, олмагъан шейни де саймагъа чаре олмаз. Мен бойле тюшюндим: «Мына мен улу олдым ве Ерусалимде менден эвель олгъан эписи падишалардан зияде икметке саип олдым. Акъылым чокъ икмет ве бильгиге толды». Икметни ве акъылсызлыкънен ахмакълыкъны анъламакъ ичюн, бутюн юрегимнен ынтылдым — бу да ель къувалав олгъаныны анъладым. Чокъ икмет чокъ къасевет догъурыр, бильги арттыргъан кедер де арттырыр. Озь-озюме: «Къана, мен озюмни бахыт ве шенъликнен сынап бакъайым», — дедим. Амма бу да бош иш олгъаныны анъладым. Бош кулькю акъкъында: «Ахмакълыкъ», шенълик акъкъында: «Ондан не файда?» — айттым. Беденимни шарапнен сынап бакъмакъ къарарына кельдим. Эм де, инсан огъуллары ичюн нелер яхшы ве бу дюньядаки яшайышларнынъ саювлы куньлери девамында олар нелер япмакъ кереклигини бильмек ичюн, юрегим икметли къалып, ахмакълыкъкъа урулмагъа ниетлендим. Буюк ишлер яптым мен: озюме эвлер къурдым, юзюм багъларыны сачтым. Озюме багъчаларны ве паркларны асрадым, анда чешит тюрлю мейва тереклерини осьтюрдим. Оськен терекликлерни сувармакъ ичюн озюме хавузлар яптым. Озюме къулларны ве къыз къулларыны алдым, эвимде догъгъан къулларым да бар эди. Меним туварларымы ве къой-эчкилерим Ерусалимде менден эвель эписи яшагъанларнынъ айванларындан зияде эди. Озюме кумюш, алтын ве виляетлердеки падишаларнынъ къыйметли шейлерини топладым. Озюме йырджыларны ве йырджы къызларны ве инсан огъулларына зевкъ берген гузель харем алдым. Мен пек улу ве Ерусалимде менден эвель олгъан эписи яшагъанлардан зенгин олдым. Икметим де меннен эди. Козьлерим не истесе, оны ала эдим, юрегиме де ич бир шенъликте ред этмей эдим, юрегим эписи япкъан ишлериме къувана эди, бу, эписи ишлеримден олгъан къысметим эди. Мен къолларым япкъан ишлеримнинъ эписине, бу ишлерни япкъанымда эткен заметиме айланып бакътым: Иште, эписи бошуна ве ель къувалавдыр, ер юзюнде олардан да бир файда ёкъ. Сонъ мен икмет, акъылсызлыкъ ве ахмакълыкъкъа айланып бакътым. Падишалыкъкъа янъы отургъан адам энди япылгъанындан арткъач не япып олур? Къаранлыкътан ярыкъ хайырлы олгъаны киби, мен ахмакълыкътан икмет хайырлы олгъаныны корьдим. Икметли къайда кеткенини корер, ахмакъ исе къаранлыкъта къармаланыр. Амма мен эр кеснинъ сонъу бир олгъаныны анъладым. «Ахмакънынъ башына кельгени, меним де башыма келеджек, — дедим озь-озюме. — Ойле олса, о къадар икметли олгъанымдан не файда?» «Бу да бошуна», — деп тюшюндим. Икметли де, ахмакъ киби, эбедиен кимсенинъ акъылында къалмайджакъ. Келеджекте эр шей унутылыр. Языкъ ки, икметли де, ахмакъ киби, оле! Бойлеликнен, яшайышны кореджек козюм олмады, чюнки ер юзюнде япылгъан ишлер манъа файдасыз корюнди. Эр шей бошуна ве ель къувалавдыр. Эткен заметимни де кореджек козюм олмады, чюнки оны менден сонъ келеджек адамгъа къалдырмакъ кереким. О адам икметли, я да ахмакъ оладжагъыны ким биле? Мен замет эткен ве ер юзюнде озюмни икметли косьтерген заметимнен о къулланаджакъ. Бу да бошуна. Сонъ ер юзюнде эткен заметимден умютим кесильди. Бир адам икмет иле, бильги ве мувафакъиетнен замет этип, озь къазангъанларыны асыл замет этмеген адамгъа бермеге борджлу. Бу да бош шей ве буюк адалетсизликтир. Ер юзюндеки заметинден ве юрегининъ къайгъысындан адамгъа не къаладжакъ? Онынъ эписи куньлери — кедер, замети де — къасеветтир, геджеси биле онынъ юреги раатлыкъ бильмей. Бу да бошуна! Ашап-ичмектен ве эткен заметинден зевкъ алмакътан ич бир шей адамгъа яхшы дегиль. Бу да, корьгениме коре, Алладандыр! Онсуз ким ашап олур я да зевкъ алып олур? Алла, Онынъ козюнде яхшы олгъан адамгъа икмет, бильги ве къуванч бере. Гунакяргъа исе, сонъундан Алланынъ огюнде яхшы олгъан адамгъа къалдырсын деп, топлап-джыймакъ къасеветини бере. Бу да бошуна ве ель къувалавдыр! Эр шейнинъ озь вакъты-саати бар, ер юзюнде эр бир ишнинъ заманы келир: догъмакъ вакъты ве ольмек вакъты; сачмакъ вакъты ве сачылгъан шейни чыкъармакъ вакъты; ольдюрмек вакъты ве тедавийлемек вакъты; йыкъмакъ вакъты ве къурмакъ вакъты; агъламакъ вакъты ве кульмек вакъты; матем тутмакъ вакъты ве ойнамакъ вакъты; ташларны дагъытмакъ вакъты ве оларны джыймакъ вакъты; къучакъламакъ вакъты ве къучакъламакътан къачынмакъ вакъты; къыдырмакъ вакъты ве джоймакъ вакъты; сакъламакъ вакъты ве ташламакъ вакъты; йыртмакъ вакъты ве тикмек вакъты; сусып отурмакъ вакъты ве айтмакъ вакъты; севмек вакъты ве нефретленмек вакъты; дженк вакъты ве барышыкъ вакъты. Чалышкъан адамгъа эткен заметинден не файда? Мен, Алла адамларгъа огърашмакъ ичюн берген ишни корьдим. Алла яраткъан эр бир шей озь вакътында гузельдир. О, адамларнынъ юреклерине эбедийлик къойды, лякин башындан сонъунадже Онынъ ишлерине адамнынъ акъылы етмез. Яшайышларында шенъленмектен ве яхшылыкъ япмакътан гъайры адамлар ичюн яхшы шей олмагъаныны анъладым. Эгер адам ашап-ичсе ве эр бир эткен заметинде яхшылыкъ корьсе, бу — Алладан бахшыштыр. Алланынъ бутюн япкъанлары эбедий оладжагъыны да анъладым: онъа бир шей къошмагъа я да алып ташламагъа чаре ёкъ. Адамлар Алладан къоркъсунлар деп, О, бойле иш япа. Эвель не олгъан олса, шимди де о, оладжакъ, илериде не оладжакъ олса, о, энди олгъан эди, ве Алла кечмишни къайтарыр. Даа ер юзюнде мен адалет ерине акъсызлыкъ ве инсафлыкъ ерине акъсызлыкъ корьдим. «Инсафлы да, инсафсыз да Алланынъ огюнде джевап береджек, — деп тюшюндим. — Эр ишнинъ озь вакъты-саати бар ве эр бир ишнинъ бакъыладжакъ вакъты бар». «Инсан огъуллары акъкъында исе, Алла оларны сынасын да, олар айван олгъанларыны анъласынлар», — деп тюшюндим. Инсан огъулларынынъ башына кельгени айванларнынъ да башына келир. Оларнынъ сонъу бир. Бири насыл ольсе, башкъасы да ойле оле. Нефес алгъанлары да бир. Адамнынъ айван огюнде бир устюнлиги ёкъ. Эр шей бош! Эписи бир ерге кете: эр бир шей топракътан кельген, топракъкъа да айланаджакъ. Инсан огъулларынынъ руху тёпеге котерильгенини, айванларнынъ руху исе ашагъы тюшкенини ким бильсин? Бойлеликнен, мен, адам ичюн озь япкъан ишлеринден зевкъ сюрмектен гъайры яхшы шей олмагъаныны анъладым. Бу онынъ къысметидир, чюнки ондан сонъ не оладжагъыны онъа ким косьтерип олур? Сонъ мен ер юзюнде чешит тюрлю зулумлыкъларны корьдим. Мазлумларнынъ тёккен козьяшларыны ве оларгъа кимсе теселли бермейджегини корьдим. Кучь зулум эткенлернинъ къолунда, теселли береджек исе ёкъ. Сонъ мен ольгенлернинъ сагъ олгъанлардан бахтлы олгъаныны бильдим. Амма оларгъа коре даа дюньягъа асыл кельмегенининъ, ер юзюндеки яман ишлерни даа корьмегенининъ алы яхшыдыр. Сонъ мен корьдим ки, эр бир замет ве эр бир уста ишнинъ янында пахыллыкъ пейда ола. Бу да бошуна ве ель къувалавдыр. Ахмакъ къол къавуштырып отура ве озь башыны ашай. Раатлыкъта къазанылгъан бир авуч, замет этип ель къувалап, къазанылгъан къошавучтан хайырлыдыр. Ер юзюнде олгъан даа бир бош шейни корьдим: Янъгъыз бир адам бар эди, янында не огълу бар эди, не агъа-къардашы. Заметине сонъу олмагъан, зенгинлигине исе козю ич бир вакъыт тоймагъан эди. «Мен ким ичюн замет этем, джанымны яхшылыкътан марум этем?» Бу да — бош шей ве фена иштир. Бир адамгъа коре эки адамгъа яхшыдыр, чюнки оларнынъ заметлери ичюн яхшы мукяфат аладжакълар. Бири йыкъылса, башкъасы достуна ярдым этер. Амма бири йыкъылса, оны котермеге кимсе олмагъанынынъ алы фенадыр. Эки адам ятса, бири-бирини къыздырыр, янъгъыз яткъан исе насыл этип къызынсын? Эгер бирев бирине къаршы котерильсе, экиси онъа къаршы чыкъып олурлар, ве учь къатлы йип къолайлыкънен узюльмез. Ёкъсул, амма акъыллы огълан къарт ве акъылы етмеген, огютке къулакъ асмагъан падишадан яхшыдыр. Озь падишалыгъында ёкъсул догъгъан огълан, зиндандан чыкъып, падишалыкъкъа юкселип ола. Мен корьдим ки, ер юзюнде эписи яшагъанлар падишанынъ ерине отургъан огъланнынъ янына турдылар. Халкъны ве эвель яшагъанларны саймагъа чаре ёкъ эди, амма артындан кельген несиллер оларнен разы олмаз. Бу да — бошуна ве ель къувалавдыр. Алланынъ Эвине кеткенинъде, аягъынъа мукъайт ол. Динълемек ичюн якъынлаш, ахмакънынъ къурбаныны кетирмек ичюн якъынлашма. Олар яманлыкъ япсалар да, бунъа акъыллары етмей. Бир шей айтмагъа ашыкъма, Алланынъ огюне бир шей кетирмеге чапма. Алла кокте, сен исе ердесинъ. Шунынъ ичюн чокъ лаф этме. Чокъ къасевет олгъан ерде тюшлер келе. Чокъ лаф да бойле этип ахмакълыкъ догъура. Аллагъа адакъ бергенинънен, оны беджермеге ашыкъ. О, ахмакълардан разы олмай. Берген адагъынъны беджер! Адакъ берип де, оны беджермемектен адакъ бермемек яхшыдыр. Башынъа гуна тюшюрмесин деп, тилинъни тут, мелекнинъ огюнде де: «Мен янъылдым», — деме. Алла япкъан ишлеринъни дарма-дагъын этмесин деп, лафынънен Оны гъазапландырма. Чокъ лафта да, чокъ тюшлерде де — бошлукъ. Сен исе Алладан къоркъ! Эгер сен ёкъсулны хорлагъанларыны я да бирде-бир ерде адалетнен акъикъатны бозгъанларыны корьсенъ, бунъа шашма. Бир башлыкънынъ устюнден башкъа башлыкъ бар, экисинден юкъары исе даа башкъасы бар. Топракъ эр бир адамгъа файда кетире, тарлалар падишагъа биле хызмет этелер. Параны севген адам парагъа тоймаз, зенгинликни севген де къазанчындан разы олмаз. Бу да бошуна! Яхшы маллар арткъан сайын, оларны къуллангъанлар да арта. Лякин оларгъа козьлеринен бакъмакътан гъайры, онынъ сабысына не хайыр? Азмы-чокъмы ашагъанына бакъмадан, чалышкъан адамнынъ юкъусы татлы, зенгиннинъ байлыгъы исе онъа юкъу бермей. Мен ер юзюнде бир аджджы беля корьдим: Адамнынъ топлагъан байлыгъы онъа зарар кетире. Бу байлыкъ огъурсызлыкътан гъайып ола. О, догъгъан огълуна бир шей къалдырып оламай. Анасындан насыл догъгъан олса, адам ойле де кетер. Заметинден янына бир шей алып кетмез. Бу буюк белядыр: адам насыл кельген олса, ойле де кетеджек. Бошуна чалышкъанындан онъа не файда? О исе, бутюн куньлери девамында къаранлыкъта ашагъан, башына баягъы кедер, сыкъынты ве гъазаплар тюшкен. Мен даа буны корьдим: адамгъа ашап-ичмеге ве Алла берген бутюн омрю девамында ер юзюнде эткен заметлеринден разы олмагъа — хош ве яхшыдыр, чюнки будыр онынъ къысмети. Эгер Алла адамгъа мал-мульк ве байлыкъ берип, оларнен файдаланмагъа, озь пайыны алмагъа, эм де эткен заметлеринден зевкъ алмагъа имкян берсе, бу — Алладан бахшыштыр. Адам яшайышнынъ куньлери акъкъында тюшюнджеге далмаз, чюнки Алла онынъ юрегине къуванч ёллай. Ер юзюнде даа бир феналыкъ корьдим. О, адамлар арасында сыкъ ола. Алла адамгъа эм байлыкъ, эм мал-мульк, эм шурет бере, джаны ичюн эр бир истегинде бир аджет ёкъ. Амма бунынъ эписинен Алла онъа къулланмагъа имкян бермей, ве эписи ят адамгъа къала. Бу — бош шей ве аджджы бир белядыр! Биревнинъ юз баласы биле олып, узун омюр яшаса да, яшайышынынъ куньлери пек чокъ олса да, джаны исе яхшы шейлеринден зевкъ алмагъан ве дженазеси де олмагъан олса, мен бойле айтар эдим: «Къадыннынъ вакътындан эвель олю догъгъан баласы ондан бахтлыдыр». Чюнки о ботен келип, къаранлыкъкъа кетти, онынъ адыны да къаранлыкъ къаплады. О кунешни корьмеген, ич бир шейни бильмеген олса да, о, бойле адамгъа коре чокъ раатлыкъ корер. Бу адам исе эки кере бинъ йыл яшап да, яхшы шейлеринден зевкъ алмагъан олса биле, эписи бир! Олар экиси де бир ерге кетеджеклер! Адамнынъ эписи заметлери тамакъ токълугъы ичюн, онынъ истеги исе токъ олмаз. Икметлининъ ахмакътан устюнлиги неде? Ёкъсулгъа да яшайышта не япмагъа кереклигини бильгенинден не файда? Козь корьгени джан истегенинден яхшыдыр. Бу да бошуна ве ель къувалавдыр. Дюньяда не олса, онынъ энди ады бар, адамнынъ да не олгъаны белли. О, озюнден кучьлю олгъангъа къаршы чыкъмаз. Чокъ сёз буюк бошлукъ догъура. Адам ичюн бундан не файда? Адам ичюн яшайышында, къаралты киби кечирген бош яшайышынынъ саювлы куньлеринде не яхшы олгъаныны ким бильсин? Эм де адамгъа, ондан сонъ ер юзюнде не оладжагъыны ким айтып олур? Яхшы нам гузель мистен яхшыдыр. Олюм куню де догъгъан куньден яхшыдыр. Матем эвине бармакъ шенълик олгъан эвге бармакътан яхшыдыр, чюнки эр бир адамнынъ сонъу будыр. Сагъ олгъанлар шуны акъылларында тутсун. Кедер кулькюден яхшыдыр, бет-сымадаки гъам юрек ичюн яхшы. Икметлининъ юреги — матем эвинде, ахмакънынъ юреги исе — шенълик эвиндедир. Икметли адамнынъ тенбиесини динълемек ахмакъларнынъ тюркюлерини динълемектен яхшыдыр. Чюнки ахмакъларнынъ кулькюси къазан тюбюндеки чалы-чырпынынъ чытырдысы кибидир. Бу да бошуна! Башкъаларынынъ джанларыны агъыртып, икметли адам ахмакъкъа айланыр, къапарлар да юрекни бозар. Ишнинъ сонъу онынъ башындан яхшыдыр, ве сабырлы рух къопай рухтан яхшыдыр. Рухунъ къызма табан олмасын, чюнки гъазап ахмакънынъ юрегинде яшай. «Эвельки куньлер бугунькилеринден не ичюн яхшы олгъанлар?» — деп сорама. Бойле суаль бермеге икметлиге ляйыкъ дегиль. Мираснен икмет яхшыдыр, кунешни корьгенлер ичюн о файдалы. Икмет, пара киби, къорчалай, икмет онъа саип олгъанынынъ яшайышыны сакълай, ве бундадыр бильгининъ устюнлиги. Алла япкъан ишлерине бакъ: Онынъ бир шейни къыйыш яраткъаныны ким догъурлап олур? Яхшы куньлеринъде бахтлы ол, яман куньлеринъде исе буны тюшюн: эм яхшы, эм яман куньлерни Алла яраткъан, адам онынъ артындан не оладжагъыны бильмез. Бош куньлеримде тюрлю шейлерни корьдим: инсафлы озь инсафлыгъында гъайып ола, инсафсыз исе озь инсафсызлыгъында узакъ омюр яшай. Не зияде инсафлы, не де зияде икметли ол, не ичюн озюнъни ёкъ этесинъ? Пек яман олма, ахмакълыкъкъа да урулма, вакъытсыз ольмек санъа керекми? Биринджи огютни алып тут, экинджисини де къолунъдан йиберме. Алладан къоркъкъан адам экисини де тутар. Икмет икметли адамгъа шеэрнинъ он акимдарындан чокъ кучь берер. Дюньяда тек яхшылыкъ япкъан ве асыл гуна къазанмагъан инсафлы адам ёкъ. Эр бир айтылгъан сёзге къулакъ асма. Ёкъса, къулунъ сени яманлагъаныны эшитеджексинъ. Сен де юрегинъде башкъаларыны чокъ яманлагъанынъны билесинъ де. Эр шейни икметнен сынадым, озюм икметли олмакъ къарарына кельдим, лякин икмет менден узакъ олды. Кечмиш узакътыр ве теренден-терендир, оны ким анълап олур? Икмет ве шейлернинъ манасыны тапмакъ, бильмек ве огренмек, яманлыкъ, ахмакълыкъ ве джаилликни анъламакъ ичюн юрегимнен берильдим. Мен буны таптым: авджынынъ тузагъына ошагъан къадын олюмден аджджыдыр. Юреги — авджынынъ къапкъаныдыр, къоллары — зынджырлардыр. Алланынъ огюнде догъру яшагъан ондан къуртулыр, гунакяр исе онынъ къолуна тутулыр. Джемаат Башы деди ки: «Сынай-сынай, шейлернинъ манасыны къыдырып, мен буларны таптым. Джаным къыдырып тапалмагъан шейлер булардыр: бинъде бир инсафлы акъай таптым, бир инсафлы апай исе тапалмадым. Ялынъыз бир шейни анъладым мен: Алла эписи адамларны догъру оларакъ яраткъан, амма олар чокъ шейлер къыдырып башладылар». Икметли адам ким экен? Шейлернинъ маналарыны ким анълатып олур? Икмет адамнынъ юзюни ачар, бет-сымасынынъ сертлигини йымшатыр. Падишанынъ сёзлерини ве Алланынъ огюнде берген антынъны тут. Падишанынъ огюнден кетмеге ашыкъма ве яман ишке къошулма, чюнки падиша озь истеклерининъ эписини япып олур. Падишанынъ сёзюнде кучь бар, онъа: «Недир сенинъ япкъанынъ?» — деп, ким айтып олур? Онынъ эмирлерини беджерген бир беля корьмез, икметли адам онынъ вакътыны ве ёлуны билир. Эр шейнинъ озь вакъты-саати бар, адамлар ичюн исе бу пек агъыр шейдир. Кимсе келеджегини бильмез, ким кимге келеджегини бильдирип олур? Кимсенинъ ельни бойсундырмагъа къувети ёкъ, олюм куню де онъа къатланмаз. Аскерни дженк вакътында йибермезлер, яманлыкъ да яман япкъанларны йибермез. Мен бунынъ эписини корьдим, ер юзюнде бутюн япылгъан шейлерни тюшюнип башладым. Базыда адам башкъа адамнынъ устюнден башлыкъ этип, онъа зарар кетирир. Мен яман олгъанларны дефн эткенлерини корьдим. Олар азиз ерге келип къайткъан эди, ве шу шейни корьген шеэрде унутылгъан эди. Бу да бош. Яман ишлер тез суд этильмез. Бунынъ ичюн инсан огъуллары яманлыкъ япмагъа къоркъмаз. Гунакяр юз кере яманлыкъ япса да, узун омюр яшай. Амма мен билем ки, Алладан къоркъкъанларгъа, Оны къоркъып яшагъанларгъа яхшы олур. Яман адамларгъа исе яхшы олмаз, олар Алладан къоркъмагъанлары ичюн, оларнынъ куньлери узун талда киби олмаз. Бойле бош шей де бар дюньяда: инсафлынынъ башына инсафсызнынъ къазангъаны тюше, инсафсызгъа исе инсафлынынъ ишине ляйыкъ олгъаны тюше. Бу да бошуна. Сонъ мен шенъликни макътадым, чюнки ер юзюнде адамлар ичюн ашап-ичип шенъленмектен яхшы шей ёкъ. Бу — Алла онъа ер юзюнде берген омрю девамында эткен заметлерининъ махсулыдыр. Мен икметни анъламакъ ве ер юзюнде япылгъан ишлерни бакъмакъ ичюн, бутюн юрегимнен янаштым. Шу ишлери ичюн адамларнынъ козюне гедже-куньдюз юкъу кирмез. Сонъ мен Алланынъ эписи ишлерини анъладым: адамлар ер юзюнде япылгъан ишлернинъ манасыны анълап оламазлар. Адам шуны анъламагъа не къадар тырышса-тырышсын, манасыны тапмаз. Икметли адам биле: «Буны билем!» — десе де, эписи бир манасыны тапалмаз о. Буларнынъ эписини тюшюндим ве бойле нетиджеге кельдим: инсафлылар, икметлилер ве оларнынъ япкъан ишлери эписи Алланынъ къолундадыр. Оларны илериде севги я да нефрет беклегенини кимсе бильмез. Эр кеснинъ: инсафлынынъ ве инсафсызнынъ, яхшы, элял ве арам олгъаннынъ, къурбан чалгъан ве къурбан чалмагъаннынъ башына тюшеджеги бирдир. Догъру яшагъангъа гунакяр олгъангъа киби олур. Емин эткен ве еминден къоркъкъаннынъ оладжагъы бир. Эр кеснинъ сонъу бирдир. Бу — ер юзюнде япылгъан ишлерининъ эписинде яманлыкътыр. Шунынъ ичюн инсан огъулларынынъ юреклери омюр девамында яманлыкъ ве акъылсызлыкъкъа тола, ве сонъ олар олип кетелер. Лякин сагъ олгъанларнынъ эписининъ умюти бар. Эбет, сагъ копекнинъ алы ольген арсланнынъ алындан хайырлыдыр. Сагъ олгъанлар оледжеклерини билелер, ольгенлер исе бир шей бильмейлер, олар бир даа мукяфатланмазлар, чюнки олар эр кеснинъ акъылларындан чыкъып кеттилер. Севгилери, нефретлери, куньджюликлери чокътан гъайып олдылар. Ер юзюнде япылгъанындан оларнынъ пайы бир даа олмаз. Бар, шенъликнен отьмегинъни ашап, къуванч иле шарабынъны ич. Алла ишлеринъден энди разы олды. Эр вакъыт беяз урбаларны кий, башынъа сюрткен зейтюн ягъынъ да эксильмесин. Бутюн бош яшайышынънынъ девамында севимли апайынънен берабер зевкъ сюр. Ер юзюнде бутюн бош куньлеринъде оны санъа Алла берди. Бу — ер юзюнде чеккен заметлеринънинъ ве яшайышынънынъ къысметидир. Къолунъдан эписи кельгенлеринъни бутюн кучь-къуветинъе коре яп, чюнки сен кетеджек олюлернинъ дюньясында не иш, не макъсат, не бильги, не де икмет бар. Ер юзюнде мен даа бир шей корьдим: Атиклер мувафакъиетли чапувны, джесюрлер енъишни, икметлилер отьмекни, акъыллылар байлыкъны, бильген адамлар яхшы мунасебетни эр вакъыт къазанмай, амма олар ичюн эр шейнинъ озь вакъты-саати ве къысмети бар. Адам озь вакъты-саатини бильмез. Балыкъ ольдюриджи авгъа, къуш да тузакъкъа тюшкени дайын, инсан огъуллары да, фелякет вакъты апансыздан башларына тюшкенде, онынъ къолуна тюшелер. Ер юзюнде даа башкъа икметни расткетирдим, эм де о манъа эмиетли корюнди. Бир заманда сакинлери аз олгъан уфакъ бир шеэр бар эди. Кучьлю падиша келип, оны къамачавгъа алды ве буюк уджюм алетлерини къурды. О шеэрде ёкъсул, амма икметли бир адам яшай эди. Озь икметлигинен о, шеэрни къуртарды. Лякин бу ёкъсулны кимсе анъмады. Бунъа бойле айттым: «Икмет кучьтен яхшыдыр, лякин фукъаренинъ икметлигини ашалайлар, сёзлерине де къулакъ асмайлар». Яваш айтылгъан икметлилернинъ сёзлери ахмакъларнынъ башлыгъы къычырувындан яхшы эшитилир. Икмет дженк силяларындан яхшыдыр, амма бир гунакяр чокъ яхшылыкъны ёкъ этер. Ольген чибинлер къыйметли майларнынъ мис къокъусыны агъыр къокъугъа чевирир. Бираз ахмакълыкъ да икмет ве шуретликтен устюн келе. Акъыллынынъ юреги догърулыкъкъа ынтылыр, ахмакънынъ юреги исе яманлыкъкъа. Ахмакъ насыл ёлнен кетсе де, акъылы етмез, озь ахмакълыгъыны эписине косьтерир. Башлыгъынъ санъа къаршы гъазапланса, еринъден кетме, чюнки сувукъкъанлыкъ буюк янълышларны бастырыр. Ер юзюнде бир даа яманлыкъны корьдим: укюмдар япкъан янълышны. Джаиллик юкъары котериле, зенгинлер исе ашагъы отуралар. Къуллар ат аркъасында кеткенлерини, мырзалар исе къуллар киби, джаяв кеткенлерини корьдим. Чукъур къазгъан онъа тюшмек мумкюн, диварны йыкъкъан адамны йылан чакъмакъ мумкюн. Ташлар ташыгъан адам озюне зарар кетирмек мумкюн, одун парлагъан адам да телюкеге къалмакъ мумкюн. Балтанынъ агъзы токъалланып да къайралмаса, чалышмагъа зор олур, лякин икмет буны догъурлап олур. Йылан ырымдан эвель чакъса, ырымджынынъ файдасы олмаз. Икметли адамнынъ агъзындан чыкъкъан сёзлери онъа мерамет кетирир, ахмакънынъ сёзлери озь башыны ашар. Агъзындан чыкъкъан сёзюнинъ башы — ахмакълыкъ, сонъу — яман акъылсызлыкъ, ве ахмакъ чокъ лаф этер. Кимсе келеджекте не оладжагъыны бильмез. Ондан сонъ не оладжагъыны онъа ким айтып олур? Ахмакънынъ замети оны ёрулта, о, шеэрге кеткен ёлны биле бильмез. Эгер бирде-бир мемлекетнинъ падишасы яш огълан олса ве мырзалары сабадан зияфет этселер, шу мемлекетнинъ алы фена! Падишасы асылзаде табакъасындан олса, мырзалары да, сархош олмакъ ичюн дегиль де, такъатланмакъ ичюн вакътында ашаса, не бахтлыдыр бу мемлекет! Тенбелликтен таван асылып къалыр, къол къавуштырып отурмакътан эвнинъ дамы акъар. Зияфет зевкъ ичюн япылыр, шарап яшайышны шенъ этер, акъча исе эписине джевап берер. Падишаны ичинъден биле къаргъама, яткъан оданъда биле байны къаргъама, чюнки кокте учкъан къушлар сёзюнъни еткизмек мумкюн, къанаты олгъан сою лафынъны айтып берер. Отьмегинъни сувгъа акъыз, вакъыт кечкен сонъ, о, огюнъе чыкъар. Сенде олгъанындан еди, атта секиз адамгъа пай айырып бер, чюнки ер юзюнде насыл беля оладжагъындан хаберинъ ёкъ. Булутлар сувгъа толса, ерге ягъмур ягъдырыр. Терек истер дженюп, истер шимальге йыкъылыр, йыкъылгъан еринде де къалыр. Ельге бакъкъан сачмаз, булуткъа бакъкъан ормаз. Ельнинъ ёлларыны ве агъыраякълынынъ къурсагъында кемик къайдан пейда олгъаныны бильмегенинъ дайын, эр шейни яраткъан Алланынъ ишини де анълап оламазсынъ. Сабадан урлугъынъны сач, акъшам да къол къавуштырып отурма, чюнки насыл ишинъ берекетли оладжагъындан, я экиси де яхшы берекет береджегинден хаберинъ ёкъ. Ярыкъ — гузель, кунеш тюбюнде яшамакъ да яхшы. Эгер адам чокъ яшаса, бутюн омюр девамында шенъленсин, амма къара куньлерни унутмасын, — олар да чокъ олур. Бутюн оладжакъ шей — боштыр. Эй, огълан, яшлыгъынъда шенълен, юрегинъ сени яшлыкъ куньлеринъде къувандырсын, юрегинъ истеген, козюнъ корьген ёлларнен юр, лякин ахыр-сонъу Алланынъ огюнде эр шей ичюн джевап береджегинъни биль. Юрегинъни къасеветтен узакъ тут, беденинъден яманлыкъны узакълаштыр. Балалыкъ ве яшлыкъ — боштыр. [1-2] Агъыр куньлер кельмезден, «Оларда бир къуванч ёкъ», — дейджек йыллар башынъа тюшмезден, кунеш, ай, ярыкъ ве йылдызлар сёнмезден, ягъмур артындан янъы булутлар кельмезден, яшлыгъынъда Яратыджынъны акъылынъда тут. *** Бир кунь эвни къаравуллагъанлар къалтырар, кучьлю акъайлар къатланыр, ун чеккенлер, аз къалгъанлары ичюн, токътар, пенджереге бакъкъанлар агъыр корер. Сокъакъкъа бакъкъан къапулар япылыр, дегирменнинъ сеси тынар. Адам хораз къычыргъанда турар, амма къушларнынъ тюркюлерини эшитип оламаз. Тёпеликлерден къоркъар, ёлнынъ дешетлеринден де къоркъар. Бадем ачар, чегертки агъырлашыр, истек де гъайып олур. Адам озь эбедий эвине кетер, такъмакъчылар сокъакъ бою юрер. Кумюш йип йыртылмаздан, алтын савут патламаздан, чокъракъ башындаки бардакъ парланмаздан, къуюнынъ макъарасы къырылмаздан, Алланы унутма. Сонъ тоз топракътан келип, топракъкъа чевирилир, джан исе оны берген Аллагъа къайтыр. «Бош, бош! — деди Джемаат Башы. — Эр шей бошуна!» Джемаат Башы икметли олгъанындан гъайры, халкъкъа бильги бере эди. О, эр шейни сынап огренди ве чокъ икметли сёзлер къалдырды. Джемаат Башы гузель сёзлерни тапмагъа тырышты ве акъикъат сёзлерини о догъру язып алды. Икметлининъ сёзлери — инелер ве къакъылгъан мыхлар дайын, оларны топлагъанлар да — бир чобандандыр. Бундан артыкъ олгъан шейлерден сакъын, огълум! Чокъ китап язмакънынъ сонъу олмаз, чокъ окъумакъ да — беден къыйнамакътыр. Бутюн эшиткенлернинъ нетиджеси бойледир: Алладан къоркъ ве эмирлерини тут. Будыр адамнынъ боюн-борджу. Яхшымы-яманмы, эр бир сырлы ишни, эр бир япылгъан шейни Алла укюм этер. Сулейманнынъ энъ яхшы йыры. — Опь мени, дудакъларынънен опь мени, чюнки севгинъ шараптан яхшы! Не де аджайип къокъуй мискълеринъ! Сенинъ адынъ — мискъ къокъусы киби! Къызлар бунынъ ичюн сени севелер. Мени янынъа ал, кель ашыкъайыкъ! Эфендим мени озь одасына кирсетти! — Сеннен тааджипленип къуванайыкъ, севгинъни шараптан зияде юксельтейик. — Севги ичюн не къадар ляйыкъсынъ! Эй, Ерусалимнинъ къызлары! Теним къара, лякин мен гузелим. Кедар огъулларынынъ чадырлары киби къарам, Сулейманнынъ перделери киби гузелим! Эсмери олгъаныма бакъманъыз — кунеш мени къарартты. Агъаларым манъа ачувландылар, юзюм багъларыны къаравулламагъа мени къойдылар, амма озь юзюм багъымны сакълап оламадым. Эй, джанымнынъ севгиси, айт манъа, къой-эчкилеринъни къайда отлатасынъ, уйледе къаерде раатланасынъ? Не себептен аркъадашларынънынъ айванлары янында кезинип, сени къыдырайым? — Эй, гузеллернинъ гузели, бильмесенъ, къойларнынъ изинден кет, чобанларнынъ чадырлары янында улакъларынъны отлат. — Эй, ярем! Фыравуннынъ дженк арабасына екильген аткъа ошатам сени! Янакъларынъ ильваннен, бойнунъ герданлыкъларнен не гузель! Санъа кумюш пулларнен алтын ильван япаджакъмыз. — Падиша софра башына отургъанда, къыйметли нард ягъларымнынъ гузель къокъусы джайылды. Севгилим — кокюслерим арасында яткъан мюр толу бир кисе кибидир! Севгилим — Эн-Геди юзюм багъларында бир топ къына чечеги кибидир! — Ах, не гузельсинъ, ярем, не гузель! Козьлеринъ тамам гогерджин козьлери кибидир! — Ах, не аджайипсинъ, севгилим, не татлысынъ! Ятагъымыз — ешилликтир. — Эвимизнинъ дамы — кедр тереклеридир, таван агъачларымыз — кипарислердир. — Мен Шарон тегизлигинде тек бир чечегим, вадийлернинъ занбагъым. — Ярем къызларнынъ арасында — тикенлик арасында бир занбакъ кибидир. — Севгилим яш йигитлернинъ арасында — орман тереклерининъ арасында бир алма тереги кибидир. Онынъ кольгесинде отурмагъа севем, мейваларынынъ дамы агъзым ичюн татлыдыр. О, мени зевкъ-сефа эвине кирсетти, мени севгисинен къаплады. Къуветлендиринъ мени юзюм къурусынен, джанландырынъ алмаларнен, чюнки севгиден кучюмни джоям. Сол къолу — башымнынъ тюбюнде, сагъ къолу мени къучакълай. Эй, Ерусалим къызлары! Гъазеллер ве кийик сыгъынларнен емин этинъиз: севгимизни раатсызламанъыз, вакъты кельмегендже, онъа кедер этменъиз. Мен севгилимнинъ сесини эшитем! Мына о, дагъларнынъ устюнден секирип, байырларнынъ устюнден сычрап келе! Севгилим гъазельге, яш сыгъынгъа ошай. Мына, о, диварымызнынъ артында тура, пенджерелерден ве пармакълыкътан бакъа. Севгилим манъа бойле деди: «Тур, ярем, гузелим! Чыкъ манъа! Мына, къыш кечти, ягъмурлар битип кетти. Топракъта чечеклер ачты, йырлар вакъты кельди, еримизде гогерджинлер йырламагъа башлады. Инджир тереклери бурьленди, юзюм пытакълары ешерип, хош къокъулар сача. Тур, ярем, гузелим! Чыкъ манъа!» — Меним гогерджиним якъынлашылмаз ерде, юксек къаялар араларындадыр! Юзюнъни косьтер манъа, сесинъни эшиттир! Сесинъ не татлы, юзюнъ не гузельдир! Бизлер ичюн тилькилерни, юзюмликлерни бозгъан кучюк тилькилерни тутунъыз; бизим юзюмликлеримиз чечек ачтылар. — Севгилим — менимдир, мен де — онынъ! Занбакълар арасында о, кейфлене. Танъ атмаздан, къаранлыкъ гъайып олмаздан эвель, къайт, севгилим! Дагъларнынъ чатлакъларында бир гъазель киби, яш сыгъын киби, тез ол. Гедже бою тёшегимде севгилимни къыдырдым, къыдырдым, амма тапалмадым. «Турайым да, шеэр бою доланып, сокъакъларда ве мейданларда севгилимни къыдырайым», — деп тюшюндим. Мен оны къыдырдым, амма тапалмадым. Шеэрни бойлап юрген къаравуллар манъа расткельди. «Севгилимни корьмединъизми?» — деп сорадым. Олардан кетер-кетмез, севгилимни таптым. Туттым оны, йибермедим. Оны анамнынъ эвине, ич одасына кирсеттим. Эй, Ерусалим къызлары! Гъазеллер ве кийик сыгъынларнен емин этинъиз: севгимизни раатсызламанъыз, вакъты кельмегендже, онъа кедер этменъиз. — Бу ким экен чёльден чыкъаята? Тютюн диреклери киби, котериле, мюр ве темиз къокъулы мискънинъ, алыш-веришчилернинъ тюрлю къокъулы шейлерининъ къокъусыны даркъата. Мына, Сулейманнынъ тахты! Онынъ чевресинде — алтмыш аскер, исраилли джесюр батырлар. Эр бир аскернинъ къолунда — къылыч, олар дженк этмеге усталар. Гедже телюкелер олса, оларнынъ къылычлары азыр. Сулейман падиша тахтыны Ливан тереклеринден япты. Диреклери — кумюштен, темели — алтындан япылды. Отургъан ери — мавылы къырмызы, Ерусалим къызлары чадырнынъ ичини севгинен яраштырды. Келинъиз, эй, Сион къызлары, Сулейман падишагъа бакъынъыз! Онынъ башында — гузель тадж! Юреги ичюн къуванчлы кунюнде, Сулейман эвленген кунюнде онынъ анасы онъа бу таджны кийдирди! — Ах, не гузельсинъ, ярем, ах, не гузель! Зулюфлеринъ тюбюндеки козьлеринъ гогерджин козьлери киби назик. Сачларынъ Гилад дагъындан тюшип кельген эчкилер киби къара. Тишлеринъ — къыркъылып ювунгъан беяз къойлар кибидир; эр бирининъ чифти бар, араларында да къысыр сою ёкъ. Дудакъларынъ ачыкъ къырмызыдыр, агъзынъ да не къадар гузель! Зулюфлеринънинъ тюбюндеки янакъларынъ — санки нар парчасыдыр! Бойнунъ — юксек ве усталыкънен къурулгъан Давутнынъ къуллеси кибидир, боюндаки ильванларынъ — джесюр аскерлернинъ къулледе асылгъан бинъ къалкъаны кибидир. Кокюслеринъ — сыгъыннынъ эки уфакъ баласы киби назиктир, занбакълар арасында отлагъан яш гъазельнинъ эгизидир. Танъ атмаздан, къаранлыкъ гъайып олмаздан эвель, мюр дагъына, темиз къокъулы мискъ байырына бараджагъым. Баштан-аякъ гузельсинъ, ярем! Ич къусурынъ ёкъ. Кель манъа Ливандан, джаным, кель манъа Ливандан! Амана тёпелигинден, Сенир ве Хермон дагъ тёпесинден, арсланларнынъ къобаларындан, леопардларнынъ дагъларындан тюш. Къызкъардашым, келиним! Сен козьлеринънинъ бир бакъышынен, бойнунъдаки герданлыгъынынъ бир алкъасынен юрегимни хырсызладынъ! Къызкъардашым, келиним! Севгинъ не гузель, севгинъ шараптан да яхшы! Не де аджайип къокъуй мискълеринъ, олар эр бир къокъудан гузель! Эй, келиним! Дудакъларынъдан бал тамлай, тилинъден бал ве сют тёкюле. Урбаларынъдан кельген къокъу — Ливаннынъ хош къокъусы кибидир! Меним къызкъардашым, келиним — килитленген багъча, къорчалангъан бир къую, къапалы бир чокъракъ. Сен — нар багъчасысынъ! Анда энъ яхшы мейвалар, къына ве нард ягълары, нард ве шафран, тюрлю къокъулы шейлернен шекер къамышы ве тарчын, эр бир хош къокъуларнен мюр ве алоэ. Багъча чокърагъы — тазе сув къуюсыдыр, Ливандан акъкъан сувлардыр. — Уян, эй, шималь ели, сен де кель, эй, дженюп ели! Багъчама эс де, онынъ гузель къокъуларыны сач. Севгилим багъчасына кельсин, татлы мейваларыны ашасын! — Къызкъардашым, келиним! Мен багъчама кирдим, мюрюмни къокъулы отларымнен топладым, солакъ балымны ашадым, шарабымны сютюмнен ичтим. — Эй, достлар! Ашанъ, ичинъ! Эй, севгилилер! Севгиден сархош олунъ! — Мен юкълай эдим, амма юрегим уяныкъ эди. Мына, севгилимнинъ сеси, къапуны къакъып деди: «Къызкъардашым, ярем, гогерджиним, темиз-пакым, ач манъа! Башым сылакъ олды чыкътан, къувурчыкъларым гедженинъ дымындан». Урбамны чыкъардым, кене кийинейимми? Аякъларымны ювдым, кене кирлетейимми? Севгилим къолуны къапу арасындан узатты, онынъ ичюн ичим-багърым къайнап кетти. Севгилиме къапу ачмагъа турдым, мюр меним къолумдан тамлады, пармакъларымдан мандал устюне акъты. Къапуны севгилиме ачтым, амма севгилим кеткен эди! О, лаф эткенде, джаным ичимден чыкъа эди! Къыдырдым оны, амма тапалмадым, чагъырдым, амма о, джевап бермеди. Шеэрни бойлап юрген къаравуллар мени расткетирди, мени урдылар ве яраладылар. Шеэр диварларыны къаравуллагъанлар устюмдеки шалымны чыкъардылар. Эй, Ерусалим къызлары! Емин этинъиз: эгер севгилимни тапсанъыз, айтынъыз онъа, севгиден эсимни джоям. — Эй, энъ гузель къадын! Севгилинънинъ башкъаларындан не фаркъы бар? Бизге бойле емин эттиресинъ, лякин севгилинъ неде яхшы башкъаларындан? — Севгилим сагълам, янакълары алдыр! Бинълер арасында энъ гузельдир! Бети — темиз алтын дайын дюльбер, сачлары — къувурчыкъ, къузгъун киби къара. Козьлери — сувлар янындаки гогерджинлер кибидир, сют ичине ювунып, раат отуралар. Янакълары — къокъулы отларгъа толу ёлакълар, хош къокъу сачалар. Дудакълары — занбакълар, олардан мюр тамлай. Къоллары — алтын дайын, олар кучьлю, сары якъутларнен яраштырылгъан. Къурсагъы фильтиштен япылгъандай, кок якъутларнен донатылгъан. Баджакълары — алтын темельге къоюлгъан мермер колонналар кибидир. Къыяфети Ливан дагъларына ошай, кедр тереклери киби, о, къудретли. Дудакълары татлы, баштан-аякъ истек догъура! Бойледир севгилим, бойледир достум, эй, Ерусалим къызлары! — Къадынларнынъ энъ гузели! Къайда кетти севгилинъ? Не якъкъа севгилинъ ёл алды? Биз де оны сеннен берабер къыдырайыкъ! — Севгилим кетти багъчасына, къокъулы отлар бостанына, багъчада айванларны отлатмагъа, занбакъларны топламагъа. Мен — севгилимнинъки, севгилим де — менимки. Занбакълар арасында о, кейфлене. — Ярем, Тирца шеэри киби, сен гузельсинъ, Ерусалим киби, дюльберсинъ, байракълар тюбюнде бир орду киби, аджайипсинъ. Козьлеринъни менден чевир, олар мени раатсызландыра! Сачларынъ Гилад дагъындан тюшип кельген эчкилер киби, къара. Тишлеринъ — къыркъылып ювунгъан беяз къойлар кибидир; эр бирининъ чифти бар, араларында да къысыр сою ёкъ. Зулюфлеринънинъ тюбюнден янакъларынъ — санки нар парчасыдыр! Падишанынъ алтмыш апайы, сексен джариеси, эсабы олмагъан къызлары олса да, амма бир данедир меним гузель гогерджиним, анасынынъ бирден-бир къызы, догъургъан анасынынъ козь бебегидир. Къызлар оны корип, онъа «бахтлы» дедилер, падишанынъ апайлары ве джариелери оны макътадылар. — Кимдир бу къыз? Танъ киби бакъа о, ай дайын дюльбер, кунеш дайын темиз, байракълар тюбюнде бир орду киби аджайип. — Джевизликке эндим, ешиль вадийге бакъмагъа истедим. Юзюм пытакълары ешердими? Нарлар чечек ачтымы? Насыл олды, бильмейим, джаным мени халкъымнынъ асылзаделерине, оларнынъ арабаларына алып кетирди. — Къайт, къайт, Шуламмит, къайт, къайт, биз санъа бакъайыкъ. — Не ичюн Шуламмитке, Маханаим оюнына киби, бакъмагъа истейсинъиз? Сандалетли аякъларынъ не гузель, эй, асылзаде къыз! Герданлыкъ киби, толу баджакъларынъ, олар — уста къолунынъ ишидир. Кобегинъ — аджайип шарабы эксильмеген, тёгерек чаначыкъ кибидир. Къурсагъынънынъ тюбю — чевре-чети занбакъ олгъан, богъдай багъы кибидир. Кокюслеринъ — сыгъыннынъ эки уфакъ баласы киби назиктир, яш гъазельнинъ эгизидир. Бойнунъ — фильтиштен япылгъан юксек колонна кибидир, козьлеринъ — Бат-Раббим къапусы янындаки Хешбон шеэрининъ тыныкъ хавузлары кибидир. Бурнунъ — Дамасккъа бакъкъан догъру Ливан къуллеси кибидир. Башынъ, Къармел дагъы киби, юксек тура, башынъдаки сачларынъ — къап-къара, падиша къувурчыкъларынъны севе. Не де гузельсинъ, не шырынсынъ! Ярем, сен пек аджайипсинъ! Эндамынъ хурма пальмасына ошай, кокюслеринъ — онынъ мейваларыдыр. «Мытлакъа чыкъарым хурма пальмасына, япышарым онынъ мейваларына», — дедим мен. Кокюслеринъ юзюм салкъымлары киби олсун, нефесинъ алма киби къокъусын. Дудакъларынъ — энъ яхшы шарап кибидир. — Шарап севгилиме догъру акъсын, юкълагъанларнынъ агъзына зевкъ берсин. Мен — севгилимнинъким, о да мени истей. Кель, севгилим, чёльге чыкъайыкъ, койлерде геджелейик. Танъ аткъанда, юзюмликлерге барайыкъ, юзюм пытакълары ешердими, нарлар бурьленип, чечек ачтымы, бакъайыкъ. Анда санъа севгимни береджегим. Мандрагор чечеклери хош къокъуны сача, ве къапумызнынъ устюнде тазе ве пишкен, эр тюрлю аджайип мейва бар. Мен оларны сенинъ ичюн сакъладым, севгилим. Ах, сен анамнынъ сютюни эмген агъам олгъайдынъ! Ойле олса, сени ёлда расткетирип, опер эдим, кимсе де мени яманламаз эди. Сени къолунъдан алып, мени огреткен анамнынъ эвине кетирир эдим. Аджайип шарапнен, озь нарларымнынъ шырасынен сени ичирир эдим. Сол къолу — башымнынъ тюбюнде, сагъ къолу мени къучакълай. Эй, Ерусалим къызлары! Емин этинъиз: севгимизни раатсызламанъыз, вакъыт кельмегендже, онъа кедер этменъиз. — Севгилисине таянып, чёльден ким чыкъаята? — Алма тюбюнде сени уяттым: ананъ сени анда тапты, аначыгъынъ сени анда догъды. Юрегинънинъ устюне мени, бир тамгъа киби, къой, къолунънынъ устюне, юзюкни киби, такъ. Севги, олюм дайын, кучьлю, куньджюлик, олюлернинъ дюньясы дайын, къуветлидир. Онынъ окълары — атеш ялынларыдыр, о — кучьлю атеш-алевдир! Буюк сувлар севгини сёндюрмез, дерьялар оны батырмаз. Эгер бирев бутюн байлыгъыны севги ичюн берсе биле, оны джиренчнен инкяр этеджеклер. — Кичкене бир къызкъардашымыз бар, даа кокюслери чыкъмады. Башы багъланаджакъ куню къызкъардашымыз ичюн не япайыкъ? Эгер о, бир диваргъа ошаса, устюне кумюштен къуллелер къурармыз, эгер бир къапугъа ошаса, кедр тахталарынен оны къаплармыз. — Мен бир дивар дайыным, лякин энди кокюслерим — юксек къуллелер кибидир! Шунынъ ичюн мен онынъ козюнде эвине аманлыкъ кетиреджем. Баал-Хамонда Сулейманнынъ юзюмлиги бар эди, бу юзюмликни о, къаравулларгъа берди, эр бири юзюмликнинъ мейвалары ичюн бинъ кумюш одей эди. Меним юзюмлигим тек меним малымдыр. Бинъ кумюш сенинъ олсун, эй, Сулейман, эки юз кумюш исе — мейваларыны къаравуллагъанларгъа. — Эй, сен, багъчаларда яшагъан къадын! достларым сесинъни динълей, манъа да эшиттир оны! — Ашыкъ, севгилим! Хош къокъулы дагъларнынъ устюнде бир гъазель киби, яш сыгъын киби ол! Уззия, Ётам, Ахаз ве Хизкия Ехудада падишалыкъ эткенде, Амоцнынъ огълу Ешая Ехуда ве Ерусалим акъкъында бойле руяларны корьди. Эй, коклер, динъленъиз! Эй, ер юзю, къулакъ ас! РАББИ бойле дей: — Мен огъулларымны тербиелеп осьтюрдим, олар исе Манъа къаршы чыкътылар. Огюз сабысыны, эшек эфендисининъ отлугъыны таный, Исраиль исе Мени танымай, халкъым Мени анъламай! Вай-вай-вай! Гуналы миллет, пек къабаатлы халкъ, ярамазларнынъ сою, бозукъ огъуллар РАББИден вазгечтилер, Исраильнинъ Азизини терк эттилер, Онъа аркъа чевирдилер. Эй, РАББИни эп танымагъанлар! Сизлерни даа къайсы еринъизге урмакъ керек? Башларынъыз бутюн яра! Юреклеринъиз — хаста! Баштан-аякъ сагъ еринъиз къалмады: сиярынты, яра излери, къанагъан яралар — темизленмеген, сарылмагъан, ягънен йымшатылмагъан! Топрагъынъыз бошап къалды, шеэрлеринъиз атешке берильди. Ябанджылар тарлаларынъызны козьлеринъиз огюнде ашап битирелер. Орталыкъ бошап къалды, санки ябанджылар сизлерни басты! Сион къызы — юзюм багъындаки, бостандаки чалаш киби, алкъагъа алынгъан шеэр киби къалды. Ордуларнынъ РАББИси базыларымызны сагъ къалдырмагъан олса, биз де Содом киби олып, Гоморагъа ошар эдик. Эй, «Содом башлыкълары»! РАББИнинъ сёзюни динъленъиз! Эй, «Гомора халкъы»! Алламызнынъ Къанунына къулакъ асынъыз! — Къурбанларынъызнынъ чокълугъы Манъа керекмей! — дей РАББИ. — Бутюнлей якъылгъан къочкъар къурбанларына, бесленген айванларнынъ ягъларына быкътым; бузав, къозу, текелернинъ къаныны истемейим! Юзюмнинъ огюне кельгенинъизде, азбарларымны таптап юргенинъизни ким сизден истеди? Манъа файдасыз бахшыш кетирменъиз! Якъылгъан отларынъызнынъ къокъусы Мен ичюн пис; янъы ай ве раатлыкъ куньлерине, байрам топлашувларына даянып оламайым! Ичлеринъиз яманлыкъкъа толу олып, топлашасынъыз. Янъы ай куньлеринъиз ве байрамларынъызны кореджек козюм ёкъ; олар Манъа юк олды, оларны ташымакътан болдурдым! Къолларынъызны Манъа узаткъанларынъызда, сизни корьмейим деп, козьлеримни къапатаджагъым. Дуваларынъызны чокълаштыргъанынъызда, эшитмейджегим. Ольдюрген адамларнынъ къанындан къолларынъыз къырмызы. Ювунынъыз, темизленинъиз, яман ишлеринъизни козьлеримден узакълаштырынъыз, яманлыкъ этмектен вазгечинъиз. Эйилик япмагъа огренинъиз, адалет къыдырынъыз, залымны джезаланъыз, етимни къорчаланъыз, тул апайнынъ тарафыны тутунъыз. — Айдынъыз, — дей РАББИ, — давамызны бакъайыкъ. Гуналарынъыз къып-къырмызы олса биле, къар киби ап-акъ оладжакъсынъыз, ачыкъ къызыл олса биле, юнь киби бем-беяз этерим. Эгер Мени динълемеге истесенъиз, топракънынъ энъ яхшы берекетлери сизинъ оладжакъ. Эгер динълемейип, Менден вазгечсенъиз, сизлерни къылыч ашап битиреджек. Буны айткъан — РАББИдир. Адалетке толу ишанчлы баш шеэр насыл олды да, ороспу шеэрине чевирильди? Эвель ичинде акъикъат яшай эди, шимди исе — ольдюргенлер. Кумюшинъ шлаккъа чевирильди, ичкилеринъ сув къошулып бозулды. Башлыкъларынъ къанунны бозалар хырсызларнен достлашалар. Оларнынъ эписи бахшышларны севе ве къапарларны къыдыра. Етимни къорчаламайлар, тул къадыннынъ давасы оларгъа барып етмей. Онынъ ичюн Рабби, Ордуларнынъ РАББИси, Исраильнинъ Кучьлюси бойле дей: — Вай-вай-вай… Манъа къаршы чыкъкъанларны енъеджегим, душманларымны джезалайджагъым! Къолумны санъа къаршы узатып, кумюшни ириткен киби, сени иритирим, къошмалардан сени арындырырым. Эвельки киби, санъа къадыларны тайинлерим, башында олгъаны дайын, меслеатчыларны къояджагъым. О заман сенинъ акъкъынъда: «Акъикъат шеэри, ишанчлы баш шеэр», — дейджеклер. РАББИ Сионны адалетнен, тёвбе эткен огъулларыны акъикъатнен къуртараджакъ. Ёлдан урулгъанлар ве гунакярлар гъайып оладжакълар. РАББИден вазгечкенлер ёкъ оладжакълар. — Сиз истеген эмен тереклеринъизден утанаджакъсынъыз, сиз сайлагъан багъчаларынъыз ичюн бетлеринъиз къызараджакъ. Япракълары тюшкен эмен киби оладжакъсынъыз, сувсуз къалгъан багъчагъа ошайджакъсынъыз. Кучьлю адам — памукъ киби, ишлери де къыгъылчым киби оладжакъ. Экиси берабер янаджакъ, кимсе сёндюрип оламайджакъ. Ехуда ве Ерусалим акъкъында Амоцнынъ огълу Ешаягъа берильген хабер. Сонъки куньлерде РАББИнинъ Эви тургъан дагъ дагъларнынъ башы оладжакъ, байырлардан юксек котериледжек, ве онъа тараф бутюн миллетлер, озенлер киби, акъып кетеджеклер. Чокъ халкълар келип, бойле дейджек: — Айдынъыз, РАББИнинъ дагъына котерилейик, Якъуп Алласынынъ Эвине кирейик. О бизге Озь ёлларыны корьсетеджек, ве бизлер Онынъ ёлларындан юреджекмиз. О заман РАББИ Сиондан Къанунны огретеджек, Ерусалимден Озь Сёзюни ёллайджакъ. РАББИ миллетлерни суд этеджек ве чокъ халкъларны къабаатлайджакъ. Адамлар къылычларындан сабан тишлерини дёгеджек, мызракъларындан юзюм кесмек ичюн пычакълар япаджакъ. Бир даа халкъ халкъкъа къаршы къылыч котермейджек, энди дженк этмеге огренмейджек. Эй, Якъупнынъ эви! Келинъиз, РАББИнинъ ярыгъында юрейик! Сен, РАББИ, халкъынъны, Якъупнынъ эвини терк эттинъ, чюнки олар куньдогъуштакилерден пек чокъ шейни озьлерине адет эттилер. Фелестинлилерде олгъаны дайын, оларда аляметлерни бакъып келеджекни айткъанлар пейда олды, ябанджы огъланларнен аралары якъын. Халкънынъ топрагъы алтын ве кумюшке толу олды, байлыгъынынъ сонъу ёкъ. Топрагъы атларгъа да толу олды, арабалары сайысыздыр. Топрагъы бош путларгъа да толу олды, къолларынен япылгъан, пармакъларынен ясалгъан путларгъа табыналар. Адамлар йыкъылды, акъайлар ашаланды. Багъышлама оларны! РАББИнинъ гъазабындан ве шуретли буюклигинден къоркъып, къаяларгъа кет, ер тюбюнде сакълан. Къопай адамлар козьлерини ашагъы тюшюреджек, гъурурлы адамлар ашаланаджакъ. О куню тек РАББИ юксек оладжакъ! Бутюн къопай, гъурур ве юксельтильген адамларгъа къаршы Ордулар РАББИсининъ куню келеджек, ве олар эписи ашаланаджакълар! Юксек ве юксельтильген бутюн Ливан кедрлери ве эписи Башан эменлери, бутюн юксек дагълар ве эписи юксельтильген байырлар, бутюн юксек къуллелер ве эписи кучьлю диварлар, бутюн Таршиш гемилери ве эписи истенильген ильванларгъа къаршы РАББИнинъ гъазабы келеджек. Адамларнынъ къопайлыгъы ерге тюшеджек, гъурурлы адамлар ашаланаджакъ. О куню тек РАББИ юксек оладжакъ, путлар исе бутюнлей гъайып оладжакъ. РАББИ ер юзюни титретмеге келеджек вакъытта адамлар Онынъ гъазабындан къоркъып, шуретли буюклигинден сакъланып, къая чатлакъларына киреджек, ер чукъурларына тюшеджеклер. О куню адамлар озь кумюш ве алтын путларыны, ибадет ичюн япылгъан бош шейлерини ерсычан ве яркъанатларгъа атаджакълар ве РАББИнинъ гъазабындан къоркъып, шуретли буюклигинден сакъланып, къая чатлакъларына киреджеклер, ер дерелерине тюшеджеклер. РАББИ ер юзюни сарсытмагъа келеджек вакъытта ойле оладжакъ. Тек нефеси олгъан адамларгъа ишанмакътан вазгечинъиз! Онынъ омюри ярым капик этмез! Иште, Рабби, Ордуларнынъ РАББИси, Ерусалим ве Ехуда ишангъан емек ве аш-сувларыны, отьмек ве сув запасларыны ёкъ этеджек. Кучьлюлерни ве аскерлерни, къадыларны ве пейгъамберлерни, фалджыларны ве акъсакъалларны, эллибашыларны ве мырзаларны, меслеатчыларны ве акъыллы усталарны, эм де ырымджыларны тартып аладжакъ. Яш огъланларны оларгъа башлыкъ этеджек, къылынгъан балалар истегенлерине коре оларгъа шорбаджылыкъ этеджек. Халкъ арасында бири-бирини къыйнайджакъ, эр бири къомшусына яманлыкъ этеджек. Яш огълан — къарт адамнынъ огюнде, урьметсиз адам мырзанынъ огюнде бурун котереджек. О заман адам озь бабасынынъ эвинде агъасына япышып: «Ич олмагъанда, сенинъ урбанъ бар! Ёлбашчымыз ол, бу йыкътырылгъан ерлерге падишалыкъ эт», — дейджек. О адам исе бойле дейджек: «Бир шей япмагъа мумкюн дегилим! Эвимде не отьмек, не урба бар! Мени ёлбашчы этменъиз!» Ерусалим сюрюнди, Ехуда йыкъылды. Айткъанларынен япкъанлары РАББИге къаршыдыр, Онынъ шуретли козьлерине къаршы акъаретнен чыкъалар! Бетлерининъ сымалары оларгъа къаршы шаатлыкъ эте; олар гуналары акъкъында ачыкъ айталар, Содом халкъы киби, гизлемейлер! Вай, джанларына беля! Бу яманлыкъны башларына озьлери тюшюрдилер! Инсафлы адамгъа яхшылыкъ кореджегини айтынъыз. О, озь ишлерининъ акъкъыны аладжакъ. Яман адамларнынъ башына исе беля! Эткен ишлери ичюн къазангъанларыны кореджек. Халкъымны къылынгъан балаларгъа ошагъан адамлар къыйнайджакъ! Оларгъа апайлар эфендилик этеджек! Эй, халкъым! Ёлбашчыларынъ сени ёлдан уралар, янълыш ёлундан алып кетелер. РАББИ къабаатламакъ ичюн турды, халкъларны суд этмек ичюн аякъ устюнде тура. РАББИ Озь халкъынынъ башлыкъларынен ве акъсакъалларынен давалашаджакъ: «Сиз юзюм багъларыны боздынъыз, эвлеринъиз ёкъсуллардан тартып алынгъан шейлерге толу. Сиз не ичюн халкъымны къыйнайсынъыз? Не ичюн ёкъсулларны чекиштиресинъиз?» — дей Ордуларнынъ РАББИ-ТААЛЯсы. РАББИ бойле деди: — Сион къызлары къопай олып юрелер, башларыны юксек котерелер, козьлерини къымып ойнайлар, яваш-яваш адымлайлар, аякъларындаки зынджырларынен шакъырдайлар. Шунынъ ичюн Рабби Сион къызларынынъ башларыны тыраш этеджек, масхаралыгъынъызны РАББИ ачаджакъ. О куню Рабби оларнынъ аякъларындаки дюльбер зынджырларыны, йылдызчыкъ ве айчыкъларыны, купелерини, билезликлерини, дувакъларыны, аткъыларыны, тобукълар ичюн ильванларыны, къушакъларыны, мис шишечиклерини, тылсым боюнджакъларыны, юзюклерини, бурун алкъаларыны, байрам урбаларыны, япынджаларыны, киселерини, кузьгючиклерини, кетен кольмеклерини, баш саргъыларыны ве шалларыны тартып аладжакъ. О заман мис къокъусы ерине — яман къокъу, къушакъ ерине — йип, дюльбер сачлар ерине — таз, паалы урба ерине — чувал токъумасы, дюльберлик ерине — буларнынъ эписи оладжакъ. Акъайларынъ къылычтан гъайып оладжакъ, кучьлю аскерлеринъ дженкте эляк оладжакъ. Шеэр къапулары олгъан ерлерде ах чекип, аджджы агълайджакълар. Шеэр, къадын киби, ер устюнде отурып, бом-бош олып къаладжакъ. О куню еди къадын бир эркекни тутып, онъа бойле айтаджакълар: — Озь отьмегимизни ашайджакъмыз, озь урбаларымызны киеджекмиз, тек бизге эвлен де, адынъны ташымагъа разылыкъ бер. Акъайгъа чыкъмагъанымыз ичюн, устюмиздеки масхаралыкътан азат эт. О куню Исраильнинъ сагъ къалгъан огъулларына РАББИден аджайип ве урьмет этильген бирев келеджек. О адам оларнынъ мемлекетинде юкселип, оларнынъ гъуруры ве шурети оладжакъ. Сионда къалдырылгъанларгъа, Ерусалимде сагъ къалгъанларгъа, Ерусалимде яшамакъ ичюн Алла сайлагъан эр кеске «азиз» дейджеклер. Рабби Сион къызларынынъ арамлыкъларыны юваджакъ, адалетли суд ве атеш рухунен Ерусалимни анда тёкюльген къандан темизлейджек. РАББИ ойле япаджакъ ки, бутюн Сион дагъынынъ устюнде ве анда топлашкъанларнынъ устюнде куньдюзлери булут ве думан тураджакъ, геджелери исе парлакъ алевли атеш янаджакъ. Олар бутюн шуретли ерни къаплайджакъ ве, чадыр киби олып, куньдюзлери талда берип, сыджакътан къорчалайджакъ, эм де сагъанакъ ве ягъмурдан сакъланаджакъ ер оладжакъ. Севгилиме бир йыр йырлайым. Севимли достум бу йырны юзюм багъы акъкъында йырлады. Берекетли байырнынъ устюнде Севгилимнинъ бир юзюм багъы бар эди. Чапанен къазды, ташлардан темизледи, энъ яхшы юзюм чубукъларыны сачты, багънынъ ортасында къаравул къуллесини къурды, юзюм басмакъ ичюн къаяда чукъур ойды, яхшы юзюм бекледи, амма багъ кийик экши юзюмни берди. — Шимди исе, Ерусалимде яшагъанлар, Ехуданынъ акъайлары! Юзюм багъымнен не япаджагъымны огретинъиз. Юзюм багъым ичюн даа нелер япмакъ кереким? Мен япмагъан шей къалдымы? Яхшы юзюм береджегини беклегенимде, не ичюн о, кийик экши юзюмни берди? Багъыма нелер япаджагъымны сизге шимди айтаджагъым: къорасыны алып ташларым — барсын оны гъайып этсинлер, диварыны йыкъарым — барсын оны таптасынлар. Оны бакъымсыз къалдырып, кетеджегим; не пыталаджакъ, не чапаланаджакъ. Тикенлер ве кийик отлар оны басып аладжакъ; ягъмур булутларына онъа сув бермемеге буюраджагъым. Ордулар РАББИсининъ юзюм багъы — Исраиль эвидир; Ехуда акъайлары — О, сачкъан севимли юзюм пытакъларыдыр. РАББИ адалет бекледи — къан тёкюльгенини корьди, акъикъат бекледи — ярдымгъа чагъырувларны эшитти. Эвге эв къошкъан, тарлагъа тарла къошкъанларнынъ башларына беля! Башкъаларына ер къалмай! Ер юзюнде яшагъан тек сизлерми?! Ордуларнынъ РАББИси къулакъларыма бойле айтты: — Чокъ сайылы бу эвлер бом-бош оладжакъ, буюк ве дюльбер эвлерде кимсе яшамайджакъ. Буюк юзюмлик бир буюк къопкъа шарап береджек, беш чувал сачылгъан богъдай зорнен ярым чувал берекет береджек. Саба-танъдан ичмеге къыдырып юрген, акъшамгъадже шарап ичип кейф чеккенлернинъ башларына беля! Оларнынъ байрамларында сантыр, арфа, даре ве дюдюк чалыныр, шарап ичилир. Лякин РАББИнинъ ишлерине олар бакъмайлар, Онынъ япкъанларыны корьмейлер. Шунынъ ичюн анълавы олмагъанындан халкъым сюргюнликке кетеджек, мырзалары ачлыкъ чекеджек, топ-топ адамлар сувсузлыкътан къыйналаджакъ. Онынъ ичюн олюлер дюньясы чокъча ашамагъа истеди, агъзыны пек кенъ ачты. Онынъ ичине эм мырзалары, эм топ-топ адамлар, шаматанен, оларны шенълендирген эр шейинен анда тюшеджек. Адамлар ашаланаджакъ, акъайлар къатланаджакъ, къопайларнынъ козьлери ашагъы бакъаджакъ. Ордуларнынъ РАББИси яманларны джезалагъанда, буюклигини косьтереджек. Азиз Алла адалетнен суд эткенде, Озь Азизлигини бильдиреджек. Яйлада киби, къойлар отлайджакълар, ябанджылар байларнынъ йыкъылгъан эвлерини тинтеджеклер. Яланнен, санки йипнен, артындан яманлыкъны чеккенлерге, екильген ат киби, артындан гуна арабасыны чеккенлернинъ башларына беля! Олар айталар ки: — Ашыкъсын, истеген ишини тездже япсын, бизлер корейик! Исраиль Азизининъ ниети беджерильсин, бизлер билейик! Яманлыкъкъа — яхшылыкъ, яхшылыкъкъа — яманлыкъ дегенлерге, къаранлыкъны — ярыкъкъа, ярыкъны — къаранлыкъкъа чевиргенлернинъ башларына, аджджы ерине татлыны, татлы ерине аджджыны бергенлерининъ башларына беля! Озьлерини акъыллы корьген, озюни анълагъан сайгъанларнынъ башларына беля! [22-23] Шарап ичмекте батырларгъа, тюрлю ичерликлерни азырламакъта кучьлюлерге, къапар алып, къабаатлыны акълагъанларгъа, акълыларнынъ акъкъыны тартып алгъанларгъа беля! *** Атеш тобанны, алев де пиченни якъып ёкъ эте; оларнынъ тамырлары да чюрюп, ёкъ олур, чечеклери куль киби авагъа савурылыр. Олар Ордулар РАББИсининъ Къануныны ред эттилер, Исраиль Азизининъ Сёзюнден вазгечтилер. Шунынъ ичюн РАББИнинъ гъазабы халкъына къаршы алевленди, Озь къолуны узатып, О, оларны урды. Дагълар титреди, олюлер, чёплюк киби, сокъакъларны толдурды. Бундан сонъ да РАББИнинъ гъазабы тынмады, къолу эп бир узатылгъандыр. РАББИ узакътаки халкъларгъа хабер береджек, дюньянынъ четинде яшагъанларны сызгъырып чагъыраджакъ. Иште, олар тез ве якъын арада келеджеклер. Олар не такъаттан кесиледжек, не йыкъыладжакъ, не юкъусырайджакъ, не де юкълап къаладжакъ. Къушакълары беллеринден тюшмейджек, аякъкъапларынынъ багълары йыртылмайджакъ. Окълары сюйрю, яйларынынъ эписи тартылгъан, атларынынъ туякълары чакъмакъташ киби, арабаларнынъ копчеклери де — къасыргъа киби, пек тез айланалар. Олар, арсланлар киби, багъыралар, яш арсланлар киби, къычыралар. Багъырып, гъаниметни тутар да, алып кетер, ич кимсе къуртулып оламаз. Олар о куню Исраильге къаршы, денъиз киби, гурьлейджек. Топракъкъа бакъса, къаранлыкъ ве сыкъынты, ярыкъны ёкъ этип, булутлар этрафны сарды. Уззия падишанынъ ольген йылында, юдже ве юксельтильген тахтнынъ устюнде отургъан Раббини корьдим. Урбасынынъ этеклери бутюн Сарай бою тёшеле эди. Онынъ устюнден Серафлар булуна эдилер. Эр бирининъ алты къанаты бар эди. Эки къанатынен бетини, эки къанатынен аякъларыны къапата эдилер, эки къанатынен де уча эдилер. Олар къычырып, бири-бирине бойле дей эдилер: — Ордуларнынъ РАББИси Мукъаддес, Мукъаддес, Мукъаддестир! Бутюн ер юзюни шурети толдура! Оларнынъ къычырувындан къапуларнынъ темеллери сарсылды, ве Эв тютюнге толды. — Ах! — дедим. — Башыма беля! Агъзы арам бир адамым мен, ве агъызлары арам бир халкънынъ арасында яшайым. Козьлерим де Падишаны, Ордуларнынъ РАББИсини корьди! О заман Серафлардан бири, къурбан еринден машачыкънен бир къорны алып, яныма учып кельди. Оны дудакъларыма тийдирип: — Мына, бу, агъзынъа тийди, энди къабаатынъ ёкъ олды, гунанъ да багъышланды, — деди. Сонъ Раббининъ сесини эшиттим. О, манъа: — Мен кимни ёллайым? Биз ичюн ким кетеджек? — деди. — Мына меним, — дедим мен, — мени ёлла. — Кет, — деди РАББИ, — ве бу халкъкъа айт: «Къулакъларынъызнен эшитеджексиз, амма анъламайджакъсыз, козьлеринъизнен бакъаджакъсыз, амма корип оламайджакъсыз!» Бу халкънынъ акъылларыны токъал эт, къулакъларыны тыкъат, козьлерини къапат. Козьлеринен корьмесинлер, къулакъларынен эшитмесинлер, юреклеринен анъламасынлар. Оларны тедавийлемеге Манъа ялвармасынлар. — Я Рабби, бу не къадар вакъыт сюреджек? — деп сорадым. РАББИ бойле джевап берди: — Шеэрлер бошап, бакъымсыз къаладжакъ; эвлер адамсыз къаладжакъ; бутюн топракъ бом-бош оладжакъ. РАББИ адамларны узакъ ерлерге къувалайджакъ, ве бу топракъ бакъымсыз, там-такъыр къалдырыладжакъ. Халкънынъ онда бири сагъ къалып кери къайтса да, топракъта кене эр шей йыкътырыладжакъ. Амма эмен агъачны, къудретли терекни кескенде, кутюги насыл къалса, Исраильнинъ де кутюги, азиз урлугъы къаладжакъ. Уззиянынъ торуны, Ётамнынъ огълу Ахаз Ехудада падишалыкъ эткенде, Арамнынъ падишасы Рецин Исраильнинъ падишасынен Ремальяхунынъ огълу Пекъахнен берабер Ерусалимге къаршы чыкътылар. Олар шеэрни запт этмеге истедилер, амма запт этип оламадылар. Арамлылар Эфраимнинъ топрагъында ерлешкени акъкъында Давутнынъ союна хабер этильди. Ормандаки тереклер ельден титрегени дайын, Ахазнынъ ве халкънынъ юреклери титреп башлады. РАББИ Ешаягъа бойле деди: — Огълунъ Шеар-Яшувнен берабер кетип, юкъары хавузнынъ сув ёлунынъ сонъуна, юнь ишлегенлернинъ тарласына кеткен ёлгъа чыкъ ве Ахазнен корюш. Онъа бойле айт: Мукъайт ве раат ол! Къоркъма, юрегинъ сызламасын! Рецин ве арамлыларнынъ гъазабы, эм де Ремальяхунынъ огълунынъ гъазабы — эки янгъан кусевден тютюн кибидир. Арамлылар эфраимлилернен ве Ремальяхунынъ огълунен берабер санъа къаршы яманлыкъ япмагъа истейлер. Олар: «Айды, Ехудагъа къаршы чыкъайыкъ, ехудалыларны къоркъузайыкъ, топракъларыны запт этейик. Тавеэлнинъ огълуны да падишалыкъкъа къоярмыз», — дейлер. Лякин РАББИ-ТААЛЯ бойле дей: «Ёкъ, бу олмайджакъ шей. Дамаск шеэри — Арамнынъ баш шеэри, Дамаскнынъ башы исе — Рецин. Алтмыш беш йыл кечкен сонъ, Эфраим деген халкъ ер юзюнде олмайджакъ. Эфраимнинъ баш шеэри — Самарие шеэри, Самариенинъ башы исе — Ремальяхунынъ огълудыр. Иманынъызда къатты турмасанъыз, гъайып оладжакъсынъыз». РАББИ Ахазгъа айткъаныны девам этти: — РАББИ-Таалянъдан бир алямет сора, я ашагъыдан, олюлернинъ дюньясындан, я да коклерден олсун. — Ёкъ, — деди Ахаз, — сорамайджагъым, РАББИмни сынамайджагъым. О заман Ешая бойле деди: — Эй, Давутнынъ эви, динъленъиз! Не, сизлерге адамларны къыйнамакъ азлыкъ эттими? Даа Алламны да къыйнамагъа истейсинъизми? Мына, Рабби Озю сизге алямет береджек. Бакъынъыз, къыз юклю олып, огъул догъаджакъ, адыны Иммануэл къояджакълар. Яманлыкъны терк этмеге ве яхшылыкъны сайлап алмагъа огренмегендже, иримчик ве бал ашайджакъ. Бу бала яманны терк этмеге ве яхшылыкъны сайлап алмагъа огренгенден эвель, сен къоркъкъан эки падишанынъ топракълары адамсыз къаладжакъ. Лякин РАББИ санъа, халкъынъа ве бабанънынъ союна агъыр куньлерни берип, санъа Ашшурнынъ падишасыны алып кетиреджек. Эфраим Ехудадан айырылгъан заманындан берли ойле агъыр дегиль эди. О куню РАББИ сызгъырыр ве Мысыр дерьясындан чибинлерни, эм де Ашшур топрагъында яшагъан балкъуртларны чагъырыр. Олар учып келеджек, тик вадийлерни ве къая чатлакъларыны толдураджакълар, бутюн тикенли чалыларгъа ве эписи яйлаларгъа къонаджакълар. О куню Фират дерьясынынъ обир тарафындан кирагъа алынгъан устраны — Ашшур падишасыны — ишлетип, Рабби башларынъызны, аякъларынъызны, атта сакъалларынъызны тыраш этеджек. О куню бир сюрюден бир бузавны ве бир чифт къойны сакълап олгъанлар бу айванлар берген сютюнден япылгъан иримчикнен кечинеджеклер. Сагъ къалгъан эр кес де тек иримчик ве балнен бесленеджек. О куню фияты бинъ кумюш олгъан бинъ юзюм чубугъы оськен юзюмликлер тикенлернен кийик отлар оськен ерлерге чевириледжеклер. Бутюн ер тикенли чалыгъа ве кийик отларгъа толгъаны ичюн, анда яй ве окънен бараджакълар. Бир заманларда чапанен ишленген ве бакъылгъан байырларгъа бармайджакъсынъыз, тикенли чалылардан ве кийик отлардан къоркъаджакъсынъыз. Анда бугъалар отлайджакъ ве къойларнен эчкилер юреджеклер. РАББИ манъа: — Балабан бир тахта ал да, устюнде эр кес ичюн анълайышлы язынен: «Хырсызлыкъ япмагъа ашыкъа, гъанимет къазанмагъа тез келе» деп яз, — деди. — Мен руханий Урияны ве Еверекьяхунынъ огълу Зекъарьяны — эки ишанчлы шаатны чагъырырым. Сонъ апай пейгъамбернен яттым, ве о юкке къалып, огълан бала тапты. РАББИ манъа: — Онынъ адыны Махер-Шалал-Хаш-Баз деп къой, — деди. — Бала «бабам» ве «анам» айтмагъа огренмезден эвель, Дамаскнынъ байлыгъыны ве Самариенинъ гъаниметини Ашшур падишасынынъ огюне алып кетиреджеклер. РАББИ манъа даа бойле айтты: — Бу халкъ яваш акъкъан Шилоах озенининъ сувларына хор бакъкъаны, лякин Рецинге ве Ремальяхунынъ огълуна къувангъаны ичюн, Рабби оларгъа къаршы буюк Фират дерьясынынъ кучьлю къабаргъан чокътан-чокъ сувларыны — Ашшур падишасыны ве бутюн шуретли ордусыны алып кетиреджек. Дерья бутюн ирмакъларында котерилип, эписи ялыларындан толып-ташаджакъ, Ехуда бою акъып, оны сувгъа толдураджакъ, юксек котерилип, тап богъазына къадар етеджек. Топрагъынъны бойдан-бой къаплап аладжакъ о, эй, Иммануэл! Эй, халкълар! Рухтан тюшюнъиз ве къоркъудан къалтыранъыз! Эй, узакътаки топракълар, къулакъ асынъыз! Дженкке азырланынъыз, амма къоркъудан къалтыранъыз! Дженкке азырланынъыз, амма къоркъудан къалтыранъыз! Планларынъызны япсанъыз да, ниетлеринъиз гъайып оладжакъ. Сёз берсенъиз де, о, беджерильмейджек! Алла бизнен! РАББИ кучьлю къолунен мени тутып, бу халкънынъ ёлундан кетмемеге насиат берип, бойле деди: — Бу халкъ фитне деген эр шейине фитне деменъиз, къоркъкъан шейинден къоркъманъыз, отюнъиз патламасын. Амма Ордуларнынъ РАББИсини ве Онынъ азизлигини урьмет этинъиз! Ондан къоркъунъыз, Онынъ огюнде къалтыранъыз! О, сизге азиз ер киби, эм де йыкътырыджы таш киби оладжакъ. Исраильнинъ эки падишалыгъы бу къаягъа сюрюнеджеклер! Ерусалимде яшагъанларгъа О, къапкъан ве тузакъ киби оладжакъ; оларнынъ чокълары сюрюнип, йыкъыладжакъ ве парчаланаджакъ, къапкъангъа тюшип, сарыладжакъ да, тутуладжакъ. — Шаатнынъ сёзлери киби, бу кягъытны сарып, багъла, шегиртлерим огюнде эмирлериме печат къой. Якъупнынъ эвинден юзюни сакълагъан РАББИни беклейджегим, Онъа ишанаджагъым. Мына, мен ве РАББИ манъа берген балалардыр. Биз — Сион дагъында яшагъан Ордулар РАББИсинден Исраильге берильген аляметлер ве бельгилермиз. Сизлерге: «Рухларнен лаф эткенлерге, джинлерни чагъыргъанларгъа, фысылдашкъан ве мыдырдагъанларгъа барынъыз. Эр халкъ озь аллаларынынъ истегини къыдыра, тири адамлар ичюн олюлерден сорайлар», — дерлер. Къанунда ве Алланынъ сёзлеринде догърусыны къыдырынъыз. Эгер адамлар буларгъа коре айтмасалар, оларда ярыкъ ёкътыр! Олар ер юзю бою долашаджакълар, чекишип, ачлыкъ чекеджеклер. Ачлыкъ заманда ачувланып, падишаларыны ве аллаларыны къаргъайджакъ. Тёпеге бакъаджакълармы, ерге козь ташлайджакълармы, бакъсалар, эр ерде — сыкъынты ве къаранлыкъ, гъам ве къасевет. Оларны къаранлыкъ ичине къуваджакълар. Лякин азап чеккенлер ичюн гъам олмайджакъ. Кечкен заманда Зевулун ве Нафталий топрагъы ашаланды, амма келеджек заманда денъиз ёлу, Иорданнынъ башкъа тарафында яткъан мемлекет ве халкълар яшагъан Галилея шуретли оладжакъ. Къаранлыкъта юрген халкъ буюк ярыкъ корьди! Олюм топрагъында, олюм кольгесинде яшагъан адамлар ичюн ярыкъ парылдады. Я РАББИ, Сен халкъны чокълаштырдынъ, оларгъа буюк къуванч багъышладынъ. Берекет джыйгъан заманда киби, алынгъан гъаниметнен пайлашкъан вакъытта киби, халкъ Сенинъ огюнъде къувана. Мидьян йыкъылгъан куню киби, халкъкъа агъырлыкъ эткен боюндырыкъны ёкъ эттинъ, омузларыны ургъан сопаны ве залымнынъ таягъыны Сен къырдынъ. Топракъны таптагъан аскерлернинъ аякъкъаплары, къангъа булангъан урбалары якъыладжакъ, атешке аш оладжакъ. Бизге бир Бала догъды, бизге бир Огъул берильди! Омузлары устюне акимиет къоюлды. Онъа «Аджайип», «Насиатчы», «Кучьлю Алла», «Эбедий Баба», «Аманлыкъ Падишасы» дейджеклер. Падишалыкъ эткенине ве акимиети тюбюнде аманлыкъ-тынчлыкъкъа сонъ олмайджакъ. Давутнынъ тахтындан эбедиен падишалыкъ этип, адалетнен ве догърулыкънен падишалыкъны пекитеджек ве къавийлештиреджек. Буларнынъ эписи — гъайрет ве буюк севгинен япылгъан Ордулар РАББИсининъ ишидир. Рабби Якъупкъа къаршы хабер этти, хабер этильгени Исраильде беджериледжек. О вакъыт бутюн халкъ, Эфраим ве Самариеде яшагъанлар буны анълайджакълар. Къопайланып, кибирли юрекнен: — Кирпичлерден япылгъан эвлер йыкъылгъан олса да, ёнма таштан къурармыз. Инджир тереклер кесильген олса да, ерлерине кедр сачармыз, — айталар. РАББИ оларгъа къаршы Рециннинъ душманларыны котереджек, залымларыны юреклендиреджек. Арамлылар куньдогъуш тарафындан, фелестинлилер куньбатыш тарафындан келип, Исраильни тишлеринен кемирип, ашайджакълар. Бундан сонъ да РАББИнинъ гъазабы тынмады, къолу эп бир узатылгъандыр. Амма халкъ оны Ургъангъа ялвармады, Ордулар РАББИсини къыдырмады. РАББИ Исраильнинъ эм башыны, эм къуйругъыны кеседжек, бир куньде эм пальма фиданларыны, эм къамышларыны да кесип атаджакъ. Акъсакъаллар ве мырзалар — онынъ башыдыр, ялан айткъан пейгъамберлер — онынъ къуйругъыдыр. Халкънынъ ёлбашчылары оларны ёлдан урдылар, артларындан кеткенлер гъайып олдылар. Шунынъ ичюн Рабби оларнынъ йигитлерине къуванмайджакъ, оксюзлеринен тул апайларыны аджымайджакъ, олар эписи имансыз ве яман, агъызларынен гуна япалар. Бундан сонъ да РАББИнинъ гъазабы тынмады, къолу эп бир узатылгъандыр. Ярамазлыкъ, атешке ошап, алевленди, тикенли чалыны ве кийик отларны ашап битире, ормандаки чалыларны якъа, тютюн бурум-бурум котериле. Ордулар РАББИсининъ хышымы ер юзюни атеш киби сарды, халкъ атешке аш ерине олды, агъа къардашыны аджымай. Онъ тарафта ашайлар — ач къалалар, сол тарафта кемирелер — тоймайлар, эр бири озь къолуны ашап битире. Менашше — Эфраимни, Эфраим — Менашшени кемире, экиси де Ехудагъа къаршы баш котерелер. Бундан сонъ да РАББИнинъ гъазабы тынмады, къолу эп бир узатылгъандыр. Адалетсиз къанунларны япкъанларгъа, акъсыз къарарларны чыкъаргъанларгъа беля! Сиз фукъарелерге адалет къыдырмагъа ёл бермейсинъиз, зулум тюбюнде къалгъан халкъымдан адалет къыдырмакъ акъкъыны тартып аласынъыз, тул къадынларнынъ мулькюни чекип аласынъыз ве оксюзлерни союндырасынъыз. Рабби джезанен кельгенде, узакътан башынъызгъа беля тюшкенде, не япаджакъсынъыз? Ярдым сорап, кимге ялвараджакъсынъыз? Байлыгъынъызны къайда сакълайджакъсынъыз? Бель букип, сюргюнликке кетеджексинъиз, ольдюрилип, ерге тюшеджексинъиз. Бундан сонъ да РАББИнинъ гъазабы тынмайджакъ, къолу эп бир узатылгъандыр. Ашшургъа беля! Оны, таякъны киби, къолумда тутам, ачувымда ве гъазабымда халкъларны джезалайым! Оны имансыз миллетке, Мени ачувландыргъан халкъкъа къаршы ёллайджагъым; оны бутюнлей чайпамагъа, эр шейини тартып алмагъа, оны, сокъакътаки чамурны киби, таптамагъа буюраджагъым. Амма Ашшур башкъа ишлерни япмагъа да тюшюнир, башкъа ниетлерининъ артындан кетер, чокъ миллетлерни де гъайып этип, ёкъ этмеге юрегинде истер. — Башлыкъларымнынъ эписи падишалар киби дегиллерми? — дей. — Къално ве Къаркемиш, Хамат ве Арпад, Самарие ве Дамаск — манъа эп бир! Мен чокъ падишалыкъларны енъдим, оларнынъ путлары ве аллалары исе Ерусалимдеки ве Самариедекилерден буюк эдилер. Ерусалимни де айны ойле енъеджегим, Самариеге ве путларына япкъан шейлеримни онъа да япаджагъым. Рабби Сион дагъында ве Ерусалимде озь ишини битирген сонъ, Ашшурнынъ падишасыны къопай юреги ве юкъарыдан бакъкъан козьлери ичюн джезалайджакъ. «Эр шейни къолумнынъ кучюнен яптым, акъыл-идрагъымнен къазандым, — деди падиша. — Мен акъыллым! Халкъларнынъ сынъырларыны ёкъ эттим, хазинелерини тартып алдым, кучьлю бугъа киби, тахтларында отургъанларны йыкътым. Теректеки къуш ювасыны дайын, халкъларнынъ зенгинликлерини къолай таптым, ювадан йымырта алгъан киби, озюме бутюн топракъларны алдым. Къанат къыбырдаткъан, агъыз ачкъан, “ин” деген кимсе олмады». Балтанен ишлеген адамгъа къаршы балта котерилип олурмы? Пычкъынен чалышкъан адамнынъ огюнде пычкъы макътанырмы? Таякъ оны котергенни саллармы? Сопа терек олмагъан адамны котерирми? Шунынъ ичюн Рабби, Ордуларнынъ РАББИси, Ашшурнынъ кучьлю аскерлерини такъаттан тюшюрген хасталыкъкъа огъратаджакъ, онынъ шурети, атештен киби, янып битеджек. Исраильнинъ Ярыгъы — атеш, онынъ Азизи — алев оладжакъ. Бир кунь ичинде Ашшурнынъ тикенли чалыларыны ве кийик отларыны якъып битиреджек, шуретли орманыны ве багъчасыны бутюнлей ёкъ этеджек; падиша озю олюм алдындаки хаста киби оладжакъ. Орманда къалгъан тереклери о къадар аз оладжакъ ки, уфакъ бала биле оларны сайып оладжакъ. О куню сагъ къалгъан исраиллилер, Якъупнынъ къуртулгъан эвлятлары, оларны ургъангъа таянмайджакъ, амма РАББИге, Исраильнинъ Азизине, джан-юректен ишанаджакълар. Сагъ къалгъанлар къайтаджакъ, Якъупнынъ къуртулгъан эвлятлары Кучьлю Аллагъа ялвараджакълар. Эй, Исраиль! Халкъынъ денъиз къуму къадар чокъ олса да, Аллагъа тек бир къач адам къайтаджакъ! Къырылувынъ эвельден язылгъан, адалет эр тарафлама даркъалгъан. Ордуларнынъ РАББИ-ТААЛЯсы бутюн ер юзюнде эвельден тайинленген къырылувны толусынен этеджек. Шунынъ ичюн Ордуларнынъ РАББИ-ТААЛЯсы бойле дей: — Эй, Сионда яшагъан халкъым! Ашшурдан къоркъманъыз! О, эвельден Мысыр киби, сени таякънен урар, сопасыны санъа къаршы котерир. Якъынларда гъазабым ятышаджакъ, ачувнен Ашшурны ёкъ этеджегим. Цур-Оревде мидьянлыларны ургъаны киби, Ордуларнынъ РАББИси Ашшурны да къамчынен ураджакъ. Мысырда япкъаны киби, О, буюк сувлар устюнден таягъыны котереджек. О куню омузларынъыздаки юк, бойнунъыздаки боюндырыкъ тюшеджек. Семиргенинъиз ичюн боюндырыгъынъыз къырыладжакъ. Олар Айят шеэрине кельдилер, Мигрондан кечтилер, Микмаста аш-сув запасларыны къалдырдылар. Озенни кечтилер, Гевада геджеледилер. Рама шеэри къоркъудан къалтырады, Шаулнынъ Гива шеэринде яшагъанлар къачты. Эй, Гъаллим халкъы, сесинъни котерип увулда! Эй, Лайша халкъы, динъле! Бичаре Анатот халкъы! Мадмена халкъы чапып кетти, Гевим халкъы къачмагъа ашыкъты. Бир кунь Нов шеэринде къалып, Сион дагъына, Ерусалим тёпелигине юмрукъ саллайджакъ. Мына, Рабби, Ордуларнынъ РАББИси дешетли кучюнен терек пытакъларыны къопараджакъ, узун бойлу тереклерни балталайджакъ, юкъары котерильгенлерни ерге йыкътыраджакъ, сыкъ орманларны демирнен кеседжек. Къудретли Алланынъ огюнде Ливан йыкъыладжакъ. Кутюктен филис чыкъкъаны киби, тамырындан бир пытакъ аткъаны киби, Йишайнынъ союнда бир эвлят догъаджакъ. Онынъ ичинде РАББИнинъ Руху олып, Онъа акъыл ве анълав, насиат, кучь ве бильги береджек ве Алладан къоркъмагъа огретеджек. О, РАББИ къоркъусынен толаджакъ, козьлери корьгенине коре суд этмейджек, къулакълары эшиткенине коре къарар чыкъармайджакъ. Фукъарелерни адалетнен суд этеджек, ер юзюнде эзиетленгенлернинъ ишлеринде догърулыкънен къарар чыкъараджакъ. Таякънен ургъан киби, дюньяны сёзлеринен ураджакъ, яман адамларны агъызнынъ айткъанларынен ольдюреджек. Инсафлыгъы — белине багълагъан къушакъ киби, ишанчлылыгъы — янбашына багълагъан къушакъ киби оладжакъ! О заман къашкъырнен къозу берабер яшайджакъ, леопарднен улакъ бир ерде ятаджакъ, яш арслан бузавчыкъ ве семиз айванларнен ян-янаша оладжакъ, уфакъ бир бала оларны бакъаджакъ. Сыгъырнен аюв анасы берабер отлайджакъ, балалары да бир ерде ятаджакъ. Арслан, огюз киби, тобан ашайджакъ. Сабий кобранынъ ювасы устюнде ойнайджакъ, къучакъ баласы къолуны йыланнынъ ювасына узатаджакъ. Бутюн азиз дагъымнынъ устюнде яманлыкъ этильмейджек, зарар кетирильмейджек. Сувлар денъизни насыл толдурсалар, РАББИ акъкъында бильги бутюн дюньяны толдураджакъ. О куню Йишайнынъ эвляды халкъларгъа котерильген байракъ киби оладжакъ; Онъа миллетлер келеджек, ве О, яшагъан ерлер шуретли оладжакъ. О куню Рабби кене къолуны узатаджакъ ве Озь халкъынынъ сагъ къалгъанларыны Ашшур ве Мысырдан, Патрос ве Хуштан, Элам ве Шинардан, Хамат ве денъиз адаларындан къайтараджакъ. Миллетлерге хабер этип, байракъ котереджек, сюргюн этильген исраиллилерни топлайджакъ, ер юзюнинъ дёрт тарафында дагъылгъан ехудалыларны джыяджакъ. Эфраимнинъ пахыллыгъы битеджек, Ехудагъа къаршы дженк эткенлер къырыладжакъ. Эфраим Ехуданы пахылламайджакъ, Ехуда Эфраимни хорламайджакъ. Олар экиси куньбатышта фелестинлилерге атыладжакъ, уджюм этип, куньдогъушта яшагъанларны талайджакълар, Эдом ве Моавны юмрукънен ураджакълар, Аммон балаларыны бойсундыраджакълар. РАББИ Мысыр денъизининъ корьфезини къурутаджакъ, къолуны котерип, дерьягъа къаршы кучьлю ельни ёллайджакъ. Дерьяны еди озенчикке боледжек ки, аякъкъапларны чыкъармайып, оны кечип оладжакъ. О заман, исраиллилер Мысырдан чыкъкъан вакъытта киби, Раббининъ сагъ къалгъан халкъы Ашшурдан кениш ёлдан келеджеклер. О куню бойле дейджексинъ: — Я РАББИ! Санъа шукюрлер олсун! Сен манъа ачувлана эдинъ, амма ачувынъ ятышып, юрегимни алдынъ. Мени Алла къуртара! Онъа ишанып, къоркъмайджагъым! РАББИ-Тааля — кучюм, Онъа йырларым! О мени къуртарды! Къуртулыш чокъракъларындан къуванчнен сув аладжакъсынъыз. О куню бойле дейджексинъиз: — РАББИни макътанъыз! Адыны чагъырынъыз! Япкъан ишлери акъкъында халкъларгъа хабер этинъиз! Ады юдже олгъаныны акъылларына кетиринъиз! РАББИге йырланъыз, О, аджайип ишлер япты! Бутюн дюнья бильсин буны! Эй, Сион халкъы, къуванчнен къычырынъыз! Аранъыздаки булунгъан Исраильнинъ Азизи буюктир! Амоцнынъ огълу Ешаянынъ Вавилон акъкъында айткъан пейгъамберлиги. Чыплакъ бир дагъ устюнде байракъ котеринъиз! Сесинъизни котерип, къолларынъызнен ишмар этинъиз, мырзаларнынъ къапуларына кирсинлер. Мен сайлагъан азизлериме эмир бердим, гъазабымны ерине кетирмек ичюн, батырларымны, буюклигиме къувангъанларны чагъырдым. Дагълардаки буюк шамата — буюк бир халкънынъ сеси кибидир; миллетлернинъ падишалыкълары берабер топлашты. Ордуларнынъ РАББИси озь ордусыны козьден кечире. Бутюн ер юзюни урып йыкъмакъ ичюн, РАББИ ве гъазабыны ерине кетирген аскерлери узакъ мемлекеттен, коклернинъ уджундан келелер. Агъланъыз! РАББИнинъ куню якъындыр! Эр шейни йыкътыраджакъ Къудретлининъ кучю келе! Эр кес такъаттан кесиледжек, эр адам рухтан тюшеджек. Дешет тюбюнде къаладжакълар, оларны дерт ве агъры сараджакъ. Догъургъан апай киби чекишеджеклер, бири-бирине шашып бакъаджакълар, бетлери къызараджакъ. Мына, РАББИнинъ куню келе! Къоркъунчлы, гъазапкъа ве шиддетли ачувгъа толу куньдир! Ер юзю сахрагъа чевириледжек, анда яшагъан эписи гуналылар ёкъ этиледжек. Коктеки йылдызлар, Орион ве онынъ йылдызлары нуруны бермейджеклер; кунеш догъгъанда сёнеджек, ай да озь ярыгъынен ярыкълатмайджакъ. Мен дюньяны — яманлыкъ ичюн, яман адамларны — акъсыз япкъанлары ичюн джезалайджагъым, къопайларнынъ гъурурыны ёкъ этеджегим, макътангъан залымларны ашалайджагъым. Адамларны темиз алтындан аз этеджегим, акъайларны Офир алтынындан паалы япаджагъым. Гъазабым къайнагъан куню Мен, Ордуларнынъ РАББИси, коклерни о къадар чокъ сарсытаджагъым ки, ер юзю еринден къыбырдайджакъ. О заман эр кес, артындан къувалангъан гъазель киби, чобансыз къой-эчкилер киби, озь халкъларына къайтаджакълар, озь топракъларына къачаджакълар. Эр тутулгъан окънен тешиледжек, къолгъа эр тюшкен къылычнен ольдюриледжек. Къундакъ балалары оларнынъ козьлери огюнде ташнен урулып ольдюриледжек, эвлери чайпаланаджакъ, апайларынынъ намусларына токъунаджакълар. Иште, оларгъа къаршы, кумюшни ич бир шей ерине корьмеген, алтынны севмеген мадайлыларны котереджегим. Яйлардан йигитлерни ураджакъ, сабийлерни аджымайджакъ, кичик балаларгъа мераметли олмайджакъ. Бойле этип, падишалыкъларнынъ гузеллиги Вавилон, къасдийлилер гъурурлангъан дюльберлиги, гъайып оладжакъ, Алла ёкъ эткен Содом ве Гоморагъа ошайджакъ. Анда бир даа ич кимсе яшамайджакъ, несиллерден несиллерге ич кимсе отурмайджакъ, араплар чадырларыны къоймайджакъ, чобанлар айванларынен раатланмайджакъ. Анда кийик айванлар яшайджакъ, эвлерини байкъушлар толдураджакъ, анда девекъушулар ерлешеджек, теке шейтанлары секиреджек. Сарайларында сыртланлар, байрам эвлеринде шакъаллар увулдайджакъ. Шу заман якъынлаша, шу куньлер тез келеджеклер. РАББИ Якъупны аджыйджакъ, кене Исраильни сайлайджакъ, оларны топракъларында ерлештиреджек. Башкъа халкълар оларгъа къошуладжакъ, Якъупнынъ эвине япышаджакълар. Халкълар оларны алып, ерлерине кетиреджек, ве анда, РАББИнинъ топрагъында, халкълар исраиллилернинъ къуллары оладжакъ. Озьлерини эсирликке алгъанларны эсирликке аладжакъ, залымларынынъ устюне эфендилик этеджек. О куню РАББИ сени дертлерден, къаарь-къасеветтен ве агъыр къуллукътан къуртаргъанда, сен Вавилоннынъ падишасыны мыскъыллап, онынъ акъкъында бойле йырлайджакъсынъ: — Залым ёкъ олды, гъазабы да битти. РАББИ яман адамларнынъ таягъыны къырды, кучьлюлернинъ акимиетини йыкъты. Падиша ачувында халкъларны токътамаздан ура, гъазабында миллетлерни даима чекиштире эди. Шимди исе бутюн ер юзюне раатлыкъ ве тынчлыкъ кельди, эр шей къуванчнен къычыра. Кипарислер ве Ливан кедрлери шенъленип: «Сен енъилип ятасынъ, бизлерни кесмек ичюн ич кимсе кельмей», — дейлер. Ашагъыдаки олюлернинъ дюньясы, сени киришинде къаршыламакъ ичюн, арекет этти; сенинъ ичюн олюлернинъ рухларыны, дюньянынъ башлыкъларыны уятты; миллетлернинъ эписи падишаларны тахтларындан котерди! Олар эписи санъа: «Сен де, бизлер киби, кучюнъни джойдынъ! Сен де бизге ошадынъ!» — айтаджакълар. Арфаларынъ чалгъан авасынен буюклигинъ олюлернинъ дюньясына авдарылды. Къуртлар устюнде ятасынъ, орьтю киби, устюнъни къуртчыкълар къаплайлар. Эй, танъ йылдызы, саарь огълу! Бутюн халкъларны енъдинъ! Шимди исе, кесильген терек киби, ерге йыкъылдынъ! Сен: «Кокке чыкъарым, Алланынъ йылдызларындан юкъары тахтымны къоярым, Цафон дагъында, аллалар топлангъан дагъында отураджагъым. Булутларнынъ тёпесине котериледжегим, Юдже Алла киби оладжагъым», — деп тюшюндинъ. Амма сени олюлернинъ дюньясына, олюм чукъурынынъ теренлигине алып кеттилер! Сени корьгенлер дикъкъат этип, тюшюнджеге даладжакълар: «Ер юзюни тепреткен, падишалыкъларны сарсыткъан, дюньяны сахрагъа чевирген, шеэрлерини йыкъкъан, эсирлерини запт этип, эвлерине йибермеген адам бумы?» Эписи миллетлернинъ падишалары шереф иле эр бири озь мезарында яталар. Сени исе дефн этмейип, ташладылар, бир шейге кечмеген пытакъны киби, ерге аттылар. Таш чукъурларына тюшюрильгенлернинъ, къылычнен ольдюрильгенлернинъ урбасы киби ятасынъ, сени, леш киби, таптайлар. Башкъаларны дефн этеджеклер, сен исе къабирде ятмайджакъсынъ, чюнки сен озь топрагъынъны боздынъ, халкъынъны ольдюрдинъ. Яманларнынъ эвлятлары омюрбилля анъылмайджакъ. Бабанынъ къабаатлары ичюн, огъулларыны, къурбанларны киби, соймагъа ер азырланъыз. Олар кучьлю олып, топракъкъа сабы олмасынлар, ер юзюни шеэрлерине толдурмасынлар. — Оларгъа къаршы чыкъаджагъым, — дей Ордуларнынъ РАББИси. — Вавилоннынъ намыны ёкъ этеджегим, сагъ къалгъанларны, эвлятларыны ве несиллерини ольдюреджегим, — дей РАББИ. — Онынъ топрагъыны кирпилерге береджегим, батакълыкъкъа чевиреджегим, орталыкъны йыкъаджагъым, сипиркинен киби сипиреджегим, — дей Ордуларнынъ РАББИси. Ордуларнынъ РАББИси ант этти: — Не япмагъа ниетленсем — о оладжакъ, не этмеге тюшюнсем — о беджериледжек. Ашшурны Меним топрагъымда ёкъ этеджегим, дагъларымда таптайджагъым. Халкъым Ашшурнынъ боюндырыгъындан, омузларындаки юктен къуртуладжакъ. Бутюн ер юзю акъкъында чыкъарылгъан къарар будыр. Алланынъ къолу бутюн халкъларгъа къаршы котерильгендир. Ордулар РАББИсининъ къарарыны ким ёкъ этип олур? Котерильген къолуны ким токътатып олур? Ахаз падиша ольген йылында ойле пейгъамберлик олды: — Эй, фелестинлилернинъ топрагъы! Сени ургъан таякъ харап олгъанына къуванма! Йыланнынъ союндан кобра чыкъаджакъ, онынъ баласы — учкъан аждерха оладжакъ. О заман энъ ёкъсуллар, яйладаки къойлар киби, тойып ашайджакълар, фукъарелер къоркъмайып юкълайджакълар. Сенинъ союнъны исе ачлыкътан ольдюреджегим, сагъ къалгъанларынъыз биле оледжек. Агъланъыз, эй, шеэр къапулары! Эй, шеэр, сес чыкъарып улу! Эй, бутюн Фелестин топрагъы, сен гъайып оладжакъсынъ! Шималь тарафтан тютюн котериле, душман ордулары сыра-сыра келе, аскерлерден бири артта къалмай. Халкъларнынъ хаберджилерине не айтмакъ керек? — Сионнынъ темелини РАББИ къойды, чекиштирильген халкъ анда сакъланаджакъ! Моав акъкъында пейгъамберлик: — Ар-Моав шеэри бир геджеде йыкъылды, харап этильди! Кир-Моав шеэри бир геджеде йыкъылды, харап этильди! Аллаларынынъ эвине, Дивон шеэрининъ ибадет тёпелерине агъламакъ ичюн кеттилер. Моав халкъы Нево ве Медева шеэрлери ичюн аджджы агълай; эр кеснинъ баш сачлары алынгъан, сакъаллары тыраш олунгъан. Сокъакъларында чувал токъумаларына сарылалар, дамларда ве мейданларда эр кес агълай, эр кес козьяш ичинде богъула. Хешбон ве Элале шеэрлери къычырып агълай, оларнынъ сеси тап Яхац шеэринде эшитиле. Шунынъ ичюн Моав аскерлери де агълайлар, олар рухтан тюштилер. Моав ичюн юрегим агълай. Андан къачкъанлар Цоар шеэрине, Эглат-Шелишьягъа кельдилер. Агълай-агълай, Лухит ерине котерилелер, Хоронаим ёлунда багъырып, дешетли айкъыралар. Нимрим озенининъ сувлары чекильди, чайырлар къуруды, отлар сарарып солды, ешиллик битти. Шунынъ ичюн халкъ къазанып не топлагъан олса, Аравим дерьясынынъ башкъа ялысына алып кете. Моавнынъ дёрт тарафында къычырувлар эшитиле, агълагъаны Эглаимге ве Беэр-Элимге къадар кете, Димон озенининъ сувлары къангъа толды, амма Димонгъа къаршы даа бетерини тюшюреджегим, Моавдан къачып къуртулгъанларгъа ве мемлекетте сагъ къалгъанларгъа къаршы арсланларны ёллайджагъым. Топракънынъ падишасына Села шеэринден, сахра ёлундан, Сион къызынынъ дагъына къочкъарларны ёлланъыз. Арнон дерьясынынъ сай ерлеринде Моав къызлары — ювасындан атылгъан, эвсиз къушлар киби оладжакълар. «Огют беринъиз, къарар чыкъарынъыз, уйле сыджагъында терек талдасы къорчалагъан дайын, бизни белядан къорчала, къувалангъанларны сакъла, къачакъларны сатма. Къувалангъан моавлыларым сеннен берабер яшасын, оларны залымлардан сакъла». Залымнынъ сонъу келеджек, зулум битеджек, чекиштиргенлер ер юзюнден гъайып оладжакъ. Падишанынъ укюмети севги ве яхшылыкънен къавий оладжакъ; тахтнынъ устюнде, Давутнынъ чадырында ишанчлы Суд Этиджи отураджакъ, адалетни къыдыраджакъ, усталыкънен суд этеджек. — Моавнынъ макътангъаныны, пек къопай, гъурурлы, кибирли ве магърур айткъанларыны эшиттик. Айткъанлары исе бошуна! Шунынъ ичюн моавлылар Моав акъкъында агълайджакъ, эр кес агълайджакъ. Рухтан тюшкенлер! Кир-Харесетнинъ юзюм къурусы артындан аджджы агъланъыз! Хешбон тарлаларынынъ берекети къыт олды, Сивманынъ юзюмликлери къуруды. Халкъларнынъ башлыкълары энъ яхшы юзюм пытакъларыны къырдылар. Юзюм исе Язер шеэрине къадар етип, сахра бою джайыла эди, денъизнинъ обир ялысына кече эди. Онынъ ичюн Язер акъкъында, Сивмадаки юзюмлик артындан агълайджагъым. Хешбон ве Элале шеэрлери, сизинъ акъкъынъызда козьяш тёкеджегим! Юзюм джыйылгъан вакътында, оракъ мевсиминъде шенъли къуванч ёкъ да! Багъчалардан шенълик ве къуванч гъайып олды, юзюм багъларында къуванчнен къычырмай ве йырламайлар, юзюм сыкъылгъан чукъурларында юзюм таптамайлар. Мен къуванчны токътаттым. Моав ичюн ичим-багърым, сантыр киби, инълей, Кир-Херес ичюн юрегим сызлай. Моавлылар келип, ибадет тёпелеринде йыкъылгъандже табынса да, азиз еринде дува этсе де, бир шей ярдым этмейджек. РАББИ Моав акъкъында бойле хабер этти. Энди РАББИ айта ки: — Моавнынъ шурети ве онынъ чокъ сайылы адамлары учь ыргъатлыкъ йылларындан сонъра ашаланаджакъ. Сагъ къалгъанлары да пек аз сайылы ве кучьсюз оладжакъ. Дамаск акъкъында пейгъамберлик. — Иште, Дамаск шеэрлер сырасындан чыкъаджакъ ве бир оба таш оладжакъ. Ароэр шеэрлери бошап къаладжакъ, айванлар отлагъан ерлер оладжакъ. Олар анда раатланаджакъ, оларны къоркъузмагъа ич кимсе олмайджакъ. Эфраимнинъ къавийлештирильген шеэрлери къалмайджакъ, падиша Дамасктан падишалыкъ этмейджек. Исраильнинъ шуретинен не олгъан олса, ойле де Арам падишалыгъындан къалгъанларнен оладжакъ, — дей Ордуларнынъ РАББИси. — О куню Якъупнынъ шурети сёнеджек, семиз тени арыкъ оладжакъ. О вакъыт оракъ вакътына ошайджакъ: оракъчылар башакъларны ораджакъ, Рефаим вадийинде башакъларны джыяджакълар, къалгъанлары исе пек аз оладжакъ. Зейтюн джыйгъанда, терекнинъ тёпесинде эки-учь данеси, берекетли пытакъларында дёрт-беш данеси къалгъаны киби, ойле де анда оладжакъ, — дей РАББИ, Исраильнинъ Алласы. О куню адамлар Яраткъангъа бакъаджакъ, козьлери Исраильнинъ Азизини кореджеклер. Къоллары япкъан къурбан ерлерине бакъмайджакъ, пармакълары япкъанларыны корьмейджеклер, Ашера путуна табынма диреклерине ве отлар якъыладжакъ ерлерине къулакъ асмайджакъ. О куню оларнынъ къавийлештирильген шеэрлери бакъымсыз оладжакъ. Исраиль огъулларындан къуртулып, орман ве дагъ тёпелериндеки ерлерни насыл ташлагъан олсалар, шеэрлерни де ташлап кетеджеклер. Шеэрлери бом-бош оладжакъ. Сени къуртаргъан Алланъны унуттынъ, сени сакълагъан Къаянъны акъылынъа кетирмединъ, бунынъ ерине шенълендирген багъларны осьтюрдинъ, ябан юзюм пытагъындан чубукъ сачтынъ. Сачкъан кунюнде сачкъанларынъ осип, эрте чечеклесин деп, къайгъырдынъ, амма джыймагъа кунь кельгенде, берекет ерине аджджы къаарь ве яхшы олмагъан агъры джыяджакъсынъ. Вай-вай-вай! Чокъ халкъларнынъ шаматасы! Олар денъиз дайын шувулдайлар. Къабилелер окюре! Олар кучьлю сувлар киби окюрелер! Халкълар кучьлю сувлар дайын окюрелер, амма Алла оларны гъазапнен опькелейджек, олар узакъларгъа къачып кетеджеклер. Ель дагъларда тозны, къасыргъа кепекни къувалагъаны киби, олар да къувуладжакълар. Акъшам дешет келеджек, саба ачылгъандже олар гъайып олып кетеджеклер. Бизни чайпагъанларнынъ такъдири, бизни талагъанларнынъ къысмети ойледир. Хуш озенлерининъ башкъа тарафында олгъан, чыр-чыр мазинлер топрагъына беля! О топракъ къамыш къайыкъларнен денъиз сувларындан эльчилерини ёллай. Эй, чабик хаберджилер! Озенлер больген топракъкъа, бойлу ве тегиз тенли миллетке, бутюн орталыкъта эр кеснинъ отюни патлаткъан, лафлары анълашылмагъан, эр шейни таптагъан халкъкъа кетинъиз. Эй, дюньяда яшагъан эр кес! Эй, ер юзюнде ерлешкенлер! Дагъларда байракъ котерильгенини кореджексинъиз, бору чалгъаныны динълейджексинъиз. РАББИ манъа бойле деди: «Тынч олып, булунгъан еримден бакъаджагъым, кунешли куннинъ сыджагъы, оракъ вакътындаки чыкъ киби оладжагъым». Юзюм чечеклери тюшкен сонъ, салкъымлары аман-аман пишкенде, джыймакътан эвель, юзюмликнинъ пытакълары пычакънен кесиледжек, чубукълары къопарылып атыладжакъ. Эписи йыртыджы дагъ къушларына, кийик айванларгъа къалдырыладжакъ. Къушлар анда яз кечиреджеклер, кийик айванлар анда къышлайджакълар. О заман Ордуларнынъ РАББИсине бахшыш кетиреджеклер. Озенлер больген топракъта яшагъан, бойлу ве тегиз тенли миллет, бутюн орталыкъта эр кеснинъ отюни патлаткъан, лафлары анълашылмагъан, эр шейни таптагъан халкъ бахшышыны Ордулар РАББИсининъ Намы булунгъан ерге, Сион дагъына кетиреджеклер. Мысыр акъкъында пейгъамберлик. Иште, РАББИ енгиль булуткъа отурып, Мысыргъа келе! Мысырнынъ путлары Онынъ юзюнден къалтырай, мысырлыларнынъ юреги къопып кете. — Мысырлыларгъа къаршы мысырлыларны ёллайджагъым, къардаш къардашына, дост достуна, шеэр шеэрге, падишалыкъ падишалыкъкъа къаршы дженк этеджеклер. Мысырлылар рухтан тюшеджек, оларнынъ ниетлерини ёкъ этеджегим. Ярдым ичюн бош путларгъа, олюлернинъ рухларына, рухларнен лаф эткенлерге, джинлерни чагъыргъанларгъа бараджакълар. Мысырлыларны мераметсиз укюмдарнынъ къолуна береджегим, кучьлю бир падиша оларгъа падишалыкъ этеджек, — дей Рабби, Ордуларнынъ РАББИси. Денъиздеки сувлар чекиледжек, буюк дерья битип къуруйджакъ. Озенлер сасып башлайджакъ, Мысыр каналлары сай олып къуруйджакъ, къамыш ве саз солып къаладжакъ. Дерья янындаки ве озен агъзындаки осюмликлер, дерья янында бутюн сачылгъан тарлалар къуруйджакъ, савурыладжакъ, ёкъ оладжакъ. Балыкъчылар агълайджакъ, дерьягъа къармакъ ташлагъанлар эписи окюр-окюр агълайджакъ, сувда агъ къойгъанлар рухтан тюшеджеклер. Кетен ишлегенлер, беяз басма токъугъанлар рухтан тюшеджеклер. Мемлекет таянгъан адамлар харап оладжакъ, эписи ыргъатлар рухтан тюшеджек. Цоан башлыкълары не къадар акъылсыз! Фыравуннынъ акъыллы насиатчылары акъылсыз меслеат берелер. Сизлер фыравунгъа: «Мен икметли адамларнынъ огълу, къадим падишаларынынъ огълудырым», — насыл этип, дейджексинъизми? Къайдалар сенинъ акъыллы адамларынъ? Ордуларнынъ РАББИси Мысыр акъкъында насыл къарар чыкъаргъаныны энди санъа айтсынлар, оны эр адам бильсин. Цоан башлыкълары акъылдан тайды, Ноф башлыкълары алданды, къабилелерининъ ёлбашчылары Мысырны ёлдан урдылар. РАББИ оларнынъ акъылларыны ойнатты, олар, сархош озь къускъагъында насыл тапталса, айны Мысырны да бутюн ишлеринде ёлдан урдылар. Мысыргъа энди кимсе ярдым этип оламайджакъ, не башлыкълар, не адий ишчилер, не белли адамлар, не де белли олмагъанлар. О куню мысырлылар къадынларгъа ошап, оларгъа къаршы котерильген Ордулар РАББИсининъ къол арекетинден къалтырап, къоркъаджакълар. Ехуданынъ топрагъы Мысырны дешетке кетиреджек. Ордуларнынъ РАББИси Мысырнен не япкъаныны хатырлагъан эр кес къоркъудан къалтырайджакъ. О куню Мысыр топрагъында беш шеэр ханаанлыларнынъ тилинде лаф этеджек ве Ордуларнынъ РАББИсине садыкъ олмагъа ант этеджеклер. Олардан бириси «Херес шеэри» деп адланаджакъ. О куню Мысыр топрагъынынъ ортасында РАББИнинъ къурбан ери ерлешеджек, сынъырында исе — РАББИге багъышлангъан таш диреги тураджакъ. О таш Мысыр топрагъында Ордуларнынъ РАББИси акъкъында алямет ве шеадетнаме оладжакъ. Залымлар оларны къыйнагъанда, олар РАББИден ярдым сорайджакъ, ве РАББИ оларгъа къуртарыджы ве къорчалайыджыны ёллайджакъ ве оларны къуртараджакъ. РАББИ Мысырда пейда оладжакъ, ве о куню мысырлылар РАББИни биледжеклер, къурбанларны ве бахшышларны кетиреджеклер, РАББИге адакълар береджеклер ве оларны беджереджеклер. РАББИ Мысырны ураджакъ, амма ургъан сонъ яхшы этеджек. Олар РАББИге къайтаджакълар, О оларнынъ ялваргъаныны эшитеджек ве оларны тедавийлейджек. О куню Мысырдан Ашшургъа кенъ бир ёл оладжакъ. Ашшурлылар Мысыргъа, мысырлылар да Ашшургъа къатнайджакълар. Ашшурлылар мысырлыларнен берабер Раббиге хызмет этеджеклер. О куню Мысыр ве Ашшурнынъ янында Исраиль учюнджи мемлекет оладжакъ. Мемлекетнинъ ортасында багъышлав оладжакъ, ве Ордуларнынъ РАББИси: «Мысырлылар — халкъым, ашшурлылар — къолларымнынъ ишидир, Исраиль — Меним мулькюмдир», — деп, мемлекетни багъышлайджакъ. Ашшурнынъ падишасы Саргон башкоманданны Ашдод шеэрине къаршы дженк этмеге ёллады. Башкомандан Ашдодгъа келип, шеэрни запт этти. РАББИ Амоцнынъ огълу Ешаягъа тамам о йылында: — Белинъдеки чувал токъумаларынъны, аякъларынъдан сандалетлеринъни чыкъар, — деди. Ешая ойле де япты, чыплакъ ве ялынаякъ юрип башлады. РАББИ деди ки: — Къулум Ешая чыплакъ ве ялынаякъ учь йыл юргени — мысырлыларгъа ве хушлуларгъа ишарет ве алямет олсун. Ашшур падишасы мысырлыларны ве хушлуларны сюргюн эткенде, олар ойле де оладжакъ. Яшы-къарты чыплакъ ве ялынаякъ, аврет ерлерини ачып, кетеджеклер. Мысырлылар ичюн бу буюк масхаралыкъ оладжакъ. О заман Хушкъа ишангъан, Мысырнен макътангъан халкъ дешет тюбюне къалып утанаджакъ. О куню бу ялы боюндаки мемлекетте яшагъанлар: «Бизлер бу мемлекетлерге ишандыкъ, олардан ярдым сорадыкъ, оларнынъ ярдымынен Ашшур падишасындан къуртулмакъ истедик! Энди насыл этип къуртуладжакъмыз?» — дейджеклер. Денъиз ялысындаки сахра акъкъында пейгъамберлик. Негев ериндеки боран киби, о, сахра тарафындан, къоркъунчлы топракътан келе. Къоркъунчлы бир шейни корьдим: адамлар бири-бирине хаинлик этелер, душманлар орталыкъны урып йыкъалар. «Эй, Элам, кель мында! Эй, Мадай, шеэрни алкъагъа ал! Бутюн ич чеккенлерини токътатаджагъым». Шунынъ ичюн белимни аджджы агъры тутты, дерди туткъан къадын киби, дерттен чекишем. Эшиткенимден мен пек кедерлендим, корьгенимден пек къасеветлендим. Юрегим ойнай, къоркъудан къалтырайым, эвель сабырсызлыкънен беклеген гедже шимди мени дешет тюбюнде къалдыра. Софраны донаттылар, килимлерни джайдылар, ашап-ичип башладылар. «Эй, башлыкълар! Турунъыз, къалкъанларынъызны ягъланъыз!» Рабби манъа бойле деди: — Бар, къаравул къой, корьген шейлерини бильдирсин. Чифт-чифт атлар устюнде, эшеклер ве девелер устюнде кельген атлыларны корьгенде, буюк дикъкъатнен динълесин. Къаравуллыкъ эткен къычырды: — Раббим! Эр кунь къаравуллыкъ эттим, эр гедже еримден айырылмадым. Мына, адамлар, чифт-чифт ат устюндеки атлылар келе! Сонъ сесини чыкъарып, бойле деди: — Йыкъылды, Вавилон йыкъылды! Бутюн аллаларынынъ путлары ерге урулып къырылдылар. Эй, халкъым! Арман еринде урулып темизленген богъдай кибисинъ! Ордуларнынъ РАББИсинден, Исраильнинъ Алласындан не эшиткен олсам, сизге хабер эттим. Дума акъкъында пейгъамберлик. Сеир тарафтан манъа къычыралар: — Эй, къаравул! Гедже даа чокъ сюреджекми? Эй, къаравул! Гедже тез битеджекми? Мен къаравуллыкъ этип: — Саба якъын, амма гедже даа битмеди. Даа сорайджакъ олсанъыз, келип соранъыз, — деп джевап бердим. Арабистан акъкъында пейгъамберлик. Эй, Дедан керванлары! Арабистан орманында геджеленъиз! Эй, Тема топрагъында яшагъанлар! Сувсагъанларгъа сув беринъиз, къачкъанларны отьмекнен къаршыланъыз. Олар къылычтан, ялын къылычтан, тартылгъан яйдан, дженкнинъ дешетинден къачалар. Рабби манъа бойле деди: — Даа бир, ыргъатлыкъ йылына тенъ кельген, йылдан сонъра Кедарнынъ бутюн шурети гъайып оладжакъ. Кедарнынъ сагъ къалгъан аскерлери, джесюр окъчулары пек аз оладжакъ. РАББИ, Исраильнинъ Алласы, бойле хабер этти. Руя вадийи акъкъында пейгъамберлик. Сизге не олды? Неден эпинъиз дамгъа чыкътынъыз? Шеэр шаматагъа толу, онынъ ичинде шенъленип къычыралар. Адамларынъыз ольдюрильди, лякин къылычтан дегиль, ольди, амма дженкте дегиль. Эписи ёлбашчыларынъыз бирликте къачтылар, амма оларны тутып багъладылар, окъчулар бир окъ биле атмадылар. Не къадар узакъ къачып кетмесенъиз де, эпинъизни тапып багъладылар. Онынъ ичюн айттым: «Быракъынъыз мени, аджджы-аджджы агълайым, манъа юрек бермеге ашыкъманъыз, халкъым гъайып олды да!» Раббининъ куню, Ордулар РАББИсининъ куню кельди; Руя вадийинде шашмалайлар, къыйналалар ве теляшланалар; диварлар йыкъылалар, дагъларда къычыралар. Элам аскерлери окълукъларыны ала; дженк арабалары устюндеки аскерлер ве атлылар дженкке азыр; Кир аскерлери къалкъанларыны ачалар. Энъ яхшы вадийлеринъиз дженк арабаларына толу, атлылар шеэр къапулары къаршысына тизиле. Ехуданынъ къорчалавы ёкъ олды. О куню сиз Орман Эвиндеки силяларгъа айланасыз. Сизлер Давут Шеэрининъ диварында чокъ тешик олгъаныны коресиз, ашагъы хавузда сув топлайсыз. Ерусалимдеки эвлерни саясыз, диварларны къавийлештирмек ичюн, эвлерни йыкъасыз. Эки дивар арасында, эски хавузнынъ сувларыны топламакъ ичюн, янъы хавуз япасыз. Амма буны эвель-эзельден тайинлеп япкъан Аллагъа къулакъ асмайсынъыз, Онъа бакъмайсынъыз. Шунынъ ичюн о куню Ордуларнынъ РАББИ-ТААЛЯсы сизни агъламагъа, айтынмагъа, сачларынъызны кесмеге, чувал токъумаларына кийинмеге чагъыра. Лякин орталыкъта шенълик ве къуванч, туварларны, къой-эчкилерни соясыз, эт ашайсыз, шарап ичесиз; «Айдынъыз, ашап-ичейик! Ярын оледжекмиз де!» — дейсиз. Ордуларнынъ РАББИси къулакъларыма: — Омюрбилля бу къабаатынъыз багъышланмайджакъ, — бойле сёзлерни къойды. Ордуларнынъ РАББИ-ТААЛЯсы бойле деди. Ордуларнынъ РАББИ-ТААЛЯсы бойле деди: — Къана, анавы сарай башлыгъына Шевнагъа бар ве айт: Мында сенинъ не акъларынъ бар? Сой-сопларынъдан мында ким бар? Озюнъе мында дюрбе япмагъа не акъкъынъ бар? О озюне юксекте дюрбе япты, къая ичинде мескен азырлады. Бакъ, адам! РАББИ сени яхшы тутып, мытлакъа узакъ атаджакъ, яхшы этип, бир томалакъкъа топлап, сени кениш бир топракъкъа фырлатаджакъ. Анда сен оледжексинъ, аджайип дженк арабаларынъ да анда оладжакъ. Эфендинънинъ эвинде масхаралыкъсынъ! Сени еринъден итеп ташлайджагъым, вазифенъден бошатаджагъым. О куню Хилкиянынъ огълуны, къулум Эльякимни чагъыраджагъым. Онъа сенинъ урбанъны кийдирип, къушагъынънен белини багълайджагъым ве онынъ къолуна акимиетинъни береджегим. О, Ерусалимде яшагъанларгъа, Ехуданынъ халкъына баба киби оладжакъ. Давутнынъ эвинде онъа буюк укюм береджегим. О насыл айтса, ойле де оладжакъ. Анахтары олгъан адам киби: ачса, кимсе къапатып оламаз, къапатса, кимсе ачып оламаз. Мен ойле япарым ки, о, диваргъа къакъылгъан мых киби, къатты тураджакъ, бабасынынъ союна шурет ве шереф кетиреджек. Бабанынъ бутюн сою, балалары ве торунлары онынъ шуретинен файдаланаджакъ, эписи онъа багълы оладжакъ. Буюк ве уфакъ савутлар, чешит тюрлю гугюмлер мых устюнде асылгъан дайын, сой-сопларынынъ шурети онъа асыладжакъ. Амма сонъ, — дей Ордуларнынъ РАББИси, — къатты ерде пекинген мых, еринден къыбырдап, чыкъаджакъ ве тюшеджек, онъа асылгъан юк де гъайып оладжакъ. РАББИ бойле дей. Тир шеэри акъкъында пейгъамберлик. Таршиш гемилери, окюр-окюр агъланъыз! Тир шеэри йыкъылды, не эвлери бар, не лиманы! Киттим топрагъында оларгъа Тир ёкъ олгъаны акъкъында хабер кельди. Эй, ялы боюнда яшагъанлар, сусунъыз! Денъизде юрген Сидон базиргянлары сизлерни бай эттилер. Буюк сувлардан Шихорнынъ ашлыгъыны, Нил дерьясынынъ берекетини мында кетире эдилер, халкълар мында алыш-вериш эте эди. Эй, Сидон шеэри, утан! Денъиз ве денъиз къалеси бойле дей: «Догъув агърыларнен чекишмедим, балаларны тапмадым, огъланларны тербиелемедим, къызларны беслемедим!» Тир акъкъындаки хабер мысырлыларгъа барып чыкъкъанда, олар къоркъудан къалтырайджакълар. Таршишке ёл алынъыз, эй, ялы боюнда яшагъанлар! Окюр-окюр агъланъыз. Эвель-эзельден тургъан, шенъленген шеэринъиз бумы? Адамлары узакъ мемлекетлерде яшамагъа кеткен шеэринъиз бумы? Бу шеэрде падишаларны падишалыкъкъа отурта эдилер, мында алыш-веришчилер башлыкъ эткенлер, базиргянларны дюньяджа урьмет эте эдилер. Тир шеэрининъ башына бу къарарны ким чыкъаргъан? Эр бир шуретли адамнынъ къопайлыгъыны масхара этмек, бутюн ер юзю урьмет эткен адамларны ашаламакъ ичюн, бу къарарны Ордуларнынъ РАББИси чыкъарды. Эй, Таршиш къызы, озь топракъларынъда, Нил дерьясы киби, басып кеч, сени кимсе тутып оламайджакъ. РАББИ къолуны денъизге къаршы узатты, падишалыкъларны сарсытты, РАББИ Ханаан къалелерини йыкъмагъа буюрды. — Энди шенъленмейджексинъ, масхаралыгъы чыкъкъан Сидон къызы! Тур, кет Киттимге, анда да раатлыкъ корьмейджексинъ, — деди. Мына къасдийлилернинъ топрагъы. Бу халкъ ёкъ энди. Ашшур бу топракъны кийик айванларгъа берди: уджюм къуллелерини къурдылар, сарайларыны къырдылар, йыкъыкъ ерлерни къалдырдылар. Эй, Таршиш гемилери! Окюр-окюр агъланъыз! Къаленъиз харап олды. Бундан сонъ Тирни етмиш йылгъа, бир падишанынъ омюри узунлыгъына унутаджакълар. Етмиш йыл кечкен сонъ, тюркюдеки ороспунен не олгъан олса, Тирнен де оладжакъ: — Сантыр алып, шеэр бою долан, эй, унутылгъан ороспу! Сени хатырласынлар деп, яхшы чалып, чокъ тюркюлер йырла. Етмиш йыл кечкен сонъ РАББИ кене Тирнинъ къасеветини чекеджек. Кярларыны алмакъ ичюн, шеэр кене бутюн дюньядаки эписи падишалыкъларынен ороспуланаджакъ. Лякин алыш-вериштен олгъан кяр айырылып, РАББИге багъышланаджакъ. Оны сакъламайджакъ, анбарларгъа къоймайджакълар. Алыш-веришлеринден олгъан кяр РАББИнинъ юзю огюнде яшагъанларгъа кетеджек; олар тойгъандже ашайджакъ, яхшы урба кийип юреджеклер. Иште, РАББИ ер юзюни хараплайджакъ ве бош этеджек, ер юзюнинъ корюнишини денъиштиреджек, устюнде яшагъанларны дагъытаджакъ. Эм халкъкъа, эм руханийлерге, эм къулгъа, эм эфендисине, эм хызметчи къызына, эм онынъ саибесине, эм сатын алгъангъа, эм саткъангъа, эм борджкъа алгъангъа, эм борджкъа бергенге, параны фаизге эм алгъангъа, эм бергенге бир беля келеджек. Ер юзю бутюнлей харап оладжакъ, бутюнлей чайпаланаджакъ. Буны РАББИ дей. Ер юзю къуруп сола, дюнья харап ола, ер юзюндеки кучьлю адамлар такъаттан кесиле. Ер юзюнде яшагъан адамлар оны арамлады, Къанунны таптадылар, низамнамени денъиштирдилер, эбедий Васиетни боздылар. Онынъ ичюн къаргъыш ер юзюни ашай, устюнде яшагъанлар джезаларыны чекелер. Онынъ ичюн ер юзюнде яшагъанлар яналар, пек аз адам къалды. Тазе шарап агълай, юзюм пытагъы хасталана. Джан-юректен къувангъан эр кес агъыр кокюс кечирелер. Даре иле олгъан шенълик токътады, къувангъанларнынъ сеслери кесильди, сантырнынъ сеси сусты. Тюркю йырламай, шарап ичмейлер энди, ичкининъ леззети ичкенлер ичюн аджджыдыр. Бошап къалгъан шеэр йыкъылды, кимсе кирмесин деп, эписи эвлери къапалы. Шарап артындан сокъакъларда агълайлар, къуванчнынъ эсери биле къалмады, шенълик топракъны ташлап кетти. Шеэр къоркъунчлы ерге чевирильди, къапулары чиль-парча олды. Зейтюнлерни къакъкъанда, юзюм салкъымларыны джыйгъанда, берекет джыйылувындан сонъра насыл олса, топракъ ортасында, халкълар арасында да ойле оладжакъ. Сагъ къалгъанлар сеслерини юксельтеджек, РАББИнинъ буюклиги акъкъында къуванчнен къычыраджакъ, куньбатышта сес котерип, Раббини шуретлейджеклер! Онынъ ичюн, куньдогъушта яшагъанлар! РАББИни макътанъыз! Денъиз адаларында яшагъанлар! РАББИнинъ, Исраиль Алласынынъ Адыны шуретленъиз! Дюньянынъ четинден тюркюни эшитемиз: «Догъру Олгъангъа шан-шурет!» Амма мен: «Ах, башыма беля, башыма беля! Вай-вай-вай! Имансызлар имансыз ишлер япалар! Имансызлыкъ эткенлер имансыз ишлер этелер!» — дедим. Эй, ер юзюнде яшагъанлар! Дешет, чукъур ве къапкъан сизни беклей! О вакъыт кок къапулары ачыладжакъ; ер юзюнинъ темеллери сарсыладжакъ. Дешет къычырувындан къачкъанлар чукъургъа тюшеджек; чукъурдан чыкъкъанлар къапкъангъа тюшеджек. Ер юзю чатлап ярыла, саллана-саллана сарсыла, шалтырай-шалтырай къакъына. Ер юзю, сархош киби, тентир-ментирдир, чалаш киби саллана. Онынъ къабаатлары пек агъыр, оларнынъ тюбюнде йыкъыладжакъ, бир даа турамайджакъ. О куню РАББИ юкъарыда кок ордусыны джезалайджакъ, ер юзюнде ер падишаларыны джезалайджакъ. Оларнынъ эписи эсир этиледжек, чукъургъа ташланаджакъ, зиндангъа къапатыладжакълар, чокъ вакъыт кечкен сонъ джезаланаджакълар. Ай арланаджакъ, кунеш утанаджакъ. Ордуларнынъ РАББИси Сион дагъында ве Ерусалимде падишалыкъ этеджек, акъсакъаллар Онынъ шуретини кореджек. Я РАББИ! Сен Меним Алламсынъ, Сени юксельтип, Адынъны макътарым. Сен аджайип ишни яптынъ, эвель-эзельден ниет эткенинъни толусынен беджердинъ. Сен шеэрлерни таш обасына чевирдинъ, къавийлештирильген къалелерни йыкътынъ. Ябанджыларнынъ сарайлары шеэрден ёкъ олды; бир даа омюрбилля гъайрыдан къурулмайджакъ. Шунынъ ичюн кучьлю халкълар Сени шуретлейджек, къоркъунчлы миллетлернинъ шеэрлери Сенден къоркъаджакъ. Сен фукъарелерни сакълайсынъ, сыкъынты вакътында гъариплерни къорчалайсынъ, боранда сакъланув ерни бересинъ, сыджакъта салкъын ёллайсынъ. Залымларнынъ гъазабы — сувукъ авада боран киби, сувсуз ерде аджджы сыджакъ кибидир. Ябанджыларнынъ шаматасыны ятыштырдынъ, аджджы сыджакъны булут кольгесинен къапаткъаны киби, зулум эткенлернинъ къуванчыны ёкъ эттинъ. Ордуларнынъ РАББИси бу дагъда бутюн халкълар ичюн семиз ашларнен, темиз шарапнен, энъ гузель этнен, буллюр киби темиз шарапнен софра донатаджакъ. Бу дагъда эписи халкъларны орьткен орьтюни ёкъ этеджек, эписи миллетлерни къаплагъан орьмени гъайып этеджек: олюм эбедиен енъиледжек, РАББИ-ТААЛЯ бутюн юзьлерден козьяшларны силеджек, ер юзюнде Онынъ халкъыны бир вакъыт яманламайджакълар ве масхара этмейджеклер. РАББИ бойле дей. О куню бойле дейджеклер: — Мына, бу — бизим Алламыз! Онъа ишандыкъ, ве О бизни къуртарды! Бу — РАББИдир! Биз Онъа ишандыкъ! О бизни къуртарды! Къуванып, шенъленейик! РАББИнинъ къолу бу дагъда къаладжакъ. Моав исе, тобан кубре чукъурында тапталгъаны дайын, озь еринде тапталаджакъ. Ялдагъан адам къолларыны саллагъаны киби, Моав къолларыны саллайджакъ, амма къол айнеджилигине бакъмадан, РАББИ онынъ къопайлыгъыны ашалайджакъ. Къавийлештирильген ерлеринъни, юксек диварларынъны йыкъаджакъ, авдарып, ерге урып, тозгъа чевиреджек. О куню Ехуда топрагъында бу тюркюни йырлайджакълар: Бизим шеэримиз къавий! Рабби бизни, дивар ве къале киби, къорчалай. Къапуларынъызны ачынъыз: инсафлы миллет, ишанчлы халкъ кирсин. Санъа бутюнлей ишангъангъа тынчлыкъ-аманлыкъ бересинъ, иманлары сарсылмаз олгъанны сакълайсынъ, чюнки о, Санъа ишана. Эбедиен РАББИге ишанынъыз, РАББИ-Тааля — эбедий Къаядыр. Юкъарыда яшагъанларны, юксекликте тургъан шеэрни авдарды, ерге урды, тозгъа ташлады. Гъариплер шеэрни аякъларнен таптайлар, фукъарелер анда юрелер. Инсафлы адамнынъ ёлу догъру. Сен инсафлы адамнынъ ёлуны догъурлайсынъ! Я РАББИ! Къарарларынъ ёлунда кетип, Санъа ишанамыз! Адынъны чагъырмагъа, Сени тюшюнмеге — джанларымызнынъ истегидир! Санъа геджесинен джаным ынтыла, Сени ичимдеки рухум къыдыра! Ер юзюнде къарарларынъ олгъанда, дюньяда яшагъанлар догърулыкъкъа огренир. Яман адам багъышланса да, догърулыкъкъа огренмез. Догърулыкъ топрагъында да яманлыкъ япар, РАББИнинъ буюклигини танымаз. Я РАББИ! Сен къолунъны юкъары котердинъ, амма олар корьмейлер. Сен халкъынъны севгенинъни корип, утанаджакълар, атешинъ душманларынъны ашап битиреджек. Я РАББИ! Сен бизге тынчлыкъ-аманлыкъ бересинъ, бутюн ишлеримизни онъундан кетиресинъ! Я РАББИ-Таалямыз! Сенден гъайры башкъа падишалар бизге башлыкъ этти, амма ялынъыз Санъа, Сенинъ Адынъа ибадет этемиз. Ольгенлер бир даа яшамаз, олюлернинъ рухлары турмаз. Сен оларны джезаладынъ, йыкъып, ёкъ эттинъ, эсерлерини силип ташладынъ. Сен миллетни чокълаштырдынъ, я РАББИ, миллетни чокълаштырдынъ. Озюнъни шерефлединъ, мемлекетнинъ четлерини кенълештирдинъ. Я РАББИ! Сени сыкъынты вакътында къыдырдылар, башларына джеза тюшкенде, Санъа явашчыкътан ялвардылар. Юклю къадын догъып башлагъанда, агърылардан насыл чекишип, яйгъара, бизлер де Сенинъ огюнъде ойле эдик, я РАББИм! Юклю эдик, чекиштик, лякин тек ельни догъурдыкъ. Мемлекетни къорчаламадыкъ, дюньянынъ башкъа халкъларыны енъмедик. Сенинъ олюлеринъ тириледжек, ольген беденлер тураджакъ. Топракъта яткъанлар, уянынъыз, къуванчнен къычырынъыз! Чыкъ откъа тюшкени дайын, Сенинъ мераметинъ олю рухларнынъ мемлекетине энеджек. Кет, халкъым, ички одаларынъа кир, артынъдан къапуларынъны къапат! Раббининъ гъазабы кечкендже, аз вакъыткъа сакъланып отурынъыз. Бакъынъыз! Ер юзюнде яшагъанларны, акъсыз ишлери ичюн джезаламагъа Озь мескенинден РАББИ чыкъа. Топракъ тёкюльген къанны ачып, ольдюрильгенлерни энди сакъламайджакъ. О куню РАББИ агъыр, буюк ве къавий къылычынен ливьятанны — къачкъан йыланны ураджакъ, ливьятанны — бургъучлангъан йыланны джезалайджакъ, денъиз аждерханы ольдюреджек. О куню истенильген юзюм багъы акъкъында йырланъыз! — Мен, РАББИ, юзюм багъыны къорчалайым, оны кереккенде суварайым, анда кимсе кирмесин деп, гедже-куньдюз къаравуллайым. Мен гъазаплы дегилим, лякин къаршыма тикенлер ве кийик отлар чыкъса, оларгъа къаршы дженк этерим, бутюнлей якъып ташларым. Юзюмлик Манъа ишансын, Меннен муаббет яшасын, тынчлыкъ-аманлыкъ яшасын. Келеджекте Якъуп, терек киби, тамыр атаджакъ, Исраиль, филис атып, чечекленеджек, бутюн дюнья онынъ махсулларына толаджакъ. РАББИ эм исраиллилерни, эм оларны ургъан ве ольдюргенлерни де ургъанда ве ольдюргенде, Исраильге мерамети олмадымы? Оны ольдюргенлерни ольдюрген киби ольдюрдими? Исраильни ольчюнен джезалап, оларны сюргюн эттинъ. Куньдогъуш ели уфюргени киби, оны кучьлю нефесинънен котерип аттынъ. Бунынънен Якъупнынъ къабааты одеме этиледжек, гунасындан вазгечкенде, ишлери ойле оладжакъ: къурбан ерлерининъ эписи ташларыны, киреч киби, тозгъа чевиреджек, Ашера путуна табынма диреклерини кеседжек, къокъулы отлар якъыладжакъ ерлерни бозаджакълар. Янына барылмаз шеэр бошап къалды, яшагъан ерлери, сахра киби, адамсыз, бакъымсыз олды. Анда бузавлар отлап раатланыр, филислерини ашап битирир. Къуруп къалгъан пытакълары къопарылалар, къадынлар келип, оларны якъалар. Бу халкъ бир шейни анъламагъаны ичюн, РАББИ оны аджымайджакъ, Яратыджы мерамет эйлемейджек. О куню Фират дерьясындан башлап, Мысыр вадийине баргъандже, арманда богъдайны баскъанлары киби, РАББИ эр кесни урып джезалайджакъ ве сизни, Исраиль огъулларыны, бирер-бирер топлайджакъ. О куню буюк бору чаладжакъ ве Ашшур топрагъында гъайып олгъанлар ве Мысыр топрагъына сюргюн этильгенлер къайтаджакъ, Ерусалимдеки азиз дагъ устюнде РАББИге ибадет этеджеклер. Эфраимнинъ сархош огъуллары макътангъан таджгъа беля! Солаяткъан чечекке, Эфраимнинъ дюльберлигине ве шуретине беля! Чечек берекетли вадийининъ башында, анда яшагъанлар исе шарапнен харапландылар! Мына Раббининъ сагълам ве кучьлю бириси бар. Бурчакълы ягъмур, йыкъыджы боран, кучьлю сув ташкъыны киби келеджек. Рабби Озь къолунен буны ерге ёллайджакъ. Сархош эфраимлилер макътангъан тадж аякъ асты этиледжек. Солаяткъан чечек, Эфраимнинъ дюльберлиги ве шурети, берекетли вадийининъ башындаки чечек — вакътындан эрте пишкен инджир киби олур: корюнир-корюнмез, аман къопарылып ютуладжакъ. О куню сагъ къалгъан халкъына Ордуларнынъ РАББИси аджайип тадж, дюльберлик ве шурет оладжакъ. Суд эткенлерге О, адалет рухуны береджек, шеэр къапуларында душманларнен дженклешкенлерге О, юрек оладжакъ. Булар да шараптан тентир-ментир юрелер, ичкиджиликтен ёлларыны шашыралар, руханийлернен пейгъамберлер сюрюнелер. Шарапкъа берилип, ичкиджиликтен акъылларыны ашадылар, руяларында янъылалар, тарифлеринде абыналар. Софралары джиренч къускъакъкъа ве бокъкъа толу, темиз ер къалмады. Кимге акъыл огретип оладжакъ? Кимге Раббининъ хаберини анълатаджакъ? Ана сютюни якъында эмгенлерге, янчыкъ кокюстен айырылгъан балаларгъамы? Бутюн огреткенлери — сонъсуз къаиделер, къаиделер, огютлер, огютлер. Азачыкъ андан, азачыкъ мындан алынгъан огютлер ве къаиделер. Рабби бу халкъкъа ябанджы тильде, анълашылмагъан сёзлернен айтаджакъ. Оларгъа: «Мына — раатлыкъ, ёргъунгъа раатлыкъ беринъиз. Тескин будыр», — деди, амма олар динълемеге истемедилер. РАББИнинъ сёзлери олар ичюн: «Сонъсуз къаиделер, къаиделер, огютлер, огютлер. Азачыкъ андан, азачыкъ мындан алынгъан огютлер ве къаиделер». Онынъ ичюн олар кетеджек, авдарылып йыкъыладжакълар, яраланаджакълар, къапкъангъа тюшип, тутуладжакълар. Эй, мыскъылджылар, Ерусалимдеки халкъкъа падишалыкъ эткенлер! РАББИнинъ сёзюни динъленъиз! Сизлер: «Олюмнен анълаштыкъ, олюлернинъ дюньясынен бирлештик, — дейсинъиз. — Орталыкъны ёкъ эткен сув ташкъыны кельгенде, бизге зарар кетирмейджек. Бизни ялан къорчалай, алдав тюбюнде сакъланамыз». Бунынъ ичюн РАББИ-ТААЛЯ бойле дей: — Бакъынъыз! Мен Сионда бир ташны — сыналгъан, къыйметли, коше башында темельташны къояйым. Онъа ишангъан адам къоркъмайджакъ. Ольчю йипинен ольчеген дайын, адалетнен суд этеджегим, акъикъатны догърулыкънен ольчейджегим. Ялан булунгъан ерни бурчакъ урып ёкъ этеджек, сакълангъан ерлерни сув басаджакъ. Олюмнен тизген анълашманъыз дагъыладжакъ, олюлернинъ дюньясынен бирлигинъиз де гъайып оладжакъ. Орталыкъны ёкъ эткен сув ташкъыны кельгенде, о, сизни таптайджакъ. Бу беля кельген сайын, сизлернинъ башынъызгъа тюшеджек, эр саба, эр куньдюз, эр гедже сизге келеджек. Хаберни анълап, къоркъудан къалтырайджакъсынъыз. Аякъларынъызны узатмакъ ичюн, тёшегинъиз къыскъа оладжакъ, сарылып ятмакъ ичюн, ёргъанынъыз тар оладжакъ. РАББИ Перацим дагъында олгъаны дайын тураджакъ, Гивон вадийинде олгъаны киби ачувланаджакъ, Озюнинъ меракълы, аджайип ишини япаджакъ, о вакъыттан эвель корюльмеген арекетини этеджек. Энди мыскъылджы олманъыз, ёкъса зынджырларынъыз даа зияде агъыр оладжакъ. Ордуларнынъ РАББИ-ТААЛЯсындан эшиттим ки, бутюн ер юзю къырыладжакъ ве гъайып оладжакъ. Къулакъ асып, айткъанларымны динъленъиз, дикъкъат этип, лафымны динъленъиз. Сачмакъ вакъты кельгенде, сабанджы токътамаздан топрагъыны сюрерми? Баразна этип, токътамаздан тырнакълармы? Ёкъ! Топракънынъ тёпесини тегизлеген сонъ, къара зира сачар, кимьён сепер, я да сыра-сыра богъдай, айры ерде арпа, янына да къызыл богъдай сачар. Бойле тертип-низамны онъа Алла тенбиелеп огрете. Къара зира кескин алетнен бастырылмаз, кимьённынъ устюнден баскъан копчекни юварлатмазлар. Зираны да, кимьённы да таякънен дёгерлер. Богъдай отьмеги басылыр, амма эзильмез, онынъ устюнден баскъан копчеклерни атларынен берабер кечирселер де, эписи бир эзмезлер. Буларнынъ эписи — Ордулар РАББИсининъ эмиридир. О, энъ аджайип акъыл огретиджидир, акъылы буюктир! Вай-вай-вай, Ариэл, Ариэл! Давут яшагъан шеэр! Йылдан йылгъа байрамларынъызны япынъыз, амма Мен ойле япарым ки, Ариэлде агъыр заманлар башлар. Шеэрде окюр-окюр агълап, такъмакълайджакълар. Меним огюмде шеэр къурбан ери киби оладжакъ. Мен сени алкъагъа аладжагъым, чевре-четинъе уджюм къуллелерини къураджагъым, уджюм алетлерини къояджагъым. Ашаланаджакъсынъ, ер тюбюнден лаф этеджексинъ, тоз-топракъ ичинде ятып сесленеджексинъ, сесинъ — олюнинъ сеси киби оладжакъ, тоз-топракъ тюбюнден фысылдайджакъ. Сайысыз душманларынъ — уфакъ тозгъа, къоркъунчлы ордулар — ель алып кеткен кепекке ошайджакъ. Бу апансыздан, бир аньде оладжакъ. Ордуларнынъ РАББИси сени джезалайджакъ, санъа къаршы кок гудюрдисини, ер тепренювини, кучьлю шувултыны, боран ве кучьлю ельни, эм де йыкъыджы атешни ёллайджакъ. Ариэлге къаршы дженк эткенлер, онъа ве онынъ къалелерине къаршы чыкъкъанлар, оны сыкъкъан сайысыз халкълар гедже корьген тюш дайын оладжакълар. Тюшюнде аш ашагъаныны корьген ач адам уянгъанында эп ач ола; тюшюнде сув ичкенини корьген сувсагъан адам уянгъанында эп кучьсюз, сувсузлыкътан чекише. Сион дагъына къаршы дженк эткен сайысыз халкъларнынъ да алы ойле оладжакъ. Шашынъыз, къатып къалынъыз! Кёр олунъыз, козьлеринъиз корьмесин! Олар сархошлар, амма шараптан дегиль, тентир-ментир юрелер, амма ичкиджиликтен дегиль. РАББИ сизни къатты юкъугъа далдырды! Эй, пейгъамберлер! О козьлеринъизни къапатты! Эй, гизли шейлерни корьгенлер! О башларынъызны орьтти! Сизлер ичюн эр бир пейгъамберлик япылгъан китаптаки сёзлер киби олды: оны китап окъумагъа бильгенге: «Окъу», — деп берелер де, о: «Окъуп оламайым. О, печатнен басылгъан да», — деп джевап бере. Сонъ китапны окъумагъа бильмегенге берип: «Окъу», — дейлер де, о да: «Мен окъумагъа бильмейим», — деп джеваплана. Рабби бойле деди: — Бу халкъ Манъа тек сёзлеринен якъын, Мени тек тиллеринен урьмет этелер. Юреклери исе Менден узакъ, инсанларнынъ буюргъанларыны тутып, Мени саялар, деп тюшюнелер. Онынъ ичюн Мен бу халкъкъа эвель олмагъан шейлерни япмагъа девам этеджегим; акъыллы адамларынынъ акъылы гъайып оладжакъ, анълагъан адамларынынъ анълавы ёкъ оладжакъ. Ниетини РАББИден гизлегенлерге, онынъ ичюн чукъурда сакълангъанларгъа беля! Озь ишлерини къаранлыкъта япып: «Бизни ким кореджек? Ишимизни ким биледжек?» — деп тюшюнелер. Кереги киби тюшюнмейсинъиз! Чёльмекчини чамур ерине корьмеге мумкюнми? Япылгъан шей оны япкъаннынъ акъкъында: «О мени япмады», — деп олурмы я? Бардакъ чёльмекчи акъкъында: «О, бир шей анъламай», — деп олурмы я? Тез вакъытта Ливан орманы багъчагъа чевириледжек, багъны да орман ерине кореджеклер. О куню сагъырлар китапнынъ сёзлерини эшитеджек, къаранлыкъта ве зульметте олгъан кёрлар корип башлайджакъ. Алчакъгонъюллилер РАББИде кене къуванаджакъ, фукъарелер Исраильнинъ Азизине шенъленеджеклер. Къоркъунчлы залымлар ёкъ оладжакъ, мыскъылджылар гъайып оладжакъ, акъсызлыкъ япкъанлар эписи къырыладжакъ. Адамларны лафларынен ёлдан ургъанлар, шеэр къапуларында акъикъатны къыдыргъанларгъа къапкъан къойгъанлар, адалетни ялан ёлунен ёкъ эткенлер гъайып оладжакълар. Онынъ ичюн Ибраимни сатын алгъан РАББИ Якъупнынъ эви акъкъында деди ки: — О заман Якъуп бир даа утанмаз, бир даа бети ап-акъ кесильмез. О, къолумнынъ яратувы олгъан озь балаларыны кореджек, балалары Адымны Азиз оларакъ саяджакълар, Якъупнынъ Алласыны Азиз саяджакълар, Исраильнинъ Алласындан къоркъаджакълар. О заман рухлары ёлны шашыргъан сойлары анълайджакълар, динълемегенлер динълемеге огренеджеклер. — Инат огъулларнынъ башларына беля! — дей РАББИ. — Олар Менден сорамайып, ниетлерини беджерелер, Менден рухланмайып, башкъаларнен бирлешелер, гунагъа гуна къошалар. Менден сорамайып, Мысыргъа кетелер, фыравундан ярдым сорайлар, Мысырнынъ къолу астында сакъланмагъа истейлер. Амма фыравуннынъ кучю сизлерге тек айып кетиреджек, Мысырнынъ сакъланув ери де масхаралыгъынъыз оладжакъ. Ерусалимнинъ башлыкълары энди Цоанда, эльчилери Ханес шеэрине барып еттилер. Олар эписи утанаджакълар; бу халкъ оларгъа ярдым этип олмаз. Халкътан не ярдым, не файда оладжакъ, тек утанч ве масхаралыкъ. Негев ерининъ айванлары акъкъында пейгъамберлик. Эльчилер кетип, арсланлар, йыланлар ве аждерхалар яшагъан топракътан, зулум чеккен ве сыкъынты корьген ерлерден кечелер, эшеклерининъ аркъаларына байлыкъларыны, девелерининъ орькечлерине хазинелерини юклеп, озьлерине ич бир файда кетирмейджек халкъкъа алып кетелер. Мысырлылар ич бир ярдым этмез, шунынъ ичюн Мен оларгъа: «Чокъ лаф эте, бир шей этмей», — айттым. Энди барып, бу сёзлерни левагъа сыз, бурулгъан кягъыткъа язып къой, олар келеджек заманларгъа, омюрбилля къалсын! Бу халкъ инаттыр, яланджы балалардыр, РАББИнинъ Къанунына бойсунмагъа истемейлер. Не оладжагъыны эвельден бильгенлерге: «Не оладжагъыны эвельден бильмеге вазгечинъиз», — дейлер, пейгъамберлерге: «Бизге догърусыны айтманъыз, юрегимизге хош кельген шейни айтынъыз! Ёлдан чекилинъиз, туткъан ёлунъыздан урулынъыз, Исраильнинъ Азизини козюмизнинъ огюнден джоюнъыз», — дейлер. Шунынъ ичюн Исраильнинъ Азизи бойле дей: — Сёзюмни ред эткенинъиз ичюн, ялан ве алдавгъа таянып, ишангъанынъыз ичюн, бу гуна сизлер ичюн диварда пейда олгъан чатлакъ киби, авдарыладжакъ олгъан юксек дивар киби оладжакъ: бир кунь апансыздан, бир аньде о, йыкъыладжакъ. Чёльмекчи бардакъны аджымаздан къыргъаны киби, о, бутюнлей парчаланаджакъ. Оджакътан атеш алмакъ я да хавуздан сув чыкъармакъ ичюн ярагъан бир парча биле къалмайджакъ. РАББИ-ТААЛЯ, Исраильнинъ Азизи бойле деди: — Эгер сиз къайтсанъыз ве тынч олсанъыз, джанларынъызны къуртарырсынъыз; раат олып, Раббиге ишансанъыз, кучьлю олурсынъыз. Амма сизлер истемединъиз: — Ёкъ, ат устюнде къачаджакъмыз, — дединъиз. Онынъ ичюн къачаджакъсынъыз. — Тез атлар устюне минип къачаджакъмыз, — дединъиз. Онынъ ичюн сизлерни къувалагъанлар да тез оладжакъ. Бир адам сизни къоркъутса, бинъ адам къачаджакъ, беш адам къоркъутса, эпинъиз къачаджакъсынъыз. Сагъ къалгъанларынъыз исе дагъ устюндеки байракъ сапы киби, байыр устюндеки байракъ киби оладжакъсынъыз. Онынъ ичюн РАББИ сизлерге мерамет эйлемеге истеп, беклей, турып, сизлерни аджыйджакъ. РАББИ — адалетли суд эткен Алладыр, Онъа ишангъан эр кес бахтлыдыр. Эй, Сионда ве Ерусалимде яшагъан халкъ! Сен чокъ агъламайджакъсынъ: ярдымгъа чагъырувларынъызны эшитип, РАББИ санъа мытлакъа мерамет эйлейджек. Сизни эшиткенде, джевап береджек. Сыкъынты вакътында Рабби сизге отьмек береджек, ве белягъа огърагъанынъызда, сизни ичиреджек. Оджанъыз башкъа сакъланмайджакъ, Оны козьлеринъизнен кореджексинъиз. О заман сизлер онъгъа я да солгъа урулгъанынъызда, артынъыздан, къулакъларынъызгъа: «Мына ёлдыр, бу ёлдан кетинъиз», — дегенлерини эшитеджексинъиз. Сонъ кумюшнен къаплангъан путларынъызны, алтыннен къаплангъан путларынъызны арам деп саяджакъсынъыз, пис шей киби, котерип атаджакъсынъыз, «Кет мындан», — айтаджакъсынъыз. Тарланъызда сачкъан урлукъларгъа Рабби ягъмур ягъдыраджакъ; топракъ береджек махсуллар бол ве берекетли оладжакъ. О куню айванларынъ кениш отлакъларда отлап юреджеклер. Тарланы ишлеген огюзлеринъиз ве эшеклеринъиз энъ яхшы, курекнен ве сенекнен темизленген, тузлу ем ашайджакълар. Къуллелер тюшкен куню, буюк енъилюв куню, эр юксек дагъда ве эр байырда чокъракълар ве сув акъымлары акъаджакъ. Ай, кунеш киби, ярыкъ береджек, кунеш исе еди къат кучьлю, еди куннинъ ярыгъы киби, нур сачаджакъ. О куню РАББИ халкъынынъ яраларыны сараджакъ, агъыр яраланувларыны тедавийлейджек. Бакъынъыз, РАББИнинъ Ады узакътан келе, гъазабы къайнай, атешине чыдамагъа чареси ёкъ, агъзы ачув толу, тили — якъыджы атеш кибидир. Нефеси — адамнынъ богъазына къадар котерильген сув ташкъыны киби, электен унны кечирген киби, О, халкъларны сынап джезалайджакъ; халкъларнынъ агъызларына ёлны адаштырыджы агъызлыкъны такъаджакъ. Азиз байрам геджесинде дайын, йырлайджакъсынъыз, РАББИнинъ дагъына, Исраильнинъ Къаясына къавал чалып кеткен киби, юректен къуванаджакъсынъыз. РАББИ шуретли сесинен гудюрдейджек, буюк ачувнен къолуны котерип, къудретини косьтереджек, йыкъыджы атешни, дешетли боранны, ягъмурны ве ташлы бурчакъны ёллайджакъ. РАББИнинъ сесинден Ашшур къалтырайджакъ, таякънен уруладжакъ. РАББИ оны джезалап, таякънен ургъанда, даре ве сантырны чаладжакъ, эр шейни ёкъ этип, онъа къаршы дженк этеджек. Къурбан атеши чокътан азырланды, падишаны терен чукъурдаки буюк атеш беклей. Атешинде одуны пек чокъ. РАББИнинъ уфюрмеси, янгъан кукюрт киби, оны туташтыраджакъ. Вай-вай-вай! Мысырдан ярдым сорап кеткенлернинъ башына беля! Атларгъа таяналар, дженк арабаларынынъ чокълугъына ве аскерлерининъ буюк кучюне ишаналар, Исраильнинъ Азизине исе къулакъ асмайлар, РАББИни къыдырмайлар. Амма О да акъыллыдыр, беляны ёллайджакъ, сёзюнден къайтмайджакъ, яман адамларнынъ союна ве акъсызлыкъ япкъанларнынъ ярдымджыларына къаршы чыкъаджакъ. Мысырлылар — Алла дегиль, адамдыр, атлары да — рух дегиль, эт ве кемиктир. РАББИ къолуны узатыр, ве ярдым эткенлер абыныр, къорчалангъанлар да йыкъылыр, эписи гъайып олур. РАББИ манъа бойле деди: — Окюрген арслан, авнынъ устюнде багъыргъан яш арслан, чобанларнынъ чокълугъы онъа къычырса да, оларнынъ къычырувындан къалтырамаз, шаматасындан къоркъмаз. Ойле де Ордуларнынъ РАББИси, Сион дагъына, юксек байыргъа тюшип, дженк этеджек. Ювасы устюнде учкъан къуш киби, Ордуларнынъ РАББИси Ерусалимни къорчалайджакъ, къоруйджакъ, аджыйджакъ ве къуртараджакъ. Эй, Исраиль огъуллары! о къадар инатлыкънен юзюнъизни чевирген РАББИнъизге къайтынъыз! О куню сиз эпинъиз кумюш ве алтын бош путларынъызны котерип атаджакъсынъыз. Къолларынъызнен япылгъан путлар сизни ёлдан урдылар. — Ашшурлылар адамнынъ олмагъан къылычындан йыкъыладжакъ, адамнынъ олмагъан къылычы оларны ольдюреджек. Олар къылычтан къачаджакъ, яш огъланлары къул оладжакъ. Къоркъудан олар таянгъан аркъа-къая йыкъыладжакъ, байракъларны корип, башлыкъларынынъ отьлери патлайджакъ, — дей РАББИ. Онынъ атеши — Сион дагъында, оджагъы — Ерусалимде яна. Бакъынъыз, Падиша адалетли падишалыкъ этеджек, башлыкълар догърулыкънен суд этеджек. Эр бири ельге къаршы бир къорув киби, борандан сакъланув ери, сувсуз топракъта бир чокъракъ, къуругъан топракътаки юксек къаянынъ аткъан талдасы киби оладжакъ. Корьгенлернинъ козьлери къапалмайджакъ, эшиткенлернинъ къулакълары динълейджек. Фикирсизлернинъ акъылы анъламагъа огренеджек, тиллери абдал сойлары да айдын лаф этеджек. Бир даа акъылсызгъа «мырза», алчакъ кишиге де «намуслы адам» айтмайджакълар. Акъылсыз акъылсызлыкъ айта, акъылы-фикри яманлыкъкъа ынтыла, имансыз ишлер япа, РАББИни яманлай, ач адамгъа ашамагъа ёл бермей, сувсагъанны сувгъа тоюрмай. Алчакъ адамнынъ да арекетлери яман, къара ишлерни япмагъа ниетлене; фукъаре акълы олса да, оны яланларнен ёкъ эте. Намуслы адам исе намуслы шейлер акъкъында тюшюне, озь намуслыгъында эбедий тура. Эй, къасеветсиз къадынлар! Турунъыз, сесимни динъленъиз! Эй, къайгъысыз къызлар! Айткъанларыма къулакъ асынъыз! Бир йылдан азачыкъ зияде кечкен сонъ, къоркъудан къалтырайджакъсынъыз, эй, къайгъысызлар! Юзюм багълары мейва бермез, оракъ вакътында джыйыладжакъ берекет олмаз. Эй, къасеветсизлер, къалтыранъыз! Эй, къайгъысызлар, титренъиз! Урбаларынъызны чыкъарынъыз, союнынъыз, белинъизге чувал токъумасыны багъланъыз. Аджайип тарлаларнынъ, берекетли юзюмликлернинъ артындан янып, кедерден кокюслеринъизни урунъыз. Халкъымнынъ топрагъында тикенлер ве кийик отлар оськени акъкъында, шенъленген шеэрнинъ къувангъан эвлери акъкъында агъланъыз. Падишанынъ сарайы бакъымсыз оладжакъ, шаматалы шеэрни ташлап кетеджеклер. Офел байыры ве къаравул къуллеси омюрбилля къобалар оладжакъ, кийик эшеклер ве отлагъан айванлар бегенген ерге чевириледжек. Бойле ал чокъкъа сюреджек, амма сонъундан устюмизге юкъарыдан Рух энеджек, сахра багъ-багъчагъа чевириледжек, багъча да орман киби юксек оладжакъ. О заман сахрада адалетнен яшайджакълар, берекетли тарлада догърулыкънен суд этеджеклер. Догърулыкъ тынчлыкъ-аманлыкъ кетиреджек, догърулыкъ эбедиен раатлыкъ ве хавфсызлыкъ береджек. Сонъ халкъым аманлыкъ ерлеринде яшайджакъ, ич бир шейден къоркъмайджакъ, къасеветсиз ве раат оладжакъ. Бурчакъ орманларны ураджакъ, шеэр ернен ексан оладжакъ. Сизлер исе бахтлы олурсынъыз: суву олгъан эр бир ерде урлукъ сачаджакъсынъыз, туварынъызны ве эшеклеринъизни эр ерде отлатаджакъсынъыз! Вай-вай-вай! Сен башкъаларны йыкъып ёкъ эте эдинъ, сени исе бир кимсе йыкъмады. Башкъаларны алдата эдинъ, сени исе бир кимсе алдатмады. Йыкъып битиргенинъден сонъ, сени де йыкъаджакълар, алдатып битиргенинъден сонъ, сени де алдатаджакълар. Я РАББИ! Бизни аджы! Санъа ишанамыз! Бизге эр саба-танъда такъат бер, бизни сыкъынты заманда къуртар! Шамата сесинден халкълар къачалар, аякъкъа тургъанынъда, миллетлер чевре-четке чапалар. Тыртырлар киби, адамлар гъаниметни джыялар, онъа, сарынчкъа дайын, атылалар. Юксеклерде отургъан РАББИ юджедир! О Сионны адалетке ве догърулыкъкъа толдураджакъ. Сенинъ яшайышынъны къорчалайджакъ, сени бутюнлей къуртараджакъ, акъыл ве бильги береджек. РАББИден къоркъмакъ — энъ къыйметлидир. Бакъынъыз, кучьлю адамлар сокъакъларда ярдымгъа чагъыралар, барышыкъ шартнамесини тизеджек олгъан эльчилер аджджы-аджджы агълайлар. Ёллар бошап къалды, ёлджулар ёкъ олды. Берген сёзюни бозды, шеэрлерни къырды, адамларны адам ерине корьмеди. Ер юзю зарлана, къуруп къала, Ливан дагълары солып къалды, Шарон тегизлиги къуру сахрагъа чевирильди, Башан ери ве Къармел дагъларынынъ тереклери япракъларыны тёкти. РАББИ: — Энди тураджагъым, юкселеджегим, не къадар устюн олгъанымны косьтереджегим, — дей. — Сизлер пиченнен юклюсинъиз, тобан догъураджакъсынъыз, нефесинъиз атеш олып, сизни ашап битиреджек. Халкълар — янгъан киреч киби оладжакъ, кесильген тикенлер киби атеште янып битеджеклер. Эй, узакътакилер, нелер япаджагъымны эшитинъиз! Эй, якъындакилер, къудретимни билинъиз! Сиондаки гунакярларнынъ отьлери патлады, имансызлар къалтырап башлады: «Арамыздан эр шейни ашап битирген атешнинъ янында ким отурып олур? Арамыздан эбедий алевнинъ янында ким яшап олур?» Амма адалетнен яшагъан, догърусыны айткъан, арам къазанчтан нефретленген, къолларыны къапардан узакъ туткъан, къан тёкюльгени акъкъында эшитмемеге къулакъларыны тыкъаткъан, яманлыкъны корьмемеге козьлерини къапаткъан адам юксекликте ерлешеджек, янына барылмаз къаяларда сакъланаджакъ, керекли ашлары оладжакъ, суву да битмейджек. Козьлеринъ Падишагъа бутюн гузеллигинен бакъаджакълар, узакъ топракъны кореджеклер. Кечмиштеки дешетлеринъизни хатырлап: «Халкъымызны сайып чыкъкъан, бергилерни теразеге чеккен, къуллелеримизни сайгъан къайда?» — дейджексинъиз. Къопай халкъны бир даа корьмейджексинъиз, анълашылмагъан, богъукъ тильде лаф эткен, абдал лакъырдысы олгъан халкъкъа энди бакъмайджакъсынъыз. Байрам топлашувларымызнынъ шеэрине, Сионгъа бакъ! Козьлеринъ Ерусалимни, раатлыкъ ерини корьсюнлер. О — букленмез бир чадыр! Къазыкълары еринден чыкъмайджакъ, бир йипи узюльмейджек. Анда аджайип РАББИ бизнен оладжакъ, анда дерьялар ве кенъ каналлар ерлешеджек. Амма бир курекли къайыкъ, бир буюк геми анда кечалмайджакъ. РАББИ — бизим Суд Этиджимиз, РАББИ — Къанун Бериджимиз, РАББИ — бизим Падишамыз, О — бизим Къуртарыджымыз! Гемидеки аркъанларынъ бошады, мачтаны тутып оламайлар, елькенни котермеге мумкюн дегиль. О заман буюк гъанимет пай этиледжек, топаллар биле чайпавгъа къошуладжакъ. Анда отургъанларнынъ ич бириси: «Мен хастам», — демейджек; анда яшагъан халкънынъ гуналары багъышланаджакъ. Эй, миллетлер, динълемек ичюн, якъынлашынъыз! Эй, халкълар, къулакъ асынъыз! Ер юзю ве ер устюнде яшагъан эр шей, дюнья ве анда эписи догъгъанлар, динъленъиз! РАББИ эписи миллетлерге ачувланды, оларнынъ бутюн ордуларына гъазапланды. Оларны ёкъ этеджек, чокъларыны ольдюреджек. Олюлери анда-мында атыладжакъ, джесетлеринден сасыкъ даркъаладжакъ, дагълары къандан сылакъ оладжакъ. Бутюн кок ордусы ирип кетеджек, коклер, бурулгъан кягъыт киби, сарыладжакъ. Юзюм пытагъындан, я да инджир терегинден солгъан япракъ тюшкени дайын, бутюн ордулары йыкъыладжакъ. — Къылычым кокте тойгъандже ичти, энди де Эдомгъа тюшеджек, ёкъ этиледжек халкъны джезалайджакъ, — дей РАББИ. РАББИнинъ къылычы чокъ къан тёкеджек, къочкъарларнынъ ве текелернинъ ягъларына ве къанына, къочкъарларнынъ ич ягъына тояджакъ. Боцра шеэринде РАББИ къурбан чаладжакъ, Эдом топрагъында чокъ сояджакъ. Оларнен берабер кийик бугъалар, эм бузавлар, эм кучьлю огюзлер союладжакъ. Топракъ къанларына тояджакъ, ягъларындан семиреджек. О куню РАББИ джезалай, о йылы Сион давасы ичюн халкъларнынъ акъларыны бере. Эдом озенлери зифтке, топрагъы кукюртке чевиреледжек; бутюн мемлекети янгъан зифт оладжакъ. Гедже-куньдюз сёнмейджек, омюрбилля тютейджек. Несильден несильгедже мемлекет бом-бош къаладжакъ, адамлар анда эбедиен юрмейджек. О топракънынъ сабылары миявкъушнен кирпилер оладжакъ, анда пугъу ве къузгъун яшайджакъ. РАББИ Эдомнынъ бойдан-боюна харап этювини тайинлейджек, ёкъ этювини чекеджек. Мырзалар: «Энди падишалыкъ ёкъ», — дейджек, башлыкъларынынъ эписи гъайып оладжакъ. Сарайларында тикенли осюмликлер, къавийлештирильген шеэрлерде къыджыткъан ве кийик отлар оседжек. О ер шакъалларнынъ яшагъан ери, девекъушуларнынъ юрту оладжакъ. Кийик айванлар сыртланларнен корюшеджек, анда теке шейтанлары къычырышаджакълар, Лилит анда ерлешип, раатланаджакъ. Кийик къушлар анда юва япып, йымырта къозлап, балаларыны чыкъараджакълар да, талдалары тюбюнде оларны топлайджакълар. Чайлакълар анда ерлешип топланаджакълар. Оларнынъ эписи, бири четте къалмай, анда чифт-чифт пейда оладжакъ. РАББИнинъ Китабында тапып окъунъыз, айтылгъан эр шей мытлакъа оладжакъ. Бу эмир РАББИнинъ агъзындан чыкъты, Руху да оларны топлайджакъ. Олар ичюн РАББИ джереп чекти, къолунен мемлекетни ольчеп, оларгъа пай этти. Олар омюрбилля о топракъкъа саиплик этип, несильден несильгедже анда яшайджакълар. Сахра ве къуру чёль къуванаджакъ, сувсуз топракъ шенъленип, гузель чечек киби ачаджакъ. Аджайип чечекленип къуванаджакъ, къуванчнен къычырып шенъленеджек. Ливан шурети онынъ оладжакъ, Къармел дагъларынынъ ве Шарон тегизлигининъ дюльберлиги онъа бериледжек. Олар РАББИнинъ шуретини, Алламызнынъ дюльберлигини кореджеклер. Такъаттан кесильген къолларынъызны къуветлендиринъиз, къалтырагъан тизлеринъизни къавийлештиринъиз. Къоркъакъларгъа: — Бир шейден къоркъмайып, къатты олунъыз, Бакъынъыз, Алланъыз келе! — айтынъыз. — О джезалайджакъ, эр кеснинъ къазангъанына коре береджек. О келеджек ве сизлерни къуртараджакъ. О заман кёр адамларнынъ козьлери ачыладжакъ, сагъырларнынъ къулакълары эшитеджек. О заман топал, сыгъын киби, сычрайджакъ, тильсизлер йырлап башлайджакъ; сахрада сувлар фышкъыраджакъ, къуру чёльде чокъракълар акъаджакъ. Сыджакъ топракъта голь, сувсагъан топракъта чокъраклар пейда оладжакъ. Шакъалларнынъ отургъан ерлеринде ешиль къамыш оседжек. Анда буюк бир ёл оладжакъ, о ёл «Азиз Ёл» деп адланаджакъ. Арам адамлар андан юралмайджакъ, о, тек Алланынъ ёлундан кеткенлер ичюн оладжакъ. Бу ёлдан кеткен, акъылсыз олса да, ёлуны шашырмайджакъ. Анда арсланлар олмайджакъ, йыртыджы айван да о ёлгъа чыкъмайджакъ. Олар анда тапылмайджакълар. Анда тек къуртулгъанлар юреджек. РАББИ сатын алгъан адамлар къайтаджакъ, Сионгъа къуванчнен къычырып келеджек, къуванч оларнен эбедиен оладжакъ. Олар къуванч ве шенълик тападжакъ, гъам ве къасевет исе олардан узакълашаджакъ. Хизкия 14-юнджи йылы падишалыкъ эткенде, Ашшур падишасы Санхерив, Ехуданынъ бутюн къавийлештирильген шеэрлерине къаршы чыкъып, оларны запт этти. Ашшур падишасы Лакиш шеэринден Ерусалимге Хизкия падишасына орду башыны буюк ордусынен берабер ёллады. О келип, юкъары хавуздан акъкъан арыкъ янында токътады. О ер токъумаларны ювып къуруткъан тарлагъа баргъан ёлунда эди. Оны къаршыламакъ ичюн, Хилкиянынъ огълу сарай башлыгъы Эльяким, языджы Шевна ве Асафнынъ огълу тарихчы Ёах чыкътылар. Орду башы оларгъа бойле деди: — Хизкиягъа айтынъыз: Ашшурнынъ улу падишасы бойле дей: Сен кимге ишанасынъ? Сенинъ айткъан шейлеринъ — бош лаф. Дженк этмек ичюн акъыл танышув ве къувет керек. Сен исе манъа къаршы котерилип, кимге ишанасынъ? Сен Мысыргъа, бу сынгъан таякъкъа ишанасынъ, гъалиба? Мысыргъа ким таянса, о къолуны санчып яралай. Мысыр падишасы олгъан фыравун онъа ишангъанларнынъ эписине ойле япа. Сен, гъалиба, манъа: «Биз РАББИге, Алламызгъа ишанамыз», — дерсинъ. Лякин Хизкия шу Алланынъ ибадет тёпелерини ве къурбан ерлерини ёкъ этип, бутюн Ехуда ве Ерусалим халкъына: «Тек бу къурбан еринде ибадет этинъиз», — демедими? Шимди эфендимнен Ашшур падишасынен анълашсанъ ве мен санъа эки бинъ ат берсем, оларнынъ устюне атлылар тапып олурсынъмы? Сен эфендимнинъ энъ кичик башлыгъындан юзь чевирме, Мысыргъа ве онынъ дженк арабалары ве атлыларына ишанма. Бундан да гъайры, мен бу мемлекетни йыкъмагъа Алланынъ эмиринен кельдим. РАББИ манъа: «Шу мемлекетке бар да, оны ёкъ эт», — деди. Эльяким, Шевна ве Ёах орду башына: — Бизге, къулларынъа арамий тилинде айт, биз арамийдже анълаймыз. Еудийдже лаф этме, дивардаки адамлар бизни эшителер де, — дедилер. Орду башы оларгъа джевап къайтарып: — Эфендим бу сёзлерни тек сизге ве эфендинъизге айт деп, мени йибердими? Ёкъ! Диварларнынъ устюнде отургъан бу халкъкъа да йиберди. Олар сизлернен берабер ачлыкътан озь бокъларыны ашайджакълар, озь сийдиклерини ичмеге меджбур оладжакълар, — деди. Сонъ орду башы турып, бар сесинен еудийдже къычырды: — Ашшурнынъ улу падишасынынъ сёзлерини динъленъиз! Падиша бойле дей: Хизкия сизни алдатмасын, о сизни къуртарып оламаз! Хизкия Алла акъкъында: «РАББИ бизни мытлакъ къуртарыр, бу шеэр Ашшур падишасынынъ къолуна тюшмез», — деп сизни ишандырмасын. Хизкияны динълеменъиз! Ашшур падишасы бойле дей: Меннен барышынъыз ве огюме чыкъынъыз. Сонъра эр кес озь юзюми ве озь инджирлерини ашасын, озь къуюсындан сув ичсин. Сонъ мен келип, сизни тыпкъы сизинъ топрагъынъыз дайын топракъкъа алып кетеджегим. О топракъ — ашлыкъ ве яш шарап, отьмек ве юзюмликлер топрагъыдыр. Хизкия: «РАББИ бизни къуртарыр», — деп, сизлерни алдатмасын. Миллетлернинъ аллалары озь топракъларыны Ашшур падишасы къолундан къуртардымы? Хамат ве Арпад шеэрлерининъ аллалары къайда? Сефарваим шеэрининъ аллалары къайда? Аллалар Самарие шеэрини менден къуртардылармы? Бутюн ерлернинъ аллаларындан къайсы алла озь мемлекетини менден къуртарды? РАББИ Ерусалимни менден къуртара билирми? Эр кес индемеди, кимсе онъа бир сёз биле джевап бермеди, чюнки падиша джевап бермемеге буюргъан эди. Сонъ Хилкиянынъ огълу сарай башлыгъы Эльяким, языджы Шевна ве Асафнынъ огълу Ёах тарихчы урбаларыны йыртып, Хизкиягъа кельдилер, онъа орду башынынъ сёзлерини айтып бердилер. Буларны эшиткен Хизкия устюндеки урбаларыны йыртты, чувал токъумасындан тикильген урбаны кийип, РАББИнинъ Сарайына кетти. О, сарай башлыгъы Эльякимни, языджы Шевнаны ве баш руханийлерни чувал токъумасындан тикильген урбаларда Амоцнынъ огълу Ешая пейгъамберге ёллады. Олар келип, бойле дедилер: — Хизкия шойле дей: «Бу кунь — сыкъынты, джеза ве масхаралыкъ куню. Балаларнынъ догъаджакъ вакъты кельди, амма догъурмагъа кучь ёкъ. Бельки РАББИ, сенинъ Алланъ Ашшур падишасы йиберген, Тири Алланы сёгген орду башынынъ сёзлерини эшитир ве айткъан ярамай шейлери ичюн оны джезалар. Сен исе сагъ къалгъанлар ичюн дува окъу». Хизкиянынъ хызметчилери Ешаягъа кельгенинен, Ешая оларгъа бойле деди: — Эфендинъизге айтынъыз: «РАББИ бойле дей: Сен эшиткен шейлерден, Ашшур падишасынынъ хызметчилери Мени сёгип айткъан сёзлеринден къоркъма. Мына Мен онъа бир рух ёлларым да, о, хаберни эшитип, озь топрагъына къайтаджакъ. Мен оны анда къылычнен ольдюреджегим». Ашшур падишасынынъ Лакиш шеэринден кеткени акъкъында хаберни алып, орду башы кетти ве Ливна шеэрине къаршы дженклешкен падишагъа кельди. Падиша, Хуш падишасы олгъан Тирхакъа акъкъында: «Мына, о санъа къаршы дженклешмеге чыкъкъан», — деген сёзлерни эшиткен сонъ, Хизкиягъа эльчилер ёллап, бойле деди: — Ехуда падишасы Хизкиягъа айтынъыз: «Сен ишангъан Алланъ: “Ерусалим шеэри Ашшур падишасынынъ къолуна тюшмез”, — деп, сени алдатмасын. Ашшур падишалары бутюн ерлерге нелер эткенлери акъкъында ве оларны бутюнлей ёкъ эткенлери акъкъында эшиттинъ. Сен сагъ къаладжакъсынъмы? Баба-деделерим ёкъ эткен миллетлерни аллалары къуртардымы? Гозан ве Харанны, Рецеф ве Телассардаки Эден огъулларыны къуртардылармы? Хамат шеэри падишасы ве Арпад шеэри падишасы къайда? Лаир, Сефарваим, Хена ве Ивва шеэри падишалары шимди къайда?» Хизкия эльчилернинъ къолларындан мектюпни алып, оны окъуды. Сонъ РАББИнинъ Сарайына кетип, мектюпни РАББИнинъ огюнде ачты. Хизкия РАББИнинъ огюнде дувалар окъуп, бойле деди: — Ордуларнынъ РАББИси, Керувларнынъ устюнде отургъан Исраильнинъ Алласы! Бутюн ер падишалыкъларнынъ Алласы — бирден-бир Сенсинъ. Сен ернен коклерни яраттынъ. Я РАББИ, къулакъ ас да, эшит. Козьлеринъни ач да, Озюнъ корь. Санхеривнинъ эписи сёзлерини, Тири Алланы насыл сёггенини эшит! РАББИм, догърусы шу ки, Ашшур падишалары эписи топракъларны ёкъ эттилер, оларнынъ аллаларыны атеште якътылар. Олар исе аллалар дегиль, олар инсан япкъан шейдир: агъач ве таш. Шунынъ ичюн де оларны ёкъ эттилер. Шимди исе, РАББИм, бизим Алламыз, бизни олардан къуртар. Бутюн ернинъ падишалыкълары бильсин ки, бирден-бир РАББИ — Сенсинъ. Сонъ Амоцнынъ огълу Ешая Хизкиягъа бойле хабер ёллады: — РАББИ, Исраильнинъ Алласы бойле дей: «Ашшур падишасына Санхеривге къаршы дуваларынъны эшиттим». Мына онынъ акъкъында РАББИнинъ сёзлери: Сион къызы сенден нефретленир, устюнъден кулер. Ерусалим къызы артынъдан башыны саллар. Кимни сёгдинъ, кимни ашаладынъ? Кимге сес котерип, юкъарыдан бакътынъ? Исраильнинъ Азизине! Къулларынънен Раббини ашаладынъ ве: «Чокътан-чокъ арабаларымнен дагъларнынъ тёпесине, Ливаннынъ къаяларына чыкътым, юксек кедр тереклерини кестим, энъ яхшы кипарислерини кестим. Онынъ энъ юксек тёпелерине кельдим, багъынынъ гурь ерине кирдим. Къую къазып, сувны ичтим, бутюн Мысыр озенлерини табанларымнен къуруттым», — дединъ. Бутюн буларны Мен чокътан япкъаным акъкъында эшитмединъми сен? Къадимий заманларда буны Мен яздым. Шимди исе къавийлештирильген шеэрлерни сенинъ къолларынънен ёкъ эттим. Шеэрде яшагъанлар кучьсюзленди, къалтырай ве утаналар. Олар тарладаки от киби, назик ешиллик киби, дамлардаки от ве баш багъламай янгъан ашлыкъ кибилер. Сен отурасынъмы, кирип-чыкъасынъмы — Мен эписини билем. Сенинъ Манъа къаршы олгъан ачувынъны да билем. Сенинъ Манъа къаршы ачувынъ, къопайлыгъынъ Манъа келип етти. Мен бурнунъа алкъа къоярым, агъзынъа агъызлыкъ такъарым. Кельген ёлунънен сени алып къайтарырым. Иште санъа, Хизкия, бир алямет: бу йыл тюшкен ашлыкъны ашайджакъсынъыз, экинджи йылы — озю осип чыкъкъан ашлыкъ, учюнджи йылы ашлыкъ сачып ораджакъсынъыз, юзюм багъчаларыны сачып, емишини ашайджакъсынъыз. Ехуда эвинден сагъ къалгъанлар кене тамыр аткъан ве мейва кетирген тереклер киби оладжакълар. Сагъ къалгъанлар Ерусалимден, къуртулгъанлар Сион дагъындан чыкъаджакъ. Буны Ордулар РАББИсининъ кучьлю севгиси япаджакъ. Шунынъ ичюн РАББИ Ашшур падишасы акъкъында бойле дей: «О, бу шеэрге кирмейджек, анда окъ атмайджакъ, къалкъаннен якъынлашмайджакъ, онынъ дивары янында уджюм обаларыны обаламайджакъ. Кельген ёлунен къайтаджакъ, бу шеэрге кирмейджек, — дей РАББИ. — Озюм ичюн, къулум Давут хатири ичюн Мен бу шеэрни къорчалайджагъым». Алланынъ Мелеги келип, Ашшур ордусынынъ 185 000 аскерини къырды. Адамлар саба тургъанда, бутюн аскерлер олип-серилип ята эди. Ашшур падишасы Санхерив кетип, артына къайтты ве сонъра Ниневеде яшады. Бир кунь, о, озюнинъ алласы Нисрок путханесинде табынгъанда, огъуллары Адраммелек ве Сарецер оны къылычнен ольдюрдилер. Озьлери исе Арарат мемлекетине къачып кеттилер. Онынъ ерине огълу Эсар-Хаддон падиша олды. Шу куньлери Хизкия агъыр хасталанып, олюм тёшегинде яткъанда, онъа Амоцнынъ огълу Ешая пейгъамбер кельди ве бойле деди: — Эвинъдекилеринъе васиетинъни къалдыр. Сен оледжексинъ, тюзельмейджексинъ. Хизкия диваргъа айланып, РАББИге: — Я РАББИ! Сенинъ огюнъде насыл садыкълыкънен ве бутюн юрегимнен Санъа берилип юргенимни эсле. Сенинъ огюнъде яхшылыкъ яптым, — дува этип, аджджы агълап башлады. РАББИ Ешаягъа бойле деди: — Артынъа къайт да, Хизкиягъа шойле айт: «РАББИ, бабанъ Давутнынъ Алласы бойле дей: Мен сенинъ дуваларынъны эшиттим, козь яшларынъны корьдим. Омрюнъе даа он беш йыл къошаджагъым, сени ве шу шеэрни Ашшур падишасы къолундан къуртараджагъым, бу шеэрни къорчалайджагъым». Мына санъа РАББИ айткъан сёзлерини тутаджакъ алямети: Ахазнынъ басамакъларындан он басамакъ тюшкен кольгени арткъа къайтараджагъым. Кунеш къайтты, кольге де энген он басамагъындан арткъа къайтты. Ехуда падишасы Хизкия хаста олып, яхшы олгъан сонъ, шуны язды: — Ярым омюр яшап, кетем, омюримнинъ яшамагъан йылларына мени олюлернинъ дюньясына чагъырдылар, — дедим. — РАББИни корьмейджегим! Яшагъанлар топрагъында РАББИни корьмейджегим! — деп тюшюндим. Адамларгъа энди бакъмайджагъым, дюньяда яшагъанларнынъ арасында энди олмайджагъым. Яшагъан ерим менден алына, чобан чалашы киби, менден узакълаша. Кетен безини сарып джыйыштыргъан токъумаджыгъа ошап, омюримни битирмек кереким; о, басманы кескени киби, омрюмни кесе. Гедже-куньдюз мени гъайып этесинъ. Сабагъадже ярдым сорап къычырам, О исе, арслангъа ошап, бутюн кемиклеримни парчалай. Гедже-куньдюз мени гъайып этесинъ. Къарылгъач, турна киби, аджыныкълы сеснен къычырам, гогерджин киби, ах чекем. Сёнюк козьлеримнен кокке бакъам. Я Раббим! Тарсыкъам, манъа аркъа-къая ол! Не айтаджагъым? О манъа айткъаныны беджерди. Йылларымны кедер толу битирем. Я Раббим, адамлар сёзлеринънен яшайлар, рухумнынъ яшайышы да бундадыр. Мени тедавийлеп, манъа омюр багъышла! Иште, буюк аджджылыкъ меним ичюн хайырлы олды. Сен джанымны олюм чукъурындан къуртардынъ, эписи гуналарымны четке ташлап аттынъ. Олюлернинъ дюньясы Санъа шукюр этмез, олюм Сени макътамаз, мезаргъа тюшкенлер Санъа ишанмаз. Санъа тирилер, тек тирилер шукюр этелер, бугунь мен эткеним дайын, Сени макътайлар. Бабалар балаларына ишанчлыгъынъны анълата. Меним Къуртарыджым — РАББИдир; омюрбилля РАББИнинъ Эвинде телли чалгъыларымызны чалдырып, тюркюлер йырлайджакъмыз! Ешая бойле деди: — Бир тёгерек басылгъан инджир алып кетирсинлер, оны чибанына къойсунлар, ве о тюзелип кетеджек. Хизкия исе: — Мен РАББИнинъ Эвине бараджагъымнынъ алямети недир? — деп сорады. О заманда Баладаннынъ огълу Меродакъ-Баладан, Вавилон падишасы, Хизкиянынъ хаста олгъаныны эшитип, онъа мектюплер ве бахшыш ёллады. Хизкия эльчилерни къуванчнен къаршылап, оларгъа эвининъ хазинесини косьтерди: алтын-кумюшни, къокъулы отлар ве темиз ягъларны, бутюн силяханесини ве хазинесиндеки эр шейни косьтерди. Хизкия эвинде ве саип олгъан бутюн ерлеринде оларгъа косьтермеген бир шейи къалмады. Ешая пейгъамбер, Хизкия падишагъа келип, ондан: — Бу адамлар нелер айттылар, олар санъа къайдан кельдилер? — деп сорады. Хизкия исе: — Узакъ мемлекеттен, Вавилондан кельдилер, — деп джевап берди. — Эвинъде нелер корьдилер? — деп сорады Ешая. Хизкия: — Эвимде олгъан эписи шейлерни корьдилер. Хазинемде оларгъа косьтермеген бир шей къалмады, — деди. Ешая онъа: — РАББИнинъ сёзлерини динъле. «Ойле куньлер келеджек ки, эвинъдеки бутюн шейлерни ве бугуньге къадар бабаларынъ топлагъан шейлерини Вавилонгъа алып кетеджеклер. Бир шей къалмайджакъ, — дей РАББИ. — Сенден догъгъан огъулларынъны алып, Вавилон падишасынынъ эвинде хызметчилер япаджакълар», — деди. Хизкия Ешаягъа: — Сен РАББИден кетирген сёзлер яхшыдыр, — деди. Сонъ даа къошты: — Ич олмаса, меним куньлеримде тынчлыкъ ве аманлыкъ оладжакъ! — Гонъюль алынъыз, халкъымнынъ гонълюни алынъыз! — дей сизинъ Алланъыз. — Ерусалимнен йымшакъ лаф этинъиз, онъа хабер этинъиз: дженк вакъты битти, къабааты ичюн одеме этильди, бутюн ишлеген гуналары ичюн РАББИнинъ къолундан эки къат корьди. — Раббининъ ёлуны азырланъыз, бакъымсыз ерлерде Алламыз кечеджек ёлны тюм-тюз этинъиз! — деп къычыра сахрада бир сес. — Эписи вадийлер толдурылсынлар, байырлар ве дагълар алчакъ этильсинлер. Къыйыш ёллар догъру олсунлар, чукъурлы ёлчыкълар тегиз этильсинлер! РАББИнинъ Шурети пейда оладжакъ, оны эр бир джан кореджек. Буны РАББИ Озю деди. — Хабер эт! — дей сес. — Нени хабер этейим? — деп сорадым. — Бутюн инсанлыкъ откъа ошай, онынъ дюльберлиги — тарла чечеги киби. РАББИ уфюргенинен, от къуруй, чечек тюше; керчектен де, инсанлыкъ откъа ошай. От къуруй, чечек тюше, РАББИнинъ Сёзю исе эбедиен яшай! Эй, Сионнынъ хаберджиси, юксек дагъгъа чыкъ! Эй, Ерусалимнинъ хаберджиси, юксельт сесинъни, юксельт, къоркъма! Ехуда шеэрлерине айт: «Мына сизинъ Алланъыз!» Бакъынъыз, РАББИ-ТААЛЯ кучюнен келе, акимиет къудретинен якъынлаша. Бакъынъыз, О, мукяфатлайджакъ, адамларгъа акъларыны береджек! Чобан айванларны бакъкъаны киби, о, адамларны бакъаджакъ: къозуларны къолунен топлайджакъ, оларны багърына басаджакъ, ана-къойларны зорламайып алып кетеджек. Сувларны къошавучынен ким ольчеди? Коклерни къарышнен ким ольчеп олды? Топракъ тозуны ким чекти? Дагъларнен байырларны теразеде ким чекип олды? РАББИнинъ Рухуны ким анълап олды? Онъа огют берип акъыл огретеджек бармы? О, кимнен акъыл таныша? Онъа ким акъыл огрете? Акъикъат ёлуна ким къоя? Оны бильгиге ким огрете? Онъа икмет ёлуны ким корьсете? РАББИ ичюн миллетлер — къопкъадаки сув тамчысы, теразедеки тоз зерреси кибидир. Мына, индже тоз киби, адаларны котере. Бутюнлей якъыладжакъ къурбан кетирмек ичюн, Ливан дагъларындаки тереклер етмез, анда яшагъан айванлар етерли олмаз. РАББИнинъ огюнде эписи миллетлер — ич бир шей кибидир, ич бир шейден ашагъы, бошлукъ дайын сайыла. РАББИни кимге ошатаджакъсынъыз? Онъа бенъзегенни тападжакъсынъызмы? Уста маден иритип, путны япа, къуюмджы оны алтыннен къаплай, онынъ ичюн темиз кумюштен зынджырчыкълар ясай. Бойле бахшыш кетирмек ичюн фукъаре олгъан сою чюрюмейджек бир терекни сайлап ала, къатты тураджакъ бир путны япмакъ ичюн, устаны къыдыра. Бильмейсинъиз, аджеба? Эшитмединъиз, аджеба? Энъ башындан сизлерге айтмадылармы? Дюнья насыл къурулгъаныны анъламайсынъызмы? О, ер тёгерегининъ устюнде отура, ер юзюнде яшагъанлар — сарынчкъа кибидир! Коклерни индже басма киби керген, яшамакъ ичюн бир чадыр киби къургъан! О, мырзаларны ич бир шейге чевире, ернинъ къадыларыны бош бир шейге айландыра. Якъында сачылып, якъында сепилип, якъында топракъкъа тамыр аткъанда, РАББИнинъ уфюргенинден къуруйлар, боран оларны, тобан киби, савура. — Мени кимге ошатаджакъсынъыз? Манъа ким тенъ? — дей Мукъаддес Олгъан. — Козьлеринъизни котерип, коклер юксеклигине бакъынъыз! Оларны ким яратты? Коклердеки ордуларны сыранен алып келе, эр бирини адынен чагъыра. Улу къудрети, буюк кучю ичюн, Онынъ эр шейи озь ериндедир. Насыл ола да, сен, Якъуп, не ичюн сен, Исраиль, бойле айтасынъыз: «Башыма нелер тюшкени РАББИден сакълыдыр, манъа адалетнен бакъсынлар деп, Алла къасевет этмей». Бильмейсинъми, аджеба? Эшитмединъми, аджеба? Дюньянынъ четлерини яраткъан РАББИ, Эбедий Алла такъаттан тюшмей ве ёрулмай. Оны анъламагъа мумкюн дегиль. Болдургъангъа — кучь, такъаттан кесильгенге буюк къудрет бере. Йигитлер де болдурып, такъаттан кесиле, яш огъланлар да абынып, йыкъыла. РАББИге ишангъанлар исе тазе кучь аладжакъ, къарталлар киби, къанатларыны котереджек, чапып, болдурмайджакъ, юрип, такъаттан кесильмейджеклер. — Эй, адалар, огюмде индеменъиз! Халкълар кучь тапсынлар да, якъынлашып десинлер. Бирликте судгъа топлашайыкъ. Куньдогъуштан Алланынъ адалетини беджерген бирини ким алып кетирди? Ким оны артындан кетмек ичюн чагъырды? Ким онъа миллетлерни берди ве падишаларны бойсундырды? О, оларны къылычнен тозгъа чевирди, окънен ель савургъан тобангъа айландырды. Оларны къувалай, тынч олып, аякъ басмагъан ёлдан кете. Буларнынъ эписини ким япты? Мен келеджек несиллерни башындан чагъырам! Мен, РАББИ, — биринджим, сонъкилернен де оладжагъым! Адалар буны корип, къоркътылар, ер юзюнинъ кенарлары къалтырадылар, якъынлашып кельдилер. Эр бири аркъадашына ярдым эте, бири-бирине: «Кучьлю ол», — дей. Зенаатчы маден иритиджисини, дёгюджи демирджини юреклендире, бирикюв акъкъында: «Аджайип», — айта, пут къатты турсун деп, мыхларнен мыхлай. — Сен исе, Исраиль — Меним къулум, Мен сайлагъан Якъуп, севимли достум Ибраимнинъ эвлятлары! Сизлерни ер юзюнинъ кенарларындан алып кетирдим, дюньянынъ четлеринден чагъырдым, санъа: «Сен Меним къулумсынъ! Мен сени сайладым, сени ред этмедим», — дедим. Къоркъма! Мен янынъдадырым! Дешетке къалма! Мен Алланъдырым! Мен сени къавийлештиририм, санъа ярдым этерим, онъ къолумнен санъа адалет берерим. Санъа къаршы ачувлангъан эр кес утанаджакъ ве масхара оладжакъ. Сеннен дженклешкенлер бош ер киби олып, гъайып оладжакъ. Санъа къаршы душманлыкъ эткенлерни къыдырып тапамайджакъсынъ, санъа къаршы курешкен олмайджакъ бир шей, асла олмайджакъ бир шей киби оладжакъ. Мен — РАББИ, сенинъ Алланъ, сени сагъ къолунъдан тутам, санъа: — Къоркъма! Мен санъа ярдым этеджегим, — дейим. — Къоркъма, Якъуп-къурт, Исраиль акъайлары! Санъа Мен ярдым этеджегим, — дей РАББИ, сени сатын алгъан Исраильнинъ Азизи. — Иште, Мен сени янъы, кескин тишли бир арман чанасы япаджагъым. Дагъларны арман этип, уфакълатаджакъсынъ, байырларны кепек киби этеджексинъ. Оларны савураджакъсынъ, оларны ель алып дагъытаджакъ, боран алып кетеджек. Сен исе РАББИде къуванаджакъсынъ, Исраильнинъ Азизинен макътанаджакъсынъ. Ёкъсулларнен фукъарелер сув къыдыраджакълар, амма тапалмайджакълар. Сувсузлыкътан тиллери къуруйджакъ. Мен, РАББИ, оларгъа джевап береджегим, Мен, Исраильнинъ Алласы, оларны къалдырмайджагъым. Дагъларда озенлерни акъызаджагъым, вадийлерде чокъракъларны ачаджагъым, сахраны — гольге, къуру топракъны — сув акъкъан ерге чевиреджегим. Сахрада кедр, акация, мирт ве зейтюн тереклерини сачаджагъым, сувсуз чёльде кипарис, къарагъач ве чам осьтюреджегим. Халкълар корип бильсинлер, тюшюнип анъласынлар ки, бутюн бу шейлерни РАББИнинъ къолу этти, Исраильнинъ Азизи яратты. — Даванъызны беян этинъиз, — дей РАББИ. — Исбатларынъызны кетиринъиз, — дей Якъупнынъ Падишасы. Олар не оладжагъыны айтсынлар; кечмиште олгъаныны хабер этсинлер. Иште, айтынъыз, бизлер де тюшюнип, ненен битеджегини биледжекмиз. Я да келеджекте не оладжагъы акъкъында хабер этсинлер. Келеджекте не оладжагъыны айтынъыз да, сиз аллалар олгъанынъызны билейик; я да яхшы, я да яман бир шей этинъиз, эпимиз де корип шашып къалайыкъ. Бакъынъыз, сиз — ич бир шейсинъиз, эткенинъиз де бир шейге ярамайджакъ, сизни сайлагъан — пистир. — Мен оны шимальден алып кетирдим; бакъынъыз, о кельди. О, куньдогъуштан Меним Адымны чагъырды. Башлыкъларны, чамур киби, эзе, чёльмекчи балчыкъны баскъаны киби, таптай. Мен билейим деп, бунынъ акъкъында башындан ким хабер этти? «О, догъру эди!» — дейик деп, буны ким бильдирди? Кимсе айтмады, кимсе хабер этмеди, кимсе сёзлеринъизни эшитмеди! Сионгъа: «Бакъынъыз!» — деген, хайырлы хаберджини Ерусалимге ёллагъан биринджи оларакъ Мен эдим. Бакъсам, ич бир адам ёкъ, Менден сорагъан я да акъыл берген адам ёкъ, джевап берип оладжакъ сою ёкъ. Иште, эписи бир олмайджакъ, ишлери де бир шейге ярамайджакътыр, путлары — ель ве бошлукътыр! — Мына — къулум! Мен оны сайладым ве онъа ярдым этем! О — джанымнынъ чырагъыдыр. Онъа Озь Рухумны бердим; О, халкъларгъа адалетликни илян этер. Давалашмаз О ве къычырмаз, сокъакъларда кимсе Онынъ сесини эшитмез. О, чатлакъ къамышны къопармаз, тютеп тургъан фитильни сёндюрмез, акъикъатнен адалетликни илян этер. Ер юзюнде адалетни пекитмегендже, болдурмаз, такъаттан кесильмез, адалардаки халкълар Онынъ къанунына умют багълар. Коклерни яраткъан ве джайгъан, ерни ве анда булунгъан эписи шейлерни ясагъан, дюньядаки адамларгъа нефес берген, устюнде юргенлерге джан берген РАББИ-Тааля бойле дей: — Мен, РАББИ, сени адалетнен чагъырдым. Сени къолунъдан тутаджагъым ве къорчалайджагъым. Сенинъ ярдымынънен инсанларгъа васиет береджегим, миллетлерге ярыкъ оладжакъсынъ: кёр адамларнынъ козьлерини ачаджакъсынъ, эсирлерни зиндандан, къаранлыкъта яшагъанларны аписханеден чыкъараджакъсынъ. Мен — РАББИм; Адым будыр. Ич кимсеге шуретимни, путларгъа шанымны бермейджегим. Мына, эвельден хабер эткенлерим эписи олды, энди исе янъыларны хабер этем, олар ерине кельмезден эвель, сизге хабер этем. Эй, денъизнен ялдагъанлар ве денъизде олгъанлар! Эй, адалар ве устьлеринде яшагъанлар! РАББИге янъы бир йырны йырланъыз, дюньянынъ дёрт тарафындан Оны макътанъыз! Сахра ве андаки шеэрлер, Кедарнынъ койлери сеслерини юксельтсин. Селада яшагъанлар тантана этсин, дагъларнынъ тёпелеринден къуванчнен къычырсынлар. РАББИни шуретлесинлер, адаларда шаныны макътасынлар. Батыр киби, РАББИ чыкъаджакъ, дженкчи киби, ачувгъа толаджакъ. Гудюрди киби, гъазап толу олып, къычыраджакъ, душманларыны енъеджек. Чокъ вакъыт индемедим, агъыз ачмайып, озюмни туттым. Энди догъгъан апай киби инъильдейджегим, зорнен нефес алып, ах чекеджегим. Дагъ ве тёпелерни харап этеджегим, бутюн ешиллигини къурутаджагъым. Озенлерини ойле сай этеджегим ки, оларда адалар пейда оладжакъ, голлерини къурутаджагъым. Кёр адамларны белли олмагъан ёлларындан алып кетеджегим, таныш олмагъан ёлларда юрсетеджегим, оглериндеки къаранлыкъны ярыкъкъа чевиреджегим, къыйыш ёлларыны догъру этеджегим. Олар ичюн япаджакъларым будыр, оларны къалдырмайджагъым. О заман путларгъа ишангъанлар, оларгъа: «Сиздир бизим аллаларымыз», — дегенлер арткъа чекиледжеклер, буюк масхаралыкъкъа огърайджакълар. — Эй, сагъырлар, динъленъиз, эй, кёр адамлар, бакъынъ ве корюнъиз! Къулум къадар кёр олгъан бармы? Мен ёллагъан хаберджим къадар сагъыр олгъан бармы? Севгилим къадар кёр, РАББИнинъ къулу къадар кёр олгъан бармы? Чокъ шей коресинъ, амма фаркъына бармайсынъ, къулакъларынъ ачыкъ, амма эшитмейсинъ. Озь догърулыгъы ичюн РАББИ Къанунны юксельтмеге ве шуретлемеге истеди. Амма бу халкъны харап эттилер, эр бир шейини тартып алдылар. Эписини къапкъан чукъурларына туттылар, зинданларгъа къапаттылар, мулькюни чайпап алдылар, ич кимсе оларны къуртармады. Чайпалгъанлар, кимсе де: «Кери къайтар!» — демей. Бунъа ким къулакъ асаджакъ? Ким дикъкъат этип, келеджекте эшитеджек? Якъупны харап этмеге, Исраильни чайпамагъа ким ёл берди? Биз РАББИнинъ огюнде гуна яптыкъ, шунынъ ичюн О, ойле шейлер япты. Исраиллилер Онынъ ёлларындан юрмеге истемедилер, Къануныны динълемедилер. Шунынъ ичюн устьлерине къызгъын ачувыны тёкти, шиддетли дженкни ёллады. Чевре-четлерини атеш сарды, амма олар анъламай эди, оларны якъа эди, амма фаркъына бармадылар. Эй, Якъуп! Эй, Исраиль! Сени яраткъан, дюньягъа кетирген РАББИ шимди бойле дей: — Къоркъма! Мен сени сатын алдым, сени адынънен чагъырдым; сен Менимсинъ! Сувларнынъ ичинден кечкенинъде, янынъда оладжагъым, озенлерден кечкенинъде, богъулмайджакъсынъ, атештен кечкенинъде, янмайджакъсынъ, алев сени якъмайджакъ. Мен — РАББИ, сенинъ Алланъ, Исраильнинъ Азизи, сенинъ Къуртарыджынъ! Сени сатын алмакъ ичюн, Мысыр, Хуш ве Сева мемлекетлерини бердим. Сен козюмде дегерли ве пек сайгъылысынъ, Мен сени севем. Сенинъ ичюн башкъа адамларны, джанынъ ичюн халкъларны береджегим. Къоркъма! Мен янынъдам. Эвлятларынъны куньдогъуш тарафындан алып келеджегим, куньбатыш тарафындан топлайджагъым. Шималь тарафына: «Бер!» — айтаджагъым; дженюпке: «Токътатма! Огъулларымны узакътан, къызларымны ернинъ кенарындан кетир, — дейджегим. — Менимки олгъан эр кесни, шуретиме яратылгъанларны, Мен япкъан ве ясагъанларны алып кель». Козьлери олып да, кёр олгъан, къулакълары олып да, сагъыр олгъан халкъны огге чыкъар. Эписи миллетлер берабер топлаштылар, халкълар бир ерде олдылар. Араларында буны ким хабер этти? Сонъундан олып кечкен шейни кунь эвельден ким айтты? Шаатларны кетирсинлер, догъру олгъанларыны косьтерсинлер, адамлар эшитип, «Бу керчектир!» — десинлер. — Сизлер — Меним шаатларым ве къулларымсыз, — дей РАББИ. — Сиз Мени билинъиз, Манъа ишанынъыз, Мен РАББИ олгъанымны анъланъыз деп, сизлерни сайладым. Менден эвель алла ёкъ эди, Менден сонъ да олмайджакъ. Мен, тек Мен — РАББИдирим, Менден гъайры Къуртарыджы ёкъ. Эвельден Мен хабер эттим, къуртардым, бильдирдим. Башкъа бир ябанджы алла буны япмады. Сизлер — шаатларымсынъыз, — дей РАББИ-Тааля. — Мен — Аллам! Дюнья къурулгъанындан берли Мен — Аллам! Къолумдан кимсе къуртармаз; Мен эткенимни кимсе къайтарып оламаз. РАББИ, сизлерни Сатын Алгъан, Исраильнинъ Азизи бойле дей: — Сизинъ ичюн Вавилонгъа ордуны ёллайджагъым, оларнынъ эписини къачакъ этеджегим, къасдийлилер гемилеринде янгъанларындан къычыраджакълар. Мен — РАББИ, Азизинъиз, Исраильнинъ Яратыджысы, Падишанъыздырым. РАББИ бойле дей. О, денъизде ёл ачты, кучьлю сувлар ичинде ёл косьтерди, дженк арабаларыны, атларны, орду ве бутюн олгъан кучь-къуветини алып кетирди. Оларнынъ эписи берабер ерге тюшип, турмадылар, фитиль киби сёнди, гъайып олдылар. Эвельдекилерни хатырламанъыз, къадим шейлерни тюшюнменъиз. Бакъынъыз, янъы бир шей япаджагъым! Мына-мына пейда оладжакъ, аджеба буны да бильмеге истемейсинъиз? Мен сахрада ёл япаджагъым, бакъымсыз ерлерде озенлер акъызаджагъым. Кийик айванлар, шакъалларнен девекъушулар Мени шуретлейджек. Сайлагъан халкъымны сувармакъ ичюн, сахрада сув, бакъымсыз ерлерде озенлер акъызаджагъым. Шуретимни макътамакъ ичюн, Мен Озюме бу халкъны яраттым. — Сен исе, Якъуп, Мени чагъырмадынъ! Менден болдурдынъ, Исраиль! Бутюнлей якъыладжакъ къурбан оларакъ, Манъа озь къозуларынъны кетирмединъ, шуретиме къурбанларынъны чалмадынъ. Манъа ашлыкъ бахшышларыны кетирмеге сени хызмет эттирмедим, къокъулы отларны якъмагъа зорламадым. Меним ичюн, кумюш берип, къокъулы къамыш алмадынъ, къурбанларынънынъ ягъларынен Мени тойдурмадынъ. Амма гуналарынъызнен агъырлыкъ кетире эдинъ, Мени къабаатларынъызнен чекиштире эдинъ. Гуналарны багъышлагъан — Меним, тек Меним. Бир даа оларны акъылыма кетирмейджегим. Не олгъаныны Манъа хатырлатынъ да, айды, давамызны чезейик; акъланмакъ ичюн, бир шей айт. Баба-деделеринъиз гуна япты, векиллеринъиз Манъа къаршы чыкъты. Мукъаддес Ернинъ башлыкъларындан руханийликни алдым, Якъупны бутюнлей ёкъ этмеге, Исраильни яманламагъа ёл ачтым. — Эй, къулум Якъуп! Шимди динъле! Эй, Мен сайлагъан Исраиль! Къулакъ ас! Сени ананънынъ къарнында яраткъан, санъа ярдым эткен РАББИ бойле дей: — Эй, къулум Якъуп! Эй, Мен сайлагъан Ешурун! Къоркъма! Сувсагъан топракъкъа сувларны, къуру ерге озенлерни акъызаджагъым. Балаларынъа Рухумны тёкеджегим, эвлятларынъа багъышлавымны береджегим. Сув акъымлары янында оськен сельбилер киби, отлар арасында оседжеклер. Бири: «Мен РАББИнинъ», — дер, башкъасы Якъупнынъ адынен адланыр, даа бири къолунен: «РАББИнинъ», — язаджакъ ве «Исраиль» деп адланаджакъ. РАББИ, Исраильнинъ Падишасы, оны сатын алгъан Ордуларнынъ РАББИси бойле дей: — Мен биринджи, ве Мен сонъки! Менден гъайры алла ёкъ! Мен киби олгъан бармы? Сесини чыкъарсын, къадимий халкъны яраткъан вакътымдан башлап, эр шейни бирер-бирер айтып берсин. Я да келеджекте оладжакъ шейлер акъкъында хабер этсин. Къоркъманъыз, отюнъиз патламасын! Эвель-эзельден сизге хабер этип, оладжакъны эвельден бильдирмеген эдимми? Сиз — Меним шаатларымсынъыз. Менден гъайры алла бармы? Ёкъ, башкъа бир Къая ёкътыр, ич бирини бильмейим! Путларны ясагъан эр кес — бош ердир, оларнынъ истенильген сойларындан бир файда ёкъ. Олар озьлери — шаатлардыр: путлар бир шей корьмейлер, бир шей бильмейлер, ве масхара оладжакълар. Алланы ким япты? Ич бир файда кетирмеген путны ким ясады? Путнынъ тарафдарлары эписи утанаджакъ, оларны япкъанлар — тек адамлар! Олар эписи бир ерге топланып, берабер турсунлар, оларнынъ эписининъ отьлери патлайджакъ, олар эписи масхара оладжакълар! Демирджи демирден балта япар, комюр атешинде чалышыр, чёкючнен онъа бичим берер. Такъаттан кесилип ач олмагъандже, сув ичмейип болдурмагъандже, кучьлю къолунен оны япар. Дюльгер йипни тарттырыр, кескин пычакънен четлерини сызар, кёзев ве пергельнен ишлер, онъа дюльбер адамнынъ бичимини берер, эвде тураджакъ бир путны япар. Кедр тереклерини кесер, ормандаки тереклерден чам ве эмен тереклерини сайлап алыр. Я да озю терекни сачар, ве оны ягъмур осьтюрир. Адам тереклерни одун оларакъ къулланыр, бир къысмыны бузламамакъ ичюн якъар, отьмек пиширмек ичюн де атеш туташтырыр. Теректен де алланы япып, онъа табыныр, путны ясап, огюнде ерге тюшер. Терекнинъ бир къысмыны атеште якъар, эт къавурып, тойгъандже ашар, къызынып: «Э, къызындым, атешни дуйдым», — айтар. Терекнинъ къалгъанындан исе алланы япар, озь путуны ясап, онъа табыныр, огюнде бель букип, онъа: «Ялварам, къуртар мени, сен — меним алламсынъ», — деп дува этер. Бойле сойлары бир шей бильмез, бир шейни анъламаз. Козьлери кёр, ич бир шейни корьмейлер, акъыллары къапалы, ич бир шейни анъламайлар. Ич кимсе буны акъылына алмаз: «Ярысыны атеште якъып, комюр атешинде отьмек пиширдим, эт къавурдым ве ашадым. Къалгъанындан джиренч бир шей япаджаммы? Терек парчасына табынаджаммы?» — айтмакъ ичюн, не акъылы, не анълавы етер. Тознынъ артындан къувалай, алдангъан юреги оны ёлдан урды. Джаныны къуртарамаз; «Сагъ къолумдаки шей алдав дегильми?» — деп сорамаз. — Эй, Якъуп ве Исраиль! Буларны акъылынъда тут, сен — къулумсынъ. Мен сени яраттым, Сен Меним къулумсынъ, сен, Исраиль! Мени унутма! Къанунсыз япкъанларынъны, думан киби, къувдым, гуналарынъны, булут киби, къуваладым. Мен сени сатын алдым, шунынъ ичюн Манъа къайтынъыз. Эй, коклер, тантана этинъиз! РАББИ буны япты! Эй, топракъ теренликлери, сес котерип къычырынъыз! Эй, дагълар, орман ве ормандаки эр терек, къуванчынъыздан шамата котеринъиз! РАББИ Якъупны сатын алды, Исраильде шурет къазанды. Сени сатын алгъан, ананънынъ къарынында санъа бичим берген РАББИ бойле дей: — Мен — бутюн шейни яраткъан РАББИм! Коклерни ялынъыз кердим, ер юзюни янгъыз ясадым. Яланджы пейгъамберлернинъ бельгилерини бош шейлерге чевирем, фалджыларны акъылсыз этем, акъыллы адамларны арткъа къувам, бильгилерини ахмакълыкъкъа чевирем. Мен къулумнынъ сёзюни пекитем, эльчилеримнинъ айткъанларыны ерине кетирем, Ерусалимге: «Ичинъде адамлар яшайджакъ», Ехуда шеэрлерине: «Сизлер къуруладжакъсынъыз, йыкъыкъ ерлерни янъыдан тиклейджегим», — дейим. Терен денъизге: «Къуру ол! Акъымларынъны къурутаджагъым», — дейим. Кореш акъкъында бойле дейим: — О — Меним чобанымдыр, эр истегимни беджереджек. Ерусалимге: «Янъыдан къуруладжакъсынъ», Сарайгъа: «Янъыдан темелинъни къояджакълар», — дейджек. — Мен, РАББИ, месихимни Корешни сагъ къолундан тутам, онынъ огюнде миллетлерни бойсундырам, падишаларнынъ къолларындан укюмни тартып алам, огюнде къапуларны ачам, араба къапуларыны къапатмайым. РАББИ Корешке бойле дей: — Огюнъден кетип, дагъларны тегизлейджегим, бакъыр къапуларны къыраджагъым, демир мандалларны сындыраджагъым, санъа къаранлыкъта сакълагъан хазинелерни, гизли байлыкъларны береджегим. Сонъра сен биледжексинъ ки, Мен — РАББИм, Исраильнинъ Алласыдырым, сени адынънен чагъырам. Къулум Якъуп ве Мен сайлагъан Исраиль ичюн, сени адынънен чагъырдым. Сен Мени танымасанъ да, санъа сайгъылы ад бердим. Мен РАББИ, башкъасы ёкъ. Менден гъайры алла ёкъ. Сен Мени танымасанъ да, къолунъа буюк укюм бердим. О заман куньдогъуш тарафындан куньбатышкъадже биледжеклер ки, Менден гъайры алла ёкъ, Мен — РАББИм, башкъасы ёкътыр. Мен ярыкъны ясайым, къаранлыкъны япам, аманлыкъ яратам ве беля ёллайым. Буны эписини япкъан — Мен, РАББИдирим! Эй, юкъарыдаки коклер, адалетни кетиринъиз; булутлар да догърулыкъны ягъдырсынлар. Ер ачылсын да, къуртулыш пейда олсун, онен берабер адалет де кельсин. Буларны яраткъан — Мен, РАББИдирим! Вай-вай-вай! Яратыджысынен давалашкъангъа беля! Ернинъ чамурындан япылгъан балчыкъ савуты чёльмекчиге: «Недир эткенинъ?» — дерми? Сен япкъан шей: «Къоллары ёкъ!» — айтармы? Вай-вай-вай! «Мени бу дюньягъа неге кетирдинъ?» — бабасына дегенге, «Мени неге догъдынъ?» — деп, анасындан сорагъангъа беля! РАББИ, Исраильнинъ Азизи, онынъ Яратыджысы бойле дей: — Огъулларым акъкъында Менден сорайджакъсынъызмы? Къолларымнынъ япкъанлары акъкъында Манъа буюраджакъсынъызмы? Ер юзюни Мен яптым, устюнде адамны яраттым. Коклерни Мен Озь къолларымнен кердим, ве бутюн кок ордусына буюрам. Адалетнен Корешни кетиреджегим, о юреджек эписи ёлларны догъру ве тегиз этеджегим. О, шеэримни къураджакъ, сюргюн этильген халкъымны къайтараджакъ, олардан не акъча, не къапар алмайджакъ, — дей Ордуларнынъ РАББИси. РАББИ бойле дей: — Мысырлыларнынъ топлагъан шейлери, хушлуларнынъ алыш-веришнен къазангъанлары, юксек бойлу шевалылар да санъа кечип, сенинъки оладжакълар. Олар артынъдан кетеджеклер, зынджырларынен келип, огюнъде ерге тюшеджеклер, санъа: «Алла тек сеннен, башкъа алла ёкъ», — деп ялвараджакълар. Керчектен, Сен — Озюнъни гизлеген бир Алласынъ, Исраильнинъ Алласы, Къуртарыджыдыр. Олар эписи бирликте масхара олып, утанаджакълар, пут ясагъанларнынъ эписи айып олып, узакълашаджакълар. РАББИ Исраильни исе къуртараджакъ, Исраиль эбедиен къуртулгъан оладжакъ. Сизлер эбедиен не масхара оладжакъсынъыз, не де утанаджакъсынъыз. РАББИ коклерни яратты, ер юзюни ясап, онъа бичим берди, оны пекитти, бошуна яратмады, анда яшасынлар деп, оны япты. РАББИ бойле дей: — Мен — РАББИ! Башкъасы ёкъ! Мен дегенде, ер юзюнинъ къаранлыкъ еринде гизли айтмадым. Якъупнынъ эвлятларына: «Мени бошуна къыдырасынъыз», — демедим. Мен — акъикъатны айткъан, догърусыны ачкъан РАББИдирим! Эй, халкълардан къачып къуртулгъанлар! Эпинъиз топлашып, яныма келинъиз. Озь агъач путуны ташыгъан, оларны къуртарып оламайджакъ аллагъа дува эткенлер ич бир шейни анъламайлар. Озьара акъыл танышып, айтынъыз, буны къадим замандан ким хабер этти, оладжагъындан эвель ким бильдирди? Мен РАББИм дегильми? Менден гъайры аллалар ёкъ! Мен — адалетли Алла ве Къуртарыджы! Менден башкъасы ёкъ! Эй, дюньянынъ дёрт тарафындакилер! Манъа айланынъыз ве къуртулыш тапынъыз. Мен — Алла! Башкъасы ёкъ! Озюмнен ант этем, агъзымдан чыкъкъан сёз догъру ве ич денъишмез. Эр тиз огюме чёкеджек, эр тиль Меннен ант этеджек. Меним акъкъымда бойле дейджеклер: «Адалет ве кучь тек РАББИдедир!» Онъа къаршы душманлыкъ эткен эр кес Онъа келеджек ве утанаджакъ. Исраильнинъ эписи эвлятларыны РАББИ акълайджакъ ве шуретлейджек. Бел бель букти, Нево баш эгди, оларнынъ путлары айванларгъа, туваргъа юкленди. Эвельден сиз оларны ташый эдинъиз, энди олар болдургъан айванларынъызгъа агъырлыкъ эте. Берабер баш эгип, бель буктилер, юклерини къорчалап оламадылар, озьлери сюргюнликке кеттилер. Эй, Якъупнынъ эви, Исраиль эвинден эписи сагъ къалгъанлар! Ананъыз сизни догъгъан сонъ, сизни ташып юре эдим. Мени динъленъиз! Къартлыгъынъызгъа къадар Мен денъишмем! Башынъыз чаларгъандже сизлерни къолумда ташыйджагъым. Сизни Мен яраттым, Мен де ташыйджагъым, Мен де къорчалайджагъым. Мени кимге ошатаджакъсынъыз? Кимнен тенъештиреджексинъиз, кимнен къаршылаштыраджакъсынъыз? Кимге ошайджагъым? Киседен алтын сепелер, теразеде кумюш чекелер, къуюмджыгъа акъча берелер, ве о, алланы ясай. Огюнде ерге тюшелер ве ибадет этелер. Оны омузларына котерип ташыйлар, озь ерине къоялар; пут къыбырдамайып еринде тура, онъа къычыргъанда биле, джевап бермей, белядан къуртарамай. Буны акъылда тутунъыз, юрек алынъыз! Эй, ёлдан урулгъанлар! Буны тюшюнинъиз. Эвель-эзельден олгъаныны акъылгъа кетиринъиз; Мен — Аллам, башкъасы ёкъ, Мен — Аллам, Манъа ошагъан ёкътыр! Башындан башлап сонъунадже оладжагъыны хабер этем, къадимий заманлардан даа олмагъан шейлер акъкъында айтам: — Ниетлерим оладжакъ, истеген эр шейни япаджагъым. Куньдогъуштан, узакъ мемлекеттен йыртыджы къушларны чагъырдым, ниетлеримни беджереджек адамны алып кетирдим. Мен айттым ве мытлакъа беджереджегим, ниетлендим ве япаджагъым. Эй, юреклери инат олгъанлар, догърулыкътан узакълашкъанлар! Мени динъленъиз! Догърулыгъымны якъынлаштырдым, энди о узакъ дегиль, къуртарышым кечикмейджек. Сионгъа къуртулышны, Исраильге дюльбер шуретимни береджегим. — Эй, Вавилон къызы, тюш ашагъы, ерге отур! Эй, къасдийлилернинъ къызы, тахт ёкъ, топракъкъа отур! Эндиден сонъ санъа: «Назик, салтанатлы», — демейджеклер. Дегирмен ташларыны ал да, ун чек. Орьтюнъни чыкъар, этегинъни котер, тизлеринъни ачып, озенден кеч. Чыплакълыгъынъ ачыладжакъ, аврет еринъ де корюнеджек. Очюмни аладжагъым, кимсени аджымайджагъым. Бизни сатын алгъан — Ордуларнынъ РАББИси, Онынъ Ады — Исраильнинъ Азизи. Къасдийлилернинъ къызы! Къаранлыкъкъа кет, индемейип отур. Эндиден сонъ санъа: «Падишалыкъларнынъ ханым-эфендиси», — демейджеклер. Озь халкъыма ачувландым, Озь мульк-мирасымны ашаладым да, къолунъа бердим, амма сен оларны аджымадынъ, къарт адамларгъа биле агъыр боюндырыгъынъны такътынъ. «Омюрбилля ханым-эфенди оладжагъым», — айта эдинъ, амма бундан сонъ нелер оладжагъыны акълынъда тюшюнмединъ. Эй, къасеветсиз яшап, назлы олгъан, ичинден: «Манъа тенъ кельген дюньяда ёкътыр, тул къалмайджагъым, балаларымнынъ ольгенини корьмейджегим», — деген! Буны динъле: — Бир кунь ичинде шу эки беля апансыздан башынъа тюшеджек. Ырымларынънынъ чокълугъына, тылсымларынънынъ буюк кучюне бакъмадан, эм бала аджджысыны кореджексинъ, эм тул къаладжакъсынъ, бу белялар толусынен сени къаплайджакъ. Яманлыгъынъа ишандынъ; «Мени кимсе корьмей», — дединъ. Акъылынънен бильгинъ сени ёлдан урды, ичинъден: «Менден башкъасы ёкъ», — дединъ. Санъа яманлыкъ келеджек, ондан ырым ярдымынен биле къуртулып оламайджакъсынъ. Башынъа беля тюшеджек, оны къайтармагъа кучюнъ олмайджакъ, ич бир шейни анъламайып, апансыздан гъайып оладжакъсынъ. Яшлыгъынъдан гъайретнен огърашкъан тылсымларынънен, ырымларынънынъ чокълугъынен отура бер; бельки, озюнъе ярдым этерсинъ, бельки, биревни къоркъузып да олурсынъ! Чокъ акъыл танышкъанынъдан ёрулдынъ. Йылдыз фалджыларынъ, йылдыз сайгъанларынъ, янъы ай догъгъанда не оладжагъыны бильдиргенлеринъ шимди турып, башынъа тюшеджегинден сени къуртарсынлар. Мына, олар тобан киби, оларны атеш якъып битирди, озь джанларыны атештен къуртарамадылар. Не къызмакъ ичюн къор, не де къаршысында отурыладжакъ атеш къалмады. Яшлыгъынъдан берли алыш-веришнен огърашкъан, бирликте хызмет эткен адамларынъ сенинъ ичюн ойле олды. Эр бири озь тарафына кетти, сени кимсе къуртармады. — Эй, Якъупнынъ эви, буны динъленъиз! Исраиль адынен адланасыз, Ехуда союндан келип чыкъасыз, РАББИнинъ Адынен ант этесиз, Исраильнинъ Алласыны чагъырасыз, лякин ишанчлыкъ ве инсафлыкътан узакъ оласыз. Азиз шеэринде яшайсыз, Исраильнинъ Алласына ишанасыз. Онынъ Ады — Ордуларнынъ РАББИсидир. Олып кечкенлерни баягъы эвельден бильдирдим, агъзымны ачып айткъан эдим, хабер эттим ве апансыздан эттим, эписи ерине кельди. Инат олгъанынъны, бойнунъда демир дамарлары, манълайынъ да бакъырдан япылгъаныны биле эдим. Онынъ ичюн оладжакъ шейлерни баягъы эвельден бильдирдим. Ёкъса сен: «Буны путум япты, буны иритильген маденден япылгъан аллам буюрды», — дер эдинъ. Буларны эшиттинъ, энди исе бакъ! Буны да къабул этмейджексинъиз, аджеба? Бугунь исе сен бильмеген, янъы ве гизли олгъан шейни хабер этеджегим. Булар шимди ерине келеджек, эвельден олмады. Сен бунынъ акъкъында шимдигедже эшитмединъ, ёкъса: «Мына, мен буны биле эдим!» — айтар эдинъ. Сен бунынъ акъкъында эшитмединъ, бильмединъ, къулакъларынъ къапалы эди. Биле эдим ки, мытлакъа Менден вазгечеджексинъ, ананънынъ къарнындан башлап, «инат» деп адлана эдинъ. Адым ичюн гъазабымны ятыштырырым, Мени макътасынлар деп, Озюмни тутарым, сени къырмайджагъым. Иште, сизлерни сынадым, амма кумюшни ириткенлери киби дегиль, сени сыкъынты оджагъында темизледим. Буны Озюм ичюн, тек Озюм ичюн япам, Адымны яманламасынлар да! Меним шуретимни кимсеге бермейджегим. — Эй, Якъуп, Мен чагъыргъан Исраиль, Мени динъле: — Бу — Меним! Мен — биринджи, Мен де — сонъки! Меним къолум ер юзюни яратты, Онъ элим коклерни керди. Оларны чагъыргъанымда, берабер огюмде турарлар. Эпинъиз топланып, динъленъиз: Олардан къайсы бири буны эвельден бильдирди? РАББИ оны севди, ве о, Вавилонгъа япмагъа истегенини беджереджек, Онынъ кучюни къасдийлилерге косьтереджек. Мен, Мен буны айттым, оны чагъырдым ве алып кетирдим, о, енъеджек. Яныма келинъиз, буны динъленъиз: — Башындан да Мен гизли айтмадым, буларнынъ башлагъан вакътындан Мен анда эдим. Энди РАББИ-Тааля мени Рухунен ёллай. Сени сатын алгъан РАББИ, Исраильнинъ Азизи бойле дей: — Мен — РАББИ, сенинъ Алланъ. Сени файдалы шейлерге огретем, санъа кетмеге керек олгъан ёлдан юрсетем. Ах, сен Меним эмирлериме бойсунгъайдынъ! О заман тынчлыкъ-аманлыгъынъ — кениш дерья киби, догърулыгъынъ да — буюк денъиз далгъалары киби олур эди. Эвлятларынъ — къум киби, сенинъ торунларынъ — къум данелери киби чокъ сайылы олур эди. О заман адлары Меним огюмден силинмез, ёкъ олмаз эди. Вавилондан чыкъынъыз, къасдийлилерден къачынъыз, къуванчнен къычырып хабер этинъиз, буны дюньянынъ кенарларына бильдиринъиз; «РАББИ Озь къулуны Якъупны сатын алып къуртарды», — айтынъыз. РАББИ оларны сахрадан кечиргенде, сувсузлыкънен чекиштирмеди, оларгъа къаядан сувны чыкъарды, къаяны ярды да, сувлар фышкъырды. — Яманларгъа тынчлыкъ-аманлыкъ ёкъ! — дей РАББИ. — Адалар, Мени динъленъиз, узакътаки халкълар, къулакъ асынъыз! Догъгъанымдан мени РАББИ чагъырды, адымны ана къурсагъындан бильди. Агъзымны кескин къылыч киби япты, мени Озь къолунен къорчалады, мени кескин бир окъкъа чевирди, Озь окълугъына сакълады. Манъа: «Исраиль, сен — Меним къулумсынъ, шуретимни сенде косьтереджегим», — деди. Амма мен: «Бошуна хызмет эттим, — дедим. — Кучюмни ич бир шейге, бошуна масраф эттим. Амма РАББИ манъа мытлакъа адалет косьтереджек, Аллам мытлакъа мукяфатлайджакъ». Якъупны Озюне къайтармагъа, Исраильни Озюне топламагъа, догъгъанымдан берли РАББИ мени Озь къулу япты. РАББИнинъ козюнде шурет къазандым, Аллам — меним кучюмдир. Шимди О, дей: — Сен — Меним къулумсынъ, Якъупнынъ къабилелерини гъайрыдан тиклейджексинъ, Исраильнинъ къалгъанларыны къайтараджакъсынъ. Бундан гъайры, миллетлер ичюн бир ярыкъ оладжакъсынъ, сенинъ ярдымынънен дюньянынъ кенарларында яшагъанларны къуртараджагъым. Исраильни сатын алгъан РАББИ, Азиз Алла, масхара олгъангъа, халкъларнынъ кореджек козю олмагъангъа, падишаларнынъ къулуна бойле дей: — Ишанчлы РАББИ, сени сайлагъан Исраильнинъ Азизи ичюн, падишалар сени корип, аякъкъа тураджакълар, сенинъ огюнъде башлыкълар ерге тюшеджеклер. РАББИ бойле дей: — Келишикли вакъытта сени эшиттим, о куню санъа ярдым бердим, сени къуртардым. Сени къорчалайджагъым, халкълар ичюн сени васиет этеджегим, ер юзюни гъайрыдан тиклейджегим, йыкъылгъан ерлерни сабыларына къайтараджагъым, зинданда яткъанларгъа: «Чыкъынъыз», къаранлыкъта отургъанларгъа: «Корюнинъиз», — дейджегим. Ёллар бою айванларыны бакъаджакълар, эр тёпелеринде отлакълары оладжакъ. Ачлыкъ чекмейджеклер, сувсамайджакълар, оларны сыджакънен кунь къырмайджакъ. Оларны Аджыгъан оларгъа ёл косьтереджек, сув чокъракъларына алып келеджек. Бутюн дагъларны ёлгъа чевиреджегим, ёлларым котериледжек. Мына, базылары узакътан келеджек, башкъалары шималь тарафындан ве денъизден, даа башкъалары Синим тарафтан келеджеклер. Эй, коклер, къуванынъыз, ер юзю, шенълен, дагълар, къуванчнен къычырынъыз! РАББИ Озь халкъынынъ юрегини алды, Озь азап чеккенлерини аджыды. Сион исе: «РАББИ мени ташлап кетти, Раббим мени унутты», — дей эди. Къадын къундакъ баласыны унутырмы? Догъгъан огълуны аджымазмы? Унутса биле, сени Мен унутмайджагъым. Мына, сенинъ адынъны къолларымда яздым, диварларынъ даима козюм огюнде. Огъулларынъ арткъа ашыкъалар, сени йыкъкъанлар ве бошаткъанлар исе кетеджеклер. Козюнъни котерип, чевренъе бакъ: эписи топлашып, санъа келелер. — Озюмнен ант этем, — дей РАББИ. — Олар эписи санъа бир ильван киби оладжакъ, оларны, бир келин киби, киеджексинъ. Сенинъ йыкъыкъ ве бакъымсыз ерлеринъде ве бозулгъан топрагъынъда тар оладжакъ, о къадар чокъ адамлар анда яшайджакълар да. Сени харап эткенлер сенден узакълашаджакъ. Балаларынъны джойдынъ, амма башкъа эвлятларынъ оладжакъ, олар сенинъ къулакъларынъа: «Ерим тар, яшамакъ ичюн бир ер бер бизге», — дейджеклер. О заман юрегинъде: «Буларны манъа ким тапты? — айтаджакъсынъ. — Мен баласыз ве къысыр эдим, сюргюнликке къувулдым, узакъкъа кеттим. Оларны ким осьтюрди? Яп-янъгъыз эдим, булар къайдан чыкъты?» РАББИ-ТААЛЯ бойле дей: — Бакъынъыз! Мен къолумны миллетлерге котереджегим, халкъларгъа байрагъымны юксельтеджегим. Олар огъулларынъны къолларында кетиреджек, къызларынъны омузларында ташыйджакълар. Падишалар сизни беслейджек, апайлары сизге даялыкъ этеджек. Бетлеринен ерге тюшип, аякъларынънынъ тозуны ялайджакълар. О заман Мен РАББИ олгъанымны биледжексинъ, Манъа ишангъанлар утанмайджакъ. Кучьлюнинъ гъанимети къолундан тартып алынырмы? Енъгеннинъ эсирлери къуртулып олурмы? РАББИ бойле дей: — Кучьлюнинъ элинден эсирлер алынаджакъ, зорбанынъ гъанимети олгъанлар да къуртарыладжакъ. Душманларынъа къаршы Мен чыкъаджагъым, Мен огъулларынъны къуртараджагъым. Сени чекиштиргенлерге озь этлерини ашатаджагъым, тазе шараптан киби, озь къанларындан сархош оладжакълар. О заман эр бир джан биледжек ки, Мен — РАББИ, сенинъ Къуртарыджынъ, сени сатын алгъан Батыр, Якъупнынъ Алласыдырым. РАББИ бойле дей: — Ананъызгъа айырылув кягъытыны бермейип, оны къувдым. Кимсеге борджлу олмайып, сизни саттым. Не ичюн? Сизни гуналарынъыз ичюн саттым, ананъызны акъсыз япкъанларынъыз ичюн къувдым. Мен кельгенимде, не ичюн кимсе ёкъ эди? Чагъыргъанымда, не ичюн кимсе джевап бермеди? Сизлерни къуртармакъ ичюн, къолум къыскъардымы, аджеба? Сизлерни къорчаламакъ ичюн, кучюм биттими? Бакъынъыз! Сертнен къычыргъанымда, денъиз къуруй, озенлер сахрагъа чевириле, сув етмегенинден балыкълар оле ве сасый. Коклерни къаранлыкънен къаплайым, чувал токъумаларынен киби оны япам. Рухтан тюшкенни сёзнен юреклендирейим деп, РАББИ-ТААЛЯ манъа акъыллы лаф этмеге къабилиетини берди. Акъыллы адам киби динълейим деп, эр саба къулагъымны уята. РАББИ-ТААЛЯ къулагъымны ачты, мен бунъа къаршы чыкъмадым, арткъа чекильмедим. Мени ургъанларгъа аркъамны, сакъалымны алгъанларгъа янакъларымны ачтым. Ашаламакътан ве тюкюриктен бетимни къапатмадым. РАББИ-Тааля манъа ярдым эте, шунынъ ичюн утанмайым, бетимни чакъмакъташы киби этем, масхара къалмайджагъымны билем. Мени акълайджакъ Алла якъындыр, манъа къаршы ким чыкъмагъа азыр? Юзьме-юзь турайыкъ! Мени къабаатламагъа ким азыр? Яныма кельсин! Мына, манъа РАББИ-ТААЛЯ ярдым эте, мени ким къабаатлайджакъ? Оларнынъ эписи, урба киби, ипранаджакъ, оларны сюме ашап битиреджек. Аранъыздан РАББИден ким къоркъа? Къулунынъ сёзюни ким тута? Ярыкъ олмайып, къаранлыкъта юргенлер РАББИнинъ Адына ишансын, Алласына таянсын. Эй, атешни алевлендиргенлернинъ эписи! Эй, янгъан окъларны туткъанлар! Атешинъизнинъ ялынына, окъларынъызнен якъкъан атешке кетинъиз. Буны сизге къолум япаджакъ, чекишип оледжексинъиз. Эй, инсафлыкъкъа ынтылгъанлар, РАББИни къыдыргъанлар, динъленъиз мени! Сизлер оюлгъан къаягъа, сизлер чыкъарылгъан чукъургъа бакъынъыз. Деденъиз Ибраимге, сизни догъгъан Сареге бакъынъыз. Мен Ибраимни чагъыргъанда, о, бир адам эди. Мен оны багъышладым, онъа чокъ эвлятлар бердим. РАББИ Сионнынъ юреклерини аладжакъ, онынъ йыкъылгъан ерлерине теселли береджек; сахралары ве чёллери РАББИнинъ Эдем багъчасы киби оладжакъ. Анда къуванаджакъ ве шенъленеджеклер, Алланы макътайджакъ ве йырлайджакълар. Эй, халкъым, Мени динъленъиз! Эй, джемаатым, Манъа къулакъ асынъыз! Менден Къанун чыкъаджакъ, халкъларгъа ярыкъ Меним адалетли судум оладжакъ. Тезден эр кесни адалетли джезалайджагъым, къуртармагъа якъынлашам, халкъларны кучьлю къолумнен суд этеджегим. Адалар Манъа ишанаджакъ, кучюме умют багълайджакълар. Козьлеринъизни коклерге котеринъиз, сонъ ашагъы, ер юзюне бакъынъыз. Коклер, думан киби, гъайып оладжакъ, ер юзю, урба киби, ипранаджакъ, анда яшагъанлар, къурт-къырмыскъа киби, оледжек. Амма Мен эбедиен къуртарув береджегим, адалетимнинъ сонъу олмайджакъ. Эй, адалетни бильгенлер! Эй, юреклеринде Къануным олгъан халкъ! Динъленъиз Мени! Адамлар сизни яманлагъанларындан къоркъманъыз, куфюр сёзлеринден отюнъиз патламасын! Сюме оларны, урбаны киби, ашайджакъ, къуртлар да оларны, къой юнюни киби, ашап битиреджек. Адалетим исе эбедий оладжакъ, несильден-несильгедже къуртарув береджегим. Котериль, котериль, эй, РАББИнинъ къолу! Къудретли ол! Къадимий заманлардаки киби, эвельки несиллерде олгъаны киби, котериль! Сен Рахавны парча-парча кесмединъми? Денъиз аждерханы урмадынъмы? Денъизни, буюк теренликнинъ сувларыны къурутмадынъмы, аджеба? Сатын алынгъанлар, къуртарылгъанлар кечсин деп, денъиз теренликлерини ёлгъа чевирген сен дегиль эдинъми? РАББИ къуртаргъанлары къайтаджакъ, тюркюнен Сионгъа келеджек, эбедиен къуванаджакълар, къуванчнен шенълик тападжакълар, къасеветлернен ынъранувлар узакълашаджакълар. — Мен, Мен Озюм гонълюнъизни аладжагъым! Не ичюн сиз оледжек адамдан, от киби олгъан адам огълундан къоркъасынъыз? Не ичюн сизни яраткъанны, коклерни кергенни, ер юзюне темель къойгъан РАББИни унутасынъыз? Не ичюн сизни ёкъ этмеге азырлангъан залымнынъ ачувындан даима, эр кунь къоркъып отурасынъыз? Къана, не ерде залымнынъ ачувы? Зынджырларнен багълангъан тезден азатлыкъкъа чыкъаджакъ, зинданда ольмейджек, отьмекке мухтадж олмайджакъ. Мен — РАББИ, сенинъ Алланъ; Мен денъизни далгъалатам, ве далгъалары гудюрдей. Меним Адым — Ордуларнынъ РАББИсидир. Сёзлеримни агъзынъа къойдым, сени къолумнен къорчаладым, коклерни ерлештирдим, ер юзюни пекиттим, Сионгъа: «Сен — Меним халкъымсынъ!» — дедим. Эй, Ерусалим! Котериль, котериль, тур аякъкъа! РАББИ санъа Озь къолунен къадени берди, къаде Онынъ ачувына толу эди. Сен къадеден ичтинъ ве аякъларынъда турып оламадынъ. Догъгъан эписи огъулларындан онъа ёл косьтерген ёкъ, осьтюрген о къадар огъулларынъдан къолундан туткъан кимсе ёкъ. Башынъа эки беля тюшти, лякин сени ким аджыйджакъ? Зорбалыкъ, йыкъылув, ачлыкъ ве къылыч. Сенинъ гонълюнъни ким аладжакъ? Огъулларынъ такъаттан кесильди, къапкъангъа тюшкен антилопа киби, эр сокъакъ башында яталар. РАББИнинъ ачувыны бутюнлей корьдилер, Алланынъ джезасыны алдылар. Шунынъ ичюн, эй, эзиетленген, шарапсыз сархош олгъан! Буны динъле! РАББИ-Таалянъ, Озь халкъыны къорчалагъан Алланъ бойле дей: — Бакъ! Къолунъдан сархошлаткъан къадени, гъазабым къайнагъан савутны алдым. Бир даа ондан ичмейджексинъ. Оны сени чекиштиргенлерге береджегим. Санъа: «Ерге тюш, устюнъден кечейим», — айткъанларда, ерге тюштинъ, ве олар устюнъден, топракъ ве сокъакътан киби, келе-кече эдилер. Энди оларнынъ къолуна ачувым савутыны къояджагъым. Котериль, эй, Сион, котериль! Къудретли ол! Эй, азиз шеэр Ерусалим! Дюльбер урбаларынъны кий! Эндиден сонъ сюннет этильмеген, арам олгъан ич кимсе къапуларынъдан кирмейджек! Устюндеки тозунъны къакъ, тур, эй, эсир Ерусалим! Бойнунъдан зынджырынъны чыкъар, эй, эсир Сионнынъ къызы! РАББИ бойле дей: — Бедава сатылдынъыз, парасыз да сатын алынаджакъсынъыз. РАББИ-ТААЛЯ: — Башта халкъым Мысыргъа кетти, анда яшады, — дей, — сонъра Ашшур оларны токътамайып чекиштире эди. Энди не япаджагъым? — дей РАББИ. — Халкъым бес-бедава алынды, онъа башлыкъ эткенлер агълай, — дей РАББИ, — Адымны эр кунь, токътамайып яманлайлар. Онынъ ичюн халкъым Адымны биледжек, о куню: «Мына — Меним!» деген — Мен олгъанымны анълайджакъ. Дагълар бою кельген, тынчлыкъ-аманлыкъны илян эткен, хайырлы хаберни кетиргеннинъ келюви не къадар хоштыр! О, къуртулыш акъкъында бильдире, Сионгъа: «Алланъ падишалыкъ этмеге башлады», — дей. Къаравулларынънынъ сеслери эшитиле, эписи берабер къуванчнен къычыралар, РАББИнинъ Сионгъа къайткъаныны козьлеринен корьмектелер. Тантана этинъиз, къуванчнен къычырынъыз, эй, йыкъылгъан Ерусалим! РАББИ Озь халкъынынъ гонълюни алды, Ерусалимни сатын алып, къуртарды. Бутюн халкъларнынъ козю огюнде РАББИ Озь кучюни косьтерди. Дюньянынъ эписи кенарлары Алламызнынъ къуртарувыны кореджек. Кетинъиз, кетинъиз, андан чыкъынъыз! Арамгъа токъунманъыз, арасындан чыкъынъыз, озьлеринъизни элялланъыз, эй, РАББИнинъ савутларыны ташыгъанлар! Ашыкъмаздан чыкъаджакъсынъыз, къачмайып кетеджексинъиз, РАББИ огюнъизден кетеджек, Исраильнинъ Алласы артынъыздан сизни къорчалайджакъ. Мына, къулумнынъ ишлери онъ келеджек, котериледжек, юкселеджек, пек буюк оладжакъ. Чокъусы санъа бакъып, шашып къалдылар; оны ойле котекледилер ки, оны танымагъа мумкюн дегиль эди, адам сыфаты къалмады. Лякин чокъ миллетлерни шашыртаджакъ, онынъ огюнде падишаларнынъ агъызлары къапаладжакъ. Оларгъа айтылмагъан шейлерни кореджеклер, эшитмеген шейлерни биледжеклер. Бизим хаберимизге ким инанды? РАББИнинъ къудрети кимге ачылды? О, РАББИнинъ огюнде бир фидан киби, къуру топракътан бир филис киби чыкъты. О, не дюльбер, не де улу эди. Бизлер Оны корьдик, ве корюниши бизни меракъландырмай эди. Адамлар Оны ашалады, Ондан башыны чевирди. Азап чеккен, чокъ хасталыкъ корьген акъай эди. Бизлер Ондан бетимизни чевире эдик, адамлар Оны ашалады, ве биз Оны адам ерине саймай эдик. О хасталыкъларымызны Озюне алды, дертлеримизни Озь омузларына къойды. Бизлер исе, Оны Алла урды ве джезалады, деп тюшюндик. Амма О гуналарымыз ичюн яраланды, къабаатларымыз ичюн урулып къырылды. Бизде тынчлыкъ-аманлыкъ олсун деп, джеза Онынъ устюне тюшти, Онынъ яраларынен бизлер яхшы олдыкъ. Эпимиз, къойлар киби, долаштыкъ, эпимиз озь ёлумызнен кеттик, ве РАББИ бизим эписи гуналарымызны Онъа юкледи. Оны эзиетледи, къыйнадылар, О исе агъзыны ачмады. Оны къой киби соймагъа айдап кетирдилер, къозу юнь къыркъкъан адамнынъ алдында индемейип тургъан киби, О да агъзыны ачмады. Оны туттылар, судгъа кетирдилер; Онынъ несилини ким анъаджакъ? Ер юзюндеки омрю узюльди, халкъымнынъ гуналары ичюн джезаланды. Оны яман адамларнен мезаргъа къоймагъа ниетлендилер, лякин зенгиннинъ янында джыйылгъан эди. О ич бир яман шейни япмады, агъзындан ялан чыкъмады. Оны йыкъмагъа РАББИ истеди, Оны чекишмеге ёллады. Джаныны къабаат ичюн къурбаны оларакъ берсе, эвлятлары узакъ йыллар яшайджакълар, Озю исе РАББИнинъ истегини беджереджек. Азап чеккен сонъ, О бакъып къуванаджакъ. Инсафлы олып, РАББИнинъ къулу озь анълавынен чокъ адамларны акълайджакъ, къабаатларыны Озюне юклейджек. Шунынъ ичюн буюклернинъ арасында Онъа бир пай береджегим, кучьлю адамларнен гъаниметни болюшеджек. О, джаныны олюмге берди, джинаетчилернен бир сайылды, устюне чокъ адамларнынъ гуналарыны алды, джинаетчилер ичюн ялварды. — Эй, догъып оламагъан, баласыз къадын, къуван! Багъыр, къуванчнен къычыр, эй, догъып азап чекмеген! Къысыр къадыннынъ балалары акъайы олгъан къадыннынъ балаларындан чокътыр! — дей РАББИ. — Чадырынънынъ ерини кенълештир, яшагъан еринънинъ перделерини узат, утанма, йиплеринъни узат, къазыкъларынъны пекит. Сен сагъгъа ве солгъа джайыладжакъсынъ, эвлятларынъ халкъларнынъ топракъларыны аладжакъ, бакъымсыз шеэрлерде ерлешеджек. Къоркъма, масхара олмайджакъсынъ, утанма, ашаланмайджакъсынъ. Яшлыкъ айыбынъны унутаджакъсынъ, туллыкъ масхаралыгъынъны бир даа хатырламайджакъсынъ. Сени Яраткъан — акъайынъдыр. Онынъ Ады — Ордуларнынъ РАББИси, Исраильнинъ Азизи — Къуртарыджынъ! Онъа «Бутюн Ер Юзюнинъ Алласы» дейлер! Къувулгъан ве пешман олгъан апайны киби, айдалгъан яшлыкъ апайыны киби, РАББИ сени арткъа чагъыра: — Сени аз вакъыткъа къувдым, амма буюк мераметнен кери къабул этеджегим. Гъазабымнынъ къызгъын заманында бир аньге сенден юзюмни чевирдим, амма эбедий севгинен багъышлайджагъым, — дей сени къуртаргъан РАББИ. — Бу меним ичюн Нухнынъ сув ташкъыны кибидир. Нухнынъ сув ташкъыны ер юзюни бир даа басмайджакъ, деп ант эттим, ойле де, санъа ачувланмамагъа, сени серт опькелемемеге ант эттим. Дагълар гъайып олур, байырлар сарсылыр, буюк севгим исе сенден айырылмаз, аманлыкъ васиетим де сарсылмаз, — дей санъа мерамет эткен РАББИ. Эй, заваллы, борангъа тутулгъан, теселли тапмагъан шеэр! Ташларынъны ферузе устюне къояджагъым, темелинъни кок якъуттан япаджагъым. Къуллелеринъни къыйметли ташлардан, къапуларынъны парлакъ ташлардан, бутюн диварынъны дегерли ташлардан япаджагъым. Огъулларынъ эписини РАББИ акъкъында огретеджеклер, огъулларынъ буюк тынчлыкъ-аманлыкъ ичинде яшайджакъ. Сенинъ догърулыгъынъ къавий оладжакъ, зорбалыкъ сенден узакълашаджакъ, ич бир шейден къоркъмайджакъсынъ, дешет де санъа якъынлашмайджакъ. Санъа къаршы дженклешмеге ич бирини ёлламайджагъым. Ким исе санъа къаршы чыкъса, енъилип йыкъыладжакъ. Мына, мен демирджини яраттым. О, атештеки къорларгъа уфюре, дженк ичюн силя япа. Йыкъсын деп, Мен залымны яраттым. Санъа къаршы ич бир япылгъан силя енъиш къазанмайджакъ, судда сеннен давалашкъан эр кимни къабаатлайджакъсынъ. РАББИ къулларынынъ къысмети бойледир, оларны Мен акълайджагъым, — дей РАББИ. Эй, сувсагъанлар! Эпинъиз сувларгъа келинъиз! Кумюши олмагъанлар! Барынъыз, сатын алынъыз, ашанъыз! Барынъыз, шарап ве сютни кумюшсиз, парасыз алынъыз. Отьмек олмагъан шей ичюн кумюшинъизни берменъиз, тойдурып оламагъан шейлер ичюн къазангъан паранъызны тёлеменъиз. Мени дикъкъатнен динъленъиз, ве яхшы шейлерни ашайджакъсынъыз, джанынъыз леззетли ашларгъа тояджакъ. Къулакъ асынъыз, яныма келинъиз; динъленъиз де, джанынъыз сагъ оладжакъ. Мен сизге эбедий васиет береджегим, Давуткъа берильген сёзлерни береджегим. Мына, Мен оны халкъларгъа шаат эттим, миллетлерге буюргъан ёлбашчы яптым. Сен танымагъан миллетни чагъыраджакъсынъ; сени бильмеген миллет санъа ашыкъаджакъ, РАББИ, сенинъ Алланъ, сизни шуретлеген Исраильнинъ Азизи ичюн санъа келеджеклер. РАББИни тапмагъа чареси олгъанда, Оны къыдырынъыз, О, якъын олгъанында, Оны чагъырынъыз. Яман адам — озь ёлуны, беля кетирген киши — озь къара ниетлерини ташласын ве РАББИге, Алламызгъа, къайтсын. Рабби мераметли олып, оны багъышлайджакъ. — Меним фикирлерим — сизинъ фикирлеринъиз дегиль, туткъан ёлларынъыз — Меним ёлларым дегиль, — дей РАББИ. — Амма ер юзюне коре кок не къадар юксек олса, Меним ёлларым да сизинъ ёлларынъызгъа коре, фикирлерим де сизинъкине коре о къадар юксектир! Ягъмур ве къар, коктен тюшип, анда къайтмаз, лякин топракъны сувнен тойдурыр, топракъ исе берекет кетирир, эм сачмакъ ичюн урлукъларны, эм ашамакъ ичюн отьмек берер. Агъзымдан чыкъкъан сёзюм ойле де, Манъа бош къайтмайджакъ. О, истегимни беджереджек, япсын деп оны ёллагъан ишни беджереджек. Шенъликнен чыкъаджакъсынъыз, тынчлыкъ-аманлыкънен сизни алып кетеджеклер, дагълар ве байырлар огюнъизде тюркю йырлайджакълар, чёльдеки эписи тереклер сизге эль чырпаджакълар. Тикенлер ерине кипарис оседжек, къыджыткъан ерине мирт тереги котериледжек. Булар эписи РАББИге нам къазанаджакъ, эбедий, сонъсуз бир алямет оладжакъ. РАББИ бойле дей: — Адалетни къорчаланъыз, инсафлы ишлер япынъыз. Якъында Мен къуртараджагъым, чокъ кечмеден, догърулыгъымны косьтереджегим. Инсафлы ишлерни япкъан адам, буны гъайретнен эткен адам не де бахтлыдыр! Раатлыкъ кунюни туткъан, оны арамламагъан, бир тюрлю яманлыкъ этмектен озюни сакълагъан адам бахтлыдыр! РАББИге инангъан ябанджы: «РАББИ мени Озь халкъындан айырды», — айтмасын, пичильген киши де: «Мына, мен къуру бир тереким», — демесин. РАББИ дей: — Эгер пичильген эр ким раатлыкъ куньлерини тутса, Мен бегенген шейлерни сайласа, васиетимни яхшы тутса, Мен эвимде ве диварларымда онъа огъулларымдан ве къызларымдан яхшы ад ве ер береджегим. Ёкъ олмайджакъ, эбедий бир адны береджегим. РАББИге кельген, Онъа хызмет эткен, РАББИнинъ Адыны севген, Онынъ къулу олгъан, раатлыкъ кунюни туткъан, оны арамламагъан, васиетимни яхшы туткъан ябанджыларны азиз дагъыма алып кетиреджегим, Ибадет Эвимде къувандыраджагъым, бутюнлей якъыладжакъ ве башкъа къурбанлар къурбан еринде къабул этиледжек; Эвиме «Бутюн халкълар ичюн Ибадет Эви» дейджеклер. Сюргюн этильген исраиллилерни топлагъан РАББИ-ТААЛЯ бойле дей: — Энди топлангъанлардан гъайры, башкъаларны да топлайджагъым. Эй, эписи кийик айванлар, ормандаки бутюн айванлар! Ашамагъа келинъиз! Къаравулларнынъ эписи кёр ве бильгисиз, оларнынъ эписи — тильсиз копеклер; авулдап оламай, тюш корип, яталар, юкъламагъа пек севелер. Олар тойып оламагъан, ачкозь копеклердир, акъылсыз чобанлардыр, эписи озь ёлуна бакъалар, тек озь файдаларыны тюшюнелер. «Келинъиз, мен шарап кетиририм, тойгъандже ички ичейик, ярын да бугунь киби оладжакъ, атта даа яхшы оладжакъ», — дейлер. Догъру адам олип кеткенде, кимсе эмиет бермей, эйи юрекли адамлар дюньяны терк этелер, бунынъ не ичюн олгъаныны кимсе анъламай. Бойледже, Рабби догъру адамны яманлыкътан айыра, ве о, тынчлыкъ-аманлыкъ ерине кече; догъру ёлда юргенлер озь ятакъларында раат ятаджакълар. Амма сизлер, джадынынъ огъуллары, ороспулыкъ эткен акъайнынъ ве кахпенинъ балалары, мында келинъиз! Сиз кимнинъ устюнден кулесинъиз? Агъыз кениш ачып, кимге къаршы тилинъизни чыкъарасынъыз? Сизлер акъсыз ишнинъ балалары, ялан урлугъы дегильсинъизми? Эр бир даллы терекнинъ тюбюнде, эменлернинъ арасында истекнен янып туташасынъыз; къая чатлакъларында, асылып тургъан къаяларнынъ этеклеринде балаларны къурбан чаласынъыз. Сенинъ къысметинъ — вадийдеки тегиз ташлардыр; санъа тюшкен джереп — олардыр! Ичимлик бахшышларыны оларнынъ огюнде тёке, ашлыкъ бахшышларыны оларгъа кетире эдинъ. Башынъызгъа тюшюреджек джезам ичюн пешман олурыммы? Ятагъынъны буюк, юксек дагъгъа къойдынъ, къурбан чалмакъ ичюн анда котерильдинъ. Къапуларнынъ ве первазларнынъ артындан путларынъны къойдынъ; Менден башынъны чевирип, чыплакълашып котерильдинъ, ятагъынъны кенишлеттинъ, ойнашларынънен келиштинъ, аврет ерлерине бакъа эдинъ. Сен Молек путкъа барып, онъа бахшыш оларакъ зейтюн ягъыны кетире эдинъ, къокъулы мислеринъни онъа аджымаздан масраф эте эдинъ, эльчилеринъни узакъ ерлерге ёлладынъ, оларны тап олюлернинъ дюньясына йибердинъ. Узун ёлдан болдургъанда: «Умютим гъайып олды», — айтмадынъ. Эп даа такъат таптынъ, шунынъ ичюн кучьтен тюшмединъ. Сен кимден къоркътынъ? Кимден отюнъиз патлады? Не ичюн Менден вазгечтинъ, Мени унуттынъ, юрегинъде сакъламадынъ? Мен чокъ вакъыт индемедим; Менден къоркъмакътан вазгечтинъ бунынъ ичюнми? Сенинъ инсафлы ишлеринънен япкъанларынъны бильдиреджегим, амма бундан санъа файда олмайджакъ. Фигъан къопаргъанынъда, топлагъан путларынъ сени къуртарып олурмы? Ель оларнынъ эписини алып кетеджек, оларны бир уфюрюв савураджакъ. Меним къорчалавымны къыдыргъанлар исе ерни аладжакълар, азиз дагъымнынъ сабылары оладжакълар. Рабби дей: — Джыйыштырынъыз, темизленъиз, ёлны тегизленъиз, халкъымнынъ ёлундан юрмеге кедер эткен балабан ташларны ве чёплюкни алынъыз. Юдже, Юксельген, эбедий Яшагъан, Ады Азиз олгъан дей ки: — Юксек ве мукъаддес ерде яшайым, лякин тёвбе эткенлернен ве алчакъгонъюллилернен олам. Алчакъгонъюллилернинъ рухларыны джанландыраджагъым, тёвбе эткенлернинъ джанларыны тирильтеджегим. Дава этеджегим эбедий дегиль, ачувланаджагъым эр вакъыткъа дегильдир. Ойле олса, Мен яраткъан эр джан ве эр рух такъаттан кесилир эди. Арам къазанч гуналарына ачувланып, оны урдым, юзюмни сакъладым, пек гъазапландым, лякин олар, юзь чевирип, озь ёлларындан кеттилер. Арекетлерини корьдим, амма оларны яхшы этеджегим, ёл косьтереджегим, онынъ ве агълагъанларынынъ юреклерини аладжагъым, ве олар Мени макътайджакълар. Узакътаки ве якъындакилерге тынчлыкъ-аманлыкъ олсун! — дей РАББИ. — Мен оларны яхшы этеджегим! Амма яман адамлар — къутургъан денъиз кибидир. Раат олып оламай, сувлары чамурны ве писликни котерип аталар. — Яманлар тынчлыкъ-аманлыкъны корьмез! — дей Аллам. — Озюнъни тутмайып, къычырып чагъыр, боразан сеси киби, сесинъни юксельт! Халкъыма акъсыз япкъанларыны, Якъупнынъ эвине гуналарыны косьтер. Олар эр кунь Мени къыдыралар, ёлларымны бильмеге истейлер; догъру яшагъан, Алласынынъ къарарларыны туткъан миллет киби, арекет этелер; адалетли къанунлар акъкъында сорайлар, Аллагъа якъынлашмагъа истейлер. «Аштан-сувдан вазгечемиз де, нечюн корьмейсинъ? — дейлер. — Джанларымызнынъ истеклерини тутамыз да, нечюн шуны бильмейсинъ?» Бакъынъыз! Аштан-сувдан вазгечкен куню истеклеринъизни ерине кетиресинъиз, башкъаларны агъыр хызмет эттиресинъиз. Оразаны туткъанда, къавгъа ве даваларны чокълаштырасынъыз, башкъаларны юмрукънен яман урасынъыз. Оразаны ойле туткъанда, сеслеринъиз тёпеде эшитильмейджек. Мен сайлагъан ораза ойле олурмы? Алчакъгонъюлли олмагъа куню ойлеми? Башны, къамыш киби, эгмеге, чувал токъумасыны киймеге, кульде отурмагъа керекми? «РАББИ истеген ораза куню» деп, бунъа айтасынъызмы? Мен сайлагъан ораза будыр: яманлыкъ бугъавларыны чыкъарынъыз, боюндырыкъ багъларыны чезинъиз, эзиетленгенлерни азатлыкъкъа йиберинъиз, эр бир боюндырыкъны йыкъынъыз. Ашынъызны ачнен пай этинъиз, эвлери олмагъан фукъарелерни эвинъизге кирсетинъиз, урбасы олмагъанны корьсенъиз, кийиндиринъиз оны, сой-сопларынъыздан сакъланманъыз. О заман ярыгъынъыз танъ киби агъараджакъ, тезден яхшы оладжакъсынъыз, догърулыгъынъыз огюнъизден кетеджек, РАББИнинъ Шурети сизни озгъараджакъ. О вакъыт РАББИни чагъыргъанда, О эшитеджек, ярдым сорагъанда, РАББИ: «Мен мындам», — айтаджакъ. Аранъыздан эр тюрлю боюндырыкъны гъайып этсенъиз, къабаатламагъа битирсенъиз, яманламакътан вазгечсенъиз, ач адамгъа юрекнен берильсенъиз, чекишкенлернинъ истеклерини беджерсенъиз, о заман ярыгъынъыз къаранлыкъта парылдайджакъ, къара геджеси уйле киби оладжакъ. О заман РАББИ эр заман ёлбашчынъыз оладжакъ, къургъакъ заманында сизлерни тойдураджакъ, беденлеринъизни къавийлештиреджек; сувгъа тойгъан бир багъча, суву битмеген чокъракъ киби оладжакъсынъыз. Чокътан йыкъылгъан шеэрлерни янъыдан къураджакъсынъыз, къадимий несиллер къойгъан темеллерни тиклейджексинъиз, сизге: «Йыкъыкъ диварны янъыдан тиклеген, инсанларгъа ёлларны янъыдан ачкъан», — дейджеклер. — Раатлыкъ кунюни тутсанъыз, азиз кунюмде истеклеринъизден вазгечсенъиз, раатлыкъ кунюни къувачнен беклесенъиз, РАББИнинъ азиз кунюне сайгъы этсенъиз, эр вакъыттаки ишлеринъизнен огърашмасанъыз, истеклеринъизни ерине кетирмесенъиз ве бош лаф этмесенъиз, о заман РАББИде шенълик тападжакъсынъыз; ер юзюнинъ тёпелерине котерилип, деденъиз Якъупкъа берильген топракънынъ берекетини ашайджакъсынъыз, — дей РАББИ. Мына, РАББИнинъ къолу, эвельдеки киби, къуртарып ола, сагъыр олмайып, къулагъы эп даа эшите. Амма къабаатларынъыз сизни Алладан айырды, гуналарынъыз ичюн, сизни эшитмесин деп, О сизден башыны чевирди. Къолларынъыз къаннен, пармакъларынъыз къабаатнен арамланды. Агъзынъызнен ялан айтасыз, тилинъизнен яманлайсыз. Адалет ичюн агъзыны ачкъан, керчекни къорчалагъан кимсе ёкъ. Бош шейге ишаналар, ялан айталар, яманлыкъ тюшюнип, ярамазлыкъ догъалар. Йылан йымырталарында кулюк яталар, орюмчек ювасыны япалар; йымырталарыны ашагъан олер, эзильген йымыртадан йылан чыкъар. Орюмчек йиплери урбагъа ярамаз, эллеринен япкъан шейлерини кийип оламазлар, япкъанлары — адалетсиз ишлер, къолларында — зорбалыкътыр; аякълары яманлыкъкъа чапар, къабаатсыз къанны тёкмеге ашыкъар. Фикирлери — яман фикирлердир, чевре-четини йыкъа ве къыралар. Аманлыкъ ёлларындан хаберлери ёкъ, юрген ерлеринде адалет ёкъ. Туткъан ёллары къыйыштыр, о ёлдан кеткен эр кес аманлыкъны бильмез. Онынъ ичюн адалет бизден узакътыр, догърулыкъ бизге кельмей. Ярыкъ бекледик, къаранлыкъ кельди, парылдыгъа ишандыкъ, зифт къаранлыкъкъа огърадыкъ. Кёр адамлар киби, дивар тутып кетемиз, козьсюз киби, къармаланамыз, уйле ярыгъында акъшам къаранлыгъында киби абынамыз, сагъ адамларнынъ арасында олюлер кибимиз. Эпимиз, аюв киби, окюремиз, гогерджинлер киби, инъильдеймиз, адалет беклеймиз, орталыкъта ёкъ, къуртулыш беклеймиз, бизден узакъ. Сенинъ огюнъде чокъ къанунсызлыкъ яптыкъ, гуналарымыз бизни къабаатлайлар, къанунсыз япкъанларымыз козюмиз огюнде, къабаатларымызны билемиз. РАББИге къаршы чыкътыкъ, Ондан вазгечтик, Алламыздан юзь чевирдик. Зорбалыкъ ве хаинлик акъкъында айттыкъ, ялан сёзлерини тюшюнип, сёйледик. Адалетни къувдыкъ, догърулыкъны узакълаштырдыкъ; керчек мейданда сюрюнди, намускярлыкъ кирип оламады. Ич бир ерде акъикъат ёкъ, яманлыкътан узакълашкъан адам яманлыкънынъ къурбаны олды. РАББИ бакъты да, адалетнинъ ёкъ олгъаны Онынъ козюнде яманлыкъ эди. Адам олмагъаныны корьди, оларны къорчаламагъанына шашты. Лякин Онынъ кучю ярдым этти, догърулыгъы таянч олды. Устюне бир зырх киби, догърулыкъны кийди, Озь башына башлыкъ киби, къуртарувны къойды. Акътыман урбасыны кийди, гъазапнен, япынджанен киби, устюни къаплады. Эр кеске япкъанларына коре береджек, душманларына гъазабыны ёллайджакъ, джавларына джезасыны береджек, адаларда яшагъанлар да акъларыны аладжакъ. Куньбатышта РАББИнинъ Адындан къоркъаджакълар, куньдогъушта Шуретинден отьлери патлайджакъ. О, ташкъын дерья киби келеджек, РАББИнинъ ели оны къувалайджакъ. — Сионгъа Къуртарыджы келеджек, яманлыкътан юзь чевирген Якъупнынъ огъулларыны О, къуртараджакъ, — дей РАББИ. — Оларгъа берген васиетим будыр, — дей РАББИ. — Сеннен булунгъан Рухум ве агъзынъа къойгъан сёзлерим эбедиен эм сенинъ агъзынъда, эм балаларынънынъ агъзында, эм торунларынънынъ агъызларында къаладжакъ. Шимдиден ве эбедиен ойле оладжакъ! — Тур, парылда, ярыгъынъ кельди, РАББИнинъ Шурети устюнъден догъды. Бакъынъыз! Дюньяны къаранлыкъ къаплайджакъ, халкъларны къою булутлар япаджакъ, сенинъ устюнъден исе РАББИ котериледжек, устюнъден Шурети корюнеджек. Халкълар ярыгъынъа келеджек, устюнъден догъгъан парылдыгъа падишалар топлашаджакъ. Козьлеринъни котерип, чевренъе бакъ: эписи топланып санъа келелер, узакътан огъулларынъ келе, къучакъта къызларынъны кетирелер. Буны корип, бет-сымалары къуванч толу оладжакъ, юрегинъ титреп ойнайджакъ, денъиздеки байлыкъны санъа кетиреджеклер, халкъларнынъ зенгинлиги санъа бериледжек. Чокътан-чокъ девелер, Мидьяндан ве Эфадан боталар топрагъынъны толдураджакъ. Шевадаки бутюн халкъ санъа келеджек, алтын ве къокъулы майны кетиреджек, РАББИге макътав йырларыны йырлайджакълар. Сенде Кедарнынъ эписи къой-эчкилери топлашаджакъ, санъа Невайотнынъ къочкъарларыны кетиреджеклер, къурбан еримде олар Мен бегенген къурбанлар оладжакълар, ве Мен дюльбер Эвимни шан-шурет этеджегим. Булар кимдир? Булутлар киби учалар, юваларына ынтылгъан гогерджинлерге ошайлар. Манъа адалар ишаналар, башында Таршиш гемилери келелер, узакълардан кумюш ве алтынларынен огъулларынъны кетирелер, РАББИнинъ Ады, сенинъ Алланъ, Исраильнинъ Азизи ичюн шуны япалар. РАББИ сени шуретледи! О заман диварларынъны ябанджыларнынъ огъуллары къураджакълар, санъа падишалары хызмет этеджеклер. Гъазапланып, сени урдым, сени аджып исе, мерамет эйледим. Къапуларынъ даима ачыкъ оладжакъ, гедже-куньдюз къапалмайджакъ. Халкъларнынъ байлыгъыны, эм де падишаларыны санъа кетиреджеклер. Санъа хызмет этмеге истемеген халкълар ве падишалыкълар гъайып оладжакъ, бойле халкълар бутюнлей ёкъ оладжакълар. Ливаннынъ шуретини — кипарислер, къарагъач ве чам тереклерини, — бирликте санъа кетиреджеклер, оларнен Мукъаддес Еримни безетеджеклер, ве Мен аякъ баскъан еримни шуретлейджегим. Сени эзиетлегенлернинъ огъуллары баш эгип санъа келеджеклер, санъа сайгъысызлыкъ косьтерген эр кес аякъларынъа тюшеджеклер, санъа: «РАББИнинъ шеэри, Исраиль Азизининъ Сионы», — дейджеклер. Сени къувдылар, корьмеге истемедилер, сенден четлендилер, энди исе сеннен гъурурланаджакълар, несильден несильге къуванаджакълар. Халкъларнынъ сютюне тояджакъсынъ, падишанынъ къолундан кечинеджексинъ. Сонъра биледжексинъ ки, Мен — РАББИ, сенинъ Къуртарыджынъ, сени сатын алгъан Якъупнынъ Кучьлюсим. Бакъыр ерине — алтын, демир ерине — кумюш, терек ерине — бакъыр, таш ерине — демир береджегим. Тынчлыкъ-аманлыкъ сени къаравуллайджакъ, догърулыкъ сени бакъаджакъ. Топрагъынъда бир даа зорбалыкъ этмейджеклер, йыкъмайджакъ ве къырмайджакълар. Диварларынъа — «Къуртулыш», араба къапуларынъа — «Макътав» дейджексинъ. Кунеш санъа кунь ярыгъы олмайджакъ, ай да сени артыкъ айдынлатмайджакъ. РАББИ сенинъ эбедий ярыгъынъ, Алланъ — шуретинъ оладжакъ. Кунешинъ энди батмайджакъ, айынъ сакъланмайджакъ, эбедий ярыгъынъ РАББИ Озю оладжакъ, агълагъан куньлеринъ битеджек. Бутюн халкъынъ инсафлы оладжакъ, топракъкъа эбедиен сабылыкъ этеджек. Олар — Мен сачкъан фидан, къолларымнынъ иши, — Мени шуретлейджеклер. Энъ уфакъ адамдан бинъ адам, энъ кичкене союндан кучьлю халкъ асыл оладжакъ. Вакъты-саати кельгенде, Мен, РАББИ, буны тез япаджагъым. Устюмде РАББИ-ТААЛЯнынъ Руху булуна; РАББИ мени ягънен сюртип, алчакъгонъюллилерге хайырлы хабер этмеге чагъырды, юреклери къырылгъанларгъа шифа бермеге, эсирлерге — азатлыкъ акъкъында, зинданда яткъанларгъа — къуртулыш акъкъында айтмагъа, РАББИнинъ разылыгъы йылыны ве Алламызнынъ джеза кунюни беян этмеге, эписи агълагъанларнынъ гонъюллерини алмагъа, Сионда къасеветленгенлерге куль ерине — сарыкъны, агълав ерине — къуванч ягъыны, тюшкен рух ерине — аджайип макътав урбасыны бермеге ёллады. Оларгъа: «Догърулыкъ эменлери, Озь шурети ичюн РАББИнинъ сачкъанлары», — дейджеклер. Чокътан йыкъылгъан шеэрлерни янъыдан къураджакълар, эски заманларда къырылгъан ерлерни тиклейджеклер, къадимий несиллерден бошап къалгъан шеэрлерни янъыдан къураджакълар. Ябанджылар келип, къой-эчкилеринъизни бакъаджакълар, ябанджыларнынъ огъуллары топрагъынъызны ишлейджеклер, юзюмликлеринъизде чалышаджакълар. Сизлерге «РАББИнинъ руханийлери» дейджеклер, «Алланынъ хызметчилери» деп адланаджакъсынъыз. Халкъларнынъ байлыгъыны къулланаджакъсынъыз, оларнынъ шурети сизинъки оладжакъ. Масхаралыгъынъыз ичюн эки къат аладжакъсынъыз. Ашалангъаны ичюн къысметине къуванаджакълар, озь топрагъында эки къат мульк аладжакълар, шенълиги сонъсуз оладжакъ. Мен, РАББИ, адалетни севем, чайпавнен зорбалыкъны корьмеге истемейим, мукяфатларыны акълылыкънен береджегим, оларгъа эбедий васиетни береджегим. Миллетлер арасында оларнынъ балаларыны биледжеклер, халкъларнынъ арасында эвлятлары намлы оладжакълар. Оларны корьген эр кес биледжеклер ки, олар — РАББИнинъ багъышлагъан эвлятларыдыр. РАББИде буюк къуванч тападжагъым, Аллам ичюн джаным шенъленеджек. О манъа къуртулыш урбаларыны, инсафлыкъ урбасыны кийдирди. Киевге, руханийге киби, башыма сарыкъ къойды, бир келинни киби, ильванларнен безетти. Топракъ осюмликлерни насыл осьтюрсе, багъча сачылгъаныны насыл етиштирсе, РАББИ-ТААЛЯ да бутюн миллетлернинъ огюнде догърулыгъыны ве шуретини косьтереджек. Догърулыгъы ярыкъ киби корюнмегендже, къуртулышы янгъан къандиль киби олмагъандже, Сионнынъ файдасы ичюн сусып отурмайджагъым, Ерусалим ичюн тынчланмайджагъым. Халкълар сенинъ догърулыгъынъны кореджеклер, эписи падишалар Шуретинъе бакъаджакълар, РАББИ Озю береджек янъы бир аднен сени адлайджакълар. РАББИнинъ къолунда дюльбер тадж киби оладжакъсынъ, Алланънынъ элинде падишанынъ сарыгъы киби булунаджакъсынъ. Эндиден сонъ санъа «къувулгъан» демейджеклер, топрагъынъа «харап этильген» айтмайджакълар, бунынъ ерине санъа «севимли», топрагъынъа «эвли» дениледжек. Сеннен РАББИнинъ разылыгъы оладжакъ, топрагъынъ акъайсыз олмайджакъ. Огълан къызгъа эвленген дайын, огъулларынъ да санъа ойле эвленеджек. Киев келинге насыл къуванса, Алланъ да санъа ойле къуванаджакъ. Эй, Ерусалим, диварларынъда къаравулларны къойдым, гедже-куньдюз ич сусмайджакълар. Эй, РАББИни акъылда туткъанлар! Сусманъыз! Ерусалимни гъайрыдан тиклеп, шеэрни ер юзюнде намлы этмегендже, Раббининъ огюнде сусманъыз! РАББИ кучьлю онъ къолуны котерип, ант этти: — Бир даа душманларынъ богъдайынъны ашамайджакъ, ябанджыларнынъ огъуллары сен япкъан тазе шарабынъны ичмейджеклер. Отьмекни богъдайны топлагъанлар ашайджакъ, шарапны юзюмни джыйгъанлар ичеджек ве Мукъаддес Еримнинъ азбарында РАББИни шуретлейджек. Кечинъиз, араба къапуларындан кечинъиз, халкънынъ ёлуны ачынъыз! Джыйыштырынъыз, темизленъиз, ёлны тегизленъиз, ташларыны джыйынъыз, халкълар ичюн байракъны котеринъиз! Мына, РАББИ ер юзюнинъ кенарларына илян эте: — Сион къызына: «Мына, Къуртарыджынъ келеята! О, мукяфатлайджакъ, акъларыны береджек», — денъиз. Сион халкъына «азиз халкъ», «РАББИ сатын алгъан» дейджеклер, Санъа исе «истенильген», «къувулмагъан шеэр» айтаджакълар. — Эдомдан, Боцрадан, ачыкъ къырмызы урбаларында, шерефли кийимлеринде, буюк кучьнен кельген ким? — Бу — Меним! Догърусыны айтам, къуртамагъа кучюм бар. — Не ичюн урбаларынъ къырмызы? Не ичюн кийимлеринъ юзюм баскъаннынъ кийими кибидир? — Юзюмни бир Озюм бастым, халкълардан ич бири ёкъ эди янымда. Оларны ачувнен бастым, гъазапнен таптадым; къанлары урбаларыма сачрады, бутюн кийимлериме септирдим. Джеза кунюни тайинледим, халкъымны сатын алып, къуртараджакъ йылы кельди. Бакътым, ярдым этеджекни корьмедим, къол тутаджакъ олмагъанына шаштым. Амма кучюм Манъа енъиш берди, гъазабым Манъа къол тутты. Ачувнен халкъларны таптадым, оларгъа гъазабымны тюшюрдим, къанларыны ерге акъыздым. РАББИнинъ буюк севгисини акъылымда тутаджагъым, Оны эр япкъан шейи ичюн макътайджагъым. РАББИ бизге эр шейни берди, исраиллилерге чокъ яхшылыкъ япты, Онынъ шефкъаты пек буюк, Онынъ севгиси пек кучьлюдир. — Олар керчектен Меним халкъым, Мени алдатмайджакъ балаларымдыр, — деди РАББИ ве оларнынъ Къуртарыджысы олды. Эр тюрлю къасеветлерини Озюне алды, юзюнинъ Мелеги оларны къуртарды, севгиси ве мераметинен оларны сатын алды, къадимий заманларда оларны къолларында алып ташыды. Амма олар инат олып, Онынъ Мукъаддес Рухуны ынджыттылар, ве О, оларнынъ душманы олды, оларгъа къаршы дженк этти. О вакъыт Онынъ халкъы эски заманны, Мусанынъ куньлерини хатырлады. — Къойларынынъ чобанларынен берабер оларны денъизден кечирген не ерде? Мусанынъ юрегине Мукъаддес Рухуны ерлештирген, Мусанынъ сагъ къолунен шанлы кучюни ёллагъан, онынъ огюнде сувларны экиге больген, бойле этип, Озюне эбедий нам къазангъан, исраиллилерни теренликтен кечирген не ерде? Атны тегиз чёльден киби, О, оларны алып кетти, ве олар сюрюнмеди. РАББИнинъ Руху оларны, вадийде айванларны киби, раатлыкъ ерине алып кетти. Шанлы нам къазанмакъ ичюн, халкъыны ойле айдап кетти. Коклерден бакъ, азиз ве шанлы булунгъан еринъден бизни корь. Гъазабынънен къудретинъ къайда? Шефкъатынънен мераметинъ менден узакълашты. Бизим Бабамыз — тек Сенсинъ. Ибраим бизни танымаса да, Исраиль бизни къабул этмесе де, Сен, я РАББИ — бизим Бабамызсынъ, эвель-эзельден Адынъ — бизни сатын алгъан Къуртарыджымыздыр. Я РАББИ, не ичюн ёлунъдан урулмагъа, юреклеримизге инат олмагъа, Сенден къоркъмамагъа бизге ёл бердинъ? Къулларынъ, Сенинъ къысметинъ олгъан къабилелер ичюн бизге къайтып кель. Азиз халкъынъ мында къыскъа вакъыт шорбаджылыкъ этти, душманларымыз келип, Азиз Еринъни таптады. Сен санки бир вакъыт башлыкъ этмеген, Адынънен адланмагъан бир халкъ олдыкъ. Сен коклерни яргъайдынъ, ашагъы тюшкейдинъ! Сенинъ огюнъде дагълар, одунны якъкъан атештен, сувны къайнаткъан алевден киби, ирип кеткейди! Адынъны душманларынъа белли эткейдинъ! Халкълар Сенинъ юзюнъден титрейгейди! Бизлер беклемеген вакъытта Сен ашагъы тюше, аджайип ишлеринъни япа эдинъ, ве Сенинъ огюнъде дагълар къалтырай эди. Эвель-эзельден онъа ишангъанлар ичюн о къадар шей япкъан башкъа алла акъкъында кимсе эшитмеди, ойлени ич бир козь корьмеди. Догърулыкънен яшагъанларны, ёлларынъны акъылында туткъанларны Сен къуванчнен къаршылайсынъ. Мына, бизлер чокътан гуна япкъанларымыз ичюн, бизге къаршы ачувландынъ. Биз насыл къуртуладжакъмыз? Эпимиз арам шей киби олдыкъ, догъру ишлеримиз де — кирленген урба кибидир. Биз эпимиз, япракълар киби, соламыз, бизни, ель киби, къабаатларымыз алып кете. Кимсе Адынъны чагъырмай, Сени гъайретнен къыдыргъан да ёкъ. Сен бизден юзюнъни сакъладынъ, бизге къабаатларымызда ирип кетмеге ёл бердинъ. Амма шимди, я РАББИ, Сен — бизим Бабамызсынъ! Биз — чамурмыз, Сен — чёльмекчисинъ, эпимиз — сенинъ къолларынънынъ ишимиз. Я РАББИм! Къарардан зияде ачувланма, къабаатымызны эбедий акъылынъда тутма. Бизге бакъ, эпимиз — Сенинъ халкъынъмыз! Азиз шеэрлеринъ сахрагъа чевирильди, Сион бакъымсыз, Ерусалим харап олды. Деделеримиз Сени шуретлеген, азиз, шанлы Эвимиз бутюнлей янды, бутюн къыйметли шейлеримиз ёкъ олды. Я РАББИ! Бундан сонъ да Озюнъни тутаджакъсынъмы, индемейип, бизни къарардан зияде къыйнайджакъсынъмы? Къыдырмагъанлар Мени таптылар, истемегенлерге Озюмни ачыкъ косьтердим. Адымны чагъырмагъан халкъкъа: «Мен Мындам! Мындам!» — дедим. Яман ёлда юрген, къара ниетлерини беджерген, инат бир халкъкъа кунь бою къолларымны узаттым. О халкъ козюме бакъып, Мени эр вакъыт ачувландыра, багъчаларында къурбанлар чала, кирпичлерде къокъулы отларны якъа, дюрбелерде отуралар, къобаларда геджелейлер, домуз этини ашайлар, къазанларында арам аш пиширелер, башкъаларгъа: «Токъта! Якъынлашма, мен сенден азизим», — дейлер. Олар — буруныма кирген тютюн кибидир, эр кунь янгъан атештир. Бу огюмде язылгъандыр; индемейджегим, джезалайджагъым, акъларынъызны береджегим. Дагъларда къокъулы отларны якътылар, Мени байырларда яманладылар, — дей РАББИ. — Шунынъ ичюн гуналары ве бабаларынынъ гуналары ичюн джезасыны береджегим, эвель эткен ишлери ичюн джезасыны башларынъызгъа тюшюреджегим. РАББИ бойле дей: — Данелери сувлу юзюм салкъымыны корьгенде, «Эзменъиз, онда берекеттир», — дейлер. Къулларымнынъ хатири ичюн Мен де ойле япаджагъым, эписини ёкъ этмейджегим. Якъуптан — эвлятны, Ехудадан — дагъларымнынъ сабысыны асыл этеджегим. Сайлагъанларым топракънынъ сабылары оладжакъ, анда къулларым яшайджакъ. Мени къыдыргъан халкъым Шарон еринде къой-эчкилерини отлатаджакъ, туварлары Акъор вадийинде раатланаджакъ. Амма сизлер, РАББИден вазгечкенлер, азиз дагъымны унуткъанлар, «Къысмет» алласына софра къойгъанлар, «Такъдир» алласына савутны къокъулы шарапнен толдургъан адамлар! Мен сизни къылычкъа къысмет этеджегим, союлмакъ ичюн эпинъиз эгиледжексиз, чюнки Мен чагъыргъанымда, джевап бермединъиз, айткъанымда, динълемединъиз, козьлерим огюнде яманлыкъ эттинъиз, бегенмегенимни сайладынъыз. Онынъ ичюн РАББИ-Тааля бойле дей: — Мына, къулларым аш ашайджакъ, сизлер исе ач къаладжакъсынъыз. Къулларым ичеджек, сизлер исе сувсузлыкътан чекишеджексинъиз. Къулларым шенъленеджеклер, сизлер исе масхара оладжакъсынъыз, къулларым юрек къуванчнен йырлайджакълар, сизлер исе юрек сыкъынтысындан къычыраджакъсынъыз, рухунъызнынъ эзильгенинден агълайджакъсынъыз. Сайлагъан халкъым адынъызнен къаргъайджакълар, РАББИ-ТААЛЯ сизни ольдюреджек, къулларына исе башкъа ад береджек. Ер юзюнде озюне багъышлав къыдыргъан Ишанчлы Алланынъ багъышлавыны къыдыраджакъ; ер юзюнде ант эткен Ишанчлы Алланен ант этеджек. Эвельки сыкъынтылар унутыладжакъ, козюмден сакъланаджакълар. Бакъынъыз, Мен янъы коклерни ве янъы бир ерни яратаджагъым. Эвелькилери анъылмайджакъ, акъылгъа биле кельмейджек. Меним яраткъанларыма эбедиен шенъленип къуванаджакъсынъыз. Бакъынъыз, Мен яраткъан Ерусалим ве халкъ шенъ ве къуванчлы оладжакълар. Ерусалим ичюн шенъленеджегим, халкъым ичюн къуванаджагъым. Анда ич агъламайджакълар, ич къычырмайджакълар. Анда тек къыскъа вакъыт яшагъан балалар, омюрининъ куньлери толмагъан къартлар олмайджакъ. Юз яшында ольгенни яш огълан деп, саяджакълар, юз яшыны толдурмагъан исе лянетли сайыладжакъ. Эвлерини къурып, ичлеринде яшайджакълар, юзюм багъларыны сачып, салкъымларыны ашайджакълар. Олар къургъан эвлеринде башкъалар яшамайджакъ, сачкъанларынынъ берекетини башкъалар ашамайджакъ. Халкънынъ куньлери терекнинъ куньлери киби узун оладжакъ, сайлагъанларым япкъанларынен узун вакъыт къулланаджакълар. Бошуна чалышмайджакълар, беля ичюн де бала тапмайджакълар. Озьлери де, эвлятлары да РАББИ яхшылыкъ этильген халкъы оладжакъ. Олар чагъырмаздан эвель, Мен джевап береджегим, лафларыны битирмезден эвель, Мен энди эшитеджегим. Къашкъырнен къозу берабер отлайджакъ, арслан, бугъа киби, тобан ашайджакъ, йылан ашайджагъы исе топракъ оладжакъ. Азиз дагъымнынъ ич бир еринде кимсе яманлыкъ этмейджек, зарар кетирмейджек, — дей РАББИ. РАББИ бойле дей: — Коклер — тахтым, ер юзю — аякъларыма таяма. Меним ичюн эвни къайда къураджакъсынъыз? Раатланмагъа ерим не ерде оладжакъ? Къолларым бутюн буларны япты, бойле этип, эр шей пейда олды, — дей РАББИ. Лякин Мен алчакъгонъюллилерге, рухтан тюшкенлерге, сёзюм огюнде къалтырагъанларгъа бакъаджагъым. Бугъаны сойгъан — адамны ольдюргенге ошай, къойны къурбан чалгъан — копекнинъ бойнуны къыргъан кибидир, ашлыкъ бахшышыны кетирген — домуз къаныны кетирген киби, къокъулы отларны якъкъан — бош путкъа ибадет эткен кибидир. Олар озь ёлларыны сайладылар, джанлары да эткен арамлыкъларындан кейф ала. Мен де шуны сайлап, оларны джезалайджагъым, башларына дешетли шей тюшюреджегим, чюнки Мен чагъыргъанымда, джевап бермедилер, айткъанымда, динълемедилер, козьлерим огюнде яманлыкъ эттилер, бегенмегенимни сайладылар. РАББИнинъ сёзюнден къалтырагъанлар, Онынъ сёзюни динъленъиз: — Сизни корьмеге истемеген, Адым ичюн сизни къувалагъан къардашларынъыз: «РАББИ Озюни шуретинде косьтерсин де, шенълигинъизге бакъайыкъ!» — дейлер. Амма олар масхара оладжакълар. Шеэрден шамата, РАББИнинъ Сарайындан сеси эшитиле! РАББИ душманларыны къазангъанларына коре джезалай. Догъув агърысыны бильмейип, догъды, оны агърылары тутмаздан, бир огълан бала тапты! Бойле шейни ким эшитти? Бунъа ошагъанны ким корьди? Бир мемлекет бир куньде догъармы, халкъ бир аньде пейда олурмы? Сион исе, агърысы тутар-тутмаз, огъулларыны тапты. Догъув вакътына кетиририм де, догъурмагъа ёл бермемми? — дей РАББИ. — Я да догъурмагъа кучь берип, къарныны къапатырыммы? — дей Алланъ. — Ерусалимнен берабер къуванынъыз, оны севгенлер, эпинъиз онынъ ичюн шенъленинъиз! Ерусалим ичюн агълагъанлар! Энди онен берабер къуванынъыз! Бала анасынынъ кокюсинден ашап-тойып теселли алгъан киби, сиз де шеэрнинъ шуретинден зевкъ сюреджексинъиз. РАББИ бойле дей: — Бакъынъыз, бу шеэрге озенге ошагъан тынчлыкъ-аманлыкъ береджегим, сув ташкъыны киби, онъа халкъларнынъ байлыгъыны ёллайджагъым ве сизге кейф береджегим. Сизлерни къучакъта ташыйджакълар, тиз устюне къойып охшайджакълар. Анасы огълунынъ гонълюни алгъаны дайын, сизинъ гонълюнъизни Мен аладжагъым, сиз Ерусалимде теселли тападжакъсыз. Буны корип, къуванаджакъсынъыз, беденлеринъиз, тазе от киби, кучьке толаджакъ. РАББИнинъ къолу къулларына белли оладжакъ, душманларына исе О, ачувланаджакъ. Бакъынъыз, РАББИ атеште келир, Онынъ арабалары — боран кибидир. О, гъазапнен джезалайджакъ, алевли атешни ёллап, серт къычыраджакъ. РАББИ эр бир тири джанны атеш ве къылычнен суд этеджек, РАББИ чокъларны ольдюреджек. — Озьлерини «эляллап ве темизлеп», багъчаларгъа бирер-бирер киргенлер, домуз этини, джиренч шейлерни ве сычанларны ашагъан эр кес гъайып оладжакълар, — дей РАББИ. — Мен оларнынъ эткенлерини ве ниетлерини билем. Бутюн халкъларны, тюрлю тиллернен лаф эткенлерни топламагъа келеятам. Олар келип, шуретимни кореджеклер. Оларнынъ арасында бир алямет косьтереджегим. Сагъ къалгъанларны халкъларгъа, Таршишке, Пулгъа ве Лудгъа (яй кергенлерге), Тувалгъа, Явангъа, Меним акъкъымда эшитмеген, шуретимни корьмеген, узакъ адаларгъа ёллайджагъым. Олар халкъларгъа шуретимни хабер этеджеклер. О вакъыт бутюн халкъларнынъ арасында яшагъан эписи агъа-къардашларынъызны атларда, ачыкъ ве япыкъ арабаларда, къатырларда ве тез юрген девелерде азиз дагъыма, Ерусалимге РАББИге бахшыш оларакъ алып кетиреджеклер, — дей РАББИ. — Бунъа ошап, Исраиль огъуллары темиз савутларда РАББИнинъ Эвине ашлыкъ бахшышларыны кетирелер. Алып кетирильген исраиллилернинъ арасындан башкъаларны руханийлер ве левийлилер этеджегим, — дей РАББИ. — Яратаджакъ янъы коклер ве янъы ер огюмде эбедиен тураджакъ, эвлятларынъыз ве сойларынъызнынъ адлары да эбедий оладжакъ, — дей РАББИ. — О заман эр янъы ай куню ве эр раатлыкъ куню эр джан огюме ибадет этмеге келеджек, — дей РАББИ. — Тышары чыкъкъанда исе, Менден юзь чевиргенлернинъ джесетлерине бакъаджакълар. Оларны кемирген къурт ольмез, якъкъан атеш сёнмез. Эр бир джан олардан нефретленеджек. Йирмеянынъ сёзлери. Хилкия руханийнинъ огълу олып, о, Биньяминнинъ топрагъындан, Анатот шеэринден эди. Амоннынъ огълу Ёшия Ехудагъа он учюнджи йылы падишалыкъ эткенде, РАББИ Йирмеягъа Озь хаберлерини берип башлады. Сонъра, Ёшиянынъ огълу Ехояким Ехудагъа падишалыкъ эткенде, тап Ёшиянынъ огълу Цидкия Ехудагъа падишалыкъ эткенининъ он биринджи йылына, бешинджи айына, яни Ерусалим халкъынынъ сюргюн этильгенине къадар, Рабби Йирмеягъа хаберлер бере эди. РАББИ манъа бойле айтты: — Сени ана къурсагъында яратмагъанымдан эвель, сени сайладым. Сен догъмаздан эвель, Мен сени айырып элялладым, халкъларгъа пейгъамбер оларакъ къойдым. — РАББИ-ТААЛЯ! Лаф этмеге уста дегилим, мен пек яшым! — дедим. РАББИ исе: — «Мен пек яшым» деме, — деди манъа. — Сени кимге ёлласам, эр кеске бараджакъсынъ, санъа бутюн буюргъанларымны айтаджакъсынъ. Олардан къоркъма. Мен сенинъ янынъда оладжагъым ве олардан къуртараджагъым, — деди РАББИ. Сонъ РАББИ къолуны узатып, агъзыма тийдирди ве манъа: — Иште, агъзынъа сёзлеримни къойдым, — деди. — Бакъ, бугунь Мен сени халкълар ве падишалыкъларнынъ устюне къойдым. Сен тюбю-темелинден къыраджакъсынъ ве бозаджакъсынъ, ёкъ этеджексинъ ве йыкъаджакъсынъ, къураджакъсынъ ве сачаджакъсынъ. РАББИ манъа: — Йирмея, не коресинъ? — деди. — Бадем терегинден япылгъан таякъны корем, — дедим. — Догъру коресинъ, — деди манъа РАББИ. — Мен юкъламайым, айткъанларымны беджереджегим. Башкъа вакъыт РАББИ менден: — Не коресинъ? — деп сорады. — Къайнагъан бир къазан корем. Шимальден бу тарафкъа эгильген, — дедим. Сонъ РАББИ манъа бойле деди: — Ер юзюнде яшагъанларнынъ эписине беля шимальден келеджек. Бакъ, Мен шималь падишалыкъларынынъ бутюн халкъларыны чагъыраджагъым, — дей РАББИ. — Олар келип, Ерусалим къапуларынынъ янында, диварларынынъ чевре-четинде, бутюн Ехуда шеэрлеринде тахтларыны къояджакълар. Ишлеген къабаатлары, Менден вазгечкенлери, ябанджы аллаларгъа къокъулы отларны якъкъанлары, къоллары яраткъанларына ибадет эткенлери ичюн Ехуданы суд этип, джезалайджагъым. Сен тур, азырлан! Санъа бутюн буюраджакъларымны оларгъа айт. Олардан къоркъма! Ёкъса, оларнынъ козьлери огюнде сени урып йыкъарым. Бугунь Мен сени, къавийлештирильген шеэр, демир дирек ве тунч бир дивар киби къавий яптым. Сен бутюн мемлекетке къаршы, Ехуда падишаларына, башлыкъларына ве руханийлерине, бу топракънынъ халкъына къаршы оладжакъсынъ. Олар санъа къаршы дженк этеджек, амма сени енъип оламайджакълар. Мен сеннен оладжагъым, сени къуртараджагъым, — деди РАББИ. РАББИ манъа бойле деди: — Бар, Ерусалим халкъына беян эт: РАББИ бойле айта: — Акъылымда тутам ки, яшлыгъынъда Манъа ишанчлы эдинъ, Мени, келин киби, севдинъ, Меним артымдан сахрагъа, сачылмагъан топракъкъа кеттинъ. Исраиль — РАББИнинъ азизлиги, биринджи берекети эдинъ! Онъа зарар кетирген эр кес къабаатлы сайылды, башына беля кельди, — дей РАББИ. Эй, Якъупнынъ халкъы ве Исраильнинъ эписи сойлары! РАББИнинъ сёзюни динъленъиз! РАББИ дей ки: — Деделеринъиз Менде насыл акъсызлыкъ таптылар? Не ичюн Менден узакълаштылар, бош путларнынъ артындан кетип, озьлери де бош олдылар? Олар: «Мысыр топрагъындан бизни чыкъаргъан, сахрада, къуру ве сувсуз чёльде алып юрген, олюм къаранлыгъы олгъан топракъта, бош, адам бармагъан, ич кимсе яшамагъан топракъта бизни алып кеткен РАББИ не ерде?» — деп сорамадылар. Мейваларыны ве бол берекетини ашанъыз деп, Мен сизни багъчалар топрагъына кирсеттим. Сизлер исе топрагъыма кирип, оны арамладынъыз, Меним мулькюмни джиренч бир шейге чевирдинъиз. Руханийлер РАББИни къыдырмадылар, Къанун оджалары Мени танымадылар, чобанлар Манъа къаршы чыкътылар, пейгъамберлер Баал адындан пейгъамберлик эте эдилер, файдасыз путларнынъ артындан юре эдилер. Шунынъ ичюн сизлернен дава этеджегим, — дей РАББИ, — торунларынъызнен де дава этеджегим. Кетинъиз де, Киттим адаларына бакъынъыз! Кедар мемлекетине адам ёллап, яхшы этип, сорап билинъиз ве огренинъиз. Бунъа ошагъан бир шей олдымы? Аллалары алла олмаса да, насылдыр бир халкъ аллаларыны денъиштирдими? Меним халкъым исе озь шуретли Алласыны файдасыз путларгъа денъиштирди. Эй, коклер, бунъа шашынъыз, къоркъудан къалтыранъыз, — дей РАББИ. — Халкъым эки яманлыкъ япты: Мени, джанлы сувлар чокърагъыны быракъты, озьлерине сув тутмагъан, чатлакъ хавузлар къаздылар. Исраиль къулмы я? Къуллукъта догъдымы? Не ичюн гъанимет олды о? Яш арсланлар онъа къаршы ырылдады, сес чыкъарды ве топрагъыны харап этти; шеэрлери якъылды, адамсыз къалды. Ноф ве Тахпанхес халкъы башынъны тыраш эттилер. Буны озюнъ озюнъе этмединъми, аджеба? Сени ёлда юрсеткен РАББИден, сенинъ Алланъдан вазгечмединъми? Шимди не ичюн Мысыргъа кетесинъ? Шихор озенинден сув ичмек ичюнми? Ашшургъа кетмек не керек? Фират дерьясындан сув ичмек ичюнми? Озь яманлыгъынъ сени джезалар, хиянетлигинъ сени къабаатлар. Биль де, бакъ: РАББИден, сенинъ Алланъдан вазгечкенинъ — фена ве аджджы бир шей, ичинъде Меним огюмде къоркъунъ ёкъ, — дей Ордуларнынъ РАББИ-ТААЛЯсы. Боюндырыгъынъны чокътан парчаладым, багълавларынъны къопардым, сен де: «Ибадет этмейджегим», — дединъ. Эр юксек байырда ве эр даллы терек тюбюнде ороспуландынъ. Мен сени сачкъанда, сен энъ яхшы юзюм пытагъы, тер-темиз урлукъ эдинъ. Насыл этип, Меним огюмде кийик юзюм пытагъына чевирильдинъ? Сабуннен ювунсанъ да, башкъа темизлейджек шей къуллансанъ да, къабаатынъ огюмде къара леке киби олды, — дей РАББИ-ТААЛЯ. «Мен арамланмадым, Баал путларынынъ артындан юрмедим», — айтаджакъсынъмы? Вадийде озюнъни насыл туткъанынъны бакъ да, не япкъанынъны анъла. Сен анда-мында урулгъан ойнакъ бир деве киби олдынъ, чёльде оськен эшекке ошадынъ: джаны истекнен янгъанда, эшек агъзынен нефес ала. Ким оны тутып олур? Оны къыдыргъан эр кес болдурмаз, чифтлешме заманында оны тапар. Ялынаякъ юрмектен сакъын, сувсузлыкътан богъазынъны сакъла. Амма сен: «Э-эй, эписи джоюлып кетсин! Ябанджы аллаларны севем, оларнынъ артындан кетеджегим», — дединъ. — Тутулгъан хырсыз насыл масхара олса, Исраиль эви де: исраиллилер, падишалары, башлыкълары, руханийлери ве пейгъамберлери де масхара олды. Олар терекке: «Сен бабамсынъ», ташкъа: «Сен мени догъурдынъ», — дейлер. Манъа юзьлерини дегиль, аркъаларыны чевирдилер. Амма башларына беля тюшкенде, олар: «Тур да, бизни къуртар», — деп ялварырлар. Къана, озьлеринъизге япкъан аллаларынъыз къайда? Беля кельгенде, сизни къуртарып олсалар, айды, турсунлар! Шеэрлеринъиз не къадар олса, о къадар аллаларынъыз да бар, эй, Ехуда! Сизге Меннен дава этмеге не керек? Манъа къаршы эпинъиз чыкътынъыз, — дей РАББИ. — Балаларынъызны бошуна джезаладым, олар тербиелеримни огренмедилер. Йыртыджы арслан киби, къылычларынъызнен пейгъамберлеринъизни ольдюрдинъиз. Эй, бугуньки несиль! РАББИнинъ сёзлерине къулакъ асынъыз! Исраиль ичюн Мен сахра киби эдимми? Къап-къаранлыкъ бир мемлекет олдыммы? Сонъ не ичюн халкъым: «Истеген еримизге кетемиз, энди Санъа къайтмайджакъмыз», — дей? Къыз озь ильванларыны, келин озь келин урбасыны унутып олурмы? Халкъым исе сайылмаз куньлерден берли Мени унутты. Севгини тапмакъ ичюн, не къадар устасынъ! Яман къадынларны биле буны япмагъа яхшы огретип оласынъ. Къабаатсыз ёкъсулларнынъ къанынен урбаларынъ биле булашты. Сен оларны хырсызлыкъта туттынъмы? Эписи бир, бунъа бакъмадан: «Мен къабаатсызым! РАББИнинъ ачувы манъа тиймез», — дейсинъ. Бакъ! «Гуна ишлемедим», — дегенинъ ичюн, Мен сени суд этеджегим. Неден ёлунъны денъиштирип, о къадар чокъ долашасынъ? Ашшур сени насыл масхара эткен олса, Мысыр да сени масхара этеджек. Къолларынънен башынъны тутып, андан чыкъаджакъсынъ, РАББИ сен ишангъанларны ред этти, олар санъа бахыт кетирмейджек. — «Бир адам апайыны къуваласа, о да кетип, башкъасынынъ апайы олса, биринджи акъайы апайына къайтармы?» — дейлер. Мемлекет бундан арам олмаз эдими? Сен бир чокъ ойнашларынънен ороспуландынъ, лякин кене де Манъа къайт! — дей РАББИ. Бош тёпелерге бакъ да корь, сеннен ороспуланмагъан ер къалдымы? Сахрада отургъан араплар киби, ёл четинде оларны беклеп отура эдинъ, орталыкъны ороспулыгъынъ ве яманлыгъынънен арамладынъ. Онынъ ичюн ягъмурлар кесильди, баарь ягъмуры да ягъмады. Сенинъ бетинъ — ороспунынъ бетидир, ич де утанмадынъ-арланмадынъ. Энди кене де Манъа ялварып: «Бабачыгъым! Яшлыгъымдан берли сен ишанчлы ёлдашым эдинъ! Даима ачувланаджакъсынъмы, аджеба? Гъазабынъ эбедий сюреджекми?» — демейджексинъми? Лафынъ бойле, амма хиянетлик эп япа бересинъ. Ёшия падишалыкъ эткенде, РАББИ манъа бойле деди: — Имансыз Исраиль къызы нелер эткенини корьдинъми? Эр юксек байыргъа котерилип, эр даллы терек тюбюне барып, анда ороспулыкъ этти. Буларны япкъанындан сонъ, Мен: «Манъа къайт», — дедим, амма о къайтмады. Хаин къызкъардашы Ехуда буны корьди. Имансыз Исраиль къызынынъ ороспу арекетлери ичюн, Мен оны йибердим, айырылышув мектюбини бердим. Хаин къызкъардашы Ехуда ич къоркъмады, лякин кетип, озю ороспулыкъ этип башлады. Мен буны корьдим. Ачыкъ-айдын ороспулыгъындан мемлекет харап олды; эм ташларгъа, эм тереклерге ибадет этип, о, ороспулана эди. Бунъа бакъмадан, хаин къызкъардашы Ехуда юректен дегиль де, алдавнен Манъа къайтты, — дей РАББИ. РАББИ даа: — Имансыз Исраиль къызы хаин Ехудадан даа догъру олды, — деди. — Кет, бу сёзлерни шимальге илян эт. Айт ки: Эй, имансыз Исраиль! Арткъа къайт, — дей РАББИ. — Энди башынъа гъазабымны тюшюрмейджегим. Мен мераметлидирим, — дей РАББИ. — Ачувым эбедий олмаз. Тек къабаатынъны таны. РАББИге, сенинъ Алланъа къаршы чыкътынъ, ябанджыларнен эр даллы терек тюбюнде ябанджыларны бол-бол охшай эдинъ. Сесиме исе къулакъ асмадынъ, — дей РАББИ. — Арткъа къайтынъыз, эй, ёлдан урулгъан балалар! — дей РАББИ. — Мен сизинъ эфендинъиз олдым. Шеэрлеринъизден бирер адам, къабилелеринъизден экишер адам алып, Сионгъа кетиреджегим, сизге юрегиме яткъан чобанларны береджегим. Олар сизни бильги ве анълавнен отлатаджакълар. Сиз мемлекетте чокъ олгъанда, — дей РАББИ, — о куньлерде халкъ РАББИнинъ Васиет Сандыгъы акъкъында лаф этмейджек. Сандыкъ оларнынъ акъылына кельмейджек, оны хатырламайджакъ, онъа кетмейджек, эм де башкъа сандыкъны олар япмайджакъ. О заман Ерусалимге «РАББИнинъ тахты» дейджеклер. Эписи халкълар РАББИнинъ Намы ичюн Ерусалимде топланаджакълар, яман юреклерининъ инатлыгъына коре бир даа арекет этмейджеклер. О куньлерде Ехуда халкъы Исраиль халкъынен топланып, берабер шималь топрагъындан чыкъаджакълар, Мен деделеринъизге берген топракъкъа кетеджеклер. — Мен Озюме айттым ки, сени Озь балам киби саяджагъым, санъа истеген топрагъынъны, чокъ халкъларнынъ энъ аджайип пайыны берип оладжагъым. Мен тюшюндим ки, Манъа «Баба» айтаджакъсынъ, Менден айырылмайджакъсынъ. Лякин, керчектен де, апай акъайына насыл хаинлик этсе, сен де, Исраиль эви, Манъа ойле хаинлик эттинъ, — дей РАББИ. Бош тёпеликлерден бир сес, Исраиль огъулларынынъ аджыныкълы агълавы эшитиле. Олар догъру ёлдан урулдылар, РАББИни, оларнынъ Алласыны унуттылар. — Арткъа къайтынъыз, ёлдан урулгъан балалар, инатлыгъынъызны тедавийлерим. — Иште, биз Санъа келемиз. Сен — РАББИ, бизим Алламызсынъ. Керчектен де, байырлардан ве чокътан-чокъ дагълардан тек алдав келе, Керчектен де, РАББИ, бизим Алламыз, — Исраильнинъ Къуртарыджысыдыр! Яшлыгъымыздан башлап, деделеримизнинъ эмегини, къой-эчкилеримизни ве туварларымызны, огъул ве къызларымызны арам шейлер ашады. Утанч ичинде ятамыз, масхаралыгъымыз бизни къаплай; биз ве деделеримиз яшлыгъымыздан бу куньге къадар РАББИнинъ, Алламызнынъ огюнде гуна япа эдик, РАББИнинъ, Алламызнынъ сесине къулакъ асмай эдик. — Эй, Исраиль, сен къайткъанда, Манъа къайтаджакъсынъ, — дей РАББИ. — Юзюмнинъ огюнден джиренч шейлерни узакълаштыргъанда, бир даа манасыз долашмайджакъсынъ; РАББИнинъ Адынен ант этип, акъикъатнен, адалетнен ве догърулыкънен ант этеджексинъ; Рабби халкъларгъа яхшылыкъ этеджек, ве олар Оны макътайджакълар. РАББИ Ехуда акъайларына ве Ерусалим халкъына бойле дей: — Ишлетильмеген топрагъынъызны сюрюнъиз, тикенлер арасында сачманъыз. Ехуда акъайлары, Ерусалим халкъы! РАББИ ичюн сюннет олунъыз, юреклеринъизни сюннет этинъиз. Ёкъса, гъазабым атеш киби ягъаджакъ, яман япкъанларынъыз ичюн сёнмейип янаджакъ. — Ехудада хабер этинъиз, Ерусалимде бильдиринъиз, мемлекет бою бору чалып, айтынъыз, бар сесинъизнен къычырынъыз: «Топланынъыз, айдынъыз, къавийлештирильген шеэрлерге кетейик!» Сионгъа сигнал беринъиз, токътамаздан къачынъыз! Мен шимальден беляны, эр шейни йыкъаджакъ фелякетни алып кетиреджегим. Арслан ормандан еринден чыкъа, халкъларны харап этмеге келе, мемлекетинъизни бош ве бакъымсыз этмек ичюн, озь еринден чыкъа. Шеэрлеринъ йыкъыладжакъ, адамсыз къаладжакъ. Онынъ ичюн чувал токъумасына сарылынъыз, аджджы агъланъыз, РАББИнинъ янгъан ачувы бизден къайтмайджакъ. — О куню, — дей РАББИ, — падиша да, башлыкълар да рухтан тюшеджеклер, руханийлернинъ отьлери патлайджакъ, пейгъамберлер шашып къаладжакълар. О заман: — Ах, РАББИ-ТААЛЯ! — дедим. — Аджеба, «Сизде тынчлыкъ-аманлыкъ оладжакъ», — дегенде, бу халкъны ве Ерусалимни алдаттынъмы? Олар къылычтан джан береджекми? О заман бу халкъкъа ве Ерусалимге айтыладжакъ: — Сахрадаки бош тёпеликлерден халкъымнынъ къызына сыджакъ ель уфюреджек, амма онен арманда савурмакъ, кепекни айырмакъ мумкюн дегиль, Мен ёллагъан ель бундан даа кучьлю оладжакъ, о заман Мен сизлерни суд этеджегим. Бакъынъыз, душман, булут киби, котериле, дженк арабалары — боран кибидир, атлары къарталлардан чабик! Вай-вай-вай! Ёкъ оладжакъмыз! Эй, Ерусалим, къуртулмакъ ичюн, юрегинъни яман шейлерден темизле. Къара ниетлеринъ ичинъде даа не къадар къаладжакъ? Дандан бир сес эшитиле, Эфраим дагъларындан фена хабер келе! Халкъларгъа бильдиринъиз, Ерусалимни хабердар этинъиз ки, узакъ мемлекеттен алкъагъа аладжакъ аскерлер келелер, Ехуда шеэрлеринде къычыралар, чёль къаравуллары киби, Ерусалимнинъ чевресини саралар. — Шеэр Манъа къаршы чыкъты, — дей РАББИ. — Бунынъ эписини башынъа арекетлеринъ ве япкъанларынъ тюшюрдилер. Яманлыгъынъ аджджы джеза кетирди, юрегинъни урды. Ах, ичим-багърым, ичим-багърым! Юрегим яна, юрегим сызлай, сусып оламайым! Джаным боразан сесини, дженк давушларыны эшите! Беля артындан беля келе: бутюн мемлекет бошап къалды, чадырларым апансыздан йыкъылды, перделерим бир аньде ёкъ олды. Байракъларны даа чокъ кореджегимми, боразан сесини не къадар эшитеджегим? — Халкъым акъылсыз, Мени танымайлар. Олар — акъылсыз балалар, ич бир шейни анъламайлар. Яманлыкъ япмагъа усталар, яхшылыкъ этмеге исе бильмейлер. Мен мемлекетке бакътым, о, бакъымсыз ве боштыр; кокке бакътым, ярыкъ ёкътыр. Дагъларгъа бакътым, иште, тепренелер, бутюн байырлар къалтырайлар. Бакътым, бир инсан ёкъ, коктеки эписи къушлар къачкъанлар. Бакътым, берекетли топракъ сахрагъа чевирильген, РАББИнинъ къызгъын ачувындан бутюн шеэрлери харап олгъандыр. РАББИ бойле дей: — Бутюн мемлекет бакъымсыз оладжакъ, амма бутюнлей йыкъылмайджакъ. Мемкелет агълайджакъ, юкъарыдаки коклер къарараджакъ. Мен айттым, къарар эттим, пешман этмейджегим, ниетимден къайтмайджагъым. Эр шеэрнинъ халкъы атлыларнен окъчуларнынъ гудюрдисинден къачаджакъ; кими орманларгъа кетеджек, кими къаяларгъа тырмашаджакъ. Эписи шеэрлер бакъымсыз къаладжакъ, анда кимсе яшамайджакъ. Эй, сен, йыкъылгъан шеэр, энди не япаджакъсынъ? Ал урба кийсенъ де, озюнъни алтын ильванларнен безетсенъ де, козьлеринъе сурьме къойсанъ да, бошуна озюнъни яраштырасынъ. Ойнашларынъ сенден вазгечти, джанынъны алмагъа истейлер. Дерди туткъан къадыннынъ къычырувыны, биринджи баласыны догъгъан къадынны, Сион къызынынъ сесини киби эшитем. О, къолларыны узатып: «Вай-вай-вай! Белягъа огърадым! Мени ольдюргенлернинъ огюнде такъаттан кесильдим», — дей. — Ерусалимнинъ сокъакъларында юрюнъиз, чеврелерини бакъып, билинъиз, шеэр мейданларында къыдырынъыз. Эгер адалетли кишини, догърусыны къыдыргъан адамны тапсанъыз, бу шеэрни багъышлайджагъым. РАББИнинъ Адынен ант этселер де, ялан айтып емин этелер. Я РАББИ, козьлеринъ акъикъатны корьмейджекми? Сен оларны урдынъ — олар такъаттан кесильмеди; къырып ташладынъ — джезаны къабул этмеге истемейлер, таштан къатты олдылар, тёвбе этмеге истемедилер. Мен тюшюндим: — Фукъаре олгъаны ичюн, оларгъа акъыл етмей, РАББИнинъ ёлуны, Алланынъ Къануныны бильмейлер. Буюк олгъанларгъа барайым да, оларнен лаф этейим. РАББИнинъ ёлуны, Алланынъ Къануныны олар билелер. Лякин олар да боюндырыкъны къырдылар, багълавларыны узьдилер. Онынъ ичюн ормандан арсланлар чыкъып, оларгъа атыладжакъ, сахрадаки къашкъырлар парчалайджакъ, шеэрлерининъ огюнде оларны леопардлар беклейджек, андан чыкъкъан эр кес парчаланаджакъ. Акъсыз ишлери пек чокълашты, хиянетлиги пек буюк олды. — Насыл этип, санъа буны багъышлайым? Огъулларынъ Менден вазгечтилер, алла олмагъанларынен ант этип башлады. Мен оларны тойдура эдим, олар исе ороспулана, топ-топ ороспуларнынъ эвлерине бара эди. Олар бесленген айгъырлардыр, эр бири къомшусынынъ апайына кишней. Аджеба, Мен бунынъ ичюн джезаламаммы? — дей РАББИ. — Мытлакъа оларнынъ акъларыны береджегим! Диварларына тырмашынъыз, эр шейни йыкъынъыз, амма бутюнлей ёкъ этменъиз. Багъчаларыны харап этинъиз, олар энди РАББИнинъ дегиль. Исраиль халкъы ве Ехуда халкъы Манъа хаинлик эттилер, — дей РАББИ. Олар РАББИ акъкъында ялан айттылар: «РАББИ ёкъ, башымызгъа беля тюшмез, не къылыч, не ачлыкъ корьмейджекмиз. Пейгъамберлер — ель кибидир, оларда РАББИнинъ сёзлери дегиль, оларгъа оларнынъ айткъанлары япыладжакъ». Шунынъ ичюн РАББИ, Ордуларнынъ Алласы бойле дей: — Бойле сёзлер айткъанлары ичюн, сёзюм агъзынъда атеш оладжакъ, бу халкъны да одун киби этеджегим, ве атеш оларны якъып ёкъ этеджек. Бакъынъыз, Исраиль халкъы! Узакътан сизге къаршы бир халкъны, кучьлю, къадимий бир халкъны кетиреджегим, — дей РАББИ. — Сиз оларнынъ тилини бильмезсиз, не дегенлерини анъламазсыз. Аскерлернинъ эписи — кучьлю ве юреклидир, окълукълары ачыкъ бир мезар кибидир. Олар бутюн берекетинъизни ве ашларынъызны ашайджакълар, огъулларынъызны ве къызларынъызны ольдюреджеклер, къой-эчкилеринъизни ве малынъызны ашап битиреджеклер, юзюм ве инджирлеринъизни ашап къояджакълар, сиз ишангъан къавийлештирильген шеэрлеринъизни къылычларнен йыкътыраджакълар. — Амма о куньлерде биле сизни бутюнлей ёкъ этмейджегим, — дей РАББИ. — «РАББИ, бизим Алламыз бизге буларны не ичюн япты?» — деп сорагъанларгъа бойле джевап бер: «Менден вазгечтинъиз, мемлекетинъизде ябанджы аллаларгъа хызмет эттинъиз, шунынъ ичюн де сизинъ олмагъан мемлекетте ябанджы аллаларгъа хызмет этеджексинъиз». Якъупнынъ халкъына илян этинъиз, Ехуда топрагъында хабер этинъиз: — Эй, акъылсыз ве таш юрекли халкъ, козьлери олгъан, амма корьмеген, къулакълары олгъан, амма эшитмеген адамлар, буны динъленъиз: Менден къоркъмакъ керексинъиз, Меним огюме къалтырамакъ меджбурсынъыз. Денъизге эбедий сынъыр оларакъ, къумны къойдым, денъиз сынъырыны кечалмаз. Далгъалары огге ынтылсалар да, кечип оламаз, гудюрдеселер де, сынъырдан чыкъып оламаз. Амма бу халкънынъ юреги инат ве исьянджы, аркъасыны чевирип, озь ёлларындан кеттилер; «РАББИ, бизим Алламыз озь вакътында, эм баарьде, эм кузьде бизге ягъмурларны бере, оракъ вакъты ичюн афталарны сайлай. Айдынъыз, Ондан къоркъайыкъ!» — деп тюшюнмедилер. Сизден буларны акъсыз япкъанларынъыз алды, бу эйиликни сизден гуналарынъыз узакълаштырды. Халкъымнынъ арасында яман адамлар бар. Къуш тутмакъ ичюн ерде яткъанлар киби, къапкъан къоялар, адамларны туталар. Къушларгъа толу бир къафес киби, эвлери ялангъа толудыр, онынъ ичюн олар юкселип, байыдылар, шишманлады ве семирдилер, яманлыкъ япмагъа уста олдылар, оксюзнинъ давасыны адалетсиз суд этип, арам къазанч алалар, фукъарелернинъ ишини адалетнен чезмейлер. Аджеба, Мен бунынъ ичюн джезаламаммы? — дей РАББИ. — Бойле халкънынъ акъларыны бермемми? Бу мемлекетте шашыладжакъ ве къоркъунчлы шейлер япыла: пейгъамберлер ялан пейгъамберлик этелер, оларнынъ ярдымынен руханийлер башлыкъ этелер, халкъым да буны бегене. Амма сонъунда не япаджакъсынъыз? Эй, Биньяминнинъ балалары, Ерусалимден къачынъыз! Текъоада боразан чалынъыз! Бет-Хаккеремде атешнен бир сигнал беринъиз, шимальден яманлыкъ, буюк бир къырылув якъынлаша. Дюльбер ве назлы Сион къызыны ёкъ этеджегим. Чобанлар озь айванларынен онъа келеджеклер, чевресинде чадырларыны къураджакълар, эр кес озь айванларыны отлатаджакъ. — Онъа къаршы азиз дженкке азырланынъыз, турунъыз, уйледе ёлгъа чыкъайыкъ! — Вай-вай-вай, башымызгъа беля! Кунь къарарып башлады, акъшам кольгелери кет-кете узаналар. — Айды, турунъыз, гедже де ёлгъа чыкъайыкъ, къалелерини харап этейик! Ордуларнынъ РАББИси бойле дей: — Тереклерини кесинъиз, Ерусалимге къаршы уджюм обаларыны япынъыз. Бу шеэр джезаланаджакъ, ичи эр тюрлю зорбалыкъкъа толу. Чокъракъ сувны фышкъырткъаны дайын, Ерусалим де яманлыкъны фышкъырта. Анда зулум ве хырсызлыкъ токътамай, адамларнынъ азаплары ве яралары эр вакъыт козюм огюндедир. Эй, Ерусалим! Джезагъа къулакъ ас, ёкъса, Мен сенден узакълашырым, сени бакъымсыз топракъкъа чевиририм, анда кимсе яшамайджакъ. Ордуларнынъ РАББИси бойле дей: — Сонъки салкъымына къадар юзюм джыйылгъаны киби, Исраильде къалгъанларны да ойле топлайджакълар. Юзюм джыйгъан бирев киби, къолларынъны пытакъларгъа узат. — Эшитсинлер деп, кимнен лаф этейим? Кимни тенбиелейим? Къулакълары къапалы, эшитип оламайлар, РАББИнинъ сёзлерини динълемеге истемейлер, оларны бегенмейлер. Мен РАББИнинъ ачувына толудырым, оны ичимде тутып оламайым. — Сокъакъта оны балаларгъа, топлангъан йигитлернинъ устюне ягъдыр. Апайнен акъай да, къартларнен къарт деделер де тутуладжакъ. Эвлери, тарлалары ве апайлары башкъаларнынъ къолуна кечеджек. Къолумны мемлекетте яшагъанларгъа къаршы узатаджагъым, — дей РАББИ. — Эм кучюги, эм буюги — эр кес арам къазанчны къыдыралар; эм пейгъамберлер, эм руханийлер — эписи алдаталар. Халкъымнынъ джан яраларыны тек сёзде яхшы этелер; «Аманлыкъ! Аманлыкъ!» — дейлер, амма аманлыкъ ёкъ. Пис ишлерни япкъанда, утандылармы? Ёкъ! Ич утанмайып, къызарып бозармайлар да! Онынъ ичюн тюшкенлернинъ арасына тюшеджеклер, джезанен кельгенимде, ерге йыкъыладжакълар, — дей РАББИ. РАББИ бойле дей: — Туткъан ёлларынъызда токътанъыз, бакъынъыз, эвельки ёллар акъкъында сораштырынъыз, догъру ёл къайда олгъаныны тапынъыз да, о ёлнен кетинъиз. О заман джанларынъыз ичюн раатлыкъ ерини тападжакъсынъыз. Амма олар: «О ёлнен кетмейджекмиз», — дедилер. Сизге къаравуллар къойып: «Боразан сесини динъленъиз», — дедим, амма олар: «Динълемейджекмиз», — дедилер. Бойлеликнен, миллетлер, динъленъиз! Эй, джемаат, башларына нелер келеджегини билинъиз! Динъле, мемлекет! Мына, бу халкъкъа яман беляны ёллайджагъым, къара фикирлерининъ акъларыны кетиреджегим. Сёзлериме къулакъ асмадылар, Къанунымны ред эттилер де. Шевадан кетирильген къокъулы май, узакъ бир мемлекеттен кельген къокъулы къамыш Манъа не керек? Бутюнлей якъыладжакъ къурбанларынъызны къабул этмейим, къурбан ве бахшышларынъызны бегенмейим. Бунынъ ичюн РАББИ бойле дей: — Бу халкънынъ огюне ёлдан ураджакъ шейлерни къояджагъым, бабалар да, огъуллар да оларгъа сюрюнеджеклер, къомшу да достунен берабер гъайып оладжакъ. РАББИ бойле дей: — Иште, шимальден бир халкъ келе, дюньянынъ кенарындан кучьлю миллет котериле, къолларында мызракънен яй туталар, олар шефкъатсыз ве мераметсизлер, сеслери денъиз гудюрдиси кибидир. Сеннен дженк этмек ичюн, эй, Сион къызы, бир адам киби тизилип, ат чаптыралар. — Олар акъкъында хабер кельгенинен, рухтан тюштик. Догъургъан къадынны киби, бизни агъры ве дерт сарды. Тарлагъа чыкъманъыз, ёл бою юрменъиз! Душман къылычны котерди, орталыкъны къоркъу къаплады. Эй, халкъымнынъ къызы! Чувал токъумасына сарыл, тозгъа йыкъыл. Бирден-бир огълунъны джойгъан киби, аджджы-аджджы агъла; гъайып этиджи бизге апансыздан келеджек. — Халкъымнынъ ёлларыны сынап, бильмек ичюн, сени оларнынъ арасына ерлештирдим, бир къале киби эттим. Олар эписи ёлдан урулгъан инатлардыр, башкъаларны яманлап яшайлар. Олар бакъыр ве демирдир, эписи бозукъ арекет этелер. Корюк уфюре-уфюре, къуршунны атеште ирите, амма иритиджи бошуна гъайрет этти, яманлар айырылмадылар. Оларгъа «ред этильген кумюш» дейджеклер; РАББИ оларны ред этти. РАББИ Йирмеягъа бойле деди: — РАББИнинъ Эви къапусында турып, буны беян эт: Эй, Ехуданынъ бутюн халкъы, РАББИге ибадет этмеге бу къапулардан кирген адамлар! РАББИнинъ сёзюни динъленъиз! Ордуларнынъ РАББИси, Исраильнинъ Алласы бойле дей: Туткъан ёлларынъызны ве ишлеринъизни догъурланъыз. О заман сизге бу ерде яшамагъа разылыкъ берерим. «РАББИнинъ Сарайы, РАББИнинъ Сарайы, РАББИнинъ Сарайы бу ердедир!» — деген алдатыджы сёзлерге ишанманъыз. Эгер туткъан ёлларынъызны ве ишлеринъизни керчектен догъурласанъыз, адамларнынъ арасында адалетли суд этсенъиз, ябанджыларны, оксюзлерни ве тул апайларны хорламасанъыз, бу ерде къабаатсыз адамларны ольдюрмесенъиз, башынъызгъа беля чыкъарып, башкъа аллаларнынъ артындан кетмесенъиз, о заман сизлерге бу ерде, чокътан деделеринъизге берген топракъта яшамагъа разылыкъ береджегим. Иште, сиз алдатыджы сёзлерге ишанып отурасынъыз, олар сизге файда кетирмейджек. Хырсызлайсынъыз, ольдюресинъиз, ороспуланасынъыз, ялан айтып, ант этесинъиз, Баал путуна къокъулы отларны якъасынъыз, сизге белли олмагъан башкъа аллаларнынъ артындан юресинъиз, сонъ исе Меним Адымнен адлангъан Эвиме келип, огюмде турасынъыз ве: «Бизлер къуртулдыкъ», — дейсинъиз ве озь пис ишлеринъизни япа бересинъиз. Фикирлеринъизге коре, Меним Адымнен адлангъан бу Эв айдутлар къобасына чевирильди? Мен нелер япкъанынъызны корем, — дей РАББИ. — Башында Адымны ерлештирген ериме Шилогъа кетинъиз, Исраиль халкъымнынъ яманлыгъы ичюн онъа не япкъанымны корюнъиз. Мен сизге сабадан айттым, сизлер исе динълемединъиз, сизлерни чагъырдым, амма джевап бермединъиз, — дей РАББИ. — Энди, бутюн яман ишлеринъизни япкъанынъыз ичюн, Шилогъа не япкъан олсам, сиз ишангъан, Меним Адымнен адлангъан Эвиме, деделеринъизге ве сизге берген бу ерге де айнысыны япаджагъым, эписи къардашларынъыздан, Эфраимнинъ бутюн эвлятларындан насыл вазгечкен олсам, сизлерден де вазгечеджегим. Сен исе, Йирмея, бу халкъ ичюн дува этме, олар ичюн не ялвар, не сора, Меним огюмде оларны къорчалама. Мен сени динълемейджегим. Ехуда шеэрлеринде ве Ерусалимнинъ сокъакъларында нелер япкъанларыны корьмейсинъми? Балалар одун топлай, бабалары атеш якъа, къадынлар Коклернинъ Къыраличесине пите пиширмек ичюн хамыр басалар. Мени ачувландырмакъ ичюн, олар башкъа аллаларгъа ичимлик бахшышларыны кетирелер. Лякин Мени ачувландыралармы? — дей РАББИ. — Ёкъ, озьлерини масхара этелер. Онынъ ичюн РАББИ-ТААЛЯ дей ки: — Бакъынъыз, бу ернинъ устюне, адамларнынъ, айванларнынъ, тарладаки тереклернинъ, топракънынъ берекетине ачувымны ве гъазабымны тёкеджегим. Атеш киби, янып башлайджакъ ве сёнмейджек. Ордуларнынъ РАББИси, Исраильнинъ Алласы бойле дей: — Бутюнлей якъыладжакъ къурбанларынъызны башкъа къурбанларынъызгъа къошунъыз да, эт ашанъыз. Деделеринъизни Мысыр топрагъындан чыкъаргъан куню Мен бутюнлей якъыладжакъ къурбанлар ве башкъа къурбанлар акъкъында оларгъа ич бир шей айтмадым, ич бир шейни буюрмадым. О заман исе оларгъа буны буюрдым: «Сесимни динъленъиз, ве Мен сизинъ Алланъыз олурым, сиз де Меним халкъым олурсынъыз. Сизде яхшылыкъ олсун деп, эр буюргъан ёлумдан юрюнъиз». Амма олар не динъледи, не къулакъ астылар, лякин инат олып, юреклерининъ яман ниетлерине коре яшадылар, Манъа юзьлерини дегиль, аркъаларыны чевирдилер. Деделеринъиз Мысыр топрагъындан чыкъкъан куньден башлап бу куньгедже Мен сизлерге къулларым пейгъамберлерни ёллай эдим, эр кунь сабадан ёллай эдим. Амма олар Мени динълемедилер, къулакъ асмадылар ве инат олып, деделеринден бетер олдылар. Оларгъа бутюн бу сёзлерни айтаджакъсынъ, амма сени динълемейджеклер; оларны чагъыраджакъсынъ, амма джевап бермейджеклер. О вакъыт оларгъа: «Бу халкъкъа РАББИнинъ, Алласынынъ сесини динълемей ве насиатыны къабул этмей, — айт. — Акъикъат гъайып олды, агъызларындан алынды». Узун сачынъны кес де ат, байырларда агълав тюркюсини йырла. РАББИ бу несильге ачувланып, олардан вазгечип, кетти. — Ехуда огъуллары козюм огюнде яман шейлер япты, — дей РАББИ. — Адымнен адлангъан Эвимде пис шейлерни къойдылар ве оны арамладылар, огъулларыны ве къызларыны атеште якъып къурбан этмек ичюн, Бен-Хинном вадийинде Тофет ибадет тёпесини къурдылар. Буны Мен буюрмадым, шу, акъылыма биле кельмеди. Шунынъ ичюн бакъынъыз, ойле куньлер келеята ки, о ер Тофет я да Бен-Хинном вадийи дегиль, Ольдюрюв вадийи адланаджакъ, — дей РАББИ. — Ер къалмагъаны ичюн, олюлерни Тофетте джыяджакълар. Бу халкънынъ олюлери кок къушларына ве кийик айванларгъа аш оладжакъ, ве ич кимсе оларны къуваламайджакъ. Ехуда шеэрлеринде, Ерусалим сокъакъларында къуванч ве шенълик сеслерини токътатаджагъым, келиннен киевнинъ сеслерини кеседжегим, ве мемлекет харап оладжакъ. — О заман, — дей РАББИ, — Ехуда падишаларынынъ, башлыкъларынынъ, руханийлерининъ, пейгъамберлерининъ, Ерусалимде яшагъанларнынъ кемиклерини мезарларындан чыкъараджакълар ве кунешнинъ, айнынъ ве бутюн кок ордусынынъ тюбюнде дагъытаджакълар. Оларны Ерусалим халкъы севген, оларгъа хызмет эткен, артындан юрген, къыдыргъан, табынгъан эди. Кемиклер джыйылмайджакъ да, дефн олмайджакъ, топракънынъ устюнде кубре киби ятаджакъ. Бу яман къабиледен бутюн сагъ къалгъанлар яшайышкъа коре олюмни сайлайджакълар. Мен оларны къувалайджакъ бутюн ерлерде, олар сагъ къаладжакъ топракъларда айны шей оладжакъ, — дей Ордуларнынъ РАББИси. — Оларгъа айт: РАББИ бойле дей: Адам ерге йыкъылып, аякъкъа турмазмы? Ёлуны джойып, арткъа къайтмазмы? Ойле олса, не ичюн Ерусалим халкъы инатланып, эр вакъыт долаша? Олар ялангъа къатты япыштылар, арткъа къайтмакътан вазгечтилер. Мен гъайретнен динъледим, лякин догърусыны айтмадылар, кимсе озь яманлыгъы ичюн пешман этмеди, кимсе «Недир япкъаным?» — деп сорамады, дженкке атылгъан ат киби, эр бири озь ёлуна къайтты. Озь заманларыны коктеки лейлек биле билир; гогерджин, къарылгъач ве турна учып келеджек заманыны беклер. Халкъым исе РАББИнинъ къарарларыны бильмез. Насыл ола да, сизлер: «Бизлер акъыллымыз, бизде РАББИнинъ Къануны бар», — дейсинъиз? Амма иште, кятиплернинъ яланджы къалеми Къанунны ялангъа чевирди. Акъыллы адамлар масхара олды, къоркъып, къапкъангъа тутулды. Олар РАББИнинъ сёзюни ред эттилер, акъыллары недедир? Бунынъ ичюн апайларыны башкъаларына, тарлаларыны башкъа сабыларгъа береджегим. Олар, эм кучюги, эм буюги арам къазанчны къыдыралар, эм пейгъамберлер, эм руханийлер эписи алдаталар. Халкъымнынъ джан яраларыны тек сёзде яхшы этелер; «Аманлыкъ! Аманлыкъ!» — дейлер, амма аманлыкъ ёкъ. Пис ишлерни япкъанда, утандылармы? Ёкъ! Ич утанмайып, къызарып бозармайлар да! Онынъ ичюн тюшкенлернинъ арасына тюшеджеклер, джезанен кельгенимде, ерге йыкъыладжакълар, — дей РАББИ. — Берекетлерини бутюнлей джыяджагъым, — дей РАББИ. Юзюм багъында бир юзюм данеси, инджир терегинде бир инджир къалмайджакъ, япракълары да солып къуруйджакъ. Оларгъа не берген олсам, гъайып оладжакъ. «Не ичюн отурамыз? Азырланынъыз, къавийлештирильген шеэрлерге барайыкъ да, анда гъайып олайыкъ. РАББИ, бизим Алламыз, бизни гъайып олмагъа тайинледи, бизге зеэрли сувны ичиртти; Онъа къаршы гуна ишледик. Аманлыкъ бекледик, эйилик кельмеди. Шифа заманыны бекледик, иште, къоркъунчлы белялар кельди». Душман атларынынъ хырылдысы Дандан эшитиле, айгъырларнынъ кишнемесинден бутюн ер юзю титрей. Душманлар келеджек, эм мемлекетни ве устюндеки эр шейни, эм шеэрни ве анда эписи яшагъанларны ёкъ этеджек. — Бакъынъыз, Мен сизге къаршы йыланларны, зеэрли йыланларны ёллайджагъым; оларгъа къаршы ич бир ырым кечмез, олар сизлерни чакъаджакълар, — дей РАББИ. Къасеветимде ич кимсе гонълюмни алмаз, юрегим такъаттан кесиле. Иште, узакъ мемлекеттен халкъымнынъ къызы къычыра: «Сионда РАББИ ёкъмы, аджеба? Падиша анда дегильми?» — Ябанджы бош путларынен Мени не ичюн ачувландырдылар? — дей Рабби. — Оракъ вакъты кечти, яз битти, биз исе къуртулмадыкъ. — Халкъым къызынынъ янгъанындан мен де янам, агълайым, къоркъугъа далдым. Гилад еринде мельэм ёкъмы, анда эким ёкъмы? Не ичюн халкъымнынъ ярасы яхшы олмады? Ах, башым сув олса, козьлерим де козьяш чокърагъы олса эди, гедже-куньдюз халкъымнынъ ольдюрильгенлери ичюн агълар эдим. Сахрада манъа раатлыкъ ери олса эди! Халкъымны ташлап, кетер эдим. Оларнынъ эписи ороспулар, хаинлер джемиетидир! Керильген яй окъ атмагъа азыр олгъаны киби, тиллери ялан айтмагъа азырдыр; олар кучьлю, амма курешлери акъикъат ичюн дегиль, бир яландан башкъасына кечелер ве Мени бильмейлер, — дей РАББИ. — Эр кес достундан сакъынсын, къардашларынынъ ич бирине ишанмасын; эр къардаш башкъасына къапкъан къоя, эр дост башкъасыны яманлай. Дост достны алдата, кимсе догърусыны айтмай. Тиллерини ялан айтмагъа огреттилер, бар кучюнен гуна япып, болдуралар. Сен, Йирмея, хиянетлик ортасында яшайсынъ. Хиянетлиги ичюн, олар Мени танымагъа истемейлер, — дей РАББИ. Онынъ ичюн Ордуларнынъ РАББИси бойле дей: — Бакъынъыз, оларны иритип сынайджагъым. Халкъыма башкъа не япып олурым? Тиллери — ольдюриджи бир окъ, агъызлары хиянетликке толудыр. Къомшуларынен достане лаф этсе де, юреклеринде онъа къапкъан къоялар. Оларны бунынъ ичюн джезаламаммы, аджеба? — дей РАББИ. — Бойле халкъкъа акъларыны бермемми? Дагълар ичюн агълап къычыраджагъым, чёль отлакълары ичюн аджджы агълайджагъым, олар толусынен янып биткендир, олардан кимсе кечмей. Айванларнынъ манърагъаны эшитильмей, эм кок къушлары, эм кийик айванлар эр кес къачып кетти. Ерусалимни таш обасына, шакъалларнынъ ювасына чевиририм; Ехуда шеэрлерини бакъымсыз этеджегим, оларда ич кимсе яшамаз. Буны анълайджакъ акъыллы адам бармы? РАББИнен лаф эткен адам не ерде? Мемлекет не себептен гъайып олгъаныны анълатсын, адамсыз чёль киби неден харап олгъаныны бильдирсин. РАББИ деди ки: — Оларгъа берильген Къанунымдан вазгечтилер, сесимни динълемедилер, сёзюме коре арекет этмедилер, амма юреклерининъ инатлыгъына коре яшадылар, деделери огреткенлери киби, Баал путларынынъ артындан юрдилер. Бунынъ ичюн Ордуларнынъ РАББИси, Исраильнинъ Алласы бойле дей: — Мына, Мен бу халкъкъа аджджы отларны ашатаджагъым, зеэрли сув ичмеге береджегим. Не озьлерине, не деделерине белли олмагъан халкълар арасында оларны дагъытаджагъым, артларындан къылыч ёллайджагъым ве оларны бутюнлей ёкъ этеджегим. Ордуларнынъ РАББИси бойле дей: — Тюшюнинъиз, агъламакъ ичюн къадынларны чагъырынъыз. Бу иште энъ уста сойларыны чагъырынъыз, кельсинлер. Ашыкъып кельсинлер де, бизлер ичюн агъласынлар, козьлеримиз козьяш тёксюн, кирпиклеримизден сувлар акъсын. Сиондан агълав сеси эшитиле: «Бизим эр шейимиз тутып алынды, буюк масхара олдыкъ. Мемлекетимизни ташлап кетемиз, эвлеримиз йыкъылды». Эй, къадынлар, РАББИнинъ сёзюни динъленъиз, агъызындан чыкъкъан эр сёзге къулакъ асынъыз. Къызларынъызгъа агъламакъны огретинъиз, бири-биринъизге агълав тюркюлерини йырламакъны окъутынъыз. Олюм пенджерелеримизге тырмаша, къалелеримизге кире, сокъакъларда балаларны ольдюре, мейданларда йигитлерни ёкъ эте. Айт: РАББИ бойле дей: — Чёльде кубре киби, олюлер джайылып ятаджакълар, орулгъан богъдай киби, ерге йыкъыладжакъ, ве кимсе оларны джыймайджакъ. РАББИ бойле дей: — Акъыллы адам акъыллыгъынен, кучьлю адам къудретинен, бай адам байлыгъынен макътанмасын. Бирев макътанса, Мени анълагъанынен ве бильгенинен макътансын. Мен — РАББИм! Дюньяда севгинен яхшылыкъ этем, адалет ве догърулыкънен суд этем. Мен булардан разы олам, — дей РАББИ. — Мына, ойле куньлер келеята ки, Мен сюннетли корюнгенлерни, амма керчектен де сюннетсиз олгъанларны джезалайджагъым, — дей РАББИ. — Мысырлыларны, ехудалыларны, эдомлыларны, аммонлыларны, моавлыларны, сахрада яшагъан, зулюфлерни тыраш эткенлернинъ эписини джезалайджагъым. Бутюн бу халкълар сюннетсиздир, бутюн Исраиль халкъынынъ юреги исе сюннет олмагъандыр. Исраиль эви! РАББИнинъ санъа айткъанларыны динъле! РАББИ бойле дей: — Башкъа халкъларнынъ ёлуны огренменъиз, миллетлер къоркъкъан кок аляметлеринден къоркъманъыз. Халкъларнынъ низамнамелери — бош бир шейдир. Ормандан терек кеселер, уста къолларынен, балта ярдымынен оны ишлете, кумюш ве алтыннен безете, еринден къыбырдамасын деп, чёкючнен урып, мыхларнен пеките. Хыяр бостанында къушларны къоркъузмакъ ичюн къоюлгъан шей киби, путлар туралар, ич бир шей айтып оламайлар, юрип оламагъанлары ичюн, оларны ташыйлар. Олардан къоркъманъыз! Олар зарар кетирип оламайлар, яхшылыкъ да къолларындан кельмей. Я РАББИ, Сен киби ёкъ! Сен улусынъ! Къудретинъ ичюн Сен намлысынъ! Халкъларнынъ Падишасы! Сенден ким къоркъмаз? Сенден къоркъмагъа — догъру арекеттир! Халкъларнынъ эписи акъыллы адамлары арасында, эписи падишалыкъларында Санъа ошагъан ёкъ! Путларгъа ибадет эткенлер ахмакъ ве акъылсыздыр, бош путларнынъ тенбиеси теректен келе! Кумюш япракълары Таршиштен кетирильди, алтын Уфаздан кельди, уста къуюмджынынъ къоллары оларны ясады, оларнынъ устюне мор ве мавылы къырмызы урба кийдирильди, путларнынъ эписи — акъыллы усталарнынъ ишидир. Амма РАББИ-Тааля — акъикъаттыр! О, Тири Алла ве эбедий Падишадыр! Ер юзю гъазабындан титрей, халкълар ачувына даянып оламай. Оларгъа бойле дейджексинъиз: «Ерни ве коклерни яратмагъан аллалар ерден, кокнинъ тюбюнден ёкъ оладжакълар». Рабби Озь кучюнен ерни яратты, акъылынен дюньяны пекитти, анълавынен коклерни джайды. О гудюрдесе, коктеки сувлар шувулдар, ер юзюнинъ кенарындан О, булутларны кетирир, ягъмур арасында яшын яратыр, анбарларындан ель уфюртир. Эр бильгисиз адам акъылсыздыр; путларны яраткъан уста утаныр; онынъ ириткени — ялан, онда рух ёкътыр. Олар бош, кулькюнчли бир шейдир, джеза вакъты кельгенде, олар ёкъ оладжакълар. Якъупнынъ пайы исе оларгъа ошамаз; Алла эр шейни яратты, ве Исраиль — Онынъ шахсий халкъы. Алланынъ Ады — Ордуларнынъ РАББИсидир. Алкъагъа алынгъан шеэрде отургъанлар! Ерден богъчаларынъызны джыйынъыз. РАББИ бойле дей: — Бакъынъыз! Шимди мында яшагъанларны мемлекеттен фырлатып атаджагъым, оларны белягъа огъратаджагъым, беляны бутюнлей биледжеклер. — Вай-вай-вай! Мен дерт чекем, ярам пек агъыра. Озюме: «Бу тек хасталыкъ, онъа даянаджагъым», — деген эдим. Чадырым бошады, эписи йиплери къопты; балаларым менден айырылып, кетти; чадырымны къураджакъ, перделеримни асаджакъ кимсе къалмады. Чобанлар акъылсыз олды, РАББИни къыдырмайлар. Онынъ ичюн ишлери онъундан кельмеди, бутюн айванлары да дагъылды. Иште, хабер эшитиле, шималь мемлекетинден буюк гудюрди келе! Ехуда шеэрлерини харап этеджек, шакъалларгъа юва япаджакъ. — Я РАББИ, мен билем ки, адамнынъ омюри къолунда дегиль, башына келеджегини денъиштирмек къолундан кельмез. Я РАББИ, мени ачувынъда дегиль де, адалетнен джезала, ёкъса мен бутюнлей гъайып оладжагъым. Сени бильмеген халкъларгъа гъазабынъны тёк, Адынъны чагъырмагъан миллетлерге ачувынъны ягъдыр. Олар Якъупны ашадылар, оны ашап битирип, ёкъ эттилер, яшагъан ерини харап эттилер. РАББИ Йирмеягъа айткъан сёзлер. — Бу васиетнинъ сёзлерини динъле, оларны Ехуда халкъына ве Ерусалимде яшагъанларгъа анълат. Оларгъа бойле айт: РАББИ, Исраильнинъ Алласы бойле дей: «Бу васиетнинъ сёзлерини динълемеген адам лянетлидир! Деделеринъизни Мысыр топрагъындан, демир ириткен собадан чыкъаргъанда, оларгъа буны айтып, васиетимни бердим: “Сесимни динъленъиз ве Мен буюргъан эр шейни беджеринъиз. Сиз Меним халкъым олурсынъыз, ве Мен сизинъ Алланъыз олурым. О заман деделеринъизге берген антымны беджереджегим, оларгъа сют ве бал акъкъан топракъны, бугунь сизинъ олгъан топракъны береджегим”». — Ойле олсун, я РАББИ, — деп джевап бердим. РАББИ манъа: — Ехуда шеэрлеринде, Ерусалимнинъ сокъакъларында бутюн бу сёзлеримни илян эт, — деди. — Бойле айт: Бу васиетнинъ сёзлерини динъленъиз ве оларны беджеринъиз. Мысыр топрагъындан чыкъаргъан кунюмден башлап, бу куньгедже Мен деделеринъизни даима тенбиелей эдим, къайта-къайта: «Сесимни динъленъиз», — деп къандыра эдим. Амма олар динълемедилер, къулакъ асмадылар, эр бири озюнинъ къара юрегининъ инатлыгъына коре яшай эдилер. Бу васиетте буюргъанларымны беджермегенлери ичюн, Мен онда бутюн айтылгъаныны башларына кетирдим. РАББИ манъа деди ки: — Ехуда акъайлары Ерусалимде яшагъанларнен берабер келиштилер, деделерининъ эвельки къабаатларына къошулдылар, Меним сёзлеримни динълемедилер, ябанджы аллаларнынъ артындан кеттилер, оларгъа хызмет эттилер. Исраиль ве Ехуда халкълары Мен деделерине берген васиетимни боздылар. Онынъ ичюн РАББИ бойле дей: Бакъынъыз! Мен башларына беля тюшюреджегим, ве олар ондан къуртулып оламайджакълар. Менден ярдым истейджеклер де, Мен оларны эшитмейджегим. О заман Ехуда шеэрлеринде ве Ерусалимде яшагъанлар къокъулы отларны якъкъан аллаларына бараджакълар, олардан ярдым истейджеклер. Амма олар башларына тюшкен беляларында ич бир ярдым этип оламайджакълар. Шеэрлеринънинъ сайысы къадар аллаларынъ да бар, эй, Ехуда! Ерусалим сокъакъларынынъ сайысы къадар джиренч аллаларгъа къурбан ерлерини къурдынъыз, Баалгъа къокъулы отларны якъмакъ ичюн ерлерни яптынъыз. — Сен исе, Йирмея, бу халкъ ичюн ялварма, не сора, не дува окъу. Озь беляларында Мени чагъыргъанларында, оларны эшитмейджегим. — Севгили халкъым Меним Эвимде къаладжакъмы? О япкъан яманлыкълары пек чокъ, азиз къурбанларнынъ этлери биле онынъ къабаатларыны багъышламагъа ярдым этмез. Яманлыкъ япкъанда, олар къуваналар. РАББИ санъа «Аджайип мейвалы дюльбер ешерген зейтюн тереги» адыны берди. Амма кучьлю гудюрдисинен чевре-четине атеш ёллады, ве пытакълары къырылды. Сени сачкъан Ордуларнынъ РАББИси башынъа беля кетирмеге къарар берди, чюнки Исраиль ве Ехуда халкълары яманлыкъ яптылар, Баалгъа къокъулы отларны якъып, Мени ачувландырдылар. РАББИ манъа хабер этти де, мен бильдим. Оларнынъ яман япкъанларыны Сен манъа косьтердинъ. Юваш бир къозу киби олып, союлмагъа алып кетирильген эдим ве оны бильмедим. Манъа къаршы къара ниетлендилер, манъа бойле дей эдилер: — Гуллеп тургъан терекни гъайып этермиз, оны тирилернинъ арасындан ёкъ этейик, ады биле анъылмасын. — Ордуларнынъ РАББИси! Сен джанларны ве юреклерни сынап, адалетнен суд этесинъ! Оларны джезалайджагъынъны корьмеге ёл бер манъа! Давамны мен Санъа ташладым! Анатот шеэринде яшагъанлар: «РАББИнинъ Адындан пейгъамберлик этме, ёкъса сени къолларымызнен ольдюреджекмиз», — дейлер ве джанынъны къыдыралар. Онынъ ичюн РАББИ дей, Ордуларнынъ РАББИси бойле айта: — Мына, оларны джезаларым; йигитлери къылычнен ольдюриледжеклер, огъулларынен къызлары ачлыкътан оледжеклер. Кимсе сагъ къалмайджакъ, оларны джезалайджакъ йылда Анатот акъайларынынъ башына беля тюшюреджегим. — Я РАББИ, Сен адалетлисинъ, даваларымнен Санъа келеджегим. Сеннен къарарларынъ акъкъында лаф этмеге истейим: не ичюн яманларнынъ ишлери онъундан келелер? Не ичюн имансызлар боллукъ ичинде яшайлар? Сен оларны сачтынъ, олар тамыр атып, осьтилер ве мейва берелер. Адынъ агъызларындан тюшмей, лякин юреклери Сенден узакъ. Я РАББИ, Сен мени билесинъ, манъа бакъасынъ, юрегимнинъ Санъа ишангъаныны сынайсынъ. Къойларны киби, оларны соймагъа айыр, ольдюрилюв кунюне азырла! Устюндеки яшагъанларнынъ яманлыгъы ичюн ер юзю не вакъыткъадже чекишеджек, чёльдеки отлар не вакъыткъадже сарарып соладжакъ? Адамлар: «Алла келеджегимизни бильмей», — дегенлери ичюн, айванларнен къушлар ёкъ олды. — Эгер сен джаяв кеткенлернен берабер чапып, ёрулсанъ, атлыларнен насыл ярышаджакъсынъ? Эгер тюм-тюз ерде йыкъылсанъ, Иордандаки чалыларда не япаджакъсынъ? Эм агъа-къардашларынъ, эм бабанънынъ эви санъа хаинлик япалар, артынъдан юксек сеснен къычыралар. Санъа яхшы шейлер айтсалар биле, инанма. Эвимни ташлап кеттим, къысметим олгъан халкъымны къалдырдым, душманларнынъ къолуна джанымнынъ къуванчыны бердим. Халкъым Манъа ормандаки арслан киби олды, Манъа къаршы ырылдады, онынъ ичюн онъа хор бакътым. Халкъым Манъа чубар йыртыджы къуш киби олды, башкъа йыртыджы къушлар да оны сарды. Кетинъиз, эписи кийик айванларны топланъыз, оны ашап битиринъиз. Чокъ чобан юзюм багъымны бозды, Меним топракъ пайымны аякънен таптады; севимли топракъ пайымны бакъымсыз чёльге чевирдилер. Оны харап сахрагъа чевирдилер; йыкъыкъ олып, о, огюмде агълай, бутюн мемлекет харап олды. Кимсенинъ иши де ёкъ. Чёльдеки байырларгъа гъайып этиджилер кельди, мемлекетнинъ бир кенарындан башкъа кенарынадже РАББИнинъ къылычы ольдюре, кимсе аман-эсен къуртулмаз. Олар богъдай сачтылар, лякин тикен джыйдылар, чекишип, такъаттан кесильдилер, амма файдасыны корьмедилер. Утанынъыз! Сизинъ къазангъанынъыз — РАББИнинъ алевли гъазабыдыр. РАББИ бойле дей: — Исраиль халкъыма берильген топрагъына уджюм эткен эписи яман къомшуларымны топрагъындан къувалайджагъым, Ехуда халкъыны да араларындан чыкъараджагъым. Лякин чыкъаргъанымдан сонъ, оларгъа мерамет этип, кене къайтараджагъым, эр бирини озь топракъ пайына, озь мемлекетине алып кетиреджегим. Халкъыма Баалнынъ адынен ант этмеге огреткенлери киби, Меннен, РАББИнинъ Адынен ант этмеге ве халкъымнынъ ёлундан юрмеге огренселер, халкъымнынъ арасында яшамагъа ерлери оладжакъ. Мени динълемеген халкъны исе тюбю-тамырындан чыкъарып, ёкъ этеджегим, — дей РАББИ. РАББИ манъа: — Бар да, озюнъе кетен бир къушакъ сатын ал. Оны белинъе сар, сувгъа къойма, — деди. РАББИ буюргъаны дайын, бир къушакъ сатын алып, белиме сардым. РАББИ кене меннен лаф этип: — Сатын алгъан белинъдеки къушакъны ал да, турып Перат озенине бар. Къушакъны анда бир къая чатлагъына сакъла, — деди. РАББИ буюргъаны киби, мен кетип, къушакъны Ператкъа якъын бир ерде сакъладым. Баягъы вакъыт кечкен сонъ, РАББИ манъа: — Тур, Перат озенине кет, Мен анда сакъламагъа буюргъан къушакъны ал, — деди. Мен Ператкъа кеттим, сакълагъан еримден къушакъны къазып чыкъарып алдым. Амма къушакъ чюрюген, ич бир шейге ярамайджакъ эди. О вакъыт РАББИнинъ хабери манъа кельди. — РАББИ бойле дей: Мына, Ехуданынъ къопайлыгъыны, Ерусалимнинъ буюк къопайлыгъыны бойле чюрютеджегим. Бу яман халкъ сёзлеримни динълемеге истемей, юрегининъ инатлыгъына коре яшай, ябанджы аллаларнынъ артындан юре, оларгъа хызмет ве ибадет эте. Олар бу къушакъ киби оладжакъ, ич бир шейге ярамайджакъ. Къушакъ адамнынъ белине насыл якъын олса, бутюн Исраиль халкъыны ве бутюн Ехуда халкъыны Озюме якъынлаштырдым, — дей РАББИ. — Олар Меним халкъым, намым, макътав йырым ве дюльбер шуретим оладжагъыны истедим, амма олар Мени динълемедилер. Онынъ ичюн оларгъа бойле айт: — РАББИ, Исраильнинъ Алласы бойле дей: «Бардакъны шарапкъа толдуралар». Олар санъа: «Бардакъны шарапкъа толдургъанларны бизлер бильмеймизми, аджеба?» — дегенде, оларгъа айт: «РАББИ бойле дей: Бакъынъыз, бу мемлекетте яшагъан эр кесни: Давутнынъ тахтында отургъан падишаларны, руханийлерни, пейгъамберлерни, Ерусалимде яшагъанларнынъ эписини сархошлаткъандже шарапкъа толдураджагъым, бири-бирлерине ураджагъым, бабаларны огъулларынен берабер ёкъ этеджегим, — дей РАББИ. — Аджымайып, пешман олмайып, мерамет этмейип, оларны бутюнлей ёкъ этеджегим». Динъленъиз, къулакъ асынъыз, кибирленменъиз. РАББИ бойле дей: РАББИни, сизинъ Алланъызны шуретленъиз! Бир кунь О, къаранлыкъ ёллайджакъ, къараргъан дагъларда аякъларынъыз сюрюнип башлайджакъ. Сиз ярыкъ беклейджексиз, Рабби исе оны олюм кольгесине, къою къаранлыкъкъа чевиреджек. Эгер бунъа къулакъ асмасанъыз, кибирлилигинъиз ичюн джаным гизли ерде агълайджакъ, окюр-окюр къычыраджакъ козьлерим аджджы козьяш тёкеджек, РАББИнинъ халкъы эсирге алынаджакъ. Падиша ве онынъ апайына бойле айт: — Ерге отурунъыз! Шуретинъизнинъ таджы башынъыздан тюшти. Негев шеэрлери алкъагъа алынды, оларны къуртараджакъ сою ёкъ. Бутюн Ехуда сюргюн этильди, халкъны бутюнлей сюргюн эттилер. Козьлеринъизни котерип бакъынъыз, шимальден кельгенлерни корюнъиз. Санъа берильген айванлар, аджайип къой-эчкилеринъ не ерде? Базыларгъа озюнъе башлыкъ этмеге огреттинъ. Рабби санъа кельгенде, не айтаджакъсынъ? Догъургъан къадыннынъ дерди киби, сени де дерт тутмайджакъмы? «Булар неден башыма кельди?» — ичинъден дейджексинъ. Гуналарынънынъ чокълугъындан этегинъ ачылды, аврет ерлери корюндилер. Хушлу озь терисининъ тюсюни, леопард озь лекелерини денъиштирип олурмы? Сизлер де, яманлыкъ япмагъа огренип, яхшылыкъ япып олурсынъызмы? Чёль елинен савурылгъан тоз киби, сизлерни дагъытаджагъым. Мен санъа берген къысметинъ, пайынъ будыр, — дей РАББИ. — Сен Мени унуттынъ ве ялангъа ишандынъ. Шунынъ ичюн урбанънынъ этеклигини чыкъараджагъым, бетинъе къадар котереджегим, аврет ерлеринъни ачыкъ этеджегим. Ороспулыкъ эткенинъни, истекнен кишнегенинъизни, фаишеликлеринъни ве чёльдеки тёпеликлерде япкъан джиренч ишлеринъни корьдим. Вай-вай-вай санъа, эй, Ерусалим! Бундан сонъ да темизленмейджексинъми? Не замангъадже ойле къаладжакъсынъ? Къургъакълыкъ акъкъында РАББИнинъ Йирмеягъа берген хабери. — Ехуда агълай, шеэр къапулары йыкъылды, ер устюнде ята-ята къарардылар; Ерусалимде къычырувлар котериле. Мырзалар хызметчилерини сувгъа ёллайлар, олар къую янына келип, сув тапамайлар, бош савутнен къайталар. Утанып чекинелер, башларыны орьтелер. Ягъмур олмагъаны ичюн, мемлекетте ер чатлады, топракъны ишлегенлер де утанып, башларыны орьтелер. Ала кийик биле янъы догъгъан баласыны чёльде ташлай, отлар да ёкъ. Кийик эшеклер байырларда турып, шакъал киби зорнен нефес алалар. Козьлери сёнген, отлар да ёкъ. — Гуналарымыз бизни къабаатлайлар, лякин, я РАББИ, Адынъ ичюн бир шейлер яп да! Пек чокъ хаинлик эттик, Санъа къаршы гуна ишледик. Эй, Исраильнинъ Умюти! Яман вакъытларындаки Къуртарыджысы! Не ичюн мемлекетте бир ябанджы дайынсынъ, ялынъыз геджелемек ичюн кирген ёлджу кибисинъ? Не ичюн шашкъан бир адамгъа, къуртармагъа кучю олмагъан аскерге ошайсынъ? Лякин, я РАББИ, эписи бир Сен арамыздасынъ, Адынънен адланамыз. Бизни быракъма! Бу халкъ акъкъында РАББИ бойле дей: — Аякъларыны тутмайып, токътамаздан кезмеге севгенлери ичюн, РАББИ олардан разы дегиль, къабаатларыны акъылында тутар, гуналары ичюн джезалар. РАББИ манъа: — Бу халкънынъ эйилиги ичюн дува этме, — деди. — Ораза тутаджакълар, лякин къычырувларыны эшитмейджегим. Бутюнлей якъыладжакъ къурбанларны ве ашлыкъ бахшышларыны кетиреджеклер, амма олардан разы олмайджагъым. Оларны къылычнен, ачлыкънен ве ольдюриджи хасталыкънен ёкъ этеджегим. О вакъыт: — Ах, РАББИ-ТААЛЯ! — дедим. — Пейгъамберлер оларгъа: «Къылычны корьмейджексинъиз, ачлыкъ сизге кельмейджек. Бу ерде мен сизге даимий тынчлыкъ-аманлыкъ береджегим», — дейлер. РАББИ манъа: — Пейгъамберлер Меним Адымдан ялан пейгъамберлик этелер, — деди. — Мен оларны не ёлладым, не эмир бердим, не де оларгъа бир шей айттым. Олар сизге ялан руяларны, фалджылыкъны, бош шейлерни, юреклерининъ арзуларыны айтып, пейгъамберлик этелер. Онынъ ичюн РАББИ бойле дей: Мен ёлламагъан, амма Адымдан пейгъамберлик япкъан пейгъамберлер: «Бу мемлекетте къылыч да, ачлыкъ да олмайджакъ», — дейлер, лякин бойле пейгъамберлер къылыч ве ачлыкънен ёкъ этиледжеклер. Олар пейгъамберлик эткен халкъ къылычтан ве ачлыкътан гъайып олып, Ерусалимнинъ сокъакъларында ятаджакълар. Оларны да, апайларыны, огъулларыны, къызларыны да комеджек кимсе олмайджакъ. Япкъан яманлыкъларыны озьлерининъ башларына тюшюреджегим. Оларгъа бойле хабер эт: — Козьлерим гедже-куньдюз, токътамаздан козьяш тёксюн; халкъымнынъ къызыны чокъ урдылар, ве о йыкъылды, пек агъыр яраланды. Тарлагъа чыкъсам, анда къылычнен ольдюрильгенлер яталар, шеэрге кирсем, ачлыкътан битип кеткенлерни корем. Пейгъамбернен руханий биле мемлекет бою долашалар, ич бир шейни анъламайлар. — Керчектен де, Сен Ехуданы ред эттинъми? Сионгъа нефретнен бакъасынъмы? Не ичюн бизни чекиштиресинъ? Не ичюн шифа тапып оламаймыз? Тынчлыкъ-аманлыкъны беклей эдик, яхшылыкъ кельмеди. Шифа кореджек вакътыны бекледик, къоркъуларны таптыкъ. Я РАББИ! Япкъан яманлыкъларымызны, деделеримизнинъ гуналарыны билемиз. Керчектен де, Санъа къаршы гуна ишледик. Адынъ ичюн бизге хор бакъма, шуретли тахтынъны ашалама! Хатырла! Бизге берильген васиетинъни четке ташлама! Халкъларнынъ бош путлары ягъмур ягъдыралармы? Кок озю-озюнден ягъмур ягъдырамы? Сен — РАББИсинъ, бизим Алламызсынъ! Биз Санъа ишанамыз, тек Сен бутюн буларны япасынъ! РАББИ манъа деди ки: — Мусанен Смаил огюмде турып, ялварсалар биле, бу халкъкъа юрегим ятмаз. Оларны огюмден къувала, кетсинлер. Сенден: «Къайда кетейик?» — деп сорасалар, айт оларгъа: «РАББИ бойле дей: Олюм ичюн айырылгъанлар ольсюн, къылыч ичюн айырылгъанлар ольдюрильсин, ачлыкъ ичюн айырылгъанлар ач олсун, эсир ичюн айырылгъанлар сюргюнликке кетсин». Оларгъа дёрт джезаны ёллайджагъым, — дей РАББИ. — Ольдюрмек ичюн къылычны, парчаламакъ ичюн копеклерни, ашап битирмек ве ёкъ этмек ичюн йыртыджы къушларнен кийик айванларны ёллайджагъым. Ехуда падишасы, Хизкиянынъ огълу Менашше Ерусалимде япкъанлары ичюн, бутюн ер юзюндеки падишалыкълар джезасыны корип, къоркъаджакълар. Сени ким аджыр, эй, Ерусалим? Сенинъ ичюн ким языкъсыныр? Санъа ким якъынлашыр? Алынъны ким сорар? Сен Мени ташлап кеттинъ, — дей РАББИ, — Манъа аркъанъны чевирдинъ. Мен къолумны санъа къаршы котерип, сени гъайып этеджегим. Сени аджымакътан ёрулдым. Мемлекетнинъ шеэрлери къапуларында халкъымны уфюрип савурдым, баласыз къалдырдым, халкъымны ёкъ эттим, лякин эписи бир туткъан ёлларындан къайтмадылар. Тул къадынлары денъиз къумундан чокъ олды, уйле вакътында йигитлернинъ аналарына къаршы гъайып этиджини ёлладым, къоркъу ве дешет оларны апансыздан къаплады. Еди балалы къадын эсини джойып, сонъки нефесини ала. Даа куньдюз олгъанда, кунеши батты, утанды, масхара олды. Сагъ къалгъанларны душманларгъа береджегим, олар къылычнен ольдюриледжеклер, — дей РАББИ. Вай-вай-вай! Башыма беля! Ах, анам! Сен мени догъып, давалашкъан адам олдым, бутюн ернен къавгъалаштым! Не борджкъа бердим, не борджкъа алдым, лякин мени эр кес къаргъай. РАББИ бойле деди: — Сонъунъ хайырлы оладжакъ. Беля ве сыкъынты вакътында душманларынъ санъа ялвараджакълар. Демирни, шимальден кельген демирни ве бакъырны ким къыраджакъ? Япкъан гуналарынъ ичюн бутюн мемлекетинъ бою сени чайпайджакълар, байлыкънен хазинелеринъни ич одемесиз аладжакълар. Сени душманларынъа, сен бильмеген мемлекетке ёллайджагъым; гъазабымнынъ алеви туташты, атеш киби, санъа къаршы янып башлады. — Я РАББИ, Сен эр шейни билесинъ! Мени акъылынъа кетир ве кель манъа, мени къувалагъанларны джезала. Чокъ сабырлы олгъанынъ ичюн, джанымны алма. Сенинъ ичюн ашалангъанымны биль. Сёзлеринъ огюме келип-кечмез, мен оларны юттым; олар манъа къуванч, юрегиме шенълик олды. РАББИ, Ордуларнынъ Алласы! Адынънен адлангъаным. Мыскъылджыларнынъ арасында кулип отурмадым, къолунъ тюбюнде олгъанда, бир озюм къалдым, Сен мени ачувгъа толдурдынъ. Не ичюн хасталыгъым кечмей, не ичюн ярам яхшы олмайып, шифаны къабул этмей? Алдатыджы бир чокъракъ, ишанчсыз сувлар дайын, манъа оладжакъсынъмы, аджеба? Бунъа РАББИ бойле джевап берди: — Эгер тёвбе этсенъ, сени арткъа алып кетиреджегим, кене огюмде тураджакъсынъ. Бош шейлерден къыйметлисини айры этсенъ, Меним агъзым киби лаф этеджексинъ. Халкъ санъа келеджек, сен исе оларгъа кетмейджексинъ. Сени бу халкъ ичюн къавий бакъыр дивар киби этеджегим. Олар санъа къаршы дженк этеджеклер, амма енъалмайджакълар. Мен янынъда оладжагъым, сени къорчалап, къуртараджагъым, — дей РАББИ. — Яман адамлардан сени сакълайджагъым, душман къолундан сени къуртараджагъым. РАББИ манъа: — Озюнъе апай алма, бу ерде не огъулларынъ, не къызларынъ олсун, — деди. — Бу мемлекетте догъгъан огъулларнен къызлар ве оларны догъургъан ана-бабалары акъкъында РАББИ бойле дей: Олар чекишип оледжеклер, артларындан кимсе агъламайджакъ, эм де оларны джыймайджакълар. Ер устюнде кубре киби оладжакълар. Къылыч ве ачлыкътан ёкъ оладжакълар, джесетлери кок къушлары ве кийик айванлар ичюн аш оладжакълар. РАББИ бойле дей: — Дженазе дувасы олгъан эвге барма, агъламакъ ичюн барма, эмир Алла айтма. Мен бу халкътан тынчлыкъ-аманлыкъны, мераметимни ве шефкъатымны узакълаштырдым, — дей РАББИ. — Бу мемлекетте буюклер де, кучюклер де оледжек, комюльмейджеклер. Олар ичюн агъламайджакълар; къасеветнен беденини яралагъан, башыны тыраш эткен сою олмайджакъ. Ольгеннинъ артындан янып отургъанларында, бераберликте отьмек ашап, къасеветини пайлашаджакъ кимсе тапылмайджакъ. Ана-бабаларынынъ артындан янгъанларында, савутны оларгъа узатып, гонъюллерини кимсе алмайджакъ. Байрам олгъан эвге де барма, анда отурма, ашама-ичме. Ордуларнынъ РАББИси, Исраильнинъ Алласы бойле дей: — Бакъынъыз! Мында къуванч ве шенълик сесини, келин-киев сесини сенинъ куньлеринъде, козюнъ огюнде кеседжегим. Бутюн бу сёзлерни халкъкъа айтып бергенинъде, олар санъа: «Бу буюк беляны РАББИ не себептен башымызгъа тюшюрди? РАББИнинъ, бизим Алламызнынъ огюнде япкъан акъсызлыгъымыз, ишлеген гунамыз недедир?» — дегенде, айт оларгъа: «Деделеринъиз Мени ташладылар, — дей РАББИ, — башкъа аллаларнынъ артындан кеттилер, оларгъа хызмет этип, ибадет эттилер. Олар Мени ташладылар, Къанунымны беджермедилер. Сиз исе деделеринъизден даа бетер этесинъиз. Эр биринъиз юрегинъизнинъ яман инатлыгъына коре яшайсынъыз, Мени динълемейсинъиз. Онынъ ичюн сизни бу мемлекеттен чыкъарып, не сиз, не деделеринъиз бильмеген мемлекетке атаджагъым. Анда гедже-куньдюз башкъа аллаларгъа хызмет этеджексинъиз, ве Мен сизге мерамет эйлемейджегим». — Онынъ ичюн бакъынъыз! — дей РАББИ. — Ойле куньлер келеяталар ки, о заман: «Исраиль огъулларыны Мысыр топрагъындан чыкъаргъан РАББИ тиридир!» — айткъанлар тапылмайджакълар. Бунынъ ерине: «Исраиль огъулларыны шималь мемлекетинден ве бутюн башкъа Озю къувалагъан мемлекетлерден чыкъаргъан РАББИ тиридир!» — айтаджакълар. Оларны деделерине берген топракъларгъа къайтараджагъым. — Энди оларны тутмагъа чокътан-чокъ балыкъчыларны ёллайым, — дей РАББИ. — Сонъ чокътан-чокъ авджыларны ёлларым да, оларны эр дагъдан, эр байырдан, эр къаянынъ чатлакъларындан къуваларлар. Бутюн туткъан ёллары козюм огюндедир, Менден бир шей сакъланмаз, къабаатлары да козюмден къачмаз. Энъ эвеля, акъсызлыкълары ве гуналары ичюн оларны къатты джезалайджагъым, чюнки Меним топрагъымны джиренч олюлернен арамладылар ве Меним мемлекетимни писликлерге толдурдылар. — Я РАББИ! Сен меним кучюмсинъ, беля куню мени къорчалайсынъ ве сакълайсынъ. Дюньянынъ кенарларындан Санъа халкълар келип: «Деделеримиз бизге къалдыргъанлары — ялынъыз яланлар, бош шейлер ве файдасыз путлар, — дейджеклер. — Адам озюне аллаларны япып олурмы? Олар аллалар да дегиль!» Онынъ ичюн шимди оларгъа бильдиреджегим, къудретли кучюмни косьтереджегим. О заман Адым — РАББИ олгъаныны биледжеклер! Ехуданынъ гуналары демир алетнен язылды, юреклеринде ве къурбан ерининъ бойнузларында эльмаз уджлу тишнен оюлды. Юксек байырлардаки, гурь тереклер тюбюндеки Ашера путуна табынма диреклери ве къурбан ерлери акъкъында санки огъуллары деп къайгъыралар. Мемлекеттеки дагъымны, мал-мулькюнъни, бутюн байлыгъынъны чайпамагъа ёл ачаджагъым, мемлекетинъде ишлеген гуналарынъ ичюн, ибадет тёпеликлеринъни харап этеджегим. Озь къабаатынъа ола, санъа берген къысмет сенден алынаджакъ. Санъа белли олмагъан мемлекетте душманларынънынъ къулу оладжакъсынъ. Сиз ачувымны алевлендирдинъиз, о эбедий янаджакътыр. РАББИ бойле дей: — Адамгъа ишангъан, кишилернинъ кучюне инангъан, юреги РАББИден узакълашкъан адам лянетлидир. О, сахрадаки тикенли чалы киби оладжакъ, яхшылыкъ кельгенини корьмейджек, сыджакъ чёльде, тузлу ве адамсыз ерде ерлешеджек. РАББИге ишангъан, умютини РАББИге багълагъан адам бахтлыдыр! О, акъкъан сувлар янында сачылгъан, дерья янына тамыр аткъан терекке ошар, къара сыджакътан къоркъмаз. Япракълары ешиль, къургъакълыкъ заманда къасеветленмез, мейва бермекни токътамаз. Адамнынъ юреги эр шейден алдатыджы ве пек бозукъ; оны ким анълап олур? — Мен, РАББИ, юрекнинъ ичини корем, адамнынъ джаныны сынайым, эр адамгъа арекетлерине ве япкъан ишлерине коре акъларыны берем. Йымырталар устюнде отургъан, амма чипче чыкъармагъан кеклик киби, байлыгъыны акъсыз къазангъан адам да ойледир. Омюрининъ ортасында байлыгъыны джояджакъ, сонъунда ахмакъ олып чыкъар. Азизлигимизнинъ ери — эвель-эзельден юксельген шурет тахтыдыр. РАББИ, Сен — Исраильнинъ ишанчысынъ! Сени ташлап кеткенлер эписи масхара оладжакълар. Сени ред эткенлернинъ адлары куль устюнде языладжакъ; олар РАББИни, тири сувнынъ чокърагъыны быракътылар. Шифа бер манъа, РАББИ, о заман яхшы олурым! Къуртар мени, ве мен къуртулырым! Мен Сеннен макътанам! Олар манъа: «Къана, РАББИнинъ сёзю не ерде? Ерине кельсин, бакъайыкъ», — дейлер. Сенинъ чобанынъ олмагъа ашыкъмай эдим, беля кунюни де истемедим, Сен буны билесинъ. Агъзымдан чыкъкъан эр сёзюм юзюнъ огюндедир. Меним ичюн къоркъунчлы олма, беля кунюмде Сен — сакълангъан еримсинъ. Мени къувалагъанлар утансынлар, мен исе масхара олмам; олар титресинлер, мен исе титремейим; башларына беля кунюни тюшюр, оларны къатты джезанен джезала. РАББИ манъа бойле деди: — Ехуда падишаларынынъ кирип чыкъкъан къапуларына, Халкъ Къапусына ве Ерусалимнинъ эписи къапуларына бар да, анда тур. Халкъкъа айт: «Эй, Ехуданынъ падишалары, бутюн Ехуда ве Ерусалимде яшагъанлар, бу къапуларгъа киргенлернинъ эписи! РАББИнинъ сёзюни динъленъиз! РАББИ бойле айта: Джанларынъызны сакъламакъ ичюн, раатлыкъ куню юклер ташыманъыз, оларны Ерусалимнинъ къапуларындан кирсетменъиз, раатлыкъ куню эвлеринъизден де юклерни чыкъарманъыз, ич бир тюрлю иш этменъиз, баба-деделеринъизге буюргъаным киби, раатлыкъ куню сизге мукъаддес куню олсун. Деделеринъиз Мени не динъледи, не де къулакъ астылар. Оларнынъ энъселери къатты олды, Мени динълемедилер, огютлеримни де къабул этмедилер. Эгер сиз Мени динълесенъиз, — дей РАББИ, — раатлыкъ куню бу шеэрнинъ къапуларындан бир тюрлю юк ташымасанъыз, бир тюрлю иш этмесенъиз, эгер раатлыкъ кунюни мукъаддес куню сайсанъыз, о заман Давутнынъ тахтында отургъан падишаларнен башлыкълар бу шеэрнинъ къапуларындан киреджеклер. Арабаларында ве атларында юрген олар ве башлыкълар, Ехуда халкъы ве Ерусалимде яшагъанлар киреджеклер, ве бу шеэрде эбедиен адамлар яшайджакълар. Ехуда шеэрлеринден, Ерусалимнинъ чеврелеринден, Биньяминнинъ топрагъындан, тегиз Шефела еринден, дагълыкътан ве Негев еринден келеджеклер, РАББИнинъ Эвине бутюнлей якъыладжакъ къурбанларны ве башкъа къурбанларны, ашлыкъ бахшышларыны, къокъулы майларны ве шукюр бахшышларыны кетиреджеклер. Лякин Мени динълемесенъиз, раатлыкъ куню сизде мукъаддес куню олмаса ве бу куньде Ерусалимнинъ къапуларындан юк кирсетсенъиз, шеэр къапуларында атеш янаджакъ ве Ерусалимнинъ сарайларыны якъып, ёкъ этеджек ве ич сёнмейджек». РАББИнинъ Йирмеягъа айткъан сёзлери. — Тур, чёльмекчининъ эвине бар, санъа анда хабер береджегим. Мен чёльмекчининъ эвине кеттим, бакъсам, о чарх устюнде чалыша эди. Чёльмекчининъ чамурдан япкъан савуты къолунда дагъылгъанда, о чамурдан истегени дайын башкъа савут япа эди. РАББИ манъа кене деди: — Исраиль халкъы! Бу чёльмекчининъ япкъаныны Мен де сизнен япып олмаммы? — дей РАББИ. — Чёльмекчининъ элинде чамур не олса, сиз де Меним къолумда ойлесинъиз, Исраиль эви! Бир аньде Мен бирде-бир халкъ я да падишалыкъ акъкъында къарар этип олам ве оларны къырып ташлайджагъым, ёкъ этеджегим, ве олар гъайып оладжакълар. Амма Мен джезаламагъа истеген халкъ яман ишлеринден къайтса, Мен де онъа япаджакъ яманлыкътан вазгечем. Бир аньде Мен бирде-бир халкъ я да падишалыкъ акъкъында къарар чыкъарып олам ве оларны къавий этем ве къуветлештирем. Лякин о халкъ сесимни динълемейип, козюм огюнде яман шей япсалар, онъа яхшылыкъны япмакътан вазгечеджегим. Бойледже, Ехуда акъайларына ве Ерусалимде яшагъанларгъа РАББИнинъ сёзлерини бильдир: «Мына, Мен сизге къаршы бир яманлыкъ япмагъа азырланам. Онынъ ичюн эр биринъиз яман ёлунъыздан къайтынъыз, ёлларынъызны ве ишлеринъизни тюзетинъиз». Амма олар: «Акъылгъа биле кетирме! Озь тюшюнджелеримизге коре яшайджакъмыз, яман юреклеримизнинъ инатлыгъына коре арекет этеджекмиз», — дейлер. Бунынъ ичюн РАББИ бойле дей: — Халкълардан соранъыз, бунъа ошагъан бир шейни ким эшитти? Исраиль къызы пек джиренч шейлер япты. Ливаннынъ къаялы дагъларында къар эксилирми? Узакътан акъкъан сувукъ сувлар кесилирми? Халкъым исе Мени унутты, бош путларгъа къокъулы отларны якъалар, къадимий ёлундан урулдылар, юрюльген ёлдан дегиль де, насылдыр сокъачыкътан кеттилер. Шунынъ ичюн мемлекетлери къоркъунчлы оладжакъ, эбедий масхаралыкъкъа огърайджакъ. Андан эр кечкен адам къоркъуда къалып, башыны саллайджакъ. Куньдогъуш ель киби олып, оларны душманларынынъ огюнде савураджагъым. Беля куньлеринде оларгъа юзюмни дегиль, аркъамны чевиреджегим. Олар исе: — Айдынъыз, Йирмеягъа къаршы келишейик, — дедилер. — Къанун руханийлернен къаладжакъ, насиат акъыллы адамлардан кетмейджек, пейгъамберлер хабер этип береджеклер. Келинъиз, оны лафнен урып йыкъайыкъ, айткъанларына къулакъ асмайыкъ. — Динъле мени, я РАББИ, душманларымнынъ сесини эшит! Яхшылыкъкъа яманлыкъ япылырмы? Олар исе джаныма чукъур къазалар. Юзюнъ огюнде тургъанымны, олар ичюн яхшылыкъ тилегенимни, олардан гъазабынъны къайтаргъанымны унутма. Бунынъ ичюн огъулларына ачлыкъ ёлла, оларны къылычнен ольдюр; апайлары баласыз, тул къалсын, акъайлары ольдюрильсин, йигитлери дженкте къылычтан ольсюн. Апансыздан оларгъа душман аскерлерини ёлла, эвлеринден агълавлар эшитильсин. Мени тутмакъ ичюн, чукъур къазалар, аякъларыма гизли къапкъан къойдылар. Мени ольдюрмеге эписи ниетлерини билесинъ, я РАББИ! Къабаатларыны багъышлама, оларнынъ гунасы эр вакъыт огюнъде олсун. Сенинъ огюнъде йыкъылып къалсынлар, оларны гъазабынънен джезала. РАББИ манъа бойле деди: — Бар, чёльмекчиден бир балчыкъ бардакъ сатын ал. Халкънынъ ве руханийлернинъ акъсакъалларыны чагъыр ве Чамур Череплернинъ Къапусына якъын Бен-Хинном вадийине бар. Анда санъа айтаджакъ сёзлеримни къычырып айт: «Ехуда падишалары ве Ерусалимде яшагъанлар! РАББИнинъ хаберини динъленъиз! Исраильнинъ Алласы, Ордуларнынъ РАББИси бойле дей: Бакъынъыз, бу ерге бир беля тюшюреджегим. Онынъ акъкъында эр эшиткеннинъ къулакълары къоркъудан чынълайджакъ. Олар Мени ташлап кеттилер, бу ерни ябанджы бир ерге чевирдилер; озьлерине, деделерине ве Ехуда падишаларына белли олмагъан башкъа аллаларгъа бу ерде къокъулы отларны якътылар; бу ерни къабаатсызларнынъ тёкюльген къанына толдурдылар. Огъулларыны атеште Баалгъа къурбан этип якъмакъ ичюн, ибадет тёпеликлерини къурдылар. Бойле шейни Мен не буюрдым, не айттым, бунынъ акъкъында тюшюнмедим биле. Онынъ ичюн ойле куньлер келеяталар ки, бу ер Тофет я да Бен-Хинном вадийи бир даа адланмайып, Ольдюрюв вадийи деп адланаджакъ, — дей РАББИ. Ехуда ве Ерусалимнинъ бутюн тюшюнип-чыкъаргъанларыны бу ерде ёкъ этерим. Душманлары оларны къылычнен ольдюреджеклер, джанларыны къыдыргъанлар оларны ерге йыкътыраджакълар. Мевталарыны кок къушларынен кийик айванларгъа аш оларакъ береджегим. Бу шеэрни харап этеджегим, оларны корьгенлер хор бакъаджакълар. Андан эр кечкен шашып къаладжакъ, шеэрден къалгъан йыкътырмагъа бакъып, сызгъыраджакъ. Оларгъа огъулларынынъ ве къызларынынъ этини ашаттыраджагъым. Сыкъынты вакътында, джанларыны къыдыргъан душманлар оларны алкъагъа алгъанда, олар бири-бирлерини ашайджакълар». Сонъ сеннен кельген акъайларнынъ козю огюнде бардакъны къыр ве оларгъа: «Ордуларнынъ РАББИси бойле дей: Балчыкъ бардагъы къырылгъанда, янъыдан япылмайджакъ. Мен бу халкъны ве бу шеэрни де ойле къыраджагъым. Ер къалмагъанындан себеп, олюлери Тофетте джыйыладжакълар», — айт. Бу шеэрнен ве анда яшагъанларнен ойле япаджагъым, — дей РАББИ, — шеэрни де, Тофет киби, арам этеджегим. Ерусалимнинъ эвлери ве Ехуда падишаларынынъ сарайлары, Тофет киби, арам сайыладжакълар, чюнки бу эвлернинъ дамларында бутюн кок ордуларына къокъулы отларны якътылар ве башкъа аллаларгъа ичимлик бахшышларыны кетирдилер. РАББИнинъ буюргъанына коре пейгъамберлик эткен сонъ, Йирмея Тофет еринден къайтты, РАББИ Эвининъ азбарында турды ве бутюн халкъкъа: — Исраильнинъ Алласы, Ордуларнынъ РАББИси бойле дей: Бакъынъыз! Мен бу шеэрге ве чевресиндеки эписи койлерге айткъан бутюн беляларны тюшюреджегим. Олар энъселерини къаттырып, инат олдылар, сёзлеримни динълемедилер, — деди. Иммернинъ огълу Пашхур руханий, РАББИ Эвининъ баш незаретчиси Йирмеянынъ бойле пейгъамберлик эткенини эшиткен сонъ, Йирмея пейгъамберни урды ве РАББИ Эвининъ юкъары Биньямин Къапусы янында къалыпкъа къойды. Айланыр куню Пашхур Йирмеяны къалыптан чыкъарды. Йирмея онъа: — РАББИ сенинъ Пашхур адынъны Магор-Миссавив адына чевирди, — деди. — РАББИ бойле дей: Бакъ! Санъа да, сени севгенлерге де къоркъунчлы шей оладжакъ. Козьлеринънинъ огюнде душманлар оларны къылычнен ольдюреджеклер. Вавилон падишасынынъ къолуна бутюн Ехуданы береджегим, о, базыларыны къылычнен ольдюреджек, базыларыны Вавилонгъа сюргюн этеджек. Душманларнынъ къолларына бу шеэрнинъ бутюн байлыгъыны: бутюн барлыкъ-вариетини, эписи къыйметли шейлерини, Ехуда падишаларынынъ эписи зенгинликлерини береджегим. Олар эписини чайпап аладжакълар ве Вавилонгъа алып кетеджеклер. Сен, Пашхур, ве эвинъде эписи яшагъанлар сюргюнликке кетеджексинъиз. Вавилонгъа келип, анда оледжексинъ ве анда джыйыладжакъсынъ. Сен ялан пейгъамберлик эткен севимли достларынъ да сеннен оладжакълар. — Мени алдаттынъ, я РАББИ, мен алдандым; менден кучьлю олып, мени енъдинъ. Эр кунь устюмден кулелер, эр кес мени мыскъыллай. Лафымны башлар-башламаз, зорбалыкъ акъкъында багъырам, хырсызлыкъ акъкъында къычырам. РАББИнинъ сёзю ичюн мени яманлайлар, эр кунь меним устюмден кулелер. «Бир даа РАББИни акъылларына кетирмейджегим, Ады акъкъында бир даа айтмайджагъым», — деп тюшюндим, амма юрегимде бир атеш киби янды, кемиклеримни якъкъан дайын олды. Оны ичимде тутмагъа тырыштым, амма оламадым. Этрафымда чокъ лафларны эшиттим, орталыкъны къоркъу къаплады. «Оны чакъынъыз! Эр кеске айтып берсинлер», — дейлер. Меннен муаббет яшагъанларнынъ эписи энди абынгъанымны беклеп отуралар; «Бельки, алданаджакъ да, сонъ оны енъип, джезалармыз», — дейлер. Амма меннен РАББИ, къоркъунчлы дженкчи кибидир. Бунынъ ичюн мени къувалагъанлар абынырлар ве мени енъалмазлар, буюк масхара оладжакълар. Ниетлерини беджермейджеклер, лякин эбедиен масхара оладжакълар, ич бир вакъыт адамларнынъ акъылларындан чыкъмайджакъ. Ордуларнынъ РАББИси! Сен догъру адамны сынайсынъ, акъылыны ве юрегини коресинъ. Оларны джезалайджагъынъны корейим, давамны Сенинъ къолунъа бердим де! РАББИге йырланъыз, РАББИни макътанъыз! О, фукъаренинъ джаныны яманларнынъ къолундан къуртарды! Догъгъан кунюм лянет олсун! Анам мени тапкъан куню хайырлы олмасын! Бабама: «Огълунъ олды!» — хаберини кетирген, оны пек къувандыргъан адам лянет олсун! О адам, РАББИ аджымаздан йыкътыргъан шеэрлер киби олсун! Саба къычырувларны, уйледе телюке багъырувны эшитсин! О мени анамнынъ къурсагъында ольдюргейди, анам манъа мезар олгъайды, къурсагъы да эбедий юклю къалгъайды. Анамнынъ къурсагъындан неге чыкътым? Дерт ве къаарь корьмеге, куньлеримни масхаралыкъ ичинде битирмегеми? РАББИден Йирмеягъа кельген хабер. О вакъыт Цидкия падиша Йирмеягъа Малкиянынъ огълу Пашхурны ве Маасеянынъ огълу Цефанья руханийни ёллады ве олар: — Бизим адымыздан РАББИге ялвар. Вавилон падишасы Невукъаднеццар бизге къаршы дженк этмеге кельди. Бельки РАББИ бизлерге насылдыр, Онынъ аджайип шейлерине ошагъан, бир шей яратыр да, Невукъаднеццар бизден чекилир, — дедилер. Йирмея оларгъа бойле джевап берди: — Цидкиягъа айтынъыз: Исраильнинъ Алласы, РАББИ бойле дей: Бакъынъыз, къолунъыздаки дженк алетлеринъизни сизден аладжагъым, диварларынъызны алкъагъа алгъан Вавилон падишасына ве къасдийлилерге къаршы дженк эткен силяларынъызнынъ эписини бу шеэрнинъ ортасында топлайджагъым. Къолумны сизге къаршы котерип, Мен Озюм къудретнен, хышымнен, гъазапнен ве буюк ачувнен сизге къаршы дженк этеджегим. Бу шеэрде яшагъанларны ёкъ этеджегим: адамлар да, айванлар да къоркъунчлы хасталыкътан оледжек. Ондан сонъ да, — дей РАББИ, — Ехуда падишасы Цидкияны ве хызметчилерини, бу шеэрде сагъ къалгъанларны, ольдюриджи хасталыкътан, къылычтан ве ачлыкътан къуртулгъан халкъны Вавилон падишасы Невукъаднеццарнынъ къолуна, джанларыны къыдыргъан душманларынынъ къолуна береджегим. Олар халкъны аджымайып, къылычнен ольдюреджеклер, джанларыны багъышламайджакъ, мерамет этмейджеклер. Халкъкъа буны айт: РАББИ бойле дей: Сизинъ огюнъизде омюр ёлу ве олюм ёлу бар. Бу шеэрде къалгъанлар къылычтан, ачлыкътан, ольдюриджи хасталыкътан оледжек. Шеэрден чыкъкъанлар ве сизни алкъагъа алгъан къасдийлилерге озьлери берильгенлер исе яшайджакълар ве джанларыны къуртараджакълар. Мен бу шеэрге чевирилип, яхшылыкъ япмам, яманлыкъ япаджагъым, — дей РАББИ. — Бу шеэр Вавилон падишасынынъ къолуна кечеджек, ве падиша шеэрни якъаджакъ. Ехуда падишасынынъ эвине айт: — РАББИнинъ сёзюни динъленъиз: Эй, Давутнынъ эви! — дей РАББИ. — Сабадан адалетнен суд этинъиз, белягъа къалгъан адамны зорбанынъ къолундан къуртарынъыз. Ёкъса, гъазабым атеш киби туташаджакъ, япкъан яманлыкъларынъыз ичюн янаджакъ, кимсе оны сёндюрип оламайджакъ. Эй, вадийде яшагъан, тюзлюктеки къая! Мен санъа къаршым! — дей РАББИ. — «Бизге къаршы ким чыкъаджакъ, эвлеримизге ким киреджек?» — дейсинъиз. Амма япкъанларынъызгъа коре сизни джезалайджагъым, — дей РАББИ. — Сизинъ орманынъызда атеш туташтыраджагъым, бутюн чевресини якъып ёкъ этеджегим. РАББИ бойле деди: — Ехуда падишанынъ эвине барып, шу хаберни айт: «Давутнынъ тахтында отургъан Ехуда падишасы! Сен, хызметчилеринъ ве бу къапулардан кирген халкъ, РАББИнинъ хаберини динъленъиз! РАББИ бойле айта: Адалетнен ве догърулыкънен арекет этинъиз; джаны агъыргъанларны зорбанынъ къолундан къуртарынъыз; кельмешекнинъ, оксюзнинъ ве тул апайнынъ джаныны агъырттырманъыз, оларгъа акъсызлыкъ этменъиз. Бу ерде къабаатсыз къанны тёкменъиз. Бу сёзлерни беджерсенъиз, бу эвнинъ къапуларындан эм Давутнынъ тахтында отургъан, арабаларында ве атлар устюнде юрген падишалар, эм де хызметчилери ве халкъы киреджеклер. Лякин бу сёзлерни динълемесенъиз, Озюмнен ант этем ки, — дей РАББИ, — бу эв харап оладжакъ». РАББИ Ехуда падишасынынъ эвине бойле дей: Сен Манъа, Гилад дагълары киби, Ливан тёпелери киби, гузельсинъ, лякин Мен сени адамсыз шеэрлерге, бакъымсыз сахрагъа чевиреджегим. Санъа къаршы гъайып этиджилерни азырладым, эр бирининъ къолуна алетлерни бердим. Олар энъ яхшы кедр тереклеринъни кесип, атешке атаджакълар. Чокъ халкълар бу шеэрден кечип, бири-биринден: «Не ичюн РАББИ бу буюк шеэрге буны япкъан экен?» — деп сорайджакълар. Оларгъа: «Олар Алласынынъ, РАББИнинъ васиетини къалдырдылар, башкъа аллаларгъа ибадет эттилер, оларгъа хызмет эттилер», — деп джевап береджеклер. Ольгеннинъ артындан агъламанъыз, онъа янманъыз; сюргюнликке кеткеннинъ артындан аджджы-аджджы агъламанъыз, о энди къайтмайджакъ, тувгъан топрагъыны корьмейджек. Бабасы Ёшиядан сонъ Ехуда падишасы олгъан ве мындан чыкъып кеткен Ёшиянынъ огълу Шаллум акъкъында РАББИ бойле айта: «О мында башкъа къайтмайджакъ, сюргюнликке кеткен ерде оледжек, бир даа бу топракъны корьмейджек». Эвини яланнен, юкъары одаларыны адалетсизликнен къургъан, башкъа адамны парасыз чалыштыргъан, акъкъыны бермеген адамнынъ башына беля! «Озюме балабан бир эв, бол-сал юкъары одалар япаджагъым» дегеннинъ башына беля! Эвинде пенджерелер ачар, кедр агъачынен къаплар, къырмызы боянен боялар. Чевре-четинъни кедр агъачынен къаплагъанынъ ичюн падиша олмагъа истейсинъми? Бабанъ тойгъандже ашап-ичти, амма адалетли ве догъру шейлер япты, онынъ ичюн ишлери онъундан кельди. О ёкъсул ве фукъаренинъ ишлерини адалетнен суд этти, онынъ ичюн ишлери онъундан кельди. Бойле япып, о, Мени бильмеге не олгъаныны косьтерди! — дей РАББИ. — Сенинъ не козьлеринъ, не акъылынъ бар! Сен тек арам къазанчкъа ынтыласынъ, къабаатсыз къанны тёкесинъ, зулум ве зорбалыкъ япасынъ. Бунынъ ичюн РАББИ Ехуда падишасы, Ёшиянынъ огълу Ехояким акъкъында бойле дей: Онынъ артындан: «Ах, къардашым! Вах, къызкъардашым!» — деп агъламайджакълар. Онынъ артындан: «Ах, эфендим! Вах, дженаплары!» — деп агъламайджакъ. Оны, эшек киби, джыяджакълар, Ерусалим къапуларындан сюйреп чыкъараджакълар, тышары атаджакълар. Ливан дагъларына чыкъып къычыр, сесинъ Башан еринде эшитильсин. Аварим дагълыгъындан агъла. Эписи ойнашларынъ енъильди. Тынчлыкъ куньлеринъде сеннен лаф эткенде, сен: «Динълемейджегим», — дединъ. Озюнъни яшлыгъынъдан бойле туттынъ, сёзюмни ич динълемединъ. Ель бутюн чобанларынъны бакъаджакъ, ойнашларынъ эсирликке кетеджеклер. О заман бутюн яманлыкъларынъ ичюн утанаджакъсынъ, масхара оладжакъсынъ. Сен Ливан дагъларында яшайсынъ, юванъны кедр тереклеринде къурасынъ! Догъгъан къадыннынъ дерди киби азап башынъа тюшкенинде, не де аджыныкълы алгъа къаладжакъсынъ! — Озюмнен ант этем, — дей РАББИ. — Эй, Ехуда падишасы, Ехоякимнинъ огълу Еконья сагъ элимдеки юзюк олсанъ да, сени андан чыкъарып атар эдим. Джанынъны къыдыргъанларнынъ къолларына, сен къоркъкъан адамларгъа, Вавилоннынъ падишасы Невукъаднеццарнынъ ве къасдийлилернинъ къолуна сени береджегим. Сени де, сени догъгъан ананъны да сиз догъмагъан бир ябанджы мемлекетке атаджагъым, ве анда оледжексинъиз. Джанынъыз къайтмагъа истеген топракъкъа исе бир даа къайтмаджакъсынъыз. — Бу адам Еконья — хор олгъан, сынгъан савутмы, аджеба? Я да о, бир шейге кечмеген бардакъмы? Оларны не ичюн котерип аттылар? Оны да, сой-сопларыны да не ичюн оларгъа белли олмагъан мемлекетке котерип аттылар? Ах, топракъ, топракъ, топракъ! РАББИнинъ сёзюни динъле! РАББИ бойле дей: Бу адамны баласыз оларакъ язынъыз, омюрбилля о огъурсыз оладжакъ. Эвлятларындан ич кимсе бахыт корьмейджек, Давутнынъ тахтында отурмайджакъ, Ехудада бир даа падишалыкъ этмейджек. — Отлагъымнынъ къойларыны дагъыткъан ве ёкъ эткен чобанларгъа беля! — дей РАББИ. Онынъ ичюн РАББИ, Исраильнинъ Алласы, халкъымны бакъкъан чобанларгъа бойле дей: — Сизлер къойларымны дагъыттынъыз, оларны къачырдынъыз, оларны бакъмадынъыз. Бакъынъыз! Яман ишлеринъиз ичюн сизни джезалайджагъым, — дей РАББИ. — Халкъымдан къалгъанларны бутюн олар къувулгъан мемлекетлерден топлайджагъым, отлакъларына къайтараджагъым. Олар анда балалы олып артаджакълар. Оларгъа чобанларны къояджагъым, бу чобанлар къойларымны бакъаджакълар. Ондан сонъ олар бир даа къоркъмайджакълар, отьлери патламайджакъ ве джоюлмайджакълар, — дей РАББИ. — Мына, бойле куньлер келеята ки, Мен Давутнынъ эвлядыны, Инсафлы Пытакъны юксельтеджегим, — дей РАББИ. — Падиша падишалыкъ этмеге башлайджакъ. О, акъыллы олып, ер юзюнде адалетнен суд этеджек. Онынъ куньлеринде Ехуда къуртуладжакъ, Исраиль къоркъусыз яшайджакъ. Онъа: «РАББИ бизни акълай», — айтаджакълар. Онынъ ичюн бойле куньлер келеята ки, — дей РАББИ, — энди: «Исраиль огъулларыны Мысыр топрагъындан чыкъаргъан РАББИ тиридир!» — дегенлер тапылмайджакъ. Бунынъ ерине: «Исраиль огъулларыны шималь мемлекетинден ве бутюн башкъа Озю къувалагъан мемлекетлерден чыкъаргъан ве алып кетирген РАББИ тиридир!» — дейджеклер. Олар озь топракъларында яшайджакълар. Пейгъамберлер акъкъында. Юрегим ичимде сызлай, кемиклерим титрей. РАББИнинъ огюнде, Онынъ азиз сёзлери ичюн, мен сархош киби олдым, башыны шарап айландыргъан адамгъа чевирильдим. Мемлекет ороспулыкъкъа толу, къаргъыш ичюн окюр-окюр агълай, чёль отлакълары къуруды. Олар яманлыкъ япмагъа ниетленелер, яланда кучь тапалар. Эм пейгъамберлер, эм руханийлер бозулды, Эвимде биле яманлыкъларыны корьдим, — дей РАББИ. — Онынъ ичюн юреджек ёллары къаранлыкъта тайгъакъ ерлер киби оладжакъ. Оларны итеп, олар анда йыкъыладжакълар. Башларына яман беля тюшюреджегим, джеза вакъты якъынлаша, — дей РАББИ. — Самарие пейгъамберлери арасында чиркин шей корьдим: олар Баалнынъ адынен пейгъамберлик этип, Меним халкъымны, Исраильни ёлдан урдылар. Ерусалим пейгъамберлери арасында да къоркъунчлы шейни корьдим: ороспулыкъ этелер, яланнен яшайлар, яманлыкъ эткенлерге къол туталар, кимсе яманлыгъындан къайтмай. Меним ичюн эписи — Содом киби, шеэрнинъ халкъы — Гомора киби олды. Онынъ ичюн Ордуларнынъ РАББИси пейгъамберлер акъкъында бойле дей: — Бакъынъыз! Оларгъа аджджы отларны ашатаджагъым, зеэрли сув ичиреджегим, чюнки Ерусалим пейгъамберлеринден чыкъкъан имансызлыкъ бутюн мемлекетке джайрады. Ордуларнынъ РАББИси айта ки: — Сизге пейгъамберлик эткен пейгъамберлернинъ айткъанларыны динълеменъиз, олар сизни алдаталар, РАББИнинъ агъзындан чыкъкъан шейлерни дегиль де, юреклериндеки истеклерини айталар. Манъа хор бакъкъан адамларгъа даима: «РАББИ дей: Сизде аманлыкъ оладжакъ!» — айталар. Юреклерининъ инатлыгъына коре арекет эткенлерге: «Башынъызгъа беля тюшмейджек», — дейлер. Амма РАББИнен акъыл танышып, эписини корип, Онынъ сёзюни ким эшитти? Онынъ сёзюне къулакъ асып эшиткен ким? Бакъынъыз! РАББИнинъ гъазабынен боран къопты, къоркъунчлы боран яманларнынъ башына тюшеджек. Юрегининъ ниетлерини беджермегендже, РАББИнинъ ачувы ятышмаз. Сиз буны сонъки куньлерде ачыкъ анълайджакъсынъыз. Мен бу пейгъамберлерни ёлламадым, олар озьлери чапып кельдилер. Оларгъа ич бир шей айтмагъа буюрмадым, олар озьлери пейгъамберлик эттилер. Меним ниетлеримни бильселер, сёзлеримни халкъыма бильдирир эдилер, оларны яман ёлларындан ве яман ишлеринден къайтарыр эдилер. Аджеба, Мен тек янынъызда олгъанымда, Алла оламмы? Узакъ олгъанымда, Алла дегилимми? — дей РАББИ. — Адамлар Меним козьлеримден гизли ерге сакъланып олурмы? — дей РАББИ. — Мен коклернен ерни толдурмайыммы? — дей РАББИ. Меним Адымдан ялан пейгъамберлик эткен пейгъамберлерининъ айткъанларыны эшиттим. «Мен тюш корьдим! Тюш корьдим!» — дейлер. Бу даа чокъкъа бараджакъмы? Ялан ве алдавнен пейгъамберлик эткен пейгъамберлернинъ акъылларында бир шей къалдымы? Деделери Баал ичюн Адымны насыл унуткъан олсалар, олар да бири-бирлерине тюшлерини анълатып, халкъыма Адымны унуттырмагъа истейлерми? Тюш корьген пейгъамбер оны тюш киби анълатсын, амма Меним сёзюмни алгъан адам оны догъру бильдирсин. Богъдайнынъ янында саман недир? — дей РАББИ. — Меним сёзюм атеш киби дегильми? Къаяларны парлагъан чёкюч киби дегильми? — дей РАББИ. — Онынъ ичюн Мен пейгъамберлерге къаршым, — дей РАББИ. — Олар сёзлеримни бири-биринден хырсызлайлар. Бакъынъыз! Мен пейгъамберлерге къаршым. Олар озь сёзлерини айтып: «РАББИ бойле деди», — дейлер, — дей РАББИ. — Бакъынъыз! Ялан тюшлер корьген пейгъамберлерге къаршым, — дей РАББИ. — Бу тюшлерни айтып, яланнен ве бош лафларынен халкъымны ёлдан уралар. Мен оларны ёлламадым, айтмагъа оларгъа буюрмадым. Олардан бу халкъкъа бир тюрлю файда ёкъ, — дей РАББИ. — Халкътан бири, бир пейгъамбер я да руханий сенден: «РАББИ санъа насыл пейгъамберлик буюрды?» — деп сораса, оларгъа РАББИнинъ хаберини айт, бойле джевап бер: «Насыл пейгъамберлик? “Мен сизлерни ташлап кеттим”, — дей РАББИ». Эгер бир пейгъамбер, руханий я да халкътан башкъа бирев: «Бу — РАББИнинъ хабери», — десе, Мен бу адамны да, эвини де джезалайджагъым. Бири-биринъизге, агъа къардашына: «РАББИ насыл джевап берди?» я да: «РАББИ не деди?» — айтынъыз. Бир даа РАББИнинъ хаберини акъылларынъызда тутмайджакъсынъыз. Эр кеснинъ сёзю озь пейгъамберлик хабери олды, Тири Алланынъ, Ордулар РАББИсининъ, Алланъызнынъ сёзлерини исе боздынъыз. Пейгъамберден бойле деп сора: «РАББИ санъа насыл джевап берди?» я да «РАББИ не деди?» Эгер сизлер: «РАББИнинъ хабери», — десенъиз, РАББИ айта ки: Мен сизге: «РАББИнинъ хабери» деп айтманъыз, дедим, сизлер исе: «РАББИнинъ хабери» айтасынъыз. Шунынъ ичюн Мен сизлерни бутюнлей унутаджагъым, сизни ташлап кетеджегим, деделеринъизге берген шеэрден де юзюмни чевиреджегим. Сиз эбедиен хор ве масхара оладжакъсынъыз, масхаралыгъынъыз ич бир вакъыт унутылмайджакъ. Вавилон падишасы Невукъаднеццар Ехуданынъ падишасыны Ехоякимнинъ огълу Еконьяны ве Ехуданынъ башлыкъларыны, усталарыны, демирджилерини Ерусалимден сюргюн этип, оларны Вавилонгъа алып кетирген сонъ, РАББИ манъа Сарайынынъ огюнде къоюлгъан эки сепет инджир косьтерди. Сепетлернинъ биринде пек яхшы, биринджи джыйылгъан инджирлер бар эди; экинджисинде ярамай, ашамагъа чареси олмагъан ярамай инджирлер бар эди. РАББИ менден: — Йирмея, не коресинъ? — деп сорады. — Инджир, — деп джевап бердим. — Пек яхшы инджирлерни ве пек ярамай инджилерни корем. Ойле ярамай ки, ашалмайджакъ къадар ярамай. Бунъа РАББИ манъа бойле деди: — РАББИ, Исраильнинъ Алласы бойле дей: Мындан къасдийлилернинъ топрагъына къувалангъан Ехуда сюргюнлерини, бу яхшы инджирлер киби, яхшы саяджагъым. Оларгъа бакъып, яхшылыкъ этеджегим, бу мемлекетке къайтараджагъым. Оларны яхшы ерлештиреджегим, ёкъ этмейджегим; терекни киби, оларны сачаджагъым, тамырларынен чыкъармайджагъым. Мен — РАББИ олгъанымны бильсинлер деп, оларнынъ акъылларыны ачаджагъым. Олар Меним халкъым оладжакълар, Мен де оларнынъ Алласы оладжагъым. Бутюн джан-юрегинен Манъа бериледжеклер. Амма ашалмайджакъ, ярамай бозукъ инджирлер акъкъында РАББИ бойле дей: Ехуданынъ падишасы Цидкияны, онынъ башлыкъларыны, Ерусалимде къалгъанларны, эм мемлекетте отургъанларны, эм Мысыр топрагъында яшагъанларны ярамай инджир киби япаджагъым. Бутюн ер юзюндеки падишалыкъларынынъ козюнде олар джиренч ве къоркъунчлы бир шей оладжакълар. Оларны яманлайджакълар, устьлеринден куледжеклер, эр къувалангъан ерлерде оларны мыскъыллайджакъ ве къаргъайджакълар. Оларгъа къаршы къылыч, ачлыкъ, ольдюриджи хасталыкъларны ёллайджагъым ве оларгъа ве баба-деделерине берген топракътан ёкъ этеджегим. Ёшиянынъ огълу Ехояким дёртюнджи йылы Ехуданынъ падишасы олгъанда, Невукъаднеццар биринджи йылы Вавилонда падишалыкъ эткенде, Йирмеягъа РАББИден бутюн Ехуда халкъы акъкъында хабер этильди. Йирмея пейгъамбер бу хаберни Ехуда халкъына ве Ерусалимнинъ бутюн адамларына еткизип, бойле деди: — Амоннынъ огълу Ёшия 13-юнджи йылы Ехудада падишалыкъ эткенинден башлап бу куньгедже, 23 йыл РАББИ манъа хаберлер берип, мен бу хаберлерни сизге еткизе эдим. Оларны сизге къайта-къайта текрарлай эдим, сизлер исе динълемей эдинъиз. РАББИ сизлерге къайта-къайта бинълердже пейгъамбер къулларыны ёллады, амма сиз динълемей ве къулакъ асмай эдинъиз. Сизлерге: «Эр биринъиз яман ёлунъыздан, яман ишлеринъизден къайтынъыз ве РАББИ асырдан асыргъа деделеринъизге берген топракъта яшанъыз, — дедилер. — Башкъа аллаларнынъ артындан юрменъиз, оларгъа хызмет ве ибадет этменъиз, эткен ишлеринъизнен Мени гъазапландырманъыз, Мен де сизлерге яманлыкъ этмем». — Амма сиз Мени динълемединъиз, — дей РАББИ. — Эткен ишлеринъизнен Мени гъазапландыра эдинъиз ве озьлеринъизге яманлыкъ эттинъиз. Онынъ ичюн Ордуларнынъ РАББИси бойле дей: — Меним сёзлеримни динълемегенинъиз ичюн, Мен эписи шималь халкъларыны чагъырып, топлайджагъым ве къулума, Вавилон падишасы Невукъаднеццаргъа ёллайджагъым, оларны бу мемлекетке, анда яшагъанларгъа, чевресиндеки бутюн халкъларгъа къаршы алып кетиреджегим ве оларны ёкъ этеджегим. Оларны къоркъунчлы шей этип, масхара этеджегим, ве олар эбедиен харап оладжакълар, — дей РАББИ. — Оларнынъ арасында севинч ве къуванч сеслери, киев-келин сеслери, дегирмен ташларынынъ давушлары кесиледжеклер, къандиллер де ярыгъыны бермейджеклер. Бутюн бу топракъ бакъымсыз ве харап оладжакъ. Бу халкълар Вавилон падишасына етмиш йыл девамында хызмет этеджеклер. Етмиш йыл кечкен сонъ, — дей РАББИ, — къабаатлары ичюн Вавилон падишасыны ве халкъыны, эм де къасдийлилернинъ топрагъыны джезалайджагъым, эбедий бакъымсыз сахрагъа чевиреджегим. О топракъ акъкъында айткъан бутюн сёзлеримни беджереджегим, Йирмеянынъ бу халкъларгъа айткъан ве бу китапта язылгъан бутюн пейгъамберлик сёзлерини ерине кетиреджегим. Чокъ сайылы халкълар ве буюк падишалар оларны да къул этеджек. Япкъан ишлери ве къолларындан чыкъкъан эр шейлерине коре акъларыны береджегим. РАББИ, Исраильнинъ Алласы манъа бойле деди: — Элимден хышым шарабына толу савутны ал да, Мен сени ёллайджакъ эписи халкъларгъа ичир. Олар шарап ичип, салланаджакълар ве Мен оларгъа къаршы ёллайджакъ къылычнынъ огюнде делиреджеклер. Мен РАББИнинъ элинден савутны алып, РАББИ мени ёллагъан эписи халкъларны ичирдим. Ерусалим шеэри, Ехуда шеэрлери, падишаларынен башлыкълары ондан ичти ве, бугунь корюнгени киби, харап ве бакъымсыз олдылар, масхарагъа ве къаргъышкъа чевирильдилер. Эм де Мысыр падишасы фыравунгъа ве хызметчилерине, башлыкъларына ве бутюн халкъына, эписи ябанджыларына; Уц топрагъынынъ эписи падишаларына, Фелестин топрагъынынъ эписи падишаларына — Ашкелон, Гъаза ве Экрон шеэрлерине, Ашдодда сагъ къалгъанларына; Эдомгъа, Моавгъа, Аммон огъулларына; Тир шеэрининъ эписи падишаларына, Сидон шеэрининъ эписи падишаларына; денъизнинъ башкъа тарафындаки мемлекетлернинъ падишаларына; Дедан, Тема топракъларына, Буз халкъына, зулюф сачларыны къыркъкъан эписи халкъларгъа; Арабистаннынъ эписи падишаларына, сахрада яшагъан чешит тюрлю халкъларнынъ эписи падишаларына; Зимрийнинъ эписи падишаларына, Элам топрагъынынъ эписи падишаларына ве Мадай топрагъынынъ эписи падишаларына; бири-бирине якъын ве узакъ олгъан эписи шималь падишаларына; ер юзюндеки эписи халкъларнынъ падишаларына РАББИнинъ гъазап савутындан ичирдим. Эр кестен сонъ Шешах падишасы да ичеджек. Оларгъа бойле айт: — Ордуларнынъ РАББИси, Исраильнинъ Алласы бойле дей: «Ичинъиз, сархошланынъыз, къусунъыз ве ерге йыкъылынъыз. Мен сизге къаршы ёллайджакъ къылычнынъ огюнде ерден турманъыз». Эгер олар къолунъдаки савутны алмагъа ве ичинден ичмеге истемеселер, оларгъа айт: «Ордуларнынъ РАББИси бойле дей: Мытлакъа ичеджексинъиз! Бакъынъыз! Адымнен адлангъан шеэрге беля кетирмеге башлайым. Джезасыз къаладжакъсынъызмы? Ёкъ, джезасыз къалмайджакъсынъыз! Ер юзюнде яшагъанлар эписининъ башларына къылычны чагъырам, — дей Ордуларнынъ РАББИси». Онынъ ичюн бутюн бу пейгъамберлик сёзлерини оларгъа бильдирип, бойле айт: РАББИ юксекликтен гудюрдейджек, мукъаддес еринден сес береджек, Озюнинъ къой аранына дешетли гурьлейджек, юзюм эзгенлер киби, ер юзюнде яшагъанларнынъ устюне къычыраджакъ. Гудюрди ер юзюнинъ четлерине къадар етеджек. РАББИ халкъларнен дава этеджек, эр бир джанны суд этеджек, яманларны къылычнен ольдюреджек, — дей РАББИ. Ордуларнынъ РАББИси бойле дей: — Бакъынъыз, беля халкътан халкъкъа кече, дюньянынъ четлеринден буюк боран котериле. О куню РАББИ адамларны дюньянынъ бир четинден башкъа четинедже ольдюреджек. Оларнынъ артындан кимсе козьяш тёкмейджек, оларны кимсе топлап джыймайджакъ. Ер юзюнде кубре киби оладжакълар. Эй, чобанлар, агъланъыз, аджджы-аджджы агъланъыз! Сюрю ёлбашчылары, тозгъа йыкъылынъыз! Сизни соймагъа ве дагъытмагъа куньлер кельди. Паалы савут киби тюшип, чиль-парча оладжакъсынъыз. Чобанлар къачып оламайджакъ, къойларны бакъкъан ёлбашчылары къуртулып оламайджакълар. Чобанларнынъ агълавы, къойларны бакъкъан ёлбашчыларынынъ къычырувы эшитиле. РАББИ оларнынъ отлакъларыны ёкъ эте, РАББИнинъ алевли гъазабы тынч эвлерни гъайып эте. Арслан къобасындан киби, РАББИ Озь еринден чыкъты, Онынъ алевли гъазабындан ве ёкъ этиджи ачувындан оларнынъ топрагъы сахрагъа чевирильди. Ёшиянынъ огълу Ехояким Ехудада падишалыкъ этип башлагъанда, РАББИден Йирмеягъа бойле хабер кельди: — РАББИ бойле дей: РАББИ Эвининъ азбарында тур да, Ехуданынъ шеэрлерининъ эписинден ибадет этмек РАББИнинъ Эвине кельген эр кеске, санъа буюраджакъ эписи сёзлеримни айт, бир сёзни къачырма. Бельки, олар сени динълерлер ве яман ёлларындан къайтырлар. О заман фикиримни денъиштиреджегим ве оларнынъ яман ишлери ичюн башларына тюшюреджек беляны ёлламайджагъым. Оларгъа айт: РАББИ бойле дей: Эгер Мени динълемесенъиз ве сизге берген Къануныма коре яшамасанъыз, сизге ёллагъан къулларым-пейгъамберлернинъ сёзлерине къулакъ асмасанъыз (Мен оларны сизге къайта-къайта ёллайым, сиз исе оларны динълемейсинъиз), бу Эвнен Шилогъа япкъанымны япарым, ве бутюн ер юзюндеки халкълар бу шеэрни къаргъайджакълар. Йирмея бу сёзлерни РАББИнинъ Эвинде беян этти, ве руханийлер, пейгъамберлер ве бутюн халкъ оларны эшиттилер. Йирмея бутюн халкъкъа РАББИ буюргъанларынынъ эписини айтып битирген сонъ, руханийлер, пейгъамберлер ве бутюн халкъ оны тутып: «Сен ольмек керексинъ! — дедилер. — Не ичюн сен РАББИнинъ Адындан пейгъамберлик этип, бу Эв Шило дайын оладжагъыны ве бу шеэр харап ве адамсыз къаладжагъыны айтасынъ?» Бутюн халкъ РАББИнинъ Эвинде Йирмеянынъ къаршысында топланды. Ехуда башлыкълары бунынъ акъкъында эшиткен сонъ, падишанынъ сарайындан чыкътылар да, РАББИнинъ Эви янына келип, РАББИ Эвининъ янъы къапуларынынъ янында отурдылар. Руханийлер ве пейгъамберлер башлыкъларгъа ве бутюн халкъкъа: — Бу адам олюм джезасына ляйыкъ! Сиз озь къулакъларынъызнен эшиткенлеринъиз дайын, о, бу шеэрге къаршы пейгъамберлик эте, — дедилер. Йирмея исе эписи башлыкъларгъа ве бутюн халкъкъа: — Бу Эвге ве шеэрге къаршы сиз эшиткен пейгъамберлик этмеге мени РАББИ ёллады, — деди. — Энди арекетлеринъизни ве ишлеринъизни яхшы этинъиз, РАББИнинъ, сизинъ Алланъызнынъ сесини динъленъиз. Сонъ РАББИ сизни аджып, сизге азырлагъан беляны япмаз. Манъа кельгенде исе — мен къолунъыздадырым. Козьлеринъизде не яхшы ве адалетли олып корюнсе, манъа япынъыз. Лякин шуны къатиен билинъиз ки, мени ольдюрсенъиз, озьлеринъиз, бу шеэр ве шеэрлилер къабаатсыз къанымны тёккенинъиз ичюн къабаатлы оладжакъсынъыз. Керчектен де, эписи бу сёзлерни сизге айтмагъа мени сизге РАББИ ёллады! Сонъ башлыкълар ве бутюн халкъ руханийлернен пейгъамберлерге: — Бу адам олюм джезасына ляйыкъ дегильдир! О бизлерге РАББИнинъ, Алламызнынъ Адындан айткъан эди, — дедилер. Ерли акъсакъаллардан базылары ерлеринден турып, бутюн халкъ джемаатына: — Ехуда падишасы Хизкиянынъ куньлеринде морешетли Микъа пейгъамберлик этип, бутюн Ехуда халкъына бойле деди: «Ордуларнынъ РАББИси бойле дей: Сион дагъы, тарла киби, сюрюледжектир, Ерусалим таш обасына чевириледжектир, бу Эв тургъан дагъ да орман байыры оладжакътыр!» Лякин Ехуданынъ падишасы Хизкия ве бутюн ехудалы оны бунынъ ичюн ольдюрдилерми? Падиша РАББИден къоркъып, Онъа ялвармадымы? Сонъ РАББИ оларны аджып, оларгъа айткъан беляны ёлламады. Бизлер исе озь джанларымызгъа буюк яманлыкъ япамыз, — дедилер. Даа бир адам, Кирьят-Ярим шеэринде яшагъан Шемаянынъ огълу Урия, РАББИнинъ Адындан пейгъамберлик этти. О да бу шеэрге ве бу топракъкъа къаршы, Йирмеянынъ бутюн айткъаны киби, пейгъамберлик этти. Ехояким падиша, эписи башлыкълары ве аскерлери онынъ сёзлерини эшитип, оны ольдюрмеге истеди. Буны эшиткен Урия къоркъып, Мысыргъа къачып кетти. Лякин Ехояким падиша Акъборнынъ огълу Элнатанны ве башкъаларны онынъ артындан Мысыргъа ёллады. Урияны Мысырдан чыкъарып, Ехояким падишагъа кетирдилер. Падиша оны къылычнен ольдюрип, мевтаны халкъ мезарлыгъына атты. Амма Шафаннынъ огълу Ахикъам Йирмеягъа къол тутты ве Йирмеяны ольдюрмеге халкъкъа ёл бермеди. Ёшиянынъ огълу Цидкия Ехудада падишалыкъ этип башлагъанда, РАББИден Йирмеягъа бойле хабер кельди: — РАББИ манъа бойле деди: Озюнъе тыршав ве боюндырыкъ яп ве бойнунъа кечир. Сонъ Ерусалимге, Ехуда падишасы Цидкиягъа кельген эльчилер ярдымынен Эдомнынъ падишасына, Моавнынъ падишасына, Аммон огъулларынынъ падишасына, Тир шеэрининъ ве Сидон шеэрининъ падишаларына айны ойле сойларыны ёлла. Озь падишаларына бойле айтмагъа эльчилерге буюр: Ордулар РАББИси, Исраильнинъ Алласы, эфендилеринъизге бойле дей: «Мен ер юзюни, адамларны ве ер юзюндеки айванларны Озюмнинъ буюк къудретимнен, кучьлю къолумнен яраттым ве Озюм истеген адамнынъ къолуна бердим. Шимди бутюн бу топракъларны къулума Вавилон падишасы Невукъаднеццаргъа берем, тарла айванларны биле, онъа хызмет этсинлер деп, берем. Онынъ ве мемлекетининъ йыкъыладжакъ вакъты-саати кельмегендже, бутюн халкълар онъа, огълуна ве торунына хызмет этеджеклер. Онъа чокъ халкълар ве буюк падишалар хызмет этеджеклер. Эгер насылдыр бир халкъ я да падишалыкъ Вавилон падишасына Невукъаднеццаргъа хызмет этмеге истемесе, бойнуны Вавилон падишасынынъ боюндырыгъына эгмесе, бу халкъны Мен къылычнен, ачлыкънен ве ольдюриджи хасталыкънен джезалайджагъым, — дей РАББИ. — Оларны падишанынъ къолунен бутюнлей ёкъ этеджегим. Сизлерге: “Вавилон падишасына хызмет этмейджексинъиз”, — деген пейгъамберлеринъизни, ырымджыларынъызны, тюшлерни корьгенлеринъизни, аляметлерни бакъып келеджекни айткъанларынъызны ве этнеджилеринъизни динълеменъиз. Олар сизлерге ялан пейгъамберлик этелер. Оларны динълесенъиз, сизлерни мемлекетлеринъизден узакълаштыраджагъым, къувалайджагъым ве гъайып этеджегим. Бойнуны Вавилон падишанынъ боюндырыгъына эгген ве онъа хызмет эткен халкъны исе Мен онынъ топрагъында къалдырырым. О халкъ озь топрагъыны ишлетип, анда яшайджакъ», — дей РАББИ. Эписи бу сёзлерни мен Ехуда падишасы Цидкиягъа айтып: — Бойнунъызны Вавилон падишасынынъ боюндырыгъына эгинъиз, онъа ве онынъ халкъына хызмет этинъиз ве сагъ къалынъыз, — къоштым. — РАББИнинъ айткъанына коре, Вавилон падишасына хызмет этмеген эр бир халкъ къылычтан, ачлыкътан ве ольдюриджи хасталыкътан ёкъ оладжакъ. Санъа ве халкъынъа ойле ольмеге не керек? Сизлерге: «Вавилон падишасына хызмет этмейджексинъиз», — деген пейгъамберлерининъ сёзлерине къулакъ асманъыз, олар сизге ялан пейгъамберлик этелер. РАББИ: «Мен оларны ёлламадым, — дей. — Олар Меним Адымдан ялан пейгъамберлик этелер. Оларны эшитсенъиз, Мен сизни ве сизге пейгъамберлик эткен пейгъамберлеринъизни къуваларым, ве сизлер гъайып олурсынъыз». Руханийлерге ве бутюн бу халкъкъа мен бойле дедим: — РАББИ бойле дей: Сизге пейгъамберлик этип: «Мына, тезден РАББИ Эвининъ савутлары Вавилондан арткъа къайтарыладжакъ», — деген пейгъамберлернинъ сёзлерине къулакъ асманъыз, олар сизге ялан пейгъамберлик этелер. Оларны динълеменъиз, Вавилон падишасына хызмет этинъиз де, сагъ къалынъыз. Не керек бу шеэрни харап этмеге? Олар пейгъамберлер олсалар, РАББИнинъ Адындан лаф этселер, Ордулар РАББИсине ялварсынлар да, РАББИнинъ Эвиндеки, Ехуда падишасынынъ эвиндеки ве Ерусалимдеки савутлар Вавилонгъа алып кетирильмесинлер. [19-20] Бу шеэрде диреклер, «Денъиз» адландырылгъан бакъыр хавуз, савут аякълары ве башкъа шейлер даа къалдылар. Вавилон падишасы Невукъаднеццар Ехуданынъ падишасыны Ехоякимнинъ огълу Еконьяны ве Ехуданынъ ве Ерусалимнинъ эписи мырзаларыны Ерусалимден Вавилонгъа сюргюн эткенде, бу шейлерни алмады. Ордуларнынъ РАББИси бу шейлернинъ акъкъында хабер бере. *** РАББИнинъ Эвинде, Ехуда падишасынынъ эвинде ве Ерусалимде къалгъан савутлар акъкъында Ордуларнынъ РАББИси, Исраильнинъ Алласы бойле дей: «Оларны Вавилонгъа алып кетерлер, ве олар анда оладжакълар. Мен баргъанда исе, — дей РАББИ, — оларны андан аладжагъым ве бу ерге къайтараджагъым». Айны йылда, дёртюнджи йылнынъ бешинджи айында, Ехуда падишасы Цидкиянынъ падишалыгъынынъ башында, Гивон шеэринден Аззурнынъ огълу Хананья пейгъамбер РАББИнинъ Эвинде, эписи руханийлернинъ ве бутюн халкънынъ козьлери огюнде манъа бойле деди: — Ордуларнынъ РАББИси, Исраильнинъ Алласы бойле дей: «Вавилон падишасынынъ боюндырыгъыны йыкъаджагъым, Вавилон падишасы Невукъаднеццар бу ерден Вавилонгъа алып кеткен РАББИ Эвининъ бутюн бу савутларны эки йылдан сонъ ерине къайтараджагъым. Ехуданынъ падишасыны Ехоякимнинъ огълу Еконьяны ве Вавилонгъа сюргюн этильген эписи ехудалыларны бу ерге къайтараджагъым, — дей РАББИ. — Вавилон падишасынынъ боюндырыгъыны йыкъаджагъым». Йирмея пейгъамбер РАББИнинъ Эвинде тургъан руханийлернинъ ве бутюн халкънынъ козьлери огюнде Хананья пейгъамберге бойле деди: — Амин, ойле олсун! РАББИ буны япсын, сенинъ айткъанынъны беджерсин! РАББИнинъ Эвиндеки савутларынен бутюн сюргюн этильгенлерни Вавилондан мында къайтарсын! Ялынъыз шимди санъа ве бутюн халкъкъа айтаджакъ сёзюмни динъле. Эвель-эзельден, менден ве сенден эвель олгъан пейгъамберлер чокъ топракъларгъа ве буюк падишалыкъларгъа дженк, беля ве ольдюриджи хасталыкъ акъкъында хабер эте эдилер. Эгер къайсыдыр пейгъамбер аманлыкъ акъкъында пейгъамберлик этсе эди ве онынъ сёзю ерине кельсе эди, оны о заман керчектен де РАББИ ёллагъан пейгъамбер сая эдилер. О заман Хананья пейгъамбер Йирмея пейгъамбернинъ бойнундан боюндырыкъны чыкъарып парчалады. Сонъ халкънынъ козю огюнде айтты: — РАББИ бойле дей: «Эки йылдан сонъ Вавилон падишасы Невукъаднеццарнынъ боюндырыгъыны, бутюн халкъларнынъ боюнларына такъкъан боюндырыгъыны бойле парчалайджагъым». Йирмея пейгъамбер исе кетти. Хананья пейгъамбер Йирмея пейгъамбернинъ бойнундаки боюндырыкъны чыкъарып парчалагъан сонъ, РАББИ Йирмеягъа бойле деди: — Бар да, Хананьягъа айт: «РАББИ бойле дей: Сен агъач боюндырыкъны йыкътынъ да, онынъ ерине демирден боюндырыкъ япаджакъсынъ. Ордуларнынъ РАББИси, Исраильнинъ Алласы, бойле дей: Бутюн бу халкъларнынъ боюнларына демир боюндырыкъ такъаджагъым, ве олар Вавилон падишасы Невукъаднеццаргъа хызмет этеджеклер. Тарла айванларыны биле онъа береджегим». Бундан сонъ Йирмея пейгъамбер Хананья пейгъамберге: — Хананья, мында бакъ, — деди. — РАББИ сени ёлламады. Сен халкъны ялан айтып ишандырасынъ. Бунынъ ичюн РАББИ бойле дей: Мына, сени ер юзюнден ёкъ этерим, Манъа къаршы айткъанларынъ ичюн, бу йылы оледжексинъ. Хананья пейгъамбер шу йылнынъ единджи айында да ольди. Йирмея пейгъамбер сюргюнликте сагъ къалгъан акъсакъалларгъа, руханийлерге, пейгъамберлерге ве Невукъаднеццар Ерусалимден Вавилонгъа къувалагъан бутюн халкъкъа мектюп язып, Ерусалимден ёллады. Бундан эвель Еконья падиша, падишанынъ апайы, везирлери, Ехуда ве Ерусалим башлыкълары, усталар ве демирджилер Ерусалимден чыкъкъан эди. Йирмея бу мектюпни Ехуданынъ падишасы Цидкия Вавилон падишасына Невукъаднеццаргъа йиберген Шафаннынъ огълу Эласа ве Хилкиянынъ огълу Гемарья ярдымынен ёллады. Ордуларнынъ РАББИси, Исраильнинъ Алласы, Ерусалимден алып Вавилонда ерлештирген эписи сюргюн этильгенлерге бойле дей: — Эвлер къурып яшанъыз, багъчалар осьтюрип мейваларыны ашанъыз. Эвленинъиз, огъулларынъыз ве къызларынъыз олсун. Огъулларынъызгъа апай алынъыз, къызларынъызны да акъайгъа беринъиз, оларнынъ да огъуллары ве къызлары олсун. Анда чокълашынъыз, азлашманъыз. Мен сизлерни яшамакъ ичюн ерлештирген шеэрни бакъынъыз, онынъ ичюн РАББИге дува этинъиз. Шеэр аманлыкъта олса, сизлерде де тынчлыкъ-аманлыкъ олур. Ордуларнынъ РАББИси, Исраильнинъ Алласы, бойле дей: — Аранъызда олгъан пейгъамберлеринъиз ве ырымджыларынъыз сизни алдатмасынлар. Корьген тюшлеринъизге де ишанманъыз. Олар сизге Меним Адымдан ялан пейгъамберлик этелер, Мен исе оларны сизге ёлламадым, — дей РАББИ. РАББИ бойле девам эте: — Сизлер Вавилонда етмиш йыл олгъанынъызда, Мен сизлерге келерим де, яхшы сёзюмни беджеририм ве сизни бу ерге къайтараджагъым. Мен ниетлеримни ве сизлерге япаджакъларымны билем, — дей РАББИ. — Мен сизге яманлыкъ дегиль де, яхшылыкъ этмеге, келеджек ве ишанч бермеге ниетленем. Мени чагъырып, Манъа дувалар этеджексинъиз, Мен де сизлерни эшитирим. Эгер Мени джан-юректен къыдырсанъыз, Мени къыдырып тапарсынъыз. Мен сизинъ огюнъизде пейда оладжагъым, — дей РАББИ, — ве сизлерни эпинъизни эсирликтен, Мен сизни къувалагъан эписи ерлерден ве халкълардан топлайджагъым, сизни сюргюнликтен ерлеринъизге къайтараджагъым, — дей РАББИ. Сизлер: «РАББИ бизлер ичюн Вавилонда да пейгъамберлерни ёллады», — дейсинъиз. Давутнынъ тахтында отургъан падиша акъкъында, бу шеэрде яшагъан бутюн халкъ, сизнен берабер сюргюн этильмеген агъа-къардашларынъыз акъкъында РАББИ айтып, Ордуларнынъ РАББИси бойле дей: — Бакъынъыз! Мен оларгъа къаршы къылыч, ачлыкъ ве ольдюриджи хасталыкъны ёлларым, оларны ашамагъа чареси олмагъан чюрюген инджир киби япарым. Оларнынъ артындан къылычнен, ачлыкънен ве ольдюриджи хасталыкънен къуваджагъым. Ер юзюндеки эписи падишалыкъларда оларгъа ачувланаджакълар, Мен оларны къувалагъан халкъларнынъ арасында оларны къаргъайджакъ ве харап этеджеклер, мыскъыллайджакъ ве яманлайджакълар. Олар Меним сёзлериме къулакъ асмадылар, — дей РАББИ, — оларгъа къайта-къайта ёллагъан къулларым пейгъамберлерни динълемедилер, — дей РАББИ. — Сизлер исе, Мен Ерусалимден Вавилонгъа ёллагъан сюргюнлер, РАББИнинъ сёзюни динъленъиз! Меним Адымдан ялан пейгъамберлик эткен Къолаянынъ огълу Ахав ве Маасеянынъ огълу Цидкия акъкъында Ордуларнынъ РАББИси, Исраильнинъ Алласы, бойле дей: — Бакъынъыз! Мен оларны Вавилоннынъ падишасы Невукъаднеццарнынъ къолуна береджегим де, о, оларны козьлеринъизнинъ огюнде ольдюреджек. Бундан сонъ Вавилондаки бутюн Ехуданынъ сюргюнлери бойле къаргъайджакълар: «Вавилон падишасы атешке Цидкиянен Ахавны якъкъаны дайын, РАББИ санъа айны шейни япсын!» Олар Исраильде арам шейлернен огъраштылар, якъынларынынъ апайларынен ороспулыкъ эттилер, Мен оларгъа буюрмагъан шейлерни айтып, Меним Адымдан ялан айттылар. Мен буны билем, Мен бунъа шаатым! — дей РАББИ. Нехелам шеэринден олгъан Шемаягъа бойле айт: — Ордуларнынъ РАББИси, Исраильнинъ Алласы, бойле дей: Ерусалимде олгъан бутюн халкъкъа, Маасеянынъ огълу Цефанья руханийге ве эписи руханийлерге озь адынъдан мектюп ёллап, бойле язгъан эдинъ: «Ехояда руханийнинъ ерине РАББИ сени руханий къойды. РАББИнинъ Эвинде баш олып, акъылдан тайгъан, пейгъамберлик этмеге тырышкъан адамларны тутып да, оларны къалыпкъа къойып, зынджырларнен багълайджакъ эдинъ. Не ичюн сен анатотлы Йирмеягъа аранъызда пейгъамберлик этмеге разылыкъ бересинъ? О бизлерге Вавилонгъа бойле хабер ёллады: “Сюргюнлигинъиз узун оладжакъ, онынъ ичюн эвлер къурып яшанъыз, багъчалар осьтюрип мейваларыны ашанъыз”». Цефанья руханий бу мектюпни Йирмея пейгъамберге окъугъанда, РАББИден Йирмеягъа бойле сёзлер кельди: — Бутюн сюргюн олгъанларгъа бойле хабер ёлла: «РАББИ нехеламлы Шемая акъкъында бойле дей: Шемая сизлерге пейгъамберлик эте, Мен исе оны ёлламадым. О, сизлерни ялан ишандыра. Шунынъ ичюн РАББИ бойле дей: Бакъынъыз! Мен нехеламлы Шемаяны ве бутюн союны джезалайджагъым. О, Манъа къаршы чыкъып, лаф юрсеткени ичюн, бу халкънынъ арасында онынъ эвлятларындан бир адам къалмайджакъ; о, халкъыма япаджакъ эйилигимни корьмейджек». РАББИден Йирмеягъа бойле хабер кельди: — РАББИ, Исраильнинъ Алласы, бойле дей: Мен санъа айткъан бутюн бу сёзлерни китапкъа яз. Мына, ойле куньлер келеята ки, — дей РАББИ, — Мен халкъымны, Исраильни ве Ехуданы эсирликтен къайтараджагъым, — дей РАББИ. — Мен оларны кене баба-деделерине берген топракъкъа къайтараджагъым, ве олар о топракънынъ сабылары оладжакълар. Исраиль ве Ехуда акъкъында РАББИнинъ айткъан сёзлери мына. РАББИ бойле дей: — Къоркъу ве дешет сесини эшиттик, тынчлыкъ-аманлыкъ ёкъ. Соранъыз да, бакъынъыз, акъай киши бала тапып олурмы? Ойле олса, не ичюн догъгъан апай киби эр акъайнынъ къолларыны беллеринде корем? Не ичюн чырайлар ап-акъ кесильди? Ах, беля! О кунь буюктир! Онъа ошагъан кунь ёкъ! Якъуп ичюн бу сыкъынты заман! Амма о, ондан къуртуладжакъ! — О куню, — дей Ордуларнынъ РАББИси, — боюндаки боюндырыкъны йыкъаджагъым, багъларынъны йыртаджагъым, олар бир даа ябанджыларгъа хызмет этмейджеклер. Лякин РАББИге, оларнынъ Алласына, ве Мен береджек Давут падишагъа хызмет этеджеклер. — Сен де, къулум Якъуп, къоркъма, — дей РАББИ, — отюнъ патламасын, Исраиль! Бакъынъыз, Мен сени къуртараджагъым, сени ве эвлятларынъны узакъ мемлекеттен, эсирлик топрагъынъдан къайтараджагъым. Якъуп къайтып, тынч ве аман-эсен яшайджакъ, оны кимсе къоркъузмайджакъ. Мен сеннен, сени къорчалайджагъым, — дей РАББИ. — Араларында сени дагъыткъан бутюн халкъларны ёкъ этеджегим, сени исе ёкъ этмейджегим. Сени адалетнен джезалайджагъым, джезасыз сени къалдырмайджагъым. РАББИ бойле дей: — Сенинъ яранъ яхшы олмаз, хасталыгъынъ агъыр. Сенинъ ишинъ акъкъынъда ич кимсе къасеветленмез, яранъны яхшы этмез, сенинъ ичюн шифа ёкъ. Эписи достларынъ сени унуттылар, сени къыдырмайлар. Мен душманларынъны ёллап, башынъны урдым, чокътан-чокъ акъсызлыкъларынъ ве гуналарынъ чокълашкъаны ичюн, сени къатты джезаладым. Не ичюн яраларынъ, аджджы хасталыгъынъ ичюн къычырасынъ? Чокътан-чокъ акъсызлыкъларынъ ве гуналарынъ чокълашкъаны ичюн, Мен буны башынъа тюшюрдим. Амма сени ашагъан эр кес озьлери аш оладжакъ; бутюн душманларынъ эсирликке кетеджек; сени талагъанлар озьлери таланаджакълар; сени чайпагъан эр кес озьлери чайпаланаджакъ! Мен санъа шифа берерим, яраларынъны яхшы этерим, — дей РАББИ. — Санъа «ред этильген, кимсе сорамагъан-арамагъан Сиондыр», — дей эдилер. РАББИ бойле дей: — Мына Якъуп чадырларыны эсирликтен къайтарырым, койлерине мерамет этерим. Харабелер устюнде кене шеэр къурулыр, Сарай кене озь еринде тураджакъ. Андан кене шукюрлер ве шенъ адамларнынъ сеси котериледжек! Мен оларны чокълаштырырым, олар азлашмайджакъ, оларны шуретлерим, олар ашаланмайджакъ! Огъуллары эвельки киби оладжакъ, джемиети кене Меним огюмде тураджакъ, оларны чекиштиргенлернинъ эписини джезалайджагъым. Ёлбашчысы озьлеринден бири оладжакъ, падишасы араларындан чыкъаджакъ. Оны озюме якъынлаштырырым, О да Манъа якъынлашаджакъ. Манъа озю-озюнден якъынлашмагъа кимнинъ джесюрлиги етеджек? — дей РАББИ. — Сиз Меним халкъым оладжакъсынъыз, Мен де сизинъ Алланъыз оладжагъым. Иште РАББИден аджджы боран, дешетли фуртуна келе, о, яманларнынъ башына тюшеджек. РАББИнинъ атешли гъазабы къайтмайджакъ, юрегининъ ниетлерини беджереджек, Сонъки куньлерде буны анълайджакъсынъыз! — О заман, — дей РАББИ, — Мен бутюн Исраиль къабилелерининъ Алласы оладжагъым, ве олар Меним халкъым оладжакълар. РАББИ бойле дей: — Къылычтан сагъ къалгъан халкъ сахрада мерамет тапты. Исраильге раатлыкъ бермеге кетем. РАББИ манъа узакътан корюнди ве деди: — Сени эбедий севгинен севдим, онынъ ичюн санъа мерамет эйлейим. Сени кене къавийлештиририм, ве къавий олурсынъ, эй, Исраиль къызы! Кене къолунъа дарелерни аладжакъсынъ, къуванчнен ойнайджакъсынъ. Самарие дагъларында кене юзюм багъларыны осьтюреджексинъ, оларны сачкъанлар мейваларыны ашайджакълар. Ойле кунь келеджек ки, Эфраим дагъындаки къаравуллар: «Турунъыз, Сионгъа котерилейик, РАББИге, бизим Алламызгъа кетейик!» РАББИ бойле дей: — Якъуп акъкъында къуванчнен йырланъыз! Халкълар башы огюнде къычырынъыз! Халкъларгъа бильдиринъиз, Раббини макътанъыз; «Я РАББИ, халкъынъны, къалгъан Исраильни къуртар!» — денъиз. Бакъынъыз! Мен оларны шималь мемлекетинден кетиририм, ер юзюнинъ кенарларындан топларым. Оларнынъ арасында кёр ве топаллар, юклю ве локъса апайлар оладжакътыр. Буюк джемаат олып, къайтаджакълар. Агълай-агълай келеджеклер, мерамет этип, оларны алып кетиреджегим, сув бою дос-догъру ёлдан алып келеджегим, сюрюнмезлер. Мен — Исраильнинъ бабасыдырым, Эфраим — биринджи догъгъан баламдыр. РАББИнинъ сёзюни динъленъиз, эй, халкълар! Четте къалгъан адаларгъа хабер этип: «Исраильни ким дагъыткъан олса, о да оны топлайджакъ, чобан озь айванларыны киби, оларны къорчалайджакъ», — айтынъыз. РАББИ Якъупны къуртараджакъ, кучьлюдже олгъандан оны къорчалайджакъ. Олар келеджек, Сионнынъ тёпесинде къуванчнен къычыраджакъ, РАББИнинъ къысметине: богъдайгъа, янъы шарапкъа, тазе зейтюн ягъына, къозуларгъа ве бузавларгъа къуванаджакълар. Джанлары сувгъа тойгъан багъчаларгъа ошайджакъ, бир даа хор олмайджакълар. О заман къызлар ойнап къуванаджакълар, яшлар къартларнен берабер шенъленеджеклер, агълавларыны къуванчкъа чевиреджегим, гонъюллерини аладжагъым, чеккен хорлукъларындан сонъ оларны къувандыраджагъым. Руханийлерни ягъгъа тойдурарым, халкъым да бол-берекетиме тояджакъ, — дей РАББИ. РАББИ бойле дей: — Рама шеэринде бир сес эшитиле, агълав ве аджджы къыямет! Балалары артындан Рахель агълай, тынчланмагъа истемей; онынъ балалары ёкъ энди! РАББИ бойле деди: — Агъламакътан озюнъни тут, козьлеринъден козьяш чыкъмасын, ишинъ ичюн мукяфат бардыр, — дей РАББИ, — олар душман топрагъындан къайтаджакълар. — Келеджегинъ ичюн умют бар, — дей РАББИ, — огъулларынъ озь топрагъына къайтаджакълар. Эфраимнинъ фигъан къопаргъаныны эшитем: «Сен мени джезаладынъ, инат бузав дайын, мен джезаландым. Къайтар мени, ве мен къайтарым, Сен — РАББИ, меним Алламсынъ. Ёлдан урулгъанымдан сонъ тёвбе эттим, акъыл огретильгенимден сонъ озюмни янбашымдан урдым; масхара олдым, ашаландым, яшлыгъымда ишлеген гунам башымдадыр». Эфраим къыйметли огълум дегильми, аджеба? Джан-юректен севген балам дегильми? Онъа къаршы чокъ кере айткъан олсам да, оны ич бир вакъыт унутмадым, онынъ ичюн ичим-багърым яна, онъа мерамет косьтеририм, — дей РАББИ. Ёл бою озюнъе косьтергичлерни ве диреклерни къой, кеткен ёлунъа мукъайт ол! Эй, Исраиль къызы, арткъа къайт, бу шеэрлеринъе къайт! Даа чокъ долашаджакъсынъмы, имансыз къыз? РАББИ ер юзюнде насылдыр янъы шей яратаджакъ, апай акъайны къуртараджакъ! Ордуларнынъ РАББИси, Исраильнинъ Алласы, бойле дей: — Халкъымны эсирликтен къайтаргъанымда, Ехуда топрагъында ве шеэрлеринде кене бойле дейджеклер: «РАББИ сени багъышласын, эй, догърулыкъ булунгъан ер, эй, азиз дагъ!» Бу топракъта ехудалылар ве оларнынъ эписи шеэрлери ерлешеджек, топракъны ишлегенлер ве айванларны бакъкъанлар анда юреджек. Болдургъанларгъа сувны береджегим, такъаттан кесильгенлерни ашкъа тойдураджагъым. Бу ерде уянып, козьлеримни ачтым. Юкъум татлы эди. — Бакъ, ойле куньлер келеята ки, — дей РАББИ, — Исраильни ве Ехуданы адамларгъа ве айванларгъа толдураджагъым. Кечмиште олардан козь алмай эдим, оларны топракътан къувалай ве ёкъ эте эдим, ерге ура, йыкъа ве хараплай эдим. Ойле де олардан козь алмайып, оларны къавийлештиреджегим ве абаданлаштыраджагъым, — дей РАББИ. — О куньлерде энди: «Деделери экши юзюм ашай эдилер, балаларынынъ тишлери исе къамаша эди», — айтмазлар. Эр кес озь къабааты ичюн оледжек. Ким экши юзюм ашаса, онынъ тишлери къамашаджакъ. — Бакъынъыз! Ойле куньлер келеята ки, — дей РАББИ, — Исраиль ве Ехуда халкъларына янъы бир васиет береджегим. Деделеринъизни къолларындан тутып, Мысыр топрагъындан чыкъаргъанда, оларгъа бир васиет бердим. Мен оларнынъ Сабысы олсам да, олар о васиетни боздылар, — дей РАББИ. — Лякин о куньлерден сонъ Исраиль халкъына башкъа васиетни береджегим, — дей РАББИ. — Къанунымны ичлерине ерлештиреджегим, юреклерине язаджагъым. Мен оларнынъ Алласы оладжагъым, олар да меним халкъым оладжакълар. Эндиден сонъ кимсе бири-бирине, ич кимсе достуна: «РАББИни билинъиз», — деп акъыл огретмейджек, олар эписи, яшы-къарты, Мени биледжеклер, — дей РАББИ. — Мен оларнынъ къабаатларыны багъышлайджагъым, гуналарыны да бир даа акъылыма кетирмейджегим. Куньдюз парылдамагъа кунешни берген, геджеде парылдамакъ ичюн айнен йылдызларгъа низамнамелерни буюргъан, далгъалары окюрсин деп, денъизни котерген РАББИ бойле дей. Онынъ Ады — Ордуларнынъ РАББИсидир! — Бу низамнамелер денъишильмегени киби, Исраиль халкъы да Меним халкъым эбедиен оладжакъ, — дей РАББИ. РАББИ бойле дей: — Юкъарыдаки коклерни ольчемеге чареси олмаз, ернинъ темеллери ашагъыда огренильмез; Мен де бутюн Исраиль халкъындан бутюн эткен ишлери ичюн вазгечмем, — дей РАББИ. — Бакъынъыз, ойле куньлер келелер ки, — дей РАББИ, — Хананел къуллесинден башлап Коше Къапусына къадар шеэр РАББИнинъ Адына янъыдан къуруладжакъ. Ольчю йипини андан Гъарев байырына догъру чекеджеклер ве Гоат ерине буруладжакълар. Олюлерге ве кульге толу бутюн вадийи, Кидрон озенине баргъандже бутюн тарлалар, куньдогъушта олгъан Атлар Къапусынынъ кошесине къадар РАББИнинъ азизлиги оладжакъ. Омюрбилля харап олмайджакъ ве йыкъылмайджакъ! Цидкия онунджы йылы Ехудада падишалыкъ эткенде, Невукъаднеццар 18-инджи йылы падиша олгъанда, РАББИден Йирмеягъа хабер кельди. О заман Вавилон падишасынынъ ордусы Ерусалимни алкъада тута эди. Йирмея пейгъамбер исе Ехуда падишанынъ эвиндеки къаравуллар азбарында къапалы эди. Ехуданынъ падишасы Цидкия оны анда къапаткъан эди. О, Йирмеядан бойле сорады: — Не ичюн пейгъамберлик этип, бойле дейсинъ: «РАББИ айта: Бу шеэрни мытлакъа Вавилон падишасынынъ къолуна береджегим, о онынъ сабысы оладжакъ. Ехуданынъ падишасы Цидкия къасдийлилернинъ къолундан къуртулып оламайджакъ, о, мытлакъа Вавилон падишасынынъ къолуна бериледжек, онен юзьме-юзь лаф этеджек, козьлери де онынъ козьлерини кореджек. Вавилоннынъ падишасы Цидкияны Вавилонгъа алып кетеджек, ве о, Мен онъа кельмегендже, анда къаладжакъ, — дей РАББИ. — Сиз къасдийлилернен дженк этсенъиз де, енъмейджексинъиз»? Йирмея джевап берди: — РАББИ манъа деди: Мына, Шаллум эмдженънинъ огълу Ханамел санъа: «Анатот шеэриндеки тарламны сатын ал. Сой-соплукъ акъкъынен оны сен сатын алмакъ керексинъ», — айтмагъа янынъа келе. РАББИ айткъаны дайын, эмджемнинъ огълу Ханамел, къаравуллар азбарында яныма келип: «Биньямин топрагъындаки Анатот шеэринде ерлешкен тарламны сатын ал, — деди. — Оны сатын алмагъа ве онынъ сабысы олмагъа акъ сенинъдир. Оны сатын ал». О заман бу — РАББИнинъ сёзю олгъаныны анъладым ве эмджемнинъ огълу Ханамелден Анатотта ерлешкен тарланы сатын алдым. Онъа он еди кумюш чекип бердим. Буны кягъыткъа яздым да, печат къойдым. Шаатларны чагъырып, кумюшни теразеде чектим. Сонъ мен сатыш кягъытынынъ эки копиясыны: эм къанунгъа ве низамнамеге коре печат къоюлгъан копияны, эм ачыкъ къалгъан союны алдым да, Махсеянынъ торунына, Нериянынъ огълуна Барукъкъа бердим. Буны корьгенлернинъ арасында эмджемнинъ огълу Ханамел, сатыш кягъытында язгъан шаатлар ве къаравуллар азбарында отургъан бутюн ехудалылар эди. Эписилернинъ козьлери огюнде мен Барукъкъа бойле буюрдым: — Ордуларнынъ РАББИси, Исраильнинъ Алласы бойле дей: Бу языларны: эм печат къоюлгъан сатыш кягъытыны, эм ачыкъ копияны ал да, чокъ вакъыткъа бардакъкъа къой. Ордуларнынъ РАББИси, Исраильнинъ Алласы, бойле дей: Бу мемлекетте эвлер, тарлалар ве юзюмликлер кене сатын алынаджакълар. Сатыш кягъытыны Нериянынъ огълу Барукъкъа берип, мен РАББИге дува эттим: РАББИ-ТААЛЯ! Сен буюк кучюнънен, къудретинънен коклерни ве ер юзюни яраттынъ! Сенинъ къолунъдан кельмейджек бир шей ёкъ! Сен бинълер адамларгъа мерамет эйлейсинъ, бабаларнынъ къабаатлары ичюн балаларыны джезалайсынъ. Буюк ве кучьлю Алла! Сенинъ Адынъ — Ордуларнынъ РАББИсидир! Ниетлери — буюк, ишлери — эсапсыз! Козьлеринъ инсан огъуллары туткъан бутюн ёлларына ачыкътыр. Эр кеске туткъан ёлуна ве эткен ишлерине коре бересинъ! Сен Мысыр топрагъында аляметлерни косьтердинъ, аджайип ишлерни яптынъ, бу куньге къадар эм Исраильде, эм халкълар арасында шуны япасынъ. Сен Озюнъе буюк Нам къазандынъ. Аляметлерни косьтерип, аджайип ишлерни япып, кучьлю къолунънен ве къудретинънен, орталыкъта буюк къоркъу сачып, Исраильни Мысыр топрагъындан чыкъардынъ, деделерине бермеге ант эткен бу топракъны, сют ве бал акъкъан мемлекетни оларгъа бердинъ. Олар келип, топракънынъ сабылары олдылар, амма Сенинъ сёзюнъни динълемедилер, Къанунынъа коре арекет этмедилер, Сен оларгъа буюргъан шейлерни беджермедилер, ве Сен бутюн бу беляларны башларына тюшюрдинъ. Бакъынъыз! Шеэрни алмакъ ичюн, диварлары янында топракъ обаларыны къурдылар; шеэр къылычтан, ачлыкътан ве ольдюриджи хасталыкътан чекише, онъа къаршы дженк эткен къасдийлилернинъ къолуна кече. Бутюн Сенинъ айткъанларынъ ерине келе, мына, Сен буны коресинъ! Сен де, РАББИ-ТААЛЯ, манъа: «Тарланы озюнъе кумюшке сатын ал да, шаатларны чагъыр», — дейсинъ, о вакъытта исе шеэр къасдийлилернинъ къолуна кече. РАББИ Йирмеягъа джевап берди: — Мен — РАББИм, бутюн тири джанларнынъ Алласыдырым! Меним къолумдан кельмейджек шей бармы? Онынъ ичюн РАББИ бойле дей: Бакъынъыз, Мен мытлакъа бу шеэрни къасдийлилерге ве Вавилоннынъ падишасына Невукъаднеццаргъа береджегим, олар оны запт этеджеклер. Шеэрге къаршы дженк эткен къасдийлилер ичери киреджеклер, оны ве эвлерини якъаджакълар. Эвлерининъ дамларында Баалгъа къокъулы отларны якъа эдилер, ябанджы аллаларгъа ичимлик бахшышларыны кетире эдилер ве бойле этип, Мени ачувландырдылар. Яшлыкъ чагъындан берли Исраиль ве Ехуда огъуллары козюм огюнде тек яманлыкъ япа эдилер; къоллары япкъан ишлеринен Исраиль огъуллары Мени тек ачувландыра эдилер, — дей РАББИ. — Къурулгъан кунюнден башлап бугуньгедже бу шеэр Мени ачувландыра ве гъазапландыра эди, шунынъ ичюн Мен ондан юзюмни чевиреджегим. Исраиль огъуллары ве Ехуда огъуллары чокъ яманлыкъ яптылар, падишалары, башлыкълары, руханийлери, пейгъамберлери, ехудалылар ве Ерусалимде яшагъанлар Мени ачувландырдылар. Олар Манъа юзьлерини дегиль, аркъаларыны чевирдилер. Мен оларны огрете эдим, къайта-къайта оларны огрете эдим, олар Мени динълемей, огютлериме къулакъ асмай эдилер. Адымны ташыгъан Эвнинъ ичине олар тюрлю джиренч шейлерини къойдылар ве оны арамладылар. Бен-Хинном вадийинде Баалгъа ибадет тёпелерини къурдылар, Молекке къурбан оларакъ огъулларыны ве къызларыны атеште якъа эдилер. Мен исе буны буюрмадым, олар бу писликлерни япаджакъларыны ве ехудалыларны ёлдан ураджакъларыны тюшюнмедим биле. Сизлер шеэр акъкъында: «Къылычтан, ачлыкътан ве ольдюриджи хасталыкътан чекишип, шеэр Вавилоннынъ падишасына кече», — дейсинъиз. Энди РАББИ, Исраильнинъ Алласы, бойле айта: — Бакъынъыз, Мен оларны эписи мемлекетлерден, ачувнен, гъазабымнен, буюк хышымнен къувалагъан ерлерден топлайджагъым ве бу ерге къайтараджагъым, оларгъа къоркъусыз яшайыш береджегим. Олар Меним халкъым олурлар, Мен де оларнынъ Алласы оладжагъым. Оларгъа бир ёл ве бир юрек береджегим; олар омюрбилля Менден къоркъаджакълар, ве бойле этип, озьлери ве эвлятлары яхшылыкъ кореджеклер. Мен оларгъа эбедий васиет береджегим, оларгъа бир даа аркъамны чевирмейджегим, эр вакъыт эйилик япаджагъым, Менден ич айырылмасынлар деп, юреклерине къоркъу сачарым. Джан-юректен оларгъа къуванаджагъым, чокъ эйилик этеджегим, оларны бу мемлекетте ерлештирип къавийлештиреджегим. РАББИ бойле дей: — Бу халкъкъа буюк яманлыкъ алып кетирдим, Мен энди оларгъа айткъан эйиликни де япаджагъым. Сизлер: «Бу топракъ бакъымсыз, адамсыз, айвансыз олгъан сахрадыр, къасдийлилернинъ къолуна берильгендир», — дей эдинъиз, амма бу топракъта кене тарлалар сатын аладжакълар. Биньяминнинъ топрагъында, Ерусалимнинъ чевресинде, Ехуданынъ шеэрлеринде, дагълыкъ шеэрлеринде, Шефела шеэрлеринде ве Негев шеэрлеринде кумюш берип, тарларарны сатын аладжакълар, шаатларны чагъырып, сатыш кягъытларына печат къояджакълар. Мен оларны эсирликтен къайтараджагъым, — дей РАББИ. Йирмея даа къаравуллар азбарында къапалы олгъанда, РАББИ онъа экинджи кере бойле деди: — Ер юзюни яраткъан РАББИ, оны ерлештирип къавийлештирген, Ады РАББИ олгъан, бойле дей: Мени чагъыр — джевабымны берерим, сен бильмеген аджайип гизли шейлерни косьтеририм. Бу шеэрнинъ эвлери ве Ехуда падишаларынынъ эвлери бозула, оларны уджюм обаларына ве къылычларгъа къаршы къулланалар. Оларнынъ акъкъында РАББИ, Исраильнинъ Алласы, бойле дей: Олар къасдийлилернен дженк этмеге кетелер, амма оларнынъ эвлери мевталаргъа толаджакълар, Мен оларны ачув ве гъазапнен ураджагъым. Бутюн эткен яманлыкълары ичюн, Мен юзюмни шеэрден чевирдим. Лякин Мен бу шеэрге илядж ве шифа береджегим, оны яхшы этеджегим, оларгъа аманлыкъ ве акъикъат байлыгъыны ачаджагъым. Ехудалыларны ве исраиллилерни эсирликтен къайтараджагъым, эвельки киби къавийлештиреджегим. Огюмде къазангъан бутюн гуналарындан ве эткен яманлыкъларындан оларны темизлейджегим; огюмде къазангъан гуналарыны ве Менден айырылгъанларыны багъышларым. Ер юзюндеки бутюн халкъларнынъ огюнде бу шеэр Манъа къуванчлы нам, макътав ве урьмет кетиреджек. Ерусалим халкъына эткен яхшылыгъым акъкъында эшиткенде, бу халкълар шашып къаладжакълар, бу халкъкъа багъышлагъан тынчлыкъ-аманлыкъ акъкъында билип, титрейджеклер. РАББИнинъ сёзлери бойледир: — Сизлер: «Бу ер бакъымсыз, адамсыз ве айвансыздыр», — дединъиз, амма о ерде, эм Ехуда шеэрлеринде, эм де бакъымсыз, адамсыз, сакинсиз, айвансыз Ерусалим сокъакъларында кене къуванч ве шенълик сеслери, киев-келин сеслери, «Ордуларнынъ РАББИсини макътанъыз! РАББИ яхшыдыр! Онынъ буюк севгиси эбедийдир!» — дегенлернинъ сеслери, РАББИнинъ Эвинде шукюр къурбаныны кетиргенлернинъ сеслери эшитиледжек. Бу мемлекетнинъ къысметини къайтараджагъым, оны эвельки киби этеджегим, — дей РАББИ. Ордулар РАББИсининъ сёзлери бойледир: — Бу бакъымсыз, адамсыз, айвансыз ерде, бутюн шеэрлерининъ янында кене отлакълар оладжакъ, чобанлар анда къой-эчкилерине раатлыкъ береджеклер. Дагълыкъ шеэрлеринде, Шефела шеэрлеринде, Негев шеэрлеринде, Биньямин топрагъында, Ерусалимнинъ чевресинде ве Ехуданынъ шеэрлери янында чобанлар кене къой-эчкилерини айван азбарына топлап саяджакълар, — дей РАББИ. Ойле куньлер келеджек ки, Мен Исраиль ве Ехуда халкъларына сёз берген яхшылыкъны беджереджегим, — дей РАББИ. — О куньлерде, о заманда Мен Давутнынъ эвлядыны, Инсафлы Пытакъны юксельтеджегим. О, ер юзюнде адалетнен ве догърулыкънен суд этеджек. О куньлерде Ехуда къуртуладжакъ, Ерусалим къоркъусыз яшайджакъ, онъа: «РАББИ бизни акълай», — дейджеклер. РАББИ бойле дей: — Давутнынъ эвлятлары кесильмейип, эбедиен Исраильге падишалыкъ этеджеклер. Юзюмнинъ огюнде бутюнлей якъыладжакъ къурбанларны кетирген, ашлыкъ бахшышларыны якъкъан ве къурбан чалгъан левийли руханийлерде де эписи куньлерде акъайлар эксик олмайджакъ. РАББИден Йирмеягъа бойле хабер кельди: — РАББИ бойле дей: Меним къарарыма коре куньдюз ве гедже озь вакъты-саатинде келелер, ве сизге бу низамнамени бозмагъа мумкюн дегиль. Къулум Давуткъа берильген васиетим де ойле олып, бозулмаз. Онынъ эвляды тахтта отурып, падишалыкъ этеджек, ве левийли руханийлер Манъа хызмет этеджеклер. Кок ордусы сайылмаз, денъиз къуму данелери эсапланмаз. Къулум Давутнынъ эвлятларыны да, эм де Манъа хызмет эткен левийлилерни де ойле чокъ сайылы этеджегим. РАББИден Йирмеягъа бойле хабер кельди: — Бу халкънынъ: «РАББИ сайлагъан эки къабиле ред этильмедими?» — деп сорагъанларыны эшитмейсинъми? Бунынъ ичюн халкъыма нефретнен бакъалар, оны халкъ биле саймайлар. РАББИ бойле дей: Мен куньдюзге ве геджеге къарар бердим, коклерге ве ер юзюне берген низамнамени къавий эттим. Якъупнынъ ве къулум Давутнынъ эвлятларыны да ред этмейджегим, Давутнынъ эвлятларындан падишаны сайлайджагъым, ве о, Ибраимнинъ, Исхакънынъ ве Якъупнынъ эвлятларына башлыкъ этеджек. Мен оларны эсирликтен къайтараджагъым, оларгъа мерамет этеджегим. Вавилоннынъ падишасы Невукъаднеццар ве бутюн ордусы, онынъ къолунда олгъан ернинъ бутюн падишалыкълары ве халкълары Ерусалимге ве чевресиндеки эписи шеэрлерине къаршы дженк эткенлеринде, РАББИден Йирмеягъа бойле хабер кельди: — РАББИ, Исраильнинъ Алласы бойле дей: Бар да, Ехуданынъ падишасына Цидкиягъа айт: «РАББИ бойле дей: Бакъ, Мен бу шеэрни Вавилон падишасынынъ къолуна береджегим, ве о оны якъаджакъ. Сен де онынъ къолундан къачып оламазсынъ, мытлакъа сени тутаджакълар ве онынъ къолуна береджеклер. Вавилон падишасыны козюнънен корип, онен юзьме-юзь лаф этеджексинъ ве Вавилонгъа кетеджексинъ». Эй, Ехуданынъ падишасы, Цидкия! РАББИнинъ сёзюни динъле! РАББИ сенинъ акъкъынъда бойле дей: Сен къылычтан ольмейджексинъ, аманлыкъта оледжексинъ. Сенден эвель олгъан къадимий падишаларны, баба-деделеринъни джыйгъанда, къокъулы отларны насыл якъкъан олсалар, сенинъ ичюн де ойле якъаджакълар ве: «Вай-вай-вай, падиша-эфендим!» — деп агълайджакълар. Мен буны айтам, — дей РАББИ. Йирмея пейгъамбер бутюн бу сёзлерни Ерусалимде Ехуданынъ падишасы Цидкиягъа айтып берди. О арада Вавилон падишасынынъ ордусы Ерусалимге ве даа енъильмеген Ехуданынъ шеэрлерине: Лакиш ве Азекъа шеэрлерине къаршы дженк эте эди. Ехуданынъ шеэрлеринден тек бу эки къавийлештирильген шеэр къалды. РАББИден Йирмеягъа хабер кельди. О заман Цидкия падиша Ерусалимдеки бутюн халкънен азатлыкъ шартнамесини тизди. Шартнамеге коре эр кес озь еудий къулларыны, эм акъайларны, эм къадынларны азатлыкъкъа йибермек керек эди, ич кимсе ехудалы къардашыны къул этип тутмайджакъ эди. Эписи башлыкълар ве бутюн халкъ бунъа разылыкъ бердилер, шартнамени къабул эттилер, эр бири озь къулларыны азатлыкъкъа йибердилер, бир даа оларны къул этип тутмадылар. Разылыкъ бердилер ве йибердилер. Лякин сонъундан, азатлыкъкъа йиберген къулларны кене къайтардылар ве оларны къуллукъ этмеге меджбур эттилер. Шунынъ ичюн РАББИден Йирмеягъа хабер кельди: — РАББИ, Исраильнинъ Алласы бойле дей: Мен баба-деделеринъизни Мысыр топрагъындан, къуллукъ эвинден чыкъаргъанымда, оларгъа васиет берип: «Эгер еудий къардашынъыз озюни сизге сатса, алты йыл сизге чалышсын, единджи йылнынъ сонъунда исе оны азатлыкъкъа йиберинъиз». Амма баба-деделеринъиз Мени динълемедилер, Манъа къулакъ асмадылар. Эр биринъиз озь къардашларынъызны азатлыкъкъа йиберип, Адымнен адлангъан Эв ичинде Меним огюнде шартнамени тизип, сиз тёвбе эттинъиз ве козюмнинъ огюнде догъру арекет эттинъиз. Сонъундан исе айткъанынъыздан къайтып, азатлыкъкъа йиберильген, джанларынынъ истегенине коре кеткен къулларны озьлеринъизге къайтарып ве къуллукъ этмеге меджбур этип, Меним Адымны масхара эттинъиз. Онынъ ичюн РАББИ бойле дей: Сизлер къардашларынъызны ве къомшуларынъызны азатлыкъкъа йибермейип, Мени динълемединъиз. Онынъ ичюн Мен де сизге азатлыкъ багъышларым, — дей РАББИ. — Къылыч, ольдюриджи хасталыкъ ве ачлыкъ сизинъ аранъызда азат оладжакълар, бутюн ер юзюндеки падишалыкълар джезанъызны корип, къоркъаджакълар. [18-19] Эм Ехуданынъ башлыкълары, эм Ерусалим башлыкълары, эм везирлер, эм руханийлер, эм де топракънынъ бутюн халкъы Меним огюмде бузавны экиге болип, бузавнынъ экиге болюнген парчаларынынъ арасындан кечип, васиетни тутмагъа сёз бердилер, лякин васиетимни боздылар, васиетнинъ сёзлерини беджермедилер. Шунынъ ичюн Мен оларны береджегим, *** оларнынъ джанларыны къыдыргъан душманларынынъ къолларына береджегим. Джесетлери кок къушларынынъ ве ер айванларынынъ ашлары оладжакъ. Ехуданынъ падишасы Цидкияны ве онынъ башлыкъларыны душманларына, джанларыны къыдыргъанларнынъ къолларына ве сизден четке чекильген Вавилон падишасынынъ аскерлерине береджегим. Бакъынъыз! Меним истегиме коре, — дей РАББИ, — олар мында, бу шеэрге къайтаджакълар. Олар бу шеэрге уджюм этип, оны запт этеджеклер ве якъаджакълар. Ехуданынъ шеэрлерини бакъымсыз ве адамсыз этеджегим. Ёшиянынъ огълу Ехояким Ехудада падишалыкъ эткенде, РАББИден Йирмеягъа хабер кельди: — Рекъавлыларнынъ эвлерине бар да, оларнен лаф эт. Оларны РАББИ Эвининъ бир одасына кетирип, оларгъа шарап бер. Мен Хавацциньянынъ торуны, Йирмеянынъ огълу Яазаньяны, онынъ агъа-къардашларыны, эписи огъулларыны — рекъавлыларнынъ бутюн союны — алдым да, РАББИнинъ Эвине, Ханан огъулларынынъ одасына кетирдим. Ханан Игъдальянынъ огълу олып, Алланынъ адамы эди. Онынъ одасы башлыкъларнынъ одасы янында, къапуда къаравул тургъан Шаллумнынъ огълу Маасеянынъ одасы устюнде эди. Рекъавлылар союнынъ огъуллары огюне шарап толу савутларны ве къаделерни къойып, оларгъа: — Шарап ичинъиз, — дедим. Лякин олар: — Бизлер шарап ичмеймиз, — дедилер. — Рекъавнынъ огълу Ёнадав бабамыз бизге бойле буюрды: «Омюрбилля не сиз, не де балаларынъыз шарап ичменъиз, эвлер къурманъыз, урлукъ сачманъыз, юзюм багъларыны асраманъыз. Бу шейлер сизде олмасын, лякин омюрбилля чадырларда яшанъыз. О заман долашып юрген топрагъынъызда узун вакъыт девамында яшайджакъсынъыз». Рекъавнынъ огълу Ёнадав бабамызны бутюн бизге буюргъан шейлерини динълеймиз, ве не бизлер, не апайларымыз, не огъулларымыз, не де къызларымыз шарап ичмеймиз, яшамакъ ичюн эвлер къурмаймыз. Бизде не юзюм багъы, не тарла, не ашлыкъ бар. Бизлер чадырларда яшаймыз, Ёнадав бабамызнынъ буюргъанларыны динълеп, беджеремиз. Вавилон падишасы Невукъаднеццар бу топракъкъа кельгенде исе, бизлер: «Арамлыларнынъ ве къасдийлилернинъ ордусындан кетип, Ерусалимге барайыкъ», — дедик. Мына, биз Ерусалимде яшаймыз. Бундан сонъ РАББИден Йирмеягъа бойле хабер кельди: — Ордуларнынъ РАББИси, Исраильнинъ Алласы, бойле дей: Бар да, Ехуда халкъына ве Ерусалимде яшагъанларгъа айт: «Аджеба, сизлер бу огютни анъламазсынъызмы? Меним айткъанларымны беджермезсинъизми?» — дей РАББИ. Рекъавнынъ огълу Ёнадав озь огъулларына шарап ичмемеге буюрды, ве олар бабаларынынъ буюргъаныны беджерелер, бу куньге къадар шарап ичмейлер. Мен исе сизлерге токътамаздан, саба-танъдан текрарлап отурам да, сизлер Меним айткъанларымны динълемейсинъиз. Дефаларджа сизлерге къулларым пейгъамберлерни ёлладым, къайтарып-къайтарып ёлладым ве: «Эр биринъиз яман ёлунъыздан къайтынъыз, ишлеринъизни яхшы этинъиз, башкъа аллаларнынъ артындан юрменъиз, оларгъа хызмет этменъиз, Мен сизге ве баба-деделеринъизге берген топракъта яшанъыз», — дедим. Сизлер исе къулакъ асмадынъыз, айткъанларымны динълемединъиз. Рекъавнынъ огълу Ёнадав озь эвлятларына эмир берди, ве олар буюргъаныны беджерелер. Бу халкъ исе Меним айткъанларымны динълемей! Шунынъ ичюн РАББИ, Ордуларнынъ Алласы, Исраильнинъ Алласы, бойле дей: Бакъынъыз! Эвельден айткъан бутюн яманлыкъны Ехуданынъ ве Ерусалимде яшагъанларнынъ башларына тюшюририм, чюнки Мен оларгъа айткъанымда, олар динълемедилер, оларны чагъыргъанымда, джевап бермедилер. Рекъавлыларнынъ союна исе Йирмея бойле деди: — Ордуларнынъ РАББИси, Исраильнинъ Алласы, бойле дей: Ёнадав бабанъызнынъ буюргъаныны динълегенлеринъиз, эписи эмирлерини беджергенлеринъиз, о сизге буюргъанына коре арекет эткенлеринъиз ичюн, шунынъ ичюн Рекъавнынъ огълу Ёнадавнынъ эвлятлары эр вакъыт Меним огюмде тураджакълар, онынъ сою ич бир вакъыт кесильмейджек, — дей Ордуларнынъ РАББИси, Исраильнинъ Алласы. Ёшиянынъ огълу Ехояким Ехудада дёртюнджи йылы падишалыкъ эткенде, РАББИден Йирмеягъа бойле хабер кельди: — Озюнъе бир бурулгъан кягъыт ал да, анда Исраиль, Ехуда ве эписи халкълар акъкъында эписи айткъан сёзлеримни, Ёшиянынъ куньлеринден, Мен сеннен лаф этип башлагъан кунюнден бу куньгедже айткъанларымны яз. Бельки Ехуданынъ халкъы, Мен оларнынъ башларына тюшюрмеге ниетленген белялар акъкъында эшитип, яман ёлларындан къайтырлар, ве Мен оларнынъ акъсызлыкъларыны ве гуналарыны багъышларым. Йирмея Нериянынъ огълу Барукъны чагъырып, РАББИнинъ озюне айткъан бутюн сёзлерни кягъыткъа яздырды. Сонъ Йирмея Барукъкъа бойле эмир берди: — Мен къапалым ве РАББИнинъ Эвине барып оламайым. Бар да, мен санъа яздыргъан сёзлерни, РАББИнинъ айткъанларыны ораза куню РАББИнинъ Эвинде кягъыттан окъу. Сени бутюн халкъ, озь шеэрлеринден кельген эписи ехудалылар эшитсинлер. Бельки олар РАББИге ялварырлар да, эр бири яман ёлундан чевирилир. РАББИнинъ бу халкъкъа бильдирген гъазабынен ачувы пек буюктир. Нериянынъ огълу Барукъ Йирмея пейгъамбернинъ буюргъанынынъ эписини беджерди, бурулгъан кягъытта язылгъан РАББИнинъ сёзлерини РАББИнинъ Эвинде окъуды. Ёшиянынъ огълу Ехояким бешинджи йылы Ехудада падишалыкъ эткенде, докъузынджы айында Ерусалимдеки ве Ерусалимге кельген бутюн халкъ ичюн РАББИнинъ юзю огюнде ораза илян этильди. Барукъ Йирмеянынъ сёзлерини РАББИнинъ Эвинде, Шафан языджынынъ огълу Гемарьяхунынъ одасында, юкъары азбарында, РАББИ Эвининъ Янъы Къапусы огюнде кягъыттан окъуды. Бутюн халкъ оны эшитти. Шафаннынъ торуны, Гемарьяхунынъ огълу Микъая кягъытта язылгъан бутюн РАББИнинъ сёзлерини эшитип, падишанынъ эвине тюшти, языджыларнынъ одасына кирди. Анда эписи башлыкълар отура эдилер: Элишама языджы, Шемаянынъ огълу Делая, Акъборнынъ огълу Элнатан, Шафаннынъ огълу Гемарьяху, Хананьянынъ огълу Цидкия ве башкъа башлыкълар. Микъая Барукънынъ халкъкъа окъугъан бутюн эшиткен сёзлерини оларгъа айтып берди. О заман эписи башлыкълар Нетаньянынъ огълу Ехудийни (Нетанья — Шелемьянынъ огълу, Хушийнинъ торуны эди) Барукъкъа ёллап, онъа бойле айттылар: «Халкъкъа окъугъан кягъытны ал да, кель». Нериянынъ огълу Барукъ кягъытны алып, оларгъа кельди. Олар Барукъкъа: — Отур да, бизге окъу, — дедилер. Барукъ оларгъа окъуды. Барукънынъ бутюн окъугъанларыны эшиткен сонъ, отьлери патлап, бири-бирине бакътылар ве Барукъкъа: — Бизлер бу сёзлерни мытлакъа падишагъа айтып берермиз, — дедилер. Барукътан исе: — Айтса, сен бу сёзлерни кимнинъ агъзындан алып яздынъ? Йирмеянынъмы? — деп сорадылар. — Онынъ. О манъа бутюн бу сёзлерни айтты, мен исе оларны кягъыткъа мерекепнен яздым, — деп джевап берди Барукъ. О заман башлыкълар Барукъкъа: — Кет, сен де, Йирмея да гизленинъиз, къайда олгъанынъызны кимсе бильмесин, — дедилер. Бурулгъан кягъытны Элишама языджынынъ одасында къалдырып, башлыкълар падишагъа бардылар, бутюн бу сёзлерни онъа айтып бердилер. Падиша, бурулгъан кягъытны кетирсин деп, Ехудийни ёллады. Ехудий кягъытны Элишама языджынынъ одасындан кетирди ве падишагъа ве янында тургъан эписи башлыкъларгъа окъуды. Докъузынджы ай олып, падиша къышлыкъ эвде эди, огюнде де оджакъта атеш яна эди. Ехудий кягъыттан учь-дёрт болюкни окъугъан сайын, падиша языджы пычагъынен оларны кесип алып, оджакътаки атешке ата эди. Бойледже, бутюн кягъыт оджакътаки атеште янып битти. Бу сёзлернинъ эписини эшиткен не падиша, не бутюн хызметчилери къоркъмадылар, урбаларыны йыртмадылар. Элнатан, Делая ве Гемарьяху кягъытны якъмамагъа ялварсалар да, падиша оларгъа къулакъ асмады. Падиша озь огълуна Ерахмеэлге, Азриэлнинъ огълу Сераягъа, Авдеэлнинъ огълу Шелемьягъа Барукъ языджыны ве Йирмея пейгъамберни тутмагъа буюрды, амма РАББИ оларны сакълады. Падиша Йирмеянынъ Барукъкъа яздыргъан сёзлеринен олгъан кягъытны якъкъан сонъ, РАББИден Йирмеягъа бойле хабер кельди: — Башкъа бир кягъыт алып, устюне эвельки, Ехуданынъ падишасы Ехояким якъкъан кягъытнынъ сёзлерини яз. Ехуданынъ падишасы Ехоякимге исе айт: «РАББИ бойле дей: Сен Йирмеягъа: “Не ичюн сен о кягъытта, Вавилон падишасы мытлакъа келеджек ве бу топракъны харап этип, адамларынен айванларыны ёкъ этеджегини яздынъ?” — деп, бу кягъытны якътынъ». Онынъ ичюн Ехуда падишасы Ехоякимнинъ акъкъында РАББИ бойле дей: Онынъ эвлятлары Давутнынъ тахтында отурмайджакъ. Олюси де уйле сыджагъына ве гедже сувугъына ташланаджакъ. Эткен акъсызлыкълары ичюн эм падишаны, эм эвлятларыны, эм хызметчилерини джезаларым. Оларнынъ, Ерусалимде яшагъанларнынъ ве ехудалыларнынъ башларына яман беляларны тюшюреджегим. Мен бу белялар акъкъында эвельден айта эдим, олар исе Мени динълемедилер. Йирмея башкъа бир кягъыт алып, Нериянынъ огълу Барукъ языджыгъа берди. Ехуда падишасы Ехоякимнинъ атеште якъкъан кягъыттаки бутюн сёзлерни Барукъ Йирмеянынъ агъзындан кягъыткъа алып язды. Бу сёзлерге ошагъан даа чокъ хаберлер къошулды. Ехоякимнинъ огълу Еконьядан сонъ Ёшиянынъ огълу Цидкия падиша олды. Вавилон падишасы Невукъаднеццар оны Ехуданынъ падишасы этти. Не Цидкия, не хызметчилери, не мемлекетнинъ халкъы РАББИнинъ Йирмея пейгъамбер ярдымынен айткъан сёзлерине къулакъ асмадылар. Цидкия падиша Шелемьянынъ огълу Ехукъалны ве Маасеянынъ огълу Цефанья руханийни Йирмея пейгъамберге бойле сёзлернен ёллады: «РАББИге, бизим Алламызгъа биз акъкъында дува эт». О вакъыт Йирмея халкънынъ арасында сербест юре эди, оны даа зиндангъа атмагъан эдилер. О вакъыт фыравуннынъ ордусы Мысырдан чыкъты ве Ерусалимни алкъада туткъан къасдийлилер бу хаберни эшиткен сонъ, Ерусалимден чекильдилер. РАББИден Йирмея пейгъамберге хабер кельди: — РАББИ, Исраильнинъ Алласы, бойле дей: Сизни Меним истегимни сорамагъа ёллагъан Ехуданынъ падишасына айтынъыз: «Мына, фыравуннынъ ордусы сизге ярдым этмек ичюн ёлгъа чыкъты, лякин аскерлер кене озь топрагъына, Мысыргъа къайтаджакъ. Къасдийлилер исе мында къайтып, бу шеэрге къаршы дженк этеджеклер, оны запт этеджеклер ве якъаджакълар». РАББИ бойле дей: Озьлеринъизни алдатманъыз, къасдийлилер мындан кетеджек, деп тюшюнменъиз. Олар кетмейджеклер. Сизге къаршы дженк эткен къасдийлилернинъ бутюн ордусыны енъген олсанъыз ве оларда тек яралы сойлары къалгъан олсалар, олар биле озь чадырындан чыкъып, бу шеэрни якъар эдилер. Фыравуннынъ ордусы ичюн къасдийлилернинъ ордусы Ерусалимден чекильгенде, Йирмея Ерусалимден чыкъты ве халкънынъ арасында джоюлмакъ ичюн, Биньямин топрагъына кетти. Амма о, Биньямин Къапусындан кечкенде, анда олгъан Хананьянынъ торуны, Шелемьянынъ огълу Иреия адлы къаравулларнынъ башлыгъы Йирмея пейгъамберни токътатып: — Къасдийлилернинъ тарафына кечмеге истейсинъми? — деп сорады. — Ялан! — деди Йирмея. — Къасдийлилернинъ тарафына кечмеге истемейим. Амма Иреия оны динълемеди. Оны тутып, башлыкъларгъа алып кетирди. Башлыкълар Йирмеягъа ачувланды. Оны котеклеп, зиндангъа ташладылар, Ехонатан языджынынъ эвине къапаттылар. Бу эвни зиндан эттилер. Йирмеяны зиндангъа аттылар, ве баягъы вакъыт девамында о, анда къалды. Сонъ Цидкия адамларны ёллап, Йирмеяны кетиртти. Падиша озь сарайында: — РАББИден насылдыр хабер бармы? — деп гизлиден ондан сорады. — Бар, — деди Йирмея. — Сен Вавилон падишасынынъ къолуна тюшеджексинъ. Сонъ Йирмея Цидкия падишадан: — Мен сенинъ, хызметчилеринъ ве бу халкънынъ огюнде не гуна къазандым да, сиз мени зиндангъа аттынъыз? — деп сорады. — Сизинъ: «Вавилон падишасы сизге къаршы ве бу топракъкъа къаршы кетмез», — деп пейгъамберлик эткен пейгъамберлеринъиз къайда? Шимди исе, эфендим падиша, мени динъле! Ялварувымны эшит. Мени Ехонатан языджынынъ эвине къайтарма. Ёкъса, мен анда оледжегим. Цидкия падишанынъ буюргъанына коре Йирмеяны къаравуллар азбарында къапаттылар. Шеэрде отьмек битмегендже, эр кунь онъа фурунджылар сокъагъындан бир пите бере эдилер. Бойледже, Йирмея къаравуллар азбарында къалды. Маттаннынъ огълу Шефатья, Пашхурнынъ огълу Гедалья, Шелемьянынъ огълу Ехукъал ве Малкиянынъ огълу Пашхур Йирмеянынъ бутюн халкъкъа айткъан сёзлерини: «РАББИ бойле дей: Бу шеэрде къалгъанлар къылычтан, ачлыкътан, ольдюриджи хасталыкътан оледжек. Шеэрден къасдийлилерге чыкъкъанлар исе сагъ къаладжакълар. Олар джанларыны къуртарып, яшайджакълар. РАББИ бойле дей: Вавилон падишасы бу шеэрни запт этеджек, шеэр мытлакъа онынъ ордусына бериледжек», — эшиткен сонъ, башлыкълар падишагъа: — Бу адам ольдюрильсин, — дедилер. — О, бойле сёзлерни айтып, бу шеэрде къалгъан аскерлерни ве бутюн халкъны рухтан тюшюре. Бу адам халкъкъа аманлыкъ дегиль де, яман беля тилей. Цидкия падиша исе: — Мына, о сизинъ къолунъыздадыр, — деди. — Падиша сизге къаршы бир шей япып оламаз. Йирмеяны туттылар ве къаравуллар азбарындаки къуюгъа ташладылар. Бу къую падишанынъ огълу Малкиянынъ къуюсы эди. Йирмеяны анда йиплернен тюшюрдилер. Къую ичинде сув ёкъ эди, тек балчыкъ бар эди, Йирмея да балчыкъкъа батты. Падишанынъ эвинде бир хушлу хызметчи бар эди, ады Эвед-Мелек. О, Йирмеяны чукъургъа йибергенлери акъкъында эшитти. Падиша исе о заман Биньямин Къапусы огюнде отура эди. Эвед-Мелек падишанынъ эвинден чыкъып, падишагъа: — Падиша-эфендим! — деди. — Бу адамлар Йирмея пейгъамберни къуюгъа атып, пек яман шей яптылар. О, къуюда ачлыкътан олер, шеэрде энди отьмек къалмады да. Падиша хушлу Эвед-Мелекке: — Янынъа отуз адам ал да, Йирмея пейгъамбер ольмезден эвель, оны къуюдан чыкъар, — деп буюрды. Эвед-Мелек янына отуз адам алып, падиша эвининъ тюбюнде олгъан урба килерине кирип, андан эски урбаларны, бир шейге ярамагъан чул-чубурларны алды ве оларны Йирмеягъа къуюгъа йипнен тюшюрди. Хушлу Эвед-Мелек Йирмеягъа: — Бу эски атылгъан чул-чубурларыны алып, къолтукъларынънынъ тюбюне, йиплер тюбюне къой, — деди. Йирмея ойле де япты. Йирмеяны йиплернен чекип, къуюдан чыкъардылар. Сонъ Йирмея къаравуллар азбарында къалды. Цидкия падиша адамларны ёллады, ве олар Йирмея пейгъамберни РАББИ Эвининъ учюнджи киришине алып кетирдилер. Падиша Йирмеягъа: — Мен сенден бир шей сорайджагъым, — деди. — Менден бир шей гизлеме. — Эгер санъа эр шейни ачыкъ-ачыкътан айтсам, мени ольдюрмезсинъми? — деп джевап берди Йирмея Цидкиягъа. — Акъыл огретсем биле, мени динълемейджексинъ. Цидкия падиша Йирмеягъа: — Бизге омюр берген РАББИнинъ огюнде ант этем! Сени ольдюрмем, джанынъны къыдыргъан адамларнынъ къолуна сени бермем, — деп гизлиден ант этти. О заман Йирмея Цидкиягъа: — РАББИ, Ордуларнынъ Алласы, Исраильнинъ Алласы, бойле дей: Эгер Вавилон падишасынынъ башлыкъларына чыкъсанъ, сагъ къаладжакъсынъ, шеэр де атеште якъылмайджакъ. Сен де, къорантанъ да сагъ къаладжакъсынъыз. Лякин Вавилон падишасынынъ башлыкъларына чыкъмасанъ, къасдийлилер бу шеэрни запт этеджеклер ве якъаджакълар, сен де къуртулмайджакъсынъ, — деди. — Мен къасдийлилернинъ тарафына кечкен ехудалылардан къоркъам, — деди Цидкия падиша Йирмеягъа. — Мени оларнынъ къолуна берселер, олар мени хорлайджакълар. — Бермезлер, — деди Йирмея. — Мен санъа айткъан РАББИнинъ сёзюни динъле. О заман эписи яхшы олур, ве сен джанынъны къуртараджакъсынъ. Амма шеэрден чыкъмакътан вазгечсенъ, РАББИнинъ манъа ачкъаны ерине келеджек. Бакъ! Ехуда падишасынынъ эвинде къалгъан эписи апайларны Вавилон падишасынынъ башлыкъларына алып кетелер. Олар санъа: «Ишанчлы достларынъ сени къандырдылар, сени алдаттылар, — дейлер. — Аякъларынъ балчыкъкъа батты да, олар аркъаларыны чевирип, сени ташлап кеттилер». Эписи къадынларынънен балаларынъны къасдийлилерге алып кетеджеклер, сен де оларнынъ къолундан къуртулып оламайджакъсынъ. Вавилон падишасы сени тутаджакъ, шеэрни де якъаджакъ. — Манъа айткъанларынъны кимсе бильмесин, о заман сагъ къалырсынъ, — деди Цидкия Йирмеягъа. — Эгер башлыкълар мен сеннен лаф эткенимни билип, санъа кельсе ве: «Падишагъа не айттынъ? Падиша да санъа не айтты? Гизлемейип бизге айтса, биз сени ольдюрмемиз», — деселер, оларгъа: «Мени Ехонатаннынъ эвине къайтармасынлар деп, падишагъа ялвардым, ёкъса анда олерим», — айт. Эписи башлыкълар Йирмеягъа келип, оны сораштыргъанларында, о оларгъа падиша буюргъан сёзлернен джевап берди. Башлыкълар оны раат къалдырдылар, онынъ падишанен лафынынъ темелини бильмедилер. Ерусалим запт этильмегендже, Йирмея къаравуллар азбарында къалды. Мына, Ерусалим запт этильди. Цидкия докъузынджы йыл Ехудада падишалыкъ эткенде, онунджы айында Вавилон падишасы Невукъаднеццар бутюн ордусынен Ерусалимге кельди ве оны сарып алды. Цидкия падишанынъ 11-инджи йылында, дёртюнджи айнынъ докъузынджы кунюнде шеэр запт этильди. Вавилон падишасынынъ эписи башлыкълары Ерусалимге кирип, Орта Къапунынъ янында ерлештилер. Анда Нергъал-Сар-Эцер, Самгъар-Нево, баш везир Сар-Секим, сераскер Нергъал-Сар-Эцер ве эписи къалгъан башлыкълар бар эдилер. Ехуданынъ падишасы Цидкия ве эписи аскерлер оларны корип, къачтылар, геджесинен падишанынъ багъчасындан эки дивар арасындаки къапудан кечип, Арава ёлунен кеттилер. Амма къасдийлилернинъ ордусы оларнынынъ артындан къувалады ве Ерихон тегизликлеринде Цидкиянынъ артындан еттилер. Оны тутып, Вавилон падишасы Невукъаднеццаргъа, Ривла шеэрине, Хамат ерине алып кетирдилер. Анда Невукъаднеццар оны суд этти. Вавилоннынъ падишасы Ривла шеэринде, Цидкиянынъ козьлери огюнде огъулларыны ольдюрди, эписи ехудалы мырзаларыны да сойды. Цидкиянынъ козьлерини ойды, Цидкияны бакъыр зынджырнен багълап, Вавилонгъа алып кетти. Къасдийлилер падишанынъ эвини ве халкънынъ эвлерини якътылар, Ерусалимнинъ диварларыны йыкътылар. Къаравулларнынъ башлыгъы Невузарадан шеэрде сагъ къалгъан халкъны, онынъ тарафына кечкенлерни ве башкъа адамларны Вавилонгъа сюргюн этти. Бир шейлери олмагъан халкътан чыкъкъан фукъарелерни исе къаравулларнынъ башлыгъы Невузарадан Ехуда топрагъында къалдырды, эм де оларгъа юзюмликлерни ве тарлаларны берди. Йирмея акъкъында исе Вавилон падишасы Невукъаднеццар къаравулларнынъ башлыгъы Невузарадангъа: — Оны козь огюнъе ал, онъа бир яманлыкъ этме. О санъа не айтса, оны яп, — буюрды. Къаравуллар башлыгъы Невузарадан, баш везир Невушазбан, сераскер Нергъал-Сар-Эцер ве Вавилон падишасынынъ эписи буюклери адамларны ёллап, къаравуллар азбарындан Йирмеяны алдылар ве Шафаннынъ торунына, Ахикъамнынъ огълу Гедальягъа оны эвине алып кетмеге буюрдылар. Бойледже, Йирмея халкъ арасында къалды. Йирмея даа къаравуллар азбарында къапалы олгъанда, РАББИден онъа бойле хабер кельди: — Бар да, хушлу Эвед-Мелекке айт: «Ордуларнынъ РАББИси, Исраильнинъ Алласы, бойле дей: Бакъ, бу шеэр акъкъында айткъанларымны беджереджегим. Онъа яхшылыкъ дегиль, яман беля келеджек. О куню эписи айткъанларым козюнъ огюнде беджериледжеклер. Лякин сени Мен о куню къуртараджагъым, — дей РАББИ, — сен къоркъкъан адамларнынъ къолуна берильмейджексинъ. Сен Манъа ишангъанынъ ичюн, Мен сени мытлакъа къорчалайджагъым. Сен къылычтан ольмейджексинъ, джанынъны къуртараджакъсынъ, — дей РАББИ». Ерусалимде яшагъанлар ве ехудалылар Вавилонгъа сюргюн этильгенде, къаравуллар башлыгъы Невузарадан оларнынъ арасында зынджырларнен багълангъан Йирмеяны тапып, оны Рама шеэринден азат эткен сонъ, РАББИден Йирмеягъа хабер кельди. Къаравуллар башлыгъы Невузарадан Йирмеяны алды ве онъа: — РАББИ, сенинъ Алланъ, бу ерге яман беля тюшеджегини эвельден бильдирди, — деди. — Энди РАББИ беляны тюшюрип, айткъаныны япты. Сизлер РАББИнинъ сесини динълемединъиз, Онынъ огюнде гуна къазандынъыз, онынъ ичюн булар башынъызгъа тюшти. Мына, мен бугунь къолларынъда олгъан зынджырлардан сени азат этем. Эгер меннен Вавилонгъа кетмеге истесенъ, юр, мен сени бакъарым. Меннен Вавилонгъа кетмеге истемесенъ исе, къал. Мына, бутюн топракъ козюнъ огюнде. Джанынъ къайда истесе, анда кет. Эгер къаладжакъ олсанъ, Шафаннынъ торунына, Ахикъамнынъ огълу Гедальягъа кет ве онен халкъ арасында къал. Вавилон падишасы оны Ехуда шеэрлерине башлыкъ этип къойды. Я да джанынъ къайда истесе, анда кет. Сонъ къаравуллар башлыгъы Йирмеягъа аш-сув ве бир бахшыш берип, оны йиберди. Йирмея Ахикъамнынъ огълу Гедальягъа, Мицпа шеэрине кельди ве онен берабер мемлекетте къалгъан халкъ арасында яшап башлады. Чёллерде сакълангъан эписи орду башлыкълары ве оларнынъ адамлары, Вавилон падишасы Ахикъамнынъ огълу Гедальяны мемлекетке башлыкъ этип къойгъаныны, ве акъайларны, апайларны, балаларны ве Вавилонгъа сюргюн этильмеген фукъарелерни онынъ къолларына берильгенини эшиткенде, олар Мицпа шеэрине Гедальягъа кельдилер. Нетаньянынъ огълу Исмаил, Къареахнынъ огъуллары Ёханан ве Ёнатан, Танхуметнинъ огълу Серая, нетофалы Офайнынъ огъуллары, маакъалынынъ огълу Изанья ве оларнынъ адамлары кельдилер. Шафаннынъ торуны, Ахикъамнынъ огълу Гедалья оларнынъ ве адамларнынъ огюнде ант этип: — Къасдийлилерге хызмет этмеге къоркъманъыз. Бу ерде къалып, Вавилоннынъ падишасына хызмет этинъиз, ве сизде эписи яхшы олур. Мен Мицпада къалып, бизге келеджек къасдийлилерге хызмет этеджегим. Сизлер исе шарап, яз мейваларыны, зейтюн ягъыны топланъыз, савутларынъызгъа къоюнъыз ве ерлешкен шеэрлеринъизде яшанъыз, — деди. Вавилон падишасы ехудалыларнынъ базыларыны къалдырып, оларгъа Шафаннынъ торуныны, Ахикъамнынъ огълу Гедальяны башлыкъ этип къойгъаныны Моав топрагъында, Аммон огъулларынынъ мемлекетинде, Эдомда ве башкъа мемлекетлерде яшагъан ехудалыларнынъ эписи эшиттилер, къувалангъан ерлеринден къайтып, Ехуда топрагъына, Мицпа шеэрине, Гедальягъа кельдилер, пек чокъ шарап ве яз мейваларыны джыйдылар. Къареахнынъ огълу Ёханан ве чёллерде сакълангъан эписи орду башлыкълары Мицпагъа, Гедальягъа кельдилер ве онъа: — Билесинъми, Аммон огъулларынынъ падишасы Баалис Нетаньянынъ огълу Исмаилни сени ольдюрмеге ёллады? — дедилер. Амма Ахикъамнынъ огълу Гедалья оларгъа инанмады. О заман Къареахнынъ огълу Ёханан Мицпа шеэринде Гедальягъа гизлиден: — Манъа Нетаньянынъ огълу Исмаилни ольдюрмеге разылыкъ бер, — деди. — Кимсенинъ хабери олмаз. Онъа сени ольдюрмеге ёл бермеге керекми? Ёкъса, сенде топлангъан эписи ехудалылар дагъыладжакъ, Ехудадан къалгъаны да гъайып оладжакъ. Амма Ахикъамнынъ огълу Гедалья Къареахнынъ огълу Ёханангъа: — Буны этме! Исмаил акъкъында айткъанынъ яландыр, — деди. О йылнынъ единджи айында падиша союндан олгъан Исмаил (о, Элишаманынъ торуны, Нетаньянынъ огълу эди), падишанынъ буюклери ве даа он акъай Мицпа шеэрине, Ахикъамнынъ огълу Гедальягъа кельдилер. Анда, Мицпада, олар берабер аш ашадылар. Сонъ Нетаньянынъ огълу Исмаил ве онен берабер олгъан он акъай ерлеринден турып, Вавилон падишасы мемлекетке башлыкъ этмеге къойгъан Шафаннынъ торуныны, Ахикъамнынъ огълу Гедальяны къылычнен ольдюрдилер. Исмаил Мицпада Гедальянен берабер олгъан эписи ехудалыларны ве анда ерлешкен къасдийли аскерлерни де ольдюрди. Гедалья ольдюрильгенининъ айланыр куню, даа кимсенинъ хабери олмагъанда, Шекем, Шило ве Самарие шеэрлеринден сексен адам кельди. Сакъаллары тыраш этильген, урбалары йыртылгъан, тенлерини яралангъан эдилер. Олар РАББИнинъ Эви ичюн ашлыкъ бахшышларыны ве темиз къокъулы майны кетирген эдилер. Нетаньянынъ огълу Исмаил Мицпа шеэринден оларгъа къаршы чыкъып, агълай-агълай кельди. Оларгъа якъынлашкъанда: — Ахикъамнынъ огълу Гедальягъа кетинъиз, — деди. Шеэрге киргенлеринен, Нетаньянынъ огълу Исмаил ве онынъ янында олгъанлар оларны ольдюрдилер ве сув чукъурына ташладылар. Лякин олардан он адам ялварып, Исмаилге: — Бизни ольдюрме! Бизим тарлада сакълы богъдайымыз, арпамыз, зейтюн ягъымыз ве балымыз бар, — дедилер. Исмаил озюни тутып, оларны къалгъан агъа-къардашларынен берабер ольдюрмеди. Бир заманлар Аса падиша Исраильнинъ падишасы Баашадан къоркъып, сув чукъурыны къаздыргъан эди. Гедалья ичюн ольдюрильген адамларнынъ беденлерини Исмаил шу буюк чукъургъа ташлады. Бойле этип, Нетаньянынъ огълу Исмаил чукъурны олюлерге толдурды. Сонъ Исмаил Мицпадаки бутюн къалгъан халкъны: эм падишанынъ къызларыны, эм Мицпа шеэринде къалгъан башкъа адамларны эсир этти. Къаравуллар башлыгъы Невузарадан Ахикъамнынъ огълу Гедальяны бу халкъкъа башлыкъ олмагъа къойгъан эди. Нетаньянынъ огълу Исмаил оларнынъ эписини тутып, Аммон огъулларынынъ топрагъына ёл алды. Лякин Къареахнынъ огълу Ёханан ве онен берабер олгъан эписи орду башлыкълары Нетаньянынъ огълу Исмаилнинъ эткен яманлыкълары акъкъында эшиткенде, бутюн аскерлерини топлап, Нетаньянынъ огълу Исмаилнен дженк этмеге чыкътылар ве онынъ артындан Гивондаки Буюк Хавузнынъ янында еттилер. Исмаилнинъ янында олгъан бутюн халкъ Къареахнынъ огълу Ёхананны ве эписи орду башлыкъларыны корип, къувандылар. Исмаил Мицпадан эсирликке алгъан бутюн халкъ арткъа чевирилип, Къареахнынъ огълу Ёханангъа кетти. Нетаньянынъ огълу Исмаил исе секиз адамнен берабер Ёханандан къачты ве Аммон огъулларына кетти. Нетаньянынъ огълу Исмаил Ахикъамнынъ огълу Гедальяны ольдюрген сонъ, Мицпа шеэринден аскерлерни, апайларны, балаларны ве хызметчилерни алып къувды. Къареахнынъ огълу Ёханан ве онынъ янында олгъан бутюн орду башлыкълары бутюн бу къалгъан адамларны азат этип, Гивон шеэринден алып чыкъты да, Мысыргъа кетмеге истеп, Вифлеем янында ерлешкен Герут-Кимхам коюнде ерлештилер. Нетаньянынъ огълу Исмаил Вавилон падишасы мемлекетке башлыкъ этип къойгъан Ахикъамнынъ огълу Гедальяны ольдюрген сонъ, олар къасдийлилернинъ япаджакъларындан къоркъа эдилер. Эписи орду башлыкълары, Къареахнынъ огълу Ёханан, Хошаянынъ огълу Изанья ве бутюн халкъ, буюк-кучюк якъынлашып, Йирмея пейгъамберге: — Ялварамыз, истегимизни беджер! — дедилер. — РАББИге, сенинъ Алланъа, бу къалгъан халкъ акъкъында дува эт! Бизлер чокъ эдик, лякин корьгенинъе коре, бизлер пек аз къалдыкъ. РАББИ, сенинъ Алланъ, къайда кетеджегимизни ве не япаджагъымызны бизге огретсин. Йирмея пейгъамбер исе: — Яхшы, — деди, — айткъанынъыз дайын, РАББИге, сизинъ Алланъызгъа, дува этерим. Сонъ РАББИ манъа не десе, бир сёз гизлемейип, сизлерге айтарым. — РАББИ арамызда садыкъ ве акъикъий шаат олсун: РАББИ, сенинъ Алланъ, сеннен бизге не хабер ёлласа, эписини беджерирмиз, — дедилер олар Йирмеягъа. — Биз сени ёллагъан РАББИнинъ, Алламызнынъ сёзю яхшы олса да, яман олса да, динълейджекмиз, ве бизге яхшылыкъ олур. Биз РАББИнинъ, Алламызнынъ сесини динълейджекмиз. Он кунь кечкен сонъ РАББИден Йирмеягъа хабер кельди. Йирмея Къареахнынъ огълу Ёхананны, онен олгъан эписи орду башлыкъларыны ве бутюн халкъны, буюк-кучюкни чагъырып, оларгъа деди: — Сиз мени ялвармагъа ве дува окъумагъа ёллагъан РАББИ, Исраильнинъ Алласы, бойле дей: Эгер бу топракъта къалсанъыз, Мен сизлерни яхшы ерлештиреджегим ве ёкъ этмейджегим, сизлерни сачаджагъым ве тамырынъыздан чыкъармайджагъым. Сизге япкъан яман беля ичюн аджынам. Сизлер къоркъкъан Вавилон падишасындан къоркъманъыз. Ондан къоркъманъыз, — дей РАББИ. — Мен сизнен! Сизлерни къорчалайджагъым, онынъ къолундан къуртараджагъым. Мен сизлерге мерамет этеджегим, о да сизлерни аджып, топрагъынъызны къайтарыр. Амма эгер сизлер: «Бу топракъта яшамагъа истемеймиз», — десенъиз ве РАББИнинъ, Алланъызнынъ сёзюни динълемейип: «Ёкъ, биз Мысыр топрагъына бараджакъмыз. Анда не дженк кореджекмиз, не де боразан сесини эшитеджекмиз. Ачлыкъ корьмейип, анда яшайджакъмыз», — айтсанъыз, о заман, эй, Ехуданынъ къалгъанлары, РАББИнинъ хаберини динъленъиз: Ордуларнынъ РАББИси, Исраильнинъ Алласы, бойле дей: Эгер сизлер керчектен де Мысыргъа кетмеге къарар этсенъиз ве анда келип, яшасанъыз, сиз къоркъкъан къылыч сизни анда, Мысыр топрагъында артынъыздан етер. Эм де сиз къоркъкъан ачлыкъ артынъыздан Мысыргъа кетип, сизден къалмаз, ве сиз анда оледжексинъиз. Мысырда яшамакъ ичюн кетмеге къарар эткен эр бир адам къылычтан, ачлыкътан ве ольдюриджи хасталыкътан оледжек. Бири сагъ къалмаз, Мен башына тюшюреджек белядан сакъланып оламаз. Ордуларнынъ РАББИси, Исраильнинъ Алласы, бойле дей: Ачувымнен гъазабым Ерусалимде яшагъанларгъа тюшкени киби, сизлер Мысыргъа киргенинъизде, гъазабым устюнъизге тюшеджек. Сизлерни къаргъайджакълар, сизден къоркъаджакълар, сизни масхара этеджеклер ве яманлайджакълар, ве бу ерни бир даа корьмейджексинъиз. Эй, сагъ къалгъан ехудалылар! РАББИ сизге: «Мысыргъа кетменъиз!» — деди. Унутманъыз ки, Мен сизлерни бугунь сакъындырдым. Мени РАББИге, сизинъ Алланъызгъа, ёллап, сизлер озьлеринъизге къаршы гуна къазандынъыз. Сиз: «РАББИге, Алламызгъа бизим адларымыздан дува эт. РАББИ, бизим Алламыз нени айтса, бизге бильдир де, бизлер япармыз», — дединъиз. Бугунь мен сизлерге эр шейни бильдирдим, сиз исе РАББИнинъ, Алланъызнынъ сесини динълемединъиз, сизге айтмагъа буюргъанына къулакъ асмадынъыз. Энди билинъиз ки, сизлер яшамакъ ичюн кетмеге истеген еринъизде къылычтан, ачлыкътан ве ольдюриджи хасталыкътан оледжексинъиз. Йирмея РАББИнинъ, оларнынъ Алласынынъ бутюн бу сёзлерини, Аллалары РАББИнинъ оларгъа ёллагъан сёзлерининъ эписини бутюн халкъкъа айткъандан сонъ, Хошаянынъ огълу Азарья, Къареахнынъ огълу Ёханан ве башкъа бетсиз адамлар Йирмеягъа: — Сен ялан айтасынъ, — дедилер. — РАББИ, бизим Алламыз, сени бизлерге: «Мысырда яшамагъа кетменъиз», — айтмагъа ёлламагъан. Нериянынъ огълу Барукъ исе сени бизге къаршы къозгъалай, бизлерни къасдийлилернинъ къолуна бермеге истей. Олар бизни ольдюреджеклер я да Вавилонгъа сюргюн этеджеклер. Бойледже, Къареахнынъ огълу Ёханан, эписи орду башлыкълары ве бутюн халкъ, Ехуда топрагъында къалсынлар, деген РАББИнинъ буюргъаныны динълемедилер. Къареахнынъ огълу Ёханан ве эписи орду башлыкълары эписи ехудалыларны топладылар. Къувалангъан ерлеринден, башкъа халкълардан Ехуда топрагъында яшамакъ ичюн къайткъан ехудалыларнынъ къалгъанларыны: акъайларны, апайларны, балаларны, падишанынъ къызларыны, къаравуллар башлыгъы Невузарадан Шафаннынъ торуны, Ахикъамнынъ огълу Гедальянен къалдыргъан эр кесни, Йирмея пейгъамберни ве Нериянынъ огълу Барукъны алды да, Мысыр топрагъына кеттилер, РАББИнинъ сесини динълемедилер. Тахпанхес шеэрине бардылар. Тахпанхес шеэринде РАББИден Йирмеягъа хабер кельди: — Ехудалыларнынъ козю огюнде эки балабан таш ал да, Тахпанхесте ерлешкен фыравун эвининъ киришинде балчыкъ ичине сакъла ве оларгъа айт: Ордуларнынъ РАББИси, Исраильнинъ Алласы, бойле дей: Бакъынъыз! Мен къулумны, Вавилон падишасы Невукъаднеццарны алып кетиреджегим ве онынъ тахтыны Мен гизлеген бу ташлар устюнде къояджагъым. Падиша озь аджайип чадырыны оларнынъ устюнде къояджакъ. О келип, Мысыр топрагъыны ураджакъ: къысметлерине коре, базылары оледжек, башкъалары эсирликке кетеджек, даа башкъалары къылычтан оледжеклер. Мысыр аллаларынынъ эвлерини атешке береджегим, падиша аллаларны запт этип, якъаджакъ. Чобан урбасыны биттен темизлегени дайын, Невукъаднеццар да Мысыр топрагъыны бутюнлей темизлейджек ве раат-раат кетеджек. Мысыр топрагъындаки Бет-Шемеш шеэринде тургъан диреклерни йыкъаджакъ, Мысыр аллаларынынъ эвлерини атеште якъаджакъ. Мысыр топрагъындаки Мигдол, Тахпанхес, Ноф шеэрлеринде ве Патрос еринде ерлешкен эписи ехудалылар акъкъында Йирмеягъа кельген хабер: — Ордуларнынъ РАББИси, Исраильнинъ Алласы, бойле дей: Мен Ерусалимге ве бутюн Ехуда шеэрлерине тюшюрген яман беляни корьдинъиз. Энди олар бакъымсыз, кимсе анда яшамай. Олар яманлыкъ этип, Мени ачувландырдылар. Не озьлери, не баба-деделери бильген башкъа аллаларнынъ артындан юре эдилер, оларгъа къокъулы отларны якъып, хызмет эте эдилер. Мен сизлерге къайта-къайта къулларымны пейгъамберлерни ёллап: «Ойле джиренч ишлерни этменъиз! Оларны кореджек козюм ёкъ!» — дей эдим. Амма олар динълемедилер, къулакъ асмадылар, яман ишлеринден къайтмадылар, башкъа аллаларгъа къокъулы отларны эп якъа бере эдилер. О вакъыт ачувымнен гъазабым чыкъып, Ехуда шеэрлеринде ве Ерусалимнинъ сокъакъларында янып башлады, ве, бугунь корьгенинъиз киби, олар бакъымсыз ве харап олдылар. Энди РАББИ, Ордуларнынъ Алласы, Исраильнинъ Алласы, бойле дей: — Не ичюн сизлер, несилинъиз кесильсин деп, джанларынъыз ичюн о къадар буюк яманлыкъ этесинъиз? Акъайларны, апайларны, балаларны ве сабийлерни Ехудадан айырып, озьлеринъизге ич бир адамны къалдырмайджакъсынъыз! Япкъанларынъызнен Мени ачувландырасынъыз, Мысыр топрагъында башкъа аллаларгъа къокъулы отларны якъасынъыз. Мында яшамагъа кельдинъиз, лякин озьлеринъизни гъайып этеджексинъиз, ер юзюндеки эписи халкълар сизни къаргъайджакъ, сизге хор бакъаджакълар. Баба-деделеринъизнинъ яман ишлерини, Ехуда падишаларынынъ ве апайларынынъ яман ишлерини, озьлеринъизнинъ ве апайларынъызнынъ яман ишлерини, Ехуда топрагъында ве Ерусалимнинъ сокъакъларында эткен яманлыкъларынъызны унуттынъызмы? Даа бугуньгедже тёвбе этмединъиз, Менден къоркъмайсынъыз, сизге ве баба-деделеринъизге берген къануныма ве низамнамелериме коре арекет этмейсинъиз. Онынъ ичюн Ордуларнынъ РАББИси, Исраильнинъ Алласы, бойле дей: Мына, сизге яман беляны ёлламагъа ве бутюн Ехуданы ёкъ этмеге къарар чыкъардым. Мысыр топрагъында яшамагъа кетмеге къарар эткен ехудалыларнынъ къалгъаныны тутаджагъым ве Мысыр топрагъында оларны бутюнлей ёкъ этеджегим. Олар къылычтан ве ачлыкътан оледжеклер, яшы-къарты къылычнен ольдюриледжеклер, ачлыкътан гъайып оладжакълар. Олар лянетли ве къоркъунчлы шейге чевириледжеклер, масхаралыкъкъа ве яман лафларгъа огърайджакълар. Ерусалимни джезалагъаным дайын, Мысыр топрагъында яшагъанларны да ойле, къылычнен, ачлыкънен ве ольдюриджи хасталыкънен джезалайджагъым. Мысыр топрагъына яшамагъа кельген ехудалылардан кимсе къуртуламайджакъ, сагъ къалмайджакъ. Олар бутюн джаны-юрегинден Ехуда топрагъына къайтмагъа ве анда яшамагъа истей эдилер, лякин къайтмайджакълар. Ялынъыз андан къачкъан сойлары къайтаджакълар. Апайлары башкъа аллаларгъа къокъулы отларны якъкъанларыны бильген акъайлар, анда буюк топлашувда тургъан апайлар, Мысыр топрагъында, Патрос еринде яшагъан бутюн халкъ Йирмеягъа бойле джевап берди: — РАББИнинъ Адындан бизге айткъан сёзлеринъни динълемейджекмиз. Амма сёз берген бутюн шейлеримизни япа береджекмиз. Ехуда шеэрлеринде ве Ерусалимнинъ сокъакъларында бизлер, баба-деделеримиз, падишаларымыз, башлыкъларымыз эткенлери дайын, Коклернинъ Къыраличесине къокъулы отларны якъаджакъмыз, ичимлик бахшышларыны кетиреджекмиз. О заман биз токъ ве частлы олып, беля не олгъаныны бильмедик. Лякин Коклернинъ Къыраличесине къокъулы отларны якъмакътан, ичимлик бахшышларыны кетирмектен вазгечкенимизден сонъ, эр шейде ёкълукъ коремиз, къылычтан ве ачлыкътан гъайып оламыз. Апайлар исе: — Бизлер Коклернинъ Къыраличесине къокъулы отларны якъып, ичимлик бахшышларыны кетиргенимиз, онынъ ресиминен отьмеклер пиширип, ичимлик бахшышларыны кетиргенимиз акъкъында акъайларымызнынъ хабери олмадымы? — дедилер. О заман Йирмея бутюн халкъкъа, акъай-апайларгъа, бойле шейлер айткъан эписи адамларгъа: — Ехуда шеэрлеринде ве Ерусалимнинъ сокъакъларында сизлер, баба-деделеринъиз, падишаларынъыз, башлыкъларынъыз ве мемлекетнинъ халкъы къокъулы отларны якъа эдинъиз. РАББИ акъылында къокъулы отларны якъкъанларынъызны тутты, акъылына олар кельдилер! — деди. — Сизинъ яман ишлеринъизни ве джиренч япкъанларынъызны чыдап отурмагъа РАББИнинъ сабыры етмеди. Онынъ ичюн, бугунь корьгенинъиз киби, топрагъынъыз харап олып, лянетли, бакъымсыз ве адамсыз ерге чевирильди. Сизлер къокъулы отларны якъып, РАББИнинъ огюнде гуна яптынъыз, РАББИнинъ айткъанларыны динълемединъиз, Онынъ къанунларына, низамнамелерине ве шаатлыкъларына коре арекет этмединъиз. Шунынъ ичюн, корьгенинъиз киби, бу беля башларынъызгъа тюшти. Йирмея бутюн халкъкъа ве апайларгъа: — Мысыр топрагъында олгъан эписи ехудалылар! РАББИнинъ сёзюни динъленъиз! — деди. — Ордуларнынъ РАББИси, Исраильнинъ Алласы, бойле дей: «Сизлер ве апайларынъыз агъзынъыздан чыкъкъаныны къолларынъызнен япасынъыз. Сизлер: “Коклернинъ Къыраличесине къокъулы отларны якъаджакъмыз, ичимлик бахшышларыны кетиреджекмиз, берген сёзлеримизни тутып, адакъларымызны мытлакъа беджереджекмиз”, — дединъиз. Э, адакъларынъызны яхшы тутып, оларны мытлакъ беджеринъиз!» Онынъ ичюн, Мысырда яшагъан эписи ехудалылар, РАББИнинъ сёзюни динъленъиз: Мына, буюк Адымнен ант этем, — дей РАББИ. — Эндиден сонъ бутюн Мысыр топрагъында ич бир ехудалы Адымны айтмайджакъ, «РАББИ-ТААЛЯнен ант этем!» — деп ант этмейджек. Мына, энди Мен сизден козюмни алмайджагъым, яхшылыкъ япмам, яманлыкъ япаджагъым. Мысыр топрагъындаки эписи ехудалылар къылычтан ве ачлыкътан оледжеклер ве бутюнлей гъайып оладжакълар. Къылычтан къуртулып, Мысыр топрагъындан Ехуда топрагъына къайткъан ехудалыларнынъ сайысы пек аз оладжакъ. О вакъыт Мысырда яшамагъа кельген эписи къалгъан ехудалылар кимнинъ сёзю, Меним я да оларнынъ сёзю ерине келеджегини анълайджакълар. Мына сизге даа бир алямет, — дей РАББИ. — Бу ерде сизни джезалайджагъым. О заман биледжексинъиз ки, айткъан сёзлерим мытлакъа беджериледжек ве сизге яман беля кетиреджек. РАББИ бойле дей: Бакъынъыз! Мен Ехуданынъ падишасы Цидкияны джаныны къыдыргъан душманына, Вавилоннынъ падишасы Невукъаднеццаргъа бергеним дайын, Мысырнынъ падишасы Хофра фыравунны да джаныны къыдыргъан душманларына береджегим. Ёшиянынъ огълу Ехояким дёртюнджи йыл Ехудада падишалыкъ эткенде, Нериянынъ огълу Барукъ Йирмея пейгъамбернинъ шу сёзлерини кягъыткъа язгъан сонъ, Йирмея онъа деди: — Барукъ! РАББИ, Исраильнинъ Алласы, санъа бойле дей: Сен: «Вай-вай-вай, башыма беля! РАББИ агърыма къасевет къошты, ах чекип, такъаттан кесильдим, раатлыкъ тапамайым!» — дединъ. Онъа бойле айт: «РАББИ бойле дей: Къургъан шейлеримни йыкъаджагъым, сачкъан шейлеримни тамырындан чыкъараджагъым. Бутюн ер юзюнде бойле этеджегим. Сен исе озюнъе чокъ шей сорайсынъ. Сорама! Мына, Мен эр бир тири джаннынъ башына яман беля тюшюреджегим, — дей РАББИ. — Эр юреджек еринъде исе сенинъ джанынъны къорчалайджагъым». РАББИден Йирмея пейгъамберге халкълар акъкъында хабер кельди. Мысыр акъкъында. Ёшиянынъ огълу Ехояким Ехудада дёртюнджи йыл падишалыкъ эткенде, Вавилоннынъ падишасы Невукъаднеццар Къаркемиш шеэри янында, Фират дерьясы янында Мысырнынъ падишасы Неконынъ ордусыны урып енъди. Неко фыравуннынъ ордусы акъкъында. — Буюк ве кичик къалкъанларны азырланъыз, дженк этмеге чыкъынъыз! Атларынъызны екинъиз, атларгъа мининъиз! Демир башлыкъларны кийип турынъыз, мызракъларынъызны къайранъыз, зырхларынъызны кийинъиз. Недир Меним корьгеним? Олар къоркъты, арткъа чевирильди, кучьлю аскерлери де урулды, артына бакъмайып, къачалар, орталыкъны къоркъу къаплады, — дей РАББИ. — Аягъы тез олгъан къачып оламаз, кучьлю къуртулмаз. Шимальде, Фират дерьясы янында сюрюнип йыкъылырлар. Нил дерьясы киби юксельген, акъымлар киби сувлары далгъалангъан ким? Дерья киби юксельген Мысырдыр, акъымлар киби сувлары далгъаланды. О: «Котерилирим ве ер юзюни къапларым, шеэрни ве анда яшагъанларны ёкъ этерим», — дей. Атлар, сычранъыз! Ат арабалары, тез кетинъиз! Къалкъаннен силялангъан Хуш ве Путтан кучьлю аскерлер, яй чеккен Луд окъчулары, огге чыкъынъыз! Бу кунь — Раббининъ, Ордулар РАББИсининъ джезасы кунюдир. О, душманларыны джезалайджакъ, къылычы тойгъандже ашайджакъ, къанларыны тойып ичеджек! Бу, шималь топракъта, Фират дерьясы янында Раббиге, Ордулар РАББИсине, чалынгъан къурбандыр. Эй, къыз! Мысыр къызы! Гилад дагъларына кетип, мелем ал! Лякин бошуна иляджларны чокълаштырдынъ, сен ичюн шифа ёкъ! Халкълар масхаралыгъынъ акъкъында эшиттилер, къычырувларынъ ер юзюни толдурды! Кучьлю аскерлер сюрюнди, ерге йыкъылдылар. Мысыр топрагъыны урмакъ ичюн Вавилон падишасы Невукъаднеццарнынъ келюви акъкъында РАББИден Йирмея пейгъамберге бойле хабер кельди: — Мысырда хабер этинъиз, Мигдолда бильдиринъиз, Ноф ве Тахпанхес шеэрлеринде бильдиринъиз! «Турунъыз, азырланынъыз, къылыч чевре-четинъни ашай», — айтынъыз! Не себептен кучьлю аскерлеринъ йыкъылды, не ичюн аякъта турамады? Оларны РАББИ къувалады. О, йыкъылгъанларнынъ сайысыны чокълаштырды, олар атта бири-бирининъ устюне йыкъылып: «Турунъыз, гъайып этиджи къылычтан сакъланып, халкъымызгъа, тувгъан топрагъымызгъа къайтайыкъ», — дейлер. Анда бойле къычыралар: «Фыравун, Мысырнынъ падишасы баягъы шамата котерди, лякин келишкен вакъытны къачырды!» — Озюмнен ант этем, — дей Падиша. Онынъ Ады — Ордуларнынъ РАББИси. — Дагълар арасында Тавор дагъы насыл юксек олса, Къармел дагъы денъиз ялысында насыл буюк олса, сизге келеджек де ойле олур! Эй, къыз! Мысырда яшагъанлар! Сюргюнлик ичюн шейлеринъни топла! Ноф бакъымсыз этиледжек, адамсыз къалып, харап оладжакъ. Мысыр — пек гузель бир танадыр! Шимальден онъа къаталакъ чибини учып келеята. Парагъа тутулгъан аскерлери — бесленген бузавлар киби, лякин олар да арткъа чевирилип, турып оламайып, къачтылар. Башларына беля куню кельди, джеза вакъты якъынлашты! Мысыр, йылан киби, сызгъырып, кете, ордулар келе, орманны кесиджилер онъа къаршы балталарынен чыкъалар. Орманыны кестилер, — дей РАББИ. — Чытырман олса да, оны йыкътылар. Олар сарынчкъадан чокъ, саймагъа чареси ёкъ! Мысыр къызы масхара олды, шималь халкъынынъ къолуна берильди. Ордуларнынъ РАББИси, Исраильнинъ Алласы, бойле дей: — Мына, Но шеэрининъ Амон алласыны, фыравунны, Мысырны, аллаларыны, падишаларыны, фыравуннен онъа ишангъанларыны джезалайджагъым. Джанларыны къыдыргъан Вавилоннынъ падишасы Невукъаднеццаргъа ве онынъ хызметчилерине оларны береджегим. Лякин ондан сонъ, эвель куньлерде олгъаны дайын, адамлар кене Мысырда яшайджакъ. — Сен исе, къулум Якъуп, къоркъма, эй, Исраиль, отюнъ патламасын! Бакъ! Мен сени узакъ мемлекеттен къуртараджагъым, эвлятларынъны да эсирлик топрагъындан къайтараджагъым. Якъуп арткъа къайтып, эсен-аман раат яшайджакъ ве кимседен къоркъмайджакъ. — Сен исе, къулум Якъуп, къоркъма, — дей РАББИ. — Мен сеннен! Сени къувалагъан эписи халкъларны ёкъ этеджегим, сени исе бутюнлей ёкъ этмейджегим. Сени адалетнен джезалайджагъым, джезасыз сени къалдырмайджагъым. Фыравун Гъаза шеэрини урмаздан эвель, РАББИден Йирмея пейгъамберге фелестинлилер акъкъында бойле хабер кельди: — РАББИ бойле дей: Мына, шималь тарафтан сувлар юкселелер, ташкъын бир дерья олып, ер юзюни, устюндеки шеэрни ве анда яшагъанларны къаплайджакъ. О заман адамлар ярдымгъа чагъыраджакълар, мемлекетте бутюн яшагъанлар аджджы агълайджакъ. Кучьлю атларнынъ котерген тапырдысы, ат арабаларынынъ шаматасы, копчеклернинъ гудюрдиси эшитиледжек. Бабалары балаларына айланып бакъмайджакъ, эллеринде кучь къалмайджакъ. О куню фелестинлилернинъ эписине олюм келеджек, Тир ве Сидоннынъ къалгъан ярдымджылары ёкъ этиледжек, РАББИ Къафтор адасында къалгъан фелестинлилерни харап этеджек. Гъазада яшагъанларнынъ башлары тыраш этиледжек, Ашкелон шеэринде сеслер эшитильмейджек. Вадийде къалгъанлар! Беденлеринъизни даа чокъ яралайджакъсызмы? Вай-вай-вай, РАББИнинъ къылычы, не заман ятышаджакъсынъ? Къынынъа къайтып, вазгеч ве тынчлан! Амма ятышмакънынъ чареси бармы? Ашкелон шеэринде ве денъиз ялысында яшагъанларны уджюм этмеге РАББИ буюрды! Оны анда РАББИ ёллады! Ордуларнынъ РАББИси, Исраильнинъ Алласы, Моав акъкъында бойле дей: — Вай-вай-вай, Нево шеэри! О харап этильди! Кирьятаим шеэри запт этилип, масхара олды, къалеси йыкъылып, масхара олды. Энди моавлыларнынъ шурети ёкъ олды; Хешбон шеэринде: «Айдынъыз, оларны халкълар арасындан ёкъ этейик», — деп, оларгъа къаршы яманлыкъ япмагъа тюшюнелер. Сен де, Мадмен шеэри, гъайып оладжакъсынъ! Къылыч артынъдан келе! Хоронаим шеэринде: «Зорбалыкъ! Эр шей харап этильди!» — деп, ярдымгъа къычырып чагъыралар. Моав йыкъылды, уфакъ балалары фигъан къопарды! Лухит ерине котерильгенде, токътамайып агълайлар! Хоронаимден тюшкенде, аджджы фигъанлар эшителер! Къачынъыз, джанынъызны къуртарынъыз! Чёльдеки тикенли чалыгъа ошайджакъсынъыз! Ишлеринъе ве байлыгъынъа ишангъанынъ ичюн, сен де запт этиледжексинъ, Кемош алласы да озь руханийлеринен ве башлыкъларынен берабер сюргюнликке кетеджек. Ёкъ этиджи эр шеэрге келеджек, бир шеэр къуртулмайджакъ. Вадий гъайып оладжакъ, тюзлюк бошап къаладжакъ, — дей РАББИ. — Моавнынъ къабирине чечек алып кетинъиз, о мытлакъа бу яшайыштан кетеджектир, шеэрлери къоркъунчлы шейге чевириледжек, оларда ич кимсе яшамайджакъ. РАББИнинъ ишини абул-къубул эткен лянет олсун! Къан тёкмектен къылычыны токътаткъан да лянет олсун! Яшлыгъындан берли Моав къасеветсиз эди, боткъасыны къыбырдатмагъан, савуттан савуткъа тёкюльмеген шарап киби эди, сюргюнликке кетмеди. Онынъ ичюн дадыны джоймады, къокъусы бозулмады. — Лякин, бакъынъыз, — дей РАББИ, — ойле куньлер келеята ки, оны тёкеджек адамларны ёллайджагъым. Онынъ савутларыны бошатаджакълар, бардакъларыны парлайджакълар. Ишангъан Бет-Эль шеэри ичюн Исраиль халкъы насыл масхара олгъан олса, Моав да Кемош алласы ичюн ойле масхара оладжакъ. Сизлер бошуна: «Бизлер кучьлю аскерлер, дженкке азыр адамлармыз», — айтасынъыз. Моав йыкъылды, шеэрлерине уджюм этильди, энъ яхшы йигитлери къурбан кетти, — дей Падиша, Ады — Ордуларнынъ РАББИсидир. Моав якъында гъайып оладжакъ, белялар онъа ашыкъып якъынлаша! Къомшуларынынъ эписи ве адыны таныгъан эр кес, агъланъыз! «Къудрет таягъы, шуретли аса парчаланды», — денъиз. Эй, Дивон шеэринде яшагъан къыз! Шуретли еринъден тюш, къуру топракъ устюнде отур; Моавны ёкъ этиджи санъа келеджек, къалелеринъни йыкъаджакъ. Эй, Ароэрде яшагъан къыз! Ёл кенарында тур да бакъ! Къачкъан адамдан, къуртулгъан союндан: «Не олды?» — деп сора. Моав масхара олды, харапланды. Аджджы-аджджы агъланъыз, Моавнынъ йыкъылгъаны акъкъында Арнон вадийинде илян этинъиз. Тюзлюкке джеза кельди; Холон, Яхца, Мефаат, Дивон, Нево, Бет-Диблатаим, Кирьятаим, Бет-Гъамул, Бет-Меон, Кериот, Боцра шеэрлери, эм узакъ, эм якъын олгъан Моав топрагъынынъ шеэрлери суд этильди. Моавнынъ такъаты кесильди, кучю къырылды, — дей РАББИ. Моавны сархошлатынъыз, РАББИге къаршы котерильди де! Къускъагъы ичинде ятсын, масхара олсун. Тутулгъан хырсызларнынъ устюнден киби, Исраильнинъ устюнден кульмединъми? Не ичюн онынъ акъкъында лаф эткенде, башынъны салладынъ? Эй, Моав адамлары! Шеэрлеринъизни ташлап кетинъиз, къаялар арасында сакъланынъыз! Гогерджинлер киби олып, тюпсюз чукъур устюнден юва япынъыз! Моавнынъ гъурурлыгъы, буюк къопайлыгъы, онынъ озюни юксек туткъаны, кибирлилиги ве магърурлыгъы акъкъында, бурнуны котергени акъкъында эшиттик. — Мен онынъ арсызлыгъыны билем! — дей РАББИ. — Макътангъаны да бош, ишлери де боштыр! Онынъ ичюн Моав акъкъында агълайым, бутюн Моав акъкъында фигъан къопарам, Кир-Херес шеэри акъайлары артындан ынъранам. Эй, Сивма шеэрининъ юзюмлиги, сенинъ ичюн Язер халкъындан чокъ агълайджагъым! Пытакъларынъ денъизнинъ башкъа тарафына узанып, Язернинъ денъизине ете эди. Ёкъ этиджи яз махсулларынъны, пишкен юзюминъни ёкъ этти. Моавнынъ багъчасындан ве топрагъындан къуванч ве шенълик алынды. Юзюм сыкъкъан ерлерни шарапсыз къалдырдым; кимсе къуванчнен къычырмайып, юзюм басмай. Адамлар къычыралар, амма къуванчнен дегиль. Хешбондан Элале шеэринедже ярдымгъа чагъыралар; Цоардан Хоронаимгедже, Эглат-Шелишьягъадже, тап Яхац шеэрине баргъандже къычырувлар эшитиле, Нимримнинъ сувлары да къуруйджакъ. Моавда ибадет тёпелеринде къурбан чалгъанларны, озь аллаларына къокъулы отларны якъкъанларны ёкъ этерим, — дей РАББИ. — Онынъ ичюн юрегим, къавал киби, Моав ичюн инълей, юрегим, къавал киби, Кир-Херес адамлары ичюн агълай. Бутюн къазангъан байлыгъы гъайып олды. Эр кеснинъ башы тыраш этильген, сакъалы алынгъан, эр кеснинъ къоллары яралангъан, устьлерине чувал урбасы кийильген. Моавнынъ эписи дамларында ве эписи сокъакъларында тек агълав эшитиле. Бегенмеген савутны киби, Мен Моавны къырдым, — дей РАББИ. Моав йыкъылды. Адамлар аджджы-аджджы агълай. Аркъасыны чевирип, насыл масхаралыкъкъа огърады! Чевре-четтекилернинъ эписи Моавны мыскъыллай, о, оларгъа къоркъунчлы шей олды! РАББИ бойле дей: — Мына, бир къартал киби, душман Моавгъа тез учаджакъ, Моавнынъ устюнде къанатларыны ачаджакъ. Моавнынъ шеэрлери алынаджакъ, къалелери запт этиледжек. Дерди туткъан къадын киби, о куню кучьлю моавлылар къалтырайджакъ. РАББИге къаршы котерильгени ичюн, Моав халкъларнынъ арасындан ёкъ оладжакъ. Эй, Моавда яшагъанлар! Къоркъу, чукъур ве къапкъан — сенинъ къысметинъ! — дей РАББИ. — Къоркъудан къачкъан чукъургъа тюшеджек, чукъурдан чыкъкъан къапкъангъа тюшеджек! Моавнынъ башына джезалав йылыны ёллайджагъым, — дей РАББИ. Къачакълар такъаттан кесилип, Хешбон диварларынынъ талдасында токътадылар. Амма Хешбондан атеш янды, Сихоннынъ ортасындан алев чыкъты, Моавнынъ четини, инат адамларнынъ башларыны якъты. Вай-вай-вай, Моав! Кемошкъа табынгъан халкъ гъайып олды. Огъулларынъ эсирликке кетти, къызларынъ да алынды. Амма сонъки куньлерде Моавны эсирликтен къайтараджагъым, — дей РАББИ. Моав акъкъында къарарнынъ сонъу. Аммон огъуллары акъкъында РАББИ бойле дей: — Исраильнинъ огъуллары ёкъмы, аджеба? Ёкъмы мирасчысы? Ойле олса, не ичюн Милкъом алласы Гъад топрагъыны запт этти? Не ичюн онъа ибадет эткенлер Гъаднынъ шеэрлеринде яшай? Онынъ ичюн, — дей РАББИ, — ойле куньлер келеяталар ки, Аммон огъулларынынъ Рабба шеэринде дженк давушлары эшитиледжек, Рабба бакъымсыз байыргъа чевириледжек янындаки шеэрлери якъыладжакъ, ве исраиллилер эвельки сабыларына башлыкъ этеджеклер, — дей РАББИ. — Эй, Хешбон, агъла! Ай шеэри харап этильди! Рабба къызлары, ярдымгъа чагъырынъыз, чувал токъумаларына сарылып, агъланъыз, къораларны бойлап юрюнъиз. Милкъом алласы руханийлери ве башлыкъларынен берабер сюргюнликке кетеджек. Вадийлеринънен не макътанасынъ? Вадийинъ гъайып оладжакъ! Эй, саткъын къыз! Сен байлыгъынъа ишанып: «Манъа къаршы ким чыкъып олур?» — дей эдинъ. Бутюн чевре-четинъден башынъа дешет тюшюреджегим, — дей Ордуларнынъ РАББИ-ТААЛЯсы. — Сизлерни къувалап, чевре-четке дагъытаджакълар, къачкъанларны кимсе топлап оламайджакъ. Сонъунда исе Аммон огъулларыны эсирликтен къайтараджагъым, — дей РАББИ. Ордуларнынъ РАББИси Эдом акъкъында бойле дей: — Энди Теман шеэринде акъыл къалмадымы? Акъыллы адамларда огют биттими? Икметлери бозулдымы? Аркъаларынъызны чевирип, къачынъыз! Къобаларда сакъланынъыз, эй, Дедан топрагъында яшагъанлар! Исавнынъ белясыны башларына тюшюреджегим. Вакъты-саати кельди, Мен Эдомны джезалайджагъым. Юзюм джыйгъанлар санъа кельсе эди, мытлакъа бир къач салкъым къалдырыр эди. Гедже хырсызлар кельсе эди, керегини алыр эди. Мен исе Исавны чыр-чыплакъ этерим, гизли ерлерини ачарым, сакъланып оламайджакъ! Эвлятлары, агъа-къардашлары, къомшулары — эписи гъайып олды, озьлери ёкъ олды. Оксюз балаларынъны ташлап кет, Мен джанларыны сакъларым, Манъа тул къадынларынъ да ишансын. РАББИ бойле дей: — Гъазабыма толу къадеден къабаатсызлар биле ичеджеклер. Сен исе джезадан къачынаджакъсынъмы? Ёкъ! Джезасыз къалмайджакъсынъ! Гъазабыма толу къадеден мытлакъа ичеджексинъ! Озюмнен ант этем, — дей РАББИ, — Боцра шеэри харап ве масхара оладжакъ, бакъымсыз олып, оны къаргъайджакълар, эписи шеэрлери де эбедиен йыкъыкъ оладжакълар. РАББИден бир хабер алдым, халкъларгъа хаберджи ёлланды: «Топланынъыз да, онъа къаршы кетинъиз, дженкке чыкъынъыз!» — Мен сени халкълар арасында уфакъ этерим, адамлар санъа хор бакъаджакъ. Сен къая чатлакъларында, байыр тёпелеринде яшадынъ, лякин шефкъатсызлыгъынъ ве юрек къопайлыгъынъ сени алдатты. Сен, къартал киби, юксек ерлерде юванъны яптынъ, амма сени андан да ашагъы тюшюририм, — дей РАББИ. — Эдом къоркъунчлы шейге чевириледжек, янындан кечкен эр кес шашып къаладжакъ, башына тюшкен беляларны корип, тап сызгъырып аладжакъ! Содом, Гомора ве чевредеки шеэрлер насыл йыкъылгъан олса, — дей РАББИ, — анда да кимсе ерлешмейджек, инсан огълу анда яшамайджакъ. Иорданнынъ чалылыгъындан ешиль отлакъларгъа арслан чыкъкъаны киби, Мен де апансыздан оларгъа атылып, эдомлыларны къувалайджагъым, ёлбашчыларыны джезаларым. Манъа ошагъан ким бар? Менден ким сорап олур? Манъа къаршы тураджакъ ёлбашчы бармы? Шунынъ ичюн Эдом акъкъында РАББИнинъ къарарыны, Теман шеэринде яшагъанлар акъкъында ниетини эшитинъиз! Керчектен де, къой-эчкилернинъ энъ уфакъларыны да хырсызлайджакъ, яшагъан ерлерини бом-бош къалдыраджакълар. Йыкъылгъанларынынъ гудюрдисинден ер сарсыладжакъ, ярдымгъа чагъыргъанларнынъ сеслери тап Къызыл денъизге къадар эшитиледжек. О, къартал киби, котерилип, тез учаджакъ, къанатларыны Боцранынъ устюнде ачаджакъ. Дерди туткъан къадын киби, о куню кучьлю эдомлылар къалтырайджакъ. Дамаск акъкъында. Хамат ве Арпад шеэрлери масхара олды; яман бир хабер эшитип, рухтан тюштилер, далгъалангъан денъиз дайын, тынчланып оламайлар. Дамаск такъаттан кесильди, аркъасыны чевирип, къачмагъа азырланды, къоркъу тюбюнде къалды, дерди туткъан къадынны киби, оны сыкъынты ве агъры сарды. Насыл олды да, шуретли шеэр, къуванчымнынъ шеэри бакъымсыз къалды? Яш огъланлары сокъакъларда ольдюриледжек, о куню эписи аскерлери гъайып оладжакъ, — дей Ордуларнынъ РАББИси. — Дамаскнынъ диварларыны якъаджагъым, атеш Бен-Хададнынъ сарайларыны ёкъ этеджек. Вавилон падишасы Невукъаднеццар ургъан Хацор падишалыкълары ве Кедар акъкъында РАББИ бойле дей: — Турунъыз, Кедаргъа къаршы чыкъынъыз, куньдогъуш тарафында яшагъанларны ёкъ этинъиз! Чадырларынен къой-эчкилери тутуладжакъ, чадыр перделери, савут-сабалары ве девелери алынаджакъ; оларгъа: «Орталыкъны къоркъу къаплады!» — деп къычыраджакълар. Къачынъыз, долашынъыз, терен чукъурларда сакъланынъыз, эй, Хацор адамлары, — дей РАББИ. — Вавилон падишасы Невукъаднеццар сизге къаршы къарар чыкъарды, яманлыкъ япмагъа тюшюнди. Турунъыз, эсен-аман, гъамсыз-къасеветсиз яшагъан халкъкъа къаршы чыкъынъыз, — дей РАББИ. — Оларнынъ не къапулары, не килитлери бар, олар озьлери яшайлар. Девелери гъаниметке алынаджакъ, къой-эчкилернинъ чокъусы хырсызланаджакъ. Зулюф сачларыны къыркъкъанларны ернинъ дёрт тарафына дагъытаджагъым, эр тарафтан оларгъа беля кетиреджегим, — дей РАББИ. Хацор шакъалларнынъ яшагъан ери оладжакъ, эбедий сахрагъа чевириледжек, анда кимсе ерлешмейджек, инсан огълу анда яшамайджакъ. Цидкия Ехудада падишалыкъ этип башлагъанда, РАББИден Йирмея пейгъамберге Элам акъкъында бойле хабер кельди: — Ордуларнынъ РАББИси бойле дей: Бакъынъыз! Мен Эламнынъ яйыны, эсас кучюни къыраджагъым. Коклернинъ дёрт тарафындан Эламгъа къаршы дёрт ель кетиреджегим, Эламны алып, чевре-четке дагъытаджагъым. Къувалангъан эламлылар чешит тюрлю халкъларнынъ арасында ерлешеджеклер. Ойле япарым ки, эламлылар душманлары огюнде къоркъаджакълар, джанларыны къыдыргъанларнынъ огюнде оларнынъ отьлери патлайджакъ, оларгъа яман беляны, ачувымнен гъазабымны тюшюреджегим, — дей РАББИ. — Артларындан къылычны ёллайджагъым, оларны бутюнлей ёкъ этеджегим. Эламда тахтымны къояджагъым, андаки падишаны ве башлыкъларны ёкъ этеджегим, — дей РАББИ. — Амма сонъки куньлерде Эламны эсирликтен къайтараджагъым, — дей РАББИ. Вавилон ве къасдийлилернинъ топрагъы акъкъында РАББИнинъ Йирмея пейгъамбернен берильген хабери: — Халкъларгъа хабер этинъиз ве бильдиринъиз! Байракъ котерип, илян этинъиз, гизлеменъиз! «Вавилон алынды, — айтынъыз, — Бел алласы масхара олды, Меродакъ алласы йыкъылды, путлары масхара олды, аллалары чиль-парча олды». Шимальден онъа къаршы бир халкъ котерильди, о, онынъ топрагъыны бакъымсыз этеджек, анда не адамлар, не айванлар яшайджакъ, эписи долашып кетеджек. — О куньлерде ве о заманларда, — дей РАББИ, — Ехуда огъулларынен берабер Исраиль огъуллары келеджек, агълап-сызлап юреджеклер, РАББИни, оларнынъ Алласыны, къыдыраджакълар. Сионгъа кеткен ёл акъкъында сорайджакълар, юзьлерини онъа тараф чевирип: «Айдынъыз, РАББИге къошулайыкъ, эбедий унутылмыз васиетини къабул этейик», — дейджеклер. — Халкъым гъайып олгъан къойлар киби эди, чобанлары оларны ёлдан урдылар, дагъларда дагъыттылар; олар дагъ-байыр долашып, тургъан ерлерини унуттылар. Оларны тапкъан эр кес оларны ашай эди, оларны хорлагъанлар: «Бизлер къабаатлы дегильмиз! Олар озьлери РАББИнинъ огюнде гуна яптылар, адалет чокърагъы, баба-деделерининъ ишанчы огюнде, РАББИнинъ огюнде гуна ишледилер», — дей эдилер. Вавилондан къачынъыз, къасдийлилернинъ топрагъындан кетинъиз, къойларнынъ башында текелер киби олунъыз. Мына, Мен буюк халкъларны котерип ве топлап, оларны шималь топрагъындан Вавилонгъа кетиреджегим. Олар шеэрге къаршы ерлешип, оны запт этеджеклер. Окълары — уста аскерлер кибидир, бири гъаниметсиз къайтмайджакъ. Къасдийлилернинъ мемлекети оларнынъ гъанимети оладжакъ, оны чайпагъанлар малына тояджакълар, — дей РАББИ. Сизлер шенъленип, къувана эдинъиз, Меним топрагъымны харап эттинъиз. Таналар киби, отлакъ устюнде къуванчнен секире эдинъиз, дженк атлары дайын, кишней эдинъиз. Сизинъ ананъыз пек утанаджакъ, сизни тапкъан къадын масхара оладжакъ. Бакъынъыз! О халкъларнынъ келеджеги — сахра, къуру топракъ ве сувсуз чёльдир. РАББИнинъ гъазабындан анда кимсе яшамайджакъ, о, бакъымсыз ерге чевириледжек. Вавилоннынъ янындан кечкен эр кес шашып къаладжакъ, беляларыны корьген сызгъырып аладжакъ. Вавилоннынъ чевресинде сырагъа тизилинъиз; яйны чеккенлернинъ эписи, окъларны аджымаздан, онъа атынъыз! О, РАББИге къаршы гуна ишледи. Эр тарафтан онъа къаршы багъырынъыз! Шеэр ярдым сорай, амма къуллелери бозулды, диварлары ерге йыкътырылды. Бу — РАББИнинъ джезасы! Оны джезаланъыз! О насыл япкъан олса, сиз онъа да айны япынъыз! Вавилонда эм сачкъанларны, эм оракъ вакътында берекет джыйгъанны ёкъ этинъиз. Гъайып этиджи къылычтан къоркъып, эр бири озь халкъына къайтсын, эр бири озь топрагъына къачсын. Исраиль — дагъылгъан къойлар кибидир, оларны арсланлар къувалады. Эвель Ашшурнынъ падишасы оны ашай эди, бу сонъкиси исе, Вавилон падишасы Невукъаднеццар онынъ кемиклерини къырды. Онынъ ичюн Ордуларнынъ РАББИси, Исраильнинъ Алласы, бойле дей: — Мына, Ашшурнынъ падишасыны насыл джезалагъан олсам, Вавилон падишасыны ве онынъ мемлекетини де ойле джезаларым. Исраильни отлагъына къайтараджагъым, ве о, Къармел дагъларында ве Башан еринде отлайджакъ. Эфраим ве Гилад дагъларында джаныны тойдураджакъ. О куньлерде ве о заманларда, — дей РАББИ, — Исраильнинъ къабаатыны къыдырсалар да, о, ич бир ерде олмайджакъ; Ехуданынъ гуналарыны къыдырсалар да, оларны тапамайджакълар. Мен сагъ къалдыргъанларымны багъышлайджагъым. Мератаим топрагъына къаршы дженкнен кет, Пекъод адамларыны джезала, оларны ольдюр, артларындан бир шей къалдырма, — дей РАББИ. — Мен санъа бутюн буюргъанларымны беджер. Мемлекетте дженк шаматасы эшитиле, орталыкъ пек харап этиле. Бутюн ер юзюни ургъан токъмакъ къырылды, чиль-парча олды! Халкълар арасында Вавилон къоркъунчлы шейге чевирильди! Сенинъ ичюн къапкъан къойдым, Вавилон, бильмезден, сен къапкъангъа тутулдынъ! РАББИге къаршы чыкъкъанынъ ичюн, Сени тапып туттылар! РАББИ озь силяханесини ачты, андан гъазабынынъ силяларыны алды, Рабби, Ордулар РАББИсининъ къасдийлилернинъ мемлекетинде япаджакъ иши бар. Эписи тарафлардан онъа барынъыз, анбарларыны ачынъыз, богъдай кебени киби, эписини бир ерге топланъыз, оны бутюнлей ёкъ этинъиз, ондан бир шей къалдырманъыз. Эписи бугъаларыны ольдюринъиз, союлмагъа кетсинлер! Башларына беля! Оларнынъ куню, джеза аладжакъ заманлары кельди! Вавилон топрагъындан къуртулгъанларнынъ, къачкъанларнынъ сеслери эшитиле. Олар Сионда РАББИнинъ джезасы акъкъында, Сарайы ичюн Алламызнынъ джезасы акъкъында хабер этелер. Вавилонгъа къаршы эписи окъчуларны чагъырынъыз! Онынъ чевресинде ордунен ерлешинъиз, андан кимсе къачып къуртулмасын. Ишлерине коре акъларыны беринъиз, о, насыл арекет эткен олса, онъа да айнысыны япынъыз. О, РАББИге, Исраильнинъ Азизине къаршы арсызлыкънен котерильди. Шунынъ ичюн яш огъланлары сокъакъларында сериледжек, эписи аскерлер о куню ёкъ этиледжеклер, — дей РАББИ. — Бакъ, Мен санъа къаршы чыкъам, эй, макътанчакъ! — дей Ордуларнынъ РАББИ-ТААЛЯсы. — Сенинъ кунюнъ, джеза вакътынъ кельди. Макътанчакъ сюрюнир ве йыкъылыр, оны кимсе котермейджек. Шеэрлерини атешке береджегим, бутюн чевресини якъып ёкъ этеджек. Ордуларнынъ РАББИси бойле дей: — Исраильнинъ ве Ехуданынъ огъулларыны хорлайлар; исраиллилерни ве ехудалыларны эсирликке алгъанлар оларны эсирликте туталар, йибермеге истемейлер. Амма оларнынъ Къуртарыджысы кучьлюдир, Онынъ Ады — Ордуларнынъ РАББИси. О, оларнынъ ишини мытлакъа чезеджек, топракъларына раатлыкъ береджек, Вавилонда яшагъанларны сарсытаджакъ. — Къасдийлилерге ве Вавилонда яшагъанларгъа, башлыкъларгъа ве акъыллы адамларгъа къаршы къылыч котерильди! — дей РАББИ. — Ялан пейгъамберлерге къаршы къылыч котериледжек, ве олар акъылдан таяджакълар. Аскерлерине къаршы къылыч чыкъаджакъ, ве олар рухтан тюшеджеклер. Атларына ве арабаларына къаршы, араларында яшагъан чешит халкъларгъа къаршы къылыч котериледжек, ве олар къадынлар киби оладжакълар. Байлыкълары устюне къылыч котерильген, шу байлыкълар хырсызланаджакъ. Сувларына къургъакълыкъ келеджек, ве олар сувсуз къаладжакъ; бу — путлар топрагъыдыр, къоркъунчлы путлардан олар делиреджеклер. Анда чёль махлюкълары шакъалларнен бирликте, ве девекъушуларнынъ балалары яшайджакъ. Эбедиен ич кимсе анда яшамайджакъ, несильден несильге топракъ адамсыз къаладжакъ. Алла Содомнен Гомораны ве къомшу шеэрлерини насыл йыкъкъан олса, — дей РАББИ, — мында да бир адам яшамайджакъ, инсан огълу ерлешмейджек. Бакъынъыз! Шимальден бир халкъ, буюк бир миллет келе. Ернинъ кенарларындан чокъ падишалар котерилелер, къолларында яй ве мызракъ туталар, олар шефкъатсыз ве мераметсиздир. Сеслери, денъиз киби, шамата къопаралар; аскерлер атларында секирелер, бир адам киби, сыра-сыра тизилелер, санъа къаршы, эй, Вавилон халкъы, дженкнен чыкъалар. Вавилон падишасы олар акъкъында хабер алды, ве эллеринде такъат къалмады. Оны агъры сарды, ве догъургъан къадынны киби, оны дерди тутты. Иорданнынъ чалылыгъындан ешиль отлакъларгъа арслан чыкъкъаны киби, Мен де апансыздан оларгъа атылып, къасдийлилерни къувалайджагъым, ёлбашчыларыны джезаларым. Манъа ошагъан ким бар? Менден ким сорап олур? Манъа къаршы тураджакъ ёлбашчы бармы? Шунынъ ичюн Вавилон акъкъында РАББИнинъ къарарыны, къасдийлилернинъ топрагъы акъкъында ниетини эшитинъиз! Керчектен де, къой-эчкилернинъ энъ уфакъларыны да хырсызлайджакъ, яшагъан ерлерини бом-бош къалдыраджакълар. Вавилон йыкъылувынынъ гудюрдисинден ер сарсыладжакъ, ярдымгъа къычырувларнынъ сеслери халкъларнынъ арасында эшитиледжек. РАББИ бойле дей: — Бакъынъыз! Мен Вавилонгъа ве Лев-Камайгъа къаршы ёкъ этиджи ельни котереджегим. Вавилонгъа къаршы ябанджыларны ёлларым да, орманда богъдайны савургъан киби, олар оны савураджакълар, топрагъыны бошатаджакълар, яман беля кельген куню онъа эр тарафтан уджюм этеджеклер. Окъчугъа яйны тартмагъа ве зырх киймеге ёл берменъиз, йигитлерини аджыманъыз, эписи аскерлерини ёкъ этинъиз. Къасдийлилернинъ топрагъында ве шеэрнинъ сокъакъларында ольдюрильгенлер ве окънен яралангъанлар ятаджакълар. Алла, Ордуларнынъ РАББИси, Исраильни ве Ехуданы ташлап кетмеди; Исраильнинъ Азизи огюнде топракълары гуналаргъа толу олса да, олар тул къадын олмадылар. Вавилон шеэринден къачынъыз, эр биринъиз джанынъызны къуртарынъыз, ёкъса Вавилоннынъ акъсызлыгъы ичюн гъайып оладжакъсынъыз! О вакъыт РАББИ оны джезалайджакъ, къазангъанына коре къаршылыкъ береджек. Вавилон РАББИнинъ элинде алтын савут киби эди; о, бутюн ер юзюни сархошлатты. Халкълар ондан шарап ичип, акъылындан айырылдылар. Вавилон апансыздан йыкъылып, чиль-парча олды! Артындан агъланъыз, яралары ичюн мелем алынъыз, бельки о, яхшы олур. — Биз Вавилонны бакъа эдик, амма о, яхшы олмады. Айдынъыз, оны ташланъыз, эр биримиз озь топрагъымызгъа кетейик. Онынъ акъкъындаки къарар коклерге тараф котерилип, булутларгъа къадар етти. РАББИ бизни къорчалап, акълады, айдынъыз, кетейик, Сионда Алламыз РАББИмизнинъ ишлерини хабер этейик. Окъларынъызны къайранъыз, окълукъларынъызны толдурынъыз. РАББИ Мадай падишаларынынъ рухуны къозгъады, Вавилонны ёкъ этмеге ниетленди. РАББИ оны джезалай, Озь Сарайы ичюн джезалай. Вавилон диварларынынъ къаршысында байракъ котеринъиз, сакъчыларны къавийлештиринъиз, къаравулларны ерлештиринъиз, къапкъанларны азырланъыз. РАББИ Вавилоннынъ халкъы акъкъында не айткъан олса, тюшюнгенини ерине кетирир. Сен буюк сувлар янында яшайсынъ, байлыгъынъ пек буюк олды! Сонъунъ кельди, ачкозьликнинъ заманы толды. Ордуларнынъ РАББИси Озюнен ант этти: — Сарынчкъалар киби, адамлар сени толдураджакълар, санъа къаршы къычыраджакълар! Рабби Озь кучюнен ерни яратты, акъылынен дюньяны пекитти, анълавынен коклерни джайды. О гудюрдесе, коктеки сувлар шувулдар, ер юзюнинъ кенарындан О, булутларны кетирир, ягъмур арасында яшын яратыр, анбарларындан ель уфюртир. Эр бильгисиз адам акъылсыздыр; путларны яраткъан уста утаныр; онынъ ириткени — ялан, онда рух ёкътыр. Олар бош, кулькюнчли бир шейдир, джеза вакъты кельгенде, олар ёкъ оладжакълар. Якъупнынъ пайы исе оларгъа ошамаз. Алла эр шейни яратты, ве Исраиль — Онынъ шахсий халкъы. Алланынъ Ады — Ордуларнынъ РАББИси. Сен меним токъмагъым, дженк алетимсинъ! Сеннен халкъларны урдым, сеннен падишалыкъларны харап эттим. Сеннен атнен атлыны йыкътым, сеннен эм дженк арабасыны, эм арабаджыны урдым. Сеннен акъайны ве апайны урдым, сеннен эм яшны, эм къартны урдым, сеннен эм йигитни, эм къызны урдым. Сеннен чобанны ве айванларыны урдым, сеннен топракъны ишлегенни ве малыны урдым, сеннен виляет башларыны ве акимлерни урдым. — Козюнъиз огюнде Сионда бутюн яманлыкъ эткенлери ичюн, Вавилонгъа ве къасдийлилернинъ топрагъында яшагъанларнынъ эписине къазангъанларыны берерим, — дей РАББИ. — Мен санъа къаршым, эй, олюм дагъы! — дей РАББИ. — Сен бутюн ерни гъайып эткенинъ ичюн, санъа къаршы къолумны котеририм, сени къаялардан ашагъы авдарырым, якъылгъан бир дагъгъа чевиририм. Коше ве темель ичюн сенден ташлар алынмайджакъ, эбедиен бакъымсыз оладжакъсынъ, — дей РАББИ. Ер юзюнде байракъны котеринъиз! Халкълар арасында боразан чалынъыз! Вавилонгъа къаршы дженк этмек ичюн халкъларны айырып элялланъыз. Онъа къаршы Арарат, Минний ве Ашкеназ падишалыкъларыны чагъырынъыз, онъа къаршы бир ёлбашчыны къоюнъыз, къоркъунчлы сарынчкъа киби, атларны топланъыз. Онъа къаршы халкъларны багъышланъыз, Мадай падишаларыны, виляет башлыкъларыны ве эписи акимлерини, къолларындаки бутюн мемлекетлерни айырып элялланъыз. Ер юзю сарсыла ве титрей, РАББИнинъ ниети ерине келе, Вавилон топрагъы бакъымсыз, адамсыз ер оладжакъ. Вавилоннынъ аскерлери дженк этмектен вазгечти, къалелеринде отуралар, кучьлери битти-тюкенди, къадынлар киби такъатсыз олдылар. Эвлери атешке берильди, мандаллары къырылды. Чапар чапаргъа, хаберджи хаберджиге хабер этип, Вавилоннынъ падишасына бильдирелер: Шеэр эр тарафтан запт этильди, дерьянынъ сай ерлери тутулды, къалелери атешке берильди, аскерлери къоркъу тюбюнде къалды. Ордуларнынъ РАББИси, Исраильнинъ Алласы, бойле дей: — Вавилон къызы — басылаяткъан арман кибидир, аз къалды да, оракъ вакъты келеджек. — Вавилон падишасы Невукъаднеццар мени ашай, кемире эди. Аждерха киби, мени ашады, бош савуткъа чевирди; къарныны татлы ашларымнен толдурды, сонъ мени къусты. Бедениме япылгъан зорбалыкъ Вавилонгъа этильсин, — дейджек Сион халкъы. — Тёкюльген къаным къасдийлилернинъ башында олсун, — дейджек Ерусалим. Онынъ ичюн РАББИ бойле дей: — Бакъынъыз! Мен сенинъ даванъны чезерим, сенинъ тарафынъны тутып, оны джезаларым, денъизини харап этерим, чокъракъ сувларыны къурутырым. Вавилон таш обасы, шакъалларнынъ ювасы оладжакъ, бакъымсыз ве адамсыз къаладжакъ, къоркъунчлы шейге чевириледжек. Арсланлар дайын, къычыралар, яш арсланлар киби, ырылдайлар. Амма олар къызышкъанларында, Мен оларгъа байрам япып, эписини сархош этеджегим. Олар кейфленип, эбедий юкъугъа даладжакълар ве уянмайджакълар, — дей РАББИ. — Къозуларны, къочкъарларны ве текелерни киби, оларны соймагъа алып кетерим. — Шешах насыл алынды! Бутюн ер юзюнинъ шурети запт этильди! Халкълар арасында Вавилон насыл бакъымсыз олды! Денъиз Вавилонны басты, къабаргъан далгъалар оны къаплады. Шеэрлери бакъымсыз къалды, сувсуз топракъкъа, бош чёльге, адамсыз ерге чевирильди; инсанлар ондан кечмейджек. Вавилонда Бел путуны джезалайджагъым, юткъаныны къустураджагъым. Энди халкълар мында кельмейджек, Вавилоннынъ диварлары биле йыкъыладжакъ. — Ортасындан чыкъ, эй, халкъым! эр биринъиз РАББИнинъ алевли гъазабындан джанынъызны къуртарынъыз. Ер юзюнде эшитильген хаберлерден тавшан юрек олманъыз, къоркъманъыз. Бир йыл бир хабер даркъалыр, келеджек йылы — башкъасы: «Ер юзюнде зорбалыкъ, падишагъа къаршы падиша чыкъа!» Динъленъиз! Ойле куньлер келеджек ки, Мен Вавилон путларыны джезалайджагъым, бутюн мемлекети масхара оладжакъ, ольдюрильгенлер ерге тюшеджек. Вавилонгъа шимальден ёкъ этиджилер келеджек, ве ер, кок ве оларда олгъан эр шей къуванаджакълар, — дей РАББИ. Вавилон исраиллилерни ольдюргени ичюн, Вавилонда да бутюн мемлекет бою ольдюрильгенлер ятаджакъ. Эй, къылычтан къуртулгъанлар! кетинъиз, токътаманъыз! Даа узакъта олгъанда, РАББИни акъылынъызда тутунъыз, Ерусалим акъкъында тюшюнинъиз. Бизни яманлагъанларда, утана эдик; ябанджылар РАББИ Эвининъ азиз ерлерине киргенде, масхаралыкъ бетлеримизни къаплады. Онынъ ичюн ойле куньлер келеята ки, — дей РАББИ, — Мен путларыны джезалайджагъым, бутюн мемлекетинде яралылар ынъранаджакълар. Вавилон коклерге котерильсе де, юксекликте къалесини къавийлештирсе де, эписи бир онъа Менден ёкъ этиджилер келеджек, — дей РАББИ. Вавилонда ярдымгъа чагъыралар, къасдийлилернинъ топрагъы буюк харабеге огърады. РАББИ Вавилонны йыкъаджакъ, къопай сесини кеседжек. Буюк сувлар киби, далгъалары шувулдай, шаматалы сеслери гудюрдей. Вавилонгъа къаршы ёкъ этиджи чыкъаджакъ, кучьлю аскерлери алынаджакъ, яйлары къырыладжакъ. РАББИ, джезалагъан Алла, эр кеске акъларыны береджек. Вавилоннынъ башлыкъларыны, акъыллы адамларыны, виляет башлыкъларыны, акимлерини ве аскерлерини сархош этерим де, эбедий юкъугъа даладжакълар ве бир даа уянмайджакълар, — дей Падиша, Онынъ Ады — Ордулар РАББИсидир! Ордуларнынъ РАББИси бойле дей: — Вавилоннынъ къалын диварлары темелине къадар йыкъыладжакъ, юксек араба къапулары якъыладжакъ. Халкълар бошуна чалыштылар, миллетлер нафиле къыйналдылар, эр шей янаджакъ! Цидкия Ехудада дёртюнджи йыл падишалыкъ эткенде, Йирмея пейгъамбер Махсеянынъ торунына, Нериянынъ огълу Сераягъа бойле хабер этти. Серая, Цидкиянынъ баш вазифедары олып, о вакъыт онен берабер Вавилонгъа кете эди. Йирмея Вавилоннынъ башына келеджек бутюн беляларны бир китапкъа язды. Оларнынъ эписи, Вавилон акъкъында бутюн сёзлер, мында язылгъандыр. Йирмея Сераягъа: — Вавилонгъа кельгенде, бакъ, бутюн бу язылгъан шейлерни окъу, — деди, — ве айт: «Я РАББИ! Бу ерни ёкъ этеджегинъни, ичинде не инсан, не айван къаладжагъыны, о ер эбедиен бакъымсыз оладжагъыны айттынъ». Бу кягъытны окъугъан сонъ, онъа бир таш багълап, Фират дерьясынынъ ортасына фырлат. Сонъ айт: «Вавилон да бойле батып кетеджек, ве Мен онынъ башына тюшюрген белядан ич бир вакъыт котерип олмайджакъ, асыл такъаттан кесиледжек». Йирмеянынъ сёзлери мында бите. Цидкия падиша олгъанда, 21 яшында эди. О, Ерусалимде 11 йыл девамында падишалыкъ этти. Анасы — Ливна шеэринден олгъан Йирмеянынъ къызы Хамутал. РАББИнинъ огюнде Ехояким киби, Цидкия ярамай шейлер япып яшады. РАББИ Ерусалимге ве Ехудагъа гъазаплангъаны ичюн, оларны Озюнден ред этти. Цидкия Вавилон падишасына къаршы котерильди. Цидкия докъузынджы йыл падишалыкъ эткенде, онунджы айынынъ онунджы кунюнде Вавилон падишасы Невукъаднеццар бутюн ордусынен Ерусалимге кельди ве оны сарып алды. Шеэрнинъ чевре-четине уджюм обаларыны обалады. Шеэр Цидкия падишалыгъынынъ 11-инджи йылына къадар алкъада къалмакъта эди. Дёртюнджи айнынъ докъузынджы кунюнде шеэрдеки ачлыкъ пек къуветленди, халкъта отьмек уфагъы биле къалмады. Душман шеэрге сокъулды. Геджеси аскерлернинъ эписи шеэрден кетип, падиша багъчасынынъ янындаки эки дивар арасында олгъан араба къапусындан чыкъып къачтылар. Къасдийлилер исе шеэрнинъ этрафында тура эдилер. Падиша Арава ёлунен къачып кетти. Къасдийлилер ордусы падишанынъ артындан къувалап, Ерихон тегизликлеринде Цидкиянынъ артындан еттилер. Падишанынъ бутюн ордусы къачып дагъылды. Къасдийлилер падишаны тутып, Вавилон падишасына, Хамат топрагъындаки Ривла шеэрине кетирдилер. Анда оны суд эттилер. Сонъ Вавилоннынъ падишасы Ривла шеэринде Цидкиянынъ козю огюнде огъулларыны ве эписи Ехуданынъ башлыкъларыны къылычнен ольдюртти. Цидкиянынъ козьлерини ойдылар, аягъыны-къолуны бакъыр зынджырнен багъладылар, ве Вавилон падишасы оны Вавилонгъа алып кетти ве ольгендже аписханеде тутты. Бешинджи айнынъ онунджы кунюнде, Вавилон падишасы Невукъаднеццар 19-ынджы йыл падишалыкъ эткенде, Вавилон падишасынынъ огюнде тургъан хызметчи, къаравуллар башлыгъы Невузарадан, Ерусалимге кельди. О, РАББИнинъ Сарайыны, падишанынъ эвини ве Ерусалимдеки эвлернинъ эписини якъты. Эр бир буюк эвни о, атеште якъты. Къаравуллар башлыгъынен кельген бутюн къасдийли ордусы Ерусалимнинъ диварларыны йыкъты. Сонъ къаравулларнынъ башлыгъы Невузарадан фукъарелерни, шеэрде къалгъан халкъны да, Вавилон падишасы тарафына кечкен адамларны да, башкъа къалгъан адий халкъны да шеэрден сюргюн этти. Къаравулларнынъ башлыгъы Невузарадан ялынъыз энъ фукъаре халкънынъ бир къач адамларыны топракъны ишлемеге ве багъчаджылыкъ япмакъ ичюн къалдырды. Къасдийлилер РАББИнинъ Сарайы янындаки бакъыр колонналарны, буюк аякъларны ве РАББИнинъ Сарайындаки «Денъиз» адландырылгъан бакъыр хавузны парлап, бутюн бакъырыны Вавилонгъа алып кеттилер. Ибадетте къулланылгъан легенлер, куречиклер, мельте макъаслары, чанакълар, лотоклар ве бутюн бакъыр савутларны алдылар. Къаравулларнынъ башлыгъы алтындан ве кумюштен япылгъан легенлер, комюр табакълары, чанакълар, къопкъалар, къандиллер, лотоклар ве мешребелерни алды. Ондан гъайры эки дане колоннанынъ бакъыры, бир дане «Денъиз»нинъ, РАББИнинъ Эви ичюн Сулейман яптыргъан аякълар олгъан он эки бугъанынъ бакъыры, бутюн бу бакъыр шейлернинъ агъырлыгъы эсапсыз эди. Эр колоннанынъ юксеклиги докъуз метр, чевреси алты метр эди. Эр бирининъ къалынлыгъы дёрт пармакъ эди, ичи де бош эди. Устюнде бир бакъыр капитель бар эди. Капительнинъ юксеклиги эки бучукъ метр эди. Капительнинъ чевре-четиндеки нарлар ве агъ бутюни бакъырдан эди. Экинджи колонна да биринджиси киби нарлы эди. Чевре-четинде 96 нар бар эди, агънынъ чевресинде исе, умумен 100 нар бар эди. Къаравулларнынъ башлыгъы руханийлернинъ башлыгъы олгъан Сераяны, экинджи руханий Цефаньяны ве къапуда къаравул тургъан учь адамны алды. Шеэрден о, аскерлернинъ башлыгъы олгъан бир везирни, шеэрде тапылгъан падишанынъ еди меслеатчысыны, халкъны аскерликке яздыргъан баш арбий языджысыны ве шеэрде тапылгъан халкъ арасындан 60 адамны алды. Къаравулларнынъ башлыгъы Невузарадан оларны алып, Ривла шеэрине, Вавилон падишасына кетирди. Вавилон падишасы оларны Хамат топракъларындаки Ривлада ольдюрди. Бойледже, Ехуда озь топракъларындан узакъ ерлерге сюргюн этильди. Единджи йылында Невукъаднеццар 3 023 ехудалыларны сюргюн этти. Невукъаднеццарнынъ 18-инджи йылында Ерусалимден 832 джан сюргюн этильди. 23-юнджи йылында къаравулларнынъ башлыгъы Невузарадан 745 джан ехудалыны сюргюн этти. Эписи оларакъ 4 600 джан олды. Эвил-Меродакъ Вавилоннынъ падишасы олды. Озь падишалыгъынынъ биринджи йылында, Ехуда падишасы Ехоякиннинъ сюргюндеки 37-нджи йылында, 12-нджи айында, айнынъ 25-инджи кунюнде, о, Ехуданынъ падишасы олгъан Ехоякинни юксельтти ве зиндандан чыкъарды. Онен яхшы лакъырды этти ве онынъ тахтыны башкъа Вавилонгъа кельген падишаларнынъ тахтындан юксек къойды. Ехоякин озь зиндан урбаларыны денъиштирди ве бутюн яшайышы девамында падишанынъ софрасындан ашады. Вавилоннынъ падишасындан онъа эр кунь, тап олюм кунюне къадар, омюрбою ашамалыкъ-ичмелик берильди. Инсан толу олгъан шеэр бир озю къалды; халкълар арасында буюк олгъан шеэр тул къадын киби олды; виляетлер арасындаки башлыкъ къулгъа чевирильди. Геджелери аджджы-аджджы агълай, янакъларында козьяшы; оны севгенлернинъ арасында гонъюль аладжакъ сою ёкъ; достлары эписи онъа хаинлик этип, душмангъа чевирильди. Ехуда беля ве агъыр къуллукъ ичинде сюргюнликке огърады; халкълар арасында отура, раатлыкъ ерини тапамай; сыкъынты вакътында оны къувалагъанлар артына етти. Сион ёллары агълайлар, чюнки байрамгъа кеткенлер ёкъ; эписи къапулары янларында ич ким къалмады, руханийлери ич чекелер; къызлары гъам-къасевет чекелер, озю де аджджы алда. Оны чекиштиргенлер башлыкъларына чевирильди, душманлары раат олды; яман япкъанлары чокъ олгъаны ичюн, РАББИ башына беля тюшюрди; душманларынынъ огюнде балалары сюргюнлик этильди. Сион къызынынъ бутюн гузеллиги учып кетти, башлыкълары отлакъ тапамагъан сыгъынлар киби олды; такъаттан кесилип, къувалагъанларынынъ огюнде кеттилер. Ерусалим беля вакътында, азап чеккен куньлеринде эвель куньлериндеки байлыгъыны хатырлады; лякин душманлар халкъны енъдилер, халкъкъа кимсе ярдым этмеди; душманлар шеэрге бакъалар, харап олгъанындан кулелер. Ерусалим буюк гуна япты, онынъ ичюн арам олды; оны шуретлеген эр кес, айыбыны корип, энди оны мыскъыллайлар; шеэр озю де ич чекип, юзюни чевире. Этегинде арамлыкъ бар эди, амма не оладжагъыны тюшюнмеди; башкъаларны шашырып, пек ашаланды, гонъюль аладжакъ кимсеси де ёкъ эди. «Я РАББИ! Беляма бакъ! Душманым кучьлю олды!» Душман энъ къыйметли шейлерине къолуны узатты; О, коре ки, Мукъаддес Ерине миллетлер кирелер; Сен исе, я Рабби, Сенинъ джемаатынъда олмагъа оларгъа разылыкъ бермединъ. Бутюн халкъы отьмек къыдырып, ич чекелер; джаныны къуртармакъ ичюн, ашкъа къыйметли шейлерини берелер. «Я РАББИ, корь мени, не къадар ашалангъаныма бакъ». Эй, сизлер, ёлдан кечкенлер! Башларынъызгъа бу тюшмесин! Бакъынъыз да корюнъиз, хасталыгъыма ошагъан хасталыкъ бармы? Бу хасталыкъны РАББИ башыма гъазабы алевленген куню ёллады! Кемиклериме атешни юксекликтен ёллады, бутюн беденимни къаплады; аякъларыма къапкъан къойды, мени къачмагъа меджбур этти; мени бакъымсыз этти, эр бир кунь хаста олам. Рабби Озь къолунен яманлыкъларымны боюндырыкъ киби, бойнума багълады; бири-бирине багъланып, бойнума асалар; Рабби такъатымны алды, ойле адамларнынъ къолуна берди ки, оларны енъип оламайым! Меним эписи кучьлю адамларымны Рабби ёкъ этти; йигитлеримни йыкъмакъ ичюн, манъа къаршы чокъ адамны топлады; юзюмни баскъаны киби, Рабби Ехуда къызыны таптады. Бунынъ ичюн агълайым, козьяшларымны тёкем; мени джанландыраджакъ бири, меним гонъюль алыджым узакъ; балаларым ольдюрилелер, душманларым енъелер. Сион къолларыны узата, амма гонълюни аладжакъ ёкъ. РАББИ буюрды, ве душманлар Якъупны алкъагъа алды; Ерусалим араларында арам олды. РАББИ адалетлидир, мен сёзюне бойсунмадым. Эй, бутюн халкълар! Динъленъиз, меним азапларыма бакъынъыз; къызларымнен огъланларым эсирликке кетелер. Достларымны чагъырам, амма олар мени алдатты; руханийлеримнен акъсакъалларым шеэрлерде гъайып олалар, джанларыны къуртармакъ ичюн аш къыдыралар. Бакъ, я РАББИ, мен ярамайым; ичим-багърым тарсыкъа, юрегим яна; инатлыкънен Санъа къаршы чыкътым, шимди исе тышарыда къылыч балаларны кесе, эвимде олюм мени беклей. Ич чеккенимни эшиттилер, амма гонъюль алыджым ёкъ; эписи душманларым белягъа огърагъанымны эшиттилер, буны манъа Сен япкъанынъа къувандылар. Сен эвельден айткъан кунь кельди, олар да мен киби олгъайды! Яманлыкъларынынъ эписини корь; акъсыз япкъанларым ичюн манъа бутюн эткенлеринъни оларгъа да яп. Инъильтилерим артыкъ агъыр, юрегим де такъаттан кесиле. Рабби гъазабында Сион къызыны къара булутларнен къаплады; Исраильнинъ дюльберлигини коклерден ерге ташлады; ачувлангъан куню аякълары тургъан ерни акъылына биле кетирмеди! Рабби Якъупнынъ яшагъан ерини гъайып этти, аджымады; гъазапнен Ехуда къызынынъ къавий къалелерини йыкъты; падишалыкъларнен башлыкъларыны да ерге урды, арам этти. Къызгъын гъазабында Исраильнинъ бутюн кучьлю адамларыны къырды; душманларындан къорчаламакътан вазгечти, орталыкъны якъып йыкъкъан атеш киби, Якъупнынъ ичинде алевленип янды. Душман киби, яйыны керди, залым киби, къолуны котерди; козьге корюнген энъ яхшы шейлерни ёкъ этти, Сион къызынынъ Чадырына атеш киби, гъазабыны ёллады. Рабби душман киби олды, Исраильни ёкъ этти; эписи сарайларыны харап этти, къалелерини йыкъып ташлады; Ехуда къызыны такъмакъ ве агълавгъа толдурды! Багъчаны киби, яшагъан ерини йыкъты, топлашув ерини къырды; РАББИ байрамларны ве раатлыкъ куньлерини Сионда унуттырды; гъазабы къайнагъанда, падишанен руханийге де нефретнен бакъты. Рабби къурбан ерини ред этти, Мукъаддес Еринден вазгечти; къавийлештирильген сарайларынынъ диварларыны душманларынынъ къолуна берди; РАББИнинъ Эвинде олар байрам куню дайын шамата эттилер. РАББИ Сион къызынынъ диварыны йыкъмагъа къарар этти; ольчю йипини тартты, йыкъмакътан къол чекмеди; къавийлештирильген диварларыны чытырдатты, олар бирликте кучьсюз олды. Араба къапулары ерге тюшти, Рабби мандалларыны йыкъып, къырып ташлады! Шеэрнинъ падишасынен башлыкълары башкъа халкъларгъа сюргюнликке кетти; Къанун ёкъ олды, пейгъамберлер де РАББИден хаберлерни алмай. Сион къызынынъ акъсакъаллары ер устюнде индемезден отуралар; башларына топракъ септи, устьлерине чувал токъумаларыны кийдилер; Ерусалим къызлары да бетлеринен ерге йыкъылдылар. Козьлерим агъламакътан кёр олды, ичим-багърым къайнай, халкъымнынъ къызы гъайып олгъаны ичюн, юрегим яна; балаларнен сабийлер шеэр сокъакъларында ачлыкътан эслерини джоялар. «Ашлыкънен шарап къайда?» — деп сорайлар аналарындан; шеэр сокъакъларында яралылар киби яталар, аналарынынъ багърында сонъки нефес алалар. Эй, Ерусалим къызы! Санъа не айтайым? Сени неге ошатайым? Эй, Сион къызы! Сени неге бенъзетейим? Гонълюнъни насыл этип алайым? Яранъ денъиз къадар балабандыр, сени ким яхшы этип олур? Пейгъамберлеринъ санъа ялан ве бош хабер эттилер; къабаатларынъны косьтермедилер, сюргюнликтен къорчаламадылар; санъа бош яланлар айтып, сени ёлдан урдылар. Ерусалим къызы акъкъында ёлдан кечкен эр кес эль чырпып, устьлеринден кулип, сызгъыраджакъ, баш саллайджакъ ве: «Энъ дюльбер айтылгъан, бутюн ернинъ къуванчы сайылгъан шеэр бумы?» — деп сорайджакълар. Душманларынъ эписи агъызларыны керип, сени мыскъыллайлар; сызгъыралар, тишлерини гъыджырдаталар; «Биз оны ёкъ эттик! Тек бу кунни беклей эдик, энди корьдик!» — дейлер. РАББИ ниетини беджерди, къадимий куньлерде айткъан Сёзюни ерине кетирди; аджымаздан, ерге урды, душманларынъа сенинъ алынъа къуванмагъа, сени чекиштиргенлерге енъмеге ёл ачты. Эй, Сион къызынынъ диварлары, Раббиге юректен ялварынъыз; дерья киби, гедже-куньдюз козьяш тёкюнъиз; раатлыкъ бильменъиз, козьлеринъ козьяштан къурумасын. Къаранлыкъта турып, токътамайып, геджелери къычыр; Раббининъ огюнде юрегинъни бошат; къолларынъны Онъа узат, эр сокъакъ башында ачлыкътан ольген балаларынънынъ джанлары ичюн ялвар. Я РАББИ, бакъ да корь! Кимге бойле яптынъ? Къадынлар озь балаларыны, эмиздирген бебейлерини ашайлар; Раббининъ Мукъаддес Еринде душманлар руханийлернен пейгъамберлерни ольдюрелер. Балалар ве къартлар сокъакъларда, ерде ята; къызларымнен огъулларым къылычнен ольдюрильди; гъазаплангъан кунюнъде оларны ольдюрдинъ, оларны аджымаздан сойдынъ. Байрам кунюне адамларны киби, манъа эр тарафтан къоркъуларымны чагъырдынъ; РАББИ ачувлангъан куню ич кимсе къачып къуртуламады, сагъ къалмады; беслеп осьтюрген балаларымны душманларым ёкъ этти. Мен — къасевет корьген адамым, РАББИ гъазапнен мени урды. О мени къувды, ярыкъкъа дегиль, къаранлыкъкъа алып кетти; манъа чевирилип, бутюн кунь къолуны менден алмай. Тенимнен теримни ёкъ этти, кемиклеримни къырды; мени алкъагъа алды, чевре-четиме аджджы беля къойды; чокътан ольген адамны киби, мени къаранлыкъ ерде ерлештирди. Чевре-четиме дивар къойды, чыкъып оламайым, агъыр зынджырнен багълады; мен къычырып, ярдымгъа чагъыргъанда, дуваларымны къабул этмеди; ёлларымны ташларнен къапатты, туткъан ёлларымны къыйыш япты. О, сакъланып беклеген аюв киби, гизли ерде отургъан арслан киби олды; меним ёлумны къапатты, мени парчалады, ярдымсыз къалдырды; яйыны чекти, окълары ичюн мени нишан этип къойды. Окълугъындан окъларыны алып, бюйреклериме атты; бутюн халкъ огюнде масхара олдым, мени эр кунь йырларнен мыскъыллайлар. Рабби манъа аджджы отьлер ашатты, зафра ичирди. Тишлеримни ташларнен къырды, мени ерге таптады, джанымнынъ раатлыгъы гъайып олды, аманлыкъ не олгъаныны унуттым. «Кучюм битти, РАББИге олгъан умютим кесильди», — дедим. Чеккен азабымны ве раатсызлыгъымны, зафра киби аджджы алымны акъылынъда тут. Буны акъылыма кетиргенимде, джаным сыкъыла. Юрегиме джевап берип, бунъа умют этем: «РАББИнинъ буюк севгиси битмеди, Онынъ мерамети гъайып олмады; олар эр саба янъыдан келелер; Сенинъ ишанчлыгъынъ буюктир!» «РАББИ — меним къысметим, — дей джаным. — Онынъ ичюн Онъа ишанаджагъым!» РАББИге ишангъанларгъа, Оны къыдыргъан джангъа О, яхшылыкънен бакъа. РАББИден сабырнен къуртулыш беклемек — яхшыдыр! Яшлыкътан сабыр этмеге огренген адамгъа яхшы олур! Рабби адамны тербиелегенде, о, индемейип, бир озю къалсын; бетинен ерге тюшип: «Бельки, умютим кесильмеди», — деп тюшюнсин; оны ургъанларгъа янагъыны чевирсин, айыпкъа толсун. Рабби эр вакъыт юзь чевирмез; беля ёлласа да, буюк севгисинен мерамет де эйлер. Инсан огъулларыны джезаламагъа, оларгъа дерт бермеге севмей. Ер юзюнде бутюн къапатылгъанларны аякъларнен таптагъанларда, Юдже Алланынъ огюнде адамны адалетсиз суд эткенлерде, адамнынъ давасыны янълыш чезгенлерде, Рабби буны корьмезми, аджеба?! Рабби буюрмаса, адам бир шей айтып, беджерирми? Яманлыкъ да, яхшылыкъ да Юдже Алланынъ эмиринден олгъанда, яшагъанлар не ичюн агъланалар? Эр кес озь гуналары ичюн агълансын! Туткъан ёлларымызны сынап огренейик ве РАББИге къайтайыкъ; коклердеки Аллагъа юреклеримизни чевирейик, Онъа къолларымызны котерейик; «Биз Санъа къаршы чыкътыкъ, инатландыкъ, ве Сен бизни багъышламадынъ», — айтайыкъ. Ачувланып, бизни къувалайсынъ, аджымайып, ольдюресинъ; дуваларымыз Санъа етмесин деп, булутларнынъ артында сакъланасынъ; халкълар арасында чёплюк ве ташлантылар олдыкъ. Бутюн душманларымыз бизге къаршы агъызларыны ачтылар; къоркъугъа ве чукъурларгъа тюштик, беля-къазагъа огърадыкъ; халкъым гъайып олгъаны ичюн козьяшларым дерья киби акъа. Козьяшларым токътамаздан акъа, эр вакъыт агълайым; РАББИ коклерден бакъып, корьмегендже, токътатмайджагъым; шеэримнинъ бутюн къызларына бакъкъанда, юрегим яна. Бир тюрлю себеп олмайып, душманларым мени, бир къуш киби, авлайлар; мени сагъ алымда чукъургъа ташладылар, устюме таш аттылар; сувлар башыма къадар котерильди, «Гъайып олдым», — деп тюшюндим. Я РАББИ, терен чукъурдан Сени Адынънен чагъырдым. Сен сесимни эшиттинъ, «Къулагъынъны къапатма, къуртар, ярдым эт манъа», — дедим. Сени чагъыргъанымда, якъынлаштынъ, ве: «Къоркъма!» — дединъ. Рабби, Сен меним ишимни чездинъ, джанымны сатын алып, къуртардынъ. Я РАББИ, чекишкенимни корьдинъ, давамны адалетли суд эт. Оларнынъ бутюн ачувларыны, манъа къаршы къара ниетлерини корьдинъ. Я РАББИ, оларнынъ мыскъылларыны эшиттинъ, манъа къаршы къара ниетлерини бильдинъ; душманларым мени яманлайлар, эр кунь мени мыскъыллайлар; бакъ, отурсалар да, турсалар да, эр вакъыт йырлап, мени кулелер. Джезала оларны, я РАББИ, къоллары япкъанларына коре бер акъларыны; акъылларыны ал, оларны къаргъа; ачувнен къувала, ер юзюнден ёкъ эт оларны, я РАББИ! Вай-вай-вай! Алтын бозулды, энъ яхшы алтын къара олды; азиз ташлар эр сокъакъ бою тёкип-сачылды. Сион огъуллары энъ яхшы темиз алтын киби къыйметли эди; насыл этип, оларнынъ къыймети балчыкъ бардакъкъа, чёльмекчининъ япкъанына тенъ олды? Шакъаллар биле меме берип, кучелеклерини эмиздирелер, халкъымнынъ къызы исе, сахрадаки девекъушу киби, мераметсиз олды. Къундакъ балаларнынъ тили сувсузлыкътан тамакъларына япыша; балалар отьмек сорай, береджек сою ёкъ. Бир вакъыт яхшы ашларны ашагъанлар шимди сокъакъларда бакъымсыз юрелер; бир вакъыт паалы урба кийип оськенлер шимди кубре обаларында яталар. Халкъымнынъ джезасы Содомнынъ гунасы ичюн джезадан буюктир; Содом бирден гъайып олды, адам къолу онъа токъунмады. Аллагъа багъышлангъанлар къардан темиз, сюттен беяз эдилер; тенлери — гульден ал-гульгюлидир, корюнишлери кок якъут киби темиз эди. Шимди исе бетлери комюрден къара, сокъакъларда оларны танымайлар; терилери кемиклерине япышты, терекнинъ къабугъы киби, къуру олды. Къылычнен ольдюрильгенлер ачлыкътан ольгенлерден бахтлыдыр; тарла берекети олмагъанындан чекишип, ирип кетелер. Мераметли къадынлар озь балаларыны пиширелер; сабийлер ашкъа чевирильди, халкъым гъайып ола. РАББИ бутюнлей гъазабыны тёкти, къызгъын ачувыны ёллады; темелини якъып ташлагъан атешни Сионда туташтырды. Ер юзюнинъ падишалары, дюньяда яшагъан эр кес Ерусалимнинъ къапудан душман киреджегине инанмай эдилер. Бунынъ эписи — пейгъамберлернинъ гунасы, руханийлернинъ къабааты ичюн джезадыр, чюнки олар шеэрнинъ ортасында догъру адамларнынъ къаныны тёктилер. Шимди, кёрлар киби, сокъакълар бою юрелер, къаннен арамлангъанлары ичюн, урбаларына биле токъунмагъа олмаз. «Кетинъиз мындан, арамлар!» — деп къычыралар оларгъа; «Кетинъиз! Кетинъиз мындан! Токъунманъыз!» ве олар салланып къачалар. Халкълар арасында: «Олар мында къалмасын!» — дейлер. РАББИ Озю оларны къачакъ этти, энди оларгъа бакъмайджакъ; олар руханийлерни урьмет этмедилер, къартларгъа мерамет косьтермедилер. Козьлеримиз кёр олды, ярдымны бошуна бекледик; къаравул къуллесинден бакъып, бизни къорчалайджакъ халкъны бекледик, олар исе бизни къорчалап оламады. Олар сакъланып, бизлерни тутмакъ ичюн беклейлер, сокъакълар бою юрмеге къоркъамыз; сонъумыз якъынлашты, куньлеримиз битти, бизим сонъумыз кельди. Бизни къувалагъанлар кок къарталларындан чабик эди; дагълар бою артымыздан къуваладылар, сахрада бизге къапкъан къойдылар. Омюримизнинъ нефеси, РАББИнинъ Месихи чукъурда тутулды; бизлер исе: «Халкъларнынъ арасында, онынъ колеткесинде яшайджакъмыз», — дедик. Уц топрагъында яшагъан Эдом къызы, шенълен ве къуван! Санъа да къаде келеджек, сархошланып, союнаджакъсынъ. Эй, Сион къызы! Гуналарынъ ичюн джеза битти, Рабби сени бир даа сюргюн этмейджек. Эдом къызы исе! Къабаатларынъ ичюн Рабби сени джезалайджакъ, гуналарынъны мейдангъа чыкъараджакъ. Я РАББИ, бизнен не олгъаныны унутма! Бакъ да, масхаралыгъымызны корь. Мал-мулькюмиз — душманларымызгъа кечти, эвлеримиз ябанджыларгъа тюшти. Оксюз, бабасыз къалдыкъ; аналарымыз — тул къадынлар кибидир. Сувумызгъа кумюш беремиз; акъча берип, одунларымызны аламыз. Къувалайыджымыз артымыздан къувалай, раатлыкъ бильмезден чалышамыз. Мысыргъа къол узатамыз, ашлыкъ ичюн Ашшургъа ялварамыз. Бабаларымыз гуна япты ве ёкъ олды, оларнынъ къабаатлары ичюн биз джезаланамыз. Къуллар бизге башлыкъ этелер, оларнынъ къолундан къуртараджакъ ёкъ. Отьмек ичюн джан бермеге азырмыз, сахрада бизни къылыч къоркъуза. Якъыджы ачлыкътан теримиз соба киби сыджакъ. Сионда апайларамызнынъ, Ехуда шеэрлеринде къызларымызнынъ намусына токъуналар. Душманлар башлыкъларымны астылар, акъсакъалларны урьмет этмейлер. Дегирмен ташларнен йигитлер ун чекелер, агъыр одун юкю ташып, яш огъланлар сюрюнелер. Шеэр къапуларында акъсакъаллар отурмай, йигитлер энди йырламай. Юрегимизнинъ къуванчы битти, оюнларымыз агълавгъа чевирильди. Таджымыз башымыздан тюшти; бизге беля; гуна яптыкъ! Шунынъ ичюн юреклеримиз сызлай, козьлеримиз бунарланды. Сион дагъы бакъымсыз къалды, устюнде тилькилер юрелер. Я РАББИ, Сен эбедиен падишалыкъ этесинъ! Тахтынъ несиллерден несиллерге турар! Не ичюн бизни бутюнлей унутасынъ? Нечюн бизни о къадар чокъ вакъыткъа къалдырасынъ? [21-22] Я РАББИ, бизни бутюнлей терк эткен олсанъ да, бизге къарардан зияде ачувлангъан олсанъ да, эвель куньлеримизни къайтар, бизни Озюнъе чевир, ве биз къайтармыз. 30-ынджы йылы, дёртюнджи айынынъ бешинджи кунюнде мен Кевар озенининъ ялысында сюргюн этильгенлернинъ арасында эдим. О вакъыт коклер ачылды, ве мен Алладан кельген руяларны корьдим. Айнынъ бешинджи кунюнде — Ехоякин падиша эсирге тюшкен сонъра бешинджи йылында, — къасдийлилернинъ топрагъында, Кевар озени ялысында РАББИ Бузийнинъ огълуна, руханий Ехезкельге хабер этти. Анда РАББИнинъ къолу онынъ устюнде эди. Апансыздан мен кучьлю ель шимальден кельгенини, яшын яшынлагъаныны ве буюктен-буюк булутны алып кетиргенини корьдим. Булут нурлар ичинде эди. Онынъ ортасында, атешнинъ ичинде сары хашмал ташына ошагъан бир шей бар эди. Ичинде де дёрт айвангъа ошагъан бир кимселер бар эди. Оларнынъ корюниши инсангъа бенъзей эди. Эр бирисининъ дёрт бети, ве эр бирисининъ дёрт къанаты да бар эди. Аякълары дос-догъру, табанлары — бузавнынъ туякълары киби олып, йылтырагъан бакъыр дайын парылдай эди. Дёрт тарафында, къанатларынынъ тюбюнде инсан къоллары бар эди. Дёртюнинъ бетлери де, къанатлары да бар эди. Оларнынъ къанатлары бири-бирине тие эди, озьлери исе айланмайып, огге бакъып кете эдилер. Оларнынъ бетлери огден бакъкъанда инсан бетине бенъзей эдилер. Сагъ тарафтан дёртюнинъ де — арслан бети, сол тарафтан дёртюнинъ де — бугъа бети, арттан исе дёртюнинъ де — къартал бети бар эди. Бетлери бойле эди. Къанатлары исе юкъарыгъа котерильген эди. Эр айваннынъ эки къанаты эки тарафтан башкъа айваннынъ къанатларына тие эди, оларнынъ башкъа эки къанаты да беденлерини къапата эди. Эр бири юзю бакъкъан тарафкъа дос-догъру кете эди. Рух къайда кетмеге истесе, олар да анда кете эдилер. Ич бир тарафкъа бурулмайып кете эдилер. Бу айванларнынъ корюниши алевленип янгъан комюр киби парылдай эди, янгъан атеш диреклери киби эди. Оларнынъ арасында токътамай атеш бирисинден башкъасына кече эди. Атеш козь къамаштырыджы ярыкъ эди, ве андан йылдырым ялкъылдай эди. Айванлар, йылдырым киби, огге-арткъа тез чапа эдилер. Мен айванларгъа бакъкъанда, эр бирининъ янында, ерде, дёртюнинъ эр бир бетининъ янында бирер копчек корьдим. Копчеклернинъ корюниши ве япылувы парылдагъан сары хризолит ташы киби эди, дёрт копчек де бири-бирине бенъзей эди. Копчеклернинъ корюниши де, япылувы да бири-бирининъ ичине кирген бир копчек киби эди. Арекет эткенде, эр дёрт тарафкъа тыгъыра эдилер ве четке бурулмай эдилер. Копчеклернинъ къыршавлары буюк ве къоркъунчлы олып, дёртю де чевресинден козьлернен толу эдилер. Айванлар арекет эткенде, янларындаки копчеклер де арекет эте эдилер. Айванлар ер устюнден котерильгенде исе, копчеклер де котериле эдилер. Рух къайда кетмеге истемесин, олар да анда догъру кете эдилер, копчеклер де оларнен берабер котериле эдилер, чюнки айванларнынъ руху шу копчеклерде эди. Айванлар арекет эткенде, копчеклер де арекет эте эдилер. Айванлар токътагъанда, копчеклер де токътай эдилер. Айванлар ерден котерильгенде, оларнен берабер копчеклер де котериле эдилер, чюнки айванларнынъ руху шу копчеклерде эди. Айванларнынъ башлары устюнде къуббеге бенъзеген шей бар эди. Шу къуббе башларынынъ устюнде яйылып, къоркъунчлы джамгъа ошай эди. Къуббенинъ тюбюнде бири-бирине тийип, къанатлары ачылгъан эди. Эр айванны къапаткъан даа эки къанаты бар эди. Эр айваннынъ беденини къапаткъан экишер къанаты бар эди. Айванлар кеткенде, мен къанатларынынъ шувултысыны эшите эдим. Бу шувулты буюк акъкъан сувларнынъ гурюльтиси киби, Къудретли Алланынъ сеси киби, ордунынъ гурюльтиси киби, кучьлю шувулты эди. Айванлар токътагъанда, къанатларыны тюшюре эдилер. Башлары устюндеки къуббенинъ устюнден бир сес янъгъырай эди. Айванлар токътагъанда, къанатларыны тюшюре эдилер. Башлары устюндеки къуббенинъ устюнде лазурит ташындан ясалгъан бир тахтнынъ бенъзеви бар эди. Тахтнынъ бенъзеви устюнде адамгъа ошагъан бир кимсе отура эди. Корьдим ки, о, бельге ошагъан ерден юкъары сары хашмал ташы киби эди, онынъ ичинде ве тышында атеш янгъан киби эди. Бельге ошагъан ерден ашагъы исе атеш киби бир шей корьдим. Онынъ чевре-чети парылдай эди, ве бу парылдав ягъмур ягъгъан куню булутларда пейда олгъан кок къушагъы киби эди. Чевре-четинде парылдагъан нурлар шойле эди. РАББИнинъ Шурети манъа бойле корюнди. Мен буны корип, бетимнен ерге йыкъылдым. Сонъ айткъаннынъ сесини эшиттим. О, манъа шойле деди: — Инсан огълу, аякъларынъа тур. Мен сеннен лаф этеджегим. О, манъа айтаяткъанда, ичиме Рух кирди ве мени аякъларыма тургъузды. Мен меннен лаф эткенни динъледим. О, манъа бойле деди: — Инсан огълу! Мен сени Исраильнинъ огъулларына, Манъа къаршы чыкъкъан халкъкъа йиберем. Бугуньге къадар оларнынъ озьлери де, баба-деделери де Манъа къаршы чыкъып, гуна япалар. Олар бойсунмаз ве таш юрекли балалардыр. Мен сени оларгъа йиберем. Сен оларгъа РАББИ-ТААЛЯнынъ сёзлерини хабер этеджексинъ. Олар сени динълесе — динълесинлер, динълемесе — динълемесинлер. Олар инат халкъ олса да, оларнынъ араларында РАББИнинъ пейгъамбери олгъаныны бильсинлер. Сен исе, инсан огълу, олардан къоркъма, оларнынъ сёзлеринден де къоркъма. Олар сенинъ чевре-четинъде тикенлер ве когем чалылары киби олса да, сен чаянлар арасында яшасанъ да, оларнынъ айтаджакъларындан къоркъма ве къоркъунчлы юзьлеринден дешетленме. Олар исьянджы халкътыр. Олар сени истесе — динълесинлер, истемесе — динълемесинлер, амма сен Меним сёзлеримни бу инат халкъкъа хабер эт. Инсан огълу, Мен санъа айтаджакъларымны динъле! Шу инат халкъ киби, инат олма. Агъзынъны ач да, Мен санъа береджек шейни аша. Бакъсам, манъа узангъан бир къолны корьдим, ичинде де бир бурулгъан кягъыт бар эди. О, меним огюмде кягъытны ачты. Кягъытнынъ ичи де, тышы да язылгъан эди. Анда агълавлар, инъильтилер ве гъам-къасеветлер акъкъында язылгъан эди. Манъа: — Инсан огълу! Огюнъдеки шейни аша. Бурулгъан бу кягъытны аша ве Исраиль халкъына кетип, оларнен лаф эт, — деди. Мен агъзымны ачтым да, О, бурулгъан бу кягъытны манъа ашамагъа берди. Сонъра О, манъа: — Инсан огълу! Мен санъа берген бу кягъытны тойгъандже ашап, ашкъазанынъны толдур! — деди. Мен оны ашадым. Ашагъанда, агъзым бал киби татлы олды. Сонъра О, манъа бойле деди: — Инсан огълу! Исраиль халкъына кет ве Меним сёзлеримни оларгъа айтып бер. Лафы анълашылмаз адамларгъа, тили къыйын олгъан халкъкъа Мен сени йибермейим. Мен сени Исраиль халкъына йиберем. Лафлары анълашылмаз, тиллери къыйын, сёзлери эшитильмеген чокъ халкъларгъа сени йибермейим. Сени бойле халкъларгъа йиберген олсам да, олар сени динълер эди. Амма, Мени динълемеге истемегени ичюн, Исраиль халкъы сени де динълемеге истемейджек. Бутюн Исраиль халкъы къатты манълайлы, таш юрекли бир халкътыр. Лякин Мен санъа да къатты бетни ве къатты манълайынъны береджегим, ве сен оларгъа ошайджакъсынъ. Сенинъ манълайынъны эльмаз киби къавий, чакъмакъташ киби къатты япаджагъым. Олар исьянджы халкъ олса да, оларнынъ огюнде къоркъма, олар ичюн дешетленме. Сонъра О, манъа деди: — Инсан огълу! Санъа айтаджакъларыма къулакъ ас ве юрегинъе къой! Тур да, сюргюнликте яшагъан халкъынъа кет. Истесе — сени динълесинлер, истемесе динълемесинлер, амма оларгъа шуны айт: «РАББИ-ТААЛЯ шойле дей…» Бундан сонъ ель мени котерди, ве РАББИнинъ Шурети еринден котерилеяткъанда, мен дешетли зельзеленинъ сесини эшиттим, эм де айванларнынъ бири-бирине урулгъан къанатларынынъ шувултысыны, эм де янындаки копчеклернинъ гурюльтисини ве дешетли зельзеленинъ сесини эшиттим. Ель мени юкъарыгъа котерип, алып кетти. Мен къасевет ве ачувнен кеттим. РАББИнинъ кучьлю къолу устюмде эди. Мен Кевар озени ялысындаки Тель-Авив шеэринде яшагъан сюргюн этильгенлерге кельдим. Анда, олар яшагъан еринде, оларнынъ арасында буюк шашкъынлыкъ ичинде еди кунь къалдым. Еди кунь кечкен сонъ, РАББИ манъа шойле деди: — Инсан огълу! Мен сени Исраиль халкъына къаравул этип къойдым. Сен Меним сёзлеримни динълейджексинъ ве Меним Адымдан оларны тенбиелейджексинъ. Эгер Мен ярамай кишиге: «Сен мытлакъа оледжексинъ!» — десем, сен исе оны тенбиелемесенъ ве, джаныны къуртармакъ ичюн, оны озь ярамай ишлеринден къайтармасанъ, о адам гуналары ичюн мытлакъа оледжек. Онынъ къаны ичюн исе Мен сенден джевап сорайджагъым. Амма сен ярамай адамны тенбиелесенъ, о исе озь ярамай ишлеринден ве яман ёлундан вазгечмесе, о, гуналары ичюн мытлакъа оледжек, сен исе джанынъны къуртараджакъсынъ. Эгер де инсафлы бир киши догърулыгъындан къайтса ве акъсыз ишлер япса, Мен онынъ ёлуны къапатаджагъым, ве о, сюрюнип оледжек. Эгер сен оны тенбиелемесенъ, онынъ догъру ишлери анъылмайып, о озь гунасы ичюн ольсе, онынъ къаны ичюн исе Мен сенден джевап сорайджагъым. Эгер исе сен инсафлы кишини, гуна япмасын деп, тенбиелесенъ, ве о, гуна япмаса, о, сагъ къаладжакъ, сен де джанынъны къуртараджакъсынъ. Мен анда олгъанда, РАББИнинъ къолу меним устюмде эди. О, манъа: — Тур да, вадийге чыкъ. Анда Мен сеннен лаф этеджегим, — деди. Мен турдым да, вадийге кеттим. О ерде РАББИнинъ Шурети, Кевар озенинде корьгеним киби, тура эди. Мен бетимнен ерге тюштим. Рух меним ичиме кирди ве мени аякъларым устюне къойды ве манъа шойле деди: — Эвинъе кетип, къапуларынъны къапат. Инсан огълу, сени аркъанларнен багълайджакълар, ве сен халкъкъа чыкъамайджакъсынъ. Мен тилинъни танълайынъа япыштыраджагъым, ве сен лаф этип ве оларны къабаатлап оламайджакъсынъ. Олар инат халкътыр! Амма Мен сеннен лаф эткенде, дудакъларынъ ачыладжакъ ве сен оларгъа: «РАББИ-ТААЛЯ бойле дей…» — дейджексинъ. Ким динълесе — динълесин, ким динълемеге истемесе — динълемесин. Олар инат халкътыр. — Инсан огълу, бир кирпич алып, огюнъе къой да, онынъ устюнде Ерусалим шеэрининъ ресимини яп. Оны алкъагъа ал, онынъ чевресинде уджюм къуллелерини къур, онынъ чевресине топракъ обалары яп, янында ордуларны ерлештир ве шеэрге къаршы дивар йыкътыргъан алетлерни къой. Бир демир тава ал. Оны демир дивар киби озюнънен шеэр арасына къой. Юзюнъни онъа чевир. Шеэр алкъада олсун, сен исе оны алкъада тут. Бу, Исраиль халкъына бир бельги олсун. Сен сол тарафынъа ят ве устюнъе Исраиль халкъынынъ гуналарыны къой. Сол янынъда не къадар ятсанъ, шу къадар Исраильнинъ гуналарыны устюнъде ташыйджакъсынъ. Олар къач йыл гуна япкъан олсалар, сен шу къадар кунь ятаджакъсынъ: 390 кунь ичинде сен Исраильнинъ гуналарыны устюнъде ташыйджакъсынъ. Буны беджерген сонъ, кене ят, энди сагъ янынъа ят. 40 кунь ичинде Ехуданынъ гуналарыны устюнъде ташы. Эр йыл ичюн санъа бир кунь олсун. Мен бойле бельгиледим. Алкъада олгъан Ерусалимге юзюнъни чевир, онъа тараф чыплакъ къолунъны узат ве онъа къаршы пейгъамберлик яп. Мына, Мен сени аркъанларнен багълайджагъым. Алкъа куньлери битмегендже, бир янынъдан о бир янынъа айланмайджакъсынъ. Озюнъе богъдай ве арпа, бакъла ве берджимек, тюй ве къызыл богъдайны ал да, бир савуткъа къой. Булардан озюнъе отьмек яп. Отьмеклернинъ сайысы янынъда ятаджакъ куньлернинъ сайысы олсун. 390 кунь сен оларны ашайджакъсынъ. Эр кунь белли бир вакъытта ашайджакъ ашынъ бир чаначыкъ олсун. Эр кунь белли бир вакъытта ичеджек сувунъ да учь мешребе олсун. Япылгъан отьмеклерни арпа пителери киби аша. Адам бокъуны якъып, оларны халкънынъ огюнде пишир. РАББИ бойле деди: — Мен Исраиль халкъыны башкъа халкъларнынъ арасына сюргюн этеджегим. Анда Исраиль халкъы бойлеликнен озюнинъ арам отьмегини ашайджакъ. О заман мен: — Я РАББИ-ТААЛЯ! Мен ич бир вакъыт арам шей ашамадым, арамланмадым! Олю айваннынъ я да йыртыджы айван ольдюрген айваннынъ этини мен яшлыгъымдан ич бир вакъыт бугуньгедже ашамадым. Арам олгъан эт агъзыма кирмеди! — дедим. — Яхшы, — деди О. — Адам бокъу ерине айван тезегини алмагъа санъа разылыкъ берем. Оны якъып, отьмегинъни пишир. Сонъра О, даа бойле деди: — Инсан огълу! Мен ойле япарым ки, Ерусалимге отьмек алып кетирмейджеклер. Адамлар отьмекни азар-азар чекеджеклер ве оны къасевет ичинде ашайджакълар. Сувуны да азар-азар ольчейджеклер ве къоркъудан къалтырап ичеджеклер. Олар ачлыкъ ве сувсузлыкъ чекеджеклер, бири-бирине къоркъып-шашып бакъаджакълар ве гуналары ичюн азып-арыкълап ёкъ оладжакълар. Энди исе, инсан огълу, кескин бир къылыч ал да, бербернинъ устрасы киби къулланып, башынъны ве сакъалынъны тыраш эт. Сонъра теразе алып, сачларынъны къысымларгъа боль. Алкъагъа алынув вакъты биткенде, сачларнынъ учьте бир къысмыны шеэрнинъ ортасында якъ. Даа учьте бир къысмыны алып, оны шеэрнинъ чевре-четинде къылычнен парча-парча кес. Къалгъан учьте бир къысмыны ельге савур. Мен ачыкъ къылычымнен оларны къувалайджагъым. Янъгъыз бир къач сач алып, оны урбанънынъ этеги ичине къой. Булардан да бир къач данесини кене атешке атып якъ. Андан чыкъаджакъ атеш бутюн Исраиль халкъына даркъайджакъ. РАББИ-ТААЛЯ шойле дей: — Бу — Ерусалим. Мен оны халкъларнынъ арасында ерлештирдим. Чевре-четини мемлекетлернен сардым. Амма о, Меним къарарларыма ве низамнамелериме къаршы чыкъты, халкълардан ве чевре-четиндеки мемлекетлерден бетер олды. О, Меним къанунларымны ред этти, низамнамелеримни беджермеди. Шунынъ ичюн РАББИ-ТААЛЯ шойле дей: — Чевре-четинъизде яшагъан халкълардан даа да бетер олгъанынъыз, низамнамелеримни беджермегенинъиз ве къанунларымны тутмагъанынъыз, къомшу халкъларнынъ къанунларыны биле тутмагъанынъыз ичюн, РАББИ-ТААЛЯ бойле дей: «Энди Мен Озюм сизлерге къаршы чыкъаджагъым. Къомшу халкъларнынъ козю огюнде Мен сизлерни джезалайджагъым. Сизинъ пис ишлеринъиз ичюн, эвель япмагъан ве келеджекте япмайджакъ шейлерни сизге япаджагъым. Сизинъ аранъызда бабаларынъыз балаларыны, балалары исе бабаларыны ашайджакълар. Мен сизлерни джезалайджагъым, сагъ къалгъанны исе ельге савураджагъым». — Мен ант этем, — дей РАББИ-ТААЛЯ. — Меним Азиз Еримни писликлеринъизнен ве арамлыкъларынъызнен арамлагъанынъыз ичюн, Мен Озюм сизни ашалайджагъым, сизни аджымайджагъым, мерамет этмейджегим. Халкъынънынъ учьте бир къысмы хасталыкътан ве ачлыкътан ёкъ оладжакъ, учьте бир къысмы шеэрнинъ чевре-четинде къылычтан оледжек, учьте бир къысмыны исе Мен ельге савураджагъым ве ачыкъ къылычнен артындан къувалайджагъым. Бундан сонъ гъазабым сёнеджек, ачувым ятышаджакъ, ве о заман Мен къанаатленеджегим. Оларнынъ башларына гъазабымны тюшюргенимден сонъра, олар биледжеклер ки, Мен — РАББИм, мераметнен оларнен лаф эттим. Мен сени харап этеджегим. Чевренъизде яшагъан халкъларнынъ ве эр бир ёлджунынъ огюнде сени масхара япаджагъым. Гъазапнен ве ачувнен Мен сени джезалагъанымда, сени мыскъыллайджакъ ве яманлайджакълар, чевренъдеки халкъларгъа сен дерс ве къоркъунчлы шей оладжакъсынъ. Мен, РАББИ, буны айттым. Ачлыкънынъ аджджы окъларыны атып, сизлерни ёкъ этеджегим. Оларны йиберип, сизлерни ольдюреджегим. Ачлыкъны арттыраджагъым, отьмек кетирилювини кеседжегим. Санъа ачлыкъ ве йыртыджы айванларны ёллайджагъым, олар сени эвлятсыз къалдырыр. Ольдюриджи хасталыкълар ве олюм башларынъызгъа тюшеджек. Сизлерни къылычнен ольдюреджеклер. Мен, РАББИ, буны айттым. РАББИ манъа шойле деди: — Инсан огълу! Юзюнъни Исраиль дагъларына чевир де, оларгъа къаршы пейгъамберлик эт ве бойле айт: — Эй, Исраиль дагълары! РАББИ-ТААЛЯнынъ сёзлерини динъленъиз. Дагъларгъа ве байырларгъа, вадийлерге ве дерелерге РАББИ-ТААЛЯ шойле дей: — Бакъынъыз, Мен сизлерге къаршы къылыч ёллайджагъым, ибадет тёпелеринъизни бербат этеджегим. Къурбан ерлеринъиз бозуладжакъ, къокъулы отларны якъув ерлеринъиз къырыладжакъ. Путларынъызнынъ тюбюне олюлеринъизни атаджагъым. Исраиллилернинъ джесетлерини оларнынъ путлары янына къоярым, кемиклеринъизни къурбан ерлеринъизнинъ чевресинде дагъытырым. Эр бир яшагъан еринъизде эписи шеэрлеринъиз йыкътырыладжакъ, ибадет тёпелеринъиз бозуладжакъ. Къурбан ерлеринъиз бом-бош къалсын ве бозулсын, путларынъыз къырылып ёкъ олсун, къокъулы отларны якъув ерлеринъиз парчалансын, къолларынъызнынъ япкъанлары ёкъ олсун. Эр ерде ольдюриледжексинъиз. Сонъра Мен РАББИ олгъанымны биледжексинъиз. Амма бир къысмынъызны сагъ къалдыраджагъым. Чешит мемлекетлерде даркъатылгъан, халкъларнынъ арасында яшагъан базыларынъыз къылычтан къуртуладжакъ. Сагъ къалгъанлар, ят мемлекетлерге сюргюн этильгенлер Мени акъылгъа кетиреджеклер. Оларнынъ ороспу юреклери Менден вазгечкени, козьлери путларнынъ артындан ороспулангъанлары ичюн, Мен насыл агъры чеккенимни анълайджакълар, олар япкъан бутюн писликлери ве яманлыкълары ичюн озь-озьлеринден игренеджеклер. Сонъра Мен РАББИ олгъанымны биледжеклер. Бу беляларны башларына тюшюреджегимни айткъанда, бошуна айтмадым. РАББИ-ТААЛЯ шойле дей: — Эллеринъизни чырпынъыз, аякъларынъызны ерге урунъыз, Исраиль халкъынынъ бутюн яман пис ишлери акъкъында: «Вай!» — денъиз. Олар къылычтан, ачлыкътан ве ольдюриджи хасталыкълардан ёкъ оладжакълар! Узакъ олгъанлар ольдюриджи хасталыкътан оледжек, якъын олгъанлар къылычтан йыкъыладжакъ, сагъ къалып къуртулгъанлар исе ачлыкътан оледжектир. Бойле этип, гъазабымны башларына тюшюреджегим. О заман Мен РАББИ олгъанымны билирсинъиз! О заман путларнынъ арасында, къурбан ерлеринъизнинъ чевресинде, эр бир юксек байырда, эр бир дагънынъ тёпесинде, эр бир ешиль терекнинъ тюбюнде ве даллы эменнинъ тюбюнде, эписи путларына къокъулы отлар якъкъан эр бир ерде олю ятаджакъсынъыз. Оларгъа къаршы къолумны узатып, сахрадан Ривлагъадже къадар эписи яшагъан ерлерни къоркъунчлы харап этеджегим, бом-бош этеджегим. О заман Мен РАББИ олгъанымны биледжеклер! РАББИ манъа шойле деди: — Инсан огълу! РАББИ-ТААЛЯ Исраиль топрагъына бойле дей: «Олюм! Мемлекетнинъ дёрт кошесине олюм келе! Сенинъ сонъунъ кельди. Мен ачувымны устюнъе ягъдыраджагъым, япкъан ишлеринъ ичюн сени суд этеджегим, ишлеген пис шейлеринъ ичюн сени джезалайджагъым. Санъа мераметнен бакъмам, сени аджымам, япкъан ишлеринъ ве ишлеген пис шейлеринъ ичюн сени джезалайджагъым. Сонъ Мен РАББИ олгъанымны билирсинъиз!» РАББИ-ТААЛЯ шойле дей: — Беля! Беля артындан беля келе! Олюм келе! Келе олюм! Сенинъ сонъунъ кельди! Бакъынъыз, о, кельди! Эй, мемлекетте яшагъанлар! Сизге олюм кельди. Шашмалав вакъты кельди, шамата куню якъынлашты. Дагъларда къуванч сеси ёкъ. Тезден гъазабымны устюнъизге тёкеджегим, ачувымны сизге тюшюреджегим, сизлерни япкъан ишлеринъиз ичюн суд этеджегим, ишлеген пис шейлеринъиз ичюн сизни джезалайджагъым. Санъа мераметнен бакъмам, сени аджымам, япкъан ишлеринъ ве ишлеген пис шейлеринъ ичюн сени джезалайджагъым. Сонъ Мен Джезалайыджы РАББИ олгъанымны билирсинъиз. Бакъынъыз, шу кунь кельди! Башынъызгъа олюм кельди! Таякъ чечекленди, юзьсюзлик чокълашты. Зулумлыкъ котерильди, яманлыкъ кетирген таякъ пейда олды… Оларнынъ кимсеси къалмайджакъ… Оларнынъ сюрюлеринден кимсе къалмайджакъ… Байлыгъы олмайджакъ… Буюклери ёкъ оладжакъ… Вакъыт кельди, кунь якъынлашты! Сатын алгъан къуванмасын, саткъан агъламасын. Оларнынъ бутюн сюрюсине гъазап тюшеджек. Олар сагъ къалса биле, саткъан шейини къайтарып оламаз. Оларнынъ бутюн сюрюси акъкъындаки пейгъамберлик руясы мытлакъа ерине келеджек, акъсызлыкъта яшагъан ич кимсе джаныны къуртармайджакъ. Олар боразан чаладжакъ, эр шейни азырлайджакъ, амма кимсе дженкке чыкъмайджакъ, чюнки оларнынъ бутюн сюрюсине гъазап тюшеджек. Шеэрнинъ чевресинде къылыч, ичинде исе ольдюриджи хасталыкънен ачлыкъ. Тарлада олгъанлар къылычтан оледжек, шеэрде олгъанларны исе ачлыкъ ве хасталыкъ ёкъ этеджек. Къуртарылып, сагъ къалгъанлар чапсалар да, вадий гогерджинлери киби дагъларда сакъланаджакълар. Эр бириси акъсыз ишлери ичюн ынъранып агълайджакъ. Эписининъ къоллары такъаттан кесиледжек, эписининъ аякълары сийдиктен сылакъ оладжакъ. Олар беллерини чувалнен багълайджакъ, къалтырап-титрейджеклер. Масхаралыкъ юзьлерини къаплайджакъ, эписининъ башлары тыраш оладжакъ. Кумюшлерини сокъакъкъа атаджакълар, алтынлары да арам эсапланаджакъ. РАББИнинъ гъазабы куню не кумюшлери, не алтынлары оларны къуртарып оламайджакъ. Кумюшлери ве алтынлары оларгъа аш бермез, къарынларыны тойдурмаз. Байлыгъы оларны акъсызлыкъкъа алып кельди. Паалы ильванларынен олар гъурурландылар, олардан пис джиренч путларны яптылар. Шунынъ ичюн Мен ильванларыны олар ичюн арам япаджагъым. Оны ябанджыларнынъ элине береджегим, дюньянынъ ярамазлары оны чайпап аладжакълар ве арам этеджеклер. Мен олардан юзюмни чевиреджегим, ве олар Меним къыйметли еримни арамлайджакълар. Айдутлар анда кирип, оны арам этеджеклер. Зынджырны азырланъыз. Мемлекет олюм джезасынен джезаланаджакъ джинаетлерге толды, ве зулумлыкъ шеэрни сарды. Мен халкъларнынъ энъ ярамайларыны кетиреджегим, олар эвлеринъизни тартып аладжакълар. Кучьлюлернинъ гъуруры битеджек, ве сизинъ азиз ерлеринъиз арамланаджакъ. Къоркъунчлы беля келеята. Олар аманлыкъ къыдыраджакъ, лякин тапалмайджакълар. Беля артындан беля, ярамай хабер артындан ярамай хабер келеджек. Олар пейгъамберлерден руя истейджеклер, амма руханийлер къанунны огретмейджек, акъсакъаллар насиат бермейджек. Падиша яс тутаджакъ, мырзаларны къоркъу басаджакъ, мемлекет халкъынынъ эллери титрейджек. Мен оларны япкъан ишлерине коре джезалайджагъым, суд эткенлерине коре оларны суд этеджегим. О заман Мен РАББИ олгъанымны билирлер. Алтынджы йылы, алтынджы айынынъ бешинджи куню мен эвимде отургъанда, Ехуда акъсакъаллары да огюмде отура эдилер. Апансыздан РАББИ-ТААЛЯнынъ эли манъа тийди. Мен бакъып, адамгъа ошагъан бир кимсени корьдим. Белине ошагъан ерден ашагъы о, атешке бенъзей эди, бельден юкъары исе сары хашмал ташы киби йылтырай эди. О, дерсинъ, элини узатып, мени сачларымдан тутты. Сонъра ель мени ернен кок арасына котерип, Алланынъ руясында мени Ерусалимге, шимальге бакъкъан ич къапусына кетирди. Анда Алланынъ куньджюлигини къозгъагъан пут эйкелининъ ери бар эди. Мына, вадийде эвелькиси корьгеним киби, анда манъа Исраиль Алласынынъ Шурети корюнди. РАББИ манъа шойле деди: — Инсан огълу! Козьлеринъни котерип, шимальге бакъ! Мен козьлеримни котерип, шимальге бакътым. Къурбан къаршысындаки къапунынъ шималинде мен куньджюлик къозгъагъан бу пут эйкелини корьдим. О, кириште тура эди. РАББИ манъа: — Инсан огълу! Оларнынъ не япкъаныны коресинъми? Исраиль халкъы мында пек джиренч ишлер япа. Шунынъ ичюн Мен Азиз Еримден узакълашырым. Сен даа да бетер пис шейлерни кореджексинъ. Сонъра О мени азбарнынъ киришине алып кельди. Мен бакътым да, дивардаки тешикни корьдим. О манъа: — Инсан огълу, дивардаки тешикни кенълештир, — деди. Мен дивардаки тешикни кенълештирдим ве дивар тешигинден кечмек ичюн ер яптым. О манъа шойле деди: — Ичери кир де, оларнынъ мында насыл пис шейлерни япкъанларыны корь. Мен ичери кирип бакътым. Бутюн диварларда чешит сюйрекленип юрген махлюкъларнынъ ресимлерини, джиренч айванларнынъ ресимлерини ве Исраиль халкъынынъ ташта оюлып ясалгъан чешит путларынынъ ресимлерини корьдим. Оларнынъ огюнде Исраиль халкъындан етмиш акъсакъалы тура эдилер. Оларнынъ ортасында Шафаннынъ огълу Яазанья тура эди. Эр бирининъ элинде къокъулы шейлерни якъмакъ ичюн бирер савут бар эди, ве олардан булут киби къокъулы тютюн котериле эди. РАББИ манъа шойле деди: — Инсан огълу, Исраиль акъсакъаллары къаранлыкъта, чевре-чети оюлып ясалгъан путларнынъ ресимлеринен толу озь одасында не япкъанларыны коресинъми? Олар: «РАББИ бизни корьмей. О, бу мемлекетни ташлап кетти», — дейлер. Сонъра О кене манъа: — Бакъ, оларнынъ япкъан даа да пис шейлерини кореджексинъ, — деди. Сонъра О мени РАББИнинъ Эвине, шималь къапусына кетирди. Анда агълавларнен Таммузгъа ибадет этип къадынлар отура эдилер. РАББИ манъа: — Инсан огълу, буларны коресинъми? Даа да пис шейлерни кореджексинъ, — деди. Сонъра О мени РАББИ Эвининъ ичери азбарына киргизди. Анда, РАББИнинъ Сарайы киришинде, Эйван ве къурбан ерининъ арасында 25-ке якъын акъай тура эди. Олар РАББИнинъ Сарайына аркъасыны айландырып, бетлерини куньдогъуш тарафына чевирип, кунешке ибадет эте эдилер. РАББИ манъа шойле деди: — Инсан огълу, буларнынъ эписини коресинъми? Ехуда халкъы мында япкъан пис шейлери чокътыр. Амма олар бутюн мемлекетни де хорлавларгъа батырдылар, Мени текрар-текрар ачувландыралар. Бакъ, олар Мени мыскъыллайлар. Шунынъ ичюн Меним ачувым оларгъа тёкюледжек! Оларны аджымам, мерамет этмем. Къулакъларыма чокъ къычырсалар биле, оларны динълемем! Сонъра Онынъ юксек сеснен манъа айткъаныны эшиттим: — Эй, шеэрни джезалайджакъ адамлар! Озь ёкъ этиджи силяларынъызнен мында келинъиз! О вакъыт шималий Юкъары Къапу тарафындан келеяткъан алты кишини корьдим. Эр бирисининъ къолунда ёкъ этиджи силясы бар эди. Оларнен берабер даа бир кимсе келе эди, онынъ устюнде кетен урбасы, белинде де кятипнинъ алетлери бар эди. Олар келип, бакъыр къурбан ерининъ янында турдылар. Керувнынъ устюнде булунгъан Исраиль Алласынынъ Шурети ондан энди ве Эвнинъ босагъасына кельди. РАББИ кетен урба кийген ве белинде кятип алетлери олгъан кишини чагъырып, онъа шойле деди: — Бутюн Ерусалим шеэрини кечип, оларнынъ арасында япылгъан пис шейлер акъкъында къайгъырып къасевет эткен адамларнынъ манълайына тамгъа къой. Башкъаларына исе: — Онынъ артындан шеэрни кечип кетинъиз де, къалгъанларны аджымайып, мерамет этмейип ольдюринъиз, — дегенини эшиттим. — Эписини ёкъ этинъиз: къартларны да, къызларны ве огъланларны, апайларны ве балаларны ёкъ этинъиз. Амма манълайында бельгиси олгъанларны тийменъиз. Меним Азиз Еримден башланъыз, — деди. Олар Эвнинъ янында олгъан акъсакъаллардан башладылар. РАББИ оларгъа: — Эвни арамланъыз, азбарларыны олюлерге толдурынъыз. Айды, кетинъиз! — деди. Олар чыкъып кеттилер ве шеэрдеки адамларны ольдюрип башладылар. Олар ольдюрип башлагъанда, мен бир озюм къалдым ве бетимнен ерге йыкъылып: — Я РАББИ-ТААЛЯ! Гъазабынъны Ерусалимге тёкип, Исраиль халкъынынъ эписини ёкъ этеджексинъми?! — деп къычырдым. О, манъа джевапланды ве: — Исраиль ве Ехуда халкъынынъ гуналары пек чокъ, къабааты пек буюк. Мемлекет къангъа толды, шеэр акъсызлыкъкъа толудыр. Олар: «РАББИ мемлекетни ташлап кетти. РАББИ ич бир шейни корьмей», — дейлер. Шунынъ ичюн Мен оларны аджымам, мерамет косьтермем. Япкъанларыны озьлерининъ башына тюшюреджегим, — деди. Бундан сонъ устюнде кетен урбасы ве белинде кятип чёльмеги олгъан киши джевапланып: — Сен манъа буюргъанынъны яптым, — деди. Мен бакътым ве Керувларнынъ башы устюндеки къуббенинъ устюнде лазуриттен ясалгъан тахткъа ошагъан бир шейни корьдим. РАББИ кетен урба кийген кишиге шойле деди: — Керувларнынъ тюбюндеки копчеклернинъ арасына кир. Керувларнынъ арасындан янгъан комюрлерни авучларынъа толдур да, шеэрге ат, — деди. Сонъ мен о киши анда киргенини корьдим. О киши киргенде, Керувлар Алланынъ Эвининъ сагъ тарафында тура эдилер. Булут ичери азбарны толдура эди. РАББИнинъ Шурети Керувларнынъ устюнден котерилип, Эвнинъ босагъасына кечти. Булут Эвни толдурды, ве азбарда РАББИнинъ Шурети парылдап башлады. Керувларнынъ къанат шувултысы тышкъы азбарда биле эшитиле эди. О, Къудретли Алланынъ кучьлю сесине ошай эди. РАББИ кетен урба кийген кишиге: «Керувларнынъ тюбюндеки копчеклернинъ арасындан атеш ал», — деп буюргъан сонъ, о киши кирип, копчекнинъ янында турды. Керувларнынъ бириси элини атешке узатты да, Керувларнынъ арасында олгъан атешни алды ве оны кетен урба кийген кишининъ авучларына къойды. О, атешни алып кетти. Керувларнынъ къанатлары тюбюнде къолларгъа ошагъан шекиллер бар эди. Мен бакътым ве Керувларнынъ янында дёрт копчекни корьдим, эр бир Керувнынъ янында бирер копчек бар эди. Копчеклер сары хризолит киби парылдай эдилер. Дёрт копчекнинъ корюниши бири-бирине ошай ве бири-бирисининъ ичине кирген киби эди. Копчеклер арекет эткенде, дёрт тарафкъа бурулмайып кетип ола эди. Керувларнынъ башлары бакъкъан тарафкъа копчеклер бурулмайып кетип ола эдилер. Керувларнынъ беденлери, аркъалары, эллери, къанатлары ве копчеклери козьлернен толу эди. Дёрт копчеги козьлернен толу эди. Копчеклерге «галгал» дегенлерини эшиттим. Эр бирининъ дёрт бети бар эди. Биринджиси — Керув бети, экинджиси — инсан бети, учюнджиси — арслан бети, ве дёртюнджиси — къартал бети эди. Керувлар юкъарыгъа котерильдилер. Олар мен эвель Кевар озенинде корьген айванлар эди. Керувлар кеткенде, оларнынъ янында олгъан копчеклер де арекет эте эдилер. Керувлар ерден котерильмек ичюн къанатларыны кергенде, копчеклер олардан айырылмай, оларнынъ янында къала эдилер. Керувлар токътагъанда, копчеклер де токътай эдилер, Керувлар юкъарыгъа котерильгенде, копчеклер де котериле эди, чюнки копчеклерде айванларнынъ руху бар эди. РАББИнинъ Шурети Эвнинъ босагъасындан кетип, Керувларнынъ устюнде токъталды. Козьлерим огюнде Керувлар къанатларыны керип, ерден котерильдилер. Олар кеткенде, копчеклер де оларнен берабер арекет этти. Керувлар РАББИ Эвининъ куньдогъуш къапусынынъ киришинде токътадылар. Исраиль Алласынынъ Шурети де оларнынъ устюнде эди. Мен бу айванларны Кевар озени ялысында, Исраиль Алласынынъ тюбюнде корьген эдим. Мен оларнынъ Керувлар олгъаныны анъладым. Эр бирисининъ дёрт бети, дёрт къанаты, къанатлары тюбюнде де къолларгъа ошагъан шейлер бар эди. Оларнынъ бетлери мен Кевар озенинде корьген бетлер киби эди. Корюнишлери де, озьлери де айны эди. Эр бири бети бакъкъан тарафкъа кете эди. Рух мени юкъарыгъа котерип, РАББИнинъ Эвине, куньдогъушкъа бакъкъан шаркъ къапусына кетирди. Къапунынъ киришинде 25 киши бар эди. Оларнынъ арасында халкънынъ ёлбашчылары олгъан Аззурнынъ огълу Яазаньяны ве Бенаянынъ огълу Пелатьяны корьдим. РАББИ манъа шойле деди: — Инсан огълу! Мына булар — ярамайлыкъ тюшюнген ве бу шеэрде ярамай акъыл огреткен адамлардыр. Олар: «Эвлер къурмакъ вакъты узакъмы? Биз бу шеэрде, къазандаки эт киби сакълымыз», — дейлер. Шунынъ ичюн оларгъа пейгъамберлик эт. Инсан огълу, пейгъамберлик эт! Сонъра РАББИнинъ Руху манъа энди ве шойле деди: — Айт: «РАББИ бойле дей: Исраиль халкъы! Мен сизинъ нелер айткъанларынъызны эшиттим, нелер тюшюнгенлеринъизни Мен билем. Бу шеэрде чокъ адамны ольдюрдинъиз, онынъ сокъакъларыны олюлерге толдурдынъыз. Шунынъ ичюн РАББИ-ТААЛЯ шойле дей: Шеэрде атып ташлагъан олюлеринъиз — эт, шеэр исе — къазандыр. Амма Мен сизлерни шеэрден чыкъарып атаджагъым. Сизлер къылычтан къоркъасыз — Мен сизлерге къылычны ёллайджагъым. Бойле дей РАББИ-ТААЛЯ. Сизлерни шеэрден чыкъарып, ябанджыларнынъ къолуна береджегим ве сизлерни джезалайджагъым. Къылычтан оледжексинъиз. Сизлерни Исраиль сынъырларында суд этеджегим. О заман Мен — РАББИ олгъанымны билирсинъиз. Бу шеэр сизинъ ичюн къазан олмайджакъ, сизлер де онынъ ичинде эт олмайджакъсыз. Сизлерни Исраиль сынъырларында суд этеджегим. О заман Мен — РАББИ олгъанымны билирсинъиз. Низамнамелериме коре сиз яшамайсынъыз, къарарларымны беджермейсинъиз, амма чевренъиздеки халкъларнынъ къанунларына коре яшайсынъыз». Мен пейгъамберлик япаяткъанда, Бенаянынъ огълу Пелатья ольди. Мен бетим устюне йыкъылдым ве: — Я РАББИ-ТААЛЯ! Исраиллилернинъ къалгъаныны бутюнлей ёкъ этмеге истейсинъми? — деп къычырдым. РАББИ манъа шойле джевап берди: — Инсан огълу! Ерусалимде яшагъанлар сенинъ сойларынъа, сенинъ догъмушларынъа, сюргюн этильгенлерге ве эписи исраиллилерге: «РАББИден узакъ олунъыз, бу мемлекет бизге мульк оларакъ берильгендир», — дейлер. Шунынъ ичюн оларгъа шойле айт: «РАББИ-ТААЛЯ шойле дей: Мен оларны узакъ халкъларгъа сюргюн эттим, чешит мемлекетлерге дагъыттым, лякин олар кеткен топракъларда Мен оларгъа кучюк Азиз Ер олдым». Сонъра шойле айт: «РАББИ-ТААЛЯ бойле дей: Мен сизлерни башкъа халкълар арасындан топлайджагъым, дагъытылгъан мемлекетлерден сизни топлап къайтараджагъым ве Исраиль топрагъыны сизге береджегим». Олар анда къайткъанда, андан эр арамлыкъны ве эр писликни котерип атаджакълар. Мен оларгъа бир юрек береджегим, ичлерине янъы рух къояджагъым. Ичлериндеки таш юрекни чыкъарып, онынъ ерине йымшакъ юрекни къояджагъым. Бундан сонъ олар Меним низамнамелериме коре яшайджакълар, къарарларымны беджерип тутаджакълар. Олар Меним халкъым оладжакъ, ве Мен оларнынъ Алласы оладжагъым. Пис арамлыкъларнынъ артындан кеткенлерге исе Мен япкъанларына коре акъкъыны береджегим. Бойле дей РАББИ-ТААЛЯ. Бундан сонъ Керувлар къанатларыны котерип кердилер, копчеклери де янында эди, ве Исраиль Алласынынъ Шурети оларнынъ устюнде эди. РАББИнинъ Шурети шеэрнинъ ортасындан котерилип, шеэрнинъ куньдогъуш тарафындаки дагънынъ устюнде токътады. Меним руямда Алланынъ Руху мени котерип, къасдийлилернинъ мемлекетине, сюргюн этильгенлернинъ арасына кетирди. Бундан сонъ мен корьген шейлер битти. О вакъыт мен РАББИнинъ манъа ачкъан эписи шейлерини сюргюн этильгенлерге айтып бердим. РАББИ манъа шойле деди: — Инсан огълу! Сен исьянджылар арасында яшайсынъ. Оларнынъ корьмек ичюн козьлери бар, амма олар корьмейлер. Оларнынъ эшитмек ичюн къулакълары бар, амма эшитмейлер. Бу инат халкътыр. Шунынъ ичюн сен, инсан огълу, сюргюнликке кетмеге азырлап, шейлеринъни топла да, куньдюз оларнынъ козю огюнде ёлгъа чыкъ. Шимди булунгъан еринъден башкъа бир ерге сюргюнликке кет. Олар сени корьсюн ве бельки, инат халкъ олса да, эписини анъларлар. Куньдюз оларнынъ козю огюнде сюргюнликке топлагъан шейлеринъни алып чыкъ. Акъшам оларнынъ козю огюнде де, сюргюнликке кетеджек киби, чыкъып кет. Оларнынъ козю огюнде диварда тешик япып, шейлеринъни алып чыкъ. Оларнынъ козю огюнде шейлеринъни омузынъа юкле де, къаранлыкъта кет. Топракъны корьмемек ичюн, бетинъни къапат. Мен сени Исраиль халкъына бельги деп яптым. Мен берильген эмирге коре яптым. Куньдюз шейлеримни, санки сюргюнликке кетеджек киби, чыкъардым. Акъшам къолумнен диварны парлап, къаранлыкъта тешиктен шейлеримни чыкъардым ве оларнынъ козю огюнде омузыма юкледим. Саба РАББИ манъа шойле деди: — Инсан огълу! Шу инат Исраиль халкъы сенден: «Сен не япасынъ?» — деп сорамадымы? Оларгъа шойле айт: «РАББИ-ТААЛЯ бойле айта: Бу — Ерусалимнинъ башлыгъы ве шеэрде олгъан бутюн Исраиль халкъы ичюн пейгъамберликтир». Айт: «Мен сизлер ичюн бир бельгим». Мен насыл япкъан олсам, оларнен де ойле япыладжакъ. Олар сюргюнликке, эсирликке кетеджеклер. Оларнынъ башлыгъы къаранлыкъта озь шейлерини омузына къойып, ёлгъа чыкъаджакъ. Оны чыкъармакъ ичюн, диварны тешеджеклер. Топракъны корьмемек ичюн, о, бетини къапатаджакъ. Мен тузагъымны къоярым, оны къапкъаныма тутаджагъым. Мен оны Вавилонгъа, къасдийлилернинъ топрагъына алып кетеджегим. Амма о, оны корьмейип, анда оледжек. Онынъ янындакилерининъ эписини — ярдымджыларыны ве эписи ордусыны — ельге савурып дагъытаджагъым. Оларнынъ артындан ачыкъ къылычнен къувалайджагъым. Оларны халкълар арасында дагъыткъан сонъ, мемлекетлер арасына савургъан сонъ, олар Мен — РАББИ олгъанымны анъларлар. Амма, олар озь пис адетлери акъкъында башкъа халкъларгъа айтып берсинлер деп, оларнынъ базыларыны къылычтан, ачлыкътан ве ольдюриджи хасталыкътан сакълайджагъым. О заман олар Мен — РАББИ олгъанымны анъларлар. РАББИ манъа шойле деди: — Инсан огълу! Отьмекни ашагъанда къалтыра, сувны ичкенде, гъамнен титре! Мемлекетнинъ халкъына айт: РАББИ-ТААЛЯ Ерусалимде яшагъанлар акъкъында, Исраиль топрагъы акъкъында бойле дей: Олар къасевет ичинде отьмек ашайджакъ ве къоркъу ичинде сув ичеджеклер. Мемлекетте яшагъанларнынъ акъсыз япкъанлары ичюн топракънынъ берекети гъайып оладжакъ. Олар яшагъан шеэрлер ернен ексан этиледжек, мемлекет бозуладжакъ. О заман Мен РАББИ олгъанымны анъларсынъыз. РАББИ манъа шойле деди: — Инсан огълу! Исраиль топрагъынъызда «Куньлер кечип кетер, пейгъамберлернинъ сёзлери де беджерильмез», айтылгъан сёзлер неге керек? Оларгъа айт: «РАББИ-ТААЛЯ шойле дей: Мен шу сёзлерни ёкъ этерим, ве Исраильде бир даа бойле айтмайджакълар». Оларгъа даа айт: «Ойле куньлер якъынлаша ки, эр бир пейгъамберлик сёзю ерине келеджек. Ве Исраиль халкъында башкъа ялан руя ве оларны алдаткъан юкъарыдан энген хаберлер олмайджакъ. Энди Мен, РАББИ, айтаджагъым, эм де Меним сёзлерим кечикмейип ерине келеджектир. Исьянджы халкъ, сизинъ куньлеринъизде эр бир айткъан сёзюмни ерине кетиреджегим! Бойле дей РАББИ-ТААЛЯ». РАББИ манъа шойле деди: — Инсан огълу! Мына, Исраиль халкъы айта ки: «Онынъ корьген руясы чокъ йылдан сонъ оладжакъ. О, узакъ келеджек акъкъында пейгъамберлик эте». Шунынъ ичюн оларгъа бойле айт: «РАББИ-ТААЛЯ шойле дей: Айткъан сёзлеримнинъ ич бири энди кечикмейджек, оларнынъ эр бири ерине келеджектир. Бойле дей РАББИ-ТААЛЯ». РАББИ манъа шойле деди: — Инсан огълу! Исраильнинъ пейгъамберлик япкъан пейгъамберлерине къаршы пейгъамберлик яп, озьлери тюшюнип чыкъаргъан шейлерни пейгъамберлик сайгъан пейгъамберлерге: «РАББИнинъ сёзюни динъленъиз! — айт. — РАББИ-ТААЛЯ шойле дей: Ич бир шей корьмеген, амма озь рухларына инангъан акъылсыз пейгъамберлерге беля олсун!» Эй, Исраиль! Сенинъ пейгъамберлеринъ — харап олгъан ерлер арасындаки тилькилер кибидир. Сизлер диварларнынъ тешиклерине бармайсынъыз, РАББИнинъ кунюнде дженкте къавий турмакъ ичюн, Исраильнинъ чевресини диварларнен къавийлештирмейсинъиз. Олар бош шейлерни корелер, ялан хабер этелер. Олар: «Бу — РАББИнинъ сёзю», — дейлер, РАББИ исе оларны ёлламады. Бунъа бакъмадан, олар айткъан сёзлерининъ ерине келеджегини беклейлер. Сизинъ корьген шейлеринъиз бош! Эткен хаберлеринъиз ялан! Сизлер: «РАББИ бойле айта», — дейсинъиз, амма Мен бойле айтмадым. Шунынъ ичюн РАББИ-ТААЛЯ шойле дей: — Сизинъ бош сёзлеринъиз ичюн, корьген ялан руяларынъыз ичюн Мен сизлерге къаршы чыкъам. — РАББИ-ТААЛЯ бойле дей. — Къолум бош руяларны корьген, ялан хаберлерни эткен пейгъамберлерге къаршы оладжакъ. Олар Меним халкъымнынъ топлашувында олмайджакълар, Исраиль халкъынынъ несиль китабына язылмайджакълар, Исраиль топрагъына да кирмейджеклер. О заман Мен — РАББИ-ТААЛЯ олгъанымны анъларсынъыз. Олар меним халкъымны догъру ёлдан урдылар, аманлыкъ олмагъан вакътында олар: «Шимди аманлыкъ», — дедилер. Халкъым зайыф диварлар къура, олар исе диварны сылавнен сылайлар. Диварны сылагъанларгъа айт ки, дивар йыкъыладжакъ. Ягъмур къуйып ягъаджакъ, таш бурчакъ тюшеджек ве кучьлю ель диварны чатлатаджакъ, ве дивар йыкъыладжакъ. Адамлар сизден: «Сизинъ сылагъан сылавынъыз къайда?» — деп сорамайджакъмы? Шунынъ ичюн РАББИ-ТААЛЯ шойле дей: — Гъазабымда боран елини йибереджегим, ачувымда ягъмур къуйып ягъаджакъ, хышымымдан таш бурчакълар тюшеджек, ве дивар ёкъ оладжакъ. Сылавнен сылангъан диварынъызны Мен бозаджагъым, оны ерге йыкътыраджагъым, темелине къадар ёкъ этеджегим. Дивар йыкъыладжакъ, сизлер де онен берабер ёкъ оладжакъсыз. О заман Мен — РАББИ олгъанымны анъларсынъыз. Мен ачувымны диваргъа ве оны сылавнен сылагъанларгъа тёкеджегим ве сизлерге: «Дивар гъайып олды, оны сылагъанлар да ёкъ олдылар. Ерусалимге пейгъамберлик эткен ве аманлыкъ олмагъан вакътында онъа аманлыкъ акъкъында айткъан Исраильнинъ пейгъамберлери ёкъ олдылар», — дейджегим. РАББИ-ТААЛЯ бойле дей. Инсан огълу! Озь-озюнден пейгъамберлик япкъан халкъынънынъ къызларына тараф айлан ве оларгъа къаршы пейгъамберлик эт. Оларгъа айт: — РАББИ-ТААЛЯ шойле дей: Сиз эр кеснинъ билегине багъ ясайсыз, башларына чешит узунлыкъта марамалар тикесиз, инсанларнынъ джанларыны къапкъангъа тутмагъа тырышасыз. Сизни беля алсын! Халкъымнынъ джанларыны тутып да, озь джанларынъызны сагъ къалдыраджакъсызмы? Бир къач авуч арпа, бир къач кесек отьмек ичюн сизлер Мени халкъым арасында ашалайсыз, яшамакъ керек олгъан адамгъа «сен оледжексинъ» дейсиз, ольмек керек олгъан адамгъа «сен яшайджакъсынъ» айтасыз. Ялан динълеген халкъымны сиз алдатасыз. Шунынъ ичюн РАББИ-ТААЛЯ шойле дей: — Инсанларнынъ джанларыны къуш киби тутмакъ ичюн япылгъан багълавларынъызгъа Мен къаршым. Мен бу багълавларны сизинъ къолларынъыздан узип атаджагъым, сиз къуш киби туткъан адамларнынъ джанларыны бошатаджагъым. Мен марамаларынъызны йыртаджагъым, Меним халкъымны сизинъ къолларынъыздан къуртараджагъым. Халкъым бир даа сизге ав олмайджакъ. О заман Мен — РАББИ олгъанымны анъларсынъыз. Сизлер яланынъызнен инсафлы адамларнынъ гонълюни къырдынъыз, Мен исе оларнынъ джанларыны агъыртмагъа истемедим. Ярамай адамларгъа исе къол туттынъыз ве оларны къавийлештирдинъиз, ве олар озь яман ёлундан чевирильмеди. Шунынъ ичюн эндиден сонъ ялан руяларны корьмейджексинъиз, аджайип хаберлерни этмейджексинъиз. Мен халкъымны сизинъ къолунъыздан къуртараджагъым. О заман Мен — РАББИ олгъанымны анъларсынъыз. Исраиль акъсакъалларындан бир къач киши келип, меним огюмде отурдылар. РАББИ манъа шойле деди: — Инсан огълу! Бу адамларнынъ юреклери путларгъа берильгендир. Оларны ёлдан ургъан ве къабаатлы эткен шейлерни олар козьлери огюне къойдылар. Оларгъа Мени чагъырмагъа разылыкъ берейимми? Сен оларгъа айланып, бойле айт: «РАББИ-ТААЛЯ шойле дей: Исраиллилернинъ бирде-бири юрегинен путларгъа берильсе, ёлдан ургъан ве къабаатлы эткен шейлерни козьлери огюне къойса, сонъра исе пейгъамберге кельсе, Мен, РАББИ, онынъ буюк путперестлиги ичюн оны джезалайджагъым. Исраиллилер юреклеринде анъласынлар, путлары себебинден олар Манъа ят-ябан олдылар». Шунынъ ичюн Исраиль халкъына айт: «РАББИ-ТААЛЯ шойле дей: Тёвбе этинъиз! Путлардан вазгечинъиз, пис арамлыкъларынъыздан юзьлеринъизни чевиринъиз! Эгер исраиллилернинъ бириси я да Исраильде яшагъан башкъа халкъларнынъ бириси Менден чевирильсе, юрегинен путларгъа берилип, ёлдан ургъан ве къабаатлы эткен шейлерни козьлери огюне къойса, амма сонъ Мени чагъырмакъ ичюн бир пейгъамберге кельсе, Мен, РАББИ, Озюм оны джезалайджагъым. Мен о адамгъа къаршы чыкъаджагъым, оны, башкъаларгъа дерс ве икяе олсун деп, джезалайджагъым. Оны халкъым арасындан ёкъ этеджегим. О заман Мен — РАББИ олгъанымны билирсинъиз! Эгер бирде-бир пейгъамбер озь-озюни алдатып, сёз айтса, Мен онъа озь-озюни алдатмагъа ёл бердим. Мен элимни онъа къаршы узатаджагъым ве оны халкъым Исраиль арасындан ёкъ этеджегим. Олар эписи озь къабааты ичюн джевап береджеклер: сорагъан адам — озь къабааты ичюн, пейгъамбер де — озь къабааты ичюн джевап береджек. Бойлеликнен, Исраиль халкъы башкъа Менден чевирильмейджек ве озюни акъсыз япкъанларынен арамламайджакъ, лякин Меним халкъым оладжакълар, Мен исе оларнынъ Алласы оладжагъым. РАББИ-ТААЛЯ бойле дей». РАББИ манъа шойле деди: — Инсан огълу! Эгер бир мемлекет Менден вазгечип, гуна япса, ве Мен оны къолумнен джезаласам, отьмек кетирилювини токътатсам, онъа ачлыкъ ёлласам ве мемлекетте эм инсанларны ве айванларны ёкъ этип башласам, анда учь акъай Нух, Даниял ве Эюп олса, олар озь инсафлыгъынен тек озь джанларыны къуртарып олурлар. РАББИ-ТААЛЯ шойле дей. Я да эгер Мен шу мемлекетке кийик айванларны йиберсем ве оны адамсыз къалдырсам, айванлар олгъаны ичюн бир кимсе андан кечип оламаса, шу учь адам мемлекетте яшаса биле, — Мен, РАББИ-ТААЛЯ, Озюмнен ант этем! — олар не озь огъулларыны, не де къызларыны къуртарып олур. Тек озьлерини къуртарып олурлар, мемлекет исе йыкъылып харап олур. Я да эгер Мен шу мемлекетке дженк йиберсем ве: «Къылыч мемлекетни ярсын, мемлекеттеки инсанларны ве айванларны ёкъ этсин», — десем, шу учь акъай мемлекетте яшаса биле, — Мен, РАББИ-ТААЛЯ, Озюмнен ант этем! — олар не озь огъулларыны, не де къызларыны къуртарып олур. Тек озьлерини къуртарып олурлар. Я да эгер Мен шу мемлекетке къырыджы хасталыкъны ёлласам ве ачувымны анда йиберсем ве къан тёкип, анда эм инсанларны, эм айванларны ёкъ этип башласам, Нух, Даниял ве Эюп анда яшасалар биле, — Мен, РАББИ-ТААЛЯ, Озюмнен ант этем! — олар не озь огъулларыны, не де къызларыны къуртарып олур. Озь инсафлыгъынен олар тек озьлерини къуртарып олурлар. РАББИ-ТААЛЯ шойле дей: Дёрт агъыр олюм джезасыны: дженкни, ачлыкъны, кийик айванларны ве ольдюриджи хасталыкъны, — Ерусалим шеэрине йиберем. Оларнынъ себебинден эм инсанлар ве айванлар гъайып олсун. Амма анда бир къач адам, огъланлар ве къызлар сагъ къаладжакъ. Адамлар оларны шеэрден чыкъарып кетеджеклер. Олар сизге келеджеклер, ве сиз оларнынъ яшайышларыны ве ишлерини кореджексиз. О заман Мен Ерусалимге йиберген белялар, шеэрге тюшкен белялар акъкъында аджынмайджакъсынъыз ве къасевет этмейджексинъиз. Сиз оларнынъ яшайышларыны ве ишлерини корьген сонъ, юрек тапарсынъыз ве анъларсынъыз ки, Мен Ерусалимде ич бир шейни себепсиз япмадым. РАББИ-ТААЛЯ бойле дей. РАББИ манъа шойле деди: — Инсан огълу! Юзюм пытагъы ормандаки тереклернинъ агъачындан яхшымы? Бир керекли шей япмакъ ичюн, юзюмнинъ агъачыны ишлетелерми, аджеба? Я да шейлерни ильмек ичюн юзюм агъачындан ильмек япалармы? Ёкъ, оны атешке одун оларакъ аталар. Атеш онынъ эки уджуны якъып, ортасыны комюрлештирген сонъ, о бир шейге ярармы? Эгер о, янмаздан эвель бир шейге ярамаса, янып комюр олгъандан сонъра о неге ярар? Шунынъ ичюн РАББИ-ТААЛЯ шойле дей: Мен орман тереклери арасында юзюм агъачыны атешке бергеним киби, Ерусалимде яшагъанларнен де ойле япарым. Мен оларгъа къаршы чыкъаджагъым. Олар бир ерде атештен къуртулгъан олса да, атеш эписи бир оларны якъып ёкъ этеджек. Мен оларгъа къаршы чыкъаджакъ вакъытта олар Мен — РАББИ олгъанымны анъларлар. Олар Менден вазгечкенлери ичюн, Мен мемлекетни бакъымсыз этеджегим. РАББИ-ТААЛЯ бойле дей. РАББИ манъа шойле деди: — Инсан огълу! Ерусалимге онынъ пислик япкъанларыны косьтер ве бойле айт: РАББИ-ТААЛЯ Ерусалимге шойле дей: Сенинъ тамырларынъ, келип чыкъышынъ Ханаан топрагъындандыр. Сенинъ бабанъ — аморлы, ананъ исе — хитли эди. Сенинъ догъгъан кунюнъде кобегинъ кесильмеген эди, сени темизлемек ичюн ювмадылар, тузнен окъаламадылар, эм де къундакъламадылар. Санъа кимсе аджып бакъмады, мерамет этип керек шейлерни япмады. Сени чёльде ташлап кеттилер, догъгъан кунюнъде сенинъ джанынъдан джирендилер. Мен янынъдан кечип кете эдим, сени къан ичинде чапаланып яткъанынъны корьдим. Къанлар ичинде яткъанынъда, Мен санъа: «Сен яшарсынъ!» — дедим. Къанлар ичинде олгъанынъда, Мен санъа: «Сен яшарсынъ!» — дедим. Мен ойле яптым ки, сен чёль оту киби осип кеттинъ. Сен осип буюдинъ, юксек олдынъ, гузеллернинъ гузели олдынъ. Кокюслеринъ осьти, сачларынъ узун олды. Амма чыр-чыплакъ эдинъ. Мен янынъдан кечеяткъанда, сени корьдим. Севги чагъынъ кельген эди. Урбамнынъ этегини устюнъден кердим, ве чыплакъ беденинъни къапаттым. Санъа ант эттим ве санъа васиет бердим. — Бу — РАББИ-ТААЛЯнынъ сёзлери. — Бойлеликнен, сен Менимки олдынъ. Мен сени сувнен ювдым, устюнъдеки къанны темизледим, зейтюн ягъынен сени сюрттим. Устюнъе орьнекли антер кийдирдим, аягъынъа сахтиян аякъкъап кийгиздим. Мен сени къыйметли индже кетенге орадым, дегерли йипекнен орьттим. Паалы ильванларнен сени безеттим, эллеринъе билезликлер, бойнунъа герданлыкъ такътым. Бурнунъа алкъа, къулакъларынъа купелер такътым. Башынъа да гузель тадж къойдым. Сен алтын ве кумюшлернен безендинъ, урбаларынъ индже кетенден, къыйметли йипектен ве паалы орьнекли безлерден тикильген эди. Энъ яхшы уннен, балнен ве зейтюн ягъынен беслендинъ. Гузеллернинъ гузели олдынъ, падишалыкъ эйбетине яраштынъ. Мен санъа багъышлагъан дюльберлигинъ сенинъ гузеллигинъни къусурсыз япты, ве о, халкъларгъа белли олды. РАББИ-ТААЛЯ бойле дей. Амма сен озь гузеллигинъе ишандынъ ве санъа нам кетирген шейлерни озь ороспулыгъынъда файдаланып башладынъ. Кеткен-кельген эр бирине озюнъни бутюнлей бердинъ. Урбаларынъны алып, озюнъе ренкли тёпелер яптынъ, анда да ороспулыкъ яптынъ. Ойле шейлер бундан эвель олмагъан эди, сонъра да олмаз. Мен санъа берген, алтын ве кумюшимден япылгъан къыйметли шейлерни алдынъ, олардан эркек путлары япып, оларнен ороспулыкъ эттинъ. Орьнекли урбаларынъны алдынъ ве путларгъа кийсеттинъ, оларнынъ огюнде Меним зейтюн ягъымны тёктинъ ве гузель къокъулы отларымны якътынъ. Санъа ашамагъа берген ашларымны: энъ яхшы унны, зейтюн ягъыны ве балны, — сен оларгъа хош къокъулы бахшыш оларакъ кетирдинъ. Мына ойле шейлер олды! Бу — РАББИ-ТААЛЯнынъ сёзлери. Сен Манъа догъгъан огъул ве къызларны алып, путларгъа аш оларакъ къурбан чалдынъ. Ороспулыкъ эткенинъ аз олдымы санъа? Сен Меним эвлятларымны сойып, оларны путларгъа багъышладынъ. Бутюн бу писликлеринъни ве ороспулыгъынъны этип, сен яшлыкъ куньлеринъни, чыр-чыплакъ олгъанынъны, къанлар ичинде чапалангъанынъны акъылынъа кетирмединъ. Беля! Сени беля алсын! — дей РАББИ-ТААЛЯ. — Эписи яман ишлеринъден гъайры, сен озюнъе тёпелерни яптынъ, эр мейданда юксек ерлерни къурдынъ. Эр бир ёлнынъ башында юксек ерлерни къурдынъ, гузеллигинъни харапладынъ, эр кеткен-кельгеннинъ огюнде аякъларынъны керип, ороспулыгъынъны чокълаштырдынъ. Буюк органлары олгъан къомшуларынънен мысырлыларнен сен ороспулыкъ яптынъ. Ороспулыгъынъны арттырып, Мени зияде ачувландырдынъ. Шунынъ ичюн Мен элимни узатып, пайынъны эксильттим ве сени кореджек козю олмагъан фелестинли къызларнынъ къолуна бердим. Олар сенинъ намуссыз ишлеринъден утандылар. Сен ашшурлыларнен ороспулыкъ яптынъ, амма тоймадынъ. Оларнен берабер ороспу эдинъ, лякин тойып оламадынъ. Ханаан мемлекетине, къасдийлилернинъ топрагъына къадар сен чокъ ороспулыкъ эттинъ, амма кене де тоймадынъ. — Юрегинъ не къадар бозукъ олмакъ керек! — дей РАББИ-ТААЛЯ. — Сен эр шейни юзьсюз къанджыкъ киби яптынъ. Сен эр бир ёлнынъ башында озь тёпелеринъни яптынъ, эр бир мейданда юксекликлеринъни къурдынъ, лякин ороспу киби арекет этмединъ, парасыны нефретнен къабул этмединъ. Амма сен акъайына садыкълыгъыны бозгъан къадынсынъ! Акъайынъ олып, башкъа эркеклерни къабул этесинъ! Эр бир ороспугъа бахшышлар берелер, сен исе озюнъ ойнашларынъа бахшышлар бересинъ, чешит ерлерден санъа кельсин, сеннен ороспулыкъ этсинлер деп, оларгъа къапарлар йибересинъ. Ороспулыгъынъда башкъа апайларгъа ошамадынъ, чюнки сенинъ артынъдан кимсе юрмеди, санъа ороспулыкъ япмагъа кимсе ялвармады. Бахшышлар берювде де сен фаркълы олдынъ, чюнки санъа кимсе бахшыш бермеди. Шунынънен сен башкъа апайларгъа ошамадынъ. Шунынъ ичюн, эй, ороспу, РАББИнинъ сёзюни динъле! РАББИ-ТААЛЯ шойле дей: Сен байлыкъларынъны ельге савурдынъ, ороспулыкъ япып, чыплакълыгъынъны ойнашларынъа ве чешит тюрлю пис путларгъа косьтердинъ, балаларынънынъ къаныны тёкип, оларны путларгъа бердинъ. Шунынъ ичюн зевкъ чатып кейфленген ойнашларынъны топлайджагъым, эр бир севгенлеринъни де, эр бир нефрет эткенлеринъни де эписини топлайджагъым. Эписини санъа къаршы топлайджагъым, оларгъа сенинъ чыплакълыгъынъны косьтереджегим, олар сенинъ эписи айып ерлеринъни корьсюнлер. Акъайына садыкълыгъыны бозгъан ве къан тёккен къадынны киби, сени суд этеджегим. Ачувымда ве куньджюлигимде къанынъны тёкип, сени олюмге береджегим. Мен сени ойнашларнынъ къолуна береджегим, олар сенинъ тёпелеринъни бозаджакъ, юксекликлеринъни йыкъаджакълар, сенинъ урбаларынъны устюнъден чыкъарып, сенинъ гузель ве къыйметли шейлеринъни тартып аладжакълар, сени чыр-чыплакъ къалдыраджакълар. Олар санъа къаршы халкъны топлайджакъ, сени ташларнен ураджакълар ве къылычларнен чиль-парча этеджеклер. Олар эвлеринъни якъаджакъ, бир чокъ къадынларнынъ козю огюнде сени джезалайджакълар. О вакъыт Мен сенинъ ороспулыгъынъа сонъ къояджагъым, бир даа ойнашларынъа бахшышларны бермейджексинъ. Бундан сонъ Меним санъа къаршы гъазабым кесиледжек, куньджюлигим ятышаджакъ. Мен тынчланып, башкъа ачувланмайджагъым. Яшлыкъ куньлеринъни акъылда тутмагъанынъ ичюн, арекетлеринънен Мени гъазапландыргъанынъ ичюн, бакъ, Мен япкъанларынъны сенинъ башынъа авдараджагъым, — дей РАББИ-ТААЛЯ. — Сен пис ишлер япкъанынъны тюшюнмединъ де. Бакъ, икяе эткенлернинъ эписи сенинъ акъкъынъда бойле айтаджакълар: «Анасы насыл олса, къызы да ойле». Сен — ананънынъ акъикъий къызысынъ, — о, акъайыны ве балаларыны ташлап кетти. Сен — таталарынънынъ ве къызкъардашларынънынъ акъикъий къызкъардашысынъ, — олар да акъайларыны ве балаларыны ташлап кеттилер. Ананъ — хитли, бабанъ — аморлыдыр. Сенинъ татанъ Самарие шеэри сенден шимальде къызларынен яшады. Сенинъ къызкъардашынъ Содом шеэри сенден дженюпте къызларынен яшады. Лякин сен оларнынъ ёлларынен юрмединъ, аз олгъаны киби, оларнынъ пис ишлерини этмединъ. Сенинъ ороспулыгъынъ оларнынъ ороспулыгъындан беш къат бетер эди. Озюмнен ант этем, — дей РАББИ-ТААЛЯ, — къызкъардашынъ Содом къызларынен берабер сенинъ ве къызларынъ япкъан ишлерине ошагъан шейни япмадылар. Къызкъардашынъ Содомнынъ къабааты шунда эди: о ве онынъ къызлары юкселип, эр шейнинъ боллугъында ве раатлыкъ-тынчлыкъта яшай эди, лякин фукъарелерге ве ёкъсулларгъа ярдым этмей эдилер. Олар къопай олып, Меним огюмде пис ишлерни япып башладылар. Мен буны корип, оларны инкяр эттим. Самарие исе сенинъ яры гуналарынъны да ишлемеди. Сен пис ишлеринънен оларны да бастырдынъ. Сенинъ писликлеринъе бакъкъанда, олар янынъда къабаатсыз корюнелер. Сен де масхаралыгъынъны ташы! Озь гуналарынънен озь къызкъардашларынъны суд эттинъ. Сенинъ писликлеринъ оларнынъ писликлеринден бетер олгъаны ичюн, олар сенден къабаатсыз корюнелер. Утан! Къызкъардашларынъны акълап, масхаралыгъынъны ташы! Амма Мен сюргюн этильген Содомны ве онынъ къызларыны сюргюнликтен къайтарырым, эм де сюргюн этильген Самариени ве къызларыны сюргюнликтен къайтарырым, ве оларнен бирликте сени сюргюнликтен къайтарырым. Сен озь масхаралыгъынъны ташымакъ ве бутюн япкъан шейлеринъ ичюн утанмакъ ве бу шейде оларгъа гонъюль бермек керексинъ. Къызкъардашларынъ Содом ве онынъ къызлары эвельки алына къайтаджакълар, Самарие ве онынъ къызлары да эвельки алына къайтаджакълар, сен де къызларынънен берабер эвельки алынъа къайтаджакъсынъ. Къопайлыкъ куньлеринъде сен къызкъардашынъ Содом акъкъында ошек айта эдинъ. О вакъыт сенинъ намуссызлыгъынъ даа ачылмагъан эди. Лякин Арамнынъ къызлары ве Арамнынъ къомшулары, фелестинлилернинъ къызлары сени масхара эткен сонъ, намуссызлыгъынъ ачылды. Чевренъдекилернинъ сени кореджек козю олмады. Озюнъ яманлыгъынъ ве пис ишлеринъ ичюн джезасыны чекесинъ, — дей РАББИ. РАББИ-ТААЛЯ шойле дей: Сен Манъа насыл япкъан олсанъ, Мен де санъа шай япаджагъым. Сен антынъдан вазгечтинъ, васиетни боздынъ. Амма Мен яшлыкъ куньлеринъде санъа берген васиетимни акъылыма кетиреджегим, васиетиме эр вакъыт ишанчлы оладжагъым. О вакъыт сен озь ишлеринъни акъылынъа кетиреджексинъ, ве буюк таталарынъны ве кучюк къызкъардашларынъны янынъа алгъанда, санъа берген васиетиме коре олмаса да, Мен санъа къыз бергенде, сен утанаджакъсынъ. Мен санъа кене васиет береджегим, ве о заман Мен — РАББИ олгъанымны билирсинъ. О заман сен эр шейни хатырлап утанаджакъсынъ. Мен сенинъ эписи япкъанларынъны багъышлагъан сонъ, сен айыбынъдан бир даа агъзынъны ачмайджакъсынъ, — дей РАББИ-ТААЛЯ. РАББИ манъа шойле деди: — Инсан огълу! Исраиль халкъына бир тапмаджа айт ве бир икяе айтып бер. Оларгъа айт: РАББИ-ТААЛЯ шойле дей: Къанатлары буюк, тюклери узун, бол, чешит ренкли буюк бир къартал Ливангъа келе ве кедрнинъ тёпесини тутып, терекнинъ баш пытагъыны къопара ве оны алыш-веришчилернинъ мемлекетине алып кете де, базиргянларнынъ шеэринде отурта. Шу топракънынъ урлукъларындан алып, оны чёльге сача, тал терегини киби, оны буюк сувларнынъ янында ерлештире. Урлукъ осип, юзюм пытагъы ола. Пытакъ гурь, лякин алчакъ ола. Онынъ пытакълары онъа таба джайыла, тамырлары исе тюбюнден джайрай. Бойлеликнен, юзюм далы пейда ола, филислеп япракълана. Амма даа бир буюк къартал бар экен. Онынъ да къанатлары буюк, тюклери гурь экен. Мына шу юзюм пытагъы къарталгъа тамырларыны ата ве пытакъларыны онъа узата, о, оны баразналардан сувармасыны истей. Бу юзюм буюк сувларнынъ янына, яхшы топракъкъа сачылгъан эди, ве филислемеге, мейва бермеге ве яхшы юзюм пытагъы ола билир эди. Оларгъа айт: РАББИ-ТААЛЯ шойле дей: Юзюм пытагъы буюк осип олурмы? Оны тамырларынен чыкъарып атарлар, мейвасыны узип ташларлар, ве о озю къуруп къалыр. Мытлакъа, онынъ эписи тазе филислери къуру оладжакъ. Оны тамырынен чыкъарып атмакъ ичюн, буюк кучь ве чокъ адамлар керек олмаз. Яхшы тамыр аткъан олса да, яшап-осип олурмы? Куньдогъуш тарафындан ель келип, онъа эскенде, о, къурур. Оськен еринде къуруп къалыр. РАББИ манъа шойле деди: — Бу инат халкъкъа бойле айт: «Бунынъ манасыны анъламайсызмы?» Оларгъа айт: Мына, Вавилон падишасы Ерусалимге кельди ве Ерусалимнинъ падишасыны ве башлыкъларыны эсир алды, оларны озюне, Вавилонгъа алып кетти. Сонъра падиша союндан башкъасыны алып, онен шартнаме япты, онъа ант эттирди ве о мемлекетнинъ эписи башлыкъларыны эсир алды, падишалыкъ боюн эгсин ве илериде баш котермесин, лякин шартнаме беджерилип, къавий олсун. Лякин Ерусалим падишасы Вавилон падишасына къаршы исьян котерди, мысырлылар онъа атларны ве чокъ аскерлерни берсин деп, Мысыргъа хаберджилерини йиберди. Амма о енъиш къазанырмы? Бу ишни япкъан сагъ къалырмы? Шартнамени бозса, сагъ къаладжакъмы я? Озюмнен ант этем, — дей РАББИ-ТААЛЯ. — О, оны тахткъа отурткъан падишанынъ мемлекетинде гъайып оладжакъ. Антыны ве шартнамесини бозгъаны ичюн, о, Вавилонда оледжек. Алкъагъа алынгъан вакътында топракъ обалары япылгъанда, уджюм къуллелери къурулгъанда, чокъ адамлар ольдюрильгенде, фыравун озь буюк кучюнен ве чокъ аскерлеринен бу дженкте онъа ярдым этип оламаз. О, сёз берип, къолуны узатты, лякин антыны ве шартнамесини бозды. Бунынъ эписини япкъаны ичюн о, къуртулмаз. Шунынъ ичюн РАББИ-ТААЛЯ шойле дей: Озюмнен ант этем: Меним огюмде берген антыны инкяр эткени ичюн, Меним огюмде япкъан шартнамесини бозгъаны ичюн, Мен онынъ япкъанларыны онынъ башына авдараджагъым. Мен агъымны джаярым да, оны къапкъангъа тюшюририм, оны Вавилонгъа кетиреджегим ве анда Манъа къаршы хаинлик япкъаны ичюн оны суд этеджегим. Ордусынынъ энъ яхшы аскерлери къылычтан гъайып оладжакъ, сагъ къалгъанлар исе бутюн дюньягъа дагъыладжакъ. О заман билирсинъиз ки, Мен, РАББИ, буны айттым. РАББИ-ТААЛЯ шойле дей: Мен Озюм кедр терегининъ тёпесинден бир филис алып, оны сачаджагъым. Онынъ тёпесинден назик филисини къопарып, оны буюк ве юксек дагъда ерлештиреджегим. Исраиль дагъынынъ тёпесинде оны сачаджагъым. О, пытакъланып, мейва береджек ве кучьлю кедр оладжакъ. Чешит къушлар онынъ пытакъларында яшайджакъ, далларынынъ талдасында озьлерине ер тападжакълар. О заман ормандаки эписи тереклер биледжек ки, Мен, РАББИ, юксек терекни алчакъ этем, алчакъ терекни исе юксельтем. Мен ешиль терекни къурутып ташлайым, къуругъан терекни исе ешиль этем. Мен, РАББИ, буны айттым ве айткъанымны япаджагъым. РАББИ манъа шойле деди: — Исраиль мемлекетинде не ичюн бойле сёзлерни айтасынъыз: «Бабалар экши юзюм ашады, балаларынынъ исе тишлери къамашты»? Озюмнен ант этем, — дей РАББИ-ТААЛЯ, — эндиден сонъ бу сёзлерни Исраиль топрагъында айтмайджакъсыз. Мына, эр бир джан Менимкидир: бабанынъ джаны да, огъулнынъ джаны да — Менимкидир. Гуна япкъан джан оледжектир. Эгер бирде-бир инсан инсафлы яшаса, адалетли ве акълы ишлер япса, дагъларда путларгъа кетирильген къурбанларны ашамаса, Исраиль халкъынынъ путларына ибадет этмесе, башкъасынынъ апайына токъунмаса, озь апайына устю кирленген вакъытта якъынлашмаса, кимсени хорламаса, онъа борджлу олгъангъа залогыны къайтарып берсе, кимсени чайпамаса, отьмегини ачларгъа берсе ве чыплакъларны кийиндирсе, файдасы ичюн параны бермесе, параны бергенде исе, фаиз истемесе, акъсыз ишлерни япмаса ве давалашкъан адамларны адалетли суд этсе, Меним низамнамелеримни тутса ве къарарларымны гъайретнен беджерсе, бойле киши догърудыр, шубесиз, о киши яшайджакъ, — дей РАББИ-ТААЛЯ. Амма эгер шу адамнынъ огълу ёлбасар олса, башкъасынынъ къаныны тёксе ве башкъа бойле ярамазлыкъ япса (бабасы исе ойле ишлер япмагъан олса да): дагъларда путларгъа кетирильген къурбанларны ашаса, башкъасынынъ апайына токъунса, фукъаре ве ёкъсулларны хорласа, бирини таласа, онъа борджлу олгъангъа залогыны къайтарып бермесе, путларгъа ибадет этсе, пис шейлер япса, файдасы ичюн параны берсе, параны бергенде де, фаиз истесе, — бойле инсан яшармы? Ёкъ! Бойле пис шейлерни япкъан эр бир инсан мытлакъа оледжек. Олюминде о, озю къабаатлы оладжакъ. Амма адамнынъ огълу бабасынынъ эписи япкъан гуналарыны корьсе, лякин бу гуналарнынъ ич бирисини япмаса: дагъларда путларгъа кетирильген къурбанларны ашамаса, Исраиль халкъынынъ путларына ибадет этмесе, башкъасынынъ апайына токъунмаса, кимсени хорламаса, онъа борджлу олгъандан залог алмаса, кимсени таламаса, отьмегини ачларгъа берсе ве чыплакъларны кийиндирсе, фукъаренинъ джаныны агъыртмаса, файдасы ичюн параны бермесе, параны бергенде исе, фаиз истемесе, Меним къарарларымны беджерсе ве низамнамелеримни тутса, — ойле инсан бабасынынъ гуналары ичюн ольмейджек. Шубесиз, о киши яшайджакъ. Онынъ бабасы исе, башкъаларны хорлагъаны, къардашларыны чайпагъаны ве халкъынынъ арасында ярамайлыкъ япкъаны ичюн, озюнинъ гуналары ичюн оледжек. Сиз: «Нечюн огъул бабасынынъ гунасы ичюн джевапкяр дегиль?» — деп сорарсынъыз. Чюнки бу огъул адалетли ве догъру ишлер япа ве Меним эписи низамнамелеримни беджерип тута. Бойле адам мытлакъа яшайджакъ. Гуна япкъан адам исе оледжек. Огъул бабасынынъ къабааты ичюн джевапкяр олмаз, ве баба да огълунынъ къабааты ичюн джевапкяр олмаз. Догъру кишининъ догърулыгъы онен къаладжакъ, яман кишининъ яманлыгъы исе ондан кечмейджек. Лякин яманлыкъ япкъан киши эписи гуналарындан чевирильсе ве Меним эписи низамнамелеримни тутса, адалетли ве догъру шейлерни япып башласа, о, мытлакъа яшайджакътыр. Бу киши ольмейджек. Онынъ эр бир япкъан акъсызлыгъы унутыладжакъ. Онынъ япкъан догърулыгъы ичюн о, яшайджакъ. Мен яман бир кишининъ олюмини истейимми, аджеба? — дей РАББИ-ТААЛЯ. — Ёкъ, Мен онынъ ярамай ёлундан чевириледжегини ве яшайджагъыны истейим. Амма догъру киши догърулыгъыны ташлап, акъсыз ишлерни япса, яман адамнынъ япкъан эписи пис ишлерини япып башласа, ойле киши яшармы? Онынъ япкъан эр бир догъру иши унутыладжакъ. Япкъан акъсыз ишлери ве гуналары ичюн о, оледжек. Сизлер: «Раббининъ ёлу догъру дегиль», — дерсинъиз. Эй, Исраиль халкъы, динъле! Меним ёлум догъру дегильми? Сизлернинъ ёлларынъыз догъру дегиль! Эгер догъру киши догърулыгъыны ташласа ве адалетсиз ишлер япып, ольсе, озюнинъ адалетсиз ишлери ичюн оледжектир. Лякин яман бир киши яманлыгъындан чевирильсе ве адалетли ве догъру ишлерни япып башласа, бу киши джаныны къуртараджакъ. Озюнинъ япкъан эписи акъсызлыкъларыны корип, олардан вазгечсе, о, шубесиз, яшайджакъ. О киши ольмейджек. Исраиль халкъы исе: «Раббининъ ёлу догъру дегиль!» — дей. Эй, Исраиль халкъы, Меним ёлларым догъру дегильми? Сизлернинъ ёлларынъыз догъру дегиль! Шунынъ ичюн, эй, Исраиль халкъы, Мен сизлерни суд этеджегим, эр биринъизни япкъан ишинъизге коре суд этеджегим, — дей РАББИ-ТААЛЯ. — Тёвбе этинъиз! Къабаатларынъыз сизни ёлдан урмасынлар деп, эписи акъсызлыкъларынъыздан вазгечинъиз. Эписи япкъан акъсызлыкъларынъызны ташланъыз, озюнъизге янъы юрек ве янъы рух япынъыз. Исраиль халкъы! Нечюн сиз ольмек керексиз? Мен кимсенинъ олюмини истемейим, — дей РАББИ-ТААЛЯ. — Тёвбе этинъиз де яшанъыз! — Сен исе Исраиль башлыкълары акъкъында агъла ве айт: Не аджайип эди сенинъ ананъ! Арсланлар арасында о, ята эди, яш арсланларнынъ арасында озь балаларыны осьтюре эди. Осьтюрген балаларындан бири бир яш арслан олды. О, авгъа кетмеге огренди ве адамларны ашап башлады. Халкълар онынъ акъкъында эшитти, чукъур къазып, оны анда тутты ве Мысыр топрагъына ыргъакъларнен алып кетти. Арслан анасы умютлерининъ гъайып олгъаныны корип, башкъа баласыны осьтюрди, о да яш арслан олды. О, башкъа арсланларнен долашты, яш арслан олды. О, авыны авламагъа огренди, адамларны ашады. О, оларнынъ тул къалгъан къадынларынен ята эди, шеэрлерини бошата эди. Мемлекет ве онынъ эр ери бакъымсыз къалды, онынъ кучьлю окюрювинден титреди. Лякин чевре-четтен халкълар келип, агъларыны къойдылар, оны чукъурда туттылар. Оны ыргъакъларнен алып, къафеске къойдылар ве Вавилон падишасына кетирдилер. Онынъ окюргени Исраиль дагъларында бир даа эшитильмесин деп, оны къалеге къападылар. Сенинъ ананъ сув башында сачылгъан юзюм далы киби эди. Сувнынъ боллугъындан далланды ве буюк берекет берди. Даллары пек къатты эди, падишаларнынъ таягъына ярады. Бол-бол япракъларнынъ устюнде о, юксекке узанды. Юксек боюнен ве бол далларынен корюмли олды. Амма оны ачувнен ерден чекип чыкъардылар, ерге аттылар. Куньдогъуш ели мейвасыны къурутты. Къавий даллары узюльди ве къуруды, атешке аш олдылар. Шимди оны сахрагъа отурттылар, къургъакъ сувсуз бир ерге тыкътылар. Онынъ къатты пытакъларынынъ темелинден атеш кельди ве мейвасыны якъып ташлады. Падиша таягъыны япмагъа ярайджакъ къалмады устюнде бир къавий дал. Бу — бир агълав. Бу сёзлер агълав тюркюси олып къаладжакътыр. Единджи йылы, бешинджи айынынъ 11-инджи куню Исраиль акъсакъалларынынъ базылары, РАББИнинъ истегини бильмек ичюн, кельдилер ве меним огюмде отурдылар. РАББИ манъа шойле деди: — Инсан огълу! Исраиль акъсакъалларына айт: РАББИ-ТААЛЯ бойле дей: Меним истегенимни бильмеге кельдинъизми? Озюмнен ант этем, Менден ич бир джевап алмайджакъсынъыз! Бойле дей РАББИ-ТААЛЯ. Оларны суд этеджексинъми? Инсан огълу! Оларны суд этеджексинъми? Оларгъа деделерининъ пис ишлерини бильдир ве оларгъа бойле айт: РАББИ-ТААЛЯ шойле дей: Мен Исраильни сайлагъан куню къолумны котерип, Якъупнынъ союна ант эттим ве Мысыр мемлекетинде оларгъа Озюмни ачтым. Къолумны котерип, оларгъа шойле дедим: «Мен — РАББИ, сизлернинъ Алланъызым». Шу куню Мен къолумны котерип, оларгъа ант эттим ки, оларны Мысырдан чыкъараджагъым, Озюм сайлагъан топракъкъа, сютнен бал акъкъан, энъ гузель топракъкъа оларны алып кетиреджегим. Мен оларгъа шойле дедим: «Эр кес ибадет эткен писликлерни четке ташласын, Мысыр путларынен арамланмасын. Мен — РАББИ, сизлернинъ Алланъызым». Амма олар Манъа къаршы чыкътылар, Мени динълемеге истемедилер. Оларнынъ ич бири ибадет эткен писликлерини четке ташламады ве Мысыр путларындан вазгечмеди. О заман Мен оларгъа гъазабымны тёкмеге ве Мысыр топрагъында Озь ачувымны ягъдырмагъа сёз бердим. Лякин Намым ичюн, халкълар Намымны яманламасынлар деп, буны япмадым. Исраиллилер оларнынъ араларында яшагъан вакъытта, исраиллилерни Мысырдан чыкъаргъанымда, Мен Озюмни оларнынъ козю огюнде ачкъан эдим. Шунынъ ичюн Мен оларны Мысырдан чыкъардым ве сахрагъа кетирдим, оларгъа низамнамелеримни бердим, къарарларымны бильдирдим. Оларны беджерип, инсан оларнынъ ярдымынен яшайджакътыр. Мен оларгъа афталыкъ раатлыкъ куньлеримни тутмагъа айттым, олар бизим арамызда бельги олсунлар ве исраиллилер Мен — оларны азиз эткен РАББИ олгъанымны бильсинлер. Амма Исраиль халкъы сахрада Манъа къаршы чыкъты, Меним низамнамелеримни беджермедилер ве къарарларымны ред эттилер (оларны беджерип, инсан оларнынъ ярдымынен яшайджакъ), Меним афталыкъ раатлыкъ куньлериме сайгъы косьтермедилер. Шунынъ ичюн Мен сахрада оларгъа ачувымны ягъдырмагъа ве оларны ёкъ этмеге сёз бердим. Лякин Намым ичюн, халкълар Намымны яманламасынлар деп, буны япмадым, чюнки олар Мен исраиллилерни Мысырдан чыкъаргъанымны корьген эдилер. Бундан гъайры Мен къолумны котерип, сахрада ант эттим ки, олар ичюн сайлангъан, сютнен бал акъкъан энъ гузель топракъкъа оларны алып кирмейджегим. Чюнки олар Меним къарарларымны ред эттилер, низамнамелеримни беджермедилер, афталыкъ раатлыкъ куньлеримни тутмадылар. Оларнынъ юреклери путларына берильген эди. Сонъ кене де Мен оларны аджыдым, сахрада оларны бутюнлей гъайып этмедим. Оларнынъ балаларына сахрада шойле дедим: «Деделеринъизнинъ низамнамелерине коре яшаманъыз, оларнынъ къарарларыны беджерменъиз, оларнынъ путларынен озьлеринъизни арамламанъыз. Мен — РАББИ, сизинъ Алланъызым. Меним низамнамелериме коре яшанъыз, къарарларымны беджеринъиз. Афталыкъ раатлыкъ куньлеримни азизликнен тутунъыз, олар бизим арамызда бир бельги олсунлар. Бойле этип, Мен — РАББИ, сизинъ Алланъыз олгъанымны билинъиз». Амма оларнынъ балалары да Манъа къаршы чыкътылар, Меним низамнамелериме коре яшамадылар ве къарарларымны беджермедилер ве тутмадылар. Амма оларны беджерип, инсан оларнынъ ярдымынен яшайджакъ. Олар афталыкъ раатлыкъ куньлериме сайгъы косьтермедилер. О заман Мен оларгъа гъазабымны тёкмеге ве сахрада оларгъа Озь ачувымны ягъдырмагъа сёз бердим. Лякин Мен оларны джезаламадым, Намым ичюн, халкълар Намымны яманламасынлар деп, буны япмадым, чюнки олар Мен исраиллилерни Мысырдан чыкъаргъанымны корьген эдилер. Сонъра сахрада къолумны котерип, оларны халкъларнынъ арасында даркъатмагъа ве мемлекетлернинъ арасында дагъытмагъа ант эттим, чюнки олар Меним къарарларымны беджермедилер, низамнамелеримни ред эттилер, афталыкъ раатлыкъ куньлериме сайгъы косьтермедилер, деделерининъ путларына ибадет эттилер. Сонъра Мен оларгъа яхшы олмагъан низамнамелерни ве къарарларны бердим; оларны беджерип, олар яшамайджакъ. Мен оларгъа эр биринджи догъгъан баласыны атеште якъып, озь бахшышларынен арамланмагъа ёл бердим, оларны харапламагъа ниетлендим, олар Мен — РАББИ олгъанымны бильсинлер. Шунынъ ичюн, инсан огълу, Исраиль халкъына айт: РАББИ-ТААЛЯ шойле дей: Деделеринъиз Менден вазгечип, даа шунда Манъа къаршы яманлыкъ яптылар: Мен къолумны котерип, оларгъа топракъны бермеге ант эттим ве оларны анда алып кельдим, олар исе эр бир юксек тёпе ве талдалы терек тапып, анда къурбанларыны чалып башладылар, Мени ачувландыргъан бахшышларны анда кетирдилер, хош къокъуларны анда чыкъардылар ве тёкюледжек бахшышларыны кетирдилер. Мен олардан: «Сиз бараяткъан ибадет тёпеси не?» — деп сорадым. Шу ер шимдигедже Бама адыны ташымакъта. — Шунынъ ичюн Исраиль халкъына айт: РАББИ-ТААЛЯ шойле дей: Сизлер деделеринъизге ошап, озьлеринъизни арамламагъа истейсизми, оларнынъ писликлерине берилип, ороспуланмагъа истейсизми я? Бахшышларынъызны кетиргенде, балаларынъызны атеште якъкъанда, сизлер бугуньгедже озьлеринъизни путларынъыз ичюн арамлайсынъыз. Исраиль халкъы, Менден бир шей бильмеге истегенинъизде, сизге джевап береримми? Озюмнен ант этем, — дей РАББИ-ТААЛЯ, — Менден бир шей бильмеге истеген вакъытта сизге джевап бермейджегим. Сизлер: «Биз, башкъа халкълар киби, мемлекетлернинъ къабилелери киби, тереклерге ве ташларгъа ибадет этмеге истеймиз», — дейсинъиз. Амма юреклеринъизнинъ истеги ич бир вакъыт олмаз. Озюмнен ант этем, — дей РАББИ-ТААЛЯ, — Мен сизни къавий къолнен тутаджагъым, къудретли кучьнен ве буюк ачувымнен сизге падишалыкъ этеджегим. Мен сизни башкъа халкълардан айыраджагъым, къавий къолнен, къудретли кучьнен ве буюк ачувымнен сизни дагъылгъан мемлекетлернинъ арасындан топлайджагъым. Сизлерни халкъларнынъ сахрасына кетиреджегим, анда юзьме-юзь давалашаджагъым. Сизинъ деделеринъизнен Мысыр сахрасында давалашкъаным киби, сизлернен де давалашаджагъым, — дей РАББИ-ТААЛЯ. — Мен сизлерни чобан таягъынынъ тюбюнден кечиреджегим, васиетнинъ багълавларынен сизни багълайджагъым. Манъа къаршы чыкъкъанларны ве боюн эгмегенлерни аранъыздан айыраджагъым. Оларны яшагъан мемлекетлерден чыкъараджагъым, амма оларны Исраиль топрагъына кирсетмейджегим. О заман Мен — РАББИ олгъанымны билирсинъиз. Исраиль халкъы! — дей РАББИ-ТААЛЯ. — Мени динълемеге истемесенъиз, путларынъызгъа барынъыз, хызмет этип, оларнынъ артындан кетинъиз. Амма Меним мукъаддес Адымны озь бахшыш ве путларынъызнен арамламанъыз. Меним азиз дагъымда, Исраильнинъ юксек дагъында бутюн Исраиль халкъы, ерде олгъанларнынъ эписи Манъа хызмет этеджеклер, — дей РАББИ-ТААЛЯ. — Анда Мен оларны къуванчнен къабул этеджегим. Анда котериледжек къурбанларынъызны, биринджи берекетлеринъизни ве бутюн азизликлеринъизни истейджегим. Сизлерни башкъа халкълардан айыргъанда ве сиз дагъылгъан башкъа мемлекетлерден сизни топлагъанда, хош къокъу оларакъ сизни къабул этеджегим. Сизге япылгъан ишлеримде халкъларнынъ огюнде Озь мукъаддеслигимни косьтереджегим. Мен сизлерни Исраиль топрагъына кетиргенде, Мен — РАББИ олгъанымны билирсинъиз. Бу топракъны Мен къолумны котерип, сизинъ деделеринъизге бермеге ант эттим. Анда сиз эписи япкъанларынъызны, озюнъизни арамлагъан ишлеринъизни акъылынъызгъа кетиреджексинъиз, озьлеринъизден ве эписи яман ишлеринъизден игренеджексинъиз. Сизинъ ярамай ёлларынъызгъа ве бозукъ ишлеринъизге коре япмайджагъым, лякин Намыма сайгъы косьтерип арекет этеджегим. О вакъыт Мен — РАББИ олгъанымны билирсинъиз, эй, Исраиль халкъы! — дей РАББИ-ТААЛЯ. РАББИ манъа шойле деди: — Инсан огълу! Темангъа тараф бакъ. Даром ерине къаршы айт, Негев чёлюнинъ чалылыгъына къаршы пейгъамберлик эт. Негев чалылыгъына бойле айт: «РАББИнинъ сёзюни динъле. РАББИ-ТААЛЯ шойле дей: Бакъ, сенинъ ичинъде атеш туташтыраджагъым. О, эр ешиль терегинъни ве эр къуру терегинъни якъаджакъ. Алевленген атеш сёнмейджек ве Негевден шимальгедже бутюн ерни якъаджакъ. Эр бир джан кореджек ки, Мен, РАББИ, атешни якътым, ве о сёнмейджек». Мен айттым: — Ах, РАББИ-ТААЛЯ! Олар манъа: «О, тек икяелер айтып бере!» — дейлер. РАББИ манъа шойле деди: — Инсан огълу! Ерусалимге айланып бакъ да, азизликлерге къаршы айт, Исраиль топрагъы акъкъында пейгъамберлик эт. Исраиль топрагъына бойле айт: РАББИ шойле дей: Бакъ, Мен санъа къаршы чыкъаджагъым, къындан къылычымны чыкъараджагъым ве сенинъ догъру адамларынъны да, яман адамларынъны да ёкъ этеджегим. Догъру адамны да, яман адамны да ёкъ этмек ичюн, къындан чыкъарылгъан къылычым дженюптен шимальгедже эр кесни ураджакъ. Эр бир джан биледжек ки, Мен, РАББИ, къылычымны чыкъардым. Къылычым энди къынына къайтмайджакъ. Сен исе, инсан огълу, агъла! Баджакъларынъны шамарла да, къасевет ичинде оларнынъ огюнде агъла. Олар сенден: «Сен нечюн агълайсынъ?» — деп сорагъанда, оларгъа бойле джевап бер: «Къоркъунчлы бир шей якъынлаша. Эр бир юрек ирийджек, эр бир эль кучьсюз къаладжакъ, эр бир адам рухтан тюшеджек, эр бир тиз сийдиктен сылакъ оладжакъ». Бу шей якъынлаша, ве бу шейлер мытлакъа оладжакътыр, — дей РАББИ-ТААЛЯ. РАББИ манъа шойле деди: — Инсан огълу! Пейгъамберлик эт де айт: Рабби шойле дей: Къылыч, къайралгъан къылыч парылдай. Соймакъ ичюн къайралгъан, яшын киби ялтырасын деп, парылдай! Къуванайыкъмы? Огълумнынъ таягъы эр бир теректен кучьлю олур. Къылыч темизленмек ичюн, эльге алмакъ ичюн берильди. Эм къайралгъан, эм темиз къылыч ольдюргеннинъ элине берильди. Инсан огълу! Къычырып агъла, чюнки къылыч халкъыма къаршы, Исраильнинъ эписи башлыкъларына къаршы чыкъа. Олар халкъымнен берабер къылычкъа ашкъа бериледжек. Шунынъ ичюн къасеветтен озюнънинъ баджакъларынъны шамарла! Сынав кельди. Падишалыкъ таягъы ёкъ этильсе ве гъайып олса, не оладжакъ? — дей РАББИ-ТААЛЯ. Сен исе, инсан огълу, пейгъамберлик эт, элинъни элинъе ур. Къылыч эки кере, учь кере урсун. Бу къылыч — кесмек ве ольдюрмек ичюн къылычтыр. Бу къылыч — буюк кесюв ичюндир, терен далгъан къылычтыр о. Юреклери ирисин, йыкъылып ольгенлер чокълашсын деп. Бутюн къапуларында къылычнынъ агъзыны къойдым. Беля! Къылыч яшын киби парылдай, ольдюрмек ичюн къайралгъандыр. Сагъгъа ур! Солдан ольдюр! Агъзынъ къайда бакъса, анда ольдюр. Мен де элимни элиме ураджагъым, гъазабымны бутюнлей тёкеджегим. Мен, РАББИ, буны айттым. РАББИ манъа шойле деди: — Сен исе, инсан огълу, Вавилон падишасынынъ къылычы кельсин деп, эки ёлны бельгиле. Экиси де бир мемлекетте башласын. Ёл шеэрге бурулгъан ерде бир косьтергич къой. Къылыч аммонлыларнынъ Рабба шеэрине кетеджек ёлны бельгиле. Эм де экинджи ёлны — Ехудагъа, къавийлештирильген Ерусалимге кетеджек ёлны бельгиле. Вавилон падишасы эки ёлнынъ айырылгъан еринде, ёлларнынъ чаталлашкъан еринде фал бакъмакъ ичюн токътайджакъ. О, окъларыны саллайджакъ, кичик путларындан сорайджакъ, айван джигеринден бакъаджакъ. Онынъ сагъ къолунда «Ерусалимге кетмек» деген фал оладжакъ: анда диварларны йыкътыргъан алетлерни къоймакъ, уджюм этмеге буюрмакъ, дженк сигналы янъгъырамакъ, къапуларгъа къаршы диварларны йыкътыргъан алетлерни къоймакъ, диварларнынъ янында топракъ обаларыны япмакъ ве уджюм къуллелерни къурмакътыр. Башкъаларнынъ козю огюнде бу фал ялан корюнеджек. Олар ант эткен эди, амма сонъра хаинлик эттилер. Шуны акъылда туткъанда, о, оларны запт этмеге къарар этеджек. Шунынъ ичюн РАББИ-ТААЛЯ шойле дей: Япкъан ишлеринъизде акъсызлыкъларынъыз ачыкъ олгъанлары, гуналарынъыз корюнгени ичюн, сизлерни эсир аладжакълар. Сен исе, Исраильнинъ яман башлыгъы, ольдюриледжексинъ. Сенинъ вакътынъ кельди, джеза аладжакъ вакъыт якъынлашты. РАББИ-ТААЛЯ шойле дей: Сарыгъынъны чез, таджынъны ташла. Ич бириси энди керек олмайджакъ. Ашалангъанны юксельт, юксек олгъанны ашала. Мен оны харап, харап, харап этерим! Къолунда суд олгъаны кельмегендже, о олмайджакъ! О заман Мен шеэрни къолуна береджегим. Сен исе, инсан огълу, пейгъамберлик эт де, айт: РАББИ-ТААЛЯ аммонлылар акъкъында ве оларнынъ акъаретлери акъкъында шойле дей: Къылыч, къылыч соймакъ ичюн къынындан чыкъарылгъан, ёкъ этмек ичюн темизленип, яшын киби парылдай! Сенинъ акъкъынъда руялар бош, санъа ачкъан фаллар — ялан олгъанда, олюмге укюм этильген яман адамларнынъ боюнларына къылыч тюшеджек. Сенинъ вакътынъ кельди, джеза аладжакъ вакъыт якъынлашты. Къылыч къынына къоюлсын! Яратылгъан еринъде, догъгъан топрагъынъда сени суд этеджегим. Ачувымны санъа тёкеджегим, гъазабымнынъ атешини санъа эседжегим. Сени мераметсиз адамларнынъ къолуна, ольдюрмеге усталаргъа береджегим. Сен атешке аш оладжакъсынъ, къанынъ ерге тёкюледжек, сени бир кимсе анъмайджакъ. Мен, РАББИ, буны айттым. РАББИ манъа шойле деди: — Инсан огълу! Суд этеджексинъми? Къан шеэрини суд этеджексинъми? Эписи писликлерини онъа косьтер де, айт: РАББИ-ТААЛЯ шойле дей: Сен — къан тёккен шеэрсинъ, сен сонъунъны якъынлаштырасынъ, озюнъе путларны япасынъ, озюнъни арамлайсынъ. Сен тёккен къан ичюн сен къабаатлы олдынъ, сен япкъан путларынъ ичюн арамландынъ. Сен озь сонъки кунюнъни якъынлаштырдынъ, йылларынъ сонъуна етти. Шунынъ ичюн Мен сени халкъларгъа береджегим, ве олар сени яманлайджакъ, эписи мемлекетлерде сени мыскъыллайджакълар. Санъа узакъ ве якъын олгъанлар сенинъ устюнъден куледжек. Сен буюк инатлыгъынънен озь адынъны арам эттинъ. Бакъ, Исраиль башлыкълары, эр бирининъ кучю еткени къадар, къан тёктилер. Сенинъ ичинъде анасы-бабасыны урьмет этмейлер, башкъа халкълардан олгъанларны чекиштирелер, оксюз балаларны ве тул апайларны хорлайлар. Сен Меним азиз шейлеримни саймайсынъ, афталыкъ раатлыкъ куньлериме сайгъы косьтермейсинъ. Сенинъ ичинъде ифтираджылар башкъасынынъ къаныны тёкелер. Дагъ тёпелеринде къурбанларны кетирип, ашайлар. Сенинъ ортанъда джиренч ишлер япыла. Сенде адамлар озь бабасынынъ ятагъыны масхара этелер, устю кирли апайларнынъ намусына токъуналар. Бириси башкъасынынъ апайынен ятып, джиренч иш япа, башкъасы утанмайып келининен арамлана, учюнджиси де бабасынынъ къызы олгъан къызкъардашынынъ намусына токъуна. Сенде яшагъанлар къан тёкмек ичюн, къапарларны берелер. Сен файдасы ичюн пара бересинъ, пара бергенде, фаиз истейсинъ, якъынынъны зорлап, ондан акъча тутып аласынъ. Мени исе сен къалдырдынъ, — дей РАББИ-ТААЛЯ. Бакъ, зорлап арам акъча алгъанынъ ве къан тёккенинъ ичюн, Мен эллеримни бири бирине ураджагъым. Мен санъа къаршы чыкъкъанда, джесаретинъ къаладжакъмы? Эллеринъде кучь оладжакъмы, аджеба? Мен, РАББИ, буны айттым ве буны япаджагъым. Мен сени халкълар арасында дагъытаджагъым, башкъа мемлекетлерге сюргюн этеджегим, сенинъ пис ишлеринъе сонъ къояджагъым. Башкъа халкъларнынъ козюнде масхара оладжакъсынъ. О заман Мен — РАББИ олгъанымны биледжексинъ. РАББИ манъа шойле деди: — Инсан огълу! Исраиль халкъы Меним ичюн чыкъынты киби олды. Оларнынъ эписи — оджакътаки бакъыр, къалай, демир ве къуршун кибилер, кумюш иритильген сонъ чыкъынты олдылар. Шунынъ ичюн РАББИ-ТААЛЯ шойле дей: Эпинъиз къалымты киби олгъанынъыз ичюн, мына Мен сизлерни Ерусалимде топлайджагъым. Иритмек ичюн атешни якъып, оджакъкъа кумюш, бакъыр, демир, къуршун ве къалай насыл атылса, Мен де гъазап ве ачув ичинде сизлерни топлап, иритеджегим. Сизлерни топлайджагъым ве гъазабымнынъ атешини сизге уфюреджегим, сизлер де шу атеште ирийджексинъиз. Кумюш оджакъта иригени киби, сизлер де анда ирийджексинъиз. О заман Мен, РАББИ, устюнъизге ачувымны тёккенимни билирсинъиз. РАББИ манъа шойле деди: — Инсан огълу! Мемлекетке бойле айт: «Сен — темизленмеген, ягъмурнен ювулмагъан мемлекетсинъ, шунынъ ичюн гъазап куню санъа кельди!» Анда пейгъамберлери къара акъыл танышалар, окюрген, авыны парчалап йырткъан арсланларгъа ошайлар: джанларны ольдюрелер, байлыкъларны ве къыйметли шейлерни тартып алалар, тул къадынларнынъ сайысыны чокълаштыралар. Мемлекетнинъ руханийлери Меним Къанунымны бозалар, Меним азиз шейлеримни арамлайлар, азиз ве азиз олмагъан шейлерни айырмайлар, элялнынъ арамдан фаркъыны косьтермейлер, афталыкъ раатлыкъ куньлеримден козьлерини чевирелер. Олар Мени урьмет этмейлер. Ёлбашчылары авыны йырткъан къашкъырларгъа ошай: акъсыз акъча алмакъ ичюн къан тёкелер, адамларны ольдюрелер. Пейгъамберлери эписини сылавнен сылайлар, бош шейлерни корелер, ялан хабер этип: «РАББИ-ТААЛЯ бойле айта», — дейлер, РАББИ исе буларны айтмады. Мемлекетнинъ халкъы бири-бирини хорлайлар, мал-мулькюни тутып алалар, ёкъсулларны ве фукъарелерни чекиштирелер, башкъа халкълардан олгъанларгъа адалетсизлик япалар. Мен оларнынъ араларындан бир кишини къыдырдым; Мен мемлекетни гъайып этмейим деп, мемлекетнинъ чевресинде къора япкъан кишини, Меним огюмде мемлекетни къорчалагъан адамны къыдырдым. Лякин бойле адамны тапалмадым. Шунынъ ичюн Мен гъазабымны оларгъа тёкеджегим, ачувымнынъ атешинен оларны бутюнлей ёкъ этеджегим, оларнынъ япкъанларыны озь башларына авдараджагъым, — дей РАББИ-ТААЛЯ. РАББИ манъа шойле деди: — Инсан огълу! Бир заманда эки апай бар экен, бир ананынъ эки къызы бар экен. Олар яшлыкътан Мысырда ороспулыкъ япкъан. Анда кокюслери эзильген, анда оларнынъ къызлыкъ мемелери эзильген эди. Буюгининъ ады Охола, кучюгининъ ады Охолива эди. Олар Менимки эдилер ве огъулларнен къызларны догъа эдилер. Адлары Охола — бу Самарие шеэри, Охолива исе — Ерусалимдир. Охола даа Менимки олгъанда, ороспулыкъ этип башлады ве ойнашлары олгъан къомшу ашшурлыларгъа юрекнен берилип, истекнен артындан кетти. Оларнынъ эписи: виляет башлыкълары ве ёлбашчылар, яш аскерлер, — мор урбалар кийген, эписи истенильген дюльбер йигитлер, атлы аскерлер эди. О, ашшурлыларнынъ эписинен, кимни истесе, эр кеснен, энъ яхшы акъайларынен ороспулыкъ япты, оларнынъ путларынен о озюни арамлады. Мысырда башлагъан ороспулыгъыны ташламады. Яшлыгъындан берли мысырлыларнен ятты, ве олар онынъ кокюслерини охшадылар, онен чокъ ороспулыкъ эттилер. Шунынъ ичюн Мен оны ойнашларынынъ къолларына, о истеген ашшурлыларнынъ къолларына бердим. Олар онынъ аврет ерлерини ачтылар, огълан-къызларыны тартып алдылар, озюни къылычнен ольдюрдилер ве бойле этип, оны джезаладылар. О, эписи къадынлар арасында масхара олды. Онынъ къызкъардашы Охолива буны корьди, амма ороспулыгъында къызкъардашындан даа бозукъ ве бетер олды. О, къомшулары ашшурлыларнынъ, виляет башлыкъларынынъ ве ёлбашчыларнынъ, пек яхшы кийинген, атларда юрген атлыларнынъ ве эписи энъ яхшы ве истенильген йигитлернинъ артындан истекнен кетти. Озюни не къадар арамлагъаныны корьдим. Оларнынъ экиси де бир ёлдан кеттилер. Охолива озь ороспулыгъыны даа да чокълаштырды. О, диварда оюлып ясалгъан акъайларнынъ ресимлерини, къырмызы боянен боялангъан къасдийлилернинъ ресимлерини корьди. Беллеринде къушакълар, башларында буюк сарыкълар бар эди; оларнынъ эписи орду башлыкъларына, къасдийлилернинъ топрагъында догъгъан Вавилон адамларына ошай эдилер. Тек оларны корип, онынъ ичинде истек догъды, ве о, къасдийлилернинъ мемлекетине эльчилерни йиберди. Вавилонлылар онынъ севги ятагъына келип кирдилер ве онен ороспулыкъ япып, оны арамладылар. Олар онъа джиренч олмагъандже, о, оларнен арамлана эди. Охолива ачыкътан-ачыкъ ороспулыкъкъа берильген сонъ, озь чыплакълыгъыны косьтерген сонъ, Мен ондан джирендим, татасындан юзюмни чевиргеним киби, ондан да юзюмни чевирдим. О исе, яшлыгъында Мысыр топрагъындаки ороспулыкъ эткенини акъылында туткъанда, ороспулыгъыны чокълаштырды. Эркек органлары эшек органларына ошагъан, тухумлары айгъырларнынъ тухумы киби атылып чыкъкъан ойнашларынынъ артындан истекнен кетти. Бойле этип, яшлыгъынъда Мысырдаки ороспулыгъынъны, анда мысырлылар яш кокюслеринънинъ мемелерини охшагъан вакътыны хатырладынъ. Шунынъ ичюн, Охолива, РАББИ-ТААЛЯ шойле дей: Бакъ, сен джиренип ташлагъан ойнашларынъны санъа къаршы котереджегим ве оларны эр тарафтан кетиреджегим — вавилонлыларны ве эписи къасдийлилерни, Пекъод, Шоа ве Къоа адамларыны, оларнен берабер де эписи ашшурлыларны кетиреджегим. Оларнынъ эписи — истенильген йигитлер, виляет башлыкълары ве ёлбашчылар, орду башлыкълары ве намлы адамлар, эписи атлылар. Олар санъа къаршы силясынен, дженк арабаларынен ве чокътан-чокъ халкъынен чыкъаджакълар. Буюк ве кучюк къалкъанлары ве демир башлыкълары олгъан аскерлер сени эр тарафтан сараджакълар. Мен сени оларнынъ джезасына береджегим, олар сени озь истегине коре суд этеджеклер. Мен куньджюлигимни санъа къаршы чевиреджегим, ве олар санъа ачувларына коре яманлыкъ япаджакълар: сенинъ бурнунъны ве къулакъларынъны кесип атаджакълар, къалгъаныны исе къылычнен кеседжеклер, огълан-къызларынъны аладжакълар, къалгъаныны исе атеште якъаджакълар, урбаларынъны устюнъден чыкъараджакълар, гузель къыйметли шейлеринъни тартып аладжакълар. Мысыр топрагъындан кетирильген сенинъ масхаралыгъынъа ве ороспулыгъынъа сонъ къояджагъым. Бундан сонъ оларнынъ тарафына бакъмайджакъсынъ, Мысырны акъылынъа биле кетирмейджексинъ. РАББИ-ТААЛЯ шойле дей: Бакъ, сени кореджек козю олмагъанларгъа, санъа джиренч олгъан адамларнынъ къолларына Мен сени берем. Олар сеннен мераметсизликнен арекет этеджеклер, сенинъ чалышып къазангъанынъны тартып аладжакълар, сени чыр-чыплакъ къалдыраджакълар. О вакъыт сенинъ чыплакълыгъынъ, ороспулыгъынъ, масхаралыгъынъ ве бозукъ арекетлеринъ ачыладжакъ. Ороспулыгъынъ ичюн, путларгъа ибадет этип, озюнъни арамлагъанынъ ичюн, буларнынъ эписи сенинъ башынъа келеджек. Буюк татанънынъ ёлундан кеткенинъ ичюн, Мен сенинъ къолунъа онынъ джеза къадесини береджегим. РАББИ-ТААЛЯ шойле дей: Сен татанънынъ къадесинден ичеджексинъ, терен ве кениш о къаде. Сени куледжек, масхара этеджеклер, буюктир о къаде. Сен сархош оладжакъсынъ, гъамгъа тояджакъсынъ. Бу къаде къоркъугъа ве олюмге толу, о — татанъ Самариенинъ къадесидир. Сен оны ичип бошатаджакъсынъ, онынъ парчаларыны ялайджакъсынъ ве коксюнъни тырмалайджакъсынъ. Буны Мен айттым, — дей РАББИ-ТААЛЯ. Шунынъ ичюн РАББИ-ТААЛЯ шойле дей: Мени унуткъанынъ ве Менден вазгечкенинъ ичюн, масхаралыгъынъ ве ороспулыгъынъ ичюн джезаны ал. РАББИ манъа шойле деди: — Инсан огълу! Охоланы ве Охоливаны суд этеджексинъми? Оларгъа пис ишлерини косьтер. Олар ороспулыкъ эттилер, къолларыны къангъа батырдылар. Путларынен ороспулыкъ яптылар, Манъа догъулгъан огъулларыны биле атеште якъып, путларына ем оларакъ къурбан эттилер. Олар даа шуларны Манъа къаршы яптылар: Меним Азиз Еримни арамладылар, Меним афталыкъ раатлыкъ куньлериме сайгъы косьтермедилер. Балаларыны путларгъа къурбан эткен куню Меним Азиз Ериме кирип, оны арамладылар. Меним Эвимде буны яптылар! Бундан гъайры, узакъта яшагъан адамларны чагъырттылар. Оларны эльчилернен чагъырттылар, ве олар кельгенде, сен ювунып, козьлеринъни сюрмелей, гузель ильванларынъны такъа эдинъ. Донатылгъан софранынъ башында парлакъ ятакъкъа ятып, софрагъа Меним гузель къокъулы ягъымны ве зейтюн ягъымны къойдынъ. Анда къасеветсиз халкънынъ сеслери янъгъырай эди. Халкъ сюрюсининъ акъайларына сахрадан ичкиджилер кетириле эди. Оларнынъ эллерине билезликлер такъа, башларына гузель тадж къоя эдилер. О заман ороспулыкътан ёрулгъан, тутмагъа ери къалмагъан апай акъкъында Мен шойле дедим: «Энди оны ороспу киби къуллансынлар». Онъа, ороспугъа киби, кирип, онен яттылар. Эки ороспунен — Охола ве Охоливанен яттылар. Лякин догъру адамлар оларны суд этеджеклер. Бу экиси ороспулыкъ япкъанлары, озь къолларынен къан тёккенлери ичюн, оларны ороспулар киби, къан тёккен апайлар киби, джезалайджакълар. РАББИ-ТААЛЯ шойле дей: Оларгъа къаршы халкъны топла, олар къоркъсунлар, оларны чайпап таласынлар. Халкъ оларны ташларнен ольдюрсин, къылычларнен парчаласын, огъул-къызларыны ёкъ этсин, эвлерини де якъсын. Бойле этип, мемлекеттеки масхаралыкъкъа сонъ къояджагъым. Бу, башкъа къадынларгъа дерс олсун; олар сизинъ масхара ишлеринъизни япмасынлар. Ороспулыкъ ве путперестлик гуналарынъыз ичюн олар сизни джезалайджакълар. О заман Мен — РАББИ-ТААЛЯ олгъанымны биледжексинъиз. Докъузынджы йылы, онунджы айнынъ онунджы куню РАББИ манъа шойле деди: — Инсан огълу! Бу кунни, бугуньки куннинъ адыны яз. Бу куню Вавилон падишасы Ерусалимни алкъагъа алды. Бу инат халкъкъа шу икяени айтып бер. Оларгъа айт: РАББИ-ТААЛЯ шойле дей: Къазанны алып къой, ичине сув толдур. [4-5] Энъ яхшы къойларны алып сой, къазаннынъ ичине эт къой, энъ яхшы этни — арт аякъ ве курегини къой, энъ яхшы кемиклернен оны толдур. Къазаннынъ тюбюне одун къой. Къазан яхшы къайнасын, кемиклер анда пишсин. *** РАББИ-ТААЛЯ шойле дей: Къан тёккен шеэрге беля олсун! Бу къазан тотлангъан, тоттан темизленмеген къазан! Оны бошатынъыз, этни кесек-кесек ичинден чыкъарынъыз, джереп чекменъиз. Онынъ ичинде къан тёкюльди. Бош къаяда къан тёкюльди. Оны топракъ олмагъан ерде тёктилер, шунынъ ичюн топракъ оны къапаталмады. Ачувымны алевлендирмек ичюн, акътыманымны алмакъ ичюн, Мен къанны бош къаяда къалдырдым, оны гизлемеге мумкюн олмасын деп. Шунынъ ичюн РАББИ-ТААЛЯ шойле дей: Къан тёккен шеэрге беля олсун! Мен атеш якъмакъ ичюн, чокъ одун къояджагъым. Чокъча одунларны топла, атешни якъ, этни яхшы пишир. Ягъы къайнап битсин, кемиклер къавурылып, янсынлар. Сонъра бош къазанны комюрлер устюне къой, къазан къызсын, онынъ бакъыры къызарсын, ичиндеки кири ирисин, тоту исе янып битсин. Амма эписи эмегим бошуна кетти: къазаннынъ къалын тоту кетмеди, атеш биле оны темизлеп оламады. Арамлыгъынъ пек буюк. Мен сени чокъ темизлей эдим, амма сен темизленмединъ. Энди Меним гъазабым санъа тюшип, ятышмагъандже, сен арамлыгъынъдан темизленип оламазсынъ. Мен, РАББИ, буны айтам. Вакъыт якъынлаша, ве Мен буны япаджагъым. Энди Мен арткъа къайтмам, аджымам, пешман да этмем. Сен юрген ёлларынъа коре ве ишлеринъе коре джезаланаджакъсынъ, — дей РАББИ-ТААЛЯ. РАББИ манъа шойле деди: — Инсан огълу! Бакъ, сенинъ севимли кишинъни сенден хасталыкънен аладжагъым. Амма сен аджынма ве агълама, козьяш да тёкме. Сесинъни чыкъармайып, яс тут, лякин дженазе адетлерини япма. Башынъа сарыкъ багъла, аякъкъапларынъны кий, мыйыгъынъны къапатма, ве адамлар санъа кетирген ашыны ашама. Саба мен халкънен лаф эттим, акъшам исе апайым кечинди. Эртеси куню манъа буюрылгъаныны яптым. Адамлар менден сорадылар: — Шу япкъанларынънынъ биз ичюн не манасы бар? Мен оларгъа бойле джевап бердим: — РАББИнинъ хабери манъа кельди. РАББИ-ТААЛЯ Исраиль халкъына шойле дей: «Бакъ, Мен бойле япаджагъым ки, Меним Азиз Еримни, кучюнъизнинъ къуванчыны, козь бебегинъизни, джанларынъызнынъ севинчини арамлайджакълар. Сизлерде къалгъан огъулларынъыз ве къызларынъыз исе къылычтан оледжеклер». О вакъыт сизлер мен япкъаным киби япаджакъсынъыз. Агъызларынъызны къапатмайджакъсынъыз, биревлернинъ ашларыны ашамайджакъсынъыз. Башларынъызда сарыкълар, аякъларынъызда аякъкъаплар оладжакъ. Сиз аджынмайджакъсынъыз ве агъламайджакъсынъыз, амма озь гуналарынъыз ичюн азып-тозаджакъсынъыз, бир-биринъизнинъ огюнде ынъранаджакъсынъыз. «Ехезкель сизге бельги олсун: сиз онынъ япкъаны киби япаджакъсынъыз. Буларнынъ эписи олып кечкен сонъ, Мен — РАББИ-ТААЛЯ олгъанымны биледжексинъиз». Сен исе, инсан огълу, бекле. Мен оларнынъ къалесини, къуванчыны ве шуретини, козь бебеклерини ве джанларынынъ севинчи олгъан огъулларыны ве къызларыны тартып алгъан куню сагъ къалгъан санъа келип, хабер кетиреджек. О куню, сагъ къалгъан санъа кельген вакъытта, сен лаф этип башлайджакъсынъ, бир даа индемейип отурмайджакъсынъ, ве сен оларгъа бир бельги оладжакъсынъ. О заман Мен — РАББИ олгъанымны биледжеклер. РАББИ манъа шойле деди: — Инсан огълу! Аммонлыларгъа юзюнъни чевир де, оларгъа къаршы пейгъамберлик эт. Аммон огъулларына бойле айт: «РАББИ-ТААЛЯнынъ сёзлерини динъленъиз. РАББИ-ТААЛЯ шойле дей: Меним Азиз Ерим арамлангъанда, Исраиль топрагъы харап олгъанда, Исраиль халкъы сюргюнликке кеткенде кульгенинъиз ичюн, Мен сизлерни шаркъ халкъларынынъ элине береджегим. Олар топракъларынъызда ордуларыны ве чадырларыны къураджакълар, махсулынъызны ашайджакъ, сютюнъизни ичеджеклер. Рабба шеэрини девелер отлагъан ер япаджагъым, аммонлыларнынъ топрагъыны исе къойларнынъ раатлангъан ери япаджагъым. О заман Мен — РАББИ олгъанымны билирсинъиз. РАББИ-ТААЛЯ шойле дей: Сен, Аммон, Исраиль топрагъынынъ белясыны корьгенде, нефретленип пек къуванасынъ, эль чырпасынъ ве аякъларынъны ерге урасынъ. Шунынъ ичюн Мен санъа къаршы къолумны котерип, башкъа халкъларгъа сени чайпамагъа ёл ачаджагъым. Сени халкълар арасындан ёкъ этеджегим, мемлекетлер арасындан чыкъарып ташлайджагъым, бутюнлей сени гъайып этеджегим. О заман Мен — РАББИ олгъанымны билирсинъ». РАББИ-ТААЛЯ шойле дей: — Моав ве Сеир халкъы: «Бакъынъыз, Ехуданынъ башкъа халкълардан фаркъы ёкъ», — дегени ичюн, Мен Моавнынъ сынъырларыны къаравулсыз къалдыраджагъым, топрагъынынъ шурети олгъан кенар шеэрлерини Бет-Ешимот, Баал-Меон ве Кирьятаимни аммонлыларнен берабер шаркъ халкъларгъа мульк оларакъ береджегим, башкъа халкълар арасында аммонлылар башкъа анъылмасынлар. Мен Моавны джезалайджагъым, о заман Мен — РАББИ олгъанымны билирлер. РАББИ-ТААЛЯ шойле дей: — Эдом Ехуда халкъына чокъ яманлыкъ япкъаны ичюн, буюк къабаат къазанды. Шунынъ ичюн РАББИ-ТААЛЯ шойле дей: Мен Эдомгъа къаршы къолумны котереджегим, онынъ эм халкъыны, эм айванларыны ёкъ этеджегим. Оны бом-бош этеджегим, Темандан Дедангъадже эр кес къылычтан гъайып оладжакъ. Мен Исраиль халкъымнынъ къолларынен Эдомны джезалайджагъым. Исраиллилер оларнен ачувыма ве гъазабыма коре арекет этеджеклер. Меним джезам не олгъаныны билирлер, — дей РАББИ-ТААЛЯ. РАББИ-ТААЛЯ шойле дей: — Фелестинлилер яманлыкъ яптылар, олар юрегиндеки нефретнен джезалайлар, сонъсуз душманлыкънен олюм кетирелер. Шунынъ ичюн РАББИ-ТААЛЯ шойле дей: Бакъ, Мен фелестинлилерге къаршы къолумны узатаджагъым ве эм керетлилерни, эм денъиз ялы боюнда къалгъанларнынъ эписини ёкъ этеджегим. Мен аджымайып, олардан интикъам аладжагъым ве буюк джезагъа огъратаджагъым. Оларны джезалагъан сонъ, Мен — РАББИ олгъанымны билирлер. 11-инджи йылында, айнынъ биринджи куню РАББИ манъа шойле деди: — Инсан огълу! Тир шеэри Ерусалим акъкъында бойле дей: «Аха-а! Чокъ халкълар кечип кеткен къапулар бозулгъан! Шимди эписи манъа догъру келеджек! Энди мен бай олурым, о исе харап къаладжакъ!» Шунынъ ичюн РАББИ-ТААЛЯ шойле дей: «Эй, Тир, Мен санъа къаршы чыкъаджагъым. Денъизнинъ далгъалары насыл котерильсе, ойле де Мен чокъ халкъларны санъа къаршы котереджегим. Олар Тир шеэрининъ диварларыны йыкъаджакъ, къуллелерини бозаджакълар. Мен Тирден къалгъан тозны биле сипирип атаджагъым, шеэрни бош къаягъа чевиреджегим. Онынъ еринде денъиз ортасында балыкъчылар озь агъларыны къурутмагъа къояджакълар. Мен сёз берем, — дей РАББИ-ТААЛЯ. — Халкълар шеэрни чайпап кетеджеклер, онынъ тарафындаки койлерде яшагъанлар исе къылычнен ёкъ этиледжек. О заман Мен — РАББИ олгъанымны биледжеклер». РАББИ-ТААЛЯ шойле дей: Бакъынъыз, Мен шимальден Тирге къаршы падишаларнынъ падишасыны, Вавилон падишасы Невукъаднеццарны алып келеджегим, атларны ве дженк арабаларыны, атлыларынен ордусыны ве чокътан-чокъ аскерлерни кетиреджегим. О тарафтаки койлерде яшагъанларны о, къылычнен ёкъ этеджек, санъа къаршы уджюм къуллелерини къураджакъ, диварларынъ тюбюнде топракъ обаларыны япаджакъ ве санъа къаршы къалкъанларыны котереджек. О, сенинъ диварларынъны дивар йыкътыргъан алетлернен урып йыкътырмагъа буюраджакъ, къалелеринъни къылычларынен бозаджакъ. Онынъ атлары о къадар чокъ оладжакъ ки, аякъларынынъ котерген тозу сени къаплайджакъ. О, шеэрнинъ къапуларына киргенинен, атлыларынынъ, дженк арабаларынынъ ве копчеклерининъ шаматасындан сенинъ диварларынъ къалтырайджакъ, ве о, шеэрге, йыкъылгъан шеэрге киби, киреджек. Атларынынъ туякълары эписи сокъакъларынъны таптайджакъ. О, сенинъ халкъынъны къылычынен ольдюреджек, кучьлю колонналарынъны ерге йыкътыраджакъ. Душманларынъ байлыгъынъны тартып аладжакъ, малларынъны хырсызлайджакъ, диварларынъны бозаджакъ, гузель эвлеринъни харап этеджек. Сенинъ ташларынъны, агъачларынъны ве сенден къалгъан тоз-топрагъынъны денъизге атаджакълар. Мен сенинъ шаматалы йырларынъа сонъ къояджагъым, ве сантырларынънынъ сеслери башкъа эшитильмез. Сени бош къая япаджагъым, балыкъчылар агъларыны къурутмагъа къойгъан бир ер оладжакъсынъ. Бир даа къурулмайджакъсынъ. Мен, РАББИ, бойле айттым, — дей РАББИ-ТААЛЯ. РАББИ-ТААЛЯ Тир шеэрине шойле дей: Сенинъ йыкъылгъанынъдан, яралыларнынъ ынъранувларындан, сенинъ ичинъде япылгъан олюм-къалым дженктен бутюн ялы бою къалтырайджакъ. Ялы боюнда яшагъан бутюн укюмдарлар тахтларындан энеджек, япынджаларыны ве ренкли урбаларыны чыкъараджакълар. Олар къалтырап-титреп ерде отураджакъ, эр дакъкъасы сескенип, сенинъ къоркъунчлы алынъа шашаджакълар. Олар сенинъ акъкъынъда агълайджакъ ве шойле айтаджакълар: «Эй, денъизджилернинъ шеэри, намлы шеэр! Насыл олды да, гъайып олдынъ! Сен ве шеэрлилеринъ денъизде кучьлю эдинъиз, бутюн ялы боюны къоркъуза эдинъиз. Энди сен йыкъылгъан куню ялы мемлекетлери къалтырай. Денъиздеки адалар сенинъ гъайып олгъанынъа шашалар». РАББИ-ТААЛЯ шойле дей: Мен сени бакъымсыз шеэрге, кимсе яшамагъан шеэрге чевиреджегим, тюпсюз денъизни устюнъе авдараджагъым, сени буюк денъиз далгъалары къаплайджакъ. Мен сени, олюм чукъурына тюшкенлерни киби, эвель заман яшагъан халкъларынынъ янына тюшюреджегим; ашагъы дюньягъа, даимий йыкътырылгъан ерлер арасына, мезаргъа тюшкенлернинъ янына сени ерлештиреджегим. Бир даа сенде адамлар яшамайджакъ, сен ер юзюндеки халкъларгъа шан-шуретинъни башкъа косьтермейджексинъ. Сенинъ сонъунъ къоркъунчлы оладжакъ, сен гъайып оладжакъсынъ. Сени къыдыраджакъ, лякин тапалмайджакълар, — дей РАББИ-ТААЛЯ. РАББИ манъа шойле деди: — Инсан огълу! Тир акъкъында агълав тюркюси йырла, денъиз киришинде ерлешкен, чокъ ялы халкъларнен алыш-вериш япкъан Тир шеэрине айт: РАББИ-ТААЛЯ шойле дей: — Эй, Тир, сен: «Меним гузеллигим къусурсыз», — дейсинъ. Сенинъ кенарларынъ узакъкъа денъизнинъ ичине узаналар; къуруджыларынъ сенинъ гузеллигинъни даа гузель яптылар: эписи тахталарынъны Сенир ардычларындан ясадылар, мачта япмакъ ичюн, Ливан кедрини алдылар, Башан эменлеринден къайыкъ куреклерини яптылар, Киттим ялыларынынъ кипарислеринден геми когертесини ясадылар, фильтишнен донаттылар. Елькенинъ ренкли Мысыр кетенинден тикильди, сени елькенлеринъден таный эдилер. Элиша ялыларындан мор ве мавылы къырмызы безлернен сенинъ устюнъни япа эдилер. Сидонлылар ве арвадлылар сенинъ курекчилеринъ олды, сенинъ акъыллы усталарынъ, эй, Тир, гемиджилер эди. Гивал шеэринден теджрибели усталар сенинъ тешиклеринъни къапата эдилер. Денъиздеки бутюн гемилер ве денъизджилер санъа мал алмакъ ичюн келе эдилер. Фарс, Луд ве Пут мемлекетлеринден аскерлер сенинъ ордунъда хызмет эттилер, диварларынъа къалкъанларыны ве демир башлыкъларыны астылар, санъа шурет кетирдилер. Арвад ве Хелектен кельген адамлар эр ерде диварларынънынъ устюнде турдылар. Гъаммад адамлары къуллелеринъни къорудылар. Олар озь къалкъанларыны эр ерде диварларынъа астылар, гузеллигинъни къусурсыз яптылар. Сенинъ чешит тюрлю малынъ олгъаны ичюн, Таршиш шеэри сеннен алыш-вериш япты, сенинъ малларынъ ичюн кумюш, демир, къалай ве къуршун бере эди. Яван, Тувал ве Мешек сеннен тиджарет япа эди. Олар сенинъ малларынъ ичюн санъа адамларнынъ джанларыны ве тунч шейлерини бере эдилер. Бет-Тогъарма сакинлери сенинъ малларынъ ичюн атларны ве дженк атларыны, эм де къатырларны бере эди. Дедан адамлары сеннен тиджарет яптылар, бир чокъ ялы халкълары сенинъ малларынъны сатын алдылар, малларынъ ичюн санъа фильтиш ве къара терек бере эдилер. Сенинъ пек чокъ ве чешит малларынъ олгъаны ичюн, Арам сеннен тиджарет япты. О, сенинъ малларынъ ичюн карбункул ташларыны, мавылы къырмызы безлерни, ренкли кийимлер, индже кетен, мерджан ве къыйметли ташларны бере эди. Ехуда ве Исраиль сеннен тиджарет эттилер. Олар сенинъ малларынъ ичюн Миннит богъдайыны, татлыларны, бал, зейтюн ягъы ве мелемлер бере эдилер. Сенинъ чокътан-чокъ малларынъ ве буюк зенгинлигинъ бар олгъаны ичюн, Дамаск санъа Хелбон шарабы ве Цахар юнюни бере эди. Ведан ве Узалдан Яван сенинъ малларынъ ичюн дёгюльген демир, кидда ве къокъулы къамышны бере эди. Дедан сенинъ малларынъ ичюн ат аркъасына япылгъан безлер бере эди. Арабистан ве Кедар башлыкълары сеннен алыш-вериш яптылар, санъа къозуларны, къочкъарларны ве текелерни сата эди. Шева ве Раама сатыджылары сеннен алыш-вериш япа эдилер. Олар сенинъ малларынъ ичюн чешит тюрлю къокъулы отларнынъ энъ яхшысыны, чешит тюрлю къыйметли ташларны ве алтын бере эдилер. Харан ве Къанне шеэрлери ве Эден ери, эм де Шевадан, Ашшурдан ве Килмаддан алыш-веришчилери сеннен тиджарет яптылар. Олар сенинъ базарларынъда паалы кийимлерни, мор ве орьнекли безлерни, ренкли килимлерни ве къатты орюльген йиплерни сата эдилер. Таршиш гемилери сенинъ малларынъны ташыдылар. Денъизлер арасында сен чокъ байлыкъкъа толдынъ, буюк намнен агъыр олдынъ. Курекчилеринъ сени ачыкъ денъизге чыкъарды. Амма куньдогъуш ели денъизнинъ арасында сени парчалады. Сен къазагъа огърайджакъ куню зенгинлигинъ, малларынъ ве барлыгъынъ, денъизджилеринъ ве геми айдавджыларынъ, тешик къапаткъанларынъ, туджджарларынъ ве эписи кучьлю аскерлеринъ, — сенинъ эписи олгъанларынъ денъизнинъ теренлигине батаджакъ. Геми айдавджыларнынъ къычыргъанындан ялылар титрейджек. Курекчилер гемилерден тюшеджек, денъизджилер ве геми айдавджылары ялыда тураджакъ, сенинъ акъкъынъда юксек сеснен агълайджакълар, аджынып ынъранаджакълар. Башларына куль сепип, топракъта юварланаджакълар. Олар сенинъ ичюн башларыны тыраш этеджеклер, чувалдан япылгъан урбаларны киеджеклер, аджджы козьяшлар тёкип, юреклери сызлап, сенинъ акъкъынъда агълайджакълар. Къаарь-къасевет ичинде, агълав йырыны сёйлейджеклер ве: «Ким, Тир киби, денъиз арасында гъайып олды? — деп, сенинъ акъкъынъда агълайджакълар. — Малларынъ денъизден кельгенде, сен бир чокъ халкъларны тойдура эдинъ. Байлыгъынънынъ ве малларынънынъ чокълугъынен сен дюнья падишаларыны зенгинлештирдинъ. Энди исе денъизнинъ теренлигинде дарма-дагъын олдынъ, малларынъ ве сенинъ аранъдаки эписи адамлар денъизнинъ тюбюне батты. Ялыларда яшагъанларнынъ эписи сенинъ такъдиринъе шашты-къоркътылар. Падишаларынынъ отьлери патлады, юзьлери акъ кесильди. Халкъларнынъ сатыджылары шашкъанларындан сызгъырырлар. Сенинъ сонъунъ къоркъунчлы олды, бир даа сен олмайджакъсынъ». РАББИ манъа шойле деди: — Инсан огълу! Тирнинъ башлыгъына бойле айт: РАББИ-ТААЛЯ шойле дей: — Юрегинъ къопайды, сен: «Мен — аллам! Денъизлернинъ ортасында мен алланынъ тахтында отурам», — дединъ. Озюнъни Алла киби акъыллы сайдынъ, лякин сен инсансынъ, Алла дегильсинъ. Сен Даниялдан икметлисинъ, санъа белли олмагъан шей ёкъ. Акъылынънен ве анълавынънен озюнъе байлыкъ къазандынъ. Алтынгъа ве кумюшке хазинелеринъни толдурдынъ. Буюк акъылынънен, алыш-вериш усталыгъынънен байлыгъынъны чокълаштырдынъ. Шу байлыгъынъ ичюн де юрегинъ гъурургъа толып ташты. Шунынъ ичюн РАББИ-ТААЛЯ шойле дей: — Сен акъылынъны Алланен бир деп сайгъанынъ ичюн, бакъ, Мен ябанджыларны, энъ къоркъунчлы халкъларны санъа алып келеджегим. Олар сенинъ гузеллигинъе ве акъылынъа къаршы къылыч котерип келеджеклер, сенинъ парылдагъан буюклигинъни арамлайджакълар. Олар сени олюм чукъурына атаджакълар. Денъизлернинъ ортасында ольдюрилип, оледжексинъ. О заман сени ольдюргенлернинъ огюнде: «Мен — аллам», — айтарсынъмы? Сени яралагъанларнынъ къолунда сен инсансынъ, алла дегильсинъ. Ябанджыларнынъ къолундан сюннетсизлер киби оледжексинъ. Мен, РАББИ, бойле дедим, — дей РАББИ-ТААЛЯ. РАББИ манъа шойле деди: — Инсан огълу! Тир падишасы акъкъында агъла да, онъа шойле айт: РАББИ-ТААЛЯ шойле дей: — Сен — къусурсызлыкънынъ мисали, акъылгъа толу, гузелликте энъ яхшы эдинъ. Сен Эдемде, Алланынъ багъчасында эдинъ. Чешит тюрлю къыйметли ташлар: якъут, сары якъут, эльмаз, хризолит, шохам, яспис, лазурит, карбункул, зумрут сени безете эди. Энъ гузель ве паалы алтыннен безетильген эдинъ. Буларнынъ эписи сен дюньягъа кельген куню япылгъан эди. Къорчалайыджы Керув олмакъ ичюн, сен ягънен сюртюльген эдинъ, сени Мен къойгъан эдим. Сен Алланынъ мукъаддес дагъында, янгъан ташлар арасында юрдинъ. Яратылгъан кунюнъден башлап ёлларынъ къусурсыз эди. Лякин бир кунь сенде яманлыкъ ачылды. Алыш-веришинънинъ чокълугъындан ичинъ залымгъа толу олды, ве сен гуна яптынъ. Шунынъ ичюн Мен сени, арам олгъанны киби, Алланынъ дагъындан къувдым, эй, къорчалайыджы Керув, янгъан ташларнынъ арасындан сени ёкъ эттим. Гузеллигинъ ичюн юрегинъ къопай олды, шан-шуретинъ ичюн акъылынъ гъайып олды. Мен сени ерге аттым, падишаларнынъ козю огюнде масхара эттим. Гуналарынъ чокълугъынен, тиджаретте алдаткъанынънен сен азиз ерлеринъни арамладынъ. Мен сенинъ ичинъден бир атеш чыкъардым, ве о атеш сени якъты. Эписи бакъкъанларнынъ козю огюнде сени ер юзюндеки кульге чевирдим. Сени бильген халкълар, сенинъ такъдиринъе дешетте къалдылар. Сенинъ сонъунъ къоркъунчлы олды, бир даа сен олмайджакъсынъ. РАББИ манъа шойле деди: — Инсан огълу! Сидонгъа бакъ да, онъа къаршы пейгъамберлик эт ве шойле айт: РАББИ-ТААЛЯ шойле дей: Эй, Сидон, Мен санъа къаршым. Сенинъ ичинъде Мен нам къазанаджагъым. Сени джезалагъанда, азиз олгъанымны косьтергенде, адамлар Мен — РАББИ олгъанымны биледжеклер. Мен о шеэрге ольдюриджи хасталыкъны йибереджегим, ве сокъакъларынъдан къан акъаджакъ. Онынъ ичинде эр тарафкъа ургъан къылычтан олюлер серилип ятаджакъ. О заман Мен — РАББИ олгъанымны билирлер. О вакъыттан башлап о бир даа Исраильни когем чалысы киби, санчмайджакъ, тикен киби, башкъа къомшулардан бетер оны хорламайджакъ. О заман Мен — РАББИ-ТААЛЯ олгъанымны билирлер. РАББИ-ТААЛЯ шойле дей: Башкъа халкълар арасында дагъытылгъан Исраиль халкъыны топлагъанымда, халкъларнынъ козю огюнде Озь мукъаддеслигимни косьтереджегим. Олар озь топрагъында, Мен къулум Якъупкъа берген топракъта яшайджакълар. Олар анда раат яшайджакъ, эв къураджакъ, юзюмликлерини сачаджакълар. Оларны кореджек козю олмагъан къомшуларыны Мен джезалайджагъым, ве олар къоркъмайып яшайджакълар. О заман Мен — РАББИ, оларнынъ Алласы олгъанымны биледжеклер. Онунджы йылы, онунджы айнынъ 12-нджи кунюнде РАББИ манъа шойле деди: — Инсан огълу! Юзюнъни Мысыр падишасы фыравунгъа чевир де, онъа къаршы ве бутюн Мысыр мемлекетине къаршы пейгъамберлик эт. Оларгъа бойле айт: РАББИ-ТААЛЯ шойле дей: — Фыравун, Мысыр падишасы! Мен санъа къаршым! Сен озенлернинъ ичинде яткъан буюк джанаварсынъ. Сен: «Нил дерьясы менимки, мен оны озюме яптым», — дейсинъ. Мен исе сенинъ ченгелеринъден къармакъ кечиреджегим, озенлеринънинъ балыкъларыны сенинъ пулларынъа япыштыраджагъым, пулларынъа япышкъан эписи балыкъларнен берабер сени озенлеринъден чыкъараджагъым. Сени сахрагъа атаджагъым, сени де, озенинънинъ балыкъларыны да чыкъарып атаджагъым. Ачыкъ чёльге тюшеджексинъ, сени топламайджакъ, котерип алмайджакълар. Ер айванларына ве коклердеки къушларгъа сени аш оларакъ береджегим. О заман Мысырнынъ бутюн халкъы Мен — РАББИ олгъанымны билир. Шуны япаджагъым, чюнки сен Исраиль халкъына къамыштан ясалгъан таякъ киби таянч эдинъ. Олар сени туткъанда, таякъ парчаланды, ве ярчыкълары оларнынъ омузыны яралады. Олар санъа таянгъанда, сен сындынъ ве баджакъларыны яраладынъ. Шунынъ ичюн РАББИ-ТААЛЯ шойле дей: Бакъ, Мен санъа къаршы къылыч алып келеджегим, сенинъ халкъынъны да, айванларынъны да ёкъ этеджегим. Мысыр мемлекети бакъымсыз сахра оладжакъ. О заман Мен — РАББИ олгъанымны билирлер. «Нил дерьясы менимки, мен оны озюме яптым», — дегенинъ ичюн, Мен санъа ве сенинъ озенлеринъе къаршы оладжагъым. Мигдол шеэринден Севене шеэринедже, тап Хушнынъ сынъырларына къадар Мысыр топрагъыны бакъымсыз къуру сахрагъа чевиреджегим. Анда не инсан аягъы, не де айван аягъы басмайджакъ, къыркъ йыл девамында топракъ адамсыз къаладжакътыр. Мен Мысыр топрагъыны бом-бош топракъларнынъ арасында энъ бакъымсыз япаджагъым. Онынъ шеэрлери бошап къалгъан шеэрлернинъ арасында къыркъ йыл девамында бакъымсыз къаладжакъ. Мен мысырлыларны халкълар арасында дагъытаджагъым, мемлекетлер арасында ерлештиреджегим. РАББИ-ТААЛЯ шойле дей: Къыркъ йыл кечкен сонъра, Мен дагъытылгъан мысырлыларны башкъа халкъларнынъ арасындан топлайджагъым. Сюргюн этильген мысырлыларны арткъа къайтараджагъым ве Патрос еринде, оларнынъ юртунда ерлештиреджегим. Олар анда кучьсюз бир падишалыкъ оладжакълар, падишалыкълар арасында энъ алчакъ оладжакълар ве эндиден сонъ башкъа халкълардан бир даа юксек олмайджакълар. Мен оларны ойле алчакъ япаджагъым ки, бир даа башкъа халкъларгъа падишалыкъ этип оламайджакълар. Мысыр бир даа Исраиль халкъынынъ ишанчы олмайджакъ. Тек олардан ярдым сорап, насыл алдангъанларыны акъылда тутаджакълар. О заман Мен — РАББИ-ТААЛЯ олгъанымны билирлер. 27-нджи йылы, биринджи айнынъ биринджи кунюнде РАББИ манъа шойле деди: — Инсан огълу! Вавилон падишасы Невукъаднеццар Тир шеэрини алкъагъа алгъанда, озь ордусыны чокъ къыйнады: эписининъ башы таз олды, агъыр иштен омузларынынъ териси сыдырылды. Амма не озю, не де ордусы агъыр эмеги ичюн Тирден бир къазанч корьмедилер. Шунынъ ичюн РАББИ-Тааля шойле дей: Бакъ, Мен Вавилон падишасы Невукъаднеццаргъа Мысыр топрагъыны берем, о, онынъ байлыкъларыны тартып алсын, оны чайпасын. Ордусына къазанчыны бермек ичюн, Мысыр тутып алгъан шейлерини тартып алсын. Мысырда япкъан иши ичюн Мен онъа Мысырнынъ топрагъыны берем. О ордусынен берабер буны Меним ичюн япалар, — дей РАББИ-ТААЛЯ. — Шу куню Мен Исраиль халкъыны кучьлю япаджагъым, ве олар къоркъмайып, мысырлыларнен лаф этеджелер. О заман Мен — РАББИ олгъанымны билирлер. РАББИ манъа шойле деди: — Инсан огълу! Пейгъамберлик эт ве бойле айт: РАББИ-ТААЛЯ шойле дей: — Агъланъыз, «Вай, беля куню!» — денъиз. О кунь якъын, РАББИнинъ куню якъындыр. Къара булут, боран куню, халкъларнынъ джеза вакъты якъынлаша. Мысыргъа къаршы къылыч котериледжек. Анда ольдюрильгенлер ерге йыкъыладжакъ, Мысырнынъ байлыкълары алынаджакъ, темеллери ёкъ оладжакъ. О вакъыт дешетли къоркъу Хуш мемлекетини сараджакъ. Хуш ве Пут, Луд, башкъа тюрлю халкълар ве Къув, васиет топрагъынынъ адамлары да оларнен берабер къылычтан гъайып оладжакълар. РАББИ шойле дей: — Мысыргъа къол туткъанлар ёкъ оладжакъ, онынъ макътангъан къудрети йыкъыладжакъ. Мигдолдан Севенегедже адамлар къылычнен къырыладжакълар, — дей РАББИ-ТААЛЯ. — Харап олгъан мемлекетлернинъ арасында Мысыр энъ зияде харап оладжакъ. Шеэрлери де виран олгъан шеэрлернинъ арасында виранеге чевириледжек. О заман Мен — РАББИ олгъанымны билирлер. О вакъыт Мысырны атешнен якъаджагъым, онынъ эписи ярдымджылары гъайып оладжакъ. О куню гъамсыз Хушны къоркъузмакъ ичюн, Мен хаберджилеримни гемилерде йибереджегим. Мысырнынъ гъайып оладжакъ куню оларны къоркъу басаджакъ. О кунь келеята! РАББИ-ТААЛЯ шойле дей: — Мен Вавилон падишасы Невукъаднеццарнынъ къолунен Мысырнынъ ордуларыны ёкъ этеджегим. Мен оны ве онынъ халкъыны — халкъларнынъ энъ къоркъунчлысыны — мемлекетни ёкъ этмек ичюн алып келеджегим. Олар Мысыргъа къаршы къылыч котереджеклер ве мемлекетни олюлерге толдураджакълар. Мен Нил къолларыны къуру топракъкъа чевиреджегим, мемлекетни ярамазларнынъ къолларына береджегим. Ябанджыларнынъ къолларынен Мен мемлекетни де, ичиндеки эр шейни де йыкътыраджагъым. Буны Мен, РАББИ, айттым. РАББИ-ТААЛЯ шойле дей: — Мен Ноф шеэрининъ путларыны ёкъ этеджегим, ялан аллаларына сонъ къояджагъым. Мысыр топракъларында артыкъ падиша олмайджакъ, Мен Мысырны дешет ичинде къалдыраджагъым. Мен Патросны бакъымсыз ерлерге чевиреджегим, Цоан шеэрини якъып ёкъ этеджегим ве Но шеэрини джезалайджагъым. Мысырнынъ къалесине, Син шеэрине гъазабымны бошатаджагъым, Но шеэрининъ ордуларыны ёкъ этеджегим. Мысырны атешнен якъаджагъым, Син азабындан дёрт букленеджек. Но йыкъымгъа огърайджакъ, душманлар купе-куньдюз Ноф шеэрине уджюм этеджеклер. Авен ве Пи-Бесет шеэрлерининъ йигитлери къылычнен ольдюриледжек, къызлары исе сюргюн этиледжеклер. Мен о ерде Мысырнынъ кучюни бозгъанда, Техафнехесте кунь ярыгъы сёнеджек, о макътангъан къудрети кесиледжек. Шеэрни булут къаплайджакъ, ве къызлары сюргюн этиледжектир. Бойле этип, Мен Мысырны джезалайджагъым, о заман Мен — РАББИ олгъанымны билирлер. 11-инджи йылы, биринджи айынынъ единджи кунюнде РАББИ манъа шойле деди: — Инсан огълу! Мен Мысыр падишасы фыравуннынъ кучьлю къолуны къырдым. О тюзельсин деп, къылыч тутаджакъ къадар яхшы олсун деп, оны даа кимсе багъламады, илядж бермеди, саргъы сармады. Шунынъ ичюн РАББИ-ТААЛЯ шойле дей: Мен Мысыр падишасы фыравунгъа къаршым. Мен онынъ эки къолуны: эм сагълам къолуны, эм къырылгъан къолуны сындыраджагъым, къылычыны къолундан къакъып тюшюреджегим. Мен мысырлыларны халкъларнынъ арасына дагъытаджагъым, башкъа топракъларгъа ёллайджагъым. Вавилон падишасынынъ къолларыны исе къавийлештиреджегим, Меним къылычымны онынъ къолуна къояджагъым. Фыравуннынъ къолларыны исе къыраджагъым, ве о, падишанынъ огюнде агъыр инъильдейджек. Мен Вавилон падишасынынъ къолларыны къавийлештиреджегим, фыравуннынъ къолу исе кучьсюз къаладжакъ. Мен Вавилон падишасынынъ къолуна къылычымны къойгъанда, о исе къылычны Мысыргъа къаршы котергенде, олар Мен — РАББИ олгъанымны билирлер. Мен мысырлыларны халкълар арасына дагъытаджагъым, оларны башкъа топракъларгъа ёллайджагъым. О заман Мен — РАББИ олгъанымны билирлер. 11-инджи йылы, учюнджи айынынъ биринджи кунюнде РАББИ манъа шойле деди: — Инсан огълу! Мысыр падишасы фыравунгъа ве онынъ ордуларына бойле айт: — Сен киби буюк ким бар? Ашшургъа бакъ! О, Ливанда бир кедр тереги киби эди. Гузель даллы, япракълары кольгели ве юксек бойлу. Озь даллы тёпесинен булутларгъа узанды. Оны сувлар беслеген, ерасты акъымы оны осьтюрген. Озенлер онынъ оськен ерининъ чевресинден акъа эди, башкъа дагъ тереклерини исе тек ирмакълар сувара эди. Шунынъ ичюн о, дагъ тереклерининъ эписинден юксек олды. Сувнынъ боллугъындан даллары чокълашты, пытакълары узанды. Кок къушларынынъ эписи онынъ пытакъларында ювалар яптылар. Тюрлю кийик айванлар даллары тюбюнде балаларыны догъдылар. Чешит чокъ сайылы халкълар онынъ кольгесинде яшадылар. Юксек бойлу, узун даллы, о пек гузель эди. Тамырлары бол-бол сув ала эди. РАББИнинъ багъчасындаки кедр тереклери онъа тенъ кельмеди: кипарислернинъ даллары онынъкилерине ошамады, платанларнынъ пытакълары да онынъкилери киби олмады. РАББИнинъ багъчасындаки тереклернинъ арасында о киби гузель терек ёкъ эди. Мен оны сыкъ-сыкъ далларнен гузеллештирдим, РАББИнинъ багъчасындаки эписи Эдем тереклери оны куньлей эдилер. Шунынъ ичюн РАББИ-ТААЛЯ шойле дей: О, юксек бойлу олгъаны ичюн, даллы тёпесинен булутларгъа узангъаны ичюн, юксеклигинден гъурургъа толгъаны ичюн, Мен оны мемлекетлерге башлыкъ эткен укюмдарнынъ элине бердим. Япкъан акъсызлыгъына коре о, акъкъыны алды. Мен оны четке атып ташладым. Халкъларнынъ арасында энъ къоркъунчлы олгъан ябанджылар оны кесип, дагъларгъа аттылар. Онынъ даллары эписи вадийлерге йыкъылып тюшти, пытакълары сынып, эписи дерелерге авдарылды. Ер юзюндеки бутюн халкълар онынъ талдасы тюбюнден чыкъып, оны ташлап кеттилер. Онынъ авдарылгъан кевдесине чешит кок къушлары ерлешти, пытакълары арасында кийик айванлар яшай эди. Шунынъ ичюн сувларнынъ янында оськен тереклер озь юксеклигинен макътанмасын, даллы тёпесинен булутларгъа узанмасын, сувларнен сувлангъан ич бир терек юксек олмасын. Оларнынъ эписи олюмге бериледжек, мезаргъа тюшкен инсан огъулларынен бирликте олар ернинъ терен чукъурына тюшеджек. РАББИ-ТААЛЯ шойле дей: Кедр тереги олюлер дюньясына кеткен кунюни Мен агълав куню яптым. Мен ерасты теренликни къапаттым, озенлерни токътаттым, буюк сувларгъа акъмагъа ёл бермедим. Мен Ливангъа къаранлыкъ ёлладым, ве бутюн дагъ тереклери сарарды-солдылар. Оны ерге тюшюргенде, йыкъылувынынъ гудюрдисинен Мен халкъларны титреттим. Олюлер дюньясына, мезаргъа кеткенлернинъ арасына оны тюшюргенде, ашагъы дюньяда эписи Эдем тереклери, Ливаннынъ энъ гузель, сув ичкен эписи яхшы тереклери къувандылар. Онынъ кучю олгъан, онынъ кольгесинде яшагъан халкълар да онен берабер олюлер дюньясына, къылычнен ольдюрильгенлернинъ янына тюштилер. Эдем багъчасындаки къайсы бир терекнинъ шан-шурети ве буюклиги сенинъкиге тенъ олур? Амма сен де, Эдем тереклери киби, ашагъы дюньягъа кетеджексинъ, сюннетсизлернинъ арасында ятаджакъсынъ, къылычтан ольгенлернинъ янында оладжакъсынъ. Фыравуннынъ ве ордуларынынъ сонъу бойле оладжакътыр, — дей РАББИ-ТААЛЯ. 12-нджи йылы, 12-нджи айнынъ биринджи кунюнде РАББИ манъа шойле деди: — Инсан огълу! Мысыр падишасы фыравун акъкъында агъла ве онъа бойле айт: — Сен халкъларнынъ арасында озюнъни арслан деп сайдынъ. Озюнъ исе денъиз джанаварына ошайсынъ. Сен озенлеринъде бир тарафтан экинджи тарафкъа атыласынъ, аякъларынънен сувларны булатасынъ, озенлерини буландырып таптайсынъ. Шунынъ ичюн РАББИ-ТААЛЯ шойле дей: — Чокъ халкъларны топлап, Мен устюнъе агъ атаджагъым, ве олар сени Меним агъымнен чекип чыкъараджакълар. Сени ерде къалдыраджагъым, ачыкъ чёль ортасына атаджагъым. Мен чешит къушларгъа устюнъе къонмагъа, тюрлю айванларгъа сени ашап тоймагъа ёл береджегим. Этинъни дагъларда джайратаджагъым, къалгъан кесеклеринънен вадийлерни толдураджагъым. Тап дагъларгъа къадар къанынънынъ акъымларыны ичмеге ерге береджегим, дерелер сенинъ къанынънен толаджакъ. Мен сени сёндюрген вакъытта коклерни къара япаджагъым, къаранлыкъ йылдызларны къапатаджакъ. Кунешни булутларнен орьтеджегим, ай да ярыкъ бермейджек. Кокте нур сачкъан бутюн ай-йылдызларны устюнъде Мен къарартаджагъым, мемлекетинъе къаранлыкъ ёллайджагъым, — дей РАББИ-ТААЛЯ. Мен сенинъ къалгъанынъны халкъларнынъ арасына, олар танымагъан мемлекетлерге сюргюн эткенимде, чокъ халкъларнынъ юреги къасеветке толаджакъ. Падишаларнынъ огюнде къылычымны саллагъанымда, чокъ халкълар сенинъ ичюн къоркъаджакъ, падишаларынынъ отьлери сенинъ ичюн патлайджакъ. Сен йыкъылгъан куню оларнынъ эр бири джаны ичюн эр дакъкъасы титреп къалтырайджакъ. РАББИ-ТААЛЯ шойле дей: — Вавилон падишасынынъ къылычы сени ураджакъ. Кучьлю аскерлернинъ къылычларындан сенинъ ордуларынъ ерге йыкъыладжакъ. Халкъларнынъ арасында олар — энъ къоркъунчлыдыр. Олар Мысырнынъ гъурурыны таптайджакъ, ордуларыны ёкъ этеджеклер. Бол сувларнынъ янында отлагъан Мысырнынъ айванларыны ёкъ этеджегим. Бир даа инсан аягъы я айван туягъы сувларны буландырмайджакъ. Сонъра сувларны тындырып, озенлер зейтюн ягъы киби акъаджакъ, — дей РАББИ-ТААЛЯ. — Мен Мысыр топрагъыны бакъымсыз сахрагъа чевиргенде, мемлекетни эр шейден бошаткъанда, анда яшагъанларнынъ эписини ёкъ эткенде, олар Мен — РАББИ олгъанымны анъларлар. — Мына олар йырлайджакъ агълав тюркюси. Оны йырлап, халкъларнынъ къызлары Мысыр ве онынъ бутюн ордулары акъкъында агълайджакълар, — дей РАББИ-ТААЛЯ. 12-нджи йылы, айнынъ 15-инджи кунюнде РАББИ манъа шойле деди: — Инсан огълу! Мысыр халкъы ичюн агъла, оларны ве намлы халкъларнынъ къызларыны ашагъы дюньягъа, мезаргъа кеткенлернен берабер ат. Оларгъа айт: «Сен кимден гузельсинъ? Ашагъы тюш де, сюннетсизлерге къошул». Мысыр халкъы къылычнен ольдюрильгенлернинъ арасына тюшеджек. Къылыч азыр — Мысырны бутюн ордуларынен берабер алып кетелер. Энъ кучьлю аскерлер Мысыр акъкъында ве онъа къол туткъанлар акъкъында олюлер дюньясындан айтаджакъ: «Олар ашагъы тюштилер, энди шу сюннетсизлер къылычтан ольгенлернинъ янында яталар». Ашшур да озюнинъ ордусынен анда. Онынъ чевре-четинде мезарлар. Оларнынъ эписи къылычнен ольдюрильди. Мезарлары олюм чукъурынынъ энъ терен еринде ерлеше. Ордусы мезарынынъ чевресинде ята. Оларнынъ эписи ольди, къылычнен ольдюрильди. Бир заманда олар тирилернинъ дюньясында олюм къоркъусыны сачкъан эди. Элам озь ордуларынен берабер онынъ мезары этрафында ята. Оларнынъ эписи ольген, къылычнен ольдюрильгендир. Сюннетсиз олып, олар ашагъы дюньягъа тюштилер. Бир заманда олар тирилернинъ дюньясында олюм къоркъусыны сачкъан эди. Энди олар масхара олып, олюм чукъурына тюшкенлерге къошулдылар. Эламгъа ольдюрильгенлер арасында ятакъ азырланды, онынъ ордулары да мезарынынъ чевресинде. Оларнынъ эписи сюннетсиз, къылычтан ольгенлер. Бир заманда олар тирилернинъ дюньясында олюм къоркъусыны сачкъан эди. Энди олар масхара олып, олюм чукъурына тюшкенлерге къошулды, ольдюрильгенлернинъ арасына къоюлдылар. Мешек, Тувал да анда, бутюн ордулары — оларнынъ мезарлары чевресиндедир. Оларнынъ эписи сюннетсиз, къылычнен ольдюрильген. Бир заманда олар тирилернинъ дюньясында олюм къоркъусыны сачкъан эди. Амма ольдюрильген сюннетсиз къараманларнынъ арасында олар ятмайлар. Къараманлар олюлер дюньясына дженк силяларынен тюшкен, къылычлары башлары тюбюне къоюлгъан, къалкъанлары да кемиклерининъ устюне къоюлгъандыр. Бир заманда олар къараманлар олып, тирилернинъ дюньясында олюм къоркъусыны сачкъан эдилер. Фыравун! Сен де къырыладжакъсынъ, сюннетсизлернинъ арасына къоюладжакъсынъ, къылычнен ольдюрильгенлернинъ арасында ятаджакъсынъ. Эдом да, падишалары ве ёлбашчылары да андалар. Не къадар джесюр олсалар да, къылычнен ольдюрильгенлернинъ арасындалар. Олар сюннетсизлернинъ ве мезаргъа тюшкенлернинъ янында яталар. Шималь ёлбашчыларынынъ эписи ве сидонлыларнынъ эписи де анда. Олар да ольдюрильгенлернен берабер мезаргъа тюштилер. Къоркъунчлы ве кучьлю олса да, масхара олдылар, сюннетсиз олып, ве къылычтан ольдюрильгенлернен яталар, олюм чукъурына тюшкенлернен берабер масхаралыгъыны ташыйлар. Фыравун оларны корип, эм озю ичюн, эм къылычтан ольген ордусы ичюн теселли тападжакъ, — дей РАББИ-ТААЛЯ. — Мен тирилернинъ дюньясында олюм къоркъусыны сачам. Фыравун ве онынъ ордулары сюннетсизлернинъ арасында, къылычнен ольдюрильгенлернинъ янында къоюладжакътыр, — дей РАББИ-ТААЛЯ. РАББИ манъа шойле деди: — Инсан огълу! Халкъынънен лаф этип, оларгъа бойле айт: Эгер Мен бир мемлекетке къаршы къылыч котергенде, шу мемлекетнинъ халкъы бир адам сайлап, оны озюне къаравул этип къойса, ве шу адам мемлекетке къаршы дженк якъынлашкъаныны корип, боразан чалса ве халкъкъа бильдирсе, ким боразан сесини эшитип де, сакъынмаса ве къылычнен адамлар келип, оны ольдюрсе, шу адам олюминде озю къабаатлы. Боразан сесини эшитип де, сакъынмагъан олса, олюминде озю къабаатлы. Сакъынгъан адам исе сагъ къаладжакъ. Лякин къаравул дженкнинъ якъынлашкъаныны корип, боразан чалмаса ве халкъкъа бильдирмесе, ве къылычнен адамлар келип, халкънынъ арасындан бирисини ольдюрсе, шу адам озь гунасы ичюн ольдюриледжек, амма онынъ олюми ичюн Мен къаравулны къабаатлы япаджагъым. Инсан огълу! Мен сени Исраиль халкъына къаравул деп къойдым. Меним сёзюмни динълейджексинъ де, халкъкъа Меним сёзлеримни анълатаджакъсынъ. Эгер Мен яман бир кишиге: «Эй, яман адам, сен мытлакъа оледжексинъ», — десем, сен исе оны янълыш ёлундан къайтармакъ ичюн, онъа бир шей айтмасанъ, бу яман адам озь къабаатлары ичюн оледжек. Онынъ олюми ичюн исе Мен сени джевапкъа чекеджегим. Амма сен яман адамны ярамай ёлундан къайтармакъ ичюн, оны тенбиелеген олсанъ, о исе ёлундан къайтмагъан олса, о, озь къабаатлары ичюн оледжек, сен исе джанынъны къуртараджакъсынъ. Инсан огълу! Исраиль халкъына бойле айт: Сизлер: «Акъсыз япкъанларымыз ве гуналарымызнынъ юкю бизим устюмизде, олар ичюн янып-куемиз. Насыл яшап олурмыз?» — дейсинъиз. Оларгъа шойле джевап бер: «Озюмнен ант этем, — дей РАББИ-ТААЛЯ. — Мен гунакярнынъ олюмини истемейим, амма онынъ ярамай ёлларындан къайтып, яшайджагъыны истейим. Къайтыныз! Озь яман ёлларынъыздан къайтынъыз! Исраиль халкъы, сиз ольмек керексинъизми?» Инсан огълу, сен халкъынъа айт: Догъру киши гуна япса, онынъ догърулыгъы оны къуртарып оламаз. Ярамай киши ярамайлыгъындан къайтса, онынъ ярамайлыгъы оны гъайып этмез. Догъру киши гуна япса, сагъ къалдырылмайджакъ. Эгер Мен догъру кишиге: «Мытлакъа яшайджакъсынъ», — десем, о исе, озь догърулыгъына ишанып, яманлыкъ япса, онынъ япкъан яхшы ишлерининъ ич бириси анъылмайджакъ. О, япкъан яманлыгъы ичюн оледжек. Эгер Мен бир яман адамгъа: «Сен мытлакъа оледжексинъ», — десем, о исе гуналарындан чевирилип, яхшы ве догъру ишлер япып башласа: залогны къайтарып берсе, хырсызлагъан шейлер ичюн одеме этсе, яшайыш берген низамнамелерге коре яшаса ве ярамайлыкъ япмаса, о, мытлакъа яшайджакъ, ольмейджектир. Япкъан гуналарынынъ бириси онъа къаршы анъылмайджакъ. О адалетли ве догъру ишлер япса, мытлакъа сагъ оладжакъ. Сенинъ халкъынъ: «Раббининъ ёлу догъру дегиль», — дей. Оларнынъ ёлу исе догъру дегиль. Эгер догъру киши догърулыгъыны ташлап, ярамай шейлер япып башласа, ярамайлыгъы ичюн оледжек. Эгер ярамай киши ярамайлыгъындан къайтып, адалетли ве догъру ишлер япып башласа, япкъан догъру ишлери ичюн яшайджакъ. Сизлер исе: «Раббининъ ёлу догъру дегиль», — дейсинъиз. Исраиль халкъы! Мен сизлернинъ эр биринъизни япкъан ишлеринъиз ичюн суд этеджегим. Сюргюн этильгенимизден 12-нджи йылында, онунджы айнынъ бешинджи кунюнде Ерусалимден къачып къуртулгъан бир киши манъа келип: «Ерусалим йыкъылды», — деди. Амма къачып къуртулгъан адамнынъ кельмесинден эвель акъшам РАББИнинъ къолу устюмде эди, ве О, саба къачакънынъ кельмесинден эвель тилимни чезди. Меним тилим чезильди, ве мен айтып башладым. РАББИ манъа шойле деди: — Инсан огълу! Исраиль топрагъынынъ йыкътырылгъан ерлеринде яшагъанлар шойле дейлер: «Ибраим бир озю эди, амма шу топракънынъ сабысы олды. Бизлер исе чокъмыз, эбет, бу топракълар бизге мульк оларакъ берильди». Шунынъ ичюн оларгъа бойле айт: «РАББИ-ТААЛЯ шойле дей: Сизлер этни къанынен берабер ашайсыз, путларгъа ибадет этесиз ве къан тёкесиз. Ве шу топракънынъ сабылары олмагъа истейсизми? Сизлер къылычларынъызгъа ишанасыз, пис шейлер япасыз, бири-биринъизнинъ апайларыны арамлайсыз. Ве шу топракънынъ сабылары олмагъа истейсизми?» Оларгъа шуны айт: «РАББИ-ТААЛЯ шойле дей: Озюмнен ант этем, йыкътырылгъан ерлерде яшагъанлар къылычтан оледжеклер. Тарлада яшагъанларны кийик айванларгъа аш этеджегим, къалелерде ве къобаларда яшагъанлар исе ольдюриджи хасталыкътан ёкъ оладжакълар. Мен бу топракъларны бакъымсыз сахрагъа чевиреджегим, о макътангъан кучю-къувети гъайып оладжакъ, Исраиль дагълары бом-бош къаладжакъ, андан кимсе кечмейджек. Мен оларнынъ япкъан писликлери ичюн шу топракъларны бакъымсыз сахрагъа чевирген сонъ, олар Мен — РАББИ олгъанымны билирлер». Инсан огълу! Халкъынъ озь эвлерининъ диварлары янында ве къапуларнынъ тюбюнде сенинъ акъкъынъда лаф этелер, бири-бирине, агъа къардашына бойле айталар: «Айды, барып, РАББИден кельген хаберни динълейик». Меним халкъым сюрю-сюрю санъа келе, сенинъ огюнъде отурып, сёзлеринъни динълей, амма оларны беджермей. Олар тек беден истеклери акъкъында лаф этелер, тек озь файдасы ичюн иш япалар. Бакъ, сен олар ичюн татлы сеснен беден истеклери акъкъында тюркюлер сёйлеген йырджы кибисинъ, гузель чалгъан чалгъыджысынъ. Олар сёзлеринъни динълей, амма ич бирини беджермейлер. Буларнынъ эписи дюньягъа кельгенде, — шу мытлакъа беджериледжек, — олар араларында пейгъамбер олгъаныны анъларлар. РАББИ манъа шойле деди: — Инсан огълу! Исраиль чобанларынынъ олюми акъкъында пейгъамберлик эт. Пейгъамберлик этип, оларгъа, чобанларгъа бойле айт: РАББИ-ТААЛЯ шойле дей: Исраиль чобанларына беля олсун! Олар тек озьлерини бакъалар! Лякин чобанлар айванларыны бакъмагъа керекмейлерми? Сизлер ягъ ашайсыз, юнь киесиз, энъ яхшы айванларны соясыз, амма къойларны бакъмайсыз. Сиз кучьсюзлерни такъатландырмайсыз, хасталарны яхшы этмейсинъиз, яралыларнынъ яраларыны багъламайсынъыз, ёлдан адашкъанларны арткъа къайтармайсынъыз, гъайып олгъанларны къыдырмайсынъыз. Сиз оларгъа серт ве мераметсизликнен башлыкъ этесинъиз. Олар чобансыз къалып, дагъылып кеттилер, дагъылгъандан сонъ исе, чешит тюрлю кийик айванларгъа ем олдылар. Меним къойларым эписи дагъларда ве юксек байырларда быралкъыланалар. Меним къойларым бутюн ер юзюне дагъылдылар, оларны не сорагъан, не къыдыргъан бар. Шунынъ ичюн, эй, чобанлар, РАББИнинъ сёзюни динъленъиз. РАББИ-ТААЛЯ шойле дей: «Озюмнен ант этем. Къойларымнынъ чобаны олмагъаны себебинден, къойларым авгъа чевирилип, кийик айванларгъа ем олдылар, Меним чобанларым къойларымны къыдырмадылар, къойларымны дегиль, тек озьлерини бакътылар». Шунынъ ичюн, эй, чобанлар, РАББИнинъ сёзюни динъленъиз. РАББИ-ТААЛЯ шойле дей: «Бакъынъыз, Мен чобанларгъа къаршым. Къойларым ичюн олардан джевап сорайджагъым. Мен оларгъа къойларымны бир даа бакъмагъа ёл бермейджегим, эндиден сонъ чобанлар тек озьлерини бакъмайджакълар. Мен къойларымны оларнынъ ач агъзындан чыкъараджагъым, артыкъ оларгъа ем олмайджакълар». РАББИ-ТААЛЯ шойле дей: Мен Озюм къойларымны къыдырып тападжагъым, оларны Озюм бакъаджагъым. Дагъылгъан къойларнынъ арасындаки бир чобан къойларыны насыл бакъса, Мен де Озь къойларымны бакъаджагъым. Булутлы, къаранлыкъ бир куньде дагъылгъан эр ерден Мен оларны тапып къуртараджагъым. Оларны халкъларнынъ арасындан чыкъараджагъым, мемлекетлерден топлайджагъым, оларны озь топракъларына кетиреджегим ве Исраиль дагъларында, акъымлар янында ве бутюн яшайджакъ ерлерде отлатаджагъым. Мен оларны яхшы яйлаларда отлатаджагъым, Исраильнинъ юксек дагъларында олар ерлешеджек. Анда, яхшы отлакъта олар ятып раатланаджакълар, Исраиль дагъларынынъ берекетли чайырларында отлайджакълар. Мен Озюм къойларымны бакъаджагъым, оларгъа Озюм раатлыкъ береджегим, — дей РАББИ-ТААЛЯ. — Гъайып олгъанны къыдырып тападжагъым, адашкъанны арткъа къайтараджагъым, яралынынъ ярасыны багълайджагъым, хастаны тедавийлейджегим, амма семиз къавгъаджы союны ёкъ этеджегим. Оларны адалетли бакъаджагъым. РАББИ-ТААЛЯ шойле дей: Эй, къойларым! Бакъынъыз, Мен сизни къойнен къой арасында, къочкъар ве теке арасында суд этеджегим. Яхшы отлакъта отлагъанынъыз сизге аз олдымы? Нечюн къалгъаныны аякъларынъызнен таптап чыкъасыз? Темиз сув ичкенинъиз аз олдымы? Нечюн къалгъаныны аягъынъызнен буландырасыз? Меним къойларым аякъларынъызнен тапталгъан отны ашасынмы? Аякъларынъыз буландыргъан сувларны ичсинми? Шунынъ ичюн РАББИ-ТААЛЯ оларгъа шойле дей: Бакъынъыз, Мен Озюм семиз ве арыкъ къойлар арасында суд этеджегим. Сиз омуз ве янбашынъызнен итешесиз, бойнузларынъызнен эписи кучьсюз къойларны тюртесиз ве оларны къувып чыкъарасыз. Мен къойларымны къуртараджагъым, ве энди оларны хорламайджакълар. Къой къойнынъ арасында Мен суд этеджегим. Къойларымны бакъмакъ ичюн Мен оларгъа тек бир чобанны, къулум Давутны къояджагъым. О, къойларымны бакъаджакъ ве оларнынъ чобаны оладжакътыр. Мен, РАББИ, оларнынъ Алласы оладжагъым, къулум Давут исе оларнынъ ёлбашчысы оладжакъ. Мен, РАББИ, сёз берем. Мен оларгъа аманлыкъ васиетини береджегим, топракътан яман кийик айванларны ёкъ этеджегим, ве къойларым къоркъмайып, чёллерде яшайджакълар ве орманларда юкълайджакълар. Оларны да, Меним дагъымнынъ чевресини де берекетли япаджагъым ве вакътында ягъмурларны ягъдыраджагъым. Ягъмурлар берекет кетиреджеклер. Тереклер мейваларыны кетиреджек, топракъ махсулыны береджек. Халкъ топрагъында къоркъмайып яшайджакъ. Боюндырыкъларынынъ багълавларыны къопаргъанымдан, оларны къул эткенлернинъ къолундан къуртаргъанымдан сонъ, Мен — РАББИ олгъанымны билирлер. Эндиден сонъ халкълар оларны таламайджакъ, кийик айванлар оларны ашамайджакъ. Къоркъмайып яшайджакълар, кимсе оларны къоркъузмайджакъ. Мен оларгъа боллугъынен нам къазангъан топракълар береджегим, топракъларында ачлыкътан бир даа ольмейджеклер. Халкълар оларны бир даа яманламайджакълар. О заман Мен — РАББИ, оларнынъ Алласы, оларнен берабер олгъанымны билирлер, эм де Исраиль халкъы — Меним халкъым олгъаныны билирлер, — дей РАББИ-ТААЛЯ. «Сизлер — Меним къойларымсынъыз, Мен отлаткъан къойларсынъыз. Сиз — инсанларсынъыз, Мен исе — сизинъ Алланъызым», — дей РАББИ-ТААЛЯ. РАББИ манъа шойле деди: — Инсан огълу! Юзюнъни Сеир дагъына чевир ве онъа къаршы пейгъамберлик эт. Онъа бойле айт: РАББИ-ТААЛЯ шойле дей: Сеир дагъы, Мен санъа къаршым! Къолумны санъа къаршы узатаджагъым, сени бакъымсыз йыкътырылгъан ерлерге чевиреджегим. Шеэрлеринъни харап этеджегим, ве сен бакъымсыз къаладжакъсынъ. О заман Мен — РАББИ олгъанымны билирсинъ. Сен исраиллилерге даима душманлыкъ яптынъ, олар белягъа огърагъан вакъытта, джезалангъан вакъытта оларны къылычкъа бердинъ. Шунынъ ичюн Мен Озюмнен ант этем, — дей РАББИ-ТААЛЯ. — Мен сенинъ къанынъны акъызаджагъым, къан тёкюв сенинъ артынъдан къуваджакъ. Сен къан тёкювден нефретленмегенинъ ичюн, къан тёкюв сенинъ артынъдан къуваджакъ. Мен Сеир дагъыны бакъымсыз харабеге чевиреджегим, анда келип-кеткенни ёкъ этеджегим. Сеир дагълыгъыны олюлерге толдураджагъым, байырларынъ ве вадийлеринъде, эр бир деренъде къылычтан ольгенлер йыкъылып ятаджакъ. Сени эбедий сахрагъа чевиреджегим, шеэрлеринъде бир кимсе яшамайджакъ. О заман Мен — РАББИ олгъанымны билирсинъиз. Сен: «Шу эки халкъ ве шу эки мемлекет менимки оладжакъ. РАББИ анда олса да, мен оларнынъ сабысы оладжагъым», — дегенинъ ичюн, Озюмнен ант этем, — дей РАББИ-ТААЛЯ, — халкъымны кореджек козюнъ олмагъаны ичюн, ачувынъа ве хиянетлигинъе коре сени джезалайджагъым. Мен сени суд эткенде, исраиллилерге Озюмни косьтереджегим. О заман сен билирсинъ ки, Мен, РАББИ, сенинъ Исраиль дагъларыны насыл мыскъыллагъанынъны, сенинъ: «Олар бакъымсыз олды, бизге ашамагъа берильдилер!» — айткъанынъны эшиттим. Сизлер Меним огюмде макътандынъыз, Манъа къаршы чокъ лаф эттинъиз. Мен буны эшиттим. Шунынъ ичюн РАББИ-ТААЛЯ шойле дей: Бутюн ер юзю къувангъанда, Мен сени бакъымсыз этеджегим. Исраиль халкъынынъ топракъ пайы бакъымсыз ерлерге чевирильгенде, сен пек къувандынъ. Шунынъ ичюн Мен санъа ойле де япаджагъым. Эй, Сеир дагъы ве бутюн Эдом! Сен бакъымсыз оладжакъсынъ. О заман адамлар Мен — РАББИ олгъанымны билирлер. Инсан огълу! Исраиль дагъларына пейгъамберлик эт ве бойле айт: Исраиль дагълары! РАББИнинъ сёзлерини динъленъиз! РАББИ-ТААЛЯ шойле дей: Душманлар сизинъ акъкъынъызда: «Аха! Эбедий тёпелер энди бизимки олды», — деди. Шунынъ ичюн пейгъамберлик эт ве бойле айт: РАББИ-ТААЛЯ шойле дей: Сизлерни эр тарафтан якъып-йыкъа, сизинъ мал-мулькюнъизни тутып ала эдилер, башкъа халкълар сизге башлыкъ эте эдилер, сизлерни сёге ве яманлай эдилер. Шунынъ ичюн, Исраиль дагълары, РАББИ-ТААЛЯнынъ сёзюни динъленъиз! РАББИ-ТААЛЯ дагъларгъа ве байырларгъа, дере ве вадийлерге, бакъымсыз къалгъан йыкътырылгъан ерлерге, къомшу халкълар мыскъыллагъан ве ягъмалангъан бош шеэрлерге дей. РАББИ-ТААЛЯ шойле дей: — Гъазабым алевленип, Мен бутюн Эдомгъа ве башкъа халкъларгъа Озь укюмимни чыкъарам. Олар Меним топрагъымны озьлерине алды, юреклери къуванчкъа, ичлери нефретке толды. Олар топрагъымны озюне алдылар, озь гъанимети яптылар. Шунынъ ичюн Исраиль топрагъы акъкъында пейгъамберлик эт ве дагъларгъа ве байырларгъа, дере ве вадийлерге бойле айт: — РАББИ-ТААЛЯ шойле дей: Бакъынъыз, сиз халкълардан хорлав корьгенинъиз ичюн, Мен буларны буюк гъазап ве ачувнен айтам. Шунынъ ичюн РАББИ-ТААЛЯ шойле дей: — Къолумны котерип ант этем ки, чевренъиздеки халкълар озьлери хор оладжакълар. Амма сиз, Исраиль дагълары, даллы тереклернен къапланаджакъсынъыз ве Меним халкъыма Исраильге мейвалар береджексинъиз; олар якъында къайтып келеджек. Бакъынъыз, Мен сизлерге бетимни чевиреджегим, ве адамлар сизни сачаджакъ ве ишлейджеклер. Мен сизлерде чокъ адамны, бутюн Исраиль халкъыны ерлештиреджегим. Шеэрлерде янъыдан адамлар ерлешеджек, йыкътырылгъан ерлер гъайрыдан тикленеджек. Адамларнынъ ве айванларнынъ сайысыны чокълаштыраджагъым, олар берекетли оладжакъ, сайысы артаджакъ. Эвельде олгъаны киби, топрагъынъыз адам толу оладжакъ. Сизге эвелькисинден даа да чокъ яхшылыкъ япаджагъым. О заман Мен — РАББИ олгъанымны билирсинъиз. Мен сизинъ устюнъизге Исраиль халкъымны кетиреджегим. Олар сизинъ сабыларынъыз оладжакъ, сиз де оларнынъ пайы ве мулькю оладжакъсынъыз. Сиз бир даа оларны баласыз къалдырмайджакъсынъыз. РАББИ-ТААЛЯ шойле дей: Сизинъ топрагъынъыз акъкъында: «Шу топракъ инсанларны ашай, озь халкъыны баласыз къалдыра», — дейлер. Эндиден сонъ исе шу топракъ адамларны ашамайджакъ, озь халкъыны бир даа баласыз къалдырмайджакъ, — дей РАББИ-ТААЛЯ. — Топракъ артыкъ башкъа халкъларнынъ яманлагъаныны эшитмейджек, башкъа халкъларнынъ огюнде масхара олмайджакъ, озь халкъыны баласыз къалдырмайджакъ, — дей РАББИ-ТААЛЯ. РАББИ манъа шойле деди: — Инсан огълу! Исраиль халкъы озь топрагъында яшагъанда, о топракъны озь ишлеринен ве арекетлеринен арамлады. Меним козюмде халкънынъ япкъанлары къадыннынъ айлыкъ кирлилиги киби эди. Олар шу топракъта башкъаларнынъ къаныны тёктилер, топракъны путларынен арамладылар. Шунынъ ичюн Мен Озь гъазабымны оларнынъ устьлерине тёктим. Мен оларны халкъларнынъ арасына дагъыттым, ят мемлекетлерге сюргюн эттим. Мен оларны япкъан ишлерине коре, юрген ёлларына коре джезаладым. Олар чешит тюрлю халкъларгъа кельгенде, Меним мукъаддес Адымны арам эттилер; адамлар оларнынъ акъкъында: «Бу — РАББИнинъ халкъымы?! Онынъ топрагъындан къувулгъанлар я!» — айттылар. Исраиль халкъы баргъан халкъларнынъ арасында мукъаддес Адымны арам эткени ичюн, Мен къасеветлендим. Шунынъ ичюн Исраиль халкъына бойле айт: — РАББИ-ТААЛЯ шойле дей: Эй, Исраиль халкъы! Мен япаджагъымны сизлер ичюн дегиль, мукъаддес Адым ичюн япаджагъым. Сиз Меним Адымны башкъа халкъларнынъ арасында арам эттинъиз, оны арамладынъыз, лякин Мен халкъларнынъ арасында арам олгъан улу Адымны азиз этеджегим. О заман халкълар Мен — РАББИ олгъанымны билирлер, — дей РАББИ-ТААЛЯ. — Оларнынъ козю огюнде сизлер аркъалы Озь мукъаддеслигимни косьтереджегим. Мен сизлерни халкъларнынъ арасындан чыкъараджагъым, эписи мемлекетлерден сизлерни топлайджагъым ве сизни топрагъынъызгъа алып келеджегим. Мен устюнъизге темиз сув сепеджегим, ве сизлер эписи озь писликлеринъизден темизленеджексинъиз. Сизни даа эписи путларынъыздан темизлейджегим. Мен сизге янъы юрек береджегим, ичинъизге янъы рух къояджагъым. Таш юреклеринъизни беденлеринъизден чыкъарып, сизге йымшакъ юрек береджегим. Ичинъизге Озь Рухумны къояджагъым ве ойле япарым ки, сизлер низамнамелериме коре яшайджакъсынъыз, къарарларымны беджереджексинъиз. Мен баба-деделеринъизге берген топракъта яшайджакъсынъыз, Меним халкъым оладжакъсыз, Мен исе сизинъ Алланъыз оладжагъым. Мен сизни эписи арамлыкъларынъыздан къуртараджагъым, сизге бол-бол ашлыкъ берекетини береджегим. Бир даа ач олмайджакъсынъыз. Тереклернинъ мейвасыны бол этеджегим, тарла берекетини чокълаштыраджагъым. Бир даа ачлыкъ ичюн халкъларнынъ арасында масхара олмайджакъсынъыз. О заман яман ёлларынъызны, ярамай ишлеринъизни хатырлайджакъсынъыз, озь къабаатларынъыз ве пис ишлеринъиз ичюн озюнъизден джиренеджексинъиз. Лякин билинъиз ки, бунынъ эписини сизинъ хатиринъиз ичюн япмайджагъым, — дей РАББИ-ТААЛЯ. — Исраиль халкъы! Япкъан ишлеринъиз ичюн утан-арланынъыз! РАББИ-ТААЛЯ шойле дей: Сизлерни къабаатларынъыздан темизлендирген кунюнде, шеэрлеринъизде адамларны ерлештиреджегим, ве йыкътырылгъан ерлер гъайрыдан тикленеджек. Кеткен-кельгеннинъ козюнде бакъымсыз олып къалгъан топракъ кене ишленеджек. Сонъ шойле дейджеклер: «Бакъымсыз къалгъан бу топракъ Эдем багъчасы киби олды; харабеге чевирильген, йыкъылгъан бакъымсыз шеэрлер янъыдан къурулды, къавийлештирильди, адамгъа толды». Сонъ чевре-четинъизде къалгъан халкълар биледжек ки, Мен, РАББИ, йыкътырмаларны гъайрыдан къурам, бакъымсыз къалгъан ерлерни янъыдан сачам. Мен, РАББИ, айтам ве айткъанымны япаджагъым. РАББИ-ТААЛЯ шойле дей: Мен Исраиль халкъынынъ бу ялварувларына да джевап береджегим: онынъ халкъыны къойлар киби чокълаштыраджагъым. Байрам куньлери Ерусалимде азиз къурбан къойлары насыл чокъ олса, йыкътырылгъан шеэрлер де шу къадар чокъ адам сюрюлерине толаджакъ. О заман Мен — РАББИ олгъанымны билирлер. РАББИнинъ къолу меним устюмде эди. О, мени Озь Рухунен тышары чыкъарды ве вадийнинъ ортасына къойды. Вадий кемиклерге толу эди. О, мени кемиклернинъ чевре-четинден айландырды. Мен вадийде яткъан чокътан-чокъ кемиклерни корьдим, олар пек къуругъан эдилер. РАББИ менден: — Инсан огълу! Шу кемиклер тирильмек мумкюнми? — деп сорады. Мен исе: — РАББИ-ТААЛЯ! Буны тек Сен билесинъ, — дедим. О заман манъа шойле деди: — Бу кемиклер акъкъында пейгъамберлик эт, оларгъа бойле айт: Эй, къуругъан кемиклер, РАББИнинъ сёзюни динъленъиз! РАББИ-ТААЛЯ кемиклерге шойле дей: «Бакъынъыз, Мен сизлерге яшайыш рухуны ёллайджагъым, ве сизлер тириледжексинъиз. Сизлерге дамар-джылынлар береджегим, устюнъизде эт осьтюреджегим, этинъизни теринен къаплайджагъым, ичлеринъизге яшайыш рухуны къояджагъым, ве сизлер тириледжексинъиз. О заман Мен — РАББИ олгъанымны биледжексинъиз». Манъа буюргъанына коре мен пейгъамберлик этип башладым. Пейгъамберлик этеяткъанда, гурюльти эшитильди. Кемиклер къыбырдап башлады ве кемик кемикке бирлешип башлады. Мен бакъсам, кемиклерде дамар-джылынларнынъ пейда олгъаныны корьдим, сонъ джылынларнынъ устюнде эт осип чыкъты, оларны да тери къаплады. Амма оларнынъ ичинде яшайыш руху ёкъ эди. О заман О, манъа шойле деди: — Инсан огълу! Рух акъкъында пейгъамберлик эт. Пейгъамберлик этип, Рухкъа бойле айт: РАББИ-ТААЛЯ бойле дей: «Рух! Дёрт ельден кель, шу ольдюрильгенлерге уфюр, олар тирильсинлер». Буюргъанына коре мен пейгъамберлик яптым, ве Рух оларнынъ ичине кирди. Олар тирильди, аякъ устюне турдылар. Чокътан-чокъ бир джемаат олды. О манъа шойле деди: — Инсан огълу! Бу кемиклер — бутюн Исраиль халкъыдыр. Олар: «Кемиклеримиз къуруп кетти, умютимиз гъайып олды, биз яшайыштан кесильдик», — дейлер. Шунынъ ичюн пейгъамберлик эт де, оларгъа бойле айт: РАББИ-ТААЛЯ шойле дей: — Меним халкъым, бакъынъыз! Мен къабирлеринъизни ачаджагъым, сизлерни андан чыкъараджагъым, сизлерни Исраиль топрагъына алып келеджегим. Меним халкъым! Къабирлеринъизни ачып, сизлерни андан чыкъаргъанымда, Мен — РАББИ олгъанымны билирсинъиз. Мен сизлерге Озь Рухумны къояджагъым, сонъ сизлер яшайджакъсынъыз. Мен сизни озь топрагъынъызда ерлештиреджегим. О заман Мен — РАББИ олгъанымны билирсинъиз. Мен буны айттым ве буны япаджагъым, — дей РАББИ-Тааля. РАББИ манъа шойле деди: — Инсан огълу! Бир таякъ ал да, устюнде яз: «Ехуда ве онен бирликте олгъан Исраиль огъуллары». Сонъ даа бир таякъ ал ве «Юсуф, Эфраимнинъ сою ве онен бирликте олгъан бутюн Исраиль халкъы» яз. Эки таякъны бири-бирине къош, олар къолунъда бир таякъ киби олсун. Сенинъ халкъынъдан базылары сенден: «Бизге анълатмазсынъмы? Бу шейлернинъ манасы не?» — деп сорасалар, оларгъа бойле айт: «РАББИ-ТААЛЯ шойле дей: Эфраимнинъ элинде олгъан Юсуф ве онен бирлешкен Исраиль къабилелерининъ таягъыны алырым да, оны Ехуданынъ таягъына къошарым. Экисинден бир таякъ япаджагъым. Меним къолумда оларнынъ экиси бир оладжакъ». Язылары олгъан эки таякъны оларнынъ огюнде къолунъда тут ве оларгъа бойле айт: РАББИ-ТААЛЯ шойле дей: — Мына, Мен исраиллилерни олар баргъан халкъларнынъ арасындан чыкъараджагъым, эр ерден оларны топлайджагъым ве озь топракъларына алып келеджегим. Шу топракъта, Исраиль дагъларында оларны бир халкъ япаджагъым. Оларнынъ падишасы эписине падиша оладжакъ. Эндиден сонъ эки халкъ олмайджакълар, эки падишалыкъкъа болюнмейджеклер. Олар бир даа озьлерини путларнен, писликлернен, чешит яманлыкъларынен арамламайджакълар. Мен оларны гуна япып яшагъан ерлернинъ эписинден азат этеджегим, оларны темизлейджегим. Олар Меним халкъым оладжакъ, Мен исе оларнынъ Алласы оладжагъым. Меним къулум Давут оларнынъ падишасы, эписининъ бир чобаны оладжакътыр. Олар Меним къарарларыма коре яшайджакълар, низамнамелеримни беджереджеклер. Мен къулума Якъупкъа берген, баба-деделеринъиз яшагъан топракъларда олар яшайджакълар. Анда эм олар, эм оларнынъ балалары, эм торунлары даима яшайджакълар. Меним къулум Давут исе омюрбилля оларнынъ ёлбашчысы оладжакъ. Мен оларгъа аманлыкъ васиетини береджегим. Бу васиет оларгъа эбедий оладжакъ. Оларны ерлештирип, чокълаштыраджагъым. Оларнынъ арасында Меним Азиз Еримни эбедиен къояджагъым. Меним яшагъан ерим оларнынъ арасында оладжакъ. Мен оларнынъ Алласы, олар исе Меним халкъым оладжакъ. Меним Азиз Ерим оларнынъ арасында эбедиен олгъанда, халкълар биледжеклер ки, Мен, РАББИ, Озюм ичюн Исраильни азиз эттим. РАББИ манъа шойле деди: — Инсан огълу! Юзюнъни Гог тарафына, Магог мемлекетине, Рошнынъ, Мешекнинъ ве Тувалнынъ ёлбашчысына чевир де, онъа къаршы пейгъамберлик этип, бойле айт: РАББИ-ТААЛЯ шойле дей: — Мен санъа къаршым, эй, Рошнынъ, Мешекнинъ ве Тувалнынъ ёлбашчысы Гог! Сени ёлунъдан чевиреджегим, ченгелеринъе къармакъ кечиреджегим. Сени ордунънен берабер, атларынъ ве атлыларынъны, эписи дженк силяларынънен берабер буюк ордунъны, зырхлары ве къалкъанларынен, къылычнен силялангъан эписини алып кетеджегим. Эм де оларнен берабер Фарс, Хуш ве Пут аскерлерининъ эписини къалкъанларынен ве демир башлыкъларынен берабер, Гомерни бутюн ордусынен берабер, шималь четлеринден Бет-Тогъарма халкъыны ве онынъ эписи ордуларыны, эм де бир чокъ башкъа халкъларны да чыкъараджагъым. Азырлан! Янынъда топлангъан бутюн ордуларынънен бирликте азырлан. Сен оларнынъ къаравулы оладжакъсынъ. Чокъ куньлер кечкен сонъ, сен чагъырыладжакъсынъ. Сонъки йылларда сен къылычтан къуртулгъан топракъкъа, чешит халкъларнынъ арасындан алып кетирильген халкънынъ ерине, Исраиль дагъларына киреджексинъ. Чокъ вакъыт о ерлер бакъымсыз олгъан эди, лякин оларнынъ халкъы башкъа халкъларнынъ арасындан алып кетирильди, ве эписи ич бир шейден къоркъмайып яшап башлады. Сен бутюн ордунънен берабер ве башкъа халкъларынънен берабер боран киби котериледжексинъ, булут киби ерни къапатып келеджексинъ. РАББИ-ТААЛЯ шойле дей: — О куню акълынъа яман тюшюнджелер келеджек, ве сен ярамай ишлер япмагъа ниетленеджексинъ. Сен: «Къорчаланмагъан койлерге барайым, къасеветсиз яшагъан тынч халкъкъа уджюм этейим. Оларнынъ не диварлары, не килитлери, не де къапулары бар, — деп тюшюнеджексинъ. — Оларны чайпап ягъмалайджагъым, байлыгъыны тартып аладжагъым, йыкътырылгъан ве янъыдан къурулгъан шеэрлерге, халкъларнынъ арасындан топлангъан халкъкъа къаршы элимни узатаджагъым. Бу халкънынъ айван-маллары чокъ, олар дюньянынъ ортасында яшайлар». Шева ве Дедан, Таршишнинъ алыш-веришчилери ве яш аскерлери сенден сорайджакълар: «Сен ягъмаламакъ ичюн кельдинъми? Хырсызламакъ, алтын-кумюшни алып кетмек, айван ве малларны тартып алмакъ ичюн орду топладынъмы? Чокъ гъанимет эльде этмек истейсинъми?» Шунынъ ичюн, инсан огълу, пейгъамберлик эт ве Гоггъа бойле айт: РАББИ-ТААЛЯ шойле дей: — О вакъыт Меним халкъым Исраиль къоркъмайып, къасеветсиз яшайджакъ, сен исе ёлгъа чыкъаджакъсынъ. Сен яшагъан еринъден, узакъ шимальден келеджексинъ. Сеннен берабер чокъ халкълар, эписи атлангъан, буюктен-буюк орду, къудретли аскерлер келеджек. Сен Исраильге, Меним халкъыма къаршы, ерни къапаткъан булут киби, бастырып келеджексинъ. Сонъки куньлерде, Гог, Мен сени топрагъыма алып кетиреджегим. Халкъларнынъ козю огюнде Мен мукъаддеслигимни сен аркъалы косьтергенимде, халкълар Мени билирлер. РАББИ-ТААЛЯ шойле дей: — Эвель заманлардан берли Мен къулларым Исраиль пейгъамберлери ярдымынен сенинъ акъкъынъда айта эдим. Олар о заманларда сени исраиллилерге къаршы ёллайджагъым акъкъында пейгъамберлик эте эдилер. Гог Исраиль топрагъына бастырып келеджек куню, — дей РАББИ-ТААЛЯ, — Меним атешли гъазабым алевленеджек. Гъазабымнынъ алеви янып, Мен куньджюлигимде шойле дейим: шу куню Исраиль топрагъында буюк бир ер тепренмеси оладжакъ. О куню денъиздеки балыкълар, коктеки къушлар, кийик айванлар, ерде сюйрелип юрген эр бир махлюкъ, ер юзюндеки эр бир адам Меним огюмде титрейджек. Дагълар авдарыладжакъ, къаялар йыкъыладжакъ, эр бир дивар ерге тюшеджек. Бутюн Меним дагъларымда Гоггъа къаршы кетмеге къылычлы аскерлерни чагъыраджагъым, — дей РАББИ-ТААЛЯ. — Эр бир кишининъ къылычы къардашына къаршы чыкъаджакъ. Оны ольдюриджи хасталыкънен ве ольдюрювнен джезалайджагъым. Онынъ озюне, ордусына, янында олгъан чокъ сайылы халкъларгъа Мен къоркъунчлы ягъмур, ташлы бурчакъ, атеш ве кукюрт ягъдыраджагъым. Мен Озюмнинъ буюклигимни ве мукъаддеслигимни косьтереджегим, бир чокъ халкъларгъа Мен белли олурым. О заман олар Мен — РАББИ олгъанымны билирлер. — Инсан огълу! Гоггъа къаршы пейгъамберлик эт де, бойле айт: РАББИ-ТААЛЯ шойле дей: — Эй, Рошнынъ, Мешекнинъ ве Тувалнынъ ёлбашчысы Гог! Мен санъа къаршым. Мен сени четке чевиририм, шималь кенарларындан сени алып кетиреджегим, Исраиль дагъларына сени кирсетеджегим. Сол къолунъдан яйынъны урып тюшюреджегим, сагъ къолунъдан окъларны чыкъарып атаджагъым. Сен Исраиль дагъларында аскерлеринънен ве халкъларынънен берабер йыкъыладжакъсынъ. Мен сени чешит тюрлю кийик айванларгъа ве къушларгъа аш оларакъ береджегим. Ачыкъ чёльде йыкъыладжакъсынъ. Мен бойле дедим, — дей РАББИ-ТААЛЯ. — Магогнынъ ве ялыда тынч яшагъан халкънынъ устюне атеш ягъдыраджагъым. О заман олар Мен — РАББИ олгъанымны билирлер. Исраильге, Меним халкъыма, Меним мукъаддес Адымны белли этеджегим. Бундан сонъра Меним мукъаддес Адымны яманламагъа ёл бермем. О заман халкълар Мен, РАББИ — Мукъаддесим, Исраильде булунгъанымны билирлер. Бакъынъыз, о кунь якъынлаша! Эр шей оладжакъ, — дей РАББИ-ТААЛЯ, — Бу кунь — Мен айткъан куньдир. О заман Исраиль шеэрлеринде яшагъанлар эвлеринден чыкъаджакъ ве дженк силяларыны: къалкъан ве зырхларны, яй ве окъларны, чокъмар ве мызракъларны топлап, атеште якъаджакълар. Еди йыл девамында оларны якъаджакълар. Чёльге чыкъып одун топламайджакълар, ормангъа кетип одун кесмейджеклер. Тек дженк силяларыны якъаджакълар. Башкъаларны чайпагъанларны чайпайджакълар, ягъмалагъанларны ягъмалайджакълар, — дей РАББИ-ТААЛЯ. — О куню Исраиль топрагъында Гоггъа бир мезарлыкъ ери береджегим, Оверим вадийинде, денъизнинъ куньдогъуш тарафында оны ерлештиреджегим. О ер эписи кеткен-кечкенлернинъ ёлуны кеседжек, чюнки Гог ве онынъ ордулары анда комюледжек. Шунынъ ичюн шу ернинъ ады Хамон-Гог вадийи оладжакъ. Исраиль халкъы, ерни темизлемек ичюн, оларны еди ай девамында комеджек. Бутюн мемлекетнинъ халкъы оларны комеджек. Меним шан-шуретим ачылгъан куню ичюн олар намлы оладжакълар, — дей РАББИ-ТААЛЯ. — Топракъны темизлемек ичюн адамлар тайин этиледжек. Олар эр вакъыт ерде юрип, кечингенлернинъ джесетлерини, топракъ устюнде къалгъанларны комеджеклер. Еди ай кечкен сонъ олар къалгъан олюлерни къыдырып башлайджакълар. Олар эр ерни айлангъанда, бир адам кемиги тапкъанда, онынъ янында бир косьтергич къояджакъ. Сонъ дефн этиджилер келип, оны Хамон-Гог вадийинде комеджеклер. Хамона — шеэрнинъ ады да. Бойлеликнен, олар топракъны темизлейджек. Сен исе, инсан огълу, — дей РАББИ-ТААЛЯ, — чешит къушларгъа ве тюрлю кийик айванларгъа шойле айт: — Эр ерден топлашынъыз да, Мен сизлер ичюн сояджакъ къурбаныма келинъиз. Исраиль дагъларында бу буюк къурбандыр. Эт ашайджакъсынъыз, къан ичеджексинъиз! Къудретли аскерлернинъ этини ашайджакъсынъыз, ер юзю башлыкъларынынъ къаныны ичеджексинъиз. Оларнынъ эписи — берекетли Башан топракъларында бесленген къочкъарлар ве къозулар, текелер ве бузавлар кибидир. Мен сизлерге сояджакъ къурбаннынъ ягъыны тойгъандже ашайджакъсынъыз, онынъ къаныны сархошлангъандже ичеджексинъиз. Меним софрамда атларны ве арабаджыларны, чешит тюрлю къудретли аскерлерни ве арбийлерни ашап тояджакъсынъыз, — дей РАББИ-ТААЛЯ. Мен халкъларгъа шан-шуретимни косьтереджегим. Мен япкъан судумны бутюн халкълар кореджек, къолумнен берген джезаны эр кес кореджек. Бу куньден башлап, Исраиль халкъы Мен — РАББИ, оларнынъ Алласы олгъанымны билирлер. Халкълар да биледжек ки, Исраиль халкъы озь къабааты ичюн, Менден вазгечкенлери ичюн сюргюн этильди. Шунынъ ичюн Мен юзюмни олардан чевирдим, душманларынынъ къолларына оларны бердим, ве оларнынъ эписи къылычнен ольдюрильди. Оларнынъ писликлери ве япкъан акъсызлыкълары ичюн Мен оларгъа буны яптым ве юзюмни олардан сакъладым. Шунынъ ичюн РАББИ-ТААЛЯ шойле дей: — Энди сюргюн этильген Якъупнынъ эвлятларыны къайтараджагъым, бутюн исраиллилерге мерамет эйлейджегим, мукъаддес Адымны къорчалайджагъым. Озь топракъларында тынч-аман яшагъанда, оларны кимсе къоркъузмагъанда, олар Манъа къаршы япкъан масхара ишлерини ве эписи акъсызлыкъларыны унутаджакълар. Оларны халкъларнынъ арасындан арткъа къайтаргъанда, душманларынынъ топракъларындан топлагъанда, оларгъа япкъан ишлеримде Мен чокъ халкъларгъа мукъаддеслигимни косьтереджегим. Мен оларны халкъларнынъ арасына дагъыткъан олсам да, оларнынъ бирисини къалдырмайып, кене топрагъына топлайджагъым. О заман Мен — РАББИ, оларнынъ Алласы олгъанымны биледжеклер. Олардан бир даа юзюмни сакъламайджагъым, лякин Рухумны Исраиль халкъына тёкеджегим, — дей РАББИ-ТААЛЯ. Сюргюн этильгенимизден сонъ 25-инджи йылында, йылнынъ башында, айнынъ онунджы куню, Ерусалим шеэри йыкъылгъандан сонъ 14-юнджи йылында, тамам шу куню РАББИнинъ къолу устюмде эди. О, мени анда кетирди. Меним руямда Алла мени Исраиль топрагъына кетирди ве пек юксек бир дагънынъ тёпесине къойды. Дагънынъ дженюбий этегинде шеэрге ошагъан биналар бар эди. Алла мени анда кетирди. Шу ерде корюниши тунчкъа ошагъан бир адамны корьдим. Шу адам къапунынъ киришинде тура эди, къолунда кетен аркъан ве бир ольчю таягъы бар эди. Адам манъа: — Инсан огълу! Козьлеринънен бакъ ве къулакъларынънен динъле, — деди. — Санъа косьтереджек шейлерге дикъкъат эт, сени мында, мен санъа эр шейни косьтерейим деп, кетирдилер. Бутюн корьгенлеринъни Исраиль халкъына айтып береджексинъ. Мен Сарайнынъ чевре-четиндеки диварны корьдим, дивар оны эр тарафтан сара эди. Адамнынъ къолунда учь бучукъ метр узунлыгъында ольчю таягъы бар эди. Адам диварны ольчеди. Диварнынъ къалынлыгъы бир ольчю таягъы, юксеклиги де бир ольчю таягъы эди. Сонъ о, куньдогъуш тарафына чыкъкъан къапугъа кетти. Къапугъа басамакълардан котерилип, ольчю таягъынен къапу босагъасынынъ кенълигини ольчеди. Босагъанынъ кенълиги бир ольчю таягъынынъ узунлыгъында эди. Къаравул одаларынынъ эр бирининъ узунлыгъы ве кенълиги бир ольчю таягъы эди. Одаларнынъ арасындаки диварларнынъ къалынлыгъы эки бучукъ метр эди. Аят янындаки къапунынъ босагъасы ички тарафтан бир ольчю таягъы кенълигинде эди. Адам къапу янындаки аятны ичтен ольчеди. О, бир ольчю таягъынынъ узунлыгъында эди. Сонъ о, къапу янындаки аятны ольчеди. О, дёрт метр эди, торецлернинъ кенълиги бирер метр эди. Къапу янындаки аят ичте эди. Куньдогъуш тарафына чыкъкъан къапунынъ эр бир янында учер ода бар эди. Одаларнынъ эписи бир ольчюде эди. Одаларнынъ арасындаки торецлер де бир ольчюде эдилер. Адам къапунынъ кенълигини ольчеди. Къапунынъ кенълиги беш метр, ич аятнынъ кенълиги исе алты бучукъ метр эди. Аятнынъ эки тарафында ярым метр кенълигинде сынъыр бар эди. Аятнынъ эки тарафындаки одаларнынъ эр тарафы учь метр эди. Сонъра о, киришлери къаршы-къаршы олгъан одаларнынъ арт диварларынынъ арасыны ольчеди. Бир дивардан экинджи диваргъадже 12,5 метр эди. Сонъ о, аятнынъ узунлыгъыны ольчеди. 30 метр чыкъты. Азбар къапусынынъ эки колонналарыны да эки тарафтан ольчеди. Къапу киришинден башлап, ич къапугъа, аятнынъ сонъуна къадар узунлыгъы 25 метр эди. Къаравул одаларынынъ тышкъы диварларында, одаларнынъ арасындаки диварларда ве аятнынъ эр тарафында да пенджереге бенъзеген долафлар бар эди. Одаларны больген ве аяткъа бакъкъан торецлер пальма тереклерининъ ресимлеринен безетильген эди. Адам мени тышкъы азбаргъа алып кирди. Анда одалар бар эди. Ерден юкъары япылгъан таш темелинде азбарнынъ этрафында 30 ода ерлеше эди. Таш темели къапунынъ эки тышкъы тарафына къошула эди. Онынъ кенълиги къапуларнынъ узунлыгъынен бир эди. Бу — ашагъы темельдир. Сонъра адам ашагъы къапусындан ички азбарнынъ тышкъы киришине къадар олгъан араны ольчеди. Бу ара эм шаркъта, эм шимальде 50 метр эди. Сонъра о, тышкъы азбарнынъ шимальге бакъкъан къапусынынъ узунлыгъыны ве кенълигини ольчеди. Эки янында къурулгъан учер къаравул одаларыны, эм де оларнынъ торецлерини ве аятны ольчеди. Олар биринджи къапунынъ ольчюсинен бир эди. Узунлыгъы 25 метр, кенълиги 12,5 метр эди. Эм оларнынъ пенджереге бенъзеген долафлар, эм аят, эм пальмаларнынъ ресимлери куньдогъушкъа бакъкъан къапунен айны эди. Къапугъа еди басамакъ котериле эди, ве аят оларнынъ огюнде эди. Куньдогъушкъа бакъкъан къапунынъ къаршысында олгъаны киби, шимальге бакъкъан къапунынъ къаршысында да бир ички азбаргъа кирсеткен къапу бар эди. Тышкъы азбарнынъ къапусындан ички азбарнынъ къапусынадже 50 метр эди. Сонъра адам мени дженюп тарафкъа, дженюп къапусына алып барды. О, торецлерни ве аятны ольчеди. Оларнынъ ольчюси башкъаларынен айны эди. Аятнынъ эр янында чевре-четинде, башкъа къапуларнынъ янында олгъаны киби пенджереге бенъзеген долафлар бар эди. Аятнынъ узунлыгъы 25 метр, кенълиги 12,5 метр эди. Къапугъа еди басамакъ котериле эди, ве аят оларнынъ огюнде эди. Торецлерде бирер пальма тереклерининъ ресими бар эди. Ички азбарнынъ дженюп тарафындан да къапу бар эди. Тышкъы азбарнынъ дженюп къапусындан ички азбарнынъ дженюп къапусынадже 50 метр эди. Сонъра адам мени дженюп къапудан ички азбаргъа кетирди ве къапуны ольчеди. Онынъ ольчюси де башкъаларынен айны эди. Къаравул одалары, торецлер ве аят айны ольчюде эди. Аятнынъ эр янында чевре-четинде пенджереге бенъзеген долафлар бар эди. Аятнынъ узунлыгъы 25 метр, кенълиги 12,5 метр эди. [30-31] Аяты тышкъы азбаргъа бакъа эди. Торецлерде пальма ресимлери бар эди. Онъа секиз басамакъ котериле эди. *** Сонъра бу адам мени куньдогъуш къапусындан ички азбаргъа алып барды. Бу къапунынъ ольчюси башкъаларынен айны эди. Къаравул одалары, одалар арасындаки диварлар ве аят айны ольчюде эди. Аятнынъ эр янында чевре-четинде пенджереге бенъзеген долафлар бар эди. Аятнынъ узунлыгъы 25 метр, кенълиги 12,5 метр эди. Аят тышкъы азбаргъа бакъа эди. Торецлерде эки тарафында да пальма ресимлери бар эди. Онъа секиз басамакъ котериле эди. Сонъра мени шималь къапусына алып барды. Оны ольчеди. Къапунынъ ольчюси башкъаларынен айны эди. Эм къаравул одалары, эм торецлер, эм аят, эм чевре-четлериндеки пенджереге бенъзеген долафлар айны эди. Узунлыгъы 25 метр, кенълиги 12,5 метр эди. Аят тышкъы азбаргъа бакъа эди. Торецлерде эки тарафында да пальма ресимлери бар эди. Къапугъа секиз басамакъ котериле эди. Къапунынъ аяты янында, аяткъа ачылгъан бир ода бар эди. Анда бутюнлей якъыладжакъ къурбанлар ювула эди. Къапу янындаки аятнынъ эки тарафында экишер маса бар эди. Масаларда бутюнлей якъыладжакъ къурбанларны, гуналар ичюн къурбанларны ве къабаатлар ичюн кетирильген къурбанларны соя эдилер. Аятнынъ тышы янында, шималь къапусы киришининъ янында, эки тарафында экишер маса бар эди. Бойлеликнен, къапунынъ бир янында дёрт маса бар эди, ве къапунынъ башкъа янында дёрт маса бар эди. Эписи оларакъ, къурбанларны соймакъ ичюн секиз маса бар эди. Бутюнлей якъыладжакъ къурбанлар ичюн дёрт маса ёнулгъан ташлардан ясалгъан эди. Эр бири метрнинъ дёртте учю узунлыкъта, метрнинъ дёртте учю кенъликте ве ярым метр юксекликте эди. Шу масаларгъа бутюнлей якъыладжакъ къурбанларны ве башкъа къурбанларны соймакъ ичюн керек алетлер къоюла эди. Этрафтаки диварларгъа ченгеллер асылгъан эди, эр бири авуч кенълигинде эди. Масаларгъа исе къурбан эти къоюла эди. Ички къапуларнынъ тыш тарафында, ички азбарда эки ода бар эди. Бир ода шималь къапусынынъ янында олып, дженюпке бакъа; башкъа ода дженюп къапусынынъ янында олып, шимальге бакъа эди. Адам манъа шойле деди: — Дженюпке бакъкъан ода Сарайнынъ хызметинде булунгъан руханийлер ичюндир. Шимальге бакъкъан ода исе къурбан еринде хызмет эткен руханийлер ичюндир. Бу руханийлер — Цадокънынъ эвлятларыдыр. Левий союндан тек олар РАББИге хызмет этмек ичюн, Онъа якъынлашмакъ мумкюн эди. Сонъ адам азбарны ольчеди. Азбар дёрт кошели, 50 метр узунлыкъта ве 50 метр кенъликте эди. Къурбан ери Сарайнынъ алдында тура эди. Адам мени Сарай аятына кетирди ве аятнынъ торецлерини ольчеди. Эр эки тарафтан торецлернинъ кенълиги эки бучукъ метр эди. Киришнинъ кенълиги еди метр эди, эки тарафтаки диварларнынъ кенълиги бир бучукъ метр эди. Аятнынъ узунлыгъы он метр, кенълиги алты метр эди. Онъа он басамакъ котериле эди. Торецлернинъ янында колонналар бар эди, бириси киришнинъ бир янында, экинджиси исе экинджи янында эди. Адам мени Сарайнынъ ичине кетирип, анда алып баргъан къапунынъ торецлерини ольчеди. Торецлернинъ кенълиги эр тарафтан учь метр эди. Эр торецнинъ кенълиги учь метр эди. Киришнинъ кенълиги беш метр эди, киришнинъ диварлары эр тарафтан эки бучукъ метр эди. Адам Сарайны ольчеди, ве о, йигирми метр узунлыкъта ве он метр кенъликте чыкъты. Сонъра адам ички оданынъ ичине кирди ве киришнинъ торецлерини ольчеди. Торецлернинъ эр бири бир метр кенълигинде эди. Кириш учь метр кенълигинде эди, эки тарафта диварларнынъ ольчюси учь бучукъ метр эди. Сонъра о, ички оданынъ кенълигини ве узунлыгъыны ольчеди. Ода он метр узунлыкъта ве он метр кенъликте эди. Сонъ о, манъа шойле деди: — Бу Энъ Мукъаддес Ер. Сонъ адам Эвнинъ диварыны ольчеди. Диварнынъ къалынлыгъы учь метр къалынлыгъында эди. Сарайнынъ бутюн чевресинде одалар бар эди. Одаларнынъ кенълиги эки метр эди. Одалар учь къатта ерлешип, эр бир къатта 30 ода бар эди. Сарайнынъ дивары ашагъы басамакъ-басамакъ тюше эди, Сарайнынъ чевресиндеки одаларнынъ тёпесине къоюлгъан агъачлар исе шу басамакъларда ерлеше эди. Шу агъачлар Сарайнынъ диварларына кирсетильмеген эди. Сарай чевресиндеки ян одалар юкъары къаткъа чыкъкъан сайын кенишлене эдилер. Сарайнынъ этрафыны саргъан биналар кенишлеген къатлар шеклинде къурулгъан эди, юкъарыгъа чыкъкъан ян одалар кеткен сайын кенишлене эдилер. Ашагъы къаттан, орта къаткъа догъру, орта къаттан юкъары къаткъа мердивен чыкъа эди. Сарайнынъ котерильген платформа устюнде тургъаныны корьдим. Платформа ян одаларнынъ да темели олып, учь метр юксеклигинде эди. Ян одаларнынъ тышкъы дивары эки бучукъ метр къалынлыкъта эди. Сарайнынъ ян одаларынынъ ве башкъа, чевреси боюнджа баргъан одаларнынъ арасындаки бош мейдан он метр кенъликте эди. Ян одаларнынъ кириши платформанынъ бош мейданына бакъа эди, бир къапу шимальге, дигер къапу исе дженюпке бакъа эди. Платформанынъ бош мейданы эки бучукъ метр кенъликте Сарайнынъ чевре-четинде эди. Гъарп тарафтан Сарайнынъ артындаки бош ерге бина къошула эди. О, 35 метр кенъликте эди. Диварларынынъ къалынлыгъы эр тарафтан эки бучукъ метр эди. Бинанынъ узунлыгъы 45 метр эди. Сонъра адам Сарайны ольчеди. Узунлыгъы 50 метр эди. Сарайнынъ азбары, Сарайнынъ артындаки бош ер ве бина диварларынен берабер де 50 метр узунлыкъта эдилер. Куньдогъуш тарафында Сарай азбары мейданынынъ кенълиги 50 метр эди. Сонъ адам Сарайнынъ артында олгъан ве азбаргъа бакъкъан бинанынъ ве эки тарафындаки галереянынъ узунлыгъыны ольчеди. 50 метр чыкъты. Азиз Ернинъ ичи, азбаргъа бакъкъан аят, босагъалар, пенджереге бенъзеген долафлар, бинанынъ этрафындаки учь къатлы галереялар табандан башлап, пенджереге бенъзеген долафларгъа къадар эр шей агъачнен къаплангъан эди. Дивардаки пенджерелерге ошагъан долафлар да агъачнен къаплангъан эди. Сарайнынъ ички ве тышкъы къапуларнынъ устюне къадар эр шей агъачнен къаплы эди. Сарайнынъ ичиндеки ве тышындаки бутюн диварлар оймаларнен: Керувларнен ве пальмаларнен безетильген эди. Эр эки Керув арасында бирер пальма бар эди. Эр бир Керувнынъ эки бети бар эди: бир тарафтан пальмагъа бакъкъан инсан бети, ве экинджи тарафтан пальмагъа бакъкъан арслан бети. Сарайнынъ эписинде ойле япылгъан эди. Табандан башлап, къапунынъ устюне къадар Сарайнынъ диварларында Керувларнынъ ве пальмаларнынъ ресимлери бар эди. Сарай къапуларынынъ черчивелери дёрт коше эди. Азиз Ернинъ огюнде бир шей бар эди, о, агъачтан ясалгъан къурбан ерине ошай эди. Онынъ юксеклиги — бир бучукъ метр, узунлыгъы ве кенълиги — бир метр эди. Онынъ кошелери, темели ве янлары да агъачтан эди. Адам манъа: «Бу — РАББИнинъ огюнде тургъан столдыр», — деди. Эм Сарайнынъ, эм Азиз Ернинъ къапусы эки къанатлы эди. Эр бир къапунынъ къанаты экишер къысымлы эди. Эки къысмы да ильмеклерде айлана эди. Сарайнынъ къапуларында, диварларда олгъаны киби, Керувлар ве пальмалар оюлып ясалгъан эди. Тышарыда аятнынъ огюнде агъач сачакъ бар эди. Аятнынъ диварларында, эки тарафтан да, эм Сарайнынъ ян одалары устюнде, эм сачакънынъ устюнде пенджереге бенъзеген долафлар ве пальмалар бар эди. Сонъра адам мени шималь къапудан тышкъы азбаргъа алып кельди. Сарайнынъ ве шимальдеки тышкъы диварнынъ къаршысындаки одаларгъа кетирди. Къапулары шимальге бакъкъан бинанынъ узунлыгъы 50 метр ве кенълиги 25 метр эди. Бу бина ички азбарнынъ он метр узунлыгъындаки мейданнынъ ве тышкъы азбарнынъ таш темелининъ арасында ерлеше эди. О, учь къатлы эди, онынъ галереялары бир-бири устюнде ерлешкен эди. Одаларнынъ огюндеки кечит ёл беш метр кенъликте ве 50 метр узунлыкъта эди. Одаларнынъ къапулары шимальге бакъа эди. Юкъары къаттаки одалар тарджа эдилер, чюнки анда галереялар, орта ве ашагъы къаттаки одаларгъа коре, чокъча ер ала эдилер. Бина учь къатлы эди. Азбарлардаки олгъан колонналар киби мында ёкъ эди. Шунынъ ичюн, бина юкъарыгъа котерильген сайын тарлаша эди, орта къаты ашагъы къаттан тар, юкъары къат исе орта къаттан тар эди. Тышкъы азбарнынъ тарафындан бу бинанынъ къаршысында бир дивар бар эди. Онынъ узунлыгъы 25 метр эди. Тышкъы азбардаки одаларнынъ сырасы 25 метр узунлыкъта эди, шунынъ ичюн Сарай огюндеки олгъан одаларнынъ сырасы 50 метр узунлыгъында эди. Бинанынъ ашагъы одаларына тышкъы азбардан, къапудан, куньдогъуш тарафындан кирмек мумкюн эди. Къапу диварнынъ башында эди. Бош мейданнынъ дженюбий тарафында, Сарайнынъ артында, Сарай артындаки бинанынъ дженюбий тарафында башкъа одалар да бар эди. Бу одаларнынъ огюнде де бир кечит ёл бар эди. Одаларнынъ узунлыгъы ве кенълиги айны эди, чыкъышлары ве ольчюлери шимальдеки одаларгъа ошай эди. Дженюптеки одаларнынъ къапуларына куньдогъуш тарафындан, дивар тешкиль эткен аятнынъ башындаки кириштен кирмек мумкюн эди. Адам манъа шойле деди: — Сарайнынъ азбарына чыкъкъан шимальдеки ве дженюптеки одалар — азиз одалардыр. Анда РАББИнинъ огюнде хызмет эткен руханийлер энъ азиз олгъан къурбанларны ве бахшышларны ашайлар. Олар анда да къурбанларнынъ энъ азизини, ашлыкъ бахшышларыны, гуналар ве къабаатлар ичюн кетирильген къурбанларны къоялар. Бу ер азиздир. Руханийлер Азиз Ерге кирселер, олар хызмет эткенден сонъ, тышкъы азбаргъа чыкъмаздан эвель устюндеки урбаларыны чыкъармакъ ве анда къалдырмакъ кереклер, чюнки бу урбалар азиздир. Сонъ башкъа урбаларны кийип, олар халкъ олгъан ерге чыкъмакъ мумкюнлер. Адам Сарайнынъ ичини ольчеп битирген сонъ, мени куньдогъуш къапусындан тышкъа алып чыкъты ве диварнынъ узунлыгъыны ольчеп башлады. О, куньдогъуш тарафыны озь ольчю таягъынен ольчеди. О, 250 метр эди. Сонъ ольчю таягъынен шималь тарафыны ольчеди. О да 250 метр эди. Ольчю таягъынен дженюп тарафыны ольчеди. О, 250 метр эди. Сонъра гъарп тарафкъа айланып, оны да ольчю таягъынен ольчеди. О, 250 метр эди. Бойлеликнен, о, диварны эр дёрт тарафындан ольчеди. Диварнынъ эр бир тарафы 250 метр эди. Дивар азиз олгъанны азиз олмагъандан айырмакъ ичюн тура эди. Сонъра адам мени куньдогъуш къапусына алып кетирди. Мына, Исраиль Алласынынъ Шурети куньдогъуш тарафындан келеята эди. Онынъ сеси къудретли сувларнынъ гурюльтиси киби эди, ер юзю исе Онынъ Шуретинен ярыкъланды. Мен корьген бу руя эвельки корьген руяларнен бир эди. Мен бунъа ошагъан руяны, Алла шеэрни ёкъ этмек ичюн кельгенде, Кевар озенининъ янында корьген эдим. Мен бетимнен ерге йыкъылдым. РАББИнинъ Шурети куньдогъуш къапусындан Сарайгъа кирди. Рух мени котерип, ички азбаргъа алып кельди. Мына, РАББИнинъ Шурети Сарайны толдурды. О вакъыт Сарайнынъ ичинден меннен лаф эткен сесни эшиттим. Сарайны ольчеген исе янымда тура эди. Сес манъа: — Инсан огълу! Меним тахтым, аякъларым баскъан ерим мындадыр. Исраиль халкъынен эбедиен яшайджакъ ерим будыр. Исраиль халкъы бир даа Меним мукъаддес Адымны арам этмейджек, не олар, не падишалары путларнен ороспулыкъ этмейджек, ольген падишаларына тёпелерде къурбан кетирмейджек. Олар босагъаларыны Меним босагъам янына къурдылар, къапуларынынъ первазыны Меним къапум первазынынъ янына ерлештирдилер. Меннен оларнынъ арамызда тек бир дивар бар эди. Олар озьлерининъ япкъан писликлеринен Меним мукъаддес Адымны арам эттилер. Шунынъ ичюн ачувымда Мен оларны ёкъ эттим. Энди исе олар ороспулыкъларыны, падишаларынынъ джесетлерини Менден узакълаштырсынлар. О вакъыт Мен араларында эбедиен яшайджагъым. Инсан огълу! Исраиллилерге Сарай акъкъында хаберни айтып бер, олар къабаатларындан утансынлар ве Сарайнынъ ольчюсини алсынлар. Эгер бутюн япкъан ишлеринден утансалар, оларгъа Сарайнынъ корюнишини ве ерлешювини, киришлерини ве чыкъышларыны, бутюн къыяфетини косьтер. Планыны, къарар ве низамнамелерини оларгъа бильдир. Буларнынъ эписини оларнынъ огюнде язып бер, олар плангъа коре япсынлар, къарарларыны беджерсинлер. Мына Сарайнынъ къануны: дагъ тёпесинден этеклерине къадар бутюн ерлер — улу азизликтир. Сарай акъкъында къанун будыр. — Къурбан ерининъ ольчюси шудыр: улукънынъ теренлиги — ярым метр, кенълиги — ярым метр, чевресинде кенарлыкъ бир къарыш кенълигинде олсун. Къурбан ерининъ юксеклиги: улукънынъ тюбюнден башлап ашагъыдаки тюртип чыкъкъан кенаргъа къадар — бир метр. (Ашагъы кенар ярым метр кенъликте.) Ашагъы тюртип чыкъкъан еринден юкъары тюртип чыкъкъан ерге къадар — эки метр. (Юкъары кенар ярым метр кенъликте.) Къурбан ерининъ оджагъы эки метр юксекликте, андан дёрт бойнуз чыкъа. Оджакъ дёрт коше, алты метр узунлыкъта ве алты метр кенъликте. Оджакъ тургъан мейданчыкъ да дёрткошели, еди метр узунлыкъта ве еди метр кенъликте. Чевресинде — черик метр кенъликте кенарлыкъ. Кенарлыкъ бутюн чевре боюнджа ярым метр теренликте улукъны япа. Онынъ шаркъ тарафындан басамакълар котериле. Адам манъа бойле деди: — Инсан огълу! РАББИ-ТААЛЯ шойле дей: Булар къурбан ери акъкъында низамнамелер. О, япылгъан сонъ, руханийлер оларгъа коре бутюнлей якъыладжакъ къурбанларны кетирсинлер ве къан сепсинлер. Меним огюмде хызмет этеджек Цадокъ союндан левийли руханийлерге, гуна ичюн къурбан оларакъ, бир яш бузавны бер, — дей РАББИ-ТААЛЯ. — Сонъ бузавнынъ къаныны алып, къурбан ерининъ дёрт бойнузына, мейданчыкънынъ дёрт кошесине ве чевресиндеки кенарлыкънынъ устюне сюрт. Бойле этип, сен къурбан ерини темизлейджексинъ ве онынъ ичюн одеме этеджексинъ. Гуналар ичюн къурбан оларакъ кетирильген бузавны ал да, оны Сарайнынъ бельгиленген еринде, Азиз Ернинъ тышында якъ. Экинджи куню гуналар ичюн къурбан оларакъ бир къусурсыз теке кетир. Сонъ къурбан ери, бузавнынъ къанынен темизленгени киби, темизленсин. Къурбан ерини темизлеген сонъ, къусурсыз яш бузавны ве бир къусурсыз къочкъарны кетир. Оларны РАББИнинъ огюне къой. Руханийлер оларнынъ устюне туз сепсинлер ве бутюнлей якъыладжакъ къурбан оларакъ оларны РАББИге кетирсинлер. Еди кунь девамында гуналар ичюн къурбан оларакъ эр кунь бирер теке кетир. Руханийлер эр кунь даа бирер яш къусурсыз бузавны ве бирер къусурсыз къочкъарны кетирсинлер. Еди кунь девамында олар къурбан ери ичюн одеме этсинлер, оны темизлесинлер. Бойлеликнен, олар оны озь вазифесини беджерсин деп, азырласынлар. Еди кунь кечкен сонъ, секизинджи куню ве ондан сонъра руханийлер къурбан еринде бутюнлей якъыладжакъ къурбанларынъызны ве аманлыкъ къурбанларынъызны кетирип башлайджакълар. О заман Мен сизлерге мераметнен бакъаджагъым, — дей РАББИ-ТААЛЯ. Бундан сонъ шу киши мени арткъа, Сарайнынъ шаркъ тарафындаки тышкъы къапугъа алып кельди. Къапу къапалы эди. РАББИ манъа шойле деди: — Бу къапу къапалы къаладжакъ, о, ачылмайджакътыр. Шу къапудан кимсе кирмейджек. Мен, РАББИ, Исраильнинъ Алласы, шу къапудан кирдим, шунынъ ичюн къапу къапалы къаладжакътыр. Ялынъыз ёлбашчы къапунынъ янында отурмакъ ве РАББИнинъ огюнде отьмек ашамакъ мумкюн. О, къапу янындаки аяттан кирсин, шу ёлнен де чыкъып кетсин. Сонъра адам мени шималь къапудан Сарайнынъ алдына алып кельди. Бакъсам, не корейим, РАББИнинъ Шурети бутюн РАББИнинъ Эвини толдурды. Мен бетнен ерге йыкъылдым. РАББИ манъа шойле деди: — Инсан огълу! Козь-къулакъ ол ве эр шейге дикъкъат эт! Мен санъа айтаджакъ РАББИнинъ Эви ичюн бутюн низамнамелерни ве къанунларны юрегинъе къой. Ве къарарларны айтып береджегим. Эм Эвнинъ киришлерине, эм Азиз Ернинъ эписи чыкъышларына дикъкъат эт. Исраильнинъ инат халкъына бойле айт: — РАББИ-ТААЛЯ шойле дей: Исраиль халкъы! Чешит писликлер япкъанынъыз етер! Ябанджыларны, юреги ве бедени сюннет этильмегенлерни Азиз Ериме кирсетип, сиз Эвимни арамлайсынъыз. Манъа ашымны — ягъ ве къан кетиргенде, чешит тюрлю писликлеринъизнен васиетимни бозасынъыз. Сиз Меним азиз адетлеримни беджермейсинъиз, лякин озь еринъизге Азиз Еримде оларны беджермек ичюн башкъаларны къоясыз. РАББИ-ТААЛЯ шойле дей: Юреги ве бедени сюннет этильмеген ич бир ябанджыгъа Меним Азиз Ериме кирмек мумкюн дегиль. Бу ябанджы Исраиль халкъынынъ арасында яшаса да, анда кирмек олмаз. Лякин исраиллилер ёлундан урулгъанда, Менден узакълашкъан, Мени къалдырып путларнынъ артындан кеткен левийлилер джезаланаджакълар. Олар Азиз Еримде хызмет этеджеклер, Эвнинъ къапуларында къаравул тураджакълар, Эв ишлерини япаджакълар. Олар халкънынъ бутюнлей якъыладжакъ ве башкъа къурбанларны сояджакълар, халкънынъ огюнде турып, оларгъа хызмет этеджеклер. Олар путларнынъ огюнде халкъкъа хызмет эте эдилер ве бойле этип, Исраиль халкъыны ёлдан урдылар, гунагъа батырдылар. Шунынъ ичюн Мен оларгъа къаршы къолумны котереджегим, — дей РАББИ-ТААЛЯ. — Олар къабаатлары ичюн джевап береджеклер. Олар Манъа якъынлашмайджакълар, Меним руханийлерим олмайджакъ, Меним не азизликлериме, не Энъ Мукъаддес Ериме якъынлашмайджакълар. Олар масхара олып, япкъан писликлери ичюн джезаларыны ташыйджакълар. Мен оларны Эвнинъ хызметчилери япаджагъым, олар Эвде эр бир хызмет беджереджеклер, эр бир иш япаджакълар. Исраиллилер Менден вазгечкенде, Цадокънынъ союндан олгъан левийли руханийлер исе Азиз Еримде хызмет этмеге девам эттилер. Шунынъ ичюн олар Манъа якъынлашып, хызмет этеджеклер, Меним огюмде турып, Манъа къурбанларнынъ ягъларыны ве къанларыны кетиреджеклер, — дей РАББИ-ТААЛЯ. — Тек олар Азиз Ериме киреджеклер. Тек олар Меним софрама якъынлашаджакълар, Манъа хызмет этеджеклер ве Меним вазифелеримни беджереджеклер. Ички азбаргъа къапудан киреяткъанда, руханийлер кетен урбада олмакъ кереклер. Ички азбарнынъ къапусы янында хызмет эткенде я да Эвде хызмет эткенде, юнь урбаларны киймесинлер. Башларында — кетен сарыкълары, беллеринде — кетен штаны олсун. Олар терлеткен урбаларны киймесинлер. Тышкъы азбаргъа, халкънынъ огюне чыкъкъандан эвель, олар хызмет эткен урбаларыны чыкъарсынлар, шу урбаларны руханийлернинъ азиз одаларында къалдырсынлар ве башкъа урба кийсинлер. Руханийлернинъ урбалары аркъалы халкъ азизликке тиймесин. Руханийлер башларыны тыраш этмесинлер, узун сачлар да йибермесинлер, лякин сачларыны мытлакъа къыркъсынлар. Ички азбаргъа кирмезден эвель, ич бир руханий шарап ичмесин. Оларгъа тул апайларгъа ве айырылгъан апайларгъа эвленмеге олмаз. Олар тек исраилли къызларгъа я да руханийден тул къалгъан апайгъа эвленсинлер. Олар Меним халкъыма азиз шейлерни азиз олмагъан шейлерден, арамны элялдан айырмагъа огретсинлер. Руханийлер эр бир даваны суд этсинлер, оны Меним къарарларыма коре чезсинлер. Байрамларнен багълы къанунларымны ве низамнамелеримни беджерсинлер, Меним афталыкъ раатлыкъ куньлеримни сакълап тутсунлар. Руханий олюнинъ янына якъынлашмасын, озюни арамламасын. Янъгъыз олю ана-бабасы олса, огълу я да къызы олса, къардашы я да эвленмеген къызкъардашы олса, онъа янына кельмек ве озюни арамламакъ мумкюн. Сонъра о, темизленсин ве даа еди кунь беклесин. Бундан сонъ, ички азбаргъа, Мукъаддес Ерге хызмет этмек ичюн, киргенде, гунасыны ювмакъ ичюн, къурбан кетирсин, — дей РАББИ-ТААЛЯ. — Руханийлернинъ пайы акъкъында айткъанда, Мен оларнынъ бирден-бир пайы оладжагъым. Оларгъа Исраильде мульк берме. Мен — оларнынъ мулькюм. Олар ашлыкъ бахшышларыны, гуналар ве къабаатлар ичюн кетирильген къурбанларны ашасынлар. Исраильде РАББИге айырылып багъышлангъан эр шей оларнынъки оладжакътыр. Эписи биринджи махсуллар ве чешит тюрлю котериледжек бахшышларнынъ эписи руханийлернинъки олсун. Янъы унунъыздан пиширильген пителерни де руханийлерге беринъиз. О вакъыт эвлеринъизде берекет оладжакъ. Руханийлер чешит тюрлю олюлерни, кийик айван парчалагъанларны: не ольген къушны, не ольген айванны ашамасынлар. Джерепке коре топракъны пайлагъанда, РАББИге азиз котериледжек бахшыш оларакъ топракънынъ бир къысмыны айырынъыз. Он эки бучукъ километр узунлыгъында ве он километр кенълигинде пайны айырынъыз. Бу пай эписи сынъырларында азиз топракъ оладжакъ. Пайнынъ 250 метр узунлыкъта ве 250 метр кенъликте бир квадрат парчасы Азиз Ер ичюн айырылсын, этрафында 25 метр къадар бош ер къалсын. Пайда он эки бучукъ километр узунлыкъта ве беш километр кенъликте бир парчаны ольчеп айырынъыз. Шу ерде Азиз Ер, Энъ Мукъаддес Ер олсун. Мемлекетнинъ бу азиз пайы Мукъаддес Ерде хызмет эткен ве РАББИге якъынлашып хызмет эткен руханийлернинъ пайы олсун. Мында руханийлернинъ эвлери ве Мукъаддес Ер ичюн айырылгъан Азиз Ер олсун. Он эки бучукъ километр узунлыкъта ве беш километр кенъликте олгъан пайнынъ башкъа парчасы Эвде хызмет эткен левийлилернинъ мулькю олсун. Мында оларнынъ яшагъан шеэрлери олсун. Азиз пайнынъ янындаки эки бучукъ километр кенълигинде ве он эки бучукъ километр узунлыгъында топракъ пайыны шеэр ичюн айырынъыз, бу бутюн Исраиль халкъы ичюн олсун. Азиз топракъ пайынынъ ве шеэрге айырылгъан топракъ пайынынъ эки янындаки топракъ пайыны ёлбашчыгъа беринъиз. Шу топракъ азиз ернинъ ве шеэр топрагъынынъ гъарп сынъырындан гъарп тарафкъа ве шаркъ сынъырындан шаркъ тарафкъа узансын. Ёлбашчы пайынынъ узунлыгъы Исраиль къабилелерине тюшкен пайларнынъ узунлыгъы киби олсун, о, мемлекетнинъ гъарп кенарындан шаркъ кенарынадже узансын. Бу топракъ онынъ Исраильдеки пайы оладжакъ. Илериде ёлбашчылар халкъымны хорламасынлар ве Исраиль халкъына къабилелерине коре топракъ айырсынлар. РАББИ-ТААЛЯ шойле дей: — Исраиль ёлбашчылары, етер! Зулумлыкъ этмеге ве хорламагъа токътанъыз! Адалетли ве догъру арекет этинъиз. Меним халкъымны топракъларындан къувманъыз, — дей РАББИ-ТААЛЯ. — Догъру теразелерни къулланынъыз, эфа ве бат ольчюлеринъиз догъру олсун. Эфа ве бат бир ольчюде олсунлар. Бат — хомернинъ онда бир къысмы, эфа — хомернинъ онда бир къысмы. Эм эфанынъ, эм батнынъ ольчюси хомерге коре олсун. Бир шекельде — 20 гера, бир манеде 60 шекель олсун. Сизлер бойле бахшышларны кетирмек керексинъиз: эр беш чувал богъдайдан бир бучукъ чанакъ богъдай, эр беш чувал арпадан бир бучукъ чанакъ арпа, эр беш чапчакъ зейтюн ягъындан бир чанакъ ягъ кетиринъиз. (Эр кор ве хомерде он бат бар.) Исраиль отлакъларындаки айванларындан 200 къойдан бир къой берильсин. Булар ашлыкъ бахшышлары, бутюнлей якъыладжакъ къурбанлар ве аманлыкъ бахшышлары оларакъ кетирильсин, олар ичюн одеме этильсин, — дей РАББИ-ТААЛЯ. — Бутюн мемлекет халкъы бу бахшышларны Исраильнинъ ёлбашчысына кетирсинлер. Ёлбашчы Исраильде кечирильген бутюн байрамларына — янъы ай байрамларына, афталыкъ раатлыкъ куньлерине ве Исраиль халкъы ичюн тайинленген башкъа тантаналы мерасимлерге бутюнлей якъыладжакъ къурбанларны, ашлыкъ бахшышларыны ве тёкюледжек бахшышларны кетирмек борджлу. О, гуналар ичюн къурбанларны, ашлыкъ бахшышларыны, бутюнлей якъыладжакъ ве аманлыкъ къурбанларыны, Исраиль халкъы ичюн одеме этильсин деп, бермек керек. РАББИ-ТААЛЯ шойле дей: Биринджи айнынъ биринджи куню къусурсыз бир яш бузавны ал да, Азиз Ерни темизле. Руханий, гуналар ичюн кетирильген бу къурбаннынъ къаныны алып, Эвнинъ къапу первазларына, къурбан ери мейданчыгъынынъ дёрт кошесине ве ички азбар къапусынынъ первазларына оны сепсин. Айнынъ единджи куню айны шу шейлерни яп. Эр бир янълышып я да бильмейип гуна япкъан адам ичюн шуны яп. Бойле этип, сиз Эв ичюн одеме этеджексинъиз. Биринджи айнынъ 14-юнджи куню сизде Песах Байрамы олсун. Бу байрамда еди кунь девамында маясыз пителерни ашамакъ керек. Шу куню ёлбашчы озюнинъ ве бутюн мемлекет халкъынынъ гуналары ичюн къурбан оларакъ яш бузавны чалсын. Байрамнынъ еди кунюнинъ эр биринде ёлбашчы РАББИге бутюнлей якъыладжакъ къурбан оларакъ едишер къусурсыз бузавны ве едишер къусурсыз къочкъарны берсин. Гуналар ичюн къурбан оларакъ эр кунь бир текени берсин. Ашлыкъ бахшышлары оларакъ, эр бузав ве къочкъар ичюн ярым чувал ун кетирсин. Эр ярым чувал уннен эки чанакъ зейтюн ягъыны берсин. Единджи айнынъ 15-инджи куню башлангъан ве еди кунь девам эткен байрамда ёлбашчы айны къурбанларны ве бахшышларны кетирсин: гуналар ичюн къурбанларны, бутюнлей якъыладжакъ къурбанларны, ашлыкъ бахшышларыны ве зейтюн ягъыны берсин. РАББИ-ТААЛЯ шойле дей: — Ички азбаргъа алып баргъан шаркъ къапусы алты иш куню девамында къапалы турсун. Раатлыкъ куню исе оны ачсынлар. Янъы ай куню де о ачыкъ олсун. Ёлбашчы тышкъы азбардан къапу янындаки аяткъа кирсин ве къапунынъ первазлары янында турсун. Руханийлер онынъ адындан бутюнлей якъыладжакъ къурбаныны ве аманлыкъ къурбаныны кетирсинлер. Ёлбашчы исе къапунынъ босагъасында РАББИге бель букип ибадет этсин, сонъ чыкъып кетсин. Къапу исе акъшамгъа къадар ачыкъ къалсын. Мемлекет халкъы раатлыкъ куньлери ве янъы ай куньлери къапунынъ киришинде РАББИнинъ огюнде бель букип ибадет этсинлер. Раатлыкъ куню ёлбашчы бутюнлей якъыладжакъ къурбан оларакъ алты къусурсыз къозуны ве бир къусурсыз къочкъарны РАББИге кетирсин. Къочкъарнен берабер ашлыкъ бахшышы оларакъ ярым чувал ун берсин, къозуларнен берабер исе ашлыкъ бахшышы оларакъ юрегинде истегени къадар ун берсин. Эр ярым чувал уннен эки чанакъ зейтюн ягъыны кетирсин. Янъы ай куню ёлбашчы къурбан оларакъ бир къусурсыз яш бузавны, алты къусурсыз къозуны ве бир къусурсыз къочкъарны кетирсин. Эр бузав ве къочкъарнен берабер ашлыкъ бахшышы оларакъ ярым чувал ун берсин, къозулар ичюн исе ашлыкъ бахшышы оларакъ берип олгъаны къадар ун берсин. Эр ярым чувал уннен эки чанакъ зейтюн ягъы олсун. Ёлбашчы киргенде, къапу янындаки аяттан кирсин, шу ёлнен де чыкъып кетсин. Байрам куньлеринде мемлекетнинъ халкъы РАББИге ибадет этмеге кельгенде, шималь къапусындан киргенлер дженюп къапусындан чыкъып кетсинлер. Дженюп къапусындан киргенлер исе шималь къапусындан чыкъып кетсинлер. Адамлар кирип кельген къапудан чыкъмасынлар, амма къаршы тарафтаки къапудан чыкъып кетсинлер. Ёлбашчы оларнен берабер олсун. Олар киргенде, о да кирсин. Олар чыкъкъанда, о да чыкъсын. Байрам куньлери ве бельгиленген вакъытларда ашлыкъ бахшышы оларакъ ёлбашчы эр яш бузавнен ве къочкъарнен ярым чувал ун берсин, къозулар ичюн исе берип олгъаны къадар ун берсин. Эр ярым чувал уннен эки чанакъ зейтюн ягъы олсун. Эгер ёлбашчы озь истегинен РАББИге бутюнлей якъыладжакъ я да аманлыкъ къурбанларыны кетиреджек олса, онъа шаркъ къапусыны ачсынлар. О, раатлыкъ куню япкъаны киби, озь бутюнлей якъыладжакъ ве аманлыкъ къурбаныны берсин, сонъра чыкъып кетсин, къапу исе онынъ артындан къапатылсын. Эр кунь РАББИге бутюнлей якъыладжакъ къурбан оларакъ бир йыллыкъ къусурсыз къозуны кетир, эр саба шу къурбанны чал. Онен берабер эр саба ашлыкъ бахшышы оларакъ бир чанакъ ве чанакънынъ учьте экиси ун кетир, ве унгъа къарыштырмакъ ичюн, чанакънынъ учьте экиси зейтюн ягъыны къош. РАББИге кетириледжек ашлыкъ бахшышларынынъ бу низамнамеси эбедийдир. Бойлеликнен, эр саба бутюнлей якъыладжакъ къурбан оларакъ бир къозуны, ашлыкъ бахшышыны ве зейтюн ягъыны эр вакъыт кетирсинлер. РАББИ-ТААЛЯ шойле дей: — Эгер ёлбашчы озь топрагъындан огъулларынынъ бирине бир пай берсе, бу пай онынъки къаладжакъ, торунларына да кечеджек. Эгер де ёлбашчы озь топрагъындан къулларынынъ бирине бир пай берсе, шу пай тек азат этильген йылынадже онынъ къолунда къаладжакъ, сонъра исе ёлбашчыгъа къайтаджакъ. Ёлбашчынынъ топракъ пайы тек огъулларына кечмек мумкюн. Ёлбашчы халкъны топракъларындан къувмасын, оларнынъ топракъ пайларыны тартып алмасын. Огъулларына тек озь пайындан топракъ пайы айырмакъ мумкюн. Меним халкъымдан ич бири озь топракъ пайындан къувулмасын. Сонъ адам мени къапунынъ янында олгъан кириштен шималь галереясындаки руханийлернинъ одаларына кетирди. Анда гъарп тарафтаки бир ерни косьтерди. О манъа шойле деди: — Бу ерде руханийлер къабаатлар ве гуналар ичюн кетирильген къурбанларны пиширсинлер. Мында да, тышкъы азбаргъа чыкъмайып, халкъ азиз шейлерге токъунмасын деп, олар ашлыкъ бахшышларыны пиширсинлер. Сонъра мени тышкъы азбаргъа алып чыкъты ве азбарнынъ дёрт кошесинден кечирди. Азбарнынъ эр бир кошесинде даа бирер азбарчыкъ корьдим. Азбарнынъ эр бир кошесинде къоралангъан кучюк азбарлар бар эди. Оларнынъ узунлыгъы 20 метр ве кенълиги 15 метр эди. Дёрт кошедеки эр бир азбар бир ольчюде эди. Азбарларнынъ чевре-чети диварнен къоралангъан эди ве диварнынъ тюбюнде чевре-четинде де оджакълар бар эди. Адам манъа: — Бу — ашханелердир. Алланынъ Эвинде хызмет эткенлер халкънынъ кетирген къурбанларыны мында пиширеджеклер, — деди. Бундан сонъра адам мени арткъа, Эвнинъ киришине алып кельди. Мен Эвнинъ босагъасындан куньдогъуш тарафына акъкъан сувларны корьдим. Эв куньдогъушкъа бакъа эди, ве сувлар онынъ сагъ тарафындан, къурбан ерининъ дженюбинден ашагъы акъып чыкъа эди. Адам мени шималь къапусындан чыкъарып, тыш ёлдан куньдогъушкъа бакъкъан тышкъы къапугъа алып кетирди. Анда мен сув сагъ тарафтан акъкъаныны корьдим. Адам куньдогъуш тарафына кетти, онынъ къолунда ольчю аркъаны бар эди. О, 500 метр ольчеди, сонъ мени сувдан кечирди. Сувлар тобукъларыма къадар етти. Даа 500 метр ольчеди, кене мени сувдан кечирди. Сувлар тизлериме къадар етти. Сонъ даа 500 метр ольчеди, кене де мени сувдан кечирди. Сувлар белиме къадар етти. О, даа 500 метр ольчеди. Сувлар энди кечип оламагъан дерья олды. Сув ойле котерильди ки, мен юрип кечеялмаз эдим, сувны тек ялдап кечмеге мумкюн эди. О манъа: — Инсан огълу! Корьген шейни акълынъда тут! — деди. Сонъра мени сувдан арткъа, ялыгъа алып кетирди. Мен сувдан ялыгъа чыкъкъан сонъ, озеннинъ эки ялысында чокътан-чокъ терек корьдим. О манъа шойле деди: — Бу сувлар куньдогъуш топракъларына акъа. Олар Арава тарафына тюшеджек ве Олю денъизге, онынъ кирли сувларына тёкюледжек де, денъиз суву татлы оладжакъ. Озен акъаджакъ ерлерде чешит айванлар къайнашаджакъ. Анда пек чокъ балыкъ оладжакъ, чюнки мында бу озеннинъ акъымы келеджек. Озен акъкъан ерде яшайыш оладжакъ. Ялыда балыкъчылар пейда оладжакъ. Эн-Гедиден башлап Эн-Эгълаимге къадар балыкъ тутып, агъларны къурутмагъа къояджакълар. Анда Акъ денъиздеки олгъаны киби, пек чокъ чешит тюрлю балыкъ оладжакъ. Лякин батакълар ве гольчиклернинъ суву татлы олмайджакъ. Олар туз чокърагъы олып къаладжакъ. Озеннинъ эки ялысында чешит тюрлю мейва тереклери оседжек. Оларнынъ япракълары солмайджакъ, мейвалары битмейджек. Оларны Азиз Ерден акъкъан сувлар суваргъаны ичюн, олар эр ай янъы мейва береджек. Тереклернинъ мейвалары аш оладжакъ, япракълары исе шифалы оладжакълар. РАББИ-ТААЛЯ шойле дей: — Исраильнинъ он эки къабилесине айырыладжакъ топракъ пайларынынъ сынъырлары булардыр. Юсуф къабилесине эки пай оладжакъ. Къабилелернинъ арасында топракъны эписине тенъ болюнъиз. Мен къолумны котерип, бу топракъларны сизинъ деделеринъизге бермеге ант эткеним ичюн, бу топракъ сизинъки оладжакътыр. Мына мемлекетнинъ сынъырлары: Шимальде Акъ денъизден башлап, Хетлон ве Лево-Хамат шеэри ёлундан Цедад шеэрине, сонъ Берота ве Сивраим шеэрине (о, Дамаск ве Хамат ортасындаки сынъырда ерлешкендир), тап Хавран сынъырындаки Хацер-Хаттикон шеэрине къадар узана. Бойле этип, сынъыр денъизден башлап, Хацар-Энон шеэрине (демек, Дамаскнынъ шималь сынъырына) къадар узанаджакъ. Шимальде Хамат шеэрининъ сынъыры оладжакъ. Бу шималь сынъыры. Шаркъта сынъыр Хавран ве Дамаск арасындан башланып, Гилад ве Исраиль арасындан кечеджек, сонъ Иордан озени бою шаркъ денъизине ве Тамар шеэрине къадар узанаджакъ. Бу шаркъ сынъыры. Дженюпте Тамардан башлап, Мериват-Къадеш шеэрининъ сувларына къадар узанаджакъ, андан озен бою Акъ денъизге къадар узанаджакъ. Бу дженюп сынъыры. Гъарпта Акъ денъиз топракънынъ сынъыры оладжакъ. О, дженюп сынъырындан Лево-Хамат къаршысындаки ерге узанаджакъ. Бу гъарп сынъыры. Бу топракъны озюнъизге, Исраиль къабилелери арасында болюнъиз. Озюнъизге де, сизлерде ерлешкен ве сизде балалары догъгъан башкъа халкъларнынъ адамларына да топракъ пайларыны айырынъыз. Олар сизинъ аранъызда Исраиль огъуллары киби олсунлар. Оларнынъ топракъ пайлары Исраиль къабилелерининъ арасында олсунлар. Исраилли олмагъан адам къайсы къабиледе яшаса, онъа анда топракъ пайы берильсин, — дей РАББИ-ТААЛЯ. Къабилелернинъ адлары булардыр. Шималь сынъырындан, Хетлон ёлу тарафында, Лево-Хаматкъа ве Хацар-Энон шеэрине (демек, Дамаскнынъ шималий сынъырында ве Хаматнынъ сынъырында) къадар, шаркътан гъарпкъадже узангъан топракъ Даннынъ пайы оладжакъ. Даннынъ пайынен сынъырлангъан, шаркътан гъарпкъадже узангъан топракъ Ашернинъ пайы оладжакъ. Ашернинъ пайынен сынъырлангъан, шаркътан гъарпкъадже узангъан топракъ Нафталийнинъ пайы оладжакъ. Нафталийнинъ пайынен сынъырлангъан, шаркътан гъарпкъадже узангъан топракъ Менашшенинъ пайы оладжакъ. Менашшенинъ пайынен сынъырлангъан, шаркътан гъарпкъадже узангъан топракъ Эфраимнинъ пайы оладжакъ. Эфраимнинъ пайынен сынъырлангъан, шаркътан гъарпкъадже узангъан топракъ Рубеннинъ пайы оладжакъ. Рубеннинъ пайынен сынъырлангъан, шаркътан гъарпкъадже узангъан топракъ Ехуданынъ пайы оладжакъ. Ехуданынъ пайынен сынъырлангъан, шаркътан гъарпкъадже узангъан 12,5 километр кенълигинде РАББИге багъышлангъан топракъ пайы оладжакъ. Шаркътан гъарпкъадже узунлыгъы эр бир къабилеге тюшкен пайнынъ узунлыгъы киби оладжакъ. Онынъ ортасында Азиз Ер ерлешеджек. РАББИге багъышланаджакъ топракъ пайы 12,5 километр узунлыкъта ве беш километр кенъликте оладжакъ. Бу, руханийлерге берильген азиз топракъ бахшышы оладжакътыр. О, шималь тарафтан 12,5 километр узунлыкъта, гъарп тарафтан беш километр кенъликте, шаркъ тарафтан беш километр кенъликте, ве дженюп тарафтан 12,5 километр узунлыкъта оладжакътыр. Онынъ ортасында РАББИнинъ Азиз Ери ерлешеджектир. Бу пай Цадокъ союндан олгъан, азиз этильген руханийлерге багъышлангъандыр. Олар Меним хызметимде булундылар. Исраиллилер ёлдан урулгъанда, левийлилер де ёлдан урулдылар, Цадокънынъ огъуллары исе Менден вазгечмедилер. Оларгъа багъышлангъан пайы, улу азизлик, РАББИге багъышлангъан топракъ пайында оладжакъ. Оларнынъ пайы левийлилернинъ топракъ пайынен сынъырланаджакъ. Левийлилернинъ топракъ пайы руханийлернинъ топрагъы янында, 12,5 километр узунлыкъта ве беш километр кенъликте оладжакъ. Бутюн бу эки топракъ пайынынъ узунлыгъы 12,5 километр, ве кенълиги он километр оладжакъ. Бу пайларнынъ топрагъыны не сатмагъа, не де башкъа пайгъа денъиштирмеге, не башкъаларнынъ къолуна кечирмеге мумкюн дегиль. Бу топракъ — РАББИнинъ азиз топрагъыдыр. 2,5 километр кенълигинде ве 12,5 километр узунлыгъында къалгъан топракъ азиз дегиль, анда шеэр олсун. Топракъта халкъ ерлешсин ве айванларыны отлатсын, ортасында исе шеэр олсун. Шеэрнинъ ольчюлери бойле олсун: шималь тарафы 2,25 километр, дженюп тарафы 2,25 километр, шаркъ тарафы 2,25 километр ве гъарп тарафы да 2,25 километр. Шеэрнинъ чевресинде ачыкъ мейдан олсун: шимальде 125 метр, дженюпте 125 метр, шаркъта 125 метр, гъарпта 125 метр. Азиз топракънен сынъырлангъан, шеэрнинъ эки тарафында къалгъан топракъ шаркъ тарафына беш километр ве гъарп тарафына да беш километр узунлыгъында оладжакъ. Бу топракълар левийлилерге берильген азиз топракънен сынъырланаджакъ. Шу топракънынъ берекети шеэрде чалышкъанларны ашатаджакъ. Шеэрде чалышкъанлар Исраильнинъ эписи къабилелеринден оладжакъ. Олар да топракъны ишлейджеклер. Бутюн топракъ пайы дёрт коше олып, шеэр топрагъынен ве РАББИге бериледжек азиз топракъ бахшышынен бирликте 12,5 километр узунлыкъта ве 12,5 километр кенъликте олсун. Азиз топракъ пайынынъ ве шеэр топракъларынынъ тышында къалгъан эки тарафындаки топракъ ёлбашчынынъ пайы оладжакъ. Онынъ пайы 12,5 километр кенъликте олып, азиз топракъ пайындан шаркъ сынъырына къадар узанаджакъ. 12,5 километр кенъликте олып, азиз топракъ пайындан гъарп сынъырына къадар да узанаджакъ. Бу эки топракъ пайы ёлбашчынынъки оладжакъ. Оларнынъ узунлыгъы къабилелернинъ пайларынынъ узунлыгъынен бир оладжакъ. Ёлбашчынынъ топракъ пайлары арасында РАББИге багъышлангъан азиз топракъ пайы ве Эвнен Азиз Ер ерлешеджеклер. Левийлилернинъ топракъ пайы ве шеэр топракъ пайы ёлбашчынынъ топракъ пайлары арасында ерлешеджек. Ёлбашчынынъ топракъ пайы Ехуда пайынынъ ве Биньямин пайынынъ арасында ерлешеджек. Къалгъан къабилелерге кельгенде, шаркътан гъарпкъадже узангъан топракъ Биньяминнинъ пайы оладжакъ. Биньяминнинъ пайынен сынъырлангъан, шаркътан гъарпкъадже узангъан топракъ Шимеоннынъ пайы оладжакъ. Шимеоннынъ пайынен сынъырлангъан, шаркътан гъарпкъадже узангъан топракъ Йиссакъарнынъ пайы оладжакъ. Йиссакъарнынъ пайынен сынъырлангъан, шаркътан гъарпкъадже узангъан топракъ Зевулуннынъ пайы оладжакъ. Зевулуннынъ пайынен сынъырлангъан, шаркътан гъарпкъадже узангъан топракъ Гъаднынъ пайы оладжакъ. Гъаднынъ пайы мемлекетнинъ дженюбий топрагъы оладжакъ. Онынъ сынъыры Тамардан Мериват-Къадешнинъ сувларына къадар, сонъра озен бою Акъ денъизге къадар узанаджакъ. Мемлекетнинъ Исраиль къабилелерине бериледжек топрагъы ве болюнген пайлары будыр, — дей РАББИ-ТААЛЯ. Мына шеэр чыкъышлары. 2,25 километр узунлыгъындаки шималь тарафта учь дане къапу оладжакъ. Шеэрнинъ къапулары Исраиль къабилелерининъ адларыны ташый: Рубен Къапусы, Ехуда Къапусы ве Левий Къапусы. 2,25 километр узунлыгъындаки шаркъ тарафта учь дане къапу оладжакъ: Юсуф Къапусы, Биньямин Къапусы ве Дан Къапусы. 2,25 километр узунлыгъындаки дженюп тарафта учь дане къапу оладжакъ: Шимеон Къапусы, Йиссакъар Къапусы ве Зевулун Къапусы. 2,25 километр узунлыгъындаки гъарп тарафта учь дане къапу оладжакъ: Гъад Къапусы, Ашер Къапусы ве Нафталий Къапусы. Диварнынъ умумий узунлыгъы докъуз километр оладжакъ. Бундан сонъ шеэрнинъ ады «РАББИ анда!» оладжакъ. Ехуда падишасы олгъан Ехояким учюнджи йыл падишалыкъ эткенде, Вавилон падишасы Невукъаднеццар Ерусалим янына келип, онынъ этрафыны сарды. Рабби онынъ къолуна Ехуда падишасы Ехоякимни ве Алла Сарайынынъ савутларындан бир къысмыны берди. Невукъаднеццар оларны Шинар ерине, озь алласынынъ сарайына ёллап, бу савутларны озь алласынынъ сарайындаки хазинесине кирсетти. Падиша озь баш везири Ашпеназгъа: — Исраиллилерден, падиша ве мырза союндан олгъан орта яшлы огъланларны алып кель. Оларда ич бир тюрлю вуджут къусурлыгъы олмасын. Олар дюльбер къыяфетли, эр бир бильгиге зийрек, илимлерни анълагъан, акъыл-идракълы олгъан ве падиша сарайында хызмет этмеге ляйыкъ олсунлар. Оларны къасдийлилернинъ китапларына ве тилине огрет, — деп эмир этти. Падиша оларгъа озюнинъ софрасындан эр куньлюк ашны ве озю ичкен шарапны тайинледи. Эм де оларнынъ учь йыл тербиеленмелерини эмир этти. Учь йыл кечкен сонъ, олар падишагъа хызмет этмеге азыр олмакъ керек эдилер. Оларнынъ арасында Ехуда огъулларындан Даниял, Хананья, Мишаэл ве Азарья бар эдилер. Баш везир оларнынъ адларыны денъиштирди: Даниял — Белтешаццар, Хананья — Шадракъ, Мишаэл — Мешакъ ве Азарья — Авед-Него олдылар. Даниял падишанынъ софрасындаки ашларнен ве падиша ичкен шарапларнен арамланмамагъа озь юрегинде къарар берди. Онынъ ичюн, арамланмамакъ ичюн, шуларны ашамамагъа баш везирден разылыкъ сорады. Алла бойле этти ки, баш везир Даниялгъа мерамет ве урьметнен бакъа эди. Баш везир Даниялгъа: — Сизге аш ве шарапны озю тайинлеген падиша-эфендимден къоркъам. Эгер о, бетлеринъиз акъранларынъыз олгъан огъланлардан арыкъча олгъаныны корьсе, падишанынъ огюнде мен башымнен джевап береджегим, — деди. Баш везир Даниялнынъ, Хананьянынъ, Мишаэлнинъ ве Азарьянынъ артындан бакъмакъ ичюн бир къаравул къойды. Даниял онъа: — Он кунь ичинде бизни, къулларынъызны, сына. Бизге ашамагъа емиш ве ичмеге сув берсинлер. Сонъ бизим къыяфетимизге ве падишанынъ ашыны ашагъан огъланларнынъ къыяфетине бакъ. Сонъ кореджегинъе коре бизге яп, — деди. Къаравул оларны динъледи ве он кунь сынады. Он кунь кечкен сонъ исе, оларнынъ къыяфети ве вуджутлары падишанынъ ашыны ашагъан огъланлардан дюльбердже ве мазаллыджа эди. О заман къаравул оларнынъ ашларыны ве ичмеге берильген шарапларыны озюне алып башлады, огъланларгъа исе емиш бере эди. Алла бу дёрт огълангъа бильги, акъыл ве эр бир китапны анъламакъны берди. Даниялгъа исе даа тюрлю руя ве тюшлерни анъламакъны берди. Падиша тайинлеген кунь кельген сонъ, баш везир огъланларны Невукъаднеццаргъа алып кельди. Падиша оларнен лакъырды этти, ве эписи огъланлардан Даниялгъа, Хананьягъа, Мишаэлге ве Азарьягъа тенъ кельген огъланлар тапылмады. Сонъ олар падишагъа хызмет этмеге башладылар. Падиша олардан акъыл ве бильги керек олгъан эр бир иш акъкъында сорай эди, ве бутюн падишалыгъындаки эписи тылсымджылардан ве фалджылардан оларнынъ он къат акъыллы олгъанларыны коре эди. Даниял Кореш падишанынъ биринджи йылынадже ойле хызмет этти. Экинджи йыл падишалыкъ эткенде, Невукъаднеццар тюшлер корьди. Онынъ юреги тарсыкъты, ве о, юкълап оламады. Падиша, онъа онынъ тюшлерини икяе этмек ичюн, эписи тылсымджыларны, фалджыларны, ырымджыларны ве къасдийлилерни чагъыртты. Олар келип, падишанынъ огюнде турдылар. Падиша оларгъа: — Мен тюш корьдим, юрегим тарсыкъа, бу тюшнинъ манасыны бильмеге истейим, — деди. Къасдийлилер падишагъа арамий тилинде: — Падиша! Эбедий яша! Къулларынъа тюшюнъни айт, ве биз онынъ манасыны тарифлермиз, — дедилер. Падиша джевап берип, къасдийлилерге: — Сёзюм къатты. Эгер сизлер манъа тюшни ве онынъ манасыны айтмасанъыз, парча-парча кесиледжексинъиз, эвлеринъиз де кубре обалары олур. Амма, эгер тюшюмни ве онынъ манасыны айтып берсенъиз, мен сизлерге бахшышлар, мукяфатлар ве буюк шерефлер багъышларым. Бойлеликнен, тюшни ве онынъ тарифини манъа айтып беринъиз, — деди. Олар экинджи кере джевап берип: — Падиша озь къулларына тюшюни айтсын, ве биз онынъ тарифини берермиз, — дедилер. — Ачыкъ-айдын билем ки, вакъыт созмагъа истейсинъиз, чюнки сёзюм къатты олгъаныны коресинъиз. Сиз манъа тюшюмни айтып бермесенъиз, сизге тек бир джеза олур. Бир шей денъишмегендже, манъа ялан ве алдавны айтмагъа истейсинъиз. Тюшни манъа айтып беринъиз, ве о заман сиз манъа онынъ тарифини де айтып оладжагъынъызны билирим, — деп джевап берди падиша. Къасдийлилер исе падишагъа джевап берип: — Падишагъа бу ишни ачып оладжакъ адам дюньяда ёкъ. Онынъ ичюн ич бир буюк ве кучь-къуветли падиша ич бир тылсымджыдан, фалджыдан ве къасдийлиден бунъа ошагъан бир шейни талап этмегендир. Падиша талап эткен иш ойле къыйын ки, адамларнен яшамагъан аллалардан гъайры бу тюшни падишагъа ич бир кимсе ачып оламай, — дедилер. Падиша бунъа гъазапланды ве пек ачувланды. О, Вавилондаки эписи акъыллы адамларны къырмагъа эмир этти. Акъыллы адамларны ольдюрмек акъкъында эмир чыкъкъан сонъ, Даниялны ве онынъ учь достуны ольдюрмек ичюн къыдырып башладылар. Падиша къаравулларынынъ башлыгъы Арьёкъ эди. О, Вавилондаки акъыллы адамларны ольдюрмеге чыкъты. Даниял насиат ве акъылнен падишанынъ буюк адамындан Арьёкътан: — Не ичюн падиша бойле мераметсиз къарар чыкъарды? — деп сорады. О вакъыт Арьёкъ Даниялгъа бутюн ишни айтып берди. Даниял падишагъа кирип, тюшнинъ тарифини айтмакъ ичюн озюне вакъыт бермеге риджа этти. Сонъ Даниял эвине келип, достлары олгъан Хананья, Мишаэл ве Азарьягъа бутюн ишни айтып берди. Олар Коктеки Алладан мерамет сорап башладылар, Алла бу сырны ачсын ве Даниял достларынен ве Вавилондаки башкъа акъыллы адамларнен берабер гъайып олмасын. О геджеси сыр Даниялгъа руяда ачылды, ве Даниял Коктеки Аллагъа шукюр этип бойле деди: — РАББИнинъ Ады асырдан-асыргъа шан-шуретли олсун, чюнки акъыл ве къудрет Онынъкидир! О, заман ве йылларны денъиштире, падишаларны алып ташлай ве тахткъа чыкъара, акъыллы адамларгъа — акъыл, бильгили адамларгъа — бильги бере. О, сырлы ве гизли шейлерни ача, къаранлыкъта не олгъаныны биле, ярыкъ Онен яшай! Мен Санъа, баба-деделеримнинъ Алласына, шукюрлер ве макътавлар этем. Сен манъа акъыл ве къудрет берип, шимди Сенден сорагъанымызны ачтынъ. Сен бизге падишанынъ ишини ачтынъ! Бундан сонъ Даниял Арьёкъкъа кельди (падиша Арьёкъкъа Вавилоннынъ акъыллы адамларыны ольдюрмеге буюргъан эди). Онъа келип: — Вавилондаки акъыллы адамларны ольдюрме. Мени падишагъа кирсет, ве мен онъа тюшнинъ манасыны тарифлерим, — деди. Арьёкъ ашыкъып, Даниялны падишагъа алып кельди ве онъа: — Сюргюн этильген Ехуда огъулларындан мен падишагъа тюшнинъ манасыны тарифлеп олгъан бир адамны таптым, — деди. Падиша Белтешаццар адынен адланылгъан Даниялгъа: — Мен корьген тюшюмни ве онынъ тарифини сен манъа айтып олурсынъмы? — деди. Даниял падишагъа бойле джевап берди: — Падиша сорагъан сырны падишагъа не акъыллы адамлар, не фалджылар, не тылсымджылар, не де ырымджылар ачып оламазлар. Амма коклерде сырларны ачкъан Алла бардыр. О санъа, Невукъаднеццар падиша, ахыр заманда не оладжагъыны ачты. Сен тёшегинъде олгъанынъда, корьген тюшюнъ ве руяларынъ бойле эди: Сен, падиша, тёшегинъде яткъанда, не оладжагъыны тюшюне эдинъ. Сырларны ачкъан Алла не оладжагъыны санъа косьтерди. Бу сырны РАББИ манъа да ачты. Мен эписи адамлардан акъыллы дегилим. Амма сен, падиша, онынъ тарифини анъла деп ве не акъкъында тюшюнгенинъни биль деп, манъа бу сыр ачылды. Санъа, падиша, бойле руя олды: Мына бир буюк пут. О пут балабан эди. О, сенинъ огюнъде пек парылдап тура эди. Онынъ корюниши къоркъунчлы эди. Бу путнынъ башы темиз алтындан эди, онынъ кокреги ве къоллары — кумюштен, къурсагъы ве баджакълары — бакъырдан, балдырлары — демирден, аякъларынынъ табанлары исе — ярысы демирден, ярысы чамурдан япылгъандырлар. Сен онъа бакъкъанда, къолларнынъ ярдымы олмайып, дагъдан бир таш къопып путкъа урды, онынъ демир ве чамурдан япылгъан аякъларынынъ табанларыны парлады. О заман демир, чамур, бакъыр, кумюш ве алтын, — эписи бирден чиль-парча олдылар ве яз арманнынъ тозуна чевирильдилер. Оларны ель алып кетти. Олардан из биле къалмады. Путны парлагъан таш исе балабан дагъ олып, бутюн ер юзюни къаплады. Мына тюш! Энди падишагъа онынъ тарифини де айтайыкъ. Сен — падишасынъ, падишаларнынъ падишасысынъ! Коклердеки Алла санъа падишалыкъ, акимиет, къудрет ве шурет берди. О, даа эписи адам огъулларыны, къайда яшамасалар да, кийик айванларны ве кок къушларыны сенинъ къолунъа берди ве сени оларнынъ эписине акимдар этти. Бу алтын баш — сенсинъдир! Сенден сонъ сенинъ падишалыгъынъдан бетер олгъан башкъа падишалыкъ оладжакътыр. Сонъ даа учюнджи, бакъыр падишалыкъ бутюн дюньяда акимдарлыкъ этеджектир. Дёртюнджи падишалыкъ исе демир дайын къатты оладжакътыр. Демир эр шейни насыл парлап-парчаласа, о падишалыкъ да ойле эр шейни йыкъкъан демирге ошап, парчалайджакъ ве йыкъаджакътыр. Ярысы бардакъ чамурындан, ярысы демирден олгъан аякъларынынъ табанларыны ве аякъ пармакъларыны корьгенинъ исе, о, болюнген падишалыкъ оладжакътыр. Сен бардакъ чамурынен къарыштырылгъан демир корьгенинъ киби, онда бираз демир къаттылыгъы оладжакътыр. Аякъ пармакълары ярысы демирден, ярысы исе чамурдан олгъаны киби, падишалыкъ да ойле: ярысы къавий, ярысы морт оладжакътыр. Сен бардакъ чамурынен къарыштырылгъан демирни корьгенинъ исе — олар акъайнынъ урлугъынен, инсанлыкъ союнен къарышырлар, амма, демир чамурнен къарышып бирлешмегени дайын, бири-биринен бирлешмезлер демектир. О падишалыкъларнынъ заманларында Коклердеки Алла эбедиен йыкъылмайджакъ падишалыкъ къураджакътыр. Бу падишалыкъ башкъа халкъкъа кечмейджектир. О, эписи падишалыкъларны йыкъып гъайып этеджек, озю исе эбедий тураджакътыр. Бунынъ ичюн, къолларнынъ ярдымы олмайып, дагъдан бир таш къопып, демир, бакъыр, чамур, кумюш ве алтынны парчалагъаныны сен корьдинъ. Буюк Алла падишагъа келеджекте не оладжагъыны бильдирди. Тюш де догъру, тарифи де керчектир. О заман Невукъаднеццар падиша бет устюне йыкъылып, Даниялгъа урьмет косьтерди, эм де онъа бахшышларны ве къокъулы шейлерни кетирмеге эмир этти. Падиша Даниялгъа: — Сен бу сырны ачып олгъанынъ себебинден, керчектен сизинъ Алланъыз — аллаларнынъ Алласы, падишаларнынъ Раббисидир ве сырларны ачкъан Алладыр! — деди. Сонъ падиша Даниялны юксельтти ве онъа чокъ буюк бахшышлар берди. Оны бутюн Вавилон виляетине акимдар этип къойды ве эписи Вавилондаки акъыллы адамларгъа баш везир этип къойды. Даниял падишагъа риджа этти, ве падиша Шадракъны, Мешакъны ве Авед-Негоны Вавилон виляетининъ ишлерине башлыкъ этип къойды. Даниял исе падишанынъ сарайында къалды. Невукъаднеццар падиша бир алтын пут ясады. Онынъ юксеклиги 30 метр, кенълиги учь метр эди. Падиша оны Дура чёлюнде, Вавилон виляетинде къойды. Невукъаднеццар падиша, къойгъан путнынъ тантаналы ачылувына кельсинлер деп, эписи виляетлер башлыкъларыны, везирлерни, акимлерни, меслеатчыларны, хазинедарларны, къанунджыларны, къадыларны ве эписи виляетлер мемурларыны топламагъа адамларны ёллады. Невукъаднеццар къойгъан путнынъ ачылувына эписи виляетлер башлыкълары, везирлер, акимлер, меслеатчылар, хазинедарлар, къанунджылар, къадылар ве эписи виляетлер мемурлары топландылар. Олар эписи Невукъаднеццар къойгъан путнынъ къаршысына турдылар. О заман бир адам къычырып, бойле айтты: — Эписи халкълар, миллетлер ве тиллер! Сизге эмир этиле: «Боразан, къавал, кифара, арфа, сантыр, тулуп-зурнанынъ ве чешит тюрлю чалгъы алетлерининъ сеслерини эшиткенинъизде, йыкъылып, Невукъаднеццар къойгъан алтын путкъа табынынъыз! Ким йыкъылып табынмаса, бирден къызгъан соба атешине ташланаджакътыр». Бунынъ ичюн боразан, къавал, кифара, арфа, сантырнынъ ве чешит тюрлю чалгъы алетлерининъ сесини эшитип, эписи халкълар, миллетлер ве тиллер йыкъылып, Невукъаднеццар падиша къойгъан алтын путкъа табындылар. Тамам бу вакъытта къасдийлилерден бирлери Невукъаднеццаргъа келип, ехудалыларны чакътылар. Олар: — Падиша, эбедий яша! Падиша, сен бойле эмир бердинъ: «Боразан, къавал, кифара, арфа, сантыр, тулуп-зурнанынъ ве чешит тюрлю чалгъы алетлерининъ сеслерини эшиткен эр бир адам йыкъылып, алтын путкъа табынсын! Ким йыкъылып табынмаса исе, о, къызгъан соба атешине ташлансын». Шадракъ, Мешакъ ве Авед-Него деген ехудалы акъайлары бар. Сен оларны Вавилон виляети ишлерине башлыкъ этип къойдынъ. Бу акъайлар, падиша, сенинъ эмиринъе бойсунмайлар, сенинъ аллаларынъа ибадет этмейлер, эм де сен къойгъан алтын путкъа табынмайлар, — дедилер. Невукъаднеццар гъазапланып ве ачувланып, Шадракъ, Мешакъ ве Авед-Негоны кетирмеге эмир этти. Бу акъайлар падишагъа кетирильдилер. Невукъаднеццар оларгъа: — Шадракъ, Мешакъ ве Авед-Него! Сиз меним аллаларыма ибадет этмейип, мен къойгъан алтын путкъа табынмагъанынъыз догърумы? Шимди, эгер сиз азыр олсанъыз, боразан, къавал, кифара, арфа, сантыр, тулуп-зурнанынъ ве чешит тюрлю чалгъы алетлерининъ сеслерини эшиткенде, йыкъылып, мен япкъан алтын путкъа табынынъыз. Эгер табынмасанъыз, къызгъан соба атешининъ ортасына бирден ташланаджакъсынъыз. О заман насыл алла сизни меним къолумдан къуртарыр? — деди. Шадракъ, Мешакъ ве Авед-Него, джевап берип, Невукъаднеццар падишагъа: — Бизим санъа бунъа джевап бермеге кереги ёкъ. Башымызнынъ язысы олса, биз ибадет эткен Алламыз бизни къызгъан соба атешинден къуртара биле ве сенинъ къолунъдан да, падиша, къуртарыр. Бойле олмаса биле, падиша, биз сенинъ аллаларынъа ибадет этмейджекмиз ве сен къойгъан алтын путкъа табынмайджакъмыз. Оны биль! — дедилер. О вакъыт Невукъаднеццар Шадракъ, Мешакъ ве Авед-Негогъа гъазапланды, ве олар онынъ козюнден чыкътылар. О, собаны адети узьре якъкъанларындан еди къат кучьлюдже якъмагъа эмир этти. Озь ордусынынъ энъ кучьлю акъайларына Шадракъны, Мешакъны ве Авед-Негоны багъламагъа ве къызгъан соба атешине ташламагъа эмир этти. О заман устьлериндеки урбалары: шалварлары ве камзоллары такъым ве чалмалары олгъан акъайларны багълап, къызгъан соба атешине ташладылар. Падишанынъ эмири серт олып, соба пек зияде къыздырылгъан эди, ве онынъ ичюн атешнинъ алеви Шадракъ, Мешакъ ве Авед-Негоны ташлагъан адамларны ольдюрди. Бу учь акъай исе: Шадракъ, Мешакъ ве Авед-Него, — къызгъан соба атешине багълы алда тюштилер. Сонъ Невукъаднеццар падиша шашты ве аджелеликнен турып, озюнинъ меслеатчыларына: — Биз атешке багълы учь акъайны ташламадыкъмы? — деди. — Эльбетте, падиша! — деп олар падишагъа джевап бердилер. Бунъа о: — Иште, мен дёрт багълы олмагъан, атешнинъ ортасында юрген акъайны корем. Оларгъа да бир тюрлю зарар ёкъ. Дёртюнджисининъ къыяфети исе аллаларнынъ огълуна ошай, — деди. О заман Невукъаднеццар атештен къызгъан собанынъ къапусы янына барып: — Шадракъ, Мешакъ ве Авед-Него! Алла-Таалянынъ къуллары! Чыкъынъыз ве яныма келинъиз, — деди. Шадракъ, Мешакъ ве Авед-Него атештен чыкътылар. Эм де виляетлер башлыкълары, везирлер, акимлер ве падишанынъ меслеатчылары топланып, бу акъайларнынъ беденлерине атеш зарар кетирмегенини корьдилер. Оларнынъ башларындаки сачлары биле янмагъан, урбалары денъишмеген, ве оларда атешнинъ къокъусы биле ёкъ эди. О заман Невукъаднеццар: — Шадракъ, Мешакъ ве Авед-Негонынъ Алласы шан-шуретлидир! О, Озюнинъ Мелегини ёллады ве Озюнинъ Онъа умют эткен къулларыны къуртарды. Олар падишанынъ эмирине бойсунмадылар ве озь Алласындан гъайры башкъа аллагъа ибадет этмемек ве онъа табынмамакъ ичюн, озь беденлерини атешке бердилер. Мен бойле эмир этем: «Эр бир халкътан, миллеттен, тильден ким Шадракъ, Мешакъ ве Авед-Негонынъ Алласына къаршы яман сёзлер айтса, о, парча-парча кесиледжек, онынъ эви кубре обалары оладжакъ!» Бойле къуртаргъан башкъа алла ёкътыр, — деди. О вакъыт падиша Шадракъны, Мешакъны ве Авед-Негоны Вавилон виляетинде юксельтти. Невукъаднеццар падиша ер юзюндеки бутюн халкъларгъа, сойлар ве къабилелерге бойле деди: — Сизге аманлыкъ ве бол берекет олсун! Алла-Тааля манъа косьтерген аджайип ишлерни сизге бильдирмеге истейим. Онынъ аляметлери не буюктир, Онынъ аджайип ишлери не къудретлидир! Онынъ падишалыгъы — эбедий падишалыкъ, Онынъ укюмдарлыгъы — даимийдир. — Мен, Невукъаднеццар, озь эвимде — раатлыкъ ве тынчлыкъта, сарайымда — боллукъта яшай эдим. Амма мени къоркъузгъан тюшни корьдим. Тёшегимде олгъан тюшюнджелерим ве корьген руяларым мени къоркъуздылар. Сонъ мен, тюшюмнинъ манасыны манъа тарифлеп берсинлер деп, Вавилонда яшагъан эписи акъыллы адамларыны манъа кетирмеге эмир эттим. О заман тылсымджылар, фалджылар, къасдийлилер ве ырымджылар кельдилер. Мен оларгъа тюшюмни икяе эттим, лякин олар онынъ манасыны манъа тарифлеп оламадылар. Ахыр-сонъу Даниял кирди. (О, алламнынъ адына багъышлап Белтешаццар деп адлангъан, ичинде мукъаддес аллаларнынъ руху булуна.) Мен онъа тюшюмни айтып бердим: — Белтешаццар, тылсымджыларнынъ башлыгъы! Сенде мукъаддес аллаларнынъ руху олгъаныны ве санъа эр бир сырны ачмагъа къыйын олмагъаныны мен билем. Корьген тюшюмнинъ руяларыны ве онынъ манасыны манъа тарифле. Тёшегимде корьген руяларым бойле эди: Мына, ернинъ ортасында пек юксек терек бар эди. Бу терек осип, балабан ве къавий олды, юксеклиги тап кокке етти. О, бутюн ернинъ кенарларына къадар корюне эди. Онынъ япракълары аджайип эди, ве устюндеки мейвалары чокъ эди. Устюндеки ашы эр кес ичюн эди. Онынъ тюбюнде кийик айванлар талда тапа эдилер, пытакъларында да кок къушлары яшай эдилер. Ондан эр бир джан ашай эди. Сонъ тёшегимде, корьген руяларымда, коктен Мукъаддес Мелек энгенини корьдим. Юксек сеснен къычырып, о, бойле айтты: «Бу терекни кесинъиз, онынъ пытакъларыны пытанъыз, япракъларыны силькинъиз, мейваларыны чевре-четке котерип атынъыз. Онынъ тюбюнден айванлар ве пытакъларындан къушлар кетсинлер. Тек онынъ кутюгини тамырларынен ерде къалдырынъыз. О, демир ве бакъырнен багъланып, тарла оту арасында коктеки чыкънен сылансын. Онынъ къысмети тарла оту ичинде айванларнен берабер олсун. Ондан адам юреги алыныр, ве онъа кийик айван юреги берилир, ве онынъ башындан еди йыл кечер. Бу эмир — Мелеклернинъ къарарыдыр, бу иш Мукъаддеслернинъ айткъанына коре япылгъандыр. Эписи яшагъанлар бильсинлер ки, Алла-Тааля адамларнынъ падишалыгъына акимдарлыкъ эте, падишалыкъны истегенине бере, адамлардан алчакъгонъюллини онъа башлыкъ этип къоя». Мен, Невукъаднеццар падиша, бойле тюшни корьдим. Сен исе, Белтешаццар, онынъ тарифини айт. Падишалыгъымдаки акъыллы адамлардан ич бир кимсе онынъ манасыны тарифлеп оламады. Сен исе айтып олурсынъ, чюнки сенде мукъаддес аллаларнынъ руху бар. О заман Белтешаццар адлы Даниял бир къач вакъыт шашып къалды, ве онынъ тюшюнджелери оны къоркъуздылар. Падиша: — Белтешаццар! Бу тюш ве онынъ тарифи сени къоркъузмасынлар, — деди. Белтешаццар джевап берди: — Падишам! Бу тюш сени кореджек козю олмагъан адамларгъа, онынъ тарифи де душманларынъа олгъайды! Сен корьген терегинъ балабан осип ве къавий олып, юксеклигинен кокке тийген ве бутюн ер юзюнде корюнген эди. Онынъ япракълары аджайип эди, устюндеки мейвалары номай олып, эр кес ичюн аш эди. Тюбюнде кийик айванлар ве пытакъларында кок къушлары яшай эдилер. Падиша, бу терек — сенсинъ! Сен буюк ве къудретли олдынъ. Сенинъ буюклигинъ артты ве кокке етти, акимиетинъ де ернинъ кенарынадже даркъалды. Сонъ, падиша, сен коктен энген Мукъаддес Мелекни корьдинъ. О: «Терекни кесинъиз ве оны ёкъ этинъиз, тек онынъ кутюгини тамырларынен ерде къалдырынъыз. О, демир ве бакъырнен багъланып, тарла оту ичинде олсун. Оны чыкъ сылатсын. Еди йыл кечмегендже, онынъ къысмети кийик айванларнен берабер олсун», — деди. Падиша, мына бу тюшнинъ тарифи, Алла-Таалянынъ падишама кельген къарары будыр: Сени адамлардан къуваджакълар. Сен кийик айванларнен яшайджакъсынъ. Санъа, бугъагъа киби, от ашатаджакълар. Сен коктеки чыкънен сыланаджакъсынъ. Алла-Тааля адамларнынъ падишалыгъына акимдарлыкъ эткенини ве оны истегенине бергенини сен анъламагъандже, устюнъден еди йыл кечеджектир. Терекнинъ кутюги тамырларынен къалдырмакъ эмир этильгени исе — Коклер падишалыкъ эткенини сен анълагъан сонъ, падишалыкъ сенде къаладжакъ демектир. Бунынъ ичюн, падиша, насиатыма къулакъ ас: адалетли ишлер япып, гуналарынъдан арын, фукъарелерге мераметликнен акъсызлыкъларынъны къапла. Бельки сонъра сенинъ акимиетинъ узар. Невукъаднеццар падишанен буларнынъ эписи олды. Он эки ай кечкен сонъ, Вавилондаки озюнинъ сарайында кезинип, падиша: — Бу — буюк Вавилон дегильми? Мен оны падиша отургъан ер олмагъа ве буюклигимни шерефлемеге кучьлю къудретимнен къурдым, — деди. Бу сёзлер даа падишанынъ агъзында олгъанда, коктен сес эшитильди: «Невукъаднеццар падиша, санъа айталар! Падишалыкъ сенден кетти! Сени адамлардан къуваджакълар. Сен кийик айванларнен берабер яшайджакъсынъ. Санъа, огюзге киби, от ашатаджакълар. Алла-Тааля адамларнынъ падишалыгъына акимдарлыкъ эткенини ве оны истегенине бергенини сен анъламагъандже, устюнъден еди йыл кечеджектир!» Бу сёзлер шу дакъкъасы беджерильди: Невукъаднеццар адамлардан къувулгъан эди. Бугъа дайын, отны ашай эди. Онынъ бедени коктеки чыкънен сылана эди. Сонъ сачлары — гриф къанатлары киби, тырнакълары — къушнынъ тырнакълары киби осьтилер. О куньлер кечкен сонъ исе, мен, Невукъаднеццар, кокке бакътым, ве меним акъыл-идрагъым озюме къайтты. Мен Алла-Таалягъа шукюрлер эттим. Эбедий Яшагъанны урьмет эттим ве Оны намлы сайдым. Онынъ акимдарлыгъы эбедиендир, Онынъ падишалыгъы несильден несильге кече. Ер юзюнде эписи яшагъанлар бир шей дегиллер. О, эм коктеки ордунен, эм ер юзюнде яшагъанларнен Озю истегенини эте. Онынъ къудретли къолуны кимсе токътатып оламаз! Ондан: «Сен не япасынъ?» — деп кимсе сорап оламаз! О заман акъыл-идрагъым манъа къайтты, ве падишалыгъымнынъ шерефи ичюн юксек шаным ве эвельки буюклигим манъа къайтты. Сонъ меслеатчыларым ве мырзаларым мени таптылар, ве мен озь падишалыгъыма къайтарылдым, ве меним буюклигим даа зияде юксельди. Шимди мен, Невукъаднеццар, эписи ишлери акъикъий ве ёллары адалетли олгъан Коктеки Падишаны макътайым, юксельтем ве шерефлейим. О, кибирленген адамларны алчакъгонъюлли япа биле. Белшаццар падиша озюнинъ бинъ мырзасы ичюн буюк зияфет япты. Бинънинъ козю огюнде шарап иче эди. Белшаццар шарапны ичкенде, о, къартбабасы Невукъаднеццар Ерусалимдеки Сарайдан чыкъаргъан алтын ве кумюш савутларны кетирмеге эмир этти. Олардан падиша, онынъ мырзалары, апайлары ве джариелери ичмеге истедилер. О заман Ерусалимдеки Сарайдан, Алла Эвинден алынгъан алтын савутларны кетирдилер. Олардан падиша, мырзалары, апайлары ве джариелери ичтилер. Шарап иче эдилер ве алтын, кумюш, бакъыр, демир, агъач ве таштан япылгъан аллаларыны макътай эдилер. Тамам о вакъыт бир къол пейда олды ве лампатнынъ къаршысында падиша сарайы диварынынъ киречинде пармакълары бир шей яздылар. Падиша язгъан къолны корьди. О вакъыт падишанынъ чырайы денъишти, онынъ тюшюнджелери оны шашырдылар, онынъ бель багъламлары такъаттан кесильдилер, тизлери де бири-бирине урунып башладылар. Падиша: «Фалджыларны, къасдийлилерни ве ырымджыларны чагъырынъыз», — деп пек къычырды. Падиша айтып башлады ве Вавилоннынъ акъыллы адамларына: — Ким бу языны манъа окъуса ве онынъ манасыны тарифлесе, онъа ал урба кийдириледжек, бойнуна алтын зынджыр такъыладжакъ. О, падишалыкъта учюнджи адам оладжакътыр, — деди. Падишанынъ эписи акъыллы адамлары кирдилер, амма падишагъа языларны окъуп, онынъ тарифини айтып оламадылар. Белшаццар падиша пек къоркъты, ве онынъ чырайы ап-акъ кесильди, мырзалары да шаштылар. Падишанынъ анасы огълунынъ ве онынъ мырзаларынынъ сеслерини эшитип, зияфет эвине кирди ве бойле деди: — Падиша, эбедий яша! Тюшюнджелеринъ сени къоркъузмасын, чырайынъ да ап-акъ кесильмесин! Сенинъ падишалыгъынъда бир акъай бар, онда мукъаддес аллаларнынъ руху бар. Къартбабанънынъ куньлеринде онда ярыкъ, бильги ве аллаларнынъ акъылына тенъ олгъан акъыл тапылгъан эди. Къартбабанъ падиша Невукъаднеццар оны тылсымджылар, фалджылар, къасдийлилер ве ырымджаларнынъ башлыгъы этип къойды. Къартбабанъ падиша буны япты, чюнки Даниялда (падиша онынъ адыны Белтешаццаргъа денъиштирген) буюк рух, бильги ве акъыл-идракъ бар эди. О, тюшлерни тарифлеп, сырларны ачып, меселелерни чезип ола. Бойлеликнен, Даниялны чагъыртсынлар. О, онынъ тарифини айтар. О заман Даниял падишанынъ огюне кетирильген эди. Падиша Даниялгъа: — Меним къартбабам падиша Ехуда мемлекетинден сюргюн этильген ве мында кетирильген еудийлерден бири Даниял сенсинъми? Сенинъ акъкъынъда, сенде аллаларнынъ руху олгъаныны ве сенде эм ярыкъ, эм бильги, эм буюк акъыл олгъаныны мен эшиттим. Мына, бу языларны окъумакъ ве манъа онынъ тарифини айтмакъ ичюн, манъа акъыллы адамлар ве фалджылар кетирильген эдилер. Амма олар манъа буны тарифлеп оламадылар. Сенинъ акъкъынъда исе, сен тарифни айтып ве меселелерни чезип олгъанынъны эшиттим. Бойлеликнен, эгер языларны окъуп, тарифини манъа айтып олсанъ, ал урбагъа кийиндирилирсинъ, бойнунъда алтын зынджыр олур, падишалыкъта да учюнджи адам олурсынъ, — деди. Даниял джевап берип, падишагъа бойле деди: — Бахшышларынъ сенде къалсынлар, мукяфатларынъны да башкъасына бер. Языларны исе падишагъа окъурым ве тарифини айтарым. Падиша! Алла-Тааля къартбабанъа Невукъаднеццаргъа падишалыкъ, буюклик, шереф ве шан-шуретни багъышлады. Онъа берген буюклигининъ огюнде эписи халкълар, миллетлер ве тиллер къалтырай ве ондан къоркъа эдилер. О, истегенини ольдюре эди, истегенини сагъ къалдыра эди, истегенини юксельте эди, истегенини алчата эди. Амма онынъ юреги кибирленгенде, руху мераметсиз олып, о, макътанып юзьсюз шейлер япкъанда, о, падиша тахтындан алып ташлангъан, эм де шурети ондан алынгъан эди. О, адамлардан къувулгъан эди, ве онынъ юреги кийик айван юреги дайын олды. Алла-Тааля адамларнынъ падишалыгъына акимдарлыкъ эткенини ве падишалыкъкъа озю истегенини къойгъаныны анъламагъандже, о, кийик эшеклернен яшады, онъа, бугъагъа киби, от ашата эдилер, бедени исе коктеки чыкънен сылана эди. Сен де, онынъ торуны Белшаццар, бунынъ эписини билип, алчакъгонъюлли олмадынъ ве Коклер Раббисине къаршы котерильдинъ. Онынъ Сарайындаки савутларны санъа кетирдилер. Эм сен, эм сенинъ мырзаларынъ, эм апайларынъ, эм джариелеринъ олардан шарап ичтилер. Эм де сен кумюш, алтын, бакъыр, демир, агъач ве таштан япылгъан, козьлери корьмеген, къулакълары эшитмеген, акъыллары олмагъан аллаларны шуретлей эдинъ. Нефесинъни ве такъдиринъни къолунда туткъан Алланы исе сен шуретлемединъ. Бунынъ ичюн санъа Ондан эль ёллангъан ве бу язы язылгъан эди. Язылары исе будыр: Мене, Мене, Текел у-Парсин. Мына оларнынъ тарифи: Мене — падишалыкъ эткен куньлеринъни Алла сайды ве онынъ сонъуна чекти. Текел — сен теразеде чекильдинъ ве къусурлы олгъанынъ ачылды. Перес — падишалыгъынъ болюнген ве мадайлыларнен фарслыларгъа берильгендир. О заман Белшаццарнынъ буюргъанына коре Даниялны ал урбагъа кийиндирдилер, бойнуна алтын зынджыр такътылар ве оны падишалыкъта учюнджи адам деп илян эттилер. О геджеси де къасдийлилернинъ падишасы Белшаццар ольдюрильди, ве алтмыш эки яшында олгъан мадайлы Дарьявеш падишалыкъны къабул этти. Падишалыкъкъа башлыкъ этмек ичюн, Дарьявеш 120 виляетлер башлыкъларыны, олар бутюн падишалыкъта башлыкъ этсинлер деп, къоймагъа истеди. Оларнынъ устюне исе, падишалыкъкъа ич бир тюрлю зарар олмасын деп, падиша учь баш везирни къойды. Виляетлер башлыкълары оларгъа эсабат бермеге керек эди. Везирлернинъ бири Даниял эди. Даниял башкъа виляетлер башлыкъларындан ве баш везирлерден устюн келе эди, чюнки онда юксек рух бар эди. Падиша энди оны бутюн падишалыкъ устюне къоймакъ акъкъында тюшюне эди. О заман баш везирлер ве виляетлер башлыкълары Даниялны, падишалыкъкъа ярамай башлыкъ эткени себебинден къабаатламакъ ичюн, мана къыдырдылар, амма бир мана ве янълыш тапып оламай эдилер, чюнки Даниял ишанчлы эди ве ич бир тюрлю янълыш я да къабаат онда тапылмай эди. Бу адамлар: — Эгер биз Даниялгъа къаршы мананы онынъ Алласынынъ къанунында тапалмасакъ, биз онъа къаршы ич бир мана тапалмайджакъмыз, — дедилер. Сонъра бу баш везирлер ве виляетлер башлыкълары падишагъа сюрюнен келип, онъа: — Дарьявеш падиша! Эбедий яша! Падишалыкънынъ эписи везирлери, назирлери, виляетлер башлыкълары, меслеатчылары ве акимлери озьара бойле келиштилер: «Падиша, ким отуз куньде санъа дегиль де, насылдыр бир аллагъа я да адамгъа дува этсе, о адам арсланлар толу къуюгъа ташлансын», — деген падишанынъ къарары чыкъарылсын ве эмир этильсин. Бойлеликнен, о, мадайлыларнынъ ве фарслыларнынъ къануны киби денъишмесин, ве оны кимсе бозмасын деп, бу эмирни бер ве бу кягъыткъа имза къой, — дедилер. Бойлеликнен, Дарьявеш падиша бу эмирни берди ве кягъыткъа имза къойды. Даниял исе бойле кягъыт имзалангъаныны бильсе де, эвине кетти ве одасынынъ Ерусалимге бакъкъан пенджерелерини ачып, эвель япкъаны киби, куньде учь кере тиз чёкип, озь Алласына дува ве шукюрлер эте эди. О заман шу адамлар сюрюнен келип, Даниялнынъ озь Алласына дува этип мерамет сорагъаныны корьдилер. Сонъра падишагъа кетип, онынъ огюнде турып, эмири акъкъында бойле айттылар: — Отуз куньде, сенден гъайры, падиша, насылдыр аллагъа я да адамгъа дува этеджек эр бир адамны арсланлар толу къуюгъа ташламакъ акъкъында эмирни имзалагъан сен дегильсинъми? Падиша джевап берди ве: — Мадайлы ве фарслыларнынъ къануны денъиштирильмез киби, бу сёз де къаттыдыр, — деди. Олар джевап берип, падишагъа бойле айттылар: — Сюргюн этильген Ехуда огъулларындан олгъан Даниял не санъа, падиша, не де сен имзалагъан эмиринъе къулакъ асмай, амма куньде учь кере озь дуваларыны окъуй. Падиша буны эшитип, пек къасеветленди ве юрегинде Даниялны къуртармакъ къарарына кельди ве атта кунь къавушкъандже оны къуртармагъа гъайретнен тырыша эди. Амма о адамлар падишагъа сюрюнен келип: — Падиша, мадайлы ве фарслы къанун боюнджа, падиша чыкъаргъан ич бир эмир я да къарар денъишип оламагъаныны унутма, — дедилер. О заман падиша буюрды, ве Даниялны кетирип, арсланлар толу къуюгъа аттылар. Сонъ падиша Даниялгъа: — Сен даима ибадет эткен Алланъ сени къуртарсын! — деди. Сонъ таш кетирильген эди ве къуюнынъ агъзы устюне къоюлгъан эди. Эм де Даниял акъкъындаки эмирде ич бир шей денъишмесин деп, падиша озь юзюгинен ве мырзаларнынъ юзюклеринен ташкъа тамгъа къойды. Сонъ падиша сарайына кетип, акъшамлыкъ ашамайып юкъламагъа ятты ве эгленджелерни биле ред этти, лякин онынъ козюне юкъу кирмеди. Сабалайын исе падиша танъда турып, ашыкъып арсланлар толу къую янына барды. Къуюгъа якъынлашып, о, аджыныкълы сеснен Даниялны чагъырды. Падиша Даниялгъа: — Даниял, Тири Алланынъ къулу! Сен даима ибадет эткен Алланъ сени арсланлардан къуртарып олдымы? — деди. Даниял падишагъа: — Падиша! Эбедий яша! Аллам Озь Мелегини ёллады. О, арсланларнынъ агъзыны къапатты, ве олар манъа зарар кетирмедилер, чюнки мен Алланынъ огюнде къабаатлы дегилим. Эм сенинъ огюнъде де, падиша, мен джинает япмадым, — деди. О заман падиша бунъа пек къуванды ве Даниялны къуюдан чыкъармагъа буюрды. Даниялны къуюдан чыкъардылар. Онынъ устюнде ич бир яра ёкъ эди, чюнки о, озь Алласына иман эте эди. Сонъ падиша эмир этти ве Даниялны къабаатлагъан адамлар кетирилип, арсланлар толу къуюгъа ташландылар. Оларнынъ озьлерини, эм балаларыны, эм апайларыны къуюгъа ташладылар. Олар къую тюбюне етмезден, арсланлар оларгъа атылып, кемиклерини парчаладылар. Ондан сонъ Дарьявеш падиша бутюн ер юзюнде яшагъан эписи халкъларгъа, миллетлерге ве тиллерге бойле деп язды: «Сизге буюк тынчлыкъ-аманлыкъ олсун! Мен бойле эмир берем: Падишалыгъымнынъ эр бир виляетинде Даниялнынъ Алласы огюнде эр кес къалтырасын ве Ондан къоркъсун! О, — тири ве эбедий яшагъан Алладыр. Онынъ падишалыгъы гъайып олмаз, ве акимдарлыгъы сонъсуздыр. О, къорчалай ве къуртара. Эм кокте, эм ер юзюнде аджайип ишлерни япа ве аляметлерни косьтере. О, Даниялны арсланларнынъ кучюнден къуртарды». Эм Дарьявеш, эм фарслы Кореш падишалыкъ эткенде, Даниялнынъ ишлери онъундан келе эдилер. Вавилон падишасы Белшаццарнынъ падишалыкъ эткенининъ биринджи йылында Даниял тёшегинде яткъанында бир тюш ве руялар корьди. О, руясыны язып алды ве онынъ эсас манасыны анълатты. Даниял бойле деди: — Геджедеки руямда мен, Даниял, шуны корьдим: кокнинъ дёрт ели буюк денъизни пек далгъаландырды, ве денъизден бири-бирине ошамагъан дёрт балабан айван чыкъты. Биринджи айван арслангъа ошай эди, лякин къартал къанатлары бар эди. Мен бакъып тургъанда, онынъ къанатлары оськен ерлеринден чекип чыкъарылды, о, ерден котерильди ве адам киби аякъкъа къоюлды. Онъа бир адам юреги де берильди. Экинджи айван аювгъа ошай эди. Бир тарафы башкъа тарафына бакъкъанда, чокъ котерильген эди. Агъзында, тишлери арасында учь къабургъа кемиги бар эди. Онъа: «Тур, тойгъандже чокъ эт аша!» — айтылгъан эди. Сонъ бакъсам, леопардгъа ошагъан бир айванны корьдим. Аркъасында дёрт къуш къанаты бар эди. Бу айваннынъ дёрт башы да бар эди. Бу айвангъа падишалыкъ япмагъа кучю берильген эди. Бундан сонъ гедже руяларымда бакъсам, дёртюнджи айванны — къоркъунчлы, дешетли ве артыкъ кучьлю бир айванны корьдим. Онынъ буюк демир тишлери бар эди. О, парчалай ве боза, къалгъаныны да аякълары тюбюне таптай эди. Эвельки бутюн айванларгъа ошамай эди. Онынъ он бойнузы бар эди. Мен бу бойнузларгъа бакъкъанда, оларнынъ арасындан даа кучюк бир башкъа бойнуз чыкъты, ве онынъ огюнде учь эвельки бойнуз тамырынен чыкъарылгъан эди. Кучюк бойнузнынъ адамнынъ киби козьлери ве къопай лаф эткен бир агъзы бар эди. Мен бакъкъанда, тахтлар къоюлды, ве эвель-эзельден Бар Олгъан ерине отурды. Урбалары — къар киби беяз, башындаки сачлар — юнь киби ап-акъ эди. Тахты — атеш ялыны, копчеклери — къызгъын атеш кибидир. Ондан атеш озени чыкъып акъа эди. Бинълердже бинълер Онъа хызмет эте эдилер. Он бинълердже он бинълер Онынъ огюнде тура эдилер. Къадылар отурды, ве бурулгъан кягъытлар ачылды. Бойнузнынъ къопай лаф эткени ичюн, козюм огюнде айван ольдюрильди, бедени ёкъ этильди ве атешке атылды. Къалгъан айванлардан да падишалыкъ япмакъ кучю алынды, лякин белли бир вакъыткъа яшамагъа разылыкъ берильди. Гедже руяларымда мен даа шуны корьдим: Инсан Огълуна ошагъан бири кокнинъ булутларынен кельди. Эвель-эзельден Бар Олгъаннынъ янына догъру келип, Онынъ огюне якъынлашты. Онъа акимиет, урьмет ве падишалыкъ берильди. Бутюн халкълар, миллетлер ве тиллер онъа ибадет эттилер. Онынъ акимиети — ич битмейджек эбедий бир акимиеттир, ве падишалыгъы — ич йыкъылмайджакъ бир падишалыкътыр. Меним (Даниялнынъ) рухум тенимде титреди, корьген руяларым мени раатсыз этти. Мен анда тургъанларнынъ бирине якъынлаштым ве бутюн буларнынъ керчек манасыны сорадым. О да манъа руянынъ манасыны анълатты: — Бу дёрт буюк айван — ер юзюнде тураджакъ дёрт падишалыкътыр. Олардан сонъ Юдже Алланынъ азизлери падишалыкъны аладжакъ ве эбедиен падишалыкъны тутаджакълар. Бундан сонъ башкъаларындан фаркълы, пек къоркъунчлы, демирден тишлери, бакъырдан тырнакълары олгъан, парчалап ашагъан, артып къалгъаныны аякъларынен таптагъан дёртюнджи айваннынъ ачыкъ-айдын тарифлемесини истедим. Онынъ башында олгъан он бойнузнынъ ве башкъа бойнузнынъ, огюнден учь бойнуз тюшкен бойнузнынъ не олгъаныны бильмеге истедим. Бу бойнузнынъ козьлери ве къопай лаф эткен бир агъзы бар эди. О, башкъаларындан буюк корюне эди. Мен бакъсам, бу бойнуз азизлерге къаршы дженк этти ве оларны енъип башлады. Лякин эвель-эзельден Бар Олгъан, Юдже Алла пейда олды ве Озь азизлерини адалетнен къорчалады, ве падишалыкъ азизлернинъ къолуна кечти. О манъа бойле деди: — Дёртюнджи айван ер юзюнде пейда оладжакъ дёртюнджи падишалыкътыр. О, бутюн башкъа падишалыкълардан фаркълы оладжакъ, бутюн ер юзюни урып йыкъаджакъ, аякънен таптайджакъ ве ашап битиреджек. Он бойнуз исе бу падишалыкътан чыкъаджакъ он падишадыр. Булардан сонъ эвелькилеринден фаркълы бир падиша пейда оладжакъ ве учь падишаны ёкъ этеджек. О, Юдже Аллагъа къаршы сёзлер айтаджакъ, Онынъ азизлерини чокъ вакъыт хорлайджакъ. Бундан гъайры, о, оларнынъ байрам куньлерини ве къануныны биле ёкъ этмеге истейджек. Азизлер учь бучукъ йыл девамында онынъ къолунда оладжакълар. Лякин коклердеки къадылар топлашып, онынъ къолунда олгъан гъайып этиджи акимиетини тутып аладжакълар ве тюбю-тамырынен оны ёкъ этеджеклер. О вакъыт Юдже Алла Озь азиз халкъына падишалыкъ япмагъа кучюни береджек, ве олар бутюн ер юзюндеки падишалыкъларнынъ устюнде акимиетнен ве улулыкънен падишалыкъ этеджек. Онынъ падишалыгъы эбедий оладжакъ, ве бутюн акимиетлер онъа бойсунып хызмет этеджеклер. Мына, айтылгъан сёзлер мында бите. Тюшюнджелерим мени (Даниялны) пек раатсыз этти. Чырайым бозулды, амма айтылгъан сёзлерни мен юрегимде сакъладым. Белшаццар падишалыкъ эткенининъ учюнджи йылында, мен, Даниял, эвель корьген руядан башкъа руяны корьдим. Руямда мен Элам виляетиндеки Шушан къалесинде, Улай дерьясы янында эдим. Козьлеримни котерип бакъсам, дерья ялысында тургъан бир къочкъарны корьдим. Онынъ эки узун бойнузы бар эди. Бойнузларнынъ экинджи чыкъкъан сою биринджисинден узун эди. Къочкъарнынъ куньбатышкъа, шимальге ве дженюпке тараф тюрткенини корьдим. Ич бир айван онъа къаршы турамай эди, кимсе ондан къуртарамай эди. Къочкъар истегенини япты ве даа къуветлешти. Мен бунынъ акъкъында тюшюнгенде, куньбатыш тарафындан кельген бир текени корьдим. О, ер юзюнде юре эди, аякълары ерге тиймей эди. Бу текенинъ козьлери арасында пек буюк бойнузы бар эди. О, буюк ачувнен эки бойнузлы къочкъаргъа атылды (мен бу къочкъарны дерья янында тургъаныны корьген эдим). Сонъ корьдим ки, теке къочкъарнынъ янына якъынлашып, буюк ачувнен оны урды ве эки бойнузыны сындырды. Къочкъарнынъ текеге къаршы турмагъа кучю ёкъ эди, ве теке къочкъарны ерге урып, таптады. Къочкъарны текеден къуртармагъа кимсе ёкъ эди. Теке пек юксельди, лякин о къуветлешкен вакъытта буюк бойнузы къырылды ве къырылгъан бойнузнынъ ерине дёрт тарафкъа бакъкъан дёрт буюк бойнуз чыкъты. Бойнузларнынъ биринден башкъа бир кучюк бойнуз чыкъты ве дженюпке, куньдогъушкъа ве гузель топракъкъа догъру узанды. О, ойле къуветлешти ки, кучю коклернинъ ордусына къадар етти. О, коктеки ордудан ве йылдызлардан базыларыны ерге тюшюрди ве аякънен таптады. О, Ордуларнынъ Башлыгъына къаршы чыкъты, Онъа чалынгъан эр куньлюк къурбанны кетирмесини токътатты ве Мукъаддес Ерини арамлады. Озьлери арамлыгъы ичюн ордулар эр куньлюк къурбанынен берабер бойнузгъа берильген эди. Ве бойнуз, Алла акъкъында акъикъатны ерге таптап, эр истеген шейни беджерди. Сонъ бир азиз мелек башкъасындан: — Руядаки вакъиалар не къадар вакъыт сюреджек? Эр куньлюк къурбаны даа чокъ вакъыт кетирильмейджекми? Акъсызлыкъ арамлыкънынъ себеби даа чокъ вакъыт оладжакъмы? Мукъаддес Ернен коклернинъ ордулары даа чокъ вакъыт тапталаджакъмы? — деп сорагъаныны эшиттим, ве бу азиз мелекнинъ о манъа: — 2 300 акъшам ве саба. Сонъ Мукъаддес Ер янъыдан азиз этиледжек, — дегенини эшиттим. Мен, Даниял, корьген руямнынъ манасыны тюшюнип отургъанымда, акъайгъа ошагъан бири къаршымда турды. Мен Улай дерьясынынъ тарафындан кельген сесни эшиттим: — Джебраиль! Бу руянынъ манасыны онъа анълат! О мен тургъан ернинъ янына кельгенинде, мен къоркъудан бетимнен ерге йыкъылдым. О, манъа: — Инсан огълу, бу руя ахыр замангъа багълыдыр, — деди. О меннен лаф эткенде, мен эсимни джойып, бетимнен ерге ята эдим. Лякин о манъа токъунып, мени аякъкъа турсатты ве манъа бойле деди: — Мына, Алла ачувы куньлерининъ сонъкилеринде не оладжагъыны санъа айтаджагъым. Бу вакъиалар заманнынъ ахыр-сонъунда, белли бир вакъытта оладжакъ. Сен корьген къочкъарнынъ эки бойнузы — мадайлыларнынъ ве фарслыларнынъ падишаларыдыр. Юньлю теке исе — юнанларнынъ падишасыдыр. Онынъ козьлери арасындаки буюк бойнуз — биринджи юнан падишадыр. Бойнуз къырылды, ве къырылгъан бойнузнынъ ерине башкъа дёрт бойнуз чыкъты. Бу дёрт бойнуз — юнан халкътан чыкъаджакъ дёрт падишадыр, амма олар биринджи падиша къадар кучьлю олмайджакълар. Падишалыкъларынынъ сонъу келеяткъанда, акъсызлыкъ эр ерде даркъалгъанда, мераметсиз ве алдатмагъа уста бир адам падиша оладжакъ. О, пек кучьлю оладжакъ, лякин кучю — озюнинъ кучю дегиль. О, дешетли зарар кетиреджек ве эр истеген шейни беджереджек. О, эм кучьлю адамларны, эм азиз халкъны ёкъ этеджек. Айнеджиликнен ве алдавнен о, истеген эр шейни беджереджек ве озюни пек юксек тутаджакъ. Хабери олмагъан адамларны о, ёкъ этеджек ве раббилернинъ Раббисине къаршы биле чыкъаджакъ, амма озю ёкъ этиледжек, лякин адам къолундан дегиль. Акъшамлар ве сабалар акъкъында руя керчектир. Лякин бу руя гизли олсун, чюнки о, даа чокъ вакъыт ичинде ерине кельмейджек. Мен, Даниял, такъаттан тюшип, бир къач кунь хаста яттым. Сонъра турып, падишанынъ ишлеринен огъраштым. Бу руя мени пек раатсызлады, мен оны анълап оламай эдим. Ахашверошнынъ огълу Дарьявеш, Мадай союндан олып, къасдийли падишалыгъына падиша олды. Падиша олгъанынынъ биринджи йылында мен, Даниял, китаплардан анъладым ки, Ерусалим 70 йыл бакъымсыз оладжакъ. Буны РАББИ Йирмея пейгъамберге хабер эткен эди. О вакъыт мен юзюмни Рабби-Таалягъа чевирдим, чувал безинден япылгъан урбаны кийип, кульде отурдым, аштан-сувдан вазгечтим, Аллагъа ялварып, дува окъудым. РАББИ-Тааляма дува окъугъанда, пешман этип бойле дедим: — Я Раббим, юдже ве къоркъунчлы Алла! Сени севген ве эмирлеринъни туткъан адамлар ичюн Сен васиетинъни беджересинъ ве оларгъа ишанчлысынъ! Биз гуна къазандыкъ, яманлыкъ яптыкъ, ярамазлыкънен арекет эттик, Сени динълемедик, эмирлеринъден ве къарарларынъдан вазгечтик. Къулларынъ пейгъамберлер Сенинъ Адынъдан падишаларымызгъа, башлыкъларымызгъа, деделеримизге, мемлекеттеки бутюн халкъкъа айткъан олса да, биз оларны динълемедик. Сен догърусынъ, я Рабби! Биз исе буюк масхара олдыкъ. Ехуда мемлекетинде, Ерусалим шеэринде, бутюн Исраильде, узакъ ве якъын ерлерде, Сенден айырылгъанымыз ичюн Сен бизни сюргюн эткен эр бир мемлекетте яшагъан еудийлер масхара олды. Я РАББИ, Санъа къаршы ишлеген гуналарымыз ичюн, падишаларымыз, башлыкъларымыз ве деделеримиз — биз эпимиз утанамыз. Биз Рабби-Таалямызгъа къаршы чыкъкъан олсакъ да, О, мерамет этсин ве бизни багъышласын! РАББИ-Таалямызнынъ сёзюне къулакъ асмадыкъ, къуллары пейгъамберлер ярдымынен бизге берген къанунларгъа коре яшамадыкъ. Бутюн Исраиль Сенинъ Къанунынъны бозды, Сенинъ сесинъни эшитмемек ичюн сыртыны чевирди. Санъа къаршы гуна ишлегенимиз ичюн, Алланынъ къулу Мусанынъ Къанунында язылгъан, антнен берильген къаргъышлар башымызгъа тюшти. Башымызгъа буюктен-буюк беля тюшюрип, Сен бизге ве башлыкъ эткен къадыларымызгъа айткъан сёзлеринъни беджердинъ. Ерусалимге кельген беля кок тюбюнде ич бир вакъыт корюльмеген эди. Муса Къанун Китабында язылгъаны киби, бу беля башымызгъа тюшти, лякин бизлер Санъа, РАББИ-Таалямызгъа, ялвармадыкъ, къабаатларымыздан къайтмадыкъ ве Сенинъ акъикъатынъа къулакъ асмадыкъ. РАББИ бу беляны башымызгъа тюшюрмеге ниетленди ве ойле де япты. РАББИ-Таалямыз эр япкъан ишинде адалетлидир, биз исе Онынъ сёзюне къулакъ асмадыкъ. Рабби-Таалямыз, Сен кучьлю къолунънен Озь халкъынъны Мысыр топрагъындан чыкъардынъ, бизге бугуньге къадар шуретинъни косьтердинъ, бизлер исе гуна ишледик, яманлыкъ яптыкъ. Я Раббим! Сен адалетли олсанъ да, Ерусалим шеэринъден, азиз дагъынъдан буюк гъазабынъны чевир! Гуналарымыз ичюн ве деделеримизнинъ къабааты ичюн, чевремизде яшагъан халкълар Ерусалим шеэрини ве Сенинъ халкъынъны яманлайлар. Шимди, Алламыз, къулунънынъ дувасыны ве ялваргъаныны эшит! Я Рабби, Озюнъни тюшюнип, айдын юзюнъни бозулгъан Азиз Еринъе чевир. Эй, Аллам, къулакъ бер ве эшит! Козьлеринъни ач ве бозулгъан шеэримизге, Намынъ булунгъан еринъе бакъ! Биз догърулыгъымызгъа ишанып оламаймыз ве шунынъ ичюн Санъа ялварып оламаймыз, амма Сенинъ буюк мераметинъе умют багълаймыз. Я Рабби, эшит! Я Рабби, багъышла! Эшит ве арекет эт, я Рабби! Аллам, Озюнъни тюшюнип, кечикме, чюнки эм шеэр, эм халкъ — Сенинъкидир, анда Намынъ булуна! Мен лаф этип дува эткенимде, гуналарыма ве Исраиль халкъымнынъ гуналарына пешман олгъанда, Алламнынъ азиз дагъы ичюн РАББИ-Тааляма ялваргъанымда, даа дувамны окъугъанымда, къарарнен акъшам къурбаны саатында, эвель руямда корьген, адамгъа ошагъан Джебраиль тез учып кельди ве манъа токъунды. О, меннен лаф этип, манъа акъыл огретти: — Даниял, санъа бильги ве анълайыш бермеге кельдим. Сен дуванъны башлагъанынънен, сени пек севгени ичюн, Алла санъа хабер ёллады, ве мен оны бильдирмеге кельдим. Сёзге дикъкъат эт ве руянынъ фаркъына бар. Сенинъ халкъынъа ве азиз Ерусалим шеэринъе 70 кере еди йыл берильди. Бу вакъыт сонъуна акъсызлыкълар битеджек, гуналар кесиледжек, къабаатлар ичюн одеме этиледжек, эбедий акъикъат тикленеджек, руялар ве пейгъамберликлер беджериледжек ве азизлернинъ Азизи ягънен сюртюледжек. Буны биль ве анъла: Ерусалимни янъыдан къурмагъа буюргъан вакътындан Месих башлыкънынъ кельгенине къадар еди кере еди йыл ве 62 кере еди йыл кечеджек. Шеэр мейданы янъыдан къуруладжакъ, ве шеэрнинъ чевре-четиндеки чукъур янъыдан къазыладжакъ. Бу къыйын заманларда оладжакъ. 62 кере еди йылдан сонъ Месих ольдюриледжек ве гъайып оладжакъ. Келеджек ёлбашчынынъ халкъы исе Ерусалим шеэрини ве Азиз Ерни ёкъ этеджек. О, санки сув ташкъынындан гъайып оладжакъ. Къараргъа коре, дженкнинъ сонъуна къадар чокъ ерлер ёкъ этиледжек. Келеджек ёлбашчы чокъ халкъларнен еди йылгъа бирлешеджек. Учь бучукъ йылдан сонъ о, къурбанларны ве бахшышларны кетирмеге ёл бермейджек. Азиз Ернинъ яхшы корюнген бир еринде о, пис арамлыкъны ерлештиреджек, лякин сонъунда Алла, Озь эвельки къарарына коре, ёкъ этиджининъ башына беля тюшюреджек. Фарс падишасы Кореш учюнджи йыл падишалыкъ япкъанда, Алла Даниялгъа (онынъ башкъа ады Белтешаццар эди) бир хабер ёллады. Бу хабер догъру олып, буюк дженк акъкъында эди. Лякин Даниял бу хаберни яхшы анълады, корьген шейлернинъ фаркъына барды. О куньлери мен, Даниял, учь афта матем тута эдим. Учь афта ичинде мен агъзыма не леззетли аш, не эт къойдым, не шарап ичтим, не де башымны ягънен ягъладым. Биринджи айнынъ 24-юнджи куню мен буюк Хиддекель дерьясы ялысында тура эдим. Козьлеримни котерип бакъсам, кетен урбасына кийинген, белине темиз алтындан къушакъ багълангъан бирини корьдим. Бедени — сары хризолит киби эди, юзю — йылдырым киби парылдай эди, козьлери — янгъан лампатлар киби эди. Къолларынен аякълары — йылтыравукъ бакъыр киби парылдай, сеси — чокъ адамнынъ давушы киби эди. Янъгъыз мен, Даниял, буны корьдим. Янымда олгъан адамлар исе ич бир шейни корьмеди, амма олар пек къоркътылар ве сакъланмагъа къачтылар. Мен янъгъыз къалдым ве бу аджайип шейни корьдим. Мен такъаттан кесильдим, чырайым ап-акъ кесильди, менде кучь къалмады. Сонъ мен шу адамнынъ сесини эшиттим. Оны эшиткенде, мен сезгисиз къалдым ве, бетимнен ерге тюшип, бойле алда яттым. Сонъ манъа бир къол токъунды, мени котерди, ве мен тизлеримнен къолларымда турдым. Адам манъа: — Эй, Даниял, Алла севген адам! Аякъкъа тур. Мен санъа ёлландым. Айтаджакъ сёзлеримни яхшы этип динъле, — деди. О манъа бу сёзлерни айткъанда, мен титреп аякъкъа турдым. Лякин о манъа бойле деди: — Къоркъма, Даниял! Аллагъа алчакъ гонъюльнен кельмеге ве окъугъан шейлерни анъламагъа юрегинъде къарар эткенинънен, биринджи куню де дуванъ эшитильди. Шунынъ ичюн де мен кельдим. Фарс падишалыгъынынъ башлыгъы 21 кунь манъа къаршы турды. Мен фарслы башлыкъларгъа къаршы бир озюм олгъанда, буюк башлыкълардан олгъан Микъаиль манъа ярдымгъа кельди. Шимди исе сонъки куньлерде халкъынънен не оладжагъыны санъа бильдирмеге кельдим. Сен корьген руя келеджек куньлер акъкъындадыр. О манъа бу сёзлерни айткъанда, мен бетимнен ерге яттым да, тилим тутулды. Амма адам огълуна ошагъан бири дудакъларыма тийди, ве мен агъзымны ачып, лаф этип башладым. Къаршымда тургъангъа: — Эфендим! Мен корьген шей мени пек эеджанландырды, ве мен такъаттан кесильдим. Мен, къулунъ, сеннен, эфендим, насыл лаф этейим? Мен такъаттан кесильдим, нефесим токътады, — дедим. Инсангъа ошагъан бирев кене манъа тийип, мени къуветлендирди ве бойле деди: — Къоркъма, Алла севген адам! Сенде эр шей эсен-аман олсун! Джесаретли ве кучьлю ол! О меннен лаф эткенде, мен къуветлендим ве онъа бойле дедим: — Айт, эфендим! Сен манъа кучь бердинъ. — Санъа не ичюн кельгенимни билесинъми? — деп сорады о. — Шимди мен къайтып, Фарс башлыгъынен дженк этеджегим. Дженкни битиргенимнен, Юнанистан башлыгъы келеджек. Лякин башта Акъикъат китабында нелер язылгъаныны санъа бильдиреджегим. Оларгъа къаршы турмакъ ичюн башлыгъынъыз Микъаильден гъайры манъа къол тутаджакъ ёкъ. Мадай падишасы Дарьявеш биринджи йыл падишалыкъ япкъанда, мен Микъаильге таянч ве аркъа олдым. Шимди исе санъа акъикъатны ачайым: Фарста даа учь падиша пейда оладжакъ. Сонъ дёртюнджи падиша келип, анавы учюнден бай оладжакъ. Онынъ байлыгъы онъа буюк къудрет береджек, ве о, эр кесни Юнанистан падишалыгъына къаршы турсатаджакъ. Сонъра къудретли бир падиша чыкъаджакъ. Буюк акимиетнен о, падишалыкъ этеджек ве озь истегине коре арекет этеджек. Лякин о, кучю арткъан заманында, онынъ падишалыгъы айырыладжакъ, кокнинъ дёрт ели олгъаны киби, дёрт парчагъа болюнеджек. Падишалыкъ онынъ эвлятларына кечмейджек ве онынъ вакътында олгъан кучю даа олмайджакъ. Падишалыгъы парча-кесек олып, башкъа адамларгъа бериледжек. Дженюп падишасы кучьлю оладжакъ. Лякин башлыкъларындан бири ондан даа зияде къуветленеджек ве буюк кучьнен озь падишалыгъыны этеджек. Бир къач йылдан сонъ исе олар бирлешеджек. Бирлешмени къавийлештирмек ичюн, дженюп падишасы озь къызыны шималь падишасына береджек. Амма бирлешмени сакъламагъа къызнынъ кучю олмайджакъ. Онынъ эвлятлары да сагъ къалмайджакъ. Къызнынъ озю де, онынъ тарафдары да, эвляды да, о заманларда онъа къол туткъанлар да ольдюриледжеклер. Лякин къызнынъ тамырындан олгъан бири келеджек. О, шималь падишасынынъ ордусына уджюм этип, къалесини аладжакъ. Оларгъа къаршы чыкъып, о, енъеджек ве оларнынъ аллаларыны, путларыны, къыйметли алтын ве кумюш савутларыны алып, Мысыргъа кетеджек. Бир къач йыл о, шималь падишасындан устюн оладжакъ. Сонъра шималь падишасы дженюп падишасынынъ падишалыгъына кетеджек ве сонъ озь топрагъына къайтаджакъ. Шималь падишасынынъ огъуллары дженкке азырланып, чокъ сайылы бир орду топлайджакълар. Орду, дерья киби, ташып кечеджек ве дженюп падишасынен дженк этип, онынъ къалесине къадар барып чыкъаджакъ. Дженюп падишасы ачувланып, шималь падишасына къаршы дженк этеджек. Онда буюк бир орду олса да, ордусы душманнынъ къолуна тюшюджек. Бу буюк ордуны енъген сонъ, дженюп падишасы кибирленеджек. О бинълердже адамларны ольдюреджек, амма бутюнлей енъмейджек. Шималь падишасы къайтып, эвельки ордусындан даа буюк бир орду топлайджакъ ве бир къач йылдан сонъра буюк ордунен ве яхшы силяларнен келеджек. О заманларда бир чокълары дженюп падишасына къаршы чыкъаджакъ. Сенинъ халкъынъдан базылары да, руя ерине кельсин деп, онъа къаршы чыкъаджакълар, амма енъиледжеклер. Сонъра шималь падишасы келип, диварларгъа чыкъмакъ ичюн, тюбюнде топракъны обалап, къавийлештирильген шеэрни запт этеджек. Дженюп падишасынынъ кучю бунъа къаршы турамайджакъ. Онынъ энъ яхшы ордусы да къаршы турып оламайджакъ. Запт этиджи истегине коре арекет этеджек, онъа къаршы кимсе туралмайджакъ. Гузель топракъта о, ордусыны къояджакъ, ве о топракъны бутюнлей ёкъ этмеге кучю оладжакъ. Падишалыгъынынъ бутюн кучюни топлап, шималь падишасы дженюп падишасынынъ огюне бармагъа ниетленеджек ве онен бирлешеджек. Шималь падишасы озь къызыны онъа акъайгъа береджек ве падишалыгъыны бозмагъа ниетленеджек. Лякин истегени ерине кельмейджек, бундан бир шей чыкъмайджакъ. Сонъра о, юзюни денъиз ялы боюндаки мемлекетлерге тараф чевиреджек де, оларнынъ чокъусыны запт этеджек. Амма насылдыр башлыкъ онынъ къопай ишлерини токътатаджакъ ве къопайлыгъынынъ къаршылыгъыны береджек. Сонъра шималь падишасы юзюни озь топрагъынынъ къавийлештирильген шеэрлерине чевиреджек, амма енъиледжек ве гъайып оладжакъ. Онынъ ерине келеджек падиша падишалыгъынынъ дюльберлигини сыдырмакъ ичюн берги топлайыджыны ёллайджакъ. Бир къач вакъыт ичинде бу падиша ёкъ этиледжек. О, не адамларнынъ козю огюнде, не дженкте гъайып оладжакъ. Сонъ онынъ ерине урьмет этильмеген адам падиша оладжакъ. Онъа ич кимсе падишалыкъ сайгъысыны косьтермейджек. Аманлыкъ вакътында келип, о, ялан ярдымынен падишалыкъны эльге аладжакъ. О, буюк ордуларны, сув ташкъынынен киби, ёкъ этеджек ве къырып ташлайджакъ. Васиет башлыгъы биле гъайып оладжакъ. Шу адам васиет башлыгъынен бирлешме тизгенинден сонъра, о яланнен арекет этеджек ве, онынъ тарафдарлары аз олса да, о, кучьлю оладжакъ. Аманлыкъ вакътында о, бол-берекетлик ичинде яшагъан мемлекетлерге келеджек ве баба-деделерининъ япмагъан шейлерини япаджакъ: тарафдарларына гъаниметни, чайпап алынгъан мал-мулькни ве байлыкъны дагъытаджакъ, къавийлештирильген шеэрлерге къаршы кетмеге планларны япаджакъ, амма онынъ вакътына сонъу келеджек. Кучюни ве рухуны топлап, о, буюк бир ордунен дженюп падишасына къаршы чыкъаджакъ. Дженюп падишасы да буюк ве чокъ кучьлю ордунен дженк этеджек, лякин фитне себебинден о, енъиледжек. Софрасындан ашагъанлар оны ольдюреджеклер, ве ордусы дагъыладжакъ, бир чокълары ольдюриледжек. Эки падишанынъ юрегинде хаинлик оладжакъ, бир софра башына отурып, бири-бирине ялан айтаджакълар, лякин истеген ишлерини беджермейджеклер, чюнки сонъу вакъты даа кельмеген. Шималь падишасы буюк бир байлыкънен топрагъына къайтаджакъ, лякин ниети азиз васиетке къаршы оладжакъ. Оны ерине кетирип, о, озь топрагъына къайтаджакъ. Белли бир заманда о кене дженюпке тараф ёл аладжакъ, амма шу сефер эвелькиси киби олмайджакъ. Онен берабер Киттим гемилери келип, оны рухтан тюшюреджеклер, ве о, кери къайтаджакъ. Азиз васиетке ачувы чыкъып, о, озь ниетини беджереджек ве азиз васиетнинъ душманларынен келишеджек. Онынъ ордусы Азиз Ернинъ дагъ къалесини арамлайджакъ, куньделик къурбаныны токътатаджакъ ве пис арамлыкъны къояджакъ. Шималь падишасы Алланынъ васиети саймагъан адамларны ялтакълыкънен озюне чекеджек, амма Алласыны бильген адамлар кучьлю олып, онъа къаршы тураджакъ. Халкънынъ арасындаки акъыллы адамлар чокъусына акъыл огретеджек. Амма бир къач вакъыт ичинде оларны къылычнен ве атешнен ольдюреджек, эсир этеджек ве оларнынъ мал-мулькюни тартып аладжакълар. Азап чеккен вакъытларында олар азачыкъ ярдым кореджеклер. Чокъ адам, темиз юрекли олмайып, оларгъа къошуладжакъ. Акъыллы адамлардан базылары ёлдан уруладжакълар, лякин сынавдан кечеджек, арынаджакъ ве сонъки вакъыт кельмезден эвель темизленеджек. Белли бир вакъыткъа даа вакъыт бар. Падиша истегенине коре арекет этеджек. О, пек юкселеджек, озюни эписи аллалардан даа буюк саяджакъ, аллаларнынъ Алласы акъкъында куфюр сёзлер айтаджакъ ве, Алла бутюнлей ачувланмагъандже, истеген ишлерини беджереджек. Къарар этильген шей оладжакъ. Падиша бабаларынынъ аллаларыны акъылына кетирмейджек, не къадынлар севген аллагъа, не де ич бир башкъа аллагъа сайгъы косьтермейджек, озюни эр кестен устюн тутаджакъ. Лякин къалелернинъ алласына шурет косьтереджек, бабалары бильмеген аллагъа алтын, кумюш, дегерли ташлар ве чешит тюрлю къыйметли шейлерни бахшыш этеджек. Бу ябанджы алланынъ ярдымынен о, энъ кучьлю къалелерни енъеджек. Оны къабул эткенлерге о, буюк урьмет косьтереджек ве оларны бир чокъларынынъ устюне башлыкъ этип къояджакъ, оларгъа бахшыш оларакъ топракъ береджек. Сонъ-сонъунда дженюп падишасы онен дженк этеджек. Шималь падишасы дженк арабаларынен, атлыларынен, бир чокъ гемилеринен, боран киби, онъа къаршы чыкъаджакъ ве, сув ташкъыны киби, виляетлерини басаджакъ ве олардан кечеджек. Гузель топракъкъа да киреджек. Чокъ мемлекет енъиледжек, лякин Эдом, Моав ве Аммон огъулларынынъ башлыкълары къолундан къуртуладжакъ. О, чокъ мемлекетлерге къаршы чыкъаджакъ, Мысыр мемлекети биле къолундан къуртулмайджакъ. О, Мысырнынъ алтын ве кумюш байлыгъыны, бутюн къыйметли шейлерини запт этеджек. Ливиялылар ве хушлулар онынъ къуллары оладжакъ. Лякин куньбатыштан ве шимальден кельген хаберлер оны раатсыз этеджеклер, ве о, чокъусыны къырып ёкъ этмек ичюн, буюк ачувнен ёлгъа чыкъаджакъ. Падиша Акъ денъизнинъ ве гузель азиз дагънынъ арасында озь буюк чадырларыны къураджакъ. Лякин онынъ сонъу келеджек, ве онъа кимсе ярдым этмейджек. О заман сенинъ халкъынъны къорчалагъан буюк башлыкъ Микъаиль келеджек. Адамлар дюньяда яшап башлагъан вакъыттан берли шу вакъыткъадже олмагъан беля заманлары оладжакъ. Лякин бу заманда сенинъ халкъынъдан Китапта язылгъанларнынъ эписи къуртуладжакъ. Ер юзюнинъ топрагъында юкълагъан адамларнынъ чокъусы уянаджакъ. Базыларына эбедий омюр бериледжек, башкъалары исе эбедиен айып ве масхаралыкъ алтында къаладжакъ. Акъыллы адамлар кок къуббесининъ ярыгъы киби оладжакъ, чокъ адамны акъикъаткъа чевиргенлер, йылдызлар киби, эр вакъыт, эбедиен парылдайджакълар. Амма сен, Даниял, бу сёзлерни гизле ве китапкъа печат къойып, ахыр замангъадже оны сакъла. Чокъусы ёлдан урулгъанда, бу китап адамларгъа бильги береджек. О заман мен, Даниял, бакътым ве башкъа эки кишини корьдим. Оларнынъ бири озеннинъ бу ялысында, башкъасы исе обир ялысында тура эди. Бири озеннинъ о тарафында тургъан кетен урбалы адамдан: — Бу аджайип шейлер не вакъыт битеджек? — деп сорады. Сонъ мен озеннинъ сувлары устюнде тургъан кетен урбалы адамнынъ джевабыны эшиттим. О, сагъ ве сол къолуны кокке котерип ве эбедий Яшагъаннынъ адынен ант этип, бойле деди: — Учь бучукъ йыл кечкенинен ве азиз халкънынъ кучю бутюнлей биткенинен, буларнынъ эписи беджериледжек! Адамнынъ айткъанларыны эшиттим, амма анъламадым, бунынъ ичюн: — Эфендим! Бунынъ сонъу не оладжакъ? — деп сорадым. О манъа бойле джевап берди: — Сен кет, Даниял. Бу сёзлернинъ манасы ахыр замангъадже гизли олсун. Чокъусы арынаджакъ, темизленеджек ве сынавдан кечеджек. Яман адамлар исе яман ишлерини япа береджеклер. Яманларнынъ ич бири анъламайджакъ, акъыллы адамлар исе анълайджакълар. Куньделик къурбанлары токътатылгъан ве пис арамлыкъ къоюлгъан сонъ, 1 290 кунь кечеджек. Сабыр эткен ве 1 335 куньге къадар беклеген адам не къадар бахтлыдыр! Сен исе, Даниял, яшай бер. Сен оледжексинъ, лякин куньлернинъ сонъунда тураджакъсынъ ве озь акъкъынъны аладжакъсынъ. Уззия, Ётам, Ахаз ве Хизкия Ехудада падишалыкъ япкъанда, Ёашнынъ огълу Еровоам Исраильде падиша олгъанда, Беэрийнинъ огълу Хошеагъа РАББИнинъ бойле хабери кельди. РАББИ Хошеагъа айткъан сёзюнинъ башы. РАББИ Хошеагъа бойле деди: — Бар да, ороспу къадынгъа эвлен. О, ороспулыгъындан балаларыны корьсюн. Бутюн бу мемлекет Менден айырылды ве ороспу киби, башкъа аллаларгъа ибадет этип башлады. Хошеа кетип, Дивлаимнинъ къызы Гомерге эвленди. О юкке къалып, онъа огълан бала тапты. РАББИ Хошеагъа: — Адыны Йизреэл къой, чюнки чокъ вакъыт кечмезден, Мен Йизреэл вадийинде тёкюльген къанны Ехунынъ эвинден сорарым ве Исраиль эвининъ падишалыгъыны токътатырым. О куню Йизреэл вадийинде Исраильнинъ яйларыны сындыраджагъым. Гомер кене юкке къалды ве къыз бала тапты. РАББИ Хошеагъа: — Адыны Ло-Рухама къой, чюнки энди Мен Исраиль эвине мерамет этмейджегим, оларнынъ къабаатларыны энди багъышламайджагъым. Лякин Ехуда эвине мерамет этеджегим. Не яй, не къылыч, не дженк, не атлар ве атлылар оларны къуртараджакъ, олар Алласы РАББИнинъ кучюнен къуртуладжакъ. Гомер Ло-Рухаманы кокюстен кестирген сонъ, кене юкке къалды ве огълан бала тапты. РАББИ Хошеагъа: — Адыны Ло-Амми къой, чюнки сиз Меним халкъым дегильсиз. Мен де сизинъ Алланъыз олмам. Амма исраиллилер, денъиз къуму киби, чокъ оладжакъ. Оларны ич кимсе ольчемез, ич кимсе саймаз. «Сиз Алланынъ халкъы дегильсинъиз», — деген ерде оларгъа: «Сиз Тири Алланынъ огъулларысынъыз», — дейджеклер. Ехудалылар ве исраиллилер берабер топлашып, озьлерине бир башлыкъ сайлайджакъ ве ер юзюнде эсен-аман яшайджакълар. Йизреэл куню азиз оладжакъ! О куню агъа-къардашларынъызгъа — «Амми», къызкъардашларынъызгъа — «Рухама» дерсинъиз. Исраиль-ананъызгъа къаршы суд ишини башланъыз. О, энди Меним апайым дегиль, Мен де онынъ акъайы дегилим. О, не юзюни, не кокюслерини ороспулыкъ хызметине бермесин. Ёкъса, Мен оны чыр-чыплакъ союндыраджагъым, догъгъан куню олгъаны киби этеджегим, бош сахра киби япаджагъым, оны къуру топракъкъа чевиреджегим ве сувсузлыкътан ольдюреджегим. Онынъ балаларыны да аджымайджагъым, чюнки олар — ороспулыкънынъ балаларыдыр. Оларнынъ анасы ороспулыкъ этти, оларгъа юкке къалгъан къадын масхара олды. О: «Ойнашларым манъа отьмек, сув, юнь, кетен, зейтюн ягъы, ичимликлерни берелер. Мен оларнынъ артындан кетеджегим», — деди. Бунынъ ичюн Мен онынъ этрафыны когемликнен сараджагъым, озь ёлуны тапалмасын деп, чевре-четинде таш дивар къураджагъым. О, ойнашларынынъ пешинден чападжакъ, амма артларындан еталмайджакъ, оларны къыдыраджакъ, амма тапалмайджакъ. О вакъыт о: «Биринджи акъайыма къайтайым, чюнки о заманки алым шимдикисинден хайырлы эди!» — дейджек. Мен онъа богъдай, янъы шарап, зейтюн ягъыны бердим, бундан онынъ хабери исе ёкъ эди. Мен онынъ алтын-кумюшини чокълаштырдым, олар исе оларны Баал путуна берди. Бунынъ ичюн богъдайны озь вакътында бермейджегим, янъы шарап озь заманында олмайджакъ. Чыплакъ беденини къапаткъан юнюмни ве кетенимни тартып аладжагъым. Шимди ойнашларынынъ огюнде масхарасыны ачаджагъым, ич кимсе оны къолумдан къуртарамайджакъ. Бутюн къуванчыны токътатаджагъым, о, бир даа озь байрамларыны, янъы айларыны, раатлыкъ куньлерини тутмайджакъ, тайин этильген ич бир топлашувыны япмайджакъ. Бутюн юзюмликлерини ве инджир тереклерини бакъымсыз къалдыраджагъым, чюнки о: «Мен буларны къазандым, олар — ойнашларым манъа берген бахшышлардыр» — деди. Мен оларны орманлыкъкъа чевиреджегим, олар кийик айванларгъа аш оладжакъ. Мен оны джезалайджагъым, чюнки о, Баал путларына хызмет эте, оларгъа къокъулы отларны якъа, юзюклер ве герданлыкъларнен безенип, ойнашларынынъ артындан кетти, Мени исе унутты, — дей РАББИ. Бунынъ ичюн Мен оны алдатып чыкъараджагъым, сахрагъа алып кетеджегим, онъа татлы лафлар айтаджагъым. Анда онъа юзюмликлерни береджегим, Акъор вадийини онынъ ичюн умют къапусы япаджагъым. Анда о, яшлыгъында киби, Мысырдан чыкъкъан куньлерде киби, тюркюлер йырлайджакъ. — О куню, — дей РАББИ, — сен Манъа «акъайым» дейджексинъ, бир даа манъа «эфендим» демейджексинъ. Агъзынъдан Баал путларынынъ адларыны узакълаштыраджагъым, ве адлары бир даа анъылмайджакъ. О куню Мен кийик айванларгъа, коктеки къушларгъа, ер юзюндеки махлюкъларгъа халкъымнен муаббет яшамагъа буюраджагъым. Мен о мемлекеттен эм яйны, эм къылычны, эм дженкни узакълаштыраджагъым, оларгъа раат яшамагъа береджегим. Сен эбедиен меним нишанлым оладжакъсынъ. Акъикъат, адалет, севги ве мераметнен Мен санъа нишанланаджагъым. Мен санъа ишанчлы оладжагъым, ве сен РАББИни биледжексинъ. — О куню, — дей РАББИ, — Мен джевап береджегим. Мен коклерге дейджегим, ве коклер ерге ягъмур ягъдыраджакъ. Ер юзю богъдай, янъы шарап ве зейтюн ягъы берекетини береджек. Олар номай берекетлеринен Йизреэлни толдураджакъ. Мен бу мемлекетте Исраильни, урлукъ киби, Озюме сачаджагъым, мерамет этильмегенлерге мерамет этеджегим, халкъым олмагъанларгъа: «Сиз — Меним халкъымсыз», — дейджегим. Олар исе Манъа: «Сен — бизим Алламызсынъ», — дейджеклер. РАББИ манъа бойле деди: — Бар да, кене апайынъа озь севгинъни косьтер. О башкъасынен ороспуланса да, оны, РАББИ исраиллилерни севгени дайын, сев. Олар башкъа аллаларгъа ибадет этелер, оларнынъ юзюм пителерини севелер, Алла исе оларны севе. Сен де озь апайынъны бойле сев. Бойледже, мен оны озюме он беш кумюшке, еди бучукъ чувал арпагъа сатын алдым. Онъа бойле дедим: — Сен меним эвимде чокъ яшайджакъсынъ. Ороспулыкъ этме, башкъа акъайларнен ятма. Мен де санъа бойле янашаджагъым. Исраиллилер чокъ вакъыт ичинде падишасыз, ёлбашчысыз яшайджакъ. Оларнынъ не къурбанлары, не къурбан ери, не эфод, не эв путлары оладжакъ. Бундан сонъ Исраиль огъуллары къайтаджакъ ве РАББИни, оларнынъ Алласыны, эм де Давут падишасыны къыдыраджакълар. Олар РАББИден къоркъаджакълар ве сонъки куньлериндеки Онынъ эйилигини буюк урьмет этеджеклер. Эй, Исраиль огъуллары! РАББИнинъ сёзюни динъленъиз! РАББИ бу ерде яшагъанларны къабаатлай, чюнки мемлекетте не акъикъат, не мерамет бар, ве адамлар Алланы бильмейлер. Адамлар къаргъайлар, ялан айталар, башкъаларны ольдюрелер, хырсызлайлар ве ороспулыкъ япалар. Къан эр ерде тёкюле. Бунынъ ичюн шу топракъ агълайджакъ, анда яшагъанларнынъ эписи такъаттан кесиледжек; эм кийик айванлар, эм коктеки къушлар, эм денъиздеки балыкълар биле гъайып оладжакъ. Амма ич кимсе давалашмасын, ич бир адам башкъасыны къабаатламасын! Сенинъ халкъынъ — руханийни къабаатлагъан халкъ кибидир. Куньдюз сен сюрюнеджексинъ, гедже сеннен берабер пейгъамбер абынаджакъ. Ве Мен сенинъ Исраиль-ананъны ёкъ этеджегим. Кереги къадар бильгиси олмагъан халкъым гъайып олур. Сен бильгини ред эткенинъ ичюн, Мен сени руханийлик этмектен ред этеджегим. Сен Алланънынъ Къануныны унуткъанынъ ичюн, Мен де сенинъ балаларынъны унутаджагъым. Руханийлер чокълашкъан сайын, Манъа къаршы гуналары да арта. Мен оларнынъ шуретини масхаралыкъкъа чевиреджегим. Халкъым гуналары ичюн къурбанларыны кетиргенде, олар ашайлар. Халкъ даа чокъ къабаатларны къазангъанда, олар джан-юректен къувана. Халкънен оладжакъ шейлер руханийлернинъ башына да тюшеджек. Мен оларны арекетлери ичюн джезалайджагъым, япкъанлары ичюн акъларыны къайтараджагъым. Олар ашайджакълар, амма тоймайджакълар, ороспуланаджакълар, амма бала корьмейджеклер, чюнки РАББИге хызмет этмектен вазгечтилер. Ороспулыкъ, шарап ве юзюм шырасы адамларны акъылдан айыра. Халкъым агъач путунен акъыл таныша, таягъындан джевап ала, ороспулыкъ руху оларны ёлдан урды. Олар Алласына къаршы ороспулыкъ япып, Оны къалдырды. Олар дагъ тёпелеринде къурбан чалалар, эр бир байыр устюнде, эмен, сельби, эр бир буюк терек тюбюнде, кольгелери яхшы олгъаны ичюн, къокъулы отларны якъалар. Шунынъ ичюн къызларынъыз ороспулана, келинлеринъиз де къоранта садыкълыгъыны боза. Ороспулыкълары ичюн къызларынъызны джезаламайджагъым, къоранта садыкълыгъыны бозгъанлары ичюн, келинлеринъизни де джезаламайджагъым. Чюнки акъайларынъыз ороспуларнен келише, путханедеки ороспуларнен къурбан чала. Анъламагъан халкъ исе гъайып олып кете! Эй, Исраиль, сен ороспулыкъ этсенъ де, Ехуда гуна къазанмагъайды. Гилгал шеэрине барманъыз, Бет-Авен шеэрине чыкъманъыз, Тири РАББИнен ант этменъиз. Исраиль инат тана киби олды. РАББИ оларны, къозуны киби, ачыкъ отлакъта бакъармы, аджеба? Эфраим путларгъа япышты. Быракъ оны! Ичип сархошлангъан сонъ, ороспуларны къыдыра, намуснынъ ерине айып шейлерни бегенелер. Ель оларны учурып кетеджек, олар путларгъа кетирильген къурбанларындан утанаджакъ. Эй, руханийлер, буны эшитинъиз! Эй, Исраиль халкъы, дикъкъатнен динъленъиз! Эй, падишанынъ эви, къулакъ асынъыз! Сизлер укюм этиледжексинъиз, чюнки сиз озь путларынъызнен Мицпа шеэринде халкъны къапкъангъа тюшюрдинъиз, Тавор дагъында къоюлгъан бир агъ киби олдынъыз. Манъа къаршы чыкъкъанлар пек харапландылар, амма Мен оларнынъ эписини джезалайджагъым. Мен Эфраимни билем, Исраиль де Менден сакъланмаз. Эй, Эфраим, сен ороспулыкъ япасынъ, эй, Исраиль, сен арамландынъ. Япкъан ишлери оларгъа Алласына къайтмагъа ёл бермейлер, чюнки оларнынъ ичинде ороспулыкъ руху булуна, ве олар РАББИни танымай. Исраильнинъ къопайлыгъы — озюне къаршы шааттыр, Исраильнен Эфраим озь гуналарындан йыкъылыр, Ехуда да оларнен берабер абыныр. Къойларынен ве огюзлеринен олар РАББИни къыдырмагъа кетеджек, амма Оны тапамайджакъ, чюнки О, олардан узакълашты. Олар РАББИге хиянетлик этти, башкъалардан пич балаларны тапты. Шимди янъы ай эм оларны, эм мал-мульклерини ашап битиреджек. Гива шеэринде бору чалынъыз, Рама шеэринде боразан чалынъыз, Бет-Авенде дженкке чагъырынъыз: «Огге, Биньямин! Биз артынъдан кетемиз!» Джеза куню Эфраим бакъымсыз сахрагъа чевириледжек. Мен Исраиль къабилелери арасында мытлакъа оладжагъыны бильдирдим. Ехуда башлыкълары меджаларны денъиштирген адамлар киби олды, шунынъ ичюн Мен устьлерине ачувымны сув киби тёкеджегим. Эфраим енъильди, джезасы оны йыкъты, чюнки бош путларнынъ артындан кетмеге истеди. Мен Эфраимни сюме киби ашайджагъым, Ехуда халкъыны къурт киби кемиреджегим. Эфраим озь хасталыгъыны корьгенде, Ехуда озь ярасына бакъкъанда, Эфраим Ашшургъа кетти, буюк падишадан ярдым сорады. Амма онынъ сизни яхшы этмеге кучю ёкъ, о, яраларынъызны тедавийлемез. Мен Эфраимге арслан киби оладжагъым, Ехуда халкъына яш арслан киби атыладжагъым. Мен оларны парчалайджагъым, алыр да кетерим, кимсе оларны къуртармаз. Сонъра Мен кетип, ериме къайтаджагъым. Олар озь къабаатларыны танып, Мени къыдырмагъандже, Мен еримде къаладжагъым. Беля вакътында олар Менден ярдым сорайджакъ ве: «Айдынъыз, РАББИмизге къайтайыкъ! О, хасталыкъ берди — О да тедавийлер, О, урды — О да яраларымызны сарар, — дейджек. — Эки куньде бизни яхшы этер, учюнджи куню аякъкъа турсатыр, ве биз Онынъ огюнде яшармыз. Айдынъыз, РАББИни таныйыкъ, Оны бильмеге тырышайыкъ. Ярыкъ танъда пейда олгъаны киби, О да пейда оладжакъ. Ягъмур кельгени киби, О бизге келир. Баарьнинъ сонъунда ягъмур киби, О, топракъны суварыр». — Эй, Эфраим, не япайым санъа? Эй, Ехуда, санъа не япайым? Сизинъ севгинъиз саба думанына ошай, тез гъайып олгъан чыкъны акъылгъа кетире. Бунынъ ичюн Мен оларны пейгъамберлер ярдымынен парчалай эдим, агъзымдан чыкъкъан сёзлернен ольдюре эдим. Меним къарарларым — саба ярыгъыдыр. Мен къурбанларынъыздан ве бахшышларынъыздан зияде ишанчлы севгинъизден разым, бутюнлей якъыладжакъ къурбанларынъыздан зияде Алланы биледжегинъизни истейим. Олар исе Адемге ошап, васиетимни бозды, анда Менден вазгечти. Гилад — яманлыкъ япкъанларнынъ шеэридир, къан излерине толудыр. Руханийлернинъ сюрюси — айдутлар такъымы кибидир: олар сакъланып, бирисини беклейлер, Шекем ёлунда ольдюрелер, пис шейлерни япалар. Исраиль эвинде дешетли шейлерни корьдим: Эфраим анда ороспулыкъкъа батты, Исраиль арамланды. Халкъымны сюргюнликтен къайтаргъанымдан сонъ, санъа да, Ехуда, джеза куню, оракъ вакъты киби, келеджек. Мен Исраильге шифа берген вакътында, Эфраимнинъ къабааты ве Самариенинъ ярамазлыгъы ачыла. Олар алдата, хырсызлар эвлерге кире, сокъакъ бою айдутлар сыдыра. Мен оларнынъ яманлыкъларыны унутмайджагъым, олар исе бунынъ акъкъында тюшюнмей. Энди япкъан ишлери оларны сарар, козюм огюнден кетмез. Олар яманлыкъларынен — падишаны къувандыра, яланларынен — башлыкъларыны шенълендире. Оларнынъ эписи фурундаки атешке ошай: фурунджы атешни якъкъан сонъ, хамырны баса ве онъа минмеге ёл бере, алевни исе бир даа къарыштырмагъа керекмей. Олар да сёнмейип, ороспулыкътан къызара. Падишанынъ байрамларында башлыкълар шараптан хасталана. Падиша исе макътанчакъларнен анълаша. Фитнелерден юреклери, фурун киби, яна, бутюн гедже ачувлары къыбырдай, сабасына исе, алев киби, парылдай. Оларнынъ эписи — фурун киби къызгъын, ёлбашчыларны ютып битирелер. Оларнынъ эписи падишалары йыкъылды, лякин кимсе Мени ярдымгъа чагъырмай. Эфраим халкъы башкъа халкъларнен къарышты, Эфраим чевирильмеген отьмекке ошады. Ябанджылар онынъ кучюни ашады, о исе буны бильмеди. Башы чаларды, онынъ хабери исе ёкъ. Исраильнинъ къопайлыгъы — озюне къаршы шааттыр. Бунъа бакъмадан да, олар РАББИге, Алласына къайтмады, Оны къыдырмады. Эфраим акъылсыз гогерджин киби олды: де мысырлыларны ярдымгъа чагъыра, де Ашшургъа кете. Олар кеткен вакътында, Мен агъымны устьлерине атаджагъым, кокте учкъан къушларны киби, оларны ерге тюшюреджегим. Джемаат эшиткен япкъан яманлыкълары ичюн, Мен оларны джезаларым. Менден узакълашкъанлары ичюн, башларына беля! Менден вазгечкенлери ичюн, олар ёкъ этиледжек! Мен оларны къуртардым, олар исе Меним акъкъымда ялан айтты. Олар тёшеклеринде агълагъанда, джан-юректен Менден ярдым сорамай. Отьмек ве шарап ичюн топланалар, Менден исе узакълашалар. Мен оларгъа акъыл огреттим, къолларына кучь бердим, олар исе Манъа къаршы яманлыкъ тюшюнди. Олар къайтты, амма Юдже Раббиге дегиль, ишанчсыз яй киби олды. Башлыкъларыны арсыз тиллери ичюн къылычнен ольдюрир, бунынъ ичюн оларнынъ устюнден Мысыр топрагъында кулерлер. Бору чалынъыз! Исраиллилер васиетимни бозгъанлары ичюн, Къануныма къаршы чыкъкъанлары ичюн, душманлар, къартал киби, РАББИнинъ Эвине келеджек. Исраиллилер менден ярдым истейджек: «Алламыз! Биз Санъа инанамыз!» Лякин Исраиль яхшылыкъны ред этти, шунынъ ичюн душманлар оларны къувалайджакъ. Менден сорамайып, озьлерине падишаларны къойдылар, хаберим олмайып, башлыкъларыны сайладылар. Кумюш ве алтынларындан озьлерине путлар ясады, шунынъ ичюн де олар гъайып олды. Эй, Самарие, сенинъ бузав путунъ ред этильди! Оларгъа къаршы ачувым чыкъты. Олар даа не къадар темиз оламайджакъ? Бу — Исраильнинъ ишидир. Бир уста шу бузавны япты, шунынъ ичюн о, Алла дегильдир. Самариенинъ бузавы чиль-парча оладжакъ. Олар ельни сачкъаны ичюн, боранны джыяр. Оларнынъ урлукълары берекет бермейджек, богъдай унны бермез. Унны берсе биле, чет адамлар оны ашап битирир. Исраиль енъильди. Шимди о, халкълар арасында бир шейге ярамагъан савут киби олды. Янъгъыз быралкъылангъан кийик эшек киби, олар Ашшургъа кеттилер; Эфраим башкъаларнынъ урьмет-севгисини сатын алмагъа тырышты. Олар халкъларгъа бахшышларны йиберсе де, энди Мен оларны бир ерге топлайджагъым, ве олар къудретли падишанынъ къатты къолу алтында чекишмеге башлайджакъ. Эфраим гуналарыны багъышламакъ ичюн чокъ къурбан ерлерини къургъан олса да, бу къурбан ерлери исраиллилерни гунагъа батырды. Мен оларгъа чокъ муим къанунларымны язып бердим, олар исе озьлерини санки оларнынъ бир иши ёкъ деп, туталар. Манъа къурбан-бахшышларыны кетиргенде, айванларны соялар ве этлерини ашайлар. РАББИ оларны къабул этмез. Шимди О, къабаатларыны акъылгъа кетирир, гуналары ичюн джезалар, ве олар Мысыргъа къайтар. Исраиль Яратыджысыны унутты, путларгъа ибадетханелерни ясады, Ехуда бир чокъ янына барылмаз шеэрни къурды. Амма Мен оларнынъ шеэрлерине атеш ёллайджагъым, ве о, къалелерини ашап битиреджек. Эй, Исраиль, къуванма! Башкъа халкълар киби, чокъ севинме! Сен озь Алланъдан вазгечкенинънен, ороспу олдынъ, эр бир арманда ороспулыгъынъ ичюн къазанч алмагъа бегендинъ. Арман ве юзюм басылгъан ер оларгъа аш бермез, юзюм шырасы оларнынъ ишанчыны беджермез. Олар РАББИнинъ топрагъында яшамаз, лякин Эфраим Мысыргъа къайтар, Ашшурда да арам шейлерни ашар. Олар РАББИге шарап бахшышларыны кетирмез. РАББИ оларнынъ къурбанларыны къабул этмез. Байрам къурбанлары дженазе отьмеги киби оладжакъ. Оларны ашайджакъ адамларнынъ эписи арамланаджакъ; олар аш бахшышларыны озь къадирлери ичюн кетиреджек, РАББИнинъ Эвине исе шу бахшышлар кирмейджек. Азиз топлашув куньлеринде ве РАББИнинъ байрам куньлеринде не япаджакъсынъыз? Бутюнлей ёкъ олмакътан къуртулмагъа чаре тапсалар биле, Мысыр мемлекети оларны топлайджакъ, онынъ баш шеэри Ноф оларны комеджек. Кийик отлар къыйметли кумюш эшьяларыны сараджакъ, когемлик чадырларыны басаджакъ. Оларнынъ джеза куньлери кельди, эсап куньлери башланды. Исраиль бильсин ки, гуналары чокълугъындан, душманлыгъы буюклигинден пейгъамберлерни — ахмакъ, рухландырылгъан адамларны — дели саялар. Пейгъамбер Алланен бирликте Эфраимни къоруй, амма онынъ ёлларында къапкъанлар къурула, Алланынъ Эвинде душманлыкъ булуна. Олар чокъ бозулды, Гивада олгъаны киби, харап олды. Оларнынъ къабаатлары Алланынъ акълына келеджек, гуналары ичюн О, джезалайджакъ. Исраильни тапкъан вакъытта, Мен сахрада бир салкъым юзюмни киби таптым, терекнинъ биринджи инджир данесини киби корьдим. Бабаларынъызны корьдим, амма олар Баал-Пеоргъа кеттилер, озьлерини масхара путкъа багъышлады, озьлери де, севген путлары киби, пис шейге чевирильдилер. Эфраимлилернинъ шурети, бир къуш киби, учып кетеджек. Олар не юкке къаладжакъ, не юклю оладжакъ, не бала тападжакъ. Балаларыны осьтюрип-буютселер де, эп бир оларны баласыз япаджагъым. Мен олардан узакълашаджакъ вакъытта башларына буюк беля олур! Мен корьдим ки, Эфраим, Тир шеэри киби, гузель бир ерде ерлештирильди. Лякин Эфраим озь балаларыны ольдюрильмеге алып кетиреджек. Я РАББИ, береджегинъни бер оларгъа. Сен оларгъа не береджексинъ? Бала тапмагъан къурсакъны ве сютсюз эмчеклерни бер оларгъа. Оларнынъ яманлыкълары — Гилгалда. Анда япылгъан яман ишлери ичюн Меним юрегим олардан къайтты. Мен оларны Эвимден къувалайджагъым, бир даа оларны севмейджегим. Оларнынъ эписи ёлбашчылары Менден вазгечти. Эфраим урулды, тамырлары къуруды. О, бир даа берекет бермейджек. Бала тапсалар биле, Мен оларнынъ севимли эвлятларыны ольдюреджегим. Олар Алламны динълемегенлери ичюн, О, оларны ред этеджек. Халкълар арасында олар эвсиз гъурбетчи оладжакъ. Исраиль — чокъ пытакълы юзюм, о, чокъ берекет озюне бере. Берекети чокълашкъан сайын, о, къурбан ерлерини де чокълаштыра. Топракънынъ байлыгъы арткъан сайын, о къадар зияде олар пут ташларыны яраштыра. Ичлери ялангъа толды, онынъ ичюн олар къабаатланаджакъ. РАББИ къурбан ерлерини йыкъаджакъ, пут ташларыны ёкъ этеджек. Энди олар: «Биз РАББИден къоркъмагъанымыз ичюн, бизде энди падиша ёкъ. Падишамыз олса да, о, бизге не япып олур эди?» — дейджеклер. Олар бош лафлар айталар, алдатып, ант этелер, барышыкъ шартнамелерини япалар. Бунынъ ичюн давалар, сюрюльген тарлада зеэрли отлар киби, бой берелер. Самариеде яшагъанлар Бет-Авендеки бузавнен олгъаныны корип къоркъаджакъ. Халкъ онынъ артындан зар чекеджек. Онъа къуванчнен ибадет эткен руханийлер шурети ондан айырылгъаны ичюн агълайджакъ. Бузав путуны бахшыш оларакъ буюк падишагъа, Ашшур мемлекетине алып кетеджеклер. Эфраим масхара оладжакъ, озь къара ниети ичюн Исраиль утанаджакъ. Самарие шеэри падишасынен берабер, сув устюндеки копюк киби, гъайып оладжакъ. Авен шеэринде Исраильни гунагъа батыргъан ибадет тёпелери ёкъ оладжакъ, къурбан ерлеринде когемликнен кийик отлар оседжек. О вакъыт анда яшагъанлар дагъларгъа: «Бизни къапатынъыз!», байырларгъа: «Устьлеримизге тюшюнъиз!» — дейджеклер. Эй, Исраиль, Гива куньлеринъден башлап, сен чокъ гуна яптынъ. Ойле де къалдынъ. Амма Гивада гунакярларгъа къаршы дженк башларына тюшмедими? Истегиме коре Мен оларны джезалайджагъым. Халкълар оларгъа къаршы топланаджакъ ве оларны эки къабааты ичюн зынджырларнен багълайджакъ. Эфраим — яхшы огренген юваш тана эди, арман ишини чокъ бегенди. Амма Мен семиз бойнуна боюндырыкъ такъаджагъым, Эфраимни екеджегим. Ехуда ер сюреджек, Якъуп топракъны тырнайджакъ. Озьлеринъиз инсафлы ишлер сачынъыз ве ишанчлы севгини джыярсынъыз. Юреклеринъизнинъ къазылмагъан топрагъыны къазынъыз, чюнки РАББИни къыдырмагъа вакъыт кельди. О заман РАББИ кельгенде, сизге акъикъатны ягъдыраджакъ. Сиз исе яманлыкъ осьтюрдинъиз, шунынъ ичюн къабаат джыйдынъыз. Сиз ялан мейвасыны ашадынъыз, чюнки озь ёлунъызгъа, ёлдашларынъызнынъ чокълугъына ишандынъыз. Шунынъ ичюн халкъынъыз арасында дженк дешетлери пейда оладжакъ. Шалман дженкте Бет-Арбелни йыкъкъаны киби, бутюн къавий къалелеринъиз йыкъыладжакъ. О куню аналар балаларынен берабер ольдюрильди. Эй, Бет-Эль, буюк яманлыгъынъ ичюн, башынъа да айнысы тюшеджек. Танъ агъаргъанда, Исраильнинъ падишасы мытлакъа гъайып оладжакъ. Исраиль яш бала олгъанда, Мен оны пек севдим. Мен огълумны Мысырдан чагъырдым. Мен исраиллилерни чокъ чагъырдым, олар исе эп узакълаша эди. Олар Баалларгъа къурбанларны кетире, путларгъа къокъулы отларны якъа эди. Мен Озюм Эфраимни юрмеге огреттим, оны къолларымда алып юрдим. Амма Мен оларгъа шифа бергенимден оларнынъ хаберлери олмады. Мен оларны инсан мераметинен, севги багъларынен Озюме чектим. Бойнундан боюндырыкъны ала, эгилип, агъызларына аш къоя эдим. Олар Мысыр мемлекетине къайтмайджакъ, лякин, Менден юзь чевиргенлери ичюн, оларнынъ падишасы Ашшур оладжакъ. Къылыч оларнынъ шеэрлерини ураджакъ, къапу мандалларыны ёкъ этеджек, къара ниетлери ичюн оларны ашайджакъ. Халкъым Менден даима узакълашмакъта. Оларны акъылларынен коклерге айланмагъа чагъыралар, амма кимсе бунъа ынтылмай. Сени насыл къалдыраджагъым, эй, Эфраим? Насыл ташлайджагъым сени, эй, Исраиль? Сени, Адма шеэрини киби, къалдырмагъа мумкюнимми? Цевоим шеэрине япкъанымны санъа япайыммы? Ичимде юрегим сызлады, аджыгъан дуйгъуларым алевленди! Къызгъын ачувыма коре япмайджагъым, бир даа Эфраимни къырып ташламайджагъым. Мен — Аллам, Мен инсан дегилим. Сизинъ аранъызда Мен — Мукъаддес Аллам. Ачувланып, Мен шеэрге кирмейджегим. Олар РАББИнинъ артындан кетеджеклер. Арслан киби, О, ырылдайджакъ. О, сесини береджек, ве огъуллары титреп, гъарптан келеджек. Къушлар киби, абдырайджакъ ве Мысырдан къайтаджакъ. Гогерджинлер киби, Ашшур мемлекетинден учаджакъ. Мен оларны эвлерине ерлештиреджегим, — дей РАББИ. Эфраим этрафымны яланнен сарды, Исраиль халкъы алдавнен Мени ортагъа алды. Ехуда исе даа Алланен, о, Азиз Аллагъа даа садыкъ. Эфраим бошуна ельни отлата, кунь бою шаркъ ельнинъ артындан къувалай. О, яланны ве амансызлыкъны чокълаштыра, Ашшурнен барышыкъ япа, Мысыргъа зейтюн ягъыны алып кете. РАББИ Ехуданы да суд этеджек, Якъупны да япкъан ишлерине коре джезалайджакъ, япкъанларына коре акъкъыны береджек. Якъуп ана къурсагъында биле къардашыны тепти, буюген сонъ исе Алланен курешти. О, Мелекнен курешти ве енъди, агълап, Онынъ мераметини къыдырды. О, Алланы Бет-Эльде тапты ве анда Онен лакъырды этти. РАББИ исе — Ордуларнынъ Алласыдыр, Онынъ Ады — РАББИдир. Бунынъ ичюн Алланъа къайтынъыз, мерамет эйленъиз ве адалетли суд этинъиз, эр вакъыт Алланъа ишанынъыз. Ялан теразени къолда туткъан алыш-веришчилер алдатмагъа север. Эфраим де бойле дей: «Мен бай олдым, чокъ барлыкъ топладым, Бутюн эткен ишлеримде гуна сайыладжакъ ич бир къабаатны тапамайджакълар». Амма Мен, Мысырдан башлап, — сенинъ Алланъ олгъан РАББИм, байрам куньлеринде киби, сени бир даа чадырларда ерлештиреджегим. Мен пейгъамберлернен лаф эттим, Мен Озюм чокъ руя оларгъа косьтердим, пейгъамберлернен кинаели икяелерни айттым. Гилад шеэринде яманлыкъ бармы? Олар мытлакъа гъайып оладжакъ! Гилгал шеэринде бузавларны къурбан чалалармы? Къурбан ерлери тарла меджасындаки таш обаларына чевириледжек. Якъуп Арам тарлаларына къачты, Исраиль бир апай ичюн хызмет этти, апайына эвленмек ичюн, о, къой бакъты. РАББИ Исраильни пейгъамбернинъ ярдымынен Мысырдан чыкъарды, пейгъамбернинъ ярдымынен О, оларны къорчалай эди. Эфраим Алланы пек ачувландырды, шунынъ ичюн О, онынъ къабаатыны багъышламаз, Рабби Озь джезасыны онынъ башына тюшюрир. Эфраим лаф эткенде, эр кес титрей эди. О, Исраильде юксельди, лякин Баал ичюн къабаат ишлеп, гъайып олды. Шимди де олар гунагъа гуна къошалар, кумюшини ирите ве озьлерине, акъыллары еткенине коре, путларны япалар. Усталар путларнынъ эписини ясайлар ве: «Къурбан кетирген адам бузав путуны опьсюн!» — дейлер. Бунынъ ичюн олар саба думаны киби, тез гъайып олгъан чыкъ киби оладжакъ, арман еринден савурылгъан саман чёпюне, собадан чыкъкъан тютюнге ошайджакълар. Амма Мен — сени Мысырдан чыкъаргъан РАББИм, сенинъ Алланъ Мен. Санъа Менден гъайры башкъа алланы бильмеге керекмей. Менден гъайры башкъа къуртарыджы ёкътыр. Мен сахрада, сувсуз топракъта сени бакъа эдим. Мен оларгъа чобанлыкъ эттим, ве олар тойгъандже ашадылар. Тойгъан сонъ исе юреклери къопайды, ве олар Мени унутты. Мен оларгъа къаршы арслан киби оладжагъым, леопард киби, ёл четинде беклеп ятаджагъым. Балаларындан айырылгъан аюв анасы киби, оларгъа атыладжагъым ве кокреклерини йыртаджагъым. Арслан киби, оларны анда ашайджагъым, кийик айванлар оларны парчалайджакъ. Эй, Исраиль, сен ёкъ оладжакъсынъ. Санъа тек Менден ярдым келир. Энди сенинъ падишанъ къаерде? О, эписи шеэрлеринъде яшагъанларны къуртарсын! Сенинъ ёлбашчыларынъ да не ерде? Сен озюнъ: «Бизге падиша ве башлыкъларны бер», — деп, оларны Менден истединъ. Мен ачувланып, санъа бир падиша бердим, ве гъазапланып, оны сенден алып ташладым. Эфраимнинъ къабааты язып алынды, гуналары топланып сакъланды. Догъаяткъан къадыннынъ дерди Эфраимнинъ башына тюшер. О исе — акъылсыз огълудыр; вакъты-саати кельгенде, ачылгъан къарындан чыкъмай. Оларны олюлер дюньясы акиминден къуртарайыммы? Оларны олюмден къорчалайыммы? Ёкъ! Эй, олюм, озь азапларынъны башларына тюшюр! Олюлер дюньясы, айды, урып-йыкъ! Ич аджымайджагъым оларны! Агъа-къардашлары арасында Эфраим бол къысметли олса да, шаркътан къуру рузгяр келеджек, сахрадан эскен РАББИнинъ ели котериледжек, онынъ чокъракълары къуруйджакъ, чешмелерининъ суву битеджек. Оларнынъ къыйметли шейлернинъ бутюн хазинеси тартып алынаджакъ ве бошатыладжакъ. Аллагъа къаршы чыкъкъаны ичюн, Самарие шеэри джезаланаджакъ. Анда яшагъанлар къылычтан оледжек, къучакъ балалары парчаланаджакъ, юклю къадынларынынъ къурсакълары ярыладжакъ. Эй, Исраиль! РАББИге, сенинъ Алланъа къайт! Къабаатларынъдан сен йыкъылдынъ. РАББИге къайтынъыз, Оны чагъырынъыз, Онъа айтынъыз: «Бутюн къабаатларымызны багъышла, эйиликнен бизни къабул эт, ве биз тиллеримизнен Санъа шукюр этеджекмиз». Ашшур энди бизни къуртармайджакъ, биз бир даа дженк атлары устюне минмейджекмиз. Шимди къолларымызнен япкъан шейлеримизге: «Сиз — бизим аллаларымыз», — айтмайджакъмыз. Оксюз тек Сенде мераметни тападжакъ. Оларны Менден узакълашмагъа истеклеринден тедавийлерим, джан-юректен оларны севеджегим, оларгъа къаршы ачувым ятышаджакъ. Мен Исраиль ичюн чыкъ киби оладжагъым. Ве о, занбакъ киби, чечек ачаджакъ, Ливандаки кедр киби, тамыр атаджакъ. О, далланып пытакъланаджакъ, дюльберлиги зейтюн тереги киби оладжакъ, къокъулары Ливан дагъларына ошайджакъ. Бир даа адамлар кольгесинде яшайджакъ ве чокъ богъдай берекетини джыяджакъ. Олар, юзюм чубугъы киби, чечек ачаджакъ, Ливан шарабы киби, нам къазанаджакъ. «Путлар манъа неге керек?» — дейджек Эфраим. Мен оны эшитеджегим ве оны бакъаджагъым. Мен гурь кипарис тереги киби оладжагъым, сен берекетинъни Менден кореджексинъ. Акъыллы адам бу шейлерни анъласын, икметли адам буны бильсин. РАББИнинъ ёллары догъру, ве инсафлы адамлар бу ёлларда юрер, РАББИге къаршы чыкъкъанлар исе анда йыкъылыр. Петуэлнинъ огълу Ёэльге РАББИнинъ айткъан сёзю. — Эй, акъсакъаллар, буны динъленъиз, бу топракъта яшагъан эр кес, къулакъ асынъыз: Сизинъ заманынъызда я да деделеринъизнинъ заманында бойле бир шей олдымы? Буны балаларынъызгъа анълатынъыз, балаларынъыз озь балаларына, оларнынъ балалары да келеджек несильге анълатсынлар. Тыртырлардан къалгъаныны сарынчкъалар ашады, сарынчкъалардан къалгъаныны чегерткилер ашады, чегерткилерден къалгъаныны къонъузлар ашап битирди. Эй, сархошлар, уянынъыз! Эй, шарап ичкенлер, агъланъыз ве сызланъыз, — агъызларынъыздан юзюм шырасыны тартып алдылар! Меним топрагъыма бир халкъ кельди, о кучьлю, оны саймагъа чаре ёкъ. Тишлери — арсланнынъ тишлери, ченгелери — ыргъачы арсланнынъ ченгелеридир. Олар юзюм кутюгимни къырды, инджир терегимни йыкъты, къабукъларыны айырып ерге атты, пытакъларыны бем-беяз къалдырды. Яшлыгъында акъайыны джойып, тул къалгъан апай киби, чувал безинен къушангъан къыз киби агъланъыз! РАББИнинъ Эвине кетириледжек ашлыкъ ве ичерлик бахшышлары кесильди. РАББИге хызмет эткен руханийлер агълайлар. Тарлалар харап олды, топракъ зарлана, ашлыкъ гъайып олды, янъы шарап къуруды, зейтюн ягъы ёкъ олды. Эй, ыргъатлар, бетлеринъизни къызартынъыз, эй, багъджылар, агъланъыз, — тарлаларнынъ берекети гъайып олды, богъдай ве арпа ич къалмады. Юзюм кутюклери къуруды, инджир тереги солып къалды. Нар, хурма ве алма, бутюн тарладаки тереклер къуруды. Адам огъулларынынъ шенълиги де ёкъ олды. Эй, руханийлер, чувал безинен къушанып, агъланъыз! Къурбан ерининъ янында хызмет эткенлер, зар чекинъиз! Эй, Алламнынъ хызметчилери, Алланынъ Эвине киринъиз, чувал безинде геджеленъиз. Алланъызнынъ Эвинде ашлыкъ ве ичерлик бахшышы къалмады. Ашаманъыз-ичменъиз, эр бирини топлашувгъа чагъырынъыз. Акъсакъалларны ве мемлекетте эписи яшагъанларны Алланъыз олгъан РАББИнинъ Эвине чагъырынъыз ве РАББИге ялварынъыз. Ах, насыл кунь! РАББИнинъ куню якъындыр. О куню Къудретли Алла эр бир шейни ёкъ этеджек. Козюмиз огюнде ашымыз алынды, Алламызнынъ Эвинден шенълик ве къуванч айырылды. Урлукълар буюк топракъ кесеклери тюбюнде чюрюди; ашлыкъ къуругъаны ичюн, анбарлар бошап къалды, килерлер йыкъылды. Ах, айванлар насыл инълейлер! Тувар сюрюлери шашмалады, — оларгъа отлакъ къалмады. Къой-эчки сюрюлери де къыйнала. Санъа, я РАББИм, ялварам, чюнки атеш чёль отлакъларыны якъып ташлады, алев тарладаки бутюн тереклерни кульге чевирди. Кийик айванлар биле Санъа ялваралар, чюнки акъкъан сувлар къуруды, ве атеш чёль отлакъларыны ёкъ этти. Сионда бору чалынъыз, азиз дагъымда телюке сигналыны беринъиз. Топракъта яшагъан эр кес къоркъудан титресин, РАББИнинъ куню келеята, энди о якъындыр. Къою къаранлыкъ куню, булут ве тютюн кунюдир о. Чокъ сайылы ве кучьлю халкъ, танъ ярыгъы киби, дагълар бою даркъала. Бойле сою ич бир вакъыт олмады, эм келеджекте яшайджакъ адамларнынъ заманында да олмайджакъ. Оларнынъ огюнде атеш якъа, артында алев яндыра. Огдеки топракълар — Эдем багъчасы кибидир, артларындан исе бош чёллерге чевирилир. Ич бир шей олардан къуртулып оламаз. Оларнынъ корюниши атларгъа ошай, озьлери дженк атлылары киби сычрайлар. Дженк арабаларынынъ тасырдысынен киби, дагъларнынъ тёпелеринден сычрайлар. Оларнынъ шаматасы тобанны якъаяткъан атешнинъ чытырдысына ошай. Олар — дженкке азырлангъан кучьлю бир халкъ кибидир. Оларнынъ огюнде халкълар къоркъудан дёрт буклене, эр кеснинъ бети агъара. Батырлар киби, чапалар, джесюр аскерлер киби, диваргъа тырмашалар. Эр бири ёлуны шашырмайып, озь ёлундан урулмай. Бири-бирини басмадан, эр бири озь ёлуны тута. Мызракъларнен къорчалангъанларгъа атылалар ве сагъ-селямет къалалар. Шеэр бою чапкъалайлар, диварларгъа тырмашалар, эвлернинъ устюне чыкъалар, хырсызлар киби, пенджерелерден кирелер. Оларнынъ огюнде ер юзю къыбырдай, коклер титрей, кунеш ве ай сёне, йылдызлар ярыгъыны джоя. РАББИ кучьлю сесинен Озь ордусына буюра. Онынъ аскерлери пек чокъ сайылыдыр, Онынъ буюргъанларыны беджергенлер къудретлидир. Не де къоркъунчлыдыр РАББИнинъ буюк куню! Онъа ким даянып олур? Амма шимди де РАББИ айта ки: — Ашамайып-ичмейип, агълап ве зар чекип, джан-юректен Манъа къайтынъыз. Урбаларынъызны йыртмагъа керекмей, юреклеринъиз исе сызласынлар. Алланъыз РАББИге къайтынъыз, О, мераметли ве шефкъатлыдыр, чокъ сабырлы ве ишанчлыдыр. О, джезасыны ёлламай. Ким бильсин, бельки О, фикирини денъиштирир ве сизни аджыр, сизге берекет берер, Алланъыз РАББИге ашлыкъ ве ичерлик бахшышларыны кетирмеге ёл ачар. Сионда бору чалынъыз, ашаманъыз-ичменъиз, эр бирини топлашувгъа чагъырынъыз. Халкъны топланъыз, топлашув япынъыз, акъсакъалларны чагъырынъыз, яшларны ве къундакъ балаларыны топланъыз. Киев озь ханесинден ве келин озь одасындан келип чыкъсын. Руханийлер, РАББИнинъ хызметчилери, Эйваннен къурбан ерининъ арасында агъласынлар ве бойле деп ялварсынлар: «Я РАББИ, халкъынъны аджы. Сенинъ мирасынъны масхара этмесинлер, халкълар оны мыскъылламасынлар. Миллетлер арасында: “Аллалары къайда?” — демесинлер». О заман РАББИ Озь топрагъыны къорчалайджакъ, Озь халкъыны аджыйджакъ. РАББИ халкъына джевап береджек: — Мына, Мен сизге ашлыкъ, янъы шарап, зейтюн ягъыны береджегим, ве сиз оларгъа тояджакъсынъыз. Бир даа сизни ашаламагъа халкъларгъа ёл бермейджегим. Шимальден кельген душманларны сизден узакълаштыраджагъым, сувсуз ве бош бир топракъкъа къувалайджагъым. Огден кеткенлерни Олю денъизге котерип атаджагъым, арттан кельгенлерни Акъ денъизге ташлайджагъым. Олар яман къокъу даркъатаджакъ, сасыкъ къокъулары котериледжек, чюнки олар чокъ яманлыкъ эттилер. Къоркъма, топракъ! Къуван ве шенълен! РАББИ буюк ишлер япты! Эй, кийик айванлар, къоркъманъыз! Чёль отлакълары отны осьтюрир, тереклер мейва берер, инджир ве юзюм де озь берекетини кетирир. Эй, Сион халкъы, Алланъыз РАББИде къуван ве шенъленинъиз! О, ягъмурны сизге тамам кереги къадар береджек, ве, эвельки киби, кузьде ве баарьде ягъмурны ягъдыраджакъ. Арманлар ашлыкъкъа толаджакъ, юзюм ве зейтюн басылгъан ерлерден янъы шарап ве зейтюн ягъы тёкюлип ташаджакъ. Берекетинъизни тыртыр, сарынчкъа, чегертки ве къонъузлар ашагъан йыллары ичюн, сизге къаршы ёллагъан буюк ордум ичюн акъкъынъызны къайтарырым. О заман сиз тойгъандже ашарсынъыз, сизлер ичюн аджайип шейлер япкъан Алланъыз РАББИнинъ Адыны шуретлейджексинъиз. Сонъ халкъым эбедиен масхара олмайджакъ. О вакъыт Мен Исраильнинъ арасында олгъанымны биледжексинъиз, Мен — РАББИм, сизинъ Алланъыз, башкъа бири ёкъ. Халкъым омюрлик бир даа масхара олмайджакъ. — Ондан сонъ Мен эр бир джангъа Рухумны береджегим, ве огъулларынъызнен къызларынъыз пейгъамберлик этеджек, сизинъ къартларынъыз тюшлер кореджек, ве йигитлеринъиз руялар кореджек. О куньлерде къул ве къулкъаларынъызгъа да Рухумны береджегим. Коклерде ве ер юзюнде бельгилеримни косьтереджегим: къан, атешни ве думан диреклерини ёллайджагъым. Кунешни къаранлыкъ къаплайджакъ, ай къангъа бояланаджакъ. Ве ондан сонъ РАББИнинъ буюк ве къоркъунчлы куню келеджек. О заман РАББИнинъ Адыны айтып чагъыргъан эр кес къуртуладжакъ. Сион дагъында Ерусалимде къуртулгъанлар топланаджакъ. РАББИ айткъаны киби, сагъ къаладжакъ адамлар РАББИ чагъыргъан халкъ оладжакъ. Мына, о куньлерде ве о заманларда Ехуда ве Ерусалим халкъыны сюргюнликтен къайтараджагъым. Мен эписи халкъларны топлайджагъым ве Ехошафат вадийине алып кетиреджегим. Анда Мен оларны мирасым ичюн, Исраиль халкъым ичюн суд этеджегим, — олар Исраильни халкъларнынъ арасында дагъытты ве Меним топрагъымны пай этти. Олар халкъымны джереп чекип болюштилер, яш огъланларны ороспуларгъа денъиштирдилер, яш къызларны шарапкъа саттылар ве сархошлангъандже ичтилер. Эй, Тир ве Сидон шеэрлери, бутюн Фелестин виляетлери, Манъа япаджагъынъыз недир? Сиз Мени джезаламагъа истейсинъизми? Акъкъымны береджек оласынъызмы? Манъа япаджакъ олгъанларынъызны Мен тез ве къолайлыкънен башларынъызгъа тюшюреджегим. Сиз алтынымны ве кумюшимни алдынъыз, энъ яхшы къыйметли шейлеримни сизинъ ибадетханелеринъизге кирсеттинъиз. Ехудалыларны ве Ерусалим огъулларыны юнанларгъа саттынъыз, озь мемлекетинден оларны узакълаштырдынъыз. Мына, Мен оларны сиз саткъан еринъизден къайтараджагъым, оларгъа япкъанларынъызны сизге япаджагъым. Мен огъулларынъызны ве къызларынъызны ехудалыларгъа сатаджагъым, олар исе оларны узакъта яшагъан бир халкъкъа, шевалыларгъа сатаджакълар. Бу — РАББИнинъ айткъаныдыр. Халкълар арасында буны илян этинъиз: Дженкке азырланынъыз! Батырларны котеринъиз! Эписи аскерлер кельсинлер, дженкке чыкъсынлар! Сабан тишлеринъизден къылычларны япынъыз, пычакъларынъыздан мызракъларны ясанъыз. Къуветли олмагъан: «Мен — батырым!» — десин. Эй, къомшу халкълар, тез келинъиз, анда топлашынъыз! Я РАББИ! Батырларынъны алып кель! Халкълар чыкъсынлар ве Ехошафат вадийинде топлансынлар. Мен анда отураджагъым ве чевре-четтеки эписи халкъларны суд этеджегим. Оракъларынъызны ишлетинъиз, — ашлыкъ пишти. Келинъиз, юзюмни басынъыз, — юзюм сыкъылгъан ерлер толу, шарап фычылары ташалар. Халкъларнынъ яманлыкълары пек буюк! Укюм чыкъарылгъан вадийинде — адам сюрюлери, РАББИнинъ куню укюм чыкъарыладжакъ ерге якъынлашты! Кунеш ве ай къарараджакъ, йылдызларнынъ парылдысы гъайып оладжакъ. РАББИ Сиондан гудюрдейджек, Ерусалимден сесини чыкъараджакъ. Коклер ве ер тепренеджек. Лякин РАББИ Озь халкъыны къорчалайджакъ, Исраиль огъулларына сакъланув ери оладжакъ. О заман биледжексинъиз ки, Мен — РАББИм, сизинъ Алланъыз. Мен Сионда, азиз дагъымда ерлештим. Ерусалим шеэри азиз ер оладжакъ, чет адамлар бир даа оны таптамайджакъ. О куню дагълардан юзюм шырасы тамлайджакъ, байырлардан сют акъаджакъ, Ехуданынъ эписи озенлери сувгъа толаджакъ. РАББИнинъ Эвинден бир чокъракъ чыкъаджакъ ве Шиттим вадийине сув береджек. Амма Мысыр мемлекети къуру сахра оладжакъ, Эдом топрагъы бош чёльге чевириледжек, чюнки олар Ехуда огъулларыны чекиштирди, топракъларында къабаатсыз адамларнынъ къаныны тёктилер. Ехудалылар эбедий яшайджакъ, Ерусалим шеэри несильден несильге къаладжакъ. Къан тёккенлери ве къабаатлы олгъанлары ичюн Мен оларны даа багъышламадым, лякин эписи бир Мен оларны багъышлайджагъым. Мен, РАББИ, Сионда булунам. Амоснынъ пейгъамберлик сёзлери. О, Текъоя шеэринде бир айванасравджы эди. Амос Ехуда падишасы Уззиянынъ куньлеринде ве Исраиль падишасы Ёашнынъ огълу Еровоам куньлеринде, зельзеледен эки йыл эвельси, Исраиль акъкъында руялар корьди. Амос бойле деди: — РАББИ Сиондан гудюрдей, Ерусалимден сес бере. Чобанларнынъ отлакълары къуруп къала, Къармел дагъынынъ устюнде олгъан бутюн ешиллик къаврап къала. РАББИ бойле дей: — Гуна устюне гуна къазангъанлары ичюн, Дамаскта яшагъанларны мытлакъа джезалайджагъым. Чюнки олар Гилад халкъына, ашлыкъны демир алетлернен бастыргъан дайын, шефкъатсыз янаштылар. Хазаэлнинъ эвине атеш ёллайджагъым, о, Бен-Хададнынъ къавийлештирильген сарайларыны якъып ташлайджакъ. Дамаскнынъ араба къапу мандалларыны урып-парлайджагъым, Авен вадийинде яшагъанларны ве Бет-Эденден падишаны къырып ташлайджагъым, ве арамлылар Кир шеэрине сюргюн этиледжек, — дей РАББИ. РАББИ бойле дей: — Гуна устюне гуна къазангъанлары ичюн, Гъазада яшагъанларны мытлакъа джезалайджагъым. Чюнки олар бутюн халкъны сюргюн этти ве эдомлыларнынъ къолларына берди. Гъаза шеэрининъ диварларына атеш ёллайджагъым, о, къавийлештирильген сарайларыны якъып ташлайджакъ. Ашдод шеэринде яшагъанларны ве Ашкелон падишасыны къырып ташлайджагъым. Экрон шеэрини юмругъымнен ураджагъым, ве эр бир къалгъан фелестинли гъайып оладжакъ, — дей РАББИ-ТААЛЯ. РАББИ бойле дей: — Гуна устюне гуна къазангъанлары ичюн, Тир шеэринде яшагъанларны мытлакъа джезалайджагъым. Чюнки олар эписи сюргюн этильгенлерни эдомлыларнынъ къолларына берди, достлукъ мунасебетлерини акъылгъа кетирмеди. Тир диварларына атеш ёллайджагъым, о, къавийлештирильген сарайларыны якъып ташлайджакъ. РАББИ бойле дей: — Гуна устюне гуна къазангъанлары ичюн, эдомлыларны мытлакъа джезалайджагъым. Чюнки олар къардашлары исраиллилернинъ артындан къылычнен къувалады, мераметсиз олды, ачувына чыкъмагъа ёл берди, ве гъазабы сонъсуз эди. Теман шеэрине атеш ёллайджагъым, о, Боцранынъ къавийлештирильген сарайларыны якъып ташлайджакъ. РАББИ бойле дей: — Гуна устюне гуна къазангъанлары ичюн, аммонлыларны мытлакъа джезалайджагъым. Чюнки олар, озь мемлекетине башкъа топракъларны къошмакъ ичюн, Гиладда юклю къадынларнынъ къурсакъларыны яра эди. Рабба шеэрининъ диварларында атеш якъаджагъым, о, къавийлештирильген сарайларыны якъып ташлайджакъ. О уруш куню адамлар чокъ багъыраджакъ, уджюм куню боран къутураджакъ. Оларнынъ падишасы сюргюнликке кетеджек, онынъ башлыкълары да онен берабер оладжакъ, — дей РАББИ. РАББИ бойле дей: — Гуна устюне гуна къазангъанлары ичюн, моавлыларны мытлакъа джезалайджагъым. Чюнки олар Эдом падишасынынъ кемиклерини якъты, кулюни сылавгъа къошты. Моавгъа атеш ёллайджагъым, о, Кериот шеэрининъ къавийлештирильген сарайларыны якъып ташлайджакъ. Моав шамата ичинде, уджюм эткенлернинъ шаматасында, бору сеслери арасында гъайып оладжакъ. Мен оларнынъ ёлбашчысыны ёкъ этеджегим, онен берабер эписи башлыкъларыны ольдюреджегим, — дей РАББИ. РАББИ бойле дей: — Гуна устюне гуна къазангъанлары ичюн, ехудалыларны мытлакъа джезалайджагъым. Чюнки олар РАББИнинъ Къанунындан вазгечти, низамнамелерини беджермеди. Деделери яланджы путларнынъ артындан кетти, путлар оларны да ёлдан урды. Ехудагъа атеш ёллайджагъым, о, Ерусалимнинъ къавийлештирильген сарайларыны якъып ташлайджакъ. РАББИ бойле дей: — Гуна устюне гуна къазангъанлары ичюн, исраиллилерни мытлакъа джезалайджагъым. Чюнки олар инсафлы адамны кумюшке сата, фукъарени бир чифт сандалетке бере. Олар ярдымсыз къалгъан адамларны топракъ ичине таптайлар, алчакъгонъюллилерни четке итейлер. Бабасынен огълу бир къадынгъа къатнай, Меним азиз Адымны яманлай. Олар эр къурбан ери янында залоггъа алынгъан урбалар устюне ята, джеза оларакъ алынгъан шарапны аллаларнынъ эвлеринде ичелер. Мен оларнынъ огюнде аморлыларны ёкъ эттим. Олар кедр тереги къадар бойлу, эмен къадар кучьлю олсалар да, Мен тёпесинден махсулыны, тюбюнден тамырларыны къуруттым. Мен сизни Мысыр мемлекетинден чыкъардым, къыркъ йыл сахрада юрсеттим, аморлыларнынъ топрагъыны сизге бердим. Огъулларынъыздан пейгъамберлерни сайладым, йигитлеринъизден назарейлерни сечип алдым. Ойле дегильми, эй, Исраиль огъуллары? — дей РАББИ. Сиз исе назарейлерге шарап ичирдинъиз, пейгъамберлерге: «Пейгъамберлик этменъиз!» — деп буюрдынъыз. Богъдайнен юклю араба киби, Мен сизни ерге басаджагъым. Чабик адамнынъ къачмагъа кучю олмайджакъ, кучьлюнинъ кучю къалмайджакъ, джесюр джаныны къуртарамайджакъ. Окъчу аякъ устюнде турамайджакъ, аягъы тез олгъан къачып оламайджакъ, атлы озь джаныны къуртарамайджакъ. О куню батырларнынъ энъ юреклиси де чыр-чыплакъ олып къачаджакъ, — дей РАББИ. Эй, Исраиль огъуллары, бу сёзлерни динъленъиз! РАББИ сизге, Мысырдан чыкъаргъан бутюн халкъкъа шойле дей: — Ер юзюндеки эписи халкълардан Мен тек сизни сайладым. Шунынъ ичюн къабаатларынъыз ичюн сизни джезалайджагъым. Эки адам озьара келишмейип, берабер кетерми? Мына-мына атылып ашайджакъ айванны тапкъан арслан орманда окюрерми? Бир шей тутмагъан яш арслан озь къобасындан сес ыкъарырмы? Тузакъта ем олмаса, къуш ердеки къапкъангъа тюшерми? Ичине бир шей тюшмеден, къапкъан ерден къыбырдармы? Шеэрде телюке сигналыны бору чалгъанда, халкъ къоркъмазмы? РАББИнинъ разылыгъы олмайып, бир шеэрнинъ башына беля тюшерми? РАББИ-ТААЛЯ Озь ниетлерини къуллары пейгъамберлерге ачмагъандже, бир шей япмаз. Арслан окюрсе, ким титремез? РАББИ-ТААЛЯ айтса, ким пейгъамберлик этмез? Ашдод шеэрининъ къавийлештирильген сарайларында ве Мысыр топрагъынынъ къавийлештирильген сарайларында яшагъанларгъа буны бильдиринъиз: — Самарие дагъларында топланынъыз, ичиндеки чокътан-чокъ къалабалыкъ ве амансызлыкъкъа бакъынъыз. — Олар яхшылыкъны япмагъа бильмейлер, — дей РАББИ. — Озь сарайларыны хырсызлангъан ве зорбалыкънен алынгъан шейлерге толдуралар. Шунынъ ичюн РАББИ-ТААЛЯ бойле дей: — Душманлар топрагъынъызнынъ этрафыны сараджакъ, байлыгъынъызны тартып аладжакъ, сарайларынъызны чайпайджакъ. РАББИ бойле дей: — Бир чобан арсланнынъ агъзындан айваннынъ эки кемигини я да къулагъынынъ парчасыны къуртаргъаны киби, Самариеде яшагъан Исраиль огъуллары да ойле къуртарыладжакъ. Оларда тек тёшекнинъ кошеси, диваннынъ аягъы къаладжакъ. — Динъленъиз ве Якъупнынъ эвине къаршы шаатлыкъ этинъиз, — дей РАББИ-ТААЛЯ, Ордуларнынъ Алласы. — Бир кунь Мен Исраильни гуналары ичюн джезалайджагъым, Бет-Эльдеки къурбан ерлери ичюн де джезалайджагъым. Къурбан ерининъ бойнузлары кесиледжек ве ерге тюшеджек. Эм къышлыкъ, эм язлыкъ эвлерини йыкъаджагъым, фильтишнен яраштырылгъан эвлер гъайып оладжакъ, ве даа чокътан-чокъ эвлер ёкъ оладжакъ, — дей РАББИ. Эй, Самарие дагъында яшагъан, Башан сыгъырлары киби, семиз олгъан къадынлар! Фукъарелерни хорлагъан, факъырларны чекиштирген, акъайларына: «Бизге бир шей ичмеге кетир!» — деген апайлар, бу сёзлерни динъленъиз. РАББИ-ТААЛЯ азизлигинен ант этип бойле деди: — Шимди ойле куньлер келир ки, сизлерни ыргъакъларнен, къалгъанларыны да къармакъларнен алып кетеджеклер. Эр биринъизни догъру дивар чатлагъындан чыкъараджакъ ве Хармон ерине ташлайджакълар, — дей РАББИ. — Бет-Эльге кетинъиз, къанунсыз ишлеринъизни япынъыз, Гилгалда чокъча гуна къазанынъыз. Эр саба къурбанларынъызны чалынъыз, эр учюнджи куню онда бир пайларынъызны кетиринъиз. Шукюр бахшышы оларакъ экши хамырдан пишкен пителерни якъынъыз, озь истегинен кетирген бахшышларынъыз акъкъында эр кеске айтынъыз! Сиз буны пек севесинъиз, эй, Исраиль огъуллары! — дей РАББИ-ТААЛЯ. — Шунынъ ичюн Мен бутюн шеэрлеринъизге ачлыкъ йибердим, эписи яшагъан ерлеринъизде ашлыкъ къытлыгъы олды, лякин сиз Манъа къайтмадынъыз, — дей РАББИ. — Мен оракъ вакътындан учь ай эвель ягъмур ягъдырмадым. Бир шеэрге Мен ягъмур ягъдырдым, башкъа шеэрге исе ягъдырмадым. Бир топракъ пайы ягъмургъа тойды, башкъа пай исе ягъмурны корьмейип къуруды. Сувны ичмек ичюн, эки-учь шеэр бир шеэрге топландынъыз, амма сувгъа тоялмадынъыз. Лякин сиз Манъа къайтмадынъыз, — дей РАББИ. — Мен сизге къурутыджы ельни, ашлыкъларынъызгъа куфни ёлладым. Багъча ве юзюм багъчаларынъызны, инджир ве зейтюн тереклеринъизни сарынчкъа ашады, лякин сиз Манъа къайтмадынъыз, — дей РАББИ. — Мысырда яшагъанларгъа киби, сизге йыкъыджы хасталыкъны ёлладым, йигитлеринъизни къылычнен ольдюре эдим, атларынъызны душман къолуна бердим, бурунларынъыз ордуларынъыздаки олю беденлернинъ яман къокъуларыны дуйды, лякин сиз Манъа къайтмадынъыз, — дей РАББИ. — Содом ве Гомора шеэрлерини насыл йыкъкъаны киби, Мен, Алла, сизинъ шеэрлеринъизни де бойле йыкътым. Сагъ къалгъанларынъыз атештен чыкъарылгъан кусев киби олдынъыз, лякин сиз Манъа къайтмадынъыз, — дей РАББИ. — Шунынъ ичюн Мен сени джезалайджагъым, эй, Исраиль. Япаджакъларым ичюн Алланъны къаршыламагъа азырлан, эй, Исраиль! Бакъ! Алла дюньянынъ юксек ерлеринден келеята! О, дагъларны ясагъан ве ельни яраткъан. О, адамгъа Озь тюшюнджелерини анълата, танъ ярыгъыны къаранлыкъкъа чевире. Онынъ Ады — РАББИ, Ордуларнынъ Алласыдыр. Эй, Исраиль эви, Меним сизлер ичюн агълав йырымны динъленъиз: — Исраиль къыз йыкъылды, бир даа турып оламаз. О, озь топрагъында къалдырылды, оны турсатаджакъ кимсе ёкъ. РАББИ-ТААЛЯ бойле дей: — Исраильде бир шеэрден бинъ адам дженкке чыкъса, юз адам сагъ къаладжакъ, юз адам дженк этмеге чыкъса, он адам сагъ къаладжакъ. Шунынъ ичюн РАББИ Исраиль эвине бойле дей: — Манъа къайтынъыз, ве сагъ къалырсынъыз. Бет-Эльге кетменъиз, Гилгалгъа кирменъиз, Беэр-Шева шеэрине кечменъиз. Гилгал шеэри сюргюн этиледжек, Бет-Эль шеэри гъайып оладжакъ. РАББИге къайтынъыз, ве сагъ къалырсынъыз. Ёкъса О, атеш киби, Юсуф эвине атыладжакъ ве Бет-Эльни якъып ёкъ этеджек. Янгъынны сёндюреджек кимсе олмаз. Эй, адалетни зеэрге чевиргенлер, акъикъатны ерге ургъанлар! Алла Улькер ве Орион йылдыз такъымларыны яраткъан. О, зифт къаранлыкъны саба ярыгъына чевире, куньдюзни геджеге айландыра, денъиз сувларыны чагъырып, оларны ер юзюне тёке. Онынъ Ады — РАББИдир! О, кучьлю адамны бирден йыкъа, къалелерни ёкъ эте. Сиз исе адалетли суд эткенлерни нефрет этесиз, догърусыны айткъанларны кореджек козюнъиз ёкъ. Сиз фукъарелерни таптайсынъыз, олардан богъдай бергисини аласынъыз. Шунынъ ичюн паалы таш эвлер къурарсыз, лякин анда яшамазсыз, гузель юзюм багъларыны сачарсыз, лякин оларнынъ шарабыны ичмезсиз. Къанунсыз ишлеринъиз не къадар чокъ, гуналарынъыз не къадар буюк олгъаныны билем. Сиз инсафлы адамларгъа душманлыкъ япасыз, къапар аласыз ве фукъарелерни адалетли суд этмейсиз! Шунынъ ичюн акъыллы адам бойле вакъыт агъзыны ачмаз, чюнки заман ямандыр. Яманлыкъны япманъыз, амма эйиликке ынтылынъыз. О вакъыт сиз сагъ къалырсыз, ве Ордуларнынъ РАББИ-Таалясы сизнен олур, Онынъ сизнен олгъаныны айткъанынъыз догъру оладжакъ. Яманлыкъны кореджек козюнъиз олмасын, лякин эйиликни севинъиз, шеэр араба къапусы янында адалетли суд этинъиз. Бельки о вакъыт РАББИ, Ордуларнынъ Алласы, Юсуфнынъ эвинден сагъ къалгъанларгъа мерамет косьтерир. Шунынъ ичюн РАББИ-Тааля, Ордуларнынъ Алласы, бойле дей: — Бутюн мейданларда къычырып агълайджакълар, эписи сокъакъларда: «Ах, вай-вай-вай!» — дейджеклер, койлюлерни матем тутмагъа, такъмакъчыларны такъмакъламагъа чагъыраджакълар. Бутюн юзюм багъларында къычырып агълайджакълар, чюнки Мен аранъыздан джезанен кечеджегим, — дей РАББИ. РАББИнинъ куню келювини истегенлерге беля олсун! РАББИнинъ куню сизге неге керектир? О ярыкъ дегиль, къаранлыкъ оладжакътыр. О вакъыт бири насыл арсландан къачар да, огюне аюв чыкъар, эвине къайтып къолунен диваргъа таяныр да, къолуны йылан тишлер. РАББИнинъ куню ярыкъны дегиль, къаранлыкъны кетиреджек. О — гъамлы къаранлыкътыр, бир парылды биле ёкъ. Байрамларынъызны кореджек козюм ёкъ, оларны ред этем, азиз топлашувларынъызны къабул этмейим. Манъа бутюнлей якъыладжакъ къурбанларны ве ашлыкъ бахшышларыны кетирсенъиз, Мен олардан разы олмайджагъым, бакъылгъан бузавларынъыздан чалгъан аманлыкъ къурбанларынъызны къабул этмейджегим. Йырлар шаматасыны Менден узакъ тутунъыз, арфаларынъызнынъ сесини динълемейджегим. Лякин адалет, сув киби, акъсын, акъикъат да, къурумайджакъ озен киби, олсун. Эй, Исраиль эви, къыркъ йыл сахрада Манъа къурбан ве ашлыкъ бахшышларыны кетирдинъизми? Сиз падишанъыз Сикъкъутнынъ ве Киййуннынъ путларынъызны, озюнъиз ичюн япкъан аллаларынъызнынъ йылдызыны алып ташыдынъыз. Шунынъ ичюн Мен сизни Дамасктан узакъ ерге сюргюн этеджегим, — дей РАББИ. Онынъ Ады — Ордуларнынъ Алласыдыр! Сионда гъамсыз яшагъанларгъа беля! Самарие дагъында къоркъусыз отургъанларгъа беля! Сиз — миллетнинъ энъ намлы адамларысыз, Исраиль эви сизге ишанып келе. Къалне шеэрине кечинъ ве бакъынъ, андан буюк Хаматкъа кетинъ, фелестинлилернинъ Гъат шеэрине тюшюнъ. Бу шеэрлер сизинъ эки падишалыкъларынъыздан яхшымы? Топракълары сизинъ топракъларынъыздан буюкми? Сизлер беля кунюнинъ келювини узакъ саясыз, амансызлыкъ акимиетини якъынлаштырасыз. Сизлер фильтишнен япылгъан ятакълар устюнде ятасыз, диванларынъызда кейф чатасыз, энъ яхшы къозуларны ве бакъылгъан бузавларны ашайсынъыз. Арфада чалып йырлайсыз, Давут киби, чалгъы алетлеринде чалгъанынъызны тюшюнесиз. Чанакъларнен шарап ичесиз, энъ яхшы ягъларнен сюртюлесиз, лякин Юсуф эвлятларынынъ келеджек белясыны къасевет этмейсиз! Шунынъ ичюн шимди олар сюргюнликке кеткенлернинъ башында кетеджеклер, ве кейфленгенлернинъ зияфети сонъуна етеджек. РАББИ-ТААЛЯ Озю-Озюнен ант этти. РАББИ, Ордуларнынъ Алласы, бойле дей: — Якъупнынъ къопайлыгъындан джиренем, къавийлештирильген сарайларындан юрегим къайта. Шеэрни ве ичиндеки эр шейини душман къолуна береджегим. Бир эвде он адам къалса, оларнынъ эписи оледжек. Олюлернинъ эмджеси я да дженазе ичюн джевапкяр адам кемиклерни эвден алып чыкъмагъа кельгенде, эвнинъ янындаки адамдан: «Эвде даа бирев сагъ къалдымы?» — деп сорайджакъ, о да: «Ёкъ», — деп джевап къайтараджакъ. Кельген исе: «Тынч ол! Шимди РАББИнинъ Адыны анъмагъа олмаз», — дейджек. Мына, РАББИ буюраджакъ, ве буюк эвлер харабеге чевириледжек, кичик эвлер парча-парча оладжакъ. Атлар къая устюне чапармы? Къаяларны бугъаларнен сюрмеге олурмы? Сизлер исе адалетни зеэрге чевирдинъиз, акъикъат мейвасыны аджджыгъа айландырдынъыз. Сизлер Ло-Девар шеэрини енъгенинъизге къуванасыз ве: «Къарнаим шеэрини озь кучюмизнен запт эттик», — дейсиз. РАББИ, Ордуларнынъ Алласы, бойле дей: — Бакъынъыз, эй, Исраиль эви! Мен сизге къаршы бир душман халкъны чыкъараджагъым, олар сизни Лево-Хаматтан Арава озенине къадар чекиштиреджек. РАББИ-ТААЛЯ манъа шуны косьтерди: Мына, падишанынъ пайына тюшкен пичен вакътындан сонъ, отлар янъыдан ешерип башлагъанда, РАББИ сарынчкъаны ёллады. Сарынчкъалар мемлекеттеки отны ашап битиргенде, мен бойле дедим: — РАББИ-ТААЛЯ! Ялварам, багъышла! Якъупнынъ халкъы бунъа насыл даяныр? Кичик бир халкътыр о! РАББИ фикирни денъиштирди. — Бу шей япылмайджакъ, — деди РАББИ. РАББИ-ТААЛЯ манъа шуны косьтерди: Мына, РАББИ-ТААЛЯ адамларны джезаламагъа атешни ёллады. Атеш терен денъизни ве топракънынъ бир къысмыны якъып битирди. О заман мен бойле дедим: — РАББИ-ТААЛЯ, ялварам, токътат буны! Якъупнынъ халкъы бунъа насыл даяныр? Кичик бир халкътыр о! РАББИ фикирни денъиштирди. — Бу шей де япылмайджакъ, — деди РАББИ-ТААЛЯ. О, манъа даа буны косьтерди: Мына, Рабби саркъма ярдымынен къурулгъан диварда тура, къолунда да бир къуршун саркъма бар. РАББИ менден: — Амос, сен не коресинъ? — деп сорады. Мен: — Бир саркъманы, — дедим. Бунъа Рабби бойле деди: — Мына, Мен халкъым Исраильнинъ ортасына бир саркъма къояджагъым. Бир даа оларны багъышламайджагъым. Исхакънынъ ибадет тёпелери ёкъ этиледжек, Исраильнинъ азиз ерлери йыкъыладжакъ, Еровоамнынъ эвине къаршы Мен къылычнен чыкъаджагъым. Бет-Эльдеки руханий Амацья Исраиль падишасы Еровоамгъа бойле хабер ёллады: — Амос Исраиль халкъынынъ ортасында санъа къаршы халкъны котере. Топракъ онынъ бу къадар сёзлерини котерип оламаз. Амос бойле дей: «Еровоам къылычнен ольдюриледжек, Исраиль исе, мытлакъа, озь топрагъындан сюргюн этиледжек». Амацья Амоскъа бойле деди: — Пейгъамбер! Бар, тез Ехуда топрагъына къайт. Анда ашап яша, анда да пейгъамберлик эт. Бир даа Бет-Эльде пейгъамберлик этме. Бу шеэр — падиша ибадет эткен азиз ердир ве падишалыкънынъ сарайыдыр. Амос Амацьягъа бойле джевап берди: — Мен пейгъамбер дегилим, пейгъамберлик япмагъа да — меним зенаатым дегиль. Мен айванасравджым ве хурма тереклерини осьтюрем. Лякин РАББИ мени къой-эчкилерден алды ве манъа: «Бар, Меним халкъыма Исраильге пейгъамберлик эт», — деди. Шимди РАББИнинъ сёзюне къулакъ ас. Сен: «Исраильге къаршы пейгъамберлик этме, Исхакъ эвине къаршы бир сёз айтма», — дейсинъ. Шунынъ ичюн РАББИ бойле дей: — Апайынъ шеэрнинъ бир ороспусы оладжакъ, огъулларынънен къызларынъ къылычнен ольдюриледжек, сенинъ топрагъынъ ольчю йипинен пай этиледжек, сен исе арам ерде оледжексинъ. Исраиль исе мытлакъа озь мемлекетинден сюргюн этиледжек. РАББИ-ТААЛЯ манъа буны косьтерди: Мына, бир сепет пишкен мейва. О, менден: — Амос, сен не коресинъ? — деп сорады. — Бир сепет пишкен мейваны, — деп джевап къайтардым мен. О заман РАББИ манъа: — Исраиль халкъымнынъ сонъу кельди. Бир даа оларны багъышламайджагъым, — деди. — О кунь Алланынъ сарайындаки йырлар агълавларгъа айланаджакъ, — дей РАББИ-ТААЛЯ. — О вакъыт чокъ адам ольдюриледжек. Эр бир ерде олюлерни сес-солукъсыз котерип атаджакълар. Эй, фукъарелерни таптагъанлар, заваллыларны чекиштиргенлер, буны динъленъиз! Сизлер айтасыз: — Янъы ай тездже кечсин! Биз ашлыгъымызны сатмагъа истеймиз! Раатлыкъ куню тездже кечсин! Богъдайымызны сатувгъа чыкъараджакъмыз, ольчюни уфакълаштыраджакъмыз, фиятыны арттыраджакъмыз, ялан ташларны къулланып алдатаджакъмыз. Ёкъсулларны кумюшке сатын аладжакъмыз, фукъарелер ичюн бир чифт сандалет береджекмиз, богъдай ерине кепек сатаджакъмыз. РАББИ Якъупнынъ шуретинен ант этти: — Керчектен де, онынъ япкъан ишлеринден ич бирини бир вакъыт унутмайджагъым. Шунынъ ичюн ер юзю сарсылмайджакъмы? Устюнде яшагъан эр кес агъламазмы? Бутюн ер, Нил дерьясы киби, котериледжек, Мысыр дерьясы киби къабарып, ашагъы тюшюджек. — О куню, — дей РАББИ-ТААЛЯ, — уйледе кунешни батыраджагъым, купе-куньдюз ер юзюни къарартаджагъым. Байрамларынъызны агълавгъа айландыраджагъым, эписи тюркюлеринъизни дженазе иляхийлерине чевиреджегим. Эр кесни чувал урбасы киймеге меджбур этеджегим, эр кеснинъ баш сачлары тыраш оладжакъ. О куню бирден-бир огълунынъ артындан агълагъанлар киби оладжакъсынъыз. Бу кунни сонъуна къадар аджджы япаджагъым. — Мына, бойле куньлер келе ки, — дей РАББИ-ТААЛЯ, — ер юзюне ачлыкъ ёллайджагъым. Лякин адамлар отьмекни ашамагъа ве сувны ичмеге дегиль, РАББИнинъ сёзлерини динълемеге истейджек. РАББИнинъ сёзюни тапмакъ ичюн, адамлар денъизден денъизгедже, шимальден гъарпкъадже долашаджакъ да, эписи бир тапамайджакъ. О куню гузель къызлар ве йигитлер сувсузлыкътан эслерини джояджакъ. Самариенинъ пис путларынен ант эткенлер, Даннынъ ве Беэр-Шеванынъ аллаларына ишангъанлар йыкъыладжакъ ве бир даа турып оламайджакъ. Мен Раббининъ къурбан ери янында тургъаныны корьдим. О, бойле деди: — Колонналарнынъ башларына ур, къапу башы сарсылсын, тёпеси адамларнынъ башына тюшсюн. Сагъ къалгъанларны исе Мен къылычнен ольдюреджегим. Оларнынъ кимсеси къачып оламайджакъ, къуртулмагъа истегенлери де къуртулмайджакъ. О бир дюньягъа къадар къазып етселер, къолумнен оларны андан чыкъараджагъым. Коклерге котерильселер, оларны андан тюшюреджегим. Къармел дагъынынъ тёпесинде сакълансалар, анда да оларны тапып, тутаджагъым. Козюмнинъ огюнден денъизнинъ тюбюнде гизленселер, денъиз йыланына оларны тишлемеге буюраджагъым. Душманлары оларны сюргюн этселер, анда оларны къылычнен ольдюрмеге эмир береджегим. Козьлеримни оларгъа чевиреджегим, лякин ярдым дегиль, джеза береджегим. Ордуларнынъ РАББИ-Таалясы ерге тийгенинен, ер ирер, устюнде яшагъан эр кес агълар. Бутюн ер, Нил дерьясы киби, котериледжек, Мысыр дерьясы киби къабарып, ашагъы тюшеджек. Рабби Озь эвини коклерде ерлештирген, къуббесини ернинъ устюнде къургъан. О, денъизнинъ сувларыны чагъыра ве оларны ер юзюне тёкип ёллай. Онынъ Ады — РАББИ! — Эй, Исраиль огъуллары, сиз Меним ичюн хушлулар киби дегильмисиз? — дей РАББИ. — Мен исраиллилерни — Мысыр мемлекетинден, фелестинлилерни — Къафтор адасындан, арамлыларны — Кир шеэринден алып чыкъардым! — Мына, РАББИ-ТААЛЯнынъ козьлери бу гуналы падишалыкъны коре. Оны ер юзюнден къырып ташлайджагъым, амма Якъупнынъ эвини бус-бутюн ёкъ этмейджегим, — дей РАББИ. — Мына, Мен буюраджагъым ве Исраиль эвини бутюн халкълар арасында сачаджагъым. Элекнен ун элеген киби, Мен оларны элеп темизлейджегим, бир урлукъ исе ерге тюшмейджек. Халкъымнынъ гунакярлары эписи оледжек; «Беля бизге кельмез, башымызгъа тюшмез», — дегенлер къылычнен ольдюриледжек. — О куню йыкъыкъ эвге ошагъан Давутнынъ падишалыгъыны Мен янъыдан тиклейджегим, диварларыны тюзетеджегим, йыкъылгъан ерлерни янъыдан къураджагъым, оны эски замандаки киби япаджагъым. Сонъ олар Эдомнынъ къалгъан топрагъыны енъеджек ве Меним Адымнен адландырылгъан бутюн халкъларны запт этеджек, — дей бунынъ эписини япаджакъ РАББИ. — Мына, бойле куньлер келир ки, — дей РАББИ, — сабанджылар топракъ сюрмеге кельгенде, берекетни джыйып етиштирмеген оракъчыларгъа расткеледжек, урлукъ сачмагъа кельген адамлар исе юзюмни басып етиштирмегенлерни расткетиреджеклер. Юзюм шырасы дагълардан тамлайджакъ, бутюн байырлардан акъаджакъ. Халкъым Исраильни сюргюнликтен къайтараджагъым, ве олар бош шеэрлерни янъыдан къурып, анда яшайджакълар, юзюм багъларыны сачып, шарабыны ичеджеклер, багъчалар япып, махсулыны ашайджакълар. Мен оларны озьлерининъ топрагъында ерлештиреджегим, ве бир даа Мен оларгъа берген топракътан оларны къуваламайджакълар, — дей РАББИ, сизинъ Алланъыз. Овадьянынъ руясы. РАББИ-ТААЛЯнынъ Эдом акъкъында айткъанлары будыр. — Биз РАББИден бир хабер алдыкъ, халкъларгъа хаберджи ёллангъан: «Турунъыз, Эдомгъа къаршы дженкке чыкъайыкъ!» Мына, Мен сени халкълар арасында кучьсюз япаджагъым, ве санъа хор бакъаджакълар. Юрегинъдеки къопайлыкъ сени алдатты. Юксек ерде, къая чатлакъларында яшайсынъ, ичинъден: — Мени ерге ким тюшюрип олур? — дейсинъ. — Лякин сен, къартал киби, юксек котерильсенъ де, юванъны йылдызлар арасында къурсанъ да, андан да сени ашагъы тюшюририм, — дей РАББИ. — Сен бус-бутюн ёкъ этиледжексинъ! Хырсызлар келип, гедже сени чайпагъан олсалар, тек кереклерини алыр эди. Юзюм джыйгъан адамлар санъа кельген олсалар, бир къач салкъым къалдырыр эди. Амма Исавнынъ эр шейи хырсызланыр, гизли хазинелери акътарылыр! Сеннен бирлик япкъанларнынъ эписи сени топрагъынъдан къуваджакълар. Сеннен дост олып яшагъанлар сени алдатаджакъ ве енъеджеклер. Сенинъ отьмегинъни ашагъанлар сени ураджакъ. Бунынъ не себептен олгъаныны бир кимсе анъламаз. — О куню Мен Эдомнынъ икметли адамларыны, Исавнынъ дагъларындаки акъыллы адамларны ёкъ этеджегим, — дей РАББИ. — Эй, Теман ери, сенинъ джесюр аскерлеринъ пек къоркъаджакълар, Исавнынъ дагъларында булунгъанларнынъ эписи ольдюриледжек. Сен Якъуп къардашынъа яманлыкъ яптынъ. Шунынъ ичюн масхара оладжакъсынъ, эбедиен къырылып битеджексинъ. О куню ябанджылар Якъупнынъ ордусыны эсирликке алып кетти, кельмешеклер шеэр къапуларындан ичери кирди ве Ерусалим акъкъында джереп чекти. Сен исе о куню якъын турып, ярдым этмединъ, оларнынъ бири киби олдынъ. Къардашынъ белягъа огърагъан куню онъа къара къуванчнен бакъмагъайдынъ; Ехуда огъуллары ёкъ этильген куню кульмегейдинъ; онынъ агъыр кунюнде агъыз кермегейдинъ. О, белягъа огърагъан куню халкъымнынъ шеэрине къапуларындан кирмегейдинъ; беля куню онынъ яманлыкъкъа огърагъанына бакъмагъа санъа керекмей эди; беля куню онынъ барлыгъына токъунмагъайдынъ. Ёл чатышмаларында турмагъа ве къачмагъа тырышкъанларны ольдюрмеге санъа керекмей эди, онынъ агъыр кунюнде сагъ къалгъанларны душманнынъ къолуна бермегейдинъ. Бутюн халкълар ичюн РАББИнинъ куню якъынлашты. Не япкъан олсанъ, санъа да айнысы япыладжакъ. Япкъанларынъ сенинъ башынъа тюшеджек. Азиз дагъымда ачувыма толу къадени насыл ичкен олсанъыз, бутюн халкълар да оны ичип-ичип, ичип битиреджеклер ве санки де асыл олмагъан киби оладжакълар. Сион дагъында исе къуртулгъанлар топланаджакъ. Шу дагъ азизлик оладжакъ, ве Якъупнынъ эвлятлары озь пайларынынъ сабысы оладжакъ. Якъупнынъ эви атеш киби оладжакъ, ве Юсуфнынъ эви — алев. Исавнынъ эви исе тобангъа ошайджакъ. Якъуп ве Юсуф Исавны якъып ёкъ этеджеклер. Исав эвинден ич бир адам къалмайджакъ. Бу — РАББИнинъ сёзлери. Негевде яшагъан халкъ Исавнынъ дагъларыны тартып аладжакъ, Шефелада яшагъанлар Фелестин топрагъыны запт этеджек. Олар Эфраим ве Самарие топракъларыны басып аладжакълар. Биньямин Гиладнынъ сабысы оладжакъ. Сюргюн этильген Исраиль огъулларынынъ ордусы къайтаджакъ ве Ханаан топрагъыны Царефаткъа къадар тартып аладжакъ. Ерусалимден сюргюн этильген ве Сефарадда ерлешкенлер Негев шеэрлерининъ сабылары оладжакъ. Енъгенлер Сион дагъына чыкъаджакъ ве Исавнынъ дагъында яшагъанларны суд этеджек. Сонъра РАББИ падишалыкъ япаджакъ. Бир кунь РАББИ Амиттай огълу Юнускъа бойле деди: — Тез буюк Ниневе шеэрине кет ве оны къабаатла. Манъа бу шеэрнинъ ярамай ишлери акъкъында хабер келип етти. Юнус исе РАББИден Таршишке къачмагъа истеди. Яфагъа келип, Таршишке кетеджек бир гемини тапты. Ёл парасыны берди, РАББИден къачайым деп, денъизджилернен берабер Таршишке бармакъ ичюн, гемиге минди. О заман РАББИ денъизде буюк бир ель котерди. Денъизде буюк бир фуртуна къопты, геми парчаланаджакъ киби олды. Денъизджилер пек къоркътылар, эр бири ярдым сорап, озь алласына ялвардылар. Гемини енгиллештирмек ичюн, денъизге гемидеки юкни ташлай башладылар. Юнус исе гемининъ ичине тюшип, яткъан ве терен юкъугъа далгъан эди. Гемининъ капитаны онынъ янына келип: — Сен не юкълайсынъ? Тез ярдым сорап, озь алланъа ялвар! Бельки шу алла бизни къуртарыр, ве биз эляк олмамыз, — деди. Сонъра денъизджилер бири-бирлерине: — Айды, башымызгъа бу къаза-беля ким ичюн кельгенини билейик деп, келинъ, джереп чекейик, — дедилер. Джереп чектилер, ве о, Юнускъа чыкъты. О вакъыт денъизджилер Юнустан: — Айтса бизге, башымызгъа бу къаза-беля ким ичюн кельди? Зенаатынъ не? Къайдан келесинъ? Мемлекетинъ не ерде? Къайсы халкътансынъ? — деп сорадылар. — Мен еудийим, денъизни ве ерни яраткъан коклердеки РАББИ-Таалягъа ибадет этем, — деп джевап берди Юнус. Юнус озю оларгъа РАББИден къачып юргенини айтып берди. Буны эшиткен денъизджилер пек къоркътылар ве ондан: — Не ичюн сен бойле яптынъ? — деп сорадылар. Денъиз исе эп далгъаланмакъта эди. Бунынъ ичюн денъизджилер: — Денъиз тынчлансын деп, санъа не япайыкъ? — дедилер. — Мени алып, денъизге ташланъыз. О вакъыт денъиз тынчланыр. Билем ки, бу кучьлю фуртунагъа мен ичюн огърадынъыз, — деди Юнус. Лякин Юнусны денъизге ташламакъ ерине, акъайлар ялыгъа къайтмагъа истеп, геми куреклерини гъайретнен чектилер, амма бир шей япып оламадылар. Денъиз оларгъа къаршы къутурмагъа эп девам этмекте эди. О заман денъизджилер РАББИге ялварып, айттылар: — Я РАББИ, Санъа ялварамыз, бу адамнынъ джаны ичюн бизим джанларымыз гъайып олмасын. Эгер бу адам къабаатсыз олса, онынъ къаныны башымызгъа тюшюрме! Сен, РАББИ, насыл истеген олсанъ, ойле де яптынъ. Сонъ Юнусны алып, денъизге ташладылар. Шу ань денъиз фуртунасы тынчланды. Буны корьген адамлар РАББИден пек къоркътылар, Онъа къурбан чалып, адакълар ададылар. РАББИ буюк бир балыкъны йиберди, ве балыкъ Юнусны ютты. Юнус балыкънынъ ичинде учь кунь ве учь гедже отурды. Балыкънынъ ичинден РАББИ-Таалясына дува этип, бойле деди: — Къаза-белягъа огърагъанымда, мен РАББИге ялвардым, ве О, манъа джевап берди. Мезар къапусы огюнде тургъанымда, къыямет къопардым, ве Сен меним сесимни эшиттинъ. Сен мени теренликлерге, денъиз тюбюне ташладынъ. Акъар сувлар мени сарды, бутюн Сенинъ къуветли далгъаларынъ устюмден кечти. О вакъыт: «Сенинъ огюнъден къувулдым, амма кене Мукъаддес Сарайынъа бакъаджагъым», — дедим. Сувлар мени бус-бутюн къаплады, буюк теренлик чекип алды, башымны ешиль денъиз отлары сарды. Дагъларнынъ темелине къадар тюштим, ер мени эбедиен къапатты. Лякин Сен, РАББИ-Таалям, джанымны о бир дюньядан къуртардынъ. Джаным такъатсыз олгъанда, Сени, РАББИмни, хатырлап, дува эттим, ве Сен дуваларымны Мукъаддес Сарайынъда эшиттинъ. Бош шейлерге инангъан адамлар Санъа садыкълыгъыны унуттылар. Мен исе Санъа макътав йырымнен къурбан чаладжагъым, берген сёзюмни беджереджегим. Ялынъыз Сен, РАББИ, къуртара билесинъ! Сонъ РАББИ балыкъкъа буюрды, ве балыкъ Юнусны ичинден ялыгъа тюкюрип ташлады. РАББИ Юнускъа экинджи кере шай деди: — Тез буюк Ниневе шеэрине кет. Анда санъа берген хаберимни айт. РАББИ айткъаны киби, Юнус Ниневе шеэрине ашыкъып кетти. Ниневе шеэри пек буюк шеэр эди. Бутюн шеэрни айланып чыкъмакъ ичюн, учь кунь керек эди. Юнус шеэрге кирип, кунь бою шеэрде юрип олгъаны къадар юре ве бойле айта эди: — Къыркъ куньден сонъ Алла Ниневе шеэрини ёкъ этеджек! Ниневелилер Аллагъа иман этип, бир шей ашамайджакъ-ичмейджеклерини илян эттилер, оларнынъ буюги-уфагъы эписи къаба токъулгъан басмадан урба кийдилер. Хабер Ниневенинъ падишасына барып етти. О, тахтындан турып, урбаларыны чыкъарды, къаба токъулгъан басмадан урба кийди ве куль обасына отурды. Сонъ падиша озь адындан ве буюк адамларынынъ адындан бойле илян этмеге буюрды: — Халкъ бир шей ашамасын-ичмесин. Айванлар, туварлар ве къой-эчкилер де бир шей ашамасын, отлакъкъа бармасын, сув ичмесин. Эм адамлар, эм айванлар къаба токъулгъан басмадан урба кийсинлер ве гъайретнен ярдым сорап, Аллагъа ялварсынлар. Эр кес озь яман ёлундан чевирильсин ве озь акъсызлыгъыны къалдырсын. Ким бильсин, бельки Алла къарарыны денъиштирир ве бизге языкъсыныр, Озь атешли гъазабыны бизден чевирир, ве биз эляк олмамыз. Алла оларнынъ ишлерини, яман ёлларындан чевирильгенлерини корип, оларгъа эвельден айткъан фелякетни ёллайджагъына языкъсынды ве беляны ёлламады. Бу шей Юнусны пек ачувландырды, ачувындан о, патлайджакъ къарарына кельди. РАББИге дува этип, о бойле деди: — Я РАББИ! Даа мемлекетимде олгъанымда, бойле оладжагъыны билип тура эдим. Бунынъ ичюн де Таршишке къачтым. Сенинъ хайырсевер ве шефкъатлы, чокъ сабырлы ве мераметли олгъанынъны ве фелякет ёллайджагъынъа языкъсынаджагъынъны биле эдим. Шимди, РАББИ, джанымны менден ал. Яшагъанымдан ольгеним яхшы. РАББИ: — Ачувлангъанынъ яхшымы? — деди. Юнус шеэрден чыкъты, шеэрнинъ шаркъ тарафында ерлешти. Анда озюне бир чадыр япып, шеэрнен энди не оладжагъыны кореджек олып, чадырнынъ талдасына отурды. О вакъыт РАББИ-Тааля бир осюмлик осьтюрди. Осюмлик, Юнуснынъ башы устюнде талда олсун, гъамы да даркъасын деп, устюнден котерильди. Юнус осюмликке пек къуванды. Экинджи куню исе танъ аткъанда, Алла бир къурт йиберди, о, осюмликни кемирди, ве осюмлик къуруды. Кунеш чыкъкъандан сонъ, Алла шаркътан сыджакъ бир ель уфюртти. Кунеш Юнуснынъ башыны пиширип башлады. Юнус эсини джояджакъ киби олды. Озюне олюм сорап: — Яшагъанымдан ольгеним яхшы, — деди. Алла Юнускъа: — Бир осюмлик ичюн ачувлангъанынъ яхшымы? — деди. — Тек ачувлангъаным дегиль, ольгеним биле яхшы, — деди Юнус. О вакъыт РАББИ бойле деди: — Сен эмек сарф этмеген, осьтюрмеген, бир геджеде буюген ве бир геджеде гъайып олгъан осюмликке языкъсынасынъ. Я Мен яхшылыкъны яманлыкътан айырып оламагъан 120 бинъден зияде халкъы ве чокътан-чокъ айванлары олгъан буюк Ниневе шеэрине насыл аджынмайым? Ехуда падишалары Ётамнынъ, Ахазнынъ ве Хизкиянынъ заманларында РАББИ морешетли Микъагъа Самарие ве Ерусалим акъкъында берген хабер ве руя. — Эй, халкъларнынъ эписи, эшитинъиз! Дюнья ве дюньяда яшагъан эр ким, къулакъ асынъыз! РАББИ-ТААЛЯ сизлерге къаршы шаат олсун, Рабби Озюнинъ Мукъаддес Сарайындан шаатлыкъ берсин! РАББИ Озь еринден чыкъаджакъ, ашагъы энеджек, ернинъ ибадет тёпелерини басаджакъ, — Онынъ аягъы астында дагълар ирип кетеджек, вадийлер, атештен ириген балавуз киби, юксек къаядан тюшкен сувлар киби, дагъылып кетеджеклер. Буларнынъ эписи Якъупнынъ яман ишлери ичюн, Исраиль эвининъ гуналары ичюн оладжакъ. Якъуп нечюн яман ишлер япты? Бунынъ себепчиси Самарие дегиль эдими? Ехудада ибадет тёпелерини ким къурды? Ерусалим дегильми? Шунынъ ичюн Самариени ачыкъ чёльдеки чёплюк обасына чевиреджегим, оны юзюм сачыладжакъ ер япарым, онынъ ташларыны вадийге ташларым ве шеэрнинъ диварларыны темеллерине къадар бозарым. Онынъ эписи таш путлары къырыладжакъ, ороспулыкънен къазангъан бахшышларнынъ эписи атеште якъыладжакъ. Онынъ бутюн путларыны ёкъ этеджегим. О, путларны ороспулыкънен къазангъан бахшышлардан топладылар, ве олар кене ороспуларнынъ къазанчы оладжакъ. Шунынъ ичюн мен окюр-окюр агълайджагъым, чыплакъ ве ялынаякъ юреджегим, шакъал киби улуйджагъым, байкъуш киби къычыраджагъым. Самариенинъ яралары яхшы олмаз; хасталыкъ Ехудагъа да кельди, меним халкъымнынъ къапусына, Ерусалим шеэрине якъынлашты. Бу хаберни Гъат шеэринде бильдирменъиз, анда къычырып агъламанъыз. Бет-Леафрада къасеветнен тоз ичинде юварланып ятынъыз. Эй, Шафирде яшагъанлар, чыплакъ ве масхара олып кетинъиз. Цаананда яшагъанлар шеэринден чыкъмайлар. Бет-Эцел шеэри агълавгъа толгъан, о да сизге ярдым этмез. Маротта яшагъанлар агърыдан дёрт буклене, теселли келеджегини беклейлер. РАББИден кельген беля Ерусалим къапусында тура. Эй, Лакиш халкъы, атларны арабаларгъа ек. Сен Исраильнинъ яманлыкъларыны япып башладынъ ве биринджи олып, Сион къызыны гунагъа батырдынъ. Шунынъ ичюн сен сагълыкълашкъанда, Морешет-Гъат шеэрине бахшышлар йибереджексинъ, Акъзив шеэри Исраиль падишаларыны алдатаджакъ. Эй, Мареша шеэринде яшагъанлар, Мен сизни запт этеджек биревни алып келеджегим. Исраильнинъ намлы башлыкълары Адуллам шеэрине къачып кетеджек. Севимли балаларынъны тартып алгъанлары ичюн сачларынъны тыраш эт. Сенинъ башынъ, леш къарталынынъ башы киби, таз олсун, чюнки балаларынъ сенден сюргюн этиледжек. Яманлыкъ япкъанларгъа беля олсун. Олар озь ятакъларында яманлыкъ тюшюне, сабасы кунеш ярыгъында оны беджерелер, буны япмагъа къолларынынъ кучю ете. Олар тарлаларны истесе, оларны тартып алалар, эвлерни истесе — тартып алалар. Инсанны хорлайлар, эвини талайлар, адамны ве онынъ барлыгъыны чайпайлар. Шунынъ ичюн РАББИ шойле дей: — Мына, Мен шу халкъкъа ойле беля ёлларым ки, озь боюнларынъызны къуртарып оламазсынъыз, башынъызны котерип юрип оламазсынъыз, ве заманлар пек фена оладжакъ. Шу куню адамлар сизни мыскъыллайджакъ, устюнъизден шойле агълав йырынен куледжеклер: «Бизни парчаладылар, халкъымызнынъ топрагъы башкъаларгъа берильди. О, энди кери къайтарыладжакъмы? Бизим тарлаларымыз саткъынларгъа пай этильди!» Шу себептен РАББИнинъ халкъы топлашкъанда, топракъ пайы ичюн джереп чекеджек адамынъыз олмаз. «Эй, пейгъамберлер! Пейгъамберлик япманъыз, бойле шейлерни айтманъыз! Биз масхара олмамыз! Эй, “Якъупнынъ эви” деп адландырылгъанлар! РАББИнинъ сабыры биткенми? Онынъ япкъанлары шойлеми?» Меним сёзлерим догъру яшагъан адамларгъа файдалы дегильми? Энди исе Меним халкъым душмангъа чевирильди. Сизлер дженктен къайткъанларнынъ, янынъыздан къоркъмай кечкенлернинъ устюнден урбасыны сыдырып аласынъыз. Халкъымнынъ апайларыны озь гузель эвлеринден къувалайсынъыз, балаларындан эбедиен Мен береджек шуретимни тартып аласынъыз. Турынъ да, кетинъиз мындан, — бу мемлекет раатлыкъ ери дегиль. Пислиги ичюн онъа фена оладжакъ, о, дешетли ёкъ этиледжек. Яланджы яланлар уйдурып, бол шарап ве ички акъкъында пейгъамберлик япса, шу халкъ бойле адамны, пейгъамбер деп, саяр эди. Эй, Якъуп огъуллары! Сизлернинъ эпинъизни мытлакъа топлайджагъым, мытлакъа Исраильнинъ къалгъанларыны бирлештиреджегим, оларны къошта къой-эчкилерни киби, отлакъ ортасына сюрю киби къоярым. Олар шаматалы адам сюрюси оладжакълар. Оларнынъ огюнде ёлны ачып, бирев кетеджек. Олар ёлны къапаткъан шейлерни алып ташлайджакъ, къапулардан тышары чыкъаджакъ. Алдында оларнынъ падишасы кетеджек, башында исе РАББИ тураджакътыр. Мен бойле дедим: — Якъуп огъуллары ве Исраиль эвининъ башлыкълары! Динъленъиз! Сизге догърусыны бильмеге керекми? Сизлер исе эйиликни севмейип, яманлыкъны севесинъиз. Халкъымнынъ терисини сыдырып, кемиклеринден этини айырасыз. Халкъымнынъ этини ашайсыз, терисини сыдырасыз. Кемиклерини къырып, тавагъа къояджакъ киби парчалайсыз, этини къазангъа къояджакъ киби догърайсынъыз. Олар РАББИден ярдым истейджек, амма О, оларгъа джевап бермейджек, олар яманлыкъ япкъанлары ичюн, олардан бетини чевиреджек. РАББИ яланджы пейгъамберлер акъкъында шойле дей: — Олар Меним халкъымны ёлдан уралар, оны тишлеринен тишлейлер. Ким оларны ашатса, онъа аманлыкъ ваде этелер, ким исе агъызларына бир шей къоймаса, онъа къаршы дженк башлайлар. Шунынъ ичюн руялар ерине къара геджени кореджексинъиз, фалджылыкъ ерине къаранлыкъны аладжакъсынъыз. Пейгъамберлернинъ башы устюнде кунеш ярыкъ бермейджек, куньдюзлери къара оладжакъ. Гизли шейлерни бильгенлер утанаджакъ, фалджылар масхара оладжакъ. Оларнынъ эписи агъызларыны къапатаджакъ, РАББИден оларгъа ич бир джевап олмайджакъ. Мен исе РАББИнинъ Руху къудретине, догърулыкъкъа ве джесаретке толу оладжагъым, Якъуп огъулларына — къанунсызлыгъыны, Исраильнинъ огъулларына — гуналарыны косьтереджегим. Эй, Якъуп эвининъ башлыкълары ве Исраиль эвининъ ёлбашчылары, буны динъленъиз! Сизлер адалетни севмейсинъиз, эр бир догъру шейни къыйыш этесинъиз, ольдюрип ве ялан айтып, Сиондаки Ерусалимни къурасынъыз. Шеэрнинъ башлыкълары къапар алып, суд этелер, руханийлери парагъа огретелер, пейгъамберлери акъчагъа фал бакъалар. Айны заманда олар РАББИге таяналар, «РАББИ бизим арамызда, башымызгъа бир беля тюшмейджек», — дейлер. Шунынъ ичюн сизлер себебинден Сион, тарла киби, сюрюледжек, Ерусалим чёплюк обасына чевириледжек, РАББИнинъ Эви тургъан дагъны орманлар басаджакъ. Сонъки куньлерде РАББИнинъ Эви тургъан дагъ дагъларнынъ башы оладжакъ, байырлардан юксек котериледжек, ве онъа тараф халкълар, озенлер киби, акъып келеджеклер. Халкъларнынъ чокъусы барып, шойле дейджек: «Айдынъыз, РАББИнинъ дагъына котерилейик, Якъупнынъ Алласынынъ Эвине кирейик. О бизге Озь ёлларыны корьсетеджек, ве бизлер Онынъ ёлларындан юреджекмиз». О заман РАББИ Сиондан Къанунны огретеджек, Ерусалимден Озь Сёзюни ёллайджакъ. РАББИ чокъ халкъны суд этеджек, узакъ ерлердеки чокъ миллетнинъ даваларыны чезеджек. Сонъра олар къылычларындан сабан тишлерини дёгеджек, мызракъларындан пычакъларны япаджакъ. Бир даа халкъ халкъкъа къаршы къылыч котермейджек, энди дженк этмеге огренмейджек. Лякин эр кес озь юзюм пытагъы тюбюнде, озь инджир тереги тюбюнде отураджакъ, ве оларны къоркъутаджакъ киши олмайджакъ. Ордуларнынъ РАББИси шойле айтты. Эр бир халкъ озь алласынынъ адынен юрсе де, бизлер омюрлик Алламыз РАББИнинъ Адынен юреджекмиз. РАББИ бойле дей: — Шу куню Мен топал халкъымны топлайджагъым, сюргюн этильгенлерни ве Мен джезалагъанларны арткъа къайтараджагъым. Топал халкъымны сагъ къалдыраджагъым, узакъларгъа сюргюн этильгенлерни кучьлю халкъкъа чевиреджегим. Шу куньден башлап, РАББИ оларгъа Сион дагъындан омюрбилля падишалыкъ япаджакъ. Эй, Сион къызы, Ерусалим шеэри, къойлар ичюн къаравуллыкъ къуллеси, сен, эвельки киби, падишалыкънынъ баш шеэри оладжакъсынъ, ве Ерусалим халкъы падишалыкъ этеджек. Не ичюн сен о къадар къычырып агълайсынъ? Сенинъ падишанъ ёкъмы? Не ичюн догъураяткъан къадын киби къычырасынъ? Сенинъ меслеатчынъ гъайып олдымы? Эй, Ерусалим халкъы! Догъураяткъан къадын киби, чекиш ве агърыдан дёрт буклен; шимди сен шеэрден чыкъаджакъсынъ ве тарлада яшайджакъсынъ. Сен Вавилонгъа кетеджексинъ, анда сен къуртуладжакъсынъ. Анда РАББИ сени душманларынънынъ къолундан сатын аладжакъ. Шимди чокъ халкъ санъа къаршы чыкъты ве: «Сион арамлансын, козьлеримиз де бунъа бакъып тойсун», — дейлер. Амма олар РАББИнинъ тюшюнджелерини бильмейлер, Онынъ ниетлерини анъламайлар. О исе оларны, армангъа богъдай культелери киби, топлады. Эй, Сион къызы! Тур да, арманны бас. Мен сени кучьлю япарым. Сен, демир бойнузлары ве бакъыр туякълары олгъан бугъа киби, кучьлю оладжакъсынъ. Сен чокъ халкъны къырып ташлайджакъсынъ, оларнынъ арам мулькюни ве байлыгъыны РАББИге, дюньянынъ Эфендисине багъышлайджакъсынъ. Шимди исе, ордуларнынъ шеэри, ордуларынъны котер! Бизни алкъагъа алдылар; Исраиль ёлбашчысынынъ янагъына падиша таягъынен ураджакълар. Сен де, Вифлеем-Эфрата, Ехуданынъ баш шеэрлери арасында кичик олсанъ да, сенден Мен ичюн Исраильнинъ Башлыгъы чыкъаджакъ. Онынъ тамырлары заманларнынъ башындан, эбедийликтен келип чыкъа. Агъыраякълы къадын огъул тапмагъандже, РАББИ Исраильни къалдыраджакъ. О вакъыт исраиллилернинъ къалгъан къардашлары оларгъа къайтып келеджек. О, келип, РАББИнинъ кучюнен, Алласынынъ, РАББИнинъ шуретли Адынен халкъына чобанлыкъ япаджакъ, олар тынчлыкъ ичинде яшайджакълар, Онынъ буюклиги дюньянынъ четлерине етеджек. О, оларгъа аманлыкъ чокърагъы оладжакъ. Ашшур мемлекетимизге басып кельгенде ве сарайларымызгъа киргенде, биз оларгъа къаршы еди башлыкъны, секиз ёлбашчыны биле чыкъараджакъмыз. Олар Ашшур топрагъыны, Нимроднынъ ачыкъ ерлерини къылычнен чобанлыкъ япаджакъ. Ашшурнынъ аскерлери бизим топрагъымызгъа басып кельгенде, сынъырларымызны бозгъанда, О, бизни Ашшурдан къуртараджакъ. Якъупнынъ сагъ къалгъан огъуллары бир чокъ халкъларнынъ арасында РАББИ ёллагъан чыкъ киби, отларгъа ягъгъан ягъмур киби оладжакъ. Олар ич бир адамгъа таянмаз, ич кимсени беклемез. Якъупнынъ къалгъан огъуллары халкъларнынъ арасында, чокъ миллетлернинъ арасында кийик айванларнынъ арасында арслан киби оладжакъ, къой сюрюсинде яш арслан киби оладжакъ. О, атыладжакъ, таптайджакъ ве парчалайджакъ, къуртулмагъа имкян къалдырмайджакъ. Сенинъ къолунъ душмаларынъа къаршы котериледжек, ве бутюн душманларынъ ёкъ этиледжек. РАББИ бойле дей: — Шу куню атларынъны ёкъ этеджегим, дженк арабаларынъны бозаджагъым. Мемлекетинъдеки шеэрлеринъни бербат этеджегим, эписи пекитильген ерлеринъни йыкъаджагъым. Сенинъ ырымджылыкъ кучюнъни тартып аладжагъым, булутлардан фал бакъкъанлар къалмайджакъ. Мен сенинъ путларынъны, сен табынгъан таш путларынъны къырып ташлайджагъым. Бир даа къолларынънен япылгъан путларгъа табынмайджакъсынъ. Ашера путуна табынма диреклеринъни ёкъ этеджегим, шеэрлеринъни бозаджагъым. Мени динълемеген миллетлерни ачувланып гъазапнен джезалайджагъым. Энди РАББИнинъ сёзлерини динъленъиз: — Тур, дагъларнынъ огюнде озь даванъ акъкъында айтып бер, байырлар сенинъ сёзлеринъни эшитсин! Эй, дагълар ве ернинъ сарсылмаз темеллери! РАББИнинъ къабаатлавыны эшитинъиз, — РАББИ Озь халкъынен, Исраильнен давалаша. Эй, халкъым! Мен санъа не яптым? Санъа насыл агъырлыкъ эттим? Манъа джевап бер. Мен сени Мысыр топракъларындан чыкъардым, къуллукъ еринден сени сатын алдым, сенинъ огюнъде Мусаны, Харунны ве Мерьемни йибердим. Эй, халкъым! Акълынъа кетир: Моав падишасы Балакъ сизге къаршы нелер тюшюнди? Беорнынъ огълу Белам онъа насыл джевап берди? Шиттимден Гилгалгъа къадар не олды? Мен, РАББИ, сизге ишанчлыгъымны косьтердим. РАББИни насыл къаршылайым? Юдже Аллагъа насыл ибадет этейим? Онынъ огюне бутюнлей якъыладжакъ къурбанларнен, бир йыллыкъ таналарнен чыкъайыммы? Бинълернен къочкъар кетирсем, дерья-дерья зейтюн ягъыны акъызсам, РАББИнинъ разылыгъыны къазанырыммы? Къанунсыз ишлерим ичюн биринджи огълумны берейимми? Джаным ишлеген гуналары ичюн Онъа балаларымны алып кетирейимми? Эй, инсан! Эйилик не олгъаны санъа бильдирильди, РАББИ сенден не истегени де хабер этильди: адалетли арекет этмек, мераметни севмек ве Алланънынъ огюнде юваш юрекнен яшамакъ. РАББИ шеэрни чагъыра. Сенинъ Адынъдан къоркъмагъа — акъыллы шейдир. Къолунда падишанынъ акимиети олгъанны ве шу акимиетни онъа берген Биревнинъ сёзлерини динъленъиз. Ярамайларнынъ эвлери арам къазангъан байлыкъкъа толу, анда да пис яланджы теразелери. Яланджы теразелерини ве ялан ташларыны Мен къабул этмем. Шеэр байлары залымлыкъкъа толу, анда яшагъанлар ялан айталар, озь тиллеринен алдаталар. Шунынъ ичюн Мен гуналарынъыз ичюн ойле урарым ки, бир даа аякъкъа турып оламазсынъ. Сени бутюнлей ёкъ этеджегим. Ашайджакъсынъ, амма тоймайджакъсынъ, ашкъазанынъ бош къаладжакъ. Сакълайджакъсынъ, амма сакълап оламайджакъсынъ. Сакъланып къалгъанны да сизден къылычнен тартып аладжакълар. Урлукъ сачаджакъсынъ, амма берекет алмайджакъсынъ, зейтюн сыкъаджакъсынъ, амма ягъынен сюртюнмейджексинъ. Юзюм шырасыны сыкъаджакъсынъ, амма шарап ичмейджексинъ. Сизлер Омрийнинъ низамнамелерини беджере эдинъиз, Ахав эвининъ бутюн япкъанларыны япа эдинъиз, оларнынъ ишлерине коре яшай эдинъиз. Шунынъ ичюн Мен сени ёкъ этмеге, сакинлеринъни мыскъылламагъа ёл береджегим, сизлер Меним халкъым олсанъыз да, ашаланаджакъсынъыз. Вай, башыма беля тюшти! Юзюм джыйылгъан сонъ багъчагъа кирген адамгъа ошадым, язда мейва джыйылгъандан сонъ багъчагъа кирген, амма бир шей тапалмагъан адамгъа ошадым. Ашамагъа бир салкъым юзюм ёкъ, джаным истеген бир дане пишкен инджир ёкъ. Ерде мераметли адамлар къалмады, адамлар арасында догъру сою ёкъ. Эр кес, къан тёкмек ичюн, къапкъан къоя, къардаш къардашына къаршы тузакъ къура. Къоллары яманлыкъ япмагъа уста олды. Башлыкъ бахшыш истей, къады къапар алып, суд эте, халкънынъ буюклери джан истегини бильдире, озь планларыны берабер беджере. Оларнынъ энъ яхшысы — когем киби, энъ адалетлиси — тикенли къорадан бетердир. Сенинъ къаравулларынъ бильдирген вакъыт келеята, джеза вакъты тез якъынлаша. Энди олар шашмалап къаладжакълар. Достунъа ишанма, танышынъа таянма, янынъда яткъан къадынынъа биле бир шей айтма. Огъул бабасыны урьмет этмей, къыз — анасына къаршы, келин — къайнанасына къаршы чыкъа. Инсаннынъ къорантасы — онынъ душманларыдыр. Мен исе РАББИден ярдым беклейджегим, Къуртарыджым Аллама умют этеджегим, Аллам да мени эшитеджек. Эй, душманым, меним устюмден кульме! Йыкъылсам биле, аякъкъа турарым. Къаранлыкъта олсам биле, РАББИм манъа ярыкъ оладжакъ. РАББИнинъ огюнде гуна япкъаным ичюн, Онынъ ачувына даянаджагъым, Онынъ ишиме къарар чыкъараджагъыны, мени акълайджагъыны беклейджегим. О вакъыт О, мени ярыкъкъа чыкъараджакъ, ве мен Онынъ акъикъатыны кореджегим. Бунынъ эписини душманым кореджек, манъа: «Къайда РАББИ, сенинъ Алланъ?» — деп айткъан душман утанаджакъ. Оны, сокъакътаки чамур киби, таптайджакълар, козьлерим буны корип тояджакъ. Диварларны къурмагъа вакъыт келеджек, сынъырларны кенишлетмеге заман оладжакъ. Шу куню санъа Ашшурдан ве Мысыр шеэрлеринден, Мысырдан Фират дерьясына къадар олгъан ерлерден, денъизден денъизгедже, дагълардан дагъларгъадже олгъан ерлерден адамлар келеджек. Бутюн ер исе халкъларнынъ япкъанлары, оларнынъ ишлери ичюн бакъымсыз сахрагъа чевириледжек. Я РАББИ, Озь халкъынъа падиша таягъынен чобанлыкъ яп, Къармел дагъларында айры яшагъанларны, сенинъ мулькюнъ олгъан къойларынъны бакъ. Эвель-эзель олгъаны киби, олар Башан ве Гиладда отласынлар. Мысыр топрагъындан сиз чыкъкъан вакъытта киби, Мен сизге аджайип ишлеримни косьтереджегим. Миллетлер буны кореджеклер ве озьлерининъ къуветинден утанаджакълар. Къолларынен агъызларыны къапатаджакъ, къулакълары сагъыр оладжакъ. Олар, йыланлар киби, ерде сюйрекленген махлюкълар киби, ер тозуны ялайджакъ. Олар озь пекинген ерлеринден чыкъаджакъ, Алламыз РАББИден къоркъаджакълар. Сенинъ алдынъда олар титрейджек. Сен киби башкъа Алла ёкъ. Сен адамларнынъ къабаатыны багъышлайсынъ, Сенинъ къысметинъни, халкънынъ къалгъанларыны къанунсыз ишлери ичюн джезаламайсынъ. Онынъ ачувынынъ сонъу бар, О, севгисини косьтермеге севе. О, кене бизлерни аджыйджакъ ве къабаатларымызны багъышлайджакъ. Сен бутюн гуналарымызны терен денъизге батыраджакъсынъ, ишанчлыгъынъны — Якъупкъа, севгинъни — Ибраимге косьтереджексинъ, эвель-эзельден бабаларымызгъа берген сёзюнъни беджереджексинъ. Ниневе шеэри акъкъында пейгъамберлик. Элкъошлу Нахумнынъ руялар китабы. РАББИ адамларгъа путларгъа ибадет этмеге ёл бермез, Алла адамларнынъ акъларыны берер. РАББИ джезалай, Онынъ гъазабы дешетлидир. РАББИ душманларыны джезалар, Озь душманларына къаршы чыкъар. РАББИ тез ачувланмаз, Онынъ къудрети буюк. РАББИ ич кимсени джезасыз къалдырмаз. О, боран ве фуртуна ичинде кете, булутлар — Онынъ аягъы тюбюндеки тоздыр. Денъизге эмир этсе, денъиз къуруй, бутюн озенлер къуруп кете, Башан ери ве Къармел дагълары сола, Ливаннынъ чечеклери ренкини джоя. Дагълар РАББИнинъ огюнде къалтырай, байырлар ирий, Онынъ огюнде ер титрей, дюнья ве дюньяда яшагъанларнынъ эписи титрей. Онынъ гъазабы огюнде ким турып олур? Гъазабынынъ алевине ким даянып олур? Онынъ гъазабы, атеш киби, джайрай, Онынъ огюнде къаялар йыкъыла. РАББИ хайырлыдыр, беля вакътында сакъланув еридир. Онъа ишангъанларны О, биле. Лякин О, Ниневе шеэрини сув ташкъынынен бутюнлей ёкъ этеджек, Озь душманларыны къаранлыкъкъа батыраджакъ. Сизлер РАББИге къаршы нелер тюшюнесинъиз? О, эпинъизни бутюнлей ёкъ этеджек, ве беля бир даа текрарланмаз. Олар сыкъ тикенлик ичинде къарышып къаладжакълар, сархош олгъандже шарап ичеджеклер. Оларнынъ эписи, къуру тобан киби, янып кетеджек. Ниневе шеэри! Сенден чыкъкъан адам РАББИге къаршы яманлыкъ тюшюнир, ярамай огютлер берер. РАББИ шойле дей: — Олар кучьлю ве чокъ сайылы олса да, олар ёкъ этилип кетеджеклер. Мен сени азапларгъа огъраткъан олсам да, энди огъратмам. Шимди Мен олар сизге такъкъан боюндырыгъыны парчаларым, зынджырларыны узип ташларым. Санъа исе, Ашшур, РАББИ шуны буюра: — Энди сенинъ адынъны ташыгъан эвлятларынъ олмайджакъ, таштан ве иритильген маденден япылгъан путларны алланънынъ эвинден ёкъ этеджегим, анда санъа къабир япаджагъым, ве сен масхара оладжакъсынъ. Мына, къуванчлы хаберни бильдиреяткъан, тынчлыкъ-аманлыкъны илян эткен адам дагълардан кечер. Эй, Ехуда! Байрамларынъны яп ве адакъларынъны беджер; ярамай адам сенинъ топрагъынъдан бир даа кечмейджек, о, бутюнлей ёкъ этиледжек. Санъа къаршы йыкъыджы котериле! Къавийлештирильген ерлеринъни къорчала, ёлларынъны къору, дженкке азырлан, кучюнъни топла! Душманлар Исраильни ве Якъупны хараплагъан олсалар да, юзюм пытакъларыны сыдырып алгъаны киби, оларнынъ барлыгъыны тартып алгъан олсалар да, РАББИ эм Исраильнинъ шерефини, эм Якъупнынъ шерефини гъайрыдан тиклейджек. Кучьлю къараманларнынъ къалкъанлары къырмызы, орду аскерлери къызыл кийгенлер, дженк арабалары уруш ичюн азырлангъан, оларнынъ мадени атеш киби парылдай, мызракълар орманы саллана. Дженк арабалары сокъакълар бою ашыкъа, кенъ мейданларда тез кетелер. Олар алев киби йылтырайлар, йылдырым киби парылдайлар. О, озь батырларыны чагъыра, амма олар ёлунда сюрюнелер. Шеэр диварларына чыкъмагъа ашыкъалар, амма шеэр энди алкъагъа алынды. Озенлерни токътаткъан къапулар ачыла, ве сарай йыкъыла. Къарар чыкъарылды: къыраличени союндыралар ве алып кетелер. Онынъ къадын къуллары, гогерджин киби инъильдеп, кокюслерине гъамнен уралар. Эвель-эзельден Ниневе шеэри сувгъа толу хавуз киби эди, шимди исе эр кес, акъып кеткен сув киби, къача. «Токъта, токъта!» — деп оларгъа къычыралар, амма кимсе артына бакъмай. Тартып алынъыз кумюшни, чайпанъыз алтынны! Къыйметли шейлернинъ сонъу ёкъ. Чешит тюрлю паалы шейлер чокъ! Шеэрни чайпай, бошата, ёкъ этелер. Юреклер ирий, тизлер къалтырай. Эр кеснинъ бедени агъыра, эр кеснинъ бети къарара. Къайда энди арслан къобасы? Арслан балалары авгъа чыкъкъан ер къайда? Арсланлар къорантасы ич кимседен къоркъмайып юрген ерлери къайда? Арслан, озь балаларыны тойдурмакъ ичюн, чокъ парчалады, хырсызлады, ыргъачылары ичюн чокъ богъды, озь къобасыны авгъа толдурды, яшагъан ерлерини парчалангъан этке толдурды. — Мен санъа къаршы чыкътым, — дей Ордуларнынъ РАББИси. — Дженк арабаларынъны якъаджагъым, арслан балаларынъ къылычнен ольдюриледжек. Энди сен ер юзюнде авгъа чыкъмайджакъсынъ, эльчилеринънинъ сеси башкъа эшитильмейджек. Къан тёккен шеэрге беля! О, ялангъа ве ягъмагъа толу, мында ягъмаджылыкъ токътамай. Къамчы къакъылмасы ве айлангъан копчеклернинъ сеси, ат туякъларынынъ патырдысы ве дженк арабасынынъ гудюрдиси эшитиле. Атлылар чапа, къылыч парылдай, мызракълар ялтырай. Чокътан-чокъ олюлер, оба-оба джесетлер ята. Олюлернинъ сайысы ёкъ, адамлар юргенде, олюлерге сюрюне. Бу, фаишенинъ буюк ороспулыгъы ичюн олды. О — дюльбер, усталыкънен этне япа, ороспулыкъларынен халкъларны алдата, этнесинен къабилелерни озюне къул япа. — Мен санъа къаршы чыкъам! — дей Ордуларнынъ РАББИси. — Урбаларынънынъ этегини бетинъе котерип, халкъларгъа аврет ерлеринъни корьсетеджегим, айыбынъны падишалыкъларгъа ачаджагъым. Сени писликлерге булаштыраджагъым, сени ашалайджагъым ве масхара этеджегим. Сени корьген эр ким сенден къачып: — Ниневе харап олды! Оны ким аджыйджакъ? Сенинъ гонълюнъни аладжакъ кимни тапайым? — дейджек. Сен Но-Амон шеэринден яхшысынъмы? О, озенлер арасында ерлешкен эди, чевре-чети сув эди, денъиз оны къорчалай, Нил дерьясы онынъ дивары эди. Хуш мемлекети — онынъ къудрети, Мысыр да онъа сынъырсыз кучь берди. Пут мемлекети ве ливиялылар онъа ярдымгъа келе эдилер. Амма оны да сюргюн эттилер, эсир алдылар. Сабийлери биле эр бир сокъакъларнынъ кошелеринде ольдюрильди, мырзалары ичюн джереп чекильди, онынъ буюк акъайлары зынджырнен багъланды. Сен де сархош оладжакъсынъ, сен де гизленип, душманларынъдан сакъланув ерини къыдыраджакъсынъ. Сенинъ къалелеринъ пишкен инджир мейваларына толу терекке бенъзей: эгер оны сильксенъ, ашамагъа истегеннинъ агъзына догъру тюшеджек. Бутюн аскерлеринъ — апайлар киби. Мемлекетинъ душманларынъа ачыкъ, атеш шеэрнинъ къапу мандалларыны ашайджакъ. Алкъагъа алынаджакъ вакътына сув ташып къой, къалелеринъни къавийлештир. Чамур тап, балчыкъ тапта, кирпичлер ичюн къалыфларны азырла. Сени анда атеш ашап битиреджек, къылыч сени кеседжек. Озюнъ тыртыр я да сарынчкъа киби чокъ олсанъ да, атеш тыртырларгъа ошап, сени ашайджакъ. Алыш-веришчилеринъ кок йылдызларындан чокъ олды, амма олар, сарынчкъа киби, мемлекетинъни талайджакъ ве учып кетеджеклер. Къаравулларынъ — чегертки киби чокъ, орду башлыкъларынъ да — сарынчкъа сюрюси кибидир. Сувукъ олгъанда, олар ташлар арасында аралыкъларда сакъланалар, кунеш чыкъкъанда исе, учып кетелер, ве къайда олгъанларыны бильмезсинъ де. Эй, Ашшур падишасы! Сенинъ ёлбашчыларынъ юкълай, мырзаларынъ раатлана, халкъынъ дагъларда дагъылды, оны топлайджакъ киши ёкъ. Сенинъ яранъа илядж ёкъ, сени ургъан уруш — олюм ярасыдыр. Сенинъ акъкъынъда эшитеджек эр ким къуванып, эль чырпаджакъ, чюнки битмез ачувынъны дуймагъан кимсе къалмады. Хавакъкъукъ пейгъамберге руясында берильген пейгъамберлик. — Я РАББИ! Мен Сени чагъырам. Сен мени даа не къадар эшитмейджексинъ? Зорбалыкъ акъкъында къычырам. Не къадар мени къуртармайджакъсынъ? Нечюн яманлыкъны манъа косьтересинъ, нечюн бу беляларны козьлерим коре? Козюм огюнде йыкъылув ве зорбалыкъ, душманлыкъ ве къавгъалар токътамай. Шу себептен къанун озь кучюни джойды, адалетли суд ёкъ. Яманлыкъ япкъан адам инсафлыны енъе, ве адамлар догърулыкъны бозалар. — Башкъа халкъларгъа бакъынъыз, къулакъ асынъыз ве шашып къалынъыз! Сизинъ куньлеринъизде ойле бир иш япаджагъым ки, эгер сизге айтып берселер, инанмаз эдинъиз. Мен шимди къасдийлилерни котереджегим. Бу халкъ — мераметсиз ве фикирсиз, олар ер юзюнде долашалар, озьлерининъ олмагъан топракъларны тартып алалар. Бу, къоркъунчлы ве вахший бир халкътыр. Олар озь-озюне къанун язалар ве озьлерини юксельтелер. Оларнынъ атлары леопардлардан тез, акъшам чыкъкъан къашкъырлардан вахшийдир. Атлар туякъларынен ерни ура, атлылары узакълардан келелер, авына атылгъан къартал киби, учып келелер. Оларнынъ эписи зорбалыкъ япмакъ ичюн келе, оларнынъ ордулары шаркъий ель киби огге кече ве къумдан чокъча эсирлер ала. Къасдийлилер падишаларны мыскъыллай, башлыкъларнынъ устюнден куле. Эр бир къавийлештирильген къале устюнден кулип, диварларнынъ тёпесинедже топракъ обалап, къалелерни эллерине алалар. Олар боран киби келип кечелер, лякин къабаатлы олурлар, чюнки оларнынъ алласы — озь кучюдир. — РАББИ-Таалям, меним Мукъаддес Аллам! Чокътан берли Сен булунасынъ! Биз ольмейджекмиз! Я РАББИ, Сен къасдийлилерни тек бизни суд этмеге ёлладынъ. Меним Къаям! Оларны Ехуда халкъыны джезаламагъа йибердинъ. Сенинъ саф козьлеринъ яманлыкъкъа бакъып оламаз, Сен акъсызлыкъкъа даянып оламайсынъ. Айса не ичюн имансызларгъа бакъып отурасынъ? Ярамазлар инсафлыларны ёкъ эткенде, не ичюн индемейсинъ? Не ичюн адамларны денъиздеки балыкълар киби эттинъ, сюйрелип юрген махлюкълар киби ёлбашчысыз къалдырдынъ? Душман оларны къармакънен тута, сачмаларнен сувдан чыкъара, балыкъ агъларынен авлай, бу себептен де къувана ве севине. Шунынъ ичюн олар сачмаларына къурбан кетирелер, балыкъ агъларына къокъулы отларны якъалар, — агълар оларны бай эте, бол-бол ашлар кетире. Не вакъыткъадже олар агъларыны толдураджакъ ве бошатаджакълар, не вакъыткъадже токътамайып, халкъларны аджымайып ольдюреджеклер? Мен къулледе къаравуллыкъ этеджегим, къавий ерде тураджагъым, РАББИнинъ джевабыны беклейджегим. Шикяетиме насыл джевап береджегини беклеп отураджагъым. РАББИ манъа шойле джевап берди: — Кореджек шейлеринъни язып ал, леваларда ачыкъ-айдын язып къой, оларны окъуйджакълар бир кереден окъусынлар. Руянынъ ерине келеджек вакъты даа кельмеди. О, сонънынъ келеджегини бильдире ве ялан дегиль. Эгер кечикип кельген дайын олса биле, эписи бир бекле, — о, мытлакъа оладжакъ. Мына, къопай адамнынъ джаны догъру ёлда дегиль, инсафлы адам исе Аллагъа ишанчлыкънен яшар. Керчектен де, къопай адам — алдаткъан шараптыр. О, тынчланмаз, онынъ джаны о бир дюнья киби къызгъанч, олюм киби тоймаз. Эписи миллетлерни озюне топлай ве эписи халкъларны запт эте. Амма шу халкъларнынъ эписи онынъ устюнден шакъа этеджек, оны мыскъыллайджакъ: — Башкъасынынъ барлыгъыны тартып аласынъ, борджкъа алып зенгинлешесинъ. Амма чокъкъамы? Алынъ фена! Апансыздан санъа борджкъа берген адамлар аякъкъа тураджакълар, сени титретеджек адамлар уянаджакълар ве сенинъ мал-мулькюнъни чайпап аладжакълар. Сен чокъ халкъларны талагъанынъ ичюн, халкъларнынъ къаныны тёккенинъ, мемлекетлерни ве шеэрлерни бозгъанынъ, анда яшагъанларны ёкъ эткенинъ ичюн, энди халкъларнынъ эписи сени таларлар. Эвинъни арам алынгъан шейлернен толдурасынъ, белялардан къачмакъ ичюн юванъны юксеклерде къурасынъ. Алынъ фена! Сен чокъ халкъларны ёкъ этип, бунынънен эвинъни масхара эттинъ, озь джанынъа къаршы гуна яптынъ. Диварларнынъ ташлары къычыраджакъ, агъач керишлер оларгъа джевапланаджакъ: «Къан тёкип, шеэрлерни къурдынъ, акъсызлыкънен къасабаларны яптынъ. Алынъ фена!» Халкълар агъыр чалышаджакълар, лякин атеш эписини якъаджакъ. Къабилелер бошуна ишинден ёруладжакълар. Мына бу иш Ордуларнынъ РАББИсинден дегильми я? Денъиз сувларгъа толгъаны киби, ер юзю РАББИнинъ шан-шуретини бильгенлернен толаджакъ. Сен якъынынъа шарап бересинъ, озь ачувынъа къошасынъ, аврет ерлерини корьмек ичюн, оны сархош япасынъ! Сенинъ алынъ фена! Урьмет ерине утанч аладжакъсынъ. Энди сен де ич, озь сюннет этильмеген аврет ерлеринъни корьсет. РАББИнинъ онъ къолундаки гъазап къадеси санъа якъынлашаджакъ, масхаралыкъ сенинъ урьметинъни къаплайджакъ. Ливанда япкъан зорбалыгъынъ, айванларны къоркъузгъан залымлыгъынъ озюнънинъ башынъа тюшеджек, чюнки сен инсан къаныны тёктинъ, мемлекетлерни боздынъ, шеэрлерни ве анда яшагъанларны ёкъ эттинъ. Агъач я да таштан япылгъан, я да инсан къуйгъан маден путтан не файда? Онынъ огреткени — ялан. Уста озь япкъан шейине ишанса да, о, тек тильсиз бош путтыр. Тахтадан япылгъан путкъа: «Тур», — деген адамнынъ алы фена. Тильсиз ташкъа: «Уян», — деген кишининъ де алы фена. Пут бир шей огрете билирми? О, алтынгъа ве кумюшке къаплангъан, онынъ джаны ёкъ. РАББИ исе Озюнинъ Мукъаддес Сарайында. Онынъ огюнде бутюн дюнья тынч олсун! Хавакъкъукъ пейгъамбернинъ дувасы. Шиггайон. Я РАББИ! Сенинъ ишлеринъ акъкъында эшиттим ве къоркътым! Я РАББИ! Бизим куньлеримизде Сенинъ ишлеринъни яп, олар бизим куньлеримизде корюнсинлер! Амма гъазабынъда мераметни акъылда тут. Алла Темандан келеята, Мукъаддес Алла Паран дагъларындан келе. Сэла Онынъ улулыгъы коклерни къаплай, Онынъ шан-шурети дюньяны толдура. Сэла Онынъ улулыгъы кунеш киби парылдай. Эллеринден нурлар сачыла, анда Онынъ къудрети сакълана! Онынъ эмиринен йыкъыджы хасталыкъ келе, Онынъ буюргъанынен ольдюриджи атеш якъа. О турды, ве дюнья салланды, О бакъты, ве халкълар титреди. Къарт дагълар йыкъылды, эски байырлар тер-тегиз олды. Онынъ ёллары эбедий. Хушан чадырлары гъамлы алда олгъаныны корьдим, Мидьян топрагъындаки чадыр перделери къоркъудан титреди. Я РАББИ, гъазабынъ озенлерге эдими? Озенлерге ачувландынъмы ёкъса? Ачувынъ денъизге къозгъадымы? Не ичюн Сен атларынъа миндинъ, душманларны енъеджек арабаларынъда бардынъ? Сен къабилелерге берген антынъны беджерип, яйынъны кердинъ. Сэла Озенлернен ерни ярдынъ. Сени корьгенде, дагълар къалтырады, коклерден ягъмурлар ягъды. Буюк теренлик окюрди, тюпсюзлик къолларыны котерди. Учкъан окъларынънынъ нурундан, йылтырагъан мызракъларынънынъ ярыгъындан кунешнен ай озь еринде токътады. Гъазап ичинде ер юзюнден кечесинъ, ачувынъда халкъларны таптап ташлайсынъ. Сен халкъынъны къуртармакъ ичюн чыкътынъ, сайлагъан падишанъны къорчаламакъ ичюн кеттинъ. Яман эвнинъ башлыгъыны ёкъ эттинъ, темелине къадар кестинъ, масхаралыгъыны ачтынъ. Сэла Манъа къаршы дженкке чыкъкъан аскерлернинъ башлыгъыны Сен онынъ таягъынен тештинъ. Олар, фуртуна киби, бизге атылдылар, санки сакълангъан еринде факъырны ёкъ этмек ичюн, бизни енъмеге къуванчнен ниетлендилер. Сен исе атларынънен денъизни кечтинъ, буюк сувларнынъ далгъаларыны копюрттинъ. Сени эшитип, юрегим титреди, дудагъым къалтырап, кемиклерим агъырды. Аягъым тюбюнде ер саллангъандай олды. Амма меним халкъыма уджюм эткен душманнынъ башына тюшеджек беля кунюни сабырнен беклейджегим. Инджир тереги ачмаса да, юзюм пытагъы емиш бермесе де, зейтюн берекет бермесе де, тарлада отьмек етишмесе де, къошта къойлар къалмаса да, аранда тувар къалмаса биле — эписи бир РАББИме къуванырым, мени къуртаргъан Аллама севинирим! РАББИ-Таалям — меним къуветим! О, аякъларымны сыгъын аякълары киби тез япаджакъ ве мени юксек ерлерге алып бараджакъ! Баш чалгъыджы ичюн. Телли чалгъы алетлеринде. Амоннынъ огълу Ёшия Ехуданынъ падишасы олгъанда, РАББИ Хушийнинъ огълу Цефаньягъа (Хуший — Гедальянынъ огълу, Гедалья — Амарьянынъ огълу, Амарья — Хизкиянынъ огълу) бойле хабер берди: — Бу, РАББИнинъ сёзлери: Мен мытлакъа ер юзюнден эр шейни ёкъ этеджегим. Адамларны ве айванларны, коклерде учкъан къушларны ве денъизде ялдагъан балыкъларны ёкъ этеджегим. Яман адамларны ве ёлдан ургъан эр бир шейни де ёкъ этеджегим. Мен инсаниетни ер юзюнден ёкъ этеджегим, — дей РАББИ. — Мен Ехудагъа ве Ерусалимде яшагъанларгъа къаршы чыкъаджагъым ве шу ерде Баалгъа ибадет ерининъ изини биле къалдырмайджагъым, путларгъа табынгъан руханийлернинъ адларыны да силеджегим. Эм эвлернинъ тёпелеринде коклернинъ ордусына ибадет эткенлерни, эм РАББИге садыкълыгъына ант этип, шу аньде Милкъомгъа садыкъ къалгъанларны, эм РАББИден юзь чевиргенлерни, эм РАББИнинъ истегини къыдырмагъанларны, эм де Онынъ ярдымыны сорамагъанларны ёкъ этеджегим. РАББИ-ТААЛЯнынъ огюнде тынч ол! РАББИнинъ куню якъынлаша. РАББИ энди къурбан азырлады, чагъырыладжакъ адамларны азиз этти. РАББИнинъ къурбан кунюнде Мен башлыкъларны ве падишаларнынъ огъулларыны, ябанджыларнынъ урбасына кийинген эписини джезалайджагъым. Мен о куню путларгъа ибадет эткенлерни ве эфендисининъ эвини зорбалыкъкъа ве яланларгъа толдургъан адамларны джезалайджагъым. О куню, — дей РАББИ, — Балыкъ Къапусы янында къычырып ярдымгъа чагъыраджакълар, янындаки Мишне мааллесинде де багъыраджакълар, Ерусалим байырларында шиддетли шатыр-гудюрдилер эшитиледжек. Шеэрнинъ Махтеш мааллесинде яшагъанлар, агъланъыз! Алыш-веришчилернинъ эписи ольдюриледжеклер, кумюшке саткъан эр бири ёкъ этиледжек. Шу вакъыт Мен лампатларнен бутюн Ерусалимни гъайретнен бакъып чыкъаджагъым ве шарапнынъ къою тортасына ошагъан къопай адамларны, «РАББИ не яхшылыкъ, не яманлыкъ япар», — юреклеринде айткъанларны джезалайджагъым. Оларнынъ зенгинлиги тартып алынаджакъ, оларнынъ эвлери бакъымсыз къаладжакъ. Олар эвлер къураджакъ да, эвлеринде яшамайджакълар. Юзюм багъчаларыны сачаджакъ да, шарабыны ичмейджеклер. РАББИнинъ буюк куню якъын. О, якъын ве ашыкъып келе. РАББИнинъ куню гъамлы кунь оладжакъ. О вакъыт джесюр аскерлер биле гъамнен къычыраджакъ! Бу кунь — гъазап куню, гъам ве сыкъынты куню, ёкъ этилюв ве бозулув куню, къою къаранлыкъ куню, булут ве тютюн куню. О куню бору чалынаджакъ, къавийлештирильген шеэрлерге ве юксек къуллелерге къаршы къычырувларнен дженк этеджеклер. РАББИге къаршы гуна япкъанлары ичюн, Мен адамларгъа буюк беля ёллайджагъым, ве олар кёр киби юреджеклер. Оларнынъ къанлары, топракъ киби, тёкюледжек, ичеклери, кубре киби, сепиледжек. РАББИнинъ гъазабы кунюнде оларны не кумюшлери, не алтынлары къуртараджакъ. РАББИнинъ ачув атеши бутюн ерни ютаджакъ. РАББИ ер юзюнде яшагъанларнынъ эписини ёкъ этеджек, оларнынъ сонъу апансыздан келеджек. [1-2] Эй, юзьсюз халкъ! Бельгиленген вакъыт кельмезден эвель, кунь, учып кеткен тоз киби, кечип кетмезден эвель, РАББИнинъ къызгъын гъазабы башынъызгъа тюшмегендже, РАББИнинъ хышым куню кельмегендже, озюнъизге келинъиз, эсинъизни топланъыз! *** Эй, ер юзюнде яшагъан эписи алчакъгонъюллилер, РАББИнинъ къарарларыны беджерген адамлар! РАББИни къыдырынъыз! Акъикъатны къыдырынъыз, РАББИнинъ огюнде боюн эгинъиз! Бельки РАББИнинъ гъазабы кунюнде О, сизни сакълар. Гъаза бом-бош къаладжакъ, Ашкелон да йыкъыладжакъ, Ашдод купе-куньдюз сюргюн этиледжек, Экрон да бутюнлей ёкъ этиледжек. Денъиз боюнда яшагъан халкъкъа, керетлилернинъ миллетине беля! Эй, ханаанлылар, Фелестин топрагъы! РАББИнинъ сёзю сизге къаршы: «Мен сени ёкъ этеджегим, ич биринъиз сагъ къалмаз!» Денъиз боюндаки виляет къой отлаткъан яйла ве къой-эчкилер ичюн къош оладжакъ. Бу виляет Ехуда халкъындан къалгъанларгъа къаладжакъ. Олар анда къойларыны отлатаджакъ, акъшамлары Ашкелон эвлеринде раатланаджакъ. РАББИ, оларнынъ Алласы оларны бакъаджакъ, сюргюн этильгенлерни арткъа алып кетиреджек. Мен Моавнынъ сёгюшлерини, Аммон огъулларынынъ куфюр сёзлерини эшиттим. Олар Меним халкъымны мыскъылладылар, халкъымнынъ топракъларында къопайдылар. Мен ант этем, — дей Ордуларнынъ РАББИси, Исраильнинъ Алласы, — Моав Содом киби оладжакъ, Аммон огъуллары Гомора киби оладжакълар. Топракъ кийик отларнынъ ерине ве туз чукъурларына чевириледжек, омюрлик бакъымсыз къаладжакъ. Сагъ къалгъан халкъым оларнынъ шейлерини тартып аладжакъ, Меним сагъ къалгъан миллетим топракъларынынъ саиплери оладжакъ. Шу, оларнынъ башларына къопайлыгъы ичюн тюшеджек, чюнки олар Ордулар РАББИсининъ халкъыны мыскъылладылар ве акъаретледилер. РАББИ оларнынъ эписи аллаларыны ёкъ этип, олар ичюн пек къоркъунчлы оладжакъ. Бутюн дюньяда эр бир халкъ, эр бири озь еринде Онъа ибадет этеджек. Сизлер де, хушлулар, Меним къылычымдан оледжексинъиз. Сонъ О, шимальге къаршы чыкъаджакъ ве Ашшурны ёкъ этеджек, Ниневе шеэрини бакъымсыз топракъкъа чевиреджек, оны сахра киби къурутаджакъ. О ерлерде сюрюлер раатланаджакъ, чешит тюрлю кийик айванлар ятаджакъ. Пугъулар ве кирпилер шеэр диреклерининъ капителлеринде къонаджакъ, пенджерелеринден оларнынъ сеслери эшитиледжек, босагъалар оба-оба чёплюкке толаджакъ, къапуларнынъ кедр къаплары ёкъ оладжакъ. Тантаналы шеэр, гъамсыз шеэр, озь ичинде: «Мен барым, меним киби башкъасы ёкъ», — деген шеэр бойле харабеге чевириледжек. Бу шеэр къоркъунчлы харабе олды, кийик айванларнынъ къобасына чевирильди! Янындан кечкен эр бири сызгъырып, къолуны саллайджакъ. Пис, арамлангъан шеэрге, башкъаларны эзиетлеген шеэрге беля олсун! О, сёз динълемей, тенбие алмай, РАББИсине ишанмай, Алласына якъынлашмай. Онынъ башлыкълары — окюрген арсланлар, онынъ къадылары — акъшам авгъа чыкъкъан къашкъырлар киби, сабагъадже ич бир шей къалдырмай. Онынъ пейгъамберлери — тюшюнджесиз ве ишанчсыз адамлар. Руханийлери исе азиз шейлерни арамлай, Къанунны бозалар. Онынъ ичиндеки РАББИ адалетлидир. О, акъсызлыкъ япмаз. Эр саба О, Озь догърулыгъыны косьтере. Яман ишлерни япкъанлар исе утанмаз. Мен халкъларны ёкъ эттим, оларнынъ къалелерини йыкътым, сокъакъларыны бом-бош эттим, энди кимсе шу сокъакълардан юрмей. Оларнынъ шеэрлери виран этильди, бакъымсыз олды, анда яшагъан адам къалмады. Мен: «Олар мытлакъа Менден къоркъаджакъ, тенбие аладжакълар, — дедим. — О заман эвлери йыкъылмаз, Мен тайинлеген беля башларына тюшмез». Амма олар эр бир ишлеринде гъайретнен яманлыкъ яптылар. — Шунынъ ичюн энди Мени бекленъиз! — дей РАББИ. — Шу куню Мен шаат оларакъ тураджагъым. Меним къарарыма коре, халкълар топланаджакъ, падишалыкълар чагъыртыладжакъ, ве бутюн Меним гъазабым, къызгъын ачувым оларнынъ башына тюшеджек. Меним гъазабым ичюн чыкъкъан атеш бутюн ер юзюни ашайджакъ. О вакъыт Мен кене халкъларгъа темиз тиллерни берерим, ве оларнынъ эписи РАББИнинъ Адыны чагъыраджакъ, бирликте Манъа хызмет этеджек. Хуш улькесиндеки озенлернинъ о бир тарафындан Манъа ибадет этеджек адамлар, дагъытылгъан балаларым Манъа бахшышлар кетиреджек. О куню сен Манъа къаршы япкъан яманлыкъларынънен озюнъни масхара этмейджексинъ. Мен сенинъ аранъдан къопай ве бурун котерген эр бир адамны узакълаштыраджагъым. Сен Меним мукъаддес дагъымда башкъа озюнъни юксек тутмайджакъсынъ. Амма тек саде ве алчакъгонъюлли халкъны сагъ къалдыраджагъым, олар РАББИге ишанып яшайджакъ. Къалгъан исраиллилер акъсызлыкъ этмейджек, ялан айтмайджакъ, оларнынъ арасында алдаткъан агъыз олмайджакъ. Олар, къойлар киби, тынч-аман яшайджакълар ве раатланаджакълар; оларны раатсызлагъан бири олмайджакъ. Сион къызы, къуван! Исраиль, севин! Ерусалим къызы, джан-юректен къуванып шенълен! РАББИ санъа къаршы чыкъаргъан къарарыны четке ташлады, душманынъны къувалап йиберди! Исраильнинъ падишасы олгъан РАББИ сеннен, энди сен яманлыкъ бир даа корьмейджексинъ! О куню Ерусалимге: «Къоркъма, Сион! Рухтан тюшме! — дейджеклер. — Сенинъ Алланъ РАББИ сеннен, Онынъ сени къуртармагъа кучю бар. О, сен ичюн къуванаджакъ, Озь севгисинен сени тынчландыраджакъ, пек къычырып санъа севинеджек». — Байрам куньлерини сагъынгъанларны Мен топлайджагъым, энди Мен сиз ичюн масхаралыкъ ве агъырлыкъ олгъан гъамны алып четке ташлайджагъым. О вакъыт Мен сени хорлагъанларнынъ эписинден акъкъыны аладжагъым, топалларны къуртараджагъым, дагъылгъан адамларны топлайджагъым. Оларны масхара эткен ерде энди оларны урьмет этеджеклер ве юксельтеджеклер. О заман Мен сизни топлайджагъым, арткъа къайтараджагъым. Сизинъ козьлеринъиз огюнде сюргюн этильген адамларынъызны къайтараджагъым, эписи халкълар арасында сизни намлы ве урьметли этеджегим, — дей РАББИ. Падиша Дарьявешнинъ падишалыгъынынъ экинджи йылында, алтынджы айнынъ биринджи куню Хагъгъай пейгъамберге РАББИден бойле хабер кельди. О, Ехуда акимине Шеалтиэлнинъ огълу Зеруббавелге ве баш руханийге Ехоцадакънынъ огълу Ехошуагъа шуны айтты: Бу — Ордулар РАББИсининъ сёзлери: — Шу халкъ: «РАББИнинъ Эвини гъайрыдан къурмагъа вакъыт даа кельмеди», — деди. РАББИ Хагъгъай пейгъамбернен исраиллилерден шойле сорады: — Бу Эв йыкъылып яткъанда, сиз гузель эвлерде яшагъанынъыз яхшымы? Шунынъ ичюн Ордуларнынъ РАББИси шимди шойле дей: — Япкъан ишлеринъизни яхшы тюшюнинъиз. Сиз чокъ сачтынъыз, амма аз берекет алдынъыз. Ашайсынъыз, амма тоймайсыз. Ичесиз, амма даа ичмеге истейсиз. Кийинесинъиз, амма къызынмайсынъыз. Пара къазанасынъыз, лякин оны тешик кисеге къоясынъыз. Ордуларнынъ РАББИси шойле дей: — Япкъан ишлеринъизни яхшы тюшюнинъиз. Дагъларгъа чыкъыныз, агъач кетиринъиз, Меним Эвимни гъайрыдан къурунъыз. Сонъра анда Меним разылыгъым ве Шуретим оладжакъ, — дей РАББИ. — Чокъ беклединъиз, амма аз алдынъыз, эвлеринъизге кетиргенинъизни Мен ельге савурдым. Не ичюн? Чюнки Меним Эвим йыкъылып ята, — дей Ордуларнынъ РАББИси. — Сизлер исе эр биринъиз озь эвинъизнен огърашасынъыз. Шу себептен де коктен ягъмур ягъмай, чыкъ тюшмей, топракъ да озь махсулыны бермей. Мен топракъкъа ве дагъларгъа къургъакълыкъ ёлладым. Шунынъ ичюн топракънынъ ич бир берекети — не богъдай, не янъы шарап, не тазе зейтюн ягъынынъ берекети ёкъ. Эм адамлар, эм айванлар къыйнала, къолларынъызнынъ ишлери де файдасыз. Шеалтиэлнинъ огълу Зеруббавел, баш руханий Ехоцадакънынъ огълу Ехошуа ве бутюн къалгъан халкъ Алласы РАББИнинъ сёзлерини ве Алласы РАББИ ёллагъан Хагъгъай пейгъамбернинъ сёзлерини динъледилер. Халкъ РАББИден къоркъып башлады. Сонъ РАББИ ёллагъан РАББИнинъ хаберджиси Хагъгъай халкъкъа шойле деди: — «Мен сизлернен!» — дей РАББИ. РАББИ Ехуданынъ акими Шеалтиэл огълу Зеруббавелнинъ рухуны, баш руханий Ехоцадакъ огълу Ехошуанынъ рухуны ве бутюн къалгъан халкънынъ юрегини котерди. Олар келип, озь Алласынынъ, Ордулар РАББИсининъ Эвинде ишни башладылар. Бу, падиша Дарьявеш падишалыгъынынъ экинджи йылында, алтынджы айнынъ 24-юнджи куню олып кечти. Единджи айнынъ 21-инджи кунюнде РАББИ Хагъгъай пейгъамбернен бойле деди: — Ехуданынъ акимине Шеалтиэлнинъ огълу Зеруббавелге, баш руханийге Ехоцадакънынъ огълу Ехошуагъа ве бутюн къалгъан халкъкъа бойле айт: «Шу Эвни эвельки шуретинде корьгенлер аранъызда къалдымы? Онынъ шимдики алыны коресизми? Бу Эв козюнъизде ич бир шей киби корюнмейми?» Амма РАББИ дей: «Шимди къуветли ол, Зеруббавел! Сен де, Ехоцадакънынъ огълу Ехошуа, баш руханий, къуветли ол! Бу ернинъ бутюн халкъы, къуветли олунъыз ве ишке башланъыз! Мен сизлернен!» Бу — Ордулар РАББИсининъ сёзлери. «Сизлер Мысырдан чыкъаяткъанда, Мен сизлерге берген васиет даа тура. Рухум да сизинъ аранъызда булуна. Къоркъманъыз!» Ордуларнынъ РАББИси шойле дей: — Къыскъа заманда Мен даа бир кере коклерни ве ерни, денъизни ве къуру ерни титретеджегим. Мен бутюн халкъларны тепретеджегим! Эписи миллетлернинъ къыйметли шейлери мында кетириледжек! Мен бу Эвни шан-шуретнен толдураджагъым! — дей Ордуларнынъ РАББИси. — Кумюш Меним, алтын да Менимки, — дей Ордуларнынъ РАББИси. — Бу сонъки Эвнинъ шан-шурети эвелькисинден буюк оладжакъ! — дей Ордуларнынъ РАББИси. — Шу ерде Мен тынчлыкъ-аманлыкъ береджегим! Бу — Ордулар РАББИсининъ сёзлери. Докъузынджы айнынъ 24-юнджи куню, Дарьявеш падишалыгъынынъ экинджи йылында, РАББИ Хагъгъай пейгъамбернен шуны айтты: — Ордуларнынъ РАББИси шойле дей: Руханийлерден къанун акъкъында шуны сора: «Эгер бир адам урбасынынъ этегинде Аллагъа багъышлангъан къурбан этини кетиреяткъанда, урбасынынъ этегинен отьмекке я да башкъа бир пишкен шейге, я да шарапкъа, я да зейтюн ягъына я да башкъа ашкъа тийсе, шу шей Аллагъа багъышлангъан шей киби олурмы?» — Ёкъ, — деди руханийлер. Сонъ Хагъгъай сорады: — Эгер бир олюге токъунгъан ве бойледже озюни арамлагъан адам бутюн бу шейлерге токъунса, булар арам олурмы? Руханийлер джевапланып: — Арам олур, — дедилер. О заман Хагъгъай джевап берип шойле деди: — «Бу халкъ ойле де темиз дегиль, шу миллет Меним козюмде арам! Япкъан ишлери де арамдыр! — дей РАББИ. — Оларнынъ анда кетирильген эр бир шейи де арам!» — Шимди эвельки заманны, бу куньгедже не олгъаныны акъылгъа кетиринъиз. РАББИнинъ Сарайында даа таш устюне таш къоюлмагъан вакъыт акъкъында тюшюнинъиз. Ойле ола эди ки, ашлыкъ обасындан 20 ольчю ерине тек он ольчюни ала эдилер, юзюм басылгъан ерден 50 ольчю шарап ерине тек 20 ольчюни ала эдилер. Мен сизге къурутыджы ельни, ашлыкъларынъызгъа куфни, къолларынъызнынъ ишлерине бурчакъны ёлладым. Амма сиз Манъа къайтмай эдинъиз, — дей РАББИ. — Шимди эвельки заманны, бу куньгедже не олгъаныны акъылгъа кетиринъиз. Бугуньден, докъузынджы айнынъ 24-юнджи кунюнден, РАББИнинъ Сарайына темель къоюлгъан кунюнден башлап, бу вакъытны акъылда тутунъыз. Анбарларынъызда аля даа ашлыкъ урлугъы къалдымы? Бугуньгедже не юзюм пытагъы, не инджир тереги, не нар тереги, не зейтюн тереги емиш бердилер. Амма бугуньден башлап, Мен сизлерге берекет береджегим. Шу айнынъ 24-юнджи кунюнде Хагъгъай экинджи кере РАББИнинъ сёзлерини эшитти: — Ехуданынъ акимине Зеруббавелге бойле айт: Мен коклерни ве ерни титретеджегим, падишаларнынъ тахтларыны котерип атаджагъым, башкъа миллетлернинъ падишалыкъ кучюни ёкъ этеджегим, дженк арабаларыны ве арабаджыларны авдараджагъым. Атлар уруладжакъ, атлылары исе бири-бирини къылычнен ольдюреджеклер. Шу куню, — дей Ордуларнынъ РАББИси, — Мен сени, къулумны, Шеалтиэлнинъ огълу Зеруббавелни алып кетиреджегим ве, сени сайлап алгъаным ичюн, сени Озюме юзюк-нишан япаджагъым. Бу — Ордулар РАББИсининъ сёзлеридир. Дарьявеш падишалыгъынынъ экинджи йылында, секизинджи айында РАББИ Иддонынъ торунына, яни Берекиянынъ огълуна, Зекерья пейгъамберге бойле деди: — РАББИ деделеринъизге пек ачувланды. Халкъкъа бойле айт: Бу — Ордулар РАББИсининъ сёзлери. — Манъа къайтынъыз, — дей Ордуларнынъ РАББИси. — Мен де сизге къайтарым, — дей Ордуларнынъ РАББИси. — Деделеринъиз киби олманъыз! Эвельки пейгъамберлер оларгъа бойле айта эдилер: «Ордуларнынъ РАББИси сизлерге: “Яман ёлларынъыздан ве яман ишлеринъизден вазгечинъиз”, — дей». Лякин олар динълемедилер ве Манъа къулакъ асмадылар, — дей РАББИ. Къана, деделеринъиз къайдалар? Пейгъамберлер де эбедий яшармы? Лякин Мен къулларыма пейгъамберлерге айткъан сёзлерим ве буюргъан низамнамелерим деделеринъизнинъ яшайышларында беджерильди. О вакъыт олар Манъа тёвбенен къайтып: «Ордуларнынъ РАББИси бизни яшайыш ёлларымыз ичюн ве япкъан ишлеримиз ичюн джезалады», — дедилер. Дарьявеш падишалыгъынынъ экинджи йылында, 11-инджи айында (Шеват айында), 24-юнджи кунюнде РАББИ Иддонынъ торунына, яни Берекиянынъ огълуна, Зекерья пейгъамберге, Озь сёзлерини ёллады. Геджесинен корьгеним будыр: мына, сары аткъа минген адам вадийде, мирт тереклери арасында отура. Аркъасында исе сары, къаверенки ве беяз атлар бар эди. — Эфендим, олар недир? — деп сорадым мен. Меннен лаф эткен Мелек: — Олар не олгъаныны санъа косьтереджегим, — деди. Мирт тереклери арасында тургъан адам: — РАББИ оларны ер юзюни юрип бакъмагъа ёллады, — деди. Олар мирт тереклери арасында тургъан РАББИнинъ Мелегине бойле дедилер: — Ер юзюни юрип бакътыкъ. Бутюн ер юзю раат ве тынчтыр. Сонъ РАББИнинъ Мелеги: — Ордуларнынъ РАББИси! Ерусалимге ве Ехуданынъ шеэрлерине къаршы ачувлангъанынъ етмиш йылдыр. Оларгъа не вакъыт шефкъатлы бакъаджакъсынъ? — деди. О вакъыт меннен лаф эткен Мелекке РАББИ татлы ве мераметли сёзлернен джевап берди. Меннен лаф эткен Мелек бойле деди: — Ордулар РАББИсининъ сёзлерини хабер эт: «Мен Ерусалим ве Сион ичюн пек къасеветлендим. Тынч яшагъан халкъларгъа къаршы исе ачувым къайнай. Мен чокъ ачувланмагъанымда, олар яманлыкъкъа яманлыкъ къоштылар. Онынъ ичюн РАББИ бойле дей: Ерусалимге мераметнен къайтаджагъым. Анда Меним Эвим къуруладжакъ, — дей Ордуларнынъ РАББИси. — Ерусалим гъайрыдан къуруладжакъ». Даа Ордуларнынъ РАББИсининъ бойле сёзлерини илян эт: «Меним шеэрлерим кене боллукъкъа толып ташаджакъ, РАББИ кене Сионгъа теселли береджек, кене Ерусалимни сайлап аладжакъ». Сонъ мен козьлеримни котерип бакътым: мына, дёрт бойнуз. Меннен лаф эткен Мелектен: — Бу недир? — деп сорадым. О да манъа: — Бу — Ехуданы, Исраильни ве Ерусалимни дагъыткъан бойнузлар, — деди. Сонъ РАББИ манъа дёрт демирджини косьтерди. Мен Ондан: — Олар не япмагъа келелер? — деп сорадым. — Шу бойнузлар Ехуданы ойле дагъыттылар ки, кимсе башыны котерип оламай. Бу демирджилер исе Ехуда топрагъыны дагъытмакъ ичюн бойнузларыны котерген халкъларны къоркъузмагъа ве бойнузларыны ерге урмакъ ичюн кельдилер. Мен кене козьлеримни котерип бакътым: мына, къолунда ольчев йипни туткъан бир адам. — Сен къайда кетесинъ? — деп сорадым. — Ерусалимнинъ кенълигинен узунлыгъыны бильмек ичюн, оны ольчемеге кетем, — деп джевап къайтарды о манъа. Мына, меннен лаф эткен Мелек чыкъты, къаршысына даа башкъа бир Мелек чыкъты. О, онъа бойле деди: — Тез-тез кетип, бу огълангъа бойле айт: «Адам чокълугъы ве айванларынынъ номайлыгъы себебинден Ерусалим диварсыз оладжакъ ве бутюн чевре-четни басып аладжакъ». РАББИ даа бойле деди: «Мен Озюм онынъ чевре-четине атештен дивар оладжагъым. Онынъ ичинде Меним Намым янъгъырайджакъ». — Эй, эй! Шималь мемлекетинден къачынъыз! — дей РАББИ. — Мен сизлерни дюньянынъ дёрт тарафына дагъыттым, — дей РАББИ. — Эй, Вавилон къызында яшагъан Сион, джанынъны къуртар! Мени ёллагъан шуретли Ордуларнынъ РАББИси сизни чайпагъан халкъларгъа бойле дей, чюнки сизге зарар кетиреджек адам РАББИнинъ энъ къыйметлисине зарар кетирген адамгъа ошар: — Мына, оларгъа къаршы къолумны котереджегим, ве оларнынъ къуллары оларны чайпайджакъ. Сонъ Ордуларнынъ РАББИси мени ёллагъаныны биледжексинъиз. — Эй, Сион къызы, шенълен ве къуван! Мен келеджегим ве аранъызда яшайджагъым, — дей РАББИ. — О куню чокъ халкълар РАББИге къошуладжакъ ве Меним халкъым оладжакъ. О заман Мен аранъызда яшайджагъым. О вакъыт сиз Ордуларнынъ РАББИси мени ёллагъаныны биледжексинъиз. Ехуда азиз топракъта РАББИнинъ пайы оладжакъ. О, кене Ерусалимни сайлап аладжакъ. Эй, эр тири джан, РАББИнинъ огюнде сесинъизни чыкъарманъыз! О, Озь азиз мескенинден чыкъып келе! РАББИ манъа Мелегининъ огюнде тургъан баш руханий Ехошуаны ве оны къабаатламакъ ичюн сагъ тарафында тургъан Къабаатлайыджыны косьтерди. РАББИнинъ Мелеги Къабаатлайыджыгъа: — Къабаатлайыджы, РАББИ сени сёгсюн! Ерусалимни сайлагъан РАББИ сени сёгсюн! О адам атештен чыкъарылгъан яры янгъан одун парчасы киби заваллы дегильми? — деди. Ехошуа исе Мелекнинъ огюнде кирли урбанен тура эди. Мелек огюнде отургъанларгъа: — Кирли урбаларыны устюнден чыкъарынъыз, — деди. Сонъ Ехошуагъа: — Бакъ, къабаатынъны устюнъден алдым ве санъа байрамлыкъ урба кийдирем, — деди. Даа бойле деди: — Башына темиз бир сарыкъ сарынъыз. Онъа урба кийдирдилер ве башына темиз сарыкъ сардылар. РАББИнинъ Мелеги де янында тура эди. РАББИнинъ Мелеги тенбиелеп, Ехошуагъа бойле деди: — Ордуларнынъ РАББИси бойле дей: Эгер сен Меним ёлларымдан юрсенъ ве Манъа хызмет этсенъ, адалетнен Эвимни башлыкъ этеджексинъ ве азбарымны къоруйджакъсынъ. Мында тургъанларнынъ арасында юрмеге Мен санъа ёл береджегим. Эй, баш руханий Ехошуа, сен ве огюнъдеки, мында олгъанлары яхшы бельги олгъан аркъадашлар, динъленъиз! Бакъынъыз, Мен «Пытакъ» къулумны алып кетирем. Мен Ехошуанынъ огюне таш къойдым! Бу ташнынъ устюнде еди козь бар. Онынъ устюне бир язы ояджагъым, — дей Ордуларнынъ РАББИси, — ве бир куньде бу топракънынъ гунасыны алып ташлайджагъым. О куню эпинъиз бири-биринъизни озь юзюм ве инджир тереги тюбюнде отурмагъа чагъыраджакъсыз, — дей Ордуларнынъ РАББИси. Меннен лаф эткен Мелек къайтты ве юкъудан уяндыргъан киби мени уяндырды. — Не коресинъ? — деп сорады о. — Мына, бутюнлей алтындан япылгъан бир къандильни корем, — деп джевап бердим. — Тёпесинде зейтюн ягъы ичюн бир чаначыкъ, къандильнинъ устюнде де еди лампат, устюндеки лампатларда еди улукъ бар. Даа эки зейтюн терегини корем: бири чаначыкънынъ сагъ тарафында, экинджиси сол тарафындадыр. Меннен лаф эткен Мелектен: — Эфендим, бу не демектир? — деп сорадым. Меннен лаф эткен Мелек манъа: — Бунынъ не олгъаныны бильмейсинъми? — деди. — Бильмейим, эфендим, — деп джевап къайтардым. О заман о манъа бойле деди: — Бу — РАББИнинъ Зеруббавелге айткъан сёзю: «Къудретнен ве кучьнен дегиль, амма Меним Рухумнен ишинъни беджереджексинъ». Ордуларнынъ РАББИси бойле дей. Эй, буюк дагъ, Зеруббавелнинъ огюнде сен ким оласынъ? Сен — тегиз ерсинъ. Шамата ичинде о, Сарайнынъ темельташыны алып кетиреджек, ве джемаат: «Алла разы олсун! Алла разы олсун!» — деп къычыраджакъ. РАББИ манъа даа бойле деди: — Зеруббавелнинъ къоллары бу Эвнинъ темельташыны къойды, онынъ къоллары да Эвни къурып битиреджек. О заман мени сизге Ордуларнынъ РАББИси ёллагъаныны биледжексинъиз. Бу кунни ким уфакъ деп саяр? Зеруббавелнинъ къолундаки ташкъа ве къуруджылыкъ саркъмасына бу еди козь къуванчнен бакъа. (Олар бутюн ер юзюни корьген РАББИнинъ козьлеридир.) О вакъыт мен ондан: — Къандильнинъ онъ ве сол тарафында эки зейтюн терегининъ манасы недир? — деп сорадым. — Алтын киби ягъ акъызгъан эки алтын улукънынъ янындаки эки зейтюн пытагъынынъ манасы недир? — деп къайтарып сорадым. — Олар не олгъаныны бильмейсинъми? — деди о манъа. — Ёкъ, эфендим, — дедим мен. — Булар бутюн дюньянынъ РАББИсине хызмет эткен, зейтюн ягъынен сюртюльген эки адамдыр, — деп джевап берди. Козьлеримни кене котерип бакъкъанда, учкъан бир бургъу кягъыт корьдим. Мелек менден: — Не коресинъ? — деп сорады. — Мен бир учкъан бургъу кягъытны корем, — дедим. — Узунлыгъы он метр, кенълиги беш метр. О, манъа: — Бу — бутюн ер юзюне тюшеяткъан къаргъыштыр, — деди. — Бургъу кягъытнынъ бир янында язылгъаны киби, хырсызлыкъ эткен эр ким къырыладжакъ. Обир янында язылгъанына коре, ант этип ялан айткъан адам да ёкъ оладжакъ. — Мен бу къаргъышны ёллайджагъым, — дей Ордуларнынъ РАББИси. — Ве къаргъыш хырсызнынъ эвине ве Меним Адымнен ант этип ялан айткъан адамнынъ эвине киреджек. Къаргъыш о эвде къаладжакъ ве эм агъач омургъаларыны ве о япылгъан ташларны къырып ташлайджакъ. Сонъ меннен лаф эткен Мелек келип, манъа бойле деди: — Козьлеринъни котерип бакъ, ортагъа чыкъаяткъан бу шей недир? — Бу недир? — деп сорадым мен. — Бу — бир ольчев савутыдыр, — деди. — Бу бутюн ер юзюндеки халкънынъ къабаатларыдыр. Мына, къуршун къапагъы котерильди, ве анда, савутнынъ ортасында, бир къадын отура эди. — Бу — яманлыкънынъ озюдир, — деди Мелек ве къадынны савутнынъ ичине атты да, савутнынъ агъзыны къуршун къапагъынен къапатты. Козьлеримни котерип бакъсам, мына къанатларында ельнен учып кельген эки къадын пейда олды. Къанатлары лейлек къанатларына ошай эди. Олар савутны котердилер ве ернен кок арасында алып кеттилер. Меннен лаф эткен Мелектен: — Бу савутны къайда алып кетелер? — деп сорадым. — Шинар топрагъына. Анда олар къадынгъа эв къураджакъ, — деп джевап берди о. — Эр шей азыр олгъанда, олар савутны анда озь ибадет ерине къояджакъ. Кене козьлеримни котерип бакътым ве мына, эки бакъыр дагъларнынъ арасындан чыкъкъан дёрт дженк арабасыны корьдим. Биринджи дженк арабасында — сары атлар, экинджи арабада — къара атлар, учюнджи арабада — беяз атлар, дёртюнджи арабада — ала атлар бар эди. Атларнынъ эписи кучьлю эди. Меннен лаф эткен Мелектен сорадым: — Булар недир, эфендим? — Булар — коклернинъ дёрт руху. Олар бутюн дюньянынъ Раббиси огюнде турды ве шимди чыкъаяталар, — деп джевап берди манъа Мелек. — Къара атлары олгъан араба шималь мемлекетке чыкъаята, беяз атлары олгъан араба оларнынъ артындан кете, ала атлары олгъан араба исе дженюп мемлекетке тараф чыкъаята. Кучьлю атлар ёлгъа чыкътылар ве ер юзюни бойдан-бой юрип бакъмагъа беклеп истемедилер. Мелек оларгъа: — Айдынъыз, ер юзюни бойдан-бойгъа юрип бакъынъыз, — деди. Олар ойле де эттилер. Сонъра Мелек мени чагъырды ве бойле деди: — Бакъ, шималь мемлекетке кеткенлер Меним рухумны шималь мемлекетте тынчландырдылар. РАББИ манъа бойле деди: — Сюргюнликтен Вавилондан къайткъан Хелдай, Товья, Едаядан алтын ве кумюш ал да, шу куню Цефаньянынъ огълу Ёшиянынъ эвине кет. Олардан кумюш ве алтын ал да, таджлар яп ве Ехоцадакънынъ огълунынъ, баш руханий Ехошуанынъ башына къой. Онъа бойле айт: Ордуларнынъ РАББИси бойле дей: Мына, бу адам — Онынъ Ады «Пытакъ». О тамырындан филис киби оседжек ве РАББИнинъ Сарайыны къураджакъ. РАББИнинъ Сарайыны къураджакъ ве шан-шуретли оладжакъ. О, падиша оладжакъ ве тахтында башлыкъ этеджек. Озь тахтында руханий де отураджакъ. Оларнынъ экиси бирлик ве муаббет арекет этеджек. Таджлар исе, РАББИнинъ Сарайында эслетме оларакъ, Хелемге, Товьягъа, Едаягъа ве Цефаньянынъ огълу Хенге берильсин. Узакъта яшагъанлар келеджек ве РАББИнинъ Сарайыны къурмагъа ярдым этеджек. О вакъыт сиз анълайджакъсынъыз ки, Ордуларнынъ РАББИси мени сизге ёллады. Эгер сиз Алланъыз РАББИнинъ сёзюни динълесенъиз, буларнынъ эписи олып чыкъаджакъ. Дарьявеш падишалыгъынынъ дёртюнджи йылда, докъузынджы айында (Кислев айында), дёртюнджи кунюнде РАББИнинъ сёзю Зекерьягъа кельди. О вакъыт Бет-Эльде яшагъанлар Сар-Эцерни, Регем-Мелекни ве оларнынъ адамларыны РАББИге дува этмеге ве Ордуларнынъ РАББИси Эвинде хызмет эткен руханийлерден ве пейгъамберлерден: «Чокъ йыллар ичинде япкъаным киби, бешинджи айда да аштан-сувдан вазгечмеге ве агъламагъа бизге керекми?» — деп сорамагъа ёлладылар. Ордуларнынъ РАББИси манъа бойле деди: — Бу топракънынъ бутюн халкъына ве руханийлерге бойле айт: «Етмиш йыл ичинде бешинджи ве единджи айларда аштан-сувдан вазгечип агълагъанынъызда, сиз буны Меним ичюн яптынъызмы? Ашап-ичкенинъизде, сиз озьлеринъиз ичюн ашайсынъыз ве ичесинъиз. Ерусалимнинъ сакинлери раат ве тынч яшагъан вакъытта, этрафтаки шеэрлеринде, Негевде ве гъарпта яткъан дагъ этеклеринде адамлар яшагъан вакъытта, РАББИ эвельки пейгъамберлернинъ ярдымынен айны шу сёзлерни айта эди». РАББИ Зекерьягъа бойле деди: — Ордуларнынъ РАББИси бойле дей: Адалетли суд этинъиз, бири-биринъизге мерамет ве шефкъатнен янашынъыз. Тул апайны ве оксюзни, кельмешекни ве фукъарени хорламанъыз. Юреклеринъизде бири-биринъизге къаршы яманлыкъ олмасын. Лякин олар динълемеге истемедилер, Менден бетлерини чевирдилер, эшитмемек ичюн де къулакъларыны тыкъаттылар. Юреклерини таш киби къатты яптылар, ве Ордуларнынъ РАББИси Озь Рухунен эвельки пейгъамберлернен ёллагъан Къанунны ве эмирлерини олар динълемеди. Онынъ ичюн Ордулар РАББИсининъ буюк ачувы оларнынъ башына тюшти. Ордуларнынъ РАББИси бойле дей: — Мен чагъыргъанда, олар динълемеди. Шунынъ ичюн де олар Мени чагъыргъанда, Мен оларны динълемедим. Мен оларны танымагъан халкълар арасында дагъыттым. Бу топракъ олардан сонъ бакъымсыз къалды, анда кимсе бармай, кимсе къайтмай эди. Олар истенильген мемлекетни дешетли ерге чевирдилер. Ордуларнынъ РАББИси бойле деди: — Ордуларнынъ РАББИси бойле дей: Мен Сион ичюн пек къасеветлендим. Мен онынъ ичюн пек ачувландым ве къасеветлендим. РАББИ бойле дей: — Мен Сионгъа къайтаджагъым ве Ерусалим ичинде яшайджагъым. Ерусалимге «Акъикъат шеэри» дейджеклер, Ордулар РАББИсининъ дагъы «Азиз дагъ» деп адланаджакъ. Ордуларнынъ РАББИси бойле дей: — Къартлар ве къартийлер кене Ерусалимнинъ сокъакъларында отураджакъ. Омюрлери узун олгъанындан олар къолларында таячыкълар тутаджакъ. Яш огъланлар ве къызлар кене шеэрнинъ мейданларында ойнап къуванаджакъ. Ордуларнынъ РАББИси бойле дей: — Бу куньлерде къалгъан халкънынъ козюнде бу шей асыл олмайджакъ киби корюне, лякин Мен эр бир шейни япа билем, — дей Ордуларнынъ РАББИси. Ордуларнынъ РАББИси бойле дей: — Мына, Мен Озь халкъымны шаркъ мемлекеттен ве кунеш къавушкъан мемлекеттен къуртараджагъым ве оларны алып келеджегим. Олар Ерусалимде яшайджакъ ве Меним халкъым оладжакъ. Мен оларнынъ адалетли ве ишанчлы Алласы оладжагъым. Ордуларнынъ РАББИси бойле дей: — Юрекленинъиз! Бу куньлерде сиз пейгъамберлернинъ шу сёзлерини эшитесинъиз. Олар исе Сарай къурулгъандан эвель, Ордуларнынъ РАББИсининъ Эви темели къоюлгъанда, анда булундылар. Бу куньлерден эвель не адам, не де айван къазанчы ёкъ эди, кельген-кеткенге душмандан раатлыкъ ёкъ эди. Мен эр кимге башкъасына къаршы душманлыкъ этмеге ёл бердим. Шимди исе къалгъан бу халкъкъа, кечкен куньлерде киби, янашмайджагъым, — дей Ордуларнынъ РАББИси. — Адамлар тынчлыкъта урлукъларны сачаджакъ. Юзюм чубугъы озь махсулыны береджек, топракъ берекетини кетиреджек, коклер чыкъыны ёллайджакъ. Мен бунынъ эписини къалгъан бу халкъкъа береджегим. Эй, Ехуда халкъы ве Исраиль халкъы! Сиз халкълар арасында къаргъыш киби олдынъыз. Лякин Мен сизни къуртараджагъым ве, сизлерни анъып, яхшылыкъ тилейджеклер. Къоркъманъыз, юрекленинъиз! Ордуларнынъ РАББИси бойле дей: — Деделеринъиз Мени ачувландыргъанда, Мен сизни джезаламагъа истедим ве фикиримни денъиштирмедим, — дей Ордуларнынъ РАББИси. — Бойле де бу куньлери Ерусалимге ве Ехуда халкъына эйилик япмагъа истедим. Къоркъманъыз! Япаджакъ шейлеринъиз будыр: бири-биринъизге догърусыны айтынъыз, шеэр къапулары янында адалетли ве къавгъа-давасыз суд этинъиз, юреклеринъизде якъынынъызгъа къаршы биринъиз яманлыкъ япмагъа тюшюнменъиз, ант эткенде ялан айтмагъа ынтылманъыз; бунынъ эписинден Меним юрегим къайта, — дей РАББИ. Ордуларнынъ РАББИсинден манъа даа бир хабер кельди. Ордуларнынъ РАББИси бойле дей: — Дёртюнджи, бешинджи, единджи ве онунджы айларнынъ аштан-сувдан вазгечкен куньлери Ехуда халкъы ичюн къуванч ве шенъли байрам оладжакъ. Акъикъатны ве аманлыкъны севинъиз. Ордуларнынъ РАББИси бойле дей: — Чокъ халкъ, чокъ шеэрлерде яшагъанлар келеджек. Бир шеэрде яшагъанлар башкъа шеэрде яшагъанларгъа бараджакъ ве: «Айдынъыз, келинъиз, РАББИге дува этейик, Ордуларнынъ РАББИсини чагъырайыкъ. Биз кетемиз», — дейджек. Чокъ халкълар ве кучьлю миллетлер Ордуларнынъ РАББИсине ялвармагъа ве РАББИге дува этмеге Ерусалимге келеджек. Ордуларнынъ РАББИси бойле дей: — О куньлерде чешит тилли халкълардан олгъан он адам бир ехудалынынъ урбасы этегинден тутаджакъ ве: «Биз сизнен кетеджекмиз, чюнки Алла сизнен олгъаныны эшиттик», — дейджеклер. Хадракъ топрагъы акъкъында РАББИнинъ пейгъамберлик сёзю. О, Дамаск шеэри акъкъында да. Инсаниетнинъ козьлери, айрыджа бутюн Исраиль къабилелерининъ козьлери, РАББИге бакъа. Озь козьлеринде пек акъыллы олсалар да, бу сёзлер эм Дамаскнынъ янындаки олгъан Хамат шеэрине, эм де Тир ве Сидон шеэрлерине де ёллангъан. Тир озюне къале япты, тоз къадар кумюш обалады ве сокъакътаки чамур къадар алтын топлады. Амма Рабби онынъ барлыгъыны ёкъ этеджек, денъиздеки кучюни гъайып этеджек. Шеэрнинъ озю исе атешнен якъыладжакъ. Ашкелон шеэри буны корьгенде, пек къоркъаджакъ; Гъаза шеэри буны корьгенде, къоркъудан пек къалтырайджакъ, Экрон шеэри де буны корип, къоркъаджакъ; онынъ ишанчы масхара оладжакъ. Гъазанынъ падишасы гъайып оладжакъ, Ашкелонда адам яшамайджакъ. Ашдод шеэринде ят къабиле яшайджакъ. Мен фелестинлилернинъ къопайлыгъыны къырып ташлайджагъым. Агъызларындан къандан япылгъан ашларыны, тишлеринден арам ашларыны тартып аладжагъым. Сагъ къалгъанлар Алламызгъа бериледжек ве Ехудада сой киби оладжакъ. Экрон шеэри де евуслылар киби оладжакъ. Мен Эвимнинъ янында ерлешеджегим ве ордуларгъа къаршы, кельген-кеткенлерге къаршы къаравуллыкъ этеджегим. Хорлагъан адамгъа бир даа кечмеге ёл бермейджегим, Озь козюмнен бунъа мукъайт оладжагъым. Эй, Сион къызы, чокъ къуван! Къуванчтан къычыр, эй, Ерусалим къызы! Мына, сенинъ падишанъ санъа келе! О, къабаатсыз. О, къуртарув бере. О, алчакъгонъюлли, эшек устюнде, эшек баласы устюнде отура! О заман Эфраимнинъ дженк арабаларыны, Ерусалимдеки атларны ёкъ этеджегим, ве дженк яйлары къырыладжакъ. О, халкъларгъа тынчлыкъ-аманлыкъ бильдиреджек. Онынъ падишалыгъы денъизден денъизге, дерьядан ер юзюнинъ уджуна къадар оладжакъ. Сизге кельгенде исе, сизлерге берген васиетнинъ къаны ичюн, Мен эсирлеринъизни сувсуз чукъурдан чыкъарып къуртараджагъым. Къаленъизге къайтынъыз, эй, сиз, умют эткен эсирлер! Бугунь бильдирем ки, сизден алынгъанны эки къат этип, сизге береджегим. Ехуданы, яй киби, кереджегим, ве Эфраимни, окъ киби, къулланаджагъым. Эй, Сион! Мен сенинъ огъулларынъны юнанларнынъ огъулларына къаршы къояджагъым, сени дженкчининъ къылычы киби япаджагъым. О заман РАББИ оларнынъ устюнде корюнеджек, Онынъ окъу, йылдырым киби, ураджакъ. РАББИ-Тааля бору чаладжакъ ве дженюп буранларында адымлайджакъ. Ордуларнынъ РАББИси оларны къорчалайджакъ. Олар душманларыны ёкъ этеджек, сапан ташларыны таптайджакъ. Шарап киби, душманларнынъ къаныны ичеджеклер ве шамата чыкъараджакълар. Къурбан чанакълары киби, къурбан ерининъ кошелери киби, толу оладжакълар. О куню РАББИ, оларнынъ Алласы оларны къуртараджакъ. Къойларны киби, Озь халкъыны къорчалайджакъ. Олар, таджда къыйметли ташлар киби, Онынъ топрагъында йылтырайджакъ. Бу пек яхшы ве аджайип олур! Йигитлер ве къызлар богъдай отьмегини ашайджакъ, янъы шарап ичеджек ве оларнынъ эр шейи яхшы оладжакъ. РАББИден баарьки ягъмурны соранъыз. РАББИ кучьлю ельни ве сагъанакъны ёллайджакъ ве эр кеске тарласына осюмликлерни береджек. Эв путчыкъларнынъ лафы бош, фалджылар яланларны коре ве ялан тюшлерни анълата. Олар бош лафнен теселли бере. Онынъ ичюн, къой-эчкилер киби, долашалар, чобаны ёкъ олгъаны ичюн, хорланалар. — Ачувым чобанларгъа къаршы къайнады, Мен ёлбашчыларны джезалайджагъым. Ордуларнынъ РАББИси Озь сюрюсине, Ехуда халкъына келеджек, оларны шанлы дженк аты киби япаджакъ. Олардан темельташ, олардан мых, олардан дженк яйы, олардан бутюн халкъ башлыкълары чыкъаджакъ. Олар батырлар киби олур, сокъакълардаки чамур киби, дженкте душманларыны басаджакъ. РАББИ оларнен олгъаны ичюн, дженклешеджеклер ве атлыларны масхара этеджеклер. Ехуда халкъыны кучьлю этеджегим, Юсуф эвлятларыны къуртараджагъым ве сюргюнликтен къайтараджагъым, чюнки Мен оларны аджыдым. Санки оларны къалдырмагъаным киби оладжакълар. Мен — РАББИм, оларнынъ Алласы. Мен оларгъа джевап береджегим. Эфраим къараман киби оладжакъ. Шарап ичкен киби, юреклери шенъленеджек. Огъуллары буны корип, къуванаджакъ, юреклери РАББИде севинеджек. Мен оларгъа бельги береджегим ве оларны топлайджагъым, Мен оларны сатын аладжагъым. Эвель олгъаны киби, олар чокъ сайылы оладжакъ. Оларны халкълар арасында ерлештиреджегим, узакъ мемлекетлерде олар Мени хатырлайджакъ. Олар анда балаларынен берабер яшайджакъ, лякин арткъа къайтаджакъ. Мен оларны Мысырдан алып къайтараджагъым, Ашшурдан топлайджагъым, оларны Гилад топрагъына ве Ливангъа алып кетиреджегим, лякин оларгъа мында да еткендже ер тапылмайджакъ. Олар белялар денъизинден кечеджек, ве денъизнинъ далгъалары ятышаджакъ, Нил дерьясынынъ бутюн терен ерлери къуруйджакъ. Ашшурнынъ къопайлыгъы азлашаджакъ, Мысырнынъ падишалыкъ таягъы алынаджакъ. Мен оларны РАББИнинъ кучюнен кучьлю этеджегим. Олар Адымнен яшап, арекет этеджек, — дей РАББИ. Эй, Ливан, къапуларынъны ач, атеш кедрлеринъни якъып ёкъ этсин. Эй, кипарис тереги, агъла! Кедр тереги йыкъылды, юксек тереклер ёкъ олды! Агъланъыз, эй, Башан эменлери! Чытырман дагъ йыкъылды! Чобанларнынъ агълагъанлары эшитиле, чюнки отлакълары бошап къалды. Яш арсланларнынъ ырылдысы эшитиле, чюнки Иорданнынъ гъуруры ёкъ олды. РАББИ-Таалям бойле дей: — Соймакъ ичюн айырылгъан къойларны отлат. Сатын алгъан адамлар къойларны соялар, амма джеза къазанмайлар. Саткъанлар исе: «Аллагъа шукюр, бай олдым!» — дейлер. Чобанлар да оларны аджымайлар. Бу ерде яшагъанларны башкъа аджымайджагъым, — дей РАББИ. — Мына, Мен эр кесни якъын адамнынъ ве падишанынъ къолуна береджегим. Олар мемлекетни хорлайджакъ, Мен исе оларны оларнынъ къолундан къуртармайджагъым. Соймакъ ичюн айырылгъан, керчектен де заваллы къойларнынъ чобаны олдым. Озюме эки таякъ алдым, бирини — Мерамет деп, башкъасыны — Бирлик деп адландырдым. Оларнынъ ярдымынен къойларны бакътым. Бир айда учь чобанны ёкъ эттим. Мен олардан бездим, олар да Менден юзь чевирдилер. Къойларгъа бойле айттым: «Сизни башкъа бакъмайджагъым. Олеяткъан ольсюн, гъайып оладжакъ гъайып олсун, къалгъанлар исе бири-бирининъ этини ашасын». Сонъ Мерамет таягъыны алдым ве экиге сындырдым. Бойле этип, бутюн халкъларгъа берген васиетимни боздым. О куню васиетим бозулды, ве Мени беклеген заваллы къойлар бу, РАББИнинъ сёзю олгъаныны анъладылар. Оларгъа: «Бу сизинъ козюнъизде яхшы олгъаны корюнсе, къазанчымны беринъиз, истемесенъиз — берменъиз», — дедим. Олар манъа къазанч оларакъ отуз кумюш бердилер. РАББИ манъа: «Параны чёльмекчиге ат, — деди. — Манъа бойле бир юксек фиятны кестилер!» Мен отуз кумюшни алдым ве РАББИнинъ Эвине аттым, о, чёльмекчи ичюн олсун. Сонъ экинджи таягъымны, Бирлик таягъыны, экиге сындырдым. Бойле этип, Ехуда иле Исраиль арасындаки къардашлыгъыны боздым. РАББИ манъа бойле деди: — Кене акъылсыз чобаннынъ алетлерини къолунъа ал. Мен бу топракъта даа бир чобанны къояджагъым. О, олеяткъанларнынъ къасеветини чекмейджек, яш къозучыкъларны къыдырмайджакъ, хасталарны бакъмайджакъ, сагъламларгъа аш бермейджек, лякин семиз къойларнынъ тырнакъларыны къопараджакъ ве этини ашайджакъ. Къойларны ташлагъан ярамай чобаннынъ башына беля! Къылыч онынъ къолуны ве онъ козюни урсун! Къолу бутюнлей къуруйджакъ, онъ козю кёр оладжакъ. Исраиль акъкъында РАББИнинъ пейгъамберлик сёзю. Коклерни керген, ер юзюнинъ темелини къойгъан, адамнынъ ичиндеки рухны яраткъан РАББИ бойле дей: — Мына, Мен Ерусалимни бутюн этрафтаки халкъларны тепретеджек къаде япаджагъым. Ерусалимни алкъагъа аладжакъ вакъытта, Ехуда да шунынъ ичюн титрейджек. О куню Ерусалимни бутюн къабилелер ичюн агъыр бир таш япаджагъым. Оны котермеге тырышкъан эр кеснинъ кобеги мытлакъа тюшеджек. Ер юзюнинъ бутюн миллетлери Ерусалимге къаршы бирлешеджек. О куню, — дей РАББИ, — эр атны къутуртаджагъым, атлыны исе делиртеджегим. Ехуда халкъыны козьлеримнен бакъаджагъым, башкъа халкъларнынъ бутюн атларыны исе кёр этеджегим. О заман Ехуда башлыкълары юреклеринде: «Ерусалимде яшагъанлар Ордуларнынъ РАББИсининъ, Алласынынъ кучюнен кучьлюдир», — деп тюшюнеджек. О куню Ехуда башлыкъларыны одунларнынъ ортасында комюр табагъы киби, тобан сарпалары арасында янгъан атеш киби япаджагъым. Олар онъдан-солдан олгъан бутюн этрафтаки халкъларны ёкъ этеджеклер. Ерусалимде исе кене адамлар яшайджакъ, ве Ерусалим озь еринде тураджакъ. Башта РАББИ Ехуданынъ чадырларыны къуртараджакъ. Бойледже, Давут союнынъ шурети ве Ерусалимде яшагъанларнынъ шурети Ехуданынъ шуретинден буюк олмайджакъ. О куню РАББИ Ерусалимде яшагъанларны къорчалайджакъ. О куню араларында энъ зайыф олгъан сою Давут киби оладжакъ, Давутнынъ сою исе оглеринде Алла киби, РАББИнинъ Мелеги киби оладжакъ. О куню Ерусалимге уджюм эткен эписи халкъларны къырып ташлайджагъым. Давутнынъ союна ве Ерусалимде яшагъанларгъа исе мерамет ве ярдым рухуны ёллайджагъым. Олар Онъа, озьлери тешип ольдюрген инсангъа бакъаджакълар ве Онынъ ичюн, бирден-бир ольген огълу артындан агълагъанлар киби, агълайджакъ, ольген биринджи догъгъан балагъа киби янаджакъ. О куню Ерусалимде буюк агълав оладжакъ. Бу агълав Мегиддо вадийиндеки Хадад-Риммон артындан агълавгъа ошайджакъ. Ер юзю пек агълайджакъ, эр сой айры агълайджакъ. Давут эвининъ сою айры, оларнынъ апайлары айры; Натан эвининъ сою айры, оларнынъ апайлары айры; Левий эвининъ сою айры, оларнынъ апайлары айры; Шимий эвининъ сою айры, оларнынъ апайлары айры агълайджакъ. Бутюн къалгъан сойлар да, эр бир сой айры, оларнынъ апайлары да айры агълайджакъ. О куню Давутнынъ сою ичюн ве Ерусалимде яшагъанлар ичюн бир чокъракъ ачыладжакъ. Онынъ ярдымынен адамларгъа гуналарындан ве арамлыкъларындан темизленмеге мумкюн оладжакъ. О куню Мен бу мемлекетте путларнынъ адларыны силип ташлайджагъым, ве олар бир даа анъылмайджакълар, — дей Ордуларнынъ РАББИси. — Бундан гъайры, Мен пейгъамберлерни ве арамлыкъ рухуны да топракътан узакълаштыраджагъым. О заман бирев кене пейгъамберлик этеджек олса, оны догъгъан бабасынен анасы онъа: «РАББИнинъ Адындан ялан айткъанынъ ичюн, яшамагъа акъкъынъ ёкъ», — дейджеклер. О пейгъамберлик эткенде, озь бабасынен анасы оны ольдюреджеклер. О куню эр бир пейгъамбер пейгъамберлик этмектен ве озь корьген руяларындан утанаджакъ, ве адамларны алдатмакъ ичюн, устюне пейгъамбер урбасыны, сачтан япылгъан урбасыны киймейджек. О: «Мен пейгъамбер дегилим. Мен топракъта чалышам. Балалыгъымдан берли мени къуллукъкъа саттылар», — дейджек. Ондан: «Беденинъде яралар неден?» — деп сорагъанда исе, о: «Бу мени севгенлернинъ эвинде мени ургъанлары ичюндир», — деп джевап береджек. — Эй, къылыч! Меним чобаныма, Манъа якъын адамгъа къаршы котериль! — дей Ордуларнынъ РАББИси. — Чобанны ур да, къойлар тараф-тараф къачсын. Мен кичик къозуларгъа къаршы чыкъаджагъым. — Бутюн ер юзюнде, — дей РАББИ, — халкънынъ учьтен эки пайы къырыладжакъ ве ёкъ этиледжек, учьтен бир пайы исе сагъ къаладжакъ. Къалгъан учьте бир пайыны атешке алып кетиреджегим, оларны, кумюш киби, иритип темизлейджегим, алтын киби, сынайджагъым. Олар Мени Адымнен чагъыраджакъ, ве Мен оларгъа джевап береджегим. Мен: «Олар — Меним халкъым», — дейджегим. Олар да: «РАББИ — Алламыз», — дейджеклер. Мына, РАББИнинъ куню келе! Сизден тартып алынгъан шейлер козюнъиз огюнде пай этиледжек. Ерусалимге къаршы дженк этмеге бутюн халкъларны топлайджагъым. Шеэр запт этиледжек, эвлер таланаджакъ, къадынларнынъ намусына токъунаджакълар. Шеэрде яшагъанларнынъ ярысы сюргюнликке кетеджек, къалгъанлары исе шеэрде къаладжакъ, оларны ольдюрмейджеклер. О заман РАББИ дженк вакътында япкъаны киби, чыкъаджакъ ве бу халкъларгъа къаршы дженк этеджек. О куню РАББИнинъ аякълары Ерусалимнинъ шаркъ тарафында, Зейтюн дагъында тураджакъ. Зейтюн дагъы шаркътан гъарпкъа тараф экиге болюнеджек, ве пек буюк бир вадий пейда оладжакъ. Дагънынъ ярысы шимальге, ярысы да дженюпке чекиледжек. Дагълардаки вадий Ацел ерине къадар узанаджакъ, ве сиз Меним дагъларымнынъ вадийинден къачаджакъсынъыз. Ехуда падишасы Уззиянынъ куньлеринде олгъан зельзеледен насыл къачкъан олсанъыз, ойле къачаджакъсынъыз. О заман Аллам РАББИ ве Онен берабер эписи азизлер келеджек! О куню ярыкъ олмайджакъ, ярыкълаткъан эр шей къатып къаладжакъ. Бу, бир кунь оладжакъ. О, насыл оладжагъыны тек РАББИ биле. Не куньдюз, не гедже оладжакъ, тек акъшам устю ярыкъ пейда оладжакъ. О куню Ерусалимнинъ ичинден тири сувлар акъаджакъ. Сувларнынъ ярысы шаркъкъа Олю денъизге, ярысы гъарпкъа Акъ денъизге акъаджакъ. Олар эм язда, эм къышта акъаджакъ. РАББИ бутюн дюньянынъ падишасы оладжакъ. О куню тек бир РАББИ оладжакъ, Онынъ тек бир Ады къаладжакъ. Бутюн бу топракъ Гевадан башлап, Ерусалимнинъ дженюбиндеки Риммонгъа къадар тегизлик киби оладжакъ. Ерусалим исе озь еринде юксек тураджакъ. Биньямин Къапусындан Биринджи Къапугъа, Коше Къапусына, Хананел Къуллесинден падишанынъ юзюм басылгъан ерлерине къадар адамлар яшайджакъ. Адамлар шеэрде яшайджакъ, ве шеэр бир даа бутюнлей ёкъ этильмейджек. Ерусалим раат тураджакъ. Ерусалимге къаршы дженк эткен бутюн халкъларны РАББИ бойле белянен джезалайджакъ: олар даа аякъ устюнде тураджакъ вакъытта беденлери ирийджек, козьлери козь чукъурларында ве тиллери агъызларында чюрип кетеджек. О куню РАББИ адамларгъа буюк къалабалыкъ ёллайджакъ. Эр кес янында олгъан адамны къолундан тутаджакъ, башкъа адамгъа къаршы къол котереджек. Ехуданынъ озю Ерусалимде дженк этеджек. Этрафтаки бутюн халкъларнынъ байлыгъы: чокътан-чокъ алтын, кумюш ве урба — топланаджакъ. Душман ордусындаки бутюн айванлар да: атлар, къатырлар, девелер, эшеклер — айны белягъа огърайджакъ. Ерусалимге къаршы чыкъкъан халкълардан сагъ къалгъанларынынъ эписи Ордуларнынъ РАББИси олгъан Падишагъа ибадет этмеге ве Чалашлар Байрамыны япмагъа йылдан-йылгъа Ерусалимге келеджеклер. Эгер ер юзюндеки халкъларындан къайсы бири Ордуларнынъ РАББИси олгъан Падишагъа ибадет этмеге Ерусалимге кетмесе, оларда ягъмур ягъмайджакъ. Мысыр халкъы Ерусалимге кетмесе, Чалашлар Байрамыны япмагъа Ерусалимге кетмеген бутюн халкъларнынъ башларына тюшкен беляны РАББИ оларнынъ башына да тюшюреджек. Мысырлыларнынъ гуналары ичюн ве Чалашлар Байрамыны япмагъа Ерусалимге кетмеген бутюн халкъларнынъ гуналары ичюн бериледжек джеза будыр. О куню атларнынъ чанъчыкълары устюнде: «РАББИнинъ азизлиги», — деп языладжакъ. РАББИнинъ Эвиндеки къазанлар да къурбан ерининъ огюндеки къыйметли чанакълар киби оладжакъ. Ерусалимде ве Ехудада эр къазан Ордулар РАББИсининъ азизлиги оладжакъ. Онынъ ичюн къурбан кетиргенлер эписи бу къазанларны аладжакъ ве оларда пиширеджек. О куню Ордулар РАББИсининъ Эвинде бир ханаанлы алыш-веришнен огърашмайджакъ. Пейгъамберлик. РАББИ Малакийнен Исраильге бойле хабер берди: — Мен сизни севем, — дей РАББИ. — Сиз исе: «Бизни насыл севесинъ?» — деп сорарсынъыз. Исав Якъупнынъ агъасы дегиль эдими? — дей РАББИ. — Мен Якъупны севдим. Исавны исе кореджек козюм олмады. Онынъ дагъларыны парчалап ташладым, яшагъан ерини сахранынъ шакъалларына бердим. Эдомлылар: «Душманлар шеэрлеримизни бозды, амма биз йыкътырмаларны гъайрыдан къураджакъмыз», — дейлер. Ордуларнынъ РАББИси исе бойле дей: — Олар къурарлар, Мен исе йыкъаджагъым. Оларнынъ топрагъыны «яман виляет» деп адландыраджакълар, халкъына «эр вакъыт РАББИнинъ къаргъышы астында яшагъан халкъ» дейджеклер. Козьлеринъиз буны кореджек де: «РАББИнинъ буюклиги Исраильнинъ сынъырларындан узакъ даркъайджакъ», — дейджексинъиз. — Огъул озь бабасына, къул озь эфендисине сайгъы косьтере. Мен — сизинъ Бабанъыз, лякин не ичюн сиз Манъа сайгъы косьтермейсинъиз? Мен — Раббим, лякин не ичюн сиз Менден къоркъмайсынъыз? — дей Ордуларнынъ РАББИси сизге, Онынъ Адына урьметсизлик косьтерген руханийлерге. — Сиз: «Адынъа насыл этип урьметсизлик косьтеремиз?» — деп сорайсынъыз. Сиз къурбан ериме арам къурбанларны ве бахшышларны кетиресинъиз де, «Насыл этип Санъа урьметсизлик косьтеремиз?» — деп сорайсынъыз. «РАББИге кетирильген къурбанлар урьметке ляйыкъ дегильдир», — дегенинъизнен, Манъа урьметсизлик косьтересинъиз. Кёр айванны къурбан чалгъанынъыз ярамай дегильми? Топал я да хаста айванны къурбан чалгъанынъыз ярамай дегильми? Буны акиминъизнинъ огюне алып кетиринъиз. О, сизден мемнюн олурмы, сизни яхшы къаршылармы? — дей Ордуларнынъ РАББИси. — Шимди Аллагъа ялварынъыз, О, сизге мерамет этсин. Лякин сиз бойле япып да, О сизни мераметнен къаршылармы? — дей Ордуларнынъ РАББИси. — Къурбан якъылгъан еримде атеш бошуна янмасын деп, сизинъ биринъиз Сарай къапуларыны къапатаджагъынъыз яхшы олур эди. Мен сизден разы дегилим, — дей Ордуларнынъ РАББИси. — Сиз кетирген бахшышларынъызны да Мен истемейим. Кунь догъгъан тарафындан кунь баткъан тарафынадже Меним Адым халкълар арасында буюк оладжакъ! Эр ерде Меним Адыма къокъулы отларны якъаджакълар, элял бахшышларны кетиреджеклер. Халкълар арасында Меним Адым азиз оладжакъ! — дей Ордуларнынъ РАББИси. — «Раббиге кетирильген къурбанлар бир шей дегиль, бахшышлардан кельген файда да олмайджакътыр», — деп, сиз РАББИнинъ Адыны яманлайсынъыз. Сиз даа: «Не де агъырлыкъ бу! Бездик бу иштен!» — деп, ондан бет чевиресинъиз, — дей Ордуларнынъ РАББИси. — Сиз къурбан оларакъ хырсызлангъан, топал ве хаста айванларны алып кетиресинъиз, бахшышларны бересинъиз. Мен буны элинъизден къабул этейимми? — дей РАББИ. — Бир адамнынъ сюрюсинде бутюнлей сагъ айван олгъанда, о, адакъ берсе ве сагъ айваннынъ ерине хаста айванны къурбан оларакъ Раббиге кетирсе, шу яланджы лянет олсун! Мен — улу Падишам, — дей Ордуларнынъ РАББИси. — Халкълар Меним Адымдан къоркъсунлар. — Шимди, руханийлер, бу эмир сиз ичюндир. Эгер сиз Мени динълемесенъиз ве Адымны джан-юректен шуретлемесенъиз, — дей Ордуларнынъ РАББИси, — башынъызгъа къаргъыш ягъдыраджагъым, хайыр дуваларынъызны къаргъышларгъа чевиреджегим. Оларны энди къаргъышкъа чевирдим, чюнки джан-юректен Мени шуретлемеге истемейсинъиз. Мен сизинъ эвлятларынъызны къувалайджагъым. Бетлеринъизге къурбанларнынъ кубресини, байрамларда къурбан чалынгъан айванларнынъ кубресини сачаджагъым. Сонъ сизни кубренен берабер котерип атаджакълар. О вакъыт сиз билирсинъиз ки, левийлилерге берген васиетим турсун деп, Мен сизге бу эмирни бердим, — дей Ордуларнынъ РАББИси. — Мен оларгъа берген васиетим яшайыш ве тынчлыкъ-аманлыкъ васиети эди. Олар Менден къоркъсунлар деп, Мен бу васиетни бердим. Олар Менден къоркъа ве Адыма урьмет косьтере эди. Акъикъат къанунлары оларнынъ агъзында эди. Тиллеринден ич ялан чыкъмады. Олар аманлыкъ ве догърулыкъ ичинде Меннен яшай эди, чокъ адамны гуна ёлундан къайтарды. Руханий Ордулар РАББИсининъ хаберджиси олгъаны ичюн, онынъ дудакълары бильгини сакъламакъ керек, адамлар онынъ агъзындан къанун къыдырмакъ кереклер. Лякин сиз бу ёлдан урулдынъыз, огреткенлеринъизнен чокъ адамны гуна ёлуна къойдынъыз, Левийге берильген васиетни боздынъыз, — дей Ордуларнынъ РАББИси. — Мен бутюн халкънынъ огюнде сизни ашалап, масхара этеджегим, чюнки сиз ёлларымдан юрмеге истемейсинъиз, Къанун ишлеринде адалетли суд этмейсинъиз. Эпимизнинъ Бабасы бир дегильми? Бизни яраткъан Алла бир дегильми? Ойле олса, не ичюн бири-биримизге хаинлик япамыз? Не ичюн деделеримизге берильген васиетни бозамыз? Ехуда хаинлик япты. Исраильде ве Ерусалимде пис ишлер япылды: ехудалылар ябанджы аллагъа ибадет эткен къызларгъа эвленди ве РАББИнинъ севген азиз Сарайыны арамлады. РАББИ буны япкъан эр бир адамны, о адам оны озю эткенине, я да башкъасына бакъып япкъанына бакъмадан, Якъупнынъ чадырларындан ёкъ этсин. Ордуларнынъ РАББИсине бахшышлар ве къурбанлар кетиреджек эвлятлары биле сагъ къалмасын. Сиз даа буны япасынъыз: къычырып агълайсынъыз, РАББИнинъ къурбан ерине козьяшлар тёкесинъиз, лякин РАББИ бахшышларынъызгъа бакъмай, ве къолларынъыз кетирген къурбанлар Онынъ разылыгъыны къазанмай. «Не ичюн?» — деп сорайсынъыз. Чюнки сен яш олгъанда апайынъа эвленген вакъытта РАББИ бунынъ шааты эди. Шимди сен апайынъа хаинлик яптынъ. О исе сенинъ ёлдашынъ ве къанун боюнджа апайынъдыр. РАББИ акъайнен апайны бир бутюнлик оларакъ яратты ве оларгъа Озь Рухуны берди. Неге? Оларда Алланынъ ёлундан кеткен балалары олсун деп. Онынъ ичюн рухларынъызгъа мукъайт олунъыз, ич биринъиз яшлыгъында эвленген апайына хаинлик этмесин. — Кимнинъ озь апайыны кореджек козю олмайып, онен айырылса, о, зорбалыкъ япа, — дей РАББИ, Исраильнинъ Алласы. — Онынъ ичюн рухларынъызгъа мукъайт олып, хаинлик этменъиз, — дей Ордуларнынъ РАББИси. Сиз сёзлеринъизнен РАББИни ачувландырдынъыз. «Оны не ичюн ачувландырдыкъ?» — деп сорарсыз. Чюнки сиз: «Яманлыкъ эткен эр кес РАББИнинъ козюнде яхшыдыр. О, олардан разы», я да «Адалетли суд япкъан Алла не ерде?» — дейсинъиз. — Мына, Мен хаберджимни ёллайым. О, Меним огюмде ёлны азырлайджакъ. О вакъыт сиз къыдыргъан Рабби апансыздан Озь Сарайына келеджек. Сиз истеген васиет хаберджиси шимди келеята, — дей Ордуларнынъ РАББИси. Онынъ келеджек кунюне ким даянып олур? О, пейда олгъанда, ким аякъ устюне турып олур? О, эр шейни ириткен ве арындырткъан атеш киби, эр шейни темизлеген сильте киби оладжакъ. О, темизлемеге башлайджакъ ве кумюшни иритип темизлейджек. О, Левийнинъ огъулларыны темизлейджек, алтын ве кумюш киби иритип арындыраджакъ, ве олар догърулыкънен РАББИге бахшышларны ве къурбанларны кетиреджек. О заман, къадимий куньлерде, кечмиш йылларда олгъаны киби, РАББИ Ехудада ве Ерусалимде кетирильген бахшышлардан разы оладжакъ. Ордуларнынъ РАББИси бойле дей: — Суд этмек ичюн сизге келеджегим ве этнеджилерни, къоранта садыкълыгъыны бозгъанларны, ялан шаатлыкъ эткенлерни, ыргъатнынъ къазанчыны озь вакътына бермегенлерни, тулны ве оксюзни къыйнагъанларны, кельмешеклерден адалет акъкъыны тартып алгъанларны, Менден къоркъмагъанларны тез мейдангъа чыкъараджагъым. — Мен — РАББИм, Мен денъишмем. Онынъ ичюн сиз ёкъ олмадынъыз, эй, Якъупнынъ огъуллары! Деделеринъизнинъ куньлеринден башлап, сиз Меним низамнамелеримден чекильдинъиз ве оларны беджермединъиз. Манъа къайтынъыз, Мен де сизге къайтарым, — дей Ордуларнынъ РАББИси. — Сиз исе: «Насыл къайтайыкъ?» — деп сорарсыз. Адам Алладан хырсызлап олурмы? Сиз исе Менден хырсызлайсынъыз. «Насыл этип Сенден хырсызладыкъ?» — деп сорарсыз. Онда бир пайны ве къурбанларны кетирмейип, сиз Менден хырсызлайсынъыз. Сиз къаргъышкъа огърадынъыз, чюнки сиз, бутюн халкъ, Менден хырсызлайсынъыз. Эвимде аш олсун деп, эпинъиз онда бир пайларынъызны анбар ханелерине кетиринъиз. Мени, ич олмагъанда, бунен сынанъыз, — дей Ордуларнынъ РАББИси. — Кореджексинъиз ки, коклернинъ къапуларыны сизге ачаджагъым, устьлеринъизге толып-ташкъан берекет ягъдыраджагъым. Эписини ёкъ эткен боджеклерге буюраджагъым, ве олар топракъ махсулларынъызны бозмайджакъ. Багъдаки юзюм кутюклеринъиз де берекетсиз къалмайджакъ, — дей Ордуларнынъ РАББИси. — Эписи халкълар сизни бахтлы деп саяджакълар, чюнки топрагъынъыз истенильген ер оладжакъ, — дей Ордуларнынъ РАББИси. — Манъа къаршы юзьсюз сёзлер айттынъыз, — дей РАББИ. — Сиз исе: «Санъа къаршы не айттыкъ?» — деп сорарсынъыз. Сиз бойле дединъиз: «Аллагъа хызмет этмек бошунадыр. Онынъ къарарларыны беджергенимизден, Ордулар РАББИсининъ огюнде гъамнен агълап юргенимизден не файда? Шимди биз къопай адамларны бахтлы саямыз. Яманлыкъ эткенлернинъ иши юре, олар РАББИни сынасалар да, оларгъа бир шей олмай». РАББИден къоркъкъанлар исе бири-биринен лаф эте, РАББИ эшите ве динълей эди. Ондан къоркъкъанлар ве Онынъ Адына сайгъы косьтергенлер акъкъында хатыра китабы РАББИнинъ огюнде язылды. — Олар Менимки оладжакълар, — дей Ордуларнынъ РАББИси. — О куню Мен оларны Озюмнинъки, Меним барлыгъым деп япаджагъым. Баба озюне хызмет эткен огълуны насыл аджыса, Мен де оларны ойле аджыйджагъым. О заман сиз инсафлынен инсафсыз адам, Аллагъа хызмет эткеннен этмеген адам арасындаки фаркъны кореджексинъиз. — Мына, фурун киби янгъан кунь келе. О вакъыт эписи къопайлар ве яманлыкъ япкъанлар тобан киби оладжакълар, ве келеяткъан кунь оларны якъаджакъ, — дей Ордуларнынъ РАББИси. — Оларда не тамыр, не пытакъ къалдырылмайджакъ. Амма Адыма сайгъы косьтергенлер ичюн, догърулыкъ кунеши догъаджакъ ве нурларынен шифа кетиреджек. Ве сиз чыкъып, бакъылгъан бузавлар киби, сычрайджакъсынъыз. Сиз яманлыкъ япкъанларны басаджакъсынъыз, ве олар Мен арекет этеджек кунюмде аякъларынъызнынъ тюбюнде тоз оладжакълар, — дей Ордуларнынъ РАББИси. — Къулум Мусанынъ Къануныны акъылларынъызда тутунъыз. Мен бу Къанунны, эм де низамнамелерни ве къарарларны Хорев дагъында бутюн Исраиль ичюн буюрдым. РАББИнинъ буюк ве къоркъунчлы куню кельмезден эвель, Мен сизге Ильяс пейгъамберни ёллайджагъым. О, бабаларнынъ юреклерини балаларына, балаларынынъ юреклерини бабаларына чевиреджек. Ёкъса Мен келип, топракъны къаргъайджагъым ве ёкъ этеджегим. ‌ Ибраимнинъ ве Давутнынъ союндан олгъан Иса Месих акъкъында ривает. Мына Онынъ баба-деделери: Ибраим — Исхакънынъ бабасы, Исхакъ — Якъупнынъ бабасы, Якъуп — Ехуданынъ ве агъа-къардашларынынъ бабасы эди. Ехудадан ве Тамардан Перец ве Зерах догъулдылар. Перец — Хецроннынъ бабасы, Хецрон — Рамнынъ бабасы, Рам — Амминадавнынъ бабасы, Амминадав — Нахшоннынъ бабасы, Нахшон — Салмоннынъ бабасы эди. Салмондан ве онынъ апайы Рахавдан Боаз догъулды. Боаздан ве онынъ апайы Руттан Овед догъулды. Овед — Йишайнынъ бабасы, Йишай — Давут падишанынъ бабасы эди. Давут падишадан ве Уриянынъ сабыкъ апайындан Сулейман догъулды. Сулейман — Реховоамнынъ бабасы, Реховоам — Авиянынъ бабасы, Авия — Асанынъ бабасы, Аса — Ехошафатнынъ бабасы, Ехошафат — Ехорамнынъ бабасы, Ехорам — Уззиянынъ бабасы, Уззия — Ётамнынъ бабасы, Ётам — Ахазнынъ бабасы, Ахаз — Хизкиянынъ бабасы, Хизкия — Менашшенинъ бабасы, Менашше — Амоннынъ бабасы, Амон — Ёшиянынъ бабасы эди. Исраиллилер Вавилонгъа сюргюн этильгенде, Ёшиядан Еконья ве онынъ агъа-къардашлары догъулды. Вавилонгъа сюргюн этильгенден сонъ, Еконьядан Шеалтиэл догъулды. Шеалтиэлден Зеруббавел, Зеруббавелден Авиуд, Авиуддан Эльяким, Эльякимден Азор, Азордан Цадокъ, Цадокътан Ахим, Ахимден Элиуд, Элиуддан Элазар, Элазардан Маттан, Маттандан Якъуп догъулды. Якъуптан Мерьемнинъ акъайы Юсуф догъулды. Мерьемден Месих деп адлангъан Иса догъулды. Бойледже, эписи олып, Ибраимден Давуткъа къадар — он дёрт несиль, Давуттан Вавилонгъа сюргюнликкедже — он дёрт несиль, Вавилонгъа сюргюнликтен сонъ Месих догъгъандже — он дёрт несильдир. ‌ Иса Месих бойле догъды: Онынъ анасы Мерьем Юсуфкъа нишанлы эди. Амма оларнынъ никяхларындан эвель Мерьемнинъ Мукъаддес Рухтан бала беклегени белли олды. Онынъ киеви Юсуф инсафлы адам олгъаны себебинден, Мерьемден айырылмакъ ниетине кельди, лякин гизли, чюнки къадынны масхара этмеге истемеди. Бойле фикирге кельген вакъытта, гедже онынъ тюшюнде Раббиден бир мелек келип: — Эй, Давутнынъ огълу Юсуф! Сен Мерьемге эвленмектен асыл къоркъма. Онынъ къарнындаки Бала — Мукъаддес Рухтандыр. Мерьем огъул догъаджакъ, ве сен Онынъ Адыны Иса къояджакъсынъ. О, Озь халкъыны гуналарындан къуртараджакъ, — деди. Буларнынъ эписи, Раббининъ пейгъамбер ярдымынен айткъан сёзлери ерине кельмеси ичюн олды: «Бакъынъыз, къыз юклю олып, огъул догъаджакъ, Адыны Иммануэл къояджакълар». Иммануэл — «Алла бизнен» демектир. Юсуф уянгъанынен, Раббининъ мелеги онъа буюргъаныны япты ве Мерьемге эвленди, амма апайы огъул тапмагъандже онен ятмады. Догъгъан огълунынъ Адыны Иса къойды. Иса Еудие виляетининъ Вифлеем шеэринде догъгъан сонъ, шаркътан Ерусалимге тылсымджы алимлер кельдилер. О девирде Еудиенинъ падишасы Ирод эди. Тылсымджы алимлер: — Янъы догъгъан еудийлернинъ Падишасы къаерде? Биз шаркъта Онынъ йылдызыны корьдик, шунынъ ичюн Онъа бель букмеге кельдик, — дедилер. Буны эшиткен Ирод падиша ве онен берабер бутюн Ерусалим де буюк къасеветке тюшти. О, халкънынъ эписи баш руханийлерини ве Къанун оджаларыны топлап, олардан Месихнинъ не ерде догъулмакъ керегини сорады. Олар онъа: — Еудиенинъ Вифлеем шеэринде, — деп джевап бердилер. — Пейгъамбер шойле язгъан: «Сен де, Вифлеем, Ехуда топрагъы, Ехуданынъ баш шеэрлеринден эксик дегильсинъ. Сенинъ ичинъден Башлыкъ чыкъаджакъ. О, Меним Исраиль халкъыма чобанлыкъ япаджакъ». О вакъытта Ирод тылсымджыларны гизлиден озюне чагъырып, олардан йылдызнынъ пейда олгъан догъру вакътыны билип алды ве оларны Вифлеемге ёллап: — Барынъыз, Балачыкъ акъкъында эр шейни сораштырып билинъиз. Оны тапкъан сонъ, манъа хабер этинъиз. Мен де анда барып, Онъа бель букерим, — деди. Тылсымджы алимлер падишанынъ сёзлерини динълеп, ёлгъа чыкътылар. Шу ань оларгъа шаркъта корюнген йылдыз тылсымджыларнынъ огюне чыкъты ве Бала яткъан ер устюне келип токътады. Тылсымджы алимлер йылдызны корип, пек къувандылар, оларнынъ къуванчы сынъырсыз эди. Эвге кирип, Баланы ве Онынъ анасы Мерьемни корьдилер де, тиз чёкип, Онъа бель буктилер. Сонъ хазинелерини ачып, Онъа алтын, либан ве мюр багъышладылар. Гедже тылсымджылар тюшлеринде Алладан: «Ироднынъ алдына къайтманъыз», — деген эмир алдылар ве озь юртларына башкъа ёлнен къайтып кеттилер. Тылсымджы алимлер кеткен сонъ, Раббининъ бир мелеги Юсуфкъа тюшюнде келип: — Еринъден тур! Баланен анасыны алып, Мысыргъа къач ве, мен санъа айтмагъанымдже, о ерде къал. Ирод Баланы къыдырып тапып, Оны ольдюрмеге истей, — деди. Юсуф турды ве шу геджеси Баланен анасыны алып, Мысыргъа ёл алды. Олар, Ирод ольгендже, анда къалдылар. Бойледже, бу шей, Раббининъ: «Мен Огълумны Мысырдан чагъырып алдым», — деп, пейгъамбер аркъалы айткъан сёзю беджерильмеси ичюн олды. Ирод исе, тылсымджы алимлер оны алдаткъанларыны корип, пек ачувланды ве, олардан билип алгъан вакъыткъа коре, Вифлеемде ве онынъ этрафында эки яшына етмеген эписи огълан балаларны ольдюрмек ичюн аскер ёллады. Бойледже, Йирмея пейгъамбер ярдымынен айтылгъан сёзлер ерине кельди: «Рама шеэринде бир сес эшитиле, агълав ве аджджы къыямет! Рахель балалары артындан агълай, тынчланмагъа истемей; онынъ балалары ёкъ энди!» Ирод падиша ольген сонъ, Мысырда Юсуфкъа тюшюнде Алланынъ мелеги корюнди ве: — Еринъден тур, Баланы ве Онынъ анасыны ал да, Исраиль мемлекетине къайт. Баланы ольдюрмеге истегенлер озьлери ольдилер, — деди. Шу ань Юсуф турды, Баланы ве Онынъ анасыны алып, Исраильге кельди. Амма Еудиеде Ироднынъ ерине онынъ огълу Архелай тахткъа отургъаныны бильген сонъ, Юсуф анда бармагъа къоркъты. Тюшюнде эмир алып, о Галилея виляетине кетти. Анда барып, Назарет шеэринде ерлешти. Бойлеликнен: «Онъа “назаретли” дейджеклер», — деген пейгъамбер сёзю ерине кельди. ‌ Шу куньлерде Еудиенинъ сахрасында Сувгъа Батырыджы Ягъя пейда олды. О адамларгъа: — Тёвбе этинъиз! Кок Падишалыгъы энди пек якъын! — деп илян эте эди. Ешая пейгъамбер Ягъянынъ акъкъында шойле айткъан: Сахрада бир адам къычыра: — Раббининъ ёлуны азырланъыз, кечеджек ерлерини тюм-тюз этинъиз! Ягъя деве юнюнден орюльген урба кийип, белине мешин къушакъ багълап юре эди. Онынъ ашагъан ашы исе чегертки ве кийик бал эди. Ерусалимде, бутюн Еудие ве Иордан озенининъ этрафында яшагъанлар онынъ алдына келе эдилер, озь гуналарыны айта эдилер. Ягъя кельгенлерни Иордан озенининъ сувуна батырып чыкъара эди. Ягъянынъ алдына чокъ ферисе ве саддукий де сувгъа батырылып чыкъмагъа кельгенлерини корип, о оларгъа: — Эй, йылан союндан олгъанлар! Башынъызгъа келеяткъан Алланынъ гъазабындан къачып къуртуладжагъынъызны сизге ким огретти? — деди. — Тёвбе эткенинъизни озь ишлеринъизнен исбат этинъиз! Лякин ичинъизден: «Ибраим бизим бабамыз!» — деп, ич тюшюнменъиз. Мен сизлерге шуны айтам: Алла Ибраимге балаларны мына бу ташлардан япа биле. Шимди тереклернинъ тамырлары янында балта азыр ята. Яхшы мейва бермеген эр бир терекни кесип, атешке ташларлар. Мен сизни сувгъа батырып темизлейим. Бу — тёвбе бельгисидир. Амма артымдан Келеяткъан менден къудретлидир. Мен Онынъ аякъкъапларыны котерип, пешинден кетмеге биле ляйыкъ дегилим. О сизлерни Мукъаддес Рухнен ве атешнен темизлейджек. О энди Озюнинъ махсус курегинен богъдайны кепектен айырмагъа азыр. О, Озь арманыны темизлейджек: богъдайны анбаргъа топлап, кепекни сёнмез атеште якъаджакъ. О вакъыт Ягъянынъ огюне, сувгъа батырылмакъ ичюн, Галилеядан Иордан озени янына Иса кельди. Ягъя башта Оны токътатмагъа истеп: — Мен озюм Санъа барып сувгъа батырылмакъ керегим. Сен исе манъа кельгенсинъ! — деди. Иса онъа джевап берип: — Шимди шай олсун, бизге Алланынъ истегенини япмакъ керек, — деди. Ягъя разы олды. Батырылгъан сонъ, Иса аман сувдан чыкъты. Шу ань Онынъ огюнде кок ачылды да, Иса Алланынъ Рухуны корьди: О, гогерджин киби ашагъа энип, Исагъа къонды. Коклерден: — Бу — Меним севимли Огълумдыр! Мен Ондан разым! — деген сес эшитильди. Сонъ Шейтаннынъ сынавындан кечмек ичюн, Рух Исаны сахрагъа алып барды. Иса къыркъ кунь ве къыркъ гедже аштан вазгечип, пек ач олды. Онынъ янына Сынавджы кельди де: — Эгер Сен Алланынъ Огълу олсанъ, айтчы, бу ташлар отьмек олсунлар! — деди. Иса онъа джевап берип, шойле деди: — Алланынъ Китабында бойле язылгъан: Яшамакъ ичюн адамгъа ялынъыз аш ашамакъ етерли дегиль, онъа Алланынъ агъзындан чыкъкъан эр сёз керек. Сонъ Шейтан Исаны Ерусалимге, мукъаддес шеэрге кетирди, Алланынъ Сарайы тёпесине къойып, бойле деди: — Эгер Сен Алланынъ Огълу олсанъ, Озюнъни ашагъа ташлачы. Алланынъ Китабында язылгъан ки, О, Сенинъ акъкъынъда Озь мелеклерине эмир этер, ве олар Сени къолларында котерип кетерлер, аякъларынъ ташкъа сюрюнмез. Иса онъа: — Анда даа язылгъан: Раббинъни, сенинъ Алланъны сынама, — деди. Сонъ Шейтан Исаны пек юксек къая устюне чыкъартты. Дюньянынъ бутюн падишалыкъларыны ве оларнынъ шуретини Онъа косьтерип: — Эгер тиз чёкип, манъа ибадет этсенъ, Санъа буларнынъ эписини берерим, — деди. Иса исе деди: — Козюмден ёкъ ол, Шейтан! Алланынъ Китабында бойле язылгъан: Раббинъе Алланъа белинъни бук, тек Онъа ибадет эт. Бундан сонъ Шейтан Исадан кетти. Шу ань мелеклер келип, Онъа хызмет эттилер. ‌ Иса Ягъянынъ апске алынгъаныны эшитип, Галилеягъа къайтып кельди. Назарет шеэринден кетип, Зевулун ве Нафталий топракъларында, Галилея голю янындаки Къафарнаум шеэринде ерлешти. Бойледже, Ешая пейгъамбернинъ сёзю эда олунды: Эй, Зевулун топрагъы ве Нафталий топрагъы, голь ёлунда, Иордан аркъасы! Чокъ миллетнинъ юрту Галилея! Къаранлыкъта яшагъан халкъ буюк ярыкъ корьди! Олюм топрагъында, олюм саесинде яшагъан адамлар ичюн ярыкъ парылдады. О вакъыттан сонъ Иса: — Тёвбе этинъиз! Кок Падишалыгъы якъын кельди, — деп, адамларгъа Алланынъ шейлерини огретип башлады. ‌ Галилея голю боюндан кечеяткъанда, Иса эки агъа-къардашны: Пётр деп адлангъан Симонны ве онынъ къардашы Андрейни корьди. Олар балыкъчы эди ве сувгъа сачмаларыны атып турмакъта эдилер. Иса оларгъа: — Меним артымдан юрюнъиз. Сиз балыкъ дегиль де, инсан тутаджакъсынъыз, — деди. Агъа-къардаш шу ань балыкъ сачмаларыны ташлап, Исанынъ пешинден кеттилер. Бираз юрген сонъ, Иса башкъа эки агъа-къардашны: Зебедайнынъ огълу Якъупны ве къардашы Юханны корьди. Олар бабасы Зебедайнен берабер къайыкъ ичинде балыкъ сачмаларыны тюзетмекте эдилер. Иса оларны да чагъырды. Олар шу ань къайыкъны ве бабасыны къалдырып, Исанынъ артындан кеттилер. ‌ Иса бутюн Галилеяны айланып чыкъа башлады. Синагогаларда халкъны огретип, Алланынъ Падишалыгъы акъкъында хабер эте, адамларны тюрлю хасталыкълардан ве дертлерден тедавийлеп юре эди. Онынъ шурети бутюн Суриеге даркъалды. Исанынъ алдына тюрлю хасталыкъларнен ве агъыр дертлернен чекишип юргенлерни, джин ургъанларны, паралич ургъанларны ве тутарыкъ хасталарыны кетире эдилер. Иса оларнынъ эписини тедавийлей эди. Онынъ артындан Галилея, Он Шеэр, Ерусалим, Еудие ве Иордан аркъасы тарафындан кельген чокъ адамлар юре эдилер. Бир кунь Иса, адамларнынъ чокълугъыны корип, дагънынъ тёпесине чыкъып отурды. Шегиртлери Онынъ янына кельдилер. Иса оларны огретип башлады: ‌ — Не де бахтлыдыр, озюнде кучьлю руху олмайып, Аллагъа ишангъанлар. Кок Падишалыгъы оларнынъки! Не де бахтлыдыр агълагъанлар. Олар теселли тападжакълар! Не де бахтлыдыр ювашлар. Оларгъа ер юзю мирас оладжакъ! Не де бахтлыдыр акъикъаткъа ач олгъан ве сувсагъанлар. Олар тояджакълар! Не де бахтлыдыр мераметлилер. Оларгъа мерамет эйленеджек! Не де бахтлыдыр саф юреклилер. Олар Алланы кореджеклер! Не де бахтлыдыр барыштырыджылар. Олар Алланынъ огъуллары дениледжеклер! Не де бахтлыдыр акъикъат ичюн къувулгъанлар. Кок Падишалыгъы оларнынъки! Мен ичюн адамлар сизни къувгъанда-къаралагъанда, сиз акъкъынъызда яман яланлар айткъанда, бахтлы оладжакъсыз! Къуванынъыз ве шенъленинъиз! Коклерде сизинъ мукяфатынъыз буюктир! Сизден эвель яшагъан пейгъамберлер де шойле къувулгъан эдилер. Сиз — дюньянынъ тузусынъыз. Амма туз тузлугъыны джойса, онынъ леззетини насыл къайтараджанъ? О артыкъ ич бир шейге ярамаз, оны кельген-кеткенлернинъ аякълары астына аталар! Сиз — дюньянынъ нурусынъыз. Дагъ тёпесинде ерлешкен шеэр гизли оламаз. Чыракъ якъкъанда, онынъ устюни савутнен къапатмайлар, аксине, оны шамдан устюне ерлештирелер, ве о, ярыгъыны эвдекилернинъ эписине бере. Ойле де, сизинъ нурунъыз инсанлар огюнде парылдасын, олар исе яхшы ишлеринъизни корип, Коклердеки Бабанъызны шуретлесинлер. Мени, Алланынъ Къануныны я да Пейгъамберлернинъ Языларыны ёкъ этмек ичюн кельди, деп тюшюнменъиз. Мен оларны ёкъ этмек ичюн дегиль, беджермек ичюн кельдим. Сизге айткъаным догърудыр: ернен кок джоюлмагъандже, Къанундан не бир уфакътан-уфакъ ариф, арифнинъ чызычыгъы биле ёкъ олмаз. Бу шейлернинъ эписи оладжакъ. Ким бу эмирлернинъ энъ уфагъыны бозып, башкъаларны да буны япмагъа огретсе, Кок Падишалыгъында эписинден кучюк оладжакъ. Лякин ким бу эмирлерни беджерип, башкъаларгъа огретсе, Кок Падишалыгъында буюк оладжакъ. Сизлерге шуны айтам: эгер сизлер фериселер ве Къанун оджаларындан инсафлы олмасанъыз, Кок Падишалыгъына кирип оламазсыз. Баба-деделерге: «Адамнынъ джаныны алма!» ве «Ким адамны ольдюрсе, махкемеде къабаатлы сайыладжакъ», — денильгенини эшиттинъиз. Мен исе сизге айтам: ким агъа-къардашына кин тутса биле, махкемеде къабаатлы сайыладжакъ. Ким бирисине «къабакъ баш» десе, Юксек Шура огюнде къабаатлы сайыладжакъ. Ким бирисине «акъылсыз кяфир» десе, джеэннем атешине огърамагъа ляйыкъ оладжакъ. Бойледже, сен къурбан ерине бахшыш кетиргенде, анда къардашынънынъ санъа джаны агъыргъаны акъылынъа кельсе, бахшышынъны о ерде къалдыр ве барып, къардашынънен муаббетлеш. Бундан сонъ келип, бахшышынъны бер. Эгер бириси сени къадыгъа джевап бермек ичюн алып кетсе, даванъызны даа вакъыт олгъанда, ёл бою чезинъиз. Ёкъса ракъибинъ сени къадыгъа, къады исе аписхане аскерине береджек. Сонъ сени зиндангъа ташларлар. Санъа догърусыны айтам: сонъки капигинъни бермегендже о ерден чыкъып оламазсынъ! Сиз: «Аиле садыкълыгъыны бозма», — денильгенини эшиттинъиз. Мен исе сизге айтам: ким бир къадынгъа бозукъ ниетнен бакъса биле, гонълюнде о къадыннен гуна ичине энди баткъан ве садыкълыгъыны бозгъан. Эгер онъ козюнъ сени ёлдан урса, оны чыкъарып ал да, озюнъден узакъча ташла. Бир къысмынъ гъайып олса да, бу сен ичюн бутюн беденинъ джеэннемге ташлангъанындан яхшыдыр. Эгер онъ къолунъ сени ёлдан урса, оны кесип, озюнъден узакъча ташла. Бир къысмынъ гъайып олса да, бу сен ичюн бутюн беденинъ джеэннемге огърагъанындан яхшыдыр. ‌ Даа шойле айтылгъан: «Ким апайындан айырылса, онъа айрылышув кягъытыны берсин». Лякин Мен сизге айтам: ким апайындан, аиле садыкълыгъы бозувындан башкъа себеп тапып, айырылса, онынъ апайы исе башкъасына акъайгъа чыкъса, о, апайыны аиле садыкълыгъыны бозув гунасына ёллай. Айырылгъан къадынгъа эвленген адам да шу гунагъа огърай. Даа баба-деделерге: «Берген антынъны бозма. Раббинъ алдында ант эткенинъни ерине кетир», — денильгенини эшиттинъиз. Лякин Мен сизге айтам: ич бир вакъыт ич бир шейнен ант этменъиз! Кокнен ант этме, чюнки о — Алланынъ тахтыдыр. Ернен де ант этме, чюнки о — Алланынъ аякъ баскъан ери. Ерусалимнен де ант этме, чюнки о — Улу Падишанынъ шеэридир. Озь башынънен де ант этме, чюнки сен бир сачынъны биле беяз я да къара этип оламазсынъ. Сенинъ айткъан сёзюнъ тек «эбет» ве «ёкъ» олсун. Эбет олса — эбет олсун, ёкъ олса — ёкъ олсун. Бундан башкъасы яман Шейтандан келе. ‌ Сиз: «Козь ичюн козь ве тиш ичюн тиш», — денильгенини эшиттинъиз. Мен исе сизге айтам: сизге япылгъан яманлыкъкъа къаршы яманлыкъ къайтарманъыз. Кимде-ким сенинъ сагъ янагъынъа урса, онъа сол янагъынъны къой. Ким де сени махкемеге чекип, тюп урбанъны тутып алмагъа истесе, онъа усть урбанъны да чыкъарып бер. Ким де, озюни озгъарып, сени бинъ адым кечмеге меджбур этсе, онен эки бинъ адым кеч. Сенден сорагъангъа бер, сенден борджкъа алмакъ истегенден де юзь чевирме. ‌ Сиз: «Якъынынъны сев ве душманынъдан нефретлен», — денильгенини эшиттинъиз. Мен исе сизге айтам: душманларынъызны севинъиз эм сизни къувалагъанлар огъруна дувалар окъунъыз. Ана ондан сонъ Коклердеки Бабанъызнынъ огъуллары олурсынъыз. О, Озь кунешине эмир эте, ве кунеш эм яхшы адамлар, эм яман адамлар устюне догъа. Алла инсафлылар ве инсафсызлар устюне ягъмур ягъдыра. Эгер сиз тек сизни севген адамларны севсенъиз, Алладан мукяфат беклемек олурмы? Салым топлайыджылар да бойле этмейлерми? Эгер сиз тек дин къардашларынъызгъа селям берсенъиз, бунен буюк иш яптынъызмы? Аллагъа инанмагъанлар да бойле япмайлармы? Бойледже, Коктеки Бабанъыз киби, сиз де мукеммель олунъыз. Сакът олунъыз, эйи ишлеринъизни адамларнынъ огюнде, олар сизни корьсюн деп, япманъыз. Акис алда Коклердеки Бабанъыздан мукяфат алып оламазсыз. Бойлеликнен, садакъаны бергенде, эр кеснинъ дикъкъатыны джельп этме. Буны экиюзьлюлер япалар. Адамлар оларны макътасын деп, эйилиги акъкъында синагога ве сокъакъларда макътанып юрелер. Сизге догърусыны айтам: олар энди мукяфатларыны бутюнлей алалар. Сен садакъа бергенде исе, сол къолунъ онъ къолунъ не япкъаныны бильмесин. Сонъ сенинъ садакъанъ гизлиден олсун. О вакъыт эр гизли ишни корьген Бабанъ сени мукяфатлар. ‌ Дува окъугъанда, экиюзьлюлер киби япма. Олар синагога ве кенъ сокъакъларнынъ кошелеринде токътап, эр кес корьсюн деп, дува этмеге севелер. Сизге догърусыны айтам: олар мукяфатыны алалар. Сен исе дува окъугъанда, эвнинъ арттаки одасына кир ве къапуны къапатып, гизли олгъан Бабанъа дува окъу. О вакъыт эр гизли ишни корьген Бабанъ сени мукяфатлар. Дува окъугъанынъызда, Аллагъа инанмагъанлар киби, сёзлерни чокъ текрарлап отурманъыз. Олар: «Чокъ айтсам, дувам эшитилир», — деп тюшюнелер. Оларгъа ошаманъыз. Бабанъыз, сиз Ондан сорамаздан эвель, сизге не керек олгъаныны биле. Дуваны бойле окъунъыз: Бизим Коклердеки Бабамыз, Сенинъ Мукъаддес Адынъны эр кес сайсын! Сенинъ Падишалыгъынъ кельсин! Кокте олгъаны киби, ерде де Сенинъ ираденъ олсун! Бугунь бизге куньделик отьмегимизни бер. Бизге къаршы гуна япкъан адамларны багъышлагъанымыз киби, Сен де бизим Санъа къаршы япкъан гуналарымызны багъышла. Бизге ёлдан урулмагъа берме, яманлыкътан къорчала. Эгер сиз башкъаларнынъ сизге къаршы япылгъан гуналарыны багъышласанъыз, Коктеки Бабанъыз сизни де багъышлар. Аксине, эгер сиз адамларны багъышламасанъыз, Бабанъыз да сизни багъышламаз. Аштан-сувдан вазгечкенде, экиюзьлюлер киби чырайынъызны сытып юрменъиз. Олар, аштан вазгечкенлерини адамларгъа бильдирмек ичюн, юзьлеринден къар ягъдырып юрелер. Сизге догърусыны айтам: олар энди мукяфатыны алалар. Лякин сен аштан-сувдан вазгечкенде, башынъны зейтюн ягъынен ягълап, бетинъни ювып юр. Сенинъ аштан вазгечкенинъни адамлар дуймасын, оны тек гизли олгъан Бабанъ бильсин. О вакъытта, эр гизли ишни корьген Бабанъ сени мукяфатлар. ‌ Озьлеринъизге байлыкъ ер юзюнде топламанъыз. Бу ерде оны сюме ве тот боза, хырсызлар да эвинъизни басып, талайлар. Аксине, озьлеринъизге байлыкъ кокте топланъыз. Онъа сюме де тюшмез, оны тот да бозмаз, хырсызлар да басып алмаз. Байлыгъынъ къайда олса, юрегинъ шу ерде де олур. Козь — беденнинъ нурудыр. Эгер сенинъ козюнъ сагълам олса, бутюн беденинъ де ярыкъкъа толу олур. Амма козюнъ сагълам олмаса, бутюн беденинъ де къаранлыкъкъа толур. Эгер де ичинъдеки нур къаранлыкъ олса, къаранлыкънынъ озю насыл экен?! Эки эфендиге кимсе хызмет эталмаз. Я бирисинден нефретленип, башкъасыны север, я бирисине садыкъ олып, башкъасыны кореджек козю олмаз. Сиз эм Аллагъа, эм зенгинликке хызмет этип оламайсыз. ‌ Шунынъ ичюн сизге айтам: яшамакъ ичюн бизге аш-сув, кийинмек ичюн исе урба керек, деп къасевет этменъиз. Джанынъыз аштан, тенинъиз урбадан къыйметли дегильми? Кокте учкъан къушларгъа бакъынъыз: олар не сачалар, не оралар, не анбаргъа ашлыкъ джыялар. Амма оларнынъ ашыны Коктеки Бабанъыз бере. Сиз исе олардан не къадар къыйметлисиз. Къайсы биринъиз къасеветленип, озь омрюни ич олмадым бир саатке узата билир? Сонъ урба ичюн о къадар къасеветленмек олурмы? Тарладаки чечеклернинъ насыл оськенлерине бакъынъыз: олар не чалышалар, не орелер. Амма сизге шуны айтам: Сулейман биле озюнинъ бутюн шуретли улулыгъында бу чечеклернинъ бириси киби кийинмеген эди. Эгер Алла бугунь оськен, ярын исе оджакъкъа атыладжакъ тарла отуны ойле кийиндирсе, сизни олардан яхшы кийиндирмезми, эй, иманы аз олгъанлар?! Шунынъ ичюн: «Не ашайджамыз? Не ичеджемиз? Не киеджемиз?» — деп къасеветленменъиз. Буларнынъ эписини Алланы бильмеген халкълар къыдыра. Сизинъ Коктеки Бабанъыз исе бу шейлерге мухтадж олгъанынъызны биле. Сиз башта Алланынъ Падишалыгъыны ве Онынъ инсафлыгъыны къыдырынъыз, сизге бу шейлернинъ эписи де бериледжек. Бунъа коре ярынки кунь акъкъында къайгъырманъыз. Озю ичюн ярынки кунь озю къайгъырыр. Эр бир куннинъ къасевети озюне етер. ‌ Кимсени укюм этменъиз, сизни де укюм этмезлер. Насыл укюм этсенъиз, шойле де укюм этилирсиз. Насыл ольчювнен ольчесенъиз, ана шу ольчювни де алырсыз. Сен не ичюн къардашынънынъ козюндеки чёпке бакъасынъ, озь козюнъде исе агъачны корьмейсинъ? Насыл этип, къардашынъа: «Бер, козюнъдеки чёпни чыкъарып алайым», — дейсинъ? Бакъса, сенинъ козюнъде агъач бар! Эй, экиюзьлю! Башта агъачны озь козюнъден чыкъарып ал да, сонъ чёпни къардашынънынъ козюнден насыл чыкъараджагъынъны корерсинъ. Мукъаддес олгъан шейни копеклерге берменъиз — олар устюнъизге атылып, сизни парчаларлар. Инджилеринъизни домузлар огюне сепменъиз — оларны таптап ташларлар. Соранъыз — сизге бериледжек. Къыдырынъыз — тападжакъсыз. Такъырдатынъыз — сизге ачыладжакъ. Эр бир сорагъан ала, къыдыргъан тапа, такъырдаткъангъа къапуны ачалар. Огълу бабасындан отьмек сорагъанда, сизинъ аранъызда онъа таш берген адам тапылырмы? Балыкъ сораса исе, онъа йылан берген сою бармы? Сиз, яман адамлар олып, балаларынъызгъа яхшы бир шей бере билесинъиз. Коклердеки Бабанъыз да Ондан сорагъангъа яхшы шейлерни багъышлар. Шунынъ ичюн, адамлар сизге не япкъаныны истесенъиз, сиз де оларгъа шуны япынъыз. Бунда бутюн Къанун ве Пейгъамберлернинъ Язылары тура. Тар къапудан киринъиз! Олюмнинъ къапусы кенъ, ве анда алып баргъан ёл пек бол. Шу ёлдан юргенлер де чокъ. Омюр къапусы исе пек тарашлыкъ, ёлу да тар, бу ёлны тапкъанлар да аз. ‌ Ялан пейгъамберлерден сакът олунъыз! Олар сизинъ алдынъызгъа къозу терисинен къапланып келелер, лякин ичинде йыртыджы къашкъырлардыр. Оларны япкъан ишлери мейваларындан танырсыз. Когемден юзюм, я да тикенектен инджир джыялармы? Эр бир яхшы терек яхшы мейва бере, ярамай терек исе ярамай мейва бере. Яхшы терек ярамай мейва бермей, ярамай терек исе яхшы мейва бермей. Яхшы мейва бермеген эр бир терекни пычып, атешке ташлайлар. Бойледже, ялан пейгъамберлерни ишлерининъ мейваларындан танырсыз. ‌ Манъа: «Раббим, Раббим!» — дегенлернинъ арасындан Кок Падишалыгъына тек базылары кирип оладжакъ. Анда тек Коклердеки Бабамнынъ истегенини беджергенлер киреджеклер. Шу куню чокъ адамлар Манъа: «Раббим, Раббим! Биз Сенинъ Адынънен пейгъамберлик этмедикми? Сенинъ Адынънен джинлерни къувып чыкъармадыкъмы? Сенинъ Адынънен чокъ аджайип шейлер япмадыкъмы?» — дейджеклер. О вакъыт Мен оларгъа: «Мен сизни бир вакъыт бильмедим. Эй, Къанунны бозгъанлар, Меним янымдан кетинъиз!» — деп джевап береджем. Энди, ким Меним бу сёзлеримни эшитип, оларны беджерсе, озь эвини таш устюнде къургъан акъыллы адамгъа ошайджакъ. Ягъмур ягъып, озенлер ташып, еллер эсип, эвнинъ устюне тюшселер биле, таш устюнде къурулгъаны ичюн, эв бозулмаз. Ким Меним сёзлеримни эшитип, оларны беджермесе, озь эвини къум устюнде къургъан акъылсыз адамгъа ошайджакъ. Ягъмур ягъып, озенлер ташып, еллер эсип, эвнинъ устюне тюшселер, эв эшилип, дагъылып кетеджек. Иса бу сёзлерни айтып битиргенинен, адамлар Онынъ огреткенине шаштылар. Иса оларны Къанун оджалары киби дегиль, буюк къудрет берильген адам киби огрете эди. Иса дагъдан тюшкен сонъ, Онынъ артындан чокъ адам кетти. Шу арада лепра хасталыгъынен чекишкен бир адам Онъа якъынлашып, тиз чёкти де: — Эфендим, эгер истесенъ, мени эляллап тедавийлерсинъ, — деди. Иса къолуны узатты ве онъа тийдирип: — Мен истейим, элял ол, — деди. Шу дакъкъасы лепра хасталыгъы ёкъ олып, адам элял олды. Иса онъа: — Сакъын, буны кимсеге айтма! Лякин барып, озюнъни руханийге косьтер ве Муса буюргъан бахшышны кетирип бер; о, эписине шаатлыкъ олсун, — деди. Иса Къафарнаум шеэрине кельгенде, Рим ордусынынъ бир юзбашы Онынъ алдына кельди ве ялварып: — Эфендим, меним хызметчим эвде пек къыйналып ята, оны паралич урды, — деди. Иса онъа: — Мен барып, оны тедавийлерим, — деди. Юзбашы джевап берип: — Эфендим! Меним эвиме келип киргенинъе ляйыкъ дегилим. Сен бир сёзнен буюрсанъ биле, хызметчим тедавийленир. Мен де бойсунам, манъа да бойсунгъан аскерлер бар. Бирисине: «Кет», — десем, кете. Башкъасына: «Кель мында», — десем, келе. Хызметчиме: «Шуны яп», — десем, япа, — деди. Иса буны эшитип, шашты ве артындан юргенлерге: — Сизге догърусыны айтам: Мен о къадар буюк иманны Исраильде ич бир кимседе тапмадым. Сизге шуны айтам: шаркътан ве гъарптан чокъ адам келип, Кок Падишалыгъында Ибраим, Исхакъ ве Якъупнен берабер софра башында ер аладжакълар. Падишалыкъ исраиллилер ичюн азырлангъан эди, амма олар тышкъа, къаранлыкъкъа къувуладжакълар. Анда агълап, тишлерини гъыджырдатаджакълар, — деди. Сонъ Иса юзбашыгъа: — Эвинъе бар, сенинъ иманынъа коре олсун, — деди. Юзбашынынъ хызметчиси исе шу ань тюзельди. ‌ Иса Пётрнынъ эвине кельгенде, онынъ къайнанасы юксек сыджакънен яткъаныны корьди. Иса онынъ къолуна тийгенинен, къадыннынъ сыджагъы тюшти. О турып, Исагъа софраны донатты. Акъшам устю Исанынъ алдына джин ургъан бир талай адамларны кетирдилер. Иса Озь сёзюнен арам рухларны къувып чыкъарды ве эписи хасталарны тедавийледи. Бойледже, Ешая пейгъамбер ярдымынен айтылгъан сёзлери беджерильди: «О хасталыкъларымызны Озюне алды, дертлеримизни Озь омузларына къойды». ‌ Иса этрафында чокъ адам топлангъаныны корип, шегиртлерине гольнинъ къаршы ялысына кечмесини буюрды. Шу вакъытта бир Къанун оджасы якъынлашып: — Оджа! Къайда барсанъ да, мен Сенинъ артынъдан юрмеге азырым, — деди. Иса онъа: — Тилькилернинъ къобалары бар, коктеки къушларнынъ ювалары бар. Лякин Инсан Огълунынъ башыны ястыкъкъа къойып ятмагъа ери ёкъ, — деди. Сонъ шегиртлеринден бири Исагъа: — Эфендим, башта барып бабамны дефн этмеге разылыкъ бер, — деди. Лякин Иса онъа: — Сен Меним артымдан юр. Олюлер озь олюлерини дефн этсинлер, — деди. Иса къайыкъкъа мингенде, Онынъ пешинден шегиртлери де чыкътылар. Апансыздан гольде кучьлю фуртуна къопты, къайыкъны юксек далгъалар толдура башладылар. Иса исе юкъугъа далгъан эди. Шегиртлери Онынъ янына барып, уяттылар ве: — Раббим! Бизни къуртар, богъулып оледжекмиз! — деп къычырдылар. Иса исе: — Не ичюн сиз бойле къоркъакъсынъыз, аз иманлылар? — деди оларгъа. Сонъ еринден турып, фуртуна ве гольни тынчландырды. Шу вакъыт эр шей бутюнлей тынды. Адамлар шашып къалдылар ве бир-бирлерине: — Кимдир бу я? Ель де, голь де Онъа бойсуналар! — дедилер. Иса гольнинъ башкъа ялысына, гъадаралыларнынъ юртуна етип кельгенде, къабирлернинъ арасындан Онынъ къаршысына джин ургъан эки адам чыкъты. Олар пек ачувлы олгъанлары ичюн, о ердеки ёлдан кимсе кечип оламагъан. — Эй, Алланынъ Огълу, бизде не ишинъ бар? Бу ерге бизни, вакъты кельмезден эвель, чекиштирмеге кельдинъми? — деп къычырды олар. Узакъта буюк бир домуз сюрюси отлап юре эди. Джинлер Исагъа ялвардылар: — Эгер бизлерни къувып чыкъараджакъ олсанъ, анавы домуз сюрюсине ёлла, — дедилер. Иса оларгъа: — Барынъыз! — дегенде, джинлер адамлардан чыкъып, домузларгъа кирдилер. Шу ань бутюн домуз сюрюси тик къаядан гольге атылды ве сувда богъулып ольди. Домузларны бакъкъанлар исе къачып кеттилер. Шеэрге барып, олып кечкен адисени ве джин ургъанларгъа не олгъаныны эписине айтып бердилер. Онынъ ичюн Исанынъ къаршысына бутюн шеэр сакинлери чыкъты. Исаны корьгенлеринен, юртларындан чыкъып кетсин деп, риджа эттилер. ‌ Иса къайыкъкъа минип, кене гольнинъ къаршы ялысына кечти, озь яшагъан шеэрине къайтты. Шу арада Онынъ алдына тёшекте яткъан бир адамны котерип кетирдилер. Оны паралич ургъан эди. Иса, хастаны кетирген адамларнынъ иманыны корип, онъа: — Джесюр ол, огълум, гуналарынъ багъышланды! — деди. О вакъыт Къанун оджалары ичлеринден: «Бу адам куфюр сёзлерни айта!» — деп тюшюндилер. Иса исе оларнынъ фикирлерини билип: — Сиз не ичюн юреклеринъизде бойле яман фикирлер тутасыз? — деди. — Айтыладжакъ сёзлерден къайсы къолайджа: «Гуналарынъ багъышланды» я да «Еринъден тур ве кет», — демекми? Шимди Инсан Огълунынъ ер юзюнде гуналарны багъышламакъ къудрети олгъаныны билирсиз. Сонъ Иса хастагъа: — Еринъден тур, тёшегинъни алып, эвинъе кет! — деди. Шу вакъытта паралич ургъан адам еринден турып, озь эвине кетти. Бу адисени корьген адамлар шашып къалдылар, инсанларгъа бойле къудрет берген Алланы шуретледилер. Сонъ ёлуны девам эткен Иса салым топлангъан ерде отургъан бир адамны корьди. Онынъ ады Матта эди. Иса онъа: — Меним артымдан юр! — деди. О, шу ань еринден турып, Исанынъ артындан кетти. Олар эвде, уйлелик ашны ашамакъ ичюн софра башына отургъанда, бир сыра салым топлайыджылар ве башкъа гуналы адамлар келип, Исанен ве Онынъ шегиртлеринен берабер отурдылар. Фериселер буны корип, Исанынъ шегиртлеринден: — Сизинъ Оджанъыз салым топлайыджылар ве гуналы адамларнен ашап-ичип отургъаны недир? — деп сорадылар. Иса буны эшитип: — Эким сагъламларгъа дегиль, хасталаргъа керек, — деди. — Сизлер барып: «Мен къурбан истемейим, мерамет истейим», — деген сёзлернинъ манасыны анъламагъа тырышынъыз. Мен инсафлы адамларны дегиль, гуналыларны чагъырмагъа кельдим. ‌ Сонъ Исанынъ алдына Ягъянынъ шегиртлери келип: — Биз ве фериселер Алла ичюн сыкъ-сыкъ аштан-сувдан вазгечемиз. Не ичюн Сенинъ шегиртлеринъ ойле япмайлар? — дедилер. Иса оларгъа: — Тойгъа чагъырылгъан мусафирлер, киев оларнен олгъанда, къайгъыралармы? Амма киевни олардан аладжакъ куньлер кельгенде, олар аштан-сувдан вазгечеджеклер, — деди. — Кимсе эски урбагъа янъы, даа джыйылмагъан парчадан ямав къоймай, чюнки янъы ямав эски урбаны озюне тартып, тешикни даа бетер алгъа кетирир. Эм кимсе яш шарапны эски мешин торбаларгъа толдурмай, чюнки эски торбалар ярыладжакъ — эм шарап тёкюледжек, эм торбалар гъайып оладжакъ. Аксине, яш шарапны янъы мешин торбаларгъа толдуралар. О вакъытта эм шарап, эм торбалар сакъланып къалырлар. Иса оларгъа бу сёзлерни айткъанда, башлыкълардан бири Онынъ алдына кельди ве тиз чёкип: — Меним къызым шимди ольди. Амма Сен келип, онъа къолунъны тийдирсенъ, о яшайджакъ, — деди. Иса еринден турып, шегиртлеринен берабер о адамнынъ артындан барды. Ёл бою кеткенде, бир къадын Онынъ артындан етип, урбасынынъ этегине тийди. О апай он эки йылдан берли къан джоя экен. О озюндже: «Эгер урбасына бир тийип алсам биле, тедавийленирим», — деп тюшюнген. Иса айланып, къадынны корьди ве: — Джесюр ол, къызым, сени иманынъ тедавийледи, — деди. Къадын шу ань тюзельди. Иса башлыкънынъ эвине келип киргенде, дженазелерде къавал чалгъан усталарны ве шамата къопаргъан чокъ адамларны корьди. О: — Бу ерден кетинъиз! Къызчыкъ ольмеген, о юкълай! — деди. Адамлар исе Онынъ устюнден кульдилер. Эписи тышкъа чыкъкъан сонъ, Иса ода ичине кирип, къызчыкънынъ къолундан тутты. Шу ань бала еринден турды. Бу адисе акъкъында хабер шу ернинъ бутюн этрафларына даркъалды. Иса о ерден кеткенде, Онынъ артындан эки кёр адам такъылды. — Эй, Давут Огълу Иса, бизге мерамет эт! — деп къычырып ялвардылар. Иса эвге кирген сонъ, Онынъ янына кёр адамлар кельдилер. Иса олардан: — Мен истегинъизни япа биледжегиме инанасызмы? — деп сорады. — Инанамыз, Эфендим! — деп джевап берди олар. Иса оларнынъ козьлерине тийип: — Сизинъ иманынъызгъа коре олсун, — деди. Сокъурларнынъ козьлери ачылды. Иса исе оларгъа къатты сеснен тенбиелеп: — Буны ич кимсе бильмесин! — деди. Амма олар кетип, Онынъ акъкъында хаберни бутюн этрафларда даркъаттылар. Олар кеткен сонъ, Исанынъ алдына бир джин ургъан тильсизни кетирдилер. Джин къувып чыкъарылгъан сонъ, тильсиз лаф этип башлады. Адамлар исе шашып къалдылар. — Исраильде бойле адисени даа корьмеген эдик, — деди олар. Фериселер исе Онъа къаршы чыкъып: — О, джинлерни джинлер башлыгъы къуветинен къувып чыкъара, — дедилер. Иса эписи шеэрлер ве къасабаларда юрип, синагогаларда адамларны огрете, Алланынъ Падишалыгъы акъкъында Къуванчлы Хаберни даркъата ве тюрлю хасталарны ве дертлерни тедавийлей эди. Адам къалабалыгъыны корип, Иса оларны аджыды. Чобансыз къойлар киби, олар шашкъын ве кучьтен кесильген эдилер. О вакъытта Иса Озь шегиртлерине: — Ашлыкъ чокъ, ишчилер исе аз. Озь ашлыгъыны ораджакъ ишчилерни даа ёлласын деп, ашлыкънынъ Саибине ялварынъыз, — деди. Иса Озюнинъ он эки шегиртини янына чагъырып, оларгъа джинлернинъ устюнден укюм этмеге къудрет берди. Буны, адамлардан джинлерни къувып чыкъармакъ, чешит хасталыкъларны ве дертлерни тедавийлемек ичюн япты. Бу он эки эльчининъ адлары шойле: биринджиси Пётр адынен белли олгъан Симон ве онынъ къардашы Андрей, сонъ Зебедайнынъ огъуллары Якъуп ве онынъ къардашы Юхан, Филип, Бартоломай, Тома, салым топлайыджы Матта, Алфейнинъ огълу Якъуп ве Фадда, Ветанпервер Симон ве сонъундан Исагъа хаинлик япкъан Иуда Искариот. Иса он экини ёллагъанда, оларгъа бойле насиат берди: — Башкъа миллетлернинъ топракъларына барманъыз ве самариелилернинъ шеэрлерине кирменъиз. Лякин ёлуны джойгъан къойларгъа — Исраиль халкъынынъ алдына барынъыз. Кетинъиз ве: «Кок Падишалыгъы якъынлашты», — деп илян этинъиз. Хасталарны тедавийленъиз, олюлерни тирильтинъиз, лепра хасталыгъына огърагъанларны эляллап тедавийленъиз, джинлерни къувып чыкъарынъыз. Бедава алдынъыз — бедава беринъиз. Къушагъынъызгъа алтын, кумюш ве бакъыр акъча биле алманъыз. Ёлгъа не торба, не эки дане урба, не аякъкъап ве таякъ биле алманъыз. Чалышкъан адам озь отьмегини къазаныр. Шеэр я да къасабагъа келип, о ерде ляйыкъ бир адам тапынъ ве шу ерден чыкъмагъандже, онынъ эвинде къалынъыз. Эвге киргенде, селям беринъиз. Эгер о эв бунъа ляйыкъ олса, тилеген барышыгъынъыз анда кирсин, ляйыкъ олмаса исе, сизге къайтып кельсин. Ким исе сизни къабул этмесе ве сёзлеринъизге къулакъ асмаса, о эвден я да шеэрден чыкъып кетеяткъанда, аякъларынъыздан тозны биле къакъып кетинъиз. Сизге айтам: Ахирет кунюнде бойле шеэрнинъ алына коре, Содом ве Гоморанынъ алы енгиль олур. ‌ Мына, Мен сизлерни къашкъыр сюрюсине къойлар киби ёллайым. Сиз йыланлар киби акъыллы ве гогерджинлер киби саде олунъ. Инсанлардан сакът олунъыз. Сизлерни акъсакъаллар шурасында махкеме этеджеклер, синагогаларда къамчылайджакълар. Меним Адым ичюн сизни акимлер ве падишаларнынъ алдына алып бараджакълар. Сиз оларнынъ огюнде ве Алланы бильмеген халкъларнынъ огюнде Меним шаатларым оладжакъсыз. Сизнен бу шейлерни япкъанларда, не айтайым ве насыл айтайым, деп къасевет этменъиз. О вакъытта айтыладжакъ сёзлеринъиз белли оладжакъ. Озьлеринъиз дегиль, ичинъиздеки Бабанъызнынъ Руху айтаджакъ. Агъасы — къардашыны, бабасы — огълуны олюмге береджеклер. Балалар озь ана-бабаларына къаршы баш котерип, оларны ольдюреджеклер. Меним Адым ичюн эписинде сизлерни кореджек козю олмаз. Лякин сонъунадже сабыр эткен адам къуртуладжакъ. Эгер сизлерни бир шеэрден къувсалар, башкъасына къачынъ. Сизге догърусыны айтам: сиз Исраильнинъ эписи шеэрлерини айланып чыкъкъандже, Инсан Огълу ер юзюне къайтып келеджек. Шегирт озь оджасындан юкъары олмаз, хызметчи исе — озюнинъ эфендисинден. Шегирт озюнинъ оджасы киби, хызметчи эфендиси киби олсалар, етерлик. Эгер эв саибини Беэльзебул адынен адландырсалар, эв сакинлери акъкъында даа бетер сёзлер айтмазлармы? ‌ Амма олардан къоркъманъыз! Эр бир сакъланылгъан шей озь вакътында ачыладжакъ, ве эр бир сыр белли олур. Сизге къаранлыкъта айткъанларымны ярыкъта айтынъыз. Къулагъынъызгъа фысылдап айткъанларымны эвлернинъ дамлары устюнден илян этинъиз. Беденини ольдюрип, джаныны исе ольдюрип оламагъанлардан къоркъманъыз. Амма джаныны да, беденини де джеэннемде гъайып этмеге кучю еткен Алладан къоркъунъыз. Эки торгъай бир капикке сатылмаймы? Лякин Бабанъыз разы олмаса, оларнынъ бириси биле ерге тюшмез. Сизлерде исе башынъыздаки сачларынъыз эписи сайылгъан. Шунынъ ичюн къоркъманъыз, сизлер чокъ торгъайдан паалысынъыз! ‌ Мени адамларнынъ алдында таныгъан эр бир адамны Мен Коклердеки Бабамнынъ алдында таныйджам. Менден инсанлар алдында вазгечкен адамдан исе Мен Коклердеки Бабамнынъ алдында вазгечеджем. ‌ Мени ер юзюне барышыкъ кетирмек ичюн кельген, деп тюшюнменъиз. Мен барышыкъ дегиль, къылыч кетирмек ичюн кельдим. Огълуны бабасындан, къызыны анасындан, келинни къайнанасындан айырмакъ ичюн кельдим. Адамгъа озь эвдекилери душман оладжакъ. Бабасыны я да анасыны Менден зияде севген Манъа ляйыкъ дегиль! Огълуны я да къызыны Менден зияде севген Манъа ляйыкъ дегиль! Ким озь хачыны алмаса ве Меним артымдан кетмесе, о Манъа ляйыкъ дегиль. Озь джаныны къуртармагъа истеген адам оны джояджакъ. Мен ичюн джаныны берген адам исе оны тападжакъ. ‌ Сизни къабул эткен адам Мени де къабул эте. Мени къабул эткен исе Мени Ёллагъанны къабул эте. Ким пейгъамберни, о — пейгъамбер олгъаны ичюн, къабул этсе, пейгъамбер киби, мукяфатланаджакъ. Ким инсафлы адамны, о — инсафлы олгъаны ичюн, къабул этсе, инсафлы адам киби, мукяфатланаджакъ. Ве ким бу адий ве кучюк адамларнынъ бирисине, о — Меним шегиртим олгъаны ичюн, бир мешребе сув берсе, сизге догърусыны айтам: о, мукяфатсыз къалмаз. Иса он эки шегиртине бу эмирлерни берген сонъ, оларнынъ шеэрлеринде адамларны огретмек ве Алланынъ Сёзюни анълатмакъ ичюн, Озь ёлуны девам этти. ‌ Зинданда яткъан Ягъя исе, Месихнинъ япкъан ишлери акъкъында эшитип, Онынъ алдына озь шегиртлерини ёллады ве: — Келеджек Бириси Сенсинъми? Я да биз башкъасыны беклейикми? — деп Ондан соратты. Иса джевап берип оларгъа: — Барынъыз, сиз эшиткен ве корьген шейлерни Ягъягъа хабер этинъиз. Кёрлар корелер, топаллар юрелер, лепра хасталыгъына огърагъанлар элялланып тедавийленелер, сагъырлар эшителер, олюлер тирилелер ве фукъарелер Къуванчлы Хаберни эшителер. Мен ичюн ёлдан урулмагъан адам бахтлыдыр! — деди. Ягъянынъ шегиртлери кетеяткъанда, Иса адамларгъа Ягъя акъкъында айтып башлады: — Сиз не ичюн сахрагъа бардынъыз? Ельде саллангъан къамышны корьмегеми? Айса, не ичюн сахрагъа бардынъыз? Паалы урба кийген адамны корьмегеми? Амма паалы урба кийгенлер падишалар сарайларында яшайлар! Айса, кимни корьмеге бардынъыз? Пейгъамберними? Эбет, пейгъамберни! Мен сизге айтам: о, пейгъамберден де буюк. Алланынъ Китабында бу адам акъкъында язылгъан эди: «Мен Сенден эвель хаберджимни ёллайым. О, Сенинъ огюнъде ёл азырлайджакъ». Сизге догърусыны айтам: эписи анадан догъгъан адамлар арасында Сувгъа Батырыджы Ягъядан буюги пейда олмагъан. Бунъа бакъмадан, Кок Падишалыгъында энъ кучюк сайылгъан биле ондан буюктир. Сувгъа Батырыджы Ягъя пейда олгъан куньлерден башлап шимдигедже адамлар Кок Падишалыгъына къаршы курешип келелер ве зорлайыджылар оны басып алмагъа тырышалар. Ягъядан эвельки пейгъамберлер ве Къанун Кок Падишалыгъы акъкъында айткъанлар. Эгер бильмеге истесенъиз, Ягъя — къайтып келеджек олгъан Ильястыр. Къулагъы барлар буны эшитсинлер! Бу заманнынъ адамларыны кимге ошатайым? Олар, мейданда отурып, бир-бирине: «Биз сизге къавал чалдыкъ, сиз ойнамадынъыз! Биз такъмакълар окъудыкъ, сиз исе агъламадынъыз», — деп къычыргъан балаларгъа ошайлар. Ягъя келип, ашамады-ичмеди, ве: «Онда джин яшай», — дейлер. Инсан Огълу келип, эм ашай, эм иче, ве олар: «Бу ачкозь ве ичкиджиге бакъынъыз! О — салым топлайыджылар ве гуналыларнынъ досту!» — дейлер. Лякин икмет озь ишлеринен тасдыкълана. Сонъ Иса базы шеэрлернинъ сакинлерини къабаатлады, чюнки аджайип шейлернинъ чокъусы анда япылгъан олса да, олар гуналарына тёвбе этмедилер. — Сенинъ алынъ беля, эй, Хоразин! Сенинъ алынъ беля, эй, Бетсайда! Сизлерде олгъан аджайип шейлер Тир ве Сидон шеэрлеринде олгъан олса, олар чокътан чувал токъумасына сарылып, устьлерине куль сепип, тёвбе этер эдилер. Шунынъ ичюн, сизлерге айтам: Ахирет кунюнде Тир ве Сидоннынъ алы сизинъкиден енгильдже оладжакъ. Сен де, Къафарнаум, сен кокке юкселирсинъми? Ёкъ! Сен олюлер дюньясына тюшип кетерсинъ! Сенде олгъан аджайип шейлер Содомда олгъан олса, о ер шу куньгедже сакъланып къалыр эди. Шунынъ ичюн, сизлерге айтам: Ахирет кунюнде Содомнынъ алы сенден енгильдже олур. ‌ О вакъытта Иса сёзюни девам этти: — Бабам, кок ве ернинъ Раббиси! Шуретлейим Сени, чюнки Сен шуны акъыллылар ве бильгилилер ичюн гизли эттинъ, кучюк балаларгъа исе ачтынъ! Эбет, Бабам, Сенинъ эйи ираденъ шойле эди! Бабам Манъа эр шейни берди. Бабадан башкъа кимсе Огълуны бильмей. Огълундан башкъа эм де Огълу ачмагъа истеген адамдан гъайры кимсе Бабаны бильмей. Агъыр юк тюбюнде къыйналгъан ве болдургъанлар! Меним яныма келинъиз — Мен сизге раатлыкъ берерим. Мен буюргъан шейлерни бойнунъызгъа алып, Манъа бойсунынъыз ве Менден огренинъиз, чюнки Мен йымшакъ ве алчакъгонъюллим. Сонъ джанларынъыз раат олур. Меним сизге берген эмирлеримни беджермек къолай, Меним сизге берген юкюм енгиль! ‌ Бир раатлыкъ куню Иса богъдай тарласындан кечип кетеята эди. Онынъ шегиртлери ач олып, богъдай башакъларыны къопарып ашамагъа башладылар. Фериселер буны корип, Исагъа: — Бакъ, Сенинъ шегиртлеринъ раатлыкъ кунюнде япмагъа мумкюн олмагъан шейни япалар! — дедилер. — Я сиз Давут озю ве онынъ адамлары ач къалгъанда, не япкъанлары акъкъында окъумадынъызмы? — деди оларгъа Иса. — Алланынъ Эвине кирип, Давут озю ве янындакилери тек руханийлерге ашамагъа мумкюн олгъан теклиф пителерини ашагъанлар. Алланынъ Сарайында руханийлер раатлыкъ кунюни бозсалар да, гуналы сайылмагъанлары акъкъында Мусанынъ Къанунында окъумадынъызмы? Мен сизлерге айтам: бу ерде Алланынъ Сарайындан да буюк Адам бар. Эгер сизлер «Мен къурбан истемейим, мерамет истейим» деген сёзлернинъ манасыны бильген олсанъыз, къабаатсыз адамларны къабаатламаз эдинъиз. Инсан Огълу — раатлыкъ кунюнинъ Раббисидир. Иса о ерден кетип, оларнынъ синагогасына кельди. Анда къолу сакъатланып къуругъан бир адам бар эди. Исадан: — Къанунгъа коре, раатлыкъ куню хастаны тедавийлемек мумкюнми? — деп сорадылар. Керчектен, Оны къабаатламагъа бир себеп къыдыра эдилер. Иса оларгъа: — Тасавур этинъиз: сизде бир къой бар, ве о, раатлыкъ куню къуюгъа тюшип кете. Аранъызда оны барып тартып чыкъармагъан адам тапылырмы? — деди. — Инсан исе къойдан не къадар чокъ къыйметлидир! Шунынъ ичюн, Къанун боюнджа раатлыкъ кунюнде яхшылыкъ япмагъа мумкюн. Сонъ Иса о адамгъа: — Къолунъны узат! — деди. Адам сакъат къолуны узаткъанынен, къуругъан къолу экинджи къолу киби сагълам олды. Фериселер исе кетип топлаштылар ве Исаны насыл этип ольдюрмеге акъыл таныштылар. Иса буны билип, о ерден кетти. Онынъ пешинден чокъ адам юрди. О эписини тедавийледи, амма Озю акъкъында кимсеге бир шей айтмагъа ясакъ этти. Шунынънен Ешая пейгъамбер аркъалы айтылгъан сёзлер мейдангъа кельди: Мына — Мен сайлагъан Къулум, севгилим ве джанымнынъ чырагъы! Мен Онъа Озь Рухумны береджегим, О, эписи халкъларгъа адалетликни илян этеджек. Давалашмаз О ве къычырмаз, кимсе Онынъ сесини эшитмейджек. Адалетликни гъалебеге кетирмегендже, къопармаз О чатлакъ къамышны, сёндюрмез тютеп тургъан фитильни. Халкълар Онынъ Адына умют багълар. Шундан сонъ Исанынъ алдына бир адамны кетирдилер. О кёр ве сагъыр тильсиз эди, чюнки оны джин ургъан. Иса оны тедавийледи, ве шу адам лаф этмеге ве корьмеге башлады. Буны корьген адамлар шашып къалдылар. Олар бир-бирине: — Бу — Давутнынъ Огълу дегильми? — дедилер. Фериселер буны эшитип: — О, джинлерни тек джинлернинъ башлыгъы Беэльзебулнынъ къуветинен къувып чыкъара, — дедилер. Оларнынъ фикирлерини билип, Иса деди: — Озь ичинден болюнген эр бир падишалыкъ йыкъылып бошар. Озь ичинде болюнген эр бир шеэр я да эв аякъта туралмаз. Эгер Шейтан Шейтанны къувып чыкъарса, о болюнип озь озюнен дженклеше. Сонъ онынъ падишалыгъы насыл тураджакъ? Эгер Мен джинлерни Беэльзебулнынъ кучюнен къувсам, сизинъ огъулларынъыз оларны кимнинъ кучюнен къувып чыкъаралар? Шунынъ ичюн, сизлерни озьлери укюм этеджеклер. Эгер Мен Алланынъ Рухунен джинлерни къувып чыкъарсам, демек, Алланынъ Падишалыгъы сизлерге етип кельген. Эвнинъ саиби кучьлю бир адам олса, онынъ эвине хырсыз насыл тюшеджек? Амма башта кучьлю адамны багъласа, бутюн мал-мулькюни хырсызлап кетер. Ким Меннен берабер олмаса, Манъа къаршы олур. Ким Меннен берабер джыймаса, о дагъыта. Шунынъ ичюн сизлерге айтам: инсанларнынъ эр бир гунасы ве куфюр сёзлери биле багъышланыр. Лякин Мукъаддес Рухкъа къаршы айтылгъан куфюр сёзлер багъышланмаз. Ким Инсан Огълуна къаршы сёз айтса, багъышланыр. Лякин куфюр сёзни Мукъаддес Рухкъа къаршы айтса — не бу дюньяда, не келеджек дюньяда багъышланаджакъ. ‌ Эр бир терек озь мейвасындан танылыр. О вакъытта терекни ве мейвасыны яхшы я да ярамай, деп сайынъыз. Эй, йыланлар сойлары! Сиз яман олып, яхшы сёзлерни насыл айтып олурсынъыз? Адамнынъ юрегинде не олса, оны тили айта! Яхшы адам яхшылыкъ хазинесинден яхшылыкъ чыкъара. Яман адам озюнинъ яманлыкъ хазинесинден яманлыкъ чыкъара. Мен сизге шуны айтам: Ахирет куню инсанлар агъызларындан чыкъкъан эр бир бош сёз ичюн джевап береджеклер. Сёзлеринъиз иле сизни акълайджакълар я да къабаатлайджакълар. ‌ О вакъытта бир къач Къанун оджасы ве ферисе Исагъа: — Оджа, бизге бир бельги косьтергенинъни истеймиз, — дедилер. Иса оларгъа джевап берип, шойле деди: — Ярамай ве ороспу несиль бельги къыдыра, лякин Юнус пейгъамбернинъ бельгисинден гъайры оларгъа бельги берильмейджек. Юнус учь кунь ве учь гедже буюк балыкънынъ къурсагъы ичинде олгъаны киби, Инсан Огълу да шойле учь кунь ве учь гедже топракънынъ юрегинде оладжакъ. Ниневе шеэринде яшагъанлар Ахирет кунюнде бу несильнен берабер котерилип, оны къабаатлайджакълар. Олар Юнуснынъ огреткенини эшитип, тёвбе эткенлер. Мында исе Юнустан буюкчеси бар! Дженюп къыраличеси Ахирет кунюнде бу несильнен берабер котерилип, оны къабаатлайджакъ. О, Сулейманнынъ икметли лафларыны динълемек ичюн, дюньянынъ о бир четинден кельген. Мында исе Сулеймандан буюкче Сою бар! Арам рух инсандан чыкъкъан сонъ, сувсуз ерлерде быралкъыланып юре, озюне раатланмагъа ер къыдыра, амма тапалмай. Сонъ озюне: «Мен чыкъкъан эвиме къайтып барайым да», — дей. Къайтып кельгенде исе, эвини бош, сипирильген ве джыйыштырылгъан алда тапа. О вакъыт джин бара да, озюнинъ янына башкъа, даа бетер еди джинни ала ве оларнен эвге кирип ерлеше. Сонъра, о адамнынъ алы эвелькисинден бетер ола. Бу ярамай несильнинъ алы да шойле оладжакъ. ‌ Иса адамларнен субетлешип тургъан вакъытта, Онынъ анасынен къардашлары эвнинъ огюнде, тышта турмакъта эдилер: олар Исанен лаф этмеге истегенлер. Кимдир Исагъа: — Анда, тышарыда, ананънен къардашларынъ, Сеннен лаф этмеге истейлер, — деди. Иса буны айткъан адамгъа джевап берип: — Меним анам ким? Къардашларым ким? — деди ве къолунен шегиртлерини косьтерип: — Мына, Меним анам ве къардашларым! — деди. — Ким Коклердеки Бабамнынъ ирадесини беджерсе, о Меним къардашым, къызкъардашым ве анамдыр. Шу куню Иса эвден чыкъып, голь янында отурды. Онынъ этрафында баягъы адам топланды. Иса къайыкъкъа чыкъып отурмагъа меджбур олды, бутюн халкъ исе ялыда турды. Иса оларгъа чокъ шейлер акъкъында кинаели икяелер айтты: — Бир урлукъ сачыджы тарлагъа чыкъа. О, урлукъ сачкъанда, базы урлукълар ёл кенарына тюше. Шу арада къушлар учып келелер де, урлукъларны чокъуп, ёкъ этелер. Башкъа урлукълар ташлы, топракъ аз олгъан ерге тюше ве тезден осип чыкъалар, чюнки топракъ бу ерде юфкъа экен. Кунеш чыкъкъан сонъ исе, оларны якъа ве яхшы тамыр атмагъанларындан, фиданлар къуруп къалалар. Башкъалары тикенлер арасына тюше, тикенлер тез осип урлукъларны богъып ташлайлар. Даа башкъа урлукълар исе яхшы топракъкъа тюшип, бир урлукъ — юз къат, башкъасы — алтмыш ве даа башкъасы — отуз къат арткъач берекет берелер. Къулагъы барлар буны эшитсинлер! Шегиртлер Исанынъ янына келип: — Сен не ичюн оларнен кинаели икяелер айтып лаф этесинъ? — деп сорадылар. О, оларгъа джевап берип: — Кок Падишалыгъынынъ сырлары сизге ачылгъан, оларгъа исе къапалы, — деди. — Кимде бар олса, онъа даа бериледжек, ве онда арткъач оладжакъ. Кимде ёкъ олса, олгъаны да тутып алынаджакъ. Оларнен кинаели икяелер ярдымынен лаф этем, чюнки олар бакъа ве корьмейлер, динълей ве эшитмейлер, ве анъламайлар. Ешаянынъ пейгъамберлиги оларда эда этиле: Къулакъларынъызнен эшитеджексиз, амма анъламайджакъсыз, козьлеринъизнен бакъаджакъсыз, амма корип оламайджакъсыз. Бу халкънынъ юреги бир шей анълап оламай, къулакълары агъыр эшите, оларнынъ козьлери де юмулгъан. Бойледже, олар козьлеринен корьмезлер, къулакъларынен эшитмезлер, акъылларынен анъламазлар. Оларны тедавийлесин деп, Аллагъа кельмезлер. Сизинъ козьлеринъиз бахтлы, чюнки олар корелер. Къулакъларынъыз да бахтлы, чюнки эшителер. Сизге догърусыны айтам: чокъ пейгъамберлер ве инсафлы адамлар сиз корьгенинъизни корьмеге истей эдилер, лякин корьмедилер, сиз эшиткенлеринъизни эшитмеге истей эдилер, лякин эшитмедилер. Энди урлукъ сачыджы акъкъында кинаели икяенинъ манасыны динъленъиз. Алланынъ Падишалыгъы акъкъында сёзни эшиткен, амма оны анъламагъан эр бир адамгъа яман Шейтан келип, онынъ юрегинде сачылгъан сёзни-урлукъларны хырсызлап кете. Бойле адамлар тюшкен урлукъны алгъан ёл кенарындаки топракъкъа ошайлар. Урлукъ сачылгъан ташлы топракъ исе — сёзни эшитир-эшитмез къуванчнен къабул эткен сою. О, де бир шейге, де башкъа шейге дикъкъат этип, урлукъкъа озюнде тамыр атмагъа ёл бермей. Онынъ башына шу сёз ичюн къаза-беля кельсе ве оны къуваласалар, о бирден ёлундан къайта. Башкъалары исе, урлукъны алгъан, тикенли топракъ киби: олар сёзни эшителер, амма оны аят къасеветлери ве зенгинликнен алданув басып богъа, ве урлукъ берекет бермей. Урлукъны алгъан яхшы топракъ исе сёзни эшиткен, онынъ манасына еткен адамларгъа ошай. Олардан базы адамлар — юз къат, башкъалары — алтмыш къат ве даа дигерлери — отуз къат зияде берекет берелер. Иса оларгъа даа бир кинаели икяе айтты: — Кок Падишалыгъы неге ошай? Бир адам тарласына яхшы урлукъ сачты. Гедже, эписи ятып юкълагъанда, онынъ душманы келип, богъдай арасына зеэрли отларны сачып кетти. Богъдай осип, башакъ чыкъаргъанда, зеэрли отлар да пейда олдылар. Къуллары келип, эфендисинден: «Эфендимиз, сен тарланъа яхшы урлукъ сачтынъ да! Айса бу зеэрли отлар къайдан келип чыкъкъан?» — деп сорадылар. «Бу — душманнынъ ишидир», — деди о. «Истесенъ, биз барып оларны тартып чыкъарырмыз», — деди къуллар. «Керекмей. Зеэрли отларны ёкъ эткенде, оларнен берабер богъдайны да бозарсыз. Оракъ вакъты кельгендже, оларгъа тийменъиз, берабер осе берсинлер. Оракъ вакъты кельгенде, мен оракъчыларгъа: “Башта зеэрли отларны джыйынъыз ве обалап багъланъыз да, якъынъыз. Богъдайны исе меним анбарыма алып барынъыз”, — дейджем». Иса оларгъа даа бир кинаели икяе айтып берди: — Кок Падишалыгъы бир хардал урлугъына ошай. Адам оны алып, озь тарласына сача. Эписи урлукълардан кичкене олса да, осип чыкъкъан сонъ, бостандаки осюмликлер арасында энъ юксек ола. Терек киби оськен сонъ, къушлар учып келип, онынъ пытакъларында юва ясайлар. Сонъ Иса оларгъа даа бир кинаели икяе айтты: — Кок Падишалыгъы бир къашыкъ маягъа ошай. Къадын оны алып, учь буюк савут унгъа ташлай ве бутюн хамырыны къабарта. Иса буларнынъ эписини адамларгъа кинаели икяелернен ачып анълатты. О оларгъа эр шейни кинаели икяелернен айта эди, чюнки пейгъамбер ярдымынен айтылгъан сёз беджериледжек эди: Агъзымны ачып, кинаели икяелерни айтарым, дюнья яратылгъандан берли гизли сырларны анълатаджагъым. Шундан сонъ Иса, адамларны йиберип, эвге къайтты. Шегиртлери Онынъ алдына барып: — Бизлерге тарладаки зеэрли отлар акъкъында кинаели икяени анълатып берсе, — дедилер. Иса оларгъа джевап берип: — Яхшы урлукъны сачкъан — Инсан Огълудыр. Тарла исе — дюнья. Яхшы урлукълар — Алла Падишалыгъынынъ огъуллары, зеэрли отлар исе — яман Шейтаннынъ огъулларыдыр. Оларны сачкъан — Шейтандыр. Оракъ вакъты — дюньянынъ сонъу, оракъчылар исе — мелеклер. Зеэрли отларны насыл джыйып атеште якъсалар, бу дюньянынъ сонъунда да шойле оладжакъ. Инсан Огълу Озь мелеклерини ёллайджакъ, ве олар гунагъа себеп олгъан ве яманлыкъ япып юргенлерни Онынъ Падишалыгъындан сайлап алып, алевленип тургъан оджакъкъа ташлайджакълар. О ерде агълав ве тиш гъыджыртысы оладжакъ. О вакъытта инсафлы адамлар озь Бабаларынынъ Падишалыгъында кунеш киби парылдайджакълар. Къулагъы барлар буны эшитсинлер! — деди. — Кок Падишалыгъы тарлада сакълангъан хазинеге ошай. Бир адам оны тапып, кене сакълай ве къувана-къувана барып, бутюн мал-мулькюни сата да, шу тарланы ала. Кок Падишалыгъы даа неге ошай? О бунъа ошай: бир алыш-веришнен огърашкъан адам яхшы инджилер къыдыра. Бир къыйметли инджини тапкъанда, о барып, бутюн мал-мулькюни сатып, оны ала. Кок Падишалыгъы даа денъизге атылгъан балыкъ сачмасына ошай. О чешит тюрлю балыкъларны тута. Сачма балыкъкъа толгъан сонъ, оны ялыгъа тартып чыкъаралар ве отурып, яхшы балыкъларны сайлап, сепетлерге къоялар, ярамай сойларыны исе котерип аталар. Дюньянынъ сонъунда да ойле оладжакъ: мелеклер чыкъып, яман адамларны инсафлы адамларнынъ арасындан айырып, оларны алевленип тургъан оджакъкъа ташлайджакълар. О ерде агълавлар ве тиш гъыджыртысы оладжакъ. Буларнынъ эписини анъладынъызмы? — деп сорады Иса. — Эбет, — деди олар. Иса оларгъа: — Демек, Кок Падишалыгъы акъкъында огретювни къабул эткен эр бир Къанун оджасы озь хазинесинден янъы ве эски шейлерни чыкъаргъан эв саибине ошай, — деди. Иса бу кинаели икяелерни айткъан сонъ, о ерден кетти. Озюнинъ юртуна келип, ерли халкънынъ синагогасында огрете башлады. Оны динълегенлер шашып къала эдилер. — О къадар акъыл ве къудрет Онъа къайдан кельген? — дей эди олар. — Дюльгернинъ огълу дегильми О? Анасынынъ ады Мерьем, къардашлары исе Якъуп, Юсуф, Симон ве Иуда дегильми? Онынъ эписи къызкъардашлары мында, бизим янымызда яшамайлармы? Шунынъ ичюн олар Оны ред эттилер. Иса исе оларгъа: — Пейгъамберге эр ерде урьмет этелер, тек озь ветанында ве озь эвинде онынъ къадрине етмейлер, — деди. Оларнынъ иманы олмагъаны ичюн, о ерде Иса чокъ аджайип шейлер япмады. Шу вакъытта виляет укюмдары Ирод Иса акъкъында эшитип, озюнинъ хызметчилерине: — Бу — Сувгъа Батырыджы Ягъядыр! О, олюлерден къайтып тирильген! Шунынъ ичюн онда аджайип шейлер япмагъа кучю бар, — деди. [3-4] Мына бу Ирод озь къардашы Филипнинъ сабыкъ апайы Иродияны озюнинъ апайы этип алгъан эди. Сонъ Ягъя онъа: «Къанун боюнджа санъа бу къадынны апай этип алмагъа олмай», — деген. Шунынъ ичюн Ирод Ягъяны якъалап, элини-аягъыны зынджырларнен багълап, зиндангъа аткъан. *** Ирод Ягъяны ольдюрмеге истеген, амма халкътан къоркъа экен. Олар Ягъяны пейгъамбер, деп сая эдилер. Ироднынъ догъгъан кунюне багъышлангъан зияфетте мусафирлер огюне Иродиянынъ къызы чыкъып ойнады. Падиша онынъ ойнагъаныны пек бегенип, о не истесе бермеге азыр олгъанына ант этти. Къыз исе анасы огреткени киби: «Манъа мында Сувгъа Батырыджы Ягъянынъ башыны табакъта кетирип бер!» — деди. Падишаны къайгъы басса да, янында олгъан мусафирлер огюнде ант эткени ичюн, башны кетирсинлер, деп эмир этти. Джеллятны йиберип, Ягъянынъ башыны алдырды. Онынъ башыны табакъта кетирип, къызгъа бердилер, о исе анасына алып барды. Ягъянынъ шегиртлери келип, онынъ беденини алып дефн эттилер. Сонъ барып, бу акъта Исагъа хабер эттилер. Иса буны эшиткенинен, бир Озю къайыкъкъа отурып, андан адам олмагъан бир ерге кетти. Амма адамлар бу акъта бильдилер, озь шеэрлеринден чыкъып, Онынъ артындан джаяв кеттилер. Иса къайыкътан чыкъып, чокъ адамларны корьди. О адамларны аджыды ве оларнынъ арасында олгъан хасталарны тедавийледи. Акъшам тюшкенинен, шегиртлери Онынъ янына келип: — Бу ерде кимсе яшамай экен, эм энди кеч олды. Адамларны йибер, этрафтаки койлерге барып, озьлерине аш сатын алсынлар, — дедилер. Лякин Иса: — Олар кетмесе де олур, сизлер оларгъа аш беринъиз, — деди. — Бу ерде бизде тек беш отьмек ве эки балыгъымыз бар, башкъа бир шей ёкъ, — дедилер Онъа. — Оларны бу ерге, Манъа кетиринъиз, — деди Иса. Сонъ О адамларгъа от устюне отурмакъны буюрды. Беш отьмекнен эки балыкъны алды, козьлерини коклерге котерип, шукюр дувасыны окъуды. Отьмеклерни больди ве шегиртлерине берди, олар исе адамларгъа даркъаттылар. Эр кес ашап тойды. Даа артып къалгъан отьмеклернинъ парчаларыны толу он эки сепет джыйдылар. Ашагъанлар исе къадынлар ве балалардан гъайры беш бинъ адам эди. Бундан сонъ Иса шегиртлерине, тез-тез къайыкъкъа отурып, гольнинъ къаршы ялысына Ондан эвель кечмеге буюрды. Озю исе адамларны йибереджек эди. Адамларны йиберген сонъ, бир Озю дува окъумакъ ичюн дагъгъа чыкъты. Акъшам олгъанда, о ерде ялынъыз Озю эди. Къайыкъ ялыдан узакъта олып, далгъаларнен куреше эди, ель исе къайыкъкъа къаршы эсмекте эди. Танъ атмаздан эвель Иса шегиртлери тарафына ёл алды, голь устюнден юрип кетти. Шегиртлер Онынъ голь устюнден юрип келеяткъаныны корип, пек къоркътылар. — Бу — бир хаялеттир! — деп, къоркъкъанларындан къычырдылар. Лякин Иса шу ань оларнен лаф этип башлады: — Джесюр олунъыз! Бу — Меним! Къоркъманъыз! — деди. О вакъытта Пётр: — Я Раббим, эгер бу Сен олсанъ, манъа буюр, мен Сенинъ янынъа сув устюнде юрип барайым! — деди. Иса: — Кель! — деди. Пётр къайыкътан чыкъып, Исагъа таба сув устюнден кетти. Лякин ельнинъ кучюни сезип, къоркъты ве бата башлады. — Я Раббим, мени къуртар! — деп багъырды. Иса шу ань къолуны узатып, оны тутты да: — Эй, иманы аз олгъан, сен не ичюн шубелендинъ? — деди. Олар къайыкъкъа отургъанларынен, ель тынды. Къайыкътаки шегиртлер исе Исагъа бель букип: — Керчектен де Сен — Алланынъ Огълусынъ! — дедилер. ‌ Гольни кечип, олар Геннесаретте ялыгъа етип кельдилер. О ернинъ адамлары Исаны таныдылар. Бутюн этрафларгъа хабер ёллап, Онынъ алдына эписи хасталарны кетирдилер. Тек урбасынынъ этегине тиймек ичюн Ондан рухсет сорай эдилер, тийгенлер эписи тедавийлене эдилер. О вакъытта Къанун оджалары ве фериселер Ерусалимден Исанынъ алдына келип, суаль бердилер: — Сенинъ шегиртлеринъ баба-деделеримизнинъ урф-адетлерини не ичюн бозалар? Аш ашамаздан эвель къолларыны ювмайлар… Иса оларгъа джевап берип: — Я сизлер озь урф-адетинъиз ичюн Алланынъ эмирини не ичюн бозасыз? — деди. — Алла: «Ана-бабанъны урьмет эт» ве «Бабасыны я да анасыны къаргъагъан адам ольдюрильсин», — деди. Амма сиз: «Ким бабасына я да анасына: “Меним санъа береджек олгъан ярдымым Аллагъа багъышлангъан бахшыш”, — десе, о бабасыны я да анасыны урьмет этмесе де олур», — дейсиз. Шунынънен, сиз озюнъизнинъ урф-адетинъиз ичюн Алланынъ Сёзюни ред этесиз. Эй, экиюзьлюлер! Сизинъ акъкъынъызда айткъан Ешая пейгъамбернинъ сёзлери яхшы: Бу халкъ Мени тильнен урьмет эте, юреклери исе Менден пек узакъ. Манъа бошуна табыналар, инсан эмирлерини берип огретелер. Сонъ Иса халкъны янына чагъырып, оларгъа: — Мени динълеп, анъламагъа тырышынъыз! Агъызгъа кирген шей дегиль, агъыздан чыкъкъан шей исе инсанны арам эте, — деди. О вакъытта шегиртлери Онынъ янына келип: — Фериселер бу сёзлеринъни эшитип, пек ачувлангъанларыны билесинъми? — дедилер. Иса оларгъа джевап берип: — Меним Бабам сачмагъан эр бир осюмлик тюбю-тамырынен сувурылып ташланаджакъ. Оларны къалдырынъыз! Олар — сокъурларнынъ кёр етекчилеридир. Эгер сокъур сокъурны етеклеп юрсе, олар экиси де чукъургъа тюшип кетерлер, — деди. Пётр Онъа: — Бизге бу кинаели икяени анълатып бер! — деди. Иса: — Сизлер де ойле акъылсызларсынъызмы? Агъызгъа кирген эр бир шей ашкъазангъа кечип, аякъёлгъа чыкъып кеткенини даа анъламадынъызмы? Амма агъыздан чыкъкъан шейлер юректен чыкъалар. Адамны булар арам этелер. Адамнынъ юрегинде яман фикирлер, адам ольдюрюв, аиле садыкълыгъыны бозув, ороспулыкъ, хырсызлыкъ, ялан шаатлыкъ, куфюр сёзлер догъып, ондан чыкъалар. Мына бу шейлер адамны арам эте. Кирли къолларнен аш ашамакъ исе адамны арам этмей. ‌ Иса о ерден чыкъып, Тир ве Сидон юртларына кетти. Анда Онынъ алдына шу ерлерде яшагъан бир ханаанлы къадын кельди. — Эфендим, Давутнынъ Огълу, мени аджы! Къызымны джин урды, ве пек къыйнай, — деп къычырды. Лякин Иса онъа бир сёз биле къайтармады. Шегиртлери келип: — Айтса онъа, кетсин! Артымыздан къычырып юре, — деп Исагъа риджа эттилер. Иса: — Мен тек Исраиль халкъынынъ адашкъан къойларына йиберильген эдим, — деди. Амма къадын якъынджа келип, Исанынъ алдында озюни ерге ташлады ве: — Эфендим, манъа ярдым эт! — деди. — Балалардан отьмекни алып, копеклерге ташламакъ яхшы дегиль, — деди Иса. — Эбет, Эфендим, амма копеклер де эфендисининъ софрасындан тюшкен отьмек уфакъларыны ашайлар! — деди къадын. Сонъ Иса: — Эй, къадын, сенинъ иманынъ буюк! Истегенинъ олсун! — деди. Къадыннынъ къызы шу ань тедавийленди. Иса о ерден кетти ве, Озь ёлуны Галилея голю боюнда девам этип, андаки бир дагъгъа чыкъты ве отурды. Онынъ янына пек чокъ адам топланды. Олар озьлеринен топал, кёр, сакъат, сагъыр тильсиз ве чокътан-чокъ башкъа хасталарны алып келип, Исанынъ аякълары алдына къойдылар. Иса исе оларны тедавийледи. Тильсизлер лаф эткенлерини, сакъатлар сагълам олгъанларыны, топаллар юргенлерини, кёрларнынъ козьлери ачылгъаныны корип, халкъ шашып къалды ве Исраильнинъ Алласыны алгъышлады. ‌ Иса, шегиртлерини янына чагъырып, оларгъа: — Халкъны аджыйым. Меним алдымда учь кунь туралар, ашамагъа исе ич бир шейлери ёкъ. Мен оларны ач алында йибермеге истемейим, даа ёлда такъаттан кесильмесинлер, — деди. Шегиртлери Онъа: — Бу сахрада о къадар адамны тойдурмакъ ичюн отьмекни къайдан алайыкъ? — дедилер. — Не къадар отьмегинъиз бар? — деп сорады Иса. — Еди дане отьмек ве бир къач балычыгъымыз бар, — деди олар. Иса адамларгъа ерге отурмакъны буюрып, еди отьмекни ве балыкъларны алды, шукюр этип пителерни парчалады ве шегиртлерине берди, олар исе халкъкъа даркъаттылар. Эписи ашап тойдылар ве артып къалгъан отьмек парчаларындан даа толу еди буюк сепет топладылар. Ашагъанлар исе къадынлар ве балалардан гъайры дёрт бинъ адам эди. Иса халкъны йиберип, къайыкъкъа чыкъты ве Магдала этрафларына кетти. ‌ Фериселер ве саддукийлер Исаны сынамакъ макъсадынен Онынъ алдына келип, коктен бельги косьтергенини талап эттилер. Иса исе оларгъа джевап берип: — Акъшам тюшкенде, сиз: «Кок къырмызы тюсте, ава ачыкъ оладжакъ», — дейсиз. Саба эрте исе: «Кок къою къырмызы тюсте ве оны булутлар къапаткъан, бугунь фуртуна оладжакъ», — дейсиз. Сиз кок юзюне бакъып, оладжакъ аваны айта билесиз, заманнынъ аляметлерини исе айырып оламайсызмы? Ярамай ве ороспу несиль бельги къыдыра, лякин Юнуснынъ бельгисинден гъайры оларгъа бельги берильмейджек, — деди ве оларны къалдырып кетти. Башкъа ялыгъа етип кельген шегиртлер янларына отьмек алмагъа унуткъанлар. Иса оларгъа: — Бакъынъыз, фериселернен саддукийлернинъ маясындан сакъынынъыз! — деди. Олар исе озьара: «Буны отьмек алмагъанымыз ичюн айтты», — дедилер. Иса, бу акъта билип, оларгъа: — Эй, иманы аз олгъанлар! Сиз не ичюн озьара, янымызда отьмек ёкъ, дейсиз? Буны даа анъламайсынъызмы? Беш дане отьмекни беш бинъ адам ашап, даа не къадар сепет отьмек парчаларыны джыйып алгъанынъыз акъылынъыздамы? Я еди отьмек дёрт бинъ адам ичюн? О вакъыт къач буюк сепет джыйдынъыз? Мен сизлерге: «Фериселер ве саддукийлернинъ маясындан сакът олунъыз», — дегеним отьмек акъкъында олмагъаныны насыл анъламайсынъыз? — деди. Шундан сонъ шегиртлер, Иса оларгъа отьмек маясындан дегиль, фериселер ве саддукийлернинъ огретювинден сакът олмакъ кереклигини айткъаныны анъладылар. Филипнинъ Кайсареясы этрафларына кельген Иса Озь шегиртлеринден: — Адамлар Инсан Огълуны ким деп саялар? — деп сорады. — Базылары Сени Сувгъа Батырыджы Ягъя, башкъалары — Ильяс, дигерлери исе — Йирмея, я да пейгъамберлерден бириси деп саялар, — деди шегиртлер. Иса олардан: — Я сиз Мени ким деп саясыз? — деп сорады. Симон Пётр джевап берип: — Сен — Месихсинъ, Тири Алланынъ Огълусынъ! — деди. Иса онъа: — Сен бахтлы адамсынъ, Симон Бар-Йона! Бу сырны санъа къан ве беден дегиль, Меним Коклердеки Бабам ачты. Шунынъ ичюн Мен санъа айтам: сен — Пётрсынъ, ве бу къаянынъ устюнде Мен Озь Топлашувымны къураджам. Оны олюлер дюньясынынъ кучьлери биле енъип оламайджакълар. Санъа Кок Падишалыгъынынъ анахтарларыны береджем. Нени ер юзюнде ясакъ этсенъ, шуны коклерде де ясакъ этеджеклер. Нени ер юзюнде рухсет этсенъ, шуны коклерде де рухсет этеджеклер, — деди. Сонъ Иса шегиртлерине Озюни Месих олгъаны акъкъында кимсеге айтмагъа кесен-кес ясакъ этти. ‌ Шу вакъыттан башлап, Иса шегиртлерине Онъа Ерусалимге бармагъа кереклигини, анда акъсакъаллар, баш руханийлер ве Къанун оджалары къолунда чокъ азап чекип, ольдюриледжегини, амма учюнджи куню тириледжегини ачыкъ-айдын айтып башлады. Пётр Оны четке чекип: — Алла сакъласын, Раббим! Сеннен бойле шей ич бир вакъыт олмаз! — деп, Оны азарлап башлады. Иса исе айланып: — Ёкъ ол козюмден, Шейтан! Сен Мени ёлдан урасынъ! Сен Алланынъ ишлерини дегиль, адам ишлерини тюшюнесинъ, — деди Пётргъа. Сонъ Иса Озь шегиртлерине: — Эгер ким Меним артымдан кетмеге истесе, озюнден вазгечип, озь хачыны котерип, Меним артымдан юрсюн! — деди. — Ким озь джаныны къуртармагъа истесе, оны джояджакъ. Лякин ким Мен ичюн джаныны берсе, о, джаныны тападжакъ. Эгер инсан бутюн дюньяны басып алса да, озь джанына зарар кетирсе, бунынъ файдасы не олур? Инсан, озь джаныны къуртармакъ ичюн, не берер? Инсан Огълу Озь Бабасы Шуретининъ нурунда, Онынъ мелеклеринен берабер келеджек ве эр кимни япкъанына коре мукяфатлайджакъ. Сизге догърусыны айтам: бу ерде тургъанлардан базылары даа олюм не олгъаныны бильмейип, Инсан Огълунынъ Озь Падишалыгъынен берабер кельгенини кореджеклер. ‌ Алты кунь кечкен сонъ, Иса янына Пётрны, Якъупны ве онынъ къардашы Юханны алды ве тек оларнен берабер бир дагъгъа котерильди. Исанынъ бутюн корюниши оларнынъ козьлери огюнде денъишти: Онынъ бети кунеш киби парылдады, урбасы исе козь къамаштырып бем-беяз олды. Бакъса, оларнынъ огюнде Муса ве Ильяс пейда олдылар да, Исанен субетлешип башладылар. Пётр Исагъа: — Раббим, бу ерде бизге не яхшы я! Эгер истесенъ, мен мында учь чалаш къурайым: бириси Санъа, бириси Мусагъа ве бириси Ильяскъа олсун, — деди. Пётр бу сёзлерни даа айткъанда, апансыздан бир нур сачкъан булут пейда олып, оларны кольгесинен къапатты. Шу булут ичинден бир сес чыкъты: — Бу Меним севимли Огълумдыр, Мен Ондан разым! Оны динъленъиз! Бу сесни эшиткен шегиртлер буюк бир къоркъуда юзьлерини ерге берип йыкъылдылар. Иса оларнынъ янына келип, оларгъа тийди де: — Къоркъманъыз, турунъыз! — деди. Шегиртлер козьлерини котерип, янларында Исадан гъайры кимсени корьмедилер. Дагъдан тюшкенде, Иса шегиртлерине: — Инсан Огълу олюлерден тирильмегендже, мында корьген шейлерни кимсеге айтманъыз, — деп буюрды. Шегиртлери Ондан: — Не ичюн Къанун оджалары: «Башта Ильяс кельмек керек», — дейлер? — деп сорадылар. Иса оларгъа джевап берип: — Бу керчек, башта Ильяс келип, эр шейни азырламакъ керек, — деди. — Мен сизлерге айтам: Ильяс энди кельди, амма оны танымадылар ве онен истеген шейлерни яптылар. Шойле де Инсан Огълу оларнынъ къолларындан чокъ азап чекмеге меджбур. О вакъытта шегиртлер, Иса оларгъа Сувгъа Батырыджы Ягъя акъкъында айткъаныны анъладылар. Олар халкъкъа къайтып кельгенде, Исагъа бир адам якъынлашып, тиз чёкти де: — Эфендим, огълума мерамет эт! Онда тутарыкъ хасталыгъы бар, о пек чекише. Сыкъ-сыкъ де атешке, де сувгъа дала, — деди. — Баламны Сенинъ шегиртлеринъе кетирдим, амма олар оны тедавийлеп оламадылар. — Эй, имансыз ве бозукъ адамлар! Не вакъыткъадже сизлернен оладжам?! Не къадаргъадже сизлерге даянаджам?! Баланы бу ерге, Меним алдыма кетиринъиз! — деди Иса. Иса джинге чыкъмагъа эмир берди, ве джин чыкъты, бала исе шу ань тедавийленди. Сонъ шегиртлер, Иса бир Озю къалгъанда, Онъа якъынлашып: — Биз джинни не ичюн къувып чыкъаралмадыкъ? — деп сорадылар. [20-21] Иса оларгъа: — Сизинъ иманынъыз аз. Сизге догърусыны айтам: сизинъ бир хардал урлугъы къадар иманынъыз олгъанда, сиз мына бу дагъгъа: «Бу ерден о ерге кочь», — дейджексиз, ве о кочеджек. Сонъ сиз япалмайджакъ шей олмайджакъ, — деди. *** Иса шегиртлеринен Галилеяда олгъанда, О, оларгъа: — Инсан Огълуны адамларнынъ къолуна тутып береджеклер ве ольдюреджеклер, амма учюнджи куню О, тириледжек, — деди. Сонъ шегиртлерни буюк бир гъам басты. Олар Къафарнаумгъа кельгенлеринде, Алла Сарайынынъ салымыны топлайыджылар Пётрнынъ алдына келип: — Сизлернинъ Оджанъыз Сарай салымыны береми? — деп сорадылар. Пётр: — Бере! — деди. О эвге кирген сонъ, Иса биринджи лаф ачты: — Симон, сенинъ фикиринъ насыл? Бу дюнья падишалары салым я да бергини кимден алалар? Озь огъулларынданмы я да ябанджыларданмы? — Ябанджылардан, — деди Онъа Пётр. — Ойле олса, озь огъуллары салымдан азат экен де, — деди Иса. — Амма салым топлайыджыларнынъ джаныны агъыртмамакъ ичюн, сен гольге барып балыкъ къармагъы ташла. Биринджи тутулгъан балыкъны алып, агъзыны ачсанъ, бир акъча тапарсынъ. Акъчаны алып, экимиз ичюн оларгъа салым бер, — деди Иса. О вакъытта шегиртлер, Исанынъ алдына келип: — Кок Падишалыгъында энъ буюк адам ким оладжакъ? — деген суальни бердилер. Иса янына бир баланы чагъырып, оны оларнынъ арасына къойды ве: — Сизлерге догърусыны айтам: эгер сиз денъишмесенъиз ве балалар киби олмасанъыз, Кок Падишалыгъына кирмезсиз. Ким бу бала киби озюни ашада тутып юрсе, Кок Падишалыгъында энъ муим оладжакъ, — деди. — Адым огъруна бойле балалардан бирисини къабул эткен Мени де къабул эте. Ким исе Манъа инангъан бу кучюклерден бирисини ёлдан урса, онынъ бойнуна эшек айландыргъан дегирмен ташыны асып денъизнинъ чукъур еринде богъсалар, о ичюн яхшыджа олур эди. Бу дюньянынъ алына беля, чюнки инсанны гунагъа тюшюрген шейлер чокъ! Бойле шейлер олмакъ керек. Амма гунагъа себепчи олгъан адамнынъ алына беля! Эгер къолунъ я да аягъынъ сени ёлдан урса, оны кесип, озюнъден узакъча ташла. Сен чолакъ я да топал олсанъ да, эбедий аяткъа киреджексинъ. Бу, эки къолнен, эки аякънен эбедий атешке ташлангъанынъдан яхшыдыр. Эгер козюнъ сени ёлдан урса, оны чыкъарып ал да, озюнъден узакъча ташла. Сен бир козьнен олсанъ да, эбедий аяткъа киреджексинъ. Бу, эки козьнен джеэннем атешине ташлангъанынъдан яхшыдыр. [10-11] Бакъынъыз, бу кучюклерден бирисини биле ред этменъиз. Мен сизге айтам: оларнынъ мелеклери эр вакъыт Меним Коктеки Бабамнынъ огюнде туралар. *** Сизлернинъ фикиринъиз насыл? Эгер бир адамнынъ юз баш къою олып, олардан бириси адашса, о, докъсан докъузыны дагъларда къалдырып, адашкъан союны къыдырмагъа бармазмы? Оны тапкъанда исе, сизге догърусыны айтам: шу бир къой ичюн адашмагъан докъсан докъузындан зияде къуванаджакъ. Ойле де Коклердеки Бабанъыз бу кучюклерден бирисининъ биле ольгенини истемей. ‌ Эгер сенинъ дин къардашынъ санъа къаршы гуна япса, онынъ алдына барып, тек юзь-юзьге лаф этип, къабаатыны онъа косьтер. О сени динълесе, сен агъанъны озюнъе къайтардынъ. Эгер сени динълемесе, озюнънен даа бир я да эки адамны алып бар. Эр бир олгъан шей эки я да учь шаатнен тасдыкъланмакъ керек. Эгер оларгъа да къулакъ асмаса, иманлыларнынъ топлашувына айт. Эгер иманлыларнынъ топлашувына да къулакъ асмаса, о санъа Аллагъа инанмагъан я да салым топлайыджы киби олсун. Сизге догърусыны айтам: ер юзюнде сизлер нени ясакъ этсенъиз, кокте де ясакъ этиледжек. Нени ер юзюнде рухсет этсенъиз, кокте де рухсет этиледжек. Сизге даа айтам: эгер экинъиз мында, бу дюньяда бир шей акъкъында дува окъумагъа келишсенъиз, Меним Коктеки Бабам шуны беджерир. Меним ичюн эки я да учь адам топланса, шу ерде оларнынъ арасында Мен де олурым. Шу вакъытта Пётр Исагъа келип: — Раббим, эгер дин къардашым манъа къаршы гуна япса, мен къач кере оны багъышлайджам? Еди кереми? — деди. Иса онъа: — Ёкъ, еди кере дегиль, етмиш кере едишер, — деди. — Бунынъ ичюн Кок Падишалыгъы бунъа ошай: бир падиша озь хызметчилеринден борджларыны алмагъа истеген. Пара сайып башлангъанда, онъа он бинъ чувал алтын борджу олгъан бир адамны онынъ алдына кетирдилер. Борджуны одемеге бир шейи олмагъаны ичюн, падиша онъа озюни, апайыны, балаларыны ве бутюн мал-мулькюни сатып, борджуны бермесини буюрды. Хызметчи исе ерге йыкъылып, падишагъа ялварды: «Сабыр этинъ, мен сизге эписини къайтарырым!» — деди. Озь хызметчисини аджып, падиша оны йиберди ве борджуны багъышлады. Хызметчи исе кетип, озюне юз динар борджу олгъан бир аркъадашыны тапты ве онынъ богъазына япышып: «Менден алгъан борджунъны къайтар!» — деп богъып башлады. Аркъадашы исе онынъ аякълары янына ерге йыкъылып: «Сабыр эт, мен санъа эписини къайтарырым!» — деп ялварды. Амма о бунъа разы олмады, барып, борджуны къайтармагъандже аркъадашыны зиндангъа къапаттырды. Бу вакъианы корьген башкъа хызметчилернинъ джанлары пек агъырды, ве олар барып, падишагъа олгъан шейни айттылар. О вакъыт падиша хызметчисини алдына чагъырып: «Эй, ярамай къул! Манъа ялваргъанынъ ичюн, мен сенинъ бутюн борджунъны багъышладым. Мен сени аджыгъаным киби, сен де аркъадашынъны аджысанъ олмаз эдими?» — деди. Сонъ бутюн борджуны тёлемегендже, ачувлангъан падиша хызметчисини аписхане джезалайыджыларнынъ къолуна берди. Бойледже, эгер сизлернинъ эр биринъиз озь аркъадашынъызны джан-юректен багъышламасанъыз, Меним Коктеки Бабам да сизлерге ойле япар. Иса бу сёзлерни айтып битиргенинен, Галилеядан кетип, Иордан озенининъ артындаки Еудие топракъларына кельди. Онынъ пешинден чокъ адамлар кеттилер, ве О оларны анда тедавийледи. Исаны сынамакъ ниетинен, фериселер Онынъ алдына келип: — Акъайгъа олур-олмаз себепке коре озь апайындан Къанун боюнджа айырылмакъ мумкюнми? — деген суальни бердилер. Иса оларгъа шойле джевап берди: — Я сиз окъумадынъызмы? Яратыджы тап башындан адамларны эр киши ве къадын киши оларакъ яратты ве: «Шу себептен акъай ана-бабасыны къалдырып, озь апайына япышаджакъ, ве олар экиси бир вуджут оладжакълар», — деди. Бойледже, олар энди эки дегиль, бир беден сайылалар. Алла къошкъаныны адам айырмасын. Олар Исагъа: — Ойле олса, Муса не ичюн, акъай апайындан айырылса, айрылышув кягъытыны язып бермеге эмир эткен? — дедилер. О оларгъа: — Юреклеринъиз таш киби олгъаны ичюн, Муса сизлерге апайларынъыздан айырылмагъа рухсет берген, — деди. — Лякин башта бойле дегиль эди. — Мен сизлерге айтам: ким аиле садыкълыгъыны бозувдан башкъа себеп тапып, озь апайындан айырылса ве башкъасына эвленсе, садыкълыкъны бозып гуна япа, — деди Иса. Шегиртлери Исагъа: — Эгер акъай эвленювге шойле бакъса, эвленмегени яхшы олур эди! — дедилер. Иса оларгъа: — Бу айткъанны эр кес къабул этип оламай. Оны тек Алла къабилиет берген адамлар анълай. Базы адамлар догъгъан кунюнден акъайлыгъыны косьтерип оламайлар. Башкъаларыны исе адамлар ойле япалар. Даа башкъалары Кок Падишалыгъы ичюн озьлери эвленювден вазгечелер. Ким буны къабул этип олса, къабул этсин! — деди. О вакъытта Исагъа, башларына къолларыны къойып дува окъусын деп, балаларны кетирдилер. Шегиртлери исе оларгъа ёл бермедилер. Иса оларгъа: — Балаларгъа кельмеге ёл ачынъыз, оларны токътатманъыз, Меним алдыма кельсинлер. Алланынъ Падишалыгъы оларнынъкидир, — деди ве оларнынъ башларына къолларыны къойгъан сонъ, о ерден кетти. ‌ Бир кунь Онъа бир адам келип: — Оджа! Эбедий аяткъа кирмек ичюн насыл яхшылыкъ япайым? — деп сорады. Иса онъа: — Сен Менден яхшылыкъ акъкъында не сорайсынъ? Тек бир Алла яхшыдыр. Эгер эбедий аяткъа кирмеге истесенъ, эмирлерни беджер, — деди. — Къайсыларны? — деп сорады о. Иса онъа: — Адамнынъ джаныны алма, аиле садыкълыгъыны бозма, хырсызлама, ялан шаатлыкъ этме, ана-бабанъны урьмет эт ве якъын адамны озюнъни севгенинъ киби сев, — деди. Йигит Онъа: — Мен буларнынъ эписини япам. Манъа даа не етишмей? — деди. Иса онъа: — Эгер эксиксиз олмагъа истесенъ, бар, эписи мал-мулькюнъни сатып, акъчасыны фукъарелерге болип бер. О вакъыт зенгинлигинъ кокте оладжакъ. Сонъ кель де, артымдан юр, — деди. Йигит бу сёзлерни эшитип, къайгъы ичинде о ерден чыкъып кетти. Онынъ байлыгъы буюк эди де. Иса исе шегиртлерине: — Сизге догърусыны айтам: зенгин адамнынъ Кок Падишалыгъына киргени къыйын оладжакъ. Даа сизге айтам: зенгин адамнынъ Алла Падишалыгъына киргенинден девенинъ ине тешигинден кечкени къолайдыр, — деди. Шегиртлер буны эшитип, джандан тааджиплендилер ве: — Ойле олса, ким къуртарыладжакъ экен? — деп сорадылар. Иса оларгъа дикъкъатнен бакъып: — Адамларнынъ имкяны ёкъ, лякин Алланынъ ярдымынен эр шей олмакъ мумкюн, — деди. Бу сёзге джевап берип, Пётр Исагъа: — Мына, биз эр шейни къалдырып, Сенинъ артынъдан кеттик. Бунынъ ичюн бизге не оладжакъ? — деди. Иса оларгъа: — Сизге догърусыны айтам: дюньянынъ янъы догъувында Инсан Огълу шан-шуретли тахткъа отургъанда, Меним артымдан кельген сизлер де он эки тахткъа отурып, Исраильнинъ он эки къабилесине укюм этерсиз. Мен ичюн эв-баркъ, агъа-къардаш, тата-къызкъардаш, ана-баба, апай-бала ве ер-мулькюни ташлап кеткен эр бир адам булардан юз кере чокъ тападжакъ ве эбедий аятны мирас киби аладжакъ. Лякин шимди биринджи олгъан чокъ адамлар сонъунда оладжакъ, сонъунда олгъанлар исе биринджи оладжакълар, — деди. Бойледже, Кок Падишалыгъы бунъа ошай: бир эфенди саба эрте озь юзюм багъына ыргъатларны кирагъа тутмакъ ичюн кете. О ыргъатларнен кунюне бир динар бермеге келишип, оларны озюнинъ юзюм багъына йиберди. Саат докъузларда о кене чыкъып, базар мейданында ишсиз тургъан башкъа адамларны корип, оларгъа: «Сизлер де меним юзюм багъыма барынъыз, мен сизлерге ляйыкъ акъкъынъызны берерим», — деди. Олар бардылар. Саат он экиде ве уйледен сонъ саат учьте о чыкъып, кене шойле япты. Саат бешлерде де, акъшам устю даа бир кере мейдангъа чыкъып, анда ишсиз тургъан адамларны корьди де: «Не ичюн сизлер бу ерде кунь бою ишсиз турасыз?» — деп сорады. Олар исе: «Бизлерни кимсе чалышмакъ ичюн кирагъа тутмады да», — дедилер. О оларгъа: «Сизлер де меним юзюм багъыма барынъыз», — деди. Акъшам олгъанда, багънынъ саиби озюнинъ идаре хызметчисине: «Ыргъатларны чагъырып, оларгъа, сонъкилерден башлап биринджилеринедже иш акъларыны бер», — деп буюрды. Саат бешлерде иш башлагъанлар келип, бирер динар алдылар. Биринджи кельгенлер исе чокъча аладжамыз, деп тюшюндилер. Амма олар да бирер динар алдылар. Олар иш акъкъыны алып, багъ саибине наразылыкъ бильдире башладылар: «Бу сонъунда кельгенлер бир саат ишледилер, сен исе оларны, бутюн кунь кучьлю кунеш тюбюнде чалышкъан бизлернен тенъ корьдинъ». Бунъа джевап берип багъ саиби олардан бирисине: «Достум, мен сени алдатмайым. Сен меннен бир динаргъа келишкен эдинъми? Энди акъкъынъны алып кет. Мен исе санъа бергеним къадар бу сонъки кельген адамгъа да бермеге истейим. Озь парамны истегенимдже масраф этмеге акъкъым ёкъмы? Я да мен бойле мераметли олгъанымны пахыллайсынъмы?» — деди. Бойлеликнен, сонъундакилер биринджи ве биринджилер исе сонъунда оладжакълар. Иса Ерусалимге ёл алгъанда, тек он эки шегиртини четке чагъырып, оларгъа: — Шимди биз Ерусалимге келип киреятамыз. Анда Инсан Огълуны баш руханийлер ве Къанун оджаларынынъ къолуна тутып береджеклер. Олар Оны олюмге укюм этеджеклер. Масхара этмек, къамчыламакъ ве хачкъа мыхламакъ ичюн, Оны Аллагъа инанмагъан адамларгъа береджеклер. Учюнджи куню исе О, тириледжек, — деди. ‌ Сонъ Якъупнынъ ве Юханнынъ анасы, Зебедайнынъ къадыны озь огъулларынен берабер Исанынъ янына кельди. Бир шей истемек ниетинен, Онъа бель букти. Иса ондан: — Сен не истейсинъ? — деп сорады. — Сен Падиша олгъанда, бу меним эки огълумнынъ бириси онъ тарафынъда, экинджиси сол тарафынъда отураджакъларына сёз бер, — деди Онъа къадын. Иса агъа-къардашкъа джевап берип: — Сизлер не истегенинъизни бильмейсиз. Мен ичеджек къадени ичип олурсызмы? — деди. — Олурмыз! — деди олар. Иса исе: — Керчектен де, сизлер Мен ичеджек къадени ичеджексиз, амма Меним онъ ве сол тарафымда отурмагъа разылыкъ бермек Меним къолумда дегиль. Бабам бу ерни кимлерге азырлагъан олса, оларгъа береджек, — деди. Башкъа он шегирти буны эшитип, эки агъа-къардашкъа ачувландылар. Иса исе оларны янына чагъырып: — Сиз билесиз, башкъа миллетлернинъ башлыкълары оларгъа башлыкъ олалар, ве буюк адамлары оларнынъ устюнде укюм сюрелер. Амма сизлернинъ аранъызда бойле олмасын. Ким сизде буюк олмагъа истесе, сизге хызметчи олсун. Ким исе сизлернинъ аранъызда биринджи олмагъа истесе, сизинъ къулунъыз олсун. Шойле де Инсан Огълу, Озюне хызмет эттирмек ичюн кельмеди. Озю хызмет этмек ве Озь джаныны къурбан этип, чокътан-чокъларны къуртармакъ ичюн кельди, — деди. ‌ Олар Ерихон шеэринден чыкъкъанда, Исанынъ артындан чокъ адам кетти. Ёл четинде эки кёр отура эди. Иса оларнынъ огюнден кечип кеткенини эшитип: — Я Рабби! Давутнынъ Огълу, бизге мерамет эт! — деп багъыра башладылар. Адамлар оларнынъ агъызларыны къапатмагъа меджбур этмеге истеселер де, олар даа зияде къычырып: — Я Рабби! Давутнынъ Огълу, бизге мерамет эт! — деп ялвардылар. Иса токътап, оларны янына чагъырды да: — Сизлер Менден не истейсиз? Сизге не япайым? — деп сорады. Олар: — Рабби, козьлеримиз ачылсын! — дедилер. Иса оларны аджып, козьлерине къол тийдирди. Шу ань оларнынъ козьлери ачылды, ве олар Исанынъ артындан кеттилер. ‌ Ерусалимге якъынлашкъанда, Зейтюн дагъы этегиндеки Бетфаге шеэрине етип кельдилер. Иса эки шегиртини ёллап: — Къаршынъыздаки койге барынъыз, анда бир кереден багълы тургъан эшекни ве онынъ янында эшечикни корерсиз. Оларны чезип, Меним алдыма кетиринъиз. Эгер бир кимсе сизге бир шей айтса, «Булар Раббимизге керек», — деп джевап беринъиз, ве о шу ань сизге оларны алмагъа рухсет этер, — деди. Бу олгъан шей пейгъамбер аркъалы айтылгъан сёзлер беджерильмеси ичюн олды: Сион къызына айтынъыз: — Мына, Озю алчакъгонъюлли, яш эшекнинъ ве юк ташыгъан эшекнинъ баласы устюнде янынъа сенинъ Падишанъ келе. Шегиртлер ёлгъа чыкъып, Исанынъ оларгъа буюргъаныны яптылар. Эшекнен баласыны кетирип, оларнынъ устюне кийимлерни тёшедилер, ве урбалар устюне Иса минди. Халкънынъ чокълугъы озь урбаларыны ёлгъа джайдырды. Базылары исе терек пытакъларыны кесип, ёлгъа тёшедилер. Онынъ огюнде ве артында юргенлер: — Давут Огълуна шукюр! Раббининъ Ады иле Келеяткъанны шуретленъиз! Коклерде Аллагъа бинъ шукюрлер! — деп къычыра эдилер. Иса Ерусалимге кирип кельгенде, бутюн шеэр: — Бу ким я? — деп арекетке кельди. Халкъ исе: — Бу — Галилеянынъ Назарет шеэринден олгъан Иса пейгъамбер! — деп джевап берди. ‌ Иса Алланынъ Сарайына келип, анда алыш-вериш япкъанларнынъ эписини къувып чыкъарды. Акъча алмаштырыджыларнынъ масаларыны, гогерджин сатыджыларнынъ курсюлерини авдарып йиберди. Иса оларгъа: — Языда: «Эвиме “Ибадет Эви” дейджеклер», — деп язылгъан. Сизлер исе оны айдутлар къобасына чевиргенсиз! — деди. Сарайда Исанынъ алдына сокъурлар ве топаллар кельди. О оларны тедавийледи. Лякин баш руханийлер ве Къанун оджалары Исанынъ япкъан аджайип ишлерини ве Сарайда: «Давут Огълуна шукюр олсун!» — деп къычыргъан балаларны корип, ачувландылар ве Исагъа: — Булар не айталар, эшитесинъми? — дедилер. Иса оларгъа: — Эбет! Я сизлер: «Сени сабийлер ве уфакъ балалар макътай», — деген сёзлерни окъумадынъызмы? — деди. Сонъ Иса оларны къалдырып, шеэрден чыкъты ве Бетаниягъа барып, о ерде геджеледи. ‌ Саба эрте Иса шеэрге къайтып келеяткъанда ач олды. Ёл четинде бир инджир терегини корип, онынъ янына барды. Иса япракълардан гъайры ич бир шей тапмайып, терекке: — Энди сенинъ мейванъ эбедий олмасын! — деди. Инджир тереги исе шу ань къуруп къалды. Буны корьген шегиртлер шашып: — Насыл этип инджир тереги бирден къуруп къалды? — дедилер. Иса оларгъа джевап берип: — Сизлерге догърусыны айтам: эгер иманлы олсанъыз ве шубеленмесенъиз, тек инджир терегинен япкъанымны дегиль де, мына бу дагъгъа: «Еринъден котерилип, денъизге атыл!» — десенъиз, айткъанынъыз киби оладжакъ. Сизлер дува окъугъанда, ишанчнен не сорасанъыз, оны аладжакъсыз, — деди. ‌ Иса Алланынъ Сарайына кирип, адамларны огреткенде, Онынъ алдына халкътан баш руханийлер ве акъсакъаллар келип: — Бу ишлерни япмагъа Сенинъ акъкъынъ бармы? Санъа бу акъны ким берди? — деп сорадылар. Иса оларгъа джевап берип: — Мен де сизлерге бир суаль береджем. Манъа джевап берсенъиз, бу ишлерни япмагъа насыл акъкъым олгъаныны сизлерге айтарым. Ягъя халкъны сувгъа батырып чыкъаргъаны кимден эди? Алладан я да адамларданмы? — деди. Олар исе озьара давалашып башладылар: «Эгер “Алладан”, — десек, О бизлерден: “Не ичюн Ягъягъа инанмадынъыз?” — деп сорайджакъ. Эгер “Адамлардан”, — десек…? Биз халкътан къоркъамыз. Эписи Ягъяны пейгъамбер деп саялар». Олар Исагъа: — Бильмеймиз, — деп джевап бердилер. Иса оларгъа: — Мен де буларны япмагъа насыл акъкъым олгъаныны сизлерге айтмам, — деди. — Сизлернинъ фикиринъиз насыл? Бир адамнынъ эки огълу бар экен. О биринджисине барып: «Огълум, бугунь барып юзюм багъымызда ишле», — дей. Амма о: «Истемейим!» — деп сёз къайтара. Сонъ пешман этип, бара. О адам экинджи огълуна барып, онъа да шойле дей. Огълу онъа джевап берип: «Барам, эфендим», — дей, лякин бармай. Экисинден къайсы бири бабасынынъ истегини беджере? Исагъа: — Биринджиси, — дедилер. О оларгъа: — Сизге догърусыны айтам: салым топлайыджылар ве ороспулар сизден эвель Алланынъ Падишалыгъына кирерлер, — деди. — Ягъя сизге догъру ёлны косьтерип кельди, лякин сизлер онъа инанмадынъыз. Салым топлайыджылар ве ороспулар исе онъа инандылар. Сизлер буны корьген сонъ да, пешман этмединъиз ве инанмадынъыз, — деди. ‌ — Энди башкъа бир кинаели икяе динъленъиз: бир ер саиби бар экен. О, юзюм багъы сачып, этрафыны къоралады, юзюм сыкъмакъ ичюн чукъур къаздырды, сонъ къаравул къуллесини къурып, багъны юзюмджилерге кирагъа берди, ве озю ёлгъа чыкъты. Юзюмлер пишкен вакъты кельгенде, о озюнинъ берекетини алмакъ ичюн, юзюмджилернинъ алдына хызметчилерини ёллады. Юзюмджилер исе онынъ хызметчилерини туттылар ве бирисини котекледилер, даа бирисини ольдюрдилер, учюнджисини ташларнен урдылар. Багънынъ саиби башкъа хызметчилерини, биринджи кереден зияде хызметчилерини ёллады. Юзюмджилер исе оларнен де шойле яптылар. Сонъунда багъ саиби: «Огълумдан утанырлар», — деп, оларнынъ алдына озь огълуны ёллады. Лякин юзюмджилер онынъ огълуны корип, бир-бирине: «Бу — мирасчы! Барып, оны ольдюрейик ве мирасыны алайыкъ», — дедилер. Оны тутып, багъдан тышарыгъа чыкъарып, ольдюрдилер. Юзюм багъынынъ саиби къайтып кельгенде, бу юзюмджилернен не япар экен? Динълегенлер Исагъа: — Бу яман адамларны къоркъунчлы ольдюреджек, багъыны исе башкъа, онъа махсулларны озь вакътында берген юзюмджилерге берер, — дедилер. Иса оларгъа айтты: — Я сиз Языда: «Къуруджылар келишиксиз деп четке ташлагъан таш бинанынъ темельташы олды. Козюмиз огюнде япылгъан аджайип шей — Алланынъ ишидир!» — денильгенини окъумадынъызмы? Шунынъ ичюн сизлерге айтам: Алланынъ Падишалыгъы сизден алынып, махсул кетирген халкъкъа бериледжек. Бу ташкъа тюшкенлер эписи парчаланып кетеджек. Таш кимнинъ устюне тюшсе, оны эзип ташлайджакъ. Баш руханийлер ве фериселер Исанынъ кинаели икяелерини динълеген сайын, олар акъкъында айтылгъаныны анъладылар. Олар Исаны якъаламагъа истедилер, амма халкътан къоркътылар, чюнки халкъ Исаны пейгъамбер деп сая эди. ‌ Иса оларгъа даа кинаели икяелер айтты: — Кок Падишалыгъы бунъа ошай: бир падиша озь огълуна никях тою япа. Тойгъа давет этильген адамларны чагъыртмакъ ичюн, хызметчилерини ёллай. Мусафирлер исе кельмеге истемейлер. Падиша башкъа хызметчилерини ёллап: «Давет этильгенлерге айтынъыз ки, мен зияфет софрасыны азырладым, огюзлерим ве башкъа бесленген айванларым союлгъан, эписи азыр. Никях тоюна келинъиз!» — дей. Амма мусафирлер даветке къулакъ асмай, озь ишлерини япалар: бириси озь тарласына, башкъасы — тюкянына кете. Къалгъанлары исе падишанынъ хызметчилерини тутып, хорлап ольдюрелер. Падиша пек ачувлана. Аскерлерини ёллап, адам ольдюрген джинаетчилерни ёкъ этип, шеэрни кульге чевире. Сонъ хызметчилерине: «Никях тою азыр, лякин мусафирлер бунъа ляйыкъ дегиль экенлер. Ёллар айырылгъан ерлерге барып, кимни расткетирсенъиз, тойгъа чагъырынъыз», — деп буюра. Хызметчилер ёлгъа чыкъып, расткельгенлернинъ эписини алып келелер: яхшы адамларны да, яманларны да. Бутюн той одасы мусафирлерге тола. Падиша мусафирлерни корьмек ичюн киргенде, той урбасыны киймеген бир адамны коре. О онъа: «Достум, сен не ичюн бу ерге той урбасыз кельдинъ?» — деп сорай. Адам исе индемей. О вакъыт падиша хызметчилерине: «Онынъ къол-аякъларыны багълап, тышарыгъа, къаранлыкъкъа, агълав ве тиш гъыджыртысы ерине ташланъыз», — дей. Давет этильгенлер чокъ, амма сайлангъанлар аздыр. ‌ Шундан сонъ фериселер кетип, Исанынъ айткъан сёзюне насыл илишеджеклерини анълаштылар. Исанынъ алдына озь шегиртлеринен берабер Ироднынъ тарафдарларыны ёлладылар. Олар Исагъа: — Оджа, биз билемиз ки, Сен догъру адамсынъ ве Алланынъ ёлуны догъру огретесинъ. Адамлар Сенинъ акъкъынъда не тюшюнгенлери, адам муим олгъаны я да муим олмагъаны Санъа эп бир. Энди бизлерге айт. Сенинъдже, Къанун боюнджа Римнинъ императорына салым бермек мумкюнми я да мумкюн дегильми? — деп сорадылар. Лякин Иса оларнынъ яманлыгъыны билип: — Экиюзьлюлер! Сиз Мени не ичюн сынайсыз? Къана, Манъа салым бериледжек параны косьтеринъиз, — деди. Олар Исагъа бир динар кетирдилер. — Бу ресим ве язылар кимнинъки? — деп сорады Иса. — Императорнынъ, — деди олар. — Ойле олса, императорнынъ акъкъыны императоргъа, Алланынъ акъкъыны Аллагъа беринъиз, — деди Иса. Олар, бу сёзлерни эшитип, шаштылар ве Исаны къалдырып кеттилер. ‌ Шу куню де олюлер тирильмей деген саддукийлер Исанынъ алдына келип, Онъа суаль бердилер: — Оджа! Муса бизге деди ки, эгер бир адам, бала корьмейип, ольсе, къардашы агъасынынъ апайына эвленсин ве агъасынынъ ерине онъа бала берсин. Мында еди агъа-къардаш бар экен. Биринджиси эвленип, бала корьмей ольген, апайыны исе къардашына къалдыргъан. Экинджисинен, учюнджисинен ве единджисинедже эписинен ойле олгъан. Олардан сонъ къадын да ольген. Тирилюв куню кельгенде, бу къадын едисинден къайсы бирисининъ апайы оладжакъ? Оларнынъ эписи де онъа эвленген эдилер! Иса оларгъа джевап берип: — Сизлер пек янълышасыз. Не Языларны, не Алланынъ къудретини билесиз. Тирилюв куню кельгенде, адамлар не эвленеджеклер, не акъайгъа чыкъаджакълар. Олар коктеки мелеклер киби оладжакълар. Олюлернинъ тирилювини алсакъ исе, Алла сизге айткъаныны окъумадынъызмы? О: «Мен Ибраимнинъ Алласым, Исхакънынъ Алласым ве Якъупнынъ Алласы олам», — деген. Алла олюлернинъ дегиль, тирилернинъ Алласыдыр, — деди. Халкъ буны эшитип, Исанынъ огретювине пек шашты. Фериселер, Иса саддукийлернинъ агъызларыны къапаткъаныны билип, эписи топландылар. Олардан бириси, Къанун оджасы, Исаны сынамакъ ниетинде Ондан: — Оджа! Къанунда энъ муим эмир къайсыдыр? — деп сорады. Иса онъа: — Рабби-Таалянъны бутюн юрегинънен, бутюн джанынънен ве бутюн акъылынънен сев. Мына бу биринджи ве энъ муим эмирдир. Экинджиси де шойле: якъын адамны озюнъни севгенинъ киби сев. Шу эки эмирде бутюн Къанун ве Пейгъамберлернинъ Язылары тура, — деп джевап берди. Фериселер Исанынъ янында топлангъанда, О олардан: — Месих акъкъында насыл фикиринъиз бар? О, кимнинъ огълу? — деп сорады. — Давутнынъ, — деп джевап бердилер. Иса оларгъа: — Ойле олса, не ичюн Давут Мукъаддес Рухтан ильхамланып, Онъа «Рабби» дей? О бойле деген: РАББИ меним Раббиме айтты: — Душманларынъны аякъларынъ астына йыкътырмагъанымдже, Меним онъ тарафымда отур! Демек, Давут Онъа «Рабби» дей. Насыл олып О, Давутнынъ огълу олур? — деди. Кимсе Исагъа бир сёз айтып джевап берип оламады. Шу куньден башлап, ич бир адамнынъ Онъа суаль бермеге джесарети етмеди. Ондан сонъ Иса халкъкъа ве шегиртлерине шойле деди: — Къанун оджалары ве фериселер Мусанынъ ерине отурдылар. Шунынъ ичюн олар сизге не беджермекни эмир этселер, беджеринъиз. Айткъанларыны япынъыз, лякин япкъанларыны япманъыз! Олар озь айткъанларыны беджермейлер. Агъыр ве ташымагъа къолайсыз олгъан юкни юк устюне юклеп, инсанларнынъ омузларына ташлайлар, лякин озьлери оларгъа бир пармакънен биле тиймейлер. Олар бутюн ишлерни, инсанларгъа корюнмек ичюн япалар. Дува къутуларыны кенъдже ве урбаларынынъ пускюллерини узунджа япалар. Зияфетлерде тёрде ве синагогаларда энъ сайгъылы ерде отурмакъны, базар мейданларында урьметнен селям бермесини ве адамлар тарафындан «Равви» дегенлерини истейлер. Сизлерге исе «Равви» демесинлер, чюнки сизинъ бир Оджанъыз бар. Сиз бир-биринъизге — агъа-къардашсынъыз. Ер юзюнде кимсеге «Баба» деменъиз, чюнки сизинъ тек бир Коклердеки Бабанъыз бар. Кимсе сизге «Ёлбашчы» демесин, чюнки сизинъ бир Ёлбашчынъыз бар — Алланынъ Месихи. Аранъыздаки энъ буюк сою сизлерге хызмет этсин. Ким озюни юксек тутса, алчакъта оладжакъ. Ким озюни алчакъ тутса, юксельтиледжек. [13-14] Эй, Къанун оджалары ве фериселер! Экиюзьлюлер! Алынъызгъа беля! Кок Падишалыгъыны инсанларнынъ огюнде къапатып, озьлеринъиз де кирмейсиз, кирмеге истегенлерни де йибермейсиз. *** Эй, Къанун оджалары ве фериселер! Экиюзьлюлер! Алынъызгъа беля! Бир адамны озь дининъизге дёндюрмек ичюн, денъизлер ве топракъларны айланып чыкъасыз. Лякин оны дёндюрген сонъ, озюнъизден эки къат бетер джеэннемнинъ огълу япасыз. Эй, сокъур етекчилер! Алынъызгъа беля! Сизлер: «Алланынъ Сарайынен ант этсенъиз, бунынъ эмиети ёкъ олур, лякин Алланынъ Сарайындаки алтыннен ант этсенъиз, берильген сёзни беджермек керексиз», — дейсиз. Кёр акъылсызлар! Къайсы бири къыйметлидже: Сарайнынъ алтынымы, я да алтынны азиз япкъан Сарайнынъ озюми? Даа: «Къурбан еринен ант этсенъиз, бунынъ эмиети ёкъ олур, лякин къурбан ериндеки бахшышнен ант этсенъиз, оны беджермек керексиз», — дейсиз. Сокъурлар! Къайсы бири къыйметлидже: бахшышмы я да бахшышны азиз япкъан къурбан ерими? Бойледже, къурбан еринен ант эткен адам эм къурбан еринен, эм ондаки эписи шейлернен ант эте. Алланынъ Сарайынен ант эткен адам эм Сарайнынъ озюнен, эм анда яшагъан Алланен ант эте. Кокнен ант эткен адам эм Алланынъ тахтынен, эм де онынъ устюнде Отургъанынен ант эте. Эй, Къанун оджалары ве фериселер! Экиюзьлюлер! Алынъызгъа беля! Нане, таракъот ве зиранынъ ондан бир пайыны бересиз, лякин Къануннынъ энъ муимини: адалетлик, мераметлик ве садыкълыкъны — котерип атасыз. Биринджисини беджерип, башкъасыны да унутмамакъ керек. Эй, кёр етекчилер! Чиркийни ичимлигинъизден сюзип ташлап, девени ютасыз! Эй, Къанун оджалары ве фериселер! Экиюзьлюлер! Алынъызгъа беля! Пиала ве табакънынъ тышыны темизлейсиз, амма оларнынъ ичи хырсызлыкъ ве къызгъанчлыкъкъа толып таша. Эй, кёр ферисе! Башта пиаланынъ ичини темизле, о вакъыт онынъ тышы да темиз олур. Эй, Къанун оджалары ве фериселер! Экиюзьлюлер! Алынъызгъа беля! Сизлер акълангъан дюрбелер киби: олар тыштан дюльбер корюнелер, лякин ичи олю кемиклерге ве тюрлю арам шейлерге толу. Сиз де ойле: тыштан адамларгъа инсафлы корюнесиз, ичинъиз исе экиюзьлюлик ве адалетсизлик толу. Эй, Къанун оджалары ве фериселер! Экиюзьлюлер! Алынъызгъа беля! Пейгъамберлерге дюрбелер къурып, азиз-эвлияларнынъ дефн этильген ерлерини донатып юресиз. «Эгер бабаларымыз девринде яшагъан олсакъ, биз пейгъамберлернинъ къаныны тёкювинде иштирак этмез эдик», — дейсиз. Бунен сиз озюнъизге къаршы шаатлыкъ бересиз, пейгъамберлерни ольдюргенлернинъ огъуллары экенинъизни озюнъиз тасдыкълап турасыз. Къана, бабаларынъыз башлагъан ишни битиринъиз! Сиз йыланлар ве йылан союндансыз! Джеэннем джезасындан къуртуламазсынъыз! Динъленъиз: Мен сизге пейгъамберлерни, акъыллы адамларны ве Къанун оджаларыны ёллайджам. Сизлер исе олардан кимни ольдюрирсиз, кимни хачкъа мыхларсыз, кимни исе синагогаларынъызда къамчылап, шеэрден шеэрге къуварсыз. Бойледже, инсафлы адам Хабильнинъ къанындан башлап, Алланынъ Сарайы ве къурбан ери арасында сизлер ольдюрген Берекиянынъ огълу Зекъарьянынъ къанынадже ер юзюнде тёкюльген бутюн гунасыз адамларнынъ къаны сизинъ бойнунъызда! Сизге догърусыны айтам: буларнынъ эписи шу несильнинъ бойнуна тюшеджек. ‌ Эй, Ерусалим, Ерусалим! Пейгъамберлерни ольдюрген ве онъа ёлланылгъан адамларны ташларнен ургъан шеэр! Тавукъ озь чипчелерини къанатлары астында насыл топласа, Мен де къач кере сенинъ балаларынъны Озь яныма топламагъа истедим, сизлер исе истемединъиз. Мына, сизинъ эвинъиз сизге къалдырылгъан ве бош тура! Сизге айтам: «Раббининъ Ады иле Келеяткъанны шуретленъиз!» — демегендже, Мени корьмейджексиз. Иса Алланынъ Сарайындан чыкъып кетеяткъанда, Онынъ янына шегиртлери келип, Сарайнынъ биналарына дикъкъатыны джельп эттилер. Иса оларгъа: — Буларнынъ эписини коресизми? Сизге догърусыны айтам: бу ерде таш устюнде таш къалмайджакъ, эписи бозуладжакъ, — деди. Иса бир Озю Зейтюн дагъында отургъан вакъытта шегиртлери Онынъ янына келип, сорадылар: — Бизлерге айт: бу шейлер не вакъыт оладжакъ? Сенинъ келишинъни ве ахыр заман якъынлашкъаныны косьтерген бельги насыл оладжакъ? Иса джевап берип оларгъа: — Ич кимсе сизлерни алдатмасын деп, сакът олунъыз! Чокъ адамлар Меним Адым иле келип: «Мен Месихим», — деп, чокъ адамларны алдатаджакълар, — деди. — Сиз якъын дженк шаматасыны ве узакъ дженк акъкъында хаберлерни эшитирсиз. Амма къоркъманъыз: ойле олмакъ керек. Лякин бу даа сонъу дегиль. Халкъ халкъкъа къаршы, падишалыкъ падишалыкъкъа къаршы котериледжек. Тюрлю топракъларда ачлыкълар ве ер тепренювлери оладжакъ. Буларнынъ эписи исе — тек буюк азапларнынъ башланувы. О вакъытта сизлерни къыйнайджакълар ве ольдюреджеклер. Мен ичюн эписи халкъларнынъ адамлары сизлерден нефретленеджек. Чокъ адам иманындан вазгечеджек, бир-бирини сатаджакъ, бир-бирини кореджек козьлери олмайджакъ. Чокътан-чокъ ялан пейгъамберлер пейда олып, чокъ адамларны алдатаджакъ. Адалетсизлик чокълашкъаны себебинден чокъусынынъ севгиси пек азлашаджакъ. Лякин сонъунадже сабыр эткен адам къуртарыладжакъ. Ондан эвель исе бутюн дюньяда Алла Падишалыгъы акъкъында бу Къуванчлы Хабер илян этиледжек. Бу хабер эписи халкъларгъа шаатлыкъ оладжакъ. О вакъыт сонъу келеджек. ‌ Шунынънен, Даниял пейгъамбер айткъан «пис арамлыкъ» Азиз Ерде тургъаныны корьсенъиз (окъугъан адам озю анъласын!), Еудиеде олгъан адамлар дагъларгъа къачсынлар. Дам устюнде тургъан адам эвинден бир шей алмакъ ичюн ашагъа тюшмесин. Тарлада олгъан адам усть урбасыны алмагъа къайтып бармасын. О куньлерде юклю ве бала эмиздирген къадынларгъа беля оладжакъ! Къачувынъыз къышта я да раатлыкъ куню олмасын деп, дувалар окъунъыз. О вакъытта, дюньянынъ биринджи куньлерден башлап бу куньлерге къадар олмагъан ве даа бир кере олмайджакъ буюк белялар оладжакъ. Эгер о куньлернинъ сайысы азлаштырылмагъан олса, ич бир джан къуртулып оламаз эди. Лякин сайлангъан адамлар ичюн о куньлернинъ сайысы азлаштырыладжакъ. Эгер о вакъыт кимдир сизге: «Бакъынъыз, Месих мында!» я да «О, анда!» — десе, инанманъыз. Ялан месихлер ве ялан пейгъамберлер пейда олып, имкяны олса, сайлангъанларны биле ёлдан урмакъ ичюн, буюк аджайип шейлер япаджакълар ве бельгилер косьтереджеклер. Мына, Мен буны сизлерге эвельден айтып бердим. Шунынънен, эгер сизлерге: «Бакъса, О сахрада», — деселер, анда барманъыз. Я да «Бакъса, О бу эв ичинде», — деселер, инанманъыз. Инсан Огълунынъ къайтып келиши шаркътан гъарпкъадже кокте яшнагъан йылдырым киби оладжакъ. Олю беден къайда олса, леш къарталлары да шу ерде топланаджакълар. ‌ Бирден шу куньлернинъ буюк мусибетинден сонъ «Кунеш къара оладжакъ, ай да ярыкъ бермейджек. Йылдызлар коктен тюшеджеклер ве коклердеки кучьлер сарсыладжакълар». О вакъытта кокте Инсан Огълунынъ бельгиси пейда оладжакъ. Ер юзюндеки эписи миллетлер окюр-окюр агълайджакълар, коктеки булутлар устюнде къудрет ве буюк шан-шурет иле келеяткъан Инсан Огълуны кореджеклер. О, Озюнинъ мелеклерини ёллайджакъ. Олар, кучьлю бору чалдырып, сайлагъан адамларыны кокнинъ бир четинден башкъа четинедже, дюньянынъ дёрт тарафындан топлап келеджеклер. Инджир тереги сизге кинаели дерс олсун: онынъ пытагъы къабарып, япракълары ачылгъанда, яз якъынлашкъаныны билесиз. Сиз де буларнынъ эписини корсенъиз, билинъиз: О энди якъын, босагъада тура. Сизлерге догърусыны айтам: шимдики несиль ёкъ олмаздан эвель, буларнынъ эписи оладжакъ. Кок ве ер из къалдырмайып кечерлер, лякин Меним сёзлерим кечмез. ‌ Бу къайсы куню ве саат къачта оладжагъы акъкъында не Огъул, не коклердеки мелеклер билелер. Тек Баба биле. Нух куньлеринде насыл олгъан олса, Инсан Огълу келеджек куньлеринде де ойле оладжакъ. Сув ташкъыны кельмезден эвель олгъан куньлерде, Нух сандыкъкъа кирмегендже, адамлар ашап-иче, эвлене ве акъайгъа чыкъа эдилер. Сув ташкъыны келип, эр кесни ёкъ этмегендже, асыл да тюшюнмей эдилер. Инсан Огълу келеджек кунюнде тамам ойле де оладжакъ. О вакъытта эки адам тарлада олгъанда, Алла бирисини аладжакъ, экинджисини исе къалдыраджакъ. Дегирмен ташында ун чеккен эки къадындан бириси алынаджакъ, бириси къалдырыладжакъ. Бунынъ ичюн эр заман азыр олунъыз. Раббинъиз не заман келеджегини бильмейсинъиз. Лякин шуны билинъиз: эв саиби хырсыз гедженинъ къайсы саатинде келеджегини бильсе, юкъламайып, хырсызгъа эвине кирмеге ёл бермез эди. Бойледже, сизлер де азыр олунъыз. Инсан Огълу сиз беклемеген саатте къайтып келеджек. Ишанчлы ве акъыллы къул ким? Эфендиси оны эв къуллары устюнде башлыкъ этип, оларгъа керек вакътында ашларыны бермеге къойды. Эфендиси кельгенде, онынъ бойле япкъаныны корьсе, о къул не къадар бахтлы! Сизге догърусыны айтам: эфенди оны озюнинъ бутюн мал-мулькюне бакъыджы этип къояр. Эгер де бу яман къул озь гонълюнде: «Эфендим якъын арада кельмейджек», — деп тюшюнсе, башкъа къулларны урмагъа башласа, ичкиджилернен берабер ашап-ичсе, о къулнынъ эфендиси бекленильмеген бир куньде, тюшюнмеген бир саатте къайтып келир ве оны къылычнен экиге болип, онъа экиюзьлюлернинъ арасында ер береджек. Анда агълав ве тиш гъыджыртысы оладжакъ. О вакъытта Кок Падишалыгъы бунъа ошайджакъ: он къыз лампат алып, киевни къаршыламагъа чыкътылар. Олардан беши акъылсыз, беши исе акъыллы экен. Акъылсыз сойлары лампатларны алып, янына зейтюн ягъы алмагъанлар. Акъыллы сойлары исе лампатларнен бардачыкъларда ягъ алгъанлар. Киев кеч къалгъаны себебинден, эписи къызлар юкъусырай-юкъусырай юкълап къалдылар. Яры геджеде бир сес янъгъырады: «Киев келе! Оны къаршыламагъа чыкъынъыз!» Къызларнынъ эписи турып, яхшы янсын деп, лампатларыны догъурттылар. Акъылсызлар акъыллыларгъа: «Лампатларымыз сёне, бизлерге ягъларынъыздан беринъиз!» — дедилер. Акъыллылар джевап берип: «Ёкъ, бизлерге де, сизлерге де ягъымыз етмейджек. Сиз тюкянгъа барып, озьлеринъизге ягъ сатын алынъыз», — дедилер. Олар ягъ алмагъа кеткенде, киев кельди. Азыр тургъан къызлар киевнен тойгъа кирдилер ве оларнынъ артындан къапу япылды. Сонъ къалгъан къызлар келип: «Эфендим, эфендим! Бизге ачып бер!» — дедилер. Лякин о, оларгъа джевап берип: «Сизге догърусыны айтам: ким олгъанынъызны бильмейим», — деди. Бойлеликнен, эр вакъыт козь-къулакъ олунъыз, чюнки не кунюни, не саатини билесиз. О вакъытта Кок Падишалыгъында олгъан шейлер бунъа ошайджакълар: бир адам ёлгъа чыкъаджакъ олып, къулларыны чагъырып, озь мал-мулькюни оларгъа авале эте. Бирисине беш, башкъасына эки, учюнджисине бир бинъ алтын бере — эр бирине къабилиетине коре. Озю исе кете. Беш бинъ алгъан сою парасыны ишлете ве даа беш бинъ къазана. Онъа ошап, эки бинъ алгъаны да эки бинъ къоша. Бир бинъ алтын алгъан адам исе барып, чукъур къаза ве эфендисининъ парасыны сакълай. Чокъ вакъыт кечкен сонъ, къулларнынъ эфендиси къайтып келе ве олардан джевап сорай. Беш бинъ алгъаны башкъа беш бинъни де кетирип: «Эфендим! Манъа беш бинъ берген эдинъ. Мына, мен оларгъа къошып даа беш бинъ арттырдым», — дей. Эфенди онъа: «Аферин! Сен яхшы ве садыкъ къул экенсинъ! Кучюк бир иште ишанчлы олгъанынъ ичюн, энди санъа буюк ишлер де берерим. Кель ве меним къуванчымны меннен боль!» — дей. Эки бинъ алгъан адам да келип: «Эфендим! Манъа эки бинъ берген эдинъ. Мына, мен оларгъа къошып даа эки бинъ арттырдым», — дей. Эфенди онъа: «Аферин! Сен яхшы ве садыкъ къул экенсинъ! Сен кучюк бир иште ишанчлы олгъанынъ ичюн, энди санъа буюк ишлер де берерим. Кель ве меним къуванчымны меннен боль», — дей. Бир бинъ алгъаны да келип: «Эфендим! Мен сени къатты адам экенинъни билем. Сен сачмагъан ерден орасынъ, сепмеген ерден джыясынъ. Шунынъ ичюн, мен сенден къоркъкъанымдан, барып, бинъ алтынны топракъкъа комип, сакъладым. Мына, озь паранъны ал», — дей. Эфенди онъа джевап берип: «Эй, яман ве дембель къул! Мен сачмагъан ерден оргъанымны, сепмеген ерден джыйгъанымны биле экенсинъ. Ойле олса, парамны фаизджилерге борджкъа берген олсанъ, мен келип, оны фаизнен алыр эдим. Энди, ондан бир бинъни алып, он бинъи олгъан адамгъа беринъиз! Кимде бар олса, онъа даа бериледжек ве онда арткъач олур. Кимде ёкъ олса, ондан олгъаны да тартып алынаджакъ. Энди бу файдасыз хызметчини тышарыгъа, къаранлыкъкъа, агълав ве тиш гъыджыртысы ерине котерип атынъыз», — дей. Инсан Огълу шурети ичинде эписи мелеклеринен берабер кельгенде, Озюнинъ шуретли падиша тахтына отураджакъ. Онынъ огюне эписи халкълар топланаджакълар. Чобан къойларны эчкилерден айыргъаны киби, Инсан Огълу оларны эки къысымгъа боледжек. Къойларны онъ тарафына, эчкилерини сол тарафына турсатаджакъ. О вакъытта Падиша онъ тарафындакилерине: — Эй, Меним Бабамдан хайыр алгъанлар, келинъиз! Дюнья яратылгъанындан берли сизлер ичюн мирас олып азырлангъан Падишалыкънынъ саиби олунъыз. Мен ач эдим, Манъа аш бердинъиз. Сувсагъан эдим, Манъа сув ичирдинъиз. Чет адам эдим, Мени эвлеринъизде къабул эттинъиз. Чыплакъ эдим, Мени кийиндирдинъиз. Хаста эдим, Мени бакътынъыз. Зинданда эдим, Мени келип корьдинъиз, — дейджек. Инсафлы адамлар Онъа джевап берип: — Я Рабби! Не вакъыт Сени ач олгъанынъны корип, ашаттыкъ? Я да сувсагъанынъны корип, сув ичирдик? Не вакъыт Сени чет олгъанынъны корип, эвлеримизде къабул эттик? Я да чыплакъ олгъанынъны корип кийиндирдик? Не вакъыт Сени хаста олгъанынъны корьдик, я да зинданда олгъанынъда санъа кельдик? — дейджеклер. Падиша оларгъа джевап берип: — Сизге догърусыны айтам: шу кучюк къардашларымдан бирисине япкъанынъыз — Манъа япкъанынъыздыр, — дейджек. Сонъ сол тарафындакилерине: — Эй, лянетлилер! Ёкъ олунъ козюмден! Шейтангъа ве онынъ мелеклерине азырланылгъан эбедий атешке тюшюнъиз! Мен ач эдим, аш бермединъиз. Сувсагъан эдим, сув ичирмединъиз. Чет адам эдим, Мени эвлеринъизде къабул этмединъиз. Чыплакъ эдим, Мени кийиндирмединъиз. Хаста эдим, зиндангъа тюштим, Мени бакъмадынъыз, — дейджек. Онъа джевап берип, олар да: — Я Рабби! Сени ач, сувсагъан, чет, чыплакъ, хаста я да зинданда олгъанынъны не вакъыт корип, Санъа ярдым этмедик? — деп сорайджакълар. О джевап берип, оларгъа: — Сизге догърусыны айтам: шу кучюклернинъ бирисине япмагъанынъыз — Манъа япмагъанынъыздыр, — дейджек. Шунынъ ичюн, олар эбедий джезагъа, инсафлы адамлар исе эбедий аяткъа бараджакълар. Иса лафыны битирген сонъ, шегиртлерине: — Эки куньден сонъ Песах Байрамы оладжагъыны билесиз. Инсан Огълу сатыладжакъ ве хачкъа мыхланаджакъ, — деди. О вакъыт баш руханийлер ве халкъларнынъ акъсакъаллары Каяфа деген баш руханийнинъ азбарында топлашып, Исаны гизлиден тутып ольдюрмекни озьара анълаштылар. Амма: «Тек бу иш байрам куньлеринде олмасын, ёкъса халкъ исьян котереджек», — дедилер. ‌ Иса Бетания къасабасында, лепра хасталыгъынен чекишкен Симоннынъ эвинде олгъанда, Онынъ алдына бир къадын кельди. Алебастрдан ясалгъан савутта пек паалы къокъулы ягъ кетирип, Онынъ башына тёкти. Иса о вакъыт софра башында отура эди. Шегиртлери буны корип, ачувландылар ве: — Бу масрафларнынъ неге кереги бар? Бу ягъны буюк парагъа сатып, акъчасыны фукъарелерге бермеге мумкюн эди! — дедилер. Иса буны эшитип, оларгъа: — Не ичюн къадынны раатсыз этесиз? О Мен ичюн яхшы иш япты. Фукъарелер эр вакъыт сизлернен, лякин Мен эр вакъыт сизлернен берабер олмайджам. Къадын бу ягъны тениме тёкип, Мени дефн этмеге азырлады. Сизге догърусыны айтам: Къуванчлы Хаберни дюньянынъ къайсы еринде илян этселер, бу къадыннынъ япкъан ишини де икяе этип, оны хатырлатаджакълар, — деди. ‌ Сонъ он экиден бириси Иуда Искариот деген адам баш руханийлернинъ алдына барып: — Исаны къолунъызгъа тутып берсем, манъа не берерсиз? — деп сорады. Олар Иудагъа отуз кумюш сайып бердилер. Шу вакъыттан башлап, Иуда Исагъа хиянетлик этмек ичюн келишкен вакъыт къыдыра башлады. Маясыз Пишкен Пите Байрамынынъ биринджи кунюнде шегиртлер Исанынъ алдына келип: — Санъа Песах ашыны къайда азырлайыкъ? — деп сорадылар. — Шеэрге кирип, анавы бир адамгъа барынъыз ве онъа шойле айтынъыз: «Оджа: “Меним вакъыт-саатим якъынлашты, — дей. — Песах Байрамыны шегиртлеримнен берабер сенинъ эвинъде япаджам”», — деди Иса. Шегиртлери, Иса оларгъа буюргъаны киби, Песах ашыны азырладылар. Акъшам тюшкенде, Иса он эки шегиртинен софра башына отурды. Аш ашагъанда, Иса: — Сизге догърусыны айтам: сизден биринъиз Мени сатаджакъ, — деди. Шегиртлер пек кедерленип, бир-бири артындан Ондан: — Рабби, о мен дегильдирим я? — деп сорай башладылар. О исе, джевап къайтарып: — Меннен чанакъкъа къолундаки питесини батыргъан адам Мени сатаджакъ. Язылгъаны киби, Инсан Огълу кетеята. Лякин Инсан Огълуны саткъан адамгъа буюк беля оладжакъ! О адам догъмагъан олса, озю ичюн яхшыджа олур эди, — деди. О вакъытта Исагъа хиянетлик япаджакъ Иуда сорады: — Равви, о мен дегильдирим я? — Буны сен айтасынъ, — деди Иса. ‌ Олар ашап отургъанда, Иса отьмекни алды, шукюр этип парчалады ве шегиртлерине берип: — Алынъыз, ашанъыз. Бу — Меним тенимдир, — деди. Къадени де алып, шукюр этти ве оларгъа узатып: — Бундан эпинъиз ичинъиз, — деди. — Бу — Меним къаным, васиет къаны. О, чокъ адамнынъ гуналары багъышланмасы ичюн тёкюледжек. Мен сизге шуны айтам: Бабамнынъ Падишалыгъында Мен сизлернен янъы ичимлик ичеджек куньгедже, Мен юзюм мейвасынынъ ичимлигини ичмейджем. Сонъ олар йырлап, Зейтюн дагъы тарафына кеттилер. ‌ Шу арада Иса шегиртлерине: — Бу гедже эпинъиз Меним ичюн ёлдан уруладжакъсыз. Языда шойле язылгъан: Чобанны урып йыкъсам — сюрюдеки къойлар да дагъытыладжакъ. Амма Мен олип тирильген сонъ, сизлер Галилеягъа бармаздан эвель анда барарым, — деди. Пётр джевап берип Онъа: — Эписи Сенинъ ичюн ёлдан урулсалар биле, мен ич бир вакъыт ёлдан урулмайджам! — деди. Иса онъа: — Санъа догърусыны айтам: шу геджеси, хораз къычырмаздан эвель, сен Менден учь кере вазгечеджексинъ, — деди. Пётр Онъа: — Манъа Сеннен берабер ольмеге керек олса биле, Сенден вазгечмейджем! — деди. Башкъа шегиртлери де шойле дедилер. О вакъытта Иса шегиртлеринен Гетсимани деген бир ерге барды. Оларгъа: — Мында отурынъыз. Мен барып, дува окъуйым, — деди. Озюнен Пётрны ве Зебедайнынъ эки огълуны алып, барды. Оны къасевет ве гъам атеши къыйнай башлады. О, янында олгъан адамларгъа: — Джаным сыкъылып, олю гъамынен тола. Мында къалынъыз ве Меннен берабер козь-къулакъ олунъыз, — деди. Бираз узакълашып, ерге йыкъылды ве дува окъуп башлады: — Бабам! Эгер мумкюн олса, Мени бу азап къадесинден къуртар! Амма Меним истегеним дегиль, Сенинъ истегенинъ олсун, — деди. Иса, шегиртлерининъ янына къайтып, оларнынъ юкълагъаныны корьди ве Пётргъа: — Демек, сизлер Меннен берабер бир саат биле козь-къулакъ оламадынъыз? — деди. — Сынавдан кечмек ичюн, козь-къулакъ олып, дува окъунъыз. Рух джесюр, беден исе такъатсыз! Иса экинджи кере барып: — Бабам! Эгер Мени бу азапларгъа толу къадеден къуртармагъа чаре олмаса, Манъа оны ичмек керек олса, Сенинъ истегинъ эда олсун, — деп дува окъуды. Къайтып кельгенде, шегиртлерини кене юкълагъан алда тапты: оларнынъ козьлерини юкъу баскъан. Иса оларны къалдырып, кене узакълашты ве ана шу сёзлерни текрарлап, учюнджи сефер дува окъуды. Шундан сонъ Озь шегиртлерининъ янына келип, оларгъа: — Сиз эп юкълайсынъызмы, раатланасынъызмы? Вакъты-саати кельди: мына, Инсан Огълуны гуналы адамларнынъ къолуна берелер. Турунъыз, кетейик! Бакъынъыз, Манъа хиянетлик япкъан адам якъынлашты, — деди. ‌ Шу ань, Иса даа бу сёзлерни айткъанынен, он экиден бири Иуда пейда олды. Иуданен берабер къылыч ве таякъларнен силялангъан чокъ адам кельди. Оларны баш руханийлер ве халкънынъ акъсакъаллары ёллагъан. Хаин Иуда: «Мен кимни опьсем, сизге керек Адам будыр. Оны якъаланъыз», — деп, оларгъа насыл бельги береджегини эвельден айткъан эди. Сонъра о, Исанынъ къаршысына кельди ве: — Мераба, Равви! — деп, Оны опьти. Иса исе ондан: — Достум, сен не ичюн мындасынъ? — деп сорады. О вакъыт адамлар якъынлашып, Исаны якъаладылар. Шу арада Исанынъ бир шегирти къылычыны чекип, баш руханийнинъ къулуны урып, онынъ къулагъыны кести. Лякин Иса онъа: — Къылычынъны къынына къой! Эр бир къылыч котерген адам къылычтан гъайып оладжакъ. Я да сен, Мен Бабама риджа этип оламам деп беллейсинъми? О Манъа шу ань он эки мелек ордусындан чокъ йиберер эди. Амма бойле олса, Языларда язылгъаны насыл эда этиледжек? Булар эписи олмакъ керек, — деди. Ондан сонъ Иса чокъ адамларгъа: — Мени якъаламакъ ичюн, айдут тутаджакъ киби, къылыч ве таякъларнен силяланып кельдинъиз. Мен эр кунь Алланынъ Сарайында олып, окъута эдим, сизлер исе Мени якъаламадынъыз, — деди. — Лякин буларнынъ эписи, Пейгъамберлернинъ Язылары беджерильмеси ичюн, олды. О вакъытта эписи шегиртлери Исаны къалдырып, къачып кеттилер. Исаны якъалагъанлар Оны баш руханий Каяфанынъ алдына кетирдилер. О ерде Къанун оджалары ве акъсакъаллар топландылар. Пётр исе Исанынъ пешинден узакътан барып, баш руханийнинъ азбарынадже кельди. Ичериге кирип, бу вакъианынъ сонъуны корьмек ичюн хызметчилернен отурды. Исагъа олюм джезасыны бермек ичюн, баш руханийлер ве бутюн Юксек Шура Онъа къаршы ялан шаатлыкъ къыдырсалар да, чокъ адам ялан шаатлыкъ этселер де, тапып оламадылар. Сонъунда эки шаат сёзге чыкъып, бойле дедилер: — Мына бу адам: «Мен Алланынъ Сарайыны йыкъып, учь куньде кене къурып олурым», — деди. Биринджи баш руханий еринден турып, Исагъа: — Сен не ичюн джевап къайтармайсынъ? Оларнынъ Санъа къаршы шаатлыкъларына не айтаджанъ? — деди. Иса индемеди. Баш руханий Онъа: — Тири Алланынъ огюнде Сени емин эттирем, бизлерге айт, Месих, Алланынъ Огълу — Сенсинъми? — деди. Иса онъа: — Озюнъ айттынъ. Сизге даа айтам: бундан сонъ Инсан Огълу Къудретли Алланынъ онъ тарафында отургъаныны ве коктеки булутлар устюнде кельгенини кореджексиз, — деди. О вакъытта баш руханий озь устюнде урбаларыны йыртып: — Куфюр! Бизлерге башкъа шаатларнынъ неге кереги бар? Мына энди О, Аллагъа куфюр эткенини озьлеринъиз эшиттинъиз. Сизлер не къараргъа кельдинъиз? — деди. Олар джевап берип: — Къабаатлы ве олюмге ляйыкъ! — дедилер. Сонъ олар Исанынъ юзюне тюкюрип, Оны урдылар ве котеклеп: — Эй, Месих! Пейгъамберлигинъни косьтер, Сени ким ургъаныны бизге айт! — дедилер. Пётр исе тышта, азбарда отура эди. Бир хызметчи къыз онынъ янына келип: — Сен де галилеялы Исанен берабер эдинъ! — деди. Лякин Пётр эписининъ алдында инкяр этип: — Сен айткъан шейни мен бильмейим, — деди. Сонъ къапу тарафкъа кечкенде, башкъа бир хызметчи къызы да оны корип, этрафтакилерине: — Бу да назаретли Исанен эди! — деди. Пётр исе ант этип кене инкяр этти: — Мен бу адамны танымайым! — деди. Бираздан сонъ шу ерде тургъанлар келип, Пётргъа: — Керчектен де, олардан бириси сен де оласынъ. Лафынъдан белли, — дедилер. Сонъ Пётр ант этип, сёз берди: — Алла бойнумны урсун! Мен бу адамны танымайым! — деди. Шу ань хораз къычырды. О дакъкъада Исанынъ онъа: «Хораз къычырмаздан эвель, сен учь кере Менден вазгечеджексинъ», — деген сёзлери Пётрнынъ эсине тюшти. Тышкъа чыкъып, о окюр-окюр агълады. Саба эрте баш руханийлер ве халкънынъ акъсакъаллары, Исаны ольдюрмек къарарыны чыкъармакъ ичюн, бирлешип топландылар. Оны багъладылар ве аким Пилатнынъ огюне алып бардылар. Исаны саткъан Иуда исе, Онынъ олюмге укюм этильгенини билип, пешман этти ве отуз кумюшни баш руханийлер ве акъсакъалларгъа къайтарып: — Мен гуна яптым, къабаатсыз адамны саттым, — деди. Олар исе: — Бундан бизлерге не? О сенинъ ишинъ! — дедилер. Иуда исе акъчаларны Сарайда котерип атты ве о ерден кетип, озюни асты. Баш руханийлер акъчаны алып: «Бу парада къан бар, оны хазинеге къоймагъа Къанун разылыкъ бермей», — дедилер. Озьара анълашып, бу акъчагъа чет адамлар комюледжек мезарлыкъ ичюн чёльмекчининъ тарласыны сатын алдылар. Шунынъ ичюн о тарла бу куньлерге къадар «Къан Тарласы» деп адлана. Шунынънен Йирмея пейгъамбернинъ агъзындан айтылгъаны беджерильди: Исраиль огъуллары Онъа фият къойгъан отуз кумюшни алды. Алла манъа буюргъан киби, чёльмекчининъ тарласыны сатын алдылар. ‌ Иса исе акимнинъ огюнде турды. Аким Ондан: — Еудийлернинъ Падишасы Сен оласынъмы? — деп сорады. — Буны сен озюнъ айтасынъ, — деди онъа Иса. Баш руханийлер ве акъсакъаллар Исаны къабаатлагъанда, О ич бир шей айтмай эди. Пилат Онъа: — Эшитмейсинъми, Санъа къаршы не къадар шаатлыкъ япалар! — деди. Лякин Иса бу лафларгъа бир сёз биле джевап къайтармады. Аким пек шашты. Эр Песах Байрамында акимнинъ халкъ истеген бир мабюсни азат эткен адети бар эди. Бу сефер зинданда намлы бир айдут бар эди, онынъ ады Иса Барабба эди. Халкъ топлангъанда, Пилат олардан: — Сизлер кимни азат эткенимни истейсиз? Иса Бараббаны, я да Месих деп адлангъан Исанымы? — деп сорады. О, олар Исаны пахыллап теслим эткенлерини анълай эди. Пилат къады курсюсине отургъанда, апайындан хабер кельди: «О инсафлы адамгъа ич бир шей япма. Бугунь мен тюшюмде О ичюн пек азап чектим». Баш руханийлер ве акъсакъаллар халкъны къандырдылар, ве халкъ Бараббаны азат этмесини ве Исаны ольдюрильмесини талап эттилер. Аким олардан: — Сизлер экисинден къайсы бирини азат эткенимни истейсиз? — деп сорады. — Бараббаны! — деп джевап бердилер. Пилат оларгъа: — Я Месих деп адлангъан Исанен не япайым? — деди. — Хачкъа мыхлансын! — деди олар. — О не яманлыкъ япты? — деп сорады аким. Лякин олар даа зияде багъырып: — Хачкъа мыхлансын! — дедилер. Пилат ич бир шей ярдым этмегенини, аксине исьян котериледжегини корип: — Мен бу адамнынъ къаны тёкюледжегинде къабаатлы дегилим. Бу ишни озьлеринъиз бакъынъыз! — деди де, халкънынъ козю огюнде сув кетиртип, эллерини ювды. Бутюн халкъ бунъа джевап берип: — Онынъ къаны бизим ве балаларымызнынъ башында олсун! — деди. Бундан сонъ Пилат Бараббаны чыкъарып йиберди, Исаны исе къамчылап хачкъа мыхламагъа эмир берди. Акимнинъ аскерлери Исаны преториягъа алып бардылар. Исанынъ этрафында бутюн арбий болюкни топладылар. Онынъ урбаларыны чыкъарып, устюне къырмызы тюслю урба кийдирдилер. Тикенлерден тадж орип, башына такътылар. Онъ къолуна таякъ берип, Онынъ алдында тиз чёктилер ве: — Яшасын еудийлернинъ Падишасы! — деп масхара эттилер. Сонъ Онынъ устюне тюкюрип, таякъ алып башына урдылар. Масхаралап тойгъан сонъ, устюнден урбасыны чыкъарып, Озюнинъ урбаларыны кийдирдилер ве хачкъа мыхламакъ ичюн алып кеттилер. Олар чыкъып кетеяткъанларда, киренели Симон деген бир адамны расткетирдилер. Оны Исанынъ хачыны котерип бармагъа меджбур эттилер. «Къафа Ери» манасыны анълаткъан, Голгофа деген ерге кельдилер. Анда Исагъа ичмек ичюн оть къарыштырылгъан шарап бердилер. Иса оны дудакъларына тийдирди, амма ичмеге истемеди. Сонъ Оны хачкъа мыхлап къойдылар. Урбалары ичюн джереп чекип, озьара пайлаштылар ве отурып, Оны къаравулладылар. Онынъ башы тёпесинде: «Бу — Иса, еудийлернинъ Падишасы», — деп, къабаатыны косьтерген языны къойдылар. Исанен даа эки айдутны — бирисини онъ тарафында, экинджисини сол тарафында хачкъа мыхлап къойдылар. Кечип кетеяткъанлар башларыны саллап, Исагъа куфюр сёзлер айта эдилер: — Эй, Сен, Алланынъ Сарайыны йыкъкъан ве учь кунь ичинде къургъан адам! Озюнъни къуртарса! Эгер Сен Алланынъ Огълу олсанъ, хачтан тюшсе! Баш руханийлер, Къанун оджалары ве акъсакъаллар да Оны мыскъыллай эдилер: — Башкъаларны къуртара эди, Озюни исе къуртарып оламай! О — Исраильнинъ Падишасы! Хачтан тюшсюн, о вакъытта биз Онъа инанырмыз! О, Аллагъа ишанды. Эгер Алла Оны истесе, Оны къуртарсын! О: «Мен Алланынъ Огълу олам», — деген! Исанен берабер хачкъа мыхлангъан айдутлар да Оны шойле сёге эдилер. Уйледен башлап саат учьке къадар бутюн дюньяны къаранлыкъ басты. Саат учьлерде Иса къатты сеснен къычырып: — Эли, Эли, лема савахтани? — деди. Бу сёзлернинъ терджимеси: «Аллам, Аллам! Сен не ичюн Мени къалдырып кеттинъ?» — демектир. О ерде тургъанлардан базылары буны эшитип: — О, Ильясны чагъыра, — дедилер. Олардан бириси тез-тез чапып барып, сюнгерни экши шарапкъа батырып, таякъ уджуна илиштирди де, Исагъа узатты. Башкъалары исе: — Токъта бакъайыкъ, Ильяс келип Оны къуртараджакъмы? — дедилер. Иса исе даа бир кере къатты сеснен къычырып, сонъки нефесини чыкъарды. Шу ань Алла Сарайындаки перде тёпеден ашагъадже йыртылып, экиге болюнди. Ер титреди, къаялар ярылды. Къабирлер ачылды ве чокъ раметли азизлер тирильди. Олар къабирлеринден чыкъып, Иса тирильген сонъ мукъаддес шеэрге кирдилер ве чокъ адамларгъа корюндилер. Исаны къаравуллагъан юзбашы ве онынъ аскерлери ер титрегенини ве башкъа вакъиаларны корип, пек къоркътылар ве: — Акъикъатен О — Алланынъ Огълу экен! — дедилер. Анда чокъ къадынлар да узакътан бакъып турмакъта эдилер. Олар Галилеядан башлап Исанынъ пешинден кетип, Онъа хызмет эткен эдилер. Оларнынъ арасында магдалалы Мерьем, Якъупнен Юсуфнынъ анасы Мерьем эм де Зебедай огъулларынынъ анасы бар эди. Акъшам Ариматея шеэринден олгъан Юсуф адлы бир зенгин адам кельди. О да Исанынъ шегирти эди. Пилатнынъ огюне барып, Исанынъ беденини сорады. Пилат беденни онъа берильмесини буюрды. Юсуф джесетни алып, темиз кетен безге сарды ве озюнинъ къаяда оюлгъан янъы къабринде дефн этти. Къабирнинъ агъзыны балабан бир ташнен къапатып, кетти. Магдалалы Мерьемнен башкъа Мерьем исе къабирнинъ къаршысында отурмакъта эдилер. Эртеси куню — раатлыкъ куню — баш руханийлер ве фериселер Пилаткъа кельдилер ве: — Эфендимиз, шу яланджы даа сагъ олгъанда: «Мен учь куньден олюлер арасындан турарым», — дегенини хатырладыкъ. Шунынъ ичюн учюнджи куню кечмегендже, Онынъ мезарыны къорумагъа эмир эт. Ёкъса, Онынъ шегиртлери келип, джеседини хырсызлар да, халкъкъа: «О олюлер арасындан тирилип турды», — дерлер. Эм бу ялан биринджисинден де бетер олур, — дедилер. Пилат оларгъа: — Сизде сакъчылар бар. Барып, бильгенинъиз киби къабирни къаравулланъыз, — деди. Олар барып, къабир ташына муурь бастылар ве къабирни къорумагъа къаравулларны къойдылар. ‌ Раатлыкъ куню кечкен сонъ, афтанынъ биринджи кунюнде, саба танъда магдалалы Мерьемнен башкъа Мерьем къабирни бакъмагъа бардылар. Бирден кучьлю зельзеле олды. Бу Алланынъ мелеги коктен энди ве къабирнинъ янына барып, ташны четке авдарды ве устюне отурды. Онынъ корюниши яшынгъа ошай, урбалары исе къар киби бем-беяз эди. Къобаны къаравуллагъан аскерлер къоркъудан къалтырадылар ве ольген киби олдылар. Мелек исе къадынларгъа: — Къоркъманъыз! Хачкъа мыхлангъан Исаны къыдыргъанынъызны билем. О мында ёкъ. Сизлерге айткъаны киби, О тирильди. Келинъиз, Раббинъиз яткъан ерини бакъынъыз. Энди тез барынъыз да, Онынъ шегиртлерине: «Иса тирильди! О сизлерден эвель Галилеягъа бараджакъ. Сиз Оны анда корерсиз», — денъиз. Энди Мен сизлерге эписини айттым, — деди. Къадынлар тез-тез къабирден чыкъып, буюк къуванчнен къоркъугъа толып, Исанынъ шегиртлерине хабер этмеге чаптылар. Апансыздан оларнынъ къаршысына Исанынъ Озю чыкъып: — Мерабанъыз! — деди. Къадынлар Онынъ янына чапып бардылар ве аякъларыны къучакълап, теменна эттилер. Иса оларгъа: — Къоркъманъыз! Барып, къардашларыма айтынъыз, Галилеягъа барсынлар. Олар Мени анда корерлер, — деди. Къадынлар ёлда олгъанда, къабирни къоругъан бир къач къаравул барып, баш руханийлерге олгъан шей акъкъында хабер эттилер. Олар акъсакъалларнен топланып, акъыл таныштылар ве аскерлерге чокъ пара берип: — «Гедже юкълагъанымызда, Онынъ шегиртлери келип, джеседини хырсызлап кеттилер», — денъиз, — деп оларны огреттилер. — Эгер бу иш акимнинъ къулагъына етсе, бизлер оны ишандырырмыз ве сизлерни белядан къуртарырмыз. Аскерлер акъчаны алып, баш руханийлер оларны огреткени киби яптылар. Бу хабер еудийлер арасында кенъ даркъалып, бугуньки куньлергедже яшап кельмекте. Он бир шегирт Галилеягъа, Иса оларгъа буюргъан дагъгъа кеттилер. Исаны корип, Онъа табындылар. Базылары исе шубелендилер. Иса оларгъа якъынлашып, лафыны башлады: — Манъа кокте де, ерде де бутюн акимиет берильди. [19-20] Шунынъ ичюн барып, эписи халкълардан адамларны Меним шегиртлерим япынъыз. Оларны Коклердеки Баба, Огъул ве Мукъаддес Рух Адынен сувгъа батырып чыкъарынъыз, Мен сизлерге буюргъан эр шейни тутмагъа огретинъиз. Унутманъыз ки, Мен эр вакъыт, дюньянынъ сонъунадже сизлернен олурым! [1-2] ‌ Алланынъ Огълу Иса Месих акъкъында Къуванчлы Хабернинъ башланувы. Ешая пейгъамбер китабында Алланынъ бойле сёзлери язылгъан: Мына, Мен Сенинъ огюнъден хаберджимни ёллайым. О, сенден эвель барып, Сенинъ ёлунъны азырлайджакъ. *** Сахрада онынъ сеси янъгъырайджакъ: — Раббининъ ёлуны азырланъыз, кечеджек ерлерини тюм-тюз этинъиз! Бойлеликнен, сахрада Ягъя пейда олып, адамларны сувгъа батырып чыкъара башлады. Адамларны гуналарынынъ багъышланмасы ичюн тёвбе этип, сувгъа батырылып чыкъмагъа давет эте эди. Адамлар Ягъягъа бутюн Еудие мемлекетинден ве Ерусалим шеэринден келе эдилер ве озь гуналарыны айта эдилер. Ягъя кельгенлерни Иордан озенининъ сувуна батырып чыкъара эди. Ягъя деве юнюнден орюльген урба, белинде мешин къушакъ такъып юре эди. Ашагъан ашы — чегертки ве кийик бал эди. О, шойле хитап этип айта эди: — Меним пешимден менден Къудретлиси келеята. Мен эгилип, Онынъ аякъкъапларынынъ багъыны чезмеге биле ляйыкъ дегилим. Мен сизлерни сувгъа батырып темизлейим, О исе, сизлерни Мукъаддес Рухнен темизлейджек. ‌ О куньлерде Галилеянынъ Назарет шеэринден Иса келип чыкъты. Ягъя Оны Иордан озенине батырып чыкъарды. Иса сувдан чыкъкъанда, кок ярылды да, О, Алланынъ Рухуны корьди. Рух Исагъа гогерджин киби эне эди. Коклерден: — Сен Меним севимли Огълумсынъ, Сенден пек мемнюним, — деген бир сес эшитильди. Шу ань Рух Исаны сахрагъа алып барды. Анда къыркъ кунь девамында Шейтан Оны сынавгъа огърата эди. Иса кийик айванлар арасында яшай эди; Онъа мелеклер хызмет эте эдилер. ‌ Ягъя зиндангъа тюшкен сонъ, Иса Галилеягъа кельди, Алладан Къуванчлы Хаберни даркъатып юре башлады. — Вакъты-саати кельди! Алланынъ Падишалыгъы якъынлашты! Тёвбе этинъиз, Къуванчлы Хаберге инанынъыз! — дей эди Иса. ‌ Галилея голю боюндан кечеяткъанда, Иса Симонны ве къардашы Андрейни корьди. Олар балыкъчы олып, балыкъ сачмаларыны гольге атмакъта эдилер. Иса оларгъа: — Меним артымдан юрюнъиз. Шимди сиз балыкъ дегиль де, инсан тутаджакъсынъыз, — деди. Агъа-къардашлар аман сачмаларыны ташлап, Исанынъ пешинден кеттилер. Бираз юрген сонъ, Иса Зебедайнынъ огълу Якъупны ве онынъ къардашы Юханны корьди. Олар къайыкъ ичинде отурып, балыкъ сачмаларыны тюзетмекте эдилер. Иса агъа-къардашны чагъырды, ве олар бабалары Зебедайны ыргъатларнен берабер къайыкъта къалдырып, Онынъ пешинден кеттилер. ‌ Олар Къафарнаум шеэрине кельген сонъ, биринджи раатлыкъ куню Иса синагогагъа кирип, адамларны огретип башлады. Онынъ айткъан сёзлерини эшиткенлер эписи шашып къалдылар. О, Къанун оджалары киби дегиль, буюк къудрет берильген адам киби огрете эди. Шу арада синагогагъа джин ургъан бир адам кирди. — Эй, назаретли Иса, Сен бизден не истейсинъ? Бизни гъайып этмек ичюн кельдинъми? Мен Сенинъ ким олгъанынъны билем! Сен Алланынъ Азизисинъ! — деп къычырды о. Иса джинге шойле эмир этти: — Сус да, бу адамдан чыкъ! Джин адамны сарсытып, къаба бир сеснен багъырып, онынъ ичинден чыкъты. Буны корьгенлер эписи шашып къалдылар. Бир-биринден: — Бу насыл шей? — деп сорай эдилер. — Насылдыр бир яп-янъы огретюв… Онынъ къудрети о къадар буюк ки, О, арам рухларгъа эмир эте, олар исе Онъа бойсуналар. Онынъ акъкъында хабер бутюн Галилея топракъларына тез-тез даркъалды. Иса синагогадан чыкъар-чыкъмаз, Якъуп ве Юханнен берабер Симон ве Андрейнинъ эвине кирдилер. Симоннынъ къайнанасы юксек сыджакънен хаста ята эди. Шуны ашыкъып Исагъа айттылар. О, хастанынъ янына барып, оны къолундан тутып турсатты. Къадыннынъ сыджагъы шу дакъкъасы тюшти. О турып, оларгъа софраны донатты. Акъшам олып, кунеш къонгъан сонъ, Исанынъ огюне бутюн хасталарны ве джин ургъанларны кетирдилер. Бутюн шеэр эалиси оларнынъ къапусы огюнде топланды. Иса чешит тюрлю хасталарны тедавийледи, чокъ шейтанларны къувып чыкъарды, амма оларгъа ич бир шей айтмагъа ясакъ этти. Олар исе Онынъ ким олгъаныны биле эдилер. ‌ Саба, танъ атмаздан эвель турып, Иса эвден чыкъты ве адам олмагъан бир ер тапып, дувалар окъуп башлады. Симон аркъадашларынен берабер Исаны эр ерде къыдырып башладылар. Оны тапып: — Эписи Сени къыдыралар, — дедилер. — Айдынъыз, башкъа ерлерге барайыкъ, — деди оларгъа Иса. — Къомшу къасабаларгъа барып, анда да Алланынъ Сёзюни анълатаджагъым. Мен шу макъсатнен ёлгъа чыкътым. Бойледже, Иса оларнынъ синагогаларында Алланынъ Сёзюни анълатып ве шейтанларны къувып чыкъарып, бутюн Галилея топрагъыны айланып чыкъты. ‌ Куньлернинъ биринде Исагъа бир адам кельди. Онынъ бутюн тенини арам лепра хасталыгъы баскъан. О, Исанынъ янына барып, тиз чёкип ялварды: — Эгер истесенъ, мени эляллап тедавийлерсинъ. Иса оны аджыды, къолуны узатып хастагъа тийди де, шойле деди: — Мен истейим, сени эляллап тедавийлейим. Шу дакъкъасы лепра хасталыгъы ёкъ олып, адам элял олды. [43-44] Иса оны сертликнен тенбиелеп: — Сакъын, кимсеге бир шей айтма! Руханийге барып корюн де, тедавийленгенинъ ичюн Муса буюргъан шейни бер де, шу эписине шаатлыкъ олсун, — деди. *** Амма о адам кетип, озюнен олгъан вакъианы орталыкъкъа даркъатып башлады. Нетиджеде, Иса энди шеэр ичине ачыкъ кирип оламайып, адамсыз ерлерде къала эди. Лякин адамлар Онъа анда да эр ерден келе эдилер. ‌ Бир къач куньден сонъ Иса кене Къафарнаум шеэрине кельди. Онынъ энди эвде олгъаныны эшитип, о къадар чокъ адам топланды ки, къапунынъ огюнде, азбарда биле ер къалмады. Иса оларгъа Алланынъ Сёзюни анълатып башлады. Шу арада дёрт адам паралич ургъан бир инсанны котерип кельдилер. Адам чокълугъындан Исагъа якъынлашмакъ имкяныны тапалмайып, Иса олгъан эвнинъ дамыны ачтылар, хастаны яткъан тёшеги устюнде яваштан тюшюрдилер. Иса, оларнынъ иманыны корип, хастагъа: — Огълум, гуналарынъ багъышланды! — деди. Бу ерде бир къач Къанун оджалары да отура эдилер. Олар ичинден шойле тюшюндилер: «Бу адамнынъ айткъанлары недир? Бойле сёзлер куфюрдир! Гуналарны Алладан башкъа ким багъышлай биле?» Иса бир кереден Озь рухунен оларнынъ фикирлерине далды да, оларгъа шойле деди: — Сизинъ юреклеринъиздеки тюшюнджелер недир! Хастагъа айтыладжакъ сёзлерден къайсы къолайджа: «Гуналарынъ багъышланды», — я да «Тур, тёшегинъни ал да, бар», — демекми? Амма, Инсан Огълунынъ ер юзюнде гуналарны багъышламагъа къудрети олгъаныны билинъиз! — деди. Сонъ хастагъа: — Санъа айтам: еринъден тур, тёшегинъни ал да, эвинъе кет! — деди. Адам шу дакъкъасы турды, тёшегини котерди ве эписининъ козю огюнде чыкъып кетти. Буны корьгенлер шашып къалдылар. — Биз бойле шейлерни ич бир вакъыт корьмедик! — деп, Аллагъа шукюрлер эттилер. Иса кене Галилея голю боюна кетти. Халкъ Онынъ янында топланды, ве Иса оларны огретти. Шу ерлерден кечкенде, Иса салым топлангъан еринде отургъан Алфейнинъ огълу Левийни корьди. — Меним артымдан юр! — деди онъа Иса. Левий турып, Исанынъ артындан кетти. Сонъ Иса Левийнинъ эвинде эди. Бир софра башында Онен ве Онынъ шегиртлеринен берабер чокъ салым топлайыджылар ве гунакярлар да ашап-ичип отура эдилер. Онынъ артындан юргенлернинъ сайысы ёкъ эди. Исанынъ салым топлайыджылар ве гунакярларнен отурып ашап-ичкенини корьген фериселер ве Къанун оджалары Онынъ шегиртлерине: — Бу насыл шей? О салым топлайыджылар ве гунакярларнен ашап-ичип отура да! — дедилер. Буны эшиткен Иса оларгъа шойле деди: — Эким сагъламларгъа дегиль, хасталаргъа керек. Мен инсафлы адамларны дегиль, гуналыларны чагъырмагъа кельдим. ‌ Бир кунь Ягъянынъ шегиртлери ве фериселер урф-адет боюнджа аштан-сувдан вазгече эдилер. Адамлар, Исагъа келип, бойле суаль бердилер: — Ягъянынъ ве фериселернинъ шегиртлери аштан-сувдан вазгечкенде, Сенинъ шегиртлеринъ ашап-ичип юргенлери недир? Иса оларгъа шойле джевап берди: — Тойгъа чагъырылгъан киевнинъ мусафирлери, киев оларнен олгъанда, ашны ред этерлерми? Ёкъ, киев оларнен олгъандже, ашап-ичерлер! Амма ойле куньлер келеджек ки, киевни араларындан аладжакълар. Иште олар о вакъытта аштан вазгечеджеклер. Кимсе эски урбагъа янъы парчадан ямав къоймаз, чюнки янъы ямав эски урбадан йыртылып, тешикни даа бетер алгъа кетирир. Эм, кимсе яш шарапны эски мешин торбаларына толдурмай, чюнки яш шарап джарты торбаны да йыртаджакъ, шарап да бозуладжакъ, торба да гъайып оладжакъ. Яш шарапны янъы мешин торбаларгъа толдуралар. ‌ Раатлыкъ куньлерининъ биринде Иса богъдай тарласындан кечип кетеята эди. Онынъ шегиртлери ёл бою башакъларны къопарып башладылар. Буны корьген фериселер Исагъа: — Бакъ сен оларны! Раатлыкъ куню япмагъа мумкюн олмагъан шейлерни не ичюн япалар? — дедилер. Иса оларгъа шойле джевап берди: — Сиз Давут падиша ве онынъ адамлары ач ве мухтадж олгъанда не япкъанлары акъкъында окъумадынъызмы? Авиатар баш руханий олгъан заманда Давут Алланынъ Эвине кирип, тек руханийлерге ашамагъа мумкюн олгъан теклиф пителерини ашагъан ве адамларына да берген. Сонъ Иса шойле деди: — Инсан раатлыкъ куню ичюн дегиль, раатлыкъ куню инсан ичюн яратылгъан. Шунынъ ичюн Инсан Огълу — раатлыкъ кунюнинъ де Раббисидир. ‌ Иса кене синагогагъа кирди. Анда бир къолу сакъатланып къуругъан адам бар эди. Раатлыкъ куню бу сакъатны тедавийлер экенми, деп, Оны къабаатламакъ ичюн, артындан бакъып адамлар тура эдилер. Иса, къолу сакъат олгъан адамгъа: — Ортагъа чыкъ! — деди. Сонъ оларгъа бойле суаль берди: — Раатлыкъ куню яхшылыкъ я да яманлыкъ япмакъ мумкюнми? Къанун нени рухсет эте? Джан къуртармакъмы я да ольдюрмекми? Олар индемедилер. Иса адамларнынъ о къадар таш юрекли олгъанларына къайгъырып, этрафына кедер ве ачувнен бакъты. Къолу сакъат адамгъа исе: — Къолунъны узат! — деди. О, сакъат къолуны узаткъанынен, къолу тюзельди. Фериселер исе кетип, шу саат Ироднынъ тарафдарларынен бирликте топлашып, Исаны насыл этип ольдюрмеге акъыл таныштылар. Иса шегиртлеринен берабер голь тарафкъа ёл алды. Онынъ артындан Галилея ве Еудиеден пек чокъ адам юрмекте эди. Онынъ япкъанларыны эшитип, тап Ерусалим, Идумея, Иордан аркъасындан, Тир ве Сидон виляетлеринден адам акъынтысы кельди. Къалабалыкъта сыкъылып къалмамакъ ичюн, Иса шегиртлерине бир къайыкъ азырламакъ керегини айтты. Чокъ адамны тедавийлегенини билип, чешит хасталыкъларгъа огърагъанлар бир-бирини итеклеп, Онъа токъунмакъ истей эдилер. Джинлер исе Оны корьгенде, ерге йыкъылып: — Сен — Алланынъ Огълусынъ, — деп къычыра эдилер. Амма Иса, Озю ким олгъаныны бильдирмеге кесен-кес ясакъ эте эди. Ондан сонъ Иса дагъ устюне чыкъып, шегиртлеринден Озю сайлап алгъанларыны чагъырды. Олар Исанынъ янына кельдилер. [14-15] Янында бутюн вакъыт олсунлар, Алла Сёзюни даркъатсынлар ве инсанлар ичинден джин къувмакъ къудретини алсынлар деп, Иса Озюне он эки эльчини сайлап алды. *** О, он эки шегирт сайлагъанларнынъ адлары: Симон (Иса онъа Пётр адыны берди), Зебедайнынъ огълу Якъуп, онынъ къардашы Юхан (Иса оларгъа Боанергес, я да «Гурюльдюнинъ огъуллары» адыны берди), Андрей, Филип, Бартоломай, Матта, Тома, Алфейнинъ огълу Якъуп, Фадда, Ветанпервер Симон ве сонъундан Исагъа хаинлик япкъан Иуда Искариот. ‌ Бундан сонъ Иса эвине къайтты. Анда кене о къадар адам топланды ки, оларгъа бир тилим отьмек ашамагъа биле вакъыт олмады. Исанынъ якъын адамлары буны эшитип: — О акъылдан азды, — деп, Оны алып кетмеге кельдилер. Ерусалимден кельген Къанун оджалары: — Онынъ ичинде Беэльзебул шейтан бар! Шунынъ ичюн О, джинлерни джинлер башлыгъы къуветинен къувып чыкъара! — дедилер. Иса исе, оларны янына чагъырып, кинаели икяелер айтып башлады: — Шейтан Шейтанны насыл къувып чыкъараджакъ? Эгер бир падишалыкъ озь ичинден болюнсе, о падишалыкъ аякъта туралмаз. Эгер бир эв озь ичинден болюнсе, о эв аякъта туралмаз. Эгер Шейтан озюне къаршы чыкъса, о, аякъ устюнде туралмаз, амма онынъ сонъки куню якъынлашты. Кимсе, кучьлю адамнынъ эвине кирип, онынъ малыны хырсызламаз. Амма башта кучьлю адамны багъласа, бутюн мал-мулькюни хырсызлап кетер. Сизге догърусыны айтам: адамларнынъ япкъан гуналары ве айткъан куфюрликлери багъышланаджакъ. Амма куфюр сёзлерни Мукъаддес Рухкъа къаршы айткъан адам эбедий багъышланмайджакъ, эбедий джезагъа махкюм этиледжек. Иса бу сёзлерни айткъанынынъ себеби шунда ки, базылары: — Оны джин урды, — дей эдилер. ‌ Исанынъ анасынен къардашлары келип чыкътылар. Озьлери эвге кирмейип, Оны чагъырмакъ ичюн бир адамны ёлладылар. Исанынъ этрафында пек чокъ адам бар эди. Олар Онъа: — Ананънен къардашларынъ ве къызкъардашларынъ тышарыда турып, Сени чагъыралар, — дедилер. Иса оларгъа: — Меним анам ве къардашларым кимдир? — деди. Сонъ этрафында отургъанларгъа бакъып: — Мына, булар Меним анам ве къардашларым! Ким Алланынъ истегини беджерсе, о Меним къардашым, къызкъардашым ве анам, — деди. Иса кене голь боюнда адамларны огрете эди. Онынъ янына о къадар чокъ адам топланды ки, Иса къайыкъкъа отурып сувгъа тюшмеге меджбур олды. Адамлар исе ялыда къалдылар. Иса чокъ кинаели икяе айтып, халкъкъа насиатлар берди. — Шуны динъленъиз, — деди Иса. — Бир урлукъ сачыджы тарлагъа чыкъа. О урлукъ сачкъанда, базы урлукълар ёл кенарына тюше. Шу арада къушлар учып келелер де, урлукъларны чокъуп ёкъ этелер. Башкъа урлукълар ташлы, топракъ аз олгъан ерге тюше ве тезден осип чыкъалар, чюнки топракъ бу ерде юфкъа экен. Кунеш чыкъкъан сонъ исе, олар сарара-солалар ве яхшы тамыр атып олмагъанларындан, къуруп къалалар. Урлукъларнынъ бир къысмы тикенликке тюше, тикенлер тез оселер ве фиданларны богъып, гъайып этелер. Яхшы топракъкъа тюшкен урлукълар исе чыкъалар ве буюк олып оселер, яхшы берекет берелер: бир урлукътан отуз къат, башкъалары алтмыш ве дигерлери юз къат арткъач берекет кетирелер. Къулагъы барлар буны эшитсинлер! — деди Иса. Адамлар даркъалып, Исанынъ янында тек он эки шегирти ве Онынъ артындан эр вакъыт юргенлер къалгъанда, олар Исадан кинаели икяелернинъ манасыны сорадылар. Иса оларгъа бойле деди: — Алла Падишалыгъынынъ сыры сизге белли. Тышарыда къалгъанлары исе эр шейни кинаели икяелер ярдымынен анълайлар. Оларгъа кинаели икяелерни айтылгъанынынъ макъсады шундадыр: Олар, козьлеринен бакъып — корьмесинлер, къулакъларынен эшитип — анъламасынлар, сонъ тёвбе этмесинлер, гуналары багъышланмасын! Бу кинаели икяени анъламадынъызмы? Ойле олса, башкъа икяелерни насыл анълайджакъсыз? — деди оларгъа Иса. — Урлукъ сачыджынынъ сачкъаны — Алланынъ Сёзюдир. Базы адамлар ёл кенарындаки топракъкъа ошайлар. Олар сёзни динълегенде, Шейтан бирден келип, бу адамларнынъ юрегине сачылгъан сёзни — урлукъны — хырсызлап кете. Дигерлери исе урлукъны алгъан, ташлы топракъкъа ошайлар. Сёзни эшитип, оны тезликнен ве къуванчнен къабул этелер. Лякин де бир шейге, де башкъа шейге дикъкъат этип, урлукъкъа тамыр атмагъа ёл бермейлер. Шу сёз ичюн оларнынъ башына къаза-беля кельсе, олар аман ёлундан къайталар. Башкъалары исе, урлукъны алгъан, тикенли топракъ киби: олар сёзни эшителер, амма аят къасеветлери, зенгинликнен алданув ве башкъа шейлер истеклери келип, сёзни бастыралар, ве урлукълар берекетсиз къалалар. Урлукъны алгъан, яхшы топракъкъа ошагъан адамлар да бар. Олар, сёзни эшитип, оны къабул этелер. Олардан базылары отуз къат, башкъалары алтмыш къат ве дигерлери юз къат берекет берелер. ‌ Иса сёзюни девам этти: — Чыракъны эвге кетирип, оны къопкъа я да ятакъ тюбюне къоярсызмы? Ёкъ, оны шамдан устюне къоялар! Эр бир шей озь вакътында айтылмакъ ичюн, гизлене. Эр бир шей, озь вакътында чыкъарылмакъ ичюн, сакълана. Къулагъы барлар буны эшитсинлер! Иса сёзюни девам этти: — Эшиткенинъизге дикъкъат этинъиз. Сиз насыл ольчев иле ольчесенъиз, айны шу ольчевнен сизге де ольчеп бериледжек ве даа къошуладжакъ. Кимде бар олса, онъа даа бериледжек. Кимде ёкъ олса, олгъаны да тутып алынаджакъ. Сонъ Иса шойле деди: — Алланынъ Падишалыгъы бунъа ошай: Бир адам топракъкъа урлукъ сача. О, гедже юкълап, куньдюз тура. Урлукънынъ насыл осип-узангъанындан онынъ хабери ёкъ. Топракъ озь-озюнден башта ешиль сапчыкъны, сонъ башакъны, ондан сонъ башакъта толгъан ашлыкъны чыкъара. Ашлыкъ пишкен сонъ, адам оракъны къолуна ала — берекетни джыймагъа вакъыт кельди. Сонъ Иса шойле деди: — Алланынъ Падишалыгъыны ненен къыяслайыкъ? Оны насыл кинаели икяенен ифаделейик? Мына, Алланынъ Падишалыгъы бир хардал урлугъына ошай: оны топракъкъа сачкъанда, ер юзюнде бу урлукътан уфакъ урлукъ олмай. Амма, сачылгъан сонъ ойле осип котериле ки, бостандаки бутюн осюмликлерден юксек ола. Онынъ пытакълары о къадар буюк олалар ки, къушлар оларнынъ салкъынында юва къуралар. Иса, даа чокъ кинаели икяелер айтып, адамларгъа, сыгъдыргъанлары къадар, Алланынъ Сёзюни анълата эди. О, эр шейни кинаели икяелернен айта эди. Тек шегиртлеринен бир Озю къалгъанда, бу шейлерни оларгъа ачыкъ анълата эди. ‌ Шу куню акъшам устю Иса шегиртлерине: — Гольнинъ о бир ялысына ялдап кечейик, — деди. Олар, адамларны къалдырып, къайыкъта отургъан Исаны озьлеринен берабер алдылар. Янларында башкъа къайыкълар да бар эди. Сонъ бирден ойле бир кучьлю фуртуна къопты ки, къайыкъкъа далгъалар урулып, оны толдурып башладылар. Иса исе башыны ястыкъкъа къойып, къайыкънынъ къуйругъы тарафында юкъламакъта эди. Шегиртлери Оны уятып: — Оджам! Биз сувгъа баткъанымыз Сен ичюн эп бирми? — дедилер. Иса уянып, еринден турды да, фуртуна елине: — Токъта! — деди ве гольге тынчланмагъа эмир этти. Шу ань ель тынды, гольге тынчлыкъ чёкти. Ондан сонъ О, шегиртлерине: — Не ичюн сизлер бойле къоркъакъсынъыз? Сизинъ иманынъыз къаерде? — деди. Шегиртлери къоркъып шашып къалдылар. Бири-бирлеринден: — Кимдир бу я? Ель де, голь де Онъа бойсуналар! — деп сораштылар. Олар гольнинъ къаршы тарафындаки герасалыларнынъ юртуна келип чыкътылар. Иса къайыкътан тюшкенинен, бирден Онъа таба шу ердеки къабирлернинъ арасындан джин ургъан бир адам чыкъты. Мезарлыкъта яшагъан бу адамны кимсе зынджырларнен биле багълап оламай эди. Оны чокъ керелер зынджырларнен багълап, аякъларына бугъавлар кирсетселер де, о зынджырларны узип, бугъавларны сындырып ташлай эди. Онъа кимсенинъ кучю етмей эди. Гедже-куньдюз токътамайып, къабирлер арасында, къырлар устюне чыкъып, озюни ташларнен урып, багъырып юре эди. О, Исаны узакътан корип, чапып кельди де, Онынъ аякълары огюне бель букип, бар сесинен ялварды: — Эй, Иса, Юдже Алланынъ Огълу, менде не ишинъ бар? Алланынъ акъкъы ичюн, мени къыйнама! (Иса джинге: «Эй, джин, бу адамдан чыкъып кет!» — деген эди.) Иса ондан: — Адынъ не? — деп сорады. — Адым Орду, чюнки бизлер чокъмыз, — деп джевап берди о. Джинлер, Иса оларны бу юрттан айдап чыкъармамасы ичюн, Онъа чокъ ялварды. Шу ерлердеки бир байыр тёпесинде буюк бир домуз сюрюси отлап юре эди. Джинлер Исагъа ялварып: — Бизни бу домузларгъа ёлла, оларгъа кирейик, — дедилер. Иса оларгъа разылыкъ берди. Джинлер адамдан чыкъып, домузларгъа кирдилер. Сонъ эки бинъге якъын домуз тик къая устюнден гольге секирип, сув ичинде богъулып ольдилер. Домузларны отлаткъан адамлар къачып кетип, бу адисе акъкъында шеэрде ве онынъ этрафларындаки къасабаларда биле айтып чыкътылар. Бутюн адамлар не олгъаныны бакъмагъа кельдилер. Олар Исанынъ янына келип, бакъсалар, анавы, бир орду джин ургъан адамнынъ акъылы озюне кельгенини, озю де кийинип-къушанып отургъаныны корьдилер ве пек къоркътылар. Бу вакъианы корьгенлер о адам джинлеринден насыл къуртулгъаныны ве домузлар неге огърагъанлары акъкъында халкъкъа тариф эттилер. Онынъ ичюн бу ернинъ сакинлери Исаны оларнынъ юртундан кеткенини истедилер. Иса къайыкъкъа отургъанда, джинлеринден къуртулгъан адам Онен берабер кетмеге разылыкъ сорады. Амма Иса разылыкъ бермеди. — Озь эвинъе, якъынларынъа бар, оларгъа Рабби сени аджып, не япкъаныны ве санъа мерамет косьтергенини айтып бер, — деди онъа. Адам кетти, Иса онъа не япкъаныны Он Шеэр топракъларында айтып юре башлады. Буны эшиткенлер шашып къала эдилер. Иса кене гольнинъ башкъа ялысына къайыкънен барды. Онынъ этрафында чокъ адам топланды. Иса гольнинъ ялысында олгъанда, Онынъ янына синагога башлыкъларындан Яир адлы бир адам кельди. Исаны корьгенинен, Онынъ аякъларына йыкъылды да, ярдым истеп ялварды: — Къызым олюм алында ята. Эвиме келип, онъа эллеринъни къойсанъ, о, сагъ къалып, тюзеледжек! — деди. Иса онен берабер кетти. Онынъ артындан пек чокъ адам кеткени ичюн, этрафында буюк къалабалыкъ эди. Адамларнынъ арасында он эки йыл къан акъувынен чекишкен бир къадын бар эди. О чешит экимлерден чокъ азап чеккен, бутюн мал-мулькюни масраф эткен, амма ич бир файда корьмеген, аксине, алы даа бетер олгъан. Шу къадын Иса акъкъында эшитип, адам къалабалыгъында Онынъ артындан барып, гизлиден Онынъ кийимине тийди. Озюнджесине: «Эгер мен Онынъ урбасына биле тийсем, тюзелирим», — деп тюшюнген. Шу ань къадыннынъ къан акъувы токътады. Хасталыгъындан къуртулгъаныны бутюн беденинен дуйды. Иса исе Озюнден кучь чыкъкъаныны дуйды ве этрафындаки адамларгъа чевирилип: — Меним кийимлериме ким тийди? — деп сорады. Шегиртлери Онъа: — Сенинъ эр тарафынъда адамлар къалабалыгъыны корип турасынъ да, кийимлериме ким тийди, деп сорайсынъмы? — дедилер. Амма Иса буны япкъан къадынны этрафында козьлеринен къыдыра эди. Озюне не олгъаныны анълагъан къадын къоркъып-къалтырап Исанынъ алдына кельди де, Онынъ аякълары тюбюне озюни ташлап, бутюн акъикъатны айтып берди. Иса исе онъа: — Къызым, сени иманынъ тедавийледи. Тынчлыкънен бар ве хасталыгъынъдан азат ол, — деди. Иса бу сёзлерни айткъанда, синагога башлыгъынынъ эвинден адамлар келип, онъа: — Къызынъ ольди. Оджаны къасевет эттирме, — дедилер. Амма Иса, бу сёзлерге къулакъ асмай, синагога башлыгъына Яирге: — Къоркъма, тек инан! — деди. Пётр, Якъуп ве онынъ къардашы Юхандан гъайры Иса Озюнинъ артындан кетмеге кимсеге разылыкъ бермеди. Синагога башлыгъы Яирнинъ эвине келип чыкъты, анда шашкъынлыкъны ве кескин сеслернен такъмакълап агълагъанларны корьди. Иса эвге киргенинен: — Сизлер неден кедерленесинъиз? Не ичюн агълайсынъыз? Бу бала ольмеген, о юкълап ята, — деди. Онынъ устюнден кульгенлер де олды. Амма Иса, эписини тышарыгъа чыкъарып, тек къызчыкънынъ ана-бабасынен Озь шегиртлеринен берабер къызчыкъ яткъан одагъа кирди. Анда баланынъ къолуны алды ве: — Талита, кум! — деди. Бу сёзлернинъ терджимеси: «Эй, къызчыкъ, санъа айтам: тур еринъден!» — демектир. Къызчыкъ шу дакъкъасы еринден турды ве юрип кетти. О, энди он эки яшларында эди. Бу аджайип шейни корьген адамлар эписи шашып къалдылар. Иса исе оларгъа: — Буны кимсе бильмесин, — деп, къатты эмир этти. Къызчыкъкъа да аш берильмесини буюрды. ‌ Иса шу ерден чыкъып, Озь юртуна кельди. Шегиртлери де Онынъ артындан бардылар. Раатлыкъ кунюнде Иса синагогада адамларны огрете башлады. Оны динълегенлерден чокъ адам шашып: — Бу бильгиге О къайдан малик олгъан экен? Онъа бойле акъылны ве бойле аджайип шейлерни япмакъ къуветини ким берген? Мерьемнинъ огълу, Якъуп, Йосе, Иуда ве Симоннынъ агъасы, адий бир дюльгер Иса дегильми я? Онынъ къызкъардашлары да мында, бизим арамызда турмайлармы? — деди ве Исаны ред эттилер. Иса исе оларгъа: — Пейгъамберни эр ерде урьмет этелер, тек озь ветанында, озь эвинде ве озь сой-сопларынынъ арасында онынъ къадрине етмейлер, — деди. Анда ич бир аджайип шей яраталмады. Тек бир къач хастагъа къолларыны тийдирип, оларны сагълам этти. О, оларнынъ имансызлыгъына шашып къала эди. Иса кой-койден юрип адамларны огрете эди. Он эки шегиртини янына чагъырып, оларны экишер-экишер болип, халкъ арасына ёллады. Оларгъа арам рухларны къувмакъ ичюн къудрет берди, ёлгъа таякъларындан гъайры ич бир шей: не торба, не пите, не де къушагъындаки бакъыр акъча алмагъа, тек аякъларына чарыкъ кийип чыкъмагъа эмир этти. — Эки дане урба биле алманъыз. Эгер бирде-бир ерде эвге кирсенъиз, шу ерден чыкъмагъандже, о эвде къалынъыз. Эгер бир ернинъ адамлары сизни къабул этмеселер ве динълемеселер, шу ерден чыкъаяткъанда, аякъларынъыздан тозны къакъып кетинъиз. Бу, оларгъа къаршы шаатлыкъ олур, — деди Иса. Бойлеликнен, шегиртлер ёлгъа чыкъып, халкъны тёвбе этмеге чагъырып юрдилер. Баягъы джинлерни къувып чыкъардылар ве чокъ хасталарны зейтюн ягъынен сюртип тедавийледилер. ‌ Иса акъкъында Ирод падиша эшитти. Исанынъ намы белли олды, ве адамлар Онынъ акъкъында: «Сувгъа Батырыджы Ягъя тирильди! Шунынъ ичюн онда аджайип шейлер япмагъа кучю бар», — айта эдилер. Башкъалары исе: «О — Ильяс», — деп сая, даа башкъалары: «О — эвельки пейгъамберлер киби бир пейгъамбердир», — дей эдилер. Ирод исе, буны эшитип: — Бу, мен башыны кестирген Ягъядыр. О тирилип кельген, — деп тура эди. Ирод озь къардашы Филипнинъ сабыкъ апайы олгъан Иродиягъа эвленген сонъ, Ягъяны зиндангъа ташлагъан эди. Ягъя Иродгъа: — Къанун боюнджа санъа бу къадынны апай этип алмагъа олмай, — деп, юре эди. Иродия Ягъягъа тиш къайрап, оны ольдюрильмесини истесе де, озь ниетине еталмай эди. Ирод Ягъянынъ инсафлы ве азиз адам олгъаныны билип, ондан къоркъа ве оны къорчалай эди. Ягъянынъ сёзлерини бегенип, динълей эди, амма бу сёзлер оны буюк бир шашкъынлыкъ ичинде къалдыра эдилер. Бир куню къолай фырсат тапылды. Ирод догъгъан куню мунасебетинен озюнинъ буюклери, бинъбашылары ве Галилея башлыкълары ичюн зияфет япты. Анда Иродиянынъ къызы келип, оюнгъа тюшти. Онынъ ойнагъаныны эм Ирод, эм мусафирлер пек бегендилер. Сонъ падиша къызгъа: — Не истесенъ, исте, мен санъа берерим, — деди. Эм сёз берди: — Менден не сорасанъ, береджем, падишалыгъымнынъ ярысыны биле береджем, — деди. Къыз андан чыкъып, анасына: — Нени истейим? — деди. — Сувгъа Батырыджы Ягъянынъ башыны сора! — деди анасы. Къыз шу ань падишанынъ янына чапып барып: — Манъа шимди Ягъянынъ башыны алып, бир табакъ устюнде кетирсинлер, — деди. Падиша пек буюк къасеветке тюшти. Амма янында олгъан мусафирлер огюнде ант эткени ичюн, къызнынъ риджасыны ред этмеге истемеди. Джеллятны йиберип, Ягъянынъ башыны кетирмесини буюрды. Джеллят зиндангъа барып, Ягъянынъ башыны кести ве табакъ устюнде кетирип, къызгъа берди; къыз исе оны анасына алып кетти. Ягъянынъ шегиртлери бу хаберни эшитип, онынъ джеседини келип алдылар ве дефн эттилер. ‌ Эльчилер Исанынъ янына къайтып, насыл ишлер япкъанларыны, халкъкъа нелер огреткенлерини айтып бердилер. Иса оларгъа: — Энди тынч ве адамсыз бир ерге барынъыз, бир озюнъиз къалып, раатланынъыз, — деди. Келип-кеткенлернинъ чокълугъындан оларнынъ аш ашамагъа биле вакъты ёкъ эди. Иса шегиртлеринен къайыкъкъа минип, адам олмагъан бир ерге ёл алды. Амма адамлар оларнынъ кетеяткъанларыны корьдилер, ве чокъ адамлар Исаны таныдылар. Якъын шеэрлернинъ сакинлери джаяв ёлгъа чыкъып, Исанен шегиртлери бараяткъан ерге ялыдан чапып, олардан эвель етип кельдилер. Иса къайыкътан чыкъып, чокъ адамларны корип, оларны аджыды. Олар чобансыз къойларгъа ошай эдилер. Иса оларгъа чокъ шейлерни огретип башлады. Баягъы вакъыт кечкен сонъ, шегиртлери Исанынъ янына келип: — Бу ерде кимсе яшамай экен, эм энди кеч олды. Халкъны йибер, этрафтаки койлерге барып, озьлерине аш сатын алсынлар. Оларнынъ ашамагъа ич бир шейлери ёкъ да, — дедилер. Иса исе: — Сизлер оларгъа аш беринъиз! — деди. — О къадар пара къайдан алайыкъ? Бу адамларны тойдурмакъ ичюн, эки юз динар керек! — дедилер Онъа. Иса: — Не къадар отьмегинъиз бар? Барып бакъынъыз, — деди. Олар бакъып келип: — Беш дане отьмек ве эки дане балыкъ бар, — дедилер. Иса шегиртлерине халкъны топ-топ этип ешиль отлар устюне отуртмакъны буюрды. Адамлар юзер ве эллишер олып, группаларнен отурдылар. Иса беш отьмекнен эки балыкъны алды, козьлерини коклерге котерип, шукюр дувасыны окъуды. Отьмеклерни болип, адамларгъа даркъатмакъ ичюн шегиртлерине берди. Эки балыкъны да эписине болип берди. Эр кес ашап тойды. Сонъ артып къалгъан отьмек парчаларынен ве балыкъларнен даа он эки сепет топладылар. Отьмек ашагъанларнынъ арасында тек акъайлардан беш бинъ эди. ‌ Бундан сонъ, Иса шегиртлерине, тез-тез къайыкъкъа отурып, Ондан эвель гольнинъ къаршы ялысындаки Бетсайда шеэрине кечмеге буюрды. Озю исе адамларны йибереджек эди. Халкънен сагълыкълашкъан сонъ, Иса дува окъумагъа дагъгъа чыкъты. Акъшам олгъанда, къайыкъ энди гольнинъ ортасында эди, Иса исе ялынъыз Озю ялыда къалды. Ель шегиртлернинъ къайыгъына къаршы эсмекте эди. Иса оларнынъ къайыкъта ельге къаршы ялдап къыйналгъанларыны корип, танъ атмаздан сув устюне басып, шегиртлери тарафкъа ёл алды. Оларгъа якъынлашып, янларындан кечип кеткен киби олды. Шегиртлер исе голь устюнде юрген Исаны корип, Оны хаялет беллеп, къычырышып башладылар. Оны корьгенде, эписининъ юреклери къоркъудан ойнады. Амма Иса шу ань оларгъа: — Джесюр олунъыз! Бу — Меним! Къоркъманъыз! — деди. Шойле дегенинен, барып къайыкъкъа чыкъты. Шу дакъкъасы ель тынды. Бу шей шегиртлерни даа бетер шашырды. Олар отьмекнен олып кечкен аджайип адисени анъламадылар, юреклери де ачылмагъан эди. ‌ Гольни кечип, олар Геннесаретте ялыгъа етип кельдилер ве анда токътадылар. Къайыкътан тюшкенлеринен, адамлар оларны таныды. Тезден бу хабер бутюн этрафкъа даркъалды. Исанынъ къайда олгъаныны эшиткенлер хасталарны тёшеклер устюнде котерип кетире эдилер. О къайда бармаса да — койлерде, шеэрлерде — адамлар хасталарны ачыкъ мейданларгъа чыкъарып яткъыза эдилер. Урбасынынъ бир этегине тиймек ичюн разылыкъ сорай эдилер. Онъа къол тийдирип олгъанлар эписи тюзеле эдилер. Исагъа Ерусалимден бир къач Къанун оджасы ве фериселер кельдилер. Олар, Исанынъ шегиртлеринден базылары кирли къолларынен, яни эллерини ювмайып, отьмек ашагъанларыны корьгенлер. Фериселер ве эписи еудийлер баба-деделерининъ урф-адетлерини сакълап, къолларыны яхшы этип ювмагъандже, аш ашамагъа отурмайлар. Базаргъа барып кельген сонъ да, башта ювуналар, сонъ аш ашайлар. Шунынънен, пиалалар, бардакълар, бакъыр чанакъ-чёльмеклерни ве ятакъларны ювып, даа чокъ адетлерни кутелер. Фериселер ве Къанун оджалары Исадан: — Сенинъ шегиртлеринъ баба-деделеримизнинъ адетлерини не ичюн бозалар? Не ичюн ювулмагъан къолларынен отьмек ашайлар? — деп сорадылар. Иса оларгъа шойле джевап берди: — Экиюзьлюлер! Ешая пейгъамбернинъ Язысында сизлер акъкъында айткъан сёзлери пек яхшы экен: Бу халкъ Мени тильнен урьмет эте, юреклери исе Менден пек узакъ. Манъа бошуна табыналар, инсан эмирлерини берип огретелер. Сиз Алланынъ эмирини быракъып, инсан урф-адетлерини тутасыз. Усталыкънен Алланынъ эмирини четке чекип ташлайсыз да, озь урф-адетлеринъизни кутесиз, — деди Иса. — Муса шойле айткъан эди: «Бабасыны я да анасыны къаргъагъан адам ольдюрильсин». Амма сиз: «Эгер бир адам ана я да бабасына: “Меним санъа береджек ярдымым — къурбан, Аллагъа багъышлангъан бахшыш”, — десе, о ана-бабасына ич бир яхшылыкъ япмаса да ола», — дейсиз. Шунынънен, сиз озюнъизнинъ урф-адетлеринъизнен Алланынъ Сёзюни ёкъ этесиз. Бунъа ошагъан даа чокъ шейлер япасыз. Сонъ Иса халкъны кене янына чагъырып, шойле деди: — Эпинъиз Мени динъленъиз де, айткъанларымны анъламагъа тырышынъыз! [15-16] Тышарыдан инсан ичине кирген ич бир шей оны арам этип оламай. Аксине, адамнынъ ичинден чыкъкъан шей оны арам эте. *** Иса, адамларнынъ арасындан чыкъып, эвге кирген сонъ, шегиртлери Ондан бу кинаели икяенинъ манасыны сорадылар. О оларгъа: — Гъалиба сиз де ойле акъылсызларсынъыз? — деди. — Тышарыдан адамнынъ ичине кирген ич бир шей оны арам этип оламагъаныны анъламайсызмы? Бу шейлер адамнынъ юрегине дегиль, ашкъазанына кире ве аякъёлгъа кете. Бунынънен Иса эписи ашларны элял этти. Сонъ О: — Адамнынъ ичинден чыкъкъан шейлер исе оны арам этелер, — деди. — Ичтен, я да инсаннынъ юрегинден яман фикирлер, ороспулыкъ, хырсызлыкъ, адам ольдюрюв, аиле садыкълыгъыны бозув, ачкозьлюлик, яманлыкъ, алдав, ахлякъсызлыкъ, пахыллыкъ, куфюр сёзлер, менменлик, акъылсызлыкъ чыкъа. Мына бу яманлыкъларнынъ эписи адамнынъ ичинден чыкъып, оны арам этелер. ‌ Иса шу ерден чыкъып, Тир шеэри тарафкъа кетти. Анда бир эвге кирди. Буны ич кимсе бильмегенини истеди, амма эп бир гизленип оламады. Къызыны джин ургъан бир къадын, Иса акъкъында эшитип, тез-тез келип, Онынъ аякълары тюбюне йыкъылды. Бу къадын Сурие-Феникеден олгъан ве еудий дегиль экен. Исагъа риджа этип, къызындан шейтанны къувып чыкъармасыны истеди. Иса онъа: — Башта балалар тойсун. Балалардан отьмекни алып, копеклерге ташламакъ яхшы дегильдир, — деди. Къадын Онъа: — Лафынъ догъру, Оджам, лякин копеклер де балалардан софра тюбюне тюшкен отьмек уфакъларыны ашайлар да, — деп джевап берди. Иса къадынгъа: — Эвинъе бар, бу сёзлеринъ ичюн шейтан къызынъдан чыкъып кетти, — деди. Къадын эвине кельгенде, къызыны, шейтандан къуртулып, тёшекте яткъаныны корьди. Сонъ, Тир шеэринден къайткъанда, Иса Сидон шеэринден кечип, Он Шеэр тарафындан Галилея голюне барып чыкъты. Исанынъ огюне бир сагъыр тильсизни кетирип, онъа къолларыны тийдиргенини истедилер. Иса оны адамлар арасындан алып чыкъып, бир четке чекти де, пармакъларыны онынъ къулакъларына тыкъты, сонъ тюкюрип, хастанынъ тилине тийдирди. Сонъ кокке бакъып, агъыр нефес алып: — Эффата! — деди. Бу сёзнинъ манасы «Ачыл!» демектир. Шу дакъкъасы о адамнынъ къулакълары ачылды, тили къыбырдап башлады, ве айткъан сёзлери анълашылды. Иса: — Бу аджайип шей акъкъында кимсеге айтманъыз, — деп буюрды. Амма О, не къадар: «Айтманъыз», — десе де, халкъ даа чокъ айтып юре эди. Оларнынъ шашкъанларынынъ сынъыры ёкъ эди. — О, эр шейни яхшы япа, сагъырларны эшиттире, тильсизлерни лаф эттире, — дей эди олар. Шу куньлерде кене чокътан-чокъ адам топланды. Ашамагъа бир шей къалмагъаны ичюн, Иса шегиртлерини янына чагъырып: — Халкъны аджыйым. Учь кунь Меним алдымда туралар, ашамагъа исе ич бир шейлери ёкъ. Эгер оларны эвлерине ач къалдырып йиберсем, ёлда такъаттан кесилирлер. Базылары узакъ ерлерден кельгенлер, — деди. Шегиртлери бунъа: — Оларны тойдурмакъ ичюн бу сахрада ким, къайдан шу къадар отьмек аладжакъ? — деп, джевап бердилер. — Не къадар отьмегинъиз бар? — деп сорады Иса. — Еди дане, — деди шегиртлер. Сонъ Иса халкъкъа ерге отурмакъны буюрды. Еди отьмекни алып, шукюр этип парчалады ве даркъатмакъ ичюн шегиртлерине берди. Шегиртлер халкъкъа даркъаттылар. Оларда бир къач балыкъ да бар эди. Иса шукюр дувасыны окъуп, оларны да даркъаттырды. Халкъ ашап тойды. Артып къалгъан кесеклерни джыйып, еди сепет толдурдылар. Шу ерде дёрт бинъге якъын адам бар эди. Сонъ Иса адамларны йиберип, Озю шегиртлеринен берабер тез-тез къайыкъкъа отурып, Далманута юртуна кельди. ‌ Фериселер чыкъып, Онен давалашып башладылар. Оны сынамакъ ичюн, коктен бир бельги косьтергенини истей эдилер. Лякин Иса, агъыр нефес алып, оларгъа: — Не ичюн бу несиль бельги талап эте? Сизлерге догърусыны айтам: бу несильге ич бир бельги косьтерильмейджек! — деди. Сонъ, оларны къалдырып, кене къайыкъкъа минди ве къаршы ялыгъа ёл алды. Исанынъ шегиртлери ёлгъа отьмек алмагъа унуткъанлар. Къайыкъта бир отьмектен башкъа бир шей къалмады. Шу арада Иса, шегиртлерине эмирлер берип: — Манъа бакъынъыз, фериселернен Ироднынъ маясындан сакъынынъыз! — деди. Олар исе бир-бирине: «Буны отьмек алмагъанымыз ичюн айтты», — дедилер. Иса, буны билип, оларгъа: — Сиз не ичюн озьара, янымызда отьмек ёкъ, дейсиз? Даа бир шей анъламайсынъызмы? Бунъа акъылынъыз етмейми? Юреклеринъиз даа кёрмы? Козьлеринъиз бар, амма корьмейсизми? Къулакъларынъыз бар, амма эшитмейсизми? — деди. — Сиз хатырлап оламайсызмы? Мен беш отьмекни парчалап, беш бинъ адамгъа болип бергенимде, сизлер ашап битирильмеген отьмекни къач сепетке джыйдынъыз? — Он эки сепет, — деди олар. — Мен еди отьмекни парчалап, дёрт бинъ адамгъа болип бергенимде, къач сепет отьмек къалды? — Еди сепет, — дедилер. — Ондан сонъ да анъламайсынъызмы? — деди оларгъа Иса. Иса Бетсайда коюне кельгенде, Онынъ алдына бир кёр адамны кетирип, онъа тийгенини истедилер. Иса, сокъурнынъ къолундан тутып, койнинъ ичинден алып чыкъты. Козьлерини тюкюриклеп, къолларыны онынъ башына къойды да: — Бир шейлер коресинъми? — деп сорады. Сокъур башыны котерип: — Адамларны корем, олар тереклерге ошайлар, амма юрелер, — деди. Иса даа бир кере кёрнынъ козьлерине къолларыны тийгизди. Кёр дикъкъатнен бакъып, эр шейни ачыкъ коре башлады. О энди бутюнлей тедавийленди. Иса оны эвине ёллагъанда: — Койге кирме, — деди. Иса озь шегиртлеринен берабер Филипнинъ Кайсареясы этрафындаки койлерге кетти. Ёлда шегиртлеринден: — Адамлар Мени ким деп саялар? — деп сорады. Шегиртлери: — Базылары Сени Сувгъа Батырыджы Ягъя, башкъалары — Ильяс, дигерлери исе — пейгъамберлерден бириси деп саялар, — дедилер. Иса олардан: — Я сиз Мени ким деп саясыз? — деп сорады. Пётр Онъа: — Сен Месихсинъ, — деди. Бундан сонъ Иса шегиртлерине Озю акъкъында кимсеге айтмагъа кесен-кес ясакъ этти. ‌ Иса шегиртлерини огретип башлады ки, Инсан Огълу чокъ азап чекмек, акъсакъаллар, баш руханийлер ве Къанун оджалары тарафындан ред этильмек, ольдюрильмек, амма учюнджи куню тирильмек керек. Иса буны ачыкъ-айдын айта эди. Буны эшиткен Пётр, Исаны четке чекип, Оны азарлап башлады. Амма Иса, айланып, шегиртлерине бакъты да, Пётрнынъ сёзюни болип: — Ёкъ ол козюмден, Шейтан! Сен Алланынъ ишлерини дегиль, адам ишлерини тюшюнесинъ, — деди. Сонъ Иса халкъны ве шегиртлерини янына чагъырып: — Ким Меним артымдан кетмеге истесе, озюнден вазгечип, озь хачыны котерип, Меним артымдан юрсюн. Ким озь джаныны къуртармагъа истесе, оны джояджакъ. Ким Мен ве Къуванчлы Хабер ичюн джаныны берсе, джаныны къуртараджакъ. Эгер инсан бутюн дюньяны запт этип, озь джанына зарар кетирсе, онъа бундан файда бармы? Инсан, озь джаныны къуртармакъ ичюн, не берер? Ким бу ороспу ве гунакяр несиль арасында Менден ве Меним сёзлеримден утанса, Инсан Огълу да, Алланынъ мукъаддес мелеклеринен берабер Бабасынынъ Шурети иле кельгенде, ондан утаныр, — деди. Иса девам этти: — Сизлерге догърусыны айтам: бу ерде тургъанлардан базылары даа олюм не олгъаныны бильмейип, Алланынъ Падишалыгъыны бутюн къудретинен кельгенини кореджеклер. ‌ Алты кунь кечкен сонъ, Иса Пётрны, Якъупны ве Юханны янына алып, юксек бир дагъгъа чыкъты. Анда олардан гъайры кимсе ёкъ эди. Исанынъ бутюн корюниши оларнынъ козьлери огюнде денъишти. Онынъ урбасы йылтырап, къар киби беяз олды, ер юзюнде ич бир адам урбаны бойле агъартып оламаз эди. Шу арада Ильяс ве Муса корюнип, Исанен субетлеше башладылар. Пётр Исагъа: — Равви, бу ерде бизге не яхшы я! Учь чалаш къурайыкъ да, бириси Санъа, бириси Мусагъа, бириси Ильяскъа олсун, — деди. О, не айтаджагъыны бильмей эди, олар эписи пек къоркъкъан эдилер. Шу вакъытта бир булут пейда олып, оларны кольгесинен къапатты. Булут ичинден: — Бу Меним севимли Огълумдыр, Оны динъленъиз! — деген бир сес кельди. Бирден, шегиртлер этрафларына бакъкъанда, озьлерининъ янында Исадан башкъа кимсени корьмедилер. Дагъдан тюшкенде, Иса оларгъа: — Инсан Огълу олюлерден тирильмегендже, корьген шейлеринъизни ич кимсеге айтманъыз, — деп буюрды. Олар бу эмирге бойсунсалар да, олюмден тирильмек не экени акъкъында бири-биринен акъыл таныша эдилер. Исадан: — Не ичюн Къанун оджалары: «Башта Ильяс кельмек керек», — дейлер? — деп сорадылар. Иса оларгъа шойле деди: — Догъру, Ильяс эвель келип, эр шейни азырламакъ керек. Амма не ичюн Инсан Огълу чокъ азап чекип хорланаджакъ, деп язылгъан? Мен сизге айткъаным шудыр: язылгъаны киби, Ильяс энди кельди, адамлар исе онынънен истегенлерини яптылар. Иса, къалгъан шегиртлерининъ янына къайтып кельгенде, оларнынъ этрафында чокъ адам ве оларнен давалашкъан Къанун оджаларыны корьди. Адамлар Исаны корип, Онынъ алдына къуванчлы шашкъынлыкънен чапып барып, селям бердилер. Иса шегиртлеринден: — Сиз оларнен не акъкъында давалашасыз? — деп сорады. Адамлардан бириси: — Оджам! Мен Санъа огълумны кетирдим; о тильсиз, онынъ ичине яман рух кирди. Шейтан онъа уджюм эткенде, оны ерге йыкътыра, баланынъ агъзындан копюк чыкъа, о, тишлерини гъыджырдатып, къатып къала, — деди. — Сенинъ шегиртлеринъе, шейтанны къувып чыкъарынъыз, деп ялвардым, лякин олар беджералмадылар. Иса: — Эй, имансыз адамлар! Не вакъыткъадже сизлернен оладжам?! Не къадаргъадже сизлерге даянаджам?! Баланы огюме кетиринъиз! — деди. Баланы Исанынъ янына кетирдилер. Шейтан Исаны корьгенинен, баланы къалтыратып башлады. Огъланчыкъ ерге йыкъылып, юварланды, агъзындан копюк чыкъа башлады. Иса онынъ бабасындан: — О, бу алгъа тюшкенинден не къадар вакъыт кечти? — деп сорады. — Балалыгъындан шойле, — деди бабасы. — Баланы ольдюрмеге истеп, шейтан оны чокъ кере де атешке, де сувгъа ташлады. Эгер къолунъдан кельсе, бизлерни аджып, ярдым эт, — деди. Иса онъа: — «Къолунъдан кельсе»?! Иманлы адам эр шейни япа билир, — деди. Шу ань баланынъ бабасы: — Инанам! Иманым аз олса, ярдым эт! — деп къычырды. Халкъ чапып келип топлангъаныны корьген Иса арам рухкъа эмир этти: — Эй, тильсизлик ве сагъырлыкъ руху, Мен санъа эмир этем: баладан чыкъ ве онъа къайтып кирме! — деди. Шейтан, баланы бар кучюнен къалтыратып, айгъырып чыкъып кетти. Огъланчыкъ исе олю киби къыбырдамайып ятып къалды. Чокъ адам оны ольди деп сайдылар. Амма Иса оны къолундан тутып котерди, бала аякъкъа турды. Сонъ, Иса эвге киргенде, шегиртлери, О, бир озю къалгъаныны беклеп: — Не ичюн биз бу джинни къувып чыкъаралмадыкъ? — деп сорадылар. Иса оларгъа: — Бойле джинлерни тек дува ярдымынен къувмакъ мумкюн, — деди. Олар шу ерден кетип, Галилеядан кечтилер. Иса оларнынъ олгъан ерини бир кимсе бильгенини истемей эди. О, шегиртлерини огретип, шойле деди: — Инсан Огълуны адамлар къолуна тутып береджеклер, Оны ольдюреджеклер. О, оледжек, амма учь куньден сонъ тириледжек. Шегиртлер бу сёзлерни анъламай, амма Ондан сорамагъа къоркъа эдилер. ‌ Олар Къафарнаум шеэрине къайтып кельдилер. Эвде Иса шегиртлеринден: — Ёл бою сиз не акъкъында лаф эте эдинъиз? — деп сорады. Олар индемедилер. Ёлда, ким энъ буюк, деп давалашкъан эдилер. Иса отурып, он эки шегиртини янына чагъырды: — Ким биринджи олмагъа истесе, эписинден сонъ олсун ве эписине хызмет этсин, — деди. Сонъ бир баланы алып, оны оларнынъ арасына къойды. Баланы къучакълап, шегиртлерине: — Адым огъруна бойле балалардан бирисини къабул эткен Мени де къабул эте. Ким Мени къабул этсе, о тек Мени дегиль, Мени Ёллагъанны да къабул эте. ‌ Юхан Исагъа: — Оджам! Биз Сенинъ Адынъ ярдымынен шейтанларны къувып чыкъаргъан бир адамны корьдик. О, бизнен берабер юрмегени ичюн, биз онъа бу шейни япмагъа ясакъ эттик, — деди. Иса шойле деди: — Онъа ясакъ этменъиз! Меним Адым ярдымынен аджайип шей япкъан адам Мени бир кереден яманлап оламаз. Ким бизге къаршы олмаса, о, бизим тарафымызда! Ким сизге Меним Адым ичюн, сиз Месихнинъ шегиртлери олгъанынъыз ичюн, бир мешребе сув берсе, сизге догърусыны айтам: о, мукяфатсыз къалмаз. ‌ Ким Манъа инангъан бу кучюк балалардан бирисини ёлдан урса, онынъ алы бойнуна дегирмен ташыны асылып, денъизге ташлангъан адамнынъ алындан агъыр оладжакъ. [43-44] Эгер сени къолунъ ёлдан урса, оны кесип ташла! Сен сакъат олсанъ да, эбедий аяткъа киредженъ. Бу, эки къолунънен джеэннемге, сёнмеген атешке огърагъанынъдан яхшыдыр. *** [45-46] Эгер сени аягъынъ ёлдан урса, оны да кесип ташла! Сен чолакъ олсанъ да, эбедий аяткъа киредженъ. Бу, эки аягъынънен джеэннемге атылгъанынъдан яхшыдыр. *** Эгер сени козюнъ ёлдан урса, оны оюп чыкъар. Сенинъ бир козюнъ олса да, Алланынъ Падишалыгъына киредженъ. Бу, эки козюнънен джеэннемге атылгъанынъдан яхшыдыр. Джеэннемде оларны кемирген къуртлар ольмейджек ве оларны якъкъан атеш сёнмейджек. Эписи, тузнен темизленген къурбан киби, атешнен темизленеджеклер. Туз — яхшы шей. Амма туз тузлугъыны джойса, онынъ леззетини насыл къайтараджакъсыз? Ичинъизде туз олсун! Ве бир-биринъизнен муаббет яшанъыз. Иса, о ерден чыкъып, Иордан озенининъ артындаки Еудие мемлекетине кельди. Онынъ этрафында кене де пек чокъ адам топланды. Озь адети боюнджа Иса адамларны огрете башлады. Базы фериселер Оны сынамакъ ниетинен якъынлашып: — Къанун боюнджа акъайгъа озь апайындан айырылмакъ мумкюнми? — деп сорадылар. Иса исе олардан: — Муса сизлерге не буюргъан? — деп сорады. — Муса, акъай айрылышув кягъытыны язып апайындан айырылмагъа мумкюн, деп, разылыкъ берген, — деди фериселер. Иса оларгъа джевап берип: — Юреклеринъиз таш киби олгъаны ичюн, сизлерге бу эмирни язып къалдырды, — деди. — Аслында, Алла дюньяны яраткъанда, адамларны эр киши ве къадын киши оларакъ яратты. Шу себептен акъай, ана-бабасыны къалдырып, озь апайына япышаджакъ, ве олар экиси бир вуджут оладжакълар. Бойледже, олар энди эки дегиль, бир беден сайылалар. Алла къошкъаныны адам айырмасын. Эвге кельген сонъ, шегиртлери Исадан кене шу шейни сорадылар. О, оларгъа: — Ким, озь апайындан айырылып, башкъасына эвленсе, сабыкъ апайына нисбетен аиле садыкълыгъыны боза, — деди. — Апай да, озь акъайынен айырылып, башкъасына чыкъса, аиле садыкълыгъыны боза. Исанынъ алдына, къолларынен тийип, хайыр дувасыны окъусын деп, балаларны кетирдилер. Шегиртлер исе оларгъа ёл бермедилер. Иса буны корьгенде, ачувланып: — Балаларгъа Манъа кельмеге ёл ачынъыз, оларны токътатманъыз. Алланынъ Падишалыгъы оларнынъкидир. Сизлерге догърусыны айтам: ким Алланынъ Падишалыгъыны бала киби къабул этмесе, анда киралмайджакъ, — деди. Сонъ, балаларны къучакълап, эллерини башларына къойып, хайыр дувасыны окъуды. ‌ Иса ёлгъа чыкъаяткъанда, кимдир чапып келип, Онынъ огюнде тиз чёкти ве: — Яхшы Оджам! Эбедий аяткъа насип олмакъ ичюн не япмакъ керек? — деп сорады. Иса онъа: — Манъа не ичюн «яхшы» дейсинъ? Бир Алладан башкъа ич кимсе яхшы дегиль. Сен эмирлерни билесинъ: адамнынъ джаныны алма, аиле садыкълыгъыны бозма, хырсызлама, ялан шаатлыкъ этме, алдатма, ана-бабанъны урьмет эт, — деди. О адам, Исагъа джевап къайтарып: — Оджам! Буларны эписини яшлыгъымдан берли япып келем, — деди. Иса онъа бакъты ве бир кереден оны бегенди. — Санъа бир шей етишмей. Бар, бутюн мал-мулькюнъни сатып, акъчасыны фукъарелерге болип бер. О вакъыт зенгинлигинъ кокте оладжакъ. Сонъ кель де, артымдан юр, — деди. Лякин, бу сёзлерни эшиткенинен, адам къайгъы ичинде о ерден чыкъып кетти. Онынъ байлыгъы буюк эди де. Иса, этрафына козь ташлап, шегиртлерине: — Зенгин адамларгъа Алланынъ Падишалыгъына кирмеге агъыр! — деди. Шегиртлер бу сёзлерни эшитип, шашып къалдылар. Иса исе, текрарлап: — Балаларым, Алланынъ Падишалыгъына кирмеге пек агъыр! Зенгин адамнынъ Алланынъ Падишалыгъына киргенинден девенинъ ине тешигинден кечкени къолайдыр, — деди. Шегиртлер даа бетер шашып, бир-биринден: — Ойле олса, ким къуртарыладжакъ экен? — деп сорадылар. Иса, оларгъа козьлерини тикип: — Адамларгъа бунынъ имкяны ёкъ, лякин Алланынъ ярдымынен имкяны бар. Алла ичюн эр шей мумкюн ола, — деди. Пётр, сёз алып, Исагъа: — Мына, биз эр шейлеримизни къалдырып, Сенинъ артынъдан кеттик, — деди. Иса онъа: — Сизлерге догърусыны айтам: ким Мен ве Къуванчлы Хабер ичюн эвини, агъа-къардашларыны, тата-къызкъардашларыны, ана-бабасыны, балаларыны, озь тарлаларыны ташлап кетсе, шимди, бу дюньяда, чекеджек зулумларнен берабер, юз кере зияде эвлер, агъа-къардашлар, тата-къызкъардашлар, аналар, балалар ве тарлаларгъа саип оладжакъ. Эбедий дюньяда исе эбедий аяткъа малик оладжакъ. Лякин шимди биринджи олгъан чокъ адамлар сонъунда оладжакъ, сонъунда олгъанлар исе биринджи оладжакълар, — деди. Энди олар Ерусалимге ёл алдылар. Иса эписининъ огюнде кетмекте эди. Шегиртлери теляшланмакъта, башкъалары исе къоркъа-къоркъа Онынъ артындан юрмекте эдилер. Иса он эки шегиртини янына чагъырып, кене Озюнен не оладжагъы акъкъында айтып башлады: — Шимди биз Ерусалимге келип киреятамыз. Анда Инсан Огълуны баш руханийлер ве Къанун оджаларынынъ къолуна тутып береджеклер. Олар Оны олюмге укюм этип, Алланы бильмеген адамларгъа береджеклер. Олар Оны масхара этип, Онъа тюкюреджеклер, Оны къамчылайджакълар ве ольдюреджеклер. Амма учюнджи куню О, тириледжек, — деди. ‌ Зебедайнынъ огъуллары Якъуп ве Юхан, Исанынъ алдына келип: — Оджам, бир истегимиз бар, оны биз ичюн япкъанынъны пек истеймиз, — дедилер. — Сизлер ичюн не япкъанымны истейсиз? — деп сорады Иса. Олар: — Сен улу олгъан сонъ, биримиз Сенинъ онъ тарафынъда, экинджимиз исе сол тарафынъда отургъанымызгъа разылыкъ бер, — дедилер. Иса оларгъа: — Сизлер не истегенинъизни бильмейсиз. Мен ичеджек къадеден сиз ичип олурсызмы? Мен батып чыкъаджакъ терен сувларгъа батып чыкъып олурсызмы? — деди. Олар: — Олурмыз, — деп джевап бердилер. Иса исе оларгъа: — Сиз Мен ичеджек къадеден ичеджексиз, Мен батып чыкъаджакъ терен сувларгъа батаджакъсыз. Амма Меним онъ ве сол тарафымда отурмагъа разылыкъ бермек Меним къолумда дегиль. Бу ерлерни Алла кимге азырлагъан олса, олар отураджакълар. Башкъа он шегирти буны эшитип, Якъуп ве Юхангъа ачувландылар. Иса оларны янына чагъырып: — Сиз билесиз, башкъа миллетлернинъ башлыкълары оларакъ сайылгъан адамлар оларгъа башлыкъ япалар, ве буюклери оларнынъ устюнде укюм сюрелер. Амма сизлернинъ аранъызда бойле шей олмасын! Ким сизде буюк олмагъа истесе, сизге хызметчи олсун. Ким исе сизлернинъ аранъызда биринджи олмагъа истесе, эписине къул олсун. Инсан Огълу да Озюне хызмет эттирмек ичюн кельмеди, Озю хызмет этмек ве Озь джаныны къурбан этип, чокътан-чокъларны къуртармакъ ичюн кельди, — деди. ‌ Иса Ерихон шеэрине кельди. Шеэрден шегиртлеринен ве чокъ адамнен берабер чыкъып кетеяткъанда, ёл кенарында Тимай огълу сокъур Бартимай, садакъа сорап, отурмакъта эди. Назаретли Исанынъ кечип кеткенини эшитип: — Эй, Давут Огълу Иса! Манъа мерамет эт! — деп къычырды. Чокъ адамлар онынъ агъзыны къапатмагъа истедилер, амма о, даа бетер къычырды: — Эй, Давут Огълу! Манъа мерамет эт! Иса токътап: — Оны мында чагъырынъыз, — деди. Кёрны чагъырып, онъа: — Джесюр ол, еринъден тур! О, сени чагъыра, — дедилер. Бартимай усть урбасыны чыкъарып четке атты, еринден сычрап турды да, Исанынъ янына барды. Иса ондан: — Сен Менден не истейсинъ? — деп сорады. — Раввуни, козьлерим корьсюн! — деди кёр адам. Иса онъа: — Бар, сени иманынъ къуртарды, — деди. Бартимай шу ань коре башлады ве Исанынъ артындан ёл бою кетти. ‌ Ерусалимге якъынлашып, Зейтюн дагъынынъ этегинде ерлешкен Бетфаге ве Бетания койлерине кельгенде, Иса шегиртлеринден экисини ёллап: — Къаршынъыздаки койге барынъыз. О ерге киргенинъизнен, ич кимсе минмеген, багълы тургъан яш эшекни тапарсыз. Оны чезип, мында кетиринъиз. Эгер сизлерден: «Не япасыз?» — деп сорасалар, «О, Раббиге керек, О, оны тез къайтараджакъ», — деп джевап беринъ, — деди. Олар барып, сокъакъта къапугъа багълы тургъан эшекни таптылар. Оны чезип алгъанда, шу ерде тургъан бир къач адам оларгъа: — Сиз не япасыз? Не ичюн бу эшечикни чезесиз? — дедилер. Шегиртлер Иса буюргъаны киби джевап берген сонъ, адамлар оларны йибердилер. Яш эшекни Исанынъ алдына алып кельдилер. Шегиртлер онынъ аркъасына озь урбаларыны къойдылар, Иса да устюне минди. Чокъ адамлар озь кийимлерини ёлгъа тёшедилер. Башкъалары исе ёлгъа тарлада кесильген пытакъларны ташладылар. Онынъ огюнде ве артында юргенлер: — Аллагъа шукюр! Раббининъ Ады иле Келеяткъанны шуретленъиз! Бабамыз Давутнынъ якъынлашкъан Падишалыгъыны шуретленъиз! Коклерде Аллагъа бинъ шукюрлер! — деп къычыра эдилер. Иса Ерусалимге келип, Алланынъ Сарайына кирди. Эр шейни козьден кечирип, вакъыт энди кеч олгъанда, он эки шегиртинен берабер Бетаниягъа къайтып кельди. ‌ Эртеси куню Бетаниядан чыкъкъанларында, Иса ач олды. О, узакъта япракъларынен къаплангъан бир инджир терегини корьди. Бирде-бир емиш тапылырмы, деп, терекнинъ янына кельгенде, япракълардан гъайры бир шей тапмады. Инджир джыймагъа вакъты даа кельмеген эди. Иса терекке бакъып: — Энди сенинъ мейваларынъны ашагъанлар эбедиен олмасын! — деди. Шегиртлери де бу сёзлерни эшиттилер. ‌ Сонъ олар Ерусалимге кельдилер. Алланынъ Сарайынынъ азбарына киргенде, Иса анда алыш-веришнен огърашкъанларны къувмагъа башлады. Акъча алмаштырыджыларнынъ масаларыны, гогерджин сатыджыларнынъ курсюлерини авдарып йиберди. Сарайнынъ азбары ичинден бир шейни котерип кечмеге биле рухсет бермеди. Иса огретип: — Языда: «Эвиме “Бутюн халкълар ичюн Ибадет Эви” дейджеклер», — деп язылмагъанмы? — деди. — Сизлер исе оны айдутлар къобасына чевирдинъиз! Баш руханийлер ве Къанун оджалары буны эшитип, Исаны ольдюрмек ичюн чаресини къыдыра эдилер. Бутюн халкъ Онынъ огретювине шашкъаны ичюн, олар Ондан къоркъа эдилер. Акъшам устю Иса шегиртлеринен берабер шеэрден чыкъып кетти. Саба олар кене инджир тереги янындан кечкенде, бакъсалар, шу терек тамырындан башлап бутюнлей къуруп къалгъан. Пётр, эвельки вакъианы хатырлап, Исагъа: — Равви! Бакъса, Сен къаргъагъан инджир тереги къуруп къалгъан, — деди. Иса оларгъа джевап берип: — Аллагъа инанынъыз! Сизлерге догърусыны айтам: эгер бириси мына бу дагъгъа: «Еринъден котерилип, денъизге атыл!» — десе, озь къальбинде ич шубеленмейип, айткъаны беджериледжегине инанса, айткъаны оладжакъ! Шунынъ ичюн Мен сизге айтам: сиз дуваларынъызда не сорасанъыз, оны аладжагъынъызгъа инанынъыз ве истегинъиз ерине келир. [25-26] Дува окъуп тургъанынъызда, биревге ачувлы олсанъыз, оны багъышланъыз. Сонъ Коктеки Бабанъыз да гуналарынъызны багъышлар, — деди. *** Олар кене Ерусалимге кельдилер. Иса, Сарайнынъ азбарында айланып юргенде, Онынъ янына баш руханийлер, Къанун оджалары ве акъсакъаллар келип, суаль бердилер: — Бу ишлерни япмагъа Сенинъ акъкъынъ бармы? Шуны япмагъа Санъа бу акъны ким берди? Иса оларгъа шойле джевап берди: — Сизлерге бир суаль береджем. Джевап берсенъиз, Мен де сизлерге бу ишлерни япмагъа насыл акъкъым олгъаныны айтарым. Ягъя халкъны сувгъа батырып чыкъаргъаны Алладан я да адамларданмы? Манъа джевап беринъ. Олар озьара давалаша башладылар: «Эгер “Алладан”, — десек, О: “Не ичюн Ягъягъа инанмадынъыз?” — деп сорайджакъ. “Адамлардан”, — десек исе…?» Амма олар халкътан къоркъа эдилер. Эписи адамлар Ягъяны пейгъамбер деп сая эдилер. Онынъ ичюн олар Исагъа: — Бильмеймиз, — дедилер. Иса оларгъа: — Мен де сизлерге буларны япмагъа насыл акъкъым олгъаныны айтмам, — деп джевап берди. ‌ Иса халкъкъа кинаели икяелер айтып башлады: — Бир адам юзюм багъы сачып, этрафыны къоралады, юзюмни сыкъмакъ ичюн чукъур къазды, къаравулламакъ ичюн бир къулле къурды да, багъыны юзюмджилерге кирагъа берип, озю ёлгъа чыкъты. Мевсими кельгенде, берекеттен озь пайыны алмакъ ичюн, юзюмджилерге бир хызметчисини ёллай. Юзюмджилер исе оны тутып котеклейлер ве бир шей бермейип къайтарып йиберелер. Багънынъ саиби даа башкъа бир хызметчисини оларгъа ёллай. Олар исе, онынъ башыны урып тешелер ве масхаралап къувалайлар. Адам башкъасыны ёллай, оны ольдюрелер. О исе, хызметчилерини ёллай бере, амма юзюмджилер оларнынъ бирисини котеклей, дигерини ольдюрелер. Багъ саибининъ даа бир адамы къала; о, севимли огълу экен. Саип: «Огълумдан утанырлар», — деп, оны сонъунда ёллай. Лякин юзюмджилер бир-бирине: «Бу — мирасчы! Барып, оны ольдюрейик, ве бутюн мирас бизге къаладжакъ!» — дейлер. Огълуны тутып ольдюрелер ве багъдан тышарыгъа чыкъарып ташлайлар. Энди багънынъ саиби не япар экен? О, келип юзюмджилерни ольдюреджек, багъны исе башкъаларына береджек. Сиз Языда: «Къуруджылар келишиксиз деп четке ташлагъан таш бинанынъ темельташы олды. Козюмиз огюнде япылгъан аджайип шей — Алланынъ ишидир!» — окъумадынъызмы? Иса бу кинаели икяени оларгъа къаршы айткъаныны анълап, Оны якъаламагъа истедилер. Амма халкътан къоркъкъанларындан, Онъа тиймейип кеттилер. ‌ Исанынъ айткъан сёзлерине илишмек ичюн, янына бир къач ферисени ве Ироднынъ тарафдарларыны ёлладылар. Олар келип: — Оджа, биз билемиз ки, Сен догъру адамсынъ, адамлар Сенинъ акъкъынъда не тюшюнгенлери ве адам муим я да муим олмагъаны Санъа эп бир. Адамларгъа Алланынъ ёлуны догъру огретесинъ. Сенджесине, императоргъа салым тёлемек мумкюнми, я мумкюн дегильми? Бизлер берейикми, я бермейикми? — деп сорадылар. Иса, оларнынъ экиюзьлюлигини корип: — Мени не ичюн сынайсыз? Бир динар кетиринъиз, бир бакъайым, — деди. Олар алып кельдилер. Иса: — Бу ресим ве язылар кимнинъки? — деп сорады. — Императорнынъ, — деди олар. Иса оларгъа: — Императорнынъ акъкъыны императоргъа, Алланынъ акъкъыны Аллагъа беринъиз, — деди. Буны эшиткенлер шашып къалдылар. ‌ Исанынъ янына саддукийлер кельдилер. (Олар ольген адамларнынъ тирильгенине инанмай эдилер.) Онъа бойле суаль бердилер: — Эй, Оджа! Муса язгъан ки, эгер бир адам, апайына ич бир баланы бермейип, ольсе ве оны янъгъыз къалдырса, бу адамнынъ къардашы агъасынынъ апайына эвленсин ве онъа агъасынынъ ерине бала берсин. Мына, еди агъа-къардаш бар экен. Биринджиси апай алып, бала къалдырмай ольген. Экинджиси де шу апайны алгъан ве баласыз олып, обир дюньягъа кечкен. Учюнджисинен де бойле олгъан. Шунынънен, агъа-къардашларнынъ эписи бир-бир артындан шу апайгъа эвленгенлер, амма едиси де баласыз къалып, ольгенлер. Ахыр-сонъу апай да ольген. Сонъ, тирилюв куню кельгенде, олар эписи тирильсе, бу къадын къайсы бирисининъ апайы оладжакъ? Едиси де онъа эвленген эдилер де! Иса оларгъа шойле джевап берди: — Бунда сизлер пек янълышасыз. Не Языларны, не Алланынъ къудретини билесиз. Ольгенлер тирильгенде, не эвленеджеклер ве не де акъайгъа чыкъаджакълар. Амма коктеки мелеклер киби оладжакълар. Олюлернинъ тирилюви акъкъында сёз юрсетсек, сиз Мусанынъ китабында, Алла Мусагъа янып тургъан чалы ичинден не айткъаныны окъумадынъызмы? Алла онъа: «Мен Ибраимнинъ Алласым, Исхакънынъ Алласым ве Якъупнынъ Алласым», — деген. Алла олюлернинъ дегиль, тирилернинъ Алласыдыр. Сизлер пек янълышасыз. Къанун оджаларындан бири, оларнынъ давасыны эшитип, Исанынъ яхшы джевап бергенини корьди. Онынъ янына келип: — Алла эмирлерининъ энъ муими къайсы? — деп сорады. Иса онъа: — Бутюн эмирлерден энъ муими будыр: Динъле, Исраиль! Рабби-Таалямыз — бирден-бир Раббидир. Рабби-Таалянъны бутюн юрегинънен, бутюн джанынънен, бутюн акъылынънен ве бутюн къуветинънен сев. Экинджиси исе бойле: якъын адамны озюнъни севгенинъ киби сев. Булардан даа буюк эмир ёкъ, — деди. — Яхшы айттынъ, Оджа, — деди Къанун оджасы. — Алла — бирден-бирдир, Ондан башкъа кимсе ёкъ, деп догъру айттынъ. Оны бутюн юрек, джан, акъыл ве къуветинънен севмек, якъын адамны да озюнъни севгенинъ киби севмек — эписи бутюнлей якъылгъан къурбанлардан ве бахшышлардан муимдир. Иса, онынъ акъыллы джевап бергенини корип: — Сен Алланынъ Падишалыгъындан узакъ дегильсинъ, — деди. Бундан сонъ кимсенинъ Онъа суаль бермеге джесарети етмеди. ‌ Иса Алланынъ Сарайында адамларны огреткенде, шойле деди: — Насыл олып, Къанун оджалары: «Месих — Давутнынъ огълудыр», — дейлер? Давутнынъ озю, Мукъаддес Рухтан ильхам алып, бойле деген: РАББИ меним Раббиме айтты: — Душманларынъны аякъларынъ астына йыкътырмагъанымдже, Меним онъ тарафымда отур! Давутнынъ озю Онъа «Рабби» дей. Сонъ насыл олып О, Давутнынъ огълу олур? Пек чокъ адамлар Онынъ сёзлерини бегенип динълей эдилер. Иса халкъны огретип, шойле деди: — Къанун оджаларындан сакът олунъыз! Олар узун урбалар кийип юрмекни, халкънынъ оларгъа шеэрдеки базар мейданларында урьметнен селям бермесини, синагогаларда — энъ сайгъылы ерде, зияфетлерде — тёрде отурмакъны пек бегенелер. Олар тул апайларнынъ мал-мулькюни ашап битирелер, козьге корюнмек ичюн узун дувалар окъуйлар. Бу адамларнынъ джезасы къаттыджа оладжакъ. ‌ Сонъ Иса, садакъа сандыгъынынъ къаршысында отурып, халкънынъ къутугъа пара насыл ташлагъаныны бакъмакъта эди. Чокъ зенгинлер чокъ пара ташладылар. Бир фукъаре тул къадын келип, эки капик ташлады. Иса шегиртлерини янына чагъырып: — Сизлерге догърусыны айтам: бу фукъаре тул къадын къутугъа эписинден чокъ акъча ташлады. Оларнынъ эписи озьлерининъ буюк барлыгъынынъ кучюк бир къысмыны ташладылар. Амма бу къадын фукъаре олса да, яшамакъ ичюн олгъан бутюн парасыны багъышлады, — деди. Иса Алланынъ Сарайындан чыкъаяткъанда, шегиртлеринден бириси: — Оджам, бакъ, не къадар дюльбер ташлар ве биналар! — деди. Иса онъа джевап берип: — Бу буюк биналарны коресинъми? Амма бу ерде таш устюнде таш къалмайджакъ, — деди. Иса Зейтюн дагъында, Алла Сарайынынъ къаршысында отургъан вакъытта Пётр, Якъуп, Юхан ве Андрей бир озьлери къалып, Ондан сорадылар: — Бизлерге айт, бу шейлер не вакъыт оладжакъ? Буларнынъ эписининъ биткенини насыл бельги бильдиреджек? — дедилер. Иса лафыны бойле башлады: — Ич кимсе сизлерни алдатмасын деп, сакът олунъыз! Чокъ адамлар Меним Адым иле келип: «Мен Месихим», — деп, чокъ адамларны алдатаджакълар. Сиз якъын дженк шаматасыны ве узакъ дженк акъкъында хаберлерни эшитирсиз. Амма къоркъманъыз: ойле олмакъ керек. Лякин бу даа сонъу дегиль. Халкъ халкъкъа къаршы, падишалыкъ падишалыкъкъа къаршы котериледжек. Тюрлю топракъларда ер тепренювлери ве ачлыкълар оладжакъ. Лякин булар тек буюк азапларнынъ башланувыдыр. Сизлер козь-къулакъ олунъыз. Сизни махкемеге береджеклер, синагогаларда котеклейджеклер. Мен ичюн сизни акимлер ве падишаларнынъ алдына турсатып, Мен акъкъымда шаатлыкъ яптыраджакълар. Башта эписи халкълар Къуванчлы Хаберни эшитмек кереклер. Сизни махкемеге берген вакъытта, не айтаджагъым экен, деп тюшюнменъиз. Шу саатте сизлерге не берильсе, оны айтынъыз. Анда сиз дегиль, Мукъаддес Рух джевап береджек. Агъасы — къардашыны, бабасы — баласыны олюм панджасына береджеклер. Балалар озь ана-бабаларына къаршы чыкъып, оларны ольдюреджеклер. Мен ичюн эр кес сизлерден нефретленеджек. Лякин сонъунадже сабыр эткен адам къуртарыладжакъ. ‌ Эгер «пис арамлыкъ» ляйыкъ олмагъан ерде тургъаныны корьсенъиз (окъугъан адам озю анъласын!), Еудиеде олгъан адамлар дагъларгъа къачсынлар. Дам устюнде тургъан адам ашагъа тюшип, бир шей алмакъ ичюн эвине кирмесин. Тарлада олгъан адам усть урбасыны алмагъа къайтып бармасын. О куньлерде юклю ве бала эмиздирген къадынларгъа беля оладжакъ! Къачувынъыз къышта олмасын деп, дувалар окъунъыз. Шу куньлерде, Алла дюньяны яраткъан вакъыттан башлап бу куньлерге къадар олмагъан ве даа бир кере олмайджакъ буюк белялар оладжакъ. Эгер Рабби о куньлернинъ сайысыны азлаштырмагъан олса, ич бир джан къуртулып оламаз эди. Лякин О, сайлагъан адамларнынъ хатири ичюн, шу куньлерни азлаштырды. Эгер о вакъыт кимдир сизге: «Бакъынъыз, Месих мында!» я да: «О, анда!» — десе, инанманъыз. Ялан месихлер ве ялан пейгъамберлер пейда олып, имкяны олса, сайлангъанларны биле ёлдан урмакъ ичюн, аджайип шейлер япаджакълар ве бельгилер косьтереджеклер. Сизлер исе сакът олунъыз. Мен буны сизлерге эвельден айтып берем. ‌ Шу куньлерде, шу буюк мусибеттен сонъ «Кунеш къара оладжакъ, ай да ярыкъ бермейджек. Йылдызлар коктен тюшеджеклер, ве коклердеки кучьлер сарсыладжакълар». О вакъытта булутлар устюнде, буюк къудрет ве шан-шурет иле келеяткъан Инсан Огълуны кореджеклер. Сонъ О, мелеклерни ёллап, дюньянынъ дёрт тарафындан, кокнинъ четинден ернинъ четинедже олгъан, Озю сайлагъан адамларыны топлайджакъ. Инджир тереги сизге кинаели дерс олсун: онынъ пытагъы къабарып, япракълары ачылгъанда, яз якъынлашкъаныны билесиз. Сиз де, буларнынъ эписи мейдангъа кельгенини корсенъиз, билинъиз: О энди якъын, босагъада тура. Сизлерге догърусыны айтам: шимдики несиль ёкъ олмаздан эвель, буларнынъ эписи оладжакъ. Кок ве ер из къалдырмайып кечерлер, лякин Меним сёзлерим кечмез. ‌ Бу къайсы куню ве саат къачта оладжагъы акъкъында не Огъул, не коктеки мелеклер билелер. Тек Баба биле. Сакът олунъыз! Козь-къулакъ олып турунъыз, чюнки бу заман не вакъыт келеджегини бильмейсиз. Бу бунъа ошай: бир адам, сеферге кетип, озь эвини къулларына къалдырып, эр бирине махсус вазифе бере. Къапу къаравулына исе козь-къулакъ олмакъны буюрып, ёлгъа чыкъа. Бунынъ ичюн эр заман азыр олунъыз. Эв саиби не вакъыт келеджегини — акъшаммы, яры геджедеми, хоразлар къычыргъандамы, я да саба эртеми — бильмейсиз. О, апансыздан келип, сизлерни юкълап къалгъанынъызны тапмасын! Сизлерге не айткъан олсам, эписине де шуны айтам: козь-къулакъ олунъыз! ‌ Песах ве Маясыз Пишкен Пите Байрамына эки кунь къалгъан эди. Баш руханийлер ве Къанун оджалары Исаны гизли тутып, ольдюрмеге имкяныны къыдыра эдилер. Олар: «Тек бу иш байрам куньлеринде олмасын. Ёкъса халкъ башыны котерир», — дей эдилер. ‌ Иса Бетания къасабасында, лепра хасталыгъынен чекишкен Симоннынъ эвинде софра башында олгъанда, бир къадын алебастрдан ясалгъан савут ичинде, пек паалы темиз къокъулы ягъ алып кельди. О савутны парлап, ягъны Исанынъ башына тёкти. Базы адамлар ачувланып, бир-бирине: — Бу паалы ягъны бойле зиян этмек мумкюнми? Оны учь юз динардан зиядеге сатып, парасыны фукъарелерге бермеге мумкюн эди, — деп, къадынны сёгип башладылар. Амма Иса: — Къадынны раатсызламанъыз! Онъа не илише бересиз? О, Мен ичюн гузель шей япты. Фукъарелер эр вакъыт сизлернен оладжакълар. Истегенде, оларгъа яхшылыкъ эте билесиз. Лякин Мен эр вакъыт сизлернен олмайджам. Къадын къолундан кельгенини япты, Меним тениме къокъулы ягъны сюртип, шимдиден дефн этмеге азырлады. Сизге догърусыны айтам: Къуванчлы Хаберни дюньянынъ къайсы еринде илян этселер, бу къадыннынъ япкъан ишини де икяе этип, оны хатырлатаджакълар, — деди. ‌ Шу арада, Исаны сатмагъа истеп, он эки шегиртинден бириси Иуда Искариот баш руханийлернинъ алдына барды. Руханийлер Иуданы динълеп, севиндилер ве пара береджеклерини айттылар. Сонъ Иуда, Исагъа хиянетлик япмакъ ичюн, келишкен вакъыт къыдыра башлады. ‌ Еудийлернинъ Маясыз Пишкен Пите Байрамынынъ биринджи куню кельди. Онда адамлар Песах къозусыны къурбан чала эдилер. Шегиртлер Исагъа: — Песах ашыны ашамакъ ичюн, биз къайда барып ер азырлагъанымызны истейсинъ? — дедилер. Иса шегиртлеринден экисини ёллап, оларгъа: — Шеэрге барынъыз, анда сизлерге бир бардакъ сув котерип кеткен адам расткеледжек. Онынъ пешинден барынъыз. О кирген эвнинъ саибине: «Оджамыз: “Шегиртлеримнен Песах ашыны ашайджакъ одамыз къайда?” — деп сорай», — денъиз. О адам сизлерге юкъары къатта, энди эр шейи азырлангъан, бир балабан оданы косьтерир. Анда биз ичюн керек шейлерни азырланъыз, — деди. Шегиртлер кетти. Шеэрге киргенлеринде, Иса айткъаны киби, эр шейни таптылар ве Песах ашыны азырладылар. Акъшам устю, Иса он эки шегиртинен берабер кельди. Олар ашап отургъан вакъытта, Иса: — Сизге догърусыны айтам: Меннен отурып ашагъанлардан биринъиз Мени сатаджакъ, — деди. Шегиртлер кедерленип: — Мен дегильдирим, я? — деп бирер-бирер сорап башладылар. Иса джевап берип: — Он экиден бири, Меннен чанакъкъа къолундаки питесини батыргъан адам, — деди. — Язылгъаны киби, Инсан Огълу кетеята. Лякин Инсан Огълуны саткъан адамгъа буюк беля оладжакъ! О адам догъмагъан олса, озю ичюн яхшыджа олур эди! ‌ Олар ашап отургъанда, Иса отьмекни алды, шукюр этип парчалады ве шегиртлерине берип: — Алынъыз. Бу — Меним тенимдир, — деди. Сонъ, къадени алып, шукюр этти ве оларгъа берди. Эписи ондан ичтилер. Иса оларгъа: — Бу — чокъ адамлар ичюн тёкюледжек Меним къанымдыр, васиет къаны, — деди. — Сизге догърусыны айтам: энди Алланынъ Падишалыгъында Мен сизлернен янъы ичимлик ичеджек куньгедже, юзюм мейвасынынъ ичимлигини ичмейджем. Сонъ олар йырлап, Зейтюн дагъы тарафына кеттилер. ‌ Иса шегиртлерине: — Сиз эпинъиз ёлдан уруладжакъсыз. Языда шойле язылгъан: Чобанны урып йыкъсам — къойлар да дагъытыладжакъ. Амма Мен олип тирильген сонъ, сизлерден эвель Галилеягъа барарым, — деди. Пётр Исагъа: — Эгер эписи ёлдан урулсалар биле, мен ёлдан урулмайджам! — деди. Иса онъа: — Санъа догърусыны айтам: бугунь, шу геджеси, хораз эки кере къычырмаздан эвель, сен Менден учь кере вазгечеджексинъ, — деди. Лякин Пётр даа бетер къызып: — Манъа Сеннен берабер ольмеге керек олса биле, Сенден вазгечмейджем, — деди. Къалгъанлары да шойле дедилер. Сонъ олар Гетсимани деген бир ерге кельдилер. Иса шегиртлерине: — Мен дува окъугъандже, сизлер мында отурынъыз, — деди. О, Озюнен Пётрны, Якъупны ве Юханны алды. Оны буюк дерт ве гъам атеши къыйнай эди. Шегиртлерине: — Джаным сыкъылып, олю гъамынен тола. Мында къалынъыз, козь-къулакъ олунъыз, — деди. Бираз узакълашып, ерге йыкъылды ве, эгер мумкюн олса, бу саат Онъа тиймейип кечсин деп, дува окъуды. — Баба-Бабачыгъым! Сен эр шейни япа билесинъ! Бу азаплар къадесини Менден ал! Лякин Меним истегеним дегиль, Сенинъки олсун, — деди О. Иса, шегиртлерининъ янына къайтып, оларнынъ юкълагъаныны корьди. Пётргъа: — Симон, сен юкълайсынъмы? Бир саат биле козь-къулакъ оламадынъмы? — деди. — Сынавдан кечмек ичюн, козь-къулакъ олып, дува окъунъыз! Рух джесюр, беден исе такъатсыз! Шегиртлеринден четке кетип, О, кене шу дувасыны окъуды. Къайтып кельгенде исе, шегиртлерини кене юкълагъан алда тапты: оларнынъ козьлерини юкъу баскъан. Онъа не айтаджакъларыны бильмей эдилер. Учюнджи сефер барып кельгенде де, шегиртлери юкълай эди. Иса оларгъа: — Сиз эп юкълайсынъызмы, раатланасынъызмы? Етер! Энди юкъламанъыз! Вакъты-саати кельди: мына, гуналы адамларнынъ къолуна Инсан Огълуны берелер. Турунъыз, кетейик! Бакъынъыз, Манъа хиянетлик япкъан адам якъынлашты, — деди. ‌ Шу ань, Иса бу сёзлерни айткъанынен, он экиден бири Иуда пейда олды. Иуданен берабер къылыч ве таякъларнен силялангъан адамлар кельди. Оларны баш руханийлер, Къанун оджалары ве халкънынъ акъсакъаллары ёллагъан. Хаин Иуда: «Мен кимни опьсем, сизге керек Адам будыр. Оны якъаланъыз ве яхшы къаравуллап алып кетинъиз», — деп, оларгъа эвельден насыл бельги береджегини айткъан эди. Сонъра о, Исанынъ къаршысына кельди ве: — Равви! — деп, Оны опьти. Шу ань Исаны якъаладылар. Онынъ янында тургъанлардан бириси къылычыны чекип, баш руханийнинъ къулуны урып, онынъ къулагъыны кести. Иса оларгъа: — Мени якъаламакъ ичюн, айдут тутаджакъ киби, къылыч ве таякъларнен силяланып кельдинъиз. Мен эр кунь Алланынъ Сарайында сизинъ аранъызда олып, окъута эдим, сизлер исе Мени якъаламадынъыз. Амма Язылар беджерильмек керек. О вакъытта эписи, Исаны къалдырып, къачып кеттилер. Исанынъ артындан чыплакъ тенине орьтю саргъан бир яш огълан кетти. Аскерлер оны тутмагъа истедилер. Лякин о, орьтюни оларнынъ къолларында къалдырып, чыр-чыплакъ олып къачып кетти. Исаны баш руханийнинъ алдына алып кельдилер. Анда эписи баш руханийлер, акъсакъаллар ве Къанун оджалары топлангъанлар. Пётр исе Исанынъ пешинден узакътан барып, баш руханийнинъ азбарына кирди ве, хызметчилернен берабер атеш янында отурып, къызына башлады. Баш руханийлер ве бутюн Юксек Шура, Исагъа олюм джезасы чыкъармакъ ичюн, Оны къабаатлагъан шаатны къыдырсалар да, тапып оламадылар. Оларда чокъ ялан айткъан шаатлар олса да, лафлары бир-бирине келишмей эди. Ялан шаатлардан базылары сёзге чыкъып: — О: «Инсан къолунен къурулгъан Алланынъ бу Сарайыны бозып, учь куньде адам къолунен къурулмагъан, башкъа Сарайны къурарым», — дегенини эшиттик, — дей эдилер. Лякин бу шаатлар бир-биринен келишмей эди. Биринджи баш руханий еринден турып, ортагъа чыкъты ве Исадан сорады: — Сен не ичюн джевап къайтармайсынъ? Оларнынъ Санъа къаршы шаатлыкъларына не айтаджанъ? Иса исе индемеди ве ич бир джевап къайтармады. Баш руханий Онъа даа бир суаль берди: — Шуретли Алланынъ Огълу, Месих — Сенсинъми? — деди. Иса: — Меним, — деди. — Инсан Огълу Къудретли Алланынъ онъ тарафында отургъаныны ве коктеки булутларнен берабер кельгенини кореджексиз. Буны эшиткен баш руханий устюндеки урбаларыны йыртып: — Бизлерге башкъа шаатларнынъ неге кереги бар? Куфюр сёзлерни озьлеринъиз эшиттинъиз. Бунъа не дейджексиз? — деди. Эписи Исаны, олюмге ляйыкъ, деп, джезагъа укюм эттилер. Базылары Онъа къаршы тюкюре башладылар. Онынъ бетини къапатып, башына урдылар ве: — Пейгъамберлигинъни косьтер! — деп къычырдылар. Сонъ хызметчилер де Оны урмагъа башладылар. О вакъытта Пётр ашада, азбарда турмакъта эди. Анда баш руханийнинъ хызметчи къызларындан бириси кельди. Къызынып тургъан Пётрны корип, онъа дикъкъатнен бакъты да: — Сен де назаретли Исанен берабер эдинъ, — деди. Лякин Пётр буны инкяр этти: — Сен не айтасынъ шу, мен бир шей бильмейим, бир шей анъламайым, — деди де, тышкъа, огдеки азбаргъа чыкъты. Шу арада хораз къычырды. Хызметчи къызы оны анда да корьди ве о ерде тургъанларгъа: — Бу — олардан бириси, — деди. Пётр кене инкяр этти. Бираздан сонъ о ерде тургъанлар Пётргъа айта башладылар: — Керчектен де, сен олардан бириси оласынъ. Сен Галилеядансынъ да! — дедилер. Пётр исе, ант этип: — Алла бойнумны урсун! Сизлер айткъан бу адамны мен танымайым! — деди. Тамам шу вакъытта хораз экинджи сефер къычырды. Исанынъ: «Хораз эки кере къычырмаздан эвель, сен учь кере Менден вазгечеджексинъ», — деген сёзлери Пётрнынъ эсине кельди, ве онынъ козьлеринден яшлар тёкюле башлады. ‌ Саба танъ аткъанынен, баш руханийлер, акъсакъаллар, Къанун оджалары ве бутюн Юксек Шура топланып, мушавере яптылар. Сонъ, Исанынъ къолларыны багълап, Пилатнынъ огюне алып бардылар. Пилат Исадан: — Еудийлернинъ Падишасы Сен оласынъмы? — деп сорады. Иса онъа: — Буны сен озюнъ айтасынъ, — деп джевап берди. Баш руханийлер Оны чокъ шейлерде къабаатлай эдилер. Пилат Онъа даа бир кере: — Сенинъ ич бир джевабынъ ёкъмы? Бакъса, Санъа къаршы къабаатлавлар пек чокъ! — деди. Лякин Иса ич бир джевап бермеди. Бу, Пилатны пек шашырды. Эр Песах Байрамында Пилат халкъ истеген бир мабюсни азат эткен. О вакъыт Барабба ве башкъа исьянджылар зинданда отура эди. Олар исьян котерип, бир адам ольдюргенлер. Халкъ Пилаткъа келип, ондан эр даим япкъан ишни эда эткенини сорай башлады. Пилат олардан: — Истейсизми, сизге еудийлернинъ Падишасыны азат этейим? — деп сорады. О, баш руханийлер Исаны пахыллап теслим эткенлерини анълай эди. Баш руханийлер исе, Онынъ ерине Бараббаны азат эткенини талап этинъ деп, халкъны къозгъалдылар. Пилат олардан кене: — Сизлер еудийлернинъ Падишасы деп адландыргъан адамнен не япайым? — деп текрарлап сорады. — Оны хачкъа мыхлап къой! — деп къычырды олар. Пилат исе: — О не яманлыкъ япты? — деди. Амма олар даа бетер багъырып: — Оны хачкъа мыхлап къой! — дедилер. Халкънынъ козюне кирмеге истеген Пилат оларнынъ огюне Бараббаны чыкъарып йиберди. Исаны исе къамчылап, хачкъа мыхламакъ ичюн аскерлерге берди. Аскерлер Исаны преториягъа алып бардылар ве анда бутюн арбий болюкни топладылар. Исанынъ устюне мор тюслю урба кийдирдилер ве башына тикенден орюльген тадж кечирдилер. Сонъ: — Яшасын еудийлернинъ Падишасы! — деп къычырдылар. Таякъларнен Онынъ башына урып, бетине тюкюрип ве алдында тиз чёкип, седжде эттилер. Оны шойле масхара эткен сонъ, мор тюслю урбасыны чыкъарып, Озюнинъ урбаларыны кийдирдилер ве хачкъа мыхламакъ ичюн алып кеттилер. ‌ Эскендер ве Руфуснынъ бабасы, киренели Симон адлы бир адам тарладан келип, шу ерден кечип кетеята эди. Бу адамны Исанынъ хачыны котерип бармагъа меджбур эттилер. Исаны «Къафа Ери» манасыны анълаткъан, Голгофа деген ерге алып кельдилер. Онъа мюр къошулгъан шарап бердилер, лякин О ичмеди. Бундан сонъ Исаны хачкъа мыхлап астылар ве, джереп чекип, ким не аладжакъ деп, Онынъ урбаларыны пайлаштырдылар. Оны хачкъа мыхлап аскъанда, саба саат докъуз эди. Хачта: «Еудийлернинъ Падишасы» — деп, Онынъ къабаатыны косьтерген язы бар эди. [27-28] Исанен берабер эки айдутны — бирисини Онынъ онъ тарафында, башкъасыны сол тарафында хачкъа мыхладылар. *** Кечип кетеяткъанлар башларыны саллап, Исагъа куфюр сёзлер айта эдилер: — Эй, Сен, Алланынъ Сарайыны йыкъкъан ве учь кунь ичинде къургъан адам! — дедилер. — Озюнъни къуртарса, хачтан тюшсе! Баш руханийлер ве Къанун оджалары да, оларгъа къошулып, Оны мыскъыллай эдилер. Олар бир-бирине: — Башкъаларны къуртара эди, Озюни исе къуртарып оламай! Бу Месих, Исраильнинъ Падишасы, хачтан тюшсюн. О вакъыт биз буны корип, инанырмыз! — дей эдилер. Исанен берабер хачларгъа мыхлангъанлар да Оны сёге эдилер. Уйле вакътындан саат учьке къадар бутюн дюньяны къаранлыкъ басты. Саат учьте Иса къатты сеснен: — Элои, Элои, лема савахтани? — деп къычырды. Бу сёзлернинъ терджимеси: «Аллам, Аллам! Сен не ичюн Мени къалдырып кеттинъ?» — демектир. О ерде тургъанларнынъ базылары, буны эшитип: — Бакъынъыз, О, Ильясны чагъыра, — дедилер. Бириси исе, чапып барып, сюнгерни экши шарапкъа батырып, таякъ уджуна илиштирди де, Исагъа узатты. Сонъ: — Токътанъыз, бакъайыкъ, Ильяс келип, Оны хачтан тюшюрир экенми? — деди. Амма Иса, даа бир кере къычырып, сонъки нефесини чыкъарды. Шу ань Алланынъ Сарайындаки перде тёпеден ашагъадже йыртылып, экиге болюнди. Исанынъ къаршысында тургъан юзбашы, Онынъ джан бергенини корип: — Акъикъатен бу Адам — Алланынъ Огълу экен! — деди. О ерде узакътан бакъып тургъан къадынлар бар эди. Олар арасында магдалалы Мерьем, кучюк Якъупнен Йосенинъ анасы Мерьем ве Саломе бар эдилер. Иса Галилеяда олгъанда, олар Онъа хызмет этип, пешинден юре эдилер. О ерде Исанен Ерусалимге кельген башкъа къадынлар да бар эди. Энди акъшам олгъан эди. Бу — азырланув куню, яни раатлыкъ кунюнинъ арфеси эди. Шуранынъ итибарлы азасы, Алла Падишалыгъыны беклеген ариматеялы Юсуф, бутюн джесюрлигини топлап, Пилатнынъ огюне барды ве Исанынъ джеседини сорады. Пилат Исанынъ бойле тез ольгенине шашты. Юзбашыны чагъырып: — О, чокътан ольдими? — деп сорады. Юзбашыдан джевап алгъан сонъ, джесетни Юсуфкъа берди. Юсуф кетен без сатын алды, Исаны хачтан тюшюрип, безнен Онынъ тенини сарды. Сонъ Исаны къаяда оюлгъан къабирде дефн этти, бир ташны юварлатып кетирип, къабирнинъ агъзыны къапатты. Магдалалы Мерьем ве Йосенинъ анасы Мерьем Исанынъ дефн этильген ерини корьдилер. ‌ Раатлыкъ куню кечкен сонъ, магдалалы Мерьем, Якъупнынъ анасы Мерьем ве Саломе барып, Исанынъ тенине сюртмек ичюн къокъулы ягълар сатын алдылар. Афтанынъ биринджи кунюнде, пек эрте олар къабирге бардылар. Бир-бирине: — Къабир агъзындаки ташны бизге ким юварлатып четке чекип береджек? — дедилер. Башларыны котерип, бакъсалар, таш пек балабан олса да, юварлатылгъан ве четке чекильген эди. Къабир ичине кирип, устюнде узун беяз урбасы олгъан бир йигитни онъ тарафта отургъаныны корьдилер ве пек шаштылар. Йигит исе: — Къоркъманъыз! Сизлер хачкъа мыхлангъан Назаретли Исаны къыдырасыз. О тирильди, О мында ёкъ. О эвель мына бу ерге къоюлгъан эди. Сиз исе барып, Пётргъа ве Исанынъ башкъа шегиртлерине айтынъыз: «О сизлерден эвель Галилеягъа бараджакъ. Озю айткъаны киби, Оны анда корерсиз», — деди. Къадынлар къабирден чыкъып, къачып кеттилер. Оларны буюк бир шашкъынлыкъ басып къалтыратты. Къоркъкъанларындан кимсеге бир шей айтмадылар. ‌ Афтанынъ биринджи кунюнде, саба эрте тирильген Иса башта магдалалы Мерьемге корюнди. Ондан О, еди джинни къувгъан эди. Мерьем барып, эвель Исанен берабер олгъан, энди исе матем тутып агълагъан шегиртлерине хабер этти. Амма олар Исанынъ тири олгъаныны ве Мерьем Оны корьгенини эшитип, инанмагъа истемей эдилер. Ондан сонъ Иса башкъа къыяфетте бир къасаба тарафына кетеяткъан эки шегиртине корюнди. Олар къайтып келип, башкъаларына хабер эттилер, лякин шегиртлер бу хаберге де инанмадылар. Сонъунда Иса, аш вакътында янбашлап отургъан он бир шегиртине корюнди. Иса оларны имансызлыгъында ве юреклери таш киби олгъанында айыплады, чюнки олар тирильген Исаны корьген адамларгъа инанмагъан эди. Иса шегиртлерине: — Бутюн дюньяны айланып чыкъынъ ве яратылгъаннынъ эписине Къуванчлы Хаберни илян этинъ! Ким инанып, сувгъа батырылып чыкъса, къуртарыладжакъ. Инанмагъан исе укюм этиледжек. Къайда инангъанлар олса, анда бойле бельгилер оладжакъ: Меним Адымдан олар джинлерни къувып чыкъараджакълар, эвель бильмеген тиллерде лаф этеджеклер, къолларынен йыланларны аладжакълар. Эгер ольдюриджи зеэр ичселер, оларгъа зарар олмайджакъ. Хасталаргъа къолларыны къояджакълар, ве олар сагълам оладжакълар, — деди. ‌ Оларнен лаф эткен сонъ, Рабби Иса кокке котерильди ве Алланынъ онъ тарафында отурды. Шегиртлер исе кетип, эр ерде Алланынъ шейлерини анълатып юре эдилер. Рабби оларнен берабер олып, эписи ишлерни япа эди ве бельгилернен Алланынъ Сёзюни тасдыкълай эди. Арамызда олып кечкен вакъиалар акъкъында чокъ адам икяе этмеге башлагъанлар. Бизлер исе эр шейни озь козюнен корьген адамлардан, Сёзнинъ хызметчилеринден билип, мен де, эписини гъайретнен огренген сонъ, бу вакъиаларны санъа, урьметли Теофил, бирер-бирер язып бермек къарарына кельдим. Шунынънен, санъа берильген хабер акъикъий олгъаныны анъларсынъ. Еудиенинъ падишасы Ироднынъ куньлеринде Авиянынъ болюгинден Зекъарья адлы бир руханий бар эди. Онынъ Элизабет адлы апайы Харун союндан эди. Олар экиси Алланынъ огюнде инсафлы адамлар олып, Раббининъ эписи эмир ве къанунларыны къатиен тута эдилер. Лякин оларнынъ балалары ёкъ эди. Элизабет къысыр, олар экиси де энди къартайгъан эдилер. Куньлернинъ биринде Зекъарья, болюгининъ невбетинде, Аллагъа ибадет этмек керек эди. Руханийлернинъ адети боюнджа джереп чекип, Зекъарья Алланынъ Сарайына кирди ве къокъулы отларны якъа башлады. Бутюн халкъ исе, къокъулы отларны якъкъан вакъытта тышарыда турып дува окъуй эди. Бирден Алланынъ мелеги пейда олды, къокъулы отлар якъыладжакъ ернинъ онъ тарафында турды. Мелекни корьген Зекъарья шашмалады ве къоркъты. Амма мелек онъа: — Къоркъма, Зекъарья! Сенинъ ялварувынъ эшитильди. Апайынъ Элизабет санъа огъул догъаджакъ, ве сен онынъ адыны «Ягъя» къояджакъсынъ, — деди. — О санъа къуванч ве буюк севинч береджек, чокъ адам онынъ догъгъанына къуванаджакълар. О, Раббининъ козюнде улу оладжакъ, шарап ве ички ичмейджек, даа анасынынъ къарнында олгъанда, Мукъаддес Рухкъа толаджакъ. Исраиль халкъындан чокъларыны оларнынъ Раббисине Аллагъа къайтараджакъ. Ильяснынъ руху ве къудретине толып, Раббиден эвель кетеджек, бабаларнынъ юреклерини балаларына бакътырып, бойсунмагъанларны инсафлы ёлгъа къайтараджакъ, Раббиге яхшы азырландырылгъан халкъны теслим этеджек. Зекъарья мелекке: — Я мен буны насыл биледжем? Мен къартым, апайым да энди баягъы яшындадыр, — деди. Мелек онъа шойле джевап берди: — Мен — Алланынъ огюнде тургъан Джебраилим. О, мени сеннен лаф этмек ве бу къуванчлы хаберни санъа бильдирмек ичюн ёллады. Мен санъа айткъаным озь вакътында оладжакъ. Амма меним сёзлериме инанмагъанынъ ичюн, сенинъ тилинъ тутуладжакъ, ве бу шейлер мейдангъа кельмегендже, лаф этмейджексинъ. Халкъ исе Зекъарьяны беклей, онынъ Алланынъ Сарайында бу къадар чокъ отургъанына шаша эди. Сонъ Зекъарья чыкъты, лякин лаф этип оламай эди. Халкъ о анда руя корьгенини анълады. Зекъарья оларгъа къолларынен ишаретлер эте, озю исе тильсиз олып къала эди. Хызмет вакъты биткен сонъ, Зекъарья эвине къайтып кельди. Бундан сонъ онынъ апайы Элизабет юклю олды ве биринджи беш ай ичинде эвден чыкъмады. О: «Буны мен ичюн Рабби япты. Устюмден адамлардан корьген масхаралыгъымны алмагъа истеди», — дей эди. Алтынджы ай кельгенде, Алла Джебраиль мелекни Галилеяда ерлешкен Назарет шеэрине, Давутнынъ союндан олгъан Юсуф адлы адамгъа нишанлы олгъан бир къызгъа ёллады. Къызнынъ ады Мерьем эди. Онынъ янына келип, мелек: — Селям санъа, эй, хайыр корьген! Рабби сеннен! — деди. Мерьем шашмалады. Мелек онъа берген селямнынъ манасы не анълаткъаныны бильмей эди. Мелек онъа: — Къоркъма, Мерьем! Сен Алланынъ хайырыны таптынъ! Сен юклю оладжакъсынъ, Огъул кореджексинъ ве Онынъ Адыны «Иса» къояджакъсынъ. О улу оладжакъ, Оны «Юдже Алланынъ Огълу» деп адландыраджакълар, Алла Оны Давут дедесининъ тахтына отуртаджакъ. О, Якъупнынъ союна эбедиен Падиша оладжакъ, Онынъ падишалыгъынынъ сонъу олмайджакъ, — деди. Мерьем исе мелекке: — Бойле шей олурмы? Мен даа акъай корьмедим! — деди. Мелек онъа: — Санъа Мукъаддес Рух энеджек, сени Юдже Алланынъ къудрети къаплайджакъ. Шунынъ ичюн сенден догъаджакъ Бала азиз оладжакъ, Оны «Алланынъ Огълу» деп адландыраджакълар. Мына, союнъ Элизабет, къарт олса да, алтынджы ай юклю олып, бала беклей. Амма онъа къысыр дей эдилер. Алланынъ япып оламагъан иши ёкъ, — деди. — Мен Раббининъ къулум, эр шей дегенинъ киби олсун, — деди Мерьем. Сонъ мелек ондан кетти. Бундан сонъ Мерьем бирден аджеле алда дагълы топрагъына, Ехуданынъ бир шеэрине ёл алды. Зекъарьянынъ эвине кельди ве Элизабетнен селямлашты. Элизабет Мерьемнинъ селямыны эшиткенинен, онынъ ичиндеки бала секирди, ве Элизабет Мукъаддес Рухкъа толды. О, кучьлю сеснен: — Сен къадынлар арасында энъ шуретлисинъ! Сенинъ къарнынъдаки бала да шуретли! Мен ким экеним де, манъа Эфендимнинъ анасы кельди? Сенинъ сесинъ къулагъыма еткенинен, ичимдеки бала къуванып секире башлады. Алланынъ айткъан сёзлери ерине келеджегине инангъан къадын бахтлыдыр! Мерьем исе деди: — Меним джаным Раббини шуретлей! Рухум Къуртарыджым олгъан Аллада буюк къуванч тапты. Алла къулунынъ алчакъгонъюллигини корьди. Шимдиден сонъ адамларнынъ бутюн несиллери манъа «бахтлы» дейджеклер. Къудретли Алла мен ичюн улу шей япты. Онынъ Ады Мукъаддес! Несильден несильге Оны урьмет эткенлерге О, мерамет эте. Озюнинъ къудретли къолуны узатты да, юрегинде кибир фикирлери олгъанларнынъ эписини дагъытты. Укюмдарларны тахтларындан алып ташлады, алчакъгонъюллилерни исе юксельтти. Яхшы шейлерни ач олгъанларгъа берди, зенгинлерни исе бом-бош ёллады. [54-55] Аталарымызгъа, Ибраимге ве онынъ эвлядына эбедиен мераметли олмагъа сёз бергенини хатырлады, Озь къулуна Исраильге ярдымгъа кельди. *** Мерьем учь ай къадар Элизабетнинъ янында къалды. Сонъ озюнинъ эвине къайтып кельди. Элизабетнинъ бала тападжакъ вакъты кельди, ве о, огълан догъурды. Онынъ къомшулары ве сой-соплары, Рабби онъа бойле буюк мерамет япкъаныны эшитип, онен берабер къувана эдилер. Секизинджи куню баланы сюннет этмеге кельдилер ве онынъ адыны, бабасынынъ ады киби, «Зекъарья» къоймагъа истедилер. Амма анасы бунъа: — Ёкъ, онынъ ады Ягъя оладжакъ, — деди. Онъа: — Сенинъ союнъ арасында бойле ады олгъан ич кимсе ёкъ да, — дедилер ве баланынъ бабасындан ишаретлернен, онъа насыл ад бермеге истегенини сорадылар. Зекъарья, язув тахтачыгъыны сорап: «Онынъ ады “Ягъя”», — деп язды. Эр кес шашып къалды. Шу ань Зекъарьянынъ агъзы ачылды, тили чезильди. О, лаф этип башлады, Аллагъа шукюр этти. Эписи къомшулар пек къоркътылар. Бу вакъиалар акъкъында бутюн дагълы Еудие топрагъында лаф эттилер. Буны эшиткенлер эписи тюшюнджеге далып, ичинден: «Бу бала ким олур экен?» — дей эдилер. Эм керчек, онен Раббининъ къудрети бар эди. Баланынъ бабасы Зекъарья Мукъаддес Рухкъа толып, пейгъамберлик этти: — Исраильнинъ Алласыны, Раббимизни шуретленъиз! О, Озь халкъына ярдымгъа кельди ве оны азат этти! [69-70] Къадимий заманларда азиз пейгъамберлернинъ бильдиргенине коре, О бизге Озюнинъ къулу Давутнынъ союндан къудретли Къуртарыджыны ёллады. *** О бизни душманларымыздан, бизни кореджек козю олмагъанлардан къуртараджакъ. Оны ёллагъанда, Алла баба-деделеримизге мерамет этти, Озюнинъ мукъаддес васиетини, [73-75] атамыз Ибраимге берген антыны хатырлады. О бизге, биз душманларымызнынъ къолундан къуртулып, кимседен къоркъмайып, азиз ве инсафлы олып, омрюмиз боюнджа Онъа ибадет этип олурмыз, деп ант этти. *** *** Санъа исе, балам, «Юдже Алланынъ пейгъамбери» дейджеклер, Раббиден эвель кетип, Онынъ ёлуны азырлайджакъсынъ ве Онынъ халкъына къуртулыш гуналарнынъ багъышланувына багълы олгъаны акъкъында хабер даркъатаджакъсынъ. Бизим Алламызнынъ буюк мерамети ичюн бизге юксеклерден айдын шефакъ келеджек, къаранлыкъ ве олюм кольгеси тюбюнде яшагъанларны ярыкълатаджакъ, бизге барышыкъ ёлуны косьтереджек. Бала осип, рухунен къуветлене эди. Исраиль халкъы алдына чыкъаджакъ вакъты кельмегендже, сахрада яшай эди. ‌ О вакъыт Римнинъ императоры Август бутюн эалини джедвельге чекмеге эмир этти. Суриеде Кириний укюмдарлыкъ япкъанда, бу джедвель биринджи эди. Эр кес озь шеэрлерине язылмакъ ичюн кеттилер. Юсуф да, Галилея виляетининъ Назарет шеэринден чыкъып, Еудиедеки Давут Шеэрине Вифлеемге ёл алды, чюнки о, Давутнынъ союндан олып, онынъ эвлятларындан бири эди. О, юклю олгъан нишанлысы Мерьемнен берабер язылмагъа кетти. Олар Вифлеемде олгъанда, Мерьемнинъ догъураджакъ вакъты кельди. Мусафирханеде оларгъа ер тапылмагъаны ичюн, о биринджи огълуны ахырда догъурды ве къундакълап айван ашлавына яткъызды. О ернинъ этрафларында чобанлар бар эди, олар чёльде яшап, геджелери къой сюрюсини къаравуллай эдилер. Оларнынъ огюнде Алланынъ мелеги пейда олды, оларны Алланынъ Шурети къаплап алды. Чобанлар пек къоркътылар. Амма мелек оларгъа: — Къоркъманъыз! Мен сизге къуванчлы хаберни алып келем. О, бутюн халкъ ичюн буюк къуванчтыр! Бугунь Давутнынъ Шеэринде сизинъ Къуртарыджынъыз догъды. О — Месих, Раббидир! — деди. — Мына онынъ бельгиси: бир ашлавда яткъан къундакъ баласыны тапарсыз. Шу ань мелекнинъ янында коклер ордусы пейда олды. Олар Алланы шуретлеп: — Юкъары коклерде Аллагъа шан-шурет! О мемнюн олгъан адамларгъа ер юзюнде барышыкъ олсун! — дедилер. Мелеклер кокке котерильген сонъ, чобанлар бир-бирине: — Айды, Вифлеемге барайыкъ да, анда не олгъаныны, Раббиден бизге бильдирильген шейлерни бакъайыкъ, — дедилер. Олар тез-тез ёлгъа чыкътылар ве барып Мерьемни, Юсуфны ве ашлавда яткъан баланы таптылар. Оны корип, бу бала акъкъында оларгъа насыл хабер этильгенини айттылар. Буны динълегенлернинъ эписи чобанларнынъ айткъанларына шашып къалдылар. Мерьем исе эр шейни акъылында тутып, бу акъта тюшюне эди. Чобанлар, эшиткен ве корьген шейлери ичюн Аллагъа шукюрлер айтып ве Оны алгъышлап, къайттылар. Эр шей оларгъа бильдирильгени киби олып чыкъкъан эди. Секиз кунь кечкен сонъ, баланы сюннет этиледжек вакъты кельгенде, Онынъ Адыны «Иса» къойдылар. Бу адны Онъа, Мерьем даа юклю олмаздан эвель, мелек къойгъан эди. Муса Къанунда буюргъаны киби, оларнынъ элялланмакъ вакъты кечкенде, баланы Ерусалимге, Раббининъ огюне кетирдилер. Раббининъ Къанунында язылгъанына коре, эр бир биринджи догъгъан огълан бала Раббиге багъышланмакъ керек эди. Алланынъ Къанунында даа айтылгъаны киби, бир чифт гогерджинни, я да эки яш гогерджинни къурбанлыкъ оларакъ кетирмек керек эдилер. О вакъыт Ерусалимде Симеон деген бир адам бар эди. О, инсафлы ве диндар адам олып, Исраиль ичюн теселли беклей. Онда Мукъаддес Рух бар эди. Мукъаддес Рух онъа, Раббининъ Месихини корьмегендже, ольмейджегини бильдирген эди. Рухтан ильхамланып, Симеон Алланынъ Сарайына кельди. Ана-бабасы кичкене Исаны Къанун буюргъаныны ерине кетирмек ичюн анда алып кельгенде, Симеон Оны къолуна алып, Аллагъа шукюр этти: — Укюмдар! Берген сёзюнъни тутып, Сен энди мени, Озь къулунъны, тынчлыкънен йибересинъ. [30-31] Козьлерим эписи халкълар огюнде азырландырылгъан къуртарувынъны корьди. *** О — башкъа миллетлерни ярыкълатаджакъ Нурдыр, Сенинъ Исраиль халкъынънынъ шуретидир. Исанынъ эм бабасы, эм анасы бала акъкъында айтылгъаныны эшитип, шаштылар. Симеон оларгъа яхшылыкъ тиледи ве Исанынъ анасы Мерьемге: — Мына бу ерде яткъан бала ичюн Исраильде чокълары йыкъыладжакъ, чокълары исе тураджакълар. О, Алланынъ алямети олып, Онъа къаршы адамлар баш котереджеклер. Сенинъ джанынъны да къылыч яраджакъ. Сонъ чокъ адамнынъ фикирлери ачыладжакъ, — деди. Анда Ашер къабилесинден Фануэлнинъ къызы Анна пейгъамбер бар эди. О пек къарт къадын эди. Акъайгъа чыкъкъан сонъ, къоджасынен еди йыл яшагъан, тул къалгъан ве сексен дёрт йылдан берли тул олгъан эди. О, ич бир вакъыт Алланынъ Сарайындан тышарыгъа чыкъмай, гедже-куньдюз дувалар окъуп ве аштан-сувдан вазгечип, Аллагъа ибадет эте эди. О вакъыт Анна да, оларнынъ янына барып, Аллагъа шукюр этти ве Ерусалимнинъ къуртуладжагъыны беклеп тургъанларнынъ эписине бала акъкъында айтып башлады. Алланынъ Къануны буюргъан шейлернинъ эписини беджерген сонъ, Юсуфнен Мерьем Галилеягъа, озьлерининъ Назарет шеэрине къайттылар. Бала исе осип, икмет ве кучь топлай эди. Алла баладан разы эди. Исанынъ ана-бабасы эр йыл Ерусалимге Песах Байрамына бара эдилер. Иса он эки яшыны толдургъанда, олар адетиндже байрамгъа кеттилер. Байрамдан сонъ Юсуф ве Мерьем эвге къайттылар, огълан Иса исе Ерусалимде къалды. Ана-бабасы буны бильмеди. Олар Оны, ёлджулар арасында кетедир, деп тюшюндилер. Бир куньлюк ёлны кечкен сонъ, Исаны сой-соп ве танышлар арасында къыдыра башладылар. Оны тапамагъан сонъ, олар Ерусалимге къайттылар ве анда да къыдырмакъны девам эттилер. Учь куньден сонъ олар Исаны Алланынъ Сарайында таптылар. О, оджалар арасында отура ве оларны динълеп суаллер бере эди. Оны динълегенлер эписи Исанынъ эр шейни анълагъанына ве берген джевапларына шаша эдилер. Ана-бабасы Оны корип шаштылар. Анасы Онъа: — Огъланчыгъым, бизге буны не ичюн яптынъ? Бабанъ ве мен чокъ къасеветленип Сени къыдырдыкъ, — деди. О исе оларгъа: — Мени не ичюн къыдырдынъыз? Я Мен Бабамнынъ эвинде олмакъ кереклигимни бильмей эдинъизми? — деди. Амма олар Онынъ айткъаныны анъламадылар. Иса оларнен кетти ве Назаретке къайтты. Ана-бабасынынъ сёзюнден бир вакъыт чыкъмады. Анасы исе бир шей унутмайып, оларнынъ эписини юрегинде тута эди. Иса осе эди. Яшы арткъанынен, икмети де арта эди. Исагъа Алланынъ ве адамларнынъ хайыры да чокълаша эди. ‌ Император Тиберийнинъ падишалыгъынынъ он бешинджи йылында, Понтий Пилат — Еудиеде акимлик япкъанда, Ирод — Галилеяда, онынъ къардашы Филип — Итурея ве Трахонит виляетлеринде, Лисаний — Авиленеде укюмдарлыкъ эте эдилер. Аннас ве Каяфа баш руханий вазифесинде эдилер. О вакъыт Зекъарьянынъ огълу Ягъя сахрада олгъанда, онъа Алланынъ Сёзю кельди. Ягъя Иордан озенининъ этрафларыны айланып юре ве адамларны гуналарынынъ багъышланмасы ичюн тёвбе этип, сувгъа батырылып чыкъмагъа давет эте башлады. Бу акъкъында Ешая пейгъамбернинъ китабында язылгъан эди: Сахрада бир сес гудюрдей: — Раббининъ ёлуны азырланъыз, кечеджек ерлерини тюм-тюз этинъиз! Эписи вадийлер толдурылсынлар, байырлар ве дагълар алчакъ этильсинлер. Къыйыш ёллар догърултылсын, чукъурлы ёлчыкълар тегиз этильсинлер! О вакъыт яшагъанларнынъ эписи Алладан къуртарувны кореджеклер. Сувгъа батырылып чыкъмакъ ичюн, онъа топларнен кельген адамларгъа Ягъя: — Эй, йылан союндан олгъанлар! Башынъызгъа келеяткъан Алланынъ гъазабындан къачып къуртуладжагъынъызны сизге ким огретти? Тёвбе эткенинъизни озь ишлеринъизнен исбат этинъиз! Тек ичинъизден: «Ибраим бизим бабамыз!» — деп отурманъыз. Мен сизлерге шуны айтам: Алла Ибраимге балаларны мына бу ташлардан япа биле. Шимди тереклернинъ тамырлары янында балта азыр ята. Яхшы мейва бермеген эр бир терекни кесип, атешке ташлайлар, — дей эди. Халкъ ондан: — Биз не япмакъ керекмиз? — деп сорады. Ягъя оларгъа: — Кимде эки чифт тюп урбасы олса, мухтадж олгъаннен пайлашсын. Кимнинъ ашы олса, о да бойле япсын, — деди. Салым топлайыджылар да сувгъа батырылмагъа кельдилер ве ондан: — Оджамыз, биз не япайыкъ? — деп сорадылар. Ягъя оларгъа: — Ольчюсинден зияде салым алманъыз, — деди. Аскерлер де ондан: — Я биз не япайыкъ? — деп сорадылар. — Зорнен параларны тутып алманъыз, ялан шаатлыкъ берменъиз, озь къазанчынъызгъа разы олунъыз, — деди Ягъя. Халкъ Месихни пек беклей эди. Эписи адамларнынъ гонълюнде: «Ягъя Месих дегиль экенми?» — деген тюшюнджелер бар эди. Ягъя исе эписине: — Мен сизни сувгъа батырып темизлейим. Амма менден къудретлиси келеята, мен Онынъ аякъкъапларынынъ багъыны чезмеге биле ляйыкъ дегилим. О сизлерни Мукъаддес Рухнен ве атешнен темизлейджек. Онынъ къолунда махсус куреги бар. О, Озь арманыны темизлейджек: богъдайны анбарына топлап, кепекни исе сёнмез атеште якъаджакъ, — деп джевап берди. Ягъя пейгъамбер бойле ве чокъ башкъа сёзлернен халкъкъа Къуванчлы Хаберни бильдире эди. Ягъя виляет укюмдары Иродны, озь къардашынынъ сабыкъ апайы Иродиягъа эвленгени ве эписи яман япкъан ишлери ичюн, къабаатлай башлады. Ирод исе Ягъяны зиндангъа атты ве бунынънен даа бир джинает япты. ‌ Бутюн халкъ сувгъа батырылып чыкъкъанда, Иса да шуны япты. О, дува окъугъанда, кок ачылды да, Мукъаддес Рух беден корюнишинде, гогерджин сымасында Онынъ устюне энди. Коктен: — Сен Меним севимли Огълумсынъ, Мен Сенден разым, — деген сес эшитильди. ‌ Иса Озь хызметини башлагъанда, къарарнен отуз яшларында эди. Адамлар Оны Юсуфнынъ огълу беллей эдилер. Юсуф — Элийнинъ огълу, Элий — Маттатнынъ огълу, Маттат — Левийнинъ огълу, Левий — Мелхийнинъ огълу, Мелхий — Яннайнынъ огълу, Яннай — Юсуфнынъ огълу, Юсуф — Маттатиянынъ огълу, Маттатия — Амоснынъ огълу, Амос — Наумнынъ огълу, Наум — Эслийнинъ огълу, Эслий — Нагъгъайнынъ огълу, Нагъгъай — Маатнынъ огълу, Маат — Маттатиянынъ огълу, Маттатия — Шимийнинъ огълу, Шимий — Ёсехнинъ огълу, Ёсех — Ёданынъ огълу, Ёда — Ёананнынъ огълу, Ёанан — Ресанынъ огълу, Реса — Зеруббавелнинъ огълу, Зеруббавел — Шеалтиэлнинъ огълу, Шеалтиэл — Нерийнинъ огълу, Нерий — Мелхийнинъ огълу, Мелхий — Аддийнинъ огълу, Аддий — Къосамнынъ огълу, Къосам — Эльмадамнынъ огълу, Эльмадам — Эрнинъ огълу, Эр — Ёшуанынъ огълу, Ёшуа — Элиезернинъ огълу, Элиезер — Ёримнинъ огълу, Ёрим — Маттатнынъ огълу, Маттат — Левийнинъ огълу, Левий — Шимеоннынъ огълу, Шимеон — Ехуданынъ огълу, Ехуда — Юсуфнынъ огълу, Юсуф — Ёнамнынъ огълу, Ёнам — Эльякимнинъ огълу, Эльяким — Мелеанынъ огълу, Мелеа — Меннанынъ огълу, Менна — Маттатанынъ огълу, Маттата — Натаннынъ огълу, Натан — Давутнынъ огълу, Давут — Йишайнынъ огълу, Йишай — Оведнинъ огълу, Овед — Боазнынъ огълу, Боаз — Салмоннынъ огълу, Салмон — Нахшоннынъ огълу, Нахшон — Амминадавнынъ огълу, Амминадав — Админнинъ огълу, Админ — Арнийнинъ огълу, Арний — Хецроннынъ огълу, Хецрон — Перецнинъ огълу, Перец — Ехуданынъ огълу, Ехуда — Якъупнынъ огълу, Якъуп — Исхакънынъ огълу, Исхакъ — Ибраимнинъ огълу, Ибраим — Терахнынъ огълу, Терах — Нахорнынъ огълу, Нахор — Серугнынъ огълу, Серуг — Реунынъ огълу, Реу — Пелегнинъ огълу, Пелег — Эвернинъ огълу, Эвер — Шелахнынъ огълу, Шелах — Кенаннынъ огълу, Кенан — Арпакъшаднынъ огълу, Арпакъшад — Шемнинъ огълу, Шем — Нухнынъ огълу, Нух — Ламехнинъ огълу, Ламех — Метушелахнынъ огълу, Метушелах — Ханокънынъ огълу, Ханокъ — Ереднинъ огълу, Еред — Махалалэлнинъ огълу, Махалалэл — Кенаннынъ огълу, Кенан — Эношнынъ огълу, Энош — Шетнинъ огълу, Шет — Адемнинъ огълу, Адем — Алланынъ огълу эди. Иса Мукъаддес Рухкъа толып, Иордан озенинден къайтты. Рух Оны сахрагъа алып кетти. Анда Шейтан Исаны къыркъ кунь девамында сынавдан кечирди. О куньлерде Иса бир шей ашамай эди ве сонъунда пек ач олды. Шейтан Онъа: — Эгер Сен Алланынъ Огълу олсанъ, мына бу ташкъа айт, отьмек олсун, — деди. Иса онъа джевап берип: — Алланынъ Китабында язылгъан ки, яшамакъ ичюн адамгъа ялынъыз аш ашамакъ етерли дегиль. Сонъ Шейтан Исаны юксек бир ерге чыкъарып, бир ань ичинде Онъа дюньянынъ эписи падишалыкъларыны косьтерди. Шейтан Исагъа: — Мен бу падишалыкъларны, оларнынъ бутюн къудретинен ве шан-шуретинен берабер Санъа берерим. Олар эписи манъа берильгенлер, ве мен оларны истегениме береджем. Шунынъ ичюн, Сен манъа бель буксенъ, эписи Сенинъки оладжакъ, — деди. Иса онъа джевап берип: — Алланынъ Китабында бойле язылгъан: Раббинъе Алланъа белинъни бук, тек Онъа ибадет эт, — деди. Сонъ Шейтан Оны Ерусалимге алып кельди ве Алла Сарайынынъ тёпесине турсатып: — Эгер Сен Алланынъ Огълу олсанъ, Озюнъни бу ерден ашагъа ташла. Алланынъ Китабында язылгъан ки, О, Сени къорчаламагъа Озь мелеклерине эмир этер, олар Сени къолларында котерип кетерлер, аякъларынъ ташкъа сюрюнмез. Иса онъа: — Бойле деп язылгъан: Раббинъни, сенинъ Алланъны сынама, — деди. Шейтан, Исаны сынамагъа битирип, вакътынджа Оны къалдырып кетти. Иса Мукъаддес Рухнынъ къудретинен Галилеягъа къайтып кельди. Онынъ акъкъында хабер бутюн этрафларда даркъалды. Иса оларнынъ синагогаларында адамларны окъута, ве эписи адамлар Оны шуретлей эди. ‌ Бир кунь Иса Назарет шеэрине кельди. О, анда осип-буюген эди. Эр вакъыт япкъаны киби, раатлыкъ куню синагогагъа барды. Алланынъ Китабыны окъумакъ ичюн тургъанда, Онъа Ешая пейгъамбернинъ китабыны бердилер. Иса китапны ачып: [18-19] — Устюмде Раббининъ Руху булуна; О, мени ягънен сюртип, алчакъгонъюллилерге хайырлы хабер бермеге, эсирлерге — азатлыкъ, сокъурларгъа — козьлери ачылгъаны акъкъында айтмагъа, азап чеккенлерни къуртармагъа, Раббининъ разылыкъ йылы кельгенини беян этмеге ёллады, — деп язылгъан ерини тапып окъуды. *** Сонъ Иса, китапны къапатып, хызметчиге берди ве ерине отурды. Синагогадакилер эписи Онъа дикъкъатнен бакътылар. Иса оларгъа: — Язылгъан сёзлер сиз Мени динълеген вакъытта, бугунь беджерильди, — деди. Эписи Онынъ акъкъында яхшы шейлер айта эдилер, Онынъ агъзындан чыкъкъан хайырлы сёзлерге шаша эдилер. Лякин бир-биринден: — Я О, Юсуфнынъ огълу дегильми? — деп сорай эдилер. Иса оларгъа: — Сиз эльбетте Манъа: «Эй, эким, озюнъни озюнъ тедавийле», деген ибарени айтаджакъсыз. «Биз Къафарнаумда олгъан шейлерни эшиттик. Энди буны Озь ветанынъда да яп», дейджексиз, — деди. Сонъ Иса девам этти: — Сизге догърусыны айтам: озь ветанында къабул этильген пейгъамбер ёкъ. Керчектен, сизге айтам: Ильяснынъ девринде, учь бучукъ йыл ягъмур ягъмагъанда ве бутюн ерлерде буюк ачлыкъ олгъанда, Исраильде чокъ тул къадынлар бар эди. Амма Ильяс оларнынъ ич бирисине ёлланылмагъан, тек Сидон янындаки Царефат шеэринде яшагъан бир тул къадынгъа ёлланылгъан эди. Эль-Яса пейгъамбернинъ девринде Исраильде лепра хасталыгъына огърагъанлар чокъ эди. Амма олардан ич бириси эляллап тедавийленмеген эди, тек бир суриели Нааман тедавийленген эди. Бу сёзлерни эшитип, синагогадакилер эписи ачувландылар. Олар атылып турдылар ве Исаны шеэрден чыкъарып, Назарет ерлешкен дагънынъ тёпесине кетирдилер. Оны къаядан ашагъа атмагъа истедилер. Лякин Иса оларнынъ арасындан кечип, о ерни къалдырды. ‌ Иса Галилеядаки Къафарнаум шеэрине кельди. Раатлыкъ куньлери адамларны огрете эди. Эписи Исанынъ огретювине шаша, чюнки О, къудретнен айта эди. Синагогада, ичинде арам рух олгъан бир адам бар эди. О, кучьлю сеснен багъырып: — Эй, назаретли Иса, Санъа бизден не керек? Сен бизни гъайып этмеге кельдинъми? Мен Сенинъ ким олгъанынъны билем. Сен Алланынъ Азизисинъ! Иса джинге шойле эмир этип: — Сус да, бу адамдан чыкъ! — деди. Джин адамны эписининъ огюнде йыкътырды ве онъа ич бир зарар кетирмейип, ичинден чыкъты. Эписи шашып къалдылар ве бир-бирине: — Бу насыл шей? Онынъ о къадар укюми ве къудрети бар ки, О, арам рухларгъа биле буюра, олар исе чыкъалар, — дедилер. Онынъ акъкъында хабер бутюн этрафларгъа даркъалды. ‌ Иса синагогадан чыкъып, Симоннынъ эвине кетти. Симоннынъ къайнанасы юксек сыджакънен хаста ята эди. Онъа ярдым этсин деп, Исагъа риджа эттилер. Иса къадыннынъ янына барып, эгильди ве хасталыкъкъа токътамагъа буюрды, ве хасталыкъ шу ань къадынны къалдырды. Къадын бирден турып, оларгъа софраны донатты. Кунь баткъанда, адамлар Исанынъ алдына чешит тюрлю хасталыкъларнен къыйналгъан сой-сопларыны алып кельдилер. О, эр бир хастагъа къолларыны къойып, оларны тедавийледи. Чокъ адамнынъ ичинден джинлер чыкъып: «Сен Алланынъ Огълусынъ!» — деп къычыра эдилер. Иса оларны сусмагъа меджбур этти, буны айтмагъа ясакъ этти. Олар исе, О, Месих олгъаныны биле эдилер. ‌ Танъ аткъанда, Иса шеэрден чыкъып, адам олмагъан ерге кетти. Халкъ исе Оны къыдырып башлады. Оны тапып, меджбур этип къалдырмагъа тырыштылар. Амма Иса оларгъа: — Мен Алланынъ Падишалыгъы акъкъында Къуванчлы Хаберни башкъа шеэрлерде де даркъатмакъ керегим. Мен шунынъ ичюн ёлланылгъаным, — деди. Бойледже, О, Еудиенинъ синагогаларында адамларны огретмеге девам этти. ‌ Бир куню Иса Геннесарет голю янында тургъанда, халкъ Оны сарып алгъанда, Алланынъ Сёзюни динълей эдилер. Бакъса, гольнинъ ялысында тургъан эки къайыкъны корьди. Балыкъчылар къайыкъларындан чыкъып, балыкъ сачмаларыны ювмакъта эдилер. Иса бир къайыкъкъа, Симоннынъ къайыгъына минип, ялыдан бираз узакълашмасыны риджа этти ве, къайыкънынъ ичинде отурып, адамларны андан огретмеге девам этти. Битирген сонъ исе, Симонгъа: — Сувнынъ терендже ерине бар да, балыкъ тутмакъ ичюн сачмаларны тюшюринъиз, — деди. Симон джевап берип: — Саибим, биз бутюн гедже чалыштыкъ, амма бир шей тутып оламадыкъ. Лякин Сен буюрсанъ, мен сачмаларны ташларым, — деди. Ташлагъанынен, о къадар чокъ балыкъ туттылар ки, тап балыкъ сачмалары йыртыла башладылар. Олар башкъа къайыкътаки аркъадашларына къолларыны саллап, оларны ярдымгъа чагъырдылар. Аркъадашлары келип, эки къайыкъны балыкъкъа толдурды. Къайыкълар чёкеджек киби олды. Симон Пётр буны корьди де, Исанынъ алдында тиз чёкип: — Раббим, менден кет. Мен гуналы адамым, — деди. [9-10] Симон ве онынъ янындакилери бу къадар тутулгъан балыкъны корип, къоркътылар. Симоннынъ аркъадашлары, Зебедайнынъ огъуллары Якъуп ве Юхан да къоркътылар. Лякин Иса Симонгъа: — Къоркъма, сен энди балыкъ дегиль, адамларны тутаджакъсынъ, — деди. *** Олар къайыкъларны ялыгъа чыкъардылар да, эр шейни къалдырып, Исанынъ артындан кеттилер. ‌ Иса бир шеэрде олгъанда, Онынъ янына бутюн бедени лепра хасталыгъынен къаплангъан бир адам кельди. О, Исаны корип, ерге йыкъылып: — Эфендим, эгер истесенъ, мени эляллап тедавийлерсинъ, — деп ялварды. Иса къолуны узатты ве онъа тийип: — Мен истейим, элял ол! — деди. Шу ань лепра адамны къалдырды. Иса онъа кимсеге бир шей айтмамакъны буюрды ве: — Руханийге бар, о сени бакъсын да, тедавийленгенинъ ичюн, Муса буюргъан бахшышны бер, о, эписине шаатлыкъ олсун, — деди. Иса акъкъындаки лафлар эп чокълаша эди. Оны динълемек ве хасталыкъларындан къуртулмакъ ичюн, халкъ Онъа топнен келе башлады. Иса Озю исе адам ёкъ олгъан ерлерге барып, дува окъуй эди. ‌ Иса адамларны огреткен куньлернинъ биринде, Оны динълегенлер арасында Галилеянынъ ве Еудиенинъ эписи къасабаларындан ве Ерусалим шеэринден кельген фериселер ве Къанун оджалары отура эдилер. Исанен берабер Алланынъ тедавийлеген къувети эди. Бир къач адам тёшек устюнде яткъан, паралич ургъан бир хастаны котерип кельдилер. Олар оны Исанынъ алдына къоймакъ ичюн, эвге алып кирмеге тырыштылар. Лякин адам чокълугъындан оны ичериге кирсетмеге чаресини тапамайып, эвнинъ дамына чыкътылар ве кираметни дагъытып, хастаны тёшегинен берабер оданынъ ортасына, тамам Исанынъ огюне яваштан тюшюрдилер. Иса оларнынъ иманыны корип: — Акъай, гуналарынъ багъышланды! — деди. Къанун оджалары ве фериселер озьара тюшюнип: «Бойле куфюр шей япкъан бу адам ким экен? Гуналарны багъышламагъа Алладан башкъа кимнинъ акъкъы бар?» — дедилер. Иса оларнынъ не тюшюнгенлерини билип: — Сизинъ юреклеринъиздеки тюшюнджелер недир! Айтыладжакъ сёзлерден къайсы къолайджа: «Гуналарынъ багъышланды» я да «Еринъден тур ве кет», — демекми? Шимди Инсан Огълунынъ ер юзюнде гуналарны багъышламакъ къудрети олгъаныны билирсиз, — деди. Сонъ паралич ургъан адамгъа: — Мен санъа айтам: тур, тёшегинъни ал да, эвинъе кет, — деди. Адам, эписининъ козю огюнде бирден турып, яткъан тёшегини алды да, Алланы шуретлеп, эвине кетти. Эписи шашып къалдылар. Олар Алланы шуретледи, къоркъа-къоркъа: — Биз бугунь оламайджакъ шейлерни корьдик, — дедилер. Бундан сонъ Иса о ерден чыкъты. Салым топлангъан еринде чалышкъан Левий адлы салым топлайыджыны корьди ве онъа: — Меним артымдан юр! — деди. Левий еринден турды, эр шейни ташлап, Исанынъ артындан кетти. Сонъ озь эвинде Иса ичюн буюк той япты. Мусафирлер арасында пек чокъ салым топлайыджылар ве башкъа адамлар бар эди. Фериселер ве Къанун оджалары Исанынъ шегиртлерине: — Сиз не ичюн салым топлайыджыларнен ве башкъа гуналыларнен бирликте ашап-ичесиз? — деп мырылдап башлады. Иса оларгъа: — Эким сагъламларгъа дегиль, хасталаргъа керек. Мен инсафлы адамларны дегиль, гуналыларны тёвбе этмеге чагъырмакъ ичюн кельдим, — деп джевап берди. ‌ Олар Исагъа: — Ягъянынъ шегиртлери сыкъ-сыкъ аштан-сувдан вазгечелер ве дувалар окъуйлар. Фериселернинъ шегиртлери де бойле япалар. Сенинъкилер исе эм ашайлар, эм ичелер! — дедилер. Иса оларгъа: — Тойдаки мусафирлерни, киев оларнен олгъанда, аштан-сувдан вазгечмеге меджбур этмек мумкюнми? Амма ойле куньлер келеджек ки, киевни олардан тутып аладжакълар. Ана о вакъыт, о куньлерде аштан-сувдан вазгечерлер, — деди. Иса оларгъа бир кинаели икяе де айтып берди: — Кимсе эски урбасына ямав къоймакъ ичюн, янъы урбадан парча кесмез, чюнки о, янъы урбаны да бозар, эски урбасына да янъы ямав келишмез. Кимсе яш шарапны эски мешин торбаларына толдурмай, чюнки яш шарап эски торбаларны патлатыр: эм шарап тёкюлир, эм торбалар гъайып олур. Яш шарапны янъы мешин торбаларгъа толдурмакъ керек. Эски шарапны ичкенлерден ич бириси яш шарапны истемез, о: «Эскиси яхшы», — дер, — деди. ‌ Бир раатлыкъ куню Иса богъдай тарласындан кечип кетеяткъанда, Онынъ шегиртлери башакъларны къопарып авучлары ичинде темизлеп ашай башладылар. Базы фериселер исе: — Сиз раатлыкъ куню япмагъа мумкюн олмагъан шейни не ичюн япасыз? — дедилер. Иса оларгъа: — Я сиз, Давут ве онынъ янындакилери ач къалгъанда не япкъанлары акъкъында окъумадынъызмы? О, Алланынъ Эвине кирип, тек руханийлерге ашамагъа мумкюн олгъан теклиф пителерини алып, озю ашагъан ве янындакилерине де берген, — деп джевап берди. Сонъ девам этип: — Инсан Огълу — раатлыкъ кунюнинъ Раббисидир, — деди. ‌ Башкъа бир раатлыкъ куню Иса синагогагъа келип, адамларны огрете башлады. Анда онъ къолу сакъатланып къуругъан бир адам бар эди. Къанун оджалары ве фериселер Исаны къабаатламакъ ичюн, О, раатлыкъ куню хастаны тедавийлер экенми, деп, Онынъ артындан бакъып тура эдилер. Иса исе, оларнынъ фикирлерини билип, къолу сакъат адамгъа: — Тур! Мында, ортагъа чыкъ! — деди. Адам турды. Иса башкъаларгъа: — Мен сизден сорайым: раатлыкъ кунюнде не япмакъ мумкюн — яхшылыкъмы я да яманлыкъмы? Джан къуртармакъмы я да гъайып этмекми? — деди. Иса оларны эписини козьден кечирип, сакъаткъа: — Къолунъны узат! — деди. Сакъат бойле япкъанынен, къолу тюзельди. Олар исе, ачувындан къутурып, Исагъа не япайыкъ деп, озьара фикирлеше башладылар. О куньлерде Иса дува окъумакъ ичюн дагъгъа чыкъты ве бутюн гедже Аллагъа дува окъуй эди. Танъ аткъанда исе, шегиртлерини янына чагъырды, оларнынъ ичинден он экисини сайлап алды да, оларны «эльчилер» деп адландырды. Оларнынъ адлары: Симон (Иса онъа Пётр адыны берди), онынъ къардашы Андрей, Якъуп, Юхан, Филип, Бартоломай, Матта, Тома, Алфейнинъ огълу Якъуп, Ветанпервер лагъабыны ташыгъан Симон, Якъупнынъ огълу Иуда ве сонъунда Исаны саткъан Иуда Искариот. Оларнен ашагъа тюшип, Иса тегиз бир ерде токъталды. Анда Онынъ пек чокъ шегиртлери ве бутюн Еудиеден, Ерусалимден, Тир ве Сидоннынъ, голь бою ерлешкен виляетлеринден кельген чокъ адамлар топлашкъан. Олар Исаны динълемек ве хасталыкъларындан тедавийленмек ичюн кельгенлер. Иса арам рухлардан къыйналгъанларны яхшы этти. Адамларнынъ эписи Исагъа тиймеге тырыштылар, чюнки Ондан эписини тедавийлеген кучь чыкъа эди. ‌ Иса, шегиртлерине бакъып: — Эй, фукъарелер, не къадар бахтлысыз! Алланынъ Падишалыгъы сизинъкидир! Шимди ачлыкъ чеккенлер, не къадар бахтлысыз! Сиз ашап тояджакъсыз! Шимди агълагъанлар, не къадар бахтлысыз! Сиз куледжексиз! Инсан Огълу ичюн адамлар сизден нефретленгенде, сизни ред эткенде, акъаретлегенде, масхара этип адынъызны къаралагъанда, бахтлы оласынъыз. О куню къуванынъыз ве шенъленинъиз! Сизни коклерде буюк мукяфат беклей! Бу адамларнынъ баба-деделери исе пейгъамберлерге де бойле япкъанлар. Лякин зенгинлер, алынъыз беля! Сиз энди теселли таптынъыз! Шимди токъ олгъанлар, алынъыз беля! Сиз ач оладжакъсыз! Шимди кульгенлер, алынъыз беля! Сиз окюрип агълайджакъсыз! Сизни эписи адамлар макътаса, алынъыз беля! Бу адамларнынъ бабалары ялан пейгъамберлерни де бойле макътагъанлар! Лякин сизге, Мени динълегенлерге, айтам: душманларынъызны севинъиз, сизден нефретленгенлерге яхшылыкъ япынъыз. Сизни къаргъагъанларгъа эйилик тиленъиз, сизни ынджыткъанларгъа дувалар окъунъыз. Бир янагъынъа шамар ургъан адамгъа башкъасыны бер. Усть урбанъны тутып алсалар, тюп урбанъны да алмагъа кедер этме. Сенден сорагъангъа бер ве сенинъкини тутып алгъандан къайтарып бергенини талап этме. Адамлар сизге не япкъаныны истесенъиз, сиз де оларгъа шуны япынъыз. Эгер сизни севгенлерни севсенъиз, бунен насыл савап къазанаджакъсынъыз? Гуналылар да озьлерини севгенлерни севелер! Эгер озюнъизге яхшылыкъ эткенлерге яхшылыкъ этсенъиз, бунен насыл савап къазанаджакъсынъыз? Гуналылар да бойле япалар. Эгер сиз къайтарып алмакъ умютинен борджкъа берсенъиз, бунен насыл савап къазанаджакъсынъыз? Гуналылар да, берген борджуны сонъ къайтарып алмакъ ичюн, гуналыларгъа борджкъа берелер. Сиз исе душманларынъызны севинъиз, оларгъа яхшылыкъ япынъыз, ич бир къаршылыкъ беклемейип, оларгъа борджкъа беринъиз, чюнки Алла Озю шукюр этмеген яман адамларгъа биле мерамет эте. О вакъыт сизни буюк мукяфат беклейджек, ве сиз Юдже Алланынъ огъуллары оладжакъсынъыз. Бабанъыз мераметли олгъаны киби, сиз де мераметли олунъыз. ‌ Кимсени укюм этменъиз, сизни де укюм этмезлер. Кимсени къабаатламанъыз, сизни да къабаатламазлар. Багъышланъыз, сизни де багъышларлар. Беринъиз, сизге де береджеклер, толу ольчюнен береджеклер: яхшы силькип, бастырып, толып-ташкъан ольчюнен урбанъызнынъ этегине толдураджакълар. Сиз насыл ольчюнен ольчесенъиз, сизге де шойле ольчейджеклер. Иса оларгъа бир кинаели икяени айтып берди: — Кёр кёрны етеклеп юрип олурмы? Олар экиси де чукъургъа тюшмезлерми? Шегирт озь оджасындан юкъары олмаз. Амма окъувынынъ сонъуна еткен эр бир шегирт оджасы киби олур. Сен не ичюн къардашынънынъ козюндеки чёпке бакъасынъ да, озь козюнъдеки агъачны корьмейсинъ? Сен озь козюнъдеки агъачны корьмей турып, насыл ола да къардашынъа: «Кель, къардашым, козюнъдеки чёпчюкни чыкъарайым», — дейсинъ? Эй, экиюзьлю! Башта агъачны озь козюнъден чыкъар, сонъ чёпни къардашынънынъ козюнден насыл этип чыкъараджагъынъны ачыкъ-айдын корерсинъ. Яхшы терек ярамай мейва бермез, ве, аксине, ярамай терек яхшы мейва бермез. Эр бир терек озь мейвасындан билинир. Тикенлерден инджир джыймайлар, когемден юзюм кесмейлер. Яхшы адам озюнинъ юрегиндеки яхшылыкъ хазинесинден яхшылыкъ чыкъара. Яман адам яманлыкъ хазинесинден яманлыкъ чыкъара. Адамнынъ юреги неге толу олса, онынъ агъзындан шу чыкъар. ‌ Не ичюн сиз Мени: «Раббим, Раббим!» — деп чагъырасыз да, буюргъанымны япмайсыз? Меним алдыма кельген ве сёзлеримни динълеп, оларны беджерген эр бир адам кимге ошай? Эв къургъан адамгъа ошай. О, терен чукъур къазып, къая устюнде темель къойды. Озеннинъ сувлары ташып, о эвге урулдылар, лякин оны къыбырдатып оламадылар, чюнки эв къавий къурулгъан эди. Сёзлеримни динълеп, оларны беджермеген адам исе эвини топракъ устюнде темельсиз къургъан адамгъа ошай. Озеннинъ сувлары эвге урулгъанда, эв бирден дагъылып кетти. Ондан тек виран олгъан бир оба къалды. Иса сёзюни халкъкъа айтып битирген сонъ, Къафарнаум шеэрине келип чыкъты. Анда бир юзбашынынъ энъ севимли къулу хасталанып, олюм алында ята эди. Юзбашы, Иса акъкъында эшитип, О, келип къулумны къуртарсын деп риджа этмек ичюн, Онынъ алдына еудийлернинъ акъсакъалларыны ёллады. Олар Исанынъ янына кельдилер ве гъайретнен риджа этип: — Бу адам Сенинъ ярдымынъа ляйыкътыр. О, халкъымызны севе; бизге синагоганы о, къурды, — дедилер. Иса оларнен кетти. Олар юзбашынынъ эвине якъынлашкъанда, юзбашы Онъа достларыны ёллап, бойле деди: — Эфендим, замет этме, Сен эвиме киргенинъе мен ляйыкъ дегилим. Шунынъ ичюн Сенинъ алдынъа озюм бармадым. Озюмни, бунъа ляйыкъ дегилим, деп саям. Сен тек буюрсанъ, къулум тедавийленир. Мен озюм бойсунам, манъа да бойсунгъан аскерлер бар. Бирисине: «Кет», — десем, кете. Башкъасына: «Кель мында», — десем, келе. Хызметчиме: «Шуны яп», — десем, япа, — деди. Иса бу сёзлерни эшитип, тааджипленди ве артындан кельген адамларгъа айланып: — Сизге айтам: Мен бойле иманны Исраильде биле тапмадым, — деди. Ёлланылгъанлар исе, эвге къайтып кельгенде, къулнынъ тюзельгенини корьдилер. Арадан чокъ вакъыт кечмей, Иса Наин деген шеэрге кетти. Онен берабер шегиртлери ве пек чокъ адам кетти. Иса шеэрнинъ къапусына якъынлашкъанда, шеэрден бир ольген адамны чыкъармакъта эдилер. О, тул къадыннынъ бирден-бир огълу эди. Къадыннен берабер шеэрнинъ чокъ адамлары кетмекте эдилер. Рабби къадынны корьгенинен, оны аджыды. — Агълама! — деди де, дженазе табутына якъынлашып, къолунен тийди. Табутны алып кеткен адамлар токътадылар. — Эй, йигит, санъа айтам: тур еринъден! — деди Иса. Олю котерилип отурды да, лаф этип башлады. Иса оны анасына къайтарды. Эр кесни буюк бир къоркъу басты. Олар Алланы шуретлеп: — Арамызда буюк пейгъамбер пейда олгъан. Алла Озь халкъына ярдым этмеге кельген, — дедилер. Иса акъкъында бу хабер бутюн Еудие ве онынъ этрафларына даркъалды. Ягъянынъ шегиртлери онъа бутюн олып кечкен вакъиалар акъкъында хабер эттилер. Ягъя шегиртлеринден экисини чагъырып: «Келеджек Бириси Сенсинъми? Я да биз башкъасыны беклейикми?» — деп сорамакъ ичюн оларны Раббининъ алдына ёллады. Акъайлар, Исанынъ алдына келип: — Бизни Сувгъа Батырыджы Ягъя ёллады. О Сенден: «Келеджек Бириси Сенсинъми? Я да биз башкъасыны беклейикми?» — деп сорай, — дедилер. О вакъыт Иса чокъ адамларны хасталыкълардан ве оларны чекиштирген дертлерден тедавийлей, яман рухлардан къуртара, чокъ сокъурларнынъ козьлерини ача эди. Иса джевап берип: — Барынъ да, корип эшиткенлеринъизни Ягъягъа айтынъыз: кёр адамлар кене корелер, топаллар юрелер, лепра хасталыгъына огърагъанлар элялланып тедавийленелер, сагъырлар эшителер, олюлер тирилелер, фукъарелер Къуванчлы Хаберни эшителер. Мен ичюн ёлдан урулмагъан адам бахтлыдыр! — деди. Ягъянынъ ёллагъан адамлары кеткен сонъ, Иса халкъкъа Ягъя акъкъында айтып башлады: — Сиз не ичюн сахрагъа бардынъыз? Ельде саллангъан къамышны корьмегеми? Айса, не ичюн сахрагъа бардынъыз? Паалы урба кийген адамны корьмегеми? Лякин паалы урба кийип, байлыкъта яшагъанлар падишалар сарайларында олалар. Айса, кимни корьмеге бардынъыз? Пейгъамберними? Эбет, пейгъамберни! Мен сизге айтам: о, пейгъамберден де буюк. Алланынъ Китабында бу адам акъкъында язылгъан эди: Сенден эвель хаберджимни ёллайым. О, Сенинъ огюнъде ёл азырлайджакъ. Сизге айтам: эписи догъгъан адамлардан Ягъядан буюк олгъаны ёкътыр. Бунъа бакъмадан, Алланынъ Падишалыгъында энъ кучюк сайылгъан биле ондан буюктир. Буны эшиткен бутюн халкъ, салым топлайыджылар биле, Алланынъ ёлу догъру, деп, Ягъянынъ алдында сувгъа батырылып чыкътылар. Фериселер ве Къанун оджалары исе Алланынъ истегенини ред этип, Ягъягъа барып сувгъа батырылып чыкъмагъа разы олмадылар. Иса девам этип: — Бу адам несилини неге ошатайым? Олар кимге ошайлар? Олар, мейданда отурып, бир-бирине: «Биз сизге къавал чалдыкъ, сиз исе ойнамадынъыз. Биз такъмакълар окъудыкъ, сиз исе агъламадынъыз», — деп къычыргъан балаларгъа ошайлар. Сувгъа Батырыджы Ягъя келип, аш ашамады, шарап ичмеди. Сиз исе: «Онда джин яшай», — дейсиз. Инсан Огълу келип, эм ашай, эм иче, ве сиз: «Бу ачкозь ве ичкиджиге бакъынъыз! О — салым топлайыджылар ве гуналыларнынъ досту!» — дейсиз. Лякин икмет бутюн озь балаларынен тасдыкълана, — деди. Фериселерден бири Исаны озюнен аш ашамагъа давет этти. Иса, ферисенинъ эвине кирип, софра башында ер алды. Шу арада шеэрде гуналы деп белли олгъан бир къадын, Иса ферисенинъ эвинде ашагъаныны билип, алебастрдан ясалгъан савут ичинде паалы къокъулы ягъ алып кельди. Исанынъ артында, аякълары янында турып, окюр-окюр агълай башлады. Козь яшлары Исанынъ аякъларына тамлай, къадын сачларынен оларны сюрте башлады, опе-опе къокъулы ягънен ягълады. Исаны давет эткен ферисе буны корип: «Эгер бу адам пейгъамбер олса, Онъа тийген шу къадыннынъ ким олгъаныны билир эди. О, гуналы къадын да!» — деп тюшюнди. Иса ферисеге айланып: — Симон, санъа бир айтаджакъ шейим бар, — деди. — Айт, Оджам, — деди о. — Эки адам бир инсандан акъча борджкъа алгъан. Бирисининъ борджу беш юз, башкъасынынъ — элли динар эди. Амма олар борджларыны къайтарып оламагъанлары ичюн, о, экисининъ борджларыны багъышлады. Айт манъа, олардан къайсы бири оны чокъча севеджек? — деди Иса. Симон джевап берип: — Меним фикиримдже, чокъ борджу багъышлангъан сою, — деди. — Сенинъ къарарынъ догъру, — деди Иса. Сонъ къадынгъа таба айланып, Симонгъа: — Бу къадынны коресинъми? Мен сенинъ эвинъе кельгенимде, аякъларымны ювмагъа сув бермединъ. О исе, озюнинъ козь яшларынен аякъларымны ювып, сачларынен сюртти. Сен Мени къаршылагъанда, опьмединъ. Амма бу къадын кельгенимден берли аякъларымны опип токътамай. Сен Меним башымны зейтюн ягъынен ягъламадынъ, о исе, паалы къокъулы ягънен аякъларымны ягълады, — деди. — Шунынъ ичюн Мен санъа айтам: онынъ чокъ гуналары багъышланды, чюнки онынъ севгиси буюк. Кимге аз багъышланса, о, аз севе. Сонъ Иса къадынгъа: — Гуналарынъ багъышланды, — деди. Башкъа мусафирлер исе озьара: «Ким олгъан бу, гуналарны биле багъышлай?» — деп тюшюндилер. Иса исе къадынгъа: — Сени иманынъ къуртарды. Тынч олып бар, — деди. Бундан сонъ Иса ёлгъа чыкъып, шеэрлер ве койлерде Алланынъ шейлерини анълатып ве Алланынъ Падишалыгъы акъкъында Къуванчлы Хаберни даркъатып юре эди. Он эки шегиртинден гъайры, Онынъ янында бир къач къадын бар эди. Иса оларны яман рухлардан ве хасталыкълардан къуртаргъан эди. Булар — ичинден еди джин чыкъкъан Мерьем (онъа «Магдалалы» дей эдилер), Ироднынъ идаре хызметчиси Хузанынъ апайы Ёанна, Сусанна ве башкъалары. Олар озь байлыгъынен Исагъа хызмет эте эдилер. Куньлернинъ биринде Исанынъ янында пек чокъ адам топлана башлады. Олар тюрлю шеэрлерден келе эдилер. Иса оларгъа бир кинаели икяе айтып берди: — Бир сачыджы тарлагъа урлукъ сачмагъа чыкъа. О, урлукъ сачкъанда, базы урлукълар ёл кенарына тюшип таптала, ве кок къушлары оларны чокъуп, ёкъ этелер. Башкъа урлукълар ташлы ерге тюше ве осип чыкъкъанларынен къуруп къалалар, чюнки топракъ сувсуз экен. Башкъалары тикенлер арасына тюше. Тикенлер оселер ве фиданларны богъып гъайып этелер. Даа башкъалары яхшы топракъкъа тюше ве осип юз къат арткъач берекет берелер, — деди. Буны айткъан сонъ Иса: — Къулагъы барлар буны эшитсинлер! — деп къычырды. Шегиртлери Исадан: — Бу кинаели икяенинъ манасы недир? — деп сорадылар. О оларгъа: — Алла Падишалыгъынынъ сырлары сизге ачылгъан, — деди. — Къалгъанларына исе олар кинаели икяенен берильген. Сонъ олар козьлеринен бакъып — корьмесинлер, къулакъларынен эшитип — анъламасынлар. ‌ Бу икяенинъ манасы бойле: урлукъ — Алланынъ Сёзюдир, ёл кенарында олгъанлар — сёзни эшиткен адамлардыр. Амма Шейтан келе де, олар инанып къуртулмасынлар деп, сёзни юреклеринден алып кете. Ташлар арасында олгъанлар — сёзни эшитип къуванчнен къабул эткен адамлар. Лякин олар тамыр атмагъанлары ичюн, бир вакъыткъа къадар инаналар, сынав куньлеринде исе ёлундан къайталар. Тикенлер арасына тюшкенлер — сёзни эшиткен, амма пишкен берекет бермеген адамлар. Оларны аятынынъ къасеветлери, байлыгъы ве кейф кетирген шейлери богъалар. Яхшы топракъта олгъанлар исе — сёзни эшитип, оны яхшы ве темиз юрегинде сакълагъан, чыдамлы олып, берекет берген адамлардыр. ‌ Ич кимсе чыракъ якъып, оны савутнен къапатмаз я да ятакъ тюбюне къоймаз. Аксине, киргенлер ярыкъны корьсюн деп, чыракъны шамдангъа къоялар. Эр бир сыр ачыладжакъ, эр бир гизли шей белли оладжакъ ве ярыкъкъа чыкъаджакъ. Шу себептен насыл динълегенинъизге дикъкъат этинъиз. Кимде бар олса, онъа къошулып даа бериледжек. Кимде ёкъ олса, «озюмде бар», деп беллегени биле тартып алынаджакъ. ‌ Сонъ Исагъа анасынен къардашлары кельдилер, амма адам чокълугъы ичюн янына якъынлашып оламадылар. Исагъа: — Ананъ ве къардашларынъ тышарыда туралар, Сени корьмеге истейлер, — деп хабер эттилер. Иса оларгъа бойле джевап берди: — Алланынъ Сёзюни динълеген ве беджерген адамлар — Меним анам ве къардашларым. Шу куньлернинъ биринде Иса Озь шегиртлеринен берабер къайыкъкъа минди ве оларгъа: — Гольнинъ о бир ялысына ялдап кечейик, — деди. Олар ёлгъа чыкътылар. Ялдап кеткенде, Иса юкъугъа далды. Гольде ойле кучьлю фуртуна къопты ки, далгъалар къайыкъны толдура башладылар. Къайыкътакилернинъ алы хавфлы олды. Исанынъ янына барып, Оны уяттылар ве: — Саип, Саип, биз гъайып оламыз! — дедилер. Иса уянгъанынен, ельге ве далгъаларгъа токътамакъны буюрды. Олар токътадылар, голь де тынчланды. Иса шегиртлерине: — Сизинъ иманынъыз къайда? — деди. Шегиртлер исе къоркъып ве шашып бир-бирине: — Кимдир бу я? О, ельге ве сувгъа буюра, ве олар Онъа бойсуналар! — дедилер. Олар Галилеянынъ къаршысындаки герасалыларнынъ юртуна кельдилер. Иса ялыгъа чыкъкъанынен, оны шеэрден кельген бир адам къаршылады. Онынъ ичинде джинлер олгъаны ичюн, о, чокътан берли чыр-чыплакъ юре ве эвинде дегиль, дюрбелерде яшай эди. Исаны корип, о, къычырды да, озюни Онынъ аякълары астына ташлап, кучьлю сеснен: — Эй, Иса, Юдже Алланынъ Огълу, менде не ишинъ бар? Санъа ялварам, мени чекиштирме! — деди. Иса арам рухкъа адамдан чыкъып кетмекни буюргъан. (Арам рух чокъ выкъыт девамында адамны къыйнай экен. Адамны, къолларыны ве аякъларыны зынджырларнен багълап, къаравуллай экенлер, лякин о, зынджырларны узе экен, ве джин оны бакъымсыз ерлерге айдай экен.) Иса ондан: — Адынъ не? — деп сорады. О исе: — Адым Орду, — деди. Онъа чокъ джин кирген эди. Джинлер, оларны буюк теренликке ёлламасын деп, Исагъа ялвардылар. Шу дагънынъ тёпесинде буюк бир домуз сюрюси отлап юре эди. Джинлер домузларгъа кирмеге истедилер. О, оларгъа рухсет берди. Джинлер адамдан чыкъып, домузларгъа кирдилер. Домузлар исе тик къаядан гольге атылып, сувда богъулдылар. Чобанлар олгъан шейни корьгенлеринен, чапып барып, бу акъта шеэрде ве онынъ этрафларында хабер эттилер. Адамлар олып кечкен адисени корьмеге кельдилер. Исанынъ янына келип бакъсалар, анавы адам джинлерден къуртарылгъан. Кийинип, акъылыны башына топлап, Исанынъ аякълары янында отурмакъта эди. Олар пек къоркътылар. Шу вакъианы корьгенлер оларгъа джин ургъан адамнынъ насыл къуртулгъаныны айтып бердилер. Герасалыларнынъ виляетинде яшагъанларнынъ эписини буюк къоркъу басты. Шунынъ ичюн олар Исадан шу ерлерден кетмесини истедилер. Сонъ Иса къайыкъкъа минип, къайтып кетти. Джинлерден къуртулгъан адам Исанынъ янында къалмакъ ичюн Ондан разылыкъ сорады. Лякин Иса оны ёллап: — Озь эвинъе къайтып, Алла сен ичюн не япкъаныны айтып бер, — деди. О адам барып, Иса онъа не япкъаныны бутюн шеэрге илян этти. Иса къайтып кельгенде, халкъ Оны къаршылап, хошкельдинъ деди. Эписи Оны беклей эдилер. Шу вакъыт синагоганынъ башлыкъларындан бири, Яир адлы бир адам келип, Исанынъ аякъларына йыкъылды да, Оны эвине чагъырып, ялварды. Онынъ он эки яшларында олгъан бирден-бир къызы олюм тёшегинде ята эди. Иса Яирнен берабер кеткенде, Оны чевре-четинден пек чокъ адам сыкъыштыра башлады. Бир къадын он эки йыл къан акъувынен чекишип, бутюн параларыны экимлерге сарф эткен, амма кимсе оны тедавийлеп оламагъан. О, Исанынъ артындан барып, Онынъ урбасынынъ уджуна тийди. Къан акъувы бирден кесильди. — Манъа ким тийди? — деди Иса. Эписи, бу мен дегиль эдим, дедилер. Пётр исе: — Саибим, Сени этрафынъдаки адамлар сыкъыштырып туралар, — деди. Амма Иса: — Ёкъ, кимдир Манъа тийди. Мен Озюмден кучь чыкъкъаныны дуйдым, — деди. Япкъаныны гизлеп оламайджагъыны анълагъан къадын къоркъудан къалтырап, чыкъты, Исанынъ аякъларына йыкъылып, бутюн халкъ огюнде Исагъа не себептен тийгенини ве бирден тюзельгенини айтты. Иса онъа: — Къызым, сени иманынъ тедавийледи. Тынчлыкънен бар, — деди. Иса бу сёзлерни даа айтып битирмегенде, синагога башлыгъынынъ эвинден бир адам келип: — Къызынъ ольди. Оджаны къасевет эттирме, — деди. Лякин Иса бу сёзлерни эшитип, Яирге: — Къоркъма, тек инан, къызынъ яхшы оладжакъ, — деди. Иса о эвге кирип, янына тек Пётрны, Якъупны, Юханны, къызчыкънынъ анасыны ве бабасыны алды. Башкъаларына исе кирмеге ясакъ этти. Эписи, озьлерини кокреклерине урып, ольген къызчыкъ ичюн агълай эдилер. Иса исе: — Агъламанъыз, о, ольмеген. О, юкълай, — деди. Олар къызчыкънынъ ольгенини билип, Онынъ устюнден кульдилер. Иса хастанынъ къолуны алды ве: — Эй, къызчыкъ, еринъден тур! — деди. Къызчыкънынъ джаны беденине къайтты, ве о бирден турды. Иса онъа аш бермеге буюрды. Къызнынъ ана-бабасы шашып къалдылар. Иса исе оларгъа олып кечкен вакъиа акъкъында ич кимсеге айтмамакъны буюрды. ‌ Иса он эки шегиртини янына чагъырып, оларгъа джинлернинъ эписини къувмакъ ве хасталыкъларны тедавийлемек ичюн къудрет ве акимлик берди. Оларны Алланынъ Падишалыгъыны илян этмек ве дертлерни тедавийлемек ичюн ёллап: — Ёлгъа ич бир шей алманъыз: не ёл таягъы, не торба, не отьмек, не акъча, эки дане урба биле алманъыз, — деди. — Къайсы эвге кирсенъиз, о ерден кеткендже, шу эвде къалынъыз. Эгер сизни къабул этмеселер, о шеэрден чыкъкъанда, аякъларынъыздаки тозны биле къакъып кетинъиз. Бу, оларгъа къаршы шаатлыкъ олур. Шегиртлер кеттилер. Олар къасабадан-къасабагъа кечип, эр ерде Къуванчлы Хаберни илян эте ве эр бир ерде хасталарны тедавийлей эдилер. ‌ Виляет укюмдары Ирод бу вакъиалар акъкъында эшитип, шашмалап къалды. Базылары: «Ягъя олюлерден тирильди», башкъалары исе: «Ильяс пейда олды», даа башкъалары: «Къадимий пейгъамберлерден бириси тирильди», — дей эдилер. Ирод: «Мен Ягъянынъ башыны кестирген эдим де. Амма мен бойле шейлер эшиткен бу адам ким экен?» — деди ве Исаны корьмеге чаре къыдыра башлады. ‌ Эльчилер къайтып кельген сонъ, Исагъа япкъан ишлери акъкъында айтып бердилер. Иса оларны янына алып, оларнен бир Озю олып, Бетсайда шеэрине кетти. Амма халкъ буны билип, Онынъ артындан кетти. Иса оларны яхшы къаршылап, Алланынъ Падишалыгъы акъкъында оларнен лаф этти ве мухтадж олгъанларны тедавийледи. Акъшам олаяткъанда, Исанынъ он эки шегирти Онынъ алдына келип: — Бу ерде кимсе яшамай экен. Халкъны йибер, этрафтаки къасаба ве койлерге барып, озьлерине ятмагъа ер ве ашамагъа аш тапсынлар, — дедилер. — Сизлер оларгъа аш беринъиз! — деди Иса. — Бизим беш отьмек ве эки балыкътан гъайры ич бир шейимиз ёкъ. Я да барып, о къадар адам ичюн аш сатын алайыкъмы? — деди олар. О ерде беш бинъге якъын акъай бар эди. Иса шегиртлерине: — Халкъны эллишер-эллишер болип, топнен отуртынъыз, — деди. Шегиртлери бойле япып, эписини отурттылар. Иса беш отьмекнен эки балыкъны алды ве кокке бакъып, шукюр дувасыны окъуды. Сонъ ашны парчалады ве адамларгъа даркъатмакъ ичюн шегиртлерине берди. Эр кес ашап тойды. Артып къалгъан парчаларны топлагъанда, он эки буюк сепет толды. Куньлернинъ биринде Иса ялынъыз Озю къалып дува окъугъанда, Онынъ янына шегиртлери кельди. Иса олардан: — Халкъ Мени ким деп сая? — деп сорады. Олар джевап берип: — Базылары Сени Сувгъа Батырыджы Ягъя, башкъалары — Ильяс деп саялар, даа башкъалары: «Къадимий пейгъамберлерден бириси тирильди», — дейлер, — дедилер. Иса олардан: — Я сиз Мени ким деп саясыз? — деп сорады. Пётр Онъа: — Алланынъ Месихи, — деп джевап берди. Иса буларны бир кимсеге айтмагъа ясакъ этти. О: — Инсан Огълу чокъ азаплар чекип, акъсакъаллар, баш руханийлер ве Къанун оджалары тарафындан ред этильмек керек. Оны ольдюреджеклер, амма учюнджи куню кельгенде, О, тириледжек, — деди. Сонъ эр кеске: — Эгер ким Меним артымдан кетмеге истесе, озюнден вазгечип, эр кунь озь хачыны котерип, Меним артымдан юрсюн. Озь джаныны къуртармагъа истеген адам оны джояджакъ. Ким исе Мен ичюн джаныны берсе, оны къуртараджакъ. Эгер инсан бутюн дюньянынъ саиби олып, озюни джойса я да озю гъайып олса, бундан насыл файда кореджек? Ким Менден ве Меним сёзлеримден утанса, Инсан Огълу да, Озюнинъ шерефи иле, Бабасынынъ шерефи иле ве мукъаддес мелеклернинъ шерефи иле кельгенде, ондан утаныр. Сизге догърусыны айтам: мында тургъан адамлар арасында, олюм не олгъаныны бильмейип, Алланынъ Падишалыгъыны кореджек сойлары бар. ‌ Иса бу сёзлерни айткъан сонъ, секиз кунь къадар кечти. Янына Пётрны, Юханны ве Якъупны алып, Иса дува окъумакъ ичюн дагъгъа чыкъты. Дува окъугъан вакъытта, Исанынъ юзю денъишти, урбалары козь къамаштырып бем-беяз олдылар. [30-31] Бакъса, кок шуретинде келип, эки адам — Муса ве Ильяс — Исанен субетлеше башладылар, Онынъ Ерусалимге барып, бу дюньядан кетеджеги акъкъында айта эдилер. *** Пётр ве онынъ янындакилери терен юкъуда эдилер. Уянгъанда, Исанынъ Шуретини ве Онынъ янында тургъан эки адамны корьдилер. Муса ве Ильяс Исанен сагълыкълашкъанда, Пётр Исагъа: — Саип, бу ерде бизге не яхшы я! Биз учь чалаш къурайыкъ да, бириси Санъа, бириси Мусагъа ве бириси Ильяскъа олсун, — деди. О, не айткъаныны озю де бильмей эди. Пётр лафыны даа битирмегенде, бир булут пейда олып, оларны кольгесинен къапатты. Шегиртлер булут тюбюнде къалып, пек къоркътылар. Булутнынъ ичинден бир сес чыкъып: «Бу Меним Огълумдыр; Оны Мен сайладым; Оны динъленъиз!» — деди. Сес кесильген сонъ, Иса кене бир Озю къалды. Шегиртлер буны гизли туттылар ве корьгенлери акъкъында о куньлери ич кимсеге айтмадылар. Эртеси куню олар дагъдан тюшкенде, Исаны пек чокъ адам къаршылады. Бирден халкъ ичинден бир адам багъырып: — Оджам, Санъа ялварам, огълумны бакъса, о меним бирден-бир балам! Онъа джин уджюм эте, ве о пек къычыра. Джин оны, дудакъларында копюк чыкъкъандже, сарсыта, оны пек чекиштирип, зорнен къалдыра. Мен Сенинъ шегиртлеринъе джинни къувмагъа ялвардым, лякин оларнынъ къолундан кельмеди, — деди. Иса бунъа джевап берип: — Эй, имансыз ве бозукъ адамлар! Мен сизнен даа не къадар оладжам? Сизге не къадар чыдап тураджам? Огълунъны бу ерге кетир! — деди. Бала Исагъа якъынлашкъанда, джин оны ерге йыкътырып сарсытты. Лякин Иса арам рухкъа баланы къыйнамагъа ясакъ этти, баланы тедавийледи ве бабасына берди. Эр кес Алланынъ улулыгъына шаша эди. Эписи адамлар Исанынъ япкъан ишлеринден тааджипленген вакъытта, О, Озь шегиртлерине: — Меним сёзлеримни дикъкъатнен динъленъиз: Инсан Огълуны адамларнынъ къолуна тутып береджеклер, — деди. Олар исе бу сёзлерни анъламай эдилер. Оларны анъламасын деп, манасы оларгъа гизли эди. Исадан сорамагъа исе къоркътылар. Шегиртлер арасында, олардан къайсы бири энъ буюк, деген дава чыкъты. Юреклеринде не тюшюнгенлерини бильген Иса бир баланы алып, Озюнинъ янына турсатты да, оларгъа: — Адым огъруна бу баланы къабул эткен Мени де къабул эте. Ким Мени къабул этсе, Мени Ёллагъанны да къабул эте. Аранъызда энъ кучюк сою эписинден буюктир, — деди. ‌ Юхан исе Исагъа: — Саип, биз Сенинъ Адынънен джинлерни къувгъан бир адамны корьдик. О, бизнен берабер юрмегени ичюн, биз онъа бу шейни япмагъа ясакъ эттик, — деди. — Онъа ясакъ этменъиз! Ким сизге къаршы чыкъмаса, о сизинъ тарафынъызда, — деди Иса. Исанынъ кокке котериледжек вакъты якъынлашкъанда, О, Ерусалимге бармакъ къарарына кельди. Озюнден эвель хаберджилерини ёллады. Олар, Исагъа керек шейлерни азырламакъ ичюн, бир самариели коюне кельдилер. Амма анда Исаны къабул этмедилер, чюнки О, Ерусалимге кетеяткъаны корюнип тура эди. Онынъ шегиртлери Якъуп ве Юхан буны корип: — Рабби, буларны ёкъ этмек ичюн коктен атеш тюшсюн деп, айткъанымызны истейсинъми? — дедилер. Иса исе оларгъа айланып, ясакъ этти. Сонъ олар башкъа койге кеттилер. Ёлны девам эткен вакъытта, кимдир Исагъа: — Къайда барсанъ да, мен Сенинъ артынъдан юрмеге азырым, — деди. Иса онъа: — Тилькилернинъ къобалары бар, коктеки къушларнынъ ювалары бар. Лякин Инсан Огълунынъ башыны ястыкъкъа къойып ятмагъа ери ёкъ, — деп джевап берди. Башкъасына исе: — Артымдан юр! — деди. Лякин о: — Эфенди, башта барып бабамны дефн этмеге разылыкъ бер, — деди. Иса онъа: — Олюлер озь олюлерини дефн этсинлер. Сен исе барып, Алланынъ Падишалыгъыны илян эт, — деди. Башкъа бир адам Онъа: — Эфенди, мен Сенинъ артынъдан юреджем. Тек башта барып эвдекилеримнен сагълыкълашмагъа рухсет эт, — деди. Иса онъа: — Къолларыны сабанда тутып ве артына айланып бакъкъан эр бир адам Алланынъ Падишалыгъы ичюн келишикли дегиль, — деп джевап берди. Бундан сонъ Рабби даа етмиш эки адам сайлап айырды да, оларны Озю бармагъа истеген эписи шеэрлер ве ерлерге Озюнинъ огюнден экишер-экишер ёллады. Оларгъа бойле деди: — Ашлыкъ чокъ, ишчилер исе аз. Озь ашлыгъыны ораджакъ ишчилерни даа ёлласын деп, ашлыкънынъ Саибине ялварынъыз. Барынъыз! Сизни къашкъырлар арасына къозулар киби ёллайым. Янынъызгъа не акъча кисеси, не торба, не аякъкъап алынъыз. Ёлда ич кимсеге селям берменъиз. Къайсы эвге кирсенъиз, башта: «Эвинъизге барышыкъ олсун», — денъиз. Эгер о ерде барышыкъ севген адам яшаса, барышыгъынъыз онъа къаладжакъ. Олмаса исе — сизге къайтып келеджек. Бу эвде къалынъыз ве оларда олгъаныны ашап-ичинъиз. Чалышкъан адам акъкъыны алмагъа ляйыкътыр. Эвден-эвге кечип юрменъиз. Бирде-бир шеэрге кельгенинъизде, сизге хошкельдинъиз айтсалар, не берселер ашанъыз, оларнынъ хасталарыны тедавийленъиз ве: «Алланынъ Падишалыгъы энди янынъызда!» — денъиз. Эгер бир шеэрге кельгенинъизде, сизни къабул этмеселер, о шеэрнинъ сокъакъларындан кечип, шу сёзлерни айтынъыз: «Шеэринъизде аякъларымызгъа япышкъан тозны биле къакъып, озюнъизге къалдырып кетемиз. Бунъа бакъмадан, билинъиз: Алланынъ Падишалыгъы энди янынъызда». Сизге айтам: о куню о шеэрден Содом шеэрининъ алы енгильдже оладжакъ. ‌ Сенинъ алынъ беля, эй, Хоразин! Сенинъ алынъ беля, эй, Бетсайда! Сизлерде олгъан аджайип шейлер Тир ве Сидон шеэрлеринде олгъан олса, олар чокътан чувал токъумасына сарылып, устьлерине куль сепип, отурып тёвбе этер эдилер. Шунынъ ичюн, Ахирет кунюнде Тир ве Сидоннынъ алы сизинъкиден енгильдже оладжакъ. Сен де, Къафарнаум, сен кокке юкселирсинъми? Ёкъ! Сен олюлер дюньясына тюшип кетерсинъ! Сизни динълеген адам Мени динълей. Сизни ред эткен адам исе Мени ред эте. Мени ред эткен исе Мени Ёллагъанны ред эте. Етмиш эки шегирт къуванчнен къайтып кельдилер. Олар: — Рабби, Сенинъ Адынъ ичюн бизге джинлер биле бойсуналар! — дедилер. Иса оларгъа: — Мен Шейтанны коклерден яшын киби тюшкенини корьдим. Мына, Мен сизге йыланлар ве акъреплер устюне басмагъа ве душманнынъ бутюн кучю устюнден укюмни бердим. Ич бир шей сизге зарар эталмай. Амма джинлер сизге бойсунгъанына къуванманъыз, сизинъ адларынъыз коклерде язылгъанына къуванынъыз! — деди. ‌ Шу ань Иса Мукъаддес Рухта пек къуванды ве: — Бабам, кок ве ернинъ Раббиси! Шуретлейим Сени! Сен шуны акъыллылар ве бильгилилер ичюн гизли эттинъ, кучюк балаларгъа исе ачтынъ! Эбет, Бабам, Сенинъ эйи ираденъ шойле эди! — деди. — Бабам эр шейни Манъа берди. Огълунынъ ким олгъаныны Бабасындан гъайры кимсе бильмей, Бабанынъ ким олгъаныны да Огълундан ве Огълу ачмагъа истеген адамдан гъайры кимсе бильмей, — деп девам этти Иса. Сонъ шегиртлерине айланып, тек оларгъа: — Корьгенинъизни корьген козьлер бахтлыдыр. Сизге айтам: пек чокъ пейгъамбер ве падишалар сиз корьгенинъизни корьмеге истедилер, лякин корьмедилер, сиз эшиткенлеринъизни эшитмеге истедилер, лякин эшитмедилер, — деди. О вакъыт бир Къанун оджасы пейда олды. Исаны сынамакъ ичюн, Онъа суаль берди: — Оджа, эбедий аят къазанмакъ ичюн не япайым? — деди. Иса онъа: — Я бу акъта Къанунда не айтылгъан? Сен анда не окъуйсынъ? — деди. О адам джевап берип: — Рабби-Таалянъны бутюн юрегинънен, бутюн джанынънен, бутюн къуветинънен ве бутюн акъылынънен сев. Якъын адамны да озюнъни севгенинъ киби сев, — деди. Иса онъа: — Догъру джевап бердинъ. Бойле япсанъ — яшарсынъ, — деди. Амма о адам, озюни акъламакъ ичюн, Исадан: — Я манъа якъын адам кимдир? — деп сорады. Иса онъа бойле джевап берди: — Бир адам Ерусалимден Ерихонгъа кеткенде, айдутларнынъ къолуна тюше. Олар ёлджунынъ урбасыны алалар, оны котеклейлер, олю алында къалдырып кетелер. Ойле олды ки, шу ёлдан бир руханий кете. Амма о адамны корьгенинен, башкъа тарафкъа кечип кете. О ерден кечкен бир левийли де шойле япа: яралы яткъан ерге барып, оны коре ве ёлнынъ башкъа тарафындан кечип кете. Сонъ шу ёлдан кечкен бир самариели гъарипнинъ яткъан ерине келип, оны коре ве аджый. Онынъ янына бара да, яраларыны шарапнен юва ве зейтюн ягъынен ягълап, багълап къоя. Сонъ оны озь къатырынынъ аркъасына отуртып, мусафирханеге алып бара ве анда бакъып тура. Эртеси куню, озь ёлуна чыкъкъанда, мусафирханенинъ саибине эки динар чыкъарып берип: «Бу адамны яхшы бакъ. Эгер бундан зияде масраф этсенъ, мен къайтып кельгенимден сонъ, санъа берерим», — дей. Сенинъдже, учевинден къайсы бириси айдутларнынъ къолуна тюшкен адамгъа якъын олды? Къанун оджасы: — Онъа мерамет эткен адам, — деп джевап берди. Иса онъа: — Бар да, сен де бойле яп, — деди. Озь ёлуны девам эткенде, Иса шегиртлеринен берабер бир койге кирди. Бу ерде Марта адлы бир къадын Онъа хошкельдинъ деп, эвинде къабул этти. Онынъ Мерьем адлы бир къызкъардашы бар эди. О, Раббининъ аякълары алдында отурып, Онынъ лафларыны динълей башлады. Марта исе мусафирни сыйламакъ ичюн чапкъалай эди. Исанынъ янына келип: — Эфендим, къызкъардашым бутюн ишни манъа къалдыргъанына бакъмайсынъмы? Айтса онъа, манъа ярдым этсин! — деди. Рабби онъа джевап берип: — Марта, Марта, сен чокъ шей акъкъында къайгъырасынъ ве къасевет этесинъ, амма керек шей тек бир дане. Мерьем энъ яхшысыны сайлады ве буны ондан тутып алмазлар. ‌ Куньлернинъ биринде Иса бир ерде дува окъуй эди. Дуваны окъуп битирген сонъ, шегиртлеринден бири Онъа: — Рабби, Ягъя озь шегиртлерини огреткени киби, бизни де дува окъумагъа огрет, — деди. Иса оларгъа: — Дува окъугъанда шойле денъиз: Баба! Сенинъ Мукъаддес Адынъны эр кес сайсын! Сенинъ Падишалыгъынъ кельсин! Эр кунь бизге куньделик отьмегимизни бер. Гуналарымызны багъышла, чюнки биз де озюмизге къаршы гуна япкъан эр бир адамны багъышлаймыз. Бизге ёлдан урулмагъа берме, — деди. Сонъ Иса оларгъа бойле деди: — Биринъизнинъ досту олса, сен яры геджеде онъа келип: «Достум, манъа учь дане отьмек борджкъа берсе. Шимди бир достум ёлдан кельди, мен исе онъа бир шей теклиф этип оламайым», — десенъ, о эв ичинден: «Мени раатсыз этме, къапум энди япыкъ, озюм де балаларымнен тёшекте ятам. Турып санъа отьмек берип оламам», — деп джевап берерми? Сизге догърусыны айтам: достлугъы ичюн турып бир шей бермесе биле, сенинъ исрарлыгъынъ ичюн эп бир турып, истеген шейинъни берер. Мен сизге айтам: соранъыз — сизге бериледжек. Къыдырынъыз — тападжакъсыз. Такъырдатынъыз — сизге ачыладжакъ. Эр бир сорагъан ала, къыдыргъан тапа, такъырдаткъангъа къапуны ачалар. Аранъыздан, огълу балыкъ сораса, онъа балыкъ ерине йылан берген баба тапылырмы? Я да огълу йымырта сораса, онъа йымырта ерине акъреп берерми? Эгер сиз, яман адамлар, балаларынъызгъа яхшы бир шей бере бильсенъиз, Коклердеки Бабанъыз да Ондан сорагъангъа Мукъаддес Рухны багъышлар. Бир кунь Иса тильсизлик джинини къувып чыкъарды. Джин чыкъкъан сонъ, тильсиз адам лаф этип башлады. Халкъ шашты. Амма араларындан базылары: — О, джинлерни джинлер башлыгъы Беэльзебулнынъ къуветинен къувып чыкъара, — дедилер. Башкъалары исе Исаны сынап, коктен бир бельги косьтергенини талап эттилер. Лякин Иса, оларнынъ фикирлерини билип: — Озь ичинден болюнген эр бир падишалыкъ йыкъылып бошар, озь ичинден болюнген эв де йыкъылып кетеджек. Эгер Шейтан озь ичинден болюнсе, онынъ падишалыгъы насыл тураджакъ? Сиз Меним акъкъымда: «О, джинлерни Беэльзебулнынъ къуветинен къувып чыкъара», — дейсиз. Эгер Мен джинлерни Беэльзебулнынъ ярдымынен къувып чыкъарсам, кимнинъ ярдымынен джинлерни сизинъ огъулларынъыз къувып чыкъара экенлер? Сизни олар укюм этерлер! Эгер Мен джинлерни Алланынъ къуветинен къувып чыкъарсам, демек, Алланынъ Падишалыгъы сизлерге етип кельген. Кучьлю адам силяланып озь эвини къаравулласа, онынъ мал-мулькю хавф астында олмаз. Амма онъа ондан даа кучьлюси уджюм этсе ве енъсе, о ишангъан силяны тутып алыр ве басып алгъан мал-мулькюни болер. Ким Меннен олмаса, Манъа къаршыдыр. Ким Меннен берабер джыймаса, о дагъыта. Арам рух инсандан чыкъкъан сонъ, сувсуз ерлерде быралкъыланып юре, озюне раатланмагъа ер къыдыра ве тапмайып, озюне: «Мен чыкъкъан эвиме къайтып барайым да», — дей. Къайтып кельгенде исе, эвини сипирильген ве джыйыштырылгъан алда тапа. О вакъыт джин бара да, озюнинъ янына башкъа, даа бетер еди джинни ала ве оларнен эвге кирип ерлеше. Сонъра, о адамнынъ алы эвелькисинден бетер ола. Иса бу сёзлерни айткъанда, халкъ арасындан бир къадын къычырып: — Сеннен юклю олгъан ве Сени кокюснен эмиздирген апай бахтлыдыр! — деди. Иса онъа: — Мен шойле дер эдим: Алланынъ Сёзюни динълеп, оны беджергенлер бахтлылар! — деп джевап берди. Исанынъ чевре-четинде адамлар топланып, эп арта эдилер. О, оларгъа мураджаат этип, бойле деди: — Бу несиль — яман несильдир! Олар бельги талап этелер, амма оларгъа Юнуснынъ бельгисинден гъайры башкъа бельги берильмейджек. Юнус Ниневе шеэринде яшагъанлар ичюн насыл бельги олгъан олса, Инсан Огълу да бу несиль ичюн шойле оладжакъ. Дженюп къыраличеси Ахирет кунюнде бу несильнинъ адамларынен берабер тирилип, оларны къабаатлайджакъ. О, Сулейманнынъ икметли лафларыны динълемек ичюн, дюньянынъ о бир четинден кельген. Мында исе Сулеймандан буюкче Сою бар! Ниневе адамлары Ахирет кунюнде бу несильнен берабер турып, оны къабаатлайджакълар, чюнки олар Юнуснынъ огреткенлеринден сонъ тёвбе эттилер. Мында исе Юнустан да буюги бар! ‌ Ич кимсе чыракъ якъып, оны гизли ерге я да бир савут тюбюне къоймай. Аксине, киргенлер ярыкъны корьсюн деп, оны шамдангъа къоялар. Козь — беденнинъ нурудыр. Эгер сенинъ козюнъ сагълам олса, бутюн беденинъ де ярыкъкъа толу олур. Козьлеринъ яман олса исе, беден де къаранлыкъкъа толу олур. Шунынъ ичюн, бакъ, ичинъдеки ярыкъ къаранлыкъ олмасын! Эгер бутюн беденинъ ярыкъкъа толу олса, сенде ич бир къара къысым олмаса, чыракъ парылдавынен сени ярыкълаткъан киби, эр бир еринъ яп-ярыкъ олур. Иса буны айткъан сонъ, бир ферисе Оны эвине ашамагъа давет этти. Иса ферисенинъ эвине кирип, софра башында ер алды. О, аштан эвель абдест алмагъаныны корьген ферисе пек тааджипленди. Амма Рабби онъа: — Сиз, фериселер, пиала ве табакънынъ тышыны темизлейсиз, амма ичинъиз саранлыкъ ве яманлыкъкъа толу. Акъылсызлар! Эм тышыны, эм ичини бир Яратыджы яратмадымы? Джан-юректен садакъа беринъиз, сонъ эр шей сиз ичюн элял олур! — деди. — Эй, фериселер, алынъыз беля! Сиз нане, седеф оту ве эписи башкъа ешилликлернинъ ондан бир пайыны бересиз, амма адалет ве Алла севгиси акъкъында унутасыз! Буларнынъ бирисини беджере турып, экинджисини де унутмамакъ керек. Фериселер, алынъыз беля! Сиз синагогаларда энъ сайгъылы ерде отурмакъны ве базар мейданларында халкътан урьметли селям алмакъны севесиз. Алынъыз беля! Сиз корюнмеген къабирлер кибисиз: адамлар сезмейип, оларнынъ устюнден басып кечелер. О вакъыт Къанун оджаларындан бириси Исагъа джевап берип: — Оджа, бу сёзлерни айтып, бизим джанымызны да агъыртасынъ, — деди. Иса исе: — Къанун оджалары, сизинъ де алынъыз беля! Сиз инсанларгъа агъыр юклерни юклейсиз, озьлеринъиз исе, оларгъа ярдым этмек ичюн пармакънен биле къыбырдатмайсыз. Алынъыз беля! Сиз, бабаларынъыз ольдюрген пейгъамберлерге дюрбелер къурасыз, шунынънен бабаларынъызнынъ япкъанларына шаат ве оларнен разы оласыз. Олар пейгъамберлерни ольдюргенлер, сиз исе шу пейгъамберлерге дюрбелер къурасыз! Онынъ ичюн Алланынъ икмети шойле деген: Мен оларгъа пейгъамберлерни ве хаберджилерни ёлларым. Олардан базыларыны ольдюреджеклер, базыларыны къуваджакълар. Дюнья яратылгъанындан берли эписи пейгъамберлернинъ тёкюльген къаны ичюн бу несильге джеза олсун, Хабильнинъ къанындан башлап, къурбан еринен Алланынъ Сарайы арасында ольдюрильген Зекъарьянынъ къанына къадар. Эбет, сизге айтам: эр шей ичюн бу несиль джевап береджек! Къанун оджалары, алынъыз беля! Сиз бильги анахтарыны къолгъа алдынъыз, лякин къапугъа озьлеринъиз де кирмединъиз, кирмеге истегенлерге де ёл бермединъиз, — деди. Сонъ Иса шу ерден кетти. Къанун оджалары ве фериселер Исагъа душманлыкънен бакъып, Онъа бир чокъ суаль бере эдилер, айткъан сёзюнде тутмагъа гъайретнен тырыша эдилер. Шу арада дюньянынъ адамы топланып, къалабалыкъта бир-бирининъ аякъларына басып тура эдилер. Иса башта Озь шегиртлерине айтып башлады: — Фериселернинъ маясындан, яни экиюзьлюликтен сакъынынъыз! Эр бир сакъланылгъан шей озь вакътында ачыладжакъ, ве эр бир сыр белли олур. Къаранлыкъта сёйлегенинъизни кунь ярыгъында эшитеджеклер, ичери одада фысылдагъанларынъызны эвлернинъ дамлары устюнден къычырып айтаджакълар. ‌ Мен сизге, достларыма айтам: беденни ольдюрип, сонъ башкъа бир шей япып оламагъанлардан къоркъманъыз. Кимден къоркъмакъ керек, сизге анълатаджам: ольдюрмеге ве сонъ джеэннемге ташламагъа къудрети Олгъандан къоркъунъыз. Эбет, сизге айтам: Ондан къоркъунъыз! Беш дане торгъай эки капикке сатылмаймы? Алла исе оларнынъ бирисини унутмай. Сизинъ башынъыздаки сачларынъыз биле эписи сайылгъан. Къоркъманъыз! Сиз чокъ торгъайдан къыйметлисиз! ‌ Сизге айтам: Мени адамларнынъ алдында таныгъан эр бир адамны Алланынъ мелеклери огюнде Инсан Огълу да таныйджакъ. Амма Менден инсанлар алдында вазгечкен адамдан О, Алланынъ мелеклери огюнде вазгечеджек. Инсан Огълуна къаршы сёз айткъанларнынъ эписи багъышланаджакълар. Лякин ким куфюр сёзлерни Мукъаддес Рухкъа къаршы айтса, багъышланмайджакъ. Сизни синагогаларгъа, башлыкълар ве укюмдарларнынъ алдына кетиргенлерде, насыл джевап бермек ве не айтмакъ акъкъында къайгъырманъыз. О вакъыт не айтаджагъынъызны сизге Мукъаддес Рух огретеджек, — деди. Адамларнынъ ичинден кимдир Исагъа: — Оджам, агъама айт, мирасны меннен больсюн, — деди. Иса онъа джевап берип: — Акъай, Мени сизге къады олмакъ я да даваларынъызны чезмек ичюн ким къойды? — деди. Сонъ эписине мураджаат этип: — Бакъынъыз, эр тюрлю нефисхорлыкътан сакът олунъыз. Инсан омрю онынъ мал-мулькюнинъ чокълугъына багълы дегиль, — деди. Иса оларгъа бир кинаели икяени айтып берди: — Бир зенгин адамнынъ тарлалары пек яхшы берекет бергенлер. «Не япайым экен? Берекетни къояджакъ ерим ёкъ», — деп тюшюнген зенгин. Сонъ: «Мына бойле япарым: анбарларымны бозып, балабанджаларыны къурарым, бутюн богъдай ве бутюн малымны шу ерге ерлештиририм, джаныма: “Джаным, энди сенде чокъ йылларгъа етеджек малынъ бар. Раатлан, ашап-ич ве къуванчлы ол”, — дейджем», — деген. Лякин Алла онъа: «Эй, акъылсыз адам! Бу гедже джанынъны алмагъа келеджеклер. Бу азырлагъанларынъ кимге къаладжакъ?» — деген. Озю ичюн байлыкъ топлап, Алла ичюн зенгинлешмеген эписи адамларнынъ къысмети шойле оладжакътыр. ‌ Озь шегиртлерине исе Иса бойле деди: — Шунынъ ичюн Мен сизге айтам: яшамакъ ичюн бизге аш керек, беденимиз ичюн урба керек, деп къасевет этменъиз. Джан — аштан, беден исе — урбадан муимдир. Къаргъаларгъа бакъынъыз: олар не сачалар, не оралар, оларнынъ не килерлери, не анбарлары бар. Оларгъа Алла аш бере. Сиз исе къушлардан чокъ къыйметлисиз! Къайсы биринъиз къасеветленип, озь омрюни ич олмадым бир саатке узата билир? Эгер сиз бойле кучюк шейни биле япып оламасанъыз, не ичюн башкъа шейлер акъкъында къасевет этесиз? Тарладаки чечеклернинъ насыл оськенлерине бакъынъыз: олар не чалышалар, не орелер. Амма сизге айтам: озюнинъ бутюн шуретли улулыгъында Сулейман биле бу чечеклернинъ бириси киби кийинмеген эди. Эгер Алла бугунь оськен, ярын исе оджакъкъа атыладжакъ тарла отуны ойле кийиндирсе, сизни олардан яхшы кийиндирмезми, эй, иманы аз олгъанлар?! Сиз не ашамагъа, не ичмеге къыдырманъыз, шу акъкъында къайгъырманъыз. Буларнынъ эписини Алланы бильмеген дюньянынъ халкълары къыдыра. Лякин сизинъ Бабанъыз буларгъа мухтадж олгъанынъызны биле. Сиз Онынъ Падишалыгъыны къыдырынъыз, сизге бу шейлернинъ эписи де бериледжек. Эй, аз олгъанлар, къоркъманъыз! Сизге Падишалыкъны багъышламакъ — Бабанъызнынъ истегенидир. Мал-мулькюнъизни сатып, фукъарелерге ярдым этинъиз. Озюнъизге эскирмеген пара киселерини алып, битмейджек байлыкъны Кокте топланъыз. О ерде оларгъа хырсыз да якъынлашмаз, сюме де тюшмез. Байлыгъынъыз къайда олса, шу ерде юрегинъиз де оладжакъ. Эр вакъыт бутюнлей азыр олунъыз: урбаларынъыз къушакънен багълы ве чыракъларынъыз янып турсун. Эфендининъ тойдан къайткъаныны беклеген, о келип, къапуны такъылдаткъанынен ачмагъа азыр тургъан хызметчилер киби олунъыз. Эфенди кельгенде, юкъламайып отургъан къулларыны тапкъанда, олар бахтлы олурлар. Сизге догърусыны айтам: эфенди азырланып белине къушагъыны байлар да, хызметчилерини софрагъа отуртып, оларгъа озю хызмет этеджек. Эфенди яры геджеде я да танъ аткъанда кельсе, хызметчилерини юкъламагъан алда тапса, олар не къадар бахтлылар. Шуны билинъиз: эв саиби, хырсыз не вакъыт келеджегини бильсе, о хырсызгъа эвине кирмеге ёл бермез эди. Сизлер де азыр олунъыз, чюнки Инсан Огълу сиз беклемеген саатте къайтып келеджек. Пётр Исадан: — Рабби, Сен бу кинаели икяени биз ичюн айтасынъмы я да эр кес ичюнми? — деп сорады. Иса джевап берип: — Ишанчлы ве акъыллы эв идареджиси ким? Эфендиси оны эв къуллары устюнде башлыкъ этмеге ве керек вакътында оларнынъ аш пайларыны бермеге къойса ве кельгенде, онынъ бойле япкъаныны корьсе, о къул не къадар бахтлы! Сизге догърусыны айтам: эфенди оны озюнинъ бутюн мал-мулькюне бакъыджы этип къояр. Эгер де бу къул озь гонълюнде: «Эфендим якъын арада кельмейджек», — деп тюшюнсе ве къулларны ве къул къадынларны урмагъа башласа, ашап-ичсе ве ичкиджиликнен огърашса, о къулнынъ эфендиси бекленильмеген бир куньде, тюшюнмеген бир саатте къайтып келир ве оны къылычнен экиге болип, онъа имансызларнынъ арасында ер береджек. Эфендисининъ истегенини бильген, амма азыр олмагъан ве эфендисининъ истегини беджермеген къул чокъ котек ашайджакъ. Бильмей турып, джезагъа ляйыкъ бир шей япкъан къулнынъ котеги исе азджа олур. Кимге чокъ берильген олса, ондан чокъ сорарлар. Кимге чокъ ишанылса, ондан даа зияде талап этилир. Мен ер юзюне атеш кетирмек ичюн кельдим. Бу атеш тездже алевленгенини о къадар истейим ки! Сувгъа батырылып чыкъмакъ киби, манъа буюк азапларгъа батырылып чыкъмакъ керек. О беджерильмегендже, юрегим пек сыкъыла! Мени, ер юзюне барышыкъ кетирмек ичюн кельген, деп тюшюнесизми? Сизге айтам: барышыкъ дегиль, айырылыкъ кетирмеге кельдим. Энди бундан сонъ бир эвде беш адам олса, олар озьара болюнеджеклер. Учю экисине ве экиси учюне къаршы оладжакълар. Баба — огълуна къаршы, огълу — бабасына къаршы, ана — къызына къаршы, къызы — анасына къаршы, къайнана — келинине къаршы, келин — къайнанасына къаршы оладжакълар, — деди. Халкъкъа исе Иса: — Сиз гъарпта булут котерильгенини корьгенде, бирден: «Ягъмур ягъаджакъ», — дейсиз, ве ойле де ола. Дженюп ели эскен вакъытта сиз: «Сыджакъ оладжакъ», — дейсиз, ве ойле ола. Эй, экиюзьлюлер! Ер ве кокке бакъып ава насыл оладжагъыны билесиз де, шимди насыл заман кельгенини анълап оламайсызмы? Сиз ичюн догъру олгъан шейни озюнъиз не ичюн чезип оламайсыз? Сен давалашкъан адамнен укюмдаргъа кеткенде, ёл бою онен келишмеге пек тырышып арекет эт. Акис алда о сени къады огюне алып бараджакъ, къады сени джезалайыджынынъ элине береджек, джезалайыджы исе сени зиндангъа ташлайджакъ. Санъа догърусыны айтам: борджунънынъ сонъки капигини бермегендже, андан чыкъамазсынъ, — деди. О вакъыт бир къач адам Исагъа келип, галилеялылар акъкъында айттылар. Къурбан чалгъан вакъытта бу галилеялыларны Пилат ольдюрген ве бойле этип, къурбанларнынъ къаныны оларнынъ къанынен къарыштыргъан эди. Иса адамларгъа джевап берип: — Сиз, эписи башкъа галилеялылардан бу адамлар гуналы олгъаны ичюн оларнен бойле шей олды, деп тюшюнесизми? Ёкъ! Лякин тёвбе этмесенъиз, эпинъиз олар киби гъайып олурсыз. Я анавы он секиз адамнынъ устюне Силоам шеэриндеки къулле йыкъылып, ольдюргени? Сиз оларны Ерусалимде яшагъан эписи адамлардан даа къабаатлы деп тюшюнесизми? Сизге ёкъ дейим. Лякин тёвбе этмесенъиз, эпинъиз олар киби гъайып олурсыз, — деди. Иса бойле бир кинаели икяени айтты: — Бир адамнынъ юзюм багъында инджир тереги сачылгъан экен. О адам анда барып, терекнинъ устюнде мейва къыдыра, лякин тапалмай. Сонъ юзюмджиге: «Мен учь йыл девамында мында келип, бу инджирнинъ устюнде мейва къыдырам, лякин оны тапмайым. Оны кесип ташла, топракънынъ кучюни не ичюн алсын?» — дей. Юзюмджи исе онъа джевап берип: «Эфенди, оны даа бир йылгъа къалдырса. Мен онынъ чевре-четини къазып, топракъны кубрелерим, бельки келеджек йылгъа мейва берип башлар. Эгер бермесе, кесип ташларсынъ», — дей. Раатлыкъ куню Иса бир синагогада адамларны огрете эди. О ердеки бир къадын он секиз йыл девамында арам рухтан къыйналып хасталангъан, дёрт букюльген, белини догъуртып оламай экен. Иса оны корьгенинен, янына чагъырып: — Сен хасталыгъынъдан къуртарылдынъ, — деди. Сонъ къолларыны къадыннынъ башына къойды. Къадын бирден догърулып, Аллагъа шукюр этти. Исанынъ раатлыкъ куню къадынны тедавийлегенине ачувланып, синагоганынъ башлыгъы халкъкъа: — Иш ичюн алты кунь бар. Тедавийленмеге раатлыкъ куню дегиль, шу куньлери келинъиз, — деди. Рабби исе онъа джевап берип: — Эй, экиюзьлюлер! Раатлыкъ куню олгъанына бакъмайып, эр биринъиз огюзинъизни я да эшегинъизни ашлавдан чезип сувармагъа алып бармаймы? Я бу къадын Ибраимнинъ къызы. Шейтан оны он секиз йыл девамында багълап туткъан. Аджеба онынъ багъларыны раатлыкъ кунюнде чезмек мумкюн дегильми? — деди. Исанынъ бу сёзлери Онъа къаршылыкъ косьтергенлернинъ эписини утандырды. Бутюн халкъ исе Иса япкъан эписи аджайип ишлерге къувана эди. Иса: — Алланынъ Падишалыгъы неге ошай? Оны ненен тенъештирейим? О, бир хардал урлугъына ошай. Бир адам оны алып озь багъчасында сача. Урлукъ осип терек киби юксек ола. Онынъ пытакълары арасында къушлар ювалар ясайлар, — деди. Сонъ къошып: — Алланынъ Падишалыгъыны ненен тенъештирейим? О, маягъа ошай. Къадын оны алып, учь буюк савут унгъа ташлай ве бутюн хамырыны къабарта, — деди. Иса Ерусалим тарафына ёл алып, шеэр-койлерден кечип адамларны огрете эди. Насылдыр бир адам Онъа суаль берди: — Рабби, тек аз адамлар къуртарыладжакълармы? — деди. Иса оларгъа: — Тар къапудан кирмек ичюн арекет этинъиз. Сизге айтам: чокъ адам анда кирмеге арекет этеджеклер, амма кирип оламайджакълар. Эв Саиби турып къапуны къапаткъанда, сиз тышарыда къалып: «Рабби! Бизге ачып бер!» — деп къапуны такъылдата башлайджакъсыз. Лякин О сизге: «Ким ве къайдан олгъанынъызны бильмейим», — деп джевап береджек. О вакъыт сиз: «Биз Сеннен берабер ашап-ичтик. Сен бизим мейданларымызда огрете эдинъ», — дейджексиз. О исе: «Сизге айтам: ким ве къайдан олгъанынъызны бильмейим. Эй, инсафсыз шейлерни япкъанлар, козюмден ёкъ олунъыз!» — деп джевап береджек. Ибраимни, Исхакъны, Якъупны ве эписи пейгъамберлерни — Алланынъ Падишалыгъында, озюнъизни исе — тышарыгъа къувулгъанынъызны корьген вакъытта агълап, тишлеринъизни гъыджырдатаджакъсыз. Шаркъ ве гъарптан, шималь ве дженюптен адамлар келип, Алланынъ Падишалыгъында софра башында ер аладжакълар. О вакъыт бир къач сонъундакилер биринджи, биринджилер исе сонъунда оладжакълар, — деди. ‌ Шу вакъыт бир къач ферисе келип: — Чыкъ, кет мындан. Сени Ирод ольдюрмеге истей, — дедилер. Иса оларгъа: — Барып, о тилькиге айтынъ: Мен бугунь ве ярын джинлерни къувып, адамларны тедавийлейджем. Учюнджи куню исе Озь ишимни битиреджем. Амма бугунь, ярын ве о бир кунь Озь ёлумны девам этмек керегим. Пейгъамберни Ерусалимден башкъа ерде ольдюрильмеси олмайджакъ шейдир, — деди. — Эй, Ерусалим, Ерусалим! Пейгъамберлерни ольдюрген ве онъа ёлланылгъан адамларны ташларнен ургъан шеэр! Тавукъ озь чипчелерини къанатлары астында насыл топласа, Мен де къач кере сенинъ балаларынъны Озь яныма топламагъа истедим, сизлер исе истемединъиз. Мына, сизинъ эвинъиз сизге къалдырылгъан тура! Сизге айтам: «Раббининъ Ады иле Келеяткъанны шуретленъиз!» — демегендже, Мени корьмейджексиз. Бир раатлыкъ куню Иса ферисе башлыкъларындан бирининъ эвине ашамагъа кельди. Анда адамлар Онынъ артындан дикъкъатнен бакъа эди. Исанынъ къаршысында сув хасталыгъынен чекишкен бир адам отурды. Иса Къанун оджаларына ве фериселерге мураджаат этип: — Къанунгъа коре раатлыкъ куню тедавийлемек мумкюнми, я да мумкюн дегильми? — деп сорады. Олар индемедилер. Иса хастагъа тийип, оны тедавийледи де, йиберди. Сонъ Къанун оджаларына: — Сизден биринъизнинъ огълу я да огюзи къуюгъа тюшип кетсе, раатлыкъ куню олгъанына бакъмайып, оны шу ань чыкъарып алмаз эдинъизми? — деди. Олар бунъа ич бир джевап тапып оламадылар. Мусафирлер энъ сайгъылы ерлерде отурмагъа тырышкъаныны корьген Иса оларгъа кинаели икяе айтты: — Эгер сени тойгъа чагъырсалар, сайгъылы ер алма, чюнки мусафирлер арасында сенден урьметли адам олмакъ мумкюн. О вакъыт экинъизни чагъыргъан эв саиби келип, санъа: «Бу ерни онъа бошатып бер», — дер. Сен исе утана-утана, энъ арттаки ерге кечмеге меджбур оладжанъ. Аксине, давет олунгъан сонъ, барып ашагъыдаки ерге ерлеш. О вакъыт сени чагъыргъан адам келип, санъа: «Достум, мында, тёрге чыкъ», — дер. Сонъ башкъа мусафирлернинъ козюнде сенинъ урьметинъ артаджакъ. Эр бир озюни юксельткен адам алчакълатыладжакъ. Озюни алчакълаткъан исе юксельтиледжек. Сонъ Иса Оны чагъыргъан ферисеге: — Уйлелик я да акъшамлыкъ япкъанда, достларынъны, агъа-къардашларынъны, сой-сопларынъны ве зенгин къомшуларынъны давет этме. Чюнки сонъ олар да сени чагъырып къаршылыгъынъны берерлер, ве о, санъа мукяфат олур. Аксине, байрам япкъанда, фукъаре, сакъат, топал ве кёрларны чагъыр. О вакъыт сен бахтлы олурсынъ, чюнки олар санъа яхшылыкъ къайтарып оламазлар. Инсафлы адамлар тирильгенде исе, санъа яхшылыкъ къайтаджакъ, — деди. ‌ Мусафирлерден бириси буны эшитип, Исагъа: — Алланынъ Падишалыгъында ашап-ичеджек адам бахтлыдыр! — деди. Иса исе онъа бойле деди: — Бир адам буюк акъшам ашы берип, чокъ мусафир чагъыргъан. Акъшам ашыны ашамагъа вакъыт кельгенде: «Буюрынъыз, эр шей азыр», — деп, чагъырылгъан адамларны давет этмек ичюн къулуны ёллай. Амма эписи бири-бири артындан афу сорап башлайлар. Биринджиси: «Мен тарла сатын алдым, оны барып бакъмакъ керегим. Риджа этем, мени багъышла», — дей. Экинджиси: «Мен беш чифт огюз сатын алдым, яхшы экенлерми, деп, оларны сынамакъ керегим. Риджа этем, мени багъышла», — дей. Учюнджиси: «Мен эвлендим, шунынъ ичюн келялмайджам», — дей. Къул къайтып келип, эфендисине буларны айта. Эв саиби ачувланып, къулуна: «Тез ол, шеэрнинъ сокъакъ ве сокъачыкъларына бар да, фукъаре, сакъат, кёр ве топалларны бу ерге алып кель», — дей. Къул барып келип: «Эфендим, буюргъанынъны беджердим, амма даа бош ерлер бар», — дей. О вакъыт эфенди къулуна: «Ёллар ве ёлчыкълар бою кечип, эписини мында кельсинлер, деп къандыр. Эвим толсун, — дей. — Сизге айтам: башта чагъырылгъан адамлардан ич бириси меним акъшамлыкъ ашымны ашамайджакъ!» Исанен берабер чокътан-чокъ адам юре эди. О оларгъа таба чевирилип: — Эгер Манъа кельген адам озюнинъ ана-бабасыны, апайыны, бала-чагъасыны, агъа-къардашыны, тата-къызкъардашыны ве озь джаныны биле кореджек козю олмаса, о, Меним шегиртим оламаз. Ким озь хачыны котерип артымдан юрмесе, Меним шегиртим оламаз. Сизден биринъиз къулле къурмагъа истесе, оны битирмек ичюн пара етерми, деп башта отурып чекеджек масрафларыны саймазмы? Ойле олмаса, темельни къойып, ишни битирмек къолундан кельмесе, буны корьген эписи адамлар: «Бу адам къуруджылыкъны башлады да, битирип оламады», — деп масхара этеджеклер. Бир падиша башкъа падишагъа къаршы дженк этмеге азырланса, он бинъ аскеримнен манъа къаршы кельген падишанынъ йигирми бинъ аскеринен дженклешмеге кучюм етер экенми, деп башта отурып тюшюнмек керек. Кучю етмесе, душман даа узакъ олгъанда, онынъ алдына эльчилерни ёллап барышыкъ сорар. Шойле де, сизден ич биринъиз озюнинъ бутюн барлыгъыны къалдырмагъандже, Меним шегиртим оламаз. Туз — яхшы шей. Амма туз тузлугъыны джойса, онынъ леззетини насыл къайтармакъ мумкюн? Бойле тузны не топракъкъа, не кубреге къошмагъа ярашмай. Оны алып аталар. Къулагъы барлар буны эшитсинлер! — деди. Исаны динълемек ичюн, Онынъ алдына эписи гуналы адамлар ве салым топлайыджылар келе эдилер. Фериселер ве Къанун оджалары мырылдап: — Бу адам гуналыларны къабул этип, оларнен берабер аш да ашай! — дей эдилер. Иса оларгъа бойле бир кинаели икяени айтып берди: — Сизден биринъиз юз къой саиби олып, оларнынъ бирисини джойса, докъсан докъуз къоюны чёльде къалдырып, гъайып олгъаныны тапмагъандже къыдырмагъа кетмезми? Тапкъан сонъ исе, оны къуванчнен елькесине алыр, эвине къайтып, достларыны, къомшуларыны чагъырыр да: «Меннен берабер къуванынъыз, мен джоюлгъан къоюмны таптым!» — дер. Сизге догърусыны айтам: Коклерде де шойле. Докъсан докъуз тёвбеге мухтадж олмагъан инсафлылар ичюн къуванчтан, тёвбе эткен бир гуналы адам ичюн къуванч буюк оладжакъ, — деди. — Он кумюш акъчасы олгъан ве олардан бир данесини джойгъан къадынны алайыкъ. О, чыракъ якъып, акъчаны тапмагъандже эвини сипирип, оны гъайретнен къыдырмазмы? Тапкъан сонъ исе, достларыны ве къомшуларыны чагъырып: «Меннен берабер къуванынъыз, мен джоюлгъан акъчамны таптым», — дер. Сизге айтам: тёвбе эткен бир гуналы ичюн Алланынъ мелеклери бойле де къуванаджакълар. Иса девам этип шойле деди: — Бир адамнынъ эки огълу бар экен. Кучюги бабасына: «Баба, мал-мулькюнъден манъа тиеджек пайымны айырып бер», — дей. О адам бутюн мал-мулькюни огъулларына болип бере. Бир къач куньден сонъ кучюк огълу барлыгъыны топлап, узакъ бир мемлекетке кете. О ерде бозукъ ёлгъа тюшип, олгъан параларыны кокке савурып битире. Эр шейни масраф эткен сонъ, о яшагъан мемлекетте кучьлю бир ачлыкъ башлана, йигит исе ёкъсузлыкъкъа огърай. Ерли сакинлеринден бирисине ыргъатлыкъкъа бара. Сакин йигитни озь тарласындаки домузларны бакъмагъа ёллай. Яш огълан домузларнынъ емини тойгъандже ашамагъа пек истей, амма онъа ич бир шей бермейлер. О вакъыт акъылыны топлап, озь озюне: «Меним бабамнынъ о къадар чокъ ыргъаты бар, олар эписи тойгъандже аш ашайлар, даа артып къала, мен исе бу ерде ачлыкътан олеятам. Барып, бабама къайтайым ве онъа: “Бабам, мен Коклер ве сенинъ алдынъда гуна яптым. Эндиден сонъ сенинъ огълунъ денильмеге ляйыкъ дегилим. Мени озюнънинъ бир ыргъатынъ деп сай”, — дейим», — дей. Бундан сонъ о, бабасына къайта. О даа узакъта келеяткъанда, бабасы огълуны коре ве аджый. О, чапып барып, огълунынъ бойнундан къучакълап опе. Огълу исе онъа: «Бабам, мен Коклер ве сенинъ алдынъда гуна яптым. Эндиден сонъ сенинъ огълунъ денильмеге ляйыкъ дегилим», — дей. Амма бабасы къулларына: «Тез олунъ, энъ яхшы урба кетирип, оны кийиндиринъиз, къолуна юзюк такъынъыз, аякъларына аякъкъап кийсетинъиз. Сонъ, бесленген бир бузавчыкъны кетирип, союнъыз: ашайыкъ да къуванайыкъ. Меним бу огълум олю эди — тирильди, гъайып олды — тапылды», — дей. Сонъ олар байрам япа башлайлар. Буюк огълу о вакъытта тарлада экен. Къайтып эвине якъынлашкъанда, чалгъы ве оюн-кулькю давушларыны эшите. Къулларындан бирини чагъырып, не олаяткъаныны сорай. О: «Къардашынъ къайтып кельди, бабанъ оны сагъ-селямет корьгени ичюн, бесленген бузавчыкъны сойды», — дей. Агъасы пек ачувланып, эвнинъ ичине кирмеге истемей. Бабасы тышарыгъа чыкъып, онъа ялвара. Амма о бабасына джевап берип: «Мен къач йылдан берли санъа къул киби хызмет этем, бир кере биле сёзюнъден чыкъмадым. Лякин достларымнен шенъленмек ичюн сен манъа ич бир вакъыт улачыкъны биле бермединъ. Амма бутюн мал-мулькюнъни ороспуларнен берабер сарф эткен анавы огълунъ къайткъанда, сен онъа бесленген бузавчыкъны сойгъансынъ!» — дей. Сонъ бабасы онъа: «Огълум! Сен бутюн вакъыт янымдасынъ, меним эр шейим сенинъки. Бизге къуванмакъ ве шенъленмек керек. Сенинъ бу къардашынъ олю эди — тирильди, гъайып олды — тапылды», — дей. Сонъ Иса Озь шегиртлерине: — Бир зенгин адамнынъ эв идареджиси бар экен. Бир кунь зенгинге, эв идареджиси онынъ мал-мулькюни сарф эткенини айтып, оны къабаатлайлар. Эфенди эв идареджисини чагъырып: «Сенинъ акъкъынъда эшиткенлерим недир? Ишлеринънинъ эсабыны бер, сен энди эвимде идарелик япмайджанъ», — дей. Эв идареджиси озь-озюне: «Не япайым экен? Эфендим идареликни къолумдан ала. Ер къазмагъа кучюм етмей, тиленмеге утанам», — дей. Сонъ: «Анъладым, не япаджагъымны билем. Ойле япмакъ керек ки, эв идареджилигинден бошатылгъанымдан сонъ адамлар мени озь эвлерине къабул этсинлер», — дей. Бирер-бирер эфендисине борджлу олгъанларыны янына чагъыра. Биринджисинден: «Эфендиме не къадар борджунъ бар?» — деп сорай. О: «Юз чапчакъ зейтюн ягъы», — деп джевап бере. Эв идареджиси онъа: «Бордж кягъытынъны ал, тез отур да, элли чапчакъ деп яз», — дей. Сонъ башкъасындан: «Я сенинъ не къадар борджунъ бар?» — деп сорай. О: «Бинъ чувал богъдай», — деп джевап бере. Эв идареджиси: «Бордж кягъытынъны ал, секиз юз чувал деп яз», — дей. Сонъ эфенди бу намуссыз эв идареджисини акъылнен иш япкъаны ичюн макътай. Бу дюньянынъ адамлары озьлерине ошагъанлар арасында иш алып баргъанда, ярыкънынъ огъулларына коре акъыллыджа олалар. Мен сизге айтам: намуссыз байлыкъ ярдымынен достларынъызны чокълаштырынъыз. Сонъ, акъчанъыз къалмагъанда, сизни эбедий тургъан эвлерге къабул этеджеклер. Кучюк иште ишанчлы олгъан адам буюк иште де ишанчлы олур. Кучюк иште инсафсыз олгъан адам буюк иште де инсафсыз олур. Эгер сизге бу намуссыз байлыкъны ишанып олмасалар, ким сизге акъикъий байлыкъны ишанаджакъ? Эгер сиз башкъасынынъ малынен ишанчлы олмасанъыз, ким сизге озь малынъызны береджек? Бирден эки эфендиге ич бир хызметчи хызмет эталмаз. О, я бирисинден нефретленип, башкъасыны север, я да бирисине садыкъ олып, башкъасыны кореджек козю олмаз. Сиз де эм Аллагъа, эм зенгинликке хызмет этип оламайсыз, — деди. ‌ Пара севген фериселер буны эшитип, Исаны мыскъыллап башладылар. Амма Иса оларгъа: — Сиз адамларнынъ огюнде озюнъизни инсафлы этип косьтересиз, лякин Алла юреклеринъизни биле. Адамларда кокке котерильген шей Алланынъ огюнде пистир, — деди. — Ягъя кельгендже, Къанун ве Пейгъамберлернинъ Язылары кучьлю эди. Шимди исе Алланынъ Падишалыгъы акъкъында Къуванчлы Хабер илян этиле, ве бу Падишалыкъкъа эписи кирмеге тырыша. Амма Къанундан бир чызычыкъ ёкъ олгъанындан коре, ер ве кокнинъ ёкъ олувы къолайдыр. Кимде-ким озь апайындан айырылып, башкъасына эвленсе, аиле садыкълыгъыны бозып, гуна япа. Акъайындан айырылгъан къадынгъа эвленген адам да бойле гунагъа огърай. Индже кетенден япылгъан мор урбалар кийип, эр кунь кейф-сефа сюрип яшагъан бир зенгин адам бар экен. Зенгиннинъ араба къапусы огюнде, бутюн тенини къотур къаплагъан Лазар адлы бир фукъаре ята экен. О зенгиннинъ софрасындан тюшкен уфакъларнен къурсагъыны тойдурмагъа арзу эткен, копеклер исе келип онынъ къотурларыны ялай экенлер. Бир кунь фукъаре ольген. Мелеклер оны Ибраимнинъ янына алып баргъанлар. Сонъ зенгин де ольген. Оны комьгенлер. Олюлер дюньясында, азапларны чеккенде, зенгин башыны котерип узакъта Ибраимни ве онынъ янындаки Лазарны корьген. О къычырып: «Эй, Ибраим баба! Мерамет эт, манъа Лазарны йибер, о, пармагъынынъ уджуны сувгъа батырып, тилиме сув тамызсын. Мен бу атеште чокъ азап чекем», — деген. Ибраим онъа шойле джевап берген: «Унутма, огълум, сен аятынъда яхшылыкъ пайынъны алып олдынъ, Лазар исе — яманлыкъ пайыны. Энди о бу ерде теселли тапа, сен исе азап чекесинъ. Бундан гъайры, сизнен бизим арамызда тюбю олмагъан чукъур бар. Бу ерден сизинъ тарафынъызгъа кечмеге истегенлер кечип оламазлар, ве о ерден бизим тарафымызгъа да кечмезлер». Зенгин адам: «Ойле олса, эй, баба, сенден ялварып сорайым, Лазарны бабамнынъ эвине ёлла. Меним беш агъа-къардашым бар. Олар да бу азаплы ерге тюшмемек ичюн, оларны барып тенбиелесин», — деген. Ибраим онъа: «Оларда Муса ве пейгъамберлер бар, оларны динълесинлер», — деген. Зенгин исе: «Ёкъ, Ибраим баба! Оларнынъ алдына тек ольгенлерден бириси барса, о вакъыт тёвбе этерлер», — деген. Ибраим онъа: «Эгер Муса ве пейгъамберлерни динълемеселер, ольгенлерден бириси тирилип барса да, инанмазлар», — деген. ‌ Иса Озь шегиртлерине бойле деди: — Адамны гунагъа тюшюрген шейлер чокъ, олар эр вакъыт олур. Лякин бунъа себепчи олгъаннынъ алына беля! Бу кучюклерден бирисини ёлдан ургъанындан коре, онынъ бойнуна дегирмен ташыны асып, денъизге атылгъаны о ичюн яхшыджа олур эди. Озьлеринъизге сакът олунъыз! Эгер къардашынъ гунагъа огъраса, оны тенбиеле. Эгер тёвбе этсе, оны багъышла. Эгер санъа къаршы бир кунь ичинде еди кере гуна япса да, санъа еди кере къайтып келип: «Тёвбе эттим», — десе, оны багъышла. Эльчилер Раббиге: — Иманымызны къуветлештир, — дедилер. Рабби джевап берип: — Эгер иманынъыз бир хардал урлугъы къадар олса, бу дут терегине: «Тамырынънен къопарылып чыкъ ве денъизге кочип тамыр ат», — десенъиз, терек сизге бойсуныр. Биринъизнинъ чобанлыкъ япкъан я да ер сюрген хызметчинъиз тарладан къайткъанда, аранъызда къайсы онъа: «Тез келип, софрагъа отур», — дер? Аксине: «Ашымны азырла, ишке бель багълап, аш ашагъанымдже манъа хызмет эт, ондан сонъ озюнъ ашап-ичерсинъ», — демезми? Эфенди буюргъан ишлерни беджерген къулгъа тешеккюр этерми? Сиз де бунъа ошап, буюрулгъан эр бир ишни беджергенден сонъ: «Биз макътавгъа ляйыкъ олмагъан къуллармыз, япаджагъымызны яптыкъ», — денъиз, — деди. Иса Самарие ве Галилеянынъ сынъырлары бою кечип, Ерусалимге ёл алды. Бир койге киреяткъанда, лепра хасталыгъына огърагъан он адамны расткетирди. Олар узакъта токътап, кучьлю сеснен къычырдылар: — Эй, саибимиз Иса, бизге мерамет эт! — дедилер. Оларны корьген Иса: — Барып, озьлеринъизни руханийлерге косьтеринъиз, — деди. Олар даа ёлда олгъанда, лепрадан темиз олдылар. Олардан бириси, озюнинъ тедавийленгенини корип, кучьлю сеснен Алланы шерефлеп артына къайтты. Исанынъ аякъларына йыкъылып, Онъа тешеккюр бильдирди. Бу адам самариели эди. Иса: — Темиз олгъанлар он адам эди де? Къалгъан докъузы къайда? Алланы шерефлемек ичюн бу ябанджы адамдан башкъа ич кимсе къайтып кельмедими? — деди. Сонъ о адамгъа: — Еринъден тур да кет, сени иманынъ къуртарды, — деди. ‌ Фериселер Исагъа: — Алланынъ Падишалыгъы не вакъыт келеджек? — деген суальни бердилер. Иса оларгъа джевап берип: — Алланынъ Падишалыгъы козьге корюнип кельмейджек. «Бакъ, о бу ерде» я да «Ана о ерде», — деп оламазлар. Бакъынъыз, Алланынъ Падишалыгъы сизинъ аранъыздадыр, — деди. Сонъ Иса шегиртлерине айланып: — Ойле куньлер келеджек ки, Инсан Огълунынъ бир кунюни корьмеге авес этерсиз, амма корип оламазсыз, — деди. — Сизге: «Мына, О бу ерде» я да «Мына шу ерде», — деселер, барманъыз, оларнынъ артындан чапманъыз. Йылдырым кокни бир уджундан о бир уджуна къадар ярыкълаткъан киби, Инсан Огълу да Озь кунюнде ойле пейда оладжакъ. Лякин ондан эвель О чокъ азап чекип, бу несиль тарафындан ред этильмек керек. Нух куньлеринде насыл олгъан олса, Инсан Огълу келеджек куньлеринде де ойле оладжакъ. Нух сандыкъкъа кирмегендже, адамлар ашап-иче, эвлене, акъайгъа чыкъа эдилер. Сонъ сув ташкъыны келип, эписини гъайып этти. Лутнынъ куньлеринде де ойле олды: адамлар ашап-иче, алыш-вериш япа, сача ве къуруджылыкънен мешгъуль ола эдилер. Лякин Лут Содом шеэринден чыкъкъан куню коктен атеш ве кукюрт ягъып, эписини гъайып этти. Инсан Огълу Озюни косьтереджек кунюнде де тамам ойле оладжакъ. О куню дам устюнде олгъан адам эвинде къалдырылгъан шейлерни алмакъ ичюн ашагъа тюшмесин. Тарлада олгъан адам къайтып кельмесин. Лутнынъ апайыны акъылынъызда тутунъыз. Ким озь джаныны къуртармагъа истесе, оны джояр. Ким озь джаныны гъайып этсе, оны къуртарыр. Сизлерге айтам: шу геджеси бир тёшекте олгъан эки адамдан Алла бирисини аладжакъ, бирисини къалдыраджакъ. [35-36] Ун чеккен эки къадындан бириси алынаджакъ, экинджиси къалдырыладжакъ. *** Шегиртлер Исадан: — Рабби, бу вакъиалар къайда оладжакъ? — деп сорадылар. — Олю беден къайда олса, леш къарталлары да анда топлашаджакълар, — деди Иса. Бир кунь Иса шегиртлерине, эр вакъыт дува окъуп умют джоймамакъ кереклиги акъкъында бойле кинаели икяени айтып берди: — Бир шеэрде не Алладан къоркъкъан, не адамлардан утангъан бир къады бар экен. Шу шеэрде бир тул къадын да яшай экен. О, къадынынъ алдына бара берип: «Давамны адалетли чез, мени къабаатлагъан адамдан мени къорчала», — деп ялвара экен. Къады чокъ вакъыт буны япмагъа истемеген. Сонъундан о озь-озюне: «Мен Алладан къоркъмайым, адамлардан да утанмайым. Лякин бу тул къадын мени раатсыз эткени ичюн, онынъ давасыны адалетнен чезерим, ёкъса о, келе берип джанымны якъар», — деген. — Эшиттинъизми, адалетсиз къады не айткъан? — деп сорады Рабби. — Аджеба Алла да Озю сайлагъан ве Онъа гедже-куньдюз ялварып отургъанларны къорчаламазмы? Оларны чокъ беклеттиреджекми? Сизге айтам: О, оларны тез къорчалайджакъ. Амма Инсан Огълу кельгенинде, ер юзюнде иман тапар экенми? Озюнинъ инсафлыгъыны юкъары сайып, башкъаларына юксектен бакъкъан базы адамларгъа Иса бойле бир кинаели икяени айтып берди: — Бириси ферисе, башкъасы салым топлайыджы олгъан эки адам, дува окъумакъ ичюн, Алланынъ Сарайына киргенлер. Ферисе озюнджесине бойле дува окъуп башлагъан: «Алла! Мен башкъа адамлар: айдутлар, имансызлар, бозукъ ве мына бу салым топлайыджы киби олмагъаным ичюн Санъа чокъ шукюр! Афтада эки кере аштан-сувдан вазгечем. Бутюн къазангъанымнынъ ондан бир пайыны айырам». Салым топлайыджы исе узакъта турып, козьлерини кокке котермеге биле къоркъып, кокрегине ура-ура: «Алла! Мен гуналым, лякин манъа мераметли ол!» — деген. Сизге айтам: бу адам, фериседен зияде акъланып, эвине къайтты. Озюни юксельткен эр бир адам алчакъта оладжакъ, озюни алчакъ туткъан исе юксельтиледжек. Исанынъ огюне, хайыр дувасыны окъусын деп, оларгъа къолуны тийдирсин деп, сабийлерни кетирдилер. Шегиртлер буны корип, кетиргенлерге ёл бермеди. Иса исе балаларны янына чагъырып, шойле деди: — Балаларгъа Манъа кельмеге ёл ачынъыз, оларны токътатманъыз. Алланынъ Падишалыгъы оларнынъкидир. Сизлерге догърусыны айтам: ким Алланынъ Падишалыгъыны бала киби къабул этмесе, анда киралмайджакъ. ‌ Башлыкълардан бири Исадан сорады: — Яхшы Оджам! Эбедий аяткъа насип олмакъ ичюн, манъа не япмакъ керек? Иса онъа: — Сен Манъа не ичюн «яхшы» дейсинъ? Бир Алладан башкъа ич кимсе яхшы дегиль. Сен Онынъ эмирлерини билесинъ: аиле садыкълыгъыны бозма, адамнынъ джаныны алма, хырсызлама, ялан шаатлыкъ этме, ана-бабанъны урьмет эт, — деди. — Буларнынъ эписини яшлыгъымдан берли япып келем, — деди о Исагъа. Буны эшитип, Иса: — Санъа даа бир шей етишмей: бутюн мал-мулькюнъни сатып, акъчасыны фукъарелерге болип бер. О вакъыт зенгинлигинъ кокте олур. Сонъ келип, Меним артымдан юр, — деди. Башлыкъ бу сёзлерни эшитип, пек къайгъырды. О пек зенгин эди де. Иса онынъ къайгъыргъаныны корип: — Зенгин адамларгъа Алла Падишалыгъына кирмек не къадар агъырдыр! Зенгин адамнынъ Алла Падишалыгъына киргенинден девенинъ ине тешигинден кечкени къолайдыр, — деди. Буны эшиткенлер исе: — Ойле олса, ким къуртарыладжакъ экен? — деп сорадылар. — Адамлар япып оламагъан шей Алланынъ ярдымынен олмакъ мумкюн, — деди Иса. — Мына, биз мал-мулькюмизни къалдырып, Сенинъ артынъдан кельдик! — деди Пётр. Иса шегиртлерине: — Сизге догърусыны айтам: Алла Падишалыгъы ичюн эвини, ана-бабасыны, агъа-къардашыны, тата-къызкъардашыны я да апайыны ве балаларыны къалдырып кеткен эр бир адам бу заманда къат-къат яхшылыкълар тападжакъ, келеджек заманда исе эбедий аяткъа киреджек. Иса, он эки шегиртини четке чагъырып, оларгъа: — Биз энди Ерусалимге кетемиз. Анда пейгъамберлернинъ Инсан Огълу акъкъында язгъанлары ерине келеджек. Оны Алланы бильмеген адамларнынъ къолуна береджеклер, мыскъыллап акъаретлейджеклер, Онынъ бетине тюкюреджеклер, Оны къамчылап ольдюреджеклер. Амма учюнджи куню О тириледжек, — деди. Шегиртлер бу сёзлерден бир шей анъламадылар. Бу сёзлернинъ манасы олардан гизли эди, Исанынъ айткъанларына оларнынъ акъылы етмеди. ‌ Иса Ерихон шеэрине келеяткъанда, бир кёр адам ёл кенарында отурып садакъа сорай эди. Онынъ алдындан халкъ кечип кеткенини эшитип: — Не олды? — деп сорады. — Назаретли Иса келе, — деп онъа джевап бердилер. Кёр адам: — Эй, Давут Огълу Иса, манъа мерамет эт! — деп къычырды. Огде кеткенлер оны сусмагъа меджбур эттилер. Лякин о даа зияде къычырып: — Эй, Давут Огълу, манъа мерамет эт! — деди. Иса токътап, кёрны Онынъ янына кетиргенлерини буюрды. Кёр кельген сонъ, Иса ондан: — Сен не япкъанымны истейсинъ? — деп сорады. — Рабби, козьлерим корьсюн! — деди о. Иса онъа: — Козьлеринъ ачылсын! Сени иманынъ къуртарды, — деди. Шу ань кёрнынъ козьлери коре башлады. О, Алланы алгъышлап, Исанынъ пешинден кетти. Буны корьген бутюн халкъ Аллагъа шукюрлер этти. Иса Ерихон шеэрине кирип, сокъакълар бою кете эди. Бу ерде салымджыларнынъ башы, Закий адлы зенгин бир адам, Исаны корьмек ве Онынъ ким экенини бильмек истеди. Амма Исаны пек чокъ адам сарып алгъанындан себеп, Оны корип оламады, чюнки пек алчакъ бойлу эди. Исаны корьмек ичюн, Закий огге чапып, Иса кечеджек ёлнынъ четинде оськен дут терегине минди. Иса о ерге келип чыкъкъанда, башыны котерди де, Закийни корьди. — Эй, Закий, тез тюш андан. Бугунь Мен сенинъ эвинъде олмакъ керегим, — деди О. Закий ашыкъып теректен тюшти ве Исаны буюк бир къуванчнен къабул этти. Буны корьгенде, базы адамлар мырылдап башладылар: — Иса гуналы адамнынъ эвине барды, — дедилер. Закий исе Раббининъ огюнде турып: — Рабби, мен фукъарелерге барлыгъымдан ярысыны береджегим. Эгер кимнидир алдаткъан олсам, оларгъа дёрт къат къайтараджагъым, — деди. Бунъа Иса: — Бугунь Закийнинъ эвине къуртулув кельди, чюнки о да Ибраимнинъ огълудыр, — деди. — Инсан Огълу гъайып олгъанларны къыдырып тапмакъ ве къуртармакъ ичюн кельди. ‌ Иса Ерусалимге якъынлашкъанда, Оны динълеген халкъ, Алланынъ Падишалыгъы мына шимди келеджек, деп тюшюне эди. Шунынъ ичюн Иса оларгъа даа бир кинаели икяени айтып берди: — Мырза бир адам тахткъа минмек ве сонъ къайтмакъ ичюн узакъ мемлекетке бараджакъ ола. Озюнинъ он къулларыны чагъырып, оларгъа бир юзер динар бере де: «Мен къайтып кельгенимдже, бу параларны ишлетип турунъыз», — деп кете. Мемлекетининъ халкъы исе мырзадан нефретлене экен. Олар онынъ артындан эльчилерни ёллап: «Бу адам бизге падиша олгъаныны истемеймиз», — деп илян этелер. Бир вакъыттан сонъ мырза тахткъа минип, озь ветанына къайтып келе. Берген акъчаларынен ким не къадар файда корьгенини бильмек ичюн, къулларыны янына чагъырта. Биринджиси келип: «Эфендим, сенинъ юз динарынъ даа бинъ динар файда кетирди», — дей. Падиша онъа: «Аферин! Сен яхшы къул экенсинъ! Кучюк иште ишанчлыкъ косьтергенинъ ичюн, шимди он шеэрнинъ укюмдары олурсынъ», — дей. Экинджиси келип: «Эфендим, сенинъ юз динарынъ беш юз динар файда кетирди», — дей. Онъа да: «Сен де беш шеэрге укюмдарлыкъ этерсинъ», — дей. Учюнджиси келип: «Эфендим, мына сенинъ юз динарынъ, мен оны явлукъкъа сарып сакъладым. Мен сенден къоркъа эдим. Сен къатты къолсынъ, бермейип аласынъ, сачмайып орасынъ», — дей. Падиша онъа: «Эй, яман ве дембель къул! Сени озь агъзынъдан чыкъкъан сёзлеринънен укюмге чекеджем. Мени къатты къол олгъанымны эм де бермейип алгъанымны, сачмайып оргъанымны бильген олсанъ да, не ичюн парамны фаизджилерге бермединъ? Мен келип, ич олмадым парамны фаизнен алыр эдим», — дей. Сонъ падиша янында тургъанларгъа бакъып: «Онынъ къолундан юз динарыны алып, бинъ динары олгъангъа беринъиз», — дей. «Эфендим, онынъ бинъи бар да!» — дей олар. «Мен сизге айтам: кимде бар олса, онъа даа бериледжек. Кимде ёкъ олса, къолунда бар олгъаны биле ондан тутып алынаджакъ. Энди меним падиша олгъанымны истемеген анавы душманларымны мында кетиринъиз де, козюм огюнде ольдюринъиз», — дей. Бу икяени айткъан сонъ, Иса Ерусалимге таба ёлуны девам этти. Зейтюн дагъынынъ этегинде ерлешкен Бетфаге ве Бетания койлерине якъынлашкъанда, О, эки шегиртини ёллап: — Къаршынъыздаки койге барынъыз. Койге киргенинъизнен, багълы тургъан, шимдигедже устюне адам минмеген яш эшекни тапарсыз. Оны чезип, мында кетиринъиз. Эгер сизден: «Эшечикни не ичюн чезесиз?» — деп сорасалар, «О, Раббимизге керек», — деп джевап беринъиз, — деди. Иса ёллагъан шегиртлер барып, эр шейни О айткъаны киби таптылар. Эшечикни чезеяткъанларда, онынъ саиплери: — Сиз не ичюн эшечикни чезесиз? — деп сорадылар. Шегиртлер: — О, Раббимизге керек, — дедилер. Эшечикни Исанынъ алдына кетирдилер де, онынъ устюне озь урбаларыны ташлап, Исаны миндирдилер. Иса минип кетеяткъанда, шегиртлер урбаларыны ёлгъа тёшедилер. Иса энди Зейтюн дагъындан тюшкен ёлгъа якъынлашкъанда, Онынъ пек чокъ шегиртлери, корьген аджайип шейлерни хатырлап, къуванчкъа толдылар ве кучьлю сеслернен Алланы шерефлеп башладылар: — Раббининъ Ады иле Келеяткъанны, Падишаны шуретленъиз! Кокте барышыкъ, юкъары Коклерде — шерефлер олсун! — дедилер. Халкънынъ арасында тургъан бир къач ферисе Исагъа: — Оджа, шегиртлеринънинъ сеслерини кестир! — дедилер. О исе оларгъа джевап берип: — Сизге айтам: эгер оларнынъ сеслери кесильсе, ташлар къычыраджакълар! — деди. Иса Ерусалимге якъынлашкъанда, шеэрни корип, онынъ алына козь яш тёкти ве: — Сен ич олмадым, шу кунюнъде барышыкъ ичюн нелер керек олгъаныны бильсе эдинъ! Амма шимди бу шей козьлеринъден сакълангъандыр. Башынъа ойле куньлер келеджек ки, душманларынъ этрафынъны узун топракъ обаларынен сарып, алкъагъа алып, эр тарафтан басаджакълар. Сени харап этип, ичинъдеки эвлятларынъны къыраджакълар, таш устюнде таш къалдырмайджакълар, чюнки Мен санъа кельген вакътыны танымадынъ, — деди. Иса Алланынъ Сарайынынъ азбарына киргенде, анда алыш-веришнен огърашкъанларны къувмагъа башлады. Оларгъа: — Алланынъ Китабында: «Эвиме “Ибадет Эви” дейджеклер», — деп язылгъан. Сизлер исе оны айдутлар къобасына чевиргенсиз! — деди. Иса эр кунь Алланынъ Сарайында адамларны огрете эди. Баш руханийлер, Къанун оджалары ве Исраиль халкъынынъ акъсакъаллары исе Оны ольдюрмеге истей эдилер, лякин бунынъ чаресини тапамадылар. Бутюн халкъ Исаны джан-юрекнен динълеп, артындан юре эди. Куньлернинъ биринде Иса Алланынъ Сарайында халкъны огретип, Къуванчлы Хаберни илян этмекте эди. Баш руханийлер ве Къанун оджалары акъсакъалларнен берабер келип, Онъа суаль бердилер: — Бизлерге айт, бу ишлерни япмагъа Сенинъ акъкъынъ бармы? Санъа бу акъны ким берди? — дедилер. Иса оларгъа шойле джевап берди: — Мен де сизге бир суаль береджем. Манъа айтынъыз: Ягъя халкъны сувгъа батырып чыкъаргъаны Алладан я да адамларданмы? Олар озьара давалашып, бир-бирине: «Эгер “Алладан”, — десек, О: “Не ичюн Ягъягъа инанмадынъыз?” — дейджек. Эгер “Адамлардан”, — десек, бутюн халкъ бизни ташларнен ураджакъ. Халкъ Ягъянынъ пейгъамберлигине къатты инана», — дей эдилер. Сонъ Исагъа джевап берип: — Кимден олгъаныны бильмеймиз, — дедилер. Иса оларгъа: — Мен де сизлерге буларны япмагъа насыл акъкъым олгъаныны айтмам, — деди. ‌ Сонъ Иса халкъкъа бойле кинаели икяе айтып берди: — Бир адам юзюм багъыны сачып, оны юзюмджилерге кирагъа берди де, озю узакъ вакъыткъа башкъа мемлекетке кетти. Мевсими кельгенде, берекеттен озь пайыны алмакъ ичюн, юзюмджилернинъ алдына бир хызметчисини ёллай. Лякин юзюмджилер оны котеклеп, бир шейсиз къайтаралар. Юзюм багъынынъ саиби даа бир хызметчисини йибере. Оны да котеклеп, масхара этип, бир шей бермейип къайтарып йиберелер. О кене, энди учюнджисини йибергенде, оны да яралап, къувып чыкъаралар. О вакъыт юзюм багъынынъ саиби: «Не япайым экен? Севимли огълумны ёллайым. Бельки ондан утанырлар», — дей. Амма юзюмджилер онынъ огълуны корьгенлеринен, бир-бирине: «Бу — мирасчы! Оны ольдюрейик, ве бутюн мирас бизге къаладжакъ», — дейлер. Сонъ огълуны юзюм багъындан тышарыгъа айдап, ольдюрелер. Бундан сонъ, юзюм багъынынъ саиби оларгъа не япар экен? О келип, бу юзюмджилерни ёкъ этеджек, юзюм багъыны исе башкъаларына береджек. Буны эшиткенлер: — Алла сакъласын! — дедилер. Иса исе оларгъа бакъып, шойле деди: — Айса Алланынъ Китабындаки: «Къуруджылар келишиксиз деп четке ташлагъан таш бинанынъ темельташы олды», — деп язылгъан сёзлер нени анълата? Бу ташкъа тюшкен эр кес парчаланып кетеджек. Таш кимнинъ устюне тюшсе, оны эзип ташлайджакъ. Иса бу кинаели икяени оларгъа къаршы айткъаныны анълап, баш руханийлернен Къанун оджалары Оны шу ань якъаламагъа истедилер, лякин халкътан къоркътылар. ‌ Шунынъ ичюн олар Исанынъ артындан излеп башладылар. Онынъ алдына, озьлерини инсафлы киби косьтерген изджилерни ёлладылар. Исанынъ айткъан лафларына илишип, оны якъаламакъ ве римли акимнинъ къолуна, онынъ укюмине бермеге истей эдилер. Олар Исадан: — Оджа! Биз билемиз ки, Сенинъ сёзлеринъ ве огреткенинъ догърудыр. Адам муим олгъаны я да муим олмагъаны Санъа эп бир, Сен адамларгъа Алланынъ акъикъий ёлуны огретесинъ. Императоргъа салым бермек Къанун боюнджа бизге мумкюнми я мумкюн дегильми? — деп сорадылар. Иса оларнынъ хиянетлигини корип: — Манъа бир динар косьтеринъиз! Бу акъчадаки ресим ве язув кимнинъки? — деди. — Императорнынъ, — деп джевап берди олар. Иса: — Ойле олса, императорнынъ акъкъыны императоргъа, Алланынъ акъкъыны Аллагъа беринъиз, — деди. Бойледже, олар халкъ огюнде айткъан Исанынъ бир сёзюне биле илишип оламадылар. Онынъ джевабындан шашып, индемедилер. ‌ Исанынъ янына бир къач саддукий келип (олар олюмден сонъ тирильмекни инкяр эте эдилер), бойле суаль бердилер: — Оджа! Муса бизге язгъан ки, эгер бирисининъ эвли олгъан агъасы бала къалдырмайып ольсе, къардашы агъасынынъ апайына эвленсин ве онъа агъасынынъ ерине бала берсин. Мына, еди агъа-къардаш бар экен. Биринджиси эвленип, баласыз къалып ольген. Экинджиси де, учюнджиси де бу апайгъа эвленгенлер. Бойледже, единджисине къадар эписи шу апайны алып, бала къалдырмайып олип кеткенлер. Эписинден сонъ апай да ольген. Тирилюв куню кельгенде, бу къадын къайсы бирисининъ апайы оладжакъ? Едиси де онъа эвленген эдилер де! Иса оларгъа джевап берип: — Бу заманнынъ адамлары эвленелер ве акъайгъа чыкъалар. Лякин келеджек заманда яшамагъа ве тирильмеге ляйыкъ олгъанлар эвленмейджеклер ве акъайгъа чыкъмайджакълар. Олар энди олип оламайып, мелеклер киби оладжакълар. Олюлер арасындан тирильгенлер Алланынъ эвлятларыдыр. Олюлернинъ тирильгенини исе янаяткъан чалы акъкъындаки икяеде Муса озю косьтере. Анда о, Раббиге «Ибраимнинъ Алласы, Исхакънынъ Алласы ве Якъупнынъ Алласы» дей. Алла олюлернинъ дегиль, тирилернинъ Алласыдыр. Алла ичюн эписи тиридир, — деди. О вакъыт Къанун оджаларындан базылары: — Оджа, Сен яхшы айттынъ, — дедилер. Ондан сонъ Исадан даа бир шей сорамагъа кимсенинъ джесарети етмеди. Иса оларгъа: ‌ — Насыл олып, адамлар: «Месих — Давутнынъ огълудыр», — дейлер? Мына, Зебур китабында Давут озю бойле деген: РАББИ меним Раббиме айтты: — Душманларынъны аякъларынъ астына йыкътырмагъанымдже, Меним онъ тарафымда отур! Демек, Давут Онъа «Рабби» дей. Насыл олып О, Давутнынъ огълу олур? — деди. Бутюн халкъ Оны динълеп тургъанда, Иса озь шегиртлерине: — Узун урбалар кийип юрген, базар мейданларында халкънынъ урьметли селямыны алмагъа, синагогаларда энъ сайгъылы ерде ве зияфетлерде тёрде отурмагъа севген Къанун оджаларындан сакът олунъыз! Олар тул къадынларнынъ эвлерини тутып алалар, козьге корюнмек ичюн узун дувалар окъуйлар. Оларнынъ джезасы энъ агъыр оладжакъ, — деди. ‌ Иса бакъып, садакъа сандыгъына акъча бахшышларыны ташлагъан зенгинлерни корьди. Олардан гъайры, бир фукъаре тул къадыннынъ эки капик ташлагъаныны корьди. Иса: — Сизлерге догърусыны айтам: бу фукъаре тул къадын эписинден чокъ акъча ташлады. Оларнынъ эписи озьлерининъ буюк барлыгъынынъ кучюк бир къысмыны бахшыш оларакъ бердилер. Амма бу къадын, фукъаре олса да, озюнинъ яшамакъ ичюн олгъан бутюн парасыны багъышлады, — деди. Базы адамлар Алланынъ Сарайы не къадар гузель ташларнен къурулгъаны ве насыл зенгин бахшышларнен яраштырылгъаны акъкъында айта эдилер. Иса исе: — Ойле куньлер келеджек ки, сиз шу ерде корьген биналар эписи бозуладжакъ, мында таш устюнде таш биле къалмайджакъ, — деди. Олар Исадан: — Оджа, бу шейлер не вакъыт оладжакъ? Буларнынъ якъында оладжагъыны къайдан биледжемиз? Бельги насыл оладжакъ? — деп сорадылар. Иса оларгъа: — Ич кимсе сизлерни алдатмасын деп, сакът олунъыз! Чокъ адамлар: «Мен Месихим» ве «Вакъыт кельди», — деп, Меним Адым иле келеджеклер. Оларнынъ артындан барманъыз. Дженк ве исьянлар акъкъында эшиткенде, къоркъманъыз. Булар эвельден олып кечмелери керек, лякин сонъу бирден кельмейджек, — деди. Сонъ Иса девам этип: — Халкъ халкъкъа къаршы, падишалыкъ падишалыкъкъа къаршы котериледжеклер. Шиддетли ер тепренювлери келеджек, тюрлю топракъларда ачлыкълар ве веба хасталыкълары оладжакъ. Коклерде къоркъунчлы вакъиалар ве буюк бельгилер корюнеджеклер. Лякин буларнынъ эписинден эвель сизни якъалайджакъ ве къувалайджакълар, синагогаларгъа береджеклер ве зинданларгъа ташлайджакълар. Меним Адым ичюн сизни падишалар ве акимлернинъ алдына алып бараджакълар. О вакъыт Меним акъкъымда шаатлыкъ этерсиз. Акъылынъызда буны тутунъыз: озюмизни насыл къорчалайыкъ, деп эвельден азырланманъыз. Мен сизни ойле бир лафкъа уста ве икметли этерим ки, сизге къаршы чыкъкъанлардан ич бириси къаршынъызгъа турып, ич бир шей айтып оламаз. Ана-бабаларынъыз, агъа-къардашларынъыз, достларынъыз ве сой-сопларынъыз сизни сатаджакълар, базыларынъызны исе ольдюреджеклер. Меним Адым ичюн эписи сизден нефретленеджеклер. Амма башынъыздан бир дане сач биле гъайып олмайджакъ. Сабырлы олсанъыз, озь джанынъызны къуртараджакъсыз, — деди. — Ерусалимни ордулар сарып алгъаныны корьгенде, билинъиз: шеэрнинъ гъайып оладжакъ вакъты якъынлашкъан. О вакъыт Еудиеде олгъан адамлар дагъларгъа къачсынлар, шеэрнинъ ичинде олгъанлар андан чыкъсынлар, этрафларында олгъанлар шеэрге асыл къайтмасынлар. Бу куньлер джеза куньлери оладжакълар. О вакъыт Алланынъ Китабында язылгъаны ерине келеджек. Шу куньлерде юклю ве бала эмиздирген къадынларгъа беля оладжакъ! Ер юзюни буюк мусибетлер беклей. Бу халкънынъ башына Алланынъ гъазабы ягъаджакъ. Базылары къылычтан кечирилип оледжеклер, башкъаларыны эсирге алып, тюрлю мемлекетлерге ёллайджакълар. Халкъларнынъ вакъты битмегендже, олар Ерусалимни аякъларынен таптайджакълар. Кунеш, ай ве йылдызларда бельгилер пейда оладжакълар. Денъиз ве буюк далгъалар шувулдагъаныны эшитип, ер юзюндеки халкълар гъам-къасеветленип чаресизликке тюшеджеклер. Адамлар, ер юзюне келеяткъан мусибетлерни беклеп, къоркъудан нефес алмайып йыкъыладжакълар. Коклердеки кучьлер сарсыладжакълар. О вакъытта булут устюнде, къудрет ве буюк шан-шурет иле келеяткъан Инсан Огълуны кореджеклер. Бу вакъиалар юзь берип башлагъанда, догъру турып башынъызны котеринъиз, чюнки энди къуртуладжакъ вакътынъыз якъындыр! Иса оларгъа бир кинаели икяе айтып берди: — Инджир ве башкъа тереклерге бакъынъыз. Оларнынъ япракълары корюнгенде, сиз бакъып, яз энди якъынлашкъаныны билесиз. Бойлеликнен, шуларнынъ эписи мейдангъа кельгенини корсенъиз, билинъиз: Алланынъ Падишалыгъы энди якъын. Сизлерге догърусыны айтам: шимдики несиль ёкъ олмаздан эвель, буларнынъ эписи оладжакъ. Кок ве ер из къалдырмайып кечерлер, лякин Меним сёзлерим кечмез. Озюнъизге бакъынъыз, юреклеринъиз ахлякъсыз ишлер, сархошлыкъ ве аят къайгъылары ичюн агъыр олмасынлар. О кунь, тузакъ киби, сизге апансыздан кельмесин! О кунь ер юзюнде яшагъан эр бир адамны басып аладжакъ. Шу себептен эр вакъыт козь-къулакъ олып турунъыз. Бу келеджек мусибетлерден къуртулмагъа кучь тапмакъ, Инсан Огълунынъ алдында турмагъа ляйыкъ олмакъ ичюн, эр вакъыт дува окъунъыз. Иса куньдюз Алланынъ Сарайында адамларны огрете, акъшам кельгенде исе, шеэрден чыкъып, геджесини Зейтюн дагъында кечире эди. Исаны динълемек ичюн, бутюн халкъ саба эрте Сарайгъа, Онынъ алдына келе эди. ‌ Песах денильген Маясыз Пишкен Пите Байрамы якъынлаша эди. Баш руханийлернен Къанун оджалары халкътан къоркъып, Исаны ольдюрмеге имкян къыдыра эдилер. О вакъыт он экиден бириси олгъан, Искариот деп адландырылгъан Иуданынъ ичине Шейтан кирди. Иуда барып, баш руханийлернен ве Сарай къаравулларынынъ башлыкъларынен Исаны насыл этип якъаламакъ акъкъында анълашты. Олар севинип, Иудагъа пара бермек къарарына кельдилер. Иуда бунъа разы олды. Халкъ олмагъанда, оларгъа Исаны сатмакъ ичюн келишкен вакъыт къыдыра башлады. ‌ Маясыз Пишкен Пите Байрамынынъ куню кельди. Онда адамлар Песах къозусыны къурбан чала эдилер. Иса Пётрнен Юханны ёллап: — Барынъыз да, бизге Песах ашыны азырланъыз, — деди. Олар Исадан: — Ашны къайда азырлайджагъымызны истейсинъ? — деп сорадылар. Иса оларгъа: — Шеэрге киргенинъизде, сизге бир бардакъ сув котерип кеткен адам расткеледжек, — деди. — Онынъ пешинден барып, о кирген эвге киринъиз ве эв саибине шойле денъиз: «Оджа сенден: “Шегиртлеримнен Песах ашыны ашайджакъ одамыз къайда?” — деп сорай». О адам сизлерге юкъары къатта, энди эр шейи азырлангъан, бир балабан оданы косьтерир. Анда керек шейлерни азырланъыз, — деди. Шегиртлер барып, эр шейни Иса айткъаны киби таптылар ве Песах ашыны азырладылар. Вакъты-саати кельгенде, Иса он эки эльчинен берабер софра этрафында ер алды ве оларгъа: — Сизнен бу Песах ашыны ашамакъны азап чекмезден эвель пек арзу эттим. Сизлерге айтам: Алланынъ Падишалыгъында Песах олмагъандже, бу ашны ашап оламайджам, — деди. Къадени элине алып, шукюр этти ве: — Буны алынъыз да, озьара пайлашынъыз. Сизлерге айтам: Алланынъ Падишалыгъы кельмегендже, Мен бу вакъыттан башлап, юзюм мейвасынынъ ичимлигини ичмейджем, — деди. Сонъ отьмекни алды, шукюр этип парчалады, шегиртлерине берип: — Бу сиз ичюн берильген Меним тенимдир. Мени анъмакъ ичюн буны япынъыз, — деди. Аштан сонъ оларгъа къадени узатып, шойле деди: — Бу къаде — сиз ичюн тёкюлеяткъан къанымнен кучьке кирген янъы васиеттир. Амма бакъынъыз! Мени саткъан адам Меннен берабер бир софрада отурмакъта. Эбет, Инсан Огълунынъ кетеджеги эвельден тайин этильди. Лякин Оны саткъан адамнынъ алына беля! Эльчилер, олардан къайсы бири буны япаджакъ экени акъкъында бир-биринден сорап башладылар. Шегиртлернинъ арасында, олардан къайсы энъ буюк олгъаны акъкъында бир тартышма чыкъты. Лякин Иса оларгъа: — Башкъа миллетлернинъ падишалары озь халкълары устюнде эфендилик этелер. Оларнынъ укюмдарлары «яхшылыкъ япкъанлар» деп адланалар. Сизде исе ойле олмасын! Аранъыздан ким буюк олса, озюни энъ кучюк киби тутсун. Ким башлыкъ олса, хызметчи киби олсун. Къайсы бири буюк? Софра башында ер алгъанмы я да хызмет этип тургъанмы? Софра башында ер алгъан дегильми? Мен исе аранъызда хызмет эткен киби олдым! Сынав кечкен вакъытларымда Меннен берабер сиз эдинъиз. Шу себептен, Падишалыкъта башлыкъ этмеге акъкъыны Бабам Манъа бергени киби, Мен бу акъны сизге берем. Сонъ Меним Падишалыгъымда софрада отурып ашап-ичерсиз, тахтларгъа отурып, Исраильнинъ он эки къабилесине укюм этеджексиз, — деди. ‌ Иса: — Симон, Симон! Мына, Шейтан сизни сынамакъ ве ун киби электен кечирмек ичюн рухсет сорады. Лякин Мен, имандан таймасын, деп сен ичюн ялвардым. Сен Манъа къайтып кельгенинъде, къардашларынънынъ иманыны къавийлештир, — деди. Симон Исагъа джевап берип: — Рабби! Мен Сеннен зиндангъа да, олюмге де бармагъа азырым! — деди. Иса онъа: — Санъа шуны айтам, Пётр: бугунь хораз къычырмаздан эвель, сен Менден учь кере вазгечеджексинъ, — деди. Иса шегиртлерине: — Мен сизни акъчасыз, торбасыз, аякъкъапсыз ёллагъанымда, бир шейде эксиклигинъиз олдымы? — деди. — Ич бир шейде олмады! — деп джевап берди олар. — Энди кимнинъ акъчасы олса, озюнен алсын. Кимнинъ торбасы олса, оны да алсын. Кимнинъ къылычы олмаса, урбасыны сатып, къылыч сатын алсын. Сизлерге айтам: «джинаетчилернен бир сайылды» язылгъан сёзлер Менде беджерильмек керек. Меним акъкъымда айтылгъан сёзлернинъ эписи ерине кельмек керек, — деди оларгъа Иса. Шегиртлер: — Рабби, мына бу ерде эки къылыч бар! — дедилер. — Етер! — деди Иса. Эвден чыкъып, адети боюнджа Иса Зейтюн дагъына кетти. Шегиртлери де Онынъ артындан кеттилер. О ерге кельгенде, Иса оларгъа: — Сынавдан кечмек ичюн, дува окъунъыз, — деди. Озю исе олардан бир таш атув месафесине четке барды да, тиз чёкип дува окъуп башлады: — Баба! Эгер истесенъ, бу азаплар къадесини Менден ал! Амма Меним дегиль, Сенинъ истегинъ эда этильсин! Шу арада коктен бир мелек Исагъа корюнип, Онъа къувет бере башлады. Иса олюм азабында олып, даа буюк кучьнен дува окъуй башлады. Ондан чыкъкъан тер ерге тамгъан къан тамчыларына ошай эди. Дува окъугъан сонъ турып, Иса шегиртлерининъ янына кельди. Оларны къайгъыдан юкълап къалгъан алда корьди. Оларгъа: — Сиз не ичюн юкълайсыз? Къана турынъыз да, сынавдан кечмек ичюн, дува окъунъыз, — деди. ‌ Иса даа бу сёзлерни айткъанда, топлашып кельген адамлар пейда олдылар. Он экиден бири Иуда адлы адам, башкъаларнынъ огюне чыкъып, Исагъа якъынлашты да, Оны опьмеге ынтылды. Иса онъа: — Иуда, сен Инсан Огълуны опип сатасынъмы? — деди. Исанынъ янындаки шегиртлери не оладжагъыны анълап: — Рабби, къылычларнен урайыкъмы? — дедилер. Олардан бириси баш руханийнинъ къулуны урып, онынъ онъ къулагъыны кести. О вакъыт Иса: — Етер, токътанъыз! — деди де, къулнынъ къулагъына къол тийдирип, оны тедавийледи. Сонъ Оны алмагъа кельген баш руханийлерге, Сарай къаравулларынынъ башлыкъларына ве акъсакъалларгъа: — Сизлер айдут тутаджакъ киби, къылыч ве таякъларнен силяланып кельдинъиз! Мен эр кунь Алланынъ Сарайында сизинъ аранъызда олгъанымда, Манъа къол котермей эдинъиз. Амма шимди сизинъ вакътынъыз, къаранлыкънынъ укюми, — деди. Олар Исаны якъалап, баш руханийнинъ эвине алып бардылар. Узакътан оларнынъ пешинден Пётр кетти. Азбарнынъ ортасында атеш якъып, этрафында адамлар отурмакъта эдилер. Пётр о адамларнынъ арасында отурды. Бир хызметчи къыз онынъ атеш янында отургъаныны корип, онъа тикилип бакъты да: — Онен берабер бу адам да эди! — деди. Пётр къадынгъа: — Эй, къадын, мен Оны танымайым! — деп инкяр этти. Бираздан сонъ башкъа бир адам Пётрны корип: — Сен де олардан бириси оласынъ! — деди. Пётр онъа да: — Адам, мен олардан бириси дегилим! — деди. Бир саат къадар кечкен сонъ, даа бириси: — Акъикъатта, Онен берабер бу адам да олгъан. О Галилеядан да, — деди ишанчнен. Пётр онъа да: — Акъай, сен не айткъанынъны бильмейим, — деди. О вакъыт, Пётр лафыны даа битирмегенде, хораз къычырды. Рабби Иса айланып, Пётргъа бакъты. Шу ань Пётр Раббининъ онъа: «Бугунь хораз къычырмаздан эвель, сен учь кере Менден вазгечеджексинъ», — деген сёзлерини хатырлады. Азбардан чыкъып, окюр-окюр агълай башлады. ‌ Исаны тутып тургъан адамлар исе Оны мыскъыллап котеклей башладылар. Онынъ козьлерини багълап: — Пейгъамберлигинъни косьтер, бизге Сени ким ургъаныны айт! — дей эдилер. Онъа даа чокъ куфюр сёзлер айта эдилер. Сабадан халкънынъ акъсакъаллары ве баш руханийлернен Къанун оджалары топланып, Исаны озьлерининъ Юксек Шурасына алып бардылар. — Месих Сенсинъми? Бизлерге джевап бер! — дедилер. Иса оларгъа: — Сизлерге айтсам, инанмайджакъсынъыз. Суаль берсем, джевап бермейджексинъиз. Лякин бундан сонъ Инсан Огълу Къудретли Алланынъ онъ тарафында отураджакъ, — деди. О вакъыт эписи бирден: — Демек, Сен Алланынъ Огълусынъмы? — деп сорадылар. — Мен О экенимни озюнъиз айтасыз, — деди оларгъа Иса. Олар исе: — Бизге даа насыл шаатлыкъ керек? Онынъ агъзындан озюмиз эшиттик! — дедилер. ‌ Оларнынъ эписи турып, Исаны Пилатнынъ алдына алып кеттилер. Оны къабаатламагъа башлап: — Бу Адам халкъымызны ёлдан ура. Озюни Месих Падиша деп, императоргъа салым тёлемекке кедер эте, — дедилер. Пилат Исадан: — Еудийлернинъ Падишасы Сен оласынъмы? — деп сорады. Иса онъа джевап берип: — Буны сен озюнъ айтасынъ, — деди. Пилат баш руханийлерге ве халкъкъа: — Мен бу адамда ич бир къабаат тапмайым, — деди. Лякин олар айткъанында къатты турып: — Галилеядан башлап бу ергедже, бутюн Еудиеде озь огретювини даркъатып, О, халкъны баштан чыкъара, — дедилер. Буны эшитип, Пилат: — Бу адам Галилеяданмы? — деп сорады. Исанынъ Иродгъа бойсунгъан виляеттен олгъаныны билип, Оны шу куньлерде Ерусалимде олгъан Иродгъа ёллады. Ирод Исаны корип пек къуванды. О, Иса акъкъында баягъы хаберлер эшитип, чокътан берли Оны корьмеге истей ве О япкъан бирде-бир аджайип шейни озь козюнен корьмеге умют эте эди. Ирод Исагъа бир чокъ суаль берди, амма Иса бирине де джевап къайтармады. Этрафында тургъан баш руханийлер ве Къанун оджалары исе Онынъ устюне къабаатлар ягъдыра эдилер. Ирод аскерлеринен берабер Исаны ашалап масхара этти, Онъа ачыкъ тюсте паалы урбалар кийдирип, Пилатнынъ алдына къайтарып йиберди. Бу адиседен эвель бир-бирине душманлыкъта олгъан Ирод ве Пилат шу куньден башлап дост олдылар. Пилат баш руханийлерни, башлыкъларны ве халкъны бир ерге чагъырып, оларгъа: — Сиз бу адамны манъа: «Халкъны баштан чыкъара», — деп кетирдинъиз. Амма мен Ондан козьлеринъиз огюнде эр шейни сорадым ве сиз Онъа юклеген къабаатлардан бирисини биле тапмадым, — деди. — Ирод да ич бир къабаат тапмагъаны ичюн, Оны бизге къайтарып ёллады. Бойлеликнен, бу адам олюм джезасына ляйыкъ ич бир шей япмагъан. [16-17] Мен Оны бир джезалап, бошатып йибереджем, — деди. *** Халкъ исе бир агъыздан: — Буны гъайып эт! Бизге Бараббаны чыкъарып йибер! — деп къычырды. Барабба исе шеэрде исьян котергени ве адам ольдюргени ичюн зиндангъа атылгъан эди. Пилат Исаны бошатмакъ истеп, лафыны девам этеджек олды, амма топлангъанлар эп: — Оны хачкъа мыхлап къой! Хачкъа! — деп къычырдылар. Пилат учюнджи кере оларгъа: — О не яманлыкъ япты? Мен Онда олюмге ляйыкъ ич бир къабаат тапамайым. Мен Оны бир джезалап, бошатып йибереджем, — деди. Лякин олар бар сеслеринен къычырып, Исаны хачкъа мыхланмасыны талап эттилер. Ахыр-сонъу халкънынъ ве баш руханийлернинъ къычыргъанлары устюн чыкъты, ве Пилат оларнынъ талабыны ерине кетирмеге къарар чыкъарды. Олар сорап тургъан, адам ольдюргени ичюн зиндангъа атылгъан исьянджыны азатлыкъкъа чыкъарды, Исаны исе оларнынъ элине берди. Исаны алып кетеяткъанларда, тарладан келеяткъан Симон адлы киренели бир адамны туттылар, онъа Исанынъ хачыны юкледилер, Исанынъ артындан бармагъа меджбур эттилер. Исанынъ артындан пек чокъ адам кетмекте эдилер. Чокъ къадын Онынъ ичюн кокюслерине урып, агъламакъта эдилер. Иса оларгъа айланып: — Эй, Ерусалим къызлары! Меним огърумда агъламанъыз. Озюнъиз ве балаларынъыз огърунда агъланъыз. Мына ойле куньлер келеята ки: «Не де бахтлыдыр ич догъурмагъан, къысыр ве бала эмиздирмеген къадынлар», — дейджеклер. О вакъыт дагъларгъа: «Устьлеримизге тюшюнъиз!» ве байырларгъа: «Бизни къапатынъыз!» — дейджеклер. Шуны ем-ешиль терекке япсалар, къуругъан терекке не япар экенлер? — деди. Исанен бирликте олюмге эки айдутны да алып кете эдилер. Къафа деген ерге кельген сонъ, Исаны ве Онен бирликте эки джинаетчини, бирисини Онынъ онъ тарафында, башкъасыны сол тарафында хачларгъа мыхлап астылар. Иса: — Баба! Оларны багъышла. Не япкъанларыны озьлери де бильмейлер, — деди. Аскерлер джереп чекип, Исанынъ урбаларыны озьара пайлаштылар. Халкъ исе анда турып сейир эте эди. Башлыкълар Исаны мыскъыллап: — Башкъаларыны къуртара эди де, барсын энди, эгер О, акъикъатен Алла сайлагъан Месих олса, Озюни къуртарсын! — деп куле эдилер. Онынъ устюнден аскерлер де къылына эдилер. Исанынъ янына келип, Онъа экши ичимлик берип: — Еудийлернинъ Падишасы олсанъ, Озюнъни къуртарса! — дей эдилер. Исанынъ башы устюне: «Бу — еудийлернинъ Падишасы» деген язы бар эди. Хачкъа асылып тургъан джинаетчилерден бириси Иса акъкъында куфюр сёзлер айтып: — Сен Месих дегильсинъми? Озюнъни де, бизни де къуртар! — деди. Экинджиси исе оны токътатып: — Сен Алладан къоркъмайсынъмы? Сен озюнъ О киби хачкъа мыхлангъансынъ, — деди. — Биз япкъан ишлеримиз ичюн укюм этильдик ве акъкъымызны аламыз. Амма бу адам ич бир ярамазлыкъ япмагъан. Сонъ о: — Иса! Озь Падишалыгъынъа киргенде, мени унутма! — деди. Иса онъа джевап берип: — Санъа догърусыны айтам: сен даа бугунь Меннен берабер дженнет багъчасында оладжакъсынъ, — деди. ‌ Бу вакъиа саат он экилерде олды. Сонъ саат учьке къадар бутюн дюньяны къаранлыкъ басты, ве кунеш къарарды. Алла Сарайынынъ Энъ Мукъаддес Одасында перде тёпеден ашагъадже экиге болюнип йыртылды. Иса къатты сеснен къычырып: — Бабам! Рухумны Сенинъ къолунъа берем! — деди. Бу сёзлернен джан берди. Буны корьген юзбашы: — Акъикъатен, бу адам къабаатсыз экен! — деп, Алланы шерефледи. Сейир этмек ичюн топланып кельген бутюн халкъ олгъан шейни корип, кокрегине ура-ура эвлерине къайтты. Исаны бильгенлер ве Галилеядан Онынъ пешинден кельген къадынлар узакъта турып, бакъмакъта эдилер. Еудий Шуранынъ азасы Юсуф яхшы ве инсафлы бир адам олып, еудийлернинъ Ариматея шеэринде яшап, Алланынъ Падишалыгъыны умютнен беклей эди. О, Шуранынъ къарарындан ве ишинден разы олмай эди. Юсуф Пилаткъа барып, Исанынъ тенини истеди. Оны хачтан тюшюрип, кетен безге сарды ве къая ичинде оюлгъан, даа ич кимсе дефн этильмеген къабирге яткъызды. О кунь джума кунюнинъ акъшамы эди, еудийлернинъ раатлыкъ кунюнинъ башланмасына аз вакъыт къалгъан эди. Исанен бирликте Галилеядан кельген къадынлар Юсуфнынъ артындан кетип, къабирни ве Исаны дефн этильгенини корьдилер. ‌ Эвлерине къайтып, дефн ичюн къокъулы ягъларнен мюр азырладылар. Амма раатлыкъ куню олар Къанунгъа бойсунып, бир иш япмадылар. Афтанынъ биринджи кунюнде саба эрте, къадынлар, азырлагъан къокъулы ягъларыны алып, къабирге кельдилер. Анда келип, къабирнинъ агъзыны къапаткъан ташнынъ четке сюрип ташлангъаныны корьдилер. Къабирге кирип, Рабби Исанынъ беденини тапмадылар. Къадынлар шашып тургъан вакъытта, оларнынъ огюнде апансыздан парылдагъан беяз урба кийген эки адам пейда олды. Къадынлар къоркъудан ерге бакъып тургъанда, мелеклер оларгъа: — Тири Олгъанны не ичюн олюлер арасында къыдырасыз? О мында ёкъ, О тирильди. Даа Галилеяда олгъанда, О сизге не айткъаныны хатырланъыз: «Инсан Огълу гуналыларнынъ элине берильмек, хачкъа мыхланмакъ, амма учюнджи куню тирильмек керектир», — дедилер. Къадынлар Исанынъ бу сёзлерини хатырладылар. Къабирден къайтып, олар бутюн бу олгъан шейлерни он бир шегиртине ве о ерде олгъан башкъаларнынъ эписине бильдирдилер. Шуны эльчилерге айткъанлар бу къадынлар эди: магдалалы Мерьем, Ёанна, Якъупнынъ анасы Мерьем ве оларнен бирликте олгъан башкъа къадынлар. Амма бу сёзлер эльчилерге бош уйдурма киби корюндилер, олар къадынларгъа инанмадылар. Пётр исе бирден къабирге чапты. Эгилип бакъса, тек дженазе безлеринден башкъа бир шей корьмеди. О олгъан шейден пек шашып, эвине къайтып кельди. Шу куню шегиртлерден экиси Ерусалимден он эки километр къадар узакълыкъта олгъан Эммаус коюне кетип, бутюн бу олгъан шейлер акъкъында озьара лакъырды эте эдилер. Олар бойле лаф эткен вакъытта, оларгъа Иса Озю якъынлашып, янларында кетти. Амма козьлери кёр киби олып, олар Оны танымадылар. Иса оларгъа: — Ёл бою не акъкъында лаф этесинъиз? — деди. Олар кедерли корюнип, токътадылар. Шегиртлеринден бириси Клеопас Онъа: — Сен Ерусалимде ябанджысынъмы? Анда бу куньлерде олып кечкен шейлерни бильмейсинъми? — деди. Иса олардан: — Насыл шейлерни? — деп сорады. — Назаретли Исанен олып кечкен шейлерни, — дедилер Онъа. — О, Алланынъ ве бутюн халкънынъ огюнде сёзюнен ве ишинен къудретли олгъан бир пейгъамбер эди. Лякин бизим баш руханийлеримиз ве Шура азаларымыз Оны олюмге бердилер ве хачкъа мыхлаттылар. Биз исе Оны Исраильни къуртараджакъ Месих, деп умют эте эдик. Амма даа бир шей олды: энди учь кунь кечкенде, къадынларымыз бизни шашырдылар. Саба эрте къабирге барып, олар Онынъ тенини тапамадылар, бизге къайтып, мелеклерни корьгенлерини айттылар. Мелеклер оларгъа Исанынъ тири олгъаныны айткъанлар. О вакъыт бизимкилерден базылары къабирге барып, эписини шу къадынлар айткъанлары киби таптылар, амма Исанынъ Озюни корьмедилер. Иса оларгъа: — Эй, акъылсызлар! Пейгъамберлернинъ айткъанларына иманы агъыр адамлар! Месих бу азаплардан кечип, Озь шерефине кирмек керекмей эдими? — деди. Сонъ Муса ве эписи Пейгъамберлернинъ Языларындан башлап, Иса оларгъа анда Озю акъкъында язылгъан шейлерни анълатты. Олар ёл туткъан койге якъынлашкъанда, Иса Озь ёлуны девам этеджек киби олды. Лякин олар: — Бизнен къал. Кунь битеята, энди акъшам олды, — деп Онъа ялвардылар. Иса эвге кирип, оларнен къалды. Оларнен софрада ер алып, Иса отьмекни алып, шукюр этти ве парчалап оларгъа берди. О дакъкъасы шегиртлернинъ козьлери ачылды, ве олар Оны таныдылар. Амма Иса бирден оларнынъ козьлеринден гъайып олды. Олар бир-бирине: — О бизнен ёл бою лаф эткенде ве Языларны анълаткъанда, юрегимиз къуванып янмай эдими?! — дедилер. Олар шу ань ерлеринден турып, Ерусалимге къайттылар. Он бири ве аркъадашларынынъ топлангъан ерине келип киргенлерде, анда топлашкъанлар: «Раббимиз акъикъатен тирилип, Симонгъа корюнген», — дедилер. Кельген шегиртлер ёлда олып кечкен шейлерни, отьмекни парчалагъан дакъкъасы Исаны насыл таныгъанларыны айттылар. Олар буны тариф эткенде, Исанынъ Озю келип, ортагъа турды да, оларгъа: — Селям алейкум! — деди. Олар шашып, бир хаялет корьгенлерини тюшюнип, пек къоркътылар. Иса оларгъа: — Сиз неден къоркътынъыз? Юреклеринъизде не ичюн бойле шубелер бар? Эллериме, аякъларыма бакъынъыз — бу Меним! Манъа тийип бакъсанъыз, корерсиз. Эт ве кемик рухта олмай, Менде исе бар, — деди. Буны айткъан сонъ, оларгъа къолларыны ве аякъларыны косьтерди. Къуванып тааджипленген ве даа инанып оламагъан шегиртлеринден Иса: — Сизде ашаладжакъ бир шей бармы? — деп сорады. Олар Онъа пишкен балыкъ кесегини бердилер. Иса оны алып, козьлери огюнде ашады. Сонъ оларгъа шойле деди: — Мен даа сизнен берабер олгъанда, Мусанынъ Къанунында, Пейгъамберлернинъ Языларында ве Зебур китабында Меним акъкъымда язылгъанларнынъ эписи беджерильмек керектир, дей эдим. Сонъ Иса акъылларына Мукъаддес Языларны анъламагъа кучь берди. О оларгъа: — Мукъаддес Языларда, Месих азаплар чекеджек ве учюнджи куню олюлер арасындан тураджакъ, деп язылгъандыр. Ерусалимден башлап, эписи халкъларгъа илян этиледжектир ки, Месихнинъ Адынен тёвбе этселер, гуналары багъышланаджакълар. Сиз бу шейлерге шаат оладжакъсыз. Мен сизге Бабам ваде эткен шейни берейим. Лякин юкъарыдан келеджек къудреттен кучь алмагъандже, шеэрде къалынъыз, — деди. ‌ Иса шегиртлерини шеэрден тышарыгъа чыкъарып, Бетаниягъадже алып кельди. Анда эллерини котерип, оларгъа хайыр дувасыны окъуды. Дува окъугъанда, олардан узакълашып, кокке котерильди. Шегиртлери Онъа бель букип, буюк къуванчнен Ерусалимге къайтып кельдилер. Бутюн вакъыт Алланынъ Сарайында олып, Алланы шерефлей эдилер. Башта Сёз бар эди, ве Сёз Алланен бирликте эди, ве Сёзнинъ Озю — Алла эди. О башта Алланен бирликте эди. Эр бир шей Онынъ ярдымынен яратылгъан эди, ич бир яратылгъан шей Онсуз яратылмагъан эди. Онда омюр бар эди, ве бу омюр инсанларгъа ярыкъ эди. Ярыкъ къаранлыкъта парылдай. Къаранлыкъ исе ярыкъны къаплап оламады. Куньлернинъ биринде бир адам пейда олды. Оны Алла ёллагъан эди. Ады Ягъядыр. Ягъя, адамларнынъ эписи онынъ ярдымынен имангъа кельсин деп, ярыкъ акъкъында шаатлыкъ этмеге кельди. О озю ярыкъ дегиль эди, амма ярыкъ акъкъында шаатлыкъ этмек ичюн кельди. Адамларнынъ эписини ярыкълатаджакъ акъикъий ярыкъ исе дюньягъа келеята эди. О, дюньяда бар эди. Дюнья Онынъ ярдымынен яратылгъан олса да, Оны танымады. О, Озюнъкилерине кельди, лякин Озюнъкилери Оны къабул этмеди. Оны къабул эткенлерге исе, — Адына иман эткенлернинъ эписине, — О, Алланынъ эвляды олмакъ чаресини берди. Олар не къарындан, не бедений истек ичюн, не акъайнынъ къарары ичюн догъдылар. Лякин олар Алладан догъды. Сёз джан-тен олды ве бизим арамызда яшап башлады. Биз Онынъ шерефли ишлерини корьдик, Бабасынынъ бирден-бир Олгъанынынъ шерефли ишлерини. О, яхшылыкъкъа ве акъикъаткъа толу эди. Ягъя О акъкъында шаатлыкъ эте ве къычырып айта эди: — Мен: «Меним артымдан Келеяткъан менден буюк, чюнки О менден эвель бар эди», — дей эдим. Буны мен бу адам акъкъында айттым. Онынъ ачыкъ къоллулыгъындан биз эпимиз яхшы бахшышлар бир-бири артындан алдыкъ. Алла Озь Къануныны Мусанен берген эди, эйилигини ве акъикъатыны исе Иса Месихнен ачып косьтерди. Ич кимсе ич бир вакъыт Алланы корьмеген; тек Бабасына энъ якъын, бирден-бир Алла, О, Озю Оны танытты. Мына Ягъянынъ шаатлыгъы. Еудийлер Ерусалимден руханийлер ве левийлилерни ёллап, Ягъядан: — Сен кимсинъ? — деп сорадылар. Ягъя джеваптан къачмады. О, ачыкъ-айдын айтты: — Мен Месих дегилим. Олар ондан: — Ойле олса, сен Ильяс оласынъмы? — деп сорадылар. — Ёкъ, мен о дегилим! — деди о. — Анавы Пейгъамберсинъми? — Ёкъ! — деп джевап берди о. — Ахыр-сонъу, сен кимсинъ? Бизни ёллагъанларгъа джевап бермек керекмиз. Сен озюнъ акъкъынъда не айтасынъ? — деп сорадылар. Ешая пейгъамбернинъ айткъаны киби, Ягъя шай деди: — Раббининъ кечеджек ёлуны тюм-тюз этинъиз, — деп, сахрада бир сес къычыра. Мен бу сес олам. Ягъягъа ёлланылгъанларнынъ арасында фериселер бар эди. Олар Ягъядан: — Эгер сен не Месих, не Ильяс, не Анавы Пейгъамбер олсанъ, не ичюн халкъны сувгъа батырып чыкъарасынъ? — деп сорадылар. Ягъя оларгъа джевап берип: — Мен адамларны сувгъа батырып чыкъарам. Лякин аранъызда сизлерге белли олмагъан бириси бар. О, меним артымдан келеята. Мен Онынъ аякъкъапынынъ багъыны чезмеге биле ляйыкъ дегилим, — деди. Бу шейлер Бетания еринде, Иордан озенининъ ялысында олды. Ягъя анда адамларны сувгъа батырып чыкъара эди. Эртеси куню Ягъя Исанынъ якъынлашкъаныны корип, шойле деди: — Мына Алланынъ Къозусы! О, Озюне дюньянынъ гунасыны ала. «Артымдан келеяткъан Акъай менден буюк, чюнки О менден эвель бар эди», — Онынъ акъкъында айта эдим. Мен Оны танымай эдим, лякин О, Исраильге ачылсын деп, мен адамларны сувгъа батырып чыкъармагъа кельдим. Сонъ Ягъя шойле шаатлыкъ берди: — Мен корьдим ки, коклерден гогерджин киби, Рух энди ве Онынъ устюне къонды. Мен Оны танымай эдим. Лякин адамларны сувгъа батырып темизлемек ичюн мени Ёллагъан: «Рух кимнинъ устюне энеяткъаныны корьсенъ, Мукъаддес Рухнен Темизлейиджи Одыр», — деген эди манъа. Энди мен корьдим ве шаатлыкъ эттим: мына бу Адам — Алланынъ Огълудыр. Эртеси куню Ягъя эки шегиртинен берабер кене шу ерде турмакъта эди. Кечип кетеяткъан Исагъа дикъкъатнен бакъып: — Мына Алланынъ Къозусыдыр! — деди. Эки шегирт Ягъянынъ бу сёзлерини эшитип, Исанынъ артындан кеттилер. Иса айланып, артындан кельгенлерни корьди ве олардан: — Сизлерге не керек? — деп сорады. — Равви, сен къаерде яшайсынъ? — деди олар. (Равви — «Оджам» демектир.) — Келип бакъынъыз, — деди Иса. Саат дёрт къарарларында эди. Олар барып, Исанынъ яшагъан ерини корьди ве шу куню Онен къалдылар. Ягъянынъ Иса акъкъында айткъаныны эшиткен ве Онынъ артындан кельген эки акъайдан бири, Симон Пётрнынъ къардашы Андрей эди. О, биринджиден агъасы Симонны тапа да, онъа: «Биз Месихни таптыкъ», — дей. (Месих — «Христос» демектир.) Андрей агъасыны Исанынъ алдына алып кельди. Иса онъа дикъкъатнен бакъып: — Сен Юхан огълу Симонсынъ, энди адынъ Кифа оладжакъ, — деди. (Кифа — «Пётр» демектир.) Эртеси куню Иса Галилеягъа бармагъа истеди. Филипни тапып, онъа: «Айды, юр меннен!» — деди. Филип Бетсайда шеэринден, Андрей ве Пётр яшагъан еринден эди. Филип барып Натанельни тапты, онъа: — Биз Муса Къанунда, башкъа пейгъамберлер де язгъан адамны таптыкъ. О адам — Юсуф огълу назаретли Иса, — деди. — Назарет шеэринден яхшы бир шей чыкъар экенми? — деп сорады Натанель ондан. — Барып озюнъ бакъ! — деди онъа Филип. Иса, Натанельнинъ Онъа якъынлашкъаныны корип: — Бакъынъыз, мына ич айнеджиликни бильмеген акъикъий исраиллидир! — деди. Натанель Исадан: — Сен мени къайдан билесинъ? — деп сорады. — Филип сени чагъырмаздан эвель, Мен сени инджир тереги тюбюнде олгъанынъны корьдим, — деп джевап берди Иса. О вакъыт Натанель: — Равви, Сен Алланынъ Огълусынъ, Исраильнинъ Падишасысынъ! — деди. Иса онъа джевап берип: — Мен санъа: «Сени инджир тереги тюбюнде корьдим», — дегеним ичюн инанасынъмы? Сен бундан буюк ишлерни кореджексинъ! — деди. Сонъ онъа: — Сизлерге керчектен догърусыны айтам: коклернинъ ачылгъаныны ве Алла мелеклерининъ Инсан Огълуна тюшкенлерини ве Ондан котерильгенлерини кореджексиз, — деди. Учюнджи куню Галилеянынъ Кана шеэрчигинде никях тою олды. О ерде Исанынъ анасы бар эди. Тойгъа Иса шегиртлеринен де чагъырылгъан эдилер. Шарап биткен сонъ, Исанынъ анасы Онъа: — Оларда шарап къалмагъан, — деди. Иса онъа: — Къадын, бу бизим ишимиз дегиль. Меним вакъыт-саатим даа кельмеди, — деди. О вакъыт анасы хызметчилерге: — О, сизге не айтса, оны япынъыз, — деди. О ерде еудийлернинъ элялланув адети ичюн, эр бири дёрт-алты буюк къопкъа сув сыгъдыргъан алты дане таш савут бар эди. Иса хызметчилерге: — Савутларны сувгъа толдурынъыз, — деди. Олар савутларны четлеринедже толдурдылар. Сонъ Иса оларгъа: — Энди чомучлап алынъыз да, тойбашына алып барынъыз, — деди. Олар ойле де япты. Тойбашы шарап олгъан сувны ичип бакъты. Шарап къайдан кельгенини о бильмей эди, тек сувны чекип кельген хызметчилер биле эди. Тойбашы киевни чагъырып, онъа: — Эр кес башта яхшы шарапны къоя, мусафирлер ичип тойгъан сонъ, ярамайджа союны бере. Сен исе яхшы шарапны шу вакъыткъадже сакълап туткъансынъ! — деди. Иса буны Галилеянынъ Кана шеэрчигинде япты; бу шей Онынъ аджайип бельгилерининъ башы олды. Бойле этип, Иса Озь шуретини косьтерди, ве шегиртлери Онъа иман эттилер. Бундан сонъ Иса, анасы, къардашлары ве шегиртлери Къафарнаум шеэрине кельдилер ве о ерде бир къач кунь отурдылар. ‌ Еудийлернинъ Песах Байрамы якъынлашкъаны ичюн, Иса Ерусалим шеэрине кетти. Алланынъ Сарайы азбарына киргенинен, бугъалар, къойлар, гогерджинлер саткъанларны ве пара алмаштырыджыларнынъ отургъаныны корьди. Иса аркъандан бир къамчы ясады да, Сарайнынъ азбарындан эписини бугъаларынен ве къойларынен берабер къувып чыкъарды, пара алмаштыргъанларнынъ масаларыны авдарып, акъчаларыны септирип йиберди. Гогерджинлерни саткъанларгъа: — Буларны бу ерден ёкъ этинъ, Бабамнынъ Эвини базиргян эвине айландырманъыз! — деди. О вакъыт Онынъ шегиртлери: «Ичимде Сенинъ Эвинъе олгъан шевкъим яна», — язылгъан сёзлерни хатырладылар. Сонъ еудий башлыкълары джевап берип: — Бойле шейлерни япасынъ, амма бизге насыл бельги береджексинъ? — дедилер. Иса оларгъа: — Бу Сарайны йыкъынъыз, ве Мен оны учь кунь ичинде тиклейджем, — деди. Олар Исагъа: — Бу Сарай къыркъ алты йылда къурулгъан, Сен исе оны учь куньде тиклемеге истейсинъ?! — дедилер. Иса «Сарай» деп, Озь бедени акъкъында дей эди. О, олип тирильген сонъ, шегиртлери бу сёзлерни хатырладылар ве Мукъаддес Языгъа да, Исанынъ сёзюне де инандылар. Иса Ерусалимде Песах Байрамында олгъанда, чокъ адамлар Онынъ япкъан аджайип бельгилерини корип, Онъа иман эттилер. Амма эписи адамларнынъ юреклерини бильгени ичюн, Иса Озю оларгъа ишанмай эди. Исагъа адамлар акъкъында шаатлыкъ бермек керекмей эди. Адамнынъ юрегинде не олгъаныны О, Озю биле эди. Еудий башлыкъларындан Никодим адлы бир ферисе бар эди. Бу адам бир геджеде Исанынъ алдына келип, Онъа: — Равви! Сен Алладан кельген бир оджа олгъанынъны биз билемиз. Ич кимсе, эгер Алла онен олмаса, Сен косьтерген бельгилерни япалмаз, — деди. Иса онъа шойле джевап берди: — Санъа керчектен догърусыны айтам: эгер ким юкъарыдан догъмаса, Алланынъ Падишалыгъыны корип оламаз. — Къарт адам насыл янъыдан догъаджакъ? Анасынынъ къурсагъына экинджи кере кирип догъаджакъмы? — деп сорады Никодим. Иса джевап берип: — Санъа керчектен догърусыны айтам: эгер ким сувдан ве Рухтан догъмаса, Алланынъ Падишалыгъына кирип оламаз, — деди. — Беденден догъгъан — бедендир, Рухтан догъгъан исе — Рухтыр. «Сизлер юкъарыдан догъмакъ керексиз», дегениме шашма. Ель истеген еринде эсе. Онынъ давушыны эшитсенъ де, къайсы тарафтан келип, къайсы тарафкъа кетеджегини бильмейсинъ. Рухтан догъгъан эр бир адам да бойледир, — деди. — Бу шей насыл олмакъ мумкюн? — деп сорады Никодим. Иса онъа джевап берип: — Сен Исраильнинъ оджасы олып, буны бильмейсинъми? Санъа керчектен догърусыны айтам: биз бильгенимизни айтамыз, корьгенимиз акъкъында шаатлыкъ этемиз. Лякин сиз бизим шаатлыгъымызны къабул этмейсиз. Эгер сиз ердеки шейлер акъкъында айткъаныма инанмасанъыз, коктеки шейлер акъкъында айткъаныма насыл инанаджакъсыз? — деди. — Ич бир кимсе коктен тюшмеген ве кокке чыкъмагъан, тек Инсан Огълу. Муса сахрада йыланны юкъарыгъа насыл котерген олса, бойле де юкъарыгъа Инсан Огълуны котереджеклер. О вакъыт Онъа инангъан эр бир адам гъайып олмайджакъ, лякин эбедий омюрни аладжакъ. Алла дюньяны ойле севди ки, Озюнинъ бирден-бир Огълуны берди, Онъа инангъан эр бир адам гъайып олмасын, лякин эбедий омюрни алсын. Алла Огълуны, дюньяны суд этмек ичюн дегиль, Онынъ ярдымынен дюньяны къуртармакъ ичюн, ёллады. Онъа иман эткен адам суд этильмейджек. Иман этмеген адам исе энди суд этильген эди, чюнки о, Алланынъ бирден-бир Огълунынъ Адына иман этмеген. Мына бу суд: дюньягъа ярыкъ кельген олса да, адамлар ярыкътан зияде къаранлыкъны севдилер, чюнки оларнынъ япкъан ишлери яманлыкъ эди. Ким ярамайлыкъ япып юрсе, ярыкътан нефретлене ве, яман ишлери ачыкъ олмасын деп, ярыкъкъа якъынлашмай. Акъикъатнен яшагъан эр ким исе, ишлери белли олсун деп, ярыкъкъа якъынлаша, чюнки олар Алланынъ истегине коре япылгъан эдилер. Бундан сонъ Иса шегиртлеринен берабер Еудие мемлекетине кетти. О ерде оларнен къала ве адамларны сувгъа батырып чыкъара эди. Ягъя исе халкъны Салим якъынларында олгъан Айнон деген ерде сувгъа батырып чыкъара эди, чюнки о ерде сув чокъ эди. Адамлар Ягъягъа келе, ве о оларны сувгъа батырып чыкъара эди. О вакъыт Ягъя зиндангъа даа ташланмагъан эди. Бир кунь Ягъянынъ шегиртлери бир еудийнен элялланув адетлери акъкъында давалаша башлады. Олар Ягъянынъ алдына барып: — Равви! Сеннен берабер Иордан озенининъ башкъа тарафында олгъан, сен шаатлыкъ берген адам шимди халкъны сувгъа батырып чыкъара, эр кес де Онъа бара, — дедилер. Ягъя джевап берип: — Эгер коктен берильмесе, адам ич бир шей алып оламай. «Мен Месих дегилим, тек Онынъ огюнден ёлланылгъаным», — дегениме озюнъиз шаатсыз. Келинни аладжакъ адам — киевдир. Лякин киевнинъ янында тургъан ве оны динълеген досту киевнинъ сесини эшитип пек къувана. Мен де бойле бутюнлей къуванам. О менден буюк олмакъ, манъа исе Ондан уфакъ олмакъ керек. Юкъарыдан кельген эр кестен устюндир. Ерден пейда олгъан ерге аиттир ве ердеки шейлер акъкъында лаф эте. Коктен кельген исе эр кестен устюндир. О, корьгени ве эшиткени акъкъында шаатлыкъ япа, амма ич кимсе Онынъ шаатлыгъыны къабул этмей. Онынъ шаатлыгъыны къабул эткен адам исе Алланынъ акълыгъыны тасдыкълай. Алла ёллагъан адам Алланынъ сёзлерини айта, чюнки Алла Озь Рухуны аджымайып бере. Баба Огълуны севе. О, Онынъ къолуна эр шейни берди. Алланынъ Огълуна иман эткен адам эбедий омюрге саиптир. Огъулнынъ сёзюни тутмагъан адам исе омюрни корьмейджек, лякин Алланынъ гъазабы астында къала. Иса Ягъядан чокъ адамны сувгъа батырып чыкъаргъаны ве шегиртлерини арттыргъаны акъкъында хабер фериселернинъ къулагъына барып етти, ве бу Исагъа белли олды. (Аслында, Иса Озю халкъны сувгъа батырып чыкъармай эди, буны Онынъ шегиртлери япа эдилер.) Иса Еудиеден кетип, кене Галилеягъа ёл алды. Ёлда Самарие топрагъындан кечмек керек эди. Иса Самариенинъ Сихар деген шеэрине кельди. Бу шеэр Якъуп озь огълу Юсуфкъа берген топракъкъа якъын эди. О ерде Якъупнынъ чокърагъы бар эди. Иса ёлдан ёрулып, раатланмакъ ичюн къуюнынъ янына отурды. Къарарнен уйле вакъты эди. Шу вакъыт самариели бир къадын сув чекмеге кельди. Иса онъа: — Манъа ичмеге сув берсе, — деди. Исанынъ шегиртлери исе аш сатын алмакъ ичюн шеэрге кеткенлер. Самариели къадын: — Сен еудий олып, насыл ола да, менден, самариели бир къадындан сув сорайсынъ? — деди. Еудийлер самариелилернен ич бир мунасебетте булунмай эдилер де. Иса къадынгъа джевап берип: — Эгер сен Алланынъ бахшышыны ве «Манъа ичмеге сув берсе», дегенининъ ким олгъаныны бильсенъ, Ондан сен озюнъ сув истер эдинъ, ве О санъа тири сув берер эди, — деди. — Эфендим! — деди къадын. — Сенде сув алмагъа къопкъа ёкъ, къую исе терен. Бу тири сувны къаерден чекесинъ? Бу къуюны бизге бабамыз Якъуп берген, о озю, балалары ве айванлары да ондан сув ичкенлер. Сен ондан буюксинъми, аджеба? Иса къадынгъа шойле джевап берип: — Бу сувны ичкен адам кене сувсайджакъ. Лякин ким Мен береджек сувны ичсе, ич бир вакъыт сувсамайджакъ. Мен береджек сувны ичкен адамнынъ ичинде эбедий омюрге ынтылгъан чокъракъ пейда оладжакъ, — деди. — Эфендим, манъа бу сувдан берсе, мен энди сувсамайып, бу ерге сув чекмеге кельмейим, — деди къадын. — Барып, бу ерге акъайынъны чагъырып кель, — деди Иса. — Акъайым ёкъ, — деди къадын. — «Акъайым ёкъ», деп, сен догърусыны айттынъ, — деди Иса. — Сен беш кере акъайгъа чыкъкъансынъ, шимди сеннен яшагъан адам исе акъайынъ дегиль. Буны сен догъру айттынъ! — Эфендим, мен корем ки, Сен пейгъамберсинъ, — деди къадын. — Баба-деделеримиз бу дагъ устюнде табынгъанлар. Амма сизинъ айткъанларынъызгъа коре, табынмагъа Ерусалимде керек. Иса онъа: — Манъа инан, къадын! Ойле бир вакъыт келеята ки, Бабагъа не бу дагъда, не Ерусалимде табынаджакъсыз, — деди. — Сиз неге табынгъанынъызны бильмейсиз, биз исе неге табынгъанымызны билемиз. Къуртулыш еудийлернинъ ярдымынен келир де. Амма ойле заман келеята ве энди кельген ки, акъикъий табынгъанлар Бабагъа Рухнен ве акъикъатнен табынаджакълар. Баба Озюне бойле табынгъанларны къыдыра. Алла — Рухтыр, ве Онъа табынгъанлар Рухнен ве акъикъатнен табынмакъ кереклер. Къадын Исагъа: — Билем ки, Месих келеята. Демек, Христос. О кельгенде, эр шейни бизге анълатып береджек, — деди. Иса къадынгъа: — Сеннен лаф эткен Мен — Одырым, — деди. О дакъкъасы Исанынъ шегиртлери къайтып кельдилер. Онынъ бир къадыннен лаф эткенине шаштылар. Лякин ич бири: «Ондан не истейсинъ?» я да: «Онен не акъкъында лаф этесинъ?» — деп сорамады. Къадын исе савутыны шу ерде къалдырды да, шеэрге барып, адамларгъа: — Барынъыз, мен япкъан бутюн ишлеримни айтып берген адамны корюнъиз! Бельки О, Месихтир? — деди. Адамлар шеэрден чыкъып, Исанынъ алдына келип башладылар. Шу арада шегиртлери: — Равви, аш ашаса, — деп Исаны чагъырдылар. Амма Иса оларгъа: — Меним башкъа ашым бар, сиз оны бильмейсиз, — деди. Шегиртлер озьара: — Бельки, бириси Онъа аш кетиргендир? — дедилер. Иса исе оларгъа шай деди: — Меним ашым — Мени Ёллагъаннынъ ирадесини беджермек ве Онынъ ишини битирмектир. Сиз: «Ормакъ вакътына даа дёрт ай бар», — демейсизми? Энди сизге айтам: козьлеринъизни котерип, тарлаларгъа бакъынъыз. Ашлыкъ чокътан агъарып, ормакъ ичюн азыр тура! Оракъчы иш акъкъыны ала ве эбедий омюр берекетини джыя. Бойледже, сачкъан адам оракъчынен берабер къуваналар. «Бириси сача, башкъасы ора», — деген аталар сёзю шу вазиетте догърудыр. Мен сизни озюнъиз замет чекмеген берекетни ормагъа ёллайым. Башкъалары замет эткен, сиз исе оларнынъ заметине къошасынъыз. О шеэрде яшагъан бир талай самариелилер Исагъа иман эттилер, чюнки олар къадыннынъ: «Бу адам мен япкъан ишлеримнинъ эписини айтып берди», — деген шаатлыгъына инангъан эдилер. Бойледже, самариелилер Исанынъ алдына келип, оларда къалмасыны истедилер, ве О, о ерде эки кунь къалды. Исанынъ сёзюни эшитип, даа чокъ адамлар иман этти. Олар къадынгъа: — Энди иман эткенимиз сенинъ айткъанынъ ичюн дегиль. Озюмиз эшиттик ве билемиз ки, бу, керчектен де дюньянынъ Къуртарыджысыдыр, — дедилер. Эки кунь кечкен сонъ, Иса о ерден Галилеягъа кетти. (О, Озю: «Пейгъамбер озь ветанында урьметсиз къала», — дей эди.) Галилеягъа кельгенде, галилеялылар Оны яхшы къабул эттилер. Олар Ерусалимдеки байрамгъа барып, о ерде Исанынъ бутюн япкъан ишлерини корьген эдилер. Сонъ Иса кене Галилеянынъ Кана шеэрчигине кельди. Анда О, сувны шарапкъа чевирген эди. Къафарнаум шеэринде исе огълу хаста олгъан бир падишанынъ мемуры бар эди. Бу адам Исанынъ Еудиеден Галилеягъа къайткъаныны эшитип, Онынъ алдына барды ве олюм тёшегинде яткъан огълуны келип тедавийлемеси ичюн Исагъа ялварды. — Сиз аджайип шейлер ве бельгилерни корьмегендже инанмайджакъсыз! — деди онъа Иса. — Эфендим, — деди Онъа падишанынъ мемуры, — огъланчыгъым ольмезден эвель, етип кель! — Эвинъе бар, огълунъ сагъ-селямет оладжакъ, — деди Иса. О адам Исанынъ айткъанына инанып, кетти. О, даа ёлда олгъанда, къуллары оны къаршылап: — Баланъ сагъ-селямет! — дедилер. — Саат къачта алы енгиллешти? — деп сорады о. — Сыджагъы тюневин саат бирде тюшти, — деди къуллар. Баланынъ бабасы, Иса онъа: «Огълунъ сагъ-селямет оладжакъ», — дегени шу вакъыт олгъаныны анълады. О озю ве бутюн эв халкъы Исагъа иман эттилер. Бу, Исанынъ Еудиеден Галилеягъа келип косьтерген экинджи бельгиси эди. Бундан сонъ еудийлернинъ бир байрамына Иса Ерусалимге барды. Ерусалимнинъ Къойлар Къапусы янында еудийдже Бетзата деген беш софалы бир хавуз бар эди. [3-4] Бу софаларда пек чокъ хаста, кёр, топал ве паралич ургъан адамлар ята эдилер. *** Бу ерде отуз секиз йыл девамында хаста олып яткъан бир адам бар эди. Иса онынъ яткъаныны корьди, чокъ вакъыттан берли хаста олгъаныны бильди де, ондан: — Сагъ олмагъа истейсинъми? — деп сорады. Хаста Исагъа джевап берип: — Эфендим! Сув чалкъангъанда, мени хавузгъа тюшюрген адам ёкъ. Мен баргъандже, менден эвель башкъасы тюше, — деди. — Еринъден тур, тёшегинъни алып бар! — деди Иса хастагъа. Хаста шу ань сагъ олды. Тёшегини алып, юрип кетти. О кунь раатлыкъ куню эди. Шунынъ ичюн еудийлер сагъ олгъан адамгъа: — Бугунь раатлыкъ куню. Санъа тёшегинъни алып кетирмеге мумкюн дегиль! — дедилер. — Мени тедавийлеген адам манъа: «Тёшегинъни алып бар», — деди, — джевап берди о адам. — «Тёшегинъни алып бар», — деген адам ким? — деп сорадылар олар ондан. Сагъ олгъан адам исе Онынъ ким олгъаныны бильмей эди. О ерде халкъ чокълугъы себебинден Иса андан кимсеге дуйдурмайып кеткен эди. Сонъ Иса о адамны Алланынъ Сарайында тапты. — Мына, сен сагъ олдынъ. Энди гуна япма, ёкъса санъа даа да бетер шей оладжакъ, — деди онъа. Бу адам барып, еудийлерге оны тедавийлеген Иса олгъаныны бильдирди. Бунынъ ичюн еудийлер Исаны къувалап башладылар, чюнки О, бойле ишлерни раатлыкъ кунюнде япа эди. Амма Иса оларгъа шойле деди: — Меним Бабам шимдигедже чалыша, Мен де чалышам. Шунынъ ичюн еудийлер Исаны ольдюрмек ичюн, даа чокъ арекет эте башладылар, чюнки Иса раатлыкъ кунюни бозгъанындан гъайры Аллагъа «Бабам» дей эди ве шунынънен Озюнинъ Аллагъа тенъ олгъаныны косьтере эди. Иса еудийлерге къаршы чыкъып, шай деди: — Сизге керчектен догърусыны айтам: Огъул Бабасынынъ япкъан ишлерини корьмегендже, Озю ич бир шей япалмаз. Бабасы не япса, Огълу да тамам шу шейлерни япа. Баба Огълуны севе ве Огълуна Озю япкъан эр шейни косьтере. О, сизни шашыртып, бундан да буюк шейлерни косьтереджек. Баба насыл этип олюлерни тирильтсе ве оларгъа аят берсе, Огъул да кимни истесе, оны тирильте. Баба ич кимсени суд этмей, лякин суд этмеге акъкъыны бутюнлей Огълуна берди. Шунынъ ичюн, адамларнынъ эписи Бабаны урьмет эткени киби, Огълуны да урьмет этсинлер. Огълуны урьмет этмеген адам исе Оны ёллагъан Бабаны да урьмет этмей. Сизге керчектен догърусыны айтам: Меним сёзлеримни динълеген ве Мени Ёллагъангъа иман эткен адам эбедий аятны ала. О, суд этильмейджек, лякин энди олюмден аяткъа кечкендир. Сизге керчектен догърусыны айтам: ойле заман келеята ве энди кельди ки, олюлер Алла Огълунынъ сесини эшитеджек, ве Онынъ сесини эшиткенлер тири оладжакълар. Алланынъ Озю аят чокърагъы олгъаны киби, аят чокърагъы олмагъа Огълуна да ёл берди. Баба Огълуна суд этмек акъкъыны да берген, чюнки О — Инсан Огълудыр. Бунъа шашманъыз. Ойле заман келеята ки, мезарлыкъта олгъанларнынъ эписи Онынъ сесини эшитеджек ве тышарыгъа чыкъаджакълар. Яхшылыкъ япкъанлар тирилип, эбедий омюрни аладжакълар, ярамайлыкъ япкъанлар исе тирилип, судгъа кетеджеклер. Мен Озь-Озюмден ич бир шей япып оламайым. Насыл эшитсем, ойле суд этем. Меним судум адалетлидир, чюнки Мен Озь истегенимни дегиль, Мени Ёллагъаннынъ истегенини беджермеге истейим. Эгер Озюм акъкъымда Мен Озюм шаатлыкъ япсам, шаатлыгъым керчек дегиль. Меним акъкъымда шаатлыкъ япкъан башкъасы бар, ве билем ки, Онынъ Меним акъкъымда шаатлыгъы керчектир. Сиз Ягъянынъ алдына адамларны ёлладынъыз, ве Ягъя акъикъаткъа шаатлыкъ этти. Мен Озюм инсанларнынъ шаатлыгъыны къабул этмейим, лякин сиз буны эшитип къуртулсын деп, Мен буны айтам. Ягъя — къандиль, о, яна ве нур сача эди. Сиз онынъ ярыгъында аз олса да, къувана эдинъиз. Амма Менде Ягъя япкъан шаатлыкътан даа буюк шаатлыкъ бар. Меним акъкъымда Мени Бабам ёллагъанына Баба Манъа берген, Мен беджерген ишлернинъ озьлери шаатлыкъ этелер. Меним акъкъымда Мени ёллагъан Бабамнынъ Озю де шаатлыкъ этти. Сиз Онынъ сесини ич бир вакъыт эшитмединъиз, къыяфетини де корьмединъиз. Онынъ Сёзю юрегинъизде яшамай, чюнки О ёллагъан Инсангъа инанмайсыз. Сиз Мукъаддес Языларны дикъкъатнен огренесиз, оларнынъ ярдымынен эбедий аятны алмагъа тюшюнесиз. Бу Язылар исе Меним акъкъымда шаатлыкъ этелер. Амма сиз эбедий аятны алмакъ ичюн, Манъа кельмеге истемейсиз. Мен адамлардан шерефни къабул этмейим. Лякин сизни билем: юреклеринъизде Аллагъа севги ёкъ. Мен Бабамнынъ Адындан кельдим, лякин сиз Мени къабул этмейсиз. Озь адындан келеджек башкъасыны къабул этерсиз. Сиз бир-биринъизден шереф алмагъа бегенесиз, лякин бирден-бир Алланынъ шерефини къазанмагъа арекет этмейсиз. Шу алда насыл этип иман этеджексиз? Мен сизни Бабамнынъ алдында къабаатларым, деп тюшюнменъиз. Сизни сиз умют эткен Муса къабаатлар. Эгер Мусагъа инансанъыз, Манъа да инаныр эдинъиз, чюнки о, Меним акъкъымда язгъан. Мусанынъ язгъанларына инанмасанъыз, Меним сёзлериме насыл инанаджакъсыз? Бундан сонъ Иса Галилея голюнинъ (яни Тиберия голюнинъ) башкъа ялысына кетти. Онынъ пешинден чокъ адам юре эди. Олар Исанынъ хасталаргъа япкъан аджайип ишлерини корьмеге истей эдилер. Иса дагъгъа чыкъып, о ерде озь шегиртлеринен отурды. Еудийлернинъ Песах Байрамы якъынлаша эди. Иса бакъып, чокъ халкъ топлашып, Онынъ тарафына келеяткъаныны корьди. О, Филиптен: — Бу адамларны тойдурмакъ ичюн къайдан отьмек сатын алайыкъ? — деп сорады. Иса бу сёзлерни оны сынамакъ ичюн айтты, Озю исе не япаджагъыны биле эди. — Эки юз динаргъа отьмек сатын алсакъ биле, оларнынъ эр бирине бирер парча тиймейджек! — деп джевап берди Филип. О вакъыт шегиртлеринден бири, Симон Пётрнынъ къардашы Андрей Исагъа: — Бу ерде бир огъланда беш арпа отьмек ве эки балыкъ бар, лякин бу къадар адам ичюн о недир? — деди. — Адамларны ерге отуртынъыз, — деди Иса. О ерде чокъ от бар эди. Адамлар ерге отурдылар. Анда акъайларнынъ сайысы беш бинъге якъын эди. Иса отьмеклерни алып, шукюр дувасыны окъуды да, отургъанларгъа, ким не къадар истесе, даркъатты. Балыкъларны да даркъатты. Адамлар ашап тойгъан сонъ, Иса Озь шегиртлерине: — Къалгъан парчаларны джыйып алынъыз, ич бир шей ёкъ олмасын, — деди. Шегиртлер, адамлар ашагъан беш арпа отьмегинден къалгъан парчаларны джыйып, он эки сепет толдурдылар. Адамлар, Иса косьтерген бельгини корип: — Керчектен де, бу — дюньягъа келеяткъан Пейгъамбердир, — дедилер. Иса исе, адамлар келип, Оны тутмагъа ве падиша япмагъа истегенлерини билип, кене бир Озю дагъгъа котерильди. Акъшам олгъан сонъ, Исанынъ шегиртлери голь боюна бардылар. Къайыкъкъа минип, гольнинъ о бир тарафындаки Къафарнаум шеэрине ёл алдылар. Энди къаранлыкъ тюшкен, Иса исе оларнынъ алдына даа кельмеген эди. Кучьлю ель котерилип, гольнинъ сувларыны далгъаландырды. Олар ялыдан беш-алты километр узакълашкъан сонъ, голь устюнден юрген, къайыкъкъа якъынлашкъан Исаны корьдилер ве пек къоркътылар. — Бу — Меним! Къоркъманъыз! — деди оларгъа Иса. Олар Исаны къайыкъкъа алмагъа истедилер, ве шу ань къайыкъ олар бараджакъ ялыгъа етти. Эртеси куню гольнинъ башкъа тарафында къалгъан халкъ о ерде олгъан къайычыкътан гъайры къайыкъ олмагъаныны, Иса шегиртлеринен берабер къайыкъкъа минмегенини, шегиртлери ялынъыз озьлери кеткенлерини корьди. О вакъыт башкъа къайыкълар Тибериядан кетип, халкъ Рабби шукюр эткен отьмекни ашагъан ерге кельди. Халкъ не Исанынъ, не шегиртлерининъ о ерде олгъанларыны корип, къайыкъларгъа минип, Исаны къыдырып, Къафарнаумгъа кельдилер. Оны гольнинъ о бир тарафында тапып: — Равви, Сен бу ерге не вакъыт кельдинъ? — деп сорадылар. Иса оларгъа шойле джевап берди: — Сизге керчектен догърусыны айтам: сиз Мени бельгилеримни корьгенинъиз ичюн дегиль, отьмек тойгъандже ашагъанынъыз ичюн къыдырасыз. Сиз кечип-кетеджек аш ичюн дегиль, эбедий омюрге етеджек аш ичюн чалышынъыз. Оны сизге тек Инсан Огълу берип олур. Алла Баба Озь разылыкъ муурини Онъа басты. Халкъ Исадан: — Алла ичюн насыл ишлер япып беджермек керекмиз? — деп сорады. Иса: — Алла ичюн бойле иш япмакъ керек: Онынъ Ёллагъанына иман этмектир, — деди. — Биз корейик ве иман этейик деп, насыл бельги косьтереджексинъ? Не иш беджереджексинъ? — деди халкъ. — Язылгъаны киби, «оларгъа коктеки отьмекни берди», ве баба-деделеримиз сахрада маннаны ашай эдилер. Иса оларгъа: — Сизге керчектен догърусыны айтам: сизге коктеки отьмекни берген киши Муса дегиль эди. Акъикъий коктеки отьмекни сизге Бабам бере. Алла берген отьмек коктен тюше ве дюньягъа омюр багъышлай, — деди. Олар Исагъа: — Эфенди, бойле отьмекни бизге эр вакъыт берип тур! — дедилер. Иса исе оларгъа: — Аят отьмеги — Мендирим. Манъа кельген адам ич бир вакъыт ач къалмаз, Манъа иман эткен адам ич бир вакъыт сувсамаз. Лякин Мен сизге айткъан олсам да, Мени корьген олсанъыз да, иманынъыз даа ёкъ. Бабам Манъа берген эр бир адам Манъа келеджек. Манъа келеджек адамны исе ич бир вакъыт къувып чыкъармам. Мен Озь истегимни дегиль, Мени ёллагъан Бабамнынъ истегини беджермек ичюн коктен тюштим. Мени Ёллагъаннынъ ирадеси исе — Онынъ Манъа берильген адамларындан ич бирини джоймамакъ ве сонъки кунюнде эр бирини тирильтмектир. Бабамнынъ ирадеси даа шунда ки, Онынъ Огълуны корьген ве Онъа иман эткен эр бир адам эбедий омюрни алсын. Мен оларны сонъки куньде тирильтеджем, — деди. Сонъ еудийлер Исагъа къаршы мырылдап башладылар, чюнки О: «Мен коктен тюшкен отьмек олам», — деген эди. Олар: — Бу, Юсуфнынъ огълу Иса дегильми? Биз Онынъ бабасыны да, анасыны да танымаймызмы? Сонъ О: «Мен коктен тюштим», — деп насыл айта билир? — дей эдилер. — Озьара мырылдаманъыз! — деди оларгъа Иса. — Адамны Мени ёллагъан Бабам джельп этмесе, о, Манъа келип оламаз. Манъа кельген адамны исе сонъки куньде тирильтеджем. Пейгъамберлернинъ Языларында язылгъаны киби, Алла оларнынъ эписини огретеджек. Бабамны эшиткен ве Ондан огренген эр бир адам Манъа келе. Алладан Кельгенден гъайры ич бир адам Бабаны корьмеди. Бабаны тек О, корьди. Сизге керчектен догърусыны айтам: Манъа иман эткен эр ким эбедий аяткъа саиптир. Мен — аят отьмеги олам. Бабаларынъыз сахрада маннаны ашаса да, ольдилер. Амма коктен кельген отьмек ойле дегиль: оны ашагъан адам ольмейджек. Мен — коктен кельген тири отьмек олам. Бу отьмекни ашагъан адам эбедий яшайджакъ. Мен береджек отьмек — беденимдир, оны дюньягъа аят багъышламакъ ичюн береджем. О вакъыт еудийлер: — Бу адам Озь беденини бизге ашамагъа насыл этип бере билир? — деп озьара давалашып башладылар. Иса оларгъа шай деди: — Сизге керчектен догърусыны айтам: эгер Инсан Огълунынъ беденини ашамасанъыз ве Онынъ къаныны ичмесенъиз, сизде аят олмаз. Меним беденимни ашагъан ве къанымны ичкен адамда эбедий аят бар. Мен оны сонъки куньде тирильтеджем. Меним беденим — акъикъий аш, къаным — акъикъий ичимликтир. Беденимни ашагъан ве къанымны ичкен адам Менде яшай, онда Мен де яшайым. Мени тири Баба ёллады, ве Мен Бабамнынъ ярдымынен яшайым. Бойле де, Мени ашайджакъ адам да Меним ярдымымнен яшайджакъ. Коктен тюшкен отьмек будыр. О, бабаларынъыз ашагъан отьмекке ошамай. Олар оны ашаса да, ольдилер. Бу отьмекни ашайджакъ адам исе эбедий яшайджакъ. Иса бу сёзлерни Къафарнаумдаки синагогада адамларны огреткен вакъытта айтты. Онынъ чокъ шегиртлери бу лафларны эшитип: — Сёзлеринъ пек къыйындыр! Оларны ким динълейджек? — дедилер. Иса ичинде шегиртлерининъ мырылдагъаныны билип: — Сёзлерим сизни ёлдан урамы? Я Инсан Огълунынъ эвель олгъан ерине котерильгенини корьсенъиз, не оладжакъ? Рух аятны багъышлай, беден исе ич бир файда кетиралмай. Меним сизге айткъан сёзлерим — Рух ве аяттыр. Лякин аранъызда имансыз къалгъанлар да бар, — деди. Ким имансыз олгъанларыны ве ким Оны сатаджагъыны Иса башындан биле эди. — Шунынъ ичюн де Мен: «Бабам ёл бермесе, ич кимсе Манъа келип оламаз», — дегеним, — деди О. Бундан сонъ чокъ шегиртлери арткъа къайтты ве энди Исанынъ пешинден юрмей эдилер. Иса он эки шегиртинден: — Сиз де кетмеге истейсизми? — деп сорады. — Рабби, — деди Симон Пётр. — Биз кимге барайыкъ? Сенде эбедий аятнынъ сёзлери бар. Биз инандыкъ ве бильдик ки, Сен — Алланынъ Азизи оласынъ. Иса оларгъа деди: — Сизни он эки этип сайлагъан Озюм дегильми? Лякин аранъыздан бири — Шейтандыр. Иса буны Симон Искариот огълу Иуда акъкъында айтты. О, он эки шегирттен бири олып, Исаны сатаджакъ эди. Бундан сонъ Иса Галилея топрагъында юре эди. Еудие топрагъына бармагъа истемей эди, чюнки еудийлер Оны ольдюрмеге чаресини къыдыра эдилер. Еудийлернинъ Чалашлар Байрамы якъынлаша эди. Исанынъ къардашлары Онъа: — Бу ерден чыкъып, Еудиеге бар, шегиртлеринъ япкъан ишлеринъни корьсюнлер. Белли олмагъа истеген ич бир адам гизли ишлер япып юрмей! Сен бу ишлерни япсанъ, Озюнъни дюньягъа косьтер, — дедилер. Къардашлары биле Онъа инанмай эдилер. Иса оларгъа шойле деди: — Меним вакътым даа кельмеди. Лякин сиз ичюн эр вакъыт келише. Дюнья сизден нефретленип оламай, лякин Мени кореджек козю ёкъ, чюнки Мен онъа къаршы ве онынъ ишлери яман олгъанына шаатлыкъ этем. Сиз озюнъиз байрамгъа барынъыз. Мен бу байрамгъа бармайым, чюнки Меним вакътым даа кельмеди. Шу сёзлерни айтып, Иса Галилеяда къалды. Исанынъ къардашлары байрамгъа кеткен сонъ, О, Озю де анда барды. Амма ачыкъ дегиль, гизленип барды. Байрамда еудий башлыкълары Исаны къыдыра эдилер ве: «О адам къайда?» — деп сораштыра эдилер. Халкъ арасында Иса акъкъында чокъ мырылдагъанлар бар эди. Базылары: «О, яхшы адам», — дей, башкъалары: «Ёкъ! О, халкъны ёлдан ура», — дей эдилер. Лякин еудий башлыкъларындан къоркъкъанлары ичюн, О акъкъында ич кимсе ачыкъ лаф этмей эди. Байрамнынъ ярысы кечкенде, Иса Алланынъ Сарайы азбарына кирип, халкъны огретмеге башлады. О вакъыт еудийлернинъ башлыкълары: — Бу адам бир ерде окъумагъан олса, Мукъаддес Языларны о къадар яхшы къайдан бильди? — деп, шаша эдилер. Иса оларгъа джевап берип, шойле деди: — Мен огреткен шейлерим Меним дегиль, лякин Мени Ёллагъанындандыр. Ким Онынъ истегини беджермеге истесе, бу огретюв Алладанмы я да Мен Озюмден айткъанымны биледжектир. Ким озь адындан лаф этсе, озюне шурет истей. Ким Оны Ёллагъангъа шурет истесе, О, акъикъийдир, ве Онынъ юрегинде инсафсызлыкъ ёкъ. Муса сизге Къанунны бермедими? Лякин ич биринъиз Къанунны беджерип яшамайсынъыз. Не ичюн Мени ольдюрмеге чаресини къыдырасыз? — Сени джин ургъан! Ким Сени ольдюрмеге чаресини къыдыра? — деди халкъ. Иса исе Озь лафыны девам этип: — Мен бир аджайип иш яптым, эпинъиз бунъа шаштынъыз. Муса сизге сюннет адетини берген. (Сюннет аслы Мусадан дегиль, баба-деделерден къалгъан адеттир.) Ве сиз огълан баланы раатлыкъ кунюнде биле сюннет этесиз. Мусанынъ Къануны бозулмасын деп, огълан бала раатлыкъ куню сюннет этильсе, не ичюн Манъа, адамны раатлыкъ куню бутюнлей тедавийлегеним ичюн ачувланасыз? Корюнишине коре суд этменъиз, лякин адалетли суд этинъиз, — деди. О вакъыт базы ерусалимлилер айтып башладылар: — Олар ольдюрмеге чаресини къыдыраяткъан адам бу дегильми? Мына О, ачыкътан-ачыкъ лаф эте, ве Онъа къаршы ич кимсе ич бир шей айтмай. Бельки башлыкълар Онынъ акъикъий Месих олгъаныны бильгендирлер? Амма Онынъ къаерден олгъаныны эпимиз билемиз. Месих кельгенде исе, Онынъ къаерден олгъаныны ич кимсе бильмейджек. Сонъ Сарай азбарында огреткен Иса къычырды: — Сиз Мени де, къаерден олгъанымны да билесиз! Мен Озь-Озюмден кельмедим. Мени Ёллагъан акъикъийдир, лякин сиз Оны бильмейсиз. Мен исе Оны билем, чюнки Мен Ондан, Мени О ёллагъан. Сонъ Исаны якъаламагъа истедилер. Амма ич кимсе Онъа тиймеди, чюнки Онынъ вакъты даа кельмеген эди. Халкънынъ чокъусы исе Онъа иман этти. Олар: — Месих кельгенде, бу адам косьтерген бельгилерден чокъча бельги косьтермез экенми? — дей эдилер. Фериселер Иса акъкъында халкънынъ мырылдагъаныны эшитти. Баш руханийлер ве фериселер Исаны якъаламакъ ичюн Сарай аскерлерини ёлладылар. Иса халкъкъа: — Мен сизнен чокъ вакъыт олмайджагъым. Мени Ёллагъаннынъ янына къайтып бараджагъым. Сиз Мени къыдыраджакъсыз, лякин тапып оламайджакъсыз. Мен оладжакъ ерге де барып оламайджакъсыз, — деди. О вакъыт еудийлер: — О къайда бараджакъ экен де, биз Оны тапалмайджакъмыз? — дедилер озьара. — Бельки О, юнанлар арасында даркъалып кеткен еудийлерге барып, юнанларны огретмеге истейдир? «Сиз Мени къыдыраджакъсыз, лякин тапып оламайджакъсыз. Мен оладжакъ ерге де барып оламайджакъсыз», — деген сёзлерининъ манасы недир? Байрамнынъ сонъки, энъ улу кунюнде Иса турды да, къычырып: — Ким сувсагъан олса, Манъа келип ичсин. Языда айтылгъаны киби, Манъа иман эткеннинъ ичинден «тири сув озенлери акъаджакъ», — деди. Иса буны Мукъаддес Рух акъкъында айтты. Исагъа иман эткенлер Рухны якъын арада аладжакъ эдилер. О вакъыт Рух даа берильмеген эди, чюнки Иса шуретини даа алмагъан эди. Халкъ арасындан базылары бу сёзлерни эшитип: — Акъикъатен, бу адам — анавы Пейгъамбердир, — дедилер. Башкъалары: — Бу Месих, — дегенде, даа башкъалары: — Месих Галилеядан келип олурмы? Языда, Месих Давутнынъ союндан, Давутнынъ юрту Вифлеемден чыкъып келеджек, деп язылмагъанмы? — дедилер. Бойлеликнен, Иса ичюн халкъ арасында къавгъа чыкъты. Базылары Оны якъаламагъа истедилер, амма ич кимсе Онъа къол котермеди. О вакъыт Сарай аскерлери руханийлер ве фериселернинъ алдына къайтып кельдилер. — Сиз не ичюн Оны алып кельмединъиз? — деп сорадылар. — Бу Адам киби ич бир вакъыт ич кимсе лаф этмеген! — деди аскерлер. — О, сизни де ёлдан ургъан! — деди фериселер. — Башлыкълар я да фериселерден бириси Онъа иман эткенми? Къанунны бильмеген бу адам сюрюси лянет олсун! Фериселерден бири Никодим, эвель Исагъа кельген адам, оларгъа шай деди: — Къанунымызгъа коре, башта адамны эшитмек ве онынъ ишини бильмек, сонъ исе оны суд этмек керек. — Я сен де Галилеядан оласынъмы? Яхшы тюшюнип бакъ, Галилеядан Пейгъамбер чыкъмайджагъыны биледжексинъ, — дедилер онъа. Бундан сонъ эписи эв-эвлерине даркъалып кеттилер. Иса Зейтюн дагъына кетти. Саба эрте О, кене Сарай азбарына къайтып кельди. Онынъ алдына бутюн халкъ кельди. Иса отурып, адамларны огретмеге башлады. Шу арада Къанун оджаларынен фериселер Исанынъ янына бир къадынны кетирдилер. Оны ороспулыкъ япкъан вакъытта якъалагъанлар. Къадынны ортагъа чыкъарып: — Оджа! — дедилер. — Бу апай аиле садыкълыгъыны бозгъан вакъытта якъаланды. Муса Къанунымызда бойле къадынларны ташнен урып ольдюрмеге буюргъан. Я Сен бунъа не айтарсынъ? Бу суальни Исагъа илишмек ве къабаатламакъ ичюн бердилер. Иса эгилип, пармагъынен ерде бир шейлер язып башлады. Олар бу акъта сорай бергенлери ичюн, Иса башыны котерип: — Аранъызда ким гунасыз олса, о, къадынгъа биринджи олып, таш атсын, — деди. Сонъ кене эгилип, ерге язмакъны девам этти. Олар бу лафны эшитип, бирер-бирер чыкъып кеттилер. Биринджи кеткенлер энъ къарт сойлары эди. Ахыр-сонъу Исанен ялынъыз ортада тургъан къадын къалды. Иса башыны котерди де, къадындан башкъа ич кимсени корьмейип: — Эй, къадын! — деди. — Олар къайда? Сени ич кимсе къабаатламадымы? — Ич кимсе, эфендим! — деп джевап берди къадын. — Мен де сени къабаатламайым, — деди Иса. — Бар да, бундан сонъ даа гуна япма. Иса кене халкънен лаф этип: — Мен дюньянынъ ярыгъы олам. Ким Меним пешимден кетсе, къаранлыкъта юрмез, лякин онен аят ярыгъы оладжакъ, — деди. Фериселер бунъа къаршы: — Сен Озюнъ Озюнъе шаатлыкъ япасынъ. Сенинъ шаатлыгъынъ акъикъий дегиль, — дедилер. Иса бойле джевап берди: — Мен Озюме Озюм шаатлыкъ япсам да, меним шаатлыгъым акъикъийдир, чюнки Мен къайдан кельгенимни ве къайда кетеяткъанымны билем. Сиз исе Меним къайдан кельгенимни ве къайда кетеяткъанымны бильмейсиз. Сиз тышкъы корюнишке бакъып суд этесиз; Мен исе ич кимсени суд этмейим. Эгер Мен суд этсем де, адалетли суд этем, чюнки Мен ялынъыз дегилим, Мени ёллагъан Бабам Меннен. Сизинъ Къанунынъызда язылгъан ки, эки адамнынъ шаатлыгъы акъикъийдир. Мен Озюм Озюме шаатлыкъ этем, Мени ёллагъан Бабам да Манъа шаатлыкъ эте. — Сенинъ Бабанъ къаерде? — деп сорадылар Исадан. О, джевап берип: — Сиз не Мени, не Бабамны таныйсыз. Эгер Мени таныгъан олсанъыз, Бабамны да таныр эдинъиз, — деди. Бу сёзлерни Иса Алланынъ Сарайы азбарында адамларны огреткен вакъытта, садакъа сандыгъы янында турып айтты. Оны ич кимсе якъаламады, чюнки Онынъ вакъты даа кельмеген эди. Иса оларгъа кене: — Мен якъында кетеджем. Сиз Мени къыдыраджакъсыз, амма гуналы олып оледжексиз. Мен бараджакъ ерге сиз барып оламайджакъсыз, — деди. — Бельки О, Озюни ольдюрмеге истейми? «Мен бараджакъ ерге сиз барып оламайджакъсыз», — дей де, — деди озьара еудийлер. Иса оларгъа шойле деди: — Сиз ашагъыдансыз, Мен исе юкъарыданым. Сиз бу дюньядансыз, Мен исе бу дюньядан дегилим. Шунынъ ичюн: «Сиз гуналы олып оледжексиз», — дедим сизге. Мен — Одырым. Эгер бунъа инанмасанъыз, гуналы олып оледжексиз. — Я Сен кимсинъ? — деп сорадылар Исадан. Иса шойле деди: — Башындан сизге не айткъан олсам, айны О олам. Сизинъ акъкъынъызда айтмагъа ве суд этмеге чокъ шейим бар. Амма Мени Ёллагъан — акъикъийдир. Мен Ондан не эшиткен олсам, шуны дюньягъа бильдирем. Олар Иса Озь Бабасы акъкъында айткъаныны анъламадылар. Иса Озь сёзюни девам этти: — Инсан Огълуны юкъарыгъа котергенинъизде, биледжексиз ки, Мен — Барым ве Озь-Озюмден ич бир шей япмайым. Аксине, Бабам Манъа не огреткен олса, ойле де айтам. Мени Ёллагъан Озюмнен. О, Мени ялынъыз къалдырмагъан, чюнки Мен эр вакъыт О бегенген ишлерни япам. Иса бу сёзлерни айткъанда, Онъа чокъ адам иман этти. Онъа иман эткен еудийлерге Иса шай деди: — Меним сёзюмнен яшай берсенъиз, сиз акъикъий шегиртлерсинъиз. Акъикъатны биледжексиз, ве акъикъат сизни азат этеджек. — Биз Ибраимнинъ эвлятларымыз, — деп джевап берди олар. — Ич бир вакъыт ич кимсеге къул олмадыкъ. «Азат оладжакъсыз», — деп насыл айта билесинъ? — Сизге керчектен догърусыны айтам, — деди Иса. — Гуна япаяткъан эр бир адам гунанынъ къулудыр. Къул эвде омюр бою яшамай, огъул исе эр вакъыт яшай. Шунынъ ичюн, эгер Огъул сизни азат этсе, акъикъатен азат олурсыз. Ибраимнинъ эвлятлары олгъанынъызны билем. Амма Мени ольдюрмеге чаресини къыдырасыз, чюнки сиз Меним сёзюмни анълап оламайсыз. Мен Бабанен олгъан вакъытта нени корьген олсам, оны да айтам. Сиз исе озь бабанъыздан эшиткенлеринъизни беджересиз. Олар Исагъа джевап берип: — Бизим бабамыз — Ибраимдир, — дедилер. — Эгер сиз Ибраимнинъ балалары олса эдинъиз, Ибраимнинъ япкъан ишлерини япар эдинъиз, — деди Иса оларгъа. — Мен сизге Алладан эшиткен акъикъатны айтып берем, сиз исе шимди Мени ольдюрмеге чаресини къыдырасынъыз. Ибраим бойле шейлер япмай эди! Сиз озь бабанъызнынъ ишлерини япасыз! — Биз ороспулыкътан догъмадыкъ да, бизим бир Бабамыз бар. О — Алладыр, — деп джевап бердилер Исагъа. О, оларгъа шойле деди: — Эгер Бабанъыз Алла олса эди, Мени север эдинъиз. Мен Алладан чыкъып кельдим, Озь-Озюмден кельмедим, Мени О, ёллады. Айткъанларымны не ичюн анъламайсыз? Чюнки Меним сёзюмни эшитип оламайсыз. Сизинъ бабанъыз — Шейтандыр. Сиз озь бабанъызнынъ бутюн истеклерини беджермеге истейсиз. Шейтан башындан адам ольдюриджиси эди. О, акъикъатта яшамай, чюнки онда акъикъат ёкъ. Ялан айткъанда, озюне ярашкъан шей айта. О, яланджыдыр, яланнынъ бабасыдыр. Мен акъикъатны айткъаным ичюн, Манъа инанмайсыз. Къайсы биринъиз Мени бир гунада къабаатлап олур? Мен акъикъатны айтсам, не ичюн Манъа инанмайсыз? Ким Алладан олса, Алланынъ сёзлерини эшите. Сиз исе Алладан олмагъанынъыз ичюн, эшитмейсиз. Бунъа джевап берип, еудийлер: — Биз догърусыны айтамыз: Сен — самариелисинъ, ве Сени джин ургъан! — дедилер. — Мени джин урмады, — деди Иса. — Мен Бабамны урьмет этем. Сиз исе Мени урьмет этмейсиз. Мен Озь шуретимни къыдырмайым. Лякин Башкъасы бар, О шуретини къыдыра ве суд эте. Сизге керчектен догърусыны айтам: ким Меним сёзюмни тутса, о, ич бир вакъыт олюмни корьмейджек. — Энди биз билемиз ки, Сени джин ургъан! — деди еудийлер Онъа. — Ибраим ве пейгъамберлернинъ эписи ольдилер, Сен исе: «Ким Меним сёзюмни тутса, ич бир вакъыт олюмни сынап бакъмайджакъ», — дейсинъ! Я Сен бабамыз Ибраимден буюк оласынъмы? О, ольген, пейгъамберлер де ольгенлер! Сен Озюнъни ким деп саясынъ? Иса джевап берди: — Эгер Мен Озюмни Озюм шуретлесем, Меним шуретим боштыр. Мени Бабамнынъ Озю шуретлей. Сиз онъа «Алламыз» дейсиз. Амма Оны ич бир вакъыт бильмединъиз. Мен исе Оны билем. Эгер «Оны бильмейим», — десем, сизге ошагъан яланджы олур эдим. Амма Мен Оны билем ве Онынъ Сёзюни тутам. Бабанъыз Ибраим Меним кунюмни кореджегини билип, пек къувангъан эди. Оны корип, севинген. — Сен даа элли яшына биле кирмединъ де! Ибраимни насыл этип корьдинъ? — деди еудийлер Онъа. Иса оларгъа: — Сизге керчектен догърусыны айтам: Ибраим даа олмаздан эвель, Мен Барым, — деди. О вакъыт олар, Исагъа атмакъ ичюн къолларына таш алдылар. Лякин Иса гизленип, Сарайдан чыкъты. Иса кечип кеткенде, бир догъма кёр адамны корьди. Шегиртлери Исадан: — Равви, о, кёр олып догъгъаны озюнинъ я да ана-бабасынынъ гунасы ичюнми? — деп сорадылар. Иса бойле джевап берди: — Озюнинъ де, ана-бабасынынъ да гунасы ичюн дегиль. Алланынъ ишлери онда белли оладжагъы ичюн, о кёр олып догъды. Даа куньдюз олгъанда, Мени Ёллагъаннынъ ишлерини япмакъ керекмиз. Гедже келеята, о вакъыт ич кимсе чалышып оламайджакъ. Мен даа дюньяда олгъанымда, дюньянынъ ярыгъы олам. Иса бу сёзлерни айтып, ерге тюкюрди ве тюкюриктен чамур япып, кёрнынъ козьлерине якъты. — Барып, Силоам хавузында ювун, — деди онъа. (Силоам — «ёлланылгъан» демектир.) Кёр адам барып ювунды ве корип башлагъан козьлеринен эвине кельди. Къомшулары ве эвельден онынъ кёр олып тиленгенини корьген адамлар: — Бу, анавы тиленип отургъан кёр адам дегильми? — деп сорадылар. Базылары: — Эбет, одыр, — деселер, башкъалары: — Ёкъ, лякин онъа ошай, — дедилер. Адамнынъ озю исе: — Догъру, бу меним, — деди. — Ойле олса, козьлеринъ насыл ачылды? — деп сорадылар. Адам: — Иса адлы акъай чамур япып, козьлериме якъты да, манъа: «Барып, Силоам хавузында ювун», — деди. Мен барып ювундым ве корип башладым, — деди. — О адам къаерде? — деп сорадылар. — Бильмейим, — деп джевап берди о. Сонъ кёр олгъан адамны фериселернинъ алдына кетирдилер. Иса чамур япып, кёр адамнынъ козьлерини ачкъан кунь исе еудийлернинъ раатлыкъ куню эди. Фериселер де кёр адамдан козьлери насыл ачылгъаныны сорадылар. — О, козьлериме чамур якъты. Мен ювундым, ве энди козьлерим коре, — деди адам. — Бу адам Алладан дегиль, чюнки О, раатлыкъ кунюни тутмай, — деди базы фериселер. Башкъалары исе: — Гуналы адам бойле бельгилерни насыл косьтерип олур? — дедилер. Бойледже, араларында дава пейда олды. — Сенинъ фикиринъдже, козьлеринъни ачкъан адам кимдир? — деп, кене кёр адамдан сорадылар. — О, пейгъамбердир, — деди о. Амма еудийлернинъ башлыкълары, козьлери ачылгъан адамнынъ эвельден кёр олгъанына ве козьлери ачылгъанына инанмадылар, козьлери корьген адамнынъ ана-бабасыны чагъыртып: — Кёр олып догъды, деген огълунъыз шумы? Я энди насыл этип онынъ козьлери коре? — деп сорадылар. Ана-бабасы бойле джевап бердилер: — Бу бизим огълумыз, онынъ кёр олып догъгъаныны билемиз. Лякин насыл корип башлагъаныны бильмеймиз, козьлерини ким ачкъаныны да бильмеймиз. О акъыл-балигъ яшында, озюнден соранъыз. Озю ичюн озю джевап берсин. Кёрнынъ ана-бабасы бойле дедилер, чюнки еудийлернинъ башлыкъларындан къоркъа эдилер. Еудийлернинъ башлыкълары бундан эвель, ким Исаны Месих деп таныса, синагогадан айырылсын, деген къарарны чыкъаргъан эдилер. Шу себептен кёрнынъ ана-бабасы: «О акъыл-балигъ яшында, озюнден соранъыз», — дедилер. Бундан сонъ, эвельден кёр олгъан адамны экинджи кере чагъыртып: — Алланынъ огюнде догърусыны айт! Биз о адамнынъ гуналы олгъаныны билемиз, — дедилер. — О, гуналымы, ёкъмы, мен бильмейим, — деп джевап берди о. — Мен тек шуны билем: кёр эдим, энди исе корем. — О санъа не япты? Козьлеринъни насыл ачты? — деп сорадылар ондан. — Мен сизге энди айткъан эдим де, сиз динълемединъиз! Буны даа эшитмеге истейсиз? Я сиз де Онынъ шегиртлери олмагъа истейсизми? — деди о адам. Еудийлернинъ башлыкълары оны акъаретлеп: — Сен Онынъ шегиртисинъ, биз исе — Мусанынъ шегиртлеримиз! Биз билемиз ки, Алла Мусанен лаф эткен. Бу адам исе къаерден олгъаныны бильмеймиз, — дедилер. — Шашыладжакъ бир шей! — деп джевап берди о. — Сиз Онынъ къаерден олгъаныны бильмейсиз, лякин О меним козьлеримни ачты! Биз билемиз ки, Алла гуналы адамларны динълемей. Ким Алладан къоркъып, Онынъ истегенини беджерсе, Алла тек оны динълей. Догъма кёрнынъ козьлерини бир кимсе ачкъаныны дюнья тургъандан берли эшитильмеген. Эгер о адам Алладан олмагъан олса, ич бир шей япып оламаз эди. Еудий башлыкълары бунъа джевап берип: — Сен бутюнлей гуна ичинде догъгъан олсанъ да, энди бизге акъыл огретесинъми? — деп, оны къувып чыкъардылар. Иса о адамнынъ къувып чыкъарылгъаныны эшитип, оны къыдырып тапты. — Сен Алланынъ Огълуна иман этесинъми? — деп сорады ондан. О адам Исагъа: — Эфендим, — деди, — мен Онъа иман этмек ичюн, О ким олгъаныны бильмек керегим. — Сен Оны корьдинъ, мына сеннен лаф эткен — Онынъ Озю, — деди Иса. О вакъыт адам: — Иман этем, Рабби! — деди де, Исанынъ огюнде озюни ерге ташлады. Иса: — Корьмегенлер корьсюнлер, корьгенлер исе кёр олсунлар деп, Мен бу дюньягъа суд этмеге кельдим, — деди. Онынъ этрафында базы фериселер тура эдилер. Олар бу лафны эшитип: — Биз кёр дегильмизми? — деп сорадылар. Иса оларгъа: — Эгер кёр олсанъыз, гунанъыз олмаз эди. Лякин сиз, козьлеримиз корелер, дегенинъиз ичюн, гунанъыз сизде къала, — деди. Сизге керчектен догърусыны айтам: ким къой къошуна къапудан кирмейип, башкъа ёл тапып тюшсе, о хырсыз ве айдуттыр. Къапудан кирген адам исе къойларнынъ чобаныдыр. Къаравул онъа къапуны ача, къойлар онынъ сесине къулакъ асалар. О озь къойларыны чагъыра ве тышарыгъа алып чыкъа. Озь къойларынынъ эписини чыкъаргъанынен, оларнынъ огюнде кете. Чобаннынъ сесини танып, къойлар онынъ артындан юрелер. Ябанджы адамнынъ артындан кетмезлер, аксине, ондан къачарлар, чюнки ябанджынынъ сесини танымайлар. Иса бу кинаели икяени айткъанда, динълегенлер Онынъ не бильдирмеге истегенини анъламадылар. Шу себептен Иса кене шай деди: — Сизге керчектен догърусыны айтам: Мен — къойларнынъ къапусы олам. Менден эвель кельгенлернинъ эписи хырсыз ве айдут эдилер. Лякин къойлар оларгъа къулакъ асмадылар. Мен — къапудырым. Ким Менден кирсе, къуртарыладжакъ. Кирип чыкъып, озюне отлакъ да тападжакъ. Хырсыз тек хырсызламакъ, ольдюрмек, йыкъмакъ ичюн келе. Мен исе оларгъа аят, толу аят бермек ичюн кельдим. Мен яхшы чобаным. Яхшы чобан къойлары ичюн джаныны бере. [12-13] Чобан олмагъан, шахсий къойлары олмагъан, пара ичюн чалышкъан адам къашкъырнынъ кельгенини корьсе, къойларны ташлай да къача, чюнки о парагъа чалыша ве къойлар ичюн ич къайгъырмай. Къашкъыр исе къойларны талай ве дагъыта. *** Мен яхшы чобаным. Мен Озь къойларымны билем, олар исе Мени билелер. Бабам Мени насыл бильсе, Мен де Бабамны шойле билем. Мен къойларым ичюн джанымны берем. Меним башкъа, бу къоштан олмагъан къойларым да бар. Оларны да алып кельмек керегим. Олар да Меним сесимни эшитеджеклер, ве бир чобаннен бир сюрю оладжакъ. Джанымны янъыдан эльге алмакъ ичюн, оны берем. Шунынъ ичюн Бабам Мени севе. Меним джанымны Менден кимсе тартып алмай. Мен оны Озь истегимнен берем. Оны бермеге де, къайтарып алмагъа да укюмим бар. Бу эмирни Мен Бабамдан къабул эттим. Бу сёзлери ичюн еудийлернинъ арасында кене дава чыкъты. Араларындан чокълары: — Оны джин ургъан, О, акъылдан айырылгъан! Оны не ичюн динълейсиз? — дей эдилер. Башкъалары исе: — Джин ургъан адам бойле сёзлерни айтмаз. Кёр адамнынъ козьлерини джин ачып олурмы? — дедилер. Сонъ Ерусалимге Алланынъ Сарайыны Янъыдан Эляллав Байрамы кельди. Къыш эди. Иса Сарайда Сулейманнынъ Эйванында айланып юре эди. Онынъ этрафыны еудийлернинъ башлыкълары сарып алдылар. — Даа не къадар Сен бизим сабырымызны сынайджакъсынъ? Эгер Сен Месих олсанъ, бизге ачыкътан-ачыкъ айт, — дедилер олар. Иса оларгъа джевап берди: — Мен сизге айттым, амма сиз инанмадынъыз. Бабамнынъ Адынен япкъан ишлерим Манъа шаатлыкъ этелер. Сиз исе инанмайсыз, чюнки сиз Меним къойларым дегильсиз. Къойларым сесимни эшителер. Мен оларны билем, ве олар Меним артымдан юрелер. Мен оларгъа эбедий аят берем, ве олар ич бир вакъыт гъайып олмайджакълар. Ич кимсе оларны къолумдан тартып аламаз. Оларны Манъа берген Бабам эписинден буюктир. Бабанынъ къолундан оларны ич кимсе тартып аламаз. Мен ве Бабам — бирмиз. О вакъыт еудийлернинъ башлыкълары Исаны ташларнен ольдюрмек ичюн, кене таш алып башладылар. Иса: — Мен сизге Бабамнынъ Адындан чокъ яхшы ишлер косьтердим. Оларнынъ къайсы бири ичюн Мени ташларнен ольдюрмеге истейсиз? — деди. Еудийлернинъ башлыкълары Онъа джевап берип: — Сени яхшы ишлеринъ ичюн дегиль, куфюр сёзлеринъ ичюн ташларнен ольдюрмеге истеймиз. Сен адам олып, Озюнъни Алла саясынъ! — дедилер. Иса шойле джевап къайтарды: — Сизинъ Къанунынъызда: «Мен айттым: “Сиз — аллаларсынъыз”», — деп язылмагъанмы? Алланынъ Сёзю кельген адамлар «аллалар» деп адландырылгъан эди. Мукъаддес Язы исе бозулмаз. Бабам Мени азиз этип, дюньягъа ёллады. «Мен Алланынъ Огълу олам», — дегеним ичюн, «Куфюр сёзлер айта», — деп, Мени къабаатлайсызмы? Эгер Мен Бабамнынъ ишлерини япмасам, Манъа иман этменъиз. Эгер Онынъ ишлерини япсам, Манъа инанмасанъыз да, ишлериме инанынъыз. Сонъ билирсиз ве инанырсыз ки, Баба Менде ве Мен Бабада олам. Сонъра еудийлер кене Исаны якъаламагъа чаресини къыдыра эдилер, лякин Иса оларнынъ къолларындан къуртулып кетти, кене Иордан озенининъ башкъа тарафына, башта Ягъя адамларны сувгъа батырып чыкъаргъан ерге барды ве шу ерде къалды. Онынъ алдына чокъ адамлар кельди. Олар дей эдилер ки, Ягъя ич бир бельги косьтермеген олса да, онынъ Иса акъкъында айткъанларынынъ эписи акъикъий чыкъты. О ерде чокъ адам Исагъа иман этти. Бетания деген койде Лазар адлы бир адам хаста ята эди. Мерьем ве Марта адлы тата-къардаш да бу койден эдилер. Раббиге къокъулы ягъ якъаджакъ ве Онынъ аякъларыны сачларынен сюртип къурутаджакъ шу Мерьем эди. Хаста яткъан Лазар Мерьемнинъ агъасы эди. Тата-къардаш Исагъа: «Рабби, Сенинъ севимли достунъ хаста олып ята», — деп хабер ёлладылар. Иса буны эшитип: — Бу хасталыкъ олюмнен битмейджек, лякин о, Алланынъ шуретине себеп оладжакъ. Алланынъ Огълу онынъ ярдымынен шурет къазанаджакъ, — деди. Иса Мартаны, онынъ къызкъардашыны ве Лазарны севе эди. Амма Лазарнынъ хаста олып яткъаныны бильсе де, олгъан еринде даа эки кунь къалды. Бундан сонъ О, шегиртлерине: — Кене Еудиеге барайыкъ, — деди. — Равви, — деди шегиртлери, — якъында еудийлер Сени ташларнен ольдюрмеге чаресини къыдыра эдилер. Сен кене о ерге бармагъа истейсинъми? Иса бойле джевап берди: — Бир куньде он эки саат олмаймы? Ким куньдюз юрсе, сюрюнмей, чюнки бу дюньянынъ ярыгъыны коре. Гедже юрген исе сюрюне, чюнки онда ярыкъ ёкъ. — Бу сёзлерни айтып, оларгъа: — Достумыз Лазар юкълап къалды, лякин Мен оны уятмагъа кетем, — деди. — Рабби, эгер о юкълап къалгъан олса, тюзелир, — деди шегиртлери. Лякин Иса Лазарнынъ ольгени акъкъында айта эди. Шегиртлер исе, Иса адий юкъу акъкъында айтты, деп тюшюне эдилер. Сонъ Иса оларгъа ачыкътан айтты: — Лазар ольди. Мен о ерде олмагъаныма сиз ичюн къуванам, чюнки шимди иман этеджексиз. Энди айдынъыз, онынъ янына барайыкъ. О вакъыт «Эгиз» адландырылгъан Тома башкъа шегиртлерге: — Айдынъыз, биз де кетейик, Онен берабер олейик! — деди. Иса о ерге барып, Лазарнынъ къабирде яткъанына дёрт кунь олгъаныны бильди. Бетания кою Ерусалимге якъын, къарарнен учь километр узакълыгъында эди. Мартагъа ве Мерьемге, агъасынынъ ольгени себебинен оларнынъ гонълюни алмакъ ичюн, чокъ еудийлер кельген эдилер. Марта Исанынъ кельгенини эшитип, Оны къаршыламагъа чыкъты. Мерьем исе эвде отура эди. — Рабби! — деди Марта Исагъа. — Эгер Сен бу ерде олгъан олсанъ, меним агъам ольмез эди. Амма шимди де билем ки, Сен Алладан не истесенъ, Алла Санъа береджек. — Сенинъ агъанъ тириледжек, — деди Иса. — Билем, эписи тириледжек вакъытта, сонъки куньде тириледжек, — деди Марта. Иса онъа шойле деди: — Мен тирилюв ве аят олам. Манъа иман эткен адам ольсе де, яшайджакъ. Яшайышында Манъа иман эткен эр ким ич бир вакъыт ольмейджек. Бунъа инанасынъмы? — Эбет, Рабби, — деди Марта. — Дюньягъа келеяткъан Месих, Алланынъ Огълу Сен олгъанынъа инанам. Буны айткъан сонъ, Марта барып, къызкъардашы Мерьемни чагъырды. — Оджа бу ерде, О сени чагъыра, — деди гизлиден Мерьемге. Мерьем буны эшиткенинен, ашыкъып еринден турды да, Исанынъ янына барды. Иса даа койге кирмезден, Марта Оны къаршылагъан ерде беклеп тура эди. Мерьемнен берабер эвде отургъан, онъа теселли берген еудийлер онынъ ашыкъып еринден турып тышарыгъа чыкъкъаныны корьдилер ве, Мерьем къабирге барып агъламагъа кетти, деп, онынъ артындан бардылар. Мерьем Иса тургъан ерге келип, Оны корьди де, аякълары тюбюне озюни ташлап: — Рабби! — деди. — Эгер Сен шу ерде олгъан олсанъ, Меним агъам ольмез эди! Иса Мерьемнинъ де, онен кельген еудийлернинъ де агълагъанларыны корьгенинен, руху чорланды, юреги сызлады. — Оны не ерге къойдынъыз? — деп сорады о. — Эфенди, барып корь, — дедилер онъа. Исанынъ козьлери яшланды. Еудийлер: — Бакъынъыз, оны не къадар севе экен, — дедилер. Лякин олардан базылары: — Мына бу адам кёрнынъ козьлерини ачты. Лазарны да ольмейип къалмасы ичюн бир шей япар экенми? — дедилер. Исанынъ руху кене чорланды. Иса къабирге кельди. Къабир бир къоба ичинде олып, онынъ агъзына таш къоюлгъан эди. Иса: — Ташны алып четке къоюнъыз! — деди. Олюнинъ татасы Марта Онъа: — Рабби, о къабир ичине къоюлгъанына дёрт кунь олды, энди къокъусы чыкъкъандыр, — деди. — «Эгер иман этсенъ, Алланынъ шерефини кореджексинъ», — деп санъа айтмадыммы? — деди Иса. Сонъра адамлар ташны четке чектилер. Иса исе козьлерини кокке котерип: — Баба, Мени эшиткенинъ ичюн Санъа шукюр, — деди. — Сен Мени эр вакъыт эшиткенинъни билем, лякин бу сёзлерни шу ерде тургъан халкъ ичюн, олар Мени Сен ёллагъанынъа инанаджакълары ичюн дедим. Шойле деди де, къатты сеснен: — Лазар, тышарыгъа чыкъ! — деп къычырды. О вакъыт, къоллары-аякълары безге сарылгъан, бетине явлукъ багълангъан, эвель олю олгъан адам чыкъып кельди. — Оны чезинъиз, кетсин, — деди Иса адамларгъа. ‌ Мерьемнен кельген еудийлернинъ чокълугъы Исанынъ япкъан ишини корип, Онъа иман эттилер. Базылары исе барып, Исанынъ япкъаныны фериселерге айтып бердилер. Ондан сонъ баш руханийлер ве фериселер Шуранынъ топлашувыны яптылар. — Бу адам чокъ бельгилер косьтере. Биз не япайыкъ? — дедилер озьара. — Эгер О, бойле девам этсе, биз исе кедер этмесек, Онъа эписи иман этеджек. Римлилер келип, топрагъымызны да, миллетимизни де басып алырлар. Олардан бири, о йылы биринджи баш руханий олгъан Каяфа: — Сиз ич бир шей бильмейсиз! Бутюн миллет гъайып олгъанындан, халкъ ичюн бир адам оледжеги яхшы олур. Буны тюшюнмединъизми? — деди. Бу сёзлерни о озь истегинден айтмагъан эди. Амма о йыл биринджи баш руханий олып, пейгъамберлик япты, Исанынъ еудий миллети ичюн оледжегини эвельден айтты. Исагъа тек шу миллет ичюн дегиль, дюньяда даркъалып кеткен, Алланынъ бутюн эвлятларыны да топлап бирлештирмек ичюн ольмек керек эди. О куньден башлап, олар Исаны ольдюрмек къарарына кельдилер. Шунынъ ичюн Иса энди еудийлер арасында ачыкъ юрмей эди. О ерден чыкъып, сахрагъа якъын олгъан топрагъына, Эфраим шеэрине барды. Шу ерде шегиртлеринен берабер къалды. Еудийлернинъ Песах Байрамы якъынлаша эди. Байрамдан эвель элялланмакъ ичюн, адамлар мемлекетнинъ эр тарафындан Ерусалимге кельдилер. Олар Исаны къыдыра эдилер, Алланынъ Сарайы азбарында топлашып, бири-биринден: «Насыл тюшюнесиз, О, байрамгъа кельмез экенми?» — деп сорай эдилер. Баш руханийлер ве фериселер исе Исаны якъаламагъа истеп, кимде-ким Онынъ къаерде олгъаныны бильсе, хабер этсин, деген эмирни чыкъардылар. ‌ Песах Байрамындан алты кунь эвель Иса Бетаниягъа кельди. Анда Иса олюлерден тирильткен Лазар яшай эди. О ерде Иса ичюн акъшамлыкъ ашыны азырладылар. Марта хызмет этмекте эди, Лазар Исанен берабер ашагъан адамлардан бири эди. О вакъыт Мерьем бир кучюк бардачыкъ темиз, паалы къокъулы ягъ кетирип, Исанынъ аякъларына якъты ве сачларынен Онынъ аякъларыны сюртип къурутты. Ягънынъ къокъусына бутюн эв толды. Исанынъ шегиртлеринден бири, Оны сатаджакъ Иуда Искариот: — Бу ягъны учь юз динаргъа сатып, фукъарелерге болип берсе, яхшыджа олмаз эдими? — деди. Бу сёзлерни о фукъарелерге къайгъыргъаны ичюн дегиль, хырсыз олгъаны ичюн айтты. Онда ортакъ акъча къутусы эди, ве о къутугъа къоюлгъан паралардан озюне алып хырсызлай эди. — О къадынны раатсызлама! — деди Иса. — О, бу ягъны Меним дефн этиледжек кунюм ичюн сакълады. Фукъарелер сизинъ аранъызда эр вакъыт оладжакълар, Мен исе эр вакъыт олмайджам. Исанынъ не ерде олгъаныны билип, о ерге чокъ еудийлер кельдилер. Олар тек Исаны дегиль, Иса олюлерден тирильткен Лазарны да корьмеге истей эдилер. Баш руханийлер Лазарны да ольдюрмеге тырыша эдилер, чюнки онынъ ичюн чокъ еудийлер кетип, Исагъа иман эте башладылар. Эртеси куню байрамгъа кельген чокъ адамлар Исанынъ Ерусалимге келеяткъаныны эшиттилер. Пальма терегининъ пытакъларыны алып, Оны къаршыламагъа чыкътылар ве кучьлю сеслернен къычырып башладылар: — Аллагъа шукюр! Раббининъ Ады иле Келеяткъанны, Исраильнинъ Падишасыны шуретленъиз! Иса бир яш эшекни тапып, устюне минди. Бу акъкъында эвельден бойле язылгъан эди: «Эй, Сион къызы, къоркъма! Сенинъ Падишанъ яш эшекке минип келеята!» Шегиртлери буны башта анъламадылар. Иса Озь шуретине тек иришкен сонъ, бу сёзлер Онынъ акъкъында язылгъаныны ве халкъ Оны бойле къаршылагъаныны хатырладылар. Иса Лазарны къабирден чагъыргъан ве олюлерден тирильткен вакъытта Онен берабер олгъан халкъ бу акъкъында шаатлыкъ эте эди. Иса бойле бельгини косьтергени акъкъында эшиткен халкъ Оны къаршыламагъа чыкъты. Фериселер исе бир-бирине: — Коресизми, энди ич бир шей япып оламайсыз. Онынъ артындан бутюн дюнья кетти! — дей эдилер. Ибадет этмек ичюн байрамгъа кельгенлер арасында юнанлар да бар эди. Олар Галилеянынъ Бетсайда шеэринден олгъан Филипнинъ алдына барып ялвардылар: — Эфенди, биз Исаны корьмеге истеймиз. Филип барып, бу акъта Андрейге айтты, сонъ Андрейнен Филип экиси Исанынъ алдына барып, Онъа айттылар. Иса оларгъа шойле джевап къайтарды: — Инсан Огълу шуретленеджек вакъты кельди. Сизге керчектен догърусыны айтам: эгер богъдайнынъ урлугъы топракъкъа тюшип ольмесе, о тек адий бир урлучыкъ олып къаладжакъ. Амма ольсе, чокъ берекет береджек. Ким озь джаныны севсе, оны гъайып этеджек. Ким бу дюньяда озь джаныны аджымаса, оны эбедий аят ичюн сакълап къалдыраджакъ. Ким Манъа хызмет этмеге истесе, Меним артымдан кельсин. Мен къаерде олсам, хызметчим де о ерде оладжакъ. Манъа хызмет эткенни Баба урьмет этеджек. Энди юрегим сызлай. Мен не айтсам экен? «Эй, Баба, Мени бу сааттен къуртар», — дейимми? Лякин Мен шу саат ичюн кельдим. Эй, Баба, Озь Адынъны шерефле! Иса буны айткъанынен, коктен: — Мен оны шерефледим ве даа шерефлейджегим, — деген сес кельди. О ерде тургъан халкъ буны эшитип, кок гудюрдиси белледи. «Ёкъ, Онен мелек лаф этти!» — деди башкъалары. Бунъа джевап берип Иса деди: — Бу сес Мен ичюн дегиль, сиз ичюн олды. Шимди бу дюнья суд этиледжек, шимди бу дюньянынъ башлыгъы тышарыгъа чыкъарылып къувуладжакъ. Мен ерден юкъарыгъа котерильгенимде, Озюме эр кесни чекеджегим. Бу сёзлерни Иса Озюнинъ насыл оледжегини бильдирмек макъсадынен айтты. Халкъ бунъа джевап берип деди: — Биз Къанундан Месих эбедий бизнен оладжагъыны эшиттик. Насыл этип Сен: «Инсан Огълуна юкъарыгъа котерильмеге керек», — дейсинъ? Ким бу Инсан Огълу? Иса оларгъа деди: — Даа къыскъа бир вакъыт ичинде ярыкъ сизнен оладжакъ. Къаранлыкъ сизни басмасын деп, ярыкъта юрюнъиз. Къаранлыкъта юрген адам къаерге кетеяткъаныны бильмей. Ярыкъ даа сизнен олгъанда, ярыкъкъа иман этинъиз, сонъ ярыкънынъ огъуллары оладжакъсыз. Бу сёзлерни айтып, Иса узакълашып гизленди. Иса халкънынъ козю огюнде о къадар чокъ бельгилерни косьтерген олса да, олар Онъа иман этмей эдилер. Ешая пейгъамбернинъ сёзлери беджериледжек эди: «Я Рабби! Бизим хаберимизге ким инанды? РАББИнинъ къудрети кимге ачылды?» Олар ана шу себептен инанып оламай эдилер. Ешая пейгъамбер даа айткъаны киби: «Рабби бу халкънынъ козьлерини кёр этти, юрегини де бир шей анъламагъан киби этти. Бойледже, олар козьлеринен корьмезлер, акъылларынен анъламазлар, оларны тедавийлесин деп, Онъа кельмезлер». Ешая буны айткъанда, Месихнинъ шуретини корип, Онынъ акъкъында айта эди. Бунъа бакъмадан, чокъ башлыкълар Исагъа иман эттилер. Лякин, синагогалардан айырылмасынлар деп, олар фериселер ичюн Исаны ачыкъ танымай эдилер. Башлыкълар Алланынъ шуретинден адамларнынъ шуретини зияде севе эдилер. Иса къычырып: — Манъа иман эткен адам Манъа дегиль, Мени Ёллагъангъа иман эте. Мени корьген адам Мени Ёллагъанны коре. Манъа иман эткен эр бир адам къаранлыкъта къалмасын деп, Мен дюньягъа ярыкъ олып кельдим. Ким Меним сёзлеримни эшитип иман этмесе, оны Мен суд этмейим. Мен дюньяны суд этмек ичюн дегиль, къуртармакъ ичюн кельдим. Мени ред этип, сёзлеримни къабул этмеген адамнынъ суд этиджиси бар — оны ахыр заманда Меним айткъан Сёзюм суд этеджек. Мен Озь Адымдан айтмадым. Мени ёллагъан Баба Манъа не айтмакъны ве насыл айтмакъны буюрды. Онынъ эмири исе эбедий аят олгъаныны билем. Мен не айтсам, Манъа Баба буюргъаныны айтам, — деди. Песах Байрамындан эвель Иса бу дюньядан Бабанынъ янына кетмек вакъты кельгенини биле эди. О, бу дюньяда Озюнъкилерни севген эди ве шимди оларны сонъунадже севди. Акъшамлыкъ ашы вакъты эди. Шейтан энди Симон Искариот огълу Иуданынъ юрегине Исаны сатмакъ ниетини къойгъан эди. Баба эр шейни Исанынъ къолуна бергенини, Алладан чыкъып, кене Алланынъ янына къайтаяткъаныны билип, Иса софра башындан турды, усть урбасыны чыкъарды, бир эльбез алды да, белине багълады. Легенге сув къойып, шегиртлерининъ аякъларыны юва, белине багълагъан эльбезнен сюртип къурута башлады. Симон Пётрнынъ янына кельгенде: — Рабби! Сен меним аякъларымны ювмагъа истейсинъми?! — деди Пётр. — Не япкъанымны шимди анъламайсынъ. Сонъ анълайджакъсынъ, — деди Иса онъа джевап берип. — Меним аякъларымны ич бир вакъыт ювмайджакъсынъ! — деди Пётр. — Эгер ювмасам, Меннен бирликте пайынъ олмайджакъ, — деди Иса. О вакъыт Симон Пётр: — Рабби, тек аякъларымны дегиль, къолларымны, башымны да юв! — деди. Иса онъа: — Ювулгъан адам бутюнлей темиз, онынъ тек аякъларыны ювмакъ керек. Сиз темизсиз, амма эпинъиз дегиль, — деди. Иса Оны сатаджакъ адамны биле эди, шунынъ ичюн: «Эпинъиз темиз дегильсиз», — деди. Шегиртлерининъ аякъларыны ювгъан сонъ, Иса усть урбасыны кийип, ерине ерлешти. Шегиртлерине деди: — Мен сизге не япкъанымны анъладынъызмы? Сиз Манъа «Оджа» ве «Рабби» дейсиз, эм догъру айтасыз, чюнки Мен бу олам. Эгер Мен Рабби ве Оджа олып, аякъларынъызны ювгъан олсам, сизге де бир-биринъизнинъ аякъларынъызны ювмакъ керек. Мен сизге орьнек косьтердим. Энди Мен сизге не япкъан олсам, сизге де ойле япмакъ керек. Сизге керчектен догърусыны айтам: къул озь эфендисинден устюн дегиль, ёлланылгъан да оны ёллагъандан устюн дегильдир. Эгер буны анъласанъыз, буны беджерип бахтлы олурсыз! Мен эпинъиз акъкъында айтмайым, — девам этти Иса. — Мен сайлагъан адамларымны билем. Лякин отьмегимни ашагъан адамнынъ Манъа къаршы табаныны котергени акъкъында Языда язылгъан сёзлер беджерильмек керек. Шимдиден, даа бу вакъиалар олмаздан эвель, Мен буны сизге айтам, чюнки бу вакъиалар олгъан сонъ, сиз иман этеджексиз ки, Мен — Одырым. Сизге керчектен догърусыны айтам: ким Мен ёллайджакъ адамны къабул этсе, Мени къабул эте. Мени къабул эткен исе Мени Ёллагъанны къабул эте. ‌ Бу сёзлерни айткъан сонъ, Исанынъ джаны пек сыкъылды. Энди ачыкътан-ачыкъ айтып башлады: — Сизге керчектен догърусыны айтам: Мени сизден биринъиз сатаджакъ. Шегиртлери исе, О, ким акъкъында айткъаныны бильмейип, шашкъынлыкънен бир-бирине бакъып тура эдилер. Олардан бири Исанынъ янында ята эди. Иса оны пек севе эди. Симон Пётр онъа, Иса ким акъкъында айткъаныны сораса, деп ишмар этти. О, Исанынъ кокрегине башыны къойып: — Рабби, о кимдир? — деп сорады. Иса джевап берип: — Мен бу пите парчасыны ашкъа батырып кимге берсем, одыр, — деди. Сонъ О, бир пите парчасыны батырып, Симон Искариот огълу Иудагъа берди. Шу ань, Иуда питени алгъанынен, онынъ ичине Шейтан кирди. — Япаджагъынъны тез-тез яп, — деди онъа Иса. Иса бу сёзлерни не ичюн айткъаныны софра этрафындакилерден ич кимсе анъламады. Акъча къутусы Иудада олгъаны ичюн, базылары тюшюндилер ки, Иса онъа: «Байрам ичюн бизге керек олгъан шейлерни сатын ал» я да «Фукъарелерге бир шей бер», — деди. Иуда исе питени алып, бирден тышарыгъа чыкъып кетти. Энди гедже тюшкен эди. Иуда чыкъып кеткен сонъ, Иса деди: — Шимди Инсан Огълу шерефленди, Инсан Огълунда Алла да шерефленди. Эгер Алла Инсан Огълунда шерефленген олса, Алла Озюнде Инсан Огълуны шерефлейджек, Оны тез арада шерефлейджек. Балалар! Мен сизлернен берабер даа аз вакъыт оладжагъым. Мени къыдыраджакъсыз. Еудийлернинъ башлыкъларына айткъаным киби, сизге де айтам: Мен кетеяткъан ерге сиз барып оламайсыз. Сизге янъы эмир берем: бир-биринъизни севинъиз. Мен сизни насыл севген олсам, сиз де бир-биринъизни шойле севинъиз. Эгер аранъызда бир-биринъизге севги олса, сиз Меним шегиртлерим олгъанынъызны эписи биледжек. Симон Пётр Исагъа деди: — Рабби, Сен къаерге кетесинъ? — Мен кетеяткъан ерге сен артымдан шимди барып оламайсынъ, амма сонъ бараджакъсынъ, — деп джевап берди онъа Иса. — Рабби, — деди онъа Пётр, — не ичюн артынъдан шимди барып оламайым? Мен Сен ичюн джанымны береджегим! Иса джевап берип: — Мен ичюн джанынъны береджексинъми? Санъа керчектен догърусыны айтам: хораз къычырмаздан эвель, сен Менден учь кере вазгечеджексинъ, — деди. — Юреклеринъиз сыкъылмасын. Аллагъа иман этесиз, Манъа да иман этинъиз! Бабамнынъ эвинде ода чокъ. Ойле олмаса эди, Мен сизге ер азырламагъа кетем, дер эдимми? Мына, Мен барып сизге ер азырлайджагъым да, кене келип, сизни яныма алып кетеджегим. Сонъ Мен олгъан ерде сиз де оладжакъсынъыз. Сиз Мен бараджакъ ёлны билесиз. — Рабби! — деди Онъа Тома. — Къаерге кетеяткъанынъны биз бильмеймиз. Ёлуны да насыл билейик? Иса онъа деди: — Мен — ёл, акъикъат ве аят олам. Бабагъа келеджек эр ким тек Меним вастамнен келе. Эгер Мени бильген олсанъыз, Бабамны да биледжексиз. Шимди Оны билесиз ве Оны корьдинъиз. Филип Онъа деди: — Рабби, бизге Бабаны косьтер, бу биз ичюн етерли! — Филип, — деди Онъа Иса. — Мен о къадар вакъыттан берли сизнен берабер олдым, ве Мени бильмейсинъми? Мени корьген адам Бабамны да корьди. Сен насыл этип, «Бизге Бабаны косьтер», дейсинъ? Мен Бабада, Баба исе Менде олгъанына инанмайсынъмы? Мен сизге айткъан сёзлерни Озюмден айтмайым, Менде олгъан Баба шу ишлерни беджере. Мен Бабада ве Бабам Менде олгъанына, Манъа инанынъыз. Эгер бунъа инанмасанъыз, ич олмадым япкъан ишлерим ичюн Манъа инанынъыз. Сизге керчектен догърусыны айтам: Манъа иман эткен адам Мен япкъан ишлеримни озю япаджакъ ве атта бундан буюк ишлер де япаджакъ, чюнки Мен Бабанынъ янына кетеятам. Меним Адымдан бир шей сорасанъыз, оны беджереджегим, ве Баба Огълунда шерефленеджек. Меним Адымдан не сорасанъыз, Мен беджереджегим. Эгер Мени севсенъиз, эмирлеримни тутаджакъсынъыз. Мен Бабадан сорайджагъым, ве О, эбедий сизнен къаладжакъ башкъа Къорчалайыджыны береджек. О — Акъикъат Рухудыр. Дюнья Оны къабул этип оламаз, чюнки Оны корьмей ве бильмей. Сиз исе Оны билесиз, чюнки О, сизнен булуна ве ичинъизде къаладжакъ. Сизни оксюз къалдырмам, янынъызгъа къайтып келеджем. Бираздан сонъ дюнья Мени корьмейджек. Амма сиз Мени кореджексиз. Мен яшамакътам, сиз де яшайджакъсыз. Шу куню биледжексиз ки, Мен Бабамда, сиз Менде ве Мен сизде олам. Меним эмирлеримни тутып беджерген адам Мени севе. Мени севген адамны Бабам да севеджек. Мен де оны севеджем ве онъа Озюмни косьтереджем, — деди Иса. Сонъ Иуда (Искариот дегиль): — Рабби, Сен не ичюн Озюнъни дюньягъа дегиль, лякин бизге косьтермеге истейсинъ? — деди. Иса онъа шойле джевап берди: — Мени севген адам сёзюмни тутаджакъ, ве Бабам оны севеджек. Биз онъа келип, онен яшайджакъмыз. Мени севмеген адам сёзлеримни тутмайджакъ. Сиз эшиткен сёз Меним дегиль, Мени ёллагъан Бабанынъ сёзюдир. Буны Мен даа сизнен олгъанымда айттым. Къорчалайыджы исе, Меним Адымдан Баба ёллайджакъ Мукъаддес Рух, сизге эр шейни огретеджек ве Меним сизге айткъан эписи сёзлеримни акъылынъызгъа кетиреджек. Мен сизге барышыкъ къалдырам, Озь барышыгъымны сизге берем. Дюнья бергени киби Мен бермейим. Юреклеринъиз сыкъылмасын, къоркъманъыз. Сизге айткъанымны: «Мен сизден кетеятам ве кене къайтаджам», — эшиттинъиз. Эгер Мени севген олсанъыз, «Бабамнынъ янына кетеятам», — дегениме къуваныр эдинъиз, чюнки Бабам Менден буюктир. Бу шейлер ерине кельгенинен иман этинъиз деп, олар даа олмаздан эвель, Мен шуны сизге айттым. Сизнен лаф этмек ичюн чокъ вакътым къалмады. Бу дюньянынъ башлыгъы келеята. Онынъ пайы Менде ёкъ. Лякин дюнья бильсин ки, Мен Бабаны севем ве Бабанынъ Манъа буюргъаныны беджерем. Энди турунъыз, бу ерден кетейик. Мен — акъикъий юзюм асмасы олам, Бабам исе — багъджыдыр. Мендеки мейва бермеген эр бир пытакъны О, кесип ташлай. Мейва берген эр бир пытакъны исе, даа чокъ мейва берсин деп, пытап темизлей. Меним сизге айткъан сёзюм ичюн сиз энди темизсинъиз. Менде олунъыз, Мен де сизде оладжагъым. Асмада къалмагъан пытакъ озь-озюнден мейва берип оламай; сиз Менде къалмасанъыз, мейва берип оламазсыз. Мен — юзюм асмасы олам, сиз — пытакъларысынъыз. Менде олгъан, Мен де онда олгъан адам чокъ мейва бере. Менсиз исе ич бир шей япып оламайсыз. Ким Менде олмаса, кесильген пытакъ киби атыладжакъ ве къуруйджакъ. Бойле пытакъларны джыйып, атешке атып якъалар. Эгер сиз Менде къалсанъыз ве сёзлерим сизде къалса, истегенинъизни соранъыз, сизге бериледжек. Сиз чокъ мейва берсенъиз ве Меним шегиртлерим олсанъыз, Бабам шерефленеджек. Бабам Мени насыл севген олса, Мен де сизни ойле севдим. Меним севгимде булунынъыз. Мен Бабамнынъ эмирлерини тутып, Онынъ севгисинде булунам. Сиз де Меним эмирлеримни тутсанъыз, Меним севгимде булунаджакъсыз. Меним къуванчым сизде олсун ве сизинъ къуванчынъыз бутюнлей олсун деп, Мен бу сёзлерни сизге айттым. Меним эмирим шудыр: Мен сизни насыл севген олсам, сиз де бир-биринъизни ойле севинъиз. Ким озь джаныны достлары ичюн берсе, бундан юксек севги ёкъ. Эгер сиз буюргъанларымны беджерсенъиз, сиз Меним достларымсыз. Мен сизге энди «къул» демейим. Къул эфендисининъ не япкъаныны бильмей де. Сизге «достларым» дедим, чюнки сизге Бабамдан эшиткен эр шейни бильдирдим. Сиз Мени сайлагъанынъыз дегиль, сизни Мен Озюм сайладым, юрмеге ве гъайып олмайджакъ мейва бермеге тайин эттим. Шунынъ ичюн, Меним Адымдан Бабадан не истесенъиз, О, сизге береджек. Мен сизге буюрам: бир-биринъизни севинъиз! Эгер дюньянынъ сизни кореджек козю олмаса, билинъиз ки, сизден эвель онынъ Мени кореджек козю ёкъ эди. Сиз бу дюньядан олгъан олсанъыз, дюнья сизни озюнъки киби север эди. Амма сиз бу дюньядан олмагъанынъыз, Мен сизни дюньядан сайлап алгъаным ичюн, дюньянынъ сизни кореджек козю ёкъ. «Къул озь эфендисинден устюн дегиль», — деген лафны акъылынъызда тутунъыз. Эгер Мени къувгъан олсалар, сизни де къуваджакълар. Эгер Меним сёзлеримни туткъан олсалар, сизинъкилерини де тутаджакълар. Адамлар сизге бунынъ эписини Меним Адым ичюн япаджакълар, чюнки Мени Ёллагъанны бильмейлер. Эгер Мен келип оларгъа айтмагъан олсам, оларда гуна олмаз эди. Энди исе гунасына сылтав къалмады. Мени кореджек козю олмагъан адамнынъ Бабамны да кореджек козю ёкъ. Эгер Мен оларнынъ арасында башкъалары асыл япып оламагъан ишлерни япмагъан олсам, оларда гуна олмаз эди. Энди исе ишлеримни корип, Мени де, Бабамны да кореджек козю олмады. Лякин себепсиз Мени кореджек козьлери къалмагъаны акъкъында Къанунында язылгъан сёзлер беджерильмек керек. Бабамдан Мен сизге Къорчалайыджыны ёллайджам. О, Бабамдан чыкъаяткъан Акъикъат Рухудыр. О кельгенде, Меним акъкъымда шаатлыкъ этеджек. Сиз де шаатлыкъ этеджексиз, чюнки сиз башындан Меннен берабер эдинъиз. Сиз ёлдан урулманъыз деп, Мен буны сизге айттым. Сизни синагогадан айыраджакълар. Ойле заман келеята ки, сизни ольдюрген эр бир адам, буны япып, Аллагъа хызмет этем, деп тюшюнеджек. Бу ишлерни япаджакълар, чюнки олар не Бабамны, не Мени таныдылар. Вакъты-саати кельгенде, сёзлеримни хатырланъыз деп, Мен буны сизге бильдирдим. Сизге буны эвельден айтмадым, чюнки сизнен берабер эдим. Энди Мени Ёллагъаннынъ янына кетем. Аранъыздан ич кимсе Менден: «Къайда кетесинъ?» — деп сорамай. Лякин буны сизге айткъаным ичюн, юреклеринъиз гъам-къайгъыгъа толды. Сизге акъикъатны айтам: Меним кетеяткъаным сиз ичюн файдалыдыр. Эгер Мен кетмесем, Къорчалайыджы сизге кельмез. Эгер кетсем, Оны сизге ёллайджагъым. О келип, гуна, инсафлыкъ ве суд акъкъында дюньянынъ къабаатыны белли этеджек. Гуна акъкъында, чюнки адамлар Манъа иман этмейлер. Инсафлыкъ акъкъында, чюнки Мен Бабагъа кетеятам, ве сиз Мени энди корьмейджексиз. Суд акъкъында, чюнки бу дюньянынъ башлыгъы суд этильгендир. Сизге даа чокъ шей айтмакъ керегим, лякин шимди оны анълап оламайсыз. Амма Акъикъат Руху кельгенде, О, сизни бутюн акъикъат ёлуна алып бараджакъ. О, Озюнден айтмайджакъ. Не эшитсе, шуны айтаджакъ ве келеджекте оладжакъларны ачыкъ-айдын этеджек. О, Мени шерефлейджек, чюнки Менден эшиткен шейлерни сизге ачыкъ-айдын этеджек. Бабанынъ олгъан эр шейи Менимкидир. Ана шу себептен, О, Менден эшиткен шейлерни сизге ачыкъ-айдын этеджек, дейим. Бираздан сиз Мени корьмейджексиз, бираздан да кене Мени кореджексиз. О вакъыт Исанынъ шегиртлери озьара: — Онынъ бизге: «Бираздан сиз Мени корьмейджексиз, бираздан да кене Мени кореджексиз» ве «Мен Бабамнынъ янына кетем», — айткъанынынъ манасы не? — дедилер. Сонъ олар: — «Бираздан» дегенинен не айтмагъа истей? Биз анълап оламаймыз! — дей эдилер. Иса, шегиртлери Ондан бу шейлер акъкъында сорамагъа истегенлерини билип, деди: — «Бираздан Мени корьмейджексиз, бираздан да кене Мени кореджексиз», — деген сёзлерим акъкъында деп сорашасызмы? Сизге керчектен догърусыны айтам: сиз агълайджакъсыз ве юреклеринъиз янаджакъ, дюнья исе къуванаджакъ. Сиз дертлер чекеджексиз, лякин дертлеринъиз къуванчкъа айланаджакъ. Бала догъгъан къадын дертлер чеке, чюнки онынъ вакъты кельди. Амма бала догъгъандан сонъ, дертлерини унута, чюнки дюньягъа янъы адамнынъ кельгенине къувана. Сиз де шимди дертлер чекесиз. Лякин Мен сизни кене кореджем, юреклеринъиз къуванчкъа толаджакъ, ве къуванчынъызны сизден ич кимсе тутып аламаз. О куню Менден ич бир шей сорамайджакъсыз. Сизге керчектен догърусыны айтам: эгер Меним Адымдан Бабадан не сорасанъыз, О, сизге береджек. Шимдигедже Меним Адымдан Бабадан ич бир шей сорамадынъыз. Соранъыз ве аладжакъсыз, ве къуванчынъыз там оладжакъ. Бу шейлерни Мен сизге кинаенен айттым. Лякин ойле бир вакъыт келе ки, энди сизге кинаенен айтмайджагъым, Баба акъкъында ачыкътан-ачыкъ айтаджагъым. О куню Меним Адымдан сорайджакъсыз. Мен, сиз ичюн Бабадан сорайджагъым, демейим. Баба Озю сизни севе, чюнки сиз Мени севип, Алладан чыкъкъаныма инандынъыз. Мен Бабадан чыкъып, дюньягъа кельдим. Энди кене дюньядан кетип, Бабагъа къайтам. — Мына, шимди Сен ачыкъ-айдын айтасынъ, кинаенен лаф этмейсинъ, — деди шегиртлер Исагъа. — Шимди билемиз ки, Сен эр шейни билесинъ ве ич бир адамгъа Сенден сорамакънынъ кереги ёкъ. Шунынъ ичюн биз Сен Алладан кельгенинъе инанамыз. — Энди инанасынъызмы? — деди Иса оларгъа. — Мына, ойле вакъыт келеята ве энди кельди ки, эр биринъиз озь тарафынъызгъа къачаджакъсыз, ве Мен бир Озюм олып къаладжагъым. Амма Мен ялынъыз дегилим, чюнки Баба Меннен берабер. Сиз Менде барышыкъ тапмакъ ичюн буларны сизге айттым. Дюньяда къаза-беля ичинде яшарсынъыз. Лякин джесюр олунъыз: Мен бу дюньяны енъдим. Шу сёзлерден сонъ Иса козьлерини кокке котерип, деди: — Эй, Баба! Вакъыт кельди. Огълунъ Сени шерефлесин деп, Огълунъны шерефле. Сен Огълунъа берген адамларнынъ эписине О, эбедий аят берсин деп, Сен Онъа бутюн яшагъанларнынъ устюнде къудрет бердинъ. Эбедий аят исе — Сени, бирден-бир акъикъий Алланы, эм де Сен ёллагъан Иса Месихни танып-бильмектир. Манъа берген вазифенъни беджерип, Мен Сени ер юзюнде шерефледим. Мына, Баба, Сенинъ огюнъде Мени шерефле. Дюнья яратылмаздан эвель Сенинъ огюнъде Менимки олгъан шерефни Манъа къайтар. Сен дюньядан Манъа берген адамларгъа Сенинъ Адынъны ачтым. Олар Сенинъ эдилер, ве Сен оларны Манъа бердинъ, ве олар Сенинъ Сёзюнъни сакъладылар. Олар энди билелер ки, Сен Манъа берген эр шей Сенден келе. Манъа берген сёзлеринъни оларгъа айттым. Олар сёзлеринъни къабул этип, Мен Сенден чыкъып кельгенимни керчектен анъладылар, Мени Сен ёллагъанынъа инандылар. Мен олар ичюн сорайым. Дюнья ичюн дегиль, Сен Манъа берген адамлар ичюн сорайым, чюнки олар Сенинъкидир. Меним эр бир шейим — Сенинъки, Сенинъ эр бир шейинъ исе — Менимкидир. Меним шерефим оларнен багълы. Мен энди бу дюньяда олмайджам. Олар бу дюньяда къалалар, Мен исе Санъа къайтам. Эй, Мукъаддес Баба! Оларны Сен Манъа берген Адынъда сакъла, олар да Биз киби бирлик олсунлар. Мен оларнен олгъанымда, оларны Сен Манъа берген Адынъда сакълап къорчаладым. Олардан ич бири гъайып олмады. Тек джеэннемге тюшеджек адам гъайып олды, чюнки Язы беджерильмек керек эди. Энди Санъа къайтам. Меним къуванчым оларда там олмакъ ичюн, даа дюньяда олгъанымда, шуны айтам. Мен оларгъа Сенинъ Сёзюнъни бильдирдим. Дюньянынъ оларны кореджек козю ёкъ, чюнки Мен бу дюньядан олмагъаным киби, олар да бу дюньядан дегиллер. «Оларны дюньядан ал», — демейим, лякин «Оларны яманлыкътан къорчала», — дейим. Мен бу дюньядан олмагъаным киби, олар да бу дюньядан дегиллер. Оларны акъикъат кучюнен азиз эт. Сенинъ Сёзюнъ — акъикъаттыр. Сен Мени дюньягъа ёллагъанынъ киби, Мен де оларны дюньягъа ёлладым. Олар акъикъатта азиз олсунлар деп, Мен Озюмни олар ичюн Санъа багъышлайым. Мен тек олар ичюн сорамайым, оларнынъ лафыны эшитип Манъа иман этеджеклер ичюн де сорайым. Оларнынъ эписи бирлик олсунлар. Эй, Баба, Сен Менде ве Мен Сенде олгъаным киби, олар да Бизде олып, бирлик олсунлар. Сонъ дюнья Мени Сен ёллагъанынъа инанаджакъ. Биз бирлик олгъанымыз киби, олар да бирлик олсунлар деп, Сен Манъа берген шерефинъни Мен оларгъа да бердим. Сен Менде, Мен исе оларда олам. Олар там бирлик олсунлар. Сонъра дюнья Мени Сен ёллагъанынъны ве, Мени насыл севсенъ, оларны да ойле севгенинъни биледжек. Эй, Баба! Сен Манъа берген адамлар Меннен берабер бир ерде оладжакъларыны истейим. Мени дюнья яратылмаздан эвель севгенинъ ичюн, Сен Манъа берген шерефимни олар корьсюнлер. Эй, адалетли Баба! Дюнья Сени танымагъан олса да, Сени Мен таныдым. Бу адамлар да Мени Сен ёллагъанынъны бильдилер. Оларда Манъа олгъан севгинъ олсун ве Мен оларда олайым деп, Мен оларгъа Сенинъ Адынъны бильдирдим ве даа бильдиреджегим. ‌ Бу сёзлерни айткъан сонъ, Иса Озь шегиртлеринен о ерден чыкъып, Кидрон вадийининъ башкъа тарафына кечти. Шу ерде бир багъ бар эди. Иса шегиртлеринен берабер багънынъ ичине кирдилер. Исаны саткъан Иуда о ерни биле эди, чюнки Иса шегиртлеринен берабер о ерде сыкъ-сыкъ топлаша эдилер. Бойлеликнен, Иуда бир арбий болюкни эм де баш руханийлерден ве фериселерден мемурларны алып, о ерге кельди. Къолларында лампатлар, мешъаллер ве силя бар эди. Иса, Озюне оладжакъ эр шейни биле эди. О, адамларнынъ огюне чыкъып, сорады: — Кимни къыдырасыз? — Назаретли Исаны, — деп джевап берди олар. — Бу Меним, — деди Иса. (Исаны саткъан Иуда оларнынъ арасында эди.) Иса: «Бу Меним», — дегенинен, олар арткъа чекилип, озьлерини ерге ташладылар. Иса олардан кене сорады: — Кимни къыдырасыз? — Назаретли Исаны, — дедилер олар. — Сизге айттым да, бу Меним. Эгер Мени къыдырсанъыз, бу адамларны йиберинъиз, кетсинлер, — деди оларгъа Иса. Шунынънен, Онынъ эвельден: «Сен Манъа берген адамлардан ич бирисини гъайып этмедим», — деген сёзлери беджерильмек керек эди. Шу ань Симон Пётр озь къылычыны чыкъарды да, баш руханийнинъ къулуны урып, онынъ онъ къулагъыны кести. Къулнынъ ады Малхос эди. Иса Пётргъа: — Къылычынъны къынына сакъла! Бабам Манъа берген къадени ичмемми? — деди. О вакъыт болюкнинъ аскерлери, бинъбашы ве еудийлернинъ мемурлары Исаны якъалап багъладылар. Оны башта Аннаснынъ алдына алып кельдилер. Аннас о йылы баш руханий олгъан Каяфанынъ къайнатасы эди. Эвельден еудий башлыкъларына: «Халкъ ичюн бир адамнынъ ольгени яхшыджа», — деп акъыл огреткен адам Каяфа эди. Исанынъ артындан Симон Пётр ве даа башкъа бир шегирт кеттилер. Бу шегирт баш руханийнен таныш эди, шунынъ ичюн о, Исанен берабер баш руханийнинъ азбарына кирди. Пётр исе тышарыда, къапунынъ янында токътап къалды. Сонъ баш руханийнен таныш олгъан шегирт чыкъты ве къапуны къаравул эткен къызгъа бир шейлер айтып, Пётрны ичериге алып кирди. О вакъыт, къапуны къаравул эткен къыз Пётрдан: — Сен де о адамнынъ шегиртлеринден дегильсинъми? — деп сорады. — Ёкъ! — деди Пётр. Ава сувукъ олгъаны ичюн, о ерде тургъан къуллар ве мемурлар комюрден атеш якъып, къызына эдилер. Пётр да оларнен берабер къызынып тура эди. О вакъыт баш руханий Исагъа Онынъ шегиртлери ве огретюви акъкъында суаллер бере эди. Иса онъа джевап берди: — Мен бутюн дюньягъа ачыкъ айттым. Эр вакъыт еудийлернинъ эписи топлашкъан синагогаларда ве Алланынъ Сарайында огреттим, гизли ич бир шей айтмадым. Не ичюн Менден сорайсынъ? Меним лафларымны эшиткенлерден сорап биль, олар айткъанымны билелер. Иса буларны айткъан вакъытта, якъын тургъан мемурлардан бири Исанынъ бетине урып: — Баш руханийге насыл джевап бересинъ? — деди. Иса джевап берип: — Эгер Мен янълыш айткъан олсам, о, янълыш олгъаны акъкъында шаатлыкъ бер. Эгер догъру айткъан олсам, не ичюн Мени урасынъ? — деди. Бундан сонъ Аннас Исаны багълангъан алда баш руханий Каяфагъа ёллады. Симон Пётр исе даа къызынып тура эди. — Сен де Онынъ шегиртлеринден дегильсинъми? — деп сорадылар ондан. — Ёкъ! — деп инкяр этти о. Баш руханийнинъ къулларындан бири Пётр къулагъыны кесип ташлагъан адамнынъ сою эди. Бу къул Пётргъа: — Багъчада Онен берабер сени корьмедимми? — деди. Пётр кене инкяр этти. Шу ань хораз къычырды. ‌ Исаны Каяфанынъ эвинден преториягъа алып бардылар. Саба эрте эди. Песах ашыны ашамагъа истеп, еудийлер арамланмакъ истемедилер ве преториягъа кирмедилер. Шу себептен Пилат тышарыгъа, оларнынъ алдына чыкъты. — Бу адамны неде къабаатлайсыз? — деп сорады. — Эгер О, яманлыкъ япмагъан олса, Оны санъа алып кетирмез эдик, — деп джевап берди олар. — Оны озюнъиз алынъыз да, озь Къанунынъыз боюнджа суд этинъиз, — деди Пилат. — Бизим ич кимсени олюм джезасына бермеге акъкъымыз ёкъ, — деди онъа еудийлер. Шунынънен, Исанынъ келеджек олюми акъкъында айткъан сёзлери ерине кельмек керек эди. Пилат преториягъа къайтып, Исаны чагъырды да: — Еудийлернинъ Падишасы Сен оласынъмы? — деп сорады. — Бу лаф озюнъден чыкътымы, я да Меним акъкъымда санъа башкъалары айттылармы? — деп сорады Иса. — Не, мен еудийимми? Сени манъа Озь халкъынъ, Озь баш руханийлеринъ якъалап бердилер. Сен насыл иш яптынъ? — деди Пилат. Иса джевап берди: — Меним Падишалыгъым бу дюньядан дегиль. Эгер Падишалыгъым бу дюньядан олгъан олса, Мен еудий башлыкъларынынъ къолуна берильмемек ичюн, хызметчилерим курешир эдилер. Ёкъ, Меним Падишалыгъым бу ерден дегиль. — Демек, Сен Падишасынъмы? — деди Пилат. — Буны сен озюнъ айтасынъ, — деди Иса. — Мен акъикъат акъкъында шаатлыкъ этмек ичюн догъдым ве шу макъсатнен дюньягъа кельдим. Ким акъикъат тарафында олса, Меним сесимни эшите. ‌ — Акъикъат недир? — деп сорады Пилат. Буны айтты да, кене тышарыгъа, еудийлернинъ алдына чыкъты. — Мен Онда ич бир къабаат тапмайым, — деди оларгъа. — Сизинъ бир адетинъиз бар: сиз ичюн Песах Байрамында бир мабюсни азат этем. Истейсизми, сизге еудийлернинъ Падишасыны азат этейим? Лякин олар кене къычырып: — Оны дегиль, Бараббаны азат эт! — дедилер. Барабба исе айдут эди. О вакъыт Пилат Исаны къамчыламагъа буюрды. Аскерлер тикенлерден тадж ясап, Онынъ башына кечирдилер, устюне мор тюслю урба кийдирдилер. Исанынъ янына келип: — Яшасын еудийлернинъ Падишасы! — деп, Онынъ бетине ура эдилер. Сонъ Пилат кене тышарыгъа чыкъып, халкъкъа: — Мына, Оны огюнъизге чыкъараджам. Билинъиз: мен Онда ич бир къабаат тапмадым! — деди. О вакъыт, башына тикенли тадж, устюне мор тюслю урба кийильген Иса тышарыгъа чыкъты. — Мына, о адам! — деди Пилат оларгъа. Баш руханийлер ве мемурлар Исаны корип: — Оны хачкъа мыхла, хачкъа! — деп къычырдылар. — Оны сиз алынъыз да, хачкъа мыхланъыз! Мен Онда ич бир къабаат тапмадым, — деди Пилат оларгъа. Еудийлер онъа джевап берип: — Бизде Къанун бар. Къанунымыз боюнджа Онъа ольмек керек, чюнки О, Озюни Алланынъ Огълу япты, — дедилер. Пилат буны эшитип, даа чокъ къоркъты. Къайтып, преториягъа кирди ве Исадан: — Сен къаерденсинъ? — деп сорады. Лякин Иса онъа джевап бермеди. — Манъа джевап бермейсинъми? — деди Пилат. — Сени хачкъа мыхламагъа да, азат этмеге де къудретим олгъаныны бильмейсинъми? Иса джевап берди: — Эгер санъа юкъарыдан берильмеген олса, сенде Меним устюмде ич бир къудретинъ олмаз эди. Шу себептен Мени сенинъ къолунъа бергеннинъ гунасы сенинъ гунанъдан буюк. Бу сёзлерден сонъ Пилат Исаны азат этмеге чаресини къыдырып башлады. Амма еудийлер къычырып: — Эгер Оны азат этсенъ, Сен императорнынъ досту дегильсинъ! Озюне падиша деген эр бир адам императоргъа къаршыдыр! — дедилер. Пилат бу сёзлерни эшитип, Исаны тышарыгъа алып чыкъты, озю исе еудийдже «Габбата» деген Таш Тёшеме устюндеки къады курсюсине отурды. Шу куню азырланув куню, Песах Байрамынынъ арфеси эди. Вакъыт уйлеге якъын эди. Пилат еудийлерге: — Мына, Падишанъыз! — деди. — Ёкъ эт Оны, ёкъ эт! Хачкъа мыхла! — деп къычырды олар. — Сизинъ Падишанъызны хачкъа мыхлайыммы? — деп сорады Пилат. — Императордан башкъа падишамыз ёкъ, — деди баш руханийлер. Ахыр-сонъу Пилат Исаны хачкъа мыхламакъ ичюн оларгъа берди. Олар Исаны алып кеттилер. Иса Озь хачыны котерип, «Къафа Ери», еудийдже Голгофа деген ерге кельди. О ерде Исаны хачкъа мыхладылар. Онен берабер даа эки адамны мыхладылар, Иса ортада, бириси онъ, экинджиси сол тарафта эдилер. Пилат: «Назаретли Иса, еудийлернинъ Падишасы» деп яздырды да, языны хачнынъ тёпесине астырды. Иса хачкъа мыхлангъан ер шеэрге якъын олгъаны ичюн, бу языны чокъ адам окъуды. Язы еудий, латин ве юнан тиллеринде язылгъан эди. Еудийлернинъ баш руханийлери Пилаткъа барып, шойле дедилер: — «Еудийлернинъ Падишасы» деп язма. «Бу адам: “Мен еудийлернинъ Падишасым”, — деди» деп яз. — Нени язгъан олсам, шуны яздым, — деди Пилат. Аскерлер Исаны хачкъа мыхлагъан сонъ, Онынъ урбасыны алдылар. Эр бир аскерге айырып, усть урбасыны дёрт парчагъа больдилер. Тюп урбасы исе къалды. О, бойдан-бойгъа тикишсиз токъулгъан эди. Аскерлер бир-бирине: — Буны йыртмайыкъ, о ичюн джереп чекейик, кимге тюшсе, онынъки олсун, — дедилер. Шунынънен, Язынынъ сёзлери: «Урбаларымны озьара болелер, кийимлерим ичюн джереп чекелер», — беджерильмек керек эди. Аскерлер бойле де яптылар. Исанынъ хачы янында Онынъ анасы, анасынынъ татасы, Клопаснынъ апайы Мерьем ве магдалалы Мерьем тура эдилер. Иса анасыны ве янында Озюнинъ севимли шегирти тургъаныны корьди де, анасына: — Эй, къадын, мына бу сенинъ огълунъ! — деди. Сонъ шегиртине: — Мына бу сенинъ ананъ! — деди. О вакъыттан башлап, о шегирт Мерьемни озь эвине алды. ‌ Бундан сонъ Иса энди эр шей беджерильгенини билип, Язы сонъунадже беджерильсин деп: — Сувсадым! — деди. О ерде экши шарапкъа толу бир савут бар эди. Аскерлер сюнгерни экши шарапкъа батырдылар ве эзов отунынъ деметине илиштирип, Исанынъ агъзына узаттылар. Иса бир ютум шарап ичип: — Эр шей ерине кельди! — деди де, башыны эгип джан берди. О куню — азырланув куню, раатлыкъ кунюнинъ арфеси эди. Беденлер хачларда раатлыкъ кунюнде, хусусий буюк бир байрам кунюнде къалмасынлар деп, еудийлер Пилаттан, хачкъа мыхлангъан адамларнынъ балдырларыны сындырып, беденлерини хачлардан аладжакъларыны истедилер. Аскерлер барып, Исанен берабер хачкъа мыхлангъан биринджи, сонъ экинджи адамнынъ балдырларыны сындырдылар. Исанынъ янына барып, Онынъ энди ольгенини корьдилер ве балдырларыны сындырмадылар. Лякин аскерлерден бири Исанынъ багърыны мызракънен тешти. Шу дакъкъасы Онынъ багърындан къан ве сув акъып чыкъты. Буны корьген адам, сиз де иман этинъиз деп, шаатлыкъ этти. Онынъ шаатлыгъы догърудыр, о, акъикъатны айткъаныны биле. Бу шейлер, кемиклери сындырылмайджагъы акъкъында деген Язы беджерильсин деп, олды. Язынынъ башкъа бир еринде айтылгъан ки, олар «озьлери тешип ольдюрген инсангъа бакъаджакълар». ‌ Бундан сонъ ариматеялы Юсуф Пилаттан Исанынъ беденини хачтан тюшюрмеге разылыкъ сорады. Юсуф Исанынъ шегирти эди, лякин гизлиден, чюнки еудийлерден къоркъа эди. Пилат онъа разылыкъ берди. О вакъыт Юсуф барып, Исанынъ беденини хачтан алды. Онен берабер Никодим де кетти. О, эвельден, гедже Исагъа кельген эди. О, бир буюк бардакъ мюрнен алоэ къарышмасыны алып кельди. Олар экиси Исанынъ беденини алып, еудийлернинъ дефн адетлерине коре, Оны бу къокъулы шейлернен кетен безге сардылар. Иса хачкъа мыхлангъан ерде бир багъча бар эди. О багъчада даа ич бир кимсе дефн этильмеген янъы къабир бар эди. Еудийлернинъ раатлыкъ кунюне азырланув куню олгъаны ичюн, олар, бу ер якъын, деп, Исаны шу къабирге къойдылар. ‌ Афтанынъ биринджи куню саба эрте, даа къаранлыкъ олгъанда, магдалалы Мерьем къабирнинъ янына келип, къабир агъзындаки ташнынъ авдарылгъаныны корьди. О, чапып, Симон Пётргъа ве башкъа, Исанынъ севимли шегиртине кельди де: — Олар Раббини къабирден алып кеткенлер, Оны не ерге къойгъанларыны бильмеймиз, — деди. Шу ань Пётр ве башкъа шегирт чыкъып, къабир тарафына кеттилер. Экиси берабер чапып бардылар. Амма о шегирт Пётрдан тездже чапып, къабирге биринджи барып етти. О эгилип ичериге козь ташлады, о ерде тек кетен безлер яткъаныны корьди, лякин озю къабирге кирмеди. Онынъ артындан Симон Пётр келип чыкъты ве къабирге кирип, ерде яткъан кетен безлерни корьди. Исанынъ башына сарылгъан явлукъ исе кетен безлернен берабер дегиль, айыры ерде сарылып къоюлгъан эди. О вакъыт эвель кельген шегирт де къабирге кирди ве буны корип, иман этти. Лякин Иса олюлерден тириледжек, деген Языны олар даа анъламай эдилер. Сонъ шегиртлер кене озь эвлерине къайтып кеттилер. Мерьем исе къабирнинъ янында турып, агълай эди. Агълай-агълай, бир эгилип къабир ичине бакъты. Анда беяз урба кийген эки мелекни корьди. Бири Исанынъ бедени яткъан ернинъ башы уджунда, экинджиси исе аякъ уджунда отура эди. Олар Мерьемге: — Эй, къадын, сен не ичюн агълайсынъ? — дедилер. — Раббимни алып кеткенлер, Оны къаерге къойгъанларыны бильмейим, — деди о. Буны айткъанынен, артына айланып, онынъ янында тургъан Исаны корьди. Лякин Онынъ Иса олгъаныны бильмеди. — Эй, къадын, сен не ичюн агълайсынъ? Кимни къыдырасынъ? — деди онъа Иса. Мерьем Оны багъчаджы белледи. Онъа: — Эфенди, эгер сен Оны алып кеткен олсанъ, къаерге къойгъанынъны манъа айт, мен Оны барып алайым, — деди. Иса онъа: — Мерьем! — деди. Мерьем айланып, еудий тилинде: — Раввуни! — деди. (Демек, «Оджам».) — Манъа тийме! — деди Иса Мерьемге. — Мен Бабамнынъ янына даа котерильмедим. Бар да, агъа-къардашларыма шойле айт: «Мен Озь Бабама ве сизинъ Бабанъызгъа, Меним Аллама ве сизинъ Алланъызгъа котерилем». О вакъыт магдалалы Мерьем шегиртлерге барып: — Мен Раббини корьдим! — деди, Иса онъа нелер айткъаныны да икяе этти. Шу куннинъ акъшамында, афтанынъ биринджи кунюнде шегиртлер, еудий башлыкъларындан къоркъып, эвнинъ къапуларыны къапатып отура эдилер. О вакъыт Иса пейда олды. Шегиртлернинъ ортасында турып, оларгъа: — Селям алейкум! — деди. Буны айтып, оларгъа къолларыны ве багърыны косьтерди. Шегиртлер Раббини корип, пек севиндилер. Иса оларгъа кене: — Селям алейкум! Бабам Мени ёллагъан киби, Мен де сизни ойле ёллайым, — деди. Шойле деп, оларнынъ устюне уфюрди ве: — Мукъаддес Рухны къабул этинъиз, — деди. — Кимнинъ гуналарыны багъышласанъыз, олар багъышлангъан олур. Кимнинъ гуналарыны багъышламасанъыз, олар багъышланмагъан къалыр. Он эки шегиртинден бири, «Эгиз» адландырылгъан Тома, Иса кельген вакъытта о ерде шегиртлернинъ арасында ёкъ эди. Башкъа шегиртлер онъа: — Биз Раббини корьдик, — дедилер. Тома оларгъа шойле деди: — Мен Онынъ къолларындаки мых яраларыны корьмегенимдже, Онынъ мых яраларына озь пармагъымны тийдирмегенимдже, къолумны Онынъ багърына къоймагъанымдже, инанмам. Секиз куньден сонъ Исанынъ шегиртлери кене эвде топлаштылар. Оларнен берабер Тома да эди. Къапулары къапалы олгъан олса да, Иса кельди ве оларнынъ ортасында турып: — Селям алейкум! — деди. Сонъ Томагъа бакъып: — Пармагъынъны мында къой, Меним къолларыма бакъ. Къолунъны узат да, оны багърыма къой. Энди имансыз олма, иманлы ол! — деди. Тома Исагъа: — Меним Раббим ве меним Аллам! — деп джевап берди. Иса онъа шойле деди: — Сен Мени корьгенинъ ичюн инандынъ. Корьмейип инанаджакълар не къадар бахтлылар! Иса шегиртлерининъ огюнде даа чокъ башкъа, бу китапта язылмагъан бельгилер косьтерди. Шу исе, Иса — Месих, Алланынъ Огълу олгъанына инанынъыз деп ве инанып, Онынъ Адындан аятны алынъыз деп, язылгъандыр. Бундан сонъ Тиберия голю ялысында Иса кене шегиртлерине корюнди. Озюни бойле этип косьтерди: Симон Пётр, «Эгиз» адландырылгъан Тома, Галилеянынъ Кана шеэринден олгъан Натанель, Зебедайнынъ огъуллары ве башкъа эки шегирт бир ерде эдилер. Симон Пётр башкъаларына: — Мен балыкъ тутмагъа кетем, — деди. — Биз де сеннен берабер барайыкъ, — деди олар. Сонъ барып, олар къайыкъкъа миндилер. Лякин шу геджеси ич бир шей тутмадылар. Кунь догъгъанда, Иса ялыда турмакъта эди. Шегиртлер Онынъ Иса олгъаныны анъламадылар. — Достлар, сиз балыкъ тутмадынъызмы? — деп сорады Иса олардан. — Ёкъ, — деди олар. — Балыкъ сачманъызны къайыкънынъ онъ тарафындан ташланъыз, тутарсыз, — деди Иса. Олар сачманы ташладылар ве, балыкъ о къадар чокъ олгъанындан, оны чыкъарып оламадылар. О вакъыт Исанынъ севимли шегирти: — О, Раббидир! — деди Пётргъа. Симон Пётр Онынъ Рабби олгъаныны эшиткенинен, эвельден чыкъарып ташлагъан усть урбасыны кийди де, озюни гольге атты. Башкъа шегиртлер исе балыкъкъа толу сачманы чекип, къайыкъта кельдилер. Олар ялыгъа якъын, къарарнен 100 метр авлакъта эдилер. Ялыгъа чыкъкъанларында, янгъан комюрнинъ устюнде къавурылгъан балыкъны ве янында тургъан отьмекни корьдилер. Иса оларгъа: — Бир къач шимди туткъан балыкъларынъызны кетиринъиз, — деди. Симон Пётр барып, сачманы ялыгъа чекип чыкъарды. Онынъ ичинде 153 дане балабан балыкъ бар эди. Балыкълар чокъ олгъанына бакъмадан, сачма йыртылмагъан. Иса шегиртлерине: — Айдынъыз, сабалыкъ ашанъыз, — деди. Олардан ич бирининъ: «Сен кимсинъ?» — деп сорамагъа джесарети олмады, Онынъ Рабби олгъаныны анъладылар. Иса якъынджа келип, отьмекни алды ве оларгъа берди. Балыкъны да шойле болип берди. Бойледже, Иса олюлерден тирильген сонъ, учюнджи кере шегиртлерине корюнди. Сабалыкъ ашагъан сонъ, Иса Симон Пётрдан сорады: — Юхан огълу Симон, сенинъ Манъа олгъан севгинъ буларнынъ севгисинден зиядеми? — Эбет, Рабби! Мен Сени севгенимни Озюнъ билесинъ де, — деди Онъа Пётр. — Къозуларымны ашат, — деди онъа Иса. Экинджи кере Иса Пётрдан кене сорады: — Юхан огълу Симон, сен Мени севесинъми? — Эбет, Рабби! Сени севгенимни Озюнъ билесинъ де, — деди Пётр Онъа. — Къойларымны бакъ, — деди онъа Иса. Сонъ учюнджи кере Пётрдан сорады: — Юхан огълу Симон, сен Мени севесинъми? Озюнден учюнджи кере: «Мени севесинъми?» — деп сорагъанына Пётрнынъ джаны агъырды. — Рабби! Сен эр шейни билесинъ, мен Сени севгенимни де билесинъ, — деди Пётр. Иса онъа шойле деди: — Къойларымны ашат! Санъа керчектен догърусыны айтам: яш олгъан вакътынъда къушагъынъны озюнъ багълап, истеген ерге бара эдинъ. Лякин къартайгъан вакътынъда къолларынъны узатаджакъсынъ ве башкъа бириси санъа къушакъны багълап, сени истемеген ерге алып бараджакъ. Иса бу сёзлерни, Пётр насыл олюмнен олип, Алланы шерефлейджегини бильдирмек ичюн, айтты. Сонъ онъа: — Меним артымдан юр! — деди. Пётр айланып, оларнынъ пешинден Исанынъ севимли шегирти кельгенини корьди. Эвельден бу шегирт акъшамлыкъ ашагъанда, Исанынъ кокрегине башыны къойып: «Рабби, Сени ким сатаджакъ?» — деп сорагъан эди. Пётр оны корип, Исадан: — Рабби, онъа не оладжакъ? — деп сорады. Иса онъа: — Эгер Мен кене кельгенимдже, онынъ яшагъаныны истесем, сенинъ ишинъ не? Сен Меним артымдан юре бер, — деди. Бойледже, иманлылар арасында, бу шегирт ольмейджек, деген лаф даркъалды. Амма Иса онынъ ольмейджегини айтмады. О, тек: «Эгер Мен кене кельгенимдже, онынъ яшагъаныны истесем, сенинъ ишинъ не?» — деди. Мына бу шегирт бу ишлернинъ эписине шаатлыкъ этип, оларны язып алды. Онынъ шаатлыгъы акъикъат олгъаныны билемиз. Иса япкъан даа чокъ ишлер бар. Олар бирер-бирер язылгъан олса, фикиримдже, язылгъан китаплар бутюн дюньягъа биле сыгъмаз эди. [1-2] Эй, Теофил! Баштан кокке котерильген кунюне къадар Иса насыл шейлер япкъаны ве огреткени акъкъында мен биринджи китапта яздым. Кокке котерильмезден эвель, О, сайлагъан эльчилерине Мукъаддес Рухнынъ ярдымынен эмирлер берген эди. *** Азаплар чеккен сонъ, Озю тири олгъанына чокъ исбатлар косьтерип, Иса къыркъ кунь девамында эльчилери огюнде пейда олып тура ве оларнен Алланынъ Падишалыгъы акъкъында лаф эте эди. Куньлернинъ биринде, олар берабер аш ашагъанда, Иса бойле эмир этти: — Ерусалимден кетменъиз, Баба сёз берген шейни бекленъиз. Мен оны сизге эвель айттым. Ягъя адамларны сувгъа батырып темизлей эди, сиз исе бир къач куньден Мукъаддес Рухнен темизленеджексинъиз. Сонъ анда топлашкъанлар Ондан: — Рабби, Исраильге падишалыкъны энди къайтараджакъсынъмы? — деп сорадылар. Иса оларгъа: — Сизге Бабамнынъ Озь акимиетинен бельгилеген заманны ве вакътыны бильмеге керекмей. Мукъаддес Рух устюнъизге тюшкен сонъ, сиз кучь-къувет аладжакъсыз, Ерусалимде, бутюн Еудиеде, Самариеде ве дюньянынъ кенарынадже Меним шаатларым оладжакъсыз, — деди. Бу сёзлерден сонъ, Иса эльчилернинъ козю огюнде кокке котериле башлады ве булут ичинде гъайып олды. Иса котерильген сонъ, эльчилер бакъып тургъанда, оглеринде апансыздан беяз урба кийген эки адам пейда олды. Олар: — Эй, Галилея акъайлары! Кокке не тикилип къалдынъыз? Сизден кокке алынгъан Иса, козь огюнъизде кокке котерильгени киби, къайтып келеджек, — дедилер. Бундан сонъ эльчилер Зейтюн дагъындан тюшип, Ерусалимге къайтып кельдилер. Бу дагъ Ерусалимден бир километрге якъын месафеде эди. Олар шеэрге кирип, яшагъан эвине бардылар ве экинджи къаткъа чыкътылар. Булар Пётр, Якъуп, Юхан ве Андрей, Филип ве Тома, Бартоломай ве Матта, Алфей огълу Якъуп, Ветанпервер Симон ве Якъуп огълу Иуда. Оларнынъ эписи апайларынен, Исанынъ анасы Мерьемнен эм де Исанынъ къардашларынен берабер токътамайып бир юрекнен дува окъуй эдилер. Шу куньлерде Пётр юз йигирмиге якъын дин къардашларынынъ топлашувы алдында турды да, сёзге чыкъып: [16-17] — Дин къардашларымыз! Мукъаддес Рухнынъ Иуда акъкъында Давутнен эвельден берильген Язынынъ хабери беджерильмек керек эди. Бу Иуда биримиз олып, бизнен берабер хызмет этмеге къысметни алды. Амма сонъ Исаны якъалагъанларгъа ёл косьтерди. *** (Адалетсизликнен къазанылгъан парасына Иуда бир тарла сатын алды ве шу ерге ойле йыкъылды ки, тап къурсагъы ярылып, эписи ичеклери чыкъып кетти. Буны Ерусалимде яшагъанлар эписи бильди, ве о ер халкънынъ тилинде «Акелдама», я да «къан тарласы», деп адландырылды.) Зебур китабында язылгъанына коре, онынъ эви бош олып къалсын, анда яшагъанлар ёкъ олсун, онынъ ерини исе башкъасы алсын. [21-22] Бойледже, бизлернен берабер Исанынъ тирильгенине шаат олмакъ ичюн, бизге бир адам къошулмакъ керек. Шу адам Ягъя Исаны сувгъа батырып чыкъаргъан замандан башлап, Рабби Иса арамызда яшагъан вакъытта, тап О, кокке алынгъан куньге къадар бизлернен берабер юрген адамлардан бири олсун, — деди. *** Шунъа коре эки адамны: Юст адыны ташыгъан ве Барсабба адландырылгъан Юсуфны, эм де Маттияны теклиф эттилер. [24-25] Сонъ дува окъуп: — Эй, эписи адамларнынъ юреклерини бильген Рабби! Иуда, озь ерине бармакъ ичюн, бу хызметни ве эльчилигини ташлады. Шунынъ ичюн бу къысметни алсын деп, эки адамдан къайсыны сайлагъанынъны косьтер! — дедилер. *** Сонъ олар джереп чектилер. Къысмет Маттиянынъ тарафында олды, ве о, он бир эльчиге къошулды. Берекет Байрамы кельгенде, шегиртлернинъ эписи бир ерде топлашып тура эдилер. Апансыздан коктен кучьлю ельнинъ уфюргенине ошагъан бир увулты чыкъты да, олар тургъан эвни бутюнлей толдурды. Оларгъа атешке ошап айры-айры олгъан тиллер корюнди, эр бирининъ устюне къонды. Эписи Мукъаддес Рухкъа толдылар ве Рух оларгъа муим шейлер айтмагъа берген къабилиетинен эджнебий тиллерде лакъырды этип башладылар. Шу вакъыт Ерусалимде дюньянынъ эр бир халкъындан кельген иманлы еудийлер булуна эдилер. Бу шамата чыкъкъанда, чокъ адам топлашты. Эр бири озь тилинде лакъырды эткенини эшитип, шаштылар. Эписи тааджипленип ве айретте къалып, озьара: — Бу лакъырды эткенлернинъ эписи галилеялылар дегильми? Насыл ола да, эр биримиз озь ана тилимизни эшитемиз? Партлылар, мадайлылар ве эламлылар, Месопотамия, Еудие, Къаппадокия, Понт ве Кучюк Асияда яшагъан, Фригия, Памфилия, Мысыр ве Ливиянынъ Кирене этрафындаки ерлерде яшагъан, Римден кельген еудийлер ве еудий динини къабул эткенлер, критлилер ве араплар олып, биз тиллеримизде Алланынъ буюк ишлери акъкъында айткъанларыны эшитемиз, — дедилер. Эписи шашып къалып, бир-бирине: — Бу насыл шей? — деп тааджиплендилер. Башкъалары исе масхара этип: — Олар татлы шарап ичип тойгъанлар, — дедилер. О вакъыт Пётр он бир эльчинен берабер турып, кучьлю сеснен халкъкъа мураджаат этти: — Эй, Еудие акъайлары ве Ерусалимде яшагъан эписи адамлар! Сёзлериме къулакъ асып, шуны билинъиз: бу адамлар, сиз тюшюнгенинъиз киби, сархош дегиллер. Шимди даа саба саат докъуз! Мында олгъан шей исе Ёэль пейгъамбернен бильдирильген эди: Мына, сонъки куньлерде бойле шей оладжакъ, — дей Алла: — Мен эписи адамларнынъ устюне Озь Рухумны ягъдыраджагъым. Сизинъ огъул ве къызларынъыз пейгъамберлик япаджакълар, йигитлеринъиз руялар кореджеклер, къартларынъыз беджериледжек тюшлер кореджеклер. О куньлерде къулларымнынъ устюне де Озь Рухумны ягъдыраджагъым, олар да пейгъамберлик япаджакълар. Юкъарыда кокте аджайип шейлер япаджагъым, ашагъыда ер юзюнде бельгилер береджегим, къан, атеш ве къою думан киби тютюн ёллайджагъым. Раббининъ улу ве шанлы куню кельмезден эвель, кунеш къаранлыкъ оладжакъ, ай къан киби оладжакъ. О вакъыт Раббининъ Адыны айтып чагъыргъан эр бир адам къуртуладжакъ. Эй, Исраиль акъайлары, бу сёзлерни динъленъиз! Назарет шеэринден олгъан Исанынъ вастасынен Алла къудретли ве аджайип шейлер япты ве бельгилер косьтерди. Сиз буларнынъ эписини билесиз. Оларнынъ эсасында Алла Исаны тасдыкълады. Алла эвельден къарар чыкъаргъаны ве эвельден бильгени киби, Иса сатылгъан эди, ве сиз адалетсиз адамларнынъ къолунен Оны хачкъа мыхлап ольдюрдинъиз. Лякин Алла олюм зынджырларыны узип, Оны тирильтти, чюнки олюм Оны тутып оламаз эди. Давут Иса акъкъында шойле деген: — Раббини эр вакъыт огюмде коре эдим: Мен ич бир шейден къоркъмайым деп, О, меним онъ тарафымдадыр. Шунынъ ичюн юрегим къуванчкъа толды, тилимден шадлыкъ тёкюльди. Теним умют иле раатнен яшайджакъ. Сен джанымны олюлер дюньясында ташлап кетмезсинъ, Азизинъе чюрюп ёкъ олмагъа ёл бермезсинъ. Манъа аят ёлларыны бильдирдинъ, Озь огюнъде мени бахыт-къуванчнен толдураджакъсынъ. Дин къардашларымыз! Сизлерге бабамыз Давут акъкъында догърудан-догъру айтмагъа рухсет этинъиз: о ольди, оны дефн эттилер ве онынъ къабри бугуньгедже бизде бардыр. О, пейгъамбер олгъаны ичюн, шуны биле эди ки, Алла онынъ союндан олгъан бирини тахткъа отуртаджагъына ант этти. Давут Месихнинъ тириледжегини эвельден корип, Онынъ олюлер дюньясына ташланмайджагъы, бедени исе чюрюмейджеги акъкъында бильдирген эди. Алла бу Исаны тирильтти, бунъа биз эпимиз шаат олдыкъ. О, Алланынъ къудретинен юксельтильгенден сонъ, Бабанынъ вадеси боюнджа Мукъаддес Рухны алып, бизге ягъдырды. Шимди сизлер буны корип, эшитип турасыз. [34-35] Давут озю кокке котерильмеген эди, амма бойле деген: РАББИ меним Раббиме айтты: — Душманларынъны аякъларынъ астына йыкътырмагъанымдже, Меним онъ тарафымда отур. *** Бойледже, бутюн Исраиль халкъы буны къатты бильсин ки, Алла сизлер хачкъа мыхлагъан бу Исаны Рабби ве Месих япты! Бу сёзлерни эшиткенлер юреклерине окъ санчылгъан киби олдылар, Пётр ве башкъа эльчилерге: — Дин къардашларымыз, биз не япайыкъ? — дедилер. Пётр оларгъа: — Тёвбе этинъиз, гуналарынъыз багъышланмасы ичюн эр биринъиз Иса Месих Адындан сувгъа батырылып чыкъынъыз. О вакъыт Мукъаддес Рух сизге бахшыш олып бериледжек. Бу ваде сизлернен балаларынъызгъа ве даа узакъта олгъан, бизим Алла Раббимиз чагъыргъан эписи адамларгъа берильген, — деди. Пётр даа чокъ башкъа сёзлернен оларны тенбиелеп, насиат берип: — Озюнъизни бу бозукъ несильден къуртарынъыз! — дей эди. Бойледже, онынъ сёзюни ачыкъ гонъюльден къабул эткенлер сувгъа батырылып чыкътылар. Шу куню учь бинъге якъын джан иманлыларгъа къошулды. Олар эльчилернинъ талиматыны огренип, эр вакъыт бирликте яшай ве хызмет эте, отьмек боле ве дува окъуй эдилер. Эр бир джан Алладан къоркъа эди. Эльчилернинъ ярдымынен чокъ аджайип шей ве бельгилер косьтерильди. Эписи иманлылар бирлик олып, эр шейлерини болип яшай эдилер. Мал-мульклерини сатып, эписине, эр кеснинъ ихтияджына коре пай этип, ярдым эте эдилер. Олар эр кунь бир юрекнен Алланынъ Сарайында топлаша, эвлеринде отьмек болип, къуванчнен ве адийликнен ашай ве Аллагъа шукюр эте эдилер. Оларны бутюн халкъ севе эди. Алла кунь сайын иманлылар сырасына къуртарылгъанларны къоша эди. Куньлернинъ биринде дува вакътында, саат учьте Пётр ве Юхан Алланынъ Сарайына кете эдилер. Анда анадан догъма юрип оламагъан бир адам бар эди. Оны, Сарайгъа киреяткъанлардан садакъа тилемек ичюн, эр кунь Сарайнынъ Гузель адлы къапусы янына кетирип къоя эдилер. Сарайгъа кирип келеяткъан Пётр ве Юханны корьгенинен, сакъат олардан да садакъа истеди. Пётрнен Юхан онъа козьлерини тиктилер. — Бизлерге бакъ! — деди Пётр. Бир шей аладжагъына умют этип, адам оларгъа дикъкъатнен бакъты. Пётр онъа: — Менде кумюш ве алтын ёкъ, амма санъа озюмде олгъаныны берем: назаретли Иса Месихнинъ Адындан санъа айтам: еринъден турып юр! — деди де, онынъ онъ къолуны тутып, аякъ устюне турсатты. Сакъатнынъ табанларынен балдырлары бирден къавийлештилер. О атылып турды да, юре башлады. Аллагъа шукюр этип, къувангъанындан секире-секире, оларнен Сарайгъа кирди. Бутюн халкъ о адамнынъ Аллагъа шукюр этип кельгенини корьди. Сарайнынъ «Гузель» деген къапусы янында садакъа тилеп отургъан адамнынъ озю олгъаныны анълагъан сонъ, онен олгъан шейни корип, эписи тааджипленди ве пек шашып къалдылар. Тедавийленген адам Пётрнен Юханнынъ артындан къалмагъаны ичюн, бутюн тааджипленген халкъ оларнынъ янына, Сулейманнынъ Эйванына чапып кельди. Пётр буны корип, халкъкъа деди: — Эй, Исраиль акъайлары! Не ичюн бунъа тааджиплендинъиз? Бизлерге ойле бакъасыз ки, санки биз о адамгъа юрмеге къабилиетини озь къудретимиз я да диндарлыгъымызнен бердик. Мына, Ибраимнинъ, Исхакънынъ ве Якъупнынъ Алласы, бабаларымызнынъ Алласы, Озюнинъ къулу Исаны юксельтип шерефледи. Сизлер Оны саттынъыз, Пилат Оны йибереджек олгъанда, онынъ огюнде Исадан ред эттинъиз. Адам ольдюрген джинаетчининъ афу этильмесини сорап, Мукъаддес ве Инсафлы Олгъанындан ред эттинъиз. Сиз Аят Башлайыджысыны ольдюрдинъиз. Амма Алла Оны олюлер арасындан чыкъарды, ве биз бунъа шаатлыкъ этемиз. Сизлер корьген ве бильген бу адам Исанынъ Адынен, Онынъ Адына инангъаны себебинден къавийлешти. Исадан кельген иманнен о, эпинъизнинъ козю огюнде сап-сагълам олып турды. Амма, дин къардашларым, сизлер, башлыкъларынъыз киби, бу ишни бильмегенинъизден япкъанынъызны билем. Алла эписи Озь пейгъамберлернинъ агъызлары иле Месихнинъ азап чекеджегини эвельден хабер этип, Озь сёзюни беджерди. Бунынънен, гуналарынъыз багъышланмасы ичюн тёвбе этинъиз ве Алланынъ ёлуна къайтынъыз. Алла сизлерге раатлыкъ вакътыны багъышласын ве эвельден сизге тайинленген Иса Месихни ёлласын. Бутюн дюньяны янъыдан къурмагъа вакъыт кельмегендже, коклер Исаны алмакъ керек эди. Алла шуны азиз пейгъамберлернен къадимий вакъытлардан берли бильдирген эди. Муса деди ки, Раббинъиз олгъан Алланъыз сизлерге агъа-къардашларынъыз арасындан Мусагъа ошагъан Пейгъамберни ёллайджакъ; сизлерге нени айтса, Онъа бутюн ишлерде къулакъ асынъыз. О Пейгъамберге къулакъ асмагъан эр бир джан озь халкъы арасындан къырылып кетеджек. Бу куньлер акъкъында Смаил пейгъамберден башлап, ондан сонъ хабер эткен бутюн пейгъамберлер де айткъанлар. Сиз исе пейгъамберлернинъ эвлятларысынъыз ве Алла баба-деделеринъизге берген васиетнинъ мирасчыларысынъыз. Алла Ибраимге айткъанына коре, ер юзюндеки бутюн халкълар онынъ эвляды ичюн яхшылыкъ кореджеклер. Алла, Озюнинъ къулуны тирильтип, эр биринъизни яман ишлеринъизден къайтарып, бойле яхшылыкъ япсын деп, Оны башта сизлерге ёллады. Пётрнен Юхан халкънен лакъырды этип тургъанда, оларгъа руханийлер, Алла Сарайынынъ къаравул башы ве саддукийлер якъынлаштылар. Оларны Пётрнен Юханнынъ халкъны огреткенлери ве Исанынъ ярдымынен олюлернинъ тирильгени акъкъында айткъанлары пек ачувландырды. Олар Пётрнен Юханны туттылар, энди вакъыт кеч олгъаны ичюн, сабагъадже апске алдылар. Хаберни эшиткенлернинъ чокълары исе иман эттилер, ве бу адамларнынъ сайысы беш бинъге якъын олды. Эртеси куню еудийлернинъ башлыкълары, акъсакъаллары ве Къанун оджалары Ерусалимде топландылар. Шу ерде баш руханий Аннас ве баш руханийнинъ союндан олгъан Каяфа, Юхан, Эскендер ве башкъалары эдилер. Эки эльчини ортагъа турсатып, олардан: — Сизлер насыл къудретнен ве кимнинъ адындан бу шейлерни яптынъыз? — деп сорадылар. Мукъаддес Рухкъа толгъан Пётр оларгъа: — Эй, халкънынъ башлыкълары ве акъсакъаллары! Эгер хаста адамгъа япылгъан эйилигимиз, онынъ насыл тедавийленгени акъкъында бугунь бизден джевап талап этсенъиз, эпинъизге ве бутюн Исраиль халкъына белли олсун ки, бу адам сизлер хачкъа мыхлап къойгъан, Алла исе тирильткен назаретли Иса Месихнинъ Ады ярдымынен огюнъизде сап-сагълам тура. Бу Иса — таштыр. Сиз, къуруджылар, Оны четке ташладынъыз, лякин О, бинанынъ темельташы олды. Башкъа ич кимседе къуртарув ёкъ. Кок тюбюнде адамларгъа берильген адларнынъ арасында тек Онынъ Адынен къуртулмакъ мумкюнмиз, — деди. Руханийлер, Пётр ве Юханнынъ джесаретини корип, олар окъумагъан, адий адамлар олгъаныны билип, пек тааджиплендилер. Сонъ оларнынъ Исанен олгъанларыны анъладылар. Тедавийленген адамны да оларнен берабер тургъаныны корип, оларгъа къаршы ич бир шей айтып оламадылар. Эльчилерге Шурадан тышарыгъа чыкъмакъны буюрып, озьара музакере эттилер. — Бу адамларгъа не япайыкъ? Оларнынъ къолунен ачыкътан-ачыкъ бир аджайип шей япылгъаныны Ерусалимде яшагъанларнынъ эписи билип алды! Бизлер буны ред эталмамыз. Лякин халкъ арасында бу лаф даа чокъ даркъалмамасы ичюн, оларны къоркъузармыз, бу ад акъкъында башкъа ич кимсеге айтмасынлар, — дедилер. Сонъ оларны чагъырып, Исанынъ Адыны тильге алып ич кимсени огретменъиз, деп буюрдылар. Лякин Пётр ве Юхан оларгъа джевап берип: — Озьлеринъиз къарар чыкъарынъыз, Алладан зияде сизлерни динълемеге Алланынъ огюнде догъру оладжакъмы? Биз корьген-эшиткенлеримизни айтмайып оламамыз, — дедилер. Руханийлер акъайларны джезаламакъ ичюн ич бир мана тапмайып, оларны даа бир кере къоркъузып, йибердилер. Олар халкътан къоркъа эдилер. Эписи адамлар олгъан шей ичюн Аллагъа шукюр эте эдилер. Аджайип шей нетиджесинде тедавийленген адамнынъ яшы къыркътан кечкен эди. Пётрнен Юхан азат олунгъан сонъ, достларынынъ янына барып, оларгъа баш руханийлернен акъсакъалларнынъ айткъанларыны хабер эттилер. Буны эшиткенлер бир агъыздан Аллагъа: — Эй, Укюмдар, ерни, кокни, денъизни ве оларнынъ ичиндеки эр шейни яраткъан Алла! Сен Мукъаддес Рухнен, Озь къулунъ олгъан бабамыз Давутнынъ агъзынен айткъансынъ: — Башкъа миллетлер не ичюн исьян котерелер? Халкълар не ичюн бош шейни уйдуралар? Дюнья падишалары баш котерди, башлыкълар бирликте Рабби ве Месихке къаршы топлаштылар. Эм акъикъатен, Ироднен Понтий Пилат бу шеэрде Исраиль халкъынен ве башкъа миллетлернен берабер, Сен Месих деп тайинлеген азиз къулунъ Исагъа къаршы бирликте чыкътылар, Сен Озь къудретинънен ве ираденънен эвельден бельгилеген ишлернинъ эписини беджердилер. Энди, Рабби, оларнынъ къоркъузгъанларына бакъ ве Сенинъ Сёзюнъни толу джесаретнен айтмакъ къуветини къулларынъа бер. Къолунъны узат! Азиз къулунъ Исанынъ Адынен адамлар тедавийленсинлер, тюрлю бельгилер, аджайип шейлер япылсынлар, — дедилер. Дува окъугъан сонъ, олар топлашкъан ер тепренди. Эписи Мукъаддес Рухкъа толып, Алланынъ Сёзюни джесаретнен айта башладылар. Инангъанларнынъ бутюн джемиети бир джан ве бир юрек эди. Ич бир адам мулькюнден ич бир шейге менимки демейип, эписини умумий деп сая эди. Эльчилер Рабби Исанынъ тирилюви акъкъында буюк кучьнен шаатлыкъ эте эди. Оларнынъ эписине чокъ хайыр бериле эди. Араларында мухтадж адам ёкъ эди. Топрагъы я да эвлери олгъанлар мулькюни сатып, акъчасыны кетире ве эльчилернинъ аякълары алдына къоя эдилер. Сонъ акъча эр кеске, ихтияджына коре дагъытыла эди. Анда Юсуф адлы, Къыбрыста догъгъан бир левийли бар эди. Эльчилер онъа Барнаба, яни «Гонъюль Алыджы» деген ад бергенлер. Онынъ бир тарласы бар эди. Оны сатып, акъчасыны эльчилернинъ аякълары алдына кетирип къойды. Анания адлы бир адам ве онынъ апайы Сапфира бар эдилер. Анания топрагъыны сатып, акъчанынъ бир къысмыны алып сакълады, апайы да буны биле эди. Башкъа бир къысмыны кетирип, эльчилернинъ аякълары алдына къойды. Пётр онъа: — Эй, Анания, насыл олды да, сен юрегинъни Шейтангъа берип, Мукъаддес Рухкъа ялан айттынъ ве тарланынъ акъчасындан бир къысмыны алып сакъладынъ? Сатмаздан эвель эписи сенинъки эди. Сатылгъандан сонъ да акъчанынъ эписи сенинъ къолунъда эди. Не ичюн юрегинъде бойле ниет беслединъ? Сен адамларгъа дегиль, Аллагъа ялан айттынъ. Анания бу сёзлерни эшиткенинен, джан берип ерге йыкъылды. Буны бильгенлернинъ эписини къатты бир къоркъу къаплап алды. Йигитлер олюни сардылар, тышарыгъа чыкъарып, дефн эттилер. Къарарнен учь саат кечкен сонъ, олып кечкен вакъиадан хабери олмагъан Ананиянынъ апайы да кельди. Пётр онъа: — Айт манъа, тарланъызны бойле фияткъа саттынъызмы? — деди. — Эбет, бойле фияткъа, — деди къадын. Пётр: — Сиз не ичюн Алланынъ Рухуны сынап бакъмагъа анълаштынъыз? Мына, шимди къапу янында акъайынъны дефн эткенлернинъ адымлары эшитилелер. Энди сени де тышарыгъа алып чыкъаджакълар, — деди. Шу ань къадын, джан берип, Пётрнынъ аякълары алдына йыкъылды. Йигитлер ичериге кирип, онынъ ольгенини корьдилер. Олюсини тышарыгъа чыкъарып, акъайынынъ янында дефн эттилер. Бу вакъиаларны эшиткен бутюн иманлылар топлашувыны ве башкъаларнынъ эписини къатты бир къоркъу къаплап алды. Халкъ арасында эльчилернинъ къолларынен чокъ аджайип шейлер ве бельгилер яратыла эди. Эписи иманлылар бир-биринен разы олып, Сулейманнынъ Эйванында топлаша эдилер. Халкъ эльчилерни шерефлеген олса да, тышарыдан ич кимсенинъ оларгъа къошулмагъа джесарети етмей эди. Раббиге иман эткенлернинъ исе, эркек ве къадынларнынъ сайысы эп арта эди. Пётр кечип кетеяткъанда, ич олмадым онынъ кольгеси биле базыларнынъ устюне тюшсюн деп, хасталарны сокъакъларгъа чыкъарып, сетлер ве тёшеклер устюне яткъызып къоя эдилер. Ерусалимнинъ этрафындаки шеэрлерден де чокъ адам келип, озьлерининъ хасталарыны ве арам рухлардан къыйналгъан адамларны кетире эдилер. Чекишкенлернинъ эписи исе тедавийлене эдилер. О вакъыт баш руханий ве онен берабер саддукий фыркъасынынъ эписи азалары пахыллап, эльчилерни якъалап, шеэр зинданына ташладылар. Лякин гедже зинданнынъ къапуларыны Раббининъ мелеги ачты, эльчилерни тышарыгъа чыкъарды. — Барынъыз да, Алланынъ Сарайында турып, омюр берген сёзлернинъ эписини халкъкъа айта беринъиз! — деди мелек. Эльчилер онынъ сёзлерини динълеп, саба эрте Алланынъ Сарайына келип, адамларны огрете башладылар. Баш руханий ве онен берабер олгъанлар Исраиль халкъынынъ эписи акъсакъалларыны ве Юксек Шураны топладылар, эльчилерни кетирмек ичюн, зиндангъа адамларны йибердилер. Лякин хызметчилер барып, зинданда оларны тапмайып, къайтып кельдилер ве: — Биз зинданны буюк мукъайтлыкънен килитленген ве къаравулларны къапулар алдында тургъан алда корьдик. Амма ачып бакъкъанымызда, ичинде ич кимсени тапмадыкъ, — деген хаберни бердилер. Сарайнынъ къаравул башы ве баш руханийлер бу сёзлерни эшитип, шу вакъианынъ манасыны анъламайып, шаштылар. О вакъыт бир адам хабер кетирип: — Мына, сизлер зиндангъа ташлагъан адамлар Алланынъ Сарайында халкъны огретелер, — деди. Къаравул башы хызметчилеринен берабер барып, оларны алып кельди. Лякин, халкъ бизлерни ташларнен урар, деп, къоркъкъанлары ичюн, оларны зорламайып кетирдилер. Эльчилерни алып келип, Юксек Шура алдына турсаттылар. Баш руханий оларгъа суаль берди: — Бу ад эсасында огретменъиз, деп, сизлерге къаттыдан ясакъ этмеген эдикми? Бунъа бакъмадан, огретювинъизнен бутюн Ерусалимни толдурдынъыз ве о адамнынъ къаныны бизим бойнумызгъа юклемеге истейсиз, — деди. Пётр ве башкъа эльчилер джевап берип: — Адамлардан эвель Аллагъа бойсунмакъ керек. Сизлер агъачкъа асып ольдюрген Исаны баба-деделеримизнинъ Алласы тирильтти. Исраиль халкъы гуналарындан тёвбе этсин ве багъышлав алсын деп, Алла Исаны Озь къудретинен юксельтип, Укюмдар ве Къуртарыджы этип къойды. Бизлер бу ишлернинъ шаатлары оламыз. Алланынъ Сёзюни туткъанларгъа берильген Мукъаддес Рух да бунъа шаат, — дедилер. Шура азалары буны эшитип, пек ачувландылар, эльчилерни ольдюрмеге истедилер. Лякин о вакъыт бир ферисе, бутюн халкънынъ урьметини къазангъан Гъамалиэл адлы Къанун оджасы, Шурада еринден турып, эльчилерни къыскъа вакъыткъа тышарыгъа чыкъармакъны буюрды. Сонъ Шура азаларына: — Эй, Исраиль акъайлары, бу адамларгъа не япаджагъынъызны яхшы этип тюшюнинъиз! Якъынларда озюни бир буюк адам киби косьтерген Тевда пейда олды, ве онъа дёрт юз адам къошулды. О ольдюрильди, онъа къошулгъанларнынъ эписи исе даркъалып, ёкъ олып кеттилер. Ондан сонъ, эалини джедвельге алув кечирильген вакъытта галилеялы Иуда пейда олып, озюнинъ артындан баягъы халкъны алып кетти. Лякин о да гъайып олды, ве онынъ артындан кеткенлер даркъалып кеттилер. Энди сизлер бу адамлардан къол тартынъыз, дейим, оларны йиберинъиз! Эгер бу ниет-арекет инсан иши олса, озь-озюнен гъайып оладжакъ. Амма Алладан олса, сизлер оны бозып оламазсынъыз. Аллагъа къаршы дженк эткенлер арасында олып къалманъыз! — деди. Шура азалары Гъамалиэлнинъ сёзюне къандылар. Эльчилерни чагъырып, оларны къамчыламагъа буюрдылар. Сонъ Иса Адындан адамларны огретмеге ясакъ этип, оларны йибердилер. Эльчилер, Рабби Исанынъ Ады ичюн масхара олдыкъ, деп къуванып, Шурадан чыкъып кеттилер. Эр кунь Алланынъ Сарайында ве эвлерде адамларны огретип, Иса Месих акъкъындаки Къуванчлы Хаберни токътамайып даркъата эдилер. Исанынъ шегиртлери эп чокълашкъанда, юнан тилинде лаф эткен еудийлер, оларнынъ арасында тул къадынларгъа куньделик ярдым башкъаларындан аз бериле, дегенде, ерли еудийлерге къаршы мемнюниетсизлигини косьтере башладылар. Ана шу себептен, он эки эльчи Исанынъ эписи шегиртлерини чагъырып: — Алланынъ Сёзюни огретюв ишини четке къалдырып, софрагъа хызмет этмеге бизге яхшы дегиль. Дин къардашларымыз, озьлерини яхшы тарафтан косьтерген, Мукъаддес Рух ве акъылгъа толып-ташкъан еди адамны аранъыздан сайлап алынъыз; оларны софра хызметине тайин этермиз. Бизлер исе дуваларнен ве Алланынъ Сёзюни огретюв хызметинен мешгъуль олайыкъ, — дедилер. Бу теклифни бутюн джемиет бегенди, иманлары къатты олгъан ве Мукъаддес Рухкъа толгъан Стефанны, Филипни, Прохорны, Никанорны, Тимонны, Парменни ве еудий динини къабул эткен антиохиялы Николайны сайладылар. Оларны эльчилернинъ алдына турсатып къойдылар. Эльчилер оларнынъ башларына къолларыны къойып, дува окъудылар. Алланынъ Сёзю даркъатылгъан сайын, Ерусалимде Исанынъ шегиртлерининъ сайысы эп арта эди. Руханийлернинъ де чокълары имангъа бойсундылар. О вакъыт Алланынъ хайырына ве къудретине толгъан Стефан халкъ арасында буюк бельгилер косьтере ве аджайип шейлер япа эди. Азат олгъанларнынъ синагогасындан базылары, эм де Киренеден, Эскендериеден, Киликиядан ве Кучюк Асиядан олгъан адамлар Стефаннен дава этип башладылар, амма онынъ сёзюндеки икметке ве Рухкъа къаршы чыкъып оламай эдилер. Шунынъ ичюн Стефаннынъ Мусагъа ве Аллагъа къаршы куфюр сёзлер айткъаныны эшиткенини десинлер деп, базы адамларгъа пара бердилер. Бойле этип, халкъны ве акъсакъалларнен Къанун оджаларыны къозгъадылар, Стефангъа уджюм эттилер, оны тутып, Шуранынъ алдына кетирдилер. Ялан айткъан шаатларны кетирип, оларгъа буны айттырдылар: — Бу адам эр вакъыт бу Азиз Ерни ве Къанунны яманлап юре. Назаретли Иса бу ерни виран этип, Мусанынъ бизлерге берген урф-адетлерини денъиштиреджек, дегенини эшиттик. О вакъыт Шурада отургъанларнынъ эписи Стефангъа тикилип бакъкъанда, бети бир мелекнинъ бетине ошап къалгъаныны корьдилер. Баш руханий Стефандан: — Бу сёзлер догърумы? — деп сорады. Стефан сёз алып, бойле деди: — Эй, дин къардашлар ве бабалар, мени динъленъиз! Ибраим бабамыз Харан шеэрине кочип, анда ерлешмезден эвель, даа Месопотамияда олгъанда, онъа шерефли Алла корюнди ве: «Озь юртунъдан чыкъып, сой-сопларынъны къалдыр да, Мен санъа косьтереджек ерге кет», — деди. О вакъыт Ибраим къасдийлилернинъ топрагъындан чыкъып, Харан шеэринде ерлешти. Бабасы ольген сонъ, Алла Ибраимни о ерден мында, сизлер яшагъан ерге кочюрди. Бу ерде онъа аякъ басмагъа оладжакъ бир парча топракъны биле бермеди. Лякин онынъ баласы даа олмаса да, Алла бу ерни онъа ве онынъ эвлядына береджегине сёз берди. Алла онъа: — Сенинъ эвлятларынъ гъурбетликте кельмешек оладжакълар; оларны къул этип дёрт юз йыл зулум этеджеклер. Амма оларны къул эткен миллетни Мен махкеме этеджегим. Бундан сонъ олар андан кетеджек, бу ерде Манъа ибадет этеджеклер, — деди. Сонъ Алла оларгъа сюннет васиетини берди. Ибраим Исхакънынъ бабасы олып, огълуны секиз куньлюк олгъанда сюннет этти. Исхакъ Якъупны, Якъуп он эки къабилемизнинъ бабаларыны сюннет этти. Бабаларымыз Юсуфны пахыллап, оны Мысыргъа саттылар. Лякин онен Алла эди. О, Юсуфны бутюн белялардан азат этип, Мысыр падишасы фыравуннынъ козюнде онъа буюк мерамет ве акъыл берди. Фыравун Юсуфны Мысыр ве бутюн сарайы устюнде аким этип къойды. Ондан сонъ бутюн Мысыр ве Ханаан улькелеринде ачлыкъ ве буюк къайгъы девири башланды. Бабаларымызда ашамагъа аш къалмады. Якъуп, Мысырда богъдай олгъаныны эшитип, биринджи кере бабаларымызны анда ёллады. Экинджи кере баргъанларында, Юсуф озюни агъа-къардашларына танытты. Бойлеликнен, фыравун Юсуфнынъ сой-сопларыны бильди. Юсуф хабер ёллап, бабасы Якъупны ве етмиш беш адамдан олгъан бутюн сой-сопларыны чагъыртып алды. Якъуп Мысыргъа барды, озю ве бабаларымыз о ерде кечинди. Оларнынъ джесетлери Шекем шеэрине кетирилип, Ибраимнинъ Шекемде Хамор огъулларындан кумюш парагъа сатын алгъан къабринде дефн этильдилер. Алла Ибраимге сёз бергенини беджермек вакъты якъынлашкъанда, Исраиль халкъы Мысырда осе ве чокълаша эди. О вакъыт Мысырда Юсуфны бильмеген башкъа бир падиша тахткъа чыкъты. Бу падиша халкъымызгъа къаршы зулум, бабаларымызгъа хаинлик япа башлады, янъы догъгъан балаларны ташлатып, оларны олюм панджасына берди. Шу вакъыт Алла пек гузель этип яраткъан Муса догъды, учь ай бабасынынъ эвинде бакъылды. Мусаны ташлап кеткенлерден сонъ, оны фыравуннынъ къызы тапты ве озь огълу киби тербие этти. Мусагъа мысырлыларнынъ бутюн илимини огреттилер; о эм сёзде, эм иште усталыкъ косьтере эди. Муса къыркъ яшыны толдургъанда, онынъ юрегинде къардашларыны, Исраиль огъулларыны барып корьмек арзусы догъды. Котек ашагъан бир адамны корьгенде, онынъ тарафыны алып, мысырлыны ольдюрди, джаны агъырткъаннынъ акъкъыны алды. О, Алла меним ярдымымнен оларгъа къуртулыш береджегини агъа-къардашларым анълар, деп тюшюне эди. Лякин олар анъламадылар. Эртеси куню Муса базыларнынъ котеклешкенлерини корьди. Оларны муаббетлештирмеге истеп: — Акъайлар, сизлер агъа-къардаш олып, не ичюн бир-биринъизнинъ джанынъызны агъыртасынъыз? — деди. Лякин къардашынынъ джаныны агъырткъан адам Мусаны итеп: — Сени бизге башлыкъ ве къады этип ким къойды? Тюневин мысырлыны ольдюргенинъ дайын, мени де ольдюрмеге истейсинъми? — деди. Бу сёзлерни эшитип, Муса къачып кетти. Мидьян деген ерде ябанджы олып яшады, ве анда онынъ эки огълу догъды. Къыркъ йыл кечкен сонъ, Синай дагъы янындаки сахрада янаяткъан чалынынъ алеви ичинден Мусагъа Мелек корюнди. Муса бу аджайип шейни корип, пек тааджипленди. Оны яхшыджа бакъмакъ ичюн якъынлашкъанда, Раббининъ сеси эшитильди. — Мен бабаларынънынъ Алласы, Ибраимнинъ, Исхакънынъ ве Якъупнынъ Алласы олам, — деди О. Муса къоркъудан къалтырап, козьлерини котерип бакъмагъа джесарет этмеди. Рабби онъа: — Аякъларынъдан аякъкъапларынъны чыкъар. Сен тургъан ер — мукъаддес ердир. Мен Мысырда олгъан халкъымнынъ зулумыны корип, инъильтисини эшиттим ве оларны къуртармакъ ичюн коктен тюштим. Энди бар, Мен сени Мысыргъа ёллайджагъым, — деди. Адамлар: «Сени бизге башлыкъ ве къады этип ким къойды?» — деп ред эткен мына бу Муса эди. Чалыда Мусагъа корюнген Мелекнинъ ярдымынен Алла Мусаны башлыкъ ве къуртарыджы этип ёллады. Бу адам Мысыр топрагъында, Къызыл денъизде, эм де къыркъ йыл девамында сахрада аджайип шейлер япып ве бельгилер косьтерип, Исраиль халкъыны чыкъарып юрсете эди. Кене де Муса Исраиль огъулларына деди ки, Алла оны чагъырып кетиргени киби, бойле де этип, оларгъа агъа-къардашлары арасындан Пейгъамберни чагъырып кетиреджек эди. Шу Муса сахрада халкъ топлашувы огюнде турып, Синай дагъында Мелекнен берабер лаф этти, бизим баба-деделеримизнен юре эди ве бизге еткизмек ичюн джанлы сёзлерни алды. Онъа да баба-деделеримиз бойсунмагъа истемейип, оны ред эттилер, гонъюллерини Мысыр тарафкъа айландырдылар, Харунгъа: «Бизге огюмизден кетеджек аллаларны яп, чюнки бизни Мысыр топрагъындан чыкъаргъан бу Мусанен не олгъаныны бильмеймиз», — дедилер. О куньлерде бир бугъаны ясадылар, путкъа къурбан чалып, озь къолларынен яраткъанына къувандылар. Алла исе юзь чевирип, оларгъа коктеки кунешке, айгъа ве йылдызлар ордусына ибадет этмеге ёл берди. Пейгъамберлер китабында язылгъаны киби: — Эй, Исраиль эви! Къыркъ йыл сахрада кезгенлеринъизде, къурбан чалып, Манъа бахшыш бердинъизми? Сиз Молохнынъ чадырыны ве алланъыз Рефаннынъ йылдызыны котерип юре эдинъиз. Озьлеринъизге пут эйкеллерини ясап, оларгъа бель буктинъиз. Шу себептен Мен сизлерни Вавилондан узакъча сюргюн этеджегим. Сахрада бабаларымызда Шаатлыкъ Чадыры бар эди. Бу Чадырны Алла Мусагъа, онъа косьтерильген орьнекке коре ясамагъа буюргъан эди. Бабаларымыз Ехошуанен берабер Чадырны алды да, Алла деделеримизнинъ огюнден къувгъан халкъларнынъ топракъларына алып бардылар. Давутнынъ куньлерине къадар Чадыр оларнынъ араларында къалды. Алланынъ хайырыны тапкъан Давут, Якъупнынъ несилине бир Мескен къурып берейим деп, разылыкъ сорады. Амма Аллагъа Сулейман эв курып берди. Лякин Юдже Алла инсан къолунен япылгъан эвлерде яшамай. О пейгъамбер агъзы иле айткъаны киби: — Коклер — тахтым, ер юзю — аякъларыма таяма. Сизлер Манъа насыл эв къурарсынъыз? — деп сорай Рабби. — Я да Манъа раатланмакъ ичюн насыл ер бар экен? Буларнынъ эписини яраткъан Меним къолум дегильми? Эй, энъсеси къаткъанлар! Юреги ве къулакълары сюннет олмагъанлар! Бабаларынъыз киби сизлер де эр вакъыт Мукъаддес Рухкъа къаршы чыкъасынъыз. Бабаларынъыз пейгъамберлерден къайсы бирисини къувмадылар? Олар Инсафлы Олгъаннынъ келеджегини хабер эткенлерни ольдюрдилер. Сизлер де энди Оны саткъан ве ольдюрген адамлар олдынъыз! Алладан мелеклер сизге Къанунны кетирдилер, амма сиз оны беджермединъиз! — деди. Шура азалары бу сёзлерни эшиткенде, къутурдылар ве Стефангъа къаршы тишлерини гъыджырдаттылар. Мукъаддес Рухкъа толгъан Стефан исе кокке тикилип бакъты да, Алланынъ парылдагъан Шуретини ве Онынъ онъ тарафында тургъан Исаны корьди. — Мына, мен кокнинъ ачылып кеткенини ве Алланынъ онъ тарафында тургъан Инсан Огълуны корем! — деди о. Олар исе къулакъларыны къапатып, эписи къычыра-къычыра бирлешип, Стефаннынъ устюне атылдылар, оны шеэрден тышарыгъа сюйреклеп чыкъардылар ве ташларнен урып башладылар. Онъа къаршы шаатлыкъ эткен адамлар усть урбаларыны Саул деген бир огъланнынъ аякълары алдына ташладылар. Ташларнен урулгъан вакъытта, Стефан дува окъуп: — Рабби Иса, рухумны къабул эт! — деди. Ахырында тиз чёкип, къатты сеснен къычырып: — Рабби, бу гунаны оларнынъ бойнуна юклеме! — деди. Буны айтып, джан берди. Саул Стефаннынъ ольдюрильмесине разы эди. О куннинъ озюнде Ерусалимдеки иманлыларнынъ джемиетини пек къуваламагъа башладылар. Эльчилерден гъайры эписи иманлылар Еудие ве Самариенинъ эр тарафына дагъылып кеттилер. Стефанны диндар адамлар дефн этип, онынъ артындан пек агълаштылар. Саул исе иманлылар топлашувыны тар-мар эте башлады. Эв-эвден юрип, акъаймы, къадынмы, эписини сюйреклеп зиндангъа ташлай эди. Шу арада дагъылып кеткенлер Къуванчлы Хаберни ер юзюнде даркъатып башладылар. Филип бир Самарие шеэрине келип, онынъ сакинлерине Месих акъкъында айтты. Филипнинъ сёзюни эшитип ве о косьтерген бельгилерни корип, бутюн халкъ бир джан олып, оны динъледи. Чокъ адамлардан арам рухлар кучьлю сеснен къычырып чыкъа эдилер, чокъ паралич ургъанлар ве сакъатлар тедавийлене эдилер. Бойледже, о шеэрде буюк къуванч бар эди. Бу шеэрде тылсымджылыкъ япкъан, озюни буюк бир адам киби туткъан, Самарие мемлекетининъ халкъыны шашырып къалдыргъан Симон адлы бир адам бар эди. Буюктен кучюгинедже эписи оны дикъкъатнен динълеп: «Бу адам — Алланынъ къудрети, о, “Балабан Къудрет” дениле!» — дей эдилер. Симон чокъ вакъыттан берли озь тылсымларынен халкъны шашыргъаны ичюн, эписи оны динълей эди. Лякин Филип Алланынъ Падишалыгъы ве Иса Месих акъкъындаки Къуванчлы Хаберни кетиргенде, акъайлар ве къадынлар онынъ сёзюне инанды ве сувгъа батырылып чыкътылар. Симоннынъ озю де инанып, сувгъа батырылып чыкъты. О, Филип косьтерген бельгилерини ве къудретнен япкъан аджайип шейлерини корьген сайын шашып, Филипнинъ янындан кетмей эди. Ерусалимде къалгъан эльчилер, Самарие сакинлери де Алланынъ Сёзюни къабул эткенлерини эшиткенде, оларнынъ алдына Пётрнен Юханны ёлладылар. Олар о ерге келип, самариелилер Мукъаддес Рухны къабул этмек ичюн дува окъудылар. Оларнынъ ич бирисине Мукъаддес Рух энмеген. Олар тек Рабби Исанынъ Адына сувгъа батырылып чыкъкъанлар. Эльчилер оларнынъ башына къол тийдирдилер, ве олар Мукъаддес Рухны къабул эттилер. Эльчилернинъ къол тийдиргенинен Мукъаддес Рух берильгенини корип, Симон оларгъа акъча кетирди де: — Манъа да бу къудретни беринъиз, кимнинъ башына къолларымнен тийсем, Мукъаддес Рухны къабул этсин! — деди. Лякин Пётр онъа: — Кумюшинъ сеннен берабер гъайып олсун, чюнки сен Алланынъ бахшышыны парагъа алмакъ мумкюн, деп беллей эдинъ! Бу иште сенинъ не акъкъынъ, не къысметинъ бар, чюнки Алланынъ огюнде юрегинъ догъру дегиль. Энди бу яманлыгъынъдан тёвбе этип, Аллагъа ялвар, бельки юрегинъдеки ниетинъни багъышлар. Сенинъ аджджы зеэрге толгъанынъны ве адалетсизлик зынджырына багълангъанынъны корем, — деди. Симон бунъа джевап берип: — Мен ичюн Раббинъизге ялварып сизлер дува окъунъыз, айткъанларынъыздан бириси башыма тюшмесин! — деди. О ерде Раббининъ Сёзюни илян эткен, шаатлыкъ берген сонъ, олар Ерусалимге таба кеттилер ве Самариенинъ чокъ койлеринде Къуванчлы Хаберни даркъаттылар. Филипке Раббининъ Мелеги келип: — Еринъден тур! Дженюп тарафкъа, Ерусалимден Гъазагъа баргъан сахра ёлуна бар! — деди. Филип турып, ёлгъа чыкъты. О вакъыт Эфиопия къыраличеси Кандакенинъ везири, къыраличенинъ бутюн хазинелерине мудир олгъан эфиопиялы бир хадим озь ветанына къайтып кетеяткъан эди. О, Аллагъа бель букмек ичюн, Ерусалимге барып кельген. Арабасында отурып, Ешая пейгъамбернинъ китабыны окъуй эди. Мукъаддес Рух Филипке: — Бу арабагъа якъынлашып, янында кет! — деди. Филип эфиопиялынынъ янына чапып барды. Онынъ Ешая пейгъамбернинъ китабыны окъуп отургъаныны эшитип: — Окъугъанынъны анълайсынъмы? — деп сорады. — Манъа ёл косьтерген адам олмаса, насыл анълайым? — деди эфиопиялы. Сонъ Филипни озь янына чыкъып отурмагъа давет этти. Онынъ Языдан окъугъан ери бу эди: — Оны къой киби соймагъа айдап кетирдилер, къозу юнь къыркъкъан адамнынъ алдында индемейип тургъан киби, О Озь агъзыны ачмады. Оны масхараладылар. О, акъикъаттан къуру къалды, Оны ашалап къабаатладылар. Онынъ несилини ким анъаджакъ? Ер юзюндеки омрю узюльди. Везир Филипке бакъып: — Риджа этем, пейгъамбер буны ким акъкъында айта? Озю акъкъындамы, я да башкъа адам акъкъындамы? — деди. Филип агъзыны ачып, шу язылгъан парчадан башлап, онъа Иса акъкъындаки Къуванчлы Хаберни анълатты. [36-37] Ёлны девам этип кетеяткъанларында, сув олгъан бир ерге кельдилер. Везир: — Мына, сув! Меним сувгъа батырылып чыкъкъаныма не кедер эте? — деди. *** О вакъыт арабаны токътатмагъа буюрып, Филипнен везир экиси сувгъа кирдилер, ве Филип оны сувгъа батырып чыкъарды. Олар сувдан чыкъкъанда, Филипни Мукъаддес Рух котерип кетти. Везир оны бир даа корьмейип, къуванып озь ёлуны девам этти. Филип исе Ашдод шеэринде пейда олды ве Кайсареягъа кельмегендже, эписи шеэрлерде Къуванчлы Хаберни даркъата эди. ‌ Саул, Раббининъ шегиртлерине олюм джезасыны истеп, ачувнен нефес алып эп юре эди. Баш руханийнинъ алдына барып, Дамаск шеэриндеки синагогалар ичюн мектюплерни сорады. «Ёл» адлангъан огретювнинъ изинден баргъан кимни тапса, акъай я да къадын олгъанына бакъмайып, оларны якъалап, Ерусалимге кетирмек ниетинде эди. Ёлгъа чыкъып, Дамасккъа якъынлашкъанда, онынъ этрафыны апансыздан коктен тюшкен нур ярыкълатты. Саул ерге йыкъылып: — Саул, Саул! Сен Мени не ичюн айдайсынъ? — деген сесни эшитти. — Я Рабби, Сен ким оласынъ? — деди Саул. — Мен сен айдагъан Исадырым. Энди тур да, шеэрге бар. Анда санъа не япаджагъынъны айтарлар, — деди О. Саулнынъ ёл аркъадашлары сесни эшитип, лякин ич кимсени корьмейип, къатып къалдылар. Саул ерден турып козьлерини ачкъанда, ич бир шей корип оламады. Оны къолундан тутып, Дамаск шеэрине кетирдилер. Учь куньге къадар Саулнынъ козьлери корьмей эди, ве о, ич бир шей ашамай-ичмей эди. Дамаск шеэринде Анания деген Исанынъ шегирти бар эди. Рабби онъа руяда корюнип: — Эй, Анания! — деди. — Мен мындам, Раббим! — деди о. Рабби онъа: — Еринъден тур ве «Догъру» деген сокъакъкъа барып, Иуданынъ эвиндеки Тарс шеэрли Саул адлы адамны сора. Шимди о дува окъуй. Онъа руяда корюнди ки, онынъ янына Анания адлы адам кельген ве, козьлери ачылмасы ичюн, онынъ башына къолларыны къойгъан, — деди. Анания джевап берип: — Рабби, чокъ адамлардан эшиттим ки, бу адам Ерусалимде Сенинъ азизлеринъе не къадар яманлыкъ япкъан. Бу ерде де Сенинъ Адынъа инанып чагъыргъанларнынъ эписини якъаламакъ ичюн, баш руханийлерден рухсет алгъан, — деди. Рабби Иса онъа: — Адымны тюрлю халкълар, падишалар ве Исраиль огъулларынынъ огюнде илян этмек ичюн, Мен бу адамны сайладым. Меним Адым ичюн онъа не къадар азап чекмек керек олгъаныны косьтереджем, — деди. Анания барып, эвге кирди. Саулнынъ башына къолларыны къойып: — Къардашым Саул! Мени Рабби ёллады. Сен келеяткъан ёлунъда санъа корюнген Иса Одыр. Шимди козьлеринъ кене кореджек, сен Мукъаддес Рухкъа толаджакъсынъ, — деди. Шу ань Саулнынъ козьлеринден перде тюшкен киби олып, о коре башлады. Еринден турып, сувгъа батырылып чыкъты. Сонъ аш ашап, такъатланды. Бир къач кунь Дамаскта Исанынъ шегиртлеринен берабер эди ве бирден Иса Алланынъ Огълу олгъаны акъкъында синагогаларда огретип башлады. Оны эшиткенлер шашып: — Ерусалимде шу Адгъа инанып чагъыргъанларны къырып ташлай эди. Бу ерде де оларны якъалап, баш руханийлерге алып бармакъ ичюн, мында кельмедими? — дей эдилер. Саул исе эп къудретке кирип, Иса — Месих олгъанына делиллерни кетирип, Дамаскта яшагъан еудийлерни шашмалата эди. Арадан баягъы вакъыт кечкен сонъ, еудийлер Саулны ольдюрмеге келиштилер. Оны ольдюрмек ичюн, гедже-куньдюз шеэрнинъ къапулары алдында къаравуллай эдилер. Лякин оларнынъ анълашмасы Саулгъа белли олды. Гедже шегиртлер оны буюк сепетке къойып, шеэр диварындан тюшюрип йибердилер. Саул Ерусалим шеэрине кельгенинен, о ердеки Исанынъ шегиртлерине къошулмагъа арекет этти. Лякин о Исанынъ шегирти олгъанына ич кимсе инанмайып, эписи ондан къоркъа эдилер. О вакъыт Барнаба Саулны эльчилернинъ алдына алып кельди ве онынъ ёлда Исаны насыл корьгенини, Иса не айткъаныны, Дамаскта Исанынъ Адынен насыл девюрекли олып адамларны огреткенини оларгъа айтып берди. Бундан сонъ Саул энди оларнен берабер Ерусалимде эр вакъыт юрип, Рабби Исанынъ Адынен къоркъмайып огрете эди. Юнан тилинде лаф эткен еудийлернен де субетлешип давалаша эди, олар исе Саулны ольдюрмеге истедилер. Дин къардашлары буны эшитип, Саулны Кайсареягъа алып кеттилер ве андан Тарс шеэрине ёлладылар. О вакъыт, Еудие, Галилея ве Самариеде иманлылар джемиети ичюн тынчлыкъ девири кельди. Иманлылар Раббиден къоркъып, иманда къавийлешип яшай эди. Мукъаддес Рухнынъ ярдымынен оларнынъ сайысы эп арта эди. Пётр ер-ерден юрип, Лидда шеэринде яшагъан азизлернинъ алдына барды. О ерде секиз йылдан берли тёшегинден турмагъан Айнея адлы бир паралич ургъан адамны корьди. Пётр онъа: — Айнея, Иса Месих сени тедавийлей. Еринъден тур, тёшегинъни джый! — деди. Айнея шу ань еринден турып кетти. Лидда ве Шарон шеэрлеринде яшагъанларнынъ эписи о адамнынъ алыны корьдилер де, Исаны Раббимиз деп таныдылар ве имангъа кельдилер. Яффада Исанынъ шегирти олгъан Табита адлы бир къадын бар эди. Онынъ адынынъ терджимеси «гъазель» демектир. Бу къадын эйилик ишлерине берилип, фукъарелерге чокъ садакъа бере эди. О куньлерде о хасталанып ольди. Онынъ олюсини ювып, юкъарыдаки одагъа къойдылар. Лидда шеэри Яффагъа якъын олгъаны ичюн, Пётрнынъ о ерде олгъаныны эшитип, шегиртлер онынъ алдына эки адамны ёлладылар да: — Тез ол, бизим алдымызгъа кель! — деп ялвардылар. Пётр вакъыт джоймайып, оларнен берабер кетти. Анда кельгенинен, оны юкъарыдаки одагъа алып бардылар. Эписи тул къадынлар онынъ янында топлашып, агълай-агълай, Гъазельнинъ оларнен берабер тири олгъанда тиккен усть ве тюп урбаларыны косьтердилер. Пётр эписини тышарыгъа чыкъаргъан сонъ, тиз чёкип дува окъуды ве олюге бакъып: — Табита, еринъден тур! — деди. Къадын козьлерини ачты да, Пётрны корип отурды. Пётр къолуны узатып, онъа аякъ устюне турмагъа ярдым этти. Сонъ азизлернен берабер тул къадынларны чагъырып, оларгъа тири къадынны косьтерди. Бу адисе бутюн Яффагъа белли олды, ве чокъ адамлар Исагъа инанып, имангъа кельдилер. Пётр даа чокъ вакъыт Яффада Симон адлы бир териджининъ эвинде яшай эди. Кайсарея шеэринде Корнелий адлы бир адам бар эди. О, «Италик» деген арбий болюгининъ бир юзбашы олып хызмет эте, ве бутюн эвдекилеринен берабер Алладан къоркъкъан ве диндар бир адам эди. Халкъкъа чокътан-чокъ садакъа берип, эр вакъыт Аллагъа дува окъуй эди. Куньлернинъ биринде саат учьлерде, о, руяда онынъ алдына Алланынъ бир мелеги кельгенини ачыкътан-ачыкъ корьди. Мелек онъа: — Корнелий! — деди. Корнелий мелекке къоркъунен бакъып: — Не, Эфендим? — деп сорады. Мелек онъа: — Сенинъ дуваларынъ ве берген садакъаларынъ Алланынъ акъылына кельди. Энди Яффагъа адамларны ёллап, Пётр адыны ташыгъан Симон деген адамны алдынъа чагъырт. О, эви денъиз ялысында олгъан Симон адлы териджиде мусафир олып отура, — деди. Онен лаф эткен мелек кеткен сонъ, Корнелий эки хызметчисини ве озюнинъ аскер ярдымджысыны, диндар бир адамны чагъырды. Оларгъа эр шейни анълатып, Яффагъа ёллады. Эртеси куню, бу адамлар даа ёлда олып шеэрге якъынлашкъанда, Пётр уйлеге якъын вакъытта дува окъумакъ ичюн дамгъа чыкъты. О, ач олгъаныны дуйып, аш ашамагъа истеди. Аш азырлангъан вакъытта, о рухланып руя корьди. Коклер ачылып, балабан чаршафкъа ошагъан бир шейни корьди. О, дёрт кошесинден асылгъан алда ашагъа тюшип келеята эди. Чаршафнынъ ичинде тюрлю дёрт аякълы ве ер юзюнде сюйрекленген махлюкълар эм де кокте учкъан къушлар бар эди. Бир сес онъа: — Пётр, тур да, сой ве аша! — деди. Пётр: — Ёкъ, асла, Раббим! Мен ич бир вакъыт кирли я да арам шей ашамадым, — деди. Сес кене онъа экинджи сефер эшитилип: — Алла эляллагъаныны арам сайма! — деди. Бу шей учь кере текрарланды. Сонъ чаршаф бирден кокке котерильди. Пётр даа ич бир шей анъламайып, онъа корюнген руянынъ не манасы бар экен, деп отургъанда, Корнелий ёллагъан адамлар Симоннынъ эвини сораштырып, къапунынъ босагъасында токътадылар. Олар къычырып, Пётр адыны ташыгъан Симон о ерде мусафирликте олгъаныны сорадылар. Пётр исе эп руя акъкъында тюшюнип отура эди. Мукъаддес Рух онъа: — Мына, учь адам сени къыдыра. Еринъден тур да, ашагъа тюш ве шубеленмейип оларнен кет. Оларны Мен ёлладым, — деди. Пётр ашагъа тюшип, адамларгъа: — Сиз къыдыргъан адам меним. Бу ерге насыл себепнен кельдинъиз? — деди. Олар Пётргъа: — Корнелий адлы, бутюн еудий халкъы урьмет эткен, диндар, Алладан къоркъкъан бир юзбашы бар. Мукъаддес мелек онъа, сени озь эвине чагъыртып, айткъанларынъны динълемеге буюрды, — дедилер. Сонъ Пётр оларны ичериге чагъырып, мусафир этти. Эртеси куню Пётр азырланып, кельгенлернен берабер ёлгъа чыкъты. Онынъ артындан Яффадаки дин къардашлардан базы адамлар да кеттилер. Экинджи куню олар Кайсареягъа кельдилер. Корнелий озь сой-сопларыны ве якъын достларыны бир ерге топлап, оларны беклей эди. Пётр ичериге киргенде, Корнелий оны къаршылап, аякълары огюнде йыкъылып, бель букти. Пётр исе: — Тур, мен де бир инсаным, — деди де, оны аякъ устюне турсатты. Пётр Корнелийнен субетлешип эвге кирди ве анда чокъ адам топлашкъаныны корьди. О оларгъа: — Башкъа халкълардан олгъан адамларнен алякъа тутмакъ ве онынъ эвине кирмек, еудий ичюн ясакъ олгъаныны билесинъиз. Лякин манъа Алланынъ ич бир адамны кирли я да арам деп саймамагъаны ачылды. Шунынъ ичюн мени чагъыргъан сонъ, сёз къайтармайып кельдим. Энди айтынъыз, мени не ичюн чагъырдынъыз? — деди. Корнелий джевап берип: — Бундан дёрт кунь эвель, айны шу вакъытта, саат учьте, мен эвимде дува окъумакъта эдим. Бирден йылтырагъан урба кийген бир адам огюмде пейда олды. О манъа бойле деди: «Корнелий! Алла дуваларынъны эшитти, сен берген садакъаларынъ Алланынъ акъылына кельди. Энди Яффагъа адам ёлла, денъиз боюндаки териджи Симоннынъ эвинде мусафир олгъан Пётр адыны ташыгъан Симонны чагъырт». Мен шу ань сенинъ алдынъа адамларны ёлладым, ве ниает, кельгенинъ яхшы олды. Энди Рабби санъа буюргъан сёзлерининъ эписини динълемек ичюн, биз эпимиз бу ерде Алланынъ огюнде топланып турамыз. Пётр лафыны башлап, бойле деди: — Керчектен, Алла адамларны айырмай. Эписи миллетлерде Ондан къоркъкъан ве адалетли ишлер япкъанларнынъ эписинден О, разыдыр. Алла Озь Сёзюни Исраиль огъулларына ёллап, Иса Месихнинъ ярдымынен барышыкъ илян этти. Шу Иса — эписининъ Раббисидир. Ягъя пейгъамбер адамларнынъ сувгъа батырылып чыкъкъаныны огреткен сонъ, Галилеядан башлап бутюн Еудиеде олгъан шейлерни сизлер билесиз. Назарет шеэринден олгъан Исаны Алла Мукъаддес Рухнен ве къудретнен ягълады. Сонъ О, чокъ яхшы шейлер япып ве Шейтан ургъанларнынъ эписини тедавийлеп юре эди. Исанен берабер Алланынъ Озю эди. Еудийлернинъ топрагъында ве Ерусалим шеэринде Исанынъ япкъан ишлерине биз шаат оламыз. Адамлар Оны агъачкъа асып ольдюрдилер. Амма Алла Оны учюнджи куню тирильтип, козьге корюнмеге кучь берди. Иса бутюн халкъкъа дегиль, тек бизге, шаатларгъа, Алланынъ огюнде сайлангъан адамларгъа корюнди. О, олюлерден тирильген сонъ, биз Онен ашап-ичтик. Алла Исаны тирилернинъ ве олюлернинъ Къадысы этип тайин этти. Иса бизге буны илян этмеге ве халкъкъа Къуванчлы Хаберни огретмеге буюрды. Буны пейгъамберлернинъ эписи илян этелер: Исагъа инангъан эр бир адамнынъ гуналары Онынъ Адынен багъышланалар. Пётр даа лаф этип тургъанда, Хаберни динълеген эписининъ устюне Мукъаддес Рух энди. Пётрнен кельгенлер Исагъа инангъан сюннет этильген еудийлер эди. Олар Мукъаддес Рух башкъа халкъларнынъ устюне энгенини корип, шашып къалдылар, о адамларнынъ башкъа тиллерде лаф этип, Алланы шерефлегенлерини эшитип тура эдилер. О вакъыт Пётр сёз алып: — Биз киби Мукъаддес Рухны къабул эткен бу адамларнынъ сувгъа батырылып чыкъмасына ким кедер этер? — деди де, оларгъа Иса Месихнинъ Адынен сувгъа батырылып чыкъмагъа буюрды. Сонъ олар Пётргъа бир къач кунь къалмагъа риджа эттилер. Алланынъ Сёзюни башкъа халкълар да къабул эттилер, деген хабер эльчилернинъ ве Еудиедеки дин къардашларнынъ къулагъына барып етти. Шу себептен, Пётр Ерусалим шеэрине баргъанда, сюннет этильгенлернинъ базылары онъа къаршы чыкъып: — Сен сюннет япылмагъан адамларнынъ арасына кирип, оларнен ашап-ичкенсинъ! — дедилер. Пётр исе башындан башлап, олып кечкен шейлерни оларгъа айтып берди: — Мен Яффа шеэринде дува окъугъан вакъытта рухланып, бир руя корьдим: манъа балабан чаршафкъа ошагъан бир шей дёрт кошесинден асылгъан алда коктен тюшип, тап огюме кельди. Онынъ ичине бир козь ташласам, ер юзюнинъ дёрт аякълы ве йыртыджы айванларны ве сюйрекленген махлюкъларны, эм де кокте учкъан къушларны корьдим. О вакъыт: «Пётр, тур да, сой ве аша!» — деген бир сес эшиттим. Мен исе: «Ёкъ, асла, Раббим! Меним агъзыма ич бир вакъыт кирли я да арам шей кирмеди», — дедим. Сес экинджи кере коктен эшитилип: «Алла эляллагъаныны арам сайма», — деди манъа. Бу шей учь кере текрарланды. Сонъ эписи кене кокке котерильди. Шу дакъкъада мен яшагъан эвнинъ огюнде Кайсареядан манъа ёллангъан учь адам токътадылар. Рух манъа, ич шубеленмейип оларнен берабер кетмеге буюрды. Бойлеликнен, бу алты дин къардашлар меним артымдан кеттилер. Оларнен берабер о адамнынъ эвине кельдик. О бизлерге эвинде пейда олгъан мелекни насыл корьгенини айтып берди. Мелек онъа: «Яффагъа адамларны ёлла, Пётр адыны ташыгъан Симонны чагъырт. О санъа айтаджакъ сёзлери сени ве бутюн эвдекилеринъни къуртараджакълар», — деди. Мен лафымны башлагъанымнен, устюмизге энген Мукъаддес Рух оларнынъ устюне де энди. О вакъыт мен Раббимиз Исанынъ: «Ягъя адамларны сувгъа батырып темизлей эди, сизлер исе Мукъаддес Рухнен темизленеджексинъиз», — деген сёзюни эсиме кетирдим. Бизге, Рабби олгъан Иса Месихке инангъанларгъа, Алла бахшыш берген. Эгер Алла бу бахшышны мына буларгъа да берген олса, мен Аллагъа къаршы чыкъмакъ ичюн ким олам? Бу сёзлерни эшитип, олар тынчландылар ве: — Алла башкъа миллетлерге де тёвбе этип эбедий аяткъа кирмеге разылыкъ берди, — деп Алланы алгъышладылар. Стефаннынъ ольдюрильмесинен башлангъан айдалув нетиджесинде даркъалып кеткен иманлылар Алланынъ Сёзюни еудийлерден гъайры ич кимсеге бильдирмейип, Фенике, Къыбрыс ве Антиохиягъа барып чыкътылар. Лякин оларнынъ базылары къыбрыслы ве киренели олып, Антиохия шеэрине кельдилер ве Рабби Исанынъ Къуванчлы Хаберини о ердеки юнан тилинде лаф эткен еудийлерге бильдире башладылар. Раббининъ кучю оларнен олгъаны ичюн, чокътан-чокъ адам Раббиге иман эттилер. Бу акъта хабер Ерусалимдеки иманлылар топлашувынынъ къулагъына барып еткенде, Антиохиягъа Барнабаны ёлладылар. Барнаба о ерге кельгенде, Алланынъ мераметини корип къуванды. Раббиге бутюн гонълюнен берилинъиз деп, эписини чагъырды. О, Мукъаддес Рухкъа ве имангъа толгъан, мераметли адам эди, ве халкънынъ баягъы къысмы Раббиге къошулды. Сонъ Барнаба Саулны къыдырып, Тарс шеэрине барды ве оны тапып, Антиохиягъа кетирди. Бир йыл девамында олар иманлылар топлашувында чокъ адамны огрете эдилер. Биринджи сефер Антиохия шеэринде Исанынъ шегиртлерине «месихчилер» дедилер. О куньлерде Антиохиягъа Ерусалимден базы пейгъамберлер кельди. Олардан Хагъап дегени Мукъаддес Рухтан ильхамланып, бутюн дюньяда буюк ачлыкъ оладжагъыны бильдирди. Сонъ бу ачлыкъ император Клавдийнинъ девринде олды. Шегиртлернинъ эр бири къолундан кельгенине коре Еудиеде яшагъан дин къардашларына ярдым йибермеге къарар чыкъардылар. Буны япып, топлагъан бахшышларны Барнаба ве Саулнен акъсакъалларгъа ёлладылар. О куньлерде Ирод падиша иманлылар джемиетининъ базыларына яманлыкъ япып башлады. О, Юханнынъ агъасы Якъупны къылычнен ольдюрмеге буюрды. Еудийлер бу шейни бегенгенини корип, онынъ артындан Пётрны да якъалады. Шу вакъиа Маясыз Пишкен Отьмек Байрамында эди. Пётрны якъалап, зиндангъа ташлады, оны къаравулламакъ ичюн эр бири дёрт аскерден ибарет олгъан дёрт группагъа буюрды. Ирод Пётрны Песах Байрамындан сонъ халкънынъ огюне чыкъарып, укюм этмеге истей эди. Пётр зинданда яткъан вакъытта иманлылар топлашувы токътамайып, онынъ ичюн Аллагъа дува окъуй эди. Ирод оны халкънынъ огюне чыкъармагъа истеген куньден эвельки геджеси Пётр эки аскернинъ ортасында, эки зынджырнен багъланып юкълай эди. Къапунынъ янындаки къаравуллар исе зинданны къаравуллай эдилер. Шу арада Раббининъ мелеги пейда олды, зинданны нур басты. Мелек Пётрнынъ къабургъасына тюртип: — Тез ол, тур! — деп оны уятты. Шу ань Пётрнынъ къолларындаки зынджырлар тюшип кетти. Мелек Пётргъа: — Къушагъынъны багъла, аякъкъапларынъны кий! — деди. Пётр онынъ айткъаныны япты. Сонъ мелек: — Усть урбанъны кий де, меним артымдан юр! — деди. Пётр чыкъып, онынъ артындан кетти. Тек, мелек япкъан ишнинъ акъикъий экенини анъламайып, бир тюш корьгенини беллей эди. Биринджи ве экинджи къаравул олгъан ерден кечип, шеэрге чыкъкъан демир къапугъа кельдилер. Къапу озь-озюнден ачылды. Олар тышарыгъа чыкъып, бир сокъакъны кечтилер. Шу ань Пётрнынъ янындаки мелек гъайып олды. Пётр озюне келип: — Энди мен керчектен билем: Рабби мелегини ёллап, мени Ироднынъ къолундан, еудий халкъы беклеген эписи шейлерден къуртарды, — деди. Буны анълагъан сонъ, Пётр Мерьемнинъ эвине етип кельди. (Шу Мерьем Марк адыны ташыгъан Юханнынъ анасы эди.) О ерде бир талай адам топланып, дува окъуй эдилер. Пётр къапуны къакъкъанда, Рода адлы бир хызметчи къыз къапугъа чыкъты. Онынъ сесини танып, къувангъанындан къапуны ачмайып, ичериге чапып кетти ве Пётрнынъ кельгенини бильдирди. — Сенинъ акъылынъ ериндеми? — дедилер онъа. Лякин къыз озь айткъанындан къайтмады. Олар исе: — Бу онынъ мелегидир, — дедилер. Шу арада Пётр къапуны къакъмагъа девам эте эди. Олар барып, къапуны ачтылар ве оны корип шаштылар. Пётр оларны тынчландырып, къолуны котерди ве Рабби оны зиндандан насыл чыкъаргъаныны айтып берди. Сонъ: — Буларны Якъупкъа ве башкъа дин къардашларгъа бильдиринъиз! — деп, о ерден чыкъты да, башкъа ерге кетти. Куньдюз, Пётргъа не олгъаныны бильмеген аскерлер арасында буюк бир къалабалыкъ башланды. Ирод исе оны къыдырып тапмагъанындан сонъ, къаравулларны соравгъа чекип, олюм джезасына укюм этти. Бундан сонъ Ирод Еудиеден кетип, Кайсарея шеэрине барды ве о ерде къалды. Онынъ Тир ве Сидон сакинлерине буюк ачувы бар эди. Олар исе озьара анълашып, онынъ алдына кельди. Падишанынъ сарай хызметчиси Бластны озь тарафларына чекип, барышмагъа истедилер. Чюнки олар ичюн керек олгъан аш-сув падишанынъ топрагъындан алына эди. Бельгиленген куньде Ирод, падиша урбасыны кийип, къады курсюсине отурды да, халкъкъа бакъып сёзюни башлады. Халкъ исе къычыра-къычыра: — Бу адамнынъ сеси дегиль, бу Алланынъ сесидир! — деп, оны алгъышлай башлады. Шу ань Иродны Раббининъ мелеги урды. Ирод шерефини Аллагъа бермегени ичюн, тенини къуртлар кемирди, ве о, джан берди. Алланынъ Сёзю исе кунь-куньден зияде даркъала эди. Барнабанен Саул оларгъа берильген вазифени беджерген сонъ, Марк адыны ташыгъан Юханны янларына алып, Ерусалимге къайтып кельдилер. Антиохия шеэриндеки иманлылар топлашувында пейгъамберлер ве оджалар бар эдилер: Барнаба, лагъабы «Нигер» олгъан Симон, киренели Лукий, виляет акими Ироднен тербиеленген Манаэн ве Саул. Олар Раббиге ибадет эткенде ве аштан-сувдан вазгечкенде, Мукъаддес Рух оларгъа: — Барнабанен Саул Мен сайлагъан ишни япсынлар деп, оларны айырып Манъа беринъиз! — деди. Даа аштан-сувдан вазгечкен ве дува окъугъан сонъ, Барнабанен Саулнынъ башына къолларыны къойдылар да, оларны йибердилер. Мукъаддес Рух ёллагъаны киби, Барнабанен Саул ёлгъа чыкъып, Селевкея шеэрине кельдилер. О ерден Къыбрыс адасына кечтилер. Саламис шеэрине келип, еудийлернинъ синагогаларында Алланынъ Сёзюни илян эттилер. Юхан да оларнынъ хызметинде эди. Бутюн аданы айланып чыкъып, Пафос шеэрине етип кельдилер. О ерде тылсымджы ве ялан пейгъамбер олгъан Бар-Иса адлы бир еудийни расткетирдилер. Бар-Иса виляет акими Сергий Павелнинъ хадими эди. Акъыллы адам олгъан аким Барнабанен Саулны чагъыртып, Алланынъ Сёзюни динълемеге истеди. Амма Бар-Иса (онынъ экинджи ады Элима, яни «тылсымджы» эди) оларгъа къаршылыкъ косьтерип, акимни имандан тайдырмагъа тырышты. О вакъыт Мукъаддес Рухкъа толгъан Саул, яни Павел, онъа козьлерини тикип: — Эй, Шейтан огълу! Юрегинъ эр тюрлю ялан ве утанмазлыкъкъа толгъан, сен эр бир акъикъатнынъ душманысынъ! Раббининъ догъру ёлларыны къыйыштырмакътан вазгечерсинъми? Энди Рабби санъа къаршы къол котерди. Сен кёр оладжакъсынъ ве бир къач вакъыткъадже кунешни корьмейджексинъ, — деди. Шу ань бу адамнынъ козьлери думангъа ве къаранлыкъкъа толды. Энди о анда-мында урулып, озюне етекчи къыдыра башлады. Аким буны корьди ве Раббининъ огретювине тааджипленип, имангъа кельди. Павел ве онынъ янында олгъанлар Пафос шеэринде гемиге минип, Памфилиянынъ Перге шеэрине кельдилер. Юхан исе олардан айырылып, Ерусалимге къайтты. Олар Пергеден кене ёлгъа чыкъып, Писидиядаки Антиохия шеэрине бардылар. Раатлыкъ кунюнде еудийлернинъ синагогасына кирип отурдылар. Къанундан ве Пейгъамберлернинъ Языларындан парчаларны окъугъан сонъ, синагоганынъ башлыкълары оларгъа адам ёллап: — Дин къардашларымыз, эгер халкъкъа береджек насиат сёзлеринъиз олса, буюрынъыз, айтынъыз, — дедилер. Павел аякъ устюне турды ве, къолуны котерип, деди: — Эй, Исраиль акъайлары ве Алладан къоркъкъанлар, динъленъиз! Исраиль халкъынынъ Алласы баба-деделеримизни сайлады. Олар Мысыр топрагъында, гъурбетте яшагъанда, Алла оларны юксельтти. Сонъ Озюнинъ къудретли къолунен оларны о ерден алып чыкъты. Сахрада къыркъ йыл девамында оларнынъ япкъанларына чыдай эди. Ханаан топрагъында еди миллетни ёкъ этип, оларнынъ ерлерини Исраиль халкъына берди. Бу ал 450 йыл девам этти. Ондан сонъ Смаил пейгъамбер заманына къадар Алла оларгъа башлыкъларны бере эди. Сонъ халкъ падишаны истеди, ве Алла оларгъа Биньямин къабилесинден Киш огълу Шаул деген акъайны берди. О, къыркъ йыл девамында падишалыкъ япты. Оны тахттан алып ташлагъан сонъ, оларгъа Давутны падиша этип берди. Алла Давут акъкъында шаат этип: «Меним юрегиме яткъан адамны — Йишай огълу Давутны таптым. О, бутюн истеклеримни беджереджек», — деди. Алла берген сёзюни тутып, Давут союндан Исраильге Къуртарыджы Исаны ёллады. Исанынъ келишинден эвель Ягъя пейгъамбер бутюн Исраиль халкъыны тёвбе этмеге ве сувгъа батырылып чыкъмагъа чагъыра эди. Ягъя озь ёлунынъ сонъунда: «Сизлер мени ким деп саясынъыз? Мен о дегилим. Лякин менден сонъ Келеяткъан бар, мен Онынъ аякъкъап багъларыны чезмеге биле ляйыкъ дегилим», — деди. Эй, дин къардашларымыз, Ибраимнинъ несилинден олгъанлар ве аранъызда Алладан къоркъкъанлар! Бу Къуртулыш акъкъындаки хабер бизге ёлландырылгъандыр! Ерусалим сакинлери ве оларнынъ башлыкълары Исаны танымадылар. Оны олюмге укюм этип, эр раатлыкъ куню окъулгъан пейгъамберлернинъ сёзлерини озьлери беджердилер. Онда олюмге ляйыкъ ич бир къабаатны тапмайып, Пилаттан Оны ольдюрильмесини истедилер. Онынъ акъкъында язылгъан бутюн языларны шойле беджерген сонъ, Оны хачтан тюшюрип къабирге къойдылар. Лякин Алла Оны олюлерден тирильтти. Иса чокъ куньлер девамында Озюнен берабер Галилеядан Ерусалимге баргъанларгъа корюнип тура эди. Энди олар халкънынъ алдында Онынъ шаатларыдыр. [32-33] Биз сизлерге кетирген Къуванчлы Хаберимиз бойле: Алла Исаны тирильтип, бабаларымызгъа берген сёзюни бизлер, оларнынъ балалары ичюн беджерди. Зебур китабынынъ экинджи йырында язылгъаны киби: «Сен Меним Огълумсынъ. Бугунь Мен Санъа Баба олдым». *** Исаны тирильткени ве асла чюрюмесине ёл бермейджеги акъкъында исе Алла деди ки, Давуткъа ваде эткен мукъаддес, денъишмез бахшышларны сизге береджек. Шунынъ ичюн, Зебур китабынынъ башкъа бир еринде: «Озь Азизинъе мезарда чюрюмеге ёл бермезсинъ», — деп язылгъан. Давут Алланынъ эмиринен озь несилине хызмет эткен сонъ, вефат этти ве бабаларына къошулды. Онынъ бедени чюрюп кетти. Амма Алла тирильткеннинъ бедени чюрюмеди. Энди, дин къардашларымыз, сизлерге белли олсун ки, гуналарынъызнынъ багъышлангъаны Исанынъ Адынен илян этиле. Мусанынъ Къануны ярдымынен акъланып оламагъан адам иман этип, Исанынъ ярдымынен эр бир шейде акъланув тапа. Мукъайт олунъыз, пейгъамберлернинъ айткъан бу сёзлери башынъызгъа тюшмесин: — Эй, мыскъылджылар, бакъынъыз, шашып къалып гъайып олунъыз! Сизинъ куньлеринъизде ойле бир иш япаджагъым ки, эгер сизге айтып берселер, инанмаз эдинъиз. Бундан сонъ Павелнен Барнаба синагогадан чыкъып кеткенде, халкъ оларны бу акъта субетни келеджек раатлыкъ куню девам этмеге давет этти. Джемаат синагогадан чыкъып, еудийлернинъ ве Алладан къоркъып еудий динини къабул эткенлернинъ чокълары Павел ве Барнабанынъ артындан кеттилер. Олар бу адамларнен субетлешип, оларны Алланынъ хайырында даа яшамагъа къандырдылар. Келеджек раатлыкъ куню шеэрлилернинъ аман-аман эписи Алланынъ Сёзюни динълемек ичюн топландылар. Лякин о къадар халкъны корьген еудийлер пахыллап, Павелни акъаретлеп, онынъ айткъан сёзлерине къаршы лаф эте башладылар. О вакъыт Павелнен Барнаба джесюрликнен джевап берип: — Алланынъ Сёзюни биринджи невбетте сизге кетирмек керек эди. Амма сизлер Оны ред этип, озьлеринъизни эбедий аяткъа ляйыкъ корьмесенъиз, биз башкъа халкъларгъа мураджаат этеджекмиз. Рабби бизге буны буюрды: — Сен тюрлю халкълар ичюн ярыкъ оладжакъсынъ, ер юзюнинъ четлерине къадар къуртарув кетиреджексинъ, — деди. Башкъа миллетлер буны эшитип, пек севиндилер ве Раббининъ Сёзюни шуретледилер, эбедий аяткъа тайинленгенлернинъ эписи имангъа кельдилер. Раббининъ Сёзю бутюн мемлекетке даркъала эди. Лякин еудийлер диндар ве итибарлы къадынларнен шеэрнинъ сайгъылы адамларыны Павел ве Барнабагъа къаршы къойып, оларны озь ерлеринден къувып чыкъардылар. О вакъыт Павел ве Барнаба аякъларынынъ тозуны оларгъа къаршы къакъып, Иконий шеэрине кеттилер. Шегиртлер исе къуванчкъа ве Мукъаддес Рухкъа толып-таша эдилер. Иконий шеэринде Павелнен Барнаба эр ерде япкъанлары киби, еудийлернинъ синагогасына кирип, ойле сёзлер айта эдилер ки, нетиджеде еудийлернинъ ве юнанларнынъ чокълары имангъа кельдилер. Лякин инанмагъан еудийлер башкъа миллетлер адамларынынъ юреклерини зеэрлеп, оларны дин къардашларгъа къаршы котердилер. Павелнен Барнаба исе чокъ вакъыт Раббининъ Адындан джесаретнен Алланынъ Сёзюни тариф эте эдилер. Рабби оларнынъ къолларынен аджайип шейлер ве бельгилер яратып, Озюнинъ мераметли Сёзюни тасдыкълай эди. Бойлеликнен, шеэр сакинлери экиге болюнди: базылары еудийлернинъ ве базылары эльчилернинъ тарафына кечтилер. Башкъа миллетлер адамлары ве еудийлер озь башлыкъларынен анълаштылар ве эльчилерни акъаретлемеге ве ташларнен урмагъа истедилер. Олар исе буны билип, Ликаониянынъ Листра ве Дербе шеэрлерине ве этрафтаки топракъларгъа къачып кеттилер. О ерде Къуванчлы Хаберни даркъатмагъа девам эттилер. Листра шеэринде бир сакъат адам бар эди. Онынъ аякълары догъма сакъат олып, омрюнде юрмеген. О, Павелнинъ айткъан сёзлерини динълеп отургъанда, Павел онъа козь тикип, тедавийленмек ичюн адамнынъ иманы олгъаныны дуйды. О, къатты сеснен: — Аякъ устюне догъру тур! — деди. Шу ань о адам еринден атылып турды да, юре башлады. Халкъ Павел япкъан ишни корьди ве Ликаония тилинде къычырып: — Адам къыяфетини алып, алдымызгъа аллалар тюштилер! — дедилер. Барнабагъа «Зевс», Павелге исе «Хермес» дедилер, чюнки Павел лаф эткенде баш эди. Шеэрнинъ огюндеки Зевс ибадетханесининъ руханийи шеэрнинъ къапуларына бугъаларны ве гуль чемберлерни кетирип, халкънен берабер къурбан чалмагъа истеди. Эльчилер Барнаба ве Павел буны эшитип, урбаларыны йырттылар ве озьлери халкънынъ арасына атылып: — Акъайлар, бу ишлерни не ичюн япасынъыз? Биз — сизлерге ошагъан инсанлармыз! Сизлер бош шейлерден вазгечип, ер, кок, денъиз ве олардаки эр шейни яраткъан Тири Аллагъа айланынъыз деп, биз сизге Къуванчлы Хаберни алып кетиремиз. Кечкен заманларда Алла халкъларгъа озь ёлларынен юрмеге ёл берген олса да, Озюни эр вакъыт акъылларына кетире эди. Коктен ягъмур ягъдырып, берекетли заманлар бере, тенинъизни аш-сувнен, юреклеринъизни къуванчнен толдурып, сизлерге эйилик япа эди, — деп къычырдылар. Эльчилер бу сёзлерни айтып, халкъны зорнен тынчландырдылар ве озьлерине къурбан чалмамагъа къандырдылар. Сонъ Антиохия ве Иконий шеэрлеринден кельген еудийлер халкъны озь тарафына тартып, Павелни ташларнен урдылар. Оны ольген, деп сайып, шеэрден тышарыгъа чыкъарып ташладылар. Лякин шегиртлер онынъ этрафында топлашкъанда, Павел еринден турып, шеэрге къайтып кирди. Эртеси куню о Барнабанен Дербе шеэрине кетти. Къуванчлы Хаберни Дербе шеэринде даркъатып, чокъ шегирт арттыргъанларындан сонъ, Листра, Иконий ве Антиохия шеэрлерине къайттылар. Шегиртлернинъ джанларыны къавийлештирип, иманда эр вакъыт олмагъа оларгъа мураджаат эте эди. Олар: «Алланынъ Падишалыгъына кирмек ичюн, биз чокъ азаплар чекмек керекмиз», — дей эдилер. Эр бир иманлыларнынъ джемиети ичюн акъсакъалларны сайлап, башларына къолларыны къойдылар. Аштан-сувдан вазгечип, дува окъугъан сонъ, Раббиге иман эткен бу адамларны Раббининъ къолуна бердилер. Сонъ Писидия топрагъындан кечип, Памфилиягъа кельдилер. Перге шеэринде Алланынъ Сёзюни айткъан сонъ, Атталиягъа кеттилер. Андан къайыкъкъа минип, Антиохиягъа ёл алдылар. (Анда олар махсус вазифе ичюн Алланынъ хайырына берильген эдилер, энди исе бу ишлерини битирген эдилер.) О ерге келип, иманлылар топлашувыны топладылар, Алланынъ оларнен не япкъаныны, башкъа миллетлерге иман къапусыны насыл ачкъаныны айтып бердилер. Шу ердеки шегиртлернинъ янында чокъ вакъыт къалдылар. Еудиеден кельген базы адамлар дин къардашларына: «Эгер Мусанынъ адети боюнджа сюннет этмесенъиз, къуртулып оламазсынъыз», — деп огрете эдилер. Павел ве Барнаба оларнен чокъ тартышып дава эттилер. Ахыр-сонъу Павелнен Барнабаны ве араларындан даа бир къач адамны, бу меселени эльчилер ве акъсакъалларнен чезмек макъсадынен, Ерусалимге ёлламагъа къарар чыкъардылар. Олар топлашув тарафындан ёлланылгъан сонъ, Фенике ве Самариеден кечип, о ердеки дин къардашларына башкъа халкъларнынъ Аллагъа иман эткенлерини айтып берип, эписине буюк севинч багъышладылар. Ерусалимге кельгенде, иманлылар топлашувынынъ, эльчилер ве акъсакъалларнынъ тарафындан къабул этильдилер, озьлеринен берабер Алланынъ япкъан бутюн ишлерини оларгъа бильдирдилер. Лякин ферисе фыркъасындан имангъа кельген базылары оларгъа къаршы чыкъып: — Оларны сюннет этмек ве Мусанынъ Къанунына бойсундырмакъ керек, — дедилер. Эльчилер ве акъсакъаллар бу меселени бакъмакъ ичюн топлаштылар. Чокъ давалардан сонъ Пётр еринден турып, оларгъа: — Дин къардашларымыз! Сизлерге белли олгъаны киби, башкъа миллетлер Къуванчлы Хаберни менден эшитип, имангъа кельсинлер деп, Алла аранъыздан мени сайлагъанына чокъ вакъыт кечти. Адамларнынъ юреклерини бильген Алла бизге берген Мукъаддес Рухны оларгъа да бергенинен, оларны къабул эткенини косьтерди. Оларнен бизим арамызда ич бир фаркъ корьмейип, имангъа кельгенлери ичюн юреклерини темизледи. О алда, сизлер не ичюн Алланы сынап, не бабаларымыз, не бизлер котерип оламагъан юкни шегиртлернинъ бойнуна юклемеге истейсиз? Амма инанамыз ки, эм биз, эм олар бир тарзда Рабби Исанынъ хайырынен къуртуладжакъмыз, — деди. О вакъыт бутюн джемаат сесини кесип, Барнабанен Павелни динълей башладылар. Олар исе Алла башкъа миллетлер арасында оларнынъ ярдымынен насыл аджайип шейлер ве бельгилер косьтергени акъкъында айттылар. Олар лафыны битирген сонъ, Якъуп сёз алды: — Дин къардашларымыз, мени динъленъиз! Симон анълатты ки, Алла башта миллетлерге бакъып, Озюне бир халкъны сечип алды. Пейгъамберлернинъ сёзлери де бунъа келише, Мукъаддес Китапта бойле язылгъан: — Бундан сонъ Мен къайтып келеджегим, Давутнынъ йыкъылгъан эвини къураджагъым. Онынъ виранелерини янъыдан къурып, гъайрыдан тиклеп къояджагъым. [17-18] Сонъ къалгъан адамлар, Меним Адымны чагъырып таныгъан халкълар Мени, Раббини, къыдырып тападжакълар, — дей Рабби. О, эвельден белли олгъан шейлерни беджере. *** Онынъ ичюн мен бойле къараргъа кельдим: башкъа миллетлерден Аллагъа иман эткенлерини зорламайыкъ. Путларгъа союлгъан арам къурбанлыкъ этлеринден, ороспулыкътан, богъулып ольдюрильген айваннынъ этинден ве къан ашавдан озьлерини сакъласынлар, деп оларгъа мектюп язайыкъ. Мусанынъ Къануны къадимий заманлардан берли эр бир шеэрде илян этиле, эр раатлыкъ куню синагогаларда окъула да. О вакъыт бутюн топлашувнен эльчилер ве акъсакъаллар тюшюнип, озь араларындан адамларны сайламагъа, оларны Павел ве Барнабанен Антиохиягъа ёлламагъа къарар чыкъардылар. Дин къардашлар арасында урьмет къазангъан башлыкъларны: Барсабба адыны ташыгъан Иуданы ве Силаны сайладылар. Оларнен шу мектюпни язып ёлладылар: «Эльчилер, акъсакъаллар ве дин къардашлары — Антиохия, Сурие ве Киликияда яшагъан миллетлерден дин къардашларына: Селям алейкум! Эшиткенимизге коре, бизден чыкъкъан базы адамлар озьлерининъ лафларынен башынъызны айландырып, гонълюнъизни бозгъанлар. Биз исе буны буюрмагъан эдик. Шу себептен озь арамыздан сайлангъан базы бир адамларны севгили Барнаба ве Павелнен берабер сизлернинъ алдынъызгъа ёлламагъа бир фикирге кельдик. Булар Рабби Иса Месихнинъ Ады ичюн озь джанларыны аджымагъан адамлардыр. Къарарымыз боюнджа алдынъызгъа Иуданен Силаны да ёллаймыз; олар сизлерге буларны агъзавий анълатырлар. Мукъаддес Рух ве бизлер, сизинъ бойнунъызгъа беджермеге зарур олгъан шейлерден башкъа ич бир шей юклемеге керекмей, деп саямыз, яни: путларгъа союлгъан къурбанлыкъ этлеринден, богъулып ольдюрильген айваннынъ этинден ве къан ашавдан, ве ороспулыкътан озьлеринъизни сакъланъыз. Буларны тутып юрсенъиз, яхшы иш япарсынъыз. Сагълыкънен къалынъыз!» Бойледже, бу адамлар ёлгъа чыкъып, Антиохия шеэрине кельдилер. О ердеки джемаатны топлап, оларгъа мектюпни бердилер. Олар бу юреклендириджи насиатны окъуп, севиндилер. Пейгъамберлер Иуда ве Сила дин къардашларына агъзавий насиатны айтып берди ве рухларыны къавийлештирдилер. [33-34] Бу ерде бир къач вакъыт къалгъан сонъ, дин къардашлары оларны аман-эсен озгъарып, ёллагъанларнынъ алдына къайтардылар. *** Павелнен Барнаба исе Антиохияда къалдылар. Олар башкъа бир чокъ адамларнен берабер Раббининъ Къуванчлы Хаберини огретмеге ве даркъатмагъа девам эттилер. Бир къач вакъыт кечкен сонъ, Павел Барнабагъа: — Энди къайтып барып, Раббининъ Сёзюни даркъаткъан эр бир шеэрдеки дин къардашларымызны бакъайыкъ, оларнынъ ал-эвалыны билейик, — деди. Барнаба озюнен берабер Марк деген Юханны алмагъа истеди. Лякин Павел бу адамны янына алмагъа разы олмады, чюнки о, Памфилияда оларны ташлап, вазифеден баш тарткъан. Нетиджеде араларында кескин бир дава чыкъты, ве олар бир-биринден айырылып кеттилер. Барнаба Маркны алып, Къыбрыс адасына ёл алды. Павелнинъ озю исе Силаны сайлады. Дин къардашлары Павелни Алланынъ хайырына къалдыргъан сонъ, о да кетти. Павел Суриеден ве Киликиядан кечип, иманлылар джемиетлерини иманда къавийлештире башлады. Павел Дербе ве Листра шеэрлерине етип кельди. О ерде Тимотей адлы шегирт яшай эди. Онынъ анасы иман тапкъан еудий, бабасы исе юнан эди. Бу адам Листра ве Иконийде яшагъан дин къардашлары арасында яхшы нам къазангъан эди. Тимотейни озюнен берабер алып кетмеге истеген Павел шу этрафтаки еудийлер ичюн оны сюннет этти. Тимотейнинъ бабасы юнан олгъаныны эписи биле эди. Олар шеэр-шеэрден кечип, Ерусалимдеки эльчилер ве акъсакъаллар тарафындан чыкъарылгъан къарарларны иманлыларгъа анълатып, оларны тутмагъа буюра эдилер. Бойледже, топлашувларнынъ иманы къуветленип, сайысы кунь-куньден артты. Сонъ олар Фригия ве Галатия топракъларыны кечтилер, Мукъаддес Рух исе оларгъа Кучюк Асияда Алланынъ Сёзюни даркъатмагъа ёл бермеди. Мисия сынъырларына якъынлашкъанда, Битиниягъа бармагъа ынтылдылар, лякин Исанынъ Руху оларгъа рухсет бермеди. Шунынъ ичюн, Мисияны кечип, Троас шеэрине кельдилер. Шу геджеси Павелге руяда македониялы бир адам корюнди. О, Павелнинъ къаршысында турып: «Македониягъа келип, бизге ярдым эт!» — деп ялвара эди. Павел бу руяны корьген сонъ, Рабби бизни о ерде Къуванчлы Хаберни илян этмеге чагъыргъанында эмин олып, биз бирден Македониягъа бармагъа арекет эттик. Троас шеэринде гемиге минип, догъру Самотракеге ёл алдыкъ ве эртеси куню Неаполь шеэрине келип чыкътыкъ. О ерден Македониянынъ шу къысмындаки биринджи шеэри ве Рим колониясы олгъан Филиплер шеэрине кельдик ве анда бир къач кунь къалдыкъ. Раатлыкъ куню биз шеэрнинъ араба къапуларындан тышарыгъа чыкъып, озенге бардыкъ. Дува окъумакъ ичюн ер анда олгъаныны тюшюндик. О ерде топлашкъан къадынларнен субетлешип башладыкъ. Динълегенлер арасында Аллагъа ибадет эткен Лидия адлы къадын бар эди. О, Тиатира шеэринден олып, мор тюсте паалы къумач сата эди. Рабби онынъ юрегини ачты; о, Павелнинъ айткъанларыны эшитип, эр шей анълады. Лидия озюнинъ эвиндекилеринен берабер сувгъа батырылып чыкъкъан сонъ, бизни мусафирликке чагъырды. О: «Эгер сизлер мени Раббиге инангъан деп сайсанъыз, эвиме келип яшанъыз», — деп бизни къандырды. Куньлернинъ биринде дува окъулгъан ерге кетеяткъанымызда, бизге ичинде фалджылыкъ руху олгъан бир хызметчи къыз расткельди. О, адамларгъа фал ачып келеджегини косьтере ве эфендилерине чокъ къазанч кетире эди. Павелнен эпимизнинъ артымыздан юрип: — Бу адамлар Юдже Алланынъ къулларыдыр, сизге къуртулыш ёлуны илян этелер, — деп багъыра эди. Чокъ куньлер девамында буны текрарлай эди. Ахырында, Павелнинъ джанына тийди, ве о, рухкъа айланып: — Иса Месихнинъ Адындан санъа буюрам: бу къызнынъ ичинден чыкъып кет! — деди, ве рух шу ань чыкъып кетти. Хызметчи къызнынъ эфендилери энди къазанч умюти ёкъ олгъаныны корип, Павелнен Силаны тутып, меркезий мейдангъа, шеэр башлыкъларына сюйреклеп кетирдилер. Оларны махкемеджилернинъ алдына чыкъарып: — Бу адамлар еудий ола турып, шеэримизде алекет къопара! Бизге, римлилерге, къабул этмек ве беджермек мумкюн олмагъан адетлерни огретелер, — дедилер. О ерде топлашкъан халкъ да Павелнен Силагъа къаршы чыкъты. Махкемеджилер оларнынъ усть урбаларыны йыртып, оларны котеклемеге буюрдылар. Оларны пек котеклеген сонъ, зиндангъа ташладылар, зиндан къаравулына яхшы къаравулламагъа буюрдылар. Алгъан эмирине коре, къаравул оларны зинданнынъ ички болюгинде къапап, аякъларыны зынджырнен томрукъкъа пекитти. Яры геджеде Павелнен Сила дува окъуп, Алланы шерефлеп йырлай эдилер; зинданда яткъан джинаетчилер оларны динълей эди. Апансыздан шиддетли ер тепренмеси башланды да, зинданны тепретти. Шу ань эписи къапулар ачылып, эр кеснинъ зынджырлары бошап къалдылар. Къаравул уянгъанынен, зиндан къапуларынынъ ачылып къалгъаныны корьди. Къапалгъанлар къачып кеттилер, деп тюшюнди. Къылычыны чыкъарып, озюни ольдюрмеге истеди. Лякин Павел къатты сеснен къычырып: — Озюнъе зарар кетирме, биз эпимиз шу ердемиз! — деди. Къаравул ярыкъ сорап, зиндангъа чапып кирди, титреп, озюни Павелнен Силанынъ аякълары алдына ташлады. Оларны тышарыгъа чыкъарып: — Эфендилерим, къуртарылмакъ ичюн манъа не япмакъ керек? — деп сорады. Олар: — Рабби Исагъа инансанъ, сен озюнъ ве эвинъдекилер къуртарыладжакъсынъыз, — дедилер. Сонъ онъа ве эвиндекилерининъ эписине Раббининъ Сёзюни айтып бердилер. Къаравул гедженинъ шу саатинде Павелнен Силаны алып, оларнынъ яраларыны ювды. Шу ань де озю эвдекилеринен берабер сувгъа батырылып чыкъты. Оларны озь эвине кетирип, софрагъа давет этти. Аллагъа иман таптым деп, бутюн эвдекилеринен берабер пек къуванды. Саба ачылгъанда, махкемеджилер: «О адамларны зиндандан бошатынъыз», — деп хызметчилерини ёлладылар. Зиндан къаравулы Павелге хабер этип: — Махкемеджилер сизлерни азат этмек ичюн адам ёлладылар, энди чыкъып аман-эсен кетинъиз, — деди. Павел оларгъа шойле джевап берди: — Рим гражданлары олсакъ да, бизни суд этмедилер, халкънынъ козю огюнде урып, зиндангъа ташладылар. Энди бизни гизлиден бошатмагъа истейлерми? Ёкъ, озьлери келип, бизни чыкъарсынлар! — деди. Хызметчилер бу сёзлерни махкемеджилерге айтып бердилер. Павелнинъ ве Силанынъ Рим гражданы олгъанларыны эшиткен махкемеджилер пек къоркътылар. Келип, олардан афу сорадылар. Сонъ оларны озгъарып, шеэрден кеткенлерини риджа эттилер. Павелнен Сила зиндандан чыкъып, Лидиянынъ эвине бардылар. Дин къардашларынен корюшип, оларгъа насиат берген сонъ, андан кеттилер. Амфиполь ве Аполлония шеэрлеринден кечип, олар Тессалонике шеэрине кельдилер. О ерде еудийлернинъ синагогасы бар эди. Павел озюнинъ адети боюнджа еудийлернинъ алдына барып, учь раатлыкъ куню девамында оларгъа Мукъаддес Языларны анълата эди, Месихнинъ азаплангъаны ве олюлерден тирильгени кереклигини ача ве исбатларнен бильдире эди. О: «Мен сизлерге Иса акъкъында илян этем. Бу Иса — Месихтир», — дей эди. Еудийлернинъ базылары, Алладан къоркъкъан пек чокъ юнанлар ве бир талай урьметли къадынлар инанып, оларгъа къошулдылар. Лякин инанмагъан еудийлер пахыллап, мейданлардан ярамаз адамларны алдылар, бир талай адам топладылар да, бутюн шеэрни аякъкъа турсаттылар. Олар Ясоннынъ эвине уджюм этип, Павелнен Силаны халкънынъ алдына алып чыкъкъанларыны талап эттилер. Оларны тапмагъан сонъ, Ясон ве базы дин къардашларыны шеэр башлыкълары алдына сюйреклеп кетирдилер, къычырып: — Дюньяны авдаргъан адамлар мына бу ерге де кельдилер! — дедилер. — Ясон оларны эвинде къабул этти. Буларнынъ эписи, Иса деген башкъа бир падиша бар, деп, императорнынъ эмирлерине къаршы чыкъалар, — дедилер. Бу сёзлер халкъны ве шеэр башлыкъларыны пек къасеветлендирди. Лякин Ясон ве башкъаларындан баягъы кефалет акъчасыны алгъан сонъ, оларны бошатып йибердилер. Шу геджеси дин къардашлары Павелнен Силаны Бероя шеэрине ёлладылар. Олар о ерге келип, еудийлернинъ синагогасына бардылар. Бу ердеки еудийлер Тессалонике сакинлерине бакъкъанда, адам сайгъан халкъ эди. Алланынъ Сёзюни буюк азырлыкънен къабул этип, бу огретюв догъру экенми, деп, кунь-куньден Мукъаддес Языларны араштырып тешкере башладылар. Бойледже, оларнынъ чокълары ве бир талай асылзаде юнан къадын ве акъайлары да имангъа кельдилер. Павел Алланынъ Сёзюни Бероя шеэринде илян эткенини эшиткенде, Тессалоникедеки еудийлер о ерге келип, халкъны аякъкъа котере башладылар. О вакъыт дин къардашлары Павелни тез-тез денъиз тарафкъа ёлладылар. Сила ве Тимотей исе о ерде къалдылар. Павелни озгъаргъанлар оны Афина шеэринедже алып бардылар, Павелден, Силанен Тимотей янына тездже кельсинлер, деген эмирни алгъандан сонъ, кери къайтып кельдилер. Павел Афинада Силанен Тимотейни беклеп тургъанда, бу шеэр путларнен толгъаныны корип, гонълю янды. Еудий синагогасында Павел еудийлернен ве Алладан къоркъкъан башкъа адамларнен тартыша эди, базар мейданында онъа расткельгенлернен эр кунь субетлеше эди. Эпикурейнинъ ве стоиклернинъ фельсефеси тарафдарлары онен давалашып башладылар. Олардан бириси: — Бу бошбогъаз не айтмагъа истей экен? — деди. Башкъалары: — О гъалиба худжур бир путлар акъкъында айта, — дедилер. (Павел исе оларгъа Иса ве тирилюв акъкъындаки Къуванчлы Хаберни илян эте эди.) Павелни Арес-тёпеге алып бардылар ве онъа: — Сен огреткен бу янъы огретювнинъ не олгъаныны бизге де бильмеге мумкюнми? Къулагъымызгъа худжур сёзлер эшитиле, биз оларнынъ не олгъаныны бильмеге истеймиз, — дедилер. Эписи афиналылар ве шеэрде яшагъан ябанджылар эр шейден зияде бутюн вакъытларыны янъылыкъларны айтмакънен я да динълемекнен кечирмеге бегене эдилер. Павел Арес-тёпенинъ ортасында турып: — Эй, Афина акъайлары! Мен сизлерни эр тарафтан пек диндар олгъанынъызны корем. Кезе-кезе, азиз ерлеринъизни козьден кечирип: «Белли олмагъан Аллагъа», — деп язылгъан бир къурбан ерини биле расткетирдим. Мына мен сизлерге сизлер бильмейип урьмет эткен бу Алланы илян этмеге истейим. Дюньяны ве онынъ барлыгъыны яраткъан Алла, ер ве кокнинъ Раббиси олып, инсан къолунен яратылгъан сарайларда яшамай. Онынъ, инсан къолларынен хызмет этилип япылгъан ич бир шейге мухтаджы ёкъ. О, Озю эписине аят, нефес ве эр бир шейни бере. Бир адамдан эписи халкъларны яратып, оларгъа бутюн ер юзюнде даркъалып яшамагъа ёл берди, оларнынъ эвельден бельгиленген девирлерини, сынъырларынен яшайджакъ ерлерини тайин этти, оларнынъ Алланы къыдыраджакъларыны, ич олмадым Оны дуйгъуларынен тападжакъларыны истеди. Аслында, Алла эр биримизден узакъ дегильдир. Биз Онынъ ярдымынен яшаймыз, арекет этемиз, бармыз. Шаирлеринъизден базылары да айткъаны киби: «Биз Онынъ эвлятларымыздыр». Энди биз Алланынъ эвлятлары олгъанымыз ичюн, Алланы инсан усталыгъынен яраткъан я да инсан тюшюнджесинен ишленген алтын, кумюш я да ташнен япылгъан шейнен тенъештирмеге керекмей. Алла джаиллик заманларына козь юмгъан олса да, энди эр ерде эписи адамларгъа тёвбе этмеге буюрмакъта. Озю къойгъан адамнен О, дюньяны адалетли суд этмек ичюн бир кунни тайин этти. Бу адамны олюлерден тирильтип, эр кеске шаатлыкъ этти, — деди. Олюлернинъ тирилюви акъкъында эшитип, базылары оны масхара этип кульдилер. Башкъалары исе: — Бу акъта сени башкъа сефер динълермиз, — дедилер. О вакъыт Павел оларнынъ ортасындан чыкъып кетти. Базы адамлар исе онъа къошулып, имангъа кельдилер, оларнынъ арасында Арес-тёпе шурасынынъ азасы Дионисий, Дамар адлы бир къадын ве башкъалары да бар эди. Бу адиселерден сонъ Павел Афинадан кетип, Коринт шеэрине кельди. Бу шеэрде Понтта догъгъан Акила адлы бир еудийни ве онынъ апайы Прискилланы тапты. Император Клавдий бутюн еудийлерге Римден чыкъып кетмеге эмир эткени ичюн, олар якъында олгъан Италиядан кельген эдилер. Павел оларнынъ алдына барды. Зенаатлары бир олгъаны ичюн, оларнынъ янында къалып ишлеп башлады. Олар чадыр тикювинен огъраша эдилер. Павел эр раатлыкъ куню еудийлернинъ синагогасында субетлешип, еудийнен юнанларны имангъа кетирмек ичюн арекет эте эди. Силанен Тимотей Македониядан кельгенлеринден сонъ, Павел озюни бутюнлей Сёзни илян этювине багъышлап, Исанынъ Месихлигини еудийлерге исбатлап бере эди. Лякин олар къаршы чыкъып, оны сёгмеге башлагъанда, Павел урбасындан тозуны къакъып: — Гъайып олгъанынъызда озюнъиз къабаатлы оладжакъсыз! Мен темизим. Бу куньден сонъ башкъа миллетлерге бараджагъым, — деди. Павел о ерден кетип, Алладан къоркъкъан Титий Юст адлы бир адамнынъ эвине кельди. Онынъ эви синагоганынъ янында эди. Синагога башлыгъы олгъан Крисп эписи эвиндекилеринен берабер Раббиге имангъа кельди. Оны динълеген коринтлилерден чокълары да инанып, сувгъа батырылып чыкътылар. Геджелернинъ биринде Рабби Павелге руяда: «Къоркъма! Айта бер, сусып къалма! Мен сеннен бераберим, ич кимсе санъа яманлыкъ япамайджакъ, чюнки бу шеэрде чокъ адамларым бар», — деди. Павел ондан сонъ даа бир бучукъ йыл шу ерде яшап, Алланынъ Сёзюни огретти. Гъаллион Ахаянынъ акими олгъан девирде еудийлернинъ эписи бир олып, Павелге уджюм этти. Оны къады курсюси янына кетирип: — Бу адам Аллагъа ибадет этмекни Къанунгъа коре дегиль, башкъаджа огрете, — дедилер. Павел агъзыны ачаджакъта, Гъаллион еудийлерге: — Эй, еудийлер! Эгер бир акъсызлыкъ я да агъыр джинает меселеси олса эди, о вакъыт сизлерни динълемек ичюн менде бир мана олур эди. Амма меселе сёзлер, адлар ве Къанунынъыз акъкъында олгъаны ичюн, оны озьлеринъиз чезинъиз. Мен бу ишлернинъ къадысы олмагъа истемейим, — деди де, оларны къады курсюси огюнден къувды. О вакъыт адамлар синагога башлыгъы Сосфенни тутып, къады курсюси алдында ура башладылар. Гъаллион исе бунъа кедер этмеди. Павел даа баягъы вакъыт шеэрде къалгъанындан сонъ, дин къардашларынен сагълыкълашып, Акила ве Прискилланен берабер Суриеге кеткен гемиге минди. Адакъ бергенине коре, Кенхрея шеэринде сачларыны къыркътыргъан эди. Эфес шеэрине етип баргъанда, Павел Акиланен Прискилланы бир ерде къалдырды. Озю исе синагогасына кирип, еудийлернен субетлешмеге башлады. Павелден чокъча вакъыт оларнен къалгъаныны истеселер де, о разы олмады. Оларнен сагълыкълашып: — Алла къысмет этсе, янынъызгъа кене къайтып келирим, — деди де, Эфестен кетти. Кайсареягъа етип келип, Павел барып, иманлылар топлашувынен корюшти. Сонъ Антиохия шеэрине кетти. О ерде бир къач вакъыт отурып, кене ёлгъа чыкъты. Галатия ве Фригия топракъларыны бир-бир артындан айланып чыкъып, Исанынъ шегиртлерини иманында къавийлештирди. Шу арада Эфес шеэрине Эскендериеде догъгъан Аполлос адлы бир адам кельди. О, лафкъа уста, Мукъаддес Языларны яхшы бильген бир еудий эди. Бу адам Раббининъ Ёлунда тербие алгъан ве бу акъта атешли рухнен Иса акъкъында догъру огрете эди. Лякин сувгъа батырып чыкъармакъ акъкъында о тек Ягъянынъ адетини биле эди. О, еудий синагогасында джесаретнен огретип башлады. Аполлосны динълеген Акиланен Прискилла оны озьлерине чагъырып, Алланынъ Ёлуны бутюнлей анълатып бердилер. Аполлос Ахаягъа бармагъа ниет эткенде, дин къардашлары онынъ тарафыны туттылар ве о ердеки шегиртлерге мектюп язып, оны яхшы къабул этеджеклерини истедилер. Аполлос Ахаягъа барып, Алланынъ мераметинен имангъа кельгенлерге чокъ ярдым этти. Мукъаддес Язылары эсасында Исанынъ Месих олгъаныны исбатлап, эписининъ козю огюнде еудийлернинъ делиллери янълыш олгъаныны косьтерди. Аполлос Коринт шеэринде олгъанда, Павел дагълы виляетлерден кечип, Эфес шеэрине кельди. О ерде бир къач Исанынъ шегиртлерини тапып, олардан: — Сизлер имангъа кельгенинъизде, Мукъаддес Рухны къабул эттинъизми? — деп сорады. — Мукъаддес Рух акъкъында биз ич бир вакъыт эшитмедик биле, — деп джевап берди олар. — Ойле олса, сизлер не эсасында сувгъа батырылып чыкътынъыз? — деп сорады Павел. — Ягъянынъ огретюви эсасында, — деп джевап бердилер. — Ягъя халкъны озенге батырып чыкъарып, тёвбе эттире, халкъкъа: «Менден сонъ келеджек Инсангъа, Исагъа инанынъыз», — дей эди, — деди Павел. Олар буны эшитип, Рабби Исанынъ Адынен сувгъа батырылып чыкътылар. Павел оларнынъ башына къолларыны къойгъанынен, оларнынъ устюне Мукъаддес Рух келип энди. Олар башкъа тиллерде лаф этип, пейгъамберлик этип башладылар. Оларнынъ сайысы къарарнен он эки адам эди. Павел учь ай девамында джесаретнен синагогада адамларны огрете ве оларнен субетлешип, Алланынъ Падишалыгъы акъкъында ишанчлы делиллер кетире эди. Амма базылары инатланып, иманны ред эттилер ве халкънынъ огюнде Раббининъ Ёлуны яманладылар. Павел олардан кетип, янына шегиртлерни алды ве эр кунь Тираннус деген бир адамнынъ мектебинде субетлер кечире башлады. Шу, эки йыл девам этти, ве ахырында эм еудий, эм юнанлар, — Кучюк Асия виляетинде яшагъанларнынъ эписи Рабби акъкъында Хаберни эшиттилер. Алла Павелнинъ къолларынен чокъ аджайип шейлер япа эди. Онынъ беденине тийген явлукълар ве оглюклер хасталарнынъ устюне япылгъанда, олар хасталыкътан къуртула, ичлериндеки шейтанлар чыкъып кете эдилер. Ерни долашкъан, джинлерни айдап чыкъаргъан еудийлернинъ базылары да яман рухлар ургъан адамларнынъ устюнде Рабби Исанынъ Адыны чагъыра ве: «Павел илян эткен Исанынъ Адынен сизлерге буюрамыз», — дей башладылар. Буны япкъанлар арасында баш руханий Скева адлы бир еудийнинъ еди огълу бар эди. Лякин бир кунь яман рух оларгъа джевап берип: «Исаны билем, Павелни де билем, сизлер исе ким оласынъыз?» — деди. Буны айткъанынен, ичинде арам рух олгъан адам оларнынъ устюне атылып, бир-бирининъ артындан эписини енъди. Олар чыплакъ ве яралы олып, о эвден къачып къуртулдылар. Бу хабер Эфесте яшагъан еудийлернен юнанларнынъ эписине барып етти. Эписини къоркъу басып, Рабби Исанынъ Адыны шерефлей башладылар. Имангъа кельгенлерден чокълары келип, озь япкъанларыны ачыкътан айта башладылар. Тылсымджылыкъ япкъанлардан да чокълары озь китапларыны топлап, эписининъ козю огюнде якътылар. Китапларнынъ фиятыны сайгъанда, элли бинъ кумюш акъчагъа тенъ кельди. Ойле олып, Раббининъ Сёзю къудретнен даркъалып, тесири кунь-куньден арта эди. Бу вакъиалар олып кечкен сонъ, Павел озь гонълюнде Македония ве Ахаядан кечмеге ве сонъ Ерусалимге бармагъа къарар этти. «О ерге баргъанымдан сонъ, Римни де барып корьмеге керек», — деди. Павел озюне хызмет этип юргенлерден эки адамны, Тимотей ве Эрастны, Македониягъа ёллады, озю исе вакътынджа Кучюк Асия виляетинде къалды. О вакъыт Раббининъ Ёлуна къаршы буюк бир исьян котерильди. Деметрий адлы бир кумюшчи уста олып, кумюштен Артемис ибадетханечиклерини ясап, башкъа усталаргъа да чокъ иш берип, оларгъа буюк файда кетире эди. Деметрий усталарны топлап: — Достларым! Сизлерге белли олгъаны киби, бизим къазанчымыз бу зенаатнен багълы. Амма тек Эфесте дегиль, бутюн Кучюк Асияда биле бу Павел, инсан къолунен ясалгъан путлар Алла дегиль, дегенини озьлеринъиз корип, эшитип турасыз. Шу лафларнен о чокъ адамларны къандырып ёлдан урды. Бу шейден тек бизим зенаатымыз итибарсыз олып къалмайджакъ, бундан гъайры бутюн Кучюк Асия ве бутюн дюнья ибадет эткен улу алла Артемиснинъ ибадетханеси де бош шейге айланып, онынъ улулыгъы да ёкъ оладжакъ, — деди. Адамлар буны эшитип, пек ачувландылар ве: — Эфеснинъ Артемиси улудыр! — деп къычыра башладылар. Бутюн шеэр къалабалыкъкъа толды, эписи бирлешип, Павелнинъ ёлдашларыны, македониялы Гай ве Аристархны, туттылар, театр тарафкъа алып кеттилер. Павел халкънынъ огюне чыкъмагъа истегенде, шегиртлери онъа ёл бермедилер. Кучюк Асия башлыкъларындан бирлери, Павелнинъ досту олгъаны себебинден, онъа хабер ёллап, театрде корюнмесин деп, риджа этти. Шу арада адамлардан бири о десе, башкъасы бу деп къычыра эди. Топлашув тертипсиз олды, чокълары не ичюн кельгенлерини биле бильмей эди. Еудийлернинъ теклифине коре, халкънынъ ичинден Эскендер деген бир адамны огге сюрдилер. Эскендер къолунен бир шейлер косьтерип, халкънынъ огюнде озюни къорчаламагъа истеди. Лякин халкъ онынъ еудий олгъаныны билип, эписи бир агъыздан эки саат девамында: — Эфеснинъ Артемиси улудыр! — деп къычыра эдилер. Ахыр-сонъу шеэр ребери халкъны тынчландырып: — Эй, Эфес акъайлары! Эфес шеэри улу Артемис сарайынынъ ве онынъ коктен тюшкен азизининъ бекчиси олгъаныны бильмеген адам бармы экен? Буны ич кимсе инкяр этмесе, сизлер тынчланынъыз да, тюшюнмейип арекет этменъиз. Ана, ибадетханени таламагъан ве алланъызны сёгмеген адамларны бу ерге кетирдинъиз. Эгер Деметрий ве онен берабер олгъан усталар кимгедир шикяет этмеге истеселер, махкемелер ве акимлер бар, шикяетлерини анда берсинлер. Башкъа бир шейни талап этмеге истесенъиз, бу меселени къануний топлангъан топлашув чезсин. Бугунь олып кечкен ишлер ичюн бизге исьянджылар демеклери мумкюн, чюнки бойле къалабалыкъкъа ич бир себеп ёкъ ве биз озюмизни акъламакъ ичюн бир шей айтып оламайджакъмыз, — деди. Шу сёзлерни айтып битирген сонъ, кятип топлашувны даркъатып йиберди. Къалабалыкъ ятышкъан сонъ, Павел шегиртлерни чагъырып, насиат берди ве оларнен сагълыкълашып, Македониягъа кетти. Кечип кеткен ерлердеки иманлыларгъа чокъ огют-насиат берип, Юнанистангъа кельди. Учь ай о ерде отурды. Суриеге денъиз ёлунен кетеджек олгъанда, еудийлер онъа къаршы бир фитне азырлагъанларыны бильди. Шунынъ ичюн кене Македонияны кечип къайтмакъ къарарына кельди. Бероядан Пирр огълу Сопатр, Тессалоникеден Аристарх ве Секунд, Дербеден Гай ве Тимотей, Кучюк Асиядан олгъанлардан Тихик ве Трофим онен берабер кеттилер. Олар эвельдже чыкъып, бизлерни Троаста бекледилер. Бизлер исе Маясыз Пишкен Отьмеклер Байрамындан сонъ Филиплер шеэринден чыкъып, беш куньден сонъ оларнынъ алдына, Троас шеэрине етип кельдик. О ерде еди кунь отурдыкъ. Афтанынъ биринджи кунюнде биз отьмек болип ашамакъ ичюн бир ерде топлаштыкъ. Павел эртеси куню ёлгъа чыкъаджакъ олгъаны ичюн, иманлыларны огретип, сёзюни яры геджегедже девам эттирди. Бизлер топлашкъан юкъары къаттаки одада пек чокъ къандиль яна эди. Евтих адлы бир огълан ачыкъ пенджере янында отурмакъта эди. Павелнинъ нуткъу узун олгъаны ичюн, о огъланны къатты юкъу басты. О, юкъугъа далып, учюнджи къаттан ашагъа йыкъылып кетти. Оны ерден котергенде, о, энди ольген эди. Павел ашагъа тюшип, огъланнынъ устюне озюни ташлады да, оны къучакълап: «Къасевет этменъиз, онынъ джаны озюндедир!» — деди. Сонъ кене юкъарыгъа чыкъып, отьмек парчалап аш ашады. Танъ аткъандже субетлешти, сонъ ёлга чыкъты. Къалгъан адамлар исе буюк къуванчнен тири генчни эвине алып кеттилер. Бизлер эвель барып гемиге миндик, Асс шеэрине бардыкъ. Биз Павелни о ерден аладжакъ эдик. О, озю джаяв бараджакъ олып, бизлерге шойле буюргъан. Бизлер Асста корюшип, онен Митилене шеэрине бардыкъ. О ерден гемиде кетип, эртеси куню Хиос адасынынъ къаршысына кельдик. Учюнджи куню Самос адасына бардыкъ. Даа бир кунь ёлда олып, Милет шеэрине келип чыкътыкъ. Павел Кучюк Асияда чокъ вакъыт джоймамакъ макъсадынен Эфес шеэрине кирмейип, оны кечип кетмек къарарына кельген эди. Чареси олса, Берекет Байрамында Ерусалимде олмагъа ашыкъа эди. Милеттен Эфеске адам ёллап, Павел иманлылар топлашувынынъ акъсакъалларыны чагъыртты. Олар онынъ алдына кельгенде, о: — Мен Кучюк Асия топрагъына кельген биринджи кунюмден берли, янынъызда бутюн вакъыт девамында насыл яшагъанымны озьлеринъиз билесиз. Еудийлернинъ фитнелери ичюн башыма сынавлар келип кечти, оларнынъ ичинде алчакъгонъюллик ве козюмнинъ яшынен Раббиге хызмет эте эдим. Сизлерни файдалы олгъан ич бир шейден четте къалдырмайым деп, халкъ огюнде ве эв-эвден юрип огрете ве сизлерге Алланынъ Сёзюни илян эте эдим. Тёвбе этип, Аллагъа къайтынъыз ве Рабби Исагъа иман этинъиз, деп, еудийлернен юнанларгъа джиддий насиат берип тура эдим. Мына энди Мукъаддес Рух мени Ерусалимге чагъырып чеке. О ерде мени не беклегенини бильмейим. Амма эр бир шеэрде манъа Мукъаддес Рух бильдиргенине коре, мени зынджырлар ве азаплар беклей. Лякин яшайышымнынъ къыймети мен ичюн бир шей дегиль. Тек ишимни битирмеге, Алланынъ хайырыны анълаткъан Къуванчлы Хаберни даркъатмакъ ичюн, Рабби Исадан алгъан вазифени беджермеге истейим. Энди билем ки, эй, Алланынъ Падишалыгъыны мен илян эткен адамлар, ич биринъиз меним юзюмни бир даа корьмейджексиз. Шунынъ ичюн бугунь сизге меним сёзюм: мен ич кимсенинъ олюминде къабаатлы олмайджагъым. Мен сизлерге Алланынъ истегенини бутюнлей бильдирдим. Озюнъизге ве бутюн сюрюге, яни Алланынъ иманлылар джемиетине, козь-къулакъ олунъыз. Мукъаддес Рух сизлерни джемиетке къаравул ве чобан этип къойды, Алла оны Озь къанынынъ фиятына сатын алды. Билем ки, мен кеткен сонъ, аранъызгъа сюрюни аямагъан йыртыджы къашкъырлар сокъулып киреджеклер. Атта озь араларынъыздан чыкъкъан адамлар да ялан сёзлеринен шегиртлерни ёлдан урып, пешинден алып кетмеге истейджеклер. Шунынъ ичюн козь-къулакъ олунъыз. Мен учь йыл девамында гедже-куньдюз, козьлеримнинъ яшынен эр биринъизге насиат бергенимни унутманъыз. Энди сизлерни Аллагъа ве Онынъ Хайыр Сёзюне авале этем. Бу Сёзнинъ сизлерни къавийлештирмеге ве Алланынъ эписи азизлеринен берабер сизлерге мирасны бермеге кучю бар. Мен ич кимсенинъ кумюш-алтыныны я да урбасыны истемей эдим. Озюме ве янымда олгъанларгъа керек шейлерни бермек ичюн бу къолларым хызмет эткенини озьлеринъиз яхшы билесинъиз. Бойле чалышып, мен сизлерге кучьсюз адамларгъа ярдым бермек кереклигини эр шейде косьтердим. Рабби Исанынъ: «Алмакътан коре бермекнинъ бахты буюктир», — деген сёзлерини де акъылда тутмагъа керек, — деди. Бу сёзлерни айткъан сонъ, Павел эписинен берабер тиз чёкип, дува окъуды. Сонъ эписи окюр-окюр агълап, Павелни къучакълап опе башладылар. Павелнинъ: «Меним юзюмни бир даа корьмейджексиз», — деген сёзлери оларны хусусан гъам-къасеветке кетирди. Ниает, оны гемиге озгъарып бардылар. Олардан айырылып, гемиде кеттик ве Къос адасына догъру ёл алдыкъ. Эртеси куню Родос адасына кельдик, о ерден Патара шеэрине бардыкъ. Анда Феникеге кеткен бир геми тапып, онъа миндик ве денъизге чыкътыкъ. Къыбрыс корюнгенде, аданынъ сол тарафындан кечип, Суриеге таба ёлны девам эттик ве Тир шеэрине етип кельдик. Мында геми юклерини бошатмакъ керек эди. Анда базы шегиртлерни тапып, оларнынъ янында еди кунь къалдыкъ. Олар Рухтан ильхамланып, Павелге Ерусалимге бармагъа керекмей, дей эдилер. Бу куньлер кечкен сонъ, биз кене ёлгъа чыкътыкъ. Иманлылар апайлары ве бала-чагъаларынен берабер шеэрден чыкъып бизнен бардылар. Ялыда тиз чёкип, дува окъудыкъ. Биз бири-биримизнен сагълыкълашып, гемиге чыкътыкъ, олар исе эвлерине къайтып кеттилер. Тир шеэринден кетип, денъиздеки сеяатымызны девам эттик ве Птолемай шеэрине етип кельдик. О ердеки дин къардашларымызгъа барып, оларда бир кунь отурдыкъ. Эртеси куню бизлер ёлгъа чыкъып, Кайсареягъа кельдик. Едисинден бири олгъан, Къуванчлы Хаберни илян эткен Филипнинъ эвине кирип, анда къалдыкъ. Онынъ пейгъамберлик япкъан, даа акъайгъа чыкъмагъан дёрт къызы бар эди. О ерде бир къач кунь отургъанымыздан сонъ, Еудиеден Хагъап адлы бир пейгъамбер кельди. О, алдымызгъа киргенинен, Павелнинъ къушагъыны алды да, озюнинъ къол-аякъларыны багълап: — Мукъаддес Рух буны айта: «Ерусалимдеки еудийлер бу къушакънынъ саибини бойле багълап, халкъларынынъ къолуна береджеклер», — деди. Бу сёзлерни эшитип, биз о ердеки иманлыларнен Павелге, Ерусалимге бармасын деп, ялвардыкъ. Лякин Павел джевап берип: — Не япасыз? Не ичюн агълап, юрегимни парчалайсыз? Мен Ерусалимге барып тек эсир олмагъа дегиль, Рабби Иса ичюн ольмеге биле азырым, — деди. Павелни къандырып оламагъанымызны анълап: — Рабби истегени киби олсун! — деп индемедик. Ана шу куньлерден сонъ ёлгъа азырланып, Ерусалимге бардыкъ. Бизнен Кайсареядан бир къач шегиртлер кеттилер. Олар бизлерни, яшап турмакъ ичюн, Исанынъ эски шегиртлеринден олгъан къыбрыслы Мнасоннынъ эвине кетирдилер. Ерусалимге кельгенимизде, дин къардашларымыз бизни ачыкъ чырайнен къабул эттилер. Эртеси куню Павелнен берабер Якъупкъа бардыкъ. Акъсакъалларнынъ эписи де кельди. Олардан ал-хатир сорагъан сонъ, Павел озь хызмети вакътында Алланынъ башкъа миллетлер арасында япкъан ишлерини бирер-бирер айтып берди. Буларны эшитип, Алланы шуретледилер ве Павелге: — Эй, къардашымыз, еудийлер арасында имангъа кельген бинълердже адам олгъаныны билесинъ. Оларнынъ эписи Къанунны гъайретнен туталар. Олар эшиткен сёзлерге коре, сен башкъа миллетлер арасында яшагъан еудийлерге: огъулларынъызны сюннет этменъиз, урф-адетлерни кутьменъиз, Мусанынъ Къанунындан чыкъынъыз, деп огреткенсинъ. Шимди исе не япайыкъ? Сенинъ кельгенинъни эшитип, халкъ мытлакъа топланыр. Шунынъ ичюн, санъа айтаджагъымызны яп. Бизде адакъ берген дёрт адам бар. Оларны янынъа алып, оларнен берабер элялланув адетини яп ве сачларыны алдырмакъ ичюн масрафларны озь бойнунъа ал. О вакъыт сенинъ акъкъынъда эшиткенлери ялан олгъаныны, аксине, Мусанынъ Къанунына коре яшагъанынъны биледжеклер. Башкъа миллетлерден имангъа кельгенлер акъкъында айткъанда, биз оларгъа мектюпте эмирлеримизни яздыкъ. Къарарымызгъа коре, олар путларгъа къурбан кетирильген этлерден, къандан, богъулып ольдюрильген айваннынъ этинден ве ороспулыкътан озьлерини сакъласынлар, — дедилер. Эртеси куню Павел шу адамларны янына алып, оларнен берабер элялланув адетини кечирди. Сонъ Алланынъ Сарайына кирип, элялланув куньлери не вакъыт битеджеклерини, эр бири ичюн къурбанлыкъ кетириледжегини бильдирди. Еди куньлюк муддет битеяткъанда, Павелни Алланынъ Сарайында Кучюк Асиядан кельген еудийлер корьдилер. Олар бутюн халкъны котерип, Павелни туттылар да: — Эй, Исраиль акъайлары, ярдым этинъиз! Бакъынъыз, эр ерде халкъымызгъа, Къанунгъа ве бу Азиз Ерге къаршы адамларны огреткен инсан шудыр! Бундан гъайры, юнанларны да Сарайгъа алып кирип, бу Азиз Ерни арам эткен! — деп къычыра башладылар. Буны айткъанларынынъ себеби, эвель шеэрде Павелнен берабер эфесли Трофимни корип, оны Алланынъ Сарайына алып кирген, деп тюшюндилер. Бутюн шеэр арекетке келип, халкъ топланды. Павелни тутып, Сарайдан тышарыгъа сюйреклеп чыкъардылар. Шу ань къапулар къапатылды. Олар Павелни ольдюрмеге истедилер. О вакъыт бутюн Ерусалим исьян котерди, деген хабер арбий болюкнинъ бинъбашынынъ къулагъына етип барды. О, бирден аскерлерни ве юзбашыларны алып, халкъкъа уджюм этти. Адамлар бинъбашынен аскерлерни корип, Павелни урмагъа токътадылар. Бинъбашы якъынлашты, Павелни тутып, эки зынджырнен багъламагъа буюрды. О: «Бу ким, ве не япты?» — деп сорады. Адамларнынъ арасындан бириси «бойле», деп къычырса, башкъасы «шойле», деп къычыра эди. Буюк шамата олгъанындан, бинъбашы акъикъатны билип оламайып, Павелни къалеге алып бармагъа буюрды. Павел энди мердивенге еткенде, адамларнынъ ачувы пек кучьлю олгъаны себебинден, аскерлер оны котерип бардылар. Халкъ исе онынъ артындан кетип: — Ольдюр оны! — деп багъыра эди. Къалеге киреяткъанда, Павел бинъбашыгъа: — Санъа бир шей айтмагъа мумкюнми? — деди. Бинъбашы: — Сен юнан тилини билесинъми? Бир къач кунь эвельси исьян котерип, дёрт бинъ башкесерни сахрагъа алып чыкъкъан мысырлы сен дегильсинъми? — деди. Павел джевап берип: — Мен еудийим, Киликия виляетининъ о къадар эмиетли олгъан Тарс шеэрининъ гражданым. Санъа бир риджам бар, манъа халкъкъа бир къач сёз айтмагъа разылыкъ бер, — деди. Бинъбашы разылыкъ берген сонъ, Павел мердивенде турып, халкъны тынчландырмакъ ичюн къолуны котерди. Терен бир сюкюнет олгъанда, еудийлернинъ тилинде лаф этип башлады: — Эй, дин къардашлар ве бабалар! Энди огюнъизде озюмни акълагъан сёзлеримни динъленъиз! Павелнинъ оларгъа еудийлернинъ тилинде айткъаныны эшиткенде, орталыкъ чым-чырт олды. О девам этти: — Мен еудий акъайым. Киликиянынъ Тарс шеэринде догъдым, мында Гъамалиэлнинъ янында тербиелендим. Баба-деделеримизнинъ Къануны эсасында джиддий тербиеленип, бугунь бу ерде топлашкъан эпинъиз киби мен де Алланынъ истегенини гъайретнен беджермеге истей эдим. Бу Ёлнынъ тарафдарларыны — акъаймы, къадынмы демей, эписини багълап зиндангъа ташлай, ольгендже айдай эдим. Ана, баш руханийнен акъсакъалларнынъ эписи меним шаатларымдыр. Мен олардан Дамасктаки дин къардашларына язылгъан мектюплерни алып, о ерде яшагъан бу адамларны джезаламакъ ичюн Ерусалимге кетирмек ниетинен ёлгъа чыкътым. Уйлеге якъын бир маальде мен ёл басып, Дамасккъа якъынлашаяткъанымда, апансыздан коктен тюшкен бир нур этрафымны парылдатты. Мен ерге йыкъылдым да, бир сеснинъ манъа: «Саул, Саул, сен Мени не ичюн айдайсынъ?» — дегенини эшиттим. Мен: «Я Рабби, Сен ким оласынъ?» — деп сорагъанда, О: «Мен сен айдагъан назаретли Иса олам», — деп джевап берди. Ёлдашларым нурны корьген олсалар да, манъа айтылгъан сёзлерни эшитмедилер. О вакъыт мен: «Я Рабби, манъа не япмакъ керек?» — дедим. Рабби манъа: «Еринъден турып, Дамасккъа бар, япмагъа керек олгъан эр шейни о ерде айтаджакълар», — деди. О нурнынъ йылтырагъанындан кёр олгъаным ичюн, ёлдашларым мени къолумдан тутып, Дамасккъа етеклеп алып бардылар. О ерде яшагъан эписи еудийлер арасында нам къазангъан, Къанунгъа коре диндар, Анания адлы бир адам бар эди. О, яныма келип турды да, манъа: «Къардашым Саул, козьлеринъ ачылсын!» — деди. Мен шу ань оны коре башладым. О манъа: «Сени бабаларымызнынъ Алласы сайлады. Сен, Онынъ истегенини билип ве Инсафлы Олгъанны корип, Онынъ сесини эшитип, корьген ве эшиткен шейлернинъ эписи акъкъында бутюн адамлар огюнде Онынъ шааты оладжакъсынъ. Энди даа не беклейсинъ? Еринъден тур ве, Исанынъ Адыны чагъырып, сувгъа батырылып чыкъ да, гуналарынъдан темизлен!» — деди. Мен Ерусалимге къайтып кельгенден сонъ, Алланынъ Сарайында дува окъугъанымда, руяда олып, Раббини корьдим. О, манъа: «Къана, тез ол да, Ерусалимден чыкъып кет, чюнки бу ерде Мен ичюн берген шаатлыгъынъны къабул этмейджеклер», — деди. Мен: «Я Рабби! Санъа инангъанларны синагогаларда ургъан ве зиндангъа ташлагъан адам олгъанымны олар билелер де. Сенинъ шаатынъ олгъан Стефаннынъ къаныны тёккенлерде, о ерде мен де тура эдим. Мен онынъ ольдюргенлерине разы олып, оларнынъ урбаларына къаравул олдым», — дедим. О исе: «Сен бара бер! Мен сени узакъкъа, башкъа миллетлернинъ алдына ёллайджагъым», — деди. Бу вакъыткъадже Павелни динълеп тургъанлар къычыра башладылар. Олар: — Бойле адамны ер юзюнден ёкъ этинъ! Онъа яшамагъа мумкюн дегиль! — дедилер. Олар ойле къычырып, усть урбаларыны ташлап, авагъа тоз сачып тургъанларда, бинъбашы Павелге къаршы бойле багъыргъанларнынъ себебини бильмек ичюн, оны къалеге алып барып къамчыламагъа ве соргъу кечирмеге буюрды. Оны къушакъларнен багълап кергенде, Павел янында тургъан юзбашыгъа: — Рим гражданыны суд этмейип къамчыламакъ мумкюнми? — деп сорады. Юзбашы буны эшиткенинен, барып бинъбашыгъа хабер этип: — Бакъ, сен не япмагъа истейсинъ? Бу адам Рим гражданы экен де, — деди. О вакъыт бинъбашы Павелнинъ янына келип: — Манъа айт, сен Рим гражданы оласынъмы? — деп сорады. — Эбет, — деди Павел. Бинъбашы: — Мен бу гражданлыкъкъа чокъ акъча берип саип олдым, — деди. — Мен исе догъгъан кунюнден башлап бу мемлекетнинъ гражданы эдим, — деп джевап берди Павел. О вакъыт Павелни соргъугъа чеккенлер онынъ янындан тез-тез чекильдилер. Бинъбашы да онынъ Рим гражданы олгъаныны билип, багълап къойгъаны ичюн пек къоркъты. Эртеси куню бинъбашы, еудийлер Павелни неде къабаатлагъанларыны эминликнен бильмек макъсадынен, оны зынджырлардан бошатты. Еудий баш руханийлерине ве бутюн Юксек Шура азаларына топланмагъа буюрды. Павелни кетирип, оларнынъ къаршысына къойды. Павел Шура азаларына козьлерини тикип: — Эй, дин къардашларымыз! Мен бу куньге къадар Алланынъ алдында темиз инсафнен яшай эдим, — деди. Буны айткъанынен, баш руханий Анания Павелнинъ янында тургъанларгъа онынъ агъзына урмагъа буюрды. Павел онъа: — Эй, акълангъан дивар, сени Алла ураджакъ! Сен Къанун эсасында укюм чыкъармакъ ичюн отурасынъ, амма Къанунгъа къаршы мени урмагъа буюрасынъ! — деди. Онынъ огюнде тургъанлар: — Алланынъ баш руханийини акъаретлейсинъми? — дедилер. Павел оларгъа: — Агъа-къардашлар! Онынъ баш руханий олгъаныны бильмедим. Языда: «Халкъынънынъ башлыгъыны яманлама», — деп язылгъан, — деди. Оларнынъ бир къысмы саддукий ве башкъа къысмы фериселер олгъаныны анълагъан Павел Шурагъа къатты бир сеснен: — Дин къардашларымыз! Мен ферисем, эм ферисенинъ огълу олам. Мени олюлернинъ тирильгенине ишангъаным ичюн укюм этелер, — деди. О, буны айткъан сонъ, фериселернен саддукийлер арасында буюк дава чыкъып, топлашув экиге болюнди. (Саддукийлер олюмден тирильмекни де, мелеклерни де, рухны да ёкъ, деп саялар. Фериселер исе буларнынъ эписине инаналар.) Топлашувда буюк шамата котерильди. Фериселерден олгъан бир къач Къанун оджасы сёзге чыкъып, ачувнен: — Бизлер бу адамда ич бир яманлыкъ тапмаймыз. Эгер рух я да мелек онъа бир шей айткъан олса, не олгъан? — дедилер. Дава ойле шиддетли олды ки, Павелни парча-парча этмесинлер деп, къоркъкъан бинъбашы аскерлерине ашагъа тюшип, оны адамларнынъ араларындан чыкъарып, къалеге алып кирмеге буюрды. О геджеси Рабби Иса Павелге корюнип: «Джесюр ол! Меним акъкъымда Ерусалимде насыл шаатлыкъ япкъан олсанъ, ойле шаатлыкъ Римде де этмек керексинъ», — деди. Эртеси куню базы еудийлер ант этип, Павелни ольдюрмегендже ашап-ичмемезликке сёз бердилер. Бойле ант эткенлернинъ сайысы къыркъ адамдан зияде эди. Олар баш руханийлернен акъсакъалларнынъ янына келип: — Павелни ольдюрмегенимиздже, ант этип ич бир шей ашамайджакъмыз. Энди сизлер Шура азаларынен берабер бинъбашынынъ янына барынъыз ве, Павелнинъ меселесини даа яхшыджа огренмек ичюн, оны ярын алдынъызгъа чыкъармасыны риджа этинъиз. Бизлер исе, о етип кельмезден эвель, оны ольдюрмеге азыр турармыз, — дедилер. Павелнинъ къызкъардашынынъ огълу бу фитне акъкъында эшитип, къалеге кирди де, онъа хабер этти. Павел юзбашылардан бирисини чагъырып: — Бу йигитни бинъбашынынъ янына алып бар, онъа айтаджакъ бир лафы бар, — деди. О, йигитни алды ве бинъбашынынъ янына кетирип: — Мабюс Павел мени янына чагъырып, бу йигитни сенинъ алдынъа кетиргенимни риджа этти, санъа айтаджакъ бир лафы бар экен, — деди. Бинъбашы йигитнинъ къолундан тутып, оны бир четке чекти де: — Манъа не айтаджакъ эдинъ? — деп сорады. Йигит джевап берип: — Еудийлер Павелнинъ ишини даа яхшыджа огренмек ичюн, оны ярын Шура алдына чыкъармакъны сенден риджа этмеге келиштилер. Лякин сен оларгъа инанма. Къыркътан зияде адам Павелни беклеп туралар; оны ольдюрмегендже ашап-ичмемеге ант эттилер. Мына шимди сенинъ эмиринъни беклеп, азыр олып туралар, — деди. Бинъбашы: — Манъа бу хаберни бильдиргенинъни ич кимсеге айтма! — деп йигитни йиберди. Бинъбашы юзбашылардан экисини чагъырып: — Кунь баткъан сонъ саат докъузда Кайсарея шеэрине бармакъ ичюн эки юз аскер, етмиш атлы ве эки юз мызракълы аскер азырланъыз. Павелни миндирип, виляет акими Феликснинъ алдына сагъ-селямет алып бармакъ ичюн, юклю айванларны беринъиз, — деп буюрды. Бинъбашы бойле бир мектюпни язып берди: «Клавдий Лисий — Сайгъылы аким Феликске: Селям! Еудийлер бу адамны тутып ольдюрмеге истедилер. Амма онынъ Рим гражданы олгъаныны билип, мен аскерлернен берабер етип келип, онынъ джаныны къуртардым. Сонъ оны неде къабаатлагъанларыны бильмеге истеп, оларнынъ Шурасына алып бардым. Нетиджеде, оны озьлерининъ Къанунына коре меселелер боюнджа къабаатлагъанларыны бильдим, лякин онда олюмге я да апске ляйыкъ ич бир къабаатны тапмадым. Бу адамгъа къаршы азырлагъан фитнеден хабердар олып, мен тез-тез оны сенинъ янынъа ёлладым. Алдынъда онъа къаршы олгъан даваларыны оны къабаатлагъанларгъа да айтмагъа эмир эттим». Алгъан эмирине коре, аскерлер Павелни алып, гедже Антипатрис шеэрине бардылар. Эртеси куню онен берабер бараджакъ атлыларны къалдырып, озьлери къалеге къайтып кеттилер. Атлылар Кайсареягъа барып, мектюпни акимге бердилер, Павелни де онъа теслим эттилер. Аким мектюпни окъуп, Павелден къайсы виляеттен олгъаныны сорады. Киликиядан олгъаныны билип, онъа: — Сени къабаатлагъанлар кельген сонъ, ишинъни бакъарым, — деди де, Павелни Ироднынъ преториясында къаравуллап тутмагъа буюрды. Арадан беш кунь кечкен сонъ, баш руханий Анания ве базы акъсакъаллар, Тертулл адлы бир укъукъчынен Кайсарея шеэрине келип, Павелге къаршы къабаатлавларыны акимнинъ огюне къойдылар. Сонъ Павелни чагъырдылар. Тертулл оны къабаатламакъ ичюн сёз алды: — Эй, мухтерем Феликс, сенинъ укюмдарлыгъынъда аманлыкъ ичинде яшаймыз, халкъымыз ичюн янъы къанунлар чыкъарып, чокъ къайгъырасынъ. Эр даим ве эр ерде буны миннетдарлыкънен къабул этемиз. Сени чокъ раатсыз этмемек ичюн, мераметли олып бир къач сёзюмизни динълегенинъе риджа этем. Биз бу адамны беля кетириджи деп саямыз. Мына о, назаретлилер фыркъасынынъ башлыкъларындан бири олып, дюньянынъ бутюн еудийлерини аякъкъа турсата. [6-7] О, Алланынъ Сарайыны да арам этмеге тырышты, амма биз оны туттыкъ. *** Бу адамны соргъу этсенъ, биз оны нелерде къабаатлагъанымызны озюнден билип алырсынъ. Еудийлер, айтылгъанларнынъ догъру олгъаныны бильдирип, къабаатлавларыны тасдыкъладылар. Аким Павелге сёзге чыкъмакъ ичюн ишарет этти. О вакъыт Павел бойле деди: — Сен чокъ йыллардан берли бу халкъны махкеме эткенинъ ичюн, мен озь ишимни эминликнен къорчалайджам. Озюнъ билип олурсынъ ки, мен бель букмек ичюн Ерусалимге кельгениме даа он эки куньден чокъ дегиль. Не Сарайда, не синагогаларда, не Ерусалим шеэринде биле ич бир адамнен дава эткенимни я да халкъны аякъкъа котергенимни олар корьмедилер. Шимди мени къабаатлагъанда, ич бир шейни исбат этип оламайлар. Огюнъде шуны ачыкъ айтмагъа истейим: олар Ёлгъа ялан дейлер, мен исе онъа коре яшап, бабаларымызнынъ Алласына ибадет этем. Къанунгъа коре олгъан эр бир шейге ве Пейгъамберлернинъ Языларында язылгъанларнынъ эписине инанам. Бу адамларнынъ озьлери киби мен де, Аллагъа умют этип, инсафлыларнен инсафсызларнынъ тирильтеджегине инанам. Шунынъ ичюн Алла ве инсанларнынъ алдында инсафымны эр вакъыт саф тутмагъа тырышам. Чокъ йыллардан берли мында олмагъанымдан сонъ, халкъыма садакъалар ве бахшышлар кетирмек ичюн, Ерусалимге къайтып кельдим. Олар мени Алланынъ Сарайында элялланув адетини япкъанымдан сонъ таптылар. О ерде мен ичюн не топлашув, не къалабалыкъ бар эди. Анда тек Кучюк Асиядан олгъан бир къач еудий бар эди. Аслында шу адамлар, оларнынъ манъа къаршы бир шейи олса, сенинъ огюнъде турмакъ ве мени къабаатламакъ керек эди. Я да мында олгъанлар озьлери айтсынлар, Шура алдында тургъанымда, менде насыл акъсызлыкъ таптылар? Мен оларнынъ арасында турып, къатты сеснен: «Бугунь алдынъызда олюлернинъ тирилишине инангъаным ичюн укюм этилем», — дедим. Ихтимал, шу сёзюм ичюн къабаатлы сайыладырым. О вакъыт Феликс: — Бинъбашы Лисий кельген сонъ, меселенъни чезерим, — деп, махкемени башкъа куньге къалдырды. Феликс озю Ёл акъкъында яхшы хабердар эди. Павелни юзбашынынъ къолуна берип: «Къапалсын, лякин бираз енгиллик берильсин, онъа хызмет этмеге истеген достларына ич бир къаршылыкъ костерильмесин», — деп буюрды. Бир къач куньден сонъ Феликс озюнинъ еудий олгъан апайы Друсилланен берабер кельди. Павелни чагъыртып, онынъ Иса Месихке иман этюв акъкъында айткъаныны динълей башлады. Павел инсафлыкъ, озюни тутув ве келеджек Ахирет куню акъкъында айткъанда, Феликс къоркъып: — Энди кет, вакъыт тапкъанымда, сени кене чагъырырым, — деди. Айны заманда, Павел онъа пара берер деген умютте, оны сыкъ-сыкъ чагъыртып субетлеше эди. Эки йылдан сонъ Феликснинъ ерине Поркий Фест кельди. Еудийлернинъ мераметини къазанмакъ ичюн, Феликс Павелни къапалы къалдыра эди. Фест, виляетине кельгенинден учь кунь кечкен сонъ, Кайсареядан Ерусалимге барды. Анда олгъанда, акимнинъ алдына баш руханийлернен энъ урьметли еудийлер барып, Павелге къаршы къабаатлавларны кетирдилер. Эйилик косьтерип, Павелни Ерусалимге кетирильмеси ичюн ялвардылар. Ёлда оны беклеп ольдюрмеге истей эдилер. Фест исе оларгъа Павел Кайсареяда къапалы къалгъаныны ве озю о ерге якъында къайтып бараджагъыны бильдирди. О: — Аранъыздан урьметли адамлар меннен берабер кетсинлер. Бу адамда бир яманлыкъ олса, оны къабаатласынлар, — деди. Фест оларнынъ янында секиз-он куньден зияде турмайып, Кайсареягъа къайтты. Эртеси куню къады курсюсине отурып, Павелни алып кельгенлерини буюрды. Павел ортагъа чыкъкъанда, Ерусалимден кельген еудийлер оны сарып алдылар, онынъ устюне озьлери исбат этип оламайджакъ бир чокъ агъыр къабаатлавларны юкледилер. Павел озюни къорчалап: — Мен не еудийлернинъ Къанунына, не Сарайгъа, не императоргъа къаршы ич бир джинает япмадым, — деди. Фест, еудийлернинъ мераметини къазанмакъ ичюн, Павелден: — Ерусалимге барып, о ерде меним алдымда бу хусуста укюм этильмеге истейсинъми? — деп сорады. Павел онъа: — Мен императорнынъ къады курсюси огюнде турам, мени мында укюм этмек керек. Мен еудийлерге ич бир акъсызлыкъ япмагъанымны озюнъ де яхшы билесинъ. Эгер мен олюмге ляйыкъ бир джинаетте къабаатлы олсам, олюмден баш тартмам. Эгер де бу адамлар мени къабаатлагъан шейлерни япмагъан олсам, мени оларнынъ къолуна бермеге ич кимсенинъ акъкъы ёкъ. Мен императорнынъ укюмини талап этем, — деди. Фест меслеатчыларынен акъыл танышкъан сонъ, Павелге джевап берип: — Сен императорнынъ укюмини талап эткенинъ ичюн, императорнынъ алдына бараджакъсынъ, — деди. Бир къач куньден сонъ, Агриппа падиша ве Бернике, Фестнен селямлашмакъ ичюн Кайсареягъа кельдилер. Олар о ерде бир къач кунь отургъан сонъ, Фест Павелнинъ ишини падишагъа айтып берди: — Бу ерде бир адам бар, Феликс оны къапалы къалдырып кеткен. Мен Ерусалимде олгъанымда, еудийлернинъ баш руханийлери ве акъсакъаллары шикяетнен алдыма келип, оны суд этмекни талап эттилер. Мен оларгъа: «Биринджиден, къабаатлангъан адамнынъ къабаатлагъанларнен корюшмеге ве онъа юклеген къабаатлавлардан озюни къорчаламагъа имкяны олмакъ керек. Ойле олмаса, адамны къабаатлайыджыларынынъ къолуна бермеге римлилернинъ адети дегиль», — деп джевап бердим. Шунынъ ичюн олар бу ерге кельгенде, мен, вакъыт джоймайып, эртеси куню къады курсюсине отурып, бу адамны алып кельгенлерини буюрдым. Лякин къабаатлагъанлар оны сарып алып, мен беклеген къабаатлавлардан ич бирини онынъ бойнуна юклеп оламадылар. Тек озь дининен багълы меселелер ве насылдыр ольген Иса адлы бир адам акъкъында давалары бар эди. Павел Оны тири, деп тасдыкълай эди. Мен бу меселени насыл этип чезмеге бильмегеним ичюн, Павел Ерусалимге барып, анда бу ишни укюм этильмесини истер-истемегенини сорадым. Лякин Павел бу ишни императорнынъ махкемесине къалдырылмасыны талап эткени себебинден, оны императорнынъ алдына ёлламагъандже, къапалы тутмакъ акъкъында эмир бердим, — деди. Агриппа Фестке: — Бу адамны мен де динълемеге истер эдим, — деди. — Сен оны ярын динълерсинъ, — деди Фест. Эртеси куню Агриппанен Бернике буюк тантананен келип, бинъбашылар ве шеэрнинъ энъ урьметли адамларынен берабер корюшюв одасына кирдилер. Фестнинъ эмиринен Павелни алып кетирдилер. Фест сёз алып: — Агриппа падиша ве бизлернен берабер бу ерде топлашкъан эписи адамлар! Мына бу адамны корип турасынъыз. Ерусалимде ве шу ерде еудийлернинъ эписи манъа мураджаат этип, бу адам ольмек керек, деп къычырдылар. Мен исе онынъ олюмге ляйыкъ ич бир иш япкъаныны тапмадым. Онынъ озю императорнынъ махкеме этильмесини талап эткени ичюн, оны онъа ёлламагъа къарар бердим. Тек эфендиге онынъ акъкъында не язаджагъымны бильмейим. Шунынъ ичюн оны эпинъизнинъ алдынъызгъа, ве айрыджа, Агриппа падиша, сенинъ алдынъа бу ишни бакъып чыкъкъандан сонъ язмакъ ичюн бир шейлер тапылыр деп, оны чыкъардым. Мабюске къаршы къоюлгъан къабаатлавларыны косьтермейип, оны ёлламагъа мантыкъсыз саям. Агриппа Павелге: — Санъа озюнъни акъламакъ ичюн сёз бериле, — деди. О вакъыт Павел къолуны котерип, озюни къорчаламакъ ичюн лафыны башлады: — Агриппа падиша! Бугунь сенинъ алдынъда еудийлернинъ манъа къаршы къоюлгъан эписи къабаатлавларындан къорчалангъаным ичюн озюмни бахтлы саям. Хусусан сен еудийлернинъ эписи адетлерини ве давалы меселелерини яхшы бильгенинъни козьде тутам. Шунынъ ичюн мени сабыр-такъатнен динълемеге риджа этем. Яшлыгъымдан халкъым арасында кечирген аятымны эм де Ерусалим шеэринде кечкен омрюмни еудийлернинъ эписи билелер. Мени чокътан берли таныйлар ве эгер истеселер, динимизнинъ энъ джиддий фыркъасы олгъан фериселик боюнджа яшап кельгениме шаат олур эдилер. Энди исе, Алланынъ баба-деделеримизге берген сёзюне умют эткеним ичюн, мен махкеме огюнде турам. Он эки къабилемиз гедже-куньдюз джан-юрекнен Аллагъа ибадет этип, О берген сёзнинъ беджерильмесини корьмеге умют этелер. Мына бу умют ичюн, падиша, еудийлер мени къабаатлайлар. Алла олюлерни тирильткенини сизлер не ичюн инанылмаз бир шей деп саясыз? Догърусы, озюм де назаретли Исагъа къаршы къолумдан кельгенини япмакъ керек, деп тюшюне эдим. Буны да Ерусалимде япа эдим. Баш руханийлерден разылыкъ алып, чокъ азиз адамларны зиндангъа ташладым ве, оларны ольдюреяткъанларда, мен бунъа сесимни берип, разы ола эдим. Эписи еудий синагогаларында оларны чокъ чекиштирип джезагъа тартып, Раббини къараламагъа меджбур эте эдим. Оларгъа къаршы ойле къутура эдим ки, оларны атта башкъа шеэрлерде де къувалай эдим. Куньлернинъ биринде мен баш руханийлерден разылыкъ ве вазифе алып, Дамаск шеэрине ёл алдым. Падишам, куньдюз куню ёлда кетеяткъанымда, кунеш нурундан да ярыкъ бир нур коктен парылдагъаныны корип къалдым. Нур мени ве ёлдашларымны ярыкъкъа батырды. Биз эпимиз ерге йыкъылгъан сонъ, манъа еудийлернинъ тилинде лаф эткен бир сес эшитильди: «Саул, Саул, сен Мени не ичюн айдайсынъ? Оладжакъ шейге къаршы чыкъсанъ, тек озюнъе зарар кетиреджексинъ», — деди. Мен: «Я Рабби, Сен ким оласынъ?» — деп сорасам, О: «Мен сен айдагъан Исадырым, — деди. — Шимди аякъкъа тур! Сени меним хызметчим ве шаатым деп къоймакъ ичюн, Мен санъа корюндим. Энди корьген эм даа Мен санъа корюнеджек шейлерге шаатлыкъ этеджексинъ. Мен сени миллетинънинъ къолундан ве башкъа, Мен сени ёллагъан халкъларнынъ къолундан къуртараджагъым. Сен оларнынъ козьлерини ачып, оларны къаранлыкътан нургъа ве Шейтаннынъ акимиетинден Аллагъа къайтараджакъсынъ. Олар Манъа иман этип, гуналары багъышланаджакъ, азизлер арасында къысмет аладжакълар», — деди. Шунынъ ичюн, Агриппа падиша, мен коктен корюнген бу руягъа къаршы чыкъмадым. Башта Дамаскта, сонъ Ерусалимде ве бутюн Еудие топракъларында яшагъанларны, сонъ башкъа ерлердеки миллетлерни тёвбе эттирип, Аллагъа къайтмагъа ве тёвбеге ярашкъан ишлерни беджермеге чагъыра эдим. Бу иш ичюн еудийлер мени Алланынъ Сарайында тутып ольдюрмеге тырыштылар. Лякин Алладан алгъан ярдымнен мен шу куньге къадар буюк-кучюкке шаатлыкъ этем, Мусанынъ ве пейгъамберлернинъ оладжакъ шейлер акъкъында хаберинден башкъа ич бир шейни айтмайым. Олар: «Озь миллетине де, башкъа миллетлерге де ярыкъ акъкъында хабер этмек ичюн, Месих азап чекмеге ве олюлер ичинден биринджи олып тирильмеге керек эди», — дей эдилер. Павел озюни бойле къорчалагъанда, Фест къатты сеснен онынъ сёзюни больди де: — Акъылдан тайгъансынъ, Павел! Буюк алимлик сени акъылдан аздырды! — деди. Павел исе: — Мен акъылдан таймадым, сайгъылы Фест, — деди. — Аксине, акъикъат ве мантыкъ сёзлерини айтам. Падиша буны бильгени ичюн, онен джесаретнен лаф этем. Бу вакъиалардан ич бириси онынъ назарындан къачмады, деп тюшюнем. Бу шейлер эписининъ козю огюнде япылгъан эди. Агриппа падиша, сен пейгъамберлерге инанасынъмы? Билем, инанасынъ! Агриппа Павелге: — Сен мени къыскъа вакъытта Месихнинъ тарафдары япмагъа истейсинъ! — деди. — Къыскъамы, узунмы, тек озюнъ дегиль, бугунь мени динълегенлернинъ эписи де мен киби, амма зынджырсыз, олмакъ ичюн, Аллагъа дува окъуйым! — деди Павел. Сонъ падиша, виляет акими, Бернике ве оларнен берабер отургъанлар ерлеринден турдылар. Четке чыкъып, олар бири-биринен фикирлештилер ве: — Бу адам олюмге я да апске ляйыкъ ич бир иш япмагъан, — дедилер. Агриппа да Фестке: — Эгер бу адам императорнынъ укюмини талап этмеген олса, оны азат этмек мумкюн олур эди, — деди. Италиягъа геминен кетмеге къарар чыкъарылгъанда, Павелни ве башкъа бир къач мабюслерни императорнынъ арбий болюгининъ бир юзбашы Юлийге бердилер. Биз Кучюк Асиянынъ ялыларына бармакъ ичюн, Адрамиттиум гемисине отурып, денъизге чыкътыкъ. Бизнен берабер Тессалоникеден кельген бир македониялы Аристарх да бар эди. Эртеси куню Сидон шеэрине келип токътадыкъ. Юлий Павелге яхшы мунасебетте олып, онъа достларына бармагъа ве керек шейлерни алмагъа разылыкъ берди. О ерден чыкъып, ель къаршымызгъа эскени ичюн, Къыбрыс адасыны ельден сакълы тарафындан айланып кечтик. Киликия ве Памфилия виляетининъ янындан кечип, Ликиядаки Мира шеэрине кельдик. Юзбашы о ерде Италиягъа кетеджек Эскендериенинъ гемисини тапып, бизни онъа миндирди. Чокъ кунь яваш ялдагъан сонъ, гемимиз Книд шеэрининъ ялысына барып етти. Ель ёлумызны девам этмеге ёл бермегени ичюн, бизлер Салмоне бурнуны айланып, Крит адасынынъ ельден сакълы тарафындан кечтик. Ялыдан узакъкъа кетмейип, зорнен «Гузель Лиманлар» деген ерге кельдик. Ласая шеэри бу ерге пек якъын эди. Энди чокъ вакъыт кечкен эди, еудийлернинъ аштан-сувдан вазгечкен куню де кечип кеткен. Денъиз ёлу бу вакъытта хавфлы эди. Шунынъ ичюн Павел акъыл огретип: — Акъайлар, мен корем ки, ёлумызны девам этсек, эм гемиге, эм юклеримизге буюк зарар оладжакъ, джанларымыз да телюкеге огърайджакъ, — деди. Лякин юзбашы Павелнинъ сёзлерине коре, геми айдавджысына ве гемининъ саибине чокъча инана эди. Лиман къышны кечирмеге келишмегени ичюн, чокъусы ёлджулар о ерден тездже денъизге чыкъып, мумкюн олса, Критнинъ Фойникс лиманына барып, къышны анда кечирмеге истедилер. Фойникс дженюбий-гъарп ве шималий-гъарп тарафларда ачылгъан эди. Енгиль дженюбий ель эсип башлагъанда, гемиджилер, беклегенлерине иришкенини тюшюнип, ленгер котерип, ёлгъа чыкътылар, Крит ялысындан чокъ узакълашмайып кете башладылар. Лякин бираз вакъыттан сонъ, ада тарафындан «Евраквилон» деген къатты бир фуртуна бастырып кельди. Фуртуна гемини къаплап алды, ельге къаршы кетмеге ич бир чаре ёкъ еди. Биз фуртунагъа берилип, ялдап кеттик. Къавда деген кучюк бир ада янындан кечкенимизде, гемининъ къайыгъыны зорнен тутып сакъладыкъ. Къайыкъны котерип алгъандан сонъ, гемини аркъанларнен орап багъладыкъ. Сиртнинъ сай ерлеринде отурып къалмакътан къоркъып, елькенни тюшюрдик, озюмиз ельге берильдик. Фуртуна пек къуветленгени себебинден, эртеси куню гемиден юкни атып башладыкъ. Учюнджи куню исе озь къолумызнен гемининъ такъымларыны сувгъа ташладыкъ. Чокъ кунь девамында не кунеш, не йылдызлар корюнди. Буюк фуртуна даа къутура эди, ве биз къуртарыладжагъымыз умютини джойдыкъ. Гемидекилер чокътан берли аш ашамагъанлары себебинден, Павел оларнынъ ортасында турып: — Акъайлар! Мени динълеп Криттен кетмеген олсакъ, геми бозулмаз, юкюнъиз джоюлмаз эди. Энди сизлерге риджа этем: джесюр олунъыз. Бизлерден ич бир джан гъайып олмайджакъ, тек геми гъайып оладжакъ. Мына бу гедже манъа Алланынъ мелеги корюнди. Мен бу Аллагъа аит олам, Онъа ибадет этем. Мелек: «Къоркъма, Павел! Сен императорнынъ алдында турмакъ керексинъ. Алла санъа геми ёлдашларынънынъ эписини багъышлады», — деди. Шунынъ ичюн, акъайлар, джесюр олунъыз! Мен Аллагъа инанам. Эр шей манъа айткъаны киби оладжакъ. Бирде-бир адагъа барып тюшермиз, — деди. Адрия денъизинде юргенимизнинъ он дёртюнджи геджесинде, энди яры гедже вакътында денъизджилер насылдыр бир ялыгъа якъынлашкъанларыны дуйдылар. Чукъурлыкъны ольчеп, къыркъ метр къадар олгъаныны бильдилер. Бираздан сонъ кене ольчеп, отуз метрге якъын олгъаныны таптылар. Ташлы ерге тюшмектен къоркъып, гемининъ арт тарафындан дёрт ленгер ташладылар ве, тездже танъ атсын, деп дува окъудылар. Денъизджилер гемиден къачмакъ ниетинде, гемининъ бурнундан ленгер атаджакъ киби япып, къайыкъны денъизге тюшюре башладылар. Павел исе юзбашыгъа ве аскерлерге бакъып: — Эгер олар гемиде къалмасалар, сизлер къуртуламазсыз, — деди. О вакъыт аскерлер къайыкънынъ аркъанларыны кесип, оны сувгъа тюшюрдилер. Танъ атмаздан эвель, Павел эр кесни аш ашамагъа чагъырып: — Къасевет этип беклегенинъиз ве ич бир шей ашамайып отургъанынъызгъа бугунь он дёрт кунь олды. Шунынъ ичюн риджа этем, аш ашанъыз; бу къуртуладжагъынъыз ичюн керектир. Сизлерден ич кимсенинъ башындан бир сач биле тюшмейджек, — деди. Бу сёзлерни айткъан сонъ, Павел отьмек алды да, эписининъ алдында Аллагъа шукюр этип, оны болип ашамагъа башлады. О вакъыт эписи джесаретленип, аш ашадылар. Гемиде эпимиз 276 джан эдик. Ашкъа тойгъанымыздан сонъ, богъдайны денъизге атып, гемини енгиллештирдилер. Куньдюз олгъанда, денъизджилер корьген ялыны танымадылар. Къумлу ялысы олгъан бир бухтаны корьдилер. Мумкюн олса, геминен о ерге барып токътамагъа истедилер. Ленгерни кесип, денъизде къалдырдылар. Шу вакъыт дюменлернинъ йиплерини чезип, огдеки елькенни ельге къаршы ачып, ялыгъа кеттилер. Геми сай бир ерге тюшип, къумгъа отурды. Гемининъ бурну къумгъа батып къыбырдамайып къалды, къуйругъы исе далгъаларнынъ кучюнден парчаланып башлады. Аскерлер, мабюслерден бирде-бир адам ялдап къачмасын деп, оларны ольдюрмеге истедилер. Лякин юзбашы Павелни къуртараджакъ олып, оларгъа ниетлерини беджермеге ёл бермеди, ялдамагъа бильгенлерге биринджи олып озьлерини гемиден ташлап ялыгъа чыкъмагъа, къалгъанларгъа тахталар ве гемининъ сыныкъ парчалары устюнде бармагъа буюрды. Бойлеликнен, эписи сагъ-селямет ялыгъа барып чыкътылар. Къуртулгъанымыздан сонъ, аданынъ Мальта олгъаныны бильдик. Ерли халкъ бизге адеттен тыш инсаниетлик косьтерди. Ягъмур ягъып сувукъ олгъаны ичюн, олар атеш якъып, эпимизни къабул эттилер. Павел бир къучакъ пытакъ топлап, атешнинъ устюне къойгъанда, онынъ къолуна янгъындан къачаяткъан бир зеэрли йылан сарылып къалды. Павелнинъ къолуна йылан асылгъаныны корьген ерлилер бири-бирине: «Бу адам къатиль, гъалиба. Денъизден къуртулса да, адалет алласы оны тири къалдырмайджакъ!» — дедилер. Павел исе ич бир зарар корьмейип, йыланны атешке силькип ташлады. Аданынъ сакинлери онынъ шишип кеткенини я да олип къалып, бирден ерге йыкъылгъаныны бекледилер. Лякин чокъ вакъыт беклеп, онъа ич бир шей олмагъаныны корьген сонъ, башкъаджа фикир этип: «О, бир алладыр», — дедилер. О ернинъ янында аданынъ башлыгъы олгъан Публий адлы бир адамнынъ топрагъы бар эди. О, бизни къабул этип, учь кунь ачыкъ гонъюльнен мусафир этти. Публийнинъ бабасы къанлы исалгъа огърап, юксек сыджагъынен хаста ята эди. Павел онынъ янына кирди, къолларыны онынъ устюне къойгъанда, дува окъуп, оны тедавийледи. Бу адиседен сонъ аданынъ башкъа хасталары да онъа келип, тедавийлендилер. Олар бизге буюк урьмет косьтердилер, ёлгъа чыкъкъанымызда, керек оладжакъ шейлерни бердилер. Учь айдан сонъ, Эскендериеден кельген, шу адада къышны кечирген Эгизлер адлы бир гемиде ёлгъа чыкътыкъ. Сиракузагъа барып, о ерде учь кунь отурдыкъ. О ерден чыкъып, Регийге кельдик. Бир куньден сонъ дженюбий ель эсип башлагъанда, эки куньде Путеоллар шеэрине етип бардыкъ. О ерде базы дин къардашларымызны таптыкъ. Оларнынъ риджасынен разы олып, анда еди кунь мусафир олдыкъ. Сонъ Римге етип кельдик. О ердеки дин къардашларымыз кельгенимизни эшитип, Аппий Форумына ве Учь Мусафирханеге къадар келип, бизни къаршылап алдылар. Павел оларны корип, Аллагъа шукюр этти, ве онынъ гонълю котерильди. Римге киргенимизден сонъ, Павелге айры яшамагъа разылыкъ бердилер. Онен берабер тек оны къаравуллагъан бир аскер отурмакъ керек эди. Учь куньден сонъ Павел бир ерге еудийлернинъ энъ сайгъылы адамларыны чагъырды. Олар топлашкъанда, о: — Дин къардашларымыз! Мен халкъымызгъа ве бабаларымызнынъ адетлерине къаршы ич бир шей япмасам да, мабюс олып, Ерусалимде римлилернинъ къолуна берильдим. Олар мени соргъу япып, азат этмеге истедилер, чюнки олюмге ляйыкъ ич бир къабаатымны тапмадылар. Лякин еудийлер бунъа къаршы чыкъкъаны ичюн, мен императорнынъ укюмини талап этмеге меджбур олдым, халкъымны бир шейде къабаатламагъа исе истемедим. Шу себептен сизлернен корюшип лаф этмеге истедим. Исраильнинъ умюти огърунда бу зынджырларнен багълым да, — деди. Олар джевап берип: — Сенинъ акъкъынъда Еудиеден ич бир мектюп алмадыкъ, о ерден кельген дин къардашларымыз да бизге ич бир хабер я да яман сёз айтмады. Бунъа бакъмадан, насыл фикир эткенинъни сенден эшитмеге истеймиз, чюнки бу огретювге эр ерде къаршы чыкъкъанларыны билемиз, — дедилер. Павел ичюн бир кунь тайинлеп, о яшагъан эвге пек чокъ адам кельди. Сабадан акъшамгъадже Павел оларгъа Алланынъ Падишалыгъы акъкъында айтып, анълата эди. Мусанынъ Къанунындан ве Пейгъамберлернинъ Языларындан алып, Иса акъкъында ишанчлы делиллерни кетире эди. Онынъ айткъанларына базылары инанды, базылары исе инанмадылар. Олар озьара анълашмайып къайтаджакъ олгъанда, Павел оларгъа бир сёз айтты: — Ешая пейгъамбернен бабаларымызгъа Мукъаддес Рух догъру айткъан: Бу халкъкъа барып айт: «Къулакъларынъызнен эшитеджексиз, амма анъламайджакъсыз, козьлеринъизнен бакъаджакъсыз, амма корип оламайджакъсыз». Бу халкънынъ юреги бир шей анълап оламай, къулакълары агъыр эшите, оларнынъ козьлери де юмулгъан. Бойледже, олар козьлеринен корьмезлер, къулакъларынен эшитмезлер, акъылларынен анъламазлар. О бизлерни тедавийлер, деп, Манъа кельмезлер. [28-29] Шуны билинъ ки: Алланынъ бу къуртарувы акъкъында хабер энди башкъа халкъларгъа ёлланылгъан; олар эшитеджеклер! *** Павел кирагъа алгъан эвинде толу эки йыл отурды. Онынъ алдына кельгенлернинъ эписини къабул эте эди, къаршылыкъ корьмейип, джесаретнен Алланынъ Падишалыгъыны илян эте ве Рабби Иса Месих акъкъында огрете эди. Иса Месихнинъ къулу Павел (Алла мени эльчи оларакъ сайлап, Къуванчлы Хаберни даркъатмагъа ёллады. Мукъаддес Языларда Алла Озь пейгъамберлери ярдымынен бу Хаберни ёлламагъа сёз берген эди. [3-4] Бу хабер — Онынъ Огълу, Раббимиз Иса Месих акъкъында хабердир. Догъгъанына бакъсакъ, О, Давутнынъ эвляды эди, амма олюлерден тирилип, азизлик Рухунынъ ярдымынен Алланынъ къудретли Огълу оларакъ ачылды. *** Алла бизге Иса аркъалы эйилик япып, эльчилик багъышлады, эписи халкъларнынъ адамлары имангъа келип, Онынъ Адынен Аллагъа бойсунсынлар; сизлер де — Иса Месих чагъыргъан адамларсынъыз.) — Алла севген ве азиз олмагъа чагъыргъан, бутюн Рим шеэринде яшагъан иманлыларгъа: Алла Бабамыз ве Рабби Иса Месих сизге эйилик ве тынчлыкъ-аманлыкъ берсин! Энъ эвеля, Иса Месих аркъалы эпинъиз ичюн Аллама шукюр этем, чюнки иманынъыз акъкъында хабер бутюн дюньягъа беллидир. Огълунынъ Къуванчлы Хаберини даркъатып, Мен бутюнлей Аллагъа берилип, хызмет этем. Алла шааттыр, мен сизлерни акъылымда эр вакъыт тутам, Алланынъ истегинен бир кунь ола куньлернинъ биринде янынъызгъа барып олурым деп, Онъа ялварып, дувалар окъуйым. Сизлерни корьмеге, Алланынъ Рухундан бирде-бир бахшышны берип, сизлерни иманда къавийлештирмеге, бойле этип, сизинъ иманынъызгъа къол тутмагъа ве иманымда юрекленмеге истейим. Агъа-къардашлар, сизлер бильгенинъизни истейим: чокъ кере янынъызгъа кельмеге ве, башкъа халкъларда олгъаны киби, сизлерде япкъан ишлеримнинъ мейвасыны корьмеге истей эдим, амма шимдигедже бунъа къаршылыкъ коре эдим. Мен эм юнанларнынъ, эм башкъа халкъларнынъ, эм акъыллы, эм акъыллы олмагъанларнынъ огюнде борджлум. Бойлеликнен, Римде булунгъан сизлерге де Къуванчлы Хаберни илян этмеге пек истейим. Мен Къуванчлы Хаберден утанмайым. О — Алланынъ къудретидир, онынъ ярдымынен эписи инангъанлар: биринджиден еудийлер, сонъ башкъа халкълар, — къуртулышны тапалар. Къуванчлы Хаберде Алла бизге бильдире ки, биз Алланынъ огюнде тек иманымыз ярдымынен акъланып оламыз. Языда да бойле айтылгъан: «Ким иманы ярдымынен инсафлы олса, яшайджакъ». Коклерде булунгъан Алла косьтере ки, О, Озь хышымыны арам ишлеринен Алла акъкъында акъикъатны баскъан адамларгъа, чешит-тюрлю имансызлыкъкъа ве адамларнынъ инсафсызлыгъына тёкмеге азыр. Алланынъ акъкъында олар энди билелер, Алла Озю оларгъа Озюни ачты. О, корюнмесе де, Онынъ эбедий къудрети ве Онынъ Аллалыгъы дюнья яратылгъанындан берли Онынъ япкъанындан анълашыла ве ачыкътан корюнип тура. Бойлеликнен, олар озьлерини акъламакъ ичюн, ич бир шей айтып оламайлар. Алла акъкъында бильген олсалар да, Онъа Аллагъа ляйыкъ шурет бермедилер, Онъа шукюр этмедилер. Бунынъ ерине бош тюшюнджелерге берильдилер, ве оларнынъ анъламагъан акъылларыны къаранлыкъ къаплады. Озьлерини акъыллы сайсалар да, акъылсыз олдылар, ольмейджек Аллагъа ибадет этмекнинъ ерине, оледжек адамларгъа, къушларгъа, дёрт аякълы ве сюйрекленген махлюкъларгъа ошагъан путларгъа ибадет этип башладылар. Шунынъ ичюн Алла оларны ве юреклериндеки масхаралыкъ истеклерини арамлыкъкъа берди, ве олар озь беденлерини арамладылар. Алланынъ акъикъатына аркъасыны чевирип, олар ялангъа инандылар. Эбедиен шуретли Яратыджыгъа ибадет этмекнинъ ве Онъа хызмет этмекнинъ ерине Онынъ яраткъан шейлерине ибадет этип башладылар. Керчектен де, ойле олды. Шу себептен Алла оларны масхаралыкъ истеклерине ташлады. Оларнынъ арасындаки апайлар, акъайларнен ятмагъа истемейип, башкъа къадынларнен ятып башладылар. Оларнынъ арасындаки акъайлар да, къадынларнен ятмакътан вазгечип, башкъа акъайларнен ятмагъа кучьлю истеклерине берильдилер, айып ишлерни акъайларнен яптылар ве бозукълыкъларына коре джезаны къазандылар. Алланы акъылда тутмагъа бир шей саймагъанлары ичюн, Алла оларны бозукъ акъыл укюмине берди, ве олар разылыкъ олмагъан ишлерни япып башладылар. Олар эр тюрлю акъсызлыкъ, ороспулыкъ, ачкозьлик ве яманлыкъкъа толдылар. Олар пахыллай, ольдюре, къавгъалаша, айнеджиликнен ялан ве ошек айталар, башкъаларны яманлайлар, Алланы кореджек козьлери ёкъ. Адамларнынъ джаныны агъырталар; озьлери къопай, макътанчакъ адамлардыр. Яманлыкъ уйдуралар, ана-бабасыны динълемейлер. Олар фикирсиз, имансыз, къатты юрекли ве мераметсиз адамлар. Олар билелер ки, бойле арекет эткенлер Алланынъ инсафлы Къанунына коре олюм джезасыны алмакъ кереклер, амма эп бир шай этелер, бундан да гъайры, шай эткенлерни макътайлар. Шунынъ ичюн, эгер сен башкъаларны суд этсенъ, ким олсанъ ол, озюнъни акъламакъ ичюн ич бир джевап берип оламайджакъсынъ. Башкъа адамны суд эткенде, сен укюм джезасыны озюнъе бересинъ. Башкъасыны суд этип, озюнъ де суд этильген ишлерни япасынъ! Билемиз ки, бойле ишлер япкъанларны Алла адалетнен суд этеджек. Бойле ишлерни суд этип, оларны озюнъ япсанъ, Алланынъ укюминден къуртулып оладжакъсынъмы, эй, адам? Алланынъ сынъырсыз яхшылыгъы, мерамети ве буюк сабыры сизлер ичюн ич бир шей дегильми? Онынъ эйилиги сизни тёвбеге кетиреяткъаныны анъламайсынъызмы? Мына, сен тёвбе этмейип, инат олатурсанъ, озюнъе дешетли джеза азырлайсынъ. Алла адалетнен бу дюньяны суд эткенде, бу джеза Алланынъ гъазабы куню санъа келеджек. О, эр кимни япкъанына коре такъдирлейджек. Яхшы ишлер эр вакъыт япып, шурет, урьмет ве эбедий яшайышны къыдыргъан адамларгъа эбедий омюрни береджек. Амма тек озюни тюшюнген, акъикъаткъа инанмагъан, акъсызлыкъкъа берильген адамларнынъ башына ачув ве гъазап тюшеджек. Яманлыкъ япкъан эр бир адам, эм еудийлер, эм башкъа халкълар кедерни ве азапны къазанаджакъ. Яхшылыкъ япкъан эр бир адам исе, эм еудийлер, эм башкъа халкълар шуретни, урьмет ве тынчлыкъ-аманлыкъны къазанаджакъ. Алла адамларны айырмай. Алланынъ Къануны берильмеген халкълар гуна япса, Къанундан четте гъайып оладжакълар. Къанун берильген халкълар гуна япса, Къанунгъа коре суд этиледжеклер. Къанунны тек эшиткен адамлар Алланынъ огюнде акълы олмайджакъ, Къанунны беджергенлер акъланаджакълар. Къануны олмагъан халкълар Къанун буюргъан шейлерни озю-озюнден япсалар, Къанун оларгъа берильмеген олса да, озьлери Къануннынъ буюргъанларына коре яшайлар. Бойлеликнен анълашыла ки, Къануннынъ буюргъанлары оларнынъ юреклеринде язылгъандыр. Виджданлары ве фикирлери оларны де къабаатлап де акълап, бунъа шаат олалар. Мен илян эткен Къуванчлы Хаберге коре, Алла адамларнынъ гизли ишлерини Иса Месих аркъалы суд этеджек куньде бойле оладжакъ. Мына, сизлер озюнъизге «еудий» дейсинъиз, Къанунгъа таянасынъыз, Алланен макътанып юресинъиз. Сиз Алланынъ истегини билесинъиз ве яхшыны айырмагъа Къанундан огрендинъиз, кёр адамларгъа ёл косьтергенинъизге ве къаранлыкъта къалгъанларгъа ярыкъ олгъанынъызгъа эминсинъиз. Къанундаки бильги ве акъикъатны анълап, насиаткъа мухтадж олгъанларны тербиелейсинъиз ве балаларны огретесинъиз. Лякин башкъаларыны огретип, не ичюн озьлеринъиз огренмейсинъиз? «Хырсызлама», — деп, не ичюн озьлеринъиз хырсызлайсынъыз? «Ороспулыкъ япма», — деп, не ичюн озьлеринъиз ороспулыкъ япасынъыз? Путларны кореджек козюнъиз олмайып, не ичюн путханелерни чайпап, шейлерини озьлеринъизге аласынъыз? Къануннен макътанып, не ичюн Къанунны бозасынъыз ве Аллагъа урьметсизлик косьтересинъиз? Языда язылгъаны киби, башкъа халкълар Алланынъ Адыны сизлерден себеп яманлайлар. Сюннет тек Къанунны туткъан адамларгъа файда кетире. Амма эгер Къанунны тутмасанъыз, сюннет олмагъан адам киби оласынъыз. Шунынъ ичюн, эгер сюннет олмагъанлар Къанун буюргъан эмирлерини тутсалар, оларнынъ сюннет олмагъаны сюннет олгъаны киби къабул олунмазмы? Сонъ сюннет олмагъан, амма Къанунны туткъанлар сизни, Къанун ве сюннет олгъан, амма оны тутмагъанларны суд этеджеклер. Къыяфетине коре еудий олгъанлар даа акъикъий еудий дегиль, бедени сюннет этильген де даа акъикъий сюннет олгъан дегиль. Акъикъий еудий — юрегинден еудий олгъан адамдыр. Акъикъий сюннет — адамнынъ юрегиндедир. Бу, язылы Къануннынъ дегиль, Рухнынъ ишидир. Бойле адам адамларнынъ дегиль, Алланынъ макътавыны къазаныр. Еудий олгъанынынъ ве сюннет олгъанынынъ не устюнлиги ве файдасы бар? Эр тарафтан чокътыр. Бу устюнлик энъ эвеля бойледир: оларгъа Алланынъ сёзлери ишанып берильди. Эгер исе олардан базылары имандан вазгечкен олсалар, вазгечкенлери ичюн Алла олардан вазгечеджекми? Эльбетте ёкъ! Эр бир адам яланджы олса да, Алла сёзюни тута. Язылгъаны киби, Алла сёзлерини беджереджек ве Оны къабаатлагъанлардан устюн оладжакъ. Амма бизим акъсызлыгъымыз Алланынъ акълылыгъыны даа зияде косьтерсе, не айтайыкъ? Адамнынъ фикрине коре айтам: башымызгъа хышымыны ягъдыргъанда, Алла акъсыз олмазмы? Эльбетте ёкъ! Ойле олса, Алла дюньяны насыл суд этмек мумкюн? Эгер меним догъру олмагъаным ярдымынен Алланынъ догърулыгъы даа буюк ве шуретли олса, мени, гунакяр оларакъ, даа суд этмек мумкюнми? Сонъ, яхшылыкъкъа айлансын деп, яманлыкъ япайыкъмы? Базылары мени яманлап, бизим огреткенимиз акъкъында бойле дейлер. Бу адамларны адалетли джеза беклей. Бойлеликнен, башкъа халкъларгъа бакъкъанда, бизде, еудийлерде, устюнлик бармы? Асыл ёкъ! Косьтергенимизге коре, эм еудийлер, эм башкъа халкълар эписи гуна астындалар. Бойле де язылгъан: — Ич бир инсафлы адам ёкъ. Ич бир акъыллы олгъан, Алланы къыдыргъан кимсе ёкъ. Эписи ёлдан урулды, бозулдылар. Яхшылыкъ япкъан ич кимсе ёкъ, бир адам биле ёкъ! Оларнынъ богъазы — ачыкъ табуттыр, озь тиллеринен алдаталар, дудакъларында къара йыланнынъ зеэридир. Агъызлары лянетке ве аджджы сёзлерге толу. Къан тёкмек ичюн олар тез чапалар. Юрген ерлерине къаза ве белялар кетирелер, тынчлыкъ-аманлыкъ ёлуны бильмейлер, оларнынъ козьлеринде Алладан къоркъу ёкътыр. Энди биз билемиз, Къанун нени буюргъан олса, Къанунгъа коре яшагъанлар ичюн буюра. О вакъытта ич кимсе озюни акъламакъ ичюн бир сёз айтып оламаз ве Алланынъ огюнде бутюн дюнья къабаатлы оладжакъ. Онынъ огюнде ич кимсе Къанунны беджергенинен акъланып оламаз. Къанун адамларгъа гунанынъ не олгъаныны тек косьтере. Амма шимди, Къанунгъа багълы олмагъан, Алла берген акъланув ёлу ачылды. Бу ёл акъкъында эм Къанун, эм пейгъамберлер хабер этелер. Алла Иса Месихке инангъан эр бир адамны оларнынъ иманы ичюн акълай. Ве бунда адамларнынъ арасында ич бир фаркъ ёкъ. Эр кес гуна япты ве Алла берген шуретни алып оламай, амма Алланынъ эйилигинен гунакярлар бедава акъланув алалар, чюнки Иса Месих одеме берип, оларны къуртарды. Эписи адамларнынъ козю огюнде Алла Исанынъ тёкюльген къанына инангъанларнынъ гуналары ичюн Исаны одеме оларакъ берди. Шунынънен, Озюнинъ акълыгъыны ачыкътан косьтерди ве адамларнынъ эвельден япылгъан гуналарыны акълады. Кечкен заманларда Алла гуналаргъа сабырнен чыдай эди, шимди исе Озюнинъ акълылыгъыны ве адалетли олгъаныны косьтере ве Исагъа иман эткенлерни акълай. Энди макътанмагъа бир шейимиз къалдымы? Къалмады! Къайсы къанунны беджергенинен макътанайыкъ? Ишлер истеген къанунны беджергениненми? Ёкъ, иманны истеген къануннен макътанайыкъ! Биз шуны тасдыкъ этемиз: адам Къанун истеген ишлерни япкъанынен дегиль, иманынен акъланыр. Алла тек еудийлернинъ Алласымы? О, башкъа халкъларнынъ да Алласы дегильми? Эльбетте, О, башкъа халкъларнынъ да Алласы! Алла бирдир. О, сюннет олгъанларны оларнынъ иманы ярдымынен акълай, сюннет олмагъанларны да Иса Месихке олгъан иманы ичюн акълай. Демек, биз иман ярдымынен Къанунны ёкъ этемизми? Асыл ёкъ! Иман ярдымынен биз Къанунны къавийлештиремиз. Дедемиз Ибраим акъкъында не айтайыкъ? О неге иришти? Эгер Ибраим ишлери ярдымынен озюни инсафлы олып косьтерген олса, озюнинъ огюнде макътанмакъ мумкюн. Амма Алланынъ огюнде макътанып оламай. Языда не айтылгъан? Ибраим Аллагъа иман этти ве Алла тарафындан бу онъа инсафлыкъ деп сайылды. Иш япкъан адамгъа берильген акъкъы бахшыш дегиль, къазанч оларакъ сайыла. Амма адам ишлерине таянмаса ве инсафсызны акълагъан Аллагъа ишанса, онынъ иманы инсафлыкъ деп сайылыр. Ишлерине таянмайып, Алла тарафындан инсафлы сайылгъан адамгъа Давут да «бахтлы» дей: Эгер адамнынъ къанунсыз ишлери багъышланса, онынъ гуналары афу этильсе, не де бахтлыдыр бойле адам! РАББИ тарафындан гуналары сайылмагъан адам не де бахтлыдыр! Бу бахыт сюннет этильгенлер ичюн, я да сюннет этильмегенлер де ичюнми? Биз: «Ибраимнинъ иманы онъа инсафлыкъ деп сайылды», — айтамыз. Не вакъыт сайылды? Сюннеттен эвель, я да сюннеттен сонъмы? Сюннеттен сонъ дегиль, сюннеттен эвель сайылды, ве тек сонъра Ибраим сюннет олды, демек, инсафлыкъ бельгисини алды. Инсафлыгъы исе иманынен, сюннет олмагъан вакътында кельди. Бойле этип, Ибраим даа сюннет этильмеген, амма иман эткен эписининъ бабасы олды, ве Алла оларны да инсафлы деп сайды. Айны вакъытта, Ибраим сюннет олгъанларнынъ да, демек, иманлары Ибраимнинъ сюннет олмагъан вакътындаки иманына тенъ олып, сюннет олгъанларнынъ бабасы олды. Алла Ибраимге ве онынъ эвлятларына бутюн дюньянынъ сабылары оладжакъларына сёз берди, амма Къанунны туткъанлары ичюн дегиль, иманынен инсафлы сайылгъанлары ичюндир. Эгер Къанунны туткъанларгъа сабы олмагъа мумкюн олса эди, иман бошуна олур эди, берильген сёзнинъ къувети де ёкъ олур эди. Къанун тек Алланынъ джезасына ёл ача, къанун олмагъан ерде исе къануннынъ бозулувы да олмай. Шунынъ ичюн иман керек. Сонъра Алла эйилигини косьтерип, эпимизнинъ бабамыз Ибраимнинъ бутюн эвлятлары: тек Къанунны туткъанлар дегиль, Ибраим дайын иман эткенлер де, — мытлакъа Алланынъ вадеси беджериледжегини корерлер. Ибраим акъкъында бойле язылгъан эди: «Мен сени сайысыз халкъларнынъ бабасы-дедеси этеджегим». Бойлеликнен, Ибраим Аллагъа инанып, Онынъ огюнде бизим бабамыз олды. (Алла олюлерни тирильте ве олмагъан шейлерни сёзнен ярата!) Умют къалмагъанда, Ибраим ишанчнен иман этти ве йылдызлар сайысыз олгъаны киби, «сенинъ эвлятларынъ да бойле оладжакътыр» айтылгъанына коре чокътан-чокъ халкъларнынъ бабасы олды. Къарарнен юз яшында олгъанда, Ибраим озь бедени ве Саренинъ къурсагъы олю киби олгъаныны корип, иманы кучьсюз олмады. Ибраим Алланынъ сёзюнден шубеленмеди. Аксине, иманы онъа кучь берди, ве о, Аллагъа шукюр этти. Ибраим Алланынъ берген сёзни беджереджегине бутюнлей эмин эди. Шунынъ ичюн бу «инсафлыкъ деп сайылды». «Инсафлыкъ деп сайылды» сёзлери тек Ибраим акъкъында дегиль, [24-25] бизлер акъкъында да, гуналарымыз ичюн олюмге берильген ве бизни акъламакъ ичюн тирильген Рабби Исаны тирильткен Аллагъа инангъанлар акъкъында язылгъан эди. Иманымыз да инсафлыкъ деп сайыладжакъ. Иманымыз ичюн акъланып, Раббимиз Иса Месихнинъ ярдымынен бизим Алланен арамызда тынчлыкъ-аманлыкъ кельди. Онынъ ярдымынен бизге иманымыз ичюн Алланынъ эйилигини алмагъа чареси ачылды. Шимди биз артыкъ онен яшаймыз ве Алланынъ шуретине къошулмакъ ишанчынен макътанамыз. Тек бунен дегиль, азапларнен де макътанамыз, чюнки билемиз ки, азаплар сабырны ярата, сабыр теджрибени, ве теджрибе ишанчны ярата. Ишанч исе бизни алдатмаз, чюнки бизге берильген Мукъаддес Рух юреклеримизни Алланынъ севгисинен толдурды. Биз даа кучьсюз олгъанымызда, бельгиленген вакъытта Месих имансызлар ичюн ольди. Инсафлы адам ичюн оледжек биревни тапмакъ пек къыйын. Амма кимдир, бельки, яхшы адам ичюн ольмеге разы олур. Лякин даа гунакяр олгъанымызда, бизим еримизге Месих ольгенинен, Алла бизге Озь севгисини исбатлады. Бундан гъайры, энди Исанынъ къанынен акълангъан олып, биз Месихнинъ ярдымынен Алланынъ хышымындан къуртуладжакъмыз. Алланынъ душманлары олгъанымызда, Огълунынъ олюминен Озюнен барышкъан олсакъ, даа да Огълунынъ омрюнен къуртулышны тападжакъмыз ве, бундан гъайры, Иса Месихнинъ ярдымынен Алланынъ барышыгъыны тапып, Раббимизнинъ ярдымынен Алланен макътанаджакъмыз. Дюньягъа гуна бир адамнен кельди, гунанен олюм кельди ве эписи адамларгъа кечти, чюнки эписи гуна япты. Гуна дюньяда Къанун берильмезден эвель де бар эди, амма сайылмай эди, чюнки онъа къаршы къанун ёкъ эди. Лякин Адемнинъ гунасыны япмагъан адамлар бар олса да, Адемден башлап Мусагъа къадар яшагъан адамлар эп бир олюмнинъ акимиетинде ола эдилер. Адем — келеджек Адамнынъ ошавыдыр. Алланынъ эйилигининъ арекети ве Адемнинъ гунасынынъ арекети бир-бирине ошамай. Бир адамнынъ гунасы ичюн пек чокъ адамлар ольген олса да, Алланынъ эйилигинен ве бир Адам Иса Месихнинъ эйилигинен берильген бахшыш буюк олып, чокътан-чокъ адамларгъа боллукънен берильди. Амма бир адамнен пейда олгъан гуна бахшыш дегиль. Бир тарафтан, бир гуна суднен джезаны кетире, башкъа тарафтан, чокъ гуна эйиликнинъ ярдымынен акъланувны кетире. Бир адамнынъ гунасы ичюн олюм дюньягъа кирип, падишалыкъ этип башлагъан олса да, эйиликнинъ боллугъыны ве инсафлыкъ бахшышыны алгъанлар бир Адам Иса Месихнинъ ярдымынен эбедий омюр алып, падишалыкъ этеджеклер. Бойлеликнен, бир гуна бутюн адамларгъа джезаны бергени киби, бир инсафлы иш бутюн адамларгъа акъланув ве эбедий омюрни берди. Бир адамнынъ сёз динълемегенинден чокъ адамлар гунакяр олгъаны киби, бойле де бир Адамнынъ сёз динълегенинден чокъ адамлар инсафлы оладжакълар. Къанун чокъ гуналарны косьтермек ичюн пейда олды. Амма гуналар чокълашкъанынен, Алланынъ эйилиги де даа зияде артты; гуна олюмнен падишалыкъ эткени киби, Алланынъ эйилиги де, Раббимиз Иса Месих аркъалы эбедий омюр берсин деп, инсафлыкъ ярдымынен падишалыкъ этип башлады. Айса не айтайыкъ? Эйилик чокълашсын деп, гуна япа берейикми? Асыл ёкъ! Олю адам бир даа гуна япамагъаны киби, биз де гунагъа олю киби олып, насыл этип, даа гуна япа береджекмиз? Сизлер бильмейсизми? Сувгъа батырылып чыкъкъанларнынъ эписи Иса Месихке иман эткен джемиетнинъ бир къысмы олып, Онен берабер ольген киби олдылар. Биз сувгъа батырылып, олюлерден тирильген Месих киби олып, Месихнен берабер ольген киби оламыз ве тирилип, янъыдан яшап башлаймыз. Эгер биз Месихнен берабер ольген киби олсакъ, Онен берабер тириледжекмиз. Биз билемиз ки, гуна япмагъа истеген беденимиз ёкъ олсун ве биз энди гунагъа къул олмайыкъ деп, Месихнен берабер бизим эски джанымыз хачкъа мыхланды. Ольген адам гуна япмакътан азат олды. Эгер биз Месихнен берабер ольген олсакъ, Онен берабер яшайджагъымызгъа инанамыз ве билемиз ки, Месих олюлерден тирилип, бир даа ольмейджек ве бир даа олюмнинъ къувети тюбюнде олмайджакъ. О, ольди, бир кере гуна ичюн ольди. Тирилип исе, Алла ичюн яшай. Сизлер де озьлеринъизни гунагъа олю сайынъыз, лякин Иса Месихнен берабер тири олып, Алла ичюн яшанъыз. Бойлеликнен, гунагъа сизинъ оледжек беденлеринъизге падишалыкъ япмагъа ёл берменъиз ве беден истеклерине бойсунманъыз. Беденлеринъизнинъ ич бир мучесинен инсафсыз иш япманъыз, гунагъа берильменъиз. Аксине, олю олып, лякин тирильген адамлар киби, Алланынъ огюнде яшанъыз ве беденлеринъизнинъ мучелеринен инсафлы ишлер япып, Аллагъа берилинъиз. Гуна сизге бир даа падишалыкъ этмез. Къанунгъа коре дегиль, Алланынъ эйилигине коре яшайсынъыз. Айса не япайыкъ? Къанунгъа коре дегиль, Алланынъ эйилигине коре яшап, гуна япайыкъмы? Асыл ёкъ! Сизлер бильмейсизми? Озьлеринъизни къул киби бир кимнинъ къолуна берсенъиз, о адамгъа бойсунгъан къул оласынъыз. Гунанынъ къулу олсанъыз, оледжексинъиз. Алланы динълеген къул олсанъыз, инсафлы сайыладжакъсынъыз. Сизлер гунанынъ къуллары эдинъиз, лякин Аллагъа шукюр, сизге берильген огретювни джан-юректен динълединъиз, гунадан къуртулып, инсафлыкънынъ къуллары олдынъыз. Акъылларынъыз зайыф олгъаны ичюн, адамджа лаф этем. Бир вакъытлары сиз писликнинъ ве ахлякъсызлыкънынъ къуллары олып, къанунсызлыкъ эте эдинъиз. Энди исе инсафлыкънынъ къулу олып, азиз ишлер япынъыз. Гунанынъ къулу олгъанынъызда, инсафлыкънынъ къулу оламай эдинъиз. Лякин о вакъыт не ишлер япа эдинъиз? Шимди олардан озюнъиз утанасыз. О ишлернинъ сонъу — олюмдир. Амма шимди гунадан къуртулып ве Алланынъ къуллары олып, азизлик кетирген ишлерни япып башладынъыз. Буларнынъ сонъу — эбедий омюрдир. Гуна япып, тек олюм къазанмакъ мумкюн. Алла берген бахшыш исе — Раббимиз Иса Месихнен берабер эбедий омюрдир. Къанунны бильгенлерге айтам: дин къардашлар, Къанун тек тири адамларнынъ яшайышында падишалыкъ эткенини бильмейсизми? Къанунгъа коре, эвли къадын тири акъайына багълы. Амма акъайы ольсе, къадын оны акъайына багълагъан къанундан къуртула. Шунынъ ичюн, акъайы тири олгъан къадын башкъа акъайнен ятса, ороспу сайыла. Амма акъайы ольсе, къадын къанундан къуртула. Башкъа акъайнен ятса да, ороспу сайылмай. Агъа-къардашларым, сизлер де бойле, Месихнинъ олюми ичюн Къануннынъ огюнде олю олдынъыз ве Алланынъ файдасына берекет бермек ичюн, олюмден тирильген Месихке къошулдынъыз. Бедений истеклерине коре яшагъанымызда, Къанунгъа коре гуналы истеклер беденлеримизнинъ мучелеринде арекет эте эдилер, ве олар кетирген берекет олюм эди. Энди исе, бизни багълап тургъан Къануннынъ огюнде олип, ондан къуртулдыкъ ве эвельки киби Къанун арифине дегиль, Рухнынъ ярдымынен янъы ёлунда Аллагъа хызмет этмеге имкян алдыкъ. Шунынъ ичюн не айтайыкъ? Къанун — гунадырмы? Асыл ёкъ! Амма Къанун олмаса эди, мен гуна не олгъаныны бильмез эдим. Къанун «истеме», деп буюрмаса, мен «истек» не олгъаныны бильмез эдим. Эмирнинъ ярдымынен гуна фырсат тапып, меним юрегимде эр тюрлю истекни уятты. Къанун олмагъанда исе, гуна олюдир. Бир вакъытлары мен Къанунны бильмейип яшай эдим, амма эмир пейда олгъан сонъ, гуна тири олды, мен исе ольдим, ве омюр кетиреджек олгъан эмир олюмни кетирди. Эмирнинъ ярдымынен гуна фырсат тапып, мени алдатты ве эмирнинъ ярдымынен мени ольдюрди. Бойлеликнен, Къанун азиздир, онынъ эмирлери де азиз, адалетли ве яхшыдыр. Сонъ, яхшы бир шей манъа олюмни кетирдими? Мытлакъа ёкъ! Буны гуна япты. Яхшы бир шей ярдымынен манъа олюмни кетирип, гуна озюни ачыкътан косьтерди. Бойле этип, эмирнинъ ярдымынен гуна буюк къувет алды. Биз билемиз ки, Къанун Рухтан келе, мен исе бедени ве къаны олгъан адамым. Гуна мени сатын алды ве озюне къул япты. Озюм япкъан ишлеримни анълап оламайым. Нени истесем, оны япмайым, нени кореджек козюм олмаса, оны япам. Эгер истемеген шейни япсам, Къанун яхшы олгъаныны къабул этем. Лякин бу ишлерни мен озюм дегиль, ичимде яшагъан гуна япа. Билем ки, менде, яни беденимде яхшы шей олмай. Ичимде яхшылыкъ япмакъ истеги бар, амма оны япмагъа кучюм ёкъ. Мен истеген яхшы ишни япмайым, истемеген яман ишни исе япам. Эгер истемеген ишни япсам, бу ишни мен озюм дегиль, ичимде яшагъан гуна япа. Шунынъ ичюн, мен бойле бильдим: яхшылыкъ япмагъа истесем де, тек яманлыкъ япып олам. Ичимдеки джаным Алланынъ Къанунына къувана да. Мен корем ки, беденим ве акъылым душманлыкъ эткен эки тюрлю къанунгъа коре арекет этелер, ве гуна мени беденимде арекет эткен къанунгъа коре эсир япа. Мен не къадар заваллым! Олюм кетирген бу беденден мени ким къуртараджакъ? Раббимиз Иса Месих ярдымынен Алла къуртараджакъ! Онъа шукюрлер олсун! Бойлеликнен, бир тарафтан, акъылым Алланынъ Къанунына къул олып, арекет эте, башкъа тарафтан исе, беденим гуна къанунынынъ къулу олып къала. Бойледже, Иса Месихнен бир олгъанларгъа гуналары ичюн джеза олмайджакъ. Гуна ве олюм къанунындан сени Иса Месихнен яшайыш берген Рухнынъ къануны къуртарды. Къанун, адамларнынъ кучьсюзлигинден кучьсюз олды. Шунынъ ичюн Алла Озь Огълуны ёллады, Оны гунакяр адамгъа ошатып, гуна ичюн къурбан этти ве бедендеки гунаны ёкъ этти. Бойле этип, энди биз беденге коре дегиль, Рухкъа коре яшагъан адамлар олып, Къануннынъ адалетли буюргъанларыны беджерейик. Беден истегенине коре яшагъанлар тек беден истеклерини тюшюнелер. Алланынъ Руху истегенине коре яшагъанлар исе Рухнынъ истеклерини тюшюнелер. Беден акъкъында тюшюнджелер олюмни кетирелер, Алланынъ Руху акъкъында тюшюнджелер исе яшайыш ве тынчлыкъ-аманлыкъны кетирелер, чюнки беден акъкъында тюшюнджелер Аллагъа къаршы дженк этелер. Олар Аллагъа бойсунмайлар, эм де бойсунып оламайлар. Тек озь бедени акъкъында тюшюнгенлер Алланынъ разылыгъыны тапып оламайлар. Сизлер исе беден истеклерине коре дегиль, Алланынъ Рухуна коре яшайсыз, чюнки ичинъизде Алланынъ Руху булуна. Кимде Месихнинъ Руху олмаса, о, Месихнинъ дегиль. Месих ичинъизде олгъаны ичюн, беденинъиз гуна ичюн олюдир, рухунъыз исе акълангъанынъыз ичюн тиридир. Ичинъизде Иса Месихни Тирильткеннинъ Руху булунса, Месихни олюлерден тирильткен Алла ичинъиздеки Озь Рухунынъ къудретинде сизинъ оледжек беденлеринъизни де тирильтеджек. Бойлеликнен, агъа-къардашлар, беден истеклерине коре яшамагъа меджбур дегильмиз. Эгер беден истеклерине коре яшасанъыз, оледжексиз. Амма беден истеклерини Рухнынъ кучюнен ольдюрсенъиз, яшайджакъсыз. Алланынъ Рухунен юргенлернинъ эписи — Алланынъ огъулларыдыр. Сизлер Алланынъ Рухуны алып, кене къоркъуда яшагъан къуллар олмадынъыз. Лякин сиз Рухуны алып, огъуллар олдынъыз. Бу Рухнен биз Аллагъа «Бабамыз!» деймиз. Алланынъ Руху бизим рухумызнен берабер бизге Алланынъ балалары олгъанымыз акъкъында айта. Эгер Алланынъ балалары олсакъ, мирасчылар да оламыз. Алланынъ берекетинден Месихнен берабер мирас аладжакъмыз. Эгер биз Месихнинъ азапларына къошулсакъ, Онынъ шуретине де къошуладжакъмыз. Мен тюшюнем ки, бизим шимдики азапларымыз келеджек шуретимизнинъ янында ич бир шей дегильдир. Эр яратылгъан шей Алла Озь огъулларыны ачыкъ косьтереджегини умютнен беклей. Бутюн барлыкъ бош яшайыш ичинде къалды, бунъа озь истегинен бойсунмады, лякин Алланынъ истегинен бойсунды ве умют этти ки, эр яратылгъан шей де олюмнинъ къуллугъындан къуртуладжакъ ве Алланынъ балаларынынъ шуретине ве азатлыгъына къошуладжакъ. Биз билемиз, эр яратылгъан шей шимдиге къадар догъуш азабыны чекип, чекишип агълай. Тек дюнья дегиль, биз озюмиз де ичимизден агълаймыз. Алланынъ биринджи бахшышы олгъан Рухны алгъан олсакъ да, Алла бизни огъуллары киби аладжагъыны ве беденлеримизнинъ къуртулышыны беклеп, ах чекемиз. Бизни бизим умютимиз къуртара. Козьнен корьмек — умют этмек дегиль. Эгер адам бир шейни корьсе, оны корьмеге умют этерми? Эгер даа корьмеген шейни корьмеге умют этсек, оны сабырнен беклермиз. Биз кучьсюз олгъанымызда, бизге Рух ярдым эте. Биз насыл ве не акъкъында дува окъумакъ кереклигини бильмеймиз, амма Рухнынъ Озю инъильдеп, айтылмагъан сёзлернен биз ичюн Алланы чагъыра. Юреклерни сынагъан Алла исе Рухнынъ тюшюнгенини биле, чюнки Рух азиз халкъны Алланынъ истегине коре къорчалай. Биз билемиз ки, Алланы севген ве Онынъ истегинен чагъырылгъан адамлар ичюн Алла яхшылыкъкъа эр шейни чевире. Эвельден белли олгъан адамларны Алла Огълунынъ къыяфетине ошатмагъа чокътан берли къарар чыкъарды. Бойлеликнен, Огълу биринджи олып, чокъ къардашларынынъ Агъасы олды. Алла эвельден къарар чыкъарып бельгилеген адамларны чагъырды, чагъыргъанларны акълады, акълагъанларгъа шурет берди. Энди бунъа не айтайыкъ? Бизим тарафымызда Алла олса, бизге къаршы ким чыкъар экен? Озь Огълуны аджымагъан, Оны эпимиз ичюн олюмге берген Алла Онен берабер бизге эр шейни бермезми? Алла сайлагъан адамларны ич кимсе къабаатлап олмаз, чюнки оларны Алла Озю акълай. Оларны ич кимсе де джезагъа укюм этип олмаз, чюнки бизни ольген, лякин тирильген ве Алланынъ онъ тарафында булунгъан Иса Месих къорчалай. Алланынъ севгисинден бизни не айырып олур? Белялар, къыйын вакъытлар, зулум, аш ве урба ёкълугъы, телюке, ольдюриджи къылычмы? Язылгъаны киби: «Бизни эр кунь Сенинъ ичюн ольдюрелер, къурбанлыкъ къойлар, деп саялар». Амма бизни Севгеннинъ къуветинен биз эр шейни бутюнлей енъемиз. [38-39] Мен эминим: Раббимиз Иса Месихнен берильген Алланынъ севгисинден бизни не олюм, не яшайыш, не мелеклер, не коклердеки башлыкълар, не шимдики ве келеджек заманлар, не кучьлер, не юкъары дюнья, не ашагъы дюнья, не яратылгъан башкъа ич бир шей айырып оламаз. Месихнинъ огюнде догърусыны айтам, ялан айтмайым; Мукъаддес Рухнен берабер виджданым да бунъа шааттыр: юрегим буюк гъамнен ве битмез дертнен сызлай. Агъа-къардашларым ве сойдашларым олгъан исраиллилер ичюн мен, эгер мумкюн олса, лянет олмагъа, Месихтен айырылмагъа биле истер эдим. Алла оларны огъуллыкъкъа алды, оларгъа Озь Шуретини косьтерди, васиетлерини ве Къанунны берди, ибадет этмеге огретти ве ваделерини берди. Буюк баба-деделер — оларнынъкидир, Месих де олардан догъды. Эр шейнинъ устюнден олгъан Аллагъа эбедиен макътавлар олсун! Амин! Алла Озь сёзюни беджермеди, демеге янълыштыр. Исраиллилернинъ арасында акъикъий исраиллилер бар, лякин эписи дегиль. Ибраимнинъ огъуллары арасында акъикъий огъуллары бар, лякин эписи дегиль. Язылгъаны киби: «Сенинъ эвлятларынъ оларакъ Исхакътан чыкъкъанлар сайыладжакълар». Демек, Алланынъ балалары — догъмуш балалар дегильдир. Лякин акъикъий балалар оларакъ вадеге коре догъгъанлар сайылыр. Ваденинъ сёзлери исе бойле: «Келеджек йылы тамам бу вакъытта Мен кене келирим. О вакъыт Сареде огълан бала догъаджакъ». Бундан да гъайры, Рефикъа бир акъайдан, буюк баба-дедемиз Исхакътан агъыраякълы олды. [11-12] Эгизлер даа догъмагъан, яхшы я да яман ич бир иш япмагъан эдилер, амма Алланынъ ниети адамнынъ ишлерине коре дегиль, Алланынъ сайлагъанына ве чагъыргъанына коре беджерильсин деп, Сареге бойле айтылды: «Кичкенесине буюги хызмет этеджек». *** Язылгъаны киби: «Мен Якъупны севдим, Исавны исе кореджек козюм олмады». Бунъа не айтаджакъмыз? Алла адалетсизми? Асыл ёкъ! О, Мусагъа бойле дей: «Кимни аджымагъа истесем — оны аджырым, кимге мерамет эйлемеге истесем — онъа мерамет эйлерим». Бойлеликнен, Алланынъ сайлавы адамнынъ истегенине я да арекетине дегиль, Алланынъ мераметине багълыдыр. Языда Алла фыравунгъа бойле айта: «Санъа къудретим корюнсин ве Адым бутюн ер юзюнде белли олсун деп, Мен сени юксельттим». Демек, Алла кимге мерамет эйлемеге истесе, онъа мерамет эте, ве кимнинъ юрегини къатты этмеге истесе, онынъ юрегини таш киби япа. Сен менден сорарсынъ: «Не ичюн Алла биревни къабаатлай? Онынъ истегенине къаршы чыкъкъан адам бармы?» Эй, адам, сен кимсинъ? Аллагъа сёз къайтарырсынъмы? Чёльмек чёльмекчиге: «Мени не ичюн бойле ясадынъ?» — дерми? Я да эм паалы савутны, эм адий чёльмекни айны бир чамурдан ясамагъа чёльмекчининъ акъкъы ёкъмы? Бельки, гъазабыны косьтермеге ве къудретини бильдирмеге истеп, Алла чокъ сабыр этип, гъазабынен ёкъ этеджек базыларына (демек, гъазап савутларына) чыдай эди. Бойле этип, О, бельки, мерамет косьтермеге ве эвельден шурет ичюн азырлангъан адамларгъа (демек, мерамет савутларына) шуретининъ боллугъыны бильдирмеге истей эди. Бу мерамет савутлары — бизмиз. Алла бизни эм еудийлерден, эм башкъа халкълардан имангъа чагъырды. Бунынъ акъкъында Алла Хошеанынъ китабында бойле айта: Халкъым олмагъанларгъа: «Сиз — Меним халкъымсыз», севгилим олмагъанларгъа: «Сиз — Меним севгилимсиз», — дейджегим. «Сиз Алланынъ халкъы дегильсинъиз», — деген ерде оларгъа: «Сиз Тири Алланынъ огъулларысынъыз», — дейджеклер. Ешая да Исраиль акъкъында бойле къычырып дей: Исраиль огъулларынынъ сайысы денъиз къуму къадар олса да, къуртулыш пек азы тападжакъ. Рабби ер юзюнде тез ве бутюнлей Озь судуны этеджек. Ешая пейгъамберлик япкъаны киби: Ордуларнынъ РАББИси базыларымызны сагъ къалдырмагъан олса, биз де Содом киби олып, Гоморагъа ошар эдик. Энди не айтайыкъ? Акъланувны къыдырмагъан халкълар иманлары ичюн акъланды. Исраиллилер исе, Къанунны беджергенинен акъланмагъа тырышкъан олса да, бунъа етмедилер. Не ичюн? Чюнки олар имангъа дегиль, ишлерине таянды. Олар «адамларны сюрюндирген ташкъа» сюрюндилер. Язылгъаны киби: Мына, Мен Сионда сюрюндирген ташны, йыкътырыджы къаяны къоям. Онъа иман эткен адам утанмайджакъ. Агъа-къардашлар, мен керчектен джан-юректен исраиллилернинъ къуртулышы акъкъында Аллагъа ялварам. Мен шаатым: олар Аллагъа хызмет этмеге пек истейлер, амма догъру бильгини анъламайлар. Алланынъ адамларны акълагъаныны анъламайып, озь арекетлеринен инсафлы олмагъа тырышалар ве, бойле этип, Алланынъ инсафлы истегине бойсунмайлар. Месих исе — Къануннынъ сонъудыр. Иман эткен эр адам Алланынъ огюнде акълана. Къанунны беджергенинен акъланмакъ акъкъында Муса бойле яза: «Низамнамелеримни ве къарарларымны беджерген адам оларнынъ ярдымынен яшайджакъ». Иманы ичюн берильген инсафлыкъ акъкъында исе бойле айтыла: «Юрегинъде: “Месихни ерге кетирмек ичюн, кокке ким чыкъаджакъ?” — деп тюшюнме. Я да “Месихни тирильтмек ичюн, ернинъ тюпсюзлигине ким тюшеджек?” — деп сорама». Язы не айткъаныны эшитинъиз: «Алланынъ Сёзю санъа якъындыр, о сенинъ агъзынъда ве юрегинъдедир». Мына бу — биз огреткен иман акъкъындаки хабердир. Эгер озь агъзынънен Исагъа Рабби десенъ ве юрегинънен Алла Оны тирильткенине инансанъ, къуртуладжакъсынъ. Юрекнен иман этип, адам инсафлы деп сайыла, агъызнен Исагъа Рабби деп, къуртулыш ала. Языда айтыла ки, Онъа иман эткен ич кимсе утанмаз. Мында еудийлернен башкъа халкълар арасында фаркъы ёкъ. Рабби — эписининъ Раббисидир, Онынъ къолу Оны чагъыргъан адамларнынъ эписине ачыкътыр. Раббининъ Адыны айтып чагъыргъан эр кес къуртуладжакъ. Амма иманы олмагъанлар Оны насыл чагъыраджакълар? Онынъ акъкъында эшитмегенлер Онъа насыл иман этеджеклер? Хабер эткен адам олмаса, насыл эшитеджеклер? Хабер этмеге ёлланылмасалар, насыл хабер этеджеклер? Язылгъаны киби, хайырлы хаберни кетиргеннинъ келюви не къадар хоштыр! Амма Къуванчлы Хаберни эписи къабул этмеди. Ешая бойле айта: «Я Рабби! Бизим хаберимизге ким инанды?» Инанмакъ ичюн, биринджиден эшитмек керек, Месихнинъ сёзлерини эшитмектир. Амма буны сорайым: олар эшитмедилерми? Эльбетте, эшиттилер! Языда айтыла ки, оларнынъ сеси бутюн ер юзюнден кечти, оларнынъ хабери дюньянынъ четине етти. Даа сорайым: Исраиль анъламадымы? Биринджи олып, Муса бойле дей: «Мен сизлерни сиз танымагъан халкънен куньджю этеджегим, ахмакъ бир миллетнен ачувландыраджагъым». Ешая да догърудан Алланынъ сёзлерини айта: «Къыдырмагъанлар Мени тапты, истемегенлерге Озюмни ачыкъ косьтердим». Амма Исраиль акъкъында Алла бойле дей: «Бойсунмагъан ве сёз динълемеген халкъкъа бутюн кунь къолларымны узатып тура эдим». Мен сорайым: Алла Озь халкъыны ред эттими? Асыл ёкъ! Мен озюм Ибраимнинъ союндан, Биньямин къабилесинден бир исраиллим. Алла эвельден бильген Озь халкъыны ред этмеди. Исраильге къаршы чыкъып, Языда Ильяс не айткъаныны бильмейсинъизми? — Я Рабби! Олар Сенинъ пейгъамберлеринъни ольдюрдилер, къурбан ерлеринъни къырдылар. Ялынъыз мен къалдым, мени де ольдюрмеге истейлер. Алла онъа насыл джевап берди? — Мен Озюм ичюн Баал путуна тиз чёкмеген 7 000 адамны сакъладым. Шимдики вакъытта да бойле: Алланынъ эйилигинен сайлангъан бир къач адам бардыр. Яхшы ишлери ичюн дегиль, Алланынъ эйилиги ичюн сайлангъанлар. Акис алда эйилик энди эйилик олмаз эди. Сонъ не? Исраиль истеген шейни алмады. Лякин оны бир къач сайлангъанлар алдылар, къалгъанларнынъ юреклери исе къатты олды. Язылгъаны киби, Алла оларгъа къатты юкъу рухуны ёллады. Бу куньгедже козьлери корьмей, къулакълары эшитмей. Давут да бойле дей: — Оларнынъ софрасы озьлери ичюн тузакъ ве къапкъан, гунагъа себеп ве джеза олсун. Козьлерини къаранлыкъ бассын, корьмесинлер, беллери эбедиен букюлип къалсын. Шунынъ ичюн мен сорайым: еудийлер сюрюнген олсалар да, йыкъыладжакълармы? Асыл ёкъ! Амма куньджюлиги къозгъалсын деп, еудийлернинъ гунасы себебинден къуртулыш башкъа халкъларгъа кельди. Эгер еудийлернинъ гунасы бутюн дюньягъа эйилик олды исе, ве оларнынъ бозулувы башкъа халкъларгъа эйиликни кетирди исе, бутюн Исраиль къайткъанда, не къадар эйилик олур?! Энди сизлерге, башкъа халкълардан олгъанларгъа айтам: мен халкъларгъа ёлланылгъан эльчи олып, хызметимнен гъурурланам. Бельки, сойдашларымнынъ куньджюлигини къозгъайджагъым ве олардан базыларыны къуртараджагъым. Оларнынъ ред этилюви бутюн дюньяны Алланен барыштырды; Алла оларны къабул этеджек вакъытта адамлар олюмден яшайышкъа къайтмазмы? Эгер Аллагъа багъышлангъан хамырнынъ биринджи парчасы азиз олса, бутюн хамыр да азиздир. Эгер тамыр азиз олса, пытакълары да азиздир. Амма багъчадаки зейтюн терегининъ базы пытакълары сындырылгъан олса, сен исе, кийик зейтюн пытагъы олып, оларнынъ арасына ашылангъан ве тамырдан кельген терекнинъ шырасына къошулгъан олсанъ, пытакъларнынъ огюнде макътанма. Макътансанъ, шуны биль: сен тамырны дегиль, тамыр сени котерип тура. Бельки сен: «Мени ашыламакъ ичюн, пытакълар сындырылды», — дерсинъ. Догъру, Исраиль халкъы имансызлыгъы себебинден сындырылды, сен исе иманынъда къатты турасынъ. Бунъа бакъмадан, макътанма, лякин Алладан къоркъ. Эгер Алла терекнинъ озь пытакъларыны аджымагъан олса, сени де аджымаз. Эм Алланынъ мераметини, эм де сертлигини акъылынъда тут. Йыкъылгъанларгъа О, серт бакъа, санъа исе мераметини косьтере. Лякин эгер Онынъ мераметинде булунмасанъ, сен де кесилип ташланырсынъ. Еудийлер имансызлыкътан вазгечселер, кене ашыланырлар. Алланынъ оларны кене ашыламагъа кучю бар. Эгер сен озь кийик зейтюн терегинъден кесилип, озюнъки олмагъан яхшы зейтюн терегине ашылангъан олсанъ, озь терегине пытакъларны кене ашыламакъ не къадар къолай олур. Агъа-къардашларым, сиз озюнъизни акъыллы тюшюнменъиз деп, бу сырны бильгенинъизни истейим: башкъа халкълардан тайинленген адамлар Аллагъа иман этмегендже, Исраиль халкъынынъ юреги вакътынджа къатты олур. Сонъ бутюн Исраиль къуртуладжакъ. Язылгъаны киби: — Сиондан Къуртарыджы келеджек ве Якъупнынъ союндан имансызлыкъны узакълаштыраджакъ. Мен оларнынъ гуналарыны ёкъ эткенимде, оларгъа бу васиетни береджегим. Олар Къуванчлы Хаберни къабул этмедилер ве Аллагъа сиз ичюн душман олдылар. Амма олар Алла тарафындан сечильгенлер, ве Алла оларны баба-деделери ичюн севе. Алланынъ эйилиги ве чагъырувы денъишмез. Бир вакъытлары сизлер Алланынъ Сёзюни тутмай эдинъиз, амма еудийлер Сёз тутмагъаны ичюн, шимди мерамет корьдинъиз. Амма сизге мерамет кетиргенлер, энди Алланы динълемейип тургъанлар да мерамет кореджеклер. Эписине эйилик косьтермек ичюн, Алла эписине сёз динълемемеге ёл берди. Алланынъ зенгинлиги, Онынъ икмети ве бильгиси не къадар сынъырсыз! Онынъ къарарларына ич кимсенинъ акъылы етмез! Онынъ ёлларыны ич кимсе анъламаз! Алланынъ акъылыны ким бильген? Онынъ меслеатчысы ким олгъан? Ким Аллагъа бир шей берген? Кимге Алла къайтармакъ борджлудыр? Эр шей Ондан чыкъып, Онынъ ярдымынен бардыр ве Онынъ ичюндир. Онъа эбедиен шурет олсун! Амин! Агъа-къардашларым, сизге Алланынъ мераметинен ялварам: тири ве азиз, Алла бегенген къурбанлыкъ киби, джанларынъызны Аллагъа беринъиз. Бойле ибадет акъикъийдир. Бу дюньягъа уйманъыз, амма, акъылынъыз янъы олгъан сайын, денъишинъиз ве Алланынъ яхшы, гузель ве къусурсыз истегенини сынап анъланъыз. Манъа берильген эйиликнен эр биринъизге буны айтам: озюнъиз акъкъында олгъанынъыздан зияде тюшюнменъиз. Амма Алла эр бир адамгъа не къадар иман берген олса, шунъа коре алчакъгонъюлликнен озюнъизни тюшюнинъиз. Бир беденнинъ мучелери чокъ, эр мученинъ исе озь иши бар. Биз де, Месихнен берабер бир беден олып, бири-биримизге коре беденнинъ башкъа-башкъа мучелеримиз. Бизге Алланынъ эйилигинен берильген къабилиетлер де башкъа-башкъадыр. Биревнинъ къабилиети пейгъамберлик этмек олса, иманына коре пейгъамберлик япсын. Эгер хызмет этмек къабилиети олса, хызмет этсин; огретмек къабилиети олса, огретсин. Ким гонъюль алмагъа уста олса, алсын. Бермеге севген адам ачыкъ юрекнен берсин. Ким башлыкъ олса, гъайретнен башлыкъ олсун. Мераметли олса, къуванчнен мераметлик япсын. Севгинъиз джан-юректен олсун. Яманлыкъны кореджек козюнъиз олмасын, лякин яхшылыкъкъа япышынъыз. Бири-биринъизни агъа-къардаш киби сыджакъ севгинен севинъиз, башкъаларына озюнъизден зияде сайгъы косьтеринъиз, гъайретинъизни эксильтменъиз, ичинъизде яшагъан Рухтан къызынъыз, умютнен къуванынъыз, кедерде сабырлы олунъыз, токътамайып дува окъунъыз, ихтияджы олгъан иманлыларгъа ярдым этинъиз, мусафирчен олунъыз. Сизлерни къувалагъанларгъа яхшылыкъ тиленъиз. Яхшылыкъ тиленъиз ве къаргъаманъыз. Къувангъанларнен берабер къуванынъыз, агълагъанларнен берабер агъланъыз. Озьара бир фикирде олунъыз. Къопай олманъыз, алчакъгонъюлли адамларнен дост олунъыз. Озюнъизни пек акъыллы деп сайманъыз. Ич кимсенинъ яманлыгъына яманлыкънен къайтарманъыз. Бутюн адамлар яхшы сайгъан шейлерни япынъыз. Эгер мумкюн олса, къолунъыздан кельгендже, бутюн адамларнен муаббет яшанъыз. Севимли агъа-къардашларым, озьлеринъиз очь алманъыз, Алланынъ гъазабына ер беринъиз. Язылгъан ки: — Очь алмакъ Меним къолумда, джезасыны Мен берерим, — дей Рабби. Аксине, «душманынъ ач олса, онъа аш бер, сувсагъан олса, сув бер. Бойле япып, башына янгъан куллер киби топларсынъ». Яманлыкъ сени енъмесин, лякин яманлыкъны яхшылыкънен енъ. Эр бир адам юксек акимиетлерге бойсунсын. Алла къоймагъан акимиет ёкъ. Эр бир акимиетни Алла тайинледи. Шунынъ ичюн акимиетке къаршы чыкъкъан адам Алланынъ буюргъанына къаршы чыкъа. Къаршы чыкъкъанлар джеза аладжакъ. Акимлер яхшылыкъ япкъанларны дегиль, яманлыкъ япкъанларны къоркъугъа кетирелер. Акимиеттен къоркъмамагъа истесенъ — яхшы ишлерни яп, о вакъытта акимлер сени макътар. Сенинъ хайырынъ ичюн акимлер — Алланынъ хызметчилеридир. Амма яман иш япсанъ, къоркъ. Аким къылычыны бошуна котерип юрмей. О, Алланынъ хызметчисидир ве яманлыкъ япкъанны ачувнен джезалай. Шунынъ ичюн акимиетлерге бойсунмакъ керек, тек джезадан къоркъкъанындан дегиль де, видждан борджудандыр. Онынъ ичюн де сиз налог бересинъиз. Олар Алланынъ хызметчилери олып, токътамайып озь вазифелерини беджерелер. Эр бир адамгъа озь акъкъыны беринъиз: налог джыйгъангъа — налог; берги алгъангъа — берги беринъиз. Къоркъугъа ляйыкъ олгъандан къоркъунъыз, урьметке ляйыкъ олгъанны урьмет этинъиз. Ич кимсеге ич бир шейде борджлу олманъыз. Тек бири-биринъизни севмеге борджлу олунъыз. Башкъасыны севген адам Къанунны беджерди де. Зина этме, адам ольдюрме, хырсызлама, башкъасынынъ малыны истеме. Булар ве башкъа эмирлернинъ эписи бир эмирде бирлешелер: «Якъын адамны озюнъни киби сев». Якъынны севген адам онъа яманлыкъ япмай. Якъынны севмек — Къанунны беджермектир. Бундан гъайры, вакъыт не олгъаныны билинъиз. Энди сизге юкъудан уянмакъ вакъты кельди. Биз иман эткен вакъыткъа коре, шимдики вакъытта къуртулышымыз якъынджадыр. Гедже кечеята, куньдюз якъынлашты. Шунынъ ичюн къаранлыкъ ишлеринден вазгечип, ярыкъ силяларыны алайыкъ. Куньдюзге ярашкъан инсафлы яшайышны кечирейик; намуссыз отурышлар ве ичкиджиликке, ороспулыкъ ве ахлякъсызлыкъкъа, къавгъа ве пахыллыкъкъа берильмейик. Эр биринъиз Месихнинъ табиатыны алдынъыз. Беденлеринъизни бакъкъанынъызда, беден истеклери сизге падишалыкъ этмесинлер. Фикирлери акъкъында давалашмайып, иманы кучьсюз олгъан адамны къабул этинъиз. Кимдир эр шейни ашамагъа мумкюн олгъанына эмин. Иманы кучьсюз адам исе тек себзе ашай. Эр шейни ашагъан адам ашамагъанны ашаламасын. Эр шейни ашамагъан адам да ашагъанны къабаатламасын. Алла оны къабул этти де. Онынъ ичюн сен ким олгъансынъ да, башкъасынынъ къулуны къабаатлайсынъ? О, озь Раббисининъ алдында я тура, я йыкъыла. Йыкъылса да, тураджакъ, чюнки Раббининъ оны турсатмагъа кучю бар. Бирев бир кунни башкъа куньден буюк сая, башкъа адам эписи куньлер акъкъында бир фикирде ола. Эр бир адам озь фикринде къатты турсун. Бир кунни итибар эткен адам Раббининъ шерефи ичюн итибар этсин. Эр шейни ашагъан адам Рабби ичюн де ашай ве Аллагъа шукюр эте. Эр шейни ашамагъан адам да Рабби ичюн ашамай ве Аллагъа шукюр эте. Бизден ич кимсе озю ичюн яшамай ве ич кимсе озю ичюн ольмей. Эгер яшасакъ, Рабби ичюн яшаймыз, эгер ольсек, Рабби ичюн олемиз. Демек, эм яшагъанымызда, эм ольгенимизде, Раббининъки къаламыз. Месихнинъ эм яшагъаны, эм ольгенининъ макъсады — олюлернинъ ве тирилернинъ Раббиси олмакътыр. Ойле олса, сен не ичюн къардашынъны суд этесинъ? Я сен? Не ичюн къардашынъны ашалайсынъ? Месихнинъ суд тахты алдында биз эпимиз тураджакъмыз да! Язылгъаны киби: — Озюмнен ант этем, — дей Рабби. — Эр бир тиз Меним алдымда чёкеджек, Аллагъа эр бир тиль шукюр этеджек. Эр биримиз Аллагъа озюмиз акъкъымызда эсабат береджекмиз. Шунынъ ичюн бири-биримизни энди суд этмейик. Лякин буны япмагъа тырышынъыз: агъа-къардашларынъызны ёлдан ураджакъ я да гунагъа себеп оладжакъ ич бир шейни япманъыз. Мен билем ве, Рабби Исагъа инанып, къатты эминим ки, ич бир шей озь-озюнден арам дегиль. Лякин адам бир шейни арам сайса, о шей онъа арамдыр. Сен ашагъан аш агъа-къардашынъны раатсызласа, демек, сен оны севмейсинъ. Месих бу адам ичюн ольди, шунынъ ичюн оны ашагъан ашынънен гъайып этме. Сизлер яхшы сайгъан шейлеринъиз яманланмасын. Алланынъ Падишалыгъында ашагъанымыз ве ичкенимиз муим дегиль, Мукъаддес Рухкъа толып, инсафлы яшайышнен муаббетликте ве къуванчнен яшагъанымыз муимдир. Ким бойле этип, Месихке хызмет этсе, Алланынъ разылыгъыны тапар, ве адамлар оны макътарлар. Шунынъ ичюн тынчлыкъ-аманлыкъкъа ынтылайыкъ ве бири-биримизнинъ иманымызны къавийлештирмеге арекет этейик. Ашагъан ашымызнен Алланынъ ишини бозмайыкъ! Бутюн ашлар темиздир, амма озь ашынен башкъа бир адамны гунагъа огъраткъан адам яманлыкъ япа. Эгер буны япып, агъа-къардашынъны гунагъа огъратсанъ, эт ашамакътан, шарап ичмектен, эм де къардашны ёлдан ургъан ич бир шейни япмакътан вазгечмеге яхшы олур. Бу акъта сенинъ фикирлеринъ насыл олса да, оларны сакълап тут, оны тек Алла бильсин. Не де бахтлыдыр туткъан ёлунда озюни укюм этмеген адам! Лякин бирде-бир адам бир шей ашагъанда, «гуна япам», деп тюшюнсе, о, озюни энди суд эткендир, чюнки иманына коре япмай. Эгер биз бирде-бир ишни иманымызгъа къаршы япсакъ, гуна къазанамыз. Сизлерни къавий ве къатты имангъа кетирип олгъан Аллагъа шурет! Буны сизге мен огрете эдим, Иса Месих де бильдире эди. Бу сыр эски заманларда ачылмагъан олса да, шимди эбедий Алланынъ истегине коре, пейгъамберлернинъ китапларындан анълашылды ве халкъларны имангъа кетирмек ичюн, эписи адамларгъа илян этильди. Шунынъ ичюн Иса Месихке олгъан имангъа коре, бирден-бир икметли Аллагъа бинъ шукюрлер олсун! Амин! Бизге, иманы кучьлю олгъанларгъа, файдамызны къыдырмагъа дегиль, иманы кучьсюз олгъанларгъа ярдым этмеге керек. Эр биримиз агъа-къардашымызнынъ эйи файдасыны къыдырмагъа ве иманыны къавийлештирмеге керекмиз. Месих Озюнинъ файдасыны къыдырмай эди. Язылгъаны киби: «Сени яманлагъанларнынъ сёзлери меним башыма тюшти». Языда язылгъаны бизни огретмек ичюн язылгъан. Шунынъ ичюн сабыр этип ве Мукъаддес Язылардан юрекленип, биз ишанч тапмакъ мумкюнмиз. Сабыр берген ве юреклендирген Алла сизге, Иса Месих огреткени киби, бири-биринъизнен бир фикирде олмагъа ёл ачсын. Сонъ Раббимиз Иса Месихнинъ Бабасы олгъан Алланы бир юрекнен ве бир агъызнен шуретлеп олурсынъыз. Месих сизлерни къабул эткени киби, сизлер де бири-биринъизни къабул этинъиз ве бойле этип, Алланы шуретленъиз. Динъленъиз: Алланынъ адалетлигини косьтермек ичюн, Месих еудийлернинъ хызметчиси олды ве бабаларымызгъа берильген ваделерни тасдыкълады. Ондан гъайры, башкъа халкълар да оларгъа берильген эйилик ичюн Алланы шуретлемеге имкян таптылар. Язылгъаны киби: «Шунынъ ичюн чешит тюрлю миллетлернинъ огюнде Санъа шукюрлер этеджегим, Адынъа шан йырларыны йырлайджагъым». Даа бойле айтылгъан: «Эй, халкълар! Алланынъ халкъынен берабер къуванынъыз!» Ве даа: «Эй, бутюн миллетлер, Раббини макътанъыз! Эй, бутюн халкълар, Оны шуретленъиз!» Ешая да айта ки, Йишайнынъ союндан Бири пейда оладжакъ, миллетлерге падишалыкъ япмагъа котериледжек; халкълар Онъа ишанаджакълар. Ишанч берген Алла сизлерни къуванч ве тынчлыкъ-аманлыкъкъа толдурсын; сизинъ ишанчынъыз Мукъаддес Рухнынъ кучюнен бол олсун! Агъа-къардашларым, мен эминим ки, сизлер яхшылыкъкъа толусыз, эр шейни билесиз ве бир-биринъизге акъыл огретип оласыз. Амма, агъа-къардашларым, бу мектюпте мен сизге бир къач шейлерни ачыкъ-айдын язып, Алла манъа берген эйилигини акъылынъызгъа кетирмеге истедим. Алланынъ эйилигинен Иса Месих мени халкъларгъа хызмет этмеге ёллады, ве, Мукъаддес Рух халкъларны азиз этсин ве Алла оларны, истегенине бахшыш киби, къабул этсин деп, мен руханийге ошап, Алланынъ Къуванчлы Хаберини бильдирем. Бойлеликнен, Иса Месихнен бирликте мен Алланынъ ёлунда япкъан ишлеримнен макътансам олур. [18-19] Месих меним ярдымымнен япкъанларындан гъайры ич бир шейни айтмагъа юрекленмейим. Сёзнен ве ишнен, бельгилерни косьтерип ве аджайип ишлерни япып, Алланынъ Рухунынъ кучюнде Месих меним вастамнен халкъларны имангъа кетире эди. Бойле этип, Месих акъкъында Къуванчлы Хаберни Ерусалимден башлап, тап Иллирик дагъларына къадар бутюнлей илян эттим. *** Бойлеликнен, башкъалары къургъан темель устюне бина къурмайып, Къуванчлы Хаберни Месихнинъ Ады даа белли олмагъан ерлерде бильдирмеге тырыштым. Язылгъаны киби, Ондан хаберсиз олгъанлар корерлер, Онынъ акъкъында эшитмегенлер анъларлар. Шунынъ ичюн сизге бармагъа чокъ кере ниет этсем де, келип оламадым. Энди бу ерлерде манъа иш къалмады. Амма чокъ йыллардан берли сизлерни корьмеге истей эдим. Испаниягъа кетсем, кечип кеткенде сизнен корюшмеге ве сизнен бираз субетлешип, ёлумны девам этмеге ишанам. Амма шимди Алланынъ азизлерине хызмет этмеге Ерусалимге кетем. Македония ве Ахаядаки иманлылар Ерусалимдеки фукъаре иманлыларгъа ярдым ёлламагъа истедилер. Истеген олсалар да, керчектен еудийлерге борджлулар. Еудийлер башкъа халкъларнен Алланынъ бахшышларыны пайлаштылар, шунынъ ичюн халкъларнынъ иманлылары да еудийлернинъ яшайышына керек олгъан шейлерни бермеге борджлулар. Демек, топлангъан ярдымны оларгъа берип, бу ишни беджергенимден сонъ, сизинъ еринъизден кечип, Испаниягъа бараджагъым. Билем ки, сизге кельгенде, Месихнинъ бол бахшышыны кетиреджегим. Агъа-къардашларым, Раббимиз Иса Месих Адындан Рухнынъ севгисинен сизге ялварам: меннен берабер гъайретнен меним ичюн Аллагъа дува окъунъыз: Еудиедеки имансызлардан къуртулайым, Ерусалимдеки азизлер хызметимден разы олсунлар, Алланынъ истегинен мен къуванчнен сизге келип, сизнен берабер раат олайым. Тынчлыкъ-аманлыкъ берген Алла эпинъизнен олсун. Амин. Сизни Фебанен таныштырам. О, иманда бизим къызкъардашымыз, Кенхрея шеэриндеки иманлылар джемиетининъ хызметчисидир. Оны Раббининъ Адынен, азизлерге ляйыкъ къабул этинъиз. Онъа не керек олса, ярдым этинъиз. О, чокъ адамларгъа ве манъа ярдым этти. Меннен берабер Иса Месихке хызмет эткен Приска ве Акилагъа селям этинъиз. Олар меним джанымны сакъламакъ ичюн, озьлерини олюм телюкесине огърата эдилер. Оларгъа ялынъыз мен дегиль, халкъларнынъ иманлылар джемиетлери де миннетдарлыкъ бильдире. Оларнынъ эвинде топлашкъан джемиетке де селям этинъиз. Кучюк Асияда Месихке биринджи олып иман эткен севимли къардашым Эпайнетке селям этинъиз. Сизлер ичюн чокъ чалышкъан Мерьемге селям этинъиз. Меним сойдашларыма, меннен берабер тюрьмеде яткъан, эльчилер арасында белли олгъан, Месихке менден эвель иман эткен Андроник ве Юниягъа селям этинъиз. Раббининъ севгисинен мен севген достума Амплиаткъа селям этинъиз. Бизнен берабер Иса Месихке хызмет эткен Урбангъа ве севимли Стахиске селям этинъиз. Месихке ишанчлы олгъан Апеллеске селям этинъиз. Аристобулнынъ эвдекилерине де селям этинъиз. Сойдашым Иродионгъа селям этинъиз. Наркисснинъ эвдекилеринден Месихке инангъанларгъа селям этинъиз. Раббиге чокъ хызмет эткен Трифена ве Трифосагъа селям этинъиз. Раббиге пек чокъ хызмет эткен севимли Персидагъа да селям этинъиз. Раббининъ сайлангъан къулу Руфускъа ве онынъ анасына селям этинъиз. О, манъа да ана киби олды. Асинкрит, Флегонт, Хермес, Патробас, Хермас ве оларнен берабер олгъан агъа-къардашларгъа селям этинъиз. Филологнен Юлиягъа, Нерей ве онынъ къызкъардашына, Олимпаскъа ве оларнен олгъан бутюн азизлерге селям этинъиз. Бири-биринъизнен азиз опюшнен селямлашынъыз. Бутюн Месих джемиетлери сизлерге селям этелер. Агъа-къардашларым, ялварам сизге: сизлер огренген бильгиге къаршы чыкъкъан, аранъызгъа айырылыкъ кетирген ве ёлдан ургъан адамларгъа мукъайт олунъыз, оларгъа аркъанъызны чевиринъиз. Бойле адамлар Раббимиз Иса Месихке дегиль, озь къурсакъларына хызмет этелер ве темиз юрекли адамларны татлы сёзлернен ве ялтакълыкънен алдаталар. Сизинъ ишанчлыгъынъызны эр кес биле. Мен бунъа къуванам, амма сизлер акъылнен яхшылыкъ япынъыз ве эр бир яманлыкътан вазгечинъиз. Тынчлыкъ-аманлыкъ берген Алла тез арада Шейтанны аякъларынъыз астына ташлайджакъ. Рабби Иса Месихнинъ эйилиги сизлернен олсун. Меним ишдешим Тимотей ве сойдашларым Лукий, Ясон ве Сосипатр сизлерге селям ёллайлар. Бу мектюпни язып къойгъан мен, Тертий, сизлерге Раббиде селямларымны ёллайым. Манъа ве бутюн иманлылар джемиетине мусафирченлик косьтерген Гай да сизлерге селям эте. Шеэрнинъ хазинеджиси Эраст ве дин къардашымыз Кварт сизлерге селям этелер. Раббимиз Иса Месихнинъ эйилиги эпинъизнен олсун. Амин. Павел (Алланынъ истегинен Иса Месих мени эльчи олмагъа чагъырды) ве дин къардашымыз Сосфен — Коринт шеэриндеки Алланынъ иманлылар джемиетине, Иса Месих ярдымынен эляллангъанларгъа, чагъырылгъан азизлерге ве эр ерде, эм сизде, эм бизде Раббимиз Иса Месихнинъ Адына инангъанларнынъ эписине: Алла Бабамыз ве Рабби Иса Месих сизге эйилик ве тынчлыкъ-аманлыкъ берсин! Мен сиз ичюн Аллагъа токътамайып шукюрлер айтам, чюнки Иса Месих ярдымынен сизге Алланынъ эйилиги берильди ве Онынъ ичюн Алла сизге Озь Сёзюни ачты ве чокъ бильги берди. Сиз Месих акъкъында эткен хаберимизге къатты иман эттинъиз, шунынъ ичюн сизде Алланынъ эр бир бахшышы бар ве сиз Раббимиз Иса Месихнинъ пейда оладжагъыны беклейсинъиз. О, сизинъ иманынъызны бутюнлей къавийлештиреджек, ве Раббимиз Иса Месих къайтаджакъ кунюнде сиз къабаатсыз олурсынъыз. Озь Огълуны, Раббимиз Иса Месихни якъындан бильмеге сизлерни чагъыргъан Алла ишанчлыдыр. Дин къардашларым, Раббимиз Иса Месихнинъ Адынен сизлерге ялварам, эпинъиз разылыкънен яшанъыз. Аранъызда къавгъаларгъа ёл берменъиз, амма акъылларынъызда ве фикирлеринъизде бир олунъыз. Агъа-къардашларым, сизинъ аранъызда къавгъалар олгъаны акъкъында манъа Хлоининъ эвдекилери хабер этти. Аранъызда: «Мен Павелнинъ издеши», «Мен Аполлоснынъ», «Мен Кифанынъ», «Мен Месихнинъ», — деген лафлар бар. Мен шуны айтмагъа истейим: Месих болюндими? Я да сизлер ичюн Павелни хачкъа мыхладылармы? Бельки сизлер Павелнинъ адына сувгъа батырылып чыкъарылгъандырсыз? Аллагъа шукюр, мен Крисп ве Гайдан гъайры сизлерден ич кимсени сувгъа батырып чыкъармадым. Шунынънен ич кимсенъиз меним адыма сувгъа батырылып чыкъкъаныны айтып оламазсыз. Мен Стефанаснынъ эвдекилерини де сувгъа батырып чыкъардым. Бундан башкъа кимни сувгъа батырып чыкъаргъанымны бильмейим. Месих мени сувгъа батырып чыкъармагъа дегиль, Къуванчлы Хаберни даркъатмагъа ёллады. Месихнинъ хачы бош шей олмасын деп, мен буны акъыллы лафларнынъ ярдымынен япмайым. Гъайып олаяткъанлар ичюн хач акъкъындаки хабер акъылсызлыкътыр. Амма къуртулышны алаяткъан бизге бу хабер — Алланынъ къудретидир. Бойле язылгъан: «Акъыллыларнынъ икметини ёкъ этерим, анълагъан адамларнынъ анълавыны четке ташларым». Акъыллы адам къайда? Къанун оджасы къайда? Бу дюньянынъ алими къайда? Алла дюньянынъ икметини акъылсызлыкъкъа айландырмадымы? Алланынъ истегине коре, дюнья озь акъылынен Оны анълап оламады, ве шунынъ ичюн Алла имангъа кельген адамларны «акъылсыз» хабер ярдымынен къуртармагъа къарар этти. Еудийлер аджайип шейлерни истейлер, юнанлар икметни къыдыралар. Биз исе хачкъа мыхлангъан Месих акъкъында хаберни даркъатамыз. Шу хабер еудийлерни ёлдан ура, юнанлар ичюн исе о, акъылсызлыкътыр. Амма Алла чагъыргъанлар ичюн, эм еудийлер, эм юнанлар ичюн Месих — Алланынъ къудрети ве Алланынъ икметидир. Алланынъ «акъылсызлыгъы» адамларнынъ акъылындан устюндир, Алланынъ «къуветсизлиги» адамларнынъ къуветинден кучьлюдир. Агъа-къардашлар, тюшюнинъиз, Алла сизни чагъыргъан вакъытта сиз насыл адамлар эдинъиз? Аранъызда инсан ольчюсине коре акъыллы олгъанлар чокъ дегиль, къуветли олгъанлар чокъ дегиль, мырза олгъанлар да чокъ дегиль. Лякин Алла дюньянынъ акъылсызларыны сайлап, акъыллыларны масхара этти, дюньянынъ къуветсизлерини сайлап, къуветлилерни масхара этти. Эм де дюньянынъ урьметсиз, хор ве эмиетсиз шейлерини сайлап, эмиетли шейлерни четке ташлады, ич кимсе Алланынъ огюнде макътанмасын. Сиз Алланынъ арекети ичюн Иса Месихнен бирлештинъиз. Иса бизим ичюн Алланынъ икмети олды, бизни акълады, азиз этти ве къуртарды. Бойлеликнен, язылгъанына коре, макътангъан адам Раббинен макътансын. Дин къардашларым, мен сизге кельгенде, Алланынъ шаатлыгъыны бильдиргенде, буны лафкъа усталыкънен ве икметнен япмадым. Амма аранъызда олгъанда, мен Иса Месихтен ве Онынъ хачкъа мыхлангъанындан башкъа эр шейни унутмагъа къарар эттим. Аранъызда олгъанда, мен къуветсиз эдим, къоркъудан къалтырай эдим. Акъыллы, къандыргъан сёзлернен огретмей эдим, лякин Рухнынъ къудретинен огрете эдим, иманынъыз адамларнынъ акъылына дегиль, Алланынъ къудретине таянгъаныны истедим. Биз анълагъан адамлар арасында икметли сёзлерни айтамыз, амма бу икмет — дюньянынъ икмети дегиль, дюньядаки кечиджи акимлернинъ икмети де дегиль. Биз Алланынъ гизли ве сакълангъан икмети акъкъында айтамыз. Бизге шурет бермек ичюн, О, бу икметни дюнья яратылмаздан эвель азырлады. Бу икметни дюнья акимлеринден ич бириси анъламады. Эгер оны анълагъан олсалар, шуретли Раббини хачкъа мыхламаз эдилер. Амма Языда язылгъаны киби олды: Алла Оны севгенлерге козь корьмеген, къулакъ эшитмеген, адамнынъ юреги тюшюнмеген шейлерни азырлады. Бизлерге исе Алла буны Озь Руху ярдымынен бильдирди. Рух бутюн шейлерни, атта Алланынъ терен тюшюнджелерини тешкерип бакъа. Адамнынъ тюшюнджелерини онынъ ичиндеки рухундан башкъа ич кимсе бильмей. Алланынъ тюшюнджелерини де Алланынъ Рухундан башкъа ич кимсе бильмей. Бизлер исе дюньянынъ рухуны дегиль, Алладан Рухны къабул эттик. Шунынъ ичюн Алла бизге бедава берген шейлерни билип анълаймыз. Буны биз адамларнынъ акъыллы сёзлеринен дегиль, Рух огреткен сёзлернен бильдиремиз, Рухкъа толгъан адамларгъа рухий акъикъатны анълатамыз. Озю ичюн яшагъан адам Алланынъ Руху огреткен шейлерни къабул этип оламай. О, буларны акъылсызлыкъ деп сая ве оларны анъламай, чюнки оларны тек Алланынъ Руху ярдымынен анъламакъ мумкюн. Шунынъ ичюн Алланынъ Руху олгъан адам эр шейнинъ къыйметини кесмек мумкюн, рухсузларнынъ тарафындан исе онынъ къыймети кесильмез. Раббининъ акъылыны ич кимсе бильмез, ич кимсе Оны огретмез. Бизде исе Месихнинъ акъылы бар. Агъа-къардашлар, мен сизлернен, Алланынъ Рухуна толгъан адамларнен киби, лаф этип оламадым. Мен сизнен дюньядай тюшюнген адамларнен киби, Месихке иманда уфакъ балаларнен киби субетлештим. Сизлерге агъыр аш дегиль, сют бердим, чюнки агъыр ашны ашамагъа даа кучюнъиз етмей эди. Шимди де кучюнъиз етмей, чюнки сизлер даа бу дюньянынъ адамлары кибисинъиз. Аранъызда пахыллыкъ ве къавгъа олса, сиз бу дюньянынъ адамлары киби дегильсинъизми? Дюньянынъ адамлары киби арекет этмейсинъизми? Сизлерден бириси: «Мен Павелнинъ издешим», башкъасы: «Мен Аполлоснынъ», — десе, дюньянынъ адамларындан насыл фаркъынъыз бар? Аполлос ким? Павел де ким? Олар тек хызметчилердир. Сизлер бу хызметчилернинъ ярдымынен имангъа кельдинъиз. Рабби эр биримизге айры хызметни берди. Мен урлукъ сачтым, Аполлос суварды, амма Алла осьтюрди. Шунынъ ичюн не сачкъан, не суваргъан адамнынъ эмиети ёкъ. Тек эр шейни осьтюрген Алланынъ эмиети бар. Эм сачкъан, эм суваргъан адамлар бирликте чалыша. Лякин эр бири озь ишине коре мукяфатны аладжакъ. Биз Алланен берабер чалышамыз, сизлер исе — Алланынъ тарласы, Алла къураяткъан бинасынъыз. Алланынъ эйилигинен мен, акъыллы къуруджы киби, темель къойдым. Башкъа адам исе онынъ устюнде бир шейлер къура. Эр кес насыл къургъанына дикъкъат этсин. Иса Месих — энди къоюлгъан темельдир. Ич кимсе башкъа темель къойып оламаз. Бу темель устюнде кимдир алтындан, кимдир кумюш я да къыйметли ташлардан, кимдир исе агъач, пичен ве тобандан бина къурмакъта. Эр кимнинъ иши исе белли оладжакъ. Къыямет куню оны косьтереджек, чюнки атеш оны ачыкъ-айдын япаджакъ. О вакъытта эр кимнинъ иши насыл экенини атеш сынайджакъ. Кимнинъ къургъан бинасы атешке даянса, о мукяфат аладжакъ. Кимнинъ къургъан бинасы янса, о, зарар кореджек. Озю къуртуладжакъ, амма атештен къуртулып чыкъкъан киби оладжакъ. Сиз Алланынъ сарайы олгъанынъызны ве сизинъ ичинъизде Алланынъ Руху яшагъаныны бильмейсинъизми? Ким Алланынъ сарайыны бозса, Алла оны ёкъ этеджек. Алланынъ сарайы азиздир. Бу сарай исе — сизлерсиз. Ич кимсе озь-озюни алдатмасын. Биринъиз бу дюньяда акъыллы олмагъа истесенъиз, акъыллы олмакъ ичюн, акъылсыз олмакъ керексиз. Бу дюньянынъ икмети Алланынъ огюнде акъылсызлыкътыр. Язылгъан: «О, акъыллы адамларны оларнынъ айнеджилигинен тутып алыр». Даа бойле язылгъан: «РАББИ инсанларнынъ фикирлерини, оларнынъ бош олгъаныны биле». Шунынъ ичюн ич кимсе адамларнен макътанмасын. Эр шей сизинъкидир. Эм Павел, эм Аполлос, эм Кифа, эм дюнья, эм аят ве олюм, эм шимдики ве келеджек заман — эписи сизинъкидир. Сизлер исе — Месихнинъки, Месих исе — Алланынъкидир. Бойлеликнен, адамлар бизни Месихнинъ хызметчилери ве Алланынъ сырларыны бильдирген бакъыджылар киби, деп сайсынлар. Эр бир бакъыджы ишанчлы олмакъ керек. Сизлер я да башкъа адамлар мени насыл суд эткени манъа эпбир. Мен озюм озюмни суд этмейим. Озюмде ич бир къабаат корьмесем де, бунен озюмни акъламайым. Мени Рабби тешкерип, суд эте. Шунынъ ичюн, бельгиленген вакъыттан эвель, Рабби кельмегендже, асыл суд этменъиз. О келип, къаранлыкъта сакълангъан шейлерни чыкъараджакъ, юректеки ниетлерни ачаджакъ. О вакъытта эр ким Алладан озюне ярашкъан макътавны аладжакъ. Дин къардашлар, мен айткъан шейлерни сизинъ файданъыз ичюн биринджиден озюм акъкъында, эм де Аполлос акъкъында айттым. Шунынъ ичюн сизлер «язылгъан шейлерден гъайры ич бир шей уйдурмагъа» бизден огренинъиз ве ич бир адамнен башкъасынынъ зарарына макътанманъыз. Ким сизни башкъалардан юксек къойды? Эр бир шейинъизни сизге Алла бермедими? Эгер эр шейинъиз сизге бахшыш оларакъ берильген олса, олар бахшыш олмагъан киби не ичюн макътанасыз? Сизлер энди токъ олдынъыз, энди зенгинлештинъиз, бизсиз падишалыкъ япа башладынъыз! Керчектен де, сиз падиша олгъайдынъыз, сизлернен берабер биз де падишалыкъ япар эдик! Фикиримдже, Алла бизни, эльчилерни, энъ сонъки сырагъа къойып, олюм джезасына укюм этильгенлерни киби, ёллады. Бизни мелеклер, адамлар ве бутюн дюнья сейир эте. Бизлер Месих ичюн акъылсыз, сизлер исе Месихте акъыллысыз! Биз зайыфмыз, сизлер исе кучьлю! Сизлер шуретли, биз исе урьметсиз оламыз! Шимдигедже ач ве сувсуз оламыз. Урбаларымыз ярамай. Бизни котеклейлер; биз эвсиз яшаймыз. Биз озь къолларымызнен чалышамыз. Бизни сёгелер, биз исе яхшылыкъ тилеймиз. Бизни къувалар, биз исе сабыр этемиз. Бизни яманлайлар, биз исе йымшакъ джевап беремиз. Биз дюньянынъ чёплюги киби, шимдигедже эписилернинъ къалымтысы киби олдыкъ. Мен буны сизлерни утандырмакъ ичюн дегиль, севгили балаларыма киби акъыл огретмек ичюн язам. Месих ёлунда сизге бинълернен адамлар ёлбашчылыкъ япса да, бабаларынъыз чокъ дегиль. Мен сизлерге Къуванчлы Хаберни бильдирип ве сизни Иса Месихке имангъа кетирип, сизинъ бабанъыз киби олдым. Шунынъ ичюн сизлерге ялварам: менден орьнек алынъыз! Шу макъсатнен мен сизге Тимотейни ёлладым. Раббининъ иманында о, меним севимли ве ишанчлы огълум олды. Эр ерде ве эр бир иманлылар джемиетинде огреткеним киби, Месихке инанып мен дайын насыл яшамакъны о сизинъ акълынъызгъа кетирир. Аранъыздаки базы адамлар къопайдылар; олар, мен сизлерге тез кельмем, деп тюшюнелер. Амма Рабби истесе, мен алдынъызгъа якъында барарым. О вакъытта къопайларнынъ сёзюни дегиль, рухий кучюни сынап бакъарым. Алланынъ Падишалыгъы — сёзлерде дегиль, кучьте корюне. Сиз не истейсинъиз? Янынъызгъа таякънен, я да севгинен ве муляйимлик рухунен барайыммы? Аранъыздаки ороспулыкъ акъкъында хабер пейда олды. Ойле бир ороспулыкъ ки, башкъа халкълар арасында биле бойле сою олмагъан: кимдир бабасынынъ апайынен ята! Сизлер ойле къопайсынъыз! Сиз агъламакъ ве бойле иш япкъан адамны аранъыздан чыкъарып ташламакъ керексинъиз! Мен беденимнен башкъа ерде олсам да, рухумнен эр вакъыт сизлернен бераберим. Шунынъ ичюн, янынъызда олгъаным киби, бу ишни япкъан адам акъкъында энди къарар чыкъардым: Раббимиз Исанынъ Адынен топлашмакъ (мен де рухумнен сизнен берабер олурым), Раббимиз Исанынъ къудретинен бу адамны Шейтангъа бермек керексинъиз. Онынъ бедени гъайып олсун, руху исе Раббининъ кунюнде къуртулсын. Макътангъанынъыз яхшы дегиль. Азачыкъ мая бутюн хамырны къабарткъаныны бильмейсизми? Эски маяны чыкъарып атынъыз, маясыз олып, янъы хамыр олунъыз. Песах къурбанымыз Месих энди къурбан олды да. Шунынъ ичюн эски маянен, яни яманлыкъ ве ярамайлыкъ маясынен дегиль, маясыз пителернен, яни темизлик ве догърулыкънен байрам япайыкъ. Мен сизлерге эвель мектюп язгъанда, ахлякъсыз адамларнен алякъада олманъыз, дедим. Буны айткъанда, бу дюньянынъ ахлякъсыз, къызгъанч адамларыны, айдутларны ве путперестлерни козьде тутмай эдим. О алда сизлер бу дюньядан кетмек керек олур эдинъиз! Лякин эгер насылдыр бир адам озюни дин къардаш деп адландырса, озю исе ахлякъсыз я да къызгъанч къалса, путларгъа ибадет этип, башкъаларны яманлай, ичкиджиликнен огъраша я да башкъаларнынъ барлыгъыны басып ала берсе, язгъаныма коре, бойле адамларнен ич достлашманъыз. Шуларнен берабер аш ашаманъыз биле. Иманлылар джемиетинден тыш олгъанларны суд этмеге меним не акъкъым бар? Иманлылар джемиетинде олгъанларны исе суд этмек керек. Иманлылар джемиетинден тыш олгъанларны Алла суд этер. Сиз исе озь аранъыздан ярамай адамны чыкъарып ташланъыз. Биринъизнинъ башкъа адамнен давасы олса, даваларынъызны чезмек ичюн имансызларгъа кетменъиз, азизлернинъ огюне кетинъиз. Азизлер дюньяны суд этеджеклерини сизлер бильмейсизми? Эгер сизлер келеджекте дюньяны суд этсенъиз, базы эмиетсиз ишлерни де чезмеге ляйыкъ олмайсынъызмы? Биз мелеклерни суд этеджегимизни бильмейсизми? Ойле олса, куньделик даваларыны да чезмеге мумкюнмиз. Сизлер исе, аранъызда куньделик яшайышы акъкъында давалар олгъанда, иманлылар джемиетининъ козюнде урьметсиз адамларны озь къадыларынъыз этип къоясынъыз. Сизлерни утандырмакъ ичюн, буны айтам. Дин къардашларнынъ ишини чезип олгъан бир акъыллы адам аранъызда ёкъмы? Амма дин къардашлар бири-бирине къаршы суд ишини башлайлар! Бундан да гъайры, буны имансызлар огюнде япалар! Бири-биринъизнен давалашкъаны озю — сизлер ичюн бир масхаралыкътыр. Башкъаларгъа сизге къаршы яманлыкъ япмагъа ве шейлеринъизни тутып алмагъа ёл берген олсанъыз, яхшыджа олур эди. Амма сизлер, аксине, озь дин къардашларынъызнынъ джаныны агъыртасынъыз ве оларнынъ шейлерини тутып аласынъыз. Сизлер бильмейсизми? Яманлыкъ япкъанлар Алланынъ Падишалыгъыны мирас оларакъ алмайджакълар. Алданманъыз, Алланынъ Падишалыгъына не ахлякъсызлар, не путларгъа ибадет эткенлер, не къоранта садыкълыгъыны бозгъан адамлар, не котверенлер, не апай ерине акъайнен яткъан адамлар, не хырсызлар, не къызгъанчлар, не ичкиджилер, не башкъаларны яманлагъанлар, не айдутлар киреджеклер. Базыларынъыз бойле эдинъиз, амма ювундынъыз, азиз олдынъыз, Рабби Иса Месихнинъ Адынен ве Алламызнынъ Рухунен акъландынъыз. «Манъа эр шей мумкюн», — дейсинъиз, амма эр шей файдалы дегиль. «Манъа эр шей мумкюн», амма мен ич бир шейнинъ къулу олмайым. «Аш — ашкъазан ичюн, ашкъазан да — аш ичюн», — дейсинъиз, амма Алла оны да, буны да ёкъ этер. Беден ахлякъсыз ишлер ичюн дегиль, Рабби ичюндир. Рабби де — беден ичюн. Алла Рабби Исаны тирильтти, Озь къудретинен бизни де тирильтир. Сизлер бильмейсизми? Беденлеринъиз — Месихнинъ беденининъ азаларыдыр. Месих беденининъ азаларыны алып, оларны ороспу беденининъ азалары япсам, бу яхшы олурмы? Олмайджакъ шей! Ороспунен яткъан акъай онен бир беден олгъаныны бильмейсизми? Берабер яткъан акъай ве апай бир вуджут оладжакъ, деп язылгъан да. Раббинен къавушкъан исе Онен бир рух оладжакъ. Ороспулыкътан къачынъыз! Адамнынъ япкъан эр бир гунасы беденинден тышарыдадыр. Ороспу исе озь шахсий беденине къаршы гуна япа. Сизлер бильмейсизми? Сизинъ беденинъиз — озюнъизде яшаяткъан Мукъаддес Рухнынъ сарайыдыр. Оны сизге Алла берген. Сизлер озьлеринъизки дегильсинъиз, лякин паалы фияткъа сатын алындынъыз. Шунынъ ичюн беденинъизнен Алланы шуретленъиз. Энди сизлер манъа язгъан шейлерге кечейик: «Къадыннен ятмамакъ адам ичюн яхшыдыр». Амма ороспулыкъкъа ёл бермемек ичюн, эр бир акъайнынъ озь апайы олсун, ве эр бир апайнынъ озь акъайы олсун. Эр бир акъай озь апайына нисбетен ве апай озь акъайына нисбетен акъай-апай вазифесини беджерсин. Апайнынъ бедени устюнден апай дегиль, акъайы акимлик япа. Бойле де, акъайнынъ бедени устюнден акъай дегиль, апайы акимлик япа. Бири-биринъизден баш тартманъыз. Тек озьара келишкен сонъ, аштан-сувдан вазгечмек ве дува окъумакъ ичюн, вакътынджа айры олмакъ мумкюн. Сонъ кене берабер олунъыз, ёкъса озюнъиз берабер ятмагъанынъыздан файдаланып, Шейтан сизлерни ёлдан ураджакъ. Мен буны эмир киби дегиль, тевсие киби айтам. Бутюн адамлар мен киби олгъанларыны истер эдим. Амма эр бир адамнынъ Алладан алгъан озь къабилиети бар, бириси бойле олса, башкъасы дигер. Апайыны джойгъан акъайларгъа ве тул къадынларгъа айтам: мен киби къалсалар, олар ичюн яхшыдыр. Амма озюни тутып оламасалар, эвленсинлер. Джошкъун атеште янмакътан эвленмек яхшыдыр. Эвленгенлерге буюрам, яни Рабби буюра: апай акъайындан айырылмасын. Эгер айырылса, акъайсыз къалсын, я да озь акъайынен барышсын. Акъай да озь апайыны ташлап кетмесин. Башкъаларгъа Рабби дегиль, мен айтам: бир иманлы акъайнынъ апайы имансыз олса да, акъайынен яшамагъа разы олса, акъай апайыны ташламасын. Бирде-бир апайнынъ акъайы имансыз олса ве апайынен яшамагъа разы олса, апай акъайындан айырылмасын. Иманлы апай имансыз акъайны азиз эте, ве иманлы акъай имансыз апайны азиз эте. Бойле олмаса, балаларынъыз арам олур эдилер, шимди исе азизлер. Эгер имансыз акъай я да апай айырылмагъа истесе, айырылсын. О вакъыт, иманлы акъайнынъ я да апайнынъ башы багълы дегиль. Рабби бизни муаббетликке чагъыргъан. Эй, апайлар ве акъайлар, сиз бильмейсинъиз, бельки акъайынъызны я да апайынъызны къуртараджакъсынъыз! Эр бир адамгъа Рабби насыл къысмет берген олса, Алла оны насыл алда чагъыргъан олса, бойле омюр кечирсин. Мен буны бутюн иманлыларнынъ джемиетлерине буюрам. Бириси сюннетли олып чагъырылгъанда, сюннетини сакъламасын. Башкъасы сюннетсиз олып чагъырылгъанда, сюннет япмасын. Сюннетлилик де, сюннетсизлик де — ич бир шей дегиль. Амма Алланынъ эмирлерини беджермек керек. Эр ким насыл алда чагъырылгъан олса, шу алда къалсын. Эгер къул олгъанынъда чагъырылгъан олсанъ, эеджанланма. Амма азат олмагъа имкянынъ олса, фырсатнен файдалан. Рабби чагъыргъан къул — Рабби азат эткен адамдыр. Рабби чагъыргъан азат адам — энди Месихнинъ къулудыр. Сизлер паалы фияткъа сатын алындынъыз. Шунынъ ичюн адамларнынъ къулу олманъыз. Агъа-къардашлар, ким насыл алда чагъырылгъан олса, Алланынъ огюнде шу алда къалсын. Эвленмегенлер акъкъында Раббиден эмир алмадым. Амма Раббиден алгъан мераметке коре, ишанчлы адам киби акъыл огретем. Шимдики агъыр вазиет себебинден, адамгъа эвельки алында къалмакъ яхшыдыр, деп тюшюнем. Сенинъ апайынъ олса, айрылышувны къыдырма. Бойдакъ къалсанъ, апай къыдырма. Амма эвленсенъ де, гунакяр олмазсынъ. Эгер къыз да акъайгъа чыкъса, гунакяр олмаз. Амма бойле адамларнынъ башы къайгъыда оладжакъ, ве мен бу шейден сизлерни сакъламагъа истейим. Дин къардашларым, мен сизлерге шуны айтмагъа истейим: энди аз вакъыт къалды. Шунынъ ичюн апайлары олгъан акъайлар апайлары олмагъанлар киби яшасынлар. Агълагъанлар — агъламагъанлар киби, къувангъанлар — къуванмагъанлар киби, сатын алгъанлар — алмагъанлар киби олсунлар, бу дюньядан файдалангъанлар исе — бутюнлей файдаланмагъанлар киби яшасынлар. Биз корьген дюнья гъайып олып кете де. Мен сизлернинъ къасеветсиз олгъанынъызны истейим. Эвленмеген адам, Раббини насыл разы этейим, деп, Онынъ ишлери акъкъында къайгъыра. Эвленген адам исе, апайымны насыл разы этейим, деп, куньделик шейлер акъкъында къайгъыра ве эм Аллагъа, эм озь апайына хызмет этмеге тырыша. Акъайгъа чыкъмагъан къыз Раббининъ ишлери акъкъында къайгъыра; о, эм беденинен, эм рухунен азиз олмагъа тырыша. Амма акъайы олгъан апай, акъайымны насыл разы этейим, деп, дюньявий ишлер акъкъында къайгъыра. Мен буны сизинъ файданъызны тюшюнип айтам. Сизинъ сербестлигинъизни багъламагъа истемейим, лякин ич бир башкъа шейге берильмейип, эдеп иле яшап, токътамадан садыкълыкънен Раббиге хызмет эткенинъизни истейим. Эгер кимде-ким озь севгилисине адалетсизлик япкъаны деп сайса, къызнынъ яшы еткен олса, о эвленмеге сёз берсе, истегенини япсын. Эвленсин, бу гуна олмаз. Амма ким къатты къарар чыкъарса, оны ич кимсе зорламай, озь истеклерининъ сабысы олса ве келинининъ намусыны сакъламагъа истесе, о адам яхшы иш япаджакъ. Бойледже, ким озь севгилисине эвленсе, яхшы иш япаджакъ. Эвленмеген исе даа яхшы иш япаджакъ. Акъайы тири олгъанда, апай акъайына багълыдыр. Эгер акъайы ольсе, апай азат олып, истеген адамына акъайгъа чыкъа биле. Тек о адам Раббиге инангъан адам олсун. Амма апай тул къалса, о даа бахтлы олур. Бу — меним фикрим, ве мен тюшюнем ки, Алланынъ Руху менде де бар. Шимди путларгъа багъышлангъан ашлар акъкъында лаф этейик. Бизим эпимизде бильгимиз бар, амма бильги адамны къопай эте, севги исе къавийлештире. Эгер бир адам озюни бильгили сайса, о, бильмеге керек олгъан шейлерни даа бильмей. Алла Оны севген адамны биле. Путларгъа багъышлангъан ашларны ашамакъ акъкъында айтсакъ, биз шуны билемиз: пут дюньяда ич бир шей дегиль, ве бирден-бир Алладан башкъа алла ёкъ. Ерде ве кокте «алла» деп адландырылгъанлар олса да (керчектен де, чокъ «аллалар» ве «раббилер» бар), биз ичюн бир Алла Баба бар. Эр шей Ондандыр, ве биз О ичюн яшаймыз. Ве бир Рабби Иса Месих бар. Эр шей Онынъ ярдымынен яратылгъан, ве биз Онынъ ярдымынен яшаймыз. Амма бу бильги бутюн адамларда ёкъ. Базы адамлар шимдигедже, кечмиште япкъаны киби путларгъа багъышлангъан ашларны ашагъанда, озь иманлары зайыф олгъаны себебинден озьлерини арам олдыкъ, деп саялар. Биз ашагъан я да ашамагъан ашлар бизни Аллагъа якъынлаштырмакъ мумкюн дегиль. Эгер ашамасакъ, ич бир шей джоймаймыз, ашасакъ да, ич бир шей къазанмаймыз. Амма мукъайт олунъыз, сизинъ сербестлигинъиз иманы къуветсиз олгъанларны ёлдан урмасын. Эгер сенинъ бильгинъ олса да, иманы къуветсиз олгъан бир адам сени путханеде ашап отургъанынъны корьсе, онынъ къуветсиз иманы путларгъа багъышлангъан ашларны ашамагъа онъа разылыкъ берер, ве сенинъ бильгинъ ичюн иманы къуветсиз олгъан шу адам гъайып олур. Месих исе сенинъ дин къардашынъ ичюн ольди. Бойлеликнен, дин къардашларынъызгъа къаршы гуна япып, оларнынъ къуветсиз иманларыны бозгъанда, сизлер Месихке къаршы да гуна япасынъыз. Онынъ ичюн, эгер ашагъан ашым дин къардашларымны ёлдан урса, ич бир гунагъа себеп олмайым деп, омюрбилля эт ашамам. Мен азат дегилимми? Мен эльчи дегилимми? Раббимиз Иса Месихни корьмедимми? Рабби ёлунда япкъан ишимнинъ махсуллары сизлер дегильсинъизми? Эгер башкъалары ичюн эльчи олмасам, керчектен де, сизлер ичюн мен эльчидирим. Сизлернинъ Раббиге иманнен яшайышынъыз меним эльчи олгъанымны тасдыкълай. Мени соргъу япкъанларгъа бойле джевап берерим. Бизим ишимиз ичюн аш ве сув алмагъа акъкъымыз ёкъмы? Башкъа эльчилер, Раббининъ къардашлары ве Кифа ёлгъа чыкъып, озь иманлы апайларыны янларына алалар. Бизим де бойле акъкъымыз ёкъмы? Я да тек мен ве Барнаба ашымызны чалышып къазанмакъ керекмизми? Аскерге хызмети ичюн керек шейни берелер. Юзюм сачкъан адам юзюм ашай. Сюрю отлаткъан адам исе сют иче. Бельки мен буны тек адам тюшюнджесине коре айтаммы? Лякин Къанун да шуны айта! Мына, Мусанынъ Къанунында: «Арман баскъан бугъанынъ агъзыны къапатма», — деп язылгъан. Мында Алланынъ къасевети бугъалар акъкъындамы? Эльбетте, бу шейлернинъ эписи бизлер ичюн айтылгъан! Булар биз ичюн язылгъан. Тарланы сюрген адам умютнен сюрмек керек, арман чеккен адам да озь акъкъыны алмакъ умютнен чалышмакъ керек. Биз аранъызда Рухнынъ урлукъларыны сачкъан сонъ, сизлерден беден ичюн берекет алсакъ, адалетсиз олурмы? Эгер башкъаларнынъ сизлерден файдаланмакъ акъкъы олса, бизим акъкъымыз даа чокъча дегильми? Амма биз бу акътан файдаланмадыкъ. Аксине, Месихнинъ Къуванчлы Хаберине кедер этмесин деп, эр шейге сабыр этип юремиз. Алланынъ Сарайында хызмет эткен руханийлер андан аш алып ашагъанларыны бильмейсинъизми? Къурбан еринде хызмет эткенлер къурбанлардан бир пайыны алгъанларыны бильмейсинъизми? Бойлеликнен, Рабби бойле буюрды: Къуванчлы Хаберни даркъаткъанлар ондан алгъан берекетинен яшасынлар. Амма мен бу акъларнынъ ич биринден файдаланмадым. Эм манъа бойле япылсын деп, буны язмадым. Бедава огреткенимден макътанмагъа чарем олмаса, ольгеним яхшыдыр! Амма мен Къуванчлы Хаберни даркъаткъанымнен макътанмагъа акъкъым ёкъ, чюнки буны япмагъа — меним борджумдыр. Эгер Къуванчлы Хаберни даркъатмасам, меним алым беля! Бу ишни озь истегимнен япсам, мукяфат алырым. Амма буны истексиз япсам, демек, мен тек берильген вазифени япам. Шунынъ ичюн манъа насыл мукяфат бар? Месихнинъ Къуванчлы Хаберини бедава даркъатып, ондан кельген акъкъымдан файдаланмасам, бу меним мукяфатым олур. Мен эписинден азат олсам да, чокъ адамны Аллагъа алып кельмек ичюн, озюмни эписине къул эттим. Еудийлерни Аллагъа алып кельмек ичюн, мен еудийлерге еудий киби олдым. Озюм Къанунгъа коре яшамасам да, Къанунгъа коре яшагъанлар ичюн мен Къанунгъа бойсунгъан киби олдым. Алланынъ огюнде къанунсыз олмасам да, Месихнинъ Къанунына бойсунам. Амма Къанунны бильмегенлерни Аллагъа алып кельмек ичюн, Къанунны бильмеген адам киби олдым. Къуветсиз адамларны Аллагъа алып кельмек ичюн, мен къуветсиз олдым. Мумкюн олгъаны къадар базыларны къуртармакъ ичюн, эр кеске эр шей олдым. Буларнынъ эписини Къуванчлы Хабер ичюн япам, онда меним къысметим де олсун. Ярыш мейданында эписи чапа, амма тек бир адам мукяфат алгъаныны бильмейсизми? Сизлер де мукяфат алмакъ ичюн, чапынъыз! Ярышта иштирак эткен эр бир адам эр шейде озь беденини дикъкъатнен тертипте тута. О, буны соладжакъ бош бир тадж алмакъ ичюн япа. Биз исе солмайджакъ тадж алмагъа арекет этемиз. Шунынъ ичюн, ойле чапам ки, чапкъаным макъсатсыз олмасын. Ойле котеклешем ки, юмругъым авагъа урмасын. Беденимни къыйнайым, оны озюме къул япам, башкъаларыны огреткенимнен, озюм ляйыкъсыз олып къалмайым. Дин къардашлар, сизлер бу шейден хаберсиз къалгъанынъызны истемейим: бабаларымызнынъ эписи булут астында юре эдилер, ве эписи Къызыл денъизден кечтилер. Оларнынъ эписи, денъизден кечип ве булутнынъ астында юрип, санки Мусанен бирлештилер. Олар эписи бир рухий ашны ашай эдилер. Эписи бир рухий ичимликни иче эдилер, оларнен берабер баргъан рухий къаядан сув иче эдилер. О къая исе Месих эди. Амма Алла оларнынъ чокъусындан разы олмады, шунынъ ичюн олар сахрада гъайып олдылар. Оларнен олгъан шейлер бизге орьнек олды. Биз оларгъа ошамайыкъ, яман ишлерни япмагъа истемейик. Оларнынъ базыларына ошап, путперест олманъыз. Олар акъкъында язылгъан ки, халкъ ашамакъ ве ичмек ичюн отурды, сонъ ойнамагъа турды. Ороспулыкъ япмайыкъ. Олардан базылары ороспулыкъ яптылар, ве бир куньде олардан йигирми учь бинъ адам ёкъ олды. Месихке сынав япмайыкъ. Олардан базылары Алланы сынадылар ве йыланлардан гъайып олдылар. Шикяет этменъиз. Олардан базылары шикяет эттилер, ве ёкъ этиджи оларны ольдюрди. Оларнен олгъан шейлер адамларгъа орьнек олды ве бизни, ахыр заманда яшагъанларны, огретмек ичюн язылды. Шунынъ ичюн, эгер бир адам аякьта къатты тургъанына ишанса, о, йыкъылмакътан сакъынсын. Башынъызгъа кельген сынавлар — адий инсаний сынавлардыр. Алла ишанчлыдыр, О, кучюнъизден зияде сынавгъа тюшмеге ёл бермез, амма сынав вакътында агъыр вазиеттен чыкъаргъан ёлны косьтерир. Шунынъ ичюн, севимли къардашларым, путперестликтен къачынъыз! Мен сизлернен, акъыллы адамларнен киби, лаф этем. Айткъанымны озюнъиз тюшюнинъиз. Биз топлашкъанда, шукюр къадесини алгъанда, Аллагъа шукюр этемиз ве бирликте Месихнинъ къаныны къабул этемиз. Отьмекни парчалагъанымызда, бирликте Месихнинъ беденини къабул этемиз. Бир отьмек олгъаны киби, биз де чокъ олгъанымызгъа бакъмадан, бир беденмиз. Эпимиз бир отьмекни пайлашамыз. Исраиль халкъына бакъынъыз: къурбанлыкъ этини ашагъан адамлар къурбан еринен бирлешелер. Мен нени айтмагъа истейим? Путкъа багъышлангъан ашларнынъ бир эмиети бармы? Я да пут бир шей олып сайыламы? Ёкъ! Амма халкълар къурбанларыны кетиргенде, оларны Аллагъа дегиль, шейтанларгъа багъышлайлар. Сизлернинъ шейтанларнен араларынъыз олгъаныны истемейим. Сизлер эм Раббининъ къадесинден, эм шейтанларнынъ къадесинден ичип оламазсыз; эм Раббининъ софрасындан, эм шейтанларнынъ софрасындан ашларны пайлашып ашамагъа оламазсынъыз. Биз Раббининъ гъазабыны къозгъамагъа истеймизми? Я да биз Ондан къуветлимизми? «Эр шейни япмакъ мумкюн», — дейсинъиз, амма эр шей файдалы дегиль. «Эр шейни япмакъ мумкюн», амма эр бир шей иманны къавийлештирмей. Эр ким озюнинъ дегиль, башкъасынынъ файдасыны къыдырсын. Виджданынъыз раат олсун деп, базарда сатылгъан эр шейни суаль бермейип ашанъыз. Ер юзю ве онда яшагъанларнынъ эписи — РАББИнинъдир! Эгер Аллагъа инанмагъанлардан бири сизлерни озюнен ашамагъа чагъырса ве сиз бармагъа истесенъиз, виджданынъыз раат олсун деп, огюнъизге къоюлгъан эр бир шейни суаль бермейип ашанъыз. Амма насылдыр бир адам сизлерге: «Бу аш къурбан я да бахшыш оларакъ бир путкъа багъышлангъандыр», — десе, шуны бильдирген адамны ёлдан урмасын деп ве видждан раат олсун деп, буны ашаманъыз. «Видждан раат олсун» деп, озюмнинъ дегиль, башкъа адамнынъ виджданыны козьде тутам. Не ичюн башкъа адамнынъ виджданы меним азатлыгъымны суд этмек керек? Эгер мен Аллагъа шукюр этип аш ашасам, мен шукюр эткен ашлар ичюн мени яманламакъ керекмей. Бойлеликнен, ашайсызмы, ичесизми, башкъа бир шей япасызмы, эр шейни Алланы шуретлемек ичюн япынъыз. Не еудийлерни, не юнанларны, не иманлыларнынъ джемиетини ёлдан ургъан ич бир шей япманъыз. Мен эр бир шейни, адамлар разы олсун деп, япмагъа тырышам. Озь файдамны къыдырмайым, лякин, олар къуртулсын деп, чокъусынынъ файдасыны къыдырам. Мен арекетлеримде Месихке ошамагъа тырышкъаным киби, сиз де арекетлеринъизде манъа ошанъыз. Сизлер мени эр вакъыт хатырлагъанынъыз ичюн ве мен берген огретювимни туткъанынъыз ичюн сизлерни макътайым. Шуны бильгенинъизни де истейим: эр бир акъайнынъ башлыгъы — Месих, апайнынъ башлыгъы — онынъ акъайы, Месихнинъ башлыгъы исе — Алладыр. Башыны къапатып дува окъугъан я да пейгъамберлик япкъан эр бир акъай озь Башлыгъыны масхара эте. Амма башыны къапатмайып дува окъугъан я да пейгъамберлик япкъан эр бир апай озь башлыгъыны масхара эте. Бойле къадын башы тыраш этильген къадынгъа тенъ. Эгер къадын башыны къапатмагъа истемесе, сачларыны кессин. Амма къадынгъа сачларыны кесмек я да тыраш этмек айып олса, башыны къапатсын. Акъайгъа башыны япмагъа керекмей, чюнки о, Алланынъ образы ве шуретидир. Апай исе — акъайнынъ шурети. Чюнки акъай апайдан дегиль, апай акъайдан яратылгъан. Ве акъай апай ичюн дегиль, апай исе акъай ичюн яратылгъан. Шунынъ ичюн, мелеклер себебинден, апайнынъ башында устюндеки акимлик алямети олмакъ керек. Не де олса, Раббининъ халкъында не апай акъайындан, не акъай апайындан азат дегиль. Апай акъайдан яратылгъан эди, амма акъай апайдан дюньягъа келе. Эр шей исе — Алладандыр. Озьлеринъиз тюшюнип бакъынъыз: къадын башыны къапатмайып, Аллагъа дува окъугъаны догърумы? Табиатнынъ озю сизни огрете: акъай сачларыны осьтюрсе, бу онъа урьметсизликтир, амма къадын сачларыны осьтюрсе, бу о ичюн шуреттир, чюнки сач онъа баш къапламакъ ичюн берильген. Эгер бир кимсе бу акъта тартышмагъа истесе, бильсин ки, бизде де, Алланынъ ич бир джемиетинде де бойле адет ёкъ. Энди сизге буны буюргъанымда, сизлерни шу акъта макътамайым: сизинъ топлашкъанларынъыз яхшылыкъ дегиль, зарар кетирелер. Биринджиден, иманлылар джемиети топлашкъанда, аранъызда къавгъалар олгъаныны эшитем ве бунъа, азчыкъ олса да, инанам. Аранъызда тюрлю фикирлер олмакъ керек, ве вакъыт оларны сынап косьтереджек. Сизлер бир ерде аш ашамагъа топлангъанда, бойле ашкъа «Раббининъ акъшамлыкъ софрасы» айтмагъа олмаз. Эр ким башкъаларны беклемейип, озь ашыны ашай. Шунынъ ичюн бири ач къала, башкъасы исе сархош ола. Ашамакъ ве ичмек ичюн сизинъ эвлеринъиз ёкъмы? Я да Алланынъ джемиетине сайгъысызлыкъ косьтересизми, ёкъсулларны ашалайсызмы? Сизлерге не айтайым? Сизлерни макътайыммы? Ёкъ, бу акъта сизлерни макътамам. Мен Раббининъ Озюнден алгъан ве сизлерге эткен хабер бойле: Рабби Иса хаинликнен сатылмаздан эвель, геджеде отьмекни алды, шукюр этип, оны парчалады ве: «Бу — сизлер ичюн берильген Меним беденимдир. Акълынъызда Мени тутып, отьмекни ашанъыз», — деди. Эм де акъшам ашындан сонъ къадени алып: «Бу къаде — къанымнен кучьке кирген янъы васиеттир. Ондан эр кере ичкенинъизде, акълынъызда Мени тутып, ичинъиз», — деди. Сизлер бу отьмекни эр кере ашагъанынъызда ве бу къадеден ичкенинъизде, Раббининъ келеджегине къадар Онынъ олюмини илян этесинъиз. Демек, ким ляйыкъ олмагъан ёлда бу отьмекни ашаса я да Раббининъ къадесинден ичсе, Раббининъ бедени ве къаны огюнде къабаатлы оладжакъ. Шунынъ ичюн адам озь-озюни сынасын, ондан сонъ отьмектен ашасын ве къадеден ичсин. Ким ляйыкъ олмагъан ёлда ашаса ве ичсе, Раббининъ беденини урьмет этмейип, озюни ашагъанынен ве ичкенинен суд эте. Шу себептен чокъунъыз зайыф ве хаста оласынъыз, ольгенлер де аз дегиль. Эгер озь-озюмизни догъру суд эткен олсакъ, Алла бизни суд этмез эди. Бизни дюньянен берабер суд этмесин деп, Рабби бизни шимди суд этип, бизге джезамызны бере. Бойлеликнен, дин къардашларым, акъшамлыкъ софрасына топлангъанынъызда, бири-биринъизни бекленъиз. Эгер бир адам ач олса, озь эвинде ашасын. О вакъыт сизинъ топлашкъанынъыз суд этильмейджек. Мен сизге баргъанда, къалгъан меселелер акъкъында лаф этерим. Дин къардашлар, Рухнынъ бахшышлары акъкъында хаберсиз къалгъанынъызны истемейим. Билесинъиз ки, сизлер Алланы бильмегенде, тильсиз путлар, не де олса, сизни ёлдан ура эдилер. Шунынъ ичюн сизлерге бильдирмеге истейим: Алланынъ Рухунен айткъан ич кимсе Исаны къаргъамаз. Ве Исаны Рабби деп адландырмакъ адам тек Мукъаддес Рухнен мумкюн. Бахшышлар чешит тюрлю ола, Рух исе бирден-бир. Хызметлер де чешит тюрлю ола, Рабби исе бирден-бир. Арекетлер де чешит тюрлю ола, амма эписинде эр бир арекетни яраткъан бирден-бир Алладыр. Рух эписининъ файдасы ичюн эр кимде арекет косьтере. Бири Рухнен акъыллы сёзлер айта, башкъасы айны шу Рухнен бильги даркъата. Айны шу Рухнен бирине иман бериле, ве айны шу Рух башкъа адамгъа хасталарны тедавийлемеге кучь бере. Биревге аджайип ишлер этмеге, башкъасына пейгъамберлик япмагъа, даа башкъасына рухларнынъ фаркъына бармагъа, бирине чешит тиллерде лаф этмеге, башкъасына бу тиллерни терджиме этмеге къабилиетини бере. Буларнынъ эписи — айны шу Рухнынъ ишидир. О, бу къабилиетлерни истегенине коре айры-айры багъышлай. Бир беденде чокъ мучелер бар. Беденнинъ мучелери чокъ олса да, оларнынъ эписи — бир беден. Месих де ойле. Биз ким олмасакъ да — еудийми, юнанмы, къулмы, азатмы — эпимиз бир Рухнынъ ярдымынен бир беденде бирлештик, ве эпимиз бир Рухны къабул эттик. Эр беденде бир муче дегиль, чокъ муче бар. Эгер аякъ: «Мен къол дегилим, шунынъ ичюн беденнинъ къысмы да дегилим», — десе, о, беденден айры олурмы? Эгер къулакъ: «Мен козь дегилим, шунынъ ичюн беденнинъ къысмы да дегилим», — десе, о, беденден айры олурмы? Эгер бутюн беден козь олса, адам насыл этип эшитир? Эгер бутюн беден къулакъ олса, насыл этип къокълар? Алла мучелернинъ эр бирини беденде Озь истегенине коре ерлештирди. Эгер эписи бир муче олса эди, беден къайда къалыр эди? Сонъ шимди мучелер чокъ, беден исе бир дане. Козь къолгъа: «Сен манъа керекмейсинъ», — я да баш аякъларгъа: «Сизлер манъа керекмейсинъиз», — деп оламайлар. Аксине, беденнинъ зайыфча корюнген мучелери пек кереклидир. Биздже беденнинъ урьметсиз корюнген мучелерине айры урьмет беремиз ве корюмсиз аврет ерлеримизни буюк къайгъырувнен къапатамыз. Амма корюмли мучелеримизнен буны япмакъ керекмей. Алла Озю беденни бойле этип яратты ве урьмети олмагъан мучелерге урьмет берди. Шунынъ ичюн беденде болюнюв олмасын, ве эписи мучелер бири-бирини бакъсын. Эгер бир муче азап чексе, бутюн мучелер онен берабер азап чеке. Эгер бир муче макътав къазанса, бутюн мучелер онен берабер къувана. Сизлер — Месихнинъ беденисинъиз, ве эр биринъиз — беденнинъ мучесисинъиз. Алла иманлылар джемиетине биринджиден эльчилерни сайлады, экинджиден пейгъамберлерни, учюнджиден оджаларны сайлап къойды. Сонъ базыларгъа аджайип ишлер япмакъ, хасталарны тедавийлемек, ярдым этмек, башлыкъ этмек, чешит тиллерде лаф этмек къабилиетини багъышлады. Эписи эльчилерми? Эписи пейгъамберлерми? Эписи оджалармы? Эписи аджайип ишлер япамы? Эписине хасталарны тедавийлемек къабилиети багъышландымы? Эписи чешит тиллерде лаф этеми? Эписи бу тиллерни чевирмеге билеми? Сизлер даа буюк къабилиетлерни бахшыш оларакъ алмагъа ынтылынъыз. Энди мен сизлерге энъ яхшы ёлны косьтереджегим. Эгер мен адамларнынъ ве мелеклернинъ тилинде лаф этсем, амма севмеге бильмесем, мен тек шатырдагъан бакъыр я да янъгъырагъан зиль киби олурым. Эгер пейгъамберлик япмагъа къабилиетим олса, эр бир сырны ве эр бир шейни бильсем, я да иманнен дагъларны кочюрип олсам, амма севмеге бильмесем, мен ич бир шей дегилим. Эгер мен бутюн байлыгъымны алып, фукъарелерге берсем, атта макътав къазанмакъ ичюн беденимни якъмагъа берсем, амма севмеге бильмесем, манъа ич бир файдасы олмаз. Севги чокъ сабырлы ве мераметлидир. Севги пахылламаз, макътанмаз ве къопаймаз. О, къаба олмаз, озь файдасыны къыдырмаз, къозгъалмаз, онъа къаршы япкъан яманлыкъны акълында тутмаз. Севги акъсызлыкъкъа севинмез, аксине, акъикъаткъа севинир. Севги эр шейни багъышлар, эр шейге инаныр, эр вакъыт умют этер, эр шейге даяныр. Пейгъамберликлер битеджек, тиллер токътайджакъ, бильги ёкъ оладжакъ, севги исе ич бир вакъыт гъайып олмаз. Биз бильген ве пейгъамберлик эткен шейлер — бутюннинъ тек бир къысмыдыр. Бутюнлик пейда олгъанда исе, къысмен олгъан шейлер битеджек. Мен кучюк бала олгъанымда, бала киби лаф эте, бала киби фикир юрсете, бала киби тюшюне эдим. Акъай олгъан сонъ, бала ишлерини къалдырдым. Шимди биз эр шейни бунарлы кузьгюде киби коремиз, амма о вакъытта бет-бетке кореджекмиз. Шимди мен къысмен билем, амма о вакъытта Алла мени бильгени киби, озюм ойле де биледжегим. Дюнья тургъандже бу учь шей турар: иман, умют, севги. Ве оларнынъ арасында энъ буюги — севгидир. Эр шейден зияде севгиге ынтылынъыз, Рухнынъ бахшышларыны да, айрыджа пейгъамберлик япмакъ къабилиетини алмагъа истенъиз. Ким белли олмагъан тильде лаф этсе, адамларгъа дегиль, Аллагъа айта. Рухнынъ кучюнен сырларны айтса да, оны ич кимсе анъламай. Пейгъамберлик япкъан исе адамларны огрете, юреклендире ве оларнынъ гонъюллерини ала. Белли олмагъан тильде лаф эткен адам озюни огрете, пейгъамберлик япкъан исе иманлылар джемиетини огрете. Энди сиз эпинъиз белли олмагъан тиллерде лаф эткенинъизни истейим, лякин пейгъамберлик япкъанынъызны даа зияде истейим. Пейгъамберлик япкъан адам белли олмагъан тиллерде лаф эткен адамдан буюк. Амма айтылгъан шейлерни терджиме эте бильген адам олса, терджиме этсин ве бойле этип, иманлылар джемиетини огретсин. Сонъ, дин къардашларым, мен сизге келип, белли олмагъан тиллерде лаф этип башласам, амма не Алланынъ сёзлерини анълатсам, не акъыл огретсем, не пейгъамберлик япсам, не сизни ич бир шейге окъутсам, сизлерге насыл файда кетиририм? Тамам бойле джансыз чалгъы алетлери де, меселя къавал я да арфа фаркълы сеслер чыкъармаса, адам къавал я да арфада чалынгъаныны къайдан биледжек? Эгер боразан дженкке чагъыргъанда, бельгисиз сес чыкъарса, ким дженкке азырланаджакъ? Бойлеликнен, эгер башкъа тильде айткъанда, сизинъ лафынъыз анълашылмаса, сизни динълегенлер не айткъанынъызны къайдан биледжеклер? Сизлер авагъа айткъан киби олурсыз. Дюньяда чокъ ве чешит тюрлю тиллер бар, ве олардан ич бириси манасыз дегиль. Амма мен бир тильнинъ манасыны анъламасам, мен о тильде лаф эткен адам ичюн эджнебий олам, лаф эткен адам да мен ичюн эджнебийдир. Сизнен де ойле: Рухнынъ бахшышларыны истеп, иманлылар джемиетини къавийлештиреджек къабилиетлернен зенгин олунъыз. Шунынъ ичюн, белли олмагъан тильде лаф эткен адам оны анълатмакъ къабилиетини алмакъ ичюн дува окъусын. Мен белли олмагъан тильде дува окъугъанда, рухум дува окъуса, акъылым исе дувагъа къошулмай. Айса не япайым? Рухнен дува окъурым, акъылнен де дува окъурым. Рухнен макътавлар йырларым, акъылнен де йырларым. Эгер сен тек Рухнен Аллагъа шукюр этсенъ, буны анъламагъан адам сенинъ шукюр дуванъа насыл «Амин» дейджек? О, сенинъ не айткъанынъны бильмей де! Сен яхшы шукюр этсенъ де, башкъа адам файда корьмей. Аллагъа шукюр, мен эпинъизден чокъ белли олмагъан тиллерде лаф этем. Иманлылар джемиетинде исе анълашылмаз тильде бинълернен сёз айткъаныма коре, башкъаларыны огретмек ичюн анълайышлы беш сёз айткъаным яхшыдыр. Дин къардашлар, балалар киби тюшюнменъиз. Яманлыкъкъа коре, бала киби къабаатсыз олунъыз, акъылгъа коре исе буюк адамлар киби олунъыз. Къанунда Раббининъ бойле айткъанлары язылгъан: Мен шу халкънен башкъа тиллерде, башкъа агъызларнен лаф этеджегим. Амма о вакъытта да олар Мени динълемезлер. Демек, тиллер иманлылар ичюн дегиль, Аллагъа инанмагъанлар ичюн аляметтир. Пейгъамберлик исе — инанмагъанлар ичюн дегиль, иманлылар ичюндир. Эгер бутюн иманлылар джемиети бир ерде топланып, эписи башкъа тиллерде лаф этип башласалар ве тиллерни анъламагъан я да инанмагъанлардан кимдир о ерге кирсе: «Сизлер акъылдан тайдынъыз», — демезми? Амма эписи пейгъамберлик япкъанда, Аллагъа инанмагъан я да башкъа тиллерни анъламагъан адам кирсе, эшиткен эр шей оны гунакяр олгъанында къабаатлар ве суд этер. О вакъыт онынъ юрек сырлары ачыкъ-айдын олур, ве о, бетинен ерге атылып: «Алла керчектен аранъыздадыр!» — деп, Аллагъа ибадет этер. Демек, дин къардашларым, бундан насыл нетидже чыкъараджакъмыз? Топлашкъанынъызда, сизлерден кимде макътав йыры, огретюв, Алладан бир хабер, башкъа тильде бир къач сёзлер я да терджимеси бар олса, буларнынъ эписи иманлылар джемиетини къавийлештирсин. Эгер ким башкъа тильде лаф этмеге истесе, эки я да энъ чокъ учь адам бирер-бирер айтсын, ве бир адам айткъанларыны чевирсин. Эгер тильни чевирген адам олмаса, башкъа тильде лаф эткен адам иманлылар джемиетинде сесини чыкъармайып отурсын, озюне ве Аллагъа айтсын. Пейгъамберлер де экиси я да учю лаф этсин, къалгъанлар исе айтылгъанларны тюшюнип динълесинлер. Эгер отургъанларнынъ бирине Алладан бир хабер кельсе, биринджи лаф эткен индемесин. Эр биринъиз невбетнен пейгъамберлик япа билесинъиз, ве эписи огренсин ве юрекленсин. Пейгъамберлернинъ рухлары пейгъамберлерге бойсуна. Алла тертипсизлик Алласы дегиль, муаббетлик Алласыдыр. Алланынъ бутюн азизлер джемиетлеринде олгъаны киби, сизинъ джемиетлеринъизде де къадынлар сесини чыкъармасынлар. Къанунда айтылгъаны киби, къадынларгъа сёзге чыкъмагъа мумкюн дегиль, олар башлыкъ этмесин. Эгер бир шейни огренмеге истеселер, бу акъта эвде озь акъайларындан сорасынлар. Иманлылар джемиетинде къадынгъа лаф этмек — масхаралыкътыр. Сизге коре, Алланынъ Сёзю сизден башлангъанмы? Я да тек сизге етип кельгенми? Эгер бириси озюни пейгъамбер я да рухий адам сайса, сизлерге язгъанларым — Раббининъ эмирлери олгъаныны анъласын. Ким буны къабул этмесе, оны да къабул этмесинлер. Бойлеликнен, дин къардашлар, пейгъамберлик япмагъа ынтылынъыз, амма башкъа тиллерде лаф этмеге де ясакъ этменъиз. Тек эр шей догъру ве тертипли олсун. Дин къардашлар, мен сизлерге бильдирген Къуванчлы Хаберни акълынъызгъа кетирмеге истейим. Сизлер оны къабул этип, онъа къатты инандынъыз, ве, эгер меним сёзлеримни бутюнлей тутсанъыз, оларнынъ ярдымынен къуртулыш тапарсыз. Акис алда иманынъыз бошуна олур. Биринджиден мен къабул эткен хаберимни сизлерге айттым: Языда язылгъаны киби, Месих бизим гуналарымыз ичюн ольди, дефн этильди ве, Языда язылгъаны киби, учюнджи куню тирильди. Бундан сонъ Кифагъа, сонъра он эки эльчиге корюнди. Ондан сонъ бир вакъытта беш юзден зияде дин къардашлар Оны корьди. Олардан чокъусы шимдиге къадар тири, базылары исе дюньядан козь юмып кеттилер. Ондан сонъ Якъуп, сонъра эписи эльчилер Оны корьди. Эписинден сонъ исе, вакътындан эвель догъгъан балагъа ошагъан мен де Оны корьдим. Мен эльчилернинъ энъ кичкенесим, эльчи адыны ташымагъа ляйыкъ дегилим, чюнки мен Алланынъ джемиетини къувалай эдим. Энди не олгъан олсам, Алланынъ эйилигинен олдым. Онынъ манъа косьтерген эйилиги бошуна чыкъмады, чюнки мен эльчилернинъ эписинден чокъ чалыштым. Даа догърусы чалышкъаным озюм дегиль, манъа берильген Алланынъ эйилиги чалышты. Не де олса, мен бильдирдимми я да олар бильдиргенлерми, биз эпимиз айны шу хаберни бильдирдик, ве сиз онъа инандынъыз. Месих олюлерден тирильгени акъкъында хабер бильдириле. Айса базыларынъыз не ичюн: «Олюлер тирильмез», — дейсинъиз? Эгер олюлер тирильмесе, Месих де тирильмеген. Сонъ эгер Месих тирильмеген олса, бизим хаберимиз боштыр, сизинъ иманынъыз да бошуна. Бойле алда биз Алла акъкъында ялан айтамыз, чюнки биз: «Алла Месихни тирильтти», — деп шаатлыкъ этип юремиз. Эгер олюлер керчектен де тирильмесе, о вакъыт Алла Месихни де тирильтмеген. Эгер олюлер тирильмесе, о вакъыт Месих де тирильмеген. Эгер Месих тирильмеген олса, сизинъ иманынъыз файдасыздыр ве Алла сизинъ гуналарынъызны даа багъышламады, Месихке инанып козь юмгъанлар да эбедиен гъайып олдылар. Эгер биз ялынъыз бу омюр ичюн Месихке умют багъласакъ, биз энъ аджыныкълы бир алдамыз. Амма Месих керчектен де олюлерден тирильди! О, олюлерден биринджи олып тирильди. Олюм бир адамнен дюньягъа кирди. Олюлернинъ тирилюви де бир инсаннен кельди. Адемге къошулып, эр бир адам оле. Ойле де, Месихке къошулып, эр бир адам тириледжек. Эр ким озь невбетинде тириле: биринджи — Месих, сонъра, О келеджек сонъ, Месихке инангъанлар тириледжек. Бундан сонъ ахыр заман келеджек. О вакъыт Месих эр бир башлыкъны, эр бир акимиетни ве кучьни кучьтен кестиреджек ве Падишалыкъны Алла Бабагъа береджек. Алла бутюн душманларыны Месихнинъ аякълары астына ташлагъандже, Месих падишалыкъ япмакъ керек. Сонъки йыкъыладжакъ душман исе — олюмдир. Алла Месихнинъ аякълары астына бутюн барлыкъны ташлады. Амма «бутюн барлыкъны ташлады» дегенде, белли ки, бутюн барлыкъны Месихке бойсундыргъан Алланы козьде тутмай. Алла эр шейни Месихке бойсундыргъан сонъ, Онъа эр шейни бойсундыргъан Аллагъа Огъул Озю де бойсунаджакъ, ве Алла эр бир шейнинъ башлыгъы олур. Эгер тирилюв олмаса, олюлер ичюн сувгъа батырылып чыкъкъанлар насыл файда беклейлер? Эгер олюлер ич тирильмесе, олар ичюн сувгъа батырылып чыкъмакъ керекми? Не ичюн бизлер эр бир саатте озюмизни беляларгъа огъратамыз? Мен эр кунь олюм панджасы астында олам, амма дин къардашларым, мен Раббимиз Иса Месихнинъ огюнде сизлер ичюн макътанам. Инсанларнынъ тюшюнджесине коре, эгер олюлер тирильмесе, не ичюн мен Эфес шеэринде айван олгъанларнен курештим? Ойле олса, айдынъыз, ашап-ичейик, ярын оледжекмиз де! Амма алданманъыз: «Яман ёлдашлар яхшы адамны бозар». Энди кереги киби, озюнъизни къолгъа алынъыз ве гуна япманъыз! Сизинъ айыбынъызгъа, сизлерден базыларынъыз Алланы бильмейлер. Амма бириси: «Олюлер насыл тириледжек экен? Насыл беденде пейда оладжакъ экенлер?» — дер. Эй, акъылсыз! Сенинъ сачкъан урлугъынъ ольмесе, тирильмейджек. Сен сачкъанда, оладжакъ осюмликни дегиль, тек богъдай я да башкъа бир урлукъны сачасынъ. Алла урлукъкъа Озю истеген беденни бере, эр бир урлукътан башкъа беден ярата. Эр бир беден бир дегиль, амма адамларнынъ бедени башкъа, айванларнынъ башкъа, къушларнынъ башкъа ве балыкъларнынъ да башкъа бедени бар. Коклердеки беденлер ве дюньядаки беденлер бар. Амма коклердеки беденлер дюльберлигининъ дюньядаки беденлер дюльберлигинден фаркъы бар. Кунешнинъ шурети башкъа, айнынъ шурети башкъа, йылдызларнынъ шурети де башкъадыр. Шуретине коре йылдыз йылдыздан фаркъ эте. Олюлернинъ тирилюви де бунъа ошай: чюрюк оладжакъ беден сачыла ве ольмейджек алда тириле. Урьметсизликте сачыла, шуретте тириле; зайыф олып сачыла, къудретли олып тириле. Эти ве къаны олгъан беден сачыла, рухий беден тириле. Эти ве къаны олгъан беден олса, рухий беден де бар. Язылгъанына коре, биринджи адам Адем тири джан олды. Сонъки Адем исе омюр берген рух олды. Биринджи олып, рухий дегиль, эти ве къаны олгъан беден келе. Рухий беден сонъ келе. Биринджи адам ерден, топракъ тозундан пейда олды. Экинджи адам исе коктен кельди. Топракътан яратылгъан биринджи адам насыл олса, башкъа адамлар да ойледир. Коклердеки адам насыл олса, коклердекилер де ойледир. Шимди биз топракътан яратылгъан адамлармыз, келеджекте исе коклердеки адамлар олурмыз. Дин къардашлар, сизлерге шуны айтам: эти ве къаны олгъанлар Алланынъ Падишалыгъыны мирас этип аламаз. Оледжек беден ольмейджек мирасны аламаз. Мына, мен сизлерге бир сыр айтайым: эпимиз ольмемиз, амма эпимиз денъиширмиз. Бир аньде, козь ачып юмгъандже, сонъки боразан вакътында, боразан чалынгъанда, олюлер ольмейджек беденлерде тириледжеклер, биз исе денъишеджекмиз. Чюрюйджек беден чюрюмейджек беденге чевирильмек керек, ве оледжек беден ольмейджек беденге чевирильмек керектир. Бу чюрюйджек беден чюрюмейджек беденге чевирильген сонъ, ве оледжек беден ольмейджек беденге чевирильген сонъ, Языда айтылгъан сёзлер ерине келеджек: Олюм енъильди ве ёкъ олды! Эй, олюм, сенинъ енъгенинъ къайда? Эй, олюм, сен берген азапларынъ къаерде? Олюм азабы — гунадыр. Гунанынъ къувети исе Къанундан келе. Амма Аллагъа шукюр! О, Раббимиз Иса Месихнен бизге гъалебени багъышлады. Шунынъ ичюн, севимли дин къардашларым, къатты ве къавий олунъыз. Раббининъ хызметинде олып, эр вакъыт гъайретнен чалышынъыз ве буны билинъиз: Рабби ёлунда япкъан ишинъиз файдасыз олмаз. Энди азизлер ичюн акъча топланмасына кельсек, сизлер Галатиядаки иманлылар джемиетлерине буюргъанымны япынъыз. Афтанынъ биринджи кунюнде эр биринъиз озь барлыгъына коре бир къысым акъчаны айырып сакъланъыз. Сонъ мен сизге кельгенде, акъча топламагъа керек олмаз. Алдынъызгъа кельгенде, сизлер сайлагъан адамларгъа мектюплер берерим ве бахшышынъызны Ерусалимге ёлларым. Эгер меним бараджагъым да керек олса, мен де оларнен берабер кетерим. Мен бутюн Македонияны доланып чыкъкъан сонъ, сизге бараджагъым. Македонияны доланып чыкъмагъа истейим. Бельки янынъызда бираз вакъыткъа къалырым, я да къышны кечиририм, сонъ сизлерге мени кетеджек ериме озгъармакъ мумкюн олур. Сизлернен аз корюшип кетмеге истемейим. Рабби ёл ачса, янынъызда чокъча къалмагъа умют этем. Берекет Байрамына къадар мен Эфес шеэринде къаладжагъым. Манъа къаршы чыкъкъанлар чокъ олса да, о ерде буюк ве гъайретли хызмет ичюн манъа кенъ бир къапу ачылды. Эгер Тимотей алдынъызгъа кельсе, о, аранъызда ич бир шейден къоркъмайып яшагъанына дикъкъат этинъиз. О, мен киби, Раббининъ хызметинде булуна. Кимсе онъа юкъарыдан бакъмасын. О, манъа кельсин деп, оны аманлыкънен озгъарынъыз; мен оны дин къардашларнен берабер беклейим. Дин къардашымыз Аполлоскъа, озь достларынен берабер сизге кельмеге ялвардым, амма шимди бармагъа ич истеги ёкъ. Къолай бир вакъыт тапса келеджек. Юкъламанъыз, иманда къатты турунъыз, джесюр ве кучьлю олунъыз. Бутюн ишлеринъизни севгинен беджеринъиз. Дин къардашлар, Стефанаснынъ эвдекилерини билесинъиз: Ахаяда биринджи иман эткенлер олар эди, озьлери азизлерге хызмет этювге берильдилер. Энди сизлерге ялварам: бойле адамларгъа, оларнынъ ярдымджыларына ве чокъ чалышкъан эр бир инсангъа бойсунынъыз. Стефанас, Фортунат ве Ахаикнинъ кельгенине къувандым; сизинъ еринъизге олар меним янымда эдилер. Олар эм мени, эм сизни юреклендирдилер. Бойле адамларны урьмет этинъиз. Кучюк Асиядаки иманлылар джемиетлери сизлерге селям ёллайлар. Акиланен Приска ве оларнынъ эвинде топлангъан джемиет Раббиден сизлерге чокъ селямлар ёллайлар. Бутюн дин къардашлар сизлерге селям ёллайлар. Азиз опюшнен селямлашынъыз. Мен, Павел, озь къолумнен бу селямны язам. Ким Раббини севмесе, онъа лянет олсун! Марана та — я Рабби, кель! Рабби Исанынъ эйилиги сизлернен олсун! Иса Месихнен мен эпинъизни севем! Павел (Алланынъ истегинен Иса Месихнинъ эльчиси) ве дин къардаш Тимотей — Коринт шеэриндеки Алланынъ иманлылар джемиетине ве Ахаянынъ этрафларында яшагъан эписи азизлерге: Алла Бабамыз ве Рабби Иса Месих сизге эйилик ве тынчлыкъ-аманлыкъ берсин! Аллагъа, Раббимиз Иса Месихнинъ Бабасына, шукюрлер олсун! О — мераметли Баба, эр тюрлю ярдым берген Алладыр. О, бизни чешит тюрлю беляларымызда юреклендире. Сонъ биз де, Алладан ярдым алып, эр тюрлю беляларгъа огърагъан адамларны юреклендире билемиз. Месих ичюн азапларымыз не къадар чокълашкъан олса, Месих бизни о къадар чокъ юреклендире. Бизим беляларгъа огърагъанларымыз сизни юреклендирсин ве къуртулышкъа догърултсын. Биз юрек алгъанларымыз да сизни юреклендирсин, азапларымызгъа къошулгъанынъызда, сизге сабырлы олмагъа ярдым берсин. Сизлерге олгъан ишанчымыз къавий, чюнки азапларымызгъа къошулгъанынъыз киби, бизнен берабер гонъюль аладжагъынъызны билемиз. Дин къардашлар, Кучюк Асияда башымызгъа кельген беляны бильгенинъизни истеймиз. Биз пек азапландыкъ, такъаттан кесильдик, сагъ къалмагъа умютимизни биле джойдыкъ. Биз ичюн олюм джезасы азыр олгъаны акъкъында тюшюне эдик. Онынъ ичюн биз озюмизге дегиль, олюлерни тирильткен Аллагъа умют багъладыкъ. О, бизни буюк олюм телюкесинден къуртарды ве даа къуртараджакъ. О бизни кене къуртараджакъ, деп Онъа ишанамыз. Сизлер де биз ичюн дува окъусанъыз, ярдым этерсиз, ве о вакъыт чокъ адамнынъ ярдым сорагъаны себебинден Алла бизге эйилик косьтереджек ве чокъ адам Онъа шукюр этеджек. Биз шунен гъурурланамыз, темиз виджданымыз да тасдыкълай ки, биз ачыкъ юрекнен ве Алладан кельген темизликнен яшай эдик, бу дюньяда ве айрыджа сизлернен олгъанымызда, инсаний акъылнен дегиль, лякин Алланынъ эйилигинен арекет эте эдик. Сизлерге язгъанымызнынъ эписини окъуп анълап олурсыз, ве умют этем ки, сизлер бизни бутюнлей анъларсынъыз. Сизлер энди, азчыкъ олса да, бизни анълайсынъыз: Иса Раббимизнинъ кунюнде биз сизинъ акъкъынъызда, сиз исе бизим акъкъымызда гъурурланырсынъыз. Бу ишанчнен, сиз экинджи кере эйилик алынъыз деп, мен башта сизге кельмеге ниетлене эдим. Сизден сонъ Македониягъа кечмеге ве Македониядан кене сизге къайтмагъа истей эдим. О вакъыт сизлер бизни Еудиеге ёллар эдинъиз. Шуны япмагъа ниетленип, мен эвельден эр шейни яхшы тюшюндим. Чюнки мен бир къараргъа кельгенимде, буны озь истегимнен япмайым. Де «япарым», де «япмам», деп арекет этмейим. Ишанчлы Алланынъ огюнде ант этем: сизлерге айтылгъан бизим сёзюмиз де «эбет», де «ёкъ» дегильдир. Алланынъ Огълу Иса Месих де «эбет», де «ёкъ» демей эди. Онынъ акъкъында сизге мен, Силуан ве Тимотей бильдиргенимизге коре, Онда тек «эбет» бар. Алла не къадар сёз берген олса, Месих эбет-эбет эр бир шейни ерине кетирди. Шунынъ ичюн биз Аллагъа шукюр этип, Месихнинъ Адынен «Амин» деймиз. Бизни сайлагъан, сизинъ ве бизим Месихке олгъан иманымызны къавийлештирген — Алла Озюдир. О, устюмизге Озь тамгъасыны къойды ве юреклеримизге Озь Рухуны, бизге бериледжек байлыгъынынъ биринджи къысмыны киби, ёллады. Алланы шаат олмагъа чагъырам: сизлерге даа зияде дерт ве азап кетирмеге истемейип, Коринтке кельмедим. Сизлерге иманда насыл яшамакъ кереклиги акъкъында айтмагъа истемеймиз. Лякин сизнен берабер чалышамыз ве къуванамыз, чюнки иманынъыз къавийдир. Иш шунда ки, сизлерни кене раатсызламамакъ ичюн, мен сизге бир даа бармамагъа къараргъа кельдим. Эгер мен сизлерни ынджытсам, мени ким къувандыраджакъ? Тек сиз, мен ынджыткъан адамлар, мени къувандырып олурсыз! Айны бу акъта мен сизлерге яздым ве янынъызгъа кельгенимде мени къувандыраджакъ адамлар ичюн къайгъы корьмеге истемедим. Мен сизлерге ишана эдим, ве сиз меннен берабер къуванаджакъсынъыз, деп эмин эдим. Мен терен къайгъы ве юрек аджджысынен, эм де токътамагъан козьяшларнен яздым. Лякин сизлерни ынджытмагъа ниетленмей эдим, сизлерге олгъан буюк севгимни биледжегинъизни истей эдим. Зияде арттырмайып айтам: ынджыткъан адам тек мени дегиль, эпинъизни де ынджытты. Шу адамгъа чокъусынынъ тарафындан берильген джеза етер. Шунынъ ичюн бу адамны энди къарарсыз къайгъы гъайып этмесин деп, оны багъышланъыз ве онъа юрек беринъиз. Сизге ялварам, онъа олгъан севгинъизни арекетлеринъизнен косьтеринъиз. Мектюпни язгъанда, сизни сынамагъа ве сизлер эр шейни динълейджегинъизни бильмеге истей эдим. Эгер сиз бир адамны багъышласанъыз, оны мен де багъышларым. Мен кимни багъышлагъан олсам, оны сизлер ичюн Месихнинъ огюнде багъышладым. Ёкъса Шейтан бизни алдатаджакъ. Биз онынъ ниетлерини яхшы билемиз. Троас шеэрине кельгенимде, анда Рабби манъа Месихнинъ Къуванчлы Хаберини даркъатмагъа ёл ачты, лякин о ерде дин къардашым Титни тапмайып, рухум раат олмады. Шунынъ ичюн о ердекилернен сагълыкълашып, Македониягъа кеттим. Аллагъа шукюрлер олсун! О, бизни эр вакъыт Месихнинъ тантаналы юрюшинде алып бараята ве эр ерде бизим ярдымымызнен Озь акъкъындаки бильгини, хош къокъуны киби, даркъата. Базы адамлар къуртулышкъа, башкъалары олюмге кетелер, биз исе оларнынъ арасында Месихнинъ Аллагъа бахшышы оларакъ кетирильген хош къокъусы оламыз. Базылар ичюн биз — олюм сасыгъы, башкъалары ичюн исе — яшайыш берген къокъу. Ойле хызметни даа ким япа биле?! Чокъусы Алланынъ Сёзюни озь файдасы ичюн илян этселер де, биз исе Алланынъ тарафындан ёлланылып ве Месихнен олып, Алланынъ огюнде саф юрекнен лаф этемиз. Биз ким олгъанымыз акъкъында сизлерге айтмагъа кереги ёкъ. Сизлерге кельгенлерден базылары озьлерини макътагъан мектюплерни кетирелер, базылары исе ойле мектюплерни сизлерден алалар. Бизге исе ойле мектюплер керекмей. Бизни макътагъан мектюбимиз — сизлерсинъиз. Бу мектюп бизим юрегимизге язылгъан, ве оны бутюн адамлар таный ве окъуй. Ачыкътан корюнип тура ки, сизлер — бизим хызметимиз аркъалы язылгъан Месихнинъ мектюбисинъиз. Бу мектюп къалемнен дегиль, Тири Алланынъ Рухунен язылгъан, тегиз ташларда дегиль, адамларнынъ юреклеринде язылгъандыр. Биз бунъа Месихнинъ ярдымынен Алланынъ огюнде ишанамыз. Бизим озюмизде ич бир шейге къабилиетимиз ёкъ, бу шей бизден чыкъмай. Бизим къабилиетимиз — Алладандыр. О, бизге янъы васиетнинъ хызметчилери олмагъа къабилиетини берди. Бу васиет язылгъан къанунларгъа дегиль, лякин Алланынъ Рухуна таяна, чюнки язылгъан къанунлар адамларны олюмге алып келе, Рух исе омюр багъышлай. Ташларда язылгъан Къанун адамларгъа олюм кетирсе де, онынъ хызмети ойле бир шуретнен башлангъан эди ки, атта Исраиль халкъы Мусанынъ шурет сачып (чокъ вакъыт олмаса да) тургъан юзюне бакъып оламай эдилер. Рухнынъ хызмети исе даа шуретли олур! Гунакярларны къабаатлагъан хызмет шуретли олса да, гунакярларны акълайджакъ хызмет ондан даа чокъ шуретлидир! Шуретли сайылгъан шейнинъ шурети ёкъ олды, чюнки ондан даа шуретли олгъаны пейда олды. Вакътынджа олгъан шей шуретнен кельген, лякин эбедий булунаджакъ шей даа шуретли олур! Ойле умютнен биз ачыкъ-айдын арекет этемиз, Мусанынъ япкъаныны япмаймыз. Исраиль халкъы шуретнинъ сёнгенини корьмесин деп, Муса озь бетини орьтюнен къапата эди де. Лякин оларнынъ акъыллары кёр олды, ве Эски Васиетни окъугъан вакъытта о орьтю бугуньге къадар акъылларыны къапатып тура, чюнки орьтюни тек Месих алып четке ташламакъ мумкюн. Шимдигедже, Мусанынъ китабыны окъугъан вакъытта орьтю оларнынъ юреклерини къапатып тура. Амма бирев Раббиге айлангъанда, бу орьтю ачыла. Рабби — Рухтыр. Раббининъ Руху къайда олса, о ерде азатлыкъ бар. Биз эпимиз ачыкъ бетнен Раббининъ шуретине бакъамыз, оны, кузьгю киби, косьтеремиз ве шуретимизни чокълаштырып, Раббининъ Рухунен Онъа ошап денъишемиз. Бойлеликнен, Алланынъ мераметинен бойле хызметте булунып, рухтан тюшмеймиз. Амма адамларнынъ гизли ве айып ишлерини ред этип, шимди айнеджиликнен арекет этмеймиз, Алланынъ Сёзюни бозмаймыз. Биз акъикъатны ачыкъ-айдын этемиз ве Алланынъ огюнде эр бир адамнынъ виджданына бизге къыймет кесмеге ёл беремиз. Эгер Къуванчлы Хаберимиз анълашылмаса, о, тек олюмге кетеяткъанлар ичюн анълашылмаз, чюнки имансызларнынъ акъылларындан Хаберни анъламагъа къабилиетини бу дюньянынъ алласы хырсызлады, ве олар Месихнинъ шурети акъкъында Къуванчлы Хабернинъ ярыгъыны корип оламайлар. Месих исе — Алланынъ къыяфетидир, ве биз озюмиз акъкъында дегиль, Иса Месих Рабби олгъаны акъкъында хабер этемиз, озюмиз исе Иса ичюн сизинъ къулларынъыз оламыз. Къаранлыкътан ярыкъ янсын деп, буюргъан Алла бизим юреклеримизни де ярыкълатты, бизге Иса Месихнинъ юзюнде янып тургъан Озюнинъ шуретини бильдирип косьтерди. Бу къыйметли ярыкъны биз озь къуветсиз беденлеримизде, балчыкъ савутларда киби, алып юремиз, чюнки аджайип къудретимиз бизден дегиль, лякин Алладан келе. Эр тарафтан бизге белялар келе, амма олар бизни ерге басмады. Ёлумызны шашыргъан киби олдыкъ, амма умют джоймадыкъ. Бизни къувалайлар, амма Алла бизни къалдырмай. Адамлар бизни ерге йыкътыра, амма биз ольмеймиз. Иса беденлеримизде яшасын деп, биз эр вакъыт Исаны олюмге алып кетирген азапларны озь беденлеримизде чекемиз, бизим оледжек беденимизде Исанынъ омюри ачылсын деп, биз эр вакъыт Иса ичюн озюмизни тири алда олюмге беремиз, ве бойлеликнен, бизде олюм, сизде исе омюр арекет эте. «Мен инандым, шунынъ ичюн лаф этмеге башладым», — деп язылгъаны киби, биз айны шу иманнынъ рухуны алдыкъ ве инандыкъ, шунынъ ичюн де лаф этмеге башладыкъ. Билемиз ки, Рабби Исаны тирильткен Алла бизни де Исанен берабер тирильтеджек ве сизлернен берабер Озь янына къояджакъ. Буларнынъ эписи — сизлер ичюндир, Алланынъ эйилиги даа чокъ адамларгъа кечсин ве Онынъ шурети ичюн айтылгъан шукюрлер даа артсын. Шунынъ ичюн биз рухтан тюшмеймиз. Корюнген беденимиз къартайса да, ички рухумыз кунь-куньден къуветлене. Кечиджи ве уфакъ азапларымыз бизге бутюн боллукънен эбедий ве буюк шурет кетиреджек. Биз козьге корюнген шейлерге дегиль, козьге корюнмеген шейлерге тикленип бакъамыз, чюнки корюнген шей кечиджи, корюнмеген исе эбедийдир. Биз билемиз ки, бу дюньядаки эвимиз, биз яшагъан чадырымыз йыкъылгъан сонъ, Алла бизге коклерде эбедий бир эв, къолнен япылмагъан эвни береджек. Шунынъ ичюн биз коктеки эвимизге кирмеге истеп, ах чекемиз. О вакъыт коклердеки эвге кирип, биз эвсиз олмамыз. Дюньядаки эвде олгъанымызда, агъырлыкъ астында агълаймыз. Бу эвден чыкъмагъа истемеймиз, лякин коктеки беденге кийинмеге, эбедий яшайыш оледжек шейни енъеджегини истеймиз. Шу макъсатнен Алла бизни яратты ве, бериледжек байлыкънынъ биринджи къысмы киби, бизге Озь Рухуны берди. Шунынъ ичюн биз эр вакъыт эмин оламыз ве буны билемиз: бу беденде яшагъанымызда, биз Раббиден узакъта къаламыз ве козь корьген шейлерге таянмаймыз, лякин иманнен яшаймыз. Эбет, биз джесюрмиз, беденимизден чыкъмагъа ве Раббининъ янына кочьмеге истер эдик, амма я бу дюньядаки беденде олсакъ да, я ондан тыш олсакъ да, Раббини къувандырмагъа чокъ тырышамыз. Эпимиз Месихнинъ суд тахты огюнде тураджакъмыз ве беденде яшагъан вакъытта япкъан яхшы я да яман ишлеримизге коре акъкъымызны аладжакъмыз. Раббиден къоркъмакъ не олгъаныны билип, биз Ондан къоркъмагъа башкъа адамларны да огретемиз. Алла бизим не олгъанымызны яхшы биле. Мен ишанам ки, сизинъ виджданынъызда сиз де бизни билесинъиз. Биз сизлерге озюмизни ким олгъанымызны кене косьтермеге тырышмаймыз, амма сизлерге бизнен макътанмагъа ёл ачамыз. О вакъыт ичинде олгъан шейлерни гизлеген, лякин къыяфетинен макътангъан адамларгъа джевап берип олурсыз. Биз акъылдан азгъан киби корюнсек, бу, Алла ичюндир. Акъыллы лафлар этсек, бу, сизлер ичюндир. Бизге Месихнинъ севгиси башлыкъ эте, ве биз бойле тюшюнемиз: эгер бир адам бутюн адамлар ичюн ольген олса, булар эписи ольгенлер. Месих эписи ичюн ольди, ве энди яшагъан адамлар озьлери ичюн дегиль, амма оларнынъ файдасына ольген ве тирильген Месих ичюн яшасынлар. Онынъ ичюн биз энди ич кимсеге адам ольчюсинен къыймет кесип оламаймыз. Эвельден Месихке де адам ольчюсинен къыймет кескен олсакъ да, шимди бойле къыймет кесмеймиз. Демек, Месихке инангъан адам — янъы яратылгъан инсандыр. Эски олгъаны ёкъ олды, энди янъы олгъаны пейда олды. Эр шей Алладандыр. О, Месихнинъ ярдымынен бизни Озюнен барыштырды ве бизге барышыкъ хызметини берди. Эбет, адамларнынъ гуналарыны эсапкъа алмайып, Алла дюньяны Озюнен Месихнинъ ярдымынен барыштырды ве бизге барышыкъ хаберини даркъатмагъа буюрды. Бойлеликнен, биз — Месихнинъ эльчилеримиз, бизим ярдымымызнен адамларны Алла чагъыра. Месихнинъ Адындан ялварамыз: Алланен барышынъыз! Месихнинъ ярдымынен Алланынъ огюнде инсафлы сайылайыкъ деп, Алла гуна бильмеген Месихни гуналарымыз ичюн къурбан оларакъ кетирди. Алланынъ ишдешлери олып, сизге Онынъ эйилигини бошуна къабул этмемеге ялварамыз. Чюнки Алла шойле дей: «Келишикли вакъытта сени эшиттим, о куню санъа ярдым бердим, сени къуртардым». Мына энди келишикли вакъыт кельди! Мына энди къуртулыш куню кельди! Ич кимсе хызметимизни яманламасын деп, биз бир кимсенинъ джаныны агъырткъан ич бир шейни япмамагъа тырышамыз ве эр бир алда Алланынъ хызметчилери олгъанымызны косьтеремиз: беляларда, хор-факъыр олгъанымызда, къыйын вакъытта чокъ сабыр этемиз, котек ашагъанымызда, зынджырларда отургъанымызда, бизге къаршы чыкъкъанларгъа котерильгенимизде, агъыр иш эткенимизде, юкъусыз олгъанымызда, аштан-сувдан вазгечкенимизде, хызмет этемиз. Биз анълавнен темиз яшайыш кечиремиз, чокъ сабыр этемиз, эйилик япамыз, Мукъаддес Рухкъа ишанамыз, саф юрекнен севемиз, догърусыны айтамыз, Алланынъ къудретине таянамыз, къолларымыздаки силя — бизим догърулыгъымыз. Бизни урьмет ве масхара этелер, яманлайлар ве макътайлар. Бизни яланджы деп саялар, амма биз догърусыны айтамыз. Биз белли дегильмиз, амма бизни таныйлар. Бизни ольген деп саялар, амма мына, биз тиримиз. Бизни джезалайлар, амма биз ольмеймиз. Бизни ынджыталар, амма биз эр вакъыт къуванамыз. Озюмиз фукъаремиз, амма чокъ адамларны бай этемиз. Ич бир шейимиз ёкъ, амма эр шей бизимкидир. Эй, коринтлилер, сизлернен ачыкъ-айдын лаф этемиз, сизни бутюн юрекнен севемиз. Биз сизлерге юреклеримизни ачтыкъ, сиз исе юреклеринъизни къапалы тутасыз. Балаларыма киби айтам: биз сизлерни севгенимиз ичюн, сизлер де бизге юреклеринъизни кенъдже ачынъыз. Имансызларнен берабер бир боюндырыкъ тюбюне кирменъиз. Инсафлыкънен къанунсызлыкъ арасында насыл алякъа бар? Ярыкънен къаранлыкъ арасында насыл бирлик олмакъ мумкюн? Месихнен Белиар арасында насыл разылыкъ ола биле? Иманлынен имансыз арасында насыл бирлик олмакъ мумкюн? Алланынъ Сарайынен путлар арасында насыл алякъа бар? Сизлер исе — Тири Алланынъ Сарайысынъыз. Алла бойле деди: — Мен сизинъ ичинъизде яшайджагъым, аранъызда юреджегим, сизинъ Алланъыз оладжагъым, сиз исе Меним халкъым оладжакъсынъыз. Шунынъ ичюн оларнынъ арасындан чыкъынъыз, олардан айрылып кетинъиз, — дей Рабби. — Арам шейлерге токъунманъыз. О вакъыт Мен сизлерни къабул этерим, сизлерге Баба олурым. Сизлер Меним огъул ве къызларым олурсыз, — дей Къудретли Рабби. Севимли дин къардашларым, Алладан бойле буюк сёзлерни алгъан сонъ, беденимизни ве рухумызны арам эткен эр бир шейден озюмизни темизлейик, Алладан къоркъып, бутюнлей азиз олайыкъ. Бизлерге юреклеринъизни ачынъыз. Биз ич кимсенинъ джаныны агъыртмадыкъ, ич кимсеге зарар кетирмедик, ич кимсени алдатмадыкъ. Буны айткъанда, сизлерни къабаатламагъа истемейим. Эвель айткъаным киби, сизлер бизим юрегимиздесиз, ве биз сизнен берабер эм яшамагъа, эм ольмеге азырмыз. Сизлерге чокъ ишанам, сизлернен чокъ макътанам. Беляларымыз не къадар чокъ олса да, меним юрегим теселлиге толып таша, къуванчым да пек буюк. Македониягъа кельгенде, беденимизге ич бир раатлыкъ тапмай эдик, чюнки эр тарафтан сыкъыла эдик: тышарыда къавгъалар, юректе къоркъулар бар эди. Амма алчакъгонъюллилерни юреклендирген Алла янымызгъа Титни ёллап, бизим гонълюмизни алды. Биз тек Титнинъ кельгенине дегиль, оны юреклендиргенинъиз акъкъында эшиткенине де къувандыкъ. Тит бизге сизинъ мени насыл сагъынгъанынъыз, къасевет эткенинъиз, косьтерген гъайретинъиз акъкъында хабер эткен сонъ, мен даа зияде севиндим. Шу себептен, эгер мектюбимнен сизинъ джанынъызны агъырткъан олсам, шимди пешман этмейим. Лякин башта мен пешман эттим, чюнки корем ки, къыскъа бир вакъыт ичинде о мектюп джанынъызны агъырткъан эди. Энди исе мен къуванам, лякин джанынъыз агъыргъанына дегиль, бу джан агърысы сизлерни тёвбеге кетиргенине къуванам. Бу шей Алланынъ истегине коре олды, шунынъ ичюн бизден ич бир зарар корьмединъиз. Алланынъ истегине коре олгъан джан агърысы адамларны тёвбеге кетире, къуртулыш тапмагъа имкян бере. Дюньядаки шейлер акъкъында къасевет исе тек олюмни кетире. Бакъынъыз, Алланынъ истегине коре джан агърысы себебинден сизлерде озюнъизни акъламакъ ичюн насыл гъайрет пейда олды, насыл гъазап, къоркъу, корюшмек арзусы, къабаатлыны джезаламакъ истеги пейда олды! Буларнынъ эписинен озюнъиз темиз олгъанынъызны косьтердинъиз. Эр алда, мен сизлерге мектюп язгъанда, къабаатлыны мейдангъа чыкъармагъа я да къабаатлангъанны къорчаламагъа ниетим ёкъ эди. Лякин Алланынъ огюнде сизлер бизге насыл садыкъ олгъанынъызны косьтермеге истей эдим. Бойлеликнен, биз юрек алдыкъ. Юрек алгъанымыздан гъайры, бизни даа зияде Титнинъ къуванчы севиндирди, чюнки эпинъиз онынъ рухуны пек котердинъиз. Мен онынъ алдында сизлерни макътагъан эдим ве энди бундан утанмадым. Сизлерге эр шейде догърусыны айткъанымыз киби, Титнинъ огюнде макътангъанымыз да акъикъат олып чыкъты. Эпинъиз оны динълегенинъизни, насыл къоркъунен ве титревнен къабул эткенинъизни акълында туткъанда, Титнинъ сизлерге олгъан севгиси даа арта. Эр бир шейде сизлерге ишанып бильгеним ичюн къуванам. Шимди, дин къардашларымыз, сизлерге Македониядаки иманлыларнынъ джемиетлерине Алла берген эйилик акъкъында бильдирмеге истеймиз. Олар агъыр сынавлардан кечкен олсалар да, буюк къуванчкъа толып ташалар, терен фукъареликте олсалар да, буюк бахшышларны бермеге истегини косьтерелер. Олар озь истеклеринен къолларындан кельгени къадар, атта имкянларындан да зияде ярдым эткенлерине мен шаатым. Олар бизден Алланынъ азиз халкъына ярдым бермеге чокъ ялварып сорадылар. Олар биз ишангъанымыздан зияде яптылар ве озьлерини башта Раббиге, сонъ, Алланынъ истегинен, бизге багъышладылар. Шунынъ ичюн сизинъ аранъызда бу яхшы ишни битирмеге биз Титке риджа эттик, чюнки о озю оны башлагъан эди. Сизлер эр шейде бай оласынъыз — эм иманда, эм лафкъа усталыкъта, эм бильгиде, эм эр тюрлю гъайретте, эм де бизни севгенинъизде. Бу хайырлы иште де устюн олунъыз. Буны япмагъа сизге буюрмайым, лякин башкъаларнынъ гъайрети ярдымынен севгинъизнинъ акъикъийлигини сынайым. Сизлер Раббимиз Иса Месихнинъ эйилигини билесиз: О, зенгин олса да, сизлер ичюн фукъаре олды, ве шунынъ ичюн сиз онынъ фукъарелиги ярдымынен зенгин олдынъыз. Бу акъта меним фикирим бойле, ве мен айткъан ишни битирсенъиз, сизге файда олур. Кечкен йылы сиз биринджи олып, бу ишни башладынъыз, бундан гъайры биринджи олып оны япмагъа истединъиз. Энди бу ишни битиринъиз. Бойле этип, буюк истегинъизнен къолунъыздан кельгенине коре беджеринъиз. Эгер керчектен ярдым этмеге истесенъиз, бахшышы къабул этильсин деп, эр бир адам озь бахшышыны къолунда олгъанына коре берсин. Башкъаларына енгиллик, сизлерге исе агъырлыкъ тюшеджеги керекмей, эр шей тенъ олсун. Шимди сизлердеки боллукъ оларнынъ къытлыгъыны толдурсын, башкъа вакъытта олардаки боллукъ сизинъ къытлыгъынъызны толдурыр. Бойлеликнен, эр шей тенъ олур. Язылгъаны киби: «Эм чокъ джыйгъан союнда арткъач ёкъ эди, эм аз джыйгъан союнда да эксиклиги олмады». Сизлер ичюн Титнинъ юрегине бойле гъайретни берген Аллагъа шукюр олсун! Мен онъа риджа эткен олсам да, о озь истегинен ве буюк гъайретнен сизинъ янынъызгъа кетти. Онен берабер бир дин къардашымызны да ёлладыкъ. Оны Къуванчлы Хаберни даркъаткъаны ичюн бутюн иманлыларнынъ джемиетлеринде макътайлар. Бундан гъайры, иманлылар джемиетлери озьлери оны сайладылар. О, бу хайырлы иште бизге ярдым эте. Раббини шуретлемек ичюн, биз бирликте бу ишни озь истегимизнен япамыз ве, бизге ишанып берильген бу бахшышларнен не япкъанымызда ич кимсе бизни къабаатламасын деп, мукъайт оламыз. Биз тек Раббининъ огюнде дегиль, адамларнынъ огюнде де догъру ишлер япмагъа арекет этемиз. Оларнен берабер биз даа бир къардашымызны ёлладыкъ. О, чокъ кере тюрлю алларда сыналды ве гъайретини косьтерди. Шимди онынъ гъайрети даа зияде, чюнки сизлерге пек буюк ишанчы бар. Тит акъкъында айткъанда, о меним достум ве сизинъ аранъызда чалышкъан ишдешим. Башкъа къардашларымыз — иманлылар джемиетлерининъ эльчилери ве Месихнинъ шуретидир. Шунынъ ичюн, джемиетлер огюнде севгинъизни ве сизни макътагъанымызны керчек олгъаныны косьтеринъиз. Азизлерге ярдым этмек акъкъында сизлерге язмакъ мен ичюн арткъачтыр. Ярдым этмеге истегинъизни билем, шунынъ ичюн македониялылар огюнде сизлернен макътанып юрем ве Ахаяда яшагъанлар былтырдан берли ярдым этмеге азыр олгъаныны айтам. Сизинъ гъайретинъиз себебинден чокъусы арекетке кельди. Энди сизинъ акъкъынъызда макътавым бошуна чыкъмасын ве, мен айткъаным киби, сиз азыр олунъыз деп, агъа-къардашларны ёллайым. Эгер македониялылар меннен берабер барып, сизлерни азыр олмагъан алда корьселер, биз масхара олурмыз. Сизлер исе бу иште даа бетер масхара олурсыз. Шунынъ ичюн мен агъа-къардашларгъа, олар сизлерге эвельден барсынлар деп, риджа этмек къарарына кельдим. О вакъыт сизинъ сёз берген бахшышларынъыз эвельден азыр олур, ве бахшышынъыз зорнен берильген бахшыш дегиль, керчектен де бахшыш олур. Шуны унутманъыз: къызгъанып сачкъан аз джыяр, бол сачкъан исе бол берекет джыя. Эр ким зорланып я да меджбур олып дегиль, юрегинде ниет эткенини берсин. Алла къуванчнен берген адамларны севе. Алланынъ сизлерге эр бир эйи шейни бермеге кучю бар. О вакъыт сизлерде эр вакъыт эр керек шей олур, ве сиз эр тюрлю хайырлы ишке азыр олурсынъыз. Язылгъаны киби, къолуны ачып, ёкъсулларгъа берген адамнынъ инсафлыгъы эбедий олур. Сачыджыгъа урлукъ ве ашагъангъа отьмек береяткъан Алла сизинъ сачкъанынъызны бол япаджакъ, инсафлыкъ берекетинъизни де чокълаштыраджакъ. О вакъыт сизлер бай олып, эр шейни боллукънен береджексинъиз, адамлар исе бизден бахшышынъызны къабул этип, Аллагъа шукюрлер айтаджакъ. Сизинъ хызметинъиз фукъаре азизлерге ярдым эте, бундан да гъайры чокъ адамларгъа Аллагъа чокътан-чокъ шукюр этмеге себеп ола. Бу хызметинъизни корип, олар Месихнинъ Къуванчлы Хаберине бойсунгъанынъыз ичюн ве башкъаларгъа берильген бол бахшышларынъыз ичюн Алланы шуретлейджек, сизлер ичюн дува окъуйджакъ ве, Алла сизге арткъач эйилик бергенине къуванып, сизлерге юрекнен бериледжеклер. Анълатылмаз бахшышы ичюн Аллагъа шукюр! Мен, Павел, сизинъ аранъызда юваш, сизден узакъта исе джесюр олып, шимди сизлерге Месихнинъ алчакъгонъюллиги ве йымшакълыгъынен мураджаат этем. Базы адамлар, биз озь истеклеримизге коре яшаймыз, деп саялар. Сизге бараджакъ вакъытта мен оларнен джесюр ве къатты сёзлернен лаф этмеге ниетленем. Лякин сизден ялварып сорайым, буны япмагъа мени меджбур этменъиз! Биз бу дюньяда яшасакъ да, дюньяда дженк эткенлери киби дженк этмеймиз. Биз бу дюньянынъ къуветлеринен дегиль, Алланынъ къуветлеринен дженк этемиз. Алланынъ къувети къавий къалелерни йыкъып ола, ве онынъ ярдымынен биз эр бир фикирни ве Алланынъ бильгисине къаршы баш котерген эр бир къопайлыкъны ёкъ этемиз, эр бир ниетни эсирге аламыз ве Месихке бойсундырамыз. Сизлер Месихке бутюнлей берильген сонъ, биз эр бир исьянджыны джезаламагъа азыр олурмыз. Сизлер тек корюнген шейлерге бакъасынъыз. Эгер бир адам озюни Месихке инангъан адам деп сайса, о, шуны акълында тутсун: о, Месихнинъ тарафдары насыл олса, бизлер де Месихнинъ тарафдары оламыз. Рабби бизге сизинъ иманынъызны ёкъ этмеге дегиль, оны къавийлештирмеге акъкъыны берди. Мен бунынъ акъкъында не къадар чокъ макътансам да, масхара олмам. Мектюплеримнен сизлерни къоркъутмагъа истемейим. Базылары: «О, мектюплеринде серт ве кучьлю, амма озю къуветсиз ве сёзге уста дегиль», — дейлер. Бойле айткъанлар шуны бильсинлер ки, биз узакъта, мектюплеримизде насыл олсакъ, янынъызгъа кельгенде де ойле олурмыз. Базылары озьлерини макътайлар, биз оларнен берабер турмагъа я да озюмизни оларнен ольчештирмеге ич истемеймиз! Олар акъылсыз олып, озьлери озьлерине къыймет кеселер, озьлеринен тенъештирелер. Амма биз къарарсыз макътанмайджакъмыз. Алла бельгилеген къарар ичинде макътанаджакъмыз. Аранъыздаки хызметимиз — онынъ къысмыдыр. Биз янынъызгъа бармагъанлар киби дегильмиз. Биз озюмиз сизге Месих акъкъында Къуванчлы Хаберни алып кетирдик. Биз къарарсыз макътанмаймыз, башкъаларнынъ ишинен де макътанмаймыз. Амма умют этемиз ки, иманынъыз къатты олгъан сайын, аранъыздаки хызметимиз де, бизге берильген къарардан чыкъмайып, даа зияде артаджакъ. О вакъыт сизлерден узакъ ерлерде де Къуванчлы Хаберни даркъатаджакъмыз ве, базылары эткени киби, башкъалары япкъан хызметинен макътанмайджакъмыз. Макътангъан адам Раббинен макътансын. Озюни макътагъан дегиль, Рабби макътагъан адам урьметке ляйыкътыр. Умют этем ки, сиз бир къач акъылсыз сёзлериме сабыр этерсиз! Бираз сабыр этинъиз. Мен сизлер акъкъынъызда Алла киби къасевет этем, чюнки мен сизлерни Месихке, бир акъайгъа киби, нишанладым ве сизни Онъа темиз къыз оларакъ бермеге истейим. Амма къоркъам ки, йылан айнеджиликнен Аваны алдаткъаны киби, сизинъ фикирлеринъиз де бозулып, Месихнинъ артындан адийликнен ве темизликнен юрмектен вазгечеджексинъиз. Адамлар сизге келип, Иса акъкъында башкъа шейлерни, биз сизге бильдирмеген шейлерни икяе эткенде, я да сизлер алгъан Рухтан башкъа бир рухны алгъанда, я да къабул эткен Къуванчлы Хаберден башкъа бир хаберни эшиткенде, сиз шуны, яхшы шейни киби, къабул этесинъиз! Мен ойле «буюк эльчилер»ден ич бир шейде къалмайым, деп тюшюнем. Мен сёзге уста олмасам да, бильгиде джаиль дегилим. Буны биз сизлерге эр тарафтан ачыкъ косьтердик. Алланынъ Къуванчлы Хаберини сизлерге бедава огреткенимде, сизлерни юксельтмек ичюн озюмни алчакълаштыргъанымда, бельки мен гуна япкъандырым? Сизлерге хызмет этмек ичюн, башкъа иманлыларнынъ джемиетлеринден акъча ярдымыны ала эдим. Аранъызда олып, мухтадж олгъанымда да, ич кимсеге юк олмадым. Манъа керекли эр шейни Македониядан кельген дин къардашлар бердилер. Ич бир шейде сизлерге юк олмамагъа тырыша эдим ве даа тырышырым. Озюмдеки Месихнинъ акъикъаты иле айтам: Ахая мемлекетинде ич кимсе бу макътавны менден тутып аламаз. Не ичюн ойле япам? Сизлерни севмегенимденми? Алла биле ки, мен сизни севем! Лякин бизнен бир олгъанына макътанмагъа ёл къыдыргъан адамларгъа имкян бермемек ичюн, мен не япкъан олсам, шуны келеджекте де япаджагъым. Бойле адамлар — яланджы эльчилер, алдатыджы хызметчилер, озьлерине Месих эльчилери деп, яландан косьтерелер. Бунынъ шашыладжакъ шейи ёкъ: Шейтаннынъ озю ярыкъ мелегининъ къыяфетини ала. Демек, Шейтаннынъ хызметчилери акъикъат хызметчилерининъ къыяфетини алсалар, шашмагъа керекмей. Лякин оларнынъ сонъу япкъанларына коре оладжакъ. Даа шуны айтам: ич бир адам мени акъылсыз деп саймасын. Эгер ойле сайсанъыз, ич олмадым, мени, акъылсызны къабул эткенлер киби, къабул этинъиз, бираз макътанайым! Шимди айтаджакъ сёзлерим Раббининъ айткъаны дегиль. Макътанчакълыкъ ниетинде, акъылсыз бир адам киби айтаджагъым. Чокъусы бу дюньяда макътаналар, шунынъ ичюн мен де макътанырым. Сизлер акъыллы олып, акъылсызларгъа къатланасынъыз! Бирде-бири сизни къул япкъанда, акъкъынъызны ашагъанда, мал-мулькюнъизни чайпап алгъанда, озюни юксек туткъанда, сизлер бунъа даянасыз. Утанып айтам, бизим бойле ишлерге кучюмиз етмез эди! Бойлеликнен, эгер бир адам бир шейде макътанмагъа истесе — акъылсыз адам киби айтам — о вакъытта мен де макътанырым. Олар еудийми? Мен де еудийим. Олар исраиллими? Мен де исраиллим. Олар Ибраим несилинденми? Мен де Ибраим несилинденим. Олар Месихнинъ хызметчилерими? Мен акълымны джойгъан киби айтам: мен олардан буюгим! Иш десенъиз, мен олардан чокъ чалыштым. Зиндан десенъиз, олардан чокъ зинданда яттым. Котек десенъиз, мен олардан чокъ котек ашадым, атта чокъ кере олюмге якъын олдым. Еудийлер тарафындан беш кере отуз докъузар къамчы ашадым. Мени учь кере таякънен, бир кере ташнен котекледилер, учь кере гемиде къазагъа огърадым, бир гедже ве бир кунь ачыкъ денъизде къалдым. Чокъ кере ёлгъа чыкъа эдим. Озенлерде, айдутлардан, сойдашларымдан да, башкъа миллетлерден де телюкеде къалдым. Шеэрде телюке, сахрада телюке, денъизде телюке, ялан агъа-къардашлар арасында телюкеге огърадым! Агъыр иш яптым ве чокъ чекиштим, чокъ юкъусыз гедже корьдим, ачлыкъ ве сувсузлыкъ чектим, чокъ кере аштан-сувдан вазгечтим, сувукъ авада индже урбада юрдим. Бундан гъайры мен айтмагъан башкъа шейлерге бакъмадан, мени бутюн иманлылар джемиетине олгъан куньделик къасеветим баса. Эгер бир адам такъаттан тюшсе, мен де такъаттан тюшем! Бирев ёлдан урулса, юрегим яна! Эгер макътанмакъ манъа керек олса, озь къуветсизлигимнен макътанам. Эбедиен шуретли Алла, Рабби Исанынъ Бабасы биле ки, мен ялан айтмайым. Мына, Дамаскта виляет башлыгъы Аретас падиша, мени якъаламакъ ичюн, шеэр къапусына къаравул къойды. Амма мени сепет ичинде дивардаки пенджереден тюшюрдилер, ве мен онынъ къолундан къачып къуртулдым. Файдасыз олса да, макътанмагъа меджбурым. Энди Рабби манъа косьтерген шейлерни ве берген хаберлерни айтаджагъым. Мен Месихке инангъан бир адамны билем. Он дёрт йыл эвельси о адам ерден учюнджи кокке къадар апансыздан алынды. О, бедендеми, беденден тыш эдими, бильмейим, Алла биле. Билем ки, шу адам (бедендеми, беденден тышмы, бильмейим, Алла биле) апансыздан дженнет багъчасына алынды ве инсангъа айтмагъа ясакъ олгъан сёзлерни эшитти. Бойле бир адамнен макътансам олур. Амма озюм акъкъымда макътанып олмам, тек къуветсизлигимнен макътанырым. Эгер макътансам, акъылсыз олмам, догърусыны айтаджагъым. Лякин озюмни тутып юрем, бирде-бир адам меним акъкъымда озюмде корьген я да эшиткенден зияде тюшюнеджегини истемейим. Манъа аджайип хаберлер берильген эди. Амма мен къопаймайым ве кибирленмейим деп, бедениме бир тикен, мени чекиштирген Шейтаннынъ хызметчиси берильди. Буны менден узакълаштырсын деп, Раббиге учь кере ялвардым. Амма О, манъа: «Санъа берген эйилигим етер. Адамлар озь къуветсизлигинде Манъа ишанса, оларда Меним бутюн къудретим арекет этип башлай», — деди. Шунынъ ичюн, менде Месихнинъ къудрети яшасын деп, къуванчнен озь къуветсизликлеримнен макътанаджагъым. Шу себептен мен къуветсиз олгъанымда, мени яманлагъанларда, мен мухтадж олгъанымда, Месих ичюн мени къувгъан ве чекиштиргенлерде, мен мемнюн олам. Къуветсиз олгъанымда, меним къудретим осе. Мен макътанып, акъылсыз киби олдым. Амма мени бунъа озьлеринъиз меджбур эттинъиз. Мени макътамакъ сизге керек эди. Мен ич бир шей олмасам да, анавы «буюк эльчилер»ден бетер дегилим. Сизинъ аранъызда эльчилигимнинъ бельгилери: буюк бир сабыр, аляметлер, аджайип ве къудретли ишлер косьтерильди. Башкъа иманлылар джемиетлерине нени яптым да, оны сизлер ичюн япмагъаныммы? Тек бир шейни япмадым — сизлерден акъчаны истемедим! Бу къабаатым ичюн мени багъышланъыз! Мына, сизге учюнджи кере бармагъа азырым, амма сизлерге юк олмам; къолунъыздакини дегиль, озьлеринъизни истейим. Балалар ана-бабаларына байлыкъ топламакъ керекмей, ана-бабалар балаларына топламакъ керек. Сизинъ джанларынъыз ичюн олгъанымны ве озюмни биле къуванчнен береджегим. Эгер мен зияде севсем, мени азджа северлерми? Ойле олсун, мен сизлерге юк олмасам да, дерсиз ки, мен сизни айнеджиликнен алдаткъаным. Бельки, ёллагъан адамларымнынъ ярдымынен сизлерден бир файда корьгендирим? Мен Титни ве онен берабер бир дин къардашны сизге ёллагъан сонъ, Тит сизлерден файдаландымы? Бизлер бир акъылнен тюшюнмей эдикми? Бир тюрлю арекетлер этмей эдикми? Бельки, биз сизинъ алдынъызда озюмизни акълаймыз, деп тюшюнедирсиз. Биз Месихнен бирликте Алланынъ огюнде айтамыз. Ве айтылгъаннынъ эписи, севгили къардашларым, сизни къавийлештирмеге керек. Янынъызгъа кельгенимде, сизлерни мен истемеген алынъызда тапарым ве сизлер мени истемегенинъиз алымда тапарсыз, деп къоркъам. Кельгенимде, къавгъа, пахыллыкъ, гъазап, давалар, яман лафлар, ошек, къопайлыкъ, низамсызлыкъ корерим, деп къоркъам. Даа къоркъам ки, сизге кельгенимде, Аллам мени сизинъ алдынъызда ашалайджакъ ве мен чокъуларынъызнынъ артындан агълайджагъым, чюнки олар эвель гуналар япкъан олсалар да, эткен ахлякъсызлыкъ, ороспулыкъ ве бозукълыкътан тёвбе этмедилер. Мен энди учюнджи кере янынъызгъа келеятам. Эр бир къабаат эки я да учь шаатнынъ сёзлеринен тасдыкъланмакъ керек. Мен экинджи кере янынъызда олгъанымда, сизлерни тенбиелей эдим. Энди де, сизден узакъта олсам да, гуна япкъан адамларгъа ве башкъаларгъа эвельден айтам: сизге кельгенимде, ич биринъизни аджымам. Меним ярдымымнен Месих айткъанына делиль къыдырасыз. Месих такъаттан кесильмеди ве аранъызда Озь къудретини косьтере. О, къуветсиз алында хачкъа мыхлангъан олса да, Алланынъ къудретинен тири яшай. Биз де Месихнен берабер къуветсиз олсакъ да, сизлер ичюн Алланынъ къудретинен Месихнен яшайджакъмыз. Озь-озюнъизден соранъыз: иманынъызны джоймадынъызмы? Озюнъизни сынап бакъынъыз. Иса Месих ичинъизде олгъаныны бильмейсизми? Эгер сынавдан кечкен олсанъыз, эльбетте билесинъиз. Мен умют этем ки, биз сынавдан кечип оладжагъымызны озюнъиз корерсиз. Биз Аллагъа дува окъуймыз: ич бир яман иш япманъыз. Онынъ макъсады — сынавдан кечкенимизни косьтермек дегиль. Аксине, биз сынавдан кечмеген киби корюнирмиз исе, яхшы иш япынъыз. Акъикъаткъа къаршы ич бир шей япып оламамыз, акъикъат ичюн эр бир шей япаджакъмыз. Бизлер къуветсиз, сизлер исе къуветли олгъанынъызгъа севинемиз. Сизлер къусурсыз оладжагъынъыз ичюн дува окъуймыз. Шунынъ ичюн мен даа узакъта олгъанымда, буны язам. Сизге кельген вакъытта манъа берильген къуветни къулланмагъа ве серт олмагъа истемейим. Рабби манъа шу къуветни сизни йыкъмакъ ичюн дегиль, иманынъызны къавийлештирмек ичюн берди. Ахыр-сонъу, дин къардашларым, къуванынъыз, къусурсыз олмагъа гъайрет этинъиз, бири-биринъизни юреклендиринъиз, тюшюнджелеринъизде бир олунъыз, аманлыкъны сакъланъыз. О вакъыт сизлернен севги ве аманлыкъ берген Алла олур. Азиз опюшнен селямлашынъыз. Алланынъ бутюн азизлери сизлерге селям этелер. Рабби Иса Месихнинъ эйилиги ве Алланынъ севгиси сизнен олсун, Мукъаддес Рухнен араларынъыз якъын олсунлар! Павел эльчи (меним эльчилигим не инсанлардан, не бирде-бир инсаннынъ ярдымынен кельди, мени Иса Месих ве Оны олюлерден тирильткен Алла Бабамыз эльчи яптылар) ве меннен берабер олгъан бутюн дин къардашларым — Галатиядаки иманлылар джемиетлерине: Алла Бабамыз ве Рабби Иса Месих сизге эйилик ве тынчлыкъ-аманлыкъ берсин! Иса Месих, Алланынъ ве Бабамызнынъ истегенине коре, бизни шимдики яман замандан къуртарайым деп, Озюни бизим гуналарымыз ичюн берди. Аллагъа эр заман шан-шурет олсун! Амин. Мен шашам, сизлер не къадар тез сизни Месихнинъ эйилигинен чагъыргъан Алладан «башкъа бир Къуванчлы Хаберге» чевирильдинъиз! Аслы башкъасы ёкъ. Тек базы адамлар сизни ёлдан уралар ве Месихнинъ Къуванчлы Хаберини бозмагъа истейлер. Сизге берильген Къуванчлы Хаберимизден башкъасыны биримиз я да коктен бир мелек кетирсе, онъа лянет олсун! Эвельден айткъанларымызгъа коре, шимди кене айтам: кимдир сизлер къабул эткен Къуванчлы Хаберге къаршы олгъан хаберни кетирсе, онъа лянет олсун! Шимди мен макътавны адамлардан къыдыраммы, я Алладанмы? Мен адамларнынъ разылыгъыны къазанмагъа тырышаммы? Эгер мен але даа адамларнынъ разылыгъыны къазанмагъа тырышсам, Месихнинъ къулу олмаз эдим! Дин къардашларым, сизлерге айтам: мен бильдирген Къуванчлы Хабер — инсан тюшюнип тапкъан хабер дегиль. Мен оны инсандан къабул этмедим ве ич кимседен огренмедим, оны манъа Иса Месих ачты. Меним еудий дининде кечкен эвельки аятым акъкъында эшиттинъиз: мен Алланынъ иманлылар джемиетини къарардан зияде къувалай эдим, оны ёкъ этмеге тырыша эдим. Еудий динини туткъанымда, чокъ яшдашларыма коре мен биринджи эдим, баба-деденинъ урф-адетлерини гъайретнен тута эдим. Амма мен даа анамнынъ къурсагъында олгъанымда, Алла мени сайлап алды ве Озь эйилигинен мени чагъырды. Сонъ Онынъ Огълу акъкъындаки Къуванчлы Хаберни халкъларгъа бильдирейим деп, Алла Озь Огълуны меним ярдымымнен ачмагъа истеди. О вакъытта мен ич бир адамларнен акъыл танышмадым, озюмден эвель эльчи олгъанларнен корюшмек ичюн, Ерусалимге бармадым, амма Арабистангъа кеттим, сонъ кене Дамасккъа къайттым. Учь йылдан сонъ, Кифанен корюшмек ичюн, Ерусалимге бардым ве онынъ янында он беш кунь олдым. Башкъа эльчилерден мен тек Якъупны, Раббимиз Исанынъ къардашыны, корьдим. Алланынъ огюнде ант этем: мен сизлерге язгъанларым ялан дегиль. Ондан сонъ Сурие ве Киликия виляетлерине бардым. Еудиедеки иманлылар джемиетлери мени бетимден бильмей эдилер, олар тек: «Бир вакъытлары о, бизни къувалай эди, шимди исе о, озю ёкъ этмеге истеген иманны даркъата», — дегенини эшитип, мен ичюн Алланы шуретледилер. Он дёрт йыл кечкен сонъ, Барнабанен берабер кене Ерусалимге бардым, Титни де яныма алдым. О ерге бардым, чюнки мени Алла Озю ёллады. О ерде мен халкъларгъа бильдирген Къуванчлы Хаберни андакилерге айтып бердим. Оны урьметли адамларнен айры корюшюв вакътында анълаттым, меним кечкен ве шимдики хызметим бошуна я да бошуна олмагъаныны бильмеге истедим. Олар атта меннен берабер олгъан Титни, юнан олгъанына бакъмадан, сюннет этильмеге меджбур этмедилер. Лякин арамызгъа яланджы дин къардашлары гизлиден сокъулып кирген эдилер. Олар Иса Месих бизге берген азатлыкъны гизлиден бакъмагъа ве бизни къул этмеге истедилер. Биз исе, Къуванчлы Хабернинъ акъикъаты сизнен даа олсун деп, оларгъа бир ань биле ёл бермедик, боюн эгмедик. Урьметли сайылгъан адамларнынъ акъкъында айткъанда (олар бир вакъытлары ким олса олсун, манъа эп бир, Алла адамларгъа тенъ бакъа), бу урьметли адамлар манъа ич бир шейде акъыл огретмедилер. Аксине, олар шуны корьдилер: Пётр сюннетли еудийлерге бильдиргени киби, мен Къуванчлы Хаберни сюннетсиз халкъларгъа бильдирмек керек эдим, чюнки Пётргъа сюннетлилерге эльчи олмагъа ярдым эткен Алла манъа башкъа халкъларгъа эльчи олмагъа ярдым эте эди. Шунынънен, иманлылар джемиетининъ диреклери сайылгъан Якъуп, Кифа ве Юхан, манъа берильген эйиликни корип, манъа ве Барнабагъа онъ къолуны узаттылар: биз халкъларгъа барайыкъ, олар исе сюннетли еудийлерге барсынлар, деп келиштилер. Олар тек биз фукъарелерни унутмайджагъымызны истедилер, ве мен буны япмагъа тырыштым. Кифа Антиохия шеэрине кельгенде, мен онъа къаршы ачыкътан-ачыкъ чыкътым. О, озю къабаатлы эди. Якъупнынъ янындан базы адамлар кельмезден эвель, о, тюрлю халкълардан олгъанларнен берабер ашай эди. Амма олар кельген сонъ, о, бу сюннетлилерден къоркъып, четледи ве айырылды. О вакъыт башкъа еудийлер Пётргъа ошап, экиюзьлюлик косьтере башладылар, атта Барнаба оларнынъ экиюзьлюлигине къошулды. Мен, олар Къуванчлы Хаберни догъру япмагъанларыны корип, эписине эшиттирип, Кифагъа: «Эгер сен еудий олып, еудийлер киби дегиль, башкъа халкълардан олгъанлар киби яшасанъ, не ичюн оларны еудийлер киби яшамагъа меджбур этесинъ?» — дедим. Бизлер еудий олып догъдыкъ, башкъа халкълардан олгъан гунакярлар дегильмиз. Лякин биз шуны бильдик: эр инсан Къанунны беджерювнен дегиль, амма Иса Месихке иманнен акълана. Сонъ бизлер, Къанунны беджерювнен дегиль, лякин Месихке иманнен акъланайыкъ деп, Иса Месихке иман эттик, чюнки ич кимсе Къанунны беджерювнен акъланмаз. Эгер биз, Месихте акъланувны къыдыргъанда, озюмиз гунакяр олгъанымызны тапсакъ, Месих гунанынъ хызметчиси олурмы? Олмайджакъ шей! Эгер мен озюм бозгъанымны янъыдан тюзетмеге тырышсам, о вакъыт мен озюмни Къанун бозуджы деп япам. Къанун себебинден мен Къанун алдында олю олдым ве шимди Алла ичюн яшайым. Мен Месихнен берабер хачкъа мыхлангъаным, ве энди мен яшамайым, лякин меним ичимде Месих яшай. Шимди беденде яшасам да, мени севген ве мен ичюн Озюни берген Алланынъ Огълуна иманым ярдымынен яшайым. Мен Алланынъ эйилигини инкяр этмейим, амма эгер Къанунны беджерювнен акъланмагъа мумкюн олса эди, о вакъыт Месихнинъ олюми бошуна олур эди. Эй, акъылсыз галатиядакилер! Акъикъаткъа бойсунмамакъ ичюн, сизлерни ким назарлады? Сизге Иса Месихнинъ хачкъа мыхланылувы, козюнъиз огюндеки ресим киби, ачыкъ анълатылгъандыр! Сизлерден бир шейни бильмеге истейим: сиз Рухны насыл къабул эттинъиз — Къанунны беджерип я да эшиткенлеринъизге инаныпмы? Сизлер о къадар акъылсызларсызмы? Рухнен башлап, озь кучюнъизнен битиресинъизми? Сизлер о къадар чокъ бошуна къыйналдынъызмы? Шу бошуна олмакъ мумкюнми? Сизлерге Рухны багъышлагъан ве аранъызда аджайип шейлер япкъан Алла шуны не ичюн япа? Чюнки сиз Къанунны беджересиз я да чюнки сиз эшиткенлеринъизге инанасызмы? Ибраим Аллагъа иман этти ве бойле этип, Алланынъ тарафындан акъланды. Бундан билинъиз: Ибраимнинъ акъикъий огъуллары — иман огъулларыдыр. Мукъаддес Китап эвельден шуны бильди: Алла башкъа халкъларны иманларына коре акълайджакъ. Шунынъ ичюн Ибраимге шу Къуванчлы Хабер берильди: «Сенинъ ярдымынънен ер юзюндеки бутюн халкълар эйилик тападжакълар». Бойледже, иман адамы Ибраимнен бирликте иман огъуллары эйилик тапалар. Къанунны беджергенлер эписи исе — лянет астындалар. Язылгъанына коре, Къанун Китабында язылгъаннынъ эписини тутып беджермеген эр кеске лянеттир. Алланынъ алдында ич кимсе Къанун ярдымынен акъланмайджакъ, чюнки инсафлы олгъан тек иманы ярдымынен яшайджакъ. Къанунны беджерювде тапылгъан акъланув имандан кельмей, аксине, низамнамелерни ве къарарларны беджерген адам оларнынъ ярдымынен яшайджакъ. Месих биз ичюн лянет олды ве бизни Къанун лянетинден сатын алып къуртарды. Бу акъта язылгъан ки, теректе эр бир асылып къалдырылгъан адам лянетлидир. Бунынънен, башкъа халкъларгъа Ибраимге ваде этильген эйилик Иса Месих ярдымынен даркъаладжакъ эди, ве биз ваде этильген Рухны иманымыз ярдымынен къабул этеджек эдик. Дин къардашларым, куньделик яшайышындан бир мисаль кетирейим: адамнынъ васиети кереги киби япылса, онъа къаршы ич кимсе чыкъып ве онъа ич бир шей къошып оламай. Ибраимге ве онынъ эвлядына ваделер берильген эдилер. «Эвлятларынъа» айтылмагъан эди, чокълукъ акъкъында айтылмады, аксине, бир эвляды акъкъында киби: «Сенинъ эвлядынъа», — айтылгъан эди. Бу эвлят — Месихтир. Шуны айтмагъа истейим: Алла васиетни артыкъ тасдыкъ этти, ве 430 йылдан сонъ пейда олгъан Къанун васиетнинъ кучюни ёкъ этмеди, вадени де бозмады. Эгер мирас Къанунны беджерювден берильген олса, о, ваденинъ себебинден берильмез эди. Амма Алла мирасны Ибраимге ваденинъ себебинден берди. Ойле олса, Къанун неге керек? О, вадеге гуналар себептен къошулып берильди ве, ваде эвляды кельмезден эвель, арекетте булуна эди. Къанун мелеклернен ве араджынынъ къолунен берильген эди. Эгер бир олса, онъа араджы керекмей. Алла исе бирдир. Демек, Къанун Алланынъ ваделерине къаршымы? Олмайджакъ шей! Эгер джанландыра бильген Къанун берильген олса, о вакъытта керчектен де, Къанунны беджерип акъланмагъа мумкюн олур эди. Амма Языгъа коре, эр бир шей гуна астында олды, шунынъ ичюн ваде эписи иманлыларгъа оларнынъ Иса Месихке иманы ичюн бериледжек эди. Иман кельмезден эвель, биз Къануннынъ къаравуллыгъында ола эдик. Бу иманнынъ ачылмакъ вакъты кельмезден эвель, къапалып отура эдик. Бойлеликнен, иманымызнен акъланайыкъ деп, Къанун бизим тербиеджимиз олды ве бизни Месихке алып барды. Амма иман кельген сонъ, биз энди бу тербиеджининъ астында дегильмиз. Шунынънен, Иса Месихке иманынъыз ичюн, сизлер эпинъиз — Алланынъ огъулларысынъыз. Сизлер эпинъиз сувгъа батырылып чыкъкъанда, Месихке къошулдынъыз, ве эр биринъиз Месихнинъ табиатыны алдынъыз. Шимди не еудий бар не юнан, не къул бар не азат, не эркек бар не къадын. Иса Месихте сиз эпинъиз — бирсинъиз. Эгер сиз Месихнинъки олсанъыз, сонъ сиз Ибраимнинъ де эвляды оласынъыз ве, берильген вадеге коре, мирасчысынъыз. Шуны да айтам: мирасчы даа яш бала олгъанда, о, эписининъ эфендиси олса да, къулдан фаркъланмай, лякин бабасы бельгилеген вакъыткъадже о, незаретчилернинъ ве эв бакъыджыларнынъ астындадыр. Бизлер де бала олгъанымызда, дюньянынъ рухий кучьлерине къул эдик. Амма вакъты-саати кельгенде, Алла Озь Огълуны, къадындан догъулгъанны ве Къанунгъа бойсунгъанны, ёллады. О, Къанунгъа къул олгъанларны сатын алып къуртараджакъ ве бизни озь огъуллары этеджек эди. Сиз Алланынъ огъуллары олгъанынъыз себептен, Алла юреклеримизге Озь Огълунынъ Рухуны ёллады, ве бу Рух: «Баба, Бабачыгъым!» — деп чагъыра. Шунынъ ичюн, сен энди къул дегильсинъ, амма огъулсынъ. Огъул олсанъ, Алла сени мирасчы да деп япты. Кечмиште сизлер Алланы бильмей эдинъиз, лякин аллалар олмагъан путларнынъ къуллары ола эдинъиз. Шимди исе, Алланы бильгенинъизде, даа догърусы, сизни Алла бильгенде, насыл этип, кене шу кучьсюз ве заваллы рухий кучьлерге къайтасынъыз? Янъыдан озьлеринъиз къуллукъкъа берильмеге истейсинъизми? Сизлер насылдыр куньлерни, айларны, мевсимлерни ве йылларны тутасынъыз! Мен сизинъ ичюн къоркъам. Аджеба, мен сизлер ичюн о къадар чокъ бошуна чалыша эдимми? Дин къардашларым, сизлерге ялварам: сизлер киби олгъаным ичюн, мен киби олунъыз. Сизлер манъа ич бир яманлыкъ япмадынъыз. Сиз билесиз ки, мен сизлерге Къуванчлы Хаберни биринджи сефер бильдиргенимде, мен озюм хаста эдим. Беден хасталыгъым сизлерге бир сынав олса да, сиз менден игренмединъиз, менден вазгечмединъиз, амма мени Алланынъ мелегини киби, Иса Месихни киби, къабул эттинъиз. Сизинъ о вакъыттаки бахтынъыз къаерде? Озюм сизлерге шаатым: эгер мумкюн олса эди, о вакъыт сиз озь козьлеринъизни чекип чыкъарыр ве манъа берер эдинъиз! Энди мен сизлерге акъикъатны айткъанымда, душманынъыз олдыммы? Бирилери сизлер ичюн пек къасеветленелер. Амма шу яхшы дегиль. Олар сизлерни бизден айырмагъа ве сизлернинъ олар ичюн къасеветленгенини истейлер. Эр вакъыт гузель ниетнен къасеветленмек яхшыдыр, лякин бу къасевет эр вакъыт, мен сизде олмагъанда да олсун. Балаларым, Месих сизлерде пекитильмегендже, сизлерни кене догъураяткъаным киби, къыйналам. Сизни пек къасевет эткеним ичюн, шимди янынъызда олмагъа ве башкъаджа лаф этмеге истер эдим. Сизлер, Къанун астында олмагъа истегенлер, манъа айтынъыз: сиз Къанунны анъламайсызмы? Ибраимнинъ эки огълу олгъан, бири — къул къадындан, башкъасы — азат, озь апайындан эди, деп язылгъан. Къул къадыннынъ огълу башкъа балалар киби догъды, азат къадыннынъ огълу исе Алланынъ вадесине коре догъды. Бунда гизли мана бар. Эки къадын — эки васиеттир. Биринджиси Синай дагъындан кельди ве балаларны къуллукъ ичюн догъура. Бу васиет — Хагъардыр. Хагъар — Арабистандаки Синай дагъыдыр, о, шимдики Ерусалимге тенъдир, чюнки Ерусалим ве онынъ балалары шимди къуллукътадыр. Тёпедеки Ерусалим исе азат, о, бизим анамыздыр, чюнки бойле язылгъан: «Эй, догъып оламагъан, баласыз къадын, къуван! Багъыр, къуванчнен къычыр, эй, догъып азап чекмеген! Къысыр къадыннынъ балалары акъайы олгъан къадыннынъ балаларындан чокътыр!» Сиз исе, агъа-къардашлар, Исхакъ киби, ваде балаларысынъыз. О вакъытларда башкъалары киби догъулгъан огъул Рухнен догъулгъанны къувалай эди. Шимди де ойле ола. Амма Язы не айта? «Къул апайны огълунен берабер айдап йибер». Къул апайнынъ огълу азат къадыннынъ огълунен берабер мирасчы олмаз. Шунынънен, агъа-къардашлар, биз къул къадыннынъ балалары дегиль, азат къадыннынъ балаларымыз. Биз азат олайыкъ деп, Месих бизни азат этти. Шунынъ ичюн къатты турунъыз ве кене къуллукъ боюндырыгъыны такъманъыз. Мен, Павел, сизлерге буны айтам: эгер сизлер сюннет олсанъыз, Месих сизлерге файда этмез. Сюннет этильген эр бир адамгъа кене бильдирем: о, бутюн Къанунны беджермек керек. Къанунны беджерювде акъланув къыдыргъанлар! Сиз Месихтен айырылдынъыз ве Алланынъ эйилигини алмадынъыз. Биз Рухнынъ ярдымынен ве иманнен акъланаджагъымызны умют этип беклеймиз. Иса Месихте не сюннетнинъ, не сюннетсизликнинъ файдасы ёкъ, тек севгиде озюни косьтерген иманнынъ файдасы бар. Сизлер чапувны яхшы башладынъыз. Лякин акъикъаткъа итаат этмеге сизге ким ёл бермеди? Ким сизлерни къандырды? Эбет, буны сизни чагъыргъан Алла япмады! Азачыкъ мая бутюн хамырны маялы эте! Раббиде эминим ки, сизлер бу акъта башкъаджа тюшюнмейджексинъиз. Амма сизни ёлдан шашыргъан, ким олса олсун, озь джезасыны аладжакъ. Агъа-къардашлар, эгер мен але даа сюннетнинъ тарафдары олсам, не ичюн мени къувалайлар? Ойле олса, хач себебинден къавгъа токътар эди. Сизлерни ёлдан шашыргъан адамлар озьлерининъ бутюн шейлерини кесип ташласалар, яхшы олур эди! Агъа-къардашлар, сизлер азатлыкъкъа чагъырылгъан эдинъиз. Тек бу азатлыкъ беден истеклерини беджереджегине себеп олмасын, лякин бири-биринъизге севгинен хызмет этинъиз. Къануннынъ бутюни бир эмирде бирлештириле: «Якъын адамны озюнъизни киби севинъиз». Амма эгер сизлер бири-биринъизни тишлесенъиз ве ашасанъыз, сакът олунъыз, ёкъса сиз бири-биринъизни ёкъ этеджексинъиз! Мен шуны айтам: Рухнынъ истегинен яшанъыз, о вакъыт беденинъизнинъ яман истеклерини беджермезсиз. Инсан бедени Рухкъа къаршы олгъан шейлерни, Рух исе инсан беденине къаршы олгъанны истей. Олар бири-бирине къаршы чыкъалар; шунынъ ичюн сизлер истемеген шейлеринъизни япасыз. Амма эгер Рух сизни алып барса, сиз Къанун астында дегильсиз. Беденнинъ ишлери беллидир, булар — ороспулыкъ, пислик, ахлякъсызлыкъ, путперестлик, этне, душманлыкъ, къавгъа, пахыллыкъ, гъазап, давалар, бозгъунлыкълар, фыркъаларгъа болюнювлер, нефрет, ичкиджилик, намуссыз отурышлар ве шунъа ошагъан ишлер. Сизлерни эвельден тенбиелей эдим, кене эвельден айтам: бойле ишлерни япкъанлар Алланынъ Падишалыгъыны мирас этип алмайджакълар. Рухнынъ мейвасы исе — севги, къуванч, тынчлыкъ-аманлыкъ, сабыр, мерамет, яхшылыкъ, ишанч, йымшакълыкъ ве озюни къолда тутув. Буларгъа къаршы ич бир къанун ёкъ. Месихнинъкилер озь беденини яман арзуларнен ве истеклернен берабер хачкъа мыхлап къойдылар. Эгер биз Рухнынъ истегинен яшасакъ, Рухнынъ истегинен арекет этейик. Бош шуретни къыдырмайыкъ, бири-биримизни ачувландырмайыкъ, бир-биримизни пахылламайыкъ. Агъа-къардашлар, эгер бир адамнынъ гуна япкъаны белли олса, сизлер, рухий олып, оны йымшакълыкънен тюзетинъиз ве, ёлдан урулмамакъ ичюн, озюнъизге сакът олунъыз. Бири-биринъизнинъ агъырлыкъларыны ташынъыз. Бойле япып, сиз Месихнинъ Къануныны беджерирсиз. Эгер бир адам, ич бир шейге ярамайып, озюни буюк, деп сайса, о, озь-озюни алдата. Эр ким озь ишини сынасын; о вакъытта о, озюни башкъаларынен къыясламайып, озь енъишлерине бакъып гъурурланып оладжакъ. Эр ким озю озь юкюни ташымакъ керек. Иманда огренген оны огреткен адамнен озюнинь эр бир яхшы шейинен пайлашсын. Алданманъыз: Алланы алдатмазсынъыз. Адам не сачса, оны орар. Озь беден истеклерини япкъан адам озь беденинден олюм алыр. Рухнынъ истеклерини япкъан адам исе Рухтан эбедий аятны алыр. Яхшылыкъ япкъанда, рухтан тюшмейик. Эгер болдурып токътамасакъ, озь вакътында берекет орып алырмыз. Шунынъ ичюн, даа вакътымыз олгъанда, эписине ве эр шейден эвель озюмизнинъ иман аркъадашларымызгъа яхшылыкъ япайыкъ. Бакъынъыз, сизлерге озь къолумнен насыл буюк арифлерни яздым! Озьлерини бу дюньяда яхшы тарафтан косьтермеге истегенлер сизлерни сюннет олмагъа меджбур этелер, оларнынъ бирден-бир макъсады исе — Месихнинъ хачы ичюн къувалавдан къачмакътыр. Сюннетлилер озьлери биле Къанунны тутмайлар ве беджермейлер, амма, сизлернинъ беденлеринъизнен макътанмакъ ичюн, сизинъ сюннет этильгенинъизни истейлер. Мен Раббимиз Иса Месихнинъ хачындан гъайры башкъа ич бир шейнен макътанмайым. Онынънен бу дюнья мен ичюн хачкъа мыхлангъан, мен де бу дюнья ичюн хачкъа мыхлангъаным. Сюннетнинъ де, сюннетсизликнинъ де ич бир къыймети ёкъ, тек янъыдан яратылгъан инсан олмакъ керек. Бу къаиденен яшагъанларнынъ эписине ве Алланынъ Исраилине тынчлыкъ-аманлыкъ ве мерамет олсун! Шимдиден сонъ ич кимсе мени раатсызламасын, чюнки мен Иса ичюн алгъан яраларны озь тенимде алып юрем. Агъа-къардашлар, Раббимиз Иса Месихнинъ эйилиги сизинъ рухунъызнен олсун. Амин. Павел, Алланынъ истегенинен Иса Месихнинъ эльчиси, — Эфес шеэриндеки азизлерге ве Иса Месихке инангъанларгъа: Алла Бабамыз ве Рабби Иса Месих сизге эйилик ве тынчлыкъ-аманлыкъ берсин! Алланы, Раббимиз Иса Месихнинъ Бабасыны, шуретленъиз! О, бизге Месихте эр бир коклердеки рухий бахшышны берди. Биз Онынъ огюнде азиз ве севгиде къабаатсыз олайыкъ деп, Алла бизни Месихте дюнья яратылмасындан эвель сайлады. О, Озь эйи истегенинен бизни Иса Месихнинъ ярдымынен Озюнинъ огъуллары япмагъа эвельден къарар этти. Онынъ шуретли эйилигине шукюрлер олсун, чюнки Озь севимли Огълунда О, бизге яхшылыкъ берди. Онынъ къанынен биз Онда къуртулыш таптыкъ, ве бизим гуналы ишлеримиз багъышланды, чюнки Онынъ эйилиги пек буюктир. Алла бутюн акъылданеликнен ве анълавнен бу эйилигини бизге боллукънен берди. Алла бизге Озь гизли истегини ачып берди; Озь эйи разылыгъына коре, О, истегини Месихтен беджермеге эвельден акъылына къойды. Алла шу ниетни, вакъты-саати кельгенде, ерине кетирмеге истеди: эр бир шейни — ердеки ве коктеки бутюнни — Онда, Месихнинъ башлыгъында бирлештирмектир. Онда биз Алланынъ халкъы олдыкъ; эписини Озь истегинен беджерген Алла буны япмагъа эвельден къарар чыкъарды. Месихке ишангъанларнынъ биринджилери олгъанда, биз Онынъ шуретини юксельтмек керек эдик. Къуртулышынъыз акъкъында Къуванчлы Хаберни эшиткенинъизде ве Месихке инангъанынъызда, сизлер Месихте акъикъат сёзюни, ваде этильген муурьни, яни Мукъаддес Рухны алдынъыз. Рух — Алланынъ адамлары къуртулсынлар ве Алланынъ шурети юксельсин деп — бизге бериледжек мираснынъ биринджи къысмыдыр. Шунынъ ичюн мен сизинъ Рабби Исагъа иманынъыз ве эписи азизлерге севгинъиз акъкъында эшиткенде, сизлер ичюн токътамайып Аллагъа шукюр этем ве сизлерни дуваларымда хатырлайым, эм де Раббимиз Иса Месихнинъ Алласына, шуретли Бабагъа ялварам: сиз Алланы билинъиз деп, О сизге рухий акъылданеликни ве анълавны берсин, юрегинъизнинъ козьлерини айдынлатсын. Сонъ сиз, О сизлерни къайсы бир умютке чагъыргъаныны, азизлернинъ арасында Онынъ шуретли мирасы насыл гузель олгъаныны, Алланынъ къудретининъ буюклиги насыл сынъырсыз олгъаныны да билирсинъиз. Биз Онынъ кучьлю къуветининъ иши ичюн инанамыз. Алла бу къуветни Месихте ишлетип, Оны олюлерден тирильтти ве коклерде, Озь онъ тарафына, эр бир башлыкътан ве акимиеттен, кучьтен ве салтанаттан юксекче отуртты, Оны тек бу дюньяда дегиль, келеджек дюньяда да айтылгъан эр бир адлардан юдже япты. Алла Онынъ аякълары астына эписини къойды, Онынъ Озюни эписинден юксек ве иманлылар джемиетининъ башлыгъы оларакъ япты. Иманлылар джемиети исе — Месихнинъ бедени, эписини эписинде Толдургъаннынъ толулыгъыдыр. Сизлер къанунсыз япкъанларынъыз ве гуналарынъыз ичюн олю эдинъиз, бир вакъытлары, бутюн бу дюнья киби, коклер тюбюндеки падишалыкъ башлыгъынынъ эмиринен, итаатсыз адамларда чалышкъан рухнынъ истегенинен яшай эдинъиз. Бир вакъытлары биз эпимиз де бойле адамларнынъ арасында беден истеклеримизге коре яшай эдик, беден ве юрек истеклерини беджере эдик ве эбет, башкъалары киби, Алланынъ джезасына ляйыкъ эдик. Амма мерамети бол олгъан Алла, Озюнинъ буюк севгисини бизге косьтергенинен, бизни, бизим къанунсыз ишлеримиз ичюн олю олгъанларымызны Месихнен берабер джанландырды, — сизлер Алланынъ эйилигинен къуртарылгъансынъыз, — бизни Онен берабер тирильтти ве коклердеки ерлерге Иса Месихнен бирликте отуртты, ве бойлеликнен, бизге Иса Месихте яхшылыкъ этип, Озь эйилигининъ сынъырсыз байлыгъыны келеджек асырларгъа косьтермеге ниетленди. Алла сизни Озь эйилигинен, иман ярдымынен къуртарды. Бу — сизинъ япкъанынъыз дегиль, Алланынъ бахшышыдыр. Ич кимсе макътанмасын деп, оны озь ишлеринен къазанмакъ мумкюн дегиль. Биз — Онынъ япкъанымыз, хайырлы ишлер япмакъ ичюн, Иса Месихте янъыдан яратылгъанмыз. Алла бизге бу ишлерни эвельден азырлап къойды. Бойледже, акъылынъызда тутунъыз: бир вакъытлары сиз чешит халкъларда догъдынъыз; инсан къолунен сюннет этильген ве озьлерини «сюннетли» деп адландыргъан еудийлер сизге «сюннетсиз» дей эдилер. Сизлер о вакъытта Месихтен айры ола эдинъиз, Исраильнинъ ветандашлары дегиль эдинъиз, васиетлер ваделерине ябанджы эдинъиз, дюньяда умютсиз ве Алласыз яшай эдинъиз. Лякин, бир вакъытлары узакъ олсанъыз да, шимди сиз Иса Месихте, Месихнинъ къаны ярдымынен якъын олдынъыз. О, бизим тынчлыкъ-аманлыгъымыз олды, экиден бир япты ве оларны айыргъан диварны бозды. О, Озь беденинде душманлыкъны четке ташлады, эмирлернен ве низамнамелернен Къанунны ёкъ этти. Барышыкъ тюзгенинен, О, экисинден Онынъ Озюнде бир янъы адамны яратты ве, душманлыкъны хачта ёкъ этип, оларнынъ экисини бир беденде хач ярдымынен Аллагъа муаббетлештирди. Сонъ келип, тынчлыкъ-аманлыкъ акъкъында Къуванчлы Хаберни узакъ олгъан сизлерге ве якъын олгъанларгъа бильдирди. Онынъ ярдымынен биз экимиз бир Рухнен Бабанынъ янына якъынлашып оламыз. Демек, сиз энди ябанджы дегильсиз, кельмешеклер де дегильсиз, амма азизлернен берабер ветандашларсынъыз ве Алланынъ эвдекилерисинъиз, эльчилернинъ ве пейгъамберлернинъ темелининъ устюнде къоюлгъансынъыз. Темельташ исе — Иса Месихнинъ Озюдир. Бутюн бина Онда къошулып осе ве Раббиде мукъаддес бир сарайгъа чевириле, сиз озьлеринъиз Онда Рух ярдымынен Алланынъ Эви олып, бу бинанынъ къысмы олмакътасынъыз. Шу себептен мен, Павел, сиз ичюн, еудий олмагъан халкълар ичюн, Иса Месихнинъ мабюси олдым… Манъа сиз ичюн берильген Алланынъ эйилигини даркъатмакъ хызмети акъкъында сиз эшиттинъиз: Алла манъа сырны ачып бильдирди. Мен бу акъта энди къыскъадан яздым, ве сизлер буларны окъугъанда, мен Месихнинъ сырыны насыл анълагъанымны билип олурсыз. Бу сыр адамларнынъ эвельки несиллерине бильдирильмеди, шимди исе Месихнинъ азиз эльчилерине ве пейгъамберлерге Мукъаддес Рухнен ачылды: Къуванчлы Хабернинъ ярдымынен башкъа халкълар да еудийлернен берабер мирасчылардыр, олар да бир беденнинъ къысмыдыр, оларгъа да Алланынъ эвельден берильген вадеси Иса Месихте берильди. Мен бу Къуванчлы Хабернинъ хызметчиси олдым, чюнки Алланынъ эйилик бахшышы манъа Онынъ къудрети ярдымынен берильди. Манъа, бутюн азизлер арасында энъ кучюкке, бойле эйилик берильгендир: Месихнинъ акъылгъа етмез гузеллиги акъкъында Къуванчлы Хаберни чешит тюрлю халкъларгъа бильдирмек ве Алланынъ сыры насыл ерине келеджегини эписине ачмакътыр. Эр бир шейни яраткъан Алла бу сырны чокъ асырлар девамында сакълай эди. Алланынъ чешит тюрлю икмети исе иманлылар джемиети ярдымынен коклердеки башлыкъларгъа ве акимиетлерге шимди белли оладжакъ эди, ве шу, Раббимиз Иса Месихте ерине кетирильген эбедий плангъа коре олды. Онен бирликте олып, Месихке иманымызнен биз джесаретнен ве эминликнен Аллагъа якъынлашмакъ мумкюнмиз. Онынъ ичюн, сизге ялварам: меним сизлер ичюн азапларым себебинден рухтан тюшменъиз. Олар — сизинъ шуретинъиздир. [14-15] Шу себептен, коклердеки ве ер юзюндеки эр бир сойгъа ад берген Бабанынъ огюнде тиз чёкем. *** О, Озь шуретининъ байлыгъына коре, Озь Рухунен сизинъ ичинъизде олгъан инсанда сизге къуветли олмагъа такъат берсин, [17-18] иманынъызнен Месих сизинъ юрегинъизде ерлешсин. Сонъ сиз, севги сизде тамыр аткъанда ве темеллешкенде, бутюн Алланынъ азизлеринен берабер бу севгининъ кенълиги, узунлыгъы, юксеклиги ве теренлигини бутюнлей анълайджакъсыз *** ве Месихнинъ акъылдан устюн олгъан севгисини биледжексиз, ве сизинъ яшайышынъыз Алланен толаджакъ. Алла бизде арекет эткен къудретинен бизим эписи истеклеримизден я да тюшюнгенимизден чокъча япмагъа кучьлюдир! Онъа иманлылар джемиетинде ве Иса Месихте, эр бир несильде, асырлардан-асырларгъа шуретлер олсун! Амин. Шу себептен мен, Рабби ичюн мабюс, сизлерге ялварам: сиз алгъан чагъырувгъа коре, ляйыкъ алда яшанъыз, бутюнлей алчакъгонъюлли, йымшакъ ве сабырлы олунъыз, севгинен бири-биринъизге чыданъыз, озьара тынчлыкъта яшагъанда, Рухнен берильген бирликни сакъламагъа тырышынъыз. Беден — бир, Рух да — бир. Бир умютке де сиз чагъырылдынъыз. Рабби — бир, иман — бир, сувгъа батырылып чыкъув — бирдир. Алла ве эписининъ Бабасы — бир. О, эписинден устюн, эписининъ арасында ве эписининъ ичинде булуна. Эр биримизге Месихнинъ бахшышына коре эйилик берильди. Шу себептен айтылгъан ки, О, юксекликке котерильди, эсирлерни эсирге алды, инсанларгъа бахшышлар берди. Энди «котерильди» сёзю нени бильдире? О, Месих эвель ернинъ алчакъ ерлерине тюшкенини бильдире. О, тюшти ве Озю эр шейни толдурмакъ ичюн бутюн коклерден юксек котерильди. О Озю базы адамларны эльчи, базыларны пейгъамбер, базыларны Къуванчлы Хаберни даркъатыджы, базыларны исе иманлылар джемиетине башлыкъ ве оджа этип къойды, олар азизлерни иман хызметине азырласынлар ве Месихнинъ беденини къурсунлар, ве, эпимиз иманда ве Алланынъ Огълуны бильгенимизде бирликке кельмегендже ве пишкин бир адам олмагъандже, бойле олур. Сонъ бизлер сабийлер киби олмайыкъ, эр тюрлю огретювлерге берильмейик, далгъалар киби, анда-мында атылмайыкъ, адамларнынъ айнеджилигине ве оларнынъ бизни ёлдан урмагъа ялан ниетлерине де берильмейик, лякин севгинен толып, акъикъатны бильдирейик ве эр бир шейде Онъа ошамагъа тырышайыкъ. О — беденнинъ Башы, Месихтир, ве Онъа бутюн беден багълы. Беден бирлешип къошула, эр бир къысмы къатты багъларнен багълана, онынъ эр бир азасы озь ишини беджере, ве бутюн беден озюни севгинен къурып осе. Шунынъ ичюн, мен буны айтам ве Раббиден сизге ялварам: Алланы бильмеген халкълар киби, бош фикирлерге коре энди яшаманъыз. Оларнынъ акъылларыны къаранлыкъ къаплады; ичиндеки джаиллик ичюн олар Алла берген аяттан айрылып къалдылар, чюнки оларнынъ юреклери пек инаттыр. Олар дуйгъусыз олып, ахлякъсызлыкъкъа берильгендир ве тюрлю пис ишлерни ачкозьликнен япалар. Амма буны сизлер Месихтен огренмединъиз, эгер сиз, керчектен де, Оны эшитип, Ондан огренген олсанъыз, — чюнки акъикъат Исададыр. Ялан истеклернинъ ичинде гъайып олаяткъан эски адамнынъ эвельки аятыны бир четке алып къоймакъ керексинъиз, сизинъ акъылларынъыз янъы олмакъ керек, ве сиз, догърулыкънен ве азиз акъикъатнен Аллагъа коре яратылгъан янъы адамнынъ табиатыны алмакъ керексинъиз. Шунынъ ичюн, яланны четке ташлап, эр биринъиз озь якъындакилеринъизге догърусыны айтынъыз, чюнки биз бири-биримизге бир беденнинъ азалары оламыз. Гъазаплангъанда, гуна япманъыз. Кунеш баткъандже, гъазаптан къайтынъыз, Шейтангъа фырсат берменъиз. Хырсызлыкъ япкъан адам башкъа хырсызлыкъ япмасын, амма чалышып, озь къолларынен яхшылыкъ япсын ве мухтадж олгъанларнен бир шейнен болюшсин. Агъзынъыздан ич бир чиркин сёз чыкъмасын. Амма яхшы шейни озь вакътында айтынъыз, динълейиджилерге эйилик берген сёзлерни айтынъыз. Алланынъ Мукъаддес Рухуны агъырттырманъыз; сизлер къуртулыш куню ичюн шу Рухнынъ муурини алгъансыз. Эр бир къозгъалув ве ачув, гъазап ве къычырув, ифтира ве эр бир яманлыкъ сизден узакъ олсун. Лякин бири-биринъизге мераметли ве шефкъатлы олунъыз. Алла сизни Месихте багъышлагъаны киби, сизлер де бир-биринъизни багъышланъыз. Шунынъ ичюн, севимли балалар олып, Алладан орьнек алынъыз, ве, Месих бизлерни севгени киби, сизлер де бойле севгинен яшанъыз. О бизлер ичюн Озюни бахшыш ве къурбан оларакъ, гузель къокъулы шей киби, Аллагъа берди. Сизинъ аранъызда ороспулыкъ, ич бир пислик я да ачкозьлик тильге биле алынмасын, чюнки сиз азиз адамларсыз. Булашыкъ, акъылсыз ве ахлякъсыз лаф сизге ярашмаз. Аксине, Аллагъа шукюр этинъиз. Шуны билинъиз: ич бир ороспу, пис я да ачкозь адам (бойле адам — путпересттир) Месихнинъ ве Алланынъ падишалыгъында мирас алмайджакъ. Ич кимсе сизлерни бош сёзлернен алдатмасын; бу шейлер ичюн сёз динълемегенлернинъ башына Алланынъ гъазабы келеджек. Шу себептен оларгъа къошулманъыз. Сиз бир вакъытлары къаранлыкъ эдинъиз, энди исе Раббиде ярыкъ олдынъыз. Ярыкъ балалары киби яшанъыз. Ярыкънынъ мейвасы — эр бир яхшылыкъ, догърулыкъ ве акъикъаттыр. Раббининъ разылыгъыны насыл тапмагъа бакъып огренинъиз. Къаранлыкънынъ мейвасыз ишлерине къошулманъыз, аксине, оларны ачыкъкъа чыкъарынъыз, чюнки оларнынъ гизли япылгъан шу ишлери акъкъында айтмагъа биле айыптыр. Ачыкъкъа чыкъарылгъан эр шей ярыкънен ачыла, чюнки эр ачылгъан шей — ярыкътыр. Шунынъ ичюн бойле айтылгъан: «Эй, юкълагъан, тур ве олюлерден котериль, ве Месих сени ярыкълатыр». Шунынъ ичюн, насыл яшагъанынъызгъа дикъкъат этип бакъынъыз; акъылсызлар киби дегиль, акъыллы адамлар киби арекет этинъиз, озь вакътынъызны бошуна кечирменъиз, чюнки биз яшаяткъан куньлер — яман куньлер. Шунынъ ичюн, акъылсыз олманъыз, лякин Раббининъ истегени насыл олгъаныны анъланъыз. Сархош олгъандже шарап ичменъиз; шу, бозукълыкъкъа алып бара. Аксине, Мукъаддес Рухкъа толунъыз, зебурлар, макътав йырлары ве рухий тюркюлерни айтып, бири-биринъизнен лаф этинъиз, юреклеринъизде Раббиге йырланъыз ве макътавлар айтынъыз ве эр вакъыт, эр бир шей ичюн Раббимиз Иса Месихнинъ Адынен Алла Бабагъа шукюр этинъиз. Месихтен къоркъып, бири-биринъизге бойсунынъыз. Апайлар, Раббиге киби, акъайларынъызгъа бойсунынъыз. Месих иманлылар джемиетининъ башы ве Озь беденининъ къуртарыджысы олгъаны киби, акъай да озь апайынынъ башыдыр. Иманлылар джемиети Месихке насыл бойсунса, апайлар да эр шейде озь акъайларына бойле бойсунсынлар. Акъайлар, Месих иманлылар джемиетини севгени киби, озь апайларынъызны бойле де севинъиз. О, Озюни джемиети ичюн берди. Оны сувнен ювып, Озь сёзюнен оны элялламагъа ве азиз этмеге, ве оны Озюне, иманлыларнынъ шуретли джемиети киби: лекесиз, бурюшиксиз, я да бунъа ошагъан эксикликсиз, азиз ве къабаатсыз косьтермеге ниетленди. Акъайларгъа апайларыны, озь беденлерини киби, севмеге керек. Озь апайыны севген озь озюни севе. Ич кимсе ич бир вакъыт озь беденинден нефрет этмеген. Аксине, оны бакъа ве къайгъыра. Месих де Озь иманлылар джемиетини бойле бакъа ве къайгъыра, чюнки биз — Онынъ беден къысымларымыз. Шу себептен акъай, ана-бабасыны къалдырып, озь апайына япышаджакъ, ве олар экиси бир вуджут оладжакълар. Бу сыр буюк; мен Месих ве иманлылар джемиети акъкъында айтам. Бойлеликнен, эр биринъиз озь апайларынъызны, озюнъизни киби, севинъиз. Апай исе озь акъайыны урьмет этсин. Балалар, Раббиге инанып, ана-бабанъызны динъленъиз. Бу, догърудыр. «Бабанъны ве ананъны урьмет эт». Вадеси олгъан эмирлерден бу эмир биринджидир. Сонъ сенинъ ишлеринъ онъундан келеджек, ве ер юзюндеки омрюнъ узун оладжакъ. Бабалар, балаларынъызны ачувландырманъыз, лякин оларны Раббининъ огюти ве огретювинен тербиеленъиз. Къуллар, дюньядаки эфендилеринъизге къоркъунен, титревнен ве ачыкъ юрекнен, Месихке киби, бойсунынъыз. Козьге корюнмеге истеген ве башкъаларнынъ разылыгъыны къыдыраяткъан адамлар киби олманъыз, амма, Месихнинъ къуллары киби, Алланынъ истегенини темиз юрекнен беджеринъиз. Адамларгъа киби дегиль, Раббиге киби, гъайретнен хызмет этинъиз, чюнки билесиз ки, къул да, азат адам да, эр бир инсан Раббиден япкъан яхшылыкъкъа коре мукяфат аладжакъ. Эфендилер, сизлер де оларгъа шуны япынъыз ве къоркъутмагъа токътанъыз. Сиз билесиз ки, коклерде эм оларнынъ, эм сизлернинъ Эфендинъиз бар; О, адамларгъа тенъ бакъа. Не исе, Раббинен ве Онынъ къудретли къуветинен кучьлю олунъыз. Шейтаннынъ айнеджиликлерине къаршы турмакъ ичюн, Алланынъ бутюн силяларыны алынъыз. Бизим курешимиз къангъа ве беденге къаршы дегиль, лякин башлыкълар, акимиетлер, къаранлыкъ дюньянынъ укюмдарлары, коклер тюбюндеки яман рухий кучьлерге къаршыдыр. Шу себептен, Алланынъ бутюн силяларыны алынъыз. О вакъыт сиз яман куньде къаршылыкъ косьтерип оладжакъсынъыз ве къолунъыздан кельгенини япып, къатты тураджакъсынъыз. Шунынъ ичюн, белинъизни акъикъатнен багъланъыз, кокрегинъизге догърулыкъ зырхыны такъынъыз, аманлыкъ берген Къуванчлы Хаберни даркъатмакъ ичюн, аякъларынъызгъа азырлыкъ аякъкъапыны кийинъиз. Бундан гъайры, иман къалкъаныны алынъыз, онен яманнынъ бутюн къыздырылгъан окъларыны сёндюрип олурсыз. Къуртулыш башлыгъыны кийинъиз, Рухнынъ къылычыны да, яни Алланынъ Сёзюни алынъыз. Эр тюрлю дува ве ялварувларнен, эр вакъыт Рухнен дува окъунъыз. Буны акъылынъызда тутып, бутюн азизлер ичюн эр вакъыт гъайретнен ялварынъыз. Мен ичюн де дува окъунъыз: эр вакъыт агъзымны ачкъанымда, манъа керек олгъан сёз берильсин, Къуванчлы Хабернинъ сырыны къоркъмайып бильдирейим. Мен Хабер ичюн зынджырларнен багълангъан эльчи олам. Кереги киби, джесарет ве ачыкълыкънен Къуванчлы Хаберни бильдирейим деп, дува окъунъыз. Меним ишлерим ве сагълыкъларым насыл олгъаныны билинъиз деп, сизлерге севимли къардашымыз ве Раббининъ ишанчлы хызметчиси Тихик эписини айтып береджек. Шунынъ себебинден, сиз бизим ишлеримиз акъкъында билинъиз деп ве о, сизинъ гонълюнъизни алсын деп, мен оны сизге ёлладым. Алла Баба ве Рабби Иса Месих агъа-къардашларыма тынчлыкъ-аманлыкъ, иман ве севги берсинлер. Раббимиз Иса Месихни олюмсиз севгинен севгенлернинъ эписине Алланынъ эйилиги олсун. Павел ве Тимотей, Иса Месихнинъ къуллары, — Филиплер шеэриндеки Иса Месихте олгъан Алланынъ эписи азизлерине, иманлылар джемиетининъ башлыкъларына ве хызметчилерине: Алла Бабамыз ве Рабби Иса Месих сизге эйилик ве тынчлыкъ-аманлыкъ берсин! [3-4] Сиз меним акъылыма кельгенинъизде, бутюн дуваларымда эр вакъыт эпинъиз ичюн Аллама шукюр этем, къуванчнен дувалар окъуйым, *** чюнки сизлер биринджи куньден шимдиге къадар Къуванчлы Хабернинъ джайрав ишинде иштирак этесинъиз. Мен эминим ки, сизинъ ичинъизде хайырлы ишни япып башлагъан Алла оны Иса Месихнинъ кунюнедже япып битиреджек. Меним эпинъиз акъкъынъызда бойле тюшюнгеним догърудыр, чюнки сизлер меним юрегимдесиз, ве мен зинданда олгъанда, Къуванчлы Хаберни къорчалагъанда ве оны тасдыкъ эткенимде, эр биринъиз меннен берабер эйилик саиби оласынъыз. Алла шааттыр: мен сизлерни эпинъизни Иса Месихнинъ севгисинен сагъынам. Сизлернинъ севгинъиз даа артсын ве сизге эр бир бильги ве анълав берсин деп, дува окъуйым. Сонъ сиз не яхшы олгъаныны фаркъ эте билирсинъиз ве Месихнинъ кунюнде темиз ве къабаатсыз олурсынъыз, эм де, Аллагъа шереф ве шукюр олсун деп, Иса Месихтен кельген инсафлыкъ мейвасына толаджакъсынъыз. Агъа-къардашлар, буны бильгенинъизни истейим: меним башымдан кечкен шейлер ичюн Къуванчлы Хабер даа чокъ джайрады, ве меним аписханеде отургъаным Месих ичюн олгъаны бутюн сарай къаравулларына ве къалгъан эписи адамларгъа белли олды. Шунынънен агъа-къардашларнынъ чокъусы меним аписханеде отургъаным ичюн Раббиде рухланып, Алланынъ Сёзюни даа буюк джесюрликнен, къоркъу бильмейип, даркъатып башладылар. Догъру, базы адамлар Месихни пахыллыкъ ве къавгъа-дава себебинден илян этелер, башкъалары яхшы ниетнен. Экинджилери, мен Къуванчлы Хаберни къорчаламакъ ичюн тайин этильгенимни билип, севгинен арекет этелер. Биринджилери Месихни темиз юрекнен дегиль, тек озьлерини тюшюнип илян этелер ве шунынънен меним аписханедеки азапларымны арттырмагъа истейлер. Ойле олса не бар? Истесе яландан, истесе темиз юрекнен олсун, эр алда Месих илян этиле, ве мен бунъа къуванам! Даа да къуванаджагъым. Билем ки, сизинъ дуваларынъыз ве Иса Месихнинъ Руху ярдымы себебинден бу вазиет меним къуртулышымнен битеджек. Мен ич бир шейде масхара олмайджагъымны, амма шимди, эр вакъыт олгъаны киби, меним тири я да олю беденимде Месих ачыкъ-айдын шурет къазанаджагъыны буюк умютнен беклейим. Манъа омюр — Месих, ве олюм зарар олмаз. Лякин беденде яшамакъ — чалышып, чокъ берекет кетирмектир. Нени сайлап алмагъа бильмейим. Мени о да, бу да тарта. Мен бу дюньядан кетмеге ве Месихнен берабер олмагъа истер эдим. Бу пек яхшы олур эди. Амма сизлер ичюн меним беденде къалгъаным даа кереклидир. Бунъа меним ишанчым къатты. Шунынъ ичюн мен сагъ къаладжагъымны ве, сизинъ иманынъыз артсын ве сиз онда къуванынъыз деп, мен эпинъизнен берабер илериде де оладжагъымны билем. Сонъ мен сизге кене кельгенимде, сиз мен аркъалы Иса Месихнен даа чокъ макътанаджакъсынъыз. Тек Месихнинъ Къуванчлы Хаберине ляйыкъ олып яшанъыз. Я мен келип корьсем я да кельмесем де, бир рухта олгъанынъызны, бир джанда Къуванчлы Хабернинъ иманы ичюн бирликте курешкенинъизни эшитейим. Сизге къаршы чыкъкъанлардан ич де къоркъманъыз. Бу оларнынъ гъайып оладжакъларына, сизинъ исе къуртуладжагъынъызгъа бельгидир. Бу — Алланынъ ишидир, сизлерге Месихке тек инанмакъ дегиль, Онынъ ичюн азап чекмек къысмет берильгендир. Меним сиз корьген ве шимди эшиткен курешимде сизлер де иштирак этесинъиз. Эгер сиз Месихте теселли тапсанъыз, эгер Онынъ севгиси сизни юреклендирсе, эгер Мукъаддес Рухнен сизинъ араларынъыз якъын олса, эгер сизинъ ичинъизде назик севги ве шефкъат олса, мени бутюнлей бахтлы этинъиз ве тюшюнджелеринъизде бир олунъыз, айны бир севгинен севинъиз, озьара бир джан ве бир фикирде олунъыз. Тек озюнъизни тюшюнип, бош шурет къазанмакъ ичюн ич бир шей япманъыз, амма алчакъгонъюлли олып, башкъаларны озюнъизден юкъары сайынъыз. Эр бир адам озь файдасыны дегиль, башкъаларнынъ файдасыны да тюшюнсин. Сизде Иса Месихнинъ тюшюнджелери олсун. О, табиатынджа Алла олып, Аллагъа тенъ олгъаныны къаттыдан тутмакъ керек фикирде олмады, Озь истегинен эр шейден вазгечти, къул табиатына кирди ве адам киби олды, Озь къыяфетинен де адамгъа тенъ олды. О, алчакъгонъюлли олып, итаат этти ве олюмге кетти, хачта биле ольди. Ана шу себептен Алла Оны юксельтти ве Онъа эр бир аднынъ устюнден Ад багъышлады, Исанынъ Адына коктеки, ер юзюндеки ве ер тюбюндеки эр ким тиз чёксюн ве эр бир тиль: Иса Месих — Раббидир, деп танысын ве бойле этип, Алла Бабаны шуретлесин. Шунынъ ичюн, меним севимлилерим, сиз эр вакъыт меним сёзюмни динълегенинъиз киби, тек мен алдынъызда олгъанымда дегиль, амма шимди де, мен сизнен олмагъанымда, энди даа чокъ къоркъунен ве титревнен сизинъ къуртулышынъызны къазанынъыз. Алла Озю сизлерде арекет эте ве Озь эйи ирадеси ичюн сизлерде истекни де, арекетни де ярата. [14-15] Къабаатсыз ве темиз олмакъ ичюн, эр шейни мырылдамайып ве суаль бермейип япынъыз. О вакъытта бу яланджы ве бозукъ несиль арасында Алланынъ къусурсыз балалары олурсынъыз. Сиз оларнынъ арасында, дюньяда йылдызлар киби, парылдап турасыз *** ве аят сёзюни къатты тутасыз. Бу, Месихнинъ кунюнде манъа макътанмагъа себеп ве меним огге ынтылгъаным ве агъыр чалышкъаным бошуна олмагъанына делиль олур. Эгер мен, ичерлик бахшышы киби, сизинъ къурбанлыгъынъыз ве иман хызметинъизнинъ устюне тёкюльсем биле, мен бунъа да къуванам ве сизинъ къуванчынъызгъа къошулам. Сизлер де бунъа къуванынъыз ве меним къуванчыма къошулынъыз. Якъын арада сизге Тимотейни ёлламагъа Рабби Исада умют этем. О вакъыт мен, сизинъ ишлеринъизнен хабердар олып, рухланаджагъым. Тимотей сизинъ ишлеринъизни джан-юрекнен къайгъыра. Менде башкъа бойле гонъюльдеш ёкъ. Эписи Иса Месихнинъ дегиль, озь файдасыны тюшюнелер. Амма Тимотей озюни насыл косьтергени сизлерге белли, чюнки о, огъул озь бабасынен киби, меннен берабер Къуванчлы Хаберни даркъатып, хызмет эте эди. Меним вазиетим ачылып башлагъанынен, оны бирден ёлламагъа умют этем. Мен Раббиде эминим: якъын арада озюм де сизге бараджагъым. Лякин мен белледим ки, манъа сизге Эпафродитни ёлламакъ керек эди. О, меним къардашым, ишдешим, меннен берабер курешкен аркъадашым, сизинъ эльчинъиз ве ихтияджымда манъа хызмет эткен адамдыр. О, эпинъизни корьмеге пек истеди. Онынъ хасталыгъы акъкъында хабер сизге етип баргъаны оны пек раатсызлады. Керчектен де, о, олюм алында хаста эди. Амма Алла оны аджыды. Ве тек оны дегиль де, мени де аджыды, ёкъса меним дердим чокълашыр эди. Бойлеликнен, оны кене корип къуванынъыз деп, озюмни де бу къайгъырувдан бошатайым деп, мен оны тездже сизге ёлладым. Раббинен бирликте олып, толу къуванчнен оны къабул этинъиз, бойле адамларны урьмет этинъиз. О, Месихке хызмет эткени ичюн, олюмге якъын эди, сизлер манъа берип оламагъан ярдымны бере ве озь джаныны аджымай эди. Бойлеликнен, агъа-къардашларым, Раббиде къуванынъыз! Айны бу шейлер акъкъында язмагъа мен эринмейим, олар сизни белядан къорчалайджакъ. О копеклерден сакът олунъыз! Яманлыкъ япкъанлардан сакът олунъыз! Беден кескенлерден де сакът олунъыз! Биз — акъикъий сюннетмиз: Рухнынъ вастасынен Аллагъа ибадет этемиз, Иса Месихнен макътанамыз ве беден бельгилерине ишанмаймыз. Амма манъа озь беден бельгилериме де ишанмагъа мумкюн. Эгер башкъа бир кимсенинъ озь беденине ишанмагъа себеби олса, ондан зияде меним себеплерим бар: секиз куньлюгимде мен сюннет олдым, Исраиль халкъындан, Биньямин къабилесинден чыкътым, мен темиз еудийим. Къанунны беджергенимде — ферисе олам. Буюк гъайретнен мен месихчилерни къувалай эдим, Къанун талап эткен инсафлыкъкъа коре къабаатсыз эдим. Амма къыйметли деп бильген шейлеримни Месихтен себеп мен файдасыз деп сайдым. [8-9] Даа да Иса Месихни, Раббимни бильмек — эр шейден буюктир. Бунъа бакъкъанда, мен эр шейни файдасыз, деп саям. Месих ичюн мен эр шейден вазгечтим. Оны алмакъ ичюн ве Къанунны беджермектен кельген озь инсафлыгъыма коре дегиль де, Месихке имандан кельген инсафлыкъкъа коре, яни инсаннынъ иманына коре Алла берген инсафлыкъ саесинде озюмни Месихте тапмакъ ичюн, мен эр бир шейни чёплюк деп саям. *** Мен Месихни ве Онынъ тирилюв къудретини бильмеге истейим; Онъа олюмде ошап, О чеккен азапларны башымдан кечирмеге ве олюлерден насылдыр тирильмеге истейим. Мен энди мукяфатны алдым я да макъсаткъа ириштим, демейим. Амма Месих мени тапкъаны киби, мен де, мукяфатны алмакъ ичюн, огге ынтылам. Агъа-къардашлар, мен озь мукяфатымны алдым, деп тюшюнмейим, лякин тек бир шейни япам: артта къалгъан шейлерни унутып, огдеки шейлерге арекет этем ве сонъки макъсаткъа ынтылам. Бу коклердеки мукяфатны алмакъ ичюн, Алла бизни Иса Месих аркъалы чагъырды. Бизден ким кемалаткъа еткен олса, бойле тюшюнсин. Лякин эгер сиз башкъаджа тюшюнсенъиз, Алла сизге буны ачар. Шимди исе бизлер неге иришкен олсакъ, бунъа коре яшайыкъ. Агъа-къардашлар, бирлик олып, менден орьнек алынъыз. Биз арекет эткен киби яшагъанларгъа бакъынъыз. Мен сизлерге чокъ кере айттым, энди исе козьяш тёкип айтам: Месих хачынынъ душманлары киби яшагъан адамлар чокътыр. Оларнынъ сонъу — олюм, оларнынъ алласы — ашкъазан, олар масхара шейлернен макътаналар, ердеки шейлер акъкъында тюшюнелер. Бизим ветанымыз исе коклердедир. О ерден биз Къуртарыджыны — Рабби Иса Месихнинъ келеджегини сабырсызлыкънен беклеймиз. Эр шейни Онъа бойсундыраджакъ къудретинен, О, бизим заваллы беденимизни Озюнинъ шуретли беденине ошатып денъиштиреджек. Шунынънен, мен севген ве корьмеге истеген агъа-къардашларым, къуванчым ве таджым! Раббинен бирликте олып, къатты турунъыз, эй, севимлилерим! Эводиягъа ялварам, Синтихиягъа да ялварам: Раббиде олып, муаббетликте яшанъыз. Эбет, ишанчлы ёлдашым, санъа да ялварам, о къадынларгъа ярдым эт. Олар меннен, ве Клементнен, ве меннен берабер башкъа чалышкъанларнен Къуванчлы Хаберни даркъатмакъ ичюн арекет этелер. Оларнынъ адлары яшайыш китабында язылгъандыр. Раббиде олып, эр вакъыт къуванынъыз! Даа айтам: къуванынъыз! Сизинъ алчакъгонъюллигинъиз эписине белли олсун. Рабби якъын. Ич бир шейге къасевет этменъиз, амма эр вакъыт дува окъуп ве ялварып, эр бир истегинъизни Алланынъ алдында миннетдарлыкънен ачынъыз. О вакъыт сизинъ юреклеринъизни ве фикирлеринъизни адам акълына сыгъмагъан, Алла берген тынчлыкъ-аманлыкъ Иса Месихте сакълайджакъ. Сонъунда, агъа-къардашлар, эр бир акъикъий, намуслы, догъру, темиз, гузель, шуретли, мукеммель ве макътавгъа ляйыкъ шейлер акъкъында тюшюнинъиз. Сизлер менден нени огренип къабул эткен олсанъыз, нени эшитип, корьген олсанъыз, шуны япынъыз. О вакъыт сизлернен тынчлыкъ-аманлыкъ берген Алла оладжакъ. Мен Раббиде пек къувандым, чюнки сизлер кене мени къайгъыра башладынъыз. Сиз эвель де къайгъыра эдинъиз, амма буны косьтермеге фырсат ёкъ эди. Буларны мухтадж олгъаным ичюн айтмайым. Мен эр бир алда къуванмагъа огрендим. Ёкъсуллыкъта да, боллукъта да яшамагъа огрендим. Эм токъ, эм ач олып, боллукъта ве мухтаджлыкъта, эр бир алда яшамакънынъ сырларыны огрендим. Манъа кучь берген Иса Месихнинъ ярдымынен эр шейни япып олам. Эр алда, сизлер меним къасеветиме къошулып, яхшы иш яптынъыз. Сиз билесиз, эй, Филиплер шеэринде яшагъанлар, мен Македониядан чыкъып, Къуванчлы Хаберни биринджи кере даркъатып башлагъанымда, сизлерден башкъа иманлыларнынъ джемиетлеринден ич бириси манъа бир шей бермеди ве менден бир шей алмады. Тессалонике шеэринде олгъанымда, сизлер бир-эки кере манъа керекли ярдымны ёлладынъыз. Мен сизден бахшыш истемейим, сизинъ эйилигинъиз ичюн мукяфат алгъанынъызны истейим. Менде эр шей бар, боллукъта биле яшайым. Сизлер ёллагъан шейлерни Эпафродиттен алдым, меним эр бир шейим бар. Бу шейлер — гузель къокъудыр, къабул этильген ве Алланы разы эткен къурбандыр. Меним Аллам сизге керек олгъан шейлерни Иса Месих аркъалы, Озюнинъ улу байлыгъындан берсин! Аллагъа ве Бабамызгъа асырлар бою шуретлер олсун! Амин. Иса Месихте олгъан азизлернинъ эписине селям этинъиз. Сизлерге меннен берабер олгъан агъа-къардашлар селям ёллайлар. Алланынъ бутюн азизлери ве айрыджа императорнынъ сарайында хызмет эткенлер селям ёллайлар. Рабби Иса Месихнинъ эйилиги сизинъ рухунъызнен олсун! Алланынъ истегинен Иса Месихнинъ эльчиси Павел ве дин къардашымыз Тимотей — Колоссай шеэриндеки азизлерге ве Месихке инангъан садыкъ агъа-къардашларымызгъа: Алла Бабамыз сизге эйилик ве тынчлыкъ-аманлыкъ берсин! Сизлер ичюн дува окъугъанымызда, Рабби Иса Месихнинъ Бабасына Аллагъа эр вакъыт шукюр этемиз, чюнки Иса Месихке иманынъыз ве бутюн азизлерге севгинъиз акъкъында эшиттик. Иманынъыз ве севгинъиз пейда олдылар, чюнки сиз коклерде сизге азырлангъан шейлерге умют эттинъиз. Бу умютни сизлер акъикъат сёзюнен, яни сизлерге кельген Къуванчлы Хабернен эшиттинъиз. Бу Хабер бутюн дюньяда даркъалаята ве берекет кетире, сизинъ аранъызда да, сизлер акъикъатта Алланынъ эйилигини эшиткен ве анълагъан куньден башлап, шуны япаята. Алланынъ эйилигини сиз Эпафрастан огрендинъиз. О, бизим севимли къул-ишдешимиз ве сизинъ ичюн Месихнинъ садыкъ хызметчиси. Сизинъ Рухтан берильген севгинъиз акъкъында о, бизге хабер этти. Шунынъ ичюн биз буны эшиткен кунюмизден берли сизлер ичюн токътамайып дува окъуймыз ве, сиз эр бир икметке ве рухий анълавгъа толып, Алланынъ истегини бутюнлей анълагъанынъыз ичюн, ялварамыз. Буны да истеймиз: Раббиге ярашкъаны киби, яшанъыз; эр бир шейде Онынъ разылыгъыны къыдырынъыз; эр тюрлю хайырлы иште берекет кетиринъиз; Алланы даа чокъча билинъиз; Онынъ шуретли къудретинен къуветлешип, эр шейге сабырлы ве чыдамлы олунъыз; къуванчнен Бабагъа шукюр этинъиз. О, Озь азизлерине берген ярыкътаки мираснынъ къысмыны алмагъа сизге ёл берди, бизни къаранлыкъ укюмдарлыгъындан къуртарды ве севимли Огълунынъ Падишалыгъына алып кирди. О, бизге Исанынъ ярдымынен къуртулыш берди, гуналарымызны багъышлады. О — корюнмез Алланынъ къыяфетидир; О, биринджисидир, эр бир яратылгъан шейден буюктир. Коклердеки ве ердеки, корюнген ве корюнмеген эр бир шейлер: тахтлар, салтанатлар, башлыкълар ве акимиетлер Онда яратылгъан. Эр шей Онынъ ярдымынен ве Онынъ ичюн яратылгъан. О, эр шейден эвельдир ве эр шейнинъ эсасыдыр. О, Озь беденининъ, яни иманлылар джемиетининъ башыдыр. О — башланув, олюлерден тирильгенлерден де биринджидир, ве эр бир шейде биринджилик Онынъкидир. Алла бутюн толулыкънынъ Онда булунаджагъыны истеди. Озюнен эр бир шейни Онынъ ярдымынен барыштырмагъа, ердеки ве коклердеки эр бир шейлерге хачта тёкюльген къаны ярдымынен тынчлыкъ-аманлыкъ кетирмеге истеди. Бир вакъытлары сизлер Аллагъа ябанджы эдинъиз ве яман ишлерни япкъанда, озь акълынъызда Онынъ душманлары эдинъиз, лякин шимди О, Озь беденини олюмге берип, сизлерни Алланен барыштырды. О, сизлерни азиз, лекесиз ве къабаатсыз этип, Онынъ козю огюне кетиреджек, эгер сиз иманынъызда къатты ве темелли олсанъыз ве Къуванчлы Хабердеки умюттен юзь чевирмесенъиз. Бу Къуванчлы Хаберни сиз эшиттинъиз; о, коклер астындаки яратылгъан эр бир шейге бильдирильди. Мен, Павел, онынъ хызметчиси олдым. Мен шимди, сизлер ичюн азаплангъанымда, къуванам. Месих Озь бедени ичюн, яни иманлылар джемиети ичюн, але даа азаплана. Мен бу азапларны озь беденимде чекип толдурам. Алла манъа сизни бакъмагъа буюрды, ве мен иманлылар джемиетининъ хызметчиси олдым. Меним ишим Алланынъ Сёзюни бутюнлей бильдирмек олды. Шу сёз кечкен асырларгъа ве несиллерге сыр эди, шимди исе Алланынъ азизлерине ачылды. Алла дюнья халкълары ичюн бу сырнынъ зенгинлиги не къадар шуретли олгъаныны азизлерге бильдирмеге разы олды. Бу сыр бойледир: Месих ичинъиздедир, О, сизинъ келеджек шуретинъизнинъ умютидир. Бу Месихни биз илян этемиз, эр бир адамгъа акъыл огретемиз ве бутюн икметимизнен эр бир адамны тербиелеймиз. Бунынъ макъсады — эр бир адамны Месихте мукеммель этмектир. Менде къудретли арекет эткен Онынъ кучюни къулланып чалышам ве курешем. Мен сизлер ичюн, Лаодикея шеэриндекилер ичюн, эм де бетимни корьмегенлер ичюн не къадар буюк курешимни бильгенинъизни истейим. О вакъыт юреклеринъиз севгинен бирлешип ве мукеммель анълавнынъ байлыгъыны алып, теселли тападжакъсынъыз ве Алланынъ сырыны — Месихни биледжексинъиз. Икметнинъ ве бильгининъ бутюн хазинелери тек Онда сакълылар. Буны мен, ич кимсе сизлерни инандырыджы сёзлернен ёлдан урмасын деп, айтам. Мен сизинъ аранъызда олмасам да, меним рухум сизлернен олып, тертибинъизни ве Месихке къатты иманынъызны корип къуванам. Шунынъ ичюн, эгер сизлер Иса Месихни, Раббини, къабул эткен олсанъыз, Онда яшанъыз. Онда тамыр атып ве Онда озь омрюнъизни къурып, огренгенинъиз киби, иманынъызда къатты олунъыз, чокъ шукюрлер этинъиз. Мукъайт олунъыз, ич кимсе сизлерни яланджы ве бош фельсефенен авес эттирмесин. Бойле сёзлер Месихтен дегиль, адамларнынъ урф-адетлеринден ве дюньянынъ рухий кучьлеринден келелер. Амма Алланынъ бутюн толулыгъы Месихте, Онынъ беденинде джанлана. Онда сизлер омюрнинъ толулыгъыны тапасынъыз. О, — эр тюрлю башлыкънынъ ве акимиетнинъ башыдыр. Онда сизлер сюннет олдынъыз, амма сизлерни адамнынъ къоллары сюннет этмедилер, сизлер гуналы табиатынъыздан Месих сюннет эткенинен азат олдынъыз. Сувгъа батырылып, Месихнен берабер дефн этильдинъиз; Месихни олюлерден тирильткен Алланынъ къудретине инанып, Онен берабер тирильдинъиз. Сизлер къанунсызлыкъ япкъанларынъыз ичюн ве беденлеринъизнинъ сюннетсизлиги ичюн олю эдинъиз, лякин О, бутюн гуналарымызны багъышлап, сизлерни Месихнен берабер джанландырды. О, бизге къаршы язылгъан, борджларымызны бильдирген эльязманы ёкъ этти, оны бизден алып, хачкъа мыхлады. О, башлыкъларны ве акимиетлерни къуветтен кестирди, ачыкъ-айдын масхара этти, оларны хач ярдымынен енъди. Бойлеликнен, ашарлыкъ-ичерлик, байрамлар, янъы ай я да раатлыкъ куньлери къаиделерини тутмагъанынъыз ичюн сизлерни ич кимсе къабаатламасын. Булар — келеджек шейлернинъ кольгесидир, акъикъий омюр исе Месихтедир. Озь истегинен озьлерини алчакъ къоймакътан ве мелеклерге табынмакътан кейф тапкъан адамлар сизинъ мукяфатынъызны алмасын. Олар озь корьген руялар акъкъында фикир этелер, озь адам акълынен бошуна макътаналар. Олар Башнен алякъаны джойдылар. Бу Баштан исе бутюн беден, бугъумлар ве багъламларнен темин этилип, Алланынъ макъсадына коре осе. [20-21] Эгер сизлер Месихнен берабер ольген олсанъыз ве бу дюньянынъ рухий кучьлеринден азат этильген олсанъыз, не ичюн бу дюньядакилерге ошайсыз ве: «Тийме, ашама, тутма!» киби къаиделерге бойсунасыз? *** Буларнынъ эписи тек къулланмакъ ве ёкъ олмакъ керек. Бу — тек адамларнынъ эмирлери ве огретювлеридир. Бутюн бу озю тюшюнип тапкъан диндарлыкъ, озюни алчакъгонъюлли киби косьтерюв ве беденини азаплав, эльбетте, икметке ошай, лякин беденнинъ яман истеклерини бастыргъанда бунынъ файдасы ёкъ. Бойлеликнен, эгер сизлер Месихнен берабер тирильген олсанъыз, коклердеки шейлерни къыдырынъыз; анда Месих Алланынъ онъ тарафында отура. Ер юзюндеки дегиль, коклердеки шейлерни тюшюнинъиз. Сизлер ольдинъиз, ве янъы омрюнъиз Месихнен бирликте Аллада сакълыдыр. Сизинъ омрюнъиз — Месих. О, пейда оладжакъ вакъытта сизлер Онен берабер шуретте пейда оладжакъсынъыз. Онынъ ичюн, сизинъ гуналы табиатынъызны: ороспулыкъ, пислик, ахлякъсызлыкъ, яман арзулар ве путперестликке тенъ олгъан ачкозьликни ёкъ этинъиз. Булар ичюн Алланынъ гъазабы Онынъ сёзюни динълемегенлернинъ башына тюшеджек. Сизлер де бир вакъытлары бойле ёллардан бара эдинъиз, оларнынъ арасында яшай эдинъиз. Шимди исе буларнынъ эписини: гъазап, ачув ве яманлыкъны бир четке къоюнъыз; агъызынъыздан ифтира ве сёгюш чыкъмасын. Бири-биринъизге ялан айтманъыз, чюнки сизлер ичинъиздеки эски адамны яман япкъанларынен берабер озюнъизден айырдынъыз ве янъы адамнынъ табиатыны алдынъыз; о, бильги ярдымынен Яратыджынынъ къыяфетине коре янъы ола. Мында шимди не юнан бар не еудий, не сюннетли бар не сюннетсиз, не варвар бар не скиф, не къул бар не азат, лякин тек Месих бар. О — эр шей ве эр шейдедир. Шунынъ ичюн, Алланынъ азиз ве севимли сайлангъан адамлары олып, шефкъат, мераметлик, эйилик, алчакъгонъюллик, йымшакълыкъ ве сабыргъа кийининъиз. Бири-биринъизге чыданъыз; эгер бир адам экинджисине шикяет этсе, бири-биринъизни багъышланъыз. Месих сизлерни багъышлагъан киби, сизлер де бири-биринъизни багъышланъыз. Буларнынъ устюне севгини кийинъиз, чюнки о, буларнынъ эписини эр шейден яхшы багълай. Юрегинъизде Месихнинъ аманлыгъы падишалыкъ этсин; сизлер, бир беденнинъ азалары олып, бунъа чагъырылдынъыз. Миннетдар олунъыз. Ичинъизде Месихнинъ сёзю бутюн зенгинлигинен яшасын. Бутюн икметнен бири-биринъизни огретинъиз ве тенбиеленъиз; сизинъ юреклеринъизде Аллагъа зебурлар, макътав йырлары ве рухий тюркюлерни миннетдарлыкънен йырланъыз. Не айтсанъыз я да не япсанъыз, эписини Рабби Исанынъ Адына япынъыз ве Онынъ ярдымынен Алла Бабагъа шукюр этинъиз. Къадынлар, Раббиде яшагъанларгъа ярашкъаны киби, акъайларынъызгъа бойсунынъыз. Акъайлар, апайларынъызны севинъиз, оларгъа серт олманъыз. Балалар, ана-бабаларынъызнынъ сёзюни эр шейде динъленъиз. Рабби буны бегене. Бабалар, балаларынъызны ачувландырманъыз, ёкъса олар рухтан тюшеджеклер. Къуллар, дюньядаки эфендилеринъизнинъ сёзюни эр шейде динъленъиз, козьге корюнмеге, адамларнынъ разылыгъыны къыдыргъанлар киби дегиль, буны саф юрекнен, Алладан къоркъып япынъыз. Эр бир япкъан ишинъизни адамлар ичюн дегиль, Рабби ичюн киби, джан-юрекнен япынъыз. Билесиз ки, сиз Рабби Месихке хызмет этесиз ве Раббиден мирас мукяфатыны аладжакъсынъыз. Ким исе яманлыкъ япса, япкъанына коре джезасыны аладжакъ. Алла адамларгъа тенъ бакъа. Эфендилер, къулларынъызнен догъру ве адалетли олунъыз. Билесиз ки, сизинъ де коклердеки Эфендинъиз бар. Эр вакъыт токътамайып дува окъунъыз, шукюр этип, дувада дикъкъатлы олунъыз. Бизлер ичюн де дува окъунъыз: Алла, биз Месихнинъ сырыны бильдиреджегимиз ичюн, Озь Сёзюне бир къапуны ачып берсин (мен бу сыр ичюн тюрьмеде отурам), ве мен бу сырны, кереги киби, ачыкъ-айдын бильдирейим. Фырсаттан файдаланынъыз, инанмагъанларнен акъылнен арекет этинъиз. Эр вакъыт мераметнен, ерине келишкен лаф этинъиз, эр бир адамгъа керекли джевапны насыл этип тапмакъны билинъиз. Тихик сизлерге меним ишлерим акъкъында бутюн шейлерни бильдирир. О, севимли къардашым, Раббининъ ишанчлы хызметчиси ве меним къул-ишдешим. О, бизим ишлеримиз насыл олгъаныны билип, сизинъ гонъюллеринъизни алсын деп, мен оны сизге ёлладым. Садыкъ ве севимли дин къардашымыз, Тихикнен берабер алдынъызгъа сизлерден бириси олгъан Онисим де бараджакъ. Олар сизлерге бу ерде олгъан бутюн шейлерни айтып берерлер. Меннен берабер тюрьмеде отургъан Аристарх, Барнабанынъ эки догъмуш къардашы Марк (онынъ акъкъында сизге буюрдылар: эгер о, сизге барса, оны къабул этинъиз), ве Юст адлы Иса сизлерге селям ёллайлар. Олар мени юреклендирелер. Алланынъ Падишалыгъы ичюн чалышкъан башкъа еудий ишдешлерим ёкъ. Иса Месихнинъ къулу, сизлерден бириси олгъан Эпафрас, сизлерге селям ёллай. Сизлер къатты турып, Алланынъ сизлерден не истегенини къатты бильгенинъиз ичюн, Эпафрас эр вакъыт сиз ичюн гъайретнен дува окъуй. О, сизлер эм де Лаодикея ве Иераполь шеэрлериндекилери ичюн озюни аджымайып чалышкъанына мен шаатым. Севимли эким Лука ве Демас сизлерге селям ёллайлар. Лаодикея шеэриндеки агъа-къардашларымызгъа, Нимфагъа ве онынъ эвинде топлангъан джемиетке селям этинъиз. Бу мектюбим аранъызда окъулгъан сонъ, оны Лаодикеядаки иманлылар джемиетине де окъумагъа эмир этинъиз. Сизлер Лаодикеядаки мектюпни окъунъыз. Архиппке буны айтынъыз: «Раббиде бойнунъа алгъан хызметни унутма, мытлакъа оны беджер». Мен, Павел, бу селямны озь къолумнен язам. Зиндан зынджырларымны акъылда тутунъыз. Алланынъ эйилиги сизлернен олсун! Павел, Силуан ве Тимотей — Тессалонике шеэриндеки Алла Бабанынъ ве Рабби Иса Месихнинъ иманлылар джемиетине: Сизлерге эйилик ве аманлыкъ олсун! Дуваларымызда сизлерни унутмайып, биз эпинъиз ичюн эр вакъыт Аллагъа шукюр этемиз, сизинъ иманнен ишлеринъизни, севгинен арекетлеринъизни ве Раббимиз Иса Месихке умютнен олгъан сабырынъызны Алланынъ ве Бабамызнынъ огюнде эр заман акъылда тутамыз. Алла севген дин къардашларым, биз билемиз ки, сизни Алла сайлады, чюнки Къуванчлы Хаберимиз сизлерге тек сёзлернен дегиль, къудретнен ве Мукъаддес Рухнен, толу эминликнен кельди. Биз сизинъ аранъызда насыл адамлар олгъанларымызны озьлеринъиз билесиз. Сизлер чокъ белягъа огърагъан олсанъыз да, Мукъаддес Рухтан къуванч алып, Алланынъ Сёзюни къабул эттинъиз ве бизни ве Раббини орьнек этип алдынъыз, шунынънен Македония ве Ахая виляетлериндеки бутюн иманлыларгъа орьнек олдынъыз. Сизинъ ярдымынъызнен Раббининъ Сёзю ялынъыз Македония ве Ахаяда дегиль, сизинъ Аллагъа олгъан иманынъызнынъ шурети эр ерде даркъалды. Шунынъ ичюн энди бизге бир шей айтмагъа керекмей. Олар озьлери, сиз бизни насыл къаршылагъанынъызны ве сиз насыл этип путлардан вазгечип, Аллагъа кельгенинъизни айтып берелер. Сиз Тири ве Акъикъий Аллагъа хызмет этмеге ве Онынъ олюлерден тирильген Огълунынъ коклерден келеджегини, Алланынъ келеяткъан гъазабындан бизни къуртаргъан Исаны беклемеге башладынъыз. Дин къардашларым, бизим сизге кельгенимиз бошуна олмагъаныны озюнъиз билесиз. Сиз бильгенинъиз киби, ондан эвель Филиплер шеэринде азап чектик ве акъаретлендик, амма Алланынъ Къуванчлы Хаберини сизлерге буюк къаршылыкъ ичинде бильдирмек ичюн, Алламызда джесарет таптыкъ. Бизим насиатымызда не хата, не яман ниет, не ялан бар, амма, Алла бизни сынагъаны ве Къуванчлы Хаберни бизге ишанып бергени ичюн, биз адамларнынъ разылыгъыны дегиль, аксине, бизим юреклеримизни сынагъан Алланынъ разылыгъыны къазанмакъ ичюн хабер этемиз. Сиз яхшы билесинъиз: биз ич бир вакъыт ялтакъланмай эдик, ачкозь ниетлеримиз де ёкъ эди. Алла бунъа шааттыр! Биз не сизлернинъ, не башкъаларнынъ, — ич бир адамнынъ макътавыны къыдырмай эдик. Месихнинъ эльчилери оларакъ, алдынъызгъа озь истеклеримизнен кельмеге акъкъымыз бар эди, амма биз сизинъ аранъызда уфакъ балалар киби ола, озь балаларыны яхшы бакъкъан анагъа ошай эдик. Бойле этип, сизлерге о къадар гонъюль багъладыкъ, тек Алланынъ Къуванчлы Хаберини дегиль, озь джанымызны да бермеге бахтлы эдик, чюнки сизлерни пек севдик. Агъа-къардашлар, сиз бизим агъыр ишимизни ве къыйынлыкъларымызны мытлакъа унутмадынъыз: сизинъ ич биринъизге агъыр кельмесин деп, биз гедже-куньдюз чалышып, сизге Алланынъ Къуванчлы Хаберини бильдире эдик. Биз сизнен, иманлыларнен, темиз, инсафлы ве къабаатсыз олып арекет эте эдик. Бунъа сиз де, Алла да шааттыр, чюнки сиз билесиз: баба озь балаларыны киби, биз де эр биринъизни тенбиелей эдик, Озь Падишалыгъына ве шуретине сизлерни чагъыргъан Алланынъ разылыгъыны къазанмагъа инандыра ве ялвара эдик. Шунынъ ичюн биз токътамайып Аллагъа шукюр этемиз ки, сизлер бизден Алланынъ Сёзюни эшиткенинен, оны инсан сёзю киби дегиль, Алланынъ Сёзю оларакъ къабул эттинъиз. Бу хабер акъикъатен Алланынъ Сёзюдир, ве о, сизлерде, инангъанларда, арекет эте. Бойле этип, сизлер, дин къардашларым, Еудиедеки Иса Месихке инангъан Алланынъ джемиетлерине ошадынъыз. Олар еудийлерден насыл азап чеккен олса, сизлер де озь юртдашларынъыздан шойле азаплар корьдинъиз. Еудийлер Рабби Исаны ве пейгъамберлерни ольдюрдилер, бизни де къувдылар. Олар Алланынъ разылыгъыны къыдырмайлар ве бутюн адамларгъа къаршы чыкъалар, бизге башкъа халкъларнен лаф этмеге, шу халкъларгъа къуртулмагъа ёл бермейлер ве, бойледже, озь гуналарынынъ ольчюсини арттыралар. Лякин ахыр-сонъу Алланынъ гъазабы башларына тюшти. Агъа-къардашлар, къыскъа бир вакъыт ичинде сизлерден — юрегимизнен олмаса да, беденимизнен — айры олгъанымызда, сизинъ бетлеринъизни корьмеге даа чокъ истей эдик. Шунынъ ичюн сизлерге бармагъа истедик (мен, Павел — бир къач кере истедим), лякин Шейтан бизге ёл ачмады. Раббимиз Иса къайткъан куню Онынъ огюнде олгъанымызда, сиз олмайып, бизим умютимиз, къуванчымыз ве биз макътайджакъ таджымыз ким оладжакъ? Эбет, бизим шуретимиз ве къуванчымыз — сизлерсинъиз! Биз даа беклеп оламайып, Афина шеэринде ялынъыз къалмагъа разы олдыкъ ве сизинъ алдынъызгъа дин къардашымыз Тимотейни, бизим къардашымызны ве Месихнинъ Къуванчлы Хаберини даркъаткъанымызда Алланынъ хызметчисини, сизинъ иманынъызны къавийлештирмек ве сизлерни юреклендирмек ичюн, бойле беляларда ич кимсе ёлдан урулмасын деп, ёлладыкъ. Сиз озюнъиз билесиз: бу азаплар — бизим баш язымыздыр. Биз янынъызда олгъанымызда, бизлер азаплар чекеджегимизни эвельден айта эдик. Бильгенинъиз киби, ойле де олды. Шунынъ ичюн мен даа беклеп оламайып, ёлдан уруджы сизни ёлдан урмадымы, бизим ишимиз бошуна кетмедими, деп, иманынъызнынъ алыны бильмек ичюн къардашымны ёлладым. Энди Тимотей алдынъыздан къайтып келип, иманынъыз ве севгинъиз акъкъында яхшы хабер кетирди ве биз сизлерни, сизлер де бизни корьмеге истегенинъизни, эр вакъыт биз акъкъында яхшы тюшюнгенинъизни айтып берди. Шу себептен, дин къардашларым, бутюн къайгъы ве беляларымыз ичинде олгъанымызда, сиз ве сизинъ иманынъыз акъкъында бильгенде, биз теселли таптыкъ, сизлер Раббиде къатты тургъанынъыз бизни джанландырды. Алланынъ огюнде сизлернен тапкъан бутюн къуванч ичюн Онъа насыл этип шукюр этеджекмиз? Бетлеринъизни корьмек ве иманынъыздаки етишмемизликлерни толдурмакъ ичюн, гедже-куньдюз гъайретнен Аллагъа ялварамыз. Алла Бабамыз Озю ве Раббимиз Иса бизим ёлумызны сизинъ тарафынъызгъа ачсын. Биз сизлерни не къадар чокъ севсек, Рабби бири-биринъизге ве бутюн инсанларгъа олгъан севгинъизни о къадар арттырсын ве толу япсын. Сонъ О, юреклеринъизни къавийлештиреджек, ве сиз Алла Бабамызнынъ огюнде, Раббимиз Иса Озюнинъ бутюн азизлеринен берабер кельгенде, къабаатсыз ве азиз оладжакъсынъыз. Амин. Сонъунда, дин къардашларым, сиз насыл арекет этмек ве Алланынъ разылыгъыны насыл къазанмакъ керек олгъаны акъкъында бизден огренгенинъиз киби, бойле де яшанъыз. Рабби Исанен сизлерге ялварамыз ве сизлерни чагъырамыз: бундан зияде тырышынъыз. Биз Рабби Исанен сизлерге насыл эмирлерни буюргъанларымызны билесинъиз. Алланынъ истеги бойледир: азиз олунъыз, озюнъизни ороспулыкътан сакъланъыз, эр биринъиз озь беденини азизликте ве намуслыкъта тутунъыз, Алланы бильмеген халкълар киби, беден истеклерине берильменъиз. Бу ишлерде ич кимсе дин къардашларына акъсызлыкъ япмасын ве оларны алдатмасын, чюнки, эвельден сизлерге айткъанда тенбиелегенимиз киби, бутюн бу ишлер ичюн Алла джезалайджакъ. Алла бизлерни писликке дегиль, азизликке чагъырды. Шунынъ ичюн, буны къабул этмеген адам инсанны дегиль, сизге Мукъаддес Рухны берген Алланы ред эте. Агъа-къардашлыкъ севгиси акъкъында сизлерге язмакъ керекмей, чюнки Алла Озю сизни бири-биринъизни севмеге огретти, ве сизлер бутюн Македонияда яшагъан агъа-къардашларынъызны бойле севесиз. Сизлерни чагъырамыз: бундан даа зияде тырышынъыз ве, биз сизлерге буюргъанларымыз киби, тынчлыкъта яшамагъа гъайрет этинъиз, озь ишлеринъизнен огърашынъыз, озь къолунъызнен чалышынъыз. Сонъ сиз башкъа адамларнынъ урьметини къазанаджакъсынъыз ве ич бир шейге мухтадж олмайджакъсынъыз. Агъа-къардашлар, умюти олмагъан башкъа адамлар киби кедерленменъиз деп, раметлилер акъкъында сизлерге буны бильдирмеге истеймиз: эгер биз Исанынъ ольгенине ве тирильгенине инансакъ, Алла Исагъа иманнен ольгенлерни Онен берабер алып кетиреджегине де инанамыз. Буны сизлерге Раббининъ сёзюнен айтамыз: биз, Раббининъ келеджегине къадар тири къалгъан адамлар, ольгенлерден биринджи олмамыз. Гурюльтинен айтылгъан эмир эшитильгенде, баш мелекнинъ сеси янъгъырагъанда ве Алланынъ борусы чалгъанда, Рабби Озю коктен энеджек ве Месихке иманнен ольгенлер биринджи олып тириледжеклер. Сонъ о вакъытта биз, тири къалгъан адамлар да, оларнен берабер Раббини авада къаршыламакъ ичюн, апансыздан ашагъыдан алынаджакъмыз, булутлар ичинде котериледжекмиз ве бойле этип, эбедиен Раббинен берабер оладжакъмыз. Шунынъ ичюн, бойле сёзлернен бири-биринъизнинъ гонълюни алынъыз. Агъа-къардашлар, бу шейлер оладжакъ вакъты ве заманлары акъкъында сизлерге язмакъ керекмеймиз. Озьлеринъиз яхшы билесинъиз ки, Раббининъ куню, гедже хырсыз киби, келеджек. Адамлар: «Тынчлыкъ-аманлыкъ ве хавфсызлыкъ», — деп юргенде, о вакъыт олюм оларгъа апансыздан, догъаджакъ къадынгъа агъры киби, келеджек, ве олар ондан къачып кетмейджеклер. Сизлер исе, агъа-къардашлар, къаранлыкъта дегильсиз, шу кунь сизлерни, хырсыз киби, басып алмаз. Эпинъиз ярыкънынъ огъулларысынъыз ве куньдюзнинъ огъулларысынъыз. Биз гедженинъки я да къаранлыкънынъки дегильмиз. Шунынъ ичюн, башкъалары киби, юкъламайыкъ, лякин уяныкъ ве айыныкъ олайыкъ. Юкълагъанлар гедже юкълайлар, ве ичкиджилер гедже ичип тоялар. Лякин биз, куньдюзнинъкилер олып, айыныкъ олайыкъ, иман ве севгини, кокрек къорчаламасы киби, ве къуртулыш умютини, башлыкъ киби, кийип отурайыкъ. Алла бизни гъазапкъа дегиль, Рабби Иса Месихнен къуртулышны алмагъа тайин этти. Иса биз ичюн ольди, ве шунынъ ичюн биз тири я да олю олсакъ да, Онен берабер яшайджакъмыз. Шунынъ ичюн, шимди япкъанынъыз киби, бири-биринъизни юреклендиринъиз ве къавийлештиринъиз. Агъа-къардашлар, сизге ялварамыз: аранъызда чалышкъанларны, Раббиде сизлерге ёлбашчылыкъ япкъанларны ве огют бергенлерни урьмет этинъиз, япкъан ишлери ичюн оларгъа севгинен буюк сайгъы косьтеринъиз. Бири-биринъизнен муаббет яшанъыз. Сизлерге даа ялварамыз, агъа-къардашлар: тенбеллерни огютленъиз, рухтан тюшкенлерни юреклендиринъиз, кучьсюзлерге ярдым этинъиз, эписине сабырлы олунъыз. Сакъынынъыз, ич кимсе яманлыкъкъа яманлыкънен къайтармасын. Аксине, эр вакъыт бири-биринъизге ве бутюн адамларгъа яхшылыкъ къыдырынъыз. Эр вакъыт къуванынъыз, даима дува окъунъыз, эр бир шей ичюн шукюр этинъиз. Буны сизлерден, Иса Месихке инангъанлардан Алла истей. Рухнынъ алевини сёндюрменъиз, пейгъамберлик сёзлерине сайгъысызлыкъ косьтерменъиз, эр шейни сынап бакъынъыз, яхшылыкъкъа япышынъыз, эр бир яманлыкълардан озюнъизни сакъланъыз. Аманлыкъ Алласы Озю сизлерни бутюнлей азиз этсин, ве, Раббимиз Иса Месих кельгенде, сизинъ рухунъыз, джанынъыз ве беденинъиз бус-бутюн олып, къабаатсыз сакълансынлар. Сизлерни чагъыргъан ишанчлыдыр, ве О, буны беджерир. Агъа-къардашлар, бизлер ичюн дува окъунъыз. Бутюн агъа-къардашларны азиз опюшнен селямланъыз. Бу мектюпни бутюн агъа-къардашларгъа окъумагъа сизге Раббининъ Адынен буюрам. Раббимиз Иса Месихнинъ эйилиги сизлернен олсун! Павел, Силуан ве Тимотей — Тессалонике шеэриндеки Алла Бабамызнынъ ве Рабби Иса Месихнинъ иманлылар джемиетине: Алла Бабамыз ве Рабби Иса Месих сизге эйилик ве тынчлыкъ-аманлыкъ берсин! Агъа-къардашлар, биз сизлер ичюн эр вакъыт Аллагъа шукюр этмек керекмиз. Бу догърудыр, чюнки иманынъыз къавийлеше, озьара агъа-къардашлыкъ севгинъиз эп арта. Шу себептен биз Алланынъ джемиетлери алдында сизлернен макътанамыз, чюнки сизлер бутюн зулум ве беляларгъа сабырнен ве ишанчнен чыдап турасынъыз. Бу, Алланынъ суду адалетли олгъаныны косьтере: сизлер Алланынъ Падишалыгъына ляйыкъ оладжакъсынъыз, онынъ ичюн бу азапларны чекесинъиз. Эгер Алла сизни азаплагъанларгъа беля берсе, бу, тек адалетли олур. Рабби Иса Озь къудретли мелеклеринен берабер коклерден кельгенде, Алла сизге, азап чеккенлерге, ве бизге раатлыкъ береджек. Алла Оны танымагъанларны ве Раббимиз Исанынъ Къуванчлы Хаберине бойсунмагъанларны алевленген атеш ичинде джезалайджакъ. Олар эбедий олюм джезасына огърайджакълар ве Раббиден ве Онынъ шуретли къудретинден айырыладжакълар. Шу куню О эписи азизлер арасында шурет къазанмагъа келеджек ве Онъа инангъанларнынъ эписини айретте къалдыраджакъ. Сиз де анда олурсынъыз, чюнки бизим шаатлыгъымызгъа инандынъыз. Шу себептен биз эр вакъыт сизлер ичюн дува окъуймыз: Алла сизлерни сизинъ чагъырувынъызгъа ляйыкъ корьсюн ве Озь къудретинен бутюн яхшы истеклеринъизни ве иманынъызнынъ ишини беджерсин. О вакъыт Раббимиз Исанынъ Ады сизлерде шуретленеджек, Алламызнынъ ве Рабби Иса Месихнинъ эйилигине коре сизлер де Онда шуретленеджексинъиз! Раббимиз Иса Месихнинъ келеджеги ве бизим Онынъ янында топланаджагъымыз акъкъында айткъанда, агъа-къардашлар, сизлерге ялварамыз: акъылларынъыз тез ёлдан урулмасын, ич бир рухнынъ, я да лафнынъ, я да бизимки киби ич бир мектюпнинъ «Раббининъ куню кельди», — деген хабери сизлерни къоркъузмасын. Ич кимсе сизлерни чешит тюрлю ёлларнен алдатмасын. Башта Алладан вазгечюв вакъты келеджек, ве олюм огълу, къанунсыз ишлер япкъан адам пейда оладжакъ. О, эр шейге къаршы чыкъаджакъ, озюни «Алла» ве «азизлик» адлангъан эр шейден юксельтеджек ве Алланынъ Сарайында озюни отуртып, озюни Алла деп, косьтереджек. Мен янынъызда олгъан вакъытта буларны сизлерге айткъаным акълынъызда ёкъмы? Озь вакътындан эвель пейда олмагъа онъа не ёл бермегенини сиз билесинъиз. Къанунсызлыкънынъ сыры шимди артыкъ арекет эте, лякин оны тутып тургъан бар, ве ёлдан алынмагъандже, о, оны токътатаджакъ. Сонъ къанунсыз ишлер япкъан пейда оладжакъ, лякин Рабби Иса келип, Озюнинъ нефесинен оны ольдюреджек, корюнишинен онынъ къуветини ёкъ этеджек. Къанунсыз адамнынъ келюви Шейтаннынъ арекетлерине коре тюрлю кучьнен, бельгилернен, сахте муджизелернен косьтериледжек. О, озь олюмине кетеяткъанларны эр тюрлю яманлыкъларнен ёлдан ураджакъ. Олар къуртулыш береджек акъикъат севгисини къабул этмедилер. Шу себептен Алла оларгъа къудретли бир ялан ёллайджакъ, ве олар ялангъа инанаджакълар. Сонъ акъикъаткъа инанмагъанлар, яманлыкъ япмагъа севген бутюн адамлар суд этиледжеклер. Раббининъ севимли агъа-къардашлары, сизлер ичюн эр вакъыт Аллагъа шукюр этмек керекмиз, чюнки Алла эвельден сизлерни къуртулышкъа сайлады, ве сизлер Рух ярдымынен азиз олдынъыз ве акъикъаткъа инандынъыз. Раббимиз Иса Месихнинъ шуретине къошулгъанынъыз деп, О, сизлерни бунъа биз кетирген Къуванчлы Хабернен чагъырды. Шунынъ ичюн, агъа-къардашлар, къатты турунъыз ве я агъыздан, я мектюпнен бизден алгъан огретювлерни тутунъыз. Бизни севген, эбедиен теселли берген ве эйиликке яхшы умют берген Раббимиз Иса Месих ве Алла Бабамыз Озю сизге теселли этсин ве эр бир хайырлы иш ве сёз ичюн къувет берсин! Ахыр-сонъу, агъа-къардашлар, бизим ичюн дува окъунъыз: Раббининъ Сёзю, сизлерде даркъалгъаны киби, тез даркъалсын ве шуретленсин, биз ярамай ве яман адамлардан къуртулайыкъ. Иманы олмагъан адамлар бар да. Рабби ишанчлыдыр. О, сизлерни къуветлештиреджек ве ямандан сакълайджакъ. Биз, Раббинен бирликте олып, эминмиз: буюргъанларымызны беджересинъиз ве илериде беджереджексинъиз. Рабби юреклеринъизни Алланынъ севгисине ве Месихнинъ сабырына догърултсын. Агъа-къардашлар, Раббимиз Иса Месихнинъ Адынен сизлерге буюрамыз: бизден къабул эткен огретювни беджермеген, тенбель яшагъан эр бир агъа-къардаштан узакълашынъыз. Озьлеринъиз билесиз: сизге бизден орьнек алмакъ керек. Биз сизинъ аранъызда олгъанымызда, тенбель олмай эдик, ич кимсенинъ отьмегини бедава ашамай, лякин, сизинъ ич биринъизге агъыр кельмесин деп, биз гедже-куньдюз токътамайып чалыша эдик. Бунъа акъкъымыз олмагъанындан дегиль, сизлерге мисаль косьтермек ичюн ве сиз бизден орьнек аладжагъынъыз ичюн, шуны япа эдик. Биз сизде олгъанда, сизге буны буюрдыкъ: ким чалышмагъа истемесе, аш ашамасын. Лякин энди базыларынъыз тенбель олгъаныны эшитемиз. Олар ич бир иш япмайлар, амма башкъаларынынъ ишине къарышалар. Бойле адамларгъа Рабби Иса Месихнинъ Адындан ялварамыз ве буюрамыз: тынч олып, чалышсынлар ве озь къазангъан отьмеклерини ашасынлар. Сиз исе, агъа-къардашлар, яхшылыкъ япынъыз ве рухтан тюшменъиз. Эгер бир адам бу мектюпте язгъан сёзлеримизни динълемесе, оны козьде тутунъыз ве, о, утансын деп, ондан узакълашынъыз. Бойле адамны душман сайманъыз, амма оны, къардашынъызны киби, тенбиеленъиз. Аманлыкъ Раббиси Озю сизлерге эр вакъыт ве эр шейде тынчлыкъ-аманлыкъ берсин. Рабби сизинъ эпинъизнен олсун! Мен, Павел, озь къолумнен бу селямны язам. Эр бир мектюбимде бу меним бельгимдир. Мен бойле язам. Раббимиз Иса Месихнинъ эйилиги сизинъ эпинъизнен олсун! Павел, Иса Месихнинъ эльчиси (Къуртарыджымыз Алланынъ ве умютимиз Иса Месихнинъ истегинен мен эльчи олдым), — Тимотейге, иманда акъикъий огълума: Алла Баба ве Раббимиз Иса Месих санъа эйилик, мерамет ве тынчлыкъ-аманлыкъ берсин! Мен Македониягъа кеткенде, санъа айтып къандырдым: Эфес шеэринде къал да, базы адамларгъа ялан огретювлерини даркъатмамагъа буюр, олар эфсанелернен ве сонъу олмагъан несиллернинъ джедвеллеринен огърашмасынлар. Бойле шейлер бош тюшюнджелерге себеп олалар, Алланынъ иман ишине ярдым этмейлер. Огретювимизнинъ ниети — саф юрек, яхшы видждан, акъикъий иман ве олардан кельген севгидир. Базы адамлар булардан узакълашып, бош лафларгъа баткъанлар. Олар Къанун оджалары олмагъа истейлер, амма озьлери не айткъанларыны, не тасдыкъ эткенлерини бильмейлер. Биз исе билемиз ки, Къанун яхшы, амма оны догъру къулланмакъ керек. Белли олсун ки, Къанун инсафлы адамлар ичюн дегиль, бойле адамлар ичюн берильди: къанунсыз яшагъанлар ве Къанунгъа бойсунмагъанлар, имансызлар ве гунакярлар, яманлар ве динсизлер, ана я да бабасыны ольдюргенлер, къатиллер, ороспулар ве апай ерине акъайнен яткъан акъайлар, адамларны хырсызлап саткъанлар, яланджылар, ялан шаатлар ве сагълам огретювге къаршы чыкъкъанлар ичюн берильгендир. Бунынъ эписи Мубарек Алла манъа ишанып берген шуретли Яхшы Хаберге догъру келе. Манъа къувет берген Раббимиз Иса Месихке шукюр этем, чюнки О, мени ишанчлы адам деп сайып, манъа бу хызметни авале этти. Мен эвельден Оны яманлагъан, залым, джан агъырткъан адам эдим. Лякин манъа мерамет костерильди, чюнки буны бильгисизликтен ве имансызлыкътан япа эдим. Раббининъ эйилиги манъа бол тёкюльди, ве онен берабер Иса Месихте тапылгъан иман ве севги кельди. Иса Месих гунакярларны къуртармакъ ичюн дюньягъа кельди, мен исе — гунакярларнынъ биринджисим! Бу сёзлер догъру, ве оларны къабул этмеге ляйыкътыр. Амма Иса Месих эписинден эвель манъа буюк сабыр косьтерсин деп, манъа мерамет этильди. Шу Онъа иман этеджеклерге, эбедий омюр тападжакъларгъа орьнек олсун. Асырларнынъ Падишасына, эбедий яшайджакъкъа, козьнен корюльмегенге, бирден-бир Аллагъа эбедиен шан-шурет олсун! Амин. Огълум Тимотей, эвельден сенинъ акъкъынъда айтылгъан пейгъамберликлерни акъылда тутып, санъа буны буюрам: пейгъамберликлерге коре, яхшы аскер киби, дженк эт, иманны ве видждан темизлигини сакъла. Базылары шуны четке чектилер, ве оларнынъ иманы, денъизде геми киби, къазагъа огърады. Хименай ве Эскендер оларнынъ арасында. Алланы яманламамагъа огретсинлер деп, мен оларны Шейтангъа бердим. Эр шейден эвель, мен буны буюрам: адамларнынъ эписи ичюн дувалар окъумакъ, истеклерни беян этмек, ялвармакъ, эр бир адам ичюн, падишалар ве укюмдарлар ичюн шукюр этмек керек. О вакъыт биз тынч ве раат яшармыз, Алланы урьмет этип, намуслы олурмыз. Бу яхшыдыр, ве Къуртарыджымыз Алла бундан разыдыр. О, эписи адамларнынъ къуртуладжагъыны ве акъикъатны биледжегини истей. Алла — бирдир, ве Алланен адамларнынъ арасында бир ишанчлы адам бар. Бу адам — Иса Месихтир. О, эписи адамлар ичюн Озюни одеме оларакъ берди. Шу, озь вакъты-саатинде кельген шаатлыкъ олды. Мен исе бунынъ хаберджиси ве эльчиси, тюрлю халкъларгъа иман ве акъикъатны огретмек ичюн оджа олып тайинлендим. Акъикъатны айтам, ялан айтмайым. Бойледже, шуны истейим: акъайлар эр ерде ачувсыз ве къавгъасыз, диндарлыкънен къолларыны котерип, дува окъусынлар. Къадынлар да, алчакъгонъюлли ве эдепли олып, саде урба кийсинлер, озьлерини сачларынынъ орювинен, алтыннен, инджилернен я да паалы урбаларнен яраштырмасынлар, амма озьлерини хайырлы ишлернен яраштырсынлар, чюнки Алланы урьмет эткен къадынларгъа бойле шейлер ляйыкътыр. Къадын тынч олсун, онъа айтылгъан лафны динълесин ве огренсин. Мен къадынларгъа не огретмеге, не акъайгъа башлыкъ олмагъа разылыкъ бермейим. Къадын сесини чыкъармасын. Алла биринджи Адемни, сонъ Аваны яратты. Ве Адем алданмады, къадын исе алданды ве ёлдан урулды. Амма, эгер къадынлар иманнен, севгинен ве азизликнен озюни къолда тутып яшасалар, бала догъып, къуртуладжакълар. Айткъанлары догъру: эгер ким иманлылар джемиетининъ бакъыджысы олмагъа истесе, хайырлы ишни истей. Амма бакъыджы къабаатсыз олсун, тек бир апайгъа эвленген, айыныкъ фикирли, акъыллы, эдепли, мусафирчен, огретмеге къабилиети олгъан адам олсун. О, ичкиджи ве къызматабан олмасын, лякин йымшакъ, къавгъа этмеген, акъчаны севмеген адам олсун. Къорантасына яхшы башлыкъ олгъан, балалары урьмет эткен ве сёзюни туткъан адам олсун. Эгер адам озь къорантасына башлыкъ этмеге бильмесе, Алланынъ джемиетини насыл бакъаджакъ? Бакъыджы оладжакъ адам имангъа якъында кельген адамлардан олмасын. Ёкъса, о, гъурурланаджакъ ве Шейтангъа ошап, джезасыны аладжакъ. Къабаатланмамакъ ве Шейтаннынъ къапкъанына тюшмемек ичюн, о, джемиетке къошулмагъан адамларнынъ огюнде яхшы намлы олсун. Иманлылар джемиетининъ хызметчилери де урьметли адамлар олсун. Олар экиюзьлю, чокъ шарап ичмеге севген, арам акъчагъа тоймагъан сою олмасын, темиз виджданнен иман сырыны тутсунлар. Оларны башта сынамакъ керек. Эгер къабаатсыз олсалар, о вакъыт хызметлерини этмеге башласынлар. Апайлары да урьметли олсун, ифтираджы дегиль, айыныкъ фикирли, эр шейде ишанчлы олсунлар. Иманлылар джемиетининъ хызметчиси тек бир апайгъа эвленген адам олсун. О, балаларына ве озь эвине яхшы башлыкъ эткен сою олсун. Хызметлерини яхшы беджергенлер озьлери ичюн яхшы нам къазаналар ве Иса Месихке иманларында буюк джесарет косьтерелер. Мен буны язаяткъанда, санъа тез кельмеге умют этем. Амма эгер кеч къалсам, Алланынъ Эвинде насыл арекет этмеге биледжексинъ. Алланынъ Эви — Тири Алланынъ джемиетидир, акъикъатнынъ диреги ве таянчыдыр. Шубесиз, акъикъий диннинъ сыры буюктир: Алла инсан беденинде корюнди, Онынъ догърулыгъы Рухта ачылды. О, мелеклерге корюнди, халкъларгъа бильдирильген эди. Дюньяда Онъа инандылар; шурет ичинде О, коклерге котерильди. Рух ачыкътан айта: сонъки вакъытларда базы адамлар имандан къайтаджакълар ве ёлдан ураджакъ рухларгъа, шейтанларнынъ огретювине къулакъ асаджакълар. Бойле адамлар виджданы олмагъан экиюзьлю ве яланджыларнынъ тесирине тюшеджеклер. Олар эвленмеге ве базы ашларны ашамагъа ёл бермейлер. Лякин Алла эр бир ашларны, инангъан ве акъикъатны бильген адамлар шукюр этсинлер ве оларны ашасынлар деп, яраткъандыр. Алла яраткъан эр бир шей яхшыдыр. Эгер аш шукюрнен къабул олунса, ич бир шейни арам сайып ред этмеге керекмей; олар Алланынъ Сёзюнен ве дуванен элялланалар. Сен буны дин къардашларынъа огретсенъ, Иса Месихнинъ яхшы хызметчиси олурсынъ, ве иман сёзлери ве сен излеген яхшы огретюв санъа кучь берер. Алласыз масаллардан ве къартларнынъ эмиш-демишлеринден юзь чевир, Алла истеген ишлерни япмагъа азырлан. Беден мешгъулиетлерининъ файдасы олса да, аз. Алла истеген ишлер япмакънынъ файдасы исе буюк; олар эм шимдики, эм келеджек омюрде мукяфатлар ваде эте. Мен айткъан сёзлер догъру ве бутюнлей къабул олунмагъа ляйыкътыр. Шунынъ ичюн биз чалышамыз ве курешемиз, ве Тири Аллагъа ишанамыз. О — бутюн адамларнынъ ве биринджиден иманлыларнынъ Къуртарыджысыдыр. Буны буюр ве огрет. Сен яш олсанъ да, кимсе санъа юкъарыдан бакъмасын. Амма сёзде, яшайышта, севгиде, иманда, темизликте иманлыларгъа орьнек ол. Мен кельгенимдже, иманлылар джемиетине Языны сес чыкъарып окъу, насиат бер ве огрет. Пейгъамберлик боюнджа, акъсакъаллар башынъа къол къойгъанда, Рух санъа берген бахшышны четке ташлама. Бу ишлернен огъраш, оларгъа бутюнлей озюнъни багъышла. О вакъыт сенинъ мувафакъиетинъ эписине бес-белли оладжакъ. Озюнъе ве огретювинъе эр вакъыт мукъайт ол. Буны япкъанда, озюнъни де, сени динълегенлерни де къуртарырсынъ. Акъсакъалны сёгме, онъа, бабанъа киби, насиат бер. Яшларгъа — къардашынъа киби, къарт апайларгъа — ананъа киби, яш къызларгъа — къызкъардашынъа киби, бутюн темизликнен насиат бер. Акъикъий тул къадынларны урьмет эт. Амма тул къадыннынъ балалары я да торунлары олса, олар башта озь къорантасыны урьмет этмеге ве ана-бабасыны саймагъа огренсинлер. Буны Алла истей. Акъикъий тул ве ялынъыз къалгъан къадын Аллагъа ишана, гедже-куньдюз дува окъуй ве ялвара. Амма кейф чатып яшагъан тул къадын тири олгъанда биле олюдир. Туллар къабаатсыз олсунлар деп, оларгъа буны буюр. Ким исе озь сой-сопларыны, хусусан къоранта азаларыны бакъмаса, о, имандан вазгечкен, имансыздан да бетердир. Ярдымны алмакъ ичюн сайланаджакъ тул къадын тек бир кере эвленген, озь акъайына садыкъ ве алтмыш яшындан буюк олсун. Бу къадын яхшы ишлеринен белли, балаларны осьтюрген, мусафирлерни къабул эткен, азизлернинъ аякъларыны ювгъан, белягъа огърагъанларгъа ярдым эткен эм де хайырлы ишлерде гъайрет косьтерген къадын олмакъ керек. Яш тул къадынларны сайлама. Оларнынъ беден истеклери оларны Месихтен узакълаштыргъанда, олар акъайгъа чыкъмагъа истейлер. Бойле этип, олар эвельден берген вадесини бозалар ве къабаатлы олалар. Бундан гъайры эвден эвге кезгенде, тенбель олмагъа огренелер. Олар тек тенбель дегиль, даа ошекчи олып, башкъаларнынъ ишине киришип, керек олмагъан шейлерни айталар. Шу себептен мен буны истейим: яш тул къадынлар акъайгъа чыкъсынлар, бала тапсынлар, эвлерини бакъсынлар, бойле этип, душмангъа яман лаф айтмагъа ич бир фырсат бермесинлер. Базылары энди ёлдан урулып, Шейтаннынъ артындан кеттилер. Эгер бир иманлы адамнынъ тул къалгъан сой-соплары олса, оларгъа озю ярдым этсин, оларны иманлылар джемиетине юклемесинлер. О вакъыт иманлылар джемиети керчектен тул къалгъан къадынларгъа ярдым этип олур. Иманлылар джемиетине яхшы башлыкъ олгъан адамлар, хусусан Сёзни даркъаткъан ве огреткен акъсакъаллар эки къат урьметке ляйыкъ олсунлар. Языда: «Арман баскъан бугъанынъ агъзыны къапатма» ве «Ишчи озь къазанчына ляйыкътыр», — деп язылгъан. Эки я да учь шаат олмаса, акъсакъалгъа къоюлгъан ич бир къабаатны къабул этме. Гунада яшагъанларны эписининъ огюнде къабаатла, башкъалар да къоркъсун. Алланынъ огюнде, Иса Месихнинъ ве сайлангъан мелеклернинъ огюнде сени тенбиелейим: фаркъ этмейип, буларны бутюнлей сакъла, ич бир шейни айырмайып, эписини яп. Бирде-бир адамнынъ башына къол къоймагъа (ве бойле этип, оны джемиетнинъ бакъыджысы я да хызметчиси япмагъа) ашыкъма, башкъаларнынъ гуналарына къошулма, озюнъни темиз-пак сакъла. Сувдан гъайры, ашкъазанынъ ве сыкъ хасталыкъларынъ ичюн бираз шарап ич. Базыларнынъ гуналары белли олып, адамларны къабаатланувгъа алып баралар. Башкъаларынынъ гуналары исе сонъунда белли олур. Хайырлы ишлер де беллидир, белли олмагъан сойлары да гизли къалмаз. Къулларнынъ эписи озь эфендилерини эр вакъыт урьмет этсинлер. О вакъыт адамлар Алланынъ Адыны ве огретювини яманламаз. Эгер бир къулнынъ эфендиси иманлы олса, эфендиси дин къардашы олса да, къул онъа урьмет косьтерсин. Къуллар даа чокъ тырышып, хызмет этсинлер, чюнки иманлы ве севимли дин къардашлары бу хайырлы хызметтен файда корелер. Буны огрет ве буюр. Башкъаджа огреткен ве Раббимиз Иса Месихнинъ яхшы сёзлерине ве акъикъий дин огретювине къулакъ асмагъан адам къопайдыр ве ич бир шей анъламай. Ойле адам даваларны ве сёз къавгъаларыны севе, бундан исе пахыллыкъ, къавгъа, яманлав ве ялан шубелер келелер. Акъылы бозукъ, акъикъаттан четте къалгъан адамлар эр вакъыт къавгъалашалар, динден акъча къазанмакъ истейлер. Керчектен де, Аллагъа инанмакънынъ ве озь яшайышындан разы олмакънынъ буюк файдасы бар. Биз дюньягъа ич бир шей кетирмедик ве ондан ич бир шей алып кетип оламамыз. Бизим ашымыз ве урбамыз олса, ондан разы олайыкъ. Зенгин олмагъа истегенлер сынавларгъа ве къапкъангъа тюшелер, чокъ бош ве зарарлы истеклерге бойсуналар, ве бу истеклер адамларны олюмге ве эляк чукъурына ёллай. Акъчагъа севги — эр тюрлю яманлыкънынъ себебидир. Базылары акъча севгисине берилип, имандан вазгечтилер ве озьлерини чокъ азапларгъа огъраттылар. Сен исе, Алланынъ адамы, олардан къач. Инсафлыкъ, диндарлыкъ, иман, севги, сабыр ве алчакъгонъюлликке ынтыл. Иман курешинде джан-юректен арекет эт, эбедий омюрни къатты тут. Алла сени шунъа чагъырды, ве сен чокъ шаатларнынъ огюнде иманынъны ачыкътан бильдирдинъ. Эписине омюр берген Алланынъ огюнде ве Понтий Пилаткъа Озь иманыны ачыкътан косьтерген Иса Месихнинъ огюнде санъа буюрам: Раббимиз Иса Месих корюнмегендже, бу эмирни къусурсызлыкънен бутюнлей беджер. Иса Месихнинъ келювини исе макътавгъа ляйыкъ бирден-бир Укюмдар, падишаларнынъ Падишасы, эфендилернинъ Эфендиси вакъты-саатинде косьтерир. Олюмсизликнинъ Саиби тек Одыр; О, якъынлашылмаз ярыкъта булуна, Оны ич бир адам корьмеген эм де корип оламай. Онынъ урьмети ве къудрети эбедийдир! Амин. Бу дюньядаки зенгин адамларгъа буны буюр: олар гъурурланмасын, келип-кеткен зенгинликке дегиль, Аллагъа умют багъласынлар. О, бизге эр шейни бизим кейфленювимиз ичюн бол-бол бере. Байлар яхшы ишлернен зенгин олсунлар, джумерт олмагъа ве пайлашмагъа азыр олсунлар, эбедий омюрге иришмек ичюн, озьлерине келеджекте яхшы бир темель оладжакъ хазинени топласынлар. Эй, Тимотей, санъа ишанып берильгенни сакълап тут. Бош алласыз лафлардан ве «бильги» адландырылгъан яланджы фикирлерден узакълаш. Базылары бу фикирлерге берилип, иман ёлундан урулдылар. Эйилик сизнен олсун! Алланынъ истегинен Иса Месихнинъ эльчиси Павел (Иса Месихте тапкъан омюр вадесине коре) — севимли огълум Тимотейге: Алла Баба ве Раббимиз Иса Месих санъа эйилик, мерамет ве тынчлыкъ-аманлыкъ берсин! Гедже-куньдюз дувалар окъугъанымда, мен сени эр вакъыт акълымда тутам ве Аллагъа шукюр этем, баба-деделерим киби, Онъа саф виджданнен хызмет этем. Эсимде сенинъ козьяшларынъны тутам, сени корьмеге ве къуванчкъа толмагъа истейим. Сенинъ темиз иманынъны унутмайым. Бу иман башта битанъ Лоида ве ананъ Эвниканынъ юреклеринде булуна эди. Энди шу иман сенинъ юрегинъде де яшагъанына эминим. Шу себептен санъа хатырлатам: къолларымны башынъа къойгъанымда, Алла санъа Рух бахшышынъны багъышлады. Онъа сёнмеге ёл берме. Алла бизге къоркъакълыкъ рухуны дегиль, кучь-къувет, севги ве низам рухуны берди. Бойлеликнен, Раббимиз акъкъында шаатлыкъ этмектен ве менден, Онынъ мабюсинден утанма. Амма Алла берген кучь-къуветнен Яхшы Хабер ичюн азапларгъа даян. Алла бизлерни къуртарды ве азиз даветнен чагъырды. Буны биз ишлеримизнен къазанмадыкъ. Аксине, Алла буны Озь истегинен, къадимий вакъытлардан эвель Иса Месихте бизге берильген Озь эйилигинен япты. Бу эйилик энди Къуртарыджымыз Иса Месихнинъ келювинен айдын олды. О, олюмни ёкъ этти, Къуванчлы Хабер ярдымынен эбедий омюрни берди. Мен бу Къуванчлы Хаберни даркъаткъан хаберджи, эльчи ве огретиджи олып къоюлгъаным. Шу себептен бу азапларны чекем. Амма мен утанмайым. Кимге инангъанымны билем; эминим ки, манъа залог оларакъ берильген ишни о куньге къадар сакъламагъа Онынъ кучю бар. Сен менден эшиткен сагълам огретювден орьнек ал, Иса Месихте тапылгъан иман ве севгинен буны яп. Ичимизде яшагъан Мукъаддес Рухнынъ ярдымынен санъа берильген яхшы огретювни сакъла. Сен билесинъ ки, Кучюк Асиядакилернинъ эписи, шу джумледен Фюгел ве Хермоген, менден юзь чевирдилер. Рабби Онисифорнынъ эвине мерамет этсин, чюнки о, чокъ кере меним гонълюмни алды ве зынджырларымдан утанмады, Римге барып, буюк гъайретнен мени къыдырып тапты. Рабби онъа о куню мерамет тапмагъа ёл берсин. Эфес шеэринде о манъа не къадар хызмет эткенини озюнъ яхшы билесинъ. Огълум, Иса Месихте тапкъан эйиликнен къавийлеш. Чокъ шаатларнынъ огюнде менден эшиткен бутюн шейлерни ишанчлы адамларгъа айтып бер. О вакъыт олар да башкъаларны огретип олур. Иса Месихнинъ яхшы бир аскери киби, азапларгъа даян. Башлыгъынынъ разылыгъыны къазанмакъ ичюн, ич бир аскер куньделик ишлернен огърашмаз. Спорт ярышларына къошулгъан адам къанунларны бозса, енъиш таджыны киймез. Чалышкъан койлю берекеттен озь пайыны биринджи олып алмакъ керек. Айткъанларымны яхшы анъла. Рабби эр шейни санъа анълатыр. Давутнынъ союндан олгъан, Мен даркъатаяткъан Къуванчлы Хаберге коре олюлерден тирильген Иса Месихни акълынъда тут. Бу Къуванчлы Хабер ичюн мен, яманлыкъ япкъан адам киби, зынджырларгъа багъланып, азап чекем. Амма Алланынъ Сёзюни зынджырларнен багъламагъа мумкюн дегиль! Шу себептен, сайлагъан адамлар ичюн эр шейге даянам, олар да Иса Месихте олгъан къуртулышны ве эбедий шуретни алсынлар. Бу сёзлер догърудыр: Эгер Онен берабер ольген олсакъ, Онен берабер яшайджакъмыз. Эгер сабыр этсек, Онен берабер падишалыкъ япаджакъмыз. Эгер Оны инкяр этсек, О да бизни инкяр этеджек. Эгер ишанчлы олмасакъ, О ишанчлы олып къаладжакъ, чюнки О Озюни инкяр этип оламай. Бу шейлерни хатырлатып тур, адамларны Раббининъ огюнде тенбиеле, олар сёзлер акъкъында даваларны башламасынлар. Бойле даваларнынъ файдасы ёкъ, олар тек динълейиджилерни ёкъ этелер. Алланынъ козю огюнде ляйыкъ олмагъа гъайретнен тырыш, утанмайып чалышкъан ишчи ол, акъикъат сёзюни догъру къулланып огрет. Бош, алласыз лафлардан узакълаш. Бу лафларгъа берильгенлер баргъан сайын алласыз олалар. Оларнынъ лафлары гангрена киби даркъала. Мына, Хименай ве Филит бойле адамлардандыр. Тирилиш куню энди кельди, деп, олар акъикъат ёлундан урулып, базыларнынъ иманыны бозалар. Лякин Алла къойгъан темель къавийдир, онда бойле сёзлер печат киби къоюлгъан: «Рабби ким Онынъки олгъаныны биле» ве «Раббининъ Адыны тилине алгъан эр бир адам яманлыкътан узакълашсын!» Буюк бир эвде тек алтындан ве кумюштен япылгъан савутлар дегиль, олардан гъайры агъачтан ве балчыкътан ясалгъан савутлар да олур. Оларнынъ базылары айры къулланув ичюн, башкъалары адий къулланув ичюндир. Озюни мен айткъан шейлерден темизлеген адам яхшы савут киби олур, элялланыр ве эр бир яхшы ишке ярар, ве Эфендиси онен файдалана билир. Яшлыкънынъ истеклеринден къач. Раббини чагъыргъан бутюн адамларнен берабер темиз юректен инсафлыкъ, иман, севги ве тынчлыкъ-аманлыкъкъа ынтыл. Ахмакъ ве джаиль давалардан узакълаш. Олар тек къавгъагъа себеп олгъаныны билесинъ. Алланынъ къулуна къавгъалашмагъа мумкюн дегиль. Аксине, Алланынъ къулу эписинен мераметли, огретмеге азыр, сабырлы олмакъ керек. О, озюне къаршы тургъанларгъа йымшакълыкънен огют-насиат бермек керек. Бельки, Алла бойле адамларгъа тёвбе этмеге ёл ачар, ве олар акъикъатны билир, озюне келирлер ве оларны эсирге алгъан, озь истегенини япмагъа меджбур эткен Шейтаннынъ къапкъанындан къуртулырлар. Даа шуны биль: сонъки куньлерде агъыр вакъытлар келеджек. Адамлар тек озьлерини ве акъчаны севеджеклер, макътанчакъ, къопай, куфюрагъыз, ана-бабаны урьмет этмеген, яхшылыкъ анъламагъан, яман, севгисиз, багъышламагъан, ифтираджы, озюни къолда тутмагъан, мераметсиз, яхшылыкъны кореджек козю олмагъан, саткъын, фикирсиз, къопай адамлар оладжакълар. Алланы дегиль, эгленджени севеджеклер. Озьлерини диндар косьтерип, диндар омюрнинъ кучюни инкяр этеджеклер. Бойле адамлардан узакълаш. Оларнынъ арасында фикирсиз къадынларнынъ эвлерине сокъулып, оларны ёлдан ургъан адамлар да бар. Бу къадынлар гуна астындалар ве чокъ тюрлю истеклерге берильген. Олар эр вакъыт бир шейни огренелер, амма ич бир вакъыт акъикъатны билип оламайлар. Янн ве Ямбр Мусагъа насыл къаршы чыкъкъан олсалар, бу адамлар да акъикъаткъа къаршы чыкъалар. Акъыллары бозукъ, иманда сынавдан кечип оламагъан адамлардыр. Амма олар узакъкъа бармаз. Янн ве Ямбрнынъ акъылсызлыгъы белли олгъаны киби, оларнынъ акъылсызлыгъы да эписине ачыкъ-айдын олур. Сен эр вакъыт меним артымдан юре эдинъ, огретювимни, яшайышымны, макъсадымны, иманымны, сабырымны ве севгимни билесинъ, башыма кельген къувувларны ве азапларымны да билесинъ. Антиохия, Иконий ве Листра шеэрлеринде мени къува эдилер, Рабби исе мени эписинден къуртарды. Иса Месихнен бирликте диндар яшамагъа истеген адамларнынъ эписи къувувгъа огърар. Яманлар ве доландырыджылар исе башкъаларыны алдата-алдата, озьлерини де алдатып, яман ишлерини девам этеджеклер. Сен исе огренген ве къатты инангъан шейлерде тур; бу огретювни кимден алгъанынъны билесинъ. Сен Мукъаддес Языны балалыгъынъда огрендинъ. Язы Иса Месихке иман ярдымынен къуртулышны насыл алмагъа акъыл огретмек мумкюн. Бутюн Язы Алланынъ Рухундан ильхам алып язылгъандыр ве огретмек, гунаны ярыкъкъа чыкъармакъ, адамларны догъру ёлгъа къоймакъ, инсафлыкъ ёлунда тербие бермек ичюн файдалыдыр, ве бойлеликнен, Алланынъ адамына эр шейни япмагъа къабилиетини бере, оны эр бир яхшы ишке азырлай. Сени Алланынъ огюнде ве падишалыкъ этмек ичюн келеджек, эм тирилерни, эм олюлерни суд этеджек Иса Месихнинъ огюнде тенбиелейим: Алланынъ Сёзюни огрет, келишкен ве келишмеген вакъытта азыр ол, буюк сабырнен ве насиатнен гуналарны ярыкъкъа чыкъар, тенбиеле ве юреклендир. Ойле бир вакъыт келеджек ки, адамлар догъру огретювден юзь чевиреджеклер, оджаларыны озь истеклерине коре сайлайджакълар ве озь бегенген шейлерни динълейджеклер, къулакъларыны акъикъат сёзюнден чевирип, масаллар тарафына айланаджакълар. Амма сен эр шейге айыныкъ ол, агъырлыкъкъа даян, Къуванчлы Хаберни даркъат, хызметинъни яхшы беджер. Мен, Аллагъа кетирильген ичерлик бахшышы киби тёкюлем, бу дюньядан кетеджек вакътым якъынлашты. Мен яхшы курештим, чапувымны битирдим, иманымны сакълап къалдым. Энди мени инсафлыкъ таджы беклей. Оны манъа адалетли къады олгъан Рабби о куню береджек, ве тек манъа дегиль, Онынъ келювини севгинен беклегенлернинъ эписине де береджек. Манъа якъын арада кельмеге тырыш. Демас шимдики дюньяны севип, мени къалдырды ве Тессалонике шеэрине кетти. Креск — Галатиягъа, Тит — Далматиягъа кеттилер. Янымда тек Лука къалды. Маркны озюнънен берабер алып кель, о манъа хызмет ичюн файдалыдыр. Тихикни мен Эфес шеэрине ёлладым. Сен мында кельгенде, Троас шеэринде Къарпнынъ янында мен къалдыргъан урбаны ве китапларны, айрыджа пергамент устюнде язылгъан эльязмаларны алып кель. Бакъырджы Эскендер манъа чокъ яманлыкъ этти. Рабби онъа япкъанларына ляйыкъ олгъан джезасыны берсин. Сен ондан сакът ол, чюнки о бизим сёзлеримизге къатты къаршылыкъ косьтерди. Озюмни биринджи кере къорчалагъанымда, ич кимсе меним тарафымны алмады, аксине, эписи мени ташлап кеттилер. Олар бунынъ ичюн джевап бермесин. Янымда Рабби турды ве манъа кучь берди, ве шу себептен мен Къуванчлы Хаберни бутюнлей бильдирдим, ве оны бутюн халкълар эшитти. Мен арсланнынъ агъзындан къуртулдым. Рабби мени адамларнынъ эр бир яман япкъанларындан къорчалайджакъ ве Озюнинъ коктеки Падишалыгъына сагъ-селямет кирсетеджек. Онъа асырлардан асырларгъа шуретлер олсун! Амин. Прискагъа, Акилагъа ве Онисифорнынъ эвдекилерине селям эт. Эраст Коринт шеэринде къалды. Трофимни хаста алында мен Милет шеэринде къалдырдым. Къыш башланмаздан эвель кельмеге тырыш. Эвбул, Пуд, Лин, Клавдия ве бутюн дин къардашлары санъа селям этелер. Рабби сенинъ рухунънен бирликте олсун! Эйилик сизнен олсун! Павел, Алланынъ къулу ве Иса Месихнинъ эльчиси, — Алла мени Онынъ сайлагъан адамларыны имангъа чагъырмагъа ве оларгъа диндар яшайыш акъкъында акъикъатны огретмеге ёллады. Бу акъикъат эбедий омюрни алмагъа умют бере. Ялан айтмагъан Алла дюньянынъ яраткъанындан эвель бу омюрни бермеге ваде этти, шимди исе Озь вакъты-саатинде О, шу акъкъында хаберини илян этти, Къуртарыджымыз Алла Озю бу хаберни бильдирмеге манъа ишанып буюрды. Титке, иманымыз бир олгъан акъикъий огълума: Алла Баба ве Къуртарыджымыз Иса Месих санъа эйилик ве тынчлыкъ-аманлыкъ берсин! Мен сени Крит адасында къалдырдым, чюнки санъа буюргъаныма коре, къалгъан ишлерни битиреджегинъни ве эр бир шеэрде акъсакъалларны тайин этеджегинъни истедим. Акъсакъал къабаатсыз ве тек бир апайгъа эвленген адам олсун. Балалары иманлы олсун, бозукъ олып яшагъанлар я да ана-бабаларыны динълемеген адамлар олмасынлар. Бакъыджы къабаатсыз олсун, чюнки о, иманлылар джемиети олгъан Алланынъ Эвинде башында булуна. О, инат, тез ачувлангъан, ичкиджи, къызматабан ве арам акъчагъа тоймагъан адам олмасын. Аксине, о, мусафирлерни къабул эткен, яхшылыкъ севген, айдын фикирли, адалетли, диндар, озюни къолда туткъан адам олсун. Онъа огретильген ишанчлы сёзде къатты турсун. О вакъыт о, сагълам огретювнен юреклендирмек, эм де онъа къаршы чыкъкъанларны догъру ёлгъа къоймагъа бильген адам олсун. Адамларнынъ арасында, айрыджа сюннетли еудийлер арасында сёз динълемеген, бошбогъаз ве яланджы адамлар чокъ. Оларнынъ агъзыны къапатмакъ керек, чюнки олар огретмеге керек олмагъан шейлерни огретип, арам къазанч ичюн бутюн къоранталарны ёлдан уралар. Оларнынъ бир пейгъамбери озю: «Критлилер эр вакъыт яланджы, яман джанаварлар, тенбель ачкозьлердир», — деген. Бу шаатлыкъ догъру. Шунынъ ичюн, оларнынъ иманы сагълам олсун деп, сен оларгъа къатты тербие бер, олар еудийлернинъ масалларына ве акъикъаттан юзь чевирген адамларнынъ буюргъанларына къулакъ асмасынлар. Юреги темиз олгъанлар ичюн эр шей темиздир, амма юреги арам олгъанлар ве имансызлар ичюн ич бир шей темиз дегильдир. Оларнынъ эм акъыллары, эм виджданлары арамдыр. Олар Алланы къабул эткенлери акъкъында айталар, амма озь ишлеринен Оны ред этелер. Олар сёз динълемеген, ич бир яхшы шейге ярамагъан пис адамлардыр. Сен, Тит, сагълам огретювге ярагъан шейлерни огрет. Къарт акъайлар айдын фикирли, урьметли, акъыллы, иманда, севгиде ве сабырда сагълам адамлар олсунлар. Къарт апайлар Алланы урьмет этип яшасын, башкъаларны яманламасын, чокъ шарап ичмекнинъ къулу олмасын, яхшы ишлер япмагъа огретсинлер. Бойле этип, олар яш къадынларны озь акъайларыны ве балаларыны севмеге, айдын фикирли, темиз юрекли ве мераметли олмагъа, эвни бакъмагъа ве озь акъайларыны динълемеге огретсинлер. О вакъыт башкъа адамлар Алланынъ Сёзюни яманламайджакъ. Йигитлерни айдын фикирли олмагъа чагъыр. Хайырлы ишлер япып, оларгъа эр бир иште орьнек ол. Башкъаларны огреткенде, намуслы ве урьметли ол, ич бир шубеси олмагъан догъру сёзлерни айт. О вакъыт душманлар утанаджакъ ве бизим акъкъымызда яман сёз айтып оламайджакъ. Къулларны огрет: эр шейде озь эфендилерине бойсунсын, оларнынъ буюргъаныны япсын, сёз къайтармасынлар, хырсызлыкъ япмасын, лякин эр алда намуслы ве ишанчлы олсунлар. Бойле арекет этип, олар Къуртарыджымыз Алланынъ огретюви яхшы олгъаныны эр шейде косьтереджеклер. Алланынъ эйилиги бутюн адамларгъа къуртулышны кетирмек ичюн пейда олды. Бу эйилик бизге динсизликни ве гуналы истеклерни ред этмеге, озюни тутмагъа, бу шимдики дюньяда адалетли ве диндар олып яшамагъа огрете. Шунынънен биз умютимизнинъ бахтлы беджерилювини, улу Алланынъ ве Къуртарыджымыз Иса Месихнинъ шуретнен кельгенини беклейик. Бизни эр бир гунадан къуртармакъ, яхшы ишлерни гъайретнен япкъан темиз сайлангъан халкъны Озюне азырламакъ ичюн, О, Озюни бизим ичюн къурбан кетирди. Буны огрет, насиат бер, бутюн акимиетнен тербиеле; ич кимсе санъа юкъарыдан бакъмасын. Сен Крит иманлыларынынъ акъылына кетир, олар башлыкъларгъа ве акимиетлерге бойсунсынлар ве оларны динълесинлер, эр бир хайырлы ишке азыр олсунлар, ич кимсени яманламасынлар, къавгъа этмесинлер, лякин юваш олсун ве эписи адамларгъа бутюн алчакъгонъюллиликни косьтерсинлер. Бир вакъытта бизлер акъылсыз, сёз динълемеген, ёлдан урулгъан адамлар эдик. Чокъ тюрлю яман истек ве зевкъларгъа къул олып, яманлыкънен ве пахыллыкънен яшай эдик, пис олып, бир-биримизни кореджек козюмиз ёкъ эди. Амма Къуртарыджымыз Алла Озюнинъ эйилигини ве адамларгъа олгъан севгисини косьтергенде, О, бизни къуртарды. Япкъан инсафлы ишлеримиз ичюн дегиль, Озю мераметли олгъаны ичюн къуртарды, сувнен ювып, янъыдан яратты, Мукъаддес Рух ярдымынен бизге янъы омюр берди. Алла бу Рухуны Къуртарыджымыз Иса Месихнинъ ярдымынен устюмизге бол-бол ягъдырды, ве энди, Алланынъ эйилигинен акъланып, бизге биз ишангъан эбедий яшайыш берильди. Бу сёзлер догърудыр. Сен буны эр вакъыт эминликнен айткъанынъны истейим. О вакъыт Аллагъа инангъанлар хайырлы ишлерни гъайретнен япаджакълар. Адамларгъа бу, яхшы ве файдалыдыр. Лякин акъылсыз давалар, несиль джедвеллери, Къанун акъкъындаки тартышма ве къавгъалардан узакълаш; олар файдасыз ве боштыр. Джемиетнинъ бирлигини бозгъан адамны бир-эки кере тенбиеле, сонъ исе онъа аркъанъны чевир. Биль ки, бойле адам бозулгъан, гуна япып, озюни озь ишлеринен укюм эте. Артемасны я да Тихикни сенинъ янынъа ёллагъанымдан сонъ, сен меним яныма Никополь шеэрине кельмеге ашыкъ, чюнки мен къышны о ерде кечирмеге къарар эттим. Аполлосны ве Къанун оджасы Зенасны ёлгъа гъайретнен азырла, оларнынъ ич бир эксиклиги олмасын. Бизимкилер де озьлерини яхшы ишлерге берсинлер ве ихтияджы олгъанларгъа ярдым этмеге огренсинлер. О вакъытта оларнынъ яшайышы файдалы олур. Меним янымда олгъанларнынъ эписи санъа селям ёллайлар. Бизни севген иманлыларгъа селям эт. Эйилик эпинъизнен олсун! Павел (Иса Месихнинъ мабюси) ве дин къардаш Тимотей — севимли ишдешимиз Филимонгъа, эм де къызкъардашымыз Апфиягъа, бизнен берабер курешкен аркъадашымыз Архиппке ве эвинъдеки иманлылар джемиетине: Алла Бабамыз ве Рабби Иса Месих сизге эйилик ве тынчлыкъ-аманлыкъ берсин! Сен ичюн дува эткенимде, эр вакъыт Аллама шукюр этем, чюнки Рабби Исагъа олгъан иманынъ ве эписи азизлерге олгъан севгинъ акъкъында эшитип турам. Бизим сеннен берабер бир олгъан иманымыз Месих бизге берген эр бир эйиликни санъа анъламагъа ярдым этсин. Сенинъ севгинъ манъа буюк къуванч берди ве гонълюмни алды, чюнки сен, къардашым, азизлерни юреклендирдинъ. Шунынъ ичюн, керек шейни япмагъа мен санъа Месихнинъ Адынен ачыкъ-айдын эмир этип олур эдим, лякин севгинен ялварам. Мен, Иса Месихнинъ эльчиси Павел, энди Онынъ мабюси, санъа огълум Онисим ичюн ялварам. Зынджырларда олгъанымда, мен онынъ бабасы киби олдым. Бир вакъытта о, санъа файдасыз эди, энди исе санъа да, манъа да файдалыдыр. Оны санъа къайтарып ёллайым. Мен оны пек севем. Онисим манъа сенинъ еринъе хызмет этсин деп, мен Къуванчлы Хабер ичюн зынджырларда олгъан вакъытта оны янымда алып къалмагъа истер эдим. Амма сенден разылыкъ алмайып, ич бир шей япмагъа истемедим. Сен япаджакъ эйилигинъ меджбурий дегиль, гонъюлли олгъаныны истедим. Бельки Онисим шимди сенинъ янынъда эбедиен олсун деп, о сенден вакътынджа айырылгъандыр. Лякин энди о, къул киби дегиль, къулдан юкъары, севимли дин къардаш оларакъ сеннен берабер оладжакъ. О меним севимли дин къардашым, даа зияде о сенинъ де севимли дин къардашынъ, эм адам киби, эм Раббиге инангъан къардаш киби. Шунынъ ичюн, эгер сен мени аркъадашынъ сайсанъ, Онисимни мени киби къабул эт. Эгер исе о санъа бир шейде яманлыкъ япкъан олса я да санъа борджлу олса, буны меним эсабыма юкле. Мен, Павел, буны озь къолумнен язам: мен тёлерим. Лякин сен де озюнъни манъа борджлу олгъанынъны акълынъа кетирмеге керекмей. Эбет, къардашым, Рабби ичюн сенден бир файдаланайым! Месих ичюн юрегимни къувандыр! Сен меним сёзлериме къулакъ асаджагъынъа ишанып, яздым. Айткъанларымдан зияде япаджагъынъны да билем. Бундан гъайры, манъа мусафир олып къалмакъ ичюн бир ер азырла, чюнки дуваларынъызгъа коре кене санъа кельмеге манъа имкян багъышланаджагъына умют этем. Эпафрас санъа селям эте. (О Иса Месих ичюн меннен берабер тюрьмеде ята.) Ишдешлерим Марк, Аристарх, Демас, Лукадан да селям. Рабби Иса Месихнинъ эйилиги сизинъ рухунъызнен олсун! Эски заманларда Алла бир къач кере тюрлю ёлларнен баба-деделеримизге Озь истеклерини пейгъамберлернинъ ярдымынен бильдире эди. Бу сонъки куньлерде исе О, бизге Озь сёзлерини Огълунынъ ярдымынен айта эди. Алла дюньядаки эр шейни Озь Огълунен яратып, Онъа бутюн барлыкъны мирас оларакъ берген. Огълунда Алланынъ Шурети парылдай, ве Онда Алланынъ Озю дос-догъру бутюнлей корюне. О, Озь къудретли Сёзюнен дюньядаки эр шейни бирликте багълап тура. Гуналар ичюн одеме эткен сонъ, О, юксекликтеки Юдже Алланынъ онъ тарафында ерлешти. Мелеклерге бакъкъанда, Огъул зияде яхшы олды, ве оларгъа коре Онъа дюльбердже бир ад берильди. Алла мелеклернинъ ич бирине: «Сен Меним Огълумсынъ. Бугунь Мен Санъа Баба олдым» я да: «Мен Онынъ Бабасы олурым, ве о — Меним Огълум олур», — демеген эди. Бундан гъайры, Алла Озь Биринджи Огълуны дюньягъа алып кирсеткенде, даа дей ки, Алланынъ эр бир мелеклери Онъа ибадет этсин. Мелеклер акъкъында, Алла мелеклерини рухларгъа чевире, хызметчилерини алевленген атешке айландыра, дениле. Огъул акъкъында исе бойле айтыла: «Эй, Алла, Сенинъ тахтынъ эбедийдир; догърулыкънен падишалыкъ япасынъ. Сен адалетни севесинъ, акъсыз ишлерни исе кореджек козюнъ ёкъ эди. Шунынъ ичюн Алла, Сенинъ Алланъ, Сенинъ башынъа къуванчнен ягъны тёкти, Сени аркъадашларынъдан устюн къойды». Даа бойле язылгъан: — Я Рабби, башында ерни Сен яраткъансынъ, коклер де — Сенинъ къолларынънынъ ишидир. Олар ёкъ олып кетеджек, амма Сен къаладжакъсынъ. Бир урба киби, эписи ипранаджакъ; Сен оларны, эски килимни киби, сараджакъсынъ, кирли урба дайын, денъиштиреджексинъ. Сен Озюнъ исе денъишмейджексинъ, Сенинъ йылларынъ ич битмейджек. Алла ич бир вакъыт мелеклернинъ бирине: «Душманларынъны аякъларынъ ичюн курсю япмагъанымдже, Меним онъ тарафымда отур!» — демеген эди. Мелеклернинъ эписи — тек хызмет эткен рухлардыр, олар къуртулышны аладжакъ адамларгъа хызмет этмек ичюн ёлланылгъандыр. Шунынъ ичюн, имандан къайтмамакъ ичюн, биз эшиткен шейлеримизге чокъ дикъкъат олмакъ керекмиз. Кечкен заманларда мелеклернен берильген Къанун пек къатты эди, ве эр тюрлю гуна ве Къануннынъ бозулувы адалетнен джезалана эди. [3-4] Башта адамларгъа къуртулыш акъкъында Рабби бильдирди, шуны бизге Оны эшиткенлер тасдыкълады, Алла оны бельгилернен, аджайип шейлернен ве эр тюрлю къудретли ишлернен исбатлады, эм де Озь истегинен адамларгъа Мукъаддес Рухны берди. Эгер биз бу къуртулыш хаберине къулакъ асмасакъ, джезадан насыл этип къуртуладжакъмыз? *** Биз айткъан келеджек дюньяны, олар дюньягъа башлыкъ этмек ичюн, Алла мелеклерге бермеди. Аксине, Язынынъ бир еринде бойле язылгъан: — Адам недир? Сен оны не ичюн акъылда тутасынъ? Инсан огълу недир? Оны не ичюн къайгъырасынъ? Сен оны бираз вакъыткъа мелеклерден ашагъы яптынъ, онъа шурет ве урьмет таджыны бердинъ, онынъ аякълары астына бутюн барлыкъны къойдынъ. Алла адамны эр шейнинъ башлыгъы япкъанда, онъа бойсунмагъан ич бир шейни къалдырмады. Шимди онъа эр шей бойсунгъаныны даа корьмеймиз. Амма коремиз ки, Иса мелеклерден бираз вакъыткъа ашагъы олды, Алланынъ эйилигинен О, эписи адамлар ичюн ольди, ве сонъ, олюм азабыны чеккени ичюн, О, шурет ве урьмет таджыны кийди. Эр шейни Озюне яраткъан Алла чокъ огъулларына шурет бермеге истей. Шунынъ ичюн, ве бу тек догъру ки, Алла огъулларнынъ Баш Къуртарыджысыны азаплардан кечирип, Оны къусурсыз япты. Керчектен де, эм адамларны азиз эткен Иса, эм де азиз олгъанларнынъ эписи — бир Бабадандыр. Шу себептен Иса оларгъа «агъа-къардашларым» демеге утанмай. О бойле дей: «Сенинъ Адынъны агъа-къардашларыма айтып берерим, Сени топлашув ичинде макътарым!» Даа бир ерде бойле айтыла: «Аллагъа ишанаджагъым». Ве даа бойле язылгъан: «Мына, Мен ве Алла Манъа берген балалардыр». Балаларнынъ беденлери олгъанлары ичюн, О, Озю оларгъа ошап, бойле бир беденде кельди. Олюм ярдымынен ольдюрмеге кучю олгъан Шейтанны кучьсюз япты ве олюмден къоркъкъан ве шунынъ ичюн омюр бою къул олгъан адамларны къуртарды. Эльбетте, О, мелеклерге дегиль, Ибраимнинъ эвлятларына ярдым къолуны узатмагъа кельди. Шунынъ ичюн Онъа эр шейде агъа-къардашларына ошамагъа керек эди. Бойле этип, О, Алланынъ огюнде мераметли ве ишанчлы баш руханий олды ве халкънынъ гуналары ичюн Озюни одеме этти. О, Озю сынавдан ве азаплардан кечкени ичюн, сынавдан кечеяткъан адамларгъа ярдым этип ола. Шунынъ ичюн, азиз дин къардашларым, коклерден чагъырылгъан адамлар! Алланынъ Эльчисини, биз инангъан баш руханий Исаны тюшюнинъиз! Муса Алланынъ бутюн эвинде ишанчлы олгъаны киби, Эльчи де Оны ёллагъан Аллагъа ишанчлыдыр. Эвден эвни къургъан къуруджы урьметли олгъаны киби, Иса Мусадан чокъ шуретке ляйыкътыр. Эр бир эвнинъ къуруджысы бар, эр шейнинъ яратыджысы исе — Алла. Муса, хызметчи олып, Алланынъ бутюн эвинде ишанчлы эди ве келеджек шейлер акъкъында хабер эте эди. Месих исе, Огъул олып, Алланынъ Эвинде башлыкъ эте. Онынъ Эви исе — бизмиз. Лякин бизге ишанчымызны ве биз макътангъан умютимизни сонъунадже къатты тутмакъ керек. Мына, Мукъаддес Рух айткъаны киби: — Бугунь Алланынъ сесини эшитсенъиз, юреклеринъизни таш этменъиз! Манъа къаршы чыкъкъан вакътында киби, сахрада сынав заманында киби, олманъыз. О ерде бабаларынъыз Мени сынавдан кечирдилер ве Мени сынап, къыркъ йыл ичинде ишлеримни корьдилер. Шунынъ ичюн бу несильге ачувландым ве дедим: «Бу халкънынъ юреклери эр вакъыт адаша, олар Меним ёлларымны огренмедилер». Шунынъ ичюн Мен гъазапланып, ант эттим: «Олар мытлакъа Меним раатлыкъ ериме кирмейджеклер». Эй, дин къардашларым, мукъайт олунъыз, ич биринъизде яман ве имансыз бир юрек олмасын, Тири Алладан вазгечменъиз. Ич кимсе гунагъа алданмасын, юрегини таш киби этмесин деп, «бугунь» демеге даа мумкюн олгъанда, бири-биринъизге эр кунь акъыл огретинъиз. Биз Месихнинъ аркъадашлары олдыкъ ве, эгер баштаки ишанчымызны сонъунадже сакъласакъ, ойле де къалырмыз. Айтылгъанына коре, бугунь Алланынъ сесини эшитсенъиз, юреклеринъизни таш этменъиз! Онъа къаршы чыкъкъан вакъытта олгъанынъыз киби, олманъыз! Алланынъ сесини эшиткен, лякин Онъа къаршы чыкъкъан адамлар ким эди? Муса Мысырдан чыкъаргъанларнынъ эписи! Алла къыркъ йыл ичинде кимге ачувлана эди? Гуна япкъан адамларгъа! Шунынъ ичюн оларнынъ олю беденлери сахрада къалды. Алла: «Олар Меним раатлыкъ ериме кирмейджеклер», — деп, кимлер акъкъында ант этти? Оны динълемеген адамлар акъкъындадыр! Коремиз ки, олар имансыз олгъаны ичюн, раатлыкъ ерине кирип оламадылар. Шунынъ ичюн мукъайт олунъыз, Алланынъ раатлыкъ ерине кирмеге имкян даа олгъанда, сизлерден ич бир адам кеч къалмасын. Бизлер, олар киби, бу яхшы хаберни эшиттик, амма олар эшиткен сёзлерни иманнен къабул этмегенлери ичюн, эшиткенлерининъ файдасы ёкъ эди. Лякин эгер биз инансакъ, раатлыкъ ерине кирермиз. Инанмагъанлар акъкъында исе Алла бойле деген: «Мен гъазапланып, ант эттим: “Олар мытлакъа Меним раатлыкъ ериме кирмейджеклер”». Дюнья яратылгъандан берли Алла бутюн ишлерини битирди. Язынынъ бир еринде единджи кунь акъкъында айтылгъан ки, Алла единджи куню Озюнинъ бутюн ишлеринден раатланды. Амма кене, бойле айтылгъан: «Олар Меним раатлыкъ ериме кирмейджеклер». Демек, даа базылары кирмек мумкюнлер. Эвельден яхшы хаберни эшиткен адамлар имансызлыгъы ичюн раатлыкъ ерине кирмеди. Шунынъ ичюн чокъ вакъыттан сонъ Алла башкъа бир кунни, демек, «бугуньки кунни» айырды ве, юкъарыда айтылгъаны киби, Давутнен бойле деди: «Бугунь Алланынъ сесини эшитсенъиз, юреклеринъизни таш этменъиз!» Эгер Ехошуа Исраиль огъулларыны раатлыкъ ерине кирсеткен олса, бундан сонъ Алла башкъа бир кунь акъкъында айтмаз эди. Демек, Алланынъ халкъы ичюн даа раатлыкъ вакъты бар. Онынъ раатлыкъ ерине кирген адам, Алла Озь ишлеринден насыл раатлангъан олса, озь ишлеринден бойле де раатланаджакъ. Бойлеликнен, раатлыкъ ерине кирмеге тырышайыкъ, ве ич кимсе, олар киби, имансызлыкъкъа огърамасын. Алланынъ Сёзю тири ве къудретли, эр тюрлю эки тарафлы кескин къылычтан кескиндир. О, ичине, джаннен рух айырылгъан ерге, бугъумларнен кемиклери олгъан ерге сокъулып кире ве юреклернинъ тюшюнджелерини эм ниетлерини сынап бакъа. Ич бир яратылгъан шей Алланынъ козьлеринден сакъланмаз, Онынъ козю огюнде эр шей ачыкъ ве чыплакътыр. Ве биз Онъа джевап береджекмиз. Коклерден Аллагъа кечип кеткен Иса, Алланынъ Огълу, бизим буюк баш руханийимиз олгъаны ичюн, иманымызны къатты тутайыкъ. Бизим баш руханийимиз къуветсизлигимизни анълай. О, бизлер киби, эр тарафтан сыналгъан эди, амма бизге бакъкъанда, ич бир гуна япмады. Шунынъ ичюн, мераметли Алланынъ тахтына джесарет иле якъынлашайыкъ ве вакътында ярдым ве мерамет тапайыкъ. Эр бир баш руханий адамларнынъ арасындан сайланып алына, адамларнынъ адындан Аллагъа хызмет эте, гуналар ичюн Аллагъа бахшышлар ве къурбанларны кетире. Бильмеген, ёлдан урулгъан адамларгъа о мераметнен бакъып ола, чюнки озю де гуналы адамдыр. Шу себептен халкънынъ гуналары ичюн киби, озь гуналары ичюн де къурбанны кетирмек керек. Ич кимсе бу урьметли ишни озь истегинен аламай. Адамны чагъырмакъ ве бу ишни онъа, Харунгъа киби, бермек тек Алла мумкюн. Месих де баш руханийнинъ шуретли хызметини Озю алмады, амма: «Сен Меним Огълумсынъ. Бугунь Мен санъа Баба олдым», — айтып, Исагъа бу хызметни Алла берди. Башкъа бир ерде Алла: «Сен, Мелкиседек киби, эбедий руханий оладжакъсынъ», — деди. Ер юзюнде яшагъан куньлеринде Месих пек багъырып ве козьяш тёкип, Оны олюмден къуртармагъа кучю олгъан Аллагъа ялварды ве дува окъуды. Иса юваш ве иманлы олгъаны ичюн, Алла Онынъ дуваларыны эшите эди. Лякин Алланынъ Огълу олса да, Иса азаплардан кечип, Алланы динълемеге огренди [9-10] ве эр тарафтан къусурсыз олды. Алла Исаны, Мелкиседекни киби, баш руханий этип къойды ве Исагъа Оны динълеген эр кеске эбедий къуртулышны багъышламагъа имкян берди. *** Бу акъта айтаджакъ лафымыз чокъ, амма сизге анълатмагъа агъыр, чюнки сиз ярамай анълайсынъыз. Бу вакъыткъадже сизлер оджа олмакъ керек эдинъиз, лякин сизлерге кене Алла Сёзюнинъ башлангъыч эсасларыны огретмек керек. Сизге агъыр аш дегиль, сют керек. Тек сютни иче бильген адам — уфакъ баладыр. О, догърулыкъ не олгъаныны бильмей. Агъыр аш исе буюк адамларгъа, яхшылыкънен яманлыкъны айырмагъа теджрибелеринден огренген адамларгъа яраша. Шунынъ ичюн, Месих акъкъындаки башлангъыч огретювден буюк адамларгъа ляйыкъ огретювге кечейик. Олюмге кетирген ишлеринден къайтув акъкъында айтмагъа ве Аллагъа иман этювнинъ темелини гъайрыдан къурмагъа керекмей. Абдестлер, къоллар къоювынен дувалар, олюлернинъ тирилюви ве эбедий укюм акъкъында огретювлерге де къайтмайыкъ. Алла разы олса, буны япармыз. Эгер кимлер бир вакъыт Алланынъ ярыгъыны корьсе, коктеки бахшышнынъ леззетини бакъса, Мукъаддес Рухны алса, эм де Алланынъ хайырлы Сёзюни ве келеджек асырнынъ къудретлерининъ дадыны алса, лякин бундан сонъ имандан къайтса, оларны кене тёвбе эттирип тюзетмеге чаре ёкъ. Бойле адамлар Алланынъ Огълуны янъыдан хачкъа мыхлайлар ве масхара этелер. Устюне сыкъ-сыкъ ягъгъан ягъмурны синъдирген ве койлюлер ичюн файдалы осюмлик берген топракъ Алладан берекет ала. Зеэрли отларнен тикенни берген топракъ исе ярамай. О, къаргъышкъа огърайджакъ ве сонъунда якъыладжакъ. Сизге кельгенде исе, севимлилер, бойле айткъанымызгъа бакъмайып, эминмиз: сизинъ алынъыз бундан яхшыдыр, ве сиз къуртулыш ёлундасыз. Алла адалетсиз дегиль. О, сизинъ ишинъизни, Онынъ Адына косьтерген севгинъизни унутмаз, азизлерге насыл хызмет эткенинъизни ве шимди де япкъанынъызны акълында тутар. Пек истеймиз ки, умютинъиз бутюнлей ерине кельсин деп, эр биринъиз сонъунадже гъайрет косьтереджексинъиз. Дембель олманъыз, Алла берген сёзнинъ беджериледжегини иман ве сабырнен беклеген адамлар киби олунъыз. Алла Ибраимге сёз бергенде, Озь Озюнен ант этти, чюнки Озюнден буюк ич бир шей ёкъ. О, бойле деди: «Озюмнен ант этем ки, санъа мытлакъа бол эйиликни берерим, эвлятларынъны мытлакъа чокъ сайылы этерим». Ибраим чокъ сабыр этип, Алла берген сёзнинъ беджерильгенини корьди. Адамлар озьлеринден буюк олгъаннен ант этелер ве ант этип, айткъан шейини тасдыкълайлар ве эр бир къавгъаны токътаталар. Шу себептен, Алла да берген сёзюни ант этювнен къавийлештирди ве бойле этип, Озь истегининъ денъишмейджегини ве Озю берген сёзюни мытлакъа беджереджегини адамларгъа ачыкътан косьтерди. Алла берген сёз ве ант денъишмез, чюнки Алла ялан айтып оламаз. Бу сёз ве ант бизни, яни Аллада сакъланув тапкъанларны ве оладжакъ шейлерге умют эткенлерни, юреклендирелер. Шу умют — къайыкъкъа якъыр киби, о, джангъа ишанч ве хавфсызлыкъ бере. Бу умют ярдымынен биз Энъ Мукъаддес Ернинъ пердеси артына кечип оламыз. О ерге Иса, Мелкиседек киби эбедий баш руханий олып, бизим ичюн биринджи кирди. Мелкиседек Салим шеэрининъ падишасы ве Юдже Алланынъ руханийи эди. Ибраим падишаларны енъип къайтаяткъанда, Мелкиседек оны къаршыламагъа чыкъты ве хайыр дувасыны окъуды. Ибраим онъа эр бир шейден онда бир пайыны берди. Мелкиседек адынынъ биринджи манасы — «догърулыкъ падишасы», сонъра о, Салим шеэрининъ падишасы, яни тынчлыкъ-аманлыкъ падишасыдыр. О, анасыз, бабасыз, сойларнынъ джедвелисиз. Омрюнинъ не башланувы, не сонъу бар. О, Алланынъ Огълу киби, эбедий руханийликте булуна. Онынъ не къадар буюк олгъанына бакъынъыз! Буюк деде Ибраим Мелкиседекке эльге кечирген малынынъ онда бир пайыны берди. Къанун буюргъаны киби, руханийлик хызметини эткен Левийнинъ эвлятлары халкътан, яни Ибраимнинъ союндан озь агъа-къардашларындан, онда бир пайыны алмакъ кереклер. Мелкиседек Левий союндан олмайып, Ибраимден онда бир пайыны алды, ве, Алла Ибраимге яхшылыкъ япмагъа энди сёз берген олса да, Мелкиседек Ибраимге яхшылыкъ тиледи. Ич бир шубесиз, хайыр дувасыны окъугъан адам яхшылыкъ тилевини къабул эткен адамдан буюктир. Бундан гъайры, он пайда бир пайыны халкътан оледжек адамлар алалар. Мында исе, язылгъанына коре, онда бир пайыны эбедий яшагъан инсан алды. Айтмагъа мумкюн ки, онда бир пайыны алгъан Левий озю Ибраим аркъалы онда бир пайыны берген; Мелкиседек Ибраимни къаршылап алгъанда, Левий даа догъмагъан, о бабасынынъ беденинде эди. Алланынъ Къануны халкъкъа левийлилернинъ руханийлик хызмети боюнджа берильди. Лякин Алла берген сёзлер левийлилернинъ руханийлик хызмети ярдымынен беджерильмеген эди, шунынъ ичюн Харунгъа дегиль, Мелкиседекке ошагъан башкъа руханий котерильмек керек эди. Алла руханийликни денъиштирсе, Къанунны да денъиштирмек керек. Биз айткъан Иса башкъа бир къабиледен чыкъкъан, ве бу къабиледен ич кимсе къурбан еринде хызмет этмеген эди. Белли ки, бизим Раббимиз Иса Ехуда къабилесинден келип чыкъты. Муса исе бу къабиле акъкъында айткъанда, руханийлик хызмети акъкъында ич бир шей айтмагъан эди. Энди Мелкиседекке ошагъан башкъа бир руханий пейда олса, шу даа ачыкътан-ачыкъ ола. О, руханий олды, амма Левий къабилесинден олгъаны ичюн дегиль, сонъсуз омюрнинъ къудретинен руханий олды. Язылгъан да: «Сен, Мелкиседек киби, эбедий руханий оладжакъсынъ». Бойлеликнен, эвельки берильген эмир кучьсюз ве файдасыз олгъаны ичюн, энди четке ташлангъан. Къанун ич бир шейни ерине кетирип оламагъан. Шунынъ ичюн энди яхшыджа бир умют мейдангъа кельди, ве биз бу умютнен Аллагъа якъынлаша билемиз. Алла буны антнен тасдыкълады. Башкъалары руханий олгъанда, Алла ант этмей эди, амма Иса руханий олгъанда, Алла ант этти. Бойле язылгъан да: «РАББИ ант эткен ве сёзюнден къайтмаз: “Сен эбедий руханий оладжакъсынъ”». Бойледже, Иса сакълагъан васиет даа яхшыдыр! Анавы руханийлернинъ сайысы чокъ эди, чюнки оларнынъ хызметини олюм токътата эди. Амма Иса эбедиен къалгъаны ичюн, руханийлик хызметини эбедиен япа. Шунынъ ичюн адамлар Исанынъ ярдымынен Аллагъа якъынлашкъанда, Иса оларны къуртара биле, чюнки О, эр вакъыт яшай ве Алланынъ огюнде оларнынъ тарафыны тутып, оларны къорчалай. Бизлерге анавы бойле бир баш руханий керек. О, мукъаддес, къабаатсыз ве лекесиз, гуналы адамларнынъ арасындан олмагъан ве коклерден юксек котерильгендир. Башкъа баш руханийлер эр кунь башта озь гуналары ичюн, сонъ халкънынъ гуналары ичюн къурбан кетире эди. Исагъа исе буны япмагъа керекмей, чюнки О, адамларнынъ гуналары ичюн къурбан оларакъ Озюни кетирди. Къанунгъа коре, къуветсизликлери олгъан адамлар руханий ола эдилер. Амма Къанундан сонъ антнен берильген ваде къусурсыз Огълуны эбедиен баш руханий япты. Айткъанларымызнынъ баш фикири шудыр: бизим баш руханийимиз бар. О, коклерде Юдже Алланынъ тахтындаки онъ тарафында отура, Азиз Ерде, акъикъий Мукъаддес Чадырда хызмет эте. Бу Чадырны адамлар дегиль, Рабби Озю къургъан. Эр бир баш руханий бахшышлар ве къурбанлар кетирмек ичюн къоюла. Шунынъ ичюн Иса да бир шей кетирмек керек эди. Эгер О, ер юзюнде олгъан олса, О, руханий олмаз эди, чюнки анда Къанунда буюрылгъан бахшышларны кетирген руханийлер энди бар. Олар Азиз Ерде хызмет этелер. Шу Азиз Ер — коктеки Чадырнынъ кольгеси ве къыяфетидир, чюнки Муса Чадырны къурмагъа азырлангъанда, Алла онъа: «Бакъ, эр бир шейни Мен санъа байырда косьтергениме коре яп», — деп буюргъан эди. Лякин Иса даа устюн бир руханийлик хызметини къабул этти. Ве Исанынъ ярдымынен даа яхшы васиет кельди, чюнки бу васиет даа яхшы ваделерге эсаслангъандыр. Эгер биринджи васиет къусурсыз олса эди, экинджиси керек олмаз эди. Амма Алла васиетнинъ къусурыны корип, шойле деген: — Бакъынъыз! Ойле куньлер келеята ки, — дей Рабби. — Исраиль ве Ехуда халкъларына янъы бир васиет береджегим. О, эски васиетке ошамайджакъ. Деделеринъизни къолларындан тутып, Мысыр топрагъындан чыкъаргъанда, оларгъа бир васиет бердим. Лякин олар васиетиме садыкъ къалмадылар, ве Мен олардан юзь чевирдим, — дей Рабби. — О куньлерден сонъ Исраиль халкъына башкъа васиетни береджегим, — дей Рабби. — Къанунларымны башларынынъ ичине къояджагъым, юреклерине язаджагъым. Мен оларнынъ Алласы оладжагъым, олар исе Меним халкъым оладжакълар. Ич кимсе къомшусына ве агъа-къардашына: «Раббини билинъиз», — деп акъыл огретмейджек. Оларнынъ эписи, буюк ве кичиклери, Мени биледжеклер. Мен оларнынъ къабаатларыны багъышлайджагъым, гуналарыны энди акъылымда тутмайджагъым. Алла «янъы бир васиет» дегенде, биринджи васиетнинъ эскиргенини илян этти. Эскирип къартайгъан шей исе якъында ёкъ ола. Биринджи васиетке коре, ибадет къаиделери ве ер юзюндеки Азиз Ер бар эди. Чадырнынъ биринджи болюги япылгъан эди. Онынъ ичинде къандиль, стол ве теклиф пителери бар эди. О, «Мукъаддес Ер» деп адландырылгъан эди. Экинджи перденинъ артында «Энъ Мукъаддес Ер» деген бир болюк бар эди. Бу ерде къокъулы отлар якъыладжакъ алтын ер, эм де эр тарафы алтыннен къаплангъан Васиет Сандыгъы бар эди. Онынъ ичинде манна къоюлгъан алтын чанакъ, Харуннынъ чечек ачкъан таягъы ве Васиет сёзлеринен таш левалары бар эди. Сандыкъ устюнде шуретли Керувлар бар эди. Олар Мерамет Ери къапагъыны къаплай эди. Амма шимди олар акъкъында чокъ айтмагъа керекмей. Эр шей бойле азырлангъанда, руханийлер озь вакътына Чадырнынъ биринджи болюгине кирип, ибадет этелер. Чадырнынъ ички болюгине исе йылда бир кере тек баш руханий кире, ве о озюнинъ ве халкънынъ къабаатлары ичюн къурбан къаныны алып кетирмек керек. Бунен Мукъаддес Рух шуны косьтере: ер юзюндеки Чадыр даа тургъанда, коклердеки Азиз Ерге кирген ёл даа ачылмагъан. Бу Чадыр — шимдики заман ичюн бир бельги: Аллагъа кетирильген бахшышлар ве къурбанлар ибадет эткен адамларнынъ виджданыны эляллап оламайлар. Олар — тек ашлар, ичимликлер ве эр тюрлю абдестлер. Булар — беден ичюн эмирлер, ве олар янъы тертип пейда олгъанына къадар къоюлгъан. Амма Месих яхшылыкъ кетирген баш руханий оларакъ кельди. О, даа буюк ве мукеммель Чадыргъа, адам япмагъан ве ер юзюнде яратылмагъан Чадыргъа кирди. О, текелернинъ я да таналарнынъ къанынен дегиль, Азиз Ерге бир кере Озь къанынен кирди ве адамларгъа эбедий къуртарувны къазанды. Текелернен бугъаларнынъ къаны ве якъылгъан къунанджыннынъ кулю арам олгъан адамларнынъ устюне сепильгенде, оларны азиз эте ве оларнынъ беденини темизлей, эбедий Рухнынъ ярдымынен Озюни къабаатсыз алда Аллагъа багъышлагъан Месихнинъ къаны исе олюмге алып баргъан ишлерден виджданымызны темизлей ве бизге Тири Аллагъа хызмет этмеге имкян ярата. Шу себептен Месихнинъ ярдымынен янъы васиет ерине кельди. Месих биринджи васиет заманында япылгъан гуналарына одеме этмек ичюн, ольди. Онынъ олюми себебинден Алла чагъыргъан адамлар О сёз берген эбедий мирасны алмакъ мумкюнлер. Къайда васиет олса, васиет эткеннинъ олюми де олмакъ керек. Васиет олюмден сонъ кучьке кире. Васиет этиджи даа тири олгъанда, васиетнинъ ич бир тесири ёкъ. Шунынъ ичюн биринджи васиет де къан тёкюльген сонъ кучьке кирди. Муса Къануннынъ эр бир эмирини бутюн халкъкъа окъугъан сонъ, бузавларнынъ ве текелернинъ къаныны, сувны, къырмызы юнни, эзов отуны алды да, эм китапнынъ устюне, эм де бутюн халкънынъ устюне септи ве: «Бу — Алла сизлерге эткен васиетнинъ къаны», — деди. Ана шай этип, къанны Чадырнынъ ве ибадетте къулланылгъан бутюн савутларнынъ устюне септи. Къанун боюнджа къаннен деерлик эр шей эляллана. Къан тёкюльмесе, багъышлав олмаз. Коклерде олгъан шейлернинъ ердеки копиялары айванларнынъ къанынен элялланмакъ керек, коклердеки шейлер исе бу къурбанлардан яхшы союнен эляллана. Адам къолунен япылгъан Азиз Ер акъикъий Азиз Ернинъ копиясы эди. Лякин Месих ердеки Азизликке кирмеди, О, коклерге кирди ве шимди бизлер ичюн Алланынъ огюне котерильди. Баш руханий айванларнынъ къанынен Энъ Мукъаддес Ерге эр йыл кире. Месих исе Озь къаныны чокъ кере кетирмек керекмей. Акис алда, О, дюнья яратылгъандан берли чокъ кере азап чекмек керек олур эди. О исе заманнынъ сонъунда бир кере пейда олды, Озюни къурбан этти ве адамларнынъ гуналарыны ёкъ этти. Адамларнынъ баш язысы — бир кере ольмек ве ондан сонъ Аллагъа джевап бермектир. Месих де, чокъ адамларнынъ гуналарыны Озь бойнуна алмакъ ичюн, бир кере къурбан олды. Экинджи сефер кельгенде, кене гуналарны ёкъ этмек ичюн дегиль, Оны беклегенлерге къуртулыш кетирмек ичюн келеджек. Къанун оладжакъ хайырлы шейлерни тек косьтере, оларны бермей. Шунынъ ичюн Къанун эр йыл токътамайып айны шу къурбанларнен кельген адамларны къусурсыз япып оламай. Акис алда, къурбанларны кетиргенлер оларны бир даа алып кетирмез эди, чюнки олар бир кереден элялланыр эди ве бир даа озьлерини гуналы саймаз эдилер. Амма къурбанларны кетирмек кереклиги эр йыл адамларгъа оларнынъ гуналарыны акъылына кетире, чюнки бугъаларнынъ ве текелернинъ къаны гуналарны ёкъ этип оламай. Шунынъ ичюн Месих дюньягъа кирип, Аллагъа шойле дей: — Къурбан ве бахшышларны Сен истемединъ, амма Мен ичюн бир беден азырладынъ. Бутюнлей якъыладжакъ къурбанлар ве гуналар ичюн къурбанлар Сени къувандырмай. О вакъыт Мен дедим: — Мына, бурулгъан кягъытта Меним акъкъымда язылгъаны киби, Мен Сенинъ истегинъни беджермеге кельдим, эй, Алла! Биринджиден О, айтты: «Сен не къурбанларны, не бахшышларны, не бутюнлей якъыладжакъ къурбанларны, не гуна ичюн къурбанларны истемединъ, олар Сени къувандырмай». Сонъ О: «Мына Мен Сенинъ истегинъни беджермеге кельдим, эй, Алла!» — деди. Экинджисини тасдыкъ этмек ичюн, О, биринджисини ёкъ эте. Алланынъ истегинен, Иса Месих бир кере Озь беденини къурбан оларакъ кетирип, бизни азиз этти. Эр бир руханий кунь сайын хызметте булунып, айны къурбанларны къайта-къайта алып кетире. Бу къурбанлар ич бир вакъыт гуналарны ёкъ этип оламаз. Месих исе гуналар ичюн бир къурбанны кетирген сонъ, Алланынъ онъ тарафында эбедиен отурды. О вакъыттан берли О, душманларынынъ енъильгенини ве аякъларынынъ астына атылгъаныны беклей. О, бир къурбан кетирип, элялланаяткъан адамларны эбедий къусурсыз япты. Мукъаддес Рух да бу акъта бизлерге шаатлыкъ япып, шойле дей: — О куньлерден сонъ Исраиль халкъына башкъа васиетни береджегим, — дей Рабби. — Къанунларымны оларнынъ юреклерининъ ичине къояджагъым, оларны фикирлеринде язаджагъым… Мен оларнынъ гуналарыны ве къабаатларыны энди акъылымда тутмайджагъым. Эгер Алла гуналарыны багъышлагъан олса, олар ичюн башкъа къурбан керекмей. Шунынъ ичюн, дин къардашлар, Иса Месихнинъ къаны ярдымынен Энъ Мукъаддес Ерге кирмеге джесаретимиз бар. Иса бизге Чадырнынъ пердесинден янъы, омюр берген ёлны ачты. Бу ёл — Онынъ къурбан кетирильген беденидир. Иса — бизим буюк руханийимиздир. О, Алланынъ Эвине башлыкъ япа. Шунынъ ичюн толу иманнен ве чин юрекнен Аллагъа якъынлашайыкъ, юреклеримизни яман видждандан темизлейик, беденимизни темиз сувнен ювайыкъ. Биз инангъан умютимизни йыкъылмайып къатты тутайыкъ, чюнки сёз берген Алла ишанчлыдыр. Бири-биримизге дикъкъатлы олайыкъ, бири-биримизни севмеге ве хайырлы ишлерни япмагъа юреклендирейик. Базылары топлашмакътан вазгечселер де, биз берабер топлаша берейик ве, Раббининъ куню якъынлашкъаныны корип, бири-биримизни даа зияде юреклендирейик. Эгер биз акъикъатны билип, эп бир гуна япа берсек, энди гуналар ичюн башкъа къурбан олмаз. Бизге тек къоркъунчлы дуйгъунен джезаны беклемеге ве Алланынъ душманларыны куйдюреджек къызгъын атешнен якъылмагъа къалыр. Мусанынъ Къануныны ред эткен адамны эки я да учь адамнынъ шаатлыгъынен аджымайып олюм джезасына берелер. Тюшюнинъиз, эгер кимдир Алланынъ Огълуны таптаса, оны азиз эткен васиетнинъ къаныны азизлик деп саймаса, хайырлы Рухны яманласа, о, не къадар агъыр джезагъа ляйыкъ сайыладжакъ! Биз шу сёзлерни айткъан Биревни яхшы билемиз: — Джеза Меним къолумда, къаршылыгъыны Мен береджем. Ве даа: — Рабби Озь халкъыны суд этеджек. Тири Алланынъ къолуна тюшмек — къоркъунчлы бир шейдир! Эвельки куньлерни акълынъызгъа кетиринъиз. О вакъытта бильги ярыгъыны корьген сонъ, сиз чекишип, чокъ азапларгъа даяндынъыз. Базыда сизни адамларнынъ огюнде масхара эте ве къыйнай эдилер, башкъа вакъытта сиз чекишкен адамларгъа ярдымджы ола эдинъиз. Зиндангъа атылгъанларнен берабер азап чеке эдинъиз. Байлыгъынъызны тутып алгъанларны къуванчнен къабул эте эдинъиз, чюнки сизни даа яхшы эбедий байлыкъ беклегенини биле эдинъиз. Онынъ ичюн, джесаретинъизни джойманъыз. Келеджекте о, сизге буюк мукяфат береджек. Сизлерге буюк сабыр керек. О вакъыт Алланынъ истегини беджерип, сиз Онынъ сёз бергенини аладжакъсынъыз. — Даа бираз, аз вакъыттан сонъ, келеяткъан Бирев келеджек ве кеч къалмайджакъ. Инсафлы адам Аллагъа иманнен яшайджакъ. Имандан вазгечкен адамнен исе Меним джаным разы олмаз. Бизлер исе имандан вазгечмемиз, ёкъ олмамыз. Лякин иманымызны сакълармыз, джанымызгъа къуртулыш тапармыз. Иман — бекленильген шейни алмагъа ишанч ве корюльмеген шейде эминликтир. Эвель заманларда яшагъанлар Алладан макътав иманлары ичюн къазандылар. Иман ярдымынен анълаймыз ки, дюнья Алланынъ Сёзюнен яратылды ве корюнген шейлер корюнмегенлерден пейда олды. Хабиль Хаинге коре Аллагъа яхшыджа къурбанны иман ярдымынен кетирди. Хабиль иманнен инсафлы олып косьтерильди, чюнки Алла онынъ бахшышларыны къабул этип, онъа разылыкъ бильдирди. Хабиль ольген олса да, иманнен але даа лаф эте. Ханокъ иман ярдымынен ольмейип, юкъарыгъа алынды. О тапылмады, чюнки Алла оны юкъарыгъа алгъан эди. Юкъарыгъа алынмаздан эвель, о, Алланынъ разылыгъыны къазангъаны акъкъында хабер алды. Адамнынъ иманы олмаса, Алланынъ разылыгъыны къазанмагъа мумкюн дегиль. Ким Аллагъа якъынлашмагъа истесе, Алланынъ бар олгъанына ве Оны къыдыргъанларгъа мукяфат бергенине инанмакъ керек. Нух даа корюнмеген, амма келеджек шейлер акъкъында хабер алгъанда, озь эв адамларыны къуртармакъ ичюн, Алладан къоркъып, иман ярдымынен буюк бир сандыкъ ясады. О, иман ярдымынен дюньяны укюм этти, озю исе иманы ичюн инсафлы деп сайылды. Ибраим Алланы иман ярдымынен динъледи. Алла оны чагъыргъанда, Ибраим къайда бараджагъыны бильмейип, онъа бериледжек мемлекетке ёлгъа чыкъты. Ибраим иман этип, Алла онъа бермеге сёз берген ерде ябанджы олса да, анда ерлешти. Алла огълу Исхакъкъа ве торуны Якъупкъа да шу мемлекетни бермеге сёз берген, лякин оларнынъ эписи анда, гъурбетликте киби, чадырларда яшай эдилер. Ибраим башкъа ерни, Алла тюшюнип тапкъан ве къургъан къавий темелли шеэрни беклей эди. Саре де, бала тапып оламагъан ве яшы кечкен олса да, иман этип, сёз берген Алланынъ садыкълыгъына инанды ве юклю олмагъа кучь тапты. Шунынъ ичюн бир адамдан, энди пек къартайгъан Ибраимден, коктеки йылдызлар ве денъиз ялысындаки къум киби сайысыз эвлятлар догъды. Бу адамларнынъ эписи оларгъа берген сёзлернинъ беджерилювини корьмейип, иманлы олып ольдилер. Олар ваделернинъ беджерилювини келеджекте олгъаныны корьди ве къувандылар, озьлери исе, ер юзюнде олар тек ябанджы ве кельмешеклер, дей эдилер. Бойле лаф эткен адамлар ветан къыдыргъаныны косьтерелер. Эгер олар озьлери айырылгъан ветаныны акъылда тутсалар эди, анда къайтып бармагъа мумкюн олур эди. Амма олар даа яхшы коктеки ветангъа ынтыла эдилер. Шунынъ ичюн Алла оларнынъ Алласы олмагъа утанмай. О, оларгъа бир шеэр азырлады. [17-18] Алла Ибраимни сынавдан кечиргенде, Ибраим иман этип, огълу Исхакъны къурбан оларакъ кетирди. Алла Ибраимге: «Сенинъ эвлятларынъ оларакъ Исхакътан чыкъкъанлар сайыладжакълар», — деп сёз берген олса да, Ибраим бирден-бир огълуны къурбан оларакъ кетирмеге азыр эди. *** Ибраим, Алланынъ олюлерни тирильтмеге кучю бар, деп тюшюнди. Шунынъ ичюн о санки Исхакъны олюмден къайтарып алды. Исхакъ Якъуп ве Исав огъулларына иман ярдымынен яхшылыкъ тиледи ве оларгъа оладжакъ шейлер акъкъында айтты. Якъуп исе олеяткъанда, озь таягъына таянып, Аллагъа ибадет этти ве иман этип, Юсуфнынъ эр бир огълуна яхшылыкъ тиледи. Юсуф да олеяткъанда, иман ярдымынен Исраиль огъулларынынъ Мысырдан чыкъып кетеджеклери акъкъында айтты ве онынъ кемиклерини андан алып кеткенлерини буюрды. Муса догъгъан сонъ, ана-бабасы иман ярдымынен оны учь ай девамында сакъладылар, баланынъ дюльбер олгъаныны корип, фыравуннынъ эмиринден къоркъмадылар. Муса буюген сонъ, фыравун къызынынъ огълу олып къалмагъа иман ярдымынен разы олмады. Гуна япып, вакътынджа кейфленир эди, лякин Алланынъ халкъынен азап чекмеге истеди. О, оладжакъ мукяфатыны коре эди, шунынъ ичюн Алланынъ Сайлангъаны ичюн азаплары Мысырнынъ къыйметли шейлеринден буюк байлыкъ олгъаныны сайды. Фыравуннынъ гъазабындан къоркъмайып, о, иманнен Мысырны ташлап кетти. О, корюнмеген Алланы корьгени киби, къатты эди. О, иман ярдымынен Песах къурбаныны чалды ве къапуларгъа къаныны сюртти. Шунынъ ичюн биринджи догъгъанларны ольдюрген мелек исраиллилерни тиймеди. Исраиллилер Къызыл денъизден, къуру топракътан киби, иман ярдымынен кечтилер. Мысырлылар исе кечмеге арекет этип, богъулып ольдилер. Исраиллилер еди кунь Ерихон шеэрининъ диварлары этрафында иман ярдымынен айланып кечкенден сонъ, диварлар йыкъылды. Ороспу Рахав джасусларны иман ярдымынен муаббетликнен къаршылады ве имансызларнен берабер гъайып олмады. Даа не айтайым? Гидон, Баракъ, Шимшон, Йифтах, Давут, Смаил ве башкъа пейгъамберлер акъкъында икяе этмек ичюн вакътым етмез. Олар иман ярдымынен падишалыкъларны енъе, адалетни сакълай, оларгъа берген сёзлернинъ беджерилювини коре, арсланларнынъ агъызларыны къапата, атешнинъ кучюни сёндюре, къылыч уджундан къачып къуртула, кучьсюзликтен сонъ къуветке кире, дженкте къудретли ола, ябанджы ордуларны къува эдилер. Къадынлар озь олюлерининъ тирильгенини корьдилер. Базылары исе, тирильген сонъ яхшыджа яшайышкъа ынтылып, азат этилювни къабул этмедилер ве азапларда ольдилер. Башкъалары мыскъылларгъа ве котеклерге, эм де зынджырларгъа ве зинданларгъа даяна эдилер. Оларны ташларнен ура, пычкъынен пыча, къыйнавгъа огърата, къылычнен ольдюре эдилер. Олар къой ве эчки терисине кийинип долаша, ёкъсуллыкъта, дертлерде ве азапларда яшай эдилер. Олар сахраларда ве дагъларда долашып, къобаларда ве ернинъ дерелеринде омюрни кечире эдилер. Ярамай дюнья оларгъа ляйыкъ дегиль эди. Оларнынъ эписи иманлары ичюн макътав къазандылар, амма оларгъа берильген сёзлернинъ беджерилювини корьмедилер, чюнки, олар бизнен берабер къусурсыз олсунлар деп, Алла бизге де насылдыр бир яхшы шейни азырлады. Шунынъ ичюн биз де, чевре-четимизде не къадар чокъ шаат олгъанда, озь устюмизден эр бир агъырлыкъны ве бизни токътаткъан гунаны бир четке ташлайыкъ, бизге азырлангъан яшайыш ёлумызны сабырнен кечейик. Буны япкъанда, иман башлыгъына, иманымызны къусурсыз япкъан Исагъа козь тикейик. О, къуванчкъа ляйыкъ олса да, масхаралыкътан къачмайып, хач устюндеки олюмге кетти ве Алла тахтынынъ онъ тарафында ерлешти. Иса гунакярларнынъ тарафындан къатты къаршылыкъ корьди, лякин сабыр этти. Сизлер шу акъта фикир этинъиз ве ёрулманъыз, рухтан тюшменъиз. Гунагъа къаршы курешкенинен, сизлер даа къан тёкюледжек къадар къаршылыкъ корьмединъиз. Амма Алла сизлерге огъулларына киби айткъан огютини унуткъансыз: — Огълум, Раббининъ тербиесине урьметсиз бакъма, О, сени огреткенде, рухтан тюшме. Рабби севген адамны тербиелей, къабул эткен эр огълуны джезалай. Эгер сиз тербие ве джеза чексенъиз, Алла сизлерге, огъулларына киби бакъа. Къайсы огъул бабасы тарафындан тербиеленмеген? Ич бир адам тербиесиз къалмаз. Эгер сизлер тербиесиз къалсанъыз, сизлер акъикъий огъул дегильсинъиз, сиз — пич балаларсынъыз. Бизим бабаларымыз эпимизни тербиелей эди, ве биз оларны урьмет эте эдик. О алда, биз рухларнынъ Бабасына итаат этмеге керекмиз. Ойле япсакъ, яшайджакъмыз. Бабаларымыз бизни къыскъа вакъыт ичинде озь истегенине коре тербиелей эдилер. Алла исе, бизнен Озь азизлигини пайлашмакъ ичюн, бизни файдамызгъа тенбиелей. Эр бир тербие озь вакътында къуванч дегиль, къайгъы киби корюне. Амма бир вакъыттан сонъ, тербие алгъанлар барышыкъ ве догърулыкъ берекетини джыялар. Шунынъ ичюн ашагъа тюшкен къолларынъызны котеринъиз ве букюльген тизлеринъизни къавийлештиринъиз. Топал аягъы олгъанлар ёлдан таймасын, аксине, шифа тапсын деп, аякъларынъызны догъру ёлгъа къоюнъыз. Эр кеснен муаббет яшамагъа ве азиз олмагъа тырышынъыз. Азиз олмагъан ич кимсе Раббини корьмез. Ич биринъиз Алланынъ эйилигини ред этменъиз деп, дикъкъатлы олунъыз. Аранъызда аджджы тамыргъа ошагъан адам олмасын, ёкъса о сизге зарар кетиреджек ве чокъ адамларны арамлайджакъ. Аранъызда ич бир ороспу я да Исавгъа ошагъан имансыз адам олмасын. Исав бир чанакъ аш ичюн биринджи огъул акъкъыны сатты, сонъ, бильгенинъизге коре, бабасындан яхшылыкъ тилеклерини истеди, амма ред этильди. Козьяш тёкип ялварса да, бабасынынъ фикирини денъиштирип оламады. Сизлер сезильген ве алевленип янгъан дагъгъа, зифт къаранлыкъкъа ве борангъа якъынлашмадынъыз. Эм де боразан сесине ве къоркъунчлы давушкъа кельмединъиз. О ерде оны эшиткенлер даа бир сёз айтылмасын деп, ялвардылар. «Дагъгъа токъунгъан эр кимни, айванны биле ташларнен ольдюринъиз», — буюргъанына олар даянып оламадылар. Олар корьген шей о къадар къоркъунчлы эди ки, Муса озю: «Мен пек къоркъып къалтырайым», — деди. Амма сизлер Сион дагъына ве Тири Алланынъ шеэрине — коктеки Ерусалимге якъынлаштынъыз, байрамгъа топлашкъан сайысы олмагъан мелеклернинъ янына кельдинъиз, адлары кокте язылгъан биринджи догъгъан балаларнынъ топлашувына, эр кесни суд этиджи Аллагъа ве къусурсыз олгъан инсафлы адамларнынъ рухларына якъынлаштынъыз, эм де янъы васиетни алып кетирген Исагъа ве Онынъ септирильген къанына кельдинъиз. Шу къан Хабильнинъ къанындан даа яхшы шейлерни илян эте. Бакъынъыз, лаф эткен Биревден башынъызны чевирменъиз. Ер юзюнде айткъандан башыны чевиргенлер джезадан къачмадылар. Эгер биз коктен лаф эткен Биревден башымызны чевирсек, даа агъыр джезагъа огърайджакъмыз. О вакъытта Онынъ сеси ерни сарсытты. Энди исе О, бойле ваде бере: — Мен даа бир кере тек ерни дегиль, кокни де титретеджегим. «Даа бир кере» сёзлери бутюн яратылгъан барлыкънынъ ёкъ оладжагъыны ве сонъра тек сарсылмаз барлыкъ къаладжагъыны косьтере. Биз исе, сарсылмаз падишалыкънынъ сабылары олып, Аллагъа миннетдар олайыкъ ве Онъа ляйыкъ урьметнен ве къоркъунен ибадет этейик, чюнки бизим Алламыз — эписини якъып ёкъ эткен бир атештир. Бири-биринъизни агъа-къардашларынъызны киби севинъиз. Мусафирлерни севип-саймагъа унутманъыз. Базы адамлар мусафирлерни къабул эткенде, бильмезден мелеклерни къаршылап алдылар. Тюрьмеде яткъанларны, оларнен берабер озюнъиз де апис олгъанынъыз киби, акълынъызда тутунъыз. Азап чеккенлерни, озюнъиз чекишкенинъиз киби, хатырланъыз. Эпинъиз озь акъай-апакъайынъызны урьмет этинъиз ве яткъан тёшегинъизни арамламанъыз, чюнки Алла ороспуларны ве аиле садыкълыгъыны бозгъанларны джезалайджакъ. Параны севменъиз, къолунъызда олгъанынен разы олунъыз. Алла: «Сени къалдырмайджагъым ве ташламайджагъым», — деген. Шунынъ ичюн биз джесаретнен айтамыз: «Рабби меним ярдымджымдыр, мен къоркъмайым. Инсан манъа не япа билир?» Алланынъ Сёзюни сизлерге айткъан башлыкъларынъызны акъылынъызда тутунъыз. Оларнынъ омюр сонъуна бакъып, иманлары сизге мисаль олсун. Иса Месих денъишмез. О, тюневин, бугунь ве эбедиен айныдыр. Чешит тюрлю огретювлерге берильменъиз. Сизинъ юреклеринъиз ашлар акъкъында къаиделернен дегиль де, Алланынъ эйилигинен къуветлендиргени яхшы олур эди. Бойле къаиделерге берильгенлер олардан ич бир файда корьмедилер. Бизим бир къурбан еримиз бар, ве Корюшюв Чадырында хызмет эткен руханийлернинъ андан ашамагъа акъкъы ёкъ. Баш руханий гуналар ичюн къурбан оларакъ кетирильген айванларнынъ къаныны Энъ Мукъаддес Ерге алып кире, амма айванларнынъ олюси адамлар яшагъан ерден чыкъарылып якъыла. Шунынъ ичюн Иса да, Озь къанынен халкъны азиз этмек ичюн, шеэр араба къапусындан тышарыда азап чекип ольди. Энди бизлер Онынъ масхарасыны озюмизге алып, адамлар яшагъан ерден тышкъа Онъа чыкъайыкъ, чюнки бу ерде бизим даимий шеэримиз ёкъ, биз келеджектеки шеэрни къыдырамыз. Токътамайып, макътав къурбанларыны Аллагъа Иса аркъалы багъышлайыкъ, эр вакъыт бизим тиллеримизнен Онынъ Адына шукюр этейик. Яхшы ишлерни япмагъа ве башкъаларнен пайлашмагъа унутманъыз; Алла бойле къурбанларны бегене. Озь башлыкъларынъызгъа бойсунынъыз ве оларнынъ сёзюни динъленъиз. Олар юкъламайып джанларынъызны бакъалар ве бунынъ акъкъында джевап береджеклер. Эгер оларны динълесенъиз, олар озь ишини инъильдеп дегиль, къуванчнен беджереджек. Ёкъса, сизлерге файдасы олмаз. Бизлер ичюн дува окъунъыз. Бизим виджданымыз темиз экенине эминмиз, чюнки биз эр шейни намуслыкънен беджермеге арекет этемиз. Мен тездже сизге къайтайым деп, айрыджа дува окъунъыз. Эбедий васиетнинъ къанына бакъып, къойларынынъ буюк Чобаны, Раббимиз Исаны олюлерден тирильткен, тынчлыкъ-аманлыкъ берген Алла, Онынъ истеген ишлерини япынъыз деп, сизге эр бир эйи шейни берсин ве Иса Месих ярдымынен сизлерде бегенген шейини беджерсин. Иса Месихке эбедиен шан-шуретлер олсун! Амин. Дин къардашларым, сизлерге ялварам, къыскъадан язгъан олсам да, бу насиат сёзюни сабырнен къабул этинъиз. Къардашымыз Тимотей азат олгъаныны билинъиз. Эгер о тезден яныма кельсе, онен берабер сизлерни корьмеге барарым. Джемиет башлыкъларынъызнынъ эписине ве бутюн азизлерге селям этинъиз. Италиядан олгъанлар сизлерге селям ёллайлар. Эпинъизнен Алланынъ эйилиги олсун! Якъуп, Алланынъ ве Рабби Иса Месихнинъ къулу — дюньяда даркъалгъан еудийлернинъ он эки къабилесине: Селям алейкум! Дин къардашларым, чешит тюрлю сынавларгъа огърагъанынъызда, чокъ къуванынъыз. Сиз билесинъиз ки, иманынъызнынъ сыналгъанындан сабыр догъа. Сабыр исе бол берекет кетирсин, о вакъыт сизлер ич бир шейден эксик олмайып, эр тарафтан яхшы ве къусурсыз оладжакъсынъыз. Эгер биринъизнинъ икмети эксик олса, Алладан истенъиз, ве Алла сизге икмет берер. Алла опькелемейип, эписине боллукънен бере. Лякин адам шубеленмейип, иманнен истесин. Шубеленген адам ельнен котерильген ве анда-мында айдалгъан денъиз далгъасына ошай. Бойле адам Раббиден бир шей алмагъа умют этмесин. Онынъ акъылы экиге болюнген, о, бутюн ишлеринде де буны, де башкъасыны истей. Фукъаре дин къардаш озь фукъарелигинен макътансын, чюнки о, Алланынъ козьлеринде юксек бир севиеде ола. Бай дин къардаш да макътансын, чюнки о, биле ки, Алланынъ огюнде ашагъы алда ола ве, чёль чечеги киби, ёкъ оладжакъ. Кунеш чыкъып, якъыджы сыджагъынен отларны къурута. Чечекнинъ япракълары тюше, ве дюльберлиги джоюла. Бай адам да бойле, озь ишлери ичинде къуруп къаладжакътыр. Не де бахтлыдыр сынавгъа даянгъан адам. Сынавдан кечкен сонъ, о, тадж киби, эбедий яшайышны аладжакъ. Алла бу мукяфатны Оны севгенлерге бермеге сёз берди. Сынавгъа огърагъанда, ич кимсе: «Мени Алла ёлдан ура», — демесин. Алланы яманлыкънен ёлдан урмакъ мумкюн дегиль, Алла Озю де ич кимсени ёлдан урмай. Лякин эр кес озь истеклеринен ёлдан урула, алданып кете. Сонъ истек эп артып, гунагъа алып кетире, япылгъан гуна исе адамны олюмге алып кетире. Севимли дин къардашларым, алданманъыз! Эр бир яхшы ве мукеммель бахшыш юкъарыдан, коклердеки ярыкъларны яраткъан Бабадан келе. О, денъишип тургъан кольгеге ошамаз, ич бир вакъыт денъишмез. Алла истеп, акъикъат Сёзю ярдымынен бизге яшайыш берди, биз Онынъ яраткъанлары арасында биринджи ерни аладжагъымызны истеди. Севимли дин къардашларым, буны акъылынъызда тутунъыз: эр бир адам динълемеге азыр олсун, айтмагъа исе ашыкъмасын, ачувланмагъа да ашыкъмасын. Ачувлангъан адам Алла истеген инсафлы ишлерни япмаз да. Шунынъ ичюн эр бир арамлыкътан ве дюньяда чокълашкъан яманлыкътан вазгечинъиз, Алла юрегинъизге къойгъан Сёзни алчакъгонъюлликнен къабул этинъиз. Бу Сёз джанларынъызны къуртара биле. Алланынъ Сёзю буюргъан шейлерни беджеринъиз. Оны тек эшиткен, амма беджермеген адамлар озьлерини алдаталар. Сёзюни динълеген, амма беджермеген адам озюни кузьгюде корьген адамгъа ошай: о, озюне бакъа, амма кеткенинен бети насыл олгъаныны бирден унута. Амма Алланынъ азатлыкъ берген къусурсыз Къануныны гъайретнен окъугъан ве Оны туткъан адам эр бир япкъан ишинде бахтлы оладжакъ. О, эшиткен ве унуткъан адам дегиль, динълеп беджерген адамдыр. Ким озюни диндар сайса, лякин тилини тутып оламаса, о, озь озюни алдата, ве онынъ диндарлыгъы боштыр. Лякин беля куньлеринде тул къадынларны ве оксюзлерни бакъсанъыз ве бу дюньянынъ арамлыкъларындан сакълансанъыз, сизинъ диндарлыгъынъыз Алла Бабанынъ козю огюнде темиз ве къусурсыз оладжакъ. Агъа-къардашларым, шуретли Раббимиз Иса Месихке иман этип, адамларнынъ эписине бир бакъынъыз. Эгер сизинъ топлашувынъызгъа алтын юзюк ве паалы урба кийген бир адам кирсе, эм кирли урбада фукъаре бир адам да кельсе, ве сизлер, паалы урба кийгенге бакъып: «Буюрынъыз, тёрге отурынъыз», — десенъиз, фукъареге исе: «Сен о ерде тур» я да «Шу ерде, аякъларым астында отур», — десенъиз, сизлер адам айырып, яман ниетнен суд этмейсизми?! Севимли агъа-къардашларым, динъленъиз: бу дюньянынъ фукъарелерини сайлагъан Алла Озю дегильми? О, оларны иманда зенгин япты ве севгенлерге сёз берильген Падишалыгъыны берди. Лякин сизлер фукъареге урьметсизлик косьтересиз. Сизлерни къыйнагъан, судгъа чекип алып баргъан байлар дегильми? Сиз адлангъан эйи Месихнинъ Адыны яманлагъан олар дегильми? Языда: «Якъын адамны озюнъни севгенинъ киби сев», — деп буюрылгъан. Эгер Падишанынъ бу эмирини беджерсенъиз, яхшы япасынъыз. Амма адам айырсанъыз, гуна япасынъыз ве Алланынъ Къануныны бозып, къабаатлы оладжакъсынъыз. Ким Къанунны толусынен беджерсе, амма тек бир шейде гуна япса, о, бутюн Къанунны бозгъан киби къабаатлы ола. «Аиле садыкълыгъыны бозма», — деген Алла даа «Адамнынъ джаныны алма», — деди. Эгер сен аиле садыкълыгъыны бозмасанъ, амма адамнынъ джаныны алсанъ, эп бир Къанунны бозгъан адам оласынъ. Шунынъ ичюн, лаф эткенинъизде ве арекет эткенинъизде, азатлыкъ берген къанун боюнджа суд этиледжегинъизни унутманъыз. Мерамет косьтермеген адам мераметсизликнен суд этиледжек. Мерамет исе укюмден устюн келе. Агъа-къардашларым, эгер бир адам иманы акъкъында айтса, амма хайырлы ишлер япмаса, бунынъ не файдасы бар? Бойле иман оны къуртарып олурмы? Бир иманлы акъайнынъ я да къадыннынъ киймеге урбасы ве куньделик ашы олмаса, биринъиз оларгъа: «Аман-эсен барынъыз. Къызынынъыз ве тойгъандже аш ашанъыз», — десенъиз, лякин оларнынъ беденине керек олгъан шейни бермесенъиз, бунынъ не файдасы бар? Бойле де иман: эгер иман эткен адам хайырлы ишлерни япмаса, онынъ иманы озю олюдир. Амма бириси: «Сенде иман бар, менде исе хайырлы ишлер бар», — демек мумкюн. Манъа хайырлы ишлерсиз иманынъны косьтер, мен исе санъа озь иманымны ишлерим ярдымынен косьтеририм! Сен Алланынъ бир олгъанына инанасынъ. Догъру япасынъ! Амма шейтанлар да инаналар ве къоркъудан къалтырайлар! Эй, акъылсыз адам, ишлерсиз иман файдасыз олгъаныны анъламайсынъмы? Дедемиз Ибраим къурбан ерине Исхакъ огълуны багълап кетиргенде, озь хайырлы ишлеринен акъланды! Коресинъми? Хайырлы ишлеринен бирликте онынъ иманы арекет этти ве ишлери ярдымынен къусурсыз олды. Бойле этип: «Ибраим Аллагъа иман этти, ве Алла тарафындан бу онъа инсафлыкъ деп сайылды», — язылгъаны ерине кельди, ве Ибраим Алланынъ досту олып адланды. Анълашыла ки, адам тек иманынен дегиль, озь хайырлы ишлеринен акълана. Ороспу Рахавнен де бойле эди: о, шеэрни гизлиден козеткен исраиллилерни къабул этип, оларгъа башкъа ёлнен къачып къуртулмагъа ярдым этти ве бу хайырлы иши ичюн акъланды. Джансыз беден олю олгъаны киби, хайырлы ишлерсиз иман да олюдир. Агъа-къардашларым, сизинъ аранъыздан оджа олмагъа чокъусы арекет этмесин. Билесинъиз ки, биз, оджалар, къаттыджа суд этиледжекмиз. Эпимиз чокъ янълышамыз. Эгер бириси лаф эткенде къабаат къазанмаса, о, къусурсыз адам ола ве бутюн беденини тута биле. Биз атны бойсундырмакъ ичюн агъзына югенни такъамыз ве онынъ бутюн беденини идаре этемиз. Бакъынъыз, гемилер де пек балабан олса да, кучьлю еллер ярдымынен айдалса да, гемиджининъ гонълю къайсы тарафкъа бармагъа истесе, оларны кичкене бир дюменнен о тарафкъа да идаре эте. Тиль де ойле, беденнинъ кучюк бир мучеси олса да, пек чокъ макътана. Бакъынъыз, кичкене бир атешчик не къадар буюк орманны якъа! Тиль де — бир атештир, башкъа мучелеримиз арасында яманлыкъкъа толу дюнья кибидир. О, бутюн беденимизни арамлай. Джеэннемден алевленип, о, бутюн яшайыш ёлуны якъа. Адам эр бир айван, къуш, ер юзюнде сюйрекленген махлюкъны, эм де денъиз махлюкъларыны бойсундыра ве энди бойсундырды. Амма кимсе тильни бойсундырып оламаз. О, анда-мында чапкъан яманлыкътыр, ольдюриджи зеэрге толудыр. Тилимизнен биз Рабби ве Алла Бабаны макътаймыз, тилимизнен де Аллагъа ошатып яратылгъан адамларны къаргъаймыз. Макътав ве къаргъыш бир агъыздан чыкъа. Агъа-къардашларым, бойле олмамакъ керек! Бир чокъракътан татлы ве тузлу сув чыкъып олурмы? Агъа-къардашларым, инджир тереги зейтюн я да юзюм асмасы инджир берип олурмы? Тузлу чокъракъ да татлы сув бермез! Аранъызда акъыллы ве анълагъан адамлар бармы? Олар, алчакъгонъюлликнен ве анълавнен япылгъан яхшы арекетлерини ве ишлерини косьтерсинлер. Лякин эгер юрегинъизде къара пахыллыкъ ве тек озюни тюшюнюв олса, акъыллы олгъанынъыз акъкъында макътанманъыз ве акъикъатны ред этменъиз. Бойле икмет юкъарыдан дегиль, дюньядан, адамлардан ве шейтандан келе. Къайда пахыллыкъ ве тек озюни тюшюнюв олса, о ерде тертипсизлик ве эр бир ярамазлыкъ пейда ола. Юкъарыдан кельген икмет исе биринджиден темиз-пак, сонъ тынчлыкъсевер, йымшакъ, сёз динълеген, мераметке ве хайырлы ишлерге толу, темиз юрекли ве адамларны айырмагъан икметтир. Тынчлыкъ-аманлыкъ яраткъан адамлар инсафлы берекетни берген урлукъларны тынчлыкънен даркъаталар. Аранъыздаки къавгъа ве давалар къайдан чыкъа? Беденинъизде дженк эткен истеклеринъизден дегильми? Сизде олмагъан шейлерни истейсиз; адам ольдюресиз ве пахыллайсыз, амма даа алып оламайсынъыз; котеклешесиз ве дженк этесиз. Сизлерде ич бир шей ёкъ, чюнки Алладан истемейсинъиз. Истейсинъиз ве алып оламайсыз, чюнки яхшылыкъ ичюн дегиль, озь истеклеринъизни беджермек ичюн истейсиз. Эй, Алладан вазгечкен адамлар, дюньянен дост олгъаны Аллагъа душман олгъаныны бильмейсизми? Шунынъ ичюн, дюньянен дост олмагъа истеген адам Аллагъа душман ола. Фикирлеринъизге коре, Языда язылгъан сёзлер: «Алла ичимизге къойгъан рух бизни тек озю ичюн истей», — деп бошуна язылгъанмы? Амма О, бизге даа зияде эйиликни бере. Бойлеликнен, Языда айтылгъан ки, Алла къопайларгъа къаршы чыкъаджакъ, алчакъгонъюллилерге исе эйилик япаджакъ. Шунынъ ичюн, Аллагъа бойсунынъыз. Шейтангъа къаршы чыкъынъыз, ве о, сизден къачар. Аллагъа якъынлашынъыз, ве О, сизлерге якъынлашыр. Эй, гуналылар, къолларынъызны ювунъыз! Эй, акъылы болюнген адамлар, юреклеринъизни темизленъиз! Кедерленинъиз, окюрип агъланъыз! Кулькюнъиз агълавгъа, къуванчынъыз къасеветке айлансын. Раббининъ огюнде алчакъгонъюлли олунъыз, ве О, сизни юксельтир. Агъа-къардашларым, бири-биринъизни яманламанъыз! Озь агъа-къардашыны яманлагъан я да оны суд эткен адам Алланынъ Къануныны яманлай ве Къанунны суд эте. Эгер сен Къанунны суд этсенъ, сен Къанунны беджермекнинъ ерине суд этиджи оласынъ. Лякин тек бир Къанун Яратыджысы ве Суд Этиджи бар. О, эм къуртара, эм де ёкъ эте биле. Я сен ким оласынъ? Башкъа адамны не ичюн суд этесинъ? Энди мени динъленъиз! Базыларынъыз: «Бугунь я да ярын бир шеэрге барып, о ерде бир йыл яшап, алыш-вериш япып, файда корермиз», — дейсиз. Сизлер ярын не оладжагъыны бильмейсиз де! Яшайышынъыз озю недир? Бир ань ичинде пейда олып, гъайып олгъан був кибидир. Бунынъ ерине бойле айтынъыз: «Эгер Рабби къысмет этсе, биз яшармыз ве бойле-бойле ишлер япармыз». Сиз исе шимди макътанасыз, бурун котерип юресиз. Эр бир бойле макътанчакълыкъ ямандыр. Демек, ким хайырлы иш япмагъа керек олгъаныны билип, япмаса, гуна къазана. Эй, байлар, шимди сизлер динъленъиз! Башынъызгъа тюшеджек белялардан окюрип агъланъыз! Байлыгъынъыз чюрюп кеткен, урбаларынъызны сюме ашагъан. Алтын ве кумюшлеринъизни тот баскъан. Бу тот сизге къаршы шаатлыкъ этеджек ве беденинъизни, атеш киби, ютаджакъ. Сизлер сонъки куньлерде байлыкъ топладынъыз. Тарлаларынъызны оргъан ыргъатлардан къазанчыны тутып алдынъыз. Динъленъиз! Олар агълайлар, ве оракъчыларнынъ агълавлары Ордулар Раббисининъ къулакъларына еткен. Сизлер ер юзюнде кейф ве боллукъ ичинде яшай эдинъиз. Санки, къурбан кунюне озюнъизни пек беслединъиз. Сиз къабаатсыз адамны къабаатлап ольдюрдинъиз, о, исе сизлерге къаршы чыкъмады. Агъа-къардашларым, Раббининъ къайтаджагъына къадар сабыр этинъиз. Бакъынъыз, топракъны ишлеген адам топракънынъ къыйметли берекетини беклей, кузь ве баарь ягъмурлары ягъаджагъына ишанып сабыр эте. Сизлер де сабыр этинъиз, юреклеринъизни кучьлештиринъиз, чюнки Раббининъ келеджеги якъынлаша. Агъа-къардашларым, къабаатлы олмамакъ ичюн, бири-биринъизнинъ устюне шикяет этменъиз. Бакъынъыз, Суд Этиджи къапу огюнде тура. Агъа-къардашларым, Раббининъ Адындан лаф эткен пейгъамберлернинъ азабы ве сабыры сизлерге мисаль олсун. Сонъунадже сабыр эткенлерни биз бахтлы саямыз. Эюпнынъ сабыры акъкъында эшиткенсиз ве сонъунда Рабби нелер япкъаныны билесиз. Рабби пек мераметли ве шефкъатлыдыр. Энъ эвеля, агъа-къардашларым, не кок, не ер, не башкъа бир шейнен ант этменъиз. Къабаатлы олмамакъ ичюн, «эбет» олгъан ерде «эбет» сёйленъиз, «ёкъ» олгъан ерде «ёкъ» сёйленъиз. Эгер аранъыздан бириси чекишсе, дува этсин. Эгер бириси бахтлы олса, макътавлар йырласын. Эгер сизлерден бириси хаста олса, иманлылар джемиетининъ акъсакъалларыны чагъырсын. Олар Раббининъ Адынен онынъ ичюн дува окъусынлар ве хаста адамгъа зейтюн ягъыны сюртсюнлер. Иманнен окъулгъан дува хастаны тедавийлер, Рабби оны аякъкъа котерир. Эгер хаста гуна япкъан олса, Рабби оны багъышлар. Бойлеликнен, тедавийленмек ичюн, бири-биринъизге гуналарынъызны айтынъыз ве бири-биринъиз ичюн дува этинъиз. Инсафлы адамнынъ дувасы чокъ шей япа биле. Ильяс бизге ошагъан бир адам эди. Ягъмур ягъмасын деп, о гъайретнен дува окъуды, ве ер юзюне учь йыл алты ай девамында ягъмур ягъмады. Сонъ о кене дува эткенде, коктен ягъмур ягъды ве топракъ берекет берди. Агъа-къардашларым, эгер сизлерден биринъиз акъикъат ёлундан урулса ве бир кимсе оны кене акъикъаткъа къайтарса, билинъиз ки, гунакярны янълыш ёлундан къайтаргъан онынъ джаныны олюмден къуртарыр ве чокъ гуналарнынъ багъышлангъаныны кетирир. Пётр, Иса Месихнинъ эльчиси, — Понт, Галатия, Къаппадокия, Кучюк Асия ве Битиния виляетлеринде дагъылгъан, шу ерлерде ябанджы олып яшагъанларгъа (Алла Баба эвельден бильгени киби, сиз сайлангъан эдинъиз, Мукъаддес Рух сизни азиз этти, ве сиз итаат эттинъиз, Иса Месихнинъ къанынен темизлендинъиз): Эйилик ве тынчлыкъ-аманлыкъ сизде чокълашсын! Аллагъа, Раббимиз Иса Месихнинъ Бабасына, шукюрлер олсун! Иса Месихни олюлерден тирильтип, О, буюк мераметине коре, бизге янъы омюрни берди, тири умютни, коклерде сизлер ичюн сакъланаяткъан, ёкъ олмайджакъ, темиз-пак, чюрюмейджек бир мирасны азырлады. Сизинъ къуртулышынъыз сонъки вакъытларда ачылмагъа азырдыр. Сиз къуртулынъыз деп, иманынъызгъа коре сизни Алланынъ къудрети къорчалай. Шу себептен шимди тюрлю сынавлардан кереги киби кечип, бираз къайгъы чексенъиз де, къуванынъыз. Сыналгъан иманынъыз ёкъ оладжакъ алтындан къыйметли олсун — алтын атешнен сыналса да, эпбир ёкъ оладжакъ — ве, Иса Месих кельгенде, сизлерге макътав, шурет ве урьметни къазандырсын. Сиз Месихни корьмеген олсанъыз да, Оны севесинъиз. Шимди Месихни корьмейип, Онъа инанасынъыз ве сёзнен анълатып олмагъан шуретли бир къуванчнен севинесинъиз ве иманынъызнынъ макъсадыны, джанларынъыз ичюн къуртулышны алмакътасынъыз. Пейгъамберлер сизлерге бериледжек къуртулышны гъайретнен огрене, анъламагъа тырыша ве сизге азырланаджакъ эйилик акъкъында эвельден айта эдилер. Олар тешкере эдилер: Месихнинъ азапларыны ве сонъра келеджек шуретини эвельден бильдирген Рух, яни пейгъамберлернинъ ичинде олгъан Месихнинъ Руху, къайсы ве насыл вакъытны косьтермеге истей эди? Эвельки пейгъамберлерге ачылгъан эди ки, коклерден ёлланылгъан Мукъаддес Рухнынъ ярдымынен сизлерге шимди бильдирильген Къуванчлы Хабер оларгъа дегиль, лякин сизлерге файдалы олды. Атта мелеклер де шуны анъламагъа истейлер. Шунынъ ичюн акъылларынъызны арекетке азырланъыз ве айыныкъ олунъыз. Иса Месих кельген вакътында сизлерге бериледжек эйиликке бутюнлей умют багъланъыз. Сёз динълеген балалар олып, бильгисиз олгъан вакъыттаки, эвельки бозукъ истеклерге къайтманъыз. Сизлерни чагъыргъан Алла насыл азиз олса, сизлер де бутюн арекетлеринъизде азиз олунъыз, чюнки: «Азиз олунъыз, чюнки Мен азизим», — деп язылгъандыр. Алла адамларны бири-биринден айырмай, эр бирини япкъан ишлерине коре суд эте. Эгер сиз Онъа «Баба» десенъиз, бу дюньяда вакътынджа яшагъанынъызда, Ондан къоркъунъыз. Сизлер билесинъиз ки, бабаларынъыз сизге берген бош яшайышынъыздан не бозуладжакъ алтынгъа, не кумюшке сатын алындынъыз, лякин Месихнинъ къыйметли къанына, яни къабаатсыз ве темиз-пак къозунынъ къанына сатын алындынъыз. О, дюньянынъ яратылмасындан эвель сайлангъан эди, лякин тек заманнынъ сонъунда сизлер ичюн пейда олды. Сизлер Онен Аллагъа инандынъыз. Алла Месихни олюлерден тирильтти ве Онъа шурет берди, шунынъ ичюн сиз Аллагъа инандынъыз ве Онъа умют багъладынъыз. Акъикъаткъа бойсунып, сиз джанларынъызны элялладынъыз ве экиюзьлю олмагъан агъа-къардашлыкъ севгисинен севмеге башладынъыз. Шунынъ ичюн бир-биринъизни гъайретнен темиз юректен севинъиз. Сизлер бозуладжакъ урлукътан дегиль, лякин ольмейджек урлукътан, Алланынъ тири ве эбедий Сёзюнен янъыдан догъулдынъыз. «Бутюн инсанлыкъ откъа ошай, онынъ дюльберлиги — тарла чечеги киби. От къуруй, чечек тюше, Раббининъ Сёзю исе эбедиен яшай». Бу Сёз — сизлерге берильген Къуванчлы Хабердир! Бойлеликнен, эр бир яманлыкъ, айнеджилик, экиюзьлюлик, пахыллыкъ ве яман лафларны бир четке ташланъыз [2-3] ве янъы догъгъан балалар киби, темиз рухий сютни истенъиз. Сонъ Рабби эйилигининъ леззетини билип, оседжексинъиз ве къуртулышкъа иришеджексинъиз. *** Сиз Онъа, тири Къаягъа якъынлашынъыз. Адамлар Оны бир четке ташладылар, Алла исе Оны сайлады ве къыйметли япты. Озьлеринъизден, тири ташлардан киби, Алла рухий бинаны къура. Сонъ сиз, азиз руханийлер олып, Иса Месихнинъ ярдымынен Аллагъа хош кельген рухий къурбанларны кетиреджексинъиз. Языда бойле айтылгъан: — Бакъынъыз! Мен Сионда темельташны къояйым. Мен Оны сайладым ве къыйметли яптым. Онъа инангъан адам ич утанмаз. Сизлер, инангъанлар ичюн, бу таш къыйметлидир. Амма инанмагъанлар ичюн: — Къуруджылар бир четке ташлагъан, лякин бинанынъ темельташы олгъан бу таш адамларны сюрюндирген таш ве йыкътыргъан къая олды. Олар сюрюнелер, чюнки Алланынъ Сёзюне инанмайлар. Оларнынъ къысмети бойледир. Амма сизлер — сайлангъан бир сой, падишалыкъ япкъан руханийлер, азиз миллет, Алла Озюнинъ халкъысынъыз. Сизлер Онынъ энъ гузель чизгилерини бильдиринъиз деп, Алла сизлерни къаранлыкътан Озюнинъ аджайип ярыгъына чагъырды. Бир вакъытларда сизлер халкъ дегиль эдинъиз, энди исе Алланынъ халкъысынъыз. Бир вакъытларда Алла сизге мерамет косьтермей эди, энди исе О, сизге Озь мераметини косьтерди. Севимлилерим, мен сизлерге, бу дюньяда ябанджы ве вакътынджа яшагъанларгъа ялварам: джангъа къаршы дженк эткен беден истеклеринден узакълашынъыз. Алланы бильмеген адамларнынъ арасында арекетлеринъиз энъ яхшы олсун. Олар шимди сизлерни яманлыкъ япкъанларны киби яманласалар да, сизинъ яхшы ишлеринъизни кореджеклер ве Алланы Онынъ келеджек кунюнде шуретлейджеклер. Рабби ичюн эр бир инсаний тертипке бойсунынъыз: падишагъа, чюнки о, устюн акимиеттир, ве онъа хызмет эткен башлыкъларгъа, чюнки о, оларны яманлыкъ япкъанларны джезаламагъа ве яхшылыкъ япкъанларны макътамагъа йибере. Шунда Алланынъ истеги: биз яхшылыкъ япкъанымызнен, акъылсыз ве бильгисиз адамларнынъ агъзыны къапатайыкъ. Азат адамлар киби яшанъыз, амма азатлыкъ астында сакъланып, яманлыкъ этменъиз, Алланынъ къуллары киби яшанъыз. Эписи адамларны урьмет этинъиз, иманлы агъа-къардашларынъызны севинъиз, Алладан къоркъунъыз, падишагъа сайгъы косьтеринъиз. Къуллар, буюк сайгъынен эфендилеринъизге бойсунынъыз. Тек яхшы ве мераметли эфендилеринъизге дегиль, намуссыз союна да таби олунъыз. Эгер бир адам, Алланы акълында туткъанда, азапларгъа къатланса ве адалетсиз шейлерге чыдаса, Алланынъ разылыгъыны тападжакъ. Эгер япкъан гунанъыз ичюн таякъ ашап чыдасанъыз, бу сизге насыл шереф кетиреджек? Амма яхшылыкъ япкъанынъыз ичюн, азапкъа чыдасанъыз, Алланынъ разылыгъыны тападжакъсынъыз. Алла сизлерни бунъа чагъырды, чюнки Месих де сизлер ичюн азап чекти ве, биз Онынъ артындан юрейик деп, бизге нумюне косьтерди. О ич бир гуна япмады, агъзындан ялан чыкъмады. Оны яманлай эдилер, О исе джевап берип, ич кимсени яманламай эди. О, азап чеккенде, ич кимсени къоркъузмай эди, лякин эр шейни адалетли суд эткен Алланынъ къолуна бере эди. О, гуналарымызны Озь беденине юклеп, оларны терекке котерди. Шунынъ ичюн биз гуналардан айырылдыкъ ве инсафлыкънен яшамагъа башладыкъ. Сизни Онынъ яралары тедавийледилер. Сиз ёлуны джойгъан къойларгъа ошай эдинъиз, энди исе джанларынъызнынъ Чобанына ве Бакъыджысына къайтып кельдинъиз. [1-2] Бойлеликнен, къадынлар, озь акъайларынъызгъа бойсунынъыз. Эгер акъайларынъызнынъ базылары Алланынъ Сёзюне инанмасалар, олар сизинъ Алладан къоркъкъанынъызны ве азиз яшагъанынъызны кореджеклер ве сёзсюз озь къадынларынынъ арекетлеринен енъиледжеклер. *** Сизинъ дюльберлигинъиз орюльген сачлардан, такъылгъан алтынлардан, гузель урбалардан кельмесин, амма эбедий дюльберлигинъиз юрегинъизде сакълангъан юваш ве йымшакъ рух олсун. Алланынъ огюнде бунынъ къыймети буюк. Кечкен заманларда Аллагъа умют эткен азиз къадынлар озьлерини бойле яраштырып, озь акъайларына бойсуна эдилер. Бойлеликнен, Саре Ибраимни динълей эди ве онъа «эфендим» дей эди. Эгер сизлер яхшылыкъ япсанъыз ве ич бир шейден къоркъмасанъыз, сизлер Саренинъ къызлары олурсынъыз. Акъайлар, апайларынъызнен, олар зайыфча олгъаныны анълап, яшанъыз. Оларны урьмет этинъиз, чюнки олар да сизнен берабер эйи эбедий аятны мирас киби аладжакълар. О вакъытта дуваларынъызгъа ич бир шей кедер этмез. Сонъунда, сиз эпинъиз бир фикирде ве шефкъатлы олунъыз, бири-биринъизни агъа-къардаш киби севинъиз. Бири-биринъизге мераметлик ве алчакъгонъюллик косьтеринъиз. Яманлыкъкъа яманлыкъ япманъыз, акъаретке акъаретнен джевап къайтарманъыз. Аксине, адамларгъа яхшылыкъ тиленъиз, чюнки яхшылыкъны мирас оларакъ алмакъ ичюн, Алла сизлерни шунъа чагъырды. — Ким бахтлы яшамагъа ве яхшы куньлерни корьмеге истесе, тилини яман сёзден сакъласын, агъзыны яландан къорчаласын, яманлыкътан юзь чевирсин, яхшылыкъ япсын, тынчлыкъ-аманлыкъ къыдырсын ве онъа ынтылсын. Чюнки Раббининъ козьлери инсафлыларны коре, Онынъ къулакълары оларнынъ дуваларыны эшите. Яманлыкъ япкъанларгъа исе Рабби къаршыдыр. Эгер яхшылыкънынъ тарафдары олсанъыз, ким сизлерге яманлыкъ япаджакъ? Лякин акъикъат ёлунда азап чексенъиз де, бахтлы олурсынъыз. Душманларынъыз къоркъкъан шейден къоркъманъыз, къалтыраманъыз. Юреклеринъизде Рабби Месихке айры ер беринъиз. Сизден умютинъиз акъкъында эр бир сорагъан адамгъа джевап бермеге эр вакъыт азыр олунъыз. Амма буны назикликнен ве сайгъынен япынъыз, виджданынъызны темизликте тутунъыз. О вакъыт Месихке иманнен яхшы яшайышынъызны яманлагъанлар озьлерининъ яман лафларындан утанаджакълар. Яхшылыкъ япкъанлары ичюн Алланынъ истегинен азап чекмеге — яманлыкъ япкъанлары ичюн азап чекмектен яхшыдыр. Месих де бир кере гуналарымыз ичюн азап чекти. Сизни Аллагъа якъынлаштырмакъ ичюн, инсафлы олгъан инсафсызлар ичюн къыйналды. Онынъ бедени ольдюрильди, Рухнынъ ярдымынен исе О, тирильди. Рухнынъ ярдымынен О, барып, зинданда олгъан рухларгъа хабер берди. Бир заманда, Нух сандыкъны къураяткъан куньлерде, Алла сабырнен беклеген вакъытта, олар боюн эгмегенлер. О сандыкъта аз адам, яни секиз джан сувдан къуртулгъанлар. Шунъа сувгъа батырылып чыкъув ошай; о, шимди бизни Иса Месихнинъ тирилювинен къуртара. Онынъ манасы — беденни кирден темизлемек дегиль, Алладан темиз-пак видждан тилемектир. Месих исе кокке котерилип, шимди Алланынъ онъ тарафында олаята; Алла Онъа мелеклерни, акимиетлерни ве кучьлерни бойсундырды. Месих Озь беденинен азап чекти. Сизлер де фикирлеринъизде бунъа азыр олунъыз, чюнки озь беденинен азап чеккен адам гуна япмакъны токътата ве бу дюньяда къалгъан вакъытта инсаний истеклерни дегиль, Алланынъ истегини тюшюнип яшай. Кечмиште сизлер Алланы бильмегенлернинъ истегенине коре етерлик арекет эте эдинъиз, озьлеринъиз ахлякъсызлыкъкъа, бозукъ ниетлерге, ичкиджиликке, намуссыз отурышларгъа, эм де арам путперестликке бериле эдинъиз. Энди сизлер оларнен бойле бозукъ яшайыш сюрмегенинъиз оларгъа худжур бир шей киби корюне, ве олар сизлерни яманлайлар. Олар тирилерни ве олюлерни суд этмеге азыр олгъан Аллагъа эсабат береджеклер. Шунынъ ичюн Къуванчлы Хабер олюлерге де бильдирильген эди, олар, эр бир адам киби, озь беденинен олюм джезасына огърагъан олса да, Алланынъ истегинен рухнен яшасынлар. Эр шейнинъ сонъу якъындыр. Шунынъ ичюн акъыллы олмакъ ве, дува окъумакъ ичюн, айыныкъ олунъыз. Эр шейден эвель бири-биринъизни джан-юректен севинъиз, чюнки севги чокъ гуналарны багъышлай. Мырмылдамайып, бири-биринъизге мусафирчен олунъыз. Алла сизлерге эр тюрлю къабилиетлерни багъышлады. Эр биринъиз оларны ишлетип, Алла эйилигининъ яхшы хызметчилери киби бири-биринъизге хызмет этинъиз. Ким сёзге чыкъса, Алланынъ сёзлеринен лаф этсин. Ким хызмет этсе, Алла берген кучьнен хызмет этсин. О вакъыт Алла эр бир шейде Иса Месих ярдымынен шуретленеджек. Асырдан-асыргъа шурет ве акимиет Онынъкидир. Амин. Севгилилерим, сизлерни сынамакъ ичюн башынъызгъа келеяткъан атешли сынавгъа, худжур бир вакъиагъа киби шашманъыз. Аксине, Месихнинъ азапларына къошулгъанынъызгъа къуванынъыз! О вакъытта Онынъ шурети ачылгъанда, чокъ къуванчкъа толаджакъсынъыз. Эгер сизлерни Месихнинъ Ады ичюн яманласалар, сиз бахтлысынъыз, чюнки сизлерде шурет Руху, яни Алланынъ Руху булуна. Сизлерден ич кимсе къатиль, хырсыз, яман ишлер япкъан я да башкъасынынъ малыны тутып алмагъа тырышкъан киби олып, азап чекмесин. Амма сизлерден ким месихчи олгъаны ичюн азап чексе, утанмасын, аксине, бойле ад ичюн Алланы шуретлесин. Алланынъ Озь эвиндекилерини суд этмек вакъты кельди. Эгер биз биринджи невбетте суд этиледжек олсакъ, Алланынъ Къуванчлы Хаберине къулакъ асмагъанларнынъ сонъу не оладжакъ? Эгер инсафлы адам зорнен къуртулса, имансыз ве гунакярнынъ алы не олур? Бойлеликнен, Алланынъ истегине коре азап чекеяткъанлар яхшылыкъ япмагъа девам этсинлер ве джанларыны ишанчлы Яратыджыгъа багъышласынлар. Сизинъ ортанъыздаки акъсакъалларгъа мен ялварам, — мен де акъсакъалым ве Месих чеккен азапларнынъ шаатым; мен де тезден пейда оладжакъ шуретке къошуладжагъым, — сизлерге берильген Алланынъ сюрюсини яхшы бакъынъыз. Бу ишни меджбурий дегиль, Алла бегенген киби, озь истегинъизнен япынъыз. Озь файдасы ичюн дегиль, акъикъий истекнен япынъыз. Сизге ишанып берильген сюрюни хорламанъыз, лякин оларгъа яхшы орьнек косьтеринъиз. О вакъытта, Баш Чобан коктен пейда олгъанда, сизлер эбедий шурет таджыны аладжакъсынъыз. Яшлар, акъсакъалларны динъленъиз. Эпинъиз бири-биринъизге алчакъгонъюллик косьтеринъиз. Алла къопайларгъа къаршы чыкъа, алчакъгонъюллилерге исе эйилик япа. Бойлеликнен, Алланынъ къудретли къолу астында алчакъгонъюлли олунъыз, ве озь вакътында О, сизлерни юксельтеджек. Аллагъа бутюн къасеветлеринъизни беринъиз; Онынъ Озю сизлерни къайгъыра. Айыныкъ ве козь-къулакъ олунъыз. Душманынъыз Шейтан, окюрген арслан киби, юре ве биревни ютмакъ ичюн къыдыра. Къатты иманнен онъа къаршы чыкъынъыз, дюньянынъ эр ериндеки агъа-къардашларынъыз бойле азаплар да чеккенини унутманъыз. Эр бир эйиликнинъ саиби олгъан Алла бизни Иса Месихте Озь эбедий шуретине чагъырды. Сиз къыскъа бир вакъыт ичинде азап чеккенинъизден сонъ, Алла Озю сизлерни котереджек, къуветлендиреджек, къавийлештиреджек ве темеллештиреджек. Акимиет эбедиен Онынъкидир! Амин. Буны мен Силуаннынъ ярдымынен (меним фикримдже, о, сизинъ ишанчлы къардашынъыз) сизлерге къыскъадан язып алдым, сизлернинъ гонълюнъизни алмагъа ве сизге бойле шаатлыкъ бермеге истедим: шу — Алланынъ акъикъий эйилигидир. Ондан узакълашманъыз! Сизнен берабер сайлангъан Вавилондаки иманлылар джемиети ве огълум Марк сизлерге селям ёллайлар. Бири-биринъизни севгинен опип селямлашынъыз. Сизге, Иса Месихке инангъанларгъа, тынчлыкъ-аманлыкъ олсун! Симон Пётр, Иса Месихнинъ къулу ве эльчиси, — Алламызнынъ ве Къуртарыджы Иса Месихнинъ догърулыгъына коре сизнен берабер къыйметли имангъа кельгенлерге: Алланы ве Раббимиз Исаны бильгенинъиз сайын, Алланынъ эйилиги ве тынчлыкъ-аманлыкъ сизде чокълашсын! О бизни Озюне Озь шуретинен ве гузель ахлягъынен чагъыргъаныны бильгенимизде, Онынъ Алла дайын къудрети бизге яшайышкъа ве иманлы арекетлерге керекли эр бир шейни багъышлады. О, бизге къыйметли ве улу ваделерни багъышлады. Бойлеликнен, яман истеклер себептен дюньяда булунгъан бозукълыкътан къачкъан сонъ, сиз оларнынъ ярдымынен Алланынъ табиатына къошулмагъа имкян алдынъыз. Шу себептен эр тюрлю гъайрет этип, иманынъызгъа ахлякъны, ахлякъкъа бильгини, бильгиге озюни къолда тутувны, озюни къолда тутувгъа сабырны, сабыргъа диндарлыкъны, диндарлыкъкъа агъа-къардаш муаббетини, агъа-къардаш муаббетине севгини къошунъыз. Эгер бу шейлер сизде олса, эм де артып турса, о вакъытта сиз Раббимиз Иса Месихни бильмек ёлунда файдасыз ве мейвасыз къалмазсынъыз. Амма бу шейлер биревде олмаса, о, кёр ве узакътан корьмей, эвельки гуналарындан темизленгенини унуткъандыр. Шунынъ ичюн, агъа-къардашлар, Алланынъ сизлерни сайлагъаныны ве чагъыргъаныны къавий этмеге гъайретнен тырышынъыз. Бойле арекет этсенъиз, ич бир вакъыт сюрюнмезсинъиз. Бойлеликнен, Раббимиз ве Къуртарыджы Иса Месихнинъ эбедий Падишалыгъына кириш ёлу сизлерге кенъ ачыладжакъ. Шунынъ ичюн, сизлер бу шейлерни бильсенъиз де, акъикъатта къатты турсанъыз да, мен эр вакъыт буларны сизлерге акъылгъа кетиреджегим. Бу беденимде олгъанымда, буларны акъылгъа кетирмекнен сизлерни уятып турмагъа догъру шей деп тюшюнем, чюнки мен тезден беденимден айырылмакъ кереклигини билем. Буны манъа Раббимиз Иса Месих ачып берди. Бу дюньядан кеткенимден сонъ да сизлер эр вакъыт буларны акъылларынъызда тутмакъ ичюн, шимди къолумдан кельгенини япаджагъым. Раббимиз Иса Месихнинъ къудрети ве келеджеги акъкъында сизлерге айтып бергенимизде, усталыкънен уйдурылгъан масалларны айтып кельмедик, амма Онынъ улулыгъыны озь козюмизнен корьгенлер оларакъ кельдик. Улу ве шуретли Алладан: «Бу Меним севимли Огълумдыр! Мен Ондан разым!» — деген сес кельгенинен, Месих Алла Бабадан урьмет ве шуретни къабул этти. Онен берабер азиз дагъда олгъанымызда, коктен кельген бу сесни биз озюмиз эшиттик. Бундан гъайры, бизде пейгъамберлернинъ ишанчлы сёзлери де бар. Олар — кунь догъмагъандже ве сизинъ юрегинъизде танъ йылдызы чыкъмагъандже, къаранлыкъ ерде нур сачкъан чыракътыр. Сизлер оларгъа къулакъ аскъанынъызда, яхшы иш япасынъыз. Энъ эвеля шуны билинъиз: Языда олгъан ич бир пейгъамберлик бир адамнынъ озь фикиринден кельмей, чюнки ич бир пейгъамберлик сёзю адам истегинен айтылмады, лякин адамлар Мукъаддес Рухтан рухланып, Алланынъ сёзлерини айта эдилер. Исраиль халкъы арасында яланджы пейгъамберлер бар эди, сизинъ аранъызда да яланджы оджалар оладжакъ. Олар сизинъ аранъызда гизлиден пек зарарлы огретювлерни даркъатаджакълар. Оларны сатын алгъан Эв Саибинден вазгечип, бу адамлар озь башларына тез олюм кетиреджеклер. Чокъ адамлар оларнынъ бозукъ ёлларына къошуладжакълар, ве оларнынъ себебинден Акъикъат Ёлуны яманлайджакълар. Олар къызгъанчлы олгъанындан, ялтакъ сёзлернен сизни къапкъангъа тутаджакълар, амма оларнынъ джезасы чокътан берли азыр тура, оларнынъ олюми де кеч къалмаз. Алла гуна япкъан мелеклерни биле аджымады, лякин оларны джеэннемнинъ къаранлыкъ зынджырларынен багълады ве суд кунюне къадар сакълады. Алла къадимий дюньяны да аджымады, лякин имансызларнынъ дюньясы устюне сув ташкъыныны кетиргенде, тек Нухнынъ секиз адамлы къорантасыны къуртарды. Оларнынъ секизинджиси — Нух, инсафлыкъ ёлунынъ бильдириджиси эди. Алла келеджекте имансызларгъа тюшеджек беля къайсы оладжагъыны косьтерип, Содом ве Гомора шеэрлерини суд этти ве кульге чевирди, къанунсыз адамларнынъ бозукъ арекетлеринден азап чеккен инсафлы Лутны исе къуртарды. Шу халкъ арасында яшагъан бу инсафлы адам эр кунь оларнынъ къанунсыз ишлерини корьгенде ве эшиткенде, озюнинъ инсафлы джаныны къыйнай эди. Бундан анълашыла ки, иманлыларны сынавлардан насыл къуртармагъа, джезагъа суд этильген инсафсызларны исе джеза кунюнедже насыл сакъламагъа Рабби биле. Айрыджа, озь беденининъ пис истеклерине берилип, акимиетке сайгъы косьтермеген адамларгъа джеза оладжакъ. Олар къопай ве къыйыштыр, коктеки кучьлерни яманламакътан да къоркъмайлар. Мелеклер исе, олардан не къадар кучьлю ве къудретли олгъанда, Раббининъ огюнде бу адамларны яманламайлар ве оларны суд этмейлер. Шу адамлар акъылсыз айванларгъа ошайлар. Олар тутулмакъ ве ёкъ этильмек ичюн догъгъанлар, истеклери оларны алып баралар. Олар бильмеген шейлерни яманлайлар, озь бозукълыгъында ёкъ олып кетеджеклер. Олар япкъан яманлыкълары ичюн джезаланаджакълар. Олар куньдюз ярыгъында кейф чатмакъны озьлери ичюн догъру саялар. Лекели ве кирли олгъанда, олар сизлернен софра башында отургъанда, озь яланларындан кейф чаталар. Козьлери ороспулыкъкъа толалар, токътамайып гуна япалар. Олар зайыф адамларны ёлдан уралар; юреклери къызгъанчлыкъны яхшы огренгенлер. Олар — лянет балаларыдыр. Догъру ёлны къалдырып, Босорнынъ огълу Белам ёлундан кетип, джоюлдылар. Белам яманлыкънен тапылгъан акъчаны севди, амма озь къанунсыз ишлери ичюн сёгюльди: тильсиз эшек адам сесинен айтып, бу пейгъамбернинъ акъылсызлыгъыны токътатты. Шу адамлар — сувсуз чокъракълардыр, боран айдагъан тумандыр. Олар ичюн энъ къою къаранлыкъ азырлангъан. Къопай ве бош лафларны эткенде, олар адамларны беден истеклерине ве бозукълыкъкъа чекелер ве янълыш ёлунда яшагъанлардан энди къачып къуртулгъанларны алдатып къолгъа кечирелер. Озьлери бозукълыкънынъ къуллары олып, оларгъа азатлыкъны ваде этелер. Амма адам неден енъильсе, онынъ къулу ола. Эгер олар, Раббимизни ве Къуртарыджымыз Иса Месихни бильгенде, дюньянынъ пислигинден къачып къуртулып, бундан сонъ кене шойле ишлерге къарышып енъильселер, о вакъытта оларнынъ сонъки алы эвельки алындан бетер оладжакъ. Эгер олар инсафлыкъ ёлуны билип, оларгъа берильген азиз эмирден баш чевирселер, шу инсафлыкъ ёлуны ич бильмемек оларгъа яхшыджа олур эди. Лякин мына бу ишанчлы аталар сёзю оларгъа келише: «Копек озь къускъанына къайтыр» ве «Ювундырылгъан домуз балчыкъ ичинде юварланыр». Севгилилерим, энди сизлерге бу экинджи мектюпни язам. Эвель айтылгъанны акъылгъа кетирип, сизде темиз-пак фикирлерни уятмагъа арекет этем ве шуны истейим: азиз пейгъамберлернинъ эвельки вакъытларда айткъан сёзлерини ве сизинъ эльчилеринъизнен берильген Къуртарыджы Раббининъ эмирини акълынъызда тутунъыз. Башта шуны билинъиз: сонъки куньлерде озь истеклерининъ артындан юрген юзьсюз мыскъылджылар пейда оладжакъ. Олар: «О, айткъан “Озь къайтувына” не олды? Мына, баба-деделеримиз энди козь юмдылар, лякин эр шей дюнья яратылгъан куньден башлап, ойле де тура», — дейджеклер. Амма олар шуны эсинден чыкъаргъанлар ки, Алланынъ Сёзюнен коклер чокътан пейда олдылар, ер сувдан чыкъты ве сувнынъ ярдымынен яратылды. Сонъ сув ташкъыны о вакъыттаки дюньяны ёкъ этти. Айны шу Сёз шимдики ерни ве коклерни джеза кунюнедже, имансыз адамларнынъ ёкъ олувы кунюнедже атеш ичюн сакълап къалдыра. Севгилилерим, шуны эсинъизден чыкъарманъыз: Рабби ичюн бир кунь — бинъ йыл кибидир, ве бинъ йыл — бир кунь кибидир. Базылары тюшюнгенине коре, Рабби берген сёзюни беджермеге вакъытны узата. Лякин О, вакъытны узатмай. Аксине, О, ич кимсенинъ ёкъ оладжагъыны истемей, эписи тёвбе этсин деп, бизни чокъ сабырнен беклей. Раббининъ куню, хырсыз киби, апансыздан келеджек. Шу куню кок гудюрдеп, гъайып оладжакъ, дюньянынъ эсас шейлери янып ирип кетеджеклер, ер ве ер юзюнде япылгъан эр бир шей ачыладжакъ. Эгер эр шей бойле этип, ирип кетсе, сизге не къадар азиз ве инсафлы яшамакъ керек? Сиз Алланынъ кунюни беклейсинъиз ве онынъ келювини тезлештиресинъиз. О куню коклер янып ёкъ оладжакъ, эсас шейлер къызып, ирип кетеджеклер. Лякин Алла берген сёзюне коре, биз янъы ерни ве янъы коклерни — догърулыкъ булунгъан ерни беклеймиз. Шунынъ ичюн, севгилилерим, буны беклегенинъизде, Алланынъ огюнде муаббетликте яшап, лекесиз ве къабаатсыз олмагъа гъайрет этинъиз ве Раббининъ буюк сабырыны къуртулыш деп сайынъыз. Севимли дин къардашымыз Павел де онъа берильген икметнен сизлерге айны шуны язды. О, шунынъ акъкъында бутюн мектюплеринде айта. Оларда анъламагъа агъыр олгъан шейлер бар, ве окъумыш олмагъан ве къатты турмагъан адамлар, башкъа Языларны бозгъанлары киби, оларны да бозып анълаталар ве бойле этип, олюмине якъынлашалар. Сиз исе, севгилилерим, буны эвельден бильгенинъиз ичюн, мукъайт олунъыз. Ёкъса, сиз къанунсыз яшагъан адамларнынъ яланынен ёлдан уруладжакъсыз ве къатты тургъан еринъизни джояджакъсыз. Раббимиз ве Къуртарыджы Иса Месихнинъ эйилигинде яшанъыз, Оны даа зияде билинъиз. Шимди ве эбедиен Онъа шурет олсун! Амин. Башындан шимдигедже булунгъан шейни, биз эшиткен ве озь козьлеримизнен корьгенимизни, сейир эткен ве къолларымызнен тийгенимизни, Аят Сёзюни бильдиремиз. Бу Аят косьтерильген эди, ве биз оны корьдик. Бунъа шаатлыкъ этемиз, сизге бу эбедий омюрни беян этемиз. О, Бабасынен эди, эм бизге косьтерильген эди. Бизим сизнен араларымыз якъын олсун деп, биз эшиткен ве корьген шейлеримизни сизлерге беян этемиз. Биз исе Бабанен ве Онынъ Огълу Иса Месихнен якъын мунасебетлерде булунамыз. Биз къуванчкъа бус-бутюн толайыкъ деп, буларны язамыз. Биз Ондан эшиткен ве энди сизге бильдирген хаберимиз бойледир: Алла — ярыкъ, ве Онда ич бир къаранлыкъ ёкъ. Эгер биз: «Бизим Онен араларымыз якъын», — десек, лякин къаранлыкъта юрсек, биз ялан айтамыз ве догъру шей япмаймыз. Амма О, Озю ярыкъта олгъаны киби, биз де ярыкъта юрсек, бизим араларымыз якъын олур ве Онынъ Огълу Исанынъ къаны бизни эр бир гунадан темизлер. Эгер: «Гунамыз ёкъ», — десек, озь-озюмизни алдатамыз ве ичимизде акъикъат булунмай. Эгер исе: «Гуналарымыз бар», — десек, О, ишанчлы ве адалетли олып, бизим гуналарымызны багъышлар ве бизни эр тюрлю яман ишлеримизден темизлер. Эгер: «Биз гуна япмадыкъ», — десек, Оны яланджы этип косьтеремиз ве Онынъ Сёзю ичимизде булунмай. Балаларым, бу шейлерни, сиз гуна япманъыз деп, язам. Амма бириси гуна япкъан олса, Бабанынъ алдында Къорчалайыджымыз бар — адалетли Иса Месихтир. О, бизим гуналарымыз ичюн одев олды. О, тек бизим гуналарымыз ичюн дегиль, бутюн дюньянынъ гуналары ичюн одев олды. Биз билемиз: эгер биз Онынъ эмирлерини беджерсек, биз Оны акъикъатен билемиз. «Мен Оны билем», — деген, лякин Онынъ эмирлерини беджермеген адам яланджыдыр, ве онда акъикъат ёкъ. Ким исе Онынъ сёзюни тутса ве беджерсе, о адамда акъикъатен де Алланынъ севгиси тер-темиз олды. Бундан биз Онда булунгъанымызны билемиз. Ким Алланен булунам десе, Иса киби, арекет этмек керек. Севгили достларым, сизге янъы бир эмир дегиль, лякин эски эмирни, сизде башындан олгъан эмирни язаятам. Эски эмир — сиз чокътан эшиткен хабердир. Шунынънен берабер, сизге янъы эмирни язаятам. О, эм Онда, эм де сизде акъикъийдир. Чюнки къаранлыкъ кечеята, акъикъий ярыкъ энди парылдай. Ким ярыкъта олгъаныны айтып, озь агъа-къардашыны кореджек козю олмаса, о але даа къаранлыкътадыр. Ким озь агъа-къардашыны севсе, ярыкъ ичинде яшай ве онда гунагъа ич бир себеп олмаз. Амма озь агъа-къардашыны кореджек козю олмагъан адам къаранлыкътадыр. О, къаранлыкъта юре ве къайда кеткенини бильмей, чюнки къаранлыкъ онынъ козьлерини кёр этти. Балалар, сизге язам: Онынъ Адынен гуналарынъыз багъышлангъан. Бабалар, сизге язам: сиз башындан Бар олгъан Алланы бильдинъиз. Йигитлер, сизге язам: сиз яманны енъдинъиз. Балачыкълар, сизге язам: сиз Бабаны бильдинъиз. Бабалар, сизге яздым: сиз башындан Бар олгъан Алланы бильдинъиз. Йигитлер, сизге яздым: сиз къуветлисинъиз; сизинъ ичинъизде Алланынъ Сёзю булуна, ве сиз яманны енъдинъиз. Дюньяны ве дюньядаки шейлерни севменъиз. Ким дюньяны севсе, онынъ ичинде Бабанынъ севгиси булунмай. Дюньядаки эр шей: беден истеклери, козьлер истеклери, зенгинликнен макътанув, — Бабадан дегиль, лякин дюньядандыр. Дюнья да, дюньянынъ истеклери де кечип кетеята. Лякин Алланынъ истегенини беджерген адам эбедиен яшай. Балачыкълар, вакъытнынъ сонъки саати кельди! Сиз Месихнинъ душманы келеяткъаныны эшиткенинъизге коре, шимди Месихнинъ чокъ душманлары пейда олды. Бундан биз сонъки саат кельгенини билемиз. Олар озюмизнинъ арамыздан чыкътылар, лякин олар бизден дегиллер. Эгер олар бизден олгъан олса, бизнен къалыр эдилер. Оларнынъ бизден айырылып кеткени олар эписи бизден олмагъаныны косьтере. Мукъаддес Олгъан сизни ягънен сюртти, шунынъ ичюн сиз эр шейни билесиз. Мен: «Сиз акъикъатны бильмейсиз», — деп язмадым. Аксине: «Сиз акъикъатны билесиз, ве акъикъатта ич бир ялан ёкътыр», — деп яздым. Яланджы кимдир? «Иса — Месих дегиль», — айткъан адам яланджыдыр. Бойле адам Месихнинъ душманы олып, Бабаны ве Онынъ Огълуны инкяр эте. Ким Огъулны инкяр этсе, онда Баба да ёкъ. Ким Огъулны къабул этсе, онда Баба да бар. Сиз башындан эшиткен шейлер сизинъ ичинъизде къалсын. Эгер башындан эшиткен шейлер сизинъ ичинъизде къалса, сиз эм Огъулда, эм Бабада булунаджакъсынъыз. Онынъ бизге берген сёзю будыр — эбедий омюрдир. Буларны сизни ёлдан ургъанлар акъкъында яздым. Сиз ягънен сюртюлип, бу ягълав сизнен къалыр. Энди сизге ич кимсенинъ огреткени кереги ёкъ. Бу ягълав озю сизге эр шейни огретир. О, акъикъийдир, онда ялан ёкъ. О, сизни огреткени киби, Месихте къалынъыз. Шимди, балалар, Онда къалынъыз, ве О, пейда олгъанда, джесюр олайыкъ, О, къайтып келеджек вакъытта утанып чекильмейик. Эгер Онынъ адалетли олгъаныны бильсенъиз, буны да билинъиз: догъру иш япкъан эр бир адам Онынъ догъгъан баласыдыр. Бакъынъыз, биз «Алланынъ балалары» адландырылайыкъ деп, Баба бизге не къадар буюк севги косьтерди! Керчектен де, биз Онынъ балаларымыз! Лякин дюнья бизни танымай, чюнки о, Бабаны танымагъан. Севгили достларым, шимди биз Алланынъ балаларымыз! Лякин келеджекте не оладжагъымыз шимди даа белли дегиль. Биз тек шуны билемиз ки, О, пейда олгъанда, биз Онъа ошайджакъмыз, чюнки Оны, О олгъаны киби, кореджекмиз. О, насыл элял олса, Онъа бойле умют багълагъан эр бир адам да эляллана. Гуна япкъан эр бир адам Къанунны боза. Гуна — къанунсызлыкъ демектир. Сиз билесиз ки, Иса бизим гуналарымызны бойнуна алып кетмек ичюн пейда олды ве Онда ич бир гуна ёкъ. Онда булунгъан эр бир адам гуна ичинде яшамай. Гуна ичинде яшагъан эр бир адам исе Оны корьмеген ве Оны бильмеген. Балалар, кимсе сизни ёлдан урмасын! О насыл адалетли олса, догъру япкъан адам да о къадар адалетлидир. Гуна ичинде яшагъан адам — Шейтандандыр. Шейтан башындан берли гуна япып тура. Алланынъ Огълу исе Шейтаннынъ ишлерини ёкъ этмек ичюн пейда олды. Алладан догъулгъан эр ким гуна ичинде яшамай, чюнки онынъ ичинде Алланынъ урлугъы къала. О, гуна ичинде яшап оламай, чюнки о, Алладан догъулгъан. Алланынъ балалары да, Шейтаннынъ балалары да бундан билине: догъру япмагъан эр ким, эм де озь агъа-къардашыны севмеген эр ким Алладан дегиль. Башындан сиз эшиткен хабер бойледир: бири-биримизни севейик! Хаинге ошамайыкъ. О, ямандан эди ве озь къардашыны ольдюрди. Къардашыны не ичюн ольдюрди? Чюнки онынъ ишлери яман, къардашынынъ ишлери исе догъру эди. Агъа-къардашларым, эгер дюньянынъ сизни кореджек козю олмаса, шашманъыз. Биз олюмден яшайышкъа кечкенимизни билемиз, чюнки биз агъа-къардашларымызны севемиз. Озь агъа-къардашларыны севмеген адам исе олюмде къалыр. Озь агъа-къардашыны кореджек козю олмагъан эр бир адам — башкъасыны ольдюрген адамдыр. Башкъасыны ольдюрген ич бир адамда исе эбедий омюр булунмагъаныны билесинъиз. Иса бизлер ичюн озь джаныны берди, бундан биз севгини бильдик. Биз де агъа-къардашларымыз ичюн джанымызны бермеге борджлумыз. Эгер бир адамда бу дюньянынъ зенгинликлери олса, ве о, озь агъа-къардашыны ёкъсуллыкъта олгъаныны корип, юрегини таш киби япса, бу адамда Алланынъ севгиси насыл этип ер аладжакъ? Балалар, севгимизни сёзлернен я да тильнен дегиль, акъикъат ве ишлеримизнен косьтерейик. Бойлеликнен, биз акъикъат ичинде олгъанымызны биледжекмиз, ве Онынъ алдында виджданымыз раат оладжакъ. Эгер виджданымыз бизни къабаатласа, виджданымыздан Алла устюндир; О, эр шейни биле. Севгили достларым, эгер виджданымыз бизни къабаатламаса, Алланынъ алдында джесюр олурмыз, ве Ондан нени сорасакъ, Ондан алырмыз, чюнки биз Онынъ эмирлерини беджерип, Оны мемнюн эткен ишлерни япамыз. Онынъ эмири исе — Онынъ Огълу Иса Месихнинъ Адына инанмакъ ве, О бизге буюргъаны киби, бири-биримизни севмектир. Онынъ эмирлерини беджерген адам Аллада булуна, Алла да онда булуна. О, бизге Рухны бергени ичюн, О, ичимизде яшагъаныны билемиз. Севгили достларым, эр бир рухкъа инанманъыз. Лякин, Алладан олгъаны я да олмагъаныны бильмек ичюн, рухларны сынавдан кечиринъиз. Дюньяда чокъ яланджы пейгъамберлер пейда олды. Алланынъ Рухуны бойле танырсыз: адамнынъ беденинде кельген Иса Месихни къабул эткен эр бир рух Алладандыр. Исаны къабул этмеген эр бир рух Алладан дегиль. Бу — Месих душманынынъ рухудыр. Онынъ келеджегини сиз эшиткен эдинъиз. Мына, о энди дюньядадыр. Балалар, сиз Алладансыз ве оларны енъдинъиз. Ичинъизде олгъан дюньяда олгъандан буюктир. Олар бу дюньядандыр, шунынъ ичюн олар бу дюньянынъ тилинде лаф этелер, ве дюнья оларны динълей. Биз исе Алладанмыз. Ким Алланы таныса, о, бизни динълей. Алладан олмагъан исе бизни динълемей. Бойлеликнен, биз акъикъат Рухуны ве ялан рухуны таныймыз. Севгили достларым, бир-биримизни севейик, чюнки севги Алладандыр. Эр бир севген адам Алладан догъулгъан ве Алланы биле. Севмеген адам Алланы бильмеген, чюнки Алланынъ Озю — севгидир. Алланынъ бизге олгъан севгиси бунда ачыкъ косьтерильди: Алла бирден-бир Огълуны дюньягъа ёллады, бизге Онынъ ярдымынен яшамагъа ёл ачты. Мына бу севгидир: биз Алланы севдик дегиль, лякин бизни О севди ве Озь Огълуны гуналарымыз ичюн одев оларакъ ёллады. Севгили достларым, Алла бизни бу къадар чокъ севсе, биз де бири-биримизни севмеге борджлумыз. Ич кимсе ич бир вакъыт Алланы корьмеген. Эгер бири-биримизни севсек, Алла бизим ичимизде булуныр ве Онынъ севгиси бизде тер-темиз олур. Биз Онда булунамыз, ве О ичимизде булуна. Буны билемиз, чюнки О бизге Озь Рухуны берди. Баба Озь Огълуны дюньянынъ Къуртарыджысы оларакъ ёллады. Биз буны корьдик ве бунъа шаатлыкъ беремиз. Иса Алланынъ Огълу олгъаныны къабул эткен адамда Алла булуна, о да Аллада булуна. Алланынъ бизге олгъан севгисини бильдик ве бунъа инандыкъ. Алла — севгидир. Севгиде булунгъан адам Аллада булуна, ве онда Алла булуна. Бойлеликнен, севги бизде тер-темизлик тапа, шунынъ ичюн биз къыямет куню джесюр олурмыз, чюнки биз бу дюньяда, О яшагъаны киби, яшаймыз. Севгиде къоркъу ёкъ, аксине, тер-темиз севги къоркъуны къувып чыкъара, къоркъу исе джезанен багълыдыр. Къоркъакъ адамда севги тер-темиз олмады. Биз севемиз, чюнки эвельден О, бизни севди. «Алланы севем», — деген, лякин озь агъа-къардашыны кореджек козю олмагъан адам — яланджыдыр. О, корьген озь агъа-къардашыны севмесе, корьмеген Алланы насыл севмек мумкюн? Биз Ондан бойле эмирни алдыкъ: «Ким Алланы севсе, озь агъа-къардашыны да севмеге борджлудыр». Исанынъ Месих олгъанына инангъан эр бир адам Алладан догъулгъандыр. Бабаны севген эр бир адам Онынъ Баласыны да севе. Биз Алланы севип, Онынъ эмирлерини беджерсек, Алланынъ балаларыны севгенимизни билемиз. Алланы севмек — Онынъ эмирлерини беджермектир. Онынъ эмирлери исе агъыр дегиль, чюнки Ондан догъулгъан эр ким дюньяны енъе. Дюньяны енъген гъалебе — иманымыздыр. Дюньяны ким енъип ола? Иса — Алланынъ Огълу, деп инангъан адамдыр! Сув ве къанны кечип кельген — Иса Месихтир. О, тек сувны дегиль, сув ве къанны кечип кельди. Онъа Рух шаатлыкъ япа, ве Рух — акъикъаттыр. Шунынънен, учю шаатлыкъ япа: Рух, сув ве къан. Олар учю бирлик. Биз адамларнынъ шаатлыкъларыны къабул этсек, Алланынъ шаатлыгъы олардан устюндир. Чюнки бу — Алланынъ шаатлыгъыдыр, Озь Огълу акъкъында берген шаатлыкътыр. Ким Алланынъ Огълуна инанса, онынъ юрегинде Алланынъ шаатлыгъы бар. Аллагъа инанмагъан исе Алланы яланджы этип косьтере, чюнки Онынъ Озь Огълу акъкъында берген шаатлыгъына инанмай. Шаатлыкъ исе будыр: Алла бизге эбедий омюр берди, ве бу омюр — Онынъ Огълундадыр. Кимде Онынъ Огълу олса, онда омюр бар. Кимде Алланынъ Огълу олмаса, онда омюр ёкъ. Мен буны сизге, Алла Огълунынъ Адына инангъанларгъа яздым. Онынъ ичюн билинъиз: сиз эбедий омюрге саип олдынъыз. Биз де Онынъ огюнде о къадар джесюр оламыз ки, Онынъ ирадесине коре бир шей истеп сорасакъ, О, бизни эшите. Эгер Алла истеклеримизни эшиткенини бильсек, истеклеримизни О беджереджегини де билемиз. Эгер бир адам озь агъа-къардашынынъ олюм кетирмейджек гуна япкъаныны корьсе, онынъ ичюн дува окъусын. Алла олюм кетирмейджек гуна япкъан адамгъа омюр багъышлар. Лякин олюм кетиреджек гуна да бар. Онынъ акъкъында дува окъунъыз демейим. Эр бир яманлыкъ — гунадыр, амма олюм кетирмейджек гуна бар. Алладан догъулгъан эр бир адам гуна ичинде яшамагъаныны билемиз. Оны Алладан Догъулгъан къорчалай; яман онъа тиймей. Биз Алладан олгъанымызны билемиз, бутюн дюнья исе яманнынъ укюминдедир. Даа шуны билемиз: Алланынъ Огълу кельди ве, биз Акъикъий Олгъанны таныйыкъ деп, бизге акъыл берди. Биз акъикъий Аллада, Онынъ Огълу Иса Месихте булунамыз. Бу — акъикъий Алла ве эбедий омюрдир. Балалар, путлардан сакъынынъыз. Акъсакъал — Сайлангъан ханымгъа ве онынъ балаларына (мен оларны акъикъатта севем, эм ялынъыз мен дегиль де, акъикъатны бильгенлернинъ эписи оларны севелер, чюнки акъикъат ичимизде яшай ве эбедиен бизнен оладжакъ): Алла Баба ве Бабанынъ Огълу олгъан Иса Месих бизге хайыр ве мераметни, акъикъат ве севгинен аманлыкъны берсин. Сенинъ балаларынъдан базыларыны, Баба бизге буюргъаны киби, акъикъат ёлундан юргенлерини корьгенимде, пек къувандым. Энди санъа риджа этем, ханым, бири-биримизни севейик. Мен санъа янъы бир эмир язмайым, бизде башындан олгъан эмирни язам. Севмек — Онынъ эмирлерини беджерип яшамакътыр. Сиз башындан эшиткенинъиз киби, бу эмир — севгиде арекет этмектир. Дюньяда чокъ алдатыджылар пейда олдылар. Олар инсан беденинде кельген Иса Месихни танымайлар. Булар — алдатыджы ве Месихнинъ душманларыдыр. Япкъан ишинъизнинъ берекетини джоймамакъ ве мукяфатны бутюнлей алмакъ ичюн, озюнъизге мукъайт олунъыз. Озь артындан алып баргъан ве Месихнинъ огретювинден узакълашкъан эр бир адамда Алла ёкъ. Бу огретювге коре яшагъан адамда исе эм Баба, эм Огъул бардыр. Эгер бир адам алдынъызгъа келип, бу огретювни кетирмесе, оны эвинъизге кирсетменъиз, онъа селям да берменъиз. Онъа селям берген адам исе онынъ яман ишлерине къошула. Сизге язаджакъ чокъ шейим бар эди, амма буны кягъытта мерекепнен язмагъа истемейим. Амма, бизим къуванчымыз толу олсун деп, мен алдынъызгъа бармагъа ве козьме-козь сизлернен лаф этмеге умют этем. Сайлангъан къызкъардашынънынъ балалары санъа селям ёллайлар. Акъсакъал — Акъикъатен меним севимли достум Гайгъа: Севимли достум, сенинъ рухий сагълыгъынъ яхшы олгъаны киби, эр тарафтан мувафакъиетли ве сагъ-селямет оладжагъынъ ичюн дува окъуйым. Агъа-къардашларымыздан базылары келип, сенинъ ишанчлы къалгъанынъ ве акъикъат ёлунда юргенинъ акъкъында айтып бердилер, бунъа мен пек къувандым. Манъа балаларымнынъ акъикъат ёлунда юргенлерини эшитмектен даа буюк бир къуванч ёкъ. Севимли достум, агъа-къардашларгъа, олар ябанджы олсалар да, япкъан хызметлеринъ сенинъ садыкълыгъынъны косьтере. Олар иманлылар джемиети алдында сенинъ севгинъ акъкъында айтып бердилер. Сен оларны, Алланынъ огюнде кереги киби, ёлгъа азырласанъ, яхшы иш япарсынъ. Олар башкъа халкълардан ич бир ярдым къабул этмейип, Иса Месихнинъ Ады ичюн ёлгъа чыкътылар. Бойлеликнен, бизим борджумыз — акъикъат ёлунда хызмет эткенлернинъ ишине къол тутмакъ ичюн, бойле адамларгъа ярдым этмектир. Мен иманлылар джемиетине базы шейлерни язгъан эдим. Амма оларнынъ арасында биринджи олмагъа севген Диотреф бизни къабул этмей. Шунынъ ичюн, эгер мен кельсем, онынъ япкъанларыны хатырлатырым. О, бизим акъкъымызда яман лафлар даркъатып, адымызны къаралай. Бундан да гъайры башкъа агъа-къардашларны озю къабул этмей, къабул этмеге истегенлерге ёл бермей ве атта оларны джемиеттен къувып чыкъара. Севимли достум, сен яманлыкътан орьнек алма, яхшылыкътан орьнек ал. Яхшылыкъ япкъан адам — Алладандыр. Яманлыкъ япкъан исе Алланы корьмеген. Деметрий акъкъында эр кес, акъикъатнынъ озю биле яхшы лаф эте. Биз де бунъа къошамыз, бизим шаатлыгъымыз догъру олгъаныны озюнъиз билесинъиз. Санъа язаджакъ чокъ шейлерим бар эди, амма мерекеп ве къалемнен язмагъа истемейим. Якъында сени корьмеге умют этем, о вакъыт козьме-козь лаф этермиз. Санъа селяметлик тилейим. Достлар санъа селям ёллайлар. Сен де достларгъа эр бирине айры селям эт. Иуда, Иса Месихнинъ къулу ве Якъупнынъ къардашы, — Алла Баба севген ве Иса Месих сакълагъан, Алла чагъыргъан адамларгъа: Мерамет, тынчлыкъ-аманлыкъ ве севги сизде чокълашсын! Севгилилерим, эр биримизнинъ къуртулышы акъкъында язмагъа чокъ истеген олсам да, бир вакъытта азизлерге берильген иман ичюн курешмеге сизге ялварып язмагъа кереклигини корьдим. Базы алласыз адамлар сизинъ аранъызгъа гизлиден сокъулып киргенлер. (Оларнынъ джезасы чокътан берли язылгъан эди.) Олар Алламызнынъ эйилигини бозукъ яшамагъа имкянына денъиштирелер ве Иса Месихни, бирден-бир Эфендини ве Раббимизни ред этелер. Сизлер бунынъ эписини бильсенъиз де, мен сизинъ акълынъызгъа кетирмеге истейим: Рабби Исраиль халкъыны Мысырдан къуртаргъан сонъ, кечче Онъа инанмагъанларны ёкъ этти. Озь укюмини сакъламагъан, озьлерининъ яшагъан ерини ташлап кеткен мелеклерни де Рабби буюк суд кунюне къадар эбедий зынджырларнен багълап, зифт къаранлыкъта сакълай. Оларгъа ошап, Содом ве Гомора ве оларнынъ этрафындаки бутюн шеэрлерде яшагъанлар да чокъ ороспуландылар ве башкъа бедени олгъанларнен ятмагъа истедилер. Энди эбедий атеште оларнынъ джезалангъаны адамларгъа орьнек олды. Бу адамлар да, озь тюшлерине таянып, беденлерини арамлайлар, Раббининъ акимиетини ред этелер ве шуретли коктеки кучьлерни яманлайлар. Лякин баш мелек Микъаиль, Мусанынъ бедени акъкъында Шейтаннен давалашкъанда, оны яманламагъа ве суд этмеге джесарет этмеди, тек: «Рабби сени сёгсюн!» — деди. Амма бу адамлар анъламагъан шейлерни яманлайлар. Айванлар киби, базы шейлерни табиат ярдымынен анълайлар, бу шейлернен исе озьлерини гъайып этелер. Оларнынъ алы беля! Олар Хаиннинъ ёлундан кетмектелер, Белам киби, акъча къапкъанына тюшелер, Къорахкъа ошап, исьян ичюн гъайып олалар. Севги акъшамларынъызда бу адамлар — къара лекелердир. Олар сизлернен берабер къоркъмайып ашап-ичелер, лякин тек озьлерини бакъалар. Олар — ельнен алып кетирильген ягъмурсыз булутлардыр, кеч кузьде мейвасыз къалгъан, тамырынен чыкъарылып ташлангъан, эки кере ольген тереклердир. Олар — денъизнинъ къутургъан далгъалары, озь айып ишлерини, далгъалар озь копюгини киби, этрафкъа сачалар. Олар — бош кезген йылдызлардыр. Оларгъа эбедиен энъ къою къаранлыкъ азырлангъандыр. Адемден сонъ единджи олгъан Ханокъ бу адамлар акъкъында пейгъамберлик япып, шойле деди: «Мына, Рабби келеята; он бинълер азизлери де келеяталар. О, бутюн адамларны суд этеджек, эр бир инсанны — имансыз ишлери ичюн, алласыз гунакярларны — Онынъ акъкъында бутюн юзьсюз лафлар айткъанлары ичюн джезалайджакъ». Олар — мырылдагъан адамлар, ич бир шейден разы дегиллер, тек озь истеклерининъ артындан юрелер, агъызларындан къопай лафлар чыкъа, озь файдасы ичюн башкъаларына ялтакъланалар. Сизлер исе, севгилилерим, Раббимиз Иса Месихнинъ эльчилери тарафындан эвельден айтылгъан сёзлерни акъылынъызда тутунъыз. Олар сизлерге: «Сонъки вакъытта озь алласыз истеклерининъ артындан юрген мыскъылджылар пейда оладжакъ», — дедилер. Олар адамларнынъ араларыны бозалар, догъма истеклерине коре яшайлар, озьлери — Руху олмагъан адамлардыр. Сизлер исе, севгилилерим, азизден-азиз иманынъызда осьмеге бири-биринъизге ярдым этинъиз, Мукъаддес Рухнен дува окъунъыз, озюнъизни Алланынъ севгисинде сакъланъыз, Раббимиз Иса Месихнинъ мераметини, О, береджек эбедий омюрни бекленъиз. Шубеленген адамларгъа мераметли олунъыз. Базыларны атештен чыкъарып къуртарынъыз. Башкъаларына къоркъа-къоркъа мераметли олунъыз, оларнынъ гунакяр ишлеринден арам олгъан урбаларындан биле нефрет этинъиз. Сизлерни йыкъылувдан сакъламагъа, Озюнинъ Шурети огюне сизни къабаатсыз алда буюк къуванчнен къоймагъа Бильгенге, Бир Аллагъа, бизни Раббимиз Иса Месихнинъ ярдымынен Къуртаргъангъа асырларнынъ башындан, шимди ве эбедиен шурет ве улулыкъ, къудрет ве акимиет олсун! Амин. Алла келеджек шейлерни Иса Месихке ачкъан. Якъынларда оладжакъ шейлерни Алланынъ къулларына бильдирмек ичюн, Иса Месих Озь мелегини къулу Юхангъа ёллады ве бу хаберни айтты. Юхан Алланынъ Сёзюни ве Иса Месих акъкъында хаберни, яни корьген шейлернинъ эписини бильдирди. Бу пейгъамберлик сёзлерини окъугъан ве динълеген, эм де мында язылгъан шейлерни акъылда туткъан адам бахтлыдыр! Бекленильген вакъыт энди якъындыр! Юхан — Кучюк Асиядаки еди иманлыларнынъ джемиетине: Шимди ве эвельде бар олгъан, энди де келеяткъан Алла ве Онынъ тахты алдында тургъан еди Рухлар сизге эйилик ве тынчлыкъ-аманлыкъ берсин! Ишанчлы Шаат, олюлер ичинден биринджи олып тирильген ве ер юзюндеки падишаларнынъ Султаны олгъан Иса Месих де сизге эйилик ве тынчлыкъ-аманлыкъ берсин! О, бизни севгени ичюн, Озь къаныны тёкип, бизни гуналарымыздан къуртаргъаны ве бизни Алла Бабанынъ падишалары ве руханийлери япкъаны ичюн, Онъа эбедиен шан-шурет ве къудрет олсун! Амин. Мына, О, булутларнен келе! Оны эр бир козь корер, Онынъ беденини хачкъа мыхлагъанлар да Онъа бакъар. Дюньянынъ бутюн къабилелери Онынъ ичюн гъамнен агълайджакъ. Эбет, бойле оладжакъ! Амин. — Мен — Альфа ве Омега, Башланув ве Сонъ, — дей Рабби-Тааля. — Мен барым. Эвельде бар эдим, энди де келеятам. Мен — Къудретли Аллам. Мен — Юханым, дин къардашынъызым, Иса Месихнен бирликте олып, сизнен берабер къувулам, сизнен берабер Алланынъ падишалыгъында булунам, сизнен берабер сабыр этем. Алланынъ Сёзюни ве Иса Месих акъкъында хаберни даркъаткъаным ичюн, мени Патмос адасына сюргюн эттилер. Раббининъ куню мен Рухнынъ тесиринде эдим. Аркъамдан боразан сесине ошагъан кучьлю бир сес эшиттим. О: — Корьгенлеринъни китапкъа яз ве Кучюк Асиядаки еди иманлыларнынъ джемиетине: Эфес, Смирна, Пергам, Тиатира, Сарда, Филадельфия ве Лаодикея шеэрлерине ёлла, — деди. Меннен лаф эткен ким олгъаныны корьмек ичюн, артыма айландым ве айлангъанымнен еди алтын лампат таягъыны корьдим. Лампат таякъларынынъ ортасында, табанына къадар узун урба кийген ве кокюсине алтын къушакъ такъкъан адамгъа ошагъан бириси корюнди. Онынъ башы ве сачлары беяз юнь, къар киби ап-акъ, козьлери алевленип янгъан атеш киби эди. Аякълары атеште темизленген ве йылтыравукъ тунчкъа ошай, сеси терен сувларнынъ шувултысы киби эди. Онъ къолунда О, еди йылдызны тута, агъзындан эки тарафлы кескин къылыч чыкъып тура эди. Онынъ бети бутюн кучюнен парылдагъан кунеш киби эди. Оны корьгенимнен, аякълары астына олю киби йыкъылдым. О, онъ къолуны устюме къойып, бойле деди: — Къоркъма! Мен Биринджи ве Сонъкидирим. Мен тирим. Ольген эдим, амма бакъ, энди Мен эбедиен тирим. Менде олюлерни тирильтмеге кучю бар, Манъа олюлернинъ дюньясынынъ къапусыны ачып олгъан анахтарлары берильгендир. Шунынъ ичюн, сен корьгенлеринъни, шимди не олгъаныны ве бундан сонъ не оладжагъыны яз. Онъ къолумда сен корьген еди йылдыз ве еди алтын лампат таягъынынъ сыры шунда: еди йылдыз — еди иманлылар джемиетининъ мелеклери, еди лампат таягъы исе — еди джемиеттир. Эфестеки иманлылар джемиетининъ мелегине яз: «Еди йылдызны онъ къолунда Туткъан, еди алтын лампат таягъы ортасында Юрген бойле дей: Сенинъ ишлеринъ, эмегинъ ве сабырынъны билем, яман адамларгъа къатланмагъанынъны да билем. Эльчи олмагъан, лякин озьлерине эльчи дегенлерни сен сынадынъ ве олар яланджы олгъанларыны ачтынъ. Сен чокъ сабырлысынъ. Меним Адым ичюн башынъдан чокъ шей кечирдинъ ве болдурмадынъ. Амма санъа къаршы бойле айтам: сен Мени ве башкъаларны эвельден севгенинъ киби севмейсинъ. Не къадар алчакъ тюшкенинъни тюшюн! Тёвбе эт ве эвельки ишлеринъни яп. Буны япмасанъ, тёвбе этмесенъ, тезден сенинъ янынъа келип, лампат таягъынъны еринден алып ташларым. Лякин сенинъ яхшы тарафынъ бар: Николай тарафдарларынынъ ишлерини кореджек козюнъ ёкъ. Меним де оларны кореджек козюм ёкъ. Рухнынъ иманлылар джемиетлерине айткъан лафларыны къулагъы олгъан эр бири эшитсин. Енъеджек адамгъа Алланынъ дженнет багъчасындаки яшайыш тереги мейвасындан ашамакъ акъкъыны береджегим». Смирнадаки иманлылар джемиетининъ мелегине яз: «Биринджи ве Сонъки, ольген ве тирильген Бири бойле дей: Сенинъ азапларынъны ве фукъарелигинъни билем. Амма сен зенгинсинъ! Озьлерине еудий дегенлернинъ сени яманлагъаныны да билем. Лякин олар еудий дегиль, олар — Шейтаннынъ топлашувыдыр. Башынъа тюшеджек азаплардан къоркъма. Мына, Шейтан сизлерни сынамакъ ичюн, аранъыздан базыларны алып, тюрьмеге ташлайджакъ, ве он кунь къадар сиз азап чекеджексиз. Ольгендже садыкъ къал, ве о вакъыт Мен санъа яшайыш берерим, о, санъа тадж дайын олур. Рухнынъ иманлылар джемиетлерине айткъан лафларыны къулагъы олгъан эр бири эшитсин. Енъеджек адам экинджи олюмден ич бир зарар корьмез». Пергамдаки иманлылар джемиетининъ мелегине яз: «Эки тарафлы кескин къылычнынъ Сабысы бойле дей: Яшагъан еринъни, Шейтаннынъ тахты олгъан ерде яшагъанынъны билем. Эм де билем ки, Меним Адыма япыша бересинъ, ве атта Шейтан яшагъан ерде, аранъыздаки ишанчлы шаатым Антипа ольдюрильген куньлерде де сен Манъа олгъан иманынъдан къайтмадынъ. Лякин санъа къаршы меним бираз айтаджагъым бар: аранъызда Беламнынъ огретювини туткъанлар бар. Белам Балакъны огреткен эди, ве Балакъ Исраиль огъулларыны ёлдан урды; олар путкъа къурбан этильген этни ашады ве ороспулыкъ яптылар. Сизинъ аранъызда Николай тарафдарларынынъ огретювини туткъанлар да бар. Шунынъ ичюн тёвбе эт! Буны япмасанъ, Мен тезден алдынъа барып, Озь агъзымдаки къылычнен оларгъа къаршы дженк этерим. Рухнынъ иманлылар джемиетлерине айткъан лафларыны къулагъы олгъан эр бири эшитсин. Енъеджек адамгъа сакълангъан маннаны ашамагъа ёл берерим, оларгъа бир беяз ташны да берерим. Бу ташнынъ устюне янъы бир ад языладжакъ, оны ташны алгъан адамдан башкъа ич кимсе бильмез». Тиатирадаки иманлылар джемиетининъ мелегине яз: «Алла Огълунынъ козьлери — алевленип янгъан атеш киби, аякълары йылтыратылгъан тунчкъа ошай. О, бойле дей: Сенинъ ишлеринъ, севгинъ, иманынъ, хызметинъ ве сабырынъны билем. Сонъки ишлеринъ эвелькисинден чокъ олгъаныны да билем. Лякин санъа къаршы бойле айтам: сен Изевель къадынынынъ ишлерине къаршылыкъ косьтермейсинъ. О, озюне пейгъамбер деп, Меним къулларыма ороспулыкъ япмагъа ве путкъа къурбан этильген шейлерни ашамагъа огрете ве оларны догъру ёлдан ура. Онъа тёвбе этмек ичюн вакъыт бердим, амма о, ороспулыгъындан тёвбе этмеге истемеди. Мына, о ве онен берабер ороспулыкъ япкъанлар тёвбе этмеселер, Мен онъа хасталыкъны, башларына буюк беляларны тюшюририм. Онынъ балаларыны ольдюреджегим, ве о вакъытта бутюн иманлылар джемиетлери биледжеклер ки, Мен адамларнынъ эм акъылларыны, эм юреклерини сынайым, эр биринъизге озь ишине коре береджегим. Къалгъанларынъызгъа исе, Тиатирада бу огретювге берильмегенлерге ве “Шейтан акъкъында терен огретювни” бильмегенлерге Мен бойле айтам: сизлерге башкъа юк бермем, тек, Мен кельгендже, сизде олгъаныны къатты тутунъыз. [26-27] Бабам Манъа халкълар устюнден падишалыкъ япмагъа акъкъыны бергени киби, бу акъны енъеджек адамларгъа ве сонъунадже Меним буюргъанымны беджереджеклерге береджегим. Олар демир таякънен халкъларгъа падишалыкъ япаджакъ, ве халкълар, балчыкъ бардакълар киби, парчаланып кетеджеклер. *** Енъеджек адамгъа танъ йылдызыны да береджегим. Рухнынъ иманлылар джемиетлерине айткъан лафларыны къулагъы олгъан эр бири эшитсин». Сарда шеэриндеки иманлылар джемиетининъ мелегине яз: «Алланынъ еди Рухунынъ ве еди йылдызнынъ Сабысы олгъан бойле дей: Сенинъ ишлеринъни билем. Сен тириге ошайсынъ, амма акъикъатен олюсинъ. Уяныкъ ол! Олюмге якъын олгъан шейлеринъден не къалса, оны къавийлештир, чюнки сенинъ япкъан ишлеринъ Алламнынъ огюнде етерли дегиль. Нени эшиткен ве къабул эткен олсанъ, акълынъа кетир ве тёвбе эт. Эгер уяныкъ олмасанъ, Мен, хырсыз киби, келирим, сен исе саат къачта санъа келеджегимни бильмезсинъ. Амма Сарда шеэринде озь урбаларыны арамламагъан бир къач адамынъ бар. Олар Меннен берабер беяз урбада юреджеклер, чюнки олар бунъа ляйыкълар. Енъеджек адам беяз урба киеджек. Мен онынъ адыны яшайыш китабындан сильмем, онынъ адыны Алла Бабамнынъ ве Онынъ мелеклерининъ алдында танырым. Рухнынъ иманлылар джемиетлерине айткъан лафларыны къулагъы олгъан эр бири эшитсин». Филадельфиядаки иманлылар джемиетининъ мелегине яз: «Мукъаддес ве Акъикъий, Давутнынъ анахтарына Сабы олгъан шойле дей (О, ачкъаныны ич кимсе къапатып оламай; О, къапаткъаныны ич кимсе ачып оламай): Сенинъ ишлеринъни билем. Мына, огюнъдеки къапуны ачтым, оны ич кимсе къапатып оламайджакъ. Сенинъ кучюнъ чокъ дегиль, амма Меним сёзюмни сакъладынъ, Адымны инкяр этмединъ. Мына, Шейтаннынъ топлашувындан олгъанлар озьлерине еудий дейлер, амма олар еудий дегиллер, олар тек ялан айталар. Мен оларгъа ойле бир шей япарым ки, олар келип, сенинъ аягъынъа баш эгерлер, Мен сени не къадар севгенимни билирлер. Сен Меним сабыр этмеге буюргъанымны беджердинъ, шунынъ ичюн Мен сени бутюн ер юзюнде яшагъанларны сынамакъ ичюн келеджек белядан сакъларым. Мен тезден келирим. Къолунъда не олса, къатты тут, ич кимсе таджынъны тартып алмасын. Енъеджек адамны Мен Алламнынъ Сарайында, къавий колонна киби, ерлештиреджегим, ве о, шу ерден тыш чыкъмайджакъ. Онынъ устюне Мен Алламнынъ Адыны, Алла шеэрининъ адыны — Алламдан коклерден энеджек янъы Ерусалимнинъ адыны, ве Меним янъы Адымны да язарым. Рухнынъ иманлылар джемиетлерине айткъан лафларыны къулагъы олгъан эр бири эшитсин». Лаодикеядаки иманлылар джемиетининъ мелегине яз: «Алланынъ истегини беджерген, ишанчлы ве акъикъий Шаат, Алла яраткъан эр бир шейнинъ Башлыгъы бойле дей: Сенинъ ишлеринъни билем, сен не сувукъ, не сыджакъсынъ. Я сувукъ, я сыджакъ олгъайдынъ! Сен сыджакъ ве сувукъ дегиль, талыкъ олгъанынъ ичюн, Мен сени ред этерим. Сен: “Зенгиним мен, зенгинлештим, ич бир шейге мухтаджым ёкъ”, — дейсинъ, амма сен бахытсыз, заваллы, фукъаре, кёр ве чыплакъ олгъанынъны бильмейсинъ! Санъа акъыл огретем: зенгинлешмек ичюн Менден атеште темизленген алтын сатын ал, айып чыплакълыгъынъны косьтермемек ичюн Менден беяз урба сатын ал ве корьмек ичюн козьге якъылгъан мелем сатын ал. Мен кимни севсем, оны сёгем ве джезалайым. Шунынъ ичюн гъайретли ол ве тёвбе эт. Мына, Мен къапу алдында турып, такъырдатам. Ким сесимни эшитип, къапуны ачса, Мен онынъ янына кирерим, ве биз экимиз акъшамлыкъ ашыны ашармыз. Енъеджек адамгъа Меннен берабер тахтымда отурмагъа ер берерим. Чюнки Мен де енъип, Бабамнен берабер Онынъ тахтында отурдым. Рухнынъ иманлылар джемиетлерине айткъан лафларыны къулагъы олгъан эр бири эшитсин». Ондан сонъ бакъсам, кокте ачылаяткъан бир къапуны корьдим. Эвельден меннен лаф эткен боразан сесине ошагъан сес кене эшитильди: «Бу ерге чыкъ, ондан сонъ не оладжагъыны санъа косьтеририм». Шу ань мен Рухнынъ тесиринде къалдым. Бакъсам, кокте бир тахт ве Тахтта Отургъанны корьдим. Тахтта Отургъаннынъ къыяфети яшма ве къырмызы сердолик къыйметли ташлары киби нур сачты. Тахтнынъ этрафында зумрут киби парлакъ кок къушагъы бар эди. Тахтнынъ чевресинде йигирми дёрт тахт тура, бу тахтларда беяз урба кийген йигирми дёрт акъсакъал отура эди. Оларнынъ башларында алтын таджлар бар эди. Тахттан йылдырымлар, давушлар ве кок гудюрдиси келе эди. Тахтнынъ огюнде еди буюк лампат янып тура эди. Олар — Алланынъ еди Рухудыр. Тахтнынъ алдында джамгъа ошагъан, буллюр киби тыныкъ денъиз бар эди. Тахтнынъ ортасы ве чевресинде дёрт айван бар эди, оларнынъ огю ве аркъасы козьлернен къаплангъан эди. Биринджи айван арслангъа, экинджиси бузавгъа ошай эди, учюнджи айваннынъ юзю адамнынъ киби эди, дёртюнджиси учкъан къарталгъа ошай эди. Бу дёрт айваннынъ эр биринде алтышар къанаты бар эди. Олар эм ичтен, эм тыштан бутюнлей козьлернен къаплангъан эди. Гедже куньдюз олар токътамайып шу сёзлерни текрарлай: — Къудретли Рабби-Тааля Мукъаддес, Мукъаддес, Мукъаддестир! О, башта олгъан, шимди бар ве энди келеята! Айванлар Тахтта Отургъан Алланы, эбедий Яшагъанны шуретлеп ве шерефлеп шукюр эткенлеринен, йигирми дёрт акъсакъал Тахтта Отургъаннынъ алдында ерге йыкъыла, эбедиен Яшагъаннынъ Адына ибадет эте ве озь таджларыны Алланынъ тахты огюне ташлап, бойле дей эдилер: — Я Рабби, бизим Алламыз! Сен шан-шурет ве шерефни, эм де кучь-къудретни алмагъа ляйыкъсынъ! Сен бутюн барлыкъны яраттынъ; эр шей Сенинъ истегинънен яратылды ве тири олды. Тахтта Отургъаннынъ онъ къолунда ичи де, тышы да язылгъан, еди печатнен басылгъан бир бурулгъан кягъытны корьдим. Сонъ къудретли бир мелекни корьдим. О, кучьлю сеснен: — Бурулгъан кягъытнынъ печатларыны бозмагъа ве кягъытны ачмагъа ким ляйыкъ? — деп илян этти. Амма не кокте, не ер юзюнде, не ер тюбюнде бурулгъан кягъытны ачмагъа ве ичине бакъмагъа кучю еткен ич бир кимсе ёкъ эди. Бурулгъан кягъытны ачып окъумагъа я да ичине бакъмагъа ляйыкъ кимсе тапылмагъаны ичюн, мен чокъ агълап башладым. О вакъыт акъсакъаллардан бири манъа: — Агълама! Мына, Ехуда къабилесинден Арслан, Давутнынъ Эвляды, енъди ве энди еди печатны бозып ве бурулгъан кягъытны ачып ола, — деди. Бакъсам, дёрт айваннынъ арасында, тахтнынъ ортасында, акъсакъалларнынъ ортасында бир Къозу тургъаныны корьдим. О, къурбан чалынгъан киби эди. Къозунынъ еди бойнузы ве еди козю бар эди. Булар — Алланынъ ер юзюне ёллагъан еди Рухудыр. Къозу келип, бурулгъан кягъытны Тахтта Отургъаннынъ онъ къолундан алды. О, бурулгъан кягъытны алгъанда, дёрт айван ве йигирми дёрт акъсакъал Къозунынъ алдына ерге йыкъылдылар. Эр бирининъ къолунда арфа ве алтын чанакълар бар эди. Чанакълар къокъулы миске, азизлернинъ дуваларына толу эди. Олар янъы бир йыр йырлай башладылар: — Сен бурулгъан кягъытны алмагъа, онынъ печатларыны бозмагъа ляйыкъсынъ! Чюнки Сен къурбан оларакъ союлдынъ, ве Озь къанынъны тёкип, эр бир къабиледен, эр бир тильде лаф эткен миллеттен ве халкътан адамлар ичюн буюк фият тёлединъ ве оларны Аллагъа багъышладынъ. Сен оларны Алламыз ичюн падиша ве руханий яптынъ, энди олар ер юзюнде падишалыкъ япаджакълар. Сонъ бакъсам, тахтнынъ этрафында чокъ мелеклернинъ, айванларнынъ ве акъсакъалларнынъ сеслерини эшиттим. Оларнынъ сайысы бинълернен бинълер, он бинълернен он бинълер эди. Олар кучьлю сеснен айттылар: — Къурбан оларакъ союлгъан Къозу кучь ве зенгинликке, икмет ве къудретке, шан ве шуретке, эм де бинъ шукюрлерге ляйыкътыр! Кокте ве ер юзюнде, эм де ер тюбюнде ве денъизде эр бир яшагъан айван, эр бир яратылгъан джан бойле дегенини эшиттим: — Тахтта Отургъан Аллагъа ве Къозугъа эбедиен бинъ шукюрлер, шан-шурет ве къудрет олсун! Дёрт айван: «Амин!» — дедилер. Йигирми дёрт акъсакъал исе ерге йыкъылып ибадет эттилер. Сонъ мен Къозу еди печаттан бирини бозгъаныны корьдим. О вакъытта дёрт айвандан бири кок гудюрдисине ошагъан сеснен: — Кель мында! — дегенини эшиттим. Мен бакъсам, бир беяз атны, устюнде яйы олгъан атлыны корьдим. Онъа бир тадж берильген. О, енъиджи олып, душманларны енъмеге чыкъты. Къозу экинджи печатны бозгъанда, экинджи айван: — Кель мында! — дегенини эшиттим. О вакъытта башкъа, джийрен ат кельди. Адамлар бир-бирини ольдюрсин деп, атлыгъа ер юзюне дженк ёлламагъа акъкъы берильген. Онъа буюк къылыч да берильген. Къозу учюнджи печатны бозгъанда, учюнджи айван: — Кель мында! — дегенини эшиттим. Бакъсам, къара бир ат келеяткъаныны корьдим. Онынъ устюндеки атлынынъ къолунда теразе бар эди. Мен дёрт айваннынъ арасындан бойле бир сес эшиттим: — Бир кило богъдай бир динаргъа, учь кило арпа бир динаргъа олсун. Амма зейтюн ягъына ве шарапкъа зарар берме! Къозу дёртюнджи печатны бозгъанда, дёртюнджи айваннынъ: — Кель мында! — деген сесини эшиттим. Бакъсам, бир агъаргъан ат келеяткъаныны корьдим. Аткъа минген атлынынъ ады Олюм эди. Онынъ артындан Олюлернинъ Дюньясы келеята эди. Оларгъа ернинъ дёртте бир къысмында къылычнен, ачлыкъ ве ольдюриджи хасталыкънен адамларны ольдюрмек ве оларгъа ернинъ кийик айванларыны йибермек акъкъы берильген. Къозу бешинджи печатны бозгъанда, къурбан ерининъ тюбюнде мен адамларнынъ джанларыны корьдим. Олар Алланынъ Сёзюни ве Онынъ акъкъында хаберни даркъаткъанлары ичюн ольдюрильген эди. Олар къычырып, кучьлю сеснен бойле дедилер: — Эй, Мукъаддес ве Акъикъий Укюмдар, не ичюн бу вакъыткъадже укюм этмейсинъ, тёкюльген къанымыз ичюн дюньяда яшагъанларны джезаламайсынъ? Оларнынъ эр бирине беяз урба берильди ве къыскъа бир вакъыт даа беклемеге керек олгъаны айтылды, чюнки озьлери киби ольдюриледжек Алланынъ къулларынынъ ве дин къардашларынынъ сайысы толу олмагъа керек эди. Къозу алтынджы печатны бозгъанда, бакъсам, буюк зельзеле олды. Кунеш къара гедже киби къарарды, ай исе бутюнлей къан тюсте олды. Кучьлю ель инджир терегини саллагъанда, пишмеген инджирлер ерге насыл тюшсе, коктеки йылдызлар ер юзюне ойле тюшти. Кок ярылды ве, бурулгъан кягъыт киби, бурулды. Эр бир дагъ ве ада озь еринден кочьти. Дюньянынъ падишалары ве буюклери, бинъбашылары, бай адамлары, къараманлары, къул ве азат олгъанлары къобаларда ве дагълардаки къаяларнынъ арасында сакъландылар. Олар дагъ ве къаяларгъа: — Устюмизге авдарылынъыз, Тахтта Отургъандан ве Къозунынъ гъазабындан бизни сакъланъыз! Алланынъ буюк гъазап куню кельди! Онъа ким даянып олур?! — деп ялвара башладылар. Бундан сонъ ер юзюнинъ дёрт кошесинде тургъан дёрт мелекни корьдим. Олар ер юзюнинъ дёрт елини тутып тура эдилер. Ель не ерге, не денъизге, не бирде-бир терекке эсе эди. Сонъ мен башкъа бир мелекни корьдим. О, куньдогъуш тарафтан чыкъаята, онынъ къолунда Тири Алланынъ тамгъа алети бар эди. Ерге ве денъизге зарар кетирмек ичюн къудрет алгъан дёрт мелекке о, кучьлю сеснен багъырды: — Алламызнынъ къулларынынъ манълайларына тамгъа басмагъанымызджа, не ерге, не денъизге, не тереклерге ич бир зарар кетирменъиз! Мен тамгъа къоюладжакъ адамларнынъ сайысыны эшиттим. Исраиль огъулларынынъ бутюн къабилелеринден 144 000 адамгъа тамгъа басылгъан эди. Ехуда къабилесинден 12 000 адамгъа тамгъа басылгъан эди, Рубен къабилесинден — 12 000, Гъад къабилесинден — 12 000, Ашер къабилесинден — 12 000, Нафталий къабилесинден — 12 000, Менашше къабилесинден — 12 000, Шимон къабилесинден — 12 000, Левий къабилесинден — 12 000, Йиссакъар къабилесинден — 12 000, Зевулун къабилесинден — 12 000, Юсуф къабилесинден — 12 000, Биньямин къабилесинден де 12 000 адамгъа тамгъа басылгъан эди. Бундан сонъ бакъсам, буюк бир топлам, эр бир миллеттен, эр къабиледен, эр халкътан ве тиллерден олгъан, эсабына етип олмагъан адамлар тахтнынъ алдында, Къозунынъ огюнде тура эди. Эписи беяз урба кийип, къолларында пальма пытакъларыны тута эдилер. Олар кучьлю сеснен: — Тахтта отургъан Алламыз ве Къозу къуртара биле! — деп къычыра эдилер. Эписи мелеклер тахт, акъсакъаллар ве дёрт айваннынъ этрафында турдылар. Тахтнынъ алдында йыкъылып, олар бетлеринен ерге тийдилер ве Аллагъа ибадет этип дедилер: — Амин! Эйилик ве шурет, икметлик, шукюр, шереф, кучь ве къудрет, эбедиен бизим Алламыздадыр! Амин! Акъсакъаллардан бири менден сорады: — Беяз урба кийген бу адамлар ким олгъаныны, олар къайдан кельгенини билесинъми? — Эфендим, буны сен билесинъ, — дедим мен. О, манъа шойле деди: — Булар — буюк белядан кечип кельгенлер. Олар озь урбаларыны Къозунынъ къанынен ювдылар, ве олар беяз олдылар. Шунынъ ичюн олар Алланынъ тахты алдында туралар ве Онынъ Сарайында гедже-куньдюз Онъа хызмет этелер. Тахтта Отургъан оларгъа Озь чадырында бир ер береджек. Олар энди ач къалмайджакъ ве сувсамайджакълар. Оларны не кунеш, не сыджакъ якъаджакъ. Тахтнынъ ортасындаки Къозу, чобан киби, оларны бакъаджакъ ве яшайыш сувлары олгъан чокъракъларгъа алып бараджакъ. Алла оларнынъ козьяшларыны бутюнлей силеджек. Къозу единджи печатны бозгъанда, кок ярым саат къадар тынчланды. Мен Алланынъ огюнде тургъан еди мелекни корьдим. Оларгъа еди боразан берильген. Башкъа бир мелек келип, къурбан ерининъ алдында турды. Онынъ къолунда къокъулы отлар ичюн алтын бир чанакъ бар эди. Онъа чокъ къокъулы отлар берильди, ве о, оларны бутюн азизлернинъ дуваларынен бирликте тахтнынъ огюндеки алтын къурбан еринде якъты. Янгъан къокъулы отларнынъ тютюни ве азизлернинъ дувалары мелекнинъ къолундан Алланынъ алдына котерильди. Мелек алтын чанакъны алып, оны къурбан ериндеки атешнен толдурды ве ер юзюне атты. О вакъыт кок гудюрдиси сеслери янъгъырап, яшын яшнады ве зельзеле башланды. Сонъ къолларында еди боразан туткъан еди мелек чалмагъа азырландылар. Биринджи мелек боразан чалды. Къаннен къарышкъан бурчакъ ве атеш пейда олды ве ер юзюне ягъды. Ернинъ учьте бири, тереклернинъ учьте бири ве бутюн ешиль отлар янды. Экинджи мелек боразан чалды. Денъизнинъ ичине алевленип янгъан буюк дагъ киби бир шей атылды, ве денъизнинъ учьте бири къангъа айланды. Денъизде яшагъан махлюкъларнынъ учьте бири ольди, ве гемилернинъ учьте бири ёкъ олды. Учюнджи мелек боразан чалды. Коктен лампат киби янгъан буюк бир йылдыз озенлернинъ устюне ве чокъракъларнынъ устюне тюшти. Бу йылдызнынъ ады «аджджы юшан» эди. Сувларнынъ учьте бири юшан оту киби аджджы олды. Бойле аджджы сувны ичип, чокъ адам ольди. Дёртюнджи мелек боразан чалды. Кунешнинъ учьте бири, айнынъ учьте бири ве йылдызларнынъ учьте бири зарарланды. Оларнынъ учьте бири къарарды. Шунынъ ичюн куньдюзнинъ де, гедженинъ де учьте бири ярыкъсыз къалды. Сонъ бакъсам, кокнинъ ортасында учкъан бир къартал кучьлю сеснен айткъаныны эшиттим: — Беля, беля, ер юзюнде яшагъанларнынъ алы беля! Боразанларыны чаладжакъ башкъа учь мелекнинъ боразан сесинден буюк беля оладжакъ! Бешинджи мелек боразан чалды. Коктен ерге тюшкен бир йылдызны корьдим. Онъа тюпсюзлик къуюсынынъ анахтары берильген эди. О, тюпсюзлик къуюсыны ачты. Тюпсюзлик къуюсындан буюк оджакътан чыкъкъан тютюнге ошагъан тютюн чыкъты. Тюпсюзликтен чыкъкъан тютюнден кунеш ве ава къарардылар. Тютюнден сарынчкъа чыкъты ве ер юзюне даркъалды. Оларгъа ер юзюндеки чаянларнынъ кучюне ошагъан бир кучь берильген эди. Сарынчкъаларгъа не ер юзюндеки отларгъа, не эр бир ешилликке я да терекке тиймеге, тек манълайында Алланынъ тамгъасы олмагъан адамларгъа зарар кетирмеге буюрылды. Сарынчкъаларгъа адамларны ольдюрмеге дегиль, тек оларгъа беш ай къадар чекиштирмеге разылыкъ берильди. Олар берген азап чаян адамны тишлегенде чеккен азабы киби эди. О куньлерде адамлар олюмни къыдыраджакълар, амма тапамайджакълар. Ольмеге истейджеклер, амма олюм олардан къачаджакъ. Сарынчкъаларнынъ корюниши дженкке азырлангъан атларгъа ошай эди. Оларнынъ башында алтын таджкъа ошагъан башлыкълар бар, юзьлери адам юзьлерине ошай эди. Сачлары къадынлар сачына, тишлери арслан тишине ошай эди. Кокреклери демир зырх киби, къанатларнынъ давушы урушкъа чапкъан атлы дженк арабаларынынъ давушыны хатырлата эдилер. Чаянларнынъ къуйрукъларына ошагъан къуйрукълары ве къуйрукъларнынъ ичинде инелери бар эди. Адамларгъа беш ай зарар кетирмек ичюн олгъан къудретлери шу къуйрукъларда эди. Тюпсюзликнинъ мелеги оларгъа падишалыкъ япа. Бу мелекнинъ ады еудийдже Аваддон, юнанджа Аполлион демектир. Биринджи беля кечти, мына ондан сонъ даа эки беля келеята. Алтынджы мелек боразан чалды. Алланынъ огюндеки алтын къурбан ерининъ дёрт бойнузы тарафындан бир сес эшиттим. Бу сес къолунда боразан олгъан алтынджы мелекке: — Буюк Фират дерьясы боюнда багъланып къоюлгъан дёрт мелекни чезип йибер! — деди. Адамларнынъ учьте бирини ольдюрсинлер деп, шу саат, шу кунь, шу ай ве шу йыл ичюн азыр тургъан дёрт мелек чезилип йиберильди. Атлы ордунынъ сайысы эки юз миллион эди, мен оларнынъ сайысыны эшиттим. Мен руяда атларны ве атлыларны корьдим: атлыларнынъ атешли къырмызы, мавы ве сары, кукюрт тюсте зырхлары бар эди. Атларнынъ башы арслан башына ошай, агъызларындан атеш, тютюн ве кукюрт чыкъып тура эди. Инсаниетнинъ учьте бири бу учь белядан — атларнынъ агъзындан чыкъаяткъан атеш, тютюн ве кукюрттен ольди. Атларнынъ кучю агъзы ве къуйрукъларындадыр. Къуйрукълары йыланларгъа ошай эди. Оларнынъ башлары бар эди, ве бу башларынен олар зарар кетире эдилер. Белялардан ольмеген адамлар озь япкъанларына тёвбе этмедилер. Олар шейтанларгъа ве корьмеген, эшитмеген, юрмеген алтын, кумюш, тунч, таш ве агъач путларгъа ибадет этмектен вазгечмедилер. Адам ольдюрмектен, этне этмектен, ороспулыкъ ве хырсызлыкътан да тёвбе этмедилер. Сонъ мен коктен тюшеяткъан, булуткъа сарылгъан башкъа кучьлю бир мелекни корьдим. Онынъ башы устюнде кок къушагъы бар эди. Бети, кунеш киби, йылтырай, аякълары, атеш колонналары киби, эди. Онынъ къолунда ачылгъан бир китапчыкъ бар эди. О, онъ аягъыны денъиз устюне, сол аягъыны ер юзюне къойып, арслан киби кучьлю сеснен къычырды. О къычыргъан вакъытта еди кок гудюрдиси озь давушларынен лафкъа къошулдылар. Еди кок гудюрдиси лафкъа къошулгъанда, мен язмагъа истедим. Амма коктен: — Еди кок гудюрдисининъ лафларыны язма, оларнынъ айткъанлары сыр олсун! — деген сесни эшиттим. Денъиз ве ер юзюнде тургъан, мен корьген мелек онъ къолуны кокке котерди. О, асырлардан асырларгъа Яшагъаннынъ огюнде, кок ве коктеки барлыкъны, ер ве ер юзюндеки барлыкъны, денъиз ве денъиздеки барлыкъны Яраткъаннынъ алдында ант этип деди: — Энди вакъыт олмайджакъ. Лякин единджи мелек боразан чалгъан куню Алланынъ сырлы иши беджериледжек, Озь къулларына пейгъамберлерге эвельден айтылгъаны ерине келеджек. Коктен эшитильген сес манъа кене: — Бар, денъиз ве ер устюнде тургъан мелекнинъ къолундаки ачыкъ китапчыкъны ал, — деди. Мен мелекнинъ янына барып: — Китапчыкъны манъа берсе, — дедим. Мелек манъа: — Китапчыкъны алып, оны аша! Къурсагъынъда аджджы олур, амма агъзынъда бал киби татлы олур, — деди. Мен китапчыкъны мелекнинъ къолундан алып ашадым. Агъзымда бал киби татлы олды. Амма оны ашагъанымдан сонъ къурсагъым аджджыгъа толды. Сонъ мелек манъа: — Санъа кене чокъ халкълар, миллетлер, тиллер ве падишалар акъкъында пейгъамберлик япмагъа керек, — деди. Манъа таякъкъа ошагъан бир ольчю берип, бойле дедилер: — Тур, Алланынъ Сарайыны ве къурбан ерини ольче, анда ибадет эткенлерни де сай. Лякин Сарайнынъ тышкъы азбарыны къалдыр, оны ольчеме; о ер башкъа халкъларгъа берильген. Олар къыркъ эки ай ичинде азиз шеэрни хорлайджакълар. Мен эки шаатыма къудрет береджегим, ве олар чувал безинден тикильген урбада 1 260 кунь пейгъамберлик япаджакълар. Олар дюньянынъ Раббиси огюнде тураджакъ эки зейтюн тереги ве эки лампат таягъыдыр. Эгер ким оларгъа яманлыкъ япмагъа истесе, агъызларындан атеш чыкъаджакъ ве душманларыны ашап ёкъ этеджек. Оларгъа яманлыкъ кетирмеге истеген ольдюрильмек керек. Олар пейгъамберлик япкъан куньлерде ерге ягъмур ягъмасын деп, кок юзюни багъламагъа къудретлери бардыр. Сувны къангъа айландырмагъа ве истеген вакъытта ер юзюни тюрлю беляларгъа огъратмагъа къудретлери де бардыр. Олар шаатлап битиргенден сонъ, тюпсюзликтен чыкъкъан джанавар оларнен дженк этеджек, оларны енъеджек ве ольдюреджек. Оларнынъ джесетлери буюк шеэрнинъ мейданына ташланаджакълар. Шеэрнинъ ибретли ады «Содом» ве «Мысыр»дыр. Бизим Раббимиз анда хачкъа мыхлангъан эди. Эр халкълардан, къабилелерден, тюрлю тиль ве миллетлерден олгъан адамлар учь бучукъ кунь оларнынъ джесетлерини сейир этеджек ве олюлерни дефн этмеге разылыкъ бермейджеклер. Ер юзюнде яшагъанлар бунъа севинип шенъленеджеклер ве бири-бирине бахшышлар ёллайджакълар, чюнки бу эки пейгъамбер ер юзюнде яшагъанларгъа чокъ азап берген эдилер. Учь бучукъ куньден сонъ эки пейгъамбернинъ беденине Алла ёллагъан яшайыш руху кирди, ве пейгъамберлер аякъларына турдылар. Оларны корьгенлер буюк къоркъугъа далды. Эки пейгъамбер коктен кельген кучьлю бир сеснинъ: — Мында чыкъынъыз! — дегенини эшитип, душманларынынъ козю огюнде булут ичинде кокке котерильдилер. О саатте кучьлю бир зельзеле олды, ве шеэрнинъ онда бири йыкъылды. Зельзеледе еди бинъ адам эляк олды. Къалгъанлары къоркъугъа далып, коктеки Алланы шуретледилер. Экинджи беля кечти. Мына, учюнджи беля тезден келеята. Единджи мелек боразан чалды. Кокте кучьлю сеслер янъгъырады: — Бу дюньянынъ падишалыгъы Раббимизнинъ ве Онынъ Месихининъ падишалыгъы олды. О, эбедиен падишалыкъ япаджакъ. Сонъ Алланынъ огюнде тахтларында отургъан йигирми дёрт акъсакъал ерге бетлеринен йыкъылдылар, Аллагъа ибадет эттилер ве бойле дедилер: — Рабби-Тааля, Къудретли Алла! Санъа бинъ шукюрлер олсун! Сен эвельден олгъансынъ ве шимди де барсынъ. Сен буюк къудретинъден файдаланып, Падиша олдынъ. Халкълар гъазапланды, Сенинъ де гъазабынъ чыкъты. Олюлерни суд этмек вакъты кельди, Сенинъ къулларынъа, пейгъамберлерге ве азизлерге, эм де Сенден къоркъкъан буюклерге ве кичиклерге озь акъларыны бермек вакъты кельди. Ер юзюни харап эткенлерни ёкъ этмек вакъты да кельди! Сонъ Алланынъ коктеки Сарайы ачылды. Алланынъ Сарайында Онынъ Васиет Сандыгъы корюнди. О вакъытта яшын яшнады, сеслер янъгъырады, кок гудюрдеди, зельзеле башланды, ве кучьлю бурчакъ ягъды. Кокте аджайип бир алямет — кунешке сарылгъан бир къадын пейда олды. Онынъ аякълары астында ай ве башында он эки йылдызлы тадж бар эди. Къадын юклю эди, агърыдан къычыра ве чекишип бала догъа эди. Сонъ кокте башкъа бир алямет корюнди: еди башлы, он бойнузлы, еди башына еди тадж кийген буюк къырмызы аждерха пейда олды. О, къуйругъынен коктеки йылдызларнынъ учьте бирини сыдырып, ерге ташлады. Сонъ аждерха догъаяткъан къадыннынъ огюнде турды, къадын догъгъанда, онынъ баласыны ютмагъа истеди. Къадын огъулны догъды. Онъа бутюн халкъларгъа демир таягъынен падишалыкъ япмагъа керек эди. Къадыннынъ баласы Алланынъ янына, Онынъ тахтына алынды. Къадын исе сахрагъа, Алла онъа азырлагъан ерге къачып кетти. О ерде о, 1 260 кунь бакъыладжакъ эди. Кокте дженк олды. Микъаиль ве онынъ мелеклери аждерхагъа къаршы дженк эттилер. Аждерха озюнинъ мелеклеринен дженкке атылды. Амма аждерха етерли дереджеде кучьлю дегиль эди, ве кокте оларгъа башкъа ер къалмады. Буюк аждерха, Иблис ве Шейтан адыны ташыгъан, бутюн дюньяны алдатып ёлдан ургъан къадимий йылан ер юзюне ташланды. Ер юзюне онынъ мелеклери де ташландылар. О вакъытта коктен кучьлю сеснен айтылгъан бу сёзлерни эшиттим: — Энди Алламызнынъ къуртарувы, къудрети ве падишалыгъы, эм де Онынъ Месихининъ акимиети кельди. Энди агъа-къардашларымызны къабаатлагъан, Алламызнынъ огюнде оларны гедже-куньдюз яманлагъан бири котерип атылды. Олар оны Къозунынъ къанынен ве Онынъ акъкъында хаберинен енъдилер. Олар озь джанларыны аджымадылар ве ольмеге азыр олдылар. Шимди къуванынъыз, эй, коклер ве анда яшагъанлар! Амма ер ве денъизнинъ алы беля! Шейтан алдынъызгъа тюшип, пек гъазапланды, чюнки вакъыт аз къалгъаныны бильди. Аждерха озюнинъ ер юзюне атылгъаныны корип, огълан бала догъгъан къадынны къувалап башлады. Къадынгъа буюк къарталнынъ эки къанаты берильди, ве о, озь ерине сахрагъа учып барды ве о ерде учь бучукъ йыл йыландан сакъланып бакъыла эди. Йылан исе, оны сувлар алып кетсин деп, къадыннынъ артындан озь агъзындан озен киби сув тёкти. Амма ер къадынгъа ярдым этти; ер агъзыны ачып, аждерха озь агъзындан тёккен озенни ютты. Аждерха къадынгъа къаршы гъазапланды. О, къадыннынъ сагъ къалгъан башкъа балаларынен, Алланынъ эмирлерини беджерген ве Иса Месих акъкъында хаберни даркъаткъанларнен дженк этип башлады. Аждерха денъиз ялысында турды. Мен бакъсам, апансыздан еди башлы, он бойнузлы бир кийик айванны денъизден чыкъаяткъаныны корьдим. Бойнузларында он дане тадж бар эди, башларында куфюр адлар язылгъан эди. Мен корьген айван леопардгъа ошай эди. Аякълары аювнынъ аягъына, агъзы арсланнынъ агъзына ошай эди. Аждерха онъа озь къудретини, тахты ве буюк акимлигини берди. Мен айваннынъ башларындан бирини оледжек алында яралангъаныны корьдим. Амма бу яра тедавийленди. Бутюн дюнья шашып, айваннынъ артындан кетти. Олар аждерхагъа ибадет эте башладылар, чюнки о озь укюмини айвангъа берди. Адамлар: — Бу айвангъа ошагъан даа ким бар экен? Онен ким дженклешип олур экен? — деп, айвангъа да ибадет эте башладылар. Айвангъа къопай ве куфюр сёзлерни айткъан агъыз берильди, онъа къыркъ эки ай ичинде арекет этмеге де имкян берильди. Айван Алланы, Онынъ Адыны ве Онынъ Мескенини, эм де кокте яшагъанларны яманламакъ ичюн агъзыны ачты. Онъа Алланынъ азизлеринен дженк этмек ве оларны енъмеге разылыкъ берильди. Онъа эр бир къабиле, миллет, тиль ве халкъ устюнден акимлик берильди. Ер юзюнде яшагъанларнынъ эписи, адлары дюнья яратылгъанындан берли къурбан кетирильген Къозунынъ яшайыш китабына язылмагъанлар, айвангъа ибадет этеджек. Къулагъы олгъан адам эшитсин: Кимнинъ баш язысы эсирликке тюшмек олса, эсирликке тюшеджек. Кимнинъ къылычнен ольдюрильмек олса, къылычнен ольдюриледжек. Алланынъ азизлери сабырлы ве иманлы олсун. Сонъ мен ерден чыкъаяткъан башкъа бир кийик айванны корьдим. Къозунынъ киби эки бойнузы бар эди; о, аждерха киби лаф эте эди. О, биринджи айваннынъ бутюн къудретинен онынъ алдында арекет эте эди. Айван бутюн ер юзюни ве анда яшагъанларны оледжек алындаки ярасы тедавийленген биринджи айвангъа ибадет этмеге меджбур эте эди. О, буюк аляметлер косьтере, адамларнынъ огюнде коктен ерге атеш ёллай, биринджи айваннынъ адындан аджайип ишлерни япа ве бойле этип, ер юзюнде яшагъанларны алдата эди. О, адамларгъа буюрды, ве олар биринджи айвангъа ошагъан путны яптылар. (Бу айван къылычтан яраланып, сагъ къалгъан эди.) Айван путнынъ ичине рухны кирсетти. Айваннынъ путу лаф этип башлады ве озюне ибадет этмегенлернинъ эписини ольдюре эди. О, эписининъ — буюк ве кичикнинъ, зенгин ве фукъаренинъ, азат ве къулнынъ онъ къолуна я да манълайына тамгъа басылсын, деп къарар чыкъарды. Бойлеликнен, ким айваннынъ тамгъасы, яни онынъ ады я да адынынъ сайысыны ташымаса, мытлакъа ич бир шей сатып я да сатын алып оламай эди. Мында акъыл керек. Акъылы еткен адам айваннынъ сайысыны сайып чыкъсын, чюнки бу сайы — адамнынъ сайысыдыр. Онынъ сайысы — алты юз алтмыш алтыдыр. Мен бакътым ве Сион дагъында тургъан Къозуны корьдим. Къозунен берабер 144 000 адам бар эди. Оларнынъ манълайында Онынъ ве Бабасынынъ Ады язылгъан эди. Сонъ мен коктен бир давуш эшиттим. О, чокъ сувларнынъ шувулдагъанына, кучьлю кок гудюрдисине ошай эди. Бу давуш арфа чалаяткъан чалгъыджыларнынъ чыкъаргъан сесини анъдыра эди. Шу адамлар тахтнынъ алдында, дёрт айван ве акъсакъалларнынъ огюнде янъы бир йыр йырлай эдилер. Ер юзюнден сатын алынгъан бу 144 000 адамдан гъайры ич кимсе бу йырны огренип оламай эди. Олар къадынларнен ятмагъан, темиз-пак адамлардыр. Къозу къайда барса, олар Онынъ артындан кете эдилер. Аллагъа ве Къозугъа биринджи багъышлангъан адамлар оларакъ, олар ерде яшагъанларнынъ арасындан сатын алынгъанлардыр. Оларнынъ тилинде ялан ёкъ, олар къусурсыздыр. Бундан сонъ кок ортасында учкъан башкъа бир мелекни корьдим. Бу мелек ер юзюнде яшагъан эр бир миллет, къабиле, тиль ве халкъкъа эбедий къуванчлы хаберни илян эте эди. О, кучьлю сеснен бойле дей эди: — Алладан къоркъунъыз, Оны шуретленъиз. Онынъ суд этеджек вакъты кельди. Ер ве кокни, денъиз ве чокъракъларны яраткъан Аллагъа ибадет этинъиз! Онынъ артындан башкъа бир мелек учып келе ве бойле дей эди: — Ёкъ этильди! Бутюн халкъларгъа озь сынъырсыз ахлякъсызлыгъыны, сархош эткен шарапны киби, ичмеге берген буюк Вавилон шеэри ёкъ этильди! Оларнынъ артындан учюнджи мелек келип, кучьлю сеснен бойле дей эди: — Ким айвангъа ве онынъ путуна ибадет этсе ве манълайына я да къолуна тамгъаны къабул этсе, онынъ башына Алланынъ гъазабы тюшеджек, о, сув къошулмагъан шарапны ичкен адам онынъ бутюн кучюни дуйгъан киби, Алла гъазабынынъ бутюн кучюни дуяджакъ. Ондан гъайры, о, атеш ве кукюрт ичине атыладжакъ ве азиз мелеклернен Къозунынъ алдында азап чекеджек. Оларны чекиштирген атешнинъ тютюни эбедиен тютейджек. Айвангъа ве онынъ путуна ибадет эткен ве айван адынынъ тамгъасыны къабул эткен адамлар гедже-куньдюз раат олмайджакълар. Алланынъ азиз халкъы сабырлы олсун, Алланынъ эмирлерини беджермектен ве Исагъа инанмакътан вазгечмесин. Сонъ коктен манъа айткъан бир сесни эшиттим: — Буны язып ал: «Не къадар бахтлылар Рабби Исагъа садыкъ олып, шу аньден башлап ольгенлер!» — Эбет, — дей Рух, — олар озь ишлеринден раат оладжакъ, артларындан оларнынъ япкъан ишлери келеджек. Мен бакъсам, бир беяз булутны корьдим. Булутнынъ устюнде инсан огълуна ошагъан Бири отура эди. Онынъ башында алтын тадж ве къолунда кескин оракъ бар эди. Башкъа бир мелек Алланынъ Сарайындан чыкъып, булутнынъ устюнде Отургъангъа кучьлю сеснен бойле деди: — Оракъ вакъты кельди. Ернинъ берекети пишти. Орагъынъны чалыштырып ор. Булутнынъ устюнде Отургъан орагъыны ерге бакътырды, ве ернинъ берекети чалынды. Коктеки Сарайдан башкъа бир мелек чыкъты. Онынъ кескин пычагъы бар эди. Атешке буюрып олгъан даа башкъа бир мелек къурбан еринден чыкъып кельди. О, кескин пычакълы мелекке кучьлю сеснен къычырып, бойле деди: — Ерде юзюмлер пишти. Кескин пычагъынъны чалыштыр, ердеки юзюм салкъымларыны кесип ал. Мелек пычагъыны ерге бакътырды, ердеки юзюм салкъымларыны кести ве Алланынъ гъазабы сыкъып чалыштыргъан буюк чукъургъа атты. Юзюм салкъымлары шеэрнинъ тышында сыкъылды. Ондан акъып чыкъкъан къан бир озен олып, 320 километр узакълыгъына барды, атнынъ югенине къадар котерильди. Мен кокте даа бир буюк ве аджайип алямет корьдим: къолларында сонъки еди белясы олгъан еди мелек. Шу беляларнен Алланынъ гъазабы битеджек эди. Сонъ мен атешнен къарышкъан джам денъизине ошагъан шейни корьдим. Айванны, онынъ путуны ве адынынъ сайысыны енъгенлер Алланынъ арфаларыны алып, бу джам денъизининъ устюнде тура эдилер. Олар Алланынъ къулу Мусанынъ йырыны ве Къозунынъ йырыны айтып, бойле дей эдилер: — Рабби-Тааля, Къудретли Алла! Сенинъ ишлеринъ буюк ве аджайиптир. Халкъларнынъ Падишасы! Сенинъ япкъанларынъ догъру ве акътыр. Я Рабби! Сенден ким къоркъмаз, Адынъны ким шуретлемез? Ялынъыз Сен Мукъаддессинъ. Бутюн халкълар янынъа келип, Санъа ибадет этеджеклер, чюнки эр кеске адалетли арекетлеринъ ачылды. Ондан сонъ бакъсам, Шаатлыкъ Чадыры, коктеки Сарайнынъ ачылгъаныны корьдим. Еди беляны туткъан еди мелек темиз ве йылтыравукъ кетен урбасыны кийип, кокюсине алтын къушакълар такъып, Сарайдан чыкътылар. Дёрт айвандан бири еди мелекке эбедиен яшагъан Алланынъ гъазабына толу еди алтын пиаланы берди. Алланынъ Шуретинден ве Онынъ Къудретинден Сарай тютюнге толды. Еди мелекнинъ еди белясы битмегендже, ич кимсе Сарайгъа кирип оламады. Сонъ Алланынъ Сарайындан еди мелекке: — Барынъыз, Алланынъ гъазабына толу еди пиаланы ер юзюне тёкюнъиз, — деген кучьлю бир сесни эшиттим. Биринджи мелек барып, озь пиаласыны ерге тёкти. Озюнде айваннынъ тамгъасы олгъан ве онынъ путуна ибадет эткен адамларда дешетли, игренч иринли яралар пейда олды. Экинджи мелек озь пиаласыны денъизге тёкти. Денъиз олюнинъ къанына ошагъан бир тюсте олды, ве денъиз ичиндеки бутюн джанлылар ольди. Учюнджи мелек озь пиаласыны озенлерге ве сув чокъракъларына тёкти, ве олар къангъа айланды. Сувларгъа буюргъан мелекнинъ бойле дегенини эшиттим: — Я Рабби, Сен адалетлисинъ! Сен шимди барсынъ, эвельден олгъансынъ! Бойле джеза бергенинъде, Сен Мукъаддессинъ! Азизлернинъ ве пейгъамберлернинъ къаныны тёккенлери ичюн, Сен оларгъа къан ичирдинъ, оларгъа шай да керек! Къурбан еринден чыкъкъан бир сес бойле дегенини эшиттим: — Эбет, Рабби-Тааля, Къудретли Алла! Сен догъру ве адалетли суд эттинъ! Дёртюнджи мелек озь пиаласыны кунеш устюне тёкти, ве кунешке адамларны атешнен якъмакъ къудрети берильди. Къоркъунчлы сыджакъ адамларны якъып башлады, ве олар бу беляларны ёллагъан Алланынъ Адыны яманлап башлады. Тёвбе этмейип, олар Алланы шуретлемеди. Бешинджи мелек озь пиаласыны айваннынъ тахтына тёкти, ве айваннынъ падишалыгъы къаранлыкънен къапланды. Адамлар чекишип, тиллерини тишледилер. Азап ве яраларындан къыйналып, адамлар коктеки Алланы яманлай эдилер, лякин япкъанларына тёвбе этмей эдилер. Алтынджы мелек озь пиаласыны буюк Фират дерьясына тёкти. Куньдогъуштаки падишаларгъа ёл ачылсын деп, дерьянынъ суву къуруды. Ондан сонъ аждерханынъ агъзындан, айваннынъ агъзындан ве ялан пейгъамбернинъ агъзындан чыкъаяткъан, бакъагъа ошагъан учь арам рухны корьдим. Олар — аджайип ишлер япа бильген шейтан рухларыдыр. Олар бутюн дюнья падишаларыны топламакъ ичюн чыкътылар ве оларны Къудретли Алланынъ азиз кунюнде оладжакъ дженкке топладылар. — Мына, Мен, хырсыз киби, апансыздан келем! Не де бахтлыдыр уяныкъ олгъан адам! Эгер о, урбасыны сакълап турса, чыплакъ юрмейджек, айып ерлери корюнмейджек. Рухлар падишаларны еудий тилинде Армагедон деген ерге топладылар. Единджи мелек озь пиаласыны авагъа тёкти. Алланынъ Сарайындаки тахттан: — Эр шей ерине кельди! — деген кучьлю бир сес чыкъты. О вакъыт яшынлар яшнады, сеслер янъгъырады, кок гудюрдеди, ве бир кучьлю зельзеле олды. Бу къадар кучьлю зельзеле адамлар ер юзюнде яшагъандан берли олмагъан эди. Буюк шеэр учь къысымгъа болюнди. Миллетлернинъ шеэрлери ёкъ этильди. Алла буюк Вавилон шеэрини унутмагъан; О, онынъ башына Озь дешетли гъазабыны, шарапкъа толу къадесини киби, тёкти. Бутюн адалар ёкъ олды, ве дагълар тегизликке чевирильди. О вакъыт коктен адамларнынъ устюне ири бурчакъ, балабан ташлар киби, ягъды. Адамлар бурчакъ белясындан Алланы яманлап башладылар, чюнки бу беля пек къоркъунчлы эди. Еди пиаланен еди мелектен бири келип, манъа бойле деди: — Яныма кель. Санъа чокъ сувлар устюнде отургъан буюк ороспунынъ суд этиледжегини косьтеририм. Ер юзюнинъ падишалары онен ороспулыкъ япа эдилер, ер юзюнде яшагъанлар онынъ ороспулыкъ шарабындан сархош олдылар. Ондан сонъ мелек меним рухумны сахрагъа алып кетти. О ерде мен ачыкъ къырмызы бир айван устюнде отургъан къадынны корьдим. Айваннынъ еди башы, он бойнузы бар эди, озю исе куфюр адларнен толу эди. Къадын мор ве ачыкъ къырмызы урбагъа кийинген, алтын, къыйметли ташлар ве инджилернен донатылгъан эди. Онынъ къолунда игренч шейлернен ве ороспулыкъ арамлыкъларынен толу алтын къаде бар эди. Къадыннынъ манълайында сырлы ады язылгъан эди: «БУЮК ВАВИЛОН, ЕР ЮЗЮНИНЪ ОРОСПУЛАРЫНЫНЪ ВЕ АРАМЛЫКЪЛАРЫНЫНЪ АНАСЫДЫР». Къадын Алланынъ халкъы къанындан ве Исанынъ шаатлары къанындан сархош олгъаныны корьдим. Оны корьгенимде, пек шаштым. Мелек манъа бойле деди: — Не ичюн шаштынъ? Мен санъа къадыннынъ ве оны котерип юрген айваннынъ сырыны, еди башлы, он бойнузлы айваннынъ сырыны айтып берерим. Сен корьген айван бар эди, энди исе ёкъ. О, бираздан сонъ тюпсюзликтен чыкъаджакъ ве озь олюмине кетеджек. Ер юзюнде яшагъанлар, дюнья яратылгъандан берли яшайыш китабына язылмагъан бутюн адамлар айванны корип шашаджакълар, чюнки о бар эди, шимди ёкъ, амма кене келеджек. Буны анъламакъ ичюн, акъыл ве икмет керек. Еди баш — еди дагъдыр, оларнынъ устюнде къадын отура. Олар эм еди падишадыр: беши энди ёкъ этильди, бири бар, башкъасы даа кельмеди. О, кельгенде, чокъ вакъыт турмайджакъ. Эвельде олгъан, шимди ёкъ олгъан айван исе — еди падиша киби бири олып, секизинджидир; о, олюмине кете. Сен корьген он бойнуз — он падишадыр. Олар падишалыкъны даа къолгъа алмадылар. Олар айваннен берабер падиша олып, бир саатлыкъ акимликни аладжакълар. Бир фикирде олып, озь къудретини ве падишалыкъ япмагъа акъкъыны айвангъа береджеклер. Олар Къозунен дженк этеджеклер, амма Къозу оларны енъеджек, чюнки Къозу — раббилернинъ Раббиси ве падишаларнынъ Падишасыдыр. Онен берабер олгъанлар — чагъырылгъан ве сайлангъан ишанчлы адамлардыр. Мелек манъа даа бойле деди: — Устюнде ороспу отургъан, сен корьген сувлар — халкълар, топлашувлар, миллетлер ве тиллердир. Сен корьген айваннынъ ве он бойнузынынъ ороспуны кореджек козьлери олмайджакъ. Онда олгъан эр шейини тутып аладжакълар ве озюни чыр-чыплакъ этип союндыраджакълар. Этини ашайджакъ, къалгъан шейлерни атеште якъаджакълар. Алла оларнынъ юрегине Озь ниетини беджермек истегини къойгъан, шунынъ ичюн олар бир олып, Алланынъ ниетини беджереджек, падишалыкъ япмагъа озь акъкъыны айвангъа береджек ве Алланынъ сёзлерини ерине кетиреджеклер. Сен корьген къадын исе — ер юзюнинъ падишалары устюнден падишалыкъ япкъан буюк шеэрдир. Ондан сонъ башкъа бир мелекнинъ коктен тюшеяткъаныны корьдим. О, буюк акимлик саиби олып, онынъ шуретинден ер юзю ярыкъланды. О, кучьлю бир сеснен багъырып: — Ёкъ этильди! Буюк Вавилон ёкъ этильди! О, шейтанларнынъ эви, эр тюрлю арам рухнынъ сакълангъан ери, эр бир арам къушнынъ ювасы, эр тюрлю арам ве игренч айванларнынъ къобасы олды. О, бутюн халкъларгъа озь сынъырсыз ороспулыкъ шарабыны ичирди, ер юзюнинъ падишалары онен ороспулыкъ япты, ер юзюнинъ алыш-веришчилери онынъ буюк байлыгъындан зенгинлештилер, — деди. О вакъытта коктен башкъа бир сесни эшиттим. О, бойле деди: — Эй, халкъым, ондан чыкъып кетинъиз, онынъ гуналарына къошулманъыз, ёкъса онынъ башына тюшеджек белялар сизге тиеджек! Онынъ гуналары кокке барып етти, Алла онынъ акъсызлыгъыны унутмады. Вавилон сизге насыл япкъан олса, сиз де онъа ойле япынъыз! Япкъан ишлерине коре онъа эки кере зияде къайтарынъыз! О, озь къадесинде сизге шарап азырлады, сизлер исе онъа айны шу къадеде эки кере чокъ шарап азырланъыз! О не къадар юкселип, байлыкъта яшагъан олса, онъа о къадар чокъ азап ве гъам беринъиз! Ороспу ичинден: «Мен падишалыкъ этем, тул къадын дегилим, ич бир вакъыт гъам корьмем», — дей. Шунынъ ичюн онынъ башына келеджек белялар, олюм, гъам ве ачлыкъ, бир кунь ичинде келеджеклер. О, атеште якъыладжакъ, чюнки оны суд этеджек Рабби-Тааля къудретлидир. Вавилоннен ороспулыкъ япкъан, байлыкъта яшагъан ер юзюнинъ падишалары, оны якъкъан атешнинъ тютюнини корип, аджджы агълайджакълар. Онынъ азапларындан къоркъа-къоркъа, узакъта турып айтаджакълар: — Беля, беля буюк шеэрге! Эй, Вавилон, къудретли шеэр! Санъа джеза бир саат ичинде кельди! Ер юзюнинъ алыш-веришчилери онынъ алыны корип, агълап матем тутаджакълар, чюнки оларнынъ малларыны энди ич кимсе сатын алмай. Алтын, кумюш, къыйметли ташлар, инджи, индже кетен, йипек, мор ве ачыкъ къырмызы басмалар, эр тюрлю къокъулы агъачлар, фильтиштен ясалгъан чешит махсуллар, энъ паалы агъачтан, тунчтан, демирден ве мермерден япылгъан эр бир шейлер, тарчын, къокъулы отлар ве паалы ягълар, либан ве мюр ягълары, шарап, зейтюн ягъы, энъ яхшы ун ве богъдай, туварлар ве къойлар, атларнен арабаларны ве шунынънен, адамларнынъ беденини ве джаныны сатын алгъан башкъа ич кимсе олмайджакъ. — Сенинъ джанынъ истеген шейлер къолунъдан кетти. Бутюн паалы ве гузель корюнген малларынъ ёкъ олды. Адамлар оларны энди корьмейджек. Бу малларны сатып зенгинлешкен алыш-веришчилер, Вавилоннынъ азабындан къоркъып, узакъта тураджакълар ве аджджы агълап, гъамнен дейджеклер: — Беля, беля буюк шеэрге! Индже кетен, мор ве ачыкъ къырмызы урбалар кийген, алтын, къыйметли таш ве инджилернен яраштырылгъан! Бойле байлыгъынъ бир саат ичинде ёкъ олды. Эр бир капитан, гемиджи ве денъизджилер, денъизде алыш-вериш япкъанларнынъ эписи узакъта турып, шеэрдеки янгъындан чыкъкъан тютюнге бакъып: — Бу буюк шеэрге ошагъан шеэр бармы? — деп къычырдылар, башларына тоз сепип, къычырып, гъамнен агъладылар: — Беля, беля буюк шеэрге! Кимнинъ денъизде гемиси бар олгъан олса, оларнынъ эписи онынъ къыйметли малларындан бай олды. Шеэр бир саат ичинде ёкъ этильди! Эй, коклер, азизлер, эльчилер ве пейгъамберлер! Энди къуванынъыз, чюнки Алла шеэрни джезалады, акъкъынъызны алды. Сонъ кучьлю бир мелек дегирмен ташына ошагъан буюк ташны котерип, денъизге атты ве бойле деди: — Буюк шеэр Вавилон бойле кучьнен атыладжакъ! Энди о асла олмайджакъ. Арфа, къавал, боразан чалгъанлар ве йырджыларнынъ сеси энди сенде эшитильмез. Энди усталар ве чешит-тюрлю усталыкълар сенде олмаз, дегирмен давушы да эшитильмез. Энди лампат сенде янмаз, киевнен келиннинъ сеси де эшитильмез. Алыш-веришчилеринъ ер юзюнинъ буюклери эди, тылсымларынънен бутюн халкълар алдангъан эди. Вавилонда пейгъамберлернинъ ве азизлернинъ, ер юзюнде ольдюрильгенлернинъ эписининъ къаны тапылды. Ондан сонъ кокте буюк бир къалабалыкъкъа ошагъан кучьлю сеслерни эшиттим: — Эльхамдюлилля! Алла — Къуртарыджымыздыр! О, шуретли ве къудретлидир! О, догъру ве адалетли суд эте. Ер юзюни озь ороспулыгъынен бозгъан буюк ороспуны О, джезалады, Озь къулларынынъ къаны ичюн онъа акъкъыны берди. Экинджи кере бойле дедилер: — Эльхамдюлилля! Вавилонны якъкъан атеш эбедиен тютейджек. Шу вакъытта йигирми дёрт акъсакъал ве дёрт айван озьлерини ерге ташлап: — Амин! Эльхамдюлилля! — деп, тахтта отургъан Аллагъа ибадет эттилер. Сонъ тахттан бир сес чыкъты: — Эй, Алламызнынъ бутюн къуллары, Ондан къоркъкъан буюк ве кичиклер, Оны макътанъыз! Сонъ чокъ адамларгъа, шувулдагъан сувларгъа, кучьлю кок гудюрдилерине ошагъан сеслерни эшиттим. Олар бойле деди: — Эльхамдюлилля! Рабби-Тааля, Къудретли Алла падишалыкъ япа! Къуванайыкъ, севинейик, Алланы шуретлейик! Къозунынъ никях вакъты кельди, Онынъ келини озю азырланды. Киймек ичюн келинге темиз, йылтыравукъ индже кетен урба берильди. (Индже кетен — азизлернинъ инсафлы ишлеридир.) Сонъ мелек манъа: — Яз! — деди. — Не де бахтлылар Къозунынъ никях акъшамына чагъырылгъанлар! Даа манъа: — Булар Алланынъ акъикъий сёзлеридир, — деди. Мен, онъа ибадет этмек ичюн, аякъларына йыкъылдым. Лякин о манъа шойле деди: — Ёкъ, буны япма! Мен, сен киби, Алланынъ бир къулум. Иса акъкъында хаберге ишангъан дин къардашларынъ киби, мен де Аллагъа хызмет этем. Аллагъа ибадет эт. Иса акъкъында хабер — пейгъамберликлернинъ рухудыр. Ондан сонъ кок ачылып, мына, бир беяз ат тургъаныны корьдим. Атлынынъ Ады Ишанчлы ве Акъикъий эди. О, адалетли суд ве дженк эте. Онынъ козьлери алевленген атеш киби. Башында чокъ таджы бар. Устюнде Озюнден башкъа ич кимсе бильмеген бир ад язылгъан. О, къан лекелери олгъан урбаны кийген. Онынъ Ады — Алланынъ Сёзюдир. Онынъ артындан беяз атлар устюнде коклернинъ ордулары кете эдилер. Оларнынъ эписи беяз, ап-акъ индже кетен кийген эди. Онынъ агъзындан бир кескин къылыч чыкъып тура; онен О, халкъларны ура. Демир таягъынен О, оларгъа падишалыкъ япа, Къудретли Алланынъ атешли гъазабыны душманларынынъ башларына тюшюре. Юзюм сыкъкъан ерден чыкъкъан шарап киби, оларнынъ устюне гъазабы акъа. Онынъ урбасы ве баджагъында ойле бир ад язылгъан: «Падишаларнынъ Падишасы ве раббилернинъ Раббиси». Ондан сонъ кунеш устюнде тургъан бир мелекни корьдим. О, кучьлю сеснен кокте учкъан бутюн къушларгъа къычырып, бойле деди: — Алланынъ буюк акъшамлыкъ ашына келинъиз! Падишаларнынъ джесетлерини, бинъбашыларынынъ олюлерини, ве кучьлю аскерлернинъ джесетлерини, атларнынъ беденлерини ве атлыларнынъ этини, эписи азат ве къулларнынъ, буюк ве кичиклернинъ джесетлерини ашамагъа топланынъыз! Ондан сонъ мен айванны, ер юзюнинъ падишаларыны ве оларнынъ ордуларыны корьдим. Олар ат минген Атлы ве Онынъ ордуларына къаршы дженк этмек ичюн бир ерге топлангъан эдилер. Айван ве онынъ алдында аджайип ишлер япкъан ялан пейгъамбер эсирге тюшти. (Ялан пейгъамбер адамларны озь аляметлеринен алдаткъан эди, ве олар айваннынъ тамгъасыны къабул эткен ве онынъ путуна ибадет эткен эдилер.) Олар экиси кукюртнен янгъан атеш голюне тири олып ташландылар. Башкъалары исе ат минген Атлынынъ агъзындан чыкъкъан къылычнен ольдюрильдилер. Бутюн къушлар оларнынъ этини ашап тойды. Сонъ мен коктен тюшеяткъан мелекни корьдим. Онынъ къолунда тюпсюзликни ачкъан анахтар ве буюк бир зынджыр бар эди. Мелек аждерханы, яни Иблис ве Шейтан деген къадимий йыланны тутып, оны бинъ йылгъа багълады, тюпсюзлик ичине ташлады, тюпсюзликни къапатты ве онынъ къапусы устюне печат басты. Энди бинъ йыл ичинде Шейтан халкъларны бир даа алдатып оламайджакъ. Бинъ йыл кечкен сонъ исе о, къыскъа бир вакъыткъа азат этильмек керек. О вакъыт мен тахтларны ве тахтта отургъанларны корьдим. Оларгъа суд этмек акъкъы берильген эди. Иса акъкъында хаберни ве Алланынъ Сёзюни даркъаткъаны ичюн башлары кесильгенлернинъ джанларыны да корьдим. Олар айвангъа ве онынъ путуна ибадет этмеген, манълайларына ве къолларына онынъ тамгъасыны къабул этмегенлер. Олар тирилип, Месихнен бинъ йыл падишалыкъ эттилер. Къалгъан ольгенлер исе бинъ йыл кечмегендже тирильмеди. Бу — биринджи тирилювдир. Не къадар бахтлы ве азиздир биринджи тирилювде тириледжеклер! Экинджи олюм оларгъа тиймейджек. Олар Алланынъ ве Месихнинъ руханийлери олып, Онен бинъ йыл падишалыкъ этеджеклер. Бинъ йыл кечкен сонъ, Шейтан озь зинданындан азат этиледжек ве ернинъ дёрт тарафындаки халкъларны, Гог ве Магогны алдатмагъа ве оларны дженкке топламагъа кетеджек. Мен оларнынъ сайысы, денъиз къуму киби, чокъ олгъаныны корьдим. Олар бутюн ер юзюни къапладылар, азиз халкънынъ ордусыны ве Алланынъ севимли шеэрини сарып алдылар. О вакъытта коктен атеш ягъды ве оларны къырып ташлады. Оларны алдаткъан Шейтан атеш ве кукюрт голюне, айваннен ялан пейгъамбер олгъан ерге ташланды. О ерде олар гедже-куньдюз эбедиен чекишеджеклер. Сонъ буюк бир беяз тахтны ве Тахтта Отургъанны корьдим. Онынъ огюнден ер ве кок ёкъ олды ве бир даа пейда олмады. Мен Алланынъ тахты алдында тургъан буюк ве кичик олюлерни корьдим. Китаплар ачылды. Яшайыш китабы деген башкъа бир китап да ачылды. Олюлернинъ эр бири китапларда язылгъан ишлерине коре суд этильди. Денъиз озюндеки олюлерни йиберди, олюм ве олюлернинъ дюньясы озьлериндеки олюлерни бердилер, эр бир адам ишлерине коре укюм этильди. Олюм ве олюлернинъ дюньясы атеш голюне ташланды. Мына бу атеш голю — экинджи олюмдир. Адлары яшайыш китабында язылмагъанларнынъ эписи атеш голюне ташланды. Ондан сонъ мен янъы бир кок ве янъы бир ерни корьдим. Эвельки ер ве кок гъайып олды. Денъиз энди ёкъ эди. Мен мукъаддес шеэрни, янъы Ерусалимни корьдим. Киеви алдына безенип чыкъаяткъан келин киби, шеэр коктен, Алланынъ огюнден эне эди. Мен тахттан кельген кучьлю бир сесни эшиттим, о бойле деди: — Энди Алланынъ мекяны адамларнынъ арасында оладжакъ, Алла адамларнен берабер яшайджакъ. Олар Алланынъ халкъы оладжакъ, ве Алла Озю, оларнынъ Алласы, оларнынъ арасында булунаджакъ. Алла оларнынъ козюндеки эр бир козьяшны силеджек, ве энди олюм олмайджакъ. Гъам да, агълав да, агъры да олмаз. Эвельки шейлер кечип кетти. Тахтта Отургъан: — Мен эр шейни янъы этип яратам! — деди. Сонъ манъа: — Буны язып къой, бу сёзлер ишанчлы ве акъикъийдир! — деди. Сонъ манъа бакъып, деди: — Эр шей ерине кельди! Мен — Альфа ве Омега, эр шейнинъ Башы ве Сонъу. Сувсагъан адамгъа яшайыш чокърагъындан бедава сув берерим. Енъеджек адам эр шейни аладжакъ. Мен онынъ Алласы олурым, ве о, Меним огълум олур. Амма къоркъакъ, имансыз, игренч, адамларны ольдюрген, ороспу, джады, путперест ве бутюн яланджыларнынъ къысмети — атеш ве кукюрт янгъан гольдедир. Бу, экинджи олюмдир. Сонъ алдыма сонъки еди белягъа толдурылгъан еди пиаланы туткъан еди мелектен бири кельди ве меннен лаф этип: — Бакъ, санъа Къозугъа келин оладжакъ къадынны косьтереджем, — деди. Мелек меним рухумны юксек балабан бир дагъгъа алып чыкъты ве манъа мукъаддес Ерусалим шеэрини косьтерди. О, коктен, Алланынъ огюнден энеята эди. Шеэр Алланынъ шуретинен нур сача, онынъ йылтырагъаны къыйметли таш, буллюр яшмагъа ошай эди. Онынъ дивары къалын ве юксек эди, он эки араба къапусы олып, къапулар устюнде он эки мелек отура эди. Араба къапуларында адлар, Исраильнинъ он эки къабилесининъ адлары язылгъан эди. Куньдогъуштан учь араба къапу, шимальден учь араба къапу, дженюптен учь араба къапу ве куньбатыдан учь араба къапу бар эди. Шеэр диварларынынъ он эки темели олып, оларда Къозунынъ он эки эльчисининъ адлары язылгъан эди. Меннен лаф эткен мелекнинъ къолунда алтын бир ольчю таягъы бар эди, шеэрни, онынъ араба къапулары ве диварыны ольчемек керек эди. Шеэр дёрт коше шеклинде ерлешкен; онынъ узунлыгъы кенълигинен тенъ эди. Мелек шеэрни ольчюнен ольчеди, ве шеэр 2 400 километр чыкъты. Онынъ узунлыгъы, кенълиги ве юксеклиги бир-бирине тенъ эди. Мелек шеэрнинъ диварларыны да ольчеди, о, адамлар ольчюсинде де, мелеклер ольчюсинде де 72 метр чыкъты. Диварлары яшмадан, шеэр озю джам киби тыныкъ, темиз алтындан къурулгъан эди. Шеэр диварларынынъ темеллери тюрлю къыйметли ташларнен донатылгъан эди: биринджи темель — яшмадан, экинджиси — кок якъут, учюнджиси — халцедон, дёртюнджиси — зумруттан эди. Бешинджиси — агаттан, алтынджысы — къырмызы сердолик, единджиси — сары якъут, секизинджиси — берилл, докъузынджысы — топаз, онунджысы — ешиль хризопрас, он биринджиси — сюмбюль, он экинджиси — мор якъуттан япылгъан эди. Он эки араба къапу — он эки инджи эди. Эр бир къапу бир инджиден ясалгъан эди. Шеэрнинъ баш сокъагъы тыныкъ джамгъа ошагъан темиз алтындан эди. Бу шеэрде Алланынъ Сарайыны корьмедим. Рабби-Тааля, Къудретли Алла ве Къозу — шеэрнинъ сарайыдыр. Шеэрни ярыкълатмакъ ичюн не кунеш, не ай керек; оны Алланынъ Шурети ярыкълатаджакъ; шеэрге Къозу нур сачаджакъ. Халкълар шеэрнинъ ярыгъында юреджеклер. Ер юзюнинъ падишалары онъа озь байлыкъларыны кетиреджеклер. Шеэрнинъ араба къапулары эр вакъыт ачыкъ тураджакъ ве асла япылмайджакълар, чюнки о ерде гедже олмайджакъ. Анда халкъларнынъ бутюн шурети ве байлыгъы кетириледжек. Лякин ич бир арам шей, пис ишлер япкъан я да ялан айткъан ич бир адам онъа кирмейджек, тек Къозунынъ яшайыш китабында язылгъанлар анда киреджек. Мелек манъа буллюр киби тыныкъ яшайыш озенини косьтерди. О, Алланынъ ве Къозунынъ тахтындан чыкъа ве шеэрнинъ баш сокъагъындан акъаята эди. Озеннинъ о тарафында да, бу тарафында да бир яшайыш тереги бар эди. Эр айда, йылда он эки кере бу терек мейва бере, терекнинъ япракълары халкъларгъа шифа бермек ичюн эди. Ич бир арам, Алланынъ лянети устюнде олгъан шей анда къалмайджакъ, лякин шеэрде Алланынъ ве Къозунынъ тахты оладжакъ, ве Онынъ къуллары Онъа хызмет этеджеклер. Адамлар Онынъ бетини кореджек, ве Онынъ Ады оларнынъ манълайларында языладжакъ. О ерде гедже олмайджакъ, лампат ярыгъы да, кунеш ярыгъы да керек олмайджакъ. Оларгъа Рабби-Тааля ярыкъ береджек, ве олар эбедиен падишалыкъ япаджакълар. Мелек манъа шойле деди: — Бу сёзлер догъру ве акъикъийдир. Якъын арада оладжакъ шейни къулларына бильдирмек ичюн, азиз пейгъамберлерге Озь Рухуны берген Рабби-Тааля Озь мелегини ёллады. — Мына, Мен тезден келеджегим! Не де бахтлыдыр бу китапнынъ пейгъамберлик сёзлерини акъылда туткъан адам! Мен, Юхан, буны корьдим ве эшиттим. Буны корип эшиткенимде, шу шейлерни манъа косьтерген мелекнинъ аякъларына йыкъылып, ибадет этмеге истедим. Амма о манъа: — Ёкъ, буны япма! Мен, сен киби, пейгъамбер къардашларынъ ве бу китапнынъ сёзлерини акъылда туткъанлар киби, Алланынъ бир къулум. Аллагъа ибадет эт! — деди. Сонъ манъа даа бойле деди: — Бу китапнынъ пейгъамберлик сёзлерине печат къойма, оларны сакълама. Вакъыт аз къалды. Инсафсыз адам яманлыкъ япа берсин, арам адам арамлыкъ япа берсин. Инсафлы догъру иш япсын, азиз адам азиз олып къалсын. — Мына, Мен тезден келеджегим, береджек акъкъым ве джезам Озюмнен. Эр кимге ишлерине коре береджегим. Мен Альфа ве Омега, Биринджи ве Сонъки, эр шейнинъ эм Башы, эм Сонъудырым. Не къадар бахтлыдыр урбаларыны ювгъанлар! Оларнынъ шеэр араба къапуларындан кирмеге ве яшайыш тереги мейвасындан ашамагъа акъкъы бар! Тышарыда исе пис шейлерни япкъан адамлар, джадылар, ороспулар, адамларны ольдюргенлер, путперестлер, яланны севген ве ялан айткъанлар къаладжакълар. — Мен, Иса, иманлылар джемиетлериме бу хаберни айтмагъа сизге Озь мелегимни ёлладым. Мен — Давутнынъ тамырым ве несилим, ярыкъ танъ йылдызым. Рух ве келин: — Кель! — дейлер. Эшиткен адам да: — Кель! — десин. Сувсагъан адам кельсин, истеген адам яшайыш сувуны бедава алсын. Бу китапнынъ пейгъамберлик сёзлерини эшиткен эр бир адамгъа бойле бильдирем: ким оларгъа бир шей къошса, Алла онъа бу китапта язылгъан беляларны къошаджакъ. Ким бу китаптаки пейгъамберлик сёзлеринден бир шейни алып ташласа, Алла ондан бу китапта язылгъан яшайыш терегинден ашамагъа ве мукъаддес шеэрде яшамагъа акъкъыны алып ташлайджакъ. Бу шейлерни хабер эткен: — Эбет, Мен тезден келеджегим! — дей. Амин! Кель, Рабби Иса! Рабби Исанынъ эйилиги эпинъизнен олсун!