U rangani Mudzimu o sika ḽiṱaḓulu na ḽifhasi. Ḽifhasi ḽo vha ḽi si na tshivhumbeo, nahone hu si na tshithu khaḽo; ho vha hu na swiswi, ḽifhasi ḽó tibwa nga dzivha, hone Muya wa Mudzimu o alama kha maḓi. Mudzimu a ri, “Nga hu vhe na tshedza!” tshedza tsha mbo ḓi vha hone. Mudzimu a sedza a vhona tshedza tshi tshavhuḓi, a fhandekanya tshedza na swiswi. Tshedza Mudzimu a ri tshi pfi masiari, swiswi a ri ḽi pfi vhusiku. Ḽa kovhela, ḽa tsha, ḽa vha ḓuvha ḽa u ranga. Mudzimu a ri, “Nga hu vhe na lutombo vhukati ha maḓi, lu fhandekanye maḓi na maḓi.” Ndi hone Mudzimu a tshi ita lutombo, a fhandekanya maḓi a fhasi ha lutombo na a nṱha halwo, zwa mbo ralo. Lutombo Mudzimu a ri lu pfi ḽiṱaḓulu. Ḽa kovhela, ḽa tsha, ḽa vha ḓuvha ḽa vhuvhili. Mudzimu a ri, “Maḓi a re fhasi ha lutombo nga a kuvhangane fhethu huthihi, mavu a sale khagala!” Zwa mbo ralo. Mavu Mudzimu a ri a pfi shango, maḓi o kuvhanganaho Mudzimu a ri a pfi lwanzhe. Mudzimu a sedza a vhona zwi zwavhuḓi. Ndi hone Mudzimu a tshi ri, “Shango nga ḽi medze zwimela: zwimela zwi no aṋwa mbeu, na miri ya mitshelo i no aṋwa mitshelo i re na mbeu ngomu hayo, i tshi ya nga tshakha dzayo dzo fhambanaho!” Zwa mbo ralo – shango ḽa medza zwimela: zwimela zwi no aṋwa mbeu zwi tshi ya nga tshakha dzazwo, na miri i aṋwaho mitshelo i re na mbeu ngomu hayo, i tshi ya nga tshakha dzayo. Mudzimu a sedza a vhona zwi zwavhuḓi. Ḽa kovhela, ḽa tsha, ḽa vha ḓuvha ḽa vhuraru. Mudzimu a ri, “Nga hu vhe na zwiedza lutomboni lwa ḽiṱaḓulu, zwi fhandekanye masiari na vhusiku, zwi vhe zwiga zwi no sumbedza khalaṅwaha na maḓuvha na miṅwaha, zwi vhe zwiedza lutomboni lwa ḽiṱaḓulu, zwi vhonetshele ḽifhasi.” Zwa mbo ralo. Mudzimu o ita zwiedza zwivhili zwihulwane – tshihulwane tsha vha tsha u vhusa masiari, tshiṱuku tsha vha tsha u vhusa vhusiku; a ita na dziṋaledzi. Mudzimu a dzi vhea lutomboni lwa ḽiṱaḓulu uri dzi vhonetshele ḽifhasi, dzi vhuse masiari na vhusiku, dzi fhandekanye tshedza na swiswi. Mudzimu a sedza, a vhona zwi zwavhuḓi. Ḽa kovhela, ḽa tsha, ḽa vha ḓuvha ḽa vhuṋa. Mudzimu a ri, “Maḓini nga hu tshatshame zwisikwa zwi tshilaho, nṱha ha ḽifhasi hu fhufhe zwiṋoni, zwi buḓekanye lutombo lwa ḽiṱaḓulu.” Zwenezwo Mudzimu a sika mabuka mahulwane a lwanzheni na zwoṱhe zwi tshilaho zwi tshatshamaho maḓini zwi tshi ya nga tshakha dzazwo, na zwiṋoni zwoṱhe zwi tshi ya nga tshakha dzazwo. Mudzimu a sedza a vhona zwi zwavhuḓi. Mudzimu a zwi shudufhadza a ri, “Bebani ni ande ni ḓadze lwanzhe, zwiṋoni zwi ande shangoni!” Ḽa kovhela, ḽa tsha, ḽa vha ḓuvha ḽa vhuṱanu. Mudzimu a ri, “Ḽifhasi nga ḽi vhe na zwisikwa zwi tshilaho zwi tshi ya nga tshakha dzazwo – zwifuwo na zwisikwa zwi kokovhaho mavuni, na phukha dza ḓaka, zwoṱhe zwi tshi ya nga tshakha dzazwo.” Zwa mbo ralo. Mudzimu o vhumba phukha dza ḓaka dzi tshi ya nga tshakha dzadzo, na zwifuwo zwi tshi ya nga tshakha dzazwo, na zwisikwa zwoṱhe zwi kokovhaho mavuni zwi tshi ya nga tshakha dzazwo. Mudzimu a sedza a vhona zwi zwavhuḓi. Ndi hone Mudzimu a tshi ri, “Nga ri vhumbe muthu ri tshi ḓifanyisa, a fane na riṋe, a vhuse khovhe dza lwanzheni, na zwiṋoni, na zwifuwo, na ḽifhasi ḽoṱhe, na zwipuka zwoṱhe zwi kokovhaho mavuni.” Mudzimu a vhumba muthu a tshi ḓifanyisa; o mu vhumba a tshi fana na Mudzimu; o vha vhumba muṅwe e munna muṅwe e musadzi. Mudzimu a vha shudufhadza a ri, “Bebani ni ande; ḓadzani ḽifhasi ni ḽi kunde; vhusani dzikhovhe na zwiṋoni na zwipuka zwoṱhe zwi kokovhaho mavuni!” Zwenezwo Mudzimu a ri, “Ndi ni kumedza zwimela zwoṱhe zwi aṋwaho mbeu zwi re shangoni, na miri yoṱhe ya mitshelo i re na mbeu ngomu hayo; zwi ḓo vha zwone zwiḽiwa zwaṋu. Phukha dzoṱhe na zwiṋoni na swisikwa zwoṱhe zwi kokovhaho mavuni, zwoṱhe zwi femaho, ndi zwi kumedza maṱari na hatsi; zwi ḓo vha zwiḽiwa zwazwo.” Zwa mbo ralo. Mudzimu a sedza zwoṱhe zwe a zwi ita, a vhona zwi zwavhuḓi vhukuma. Ḽa kovhela, ḽa tsha, ḽa vha ḓuvha ḽa vhuṱanu na vhuthihi. Ha vha hu hone ḽiṱaḓulu na ḽifhasi zwo khunyelela, na zwoṱhe zwi re khazwo. Nga ḓuvha ḽa vhuṱanu na vhuvhili Mudzimu a vha o fhedza mushumo wawe wa u sika, a si tsha sika tshithu, a awela. Mudzimu a ri ḓuvha ḽa vhuṱanu na vhuvhili ḽi vhe na mashudu, ḽi vhe ḽikhethwa, nge a awela ngaḽo ó fhedza mushumo wawe woṱhe wa u sika. Hayo ndi one mafhungo a u sikwa ha ḽiṱaḓulu na ḽifhasi. Musi Muṋe washu Mudzimu a tshi ita ḽifhasi na ḽiṱaḓulu ho vha hu sa athu vha na tshiṱaka fhano fhasi, hu sa athu mela na tshimela; Muṋe washu Mudzimu o vha a sa athu nisela ḽifhasi mvula, nahone ho vha hu si na muthu a no lima mavu, fhasi ho tou phulea zwisima zwa maḓi, a ṋukadza mavu oṱhe. Muṋe washu Mudzimu a vhumba muthu nga mavu, ningoni dzawe a vhudzulela mufemo u ṋeaho vhutshilo, muthu a mbo ḓi thoma u tshila. Zwino Muṋe washu Mudzimu o vha o lima tsimu Edeni thungo ya vhubvaḓuvha; henefho a vhea muthu we a mu vhumba. Muṋe washu Mudzimu a medza miri ya tshakha dzoṱhe mavuni, miri ye ya vha i tshi takadza muthu a tshi i vhona, ine ya ḓifha. Vhukati ha tsimu a medza muri u ṋeaho vhutshilo, na muri u ṋeaho ṱhalukanyo ya zwivhuya na zwivhi. Edeni ho vha hu tshi ela mulambo u sheledzaho iyo tsimu, u bva henefho wa fhandekana wa bva milambo miṋa. Wa u thoma u pfi Phishoni; u ela u tshi mona na shango ḽoṱhe ḽa Havila, hune ha wanala musuku. (Musuku wa iḽo shango ndi wavhuḓi; henefho hu na zwiḓolo zwi sa sokou wanala, na matombo a mutengo muhulu.) Mulambo wa vhuvhili u pfi Gihoni; u ela u tshi mona na shango ḽoṱhe ḽa Kushu. Mulambo wa vhuraru u pfi Thigirisi; u ela u tshi tsa na shango ḽa Ashuru nga vhubvaḓuvha. Wa vhuṋa u pfi Yufuratha. Muṋe washu Mudzimu a dzhia muthu a mu vhea tsimuni ya Edeni uri a shume khayo, a i linde. Muṋe washu Mudzimu a laya muthu a ri, “U nga ḓi ḽa muri muṅwe na muṅwe afho tsimuni, hone muri u ṋeaho ṱhalukanyo ya zwivhuya na zwivhi u songo u ḽa; wa vhuya wa u ḽa, vhukuma u ḓo fa.” Muṋe washu Mudzimu a ri, “A si zwavhuḓi muthu a tshi dzula e eṱhe. Ndi ḓo mu vhumbela mufarisi o mu fanelaho.” Muṋe washu Mudzimu a dzhia mavu a vhumba phukha dza shango na zwiṋoni, a zwi ḓisa ha muthu u vhona uri a nga zwi vhidza hani; madzina e muthu a zwi vhidza ngao a mbo ḓi vha madzina azwo. Huno muthu o rina madzina a zwifuwo, na zwiṋoni, na phukha dzoṱhe dza shango, hone a si wane mufarisi o mu fanelaho. Ndi hone Muṋe washu Mudzimu a tshi eḓedza muthu khofhe khulu; musi a tshee o eḓela, a bvisa luvhabvu lwawe, afho fhethu a hu thivha nga ṋama. Ndi hone Muṋe washu Mudzimu a tshi vhumba musadzi nga luvhabvu lwe a lu bvisa kha muthu, a mu ḓisa khae. Muthu a tshi mu vhona a ri, “Zwino ndi hone ndo wana a no nga nṋe; ndi shaka ḽanga vhukuma; u ḓo pfi ‘musadzi’, nge a bviswa kha munna.” Ndi zwine munna a ḓo ṱutshela khotsi awe na mme awe, a vhofhekana na musadzi wawe, vha vha ṋama nthihi. Munna na musadzi, vhoṱhe vhuvhili havho, vho vha vhe fhedzi, vha sa shoni. Ṋowa yone yo vha yo thanya u fhira phukha dzoṱhe dza ḓaka dze Muṋe washu Mudzimu a dzi vhumba. Ya vhudzisa musadzi ya ri, “Nṋa vhukumakuma Mudzimu o amba a ri ni songo vhuya na ḽa na muri na muthihi u re tsimuni?” Musadzi a fhindula ṋowa a ri, “Miri i re tsimuni ri a i ḽa, hone Mudzimu o ri muri u re vhukati ha tsimu ri songo vhuya ra u ḽa, ri songo vhuya ra u kwama, ri sa ḓo fa.” Ṋowa ya vhudza musadzi ya ri, “A si zwone, ni nga si fe na kathihi! Ndi uri Mudzimu u a ḓivha uri arali na u ḽa ni ḓo bonyolowa na nga Mudzimu, na vho ḓivha zwivhuya na zwivhi.” Ndi hone musadzi a tshi vhona uri uyo muri u a ḽiwa, na uri muthu a tshi u lavhelesa u a takadza nahone u a ṱoḓea uri muthu a wane vhuṱali; a u fula, a ḽa, a ṋea-vho na munna wawe we a vha e nae henefho, na ene a ḽa. Ndi hone maṱo avho vhuvhili havho a tshi bonyolowa, vha thoma u vhona uri vha fhedzi; vha rungekanya maṱari a muhuyu, vha ḓiitela vhupila. Nga madekwana hu tshi vho rotholela, munna na musadzi wawe vha pfa mutsindo wa Muṋe washu Mudzimu a tshi khou tshimbila tsimuni, vha dzhena mirini ya tsimu vha dzumbama Muṋe washu Mudzimu. Hone Muṋe washu Mudzimu a vhidzelela muthu a ri, “U ngafhi?” Ene a fhindula a ri, “Ndo u pfa u tsimuni, nda ofha, ngauri ndo vha ndi fhedzi. Ndi zwe nda dzumbama.” Mudzimu a ri, “Ndi nnyi we a u vhudza uri u fhedzi? Izwi a wo ngo ḽa uḽa muri we nda ri u songo u ḽa?” Muthu a ri, “Musadzi hoyu we vha mpha uri ndi dzule nae, ndi ene we a fula mutshelo kha muri a nṋea, nṋe nda ḽa.” Ndi hone Muṋe washu Mudzimu a tshi vhudzisa musadzi a ri, “Wo ita zwithu-ḓe?” Musadzi a fhindula a ri, “Ndo fhurwa nga ṋowa, nda ḽa.” Mudzimu a vhudza ṋowa a ri, “Nge wa ita zwenezwo, wo teketelwa! Kha zwifuwo zwoṱhe na phukha dzoṱhe dza ḓaka ndi iwe fhedzi une wa ḓo kokovha nga thumbu, wa ḽa buse vhutshilo hau hoṱhe, nge wa ita hezwo! Ndi ḓo u luṱanya na musadzi, na vhana vhau na vhawe vha ḓo vhengana; ṅwana wawe u ḓo u pwasha ṱhoho, iwe wa mu luma tshirethe.” A tshi vhudza musadzi a ri, “Ndi ḓo andisa vhuṱungu hau u tshi beba vhana; u ḓo beba vhana u tshi tambula; tshau hu ḓo vha u ṱuvha munna wau; ene u ḓo u vhusa.” A tshi vhudza munna a ri, “Iwe nge wa thetshelesa musadzi wau, wa ḽa muri we nda ri u songo vhuya wa u ḽa, mavu o teketelwa nga mulandu wau; vhutshilo hau hoṱhe u ḓo ḽa zwi bvaho khao nga u shuma wa tambula. A ḓo u medzela mipfa na mitshutshungu; u ḓo ḽa zwimela zwa ḓaka. U ḓo ḽa tsha biko, u swika u tshi vhuelela mavuni e wa bviswa khao; u buse, u ḓo vha buse.” Adamu a ri musadzi wawe u pfi Efa, ngauri o vha mme a vhathu vhoṱhe. Muṋe washu Mudzimu a itela Adamu na musadzi wawe zwiambaro zwa mukumba a vha ambadza. Muṋe washu Mudzimu a ri, “Muthu zwino u vho nga riṋe, u vho ḓivha zwivhuya na zwivhi; a songo vhuya a tendelwa u swikisa tshanḓa tshawe na kha muri u ṋeaho vhutshilo, a u fula a ḽa, a vho ḓo tshila lini na lini.” Muṋe washu Mudzimu a mu thatha tsimuni ya Edeni uri a lime mavu e a bviswa khao. O ri u pandela muthu, afho phanḓa ha tsimu ya Edeni a vhea vhakherube, na banga ḽa khavhu ya mulilo ḽi no penyisa phanḓa na murahu, u linda nḓila i yaho murini u ṋeaho vhutshilo. Adamu o dzhenisa musadzi wawe Efa nḓuni, Efa a vhifha muvhilini a beba Kaini, a ri, “Muṋe washu o mpfarisa nda beba munna.” Ngavhuya a beba murathu wawe Abele. Abele o vha o fuwa dzinngu, Kaini a tshi lima masimu. Musi ho no fhela tshifhinga, Kaini a ḓisa mitshelo ye a lima, a i ita nduvho a ṋekedza Muṋe washu. Abele ene a nanga ngwana ya tanzhe, yo nonaho i no bva kha sambi ḽawe, a ṋekedza miraḓo yayo yavhuḓi. Muṋe washu a takalela Abele na nduvho yawe, hone a si takalele Kaini na nduvho yawe. Zwenezwo Kaini a sinyuwa nga maanḓa, a sinyalala. Muṋe washu a vhudzisa Kaini a ri, “Ndi mini wo sinyuwa? Ndi mini wo sinyalala? Khezwi u sa iti zwivhuya, wa ṱanganedzwa. Hone wa sa ita zwivhuya, vhutshinyi ho u lalela vothini ḽau; vhu ṱoḓa u u ḽa, hone iwe wo fanela u vhu kunda.” Huno muṅwe musi Kaini a vhudza murathu wawe a ri, “Nga ri bve ri ye ḓakani.” Musi vhe ḓakani a thoma u lwa na murathu wawe Abele a mu vhulaha. Ndi hone Muṋe washu a tshi vhudzisa Kaini a ri, “Murathu wau Abele u ngafhi?” Ene a fhindula a ri, “A thi ḓivhi! Kani ndi nṋe mulisa wa murathu wanga?” Muṋe washu a ri, “Wo ita zwithu-ḓe? A u pfi malofha a murathu wau a tshi khou nṱavhela mukosi e mavuni? Zwino wo teketelwa, wo thathwa mavuni ayo e a aṱama mulomo a nwa malofha a murathu wau we wa mu vhulaha. U ḓo ri u tshi lima mavu a si tsha u ṋea zwiḽiwa. U ḓo tendeleka na ḽifhasi u sa aweli.” Kaini a vhudza Muṋe washu a ri, “Ṱhamu yanga ndi nga si kone u i konḓelela. Ṋamusi u khou nthatha shangoni, ndi ḓo dzumbama tshifhaṱuwo tshau; ndi ḓo tendeleka na ḽifhasi ndi sa aweli; ane a vhuya a ṱangana na nṋe u ḓo mmbulaha.” Huno Muṋe washu a amba nae a ri, “A zwo ngo ralo; arali muthu a vhulaha Kaini, u ḓo lifhedzwa kaṱanu na kavhili.” Ndi hone Muṋe washu a tshi vhea Kaini luswayo, uri hu si vhe na a no ri u mu wana a mu vhulaha. Huno Kaini a ṱuwa maṱoni a Muṋe washu, a yo dzula shangoni ḽa Mutendeleko, vhubvaḓuvha ha Edeni. Kaini a dzhenisa musadzi wawe nḓuni, a vhifha muvhilini a beba Enokho. Zwenezwo Kaini o vha a tshi khou fhaṱa muḓi, a u rina dzina ḽa ṅwana wawe Enokho. Enokho a beba Iradi, khotsi a Mehuyaele, khotsi a Methushaele, khotsi a Lamekhe. Lamekhe a vhinga vhasadzi vhavhili, muṅwe a tshi pfi Ada, muṅwe a tshi pfi Tsila. Ada a beba Jabala; ene a vha khotsi a vhathu vha no fuwa zwifuwo vha tshi dzula dzidenndeni. Murathu wawe o vha a tshi pfi Jubala; ene o vha khotsi a vhathu vha no lidza mbila na zwiṱiringo. Tsila na ene a vha na ṅwana a no pfi Thubala Kaini; ene o vha a tshi fula zwithu zwa tshakha dzoṱhe nga tshirongana na ngweḓi. Khaladzi a Thubala Kaini o vha a tshi pfi Naama. Lamekhe a rendela vhasadzi vhawe tshirendo a ri, “Ada na Tsila, nthetsheleseni! Ipfani maipfi anga, inwi vhasadzi vha Lamekhe! Ndo vhulaha munna nge a mphula mbonzhe! Ndo vhulaha muṱhannga nge a nkhuvhadza! Kaini u lifhedzelwa kaṱanu na kavhili. Lamekhe ene u ḓo lifhedzelwa lwa mahumi maṱanu na mavhili na kaṱanu na kavhili!” Adamu a dovha a dzhenisa musadzi wawe nḓuni, a beba mutukana, a ri u pfi Sethe, nge a ri, “Mudzimu o nṋea muṅwe ṅwana vhudzuloni ha Abele, vhunga Kaini o mu vhulaha.” Sethe a vha na ṅwana wa mutukana, a ri u pfi Enosi. Misi yeneyo vhathu vha thoma u rabela Muṋe washu. Ngea mafhungo a lutsinga lwa Adamu. Zwiḽa Mudzimu a tshi sika muthu o mu fanyisa na Ene muṋe. O vha sika muṅwe e munna muṅwe e musadzi, a vha shudufhadza a ri vha pfi muthu. Musi Adamu o no vha na miṅwaha ya 130, a vha na ṅwana wa mutuka a no fana nae, wa tshivhumbeo tshi no tou nga tshawe vhukuma; a ri u pfi Sethe. Musi ho no bebiwa Sethe, Adamu a dovha a tshila miṅwaha ya 800, a vha na vhaṅwe vhana vha vhatuka na vha vhasidzana. Adamu o tshila miṅwaha ya 930, a konou fa. Sethe ó no vha na miṅwaha ya 105, a vha khotsi a Enosi, musi o no beba Enosi, a dovha a tshila miṅwaha ya 807, a vha na vhaṅwe vhana vha vhatuka na vha vhasidzana. Sethe o tshila miṅwaha ya 912 yo ṱangana, a konou fa. Enosi ó no vha na miṅwaha ya 90, a vha khotsi a Kenani, musi o no beba Kenani, a dovha a tshila miṅwaha ya 815, a vha na vhaṅwe vhana vha vhatuka na vha vhasidzana. Enosi o tshila miṅwaha ya 905 yo ṱangana, a konou fa. Kenani ó no vha na miṅwaha ya 70, a vha khotsi a Mahalalele, musi o no beba Mahalalele, a dovha a tshila miṅwaha ya 840, a vha na vhaṅwe vhana vha vhatuka na vha vhasidzana. Kenani o tshila miṅwaha ya 910 yo ṱangana, a konou fa. Mahalalele ó no vha na miṅwaha ya 65, a vha khotsi a Jarede, musi o no beba Jarede, a dovha a tshila miṅwaha ya 830, a vha na vhaṅwe vhana vha vhatuka na vha vhasidzana. Mahalalele o tshila miṅwaha ya 895 yo ṱangana, a konou fa. Jarede ó no vha na miṅwaha ya 162, a vha khotsi a Enokho, musi o no beba Enokho, a dovha a tshila miṅwaha ya 800, a vha na vhaṅwe vhana vha vhatuka na vha vhasidzana. Jarede o tshila miṅwaha ya 962 yo ṱangana, a konou fa. Enokho ó no vha na miṅwaha ya 65, a vha khotsi a Methushaele, musi o no beba Methushaele, a dovha a fhedza miṅwaha ya 300 a tshi ḓi konana na Mudzimu, a vha na vhaṅwe vhana vha vhatuka na vha vhasidzana. Enokho o tshila miṅwaha ya 365 yo ṱangana. Enokho o vha a tshi konana na Mudzimu, a vhuya a nyamalala nge Mudzimu a mu dzhia a mu ṱuwisa. Methushaele ó no vha na miṅwaha ya 187, a vha khotsi a Lamekhe, musi o no beba Lamekhe, a dovha a tshila miṅwaha ya 782, a vha na vhaṅwe vhana vha vhatuka na vha vhasidzana. O tshila miṅwaha ya 969 yo ṱangana a konou fa. Lamekhe ó no vha na miṅwaha ya 182, a vha na ṅwana wa mutuka, a ri u pfi Nua, nge a ri, “Onoyu u ḓo ri khuthadza kha mishumo yashu na kha u tambula hashu ri tshi lima mavu e Muṋe washu a teketela.” Musi Lamekhe o no beba Nua, a dovha a tshila miṅwaha ya 595, a beba vhaṅwe vhana vha vhatuka na vha vhasidzana. Lamekhe o tshila miṅwaha ya 777 yo ṱangana, a konou fa. Nua ó no vha na miṅwaha ya 500, a vha khotsi a Semu na Hamu na Jafethe. Musi vhathu vha tshi thoma u anda fhano fhasi, hu tshi bebwa na vhana vha vhasidzana, vha no pfi vharwa vha Mudzimu vha vhona avho vhananyana vha vhathu vho naka, vha dzea ane vha tou mu funa. Huno Muṋe washu a ri, “Muya wanga a u tsha ḓo dzula tshoṱhe muthuni; u a fa; maḓuvha awe a ḓo vha miṅwaha ya 120.” Misi iyo, na ngavhuya, ho vha hu na miswonḓa fhano fhasi, nge vha no pfi vharwa vha Mudzimu vha ya ha vhananyana vha vhathu vha beba vhana navho. Avho vhana ndi vhone vhahali vha kale, vhanna vha bvumo. Muṋe washu a vhona uri vhuvhi ha vhathu fhano fhasi ho no hulela, a vhona na uri mihumbulo yoṱhe i bvaho mbiluni dzavho yo dzula yo tshingamela vhuvhini fhedzi misi yoṱhe. Muṋe washu a ḓisola zwe a vhuya a vhumba muthu fhano fhasi, mbilu yawe ya vhavha. Zwenezwo Muṋe washu a ri, “Ndi ḓo fhedza vhathu vhe nda vha vhumba, ndi ḓo vha thutha fhano fhasi – vhathu na dziphukha, na zwivhumbwa zwi kokovhaho mavuni, na zwiṋoni, ngauri ndi a ḓisola ndi ri ndo zwi vhumbelani.” We Muṋe washu a vha a tshi mu takalela ndi Nua fhedzi. Mafhungo a Nua ngea: Nua o vha e muvhuya; kha vhathu vha misi yawe o vha e ene fhedzi a sa solisei. O vha a tshi konana na Mudzimu. Nua o vha e na vhana vhararu vha vhatuka, Semu na Hamu na Jafethe. Zwino Mudzimu a vhona shango ḽo tshinyala, vhathu vha tshi huvhadzana. Mudzimu a vhona shango ḽo tou tshinyala tshoṱhe, vhathu vhoṱhe fhano fhasi vhó tou ḓikumedza u tshinya. Ndi hone Mudzimu a tshi amba na Nua a ri, “Ndi ḓo fhedza vhathu vhoṱhe; shango ḽo no ḓala u levhelana; vhukuma ndi ḓo lozwa zwoṱhe – vhathu na ḽifhasi. Zwenezwo ḓifhaṱele tshikepe nga miri yo khwaṱhaho, u ite phera ngomu hatsho, u tshi fhome nga tshikonṱiri ngomu na nnḓa. U tshi fhaṱe nga u rali: u navha hatsho tshi vhe mithara dza 150, vhuphara tshi vhe mithara dza 25, u ya nṱha tshi vhe mithara dza 15. Itsho tshikepe u tshi fulele, u sie tshikhala tshi no ita hafu ya mithara vhukati ha ṱhanga na nga matungo. Kwea vothi nga matungo. U ite zwitizi zwiraru. Nṋe nga ndoṱhe ndi ḓo ḓisa muḓalo wa maḓi kha ḽifhasi a lozwa zwoṱhe zwi tshilaho zwi re fhasi ha lutombo; zwi ḓo lovha zwoṱhe, vhathu na dziphukha. Huno ndi ḓo vhofha mulanga na iwe; u ḓo dzhena tshikepeni – iwe na vhana vhau vha vhatuka, na musadzi wau na vhasadzi vha vhana vhau. Ngomu tshikepeni u longe zwivhili-zwivhili zwa zwivhumbwa zwoṱhe zwi tshilaho – tshiduna na tshisadzi; u ḓitshidze nazwo. Hu ḓo ḓa zwivhili-zwivhili zwa zwiṋoni zwa tshakha dzoṱhe, na zwa zwifuwo zwa tshakha dzoṱhe; zwi ḓo ḓa ha iwe uri zwi tshidzwe. U longe tshakha dzoṱhe dza zwiḽiwa zwine zwa ḓo ḽiwa; u zwi vhulunge, zwi vhe zwiḽiwa zwau na zwazwo.” Nua a ita zwoṱhe nga he Mudzimu a mu laya. Ndi hone Muṋe washu a tshi amba na Nua a ri, “Dzhena tshikepeni, iwe na muṱa wau woṱhe; ndo vhona e iwe fhedzi a re muvhuya kha vha murafho houno. Phukha dzoṱhe dzi ḽiwaho u longe zwiduna zwiṱanu na zwivhili na zwisadzi zwiṱanu na zwivhili zwa lushaka luṅwe na luṅwe, dzi sa ḽiwi u longe mbili, tshiduna na tshisadzi. U longe na zwiṋoni zwa lushaka luṅwe na luṅwe, zwiduna zwiṱanu na zwivhili na zwisadzi zwiṱanu na zwivhili, uri tshakha dzazwo dzo fhambanaho dzi si lovhe fhano shangoni. Hu ḓo ri ho no fhela maḓuvha maṱanu na mavhili u bva zwino, ḽifhasi nda ḽi nisela mvula ha vhuya ha fhela maḓuvha a 40 na vhusiku hao, nda lozwa zwoṱhe zwi tshilaho zwe nda zwi vhumba, zwa si tsha vha hone fhano fhasi.” Nua a ita zwoṱhe zwe Muṋe washu a mu laya. Ḽifhasi ḽi tshi ḓelwa nga muḓalo wa maḓi, Nua o vha o no vha na miṅwaha ya 600. Nua na vhana vhawe vha vhatuka na musadzi wawe na vhasadzi vha vhana vhawe vha dzhena tshikepeni uri vha tinye muḓalo wa maḓi. Ha ḓa zwivhili-zwivhili zwa phukha dzi ḽiwaho na dzi sa ḽiwi, na zwa zwiṋoni, na zwa zwivhumbwa zwoṱhe zwi kokovhaho mavuni, tshiduna na tshisadzi, zwa dzhena tshikepeni, nga he Mudzimu a laya Nua. Musi ho no fhela ayo maḓuvha maṱanu na mavhili, ḽifhasi ḽa ḓelwa nga muḓalo wa maḓi. Nua o ri o no vha na miṅwaha ya 600, nga ḓuvha ḽa 17 ḽa ṅwedzi wa vhuvhili – ḓuvha ḽeneḽo ha phulea zwisima zwoṱhe zwa mativha mahulu, mabuli oṱhe a muḓalo wa maḓi a ngei ṱaḓulu a vulea, mvula ya nela ḽifhasi ya fhedza maḓuvha a 40 na vhusiku hao. Nga ḓuvha ḽeneḽo Nua na vhana vhawe vha vhatuka, Semu na Hamu na Jafethe, vha dzhena tshikepeni khathihi na musadzi wawe na vhasadzi vha vhana vhawe vhararu, vha dzhena na phukha dzoṱhe dza ḓaka dzi tshi ya nga tshakha dzadzo, na zwifuwo zwoṱhe zwi tshi ya nga tshakha dzazwo, na zwivhumbwa zwoṱhe zwi kokovhaho mavuni zwi tshi ya nga tshakha dzazwo, na zwiṋoni zwoṱhe zwi tshi ya nga tshakha dzazwo, na zwoṱhe zwi re na phapha. Ho ḓa zwivhili-zwivhili zwa zwivhumbwa zwi femaho, zwa ḓa ha Nua zwa dzhena tshikepeni. Phukha dzo dzhenaho dzo vha dzi tshiduna na tshisadzi tsha zwoṱhe zwi tshilaho, nga he Mudzimu a laya Nua. Ndi hone Muṋe washu a tshi mu hoṋela ngomu. Ha fhela maḓuvha a 40 ḽifhasi ḽi tshi khou ḓi hulelwa nga muḓalo wa maḓi. Musi maḓi a tshi ḓi anda, a takula tshikepe tsha papamala tsha si tsha kwama fhasi. Maḓi a takuwa a anda zwihulu a ḓadza ḽifhasi, tshikepe tsha papamala nṱha ha maḓi. A takuwa zwihulu a ḓadza ḽifhasi, thavha dzoṱhe dza miṱumba dzi re fhasi ha lutombo dza tibedzwa, maḓi a takuwa a tibedza dzithavha, a fhira miṱumba ya dzithavha nga mithara ṱhanu na mbili, zwoṱhe zwi tshilaho kha ḽifhasi zwa lovha – zwiṋoni na zwifuwo na phukha dza ḓaka na mutshatshame woṱhe wa zwivhumbwa fhano fhasi, na vhathu vhoṱhe; zwoṱhe zwi femaho zwa shangoni ḽo omaho zwa fa. Muṋe washu o lozwa zwoṱhe zwi tshilaho, zwa si tsha vha hone fhano fhasi – vhathu na dziphukha na zwivhumbwa zwi kokovhaho mavuni na zwiṋoni, zwa tou swielwa fhano fhasi, ha sala Nua fhedzi na vhe vha vha vhe nae tshikepeni. Maḓi a ḓadza ḽifhasi ha vhuya ha fhela maḓuvha a 150. Huno Mudzimu a elelwa Nua na phukha dzoṱhe dza ḓaka na zwifuwo zwe zwa vha zwi nae tshikepeni, a ḓisa muya wa vhudzula ḽifhasi, maḓi a thoma u tsa, zwisima zwa mativha na mabuli a muḓalo wa maḓi a re lutomboni zwa hoṋiwa, mvula ya pfula. Maḓi o tibaho ḽifhasi a fhungudzea nga zwiṱuku. Musi hu tshi fhela maḓuvha a 150, maḓi a vha o no fhungudzea, nga ḓuvha ḽa 17 ḽa ṅwedzi wa vhuṱanu na vhuvhili, tshikepe tsha dzula kha thavha ya Ararathi. Maḓi a ḓi fhungudzea a tshi ya u swika nga ṅwedzi wa fumi, huno nga ḓuvha ḽa u ranga ḽa ṅwedzi wa fumi miṱumba ya dzithavha ya thoma u vhonala. Musi ho no fhela maḓuvha a 40, Nua a vula fasiṱere ḽa tshikepe ḽe a vha o kwea, a ruma funguvhu, ḽa ḓi fhufha ḽi tshi ya phanḓa na murahu maḓi o tibaho ḽifhasi a vhuya a xa. A konou ruma ḽiivha u yo sedza arali maḓi o no tsa, mavu a tshi vho vhonala. Hone ḽiivha ḽa si wane fhethu hune ḽa nga kavha hone, ngauri shango ḽo vha ḽi tshee ḽo ḓala maḓi; ḽa humela ha Nua tshikepeni. A bvisa tshanḓa tshawe, a dzhia ḽiḽa ḽiivha a ḽi humisela hune a vha hone ngomu tshikepeni. A lindela maṅwe maḓuvha maṱanu na mavhili, a dovha a ruma ḽiivha. Huno musi ḽiivha ḽi tshi humela khae nga madekwana, ḽa ḓa ḽo khuba ṱari ḽiṋu ḽa muolivi. Ndi hone Nua a tshi vho ḓivha uri maḓi a re shangoni o tsa. A lindela ha fhela maṅwe maḓuvha maṱanu na mavhili, a dovha hafhu a ruma ḽiivha, ḽone ḽa si tsha vhuya. Huno nga ḓuvha ḽa u ranga ḽa ṅwedzi wa u ranga, Nua ó no vha na miṅwaha ya 601, maḓi a vha o no xa shangoni. Ndi hone Nua a tshi rula ṱhanga ya tshikepe, a vhona uri mavu a nṱha o oma. Nga ḓuvha ḽa 27 ḽa ṅwedzi wa vhuvhili ḽifhasi ḽa vha ḽo no oma tshoṱhe. Ndi hone Mudzimu a tshi amba na Nua a ri, “Ibva tshikepeni, iwe na musadzi wau na vhana vhau na vhasadzi vhavho. Vulela tshakha dzoṱhe dza zwivhumbwa dzi re na iwe – zwiṋoni na zwifuwo na zwivhumbwa zwoṱhe zwine zwa kokovha mavuni, uri zwi ḓadze ḽifhasi, zwi bebe, zwi ande khaḽo.” Huno Nua a bvela nnḓa, khathihi na vhana vhawe vha vhatuka, na musadzi wawe, na vhasadzi vha vhana vhawe. Phukha dzoṱhe na zwivhumbwa zwoṱhe zwi kokovhaho mavuni, na zwiṋoni zwoṱhe – zwoṱhe zwi tshilaho shangoni, zwa bva tshikepeni zwi tshi tevhekana nga dzitshakha. Huno Nua a fhaṱela Muṋe washu aḽiṱari, a dzhia zwiṅwe zwa zwifuwo zwoṱhe zwi ḽiwaho na zwiṋoni zwi ḽiwaho, a ṋekedza Muṋe washu zwiṱhavhelo khayo. Muṋe washu a pfa zwi tshi nukhelela, a amba nga mbilu a ri, “A thi tsha ḓo dovha nda teketela mavu nga mulandu wa muthu, hufha nzulele yawe yo tshingamela vhuvhini u bva hanani hawe. A thi tsha ḓo dovha nda lozwa zwivhumbwa zwoṱhe zwi tshilaho sa zwe nda ita. “Musi shango ḽi tshee hone, zwifhinga zwa u zwala na u kaṋa, u rothola na u fhisa, tshilimo na vhuriha, vhusiku na masiari, zwi ḓo ḓi vha hone.” Huno Mudzimu a shudufhadza Nua na vhana vhawe, a amba navho a ri, “Bebani ni ande ni ḓadze ḽifhasi. Phukha dzoṱhe dza shango dzi ḓo ni ofha, na zwiṋoni, na zwivhumbwa zwoṱhe zwi kokovhaho mavuni, na khovhe dzoṱhe dza lwanzheni – zwoṱhe hezwo zwo kumedzwa zwanḓani zwaṋu. Zwoṱhe zwi tshilaho zwi tshatshamaho fhano fhasi zwi ḓo vha zwiḽiwa zwaṋu. Vhunga ndo ni ṋea zwimela, zwino ndi ni ṋea zwithu zwoṱhe uri ni zwi ḽe, hone ṋama ine ya kha ḓi vha na malofha ngomu hayo ni i ile; malofha ndi vhutshilo. Ane a fhaladza malofha aṋu ndi ḓo mu lifhedza, ngauri malofha aṋu ndi hone vhutshilo haṋu; phukha ya vhulaha muthu, i ḓo vhulawa; muthu a vhulaha muṅwe u ḓo vhulawa. “Wa shulula malofha a muthu, na iwe u ḓo vhulawa nga muthu; Mudzimu o vhumba muthu a tshi ḓifanyisa. Inwi bebani ni ande, ḓadzani ḽifhasi ni tshatshame khaḽo.” Mudzimu o amba na Nua na vhana vhawe a ri, “Zwino ndi vhofha mulanga na inwi na vhaḓuhulu vhaṋu vhane vha kha ḓi ḓo bebwa, na zwivhumbwa zwoṱhe zwe zwa vha zwi na inwi – zwiṋoni na zwifuwo na phukha dzoṱhe dza ḓaka – zwoṱhe zwe na bva nazwo tshikepeni, zwoṱhe zwi tshilaho fhano fhasi. Ndi vhofha mulanga wanga na inwi, ndi ri: Zwoṱhe zwi tshilaho a zwi tsha ḓo dovha zwa lozwiwa nga muḓalo wa maḓi; a hu tsha ḓo dovha ha vha na muḓalo wa maḓi une wa ḓo lozwa ḽifhasi.” Mudzimu a ri, “Ngetshi tshiga tsha mulanga une nda ḓo u vhofha na inwi, inwi na zwivhumbwa zwoṱhe zwi tshilaho zwine zwa vha na inwi, mulanga wa mirafho yoṱhe ine ya kha ḓi ḓa: Ndo vhea musingavhadzimu wanga makoleni, u ḓo vha tshone tshiga tsha mulanga une nda u vhofha na ḽifhasi. Arali nda ḓisa makole a tiba ḽifhasi, ha vhonala musingavhadzimu makoleni, ndi ḓo elelwa mulanga wanga we nda vhofha na inwi na zwivhumbwa zwoṱhe zwi tshilaho zwa tshakha dzoṱhe. Maḓi ha tsha ḓo dovha a ḓala a lozwa zwoṱhe zwi tshilaho. Ha vhuya ha vhonala musingavhadzimu makoleni, ndi ḓo u vhona nda elelwa mulanga wanga wa lini na lini we nda vhofha na zwivhumbwa zwoṱhe zwi tshilaho zwa tshakha-tshakha fhano fhasi.” Mudzimu a amba na Nua a ri, “Hetsho ndi tshone tshiga tsha mulanga we nda u vhofha na zwoṱhe zwi tshilaho fhano fhasi.” Vhana vha Nua vhe vha bva tshikepeni ndi Semu na Hamu na Jafethe (Hamu ndi khotsi a Kanana). Havho ndi vhone vhana vha Nua vhararu vha vhatuka; ndi vhone vho bebaho vhathu vhe vha sala vha tshi balangana na shango. Nua o vha e mulimi; a mbo ḓi thoma u lima tsimu ya minḓirivhe. A ri u nwa waini yayo a kambiwa, a lala denndeni a songo fuka tshithu. Huno Hamu khotsi a Kanana a vhona khotsi awe vhe fhedzi, a yo vhudza vhakomana vhawe vhe vha vha vhe nnḓa. Semu na Jafethe vha dzhia nguvho, vha i kapea mahaḓani avho ya tou buḓa, vha dzhena nga tsha murahu, vha fukedza khotsi avho, vha lavhelesa thungo uri vha si vhone khotsi avho vhe fhedzi. Nua a kambuluwa a karuwa, a pfa zwe ṅwana wawe muṱuku a mu ita, a ri, “Kanana nga a teketelwe! U ḓo vha phuli i nyadzeaho ya vhana vha mme awe.” A ri, “Nga hu rendwe Muṋe washu Mudzimu wa Semu; ngavhe Kanana a tshi vha phuli ya Semu! Ngavhe Mudzimu a tshi engedzedza shango ḽa Jafethe; ngavhe Jafethe a tshi dzula denndeni dza Semu, Kanana a vha phuli yawe!” Huno musi muḓalo wa maḓi wo no fhira, Nua a dovha a tshila miṅwaha ya 350. Nua a tshila miṅwaha ya 950 yo ṱangana, a konou fa. Vhaḓuhulu vha Semu na Hamu na Jafethe, vhana vha Nua, ngevha. Vho vha beba ho no fhira muḓalo wa maḓi. Vhana vha Jafethe vha vhatuka ndi Gomere na Magogo na Madai na Javani na Thubala na Meshekhe na Thirasi. Vhana vha Gomere vha vhatuka ndi Ashikenasi na Rifathi na Thogarama. Vhana vha Javani ndi Elisha na Tharashishi na Vhakipirosi na Vhadodani. Vhenevho ndi vhomakhulukuku wa vhathu vhe vha vha vha tshi dzula khunzikhunzini ya lwanzhe, vha balangana na mashango avho zwi tshi ya nga nyambo na mitupo na tshakha dzavho. Vhana vha Hamu ndi Kushu na Mitsiraimi na Phuthi na Kanana. Vhana vha Kushu ndi Seba na Havila na Sabutha na Raama na Sabuthekha. Vhana vha Raama ndi Sheba na Dedani. Kushu ndi khotsi a Nimirodo; ene o ḓo vha muhali muhulu wa u ranga fhano shangoni. Na Muṋe washu o vhona e muzwimi wa nungo. Ndi zwine ha pfi, “Mukene u nga Nimirodo, ane Muṋe washu a vhona e muzwimi wa nungo.” O ranga u vhusa Babele na Erekhe na Akhadi na Khalane e shangoni ḽa Shinari. U bva shangoni ḽeneḽo a ya Ashuru, a fhaṱa miḓi ya Ninive na Rehobotho Iri na Khala na Reseni, une wa vha vhukati ha Ninive na Khala, wone muḓi muhulu. Mitsiraimi ndi khotsi a vhathu vha Ludi na Anamu na Lehabu na Nafuthu na Phathirosi na Khasilu (ene khotsi a Vhafilista) na Khafuthoro. Tanzhe ḽa Kanana ndi Sidoni, ha tevhela Hethe na Vhajebusi na Vhaamori na Vhagirigashi na Vhahivi na Vhaariki na Vhasini na Vhaaravadi na Vhatsemari na Vhahamathi. Ngavhuya vha mitupo ya Kanana vha balangana, mikano ya Kanana ya bva Sidoni ya swika Gerara ya guma Gaza, ya vhuya ya guma Sodoma na Gomora na Adima na Tseboimi, u vhuya u swika Lasha. Ndi vhone vhana vha Hamu zwi tshi ya nga mitupo yavho na nyambo, zwi tshi ya nga mashango avho na dzitshakha. Semu mukomana wa Jafethe na ene a beba vhana. Ndi ene makhulukuku wa vhana vhoṱhe vha Ebere, vhone Vhaheberu. Vhana vha Semu ndi Elamu na Ashuru na Ariphakhadi na Ludi na Aramu. Vhana vha Aramu ndi Utsi na Hulu na Gethere na Mashi. Ariphakhadi ndi khotsi a Shela khotsi a Ebere. Ebere o vha na vhana vhavhili: muṅwe o vha a tshi pfi Phelege, ngauri misi yawe vhathu vha ḽifhasi vho vha vho fhandekana; murathu wawe o vha a tshi pfi Jokotani. Jokotani ndi khotsi a Alimodadi na Shelefe na Hatsaramavethe na Jera na Hadoramu na Uzali na Dikila na Obala na Abimaele na Sheba na Ofiri na Havila na Jobaba. Vhoṱhe havho ndi vhana vha Jokotani. Shango ḽe vha vha vha tshi dzula khaḽo ndi u bva Mesha u swika Sefara, shangoni ḽa vhubvaḓuvha ḽa zwivhanga. Havho ndi vhone vhana vha Semu zwi tshi ya nga mitupo yavho na dzinyambo, zwi tshi ya nga mashango avho na dzitshakha. Ndi yone mitupo ya vhana vha Nua vha vhatuka zwi tshi ya nga lutsinga lwa vhubvo havho kha tshakha dzavho. Tshakha dzo balanganaho na ḽifhasi ho no fhira muḓalo wa maḓi dzi bva kha vhenevho. Huno shango ḽoṱhe ḽo vha ḽi na luambo luthihi na maambele a no fana. Huno musi vhathu vha tshi ṱutshela vhubvaḓuvha vha wana mudavhi shangoni ḽa Shiniari, vha dzula hone. Vha vhudzana vha ri, “Iḓani ri forome zwidina ri zwi fhise zwavhuḓi!” Vha fhaṱa nga zwidina vha litsha matombo, vha shuma nga tshikonṱiri vha litsha matope. Vha ri, “Iḓani, nga ri ḓifhaṱele muḓi u re na mutsheṱo u no guma nga makole, ri vhe na bvumo, ri si tsha ḓo balangana na ḽifhasi ḽoṱhe!” Huno Muṋe washu a tsela fhasi u ḓa u ṱola uyo muḓi na mutsheṱo we vhathu vha vha vha tshi khou u fhaṱa. Muṋe washu a ri, “Khezwi, vhoṱhe ndi lushaka luthihi, vha amba luambo luthihi; ndi hone vha tshi tou thoma mishumo yavho! A hu tshee na tshine vha ḓo ri u dzudzanya uri vha tshi ite, tsha vha kunda. Iḓani ri tsele fhasi ri yo piringanya luambo lwavho, uri vha tshi amba vha si tsha pfana!” Ndi hone Muṋe washu a tshi vha balanganya na ḽifhasi vha tshi bva henefho, uyo muḓi vha si tsha u fhaṱa. Ndi zwe wa pfi Babele, nge Muṋe washu a piringanya luambo lwa ḽifhasi ḽoṱhe henefho. U bva henefho Muṋe washu a vha balanganya na ḽifhasi ḽoṱhe. Vhaḓuhulu vha Semu ngevha: Musi ho no fhela miṅwaha mivhili tshee muḓalo wa maḓi wa fhira, Semu ó no ḓi vha na miṅwaha ya ḓana, a konou vha khotsi a Ariphakhadi. Musi o no vha khotsi a Ariphakhadi, a dovha a tshila miṅwaha ya 500, a beba vhaṅwe vhana vha vhatuka na vha vhasidzana. Musi Ariphakhadi o no vha na miṅwaha ya 35 a vha khotsi a Shela. Musi o no beba Shela, a dovha a tshila miṅwaha ya 403, a beba vhaṅwe vhana vha vhatuka na vha vhasidzana. Musi Shela o no vha na miṅwaha ya 30 a vha khotsi a Ebere. Musi o no beba Ebere, a dovha a tshila miṅwaha ya 403, a beba vhaṅwe vhana vha vhatuka na vha vhasidzana. Musi Ebere o no vha na miṅwaha ya 34, a vha khotsi a Phelege. Musi o no beba Phelege, a dovha a tshila miṅwaha ya 430, a vha na vhaṅwe vhana vha vhatuka na vha vhasidzana. Musi Phelege o no vha na miṅwaha ya 30, a vha khotsi a Reu. Musi o no beba Reu, a dovha a tshila miṅwaha ya 209, a vha na vhaṅwe vhana vha vhatuka na vha vhasidzana. Musi Reu o no vha na miṅwaha ya 32, a vha khotsi a Serugu. Musi o no beba Serugu, a dovha a tshila miṅwaha ya 207, a beba vhaṅwe vhana vha vhatuka na vha vhasidzana. Musi Serugu o no vha na miṅwaha ya 30, a vha khotsi a Nahoro. Musi o no beba Nahoro, a dovha a tshila miṅwaha ya 200, a vha na vhaṅwe vhana vha vhatuka na vha vhasidzana. Musi Nahoro o no vha na miṅwaha ya 29, a vha khotsi a Thera. Musi o no beba Thera, a dovha a tshila miṅwaha ya 119, a vha na vhaṅwe vhana vha vhatukana vha vhasidzana. Musi Thera o no vha na miṅwaha ya 70, a vha khotsi a Abramu na Nahoro na Harani. Vhaḓuhulu vha Thera ngevha: Thera o vha khotsi a Abramu na Nahoro na Harani, Harani a vha khotsi a Loto. Harani o fela Uru wa Vhakhaladia, shangoni ḽe a bebwa khaḽo. Izwo ndi musi khotsi awe Thera a tshi kha ḓi tshila. Abramu na Nahoro vhuvhili havho vha dzea vhasadzi. Musadzi wa Abramu o vha a tshi pfi Sarai, wa Nahoro a tshi pfi Milikha; o vha e ṅwananyana wa Harani khotsi a Milikha na Isikha. Huno Sarai o vha e muumba, a si na ṅwana. Thera a dzhia ṅwana wawe Abramu na muḓuhulu wawe Loto ṅwana wa Harani, na Sarai mazwale wawe musadzi wa Abramu, vha pfuluwa Uru wa Vhakhaladia vha livha Kanana. Huno musi vha tshi swika Harani vha mbo ḓi dzula hone. Thera o tshila miṅwaha ya 205, a fela Harani. Muṋe washu o amba na Abramu a ri, “Pfuluwa shangoni ḽa hau, u ṱutshele vhathu vha hau na muṱa wa khotsi au, u pfulutshele shangoni ḽine nda ḓo u sumbedza. Ndi ḓo u ita lushaka luhulu, nda u shudufhadza; ndi ḓo hudza dzina ḽau; u ḓo ḓisela vhathu mashudu! Ndi ḓo shudufhadza vhane vha u shudufhadza; ane a vhuya a u sema, ndi ḓo mu teketela; tshakha dzoṱhe dza ḽifhasi dzi ḓo wana mashudu nga iwe.” Ndi hone Abramu a tshi pfuluwa nga he Muṋe washu a mu vhudza; Loto a ṱuwa nae. Abramu a tshi pfuluwa Harani o vha e na miṅwaha ya 75. O ṱuwa na musadzi wawe Sarai na Loto ṅwana wa murathu wawe na thundu yoṱhe ye vha vha vhe nayo, na phuli dze vha dzi wana Harani, vha takuwa vha livha shangoni ḽa Kanana, vha vhuya vha swika. Abramu a buḓekanya shango a vhuya a swika fhethu ha muri muhulu wa More muḓini wa Shikheme. O wana Vhakanana vha tshi kha ḓi dzula shangoni iḽo, hone Muṋe washu a ḓa ha Abramu a ri, “Shango heḽi ndi ḓo ḽi ṋea vhana vhau.” Henefho a fhaṱela Mune washu we a ḓa khae aḽiṱari. U bva henefho a tshimbila o livha zwivhangani zwi re vhubvaḓuvha ha Bethele, a akha dennde yawe, Bethele o hu sumbela vhukovhela, Ai o hu sumbela vhubvaḓuvha. Henefho a fhaṱela Muṋe washu aḽiṱari, a mu rabela. Ndi hone Abramu a tshi takuwa a tshimbila o livha tshipembe. Huno ha wa nḓala shangoni iḽo, Abramu a tsela Egipita a yo dzula hone tshifhinganyana, nge nḓala ya vha i khulu. Musi a tshi ṱoḓou dzhena Egipita, a vhudza musadzi wawe Sarai a ri, “Ndi a ḓivha uri no naka; musi Vhaegipita vha tshi ni vhona vha ḓo ri, ‘Hoyu ndi musadzi wawe,’ vha mmbulaha, inwi vha ni litsha na tshila. Inwi ni vha vhudze uri ni khaladzi anga, ndi hone vha tshi ḓo mpfara zwavhuḓi vha tshi itela inwi, vha nnditsha nda tshila vha tshi itela inwi.” Musi Abramu a tshi swika Egipita, Vhaegipita vha vhona uri Sarai ndi musadzi wa lunako vhukuma. Musi magota a Farao vha tshi vhona Sarai, vha mu khoḓa vha tshi vhudza Farao, Sarai a dzhiwa a iswa pfamoni ya Farao. Farao a tonda Abramu a tshi itela Sarai, a mu fha nngu na kholomo na donngi dza mboho na dza tsadzi, na phuli dza vhanna na dza vhasadzi, na dzigamela. Huno Muṋe washu a ḓisela Farao na muṱa wawe vhulwadze vhu ofhisaho nga mulandu wa Sarai musadzi wa Abramu. Ndi hone Farao a tshi vhidzisa Abramu. A mu vhudzisa a ri, “No nnyita zwithu-ḓe? Ndi mini ni songo mmbudza uri ndi musadzi waṋu? Ndi mini no ri ndi khaladzi aṋu, nda vhuya nda mu dzhia nda mu ita musadzi wanga? Zwino-ha, musadzi waṋu ngoyu! Mu dzhieni ni ṱuwe!” Ndi hone Farao a tshi ruma vhalanda vhawe uri vha fhelekedze Abramu na musadzi wawe na zwoṱhe zwe a vha e nazwo. Huno Abramu a ṱuwa Egipita a livha Negeve e na musadzi wawe na thundu yawe, na Loto a ṱuwa nae. Abramu o vha o pfuma zwihulu nga thakha na siliva na musuku. U bva Negeve a tendeleka a tshi ṱoka a tshi ṱokolola a vhuya a swika Bethele, fhaḽa marubini awe vhukati ha Bethele na Ai, he a ranga u fhaṱa aḽiṱari. Henefho Abramu a rabela. Huno Loto o vha a tshi ḓi tendeleka na Abramu. Na ene o vha e na masambi a dzinngu na kholomo, na dzidennde. Hone pfulo yo vha i sa eḓani uri vha dzule fhethu huthihi, ngauri vho vha vhe na thakha nnzhi lwe u dzula vhoṱhe zwa si tende. Vhalisa vha Abramu na vha Loto vha thoma u fhiriṱana – hafhu na Vhakanana na Vhapherisi vho vha vha tshi dzula-vho henefho shangoni ḽeneḽo. Abramu a vhudza Loto a ri, “Nṋe na inwi ri songo vhuya ra fhiriṱana; na vhalisa vhashu vha songo lwa, hufha ri vhathihi. Shango a ḽo ngo aṱama naa? Nga ri fhandekane; arali inwi na ṱutshela thungo ya tshamonde, nṋe ndi ḓo ṱutshela thungo ya tshauḽa; arali na ṱutshela thungo ya tshauḽa, nṋe ndi ḓo ṱutshela thungo ya tshamonde.” Loto a livha-livha a vhona govha ḽoṱhe ḽa Jorodani u swika Tsuara ḽi na maḓi manzhi, ḽi tshi nga Ngade ya Muṋe washu, ya Edeni, ḽi tshi nga shango ḽa Egipita. (Hezwo zwo itea miḓi ya Sodoma na Gomora i sa athu phusukanywa.) Loto a ḓikhethela govha ḽoṱhe ḽa Jorodani, a takuwa a livha vhubvaḓuvha; vhanna avho vhavhili vha mbo ḓi fhandekana, Abramu a dzula shangoni ḽa Kanana, Loto a dzula vhukati ha miḓi ya govhani, a vhuya a akha dennde dzawe tsini ha Sodoma. Huno vhathu vha Sodoma vho vha vhe vhavhi, vha tshi khakhela Muṋe washu zwihulu. Musi Loto na Abramu vho no fhandekana, Muṋe washu a amba na Abramu a ri, “Takusa maṱo au u henefho hune wa vha hone, u sedze devhula na tshipembe, vhubvaḓuvha na vhukovhela. Shango ḽoṱhe ḽine wa ḽi vhona ndi ḓo ḽi ṋea iwe na vhana vhau, ḽa vha ḽaṋu lini na lini. Ndi ḓo andisa vhana vhau vha nga buse ḽa ḽifhasi; arali hu na ane a nga kona u vhala buse, izwo na vhana vhau a nga vha vhala. Takuwa u tshimbile u tshi tandula masia oṱhe a shango heḽi, ndi khou ḽi ṋea iwe.” Ndi hone Abramu a tshi hwala dennde dzawe, a yo dzula tsini ha miri mihulu ya Mamuri muḓini wa Hebroni, a fhaṱela Muṋe washu aḽiṱari henefho. Misi yeneyo Amurafele khosi ya Shiniari na Ariokho khosi ya Elasara na Khedorolaomere khosi ya Elamu na Thidiala khosi ya tshakha nnzhi vha yo lwa na Bera khosi ya Sodoma na Birisha khosi ya Gomora na Shinaba khosi ya Adima na Shemebere khosi ya Tseboimi na khosi ya Bela (Bela ndi Tsuara). Mahosi hayo maṱanu o ima oṱhe a bva pfumo a yo lwa govhani ḽa Sidimu (Govha ḽa Sidimu ndi Lwanzhe lwa Muṋo). Ho vha ho fhela miṅwaha ya 12 vha tshi luvha Khedorolaomere, hone nga ṅwaha wa 13 vha mu shandukela. Huno nga ṅwaha wa 14 Khedorolaomere na mahosi e a ima nae vha bva pfumo, vha kunda Vharefai vha Ashtherotho Karanaimi na Vhazuzi vha Hamu, na Vhaemi vha vha kunda mudavhini wa Kiriathaimi, Vhahori vha vha kunda zwivhangani zwa shango ḽa Seiri, u vhuya u swika Elepharani tsini ha phanga. Zwenezwo vha humela murahu, vha ya Tshisimani tsha Khaṱhulo (ndi Kadeshe), vha kunda shango ḽoṱhe ḽa Vhaamaleke na ḽa Vhaamori vhe vha vha vha tshi dzula Hatsatsoni Thamara. Ndi hone mahosi a Sodoma na Gomora na Adima na Tseboimi na Bela (Bela ndi Tsuara) vha tshi takutshedza vha ima na mmbi dzavho govhani ḽa Sidimu, vha lwa na Khedorolaomere khosi ya Elamu na Thidiala khosi ya tshakha nnzhi na Amurafele khosi ya Shiniari na Ariokho khosi ya Elasara – mahosi maṋa a tshi lwa na maṱanu. Zwino govha ḽa Sidimu ḽo vha ḽo ḓala milindi ya tshikonṱiri; musi mahosi a Sodoma na Gomora a tshi shavha, vha wela ngomu hayo, vhaṅwe vha shavhela zwivhangani. Mahosi aḽa maṋa a thuba thundu yoṱhe ya Sodoma na Gomora, na zwiḽiwa zwavho zwoṱhe, vha konou ṱuwa. Vha hwala na Loto ṅwana wa murathu wa Abramu, vha ṱuwa nae na thundu dzawe, ngauri o vha a tshi dzula Sodoma. Muṅwe we a ponyoka a ḓa ha Abramu wa Muheberu a mu vhudza hayo mafhungo. Abramu o vha a tshi dzula tsini ha miri mihulu ya Mamuri wa Muamori, murathu wa Eshkolo na Anere. Vhoṱhe vhenevho vho vha vho vhofha mulanga na Abramu. Musi Abramu a tshi pfa uri shaka ḽawe ḽo thubiwa, a vhidza vhanna vha 318 vho bebwaho muṱani wawe, vho gudiswaho zwa nndwa, a tevhela aḽa mahosi a vhuya a swika Dani. Abramu a khethekanya vhanna vhawe vha ita zwigwada zwivhili, vha vha wela vhukati ha vhusiku, vha vha kunda, vha vha vhilimedza u vhuya u swika Hoba, devhula ha Damasko. A dzhiulula thundu yoṱhe, a vhuya na shaka ḽawe Loto na thundu dzawe, khathihi na vhasadzi na vhaṅwe vhathu vhoṱhe. Musi Abramu o no vhuya a tshi bva u kunda Khedorolaomere na mahosi e a ima nae, khosi ya Sodoma ya ya u mu ṱanganedza govhani ḽa Shave (ndi govha ḽa Khosi). Zwenezwo Melkitsedeke khosi ya Salema a ḓa na vhurotho na waini. O vha e tshifhe wa Mudzimu Waṱaḓuluṱaḓulu. O shudufhadza Abramu a ri, “Abramu nga a shudufhadzwe nga Mudzimu Waṱaḓuluṱaḓulu, Musiki wa ḽiṱaḓulu na ḽifhasi. Nga hu rendwe Mudzimu Waṱaḓuluṱaḓulu we a mu kumedza maswina awe.” Ndi hone Abramu a tshi mu ṋea tshafumi tsha zwithu zwoṱhe zwe a thuba. Khosi ya Sodoma ya vhudza Abramu ya ri, “Kha vha mphe vhathu, thundu vha ḓidzhiele zwavho.” Hone Abramu a vhudza khosi ya Sodoma a ri, “Ndo imisa tshanḓa nda anela Muṋe washu, Mudzimu Waṱaḓuluṱaḓulu, Musiki wa ḽiṱaḓulu na ḽifhasi, nda ri a thi nga ṱanganedzi tshithu tshavho na tshithihi – na harani zwayo kana luzwa lwa navhula, vhone vha sa ḓo ri, ‘Ndi nṋe ndo pfumisaho Abramu.’ Nṋe a thi nga ṱanganedzi tshithu; zwine nda ḓo ṱanganedza ndi zwe zwa ḽiwa nga vhanna vhanga; hone vhe vha bva pfumo na nṋe, Anere na Eshkolo na Mamuri, vhone kha vha wane mukovhe wavho.” Musi zwo no ralo, ipfi ḽa Muṋe washu ḽa ḓa ha Abramu nga bono ḽa ri, “Abramu, u songo ofha, ndi Nṋe tshiṱangu tshau, ndi tou vha yone pfufho yau khulu.” Abramu a fhindula a ri, “Muṋe wa zwoṱhe Muṋe washu, nṋe u nga nṋea mini? Hufha na ṅwana ndi si na. Ifa ḽanga ḽi ḓo ḽiwa nga Eliesere wa Damasko?” Abramu a dovha a ri, “A wo ngo nṋea vhana; phuli i re muṱani wanga u ḓo vha ene muḽaifa wanga.” Ndi hone ipfi ḽa Muṋe washu ḽi tshi ḓa khae ḽa ri, “Hoyo munna a nga si vhe ene muḽaifa wau; a no ḓo vha muḽaifa wau ndi ṅwana ane wa ḓo mu beba.” A dzhia Abramu a bvela nae nnḓa, a ri, “Sedza ṱaḓulu u vhone dziṋaledzi. U nga kona u dzi vhala naa?” Ndi hone Muṋe washu a tshi ri, “Vhana vhau vha ḓo anda nga u ralo.” Abramu a fulufhela Muṋe washu, Muṋe washu a vhona u fulufhela hawe hu hone u ita zwi re zwone. Muṋe washu a dovha a amba na Abramu a ri, “Ndi Nṋe Yahavee we a u pfulusa Uru wa Vhakhaladia nda u ṋea shango heḽino uri ḽi vhe ḽau.” Abramu a ri, “Muṋe wa zwoṱhe Muṋe washu, ndi ḓo zwi ḓivha hani uri ḽi ḓo vha ḽanga?” Ndi hone Muṋe washu a tshi mu vhudza a ri, “Nnḓisele tholehadzi na mbudzi na thutha, iṅwe na iṅwe i na miṅwaha miraru, na ḽiivha na fhondo ḽa ḽiivha.” Abramu a mu ḓisela zwoṱhe hezwo, a zwi fhandula nga vhukati, a vhekanya zwipiḓa izwo zwo livhana, zwiivha zwone a si zwi fhandule nga vhukati. Maanga a tsela kha izwo zwitumbu, Abramu a a shusha. Musi ḓuvha ḽi tshi vho kovhela Abramu e nga khofhe mbwandaa, a farwa nga nyofho, a tibwa nga swiswi ḽihulu. Muṋe washu a amba nae a ri, “Ḓivha uri vhana vhau vha ḓo dzula shangoni ḽi si ḽavho vhe vhatsinda, vha itwa dziphuli vha tambudzwa ha vhuya ha fhela miṅwaha ya 400. Huno lushaka lune lwa vha ita dziphuli ndi ḓo lu rwa, vhone vha fhedza nga u pfuluwa vhe na thundu nnzhi. Iwe naho zwo ralo u ḓo yo eḓela na vhokhotsi au nga mulalo, wa swiṱwa wo no kalaha zwavhuḓi. Hu ḓo ri kha murafho wa vhuṋa, vhaḓuhulu vhau vha vhuelela henefhano, ngauri hezwino Vhaamori a vha athu khunyeledza vhuvhi havho.” Musi ḓuvha ḽo no kovhela, ho no vha na swiswi, ha bvelela ṋanḓo i dubaho vhutsi na khavhu ya mulilo, ya fhira vhukati ha izwo zwipiḓa. Musi wonoyo Muṋe washu a vhofha mulanga na Abramu a ri, “Shango heḽino ndi ḽi ṋea vhana vhau, u bva mulamboni wa Egipita u swika mulamboni muhulu wa Yufuratha – shango ḽa Vhakeni na Vhakenisi na Vhakadimoni na Vhahithi na Vhapherisi na Vharefai na Vhaamori na Vhakanana na Vhagirigashi na Vhajebusi.” Huno Sarai musadzi wa Abramu o vha a sa athu mu bebela ṅwana. O vha e na phuli yawe ya musidzana wa Muegipita a no pfi Hagara. Huno a vhudza Abramu a ri, “Muṋe washu o nnzima vhana; phuli yanga ya musidzana ngei, nga vha mu dzhenise nḓuni; khamusi ene a nga mphaṱela muṱa.” Abramu a tenda zwe zwa ambiwa nga Sarai, Sarai a dzhia Hagara phuli yawe ya musidzana wa Muegipita, a mu ṋea munna wawe uri a vhe musadzi wawe. Zwenezwo Abramu o vha o no vha na fumi ḽa miṅwaha e Kanana. Abramu a dzhenisa Hagara nḓuni, a vhifha muvhilini. Musi a tshi vho ḓivha uri o vhifha muvhilini, a vho thoma u nyadza Sarai muṋe wa muṱa. Ndi hone Sarai a tshi vhudza Abramu a ri, “Ndi tshi tambula nga u rali ndi mulandu wavho. Ndi nṋe ndo vha kumedzaho iyi phuli yanga, hone zwino a tshi vho vhona uri o vhifha muvhilini, u vho nnyadza; ngavhe Muṋe washu a tshi haṱula a re na mulandu kha nṋe na vhone!” Abramu a ri, “Phuli yaṋu i zwanḓani zwaṋu; mu iteni zwine na funa.” Ndi hone Sarai a tshi tambudza Hagara; a vhuya a mu shavha. Muruṅwa wa Muṋe washu a wana Hagara phangani, tshisimani tsha maḓi tshi re tsini ha gondo ḽi yaho Shuru. Muruṅwa a ri, “Iwe Hagara phuli ya Sarai, u bva ngafhi? U ya ngafhi?” Ene a fhindula a ri, “Ndi khou shavha Sarai muṋe wa muṱa.” Ndi hone muruṅwa wa Muṋe washu a tshi mu vhudza a ri, “Humela ha muṋe wa muṱa u mu luvhe.” Muruṅwa a dovha a ri, “Ndi ḓo andisa vhana vhau ha si vhe na ane a nga kona u vha vhala.” Muruṅwa wa Muṋe washu a dovha a mu vhudza a ri, “Zwino wo vhifha muvhilini, u ḓo vha na ṅwana wa mutukana. U ḓo mu rina dzina ḽa Ishmaele (Mudzimu-o-pfa), ngauri Yahavee o pfa u tambula hau. Uyo mutukana u ḓo vha munna a no nga mbiḓi i sa langiwi nga muthu; u ḓo lwa na vhathu vhoṱhe, vhoṱhe vha ḓo lwa nae; a hu na shaka ḽawe ḽine a ḓo pfana naḽo.” Hagara a rina Muṋe washu we a amba nae dzina a ri, “Ndi Iwe Mudzimu ane a mmbona”, nge a ri, “Vhukuma, we a mmbona, nṋe ndo mu vhona-vho!” Ndi zwine tshisima itsho tsha pfi Lakhai Roi (Tshisima tsha a tshilaho ane a mmbona). Tshi vhukati ha Kadeshe na Berede. Hagara a bebela Abramu ṅwana wa mutuka, Abramu a ri uyo ṅwana u pfi Ishmaele. Abramu o vha e na miṅwaha ya 86 musi Hagara a tshi mu bebela Ishmaele. Musi Abramu e na miṅwaha ya 99, Muṋe washu a ḓisumbedza ene a ri, “Ndi Nṋe Mudzimu Ramaanḓaoṱhe. U fanela u tshila u tshi ita zwine nda funa u sa ṱahedzi, ndi ḓo vhofha mulanga na iwe nda andisa vhana vhau zwihulu.” Abramu a wa nga tshifhaṱuwo. Mudzimu a amba nae a ri, “A vha Nṋe, mulanga une nda vhofha na iwe ngoyu: u ḓo vha khotsi a tshakha nnzhi. A u tsha ḓo pfi Abramu (Khotsi anga Mudzimu ndi muhulu), u vho ḓo pfi Abrahamu (Khotsi a magogo), ngauri ndo u ita khotsi a tshakha nnzhi. Ndi ḓo ita uri u vhe na vhana vhanzhi; ndi ḓo vhumba dzitshakha nga iwe; kha iwe hu ḓo bva mahosi. Ndi ḓo vhofha mulanga wa lini na lini na iwe na vhana vhau vha mirafho i kha ḓi ḓaho, nda vha Mudzimu wau na vhana vhau. Shango ḽoṱhe ḽa Kanana hune zwino wa vha mutsinda, ndi ḓo u ṋea ḽa vha ḽau na vhana vhau lini na lini; Nṋe ndi ḓo vha Mudzimu wavho.” Mudzimu a dovha a amba na Abrahamu a ri, “A vha iwe u vhulunge mulanga wanga – iwe na vhana vhau na mirafho i kha ḓi ḓaho. Hoyu ndi mulanga we nda vhofha na iwe na vhana vhau. Mulanga une na fanela u u vhulunga ngoyu: vhoṱhe vha muṱa wau vha tshinnani vha fanela u fumbiswa. No fanela u fumba; tshi ḓo vha tshone tshiga tsha mulanga we nda vhofha na inwi. Na kha mirafho i ḓaho mutuka muṅwe na muṅwe a fumbiswe e na maḓuvha maṱanu na mararu, naho i phuli yo bebwaho muṱani wau, na o rengwaho kha mutsinda a si wa hau. O bebwaho muṱani waṋu kana o rengwaho a fumbiswe, tshenetsho tshi ḓo vha tshiga tsha mulanga wanga tshi re muvhilini waṋu; u ḓo vha mulanga wa lini na lini. Munna a songo fumbaho u ḓo bvisiwa kha lushaka lwa hawe; o vhofholola mulanga wanga.” Mudzimu a dovha a vhudza Abrahamu a ri, “A vha Sarai musadzi wau, ha tsha pfi Sarai, u vho ḓo pfi Sara (Mufumakadzi wa musanda). Ndi ḓo mu shudufhadza a u bebela ṅwana wa mutukana. Ndi ḓo mu shudufhadza a vha mme a dzitshakha; u ḓo beba mahosi a no ḓo vhusa vhathu.” Abrahamu a mbo ḓi wa nga tshifhaṱuwo, a sea a ḓivhudzisa a ri, “Munna o no ḓi vhaho na miṅwaha ya ḓana a nga kha ḓi beba ṅwana naa? Sara a nga beba ṅwana o no ḓi vha na miṅwaha ya 90?” Ndi hone Abrahamu a tshi vhudza Mudzimu a ri, “Ngavhe u tshi shudufhadza Ishmaele zwawe a tshila!” Mudzimu a ri, “Aiwa, Sara musadzi wau u ḓo u bebela ṅwana wa mutukana; u ḓo pfi Isaka (Tshiseo); ndi ḓo vhofha mulanga wanga nae na vhaḓuhulu vhawe, wa vha wa lini na lini. A vha Ishmaele, ndo zwi pfa zwe wa amba: Ngoho ndi ḓo mu shudufhadza; u ḓo beba nda andisa vhana vhawe. U ḓo vha khotsi a vhavhusi vha 12; ndi ḓo mu ita lushaka luhulu. Hone mulanga wanga ndi ḓo u vhofha na Isaka ane Sara a ḓo u bebela ene mwakani nga tshifhinga tshenetshi.” Musi Mudzimu o fhedza u amba na Abrahamu a mu ṱutshela a gonya ṱaḓulu. Musi wonoyo Abrahamu a mbo dzhia ṅwana wawe Ishmaele na vhoṱhe vho bebwaho muṱani wawe na vho rengwaho, muṅwe na muṅwe wa tshinnani a re muṱani wawe, a vha fumbisa sa zwe Mudzimu a mu vhudza. Abrahamu o fumba e na miṅwaha ya 99; ṅwana wawe Ishmaele o vha e na miṅwaha ya 13; Abrahamu na ṅwana wawe Ishmaele vho fumba vhoṱhe musi wonoyo muthihi, ha fumba na vhoṱhe vha tshinnani vha muṱa wa Abrahamu, vho bebelwaho muṱani wawe khathihi na vho rengwaho kha vhatsinda. Abrahamu o vha a tshi dzula tsini ha miri mihulu ya Mamuri. Muṅwe musi ó dzula muṋangoni wa dennde yawe masiari tshivhangalala, Muṋe washu a ḓisumbedza ene. Abrahamu a tshi posa maṱo a vhona vhanna vhararu vho ima henefho tsini. A ri u vha vhona a mbo ḓi ṱavhanya a takuwa muṋangoni wa dennde yawe a yo vha ṱanganedza, a gwadama. A ri, “Muṋe wa zwoṱhe, arali vha tshi ntakalela vha songo mphira. Nga vha litshe hu ḓiswe maḓinyana vha ṱambe milenzhe, vha awele murunzini hoyu. Nga vha litshe ndi vha wanele zwiḽiwanyana, vha netuluwe, vha konou fhira zwavho. Hufha vho no ḓi swika ha mulanda wavho.” Vhone vha fhindula vha ri, “Ndi zwone, ita zwine wa amba.” Ndi hone Abrahamu a tshi gidimela ha Sara denndeni, a ri, “Ṱavhanyani ni dzhie vhukhopfu vhutete ha ndilo tharu, ni suke ni bike mikonde ya vhurotho.” A gidimela sambini ḽawe, a nanga ṋamana thethe yavhuḓi, a i ṋea phuli yawe, uyo a mbo ḓi ṱavhanya u i lugisa. Abrahamu a ḓisa mukhaha wa makheṱhe na wa luvhisi na iḽa ṋama yo bikwaho, a zwi vhea phanḓa havho. Musi vha tshi khou ḽa ene a ima tsini navho murunzini a tshi khou vha ṋekedza. Vhone vha vhudzisa vha ri, “Musadzi wau Sara u ngafhi?” Ene a fhindula a ri, “U denndeni.” Muṅwe wavho a ri, “Ndi ḓo dovha nda vhuya mwakani nga tshifhinga tshenetshi; ndi ḓo wana musadzi wau Sara e na ṅwana wa mutukana.” Zwino Sara o vha e murahu ha Abrahamu muṋangoni wa dennde a tshi khou thetshelesa. Abrahamu na Sara vho vha vho no ḓi vha vha maḓuvha, miṅwaha yavho yo no ḓi vhala, Sara o no pfuka miṅwaha ya u beba vhana. Sara a ḓisetshela nge a humbula a ri, “Hufha ndo no kegula, na munna wanga o no kalaha, ndi nga dovha nda tama munna naa?” Muṋe washu a vhudzisa Abrahamu a ri, “Ndi mini Sara o sea a ri, ‘Vhukuma ndi nga wana ṅwana zwino ndo no kegula naa?’ Hu na maḓembe ane a nga kunda Yahavee naa? Ndi ḓo vhuya mwakani nga tshifhinga tsho tiwaho, nda wana Sara e na ṅwana wa mutukana.” Sara o vha o farwa nga nyofho, ndi zwe a zwifha a ri, “A tho ngo sea.” Hone Muṋe washu a ri, “Wo sea.” Musi vhaḽa vhanna vha tshi vho takuwa vha tshi ṱuwa, Abrahamu a vha fhelekedza, vha swika hune vha kona u vhona Sodoma thungo ya fhasi. Zwenezwo Muṋe washu a ri, “Ndi nga dzumbela Abrahamu zwine nda ṱoḓa u zwi ita naa? Hufha a tshi ḓo vha lushaka luhulu lwa maanḓa, tshakha dzoṱhe dza ḽifhasi dzi tshi ḓo wana mashudu ngae. Ndo mu nanga uri a kone u laya vhana vhawe na vhaḓuhulu uri vha tshimbile nḓilani yanga, vha ite zwi re zwone zwi ntakadzaho, uri Abrahamu ndi mu itele zwoṱhe zwe nda mu fulufhedzisa.” Muṋe washu a ri, “Mukosi wa u pomoka Sodoma na Gomora wo no hulela; vhutshinyi havho ho no tou ṋaṋa; litshani ndi tse ndi yo vhona arali zwine vha ita zwo vhifha u fana na mukosi we wa swika kha Nṋe. Arali zwi songo ralo ndi ḓo zwi ḓivha.” Muṋe washu a sala henefho o ima na Abrahamu, vhaḽa vhanna vhavhili vha ṱuwa vha livha Sodoma. Ndi hone Abrahamu a tshi sendela tsini ha Muṋe washu a ri, “U tshi kumba vhavhi u ḓo kumba na vhavhuya naa? Arali afho muḓini hu na vhavhuya vha 50? U ḓo u kumba woṱhe, wa si u khathutshele u tshi itela vhavhuya vha 50 vha re ngomu hawo naa? U nga si tou ralo wa lozwa vhavhuya na vhavhi, vhavhuya na vhavhi wa vha ita zwi fanaho! Hufha u muhaṱuli wa shango ḽoṱhe, u nga ri u tshi haṱula wa khakha?” Muṋe washu a ri, “Arali nda wana vhavhuya vha 50 muḓini wa Sodoma, ndi ḓo u khathutshela woṱhe ndi tshi itela vhenevho.” Abrahamu a dovha a amba a ri, “Vhunga zwino ndo luma mbilu nda amba na Muṋe wa zwoṱhe, hone ndi si tshithu ndi tshi tou vha buse na milora, zwino kha vhavhuya arali ho ṱahela vhaṱanu uri vha vhe 50? U ḓo lozwa muḓi woṱhe nge ha ṱahela avho vhaṱanu naa?” Muṋe washu a fhindula a ri, “Arali nda wana vha 45 ndi nga si u lozwe.” Abrahamu a dovha hafhu a amba na Muṋe washu a ri, “Zwino arali ha wanala hu na vha 40?” Muṋe washu a ri, “Ndi ḓo u khathutshela ndi tshi itela avho vha 40.” Abrahamu a ri, “Muṋe wa zwoṱhe a songo sinyuwa, nga a nnditshe ndi ambe. Zwino arali ha wanala hu na vha 30?” Muṋe washu a ri, “Ndi nga si zwi ite arali nda wana hu na vha 30.” Abrahamu a ri, “Vhunga ndo no ḓi luma mbilu nda amba na Muṋe wa zwoṱhe – zwino arali ha tou wanala vha 20?” Muṋe washu a ri, “Ndi ḓo u khathutshela ndi tshi itela avho vha 20.” Abrahamu a ri, “Ngavhe Muṋe wa zwoṱhe a sa sinyuwi, a tshi nnditsha nda tou amba holuno luthihi fhedzi – zwino arali ha wanala vha fumi fhedzi?” Muṋe washu a ri, “Ndi ḓo u khathutshela ndi tshi itela vhenevho vha fumi.” Musi Muṋe washu o fhedza u amba na Abrahamu, a ṱuwa, Abrahamu a humela hayani. Vhaḽa vharuṅwa vhavhili vha swika Sodoma nga madekwana, vha wana Loto o dzula khoroni ya muḓi. A tshi vha vhona, a takuwa a yo vha ṱanganedza, a kotama a vhuya a gwadama, a ri, “Vhaṋe vhanga, vha songo fhira, kha vha ḓe nḓuni yanga. Vha ḓo ṱamba milenzhe vha kuvhama henefha, vha konou vuwa vha tshi fara lwendo lwavho matshelo nga matsheloni.” Vhone vha fhindula vha ri, “Aiwa, ri ḓo lala nnḓa.” Hone ene a sivhelela a ita lunzili, vha vhuya vha ṱuwa nae vha dzhena nḓuni yawe. A vha lugisela zwiḽiwa, a bika vhurotho vhu si na mbilisa, vha ḽa. Huno vha sa athu yo kuvhama, vhanna vhoṱhe vha muḓi wa Sodoma, vhahulwane na vhaṱuku, vha bva masia oṱhe a muḓi, ha si sale na muthihi, vha tanga iyo nnḓu, vha vhidzelela Loto vha ri, “Vhaḽa vhanna vhe vha u dalela madekwana ano vha ngafhi? Vha bvisele nnḓa ri lale navho!” Loto a bvela nnḓa u yo vha ṱanganedza muṋangoni, a sia o vala vothi, a ri, “Aiwa nandi vha hashu, ni songo ita vhuvhi ho raloho. Vhonani, nṋe ndi na vhana vhavhili vha vhasidzana vha sa athu dzhena nḓuni na muthu wa munna. Litshani ndi ni ḓisele vhone ni ite zwine na funa ngavho. Hone avha vhanna ndi vhaeni vha re nḓuni yanga, ndo fanela u vha tsireledza, ni songo vha ita tshithu.” Vhone vha ri, “Ibva nḓilani! Wo ḓa fhano u mutsinda, zwino u vho ḓiita khosi! Ri ḓo u ita zwi no fhira zwa havho!” Vha tshi ralo vha ḓi kombetshedza Loto, vha sendela vha tshi ri vha pwashe vothi. Hone vhaḽa vhanna vha re nga ngomu vha kokodzela Loto ngomu nḓuni, vha vala vothi. Vha mbo ḓi pofudza vhaḽa vhanna vhe vha vha vhe muṋangoni wa nnḓu, vha tou pofula vhoṱhe, vhahulwane na vhaṱuku, vha si tsha kona u vhona muṋango. Vhaḽa vhanna vhavhili vha vhudzisa Loto vha ri, “U na muṅwe muthu fhano – vhakwasha kana vhana vha vhatukana na vha vhasidzana, kana muṅwe muthu fhano muḓini ane a vha wa hau? Vha bvise hafhano; fhethu fhano ri khou ṱoḓa u hu phusukanya. Mukosi u no swika ha Muṋe washu u tshi pomoka vhathu vhaho wo no hulela lwe a vhuya a ri ruma uri ri ḓe ri hu phusukanye.” Ndi hone Loto a tshi yo amba na vhakwasha vhawe vhe vha vha vho no fulufhedzisa u vhinga vhananyana vhawe, a ri, “Ṱavhanyani ni bve fhethu fhano, Muṋe washu u ṱoḓa u hu phusukanya!” Hone vhakwasha vhawe vha vhona unga u khou swaswa. Musi mapfuvhi a tshi tswuka, vharuṅwa vha ṱuṱuwedza Loto vha ri, “Ṱavhanya u dzhie musadzi wau na vhananyana vhau vhavhili vha re fhano, ni sa ḓo lovha na muḓi uno musi u tshi lifhedzwa.” Huno a tshi kha ḓi timatima, vhaḽa vhanna vhavhili vha mu fara nga tshanḓa na musadzi wawe na vhananyana vhawe vhavhili, vha vha endedza vha bva afho muḓini, ngauri Muṋe washu o vha khathutshela. Musi vha tshi khou vha bvisa, muṅwe wavho a ri, “Shavhani ni sa ḓo fa! Ni songo sedza murahu, nahone ni songo vhuya na ima huṅwe fhano mudavhini! Shavhelani dzithavhani, ni sa ḓo kumbiwa!” Huno Loto a vha fhindula a ri, “Aiwa nandi vhaṋe vhanga! Vho ntakalela, vho nnyita nga vhuthu vhuhulu vha ntshidza. Hone u shavhela dzithavhani ndi nga si kone; khombo i nga ḓo mpfara ndi tshee nḓilani nda fa. Kha vha vhone, kuḓi ngoku fhano tsini hune nda nga shavhela hone, na u vha kuṱuku ndi kuṱuku. Nga vha litshe ndi shavhele hone, hufha ku kuṱuku. Ndi hone ndi tshi ḓo vha ndo tshila.” Muruṅwa a fhindula a ri, “Ndi zwone, na zwenezwo ndi ḓo u tendela; a thi nga phusukanyi muḓi une wa khou u amba. Hone ṱavhanya u gidimele hone, ngauri a thi koni u ita tshithu u sa athu swika khawo.” (Ndi zwine uyo muḓi wa pfi Tsuara.) Musi ḓuvha ḽi tshi bva, Loto a vha a tshi swika Tsuara. Muṋe washu a nisela Sodoma na Gomora tsevhela i fhisaho i tshi bva ha Muṋe washu ṱaḓulu. A phusukanya iyo miḓi na mudavhi woṱhe, khathihi na vhoṱhe vha dzulaho afho muḓini, na zwimela zwa shango. Musadzi wa Loto a sedza murahu a mbo ḓi shanduka phuphu ya muṋo. Nga matshelo Abrahamu a fhindutshela fhaḽa fhethu he a vha o ima na Muṋe washu, a sedza Sodoma na Gomora nga thungo ya fhasi, na govha ḽoṱhe ḽa Jorodani, a vhona shango ḽoṱhe ḽi tshi duba buluvhutsi, zwi tshi nga vhutsi vhu no duba vhu tshi bva ṋanḓoni. Huno musi Mudzimu a tshi phusukanya miḓi ya govha ḽa Jorodani he Loto a vha a tshi dzula hone, a lamukisa Loto khomboni nge a elelwa Abrahamu. Loto na vhananyana vhawe vha pfuluwa Tsuara vha yo dzula dzithavhani, nge a vha a tshi ofha u dzula Tsuara. Ene na vhananyana vhawe vhavhili vha yo dzula bakoni. Muṅwe musi mukomana a vhudza murathu a ri, “Khotsi ashu vho kalaha, nahone a hu na munna shangoni ḽino ane a nga ri vhinga sa zwine zwa itwa mashangoni oṱhe. Nga ri nwise khotsi ashu waini ri dzhene navho nḓuni, ri vhumbe lutsinga lwa muṱa wa hashu nga khotsi ashu.” Vhusiku honoho vha nwisa khotsi avho waini, mukomana a kuvhama navho, khotsi awe vha si vhe na nzhele nazwo uyo ṅwananyana a tshi kuvhama na musi a tshi vuwa. Nga matshelo mukomana a vhudza murathu a ri, “Madekwe ndo kuvhama na khotsi anga; nga ri dovhe ri vha nwise waini ṋamusi nga madekwana, inwi ni dzhene ni kuvhame navho uri ri vhumbe lutsinga lwa muṱa wa hashu nga khotsi ashu.” Ndi hone vha tshi dovha u nwisa khotsi avho waini vhusiku honoho, murathu a kuvhama navho. Na zwenezwo a vho ngo vha na nzhele nazwo a tshi kuvhama na musi a tshi vuwa. Vhananyana vha Loto vhuvhili havho vha mbo ḓi vhifha muvhilini nga khotsi avho, mukomana a vha na ṅwana wa mutukana, a pfi Muaba (Ndo-mu-wana-kha-baba); ndi ene khotsi a Vhamuaba vha misi ino. Murathu na ene a vha na ṅwana wa mutukana, a pfi Benami (Ṅwana-wa-shaka-ḽanga); ndi ene khotsi a Vhaamoni vha misi ino. Zwino Abrahamu a pfuluwa henefho a ya dzinguni ḽa Negeve, a dzula vhukati ha Kadeshe na Shuru. A dovha a pfuluwa a yo dzula Gerara. Abrahamu e henefho a vhudza vhathu a tshi amba Sara musadzi wawe a ri, “Ndi khaladzi anga.” Ndi hone Abimelekhe khosi ya Gerara a tshi vhidzisa Sara a mu dzhia. Hone ḽiṅwe ḓuvha nga madekwana Mudzimu a ḓa ha Abimelekhe muloroni a ri, “U ḓo fa nga mulandu wa musadzi we wa mu dzhia; u na munna wawe.” Zwino Abimelekhe o vha a sa athu sendela tsini ha Sara, ndi zwe a fhindula a ri, “Iwe Muṋe wa zwoṱhe, vhukuma u nga lozwa lushaka lu si na mulandu naa? A thi ri Abrahamu o mmbudza a ri, ‘Ndi khaladzi anga’? Na ene muṋe Sara o ri, ‘Ndi khaladzi anga.’ Hezwo a tho ngo zwi ita nga khole.” Ndi hone Mudzimu a tshi amba nae muloroni a ri, “Ee, ndi a zwi ḓivha uri izwo a wo ngo zwi ita nga khole, ndi zwe na Nṋe nda si u litshe u tshi nkhakhela nga u mu kwama. Zwino humisa musadzi wa hoyo munna, ngauri ndi muporofita; u ḓo u rabelela wa tshila. Hone wa sa mu humisa, u ḓivhe uri iwe na vhathu vhau vhoṱhe ni ḓo fa.” Nga matshelo ḽi tshi tou tsha Abimelekhe a vhidza magota awe oṱhe, a vha vhudza zwoṱhe zwe a pfa; vha farwa nga nyofho khulu. Ndi hone Abimelekhe a tshi vhidza Abrahamu a ri, “No ri ita mini? Ndo ni khakhela ngani ni tshi vhuya na nnzhenisa mulanduni mungafha, nṋe na muvhuso wanga? No nnyita zwi sa itwi!” Abimelekhe a sengisa Abrahamu a ri, “Izwi no zwi itelani?” Abrahamu a fhindula a ri, “Ndo humbula nda ri, ‘Vhukuma fhano Mudzimu ha ofhiwi, vha ḓo mmbulaha vha tshi mmbulahela musadzi wanga.’ Ene ndi khaladzi anga, ndi ṅwananyana wa khotsi anga, naho e si wa mme anga; a dovha a vha musadzi wanga. Huno zwiḽa Mudzimu a tshi ita uri ndi ṱuwe muṱani wa khotsi anga ndi tendeleke na shango, ndo mu vhudza nda ri, ‘Arali ni tshi mpfuna, hoṱhe hune ra ya, ni tshi nnyamba ni ri: Ndi khaladzi anga.’ ” Ndi hone Abimelekhe a tshi ḓisa nngu na kholomo na dziphuli, dza vhanna na dza vhasadzi, a ṋea Abrahamu, a dovha a mu ṋea Sara musadzi wawe. Abimelekhe a ri, “Shango ḽanga ngeḽi, kha vha dzule hune vha funa.” A amba na Sara a ri, “Ndi khou ṋea khaladzi avho mangwende a 1 000 a siliva. Hetshi ndi tshipfumelo tsha mulandu wa zwe nda vha khakhela; ndi tshi bvisa vhoṱhe vha re navho vha tshi zwi vhona; vhone musadzi vho ṱamba mulandu tshoṱhe.” Zwenezwo Abrahamu a rabela Mudzimu, Mudzimu a fhodza Abimelekhe na mufumakadzi wawe na phuli dzawe dza vhasadzi uri vha dovhe vha vhe na vhana, ngauri Muṋe washu o vha o fara ṋowa dza vhasadzi vhoṱhe muṱani wa Abimelekhe a tshi lifhedzela Sara musadzi wa Abrahamu. Zwino Muṋe washu a ita Sara nga vhuthu nga he a vha o no ḓi dzula o amba; Muṋe washu a itela Sara zwe a fulufhedzisa. Sara a vha muthu wa thovhela a bebela Abrahamu ṅwana wa mutuka Abrahamu ó no ḓi kalaha; izwo zwo itea nga tshenetshiḽa tshifhinga tshe Mudzimu a fulufhedzisa. Abrahamu a ri uyo ṅwana we a bebelwa nga Sara u pfi Isaka. Musi Isaka e na maḓuvha maṱanu na mararu, Abrahamu a mu fumbisa nga he Mudzimu a amba. Abrahamu o vha e na ḓana ḽa miṅwaha musi ṅwana wawe Isaka a tshi bebwa. Sara a ri, “Mudzimu o ita uri ndi see; vhoṱhe vhane vha zwi pfa vha ḓo ntsea.” A dovha a ri, “Ndi nnyi we a vha a tshi nga vhudza Abrahamu uri Sara u ḓo vhuya a mamisa ṅwana? Zwino khezwi, ndo mu bebela ṅwana wa mutukana ene o no ḓi kalaha!” Ṅwana a aluwa, a lumulwa. Huno musi wonoyo we Isaka a litshiswa ḓamu, Abrahamu a ita vhuṱambo vhuhulu. Hone Sara a vhona uri ṅwana we Hagara wa Muegipita a bebela Abrahamu, u a kola. Sara a vhudza Abrahamu a ri, “Nga vha thathe musadzi hoyo wa phuli na ṅwana wawe; ṅwana wa musadzi wa phuli a songo kovhekana ifa na ṅwananga Isaka.” Mafhungo ayo a dina Abrahamu zwihulu, ngauri o vha a tshi kwama ṅwana wawe. Hone Mudzimu a vhudza Abrahamu a ri, “U songo dinalea nga uyo mutukana na phuli yau ya musadzi; thetshelesa zwoṱhe zwine Sara a u vhudza, ngauri vhana vha lutsinga lwau vha ḓo bva kha Isaka. Ṅwana wa phuli ya musadzi na ene ndi ḓo mu ita lushaka, ngauri ndi ṅwana wau.” Musi ḽi tshi tsha hu tshee nga matsheloni, Abrahamu a dzhia zwiḽiwa na mukhwama wa maḓi wa mukumba, a ṋea Hagara. A mu hwesa mahaḓani, a mu thatha na ṅwana. Hagara a ṱuwa a tendeleka na soga ḽa Bierisheba. Musi maḓi a re mukhwamani o no fhela, Hagara a sia ṅwana fhasi ha tshiṅwe tshiṱaka, a ṱuwa a yo dzula fhasi henefho tsini, hune muthu a tshi posa musevhe wa swika, nge a humbula a ri, “Ndi nga si tou sedza mutukana wanga a tshi khou fa.” A dzula a thoma u lila. Mudzimu a pfa mutukana a tshi khou lila, muruṅwa wa Mudzimu a huwelela Hagara e makoleni a ri, “Hagara, wo dinwa ngani? U songo ofha tshithu; Mudzimu o pfa tshililo tsha ṅwana henefho he a lala hone. Takuwa u takuse ṅwana, u mu fare nga tshanḓa; ndi ḓo mu ita lushaka luhulu.” Zwenezwo Mudzimu a bonyolosa maṱo a Hagara, a vhona tshisima tsha maḓi, a yo ḓadza mukhwama nga maḓi, a ṋea mutukana uri a nwe. Mudzimu a ḓi vha na uyo mutukana a tshi aluwa, a dzula sogani a vha muzwimi, a dzula sogani ḽa Pharani, mme awe a mu wanela musadzi a no bva Egipita. Misi yeneyo Abimelekhe a ḓa na Phikholo mulangammbi wawe, a amba na Abrahamu a ri, “Mudzimu u navho kha zwoṱhe zwine vha ita. Zwino kha vha nnyanele nga Mudzimu uri a vha nga mphuri, nṋe na vhana vhanga na vhaḓuhulu vhanga. Vhunga nṋe ndo vha itela vhuthu, na vhone nga vha nnyitele vhuthu, vha vhu itele na shango ḽine vha khou dzula khaḽo vhe mutsinda.” Abrahamu a ri, “Ndi ana uri ndi ḓo ralo.” Ndi hone Abrahamu a tshi gungulela Abimelekhe nga mulandu wa tshisima tsha maḓi tsho dzhiwaho nga vhalanda vha Abimelekhe. Hone Abimelekhe a ri, “A thi ḓivhi we a zwi ita. Na vhone Vho-Abrahamu a vho ngo mmbudza, ndi hone ndi tshi thoma u zwi pfa ṋamusi.” Ndi hone Abrahamu a tshi ḓisa nngu na kholomo a dzi ṋea Abimelekhe, vhanna avho vhavhili vha vhofha mulanga. Abrahamu a khetha ngwana ṱhanu na mbili dza tsadzi dzi tshi bva kha sambi ḽawe. Abimelekhe a vhudzisa Abrahamu a ri, “Idzi ngwana ṱhanu na mbili dza tsadzi dze vha dzi khethela thungo ndi dza mini?” Ene a fhindula a ri, “Nga vha ṱanganedze ngwana hedzi ṱhanu na mbili dzi no bva tshanḓani tshanga, vhu vhe vhuṱanzi ha uri ndi nṋe ndo bwaho tshisima hetshi.” Fhethu henefho ha pfi Bierisheba (Bidzi ḽa muano), ngauri ndi hone he vhanna avho vhavhili vha anelana vha vhofha mulanga. Musi vho no fhedza u vhofha mulanga afho Bierisheba, Abimelekhe na Phikholo mulangammbi wawe vha humela shangoni ḽa Vhafilista. Abrahamu a ṱavha muri wa muthamarisika henefho Bierisheba, a rabela Muṋe washu Mudzimu wa lini na lini. Abrahamu a dzula shangoni ḽa Vhafilista tshifhinga tshilapfu. Ngavhuya Mudzimu a linga Abrahamu, a mu vhudza a ri, “Abrahamu!” Abrahamu a fhindula a ri, “Ndi fhano.” Mudzimu a ri, “Dzhia mutukana wau muthihi fhedzi Isaka, ane wa mu funa, u ye dzinguni ḽa Moria, thavhani ine nda ḓo u sumbedza, u mu ite tshiṱhavhelo tshi fhiswaho henefho.” Nga matshelo Abrahamu a fhinduwa a vhelesa donngi yawe. A ṱuwa na phuli dzawe mbili na mutukana wawe Isaka. A fhanza khuni dzo eḓanaho dza tshiṱhavhelo, a livha he Mudzimu a mu vhudza. Nga ḓuvha ḽa vhuraru Abrahamu a tshi posa maṱo a vhona fhethu afho hu tshi kha ḓi vha kule. A vhudza phuli dzawe a ri, “Salani na donngi henefha, nṋe na mutukana ri ḓo fhirela hafhaḽaa. Musi ro no luvha Mudzimu ri ḓo vhuya ha inwi.” Abrahamu a dzhia khuni dza tshiṱhavhelo a dzi hwesa mutukana wawe Isaka, ene muṋe a fara mulilo na lufhanga. Musi avho vhavhili vha tshi khou tshimbila vhoṱhe, Isaka a vhudzisa khotsi awe Abrahamu a ri, “Baba!” Abrahamu a fhindula a ri, “Ndi mini ṅwananga?” Isaka a ri, “Mulilo na khuni ngezwi, hone ngwana ya tshiṱhavhelo i ngafhi?” Abrahamu a fhindula a ri, “Ṅwananga, Mudzimu Ene muṋe u ḓo ḓisa ngwana ya tshiṱhavhelo.” Vha ḓi tshimbila vhoṱhe. Musi vha tshi swika fhethu he Mudzimu a mu vhudza, Abrahamu a fhaṱa aḽiṱari henefho, a vhekanya khuni nṱha hayo. A vhofha mutukana wawe Isaka, a mu ladza kha aḽiṱari nṱha ha khuni. Abrahamu a isa tshanḓa a dzhia lufhanga uri a shidzhe ṅwana wawe. Hone muruṅwa wa Muṋe washu a mu vhidzelela e ṱaḓulu a ri, “Abrahamu! Abrahamu!” Abrahamu a fhindula a ri, “Ndi fhano!” Muruṅwa a ri, “U songo vhuya wa kwama uyo mutukana. U songo mu ita tshithu. Zwino ndi a zwi ḓivha uri u ofha Mudzimu, ngauri a wo ngo nnzima na ṅwana wau muthihi fhedzi.” Abrahamu a tshi posa maṱo, a vhona thutha yo fashwa ṋanga tshiṱakani. A mbo ḓi yo dzhia iyo thutha a i ita tshiṱhavhelo tshi fhiswaho vhudzuloni ha ṅwana wawe. Henefho fhethu Abrahamu a ri hu pfi, “Muṋe washu u ḓo ḓisa tshililelwa.” Na ṋamusi hu kha ḓi pfi, “Thavhani ya Muṋe washu hu ḓo ḓiswa tshililelwa.” Muruṅwa wa Muṋe washu a dovha a vhidzelela Abrahamu e ṱaḓulu a ri, “Muṋe washu u ri, ‘Ndi ana nga Nṋe muṋe, ndi ri nge wa ita hezwo, wa si nnzime mutukana wau muthihi fhedzi, vhukumakuma ndi ḓo u shudufhadza nda andisa vhaḓuhulu vhau vha nga ṋaledzi dza lutomboni, vha nga muṱavha wa khunzikhunzini ya lwanzhe. Vhaḓuhulu vhau vha ḓo dzhia miḓi ya maswina avho ya vha yavho. Tshakha dzoṱhe dza ḽifhasi dzi ḓo wana mashudu nga vhana vhau, nge wa nthetshelesa.’ ” Ndi hone Abrahamu a tshi humela phulini dzawe, vha ṱuwa vhoṱhe vha ya Bierisheba. Abrahamu a dzula Bierisheba. Ngavhuya Abrahamu a vhudzwa upfi, “Milikha na ene u na vhana; o bebela murathu wau Nahoro vhana vha vhatuka: Utsi ndi ene tanzhe; vharathu vhawe ndi Buzi na Kemuele khotsi a Aramu, na Khesede na Hazo na Philidashi na Jidilafu na Bethuele.” Bethuele a vha khotsi a Rabeka. Milikha o bebela Nahoro murathu wa Abrahamu vhana havho vhaṱanu na vhararu. Musadzi wawe wa phuli we a vha a tshi pfi Riuma, na ene a vha na vhana vha vhatuka: Teba na Gahama na Thahashi na Maakha. Sara o tshila a vhuya a swika miṅwaha ya 127. O fela Kiriathi Araba (Hebroni), shangoni ḽa Kanana. Abrahamu a yo lila Sara a tou ṱavha mukosi. Abrahamu a sia mufu wawe a yo amba na Vhahithi, a ri, “Nṋe ndi mutsinda, ndi tou vha ṱhunḓu vhukati haṋu; nthengiseleni fhethu ha zwalo fhano ha haṋu uri ndi kone u swiṱa mufu wanga.” Vhahithi vha fhindula Abrahamu vha ri, “Muṋe wanga, nga vha ri thetshelese! Ri a vha hulisa unga vhe muthu we Mudzimu a mu ṋea vhuhulwane. Kha vha ḓinangele tshalo tshashu tsha khwiṋe vha swiṱe mufu wavho. A hu na na muthihi washu ane a nga hana vha tshi swiṱa mufu wavho tshaloni tshawe.” Abrahamu a takuwa a kotamela fhasi phanḓa ha Vhahithi vhaṋe vha shango ḽeneḽo, a vha vhudza a ri, “Arali ni tshi zwi funa ndi tshi swiṱa mufu wanga, nthetsheleseni ni nnyambele na Efroni ṅwana wa Tsohara, uri a nthengisele bako ḽa Makhaphela ḽine ḽa vha ḽawe; ḽi henefho lukomboni lwa tsimu yawe. Mu vhudzeni a nthengisele nga mutengo wo ḓalaho uri hu vhe fhethu hanga ha zwalo.” Efroni wa Muhithi o vha o dzula henefho na vhathu vha hawe, a fhindula Abrahamu Vhahithi vhoṱhe vha tshi zwi pfa, vhe vha vha vhe khoroni ya muḓi wawe, a ri, “Aiwa muṋe wanga, nga vha nthetshelese: Ndi vha ṋea iyo tsimu na bako ḽi re ngomu hayo. Ndi vha ṋea vhathu vhanga vha tshi zwi vhona. Nga vha swiṱe mufu wavho.” Abrahamu a dovha a kotamela fhasi phanḓa ha vhathu vha shango iḽo, a amba na Efroni vha tshi zwi pfa a ri, “Nga vha nthetshelese: Ndi ḓo bvisa mutengo wa tsimu yoṱhe. Nga vha u ṱanganedze uri ndi kone u swiṱa mufu wanga henefho.” Efroni a fhindula Abrahamu a ri, “Muṋe wanga, nga vha nthetshelese: tsimu ya maseṱha a maḓana maṋa ndi mini kha nṋe na vhone? Vhone nga vha swiṱe mufu wavho.” Abrahamu a tenda zwe Efroni a amba, a mu kalela mutengo we a u amba Vhahithi vha tshi zwi pfa: maḓana maṋa a mangwende a siliva zwi tshi tevhedza kukalele kwo teaho kwa vhavhambadzi. Zwenezwo tsimu ya Efroni i re Makhaphela tsini ha Mamuri, khathihi na bako na miri yoṱhe u guma lukomboni lwa tsimu, zwa vha zwa Abrahamu, ya pfi ndi thundu yawe Vhahithi vhoṱhe vha tshi zwi pfa, vhe vha vha vho ḓa khoroni ya muḓi. Ndi hone Abrahamu a tshi swiṱa musadzi wawe Sara bakoni ngomu tsimuni ya Makhaphela tsini ha Mamuri, Hebroni, shangoni ḽa Kanana. Zwenezwo tsimu na bako ḽi re ngomu hayo zwa vha zwa Abrahamu zwi tshi bva kha Vhahithi, ha vha fhethu hawe ha zwalo. Abrahamu o vha o no kalaha, o no vha wa maḓuvha. Muṋe washu o vha o mu shudufhadza kha zwoṱhe zwe a ita. A amba na phuli yawe khulwane muṱani wawe, ene mukoma wa zwoṱhe zwe a vha e nazwo, a ri, “Longa tshanḓa tshau tswaroni dzanga. Ndi ṱoḓa uri u ane nga Muṋe washu, Mudzimu wa ḽiṱaḓulu na ḽifhasi, uri a u nga ṱoḓeli ṅwananga musadzi kha vhananyana vha Vhakanana vhane nda dzula navho, u ḓo ya shangoni ḽa hashu mashakani anga, wa yo ṱoḓela ṅwananga Isaka musadzi henengei.” Phuli ya vhudzisa ya ri, “Zwino arali uyo musadzi a sa funi u vhuya na nṋe fhano shangoni ḽino? Kani ndi humisele ṅwana wavho shangoni iḽo ḽine vha bva khaḽo?” Abrahamu a ri, “U vhone uri u songo humisela ṅwananga henengei. Muṋe washu Mudzimu wa ṱaḓulu o mpfulusa muṱani wa khotsi anga, shangoni ḽe nda bebwa khaḽo, a amba na nṋe a mpfulufhedzisa nga muano a ri, ‘Vhana vhau ndi ḓo vha ṋea shango iḽi’; Ene u ḓo ruma muruṅwa wawe a u ranga phanḓa uri u kone u ṱoḓela ṅwananga musadzi a tshi bva henengei. Arali uyo musadzi a sa funi u vhuya na iwe, izwo u ḓo vha wo vhofhololwa kha uno muano une wa nnyanela. Tenda wa si humise ṅwananga a vhuelela henengei.” Ndi hone iyo phuli i tshi longa tshanḓa tswaroni dza muṋe wayo Abrahamu ya mu anela uri i ḓo ita nga u ralo. Zwenezwo phuli ya dzhia gamela dza fumi dza muṋe wayo ya dzhena nḓilani, ya ṱuwa na zwithu zwavhuḓi zwa tshakha-tshakha zwa muṋe wayo, ya fara lwendo ya ya Misopothamia, ya livha muḓini wa Nahoro. A tshi swika a ita uri gamela dzi gwadame tsini ha bidzi nnḓa ha muḓi; ho vha hu tshi vho ṱoḓou vha madekwana, tshifhinga tshine vhasadzi vha bva vha tshi yo ka maḓi. Ene a rabela a ri, “Muṋe washu, Mudzimu wa muṋe wanga Abrahamu, ita uri ṋamusi zwi nnakele, u itele muṋe wanga Abrahamu vhuthu. Vhona, ndo ima hafhano tsini ha bidzi hei; vhananyana vha vhathu vha no dzula muḓini uyu vha khou bva, vha ḓa u ka maḓi. Musidzana ane ndi tshi amba nae nda ri, ‘Rula mvuvhelo yau ndi nwe maḓi,’ ene a ri, ‘Kha vha nwe, ndi ḓo nwisa na gamela dzavho,’ ngavhe a tshi vha ene we wa mu khethela mulanda wau Isaka. Ndi ḓo ḓivha nga zwenezwo uri muṋe wanga wo mu itela vhuthu.” A sa athu fhedza u rabela, ha swika Rabeka o vhea mvuvhelo kha shaḓa. Ndi uḽa ṅwananyana wa Bethuele ṅwana wa Milikha, we a vha e musadzi wa Nahoro murathu wa Abrahamu. Uyo musidzana o vha o nakesa, hu si na munna we a vha o no mu dzhenisa nḓuni. A tsela bidzini, a ḓadza mvuvhelo yawe, a huma. Phuli ya Abrahamu ya ṱavhanya u ya khae ya ri, “Nkeleni-vho maḓi mvuvheloni yaṋu.” Musidzana a ri, “Nga vha nwe muṋe wanga,” a ṱavhanya a rula mvuvhelo a i fara nga zwanḓa, a mu fha a nwa. Musi o no mu fha maḓi a nwa, a ri, “Na gamela dzavho ndi ḓo dzi kela maḓi a u nwa, dzi vhuye dzi dzimule ḓora.” Zwenezwo a mbo ḓi ṱavhanya u shululela mvuvhelo yawe kha mukungwa, a gidimela bidzini a ka maṅwe maḓi, a ka o eḓanaho gamela dzoṱhe. Uyo munna a sokou tshete, a mu lavhelesa nga vhusedzi a tshi ṱoḓa u ḓivha arali Muṋe washu o ita uri lwendo lwawe lu mu nakele. Musi gamela dzo no fhedza u nwa, uyo munna a bvisa tshiṅina tsha musuku tshi no ambarwa ningoni, tshi no lemela giramu ṱhanu na nthihi, na vhukunda vhuvhili ha musuku vhu no lemela giramu dza 110, a mu ambadza. Uyo munna a ri, “Ni ṅwana wa nnyi? Mmbudzeni nandi, hu na vhulalo nḓuni ya khotsi aṋu hune riṋe ra nga eḓela hone?” Musidzana a fhindula a ri, “Ndi nṋe ṅwana wa Bethuele, ṅwana wa Nahoro; mme a khotsi anga ndi Milikha.” A dovha a ri, “Ri na maṱanga manzhi na zwiḽiwa zwa zwifuwo, na vhulalo hune vha nga eḓela hone.” Ndi hone uyo munna a tshi kotamela fhasi a luvha Muṋe washu, a ri, “Nga hu rendwe Muṋe washu Mudzimu wa muṋe wanga Abrahamu; o ḓi fulufhedzea, muṋe wanga a si litshe u mu itela vhuthu. A vha nṋe, Muṋe washu o nnyendedza lwendoni lwanga nda swika muṱani wa mashaka a muṋe wanga.” Musidzana a gidima a yo vhudza vha muṱa wa mme awe zwithu hezwo. Zwino Rabeka o vha e na khaladzi a no pfi Labani, onoyo a gidimela ha uḽa munna a re ngei tshisimani. Ndi nge a ri a tshi tou vhona tshiṅina na vhukunda zwe zwa vha zwo ambarwa nga khaladzi awe, na u pfa khaladzi awe Rabeka a tshi anetshela zwe a vhudzwa nga uyo munna, a mbo ḓi takuwa a ya khae, a mu wana a tshee o ima tsini na gamela dzawe tshisimani, a ri, “Kha vha ḓe vhone vho shudufhadzwaho nga Muṋe washu! Vho imelani fhano nnḓa? Ndo vha lugisela nnḓu na vhulalo ha dzigamela.” Ndi hone uyo munna a tshi ya muṱani na Labani, gamela dza rulwa mihwalo, dza ḓiselwa maṱanga na zwiḽiwa, ha ḓiswa na maḓi awe na a vhanna vhe a ḓa navho, a u ṱamba milenzhe, ha vhewa zwiḽiwa phanḓa havho. Hone ene a ri, “A thi nga ḓo ḽa ndi sa athu amba zwine nda fanela u ni vhudza.” Labani a ri, “Nga vha ri vhudze.” Ene a ri, “Nṋe ndi phuli ya Abrahamu. Muṋe washu o shudufhadza muṋe wanga zwihulu, a pfuma. O mu ṋea nngu na kholomo na siliva na musuku na phuli dza vhanna na dza vhasadzi na dzigamela na dzidonngi. Sara mufumakadzi wa muṋe wanga o mu bebela ṅwana wa mutuka ó no ḓi kegula, muṋe wanga a kumedza uyo ṅwana zwoṱhe zwine a vha nazwo. Muṋe wanga o nnyanisa a ri, ‘U songo vhuya wa ṱoḓela ṅwananga musadzi kha vhananyana vha Vhakanana, vhane nda dzula shangoni ḽavho, iwe iya muṱani wa khotsi anga, kha vha mutupo wa hashu, u ṱoḓele ṅwananga musadzi.’ Nṋe nda vhudzisa muṋe wanga nda ri, ‘Zwino arali uyo musadzi a sa funi u vhuya na nṋe?’ Ene a fhindula a ri, ‘Muṋe washu ane nda tshila ndi tshi konana nae u ḓo ruma muruṅwa wawe a tshimbila na iwe, a nakisa lwendo lwau uri u wanele ṅwananga musadzi kha mutupo wa hashu, kha muṱa wa khotsi anga. Huno arali wa ya ha vha mutupo wa hashu, vha hana u u ṋea uyo musidzana, u ḓo vha wo vhofhololwa kha muano uno une wa nnyanela, a u nga vhi na mafhanza.’ “Ṋamusi ndi tshi swika tshisimani ndo ri, ‘Muṋe washu, Mudzimu wa muṋe wanga Abrahamu, arali u tshi zwi funa, ita uri lwendo lwanga lwe nda lu fara lu nake. Vhona, ndo ima tsini ha tshisima; ita uri musidzana ane a ḓo ri a tshi ḓa u ka maḓi, nda amba nae nda ri: Edzonu mpha maḓinyana a re mvuvheloni yaṋu ndi nwe, ene a mmbudza a ri: Kha vha nwe, ndi ḓo kela na gamela dzavho – nga a vhe ene we Muṋe washu a mu nangela ṅwana wa muṋe wanga.’ Huno ndi sa athu fhedza u rabela nga mbilu, Rabeka a mbo ḓi swika o vhea mvuvhelo yawe kha shaḓa. A tsela tshisimani u ka maḓi, nṋe nda amba nae nda ri, ‘Mpheni-vho maḓi ndi nwe.’ A ṱavhanya a rula mvuvhelo kha shaḓa a ri, ‘Kha vha nwe, ndi ḓo kela na gamela dzavho.’ Ndi hone ndi tshi nwa, a kela na dzigamela. Nda mu vhudzisa nda ri, ‘Ni ṅwana wa nnyi?’ Ene a ri, ‘Ndi ṅwana wa Bethuele ṅwana wa Nahoro; mme a khotsi anga ndi Milikha.’ Ndi hone nṋe ndi tshi mu ambadza tshiṅina ningoni na vhukunda zwanḓani, nda kotamela fhasi nda luvha Muṋe washu. Nda renda Muṋe washu Mudzimu wa muṋe wanga Abrahamu, we a nnyendedza a nnakisela lwendo, nda wanela ṅwana wa Abrahamu musadzi a re muḓuhulu wa murathu wa muṋe wanga. Zwino arali ni tshi ḓo fulufhedzea, muṋe wanga na vha itela vhuthu, mmbudzeni; arali ni tshi landula, ni mmbudze, uri ndi ṱoḓe huṅwe.” Labani na Bethuele vha fhindula vha ri, “Hezwo zwi bva kha Muṋe washu; a hu na tshine ra nga ni vhudza. Rabeka ngoyu; mu dzhieni ni ṱuwe, a vhe musadzi wa ṅwana wa muṋe waṋu, sa zwe Muṋe washu a amba.” Musi phuli ya Abrahamu i tshi pfa zwe vha amba, a kotamela fhasi a gwadamela Muṋe washu, a konou bvisa maṱeleṱele a siliva na musuku na nungu na zwifuko a ṋea Rabeka; a dzhia na zwifhiwa zwa mutengo muhulu a ṋea khaladzi a Rabeka na mme awe. Ndi hone iyo phuli na vhanna vhe ya vha i navho vha tshi ḽa vha nwa, vha eḓela henefho. Musi vha tshi vuwa nga matshelo phuli ya Abrahamu ya ri, “Kha vha litshe ndi humele ha muṋe wanga.” Hone khaladzi a Rabeka na mme awe vha fhindula vha ri, “A ni litshi musidzana a dzula na riṋe maḓuvha ane a nga ḓi ita fumi, na konou ṱuwa?” Hone ene a vha fhindula a re, “Vha songo mpfareledza hezwino Muṋe washu ó ita uri lwendo lwanga lu nake. Kha vha litshe ndi humele ha muṋe wanga.” Vhone vha ri, “Litshani ri vhidze musidzana a ḓifhindulele ene muṋe.” Vha mbo ḓi vhidza Rabeka vha mu vhudzisa vha ri, “Ni ṱuwa na uyu munna naa?” Ene a fhindula a ri, “Ndi ṱuwa nae.” Ndi hone vha tshi litsha khaladzi avho Rabeka a ṱuwa na phuli ya Abrahamu na vhaḽa vhanna vhe ya ḓa navho; na phuli ye ya mu lela ya ṱuwa nae. Vha shudufhadza Rabeka vha ri, “Khaladzi ashu, ngavhe ni tshi vha mme a vhana vha zwigidi na zwigidi; ngavhe vhana vhaṋu vha tshi thuba miḓi ya maswina avho.” Ndi hone Rabeka na pheletshedzi dzawe vha tshi ḓilugisa, vha namela gamela dzavho, vha ṱuwa na uyo munna. Zwenezwo iyo phuli ya dzhia Rabeka ya ṱuwa. Zwino Isaka o vha a tshi khou bva tshisimani tshi no pfi Lakhai Roi; o vha a tshi dzula Negeve. Muṅwe musi nga madekwana a vha a tshi khou ḓitshimbilela zwawe. A tshi posa maṱo a vhona gamela dzi tshi khou swika. Rabeka na ene a tshi posa maṱo a vhona Isaka. A tsa kha gamela yawe, a vhudzisa phuli a ri, “Uḽa munna henefho nnḓa a no khou ḓa u ri ṱanganedza ndi nnyi?” Phuli ya fhindula ya ri, “Ndi muṋe wanga.” Zwenezwo Rabeka a dzhia ṅwenda wawe a khurumela. Ndi hone phuli i tshi vhudza Isaka zwoṱhe zwe ya ita. Isaka a dzhenisa Rabeka denndeni ya mme awe Sara, a mu vhinga. A vha musadzi wawe, a mu funa; a pfa o khuthadzwa, a si tsha lilela mme awe. Abrahamu a vhinga muṅwe musadzi, we a vha a tshi pfi Ketura. Ketura a mu bebela Zimirani na Jokoshani na Medani na Midiani na Ishibaka na Shua. Jokoshani o vha khotsi a Sheba na Dedani; vhana vha Dedani ndi Vhaashuri na Vhaletushi na Vhaleumi. Vhana vha Midiani ndi Epha na Efere na Hanokho na Abida na Elidaa. Vhoṱhe havho vho vha vhe vhaḓuhulu vha Ketura. Abrahamu o siela Isaka ifa ḽawe ḽoṱhe. O ri a tshi kha ḓi tshila, vhana vha vhasadzi vhawe vha dziphuli a vha ṋea zwifhiwa a ri vha ṱutshele ṅwana wawe Isaka vha ye shangoni ḽa vhubvaḓuvha. Abrahamu o tshila miṅwaha ya 175, a fa o lalama, e mukalaha, ó no vha wa maḓuvha, a oroswa ha vha hawe. Vhana vhawe Isaka na Ishmaele vha mu swiṱa bakoni ḽa Makhaphela tsini ha Mamuri, tsimuni ya Efroni ṅwana wa Tsohara wa Muhithi; ndi tsimu ye Abrahamu a i renga kha Vhahithi. Abrahamu a swiṱwa henefho na musadzi wawe Sara. Musi Abrahamu o no fa, Mudzimu a shudufhadza ṅwana wawe Isaka; onoyo zwenezwo o vha a tshi dzula tsini ha tshisima tsha Lakhai Roi. Ngevha vhana vha Ishmaele ṅwana wa Abrahamu we a bebelwa nga Hagara, phuli ya Sara ya Muegipita. Ngea madzina a vhana vha Ishmaele vha vhatuka; a tevhekana nga kutevhekanele kwavho vha tshi bebwa, ndi: Nabayotho ene tanzhe ḽa Ishmaele, na Kedara na Adibiele na Mibisamu na Mishima na Duma na Masa na Hadadi na Thema na Jeturu na Nafishi na Kedema. Ndi vhone vhana vha Ishmaele; ayo ndi one madzina a vhavhusi vha matsinde a fumi na vhavhili zwi tshi ya nga miḓana yavho na dzigammba dzavho. Ishmaele o tshila miṅwaha ya 137, a fa a yo lala na vha hawe. Vhaḓuhulu vhawe vha dzula muvhunduni u no bva Havila u swika Shuru, tsini ha mukano wa Egipita, muthu o livha Ashuri. Ndi hone hu tshi itea zwe Ishmaele a ambiwa hu tshi pfi, “A hu na shaka ḽawe ḽine a ḓo pfana naḽo.” Ngea mafhungo a Isaka ṅwana wa Abrahamu. Abrahamu o vha khotsi a Isaka. Isaka o vha e na miṅwaha ya 40 musi a tshi vhinga Rabeka ṅwana wa Bethuele wa Muaramu wa Phadani Aramu; Rabeka o vha e khaladzi a Labani wa Muaramu. Isaka a rabela Muṋe washu a tshi itela musadzi wawe nge a vha e muumba. Muṋe washu a fhindula thabelo yawe, musadzi wawe Rabeka a vhifha muvhilini. A pfa vhana vha tshi khou kuḓana muvhilini wawe, a ri, “Ndi mini hu tshi itea zwo raliho kha nṋe?” Ndi hone a tshi ya a vhudzisa Muṋe washu. Muṋe washu a mu vhudza a ri, “Muvhilini wau hu na tshakha mbili; idzo tshakha mbili dzi ḓo fhandekanyiwa; luṅwe lushaka lu ḓo kunda luṅwe; mukomana u ḓo shumela murathu.” Musi tshifhinga tshawe tsha u vhofholowa tshi tshi swika, a beba mawela. Wa u thoma a tshi bebwa a wanala o tswuka, muvhili wawe woṱhe u tshi nga nguvho ya vhukuse; vha ri u pfi Esau. Ngavhuya ha bebwa murathu wawe, ó fara Esau nga tshirethe; uyo a pfi Jakopo. Isaka o vha e na miṅwaha ya 60 musi vha tshi bebwa. Vhatukana avho vha aluwa, Esau a vha muzwimi makone, munna a no ṱwa ḓakani, Jakopo ene o vha e munna o vuḓaho, a tshi dzula hayani. Isaka o vha a tshi tama ṋama ya phukha dza ḓaka, ndi zwe a vha a tshi funa Esau, hone Rabeka o vha a tshi funa Jakopo. Muṅwe musi Jakopo a tshi khou ita muthotho, Esau a ḓa a tshi bva ḓakani o farwa nga nḓala. A amba na Jakopo a ri, “Ṱavhanyani ni mphe muthotho hoyo mutswuku, hoyo mutswuku nandi, ndi na nḓala!” (Ndi zwe ḽiṅwe a vha a tshi pfi Edomo.) Jakopo a fhindula a ri, “Thomani ni nthengisele vhukomana.” Esau a ri, “Vhukomana hanga vhu khou mpfarisani ndi tshi khou fa nga nḓala?” Hone Jakopo a ri, “Thomani ni nnyanele.” Zwenezwo a mu anela muano, a rengisela Jakopo vhukomana hawe. Ndi hone Jakopo a tshi ṋea Esau vhurotho na muthotho. Esau a ḽa, a nwa, a takuwa a ṱuwa. Ngauralo Esau o nyadza vhukomana hawe. Zwino afho shangoni ha wa nḓala – i si iḽa nḓala ya misi ya Abrahamu – Isaka a pfulutshela Gerara shangoni ḽa Abimelekhe khosi ya Vhafilista. Muṋe washu a ḓa ha Isaka a ri, “U songo tsela Egipita; dzula henefha shangoni ḽine nda u vhudza uri u dzule hone. Dzula hafhano shangoni heḽi tshifhinganyana, Nṋe ndi ḓo vha na iwe nda u shudufhadza. Mashango haya oṱhe ndi ḓo a ṋea iwe na vhaḓuhulu vhau, nda khwaṱhisa muano we nda anela khotsi au Abrahamu. Ndi ḓo andisa vhaḓuhulu vhau vha nga ṋaledzi dza lutomboni, nda vha ṋea mashango haya oṱhe; vhathu vhoṱhe vha ḽifhasi vha ḓo wana mashudu nga vhana vhau, nge Abrahamu a nthetshelesa, a ita zwine nda zwi ṱoḓa na zwe nda mu vhudza, a vhulunga milayo yanga.” Zwenezwo Isaka a dzula Gerara. Musi vhathu vha henefho fhethu vha tshi mu vhudzisa nga musadzi wawe, ene a ri, “Ndi khaladzi anga,” nge a vha a tshi ofha u ri, “Ndi musadzi wanga.” A humbula a ri, “Rabeka o naka; vhanna vha fhano vha nga mmbulaha.” Musi Isaka o no vha na maḓuvha e henefho, Abimelekhe khosi ya Vhafilista a ṱodzimela nga fasiṱere, a vhona Isaka a tshi khou vhanḓa musadzi wawe Rabeka. Ndi hone Abimelekhe a tshi vhidzisa Isaka a ri, “Vhukumakuma hoyu ndi musadzi waṋu! Ndi mini no ri ndi khaladzi aṋu?” Isaka a mu fhindula a ri, “Ndi nge nda humbula uri ndi nga vhulahelwa ene.” Abimelekhe a ri, “Edzonu vhona zwe na nnyita! Muṅwe wa avha vhanna o vha a tshi nga ḓi dzhenisa musadzi waṋu nḓuni, na vha no ri hwesa mulandu.” Ndi hone Abimelekhe a tshi vhudza vhathu vhoṱhe a ri, “Ane a vhuya a kwama uyu munna kana musadzi wawe, vhukumakuma u ḓo vhulawa.” Isaka a lima shangoni ḽeneḽo, ṅwaha u tshee wonoyo a kaṋa kaḓana nge Muṋe washu a mu shudufhadza. A pfuma, lupfumo lwawe lwa ḓi anda lu tshi ya, a vhuya a vha mupfumi muhulu. O vha na maṱambi manzhi a nngu na kholomo, na dziphuli, lwe Vhafilista vha thoma u mu itela vivho, vha thivha mabidzi oṱhe o bwiwaho nga phuli dza khotsi awe Abrahamu misi iḽa, Vhafilista vha sala vha tshi a ḓadza mavu. Abimelekhe a amba na Isaka a ri, “Nga vha pfuluwe shangoni ḽashu, a ri tsha vha kona.” Ndi hone Isaka a tshi pfuluwa a yo fhaṱa govhani ḽa Gerara a dzula hone. Isaka a fukula mabidzi e a bwiwa misi ya khotsi awe Abrahamu e Vhafilista vha vha vho a thivha Abrahamu o no fa, a a rina madzina eneaḽa e a rinwa nga khotsi awe. Phuli dza Isaka dza bwa govhani dza tumbula tshisima tsha maḓi a elaho henefho. Hone vhalisa vha Gerara vha luṱana na vhalisa vha Isaka vha ri, “Maḓi aya ndi ashu!” Zwenezwo a ri itsho tshisima tshi pfi Eseke (Maluṱa), nge vha luṱana nae. Ndi hone vha tshi bwa ḽiṅwe bidzi, na ḽone vha dovha vha ḽi lwela; ndi zwe a ri ḽi pfi Sithina (Vhuswina). A ṱuwa henefho a bwa ḽiṅwe bidzi, ha si vhe na ane a ḽi lwela. A ri ḽi pfi Rehobotho (Ḽo aṱama), nge a ri, “Zwino Muṋe washu o ri ḓisa shangoni ḽo aṱamaho; ri ḓo anda shangoni ḽino.” U bva henefho a ya Bierisheba. Vhusiku honoho Muṋe washu a ḓa khae a ri, “Ndi Nṋe Mudzimu wa khotsi au Abrahamu. U songo ofha tshithu, ndi na iwe; ndi ḓo u shudufhadza nda andisa vhaḓuhulu vhau ndi tshi itela mulanda wanga Abrahamu.” Isaka a fhaṱa aḽiṱari henefho, a rabela Muṋe washu. A akha dennde henefho, phuli dzawe dza bwa bidzi. Abimelekhe a ḓa u dalela Isaka a tshi bva Gerara, e na Ahuzathi mueletshedzi wawe na Phikholo mulangammbi wawe. Isaka a vha vhudzisa a ri, “Ndi mini ni tshi nndalela, hufha no vha ni tshi mmbenga na nthatha?” Vhone vha fhindula vha ri, “Ro tou zwi vhona zwavhuḓi uri Yahavee u na vhone; ndi zwe ra ri, ‘Nga ri anelane ri vhofhe mulanga,’ uri vhone a vha nga ri huvhadzi, vhunga na riṋe rí songo vha kwama, ró ḓi vha fara zwavhuḓi, ra vha pfulusa nga mulalo. Zwi a vhonala uri Yahavee o vha shudufhadza.” Isaka zwenezwo a vha itela vhuṱambo, vha ḽa vha nwa. Ḽi tshi tsha avho vhanna vha vhofha mulanga nga muano. Isaka a onesana navho, vha mu ṱutshela nga mulalo. Musi wonoyo phuli dza Isaka dza ḓa dza mu vhudza nga bidzi ḽe dza bwa. Vha ri, “Ro wana maḓi!” A ri ḽi pfi Sheba (Muano). Na ṋamusi dzina ḽa muḓi ḽi kha ḓi pfi Bierisheba (Bidzi ḽa muano). Musi Esau e na miṅwaha ya 40, a vhinga Judithi ṅwananyana wa Bieri wa Muhithi, a vhinga na Basimatha ṅwananyana wa Eloni wa Muhithi. Avho vhasadzi vha ita uri Isaka na Rabeka vha dzule vha tshi ḽa mbilu. Musi Isaka o no kalaha, maṱo awe o no neta a si tsha kona u vhona, a vhidza Esau ṅwana wawe muhulwane, a mu vhudza a ri, “Ṅwananga!” Ene a fhindula a ri, “Ndi fhano.” Isaka a ri, “Zwino ndo no kalaha, musi wa lufu lwanga a thi u ḓivhi. Zwino-ha, dzhia zwihali zwau – mukutu na vhura – u ye ḓakani u yo nnzwimela phukha ya ḓaka. U mmbikele zwiḽiwa zwa u ḓifha zwine nda zwi funa, u nnḓisele zwone uri ndi ḽe, ndi u shudufhadze nga mbilu yoṱhe ndi sa athu fa.” Zwino Rabeka o vha a tshi khou thetshelesa musi Isaka a tshi khou amba na ṅwana wawe Esau. Esau a tshi bva a tshi ya ḓakani u yo zwima phukha uri a vhuye nayo, Rabeka a vhudza ṅwana wawe Jakopo a ri, “Vhona, ndo pfa khotsi au vha tshi khou vhudza Esau mukomana wau vha tshi ri, ‘Nnḓisele phukha u mmbikele zwiḽiwa zwa u ḓifha ndi ḽe, uri ndi u shudufhadze maṱoni a Muṋe washu ndi sa athu fa.’ Zwino-ha ṅwananga, thetshelesa zwavhuḓi u ite zwine nda u vhudza: Ibva u ye sambini, u nnḓisele mbudzana mbili dzi no fhira dzoṱhe, uri ndi bikele khotsi au zwiḽiwa zwi ḓifhaho, zwone zwine vha zwi funa. U ḓo zwi isa ha khotsi au, vha ḽa, uri vha u shudufhadze vha sa athu fa.” Jakopo a fhindula mme awe Rabeka a ri, “Hufha mukomana wanga Esau e munna a re na mahaha, nṋe a thi na mahaha. Zwino arali khotsi anga vha mphuphuledza? Ndi vho ḓo nga ndi khou vha itela vhukwila, nda vho teketelwa nda si tsha shudufhadzwa.” Mme awe vha mu vhudza vha ri, “Ṅwananga, nga hu teketelwe nṋe. Iwe ita zwine nda u vhudza: tshimbila u yo nnzhiela mbudzana hedzo.” Ndi hone a tshi yo dzi dzhia, a dzi ḓisa ha mme awe, Rabeka a bika zwiḽiwa zwi ḓifhaho, zwone zwine khotsi awe vha zwi funa. Zwenezwo Rabeka a dzhia zwiambaro zwa ṅwana wawe muhulwane Esau, zwa maṱeleṱele, zwe Rabeka a vha e nazwo ngomu nḓuni, a ambadza ṅwana wawe muṱuku Jakopo. A dovha a mu ambadza mukumba wa mbudzana zwanḓani na mukuloni hune ha si vhe na mahaha. A konou ṋekedza ṅwana wawe Jakopo zwiḽiwa zwi ḓifhaho, na vhurotho he a vhu bika. Jakopo a ya ha khotsi awe a ri, “Muṋe wanga!” Isaka a fhindula a ri, “Ndi fhano ṅwananga. Ndi nnyi?” Jakopo a amba na khotsi awe a ri, “Ndi nṋe Esau tanzhe ḽavho. Ndo ita zwe vha mmbudza. Kha vha vuwe vha dzule, vha ḽe ṋama ya phukha vha kone u ntshudufhadza nga mbilu yoṱhe.” Isaka a vhudzisa ṅwana wawe a ri, “Khefha u songo vhuya wa lenga na u i wana, ṅwananga?” Ene a fhindula a ri, “Muṋe washu Mudzimu wavho ndi Ene we a ita uri zwi nnakele.” Ndi hone Isaka a tshi vhudza Jakopo a ri, “Sendela tsini ndi kone u u kwama ṅwananga, ndi ḓivhe arali vhukumakuma e iwe ṅwananga Esau kana u si ene.” Jakopo a sendela tsini ha khotsi awe Isaka, vha mu phuphuledza vha ri, “Ipfi ndi ḽa Jakopo, zwanḓa zwone ndi zwa Esau.” Ho ngo mu ḓivha, nge zwanḓa zwawe zwa vha zwi na mahaha unga zwa mukomana wawe Esau; zwenezwo a mu shudufhadza. A vhudzisa a ri, “Vhukumakuma u ṅwananga Esau naa?” Ene a fhindula a ri, “Ndi nṋe.” Ndi hone a tshi ri, “Ṅwananga, ḓisa ṋama ya phukha yau ndi ḽe, ndi kone u u shudufhadza nga mbilu yoṱhe.” Jakopo a mu ṋea a ḽa; a mu ḓisela waini a nwa. Khotsi awe Isaka vha amba nae vha ri, “Iḓa fhano ṅwananga u nkhise.” Ene a ya khavho vha mu khisa. Musi Isaka a tshi pfa munukho wa zwiambaro zwawe, a mu shudufhadza a ri, “Ṅwananga u nukhelela unga ḓaka ḽe Muṋe washu a ḽi shudufhadza. Ngavhe Mudzimu a tshi u wisela ṅwando u bvaho ṱaḓulu, a ita uri masimu au a vhibvele, wa kaṋa mavhele manzhi na nḓirivhe dza waini. Ngavhe tshakha dzi tshi u shumela, vhathu vha mashango vha u luvha. Ngavhe u tshi vhusa vhana vha khotsi au, vhana vha mme au vha u luvha. Vhane vha u teketela ngavhe vha tshi teketelwa, vhane vha u shudufhadza vha shudufhadzwa.” Musi Isaka o no fhedza u mu shudufhadza, Jakopo a tshi kha ḓi tou bva u takuwa he a vha e na khotsi awe, mukomana wawe Esau a vha a tshi dzhena a tshi bva u zwima. Na ene a lugisa zwiḽiwa zwa u ḓifha, a zwi ḓisa ha khotsi awe. A amba navho a ri, “Khotsi anga, kha vha vuwe vha dzule vha ḽe ṋama ya phukha ye nda vha ḓisela, uri vha kone u ntshudufhadza.” Khotsi awe Isaka vha mu vhudzisa vha ri, “Ndi iwe nnyi?” Ene a fhindula a ri, “Ndi nṋe tanzhe ḽavho Esau.” Isaka a tshenuwa a tou tetemela a ri, “Zwino ndi nnyi-ha we a zwima phukha a i ḓisa ha nṋe? U tshi swika ndo vha ndi tshi kha ḓi tou bva u i ḽa, nda mu shudufhadza – ngoho ene u ḓo vha na mashudu.” Esau a tshi pfa maipfi a khotsi awe, a thoma u lila a tshi tou tshema lu ṱungufhadzaho, a amba na khotsi awe a ri, “Kha vha ntshudufhadze na nṋe, baba!” Hone vhone vha ri, “Murathu wau o ḓa nga vhufhura a dzhia mashudu au.” Esau a ri, “A tshi pfi Jakopo ho ngo rinwa zwavhuḓi? Zwino lwo no vha lwa vhuvhili a tshi mphura: O thoma a nnzhiela vhukomana, zwino o nnzhiela mashudu!” Zwenezwo a vhudzisa a ri, “A vho ngo vhuya vha ntsiela maṅwe mashudu?” Isaka a fhindula a ri, “Ndo mu ita muvhusi wau, mashaka awe oṱhe nda vha ita phuli dzawe, nda mu ṋea mavhele na nḓirivhe dza waini. Zwino tshine nda nga kha ḓi u itela tshone ndi mini ṅwananga?” Esau a vhudza khotsi awe a ri, “Muṋe wanga, vha tou vha na mashudu mathihi fhedzi? Nṋe a vha ntshudufhadzi-vho?” Esau a lila a tou ṱavha mukosi. Khotsi awe Isaka a mu fhindula a ri, “U ḓo dzula kule na lupfumo lwa ḽifhasi, kule na ṅwando u bvaho ṱaḓulu. U ḓo tshila nga pfumo, wa shumela murathu wau. Hone u ḓo ri u tshi mu vutshela, wa bvula dzhogo yawe mutsingani wau wa i laṱa kule.” Esau a fara Jakopo nga mbilu nga mulandu wa mashudu e khotsi awe vha mu ṋea. A amba nga mbilu a ri, “Maḓuvha a u lilela khotsi anga o sendela; ndi hone ndi tshi ḓo vhulaha murathu wanga Jakopo.” Musi Rabeka a tshi vhudzwa zwe ṅwana wawe muhulwane Esau a amba, a vhidzisa ṅwana wawe muṱuku Jakopo, a mu vhudza a ri, “Mukomana wau Esau u khou ṱoḓa u ḓilifhedzela nga u u vhulaha. Zwino-ha ṅwananga, ita zwine nda amba: Ṱavhanya u shavhele ha khaladzi anga Labani ngei Harani. U dzule navho tshifhinganyana u swika mbiti dza mukomana wau dzi tshi dzika. Hu ḓo ri mukomana wau a songo tsha u sinyutshela, ó no hangwa zwe wa mu ita, nda konou u laedzela uri u vhuye. Zwi nga mpfarisani ni tshi fa noṱhe nga ḓuvha ḽithihi vhuvhili haṋu?” Rabeka a vhudza Isaka a ri, “Ndo netiswa nga vhutshilo nga mulandu wa vhasadzi havha vha Vhahithi. Arali na Jakopo a vhinga musadzi wa ḽino shango a no bva kha vhasadzi vha Vhahithi vha no nga havha, ndi ḓo vha ndi si tshee na tshine nda tshilela tshone.” Isaka a vhidzisa Jakopo, a mu shudufhadza, a mu laya a ri, “U songo vhinga musadzi wa Mukanana. Ṱavhanya u mbo ḓi ya Phadani Aramu, muṱani wa Bethuele khotsi a mme au. Ḓiwanele musadzi henefho, kha vhananyana vha Labani malume wau. Ngavhe Mudzimu Ramaanḓaoṱhe a tshi u shudufhadza, a ita uri u bebe, vhana vhau vha ande, u vhe khotsi a tshakha nnzhi. Ngavhe iwe na vhaḓuhulu vhau a tshi vha ṋea mashudu a Abrahamu, uri u dzhie shango ḽine zwino wa khou dzula khaḽo u mutsinda, shango ḽe Mudzimu a ḽi ṋea Abrahamu.” Ndi hone Isaka a tshi ri Jakopo a ṱuwe, a ṱuwa a ya Phadani Aramu, ha Labani ṅwana wa Bethuele wa Muaramu. Labani ndi khaladzi a Rabeka, mme a Jakopo na Esau. Zwino Esau a zwi pfa uri Isaka o shudufhadza Jakopo a mu ruma Phadani Aramu uri a yo wana musadzi hone, na uri a tshi mu shudufhadza o mu laya a ri, “U songo vhinga musadzi wa Mukanana,” a pfa na uri Jakopo o thetshelesa khotsi awe na mme awe a ya Phadani Aramu. Esau a thoma u vha na nzhele ya uri vhasadzi vha Vhakanana a vha takadzi khotsi awe Isaka. Zwenezwo a ya ha Ishmaele a vhinga Mahalathi khaladzi a Nebayotho, ṅwana wa Ishmaele ṅwana wa Abrahamu, na vhaḽa vhaṅwe vhasadzi vhawe a ḓi dzula navho. Jakopo a takuwa Bierisheba a livha Harani. A ri u kovhelelwa huṅwe fhethu, a lala henefho. A dzhia ḽiṅwe tombo henefho a siamela, a eḓela. A lora a tshi khou vhona nḓila ya tshitizi tsho ima fhasi, nga nṱha hayo i tshi swika makoleni, vharuṅwa vha Mudzimu vha tshi gonya vha tshi tsa ngayo. Ngei nṱha hayo ho vha ho ima Muṋe washu, a ri, “Ndi Nṋe Yahavee Mudzimu wa makhulu wau Abrahamu, Mudzimu wa Isaka. Shango ḽe wa lala khaḽo ndi ḓo ḽi ṋea iwe na vhaḓuhulu vhau. Vhaḓuhulu vhau vha ḓo anda unga thorwana dza mavu, na ḓala ni tshi ya vhukovhela na vhubvaḓuvha, ni tshi ya devhula na tshipembe. Vhathu vhoṱhe vha ḽifhasi vha ḓo wana mashudu nga iwe na vhana vhau. Nṋe ndi na iwe, ndi ḓo u londola hoṱhe hune wa ya, nda u vhuisa shangoni heḽino. A thi nga u litshi; ndi ḓo vhuya nda khunyeledza zwe nda u fulufhedzisa.” Musi Jakopo a tshi vuwa khofheni a elekanya a ri, “Vhukumakuma Muṋe washu u hone hafhano fhethu; nṋe ndo vha ndi sa zwi ḓivhi.” A farwa nga nyofho a ri, “Fhethu afha hu ofhisa hani! Hafhano ndi nḓuni ya Mudzimu, a hu na zwiṅwe; hei ndi khoro ya ḽiṱaḓulu.” Ḽi tshi tsha Jakopo a fhinduwa a dzhia tombo ḽe a vha o ḽi siamela, a ḽi imisa sa phuphu a ḽi tevhulela mapfura. Fhethu afho a ri hu pfi Bethele (Nnḓu ya Mudzimu). Kale muḓi wo vha u tshi pfi Lusi. Ndi hone Jakopo a tshi ana a ri, “Arali Mudzimu a vha na nṋe, a nndondola lwendoni ulu lwe nda lu fara, a mpha zwiḽiwa nda ḽa, na zwiambaro nda ambara, nda vhuya nda humela muṱani wa khotsi anga nga mulalo, ndi hone Muṋe washu a tshi ḓo vha Mudzimu wanga, tombo heḽi ḽe nda ḽi imisa sa phuphu ḽi ḓo vha nnḓu ya Mudzimu; zwoṱhe zwine a ḓo nṋea ndi ḓo mu ṋea tsha fumi tshazwo.” Huno Jakopo a dovha a fara lwendo lwawe, a swika shangoni ḽa tshakha dza vhubvaḓuvha. Henefho a vhona bidzi ḓakani, na maṱambi mararu a nngu o shuvhama tsini haḽo, ngauri maṱambi ayo o vha a tshi nwa maḓi bidzini ḽeneḽo. Tombo ḽe ḽa vha ḽo vala mulomo wa bidzi ḽo vha ḽi ḽihulwane. Musi maṱambi oṱhe o kuvhangana henefho, vhalisa vho vha vha tshi kungulusa tombo iḽo ḽa bva mulomoni wa bidzi, nngu dza konou nwa. Ngavhuya vha konou dovha vha kungulusela tombo vhudzuloni haḽo ḽa vala mulomo wa bidzi. Jakopo a vhudzisa vhalisa a ri, “Vha hashu, ni bva ngafhi?” Vhone vha fhindula vha ri, “Ri bva Harani.” Ene a vha vhudzisa a ri, “Vho-Labani muḓuhulu wa Nahoro ni a vha ḓivha naa?” Vhone vha fhindula vha ri, “Ee, ri a vha ḓivha.” Jakopo a vha vhudzisa a ri, “Vho takala naa?” Vhone vha fhindula vha ri, “Ee, vho takala; ṅwananyana wavho Rahele ngoyu a tshi khou ḓa na nngu.” Ene a ri, “Vhonani, hu tshee masiari tshivhangalala, a tshi athu vha tshifhinga tsha u kuvhanganya maṱambi a nngu. Nwisani nngu maḓi ni dzi humisele pfuloni.” Vhone vha fhindula vha ri, “Ri nga si kone, ri ḓo thoma ra lindela maṱambi a nngu a tshi kuvhangana oṱhe, tombo ḽa kunguluswa ḽa bva mulomoni wa bidzi. Ndi hone ri tshi ḓo nwisa nngu.” Musi a tshi kha ḓi amba navho, Rahele a mbo ḓi swika na nngu dza khotsi awe, ngauri o vha e ene mulisa wadzo. Jakopo a tshi vhona Rahele ṅwananyana wa Labani malume wawe, na nngu dza Labani, a mbo ḓi kungulusa tombo a ḽi bvisa mulomoni wa bidzi, nngu dza malume awe dza nwa maḓi. Zwenezwo Jakopo a khisa Rahele, a thoma u lila a tshi tou ṱavha mukosi. O vha o vhudza Rahele uri ndi ene shaka ḽa khotsi awe, ndi ene ṅwana wa Rabeka. Ndi hone Rahele a tshi gidima a yo vhudza khotsi awe. Labani a tshi tou pfa mafhungo a Jakopo ṅwana wa khaladzi awe, a mbo ḓi ṱavhanya a yo mu ṱanganedza. A mu kuvhatedza, a mu khisa, a vhuya nae hayani hawe; henefho Jakopo a vhudza Labani zwoṱhe zwo iteaho. Labani a vhudza Jakopo a ri, “Inwi ni tou vha malofha a hashu.” Musi Jakopo o no dzula na Labani ṅwedzi woṱhe, Labani a amba nae a ri, “Ni nga sokou ntshumela fhedzi nge na vha shaka ḽanga? Mmbudzeni malamba ane na a ṱoḓa.” Zwino Labani o vha e na vhananyana vhavhili; muhulwane o vha a tshi pfi Lea, muṱuku a tshi pfi Rahele. Maṱo a Lea o vha a sa penyi; Rahele ene o vha e na tshivhumbeo tshavhuḓi, ó nakesa. Jakopo o vha a tshi funana na Rahele, ndi zwe a ri, “Ndi ḓo vha shumela miṅwaha miṱanu na mivhili, vha konou mpha ṅwananyana wavho muṱuku Rahele.” Labani a ri, “Ndi khwiṋe u mu ṋea iwe u fhira u mu ṋea mutsinda. Iwe dzula fhano na nṋe.” Ndi hone Jakopo a tshi shuma miṅwaha miṱanu na mivhili uri a fhiwe Rahele, hone iyo miṅwaha o vhona i tshi tou nga maḓuvha a si gathi, nge a vha a tshi funa Rahele. Musi miṅwaha iyo miṱanu na mivhili yo no fhela, Jakopo a vhudza Labani a ri, “Nga vha mphe musadzi wanga, ndi ṱoḓa u mu dzhenisa nḓuni.” Labani a kuvhanganya vhathu vhoṱhe vha henefho a ita munyanya. Hó no vha madekwana, a dzhia ṅwananyana wawe Lea a mu ṋea Jakopo, Jakopo a mu dzhenisa nḓuni. (Labani o dzhia phuli yawe ya musidzana, Zilipha, a i ṋea ṅwananyana wawe uri i vhe phuli yawe ya musidzana.) Musi ḽi tshi tsha, ha wanala hu na Lea! Ndi hone Jakopo a tshi vhudza Labani a ri, “Ndi mini izwi zwe vha nnyita? Hufha ndo vha shumela uri ndi wane Rahele, zwino ndi mini vho mphura?” Labani a fhindula a ri, “Fhano ha hashu zwi a ila murathu a tshi vhingiwa mukomana a sa athu vhingwa. Litsha vhege ya munyanya wa uyu ṅwananyana i fhele, ndi hone ri tshi ḓo u fha na hoyu muṱuku Rahele, wa konou shuma miṅwe miṅwaha miṱanu na mivhili nge nda u fha ene.” Jakopo a ita nga u ralo. A fhedza vhege e na Lea, Jakopo a konou mu ṋea ṅwananyana wawe Rahele a vha musadzi wawe. Labani a dzhia phuli yawe ya musidzana Biliha a i ṋea ṅwananyana wawe Rahele, ya vha phuli yawe ya musidzana. Jakopo a dzhenisa Rahele nḓuni, a funa Rahele u fhira Lea. A shumela Labani miṅwe miṅwaha miṱanu na mivhili. Musi Muṋe washu a tshi vhona uri Lea ha funiwi, a ita uri a bebe vhana, Rahele a vha muumba. Lea a vhifha muvhilini a beba ṅwana wa mutukana. A ri u pfi Rubeni, nge a ri, “Muṋe washu o vhona u tambula hanga; vhukuma munna wanga zwino u ḓo mpfuna.” A dovha a vhifha muvhilini, a beba ṅwana wa mutukana, a ri, “Muṋe washu o dovha a mpha hoyu, nge a vhona uri a thi funwi.” A ri u pfi Simioni. A dovha a vhifha muvhilini, a beba ṅwana wa mutukana, a ri, “Zwino munna wanga u ḓo pfana na nṋe, nge nda mu bebela vhatuka vhararu.” Ndi zwe a ri u pfi Livi. A dovha hafhu a vhifha muvhilini, a beba ṅwana wa mutukana, a ri, “Zwino ndi ḓo renda Muṋe washu.” A ri u pfi Juda. Zwenezwo a si tsha vha na vhana. Musi Rahele a tshi vhona uri ha bebeli Jakopo vhana, a thoma u vhivha mukomana wawe. A vhudza Jakopo a ri, “Nga vha mphe vhana; vha sa mpha ndi a fa!” Jakopo a mu sinyutshela a ri, “Kani ndi nṋe Mudzimu? Ndi Ene we a ni kundisa u wana vhana!” Rahele a ri, “Biliha phuli yanga ya musidzana ngoyu. Nga vha mu dzhenise nḓuni a mmbebele vhana, uri na nṋe ndi kone u fhaṱa-vho muṱa ngae.” Ndi hone Rahele a tshi ṋea Jakopo phuli yawe Biliha a vha musadzi wawe. Jakopo a mu dzhenisa nḓuni, a vhifha muvhilini, a mu bebela ṅwana wa mutukana. Rahele a ri, “Muṋe washu o ntsengela; o thetshelesa tshililo tshanga, a nṋea ṅwana wa mutukana.” Ndi zwe a ri u pfi Dani. Biliha phuli ya Rahele a dovha a vhifha muvhilini a bebela Jakopo mutukana wa vhuvhili. Rahele a ri, “Ndo lwa nndwa khulu na mukomana wanga, nda kunda.” Ndi zwe a ri u pfi Nafuthali. Lea a tshi vhona uri o no ima u wana vhana, a dzhia Zilipha phuli yawe ya musidzana a mu ṋea Jakopo uri a vhe musadzi wawe. Zilipha phuli ya Lea ya bebela Jakopo ṅwana wa mutukana. Lea a ri, “Ndi mashudu mangafhani!” a ri u pfi Gadi. Zilipha phuli ya Lea ya bebela Jakopo mutukana wa vhuvhili. Lea a ri, “Ndo takala hani! Vhasadzi vha ḓo ri ndi na mashudu.” A ri u pfi Ashere. Ḽiṅwe ḓuvha nga tshifhinga tsha musi hu tshi kaṋiwa goroi, Rubeni a bva a ya masimuni, a wana mitshelo, a i fha mme awe Lea. Rahele a amba na Lea a ri, “Nga vha mphe-vho mitshelo ya ṅwana wavho.” Lea a mu fhindula a ri, “Zwe na nnzhiela munna a zwo ngo eḓana naa? Zwino ni ṱoḓa u dzhia na mitshelo ya ṅwananga?” Rahele a ri, “Ndi zwone, Vho-Jakopo vha ḓo vha dzhenisa nḓuni vhusiku ha ṋamusi, tenda vhone vha mpha mitshelo ya ṅwana wavho.” Jakopo a tshi vhuya masimuni nga madekwana, Lea a yo mu ṱanganedza, a ri, “Vha fanela u nnzhenisa nḓuni, ndo vha renga nga mitshelo ya ṅwananga.” Vhusiku honoho Jakopo a dzhenisa Lea nḓuni. Mudzimu a thetshelesa thabelo ya Lea, a mbo ḓi vhifha muvhilini, a bebela Jakopo ṅwana wa vhuṱanu wa mutukana. Lea a ri, “Mudzimu o mpfufha nge nda fha munna wanga phuli yanga ya musidzana.” Ndi zwe a ri ṅwana u pfi Isakhara. Lea a dovha a vha muthu wa thovhela, a bebela Jakopo ṅwana wa vhuṱanu na vhuthihi wa mutukana. Zwino Lea a ri, “Mudzimu o mpha tshifhiwa tsha mutengo muhulu. Zwino ndi hone munna wanga a tshi ḓo nkhulisa, nge nda mu bebela vhatuka vhaṱanu na muthihi.” A ri ṅwana u pfi Zebuloni. Ngavhuya a beba musidzana a ri u pfi Dina. Ndi hone Mudzimu a tshi elelwa Rahele; a thetshelesa thabelo yawe, a ita uri a bebe ṅwana. Rahele a vhifha muvhilini, a beba mutukana, a ri, “Mudzimu o ṱusa u nyadziwa hanga.” A ri uyo ṅwana u pfi Josefa, a ri, “Ngavhe Muṋe washu a tshi dovha a nnyengedza muṅwe mutukana.” Musi Rahele o no beba Josefa, Jakopo a amba na Labani a ri, “Kha vha litshe ndi ṱuwe ndi vhuelele ha hashu. Kha vha nṋee vhasadzi vhanga na vhana vhanga vhe vha mpha nge nda tou vha shumela, ndi kone u ṱuwa. Vhone vha a ḓivha uri ndo vha shumela zwingafhani.” Labani a mu fhindula a ri, “Arali ni tshi ntakalela, dzulani na nṋe. Ndo vhonisa nda pfa uri Yahavee o ntshudufhadza a tshi itela inwi.” A dovha a ri, “Mmbudzeni malamba ane na a ṱoḓa, ndi ḓo ni fha.” Jakopo a mu vhudza a ri, “Vha a zwi ḓivha uri ndo vha shumela hani, na uri thakha yavho ndi tshi i londola yo anda hani. Zwiṱukuṱuku zwe vha vha vhe nazwo ndi sa athu ḓa zwo anda nga maanḓa, nahone Muṋe washu o vha shudufhadza hoṱhe he nda vha ndi hone. Hone zwino, muṱa wanga ndi ḓo u shumela lini?” Labani a mu vhudzisa a ri, “Ndi ni fhe mini?” Jakopo a fhindula a ri, “Vha songo mpha tshithu. Hone arali vha nnyitela tshithu hetshi tshithihi fhedzi, ndi ḓo ḓi londola maṱambi a nngu dzavho nda dzi lisa: Kha vha ri ndi tandule maṱambi a nngu dzavho ṋamusi ndi khethe khwana kana thamahana, ngwana dzoṱhe tswana na mbudzi dzoṱhe thamahana kana khwana. Dzenedzo dzi ḓo vha dzone malamba anga. U fulufhedzea hanga hu ḓo nṱanzilela nga tshifhinga tshi ḓaho, musi vha tshi sedza muholo we vha nkholela. Mbudzi iṅwe na iṅwe ine nda vha nayo ine ya si vhe khwana kana thamahana, kana ngwana ine ya si vhe tswana nga i pfi ndo i tswa.” Labani a ri, “Ro pfana. Nga zwi tou ralo.” Hone musi wonoyo Labani a mbo ḓi khetha mbokoṱo dzoṱhe tseha kana thamaha na mbudzi dzoṱhe dza tsadzi khwana kana thamahana, dzoṱhe dze dza vha dzi na muvhala mutshena, na ngwana dzoṱhe tswana, a ri dzi liswe nga vhana vhawe vha vhatuka. A ṱuwa nadzo a fara lwendo lwa maḓuvha mararu, Jakopo ene a sala a tshi londola nngu dza Labani. Jakopo a dzhia matavhi maṋu a mupopuliri na mualimondo na mupulatani a tsheṱa mitalo mitshena khao nga u kwatula makwati, ha vhonala thanda tshena ya nga ngomu ya matavhi. A vhea matavhi ayo o kwatulwaho mikungwani ya maḓi na hoṱhe hune dza nwa hone, uri a livhane na nngu musi dzi tshi ḓa u nwa maḓi, thutha dza hwela tsadzi henefho phanḓa ha ayo matavhi. Dza dzwala ngwana tsehana kana khwana kana thamahana. Jakopo a khethela ngwana thungo, hone a ita uri dziṅwe dzoṱhe dzi lavhelese tsehana na tswana dze dza vha dzi dza Labani. Nga u ralo a khetha dzawe nngu a si tende dzi tshi ṱangana na dza Labani. Ho vha hu tshi ri musi tsadzi dzi re na ḓafu dzo siama, Jakopo a vhea aḽa matavhi mikungwani phanḓa hadzo uri dzi hwelane dzó sedza matavhi, hone arali izwo zwifuwo zwi zwirole, o vha a sa vhei matavhi phanḓa hazwo. Zwenezwo zwirole zwo vha zwa Labani, zwi re na ḓafu zwa vha zwa Jakopo. Ngauralo Jakopo a pfuma, a vha na maṱambi mahulu a nngu na phuli dza vhasidzana na dza vhanna, na dzigamela na dzidonngi. Jakopo a pfa uri vhana vha Labani vho vha vha tshi khou ri, “Jakopo o dzhia zwoṱhe zwe zwa vha zwi zwa khotsi ashu; lupfumo lwe lwa vha lu lwa khotsi ashu lwo no vha lwawe.” Jakopo a zwi vhona uri Labani ha tsha mu sedza sa kale. Ndi hone Muṋe washu a tshi amba na Jakopo a ri, “Humela shangoni ḽa vhokhotsi au, mashakani au; Nṋe ndi ḓo vha na iwe.” Jakopo a laedzela Lea na Rahele uri vha ḓe pfuloni he maṱambi awe a vha e hone. A vha vhudza a ri, “Ndi vhona uri khotsi aṋu a vha tsha ntsedza sa kale, hone Mudzimu wa khotsi anga o ḓi vha na nṋe. Inwi ni a zwi ḓivha uri ndo shumela khotsi aṋu nga nungo dzanga dzoṱhe, hone khotsi aṋu vho mphura vha shandukisa kafumi muholo we ra langana. Naho zwo ralo Mudzimu ho ngo vha tendela u nkhuvhadza. He vha ri, ‘Khwana dzi ḓo vha dzau,’ maṱambi oṱhe o mbo ḓi dzwala khwana; he vha ri, ‘Tsehana dzi ḓo vha dzau,’ maṱambi oṱhe o mbo ḓi dzwala tsehana. Zwino-ha, ndi Mudzimu we a dzhia thakha ya khotsi aṋu a i fha nṋe. “Nga tshifhinga tsha musi zwifuwo zwi tshi dzwala ndo vhuya nda lora ndi tshi khou sedza nda vhona mbokoṱo dzine dza hwela maṱambi dzi tshi nga ndi tseha na nkhwe kana thamaha. Muruṅwa wa Mudzimu a amba na nṋe muloroni a ri, ‘Jakopo!’ Nṋe nda fhindula nda ri, ‘Ndi fhano!’ Ene a ri, ‘Sedza u vhone uri mbokoṱo dzoṱhe dzi no hwela maṱambi ndi tseha na nkhwe na thamaha, ngauri ndo zwi vhona zwoṱhe zwine Labani a khou u ita. Ndi Nṋe Mudzimu we wa mu vhona Bethele he wa tevhulela phuphu mapfura, wa nnyanela. Zwino ṱavhanya u pfuluwe shangoni ḽino, u vhuele shangoni ḽa haṋu.’ ” Ndi hone Rahele na Lea vha tshi fhindula vha ri, “Riṋe ri kha ḓi vha na mukovhe kha ifa ḽa khotsi ashu lini? A thi ri khotsi ashu vha vho ri sedza sa vhatsinda. Vho tou ri rengisa, vha dovha vha ḽa na thundu yo ri rengaho. Vhukuma lupfumo lwoṱhe lwe Mudzimu a lu dzhiela khotsi ashu ndi lwashu na vhana vhashu. Zwino vhone nga vha ite zwe Mudzimu a vha vhudza.” Ndi hone Jakopo a tshi namedza vhana vhawe na vhasadzi gamela, a khada thakha yawe yoṱhe, a ṱuwa khathihi na thundu yawe yoṱhe ye a i wana Phadani Aramu, a humela ha khotsi awe Isaka shangoni ḽa Kanana. Muṅwe musi Labani o ya u vheula nngu dzawe vhukuse, Rahele a tswa zwitungulo zwa khotsi awe. Jakopo na ene a dovha a fhura Labani wa Muaramu nga u shavha a songo mu vhudza. Ndi hone a tshi shavha na zwoṱhe zwe a vha e nazwo, a pfuka mulambo wa Yufuratha, a livha makwarani a Giliadi. Huno nga ḓuvha ḽa vhuraru Labani a vhudzwa uri Jakopo o shavha. Labani a ramba mashaka awe, a londa Jakopo a fhedza maḓuvha maṱanu na mavhili, a mu fara makwarani a Giliadi. Zwenezwo Mudzimu a ḓa ha Labani wa Muaramu nga muloro vhusiku, a amba nae a ri, “U vhone, u songo vhuya wa sengisa Jakopo tshithu na tshithihi tshe a ita.” Labani a tshi swika ha Jakopo a wana o akha dennde yawe thavhani dza Giliadi, Labani na mashaka awe na vhone vha ṱoka mishasha yavho henefho. Ndi hone Labani a tshi amba na Jakopo a ri, “No ita mini? No mphura, nahone no hwala vhananyana vhanga na ṱuwa navho unga mathubwa a nndwani. Ndi mini no tou ṋenga na mphura? Ndi mini ni songo mmbudza, uri ndi ni fhelekedze nga dakalo na nyimbo hu tshi lila mirumba na mbila? A no ngo vhuya na nnditsha nda onesana na vhaḓuhulu vhanga na vhananyana vhanga. No ita zwithu zwa vhutsilu. Nṋe ndi na maanḓa a uri ndi ni huvhadze; hone madekwe Mudzimu wa khotsi aṋu o mmbudza a ri, ‘U vhone, u songo vhuya wa sengisa Jakopo na tshithu na tshithihi tshe a ita!’ Zwino ndi zwone, no ṱuwa nge na ṱuvha u humela muṱani wa khotsi aṋu; hone ndi mini no tswa midzimu yanga?” Jakopo a fhindula Labani a ri, “Ndo vha ndi tshi ofha, ndi tshi ri vhone vha ḓo nnzhiela vhananyana vhavho nga khani. Hone arali vha wana a re na midzimu yavho, onoyo kha a fe. Henefha maṱoni a mashaka ashu, nga vha ḓisedzele arali nṋe ndi na tshine tsha vha tshavho fhano; arali tshi hone nga vha tshi dzhie.” Jakopo a tshi ralo o vha a sa ḓivhi uri Rahele o tswa izwo zwitungulo. Ndi hone Labani a tshi dzhena denndeni ya Jakopo na ya Lea na ya phuli mbili dza vhasadzi, a si wane tshithu. A ri u bva denndeni ya Lea a dzhena kha ya Rahele. Zwino Rahele o vha o dzhia zwitungulo a zwi longa ngomu ha sala ya gamela yawe, a dzula nṱha hazwo. Labani a sedza hoṱhe denndeni a si wane tshithu. Rahele a vhudza khotsi awe a ri, “Muṋe wanga, vha songo sinyuwa ndi sa koni u takuwa ndi tshi vha vhona; ndi khou vhona ṅwedzi.” Zwenezwo Labani a sedza zwitungulo a si vhuye a zwi wana. Ndi hone hu tshi vho sinyuwa Jakopo, a ḽela Labani vhuhali. A ri, “Ndo tshinyani? Tshivhi tshe nda ita ndi tshifhio lune vha vhuya vha tou nnzwima? Vhunga zwino vho guduba thundu yanga yoṱhe, tshe vha tshi wana tshi re tsha muṱani wavho ndi tshifhio? Kha vha tshi vhee hafha phanḓa ha mashaka ashu, vha vhe vhone vha no haṱula riṋe vhavhili. Ndo no ḓi dzula navho nda fhedza miṅwaha ya 20 zwino. Nngu dzavho na mbudzi dzavho dzo vha dzi sa fholodzi, na thutha dza maṱambi avho a tho ngo vhuya nda dzi ḽa. Zwifuwo zwo fhafhulwaho nga zwivhanda a tho ngo vhuya nda vha ḓisela zwone; nṋe ndi nṋe we nda lifha. Vhone vho nndifhisa zwoṱhe zwe zwa tswiwa vhusiku kana masiari. Ndo vha ndi tshi swa nga ḓuvha masiari, vhusiku ndi tshi pfa phephe, ndi tshi lala ndo linda ndi sa fari khofhe. Zwa ḓi ralo ha vhuya ha fhela miṅwaha ya 20 ndi mushumi wavho. Ndo vha shumela miṅwaha ya 14 uri ndi fhiwe vhananyana vhavho vhavhili, miṅwaha miṱanu na muthihi ndi tshi shuma uri ndi wane maṱambi a nngu dzavho, vhona vha ḓi shandukisa muholo wanga lu sa gumi. Ngavhe Mudzimu wa khotsi anga, Mudzimu wa Abrahamu, Mudzimu a ofhisaho wa Isaka, a si ime na nṋe, vho vha vha tshi ḓo ri ndi ṱuwe ndi si na tshithu. Hone Mudzimu o vhona vhuleme hanga na u ḓinetisa ndi tshi shuma nga zwanḓa zwanga, ndi zwe madekwe a nnyimelela.” Labani a fhindula Jakopo a ri, “Vhasadzi havha ndi vhananyana vhanga, vhana havha ndi vhana vhanga, maṱambi haya a nngu ndi anga. Zwoṱhe zwine na zwi vhona ndi zwanga. Zwino ṋamusi ndi nga huvhadza hani avha vhananyana vhanga, kana vhana vhe vha vha beba? Ndi khwiṋe ri tshi vhofha mulanga, nṋe na inwi, ri imise tshihumbudzi tshine tsha ḓo ri humbudza mulanga uyo.” Ndi hone Jakopo a tshi dzhia tombo a ḽi imisa ḽa vha tshihumbudzo. A vhudza mashaka awe a ri, “Kuvhanganyani matombo.” Vhone vha dzhia matombo vha a khokha, vha ḽa henefho he vha khokha matombo. Labani nga Tshiaramu a ri iyo thulwi i pfi Jegara Sahadutha (Thulwi ya vhuṱanzi), Jakopo nga Tshiheberu a ri i pfi Galiede (Thulwi ya vhuṱanzi). Labani a ri, “Hei thulwi ndi ṱhanzi yanga na inwi ṋamusi.” Ndi zwe ya pfi Galiede. Ḽiṅwe yo vha i tshi pfi Mitsipha (Tshiingamo), nge Labani a dovha a ri, “Ngavhe Yahavee a tshi ri londola nṋe na inwi musi ri kule na kule. Arali na tambudza vhananyana vhanga kana na dzea vhaṅwe vhasadzi, nangwe hu tshi ḓo vha hu si tshee na muṅwe a re na riṋe, ḓivhani uri Mudzimu ndi ṱhanzi yanga na inwi.” Labani a dovha a vhudza Jakopo a ri, “Thulwi iyi ndi tshihumbudzo tshashu nṋe na inwi tshe nda tshi ṱoka tsha ima, ngetshi. Thulwi hei ndi ṱhanzi, tshihumbudzo hetshi na tshone ndi ṱhanzi ya uri nṋe a thi nga fhiri thulwi hei nda pfukela siani ḽaṋu nda ḓa nda ni huvhadza, na uri inwi a ni nga fhiri thulwi hei na tshihumbudzo hetshi na pfukela siani ḽanga na ḓa na nkhuvhadza. Ngavhe mudzimu wa Abrahamu na mudzimu wa Nahoro, midzimu ya vhokhotsi avho, i tshi vha yone vhahaṱuli vhashu, nṋe na inwi.” Ndi hone Jakopo a tshi ana nga dzina ḽa Mudzimu a ofhisaho wa khotsi awe Isaka. A ṋekedza tshiṱhavhelo henefho makwarani, a vhidza mashaka awe uri vha ḓe vha ḽe nae. Musi vho fhedza u ḽa vha eḓela henefho. Ḽi tshi tsha hu tshee nga matsheloni Labani a onesana na vhaḓuhulu vhawe na vhananyana vhawe a vha shudufhadza. Ndi hone a tshi ṱuwa a humela hayani. Musi na Jakopo o fara yawe nḓila, vharuṅwa vha Mudzimu vha ṱangana nae. Jakopo a tshi vha vhona a ri, “Hoyu ndi mushasha wa Mudzimu!” A ri afho fhethu hu pfi Mahanaimi (Mishasha mivhili). Jakopo a ruma vhaḓinḓa vha mu ranga phanḓa vha ya ha mukomana wawe Esau shangoni ḽa Seiri kha ḽa Edomo. A vha laya a ri, “Ni tshi vhudza muṋe wanga Esau ni ri, ‘Mulanda wavho Jakopo u ri: Ndo vha ndi tshi dzula na Labani, nda dzula henengei u swika zwino. Ndi na kholomo na donngi, nngu na mbudzi, phuli dza vhanna na dza vhasadzi. Zwino ndi khou swikisa malaedzwa haya ha muṋe wanga, ndi ri ngavhe vha tshi nṱanganedza nga mulalo.’ ” Musi vhaḓinḓa vha tshi humela ha Jakopo, vha ri, “Ro ya ha mukomana wavho Esau, vha khou ḓa u vha ṱanganedza, vha khou ḓa na vhanna vha 400.” Jakopo a ofha zwihulu a tou hanganea. A fhandekanya vhathu vhe vha vha vhe nae vha bva zwigwada zwivhili, a fhandekanya na maṱambi a nngu na a kholomo na a gamela nga u ralo. A elekanya a ri, “Arali Esau a tshi swika a lwa na tshigwada tshithihi, khamusi tshigwada tsho salaho tshi nga ḓi ponyoka tsha shavha.” Zwenezwo Jakopo a rabela a ri, “Mudzimu wa makhulu wanga Abrahamu, Mudzimu wa khotsi anga Isaka, Iwe Muṋe washu, wo mmbudza wa ri, ‘Humela shangoni ḽa hau ha mashaka au, ndi ḓo ita uri zwi u nakele.’ Muṋe washu, a tho ngo fanelwa nga vhuthu hoṱhe he wa nnyitela na u fulufhedzea he wa sumbedza nṋe mulanda wau. Ndi tshi wela mulambo uyu wa Jorodani ndo vha ndi tshi tou vha na mbaḓa yanga fhedzi, hone zwino ndo no vha na zwigwada zwivhili. Ndi a rabela ndi ri, ntshidze zwanḓani zwa mukomana wanga Esau; ndi a ofha uri u ḓo ḓa a lwa na nṋe a vhulaha vhomme na vhana vhavho. Hufha wo ri, ‘Vhukuma ndi ḓo ita uri zwi u nakele, nda andisa vhaḓuhulu vhau vha nga muṱavha wa lwanzhe, une wa si kone u vhaliwa nga u anda.’ ” A lala henefho. Kha zwe a vha e nazwo a nangela mukomana wawe tshifhiwa: maḓana mavhili a mbudzi dza phambala na mbokoṱo dza 20, nngu dza tsadzi dza 200 na thutha dza 20, gamela dza tsadzi dza 30 na vhana vhadzo, kholomo dza tsadzi dza 40 na mboho dza fumi na donngi dza tsadzi dza 20 na mboho dza fumi. A ri vhashumi vhawe vha dzi londole, sambi ḽiṅwe na ḽiṅwe ḽi thungo, a vhudza vhashumi vhawe a ri, “Nthangeni phanḓa ni sie tshikhala vhukati ha masambi.” A laya o rangaho phanḓa a ri, “Arali mukomana wanga Esau a ṱangana na iwe a u vhudzisa a ri, ‘U wa nnyi? U ya ngafhi? Muṋe wa zwifuwo izwi zwoṱhe zwine wa khou zwi swoga ndi nnyi?’ iwe u mu fhindule u ri, ‘Ndi zwa mulanda wavho Jakopo; ndi tshifhiwa tshi no khou iswa ha muṋe wanga Esau; Jakopo u khou ri tevhela.’ ” Jakopo a laya na wa vhuvhili na wa vhuraru na vhaṅwe vhoṱhe vha no khou swoga maṱambi ayo a ri, “Na inwi ni tshi ṱangana na Esau ni ambe zwi fanaho. Ni songo hangwa u ri, ‘Mulanda wavho Jakopo u khou ri tevhela.’ ” Jakopo o humbula a ri, “Ndi ḓo rudza mbilu yawe nga zwifhiwa hezwi zwe nda zwi rangisa phanḓa; ngavhuya ndi tshi vho mu vhona, khamusi u ḓo nṱanganedza nga mulalo.” Nangoho zwifhiwa zwa Jakopo zwa mu ranga phanḓa, hone ene muṋe a lala henefho mushashani. Vhusiku honoho Jakopo a vuwa a dzhia vhasadzi vhawe vhavhili na phuli mbili dza vhasadzi na vhana vhawe vha vhatuka vha 11, a wela mulambo wa Jaboko nga ḓambuwoni. Musi o no vha wedza mulambo a wedza na thundu dzawe dzoṱhe. Zwenezwo Jakopo o vha o no sala e eṱhe, ha ḓa munna a ita tsimbe nae ḽa vhuya ḽa tsha. Huno munna uyo a tshi vhona uri ha koni u kunda Jakopo, a rwa Jakopo kha khundu dza fhirea a tshi khou ita tsimbe na uyo munna. Ndi hone uyo munna a tshi ri, “Ḽo tsha, nnditshe ndi ṱuwe.” Jakopo a fhindula a ri, “Ndi nga si u litshe wa ṱuwa u sa athu ntshudufhadza.” Uyo munna a mu vhudzisa a ri, “U pfi nnyi?” Ene a fhindula a ri, “Ndi pfi Jakopo.” Ndi hone uyo munna a tshi ri, “A u tsha ḓo pfi Jakopo, u vho ḓo pfi Israele, nge wa ita tsimbe na Mudzimu na vhathu wa konḓelela.” Jakopo a ri, “Zwino mmbudze uri u pfi nnyi.” Huno Ene a fhindula a ri, “Ndi mini u tshi vhudzisa dzina ḽanga?” Ndi hone a tshi shudufhadza Jakopo henefho. Jakopo a ri, “Ndo vhona Mudzimu ndo livhana nae, hone ndi si fe.” Ndi zwe a ri afho fhethu hu pfi Phenuele (Tshifhaṱuwo tsha Mudzimu). Jakopo a tshi ṱuwa Phenuele, ḓuvha ḽa vha ḽi tshi bva, a tshi khou ṱudza nge a vha o fhirea khundu. Ndi zwine u swika ṋamusi Vhaisraele vha ila luṱale lwa khuli, nge Jakopo a rwiwa kha khundu tsini na luṱale lwonolwo. Jakopo a tshi sedza a vhona Esau a tshi khou ḓa na vhanna vhawe vha 400; zwenezwo a kovhekanya vhana, vhaṅwe a vha kovhela Lea, vhaṅwe a vha kovhela Rahele, vhaṅwe a vha kovhela vhasadzi vhawe vhavhili vha dziphuli. A rangisa vhasadzi vhawe vhavhili vha dziphuli phanḓa na vhana vhavho, ha tevhela Lea na vhana vhawe, ha konou tevhela Rahele na Josefa vha salela murahu. Jakopo ene muṋe a ranga phanḓa, a shuvhama fhasi mavuni kaṱanu na kavhili hezwi a tshi vho sendela tsini ha mukomana wawe. Hone Esau a gidima a yo ṱanganedza Jakopo a mu kuvhatedza a mu khisa. Vhoṱhe vhuvhili havho vha thoma u lila. Esau a tshi sedza a vhona vhasadzi na vhana. A vhudzisa a ri, “Avha vhane na vha navho ndi vhonnyi?” Jakopo a fhindula a ri, “Ndi vhana vhe Mudzimu nga vhuthu hawe a vha fha nṋe mulanda wavho.” Ndi hone hu tshi swika phuli dza vhasadzi na vhana vhavho, vha gwadamela Esau. Ha tevhela Lea na vhana vhawe vha gwadama. Ha konou tevhela vha u fhedzisela, Josefa na Rahele, na vhone vha gwadama. Esau a ri, “Zwiḽa zwe nda ṱangana nazwo zwi tshi khou swogiwa ndi zwa mini?” Jakopo a fhindula a ri, “Ndi nduvho ya uri muṋe wanga vha ntakalele.” Hone Esau a ri, “Murathu wanga, nṋe ndo no ḓi vha na zwinzhi. Zwine na vha nazwo nga zwi vhe zwaṋu.” Jakopo a ri, “Aiwa nandi! Arali vha tshi ntakalela nga vha ṱanganedze nduvho hei i no bva kha nṋe. Ndo ḓa u vhona tshifhaṱuwo tshavho zwa nga ndi u swika phanḓa ha Mudzimu, vhone vha nṱanganedza nga mbilu tshena. Vhone nga vha ṱanganedze mashudu e a ḓiswa khavho, ngauri Mudzimu o nnyitela vhuthu, ndi na zwoṱhe zwine nda zwi lila.” Jakopo a tou sivhelela, Esau a vhuya a zwi ṱanganedza. Ndi hone Esau a tshi ri, “Kha ri ṱuwe; ndi ḓo ni fhelekedza.” Hone Jakopo a mu fhindula a ri, “Muṋe wanga vha a ḓivha uri vhana ndi vhatete, nahone ndi fanela u londola nngu na kholomo dza tsadzi dzine dza kha ḓi mamisa. Arali dza tou tshimbilesa ḓuvha ḽithihi zwaḽo, dzoṱhe dzi ḓo fa. Zwino muṋe wanga nga vha nthange phanḓa, nṋe ndi tshimbile nga u tou ongolowa ndi tshi khada zwifuwo, ndi tshi endedza vhana, ndi vhuye ndi swike ha muṋe wanga shangoni ḽa Seiri.” Esau a ri, “Zwino litshani ndi sie vhaṅwe vhanna vhanga na inwi.” Jakopo a fhindula a ri, “Izwo vha vhuya vha zwi itelani? Vhone muṋe wanga nga vha tou ntakalela fhedzi.” Musi wonoyo Esau a mbo ḓi takuwa a humela Seiri. Jakopo ene a livha Sukotho, a ḓifhaṱela hone, thakha yawe a i fhaṱela madanga. Ndi zwine afho fhethu ha pfi Sukotho (Madanga). Jakopo a tshi vhuya a tshi bva Phadani Aramu, o vhuya a swika muḓini wa Shikheme kha ḽa Kanana nga mulalo, a dzula tsini ha muḓi. A renga tsimu kha vhana vha Hamoro, khotsi a Shikheme, nga mangwende a ḓana a siliva, a akha dennde yawe henefho. A fhaṱa aḽiṱari, a ri i pfi “Mudzimu wa Israele ndi Ene Mudzimu”. Zwino Dina, ṅwananyana we Lea a mu bebela Jakopo, a ṱuwa a yo dalela vhasidzana vha shango ḽeneḽo. Shikheme ṅwana wa Hamoro wa Muhivi, muvhusi wa muvhundu wonoyo, a mu vhona, a mu dzhia a mu tshipa. Mbilu ya uyo muṱhannga yo vha yo ungwa nga Dina ṅwananyana wa Jakopo, a funa uyo musidzana a mu ambisa. Shikheme a vhudza khotsi awe Hamoro a ri, “Nga vha nnzetshele uyu musidzana a vhe musadzi wanga.” Musi Jakopo a tshi pfa uri ṅwananyana wawe Dina o shatwa tshika, vhana vhawe vha vhatuka vho vha vhe malisoni na thakha yawe; a fhumula a si zwi ambe u swika vha tshi vhuya hayani. Ndi hone Hamoro khotsi a Shikheme a tshi yo amba na Jakopo, a swika mazha na vhana vha Jakopo vha tshi vhuya malisoni. Vha tshi pfa zwe zwa itea, vha ṱungufhala vha sinyuwa, nge Shikheme a ita zwi shonisaho na Muisraele nga u dzhenisa ṅwananyana wa Jakopo nḓuni – zwithu zwi no ila. Huno Hamoro a vha vhudza a ri, “Mutukana wanga Shikheme u funa ṅwana waṋu nga mbilu yawe yoṱhe. Zwino mu ṋeeni ene a vhe musadzi wawe. Kha ri dzetshelane; ri ṋeeni vhananyana vhaṋu, ni ḓidzhiele vhananyana vhashu. Ni nga ḓi dzula na riṋe, shango ngeḽi. Dzulani khaḽo, vhambadzani thundu yaṋu khaḽo, rengani mashango khaḽo.” Ndi hone Shikheme a tshi vhudza khotsi a Dina na khaladzi dzawe a ri, “Ni songo nkhana, ndi ḓo ni ṋea zwoṱhe zwine na nkhumbela. Mmbudzeni lumalo lwa muselwa na tshifhiwa tshine nda fanela u tshi ḓisa, tshi vhe tshihulwane nga hune na funa; ndi ḓo bvisa zwine na ri ndi bvise, tenda na mpha musidzana a vha musadzi wanga.” Vhana vha Jakopo vha fhindula nga nḓila ya vhufhura vha tshi amba na Shikheme na khotsi awe Hamoro, nge khaladzi avho Dina a vha o shatwa tshika; vha ri, “Zwo raloho ri nga si zwi ite; ri nga si dzhie khaladzi ashu ra mu ṋea munna a songo fumbaho. Izwo zwi a shonisa. Ri nga ni tendela arali ra pfana kha tshithu tshithihi fhedzi: uri ni nge riṋe nga u fumbisa vhalume vhaṋu vhoṱhe. Ndi hone ri tshi ḓo ni ṋea vhananyana vhashu, ra ḓidzhiela vhaṋu vha vha vhashu. Ri ḓo dzula na inwi ra vha lushaka luthihi. Hone arali ni sa tendi u fumbiswa, ri ḓo dzhia khaladzi ashu ra ṱuwa.” Hamoro na ṅwana wawe Shikheme vha pfana na mafhungo e vha vhudzwa. Uyo muṱhannga o vha e ene a no huliswa u fhira vhoṱhe vha muṱani wa khotsi awe. Ho ngo tsha vhuya a lenga u ita zwe vha amba, nge a vha a tshi takadzwa nga ṅwananyana wa Jakopo. Zwenezwo Hamoro na ṅwana wawe Shikheme vha ya khoroni ya muḓi wavho u yo amba na vhanna vha havho vhadzulapo vha uyo muḓi, vha ri, “Havha vhathu vha dzula na riṋe nga mulalo. Nga vha dzule shangoni ḽashu, vha vhambadze thundu dzavho khaḽo; ndi hunzhi hune vha nga dzula, shango ḽo aṱama. Ri nga vhinga vhananyana vhavho, na vhone vha vhinga vhashu. Hone avha vhanna vha ri vhalume vhashu vhoṱhe vha fumbiswe, unga vhone vhaṋe vho fumba, ndi hone vha tshi ḓo tenda u dzula na riṋe ra vha lushaka luthihi. Thakha yavho na thundu yavho na zwiṅwe zwifuwo zwavho zwoṱhe zwi nga si vhe zwashu naa? Zwenezwo nga ri tende zwine vha amba, vha ḓo konou dzula na riṋe.” Vhanna vhoṱhe vha uyo muḓi vha tenda zwe zwa ambiwa nga Hamoro na ṅwana wawe Shikheme; vhalume vhoṱhe vha uyo muḓi vha fumbiswa. Hone nga ḓuvha ḽa vhuraru, musi vha sa athu fhola, vhana vhavhili vha Jakopo, Simioni na Livi, khaladzi dza Dina, vha dzhia mafumo avho vha dia uyo muḓi vhathu vha songo vhuya vha zwi humbulela, vha vhulaha vhalume vhoṱhe; vha vhulaha na Hamoro na ṅwana wawe Shikheme, vha dzhia Dina nḓuni ya Shikheme vha ṱuwa. Vhaṅwe vhana vha Jakopo vha wela zwitumbu vha ṱangula muḓi, nge khaladzi avho a itwa zwi shonisaho. Vha dzhia maṱambi a avho vhathu a dzinngu na kholomo na dzidonngi na iṅwe thundu yavho yoṱhe i re muḓini, na zwi re masimuni, vha hwala lupfumo lwavho lwoṱhe na vhasadzi vhavho vhoṱhe na vhana, vha thuba zwoṱhe zwi re dzinḓuni. Jakopo a vhudza Simioni na Livi a ri, “No nnḓisela khombo nga u nnduṱanya na Vhakanana na Vhapherisi, vhadzulapo vha ḽino shango. Riṋe ri vha si gathi, zwino arali vha ima vhoṱhe vha lwa na nṋe, vha nndia, nṋe na muṱa wanga ri ḓo lozwiwa.” Hone vhone vha fhindula vha ri, “Ngavhe ri tende khaladzi ashu a tshi itwa unga phombwe naa?” Mudzimu a vhudza Jakopo a ri, “Gonya Bethele u dzule hone, henefho u mphaṱele aḽiṱari, Nṋe we nda ḓa kha iwe zwiḽa u tshi khou shavha mukomana wau Esau.” Ndi hone Jakopo a tshi amba na muṱa wawe na vhoṱhe vhe vha vha vhe nae, a ri, “Laṱani midzimu isili ine na vha nayo, ni ḓikumulule, ni ambare zwiṅwe zwiambaro. Zwino iḓani, nga ri gonye Bethele; henefho ndi ḓo fhaṱela Mudzimu aḽiṱari; ndi Ene we a nnyaravha musi ndi khomboni, a ḓi vha na nṋe hoṱhe he nda ya.” Ndi hone avho vhathu vha tshi ṋea Jakopo midzimu yoṱhe isili ye vha vha vhe nayo, na zwitungulo zwa zwiṅina zwa nḓevheni, Jakopo a zwi bwela fhasi ha muri muhulu henefho Shikheme. Ndi hone vha tshi pfuluwa, Mudzimu a ita uri miḓi yoṱhe yo vha tangaho i vha ofhe, ha si vhe na ane a vha tevhelela. Jakopo na vhathu vhoṱhe vhe a vha e navho vha swika Lusi, hune zwino ha pfi Bethele, shangoni ḽa Kanana. Henefho a fhaṱa aḽiṱari, a ri i pfi Mudzimu wa Bethele, ngauri ndi hone he Mudzimu a ḓidzumbululela ene zwiḽa a tshi khou shavha mukomana wawe. Zwino Dibora muleli wa Rabeka a fa, a swiṱwa fhasi ha muri muhulu tshipembe ha Bethele; wa pfi Muri wa Tshililo. Musi Jakopo a tshi vhuya Phadani Aramu, Mudzimu a dovha a ḓa khae a mu shudufhadza. Mudzimu a mu vhudza a ri, “Iwe u pfi Jakopo, hone a u tsha ḓo pfi Jakopo, u vho ḓo pfi Israele.” A ri dzina ḽawe ndi Israele. Mudzimu a amba nae a ri, “Ndi Nṋe Mudzimu Ramaanḓaoṱhe; beba vhana vha ande. U ḓo vha khotsi a lushaka na dzitshakha; u ḓo beba mahosi. Shango ḽe nda ḽi ṋea Abrahamu na Isaka, na iwe ndi u ṋea ḽone, nda ḽi ṋea na vhaḓuhulu vhau.” Zwenezwo Mudzimu a gonya a mu sia henefho fhethu he a vha a tshi khou amba nae. Jakopo a ṱoka tombo ḽa tshihumbudzo ḽa ima henefho fhethu he Mudzimu a amba nae, a tevhulela thevhula nṱha haḽo, a shela na mapfura nṱha haḽo. Jakopo a ri fhethu afho he Mudzimu a amba nae hu pfi Bethele. Jakopo na muṱa wawe vha pfuluwa Bethele. Musi vha tshi vho sendela Efratha, tshifhinga tsha Rahele tsha u vhofholowa tsha swika; zwa mu konḓela nga maanḓa. Musi vhuṱungu ha u beba ho no tou hulela, mubebisi a mu vhudza a ri, “Vha songo ofha tshithu, vho dovha u beba mutukana.” Hone ene o vha a tshi vho welela; musi a tshi khou fa, a ri ṅwana u pfi Binoni (Ntshengedzeni), hone khotsi awe a ri u pfi Benyamini (Mashudu). Rahele a fa, a swiṱwa nḓilani ya u ya Efratha, hune zwino ha pfi Betlehema. Jakopo a imisa tombo ḽa tshihumbudzo nṱha ha tshalo tshawe. Tshihumbudzo itsho tshi sumba hune tshalo tsha Rahele tsha vha hone, na ṋamusi. Israele a dovha a pfuluwa, a akha dennde yawe o no fhira Migidala Edere (Ḓingo ḽa masambi). Musi Israele a tshi khou dzula dzinguni ḽeneḽo, Rubeni a dzhena nḓuni na musadzi wa khotsi awe wa phuli a no pfi Biliha, Israele a zwi pfa. Jakopo o vha e na vhana vha vhatuka vha 12. Vhana vha Lea ndi: Rubeni tanzhe ḽa Jakopo, na Simioni na Livi na Juda na Isakhara na Zebuloni. Vhana vha Rahele ndi: Josefa na Benyamini. Vhana vha Biliha phuli ya Rahele ya musadzi ndi: Dani na Nafuthali. Vhana vha Zilipha phuli ya Lea ya musadzi ndi: Gadi na Ashere. Ndi vhone vhana vha Jakopo vhe vha bebwa Phadani Aramu. Jakopo a ya hayani ha khotsi awe Isaka muḓini wa Mamuri, tsini ha Kiriathi Araba (Hebroni), he Abrahamu na Isaka vha vhuya vha dzula hone. Isaka o tshila miṅwaha ya 180, a fa a oroswa ha vha hawe, ó kalaha ó no ḓi vha wa maḓuvha. Vhana vhawe Esau na Jakopo vha mu swiṱa. Ngea mafhungo a Esau, ene Edomo. Esau o dzea vhasadzi vhawe kha vhasadzi vha Kanana: Ada ṅwananyana wa Eloni wa Muhithi, na Oholibama; Oholibama ndi ṅwana wa Ana, ṅwana wa Tsibioni wa Muhivi; a dzea na Basimatha ṅwananyana wa Ishmaele, khaladzi a Nebayotho. Ada a bebela Esau Elifasi, Basimatha a beba Reuele, Oholibama a beba Jeushu na Jalamu na Kora. Ndi vhone vhana vha Esau vha vhatuka, vhe a vha bebelwa Kanana. Esau a dzhia vhasadzi vhawe na vhana vhawe vha vhatuka na vha vhasidzana na thakha yawe na zwiṅwe zwifuwo zwawe zwoṱhe na thundu yoṱhe ye a i wana Kanana, a pfulutshela shangoni ḽe ḽa vha ḽi kule na murathu wawe Jakopo. Thundu yavho yo vha yo andesa lune vha nga si kone u dzula vhoṱhe; shango ḽe vha vha vha tshi dzula khaḽo ḽo vha ḽi sa vha eḓani vhoṱhe vhuvhili havho nge vha vha vhe na thakha nnzhi. Zwenezwo Esau, ene Edomo, a yo dzula makwarani a Seiri – ndi ḽone ḽa Edomo. Ngea mafhungo a Esau khotsi a Vhaedomo musi e makwarani a Seiri. Ngea madzina a vhana vha Esau vha vhatuka: Ndi Elifasi, ṅwana wa Ada musadzi wa Esau, na Reuele, ṅwana wa Basimatha musadzi wa Esau. Vhana vha Elifasi vha vhatuka ndi: Themana na Omara na Tsefo na Gathama na Kenasi. Elifasi ṅwana wa Esau o vha e na musadzi wa phuli-vho; ndi Thimina we a mu bebela Amaleke. Vhaḓuhulu vha Ada musadzi wa Esau ngevha: Vhana vha Reuele vha vhatuka ndi: Nahatha na Zera na Shama na Miza. Avho ndi vhone vhaḓuhulu vha Basimatha musadzi wa Esau. Vhana vha vhatuka vha musadzi wa Esau, Oholibama ṅwananyana wa Ana, muḓuhulu wa Tsibioni, vhe a vha bebela Esau ndi: Jeushu na Jalamu na Kora. Ngea magota a vhaḓuhulu vha Esau: Vhana vha vhatuka vha Elifasi tanzhe ḽa Esau vhe vha vha magota ndi Themana na Omara na Tsefo na Kenasi na Kora na Gathamu na Amaleke. Havho ndi vhone magota a lutsinga lwa Elifasi shangoni ḽa Edomo; ndi vhaḓuhulu vha Ada. Vhana vha vhatuka vha Reuele ṅwana wa Esau wa mutuka vhe vha vha magota ndi: Nahathi na Zera na Shama na Miza. Hayo ndi one magota a lutsinga lwa Reuele shangoni ḽa Edomo; ndi vhaḓuhulu vha Basimatha musadzi wa Esau. Vhana vha vhatuka vha Oholibama musadzi wa Esau vhe vha vha magota ndi: Jeushu na Jalamu na Kora. Hayo ndi one magota a lutsinga lwa musadzi wa Esau, Oholibama ṅwananyana wa Ana. Ndi vhone vhana vha Esau, ene Edomo. Hayo ndi one magota avho. Ngevha vhana vha vhatuka vha Seiri wa Muhori, vhone vhadzulapo vha kale vha shango ḽa Edomo: Ndi Lothani na Shobala na Tsibioni na Ana na Dishoni na Etsere na Dishani. Havho vhana vha Seiri ndi one magota a Vhahori kha ḽa Edomo. Vhana vha Lothani vha vhatuka ndi: Hori na Hemamu. Thimina o vha e khaladzi a Lothani. Vhana vha Shobala vha vhatuka ndi: Alavani na Manahathi na Ebala na Shefo na Onamu. Vhana vha Tsibioni vha vhatuka ndi: Aya na Ana. Hoyo ndi uḽa Ana we a tumbula zwipise sogani musi a tshi khou lisa donngi dza khotsi awe Tsibioni. Vhana vha Ana ndi: Dishoni na Oholibama ṅwananyana wa Ana. Vhana vha Dishoni vha vhatuka ndi: Hemedana na Eshebani na Ithirani na Kherani. Vhana vha Etsere vha vhatuka ndi: Bilihani na Zaavani na Akani. Vhana vha Dishani vha vhatuka ndi: Utsi na Arani. Ndi one magota a Vhahori. Ndi Lothani na Shobala na Tsibioni na Ana na Dishoni na Etsere na Dishani. Hayo ndi one magota a Vhahori zwi tshi ya nga matsinde avho shangoni ḽa Seiri. Ngea mahosi e a vhusa Edomo hu sa athu vhuya ha vhusa na khosi na nthihi ya Israele: Bela ṅwana wa Bioro o vha khosi ya Edomo. Musanda wawe wo pfi Dinihaba. Bela o ri u fa, Jobaba ṅwana wa Zera a no bva Botsora a vha khosi vhudzuloni hawe. Jobaba o ri u fa, Hushamu a no bva shangoni ḽa Vhathemana a vha khosi vhudzuloni hawe. Hushamu a ri u fa, Hadadi ṅwana wa Bebadi a vha khosi vhudzuloni hawe. Ndi ene we a kunda Vhamidiani shangoni ḽa Muaba. Musanda wawe wa pfi Avithi. Hadadi a ri u fa, Samula a no bva Masireka a vha khosi vhudzuloni hawe. Samula a ri u fa, Shaulo a no bva Rehobotho-tsini-ha-mulambo a vha khosi vhudzuloni hawe. Shaulo a ri u fa, Baali Hanani ṅwana wa Akhiboro a vha khosi vhudzuloni hawe. Baali Hanani a ri u fa, Hadadi a vha khosi vhudzuloni hawe. Musanda wawe wa pfi Phau; musadzi wawe o vha a tshi pfi Mehetabele ṅwananyana wa Matirede, ṅwananyana wa Mesahaba. Ngevha magota a Esau, zwi tshi ya nga madzina na mitupo na madzingu: Thimina na Aliva na Jethethe na Oholibama na Ela na Phinoni na Kenasi na Themana na Mibitsara na Magadiele na Iramu. Hayo ndi one magota a Edomo, zwi tshi ya nga vhudzulo havho shangoni ḽe vha vha vha tshi dzula khaḽo. Havho ndi vhone vha lutsinga lwa Esau khotsi a Vhaedomo. Jakopo o vha a tshi dzula shangoni ḽe khotsi awe vha vha vha tshi dzula khaḽo, ḽa Kanana. Mafhungo a Jakopo ngea: Josefa a tshi kha ḓi vha muṱhanngana wa miṅwaha ya 17, o vha a tshi lisa maṱambi a nngu na vhakomana vhawe vhana vha Biliha na vha Zilipha, vhasadzi vha khotsi awe, ene a hevhedza khotsi avho musi vha tshi ita zwo vhifhaho. Huno Israele o vha a tshi funa Josefa u fhira vhana vhawe vhoṱhe, nge a mu bebelwa o no ḓi vha wa maḓuvha; a mu rungela nguvho ya maṱeleṱele. Huno vhakomana vhawe vha tshi vhona uri khotsi avho u mu funa u fhira vhone vhoṱhe, vha thoma u mu vhenga, vha si tsha amba nae zwavhuḓi. Muṅwe musi Josefa a lora muloro, huno a tshi u vhudza vhakomana vhawe, vha tou ṋaṋa u mu vhenga. A vha hanelela muloro wawe a ri, “Edzonu thetshelesa muloro we nda u lora: Ro vha ri masimuni ri tshi khou vhofha khuḽane dza goroi, kathihi fhedzi khuḽane yanga ya mbo ḓi takuwa ya ima ye tswiti, dzaṋu khuḽane dza tanga yanga, dza i gwadamela.” Vhakomana vhawe vha mu vhudza vha ri, “Ni ṱoḓa u vha khosi yashu? Ni vhona unga ni ḓo ri vhusa naa?” Vha vho mu vhenga lwa u tou kalula, vha tshi mu vhengela zwe a lora na zwe a amba. A dovha a lora, a ḓi vhudza vhakomana vhawe a ri, “Edzonu thetshelesa, ndo dovha nda lora, nda vhona ndi tshi khou gwadamelwa nga ḓuvha na ṅwedzi na ṋaledzi dza 11.” Musi a tshi zwi vhudza khotsi awe na vhakomana vhawe, khotsi awe vha mu kaidza vha ri, “Muloro uyo we wa u lora ndi muloro-ḓe? Vhukuma nṋe na mme au na vhakomana vhau ri ḓo ḓa ra gwadama fhasi phanḓa hau naa?” Vhakomana vhawe vha thoma u vha na vivho, hone khotsi awe vha vhulunga ayo mafhungo mbiluni yavho. Huno vhakomana vhawe vho vha vho bva na masambi a khotsi avho a dzinngu vho ya u dzi lisa Shikheme. Israele a vhudza Josefa a ri, “A thi ri vhakomana vhau vha khou lisa masambi a nngu thungo dza Shikheme. Iḓa ndi u rume khavho.” Josefa a fhindula a ri, “Ndi zwone.” Khotsi awe vha ri, “Tshimbila u yo vhona arali vhakomana vhau vha tshi kha ḓi vha vho takala khathihi na zwifuwo, u vhuye u tshi mmbudza.” Khotsi awe vha mu ruma a takuwa a ṱuwa vhe govhani ḽa Hebroni. Josefa a tshi swika Shikheme, muṅwe munna a ṱangana nae a tshi khou tendeleka na ḓaka, a mu vhudzisa a ri, “Ni khou ṱoḓa mini?” Josefa a fhindula a ri, “Ndi khou ṱoḓa vhakomana vhanga. Vha nga mmbudza hune vha khou lisa hone masambi avho a dzinngu?” Uḽa munna a fhindula a ri, “Vho ṱuwa hafhano. Ndo pfa vha tshi ri, ‘Nḓarieni Dothani.’ ” Ndi hone Josefa a tshi tevhela vhakomana vhawe, a vha wana Dothani. Huno vhone vha mu vhona a tshee kule, a sa athu swika khavho, vha luka vhunwa ha u mu vhulaha. Vha vhudzana vha ri, “Mulori ngouḽaa u khou ḓa! Kha ri mu vhulahe ri mu pose dindini; ri ḓo ri o pondiwa nga tshivhanda; ndi hone ri tshi ḓo vhona arali zwe a lora zwi tshi ḓo itea naa.” Musi Rubeni a tshi zwi pfa, a linga u mu lamukisa zwanḓani zwavho, a ri, “Ri songo tou mu vhulaha. Ni songo fhaladza malofha. Mu poseni dindini heḽino hafhano ḓakani, ni songo vhuya na mu huvhadza.” Rubeni a tshi ralo o vha a tshi ṱoḓa u mu lamukisa khavho, uri a mu humisele ha khotsi awe. Zwenezwo Josefa a tshi swika ha vhakomana vhawe, vha mu bvula iḽa nguvho yawe – nguvho yawe ya maṱeleṱele ye a vha o ambara, vha mu dzhia, vha mu posa dindini. Huno iḽo dindi ḽo vha ḽi si na maḓi. Vha dzula fhasi vha ḽa zwiḽiwa zwavho, vha tshi sedza vha vhona kharavani ya Vhaishmaele vha tshi bva Giliadi. Gamela dzavho dzo vha dzo hwala zwilungalungane na ṋonzhe na zwinukheleli vha tshi khou zwi isa Egipita. Juda a vhudza vharathu vhawe a ri, “Arali ra vhulaha murathu washu ra fukedza malofha awe ri ḓo wanani? Nga ri mu rengisele Vhaishmaele, ri songo mu huvhadza; hufha e murathu washu; ri vhathihi, ri malofha mathihi.” Vharathu vhawe vha tenda. Zwenezwo vhashavhi vha Midiani vha tshi swika, vhakomana vha Josefa vha mu bvisa dindini, vha mu rengisela Vhaishmaele nga zwipiḓa zwa 20 zwa siliva, vhenevho vha mu dzhia vha ya nae Egipita. Musi Rubeni a tshi humela ngei dindini, a tshi vhona Josefa a si tsheeho, a kherukanya zwiambaro zwawe. A humela ha vharathu vhawe a ri, “Uḽa mutukana ha tsheeho! Nṋe ndi ḓo itani zwino?” Zwenezwo vha dzhia nguvho ya Josefa, vha vhulaha mbudzi, vha lovhea iyo nguvho malofhani. Vha dzhia iḽa nguvho ya maṱeleṱele vha i isa ha khotsi avho vha ri, “Ro wana nguvho hei. Vhone nga vha i sedze vha vhone arali i ya ṅwana wavho.” Jakopo a i ḓivha a ri, “Ndi nguvho ya ṅwananga! O pondiwa nga tshivhanda! Vhukuma Josefa o tou ṱhukhukanywa!” Ndi hone Jakopo a tshi kherukanya zwiambaro zwawe, a ambara madzanganda, a fhedza maḓuvha manzhi a tshi khou lila ṅwana wawe. Vhana vhawe vhoṱhe vha vhatuka na vha vhasidzana vha ḓa vha mu fhumudza, ene a si tende u fhumudzwa; a ri, “Ndi nga si fhumule, ndi ḓo lila nda vhuya nda ya tshaloni nda tevhela ṅwananga.” Khotsi awe a ḓi mu lila. Vhaḽa Vhamidiani vha rengisa Josefa ngei Egipita, vha mu rengisela Photifara muṅwe wa magota a Farao, we a vha e mulangammbi wa u linda pfamo. Misi yeneyo Juda a ṱutshela vhana vha khotsi awe, a yo dzula na munna wa Adulamu a no pfi Hira. Henefho Juda a vhona ṅwananyana wa muṅwe munna wa Mukanana a no pfi Shua. A mu vhinga a mu dzhenisa nḓuni; a vhifha muvhilini, a beba ṅwana wa mutukana, a ri u pfi Ere. A dovha a vhifha muvhilini a beba ṅwana wa mutukana, a ri u pfi Onani. A dovha hafhu a beba ṅwana wa mutukana, a ri u pfi Shela. Uyo o mu bebela muḓini wa Akhazibi. Juda a ṱoḓela tanzhe ḽawe Ere musadzi; o vha a tshi pfi Thamara. Hone Muṋe washu a vhona Ere tanzhe ḽa Juda e muvhi; ndi zwe Muṋe washu a mu vhulaha. Ndi hone Juda a tshi vhudza Onani a ri, “Dzhenisa musadzi wa mukomana wau nḓuni, u mu khunyeledzele pfanelo dzau sa murathu wa munna wawe uri u bebele mukomana wau vhana.” Hone Onani a zwi ḓivha uri avho vhana a vha nga vhi vhawe; ndi zwe a ri musi a tshi dzhenisa musadzi wa mukomana wawe nḓuni, a tevhulela mbeu yawe fhasi uri a si bebele mukomana vhana. Muṋe washu o vhona zwe a ita zwo vhifha; ndi zwe na ene a mu vhulaha. Ndi hone Juda a tshi vhudza Thamara musadzi wa ṅwana wawe a ri, “Iyo dzula u tshilikadzi muṱani wa khotsi au ṅwananga Shela a vhuye a aluwe.” Ndi nge a humbula a ri, “Na Shela a nga kha ḓi fa unga vhakomana vhawe.” Ndi hone Thamara a tshi ṱuwa a yo dzula muṱani wa khotsi awe. Hó no fhela tshifhinga tshilapfu, musadzi wa Juda ṅwananyana wa Shua a fa. Musi Juda o no rudza mbilu, i si tsha vhavha, a gonya Thimina he vhanna vha vha vha tshi khou vheula nngu dzawe, khonani yawe Hira wa Adulamu a ṱuwa nae. Huno Thamara a tshi pfa upfi, “Khotsi a munna wau vha khou ya Thimina u vheula nngu dzavho,” a bvula nguvho dzawe dza tshilikadzi, a khurumela ṅwenda uri a ḓikhakhise, a dzula fhasi khoroni i dzhenaho Enaimi, muḓi u re tsini ha gondo ḽi livhaho Thimina. Ndi nge a vhona uri naho Shela o no aluwa, ha athu kumedzwa ene uri a vhe musadzi wawe. Musi Juda a tshi mu vhona, a humbula uri ndi phombwe nge a vha o khurumela. Nga u sa ḓivha uri ndi musadzi wa ṅwana wawe, a ya khae nga thungo ha gondo a ri, “Iḓani zwino ndi ni dzhenise nḓuni.” Thamara a vhudzisa a ri, “Vha tshi nnzhenisa nḓuni vha ḓo mpha mini?” Juda a ri, “Ndi ḓo ni fha mbudzana i no bva sambini ḽanga.” Thamara a ri, “Vha ḓo mpha tshiṅwe tshine nda ḓo sala ndo tshi fara u swika vha tshi i ḓisa.” Juda a ri, “Ndi nga ni fha mini tshine na ḓo sala no fara?” Thamara a fhindula a ri, “Nga vha mphe rinngi yavho ya luswayo na geḓane yayo na mbaḓa ye vha fara.” Juda a zwi dzhia a mu ṋea, a konou mu dzhenisa nḓuni, a mu vhifhisa muvhilini. Thamara a ṱuwa a swika a bvula ṅwenda wawe, a dovha a ambara zwiambaro zwawe zwa tshilikadzi. Zwino-ha, Juda a ruma khonani yawe wa Adulamu a isa iḽa mbudzana uri tshiḽa tshe uḽa musadzi a sala o tshi fara tshi vhuye, hone uyo musadzi a si mu wane. Uyo munna a vhudzisa vhanna vha dzulaho henefho a ri, “Uḽa musadzi wa phombwe we a vha e tsini ha nḓila ngei Enaimi u ngafhi?” Vhone vha ri, “A ho ngo vhuya ha vha na musadzi wa phombwe hafhano.” Uyo munna a humela ha Juda a ri, “Uḽa musadzi a tho ngo mu wana. Na vhanna vha no dzula henengei vho ri a ho ngo vhuya ha vha na musadzi wa phombwe henefho.” Ndi hone Juda a tshi ri, “Nga a dzule na zwine a vha nazwo, ri sa ḓo ḓiseisa nga vhathu; tenda ndo isa mbudzana heino khae, inwi no ro sa mu wana.” Musi ho no fhela miṅwedzi miraru, Juda a vhudzwa upfi, “Thamara musadzi wa ṅwana wavho u na mulandu wa vhupombwe; zwino ri tshi khou amba o no ḓi vhifha muvhilini.” Juda a ri, “Nga a bviselwe nnḓa a fhiswe, a fe!” Musi a tshi khou bviswa, a ruma munna a isa mafhungo ha khotsi a munna wawe a ri, “Zwine nda vha nazwo ndi zwa muṋe wa thundu hei.” A dovha a ri, “Kha vha sedze vha vhone arali vha tshi ḓivha uri rinngi iyi ya luswayo na geḓane yayo na mbaḓa ndi zwa nnyi?” Juda a ḓivha iyo thundu a ri, “A si ene o khakhaho, ho khakha nṋe, nge nda si mu fhe ṅwananga Shela uri a vhe musadzi wawe.” Zwa ri u ralo Juda a si tsha dovha a mu dzhenisa nḓuni. Musi tshifhinga tshawe tsha u vhofholowa tshi tshi swika, a wanala e na mawela a vhatukana muvhilini wawe. Musi a tshi khou beba, muṅwe ṅwana a bvisa tshanḓa; mubebisi a fara itsho tshanḓa a tshi vhofhelela harani tswuku a ri, “Hoyu ndi ene we a thoma u swika.” Huno uyo a humisa tshanḓa, muṅwe ngae a bvela nnḓa, mubebisi a ri, “Khezwo, wo ḓivulela nḓila!” Onoyo a pfi Pheretse (Mvulanḓila). Ha konou bebwa muṅwe ngae we a vha o vhofhelelwa harani tswuku tshanḓani, onoyo a pfi Zera (Vhutswuku). Huno Josefa o vha o no iswa Egipita; Photifara wa Muegipita, gota ḽa Farao, mulangammbi wa pfamo ya musanda, a mu renga kha Vhaishmaele vhe vha mu isa henengei. Muṋe washu o vha e na Josefa, zwa mu nakela, a dzula muṱani wa muṋe wawe wa Muegipita. Muṋe wawe a zwi vhona uri Muṋe washu u nae, na u vhona uri Muṋe washu u mu nakisela zwoṱhe zwine a ita, a thoma u takalela Josefa, a vha mudzulatsini wawe. Photifara a vhea Josefa uri a lange zwa muṱa wawe, a mu kumedza zwoṱhe zwe a vha e nazwo. U bva tshifhinga tshe a mu vhea uri a lange zwa muṱa wawe na zwoṱhe zwe a vha e nazwo, Muṋe washu a shudufhadza muṱa wa uyo Muegipita a tshi itela Josefa; Muṋe washu a shudufhadza zwoṱhe zwe Photifara a vha e nazwo, hoṱhe muṱani na tsimuni, zwoṱhe zwe a vha e nazwo a zwi kumedza Josefa uri a zwi londole, Photifara a si tsha ḓidina nga tshithu arali zwi si zwiḽiwa zwine a ḽa fhedzi. Huno Josefa o vha o vhumbea zwavhuḓi, o naka. Ngavhuya mufumakadzi wa muṋe wawe a mu emula a ri, “Nga ri dzhenisane nḓuni!” Josefa a hana, a fhindula mufumakadzi wa muṋe wawe a ri, “Nga vha vhone, nṋe ndi langa zwoṱhe, muṋe wanga a vha tsha ḓidina nga tshithu fhano muṱani; zwoṱhe zwine vha vha nazwo vho zwi kumedza nṋe uri ndi zwi londole. A hu na ane a vha muhulwane fhano muṱani u fhira nṋe. Muṋe wanga a vha nnzivhisi tshithu arali vhe si vhone fhedzi nge vha vha mufumakadzi wavho. Zwino ndi nga itelani vhuvhi vhungafho nda khakhela Mudzimu?” Naho uyo mufumakadzi o amba na Josefa a dovha misi yoṱhe, Josefa a lamba u mu dzhenisa nḓuni, naho hu u tou dzula nae. Muṅwe musi Josefa a ya nḓuni a tshi yo shuma mishumo yawe; henefho ngomu ho vha hu si na na muthihi wa vhashumi vha nḓuni. Uyo mufumakadzi a fara Josefa nga khanzu a ri, “Nga ri dzhenisane nḓuni!” Hone Josefa a shavha a bva nḓuni, a sia khanzu yawe yo farwa nga uyo mufumakadzi. Musi uyo mufumakadzi a tshi vhona uri Josefa o shavha a bva nḓuni a sia khanzu yawe zwanḓani zwawe, a vhidza vhashumi vhawe vha nḓuni a ri, “Vhonani, uyu Muheberu o ḓiswa kha riṋe uri a tambe nga riṋe! O dzhena hafhano a tshi ri a ntshipe, nṋe nda ṱavha mukosi. Musi a tshi pfa ndi tshi ṱavha mukosi, a mbo ḓi shavha a bva nḓuni a sia khanzu yawe ndo i fara.” A vhea khanzu ya Josefa tsini hawe u swika muṋe wawe a tshi vhuya hayani. Ndi hone a tshi mu vhudza ayo mafhungo a ri, “Iḽa phuli ya Muheberu ye vha ri ḓisela yone yo ḓa kha nṋe ya tamba nga nṋe. Hone musi ndi tshi thoma u ṱavha mukosi, a shavha a bva nḓuni, a sia khanzu yawe ndo i fara.” Musi muṋe wa Josefa a tshi pfa mafhungo e a vhudzwa nga mufumakadzi wawe a tshi ri, “Phuli yavho yo nnyita tshauri na tshauri,” a sinyuwa zwihulu. Muṋe wa Josefa a mu dzhia a mu hoṋela dzhele, henefho he ha vha ho valelwa zwivhotshwa zwa khosi. Huno musi Josefa e henefho dzhele, Muṋe washu o vha e nae; a mu itela vhuthu, a ita uri mulindadzhele a mu takalele. Mulindadzhele a ita uri Josefa a lange vhoṱhe vhe vha vha vho farwa dzhele, a ita uri a lavhelese zwoṱhe zwi no itwa henefho. Zwoṱhe zwine zwa londolwa nga Josefa mulindadzhele a si tsha zwi londa, nge Muṋe washu a vha e na Josefa, a ita uri zwoṱhe zwine a ita zwi mu nakele. Ngavhuya, ndumi na mubiki vha khosi ya Egipita vha khakhela muṋe wavho khosi ya Egipita. Farao a sinyutshela ayo magota awe mavhili, ndumi khulwane na mubiki muhulwane, a vha valela nḓuni ya mulangammbi wa pfamo ya musanda, henefho he Josefa a vha o hoṋelwa hone. Mulangammbi wa pfamo ya musanda a vha kumedza Josefa, a vha londola. Huno musi o no ḓi vha maḓuvha vho valelwa, avho vhanna vhavhili, ndumi na mubiki wa khosi ya Egipita, vhe vha vha vho valelwa dzhele, vhoṱhe vha lora vhusiku honoho vhuthihi, muloro muṅwe na muṅwe ú na zwine wa amba. Musi Josefa a tshi ḓa khavho nga ḽa matshelo nga matsheloni, a vhona uri vho ṱungufhala. Zwenezwo a vhudzisa magota a Farao vhe vha vha vho valelwa nae nḓuni ya muṋe wawe a ri, “Zwifhaṱuwo zwaṋu zwo ṱungufhalelani ṋamusi?” Vhone vha fhindula vha ri, “Riṋe vhuvhili hashu ro lora miloro, hone a hu na ane a nga i ṱalutshedza.” Josefa a vha vhudza a ri, “A thi ri ṱhalutshedzo dzi bva kha Mudzimu? Edzonou nnyanetshela miloro yaṋu.” Ndi hone ndumi khulwane i tshi vhudza Josefa muloro wayo. A mu vhudza a ri, “Muloroni wanga ndo vhona munḓirivhe; munḓirivhe wonoyo wo vha u na thavhi tharu. Wa ri u kulukusha, wa mbo ḓi fhufhumisa, wa vha na zwiṱokola zwa nḓirivhe dzo vhibvaho. Ndo vha ndo fara tshinwelo tsha Farao, nda dzhia idzo nḓirivhe nda dzi hamulela tshinweloni tsha Farao, nda mu ṋekedza a ṱanganedza.” Josefa a mu vhudza a ri, “Muloro uyo u amba hezwi: Thavhi idzo tharu ndi maḓuvha mararu. Musi ho fhela maḓuvha mararu Farao u ḓo ni hudza, a ni humisela mushumoni waṋu, na ṋekedza Farao tshinwelo a ṱanganedza, sa zwe na vha ni tshi ḓi zwi ita ni tshi kha ḓi vha ndumi yawe. Hone musi zwi tshi ni nakela ni nkhumbule ni nnyitele vhuthu; nnyambeleni ha Farao a mmvise hafhano dzhele. Ndi uri ndo tou hwalwa nga khombekhombe ndi tshi bva shangoni ḽa Vhaheberu, na fhano a hu na tshe nda tshinya zwine nda nga vhuya nda longwa dindini heḽino.” Zwino mubiki muhulwane a tshi vhona uri Josefa o ṋea ṱhalutshedzo i takadzaho, a vhudza Josefa a ri, “Na nṋe ndo lora muloro: Ndo vha ndo hwala zwirundu zwiraru zwa khekhe ṱhohoni. Tshirunduni tsha nṱha ho vha hu na tshakha dzoṱhe dza zwo bagelwaho Farao, hone zwiṋoni zwo vha zwi tshi khou ḽa izwo zwiḽiwa zwi re tshirunduni nṱha ha ṱhoho yanga.” Josefa a ri, “Muloro uyo u amba hezwi: Zwirundu zwiraru zwi amba maḓuvha mararu. Hu ḓo ri u fhela maḓuvha mararu Farao a ni humbula, a ni nembeledza kha thanda, zwiṋoni zwa ḽa ṋama yaṋu.” Zwino ḓuvha ḽa vhuraru ḽa vha ḽa mabebo a Farao, a itela magota awe oṱhe vhuṱambo, a vhofholola ndumi khulwane na mubiki muhulwane magota awe a tshi zwi vhona. A vhuedzedza ndumi khulwane mushumoni wayo, ya dovha ya ṋekedza Farao tshinwelo a ṱanganedza, hone mubiki muhulwane a nembeledzwa, sa zwe Josefa a vha vhudza a tshi vha ṱalutshedza miloro. Hone ndumi khulwane a yo ngo vhuya ya elelwa Josefa, yo mu hangwa. Hó no fhela miṅwaha mivhili, Farao a lora muloro. O lora o ima tsini ha mulambo wa Nile, a vhona kholomo ṱhanu na mbili dzavhuḓi dza tsadzi, dzo nonaho, dzi tshi bva mulamboni, dza fula ṱhangani. Dza tevhelwa nga dziṅwe kholomo ṱhanu na mbili dza tsadzi, dzo vhifhaho, dzo ondaho, dzi tshi bva mulamboni wa Nile, dza ima tsini na dziḽa dziṅwe philiphilini ya mulambo. Kholomo idzo dza u vhifha dzo ondaho dza mila kholomo ṱhanu na mbili dzavhuḓi dzo nonaho. Zwenezwo Farao a mbo ḓi karuwa. A dovha a fara khofhe, a lora muloro wa vhuvhili. A lora a tshi khou vhona ṱhotshe ṱhanu na mbili dza thoro, dzo ḓalela dzo vhibva, dzo mela kha tsinde ḽithihi. Ha tevhela dziṅwe ṱhotshe ṱhanu na mbili dza thoro dza mbo ḓi mela, dzi tsekene dzo fhiswa nga muya wa phangani. Idzo ṱhotshe tsekene dza thoro dza mila dziḽa ṱhanu na mbili dzo ḓalelaho dzo vhibvaho. Zwenezwo Farao a karuwa, a wana uri ndi muloro. Ḽi tshi tsha mbilu yawe ya dinalea, a vhidzisa vhotshifhe vhoṱhe vha mingome na vhaṱali vha Egipita. Farao a vha vhudza miloro yawe, hone ha si vhe na ane a kona u mu ṱalutshedza yone. Ndi hone ndumi khulwane a tshi amba na Farao a ri, “Ṋamusi ndi khou elelwa vhutshinyi hanga! Farao vho vhuya vha ri sinyutshela vha ri hoṋela dzhele, nṋe na mubiki muhulwane, ngei nḓuni ya mulangammbi wa pfamo ya musanda. Vhuvhili hashu ra lora miloro vhusiku vhuthihi, muloro muṅwe na muṅwe ú na zwine wa amba. Henefho ro vha ri na muṱhanngana wa Muheberu, phuli ya mulangammbi wa pfamo ya musanda. Ro mu anetshela miloro yashu, ene a ri ṱalutshedza yone, a tshi ṱalutshedza muṅwe na muṅwe zwine muloro wawe wa amba zwone. Zwithu zwa bvelela nga he a ri ṱalutshedza: Nṋe ndo vhuedzedzwa mushumoni wanga, uḽa muṅwe munna a nembeledzwa.” Ndi hone Farao a tshi vhidzisa Josefa, a ṱavhanya a bviswa dzhele, a vheulwa a ambara zwiṅwe zwiambaro, a ḓa phanḓa ha Farao. Farao a vhudza Josefa a ri, “Ndo lora muloro, a hu na ane a kona u u ṱalutshedza. Hone ndo pfa hu tshi pfi inwi na vhudzwa muloro ni kona u u ṱalutshedza.” Josefa a fhindula Farao a ri, “Izwo nṋe a thi zwi koni, ndi Mudzimu a no ḓo ṋea Farao ṱhalutshedzo i takadzaho.” Ndi hone Farao a tshi vhudza Josefa a ri, “Ndo lora ndo ima khunzikhunzini ya mulambo wa Nile, henefho mulamboni ha bva kholomo ṱhanu na mbili dzavhuḓi dza tsadzi dza u nona, dza fula ṱhangani. Ha tevhela dziṅwe kholomo ṱhanu na mbili dza tsadzi dzo vhifhaho, dzo ondaho. Kholomo dzo vhifhaho zwingafho a thi athu vhuya nda dzi vhona shangoni ḽa Egipita. Idzo kholomo dza u onda dzo vhifhaho dza mila dziḽa ṱhanu na mbili dza u nona dze dza ranga u bvelela. Hone naho dzo no dzi mila a hu na we a vha a tshi nga ri dzo dzi mila; dzo ḓi sala dzo vhifha. Ndi hone ndi tshi karuwa. Miloroni yanga ndo vhona na ṱhotshe ṱhanu na mbili dza thoro dzo vhibva lwa u naka, dzo mela kha tsinde ḽithihi. Ha tevhela dziṅwe ṱhotshe ṱhanu na mbili dza mela dzo puta, dzo sekena, dzo tou swa nga muya wa phangani. Idzo ṱhotshe dzo sekenaho dza mila dziḽa ṱhotshe ṱhanu na mbili dzavhuḓi. Izwo ndo zwi vhudza vhotshifhe vha mingome, hone a hu na we a kona u nṱalutshedza zwone.” Josefa a fhindula Farao a ri, “Miloro ya Farao i amba zwithihi, i a fana. Mudzimu o dzumbululela Farao zwine a ṱoḓa u zwi ita. Kholomo ṱhanu na mbili dzo nonaho ndi miṅwaha miṱanu na mivhili; ṱhotshe ṱhanu na mbili dza thoro dzavhuḓi na dzone ndi miṅwaha miṱanu na mivhili; miloro iyo yoṱhe i amba zwithihi. Kholomo ṱhanu na mbili dzo vhifhaho dzo ondaho dze dza dzi tevhela ndi miṅwaha miṱanu na mivhili, u ḓi nga ṱhotshe ṱhanu na mbili dza thoro dzo sekenaho dzo swaho nga muya wa phangani: Ndi miṅwaha miṱanu na mivhili ya nḓala. Ndi zwenezwo zwe nda vhudza Farao nda ri: Mudzimu o sumbedza Farao zwine a ṱoḓa u ita. Hu khou ḓa miṅwaha miṱanu na mivhili ya nḓalo shangoni ḽoṱhe ḽa Egipita, hone hu ḓo tevhela miṅwaha miṱanu na mivhili ya nḓala. Zwenezwo a hu tsha ḓo vhuya ha humbulwa uri ho vhuya ha vha na nḓalo kha ḽa Egipita; shango ḽi ḓo tou fa nga nḓala. A hu na muthu ane a kha ḓi ḓo elelwa uri ho vhuya ha vha na nḓalo shangoni, ngauri nḓala i no ḓo tevhela i ḓo vha i tshi ofhisa. Tshe tsha ita uri Farao vha lore luvhili mafhungo a fanaho, ndi uri mafhungo ayo Mudzimu o a elekanya a fhedza, nahone Mudzimu ha nga lengi u zwi ita. “Zwino-ha, Farao nga vha ṱoḓe muthu wa ṱhalukanyo na vhuṱali, vha mu vhee uri a lange shango ḽa Egipita. Farao nga vha vhee vhalavhelesi shangoni, vha dzhie tshipiḓa tshithihi kha zwiṱanu tsha khaṋo ya Egipita miṅwaha heyo miṱanu na mivhili ya nḓalo. Vho fanela u kuvhanganya zwiḽiwa zwoṱhe zwa heyo miṅwaha ya nḓalo ine ya khou ḓa, vha vhulunge goroi i tshi langwa nga Farao, i vhulungwe miḓini uri vhathu vha ḓo kona u wana zwiḽiwa. Hezwo zwiḽiwa zwi fanela u vhetshelwa thungo uri shango ḽoṱhe ḽi kone u ḽa miṅwaha miṱanu na mivhili ya nḓala ine ya ḓo wa fhano Egipita, uri shango ḽi si fe nga nḓala.” Maano ayo Farao na magota awe vha vhona e avhuḓi. Ndi hone Farao a tshi vha vhudzisa a ri, “Ri nga wanafhi muṅwe ane a nga uyu munna, ane muya wa Mudzimu wa dzula khae?” Farao a vhudza Josefa a ri, “Vhunga Mudzimu o ni dzumbululela zwithu hezwo zwoṱhe, a hu na a re na ṱhalukanyo na vhuṱali unga inwi. Inwi ni ḓo langa zwa pfamo yanga; vhathu vhanga vhoṱhe vho fanela u thetshelesa zwine na amba. Khuluṋoni hei ndi yone fhedzi i no ḓo ita uri nṋe ndi vhe muhulwane kha inwi.” Farao a vhudza Josefa a ri, “Ndi khou ni vhea muvhusi wa shango ḽoṱhe ḽa Egipita.” Ndi hone Farao a tshi bvula rinngi yawe ya luswayo kha munwe wawe a i longa kha munwe wa Josefa. A mu ambadza khanzu ya maṱeleṱele, mukuloni a mu ambadza geḓane ya musuku. A mu namedza gariki ya tshanḓa tsha Farao, vhathu vha huwelela phanḓa hawe vha ri, “Ibvani nḓilani, ibvani nḓilani!” Ha vha u mu vhea mulangi wa shango ḽoṱhe ḽa Egipita. Ndi hone Farao a tshi vhudza Josefa a ri, “Nṋe ndi Farao, hone kha ḽoṱhe ḽa Egipita a hu na ane a ḓo ita tshithu a songo vhudzwa nga inwi.” Farao a ri Josefa u pfi Tsafunathi Phania, a mu ṋea Asinathi ṅwananyana wa Photifera tshifhe wa Oni, a vha musadzi wawe. Josefa a tandula shango ḽa Egipita. Josefa o vha e na miṅwaha ya 30 a tshi thoma u shumela Farao khosi ya Egipita. Josefa a ṱuwa ha Farao a tandula shango ḽoṱhe ḽa Egipita. Miṅwaha iyo miṱanu na mivhili ya nḓalo shango ḽa bveledza khaṋo khulu. Josefa a kuvhanganya zwiḽiwa zwoṱhe zwe zwa waniwa miṅwaha iyo miṱanu na mivhili ya nḓalo kha ḽa Egipita, a zwi vhulunga miḓini. Muḓini muṅwe na muṅwe a vhea zwiḽiwa zwe zwa limiwa masimuni o u tangaho. Josefa a vhulunga goroi nnzhi ya tou anda unga muṱavha wa lwanzhe; yo vha yo anda lwe a si tsha i ṅwala, ngauri yo vha i si na vhukono. Musi miṅwaha ya nḓala i sa athu swika, Josefa a bebelwa vhana vhavhili vha vhatuka nga Asinathi ṅwananyana wa Photifera, tshifhe wa muḓi wa Oni. Josefa a ri tanzhe ḽawe ḽi pfi Manase, a ri, “Ndi nge Mudzimu a ntonda uri ndi hangwe u tambula hanga, ndi hangwe na muṱa wa khotsi anga.” Ṅwana wa vhuvhili wa mutuka a ri u pfi Efraimi, a ri, “Ndi nge Mudzimu a nṋea vhana shangoni ḽe nda tambula khaḽo.” Miṅwaha iḽa miṱanu na mivhili ya nḓalo kha ḽa Egipita ya fhela, ha thoma miṅwaha miṱanu na mivhili ya nḓala, nga he Josefa a amba. Ha wa nḓala na kha maṅwe mashango oṱhe, hone shangoni ḽoṱhe ḽa Egipita ho vha hu na zwiḽiwa. Huno vhathu vhoṱhe vha Egipita vha tshi vho thoma u pfa nḓala, vha lilela Farao uri a vha ṋee zwiḽiwa. Farao a vhudza Vhaegipita vhoṱhe a ri, “Iyani ha Josefa ni ite zwine a ni vhudza.” Musi nḓala yo no ṱanganya shango ḽoṱhe, Josefa a vula zwisiku, a rengisela Vhaegipita goroi, nge nḓala ya vha i khulu kha ḽoṱhe ḽa Egipita. Vhathu vha mashango oṱhe vha ḓa Egipita u renga goroi kha Josefa, nge nḓala ya vha i khulu mashangoni oṱhe. Jakopo a zwi pfa uri hu na mavhele Egipita. Ndi hone a tshi amba na vhana vhawe vha vhatuka a ri, “Ndi mini ni tshi sokou dzula no lavhelesana?” A dovha a ri, “Ndo pfa uri Egipita hu na mavhele. Tselani henengei ni yo ri ṱunḓela, ri tshile ri si fe.” Ndi hone vhakomana vha Josefa vha fumi vha tshi tsela Egipita u yo renga mavhele. Hone Jakopo a tshi vha ruma a vho ngo ṱuwa na Benyamini murathu wa Josefa, nge Jakopo a ofha uri a nga welwa nga khombo. Zwenezwo vhana vha Israele vha ṱuwa na vhaṅwe vhe vha vha vha tshi khou ya u renga mavhele, ngauri shangoni ḽoṱhe ḽa Kanana ho vha ho wa nḓala. Zwino Josefa o vha e ene muvhusi wa shango ḽa Egipita, a tshi rengisela vhathu vhoṱhe mavhele. Musi vhakomana vha Josefa vha tshi swika, vha mu gwadamela zwifhaṱuwo zwavho zwa ita na u kwama fhasi. Josefa a tshi tou vhona vhakomana vhawe, a vha ḓivha, hone a ḓiita mutsinda, a vha ḽela vhuhali, a vha vhudzisa a ri, “Ni bva ngafhi?” Vhone vha fhindula vha ri, “Ri bva shangoni ḽa Kanana, ro ḓa u renga zwiḽiwa.” Naho Josefa o ḓivha vhakomana vhawe, vhone a vho ngo mu ḓivha. Ndi hone a tshi elelwa miloro yawe ye ya amba vhone. A vha vhudza a ri, “Ni dziṱholi! No ḓa u vhona he shango ḽashu ḽa si tsireledzwe!” Vhone vha fhindula vha ri, “Aiwa muṋe wanga, riṋe vhalanda vhavho ro tou ḓa u renga zwiḽiwa. Roṱhe ri vhana vha munna. Riṋe vhalanda vhavho ri a fulufhedzea, a ri dziṱholi lini.” Ene a vha vhudza a ri, “A si zwone hezwo, no ḓa u vhona he shango ḽashu ḽa si tsireledzwe.” Hone vhone vha fhindula vha ri, “Riṋe vhalanda vhavho ro vha ri vharathu na vhakomana vha 12, ri vhana vha munna a no dzula shangoni ḽa Kanana. Phedzi yashu o sala na khotsi ashu; muṅwe ha tsheeho.” Josefa a vha vhudza a ri, “Ndo no ḓi ni vhudza nda ri: Ni dziṱholi! Ndi ḓo ni linga nga u rali: Ndi khou ana nga vhutshilo ha Farao ndi ri, a ni nga ṱuwi fhano phedzi yaṋu a sa athu ḓa fhano. Rumani muṅwe waṋu a yo dzhia murathu waṋu; vhaṅwe vhaṋu vha ḓo vha vho hoṋelwa dzhele, uri zwi vhonale arali ni tshi khou amba ngoho. Arali ni sa ambi ngoho, vhukuma ndi ana nga vhutshilo ha Farao ndi ri, ni dziṱholi!” A vha hoṋela dzhele vha fhedza maḓuvha mararu. Nga ḓuvha ḽa vhuraru Josefa a vha vhudza a ri, “Nṋe ndi ofha Mudzimu, zwenezwo arali ni tshi ṱoḓa u tshila itani hezwi: Arali ni vhanna vha fulufhedzeaho, siani muṅwe waṋu fhano dzhele, inwi vhaṅwe ni dzhie mavhele ni a ise miṱani yaṋu i no khou ṋoka nga nḓala. Hone ni nnḓisele phedzi ya muṱa wa haṋu, uri zwi vhonale uri ni khou amba ngoho, ni sa ḓo fa.” Vha mbo ḓi ita zwenezwo. Vha vhudzana vha ri, “Vhukuma ri khou tambudzelwa murathu washu. Ro zwi vhona uri o vha o hanganea hani a tshi khou ri luvhelela uri a tshile, hone ra si thetshelese; ndi zwine ra welwa nga khombo heino.” Rubeni a vha vhudza a ri, “A tho ngo ni vhudza nda ri ni songo khakhela uḽa mutukana? Hone inwi a no ngo thetshelesa! Zwino ri lifhedzelwa malofha awe.” Vho vha vha sa ḓivhi uri Josefa u khou vha pfa, nge a vha a tshi amba navho nga muṱalutshedzi. Ene a vha tsiruwa a thoma u lila, a dovha a huma a yo amba navho. A ita uri Simioni a ṱuwiswe khavho, a vhoxwa vha tshi zwi vhona. Josefa a ri saga dzavho dzi ḓadzwe goroi, tshelede ya muṅwe na muṅwe i longwe sagani yawe, vha ṋewe na mbuvha. Musi vho no itelwa zwenezwo, vha hwesa dzidonngi mavhele avho, vha ṱuwa. He vha lala hone vhusiku, muṅwe a vula saga yawe uri a bvise zwiḽiwa zwa donngi yawe, a mbo ḓi vhona tshelede mulomoni wa saga yawe. A vhudza vhana vha khotsi awe a ri, “Tshelede yanga yo humiswa, ngei i ngomu sagani yanga.” Mbilu dzavho dza tou ṋoka, vha lavhelesana vha tshi khou tetemela vha ri, “Mudzimu o ri ita zwithu-ḓe?” Musi vha tshi swika ha khotsi avho Jakopo shangoni ḽa Kanana, vha mu anetshela zwoṱhe zwe vha itwa, vha ri, “Munna ane a vhusa iḽo shango o ri ḽela vhuhali, a ri ita unga ri dziṱholi dzo ḓaho u tandula iḽo shango. Hone riṋe ro mu vhudza ra ri, ‘Riṋe ri vhanna vha fulufhedzeaho, a ri dziṱholi. Ri vhakomana na vharathu vha 12; ri vhana vha munna muthihi. Muṅwe ha tsheeho, wa phedzi o sala Kanana na khotsi ashu.’ Ndi hone uyo munna ane a vhusa iḽo shango a tshi ri vhudza a ri, ‘Ndi ḓo ḓivha uri ni vhanna vha fulufhedzeaho nga hezwi: Litshani ndi sale na muṅwe waṋu, ni dzhie zwiḽiwa ni ṱuwe ni isele miṱa yaṋu i no khou ṋoka nga nḓala. Hone ni nnḓisele phedzi ya muṱa wa haṋu, ndi hone ndi tshi ḓo ḓivha uri a ni dziṱholi, ni vhanna vha fulufhedzeaho. Ndi hone ndi tshi ḓo ni ṋea ṅwana wa khotsi aṋu, na konou ita zwa u ḓitshimbilela fhano shangoni ḽino.’ ” Musi vha tshi khou shulula saga dzavho, sagani ya muṅwe na muṅwe ha wanala mukhwama wa tshelede! Musi vhone na khotsi avho vha tshi vhona mikhwama ya tshelede, vha farwa nga nyofho. Khotsi avho Jakopo a vha vhudza a ri, “No ntshaisa vhananga. Josefa ha tsheeho, Simioni ha tsheeho, zwino ni ṱoḓa u dzhia na Benyamini. Vhonani uri ni khou nkonḓisela hani vhutshilo!” Ndi hone Rubeni a tshi ri, “Vha nga ḓi vhulaha vhana vhanga vha vhatuka vhuvhili havho arali nda sa vhuya na Benyamini nda mu ḓisa khavho. Kha vha nkumedze ene, ndi ḓo mu londola nda vhuya nae.” Hone Jakopo a ri, “Ṅwananga a nga si ṱuwe na inwi; mukomana wawe o fa, ho sala ene e eṱhe. Arali a huvhala lwendoni lune na khou lu fara, ndi ḓo fa nga mbilu ndo tshena ṱhoho ndo rano.” Huno nḓala yo vha i tshee khulu shangoni. Zwenezwo musi vho no fhedza goroi i no bva Egipita, khotsi avho a vha vhudza a ri, “Vhuelelani ni yo ri rengela zwiḽiwanyana.” Hone Juda a mu vhudza a ri, “Houḽa munna o tou ri vhudza o khwaṱhisa a ri, ‘A thi tsha ḓo dovha nda ni ṱanganedza ni si na murathu waṋu.’ Arali vha tenda ri tshi ṱuwa na murathu washu, ri ḓo ya ra vha rengela zwiḽiwa. Hone arali vha sa tenda ri tshi ṱuwa nae a ri nga yi, ngauri uḽa munna o ri vhudza a ri, ‘A thi tsha ḓo dovha nda ni ṱanganedza ni si na murathu waṋu.’ ” Israele a vhudzisa a ri, “No itelani ni tshi nngwedza khomboni nga u vhudza uyo munna uri ni na muṅwe murathu?” Vhone vha fhindula vha ri, “Uyo munna o ri vhudzisesa a tshi ṱoḓa u ḓivha zwa riṋe vhaṋe na zwa muṱa wa hashu. O ri vhudzisa a ri, ‘Khotsi aṋu vha kha ḓi tshila naa? Ni na muṅwe murathu naa?’ Riṋe tshashu ho vha hu u fhindula mbudziso dzawe. Ro vha ri tshi nga zwi ḓivha ngani uri u ḓo ri, ‘Ni vhuye na murathu waṋu’?” Ndi hone Juda a tshi vhudza khotsi awe Israele a ri, “Kha vha ri mutukana hoyu a ṱuwe na nṋe, ri mbo ḓi ṱuwa zwino, uri riṋe na vhone na vhana vhashu ri tshile ri si fe. A vha nṋe ndi a khwaṱhisa uri a hu na tshi no ḓo mu wela; mafhungo awe kha a hweswe nṋe; arali nda sa vhuya nae nda mu ḓisa ha vhone, nda mu vhea phanḓa havho, mulandu u ḓo vha wanga vhutshilo hanga hoṱhe. Vhukuma arali ro vha ri songo lenga ndi musi ri tshi ḓo vha ro no ḓi ya ra vhuya ra ita luvhili.” Ndi hone khotsi avho Israele a tshi vha vhudza a ri, “Arali zwo fanela u ralo, izwo itani hezwi: Dzhiani zwiṅwe zwibveledzwa zwavhuḓi zwa shango ḽino ni longe sagani dzaṋu ni ṱuwe nazwo ni yo ṋea uyo munna i vhe nduvho – zwiḓolonyana na mutolinyana wa zwilungi na ṋonzhe i nukhelelaho na thebvu na nḓuhu. Ni fare na tshelede i no lingana na iḽa kavhili, ngauri no fanela u humisa tshelede iḽa yo longwaho milomoni ya saga dzaṋu. Khamusi vho tou khakha. Ṱuwani na murathu waṋu ni mbo ḓi ṱavhanya u humela kha uḽa munna. Ngavhe Mudzimu Ramaanḓaoṱhe a tshi ni khathutshela uri ni tshi swika ha uyo munna a litshe Simioni na Benyamini vha vhuye na inwi. A vha nṋe, arali nda felwa, ndo ḓi felwa zwanga.” Ndi hone avho vhanna vha tshi dzhia iyo nduvho na iḽa tshelede yo vhalwa kavhili, vha ṱuwa na Benyamini. Vha ṱavhanya u tsela Egipita, vha swikiswa ha Josefa. Musi Josefa a tshi vhona Benyamini e navho, a vhudza mukoma wa nnḓu yawe a ri, “Dzhiani vhanna havha ni vha ise nḓuni yanga, ni ṱhavhe tshifuwo, ni lugise tshiswiṱulo; vha ḓo swiṱula na nṋe.” Uyo munna a ita zwe Josefa a mu vhudza, a dzhia avho vhanna a vha isa nḓuni ya Josefa. Zwino vhanna avho vha tshi iswa nḓuni yawe vha pfa vho farwa nga nyofho. Vha elekanya vha ri, “Ro ḓiswa hafhano nga mulandu wa tshelede ye ya dzheniswa sagani dzashu luḽa lwa u thoma. U ṱoḓa u ri zhongondedza a ri kunda a ri fara a ri ita dziphuli, a dzhia donngi dzashu.” Vha ya ha mukoma wa Josefa vha amba nae tshifhingoni tshi yaho nḓuni, vha ri, “Muṋe washu, ro vhuya ra ḓa fhano lwa u thoma ra renga zwiḽiwa. Hone he ra lala hone ra vula saga dzashu, muṅwe na muṅwe washu a wana tshelede yawe yoṱhe i songo ṱumbuliwa, i henefho mulomoni wa saga yawe. Zwino ro vhuya nayo, ra dovha ra ḓa na iṅwe tshelede ya u renga zwiḽiwa. A ri ḓivhi uri we a longa tshelede yashu sagani dzashu ndi nnyi.” Ene a ri, “Ndi zwone, ni songo ofha tshithu. Mudzimu waṋu, Ene Mudzimu wa khotsi aṋu, ndi Ene o ni ṋeaho tshelede ye na i wana sagani dzaṋu; tshelede yaṋu ndo i ṱanganedza.” Ndi hone a tshi ḓisa Simioni khavho. Uyo mukoma a isa avho vhanna nḓuni ya Josefa, a vha ṋea maḓi uri vha ṱambe milenzhe, donngi dzavho a dzi ṋea zwiḽiwa. Vha lugisa zwifhiwa zwine vha ḓo zwi ṋea Josefa a tshi swika masiari, ngauri vho vha vho no zwi pfa uri vha ḓo swiṱula nae. Josefa a tshi ḓa hayani, vha mu ṋea nduvho dze vha ḓa nadzo nḓuni yawe, vha gwadama ṱhoho dza kwama fhasi. A vhudzisa uri vho vuwa hani, a konou ri, “Mukalaha khotsi aṋu vhe na mmbudza vha vuwa hani? Vha kha ḓi tshila naa?” Vhone vha fhindula vha ri, “Mulanda wavho khotsi ashu vha kha ḓi tshila, vho takala.” Vha mu hulisa nga u gwadama. Musi a tshi sedza a vhona murathu wawe Benyamini, ene ṅwana wa mme awe, a vhudzisa a ri, “Uyu ndi ene phedzi ya muṱa wa haṋu we na mmbudza ngae?” A ri, “Mudzimu a u ite nga vhuthu, ṅwananga.” Josefa a ri u vhona murathu wawe, zwa ritha mbilu yawe, a ṱavhanya a bvela nnḓa, a ṱoḓa hune a nga dzula hone a lila. A dzhena pfamoni yawe a lilela hone. A ṱamba khofheni, a dovha a bvela nnḓa, a ḓikhwaṱhisa, a ri, “Avhani zwiḽiwa.” Ene vha mu avhela thungo, na Vhaegipita vhe vha vha vha tshi khou ḽa nae vha vha avhela thungo, ngauri Vhaegipita a vha ḽi na Vhaheberu, izwo zwi a ila kha Vhaegipita. Avho vhanna vho vha vho dzudzwa phanḓa ha Josefa vho tou tevhekana zwi tshi ya nga u bebwa havho, u bva kha tanzhe u swika kha phedzi; vha kanuka vha sedzana. Musi vha tshi avhelwa mikovhe yavho i tshi bva ḓafulani ya Josefa, mukovhe wa Benyamini wa fhira ya vhaṅwe kaṱanu. Ndi hone vha tshi ḽa, vha nwa nae vha vhuya vha dzelela. Zwino Josefa a vhudza vhakoma vha nnḓu yawe a ri, “Ḓadzani saga dza havha vhanna nga zwiḽiwa zwinzhi nga hune vha kona u hwala, tshelede ya muṅwe na muṅwe ni i longe mulomoni wa saga yawe. Ni longe tshinwelo tshanga tsha siliva mulomoni wa saga ya wa phedzi wa muṱani wa havho, ni longe na tshelede yawe ya u renga mavhele.” Uyo a ita nga he Josefa a mu vhudza. Musi mapfuvhi a tshi tswuka, avho vhanna vha ṱuwa na donngi dzavho. Huno vha sa athu vha kule na muḓi, Josefa a vhudza mukoma wawe a ri, “Ṱavhanyani ni tevhele havhaḽa vhanna, ni tshi swika khavho ni ri, ‘Ndi mini ni tshi lifhedza zwivhuya nga zwivhi? Itshi a si tshinwelo tshine muṋe wanga a nwa ngatsho a bvumba ngatsho naa? No ita vhuvhi!’ ” Musi mukoma a tshi swika khavho, a dovholola ayo maipfi. Hone vhone vha mu fhindula vha ri, “Ndi mini muṋe wanga a tshi amba zwo raloho? Riṋe ri nga si ite zwo raloho! Hufha ro ri ri tshi bva shangoni ḽa Kanana ra ita na u vhuya na iḽa tshelede ye ra i wana milomoni ya saga dzashu, ra vha ṋea. Zwino ri nga tswa hani siliva kana musuku nḓuni ya muṋe wavho? Arali vha wana muṅwe washu e nayo, nga a vhulawe; riṋe vhaṅwe roṱhe nga ri itwe phuli dza muṋe wanga.” Ene a ri, “Izwo ndi zwone, zwine na amba zwi ḓo tou ralo. Ane a wanala e natsho u ḓo vha phuli yanga; inwi vhaṅwe noṱhe a ni nga vhi na mulandu.” Muṅwe na muṅwe wavho a mbo ḓi tsisela saga yawe fhasi, a i vula. Ndi hone mukoma a tshi sedza a thoma nga tanzhe a fhedzisela nga wa phedzi. Tshinwelo tsha wanala sagani ya Benyamini. Zwo no ralo, vha kherukanya zwiambaro zwavho. Vhoṱhe vha hwesa donngi dzavho mihwalo, vha humela muḓini. Josefa o vha a tshi kha ḓi vha nḓuni musi Juda na vhana vha khotsi awe vha tshi dzhena, vha ḓiposa fhasi phanḓa hawe. Josefa a vha vhudza a ri, “No ita zwithu-ḓe? No vha ni sa ḓivhi uri munna a no nga nṋe u kona u ḓivha zwithu nga u bvumba?” Juda a fhindula a ri, “Ri ḓo fhindula muṋe wanga ra ri mini? Ri nga ri mini? Ri nga ḓikupula hani mulandu? Mudzimu o dzumbulula mulandu washu, zwino ri dziphuli dzavho muṋe wanga, riṋe na uyo we a wanwa e na tshinwelo.” Huno Josefa a ri, “Nṋe zwo raloho ndi nga si zwi ite! Onoyo munna we a wanala e na tshinwelo ndi ene a no ḓo vha phuli yanga e eṱhe. Inwi vhaṅwe noṱhe ḓiṱutsheleni nga mulalo ni humele ha khotsi aṋu.” Ndi hone Juda a tshi sendela a ri, “Ndi a vha humbela muṋe wanga, nga vha litshe ndi ambe navho muṋe wanga. Navho vha tshi eḓana na Farao vha songo ntsinyutshela. Vhone muṋe wanga vho ri vhudzisa vha ri, ‘Ni na khotsi kana murathu naa?’ Riṋe ra fhindula ra ri, ‘Ri na khotsi vho no ḓi vhaho vha maḓuvha; hu na ṅwana muṱuku wa mutuka we vha mu bebelwa vho no ḓi kalaha. Mukomana wawe o fa, ndi ene ṅwana wa mme awe e eṱhe o salaho, khotsi awe a vha mu funi zwone.’ Ndi hone vhone vha tshi ri vhudza vha ri, ‘Mu ḓiseni ha nṋe ndi tou mu vhona nga anga maṱo.’ Riṋe ra vhudza vhone muṋe wanga ra ri, ‘Uyo mutukana ha koni u ṱutshela khotsi awe; arali a ṱutshela khotsi awe vha ḓo fa.’ Hone vhone vho ri vhudza vha ri, ‘Na sa ḓa na murathu waṋu wa phedzi, a ni tsha ḓo vhona tshifhaṱuwo tshanga.’ “Musi ri tshi humela ha mulanda wavho khotsi anga, ra vha vhudza zwe vhone muṋe wanga vha amba. Ndi hone khotsi ashu vha tshi ri, ‘Humani ni yo renga zwiṅwe zwiḽiwanyana.’ Hone riṋe ra ri, ‘Arali ra ṱuwa na murathu washu wa phedzi, ndi hone ri tshi nga ya; ra sa ṱuwa nae a ri koni u tsela hone. A ri koni u vhona tshifhaṱuwo tsha uyo munna ri si na murathu washu wa phedzi.’ Mulanda wavho khotsi anga vha ri vhudza vha ri, ‘Ni a ḓivha uri musadzi wanga o mmbebela vhana vhavhili vha vhatuka. Muṅwe wavho o nṱutshela, nṋe nda ri: Vhukuma uyo o ṱhukhukanywa. Tshi tsheetsho a tho ngo tsha dovha nda mu vhona. Arali na nnzhiela na uyu, a huvhala, ni ḓo ita uri ndi fe nga mbilu ndo tshena ṱhoho ndo rano.’ “Zwino-ha, mulanda wavho khotsi ashu a vha tsha ṱoḓa u fhambana na uyu mutukana; arali ra mu sia, ri tshi swika vha vhona uri mutukana haho, vha ḓo fa. Ri ḓo vha ro ita uri khotsi ashu vha fe nga mbilu vho tshena ṱhoho vho ralo. Nṋe ndo fulufhedzisa khotsi anga ndo tou khwaṱhisa nda ri a hu na tshi no ḓo wela hoyu mutukana. Ndo ri, ‘Arali nda sa vhuya nae nda mu ḓisa ha vhone, kha vha nkhwese mulandu khotsi anga, vhutshilo hanga hoṱhe!’ Zwino-ha, ndi humbela uri nṋe ndi sale fhano ndi vhe phuli yavho vhudzuloni ha hoyu mutukana, vha litshe uyu mutukana a hume na vhakomana vhawe. Nṋe ndi nga humela hani ha khotsi anga, uyu mutukana ndi si nae? Aiwa nandi! Ndi nga si kone u konḓelela ndi tshi vhona u vhavha ha mbilu ya khotsi anga.” Zwenezwo Josefa a pfa a si tsha kona u konḓelela hezwi e na vhoṱhe vhe vha vha vha tshi mu shumela, a takusa ipfi a ri, “Noṱhe nṱutsheleni!” Josefa a tshi sala a tshi ḓidzumbululela vhakomana vhawe, vhaṅwe vhathu vhoṱhe vho vha vho no bva. Hone a lila a tou ṱavha mukosi lwe na Vhaegipita vha zwi pfa, mafhungo ayo a vhuya a swika pfamoni ya Farao. Josefa a vhudza vhakomana vhawe a ri, “Ndi nṋe Josefa! Vhukumakuma khotsi anga vha kha ḓi tshila naa?” Vhakomana vhawe vha si kone u mu fhindula; vho vha vho hanganea vha tshi mu vhona. Ndi hone Josefa a tshi vhudza vhakomana vhawe a ri, “Sendelani tsini hanga.” Musi vho no sendela tsini hawe a ri, “Ndi nṋe murathu waṋu Josefa we na mu rengisa a iswa Egipita. Hone zwino ni songo ṱungufhala, ni songo ḽa mbilu nge na nthengisa, ndi Mudzimu we a nthuma nda ni ranga phanḓa uri ni tshidzwe. Uno u tou vha ṅwaha wa vhuvhili tshee nḓala ya wa shangoni; hu kha ḓi ḓo fhela miṅwaha miṱanu hu sa limiwi, hu sa kaṋiwi. Mudzimu o nthuma nda ni ranga phanḓa uri lushaka lwa haṋu lu si fe tshoṱhe shangoni, ni tshile, hu vhe na vhanzhi vha tshidzwaho. Zwenezwo a si inwi no nnḓisaho fhano, ndi Mudzimu, o nnyita khotsi a Farao, ndi langa zwoṱhe zwa muṱa wawe, ndi vhusa shango ḽoṱhe ḽa Egipita. “Ṱavhanyani ni humele ha khotsi anga, ni vha vhudze ni ri, ‘Ṅwana wavho Josefa u ri: Mudzimu o nnyita muvhusi wa shango ḽoṱhe ḽa Egipita. Kha vha ḓe ngeno ha nṋe, vha songo tsha lenga. Vha ḓo dzula shangoni ḽa Gosheni hune vha ḓo vha tsini hanga, vhone na vhana vhavho na vhaḓuhulu vhavho na maṱambi a nngu dzavho na kholomo dzavho na thundu yavho yoṱhe. Ndi ḓo vha londola vhe henefho, ngauri hu kha ḓi ḓa miṅwe miṅwaha miṱanu ya nḓala; nṋe a thi funi vha tshi fa nga nḓala, vhone na muṱa wavho na zwoṱhe zwine vha vha nazwo.’ Ni vha vhudze nga u ralo. “Ni khou zwi vhona nga aṋu maṱo, na murathu wanga Benyamini u khou zwi vhona uri ndi wanga mulomo u no khou amba na inwi. Vhudzani khotsi anga uri ndo huliswa hani fhano Egipita, ni vha vhudze na zwoṱhe zwe na zwi vhona. Ṱavhanyani ni yo dzhia khotsi anga ni vha ḓise fhano.” Ndi hone a tshi kuvhatedza murathu wawe Benyamini a lila; na Benyamini a mu kuvhatedza-vho a tshi khou lila. A kuvhatedza vhakomana vhawe vhoṱhe a tshi khou lila; ndi hone vhakomana vhawe vha tshi konou amba nae. Mafhungo a uri vhakomana vha Josefa vho ḓa a swika pfamoni ya Farao. Farao a ri u zwi pfa a takala, na magota awe vha takala. Farao a vhudza Josefa a ri, “Vhudzani vhakomana vhaṋu ni ri, ‘Itani hezwi: Hwesani donngi dzaṋu mihwalo, ni humele shangoni ḽa Kanana, ni dzhie khotsi aṋu na miṱa yaṋu ni ḓe navho fhano ha nṋe. Ndi ḓo ni ṋea shango fhano Egipita ḽi fhiraho oṱhe; ni ḓo ḓiphiṋa nga mapfura a shango.’ Na inwi ndi khou ni ruma; vha vhudzeni ni ri, ‘Itani hezwi: Dzhiani dzigoloi dzi no bva shangoni ḽa Egipita, ni ḓo namedza vhana vhaṋu na vhasadzi vhaṋu. Dzhiani khotsi aṋu ni vhuye navho. Thundu yaṋu ni songo i londa, ni ḓo wana zwivhuya zwi no fhira zwoṱhe fhano Egipita.’ ” Vhana vha Israele vha ita zwe vha vhudzwa. Josefa a vha ṋea dzigoloi sa zwe Farao a amba, a vha ṋea na mbuvha ya u ḽa nḓilani. Muṅwe na muṅwe a mu ṋea zwiambaro zwiswa, Benyamini a mu ṋea maḓana mararu a mangwende a siliva na zwiambaro zwiṱanu zwiswa. Khotsi awe a vha rumela fumi ḽa donngi dzo hwala zwibveledzwa zwavhuḓivhuḓi zwa Egipita, na donngi dza fumi dza tsadzi dzo hwala mavhele na vhurotho na mbuvha ine khotsi awe vha ḓo ḽa nḓilani. Ndi hone a tshi ri vhakomana vhawe vha ṱuwe, a vha vhudza maipfi awe a u fhedzisela a ri, “Ni songo enda ni tshi rovhedzana nḓilani.” Ndi hone vha tshi ṱuwa Egipita. Musi vha tshi swika shangoni ḽa Kanana, ha khotsi avho Jakopo, vha mu anetshela vha ri, “Josefa u kha ḓi tshila. Vhukuma ndi ene muvhusi wa shango ḽoṱhe ḽa Egipita.” Jakopo zwa mu somela, a si vhuye a tenda zwine vha amba. Hone musi vha tshi mu vhudza zwoṱhe zwe Josefa a vha vhudza, a tshi vhona na dzigoloi dze Josefa a dzi rumela uri dzi ḓe dzi mu dzhie, a dzivhuluwa. Ndi hone Israele a tshi ri, “Ndi vho tenda! Ṅwananga Josefa u kha ḓi tshila. Ndi ḓo ṱuwa nda yo mu vhona ndi sa athu fa.” Israele o pfuluwa na thundu yawe yoṱhe, a swika Bierisheba. Henefho a ṋekedza Mudzimu wa khotsi awe Isaka zwiṱhavhelo. Vhusiku honoho Mudzimu a amba na Israele e kha bono a ri, “Jakopo, Jakopo!” Ene a fhindula a ri, “Ndi fhano.” Mudzimu a ri, “Ndi Nṋe Mudzimu, ndi Mudzimu wa khotsi au. U songo ofha u tsela Egipita; ndi ḓo u ita lushaka luhulu henengei. Nṋe muṋe ndi ḓo ya na iwe Egipita; Nṋe muṋe ndi ḓo dovha nda vhuya na iwe. Tshanḓa tsha Josefa ndi tshone tshine tsha ḓo u vala maṱo u tshi fa.” Ndi hone Jakopo a tshi ṱuwa afho Bierisheba. Vhana vha Israele vha endedza khotsi avho Jakopo na vhana vhavho na vhasadzi vhavho nga dzigoloi dze Farao a dzi rumela uri dzi ye dzi vha dzhie. Vha dzhia thakha yavho na zwoṱhe zwe vha zwi wana shangoni ḽa Kanana, vha pfulutshela Egipita, Jakopo na muṱa wawe woṱhe – vhana vhawe vha vhatuka na vha vhasidzana na vhaḓuhulu vhawe vha vhatuka na vha vhasidzana – vhana vhawe vhoṱhe o vha dzhia a pfulutshela navho Egipita. Madzina a vhana vha Israele vho pfulutshelaho Egipita ngea: Ndi Jakopo, na Rubeni tanzhe ḽawe, na vhana vha Rubeni vha vhatuka: Enokho na Phalu na Esromu na Kharami. Vhana vha Simioni vha vhatuka ndi Jemuele na Jamini na Ohadi na Jakhini na Tsohara, na Saulo ṅwana wa musadzi wa Mukanana. Vhana vha Livi vha vhatuka ndi Gerisoni na Kehathi na Mirari. Vhana vha Juda vha vhatuka ndi Ere na Onani na Shela na Pheretse na Zera (Ere na Onani vho fela shangoni ḽa Kanana), na Esromu na Hamuli, vhana vha Pheretse. Vhana vha Isakhara ndi Thola na Phua na Jashubu na Shimironi. Vhana vha Zebuloni vha vhatuka ndi Serede na Eloni na Jahaliele. Ndi vhone vhana vhe Lea a bebela Jakopo shangoni ḽa Phadani Aramu, hu sa vhalwi ṅwananyana wawe Dina. Vha vhatuka na vhasidzana vhoṱhe vho ṱangana ndi 33. Vhana vha Gadi vha vhatuka ndi Tsefoni na Hagi na Shuni na Etsiboni na Eri na Arodi na Areli. Vhana vha Ashere vha vhatuka ndi Jimina na Ishiva na Ishivi na Beria na khaladzi avho Sera. Vhana vha Beria vha vhatuka ndi Hebere na Malakhiele. Ndi vhone vhana vha Zilipha ṅwananyana wa phuli we Labani a mu ṋea ṅwananyana wawe Lea; ndi vhone vhe a vha bebela Jakopo. Vhoṱhe vho ṱangana ndi 16. Vhana vha Rahele musadzi wa Jakopo ndi Josefa na Benyamini. Josefa o vha na vhana vhavhili vha vhatuka shangoni ḽa Egipita: ndi Manase na Efraimi, vhe a vha bebelwa nga Asinathi ṅwananyana wa Photifera tshifhe wa muḓi wa Oni. Vhana vha Benyamini vha vhatuka ndi Bela na Bekhere na Ashibele na Gera na Naamani na Ekhi na Roshi na Muphimi na Huphimi na Aridi. Havho ndi vhone vhana vha vhatuka vhe Rahele a vha bebela Jakopo. Vhoṱhe vho ṱangana ndi 14. Ṅwana wa Dani wa mutuka ndi Hushimi. Vhana vha Nafuthali vha vhatuka ndi Jahatsiele na Guni na Jetsere na Shileme. Ndi vhone vhana vha Jakopo vha vhatuka vhe a vha bebelwa nga Biliha, we Labani a mu ṋea ṅwananyana wawe Rahele. Vhoṱhe vho ṱangana ndi 7. Vhathu vhe vha pfulutshela Egipita na Jakopo, vha malofha awe vhukuma, hu sa vhaliwi vhasadzi vha vhana vhawe, vho vha vhe 66. Vhana vha vhatuka vhe Josefa a vha bebelwa Egipita vho vha vhe vhavhili. Vha muṱa wa Jakopo vho pfulutshelaho Egipita vho vha vhe 70. Israele o ruma Juda uri a mu range phanḓa a ye ha Josefa, uri Josefa a ṱangane nae Gosheni. Musi vha tshi swika shangoni ḽa Gosheni, Josefa a lugiselwa gariki yawe, a yo ṱangana na khotsi awe Israele shangoni ḽa Gosheni. A tshi swika a kuvhatedza khotsi awe, a lila tshifhinga tshilapfu. Israele a amba na Josefa a ri, “Zwino ndi nga ḓi ḓifela zwanga, tenda ndo zwi vhona nga anga maṱo uri ni kha ḓi tshila.” Ndi hone Josefa a tshi amba na vhakomana vhawe na vha muṱa wa khotsi awe a ri, “Ndi ḓo ya ha Farao nda mu vhudza aya mafhungo nda ri, ‘Vhakomana vhanga na vha muṱa wa khotsi anga vhe vha vha vha tshi dzula shangoni ḽa Kanana vho ḓa ha nṋe. Vhanna avho ndi vhalisa, vha fuwa zwifuwo, vho ḓa na masambi a nngu na kholomo na thundu yavho yoṱhe.’ Zwino-ha, arali Farao a ni vhidza a ni vhudzisa a ri, ‘Ni shuma mushumo-ḓe?’ ni fhindule ni ri, ‘U bva hanani hashu riṋe vhalanda vhavho ro ḓi vha vhalisa vha zwifuwo, u ḓi nga vhomakhulukuku washu.’ Ndi hone ni tshi ḓo kona u dzula shangoni ḽa Gosheni.” (Ndi uri Vhaegipita vho vha vha tshi nyala vhalisa vhoṱhe vha zwifuwo.) Ndi hone Josefa a tshi ya ha Farao a ri, “Khotsi anga na vhana vhavho vho ḓa vha tshi bva shangoni ḽa Kanana na masambi avho a nngu na kholomo na thundu yavho yoṱhe, zwino vha shangoni ḽa Gosheni.” O vha o ṱuwa na vhakomana vhawe vhaṱanu, a vha swikisa ha Farao. Farao a vhudzisa vhakomana vhawe a ri, “Ni shuma mushumo-ḓe?” Vhone vha fhindula Farao vha ri, “Riṋe vhalanda vhavho ri vhafuwi, u ḓi nga vhomakhulukuku washu.” Vha dovha vha vhudza Farao vha ri, “Ro ḓa u dzula shangoni ḽino, ngauri shango ḽa Kanana ḽo welwa nga nḓala khulu, zwino masambi ashu a dzinngu a dzi tshee na pfulo. Nga vha ri tendele ri dzule shangoni ḽa Gosheni.” Ndi hone Farao a tshi vhudza Josefa a ri, “Vhunga zwino khotsi aṋu na vhakomana vhaṋu vho swika, shango ḽa Egipita ndi ḽavho. Litshani khotsi aṋu na vhakomana vhaṋu vha dzule mapfurani a shango. Nga vha dzule Gosheni. Arali hu na vha re na vhukoni khavho, ni ri vha ingamele vhalisa vha thakha yanga.” Josefa a ḓisa khotsi awe Jakopo a vha swikisa ha Farao. Jakopo a shudufhadza Farao. Farao a vhudzisa Jakopo a ri, “Vha na miṅwaha mingana?” Jakopo a fhindula Farao a ri, “Miṅwaha ye nda i fhedza ndi tshi khou tendeleka ndi tshi ṱoka ndi tshi ṱokolola ndi 130. Miṅwaha yanga yo vha i si gathi nahone yo ḓala zwi konḓaho, a i eḓani na miṅwaha ya vhokhotsi anga ye vha i fhedza vha tshi khou tendeleka vha tshi ṱoka vha tshi ṱokolola.” Ndi hone Jakopo a tshi shudufhadza Farao, a takuwa a ṱuwa. Josefa a ṋea khotsi awe na vhakomana vhawe vhudzulo kha ḽa Egipita, a vha ṋea shango ḽa mapfura, dzinguni ḽa Ramisese, sa zwe Farao a amba. Josefa a ṋea khotsi awe na vhakomana vhawe na muṱa wa khotsi awe woṱhe zwiḽiwa, zwi tshi ya nga tshivhalo tsha vhana vhavho. Shangoni ḽoṱhe ho vha hu si na zwiḽiwa; nḓala yo vha i khulu lwe vhathu vha shango ḽa Egipita na vha shango ḽa Kanana vha vha vha tshi khou fa nga nḓala. Josefa a kuvhanganya tshelede yoṱhe ye vhathu vha Egipita na vha Kanana vha renga ngayo mavhele, a i isa pfamoni ya Farao. Musi tshelede ya vhathu vha shango ḽa Egipita na ya vha shango ḽa Kanana yo no fhela yoṱhe, Vhaegipita vha ḓa ha Josefa vha ri, “Nga vha ri fhe zwiḽiwa; ri a tou lovha vha tshi zwi vhona naa? Tshelede yashu yoṱhe yo fhela.” Josefa a fhindula a ri, “Ḓisani thakha yaṋu; na nṋea thakha yaṋu ndi ḓo ni ṋea zwiḽiwa arali tshelede yaṋu yo fhela.” Ndi hone vha tshi ḓisa zwifuwo zwavho ha Josefa, ene a vha ṋea zwiḽiwa, vhone vha mu fha dzibere, dzinngu, dzimbudzi, kholomo, kana dzidonngi. Ṅwaha wonoyo woṱhe a vha ṋea zwiḽiwa vhone vha tshi mu ṋea zwifuwo zwavho. Musi ṅwaha wonoyo wo no fhela, vha dovha vha ḓa khae nga ṅwaha u tevhelaho, vha mu vhudza vha ri, “Muṋe wanga, a ri koni u vha dzumbela: vhukuma tshelede yashu yoṱhe yo fhela, zwifuwo zwashu zwo no vha zwavho muṋe wanga. A hu na tsho salaho tshine ra nga vha ṋea muṋe wanga, ho tou sala mivhili yashu na masimu ashu. Ri a tou lovha vha tshi zwi vhona, riṋe na masimu ashu? Nga vha ri renge na masimu ashu vha ri ṋee zwiḽiwa; riṋe ri ḓo vha phuli dza Farao na masimu ashu. Hone nga vha ri fhe mbeu ri zwale, ri kone u tshila ri si fe, shango ḽi sa ḓo sala ḽi si na muthu.” Ngauralo Josefa a rengela Farao masimu oṱhe a Egipita. Vhaegipita vhoṱhe nga muthihi nga muthihi vha rengisa masimu avho nge vha vha vho welwa nga nḓala khulu, masimu oṱhe a vha a Farao. Vhathu Josefa a vha ita dziphuli, shangoni ḽoṱhe ḽa Egipita nga he ḽa guma. Masimu e a si a renge ndi a vhotshifhe fhedzi, ngauri vhotshifhe vho vha vha tshi wana mukovhe une vha ṋewa nga Farao. Zwenezwo vhone a vho ngo rengisa masimu avho. Ndi hone Josefa a tshi vhudza vhathu a ri, “Vhonani, zwino ndo ni renga na masimu aṋu ndi tshi ni rengela Farao. Mbeu ngei ine na ḓo ri u lima na zwala. Hone musi ni tshi kaṋa no fanela u ṋea Farao tshipiḓa tshithihi kha zwiṱanu tsha khaṋo yaṋu. Zwipiḓa zwiṋa kha zwiṱanu i ḓo vha mbeu ine na ḓo zwala masimuni aṋu, na zwiḽiwa zwa inwi vhaṋe na miṱa yaṋu.” Vhone vha fhindula vha ri, “Vho ri tshidza. Arali vha nga ri ita nga vhuthu, ri ḓo ḓi vha phuli dza Farao.” Ndi hone Josefa a tshi vhea mulayo une wa amba masimu a Egipita; u ri: tshipiḓa tshithihi kha zwiṱanu tsha khaṋo tshi ṋewa Farao. Mulayo wonoyo u kha ḓi vha hone na ṋamusi. Ndi masimu a vhotshifhe e oṱhe e a si vhe a Farao. Vhaisraele vho vha vha tshi dzula shangoni ḽa Egipita, kha ḽa Gosheni. Vho ḽi ṋewa ḽa vha ḽavho, vha beba vha anda zwihulu. Jakopo a dzula shangoni ḽa Egipita a fhedza miṅwaha ya 17; vhutshilo hawe hoṱhe ho vha miṅwaha ya 147. Musi tshifhinga tsha Israele tsha u fa tsho no sendela, a vhidza ṅwana wawe Josefa a mu vhudza a ri, “Arali u tshi ntakalela, longa tshanḓa tswaroni dzanga u ane uri u ḓo nnyitela vhuthu wa fulufhedzea; u songo ntswiṱa fhano Egipita. Musi ndi tshi yo eḓela na vhokhotsi anga, nkhwale ndi ṱuwe fhano Egipita, u ntswiṱe tshaloni tshavho.” Josefa a fhindula a ri, “Ndi ḓo ita zwine vha khou amba.” Jakopo a ri, “Nnyanele.” Josefa a mu anela. Israele a luvha Mudzimu henefho vhulaloni hawe. Ngavhuya Josefa a ḓa a vhudzwa ha pfi, “Khotsi avho vha a lwala.” A dzhia vhana vhawe vhavhili vha vhatuka a ṱuwa navho a ya ha khotsi awe. Musi Jakopo a tshi vhudzwa upfi, “Ṅwana wavho Josefa khoyo o ḓa u vha vhona,” Israele a vusa nungo dzawe, a vuwa vhulaloni a dzula. Jakopo a vhudza Josefa a ri, “Mudzimu Ramaanḓaoṱhe o ḓa kha nṋe ngei Lusi shangoni ḽa Kanana, a ntshudufhadza, a mmbudza a ri, ‘Ndi ḓo ita uri u bebe vhana, ni ande. Kha iwe hu ḓo bva tshakha nnzhi; shango heḽi ndi ḓo ḽi ṋea vhaḓuhulu vhau ḽa vha ḽavho lini na lini.’ “Zwino vhana vhau vhavhili vha vhatuka vhe wa vha bebelwa shangoni ḽa Egipita nṋe ndi sa athu ḓa ha iwe fhano Egipita, vha ḓo vhaliwa sa vhanga; Efraimi na Manase vha ḓo vha vhana vhanga u ḓi nga Rubeni na Simioni. Hone vhana vhe wa vha navho wo no vha na avho, vha ḓo vhaliwa sa vhau; shango ḽine vha ḓo ḽi wana ḽi ḓo vhidzwa nga madzina a vhakomana vhavho Efraimi na Manase. “Musi ndi nḓilani ndi tshi khou vhuya Phadani, nda felwa nga mme au Rahele. Ho vha hu shangoni ḽa Kanana, ri nḓilani ri tshi vho sendela Efratha, vha swiṱwa tsini ha nḓila i no ya Efratha – ndi amba Betlehema.” Huno Israele a tshi vhona vhana vha Josefa vhavhili vha vhatuka, a vhudzisa a ri, “Avha ndi vhonnyi?” Josefa a fhindula khotsi awe a ri, “Ndi vhana vhanga vha vhatuka vhe Mudzimu a mpha vhone ndi fhano.” Jakopo a ri, “Vha ḓise ha nṋe ndi vha shudufhadze.” Maṱo a Israele o vha a si tsha vhona nga u hula, a si tsha vhona zwavhuḓi. Josefa a ita uri vha sendele tsini hawe, Jakopo a vha khisa, a vha kuvhatedza. Ndi hone Israele a tshi vhudza Josefa a ri, “Ndo vha ndi songo humbula uri ndi ḓo dovha nda u vhona, hone Mudzimu o ita uri ndi vhone na vhana vhau.” Josefa a vha sudzulusa tsini ha zwirumbi zwa khotsi awe, a gwadama ṱhoho ya kwama fhasi. Josefa a vha fara nga tshanḓa vhuvhili havho, Efraimi a mu fara nga tshanḓa tshauḽa uri a vhe thungo ya tshamonde tsha Israele, Manase a mu fara nga tshanḓa tshawe tshamonde uri a vhe thungo ya tshauḽa tsha Israele, a vha ḓisa tsini hawe. Huno Israele a onyolosa tshanḓa tshawe tshauḽa a tshi vhea kha ṱhoho ya Efraimi, ene muṱuku, tshamonde a tshi vhea kha ṱhoho ya Manase, a fhambanya zwanḓa zwawe – Manase o vha e mukomana. Ndi hone a tshi shudufhadza Josefa a ri, “Ngavhe Mudzimu we a shumelwa nga vhokhotsi anga Abrahamu na Isaka a tshi shudufhadza vhatukana havha! Mudzimu we a ḓi vha mulisa wanga tshee nda bebwa u swika ṋamusi ngavhe a tshi vha shudufhadza! Ngavhe muruṅwa we a nndamukisa khomboni dzoṱhe a tshi vha shudufhadza! Ngavhe vha tshi vhidzwa nga dzina ḽanga na nga madzina a vhokhotsi anga Abrahamu na Isaka. Ngavhe vha tshi anda fhano fhasi vha tou vha mavhuthu!” Josefa a vhona uri khotsi awe vha khou vhea tshanḓa tshavho tshauḽa ṱhohoni ya Efraimi, zwa mu dina. A dzhia tshanḓa tsha khotsi awe a linga u tshi sudzulusa ṱhohoni ya Efraimi uri a tshi vhee ṱhohoni ya Manase. Josefa a hanedza khotsi awe a ri, “Vha songo ita nga u ralo, baba! Mukomana ndi hoyu: kha vha vhee tshanḓa tshavho tshauḽa ṱhohoni yawe.” Hone khotsi awe vha hana vha ri, “Ndi a zwi ḓivha ṅwananga, ndi a zwi ḓivha. Na ene u ḓo beba lushaka; na ene u ḓo vha muhulwane. Nangwe zwo ralo murathu wawe u ḓo mu fhira, vhawe vhaḓuhulu vha ḓo vha magogo a dzitshakha.” Musi wonoyo a mbo ḓi vha shudufhadza a ri, “Ngavhe Vhaisraele vha tshi shudufhadzana nga madzina aṋu, vha ri, ‘Ngavhe Mudzimu a tshi u ita unga Efraimi na Manase!’ ” Ngauralo Jakopo o rangisa Efraimi phanḓa ha Manase. Ndi hone Israele a tshi vhudza Josefa a ri, “Zwino ndi tsini na u fa, hone Mudzimu u ḓo vha na inwi, u ḓo ni vhuedzedza shangoni ḽa vhokhotsi aṋu. A vha nṋe, ndi u ṋea Shikheme, shango ḽi no fhira ḽa vhakomana vhau, ḽiḽa ḽe nda ḽi dzhiela Vhaamori nga pfumo ḽanga na vhura hanga.” Jakopo o vhidza vhana vhawe a ri, “Kuvhanganani ndi ni vhudze zwi no ḓo itea kha inwi misi i ḓaho: “Inwi vhana vha Jakopo, kuvhanganani ni thetshelese; thetshelesani khotsi aṋu Israele. “Iwe Rubeni u tanzhe ḽanga, u nungo dzanga, u mutshelo wa u ranga wa musi ndi tshi vha munna; u vhugala ha u ranga, u maanḓa a u ranga; a u nga vhi wa u ranga, u nga muḓalo wa maḓi a sa langei; wo gonya vhulaloni ha khotsi au, wa vhu shata mashika; hoyu o gonya vhulaloni hanga. “Simioni na Livi ndi mukomana na murathu; mafumo avho ndi zwihali zwi huvhadzaho. A thi nga ḓidzhenisi kha zwa vhukwila havho, a thi nga konani navho. Vho sinyuwa vha vhulaha vhathu, vho holefhadza dzimboho nga khole. Nga hu teketelwe mbiti dzavho, ndi dza tshiṱuhu; u sinyuwa havho hu a ofhisa. Ndi ḓo vha thalanganya vhukati ha vhana vha Jakopo, ndi ḓo vha balanganya vhukati ha Vhaisraele. “Iwe Juda, vhana vha khotsi au vha ḓo u khoḓa. U ḓo vhusa maswina au, vhana vha khotsi au vha ḓo u gwadamela. Juda ndi ndawana; ṅwananga, u ḓo bva wa yo ponda, wa vhuya; u ḓo nga ndau i tshi tumba ya shuvhama, kana ndawana: ndi nnyi ane a nga i ṱunga? Luḓo lwa vhuhosi lu ḓo dzula lu tshanḓani tsha Juda, mbaḓa ya muvhusi i ḓo dzula i phanḓa hawe, ha vhuya ha swika ane zwa vha zwawe; onoyo dzitshakha dzi ḓo mu luvha. Minḓirivhe ya Juda i ḓo ḓala lune na donngi dzawe dza si i fhedze; u ḓo vhofhelela donngi yawe na munḓirivhe, ya tsadzi a i vhofhelela na davhi ḽawo ḽo nakesaho. U kuvha nguvho yawe nga waini yo tswukaho unga malofha; maṱo awe o tou tswukuluwa nga waini, maṋo awe o tou tshena nga mukhaha. “Zebuloni u ḓo dzula khunzikhunzini ya lwanzhe, ha vha vhuimazwikepe; u ḓo ṋekana masakha na Sidoni. “Isakhara ndi donngi ya nungo i no lala vhukati ha maputo mavhili. A tshi vhona vhuawelo hawe vhu havhuḓi, shango ḽawe ḽi tshi takadza, a kotama a hweswa muhwalo, a shumiswa unga phuli. “Dani u ḓo lwela vhathu vhawe, vhunga na ene e ḽiṅwe ḽa matsinde a Israele. Ngavhe Dani a tshi nga mbeḓa i re gondoni, a nga vuluvulu ḽi re nḓilani, ḽine ḽa luma bere tshirethe, munameli wayo a wa nga tshitiko. “Muṋe washu, ndo lavhelela u tshidzwa nga Iwe. “Gadi u ḓo zhongondedzwa nga tshigwada tsha mavemu, ene a lwa navho a vha ṱangula. “Ashere u ḓo ḽa mapfura, u ḓo bveledza zwiḽiwa zwo teaho khosi. “Nafuthali ndi phala i no tshimbila hune ya funa, i no dzwala phalana dza u naka. “Josefa ndi muri u aṋwaho mitshelo, u re tsini ha tshisima, une matavhi awo a adza a tiba luvhondo. Vho faraho vhura vho rambana, vha mu vutshela vha mu posa nga misevhe. Hone vha tshi posa vhura havho ha kundwa, zwanḓa zwavho zwa sokou oma nga Ramaanḓa wa Jakopo, nga dzina ḽa Mulisa wa Israele, Ene Bako ḽavho, nga Mudzimu wa khotsi au ane a u tika, nga Mudzimu Ramaanḓaoṱhe ane a u shudufhadza. O u shudufhadza nga mashudu a bvaho ṱaḓulu makoleni, mashudu a zwisima zwihulu zwi re fhasi, mashudu a mikando na mbebo. Mashudu a khotsi au a fhira mashudu a thavha dza kale, na zwi takadzaho zwa zwivhanga zwa lini na lini. Ngavhe a tshi tsela kha ṱhoho ya Josefa, kha phanḓa ya we a khethwa kha vhakomana vhawe. “Benyamini ndi ḓalerwa ḽa vhuhali; nga matsheloni ḽi mila tshe ḽa ponda, nga madekwana ḽi kovhekanya zwe ya thuba.” Vhoṱhe havho vha vhumba matsinde a Israele a 12. Hezwo ndi zwe khotsi avho a vha vhudza. O vha shudufhadza, a ṋea muṅwe na muṅwe mashudu o mu teaho. Ndi hone Jakopo a tshi laya vhana vhawe a ri, “Ndi ḓo ṱuwa ndi tshi oroswa ha vha hashu. Ni ntswiṱe na vhokhotsi anga, bakoni ḽi re tsimuni ya Efroni wa Muhithi, bakoni ḽi re tsimuni ya ngei Makhaphela, tsini na Mamuri, shangoni ḽa Kanana. Tsimu iyo yo rengwa nga Abrahamu kha Efroni wa Muhithi uri i vhe zwalo zwawe. Henefho ho swiṱwa Abrahamu na musadzi wawe Sara; henefho ho swiṱwa Isaka na musadzi wawe Rabeka; ndi hone he nda swiṱa Lea. Ndi amba tsimu na bako ḽi re ngomu hayo zwe zwa rengwa kha vhana vha Hethe.” Musi Jakopo o no fhedza u laya vhana vhawe, a humisela milenzhe yawe vhulaloni hawe, a mbo welela, a oroswa ha vha hawe. Zwa ri u itea, Josefa a ḓiposa nṱha ha khotsi awe, miṱodzi yawe ya tou tevhuwa, a vha khisa. Ndi hone Josefa a tshi vhudza vhalanda vhawe vha dziṅanga uri vha ḓodze tshitumbu tsha khotsi awe mishonga, tshi si sine. Dziṅanga dza ḓodza tshitumbu tsha Israele mishonga uri tshi si sine, vha fhedza maḓuvha a 40 vha tshi khou ita uyo mushumo, ngauri zwi ita maḓuvha a 40 u ḓodza tshitumbu mishonga uri tshi si sine. Vhaegipita vha mu lila maḓuvha a 70. Musi tshifhinga tsha u mu lila tsho no fhela, Josefa a vhudza vha muṱa wa Farao a ri, “Arali ni tshi ntakalela, swikisani mafhungo haya ha Farao, ni ri, ‘Khotsi anga vho nnyanisa vha ri: Ndi ḓo ṱuwa ndi tshi fa; ndi na tshalo tshe nda ḓibwela tshone shangoni ḽa Kanana, u ntswiṱe henefho. Zwino-ha, ndi khou humbela thendelo uri ndi gonye henengei ndi yo swiṱa khotsi anga, ndi ḓo konou vhuya.’ ” Farao a fhindula a ri, “Iyani ni yo swiṱa khotsi aṋu ni tshi tevhedza muano we vha ni anisa.” Josefa a yo swiṱa khotsi awe, vhashumi vhoṱhe vha Farao vhaḓivhalea vha pfamo vha ṱuwa nae, na vhahulwane vhoṱhe vha shango ḽa Egipita, na muṱa wa Josefa na vhakomana vhawe na muṱa wa khotsi awe. A ho ngo sala muthu shangoni ḽa Gosheni, ho tou sala vhana vhavho fhedzi, vha sala na masambi avho a nngu na kholomo dzavho. Vha fhelekedzwa nga dzigariki na vhanameli vha dzibere. Ḽo vha ḽi gogo ḽihulu. Musi vha tshi swika luvhanḓeni lwa u fhulela lwa Atadi vhubvaḓuvha ha Jorodani, vha vusa tshililo tshihulu, zwa ita maḓuvha, Josefa a lila khotsi awe maḓuvha maṱanu na mavhili. Musi Vhakanana, vhadzulapo vha shango ḽeneḽo vha tshi vhona hu tshi itwa tshililo itsho luvhanḓeni lwa u fhulela lwa Atadi, vha ri, “Hetsho ndi tshililo tsha Egipita.” Ndi zwe vha ri fhethu afho hu pfi Abele Mitsiraimi (Tshililo tsha Vhaegipita). Vhana vha Jakopo vha mu itela zwe a vha laya uri vha mu itele, vha mu hwala vha mu isa shangoni ḽa Kanana, vha mu swiṱa bakoni tsimuni ya Makhaphela, tsini ha Mamuri, tsimuni ye Abrahamu a i renga kha Efroni wa Muhithi uri i vhe fhethu ha zwalo zwawe. Musi vho no swiṱa Jakopo, Josefa a humela Egipita, ene na vhakomana vhawe, khathihi na vhoṱhe vhe vha ḓa nae vha tshi ḓa u swiṱa khotsi awe. Vhakomana vha Josefa vha tshi vhona uri khotsi avho vho no fa vha ri, “Zwino arali Josefa a ri u a ri lifhedza vhuvhi hoṱhe he ra vhu ita hu ḓo itea mini?” Ndi hone vha tshi ruma muḓinḓa a ya ha Josefa a swikisa mafhungo a no ri, “Khotsi avho vha sa athu fa vho ri laya vha ri, ‘Ni vhudze Josefa ni ri: Yawee, hangwelani vhakomana vhaṋu vhutshinyi na vhuvhi havho na zwoṱhe zwe vha ni ita. Zwino-ha, ri a vha humbela, nga vha ri hangwele vhutshinyi riṋe vhalanda vha Mudzimu wa khotsi avho.’ ” Josefa a tshi pfa mafhungo e vha a swikisa khae a lila. Ha ḓa vhakomana vhawe vhone vhaṋe vha ḓa vha gwadama phanḓa hawe, vha ri, “Ro ḓa ha vhone, ri phuli dzavho.” Hone Josefa a vha fhindula a ri, “Ni songo ofha tshithu; nṋe ndi nga ḓivhea vhuimoni ha Mudzimu naa? Vhunwa he na nndukela hone, Mudzimu o vhu shandula ha vha zwivhuya nga he a dzudzanya, uri a khunyeledze zwine zwa khou itea zwino, ha tshidzwa vhathu vhanzhi. Zwenezwo ni songo ofha tshithu; a vha nṋe ndi ḓo ni londola na vhana vhaṋu.” Ngauralo a vha rudza mbilu a amba navho nga vhulenda. Huno Josefa a dzula Egipita na muṱa wa khotsi awe. Josefa o tshila miṅwaha ya 110. O vhona vhaḓuhulu vha Efraimi, na vhana vha Makhiri, ṅwana wa Manase, vho ri u bebwa a vha takula marumbini awe ha vha u vha ita vhana vhawe. Josefa a vhudza vhakomana vhawe a ri, “Ndi ḓo ṱuwa ndi tshi fa. Hone vhukuma Mudzimu u ḓo ni elelwa a ni itela vhuthu, a ni bvisa shangoni heḽino, a ni isa shangoni ḽe a fulufhedzisa Abrahamu na Isaka na Jakopo nga muano.” Josefa a tou anisa vhana vha Israele a ri, “Musi Mudzimu a tshi ni elelwa a ni ita nga vhuthu, vhukuma ni hwale marambo anga ni ṱuwe nao.” Josefa a fa e na miṅwaha ya 110. Vho mu ḓodza mishonga uri tshitumbu tshawe tshi si sine, vha mu ladza bogisini ḽawe ḽa mufu henefho Egipita. Ngea madzina a vhana vha Israele vha vhatuka vhe vha ya Egipita na Jakopo, muṅwe na muṅwe na muṱa wawe. Ndi Rubeni na Simioni na Livi na Juda, na Isakhara na Zebuloni na Benyamini, na Dani na Nafuthali na Gadi na Ashere. Vha lutsinga lwa Jakopo vhoṱhe vho ṱangana vho vha vhe vhathu vha 70. Josefa ene o vha o no ḓi vha Egipita. Huno ngavhuya Josefa a fa; na vhana vha khotsi awe vha vhatuka, na vhoṱhe vha murafho wonoyo, vha fa. Hone vhaḓuhulu vha Israele vha vha na vhana vha anda vha tshi ya vha ḓadza shango. Huno kha ḽa Egipita ha thoma u vhusa khosi ntswa ye ya vha i sa ḓivhi tshithu nga Josefa. Iyo khosi ya vhudza vhalanda vhayo ya ri, “Vhonani, avha vhathu vha Vhaisraele vho no andesa, vha na maanḓa, vha vho ri fhira. Kha ri vha lukele tshimbevha uri vha si tsha dovha vha andesa, vha sa ḓo ri hu tshi vuwa nndwa vha ima na maswina ashu, vha lwa na riṋe vha ponyoka vha shavha fhano shangoni ḽino.” Zwenezwo vha vhea vhalangaphuli uri vha lange Vhaisraele vha vha kandeledze nga mishumo i lemelaho. Ndi zwe vha fhaṱela Farao miḓi ya maḓulu ya Phithomu na Ramisese. Hone Vhaegipita vha tshi ḓi ṋaṋa u vha kandeledza, vhone vha ḓi ṋaṋa u anda vha ḓadza shango, Vhaegipita vha thoma u ofha Vhaisraele, vha vha farisa tsha u konḓa, vha vha konḓisela vhutshilo nga u vha shumisa mishumo i konḓaho ya vumba na zwidina na mishumo yoṱhe ya masimuni; vha vha lemedza kha mushumo muṅwe na muṅwe. Ndi hone khosi ya Egipita i tshi amba na vhadzadzefhadzi vha Vhaheberu. Muṅwe o vha a tshi pfi Shifira muṅwe a tshi pfi Phua. A vha vhudza a ri, “Musi ni tshi dzadzefhadza vhasadzi vha Vhaheberu ni sedze uri ho bebwa mbeu-ḓe. Arali ha bebiwa mutukana, ni mu vhulahe, arali ha bebiwa musidzana ni mu litshe a tshile.” Hone vhadzadzefhadzi vho vha vha tshi ofha Mudzimu, vha nyadza ndaela ya khosi ya Egipita, vha litsha vhatukana vha tshila. Ndi hone khosi ya Egipita i tshi vhidzisa vhadzadzefhadzi, ya vha vhudzisa ya ri, “No itelani ni tshi litsha vhatukana vha tshila?” Vhone vha fhindula Farao vha ri, “Vhasadzi vha Vhaheberu a vha ngi vhasadzi vha Vhaegipita, vha na nungo; vha ṱavhanya u vhofholowa mudzadzefhadzi a sa athu swika khavho.” Avho vhadzadzefhadzi Mudzimu a vha tonda. Vhathu vhone vha ḓi anda vha tshi ya, vha vha na maanḓa mahulu. Vhunga vhadzadzefhadzi vho vha vha tshi ofha Mudzimu, Ene a vha ṋea miṱa yavho. Ndi hone Farao a tshi laya vhalanda vhawe vhoṱhe a ri, “Vhatukana vhoṱhe vhane vha bebiwa nga Vhaheberu ni vha pose mulamboni, hone vhasidzana ni vha litshe vha tshile.” Ho vha hu na munna wa tsinde ḽa Livi we a vha o dzea musadzi wa Mulivi. Musadzi a vhifha muvhilini a beba ṅwana wa mutukana. Nga u vhona lunako lwa uyo ṅwana, a mu dzumba miṅwedzi miraru. Musi a si tsha kona u mu dzumba, a mu wanela tshirundu tsha ṱhanga, a tshi fhoma nga tshigonṱiri, a longa uyo ṅwana ngomu hatsho, a tshi vhea vhukati ha ṱhanga lumemeni lwa mulambo. Khaladzi a ṅwana a ima kule u vhona tshine tsha nga itea khae. Huno ṅwananyana wa Farao a tsela mulamboni u yo ṱamba, vhananyana vhane vha mu shumela vhone vha tshi khou tshimbila khunzikhunzini ya mulambo. A vhona tshirundu vhukati ha ṱhanga, a ruma mushumi wawe wa musidzana uri a yo tshi dzhia. Ene muṋe a vula a sedza, a vhona ṅwana wa mutukana a tshi khou lila; a mu pfela vhuṱungu. A ri, “Hoyu ndi ṅwana wa muṅwe wa Vhaheberu.” Ndi hone khaladzi a uyo ṅwana a tshi vhudzisa ṅwananyana wa Farao a ri, “Ndi yo vha ṱoḓela muleli kha vhasadzi vha Vhaheberu ane a ḓo vha mamisela uyu ṅwana naa?” Ṅwananyana wa Farao a mu fhindula a ri, “Ndi zwone, tshimbilani!” Musidzana uyo a ya a vhuya na mme a ṅwana vhukuma. Ṅwananyana wa Farao a mu vhudza a ri, “Nga vha ṱuwe na ṅwana hoyu vha mmamisele ene a vhuye a thanye. Nṋe ndi ḓo vha pfufha.” Ndi hone uyo musadzi a tshi dzhia uyo ṅwana a yo mu lela. Musi uyo ṅwana o no thanya, a mu isa ha ṅwananyana wa Farao, a vha ṅwana wawe. A ri u pfi Mushe nge a ri, “Ndo mu ṋula maḓini.” Musi Mushe o no vha munna, a tshimbila a tshi dalela vhathu vha hawe, a vhona vha tshi konḓiselwa vhutshilo, zwa mu ḽisa mbilu. A vhona Muegipita a tshi khou rwa Muheberu wa hawe. A livha-livha a vhona hu si na muthu, a mbo ḓi vhulaha Muegipita a mu dzumba muṱavhani. Nga matshelo a vhuya, a wana Vhaheberu vhavhili vha tshi khou lwa. A vhudzisa o levhaho a ri, “Ni rwelani wa haṋu?” Uyo munna a fhindula a ri, “No vhewa nga nnyi uri ni vhe muvhusi na muhaṱuli washu? Kani ni ṱoḓa u mmbulaha-vho unga uḽa Muegipita?” Mushe a farwa nga nyofho. A elekanya a ri, “Vhukumakuma zwe nda ita zwi vho ḓivhiwa.” Musi Farao a tshi pfa mafhungo ayo a linga uri Mushe a vhulawe, hone Mushe a shavha Farao a livha shangoni ḽa Midiani. A swika a dzula fhasi tsini ha iṅwe bidzi. Huno tshifhe wa Midiani o vha e na vhananyana vhaṱanu na vhavhili. Vha ḓa u ka maḓi uri vha ḓadze mikungwa nngu dza khotsi avho dzi nwe. Ha swika vhalisa vha vha thatha, hone Mushe a vha lamulela a nwisa nngu dzavho. Musi vha tshi humela ha khotsi avho Reuele, a vha vhudzisa a ri, “Khezwi ṋamusi no ṱavhanya u vhuya?” Vhone vha fhindula vha ri, “Muṅwe Muegipita o ri lamulela kha vhalisa, a ita na u ri kela maḓi a nwisa sambi ḽa nngu.” A vhudzisa vhananyana vhawe a ri, “Zwino u ngafhi? No mu sielani henengei? Iyani ni mu vhidze a ḓe a ḽe na riṋe.” Ndi hone Mushe a tshi vho tenda u dzula na uyo munna, Reuele a mu ṋea ṅwananyana wawe Tsiphora a vha musadzi wawe. Tsiphora a beba ṅwana wa mutukana, Mushe a ri u pfi Gerisoni (Ndi mueni), nge a ri, “Ndi mutsinda shangoni ḽisili.” Hó no fhela miṅwaha minzhi, khosi ya Egipita ya fa. Vhaisraele vho vha vha tshi khou ḓi gomela vhupulini, vha ṱavha mukosi uri Mudzimu a vha farise. Tshililo tshavho tsha swika ha Mudzimu. Mudzimu a pfa u gomela havho, a humbula mulanga wawe we a vhofha na Abrahamu na Isaka na Jakopo. Mudzimu a sedza u tambula ha Vhaisraele, zwa mu dina. Mushe o vha a tshi khou lisa sambi ḽa nngu dza Jethero makhulu wawe, tshifhe wa Midiani. O khada sambi ḽawe ḽa nngu a buḓekanya phanga, a swika Horebe, thavhani ya Mudzimu. Henefho Muruṅwa wa Muṋe washu a ḓisumbedza ene nga tshivhumbeo tsha khavhu ya mulilo, a tshi khou duga ngomu ha tshiṱaka. Mushe a sedza, a vhona tshiṱaka tshi no khou duga, hone tshi sa swi. Mushe a ri, “Kha ndi sendele ndi sedze bono heḽi ḽi kanukisaho, ndi vhone uri ndi mini tshiṱaka tshi sa swi.” Zwino Muṋe washu a mu vhona a tshi sendela uri a sedze, Mudzimu a mu vhidzelela e vhukati ha tshiṱaka a ri, “Mushe, Mushe!” Ene a fhindula a ri, “Ndi fhano!” Mudzimu a ri, “U songo sendela tsini. Bvula navhula dzau, fhethu he wa ima hone ndi mavu makhethwa. Ndi Nṋe Mudzimu wa vhokhotsi au, Mudzimu wa Abrahamu, Mudzimu wa Isaka, Mudzimu wa Jakopo.” Mushe a tshi pfa zwenezwo a khurumela, ngauri o vha a tshi ofha u sedza Mudzimu. Muṋe washu a ri, “Vhukuma ndo vhona u tambudzwa ha vhathu vhanga ngei Egipita. Ndo pfa tshililo tshavho vha tshi ṱavha mukosi nga mulandu wa vhashumisi vhavho. Vhukuma ndi ḓivha u tambula havho. Ndo tsa uri ndi vha lamulele zwanḓani zwa Vhaegipita, ndi vha pfuluse shangoni ḽeneḽo ndi vha ise shangoni ḽa manona ḽo aṱamaho, shango ḽi elaho mukhaha na ṋotshi, haya ha Vhakanana na Vhahithi na Vhaamori na Vhapherisi na Vhahivi na Vhajebusi. Zwino tshililo tsha Vhaisraele tsho swika ha Nṋe, ndo vhona uri Vhaegipita vha vha kandeledza hani. Zwenezwo iḓa, ndi u ruma ha Farao u yo pfulusa Vhaisraele vhathu vhanga shangoni ḽa Egipita.” Mushe a vhudzisa Mudzimu a ri, “Ndi nṋe nnyi ane nda nga ya ha Farao nda pfulusa Vhaisraele shangoni ḽa Egipita?” Mudzimu a ri, “Ndi ḓo vha na iwe, tshiga tshine wa ḓo ḓivha ngatsho uri ndi Nṋe ndo u rumaho ngetshi: u ḓo ri wo no pfulusa vhathu Egipita, na ṋekedza Mudzimu nduvho thavhani heino.” Ndi hone Mushe a tshi vhudzisa Mudzimu a ri, “Zwino ndi ḓo takuwa nda ya ha Vhaisraele nda vha vhudza nda ri, ‘Mudzimu wa vhokhotsi aṋu o nthuma ha inwi.’ Huno arali vha mmbudzisa vha ri u pfi nnyi, ndi ḓo vha fhindula mini?” Mudzimu a fhindula Mushe a ri, “Ndi ane nda vha Ene.” A dovha a ri, “U vhudze Vhaisraele u ri, ‘ arehone ndi Ene o nthumaho ha inwi.’ ” Mudzimu a dovha a vhudza Mushe a ri, “U vhudze Vhaisraele u ri, ‘Yahavee Mudzimu wa vhokhotsi aṋu, Mudzimu wa Abrahamu, Mudzimu wa Isaka, Mudzimu wa Jakopo, o nthuma ha inwi.’ Heḽi ndi ḽone dzina ḽanga misi yoṱhe; mirafho yoṱhe i ḓaho yo fanela u nthabela ngaḽo.” Mudzimu a tshi isa phanḓa a ri, “Iyo kuvhanganya vhahulwane vha Israele u vha vhudze u ri, ‘Yahavee Mudzimu wa vhokhotsi aṋu o ḓisumbedza nṋe, Ene Mudzimu wa Abrahamu na Isaka na Jakopo. O mmbudza a ri: Vhukuma ndo ni sedza nda vhona zwoṱhe zwine Vhaegipita vha ni ita. Zwino-ha, ndo elekanya u ni pfulusa shangoni ḽa Egipita hune na khou kandeledzwa, nda ni isa shangoni ḽa Vhakanana na Vhahithi na Vhaamori na Vhapherisi na Vhahivi na Vhajebusi, shango ḽi elaho mukhaha na ṋotshi.’ Vha ḓo thetshelesa maipfi au. U ṱuwe na vhahulwane vha Israele ni ye ha khosi ya Egipita ni mu vhudze ni ri, ‘Yahavee Mudzimu wa Vhaheberu o ḓa u ṱangana na riṋe. Zwino nga vha ri tendele ri fare lwendo lwa maḓuvha mararu ri ye phangani ri yo ṋekedza Yahavee Mudzimu washu zwiṱhavhelo.’ A vha Nṋe ndi a ḓivha uri khosi ya Egipita a nga si ni tendele ni tshi ṱuwa arali a sa tou kombetshedzwa. Ndi ḓo sumbedza maanḓa anga, nda lifhedza Egipita nga zwimangadzo zwoṱhe zwine nda ḓo zwi shuma henengei. Ndi hone Farao a tshi ḓo konou ni litsha na ṱuwa. “Ndi ḓo ita uri Vhaegipita vha tonde vhathu havho uri musi ni tshi pfuluwa, ni si ṱuwe ni si na tshe na fara. Musadzi muṅwe na muṅwe u ḓo humbela muhura wawe na musadzi ane a dzula nḓuni yawe, a humbela vhulungu na siliva na musuku na zwiambaro. Izwo ni zwi ambadze vhana vhaṋu vha vhatuka na vhasidzana, u ralo hu ḓo vha u ṱangula Vhaegipita.” Ndi hone Mushe a tshi fhindula a ri, “Zwino arali vha sa tenda kana vha si thetshelese maipfi ane nda vha vhudza, vha ri, ‘Yahavee ho ngo ḓisumbedza iwe’?” Muṋe washu a mu fhindula a vhudzisa a ri, “Wo fara mini?” Mushe a ri, “Wo fara mini?” Mushe a ri, “Ndi mbaḓa.” Muṋe washu a ri, “I pose fhasi.” Ndi hone Mushe a tshi i posa fhasi, ya shanduka ya vha ṋowa, ene a i shavha. Muṋe washu a mu vhudza a ri, “I fare nga mutshila.” Ene a i fara, iyo ṋowa ya ri i tshanḓani tshawe ya shanduka ya vha mbaḓa. Muṋe washu a ri, “Ita zwenezwo uri vha tende uri Yahavee Mudzimu wa vhokhotsi avho, Mudzimu wa Abrahamu, Mudzimu wa Isaka, Mudzimu wa Jakopo, vhukuma o ḓisumbedza iwe.” Muṋe washu a dovha a amba na Mushe a ri, “Longa tshanḓa tshau gopwani.” Mushe a longa tshanḓa tshawe gopwani ḽawe. Musi a tshi tshi bvisa, tshanḓa tshawe tsha bva tshi na zwilonda, tsho tshena unga gabugu. Muṋe washu a ri, “Dovha u longe tshanḓa tshau gopwani.” Mushe a vhuedzedza tshanḓa tshawe gopwani. Musi a tshi tshi bvisa, tsha bva tsho fhola tshi tshi fana na muvhili wawe woṱhe. Muṋe washu a ri, “Arali vha sa u fulufhela, vha sa tenda vha tshi vhona tshiga tsha u thoma, hetsho tshiga tsha vhuvhili tshi ḓo ita uri vha tende. Hone arali vha sa tendi vha tshi vhona zwiga hezwo zwivhili, vha si thetshelese zwine wa amba, u ke maḓi mulamboni wa Nile u a shele fhasi, ayo maḓi e wa a ka mulamboni a ḓo shanduka a vha malofha henefho fhasi.” Mushe a amba na Muṋe washu a ri, “Aiwa nandi Muṋe wanga, nṋe a thi athu vhuya nda vha muthu ane a kona u amba zwavhuḓi, zwiḽa u sa athu amba na nṋe, na tshee wa thoma u amba na nṋe. Ndi tshi amba ndi a ongolowa, ndi thoma u ṱoḓa maipfi.” Muṋe washu a tshi mu fhindula a ri, “We a ṋea muthu mulomo wawe ndi nnyi? Ndi nnyi ane a mu ita uri a vhe tshimuma kana dzinganḓevhe, a mu ita uri a kone u vhona kana a mu litsha e bofu? A si Nṋe Yahavee naa? Zwino tshimbila, ndi ḓo u farisa uri u kone u amba, nda u vhudza zwine wa fanela u zwi amba.” Mushe a fhindula a ri, “Aiwa nandi Muṋe wanga, a u rumi muṅwe naa!” Ndi hone Muṋe washu a tshi sinyutshela Mushe, a mu fhindula a ri, “Hu na mukomana wau Aroni wa Mulivi, haho? Ndi a ḓivha uri ene u kona u amba zwavhuḓi. Nazwino u nḓilani u khou ḓa u u ṱanganedza. Musi a tshi u vhona mbilu yawe i ḓo takala. U ḓo amba nae wa mu vhudza malaedzwa ane a fanela u a swikisa. Nṋe ndi ḓo ni farisa vhuvhili haṋu na kona u amba, nda ni laya zwine na fanela u ita. Aroni u ḓo amba na vhathu a tshi ambela iwe; u ḓo vha ene mulomo wau, iwe wa nga mudzimu ane a mu hevhedza. Ṱuwa wo fara mbaḓa heyo, u ḓo ita ngayo maḓembe.” Mushe a ṱuwa a vhuelela ha makhulu wawe Jethero, a mu vhudza a ri, “Nga vha ntendele ndi humele ha mashaka anga ngei Egipita ndi yo vhona arali vha tshi kha ḓi tshila.” Jethero a fhindula a ri, “Tshimbilani nga mulalo.” Muṋe washu a vhudza Mushe e Midiani a ri, “Ṱuwa, humela Egipita ngauri vhoṱhe vhe vha vha vha tshi ṱoḓa u u vhulaha vho fa.” Ndi hone Mushe a tshi dzhia musadzi wawe na ṅwana wawe wa mutuka, a vha namedza donngi, a fara lwendo lwa u humela shangoni ḽa Egipita; a ṱuwa o fara mbaḓa ya Mudzimu. Muṋe washu a vhudza Mushe a ri, “Zwino vhunga u tshi khou humela Egipita, ḓilugisele u itela Farao zwimangadzo zwoṱhe zwe nda u ṋea maanḓa a uri u zwi ite. A vha Nṋe ndi ḓo konḓisa mbilu yawe, ha nga litshi vhathu vha ṱuwa. Zwenezwo u vhudze Farao u ri, ‘Yahavee u ri: Israele ndi tanzhe ḽanga ḽa mutuka. Ndo u vhudza nda ri litsha ṅwana wanga a ṱuwe a yo nṋekedza nduvho. Iwe u hana a tshi ṱuwa. Ndi zwone! Nṋe ndi ḓo vhulaha tanzhe ḽau.’ ” Musi Mushe e lwendoni, o lala nḓilani vhusiku, Muṋe washu a ḓa a ṱangana nae, a nga u a mu vhulaha. Tsiphora a mbo doba tombo ḽa vhuhali, a fumbisa ṅwana wawe wa mutukana, a dzhia ulwo lukanda a lu kwamisa vhudzimu ha Mushe. Tsiphora a ri, “Vhukuma vhone vha munna wanga wa malofha!” O ri, “Munna wanga wa malofha,” a tshi amba u fumba. Ndi hone Muṋe washu a tshi litsha Mushe a tshila. Muṋe washu a amba na Aroni a ri, “Ṱuwa u ye phangani u yo ṱanganedza Mushe.” Ndi hone Aroni a tshi ṱuwa a yo ṱanganedza Mushe thavhani ya Mudzimu, a mu kuvhatedza. Zwenezwo Mushe a vhudza Aroni zwoṱhe zwe Muṋe washu a amba musi a tshi mu ṋea mushumo wawe na zwiga zwoṱhe zwe a ri a zwi ite. Ndi hone Mushe na Aroni vha tshi ṱuwa vha yo kuvhanganya vhahulwane vhoṱhe vha Vhaisraele. Aroni a vha anetshela zwoṱhe zwe Muṋe washu a vhudza Mushe, Mushe a ita zwiga vhathu vha tshi zwi vhona. Vhathu vha zwi tenda, vha pembela nge Muṋe washu a londa Vhaisraele, a vhona u tambula havho; vha gwadama vha luvha. Ngavhuya Mushe na Aroni vha ṱuwa vha ya ha Farao vha mu vhudza vha ri, “Yahavee Mudzimu wa Israele o ri, ‘Litsha vhathu vhanga vha ṱuwe vha ye phangani vha yo ita vhuṱambo ha u nnduvha.’ ” Farao a fhindula a ri, “Yahavee ndi nnyi, ane nda fanela u mu thetshelesa nda litsha Vhaisraele vha ṱuwa? Yahavee a thi mu ḓivhi nahone a thi nga litshi Vhaisraele vha ṱuwa.” Vha fhindula vha ri, “Mudzimu wa Vhaheberu o ḓa u ṱangana na riṋe. Nga vha ri tendele-ha ri fare lwendo lwa maḓuvha mararu ri ye sogani ri yo ṋekedza Yahavee Mudzimu washu tshiṱhavhelo, a sa ḓo ri ḓisela dwadze kana a ri fhedza nga pfumo.” Khosi ya Egipita ya vha vhudza ya ri, “Mushe na Aroni, khezwi ni tshi ṱoḓa u litshisa vhathu mushumo wavho? Humelani mushumoni waṋu.” Farao a dovha a ri, “Vhathu avha vho no andesa, zwino ni vho ṱoḓa u vha litshisa na mushumo?” Musi wonoyo Farao a laya vhalangi vha dziphuli vha Vhaegipita na vhalavhelesi vha Vhaisraele a ri, “U swika zwino no vha ni tshi ṋea vhathu havha maṱanga a u foroma zwidina. Ni songo tsha vha ṋea maṱanga, vha litsheni vha yo kuvhanganya maṱanga vhone vhaṋe. Naho zwo ralo ni vhone uri tshivhalo tsha zwidina tshi ḓi vha tshenetshiḽa, ni songo vhuya na fhungudza. Vha a bvafha, ndi zwine tshililo tshavho tsha ri, ‘Ri litsheni ri yo ṋekedza Mudzimu washu tshiṱhavhelo.’ Vhanna havha vha shumiseni lwa u tou kalula, uri vha si wane tshifhinga tsha u thetshelesa mazwifhi.” Vhalangaphuli vha Vhaegipita na vhalavhelesi vha Vhaisraele vha bva vha yo amba na Vhaisraele vha ri, “Farao o amba a ri, ‘A thi nga ni ṋei maṱanga. Ibvani ni yo kuvhanganya maṱanga inwi vhaṋe hune na nga a wana hone. Hone tshivhalo tsha zwidina tshi ḓi vha tshenetshiḽa.’ ” Ndi hone vhathu vha tshi balangana na shango ḽa Egipita u yo kuvhanganya zwiguthe zwa maṱanga. Vhashumisi vha dziphuli vha vha kombetshedza vha ri, “Ḓuvha ḽiṅwe na ḽiṅwe tshaṋu ndi u foroma zwidina zwenezwiḽa zwe na vha ni tshi foroma ni tshi kha ḓi ṋewa maṱanga.” Vhashumisaphuli vha Vhaegipita vha rwa vhalavhelesi vha Vhaisraele vhe vha vha vho vha vhea uri vha lavhelese mushumo, vha ri, “Khezwi ṋamusi ni songo foroma zwidina zwi no lingana na zwiḽa zwa kale?” Vhalavhelesi vha Vhaisraele vha ya ha Farao vha gungula, vha ri, “Khezwi vha tshi ri tambudza nga u rali? A vha ri ṋei maṱanga, naho zwo ralo hu ḓi pfi, ‘Itani zwidina!’ Zwino ro ita na u rwiwa! Ro khakhelwa vhafuwi!” Ene a fhindula a ri, “Ni a bvafha, a hu na zwiṅwe, ndi zwine na ri ndi ni litshe ni ṱuwe ni yo ṋekedza Yahavee tshiṱhavhelo. Ni mbo ḓi humela mushumoni waṋu. A ni nga ḓo ṋewa maṱanga, hone no fanela u ḓi swikisa mbalo yeneiḽa ya zwidina.” Vhalavhelesi vha Vhaisraele vho vhona zwithu zwi tshi vho vhifha musi vha tshi vhudzwa upfi a vha nga fhungudzelwi tshivhalo tsha zwidina zwine vha fanela u zwi foroma nga ḓuvha. Musi vha tshi ṱuwa ha Farao vha ṱangana na Mushe na Aroni vha wana vhó vha lindela. Vha vhudza Mushe na Aroni vha ri, “Ngavhe Muṋe washu a tshi vhona zwe na ita a ni lifhedza nga he zwa ni fanela! No ri vhengisa nga Farao na magota awe. No vha ṋea pfumo ḽa u ri vhulaha.” Mushe a dovha a rembulutshela ha Muṋe washu a mu vhudza a ri, “Muṋe wa zwoṱhe, ndi mini u tshi itela vhathu avha tshiṱuhu? Ndi mini wo nthuma fhano? Tshee nda swika ha Farao nda amba nae nga dzina ḽau, o thoma u tambudza lushaka ulu, hone Iwe a hu na tshe wa ita u lamulela vhathu vhau.” Ndi hone Muṋe washu a tshi vhudza Mushe a ri, “Zwino u ḓo vhona ndi tshi lifhedza Farao. Ndi ḓo mu kombetshedza u vha litsha vha ṱuwa. Vhukuma u ḓo kombetshedzea uri a vha pfuluse shangoni ḽawe.” Mudzimu a amba na Mushe a mu vhudza a ri, “Ndi Nṋe Yahavee. Ndo ḓisumbedza Abrahamu na Isaka na Jakopo ndi tshi pfi Mudzimu Ramaanḓaoṱhe. A tho ngo ḓiḓivhadza khavho nga dzina ḽanga ḽa Yahavee. Ndo ita na u vhofha mulanga navho nda ri ndi ḓo vha ṋea shango ḽa Kanana ḽe vha dzula khaḽo vhe vhatsinda. Ndo pfa tshigomelo tsha Vhaisraele vhó itwa dziphuli nga Vhaegipita, nda elelwa mulanga wanga. Zwino vhudza Vhaisraele u ri, ‘Ndi Nṋe Yahavee. Ndi ḓo ni rula mihwalo ye na hweswa nga Vhaegipita. Ndi ḓo ni vhofholola na si tsha vha phuli dzavho. Ndi ḓo onyolosa tshanḓa tshanga tsha maanḓa, nda vha lifhedza, nda ni lamulela. Ndi ḓo ni ita vhathu vhanga vhukuma, Nṋe nda vha Mudzimu waṋu. Ndi hone ni tshi ḓo zwi ḓivha uri ndi Nṋe Yahavee Mudzimu waṋu, we a ni rula muhwalo wa Vhaegipita. Zwenezwo ndi ḓo ni isa shangoni ḽe nda ana nda ri ndi ḓo ḽi ṋea Abrahamu na Isaka na Jakopo, nda ḽi ṋea inwi ḽa vha ḽaṋu. Nṋe Yahavee ndi ḓo zwi ita hezwi!’ ” Izwo Mushe a zwi vhudza Vhaisraele, hone vha si mu thetshelese, nge vha vha vho kulekana nungo nga u konḓa ha vhupuli. Muṋe washu a vhudza Mushe a ri, “Ṱuwa u ye ha Farao khosi ya Egipita, u mu vhudze a litshe Vhaisraele vha pfuluwe shangoni ḽawe.” Hone Mushe a fhindula Muṋe washu a ri, “Hufha na Vhaisraele vha songo nthetshelesa, Farao a nga nthetshelesa hani, nahone nṋe ndi muthu a sa koni u amba zwavhuḓi?” Muṋe washu a amba na Mushe na Aroni a vha vhudza uri vhuvhili havho vha ye ha Farao khosi ya Egipita, vha pfuluse Vhaisraele shangoni ḽa Egipita. Vhaṋe vha miṱa ndi havha: Vhana vha Rubeni, ene tanzhe ḽa Israele, ndi Hanokho na Phalu na Esromu na Kharami. Ndi yone mitupo ya Rubeni. Vhana vha vhatuka vha Simioni ndi Jemuele na Jamini na Ohadi na Jakhini na Tsohara, na Saulo ṅwana wa musadzi wa Mukanana. Ndi yone mitupo ya Simioni. Madzina a vhana vha vhatuka vha Livi ndi Gerisoni na Kehathi na Mirari. Livi o tshila miṅwaha ya 137. Vhana vha vhatuka vha Gerisoni ndi Libini na Shimei na mitupo yavho. Vhana vha vhatuka vha Kehathi ndi Amuramu na Izhara na Hebroni na Uziele. Uziele o tshila miṅwaha ya 133. Vhana vha vhatuka vha Mirari ndi Mahali na Mushi. Ndi yone mitupo ya Livi, na vhokhotsi avho. Amuramu o dzea Jokhobede makhadzi wawe, Jokhobede a mu bebela Aroni na Mushe. Amuramu o tshila miṅwaha ya 137. Vhana vha vhatuka vha Izhara vho vha vhe Kora na Nephege na Zikhiri. Vhana vha vhatuka vha Uziele ndi Mishaele na Elitsafani na Sithiri. Aroni o dzea Elisheba khaladzi ya Nahashoni ṅwana wa Aminadaba, Elisheba a mu bebela Nadaba na Abihu na Eliasara na Ithamara. Vhana vha vhatuka vha Kora ndi Asiri na Elikana na Abiasafu. Ndi yone mitupo ya Vhakora. Eliasara ṅwana wa Aroni wa mutuka o dzea muṅwe wa vhananyana vha Phuthiele, onoyo a mu bebela Finiasi. Ndi vhone vhaṋe vha miṱa ya Vhalivi zwi tshi ya nga mitupo yavho. Aroni na Mushe ndi vhone vhe vha vhudzwa nga Muṋe washu a ri, “Pfulusani Vhaisraele shangoni ḽa Egipita vho khethekana nga matsinde.” Ndi vhone vhe vha amba na Farao khosi ya Egipita, vha tshi ri Vhaisraele vha pfuluwe Egipita. Ndi vhenevho Mushe na Aroni. Musi we Muṋe washu a amba na Mushe shangoni ḽa Egipita, o mu vhudza a ri, “Ndi Nṋe Yahavee. Vhudza Farao khosi ya Egipita zwoṱhe zwine nda u vhudza.” Mushe a vhudza Muṋe washu a ri, “Hufha ndi muthu a sa koni u amba, Farao a nga nthetshelesa hani?” Muṋe washu a fhindula Mushe a ri, “Vhona, ndi ḓo ita uri u nge mudzimu u na Farao, Aroni mukomana wau u ḓo nga muporofita wau. Iwe tshau ndi u mu vhudza zwoṱhe zwine Nṋe nda u vhudza, ene Aroni mukomana wau u ḓo vhudza Farao uri a litshe Vhaisraele vha pfuluwe shangoni ḽawe. Nṋe muṋe ndi ḓo konḓisa mbilu ya Farao nda ita zwiga zwinzhi na zwimangadzo shangoni ḽa Egipita. Farao a nga si ni thetshelese, zwenezwo ndi ḓo tsikeledza Egipita nga tshanḓa tsha maanḓa nda lifhedza, nda pfulusa matsinde a vhathu vhanga Vhaisraele, vha ṱuwa shangoni ḽa Egipita. Vhaegipita vhoṱhe vha ḓo zwi ḓivha uri ndi Nṋe Yahavee musi ndi tshi angaladza tshanḓa tshanga nda rwa Egipita, nda pfulusa Vhaisraele vhukati havho.” Mushe na Aroni vha thetshelesa, vha ita zwenezwo zwe Muṋe washu a vha vhudza. Mushe o vha e na miṅwaha ya 80, Aroni e na miṅwaha ya 83 musi vha tshi amba na Farao. Muṋe washu a amba na Mushe na Aroni a ri, “Arali Farao a ni vhudza uri ni ite maḓembe, u vhudze Aroni uri a dzhie mbaḓa yawe a i pose fhasi phanḓa ha Farao, i ḓo shanduka ya vha ḽiṋowa.” Ndi hone Mushe na Aroni vha tshi takuwa vha ya ha Farao, vha ita nga he Muṋe washu a vha laya ngaho. Aroni a posa mbaḓa yawe fhasi phanḓa ha Farao na magota awe, ya shanduka ya vha ḽiṋowa. Farao na ene a vhidzisa vhaṱali vhawe na dziṅanga, na vhone vha ita zwenezwo nga madambi avho, vha posa mbaḓa dzavho fhasi dza shanduka dza vha dziṋowa. Hone lubaḓa lwa Aroni lwa mila mbaḓa dza dziṅanga. Naho zwo ralo Farao a ḓi ita tshipimbi, a si thetshelese Mushe na Aroni, sa zwe Muṋe washu a dzula o amba. Ndi hone Muṋe washu a tshi vhudza Mushe a ri, “Farao u na tshipimbi. U hana u litsha vhathu vha ṱuwa. U fhindutshele khae musi a tshi ya mulamboni wa Nile, u mu lindele khunzikhunzini ya mulambo. U ṱuwe wo fara luḽa lubaḓa lwe lwa shanduka lwa vha ḽiṋowa. U mu vhudze u ri, ‘Yahavee Mudzimu wa Vhaheberu o nthuma ha iwe uri ndi u vhudze ndi ri: Litsha vhathu vhanga vha ṱuwe vha ye phangani u nnduvha. Hone u swika zwino a u athu thetshelesa.’ Mafhungo a Yahavee ngea, u ri, ‘U ḓo tenda uri ndi Nṋe Yahavee nga hezwi: ndi ḓo rwa maḓi a mulambo nga lubaḓa lwe nda lu fara, a shanduka a vha malofha. Khovhe dzi re mulamboni dzi ḓo fa, mulambo u ḓo nukha lwa u tou nengisa lune Vhaegipita vha ḓo nengwa u nwa maḓi awo.’ ” Muṋe washu a vhudza Mushe a ri, “Vhudza Aroni uri a dzhie lubaḓa lwawe, a angaladze tshanḓa tshawe nṱha ha maḓi a Egipita, nṱha ha milambo na migero na mativha na thannge dzoṱhe, maḓi a shanduke a vhe malofha shangoni ḽoṱhe ḽa Egipita, na kha midzio ya thanda na matombo.” Mushe na Aroni vha ita nga he Muṋe washu a vha laya ngaho. Aroni a angaladza lubaḓa lwawe Farao na magota awe vha tshi zwi vhona, a rwa maḓi a mulambo, ayo maḓi oṱhe a mulambo a mbo ḓi shanduka a vha malofha. Khovhe dzi re mulamboni dza fa, mulambo wa nukha lwa u tou nengisa lwe Vhaegipita vha si tsha kona u nwa maḓi awo. Shango ḽoṱhe ḽa Egipita ḽo vha ḽo ḓala malofha. Hone dziṅanga dza Egipita dza ita-vho zwenezwo nga manditi avho. Zwenezwo Farao a ita tshipimbi, a si thetshelese Mushe na Aroni, sa zwe Muṋe washu a dzula o amba. Farao a rembuluwa a ṱuwa a humela pfamoni yawe, a si vhuye a zwi londa hezwo. Vhaegipita vhoṱhe vha bwa zwisima vha tshi tsa na mabama a mulambo vha tshi ṱoḓa maḓi a u nwa, nge vha wana maḓi a mulambo a sa nwei. Maḓi a fhedza maḓuvha maṱanu na mavhili a sa nwei, u bva tshee Muṋe washu a rwa mulambo wa Nile. Ndi hone Muṋe washu a tshi vhudza Mushe a ri, “Iya ha Farao u mu vhudze u ri, ‘Ngea mafhungo a Yahavee, u ri: Litsha vhathu vhanga vha ṱuwe vha yo nnduvha. Arali wa hana vha tshi ṱuwa ndi ḓo ḓisa zwiḓula shangoni ḽau ḽoṱhe. Mulambo wa Nile u ḓo tshatshama zwiḓula; zwi ḓo vhuya zwa dzhena na nḓuni yau, zwa dzhena na pfamoni, zwa tumba nṱha ha mmbete wau, zwa dzhena nḓuni dza magota au na nḓuni dza vhalanda vhau, zwa dzhena zwivhasoni zwau na midzioni ine wa bika ngayo. Izwo zwiḓula zwi ḓo ita na u thamutshela nṱha hau, zwa thamutshela nṱha ha vhalanda vhau na nṱha ha magota au.’ ” Muṋe washu a vhudza Mushe a ri, “Vhudza Aroni uri a fare lubaḓa lwawe a angaladze tshanḓa nṱha ha milambo na migero na thannge uri zwiḓula zwi tshatshame shangoni ḽoṱhe ḽa Egipita.” Ndi hone Aroni a tshi angaladza tshanḓa tshawe nṱha ha maḓi a Egipita, ha bva zwiḓula zwa phapha shango ḽoṱhe ḽa Egipita. Hone dziṅanga dza ita-vho zwenezwo nga manditi avho, zwiḓula zwa tshatshama shangoni ḽoṱhe ḽa Egipita. Farao a vhidzisa Mushe na Aroni a ri, “Rabela Yahavee a ṱuwise zwiḓula hezwi kha nṋe na vhalanda vhanga; ndi ḓo litsha vhathu havha vha ṱuwa vha yo ṋekedza Yahavee tshiṱhavhelo.” Mushe a fhindula Farao a ri, “Ndi zwone. Nga u vha hulisa ndi ri vha vhe vhone vha no vhea tshifhinga tshine nda ḓo rabelela vhone na magota avho na vhalanda vhavho. Ndi hone zwiḓula zwoṱhe zwi tshi ḓo vha ṱutshela, zwa sala mulamboni wa Nile fhedzi.” Farao a ri, “Matshelo.” Mushe a fhindula a ri, “Zwi ḓo itea nga hune vha amba. Ndi hone vha tshi ḓo zwi ḓivha uri Yahavee Mudzimu washu a hu na ane a eḓana nae. Zwiḓula zwi ḓo ṱutshela vhone na nnḓu yavho na magota avho na vhalanda vhavho, zwa yo dzula mulamboni.” Musi Mushe na Aroni vho no ṱuwa ha Farao, Mushe a luvhelela Muṋe washu uri a ṱuse zwiḓula zwe a ḓisela Farao. Muṋe washu a ita zwe Mushe a mu humbela, zwiḓula zwi re nḓuni na miṱani na ḓakani zwa mbo fa. Vhaegipita vha zwi khokha zwa ita dzithulwi, shango ḽoṱhe ḽa tou nukha zwone. Musi Farao a tshi vhona o no rulwa iyo khwara, a dovha a ita tshipimbi, sa zwe Muṋe washu a dzula o amba, a hana u thetshelesa Mushe na Aroni. Ndi hone Muṋe washu a tshi vhudza Mushe a ri, “Vhudza Aroni uri a angaladze lubaḓa lwawe a rwe mavu; a ḓo shanduka a vha vhunyunyu.” Mushe a mu vhudza, Aroni a fara lubaḓa a angaladza tshanḓa tshawe a rwa mavu. Ha ḓa vhunyunyu ha luma vhathu na zwifuwo; shangoni ḽoṱhe ḽa Egipita mavu a shanduka a vha vhunyunyu. Dziṅanga dza linga u bveledza vhunyunyu nga manditi adzo, zwa kunda. Vhunyunyu ha luma vhathu na zwifuwo. Dziṅanga dza vhudza Farao dza ri, “Hezwi zwo itwa nga Mudzimu.” Hone Farao a ḓi ita tshipimbi, a hana u thetshelesa Mushe na Aroni, sa zwe Muṋe washu a dzula o amba. Muṋe washu a vhudza Mushe a ri, “U fhinduwe u yo lindela Farao a tshi ya mulamboni. U mu vhudze u ri, ‘Ngea mafhungo a Yahavee, u ri: Litsha vhathu vhanga vha yo nnduvha. Arali wa sa litsha vhathu vhanga vha ṱuwa ndi ḓo u ḓisela phuvhe, dza ḓela na magota au na vhathu vhau dza dzhena nḓuni dzau. Nnḓu dza Vhaegipita dzi ḓo ḓala phuvhe, dzi ḓo tou phapha na fhasi. Hone shango ḽa Gosheni, hune ha dzula vhathu vhanga, ndi ḓo ḽi tsireledza musi wonoyo, henefho a hu nga vhi na phuvhe, ndi hone u tshi ḓo zwi ḓivha uri Nṋe Yahavee ndi fhano shangoni ḽino. Ndi ḓo sumbedza phambano ya vhathu vhanga na vhau. Tshiga hetsho tshi ḓo vhonala matshelo.’ ” Muṋe washu a zwi ita hezwo, ha ḓa guma ḽa phuvhe ḽa dzhena nḓuni ya Farao na nḓuni dza magota awe na shangoni ḽoṱhe ḽa Egipita, dza tshinyadza shango. Farao a vhidzisa Mushe na Aroni, a ri, “Ṱuwani ni yo ṋekedza Mudzimu waṋu tshiṱhavhelo, hone ni zwi ite shangoni ḽino!” Mushe a fhindula a ri, “Izwo zwi nga si vhe zwone. Riṋe ri ṋekedza Yahavee Mudzimu washu tshiṱhavhelo tsha zwifuwo, Vhaegipita vha vhona izwo zwi tshi ila u zwi shidzha. Arali ra ṋekedza zwiṱhavhelo Vhaegipita vha tshi zwi vhona, zwa vha sinyusa, vha nga si ri kanḓe nga matombo naa? Ro fanela u fara lwendo lwa maḓuvha mararu ri ye phangani ri yo ṋekedza Yahavee Mudzimu washu tshiṱhavhelo, sa zwe a ḓi ri laya.” Farao a fhindula a ri, “Ndi ḓo ni litsha na ṱuwa na ya sogani na yo ṋekedza Yahavee Mudzimu waṋu tshiṱhavhelo, tenda na si ye kule. Na nṋe ni nthabelele.” Mushe a ri, “Ndi tshi tou ṱuwa fhano, ndi ḓo rabela Yahavee. Matshelo nga matsheloni phuvhe dzi ḓo ṱutshela vhone Farao na magota avho na vhalanda vhavho. Tshi re hone vha songo dovha vha ri fhura vha dzivhisa vhathu vha tshi yo ṋekedza Yahavee tshiṱhavhelo.” Ndi hone Mushe a tshi ṱuwa ha Farao a yo rabela Muṋe washu. Muṋe washu a ita zwe Mushe a mu humbela, phuvhe dza ṱutshela Farao na magota awe na vhalanda vhawe, ha si sale na nthihi zwayo. Farao a ḓi dovha a ita tshipimbi, a si tende Vhaisraele vha tshi ṱuwa. Ndi hone Muṋe washu a tshi vhudza Mushe a ri, “Iya ha Farao u mu vhudze u ri, ‘Ngea mafhungo a Yahavee Mudzimu wa Vhaheberu, u ri: Litsha vhathu vhanga vha ṱuwe vha yo nnduvha. Arali wa hana vha tshi ṱuwa wa dovha wa vha fareledza, tshanḓa tsha Yahavee tshi ḓo rwa zwifuwo zwau mafuloni, bere na donngi na gamela na kholomo na nngu zwi ḓo welwa nga dwadze dza fa dzoṱhe. Yahavee u ḓo ṱalula zwifuwo zwa Israele na zwa Egipita: zwine zwa vha zwa Vhaisraele a hu nga vhi na tshithihi tshine tsha ḓo fa. Yahavee o no vhea tshikhathi, u ri matshelo u ḓo ḓisa khombo heyo shangoni ḽoṱhe.’ ” Nga matshelo Muṋe washu a ita zwe a amba, zwifuwo zwoṱhe zwa Vhaegipita zwa fa, hone zwa Vhaisraele ha si fe na tshithihi. Farao a londolosa, a wana uri ndi ngoho: ho vha hu si na tshifuwo tsha Vhaisraele na tshithihi tsho faho. Naho zwo ralo, Farao a dovha a ita tshipimbi, a si tende vhathu vha tshi ṱuwa. Muṋe washu a amba na Mushe na Aroni a ri, “Putani milora i si gathi nga zwanḓa i tshi bva ṋanḓoni, Mushe a i hashe muyani Farao a tshi zwi vhona. I ḓo balangana ya nga buse shangoni ḽoṱhe ḽa Egipita, hoṱhe-hoṱhe shangoni ḽa Egipita i ḓo ḓisa zwitshimbili zwine zwa bvisa zwilonda zwi re na vhulwa kha vhathu na zwifuwo.” Ndi hone vha tshi dzhia milora ṋanḓoni, vha ima phanḓa ha Farao, Mushe a i hasha muyani. Ya ḓisa zwitshimbili kha vhathu na zwifuwo zwa bvisa zwilonda zwi re na vhulwa, ṅanga dza si tsha kona u livhana na Mushe nge mivhili yadzo ya vha yo phapha zwitshimbili unga Vhaegipita vhoṱhe. Hone Muṋe washu a ita uri Farao a vhe na tshipimbi, a hana u vha thetshelesa, sa zwe Muṋe washu a vha o dzula o amba. Ndi hone Muṋe washu a tshi vhudza Mushe a ri, “Fhindutshela ha Farao, u mu vhudze u ri, ‘Yahavee Mudzimu wa Vhaheberu u ri: Litsha vhathu vhanga vha ṱuwe vha yo nṋekedza nduvho. Holuno ndi ḓo ḓisa khombo dzanga dzoṱhe dzi wele kha iwe na magota au na vhalanda vhau, dza tou vhaisa mbilu yau, uri u zwi ḓivhe uri a hu na muṅwe ane a nga Nṋe ḽifhasi ḽoṱhe. Ngavhe ndi angaladze tshanḓa tshanga ndi rwe iwe na vhalanda vhau nga dwadze, no vha ni tshi ḓo vha no lozwiwa tshoṱhe ni si tsheeho fhano shangoni. Hone ndo ni litsha na tshila ndi tshi itela uri ni vhone maanḓa anga na uri bvumo ḽanga ḽi pfale ḽifhasi ḽoṱhe. Naho zwo ralo u kha ḓi ita tshipimbi, u dzivhisa vhathu vhanga vha tshi ṱuwa. Zwenezwo, matshelo nga tshifhinga tshenetshi ndi ḓo nisa ḓumbu ḽa tshifhango tshi sa athu vhuya tsha vhonwa Egipita tshee ḽa tewa. Zwino ita uri zwifuwo zwau na zwoṱhe zwi re zwau zwi re nnḓa zwi khude. Vhathu na zwifuwo na zwoṱhe zwi re nnḓa, zwi siho nḓuni, tshifhango tshi ḓo zwi nela zwa fa.’ ” Maṅwe magota a Farao a tshenuswa nga zwe Muṋe washu a amba, vha ḓisa phuli dzavho na zwifuwo zwavho nḓuni, hone vhe vha si londe zwe Muṋe washu a amba vha litsha dziphuli dzavho na zwifuwo zwavho nnḓa. Muṋe washu a vhudza Mushe a ri, “Angaladza tshanḓa tshau tshi livhe ṱaḓulu uri tshifhango tshi nele shango ḽoṱhe ḽa Egipita, tshi nele vhathu na zwifuwo na zwoṱhe zwine zwa mela masimuni shangoni ḽa Egipita.” Mushe a angaladza lubaḓa lwawe lwa livha ṱaḓulu, Muṋe washu a vhea mutsindo, a nisa tshifhango, lupenyo lwa rwa ḽifhasi. Muṋe washu a nisela shango ḽa Egipita tshifhango. Tshifhango tsha wa, lupenyo lu tshi khou vhaimedza vhukati hatsho, ha vha na ḓumbu ḽihulu ḽa tshifhango tshi sa athu vhuya tsha vhonwa kha ḽa Egipita tshee vha thoma u vha lushaka. Shangoni ḽoṱhe ḽa Egipita tshifhango tsha rwa zwithu zwoṱhe zwi re nnḓa, vhathu na zwifuwo. Tsha rwa zwimela zwoṱhe zwi re masimuni, tsha fhanzekanya miri yoṱhe i re ḓakani. He ha si we tshifhango ndi shangoni ḽa Gosheni fhedzi hune ha dzula Vhaisraele. Farao a vhidzisa Mushe na Aroni a ri, “Ndi a tenda uri ndi na mulandu. Yahavee u ita zwi re zwone, nṋe na vhalanda vhanga ri khou ita zwi si zwone. Rabela Yahavee a imise mibvumo na tshifhango. Ndi ḓo ni litsha na ṱuwa, a ni tsha ḓo dovha na dzula fhano.” Mushe a mu fhindula a ri, “Ndi tshi tou bva fhano muḓini ndi ḓo imisa zwanḓa zwanga zwa livha ha Yahavee. Mibvumo i ḓo ima, tshifhango tsha si tsha wa, uri vha ḓivhe uri ḽifhasi ndi ḽa Yahavee. Hone a vha vhone na magota avho, ndi a zwi ḓivha zwavhuḓi uri a vha athu swika hune vha ofha Yahavee Mudzimu washu.” Muḓali na baḽi zwo tshinyadzwa, nge baḽi ya vha i tshi khou shela thoro, muḓali u tshi khou ṱuma lurere. Hone a ho ngo vha na goroi yo tshinyalaho ngauri yone i vhibvela murahu. Mushe a ṱuwa ha Farao a bvela nnḓa ha muḓi. A takusela zwanḓa zwawe ha Muṋe washu, mibvumo na tshifhango zwa ima, mvula ya si tsha dovha ya na. Musi Farao a tshi vhona uri mvula na tshifhango na mibvumo zwo ima, a dovha a ita vhuvhi. A dovha a ita tshipimbi, ene na magota awe. Farao a vha na tshipimbi, a si tende Vhaisraele vha tshi ṱuwa, sa zwe Muṋe washu a dzula o zwi amba nga mulomo wa Mushe. Ndi hone Muṋe washu a tshi amba na Mushe a ri, “Takuwa u ye ha Farao, ngauri ndi Nṋe we nda konḓisa mbilu yawe na dza magota awe uri ndi ite zwiga hezwi zwanga khavho, uri u kone u vhudza vhana vhau na vhaḓuhulu zwe nda shonisa Vhaegipita na zwiga zwe nda vha ofhisa ngazwo, uri noṱhe ni ḓivhe uri ndi Nṋe Yahavee.” Zwenezwo Mushe na Aroni vha ṱuwa vha ya ha Farao, vha mu vhudza vha ri, “Yahavee Mudzimu wa Vhaheberu u ri, ‘U ḓo hana u nnduvha u swika lini? Litsha vhathu vhanga vha ṱuwe vha yo nṋekedza tshiṱhavhelo. Arali wa hana vhathu vhanga vha tshi ṱuwa, izwo matshelo ndi ḓo ḓisa nzie dza magerere shangoni ḽau. Dzi ḓo tou phapha fhasi dza ita guma lune na mavu a si tsha ḓo vhonala. Dzi ḓo gunedza zwe zwa ni salela, zwoṱhe zwi songo fhedzwaho nga tshifhango; dzi ḓo ḽa miri yaṋu yoṱhe ine ya mela masimuni. Dzi ḓo ḓadza nnḓu dzau na dza magota au na dza Vhaegipita vhoṱhe. Zwi ḓo vha zwine vhokhotsi aṋu na vhomakhulukuku waṋu vha sa athu zwi vhona tshee vha dzula shangoni ḽino u swika zwino.’ ” Mushe a rembuluwa a ṱuwa ha Farao. Magota a Farao a mu vhudza a ri, “Uyu munna u ḓo ri ṱulela khombo u swika lini? Kha vha litshe vhanna avha vha ṱuwe vha yo ṋekedza Yahavee Mudzimu wavho tshiṱhavhelo. A vha zwi vhoni uri Egipita zwino ḽi vho ṱoḓou lovha tshoṱhe?” Ndi hone Mushe na Aroni vha tshi humiselwa ha Farao, a vha vhudza a ri, “Ṱuwani zwaṋu ni yo ṋekedza Yahavee Mudzimu waṋu tshiṱhavhelo. Hone hu ṱuwa vhafhio?” Mushe a fhindula a ri, “Ri ḓo ṱuwa na vhaṱhannga vhashu na vhakalaha vhashu. Ri ḓo ṱuwa na vhana vhashu vha vhatuka na vhasidzana na nngu dzashu na kholomo dzashu, ngauri ri yo itela Yahavee vhuṱambo.” Farao a vha goḓa a ri, “Ngavhe Yahavee a tshi vha na inwi arali nda vhuya nda ni litsha na ṱuwa na vhasadzi vhaṋu na vhana vhaṋu! Zwi khagala uri ndi vhukwila. Zwi sa itwi ndi zwenezwo! Nga hu ṱuwe vhanna fhedzi vha yo ṋekedza Yahavee tshiṱhavhelo, hufha no vha ni tshi khou ṱoḓa zwenezwo.” Ha ri u ambiwa zwenezwo vha mbo pandelwa phanḓa ha Farao. Ndi hone Muṋe washu a tshi vhudza Mushe a ri, “Angaladza tshanḓa tshau u sumbe shango ḽa Egipita, hu ḓe magerere a tshoṱhele shango ḽa Egipita a ḽe zwimela zwaḽo zwoṱhe, zwoṱhe zwo siwaho nga tshifhango.” Mushe a angaladza lubaḓa lwawe a sumba shango ḽa Egipita, Muṋe washu a ḓisa muya wa vhubvaḓuvha shangoni, wa tita masiari eneo oṱhe na vhusiku. Nga matsheloni uyo muya wa vhubvaḓuvha wa vha wo no ḓisa magerere. Magerere a ṱanganya shango ḽoṱhe ḽa Egipita, a kavha vhuponi hoṱhe ha Egipita. O vha o andesa, e lutsinga lu sa athu vhuya lwa vhonwa, nahone lune lwa si tsha ḓo dovha lwa vhonwa. A phapha fhasi mavu a vhuya a tou swifhala ngao, a ḽa zwimela zwoṱhe zwa shango na mitshelo yoṱhe ya miri ye ya vha yo siwa nga tshifhango. Ho vha hu songo tsha sala vhudala kha muri kana tshimela masimuni kha ḽoṱhe ḽa Egipita. Farao a ṱavhanya a vhidzisa Mushe na Aroni, a ri, “Ndo khakhela Yahavee Mudzimu waṋu, nda khakhela na inwi. Nkhangweleni vhuvhi hanga, holuno luthihi fhedzi, ni rabele Yahavee Mudzimu waṋu a ntsudzulusela bulayo heḽi nandi!” Ndi hone Mushe a tshi ṱuwa ha Farao a yo rabela Muṋe washu. Muṋe washu a ḓisa muya u no bva vhukovhela wa fhunga wa vhuya wa vho tou vusa maanḓa, wa hwala magerere wa a isa Lwanzheni lwa Dziṱhanga. A ho ngo vhuya ha sala na nzie na nthihi shangoni ḽoṱhe ḽa Egipita. Hone Muṋe washu a ita uri Farao a dovhe a ite tshipimbi, a si tende Vhaisraele vha tshi ṱuwa. Ndi hone Muṋe washu a tshi amba na Mushe a ri, “Angaladza tshanḓa tshau tshi sumbe ṱaḓulu, hu ḓe swiswi ḽi tibe shango ḽa Egipita, swiswi ḽine muthu a nga a sa ḽi fara nga tshanḓa.” Mushe a angaladza tshanḓa tshawe a sumba ṱaḓulu, ha fhela maḓuvha mararu swiswi ḽo tou bodo shangoni ḽoṱhe ḽa Egipita. Ho vha hu si na muthu ane a kona u vhona muṅwe kana u tshimbila, ha vhuya ha fhela maḓuvha mararu, hone hune ha dzula Vhaisraele ho vha hu na tshedza. Farao a vhidzisa Mushe, a ri, “Iyani u ṋekedza Yahavee tshiṱhavhelo, hone nngu na kholomo dzi sale fhano. Vhana vhaṋu na vhone ni ṱuwe navho.” Mushe a fhindula a ri, “Kani-ha vhone vha ḓo ri ṋea zwifuwo zwa tshiṱhavhelo na nduvho i fhiswaho zwine ra ḓo ṋekedza Yahavee Mudzimu washu? Na zwifuwo zwashu ro fanela u ṱuwa nazwo, a ho ngo fanela u sala na kholomo na nthihi, ro fanela u luvha Yahavee Mudzimu washu nga zwifuwo zwashu, riṋe vhaṋe a ri ḓivhi tshiṱhavhelo tshine ra ḓo ṋekedza Yahavee, zwi ḓo vhonwa ro no swika afho fhethu.” Hone Muṋe washu a ita uri Farao a vhe na tshipimbi, a si tsha tenda vha tshi ṱuwa. Farao a vhudza Mushe a ri, “Ṱuwani maṱoni anga! Ni vhone! Ndi songo tsha ni vhona, musi une nda dovha nda ni vhona ni ḓo fa!” Mushe a fhindula a ri, “Vho amba zwone, a vha tsha ḓo dovha vha mmbona.” Muṋe washu a vhudza Mushe a ri, “Ho sala bulayo ḽithihi fhedzi ḽine nda ḓo ḽi ḓisela Farao na ḽa Egipita. Hó no itea zwenezwo u ḓo ni litsha na ṱuwa tshoṱhe. Vhukuma u ḓo tou ni pandamedza! Laya vhathu uri munna muṅwe na muṅwe na musadzi muṅwe na muṅwe a humbele muhura wawe nungu dza siliva na musuku.” Muṋe washu a ita uri Vhaegipita vha hulise Vhaisraele, Mushe ene a vha na bvumo ḽihulu shangoni ḽa Egipita, vhukuma magota a Farao na vhathu vhoṱhe vho vha vha tshi vhona Mushe e muthu muhulwane. Mushe a ri, “Muṋe washu u ri, ‘Vhukati ha vhusiku ndi ḓo buḓekanya shango ḽa Egipita. Matanzhe oṱhe a vhathu vha Egipita a ḓo fa, u thoma nga tanzhe ḽa Farao u guma nga tanzhe ḽa musadzi wa phuli a kuyaho goroi, na matanzhe oṱhe a kholomo. Shangoni ḽoṱhe ḽa Egipita hu ḓo vha na mukosi u sa athu pfiwa, nahone a u tsha ḓo dovha wa pfiwa. Hone kha Vhaisraele, muthu kana tshifuwo, na mmbwa zwayo a i nga vhuyi ya vha huvha, uri ni ḓivhe uri Nṋe Yahavee ndi ṱalula Vhaegipita kha Vhaisraele.’ Ndi hone magota aṋu haya oṱhe a tshi ḓo ḓa ha nṋe vha gwadama phanḓa hanga vha ri: Ṱuwa, iwe na vhathu vhau vhoṱhe! Ho no itea izwo ndi ḓo ṱuwa.” Mushe a ṱuwa ha Farao o sinyuwa zwihulu. Ndi hone Muṋe washu a tshi amba na Mushe a ri, “Farao a nga si ni thethelese; izwo zwi ḓo ita uri ndi ite maḓembe manzhi shangoni ḽa Egipita.” Maḓembe oṱhe hayo Mushe na Aroni vho a ita Farao a tshi zwi vhona. Hone Muṋe washu a ita uri Farao a vhe na tshipimbi, a si litshe Vhaisraele vha tshi ṱuwa shangoni ḽawe. Muṋe washu a amba na Mushe na Aroni vhe shangoni ḽa Egipita a ri, “Ṅwedzi hoyu ni vho ḓo u ita ṅwedzi wa u ranga, nga u vhe wone ṅwedzi wa u ranga ṅwaha. Laya Vhaisraele vhoṱhe u ri, ‘Nga ḓuvha ḽa fumi ḽa houno ṅwedzi munna muṅwe na muṅwe o fanela u bvisa tshifuwo sambini ḽawe ḽa nngu kana ḽa mbudzi, muṱa muṅwe na muṅwe u vhe na tshithihi: muṱa muthihi u vhe na tshifuwo tshithihi. Arali vha muṱa muthihi vhe vhaṱuku lune vha nga si kone u ḽa itsho tshifuwo vha tshi fhedza, uyo munna nga a baḓekane na mudzulelani wawe, zwi tshi ya nga mbalo ya vhathu. Hezwi ni tshi dzudzanya mbalo ya vhathu vhane vha nga kona u ḽa itsho tshifuwo vha fhedza, ni thome u sedza uri muthu muthihi a nga ḽa zwingafhani. “ ‘Itsho tshifuwo tsho fanela u vha tshi si na luvhadzi, tshi vhe tshiduna tshi sa fhiri ṅwaha muthihi, ni nga ḓi nanga kha nngu kana mbudzi. Ni tshi valele u swika ḓuvha ḽa fumi na vhuṋa ḽa ṅwedzi, nga ḽeneḽo ḓuvha zwivhidzo zwoṱhe zwa vhathu vha Israele zwi ḓo shidzha izwo zwifuwo nga madekwana. Vhathu vha dzhie maṅwe malofha azwo vha ḓodze mihangammbwa na zwiaramo zwa dzinnḓu hune vha khou ḽela hone. Vhusiku honoho ṋama i ḽiwe yo gotshwa muliloni; i ḽiwe na vhurotho vhu si na mbilisa na miroho i kalakataho. Ni songo vhuya na i ḽa i mbisi kana yo bikiwa, i tou gotshiwa muliloni yoṱhe – ṱhoho na khwanḓa na miraḓo ya zwa ngomu. Ni songo sia iṅwe ḽa vhuya ḽa tsha; zwine zwa sala ḽa vhuya ḽa tsha ni zwi fhise. Ni i ḽe nga tshihaḓu, nó vhofha khundu nga bannda, nó ambara navhula milenzheni, nó fara mbaḓa nga tshanḓa. Ndi vhuṱambo ha Paseka vhune ha itelwa u hulisa Nṋe Yahavee. Vhusiku honoho ndi ḓo buḓekanya shango ḽa Egipita nda vhulaha matanzhe oṱhe a shango ḽa Egipita, a vhathu na a zwifuwo. Ndi ḓo lifhedza midzimu yoṱhe ya Egipita, ndi Nṋe Yahavee! Nnḓu dzine na dzula khadzo dzi ḓo swaiwa nga malofha. Ndi tshi vhona malofha ndi ḓo ni pfuka, na ponyoka khombo i lozwaho musi ndi tshi lifhedza shango ḽa Egipita. Ḓuvha heḽi ni ḽi ite ḓuvha ḽa tshihumbudzo, ni ite vhuṱambo ngaḽo vhu vhe ha u hulisa Nṋe Yahavee. Ni ḓivhadze mirafho yoṱhe i ḽi ite ḓuvha ḽa vhuṱambo lini na lini. “ ‘Ni fhedze maḓuvha maṱanu na mavhili ni tshi ḽa vhurotho vhu si na mbilisa. Nga ḓuvha ḽa u ranga ni bvise mbilisa yoṱhe nḓuni dzaṋu, ngauri ane a vhuya a ḽa vhurotho vhu re na mbilisa u bva nga ḓuvha ḽa u ranga u swika ḓuvha ḽa vhuṱanu na vhuvhili a thathwe kha vhathu vha Israele. Nga ḓuvha ḽa u ranga na nga ḽa vhuṱanu na vhuvhili ni vhe na guvhangano ḽikhethwa. Nga maḓuvha eneo ni songo shuma tshithu; ni tou tendelwa fhedzi u ḓibikela zwiḽiwa. Vhuṱambo ha vhurotho vhu si na mbilisa vhu fanela u ḓi dzula vhu tshi itwa ngauri ndo pfulusa matsinde aṋu shangoni ḽa Egipita nga ḓuvha ḽeneḽo. Na mirafho yoṱhe i ḓaho i ite vhuṱambo nga ḓuvha heḽo; hei ndi ndaela i sa shanduki. Nga ṅwedzi wa u ranga, u thoma nga madekwana a ḓuvha ḽa 14 u swika nga madekwana a ḓuvha ḽa 21, ni ḽe vhurotho vhu si na mbilisa. Hu vhuye hu fhele maḓuvha maṱanu na mavhili hu si na mbilisa nḓuni dzaṋu, ngauri ane a vhuya a ḽa vhurotho vhu re na mbilisa u fanela u thathwa kha vhathu vha Israele, a nga vha e mutsinda kana e mudzulapo o bebwaho henefho. Ni songo ḽa vhurotho vhu re na mbilisa; hoṱhe hune na vha hone ni ḽe vhurotho vhu si na mbilisa.’ ” Mushe a vhidzisa vhahulwane vha Israele a vha vhudza a ri, “Ṱuwani ni yo nanga nngu kana mbudzi ni tshi itela miṱa yaṋu, ni shidzhe tshiṱhavhiwa tsha Paseka. Ni dzhie davhi ḽa muhisopo, ni i longe malofhani ane a vha sambeloni, ni ḓodze zwiaramo na mihangammbwa nga malofha a no bva sambeloni. Hu songo vha na ane a linga u bva nḓuni ḽi sa athu tsha. Hu ḓo ri Muṋe washu a tshi buḓekanya ḽa Egipita a tshi lifhedza Vhaegipita, a tshi vhona malofha kha zwiaramo na kha mihangammbwa, a fhira iḽo vothi a si tende mulozwi a tshi dzhena mahayani aṋu a ni vhulaha. Ni vhulunge milayo hei, inwi na vhana vhaṋu, i vhe ndaela ya lini na lini. Musi ni tshi dzhena shangoni ḽe Muṋe washu a ni fulufhedzisa uri u ḓo ni ṋea ḽone, ni vhulunge enea maitele. Musi vhana vhaṋu vha tshi ni vhudzisa vha tshi ri, ‘Maitele aya a amba mini?’ ni vha vhudze ni ri, ‘Ndi tshiṱhavhelo tsha Paseka tshine tsha itelwa u hulisa Muṋe washu; o fhira nnḓu dza Vhaisraele vhe Egipita, a vhulaha Vhaegipita a tsireledza nnḓu dzashu.’ ” Vhathu vha gwadama vha luvha. Ndi hone Vhaisraele vha tshi ṱuwa, vha yo ita zwenezwo zwe Muṋe washu a laedza Mushe na Aroni. Vhukati ha vhusiku Muṋe washu a vhulaha matanzhe oṱhe shangoni ḽa Egipita – tanzhe ḽa Farao, we a vha a tshi ḓo vha khosi, na matanzhe oṱhe, na ḽone tanzhe ḽa tshivhotshwa tshe tsha vha tshi dzhele, na matanzhe a kholomo dzoṱhe. Farao na magota awe na Vhaegipita vhoṱhe vha vuwa vhusiku, ha vuwa tshililo tshihulu Egipita, ngauri ho vha hu si na nnḓu i si na mufu. Vhusiku honoho Farao a vhidzisa Mushe na Aroni, a ri, “Takuwani, inwi na Vhaisraele, ni ṱuwe fhano kha vhathu vhanga. Ṱuwani ni yo luvha Yahavee sa zwe na humbela. Dzhiani mbudzi dzaṋu na nngu na kholomo ni ṱuwe. Ni nkhumbelele-vho mashudu.” Vhaegipita vha vhudza vhathu vhó khwaṱhisa uri vha ṱavhanye u ṱuwa afho shangoni, vha ri, “Na sa ṱuwa ri nga ḓo fa roṱhe.” Ndi hone vhathu vha tshi hwala bwindi ḽavho ḽa vhurotho mahaḓani, ḽi tshi ḓi vha ḽi si na mbilisa, midzio ya u bika ngayo yo putelwa nga zwifuko zwavho. Vhaisraele vha ita zwe Mushe a vha vhudza, vha humbela Vhaegipita thundu ya siliva na musuku, na zwifuko. Muṋe washu a ita uri Vhaegipita vha hulise Vhaisraele, vha vha ṋea zwe vha vha humbela. U ralo ha vha u ṱangula Vhaegipita. Vhaisraele vha takuwa Ramisese vha livha Sukotho. Vho vha vha tshi nga vha vhanna vha 600 000 vha tshi khou tshimbila nga milenzhe, hu sa vhalwi miṱa yavho. Na vhaṅwe vhathu vha si Vhaisraele vha baḓekana navho vhe vhanzhi, vha tshi khou khada masambi avho a nngu na mbudzi na kholomo dzi si na vhukono. Vha baga dzikhekhe dzi si na mbilisa nga bwindi iḽo ḽa vhurotho ḽe vha ṱuwa naḽo Egipita, ngauri bwindi iḽo ḽa vhurotho ḽo vha ḽi si na mbilisa. Vho vha vho tou thathwa Egipita, vha si vhuye vha lenga, na mbuvha ya lwendoni vho vha vha si na. Vhaisraele vho dzula Egipita miṅwaha ya 430. Musi wonoyo vha vha vha tshi khou fhedza miṅwaha ya 430, matsinde oṱhe a vhathu vha Muṋe washu vha pfuluwa Egipita. Vhusiku he Muṋe washu a lala o lindela uri a vha pfuluse shangoni ḽa Egipita, ho pfi hu itwe mulindelo wa u hulisa Muṋe washu nga mirafho yavho yoṱhe i tevhekanaho. Muṋe washu a vhudza Mushe na Aroni a ri, “Ndaela dza Paseka ngedzi: Paseka i songo ḽiwa nga mutsinda, hone phuli ifhio na ifhio ye na i renga nga tshelede i nga ḓi ḽa arali no i fumbisa. Zwi songo ḽiwa nga mutsinda kana mushumi o tou tholiwaho. Zwiḽiwa zwoṱhe zwo fanela u ḽiwa muṱani wonoyo we zwa gotshiwa khawo; na thango ya ṋama zwayo i songo vhuya ya bviselwa nnḓa. Ni songo vhuya na vunḓa marambo a itsho tshifuwo. Vhathu vhoṱhe vha Israele vha vhulunge vhuṱambo ha Paseka. Arali ni tshi dzula na mutsinda ane a funa u ita vhuṱambo ha Paseka uri a hulise Muṋe washu, vhathu vhoṱhe vha tshinnani vha muṱa wawe vho fanela u fumbiswa, ndi hone a tshi nga tendelwa uri a ite-vho uho vhuṱambo, ngauri u vho nga mudzulapo o bebwaho henefho. Hone muthu a songo fumbaho a songo vhuya a zwi ḽa. Ndaela dzenedzo dzi vhusa mudzulapo o bebwaho henefho na mutsinda a re vhukati haṋu.” Vhaisraele vhoṱhe vha thetshelesa, vha tevhedza ndayo dze Muṋe washu a ṋea Mushe na Aroni. Musi wonoyo Muṋe washu a pfulusa Vhaisraele na matsinde avho shangoni ḽa Egipita. Muṋe washu a amba na Mushe a ri, “Matanzhe oṱhe a zwiduna kha ḽa Israele a sumelwe Nṋe, tshiduna tshiṅwe na tshiṅwe tshine tsha ranga u bebwa, a nga vha muthu kana tsha vha tshifuwo, ndi tshanga.” Mushe a vhudza vhathu a ri, “Dzulani ni tshi elelwa ḓuvha heḽi; ndi ḓuvha ḽe na pfuluwa ngaḽo Egipita he na vha ni dziphuli, na bviswa nga maanḓa a Muṋe washu; ni songo ḽa vhurotho vhu re na mbilisa nga ḓuvha heḽo. Ṋamusi, nga ṅwedzi wa Avivi, ni khou pfuluwa Egipita. Huno-ha, ni ite vhuṱambo honoho nga ṅwedzi wonoyo une Muṋe washu a ni isa shangoni ḽa Vhakanana na Vhahithi na Vhaamori na Vhahivi na Vhajebusi, shango ḽe a anela vhokhotsi aṋu a ri u ḓo ni ṋea ḽone, shango ḽi no ela mukhaha na ṋotshi. Ni fhedze maḓuvha maṱanu na mavhili ni tshi ḽa vhurotho vhu si na mbilisa, zwino nga ḓuvha ḽa vhuṱanu na vhuvhili ni ite vhuṱambo ha u hulisa Muṋe washu. Maḓuvha eneo maṱanu na mavhili hu ḽiwe vhurotho vhu si na mbilisa; ni songo vhuya na ḽa vhurotho vhu re na mbilisa, ni songo vhuya na dzula na mbilisa vhuponi haṋu hoṱhe. “Musi wonoyo ni ṱalutshedze vhana vhaṋu ni ri, ‘Hezwi zwi itelwa zwe Muṋe washu a ri itela ri tshi pfuluwa Egipita.’ Maitele hayo a ḓo vha tshone tshihumbudzo, a nga tshiga tsho vhofhelelwaho tshanḓani tshaṋu kana kha phanḓa, zwenezwo mulayo wa Muṋe washu u ḓo dzula u mulomoni waṋu, ngauri Muṋe washu o ni pfulusa shangoni ḽa Egipita nga tshanḓa tsha maanḓa. Ni ite vhuṱambo hovhu ṅwaha muṅwe na muṅwe nga tshifhinga tsho vhewaho. “Musi Muṋe washu a tshi ni isa shangoni ḽa Vhakanana, a ni ṋea ḽone ḽa vha ḽaṋu, sa zwe a anela inwi na vhokhotsi aṋu a ri u ḓo zwi ita, ni kumedze Muṋe washu vhatukana vhoṱhe vho rangaho u bebwa, na zwifuwo zwoṱhe zwa zwiduna zwo rangaho u dzwalwa. Zwoṱhe zwenezwo ndi zwa Muṋe washu. Hone tanzhe ḽiṅwe na ḽiṅwe ḽa donngi ni ḽi rengulule nga nngu kana mbudzi. Arali na sa ḽi rengulula ni ḽi vunḓe mutsinga. Ni rengulule na matanzhe oṱhe a vhatukana. “Arali misi i ḓaho vhana vhaṋu vha tshi ni vhudzisa vha ri, ‘Izwi zwi amba mini?’ ni vha vhudze ni ri, ‘Ro vha ri dziphuli shangoni ḽa Egipita, hone Muṋe washu o ri pfulusa nga maanḓa awe. Musi Farao a tshi ita tshipimbi a tshi ri hanisa u pfuluwa, Muṋe washu a vhulaha matanzhe oṱhe shangoni ḽa Egipita, a vhathu na a zwifuwo. Ndi zwine ra ṋekedza Muṋe washu tshiṱhavhelo tsha zwiduna zwoṱhe zwo rangaho u dzwaliwa, ra rengulula matanzhe oṱhe a vhatuka.’ Maitele ayo a ḓo vha tshihumbudzi, a nga tshithu tshe na tshi vhofhelela kha tshanḓa kana kha phanḓa; a ḓo ri humbudza uri Muṋe washu o ri pfulusa shangoni ḽa Egipita nga tshanḓa tshawe tsha maanḓa.” Musi Farao o tendela vhathu uri vha pfuluwe, Mudzimu ho ngo vha litsha vha tshi fara gondo ḽi yaho shangoni ḽa Vhafilista, naho ḽo vha ḽi ḽone ḽa u khauledza. Mudzimu o ri vha nga ṱangana na nndwa vha kulea nungo vha humela Egipita. Mudzimu o bvisa vhathu nga nḓila ya u mona ya sogani i yaho Lwanzheni lwa Dziṱhanga. Vhaisraele vho pfuluwa Egipita vho kungela zwihali. Mushe o pfuluwa na marambo a Josefa, ngauri Josefa o vha o anisa Vhaisraele a ri, “Vhukumakuma Mudzimu u ḓo ni lamulela. Musi ḓuvha iḽo ḽi tshi swika ni pfuluwe na marambo anga.” Vha tshimbila u bva Sukotho vha ya vha awela Ethamu lumemeni lwa phanga. Muṋe washu a vha ranga phanḓa, masiari o vha e tshivhumbeo tsha phuphu ya gole ḽi vha sumbedzaho nḓila, vhusiku e tshivhumbeo tsha phuphu ya mulilo uri a vha vhonetshele, zwenezwo vha kona u tshimbila vhusiku na masiari. Phuphu ya gole yo vha i tshi ḓi dzula i tshi vha phanḓa ha vhathu masiari, phuphu ya mulilo i phanḓa havho vhusiku. Muṋe washu a amba na Mushe a ri, “Vhudza Vhaisraele vha humele murahu vha ṱoke mishasha phanḓa ha Phi Hahirotho, vhukati ha Migidolo na lwanzhe, u lavhelesa Baali Tsifoni. Ni ṱoke mishasha yaṋu tsini ha lwanzhe u livhana na fhethu henefho. Farao a tshi humbula u ḓo ri, ‘Vhaisraele vha khou tendeleka na shango vha tshi ya phanḓa na murahu, soga ḽo vha thivhela nḓila.’ Zwenezwo ndi ḓo ita uri Farao a dovhe a ite tshipimbi, a bve a ni tevhele. Hone ndi ḓo kunda Farao na mmbi yawe ndi tshi itela uri ndi huliswe. Ndi hone Vhaegipita vha tshi ḓo zwi ḓivha uri ndi Nṋe Yahavee.” Vhaisraele vha ita nga u ralo. Musi khosi ya Egipita i tshi vhudzwa uri vhathu vho shavha, ene na magota awe vha ḓisola vha ri, “Ro itani ri tshi tendela Vhaisraele vha tshi ṱuwa vha si tsha ri shumela?” Ndi hone Farao a tshi panelwa gariki yawe ya nndwa, a kuvhanganya mmbi yawe, a takutshedza e na gariki dza nndwa dza 600 dzi fhiraho dzoṱhe, na gariki dzoṱhe dza nndwa dza Egipita, dzoṱhe dzó namelwa nga vhanna vhararu-vhararu. Muṋe washu a ita uri Farao khosi ya Egipita a ite tshipimbi, a tevhelela Vhaisraele, vhone vha tshi khou ṱuwa vha sa ofhi tshithu. Vhaegipita vha vha pandamedza vhe na bere dzavho dzoṱhe na gariki dza Farao dza nndwa na vhanameli vhawe vha dzibere na mmbi i tshimbilaho nga milenzhe, vha vha fara he vha vha vho ṱoka mishasha tsini ha lwanzhe, tsini na Phi Hahirotho u livhana na Baali Tsifoni. Musi Farao a tshi swika, Vhaisraele vha lavhelesa, vha vhona Vhaegipita vha tshi khou vha tevhelela! Vhaisraele vha farwa nga nyofho vha lilela Muṋe washu. Vha vhudza Mushe vha ri, “U vhuya vha ri ḓisa fhano phangani uri ri fele hone, Egipita ho vha hu si tshee na zwalo kani? U ri pfulusa Egipita ndi hone vho ri tonda? A si zwenezwo zwe ra vha vhudza ri tshee Egipita kani? Ro amba ra ri nga vha ri litshe zwashu ri ḓi vha phuli dza Vhaegipita! U vha phuli dza Vhaegipita zwi fhira u fela sogani!” Mushe a fhindula vhathu a ri, “Ni songo ofha tshithu! Imani no khwaṱha, ni ḓo vhona zwine Muṋe washu a ḓo ita uri a ni tshidze ṋamusi; Vhaegipita havha vhane na khou vha vhona ṋamusi, a ni tsha ḓo dovha na vha vhona. Muṋe washu u ḓo ni lwela, sokonu dzika.” Muṋe washu a amba na Mushe a ri, “Ndi mini u tshi kha ḓi nndilela nga u rali? Vhudza Vhaisraele vha tshimbile. A vha iwe imisa lubaḓa lwau u angaladze tshanḓa tshau nṱha ha lwanzhe, u vulele Vhaisraele nḓila vha wele lwanzhe vha tshi kanda mavuni o omaho. Nṋe ndi ḓo ita uri Vhaegipita vha vhe na tshipimbi, vha vha tevhele. Ndi ḓo huliswa nga u kunda Farao na mmbi yawe yoṱhe – gariki dzawe dza nndwa na vhanameli vhadzo. Musi ndi tshi vho huliswa nge nda kunda Farao na gariki dzawe dza nndwa na mmbi yawe, Vhaegipita vha ḓo zwi ḓivha uri ndi Nṋe Yahavee.” Zwenezwo muruṅwa wa Mudzimu we a vha a tshi khou tshimbila phanḓa ha mmbi ya Israele, a bva he a vha e hone, a ya murahu havho. Phuphu ya gole ya ṱuwa phanḓa he ya vha i hone ya ya ya ima murahu havho, ya ḓa vhukati ha Vhaegipita na Vhaisraele. Vhusiku hoṱhe gole ḽa ḓisa swiswi sia ḽiṅwe, sia ḽiṅwe ḽa ḓisa tshedza, mmbi dza si vhuye dza sendelana ḽa vhuya ḽa tsha. Mushe a angaladza tshanḓa tshawe nṱha ha lwanzhe. Muṋe washu a sukumedzela lwanzhe murahu nga muya wa vhubvaḓuvha u no vhudzulesa vhusiku hoṱhe, lwanzheni ha sala hu shango ḽo omaho. Maḓi a fhandekana, Vhaisraele vha wela lwanzhe vha tshi kanda ho omaho, hu na mbondo dza maḓi sia ḽavho ḽa tshauḽa na sia ḽa tshamonde. Vhaegipita vha vha tevhelela vha vha sala murahu, vha dzhena lwanzheni na bere dzoṱhe dza Farao na gariki dzawe dza nndwa na vhanameli vhadzo. Musi mapfuvhi a sa athu tswuka Muṋe washu a sedza mmbi ya Vhaegipita e kha phuphu ya mulilo ya gole, iyo mmbi ya ḓaḓa. Muṋe washu a ita uri milinga ya gariki dzavho dza nndwa i ṱomowe dza si tsha kona u tshimbila. Vhaegipita vha ṱavha mukosi vha ri, “Nga ri shavhe Vhaisraele, Yahavee u khou lwa na Vhaegipita a tshi lwela vhone!” Muṋe washu a vhudza Mushe a ri, “Angaladza tshanḓa tshau nṱha ha lwanzhe uri maḓi a ele a tshi ya murahu a kumbe Vhaegipita na gariki dzavho dza nndwa na vhanameli vhadzo.” Mushe a angaladza tshanḓa tshawe nṱha ha lwanzhe, musi ḽi tshi tsha lwanzhe lwa humela vhudzuloni halwo. Vhaegipita vha tshi khou shavha vha wela ngomu halwo, Muṋe washu a posa Vhaegipita vhukati ha lwanzhe. Maḓi e a vha a tshi khou humela murahu a tibedza idzo gariki dza nndwa na vhanameli vhadzo vha mmbi yoṱhe ya Farao ye ya vha yo tevhela Vhaisraele lwanzheni, ha si sale na muthihi wavho. Hone Vhaisraele vho wela lwanzhe vha tshi kanda mavuni o omaho, hu na mbondo dza maḓi kha tshauḽa tshavho na tshamonde. Musi wonoyo, Muṋe washu o lamulela Vhaisraele kha Vhaegipita, Vhaisraele vha tshi sedza vha vhona Vhaegipita vho rambalala vho fa khunzikhunzini ya lwanzhe. Vhaisraele vho vhona mishumo mihulu ye Muṋe washu a ita a tshi lifhedza Vhaegipita, vhathu vha ofha Muṋe washu, vha fulufhela Muṋe washu, na Mushe muḓinḓa wawe. Ndi hone Mushe na vhana vha Israele vha tshi imba luimbo lwa u hulisa Muṋe washu vha ri, “Ndi ḓo imbela Muṋe washu, o ḓiputela nga vhugala, bere na munameli o zwi posa lwanzheni. Muṋe washu ndi Ene nungo dzanga, ndi Ene luimbo lwanga, ndi Ene o ntshidzaho. Ndi Ene Mudzimu wanga, ndi a mu renda; ndi Mudzimu wa khotsi anga, ndi a mu hulisa. Muṋe washu ndi Muhali; u pfi Yahavee. O posa gariki dza nndwa na mmbi ya Farao lwanzheni; vhanameli vhadzo, vhone vhomakone, vho nwela khothe Lwanzheni lwa Ṱhanga. Mativha o vha tibedza; vho ṋupela fhasi unga tombo. “Muṋe washu, tshanḓa tshau tshauḽa tshi na maanḓa a kanukisaho, Muṋe washu, tshanḓa tshau tshauḽa tshi pwashekanya swina. Vhugala hau ndi vhuhulu, u kuekanye maswina au; u bvisa mbiti dzau dza vha fhisa unga maṱanga. U tshi tou fumula ningo yau, maḓi a mbo ḓi imiswa a si tsha ela, magabelo a ima e tswi unga luvhondo, ngomu tshivhindini tsha lwanzhe mativha a rindila. “Swina ḽo ri, ‘Ndi ḓo vha tevhelela nda vha fara, ndi ḓo kovhekanya zwe nda thuba, nda ḓiphiṋa ngazwo; ndi ḓo angaladza pfumo, thundu dzavho dza vha dzanga.’ Wo fema luthihi fhedzi, lwanzhe lwa vha tibedza; vho ṋupela unga mutobvu maḓini a ofhisaho. “Muṋe washu, ndi nnyi ane a nga Iwe kha midzimu? Ndi nnyi a re na vhugala vhukhethwa unga Iwe? U ofhisa nga zwihulu zwine wa ita; vhukuma u ita zwimangadzo. Wo angaladza tshanḓa tshau tshauḽa, ḽifhasi ḽa vha mila! Vhathu vhe wa vha vhofholola wo vha endedza nga lufuno lwau lu sa shanduki; u ḓo vha isa shangoni ḽau ḽikhethwa nga maanḓa au. Tshakha dzi tshi pfa zwenezwo, dzi a tetemela; Vhafilista vha farwa nga nyofho. Vhavhusi vha Edomo zwino vho hanganea, vhahulwane vha Muaba vha farwa nga mutetemelo, vhadzulapo vha Kanana vha kulea nungo. Vha ḓo farwa nga nyofho vha tshenuwa; vha ḓo rindila vha nga tombo nga maanḓa a tshanḓa tshau, Muṋe washu, vhathu vhau vha vhuya vha fhira – vhathu vhau vhe wa ḓiwanela. U ḓo vha ḓisa wa vha sima thavhani ine ya vha yau, fhethu he wa hu ita vhudzulo hau, Iwe Muṋe washu, hukhethwa ha Muṋe wa zwoṱhe, ho fhaṱwaho nga zwanḓa zwau. Muṋe washu u ḓo vha khosi lini na lini.” Bere dza Farao na gariki dzawe dza nndwa na vhanameli vhadzo, vhukuma vho dzhena lwanzheni, Muṋe washu a ita uri maḓi a lwanzhe a humele murahu a vha tibedze, hone Vhaisraele vha tshi wela lwanzhe vho tshimbila mavuni o omaho. Muporofita Miriamu, khaladzi a Aroni, a dzhia murumba, vhasadzi vhoṱhe vha mu tevhela vha tshi khou lidza mirumba, vha tshi khou tshina. Miriamu a vha ranga phanḓa a tshi khou imba a tshi ri, “Imbelani Muṋe washu, o ḓiputela nga vhugala, o posa bere na munameli lwanzheni.” Mushe a ri Vhaisraele vha takuwe Lwanzheni lwa Ṱhanga, vha livhe phangani ya Shuru, vha tshimbila vha fhedza maḓuvha mararu vha sa wani maḓi. Vha swika Mara, hone maḓi a henefho o vha a tshi kalakata lwe vha si kone u a nwa; ndi zwe fhethu afho ha pfi Mara (Makalakata). Vhathu vha gungulela Mushe vha ri, “Ri ḓo nwa mini?” Mushe a rabela Muṋe washu, Muṋe washu a mu sumbedza luṅwe lutanda. Mushe a dzhia ulwo lutanda a lu posa maḓini ayo, maḓi a vho ḓifha. Henefho ndi he Muṋe washu a vha ṋea milayo uri vha tshile vha tshi i tevhedza, henefho ndi hone he a vha linga. Muṋe washu a ri, “Arali na thetshelesa ipfi ḽa Nṋe Yahavee Mudzimu waṋu zwavhuḓi, na ita zwine nda vhona zwi zwone, na vhulunga ndaela dzanga na tevhedza pfanelo dzoṱhe dze nda vhea, a thi nga ni ḓiseli khombo dzi no nga dziḽa dze nda dzi ḓisela Vhaegipita, ngauri ndi Nṋe Yahavee ane nda ni fhodza.” Vha swika Elimu, vha wana hu na zwisima zwa maḓi zwa fumi na zwivhili na miri ya mitshevho ya 70; henefho vha ṱoka mishasha yavho tsini ha maḓi. Vhaisraele vhoṱhe vha takuwa Elimu vha dovha vha fara lwendo, vha swika phangani ya Sini, vhukati ha Elimu na Sinai. Ḽo vha ḽi ḓuvha ḽa 15 ḽa ṅwedzi wa vhuvhili tshee vha pfuluwa Egipita. Vhaisraele vhoṱhe vha thoma u gungulela Mushe na Aroni henefho phangani, vha vha vhudza vha ri, “Ngavhe Muṋe washu o ri vhulaha zwashu shangoni ḽa Egipita. Henengei ro vha ri tshi kona u dzula fhasi ra ḽa ṋama, ra ḽa zwiḽiwa ra fura! Zwino vho ri hwala vha ri ḓisa fhano phangani uri roṱhe ri fe nga nḓala!” Ndi hone Muṋe washu a tshi vhudza Mushe a ri, “Zwino ndi ḓo ni nisela zwiḽiwa zwi tshi bva ṱaḓulu. Ḓuvha ḽiṅwe na ḽiṅwe vhathu vha fanela u bva vha kumbela zwo eḓanaho ḓuvha ḽithihi. Ndi funa u vha linga nga u rali uri ndi vhone arali vha tshi ḓo tevhedza mulayo wanga kana vha sa ḓo u tevhedza. Nga ḓuvha ḽa vhuṱanu na vhuthihi musi vha tshi lugisa zwe vha vhuya nazwo, zwi eḓane maḓuvha mavhili.” Mushe na Aroni vha vhudza Vhaisraele vhoṱhe vha ri, “Ṋamusi nga madekwana ni ḓo ḓivha uri ndi Muṋe washu we a ni pfulusa shangoni ḽa Egipita. Nga matsheloni ni ḓo vhona vhugala ha Muṋe washu, ngauri o zwi pfa ni tshi mu gungulela. A ni gunguleli riṋe, hufha riṋe ri si tshithu!” Mushe a ri, “Nga madekwana Muṋe washu u ḓo ni fha ṋama na ḽa, nga matsheloni u ḓo ni fha zwiḽiwa na ḽa na fura, ngauri Muṋe washu o zwi pfa ni tshi mu gungulela. A ni gunguleli riṋe, hufha riṋe ri si tshithu, ni khou gungulela Muṋe washu.” Mushe a vhudza Aroni a ri, “Nga vha vhudze Vhaisraele vhoṱhe vha ri, ‘Sendelani tsini ha Muṋe washu; o ni pfa ni tshi gungula.’ ” Musi Aroni a tshi khou amba na vhathu vhoṱhe vha Israele, vha lavhelesa phangani, kha gole ha vhonala lupenyo lwa Muṋe washu. Zwenezwo Muṋe washu a amba na Mushe a ri, “Ndo pfa u gungula ha Vhaisraele. Vha vhudze u ri, ‘Nga madekwana ni ḓo ḽa ṋama, nga matsheloni ni ḓo ḽa zwiḽiwa na fura. Ndi hone ni tshi ḓo ḓivha uri ndi Mudzimu-ḓe, Nṋe Yahavee Mudzimu waṋu.’ ” Nangoho zwa ralo, madekwana eneo ha ḓa khwali dza tou ḓadza gammba, nga matsheloni ha wanala ho wa ṅwando wo mona na mishasha. Musi ṅwando u tshi fhufha, fhasi ha wanala hu na zwiṅwe zwithu zwitete zwi no nga luvhanda, zwi tshi nga mahaḓa. Vhaisraele vha tshi zwi vhona, vha si zwi ḓivhe, vha vhudzisana vha ri, “Ndi mini izwi?” Mushe a vha vhudza a ri, “Izwi ndi zwiḽiwa zwine Muṋe washu a ni ṋea uri ni ḽe. Ndaela ya Muṋe washu i ri: Muṅwe na muṅwe o fanela u dobela zwo eḓanaho, muthu muthihi a wane zwi no eḓana ḽitha mbili, zwi tshi ya nga mbalo ya vhathu vha re muṱani waṋu. Muṅwe na muṅwe a dobelele vha no dzula denndeni yawe.” Vhaisraele vha ita zwenezwo. Vhaṅwe vha dobela zwinzhi, vhaṅwe vha dobela zwi si gathi. Huno vha tshi ela zwe vha dobela, munna we a dobela zwinzhi o vha a si na zwo kalulaho, munna we a dobela zwiṱuku o vha a si na zwiṱukusa. Muṅwe na muṅwe a wana ó dobela zwo mu eḓanaho. Mushe a vha vhudza a ri, “Hu songo vha na ane a zwi vhetshela matshelo.” Hone vhaṅwe vha si thetshelese Mushe, zwiṅwe vha zwi vhetshela ḽa matshelo, zwa bva mbundudzi, zwa nukha u sina; Mushe a vha sinyutshela. Vha vho zwi dobela matsheloni maṅwe na maṅwe, muṅwe na muṅwe a tshi dobela zwo mu eḓanaho. Musi ḓuvha ḽi tshi vho fhisa zwa ṋoka. Zwino nga ḓuvha ḽa vhuṱanu na vhuthihi vha dobela izwo zwiḽiwa luvhili, zwa muthu muthihi zwa vha ḽitha nṋa. Vharangaphanḓa vhoṱhe vha vhathu vha ḓa vha zwi vhudza Mushe, ene a vha vhudza a ri, “Ndaela ya Muṋe washu ngei: Matshelo ndi ḓuvha ḽa u awela tshoṱhe, ndi Sabatha khethwa ya Muṋe washu. Hadzingani zwine na funa u hadzinga, bikani zwine na funa u bika, zwoṱhe zwo salaho ni zwi vhetshele ḽa matshelo.” Vhukuma vha zwi vhetshela ḽa matshelo, sa zwe Mushe a vha laya, zwa si nukhe u sina, na mbundudzi zwa si vhe nadzo. Mushe a ri, “Zwi ḽeni ṋamusi ngauri ṋamusi ndi Sabatha ya u hulisa Muṋe washu; ṋamusi ngei nnḓa a ni nga wani tshithu. Ni zwi dobele maḓuvha maṱanu na ḽithihi, hone nga ḓuvha ḽa vhuṱanu na vhuvhili a ni nga wani tshithu, ndi Sabatha.” Nga ḓuvha ḽa vhuṱanu na vhuvhili vhaṅwe vha bva mishashani vha yo dobela, hone vha si wane tshithu. Ndi hone Muṋe washu a tshi vhudza Mushe a ri, “Ni ḓo hana u vhulunga ndaela dzanga na milayo yanga u swika lini? Vhonani! Ndo ni vhetshela Sabatha, nga ḓuvha ḽa vhuṱanu na vhuthihi nda ni ṋea zwiḽiwa zwa maḓuvha mavhili ndi tshi itela zwenezwo; muṅwe na muṅwe waṋu a dzule henefho hune a vha hone; nga ḓuvha ḽa vhuṱanu na vhuvhili hu songo vha na ane a ṱuwa hayani hawe.” Zwenezwo nga ḓuvha ḽa vhuṱanu na vhuvhili vhathu vha litsha u shuma mishumo yavho yoṱhe. Vhathu vha Israele vha ri izwo zwiḽiwa zwi pfi mana (“Ndi zwithu-ḓe?”). Zwo vha zwi tshi nga mbeu ṱhukhu tshena, muthu a tshi ḽa zwi tshi nga tshimbundwa tsho itwaho nga ṋotshi. Mushe a ri, “Ndaela ya Muṋe washu ngei: Dzhiani ḽitha mbili dzazwo, ni zwi vhetshele vhaḓuhulu vhaṋu, uri vha vhone zwiḽiwa zwe nda ni fusha ngazwo phangani musi ndi tshi ni pfulusa shangoni ḽa Egipita.” Mushe a vhudza Aroni a ri, “Kha vha dzhie mvuvhelo vha longe mana a ḽitha mbili vha vhee phanḓa ha Muṋe washu, a vhetshelwe vhaḓuhulu vhaṋu.” Aroni a ita zwenezwo, a longa ḽitha mbili dza mana ngomu mvuvheloni, nga he Muṋe washu a laya Mushe, a vhea mana phanḓa ha mbulungelo ya mulanga, uri a dzule henefho. Vhaisraele vha ḽa mana miṅwaha ya 40, vha vhuya vha swika shangoni ḽine ḽa dzulwa khaḽo; vho ḽa mana vha vhuya vha swika mukanoni wa shango ḽa Kanana. Ḽitha mbili ndi tshipiḓa tshithihi kha zwa fumi zwa epha. Muṋe washu o laya vhathu vhoṱhe vha Israele uri vha takuwe phangani ya Sinai. Vha enda vha tshi ṱoka mishasha vha vhuya vha i ṱoka Rafidimu. Hone henefho ho vha hu si na maḓi ane vhathu vha nga nwa. Vha gungulela Mushe vha ri, “Nga vha ri fhe maḓi a u nwa.” Mushe a ri, “Khezwi ni tshi nngungulela? Ndi mini ni tshi linga Muṋe washu?” Vhathu vha tshi pfa vho oma mikulo nga ḓora vha gungulela Mushe vha ri, “Ndi mini vho ri pfulusa Egipita? Vho vha vha tshi itela uri riṋe na vhana vhashu na zwifuwo zwashu ri fe nga ḓora?” Mushe a rabela Muṋe washu a ri, “Vhathu avha ndi ḓo vha ita hani? Vha ḓo ṱuwa vha tshi nkanḓa nga matombo!” Muṋe washu a fhindula Mushe a ri, “Dzhia vhaṅwe vha vharangaphanḓa vha Israele u fhire navho phanḓa ha vhathu, u ṱuwe na luḽa lubaḓa lwe wa rwa ngalwo maḓi a Nile, u mbo ḓi ṱuwa. Ndi ḓo vha ndo ima phanḓa hau hafhaḽa nṱha ha tombo, thavhani ya Horebe. U rwe tombo, maḓi a ḓo gubunyea a tshi bva khaḽo uri vhathu vha nwe.” Mushe a mbo ita zwenezwo vhahulwane vha Israele vha tshi zwi vhona. Afho fhethu ho pfi Masa (Malingoni) na Miriba (Khanini) nga mulandu wa lugungulo lwa Vhaisraele na nge vha linga Muṋe washu vha tshi ri, “Muṋe washu u na riṋe kana ha na riṋe naa?” Vhaamaleke vho ḓa vha lwa na Vhaisraele henefho Rafidimu. Mushe a vhudza Joshua a ri, “Ḓinangele vhanna, matshelo ni bve ni yo lwa na Vhaameleke. Zwenezwo nṋe ndi ḓo vha ndo ima muṱumbani wa tshikwara ndo fara lubaḓa lwa Mudzimu.” Joshua a ita zwe Mushe a mu vhudza, a bva a yo lwa na Vhaameleke, Mushe na Aroni na Huru vhó gonya muṱumba wa tshikwara. Hezwi Mushe o imisa zwanḓa zwawe, ho vha hu tshi kunda Vhaisraele, musi zwanḓa zwawe zwi tshi vhuela fhasi ha mbo kunda Vhaameleke. Hone zwanḓa zwa Mushe zwa neta, vha dzhia tombo vha ḽi vhea fhasi hawe, a dzula nṱha haḽo, Aroni na Huru vha tika zwanḓa zwawe, muṅwe o ima sia ḽino muṅwe o ima sia ḽiḽa; zwanḓa zwawe zwa khwaṱha ḽa vhuya ḽa kovhela. Joshua a kunda Vhaameleke tshoṱhe. Ndi hone Muṋe washu a tshi vhudza Mushe a ri, “Hezwi zwine zwa khou itea zwi ṅwale buguni uri zwi si hangwiwe, u vhudze Joshua wo tou khwaṱhisa uri ndi ḓo lozwa Vhaameleke vha si tsha humbulwa fhano fhasi.” Ndi hone Mushe a tshi fhaṱa aḽiṱari a ri i pfi “Muṋe washu ndi tshiphuga tshanga”, nge a ri, “Anani no fara khuluṋoni ya Muṋe washu! Muṋe washu u ḓo lwa na Vhaameleke nga mirafho na mirafho!” Jethero tshifhe wa Midiani, khotsi a musadzi wa Mushe, a pfa zwoṱhe zwe Mudzimu a itela Mushe na vhathu vha hawe vha Israele, na zwe Muṋe washu a pfulusa Vhaisraele shangoni ḽa Egipita. Mushe o vha o humisa Tsiphora musadzi wawe, Jethero khotsi a Tsiphora a dzula nae na vhana vhawe vhavhili vha vhatuka. Muṅwe wa avho vhana o vha a tshi pfi Gerisoni nge Mushe a ri, “Ndi mutsinda shangoni ḽisili.” Dzina ḽa muṅwe ḽo vha ḽi tshi pfi Eliasara nge a ri, “Mudzimu wa khotsi anga o mpfarisa a ntshidza nda si vhulawe nga Farao.” Zwenezwo Jethero makhulu wa Mushe a ḓa na musadzi wa Mushe na vhana vhawe phangani he a ṱoka mushasha wawe, thavhani ya Mudzimu. Mushe a vhudzwa upfi, “Makhulu wavho Jethero ngevha, vho ḓa u vha dalela, vho ḓa na musadzi wavho na vhana vhawe vhavhili vha vhatuka.” Ndi hone Mushe a tshi bva a yo ṱanganedza makhulu wawe, a gwadama a mu kuvhatedza vha vhudzisana mutakalo, vha konou dzhena denndeni. Mushe a vhudza makhulu wawe zwoṱhe zwe Muṋe washu a ita Farao na Vhaegipita, a tshi itela u tshidza Vhaisraele, na zwoṱhe zwi konḓaho zwe zwa itea nḓilani, na zwe Muṋe washu a vha lamulela. Jethero a takalela zwe Muṋe washu a itela Israele vhuthu a tshi vha lamukisa zwanḓani zwa Vhaegipita. Zwenezwo Jethero a ri, “Nga hu rendwe Yahavee we a ni tshidza kha Vhaegipita na kha Farao, o lamulela vhathu vhawe vhupulini ha Vhaegipita musi vha tshi ni levhela. Zwino ndi vho zwi ḓivha uri Yahavee ndi muhulwane kha midzimu yoṱhe.” Ndi hone Jethero makhulu wa Mushe a tshi ṋekedza Mudzimu tshiṱhavhelo tshi fhiswaho, na zwiṅwe zwiṱhavhelo. Aroni a ḓa na vhahulwane vha Israele vha ḽa vhoṱhe na makhulu wa Mushe phanḓa ha Mudzimu. Nga matshelo Mushe a ita mushumo wa u senga mafhungo a vhathu, vha kuvhangana khae u bva nga matsheloni u swika nga madekwana. Musi makhulu wa Mushe a tshi vhona mushumo u lemelaho une Mushe a ḓinetisa ngawo a tshi itela vhathu, a mu vhudzisa a ri, “Ndi mini vha tshi ḓinetisa nga u rali vha tshi itela vhathu? Khezwi vha tshi dzula afha vhe vhoṱhe vhathu vho kuvhangana u bva nga matsheloni u swika nga madekwana?” Mushe a fhindula makhulu wawe a ri, “Ndi uri vhathu vha ḓa ha nṋe vha tshi vhudzisa zwine Mudzimu a zwi funa. Arali vha khakhelana vha ḓa ha nṋe, nṋe nda vha pfumedzanya nda vha funza ndaela dza Mudzimu na zwine a vha laya.” Jethero a mu vhudza a ri, “Izwo a si zwone. Vha ḓo vhuya vha fhela nungo, ha ri vhone ha ri vhathu zwa fana. Mushumo hoyo u a lemelesa, vha nga si u kone vhe vhoṱhe. Nga vha thetshelese nyeletshedzo yanga, Mudzimu u ḓo vha navho. Vhone vho vha vho fanela vha tshi ambela vhathu ha Mudzimu vha swikisa mafhungo avho khae. Nga vha vha funze ndaela dza Mudzimu na zwine a vha laya; nga vha vha funze kutshilele na zwine vha fanela u zwi ita. Huno kha vhathu havha nga vha nange vhanna vhane vha kona, vhane vha ofha Mudzimu, vha fulufhedzeaho, vha sa pfani na zwa tshanḓanguvhoni, vha vha vhee uri vha vhe vharangaphanḓa vha vhathu: vharangaphanḓa vha no langa tshigidi, vha ḓana, vha mahumi maṱanu, vha fumi. Nga vha ite uri vhathu avho vha shumele vhathu vha tshi vha sengisela mafhungo avho tshifhinga tshoṱhe. Milandu i konḓaho vha nga i ḓisa kha vhone, hone milandu miṱuku vha nga i dzudzanya vhone vhaṋe, u ralo ha vha u vha leludzela zwithu na u ṱhaḓulana muhwalo na vhone. Arali vha ita nga u ralo, vha tshi tevhedza zwine Mudzimu a vha laya, vha nga si nete, vhathu vhoṱhe havha vha ḓo ya mahayani avho vho fushea.” Mushe a thetshelesa nyeletshedzo ya makhulu wawe a ita zwe vha mu vhudza, a nanga vhanna vha konaho kha Vhaisraele a vha vhea uri vha lange vhathu; vharangaphanḓa vha tshigidi, vha ḓana, vha mahumi maṱanu, na vha fumi. Vha shumela vhathu vha tshi vha pfumedzanya tshifhinga tshoṱhe. Milandu i konḓaho vha i ḓisa ha Mushe, milandu miṱuku vha i haṱula vhone vhaṋe. Ndi hone Mushe a tshi tendela makhulu wawe uri vha ṱuwe, vha humela shangoni ḽa havho. Vhaisraele vho ri u fhedza miṅwedzi miraru yo ḓalaho vho pfuluwa shangoni ḽa Egipita vha swika phangani ya Sinai. Vha ṱuwa Rafidimu vha dovha vha fara lwendo, vha tshi swika phangani ya Sinai vha ṱoka mishasha yavho henefho phangani u livhana na thavha. Mushe zwenezwo a takuwa a gonya ha Mudzimu, Muṋe washu a mu vhidza e thavhani a ri, “Hezwi zwi vhudze vha nnḓu ya Jakopo, vhana vha Israele, u ri, ‘Inwi vhaṋe no vhona zwe nda ita Vhaegipita, na zwe nda ni hwala zwa nga ndo tou ni takula nga phapha dza goni nda ni ḓisa ha Nṋe muṋe. Ndi zwone, arali na thetshelesa ipfi ḽanga na nambatela mulanga wanga, ni ḓo vha lushaka lwanga vhukuma lwe nda lu nanga kha tshakha dzoṱhe, ngauri ḽifhasi ḽoṱhe ndi ḽanga. Ndi ḓo ni ita lushaka lwa vhotshifhe vha nnduvhaho, na vha lushaka lwo sumelwaho Nṋe.’ Hayo ndi one maipfi ane wa fanela u vhudza Vhaisraele.” Ndi hone Mushe a tshi ṱuwa, a vhidzisa vhahulwane vha vhathu, a vha vhudza zwoṱhe zwe Muṋe washu a ri zwi itwe. Vhathu vhoṱhe vha fhindula nga ipfi ḽithihi vha ri, “Zwoṱhe zwe Muṋe washu a amba, ri ḓo zwi ita.” Mushe a swikisa phindulo ya vhathu ha Muṋe washu. Muṋe washu a vhudza Mushe a ri, “Ndi khou ḓa ha iwe ndo fuka gole ḽidenya uri vhathu vha zwi pfe ndi tshi amba na iwe, vha kone u dzula vha tshi u fulufhedza misi yoṱhe i ḓaho.” Mushe a swikisa phindulo ya vhathu ha Muṋe washu. Muṋe washu a vhudza Mushe a ri, “Iya kha vhathu u vha vhudze uri vha ḓikumulule, vha vhe vha tshi ḓilugisa ṋamusi na matshelo. Vha vhudze vha kuvhe zwiambaro zwavho, vha ḓilugisele mbamatshelo, ngauri nga ḓuvha ḽa vhuraru ndi ḓo tsela thavhani ya Sinai vhathu vhoṱhe vha tshi zwi vhona. U vhee mukano u mona na thavha, u vha vhudze u ri, ‘Ni vhone ni sa ḓo gonya thavha, kana na kwama tsinde ḽayo. Ane a vhuya a kwama iyo thavha tshawe ndi u vhulawa. Hu songo vha na ane a mu vhea tshanḓa, o fanela u tou kanḓwa nga matombo kana a pfulwa nga musevhe, a nga vha e muthu kana tshifuwo, a songo vhuya a litshwa a tshila.’ Musi phalaphala i tshi lila hu ḓo gonya vhenevho vho tiwaho.” Mushe a tsela kha vhathu a tshi bva thavhani, a vha vhudza uri vha ḓikumulule, vha kuvhe zwiambaro zwavho. Zwenezwo Mushe a vhudza vhathu a ri, “Ḓilugiseleni ḓuvha ḽa vhuraru, ni songo dzhenisana nḓuni.” Zwino ḽi tshi tsha nga ḓuvha ḽa vhuraru ha pfala mibvumo thavhani, ha vhonala lupenyo na gole ḽidenya, ha pfala phalaphala i tshi lila, ngomu mishashani vhathu vhoṱhe vha tetemela. Zwenezwo Mushe a endedza vhathu vha bva mishashani vha yo ṱangana na Mudzimu, vha ima tsindeni ḽa thavha. Thavha ya Sinai yoṱhe yo vha yo pilwa nga buluvhutsi, ngauri Muṋe washu o vha o tsela khayo e ngomu ha mulilo. Iḽo buluvhutsi ḽa duba unga vhutsi vhu bvaho kha ṋanḓo, thavha yoṱhe ya dzinginyea lu ofhisaho. Mubvumo wa phalaphala wa ḓi hula u tshi ya. Mushe a amba, Mudzimu a mu fhindula nga mubvumo. Muṋe washu o vha o tsela kha thavha ya Sinai, a ima muṱumbani wa thavha. Muṋe washu a vhidza Mushe uri a ḓe muṱumbani wa thavha, Mushe a gonya a ya. Muṋe washu a vhudza Mushe a ri, “Tsela fhasi u vhudze vhathu vha si pfuke mukano we vha vhetshelwa vha tshi ri vha ḓa u vhona Yahavee; vha zwi ita hu ḓo fa vhanzhi vhavho. Vhotshifhe, vhanna vhane vha swika tsini hanga, na vhenevho vho fanela u ḓikumulula, ndi sa ḓo vha vhulaha.” Mushe a fhindula Muṋe washu a ri, “Vhathu vha nga si kone u gonya thavha ya Sinai, hufha wo ri kaidza Iwe muṋe zwiḽa u tshi ri, ‘Vhea mukano u mona na thavha, hu itwe fhethu hukhethwa.’ ” Muṋe washu a vhudza Mushe a ri, “Tsela fhasi u yo dzhia Aroni u dovhe u gonye nae ngeno. Hone u songo tendela vhotshifhe kana vhathu vha tshi pfuka mukano vha gonyela ngeno hanga, ndi sa ḓo vha lozwa.” Ndi hone Mushe a tshi tsela kha vhathu a amba navho. Ndi hone Mudzimu a tshi vhea milayo hei yoṱhe a ri, “Ndi Nṋe Yahavee Mudzimu wau we a u pfulusa shangoni ḽa Egipita he wa vha u phuli. “U songo vha na miṅwe midzimu, Mudzimu wau ndi Nṋe ndi ndoṱhe. “U songo ḓifulela mudzimu kana wa ita tshifanyiso na tshithihi tsha zwi re ngei ṱaḓulu kana fhano fhasi kana tshi re maḓini fhasi ha mavu, wa tshi gwadamela wa tshi rerelela; Nṋe Yahavee Mudzimu wau ndi Mudzimu a sa vhangiswi, ndi vhila mulandu wa khotsi kha vhana na vhaḓuhulu, u swika kha murafho wa vhuraru na wa vhuṋa wa vhane vha mmbenga; ndi tonda mirafho ya zwigidi na zwigidi ya vhane vha mpfuna vha tevhedza ndaela dzanga. “U songo tamba nga dzina ḽa Yahavee Mudzimu wau, ngauri Yahavee a nga si litshe u lifhedza ane a tamba nga dzina ḽawe. “Elelwa ḓuvha ḽa Sabatha u ḽi ite ḽikhethwa. U shume maḓuvha maṱanu na ḽithihi, u khunyeledze mishumo yau yoṱhe, hone ḓuvha ḽa vhuṱanu na vhuvhili ndi ḓuvha ḽa Yahavee Mudzimu wau, ndi ḽa u awela. U songo shuma tshithu nga ḓuvha heḽo, iwe na ṅwana wau wa mutuka na wa musidzana na vhashumi vhau vha vhanna kana vha vhasadzi, na zwifuwo zwau na mutsinda ane wa dzula nae. Ndi uri Yahavee o ita ḽiṱaḓulu na ḽifhasi na lwanzhe na zwoṱhe zwi re khazwo nga maḓuvha maṱanu na ḽithihi, nga ḽa vhuṱanu na vhuvhili a awela, ndi zwe Yahavee a shudufhadza ḓuvha ḽa Sabatha a ḽi ita ḽikhethwa. “Hulisa khotsi au na mme au uri u lalame shangoni ḽine Yahavee Mudzimu wau au ṋea ḽone. “U songo vhulaha muthu. “U songo ita vhupombwe. “U songo tswa. “U songo vhaisa muṅwe nga u ṱanzilela mazwifhi. “U songo emula nnḓu ya muṅwe. U songo emula musadzi wa muṅwe, kana mushumi wawe wa munna kana wa musadzi, kana kholomo yawe, kana donngi yawe, kana tshiṅwe na tshiṅwe tshi re tsha muṅwe.” Vhathu vhoṱhe vha tetemela nga nyofho vha tshi pfa mibvumo, vha tshi vhona lupenyo, vha tshi pfa phalaphala i tshi lila, vha tshi vhona thavha i dubaho buluvhutsi, vha ima kule. Vha vhudza Mushe vha ri, “Vhone vhaṋe nga vha ambe na riṋe, ri ḓo thetshelesa, hone Mudzimu Ene a songo amba na riṋe, ri nga fa.” Mushe a fhindula vhathu a ri, “Ni songo ofha tshithu, Mudzimu o ḓa u ni linga, uri ni dzule ni tshi mu ofha, ni si tshinye.” Zwenezwo vhathu vha ima kule, Mushe a sendela tsini ha gole ḽitswu ḽe Mudzimu a vha e khaḽo. Muṋe washu a vhudza Mushe a ri, “Vhudza Vhaisraele u ri, ‘Inwi vhaṋe no zwi vhona uri ndo amba na inwi ndi ṱaḓulu. Ni songo fula midzimu ya siliva, na midzimu ya musuku ni songo i ita, luvhani Nṋe ndi ndoṱhe. “ ‘Ni fanela u mphaṱela aḽiṱari ya mavu, ni nṋekedze tshiṱhavhelo tshi fhiswaho khayo na zwiṱhavhelo zwa u konana na Mudzimu zwi tshi bva kha masambi aṋu a nngu kana a kholomo. Hoṱhe hune nda ḓo ita uri dzina ḽanga ḽi humbulwe ndi ḓo ḓa ha inwi nda ni shudufhadza. Arali na mphaṱela aḽiṱari ya matombo, ni songo i fhaṱa nga matombo o vhaḓwaho ngauri arali na a vhaḓa nga tshezela, ni a a kumadza. Ni songo gonya aḽiṱari yanga nga zwiṱepisi, ni sa ḓo vhonelwa.’ “Milayo ine wa fanela u vhudza Vhaisraele ngei: “Arali i tshi renga phuli ya Muheberu, i shume i fhedze miṅwaha miṱanu na muthihi. Nga ṅwaha wa vhuṱanu na vhuvhili a nga ḓi ḓiṱutshela zwawe, nga a vhofhololwe, a songo lifha tshithu. Arali o ḓa a sa athu dzea, a ṱuwe a si na musadzi. Arali o ḓa o no dzea, a ṱuwe na musadzi wawe. Arali muṋe wawe a mu ṋea musadzi, uyo musadzi a mu bebela vhana vha vhatuka na vha vhazidzana, musadzi na vhana vha ḓo vha vha muṋe wawe, uyo munna a ṱuwe e eṱhe. Hone arali phuli ya ḓivhadza ya ri, ‘Ndi funa muṋe wanga na musadzi wanga na vhana vhanga, a thi funi u vhofhololwa,’ zwenezwo muṋe wawe a ye a ime nae phanḓa ha Mudzimu, a mu endedze tsini ha vothi kana muhangammbwa. Muṋe wawe a mu phule nḓevhe nga luunzhi. Ndi hone a tshi ḓo konou vha phuli yawe vhutshilo hawe hoṱhe. “Arali munna a rengisa ṅwana wawe wa musidzana a vha phuli, ha dovhi a vhofholowa unga phuli dza vhanna. Arali a sa takadzi muṋe wawe ane a tama u mu dzea uri a vhe musadzi wawe, izwo o fanela u dovha a rengululwa nga khotsi awe, muṋe wawe ha na pfanelo ya u mu rengisela vhatsinda, ngauri o mu shandukela. “Arali munna a renga phuli uri i vhe musadzi wa ṅwana wawe wa mutuka, o fanela u mu fara unga ṅwana wawe wa musidzana. “Arali munna a dzea musadzi wa vhuvhili, o fanela u ḓi ṋea musadzi wawe wa u ranga zwiḽiwa na zwiambaro a mu dzhenisa nḓuni unga kale. Arali a mu fhura kha hezwo zwithu zwiraru, a nga ḓi ḓiṱutshela, o vhofholowa ha si lifhiwe tshithu. “Ane a huvhadza muthu a mu vhulaha, na ene o fanela u fa. Arali a songo tou mu vhulaha nga khole, e Mudzimu we a mu kumedza zwanḓani zwawe, izwo ndi ḓo ni nangela hune muvhulahi a nga shavhela hone. Hone arali muthu a luka vhunwa a vhulaha muṅwe nga khole, nangwe e aḽiṱarini yanga mu bviseni a vhulawe. “Ane a vhuya a rwa khotsi awe kana mme awe, u a vhulawa. “Ane a tswa muthu a ṱuwa nae a yo mu rengisa kana a wanala e nae, o fanela u vhulawa. “Ane a teketela khotsi awe kana mme awe o fanela u vhulawa. “Arali vhathu vha lwa, muṅwe a rwa muṅwe nga tombo kana nga vili lune uyo muthu naho a songo fa, a lala thovhoni, uyo we a mu rwa a nga si vhe na mulandu arali uyo o rwiwaho a vuwa thovhoni a kona u tshimbila-tshimbila, nangwe a tshi tou gogoḓela nga mugo. Naho zwo ralo uyo we a mu rwa o fanela u lifha zwe a ita uri a si kone u ḓishumela, a dovha a mu onga a vhuya a fhola tshoṱhe. “Arali muthu a rwa phuli yawe ya munna kana ya musadzi nga thanda, iyo phuli ya fela henefho, o fanela u lifhedzwa. Hone arali iyo phuli ya tshila ya fhedza ḓuvha ḽithihi kana mavhili, muṋe wayo a songo lifhedzwa ngauri iyo phuli ndi yawe o i renga. “Arali vhanna vha ri vha tshi lwa vha huvhadza musadzi o vhifhaho muvhilini a tshinyalelwa, naho a songo huvhala tshoṱhe, munna o mu huvhadzaho o fanela u bvisa mulifho une wa ṱoḓiwa nga muṋe wa musadzi, a u bvise zwó no tendelwa nga khoro. Hone arali uyo musadzi a fa, vhutshilo ho fanela u lifhiwa nga vhutshilo, ḽiṱo ḽi lifhiwe nga ḽiṱo, ḽiṋo ḽi lifhiwe nga ḽiṋo, tshanḓa nga tshanḓa, lwayo nga lwayo, u fhisa nga u fhiswa, mbonzhe nga mbonzhe, u zwimba nga u zwimba. “Arali muthu a rwa ḽiṱo ḽa phuli yawe ya munna kana ya musadzi, ḽa si tsha vhona, u fanela u mu vhofholola ya vha yone ndifho ya iḽo ḽiṱo. Arali a kula ḽiṋo ḽa phuli yawe ya munna kana ya musadzi, o fanela u mu vhofholola wa vha wone mulifho wa iḽo ḽiṋo. “Arali kholomo ya runga munna kana musadzi ya mu vhulaha, iyo kholomo yo fanela u kanḓwa nga matombo. Ṋama yayo i songo ḽiwa, hone muṋe wa iyo kholomo ha nga vhi na mulandu. Hone arali iyo kholomo yo vha i tshi ḓi runga vhathu, muṋe wayo a vhudzwa a si i lange, zwenezwo arali kholomo yeneyo ya vhulaha munna kana musadzi, yeneyo kholomo yo fanela u kanḓwa nga matombo, muṋe wayo a vhulawa. Arali a pfi a bvise tshipfumelo, o fanela u bvisa tshenetsho tshine ha pfi a pfumelwe ngatsho, uri a konou vhofhololwa. Arali kholomo ya runga mutukana kana musidzana, muṋe wayo u fanela u lifha hu tshi tevhedzwa mulayo wonoyo. Arali kholomo ya runga phuli ya munna kana ya musadzi, muṋe wayo o fanela u lifhela muṋe wa phuli nga mangwende a 30 a siliva, iyo kholomo i kanḓwe nga matombo. “Arali muthu a litsha dindi ḽi songo thivhiwa kana a bwa dindi a si ḽi thivhe, ha wela kholomo kana donngi ngomu haḽo, zwenezwo muṋe wa mulindi o fanela u lifha tshinyalelo, o fanela u bvisa tshelede a lifhele muṋe wa itsho tshifuwo, itsho tshifuwo tsho faho tsha vha tshawe. Arali kholomo ya muṅwe ya huvhadza ya muṅwe ya fa, muṋe wa iyo kholomo i tshilaho o fanela u i rengisa avho vhavhili vha kovhekana tshelede, vha dovha vha kovhekana na iyo kholomo yo faho. Huno arali zwi tshi ḓivhea uri iyo kholomo yo vha i tshi ḓi runga dziṅwe, muṋe wayo a si i lange, muṋe wayo o fanela u lifha kholomo nga kholomo, itsho tshifuwo tsho faho tsha vha tshawe. “Arali muthu a tswa kholomo kana nngu a i ṱhavha kana a i rengisa, o fanela u lifha kholomo nthihi nga kholomo ṱhanu, nngu nthihi a i lifhe nga nngu nṋa. “Arali ha farwa fobvu ḽi tshi khou pwasha nnḓu ḽa fa, uyo murwi ha na mulandu wa u shulula malofha. Hone arali zwa itea ḽo no tsha, murwi u ḓo vha na mulandu wa u shulula malofha. Fobvu vhukuma ḽo fanela u lifha, hone arali a si na tshithu, o fanela u rengiswa u vhe wone mulifho wa vhufobvu. Arali tshifuwo tsho tswiwaho tsha wanala tshi tshi kha ḓi tshila e natsho, i nga vha i kholomo kana donngi kana nngu, o fanela u zwi lifha kavhili. “Arali muthu a fulisa zwifuwo zwawe pfuloni kana tsimuni ya minḓirivhe, a litsha zwifuwo zwawe zwi tshi fula tsimuni ya muṅwe, o fanela u lifha nga zwavhuḓi zwi fhiraho zwoṱhe zwi bvaho tsimuni yawe. “Arali muthu a funga mulilo tsimuni yawe, wa fhisa tsheṋe wa pfukela tsimuni ya muṅwe, wa fhisa mavhele ane a khou mela kana o remiwaho a khokhiwa kana tsimu yoṱhe, uyo o fungaho mulilo o fanela u lifha iyo tshinyalelo. “Arali muthu a tenda u farela muṅwe tshelede kana thundu, izwo zwithu zwa tswiwa nḓuni yawe, arali iḽo fobvu ḽa wanala, ḽo fanela u lifha izwo zwithu kavhili. Huno arali fobvu ḽa si wanale, uyo munna we a vha o vhulunga idzo thundu dza mutengo muhulu, o fanela u anela Mudzimu uri ho ngo tswa thundu dza khonani yawe. Kha milandu ine vhathu vhavhili vha lwela tshithu tsho xelaho muṅwe na muṅwe a tshi ri ndi tshawe, kana ndi kholomo kana donngi kana mbudzi kana nguvho, vha fanela u isa mafhungo ha Mudzimu. Ane Mudzimu a sumba uri a si yawe, o fanela u lifha kavhili. “Arali muthu a tenda u swiswiwa donngi ya muṅwe kana kholomo kana nngu kana tshiṅwe tshifuwo, itsho tshifuwo tsha fa kana tsha huvhala kana tsha thubiwa, ha si vhe na ṱhanzi, uyo munna nga a anele Muṋe washu uri ho ngo tswa tshifuwo tsha muṅwe. Arali itsho tshifuwo tshi songo tswiwa, muṋe watsho o fanela u tenda uri ndi tshinyalelo, uyo munna a si mu lifhele. Hone arali itsho tshifuwo tsho tswiwa, uyo munna o fanela u lifhela muṋe watsho. “Arali tsho pondiwa nga zwivhanda zwa ḓaka, uyo munna o fanela u ḓisa miraḓo yatsho yo salaho vhu vhe vhuṱanzi, ho ngo fanela u lifha. “Arali munna a pamba tshifuwo kha muṅwe, tsha swika tsha huvhala kana tsha fa muṋe watsho a siho tsini, uyo munna o fanela u tshi lifha. Hone arali izwo zwa itea muṋe watsho e henefho, uyo munna ho ngo fanela u lifha. Arali muṋe watsho o tou tshi swiswa, tshinyalelo i ḓo vha yo lifhiwa nga wonoyo mutengo wa u tshi hirisa. “Arali munna a ṱonḓola musidzana a songo malwaho, o fanela u mu mala a mu vhinge. Hone arali khotsi a uyo musidzana a hana uyo munna a tshi mu vhinga, o fanela u mu lifha nga tshelede i no eḓana na ya u mala musidzana a sa athu dzheniswa nḓuni nga munna. “Musadzi ane a ita zwa manditi ni songo mu litsha a tshila. “Munna ufhio na ufhio ane a lala na tshifuwo nga a vhulawe. “Ane a vhuya a ṋekedza miṅwe midzimu tshiṱhavhelo arali e si Nṋe Yahavee, nga a lozwiwe. “U songo tambudza mutsinda kana wa mu konḓisela vhutshilo, elelwa uri na iwe wo vha u mutsinda Egipita. U songo tambudza tshilikadzi kana tsiwana. Arali wa zwi ita, Nṋe Yahavee ndi ḓo vha fhindula musi vha tshi mmbidzelela, nda sinyuwa nda ni vhulaha nndwani; vhasadzi vhaṋu vha ḓo sala vhe tshilikadzi, vhana vhaṋu vha sala vha si na vhokhotsi. “Arali vhathu vhanga vha re vhashai wa vha adzima tshelede, u songo ita unga vhaadzimisi vha tshelede, wa ri i tshi vhuya i vhuye na mavhoḓa. Arali wa fara nguvho ya muṅwe u tshi itela uri a lifhe mulandu wau, u fanela u i humisela khae ḽi sa athu kovhela, ngauri ndi lwone lupila lune a vha nalwo fhedzi lwa u mu dudedza. U ḓo lala o fukani? Musi a tshi nṱavhela mukosi uri ndi mu farise, ndi ḓo mu fhindula ngauri ndi na tshilidzi. “U songo teketela Mudzimu, na murangaphanḓa wa vhathu vha haṋu u songo mu teketela. “Nṋekedze nduvho i no bva kha mavhele au na waini yau na mapfura a muolivi nga tshifhinga tshazwo. Nkumedze tanzhe ḽau ḽa mutuka. Mphe na zwiranzhe zwa kholomo dzau na nngu dzau. Matanzhe a zwiduna nga zwi dzule na vhomme azwo maḓuvha maṱanu na mavhili, nga ḓuvha ḽa vhuṱanu na vhuraru ni zwi ṋekedze Nṋe. “Inwi ni vhathu vhanga, zwenezwo ni songo ḽa ṋama ya phukha ifhio na ifhio yo vhulawaho nga zwivhanda zwa ḓaka, yeneyo i fheni dzimmbwa. “U songo isa phungo, u songo tikedza muthu a re na mulandu nga u ṱanzilela mazwifhi. U songo tevhela vhunzhi ha vhathu musi vha tshi khakha kana musi vha tshi ṱanzilela zwi piringedzaho khaṱhulo mbuya. Na mushai arali e na mulandu u songo mu imelela tsengoni. “Arali wa vhona kholomo kana donngi ya swina ḽau yo xela, i humisele khae. Arali donngi yawe yo wiswa nga muhwalo, mu farise a vuse iyo donngi; u songo sokou fhira. “U songo kundisa mushai u wana khaṱhulo mbuya tsengoni. U songo pomoka muthu nga zwithu zwi siho, nahone muthu a si na mulandu a songo vhulawa, ngauri ane a vhuya a ita vhuvhi ho raloho ndi ḓo mu haṱulela u laṱwa. U songo ṱanganedza tshanḓanguvhoni, ngauri tshanḓanguvhoni tshi pofulisa vhathu vha si tsha vhona zwi re zwone, zwa vhaisa vha si na mulandu. “U songo tambudza mutsinda; u a zwi ḓivha uri mutsinda u ḓipfa o tou ita hani, ngauri na iwe wo vha u mutsinda Egipita. “Lima tsimu yau u ite miṅwaha miṱanu na muthihi, u kaṋe zwe ya zwi bveledza. Hone nga ṅwaha wa vhuṱanu na vhuvhili i litshe i lale, u songo vhuya wa kaṋa tshi melaho khayo. Vhashai vha ḓo ḽa zwi melaho henefho, phukha dza ḓaka dza wana zwo salaho. Na tsimu yau ya minḓirivhe na miri ya miolivi u songo i kaṋa nga ṅwaha wonoyo. “U shume maḓuvha maṱanu na ḽithihi nga vhege, hone nga ḓuvha ḽa vhuṱanu na vhuvhili u songo shuma, uri kholomo dzau na donngi dzi awele, na phuli dzau na vhatsinda vha netuluwe. “Thetshelesa zwoṱhe zwe Nṋe Yahavee nda u vhudza. U songo rabela midzimu miṅwe; na madzina ayo u songo vhuya wa bula. “Ita vhuṱambo vhuraru nga ṅwaha u tshi itela u nkhulisa. “Nga ṅwedzi wa Avivi, ṅwedzi we wa pfuluwa ngawo Egipita, u ite vhuṱambo ha Vhurotho vhu si na mbilisa nga maitele e nda u laya. U songo ḽa vhurotho ho vangwaho mbilisa maḓuvha eneo maṱanu na mavhili a vhuṱambo uho. U songo vhuya wa ḓa wa nnduvha ú songo fara nduvho. “Ita na vhuṱambo ha Khaṋo, vhuṱambo ha zwiranzhe zwa zwe wa lima masimuni au, na vhuṱambo ha Mavhuyahaya, mafheloni a ṅwaha musi u tshi kuvhanganya zwe wa kaṋa masimuni. Vhanna vhoṱhe vha Vhaisraele vho fanela u ḓa vha luvha Nṋe Muṋe wazwo Yahavee kararu nga ṅwaha. “U tshi nṋekedza malofha a tshiṱhavhelo, u songo ṋekedza na vhurotho vhu re na mbilisa, nahone mapfura a tshiṱhavhelo tshine wa ṋekedza u songo a vhea u swika nga matshelo. “U nange zwi fhiraho zwoṱhe zwa zwiranzhe zwa zwe wa kaṋa masimuni au u zwi ḓise nḓuni ya Yahavee Mudzimu wau. “U songo bika ngwana kana mbudzana nga mukhaha wa mme ayo. “Ndi ḓo ruma muruṅwa a u ranga phanḓa a u tsireledza musi wo fara lwendo, a u endedza a u isa fhethu he nda u lugisela. U mu thetshelese, u ite zwine a u vhudza. U songo mu vutshela, o ruṅwa nga Nṋe, a nga si u hangwele vhushandukwa honoho. Hone arali wa mu thetshelesa, wa ita zwoṱhe zwine a u laya, Nṋe ndi ḓo lwa na maswina au oṱhe; vha lwaho na iwe vha lwa na Nṋe. Muruṅwa wanga u ḓo u ranga phanḓa, a u swikisa shangoni ḽa Vhaamori na Vhahithi na Vhapherisi na Vhakanana na Vhahivi na Vhajebusi, Nṋe ndi ḓo vha lozwa. U songo gwadamela midzimu yavho kana wa i luvha, nahone u songo edzisa zwa vhurereleli havho. U lozwe midzimu yavho, u pwashekanye phuphu dzavho dza matombo. Arali wa luvha Nṋe Yahavee Mudzimu wau, ndi ḓo u shudufhadza nga zwiḽiwa na maḓi nda fhodza malwadze au oṱhe. Shangoni ḽa hau a hu nga vhi na musadzi ane a tshinyalelwa kana a vha muumba. Ndi ḓo ita uri u lalame. “Ndi ḓo ita uri vhathu vhane vha lwa na iwe vha nnyofhe. Vhathu vhane wa lwa navho ndi ḓo vha fhiriṱanya, nda ita uri maswina au oṱhe a rembuluwe a u shavhe. U ḓo ri u tshi sendela nda ruma mabu a thatha Vhahivi na Vhakanana na Vhahithi. A thi nga vha thathi nga ṅwaha muthihi; arali nda ralo shango ḽi nga ḓo sala ḽi si na muthu, wa ḓo wana zwivhanda zwo ḓalesa. Tshine nda ḓo ita ndi u vha thatha nga zwiṱuku nga zwiṱuku, na vhuya na anda na dzhia shango. Mikano ya shango ḽau ndi ḓo i vhea ya guma nga Lwanzhe lwa Dziṱhanga na lwanzhe lwa Vhafilista na phanga na mulambo wa Yufuratha. Ndi ḓo kumedza vhadzulapo vha iḽo shango zwanḓani zwau, wa vha pandela vha u shavha. U songo vhofha mulanga navho kana midzimu yavho. Vha songo dzula shangoni ḽau, vha sa ḓo u fhura wa nkhakhela. U nga ḓo luvha midzimu yavho, wa vha wo ḓifasha nga tshikwekwe.” Muṋe washu a vhudza Mushe a ri, “Iya u dzhie Aroni na Nadaba na Abihu, na vhahulwane vha 70 vha Israele, ni gonye ngeno ha Nṋe, ni gwadame ni luvhe ni tshee kule. Iwe Mushe u woṱhe u swike tsini hanga; vhaṅwe vha songo sendela, na lushaka lwoṱhe lu songo sendela.” Mushe a ṱuwa a vhudza vhathu zwoṱhe zwe Muṋe washu a mu vhudza na zwe a mu laya. Vhathu vhoṱhe vha fhindula nga ipfi ḽithihi vha ri, “Ri ḓo ita zwoṱhe zwe Muṋe washu a amba.” Zwoṱhe zwe Muṋe washu a amba, Mushe a tou zwi ṅwala, ḽi tshi tou tsha nga matshelo a fhaṱa aḽiṱari tsindeni ḽa thavha, a imisa matombo a 12, ḽiṅwe na ḽiṅwe ḽo imela tsinde ḽithihi ḽa matsinde a 12 a Vhaisraele. Zwenezwo a vhudza vhaṱhannga vhaṅwe vha Israele uri vha ṋekedze Muṋe washu zwiṱhavhelo zwi fhiswaho na zwa dzimbohwana zwa vha zwa u konana na Mudzimu. Mushe a dzhia hafu ya malofha a gonya nao a a shela masambeloni, maṅwe o salaho a a shela kha aḽiṱari. A dzhia Bugu ya Mulanga a i vhalela vhathu vho thetshelesa, vha fhindula vha ri, “Ri ḓo thetshelesa Muṋe washu ra ita zwoṱhe zwe a ri laya.” Ndi hone Mushe a tshi dzhia malofha a handulula vhathu ngao, a ri, “Haya ndi malofha a u khwaṱhisa mulanga we Muṋe washu a vhofha na inwi, wo fara milayo yoṱhe heyo.” Mushe a gonya na Aroni na Nadaba na Abihu na vhahulwane vha Israele vha 70. Vha vhona Mudzimu wa Israele, fhasi ha ṋayo dzawe ho vha hu na zwine zwa nga luvhanḓe lwa safire, lwa muvhala wa denga u no fana na lutombo. Mudzimu ho ngo vhuya a vhaisa vhaḓivhalea avho vha Israele; vho sokou vhona Mudzimu, vha ḽa vha nwa henefho. Muṋe washu a vhudza Mushe a ri, “Gonya kha Nṋe ngeno thavhani u dzule henefho musi ndi tshi u ṋea maḓaba a matombo a na mulayo na ndaela zwe nda ṅwala uri ndi vha funze.” Mushe a takuwa e na mushumeli wawe Joshua, vha gonya thavha ya Mudzimu. A vhudza vhahulwane a ri, “Ni ri lindele henefha mishashani u swika ri tshi vhuya ha inwi. Ni ḓo sala na Aroni na Huru; a re na mafhungo a ye khavho.” Mushe a mbo ḓi gonya thavha. Ha mbo ḓa gole ḽa tiba thavha, lupenyo lwa Muṋe washu lwa dzula kha thavha ya Sinai, ya tibwa nga gole ha vhuya ha fhela maḓuvha maṱanu na ḽithihi, nga ḓuvha ḽa vhuṱanu na vhuvhili Muṋe washu a vhidzelela Mushe e ngomu ha gole. Vhaisraele vho vhona lupenyo lwa Muṋe washu lu tshi nga mulilo u dugaho muṱumbani wa thavha. Mushe a dzhena ngomu ha gole a gonya thavha a dzula hone maḓuvha a 40 na vhusiku hao. Muṋe washu a amba na Mushe a ri, “Vhudza Vhaisraele uri nduvho dzine vha ḓo mpha vha dzi vhetshele thungo. U ṱanganedze nduvho hedzo dzi tshi bva kha muthu muṅwe na muṅwe ane mbilu yawe ya vha na dzangalelo ḽa u ṋea. Nduvho dzine wa ḓo vha bvisisa ndi dzi no nga hedzi: musuku, siliva, musinaseṱha, vhukuse ha denga na ha muridili na vhutswuku, zwiambaro zwo itwaho nga lukhaha na nga vhukuse ha mbudzi, mukumba wa thutha wo fhomiwa wa ita mutswuku, mukumba wo sukiwaho, thanda ya muunga ya mivhalavhala, mapfura a mbone, zwilungi zwa mapfura a u ḓola na zwa zwioro, matombo a onikisi na nungu dza u ṱama nguvho ya tshifhe muhulu na tshipilakhana tshawe. Vha mphaṱele nnḓu khethwa uri ndi kone u dzula vhukati havho. Kufhaṱele na thundu dzoṱhe dzaho ni tevhedze tshifanyiso tshine nda ḓo ni sumbedza. “Vha vhaḓe mbulungelo nga thanda ya muunga, vhunavha vhu vhe senthimitha dza 110, u aṱama i vhe senthimitha dza 66, u lapfa u ya nṱha i vhe senthimitha dza 66. Nga nnḓa na nga ngomu ni i fhome nga musuku u songo vangiwaho, ni ite lubomo lwa musuku u mona nayo. U i itele mikungelo miṋa ya musuku ya u hwala ngayo, u i kungele milenzheni yayo miṋa, sia ḽino ḽi vhe na mikungelo mivhili, ḽiḽa-vho ḽi vhe na mivhili. U vhaḓe na thanda dza muunga u dzi fhome nga musuku, u dzi longe kha mikungelo nga matungo a mbulungelo, idzo ndi dza u hwala mbulungelo. Idzo thanda dzi dzule mikungeloni ya mbulungelo, dzi songo vhuya dza ṱomowa. Ngomu ha mbulungelo u vhulunge milayo ine nda ḓo u ṋea. “U dovhe u vhaḓe tshitibo tsha musuku u songo vangiwaho, vhunavha tshi vhe senthimitha dza 110, u aṱama tshi vhe senthimitha dza 66. Magumoni a tshitibo ngeno na ngeno u ite vhakherube vhavhili vha musuku; u vha ite nga musuku wo fuliwaho. U ite mukherube wa u thoma sia ḽino, wa vhuvhili u mu ite sia ḽiḽa, u vha kungele magumoni a tshitibo uri vha vhe tshithu tshithihi na tshitibo. Avho vhakherube vha vhe na phapha dzo ṱharamuwaho dzo imela nṱha uri dzi tibedze tshitibo. Vhakherube vho fanela u lavhelesana, zwifhaṱuwo zwavho zwo lavhelesa tshitibo. Maḓaba a re na vhuṱanzi ha milayo ine nda ḓo u ṋea u a longe ngomu ha mbulungelo u a tibe nga tshenetsho tshitibo. Ndi ḓo ḓa nda ṱangana na iwe henefho, henefho nṱha ha tshitibo, vhukati ha vhakherube vhavhili vha re nṱha ha mbulungelo ya mulayo, wa konou nnḓivha nda u ṋea ndayo dzanga dzoṱhe dzine wa ḓo vhudza Vhaisraele. “U vhaḓe ḓafula nga thanda ya muunga, vhunavha ḽi vhe senthimitha dza 88, vhuphara ḽi vhe senthimitha dza 44, vhulapfu u ya nṱha ḽi vhe senthimitha dza 66. U ḽi fhome nga musuku u songo vangiwaho, u mona naḽo ḽoṱhe u ḽi ṱame nga lubomo lwa musuku. U ite lumeme lwa vhuphara ha milimitha dza 75 u mona naḽo, u lu ṱame nga lubomo lwa musuku u mona nalwo. U ḽi itele mikungelo miṋa ya musuku, u i mometshedze matungo maṋa, hune ha vha na milenzhe. Mikungelo ya u ṱoma thanda dza u hwala iḽo ḓafula yo fanela u vha tsini ha ulwo lumeme. Idzo thanda u dzi ite nga thanda ya muunga, u dzi fhome nga musuku. Iḽo ḓafula ḽi hwalwe ngadzo. Ḓafula u ḽi itele dzindilo na zwidongo na dzimvuvhelo na zwinwelo zwa u ṋekedza waini, izwo u zwi ite nga musuku u songo vangiwaho, ḽi konou vhewa phanḓa hanga, nṱha haḽo u dzule wo vhea vhurotho vhune ha ṋekedzwa Nṋe. “U ite tshivheambone nga musuku u songo vangiwaho wo fuliwaho. Tshiraho na tsinde ḽatsho na maluvha atsho a u tshi nakisa – pfungwi na nḓevhe dza maluvha – nga zwi vhe tshipiḓa tshithihi natsho. Hu ṱoṱomowe matavhi maṱanu na ḽithihi a tshi bva matungo atsho, mararu kha ḽino sia, mararu kha ḽiḽa. Davhi ḽa u thoma ḽi vhe na maluvha mararu a tshivhumbeo tsha maluvha a mualimondo, dzuvha ḽiṅwe na ḽiṅwe ḽi vhe na pfungwi na nḓevhe. Davhi ḽa vhuvhili na ḽone ḽi vhe na maluvha mararu a tshivhumbeo tsha maluvha a mualimondo, dzuvha ḽiṅwe na ḽiṅwe ḽi vhe na pfungwi na nḓevhe; matavhi oṱhe maṱanu na ḽithihi a ḓi ralo-vho o ṱoṱomowa a tshi bva kha tshivheambone. Tshivheambone tshone tshiṋe tshi vhe na maluvha maṋa a tshivhumbeo tsha maluvha a mualimondo, dzuvha ḽiṅwe na ḽiṅwe ḽi na pfungwi na nḓevhe. Pfungwi nthihi i vhe fhasi ha matavhi mavhili a u thoma ane a ṱoṱomowa a tshi bva kha tshivheambone, iṅwe i vhe fhasi ha matavhi mavhili a tevhelaho, iṅwe ya vha fhasi ha matavhi mavhili a u fhedzisela, zwi ḓi fana na matavhi maṱanu na ḽithihi ane a ṱoṱomowa a tshi bva kha tshivheambone. Pfungwi na matavhi zwi vhe tshipiḓa tshithihi na tshivheambone, zwoṱhe zwo itwa nga tshipiḓa tshithihi tsha musuku u songo vangiwaho wo tou fuliwa. “Itsho tshivheambone u tshi itele mbone ṱhanu na mbili u dzi vhee nṱha hatsho uri dzi vhonetshele phanḓa hatsho. Zwifaredzi zwa thambo dzatsho na zwigubu zwatsho zwi vhe zwa musuku u songo vangiwaho. U dzhie musuku u songo vangiwaho wa khilogiramu dza 35 u ite hetsho tshivheambone na zwipiḓa zwatsho zwoṱhe ngawo. U vhone uri u tshi ite u tshi tevhedza tshifanyiso tshe wa sumbedzwa ngei thavhani. “Dennde ine nda luvhiwa khayo, ngomu hayo u i ite nga mapesa a fumi a lukhaha lu songo vangiwaho lwo lukiwa nga denga na muridili na vhukuse vhutswuku. Kha mapesa ayo a lukhaha u luke zwifanyiso zwa vhakherube. Vhunavha ha pesa ḽithihi vhu vhe mitha dza 14, vhuphara haḽo vhu vhe mitha mbili, mapesa oṱhe a eḓane. Mapesa maṱanu a ṱumekanywe, na ayo maṅwe maṱanu a ḓi itwa nga u ralo. U ṱumetshedze nkhwe dza sila ḽa denga kha lupendelo lwa pesa ḽa u fhedzisela ḽa ayo mapesa, u dovhe u ite nga u ralo kha lupendelo lwa pesa ḽa u fhedzisela ḽa ayo maṅwe. U ṱumetshedze nkhwe dza 50 kha pesa ḽa u thoma, u dovhe u ṱumetshedze nkhwe dza 50 kha lupendelo lwa pesa ḽa u fhedzisela ḽa ayo maṅwe u tshi dzi vhambedza na dziḽa dza u thoma. U ite dzihuka dza 50 dza musuku dza ṱumekanya ayo mapesa. Zwenezwo iyo dennde i ḓo vha tshithu tshithihi. “U ite na mapesa nga vhukuse ha mbudzi, a u fulela iyo dennde; ayo a vhe 11. Vhunavha ha pesa ḽithihi vhu vhe mitha dza 15, vhuphara vhu vhe mitha mbili, mapesa ayo oṱhe a 11 a eḓane. U ṱumekanye maṱanu a ayo mapesa a vhe ḽithihi, maṅwe maṱanu na ḽithihi o salaho a vhe ḽiṅwe. Ḽa vhuṱanu na vhuthihi u ḽi pete ḽi fulele phanḓa ha dennde. U ṱumetshedze nkhwe dza 50 kha lupendelo lwa pesa ḽa u fhedzisela ḽa hayo o ṱumekanaho a u thoma, u ḓi ralo na kha lupendelo lwa pesa ḽa u fhedzisela ḽa hayo a vhuvhili. U ite dzihuka dza 50 dza musinaseṱha u dzi longe kha dzinkhwe, dzi farakanye iyo dennde i vhe tshithu tshithihi. “Vhunga hu tshi ḓo vha ho sala pesa ḽithihi ḽa dennde, hafu ya iḽo pesa u i nembeledze murahu ha dennde. Tshipiḓa tsha hafu mitha tsho salaho masia oṱhe u navha na mapesa a dennde tshi nembelele matungo a dennde tshi vhe lupila lwayo. “U dovhe u ite lupila lwa dennde nga mikumba ya thutha yo fhomiwa nga phomo tswuku, na lupila lwa mikumba yo sukiwaho u fulele nṱha hayo. “Iyo dennde u i itele thikho nga thanda ya muunga, i ime i tou tswiti. Thikho iṅwe na iṅwe i vhe na vhunavha ha mitha ṱhanu, vhuphara vhu vhe senthimitha dza 75. Thikho iṅwe na iṅwe i longwe na mikungelo mivhili i fanaho, u ralo na kha thikho dzoṱhe dza dennde. U ite thikho dza 20 sia ḽa tshipembe ḽa dennde. U ite zwiraho zwa 40 zwa siliva zwi no ḓo dzhena nga fhasi ha idzo thikho, zwiraho zwivhili fhasi ha thikho iṅwe na iṅwe zwa u tika mikungelo. Sia ḽa devhula ḽa dennde ḽi vhe thikho dza 20, dzi tikwe nga zwiraho zwa siliva zwa 40, zwivhili fhasi ha thikho iṅwe na iṅwe. Murahu ha dennde, nga vhukovhela, u ite thikho ṱhanu na nthihi. U ite thikho mbili khuḓani dza murahu ha dennde. Thikho idzo dzi paṱekanywe u bva fhasi u swika nṱha, u vhuya u swika nga mukungelo wa u thoma. Thikho mbili dzine dza vhumba khuḓa idzo mbili dzi itwe nga u ralo. Zwenezwo hu ḓo vha na thikho ṱhanu na tharu na zwiraho zwadzo zwa 15 zwa siliva, zwivhili zwi fhasi ha thikho iṅwe na iṅwe. “U ite mbalelo dza u rambalala nga thanda ya muunga, ṱhanu dza u paṱekanya thikho sia ḽithihi ḽa dennde, ṱhanu dza u paṱekanya thikho sia ḽiṅwe, ṱhanu dza u paṱekanya thikho hune dennde ya guma hone nga vhukovhela. Luvhalelo lwa u rambalala lwa vhukati, lune lwa ḓo vha vhukati u ya nṱha, lu thome mugumoni uno lu swike kha uḽa. Idzo thikho dzi fhomiwe musuku, dzi vhe na mikungelo ya musuku ya u fara mbalelo dzo rambalalaho, na dzone dzi fhomiwe musuku. U fhaṱe iyo dennde nga u ralo u tshi tevhedza pulane ye wa sumbedzwa ngei thavhani. “U ite lupila nga ṅwenda wavhuḓi wo lukiwaho nga denga na muridili na vhukuse vhutswuku. U lukiwe tshifanyiso tsha vhakherube. U u nembeledze kha phuphu nṋa dza thanda ya muunga dzo fhomiwaho musuku, wo longwa dzihuka dza musuku, wo ṱumetshedzwa kha zwiraho zwa siliva. U nembeledze pesa ḽi tshi bva kha dzihuka, iḽo pesa ḽi ḓo fhandekanya Hukhethwa na Hukhethwakhethwa. Murahu ha iḽo pesa u vhee mbulungelo ya mulanga. Tshitibo u tshi vhee nṱha ha mbulungelo ngomu ha Hukhethwakhethwa. Ḓafula u ḽi vhee nnḓa ha Hukhethwakhethwa thungo ya devhula ya dennde, u vhee tshivheambone tshó livhana naḽo thungo ya tshipembe. “Muṋangoni wa dennde u ite pesa ḽa ṅwenda wavhuḓi wo lukiwaho nga denga na muridili na vhukuse vhutswuku, zwi ṱamiwe nga mivhalavhala nga makone wa u luka. Ṅwenda uyo u u itele phuphu ṱhanu dza thanda ya muunga, dzi fhomiwe nga musuku, dzi longwe dzihuka dza musuku. Idzo phuphu u dzi itele zwiraho zwiṱanu zwa musinaseṱha. “U fhaṱe aḽiṱari nga thanda ya muunga, i vhe na masia a eḓanaho, vhunavha i vhe mitha mbili na hafu, vhuphara i vhe mitha mbili na hafu, vhulapfu u ya nṱha i vhe mitha na hafu. Khuḓani nṋa dzayo u ṱumetshedze ṋanga, idzo ṋanga dzi vhe tshipiḓa tshithihi nayo. I fhomiwe musinaseṱha. Aḽiṱari yone u i itele khali dza u fara milora i no bva kha mapfura; u ite na mpfo na masambelo a u handulula na dziforogo na ndongo dza mulilo. Midzio yoṱhe ya aḽiṱari u i ite nga musinaseṱha. “U ite na tshiṱhaṱhi tsha musinaseṱha, khuḓani nṋa dzatsho u ṱumetshedze mikungelo ya musinaseṱha. Itsho tshiṱhaṱhi u tshi vhee fhasi ha mulinga wa aḽiṱari, tshi swike vhukati ha aḽiṱari u ya nṱha. U vhaḓe thanda dza muunga dza u hwala aḽiṱari ngadzo, u dzi fhome musinaseṱha. U dzi ṱome kha mikungelo, uri dzi vhe masia oṱhe a aḽiṱari musi i tshi hwaliwa. Aḽiṱari u i ite unga bogisi ḽa thanda; i itwe nga he wa sumbedzwa ngei thavhani. “Iyo dennde u i itele muṱa. Thungo ya tshipembe u nembeledze mapesa a lukhaha lwavhuḓi a vhulapfu ha mitha dza 50 sia ḽithihi. Phuphu dzao dza musinaseṱha dza 20 dzi kwewe kha zwiraho zwa musinaseṱha zwa 20 dzi vhe na dzihuka na mbalelo dza siliva. Na thungo ya devhula u nembeledze mapesa a vhulapfu ha mitha dza 50, na phuphu dza 20 dzo kwewa kha zwiraho zwa musinaseṱha, dzi na dzihuka dzadzo na mbalelo dza siliva. U buḓekanya vhuphara ha muṱa thungo ya vhukovhela u nembeledze mapesa a vhulapfu ha mitha dza 25, phuphu dzao dza fumi dzo kwewa kha zwiraho zwa fumi. Vhuphara ha muṱa thungo ya vhubvaḓuvha, vhu vhe mitha dza 25. Kha sia ḽiṅwe ḽa muṋango u nembeledze mapesa a vhulapfu ha mitha dza 7,5, phuphu dzao dzi vhe tharu dzo kwewa kha zwiraho zwiraru. Sia ḽiṅwe ḽa muṋango na hone u nembeledze mapesa a vhulapfu ha mitha dza 7,5, phuphu dzao dzi vhe tharu dzo kwewa kha zwiraho zwiraru. Muṋango u dzhenaho muṱani u vhe na lupila lwa vhulapfu ha mitha dza fumi lwo itwaho nga lukhaha lwavhuḓi lwo lukiwaho nga denga na muridili na vhukuse vhutswuku, lwa ṱamiwa nga muluki makone, phuphu dzalwo dzi vhe nṋa dzo kwewaho kha zwiraho zwiṋa. Phuphu dzoṱhe dzo tangeledzaho muṱa dzi ṱanganywe nga mbalelo dza siliva; huka dzadzo dzi vhe dza siliva, zwiraho zwadzo zwi vhe zwa musinaseṱha. Vhunavha ha muṱa vhu vhe mitha dza 50, vhuphara vhu vhe mitha dza 25, vhulapfu u ya nṱha vhu vhe mitha mbili na hafu. Mapesa oṱhe a itwe nga lukhaha lwavhuḓi, zwiraho zwi vhe zwa musinaseṱha. Thundu yoṱhe ine ya shuma denndeni na khokho dzayo dzoṱhe na dza muṱa, zwi vhe zwa musinaseṱha. “U vhudze Vhaisraele vha u ḓisele mapfura a muolivi a songo vangiwaho, a luvhone, uri khavhu ya luvhone i dzule i tshi khou duga. Aroni na vhana vhawe vha funge luvhone denndeni ya u ṱangana na Nṋe, nnḓa ha lupila lune lwa vha phanḓa ha mbulungelo ya mulanga. Lu dzule lu tshi duga henefho phanḓa hanga u bva nga madekwana ḽi vhuye ḽi tshe. Ndaela hei i dzule i tshi tevhedzwa nga Vhaisraele na vhaḓuhulu vhavho lini na lini. “Vhidzisa mukomana wau Aroni a bve kha Vhaisraele a ḓe ha iwe, a ḓe na vhana vhawe vha vhatuka, Nadaba na Abihu na Eliasara na Ithamara, vha vhe vhotshifhe vha ntshumele. Mukomana wau Aroni u mu rungele zwiambaro zwikhethwa a vhe na tshileme, a vhonale o ambara dza maṱeleṱele. U vhudze vhatsila vhomakone, vhe nda vha ṋea vhukoni, vha rungele Aroni zwiambaro uri a vhumbiwe tshifhe a ḓikumedze Nṋe. Zwiambaro zwine vha fanela u zwi runga ngezwi: tshipilakhana na bannda ya u pakata na phuraphura na hemmbe yo lukwaho na muthini na bannda. Vha rungele mukomana wau Aroni na vhana vhawe vha vhatuka zwiambaro zwikhethwa, uri vha vhe vhotshifhe vhane vha ntshumela. Avho vhatsila vha shumise ludede lwa musuku na denga na muridili na vhukuse vhutswuku na lukhaha lwo lukiwaho zwavhuḓi. “Vha ite bannda ḽa u pakata nga ludede lwa musuku na denga na muridili na vhukuse vhutswuku na lukhaha lwo lukiwaho zwavhuḓi, u vhe mushumo wa muluki makone. Ḽo fanela u vha na pfuṋelo mbili dza mahaḓani dzo ṱumekanywaho naḽo uri dzi farakanye ṱhodzi dzaḽo mbili. Khaḽo ho fanela u ṱumetshedzwa kubannda kwo lukwaho zwavhuḓi, kwa sila ḽi no fana na ḽa iḽo bannda, ku vhe tshipiḓa tshithihi naḽo, ku itwe nga ludede lwa musuku na denga na muridili na vhukuse vhutswuku na lukhaha lwavhuḓi. U dzhie matombo mavhili a onikisi u ṅwale madzina a vhana vha Israele vha vhatuka khao, u tsheṱe madzina avho maṱanu na ḽithihi kha ḽiṅwe tombo, maṱanu na ḽithihi kha ḽiṅwe, vha tshi tevhekana nga kubebelwe kwavho. U wane mutsheṱi makone a ṅwale ayo madzina a vhana vha Israele kha matombo ayo mavhili, a fhomiwe nga musuku. Matombo ayo mavhili u a vhofhelele kha pfuṋelo dza mahaḓani dza bannda ya u pakata, a vhe tshihumbudzo tsha matsinde a Israele a 12. Aroni u ḓo hwala madzina avho mahaḓani awe uri Nṋe Yahavee ndi dzule ndi tshi elelwa vhathu vhanga. U dzinge maluvha mavhili a musuku a u a ṱama, u ite na geḓane mbili dza musuku u songo vangiwaho dzo lukwa unga thambo, u kungele idzo geḓane kha ayo maluvha. “U ite tshipilakhana tshine tshifhe a ḓo vhona ngatsho musi a tshi haṱula milandu. Tshi itwe nga vhomakone vhukuma, vha tshi ite nga zwenezwo zwo itaho bannda ḽa u pakata, tshi itwe nga ludede lwa musuku na denga na muridili na vhukuse vhutswuku na lukhaha lwo hoṱiwaho zwavhuḓi. Vhulapfu na vhuphara hatsho zwi eḓane, tshi petwe luvhili, vhulapfu tshi vhe senthimitha dza 25, vhuphara tshi vhe senthimitha dza 25. U tshi rungelele miṱaladzi miṋa ya matombo a mutengo muhulu. Kha muṱaladzi wa u ranga u rungelele rubi na thophasi na ganethe. Kha muṱaladzi wa vhuvhili u rungelele tombo ḽa muroxwe na safire na daimane. Kha muṱaladzi wa vhuraru u rungelele thekhoisi na agethe na amethisi. Kha muṱaladzi wa vhuṋa u rungelele berili na khanelia na jasipere. Matombo ayo oṱhe a nambatedzwe kha musuku. Ayo matombo a ṅwalwe madzina a vhana vha vhatuka vha Israele, a vhe 12 a nge madzina a re khao. A koriwe unga tshikandiso tsha luswayo, ḽiṅwe na ḽiṅwe ḽi vhe na dzina ḽa muṅwe wa matsinde a fumi na mavhili a Israele. Tshipilakhana u tshi itele geḓane dza musuku u songo vangiwaho dzo sombiwa unga thambo. Itsho tshipilakhana u tshi itele mikungelo mivhili ya musuku, u i ṱumetshedze kha khuḓa dzatsho mbili dza nṱha. U pfuṋele idzo geḓane mbili dza musuku kha mikungelo iyo mivhili yo ṱumetshedzwaho kha khuḓa dza tshipilakhana. Dziṅwe ṱhodzi dza idzo geḓane u dzi pfuṋele kha aḽa maluvha mavhili, uri a ṱumekane na pfuṋelo dza mahaḓani dza bannda ya u pakata, nga phanḓa. U ite mikungelo mivhili ya musuku u i ṱumetshedze khuḓani mbili dza fhasi dza tshipilakhana, kha lupendelo lwa ngomu, tsini na bannda ḽa u pakata. U dovhe u ite miṅwe mikungelo mivhili ya musuku, u i ṱumetshedze fhasi phanḓa ha pfuṋelo mbili dza mahaḓani dza bannda ḽa u pakata, tsini na ho ṱumiwaho, nṱha ha kubannda kwo lukiwaho kwa bannda ḽa u pakata. U vhofhekanye mikungelo ya tshipilakhana na mikungelo ya bannda ya nṱha nga thambo dala, uri tshipilakhana tshi dzule nṱha ha kubannda kwo lukiwaho, tshi si rembeḓe tsha litshana na bannda ya u pakata. Itsho tshipilakhana tsha u haṱula tshi ḓo ita uri musi Aroni a tshi dzhena Hukhethwa, a vhe o kungela madzina a matsinde a Israele khanani yawe uri Nṋe Yahavee ndi dzule ndi tshi elelwa vhathu vhanga. Kha itsho tshipilakhana tsha u haṱula u nambatedze na madeṅwa makhethwa uri Aroni a vhe e nazwo khanani yawe musi a tshi dzhena hune Nṋe Yahavee nda vha hone. Zwenezwo Aroni a tshi ḓa phanḓa ha Nṋe Yahavee, khanani yawe u ḓo dzula o ambara tshine tsha nga mu farisa u haṱula Vhaisraele. “U ite phuraphura ine ya ambarwa na bannda ya u pakata, u i ite nga vhukuse ha denga. Vhukati hayo i vhe na buli ḽa u dzhenisa ṱhoho, u mona na iḽo buli hu vhe na lubomo lwo lukiwaho unga mutsinga wa dzhasi ḽa tsimbi uri i si kheruwe. Lupendelo lwa fhasi u lu ṱame nga maramba a denga na muridili na vhukuse vhutswuku na lukhaha lwavhuḓi lwo lukiwaho, vhukati hu vhe na ḓilogo dza musuku. Ḓilogo dza musuku na maramba zwi tevhekane zwi tshi mona na lupendelo lwa fhasi lwa phuraphura. Aroni a i ambare musi a tshi shuma mushumo wawe wa vhutshifhe uri hu pfale ḓilogo dzi tshi lila musi a tshi dzhena Hukhethwa hune Nṋe Yahavee nda vha hone na musi a tshi bva, zwenezwo a nga si fe. “U ite ḓaba ḽa musuku u songo vangiwaho ḽi koriwe maipfi haya a u ri, ‘ ndo kumedzwa yahavee’ sa zwiḽa muthu a tshi tsheṱa khandiso. U lu vhofhelele phanḓa ha muthini nga thambo ya denga. Aroni a lu ambare kha phanḓa yawe, uri Nṋe Yahavee ndi kone u ṱanganedza zwoṱhe zwine Vhaisraele vha nṋekedza, naho vhathu vha nga vha vha tshi khakha musi vha tshi zwi ṋekedza. Aroni a dzule o lu ambara kha phanḓa uri Nṋe Yahavee ndi vha takalele. Hemmbe u i luke nga lukhaha lwavhuḓi, u ite muthini nga lukhaha lwavhuḓi, na muvhofho wo lukiwaho nga muluki makone. “Vhana vha Aroni u vha itele hemmbe na muvhofho na muṅadzi uri vha vhe na tshileme na lunako. Izwo u zwi ambadze Aroni mukomana wau na vhana vhawe vha vhatuka. Zwenezwo u vha vhumbe vhotshifhe nga u vha ḓodza nga mapfura a muolivi u vha kumedze Nṋe vha ntshumele. U vha itele dzishothi dza lukhaha dzi vha pile u bva khunduni u swika zwirumbini, vha si vhonelwe. Aroni na vhana vhawe vha zwi ambare musi vha tshi dzhena denndeni ya u ṱangana na Nṋe na musi vha tshi sendela aḽiṱarini u yo ntshumela vhe Hukhethwa uri vha sa ḓo khakha vha fa. Iyo ndi ndayo ya lini na lini ya Aroni na vhaḓuhulu vhawe. “Khea maitele ane wa fanela u a tevhela musi u tshi vha kumedza uri vha ntshumele vhe vhotshifhe. Dzhia mbohwana nthihi na thutha mbili dzi si na luvhadzi, na vhurotho vhu si na mbilisa, na khekhe dzi si na mbilisa dzo vangiwaho mapfura na makokisi a si na mbilisa o shashiwaho nga mapfura zwi tshi itwa nga vhukhopfu havhuḓi ha goroi. U zwi longe mufaroni u zwi ṋekedze zwi mufaroni; u zwi ṋekedze khathihi na mbohwana na thutha mbili. “U ḓise Aroni na vhana vhawe muṋangoni wa dennde ya u ṱangana na Nṋe, vha ṱambe muvhili nga maḓi. U dzhie zwiambaro, Aroni u mu ambadze hemmbe na khanzu ya bannda ya u pakata, na yone bannda ya u pakata na tshipilakhana, u mu vhofhe nga muvhofho wo lukiwaho wa bannda ya u pakata. U mu ambadze muthini ṱhohoni, u vhofhelele khare khethwa khawo. Zwenezwo u dzhie mapfura u a shululele ṱhohoni yawe, u ralo hu vhe u mu ta. “Wo no fhedza u ḓise vhana vhawe u vha ambadze hemmbe. U vha vhofhe khundu nga mivhofho, u vha ambadze na mithini ṱhohoni. Vha ḓo vha vho vhumbwa vhotshifhe nga ndaela ya lini na lini. Aroni na vhana vhawe u vha ambadze nga u ralo. “U ḓise mboho phanḓa ha dennde ya u ṱangana na Nṋe. Aroni na vhana vhawe vha vhee zwanḓa zwavho ṱhohoni yayo. U ṱhavhe phulu yeneyo henefho phanḓa hanga muṋangoni wa dennde ya u ṱangana na Nṋe. U dzhie maṅwe malofha ayo u a ṋange nga munwe u a ḓodze ṋanga dza aḽiṱari. Wo no fhedza u shululele malofha o salaho fhasi ha aḽiṱari. U dzhie mapfura oṱhe ane a pila miraḓo ya ngomu na phudwane ya tshivhindi na tswio mbili na mapfura adzo o dzi pilaho, u zwi fhise kha aḽiṱari. Ṋama ya mboho na mukumba wayo na vhutoko hayo, u zwi fhisele nnḓa ha mushasha, ngauri ndi nduvho i no ṋetshedzelwa u hangwela vhotshifhe vhutshinyi havho. “Wo no fhedza u dzhie thutha nthihi. Aroni na vhana vhawe vha vhee zwanḓa zwavho kha ṱhoho yayo. U ṱhavhe iyo thutha, u dzhie malofha ayo u a shululele nnḓa u mona na aḽiṱari. Wo no fhedza u tshetshekanye iyo thutha nga zwiendanungo, u ṱanzwe miraḓo yayo ya nga ngomu na milenzhe yayo u zwi vhee nṱha ha ṱhoho na zwiṅwe zwipiḓa. Zwenezwo u konou fhisa thutha yoṱhe kha aḽiṱari. Heyo i ḓo vha nduvho i fhiswaho, u nukhelela hayo hu ḓo takadza Nṋe Yahavee. Tshi ḓo vha tshiṱhavhelo tshi fhiswaho tsha u nkhulisa. “Wo no fhedza u dzhie iḽa thutha iṅwe. Aroni na vhana vhawe vha vhee zwanḓa zwavho kha ṱhoho yayo. U ṱhavhe iyo thutha, u dzhie maṅwe malofha ayo u a ḓodze kha nḓevhe ya Aroni ya tshauḽa, na kha nḓevhe dza vhana vhawe dza tshauḽa na kha magunwe a zwanḓa zwavho zwauḽa na kha magunwe a ṋayo dzavho dza tshauḽa, maṅwe malofha o salaho u a shululele nnḓa u mona na aḽiṱari. U dzhie maṅwe malofha o salaho nṱha ha aḽiṱari khathihi na mapfura, u handulule Aroni ngao na zwiambaro zwawe, u handulule na vhana vhawe na zwiambaro zwavho uri ene na zwiambaro zwawe na vhana vhawe na zwiambaro zwavho zwi vhe zwo kumedzwa Nṋe. “U dzhie mapfura a thutha kha zwipiḓa zwi re na mapfura: mutshila na mapfura ane a pila miraḓo ya nga ngomu na phudwane ya tshivhindi na tswio mbili na mapfura ane a dzi pila na tshizwa tshauḽa, ngauri iyo ndi yone thutha ya u vha ambadza. U dzhie mukonde wa vhurotho na khekhe yo itwaho nga mapfura na kokisi, zwi tshi bva mufaroni wa vhurotho vhu si na mbilisa ho ṋekedzwaho Nṋe Yahavee, zwoṱhe u zwi vhee zwanḓani zwa Aroni na zwa vhana vhawe, u vha vhudze vha zwi ṋekedze Nṋe nga u zwi imisela nṱha. Zwo no ralo u ḓo zwi dzhia khavho wa zwi fhisa kha aḽiṱari, nṱha ha tshiṱhavhelo tshi fhiswaho, zwi tshi nukhelela lwa u ntakadza. Hetsho tshi ḓo vha tshiṱhavhelo tshi fhiswaho tsha u nkhulisa. “U dzhie tshiakha tsha thutha ya u vhumba Aroni, u tshi dzungudze phanḓa ha Nṋe Yahavee i vhe nduvho i imiselwaho nṱha; wonoyo u ḓo vha mukovhe wau. U nkumedze tshiakha tsha thutha ye ya ṱhavhiwa musi Aroni na vhana vhawe vha tshi vhumbwa vhotshifhe: tshiakha tshe tsha imiselwa nṱha na tshizwa tshe tsha ṋekedzwa. Uyo u vhe musumo wa lini na lini une Vhaisraele vha fanela u bvisa vha ṋea Aroni na vhana vhawe. Ndi uri uyo ndi musumo une Vhaisraele vha fanela u bvisa wa vha wa nga musi vha tshi ṋekedza nduvho dzavho dza u konana na Nṋe. “Zwiambaro zwa Aroni zwa vhutshifhe zwi ṋewe vhaḓuhulu vhawe musi a tshi fa, vha zwi ambare musi vha tshi ḓodziwa, vha tshi vhumbwa vhotshifhe. Ṅwana wa Aroni ane a ḓo sala a tshi vha tshifhe ene o no fa, a dzhena denndeni ya u ṱangana na Nṋe uri a shume Hukhethwa, o fanela u zwi ambara maḓuvha maṱanu na mavhili. “U dzhie thutha ya u vha vhumba, u bike ṋama yayo fhethu hukhethwa. Aroni na vhana vhawe vha ḽe ṋama ya iyo thutha na vhurotho vhu re mufaroni, vhe muṋangoni wa dennde ya u ṱangana na Nṋe. Vha ḽe zwe zwa ṋekedzwa zwa vha tshipfumelo tshavho musi vha tshi vhumbwa vhotshifhe, vha tshi kumedzwa Mudzimu. Hone muthu muṅwe a si tshifhe a songo zwi ḽa, ngauri ndi zwikhethwa. Arali ha sala ṋama ya thutha ya u vhumba vhotshifhe kana vhurotho, ḽa vhuya ḽa tsha, zwenezwo zwo salaho u zwi fhise. Zwi songo ḽiwa ngauri ndi zwikhethwa. Aroni na vhana vhawe, vhukumakuma u vha ite zwenezwo zwe nda u laya, u fhedze maḓuvha maṱanu na mavhili u tshi vha vhumba vhotshifhe. “Ḓuvha ḽiṅwe na ḽiṅwe ḽa hayo maḓuvha u ṋekedze tshiṱhavhelo tsha mboho tshi vhe tshipfumelo tsha vhutshinyi. U tshi ṋekedza tshiṱhavhelo tshine tsha vha tshipfumelo tsha vhutshinyi u ḓo vha u tshi khou kumulula aḽiṱari. Zwenezwo u i ḓodze nga mapfura a muolivi i vhe khethwa. U ite nga u ralo ḓuvha ḽiṅwe na ḽiṅwe hu vhuye hu fhele maḓuvha maṱanu na mavhili. Zwenezwo aḽiṱari i ḓo vha i khethwa tshoṱhe; tshine tsha vhuya tsha i kwama, na tshone tshi vho ḓo vha tshiila. “Zwine wa fanela u zwi ṋekedza aḽiṱarini ngezwi: ngwana mbili dza ṅwaha muthihi ḓuvha ḽiṅwe na ḽiṅwe u ya ho ya. Ngwana ya u thoma u i ṋekedze nga matsheloni, iṅwe u i ṋekedze nga madekwana. Ngwana ya u thoma u i ṋekedze na khilogiramu na hafu ya vhukhopfu vhusekene ha goroi ho vangwa na litha nthihi ya mapfura a muolivi a songo vangwaho. U tevhule litha nthihi ya waini i vhe nduvho. Ngwana ya vhuvhili u i ṋekedze nga madekwana, u i ṋekedze na vhukhopfu na mapfura a muolivi na waini zwi no eḓana na zwa nga matsheloni. Heyo ndi nduvho i fhiswaho ine ya itelwa u hulisa Nṋe Yahavee, i tshi nukhelela i a ntakadza. Heyo nduvho i fhiswaho i dzule i tshi ṋekedzwa nga mirafho na mirafho, muṋangoni wa dennde ya u ṱangana na Nṋe hune nda vha hone. Ndi hone hune nda ḓo ṱangana na iwe nda amba na iwe. “Henefho ndi ḓo ṱangana na Vhaisraele, lupenyo lwanga lu kombodzaho lu ḓo ita uri afho fhethu hu vhe hukhethwa. Ndi ḓo ita uri dennde ya u ṱangana na Nṋe na aḽiṱari zwi vhe zwikhethwa, Aroni na vhana vhawe ndi ḓo ḓikhethela vhone vha ntshumela vhe vhotshifhe. Ndi ḓo dzula na Vhaisraele, nda vha Mudzimu wavho. Ndi hone vha tshi ḓo zwi ḓivha uri ndi Nṋe Yahavee Mudzimu wavho we a vha pfulusa Egipita uri ndi kone u dzula navho. Ndi Nṋe Yahavee Mudzimu wavho. “U ite aḽiṱari ya u fhisela zwioro, u i ite nga thanda ya muunga. Vhunavha na vhuphara vhu eḓane, vhunavha i vhe hafumitha, vhuphara i vhe hafumitha, vhulapfu u ya nṱha i vhe mitha. Ṋanga dzayo dzi vhe tshipiḓa tshithihi nayo. Nga nṱha hayo na matungo ayo u mona nayo na ṋanga dzayo, zwi fhomiwe nga musuku u songo vangiwaho, i ṱamiwe nga lubomo lwa musuku u mona nayo. U ṱumetshedze mikungelo mivhili ya musuku khayo fhasi ha lubomo masia ayo mavhili o fhambanaho, iyo ndi ya u ṱoma thanda dzine ya hwalwa ngayo. Idzo thanda u dzi ite nga thanda ya muunga, u dzi fhome nga musuku. Iyo aḽiṱari u i vhee phanḓa ha lupila lune lwa nembelela phanḓa ha mbulungelo i re na milayo, u livhana na tshitibo tshine tsha tiba mbulungelo i re na milayo, fhethu hune nda ḓo ṱangana na iwe. Henefho Aroni o fanela u fhisa zwioro matsheloni maṅwe na maṅwe musi a tshi ḓa u lugisa mbone. A ḓi ralo musi a tshi ḓa u funga mbone nga madekwana. Nṋe Yahavee ni ḓi nndubisela nduvho ya zwioro, zwi tshi ya nga mirafho na mirafho. Kha aḽiṱari heyo u songo ṋekedza zwioro zwi songo tiwaho nga Yahavee; hu songo ṋekedzwa tshiṱhavhelo tshi fhiswaho kana nduvho ya mbeu nahone u songo tevhulela nduvho ya waini khayo. Aroni a ite maitele a u pfumelwa luthihi nga ṅwaha kha ṋanga dza aḽiṱari nga malofha a tshiṱhavhelo tsha u ni pfumelela vhutshinyi. Izwo zwi itwe ṅwaha muṅwe na muṅwe. Ni ite nga u ralo zwi tshi ya nga mirafho nga mirafho. Heyo aḽiṱari ndi khethwa-khethwa, i kumedzwe Nṋe Yahavee.” Muṋe washu a amba na Mushe a ri, “Musi u tshi vhala Vhaisraele, munna muṅwe na muṅwe a bvise tshipfumelo tsha vhutshilo hawe tshi ṋewe Nṋe, uri a si welwe nga khombo musi hu tshi vhaliwa vhathu. Muṅwe na muṅwe a re mbaloni iyo a bvise tshelede i ṱoḓeaho, a bvise giramu ṱhanu na nthihi dza siliva hu tshi tevhedzwa muelo wo tiwaho wa thembele, hezwo zwi ṋekedzwe Nṋe. Munna muṅwe na muṅwe ane a vhaliwa, wa miṅwaha ya 20 na u fhira, a bvise tshelede yeneyo. Mupfumi a songo bvisa i fhiraho iyo, na mushai a songo bvisa ṱhukhu kha iyo musi vha tshi nṋea itsho tshipfumelo tsha vhutshilo havho. U kuvhanganye iyo tshelede i tshi bva kha Vhaisraele i shumiswe u londola dennde ya u ṱangana na Nṋe. Muthelo uyo u ḓo vha tshipfumelo tsha vhutshilo havho, Nṋe Yahavee nda ḓo konou elelwa u vha tsireledza.” Muṋe washu a amba na Mushe a ri, “Ita sambelo ḽa musinaseṱha ḽi vhe na tshiraho tsha musinaseṱha. U ḽi vhee vhukati ha dennde ya u ṱangana na Nṋe na aḽiṱari, u shele maḓi ngomu haḽo. Aroni na vhana vhawe vha ṱambe zwanḓa zwavho na milenzhe nga ayo maḓi. Vha ṱambe vha sa athu dzhena denndeni kana vha sa athu sendela tsini ha aḽiṱari u ṋekedza nduvho i fhiswaho. Ndi hone vha sa ḓo fa. Vho fanela u ṱamba zwanḓa zwavho na milenzhe yavho, uri vha si fe. Hoyo ndi mulayo une wa fanela u vhulungwa nga vhone na vhaḓuhulu vhavho zwi tshi ya nga mirafho na mirafho.” Muṋe washu a amba na Mushe a ri, “Dzhia zwilungi zwi fhiraho zwoṱhe, khilogiramu ṱhanu na nthihi dza mire ya tshiluḓi, khilogiramu tharu dza khinamoni ine ya nukhelela u ḓifha, khilogiramu tharu dza musengele u nukhelelaho na khilogiramu ṱhanu na nthihi dza khasia, zwoṱhe zwó kaliwa nga mielo i tendelwaho. U zwi ṱanganye na ḽitha nṋa dza mapfura a muolivi, u ite mapfura makhethwa a u ḓodza, o ṱanganywa zwavhuḓi na zwioro nga kuvangele kwa muvangi makone. Ayo mapfura a ḓodze dennde ya u ṱangana na Nṋe na mbulungelo i re na milayo, na ḓafula na thundu dzaḽo dzoṱhe, na tshivheambone na thundu dzatsho dzoṱhe, na aḽiṱari ya u fhisela zwioro, na aḽiṱari ya u fhisela zwiṱhavhelo na thundu dzayo dzoṱhe, na sambelo na tshiraho tshaḽo. Izwo zwithu u zwi kumedze Nṋe, ndi hone zwi tshi ḓo vha zwikhethwakhethwa, na tshine tsha zwi kwama tshi ḓo vha tshikhethwa. U ḓodze Aroni na vhana vhawe, u vha vhumbe vhotshifhe vhane vha shumela Nṋe. U vhudze Vhaisraele uri haya ndi mapfura anga makhethwa a u ḓodza zwi tshi ya nga mirafho na mirafho. A songo ḓodza vhathu zwavho nahone u songo ita muṅwe muvango une wa fana nawo. One ndi makhethwa, ni a sedze e makhethwa. Ane a vhuya a ita maṅwe ane a fana nao, kana a a ḓodza muṅwe muthu ane a si vhe tshifhe, ha tsha ḓo vhaliwa na vhathu vhanga.” Muṋe washu a amba na Mushe a ri, “Dzhia mielo i eḓanaho ya zwilungi zwi ḓifhaho, ṋonzhe na onikha na galabanumu na zwioro zwi songo vangiwaho. Izwo u ite ngazwo zwioro, zwi vangiwe nga kuvangele kwa muvangi makone, u zwi lunge muṋo uri zwi dzule zwo kuna zwi zwikhethwa. Tshipiḓa tshazwo u tshi kuye tshi vhe luvhanda, u lu ise denndeni ya hune nda ḓo ṱangana na iwe, u lu vhee phanḓa ha mbulungelo i re na milayo. Izwo zwioro ni zwi sedze zwi zwikhethwakhethwa. Ni songo ḓiitela zwioro zwa muvango une wa nga wonoyo. Zwi sedzeni sa zwithu zwikhethwa zwo kumedzwaho Nṋe. Arali muṅwe a ḓiitela tshiḓolo tshine tsha nga tshenetsho, ha tsha ḓo vhaliwa na vhathu vhanga.” Muṋe washu a amba na Mushe a ri, “Ndo nanga Betsalele, ṅwana wa Uri muḓuhulu wa Huru, ane a bva kha tsinde ḽa Juda, nahone ndo mu ḓadza Muya wanga. Ndo mu ṋea ṱhalukanyo na vhutsila na vhukoni ha mushumo muṅwe na muṅwe wa u ita makolo – wa u ita dzipulane dza zwa vhutsila na u zwi fhoma musuku na siliva na musinaseṱha; wa u tsheṱa nungu dza u ṱama; wa u vhaḓa thanda; na mushumo muṅwe na muṅwe wa zwa vhutsila. Ndo nanga na Oholiaba ṅwana wa Ahisamakha, a no bva kha tsinde ḽa Dani, uri a shume nae. Nda dovha nda ṋea vhatsila vhoṱhe vhukoni vhuhulu, uri vha kone u ita zwoṱhe zwe nda ri zwi itwe: dennde ya u ṱangana na Nṋe na mbulungelo i re na milayo na tshitibo tshayo na thundu yoṱhe ya dennde, na ḓafula na thundu dzaḽo na tshivheambone tsha musuku u songo vangiwaho na thundu yatsho yoṱhe, na aḽiṱari ya u fhisela zwioro, na aḽiṱari ya u fhisela zwiṱhavhelo na thundu dzayo dzoṱhe na sambelo na tshiraho tshaḽo, na zwiambaro zwa maṱeleṱele zwa tshifhe Aroni na vhana vhawe zwine vha zwi ambara musi vha tshi shuma mushumo wa vhutshifhe, na mapfura a u ḓodza na zwioro zwi nukhelelaho u ḓifha zwa fhethu hukhethwa. Vha tshi ita zwithu hezwo vha zwi ite vha tshi tevhedza vhukuma zwe nda u laya.” Muṋe washu a vhudza Mushe uri a vhudze Vhaisraele a ri, “Vhulungani Sabatha, ḓuvha ḽanga ḽa u awela, ngauri ndi tshiga vhukati hanga na inwi tsha misi yoṱhe i ḓaho, tshi no sumbedza uri Nṋe Yahavee ndo ni ita vhathu vhanga. No fanela u vhulunga ḓuvha ḽa u awela ngauri ndi ḽikhethwa. Ane a si ḽi vhulunge, a shuma nga ḓuvha ḽeneḽo, a vhulawe, a songo tsha vhalwa kha lushaka. Ni na maḓuvha maṱanu na ḽithihi a u shuma mishumo yaṋu, hone ḓuvha ḽa vhuṱanu na vhuvhili ndi ḓuvha ḽa u awela tshoṱhe, ḽo kumedzwa Nṋe Yahavee. Ane a vhuya a shuma nga heḽo ḓuvha a vhulawe. Vhaisraele vha vhulunge heḽo ḓuvha zwi tshi ya nga mirafho na mirafho, ḽi vhe tshiga tsha mulanga. Ndi tshiga tsha lini na lini vhukati ha Vhaisraele na Nṋe, ngauri Nṋe Yahavee ndo ita ḽiṱaḓulu na ḽifhasi nga maḓuvha maṱanu na ḽithihi, nga ḓuvha ḽa vhuṱanu na vhuvhili nda litsha u shuma nda awela.” Musi Mudzimu o fhedza u amba na Mushe thavhani ya Sinai, a mu ṋea maḓaba mavhili a matombo e Mudzimu Ene muṋe a vha o ṅwala milayo khao. Musi vhathu vha tshi vhona uri Mushe o no dzulesa thavhani, ha tsha vhuya, vha kuvhanganela Aroni vha mu vhudza vha ri, “Uyo munna Mushe we a ri pfulusa Egipita a ri ḓivhi uri o welwa nga mini, vhone nga vha ri itele mudzimu une wa ḓo ri endedza.” Aroni a vha vhudza a ri, “Bvulani zwiṅina zwa musuku zwa vhasadzi vhaṋu na vhana vhaṋu vha vhatuka na vha vhasidzana zwe vha ambara, ni zwi ḓise ngeno ha nṋe.” Ndi hone vhathu vha tshi bvula zwiṅina zwavho zwa musuku, vha zwi ḓisa ha Aroni. Ene a dzhia izwo zwiṅina a zwi ṋokisa nga mulilo, a fula musuku wa ita lubomo, a vhumba mboho ya musuku. Vhathu vha ri, “Israele, ngoyu mudzimu wau we a u pfulusa Egipita.” Ndi hone Aroni a tshi fhaṱa aḽiṱari phanḓa ha mboho ya musuku a ḓivhadza a ri, “Matshelo hu ḓo vha na vhuṱambo ha u hulisa Muṋe washu.” Ḽi tshi tsha nga matshelo vha ḓisa zwifuwo zwine zwa ḓo fhiswa zwa vha tshiṱhavhelo, zwiṅwe zwa vha zwa u ḽa zwa vha zwa nduvho ya u konana na Mudzimu. Vhathu vha dzula fhasi vhuṱamboni, vha ḽa vha nwa vha takuwa vha tshina zwa vhuḓabaḓaba. Ndi hone Muṋe washu a tshi amba na Mushe a ri, “Ṱavhanya u hume u tsele fhasi ngauri vhathu vhau vhe wa vha pfulusa Egipita vho tshinya, vho nndandula. Vho no ḓi ṱutshela nḓila ye nda vha laya uri vha fare yone, vho vhumba mboho nga musuku wo ṋokiswaho, vha i luvha, vha i ṋekedza zwiṱhavhelo. Vha ri ndi yone mudzimu wavho we a vha pfulusa Egipita. Ndi a ḓivha uri vhathu avha vha na tshipimbi. Zwino u songo linga u nthivhela. Ndo vha sinyutshela, ndi ṱoḓa u vha lozwa. Litsha ndi dzhie iwe na vhaḓuhulu vhau ndi ni ite lushaka luhulu.” Hone Mushe a luvhelela Muṋe washu Mudzimu wawe a ri, “Muṋe washu, ndi mini u tshi sinyutshela vhathu vhau vhe wa vha pfulusa Egipita wó angaladza tshanḓa tshau tsha maanḓa? Kani u ṱoḓa Vhaegipita vha tshi ri, ‘Koṱo, o vha itela vhukwila a tshi vha pfulusa; o itela uri a vha vhulahele dzithavhani, a vha lozwe tshoṱhe fhano shangoni’? Kanda mbiti dzau dzi ofhisaho. Vha humele, u songo ḓisela vhathu vhau khombo. Edzou elelwa vhaḓinḓa vhau Abrahamu na Isaka na Jakopo, vhe wa vha anela nga Iwe muṋe, wa vha fulufhedzisa wa ri, ‘Vhana vhaṋu ndi ḓo vha andisa vha nga ṋaledzi dza lutomboni, shango ḽoṱhe ḽe nda fulufhedzisa ndi ḓo ḽi ṋea vhaḓuhulu vhaṋu ḽa vha ḽavho lini na lini.’ ” Ndi hone Muṋe washu a tshi rembulusa mbilu yawe, a si tsha ḓisela vhathu vhawe khombo ye a ri u ṱoḓa u vha ḓisela yone. Mushe a huma a tsa thavha o fara maḓaba mavhili a milayo, o ṅwalwa masia oṱhe, nga phanḓa na nga murahu. Maḓaba ayo o vha o vhaḓwa nga Mudzimu, na u ṅwalwa o ṅwalwa nga Mudzimu o tou tsheṱa ayo maḓaba. Joshua a pfa vhathu vha tshi khou ṱavha mukosi, a vhudza Mushe a ri, “Hu pfala mukosi wa nndwa ngei mishashani.” Mushe a fhindula a ri, “Hoyo mukosi a si muḓalo wa vho kundaho, a si u lila ha vho kundwaho hoyo mukosi; ndi pfa mukosi wa luimbo lwa vha re vhuṱamboni.” Musi Mushe a tshi swika tsini ha mishasha, a tshi vhona mbohwana na vhathu vha tshi khou tshina, a sinyuwa zwihulu. A laṱa aḽa maḓaba e a vha o a fara, a pwashekana henefho tsindeni ḽa thavha. A dzhia iḽa mboho ye vha vha vho i vhumba, a i fhisa a i kuya ya ita luvhanda, a lu hasha nṱha ha maḓi, a a nwisa Vhaisraele. Mushe a vhudzisa Aroni a ri, “Vhathu avha vho ni itani ni tshi vhuya na vha ovhisa mulandu mungafha?” Aroni a fhindula a ri, “Vha songo ntsinyutshela, muṋe wanga. Vha a ḓivha uri vhathu avha vho tshingamela hani vhuvhini. Vho mmbudza uri ndi vha itele mudzimu une wa ḓo vha endedza, vha ri, ‘A ri ḓivhi uri uyo Mushe we a ri pfulusa Egipita o welwa nga mini.’ Nṋe nda vha vhudza nda ri, ‘A re na nungu dza musuku ndi nnyi?’ Vhone vha bvula vha ḓisa ha nṋe. Nṋe nda posa muliloni, ha bvelela mboho yenei!” Mushe a vhona uri Aroni o ita uri vhathu vha si tsha langea, vha vho ḓiita matsilu maswina avho a tshi zwi vhona. Ndi hone a tshi ima khoroni ya mishasha a ṱavha mukosi a ri, “Ane a ima na Muṋe washu nga a ḓe fhano!” Ndi hone Vhalivi vhoṱhe vha tshi kuvhangana khae. Mushe a vha vhudza a ri, “Muṋe washu Mudzimu wa Israele u khou vhudza muṅwe na muṅwe waṋu uri a fare pfumo ḽawe, a tshimbile na mishasha yoṱhe u bva khoroni heino u swika kha iṅwe, a vhulahe muṅwe na muṅwe ane a mu fara, a songo khathutshela na ṅwana wa khotsi awe kana khonani dzawe kana vhahura vhawe.” Vhalivi vha tenda, vha vhulaha vhanna vhane vha nga swika 3 000 musi wonoyo. Mushe a vhudza Vhalivi a ri, “Ṋamusi no ḓikumedza na vha vhotshifhe vha u shumela Muṋe washu nga u vhulaha vhana vhaṋu vha vhatuka na vhana vha vhokhotsi aṋu, zwenezwo Muṋe washu o ni ṋea mashudu.” Nga matshelo Mushe a amba na vhathu a ri, “No ovha mulandu muhulu. Huno zwino ndi ḓo gonya thavha nda humela ha Muṋe washu; khamusi a nga ni hangwela mulandu waṋu.” Ndi hone Mushe a tshi humela ha Muṋe washu a swika a ri, “Vhathu havha vho ovha mulandu muhulu. Vho ḓivhumbela mudzimu nga musuku. A u vha hangweli zwavho naa? Hone arali u sa vha hangweli, izwo thutha dzina ḽanga buguni ye wa ṅwala madzina a vhathu vhau.” Muṋe washu a fhindula a ri, “Madzina ane nda ḓo a thutha buguni yanga ndi a avho vho nkhakhelaho. Zwino ṱuwa u endedze vhathu u vha ise he nda u vhudza. Muruṅwa wanga u ḓo u ranga phanḓa, hone hu khou ḓa tshifhinga tshine nda ḓo lifhedza mulandu wa vhathu havha.” Ndi hone Muṋe washu a tshi ḓisela vhathu dwadze nge vha kombetshedza Aroni uri a vhumbe mboho ya musuku. Muṋe washu a vhudza Mushe a ri, “Ṱuwani hafha fhethu, iwe na vhathu vhe wa vha pfulusa Egipita, ni ye shangoni ḽe nda fulufhedzisa uri ndi ḓo ḽi ṋea Abrahamu na Isaka na Jakopo na vhaḓuhulu vhavho. Ndi ḓo ruma muruṅwa a ni ranga phanḓa nda thatha Vhakanana na Vhaamori na Vhahithi na Vhapherisi na Vhahivi na Vhajebusi. Ni khou ya shangoni ḽi elaho mukhaha na ṋotshi. Hone Nṋe a thi nga ṱuwi na inwi ngauri ni vhathu vha tshipimbi, ndi nga ḓo ni lozwa nḓilani.” Vhathu vha tshi pfa hezwo, vha thoma u lila, vha si tsha ambara nungu. Muṋe washu o vha o laya Mushe uri a vha vhudze a ri, “Ni vhathu vha tshipimbi. Arali nda ṱuwa na inwi naho tsha tou vha tshifhinganyana zwatsho, ndi nga ni lozwa tshoṱhe. Zwino bvulani nungu dzaṋu, ndi hone ndi tshi ḓo vhona zwine nda ḓo ni ita.” Vhaisraele tshee vha ṱuwa thavhani ya Horebe, a vho ngo tsha ambara nungu. Hoṱhe he Vhaisraele vha ṱoka mishasha, Mushe o dzhia dennde khethwa a i akha kulenyana na mishasha. Yo vha i tshi pfi dennde ya u ṱangana na Muṋe washu. Muṅwe na muṅwe we a vha a tshi ṱoḓa u vhudzisa Muṋe washu tshiṅwe, o vha a tshi bva a ya khayo. Musi Mushe a tshi bva a tshi ya hone, vhathu vho vha vha tshi takuwa vha ima muṋangoni wa dennde dzavho vha sedza Mushe a vhuya a dzhena khayo. Musi Mushe o no dzhena ngomu, phuphu ya gole yo vha i tshi tsela fhasi ya ima muṋangoni wa dennde, Muṋe washu a amba na Mushe e kha iḽo gole. Vhathu vha tshi tou vhona phuphu ya gole i muṋangoni wa dennde, vho vha vha tshi gwadama miṋangoni ya dennde dzavho. Muṋe washu o vha a tshi amba na Mushe vho livhana zwifhaṱuwo, unga muthu a tshi amba na khonani yawe, Mushe a konou humela mishashani. Hone muṱhannga we a vha a tshi mu farisa, ene Joshua ṅwana wa Nunu, a ḓi sala denndeni. Mushe a amba na Muṋe washu a ri, “Ndi ngoho uri wo mmbudza uri ndi endedze vhathu ndi vha ise shangoni heḽiḽa, hone a wo ngo mmbudza uri u ḓo nthuma na nnyi. Hufha wo ri wo nnanga ndi vhe muḓinḓa wau, wa ri u a ntakalela. Arali nangoho u tshi ntakalela, mmbudze zwe wa dzudzanya, uri ndi u ḓivhe ndi ḓi dzula ndi tshi ita zwine zwa u takadza. U elelwe na uri wo nanga lushaka holu uri lu vhe lwau.” Muṋe washu a ri, “Ndi ṱuwe na iwe Nṋe muṋe uri ndi u rudze mbilu?” Mushe a fhindula a ri, “Arali wa sa ṱuwa na riṋe, u songo tenda ri tshi ṱuwa fhano fhethu. Zwi ḓo vhonala hani uri u a ri takalela nṋe na vhathu vhau arali wa sa ṱuwa na riṋe? Arali wa vha na riṋe zwi ḓo sumbedza phambano yashu na tshakha dziṅwe dzi re fhano fhasi.” Muṋe washu a vhudza Mushe a ri, “Ndi ḓo ita zwenezwo zwe wa nkhumbela, ngauri ndi a u ḓivha zwavhuḓivhuḓi nahone ndi a u takalela.” Ndi hone Mushe a tshi humbela a ri, “Ndi humbela uri u ntsumbedze lupenyo lwau lu kombodzaho.” Muṋe washu a fhindula a ri, “Ndi ḓo ita uri lupenyo lwanga lwoṱhe lu fhire phanḓa hau nda bula dzina ḽanga ḽa Yahavee u tshi zwi pfa. Ndi khathutshela ane nda funa, nda pfela vhuṱungu ane nda funa. Tshifhaṱuwo tshanga u nga si kone u tshi vhona; muthu a mmbona a nga si tsha dovha a tshila. Hone hafha tsini hanga hu na fhethu hune wa nga ima nṱha ha tombo. Musi lupenyo lwanga lu tshi fhira, ndi ḓo u longa bakoni ḽa tombo nda u tsireledza nga tshanḓa tshanga u swika ndi tshi fhira. Ndi hone ndi tshi ḓo bvisa tshanḓa tshanga wa mmbona ndo u furalela, hone tshifhaṱuwo tshanga a tshi vhonwi.” Muṋe washu a vhudza Mushe a ri, “Vhaḓa maḓaba mavhili a matombo ane a fana na a u thoma, Nṋe ndi ḓo ṅwala khao maipfi eneaḽa e a vha e kha aḽa a u thoma, e iwe wa a pwashekanya. Matshelo ḽi tshi tou tsha u ḓilugise, u gonye thavha ya Sinai, u ḓo ṱangana na Nṋe henefho muṱumbani wayo. U songo gonya na muthu, hu songo vhonala muthu e kha thavha, na nngu na kholomo dzi songo fula tsindeni ḽa thavha.” Ndi hone Mushe a tshi vhaḓa maṅwe maḓaba mavhili a matombo, nga matshelo ḽi tshi tou tsha a a hwala a gonya nao thavhani ya Sinai, sa zwe Muṋe washu a mu laya. Muṋe washu a tsela fhasi e kha gole, a ima nae henefho, a bula dzina ḽawe ḽa Yahavee. Muṋe washu a fhira phanḓa hawe a ḓivhadza a ri, “Nṋe Yahavee, Nṋe Yahavee, ndi Mudzimu ane a vha na tshilidzi na khathutshelo, a thi fheli mbilu, ndi na vhuthu vhuhulu, ndi a fulufhedzea. Ndi dzula ndi na lufuno ha vhuya ha fhira mirafho na mirafho, nda hangwela vhathu milandu yavho na vhutshinyi na vhuvhi havho, hone a thi litshi u lifhedza milandu yavho na kha vhana na vhaḓuhulu, ha vhuya ha fhira murafho wa vhuraru na wa vhuṋa.” Mushe a ṱavhanya a gwadama fhasi a luvha. Mushe a ri, “Muṋe wa zwoṱhe, arali nangoho u tshi ntakalela ndi u humbela uri u ṱuwe na riṋe. Vhathu havha vha na tshipimbi, hone ri hangwele milandu yashu na vhuvhi hashu, u ri ṱanganedze ri vhe vhathu vhau.” Muṋe washu a amba na Mushe a ri, “Zwino ndi vhofha mulanga na lushaka lwau lwoṱhe. Ndi ḓo ita zwimangadzo vha tshi zwi vhona, vha vhona zwi sa athu vhuya zwa itwa huṅwe fhethu fhano fhasi kha dziṅwe tshakha. Vhathu vhoṱhe vhane wa dzula navho vha ḓo vhona mishumo yanga; ndi ḓo u itela tshithu tshi ofhisaho. Thetshelesa milayo ine nda u ṋea ṋamusi. Ndi ḓo thatha Vhaamori na Vhakanana na Vhahithi na Vhapherisi na Vhahivi na Vhajebusi vha ni shavha. Ni songo vhuya na vhofha mulanga na vhathu vha shango ḽine na khou ya khaḽo, ngauri itsho tshi nga ḓo vha tshikwekwe tshine tsha ḓo ni fasha. Inwi ni thuthekanye aḽiṱari dzavho, ni pwashe matombo avho a zwitungulo, zwiga zwa Ashera mudzimu wavho wa musadzi ni zwi reme. “Ni songo luvha muṅwe mudzimu, ngauri Nṋe Yahavee ndi pfi Thivhangiswi, ndi Mudzimu a sa vhangiswi. Ni songo vhuya na vhofha mulanga na vhathu vha heḽo shango, ngauri musi vha tshi luvha midzimu yavho ya vhuaḓa, vha tshi i ṋekedza zwiṱhavhelo, vha nga ḓo ni vhidza uri ni baḓekane navho, na vho ḓo ḽa zwiḽiwa zwine vha zwi sumela midzimu yavho. Vhana vhaṋu vha nga ḓo dzea vhasadzi havho vha vhatsinda, vha vha ita uri vha ntshandukele, vha luvhe midzimu yavho ya vhuaḓa. “Ni songo fula midzimu ya tsimbi na i luvha. “Dzulani ni tshi ita vhuṱambo ha Vhurotho vhu si na mbilisa. Nga ṅwedzi wa Avivi ni ḽe vhurotho vhu si na mbilisa ni fhedze maḓuvha maṱanu na mavhili, sa zwe nda ni laya, ngauri no pfuluwa Egipita nga ṅwedzi wonoyo. “Tanzhe ḽiṅwe na ḽiṅwe ḽa ṅwana wa mutuka na tshifuwo tsha tshiduna tsha kholomo kana nngu ndi zwanga. Hone donngi iṅwe na iṅwe ya tanzhe ni i rengulule nga ngwana. Arali na sa i rengulula, ni i vunḓe mutsinga. Ni rengulule vhana vhaṋu vhoṱhe vha vhatuka. Hu songo vha na ane a ḓa phanḓa hanga a songo fara tshithu. “Ni na maḓuvha maṱanu na ḽithihi ane na nga shuma mishumo yaṋu ngao, hone nga ḓuvha ḽa vhuṱanu na vhuvhili ni songo shuma, na nga tshifhinga tsha u lima kana tsha u kaṋa ni songo shuma. “Ni ḓi ita vhuṱambo ha Dzivhege musi ni tshi thoma u kaṋa goroi yaṋu ya u ranga; ni ḓi ita vhuṱambo ha Mavhuyahaya tshifhefho musi ni tshi kaṋa zwa masimuni. “Vhanna vha haṋu vhoṱhe vha ḓe vha nnduvhe luraru nga ṅwaha, Nṋe Yahavee, Mudzimu wa Israele. Musi ndo no thatha dzitshakha u swikani haṋu, ndo no engedza shango ḽaṋu, a hu nga vhi na ane a ḓo emula shango ḽaṋu tshifhinga tsha honoho vhuṱambo vhuraru. “Musi ni tshi nṱhavhela tshifuwo ni songo ṋekedza vhurotho ho itwaho nga mbilisa. Tshifuwo tshine na tshi ṱhavhela vhuṱambo ha Paseka ni songo vhea muraḓo watsho ufhio na ufhio u swika ḽa matshelo. “Ṅwaha muṅwe na muṅwe ni dzhie zwa u thoma zwe na zwi kaṋa masimuni ni zwi ḓise nḓuni ya Yahavee. “Ni songo bika ngwana kana mbudzana nga mukhaha wa mme ayo.” Muṋe washu a vhudza Mushe a ri, “Ṅwala maipfi haya, ngauri mulanga une nda khou u vhofha na iwe na Vhaisraele wo tewa nṱha hao.” Mushe a dzula henefho na Muṋe washu a fhedza maḓuvha a 40 na vhusiku hao, a sa ḽi tshithu, a sa nwi tshithu. Mushe a ṅwala maipfi a mulanga kha ayo maḓaba, yone Milayo ya fumi. Mushe a tshi tsa thavhani ya Sinai ó fara Milayo ya fumi, tshifhaṱuwo tshawe tsha vhonala tshi tshi khou penya nge a vha a tshi khou amba na Muṋe washu, hone ene o vha a sa zwi ḓivhi. Aroni na vhathu vhoṱhe vha sedza Mushe vha vhona a tshi khou penya, vha ofha u sendela tsini hawe. Huno Mushe a vha vhidza, Aroni na vharangaphanḓa vhoṱhe vha vhathu vha ya khae, Mushe a amba navho. Ndi hone Vhaisraele vhoṱhe vha tshi kuvhangana ha Mushe, ene a vha ṋea milayo yoṱhe ye a ṋewa nga Muṋe washu thavhani ya Sinai. Musi Mushe o fhedza u amba navho, a khurumela lupila. Mushe a tshi dzhena denndeni ya u ṱangana na Muṋe washu uri a ambe na Muṋe washu, o vha a tshi khurumula lupila. Musi a tshi bvela nnḓa o vha a tshi vhudza Vhaisraele zwoṱhe zwe a laiwa uri a zwi ambe, vhone vha ḓi vhona tshifhaṱuwo tshawe tshi tshi khou penya. Ene a dovha a khurumela luḽa lupila u swika a tshi dovha u vhuelela u amba na Muṋe washu. Mushe a vhidza Vhaisraele vhoṱhe a vha vhudza a ri, “Muṋe washu o ri ni ite hezwi: Ni na maḓuvha maṱanu na ḽithihi ane na ḓo shuma mishumo yaṋu ngao, hone ḓuvha ḽa vhuṱanu na vhuvhili ḽi itwe ḽikhethwa, ḽi vhe ḽa u awela, ḽo kumedzwaho Muṋe washu. Ane a vhuya a shuma nga heḽo ḓuvha nga a vhulawe. Ni songo vhuya na vhasa na mulilo mahayani aṋu nga ḓuvha ḽa Sabatha.” Mushe a vhudza Vhaisraele vhoṱhe a ri, “Muṋe washu o laya a ri: Ṋekedzani Yahavee nduvho. Muṅwe na muṅwe a ḓise nduvho nga u tou funa hawe. A nga ḓisa musuku kana siliva kana musinaseṱha; lukhaha lwavhuḓi; denga na muridili na vhukuse vhutswuku; sila ḽo itwaho nga vhukuse ha mbudzi; mukumba wa thutha wo fhomiwa nga phomo tswuku; mukumba wo sukiwaho wa vhibva; thanda ya muunga; mapfura a mbone; zwilungi zwa mapfura a u ḓodza, na zwa zwioro, matombo a onikisi na dziṅwe nungu dza u mometshedza kha bannda ya u pakata ya tshifhe muhulu na kha tshipilakhana tshawe. “Vhatsila vha haṋu vhoṱhe vha ḓe vha ite zwoṱhe zwe Muṋe washu a ri zwi itwe: Dennde na ṱhanga yayo na lupila lwayo lwa nnḓa na dzihuka dzayo na thikho dzayo na mabaphathi ayo a tsimbi na phuphu dzayo na zwiraho zwayo; mbulungelo na thanda dzayo dza u hwala na tshitibo tshayo na pesa ḽa lupila lune lwa i tsireledza; ḓafula na thanda dzaḽo na thundu dzaḽo dzoṱhe; vhurotho vhune ha ṋekedzwa Mudzimu; tshivheambone tsha luvhone na thundu dzatsho; mbone na mapfura adzo; aḽiṱari ya u fhisela zwioro, na thanda dzayo; mapfura a u ḓodza vhotshifhe; zwioro zwone zwiṋe na pesa ḽa lupila lwa muṋangoni wa dennde; aḽiṱari ya u fhisela zwiṱhavhelo na musinaseṱha wayo wo mometshedzwaho na thanda dzayo dza u i hwala na thundu dzayo dzoṱhe; na sambelo na tshiraho tshaḽo; mapesa a u pila muṱa; na phuphu dzao khathihi na zwiraho zwadzo; na lupila lu re muṋangoni wa muṱa; khokho dza dennde na dza muṱa na thambo dzadzo; na zwiambaro zwa maṱeleṱele zwine vhotshifhe vha ambara musi vha tshi shuma Hukhethwa – zwiambaro zwikhethwa zwa tshifhe Aroni na zwa vhana vhawe.” Vhaisraele vhoṱhe vha ṱuwa, muṅwe na muṅwe ane a pfa mbilu yawe i tshi tou zwi funa a ḓisa nduvho ha Muṋe washu ya u fhaṱa dennde ya u ṱangana na Muṋe washu. Vha ḓisa zwoṱhe zwine zwa ṱoḓea musi hu tshi luvhiwa na zwa u ita zwiambaro zwa vhotshifhe. Vhoṱhe vhe vha vha vha tshi tou zwi funa, vhanna na vhasadzi, vha ḓisa ṱhavhiso dza u nakisa zwiambaro, na zwiṅina na dzirinngi na vhulungu na tshakha dzoṱhe dza nungu dza musuku, vha zwi kumedza Muṋe washu. Muṅwe na muṅwe we a vha e na lukhaha lwavhuḓi, denga, muridili kana vhukuse vhutswuku, sila ḽa vhukuse ha mbudzi, mukumba wa thutha wo fhomiwa nga phomo tswuku, kana mukumba wo sukwaho, a zwi ḓisa. Vhoṱhe vhe vha vha vha tshi kona u bvisa siliva kana musinaseṱha vha ḓisela Muṋe washu zwifhiwa zwavho, na vhoṱhe vhe vha vha vhe na thanda ya muunga ine ya nga shumiswa kha muṅwe mushumo vha i ḓisa. Vhasadzi vhoṱhe vha vhatsila vha ḓisa ṱhale dza lukhaha lwavhuḓi na ṱhale dza denga na muridili na vhukuse vhutswuku zwe vha vha vho hoṱa. Vhoṱhe vhe vha pfa mbilu dzavho dzi tshi tou zwi funa vha hoṱa na ṱhale dza vhukuse ha mbudzi. Vharangaphanḓa vha ḓisa matombo a onikisi na dziṅwe nungu dza u mometshedzwa kha bannda ya u pakata na kha tshipilakhana. Vha ḓisa na zwilungi na mapfura a mbone, zwa mapfura a u ḓodza na zwioro, Vhaisraele vhoṱhe vhane vha zwi funa vha ḓisela Muṋe washu zwifhiwa zwavho vha tshi itela mushumo we a laya Mushe uri a ite, vhoṱhe, vhanna na vhasadzi vhe vha pfa mbilu dzavho dzi tshi tou zwi funa, vha ḓisela Muṋe washu zwi no nga zwenezwo. Mushe a vhudza Vhaisraele a ri, “Muṋe washu o nanga Betsalele ṅwana wa Uri, muḓuhulu wa Huru, wa tsinde ḽa Juda. Muṋe washu o mu ḓadza Muya wa Mudzimu, a mu ṋea vhutsila na vhukoni na ṱhalukanyo ya mishumo yoṱhe ya zwa makolo, na u ita pulane dza zwa vhutsila na u fula musuku na siliva na musinaseṱha; na u vhaḓa nungu dza u mometshedza; na u vhaḓa thanda; na mishumo miṅwe ya zwa makolo. Muṋe washu o khetha ene na Oholiaba ṅwana wa Ahisamakha, wa tsinde ḽa Dani, a vha ṋea vhukoni ha u funza vhaṅwe vhutsila havho. O vha ṋea vhutsila ha mishumo yoṱhe ine ya itwa nga vhakori na vhapulani na vhaluki vha lukhaha na denga na muridili na vhukuse vhutswuku, na maṅwe masila. Vha a kona u shuma mishumo yoṱhe nahone ndi vhatsila vhane vha kona u ita dzipulane.” “Betsalele na Oholiaba na vhaṅwe vhatsila vhoṱhe vhe Muṋe washu a vha ṋea vhutsila na ṱhalukanyo, vhane vha ḓivha u ita zwoṱhe zwi ṱoḓeaho kha u fhaṱa dennde heyo khethwa, vha ite zwoṱhe nga he Muṋe washu a laya.” Mushe a vhidza Betsalele na Oholiaba na vhaṅwe vhoṱhe vhanna vha vhatsila vhe Muṋe washu a vha ṋea vhukoni, khathihi na vhoṱhe vhe vha pfa mbilu dzi tshi tou zwi funa, Mushe a vha vhudza uri vha thome mushumo. Ene a vha ṋea nduvho dzoṱhe dze Vhaisraele vha dzi ḓisa uri dzi fhaṱe dennde. Hone Vhaisraele vha ḓi ḓisela Mushe nduvho dzavho, musi muṅwe na muṅwe ḽi tshi tsha. Ndi hone vhatsila vhe vha vha vha tshi khou shuma vha tshi ya vha vhudza Mushe vha ri, “Vhathu vha khou ḓisa zwi no fhira zwine zwa ṱoḓea kha mushumo we Muṋe washu a laya uri u itwe.” Ndi hone Mushe a tshi isa ndaela mishashani yoṱhe uri hu songo vha na ane a kha ḓi bvisa tshithu tsha dennde khethwa; zwenezwo vhathu vha si tsha dovha u ḓisa. Zwe zwa vha zwo no ḓi ḓiswa zwo vha zwo eḓana u fhedzisa mushumo woṱhe zwa dovha zwa sala. Vhatsila vha konesaho kha avho vhe vha vha vha tshi khou shuma vha fhaṱa dennde ya u ṱangana na Mudzimu. Vha i fhaṱa nga mbemba dza fumi dza lukhaha vhukuma lwo lukiwa nga denga na muridili na vhukuse vhutswuku, lwa oliwa makolo a vhakherube. Luvhemba luṅwe na luṅwe lwo vha lu tshi eḓana masia oṱhe, vhunavha lu mitha dza 14, vhuphara lu mitha mbili. Vha rungekanya mbemba ṱhanu dza ita pesa ḽithihi, mbemba dziḽa dziṅwe ṱhanu na dzone vha ḓi dzi rungekanya-vho dza ita pesa ḽithihi. Vha ita nkhwe dza sila ḽa denga lumemeni lwa luvhemba lwa nnḓa kha pesa ḽiṅwe na ḽiṅwe. Vha rungelela nkhwe dza 50 kha luvhemba lwa u thoma lwa pesa ḽa u thoma na nkhwe dza 50 dzi no fana nadzo kha luvhemba lwa u fhedzisela lwa pesa ḽa vhuvhili. Nkhwe dzo vha dzo vhambela. Vha ita dzihuka dza 50 dza musuku dzine dza farakanya ayo mapesa mavhili a ita ḽithihi, uri dennde i vhe nthihi yoṱhe. Zwino vha konou ita lupila lwa u fukedza dennde nga mbemba dza 11 dza sila ḽo itwaho nga vhukuse ha mbudzi. Dzoṱhe dza eḓana, vhunavha dza vha mitha dza 15, vhuphara dza vha mitha mbili. Vha rungekanya mbemba ṱhanu dza ita pesa ḽithihi, dziḽa dziṅwe ṱhanu na nthihi vha dzi rungekanya-vho dza ita pesa ḽithihi. Vha rungelela nkhwe dza 50 lumemeni lwa luvhemba lwa u fhedzisela lwa pesa ḽa u thoma, na nkhwe dza 50 lumemeni lwa luvhemba lwa u fhedzisela lwa pesa ḽa vhuvhili. Vha ita huka dza 50 dza musinaseṱha dza u farakanya ayo mapesa mavhili uri a vhe lupila luthihi. Vha ita dziṅwe phila mbili, luṅwe lwa itwa nga mukumba mutswuku wa thutha, luṅwe lwa itwa nga mukumba wo sukwaho, lwa ita lupila lwa nnḓa. Vha ita thikho dza dennde nga muunga dza tou tswiti. Thikho iṅwe na iṅwe yo vha i na vhulapfu ha mitha ṱhanu na vhuphara ha senthimitha dza 75, na mikungelo mivhili i fanaho, uri idzo thikho dzi kone u farakana. Thikho dzoṱhe dzo vha dzi na mikungelo yeneyo. Vha vhaḓa thikho dza 20 dza sia ḽa tshipembe, na zwiraho zwa 40 zwi no dzhena fhasi hadzo, fhasi ha thikho iṅwe na iṅwe hú na zwiraho zwivhili zwa u tika mikungelo yawo mivhili. Vha vhaḓa thikho dza 20 dza sia ḽa devhula ḽa dennde, na zwiraho zwa 40 zwa siliva, fhasi ha thikho iṅwe na iṅwe hu na zwivhili. Na nga murahu ha dennde sia ḽa vhukovhela vha vhaḓa thikho ṱhanu na nthihi na thikho mbili dza dzikhuḓa. Thikho hedzo dza dzikhuḓa dzo vha dzo farakanywa nga fhasi, dza paṱekanywa hoṱhe u ya nṱha. Thikho mbili dzo longwaho khuḓani dzo vha dzo itwa nga u ralo. Ndi uri ho vha hu na thikho ṱhanu na tharu dzi na zwiraho zwa 16 zwa siliva, zwivhili zwi fhasi ha thikho iṅwe na iṅwe. Vha ita mabaphathi o rambalalaho, vha a ita nga thanda ya muunga, maṱanu a thikho dza sia ḽithihi ḽa dennde, maṱanu a thikho dza ḽiḽa ḽiṅwe sia-vho, na maṱanu a thikho dza sia ḽa vhukovhela, nga murahu. Baphathi ḽa vhukati ḽo rambalalaho, ḽo longwaho vhukati ha thikho u ya nṱha, ḽo vha ḽi tshi bva kha sia ḽino ḽa dennde ḽa swika kha ḽiḽa. Idzo thikho dza fhomiwa musuku, vha dzi longa mikungelo ya musuku ya u fara mabaphathi o rambalalaho, na one o fhomiwa musuku. Vha ita pesa ḽa lupila nga lukhaha ḽo lukwa nga denga na muridili na vhukuse vhutswuku ḽo oliwa zwifanyiso zwa vhakherube. Vha vhaḓa phuphu nṋa dza muunga dza u tika iḽo pesa ḽa lupila, dzo fhomiwa nga musuku, vha dzi longa dzihuka dza musuku. Vha ita zwiraho zwiṋa zwa siliva zwa u fara idzo phuphu. Muṋangoni wa dennde vha ita pesa ḽa lupila ḽa lukhaha ḽo lukwa nga denga na muridili na vhukuse vhutswuku lwo ṱamiwa nga makolo. Iḽo pesa ḽa lupila vha ḽi vhaḓela phuphu ṱhanu dza longwa dzihuka, nṱha hadzo na mbalelo dzadzo dza fhomiwa musuku, vha ita zwiraho zwiṱanu zwa musinaseṱha zwa idzo phuphu. Betsalele a vhaḓa mbulungelo nga thanda ya muunga, vhunavha hayo ha ita mitha na kotara, vhuphara ya ita senthimitha dza 75, vhulapfu u ya nṱha ya ita senthimitha dza 75. Ngomu hayo na nnḓa a i fhoma musuku u songo vangiwaho, a i itela lubomo lwa musuku u mona nayo. A i itela mikungelo miṋa ya musuku ya u i hwala, a i mometshedza kha milenzhe yayo miṋa, sia ḽiṅwe na ḽiṅwe ḽi na mikungelo mivhili. A vhaḓa thanda dza u i hwala nga thanda ya muunga, dza fhomiwa musuku, a dzi longa kha mikungelo sia ḽiṅwe na ḽiṅwe ḽa mbulungelo uri i hwalwe ngadzo. A ita tshitibo nga musuku u songo vangiwaho, vhunavha hatsho tsha ita mitha na kotara, vhuphara tsha ita senthimitha dza 75. A vhumba vhakherube vhavhili nga musuku wo fuliwaho, a vhea muthihi sia ḽino ḽa tshitibo, muṅwe sia ḽiḽa ḽatsho. A vha ita uri vha vhe tshipiḓa tshithihi na tshitibo. Avho vhakherube vha lavhelesana vhe nṱha ha itsho tshitibo, phapha dzavho dzó ṱharamuwa dza tshi tibedza. Betsalele a vhaḓa ḓafula nga thanda ya muunga, vhunavha haḽo ḽa vha mitha, vhuphara ḽa vha hafu ya mitha, vhulapfu u ya nṱha ḽa vha senthimitha dza 75. A ḽi fhoma musuku u songo vangiwaho, a ḽi itela lubomo lwa musuku u mona naḽo. A ḽi itela mulinga wa vhuphara ha milimitha dza 75 u mona naḽo, a mometshedza lubomo lwa musuku u mona na uyo mulinga. A ḽi itela mikungelo miṋa ya u fara ya musuku, a i mometshedza khuḓani dzayo nṋa, hune ha vha na milenzhe. Mikungelo ya u fara thanda dza u hwala iḽo ḓafula yo vha yo vhewa tsini ha mulinga. Idzo thanda dza u hwala mbulungelo a dzi vhaḓa nga thanda ya muunga a dzi fhoma musuku. A fula thundu dza ḓafula nga musuku u songo vangiwaho: dzindilo na zwidongo na dzimvuvhelo na midzio ya u tevhula nduvho ya waini. Betsalele a ita tshivheambone nga musuku u songo vangiwaho. A ita tshiraho tshatsho na tsinde ḽatsho nga musuku wo fuliwaho. Maluvha atsho na pfungwi na nḓevhe, zwo vha zwi tshipiḓa tshithihi natsho. Ha ṱoṱomowa matavhi maṱanu na ḽithihi nga matungo atsho, mararu e sia ḽino, mararu e kha ḽiḽa. Ḽiṅwe na ḽiṅwe ḽa ayo matavhi maṱanu na ḽithihi ḽo vha ḽi na maluvha mararu o ḽi ṱamaho o vhumbea unga mualimondo u tshi fhufhumisa, e na pfungwi na nḓevhe. Tsinde ḽa tshivheambone ḽo vha ḽi na maluvha maṋa o ḽi ṱamaho o vhumbea unga mualimondo u tshi fhufhumisa, e na pfungwi na nḓevhe. Ho vha hu na pfungwi nthihi fhasi ha matavhi mavhili a u thoma o ṱoṱomowaho a tshi bva kha tshivheambone, ḽiṅwe ḽi fhasi ha matavhi mavhili a tevhelaho, ḽiṅwe ḽi fhasi ha matavhi mavhili a u fhedzisela, matavhi oṱhe e maṱanu na ḽithihi. Pfungwi na matavhi na tshivheambone zwo vha zwo momekana zwo fulwa musuku u songo vangiwaho. A ita mbone ṱhanu na mbili dza tshivheambone, a ita na zwiṱunyi zwatsho na zwifaredzi nga musuku u songo vangiwiho. O ita tshivheambone na zwithu zwatsho zwoṱhe nga musuku u songo vangiwiho wa khilogiramu dza 35. Betsalele a fhaṱa aḽiṱari nga thanda ya muunga, ya vha ya u fhisela zwioro. Masia oṱhe ayo o vha a tshi eḓana, vhunavha hayo vhu hafu ya mitha, vhuphara vhu hafu ya mitha, vhulapfu u ya nṱha vhu mitha. Ṋanga dzayo khuḓani dzayo nṋa dzo vha dzo momekana nayo. A fhoma nṱha hayo na masia ayo maṋa oṱhe na ṋanga dzayo nga musuku u songo vangiwaho, a i mometshedza lubomo lwa musuku u mona nayo. A i itela mikungelo mivhili ya musuku ya u hwala ngayo, a i mometshedza fhasi ha lubomo masia mavhili, uri i kone u fara thanda dzine ya hwalwa ngadzo. Idzo thanda o dzi vhaḓa nga thanda ya muunga, a dzi fhoma musuku. Betsalele a ita na mapfura makhethwa a u ḓodza na zwioro, a zwi ṱanganya na mapfura a u ḓola sa muvangi mukoni. Betsalele a fhaṱa aḽiṱari nga thanda ya muunga, ya vha ya u fhisela zwiṱhavhelo: Masia ayo o vha a tshi eḓana, vhunavha vhu mitha mbili na hafu, vhuphara vhu mitha mbili na hafu, vhulapfu u ya nṱha vhu mitha na hafu. A ita maṋanga nṱha ha khuḓa nṋa, a vha tshipiḓa tshithihi na aḽiṱari. Yoṱhe a i fhoma musinaseṱha. A ita na thundu yoṱhe ya aḽiṱari: ndongo dza u fara milora na dzifosholo na masambelo a u handulula na dziforogo na ndongo dza mulilo. Zwoṱhe hezwo zwithu o zwi ita nga musinaseṱha. A ita tshiṱhaṱhi tsha musinaseṱha a tshi vhea fhasi ha mulinga wa aḽiṱari, uri u ya nṱha tshi swike vhukati ha aḽiṱari. A ita mikungelo miṋa ya u hwala a i mometshedza khuḓani nṋa. A ita thanda nṋa dza u hwala a dzi fhoma nga musinaseṱha, a dzi longa kha mikungelo sia ḽiṅwe na ḽiṅwe ḽa aḽiṱari, uri i kone u hwalwa ngadzo. A ita phakho ya aḽiṱari nga makwati. Betsalele a ita sambelo ḽa musinaseṱha na tshiraho tshaḽo tsha musinaseṱha, a zwi ita nga zwivhoni zwa vhasadzi vhane vha shuma muṋangoni wa dennde ya u ṱangana na Muṋe washu. Dennde ya u ṱangana na Mudzimu Betsalele a i itela muṱa nga mapesa a lukhaha. Vhulapfu ha mapesa a sia ḽa tshipembe ho vha hu mitha dza 50, ó tikwa nga phuphu dza musinaseṱha dza 20 dzi ngomu zwirahoni zwa musinaseṱha zwa 20, dzi na dzihuka na mbalelo dza siliva. Uyo muṱa sia ḽa devhula wo vha wo ḓi ralo. Sia ḽa vhukovhela ho vha hu na mapesa a vhulapfu ha mitha dza 25, na phuphu dza fumi na zwiraho zwa fumi dzi na dzihuka na mbalelo dza siliva. Vhuphara ha sia ḽa vhubvaḓuvha, muṋangoni wa phanḓa, dza vha mitha dza 25. Sia ḽiṅwe ḽa muṋango ho vha hu na mapesa o nembelelaho a vhulapfu ha mitha dza 7,5, ó tikwa nga phuphu tharu dzo longwa kha zwiraho zwiraru. Sia ḽiṅwe, masia oṱhe a muṋango wa muṱa, ho vha hu na mapesa o nembelelaho a vhulapfu ha mitha dza 7,5, e na phuphu dzao tharu dzo longwa kha zwiraho zwiraru. Mapesa oṱhe o tangaho muṱa o vha o itwa nga lukhaha lwavhuḓi. Zwiraho zwa idzo phuphu zwo vha zwo itwa nga musinaseṱha, dzihuka na mbalelo na vhupila ha ṱhodzi dza phuphu ho itwa nga siliva. Phuphu dzoṱhe dzo tangaho muṱa dzo vha dzo ṱanganywa nga mbalelo dza siliva. Pesa ḽa muṋango wa muṱa ḽo vha ḽo itwa nga lukhaha lwavhuḓi ḽó lukwa nga denga na muridili na vhukuse vhutswuku, ḽo ṱamiwa nga makolo. Ḽo vha ḽi ḽa vhunavha ha mitha dza fumi, vhulapfu u ya nṱha ḽi mitha mbili na hafu, u ḓi nga mapesa a muṱa. Ḽo vha ḽo tikwa nga phuphu nṋa dzi re na zwiraho zwa musinaseṱha. Huka dzadzo na vhupila ha ṱhodzi dzadzo na mbalelo dzadzo dzo vha dzo itwa nga siliva. Khokho dzoṱhe dza dennde na dza muṱa wo i tangaho dzo vha dzi dza musinaseṱha. Ngoyu mutevhe wa thundu yo fhaṱaho dennde ya u ṱangana na Mudzimu he ha vha ho vhewa maḓaba mavhili a matombo o ṅwalwaho Milayo ya fumi. Mushe o ri uyo mutevhe u ṅwalwe, wa ṅwalwa nga Vhalivi, vha shuma vha tshi langwa nga Ithamara ṅwana wa tshifhe Aroni. Betsalele, ṅwana wa Uri, muḓuhulu wa Huru, wa tsinde ḽa Juda, o ita zwoṱhe zwe Muṋe washu a ri zwi itwe a tshi amba na Mushe. Mutikedzi wawe, Oholiaba ṅwana wa Ahisamakha, wa tsinde ḽa Dani, o vha e mutsheṱi na muoli na muluki wa lukhaha lwavhuḓi lwa denga na muridili na vhukuse vhutswuku. Musuku woṱhe we wa kumedzwa Muṋe washu uri u shumiswe denndeni khethwa wo kaliwa wa lemela khilogiramu dza 1 000, u tshi kaliwa nga muelo wo tendelwaho. Siliva i no bva kha mbalo ya vhathu yo kaliwa ya lemela khilogiramu dza 3 430, u tshi kaliwa nga muelo wo tendelwaho. Mutengo hoyo ndi zwoṱhe zwo bviswaho nga vhathu vhoṱhe vho ṅwalisaho hu tshi vhalwa vhathu, muṅwe na muṅwe a tshi bvisa giramu dza 6, zwó kaliwa nga muelo wo tendelwaho. Ho vha hu na vhanna vha 603 550 vha miṅwaha ya 20 kana u fhira vhe vha ṅwaliswa hu tshi vhaliwa vhathu. Kha siliva, ya khilogiramu dza 3 400 yo shuma u ita zwiraho zwa ḓana zwa dennde khethwa na pesa, tshiraho tshiṅwe na tshiṅwe tsho itwa nga siliva ya khilogiramu dza 34. Betsalele a dzhia khilogiramu dza 20 dza siliva yo salaho a ita ngayo mbalelo dza tsimbi na dzihuka dza dziphuphu na vhupila ha ṱhodzi dzadzo. Musinaseṱha we wa kumedzwa Muṋe washu wo vha u tshi lemela khilogiramu dza 2 425. Betsalele o u dzhia a ita ngawo zwiraho zwa phuphu dza muṋangoni wa dennde ya u ṱangana na Mudzimu, na aḽiṱari ya musinaseṱha na tshiṱhaṱhi tshayo tsha musinaseṱha na thundu yoṱhe ya aḽiṱari, na zwiraho zwa muṱa wo tangeledzwaho nga matungo, na muṋango wa muṱa na khokho dzoṱhe dza dennde na muṱa wo i tangeledzaho nga matungo. Vha ita zwiambaro zwa maṱeleṱele nga denga na muridili na vhukuse vhutswuku zwine vhotshifhe vha ḓo ambara musi vha tshi shuma hukhethwa. Vha itela Aroni zwiambaro zwikhethwa zwa vhutshifhe sa zwe Muṋe washu a laya Mushe. Vha ita bannda ya u pakata nga lukhaha lwavhuḓi na denga na muridili na vhukuse vhutswuku na ṱhale dza musuku. Vha fula mapesa a musuku, vha a tumukanya a ita mbemba dza u mometshedza kha lukhaha lwavhuḓi na kha denga na muridili na vhukuse vhutswuku, wa vhonala u mushumo wa mutsila. Vha ita zwibannda zwivhili zwa mahaḓani vha tshi itela bannda ya u pakata vha zwi rungelela masia ayo uri i kone u pfuṋelwa. Kha bannda ya u pakata ho rungelelwa bannda yo lukiwaho zwavhuḓi, yo itwaho nga zwi fanaho na zwenezwo, uri i vhe tshipiḓa tshithihi nayo, nga he Muṋe washu a laya Mushe. Vha lugisa matombo a onikisi vha a govhela nga thale dza musuku; a tsheṱiwa madzina a fumi na mavhili a vhana vha Israele nga nḓila ya vhutsila. Vha a nambatedza kha kubannda kwa mahaḓani kwa bannda ya u pakata uri a humbudze Mudzimu matsinde a 12 a vhathu vha Israele, nga he Muṋe washu a laya Mushe. Vha ita tshipilakhana nga zwithu zwi fanaho na zwenezwo zwe vha ita ngazwo bannda ya u pakata na makolo a fanaho na eneaḽa. Masia oṱhe o vha a tshi eḓana nahone dzi mbemba mbili, vhunavha vhu senthimitha dza 25, vhuphara vhu senthimitha dza 25. Vha mometshedza miduba miṋa ya matombo a mutengo muhulu khatsho: kha muduba wa u ranga vha nambatedza rubi na thophasi na ganethe; kha muduba wa vhuvhili vha nambatedza muroxwe na safire na daimane; kha muduba wa vhuraru vha nambatedza hiyasinthi na agathi na amethisi; kha muduba wa vhuṋa vha nambatedza berili na onikisi na jasipere. Ayo a govhelwa nga thale dza musuku. Ḽiṅwe na ḽiṅwe ḽa matombo ayo a 12 ḽo vha ḽo tsheṱiwa dzina ḽa muṅwe wa vhana vha Israele zwi tshi imela matsinde a 12 a vhathu vha Israele. Tshipilakhana vha tshi itela dzigeḓane nga musuku u songo vangiwaho, wo sombiwa unga ṱhale. Vha ita maluvha mavhili a musuku na rinngi mbili dza musuku, idzo rinngi mbili vha dzi rungelela kha khuḓa dza nṱha dza tshipilakhana. Vha pfuṋela dziḽa ṱhale mbili dza musuku kha idzo rinngi mbili, ṱhodzi dziṅwe mbili dza idzo ṱhale vha dzi pfuṋela kha ayo maluvha mavhili, nga u ralo vha dzi pfuṋela nga phanḓa kha zwibannda zwa mahaḓani zwa bannda ya u pakata. Vha ita rinngi mbili dza musuku vha dzi rungelela kha khuḓa dza fhasi dza tshipilakhana kha lumeme lwa ngomu ha bannda ya u pakata. Vha ita dziṅwe rinngi mbili dza musuku vha dzi rungelela kha tshipiḓa tsha fhasi tsha phanḓa ha izwo zwibannda zwa mahaḓani zwivhili zwa bannda ya u pakata, tsini ha lupendelo, nṱha ha bannda iḽa yo lukwaho zwavhuḓi. Vha vhofhekanya dzirinngi dza tshipilakhana na dzirinngi dza bannda ya u pakata nga ṱhale dza denga, sa zwenezwiḽa zwe Muṋe washu a laya Mushe, uri tshipilakhana tshi dzule nṱha ha bannda, tshi si rembeḓe. Phuraphura ine ya ḓa nṱha ha bannda ya u pakata yo vha yo lukwa nga vhukuse ha denga. Buli ḽa ṱhoho ḽo vha ḽo khwaṱhiswa nga lubomo lwo lukiwaho uri ḽi si kheruwe. Vha ṱama lupendelo lwa fhasi lwa phuraphura nga zwivhuvhi zwa denga na muridili na vhukuse vhutswuku na lukhaha lwavhuḓi lwo lukiwaho. Vha ita na dziḓilogo dza musuku u songo vangiwaho vha dzi vhea u mona na lupendelo lwa fhasi lwa phuraphura vhukati ha zwivhuvhi, dziḓilogo na zwivhuvhi zwo ṱoredzana hoṱhe u mona na lupendelo lwa fhasi lwa phuraphura ya mushumo, nga he Muṋe washu a laya Mushe. Vha ita hemmbe dza Aroni na vhana vhawe, na muthini na gebisi na shothi dza lukhaha, na bannda ya lukhaha lwavhuḓi na denga na muridili na vhukuse vhutswuku, zwo ṱamiwa nga makolo, nga he Muṋe washu a laya Mushe. Vha ita na phuleithi, tshone tshiga tshikhethwa tsha u ḓikumedza, nga musuku u songo vangiwaho, vha ṅwala khayo vha ri, “ ndo kumedzwa yahavee.” Vha tshi vhofhelela nga phanḓa ha muthini nga luṱale lwa denga, nga he Muṋe washu a laya Mushe. Mushumo woṱhe wa dennde ya u ṱangana na Mudzimu wa khunyeledzwa. Vhaisraele vha ita zwoṱhe nga he Muṋe washu a laya Mushe vha si siedze na tshithihi. Vha ḓisa iyo dennde ha Mushe na thundu dzayo dzoṱhe, dzihuka dzayo na thikho dzayo na mbalelo dzayo dza tsimbi na phuphu dzayo na zwiraho zwayo, na vhupila ha mukumba wa thutha ho fhomiwa nga phomo tswuku, na vhupila ha mukumba wo sukiwaho; pesa ḽa u pila, na mbulungelo ya milayo na thanda dzayo na tshitibo tshayo, na ḓafula na thundu dzaḽo dzoṱhe na vhurotho vhune ha ṋekedzwa Mudzimu; tshivheambone tsha musuku u songo vangiwaho na mbone dzatsho na thundu dzatsho dzoṱhe na mapfura a mbone, na aḽiṱari ya musuku na mapfura a u ḓodza, na zwioro; na pesa ḽa lupila lwa muṋango wa dennde, na aḽiṱari ya musinaseṱha na tshiṱhaṱhi tshayo tsha musinaseṱha na thanda dzayo na thundu dzayo dzoṱhe, na sambelo na tshiraho tshaḽo, na mapesa a u pila muṱa na phuphu dzawo na zwiraho, na pesa ḽa muṋango wa muṱa na thambo dzaḽo, na khokho dza dennde na thundu yoṱhe ine ya shuma denndeni, na zwiambaro zwa maṱeleṱele zwine vhotshifhe vha zwi ambara vhe fhethu hukhethwa, zwiambaro zwikhethwa zwa tshifhe Aroni na vhana vhawe. Vhaisraele vho ita mushumo woṱhe nga he Muṋe washu a laya Mushe. Mushe a sedza zwoṱhe a vhona uri zwoṱhe vho zwi ita nga he Muṋe washu a laya. Ndi hone Mushe a tshi vha shudufhadza. Muṋe washu a vhudza Mushe a ri, “Nga ḓuvha ḽa u ranga ḽa ṅwedzi wa u ranga u imise dennde ya u ṱangana na Nṋe. Ngomu hayo u longe mbulungelo i re na Milayo ya fumi, u nembeledze pesa ḽa lupila phanḓa hayo. U dzhenise ḓafula u vhee thundu dzaḽo nṱha haḽo. U dzhenise na tshivheambone, nṱha hatsho u vhee mbone. Phanḓa ha mbulungelo u vhee aḽiṱari ya musuku ya u fhisela zwioro, u nembeledze pesa ḽa lupila muṋangoni wa dennde. Phanḓa ha dennde u vhee aḽiṱari ya u fhisela zwiṱhavhelo. U vhee sambelo vhukati ha dennde na aḽiṱari u ḽi ḓadze maḓi. U ite muṱa u mona na dennde, u nembeledze pesa ḽa lupila muṋangoni wa muṱa. “Wo no fhedza u nkumedze iyo dennde na thundu yayo yoṱhe nga u i shela mapfura makhethwa, ndi hone i tshi ḓo vha khethwa. Wo no fhedza izwo u nkumedze aḽiṱari na thundu yayo yoṱhe nga u i shela mapfura, ndi hone i tshi ḓo vha khethwa tshoṱhe. U nkumedze na sambelo na tshiraho tshaḽo nga u ralo. “U ḓise Aroni na vhana vhawe muṋangoni wa dennde ya u ṱangana na Nṋe, u vha vhudze vha ṱambe. U ambadze Aroni zwiambaro zwikhethwa, u mu ḓodze mapfura, u nkumedze ene, uri a ntshumele e tshifhe. U ḓise vhana vhawe u vha ambadze dzihemmbe. Wo no ralo u kone u vha ḓodza mapfura, zwi nge u tshi ḓodza khotsi avho mapfura, uri vha ntshumele vhe vhotshifhe. U ḓodzwa mapfura uho hu ḓo vha ita vhotshifhe, vhone na vhana vhavho vha vha vhotshifhe lini na lini.” Mushe a ita zwoṱhe nga he Muṋe washu a mu laya; ho ngo siedza na tshithihi. Nga ḓuvha ḽa u ranga ḽa ṅwedzi wa u ranga wa ṅwaha wa vhuvhili tshee vha pfuluwa Egipita, dennde ya u ṱangana na Mudzimu ya imiswa. Mushe a longa zwiraho zwayo vhudzuloni hazwo, a imisa thikho dzayo, a longa mbalelo dza u rambalala dza tsimbi, a imisa phuphu dzayo. Mushe a fulela iyo dennde, nṱha a fukedza lupila lwa nnḓa, nga he Muṋe washu a mu laya. Ndi hone a tshi dzhia aḽa maḓaba mavhili a milayo a dzi longa ngomu ha mbulungelo. A longa thanda kha mikungelo ya mbulungelo, a i tiba nga tshitibo. Ndi hone a tshi longa mbulungelo ngomu ha dennde, a nembeledza pesa ḽa lupila. U ralo ha vha u pila mbulungelo, nga he Muṋe washu a mu laya. Mushe a longa ḓafula denndeni ya u ṱangana na Mudzimu, thungo ya devhula nnḓa ha pesa ḽa lupila, nṱha haḽo a vhea vhurotho vhune ha ṋekedzwa Muṋe washu, nga he Muṋe washu a mu laya. A vhea tshivheambone ngomu denndeni ya u ṱangana na Mudzimu, thungo ya tshipembe, u livhana na ḓafula. Henefho phanḓa ha Muṋe washu a funga mbone, nga he Muṋe washu a mu laya. A vhea aḽiṱari ya musuku ngomu ha dennde ya u ṱangana na Mudzimu, phanḓa ha pesa ḽa lupila, a fhisa zwioro, nga he Muṋe washu a mu laya. A nembeledza pesa ḽa lupila muṋangoni wa dennde, henefho phanḓa ha pesa ḽa lupila a vhea aḽiṱari ya u fhisela zwiṱhavhelo. Henefho nṱha hayo a ṋekedza tshiṱhavhelo tshi fhiswaho na nduvho ya thoro, nga he Muṋe washu a mu laya. A vhea sambelo vhukati ha dennde ya u ṱangana na Mudzimu na aḽiṱari, a ḽi ḓadza maḓi a u ṱamba. Mushe na Aroni na vhana vhawe vha ḓi ṱamba zwanḓa na milenzhe henefho, misi yoṱhe vha tshi dzhena denndeni ya u ṱangana na Mudzimu kana vha tshi ya aḽiṱarini, nga he Muṋe washu a laya. Mushe a ita muṱa wa u tanga dennde na aḽiṱari, a nembeledza pesa ḽa lupila muṋangoni wa muṱa. Mushe a vha o khunyeledza mushumo woṱhe. Ndi hone hu tshi ḓa gole ḽa tiba dennde ya u ṱangana na Mudzimu, ya ḓala lupenyo lwa Muṋe washu. Mushe a kundwa u dzhena denndeni ya u ṱangana na Mudzimu nge gole ḽa vha ḽi nṱha hayo na nge ya vha yo ḓala lupenyo lwa Muṋe washu. Hoṱhe he Vhaisraele vha vha vho fara lwendo, musi gole ḽi tshi takuwa nṱha ha dennde, na vhone vho vha vha tshi takuwa vha tshimbila. Arali gole ḽi songo takuwa vho vha vha tshi lindela, vha si tshimbile ḽa vhuya ḽa takuwa. Ndi uri gole ḽa Muṋe washu ḽo vha ḽi tshi vhonala ḽi nṱha ha dennde masiari, vhusiku hu tshi penya mulilo ngomu ha gole, Vhaisraele vhoṱhe vha tshi zwi vhona hoṱhe he vha tshimbila. Muṋe washu o vhidza Mushe e denndeni ya u ṱangana na Mudzimu a mu ṋea ndaela hedzino, a ri Vhaisraele vha dzi tevhedzele musi vha tshi ṋekedza nduvho dzavho. A ri, “Arali muthu a tshi ṋekedza tshiṱhavhelo tsha tshifuwo, i nga vha kholomo kana nngu kana mbudzi. Arali a tshi ṋekedza iṅwe ya kholomo dzawe ya vha tshiṱhavhelo tshi fhiswaho, o fanela u ḓisa mboho i si na badzi. Nga a i swikise muṋangoni wa dennde ya u ṱangana na Mudzimu uri Yahavee a kone u mu ṱanganedza. Uyo munna nga a vhee tshanḓa tshawe nṱha ha ṱhoho yayo, ndi hone i tshi ḓo ṱanganedzwa ya vha tshiṱhavhelo tsha u mu pfumelela. Nga a mbo ḓi ṱhavha iyo mboho henefho, vhotshifhe vhana vha Aroni vha ḓo swikisa malofha ha Yahavee, vha handulula masia maṋa a aḽiṱari ine ya vha muṋangoni wa dennde ya u ṱangana na Mudzimu. Ndi hone a tshi ḓo kona u via itsho tshifuwo a tshi tumukanya, vhotshifhe vhana vha Aroni vha vhekanya khuni nṱha ha aḽiṱari vha honza mulilo. Vhotshifhe vhana vha Aroni vha vhee miraḓo ya tshifuwo nṱha ha khuni muliloni wa aḽiṱari, khathihi na ṱhoho na mapfura. Uyo munna a ṱanzwe miraḓo ya nga ngomu na milenzhe ya murahu nga maḓi, tshifhe a fhise tshiṱhavhelo itsho tshoṱhe nṱha ha aḽiṱari. Iyo nduvho ya zwiḽiwa i nukhelelaho i takadza Yahavee. “Arali uyo munna a tshi ṋekedza nngu kana mbudzi, yo fanela u vha ya nduna i si na badzi. Nga a i ṱhavhe sia ḽa devhula ḽa aḽiṱari, phanḓa ha Yahavee, vhotshifhe vhana vha Aroni vha handulule masia maṋa oṱhe a aḽiṱari nga malofha ayo. Uyo munna nga a i tumukanye, vhotshifhe vha vhee iyo miraḓo ya tshifuwo nṱha ha khuni muliloni wa aḽiṱari, khathihi na ṱhoho na mapfura. A ṱanzwe miraḓo ya nga ngomu na milenzhe ya murahu nga maḓi, tshifhe a swikise itsho tshiṱhavhelo ha Yahavee a fhise tshiṱhavhelo itsho tshoṱhe nṱha ha aḽiṱari. Iyo nduvho ya zwiḽiwa i nukhelelaho i takadza Yahavee. “Arali uyo munna a tshi ṋekedza tshiṋoni tshi tshi vha nduvho i fhiswaho, tsho fanela u vha tshiivhamuronzhe kana ḽiivha. Tshifhe u ḓo ḽi ṋekedza aḽiṱarini, a ḽi ṱhukhula mutsinga, a fhisa ṱhoho yaḽo nṱha ha aḽiṱari. Malofha aḽo a shashiwe nga matungo a aḽiṱari. Tshifhe a bvise dyelo na thoro, a ṱhuvhe mithenga a zwi laṱe sia ḽa vhubvaḓuvha ḽa aḽiṱari hune ha shelwa milora. A fare phapha dzaḽo a fhandule mutumbu waḽo, a si vhuye a fhafhula phapha dzaḽo, a ḽi fhise ḽoṱhe nṱha ha aḽiṱari. Iyo nduvho ya zwiḽiwa i nukhelelaho i takadza Yahavee. “Musi muthu a tshi ṋekedza Yahavee nduvho ya thoro, nga a thome a i kuye i vhe vhukhopfu. Nga a i vange mapfura a muolivi a ṋuṋedze zwioro, a i ḓise ha vhotshifhe vhana vha Aroni. Tshifhe u ḓo ṱusa vhukhopfu uho vhutete na mapfura nga tshanḓa, khathihi na zwioro zwoṱhe, a zwi fhisa nṱha ha aḽiṱari zwa vha tshiga tsha uri zwoṱhe zwo ṋekedzwa Yahavee. Iyo nduvho ya zwiḽiwa i nukhelelaho u ḓifha i takadza Yahavee. Tshipiḓa tsho salaho tsha nduvho ya thoro ndi tsha Aroni na vhana vhawe, ndi khethwa-khethwa, ngauri i bva kha zwiḽiwa zwo kumedzwaho Yahavee. Arali nduvho i ya vhurotho ho bagiwaho ṋanḓoni, ho fanela u bagiwa vhu si na mbilisa. Vhu nga kha ḓi vha ha mikonde midenya ho bagiwaho nga vhukhopfu ho vangiwaho mapfura a muolivi kana makokisi o ḓodzwaho mapfura a muolivi. Arali iyo nduvho i ya vhurotho ho bagwaho nga ludongo, nga vhu itwe nga vhukhopfu ho vangiwaho mapfura a muolivi, hone vhu si na mbilisa. Vhu ṅwatekanye vhu ite zwigaku, u vhu shele mapfura musi u tshi vhu ṋekedza uri vhu vhe nduvho. Arali iyo nduvho i ya vhurotho ho bagiwaho nga pani, nga vhu bagiwe nga vhukhopfu na mapfura a muolivi. “I ḓise ha Yahavee i vhe nduvho, u swikise ha tshifhe, ene u ḓo i isa aḽiṱarini. Tshifhe u ḓo ṱusa tshipiḓa tshayo uri tshi vhe tshiga tsha uri zwoṱhe zwo ṋekedzwa Yahavee, a i fhisa nṱha ha aḽiṱari. Iyo nduvho ya zwiḽiwa zwi nukhelelaho i takadza Yahavee. Nduvho yo salaho ndi ya Aroni na vhana vhawe; ndi khethwa-khethwa, ngauri i bva kha zwiḽiwa zwo ṋekedzwaho Yahavee. “Nduvho ya thoro ine na i ṋekedza Yahavee i songo vha i na mbilisa; zwiḽiwa zwine na zwi fhisela Yahavee zwi songo vha zwi na mbilisa kana ṋotshi. Nduvho ya zwa u ranga zwe na kaṋa masimuni ṅwaha muṅwe na muṅwe i ḓiswe ha Yahavee, hone i songo fhiswa kha aḽiṱari. Nduvho ya thoro iṅwe na iṅwe i lungwe muṋo, ngauri muṋo u ni humbudza mulanga we na vhofha na Mudzimu. Nduvho dzaṋu dzoṱhe ni dzi lunge muṋo. “Musi ni tshi ḓisela Yahavee nduvho ya zwa u ranga zwe na kaṋa masimuni, mu ṋekedzeni thoro dzo hadzingwaho kana vhurotho ho bagiwaho nga zwo kaṋiwaho masimuni. Zwi vangeni na mapfura a muolivi ni ṋuṋedze zwioro. Ndi nduvho ya thoro. Tshifhe u ḓo fhisa tshipiḓa itsho tshine tsha vha tshiga tsha vhurotho na mapfura, khathihi na zwioro zwoṱhe, zwa vha nduvho ya zwiḽiwa i ṋekedzwaho Yahavee. “Musi muthu a tshi ṋekedza Yahavee kholomo yawe uri i vhe nduvho ya u konana nae, nga i vhe mboho kana ya tsadzi i si na badzi. Uyo munna nga a vhee tshanḓa tshawe kha ṱhoho ya itsho tshifuwo, a tshi ṱhavhe muṋangoni wa dennde ya u ṱangana na Mudzimu. Vhotshifhe vhana vha Aroni vha ḓo handulula masia oṱhe maṋa a aḽiṱari nga malofha ayo, vha ṋekedza Muṋe washu miraḓo hei ya tshifuwo ya vha nduvho ya zwiḽiwa: lupila lwoṱhe lwa mapfura o pilaho miraḓo ya nga ngomu, tswio na mapfura a re khadzo, na phudwane ya tshivhindi. Vhotshifhe vha ḓo fhisa zwoṱhe hezwo kha aḽiṱari nṱha ha khuni khathihi na zwiṱhavhelo zwi fhiswaho. Nduvho heyo ya zwiḽiwa i nukhelelaho i takadza Yahavee. “Arali nduvho ya vhukonani ine a ṋekedza Yahavee i nngu i nga vha i nduna kana tsadzi, hone i vhe i si na badzi. Arali munna a tshi ṋekedza nngu, nga a vhee tshanḓa tshawe kha ṱhoho yayo, a i ṱhavhe muṋangoni wa dennde ya u ṱangana na Mudzimu. Vhotshifhe nga vha handulule masia oṱhe maṋa a aḽiṱari nga malofha ayo, vha ṋekedze Yahavee miraḓo heino ya itsho tshifuwo i vhe nduvho ya u konana nae: mapfura, mutshila woṱhe wa mapfura wó tumulwa tsini na shambo ḽa muṱoḓo, lupila lwoṱhe lwa mapfura o pilaho miraḓo ya nga ngomu, tswio na mapfura a re khadzo na phudwane ya tshivhindi. Tshifhe nga a fhise zwithu izwo zwoṱhe kha aḽiṱari zwi vhe nduvho ya zwiḽiwa ine ya ṋekedzwa Yahavee. “Arali muthu a tshi ṋekedza mbudzi, nga a vhee tshanḓa tshawe kha ṱhoho yayo, a i ṱhavhe muṋangoni wa dennde ya u ṱangana na Mudzimu. Vhotshifhe nga vha handulule masia oṱhe maṋa a aḽiṱari nga malofha ayo, vha ṋekedze Yahavee miraḓo heino i vhe nduvho ya zwiḽiwa: mapfura oṱhe a pilaho miraḓo ya nga ngomu na a nambatelaho khayo: tswio na mapfura a re khadzo na phudwane ya tshivhindi. Tshifhe nga a fhise zwoṱhe hezwo kha aḽiṱari zwi vhe nduvho ya zwiḽiwa i takadzaho Yahavee. Mapfura oṱhe ndi a Yahavee. Hu songo vha na Muisraele ane a ḽa mapfura kana malofha ayo; hoyu ndi mulayo une wa fanela u vhulungwa lini na lini nga Vhaisraele vha mirafho yoṱhe hoṱhe hune vha dzula hone.” Muṋe washu o laya Mushe a ri a vhudze Vhaisraele uri nnyi na nnyi we a tshinya a pfuka muṅwe wa milayo ya Muṋe washu a sa iti nga khole, a tevhedze milayo heino: Arali e tshifhe muhulu ane a tshinya, nga u ralo a ovhisa vhathu mulandu, nga a ṋekedze mbohwana i si na badzi a i ṱhavhele Muṋe washu tshi vhe tshipfumelo tsha vhutshinyi hawe. Nga a ḓise iyo mbohwana muṋangoni wa dennde ya u ṱangana na Mudzimu, a vhee tshanḓa tshawe kha ṱhoho yayo, a i ṱhavhe henefho phanḓa ha Muṋe washu. Zwenezwo uyo tshifhe muhulu a dzhie maṅwe malofha a iyo mbohwana a dzhene nao denndeni ya u ṱangana na Mudzimu. Nga a ṋange ayo malofha nga munwe wawe a a shashe phanḓa ha pesa ḽa lupila lukhethwa kaṱanu na kavhili. Ndi hone a tshi ḓo dzhia maṅwe malofha a handulula ṋanga dzi re khuḓani dza aḽiṱari ya u fhisela Muṋe washu zwioro, ngomu ha dennde ya u ṱangana na Mudzimu. Malofha o salaho u ḓo a shululela tsindeni ḽa aḽiṱari ine ha fhiselwa zwiṱhavhelo khayo, iyo i re muṋangoni wa dennde ya u ṱangana na Mudzimu. Kha mboho heyo a bvise mapfura oṱhe na mapfura a pilaho miraḓo ya nga ngomu, na tswio na mapfura a re khadzo na phudwane ya tshivhindi. Uyo tshifhe a dzhie mapfura ayo a a fhise kha aḽiṱari ya zwiṱhavhelo zwi fhiswaho, sa zwine a ita nga mapfura a tshifuwo tshine tsha ṱhavhiwa tsha vha nduvho ya u konana na Mudzimu. Hone a dzhie mukumba wayo na ṋama yayo yoṱhe na ṱhoho yayo na khwanḓa dzayo na miraḓo yayo ya nga ngomu khathihi na vhula, zwoṱhe a zwi hwalele nnḓa ha mishasha a zwi ise fhethu ho kumululwaho hune ha thuphiwa milora, iyo mboho i fhiswe henefho. Arali ho tshinya vhathu vhoṱhe vha Israele, vha ovha mulandu nga u pfuka muṅwe wa milayo ya Muṋe washu vhá songo ita nga khole, zwenezwo musi uho vhutshinyi vhu tshi vho ḓivhea, vhathu vhoṱhe vha ṋekedze mbohwana i vhe tshipfumelo tsha vhutshinyi. Nga vha i ḓise denndeni ya u ṱangana na Mudzimu. Vharangaphanḓa vha vhathu vha vhee zwanḓa zwavho kha ṱhoho yayo phanḓa ha Muṋe washu, i ṱhavhiwe henefho. Tshifhe muhulu a dzhie maṅwe malofha a iyo mboho a dzhene nao denndeni ya u ṱangana na Mudzimu, a a ṋange nga munwe, a a shashe kaṱanu na kavhili phanḓa ha Muṋe washu, phanḓa ha pesa ḽa lupila. Maṅwe malofha a handulule ngao ṋanga dzi re khuḓani dza aḽiṱari ya u fhisela Muṋe washu zwioro ngomu ha dennde ya u ṱangana na Mudzimu, o salaho a a shululele tsindeni ḽa aḽiṱari ine ha fhiselwa zwiṱhavhelo, ine ya vha muṋangoni wa dennde ya u ṱangana na Mudzimu, a konou dzhia mapfura ayo oṱhe a a fhise kha iyo aḽiṱari. A ite nga iyo mboho zwine a ita nga mboho ine ya ṋekedzwa ya vha tshipfumelo, ngauralo u ḓo vha o ṋekedza tshipfumelo, vhathu vha konou hangwelwa vhutshinyi havho. O no ralo a bvisele iyo mboho nnḓa ha mishasha, a i fhise, u ḓi nga a tshi fhisa mboho ine ya ṋekedzelwa vhutshinyi hawe. Hetsho ndi tshipfumelo tsha vhathu. Arali ho tshinya muvhusi, a ovha mulandu nga u pfuka muṅwe wa milayo ya Muṋe washu Mudzimu wawe á songo ita nga khole, huno hezwi a tshi vho zwi ḓivha uri o tshinya, a ḓise nduvho ya mbokoṱo i si na luvhadzi. Nga a vhee tshanḓa tshawe kha ṱhoho yayo, a i ṱhavhe sia ḽa devhula ḽa aḽiṱari, hune ha ṱhavhiwa zwifuwo zwa nduvho i fhiswaho phanḓa ha Muṋe washu. Ndi tshipfumelo. Uyo tshifhe a ṋange malofha a itsho tshifuwo nga munwe wawe, a handulule ngao ṋanga dzi re khuḓani dza aḽiṱari, o salaho a a shululele tsindeni ḽa aḽiṱari ya zwiṱhavhelo zwi fhiswaho, a konou fhisa mapfura ayo oṱhe kha aḽiṱari, u ḓi nga a tshi fhisa mapfura a zwifuwo zwine zwa ṱhavhelwa u vha nduvho ya u konana na Mudzimu. Ngauralo tshifhe u ḓo vha o ṋekedza tshipfumelo tsha muvhusi, a konou hangwelwa. Arali ho tshinya muthu zwawe, a ovha mulandu wa u pfuka muṅwe wa milayo ya Muṋe washu á songo ita nga khole, hezwi a tshi vho zwi ḓivha uri o tshinya, nga a mbo ḓi ḓisa nduvho ya mbudzi ya tsadzi i si na badzi. Nga a vhee tshanḓa tshawe kha ṱhoho yayo, a i ṱhavhe sia ḽa devhula ḽa aḽiṱari, hune ha ṱhavhiwa zwifuwo zwa tshiṱhavhelo tshi fhiswaho. Tshifhe nga a ṋange malofha a itsho tshifuwo nga munwe wawe, a ḓodze ngao ṋanga dzi re khuḓani dza aḽiṱari, o salaho a a shululele tsindeni ḽa aḽiṱari. O no ralo a bvise mapfura ayo oṱhe, u ḓi nga a tshi bvisa mapfura a tshifuwo tshine tsha ṱhavhelwa u vha nduvho ya u konana na Mudzimu, a a fhise kha aḽiṱari uri a nukhelele a takadze Muṋe washu. Ngauralo tshifhe u ḓo vha o ṋekedza tshipfumelo tsha uyo munna, a hangwelwa. Arali muthu a ḓisa nngu uri i vhe nduvho ya tshipfumelo, nga i vhe phwidzi i si na badzi. Nga a vhee tshanḓa tshawe kha ṱhoho yayo, a i ṱhavhe sia ḽa devhula ḽa aḽiṱari, hune ha ṱhavhiwa zwifuwo zwa nduvho i fhiswaho. Tshifhe nga a ṋange malofha a itsho tshifuwo nga munwe wawe, a ḓodze ṋanga dzi re khuḓani dza aḽiṱari, o salaho a a shulele tsindeni ḽa aḽiṱari. O no ralo a kone u bvisa mapfura ayo oṱhe, u ḓi nga a tshi bvisa mapfura kha nngu ye ya ṱhavhelwa u vha nduvho ya u konana na Mudzimu, a a fhise kha aḽiṱari khathihi na nduvho ya zwiḽiwa zwi ṋekedzwe Muṋe washu. Ngauralo tshifhe u ḓo vha o ṋekedza tshipfumelo tsha uyo munna, a hangwelwa. Nduvho ya tshipfumelo i a ṱoḓea kha milandu heino: Arali muthu a ḓiṱulela mafhanza nga u pfa uri hu ṱoḓea ṱhanzi tsengoni, ene a si ṱanzilele zwe a zwi vhona kana a zwi pfa, u a ovha mulandu. Arali muthu a kwama tshithu tsho kumalaho a sa iti nga khole, tshi no nga phukha iṅwe na iṅwe yo faho, onoyo o kumala, u na mulandu hezwi a tshi tou ḓivha zwe a ita. Arali muthu a kwama tshikha dza muthu á songo ita nga khole, tshifhio na tshifhio, u na mulandu hezwi a tshi tou ḓivha zwe a ita. Arali muthu a ana a sa londi, kha tshifhio na tshifhio, a nga vha o anela zwivhuya kana zwivhi, u na mulandu hezwi a tshi tou ḓivha zwe a ita. Arali muthu e na mulandu u no nga sa uyo o fanela u bula uho vhuvhi, o fanela u pfumelwa ha Muṋe washu nga nduvho ya phwidzi kana mbudzi ya tsadzi. Tshifhe nga a ṋekedze iyo nduvho i vhe tshipfumelo tsha uyo munna. Arali munna a si na nngu kana mbudzi, nga a lifhe mulandu wawe nga u ṋekedza Muṋe washu maivha mavhili, ḽiṅwe ḽi ḓo vha nduvho ya tshipfumelo, ḽiṅwe ḽa vha nduvho i fhiswaho. Nga a a ḓise ha tshifhe, ene a thome nga u ṋekedza ḽiivha ḽa nduvho ya tshipfumelo. Nga a ḽi vunḓe mutsinga a si ḽi ṱhukhule tshoṱhe ṱhoho, a handulule matungo a aḽiṱari nga malofha maṅwe aḽo. Malofha o salaho a shululelwe tsindeni ḽa aḽiṱari. Heyo ndi nduvho ya tshipfumelo. O no ralo a kone u ṋekedza ḽiivha ḽa vhuvhili ḽa vha nduvho i fhiswaho, hu tshi tevhedzwa ndayo. Ngauralo tshifhe u ḓo vha o ṋekedze tshipfumelo tsha uyo munna, a hangwelwa. Arali muthu a si na maivha mavhili, nga a bvise khilogiramu nthihi ya vhukhopfu i vhe nduvho ya tshipfumelo. A songo i vanga mapfura a muolivi kana zwioro, ngauri ndi nduvho ya tshipfumelo, a si nduvho ya thoro. Nga a i ḓise ha tshifhe, uyo a i ṱuse nga tshanḓa tshi vhe tshiga tsha uri yoṱhe yo ṋekedzwa Muṋe washu, u ḓo i fhisa kha aḽiṱari ya vha nduvho ya zwiḽiwa. Ndi nduvho ya tshipfumelo. Ngauralo tshifhe u ḓo vha o ṋekedza nduvho ya u pfumelela uyo munna, a hangwelwa. Vhukhopfu ho salaho ndi ha tshifhe, u ḓi nga kha nduvho ya thoro. Muṋe washu o ṋea Mushe ndayo hedzino: Arali muthu a tshinya a sa iti nga khole, nga u sa ṋea Muṋe washu ndifho khethwa, nga a ḓise nduvho ya ndifho ha Muṋe washu, ya thutha kana mbokoṱo i si na badzi. Mutengo wayo u eliwe nga muelo wo tendelwaho. O fanela u lifha zwe a si zwi bvise, a dovhe a inge nga tshipiḓa tshithihi kha zwiṱanu. Nga a i swikise ha tshifhe, tshifhe u ḓo ṋekedza itsho tshifuwo tsha vha tshipfumelo tsha u pfumelela uyo munna, a hangwelwa. Arali muthu a khakha a sa iti nga khole, a pfuka muṅwe wa milayo ya Mudzimu, u na mulandu, o fanela u lifha. Nga a ise nngu kana mbudzi i si na badzi ha tshifhe i vhe nduvho ya ndifho. Mutengo wayo u eliwe nga muelo wo tendelwaho. Tshifhe u ḓo ṋekedza itsho tshipfumelo tsha uyo munna, a hangwelwa. Ndi nduvho ya mulifho wa vhutshinyi nge a khakhela Muṋe washu. Muṋe washu o ṋea Mushe ndayo hedzino: Muthu o fanela u ṋekedza nduvho arali a khakhela Muṋe washu nga u hana u humisa tshe Muisraele wa hawe a sia tsha vha mbetshedzelo kana nga u mu tswela tshiṅwe tshithu kana nga u mu fhura kana nga u zwifha a tshi amba nga tshithu tsho xelaho, a ana a ri ho ngo tshi wana. Arali munna a tshinya nga u ralo a ovha mulandu, o fanela u humisa tshe a tswa kana tshe a tshi wana nga vhufhura kana tshe a vha a tshi pfi a tshi fare kana thundu yo xelaho ye a i wana, kana tshifhio na tshifhio tshe a tshi anela mazwifhi. O fanela u lifha zwoṱhe a dovhe a inge tshipiḓa tshithihi kha zwiṱanu tsha mutengo watsho, zwoṱhe a zwi ṋea muṋe wazwo musi wonoyo une a ṋekedza tshipfumelo tshawe. Uyo munna nga a dzhie thutha kana mbokoṱo i si na badzi a i ise ha tshifhe i ṋekedzwe Muṋe washu i vhe nduvho yawe ya ndifho. Mutengo wayo u vhe wa muelo wo tendelwaho. Tshifhe u ḓo ṋekedza Muṋe washu iyo nduvho ya vha tshipfumelo tsha uyo munna, a hangwelwa. Muṋe washu o laya Mushe uri a ṋee Aroni na vhana vhawe ndayo hedzino dza nduvho i fhiswaho: Nduvho i fhiswaho nga i lale kha aḽiṱari i tshi khou swa vhusiku hoṱhe, mulilo u dzule u tshi khou duga. Ndi hone tshifhe a tshi ḓo ambara phuraphura yawe ya lukhaha na vhurukhu hawe vhupfufhi, a bvisa milora ya mapfura yo khakhaṱhelaho kha aḽiṱari, a i vhea matungo a aḽiṱari. O no ralo a bvula izwo zwiambaro zwawe a ambara zwiṅwe, a dzhia iyo milora a i bvisa mishashani a i isa fhethu ho kumululwaho. Mulilo u re kha aḽiṱari wo fanela u dzula u tshi khou duga u si vhuye wa dzima. Musi muṅwe na muṅwe ḽi tshi tsha tshifhe a longe khuni muliloni a fhise mapfura a nduvho ya u konana na Mudzimu. Mulilo wo fanela u dzula u tshi khou duga kha aḽiṱari, u songo vhuya wa dzima. Ndayo dza nduvho ya thoro ngeino: Muṅwe wa vhotshifhe vhana vha Aroni o fanela u ṋekedza Muṋe washu nduvho ya thoro e phanḓa ha aḽiṱari. Tshifhe a ṱuse vhukhopfu na mapfura nga tshanḓa, khathihi na zwioro zwoṱhe zwa u ṋuṋedza nduvho ya thoro, a zwi fhise kha aḽiṱari tshi vhe tshiga tsha uri zwoṱhe zwo ṋekedzwa Muṋe washu. Iyo nduvho i nukhelelaho i takadza Muṋe washu. Aroni na vhana vhawe vha ḽe yo salaho fhethu hukhethwa, hone i ḽiwe i si na mbilisa. Vha i ḽele muṱani wa dennde ya u ṱangana na Mudzimu. I songo bagwa i na mbilisa; ndo vha ṋea uri i vhe mukovhe wavho wa nduvho ya Yahavee ya zwiḽiwa. Iyo nduvho ndi khethwa-khethwa, u ḓi nga nduvho ya tshipfumelo na nduvho ya ndifho. Misi yoṱhe i ḓaho vhaḓuhulu vhoṱhe vha Aroni vha vhatuka vha nga ḓi i ḽa ya ḓi vha mukovhe wavho wa zwiḽiwa zwine zwa ṋekedzwa Yahavee. Ane a vhuya a kwama nduvho ya zwiḽiwa na ene u ḓo vha tshiila. Muṋe washu o ṋea Mushe ndayo hedzino dza u vhumba vhotshifhe vhana vha Aroni: Ḓuvha ḽine tshifhe a vhumbwa, a ṋekedze Muṋe washu nduvho, khilogiramu nthihi ya vhukhopfu, ine ya eḓana na nduvho ya thoro ya nga misi, hafu nga matsheloni, iṅwe nga madekwana. I vangiwe mapfura, i bagwe nga ludongo, i ṋekedzwe tshipiḓa nga tshipiḓa, i vhe nduvho ya thoro, nduvho i nukhelelaho i takadzaho Muṋe washu. Misi yoṱhe i ḓaho nduvho hei i ṋekedzwe nga muḓuhulu muṅwe na muṅwe wa Aroni ane a shuma e tshifhe. Nga i fhiswe yoṱhe i vhe nduvho i ṋekedzwaho Muṋe washu. Hu songo vhuya ha ḽiwa na kupiḓa kwa nduvho ya thoro ine ya itwa nga tshifhe, i tou fhiswa yoṱhe. Muṋe washu o laya Mushe uri a ṋee Aroni na vhana vhawe milayo heino ya nduvho ya tshipfumelo: Tshifuwo tsha nduvho ya tshipfumelo tshi ṱhavhelwe Muṋe washu sia ḽa devhula ḽa aḽiṱari, hune ha ṱhavhiwa zwifuwo zwa tshiṱhavhelo tshi fhiswaho. Heyo ndi nduvho khethwa-khethwa. Tshifhe ane a ṋekedza tshiṱhavhelo tsha tshifuwo nga a tshi ḽele fhethu hukhethwa, muṱani wa dennde ya u ṱangana na Mudzimu. Ane a vhuya a kwama ṋama ya itsho tshifuwo u ḓo vha tshiila. Arali tshipiḓa tsha tshiambaro tsha hashiwa nga malofha a itsho tshifuwo, nga tshi ṱanzwiwe fhethu hukhethwa. Khali iṅwe na iṅwe ya vumba ine iyo ṋama ya bikwa ngayo i pwashiwe, huno arali i khali ya tsimbi, i fhaliwe i ṱukiswe nga maḓi. Muthu wa tshinna muṅwe na muṅwe wa muṱa wa vhotshifhe a nga ḓi ḽa iyo nduvho; ndi khethwa-khethwa. Huno arali maṅwe malofha o ḓiswa denndeni ya u ṱangana na Mudzimu, a shumiswa hu tshi tevhedzwa maitele a u pfumelela vhathu, ṋama ya itsho tshifuwo i songo ḽiwa, nga i fhiswe. Ngedzino ndayo dza nduvho dza ndifho, ndi khethwa-khethwa: Tshifuwo tsha nduvho heyo tshi ṱhavhiwe sia ḽa devhula ḽa aḽiṱari, henefho hune ha ṱhavhiwa zwifuwo zwa tshiṱhavhelo tshi fhiswaho, malofha atsho a handululwe masia oṱhe maṋa a aḽiṱari. Mapfura atsho oṱhe a bvisiwe, a ṋekedzwe kha aḽiṱari: mapfura a mutshila na mapfura o tibedzaho miraḓo ya nga ngomu na tswio na mapfura adzo na phudwane ya tshivhindi. Tshifhe nga a fhise mapfura oṱhe kha aḽiṱari i vhe nduvho ya zwiḽiwa ine ya ṋekedzwa Muṋe washu. Ndi nduvho ya ndifho. Munna ufhio na ufhio wa muṱa wa vhotshifhe a nga ḓi i ḽa, hone i ḽelwe fhethu hukhethwa, ngauri ndi khethwa-khethwa. Hu na ndayo nthihi ine ya langa zwoṱhe, nduvho ya tshipfumelo na nduvho ya ndifho: ṋama ndi ya tshifhe ane a ṋekedza nduvho. Mukumba wa tshifuwo tshine tsha ṋekedzwa tsha vha nduvho ndi wa tshifhe ane a ṋekedza iyo nduvho. Nduvho ya thoro iṅwe na iṅwe ye ya bagwa ṋanḓoni kana ya bagwa nga pani kana nga ludongo ndi ya tshifhe we a i ṋekedza Mudzimu. Huno nduvho dza thoro dzoṱhe dzi songo bagwaho, dzi nga vha dzo vangwa mapfura kana dzo oma, ndi dza vhotshifhe vhana vha Aroni, vho fanela u kovhekana. Ndayo dza nduvho dza vhukonani dzine dza ṋekedzwa Muṋe washu ngedzi: Arali munna a tshi ṋekedza nduvho heino i tshi vha nduvho ya u livhuha Mudzimu, hezwi a tshi ṋekedza tshifuwo tsha tshiṱhavhelo a ṋekedze na nduvho ya vhurotho vhu si na mbilisa: i nga ḓi vha mikonde midenya ya vhurotho ho itwaho nga vhukhopfu ho vangwaho mapfura a muolivi kana makokisi o ḓodzwaho mapfura a muolivi kana khekhe dzo itwaho nga vhukhopfu ho vangiwaho mapfura a muolivi. A dovhe a ṋekedze na mikonde ya vhurotho ho bagwaho vhu si na mbilisa. Kha nduvho iṅwe na iṅwe a ṋekedze Muṋe washu gaku; izwo ndi zwa tshifhe ane a dzhia malofha a tshifuwo a handulula aḽiṱari ngao. Ṋama ya itsho tshifuwo i ḽiwe ḽeneḽo ḓuvha ḽine ya ṋekedzwa ngaḽo; hu songo vha na ine ya sala ḽa vhuya ḽa tsha. Arali muthu a ḓisa nduvho ya u konana na Mudzimu a tshi khunyeledza muano kana i nduvho yawe ine a bvisa nga u tou funa, i ḽiwa yoṱhe musi une ya ṋekedzwa, huno ine ya sala i nga ḓi ḽiwa nga matshelo. Ṋama ine ya sala ya swika ḓuvha ḽa vhuraru i fhisiwe. Arali iṅwe yayo ya ḽiwa nga ḓuvha ḽa vhuraru, Mudzimu a nga si ṱanganedze nduvho ya uyo munna. Uyo munna ha nga ḓo vhuelwa nga iyo nduvho, i ḓo pfi yo kumala, ane a vhuya a i ḽa u ḓo vha o ovha mulandu. Arali iyo ṋama ya kwama tshithu tsho kumalaho, i songo tsha ḽiwa, nga i fhisiwe. Muthu o kumululwaho a nga ḓi ḽa iyo ṋama, hone arali muthu o kumalaho a i ḽa a songo tsha pfi ndi muṅwe wa vhathu vha Mudzimu. Naho muthu a ḽa ṋama ya iyo nduvho o ranga u kwama tshithu tsho kumalaho, tshi nga vha tshi tshi bva kha munna kana kha tshifuwo, a songo tsha vhalwa na vhathu vha Mudzimu. Muṋe washu o ṋea Mushe ndayo hedzino, a tshi itela Vhaisraele: O ri mapfura a kholomo kana nngu kana mbudzi a songo ḽiwa. Mapfura a tshidu kana tshifuwo tsho tou vhulawaho nga tshivhanda a songo ḽiwa, hone a nga shumiswa u ita zwiṅwe zwithu. Muthu ane a ḽa mapfura a tshifuwo tshe tsha ṋekedzwa Muṋe washu tsha vha nduvho ya zwiḽiwa a songo tsha vhaliwa na vhathu vha Mudzimu. Hoṱhe hune Vhaisraele vha vha hone vha songo ḽa malofha a tshiṋoni kana tshifuwo. Muthu ane a pfuka uyo mulayo a songo tsha vhalwa na vhathu vha Mudzimu. Muṋe washu o ṋea Mushe ndayo hedzino, a tshi itela Vhaisraele: Muthu ane a ṋekedza nduvho ya u konana na Mudzimu o fanela u ḓisa tshipiḓa tshayo i vhe nduvho ya Muṋe washu. Nga a tou ḓisa nga zwanḓa zwawe i vhe nduvho ya zwiḽiwa. Nga a ḓise mapfura a itsho tshifuwo na tshiakha tshayo, a zwi ṋekedze Muṋe washu nga u tou zwi imisela nṱha, ndi nduvho ya u imiselwa nṱha. Tshifhe nga a fhise ayo mapfura kha aḽiṱari, hone tshiakha ndi tsha vhotshifhe. Tshizwa tshauḽa tsha itsho tshifuwo tshi bviswe tshi vhe mukovhe une wa ṋewa tshifhe ane a khou ṋekedza ayo malofha na mapfura a nduvho ya u konana na Mudzimu. Tshiakha tsha itsho tshifuwo ndi tshifhiwa, tshizwa tshauḽa ndi tshi bviswaho tshine Muṋe washu a dzhiela Vhaisraele tsha ṋewa vhotshifhe. Hezwo ndi zwine Vhaisraele vha fanela u ṋea vhotshifhe misi yoṱhe. Hoyo ndi wone mukovhe wa zwiḽiwa zwi ṋekedzwaho Muṋe washu we wa ṋewa Aroni na vhana vhawe musi we vha vhumbwa vhutshifhe. Musi wonoyo Muṋe washu o laya Vhaisraele uri vha vha fhe mukovhe wonoyo wa nduvho ya zwiḽiwa. Ndi ndayo ine Vhaisraele vha fanela u i thetshelesa zwi tshi ya nga mirafho na mirafho. Hedzo zwino ndi dzone ndayo dza nduvho i fhiswaho na nduvho ya thoro na nduvho ya tshipfumelo na nduvho ya mulifho na nduvho ya musi hu tshi vhumbiwa vhotshifhe na nduvho ya u konana na Mudzimu. Ndi dzone ndayo dze Muṋe washu a ṋea Mushe nṱha ha thavha phangani ya Sinai, musi we a vhudza Vhaisraele uri vha ṋekedze nduvho dzavho. Muṋe washu a vhudza Mushe a ri, “Dzhia Aroni na vhana vhawe u vha ise muṋangoni wa dennde ya u ṱangana na Nṋe, u ḓise zwiambaro zwa vhotshifhe na mapfura a u vha ḓodza na mbohwana ya nduvho ya tshipfumelo na thutha mbili na mufaro wa vhurotho vhu si na mbilisa. Wo no ralo u vhidze tshivhidzo tshoṱhe vha ḓe henefho.” Mushe a ita nga he Muṋe washu a mu laya, musi tshivhidzo tsho no kuvhangana henefho muṋangoni wa dennde ya u ṱangana na Mudzimu, a vha vhudza a ri, “Zwine nda ṱoḓa u zwi ita zwino ndi zwe nda laiwa nga Muṋe washu.” Mushe a ḓisa Aroni na vhana vhawe phanḓa a ri vha ṱambe. Mushe a ambadza Aroni hemmbe na phuraphura na bannda khunduni. A mu ambadza bannda ya u pakata, a i vhofha nga u mu ambadza bannda yo lukwaho zwavhuḓi khunduni. A mu ambadza tshipilakhana a longa madeṅwa makhethwa ngomu hatsho. A mu ambadza muthini ṱhohoni, phanḓa hawo a u ṱama nga musuku, tshone tshiga tshikhethwa tsha u ḓikumedza Mudzimu, nga he Muṋe washu a mu laya. Ndi hone Mushe a tshi dzhia mapfura a u ḓodza a a shululela nṱha ha dennde ya u ṱangana na Mudzimu, kha zwoṱhe zwe zwa vha zwi ngomu hayo, nga u ralo zwoṱhe a vha o zwi kumedza Muṋe washu. A dzhia maṅwe mapfura a handulula aḽiṱari ngao kaṱanu na kavhili na thundu dzayo na sambelo na tshiraho tshaḽo uri na zwone a zwi kumedze Muṋe washu. A vhumba Aroni tshifhe nga u shululela maṅwe mapfura ṱhohoni yawe. Mushe a ri u fhedza a ḓisa vhana vha Aroni phanḓa, a vha ambadza hemmbe na mabannda khunduni, a vha vhofha mithini ṱhohoni, nga he Muṋe washu a mu laya. Ndi hone Mushe a tshi ḓisa mbohwana ya nduvho ya tshipfumelo, Aroni na vhana vhawe vha vhea zwanḓa zwavho kha ṱhoho yayo. Mushe a i ṱhavha a dzhia maṅwe malofha ayo, a a ṋanga nga munwe wawe a ḓodza ṋanga dzi re khuḓani dza aḽiṱari, uri a i kumulule vhutshinyi. Malofha o salaho a a shululela tsindeni ḽa aḽiṱari. Ngauralo a vha o i kumedza Muṋe washu a i pfumelela. Mushe a bvisa mapfura oṱhe a re kha miraḓo ya nga ngomu, a dzhia na phudwane ya tshivhindi na tswio na mapfura adzo, zwoṱhe a zwi fhisa kha aḽiṱari. Huno mbohwana khathihi na mukumba wayo na ṋama yayo na vhula hayo, a zwi fhisela nnḓa ha mishasha, nga he Muṋe washu a mu laya. Ndi hone Mushe a tshi ḓisa thutha ya tshiṱhavhelo tshi fhiswaho, Aroni na vhana vhawe vha vhea zwanḓa zwavho kha ṱhoho yayo. Mushe a i ṱhavha, a handulula khuḓa nṋa dza aḽiṱari nga malofha ayo. A tumukanya iyo thutha nga miraḓo, a fhisa ṱhoho yayo na zwipiḓa na mapfura a nga ngomu. Miraḓo ya nga ngomu na khwanḓa a zwi ṱanzwa nga maḓi, a fhisa thutha yoṱhe kha aḽiṱari, nga he Muṋe washu a mu laya. Tshiṱhavhelo hetsho tshi fhiswaho tsho vha tshi nduvho ya zwiḽiwa i nukhelelaho ine ya takadza Muṋe washu. Mushe zwino a ḓisa thutha ya vhuvhili, yone yo vha i ya u vhumba vhotshifhe, Aroni na vhana vhawe vha vhea zwanḓa zwavho kha ṱhoho yayo. Mushe a i ṱhavha a dzhia maṅwe malofha ayo a a ḓodza kha ṱhodzi ya nḓevhe ya Aroni ya tshauḽa na kha gunwe ḽa tshanḓa tshawe tshauḽa na kha gunwe ḽa mulenzhe wa tshauḽa. Zwenezwo a dzhia vhana vha Aroni a vha isa phanḓa, a dzhia maṅwe malofha a a ḓodza kha ṱhodzi dza nḓevhe dzavho dza tshauḽa na kha magunwe a tshanḓa tshauḽa na kha magunwe a milenzhe ya tshauḽa. Mushe a dzhia malofha o salaho a handulula khuḓa nṋa dza aḽiṱari ngao. A dzhia mapfura na mapfura a mutshila na mapfura oṱhe o pilaho miraḓo ya nga ngomu na phudwane ya tshivhindi na tswio na mapfura adzo na tshizwa tsha tshauḽa. Ndi hone a tshi dzhia mukonde muthihi wa vhurotho u tshi bva kha mufaro, wa vhurotho vhu si na mbilisa ho kumedzwaho Muṋe washu, na mukonde muthihi wo sukwaho na mapfura, na kokisi ḽithihi, a zwi vhea nṱha ha mapfura na tshizwa tsha tshauḽa. Zwiḽiwa hezwo zwoṱhe a zwi vhea zwanḓani zwa Aroni na vhana vhawe, vhone vha zwi ṋekedza Muṋe washu vha tshi zwi imisela nṱha ya vha nduvho i imiselwaho nṱha. Zwenezwo Mushe a dzhia zwiḽiwa khavho, a zwi fhisa kha aḽiṱari nṱha ha nduvho i fhiswaho, ya vha nduvho ya u vha vhumba vhotshifhe. Heyo yo vha i nduvho ya zwiḽiwa, nduvho i nukhelelaho i takadzaho Muṋe washu. Ndi hone Mushe a tshi dzhia tshiakha a tshi ṋekedza Muṋe washu a tshi tshi imisela nṱha ya vha nduvho i imiselwaho nṱha. Wo vha u mukovhe wa Mushe wa thutha ya u vhumba vhotshifhe. Mushe o ita zwoṱhe nga he Muṋe washu a mu laya. Mushe a dzhia mapfura a u ḓodza na maṅwe malofha e a vha e nṱha ha aḽiṱari a handulula Aroni na vhana vhawe ngao a handulula na zwiambaro zwavho. Ngauralo a vha o vha kumedza Muṋe washu a mu kumedza na zwiambaro zwavho. Mushe a vhudza Aroni na vhana vhawe a ri, “Dzhiani ṋama ni ise muṋangoni wa dennde ya u ṱangana na Mudzimu, ni i bike, ni i ḽele henefho na vhurotho vhu re mufaroni wa nduvho dza u vhumba vhotshifhe, nga he Muṋe washu a laya. Ṋama yo salaho kana vhurotho ho salaho ni zwi fhise. Ni songo ṱuwa muṋangoni wa dennde ya u ṱangana na Mudzimu hu vhuye hu fhele maḓuvha maṱanu na mavhili, maitele a u vhumbwa haṋu vhotshifhe a vhuya a khunyeledzwa. Zwe Muṋe washu a ri laya uri ri zwi ite ṋamusi, ndi zwa u ni pfumelela. Ni dzule muṋangoni wa dennde ya u ṱangana na Mudzimu vhusiku na masiari hu vhuye hu fhele maḓuvha maṱanu na mavhili, ni tshi khou ita zwe Muṋe washu a laya. Arali na sa ralo, ni ḓo fa. Hezwo ndi zwe Muṋe washu a nndaya.” Zwenezwo Aroni na vhana vhawe vha ita zwoṱhe zwe Muṋe washu a laya a tshi vhudza Mushe. Musi ho khunyeledzwa mushumo wa u vhumba vhotshifhe, hó fhela maḓuvha aḽa maṱanu na mavhili, nga matshelo Mushe a vhidza Aroni na vhana vhawe na vharangaphanḓa vha Israele. Mushe a vhudza Aroni a ri, “Kha vha dzhie mbohwana na thutha dzi si na luvhadzi vha dzi ṋekedze Muṋe washu, mboho i vhe nduvho ya tshipfumelo, thutha i vhe nduvho i fhiswaho. Vho no ralo vha vhudze vhathu vha Israele vha bvise mbokoṱo ya nduvho ya tshipfumelo na ṋamana ya ṅwaha muthihi na ngwana ya ṅwaha muthihi dzi si na badzi dza nduvho i fhiswaho, na mbohwana na thutha dza nduvho ya u konana na Mudzimu. Nga vha dzi ṋekedze Muṋe washu dzi na nduvho ya thoro yo vangiwaho mapfura. Vho fanela u ita nga u ralo, ngauri Muṋe washu u ḓo ḓisumbedza vhone ṋamusi.” Zwoṱhe zwe Mushe a vha vhudza vha zwi ḓisa phanḓa ha dennde ya u ṱangana na Mudzimu, tshivhidzo tshoṱhe tsha kuvhangana henefho uri tshi luvhe Muṋe washu. Mushe a ri, “Muṋe washu o ni laya uri ni ite zwoṱhe hezwi, uri ni vhone vhugala hawe.” Ndi hone a tshi vhudza Aroni a ri, “Nga vha ye aḽiṱarini vha ṋekedze nduvho ya tshipfumelo na nduvho i fhiswaho uri vha hangwelwe vhutshinyi havho vhone vhaṋe na ha vhathu. Nga vha ṋekedza nduvho heyo uri vhathu vha hangwelwe vhutshinyi havho, nga he Muṋe washu a laya.” Aroni a ya aḽiṱarini a ṱhavha mbohwana ya tshipfumelo tsha u ḓipfumelela. Vhana vhawe vha mu ḓisela malofha, a longa munwe wawe ngomu malofhani, a ḓodza ṋanga dzi re khuḓani dza aḽiṱari, o salaho a a shululela tsindeni ḽa aḽiṱari. Kha aḽiṱari a fhisa mapfura na tswio na phudwane ya tshivhindi nga he Muṋe washu a laya Mushe. Hone ṋama na mukumba a zwi fhisela nnḓa ha mishasha. Aroni a ṱhavha tshifuwo tshe tsha vha tshi tsha nduvho ya u fhiswa ya ene muṋe. Vhana vhawe vha mu ḓisela malofha, ene a handulula masia oṱhe maṋa a aḽiṱari ngao. Vha mu ṋekedza ṱhoho na miṅwe miraḓo ya itsho tshifuwo, a zwi fhisa kha aḽiṱari. Ndi hone a tshi ṱanzwa miraḓo ya nga ngomu na khwanḓa dza murahu a zwi fhisa kha aḽiṱari nṱha ha nduvho yoṱhe i fhiswaho. A ri o no ralo, a ṋekedza nduvho ya vhathu. A dzhia mbudzi ine ya vha nduvho ya tshipfumelo tsha vhathu a i ṱhavha, a i ṋekedza, sa zwe a ita a tshi ṋekedza nduvho ya tshipfumelo tsha u ḓipfumelela. A ḓisa na tshifuwo tsha nduvho i fhiswaho, a i ṋekedza a tshi tevhedza ndayo. A ṋekedza nduvho ya thoro, a ṱusa vhukhopfu nga tshanḓa a i fhisa kha aḽiṱari, ya engedza nduvho ya nga matsheloni i fhiswaho. A ṱhavha mboho na thutha dza vha nduvho ya vhathu ya u konana na Mudzimu. Vhana vhawe vha mu ḓisela malofha, ene a handulula masia oṱhe maṋa a aḽiṱari ngao. Aroni a dzhia miraḓo yo nonaho ya mboho na ya thutha, mapfura a mutshila na tswio na mapfura a dzi pilaho na phudwane ya tshivhindi, a zwi vhea nṱha ha zwiakha zwa izwo zwifuwo, a hwala zwoṱhe a isa kha aḽiṱari. A fhisa mapfura kha aḽiṱari, a ṋekedza Muṋe washu zwiakha na tshizwa tsha tshauḽa, nga he Mushe a mu laya. Musi Aroni o no fhedza u ṋekedza nduvho ya tshipfumelo na ya u fhiswa na ya u konana na Mudzimu, a imisa zwanḓa a shudufhadza vhathu, a konou tsela fhasi. Mushe na Aroni vha dzhena denndeni ya u ṱangana na Mudzimu, musi vha tshi bva, vha dovha vha shudufhadza vhathu. Ndi hone vhathu vhoṱhe vha tshi vhona vhugala ha Muṋe washu. Muṋe washu a mbo posa mulilo kha aḽiṱari, wa fhisa nduvho i fhiswaho na miraḓo yo nonaho henefho kha aḽiṱari. Musi vhathu vha tshi zwi vhona, vha fhululedza, vha kotama vha wa nga zwifhaṱuwo. Vhana vha Aroni vha vhatuka, Nadaba na Abihu, vha dzhia ndongo dzavho dza mulilo, vha okela masimbe a mulilo nga ngomu, vha longa zwioro, vha dubisela Muṋe washu. Huno mulilo uyo wo vha u si mukhethwa ngauri Muṋe washu o vha a songo amba uri vha mu ṋekedze wone. Muṋe washu a mbo ḓisa mulilo, wa vha fhisa vha fa henefho maṱoni a Muṋe washu. Ndi hone Mushe a tshi vhudza Aroni a ri, “Hezwi ndi zwe Muṋe washu a vha a tshi khou amba zwone musi a tshi ri, “ ‘Vhane vha nṋekedza nduvho vha fanela u hulisa vhukhethwa hanga; ndi ḓo dzumbululela vhathu vhugala hanga.’ ” Hone Aroni a sokou fhumula. Mushe a vhidza Mishaele na Elitsafani, vhana vha vhatuka vha Uziele, khotsimunene wa Aroni, a vha vhudza a ri, “Iḓani hafha ni hwale zwitumbu zwa vhakomana vhaṋu zwi bve tsini ha dennde ya u ṱangana na Mudzimu, ni zwi vhee nnḓa ha mishasha.” Vhone vha ḓa vha fara zwitumbu zwó ambara zwiambaro zwa vhutshifhe, vha zwi bvisela nnḓa ha mishasha, nga he Mushe a vha laya. Ndi hone Mushe a tshi vhudza Aroni na vhana vhawe vha vhatuka Eliasara na Ithamara a ri, “Ni songo litsha u gama mavhudzi aṋu kana na kherukanya zwiambaro zwaṋu u sumbedza uri ni zwililoni. Arali na ralo ni ḓo fa nahone Muṋe washu u ḓo sinyutshela vhathu vhoṱhe. Hone Vhaisraele vha haṋu vhoṱhe vha a tendelwa u lilela avha vhafu vho faho nga mulilo we wa ḓiswa nga Muṋe washu. Inwi ni songo ṱuwa muṋangoni wa dennde ya u ṱangana na Mudzimu, ni sa ḓo fa, ngauri no kumedzwa Muṋe washu nga mapfura awe a u ḓodza.” Vhone vha ita zwe Mushe a amba. Muṋe washu a amba na Aroni a ri, “Iwe na vhana vhau ni songo dzhena denndeni ya u ṱangana na Mudzimu no nwa waini kana halwa; arali na ralo ni ḓo fa. Hoyu ndi mulayo une wa fanela u vhulungwa nga mirafho yoṱhe i kha ḓi ḓaho. Ni fanela u fhambanya zwikhethwa na zwi shumiswaho nga vhathu, na zwo kumalaho na zwo kumululwaho. Ni funze Vhaisraele milayo yoṱhe ye nda ni ṋea nga Mushe.” Mushe a vhudza Aroni na vhana vhawe vho salaho, Eliasara na Ithamara, a ri, “Dzhiani nduvho ya thoro yo salaho kha zwiḽiwa zwi ṋekedzwaho Muṋe washu, ni i ḽe i si na mbilisa ni tshi i ḽela tsini na aḽiṱari, ngauri iyo nduvho ndi khethwa-khethwa. I ḽeleni fhethu hukhethwa; ndi mukovhe waṋu na vhana vhaṋu u no bva kha zwiḽiwa zwo ṋekedzwaho Muṋe washu. Hezwo ndi zwe Muṋe washu a nndaya. Huno inwi na miṱa yaṋu ni nga ḓi ḽa tshiakha tshe tsha imiselwa nṱha na tshizwa tshe tsha ṋekedzwa Muṋe washu. Ni nga zwi ḽela fhethu ho kumululwaho. Nduvho hedzo dzo ṋewa inwi na vhana vhaṋu, ndi mukovhe waṋu u no bva kha nduvho ya Vhaisraele ya u konana na Mudzimu. Nga vha ḓise tshizwa na tshiakha tshi imiselwaho nṱha musi mapfura a tshi ṋekedzwa Muṋe washu a vha nduvho i imiselwaho nṱha. Miraḓo heyo ndi yaṋu na vhana vhaṋu lini na lini, ye Muṋe washu a laya.” Mushe a vhudzisa mbudzi ya nduvho ya tshipfumelo a pfa upfi yo no fhiswa. Hezwo zwa ita uri a sinyutshele Eliasara na Ithamara, a vhudzisa a ri, “Khezwi ni songo ḽela nduvho ya tshipfumelo fhethu hukhethwa? Ndi khethwa-khethwa, Muṋe washu o ni ṋea yone uri i pfumelele vhathu. Vhunga malofha ayo a songo ḓiswa fhethu hukhethwa, iyo nduvho no vha no fanela no i ḽela henefho, nga he nda ni laya.” Aroni a fhindula a ri, “Zwino arali ndo vha ndo ḽa nduvho ya tshipfumelo ṋamusi? Muṋe washu o vha a tshi ḓo vhona zwi zwone naa? Vhathu vho ṋekedza Muṋe washu nduvho ya tshipfumelo ṋamusi, vha ḓisa nduvho yavho i fhiswaho, naho zwo ralo ndo ḓi welwa nga zwithu hezwi zwi ofhisaho.” Mushe a ri u pfa zwenezwo a rudza mbilu. Muṋe washu a ṋea Mushe na Aroni ndayo hedzino dza Vhaisraele: Ni nga ḓi ḽa phukha dza shango dzi re na khwanḓa dzo fhandekanaho dza dovha dza dzeula. Hone hu na dziṅwe phukha dzine dza tou dzeula fhedzi, kana dza tou vha na khwanḓa dzo fhandekanaho fhedzi, dzenedzo dzi a ila u ḽiwa. Gamela nangwe i tshi dzeula, khwanḓa dzayo a dzo ngo fhandekana, yeneyo ni i vhone uri i a ila u ḽiwa. Mbila naho i tshi dzeula, khwanḓa dzayo a dzo ngo fhandekana, yeneyo ni i ile. Muvhuḓa naho u tshi dzeula, khwanḓa dzawo a dzo ngo fhandekana, ni u ile. Nguluvhe naho khwanḓa dzayo dzo fhandekana, a i dzeuli, yeneyo ni i ile. Phukha idzo ni songo ḽa ṋama yadzo, na u kwama tshitumbu tshadzo ni songo tshi kwama, dzi a ila u ḽiwa. Ni nga ḓi ḽa tshakha dzoṱhe dza khovhe dzi re na mudzedze na makwanda, hone zwoṱhe zwi dzulaho maḓini zwi si na mudzedze na makwanda ni songo zwi ḽa. Zwivhumbwa zwo raloho a zwo ngo kuna. Ni zwi ile, na u kwama tshitumbu tshazwo ni songo tshi kwama. Zwoṱhe zwi dzulaho maḓini zwi si na mudzedze na makwanda ni zwi ile. Hu na zwiṋoni zwine na fanela u zwi nengwa na zwi ila ngauri zwi a nengisa, ndi goni na ḽianga na goni ḽitswu, na lurwanzhivha na tshakha dzoṱhe dza lurwanzhivha lutswu, na tshakha dzoṱhe dza mahunguvhu, na mphwe na muswoo na ṱhambalwanzhe na tshakha dzoṱhe dza lurwanzhivha na kukhwitha na dandila na gwitha ḽihulu na gwitha ḽitshena na gwitha ḽa phangani na ḽiṋulakhovhe na gololwane na tshakha dzoṱhe dza maovhelwa na khororo na mulemalema. Zwikhokhonono zwoṱhe zwi na phapha zwa dovha zwa tshimbila nga milenzhe ni zwi ile, hu sa katelwi zwine zwa thamuwa. Nzie ni nga ḓi dzi ḽa na ṱhonono kana vhuukhula. Hone zwiṅwe zwikhokhonono zwi re na phapha zwa dovha zwa kokovha a zwo ngo kuna. Zwine zwa nga ni kumadza ngezwi: Ane a vhuya a kwama zwitumbu zwazwo u ḓo kumala ḽa vhuya ḽa kovhela. Ane a vhuya a takula tshitumbu tshazwo o fanela u ṱanzwa zwiambaro zwawe nahone u ḓo kumala ḽa vhuya ḽa kovhela. Tshifuwo tshiṅwe na tshiṅwe tsha khwanḓa dzo fhandekanaho dzí songo litshanaho tshoṱhe kana zwine zwa si dzeule a zwo ngo kuna, ane a vhuya a kwama tshitumbu tsha tshiṅwe tshazwo u ḓo kumala. Kha phukha dzoṱhe dza milenzhe miṋa, dzine dza kanda nga mashimba adzo a dzo ngo kuna, ane a vhuya a kwama zwitumbu zwadzo u ḓo kumala ḽa vhuya ḽa kovhela. Muthu ane a takula zwitumbu zwadzo o fanela u ṱanzwa zwiambaro zwawe nahone u ḓo kumala ḽa vhuya ḽa kovhela. Hezwo ndi tshika kha inwi. Kha zwipuka zwine zwa tshimbila fhasi, zwi songo kunaho ndi hezwino: lukhohe na mbevha na tshakha dzoṱhe dza tswina na mbulu na tshivhululu na gwavhavha na mbulumaḓi na luaviavi. Kha zwoṱhe zwine zwa tshimbila fhasi hezwo a zwo ngo kuna. Ane a vhuya a zwi kwama zwo fa u ḓo kumala ḽa vhuya ḽa kovhela. Arali tshiṅwe tshazwo tsha fa tsha wela nṱha ha tshithu, itsho tshithu tshi nga vha tshi tshi shuma mushumo ufhio na ufhio, tshi ḓo vha tsho kumala, tshi nga vha tshi tsha thanda kana sila kana mukumba kana sila ḽa saga. Nga tshi lovhewe maḓini, tshi ḓo kumala ḽa vhuya ḽa kovhela, ndi hone tshi tshi ḓo kumululwa. Arali tshiṅwe tshazwo tsha wela khalini ya vumba, zwoṱhe zwi re ngomu hayo zwi ḓo vha zwo kumala nahone iyo khali ni i pwashe. Zwiḽiwa zwe zwa vha zwi tshi nga ḽiwa, hone zwa wanala zwi na maḓi a no bva khalini yeneyo, zwo kumala, na maḓi e a vha a tshi nga nwiwa o kiwa khayo o kumala. Tshiṅwe na tshiṅwe tshine tshitumbu tshazwo tsha wela khatsho tsho kumala, ṋanḓo kana khali ya u bika zwo fanela u pwashiwa. Zwó kumala na inwi no fanela u zwi vhona zwo kumala. Huno tshisimani kana bidzini hune ha kiwa maḓi hu ḓi dzula ho kuna, hone muthu ane a kwama tshiṅwe tsha zwitumbu zwadzo o kumala. Arali tshitumbu tsha phukha tsha wela nṱha ha mbeu ine ya fanela u zwaliwa, yone a i kumali. Huno arali iyo mbeu yo shelwa maḓi, tshitumbu tsha phukha tsha wela nṱha hayo, yo kumala. Arali phukha i sa ili u ḽiwa ya fa, ane a kwama tshitumbu tshayo u ḓo kumala ḽa vhuya ḽa kovhela. Muthu ane a ḽa ṋama ya itsho tshitumbu o fanela u kuvha zwiambaro zwawe, nahone u ḓo kumala ḽa vhuya ḽa kovhela. Ane a takula itsho tshitumbu o fanela u kuvha zwiambaro zwawe, nahone u ḓo kumala ḽa vhuya ḽa kovhela. Zwivhumbwa zwoṱhe zwine zwa kokovha zwi a nengisa, zwi a ila u ḽiwa. Ni songo ḽa tshivhumbwa tshine tsha kokovha, tshi nga vha tshi kokovhaho nga thumbu kana tshi tshimbilaho nga milenzhe miṋa kana nga milenzhe minzhi, tshi a nengisa. Ni songo ḓishata dzitshika nga tshiṅwe tsha izwo zwivhumbwa. Ni songo ḓikumadza nga u zwi ḽa. Ndi Nṋe Yahavee Mudzimu waṋu, ḓikumedzeni Nṋe ni vhe vhakhethwa ngauri Nṋe ndi mukhethwa. Ni songo ḓishata dzitshika nga zwivhumbwa zwi kokovhaho. Ndi Nṋe Yahavee we a ni pfulusa Egipita uri ndi vhe Mudzimu waṋu, zwenezwo ivhani vhakhethwa ngauri Nṋe ndi mukhethwa. Ndi dzone ndayo dzi ambaho nga dziphukha na zwiṋoni na zwoṱhe zwi tshilaho, zwi tshimbilaho maḓini na zwivhumbwa zwoṱhe zwi kokovhaho fhasi. Ni ṱalule zwivhumbwa zwo kunaho kha zwi songo kunaho, na zwivhumbwa zwi tshilaho zwine zwa nga ḽiwa na zwi no ila. Muṋe washu o ṋea Mushe ndayo hedzino dza Vhaisraele: Arali musadzi a beba ṅwana wa mutuka u fhedza maḓuvha maṱanu na mavhili o kumala, u ḓi nga musi o vhona ṅwedzi. Nga ḓuvha ḽa vhuṱanu na vhuraru uyo ṅwana nga a fumbiswe. Zwenezwo hu ḓo vha ho sala maḓuvha a 33 u swika musadzi uyo a tshi kumululwa nge malofha a ḓo vha o phopha oṱhe; a songo kwama tshithu tshikhethwa kana a dzhena denndeni ya u ṱangana na Mudzimu tshifhinga tsha u kumululwa hawe tsha vhuya tsha khunyelela. Arali musadzi a beba ṅwana wa musidzana u fhedza maḓuvha a 14 o kumala, u ḓi nga a tshi khou vhona ṅwedzi. Zwenezwo hu ḓo vha ho sala maḓuvha a 66 u swika a tshi kumuluwa nge malofha a ḓo vha o phopha oṱhe. Musi tshifhinga tshawe tsha u kumululwa tsho khunyelela, tshi nga vha tshi tsha ṅwana wa mutukana kana wa musidzana, o fanela u ḓisa ngwana ya ṅwaha muthihi ya tshiṱhavhelo tshi fhiswaho na ḽiivha ḽa tshiṱhavhelo tsha tshipfumelo a zwi swikise ha tshifhe muṋangoni wa dennde ya u ṱangana na Mudzimu. Tshifhe u ḓo ṋekedza Muṋe washu nduvho ya uyo musadzi a khunyeledza maitele a u mu kumulula, ndi hone a tshi ḓo vha o ṱamba dzitshika. Hezwo ndi zwine musadzi a fanela u zwi ita musi o beba ṅwana. Arali musadzi uyo a si na ngwana, nga a ḓise maivha mavhili, ḽiṅwe ḽi vhe ḽa tshiṱhavhelo tshi fhiswaho ḽiṅwe ḽi vhe ḽa tshiṱhavhelo tsha tshipfumelo, tshifhe u ḓo khunyeledza maitele a u mu pfumelela, ndi hone a tshi ḓo vha o kumuluwa. Muṋe washu o ṋea Mushe na Aroni ndayo hedzino: Arali muthu e na tshilonda kha lukanda lwawe kana tshitshimbili kana u zazamela hune ha nga vhanga vhulwadze ha lukanda vhu kumadzaho, nga a ḓiswe ha tshifhe Aroni kana ha muṅwe wa vhana vhawe a re tshifhe. Tshifhe u ḓo sedza itsho tshilonda; arali mahaha a re khatsho o no shanduka matshena, itsho tshilonda tshi tshi nga tsho swika kha ṋama, u ḓo vha e na vhulwadze ha lukanda vhu kumadzaho, zwenezwo tshifhe u ḓo ri uyo muthu o kumala. Huno arali itsho tshilonda tshi tshitshena tshi tshi nga tsho guma nga lukanda, nahone mahaha a re khatsho a songo shanduka matshena, tshifhe u ḓo vhea uyo muthu thungo maḓuvha maṱanu na mavhili, a konou dovha a mu sedza nga ḓuvha ḽa vhuṱanu na vhuvhili. Arali a tshi vhona unga u kha ḓi nga zwenezwiḽa, itsho tshilonda a tsho ngo endelela, u ḓo dovha a mu vhea thungo ha dovha ha fhela maḓuvha maṱanu na mavhili. Tshifhe u ḓo dovha a mu sedza nga ḓuvha ḽa vhuṱanu na vhuvhili. Arali tshilonda itsho tsho huma tshi songo endelela, u ḓo ri o kumuluwa, tsho vha tshi tshi tou vha tshilonda zwatsho. Uyo muthu u ḓo kuvha zwiambaro zwawe a vha o ṱamba dzitshika. Huno arali tshifhe o no sedza uyo muthu a amba uri o ṱamba dzitshika, itsho tshilonda tsha sala tshi tshi endelela, o fanela u dovha a ya ha tshifhe. Tshifhe u ḓo dovha hafhu a mu sedza, arali u huhumuwa ho endelela, u ḓo ri o kumala, ndi vhulwadze ha lukanda vhu kumadzaho. Arali muṅwe muthu e na vhulwadze ha lukanda vhu kumadzaho, nga a iswe ha tshifhe a mu sedze. Arali a wanala e na tshilonda tshitshena kha lukanda lwawe tshine tsha shandula mahaha a vha matshena, tsho ḓala vhulwa, ndi vhulwadze ha lukanda vhu no kumadza. Tshifhe u ḓo ri o kumala, ha tsha ṱwa a tshi vhewa thungo ngauri zwi khagala uri o kumala. Arali uho vhulwadze ha lukanda ha endelela ha ṱanganya muthu u bva ṋayoni u swika ṱhohoni, tshifhe u ḓo dovha a mu sedza. Arali a wana uri ho ṱanganya muvhili woṱhe, u ḓo ri uyo muthu o kumululwa. Arali lukanda lwawe lwoṱhe lwo shanduka lutshena, o kumululwa. Hone arali hu tshi tou vhonala tshilonda tsho phuleaho, o kumala. Tshifhe u ḓo dovha a mu sedza, arali a vhona tshilonda tsho phulea, u ḓo ri o kumala. Tshilonda tsho phuleaho tshi sumba uri ndi vhulwadze ha lukanda vhu kumadzaho, muthu onoyo o kumala. Hone arali tshilonda tshi tshi fhola tsha dovha tsha vha tshitshena, uyo muthu nga a ye ha tshifhe a mu sedze. Arali itsho tshilonda tsho shanduka tshitshena, uyo muthu o kumululwa, tshifhe u ḓo ri o kumululwa. Arali muthu e na tshitshimbili tsho fholaho, ngavhuya tsha zwimba tsha vha tshitshena kana ha vhonala tshivhala tsha vhutshena kana vhutswuku he tshitshimbili tsha vha tshi hone, nga a ye ha tshifhe. Tshifhe u ḓo mu sedza, huno arali itsho tshivhala tsho swika ṋamani, mahaha a re khatsho o shanduka matshena, u ḓo ri o kumala. Ndi vhulwadze ha lukanda vhu kumadzaho ho simuwaho he ha vha hu na tshitshimbili. Huno arali tshifhe a mu sedza a wana uri mahaha a re khatsho ho ngo shanduka matshena nahone a tsho ngo swika ṋamani, tsho haluluwa, tshifhe nga a mu vhee thungo maḓuvha maṱanu na mavhili. Arali itsho tshivhala tsha endelela, tshifhe nga a ri o kumala, o farwa nga vhulwadze vhu no kumadza. Hone arali tsha ḓi dzula tsho ralo nahone tsha si endelele, ḽi tou vha vhadzi ḽo siwaho nga tshitshimbili, tshifhe nga a ri uyo muthu o kumululwa. Arali ha vha na muthu o swaho, ha vhonala tshivhala tsha vhutswuku kana tsha vhutshena kha ṋama, tshifhe nga a mu sedze. Arali mahaha a re kha itsho tshivhala a shanduka matshena, tsha vhonala tsho swika ṋamani yawe, ndi vhulwadze vhu kumadzaho, ho vhangwaho nga u swa, tshifhe nga a ri o kumala. Huno arali mahaha a re khatsho a songo shanduka matshena nahone tshi songo swika ṋamani, tshó haluluwa, tshifhe nga a mu vhee thungo hu fhele maḓuvha maṱanu na mavhili, a konou dovha a mu sedza nga ḓuvha ḽa vhuṱanu na vhuvhili. Arali tshi tshi khou endelela, ndi vhulwadze vhu pfukelaho nahone tshifhe nga a ḓivhadze uri o kumala. Huno arali itsho tshivhala tshi tshi ḓi dzula tsho ralo tshi sa endeleli nahone tsho haluluwa, uho a si vhulwadze vhu kumadzaho. Tshifhe nga a ḓivhadze uri o kumuluwa ngauri ḽi tou vha vhadzi ḽo vhangwaho nga u swa. Arali munna kana musadzi e na tshilonda kha ṱhoho kana kha luṱaha, tshifhe nga a tshi sedze. Arali tshi tshi nga tsho swika ṋamani yawe, mahaha a re khatsho e tshirulwane o ita na u sekena, ndi vhulwadze ha lukanda vhu kumadzaho, tshifhe nga a ḓivhadze uri uyo muthu o kumala. Arali tshifhe a tshi mu sedza a vhona itsho tshilonda tshi songo swika ṋamani, hone a vhona mahaha a re khatsho o swifhala zwavhuḓi, nga a mu vhee thungo hu vhuye hu fhele maḓuvha maṱanu na mavhili a konou dovha a sedza itsho tshilonda. Arali tshi songo endelela nahone hu si na mahaha a tshirulwane khatsho, tshí songo swika ṋamani, uyo munna nga a vheule u mona na tshilonda tshenetsho. Tshifhe nga a kone u mu vhea thungo hu dovhe hu fhele maṅwe maḓuvha maṱanu na mavhili. Nga ḓuvha ḽa vhuṱanu na vhuvhili tshifhe nga a dovhe a sedze itsho tshilonda, arali tshi songo endelela nahone tshi sa ngi tsho swika ṋamani, tshifhe nga a ḓivhadze uri o kumuluwa. Uyo muthu nga a kuvhe zwiambaro zwawe, u ḓo vha o kumuluwa. Huno arali itsho tshilonda tsha endelela ó no pfi o kumuluwa, tshifhe nga a dovhe a mu sedze. Arali tshilonda tsho endelela, a songo tsha ṱwa a tshi sedza u vhona arali mahaha e tshirulwane, zwi khagala uri uyo muthu o kumala. Huno arali tshifhe a tshi vhona unga tshilonda a tsho ngo endelela, ho ita na u mela mahaha maswa khatsho, zwenezwo tshilonda tsho fhola, tshifhe nga a ḓivhadze uri uyo muthu o kumuluwa. Arali muthu e na zwivhala zwitshena kha lukanda, tshifhe nga a sedze uyo muthu. Arali izwo zwivhala zwi na vhutshena ho rivhaho, lu tou vha luvhadzi lwo bvaho kha lukanda, uyo muthu ho ngo kumala. Arali munna o ṱhuvhea mavhudzi a vha na phanḓa, o kuna. Arali o ṱhuvhea mavhudzi nga phanḓa a vha na phanḓa, o kuna. Huno arali ha vhonala tshilonda tsha vhutshena vhutswukunyana fhethu hu re na phanḓa, ndi vhulwadze ha lukanda vhu pfukelaho. Tshifhe nga a mu sedze, arali hu na tshilonda tsha vhutshena vhutswukunyana, tshifhe nga a ḓivhadze uri o kumala nge a vha na vhulwadze ha lukanda vhu kumadzaho kha ṱhoho yawe. Muthu a re na vhulwadze ha lukanda vhu kumadzaho nga a ambare madzanganda, a litshe mavhudzi awe a songo gamiwa, a khurumele tshipiḓa tsha fhasi tsha tshifhaṱuwo tshawe, a ende a tshi huwelela a ri, “Ndo kumala, ndo kumala!” Arali a tshi kha ḓi vha o farwa nga vhulwadze honoho u ḓi dzula o kumala, nahone o fanela u dzula nnḓa ha mishasha, kule na vhaṅwe. Arali kha tshiambaro tsha vhukuse kana tsha muḓali ha vhonala ho nambatela zwithu zwi no nga muunda, kana kha luvhemba lufhio na lufhio lwa lukhaha kana lwa vhukuse kana mukumba kana tshifhio na tshifhio tsho itwaho nga mukumba, arali tshi tshi nga tshidala kana tshitswuku, zwi fana na vhulwadze ha lukanda ho endelelaho, zwenezwo vhu sumbedzwe tshifhe. Tshifhe u ḓo sedza henefho, a vhea itsho tshiambaro thungo ha vhuya ha fhela maḓuvha maṱanu na mavhili. U ḓo dovha a tshi sedza nga ḓuvha ḽa vhuṱanu na vhuvhili. Arali muunda wo endelela, itsho tshiambaro tsho kumala. Tshifhe nga a fhise itsho tshiambaro ngauri tshi na muunda wo endelelaho, tshi fanela u fhiswa. Huno arali tshifhe a tshi sedza a wana uri uyo muunda a wo ngo endelela kha tshiambaro, u ḓo ri nga tshi kuvhiwe tshi vhewe thungo hu fhele maṅwe maḓuvha maṱanu na mavhili a konou dovha a tshi sedza. Arali muunda u songo shanduka muvhala, naho u songo endelela, tsho kumala; itsho tshiambaro tshi fhiseni nga mulilo, arali muunda uyo wo tshi kwama nga phanḓa kana nga murahu. Huno arali tshifhe a tshi dovha u tshi sedza a wana muunda wo haluluwa musi tsho kuvhiwa, u ḓo kherula tshipiḓa tshenetsho tsha sila kana mukumba tsho kwamiwaho nga vhulwadze. Huno arali uyo muunda wa dovha wa vhonala, u tshi khou dovha u endelela, muṋe watsho nga a tshi fhise. Arali a ri u kuvha itsho tshiambaro itsho tshivhala tsha si tsha vhonala, nga a dovhe u tshi kuvha, ndi hone tshi tshi ḓo vha tsho kumuluwa. Heyo ndi yone ndayo ya muunda kha zwiambaro, tshi nga vha tshi tshiambaro tsha vhukuse kana tsha lukhaha kana tsho hoṱiwaho kana sila ḽo lukiwaho kana tsho itwaho nga mukumba tshine ha pfi tsho kumuluwa kana tsho kumala. Muṋe washu o ṋea Mushe ndayo hedzino dza u kumulula muthu o fhodzwaho vhulwadze ha lukanda vhu kumadzaho: Musi une a pfi o kuna, nga a ḓiswe ha tshifhe, tshifhe nga a bvele nae nnḓa ha mishasha a mu sedze. Arali uho vhulwadze ho fhola, tshifhe u ḓo ri nga hu ḓiswe zwiṋoni zwivhili zwo kunaho zwi tshi tshila, khathihi na kutanda kwa mukedara na ludede lutswuku na davhi ḽa muhisopo. Tshifhe nga a ri tshiṅwe tshiṋoni tshi shidzhelwe kha sambelo ḽa vumba ḽi re na maḓi a tshisima. Nga a dzhie tshiḽa tshiṅwe tshiṋoni a tshi mbwandamedze malofhani a tshiḽa tshiṋoni tsho shidzwaho, khathihi na kutanda kwa mukedara na ludede lutswuku na muhisopo. Nga a handulule uyo muthu a no khou kumululwa vhulwadze ha lukanda, a mu handulule nga malofha, a ite kaṱanu na kavhili, a ḓivhadze uri uyo muthu o kumululwa. Zwenezwo nga a litshe itsho tshiṋoni tshi tshilaho tshi fhufhe tshi ye ḓakani. Uyo muthu nga a ṱanzwe zwiambaro zwawe, a palule ṱhoho yoṱhe, a ṱambe muvhili nga maḓi, ndi hone a tshi ḓo vha o kuna. Uyo muthu a nga ḓi dzhena mishashani, hone a dzule nnḓa ha dennde a fhedze maḓuvha maṱanu na mavhili. Nga ḓuvha ḽa vhuṱanu na vhuvhili a dovhe a palule ṱhoho yawe na ndebvu na tsie na mahaha oṱhe a re muvhilini wawe, a kuvhe zwiambaro zwawe, a ṱambe muvhili, ndi hone a tshi ḓo vha o kuna. Nga ḓuvha ḽa vhuṱanu na vhuraru a ḓise thuthana mbili na ngwana nthihi ya tsadzi ya ṅwaha muthihi i si na luvhadzi, na khilogiramu ṱhanu dza vhukhopfu dzo vangiwa mapfura a muolivi, na hafulitha ya mapfura a muolivi. Tshifhe u ḓo dzhia uyo munna na idzo nduvho a mu imisa phanḓa ha Muṋe washu muṋangoni wa dennde ya u ṱangana na Mudzimu. Zwenezwo tshifhe u ḓo dzhia iṅwe ya idzo thuthana a i ṋekedza khathihi na hafulitha ya mapfura ya vha nduvho ya mulifho. U ḓo zwi ṋekedza Muṋe washu nga u zwi imisela nṱha ya vha nduvho i imiselwaho nṱha. Nga a ṱhavhe iyo ngwana fhethu hukhethwa hune ha ṱhavhiwa zwifuwo zwa nduvho ya tshipfumelo na nduvho i fhiswaho. O fanela u ralo ngauri nduvho ya mulifho, u ḓi nga nduvho ya tshipfumelo, ndi ya tshifhe nahone ndi khethwa-khethwa. Tshifhe u ḓo dzhia maṅwe malofha a ngwana a a ḓodza kha ṱhodzi ya nḓevhe ya tshauḽa ya uyo munna ane a ḓo pfi o kumululwa, na kha gunwe ḽawe ḽa tshanḓa tshauḽa na kha gunwe ḽawe ḽa lwayo lwa tshauḽa. Ndi hone tshifhe a tshi ḓo dzhia mapfura a muolivi a a shela ngomu ha tshanḓa tsha ene muṋe tshamonde, a ṋanga munwe wa musumbavhaloi wa tshanḓa tshawe tshauḽa khao, a handulula kaṱanu na kavhili henefho phanḓa ha Muṋe washu. A konou dzhia mapfura o salaho ngomu ha tshanḓa tshawe na maṅwe malofha a ngwana, a ḓodza kha ṱhodzi ya nḓevhe ya tshauḽa ya uyo munna ane a ḓo pfi o kumululwa, na kha gunwe ḽawe ḽa tshanḓa tshauḽa na kha gunwe ḽawe ḽa lwayo lwa tshauḽa. Tshifhe u ḓo dzhia mapfura o salaho ngomu tshanḓani tshawe a ḓodza ṱhoho ya uyo munna. Ngauralo u ḓo vha o mu pfumelela ha Muṋe washu. Ndi hone tshifhe a tshi ḓo ṋekedza nduvho ya tshipfumelo, a pfumelela uyo ane a kumululwa. Ho no fhela izwo tshifhe u ḓo ṱhavha tshifuwo tsha nduvho i fhiswaho, a i ṋekedza na nduvho ya thoro kha aḽiṱari. Ngauralo u ḓo vha o pfumelela uyo muthu a kumuluwa. Arali uyo munna e mushai, a sa koni u bvisa zwingafho, tsha u mu kumulula nga a bvise thuthana nthihi fhedzi ya nduvho ya mulifho i ṋekedzwe Muṋe washu tshi vhe tshipfumelo tshawe, a ḓise khilogiramu nthihi fhedzi ya vhukhopfu ho vangiwa mapfura a muolivi ha nduvho ya thoro na hafulitha ya mapfura a muolivi. A ḓise na maivha mavhili, ḽiṅwe ḽi vhe ḽa nduvho ya tshipfumelo, ḽiṅwe ḽi vhe ḽa nduvho i fhiswaho. Nga ḓuvha ḽa vhuṱanu na vhuraru ḽa u kumululwa hawe a a ḓise ha tshifhe phanḓa ha Muṋe washu muṋangoni wa dennde ya u ṱangana na Mudzimu. Tshifhe u ḓo dzhia iyo thuthana na mapfura a muolivi a zwi ṋekedza Muṋe washu i nduvho i imiselwaho nṱha. Ndi hone tshifhe a tshi ḓo ṱhavha iyo thuthana, a dzhia maṅwe malofha a ḓodza ṱhodzi ya nḓevhe ya uyo munna ya tshauḽa na kha gunwe ḽawe ḽa tshanḓa tshauḽa na kha gunwe ḽawe ḽa lwayo lwawe lwa tshauḽa, a ḓo konou shela maṅwe mapfura ngomu ha tshanḓa tsha ene muṋe tshamonde, a mbwandamedza munwe wawe wa musumbavhaloi wa tshanḓa tshauḽa a handulula ngao kaṱanu na kavhili henefho phanḓa ha Muṋe washu, maṅwe mapfura a a ḓodze henefhaḽa he a ḓodza malofha: kha ṱhodzi ya nḓevhe ya tshauḽa ya uyo munna na kha gunwe ḽawe ḽa tshanḓa tshauḽa na kha gunwe ḽawe ḽa lwayo lwa tshauḽa. Mapfura o salaho ngomu tshanḓani tshawe u ḓo a ḓodza ṱhoho ya uyo munna ane a kumululwa, ngauralo u ḓo vha o pfumelela uyo munna ha Muṋe washu. Tshifhe o no ralo u ḓo ṋekedza ḽiṅwe ḽiivha, ḽa vha nduvho ya tshipfumelo, ḽiṅwe ḽa vha nduvho i fhiswaho khathihi na nduvho ya thoro. Ngauralo tshifhe u ḓo vha o pfumelela uyo mukumululwa ha Muṋe washu. Hedzo ndi ndayo dza munna a re na vhulwadze ha lukanda vhu kumadzaho ane a kundwa u bvisa nduvho dzo teaho dzine dza ṱoḓea uri a kumululwe. Muṋe washu o ṋea Mushe na Aroni ndayo hedzino nga nnḓu dzo nambatelwaho nga muunda wo endelelaho. Hezwo zwo thoma u tevhedzwa musi Vhaisraele vho no dzhena shangoni ḽa Kanana ḽe Muṋe washu a ri u ḓo vha ṋea ḽa vha ḽavho. Muṅwe na muṅwe ane a vhona muunda wo nambatela nnḓu yawe o fanela u yo vhudza tshifhe nga ayo mafhungo. Tshifhe u ḓo ri nga hu bviswe thundu yoṱhe afho nḓuni ene a sa athu yo sedza uho vhulwadze ha muunda, zwithu zwoṱhe zwi re afho nḓuni zwi sa ḓo pfi zwo kumala. Ndi hone a tshi ḓo kona u ya afho nḓuni a sedza uyo muunda. Arali hu na zwivhala zwi no nga zwidala kana zwitswuku zwine zwa nga zwi khou ṱahadza luvhondo, tshifhe u ḓo ṱutshela iyo nnḓu a i hoṋa ha fhela maḓuvha maṱanu na mavhili. Nga ḓuvha ḽa vhuṱanu na vhuvhili u ḓo dovha a yo i sedza. Arali uyo muunda wo endelela, u ḓo ri matombo e ha wanala muunda khao a sudzuluswe, a poswe fhethu ha dzitshika nnḓa ha muḓi. Ngavhuya u ḓo ri hu fhaliwe mbondo dza nga ngomu, galaga i poswe fhethu ha dzitshika nnḓa ha muḓi. Zwenezwo ho fanela u vhewa maṅwe matombo a u thivha aḽa e a sudzuluswa, mbondo dzi hulungwe nga galaga ntswa. Arali muunda wa dovha wa vhonala ngomu nḓuni iyo musi matombo o no sudzuluwa, nnḓu yo no fhaliwa ya hulungwa, tshifhe u ḓo ya a sedza. Arali wo endelela, iyo nnḓu i ḓo vha yo kumala. Yo fanela u wisiwa, matombo ayo na thanda dzayo na galaga yayo yoṱhe zwo fanela u hwalelwa nnḓa ha muḓi zwi iswe fhethu ha dzitshika. Ane a dzhena nḓuni iyo i tshi kha ḓi vha yo hoṋiwa u ḓo vha o kumala ḽa vhuya ḽa kovhela. Ane a lala nḓuni iyo kana a ḽela ngomu hayo o fanela u kuvha zwiambaro zwawe. Arali tshifhe a tshi ḓa u sedza a wana muunda u songo dovha wa vhuya u bva tshee nnḓu iyo ya hulungwa hafhu, u ḓo ḓivhadza uri iyo nnḓu yo kumululwa, ngauri muunda wo bviswa tshoṱhe. Tshifhe a tshi kumulula iyo nnḓu nga a dzhie zwiṋoni zwivhili na kutanda kwa mukedara na ludede lutswuku na davhi ḽa muhisopo. Nga a shidzhele tshiṅwe tshiṋoni ludongoni lwa vumba lu re na maḓi a tshisima. Ndi hone a tshi ḓo kona u dzhia kutanda kwa mukedara na muhisopo na ludede lutswuku na tshiṋoni tshiḽa tshi tshilaho a zwi mbwandamedza malofhani a tshiḽa tshiṋoni tshe tsha shidzhiwa na maḓini a no bva tshisimani, a handulula iyo nnḓu kaṱanu na kavhili. Ngauralo u ḓo vha o kumulula iyo nnḓu nga malofha a tshiṋoni na maḓi a tshisima na tshiṋoni tshi tshilaho na thanda ya mukedara na muhisopo na ludede lutswuku. O no ralo a konou litsha tshiḽa tshiṋoni tsha fhufha tsha bva muḓini tsha ya ḓakani. Ngauralo u ḓo vha o pfumelela iyo nnḓu, ya sala yo kumuluwa. Hedzo ndi dzone ndayo dza vhulwadze ha lukanda vhu kumadzaho na ha phaḓi na muunda wo nambatelaho zwiambaro kana ngomu nḓuni, na tshitshimbili na zwilonda kana tshivhala tshi penyaho, u vhona arali tshithu tsho kumuluwa kana tshi tshee tsho kumala. Hedzo ndi dzone ndayo dza vhulwadze ha lukanda vhu kumadzaho na muunda kha zwiambaro. Muṋe washu o ṋea Mushe na Aroni ndayo hedzino dza Vhaisraele: Arali munna e na phophela, uho vhulwa a ho ngo kuna. Na ene muṋe o kumala, kana vhu nga tou ela ha ima, kana vhu sa imi. Na mmbete une a lala khawo kana tshidulo tshine a dzula khatsho tsho kumala. Ane a kwama mmbete wa uyo muthu kana a dzula kha tshe uyo munna a dzula khatsho o fanela u kuvha zwiambaro zwawe, a ṱamba muvhili nahone u ḓo vha o kumala ḽa vhuya ḽa kovhela. Muthu ane a kwama uyo munna a no rothisa vhulwa o fanela u kuvha zwiambaro zwawe a ṱambe muvhili, nahone u ḓo vha o kumala ḽa vhuya ḽa kovhela. Arali uyo munna a no khou rothisa vhulwa a pfela muthu o kunaho mare, uyo muthu o fanela u kuvha zwiambaro zwawe, a ṱambe muvhili, nahone u ḓo vha o kumala ḽa vhuya ḽa kovhela. Sala ine muthu a no rothisa vhulwa a dzula khayo yo kumala. Muthu ane a kwama tshithu tshe uyo munna a vha o dzula khatsho u ḓo vha o kumala ḽa vhuya ḽa kovhela. Muthu ane a hwala tshithu tshe uyo munna a vha o dzula khatsho nga a ṱanzwe zwiambaro zwawe a ṱambe muvhili, nahone u ḓo vha o kumala ḽa vhuya ḽa kovhela. Arali munna ane a khou rothisa vhulwa a kwama muṅwe muthu a sa athu ṱamba zwanḓa zwawe, uyo muthu nga a ṱanzwe zwiambaro zwawe, a ṱambe muvhili nahone u ḓo vha o kumala ḽa vhuya ḽa kovhela. Khali iṅwe na iṅwe ine uyo munna a i kwama yo fanela u pwashiwa, mudzio muṅwe na muṅwe wa thanda une a u kwama wo fanela u ṱanzwiwa. Arali uyo munna o no fhodzwa iyo phophela, nga a range a fhedze maḓuvha maṱanu na ḽithihi a konou kuvha zwiambaro zwawe, a ṱambe muvhili nga maḓi a tshisima, ndi hone a tshi ḓo vha o kumuluwa. Nga ḓuvha ḽa vhuṱanu na vhuraru nga a dzhie maivha mavhili a ye nao ha Muṋe washu muṋangoni wa dennde ya u ṱangana na Mudzimu a a ṋee tshifhe. Tshifhe u ḓo dzhia ḽiṅwe a ḽi ṋekedza ya vha nduvho ya tshipfumelo, ḽiṅwe ḽa vha nduvho i fhiswaho. Ngauralo u ḓo vha o pfumelela uyo munna ha Muṋe washu nge a lwala vhulwadze ha phophela. Arali munna o rothisa vhunna, o fanela u ṱamba muvhili wawe woṱhe nahone u ḓo vha o kumala ḽa vhuya ḽa kovhela. Tshithu tsho itwaho nga sila kana mukumba tshe vhunna ha rothela khatsho tsho fanela u ṱanzwiwa nahone tshi ḓo vha tsho kumala ḽa vhuya ḽa kovhela. Munna na musadzi vha tshi fhedza u dzhenisana nḓuni vhoṱhe vhuvhili havho vho fanela u ṱamba muvhili nahone vha ḓo vha vho kumala ḽa vhuya ḽa kovhela. Arali musadzi a tshi khou vhona ṅwedzi u dzula o kumala maḓuvha maṱanu na mavhili. Ane a mu kwama o kumala ḽa vhuya ḽa kovhela. Tshithu tshine a dzula khatsho kana a lala khatsho musi a tshi khou vhona ṅwedzi tsho kumala. Muthu ane a kwama mmbete wawe o fanela u kuvha zwiambaro zwawe, a ṱambe muvhili nahone u ḓo vha o kumala ḽa vhuya ḽa kovhela. Muthu ane a kwama tshe uyo musadzi a dzula khatsho o fanela u kuvha zwiambaro zwawe, a ṱambe muvhili nahone u ḓo vha o kumala ḽa vhuya ḽa kovhela. Arali muthu a kwama mmbete kana tshithu tshe a vha o dzula khatsho, u ḓo vha o kumala ḽa vhuya ḽa kovhela. Arali munna a dzhenisa uyo musadzi nḓuni a tshi khou vhona ṅwedzi, o shatwa tshika dza uyo musadzi nahone u ḓo vha o kumala maḓuvha maṱanu na mavhili, nahone mmbete une uyo munna a lala khawo u ḓo vha wo kumala. Arali musadzi a tshi bvuḓa malofha a fhedza maḓuvha manzhi tshi si tshifhinga tshawe tsha u vhona ṅwedzi, kana a bvuḓa malofha a fhirisa tshifhinga tshawe, u dzula e na dzitshika tshifhinga tshenetsho tsha musi a tshi khou bvuḓa malofha, u ḓi nga tshifhinga tshawe tsha musi a tshi khou vhona ṅwedzi. Mmbete une uyo musadzi a lala khawo na zwoṱhe zwine a dzula khazwo nga tshifhinga tshenetsho zwo kumala u ḓi nga musi a tshi vhona ṅwedzi. Muthu ane a kwama izwo zwithu o kumala nahone o fanela u kuvha zwiambaro zwawe, a ṱamba muvhili; uyo muthu u ḓo ḓi vha o kumala ḽa vhuya ḽa kovhela. Musi malofha a uyo musadzi o no ima u bvuḓa, o fanela u fhedza maḓuvha maṱanu na mavhili, ndi hone a tshi ḓo vha o ṱamba dzitshika. Nga ḓuvha ḽa vhuṱanu na vhuraru uyo musadzi o fanela u dzhia maivha mavhili a ise ha tshifhe muṋangoni wa dennde ya u ṱangana na Mudzimu. Tshifhe u ḓo ṋekedza ḽiṅwe ḽa vha nduvho ya tshipfumelo, ḽiṅwe ḽa vha nduvho i fhiswaho, ngauralo u ḓo vha o mu pfumelela ha Muṋe washu nge a vha o kumala nga u bvuḓa malofha. Muṋe washu o vhudza Mushe uri a kaidze Vhaisraele vha vhe kule na zwithu zwine zwa nga vha kumadza, vha sa ḓo kumadza dennde ya u ṱangana na Mudzimu ye ya vha i vhukati ha mishasha. Arali vha i kumadza vha ḓo fa. Hedzo ndi dzone ndayo dzine dza amba nga munna ane a rothisa vhulwa kana a tevhula vhunna, na musadzi musi a tshi khou vhona ṅwedzi kana munna ane a dzhenisa musadzi nḓuni musi uyo musadzi o kumala. Muṋe washu o amba na Mushe ho no fa vhana vhavhili vha Aroni vha vhatuka vhe vha vhulawa musi vha tshi sendela tsini ha Muṋe washu. Muṋe washu a ri, “Vhudza mukomana wau Aroni uri a songo mona murahu ha lupila a dzhena Hukhethwakhethwa arali hu si nga tshifhinga tsho teaho, ngauri henefho ndi hune nda ḓivhonadza hone ndi kha gole nṱha ha tshitibo tsha mbulungelo. Arali a sa pfi, u ḓo fa. Aroni a nga dzhena Hukhethwakhethwa o thoma u ṋekedza mbohwana ya tshipfumelo na thutha ya nduvho i fhiswaho.” Ndi hone Muṋe washu a tshi ḓivhadza ndayo hedzino: A sa athu dzhena Hukhethwakhethwa, o fanela u ṱamba muvhili, a ambara zwiambaro zwikhethwa zwa vhutshifhe: hemmbe ya lukhaha na vhurukhu vhupfufhi na bannda na muthini. Vhathu vha Israele nga vha fhe Aroni mbokoṱo mbili dza nduvho ya tshipfumelo na thutha ya nduvho i fhiswaho. Nga a ṋekedze mboho i vhe tshiṱhavhelo tsha u ḓipfumelela ene muṋe na muṱa wawe. Ndi hone a tshi ḓo konou dzhia idzo mbokoṱo mbili a dzi isa muṋangoni wa dennde ya u ṱangana na Mudzimu a dzi vhea phanḓa ha Muṋe washu. Henefho u ḓo ita mamvaṱe nga matombo mavhili, ḽiṅwe ḽo ṅwalwa upfi, “Ndi ya Muṋe washu”, ḽiṅwe ḽo ṅwalwa upfi, “Ndi ya Azazele”. Aroni u ḓo ṋekedza Muṋe washu iyo mbokoṱo yo khethwaho nga madeṅwa ya vha nduvho ya tshipfumelo. Mbokoṱo yo khethelwaho Azazele i ḓo ima phanḓa ha Muṋe washu i tshi khou tshila, Aroni a khunyeledze khayo maitele a u pfumelela vhathu, ya konou iswa phangani ha Azazele. Musi Aroni a tshi ṋekedza mboho i tshi vha nduvho ya tshipfumelo tsha ene muṋe na muṱa wawe, u ḓo dzhia ludongo lwa mulilo lwo ḓala masimbe a mulilo a no bva aḽiṱarini phanḓa ha Muṋe washu, na zwioro zwavhuḓi zwi na zwilungi zwo ḓala tshanḓa kavhili, a dzhena nazwo Hukhethwakhethwa. Henefho phanḓa ha Mune washu u ḓo ṋuṋedza zwioro muliloni, vhutsi ha zwioro vhu ḓo tsira tshitibo tsha mbulungelo uri a si tshi vhone, a sa ḓo fa. U ḓo dzhia maṅwe malofha a iḽa mboho a ṋanga nga munwe wawe a handulula phanḓa ha itsho tshitibo ngao, maṅwe a handulula phanḓa ha mbulungelo ngao kaṱanu na kavhili. Ó no fhedza izwo u ḓo ṱhavha iyo mbokoṱo ya nduvho ya tshipfumelo tsha vhathu, a ḓisa malofha ayo Hukhethwakhethwa, a handulula tshitibo na phanḓa ha mbulungelo ngao sa zwe a ita nga malofha a mboho. Ngauralo u ḓo vha o ita tshipfumelo tsha Hukhethwakhethwa he ha kumadzwa nga vhushandukwa ha Vhaisraele na vhutshinyi havho hoṱhe. Hezwo o fanela u zwi itela na dennde ya u ṱangana na Mudzimu i re vhukati havho hezwi vho kumala. U bva tshifhinga tsha musi Aroni a tshi dzhena Hukhethwakhethwa u ita tshipfumelo, a vhuya a bva, hu songo wanala hu na muthu denndeni ya u ṱangana na Mudzimu. Musi o no ḓipfumelela ene muṋe na muṱa wawe na vhathu vhoṱhe vha Israele, nga a bvele nnḓa a ye aḽiṱarini ya u fhisela nduvho, i re phanḓa ha Muṋe washu, a i kumulule. Nga a dzhie maṅwe malofha a iḽa mboho na maṅwe malofha a iḽa mbokoṱo a ḓodze ṋanga dzi re khuḓani dza aḽiṱari. Nga a longe munwe wawe ngomu malofhani a handulule aḽiṱari kaṱanu na kavhili. Ngauralo u ḓo vha o i kumulula tshika dza Vhaisraele, ya vha khethwa. Musi Aroni o no fhedza u kumulula Hukhethwakhethwa na hoṱhe denndeni ya u ṱangana na Mudzimu na aḽiṱari, u ḓo ṋekedza Muṋe washu mbokoṱo yo khethelwaho Azazele. U ḓo vhea zwanḓa zwawe zwivhili ṱhohoni ya iyo mbokoṱo i tshilaho, a bula henefho khayo vhuvhi hoṱhe na vhushandukwa na vhutshinyi ha Vhaisraele, a zwi vhea ṱhohoni ya iyo mbokoṱo. Zwenezwo iyo mbokoṱo ya swogeledzwa phangani nga munna o vhetshelwaho uyo mushumo. Iyo mbokoṱo i ḓo hwala vhutshinyi havho ya vhu isa sogani, uyo munna a i litsha henengei phangani. Ndi hone Aroni a tshi ḓo dzhena denndeni ya u ṱangana na Mudzimu, a bvula zwiambaro zwa vhutshifhe zwe a vha o zwi ambara a sa athu dzhena Hukhethwakhethwa, a zwi sia henefho, a ṱamba muvhili fhethu hukhethwa, a ambara zwiambaro zwawe. O no fhedza u ḓo bvela nnḓa a ṋekedza nduvho i fhiswaho u ḓipfumelela ene muṋe na u pfumelela vhathu. U ḓo fhisa mapfura a tshifuwo tsha nduvho ya tshipfumelo kha aḽiṱari. Munna we a swogeledza mbokoṱo iḽa phangani ha Azazele o fanela u kuvha zwiambaro zwawe a ṱamba muvhili a sa athu humela mishashani. Mboho na mbokoṱo zwe zwa ṱhavhelwa u ṋekedza nduvho ya tshipfumelo, malofha azwo a dzheniswa Hukhethwakhethwa u pfumelela vhathu, zwone zwi ḓo hwalelwa nnḓa ha mishasha, zwa fhiswa. Mukumba na ṋama na vhula, zwoṱhe zwi ḓo fhiswa. Muthu ane a zwi fhisa o fanela u kuvha zwiambaro zwawe a ṱamba muvhili a sa athu humela mishashani. Ndayo hedzino no fanela u dzi tevhedza misi yoṱhe. Nga ḓuvha ḽa fumi ḽa ṅwedzi wa vhuṱanu na vhuvhili, Vhaisraele na vhatsinda vhane vha dzula navho vho fanela u ḓidzima nahone vha songo shuma. Nga ḓuvha ḽeneḽo no fanela u pfumelelwa uri ni kumululwe. Ndi hone Muṋe washu a tshi ḓo vhona no ṱamba vhutshinyi haṋu hoṱhe. Heḽo ḓuvha ḽi itwe ḽikhethwakhethwa, nga vha ḓidzime nga heḽo ḓuvha, vha si vhuye vha shuma na kathihi. Ndayo hedzi dzi tevhedzwe misi yoṱhe. Tshifhe muhulu, o vhumbiwaho nga pfanelo a kumedzwa Mudzimu uri a ime tshiimoni tsha khotsi awe, ndi ene ane a fanela u pfumelela vhathu. O fanela u ambara zwiambaro zwa vhutshifhe, a pfumelele Hukhethwakhethwa na dennde yoṱhe ya u ṱangana na Mudzimu na aḽiṱari na vhotshifhe na vhadzulapo vhoṱhe. Ndayo hedzo dzi tevhedzwe misi yoṱhe. Maitele hayo o fanela u itwa luthihi nga ṅwaha uri Vhaisraele vha pfumelelwe vhutshinyi havho. Zwenezwo Mushe a ita nga he Muṋe washu a mu laya. Muṋe washu a laya Mushe uri a ṋee Aroni na vhana vhawe na Vhaisraele vhoṱhe ndayo hedzino. Muisraele ane a ṱhavha kholomo kana nngu kana mbudzi ngomu mishashani kana nnḓa ha mishasha ya vha nduvho i ṋekedzwaho Muṋe washu, a si i ḓise muṋangoni wa dennde ya u ṱangana na Mudzimu, o pfuka mulayo. Onoyo u ḓo nga o shulula malofha nahone ha tsha ḓo vhalwa na vhathu vha Mudzimu. Ndayo hei i amba uri Vhaisraele zwino vha vho ḓo ṋea Muṋe washu zwifuwo zwe kale vha vha vha tshi zwi ṱhavha ḓakani. Zwino vha vho ḓo zwi ḓisa ha tshifhe muṋangoni wa dennde ya u ṱangana na Muṋe washu, vha zwi ṱhavha zwa vha nduvho dza u konana nae. Tshifhe u ḓo handulula masia a aḽiṱari ya Muṋe washu nga malofha azwo muṋangoni wa dennde ya u ṱangana na Mudzimu, a fhisa mapfura ya vha nduvho i no nukhelela i takadzaho Muṋe washu. Vhaisraele vha songo tsha ṱolou shandukela Muṋe washu nga u ṱhavha zwifuwo zwavho ḓakani zwa vha nduvho ya madimoni a dzimbudzi. Vhaisraele nga vha tevhedze ndayo hei misi yoṱhe. Muisraele kana mutsinda a no dzula navho ane a ṋekedza nduvho i fhiswaho kana iṅwe nduvho ine ya ṋekedzwa Muṋe washu huṅwe fhethu hune ha si vhe muṋangoni wa dennde ya u ṱangana na Mudzimu ha tsha ḓo vhalwa na vhathu vha Mudzimu. Arali muṅwe Muisraele kana muṅwe mutsinda ane a dzula navho a ḽa ṋama ine ya kha ḓi vha na malofha, Muṋe washu u ḓo mu sinyutshela nahone ha tsha ḓo mu vhala na vhathu vhawe. Vhutshilo ha tshiṅwe na tshiṅwe tshi tshilaho vhu malofhani, ndi zwe Muṋe washu a laya uri malofha oṱhe a shululelwe aḽiṱarini uri a pfumelele vhutshinyi ha vhathu. Malofha ndi vhutshilo, a pfumelela muthu. Ndi zwe Muṋe washu a vhudza Vhaisraele uri vhone kana mutsinda ane a dzula navho vha songo ḽa ṋama ine ya kha ḓi vha na malofha. Arali Muisraele kana mutsinda ane a dzula navho a zwima phukha kana tshiṋoni tshi songo iledzwaho, o fanela u shululela malofha atsho fhasi, a fukedze nga mavu. Vhutshilo ha tshiṅwe na tshiṅwe tshi tshilaho vhu malofhani atsho, ndi zwe Muṋe washu a vhudza Vhaisraele uri vha songo ḽa ṋama ine ya kha ḓi vha na malofha na uri ane a ita nga u ralo ha tsha ḓo vhalwa na vhathu vhawe. Nnyi na nnyi, a nga vha e Muisraele kana mutsinda, ane a ḽa ṋama ya tshidu kana phukha yo vhulawaho nga zwivhanda, o fanela u kuvha zwiambaro zwawe, a ṱamba muvhili, a lindele ḽi vhuye ḽi kovhele, ndi hone a tshi ḓo vha o kumuluwa. Arali a sa kuvha zwiambaro zwawe a ṱamba muvhili, u na mulandu. Muṋe washu o vhudza Mushe uri a vhudze Vhaisraele a ri, “Ndi Nṋe Yahavee Mudzimu waṋu. Ni songo tevhela maitele a vhathu vha Egipita he na vhuya na dzula hone, kana a vhathu vha re shangoni ḽa Kanana hune zwino nda khou ni isa hone. Ni songo edzisa milayo yavho. Thetshelesani milayo yanga, ni ite zwine nda ni vhudza ni zwi khunyeledze. Ndi Nṋe Yahavee Mudzimu waṋu. Tevhedzani maitele na milayo ine nda ni ṋea, ni ḓo tshila nga u ita zwenezwo. Ndi Nṋe Yahavee.” Muṋe washu o ṋea ndayo hedzino a ri, “A re shaka ḽau u songo vhuya wa mu dzhenisa nḓuni. Ndi Nṋe Yahavee. “U songo shonisa khotsi au nga u dzhenisa mme au nḓuni. U songo shonisa mme au vho u bebaho. “U songo shonisa khotsi au nga u dzhenisa mmane nḓuni. “U songo dzhenisa khaladzi au nḓuni, kana ni vhana vha mme kana vha khotsi, a nga vha o alutshela muṱani wa hau kana o alutshela huṅwe. “U songo dzhenisa ṅwana wa ṅwana wau nḓuni; hezwo zwi nga u shonisa. “U songo dzhenisa khaladzi au nḓuni ni vhana vha khotsi muthihi, na ene ndi khaladzi au naho e si ṅwana wa mme au. “U songo dzhenisa makhadzi nḓuni, ndi shaka ḽa khotsi au ḽa tsini. “U songo dzhenisa murathu wa mme au nḓuni, ngauri ndi mmane wau. “U songo dzhenisa musadzi wa khotsimunene wau nḓuni, na ene ndi mmane wau. “U songo dzhenisa musadzi wa ṅwana wau nḓuni. Ndi mazwale wau, u songo mu vhonela. “U songo dzhenisa musadzi wa mukomana kana murathu wau nḓuni, hezwo hu ḓo vha hu u shonisa mukomana wau kana murathu wau. “U songo ri wo dzhenisa musadzi nḓuni wa dovha wa zwi ita ṅwana wawe kana muḓuhulu, ndi vhana vhau, hoho ndi vhuaḓa. “U songo dzhia murathu wa musadzi wau wa mu ita musadzi musadzi wau a tshi kha ḓi tshila. “U songo dzhenisa musadzi nḓuni a tshi khou vhona ṅwedzi, o kumala. “U songo dzhenisa musadzi wa muṅwe nḓuni; hezwo zwi nga u kumadza. “U songo kumedza vhana wa vha ita zwiṱhavhelo zwa mudzimu Molekhe, ngauri hezwo zwi ḓo nyadzisa dzina ḽa Nṋe Yahavee Mudzimu wau. “Munna a songo dzhia muṅwe munna a mu ita musadzi; izwo Mudzimu u a zwi nengwa. “Munna a songo ita phukha musadzi hu ḓi nga musadzi a songo ita phukha munna; zwi a u kumadza, ndi vhuṱudzi. “U songo ḓikumadza nga mishumo yo raloho, ngauri hezwo ndi zwe vhannḓa vha ḓikumadza ngazwo, ndi vhahedeni vhe vha dzula shangoni iḽo inwi ni sa athu ḓa, vhane Nṋe Yahavee nda khou vha thatha uri inwi ni dzhene. Mishumo yavho yo kumadza shango, ndi zwine nda khou lifhedza shango, nda ita uri ḽi ṱanze vhathu vhe vha dzula khaḽo. ndi hone shango ḽi sa ḓo ni ṱanza-vho sa zwe ḽa ṱanza vhahedeni vhe vha dzula khaḽo inwi ni sa athu ḓa. Ni a ḓivha uri muthu ane a vhuya a ita hezwo zwithu zwi nengisaho a nga si tsha vha muṅwe wa vhathu vha Mudzimu. “Tevhedzani ndayo dzine nda ni ṋea, ni songo tevhela maitele a vhathu vhe vha dzula shangoni ḽino inwi ni sa athu ḓa nahone ni songo ḓishata dzitshika nga u ita zwithu hezwo. Ndi Nṋe Yahavee Mudzimu waṋu.” Muṋe washu o vhudza Mushe uri a vhudze Vhaisraele vhoṱhe a ri, “Ivhani vhakhethwa ngauri Nṋe Yahavee Mudzimu waṋu ndi mukhethwa. Muṅwe na muṅwe nga a hulise mme awe na khotsi awe, nahone a vhulunge Sabatha sa zwe nda ni laya. Ndi Nṋe Yahavee Mudzimu waṋu. “Ni songo nṱutshela na luvha midzimu i si tshithu, ni songo vhumba midzimu nga tsimbi na i luvha. Ndi Nṋe Yahavee Mudzimu waṋu. “Musi ni tshi nṱhavhela tshifuwo tsha nduvho ya u konana na Mudzimu, tevhedzani ndayo dze nda ni ṋea, ndi hone ndi tshi ḓo ni ṱanganedza. Ṋama yo fanela u ḽiwa ḓuvha ḽine itsho tshifuwo tsha ṱhavhiwa kana nga matshelo. Ṋama ine ya sala nga ḓuvha ḽa vhuraru yo fanela u fhisiwa, ngauri yo no kumala, nahone ane a i ḽa a thi nga ṱanganedzi iyo nduvho. Muthu ane a vhuya a i ḽa u na mulandu wa u dzhia zwe zwa kumedzwa Nṋe a zwi ita zwi si na mushumo, onoyo ha tsha ḓo vha muṅwe wa vhathu vhanga. “Musi ni tshi kaṋa masimu aṋu, ni songo tshea mavhele a re lumemeni lwa masimu, nahone ni songo huma na yo tshea ṱhotshe dza mavhele o salelaho. Ni songo huma na buḓekanya tsimu yaṋu ya nḓirivhe na yo kuvhanganya nḓirivhe dzo salaho kana na doba nḓirivhe dzo waho; dzi litsheni dzi salele vhashai na vhatsinda. Ndi Nṋe Yahavee Mudzimu waṋu. “Ni songo tswa kana na fhura kana na zwifha. Ni songo anela mazwifhi nga dzina ḽanga; hezwo zwi nyadzisa dzina ḽanga. Ndi Nṋe Yahavee Mudzimu waṋu. “Ni songo fhura muṅwe kana na mu ṱangula. Ni songo vhuya na lala no fara muholo wa muthu we na mu rendela uri a ni shumele. Ni songo teketela muthu wa dzinganḓevhe kana na vhea tshithu phanḓa ha muthu wa bofu uri a khukhulwe. Nnyofheni; ndi Nṋe Yahavee Mudzimu waṋu. “Ivhani vha fulufhedzeaho, ni vhe na khaṱhulo mbuya musi ni tshi sengisa milandu; ni songo vha na tshiṱalula na imelela vhashai fhedzi kana na ofha vhapfumi. Ni songo isela muṅwe phungo ya mazwifhi, nahone arali muṅwe a tshi khou sengiswa mulandu une wa nga mu ḽa ṱhoho, ambani arali vhuṱanzi haṋu vhu tshi nga mu farisa. Ndi Nṋe Yahavee. “Ni songo fara muthu nga mbilu, pfumedzanani nae, ni sa ḓo tshinya nga mulandu wawe. Ni songo lifhedza muṅwe muthu, kana na ḓi dzula ni tshi mu vhenga, funani vhaṅwe unga inwi vhaṋe. Ndi Nṋe Yahavee. “Tevhedzani ndaela dzanga. Ni songo vanganya malofha a zwifuwo zwi si zwa lushaka luthihi. Ni songo zwala mbeu dza tshakha mbili tsimuni nthihi. Ni songo ambara zwiambaro zwo itwaho nga tshakha mbili dza masila. “Arali munna o fulufhedzisa u rengisela muṅwe munna phuli ya musidzana uri i vhe musadzi wawe wa phuli, hone muṋe wawe a mu dzhenisa nḓuni uyo muṅwe munna a sa athu bvisa mutengo wa musidzana, zwenezwo avho vhavhili vhe vha dzhenisana nḓuni vha songo vhulawa, vha ḓo tou lifhedzwa. Hufha musidzana a tshee phuli yawe. Uyo munna nga a ḓise thutha muṋangoni wa dennde ya u ṱangana na Nṋe i vhe nduvho ya mulifho wawe, tshifhe u ḓo i dzhia a ita ngayo nduvho ya u vha kumulula uri uyo munna a pfumelwe vhutshinyi hawe, ndi hone Mudzimu a tshi ḓo mu hangwela. “Musi ni tshi dzhena shangoni ḽa Kanana, na zwala miri ya mitshelo, ḓivhani uri iyo mitshelo i ḓo vha yo kumala miṅwaha miraru ya u thoma. Tshifhinga tshenetsho ni songo i ḽa. Nga ṅwaha wa vhuṋa mitshelo yoṱhe i ḓo kumedzwa ya vha nduvho ya mutendelo wa Nṋe Yahavee. Huno nga ṅwaha wa vhuṱanu ni nga ḓi ḽa iyo mitshelo. Arali na ita zwoṱhe hezwo, miri yaṋu i ḓo aṋwa mitshelo minzhi. Ndi Nṋe Yahavee Mudzimu waṋu. “Ni songo ḽa ṋama ine ya kha ḓi vha na malofha. Ni songo ita zwa vhungome na zwa manditi. Ni songo phula nḓobo ṱhohoni kana na ṱunya ndebvu kana na ḓiṅwala makolo kha lukanda kana na ḓitshea muvhili ni tshi lilela vhafu. Ndi Nṋe Yahavee. “Ni songo nyadzisa vhana vhaṋu vha vhasidzana nga u vha ita dziphombwe thembeleni dza midzimu, shango ḽi sa ḓo ḓala vhupombwe na vhuṱudzi. “Vhulungani Sabatha unga ndo ni laedza, ni hulise fhethu hune nda luvhiwa. Ndi Nṋe Yahavee. “Ni songo ya u ṱoḓa nyeletshedzo kha vhoriaḓivha vhane vha vhudzisa mimuya ya vho faho. Arali na ita nga u ralo ni ḓo vha no kumala. Ndi Nṋe Yahavee Mudzimu waṋu. “Hulisani vho no vhaho vha maḓuvha ni vha ṱhonifhe. Nṋe ni nnyofhe; ndi Nṋe Yahavee. “Ni songo tambudza vhatsinda vha no dzula shangoni ḽaṋu. Vha fareni unga Vhaisraele vha haṋu, ni vha fune unga inwi vhaṋe. Ni songo hangwa uri na inwi no vha ni vhatsinda shangoni ḽa Egipita. Ndi Nṋe Yahavee Mudzimu waṋu. “Ni songo fhura vhaṅwe nga u ela nga mielo kana tshikalo kana midzio i si yone. Elani nga zwikalo zwi re zwone na vhuleme vhu re hone na mielo i re yone. Ndi Nṋe Yahavee Mudzimu waṋu, ndo ni pfulusa shangoni ḽa Egipita. Tevhedzani milayo yanga yoṱhe na ndayo dzanga. Ndi Nṋe Yahavee.” Muṋe washu o vhudza Mushe uri a vhudze Vhaisraele a ri, “Nnyi na nnyi waṋu kana mutsinda ufhio na ufhio a no dzula na inwi ane a kumedza ṅwana wawe a vha tshiṱhavhelo tsha u luvha mudzimu Molekhe, vhathu vhoṱhe vha ḓo mu kanḓa nga matombo a fa. Arali muthu a kumedza Molekhe vhana vhawe, ndi u kumadza fhethu hanga hukhethwa na u nyadzisa dzina ḽanga ḽikhethwa; ndi ḓo mu ita swina ḽanga, a thi tsha ḓo mu ita muṅwe wa vhathu vhanga. Hone arali vhathu vha sa londi zwe a ita, vha litsha u mu vhulaha, uyo munna na vha muṱa wawe vhoṱhe vhane vha mu tikedza a tshi ntshandukela vha luvha Molekhe, Nṋe muṋe ndi ḓo vha ita maswina anga, a thi tsha ḓo vha ita vhathu vhanga. “Arali muthu a yo ṱoḓa nyeletshedzo kha vhoriaḓivha vhane vha vhudzisa mimuya ya vho faho, ndi ḓo mu ita swina ḽanga, a thi tsha ḓo mu vhala na vhathu vhanga. Ivhani vhakhethwa, ngauri ndi Nṋe Yahavee Mudzimu waṋu. Vhulungani milayo yanga ni i tevhedze, ngauri ndi Nṋe Yahavee, ndi ni ita vhakhethwa. “Muthu ane a teketela khotsi awe kana mme awe nga a vhulawe, a tshi fa ndi mulandu wawe. “Arali munna a ita vhupombwe na musadzi wa Muisraele wa hawe, vhuvhili havho ene na uyo musadzi nga vha vhulawe. Munna ane a dzhenisa mmane nḓuni u nyadzisa khotsi awe, vhuvhili havho uyo munna na musadzi nga vha vhulawe. Vha tshi fa ndi mulandu wavho. Arali munna a dzhenisa musadzi wa ṅwana wawe nḓuni, vhuvhili havho nga vha vhulawe. Ndi vhuṱudzi, vha tshi fa ndi mulandu wavho. “Arali munna a dzhia muṅwe munna a mu ita musadzi, vho ita zwi nengisaho, vhuvhili havho nga vha vhulawe. Vha tshi fa ndi mulandu wavho. “Arali munna a dzea musadzi a dzea na mme a uyo musadzi, vhoṱhe vhuraru havho nga vha fhiswe nga mulilo vha fe nga mulandu wa zwi shonisaho zwe vha ita, zwo raloho ni songo vhuya na zwi tendela vhukati haṋu. “Arali munna a dzhia phukha a i ita musadzi, nga a vhulawe, na iyo phukha i vhulawe. Arali musadzi a linga u dzhia phukha a i ita munna, nga a vhulawe, na iyo phukha i vhulawe. Vha tshi fa ndi mulandu wavho. “Arali munna a dzea khaladzi awe ṅwana wa mme kana ṅwana wa khotsi, vho ita zwi shonisaho, nga vha thathwe vhathuni, vhoṱhe vha tshi zwi vhona. O dzhenisa khaladzi awe nḓuni, vha fanela u vhewa mulandu. Arali munna a dzhenisa musadzi nḓuni a tshi khou vhona ṅwedzi, vhuvhili havho nga vha thathwe vhathuni, ngauri vho pfuka ndayo dza u ṱamba dzitshika. “Arali munna a dzhenisa makhadzi wawe kana mmane wawe nḓuni, vhuvhili havho vha na mulandu wa u ita vhuaḓa na shaka. Arali munna a dzhenisa musadzi wa malume kana khotsimunene wawe nḓuni, u nyadza malume kana khotsimunene wawe, ene na uyo musadzi vha ḓo lifha, vha ḓo fa vha si na vhana. Arali munna a dzhiela mukomana kana murathu musadzi, a vha nga vhi na vhana. O ita vhuaḓa, o nyadza mukomana wawe. “Vhulungani milayo yanga yoṱhe na ndayo dzanga ni dzi tevhedze uri ni sa ḓo ṱanziwa nga shango ḽa Kanana ḽine nda khou ni isa khaḽo. Ni songo guda maitele a vhathu vhane vha dzula henefho, ndi khou thatha vhannḓa uri inwi ni kone u dzhena shangoni iḽo. Vho nnengisa nga zwiito zwavho zwoṱhe zwivhi. Huno inwi ndo ni fulufhedzisa shango heḽo ḽi elaho mukhaha na ṋotshi uri ḽi vhe ḽaṋu, ndi ḓo ni ṋea ḽone. Ndi Nṋe Yahavee Mudzimu waṋu, ndo ni khetha uri ni si vangane na dziṅwe tshakha. Zwino-ha ni ṱalukanye phambano vhukati ha dziphukha na zwiṋoni zwi no ḽiwa na zwi no ila u ḽiwa. Ni songo ḽa phukha kana zwiṋoni kana zwikhokhonono zwi no ila u ḽiwa. Ndo ni ilisa, na zwi ḽa zwi ḓo ni kumadza. Ivhani vhakhethwa, ni vhe vhanga ndi ndoṱhe, ngauri ndi Nṋe Yahavee, ndi mukhethwa. Ndo ni khethela thungo ni si vangane na dziṅwe tshakha, uri ni vhe vhanga ndi ndoṱhe. “Munna kana musadzi ane a yo vhudzisa mimuya ya vho faho, nga a kanḓwe nga matombo a fe. Ane a ita zwo raloho, a fa ndi mulandu wawe.” Muṋe washu o laya Mushe uri a vhudze vhotshifhe vhana vha Aroni a ri, “Hu songo vha na tshifhe ane a ḓikumadza nga u longa tshanḓa kha maitele a u swiṱa mufu musi ho fa shaka, arali e si mme awe kana khotsi awe kana ṅwana wawe kana mukomana kana murathu vhana vha khotsi kana khaladzi awe a sa athu dzewa a no dzula muṱani wawe. A songo ḓikumadza lufuni lwa vhomakhulu mubebamusadzi. “Hu songo vha na tshifhe ane a vheula ṱhoho yawe kana a ṱunya ndebvu dzawe kana a ḓitshea muvhili wawe u sumbedza uri u zwililoni. Nga a vhe mukhethwa, a songo nyadzisa dzina ḽanga. U nṋekedza tshiṱhavhelo tsha zwiḽiwa, nga a vhe mukhethwa. Tshifhe a songo dzea phombwe kana musadzi a si musidzana kana o ṱalwaho; ene ndi mukhethwa, o ḓikumedza Yahavee. Vhathu nga vha vhone tshifhe e mukhethwa ngauri u nṋekedza tshiṱhavhelo tsha zwiḽiwa. Ndi Nṋe Yahavee, ndi mukhethwa, ndi ni ita vhakhethwa. Arali ṅwananyana wa tshifhe a tshi ḓinyadzisa nga u tshila nga vhupombwe, u nyadzisa na khotsi awe, nga a fhiswe a fe. “Tshifhe muhulu o shelwa mapfura a u mu ta ṱhohoni yawe, nahone o kumedzwa Mudzimu uri a ambare zwiambaro zwa vhutshifhe, zwenezwo a songo litsha mavhudzi awe á songo gamiwa kana a kherukanya zwiambaro zwawe u sumba uri u zwililoni. Nga a dzee musidzana fhedzi, a songo dzea tshilikadzi kana musadzi o ṱalwaho kana phombwe. Nga a dzee musidzana wa lushaka lwa hawe. Zwa sa ralo, vhana vhawe vha ḓo vha vho kumala. Ndi Nṋe Yahavee, ndo mu khethela thungo a vha tshifhe muhulu.” Muṋe washu o laya Mushe uri a vhudze Aroni a ri, “Hu songo vha na muḓuhulu wau wa tshihole ane a nga nṋekedza nduvho ya zwiḽiwa. Misi yoṱhe zwi ḓi ralo. Hu songo vha na muthu wa tshihole ane a nga ṋekedza nduvho: wa bofu kana wa tshihole kana o kongonyalaho kana a si na tshivhumbeo tshavhuḓi, kana o kongonyalaho tshanḓa kana lwayo, kana a re na thunda kana mupfufhisa kana a lwalaho maṱo kana lukanda, kana o luvhedzwaho. Hu songo vha na muḓuhulu wa tshifhe Aroni a re tshihole ane a nga nṋekedza nduvho ya zwiḽiwa. Munna o raloho a nga ḓi ḽa zwiḽiwa zwine nda ṋekedzwa, nduvho ya zwiḽiwa zwikhethwa na nduvho ya zwiḽiwa zwikhethwakhethwa, hone ngauri ndi tshihole tsha muvhili, a songo sendela tsini ha lupila lukhethwa kana a swika aḽiṱarini. Izwo zwithu zwikhethwa a songo zwi kumadza, ngauri ndi Nṋe Yahavee, ndi vha ita vhakhethwa.” Hezwo ndi zwe Mushe a vhudza Aroni na vhana vha Aroni na Vhaisraele vhoṱhe. Muṋe washu o laya Mushe uri a vhudze Aroni na vhana vhawe a ri, “Ni songo nyadzisa dzina ḽanga ḽikhethwa, ṱhonifhani nduvho khethwa dzine Vhaisraele vha dzi kumedza Nṋe. Ndi Nṋe Yahavee. Arali muṅwe wa vhaḓuhulu vhaṋu a ri o kumala a sendela tsini na nduvho dze Vhaisraele vha dzi kumedza Nṋe, a songo tsha dovha a ntshumela thembeleni. Hezwo ndi zwa misi yoṱhe. Ndi Nṋe Yahavee. “Muḓuhulu wa Aroni ane a vha na vhulwadze ha lukanda kana a rothisa vhulwa a songo ḽa nduvho khethwa u swika a tshi kumuluwa. Tshifhe ane a kwama tshithu tsho kumalaho nga u kwamana na tshitumbu, na ene o kumala, kana o shulula vhunna, kana o kwama phukha yo kumalaho kana muthu o kumalaho. Tshifhe o kumalaho u ḓo vha o kumala ḽa vhuya ḽa kovhela, nahone a songo ḽa nduvho khethwa a vhuya a ṱamba muvhili. Ḽa kovhela o kumuluwa, zwenezwo a nga ḓi ḽa nduvho khethwa, ndi zwiḽiwa zwawe. A songo ḽa tshidu kana yo pondiwaho nga zwivhanda, i ḓo mu kumadza. Ndi Nṋe Yahavee. “Vhotshifhe vhoṱhe nga vha vhulunge ndayo dze nda vha ṋea. Zwa sa ralo vha ḓo vha na mulandu vha fa nge vha nyadza ndayo khethwa. Ndi Nṋe Yahavee, ndi vha ita vhakhethwa. “Nduvho khethwa i ḽiwa nga vha muṱa wa tshifhe fhedzi, hu songo vha na muṅwe-vho ane a dzi ḽa – mutsinda ane a dzula na tshifhe kana we a rendelwa nga tshifhe a songo dzi ḽa. Huno phuli ya tshifhe we a rengwa nga tshelede ya tshifhe kana o bebwa muṱani wawe, a nga ḓi ḽa zwiḽiwa zwi re mukovhe wa tshifhe. Ṅwananyana wa tshifhe o dzewaho nga muthu ane a si vhe tshifhe a songo ḽa nduvho khethwa. Hone ṅwana wawe wa tshilikadzi kana ṅwananyana o ṱaliwaho a si na vhana a dzulaho muṱani wa khotsi awe, ene a nga ḓi ḽa zwiḽiwa zwi re mukovhe wa tshifhe khotsi awe unga zwiḽa e musidzana, tenda zwi sa ḽiwi nga muthu a si wa muṱa wa tshifhe. “Arali muthu ane a si vhe wa muṱa wa vhotshifhe a ḽa nduvho khethwa á songo humbula, o fanela u lifhela tshifhe mutengo wayo woṱhe a engedze nga tshipiḓa tshithihi kha zwiṱanu tsha uyo mutengo. Nduvho khethwa dze Vhaisraele vha ṋekedza Yahavee, vhotshifhe vha songo dzi kumadza nga u litsha muthu a songo tendelwaho a tshi dzi ḽa; hezwo zwi nga ḓisela uyo muthu mulandu na ṱhamu. Ndi Nṋe Yahavee, vhotshifhe ndi vha ita vhakhethwa.” Muṋe washu o laya Mushe uri a ṋee Aroni na vhana vhawe na Vhaisraele vhoṱhe ndayo hedzino: Arali Muisraele kana mutsinda ane a dzula kha ḽa Israele a tshi ṋekedza nduvho i fhiswaho, i nga vha i ya u khunyeledza muano kana i nduvho ine muthu a tou bvisa nga u funa hawe, tshifuwo itsho tshi songo vha na luvhadzi, nga tshi vhe tshine Muṋe washu a nga tshi ṱanganedza. Ni nga ṋekedza mbohwana kana thutha. Arali na ṋekedza tshifuwo tshi re na luvhadzi, Muṋe washu a nga si tshi ṱanganedze. Arali muthu a tshi ṋekedza Muṋe washu nduvho ya u konana nae, i nga vha i ya u khunyeledza muano kana nduvho ine muthu a bvisa nga u tou funa, itsho tshifuwo tshi songo vha na luvhadzi arali a tshi ṱoḓa uri tshi ṱanganedziwe. Ni songo ṋekedza Muṋe washu tshifuwo tsha bofu kana tshi ṱudzaho kana tsho huvhadzwaho kana tshi re na tshilonda tshi no bvuḓa malofha kana tshi re na gwembe kana tshi re na magovho a malofha. Zwifuwo zwo raloho ni songo zwi ṋekedza aḽiṱarini zwa vha nduvho ya zwiḽiwa. Ni nga ḓi ṋekedza tshifuwo tshi songo aluwaho tsha vhina kana tshi si na tshivhumbeo tshavhuḓi tsha vha nduvho ine muthu a ṋekedza nga u tou funa, hone a tshi nga ṱanganedziwi arali tshi tsha u khunyeledza zwe muthu a ana. Ni songo ṋekedza Muṋe washu tshifuwo tsho fhahulwaho nga nḓila ifhio kana ifhio. Hezwo a zwi tendelwi shangoni ḽaṋu. Ni songo ṋekedza tshifuwo tshine tsha bva kha mutsinda tsha vha nduvho ya zwiḽiwa. Zwifuwo zwo raloho zwi pfi zwi na luvhadzi, a zwi ṱanganedzwi. Muṋe washu o amba na Mushe a ri, “Arali ṋamana kana ngwana kana mbudzana yo dzwaliwa, nga i thome u dzula na mme ayo maḓuvha maṱanu na mavhili, ndi hone i tshi nga ṱanganedzwa ya vha nduvho ya zwiḽiwa. Ni songo ṱhavha kholomo na ṋamana yayo kana nngu na ngwana yayo kana mbudzi na mbudzana yayo ya vha tshiṱhavhelo nga ḓuvha ḽithihi. Arali ni tshi ṋekedza Muṋe washu tshiṱhavhelo tsha ndivhuho, tevhedzani ndayo uri ni ṱanganedzwe; tshi ḽeni nga ḓuvha ḽeneḽo, ni songo tshi sia u swika nga matshelo ḽi tshi tsha.” Muṋe washu o ri, “Vhulungani ndayo dzanga ni dzi tevhedze, ndi Nṋe Yahavee. Ni songo nyadzisa dzina ḽanga ḽikhethwa, Vhaisraele vhoṱhe vho fanela u ḓivha uri Nṋe ndi mukhethwa. Nṋe ndi Yahavee, ndi ni ita vhakhethwa; ndo ni pfulusa shangoni ḽa Egipita uri ndi vhe Mudzimu waṋu. Ndi Nṋe Yahavee.” Muṋe washu o ṋea Mushe ndayo hedzino dza vhuṱambo ha u mu luvha, musi Vhaisraele vha tshi kuvhanganela u mu rabela: Ni shume mishumo yaṋu maḓuvha maṱanu na ḽithihi, hone elelwani uri ḓuvha ḽa vhuṱanu na vhuvhili, ḓuvha ḽa Sabatha, ndi ḓuvha ḽa u awela. Nga ḓuvha ḽeneḽo ni songo shuma, kuvhanganani ni luvhe. Sabatha ndi ya Muṋe washu, hoṱhe hune na dzula hone. Ḓivhadzani vhuṱambo hovhuno nga zwifhinga zwo vhewaho: Paseka i itelwa u hulisa Muṋe washu, i thoma ḓuvha ḽi tshi kovhela nga ḓuvha ḽa 14 ḽa ṅwedzi wa u thoma. Nga ḓuvha ḽa 15 hu thoma vhuṱambo ha Vhurotho vhu si na mbilisa, ni fhedze maḓuvha maṱanu na mavhili ni sa ḽi vhurotho vhu re na mbilisa. Nga ḓuvha ḽa u ranga ḽa hayo maḓuvha kuvhanganani ni luvhe, ni litshe mishumo yaṋu yoṱhe. Ṋekedzani Muṋe washu nduvho ya zwiḽiwa maḓuvha maṱanu na mavhili. Nga ḓuvha ḽa vhuṱanu na vhuvhili ni dovhe ni kuvhangane ni luvhe, hone mishumo yaṋu ni i litshe. Tshifhe u ḓo i kumedza Muṋe washu ya vha nduvho ya u imiselwa nṱha, uri ni kone u ṱanganedzwa. Tshifhe a ṋekedze iyo nduvho nga ḓuvha ḽi tevhelaho Sabatha. Ḓuvha ḽine na ṋekedza nduvho iyo, ni ṋekedze na thuthana ya ṅwaha muthihi i si na badzi, i vhe nduvho i fhiswaho. Ni i ṋekedze na vhukhopfu ha khilogiramu tharu yo vangiwa mapfura a muolivi i vhe nduvho ya zwiḽiwa. Nduvho yeneyo i nukhelelaho i takadza Muṋe washu. Ni i ṋekedze na nduvho ya litha nthihi ya waini. Ni songo ḽa na tshithihi tsha zwa khaṋo iyo ntswa, tshi nga vha tshivhisi kana tsho hadzingwa kana tsho bagwa tsha vha vhurotho, thomani ni ṋekedze Mudzimu iyo nduvho. Ndayo heyo i tevhedzwe nga vhaḓuhulu vhaṋu vhoṱhe misi yoṱhe, hoṱhe hune na dzula. Fhedzani vhege ṱhanu na mbili dzo ḓalaho u bva ḓuvha ḽi tevhelaho Sabatha ḽine na ḓisa khaṱha ya zwe na kaṋa ngaḽo uri i ṋekedzwe Muṋe washu. Nga ḓuvha ḽa 50, ḓuvha ḽi tevhelaho Sabatha ya vhuṱanu na vhuvhili, ni ṋekedze Muṋe washu iṅwe nduvho ntswa ya zwe na kaṋa. Muṱa muṅwe na muṅwe u ḓise mikonde mivhili ya vhurotho, vha i ṋekedze Muṋe washu i vhe nduvho ya u imiselwa nṱha. Mukonde muṅwe na muṅwe u itwe khilogiramu tharu dza vhukhopfu ho bagwa na mbilisa, dzi ṋekedzwe Muṋe washu dzi vhe nduvho ya zwiliṅwa zwa u thoma zwe zwa kaṋiwa. Vhathu vha ṋekedze ngwana ṱhanu na mbili dza ṅwaha muthihi na mboho nthihi na mbokoṱo mbili dzi si na badzi, khathihi na uho vhurotho. Zwi ḓo ṋekedzwa Muṋe washu zwa vha nduvho i fhiswaho khathihi na nduvho ya thoro na nduvho ya waini. Nduvho iyo i nukhelelaho i takadza Muṋe washu. Ni ṋekedze na mbokoṱo nthihi i vhe nduvho ya tshipfumelo na thuthana mbili dza ṅwaha muthihi i vhe nduvho ya u konana na Mudzimu. Tshifhe nga a ṋekedze Muṋe washu nduvho ya uho vhurotho na idzo ngwana mbili i nduvho ya u imiselwa nṱha. Nduvho hedzo ndi khethwa, dzi ḽiwa nga vhotshifhe. Nga ḓuvha heḽo ni litshe mishumo yaṋu i lemelaho, kuvhanganani ni luvhe. Vhaḓuhulu vhaṋu vha tevhedze ndayo heino misi yoṱhe, hoṱhe hune vha vha hone. Musi ni tshi kaṋa masimu aṋu, ni songo tshea zwe na lima lumemeni lwa masimu, nahone ni songo huma na yo tshea ṱhotshe dzo salaho; izwo zwi sieleni vhashai na vhatsinda: Muṋe washu ndi Mudzimu waṋu. Vha litshe mishumo yavho yoṱhe i lemelaho vha ṋekedze Muṋe washu nduvho ya zwiḽiwa. Ni songo shuma tshithu nga ḓuvha heḽo, ngauri ndi ḓuvha ḽa u pfumelela vhutshinyi haṋu he na khakhela Muṋe washu Mudzimu waṋu. Muthu ane a ḽa tshiṅwe tshithu nga ḓuvha heḽo ha tsha ḓo vhalwa na vhathu vha Muṋe washu. Nahone muthu ane a shuma nga heḽo ḓuvha, Muṋe washu Ene muṋe u ḓo mu vhulaha. Ndayo hei i kwama vhaḓuhulu vhaṋu vhoṱhe, hoṱhe hune vha vha hone: Nga heḽo ḓuvha a hu shumiwi. U thoma ḓuvha ḽi tshi kovhela nga ḓuvha ḽa vhuṱanu na vhuṋa ḽa ṅwedzi ḓuvha ḽa vhuya ḽa kovhela nga ḓuvha ḽa fumi ni sedze ḓuvha heḽo ḽi vhe ḓuvha ḽa u awela, nga ḓuvha ḽeneḽo hu songo ḽiwa tshithu. Nga ḓuvha ḽa u ranga ḽa hayo maḓuvha kuvhanganani ni luvhe, ni litshe mishumo yaṋu i lemelaho. Ḓuvha ḽiṅwe na ḽiṅwe ḽa hayo maḓuvha maṱanu na mavhili ni ṋekedze Muṋe washu nduvho ya zwiḽiwa. Nga ḓuvha ḽa vhuṱanu na vhuraru ni dovhe ni kuvhangane ni luvhe, ni ṋekedze Muṋe washu nduvho ya zwiḽiwa. Ndi ḓuvha ḽa u luvha, ni songo shuma tshithu. Hovhu ndi vhuṱambo ho vhewaho ha u hulisa Muṋe washu nga u kuvhanganela u mu luvha na u mu ṋekedza nduvho dza zwiḽiwa na nduvho dzi fhiswaho na nduvho dza thoro na zwiṱhavhelo na nduvho dza waini, nga he ha vhetshelwa ḓuvha ḽiṅwe na ḽiṅwe. Vhuṱambo hoho ndi ha u ḓadzisa Dzisabatha dza nga misi, na nduvho hedzo ndi dza u ḓadzisa nduvho dzaṋu dza nga misi, dza u khunyeledza miano na dzine na bvisa nga u tou funa na dzi ṋekedza Muṋe washu. Musi no no kaṋa masimu aṋu, itani vhuṱambo hoho ha Muṋe washu ni fhedze maḓuvha maṱanu na mavhili, ni thome nga ḓuvha ḽa 15 ḽa ṅwedzi wa vhuṱanu na vhuvhili. Ḓuvha ḽa u ranga ḽi ḓo vha ḓuvha ḽa u awela. Nga ḓuvha ḽeneḽo fulani miṅwe mitshelo i fhiraho yoṱhe mirini yaṋu, ni dzhie matavhi a mutshevho na matavhi a miri ya maṱari na a miṋengeledzi, ni ite vhuṱambo haṋu na fhedza maḓuvha maṱanu na mavhili ni tshi ḓiphiṋa nga Muṋe washu Mudzimu waṋu. Itani vhuṱambo uho ni fhedze maḓuvha maṱanu na mavhili. Vhathu vhoṱhe vha Israele nga vha dzule mishashani vha fhedze maḓuvha maṱanu na mavhili, uri vhaḓuhulu vhaṋu vha ḓivhe uri Muṋe washu o ita uri vhathu vha Israele vha dzule mishashani musi a tshi vha pfulusa shangoni ḽa Egipita. Ndi Ene Muṋe washu Mudzimu waṋu. Ngauralo Mushe a ḓivhadza Vhaisraele vhuṱambo ho vhewaho ha Muṋe washu. Muṋe washu o vhudza Mushe uri a laye Vhaisraele nga u rali a ri: “Ḓisani mapfura a muolivi avhuḓivhuḓi o kunaho a mbone dzi re denndeni uri luvhone lu dzule lu tshi duga. Aroni nga a dzi funge madekwana maṅwe na maṅwe, dzi dzule dzi tshi khou duga ḽi vhuye ḽi tshe, henefho denndeni ya u ṱangana na Mudzimu nnḓa ha lupila, phanḓa ha Muṋe washu. Ndayo hei i tevhedzwe nga mirafho na mirafho. Aroni a londole mbone dzi re kha tshivheambone tsha musuku u songo vangiwaho, a vhone uri dzi dzule dzi tshi duga phanḓa ha Muṋe washu. “Dzhiani vhukhopfu ha goroi ni bage mikonde ya 12 ya vhurotho, muṅwe na muṅwe u bagiwe nga khilogiramu mbili. Ni ṱhophe iyo mikonde i ite thulwi mbili, miṱanu na muthihi masia oṱhe, nṱha ha ḓafula ḽo fhomiwaho musuku u songo vangiwaho, ḽine ḽa vha phanḓa ha Muṋe washu. Ni vhee zwioro zwi songo vangiwaho kha muduba muṅwe na muṅwe, tsha vha tshiga tsha nduvho ya zwiḽiwa i ṋekedzwaho Muṋe washu yo imelaho vhurotho. Ḓuvha ḽiṅwe na ḽiṅwe ḽa Sabatha vhurotho vhu fanela u vhewa phanḓa ha Muṋe washu. Hoyo ndi mushumo wa Vhaisraele wa misi yoṱhe. Vhurotho ndi ha Aroni na vhaḓuhulu vhawe, nga vha vhu ḽele fhethu hukhethwa, ngauri ndi mukovhe wavho mukhethwakhethwa wa nduvho ya zwiḽiwa i ṋekedzwaho Muṋe washu.” vha ita uri a lindiwe, vha lindela Muṋe washu a tshi vha vhudza uri vha ite mini ngae. Muṋe washu a vhudza Mushe a ri, “Uyo munna mu bviseleni nnḓa ha mishasha. Muṅwe na muṅwe we a mu pfa a tshi sema nga dzina ḽanga a vhee zwanḓa zwawe kha ṱhoho ya uyo munna hu vhe u ṱanzilela uri u na mulandu, zwenezwo vhathu vhoṱhe nga vha mu kanḓe nga matombo a vhuye a fe. Zwino-ha vhudza Vhaisraele uri ane a teketela nga dzina ḽa Mudzimu u na mulandu, nga a vhulawe. Muisraele kana mutsinda ane a dzula kha ḽa Israele, a teketela nga dzina ḽa Yahavee, vhathu vhoṱhe nga vha mu kanḓe nga matombo a vhuye a fe. “Muthu ane a vhulaha muṅwe nga a vhulawe, ane a vhulaha tshifuwo tsha muṅwe nga a tshi lifhe. Mulayo ndi wa uri vhutshilo vhu lifhiwa nga vhutshilo. “Arali muthu a huvhadza muṅwe, zwoṱhe zwe a ita, na ene a itwe zwenezwo. Arali a vunḓa muṅwe shambo, na ene nga a vunḓwe shambo, a nongola muṅwe ḽiṱo, na ene nga a nongolwe ḽiṱo, a kula muṅwe ḽiṋo na ene nga a kulwe ḽiṋo. Zwine a huvhadza muṅwe na ene nga a huvhadzwe nga u ralo. Muthu ane a vhulaha tshifuwo nga a tshi lifhe, hone ane a vhulaha muthu nga a vhulawe. Mulayo hoyu u kwama noṱhe, Vhaisraele na vhatsinda vhane vha dzula na inwi, ngauri Nṋe ndi Yahavee Mudzimu waṋu.” Musi Mushe o fhedza u vhudza Vhaisraele hezwo, vha dzhia uyo munna vha mu bvisela nnḓa ha mishasha, vha mu kanḓa nga matombo a vhuye a fe. Ngauralo Vhaisraele vho ita zwe Muṋe washu a laya Mushe. Muṋe washu o amba na Mushe thavhani ya Sinai a mu laya uri a ṋee Vhaisraele ndayo hedzino: Musi ni tshi dzhena shangoni ḽine Muṋe washu a khou ni ṋea ḽone, ni hulise Muṋe washu nga u ladza masimu, ṅwaha muṅwe na muṅwe wa vhuṱanu na vhuvhili. Ni zwale mbeu ni tshi lima masimu aṋu, ni khwathele masimu aṋu a minḓirivhe, ni kuvhanganye zwe na lima ni ite miṅwaha miṱanu na muthihi. Huno ṅwaha wa vhuṱanu na vhuvhili masimu nga a ladzwe tshoṱhe, hoyo wo kumedzwa Muṋe washu. Ni songo lima masimu aṋu na zwala mbeu kana na khwathela masimu aṋu a minḓirivhe. Ni songo kaṋa na zwimela zwine zwa mela nga zwoṱhe, ni songo kuvhanganya nḓirivhe dzi no bva kha minḓirivhe yaṋu i songo khwathelwaho; ndi ṅwaha une masimu a awedzwa tshoṱhe. Naho masimu a songo limiwa nga ṅwaha wonoyo, a ḓo ṋea inwi zwiḽiwa na phuli dzaṋu na vhanna vhe na vha rendela na vhatsinda vhane vha dzula na inwi, na zwifuwo zwaṋu na phukha dzi re shangoni ḽaṋu. Zwoṱhe zwine a zwi medza zwi nga ḓi ḽiwa. Vhalani miṅwaha miṱanu na mivhili i tshi vhalwa kaṱanu na kavhili, yoṱhe yo ṱangana ndi miṅwaha ya 49. Zwino-ha nga ḓuvha ḽa fumi ḽa ṅwedzi wa vhuṱanu na vhuvhili, ḽone Ḓuvha ḽa u pfumelelwa, rumani vhanna vha lidze phalaphala shangoni ḽoṱhe. Ngauralo ṅwaha wa 50 ni ḓo u khethela thungo, ni ḓivhadze uri vhadzulapo vhoṱhe vha shango vha hangwelane milandu. Nga ṅwaha wonoyo thundu yoṱhe ye ya rengiswa i ḓo humiselwa ha muṋe wayo kana vhaḓuhulu vhawe, muṅwe na muṅwe we a vha o rengiswa e phuli u ḓo humela muṱani wa hawe. Ni songo lima masimu aṋu na zwala kana na kaṋa zwiliṅwa zwine zwa mela nga zwoṱhe kana na kuvhanganya nḓirivhe masimuni aṋu a minḓirivhe i songo khwathelwaho. Ṅwaha woṱhe u iteni mukhethwa, ni ḓo ḽa zwine masimu a zwi bveledza nga oṱhe. Nga ṅwaha wonoyo thundu yoṱhe yo rengiswaho i ḓo humiselwa ha muṋe wayo. Zwino-ha musi ni tshi rengisela Muisraele wa haṋu tsimu kana ni tshi renga tsimu khae ni songo fhurana. Mutengo wo fanela u vhewa hu tshi sedzwa miṅwaha ine murengi a ḓo lima tsimu iyo hu sa athu swika ṅwaha u tevhelaho wa u hangwelana milandu. Arali miṅwaha i minzhi, mutengo u ḓo raha, hone arali ho sala miṅwaha i si gathi, mutengo u ḓo tsela fhasi, ngauri tshine tsha rengiswa a si tsimu, ndi zwiliṅwa fhedzi zwine zwa nga kaṋiwa tsimuni iyo. Ni songo fhura Muisraele wa haṋu, ofhani Mudzimu, ndi Ene Muṋe washu Mudzimu waṋu. Thetshelesani milayo yoṱhe ya Muṋe washu ni vhulunge ndayo dzawe, ni dzi tevhedze, ndi hone ni tshi ḓo tshila no tsireledzea shangoni. Shango ḽi ḓo bveledza mitshelo yaḽo, inwi ni ḓo ḽa na fura, na tshila ni sa ofhi tshithu. Huno muṅwe a nga ḓi vhudzisa uri nga ṅwaha wa vhuṱanu na vhuvhili hu ḓo ḽiwa mini, hufha masimu a sa limiwi a zwaliwa, hu sa kaṋiwi zwiliṅwa. Ni songo ofha, Muṋe washu u ḓo shudufhadza shango nga ṅwaha wa vhuṱanu na vhuthihi uri ni wane zwiḽiwa zwo linganaho miṅwaha miraru. Musi ni tshi lima na zwala masimu aṋu nga ṅwaha wa vhuṱanu na vhuraru, ni ḓo vha ni tshi kha ḓi ḽa zwe na kaṋa nga ṅwaha wa vhuṱanu na vhuthihi, nahone ni ḓo vha na zwo eḓanaho zwine na nga ḽa zwiliṅwa zwe na zwi zwala ṅwaha wonoyo zwa vhuya zwa kaṋiwa. Tsimu i songo rengiswa tshoṱhe ngauri a si yaṋu, ndi ya Mudzimu, inwi ni tou nga vhatsinda vhane vha tendelwa u i lima. Musi tsimu i tshi rengiwa, muṋe wayo wa u ranga u na pfanelo ya u dovha u i rengulula. Arali Muisraele a vha mushai, a kombetshedzea u rengisa tsimu yawe, shaka ḽawe ḽa tsinisa nga ḽi i rengulule. Munna ane a si vhe na shaka ḽa u i rengulula, ngavhuya zwi nga ḓi mu nakela, a vha na zwo eḓanaho zwa u ḓirengululela. Arali zwo ralo o fanela u lifhela uyo munna we a ḽi renga tshelede yo eḓanaho miṅwaha yo salaho u swika ṅwaha u tevhelaho wa u vhuedzedza thundu, une a ḓo kona u dovha u wana tsimu yawe. Huno arali a si na tshelede yo eḓanaho u rengulula tsimu yawe, i ḓo ḓi langwa nga munna we a i renga u swika ṅwaha wa u vhuedzedza thundu. Nga ṅwaha wonoyo i ḓo humiselwa kha muṋe wayo wa kale. Arali munna a rengisa nnḓu muḓini wo tingeledzwaho nga mutsheṱo, u na pfanelo ya u i rengulula ṅwaha woṱhe wa u thoma u bva ḓuvha ḽe a i rengisa. Hone arali ho fhela ṅwaha woṱhe a sa i rengululi, ha tshee na pfanelo ya u i rengulula, zwenezwo iyo nnḓu i vha ya murengi na vhaḓuhulu vhawe tshoṱhe; nga ṅwaha wa u vhuedzedza thundu a i nga humiselwi ha muṋe wayo. Hone nnḓu dzi re miḓanani i songo tangeledzwaho nga mutsheṱo dzi rengiswa unga tsimu, muṋe wadzo wa kale u na pfanelo ya u dzi rengulula, nahone dzo fanelo u humiselwa ha muṋe wadzo nga ṅwaha wa u vhuedzedza thundu. Vhalivi vhone vha na pfanelo ya u rengulula thundu yavho miḓini ine ya vha yavho nangwe ho fhela miṅwaha mingafhani. Arali nnḓu i re kha muṅwe wa iyo miḓi ya rengwa nga a si Mulivi, ya si rengululwe, yo fanela u humiselwa ha muṋe wayo nga ṅwaha wa u vhuedzedza thundu, ngauri nnḓu dzine dza vha dza Vhalivi miḓini ya havho ndi thundu yavho tshoṱhe kha Vhaisraele. Hone shango ḽa pfulo u mona na miḓi ya Vhalivi ḽi songo vhuya ḽa rengiswa; ndi thundu yavho misi yoṱhe. Arali Muisraele wa haṋu a no dzula tsini haṋu a vha mushai, a sa koni u ḓiṱunḓela, no fanela u mu londola a nge munna we na mu hira, uri a ḓi kona u dzula tsini haṋu. Ni songo mu lifhisa mavhoḓa, ofhani Mudzimu ni litshe Muisraele wa haṋu a dzule tsini haṋu. Ni songo mu lifhisa mavhoḓa a tshelede ine na mu adzima, nahone ni songo bindula nga zwiḽiwa zwine na mu rengisela. Heyo ndi ndayo ya Muṋe washu Mudzimu waṋu, we a ni pfulusa shangoni ḽa Egipita uri a ni fhe shango ḽa Kanana, a vhe Mudzimu waṋu. Arali Muisraele wa hau a vha mushai lune a ḓirengisa ha iwe a vha phuli yau, u songo mu shumisa mishumo ya dziphuli. Nga a dzule na iwe a nge muthu we wa mu hira, a u shumele u swika ṅwaha wa u vhuedzedza thundu. Nga ṅwaha wonoyo ene nga a u ṱutshele na vhana vhawe a humele muṱani wawe, ha vhabebi vhawe. Vhaisraele ndi phuli dza Muṋe washu, ndi Ene o vha pfulusaho shangoni ḽa Egipita, vha songo rengiswa vhupulini. Ni songo vha ḽela vhuhali, ofhani Mudzimu. Arali ni tshi ṱoḓa dziphuli ni nga ḓi dzi renga kha tshakha dzo ni tangaho. Na vhana vha vhatsinda vhane na dzula navho ni nga ḓi vha renga. Vhana vhenevho vho bebwaho shangoni ḽaṋu vha nga ḓi vha thundu yaṋu, vha nga ḓi sala vha tshi vha ifa ḽa vhana vhaṋu, vha vha shumele vhutshilo havho hoṱhe. Hone Vhaisraele vha haṋu ni songo vha ḽela vhuhali. Nga ri dzou ri mutsinda ane a dzula na inwi a tshenuwa o pfuma, Muisraele wa haṋu a vha mushai, a ḓirengisa a vha phuli ya mutsinda kana muṅwe wa muṱa wa onoyo. Musi o no ḓirengisa, u kha ḓi vha na pfanelo ya u rengululwa. Muṅwe wa vhana vha khotsi awe kana malume kana khotsimunene kana muzwala kana mukomana kana muṅwe wa shaka ḽa tsini a nga ḓi mu rengulula, kana arali ene muṋe a tshi wana muholo wo eḓanaho, a nga ḓi ḓirengulula a vhofholowa. O fanela u ambedzana na we a mu renga, vha fanela u vhala miṅwaha u bva tshee a ḓirengisa u swika ṅwaha wa u vhuedzedza thundu, hu vhewe mutengo wa u rengululwa hawe hu tshi sedzwa muholo une wa holelwa munna o tholiwaho. Zwi ḓo nga o tou tholiwa ṅwaha nga ṅwaha. Muṋe wawe a songo mu ḽela vhuhali. Arali zwi sa konadzei uri a rengululwe nga nḓila dzenedzo, ene na vhana vhawe vho fanela u rengululwa nga ṅwaha wa u vhuedzedza thundu. Muisraele ha koni u vha phuli tshoṱhe, ngauri Vhaisraele ndi phuli dza Muṋe washu. Ndi Ene we a vha pfulusa Egipita, ndi Ene Muṋe washu Mudzimu wavho. Muṋe washu o ri, “Ni songo ita zwitungulo kana na vhumba zwifanyiso na phuphu dza matombo kana matombo o vhaḓiwaho na zwi luvha. Ndi Nṋe Yahavee Mudzimu waṋu. Londolani Sabatha dzanga ni hulise hukhethwa hanga. Ndi Nṋe Yahavee Mudzimu waṋu. “Arali na tshila ni tshi tevhedza milayo yanga na ndayo dzanga, ndi ḓo ni nisela mvula nga tshifhinga tsho teaho, shango ḽa bveledza zwe na lima na zwala, miri ya aṋwa mitshelo. Zwiliṅwa zwaṋu zwi ḓo anda lune na ḓo vha ni tshi kha ḓi fhula nga tshifhinga tsha u fula nḓirivhe, nahone ni ḓo vha ni tshi kha ḓi fula nḓirivhe nga tshifhinga tsha u lima na zwala. Ni ḓo ḽa na fura, nahone ni ḓo tshila ni sa ofhi tshithu shangoni ḽaṋu. “Ndi ḓo ladza shango ḽaṋu, na eḓela khofhe ni sa ofhi muthu. Ndi ḓo ṱuwisa zwivhanda zwi ofhisaho shangoni ḽaṋu, nahone a hu tsha ḓo vha na dzinndwa. Ni ḓo kunda maswina aṋu na vha fhedza nga pfumo; vhaṱanu vhaṋu vha ḓo kunda vhathu vha ḓana, vha ḓana vhaṋu vha ḓo kunda vhathu vha zwigidi zwa fumi vha vha vhulaha. Ndi ḓo ni shudufhadza nda ni ṋea vhana vhanzhi, ndi ḓo vhulunga mulanga we nda vhofha na inwi. Khaṋo yaṋu i ḓo anda lune ya ḓo fhedza ṅwaha woṱhe, na zwenezwo ni ḓo ita na u laṱa zwe zwa sala kha khaṋo ya kale uri zwi sendelele zwiswa. Ndi ḓo dzula na inwi, ndi nga si ni nengwe. Ndi ḓo vha na inwi; ndi ḓo vha Mudzimu waṋu, inwi na vha vhathu vhanga. Nṋe Yahavee Mudzimu waṋu, ndo ni pfulusa shangoni ḽa Egipita uri ni si tsha vha dziphuli. Ndo vunḓa dzhogo ye ya vha i mitsingani yaṋu, nda ita uri ni tshimbile no onyolowa.” Muṋe washu a isa phanḓa a ri, “Arali na nnyadza, na si tevhedze ndayo dzanga, na nyadza milayo yanga na nengwa ndaela dzanga na si ite zwe nda ni vhudza, na pfuka mulanga we nda vhofha na inwi, ndi ḓo ni rwa nga ṱhamu. Ndi ḓo ni ḓisela khombo dzi ofhisaho – malwadze a sa lafhei na madali a no ḓo ni swingisa, a fheṱa vhutshilo haṋu. Ni ḓo zwala mbeu dzaṋu, maswina aṋu a ḓa a ḽa zwe na lima. Ndi ḓo ima na maswina aṋu a ni kunda, na vhuswa nga vhane vha ni vhenga, na sokou shavha hu si na ane a ni pandamedza. “Arali ha ri ho itea zwenezwo na si nthetshelese, ndi ḓo engedza ṱhamu yaṋu kaṱanu na kavhili. Ndi ḓo fhelisa u ḓihudza haṋu ha tshipimbi; ndi ḓo vala makole a oma unga tsimbi, mavu a omelela ḽa tou te ḽa nga tsimbitswuku. U ḓinetisa haṋu nga u shuma hu ḓo sokou vha mahandana, zwine na zwala shangoni ḽaṋu zwi nga si vhibve, na miri i nga si aṋwe mitshelo. “Arali na ḓi futelela u ntshandukela, na hana u nthetshelesa, ndi ḓo dovha nda engedza ṱhamu yaṋu kaṱanu na kavhili. Ndi ḓo ni ḓisela zwivhanda zwi ofhisaho zwa vhulaha vhana vhaṋu, zwa lozwa kholomo dzaṋu, na sala ni vha si gathi, magondo aṋu a sala a si na muthu. “Arali na ri ho itea zwenezwo na si nthetshelese, na ḓi futelela u ntshandukela, zwenezwo Nṋe ndi ḓo ni shandukela-vho nda dovha nda engedza ṱhamu yaṋu kaṱanu na kavhili u fhira zwiḽa zwa u ranga. Ndi ḓo ni ḓisela nndwa nda ni lifhedzela zwe na vhofholola mulanga. Arali na kuvhangana miḓini yaṋu uri ni dzumbame, ndi ḓo ni ḓisela malwadze a sa lafhei, na vhuya na ḓikumedza maswina aṋu. Ndi ḓo ita uri ni si tsha wana zwiḽiwa, lune vhasadzi vha fumi vha ḓo baga vhurotho hoṱhe vhune vha vha naho nga ṋanḓo nthihi fhedzi. Vha ḓo vhu kovha, na ri no ḽa hoṱhe, na ḓi pfa nḓala. “Arali ho no itea zwoṱhe hezwo na ḓi ntshandukela, na hana u nthetshelesa, zwenezwo Nṋe ndi ḓo ni shandukela-vho ndo sinyuwa, nda dovha nda engedza ṱhamu yaṋu kaṱanu na kavhili u fhira zwiḽa zwa u thoma. Nḓala yaṋu i ḓo hulela lune na ḓo ḽa vhana vhaṋu. Ndi ḓo phusukanya thembele dzaṋu dza zwikwarani, nda sukumedza aḽiṱari dzaṋu dza zwioro dze huru, nda posa zwitumbu zwaṋu nṱha ha zwitungulo zwaṋu zwo thuthwaho. Ndi ḓo ni nengwa, nda phusukanya miḓi yaṋu ya sala i matumba, nda phusukanya pfamo dzaṋu hune na luvha hone, nda landula nduvho dzaṋu. Ndi ḓo lozwa shango ḽaṋu tshoṱhe lune maswina ane a ḓo ḽi dzhia a ḓo akhamala a tshi vhona ndozwo iyo. Ndi ḓo ni ḓisela nndwa nda ni balanganya na mashango asili. Shango ḽaṋu ḽi ḓo sala ḽi si na muthu, miḓi yaṋu ya sala i matumba. “Vhathu vha haṋu vha re vhuthubwani ndi ḓo vha tshenusa lune vha tshi pfa ṱari ḽa muri ḽi tshi hwalwa nga muya vha ḓo shavha. Ni ḓo shavha unga vhathu vha no khou pandamedzwa nndwani, na wa hu si na swina tsini haṋu. Ni ḓo khukhulana hu si na ane a ni pandamedza, na si kone u imedzana na swina na ḽithihi. Ni ḓo fela vhuthubwani, nó milwa nga shango ḽa maswina aṋu. Vha si gathi vhaṋu vhane vha sala u fa shangoni ḽa maswina aṋu vha ḓo fhelela nga mulandu wa vhuvhi haṋu na ha vhomakhulukuku waṋu. “Hone vhaḓuhulu vhaṋu vha ḓo bula milandu yavho na ya vhomakhulukuku vhe vha ntshandukela vha mmvutshela, Nṋe nda vhuya nda vha vutshela-vho nda vha isa vhuthubwani shangoni ḽa maswina avho uri ndi vhone arali vha tshi ḓo ḓiṱukufhadza vha laṱa mbilu dza tshihedeni vha tenda mulandu wavho. Ndi hone ndi tshi ḓo elelwa mulanga we nda vhofha na Jakopo ndi tshi khwaṱhisa we nda vhofha na Isaka na we nda vhofha na Abrahamu, nda vusulusa zwe nda fulufhedzisa uri ndi ḓo ṋea vhathu vhanga shango. Naho zwo ralo, tsha u ranga vhathu vha shango iḽo vho fanela u pfuluswa, uri ḽi awedzwe tshoṱhe nahone vho fanela u lifha mulandu wavho nga vhuḓalo wa u landula milayo yanga na u nengwa ndayo dzanga. Hone naho zwa ralo, musi vha tshi kha ḓi vha shangoni ḽa maswina avho, a thi nga vha nyali nda vha nengwa tshoṱhe, a thi nga laṱi mulanga we nda vhofha navho; ndi Nṋe Yahavee Mudzimu wavho. Ndi ḓo vusulusa mulanga we nda vhofha na vhomakhulukuku wavho zwiḽa ndi tshi sumbedza tshakha dzoṱhe maanḓa anga nga u pfulusa vhathu vhanga shangoni ḽa Egipita, ndi vhe Mudzimu wavho; ndi Nṋe Yahavee.” Heyo ndi yone milayo na ndayo dze Muṋe washu a ṋea Mushe thavhani ya Sinai uri a ṋee Vhaisraele. Muṋe washu o fha Mushe ndayo hedzino dza Vhaisraele: Arali muthu o kumedzwa Muṋe washu hu tshi khunyeledzwa muano, hoyo muthu a nga ḓi vhofhololwa nga u lifha tshelede hedzino, Arali uyo munna we a ana e mushai a sa koni u bvisa mutengo wo vhewaho, nga a ḓise uyo muthu ha tshifhe, tshifhe u ḓo vhea mutengo muṱuku, zwi tshi ya nga hune uyo munna a nga kona u bvisa. Arali uyo muano u tshi amba nga tshifuwo tshine tsha ṱanganedzwa tsha vha nduvho i ṋekedzwaho Muṋe washu, zwenezwo nduvho iṅwe na iṅwe ine ya ṋekedzwa Muṋe washu ndi khethwa, munna we a ana a songo thivha itsho tshifuwo nga tshiṅwe. Arali a ralo, izwo zwifuwo zwoṱhe ndi zwa Muṋe washu. Hone arali muano u tshi amba nga tshifuwo tsho kumalaho, tshine tsha si ṱanganedzwe i nduvho i ṋekedzwaho Muṋe washu, uyo munna nga a ise itsho tshifuwo ha tshifhe. Tshifhe u ḓo vhea mutengo watsho a tshi tevhedza zwivhuya na u solea hatsho, uyo mutengo wa vha ambadzifhele. Arali uyo munna a tshi funa u tshi rengulula, o fanela u lifha uyo mutengo a inga nga tshipiḓa tshithihi kha zwiṱanu zwa uyo mutengo. Arali muthu a kumedza Muṋe washu nnḓu, tshifhe o fanela u vhea mutengo wayo a tshi sedza zwivhuya zwayo na u solea hayo, uyo mutengo wa mbo ḓi vha ambadzifhele. Arali uyo we a kumedza nnḓu a tshi funa u i rengulula, o fanela u lifha mutengo wayo a inga nga tshipiḓa tshithihi kha zwiṱanu zwa uyo mutengo. Arali muthu a kumedza Muṋe washu kupiḓa kwa tsimu yawe, mutengo u ḓo vhewa hu tshi tevhedzwa mbeu ine ya fhelela khayo i tshi zwaliwa. Arali ha fhelela khilogiramu dza ḓana dza bali, i rengululwa nga hafu ya khilogiramu ya siliva. Arali a kumedza tsimu yawe hu tshi kha ḓi bva u vha na ṅwaha wa u vhuedzedza thundu, o fanela u lifha mutengo wo ḓalaho. Arali uyo munna a i kumedza ngavhuya, tshifhe u ḓo anganya mutengo wayo a tshi sedza miṅwaha yo salaho u swika ṅwaha wa u vhuedzedza thundu, a konou vhea mutengo wo fhungudzwaho. Arali munna we a kumedza tsimu a tshi funa u i rengulula, o fanela u lifha mutengo wayo a inge nga tshipiḓa tshithihi kha zwiṱanu zwa mutengo wa iyo tsimu. Arali a rengisela muṅwe iyo tsimu a sa athu i rengulula kha Muṋe washu, ha tsha vha na pfanelo ya u i rengulula. Nga ṅwaha wa u vhuedzedza thundu iyo tsimu i ḓo vha thundu ya Muṋe washu tshoṱhe; i ḓo vha ya vhotshifhe. Arali munna a dzhia tsimu ye a tou i renga, i si ifa ḽawe, a i kumedza Muṋe washu, tshifhe u ḓo anganya mutengo wayo a tshi vhala miṅwaha yo salaho u swika ṅwaha wa u vhuedzedza thundu, nahone uyo munna o fanela u bvisa mutengo uyo ḽeneḽo ḓuvha; tshelede iyo ndi ya Muṋe washu. Nga ṅwaha wa u vhuedzedza thundu tsimu iyo i ḓo humiselwa ha muṋe wayo wa u thoma kana vhaḓuhulu vhawe. Mitengo yoṱhe i ḓo vhewa hu tshi sedzwa mielo yo tendelwaho ya hukhethwa. Tanzhe ḽa tshifuwo ḽi sokou dzula ḽi ḽa Muṋe washu, zwenezwo a ḽi kumedzwi Muṋe washu ya vha nduvho ine muthu a ṋea nga u tou funa. Ṋamana na ngwana na mbudzana i re tanzhe ndi ya Muṋe washu, hone tanzhe ḽa tshifuwo tsho kumalaho ḽi nga ḓi rengululwa nga mutengo wa vhukuma ha ingwa na tshipiḓa tshithihi kha zwiṱanu zwa uyo mutengo. Arali i songo rengululwa, i nga ḓi rengiselwa muṅwe muthu nga mutengo wa vhukuma. Tsho kumedzwaho Muṋe washu tshoṱhe, a nga vha e muthu kana tshifuwo kana tsimu, a tshi tsha rengululwa, ndi tsha Muṋe washu tshoṱhe. Na muthu o kumedzwaho tshoṱhe a songo rengululwa, nga a vhulawe. Tshafumi tsha zwiliṅwa zwa shango, zwi nga vha zwa thoro kana mitshelo, izwo ndi zwikhethwa, ndi zwa Muṋe washu. Arali munna a tshi ṱoḓa u zwi rengulula, o fanela u bvisa mutengo wa vhukuma a inge nga tshipiḓa tshithihi kha zwiṱanu zwa uyo mutengo. Kha zwifuwo zwa fumi tshithihi ndi tsha Muṋe washu. Musi zwifuwo zwi tshi vhaliwa, tshiṅwe na tshiṅwe tsha fumi ndi tsha Muṋe washu. Muṋe wa zwifuwo a songo zwi vhekanya nga nḓila ine ha ḓo khethwa zwirole, nahone izwo zwifuwo a songo zwi thivha nga zwiṅwe. Arali a thivha tshifuwo nga tshiṅwe, zwifuwo izwo vhuvhili hazwo zwi ḓo vha zwa Muṋe washu, nahone a zwi nga rengululwi. Hedzo ndi dzone nduvho dze Muṋe washu a laedza Mushe thavhani ya Sinai, dze dza pfi dzi bviswe nga Vhaisraele. Nga ḓuvha ḽa u ranga ḽa ṅwedzi wa vhuvhili wa ṅwaha wa vhuvhili Vhaisraele vhó pfuluwa Egipita, Muṋe washu a amba na Mushe henefho phangani ya Sinai, denndeni ya u ṱangana na Mudzimu, a ri, “Iwe na Aroni ni vhale Vhaisraele nga mitupo na miṱa. Ni ṅwale mutevhe wa madzina a vhanna vhoṱhe u thoma kha vha miṅwaha ya 20, vho teaho u bva pfumo. Ni vha vhale ni tshi tevhedza gomane dzavho. Tsinde ḽiṅwe na ḽiṅwe ḽi vhe na munna muthihi ane a ni farisa. Onoyo a vhe muhulwane wa mutupo wawe. Madzina a vhanna vhane vha ḓo ni farisa ngea: Rubeni Elitsuru ṅwana wa Shedeuru Simioni Shelumiele ṅwana wa Tsurishadai Juda Nahashoni ṅwana wa Aminadaba Isakhara Nathaniele ṅwana wa Tsuara Zebuloni Eliaba ṅwana wa Heloni Efraimi ṅwana wa Josefa Elishama ṅwana wa Amihudu Manase ṅwana wa Josefa Gamaliele ṅwana wa Phedatsuru Benyamini Abidani ṅwana wa Gidoni Dani Ahiesere ṅwana wa Amishadai Ashere Phagiele ṅwana wa Okhorani Gadi Eliasafu ṅwana wa Deuele Nafuthali Ahira ṅwana wa Enani.” Ndi vhone vhanna vho nangwaho kha tshivhidzo, vharangaphanḓa vha matsinde a vhomakhulukuku. Ndi vhone vhahulwane vha matsinde a Vhaisraele. Mushe na Aroni vha dzhia vhanna avho vhe vha nangiwa, vha vhidza vhathu vhoṱhe vha kuvhangana nga ḓuvha ḽa u ranga ḽa ṅwedzi wa vhuvhili, vhathu vhoṱhe vha ṅwaliwa zwi tshi ya nga matsinde na miṱa yavho, ha ṅwaliwa madzina a vhanna vhoṱhe u thoma kha vha miṅwaha ya 20, nga he Muṋe washu a laya Mushe. Mushe o tou ralo a tshi vha vhala phangani ya Sinai. Vhalivi vhone a vho ngo ṅwaliwa na maṅwe matsinde, nge Muṋe washu a vha o vhudza Mushe a ri, “Musi u tshi vhala vhanna vho teaho u bva pfumo, u songo vha ṱanganya na tsinde ḽa Livi. Vhalivi vhone u vha vhetshele u sedza zwa dennde ya mbulungelo ya mulanga na thundu dzayo dzoṱhe. Vha ḓo i hwala na thundu dzayo, vha shuma ngomu hayo, vha ṱoka mishasha yavho u mona nayo. Musi ni tshi ṱokolola mishasha yaṋu ni tshi fhirela phanḓa, Vhalivi vha ḓo akhulula dennde, vha dovha vha i akha hoṱhe-hoṱhe hune na ḓo ṱoka mishasha yaṋu. Muthu a si Mulivi ane a vhuya a sendela tsini ha iyo dennde nga a vhulawe. Vhaṅwe Vhaisraele vha ṱoke mishasha yavho, tshigwada nga tshigwada, munna muṅwe na muṅwe e na vha tsinde ḽawe, e kha khethekanyo yawe. Hone Vhalivi vha ṱoke mishasha yavho u mona na dennde uri vha i linde, hu songo vhuya ha sendela muthu tsini hayo a ntsinyusa nda vhulaha vhathu vha Israele.” Ndi hone Vhaisraele vha tshi ita zwoṱhe zwe Muṋe washu a laya Mushe. Muṋe washu a laya Mushe na Aroni a ri, “Vhaisraele vha ṱoke mishasha yavho u mona na dennde ya u ṱangana na Nṋe kulenyana nayo, munna muṅwe na muṅwe a ṱoke mushasha fhasi ha tshiphuga tsha khethekanyo yawe na fulaga ya tsinde ḽawe. “Zwino vhukati ha khethekanyo idzo mbili na dziṅwe mbili dzi re murahu hu ḓo tshimbila Vhalivi vho hwala dennde ya u ṱangana na Nṋe. Kha khethekanyo iṅwe na iṅwe vhathu vha ḓo tshimbila vho tevhekana nga kuṱokele kwavho kwa mishasha, vhaṅwe na vhaṅwe vhe kha khethekanyo yavho. Tshivhalo tshoṱhe tsha Vhaisraele vho ṅwaliwaho kha khethekanyo idzo, zwi tshi ya nga tshigwada nga tshigwada, tsho vha 603 550. Vhalivi vho vha vha songo ṅwaliwa na vhaṅwe Vhaisraele, nga he Muṋe washu a laya Mushe. Vhaisraele vho ita zwoṱhe zwe Muṋe washu a laya Mushe. Vha ḓi ṱoka mishasha, muṅwe na muṅwe e kha khethekanyo yawe, vha tshimbila, muṅwe na muṅwe e na vha tsinde ḽawe. Vhana vha Aroni na Mushe musi we Muṋe washu a amba na Mushe thavhani ya Sinai ndi havha: Aroni o vha e na vhana vhaṋa vha vhatuka: Tanzhe ndi Nadaba, ha tevhela Abihu na Eliasara na Ithamara. Vho ḓodzwa mapfura, vha vhumbwa vhotshifhe, hone Nadaba na Abihu vho ḓo fa musi vha tshi khou ṋekedza Muṋe washu mulilo u si mukhethwa musi vhe phangani ya Sinai. Vho fa vha si na vhana, zwenezwo Eliasara na Ithamara vha shuma vhe vhotshifhe Aroni a tshi kha ḓi tshila. Muṋe washu o vhudza Mushe a ri, “Ḓisa vha tsinde ḽa Livi u vha vhee vha farisane na tshifhe Aroni. Vha ḓo shuma mishumo ya dennde ya u ṱangana na Nṋe vho imela Aroni na vhathu vhoṱhe. Vha ḓo londola thundu yoṱhe ya dennde ya u ṱangana na Nṋe, vha shumela vhaṅwe Vhaisraele. Vhalivi u vha kumedze Aroni na vhana vhawe, ndi vhone Vhaisraele vhane vha fanela u kumedzwa ene tshoṱhe. Iwe u vhee Aroni na vhana vhawe uri vha shume mushumo wa vhutshifhe, hone arali muṅwe a vhuya a linga u ḓidzhenisa kha mushumo wonoyo, u ḓo vhulawa.” Muṋe washu a vhudza Mushe a ri, “Nṋe muṋe ndo nanga Vhalivi kha Vhaisraele vhudzuloni ha matanzhe oṱhe a vhatuka vhane vha bebwa nga musadzi muṅwe na muṅwe wa Muisraele. Vhalivi ndi vhanga, ngauri matanzhe oṱhe ndi anga. Zwiḽa ndi tshi vhulaha matanzhe oṱhe Egipita, ndo ḓikhethela tanzhe ḽiṅwe na ḽiṅwe ḽa Israele, ḽa muthu na ḽa tshifuwo. Oṱhe ndi anga. Ndi Nṋe Yahavee.” Muṋe washu o laya Mushe e phangani ya Sinai a ri, “Vhala Vhalivi zwi tshi ya nga mitupo yavho na miṱa yavho, vhala munna muṅwe na muṅwe na mutukana u thoma kha wa ṅwedzi muthihi.” Mushe a mbo vha vhala unga o laiwa nga Muṋe washu. Madzina a vhana vha Livi vha vhatuka ndi Gerisoni na Kehathi na Mirari. Madzina a vhana vha Gerisoni ndi Libini na Shimei. Madzina a vhana vha Kehathi ndi Amuramu na Izhara na Hebroni na Uziele. Madzina a vhana vha Mirari ndi Mahali na Mushi. Ndi vhone vhomakhulukuku wa mitupo yavho. Mutupo wa Gerisoni wo vha wo vhumbiwa nga muṱa wa Libini na wa Shimei. Tshivhalo tshoṱhe tsha vhatuka vho vhaliho u thoma kha wa ṅwedzi muthihi tsho vha 7 500. Vha mutupo hoyo vho vha vho fanela u ṱoka mishasha yavho murahu ha dennde ya u ṱangana na Muṋe washu, thungo ya vhukovhela. Muhulwane wa uyo mutupo o vha e Eliasafu ṅwana wa Laele. Vho vha vha tshi londola dennde ya u ṱangana na Muṋe washu na lupila lwayo lwa ngomu na lwa nnḓa na luvhemba lune lwa nembeledzwa muṋangoni, na vhupila ha muṱa une wa mona na dennde ya u ṱangana na Muṋe washu na aḽiṱari na luvhemba lune lwa nembeledzwa muṋangoni wa muṱa na thambo dzazwo. Vho vha vha tshi shuma zwoṱhe zwa thundu iyo. Mutupo wa Kehathi wo vha u tshi vhumbiwa nga muṱa wa Amuramu na wa Izhara na wa Hebroni na wa Uziele. Vhoṱhe vhanna na vhatuka vhe vha vhaliwa u thoma kha wa ṅwedzi muthihi vho vha 8 600. Vha mutupo hoyo vho vha vha tshi fanela u ṱoka mishasha yavho sia ḽa tshipembe ḽa dennde ya u ṱangana na Muṋe washu. Muhulwane wa uyo mutupo o vha e Elitsafani ṅwana wa Uziele. Vho vha vha tshi londola mbulungelo ya mulanga na ṱafula na tshivheambone na dziaḽiṱari na midzio ine vhotshifhe vha i shumisa Hukhethwa, na luvhemba lune lwa nembeledzwa muṋangoni wa Hukhethwakhethwa. Vho vha vha tshi shuma mishumo yoṱhe ya thundu idzo. Murangaphanḓa wa vhahulwane vha Vhalivi o vha e Eliasara ṅwana wa tshifhe Aroni. O vha a tshi langa vhane vha shuma fhethu hukhethwa. Mutupo wa Mirari wo vha wo vhumbiwa nga muṱa wa Mahali na wa Mushi. Vhanna vhoṱhe na vhatukana vha no fhira ṅwedzi muthihi vhe vha vhaliwa vho vha vhe 6 200. Vha mutupo hoyo vho vha vha tshi fanela u ṱoka mishasha yavho sia ḽa devhula ḽa dennde ya u ṱangana na Muṋe washu. Muhulwane wa uyo mutupo o vha e Tsuriele ṅwana wa Abihaili. Vho vha vha tshi londola thikho dza dennde ya u ṱangana na Muṋe washu na mbalelo dza mabaphathi na phuphu na zwiraho, vha shuma na u zwi kwea. Vho vha vha tshi shuma zwoṱhe zwine zwa kwamana na thundu dzenedzo. Vho vha vha tshi londola na dzithanda na zwiraho na khokho na dzithambo dza muṱa wa nnḓa. Mushe na Aroni na vhana vhawe vho vha vha tshi fanela u ṱoka mishasha yavho phanḓa ha dennde ya u ṱangana na Muṋe washu sia ḽa vhubvaḓuvha. Vhone vho vha vhe vha u londola Hukhethwa vha tshi itela Vhaisraele. Muṅwe-vho ane a vhuya a linga u sendela tsini na Hukhethwa o vha a tshi vhulawa. Vhanna vhoṱhe vha Vhalivi na vhatukana vha no fhira ṅwedzi muthihi vhe vha vhaliwa nga Mushe zwi tshi ya nga mitupo nga he Muṋe washu a mu laya, vho vha vhe 22 000. Muṋe washu a amba na Mushe a ri, “Vhala matanzhe oṱhe a Vhaisraele a vhanna na vhatukana u thoma kha wa ṅwedzi muthihi, u ṅwale mutevhe wa madzina avho. Nṋe nṱoḓele Vhalivi vha vhe vhanga vhudzuloni ha matanzhe oṱhe a Vhaisraele, na zwifuwo zwa Vhalivi vhudzuloni ha matanzhe oṱhe a zwifuwo zwa Vhaisraele. Ndi Nṋe Yahavee.” Mushe a tenda, a vhala matanzhe oṱhe a vhanna na vhatukana, vha ṅwedzi muthihi na u fhira, vhoṱhe vho vha 22 273. Muṋe washu a amba na Mushe a ri, “Nṱoḓele Vhalivi vha vhe vhanga vhudzuloni ha matanzhe oṱhe a Vhaisraele, na zwifuwo zwa Vhalivi vhudzuloni ha zwifuwo zwavho. Vhalivi ndi vhanga. Ndi Nṋe Yahavee. Zwino ngauri matanzhe a Vhaisraele a vhatuka a fhira Vhalivi nga u anda nga vhathu vha 273, u fanela u rengulula havho vhana vha vhatuka vha re vhanzhi. Muṅwe na muṅwe u mu rengulule nga mangwende maṱanu a siliva, u tshi tevhedza tshikalo tsha hukhethwa, tshelede iyo u i fhe Aroni na vhana vhawe.” Mushe a thetshelesa, a dzhia mangwende a 1 365 a siliva, a a ṋea Aroni na vhana vhawe nga he Muṋe washu a mu laya. Muṋe washu o vhudza Mushe na Aroni uri vha vhale Vhalivi vha mutupo wa Kehathi zwi tshi ya nga lutsinga lwavho na miṱa yavho, na u ṅwala vhanna vhoṱhe vha re na miṅwaha i thomaho kha 30 u swika kha ya 50 vhane vha fanela u shuma denndeni ya u ṱangana na Muṋe washu. Tshavho ho vha hu u londola zwikhethwakhethwa. Ha pfi musi tshifhinga tsha u thutha mishasha tsho swika, Aroni na vhana vhawe vha dzhene denndeni ya u ṱangana na Muṋe washu, vha tsise luvhemba lwo pilaho mbulungelo ya mulanga vha pile mbulungelo ngalwo. Vha dovhe vha i fukedze nga mukumba wo sukwaho vha dovhe vha inge pesa ḽa denga nga nṱha, vha kone u ṱoma thanda dza u hwala kha mikungelo yadzo. Vha adze sila ḽa mavhala a denga kha ṱafula ya vhurotho vhune ha ṋekedzwa Muṋe washu, nṱha haḽo vha vhee ndongo, na midzio ya zwioro na midzio ya u ṋekedza nduvho na mvuvhelo dza u ṋekedza thevhula. Hu dzule hu na vhurotho kha ṱafula. Vha ṱharamudze sila ḽitswuku ḽi tibe zwoṱhe hezwo, nga nṱha vha inge mukumba wo sukwaho, vha konou ṱoma thanda dza u hwala ngadzo kha mikungelo. Vha dzhie sila ḽa denga vha tibedze tshivheambone na mbone dzatsho na zwiṱunyathambo na zwifaredzi na midzio yoṱhe ine ya fara mapfura a muolivi. Vha tshi putele na thundu dzatsho dzoṱhe nga butelo ḽa mukumba wo sukwaho, vha tshi vhee kha hingo. Vha adze sila ḽa denga nṱha ha ṱafula ya musuku, vha inge mukumba wo sukwaho nṱha haḽo, vha konou ṱoma thanda dza u hwala ngadzo kha mikungelo. Vha dzhie midzio yoṱhe ine ya shumiswa fhethu hukhethwa, vha i putele nga sila ḽa denga, vha inge mukumba wo sukwaho nṱha hayo, vha i vhee kha hingo. Aḽiṱari ya musinaseṱha, vha bvise milora ya mapfura khayo vha adze sila ḽa muridili nṱha hayo. Nṱha hayo vha vhee thundu dzine dza shumiswa henefho khayo: zwidongo zwa mulilo na forogo dza ṋama na dzifosholo na masambelo. Vha konou i tibedza nga mukumba wo sukwaho, vha ṱome thanda dza u hwala ngadzo kha mikungelo. Musi tshifhinga tsha u thutha mishasha tshi tshi swika, Aroni na vhana vhawe vhó no fhedza u zwi putela na thundu dzazwo dzoṱhe, hu fanela u ḓa vha mutupo wa Kehathi vha hwale thundu heyo khethwa. Ndi wone mushumo une vha fanela u shuma denndeni ya u ṱangana na Muṋe washu, hone hezwo zwikhethwa vha songo vhuya vha zwi kwama, vha sa ḓo fa. Eliasara ṅwana wa tshifhe Aroni u ḓo londola dennde yoṱhe ya u ṱangana na Mudzimu, na mapfura a mbone na zwioro na nduvho ya thoro na mapfura a u ḓodza na zwiṅwe zwoṱhe zwo kumedzwaho Muṋe washu zwi re denndeni ya u ṱangana nae. Muṋe washu a amba na Mushe na Aroni a ri, “Ni vhone uri vha mutupo wa Kehathi vha si fe vha fhela, vha si tsha vha hone kha Vhalivi. Zwenezwo uri vha tshile vha si fe nga u sendela tsini ha zwikhethwakhethwa, ni vha itele hezwi: Aroni na vhana vhawe nga vha dzhene hukhethwa vha ṋee munna muṅwe na muṅwe mushumo wawe, vha mu sumbedze zwine a fanela u hwala. Hone Vhakehathi vha songo dzhena vha vhona zwikhethwa na kathihi, vha sa ḓo fa.” Muṋe washu o vhudza Mushe uri a vhale Vhalivi vha mutupo wa Gerisoni zwi tshi ya nga lutsinga lwavho na miṱa yavho, a ṅwale vhanna vhoṱhe vha miṅwaha i no thoma kha 30 u swika 50 vhane vha fanela u shuma denndeni ya u ṱangana na Muṋe washu. Vhone vha ḓo shuma u hwala zwithu hezwi: dennde ya u ṱangana na Muṋe washu na lupila lwayo lwa ngomu na lupila lwayo lwa nnḓa na lupila lwa nṱha hayo lwa mukumba wo sukwaho na luvhemba lu nembeledzwaho muṋangoni, na vhupila ha muṱa wo tangeledzaho dennde ya u ṱangana na Muṋe washu na thambo dzawo na aḽiṱari na mbemba dzi no nembeledzwa muṋangoni wa muṱa na zwoṱhe zwine izwo zwithu zwa kwewa khazwo. Vha ḓo shuma mishumo yoṱhe ya zwithu zwenezwo. Mushe na Aroni vha vhone uri vha mutupo wa Gerisoni vha shume mishumo yoṱhe nahone vha hwale zwoṱhe zwine Aroni na vhana vhawe vha vha vhudza uri vha hwale. Ndi yone mishumo ya mutupo wa Gerisoni denndeni; vha ḓo i shuma vho rangwa phanḓa nga Ithamara ṅwana wa tshifhe Aroni. Muṋe washu a vhudza Mushe uri a vhale Vhalivi vha mutupo wa Mirari zwi tshi ya nga lutsinga lwavho na miṱa yavho, a ṅwale vhanna vhoṱhe vha miṅwaha i thomaho nga 30 u swika kha 50 vhane vha fanela u shuma denndeni ya u ṱangana na Mudzimu. Vhone vha ḓo shuma u hwala thikho dza dennde ya u ṱangana na Muṋe washu na mbalelo na phuphu na zwiraho na khokho na thambo dza muṱa u tangeledzaho dennde ya u ṱangana na Muṋe washu – zwoṱhe zwine zwa i kwea musi i tshi akhiwa. Munna muṅwe na muṅwe u ḓo shuma u hwala zwithu zwe a telwa. Ndi yone mishumo ya mutupo wa Mirari vha tshi shuma denndeni ya u ṱangana na Muṋe washu, vha ḓo i shuma vho rangwa phanḓa nga Ithamara ṅwana wa tshifhe Aroni. Munna muṅwe na muṅwe a ṅwaliwa hu tshi tevhedzwa zwe Muṋe washu a laya Mushe, nahone hu tshi tevhedzwa ndayo ya Muṋe washu ye ya swikiswa nga Mushe, munna muṅwe na muṅwe o ṋewa mushumo une a fanela u u shuma kana zwine a fanela u zwi hwala. Muṋe washu a amba na Mushe a ri, “Laya Vhaisraele uri afho mishashani vha thathe vhoṱhe vha re na vhulwadze ha lukanda vhu kumadzaho kana vha bvuḓaho vhulwa muvhilini na vhoṱhe vhe vha kumala nga u kwama tshitumbu. Vhathu havho vhoṱhe vho kumalaho, munna kana musadzi, nga vha bviselwe nnḓa, uri vha si kumadze mishasha hune nda dzula hone na vhathu vhanga.” Vhaisraele vha thetshelesa, vha thatha avho vhathu afho mishashani nga he Muṋe washu a vhudza Mushe. Muṋe washu a vhudza Mushe uri a laye Vhaisraele ndayo hedzi: Arali munna kana musadzi a khakhela muṅwe nga tshifhio na tshifhio, ha vha u shandukela Muṋe washu, onoyo muthu u na mulandu, o fanela u bula vhutshinyi hawe, a lifhe mulandu wawe woṱhe, a inge nga tshipiḓa tshithihi kha zwiṱanu, a lifhele we a mu khakhela. Huno arali uyo muthu o fa, a si na shaka ḽa tsini ḽine ḽa nga lifhelwa uyo mulandu, mulifho nga u ṋewe Muṋe washu u vhe wa tshifhe. Mulifho uyo u ingwa kha thutha i ṱhavhelwaho u pfumelela uyo muthu a re na mulandu. Na zwiṅwe zwoṱhe zwine Vhaisraele vha bvisa vha zwi ṋekedza Yahavee ndi zwa onoyo tshifhe ane a zwi ṱanganedza. Tshifhe muṅwe na muṅwe u dzhia nduvho dzine dza swikiswa khae dza vha dzawe. Muṋe washu a laya Mushe Munna uyo nga a ise musadzi wawe ha tshifhe. A ise na nduvho i ṱoḓeaho ya khilogiramu nthihi ya bali, hone a songo i shela mapfura kana a ṋuṋedza zwioro khayo, ngauri nduvho iyo ya thoro ndi ya lulindo lwa munna, i itelwa uri ngoho i vhonale. “Tshifhe u ḓo ḓisa musadzi uyo a mu imisa phanḓa ha Muṋe washu, tshifhe a konou shela maḓi makhethwa sambeloni ḽa vumba, a dzhia mavu a re henefho denndeni ya u ṱangana na Muṋe washu, a a longa maḓini. Tshifhe a ṱharamudze mavhudzi a uyo musadzi, a vhee nduvho ya vhukhopfu zwanḓani zwawe, a konou fara sambelo ḽiḽa ḽi re na maḓi a no ḓisa zwi vhavhaho na mafhanza. Ndi hone tshifhe a tshi ḓo ita uri musadzi uyo a tende muano une wa buliwa nga tshifhe u no ri, ‘Arali u songo ita vhupombwe, ú songo pambuwa nḓilani, ú songo ḓishata tshika u tshi kha ḓi vha na munna wau, ngavhe maḓi haya a no ḓisa zwi vhavhaho na mafhanza a sa u huvhadzi. Hone arali wo ita vhupombwe u tshi kha ḓi vha na munna wau, wa ḓishata tshika nga u dzheniswa nḓuni nga munna a si wau, ngavhe Muṋe washu a tshi ita uri vhathu vha hau vha teketelane nga dzina ḽau. Ngavhe a tshi ita uri mbumbelo yau i hwetekane, thumbu yau i kukumuwe. Ngavhe maḓi haya a u teketela a tshi dzhena thumbuni yau a i kukumusa, mbumbelo yau ya hwetekana.’ Musadzi u ḓo fhindula a ri, ‘Amen, nga zwi ralo.’ “Ndi hone tshifhe a tshi ḓo ṅwala mafhanza ayo kha gwati a zwi kuvhela sambeloni ḽi re na maḓi a no ḓisa zwi vhavhaho. Hu ḓo ri tshifhe a sa athu nwisa uyo musadzi ayo maḓi ane a nga ita uri a pfe vhuṱungu nga maanḓa, tshifhe u ḓo dzhia nduvho ya vhukhopfu ha vivho zwanḓani zwa uyo musadzi, a i imisa a i kumedza Muṋe washu, a i ḓisa aḽiṱarini. Tshifhe a konou ṱusa iyo nduvho ya thoro i si gathi ya vha nduvho ya tshihumbudzo, a i fhisa kha aḽiṱari, a fhedza nga u nwisa uyo musadzi ayo maḓi. Arali o ita vhupombwe, maḓi a ḓo ita uri a pfe vhuṱungu nga maanḓa, thumbu yawe i ḓo kukumuwa, mbumbelo yawe ya hwetekana. Vhathu vha hawe vha ḓo teketelana nga dzina ḽawe. Hone arali a si na mulandu a nga si huvhale, nahone u ḓo ḓi beba vhana. Munna wawe u ḓo vha a si na mulandu, hone musadzi ene, arali e na mulandu, u ḓo tambula.” Muṋe washu a laya Mushe uri a laye Vhaisraele nga ndayo hedzi a ri, “Munna kana musadzi ane a vhuya a ana uri u ḓo vha munaziri a ḓikumedza Yahavee, u fanela u ḓiilisa na halwa. A songo nwa tshinwiwa tshifhio na tshifhio tsho itwaho nga nḓirivhe kana a ḽa nḓirivhe kana mpale wa nḓirivhe. Zwenezwo a tshi kha ḓi vha munaziri, a songo ḽa tshithu tsho itwaho nga munḓirivhe, naho tsho itwa nga mbeu kana makanda a nḓirivhe. “Zwenezwo a tshee o vhoxwa nga muano wa munaziri, a songo vhuya a vheula mavhudzi awe kana a palula ṱhoho. O vhofhiwa nga mulayo wonoyo tshifhinga tshoṱhe tsha musi o ḓikumedza Yahavee, nga a litshe mavhudzi awe na ndebvu dzawe zwi aluwe. Zwenezwo a tshi kha ḓi vha munaziri, o kumedzwa Yahavee. Arali mavhudzi a munaziri e a kumedzwa Mudzimu o shatwa tshika nge a vha tsini na muthu we a sokou tshenuwa o fa kathihi fhedzi, o fanela u lindela hu vhuye hu fhele maḓuvha maṱanu na mavhili, ndi hone a tshi ḓo vha o kumululwa, a konou vheula mavhudzi awe na ndebvu dzawe. Nga ḓuvha ḽa vhuṱanu na vhuraru a ḓise maivha mavhili kana zwiivha zwivhili ha tshifhe henefho muṋangoni wa dennde ya u ṱangana na Mudzimu. Tshifhe u ḓo ṋekedza ḽithihi ḽa vha nduvho ya tshipfumelo, ḽiṅwe ḽa vha nduvho i fhiswaho, uri hu itwe maitele a u mu kumulula nge a kwama tshitumbu. Nga ḓuvha ḽeneḽo uyo munna u ḓo dovha a kumedza mavhudzi awe a dovha a ḓikumedza Muṋe washu a dovholola aḽa maḓuvha e a vha o fulufhedzisa u vha munaziri. Aḽa maḓuvha a u ranga ha tsha vhaliwa, nge a shatwa tshika e munaziri. U ḓo ḓisa ngwana ya ṅwaha muthihi ya vha nduvho ya tshipfumelo. “Musi munaziri a tshi ṱhaphudza muano wawe, u ḓo ita maitele enea: U ḓo iswa muṋangoni wa dennde ya u ṱangana na Muṋe washu a swikisa ha Muṋe washu zwifuwo zwiraru zwi si na luvhadzi: ngwana ya thutha ya ṅwaha muthihi ya vha ya tshiṱhavhelo tshi fhiswaho, ngwana ya phwidzi ya ṅwaha muthihi ya vha nduvho ya tshipfumelo, thutha ya vha nduvho ya u konana na Muṋe washu. U ḓo dovha a ṋekedza na mufaro wa vhurotho vhu si na mbilisa: mikonde midenya ya vhukhopfu ho vangiwaho zwigaku zwo fhomiwaho nga mapfura a muolivi, khathihi na nduvho dzi ṱoḓeaho dza ṱhotshe na waini. Tshifhe u ḓo dzhia zwoṱhe hezwo a zwi swikisa ha Muṋe washu, a ṋekedza nduvho ya tshipfumelo na nduvho i fhiswaho. U ḓo ṋekedza Muṋe washu tshiṱhavhelo tsha thutha ya nduvho ya u konana na Mudzimu, a i ṋekedza na mufaro wa vhurotho vhu si na mbilisa, a swikisa na nduvho ya ṱhotshe na waini. Munaziri u ḓo vheula mavhudzi awe henefho muṋangoni wa dennde ya u ṱangana na Muṋe washu, a a longa muliloni une wa khou fhisa nduvho ya u konana na Mudzimu. “Zwino musi voho ḽa thutha ḽi tshi khou bikiwa, tshifhe u ḓo ḽi dzhia a ḽi vhea khathihi na mukonde wa vhurotho na gaku ḽithihi ḽi no bva kha mufaro, a zwi vhea zwanḓani zwa munaziri. Tshifhe u ḓo konou zwi ṋekedza phanḓa ha Muṋe washu ya vha nduvho i imiselwaho nṱha. Ndi zwikhethwa, ndi zwa tshifhe, khathihi na voho ḽo imiselwaho nṱha na tshizwa tsho ṋekedzwaho. Hó no fhela izwo munaziri a nga ḓi nwa waini. Hedzo ndi dzone ndayo dza vhanaziri, hone arali munaziri a fulufhedzisa Muṋe washu nduvho ine ya fhira zwe a anela zwone, o fanela u khunyeledza na zwenezwiḽa zwe a fulufhedzisa.” Muṋe washu a laya Mushe uri a vhudze Aroni na vhana vhawe uri vha bule maipfi haano musi vha tshi shudufhadza Vhaisraele, vha ri, “Muṋe washu nga a u shudufhadze a u londole; Muṋe washu nga a u sedze nga vhuthu a u khathutshele; Muṋe washu nga a u takalele a u fhe mulalo.” Muṋe washu a ri, “Bulani dzina ḽanga nga u ralo ni tshi shudufhadza Vhaisraele, Nṋe ndi ḓo vha shudufhadza.” Musi we Mushe a fhedza u akha dennde ya u ṱangana na Muṋe washu, o i ḓodza, a i kumedza Mudzimu na thundu dzayo dzoṱhe, khathihi na aḽiṱari na thundu dzayo dzoṱhe. Ndi hone vhahulwane vha mitupo vhe vha vha vhe vharangaphanḓa vha matsinde a Vhaisraele, vhenevhaḽa vhanna vhe vha vha vha tshi khou vhala vhathu, vha tshi ḓisa nduvho dzavho ha Muṋe washu: goloi ṱhanu na nthihi na phulu dza 12, goloi nthihi i tshi bva kha vharangaphanḓa vhavhili, phulu nthihi i tshi bva kha murangaphanḓa muṅwe na muṅwe. Musi vho no zwi swikisa, Muṋe washu a amba na Mushe a ri, “Ṱanganedza zwifhiwa hezwo, zwi ḓo shumela dennde ya u ṱangana na Nṋe, zwi ṋee Vhalivi zwi tshi ya nga mushumo une vha ḓo u shuma.” Ndi hone Mushe a tshi ṋea Vhalivi dzigoloi na dziphulu. Vha Gerisoni a vha ṋea goloi mbili na phulu nṋa, vha Mirari a vha ṋea goloi nṋa na phulu ṱhanu na tharu, zwi tshi ya nga mishumo yavho, dzoṱhe dza langiwa nga Ithamara ṅwana wa Aroni. Hone vha Kehathi, Mushe ho ngo vha ṋea dzigoloi na dziphulu, ngauri zwithu zwikhethwa zwe vha vha vha tshi zwi londola vho vha vha tshi zwi hwala mahaḓani avho. Musi we aḽiṱari ya ḓodziwa, vharangaphanḓa vha ḓisa na nduvho dza u i kumedza Mudzimu. Musi vho no ḓilugisela u swikisa zwifhiwa zwavho aḽiṱarini, Muṋe washu a vhudza Mushe a ri, “Vha vhudze uri ḓuvha ḽiṅwe na ḽiṅwe u swika hu tshi fhela maḓuvha a 12, muṅwe wa vharangaphanḓa u fanela u swikisa zwifhiwa zwawe a tshi itela u kumedzwa ha aḽiṱari.” Musi Mushe a tshi dzhena denndeni ya u ṱangana na Mudzimu u amba na Muṋe washu, a pfa Muṋe washu a tshi khou amba nae e nṱha ha tshitibo tshi re nṱha ha mbulungelo ya mulanga, vhukati ha vhakherube vhavhili. Muṋe washu a amba nae nga u ralo. Muṋe washu a vhudza Mushe a ri, “Vhudza Aroni uri musi a tshi vhea mbone ṱhanu na mbili kha tshivheambone, a dzi vhee nga nḓila ine tshedza tsha vhonetshela phanḓa.” Aroni a thetshelesa, a vhea mbone dzó lavhelesa phanḓa ha tshivheambone. U bva nṱha u ya fhasi tshivheambone tsho vha tsho itwa nga musuku wo fuliwaho, hu tshi tevhedzwa tsumbedzo ye Muṋe washu a sumbedza Mushe. Muṋe washu a amba na Mushe a ri, “Khetha Vhalivi kha vhaṅwe Vhaisraele u vha kumulule nga nḓila hei: vha handulule nga maḓi a u vha ṱanzwa vhutshinyi, u vha vhudze vha vheule muvhili woṱhe, vha ṱanzwe zwiambaro zwavho. Ndi hone vha tshi ḓo vha vho kuna. Zwino vha dzhie mbohwana na nduvho ya thoro i ṱoḓeaho ya vhukhopfu ho vangiwaho mapfura a muolivi, u dovhe u dzhie iṅwe mboho ya nduvho ya tshipfumelo. Zwenezwo u kuvhanganye vhathu vhoṱhe vha Israele, u imise Vhalivi phanḓa ha dennde ya u ṱangana na Nṋe, vha ime phanḓa hanga, Vhaisraele vha vhee zwanḓa zwavho kha ṱhoho dza Vhalivi, Aroni a konou nkumedza avho Vhalivi tshi vhe tshifhiwa tshi no bva kha Vhaisraele, uri vha kone u shuma mushumo wanga. Ndi hone Vhalivi vha tshi ḓo vhea zwanḓa zwavho kha ṱhoho dza mbohwana idzo mbili; iṅwe i ṋekedzwe i vhe nduvho ya tshipfumelo, iṅwe i vhe tshiṱhavhelo tshi fhiswaho, hu tshi tevhedzwa maitele a u pfumelela Vhalivi. “Nkumedze Vhalivi vha vhe nduvho i imiselwaho nṱha, u vhee Aroni na vhana vhawe vha vha lange. Ngauralo u khethe Vhalivi kha vhaṅwe Vhaisraele uri vha vhe vhanga. Wo no fhedza u kumulula Vhalivi na u nkumedza vhone, vhe nduvho i imiselwaho nṱha, vha ḓo vha vho tea u shuma denndeni ya u ṱangana na Nṋe. Ndo dzhia vhone vha vha vhanga vhudzuloni ha matanzhe a vhatuka a Vhaisraele, ndi vhanga ndi ndoṱhe. Zwiḽa ndi tshi vhulaha matanzhe oṱhe Egipita, ndo khetha tanzhe ḽiṅwe na ḽiṅwe ḽa mutuka ḽa muṱa muṅwe na muṅwe wa Vhaisraele nda ri ndi ḽanga, na tanzhe ḽa tshifuwo tshiṅwe na tshiṅwe. Zwino ndi khou dzhia Vhalivi vhudzuloni ha matanzhe oṱhe a Vhaisraele, nahone ndi dzhia Vhalivi nda vha ṋea Aroni na vhana vhawe vha vha tshifhiwa tshi bvaho kha Vhaisraele, vha shumele Vhaisraele denndeni ya u ṱangana na Nṋe, vha pfumelele Vhaisraele vha vha tsireledze kha khombo ine ya nga vha vhulaha arali vho sendela tsini ha fhethu hukhethwa.” Ndi hone Mushe na Aroni na Vhaisraele vhoṱhe vha tshi kumedza Vhalivi sa zwe Muṋe washu a laya Mushe. Vhalivi vha ḓikumulula, vha kuvha zwiambaro zwavho, Aroni a vha kumedza Muṋe washu vha vha tshifhiwa tshawe. A ita na u vha pfumelela uri a vha kumulule. Vhathu vha ita zwoṱhe zwe Muṋe washu a laya Mushe a tshi amba Vhalivi. Zwenezwo Vhalivi vha mbo ḓi tea u shuma denndeni ya u ṱangana na Muṋe washu vha tshi langwa nga Aroni na vhana vhawe. Muṋe washu a vhudza Mushe a ri, “Mulivi muṅwe na muṅwe wa munna u bva kha wa miṅwaha ya 25 u ḓo shuma mishumo yo fanelaho denndeni ya u ṱangana na Nṋe, musi a tshi swika miṅwaha ya 50 u ḓo awedzwa. Ngavhuya a nga ḓi farisa Vhalivi vha hawe vha tshi shuma mishumo yavho yo fanelaho denndeni ya u ṱangana na Nṋe, hone a songo ita mushumo na muthihi nga ene muṋe. U dzudzanye mishumo ya Vhalivi nga u ralo.” Muṋe washu o amba na Mushe phangani ya Sinai nga ṅwedzi wa u ranga wa ṅwaha wa vhuvhili Vhaisraele vho no pfuluwa Egipita, a ri, Ndi hone Mushe a tshi vhudza vhathu uri vha tevhedze maitele a Paseka, nga madekwana a ḓuvha ḽa 14 ḽa ṅwedzi wa u ranga vha ita nga u ralo vhe phangani ya Sinai. Vhathu vha ita zwoṱhe nga he Muṋe washu a laya Mushe. Hone ho vha hu na vhaṅwe vhanna vhe vha vha vho kumala nge vha kwama tshitumbu, vhenevho vha kundwa u ita vhuṱambo ha Paseka musi wonoyo. Vha ṱuwa vha ya ha Mushe na Aroni vha ri, “Ro kumala nge ra kwama tshitumbu, hone ndi mini ri tshi dzivhiswa u ṋekedza nduvho ya Muṋe washu na vhaṅwe Vhaisraele?” Mushe a vha fhindula a ri, “Lindelani u swika ndi tshi wana ndaela i bvaho ha Muṋe washu.” Muṋe washu a vhudza Mushe uri a vhudze Vhaisraele a ri, “Arali muṅwe waṋu kana vhaḓuhulu vhaṋu vho kumadzwa nga u kwama tshitumbu kana vhe kule vho fara lwendo, hone vha tshi funa u ita vhuṱambo ha Paseka, ni a tendelwa u vhu ita naho ho fhela ṅwedzi muthihi, nga madekwana a ḓuvha ḽa 14 ḽa ṅwedzi wa vhuvhili. Ni ite vhuṱambo uho nga vhurotho vhu si na mbilisa na maṱari a kalakataho. Ni songo sia muladza wa izwo zwiḽiwa ḽa vhuya ḽa tsha, nahone ni songo vhuya na vunḓa shambo na ḽithihi ḽa izwo zwifuwo. Itani vhuṱambo ha Paseka ni tshi tevhedza ndayo dzoṱhe. Hone muthu a songo kumalaho, a songo faraho lwendo a ya kule, arali a sa ita vhuṱambo ha Paseka, ha tsha ḓo vhalwa na vhathu vhanga, nge a si nṋekedze nduvho nga tshifhinga tsho vhewaho. O fanela u pfa vhuṱungu nga mulandu wa vhutshinyi hawe. “Arali mutsinda ane a dzula na inwi a tshi funa u ita vhuṱambo ha Paseka, o fanela u vhu ita a tshi tevhedza milayo yoṱhe na ndayo dzoṱhe. Mulayo wonoyo u kwama vhoṱhe, a nga vha o bebelwaho henefho kana e mutsinda.” Musi ḽi tshi takuwa, Vhaisraele vho vha vha tshi ḓi ṱokolola mishasha, vha dovha vha ṱoka mishasha fhethu he ḽa tsela fhasi. Vhathu vho ṱokolola mishasha nge vha vhudzwa nga Muṋe washu, vha dovha vha ṱoka mishasha nge a vha vhudza. Arali gole ḽi tshi kha ḓi vha ḽo alama dennde, vho vha vha tshi ḓi dzula mishashani yeneyo. Arali gole ḽa alama nṱha ha dennde tshifhinga tshilapfu, vho vha vha tshi thetshelesa Muṋe washu vha si pfuluwe. Tshiṅwe tshifhinga gole ḽo vha ḽi tshi alama nṱha ha dennde maḓuvha a si gathi, ya vha ndaela ya Muṋe washu ya uri vha dzule henefho, vha dovha vha pfuluwa vha tshi tevhedza ndaela ya Muṋe washu. Tshiṅwe tshifhinga gole ḽo vha ḽi tshi dzula henefho u bva nga madekwana u swika nga matsheloni, gole ḽi tshi tou takuwa na vhone vha takuwa vha fara lwendo. Kana ḽo takuwa masiari kana vhusiku, hezwo gole ḽi tshi tou takuwa, vha mbo thoma u tshimbila. Arali gole ḽi tshee ḽo alama nṱha ha dennde naho a vha maḓuvha mavhili kana ṅwedzi kana maḓuvha manzhi, vho vha vha sa tshimbili vha fhirela phanḓa, hone arali ḽi tshi takuwa, vho vha vha tshi fhirela phanḓa. Vho vha vha tshi ṱoka mishasha vha i ṱokolola nga u thetshelesa zwine Muṋe washu a vha laya a tshi vhudza Mushe, ene a vhudza vhathu. Muṋe washu a amba na Mushe a ri, “Ita phalaphala mbili dza siliva yo fuliwaho dzine wa ḓo vhidza vhathu ngadzo uri vha kuvhangane, na musi hu tshi ṱokololwa mishasha. Arali phalaphala dzoṱhe vhuvhili hadzo dzi tshi lidzwa ha lapfiswa mubvumo, vhathu vhoṱhe vha kuvhangane muṋangoni wa dennde ya u ṱangana na Nṋe. Hone arali hu tshi lidzwa phalaphala nthihi, zwenezwo hu kuvhangana vharangaphanḓa vha mitupo fhedzi. Arali hu tshi lidzwa lwa u thoma, hu ḓo bva vha matsinde a thungo ya vhubvaḓuvha, hu tshi lidzwa lwa vhuvhili, hu ḓo bva vha matsinde a thungo ya tshipembe. Ndi uri hu tshi lidzwa phalaphala vhathu vha ṱokolole mishasha, hone arali hu tshi vhidzwa vhathu uri vha kuvhangane, hu lidzwa ha lapfiswa mibvumo. Idzo phalaphala dzi lidzwe nga vhotshifhe vhana vha Aroni. Wonoyo ndi mulayo une na fanela u u vhulunga lini na lini. “Musi ni nndwani shangoni ḽa haṋu, ni tshi lwa na swina ḽe ḽa ni thoma, lidzani phalaphala dzenedzo. Nṋe Yahavee Mudzimu waṋu ndi ḓo ni elelwa nda ni lamulela kha maswina aṋu. Na misi ya madakalo – nga vhuṱambo ha Ṅwedzi Muswa na vhuṅwe-vho vhuṱambo haṋu no fanela u lidza idzo phalaphala musi ni tshi ṋekedza nduvho dzaṋu dzi fhiswaho na dza u konana na Nṋe. Nṋe Mudzimu waṋu ndi ḓo ni humbula ngazwo. Ndi Nṋe Yahavee Mudzimu waṋu.” Nga ḓuvha ḽa 20 ḽa ṅwedzi wa vhuvhili nga ṅwaha wa vhuvhili tshee vhathu vha pfuluwa Egipita, gole ḽo alamaho nṱha ha dennde ya mbulungelo ya mulanga ḽa takuwa, Vhaisraele vha thoma lwendo lwavho vha tshi bva phangani ya Sinai. Gole ḽa ḓa ḽa ima sogani ḽa Pharani. Vha thoma u tshimbila nge Muṋe washu a vha laya nga Mushe. Misi yoṱhe vha tshi tshimbila, vho vha vha tshi ḓi tevhekana nga nḓila yeneyo. Vhe vha ḓi ranga phanḓa ndi khethekanyo i rangwaho phanḓa nga Juda, vha tshi langwa nga Nahashoni ṅwana wa Aminadaba. Tsinde ḽa Isakhara ḽo vha ḽi tshi langwa nga Nathaniele ṅwana wa Tsuara. Tsinde ḽa Zebuloni ḽo vha ḽi tshi langwa nga Eliaba ṅwana wa Heloni. Ndi hone hu tshi akhululwa dennde, ha takuwa vha mutupo wa Gerisoni na wa Mirari, vha i hwala. Ha tevhela vha khethekanyo ya vho rangwaho phanḓa nga tsinde ḽa Rubeni, vha takuwa, tshigwada nga tshigwada, vha tshi langwa nga Elitsuru ṅwana wa Shedeuru. Tsinde ḽa Simioni ḽo vha ḽi tshi langwa nga Shelumiele ṅwana wa Tsurishadai, ḽa Gadi ḽi tshi langwa nga Eliasafa ṅwana wa Deuele. Zwino ha takuwa Vhalivi vha mutupo wa Kehathi vhó hwala zwithu zwikhethwa. Musi vha tshi swika mishashani ine vha khou ya khayo, vha wana dennde yo dovha u akhiwa. Ha tevhela vha khethekanyo ya vho rangwaho phanḓa nga tsinde ḽa Efraimi, vha takuwa, tshigwada nga tshigwada, vha tshi langwa nga Elishama ṅwana wa Amihudu. Tsinde ḽa Manase ḽo vha ḽi tshi langwa nga Gamaliele ṅwana wa Phedatsuru, ḽa Benyamini ḽi tshi langwa nga Abidani ṅwana wa Gidoni. Ha fhedzisela vha khethekanyo yo rangwaho phanḓa nga tsinde ḽa Dani, vhone vho vha vhe vhalindi vha murahu vha khethekanyo dzoṱhe, vha takuwa, tshigwada nga tshigwada, vha tshi langwa nga Ahiesere ṅwana wa Amishadai. Tsinde ḽa Ashere ḽo vha ḽi tshi langwa nga Phagiele ṅwana wa Okhorani, ḽa Nafuthali ḽi tshi langwa nga Ahira ṅwana wa Enani. Vhathu vho vha vha tshi tshimbila vho tevhekana nga u ralo, tshigwada nga tshigwada, musi Vhaisraele vha tshi ṱokolola mishasha vha tshi fara lwendo. Mushe a humbela mulamu wawe Hobaba ṅwana wa Reuele wa Mumidiani a ri, “Ri ḓo ṱuwa ri tshi takuwa ra livha fhethu he Muṋe washu a ri u ḓo ri ṋea hone. O fulufhedzisa uri Vhaisraele zwi ḓo vha nakela, zwenezwo nga ri ṱuwe roṱhe, ri ḓo ni tonda-vho.” Hobaba a fhindula a ri, “Aiwa, nṋe ndi humela ha hashu.” Mushe a ri, “Aiwa nandi, ni songo ri ṱutshela. Ni a ḓivha hune ra nga ṱoka hone mishasha fhano sogani, ndi inwi ane na nga ri endedza. Arali na ṱuwa na riṋe, mashudu oṱhe ane Muṋe washu a ri ṋea a ḓo vha aṋu-vho.” Musi vhathu vha tshi ṱuwa Sinai, thavhani khethwa, vha fhedza maḓuvha mararu vha tshi khou tshimbila. Mbulungelo ya mulanga ya Muṋe washu yo ḓi vha ranga phanḓa uri i vha wanele hune vha nga ṱoka mishasha. Vha ḓi tshimbila nga u ralo vha tshi takuwa nga matsheloni, gole ḽa Muṋe washu ḽi tshi ḓi vhonala nṱha havho masiari. Musi mbulungelo ya mulanga i tshi takuwa, Mushe o vha a tshi ri, “Muṋe washu, takuwa, balanganya maswina au, vhane vha u vhenga nga vha tou shavha!” Nahone musi i tshi ima o vha a tshi ri, “Muṋe washu, vhuelela kha vha zwigidi na zwigidi zwa Vhaisraele.” Vhathu vha thoma u gungulela Muṋe washu nga zwine zwa vha dina. Muṋe washu a zwi pfa, a sinyuwa a posa mulilo vhukati havho, wa duga vhukati havho wa fhisa sia ḽiṅwe ḽa mishasha. Vhathu vha lilela Mushe uri vha lamulelwe, Mushe a rabela Muṋe washu, mulilo wa dzima. Ndi zwe afho fhethu ha pfi Thabera (Mudugumo), ngauri henefho mulilo wa Muṋe washu wo duga vhukati havho. Ho vha hu na vhaṅwe vhatsinda vhane vha tshimbila na Vhaisraele. Vhenevho vha pfa vha tshi tamesa ṋama, na Vhaisraele vhone vhaṋe vha thoma u lila vha ri, “Arali ro vha ri tshi nga wana ṋama zwashu! Ngei Egipita ro vha ri tshi ḽa khovhe dzoṱhe dzine ra funa, ri sa rengi. Ri kha ḓi elelwa maranga na mabvani na nyala ya maṱari na galikhi. Huno zwino ro kulea nungo. A ri na tshine ra ḽa, ri tou ḽa mana fhedzi misi yoṱhe!” (Mana o vha a tshi nga mbeu tsekene, a muvhala wa tshirulwane tshi no nga tshitshena. Mushe a pfa vhathu vhoṱhe vha tshi khou lila vho ima nga zwigwada miṋangoni ya mishasha yavho. Muṋe washu a vha sinyutshela, na Mushe zwa mu dina, a vhudzisa Muṋe washu a ri, “Ndi mini u tshi nnḓisela khombo yo raliho? Wo ntsinyutshela zwine wa nkhwesa muhwalo wa vhathu avha vhoṱhe? Kani-ha ndi nṋe we nda vhifha muvhilini nga havha vhathu? Ndi nṋe ndo vha bebaho naa? Ndi mini u tshi ri ndi vha takule, unga muongi a tshi takula lutshetshe, ndi vha ise shangoni ḽe wa fulufhedzisa vhomakhulukuku wavho nga muano? Ndi ḓo wanafhi ṋama ine nda nga ṋea vhathu vhangafhangafha? Vha ḓi dzula vha tshi nndilela vha tshi ri, ‘Ri fhe ṋama ri ḽe!’ Vhathu avha vhoṱhe ndi nga si vha hwale ndi ndoṱhe, muhwalo uyu u a nndemela. Arali u tshi ḓo nnyita nga u rali, nkhathutshele u mbo ḓi mmbulaha zwino, uri ndi si tsha ṱwa ndi tshi tambula.” Muṋe washu a amba na Mushe a ri, “Nnḓisele vhahulwane vha Israele vha 70 vhane wa ḓivha vhe vharangaphanḓa na magota a vhathu, u vha ḓise kha Nṋe denndeni ya u ṱangana na Nṋe, uri vha ime henefho na iwe. Nṋe ndi ḓo tsa nda amba na iwe henefho, na vhone ndi ḓo vha ṋea-vho Muya we nda mu longa kha iwe. Vha ḓo u ṱhaḓula muhwalo wa vhathu havha, uri iwe u si u hwale u woṱhe. Zwino vhudza vhathu u ri, ‘Ḓikumululeni ni ḓilugisele ḽa matshelo, ni ḓo vuwa ni tshi wana ṋama na ḽa. Yahavee o ni pfa ni tshi lila ni tshi ri ni tama ṋama na uri ngei Egipita zwo vha zwi khwiṋe. Zwino ndi ḓo ni ṋea ṋama na ḽa. A ni nga i ḽi ḓuvha ḽithihi kana mavhili kana maṱanu kana fumi kana mahumi mavhili fhedzi, ni ḓo i ḽa ṅwedzi woṱhe, ya vhuya ya ni nukhela, na si tsha i funa. Hezwo zwi ḓo itea nge na landula Yahavee ane a dzula na inwi, na mu gungulela na ri ngavhe ri songo pfuluwa Egipita.’ ” Mushe a amba na Muṋe washu a ri, “Ndí fhano ndi na vhanna vha 600 000 vha no bva pfumo, vhaṅwe ndi sa vhali, zwino iwe wa ri u ḓo vha ṋea ṋama vha ḽa ṅwedzi woṱhe! Arali vha ṱhavhelwa masambi a nngu na a kholomo vha nga ḽa vha fura naa? Arali vha fashelwa khovhe dzoṱhe dza lwanzheni vha nga ḽa vha fura?” Muṋe washu a fhindula a ri, “Tshanḓa tshanga ndi tshipfufhi kani? Zwino ndi hone u tshi ḓo vhona arali zwe nda amba zwi tshi ḓo itea kana zwi sa nga itei!” Ndi hone Mushe a tshi bvela nnḓa a vhudza vhathu zwe Muṋe washu a amba. A kuvhanganya vhahulwane vhavho vha 70, a vha imisa u mona na dennde ya u ṱangana na Mudzimu. Ndi hone Muṋe washu a tshi tsela fhasi e kha gole a amba nae. Vhahulwane avho a vha ṋea-vho Muya we a ṋea Mushe. Musi Muya a tshi ḓa khavho, vha nyanyuwa vha porofita, hone vha si tsha dovha. Vhavhili vha avho vhahulwane vha 70, Elidadi na Medada, vho vha vho sala mishashani, vhá songo ya denndeni ya u ṱangana na Muṋe washu naho vho vha vho ṅwalwa na vhaḽa vhaṅwe. Henefho mishashani Muya a ḓa khavho, vha thoma u porofita. Muṅwe muṱhanngana a gidima a yo vhudza Mushe uri Elidadi na Medada vha khou porofita mishashani. Ndi hone Joshua ṅwana wa Nunu we a vha e mushumeli wa Mushe tshee a vha muṱhanngana, a tshi amba a ri, “Mushe muṋe wanga, a vha vha kaidzi zwavho?” Mushe a fhindula a ri, “Ni khou lwela nṋe kani? Nṋe ndi ri ngavhe Muṋe washu a tshi ṋea vhathu vhawe vhoṱhe Muya wawe, vhoṱhe vha porofita!” Ndi hone Mushe na vhaḽa vhahulwane vha 70 vha Israele vha tshi humela mishashani. Zwino Muṋe washu a ruma muya wa khada khwali dzi tshi bva lwanzheni, wa ita uri dzi kavhe fhasi u mona na mishasha lune dza ita thulwi i no swika mitha u ya nṱha, dza ḓala dza swika vhukule vhune ha nga ita lwendo lwa ḓuvha ḽoṱhe matungo oṱhe. Zwenezwo ḓuvha ḽoṱhe heḽo na vhusiku hoṱhe na nga matshelo ḓuvha ḽoṱhe, vhathu vha ṱwa vha tshi fara khwali; a hu na we a kuvhanganya dzi sa swiki khilogiramu dza tshigidi. Vha dzi anea u mona na mishasha uri dzi ome. Musi ṋama i tshee milomoni yavho, Muṋe washu a vha sinyutshela a vha ḓisela dwadze ḽi ofhisaho. Henefho fhethu ha pfi Kibrotho Hataava (Zwalo-zwa-vha-miḽo) nge ha swiṱwa vhathu vhe vha vha vha tshi tamesa ṋama. U bva henefho vhathu vha fhirela Hatserotho, vha ṱoka mishasha henefho. Mushe o vha o dzea musadzi wa Mukushu, Miriamu na Aroni vha mu sola vha ri, “Muṋe washu o amba nga mulomo wa Mushe fhedzi naa? Riṋe ho ngo amba nga milomo yashu naa?” Muṋe washu a pfa zwe vha amba. (Mushe o vha e munna wa u ḓiṱukufhadza, a tshi ḓiṱukufhadza u fhira vhathu vhoṱhe vha ḽifhasi.) Muṋe washu a mbo ḓi amba na Mushe na Aroni na Miriamu a ri, “Inwi vhuraru haṋu iḓani denndeni ya u ṱangana na Nṋe.” Vha ya, Muṋe washu a tsela fhasi e kha phuphu ya gole, a ima muṋangoni wa dennde, a vhidzelela a ri, “Aroni! Miriamu!” Vhuvhili havho vha sendela vha ima phanḓa, Muṋe washu a ri, “Zwino thetshelesani ndi ni vhudze! “Arali hu na muporofita wa Yahavee kha inwi ndi ḓidzumbululela ene nga mabono, nda amba nae nga miloro. Hone ndi tshi amba na muḓinḓa wanga Mushe a thi ambi nga u ralo, ndi kona u mu fulufhedza muṱani wanga woṱhe. Ene ndi amba nae zwi tshi tou pfala ro livhana zwifhaṱuwo, ndi sa ambi nga dzithai, na tshifhaṱuwo tshanga o no tshi vhona! Zwino ndi mini ni sa tati u sola muḓinḓa wanga Mushe?” Muṋe washu a mbo ṱuwa ó sinyuwa, na gole ḽa mbo takuwa denndeni, lukanda lwa Miriamu lwa mbo ḓi phapha vhulwadze vhu ofhisaho, lwa tshena sa gabugu. Aroni a tshi mu lavhelesa a vhona o phapha uho vhulwadze, a amba na Mushe a ri, “Yawee muṋe wanga, vha songo litsha ri tshi rwiwa nga ṱhamu nga mulandu wa tshivhi tshe ra ita nga vhutsilu hashu. Vha songo mu litsha a nga ṅwana o bebwaho o fa ane a tshi bva thumbuni ya mme awe hafu ya ṋama ya vha yo ḽiwa.” Ndi hone Mushe a tshi lilela Muṋe washu a ri, “Yawee, Mudzimu, mu fhodze nandi!” Muṋe washu a fhindula a ri, “Arali khotsi awe o vha o mu pfela mare khofheni, o vha a si nga shoni a fhedza maḓuvha maṱanu na mavhili naa? Zwino litshani a dzule nnḓa ha mitsheṱo a fhedze vhege, a konou vhuiswa.” Miriamu a bviselwa nnḓa ha mishasha a dzula hone a fhedza maḓuvha maṱanu na mavhili, vhathu vha si tsha fhirela phanḓa a vhuya a vhuedzedzwa mishashani. Ndi hone vha tshi pfuluwa Hatserotho vha yo ṱoka mishasha sogani ḽa Pharani. Muṋe washu a amba na Mushe a ri, “Nanga murangaphanḓa muthihi kha tsinde ḽiṅwe na ḽiṅwe ḽa Vhaisraele, u vha rume vha yo ṱola shango ḽa Kanana, ḽine nda khou ṋea Vhaisraele.” Ndi dzone ṱholi dze Mushe a dzi ruma u yo ṱola shango. Mushe a ri dzina ḽa Hoshea ṅwana wa Nunu ḽi vho pfi Joshua. Mushe a tshi vha ruma u yo tandula shango ḽa Kanana a vha vhudza a ri, “Ni tshi bva fhano ni livhe devhula ni dzhene Negeve, ni konou livha mivhunduni. Ni tandule uri iḽo shango ḽo tou ita hani, vhathu vha no dzula henefho ndi vhangana, na uri vha na maanḓa mangafhani. Na sedza arali shango ḽi ḽavhuḓi kana ḽi si ḽavhuḓi, ni dovhe ni sedze arali vhathu avho vha tshi dzula ḓoroboni dzi si na luhura kana vha tshi dzula miḓini yo tangedzwaho nga mitsheṱo. Ni sedze arali mavu aḽo o vhibvela kana lu lukwara, ḽi na miri kana ḽi si na. Ni tshi vhuya ni ite maanḓa uri ni vhuye na mitshelo ya shango ḽeneḽo.” (Tsho vha tshi tshifhinga tshine nḓirivhe dza thoma u vhibva.) Ndi hone avho vhanna vha tshi livha thungo ya devhula, vha tandula shango u bva phangani ya Tsini thungo ya tshipembe u vhuya u swika Rehobo, tsini ha Phara ya Hamathi thungo ya devhula. Vho thoma nga u dzhena Negeve vha swika Hebroni, he ha vha hu tshi dzula vha mitupo ya Ahimani na Sheshai na Thalamai, vha lutsinga lwa Anaki. (Hebroni wo ri u fhaṱiwa ha fhela miṅwaha miṱanu na mivhili ha konou fhaṱiwa Tsuani u re Egipita.) Vha swika Govhani ḽa Eshkolo, henefho vha rema davhi ḽe ḽa vha ḽi na tshiṱokola tsha nḓirivhe, vha ita mutingati vha tshi hwala tsho nembelela kha thanda. Vha dzhia na magranada na mahuyu. Hafho fhethu ho vha hu tshi pfi Govhani ḽa Eshkolo (Tshiṱokola) nge Vhaisraele vha fula tshiṱokola tsha nḓirivhe henefho. Musi vho no fhedza maḓuvha a 40 vha tshi khou tandula iḽo shango, avho vhanna vha dziṱholi vha humela ha Mushe na Aroni na vhathu vhoṱhe vha Israele vhe Kadeshe sogani ḽa Pharani. Vha swikisa vhuṱanzi ha zwe vha zwi vhona, vha sumbedza vhathu mitshelo ye vha vhuya nayo, vha vhudza Mushe vha ri, “Ro tandula shango ra wana ḽi tshi tou ela mukhaha na ṋotshi, mitshelo yaḽo ngei. Hone vhathu vhane vha dzula khaḽo vha ro vha na maanḓa, miḓi yavho ndi mihulu vhukuma nahone yo tangedzwa nga mitsheṱo. Ro ita na u vhona vhaḓuhulu vha Anaki vha miswonḓa henefho. Negeve hu dzula Vhaamaleke, zwivhangani hu dzula Vhahithi na Vhajebusi na Vhaamori; tsini ha Lwanzhe lwa Phandamashango, na u tsa na mulambo wa Jorodani, hu dzula Vhakanana.” Khalebe a kwengweledza vhathu vhe vha vha vha tshi khou gungulela Mushe, a ri, “Nga ri mbo ḓi gonya zwino ri dzhie iḽo shango, vhukuma ri ḓo zwi kona.” Hone vhaṅwe vhanna vhe vha vha vho ṱuwa na Khalebe vha ri, “Aiwa nandi, a ri na nungo dzine ra nga imedzana navho, vhathu vha hafho fhethu vha ri fhira nga maanḓa.” Zwenezwo vha anḓadza mafhungo o shandeaho vhukati ha Vhaisraele vha tshi amba iḽo shango ḽe vha vha vho ya u ḽi tandula, vha ri, “Shango heḽiḽa a ḽi dzulwi, ḽi tou ḽa vhadzulapo vhaḽo nahone muṅwe na muṅwe we ra mu vhona ndi mulapfulapfu, ra ita na u vhona miswonḓa henefho, vha lutsinga lwa Anaki. Ra pfa ri vhaṱuku sa nzie, na vhone vha vhona ro tou ralo.” Vhusiku honoho vhoṱhe vha lala vha tshi ṱavha mukosi vha tshi lila. Vhaisraele vha gungulela Mushe na Aroni vha ri, “Ngavhe ro fela zwashu Egipita kana hanefhano phangani! Ndi mini Muṋe washu a tshi khou ri isa shangoni ḽiḽa uri ri yo ḽiwa nga pfumo? Vhasadzi vhashu na vhana vhashu vha ḓo thubiwa. A si khwiṋe ri tshi humela Egipita?” Vha amba nga tshavho vha ri, “Nga ri nange murangaphanḓa ri humele Egipita!” Ndi hone Mushe na Aroni vha tshi wa nga zwifhaṱuwo phanḓa ha Vhaisraele vhoṱhe vho kuvhanganaho henefho. Joshua ṅwana wa Nunu na Khalebe ṅwana wa Jefune, vhaṅwe vha dziṱholi dze dza vha dzo ya u ṱola shango, vha kherukanya zwiambaro zwavho, vha vhudza Vhaisraele vhoṱhe vho kuvhanganaho vha ri, “Shango ḽe ra ḽi buḓekanya ra ḽi tandula ndi ḽavhuḓivhuḓi. Arali Muṋe washu a tshi ri takalela, u ḓo ri endedza ra dzhena shangoni ḽeneḽo, shango ḽi no ela mukhaha na ṋotshi. Tshaṋu ni songo shandukela Muṋe washu nahone ni songo ofha vhathu vhane vha dzula khaḽo. Ri ḓo vha mila. Muṋe washu u na riṋe, yavho midzimu i nga si vha tsireledze; ni songo vha ofha.” Huno vhathu vhoṱhe vha vho ri vha vha kanḓa nga matombo, hone kathihi fhedzi Vhaisraele vhoṱhe vha vhona lupenyo lwa Muṋe washu lu kombodzaho lu tshi vhonetshela denndeni ya u ṱangana na Mudzimu. Muṋe washu a amba na Mushe a ri, “Vhathu avha vha ḓo nnyadza u swika lini? Ndo vha itela maḓembe manzhi. Vha ḓo hana u mpfulufhela u swika lini? Ndi ḓo vha ḓisela dwadze nda vha lozwa, hone iwe ndi ḓo u ita khotsi a lushaka luhulu lwa maanḓa a no fhira avho!” Huno Mushe a vhudza Muṋe washu a ri, “Wo pfulusa vhathu avha shangoni ḽa Egipita nga maanḓa au. Musi Vhaegipita vha tshi pfa zwe wa ita vhathu vhau, vha ḓo zwi vhudza vhathu vhane vha dzula shangoni heḽi. Vhathu havha vho no ḓi zwi pfa uri Iwe Muṋe washu u na riṋe, ri tou u vhona nga maṱo, gole ḽau ḽi alama nṱha hashu, u tshimbila phanḓa hashu u kha phuphu ya gole masiari, vhusiku u kha phuphu ya mulilo. Zwino arali wa vhulaha vhathu vhau vhoṱhe, tshakha dze dza pfa bvumo ḽau dzi ḓo ri, ‘Yahavee o kundwa u swikisa avha vhathu shangoni ḽe a vha fulufhedzisa, ndi zwe a sokou vha lozwa phangani!’ Zwino-ha Muṋe wa zwoṱhe, ri sumbedze maanḓa au nandi, u ite zwe wa ri fulufhedzisa musi u tshi ri, ‘Nṋe Yahavee a thi sokou fhela mbilu, ndi sumbedza vhathu lufuno lwanga luhulu na u fulufhedzea hanga, ndi hangwela vhathu vhutshinyi na vhushandukwa. Naho zwo ralo a thi nga litshi u lifhedza vhana na vhaḓuhulu u swika kha murafho wa vhuraru na wa vhuṋa ndi tshi lifhedza vhutshinyi ha vhabebi vhavho.’ Zwino Muṋe washu, ngauri u na lufuno luhulu lu sa shanduki, a u dovhi wa hangwela vhathu avha vhutshinyi havho, unga wo ḓi vha hangwela tshee vha pfuluwa Egipita u swika ṋamusi?” Muṋe washu a fhindula a ri, “Ndi zwone, ndi ḓo vha hangwela unga wo nkhumbela. Hone ndi ana nga vhutshilo hanga, Nṋe ane vhugala hanga ha ḓadza ḽifhasi ḽoṱhe, ndi ri a hu na na muthihi wa vhathu avha ane a ḓo tshila a swika shangoni ḽeneḽiḽa. Vho vhona lupenyo lwanga lu kombodzaho na maḓembe e nda ita Egipita na fhano phangani, hone vha ḓi nṱunga vha dovha, vha hana u nthetshelesa vha dovha. Vha nga si vhuye vha vhona shango ḽe nda fulufhedzisa vhomakhulukuku wavho. Na muthihi we a nnyadza a nga si ḽi vhone. Hone mulanda wanga Khalebe o vha na muya u sa fani na wavho, u nthetshelesa nga mbilu yoṱhe, ene ndi ḓo mu swikisa shangoni ḽe a tandula, ḽi ḓo vha ḽa vhaḓuhulu vhawe, magovhani ane zwino ha dzula Vhaamaleke na Vhakanana. Matshelo ni hume ni dzhene sogani no livha sia ḽa Lwanzhe lwa Dziṱhanga.” Muṋe washu a amba na Mushe na Aroni a ri, “Avha vhathu vhavhi vha ḓo nngungulela u swika lini? Ndo zwi pfa Vhaisraele havha vha tshi gungula! Zwino vha vhudze u ri, ‘Vhukumakuma ndi ana nga vhutshilo hanga, ndi ḓo ni ita zwenezwo zwe na humbela. Ho amba Nṋe Yahavee. Ni ḓo fa zwitumbu zwaṋu zwa balangana na soga heḽi nge na nngungulela, muṅwe na muṅwe waṋu u thoma kha wa miṅwaha ya 20, we a vhalwa kha tshivhalo tsha vhathu, ha nga dzheni shangoni heḽo. Ndo ni fulufhedzisa uri ni ḓo dzula khaḽo, hone ndi vho ana ndi ri, a hu na na muthihi waṋu a no ḓo dzula khaḽo arali e si Khalebe ṅwana wa Jefune fhedzi, na Joshua ṅwana wa Nunu. Ni tshi gungula no ri vhana vhaṋu vha ḓo thubiwa, hone Nṋe ndi ḓo vha swikisa shangoni ḽe inwi na ḽi landula, ḽi ḓo vha haya havho. Inwi ni ḓo fela henefhano phangani hei. Vhana vhaṋu vha ḓo tendeleka phangani hei vha fhedza miṅwaha ya 40, vha tshi tambudzelwa vhushandukwa haṋu, na vhuya na fa noṱhe na fhela phano phangani. Ni ḓo tambudzelwa vhuvhi haṋu na fhedza miṅwaha ya 40, ṅwaha muthihi u ḓo imela ḽiṅwe na ḽiṅwe ḽa maḓuvha e na a fhedza ni tshi khou tandula shango iḽo. Ndi hone ni tshi ḓo zwi ḓivha uri ndi tshi lwa na inwi zwo tou ita hani! Ndi a ana uri hezwo ndi ḓo zwi ita inwi vhathu vhavhi vhane vha kuvhangana uri vha lwe na Nṋe. Ni ḓo fa noṱhe hafhano phangani na vhuya na fhela. Ho amba Nṋe Yahavee.’ ” Vhanna vhe Mushe a vha o vha ruma uri vha yo tandula shango, vho vhuya vho shanda mafhungo, zwa ita uri vhathu vha gungulele Muṋe washu. Ndi zwe Muṋe washu a vha ḓisela dwadze vha fa. Kha dziḽa ṱholi dza 12 vhe vha si fe ndi Joshua ṅwana wa Nunu na Khalebe ṅwana wa Jefune fhedzi. Musi Mushe a tshi vhudza Vhaisraele zwe Muṋe washu a amba, vha lila lu ṱungufhadzaho. Ḽi tshi tsha nga matshelo vha takuwa uri vha gonye mivhunduni, vha tshi ri, “Zwino ro ḓiimisela u ya fhethu he Muṋe washu a ri vhudza. Ri a tenda uri ro tshinya.” Hone Mushe a ri, “Zwino ndi mini ni tshi dovha u nyadza ndaela ya Muṋe washu? Zwi nga si ni nakele! Ni songo ya; Muṋe washu ha na inwi, maswina aṋu a ḓo ni kunda. Musi ni tshi imedzana na Vhaamaleke na Vhakanana, ni ḓo ḽiwa nga pfumo. No shandukela Muṋe washu, a nga si ime na inwi.” Naho zwo ralo vha ḓi futelela u gonya zwivhangani, hu uri mbulungelo ya mulanga a yo ngo bva mishashani, na Mushe ho ngo bva. Ndi hone Vhaamaleke na Vhakanana vhe vha vha vha tshi dzula henefho vha tshi vha thoma, vha vha kunda, vha vha pandamedza u swika Horoma. Muṋe washu a ṋea Mushe ndayo hedzi dzine Vhaisraele vha fanela u dzi tevhedza musi vha tshi swika shangoni ḽe a vha a tshi khou yo vha fha ḽone: Arali ni tshi ṋekedza Muṋe washu tshiṱhavhelo, tshi nga vha tshi tshiṱhavhelo tshi fhiswaho kana tsha u khunyeledza muano kana ya vha nduvho ine muthu a tou i ṋekedza nga u funa hawe kana ya vha nduvho vhuṱamboni haṋu vhune na ḓi vhu ita, ni nga ṋekedza mboho kana nngu kana mbudzi, nduvho iyo i nukhelelaho i takadza Muṋe washu. Arali hu tshi ṋekedzwa thutha hu ṋekedzwe na khilogiramu mbili dza vhukhopfu ho vangwaho mapfura a muolivi a ḽitha na hafu, i vhe nduvho ya thoro, khathihi na waini ya ḽitha na hafu. I ḓo vha nduvho i nukhelelaho i takadzaho Muṋe washu. Arali tshi tshiṱhavhelo tsha mboho tshi fhiswaho kana tsha u khunyeledza muano kana nduvho ya u konana na Mudzimu, hu ṋekedzwe na nduvho ya thoro, khilogiramu tharu dza vhukhopfu ho vangiwaho mapfura a muolivi a ḽitha mbili, khathihi na ḽitha mbili dza waini. I ḓo vha nduvho i nukhelelaho i takadzaho Muṋe washu. Hezwo ndi zwone zwine zwa ḓo ṋekedzwa na mboho kana thutha kana nngu kana mbudzi iṅwe na iṅwe. Musi hu tshi ṋekedzwa zwifuwo zwo vhalaho, na nduvho ine ya zwi fhelekedza i ḓi engedzwa-vho i eḓanele. Muṅwe na muṅwe o bebelwaho Israele a ite zwenezwo musi a tshi ṋekedza nduvho ya zwiḽiwa, nduvho i nukhelelaho i takadzaho Muṋe washu. Na kha mirafho i ḓaho, mutsinda kana muṅwe-vho ane a dzula na inwi tshifhinganyana kana tshoṱhe, arali a tshi ṋekedza nduvho ine ya fhiswa nga mulilo, nduvho i nukhelelaho i takadzaho Muṋe washu, a ite zwenezwo vhukumakuma zwine na ita. Vhathu vha vhe na milayo i fanaho, ya inwi na vhatsinda vhane vha dzula na inwi, heyo ndi ndayo ya lini na lini ya mirafho ine ya kha ḓi ḓa. Inwi na vhatsinda ni ḓo fana maṱoni a Yahavee, ni ḓo vhuswa nga milayo na ndayo dzi fanaho, inwi na vhatsinda vhane vha dzula na inwi. Muṋe washu a ṋea Mushe ndayo hedzi uri dzi tevhedzwe nga Vhaisraele musi vha tshi swika shangoni ḽe a vha a tshi khou yo vha ṋea ḽone: A ri musi goroi yo liṅwaho henefho i tshi ḽiwa, iṅwe i vhetshelwe thungo i ṋekedzwe Muṋe washu. Musi ni tshi baga vhurotho, mukonde wa u thoma wa vhurotho ha u thoma ho bagiwaho nga goroi ntswa i ṋekedzwe Muṋe washu. I ṋekedzwe unga goroi ine na tou fhula. Na nga mirafho i ḓaho, ni ṋekedze Muṋe washu iyo nduvho ya zwiliṅwa zwaṋu zwa u thoma. Zwino arali na tshenuwa nó kundwa u tevhedza iṅwe ya idzo ndayo dze Muṋe washu a dzi ṋea Mushe, hone ní songo ita nga khole, kana na kundwa u khunyeledza zwoṱhe zwe Muṋe washu a ni laya nga Mushe u bva ḽeneḽo ḓuvha ḽa u thoma na ngavhuya, zwa vhofha na vhaḓuhulu vhaṋu – arali uho vhukhakhi ho itwa nga u shaya nḓivho ha tshivhidzo, tshi fanela u ṋekedza mboho i vhe tshiṱhavhelo tshi fhiswaho, u nukhelela hatsho hu ḓo takadza Muṋe washu, tshi ṋekedzwe na nduvho ya thoro yo teaho na nduvho ya waini. Vha dovhe vha ṋekedze mbokoṱo i vhe nduvho ya tshipfumelo. Tshifhe a pfumelele tshivhidzo tsha Vhaisraele, ndi hone vha tshi ḓo hangwelwa vhutshinyi havho, ngauri uho vhukhakhi vha ḓo vha vha songo vhu ita nga khole nahone vho ḓisa nduvho yavho ya tshipfumelo ya vha nduvho ya zwiḽiwa i ṋekedzwaho Muṋe washu. Tshivhidzo tshoṱhe tsha Vhaisraele na vhatsinda vhane vha dzula navho vha ḓo hangwelwa vhutshinyi havho, nge muṅwe na muṅwe a ita uho vhukhakhi. Arali muthu a khakha hu si nga khole, o fanela u ṋekedza phambala ya ṅwaha muthihi i vhe nduvho ya tshipfumelo. Henefho aḽiṱarini tshifhe u ḓo ita maitele a u pfumelela uyo munna vhutshinyi hawe, ndi hone a tshi ḓo vha o hangwelwa. Ndayo yeneyo i fanela u tevhedzwa nga muṅwe na muṅwe ane a tshinya a sa iti nga khole, a nga vha muthu o bebwaho Israele kana mudzulapo wa mutsinda. Huno ane a tshinya nga khole, a nga vha o bebwa kha ḽa Israele kana e mutsinda, u na mulandu wa u nyadza Yahavee, onoyo nga a tumulwe tshivhidzoni, nge a nyadza ipfi ḽa Yahavee, a pfuka ndayo dzawe. A tshi tumulwa ndi mulandu wawe. Ho vhuya ha ri Vhaisraele vha tshi kha ḓi vha sogani, ha wanala munna a tshi khou reḓa khuni nga Sabatha. Munna uyo a dzhiwa a iswa ha Mushe na Aroni na tshivhidzo tshoṱhe, a lindiwa, ngauri vho vha vha sa ḓivhi zwine a fanela u itwa zwone. Ndi hone Muṋe washu a tshi vhudza Mushe a ri, “Munna uyo nga a vhulawe, vhathu vhoṱhe nga vha mu ise nnḓa ha mishasha vha mu kanḓe nga matombo a fe.” Ndi hone vhathu vhoṱhe vha tshi mu isa nnḓa ha mishasha, vha mu kanḓa nga matombo a fa, nga he Muṋe washu a vha laya. Muṋe washu a laya Mushe uri a vhudze Vhaisraele a ri, “Rungelelani zwivhuvhi khuḓani dza zwiambaro zwaṋu, kha tshivhuvhi tshiṅwe na tshiṅwe ni rungelele thambo ya muvhala wa denga. Izwo zwi itwe nga mirafho yoṱhe i kha ḓi ḓaho. Zwivhuvhi izwo zwi ḓo vha tshihumbudzo. Ni tshi zwi vhona ni ḓo elelwa ndayo dzanga na dzi tevhedza, ndi hone ni sa ḓo mpfuralela na tevhela nyemulo dza mbilu dzaṋu na maṱo aṋu. Zwivhuvhi izwo zwi ḓo ni humbudza u tevhedza ndaela dzanga dzoṱhe, na ḓo konou vha vhathu vho ḓikumedzaho Mudzimu waṋu. Ndi Nṋe Yahavee Mudzimu waṋu, ndo ni pfulusa Egipita uri ndi vhe Mudzimu waṋu. Ndi Nṋe Yahavee Mudzimu waṋu.” Vha kuvhanganela Mushe na Aroni vha vha vhudza vha ri, “Zwine na ita zwo no tou kalula! Vhathu havha vhoṱhe ndi vha Muṋe washu, a si inwi vhavhili fhedzi. Muṋe washu u na riṋe roṱhe. Zwino inwi Mushe ndi mini ni tshi ḓiita muhulwane wa vhathu vha Muṋe washu?” Mushe a tshi zwi pfa a ḓiposa fhasi a rabela. Ndi hone a tshi amba na Kora na tshigwada tshawe a ri, “Matshelo ḽi tshi tsha Muṋe washu u ḓo ri sumbedza ane a vha wawe, we a ḓinangela ene, ane a nga swika khae aḽiṱarini. We a nanga, u ḓo tenda a tshi sendela khae. Mushe a dovha a amba na Kora a ri, “Inwi Vhalivi, thetshelesani! Ni vhona e mafhungo maṱuku izwi zwe Mudzimu wa Israele a ni khetha kha tshivhidzo tsha Vhaisraele, uri ni kone u sendela tsini hawe, ni shume mishumo yaṋu denndeni ya u ṱangana na Muṋe washu, ni tshi shumela tshivhidzo itshi? O ita uri inwi na Vhalivi vhaṅwe vhoṱhe ni huliswe nga u ralo, zwino ni vho ṱoḓa u ḓidzhiela na vhutshifhe! Ni tshi gungulela Aroni zwawe zwi na mini-vho? Aroni ndi ene nnyi-vho? Hone inwi na tshigwada tshaṋu tshoṱhe no tou ita vhukwila ha u shandukela Muṋe washu.” Ndi hone Mushe a tshi vhidzisa Dathani na Abiramu vhana vha Eliaba, hone vhone vha ri, “Riṋe a ri nga ḓi! Zwe vha ri pfulusa shangoni ḽa Egipita ḽi elaho mikhaha na ṋotshi uri vha ri vhulahele fhano phangani a zwo ngo eḓana naa? Zwino vha vho ḓiita muvhusi washu kani? Nahone a vho ngo ri ḓisa shangoni ḽi elaho mukhaha na ṋotshi kana vha ri ṋea masimu a goroi na a minḓirivhe uri zwi vhe zwashu, zwino vha khou linga u ri fhura. Riṋe ri nga si ḓe!” Mushe a sinyuwa a amba na Muṋe washu a ri, “U songo ṱanganedza nduvho dzine avha vhanna vha u ṋekedza. A hu na na muthihi wavho we nda mu khakhela, hufha na donngi yavho na nthihi ndi songo dzhia.” Mushe a amba na Kora a ri, “Matshelo inwi na vhanna vha 250 vhane vha ima na inwi ni ḓe denndeni ya u ṱangana na Mudzimu ni ime phanḓa ha Muṋe washu; Aroni na ene u ḓo vha e hone. Muṅwe na muṅwe waṋu a dzhie tshidongo tshawe tsha mulilo a ṋuṋedze zwioro, ni konou zwi ḓisa aḽiṱarini; na Aroni u ḓo ḓisa yawe.” Ndi hone munna muṅwe na muṅwe a tshi dzhia tshidongo tshawe tsha mulilo, a longa masimbe a mulilo, a ṋuṋedza zwioro, vha ima muṋangoni wa dennde ya u ṱangana na Muṋe washu vhe na Mushe na Aroni. Ndi hone Kora a tshi kuvhanganya vhathu vhoṱhe, vha ima vho livhana na Mushe na Aroni muṋangoni wa dennde ya u ṱangana na Muṋe washu. Lupenyo lu kombodzaho lwa Muṋe washu lwa vhonwa nga vhathu vhoṱhe. Muṋe washu a amba na Mushe na Aroni a ri, “Sendelani kule na tshigwada hetsho uri ndi kone u vha lozwa kathihi fhedzi.” Huno Mushe na Aroni vha wa nga zwifhaṱuwo vha ri, “Yawee Mudzimu, u tshisima tsha vhutshilo hoṱhe, u nga sinyutshela vhathu vhoṱhe hó tshinya muthu muthihi?” Muṋe washu a amba na Mushe a ri, “Vhudza vhathu vha sendele kule na dennde dza Kora na Dathani na Abiramu.” Ndi hone Mushe a tshi takuwa a livha ha Dathani na Abiramu, vharangaphanḓa vha Israele vha mu fhelekedza. A kaidza vhathu a ri, “Sendelani kule na dennde dza vhanna havha vhavhi, ni songo kwama na tshithihi tshi re tshavho, ni sa ḓo swielwa navho nga mulandu wa vhuvhi havho.” Ndi hone vha tshi sendela kule na dennde dza Kora na Dathani na Abiramu. Dathani na Abiramu vho vha vho bvela nnḓa vho ima miṋangoni ya dennde dzavho, vhe na vhasadzi vhavho na vhana vhavho. Mushe a vhudza vhathu a ri, “Zwino ndi hone ni tshi ḓo zwi ḓivha uri Muṋe washu o nthuma uri ndi ite zwithu hezwi zwoṱhe, a zwo ngo dzudzanywa nga nṋe. Arali vhanna avha vha tou fa nga u fa havho vhá songo tou lifhedzwa nga Mudzimu, ndi ḓo vha ndi songo rumiwa nga Mudzimu. Hone arali Muṋe washu a ita tshiṅwe tshithu tshi sa athu pfiwa, ḽifhasi ḽa vulea ḽa vha mila na zwoṱhe zwi re zwavho, vha tsela vhudzulavhafu vha tshi kha ḓi tshila, ndi hone ni tshi ḓo zwi ḓivha uri vhanna avha vho nyadza Muṋe washu.” Musi a tshi tou fhedza u amba, mavu e Dathani na Abiramu vha ima khao a vulea, a vha mila na miṱa yavho, khathihi na vhoṱhe vhane vha ima na Kora na thundu yavho yoṱhe. Zwenezwo vha tsela vhudzulavhafu vha tshi kha ḓi tshila, khathihi na thundu yavho. Ḽifhasi ḽa dovha ḽa valea ḽa vha tibedza, vha ngalangala. Vhaisraele vhoṱhe vhe vha vha vhe henefho vha tshi pfa mukosi wa avho vhathu vha mbo shavha nga u ofha u milwa-vho nga mavu. Ha ḓa mulilo u tshi bva ha Muṋe washu wa fhisa vhaḽa vhanna vha 250 vhe vha vha vha tshi khou ṋekedza zwioro. Ndi hone Muṋe washu a tshi amba na Mushe a ri, “Vhudza Eliasara ṅwana wa tshifhe Aroni a bvise zwidongo zwa mulilo zwa musinaseṱha afho kha zwitumbu zwa vhanna avho vho fhiswaho nga mulilo, masimbe ayo a re zwidongoni zwa mulilo a a balanganye huṅwe fhethu, ngauri zwidongo izwo ndi zwikhethwa. Zwo vha zwikhethwa musi zwi tshi ṋekedzwa aḽiṱarini ya Yahavee. Zwino dzhia zwidongo zwa mulilo zwa vhanna havho vhe vha vhulawa nga mulandu wa vhuvhi havho, u dzi fule dzi ite lubaba lusekene lu tibedze aḽiṱari. Izwo hu ḓo vha u kaidza Vhaisraele.” Ndi hone tshifhe Eliasara a tshi dzhia zwidongo izwo zwa mulilo, a zwi fulisa zwa ita lubaba lusekene lwa u tibedza aḽiṱari. Izwo ho vha hu u kaidza Vhaisraele uri ane a si vhe wa lutsinga lwa Aroni a songo sendela aḽiṱarini a dubisela Muṋe washu zwioro. Arali a ralo u ḓo lozwiwa unga Kora na vhanna vhe vha ima nae. Izwo zwoṱhe zwo itwa nga he Muṋe washu a laya Eliasara nga mulomo wa Mushe. Nga matshelo Vhaisraele vhoṱhe vha gungulela Mushe na Aroni vha ri, “No vhulaha vhathu vha Muṋe washu!” Musi vhoṱhe vho kuvhanganela Mushe na Aroni, vha rembulutshela denndeni ya u ṱangana na Muṋe washu, vha vhona gole ḽo alama khayo, ho bvelela lupenyo lwa Muṋe washu lu kombodzaho. Mushe na Aroni vha yo ima phanḓa ha dennde ya u ṱangana na Muṋe washu. Muṋe washu a amba na Mushe a ri, “Ṱutshela kule ha vhathu havho, ndi ḓo vha lozwa kathihi fhedzi!” Vhuvhili havho vha wa nga zwifhaṱuwo, Mushe a vhudza Aroni a ri, “Nga vha mbo ḓi dzhia tshidongo tshavho tsha mulilo, vha longe masimbe a mulilo a no bva kha aḽiṱari, vha ṋuṋedze zwioro kha ayo masimbe. Vha gidimele natsho hune vhathu vha vha hone, vha vha pfumelele. Nga vha ṱavhanye! Muṋe washu o no sinyuwa, na bulayo ḽo no thoma.” Aroni a thetshelesa, a dzhia tshidongo tshawe tsha mulilo, a gidimela vhukati ha vhathu. Musi a tshi vhona uri bulayo ḽo no ḓi thoma, a ṋuṋedza zwioro kha masimbe, a pfumelela vhathu. Bulayo iḽo ḽa mbo fhela, a sala o ima vhukati ha vha tshilaho na vho faho. Vhathu vho faho vho vha vhe 14 700, hu sa vhalwi na vhe vha fa nga muvhango wa Kora. Musi bulayo ḽi si tsheeho, Aroni a humela ha Mushe muṋangoni wa dennde ya u ṱangana na Muṋe washu. Muṋe washu a amba na Mushe a ri, “Vhudza Vhaisraele vha u fhe mbaḓa dza 12, murangaphanḓa wa tsinde ḽiṅwe na ḽiṅwe a ḓise luthihi. U ṅwale dzina ḽa munna muṅwe na muṅwe kha lubaḓa lwawe, u konou ṅwala dzina ḽa Aroni kha lubaḓa lwo imelaho Livi. Murangaphanḓa wa tsinde ḽiṅwe na ḽiṅwe u ḓo vha na lubaḓa luthihi. Mbaḓa idzo u dzi ise denndeni ya u ṱangana na Nṋe, u dzi vhee phanḓa ha mbulungelo ya mulanga, hune nda ṱangana na inwi. Mbaḓa ya munna we nda mu nanga i ḓo ṱuma lurere. Ndi ḓo pfuvhisa zwine Vhaisraele vha dzula vha tshi u gungulela nga u ralo.” Ndi hone Mushe a tshi amba na Vhaisraele, muṅwe na muṅwe wa vharangaphanḓa vhavho a mu ṋea lubaḓa, lubaḓa luthihi lwó imela tsinde ḽithihi, dza ita fumi na mbili, lubaḓa lwa Aroni lwa vhewa nadzo. Ndi hone Mushe a tshi vhea mbaḓa idzo dzoṱhe phanḓa ha Muṋe washu denndeni ya mbulungelo ya mulanga. Nga matshelo Mushe a tshi dzhena denndeni ya mbulungelo ya mulanga, a vhona uri lubaḓa lwa Aroni, lwe lwa vha lwo imela tsinde ḽa Livi, lwo ṱuma lurere. Lwo vha lwo kulukusha, lwa fhufhumisa, lwa aṋwa maalimondo o vhibvaho! Mushe a dzhia mbaḓa dzoṱhe a dzi sumbedza Vhaisraele. Vha vhona zwe zwa itea, murangaphanḓa muṅwe na muṅwe a dzhia lubaḓa lwawe. Muṋe washu a amba na Mushe a ri, “Vhuedzedza lubaḓa lwa Aroni phanḓa ha mbulungelo ya mulanga ya Yahavee. Lu vhulungwe lu dzule lu tshi humbudza mavhanga ayo uri vha sa litsha u gungula vha ḓo fa.” Mushe a ita zwe Muṋe washu a mu laya. Vhaisraele vha vhudza Mushe vha ri, “Zwino ndi hone ro fhela! Vhukuma ro lovha! Arali ane a sendela tsini ha dennde ya u ṱangana na Muṋe washu a tshi fa, zwino roṱhe ndi tshifa ro fa!” Muṋe washu a vhudza Aroni a ri, “Ha khakhea tshithu hukhethwa, ndi mulandu wau na vhana vhau na vhaṅwe Vhalivi, hone mulandu wa u khakhela vhutshifhe u ḓo hwaliwa nga iwe na vhana vhau ni noṱhe. Vhidza mashaka au, vha tsinde ḽa Livi, vha shume na iwe, vha u farise musi iwe na vhana vhau ni tshi khou shuma denndeni ya mbulungelo ya mulanga. Vho fanela u khunyeledza mushumo wavho na pfanelo dzavho dza dennde nga u farisa, hone vha songo sendela tsini ha zwithu zwikhethwa na aḽiṱari. Arali vha sendela tsini hazwo, noṱhe iwe na vhone ni ḓo fa. Nga vha shume na iwe vha khunyeledze pfanelo dzavho dza mishumo yoṱhe ya dennde ya u ṱangana na Nṋe, hone ni songo shuma na muthu a songo teaho. Iwe na vhana vhau no fanela u khunyeledza pfanelo dza fhethu hukhethwa na aḽiṱari, uri ndi si tsha dovha nda sinyutshela Vhaisraele. Ndi Nṋe we nda khetha mashaka au Vhalivi kha Vhaisraele uri vha vhe tshifhiwa tshau. Vho kumedzwa Nṋe, uri vha kone u shuma mishumo yavho denndeni ya u ṱangana na Nṋe. Huno iwe na vhana vhau fhedzi, inwi ni khunyeledze pfanelo dza vhutshifhe kha zwa aḽiṱari na zwi re ngomu fhethu hukhethwa. Hezwo zwithu zwi londolwe nga inwi, ngauri ndo ni ṋea tshifhiwa tsha vhutshifhe. Muthu a songo fanelaho ane a vhuya a sendela tsini ha zwithu zwikhethwa u ḓo vhulawa.” Muṋe washu a amba na Aroni a ri, “Ndi khou u ṋea misumo yoṱhe ine Vhaisraele vha nnduvha ngayo. Ndi khou zwi ṋea iwe na vha lutsinga lwau uri zwi vhe mukovhe wau lini na lini. Kha nduvho khethwa-khethwa dzi sa fhiswi aḽiṱarini, dzau ndi hedzi: nduvho dza thoro, nduvho dza tshipfumelo na nduvho dza mulifho. Zwoṱhe zwine zwa ṋekedzwa Nṋe zwí nduvho khethwa ndi zwau na vhana vhau. Hezwo zwithu u zwi ḽele hukhethwa, zwi ḽiwe nga vhanna fhedzi, u zwi sedze zwi zwikhethwa. “Na misumo yoṱhe i imiselwaho nṱha ine Vhaisraele vha bvisa vha i ṋekedza Nṋe ndi yau. Ndi khou zwi ṋea iwe na vhana vhau vha vhatuka na vha vhasidzana lini na lini. Vhoṱhe vha muṱa wau vho kumululwaho vha nga ḓi zwi ḽa. “Ndi u ṋea zwavhuḓi zwi fhiraho zwoṱhe kha zwibveledzwa zwa u ranga zwine Vhaisraele vha nṋea ṅwaha muṅwe na muṅwe: mapfura a muolivi na waini na goroi. Zwoṱhe ndi zwau. Vhoṱhe vha muṱa wau vho kumululwaho vha nga ḓi zwi ḽa. “Zwoṱhe zwa Israele zwine zwa kumedzwa Nṋe tshoṱhe ndi zwau. “Tanzhe ḽiṅwe na ḽiṅwe ḽa ṅwana kana ḽa tshifuwo ḽine Vhaisraele vha ḽi ṋekedza Nṋe ndi ḽau. Hone iwe wo fanela u ṱanganedza mulifho wa u rengulula tanzhe ḽiṅwe na ḽiṅwe ḽa ṅwana, u lixwe nga tanzhe ḽa tshifuwo tsho kumululwaho. Vhana vha ḓo rengululwa vhe na ṅwedzi muthihi nga mutengo wo vhewaho wa mangwende maṱanu a siliva, hu tshi tevhedzwa zwikalo zwa hukhethwa. Hone tanzhe ḽa kholomo na ḽa nngu na mbudzi ayo ha rengululwi, ndi anga tshoṱhe, a itwe zwiṱhavhelo. Handulula aḽiṱari nga malofha azwo, u fhise mapfura azwo i vhe nduvho ya zwiḽiwa; ndi nduvho i nukhelelaho i ntakadzaho. Ṋama yazwo yone ndi yau, u ḓi nga ya tshiakha na ya tshizwa tsha mulenzhe wa tshauḽa zwa misumo i imiselwaho nṱha. “Misumo yoṱhe ine Vhaisraele vha nṋekedza ndi i ṋea iwe na vhana vhau vha vhatuka na vha vhasidzana lini na lini. Hoyo ndi mulanga u sa vhofhololwi we nda vhofha na iwe na vhaḓuhulu vhau.” Muṋe washu a amba na Aroni a ri, “Iwe a u nga wani thundu dzine dza ḓo vha dzau, nahone a u nga wani mukovhe wa shango ḽa Israele une wa ḓo vha wau. Mukovhe wau ndi Nṋe Yahavee.” Muṋe washu a ri, “Vhalivi vhone ndo vha ṋea tshafumi tshiṅwe na tshiṅwe tshine Vhaisraele vha nṋekedza. Hoyo ndi wone muholo wavho vha tshi shuma u londola dennde ya u ṱangana na Nṋe. Vhaṅwe Vhaisraele vha songo tsha sendela tsini ha dennde ya u ṱangana na Nṋe, vha sa ḓo ḓiovhela ṱhamu ya lufu. U bva zwino ndi Vhalivi fhedzi vhane vha ḓo londola dennde ya u ṱangana na Nṋe, vha hwala pfanelo dzoṱhe dzayo. Heyo ndi ndayo ya misi yoṱhe ine ya kwama na vhaḓuhulu vhau. Vhalivi a vha nga vhi na mukovhe wa shango kha ḽa Israele, ngauri mukovhe wavho ndo vha ṋea tshafumi tshine Vhaisraele vha nṋekedza wa vha musumo wanga. Ndi zwe nda vha vhudza uri a vha nga vhi na mukovhe wa shango unga vhaṅwe Vhaisraele.” Muṋe washu a laya Mushe uri a vhudze Vhalivi a ri, “Musi ni tshi ṱanganedza tshafumi tshi bvaho kha Vhaisraele tshine Muṋe washu a ni ṋea uri tshi vhe tshaṋu, ni ṋee Muṋe washu tshafumi tshatsho u vhe musumo wawe. Musumo hoyo u ḓo dzhiwa u une wa eḓana na nduvho ine ya itwa nga mulimi ya mavhele na waini. Ngauralo u ḓo dovha wa ṋekedza musumo une wa vha wa Muṋe washu u no bva kha zwafumi zwoṱhe zwine na ṱanganedza zwi tshi bva kha Vhaisraele. Musumo hoyo wa Muṋe washu ni u ṋee tshifhe Aroni. Ni u ṋee u tshi bva kha zwavhuḓi zwi fhiraho zwoṱhe zwine na zwi ṱanganedza. Musi no no ṋekedza mukovhe wavhuḓi u fhiraho yoṱhe, zwi salaho zwi ḓo vha zwaṋu, sa mulimi a tshi dzhia zwo salaho kha nduvho ine a i ṋekedza, ya goroi na mapfura a muolivi. Inwi na miṱa yaṋu ni nga ḓi ḽa zwo salaho huṅwe na huṅwe, ngauri ndi muholo waṋu wa mushumo une na shuma denndeni ya u ṱangana na Muṋe washu. Arali na zwi ḽa ni nga si vhe na mulandu, tenda ni tshi ḓo vha no ṋekedza Muṋe washu zwavhuḓi zwi fhiraho zwoṱhe. Hone ni vhone ni sa ḓo shata zwifhiwa zwikhethwa zwa Vhaisraele tshika nga u ḽa tshifhiwa tshifhio na tshifhio hu sa athu ṋekedzwa mukovhe u fhiraho zwoṱhe; na ralo ni ḓo vhulawa.” Muṋe washu a laya Mushe na Aroni uri vha laye Vhaisraele ndayo hedzi vha ri, “Ni ḓise kholomo ya dzothwa i si na badzi, i sa athu vhuya ya lima, ni i ṋee tshifhe Eliasara. Yo fanela u bviselwa nnḓa ha mishasha, ya ṱhavhiwa a tshi zwi vhona. Ndi hone Eliasara a tshi ḓo dzhia maṅwe malofha ayo, a a donzwa nga munwe wawe a a shasha a tshi ya kha dennde ya u ṱangana na Muṋe washu, a ita kaṱanu na kavhili. Kholomo yoṱhe, khathihi na mukumba na ṋama na malofha na vhula, zwi fhiswe tshifhe a tshi zwi vhona. Ndi hone a tshi ḓo konou dzhia thanda ya mukedara na davhi ḽa muhisopo na thambo tswuku, a zwi posa muliloni, a konou kuvha zwiambaro zwawe, a ṱamba muvhili, a konou dzhena mishashani, hone u ḓo vha a tshee o kumala ḽa vhuya ḽa kovhela. Munna we a fhisa itsho tshifuwo na ene o fanela u kuvha zwiambaro zwawe, a ṱamba muvhili, hone na ene u ḓi dzula o kumala ḽi vhuye ḽi kovhele. Ndi hone muṅwe munna a songo kumalaho a tshi ḓo kuvhanganya milora ya iḽa kholomo a i vhea fhethu ho kumululwaho nnḓa ha mishasha, ya vhetshelwa vhathu vha Israele uri vha i shumise maḓini a u kumulula. Maitele hayo ndi a u pfumelela vhathu. Munna ane a kumba milora o fanela u kuvha zwiambaro zwawe, hone u ḓi dzula o kumala ḽi vhuye ḽi kovhele. Ndayo heyo ndi ya lini na lini ya Vhaisraele vhoṱhe khathihi na vhatsinda vhane vha dzula navho.” “Muthu ane a vhuya a kwama tshitumbu u ḓo vha o kumala ha vhuya ha fhela maḓuvha maṱanu na mavhili. O fanela u ṱamba nga maḓi a u kumulula muthu nga ḓuvha ḽa vhuraru na nga ḓuvha ḽa vhuṱanu na vhuvhili, ndi hone a tshi ḓo vha o kumululwa. Hone arali a sa ḓikumululi nga ḓuvha ḽa vhuraru na nga ḓuvha ḽa vhuṱanu na vhuvhili, u ḓo vha a songo kumululwa. Muthu ane a vhuya a kwama tshitumbu, a si ḓikumulule, u dzula o kumala, ngauri ho ngo handululwa nga maḓi a u kumulula muthu, a nga shata dennde ya u ṱangana na Muṋe washu tshika, nahone u ḓo tumulwa kha Vhaisraele. Arali muṅwe muthu a fela denndeni, nnyi na nnyi a re afho denndeni nga tshifhinga tsha lufu lwonolwo kana ane a dzhena ngomu hayo u ḓo vha o kumala ha vhuya ha fhela maḓuvha maṱanu na mavhili. Mvuvhelo iṅwe na iṅwe na khali zwi re denndeni yeneyo, zwi si na zwitibo zwi ḓo vha zwo kumala. Arali muthu a kwama muthu we a vhulawa kana we a tou ḓifela zwawe ḓakani kana arali a kwama shambo ḽa muthu kana tshalo, onoyo u ḓo vha o kumala ha vhuya ha fhela maḓuvha maṱanu na mavhili. “Muthu uyo o kumalaho a tshi kumululwa, hu fanela u dzhiwa milora ya kholomo khunwana ye ya fhiswa i tshi vha tshipfumelo, i shelwe khalini, hu shelwe na maḓi a no bva tshisimani. Hu ḓe munna a songo kumalaho a dzhie davhi ḽa muhisopo, a ḽi mbwandamedze maḓini, a handulule dennde na zwoṱhe zwi re ngomu hayo na vhathu vhe vha vha vhe henefho. Munna uyo o fanela u handulula na muthu we a kwama shambo ḽa muthu kana tshitumbu tsha o ḓifelaho na o vhulawaho, kana tshalo. Nga ḓuvha ḽa vhuraru na ḓuvha ḽa vhuṱanu na vhuvhili uyo munna a songo kumalaho u fanela u handulula uyo muthu o kumalaho nga maḓi, nga ḓuvha ḽa vhuṱanu na vhuvhili a mu kumulule. Muthu uyo we a kumululwa u fanela u kuvha zwiambaro zwawe, a ṱambe muvhili, nga madekwana eneo u ḓo vha o kumululwa. “Muthu we a kumala a si ḓikumulule, u dzula o kumala, nge a vha a songo handululwa nga maḓi a u kumulula muthu. Muthu onoyo a nga shata hukhethwa ha Muṋe washu tshika, nahone u ḓo tumulwa kha tshivhidzo. Iyo ndi ndayo yavho ya lini na lini. Munna ane a handulula muthu nga maḓi a u mu kumulula na ene u fanela u kuvha zwiambaro zwawe, nahone muthu ane a kwama maḓi a u kumulula u ḓo vha o kumala ḽa vhuya ḽa kovhela. Tshine muthu o kumalaho a kwama, na tshone tsho kumala, nahone ane a tshi kwama u ḓo vha o kumala ḽa vhuya ḽa kovhela.” Nga ṅwedzi wa u thoma vhathu vhoṱhe vha Israele vha swika phangani ya Tsini, vha ṱoka mishasha yavho Kadeshe. Miriamu o fela henefho a swiṱwa hone. Fhethu he vha ṱoka hone mishasha ho vha hu si na maḓi, zwenezwo vhathu vha kuvhanganela Mushe na Aroni vha semana navho vha ri, “Ngavhe ro lovha na vhaḽa vha hashu zwiḽa vha tshi lovha phanḓa ha Muṋe washu. Ndi mini vho ḓisa tshivhidzo tsha Muṋe washu fhano sogani? Vho itela uri ri fele fhano na zwifuwo zwashu? Ndi mini vho ri pfulusa Egipita vha ri ḓisa fhethu fhano hune ra tambula hu sa meli tshithu? A hu na mavhele na mahuyu na nḓirivhe na magranada. Na maḓi a u nwa a hu na!” Mushe na Aroni vha ṱutshela vhathu vha ya vha ima muṋangoni wa dennde ya u ṱangana na Muṋe washu. Vha wa nga zwifhaṱuwo, vha vhona lupenyo lwa Muṋe washu lu kombodzaho. Muṋe washu a amba na Mushe a ri, Mushe na Aroni vha kuvhanganya vhathu vhoṱhe phanḓa ha tombo, Mushe a ri, “Inwi mashandukwa, thetshelesani! Ri ni bvisele maḓi kha tombo iḽi?” Ndi hone Mushe a tshi angaladza luḽa lubaḓa, a rwa ḽiḽa tombo luvhili ngalwo, maḓi a gubunyea vhathu vha nwa na zwifuwo zwa nwa. Hone Muṋe washu a kaidza Mushe na Aroni, a ri, “Zwino nge na si mpfulufhele tshoṱhe, na si sumbedze Vhaisraele vhukhethwa hanga, vhathu havha ni nga si vha swikise shangoni ḽe nda fulufhedzisa uri ndi ḓo vha ṋea ḽone.” Hezwo zwo itea Miriba he vhathu vha gungulela Muṋe washu, henefho he a vha sumbedza uri Ene ndi mukhethwa. Mushe a ruma vhaḓinḓa vha tshi bva Kadeshe vha ya ha khosi ya Edomo, vha swika vha ri, “Ndi riṋe mashaka avho, vha matsinde a Israele. Vhone vha a ḓivha u tambula hashu, zwe vhomakhulukuku washu vha ya Egipita, ra dzula hone miṅwaha minzhi. Vhaegipita vho tambudza vhomakhulukuku washu na riṋe, riṋe ra lilela Muṋe washu, Ene a pfa tshililo tshashu, a ruma muruṅwa, a ri pfulusa Egipita, zwino ro swika Kadeshe, masakhani aṋu. Nga vha ri tendele ri fhire nga shango ḽavho. Riṋe na kholomo dzashu ri nga si pambuwe gondoni kana ra dzhena masimuni kana masimuni a minḓirivhe, a ri nga nwi maḓi a bidzi dzavho. Ri ḓo tou longondo nga gondo ra vhuya ra bva shangoni ḽavho.” Huno Vhaedomo vha fhindula vha ri, “A ri tendi ni tshi fhira nga vhukati ha shango ḽashu! Arali na linga, ri ḓo ni bvela pfumo.” Vhaisraele vha ri, “Ri ḓo tshimbila gondoni fhedzi, arali riṋe kana zwifuwo zwashu ra nwa maḓi aṋu ri ḓo lifha, ri khou tou humbela nḓila zwashu, a hu na zwiṅwe.” Vhaedomo vha dovha vha ri, “Ri a hana!” Ndi hone vha tshi bva na mmbi ya maanḓa uri vha lwe na Vhaisraele. Vhaisraele vha huma vha fara iṅwe nḓila nge Vhaedomo vha hana Vhaisraele vha tshi fhira nga shangoni ḽavho. Vhathu vhoṱhe vha Israele vha takuwa Kadeshe vha swika thavhani ya Horo, masakhani a Edomo. Henefho Muṋe washu a amba na Mushe na Aroni a ri, “Aroni a nga si dzhene shangoni ḽe nda fulufhedzisa uri ndi ḓo ḽi ṋea Vhaisraele, u ḓo fa, nge noṱhe vhuvhili haṋu na nyadza ndayo yanga musi ni Miriba. Dzhia Aroni na ṅwana wawe Eliasara ni gonye thavha ya Horo, henefho u bvule Aroni zwiambaro zwa vhutshifhe, u zwi ambadze ṅwana wawe Eliasara. Aroni u ḓo iswa ha vha hawe, u ḓo fela henefho.” Mushe a ita zwe Muṋe washu a mu laya. Vha gonya thavha ya Horo vhathu vhoṱhe vha tshi zwi vhona, Mushe a bvula Aroni zwiambaro zwa vhutshifhe, a zwi ambadza ṅwana wawe Eliasara. Aroni a fela henefho muṱumbani wa thavha. Mushe na Eliasara vha huma vha tsela fhasi. Vhathu vhoṱhe vha zwi pfa uri Aroni o tshinyala, vhoṱhe vha mu lila vha fhedza maḓuvha a 30. Musi khosi ya Vhakanana ya Aradi, thungo ya tshipembe kha ḽa Kanana, i tshi zwi pfa uri Vhaisraele vha khou ḓa vho fara nḓila ya Atharimu, ya vha dia ya thuba vhaṅwe vhavho. Ndi hone Vhaisraele vha tshi anela Muṋe washu muano vha ri, “Arali wa kumedza vhathu avha zwanḓani zwashu, ri ḓo u kumedza vhone tshoṱhe na miḓi yavho, ra vha lozwa.” Muṋe washu a thetshelesa khumbelo yavho, a vha farisa vha kunda Vhakanana. Ndi hone Vhaisraele vha tshi vha lozwa tshoṱhe, vha phusukanya miḓi yavho, afho fhethu vha ri hu pfi Horoma (Ndozwo). Vhaisraele vha ṱuwa thavhani ya Horo vho fara gondo ḽo livhaho Lwanzheni lwa Dziṱhanga, vha tshi ri vha tou mona na shango ḽa Edomo. Huno vhathu vhe nḓilani vha fhela mbilu, vha amba mavhi nga Mudzimu na Mushe, vha gungula vha ri, “Ndi mini no ri pfulusa Egipita uri ri fele fhano phangani? A hu na zwiḽiwa! A hu na maḓi! Zwiḽiwa hezwi zwi sa furisi ri nga si tsha zwi konḓelela!” Ndi hone Muṋe washu a tshi vha rambela ṋowa dzi re na vhuṱungu, dza vha luma ha fa Vhaisraele vhanzhi. Vhathu vha ḓa ha Mushe vha ri, “Ro tshinya nge ra amba mavhi nga Mudzimu na nga vhone. Zwino nga vha rabele uri Muṋe washu a ṱuwise ṋowa hedzi.” Mushe a rabelela vhathu. Muṋe washu a vhudza Mushe uri a ite ṋowa, a i fhahee kha thanda; muthu we a lumiwa a i lavhelesa, u ḓo tshila. Ndi hone Mushe a tshi ita ṋowa ya musinaseṱha, a i fhahea kha thanda. Muthu ó lumiwa nga ṋowa o vha a tshi ri u sedza iyo ṋowa ya musinaseṱha a tshila. Vhaisraele vha fhirela phanḓa, vha ṱoka mishasha yavho Obothi. Musi vho no ṱuwa afho fhethu, vha yo ṱoka mishasha matumbani a Abarimu a re phangani vhubvaḓuvha ha shango ḽa Muaba. Vha konou ṱoka mishasha govhani ḽa Zerede. Vha takuwa henefho vha fhirela phanḓa, vha ṱoka mishasha thungo ya devhula ha mulambo wa Arinoni, sogani, hune ha thoma shango ḽa Vhaamori. (Mulambo wa Arinoni ndi one masakha a Vhamuaba na Vhaamori.) Ndi zwine Bugu ya Nndwa dza Muṋe washu ya ri, “... Wahebe u re dzinguni ḽa Sufa, na magovha, mulambo wa Arinoni, na zwigodi zwa magovha ane a vhuya a swika Ari, a livha na masakhani a Muaba.” Vha takuwa henefho vha livha fhethu hune ha pfi Bidzi, henefho Muṋe washu a vhudza Mushe a ri, “Kuvhanganya vhathu, Nṋe ndi ḓo vha fha maḓi.” Zwenezwo Vhaisraele vha imba luimbo holu vha ri, “Bidzi, maḓi au nga a gubunyee; riṋe ri ḓo a resha nga luimbo – bidzi ye ya bwiwa nga vhavhusi na vharangaphanḓa vha vhathu, yo bwiwa nga luḓo lwa vhuhosi, na nga mbaḓa dzavho.” Vha takuwa phangani vha livha Mathana, vha takuwa henefho vha livha Nahaliele, vha takuwa Mahaliele vha livha Bamothi, vha takuwa Bamothi vha livha govhani shangoni ḽa Muaba, he muṱumba wa thavha ya Phisiga wa ingamela phanga. Ndi hone Vhaisraele vha tshi ruma vhaḓinḓa ha Sihoni khosi ya Vhaamori vha yo mu vhudza vha ri, “Nga vha litshe ri fhire nga shangoni ḽavho. A ri nga pambuwi gondoni ra dzhena masimuni avho kana masimuni a minḓirivhe, a ri nga nwi maḓi a bvaho bidzini dzavho, ri ḓo tou longondo nga gondo ra vhuya ra bva shangoni ḽavho.” Huno Sihoni a si tende Vhaisraele vha tshi fhira shangoni ḽawe. A kuvhanganya mmbi yawe a bva a ya Jahatsi hu re sogani, a yo lwa na Vhaisraele. Hone Vhaisraele vha mu kunda nndwani vha dzhia shango ḽawe u bva mulamboni wa Arinoni u swika devhula ha Jaboko, hone vho ḽi dzhia u swika nga Vhaamoni fhedzi, ngauri masakha a Vhaamoni o vha o tsireledzwa vhukuma. Vhaisraele vha thuba miḓi yoṱhe ya Vhaamori, khathihi na Hesheboni na ḓorobo dzoṱhe dzi re tsini nawo, vha dzula khadzo. Hesheboni wo vha u musanda wa Sihoni khosi ya Vhaamori, o vha o lwa na khosi ya u ranga ya Muaba, a thuba shango ḽawe ḽoṱhe u swika nga mulambo wa Arinoni. Ndi zwine vharendi vha imba vha ri, “Iḓani Hesheboni, nga u fhaṱwe; muḓi wa Sihoni nga u vuswe. Muḓini wa Hesheboni ho bva mulilo, muḓini wa Sihoni ha bva khavhu, ya fhisa Ara muḓi wa Muaba, vhadzulapo vha zwivhangani zwa Arinoni. Iwe Muaba wo welwa nga khombo! Inwi vharereleli vha Khemosho, no lozwiwa! O ṅala vhatukana vhawe vhanna vha Muaba vha vha tshavhi, vhananyana vhawe vha thubwa nga Sihoni khosi ya Vhaamori. Ro vha pfula nga misevhe, vha lovha u bva Hesheboni u swika Diboni. Ro vha rambaladza u swika Nofa, tsini ha Medeba.” Ndi hone Vhaisraele vha tshi dzula shangoni ḽa Vhaamori, Mushe a ruma dziṱholi muḓini wa Jazere. Vhaisraele vha thuba ḓorobo dzi re tsini nawo, vha thatha Vhaamori vha dzulaho henefho. Ndi hone Vhaisraele vha tshi huma vha fara gondo ḽi yaho Bashani. Ogo khosi ya Bashani a bva na mmbi yawe yoṱhe uri a yo ṱangana navho a lwe navho Edrei. Muṋe washu a vhudza Mushe a ri, “U songo mu ofha. Ndo u kumedza ene na vhathu vhawe vhoṱhe na shango ḽawe. U mu ite zwenezwo zwe wa ita Sihoni khosi ya Vhaamori, we a vha a tshi vhusa Hesheboni.” Ndi hone Vhaisraele vha tshi vhulaha Ogo na vhana vhawe vha vhatuka na vhathu vhawe vhoṱhe vha si sie na muthihi a tshi tshila, vha dzhia shango ḽawe ḽa vha ḽavho. Vhaisraele vha fhirela phanḓa vha ṱoka mishasha midavhini ya Muaba vhubvaḓuvha ha Jorodani, u livhana na Jerikho. Musi khosi ya Muaba, Balaka ṅwana wa Tsiphoro, a tshi pfa zwe Vhaisraele vha ita Vhaamori, na uri Vhaisraele vho vha vhe vhangana, ene na vhathu vhawe vhoṱhe vha farwa nga nyofho. Vhamuaba vha vhudza vhahulwane vha Vhamidiani vha ri, “Gogo heḽi ḽi ḓo ṱuwa ḽi tshi lozwa zwoṱhe zwo ri tangaho, unga phulu i tshi fula hatsi ḓakani.” Khosi ya Muaba misi iyo o vha e Balaka ṅwana wa Tsiphoro. Ene a ruma vhaḓinḓa u yo vhidza Biliamu ṅwana wa Bioro, we a vha e Phethoro tsini ha mulambo wa Yufuratha shangoni ḽa Amawa. Vha mu swikisela malaedzwa a no bva kha Balaka a no ri, “Nga vha zwi ḓivhe uri ho ḓa lushaka lu tshi bva Egipita, vhathu vhalwo vha khou ḓala hoṱhe-hoṱhe, vho no ṱoka mishasha masakhani anga. Vho anda u fhira riṋe, nga vha ḓe vha nteketelele vhone. Khamusi ndi hone ri tshi ḓo kona u vha kunda ra vha thatha vha ṱuwa shangoni ḽino. Ndi a zwi ḓivha uri vhone ane vha mu shudufhadza u wana mashudu, ane vha teketela u welwa nga khombo.” Ndi hone vhahulwane vha Muaba na Midiani vha tshi ṱuwa na tshiṱanze tsha u teketela, vha ya ha Biliamu, vha swikisa malaedzwa a Balaka. Biliamu a vha vhudza a ri, “Lalani fhano, matshelo ndi ḓo ni vhudza zwine Yahavee a mmbudza.” Ndi hone vhahulwane vha Muaba vha tshi dzula na Biliamu. Mudzimu a ḓa ha Biliamu a mu vhudzisa a ri, “Vhanna avha vha no khou dzula na iwe ndi vhonnyi?” Biliamu a fhindula a ri, “Balaka khosi ya Muaba, ṅwana wa Tsiphoro, o vha ruma ha nṋe a ri hu na lushaka lu no bva Egipita lwo ḓadzaho shango ḽoṱhe. U ṱoḓa ndi tshi mu teketelela vhone uri a lwe navho, a vha thathe vha ṱuwe.” Mudzimu a vhudza Biliamu a ri, “U songo ṱuwa na vhanna havha nahone u songo teketela Vhaisraele, ngauri Nṋe ndo vha shudufhadza.” Nga matshelo Biliamu a ya ha vhaḓinḓa vha Balaka a ri, “Humelani hayani, Yahavee o hana ndi tshi ṱuwa na inwi.” Vha humela ha Balaka, vha mu vhudza uri Biliamu o hana u vhuya navho. Ndi hone Balaka a tshi ruma vhaṅwe vhahulwane vhanzhi vhe vha vha vhe vhaḓivhalea u fhira vhaḽa vha u thoma. Vha ya ha Biliamu vha swikisa malaedzwa a no ri, “Balaka ṅwana wa Tsiphoro u ri, ‘Hu songo vha na tshi vha kundisaho u ḓa ha nṋe nandi! Ndi ḓo vha pfufha zwihulu, nda ita zwoṱhe zwine vha amba. Nga vha ḓe vha nteketelele vhathu havha nandi.’ ” Huno Biliamu a fhindula a ri, “Naho Balaka a mpha siliva yoṱhe na musuku woṱhe zwi re pfamoni yawe, ndi nga si kone u pfuka ndaela ya Yahavee Mudzimu wanga nangwe hu kha mafhungo maṱuku. Huno lalani fhano, u ḓi nga vhaḽa vhaṅwe, uri ndi ḓivhe arali Yahavee e na zwiṅwe zwine a ṱoḓa u mmbudza.” Vhusiku honoho Mudzimu a ḓa ha Biliamu a ri, “Vhunga avha vhanna vho ḓa u u vhidza, ṱuwa navho, hone u ite zwenezwo fhedzi zwine nda u vhudza.” Ndi hone Biliamu a tshi vuwa nga matsheloni a adza maalo kha donngi yawe, a ṱuwa na vhahulwane vha Muaba. Mudzimu o vha o sinyuwa nge Biliamu a vha a tshi khou ya. Musi Biliamu o namela donngi yawe, a tshi khou fhelekedzwa nga vhashumi vhawe vhavhili, muruṅwa wa Muṋe washu a ima gondoni a mu thivhela nḓila. Musi donngi i tshi vhona muruṅwa o ima henefho o ṱomola banga, ya pambuwa nḓilani ya dzhena masimuni. Biliamu a rwa iyo donngi a i vhuedzedza gondoni. Ndi hone muruṅwa a tshi ima he nḓila ya sekena, vhukati ha masimu mavhili a minḓirivhe, hu re na mutsheṱo wa matombo masia oṱhe. Donngi i tshi vhona muruṅwa, ya mbo ḓi ṱuwa yo livha mutsheṱo, ya pwanyeledza mulenzhe wa Biliamu na mutsheṱo. Biliamu a dovha a i rwa. Muruṅwa a dovha a fhirela phanḓa, a ima fhethu ho sekenaho hu si na fhethu hu fhireaho sia ḽa tshauḽa kana tshamonde. Donngi i tshi vhona muruṅwa wa Muṋe washu ya tou lala fhasi. Biliamu a fhela mbilu, a thoma u rwa iyo donngi nga ṱhamu. Ndi hone Muṋe washu a tshi ṋea donngi maanḓa a u kona u amba, ya amba na Biliamu ya ri, “Ndo vha tshinyani? Vho nthwelani vha ita luraru?” Biliamu a fhindula a ri, “Ndi nge wa nnyita tsilu! Arali ndo vha ndi na banga ndo vha ndi tshi ḓo u shidzha zwino.” Donngi ya fhindula ya ri, “Kani a si nṋe donngi yavho ye vha ḓi i namela u swika ṋamusi? Ndo no vhuya nda vha ita zwo raliho naa?” Biliamu a fhindula a ri, “A u athu.” Ndi hone Muṋe washu a tshi bonyolosa maṱo a Biliamu a vhona muruṅwa wa Muṋe washu o ima gondoni o ṱomola banga ḽawe. Biliamu a wa nga tshifhaṱuwo. Muruṅwa wa Muṋe washu a mu vhudzisa a ri, “Ndi mini wo rwa donngi yau luraru nga u rali? Ndo ḓa fhano u u thivhela, ngauri wo vha u songo fanela u fara lwendo ulu. Hone donngi yau yo mmbona ya pambuwa nḓilani luraru. Arali yo vha i songo pambutshela thungo, vhukumakuma ndo vha ndi tshi ḓo vha ndo u vhulaha zwino, donngi nda i litsha.” Biliamu a fhindula muruṅwa wa Muṋe washu a ri, “Ndo tshinya. A tho ngo zwi ḓivha uri iwe wo ima nḓilani uri u nthivhele. Zwino arali u sa zwi takaleli ndi ḓo humela hayani.” Huno muruṅwa wa Muṋe washu a vhudza Biliamu a ri, “Ṱuwa na vhanna havho, hone u ambe zwenezwo fhedzi zwine nda u vhudza.” Ndi hone Biliamu a tshi ṱuwa na vhahulwane vha Balaka. Musi Balaka a tshi zwi pfa uri Biliamu u khou ḓa, a yo mu ṱanganedza Ara, muḓi une wa vha mulamboni wa Arinoni masakhani a ḽa Muaba. Balaka a vhudza Biliamu a ri, “Ndi mini vha songo ḓa ndi tshi vha vhidza lwa u thoma? Vho vhona unga ndi nga si vha pfufhe lu vha fushaho?” Biliamu a fhindula a ri, “Ndo ḓa khavho zwino. Hone ndi na maanḓa-ḓe? Ndi amba zwenezwo fhedzi zwine Mudzimu a mmbudza.” Ndi hone Biliamu a tshi ṱuwa na Balaka vha ya Kiriathi Hutsotho, henefho Balaka a vhulaha kholomo na nngu, iṅwe ṋama a i ṋea Biliamu na vhahulwane vhe a vha e navho. Nga matshelo Balaka a dzhia Biliamu a gonya nae Tshikwara tsha Baali; e henefho o vha a tshi kona u vhona Vhaisraele kha sia ḽithihi. Biliamu a amba na Balaka a ri, “Nga vha mphaṱele aḽiṱari ṱhanu na mbili fhano, vha nnḓisele mboho ṱhanu na mbili na thutha ṱhanu na mbili.” Balaka a ita zwe a vhudzwa nga Biliamu, ene na Biliamu vhuvhili havho vha ṋekedza tshiṱhavhelo tsha mboho na thutha kha aḽiṱari iṅwe na iṅwe. Ndi hone Biliamu a tshi amba na Balaka a ri, “Nga vha ime hafha tsini ha tshiṱhavhelo tshavho, nṋe ndi imele nga thungo, khamusi Yahavee u ḓo ḓa a ṱangana na nṋe. Ndi ḓo vha vhudza zwine a nnzumbululela zwone.” Biliamu a ṱuwa e eṱhe a yo ima lukwarani. Nangoho Mudzimu a ṱangana nae, Biliamu a ri, “Ndo fhaṱa aḽiṱari ṱhanu na mbili, kha iṅwe na iṅwe yadzo nda ṋekedza tshiṱhavhelo tsha mboho na thutha.” Muṋe washu a longa malaedzwa awe mulomoni wa Biliamu a mu vhudza uri a humele ha Balaka a yo mu vhudza ayo malaedzwa. Biliamu a huma a wana Balaka a tshee o ima tsini ha tshiṱhavhelo tshawe, e na vhahulwane vhoṱhe vha Muaba. Biliamu a bula vhuporofita a ri, “Balaka o nnḓisa ndi tshi bva Aramu, khosi ya Muaba ya nthamba ndi thavhani dza vhubvaḓuvha. A ri, ‘Iḓa u nteketelele Jakopo, iḓa u panzhilele Israele.’ Ndi nga teketela hani vhe Mudzimu a si vha teketele? Ndi nga panzhilela hani vhe Mudzimu a si vha panzhilele? Ndi vha vhona ndi miṱumbani ya makwara, ndi vha sedza ndi zwikwarani. Ndi vhona lushaka lwo ḓikhethaho, lu no vhona lu sa fani na dziṅwe tshakha. Ndi nnyi ane a nga vhala buse ḽa Jakopo kana a ḓivha na tshipiḓa zwatsho tsha Vhaisraele? Nga ndi fe-vho lwa vha si na muhoyo, ngavhe ndi tshi fa unga vhone!” Ndi hone Balaka a tshi vhudza Biliamu a ri, “Vho nnyitani? Ndo vha ḓisa fhano uri vha teketele maswina anga, hone tshe vhone vha ita ho vha u vha shudufhadza.” Biliamu a fhindula a ri, “Ndi amba zwenezwo fhedzi zwine nda vhudzwa nga Yahavee.” Ndi hone Balaka a tshi vhudza Biliamu a ri, “Nga ri ṱuwe roṱhe ri ye huṅwe fhethu hune vha nga kona u vhona Vhaisraele vhoṱhe, ngauri fhano vha tou vhona vhaṅwenyana, a vha vha vhoni vhoṱhe. Nga vha nteketelele vhone vhe henefho fhethu.” Balaka a dzhia Biliamu a mu isa tshiingamoni muṱumbani wa thavha ya Phisiga. Na henefho a fhaṱa aḽiṱari ṱhanu na mbili, a ṋekedza tshiṱhavhelo tsha mboho na thutha kha aḽiṱari iṅwe na iṅwe. Biliamu a amba na Balaka a ri, “Nga vha ime hafha tsini ha tshiṱhavhelo tshavho, nṋe ndi yo ṱangana na Mudzimu hafhaḽaa.” Muṋe washu a ṱangana na Biliamu, a mu vhudza zwine a fanela u zwi amba, a mu humisela ha Balaka uri a mu vhudze malaedzwa awe. Ndi hone a tshi humela ha Balaka a wana a tshee o ima tsini ha tshiṱhavhelo tshawe e na vhahulwane vha Muaba. Balaka a vhudzisa a ri, “Yahavee o ri mini?” Biliamu a bula vhuporofita hovhu a ri, “Balaka, takuwa u thetshelese, iwe ṅwana wa Tsiphoro, mpfe! Mudzimu ha ngi muthu, ha zwifhi, a si muthu wa ṋama, ha shanduki. A amba tshithu, ha tshi iti kani? A fulufhedzisa tshithu, a nga kundwa u tshi khunyeledza naa? Ndo laiwa uri ndi shudufhadze. Mudzimu o shudufhadza, nṋe ndi nga si zwi shandukise. Kha ḽa Jakopo a hu vhonali khombo, kha ḽa Israele a hu na maṱungu. Yahavee Mudzimu wavho u navho, vhukati havho hu pfala muḓalo wa u ṱanganedza Khosi. Mudzimu o vha pfulusa Egipita, u vha lwela unga ṋari. Jakopo a nga si loiwe, Vhaisraele vha nga si panzhilelwe; zwino hu tshi ambiwa Jakopo na Vhaisraele hu ḓo pfi, ‘Vhonani zwe Mudzimu a ita!’ Lushaka ulu lu takuwa unga ndau ya tsadzi, vha takuwa unga ndau i sa aweli i sa athu ḽa tshe ya ponda, ya nwa malofha a tshe ya vhulaha.” Ndi hone Balaka a tshi amba na Biliamu a ri, “Vha songo tsha vha teketela, vha songo tsha vha shudufhadza, kha vha sokou ḓifhumulela!” Biliamu a fhindula a ri, “A tho ngo vha vhudza uri ndo fanela u ita zwoṱhe zwine Yahavee a amba?” Balaka a vhudza Biliamu a ri, “Nga vha ḓe ndi vha ise huṅwe fhethu. Khamusi Mudzimu u ḓo zwi takalela uri vha nteketelele vhone vhe henefho.” Balaka a dzhia Biliamu a mu isa muṱumbani wa thavha ya Phioro, yo ingamelaho phanga. Biliamu a mu vhudza a ri, “Nga vha mphaṱele aḽiṱari ṱhanu na mbili henefhano, vha nnḓisele mboho ṱhanu na mbili na thutha ṱhanu na mbili.” Balaka a ita zwe Biliamu a amba, a ṋekedza tshiṱhavhelo tsha mboho na thutha kha aḽiṱari iṅwe na iṅwe. Zwino Biliamu a vhuya a vhona uri Muṋe washu u funa a tshi shudufhadza Vhaisraele, a si tsha thoma u ṱuwa unga zwiḽa a tshi ri a thome a dzumbululelwe, ó tou rembuluwa a lavhelesa phangani. Biliamu a tshi sedza a vhona Vhaisraele vho ṱoka mishasha zwi tshi ya nga matsinde avho. Muya wa Mudzimi a ḓa khae, a bula vhuporofita a ri, “Hovhu ndi vhuporofita ha Biliamu ṅwana wa Bioro, ndi vhuporofita ha muthu ane iṱo ḽawe ḽa vhona ḽa phuletshedza, ndi vhuporofita ha muthu ane a pfa maipfi a Mudzimu, a no vhona bono ḽi no bva ha Ramaanḓaoṱhe, muthu ane a ri o shuvhama, maṱo a bonyolowa. Iwe Jakopo, dennde dzau dzo naka hani, vhudzulo hau ho naka hani, iwe Israele! Dzo adza na magovha, dzi nga miṱanga tsini ha mulambo, dzi nga zwikhopha zwa mabindamutshe zwo ṱavhiwaho nga Yahavee, dzi nga mikedara i re tsini ha maḓi. Hu ḓo ela maḓi a tshi bva kha mvuvhelo dzavho; mbeu yavho i ḓo wana maḓi manzhi. Khosi yavho i ḓo fhira Agaga, muvhuso wavho u ḓo vha muhulu. Mudzimu o vha pfulusa Egipita, vha na nungo dzi no nga dza ṋari. Vha mila tshakha dzi lwaho navho, vha vunḓekanya marambo avho, vha vha runga nga misevhe yavho. Vha a tumba, vha shuvhama unga ndau, vha nga ndau ya tsadzi, vha nga vuswa nga nnyi? Ngavhe hu tshi shudufhadzwa vhane vha ni shudufhadza, vhane vha ni teketela ngavhe vha tshi teketelwa!” Balaka a sinyutshela Biliamu. A putela Biliamu mavili a ri, “Ndo vha vhidzela u teketela maswina anga, zwino vho no vha shudufhadza luraru lwoṱhe. Zwino nga vha ṱuwe vha mbo ḓi ya hayani! Ndo vha ndo vha fulufhedzisa uri ndi ḓo vha pfufha zwihulu, hone Yahavee o vha kundisa u wana iyo pfufho.” Biliamu a fhindula Balaka a ri, “Hufha ndo vhudza vhaḓinḓa vhe vha vha ruma ha nṋe nda ri, ‘Naho Balaka a nṋea pfamo yawe yo ḓala siliva na musuku, ndi nga si kone u ita tshithu nga u funa hanga nda pfuka ndaela ya Yahavee, tshi nga vha tshivhuya kana tshivhi.’ Ndo fanela u amba zwenezwo fhedzi zwine Yahavee a mmbudza uri ndi ambe.” Biliamu a vhudza Balaka a ri, “Zwino ndi khou humela ha vha hashu, hone ndi sa athu ṱuwa nga vha litshe ndi vha vhudze zwine Vhaisraele vha ḓo ita vhathu vhavho misi i ḓaho.” Ndi hone Biliamu a tshi bula vhuporofita a ri, “Hovhu ndi vhuporofita ha Biliamu ṅwana wa Bioro, ndi vhuporofita ha muthu ane a maṱo awe a vhona a phuletshedza, ndi vhuporofita ha muthu ane a pfa maipfi a Mudzimu, muthu ane a vha na nḓivho i no bva kha Waṱaḓuluṱaḓulu, muthu a no vhona bono ḽi no bva kha Ramaanḓaoṱhe, ane a lala o ruḓa maṱo. Ndi a mu vhona, hone hu si zwino, ndi a mu ṱalela, hone ndi sa sedzi tsini. Hu ḓo ḓa ṋaledzi i tshi bva kha Jakopo, hu ḓo vuwa luḓo lwa vhuhosi lu tshi bva kha Israele. U ḓo pwashekanya ṱhoho dza vha Muaba, a devhekanya madethele a vhana vhoṱhe vha Sethe. Vhaedomo vha ḓo kundwa, Vhaseiri maswina a Israele vha ḓo shandukiswa, hone Vhaisraele vha ḓo vha na maanḓa. Hu ḓo ḓa muvhusi a tshi bva kha vha Jakopo, a lozwa vho ponyokaho lufu afho muḓini.” Zwino Biliamu kha bono ḽawe a vhona Vhaamaleke a bula vhuporofita a ri, “Amaleke o vha e wa u thoma kha dzitshakha, hone u ḓo guma nga u lovha.” Biliamu a vhona Vhakeni kha bono ḽawe a porofita a ri, “Hune wa dzula hone wo tsireledzea, wo fhaṱa tshiṱaha tshau luwani, naho zwo ralo Vhakeni vha ḓo lozwiwa, musi Ashuru a tshi ni isa vhuthubwani.” Ndi hone a tshi dovha a bula vhuṅwe vhuporofita a ri, “Yawee, ndi nnyi ane a nga tshila arali Mudzimu a tshi rali? Hu ḓo tala zwikepe zwi tshi bva khunzikhunzini dza Kithimi, zwa kunda Ashuru na Ebere, hone na vhone vha ḓo lovha tshoṱhe.” Ndi hone Biliamu a tshi takuwa a humela hayani, na Balaka a fara nḓila yawe. Musi Vhaisraele vho ṱoka mishasha Govhani ḽa Miunga, vhanna vha thoma u ita vhuaḓa nga u dzhenisa vhasadzi vha Muaba nḓuni. Vhasadzi vhenevho vho vha vhidza vhuṱamboni ha nduvho dzavho, he ha vha hu tshi luvhiwa midzimu ya Muaba. Vhaisraele vha ḽa zwiḽiwa zwa henefho, vha luvha mudzimu wa Vhamuaba, Baali wa Phioro, vha shumela wone. Ndi zwe Muṋe washu a vha sinyutshela, a vhudza Mushe a ri, “Dzhia vharangaphanḓa vhoṱhe vha Israele, u ite zwine nda u vhudza, u vha vhulahe u vha vhambe masiari tshivhangalala, ndi hone ndi si tsha ḓo sinyutshela Vhaisraele.” Mushe a vhudza vhahulwane vha Vhaisraele a ri, “Muṅwe na muṅwe waṋu a vhulahe vhanna vhoṱhe vha tsinde ḽawe vhe vha yo luvha Baali wa Phioro.” Muṅwe wa Vhaisraele a dzhia musadzi wa Mumidiani a mu dzhenisa nḓuni Mushe a tshi zwi vhona, na tshivhidzo tshoṱhe tsha Israele tshi tshi zwi vhona musi vha tshi khou tsengisa miṱodzi vhe muṋangoni wa dennde ya u ṱangana na Muṋe washu. Musi Finiasi ṅwana wa Eliasara ṅwana wa tshifhe Aroni a tshi zwi vhona, a takuwa a sia tshivhidzo, a yo dzhia pfumo, a tevhela uyo Muisraele denndeni yawe, vhoṱhe vhuvhili havho a vha runga nga pfumo, a runga Muisraele pfumo ḽa phuletshedza ḽa dzhena thumbuni ya uyo musadzi. Ha mbo ḓi vha u fhela ha bulayo iḽo kha Vhaisraele, hone vhe vha vhulawa nga iḽo bulayo vho vha vhe 24 000. Muṋe washu a amba na Mushe a ri, “Finiasi ṅwana wa Eliasara, ṅwana wa tshifhe Aroni, o dzikisa mbiti dzanga nda si tsha sinyutshela Vhaisraele. O hana zwa u luvha muṅwe mudzimu arali e si Nṋe, ndi zwe nda si vha lozwe vhoṱhe nga mbiti dzanga. Zwenezwo mu vhudze uri ndi khou vhofha nae mulanga wa mulalo, wa uri tshifhe u ḓo vha ene, na vhaḓuhulu vhawe, lini na lini, nge a si tende ndi tshi nyadziwa, a ita uri Vhaisraele vha hangwelwe vhutshinyi havho.” Muisraele we a vhulawa na musadzi wa Mumidiani o vha a tshi pfi Zimiri ṅwana wa Salu, muṅwe murangaphanḓa wa tsinde ḽa Simioni. Musadzi uyo wa Mumidiani we a vhulawa o vha a tshi pfi Khozibi ṅwananyana wa Tsuru, muṅwe wa vharangaphanḓa vha Midiani. Muṋe washu a laya Mushe a ri, “Vhamidiani vha iteni maswina ni vha vhulahe, nge vha ni ita maswina zwiḽa vha tshi ni retshela zwikwekwe thavhani ya Phioro, na nga mulandu wa khaladzi avho Khozibi, ṅwananyana wa muṅwe murangaphanḓa wa Vhamidiani, musadzi we a vhulawa zwiḽa ho ḓa dwadze nga mulandu wa zwa Phioro.” Musi dwadze ḽo no fhira, Muṋe washu a amba na Mushe na Eliasara ṅwana wa tshifhe Aroni a ri, “Vhalani vhathu zwi tshi ya nga miṱa ya vhathu vhoṱhe vha Israele, ni vhale vhanna vhoṱhe u bva kha miṅwaha ya 20 vho teaho u bva pfumo.” Vha tsinde ḽa Rubeni tanzhe ḽa Jakopo ndi: mitupo ya Hanokho na Phalu na Esromu na Kharami. Vhanna vha mitupo heyo vho vha vhe 43 730. Vha lutsinga lwa Phalu vho vha vhe Eliaba na vhana vhawe Nemuele na Dathani na Abiramu: (Havho ndi Dathani na Abiramu vhaḽa vhe vha khethwa nga vhathu, vha nyadza Mushe na Aroni, vha ḓibaḓekanya na vho imaho na Kora zwiḽa vha tshi shandukela Muṋe washu, mavu a vulea a vha mila, vha fa na Kora na vhane vha ima nae zwiḽa mulilo u tshi fhisa vhanna vha 250 vha fhela, vha vha tshiga tsha u kaidza vhathu. Hone vhana vha Kora vha si swe.) Vha tsinde ḽa Simioni ndi: mitupo ya Nemuele na Jamini na Jakhini na Zera na Saulo. Vhanna vha mitupo heyo vho vha vhe 22 200. Vha tsinde ḽa Gadi ndi: mitupo ya Tsefoni na Hagai na Shuni na Ozini na Eri na Arodi na Areli. Vhanna vha mitupo heyo vho vha vhe 40 500. Vhanna vha mitupo heyo vho vha vhe 76 500. Vha tsinde ḽa Isakhara ndi: mitupo ya Thola na Phua na Jashubu na Shimironi. Vhanna vha mitupo heyo vho vha vhe 64 300. Vha tsinde ḽa Zebuloni ndi: mitupo ya Serede na Eloni na Jahaliele. Vhanna vha mitupo heyo vho vha vhe 60 500. Josefa o vha e na vhana vhavhili vha vhatuka, ndi Manase na Efraimi. Vha tsinde ḽa Manase ngevhano: Makhiri ṅwana wa Manase o vha e khotsi a Giliadi. Vhana vha Giliadi ndi vha mitupo ya Iezere na Heleke na Asriele na Shikheme na Shemida na Hefere. Tselofihadi ṅwana wa Hefere o vha a si na ṅwana wa mutuka, o vha e na vhananyana fhedzi, vho vha vha tshi pfi Mahala na Nua na Hogola na Milikha na Thiritsa. Vhanna vha mitupo heyo vho vha vhe 52 700. Vha tsinde ḽa Efraimi ndi: mitupo ya Shuthela na Bekhere na Thahani. Mutupo wa Erani ndi vha lutsinga lwa Shuthela. Vhanna vha mitupo heyo ndi 32 500. Havho ndi vhone vha mitupo ya lutsinga lwa Josefa. Vha tsinde ḽa Benyamini ndi: mitupo ya Bela na Ashibele na Ahiramu na Shefufamu na Hufamu. Mitupo ya Aridi na Naamani ndi vha lutsinga lwa Bela. Vhanna vha mitupo heyo vho vha vhe 45 600. Vhanna vha tsinde ḽa Dani ndi mutupo wa Shuhamu, vhe 64 400. Vha tsinde ḽa Ashere ndi: mitupo ya Jimina na Jishivi na Beria. Mitupo ya Hebere na Malakhiele ndi vha lutsinga lwa Beria. Ashere o vha e na ṅwananyana we a vha a tshi pfi Sera. Vhanna vha mitupo heyo vho vha vhe 53 400. Vha tsinde ḽa Nafuthali ndi: mitupo ya Jahatsiele na Guni, na Jetsere na Shileme. Vhanna vha mitupo heyo vho vha vhe 45 400. Vhanna vhoṱhe vha Vhaisraele vho ṱangana vho vha vhe 601 730. Muṋe washu a amba na Mushe a ri, “Vha kovhele shango ḽi vhe ḽavho zwi tshi ya nga tshivhalo tshavho. Vha tsinde ḽa Livi vho vha vhe mitupo ya Gerisoni na Kehathi na Mirari. Vha lutsinga lwavho vho vha vha tshi angaredza na mitupo ya Libini na Hebroni na Mahali na Mushi na Kora. Kehathi o vha e khotsi a Amuramu, we a vha o dzea Jokhebede muḓuhulu wa Livi, we a bebwa Egipita. Jokhebede a bebela Amuramu vhatukana vhavhili, Aroni na Mushe, na khaladzi avho Miriamu. Aroni o vha e na vhana vhaṋa vha vhatuka, ndi Nadaba na Abihu na Eliasara na Ithamara. Nadaba na Abihu vho fa musi vha tshi ṋekedza Muṋe washu mulilo u si mukhethwa. Vhalivi vha tshinnani vhe vha vha vhe na ṅwedzi muthihi na u fhira afho vho vha vhe 23 000. Vhone vho ṅwalelwa thungo, a vho ngo ṱanganywa na vhaṅwe Vhaisraele, nge vha vha vha songo wana mukovhe kha ḽa Israele. Vha mitupo yoṱhe heyo vho ṅwalwa nga Mushe na Eliasara musi vha tshi vhala vhathu magovhani a Muaba tsini ha mulambo wa Jorodani u livhana na Jerikho. Ho vha hu si tshee na munna na muthihi we a vha a tshi kha ḓi tshila kha vhe vha ṅwalwa nga Mushe na Aroni musi vha tshi vhala vhathu lwa u thoma phangani ya Sinai. Muṋe washu o vha o amba uri vhoṱhe vha ḓo fela phangani, ha sala Khalebe ṅwana wa Jefune, na Joshua ṅwana wa Nunu fhedzi. Ho vha hu na vhananyana vha Tselofihadi ṅwana wa Hefere, ṅwana wa Giliadi, ṅwana wa Makhiri, ṅwana wa Manase, ṅwana wa Josefa. Ndi Mahala na Nua na Hogola na Milikha na Thiritsa. Vhone vho ḓa vha ima phanḓa ha Mushe na tshifhe Eliasara na vharangaphanḓa na vhathu vhoṱhe muṋangoni wa dennde ya u ṱangana na Muṋe washu vha ri, “Khotsi ashu vho fela sogani vha si sie na mutuka na muthihi. Vhone vho vha vha sa imi na Kora a tshi shandukela Muṋe washu, vho fa nga mulandu wa vhutshinyi havho vhone vhaṋe. Dzina ḽa khotsi ashu ḽo fanela uri ḽi si tsha vhidzwa vhukati ha Vhaisraele nge vha tou fa vha si na vhana vha vhatuka naa? Nga vha ri kovhele-vho shango hune ha vha na mashaka a khotsi ashu.” Mushe a swikisa mafhungo avho ha Muṋe washu, Muṋe washu a mu vhudza a ri, “Zwe vhananyana vha Tselofihadi vha humbela ndi zwone, vha kovhele shango hune ha vha na mashaka a khotsi avho. Litsha ifa ḽa khotsi avho ḽi tshi vha ḽavho. Vhudza Vhaisraele uri arali munna a fa a si sie ṅwana wa mutuka, ṅwananyana wawe o ḓi fanela u vha muḽaifa. Arali a si na ṅwananyana, ḽi waniwa nga vharathu vhawe. Arali a si na vharathu ḽi waniwa nga vhokhotsimunene wawe. Arali a si na vharathu kana vhokhotsimunene, ḽi waniwa nga shaka ḽawe ḽa tsini, ḽa vha ḽawe. Vhaisraele vha zwi sedze zwi mulayo, sa zwe Nṋe Yahavee nda u laya.” Muṋe washu a vhudza Mushe a ri, “Gonya thavha ya Abarimu u vhone shango ḽine nda khou ṋea Vhaisraele. Hu ḓo ri musi wo no ḽi vhona wa konou fa, unga mukomana wau Aroni, ngauri noṱhe vhuvhili haṋu no nyadza ndayo yanga musi ni phangani ya Tsini. Zwiḽa vhathu vhoṱhe vha tshi nngungulela vhe Miriba, a no ngo vha sumbedza maanḓa anga makhethwa.” (Miriba ndi tshisima tshi re Kadeshe sogani ḽa Tsini.) Mushe a rabela a ri, “Mudzimu Muṋe washu, Iwe tshisima tsha vhutshilo hoṱhe, a u nangi munna ane a nga kona u vha murangaphanḓa wa vhathu havha naa, ane a kona u vha tshimbidza o vha ranga phanḓa, uri vhathu vhau vha si nge vhathu vha si na mulisa?” Muṋe washu a fhindula Mushe a ri, “Dzhia Joshua ṅwana wa Nunu, munna a na Muya wanga, u vhee zwanḓa zwau ṱhohoni yawe. Mu imise phanḓa ha tshifhe Eliasara na vhathu vhoṱhe, henefho phanḓa havho vhoṱhe u ḓivhadze uri ndi ene a no ḓo sala o ima vhuimoni hau. Iwe u mu kumedze maanḓa au uri vhathu vhoṱhe vha Israele vha mu thetshelese. U ḓo ḓitika nga tshifhe Eliasara; onoyo u ḓo ḓivha nga madeṅwa makhethwa zwine nda zwi funa, a endedza Joshua na vhathu vhoṱhe vha Israele mafhungoni avho oṱhe.” Mushe a ita zwe Muṋe washu a mu laya. A imisa Joshua phanḓa ha tshifhe Eliasara na vhathu vhoṱhe, a vhea Joshua zwanḓa nga he Muṋe washu a mu laya, a ḓivhadza uri ndi ene a no ḓo ima vhuimoni hawe. Muṋe washu a vhudza Mushe uri a laye Vhaisraele uri vha ṋekedze Mudzimu nduvho dza zwiḽiwa, i vhe nduvho i nukhelelaho ine ya mu takadza, i ṋekedzwe nga zwifhinga zwo vhewaho. Nduvho dza zwiḽiwa dzine dza fanela u ṋekedzwa Muṋe washu ngedzi: nduvho yo fhiswaho ya nga misi ndi thuthana mbili dza ṅwaha muthihi dzi si na luvhadzi. Thuthana ya u thoma i ṋekedzwe nga matsheloni, ya vhuvhili i ṋekedzwe nga madekwana, iṅwe na iṅwe i ṋekedzwe na nduvho ya thoro ya vhukhopfu ha khilogiramu nthihi, ho vangiwa ḽitha nthihi ya mapfura avhuḓivhuḓi a muolivi. Heyo ndi nduvho ya misi yoṱhe ine ya tou fhiswa tshoṱhe, ndi ye ya ranga u ṋekedzwa thavhani ya Sinai ya vha nduvho ya zwiḽiwa, nduvho i nukhelelaho i takadzaho Yahavee. Nduvho ya waini ine ya ṋekedzwa na thuthana ya u ranga, ndi ḽitha nthihi ya waini i tshi tou tevhulelwa fhasi u mona na aḽiṱari. Nga madekwana hu ṋekedzwe thuthana ya vhuvhili nga maitele a no fana na a nduvho ya matsheloni, khathihi na nduvho yayo ya waini. Na yone ndi nduvho ya zwiḽiwa, nduvho i nukhelelaho i takadzaho Yahavee. Nga ḓuvha ḽa Sabatha hu ṋekedzwe thuthana mbili dza ṅwaha muthihi dzi si na luvhadzi na khilogiramu mbili dza vhukhopfu dzo vangiwaho mapfura a muolivi i vhe nduvho ya thoro, hu ṋekedzwe na nduvho ya waini. Nduvho heyo yo fhiswaho yo fanela u ṋekedzwa nga Sabatha iṅwe na iṅwe, i ingiwe kha nduvho ya misi yoṱhe ine ya ṋekedzwa na nduvho yayo ya waini. Mathomoni a ṅwedzi muṅwe na muṅwe Yahavee a ṋekedzwe nduvho i fhiswaho: mbohwana mbili na thutha nthihi na thuthana ṱhanu na mbili dza ṅwaha muthihi, dzoṱhe dzi vhe dzi si na luvhadzi. Nduvho ya thoro hu ṋekedzwa vhukhopfu ho vangiwaho mapfura a muolivi: mboho iṅwe na iṅwe i ṋekedzwe na vhukhopfu ha khilogiramu tharu; thutha i ṋekedzwe na vhukhopfu ha khilogiramu mbili; thuthana iṅwe na iṅwe i ṋekedzwe na vhukhopfu ha khilogiramu nthihi. Nduvho hedzo dzi fhiswaho ndi nduvho dza zwiḽiwa, nduvho i nukhelelaho i takadzaho Muṋe washu. Nduvho ya waini yo teaho ndi ḽitha mbili dza waini dzine dza ṋekedzwa na mboho iṅwe na iṅwe, thutha i ṋekedzwe na ḽitha nthihi na hafu dza waini, thuthana nthihi i ṋekedzwe na ḽitha nthihi ya waini. Heyo ndi ndayo ya nduvho i fhiswaho ine ya ṋekedzwa nga ḓuvha ḽa u ranga ḽa ṅwedzi muṅwe na muṅwe ṅwaha woṱhe. Nduvho i fhiswaho ya misi yoṱhe na nduvho yayo ya waini i ingiwe nga nduvho ya mbokoṱo i vhe nduvho ya tshipfumelo. Vhuṱambo ha Paseka ha u hulisa Yahavee vhu itwe nga ḓuvha ḽa 14 ḽa ṅwedzi wa u ranga. Nga ḓuvha ḽa 15 hu thoma vhuṱambo ha Vhurotho vhu si na mbilisa ha fhedza maḓuvha maṱanu na mavhili, maḓuvha eneo hu ḽiwe vhurotho vhu si na mbilisa. Nga ḓuvha ḽa u ranga ḽa vhuṱambo uho ni kuvhangane ni luvhe, hu songo shumiwa na mushumo na muthihi. Hu ṋekedzwe Yahavee tshiṱhavhelo tshi fhiswaho tshi vhe nduvho ya zwiḽiwa: mbohwana mbili na thutha nthihi na thuthana ṱhanu na mbili dza ṅwaha muthihi dzi si na luvhadzi. Hu ṋekedzwe nduvho ya thoro yo tewaho ya vhukhopfu ho vangiwaho mapfura a muolivi: mboho iṅwe na iṅwe i ṋekedzwe na vhukhopfu ha khilogiramu tharu, thutha i ṋekedzwe na vhukhopfu ha khilogiramu mbili, thuthana iṅwe na iṅwe i ṋekedzwe na vhukhopfu ha khilogiramu nthihi. Hu ṋekedzwe na mbokoṱo nthihi i vhe nduvho ya tshipfumelo, ngauralo hu ḓo vha ho itwa maitele a u ni pfumelela. Hezwo zwi ṋekedzwe zwi tshi ingiwa kha nduvho dzi fhiswaho dza misi yoṱhe dza matsheloni. Ngauralo hu ṋekedzwe Yahavee nduvho ya zwiḽiwa hu vhuye hu fhele maḓuvha maṱanu na mavhili, iyo ndi nduvho ine ya nukhelela i no mu takadza. Hezwo zwi ṋekedzwe zwi tshi ingiwa kha nduvho ya misi yoṱhe i fhiswaho na nduvho ya waini. Nga ḓuvha ḽa vhuṱanu na vhuvhili ni kuvhangane ni luvhe, ni songo shuma mushumo na muthihi. Musi no fhedza vhege ṱhanu na mbili nó ḽa Paseka, nga ḓuvha ḽa u ranga ḽa vhuṱambo ha Khaṋo, musi ni tshi ṋekedza Muṋe washu nduvho ya mavhele maswa, ni kuvhangane ni luvhe, ni songo shuma na mushumo na muthihi. Ṋekedzani nduvho i fhiswaho i vhe nduvho i nukhelelaho ine ya takadza Muṋe washu: mbohwana mbili na thutha nthihi na thuthana ṱhanu na mbili dza ṅwaha muthihi, dzoṱhe dzi vhe dzi si na luvhadzi. Ni ṋekedze nduvho ya thoro yo tewaho ya vhukhopfu ho vangiwaho mapfura a muolivi: mboho iṅwe na iṅwe i ṋekedzwe na vhukhopfu ha khilogiramu tharu, thutha i ṋekedzwe na vhukhopfu ha khilogiramu mbili, thuthana iṅwe na iṅwe i ṋekedzwe na vhukhopfu ha khilogiramu nthihi. Ni ṋekedze na mbokoṱo nthihi i vhe nduvho ya tshipfumelo. Ni ṋekedze hezwo na nduvho ya zwiḽiwa zwi tshi ingiwa kha nduvho i fhiswaho ya misi yoṱhe na nduvho ya thoro. Zwifuwo zwoṱhe zwi ṋekedzwe zwi si na luvhadzi. Nga ḓuvha ḽa u ranga ḽa ṅwedzi wa vhuṱanu na vhuvhili ni kuvhangane ni luvhe, hu songo shumiwa mushumo na muthihi nga heḽo ḓuvha. Nga ḓuvha ḽeneḽo hu lidzwe dziphalaphala. Ṋekedzani Muṋe washu nduvho i fhiswaho, nduvho i nukhelelaho i no mu takadza: mbohwana nthihi na thutha nthihi na thuthana ṱhanu na mbili dza ṅwaha muthihi, dzoṱhe dzi vhe dzi si na luvhadzi. Ni ṋekedze nduvho ya thoro yo tewaho ya vhukhopfu ho vangiwaho mapfura a muolivi: mboho i ṋekedzwe na vhukhopfu ha khilogiramu tharu, thutha i ṋekedzwe na vhukhopfu ha khilogiramu mbili, thuthana iṅwe na iṅwe i ṋekedzwe na vhukhopfu ha khilogiramu nthihi. Ni ṋekedze na mbokoṱo nthihi i vhe nduvho ya tshipfumelo. Hezwo ni zwi ṋekedze zwi tshi ingiwa kha nduvho i fhiswaho ya misi yoṱhe yo teaho ya ḓuvha ḽa u ranga ḽa ṅwedzi na nduvho yaḽo ya thoro, na nduvho yo fhiswaho ya misi yoṱhe na nduvho yayo ya thoro na nduvho ya waini. Nduvho hedzo dza zwiḽiwa ndi nduvho dzi nukhelelaho dzi takadzaho Yahavee. Nga ḓuvha ḽa fumi ḽa ṅwedzi wa vhuṱanu na vhuvhili ni kuvhangane ni luvhe, ni songo ḽa zwiḽiwa, ni songo shuma mushumo na muthihi, ni ḓidzivhise zwoṱhe. Ni ṋekedze Yahavee nduvho i fhiswaho, nduvho i nukhelelaho i no mu takadza: mbohwana nthihi na thutha nthihi na thuthana ṱhanu na mbili dza ṅwaha muthihi, dzoṱhe dzi vhe dzi si na luvhadzi. Ni ṋekedze nduvho ya thoro yo teaho ya vhukhopfu ho vangiwaho mapfura a muolivi: mboho i ṋekedzwe na vhukhopfu ha khilogiramu tharu, thutha i ṋekedzwe na vhukhopfu ha khilogiramu mbili, thuthana iṅwe na iṅwe i ṋekedzwe na vhukhopfu ha khilogiramu nthihi. Ni ṋekedze na mbokoṱo nthihi i vhe nduvho ya tshipfumelo, i tshi ingiwa kha mbudzi ine ya ṋekedzwa hu tshi tevhedzwa maitele a u pfumelela vhathu, na nduvho i fhiswaho ya misi yoṱhe i na nduvho yayo ya thoro na nduvho ya waini. Nga ḓuvha ḽa 15 ḽa ṅwedzi wa vhuṱanu na vhuvhili ni kuvhangane ni luvhe. Ni ite vhuṱambo honoho ni tshi hulisa Muṋe washu hu vhuye hu fhele maḓuvha maṱanu na mavhili. Ni songo shuma mushumo na muthihi. Nga ḓuvha ḽa u ranga ni ṋekedze Yahavee nduvho ya zwiḽiwa, nduvho i nukhelelaho i no takadza: mbohwana dza 13 na thutha mbili na thuthana dza 14 dza ṅwaha muthihi, dzoṱhe dzi vhe dzi si na luvhadzi. Ni ṋekedze nduvho ya thoro yo tewaho ya vhukhopfu ho vangiwaho mapfura a muolivi: mboho iṅwe na iṅwe i ṋekedzwe na vhukhopfu ha khilogiramu tharu, thutha iṅwe na iṅwe i ṋekedzwe na vhukhopfu ha khilogiramu mbili, thuthana iṅwe na iṅwe i ṋekedzwe na vhukhopfu ha khilogiramu nthihi. Ni ṋekedze na mbokoṱo nthihi i vhe nduvho ya tshipfumelo. Hezwo ni zwi ṋekedze zwi tshi ingiwa kha nduvho i fhiswaho ya misi yoṱhe i na nduvho yayo ya thoro na nduvho ya waini. Nga ḓuvha ḽa vhuvhili ni ṋekedze mbohwana dza 12 na thutha mbili na thuthana dza 14 dza ṅwaha muthihi, dzoṱhe dzi vhe dzi si na luvhadzi. Ni dzi ṋekedze na dziṅwe nduvho dzoṱhe dze na ṋekedza nga ḓuvha ḽa u ranga. Ni ṋekedze na mbokoṱo nthihi i vhe nduvho ya tshipfumelo, i tshi ingiwa kha nduvho i fhiswaho ya misi yoṱhe i na nduvho yayo ya thoro na nduvho ya waini. Nga ḓuvha ḽa vhuraru ni ṋekedze mbohwana dza 11 na thutha mbili na thuthana dza 14 dza ṅwaha muthihi, dzoṱhe dzi vhe dzi si na luvhadzi. Nga ḓuvha ḽa vhuṋa ni ṋekedze mbohwana dza fumi na thutha mbili na thuthana dza 14 dza ṅwaha muthihi, dzoṱhe dzi vhe dzi si na luvhadzi. Nga ḓuvha ḽa vhuṱanu ni ṋekedze mbohwana ṱhanu na nṋa na thutha mbili na thuthana dza 14 dza ṅwaha muthihi, dzoṱhe dzi vhe dzi si na luvhadzi. Nga ḓuvha ḽa vhuṱanu na vhuthihi ni ṋekedze mbohwana ṱhanu na tharu na thutha mbili na thuthana dza 14 dza ṅwaha muthihi, dzoṱhe dzi vhe dzi si na luvhadzi. Nga ḓuvha ḽa vhuṱanu na vhuvhili ni ṋekedze mbohwana ṱhanu na mbili na thutha mbili na thuthana dza 14 dza ṅwaha muthihi, dzoṱhe dzi vhe dzi si na luvhadzi. Nga ḓuvha ḽa vhuṱanu na vhuraru ni kuvhangane ni luvhe, ni songo shuma mushumo na muthihi. Ni ṋekedze Muṋe washu nduvho i fhiswaho i vhe nduvho ya zwiḽiwa, nduvho i nukhelelaho i no mu takadza: mbohwana nthihi na thutha nthihi na thuthana ṱhanu na mbili dza ṅwaha muthihi, dzoṱhe dzi vhe dzi si na luvhadzi. Hedzo ndi dzone ndayo dzine dza amba nga nduvho dzi fhiswaho na nduvho dza thoro na nduvho dza waini na nduvho dza u konana na Mudzimu dzine na fanela u dzi ṋekedza Yahavee nga vhuṱambo ho vhewaho, hu sa vhaliwi dzine na dzi ṋekedza ni tshi khunyeledza muano kana dzine na dzi ṋekedza nga u tou funa. Mushe a vhudza Vhaisraele zwoṱhe zwe Muṋe washu a mu laya. Mushe o ṋea vharangaphanḓa vha matsinde a Vhaisraele ndayo hedzi a ri, “Arali munna a fulufhedzisa Muṋe washu tshithu nga muano kana a ana a ri u ḓo ḓiilisa tshithu, a songo pfuka zwe a fulufhedzisa, nga a ite zwoṱhe zwe a ri u ḓo zwi ita. “Musidzana arali a kha ḓi dzula muṱani wa khotsi awe, a ita muano a ri u ḓo ṋea Muṋe washu tshiṅwe tshithu kana a fulufhedzisa u ḓiilisa tshiṅwe tshithu, khotsi awe a zwi pfa a si mu dzivhise, o fanela u ita zwoṱhe zwe a ana na zwe a fulufhedzisa. Huno arali khotsi awe a ri u zwi pfa a mu dzivhisa, zwenezwo muano a u tsha shuma. Muṋe washu a nga si mu vhone mulandu, hufha o dzivhiswa nga khotsi awe! “Arali musidzana o fulufhedzisa Muṋe washu tshithu nga muano, a nga vha o u ita nga u tou funa kana a sa londi, kana o fulufhedzisa u ḓiilisa tshiṅwe tshithu, a sala a tshi dzewa, munna wawe a ri u zwi pfa a si mu dzivhise, o fanela u khunyeledza zwoṱhe zwe a ana na zwe a fulufhedzisa. Huno arali munna wawe a ri u zwi pfa a mu hanisa a tshi khunyeledza uyo muano, zwenezwo muano a u tsha shuma. Muṋe washu a nga si mu vhone mulandu. “Tshilikadzi kana musadzi o ṱaliwaho o fanela u khunyeledza tshiṅwe na tshiṅwe tshine a ana na zwoṱhe zwe a fulufhedzisa a ri u ḓo ḓiilisa zwone. “Arali musadzi o vhingwaho a fulufhedzisa Muṋe washu tshithu nga muano, kana a ana a ri u ḓo ḓiilisa tshiṅwe tshithu, munna wawe a ri u zwi pfa a si mu dzivhise, o fanela u ita zwoṱhe zwe a ana na zwe a fulufhedzisa. Hone arali munna wawe a ri u zwi pfa a mu dzivhisa u khunyeledza uyo muano, zwenezwo muano a u tsha shuma. Muṋe washu a nga si mu vhone mulandu, ngauri u ḓo vha e munna we a mu kundisa u khunyeledza uyo muano. Munna wawe u na pfanelo ya u khwaṱhisa kana u pfuvhisa muano ufhio na ufhio kana zwoṱhe zwe uyo musadzi a fulufhedzisa uri u ḓo ḓidzivhisa zwone. Huno arali uyo munna a pfa zwa uyo muano a si mu dzivhise musi wonoyo, uyo musadzi o fanela u ita zwoṱhe zwe a ana na zwe a fulufhedzisa. Munna o khwaṱhisa muano nge a ri u zwi pfa a si hane. Huno arali ngavhuya munna a vho pfuvhisa uyo muano, u na mulandu.” Hedzo ndi dzone ndayo dze Muṋe washu a laya Mushe zwi tshi ambelwa miano ine ya itwa nga musadzi o vhingwaho kana musidzana ane a kha ḓi dzula muṱani wa khotsi awe. Muṋe washu a amba na Mushe a ri, “Lifhedza Vhamidiani zwe vha ita Vhaisraele. U ḓo ri wo no ita hezwo, wa konou fa.” Ndi hone Mushe a tshi vhudza vhathu a ri, “Ḓilugiseni ni bve pfumo ni yo lwa na Vhamidiani ni lifhedzele Muṋe washu. Kha tsinde ḽiṅwe na ḽiṅwe ḽa Vhaisraele hu bve vhanna vha tshigidi vha ye nndwani.” Ndi hone hu tshi nangiwa vhanna vha tshigidi vhane vha bva pfumo kha tsinde ḽiṅwe na ḽiṅwe, vho ṱangana vha ita vhanna vha 12 000. Mushe a ri vha ye nndwani vho rangwa phanḓa nga Finiasi ṅwana wa tshifhe Eliasara, onoyo o vha o fara thundu khethwa na phalaphala ya u vha langa. Vha dia Midiani, nga he Muṋe washu a laya Mushe, vha vhulaha vhanna vhoṱhe, khathihi na mahosi maṱanu a Midiani: Evi na Rekeme na Tsuru na Huru na Reba. Vha vhulaha na Biliamu ṅwana wa Bioro. Vhaisraele vha thuba vhasadzi na vhana vha Vhamidiani, vha dzhia kholomo dzavho na masambi avho a nngu, vha vha ṱangula lupfumo lwavho lwoṱhe, vha fhisa miḓi yavho yoṱhe na mishasha. Vha dzhia thundu yoṱhe ye vha i thuba, khathihi na vhathu na zwifuwo, vha zwi isa ha Mushe na tshifhe Eliasara na vhathu vha Israele vhe mishashani, midavhini ya Muaba tsini ha Jorodani u livhana na Jerikho. Mushe na tshifhe Eliasara na vharangaphanḓa vhoṱhe vha vhathu vha bva mishashani u yo ṱanganedza mmbi. Mushe a sinyutshela vhalangammbi na vhalangagomane vha tshigidi tsha vhathu na vhalangagomane vha ḓana ḽa vhathu, vhe vha vhuya vha tshi bva nndwani. Mushe a vha vhudzisa a ri, “Ndi mini vhasadzi avha vhoṱhe ni songo vha vhulaha? Ḓivhani uri ndi vhone vhe vha ita zwe vha funzedzwa nga Biliamu, vha fhura Vhaisraele uri vha shandukele Muṋe washu nga zwe vha ita thavhani ya Phioro. Ndi zwe zwa ita uri vhathu vha Muṋe washu vha fe nga dwadze. Zwino vhulahani vhatukana vhoṱhe na vhasadzi vhoṱhe vho no ḓivhanaho na munna, ni ḓisiele vhasidzana vhoṱhe vha sa athu ḓivhana na munna. Zwino inwi noṱhe no vhulahaho muthu kana no kwamaho tshitumbu no fanela u dzula nnḓa ha mishasha na fhedza maḓuvha maṱanu na mavhili. Nga ḓuvha ḽa vhuraru na nga ḓuvha ḽa vhuṱanu na vhuvhili ni ḓikumulule khathihi na vhasadzi vhe na vha thuba. Ni kumulule na zwoṱhe zwo itwaho nga mukumba kana nga vhukuse ha mbudzi kana thanda.” Tshifhe Eliasara a amba na vhanna vho vhuyaho nndwani a ri, “Ndayo dze Muṋe washu a laya Mushe ngedzi. Nga ḓuvha ḽa vhuṱanu na vhuvhili ni kuvhe zwiambaro zwaṋu, ndi hone ni tshi ḓo vha no ḓikumulula na ḓo konou dzhena mishashani.” Muṋe washu a amba na Mushe a ri, “Iwe na tshifhe Eliasara na vhahulwane vha miṱa ni vhale zwoṱhe zwo thubwaho khathihi na vhathu na zwifuwo. U fhandekanye zwo thubwaho nga zwipiḓa zwivhili, tshiṅwe tshipiḓa tshi kovhekanywe vhahali vho bvaho pfumo, tshiṅwe tshi kovhekanywe vhoṱhe vho salaho. Kha mukovhe wa vhahali vho bvaho pfumo u bvise musumo wa Yahavee wa tshithihi kha zwa 500, zwi nga vha vhathu kana kholomo kana donngi kana nngu kana mbudzi. Izwo u zwi fhe tshifhe Eliasara u vhe mukovhe wanga. Kha tshipiḓa tsho kovhekanywaho Vhaisraele u bvise tshipiḓa tshithihi kha zwa 50, vha nga vha vhathu kana kholomo kana donngi kana nngu kana mbudzi kana zwiṅwe zwifuwo. Izwo u zwi fhe Vhalivi vhane vha londola dennde ya u ṱangana na Nṋe.” Mushe na tshifhe Eliasara vha ita zwe Muṋe washu a laya Mushe. Mushe a dzhia uyo musumo wa Muṋe washu a u fha tshifhe Eliasara, nga he Muṋe washu a mu laya. Kha mukovhe wonoyo Mushe o bvisa tshithihi kha 50 a mathubwa na zwifuwo, nga he Muṋe washu a mu laya, a zwi ṋea Vhalivi vhe vha vha vha tshi londola dennde ya u ṱangana na Muṋe washu. Ndi hone vhalangammbi na vhalangagomane vha no langa tshigidi na vha no langa ḓana vha tshi ya ha Mushe, vha swikisa mafhungo haano vha ri, “Ro vhala vhahali vhane ra vha langa ra wana hu si na o ṱahelaho. Zwino ro ḓisa thundu dza musuku: magidiphoo na vhukunda na dzirinngi na zwiṅina na vhulungu zwe muṅwe na muṅwe washu a zwi dzhia. Ri zwi ṋekedza Muṋe washu uri ri ḓipfumelele phanḓa hawe.” Mushe na tshifhe Eliasara vha ṱanganedza madzanga oṱhe a musuku. Musuku woṱhe wo bviswaho nga vhalangammbi na vhalangagomane we Mushe na Eliasara vha u ṋekedza Muṋe washu uri u vhe musumo wawe wo vha u tshi lemela u ṱoḓou swika kha khilogiramu dza 200. Muhali muṅwe na muṅwe o vha o ḓidzhiela zwe a ṱangula. Mushe na Eliasara vha ṱanganedza musuku u no bva kha vhalangammbi na vhalangagomane vha u isa denndeni ya u ṱangana na Muṋe washu, wa vha tshihumbudzo tsha Vhaisraele phanḓa ha Muṋe washu. Matsinde a Rubeni na Gadi vho vha vhe na kholomo na nngu nnzhi. Musi vha tshi vhona shango ḽa Jasere na ḽa Giliadi ḽo fanela zwifuwo, vha ya ha Mushe na tshifhe Eliasara na vharangaphanḓa vha vhathu vha ri, Arali vha tshi ri takalela, iḽo shango nga ḽi ṋewe riṋe ḽi vhe ḽashu, vha songo ita uri ri wele mulambo wa Jorodani ri yo dzula hangei seli.” Mushe a fhindula vhathu vha Gadi na vha Rubeni a ri, “Vhaisraele vha haṋu vha ḓo ya nndwani inwi no dzula fhano naa? Ndi mini ni tshi kula Vhaisraele nungo uri vha si wetshele shangoni ḽe Muṋe washu a vha ṋea? Ndi zwenezwo zwe vhokhotsi aṋu vha ita zwiḽa ndi tshi vha ruma ri Kadeshe Barania uri vha yo tandula shango. Vho swika govhani ḽa Eshkolo vha vhona shango, hone musi vha tshi vhuya, vha kula vhathu nungo uri vha si dzhene shangoni ḽe Muṋe washu a vha ṋea. Muṋe washu a sinyuwa musi wonoyo a ana a ri, ‘Zwino nge vha si ntevhele nga mbilu yoṱhe, vhanna vhoṱhe u bva kha vha miṅwaha ya 20 vhe vha pfuluwa Egipita, a hu na na muthihi wavho ane a ḓo vhona shango ḽe nda ḽi fulufhedzisa Abrahamu na Isaka na Jakopo nga muano.’ Vhe vha khathutshelwa mbilu ndi vhavhili fhedzi, ndi Khalebe ṅwana wa Jefune wa Mukenisi na Joshua ṅwana wa Nunu; havho a vho ngo vhuya vha shandukela Muṋe washu. Muṋe washu o sinyutshela Vhaisraele, a ita uri vha tendeleke sogani vha fhedza miṅwaha ya 40, ha vhuya ha fa murafho woṱhe wa vhe vha ita zwi sa mu takadzi. Zwino ni tshigwada tsha vhatshinyi, ni ita zwenezwiḽa zwa vhokhotsi aṋu, ni khou dovha u ṱunga Muṋe washu uri mbiti dzawe dzi dovhe dzi wele Vhaisraele. Arali inwi vhathu vha Rubeni na Gadi na mu shandukela zwino, u ḓo dovha a ṱutshela vhathu havha fhano sogani, nahone arali vha lozwiwa, mulandu ndi waṋu.” Vha ḓa ha Mushe vha ri, “A ri thomi u fhaṱa zwashu madanga fhano a zwifuwo zwashu na miḓi ya vhasadzi vhashu na vhana vhashu? Hone ró ḓiimisela u shoma nga tshihaḓu ra ranga Vhaisraele phanḓa ra vhuya ra vha swikisa shangoni ḽavho. Zwenezwo vhasadzi vhashu na vhana vhashu vha ḓo vha vho dzula miḓini yo fhaṱeledzwaho, vho tsireledzea kha vhadzulapo vha shango ḽino. Ri nga si humele hayani hashu Vhaisraele vhoṱhe vha sa athu wana shango ḽe vha ṋewa uri ḽi vhe ḽavho. Riṋe ri nga si kovhekane navho shango seli ha Jorodani, ngauri riṋe ro no ḓi wana mukovhe washu seli na luno vhubvaḓuvha ha Jorodani.” Ndi hone Mushe a tshi vha vhudza a ri, “Arali vhukumakuma ni tshi amba zwone, ḓilugiseleni hafha phanḓa ha Muṋe washu uri ri kone u bva pfumo. Vhahali vhaṋu vhoṱhe nga vha wele Jorodani, vha die maswina avho vho rangwa phanḓa nga Muṋe washu, Muṋe washu a vhuya vha kunda a dzhia iḽo shango. Nó no ita izwo ni nga ḓi humela murahu ngauri ni ḓo vha no khunyeledza pfanelo dzaṋu kha Muṋe washu na kha Vhaisraele vha haṋu. Ndi hone Muṋe washu a tshi ḓo tenda uri shango ḽa vhubvaḓuvha ha Jorodani ndi ḽaṋu. Hone arali na sa ita zwe na fulufhedzisa, ni ḓo vha ni tshi khou khakhela Muṋe washu. Ni songo vhuya na khakha, ni sa ḓo lifhedzelwa vhuvhi haṋu. Zwino-ha, fhaṱani miḓi ya vhasadzi vhaṋu na vhana vhaṋu, na madanga a nngu dzaṋu, tenda na ita zwe na fulufhedzisa!” Vhathu vha Gadi na Rubeni vha vhudza Mushe vha ri, “Ri ḓo ita zwine vha ri laya. Vhasadzi vhashu na vhana vhashu na kholomo dzashu na nngu dzashu zwi ḓo sala fhano miḓini ya Giliadi. Hone riṋe, munna muṅwe na muṅwe washu o shomaho, u ḓo wela seli u yo lwa ro ranga mbulungelo ya Muṋe washu phanḓa, nga hune vhone vha amba.” Ndi hone Mushe a tshi laya tshifhe Eliasara na Joshua ṅwana wa Nunu na vhahulwane vha miṱa ya matsinde a Israele a ri, “Arali vhathu vha Gadi na Rubeni vha wela Jorodani vho shoma vho ranga mbulungelo ya Muṋe washu phanḓa, nahone arali vha ni farisa na kunda iḽo shango, izwo vha fheni ḽa Giliadi ḽi vhe ḽavho. Hone arali vha sa wela Jorodani vha bva pfumo na inwi, izwo vha vho ḓo wana mukovhe wavho wa shango shangoni ḽa Kanana na inwi.” Vhathu vha Gadi na Rubeni vha fhindula vha ri, “Ri ḓo ita zwe Muṋe washu a amba. Ri ḓo wela seli ro ranga mbulungelo ya Muṋe washu phanḓa, ra dzhena shangoni ḽa Kanana ro fara mafumo, hone mukovhe washu wa shango une ra ḓo u wana u ḓo vha seli na ḽino ḽa Jorodani.” Ndi hone Mushe a tshi amba na vhathu vha Gadi na Rubeni na hafu ya tsinde ḽa Manase ṅwana wa Josefa, a vha ṋea muvhuso wa Sihoni khosi ya Vhaamori na wa Ogo khosi ya Bashani, shango ḽoṱhe na miḓi yaḽo na mivhundu yo i tangaho. Vha tsinde ḽa Gadi vha vusa miḓi ya mitsheṱo ya Diboni na Atarotho na Aruere na Atirotho Shafani na Jazere na Jogoboha na Bethe Nimira na Bethe Harani, khathihi na madanga a zwifuwo. Vha tsinde ḽa Rubeni vha vusa Hesheboni na Eliale na Kiriathaimi, na Nebo na Baali Mioni (heḽo dzina ḽo ḓo shandukiswa), na Sibima. Miḓi ye vha i vusa vha i rina madzina maswa. Vha mutupo wa Makhiri ṅwana wa Manase vha dia shango ḽa Giliadi, vha ḽi thuba, vha thatha Vhaamori vhe vha vha vhe henefho. Mushe ḽa Giliadi a ḽi ṋea vha mutupo wa Makhiri, vha lutsinga lwa Manase, vha dzula henefho. Jairi, wa lutsinga lwa Manase, a dia miṅwe miḓi ya mishasha a i thuba, a ri i pfi Miḓi ya Jairi. Noba a dia Kenathi na miḓi i re tsini nawo a hu thuba a hu rina dzina ḽawe a ri hu pfi Noba. Mafhungo haya a sumbedza madzina a fhethu he Vhaisraele vha ṱoka mishasha musi vho no pfuluwa Egipita zwi tshi ya nga matsinde avho vho rangwa phanḓa nga Mushe na Aroni. Mushe o ṅwala dzina ḽa fhethu hoṱhe he vha ṱoka mishasha ó vhudzwa nga Muṋe washu. Vhaisraele vho pfuluwa Egipita nga ḓuvha ḽa 15 ḽa ṅwedzi wa u thoma wa ṅwaha, nga ḓuvha ḽi tevhelaho Paseka ya u thoma. Vho ṱuwa muḓini wa Ramisese Vhaegipita vha tshi zwi vhona, vhó tsireledzwa nga Muṋe washu, Vhaegipita vha tshi khou swiṱa matanzhe a vhatuka vhe Muṋe washu a vha vhulaha. Muṋe washu a tshi ita hezwo ho vha u haṱula midzimu ya Egipita. Vhaisraele vha ṱuwa Ramisese vha ṱoka mishasha Sukotho. Vha fhira vha ṱoka mishasha Ethamu lumemeni lwa phanga. U bva henefho vha humela murahu vha ya Phi Hahirotho, vhubvaḓuvha ha Baali Tsifoni, vha ṱoka mishasha tsini ha Migidolo. Vha ṱuwa Phi Hahirotho vha wela Lwanzhe lwa Dziṱhanga vha dzhena phangani ya Shuru, musi vho tshimbila maḓuvha mararu vha ṱoka mishasha Mara. U bva henefho vha ya Elimu, vha ṱoka mishasha hone, nge ha vha hu na zwisima zwa 12 zwa maḓi na mitshevho ya 70 henefho. Vha ṱuwa Elimu vha ṱoka mishasha Lwanzheni lwa Dziṱhanga. U bva henefho vha ṱoka mishasha phangani ya Sini. Vha konou ṱoka mishasha Dofuka, ngavhuya vha ṱoka mishasha Alushi. Vha ri u takuwa afho vha ṱoka mishasha Rafidimu vha wana hu si na maḓi ane vha nga nwa. Tshifhe Aroni a gonya thavha ya Horo o vhudzwa nga Muṋe washu. A fela henefho nga ḓuvha ḽa u ranga ḽa ṅwedzi wa vhuṱanu wa ṅwaha wa 40 tshee Vhaisraele vha pfuluwa Egipita. Aroni a tshi fa o vha e na miṅwaha ya 123. Khosi ya Aradi wa Mukanana we a vha a tshi dzula tshipembe ha Kanana a pfa uri Vhaisraele vha khou ḓa. Henefho midavhini ya Muaba tsini ha Jorodani u livhana na Jerikho Muṋe washu a ṋea Mushe ndayo hedzi dza Vhaisraele a ri, “Musi ni tshi wela Jorodani ni tshi dzhena shangoni ḽa Kanana, ni thathe vhadzulapo vhoṱhe vha iḽo shango. Ni pwashekanye zwitungulo zwavho zwoṱhe zwa matombo na zwa tsimbi na fhethu hoṱhe hune vha luvha hone zwikwarani. Ni dzhie iḽo shango ni dzule khaḽo, ngauri Nṋe ndi khou ni ṋea ḽone. Ni kovhekanye iḽo shango nga u ita madeṅwa zwi tshi ya nga mitupo. Vha tshigwada tshi re tshihulwane tshi wane shango ḽihulwane, tshigwada tshiṱuku tshi wane shango ḽiṱuku. Huno arali na sa thatha vhadzulapo vha iḽo shango, vho salaho vha ḓo ni dina unga lufhanza lu re maṱoni aṋu na mipfa ine ya ni vaya lurumbu, nahone vha ḓo lwa na inwi. Arali na sa vha thatha vha ṱuwa, ndi ḓo ni lozwa unga ndo dzudzanya u lozwa vhone.” Muṋe washu a ṋea Mushe ndayo hedzi dza Vhaisraele a ri, “Musi ni tshi dzhena Kanana, shango ḽine nda khou ni ṋea ḽone, masakha a shango ḽaṋu a ḓo vha haya: Masakha a thungo ya tshipembe a ḓo thoma phangani ya Tsini a tshimbila na masakha a Edomo. A ḓo thoma vhubvaḓuvha hune Lwanzhe lwa Muṋo lwa guma hone thungo ya tshipembe. Zwino a konou livha tshipembe a tshi ya Pharani ya Phame a fhirela phanḓa a swika Tsini a vhuya a swika tshipembe Kadeshe Barania. Zwenezwo a livha vhukovheladevhula u ya Hatsara Adara a fhirela Atsimoni, u bva henefho a ḓo livha govhani na masakhani a Egipita a fhelela Lwanzheni lwa Phandamashango. “Masakha a vhukovhela a ḓo vha Lwanzhe lwa Phandamashango. “Masakha a devhula a ḓo tou tswi u bva Lwanzheni lwa Phandamashango u ya thavhani ya Horo, u bva henefho a livha Pharani ya Hamathi. A ḓo fhirela phanḓa a tshi ya Tsedada, a fhirela Zifironi, a guma Hatsara Enani. “Masakha a vhubvaḓuvha a ḓo tou tswi a tshi bva Hatsara Enani a tshi ya Shefamu. U bva henefho a ḓo konou livha tshipembe a tshi ya Harabele, vhubvaḓuvha ha Aini, a fhirela mivhunduni khunzikhunzini ya vhubvaḓuvha ya dzivha ḽa Khinirethe, a konou fhirela tshipembe a tshi tsa na mulambo wa Jorodani a tshi ya Lwanzheni lwa Muṋo. “Haya a ḓo vha one masakha a shango ḽaṋu thungo dzoṱhe.” Ndi hone Mushe a tshi vhudza Vhaisraele a ri, “Heḽo ndi ḽone shango ḽine na ḓo wana nga u ita madeṅwa, shango ḽe Muṋe washu a ḽi ṋea matsinde maṱanu na maṋa na hafu. Tsinde ḽa Rubeni na ḽa Gadi na hafu ya tsinde ḽa Manase vha vhubvaḓuvha vho no ḓi kovhelwa shango ḽavho, zwi tshi ya nga miṱa yavho, vhubvaḓuvha ha Jorodani, u livhana na Jerikho.” Muṋe washu a amba na Mushe a ri, “Tshifhe Eliasara na Joshua ṅwana wa Nunu vha ḓo kovhekanya vhathu shango. U dzhie na murangaphanḓa muthihi kha tsinde ḽiṅwe na ḽiṅwe a farise vha tshi kovha shango.” Havho ndi vhone vhanna vhe Muṋe washu a vha hwesa mushumo wa u kovhela Vhaisraele mikovhe yavho shangoni ḽa Kanana. Muṋe washu a amba na Mushe midavhini ya Muaba tsini ha Jorodani u livhana na Jerikho a ri, “Vhudza Vhaisraele uri kha mashango e vha kovhelwa vho fanela u ṋea Vhalivi miṅwe miḓi ine vha ḓo dzula khayo na pfulo u mona na iyo miḓi. Heyo miḓi i ḓo vha ya Vhalivi, vha ḓo dzula khayo. Pfulo i ḓo vha ya kholomo dzavho na masambi a nngu na zwiṅwe zwifuwo. Pfulo i ḓo ita mitha dza 450 u bva mutsheṱoni wa muḓi uri hu vhe na fhethu ha tshikwea hune ha ita mitha dza 900 masia oṱhe, vhubvaḓuvha, tshipembe, vhukovhela, devhula, muḓi u vhe vhukati. Vhalivi vha ṋewe miḓi miṱanu na muthihi ya vhushavhelo hune muthu a nga kona u shavhela hone arali a tshenuwa o vhulaha muṅwe a songo humbula. Vha dovhe vha ṋewe miṅwe miḓi ya 42, na mashango ayo a pfulo, yo ṱangana i vhe miḓi ya 48. Tshivhalo tsha miḓi ya Vhalivi kha tsinde ḽiṅwe na ḽiṅwe zwi ḓo ya nga vhuhulwane ha shango ḽa tsinde ḽeneḽo.” Muṋe washu a vhudza Mushe uri a vhudze Vhaisraele a ri, “Musi ni tshi wela mulambo wa Jorodani, ni tshi dzhena shangoni ḽa Kanana, ni nange miḓi ya vhushavhelo hune muthu a nga kona u shavhela hone arali a tshenuwa o vhulaha muṅwe a songo humbula. Henefho u ḓo vha o tsireledzea kha shaka ḽa uyo ḽine ḽa funa u lifhedza. Muthu ane a pomokwa ha pfi o vhulaha muthu, a songo vhulawa á sa athu sengiswa khoroni. Nangani miḓi miṱanu na muthihi, miraru vhubvaḓuvha ha Jorodani, miraru shangoni ḽa Kanana. Heyo i ḓo vha miḓi ya vhushavhelo ya Vhaisraele na vhatsinda vho ḓaho u dzula tshifhinganyana kana u dzula tshoṱhe. Muthu ane a vhulaha muṅwe á songo humbula a nga shavhela kha muṅwe wayo. Shaka ḽa tsini ḽa uyo mufu ḽi na pfanelo ya u vhulaha iyo phondi. Arali a mu wana a mu vhulahe. “Arali munna a tshi vhenga muṅwe a mu vhulaha nga u mu wisela fhasi kana nga u mu posa nga tshiṅwe tshithu, kana nga u mu rwa nga vili, u na mulandu wa u vhulaha muthu, onoyo nga a vhulawe. Shaka ḽa tsini ḽa uyo mufu ḽi na pfanelo ya u vhulaha iyo phondi. Arali a mu wana nga a mu vhulahe. “Huno arali muthu a vhulaha muṅwe ane a si mu vhenge, hu nga kha ḓi vha nga u tou mu wisela fhasi kana nga u mu kovhola nga tshiṅwe tshithu, hone hu si nga khole, kana a posa tombo á songo ranga a sedza, a tshenuwa o vhulaha muthu á songo humbula u mu huvhadza, nahone e si swina ḽawe, mafhungoni o raloho khoro nga i haṱule vha tshi sedza mulandu vha lamule muvhulahi na mulifhedzi. Khoro i fanela u tsireledza uyo munna a re na mulandu wa u vhulaha muthu uri a si lifhedzwe nga shaka ḽa mufu, nahone vho fanela u mu vhuedzedza muḓini wa vhushavhelo he a vha o shavhela hone. O fanela u dzula henefho hu vhuye hu fe tshifhe muhulu wa tshifhinga tshenetsho. Arali uyo munna a re na mulandu wa u vhulaha muthu a bva afho muḓini wa vhushavhelo he a shavhela hone, shaka ḽa mufu ḽa ṱangana nae ḽa mu vhulaha, u lifhedza ha u ralo a si vhupondi. Munna a re na mulandu wa u vhulaha muthu o fanela u dzula muḓini wa vhushavhelo hu vhuye hu fe tshifhe muhulu, ó no fa a nga ḓi humela hayani. Ndayo hedzo dzi kwama inwi na vhaḓuhulu vhaṋu vhoṱhe hune na dzula hone. “Munna ane a pomokwa u fanela u wanala e na mulandu a vhulawa arali hu na ṱhanzi mbili kana dzi fhiraho idzo, ha vhulawi arali o vhonwa nga ṱhanzi nthihi fhedzi. Phondi a i lifhi, i tou vhulawa. Arali munna o shavhela muḓini wa vhushavhelo, ni songo mu tendela a tshi lifha uri a humele hayani tshifhe muhulu a sa athu fa. Arali na ita nga u ralo, shango ḽine na dzula khaḽo ni ḓo ḽi shata tshika. Vhupondi vhu kumadza shango, nahone a hu na maṅwe maitele a u kumulula shango ḽe muthu a vhulawa khaḽo arali hu si u vhulaha phondi. Shango ḽine na dzula khaḽo ni songo ḽi kumadza, ngauri ndi Nṋe Yahavee, ndi dzula na Vhaisraele.” Vhahulwane vha miṱa ya mutupo wa Giliadi ṅwana wa Makhiri, ṅwana wa Manase, ṅwana wa Josefa, vha ya ha Mushe na vhaṅwe vharangaphanḓa na vhahulwane vha miṱa ya Vhaisraele, vha ri, “Muṋe washu o vha laya uri vha kovhe shango nga u ita madeṅwa. A vha laya na uri mukovhe wa shaka ḽashu Tselofihadi u ṋewe vhananyana vhawe. Zwino arali vha dzewa nga vhanna vha maṅwe matsinde a Vhaisraele, mukovhe wavho u vho ḓo vha wa tsinde ḽeneḽo, mukovhe wo kovhelwaho riṋe wa vho ḓo fhungudzea. Hu ḓo ri nga ṅwaha wa u vhuedzedza thundu, musi thundu yoṱhe yo rengiswaho i tshi vhuedzedzwa ha muṋe wayo wa u ranga, mukovhe wa vhananyana vha Tselofihadi u ḓo engedza wa tsinde ḽa vho vha dzeaho, wa vha wo bviswa tshoṱhe kha tsinde ḽashu.” Ndi hone Mushe a tshi laya Vhaisraele nga ndayo heino i bvaho ha Muṋe washu, a ri, “Zwine vha tsinde ḽa Manase vha amba ndi zwone, zwenezwo Muṋe washu u ri vhananyana vha Tselofihadi vha nga ḓi dzewa nga ane vha tou funa, hone a vhe e wa tsinde ḽa havho. Mukovhe wa Muisraele muṅwe na muṅwe u ḓo ḓi dzula u wa tsinde ḽa hawe. Musadzi muṅwe na muṅwe ane a kovhelwa ifa ḽa tsinde ḽa Vhaisraele o fanela u dzewa nga munna wa tsinde ḽeneḽo. Ngauralo Muisraele muṅwe na muṅwe u ḓo wana ifa ḽa vhokhotsi awe, uyo mukovhe wa si pfukele kha ḽiṅwe tsinde. Tsinde ḽiṅwe na ḽiṅwe ḽi ḓo vha na mukovhe waḽo.” Vha dzewa nga vha mitupo ya tsinde ḽa Manase ṅwana wa Josefa, mikovhe yavho ya ḓi dzula kha tsinde ḽa khotsi avho. Heyo ndi yone milayo na ndayo dze Muṋe washu a ṋea Vhaisraele nga Mushe vhe midavhini ya Muaba tsini na mulambo wa Jorodani u livhana na Jerikho. Bugu iyi i ri vhudza maipfi a Mushe. Ndi mafhungo e a vhudza Vhaisraele vhoṱhe musi vha tshee phangani seli ha Jorodani vhó livhana na Sufu, thungo dza Pharani na Thofele na Labani na Hatserotho na Dizahaba. Muthu a tshi bva Horebe a tshi ya Kadeshe Barania nga nḓila ya Seiri dzithavhani, ndi lwendo lwa maḓuvha a 11. Mushe a tshi vhudza Vhaisraele zwoṱhe zwe Muṋe washu a mu laedza uri a vha vhudze zwone, ḽo vha ḽi ḓuvha ḽa u thoma ḽa ṅwedzi wa 11 wa ṅwaha wa 40 tshee vha pfuluwa Egipita. Vho vha vho no kunda Sihoni khosi ya Vhaamori we a vha a tshi dzula Hesheboni, na Ogo khosi ya Bashani we a vha a tshi dzula Ashtharotho thungo dza Edrei. Henengei seli ha Jorodani shangoni ḽa Muaba, ndi hone he Mushe a ṱalutshedza vhathu Mulayo wa Muṋe washu. A ri, “Mudzimu Muṋe washu o amba na riṋe ri Horebe a ri, ‘Tshifhinga tsho fhela zwino tsha u dzula thavhani iyi. Takuwani ni fare lwendo lwa u ya thavhani dza Vhaamori na thungo dza tshakha dzo ṋekanaho masakha navho, vha no dzula govhani ḽa Jorodani na dzithavhani na zwigodini na Negeve na tsini ha lwanzhe – shango ḽoṱhe ḽa Kanana khathihi na Libanoni, u swika mulamboni muhulu wa Yufuratha. Shango heḽo ndo ni ṋea, iyani ni ḽi dzhie ḽi vhe ḽaṋu; Nṋe Yahavee ndo ḽi fulufhedzisa vhomakhulukuku waṋu Abrahamu na Isaka na Jakopo nda tou khwaṱhisa nga muano nda ri ndi ḓo ḽi ṋea vhone na vhaḓuhulu vhavho.’ “Zwenezwo nṋe nda ni vhudza nda ri, ‘Ndi nga si ni kone ndi ndoṱhe, Mudzimu Muṋe washu o ni andisa lune na vho nga ṋaledzi dzi re lutomboni, nahone ngavhe Muṋe washu Mudzimu wa vhomakhulukuku waṋu a tshi dovha a ni engedza lwa tshigidi a ni shudufhadza unga o ni fulufhedzisa. Hone zwino vhunga no no anda nga u rali, khakhathi dzaṋu na zwililo zwine na ḓa nazwo na phambano dzaṋu ndi ḓo zwi kona hani ndi ndoṱhe? Nṋa a si khwiṋe tsinde ḽiṅwe na ḽiṅwe ḽi tshi ḓikhethela vhanna vha na vhuṱali na ṱhalukanyo na nḓivho, nṋe nda ḓo konou vha vhea uri vha vhe vharangaphanḓa vhaṋu.’ Inwi na mbo fhindula na ri, ‘Zwine vha amba ndi zwone.’ Nṋe nda mbo ṱanganedza vhahulwane vha matsinde aṋu, vhanna vha vhuṱali na nḓivho, nda vha ita magota a no langa vhathu vha tshigidi na a no langa vha ḓana na a no langa 50 na a no langa vha fumi uri vha vhe magota a matsinde aṋu. Nda mbo laya vharangaphanḓa vhaṋu nga hetsho tshifhinga nda ri: Ni thetshelese zwavhuḓi musi vhathu vha haṋu vha tshi ḓa na mafhungo avho, vha nga vha Vhaisraele vhavhili, kana muṅwe e wa mutsinda, inwi ni vhone uri ni ḓi haṱula ni tshi tevhedza mulayo. Ni tshi haṱula ni songo ita tshiṱalula, muheḓana na muḓivhalea ni vha fare nga u fana; ni songo ofha muthu, hufha khaṱhulo i ya Mudzimu. Mafhungo ane na pfa a tshi ni konḓela ni a fhirisele ngeno, ndi ḓo a sengulusa. “Nga hetsho tshifhinga ndo ni laya nga u ralo nda ni vhudza zwoṱhe zwine na fanela u ita. “Zwo no ralo ra takuwa Horebe ra buḓekanya phanga iyi khulu i ofhisaho ye na i vhona inwi vhaṋe, ra tshimbila ro livha thavhani dza Vhaamori nga he Mudzimu Muṋe washu a ri laedza, ra vhuya ra swika Kadeshe Barania. Nṋe nda ni vhudza nda ri, ‘Ndi hone-ha no swika thavhani dza Vhaamori dzine Mudzimu Muṋe washu a khou ri ṋea dzone. Asizwo-ha, Muṋe washu Mudzimu waṋu u khou ni ṋea shango, gonyani-ha ni ḽi dzhie ḽi vhe ḽaṋu, nga he Muṋe washu Mudzimu wa vhomakhulukuku waṋu a ni vhudza; ni songo ofha, ni songo timatima.’ “Inwi noṱhe na mphindula na ri, ‘Kha ri thome u ruma vhaṅwe vhanna vha ri tandulele shango vha konou ri vhudza uri ri nga bva nga ngafhi na uri ri ḓo wana miḓi-ḓe.’ Nṋe nda pfa zwi tshi pfala, nda nanga vhanna vha 12 kha inwi, muthihi kha tsinde muthihi kha tsinde. Vhenevho vha mbo ḓi takuwa vha gonya dzithavha, vha swika govhani ḽa Eshkolo (Minḓirivhe) vha ḽi tandula, vha dzhia miṅwe mitshelo ye vha i wana henefho vha vhuya nayo, vha vhika vha ri, ‘Shango ḽine Mudzimu Muṋe washu a khou ri ṋea ndi ḽavhuḓi.’ “Hone inwi a no ngo tsha tenda u gonya na dzhena shangoni heḽo, no landula ipfi ḽa Muṋe washu Mudzimu waṋu, na sokou dzula denndeni dzaṋu ni tshi gungula ni tshi ri, ‘Muṋe washu u a ri vhenga, ndi zwe a ri pfulusa Egipita; u khou ṱoḓa u ri kumedza Vhaamori uri vha ri lozwe tshoṱhe. Ri kha ḓi gonyelani? Vha hashu vho yaho u tandula shango vho ri kula miraḓo vha tshi ri: Vhathu vha henefho vho anda, vha a ri fhira; mitsheṱo ya miḓi yavho i ṋanga makole; ro ita na u vhona miswonḓa, vhana vha Enaki.’ “Nṋe nda ni fhindula nda ri, ‘Ni songo vha ofha, ni songo vha tetemela, Muṋe washu Mudzimu waṋu u khou ni ranga phanḓa, Ene u ḓo ni lwela; no vhona zwoṱhe zwe a ni itela Egipita; hufha na phangani no vhona uri Muṋe washu Mudzimu waṋu o ni tsireledza hani, ó ni takula unga munna a tshi takula ṅwana wawe, a ni endedza nḓilani yoṱhe na vhuya na swika fhano.’ “Naho zwo ralo a no ngo fulufhela Muṋe washu Mudzimu waṋu – onoyo Mudzimu we a ḓi ni ranga phanḓa nḓilani uri a ni ṱoḓele hune na nga ṱoka mishasha yaṋu, vhusiku a ni vhonetshela nḓila nga mulilo, masiari a ni tshimbidza nga gole. “Muṋe washu a pfa zwe na amba, a sinyuwa a ana a ri, ‘Ndi lushaka luvhi holu; na muthihi wavho a nga si vhuye a vhona shango ḽavhuḓi ḽe nda fulufhedzisa vhomakhulukuku wavho nda tou khwaṱhisa nga muano. Ane a ḓo ḽi vhona ndi Khalebe ṅwana wa Jefune fhedzi; shango ḽe a kanda khaḽo ndi ḓo ḽi ṋea ene na vhana vhawe, ngauri o ntevhela mbilu i nthihi.’ “Na nṋe Muṋe washu o ntsinyutshela nga mulandu waṋu, a ri, ‘Na iwe Mushe u nga si dzhene shangoni iḽo. Ane a ḓo dzhena khaḽo ndi Joshua ṅwana wa Nunu, a re tshanḓa tshau; mu khwaṱhise, ndi ene ane a ḓo ranga Vhaisraele phanḓa vha ḽi dzhia ḽa vha ḽavho. Vhushie haṋu he na ri vhu ḓo thubwa nga maswina, na zwana zwaṋu zwe zwa vha zwi sa athu ṱalukanya zwi re zwone na zwi si zwone, ndi vhone vhane vha ḓo dzhena khaḽo; ndi ḓo ḽi ṋea vhone ḽa vha ḽavho. Hone inwi humani, humelani phangani no livha thungo dza Lwanzhe lwa Dziṱhanga.’ “Ndi hone inwi ni tshi mphindula na ri, ‘Ro khakhela Muṋe washu! Kha vha litshe ri gonye ri yo lwa na vhaḽa vhathu ri khunyeledze zwoṱhe zwe Mudzimu Muṋe washu a ri vhudza!’ Muṅwe na muṅwe a mbo kungela zwihali zwawe, na vho vhona zwa u gonya thavhani dza Vhaamori zwi sa vhuyi zwa dina. “Hone Muṋe washu a mmbudza a ri, ‘Vha vhudze uri vha songo gonya, vha songo yo lwa na vhaḽa vhathu, Nṋe a thi nga tshimbili navho, maswina a ḓo vha kunda.’ Nṋe nda swikisa mafhungo kha inwi, hone na si thetshelese, na landula zwe Muṋe washu a amba, na ita tshipimbi na gonya dzithavha. Vhaamori vha dzulaho thavhani dzenedzo vha mbo bva pfumo vha yo ni ṱanganedza nga vhuhali vhu no nga ha guma ḽa ṋotshi, vha ni kunda vha ni pandamedza u bva Seiri u swika Horoma. Ndi hone ni tshi vho ḓisola na ḓa na lila phanḓa ha Muṋe washu, hone Muṋe washu a si ni thetshelese, a si pfe zwililo zwaṋu. Ndi zwone zwe zwa ita uri ni dzule Kadeshe tshifhinga tshingafhongafho. “Ngavhuya ra takuwa ro livha phangani ri tshi tshimbila nga nḓila ya Lwanzhe lwa Dziṱhanga, nga he Muṋe washu a mmbudza, ra fhedza maḓuvha ri tshi khou mona na Thavha dza Seiri, Muṋe washu a vhuya a mmbudza a ri, ‘No no fhedza maḓuvha ni tshi khou mona na thavha iyi, zwino ṱutshelani-ha thungo ya devhula. Zwino vhudza vhathu u ri: Hu si kale ni ḓo pfuka mikano ya vhakomana vhaṋu vhana vha Esau vha no dzula Seiri; vha a ni ofha, hone inwi ni sedzese. Ni songo lwa navho; a thi ni ṋei tshipiḓa na tshiṱukuṱuku tsha shango ḽavho, ndi amba na hune muthu a nga kanda a thi ni ṋei; shango ḽa Thavha dza Seiri ndo ḽi ṋea Esau uri ḽi vhe ḽawe. Zwiḽiwa zwine na ḓo ḽa na maḓi ane na ḓo nwa, ni renge khavho nga tshelede. Hufha Nṋe Yahavee Mudzimu waṋu ndo ni shudufhadza kha zwoṱhe zwine na ita; ndo ni tsireledza lwendoni lwoṱhe ni tshi tshimbila phangani iyi khulu miṅwaha ya 40 yoṱhe; Nṋe Yahavee Mudzimu waṋu ndo vha ndi tshi ḓi vha na inwi ni sa shayi tshithu.’ “Zwenezwo ra fhira, ri si tsha fara nḓila i no bva Elathi na Etsioni Gebere ya fhira nga govha ḽa Lwanzhe lwa Muṋo, shango ḽa vhakomana vhashu vhana vha Esau vha no dzula Seiri ra ḽi sia nga thungo, ra fara nḓila ya phanga ya Muaba. Muṋe washu a mmbudza a ri, ‘Ni songo lwa na Vhamuaba, ni songo vha dia, a tho ngo ni ṋea tshipiḓa na tshithihi tsha shango ḽavho uri ḽi vhe ḽaṋu, shango ḽa Ara ndo ṋea vhana vha Loto uri ḽi vhe ḽavho.’ ” (Hafhu kale ho vha hu tshi dzula Vhaemi shangoni heḽo, lushaka luhulu lwa maanḓa. Vho vha vhe miswonḓa unga Vhaenaki, vha tshi pfi Vharefai unga Vhaenaki, hone Vhamuaba vho vha vha tshi ri ndi Vhaemi. Seiri kale ho vha hu tshi dzula Vhahori, hone vhana vha Esau vha vha lozwa vha vha dzhiela shango vha dzula khaḽo, sa zwe Vhaisraele vha thatha maswina avho shangoni ḽe Muṋe washu a vha ṋea uri ḽi vhe ḽavho.) “Ndi hone Muṋe washu a tshi ri, ‘Takuwani ni wele mulambo wa Zerede,’ ra mbo u wela. Tshee ra takuwa Kadeshe Barania ra vhuya ra wela mulambo wa Zerede ho vha ho no fhela miṅwaha ya 38, ha vhuya ha fa vhanna vhoṱhe vha bvaho pfumo vha murafho wonoyo unga Muṋe washu o vha o vha vhudza a khwaṱhisa nga muano. Muṋe washu o vha rwa vha lovha vha vhuya vha fhela vhoṱhe mishashani. “Musi vhanna vhoṱhe vha bvaho pfumo vho no fa vha fhela, Muṋe washu a amba na nṋe a ri, ‘Ṋamusi ni khou pfuka mikano ya shango ḽa Ara, ḽa Vhamuaba, ni ḓo sendela tsini na Vhaamoni. Ni songo vha dia kana na lwa navho; a tho ngo ni ṋea tshipiḓa tsha shango ḽa Vhaamoni, ndo ḽi ṋea vhone vhana vha Loto uri ḽi vhe ḽavho.’ ” (Shango iḽo kale ḽo vha ḽi tshi pfi ndi ḽa Vharefai, nge ha vha hu tshi dzula Vharefai, hone Vhaamoni vho vha vha tshi ri ndi Vhazamazumu. Na vhone vho vha vhe lushaka luhulu lwa maanḓa, vhe miswonḓa u fana na Vhaenaki, hone Vhaamoni vha tshi swika Muṋe washu a lozwa Vharefai, Vhaamoni vha dzhia shango ḽavho vha dzula khaḽo. Zwi ḓi nga zwe Muṋe washu a itela vhana vha Esau vha no dzula Seiri musi a tshi lozwa Vhahori u swikani havho, vhone vha dzhia shango ḽa Vhahori ḽa vha ḽavho, vha dzula hone, na ṋamusi. Vhaavi vhone vho vha vha tshi dzula miḓini yavho u swika Gaza, ha ḓa Vhakhafithori vhe vha bva Khafithori, vha vha thatha vha yo dzula shangoni ḽavho.) “Muṋe washu a dovha a ri, ‘Takuwani zwino ni wele mulambo wa Arinoni, ngauri ndi ni kumedza Sihoni Muamori, khosi ya Hesheboni. Mu thomeni ni mu die. U bva ṋamusi ndi ḓo ita uri tshakha dzoṱhe dzi re fhasi ha lutombo dzi ni ofhe dzi ni teledze; dzi tshi pfa zwine na ita dzi ḓo ofha dza tou tetemela.’ “Ri tshi swika phangani ya Kedemotho nda ruma vhaḓinḓa ha Sihoni khosi ya Heshebono, nda mu vhudza mafhungo a mulalo nda ri, ‘Kha vha ri tendele ri fhire nga shangoni ḽavho; ri ḓo tshimbila nga nḓila fhedzi, a ri nga pambutsheli kha tshauḽa kana tshamonde, zwiḽiwa zwine ra ḽa ri ḓo renga nga tshelede, na maḓi ane ra nwa ri ḓo renga nga tshelede, tenda vha ri litsha ra fhira, sa zwiḽa vhana vha Esau vha no dzula Seiri na Vhamuaba vha no dzula Ara vho tenda ra fhira; ri khou tou funa u wela Jorodani ra wetshela shangoni ḽe Mudzimu Muṋe washu a ri ṋea.’ “Hone Sihoni khosi ya Hesheboni ho ngo tenda ri tshi fhira nga shangoni ḽawe; Muṋe washu Mudzimu waṋu o ita uri a ite tshipimbi a konḓe uri Muṋe washu a kone u mu kumedza inwi, uri ni dzhie shango ḽawe. Vhukuma na ḽi dzhia. Muṋe washu a mmbudza a ri, ‘Nṋe Sihoni na shango ḽawe ndo no ḓi thoma u ni ṋea, zwino inwi iyani ni mu die ni ḓidzhiele shango ḽawe!’ “Ndi hone Sihoni na mmbi yawe yoṱhe vha tshi bva pfumo vha ḓa u lwa na riṋe Jahatsi. Mudzimu Muṋe washu a mbo mu kumedza riṋe, ra mu kunda khathihi na vhana vhawe na mmbi yawe yoṱhe, ra dzhia miḓi yawe yoṱhe nga tshifhinga tshenetsho, miḓi yoṱhe ra i kumedza Muṋe washu nga u i thutha, ra si litshe na munna na muthihi kana musadzi kana ṅwana á songo vhulawa. Tshe ra si lozwe ndi zwifuwo fhedzi; zwone ro zwi thuba khathihi na thundu dze ra wana miḓini ye ra i kunda. A hu na muḓi na muthihi we ra kundwa u u dzhia, u bva Aruere u re khunzikhunzini dza Arinoni na muḓi u re ngomu govhani ḽa Arinoni, u swika Giliadi, a hu na muḓi we ra kundwa u u dzhia, Mudzimu Muṋe washu o ri ṋea yoṱhe. He ra si sendele ndi shangoni ḽa Vhaamoni fhedzi, u tsa na mulambo wa Jaboko na miḓi i re dzithavhani, ngauri Mudzimu Muṋe washu o vha o ri dzivhisa. “Ra takuwa ra gonyela thungo dza Bashani. Ogo khosi ya Bashani a mbo bva pfumo na mmbi yawe yoṱhe a ḓa u lwa na riṋe Edrei. Muṋe washu a mmbudza a ri, ‘Ni songo mu ofha, ndo dzula ndo mu kumedza inwi khathihi na mmbi yawe yoṱhe na shango ḽawe. Mu iteni zwenezwo zwe na ita Sihoni khosi ya Vhaamori we a vha a tshi dzula Hesheboni.’ “Nangoho Mudzimu Muṋe washu a ri kumedza Ogo khosi ya Bashani na mmbi yawe yoṱhe, ra vha vhulaha vhoṱhe hu si sale na muthihi. Misi iyo ra dzhia na miḓi yawe yoṱhe, ha si vhe na muḓi we ra sia; miḓi ye ra dzhia muvhusoni wa Ogo shangoni ḽa Aragobo kha ḽa Bashani i swika 60. Miḓi iyo yoṱhe yo vha yo tangwa nga mitsheṱo milapfu, i na tswinga dzo khwaṱhaho, ri sa vhali ḓorobo nnzhi-nnzhi dzi si na mitsheṱo dze ra phusukanya. Vhathu vha Bashani na vhone ro vha kumedza Mudzimu nga u vha vhulaha, vhanna na vhasadzi na vhana, sa zwe ra ita Sihoni khosi ya Hesheboni. Zwe ra si zwi vhulahe ndi zwifuwo fhedzi, ro tou zwi thuba khathihi na thundu dze ra wana miḓini. “Ndi hone he ra dzhia mashango a mahosi mavhili a Vhaamori e a vha a tshi dzula seli ha Jorodani, u bva mulambo wa Arinoni u swika thavhani ya Heremoni ine Vhasidoni vha ri ndi Sirioni, Vhaamori vha ri ndi Seniri, ha vha u dzhia miḓi yoṱhe i re midavhini na ḽoṱhe ḽa Giliadi na Bashani u swika Salekha na Edrei, miḓi yoṱhe ya muvhuso wa Ogo i re Bashani.” (Misi iyo ho vha ho tou sala Ogo khosi ya Bashani wa Vharefai fhedzi. Mmbete wawe wa tsimbi wo vha u tshi ita mitha nṋa vhulapfu, vhuphara ha ṱoḓou swika mitha mbili. U kha ḓi vha hone na ṋamusi muḓini wa Raba musanda wa Vhaamoni.) “Musi ro dzhia mashango a Sihoni na Ogo, ndo ṋea matsinde a Rubeni na Gadi shango ḽoṱhe u bva Aruere bamani ḽa mulambo wa Arinoni na hafu ya tshipembe ya Giliadi dzithavhani khathihi na miḓi yaḽo; iṅwe hafu ya tsinde ḽa Manase nda vha ṋea tshipiḓa tsho salaho tsha Giliadi na ḽoṱhe ḽa Bashani, he ha vha hu tshi vhusa Ogo.” (Ndi dzingu ḽoṱhe ḽa Arigobo ḽi re kha ḽa Bashani ḽe kale ḽa vha ḽi tshi pfi ḽa Vharefai. Jairi ṅwana wa Manase o dzhia shango ḽoṱhe ḽa Arigobo u swika Geshuru na Maakhathi, Bashani ḽa mbo rinwa dzina ḽa Jairi. Ndi zwine ḽa kha ḓi pfi Miḓi ya mishasha ya Jairi, na ṋamusi.) “Shango ḽa Giliadi ndo ḽi ṋea Makhiri, shango ḽi re tshipembe tshaho nda ḽi ṋea matsinde a Rubeni na Gadi. Masakha a no vha khethekanya na Vhaamoni thungo ya devhula ndi mulambo wa Jaboko, thungo ya tshipembe ndi mulambo wa Arinoni, nga vhukati hawo, thungo ya vhukovhela ndi govha ḽa Jorodani u bva dzivhani ḽa Khinirethe u swika vhubvaḓuvha ha Lwanzhe lwa Muṋo, mabamani a Phisiga. “Misi iyo nda vhudza vhanna vha ayo matsinde nda ri, ‘Muṋe washu Mudzimu waṋu o ni ṋea shango heḽi uri ḽi vhe ḽaṋu; zwenezwo vhahali vhoṱhe vha no kona u bva pfumo nga vha wele mulambo wa Jorodani vha tshi ranga Vhaisraele vha maṅwe matsinde phanḓa. Vhane vha ḓo sala miḓini ye nda ni ṋea ndi vhasadzi vhaṋu na vhana na zwifuwo fhedzi, ngauri ndi ḓivha uri ni na zwifuwo zwinzhi. Inwi ni fanela u ṱuwa na vhaṅwe Vhaisraele Muṋe washu a vhuya a vha ladzela-vho shango unga inwi o ni ladzela ḽaṋu, na vhone vha wana shango ḽine Muṋe washu Mudzimu waṋu a ḓo vha ṋea seli ha Jorodani, ndi hone na inwi ni tshi ḓo vhuelela shangoni ḽe nda ni kovhela uri ḽi vhe ḽaṋu.’ “Joshua ene nda mu vhudza nda ri, ‘No vhona nga aṋu maṱo zwe Muṋe washu a ita mahosi aya mavhili, Sihoni na Ogo; ndi zwone zwine Muṋe washu a ḓo ita mivhuso yoṱhe ine na ḓo ṱangana nayo seli ha Jorodani. Ni songo vha ofha, Muṋe washu Mudzimu waṋu ndi Ene ane a ḓo ni lwela.’ “Misi iyo ndo luvhelela Muṋe washu nda ri, ‘Muṋe wa zwoṱhe Muṋe washu, wo sumbedza nṋe muḓinḓa wau vhuhulu hau na maanḓa au mahulu; ndi ufhio mudzimu ngei ṱaḓulu na fhano fhasi ane a nga kona u ita mishumo mihulu i no nga yau? A thi weli zwanga Jorodani nda vhona-vho shango ḽavhuḓi ḽi re seli na ḽiḽa, thavha hedzi dzavhuḓi nandi, na dza Libanoni?’ Hone Muṋe washu a ntsinyutshela nga mulandu waṋu, a si tende zwe nda humbela. Muṋe washu a mmbudza a ri, ‘Fhumula, a thi tsha funa u pfa u tshi amba na Nṋe nga mafhungo haya. Itou gonya nṱha ha thavha ya Phisiga u lavhelese vhukovhela na devhula na tshipembe na vhubvaḓuvha, u vhone shango nga maṱo fhedzi, ngauri u wela Jorodani u nga si wele. Tshau ndi u laya Joshua wa mu khwaṱhisa wa mu ṱuṱuwedza, ngauri ndi ene ane a ḓo wedza vhathu, ndi ene ane a ḓo ita uri shango ḽine wa khou ḽi vhona vha ḽi wane.’ “Ndi hone-ha ri tshi vho dzula govhani ḽino u livhana na Bethe Phioro. “Zwino-ha Vhaisraele, ipfani milayo na ndaela dzine nda ni laya, ni dzi tevhedze, ndi hone ni tshi ḓo tshila, na dzhena shangoni ḽine Muṋe washu Mudzimu wa vhomakhulukuku waṋu a ḓo ni ṋea ḽa vha ḽaṋu. Ni thanye, ni khunyeledze ndaela dza Muṋe washu Mudzimu waṋu dzine nda khou ni laya. Kha fhungo ḽine nda ni vhudza ni songo engedza tshithu, ni songo fhungudza tshithu. No vhona nga aṋu maṱo zwe Muṋe washu a ita thembeleni ya Baali wa Phioro: vhoṱhe vhe vha tevhedza maitele a Baali wa Phioro, Muṋe washu Mudzimu waṋu o vha lozwa, hone inwi vhe na dzula no fulufhedzea kha Muṋe washu Mudzimu waṋu, na ṋamusi ni kha ḓi tshila noṱhe. “Vhonani, ndi khou ni laya yeneyo milayo na dzenedzo ndaela dze Muṋe washu Mudzimu wanga a mmbudza, ndi zwone, ni zwi tevhedze musi ni tshi dzula shangoni ḽine na khou dzhena khaḽo zwino uri ni ḽi dzhie ḽi vhe ḽaṋu. Tevhedzani milayo heyo ni i khunyeledze, ndi hone tshakha dzi tshi ḓo vhona uri ni na vhuṱali na ṱhalukanyo; vha ḓo ri u pfa ndaela idzi dzaṋu vha ri, ‘Vhonani uri vhuṱali na ṱhalukanyo ya lushaka ulu luhulu ndi zwingafhani!’ Ndi lufhio lushaka lune naho lwo hula hani, lwa vha na mudzimu walwo a re tsini halwo unga Yahavee Mudzimu washu e tsini na riṋe, ane musi ri tshi mu ṱavhela mukosi a si kundwe u ri phalala? Ndi lufhio lushaka, naho lwo hula hani, lu re na milayo mivhuya na ndaela mbuya dzi no fana na ndayo iyi ine nda khou ni laya ngayo ṋamusi? “Tshaṋu ni vhe na vhusedzi vhuhulu, ni ḓilondote uri ni si vhuye na hangwa zwithu hezwi zwe na vhona nga maṱo aṋu; nga zwi dzule mbiluni dzaṋu vhutshilo haṋu hoṱhe, ni zwi hanelele na vhana vhaṋu na vhaḓuhulu. Elelwani ḓuvha ḽe na ima phanḓa ha Muṋe washu Mudzimu waṋu thavhani ya Horebe, a mmbudza a ri, ‘Kuvhanganya tshivhidzo tshoṱhe ndi vha funze mafhungo ane vha fanela u a ḓivha, vha kone u nkhulisa maḓuvha oṱhe ane vha ḓo tshila fhano fhasi, vhone vha dovhe vha a funze vhana vhavho.’ “Inwi na sendela na ima tsini ha thavha, yone i tshi khou duga mulilo wa ita na u swika ngei makoleni, ha vha na gole na swiswi na buluvhutsi ḽihulu, Muṋe washu a amba na inwi e ngomu muliloni ni sa vhuyi na vhona tshivhumbeo tshawe, ni tshi tou pfa ipfi ḽi tshi khou amba, a ni vhudza a mulanga we a vhofha na inwi, na ndaela dzawo, yone Milayo ya fumi, a tou i ṅwala kha maḓaba mavhili a matombo. A vha nṋe, Muṋe washu o nndaedza musi wonoyo uri milayo iyi na ndaela idzi ni dzi tevhedze musi no wetshela seli shangoni ḽine na ḓo ḽi wana ḽa vha ḽaṋu. Ni songo khakha! Elelwani uri musi Muṋe washu a tshi amba na inwi e ngomu muliloni ngei Horebe a no ngo vhuya na vhona tshivhumbeo tshawe. Zwenezwo ni songo tshinya nga u ḓiitela mudzimu wa tshifanyiso, wa tshinna kana wa tshisadzi, kana wa phukha ifhio na ifhio, kana tshiṋoni tshi fhufhaho, kana tshithu tshi kokovhaho fhasi, kana khovhe i wanalaho maḓini. Nahone ni songo ri ni tshi lavhelesa ṱaḓulu na vhona ḓuvha na ṅwedzi na dziṋaledzi na masambi oṱhe a re lutomboni, na fhurea na zwi gwadamela na zwi luvha, hezwo zwithu ndi zwe Muṋe washu Mudzimu waṋu a zwi kovhekanya tshakha dzoṱhe dzi re fhasi ha lutombo uri zwi vhe midzimu yavho. Hone inwi Muṋe washu o ni dzhia a ni bvisa shondoni ḽa mulilo, Egipita, uri ni vhe lushaka lwawe vhukuma, sa zwine na vha zwone ṋamusi. “A vha nṋe Muṋe washu o ntsinyutshela nga mulandu wa zwiito zwaṋu, a ana a ri a thi nga weli Jorodani, a thi nga dzheni shango ḽavhuḓi ḽine Muṋe washu Mudzimu waṋu a ḓo ni ṋea uri ḽi vhe ḽaṋu. Nṋe a thi nga weli Jorodani, ndi ḓo fela shangoni ḽino, vha no ḓo wela ndi inwi, ni yo wana shango iḽo ḽavhuḓi ḽa vha ḽaṋu. Ni vhone ni sa ḓo hangwa mulanga we Muṋe washu Mudzimu waṋu a vhofha na inwi na vho ḓiitela mudzimu wa tshifanyiso tsha tshiṅwe na tshiṅwe tshe Muṋe washu Mudzimu waṋu a ni dzivhisa. Muṋe washu Mudzimu waṋu ndi mulilo u fhisaho zwoṱhe, ndi Mudzimu a sa vhangiswi. “Musi ho no fhela mirafho na mirafho ni shangoni ḽaṋu, ni songo tshinya nga u ita mudzimu naho u ufhio wa tshifanyiso; zwenezwo Muṋe washu Mudzimu waṋu u ḓo vhona zwo vhifha, zwi a mu sinyusa. Ndi ri ḽiṱaḓulu na ḽifhasi ndi ṱhanzi ṋamusi, a ni nga dzulesi shangoni ḽine na khou wetshela khaḽo seli ha Jorodani, ni ḓo ṱavhanya u lovha ni khaḽo, vhukuma ni ḓo tou lovha tshoṱhe. Muṋe washu uḓo ni balanganya na dzitshakha, ha sala vha si gathi vhukati ha tshakha dzine Muṋe washu a ḓo ni khadela khadzo, henefho na konou luvha midzimu yo itwaho nga zwanḓa zwa vhathu, midzimu ya thanda na tombo, midzimu i sa vhoni, i sa pfi, i sa ḽi, i sa nukhedzi. Hone arali ni tshi vho ṱoḓa Muṋe washu Mudzimu waṋu nga mbilu nthihi ni henefho, na mu ṱoḓa nga mbilu yoṱhe, ni ḓo mu wana. Misi i ḓaho ni tshi vho tambula, nó welwa nga khombo hedzo dzoṱhe dze nda ni vhudza, ndi hone ni tshi vho ḓo rembulutshela ha Muṋe washu Mudzimu waṋu na thetshelesa zwine a amba. Nahone Muṋe washu Mudzimu waṋu ndi Mudzimu wa tshilidzi, ha nga ni ṱutsheli, ha nga ni lozwi tshoṱhe, ha nga hangwi zwe a anela vhomakhulukuku waṋu musi a tshi vhofha mulanga navho. “Edzonu vhudzisa zwa misi ya kale ya musi ni sa athu vha hone, u bva tshee Mudzimu a sika muthu fhano shangoni, ni vhudzise shango ḽoṱhe nga he ḽa ya, ni pfe arali ho vhuya ha vha na ḓembe ḽingafhangafha, kana ḽo vhuya ḽa pfala zwaḽo – ndi amba zwa lushaka lu tshi pfa ipfi ḽa Mudzimu a tshi khou amba e ngomu muliloni, vha ri vho mu pfa vha si fe, unga inwi no mu pfa a tshi amba Ene muṋe na tshila. Ni sedze arali muṅwe mudzimu o vhuya a luma mbilu a ḓa a ḓidzhiela lushaka a lu pfulusa vhukati ha luṅwe unga Muṋe washu o ni bvisa Egipita. Kani ho ngo tou rwa Vhaegipita nga mabulayo, a vha sumbedza maḓembe na zwimangadzo, a ni lwela Ene muṋe nga mishumo mihulu ya maanḓa, mishumo i ofhisaho? No sumbedzwa zwenezwo zwoṱhe uri ni kone u ḓivha uri Muṋe washu ndi Ene Mudzimu e eṱhe, a hu tshee na muṅwe. O ita uri ni pfe ipfi ḽawe a tshi khou amba e ṱaḓulu a tshi ni laya, a ni sumbedza mulilo muhulu we a tsela fhasi e khawo, na pfa maipfi awe a tshi khou amba e muliloni. Muṋe washu o tou funa vhomakhulukuku waṋu, a ḓinangela na inwi vhaḓuhulu vhavho, ndi zwe a ni pfulusa Egipita Ene muṋe nga maanḓa awe mahulu, a thatha dziṅwe tshakha dzine dza ni fhira nga u anda na nga maanḓa, a ni isa mashangoni avho a ni ṋea one, unga ni tshi khou zwi vhona ṋamusi. “Ḓivhani-ha ṋamusi, zwi songo vhuya zwa ṱuwa mbiluni dzaṋu: Muṋe washu ndi Ene Mudzimu ngei ṱaḓulu na fhano fhasi, a hu tshee na muṅwe. Tevhedzani-ha milayo yawe na ndaela dzawe dzine nda khou ni laya ṋamusi, ndi hone zwi tshi ḓo ni nakela, inwi na vhana vhaṋu vhane vha kha ḓi ḓo bebiwa, na dzula tshoṱhe shangoni ḽine Muṋe washu a khou ni ṋea, na si tsha ṱavhanya u dzhielwa ḽone.” Zwo no ralo Mushe a nanga miḓi miraru seli ha Jorodani thungo ya vhubvaḓuvha. Arali muthu a tshenuwa o vhulaha muṅwe, hone hu si nga khole, á songo thoma u vha o mu fara nga mbilu, onoyo a nga shavhela kha muṅwe wa yeneyo miḓi miraru uri a si vhulawe. Shangoni ḽa Rubeni Mushe o nanga Betsere midavhini i re thungo ya vhubvaḓuvha u bva Lwanzheni lwa Muṋo, shangoni ḽa Gadi a nanga Ramotho kha ḽa Giliadi, kha ḽa Manase a nanga Golani shangoni ḽa Bashani. Afha hu vho tevhela ndayo ye Mushe a laya Vhaisraele ngayo; ndi vhuṱanzi na milayo na ndaela dze Mushe a funza Vhaisraele musi vho no pfuluwa Egipita. O vha laya musi vho ima govhani seli ha Jorodani u livhana na Bethe Phioro, shangoni ḽa Sihoni khosi ya Vhaamori we a vha a tshi dzula Hesheboni; ndi uḽa Sihoni we Mushe na Vhaisraele vha mu dia musi vha tshi pfuluwa Egipita, vha konou mu dzhiela shango ḽawe, vha dzhia na ḽa Ogo khosi ya Bashani. Ndi one mahosi mavhili a Vhaamori e a vha a tshi dzula seli ha Jorodani thungo ya vhubvaḓuvha; shango ḽavho ḽo vha ḽi tshi katela mivhundu yoṱhe u bva Aruere khunzikhunzini dza mulambo wa Arinoni u swika thavhani ya Heremoni ine ḽiṅwe ya pfi Sirioni, na govha ḽoṱhe ḽa Jorodani thungo ya vhubvaḓuvha u swika Lwanzheni lwa Muṋo mabamani a thavha ya Phisiga. Mushe a vhidza Vhaisraele vhoṱhe a vha vhudza a ri, “Hee inwi Vhaisraele, thetshelesani milayo na ndaela dzine nda khou ni laya ṋamusi ni tshi zwi pfa nga nḓevhe, ni zwi gude, ni zwi tevhedze, ni zwi khunyeledze. Mudzimu Muṋe washu o vhofha mulanga na riṋe thavhani ya Horebe. Mulanga uyo Muṋe washu ho ngo u vhofha na vhomakhulukuku washu, o u vhofha na riṋe roṱhe, riṋe vhane ra kha ḓi tshila ra vha hone fhano ṋamusi. Musi Muṋe washu a tshi amba na inwi ngei thavhani e muliloni, o amba na inwi no tou livhana zwifhaṱuwo. Musi uyo nṋe ndo vha ndo ima vhukati ha Muṋe washu na inwi ndi tshi swikisa mafhungo a Muṋe washu kha inwi, ngauri no vha ni tshi ofha ni tshi vhona mulilo, na si tsha gonya thavha. “Muṋe washu o ri, ‘Ndi Nṋe Yahavee Mudzimu wau we nda u pfulusa shangoni ḽa Egipita he wa vha u phuli. “ ‘U songo vha na miṅwe midzimu, Mudzimu wau ndi Nṋe ndi ndoṱhe. “ ‘U songo ḓiitela tshifanyiso na tshithihi tsha zwi re ngei ṱaḓulu kana fhano fhasi kana maḓini a re nga fhasi ha ḽifhasi, wa tshi gwadamela wa tshi rerelela; Nṋe Yahavee Mudzimu wau ndi Mudzimu a sa vhangiswi, mulandu wa vhokhotsi ndi u vhila kha vhana na kha vhaḓuhulu u swika kha murafho wa vhuraru na wa vhuṋa wa maswina anga, hone vhane vha mpfuna vha tevhedza ndaela dzanga ndi vha ita nga vhuthu u swika kha mirafho ya tshigidi. “ ‘U songo tamba nga dzina ḽa Yahavee Mudzimu wau, ngauri Yahavee a nga si litshe u lifhedza ane a tamba nga dzina ḽawe. “ ‘Hulisa ḓuvha ḽa Sabatha u ḽi ite ḽikhethwa unga Yahavee Mudzimu wau o u laya. Shuma zwau maḓuvha maṱanu na ḽithihi u khunyeledze mishumo yau yoṱhe, hone ḓuvha ḽa vhuṱanu na vhuvhili ndi ḽa Yahavee Mudzimu wau, ndi ḽa u awela; nga heḽo ḓuvha u songo shuma tshithu – iwe kana ṅwana wau, wa mutuka kana wa musidzana, kana mushumi wau, wa munna kana wa musadzi, kana phulu yau kana donngi yau kana tshifuwo tshifhio na tshifhio, kana mutsinda ane wa dzula nae. Na vhashumi vhau, vha vhanna kana vha vhasadzi, nga vha awele-vho unga iwe. U elelwe uri na iwe wo vha u phuli shangoni ḽa Egipita, Yahavee Mudzimu wau a u vhofholola nga mishumo mihulu ya maanḓa, ndi zwine Yahavee Mudzimu wau a u laya uri u vhulunge ḓuvha ḽa Sabatha. “ ‘Hulisa khotsi au na mme au unga Yahavee Mudzimu wau o u laya, ndi hone zwi tshi ḓo u nakela, wa fhedza miṅwaha minzhi u tshi dzula shangoni ḽine Yahavee Mudzimu wau a u ṋea. “ ‘U songo vhulaha muthu. “ ‘U songo ita vhupombwe. “ ‘U songo tswa. “ ‘U songo vhaisa muṅwe nga u ṱanzilela mazwifhi. “ ‘U songo emula musadzi wa muṅwe; u songo tshivha muṅwe nga nnḓu yawe, kana tsimu yawe, kana phuli yawe, ya munna kana ya musadzi, kana phulu yawe kana donngi yawe kana tshifhio na tshifhio tshi re tshawe.’ “Ndi one maipfi e Muṋe washu a amba na tshivhidzo tshaṋu tshoṱhe tsho kuvhangana, a amba e thavhani ngomu muliloni, hú na gole na buluvhutsi ḽihulu ḽo tibaho thavha, a amba nga ipfi ḽihulu, a konou ṅwala maipfi haya kha maḓaba mavhili a matombo, a mpha, a si tsha engedza maṅwe. Inwi no ri u pfa ipfi ḽi tshi bva swiswini, thavha i tshi khou duga mulilo, vhahulwane vhoṱhe vha matsinde aṋu vha ḓa ha nṋe na ri, ‘Mudzimu Muṋe washu o ri sumbedza vhugala hawe na vhuhulu hawe, ra pfa na ipfi ḽawe ḽi tshi amba e muliloni! Ṋamusi ra zwi vhona uri muthu u a ḓi tshila naho Mudzimu o amba nae, ra akhamala. Hone zwino ri khou ofha u lovha. Mulilo hoyu muhuluhulu u ḓo ri fhisa ra fa arali ra dovha ra pfa ipfi ḽa Mudzimu Muṋe washu. Ndi ufhio muthu wa ṋama ane a nga pfa ipfi ḽa Mudzimu a tshilaho a tshi amba e muliloni unga riṋe ri tshi khou mu pfa, a si lovhe? Ndi khwiṋe hu tshi sendela iwe ha Mudzimu Muṋe washu wa pfa zwoṱhe zwine a amba, wa konou ri vhudza zwoṱhe zwine Mudzimu Muṋe washu a zwi amba. Riṋe ri ḓo zwi thetshelesa ra zwi ita!’ “Muṋe washu a pfesesa zwe na amba, Muṋe washu a mmbudza a ri, ‘Ndo pfa zwe vhathu havha vha u vhudza vha tshi amba na iwe; zwoṱhe zwe vha amba ndi zwone. Ngavhe vha tshi dzula vhe na muya wonoyo wa u nnyofha na u tevhedza ndaela dzanga misi yoṱhe, zwa ralo ndi hone vhone na vhana vhavho zwi tshi ḓo vha nakela lini na lini. Iya u vha vhudze uri vha humele zwavho denndeni dzavho, huno iwe u ime fhano na Nṋe, ndi u laye ndi u vhudze ndayo dzanga dzoṱhe na milayo na ndaela zwine wa ḓo vha funza uri vha zwi tevhedze vhe shangoni ḽine nda ḓo vha ṋea uri ḽi vhe ḽavho.’ “Ndi zwone, ivhani na vhusedzi uri ni ite zwoṱhe zwe Muṋe washu Mudzimu waṋu a ni laya, ni songo pambutshela kha tshamonde kana tshauḽa. Ni fare nḓila ye Muṋe washu Mudzimu waṋu a ni sumbedza, ni songo bva khayo, ndi hone ni tshi ḓo tshila, zwa ni nakela, na fhedza miṅwaha minzhi ni tshi dzula shangoni ḽine na ḓo ṋewa. “Ngei milayo na ndayo, na ndaela dze Muṋe washu Mudzimu waṋu a nndaya uri ndi ni funze, ni zwi tevhedze musi ni tshi wetshela shangoni ḽine na khou ṋewa ḽone: Hulisa Muṋe washu Mudzimu wau u tevhedze milayo yawe yoṱhe na ndaela dzoṱhe dzine nda u laya – iwe na vhana vhau na vhaḓuhulu, maḓuvha oṱhe a vhutshilo hau, ndi hone u tshi ḓo lalama. Thetshelesa Israele, u vhe na vhusedzi uri u zwi vhulunge, ndi hone zwi tshi ḓo u nakela, na anda zwihulu shangoni iḽo ḽi elaho mukhaha na ṋotshi, unga Muṋe washu Mudzimu wa vhomakhulukuku waṋu o amba. “Israele, thetshelesa! Muṋe washu ndi Ene Mudzimu washu! Ndi Ene Muṋe washu e eṱhe! Ndi zwone, funa Muṋe washu Mudzimu wau nga mbilu yoṱhe, nga zwoṱhe zwine wa vha zwone, nga nungo dzoṱhe. Nahone hezwi zwine nda ḓo u laya ṋamusi zwi songo vhuya zwa ṱuwa mbiluni yau. U zwi ombedzele mbiluni dza vhana vhau, u ambe ngazwo musi wo dzula nḓuni, na musi u lwendoni, na musi u tshi yo lala na musi u tshi vuwa, u zwi vhofhele tshanḓani na kha phanḓa uri tshi vhe tshiga, u zwi ṅwale kha mihangammbwa ya nnḓu yau na kha mafhoro a muḓi. “Muṋe washu u ḓo u isa shangoni ḽe a anela vhomakhulukuku wau Abrahamu na Isaka na Jakopo, a vha fulufhedzisa uri u ḓo u ṋea ḽone, shango ḽi re na miḓi mihulu yavhuḓi ye iwe u si i fhaṱe, na nnḓu dzo ḓalaho zwivhuya zwoṱhe zwi songo kuvhanganywaho nga iwe, na bidzi dzi songo bwiwaho nga iwe, na masimu a minḓirivhe na miolivi i songo ṱavhiwaho nga iwe; iwe u ḓo tou wana i hone, wa ḽa wa fura. Zwenezwo u vhone uri u si hangwe Muṋe washu o u pfulusaho Egipita he wa vha u phuli; tshau hu vhe u hulisa Muṋe washu Mudzimu wau, u shumele Ene, u tshi ana u ane nga dzina ḽawe. U songo luvha miṅwe midzimu, midzimu ya tshakha dzo ṋekanaho masakha na inwi; Muṋe washu Mudzimu wau ndi Mudzimu a sa vhangiswi. U vhukati haṋu; a nga u sinyutshela a u lozwa wa si tsha wanala fhano shangoni. “Ni songo ṱunga Muṋe washu Mudzimu waṋu sa zwiḽa ni tshi mu linga ngei Masa (Malingoni). Ni sedzese uri ni vhulunge milayo ya Muṋe washu Mudzimu waṋu na ndayo yawe na ndaela dzawe zwe a ni laya, ni ite zwine a vhona zwi zwone, zwi zwivhuya, ndi hone zwi tshi ḓo ni nakela, na dzhena shangoni iḽo ḽavhuḓi ḽe Muṋe washu a ḽi fulufhedzisa vhomakhulukuku waṋu nga muano, na ḽi dzhia ḽa vha ḽaṋu, a pandela maswina aṋu oṱhe vha ni shavha nga he a dzula o amba. “Arali nga tshifhinga tshi ḓaho ṅwana wau a u vhudzisa a ri, ‘Kha vha mpfunze-vho ndayo na milayo na ndaela zwe Mudzimu Muṋe washu a vha laya!’ iwe u fhindule ṅwana wau u ri, ‘Ro vha ri phuli dza Farao shangoni ḽa Egipita, hone Muṋe washu a ḓa a ri pfulusa Egipita nga maanḓa awe mahulu. Muṋe washu o ita zwiga na maḓembe mahulu a ofhisaho shangoni ḽa Egipita, a rwa Farao na vha hawe vhoṱhe ri tshi zwi vhona, a ri pfulusa a ri endedza a ri swikisa shangoni ḽino ḽe a fulufhedzisa vhomakhulukuku washu nga muano, a ri ṋea ḽone. Huno Muṋe washu o ri laya uri ri tevhedze milayo hei yoṱhe, ri hulise Mudzimu Muṋe washu, ndi hone zwi tshi ḓo ḓi ri nakela, a ri ṋea vhutshilo unga ri tshi zwi vhona ṋamusi. Arali ri tshi sedzesa ra tevhedza ndayo idzi dzoṱhe Muṋe washu a tshi ri vhona, nga he a ri laya, ndi hone ri tshi ḓo pfi ro ita zwone zwo fanelaho vhana vha mulanga.’ “Yahavee Mudzimu waṋu u ḓo ṱuwa a tshi ni swikisa shangoni ḽe na livha khaḽo uri a ni ṋee ḽone ḽi vhe ḽaṋu. U ḓo pandela tshakha nnzhi vha ni shavha – Vhahithi na Vhagirigashi na Vhaamori na Vhakanana na Vhapherisi na Vhahivi na Vhajebusi – tshakha ṱhanu na mbili dzine dza ni fhira nga u anda na nga maanḓa. Yahavee Mudzimu waṋu u ḓo vha kumedza inwi, na vha kunda. Zwenezwo tshaṋu ndi u vha lozwa tshoṱhe, ni songo vhofha mulanga navho, ni songo vha khathutshela. Ni songo dzetshelana navho, vha ḓo fhura vhana vhaṋu vha furalela Nṋe Yahavee vha luvha midzimu isili, Nṋe nda ni sinyutshela nda ni lozwa kathihi fhedzi. “Tshine na fanela u vha ita ndi tshithihi fhedzi: Thuthani dziaḽiṱari dzavho, ni pwashe matombo makhethwa e vha imisa, ni reme thanda dzavho dza Ashera, zwifanyiso zwavho zwa midzimu ni zwi fhise nga mulilo. Ni lushaka lukhethwa lwo ḓikumedzaho Muṋe washu Mudzimu waṋu; Muṋe washu o ḓinangela inwi kha tshakha dzoṱhe dzi dzulaho fhano fhasi, a ni nanga uri ni vhe lushaka lwawe vhukuma. “Muṋe washu a tshi ni funa a ni nanga a si nge inwi na vha lwone lushaka luhulu kha dzoṱhe, hufha ni vhaṱuku kha vhoṱhe. Muṋe washu o tou ni funa, a vhulunga muano we a anela vhomakhulukuku waṋu, ndi zwe Muṋe washu a ni pfulusa nga maanḓa awe mahulu, a ni vhofholola vhupulini na zwanḓani zwa Farao khosi ya Egipita, uri ni kone u ḓivha uri Yahavee Mudzimu waṋu ndi Ene Mudzimudzimu, Mudzimu a fulufhedzeaho a vhulungaho mulanga wawe, vha mu funaho na vha tevhedzaho ndaela dzawe u vha itela vhuthu u swika kha mirafho ya tshigidi, hone ane a mu vhenga a mu itela swili, Muṋe washu u a mu lifhedza, ha lengi u mu lozwa, vhukuma u a mu lifhedza. Ndi zwone, vhulungani ndayo na milayo na ndaela dzine nda ni laya ṋamusi, ni ite zwine dza amba. “Arali na thetshelesa milayo iyi, na i vhulunga, na i tevhedza, ndi hone na Muṋe washu Mudzimu waṋu a tshi ḓo vhulunga mulanga we a vhofha na inwi, a ḓi ni ita nga vhuthu unga o fulufhedzisa vhomakhulukuku waṋu nga muano, a ni funa a ni shudufhadza a ni andisa, a shudufhadza na vhana vhaṋu na masimu aṋu, na kaṋa goroi i si na vhukono na waini na mapfura a muolivi, kholomo dzaṋu na nngu na mbudzi dza ḓi anda dzi tshi ya ni tshi dzula shangoni ḽe Muṋe washu a fhulufhedzisa vhomakhulukuku waṋu a tou ana uri u ḓo vha ṋea ḽone. Ni ḓo vha na mashudu a no fhira a tshakha dzoṱhe; a hu nga wanali na muthihi waṋu a si na ṅwana, kana tshifuwo tsha phanzhe. Muṋe washu u ḓo ni tsireledza kha maṱungu oṱhe, malwadze oṱhe a ofhisaho e na vha ni tshi a ḓivha Egipita a nga si tende na vhuthihi hao vhu tshi ni fara, a ḓo fhirela kha maswina aṋu. Hone tshakha dzoṱhe dzine Muṋe washu a ḓo ni kumedza dzone ni pfi ni dzi lozwe; ni songo dzi khathutshela, ni songo luvha midzimu yadzo, i sa ḓo vha tshikwekwe tsha u ni fasha. “Ni songo tshenuwa na amba mbiluni na ri, ‘Tshakha idzi dzi a ri fhira, ri nga dzi thatha hani?’ Ni songo vha ofha, elelwani zwoṱhe zwe Muṋe washu Mudzimu waṋu a ita Farao na shango ḽoṱhe ḽa Egipita. Hufha no vhona nga aṋu maṱo uri Muṋe washu Mudzimu waṋu o rwa Vhaegipita nga mabulayo mangafhani na zwiga zwingafhani na maḓembe mangafhani, na uri o ni pfulusa Egipita nga maanḓa mahulu a sa konadzei; ndi zwone zwine a ḓo ita na tshakha dzoṱhe dzine inwi na nga dzi ofha. Vhane vha kha ḓi ḓo vha vho sala vhó ponyoka mabulayo ayo, Muṋe washu Mudzimu waṋu u ḓo vha shushedza vha shavha vha tshi tou nga vha khou pandamedzwa nga mabu, vha vhuya vha lovha tshoṱhe ni tshi swika. Ni songo vha ofha, hufha Muṋe washu Mudzimu waṋu e na inwi, hufha e Mudzimu muhulu a ofhisaho. Musi ni tshi swika, Muṋe washu Mudzimu waṋu u ḓo thatha tshakha idzo nga zwiṱuku nga zwiṱuku, ni nga si kone u vha fhedza kathihi fhedzi; mavhanda o vha a tshi nga anda a ni huvhadza. “Muṋe washu Mudzimu waṋu u ḓo vha kumedza inwi, a vha kanganyisa tshoṱhe vha vhuya vha fhela. U ḓo ni kumedza na mahosi avho na vha vhulaha, madzina avho a sala a si tsha pfala fhano fhasi. A hu na muthu ane a ḓo imedzana na inwi, ni ḓo vha fhedza vhoṱhe. Zwifanyiso zwa midzimu yavho ni zwi fhise nga mulilo; ni songo tama siliva na musuku zwe zwa fhomiwa ngawo na u kwatula na ḓidzhiela zwone, zwi nga vha tshikwekwe tshine tsha ni fasha na gunea; Muṋe washu Mudzimu waṋu o dzula o zwi nengwa hezwo zwithu. Nahone ni songo ḓisa ayo maḓithu a nengisaho nḓuni dzaṋu, a ḓo ita uri na inwi ni pfi ni lozwiwe nga Mudzimu unga maswina aṋu; tshaṋu ndi u a nengwa ni sa vhuyi na funa na u a vhona; tshao ndi u fhiswa. “Vhulungani milayo yoṱhe ine nda ni laya ṋamusi, ni i tevhedze, ndi hone ni tshi ḓo tshila, na anda, na dzhena shangoni ḽe Muṋe washu a fulufhedzisa vhomakhulukuku waṋu, na ḽi dzhia ḽa vha ḽaṋu. Ni elelwe lwendo lwoṱhe lwe Muṋe washu Mudzimu waṋu a ni tshimbidza phangani miṅwaha hei ya 40 yo fhelaho. O itela u ni ṱukufhadza na u ni linga uri zwi re mbiluni dzaṋu zwi ḓivhee, arali ni tshi ḓo vhulunga milayo yawe kana ni tshi ḓo i nyadza. O ni ṱukufhadza a ni farisa nḓala a ni fusha nga mana, zwiḽiwa zwe na vha ni sa zwi ḓivhi, na vhomakhulukuku waṋu vho vha vha sa zwi ḓivhi. O itela u ni funza uri muthu ha tshili nga vhuswa fhedzi, u tshila nga zwenezwo zwine Muṋe washu a mu ṋea nga ipfi ḽawe. “Miṅwaha hei yoṱhe ya 40 zwiambaro zwaṋu a zwo ngo ṱahala, milenzhe a yo ngo zwimba. Ḓivhani-ha fhungo iḽi: Muṋe washu Mudzimu waṋu u laya inwi unga munna a tshi laya ṅwana wawe. Zwenezwo vhulungani milayo ya Muṋe washu Mudzimu waṋu, ni si bve nḓilani dzawe, ni mu hulise. “Muṋe washu Mudzimu waṋu u khou ni isa shangoni ḽavhuḓi, shango ḽa milambo na zwisima zwine zwa tou ela zwi sa xi zwi no simuwa magovhani na dzithavhani, shango ḽa goroi na baḽi, ḽa minḓirivhe na mihuyu na migranada, ḽa mapfura a muolivi, na ḽa ṋotshi. A hu na ane a ḓo ḽa a si fure; a ni nga shayi tshithu; matomboni aḽo ni ḓo wana ngweḓi nnzhi, thavhani dzaḽo na bwa musina. Ni ḓo ḽa na fura, na renda Muṋe washu Mudzimu waṋu nga u vhona shango ḽavhuḓi ḽe a ni ṋea ḽone. “Hone ni zwi sedze uri ni si hangwe Muṋe washu Mudzimu waṋu na si tsha tevhedza milayo yawe na ndaela dzawe na ndayo yoṱhe ine nda khou ni laya ṋamusi! Ni songo ri no ḽa na fura na fhaṱa nnḓu dzavhuḓi na dzula khadzo, kholomo dzaṋu na nngu dza anda, na vha na siliva na musuku munzhi, na thundu dzi sa konadzei, na vho ḓihudza na hangwa Muṋe washu Mudzimu waṋu, na hangwa uri ndi Ene we a ni vhofholola vhupulini a ni pfulusa Egipita, a ni endedza phangani khulu i ofhisaho ho andaho ṋowa dza vhuṱungu na phame, a ni ṋea maḓi a tshi bva kha tombo ḽo omaho ḽa tou te, shangoni ḽa gomelelo ḽi si na maḓi. Hafhu ndi Ene we a ni fusha nga mana musi ni phangani, na ḽa zwiḽiwa zwe vhomakhulukuku waṋu vha vha vha sa zwi ḓivhi. O itela u ni ṱukufhadza na u ni linga uri zwi sale zwi tshi ni nakela. Zwenezwo ni songo ri no tondwa zwingafhongafho na vho amba mbiluni na ri, ‘Lupfumo holu lwoṱhe ndo ḓiwanela nga maanḓa anga na nga u kona hanga.’ Elelwani Muṋe washu Mudzimu waṋu; ndi Ene ane a ni ṋea maanḓa a u kona u wana lupfumo holwo, u vhulunga mulanga wawe we a u fulufhedzisa vhomakhulukuku waṋu, unga ni tshi khou zwi vhona ṋamusi. “Hone arali na vhuya na hangwa Muṋe washu Mudzimu waṋu, na gidima murahu ha midzimu isili na i shumela na i luvha, vhukuma ndi khou ni eletshedza ṋamusi ndi ri, ni ḓo lovha! Arali na sa thetshelesa ipfi ḽa Muṋe washu Mudzimu waṋu, na inwi ni ḓo lovha unga tshakha idzo dzine Muṋe washu a khou dzi lozwa ni tshi swika. “Vhaisraele, thetshelesani! Ni vho wela Jorodani zwino uri ni dzhene shangoni ḽaṋu ni thathe tshakha khulu dzi no ni fhira nga maanḓa ni ḓidzhiele miḓi yavho mihulu yo tangwaho nga mitsheṱo i ṋanzwaho makole. Ni a zwi ḓivha uri hu na Vhaenaki, vhathu vhalapfu vha nungo khulu; no no ḓi pfa hu tshi pfi, ‘Ndi nnyi ane a nga imedzana na Vhaenaki?’ Hone ḓivhani ṋamusi uri Muṋe washu Mudzimu waṋu ndi Ene a no ni ranga phanḓa sa mulilo u fhisaho zwoṱhe; Ene u ḓo vha kunda tshoṱhe vha ni luvha, na vha lozwa na dzhia mashango avho kathihi fhedzi unga Muṋe washu o ni vhudza. “Hone musi Muṋe washu Mudzimu waṋu a tshi vha thatha vha ni shavha, ni songo amba mbiluni na ri, ‘Muṋe washu o ri ḓisa shangoni heḽi a ri ṋea ḽone nge a vhona vhuvhuya hashu!’ A si zwone, Muṋe washu ho ngo thatha tshakha idzi nga u vhona vhuvhuya haṋu, o vha thatha nga u vhona vhuvhi havho. Inwi ni tshi vho fhiwa shango iḽi a si nga vhuvhuya haṋu kana nge na vha na mbilu mbuya, Muṋe washu Mudzimu waṋu u tou thatha tshakha idzi nga vhuvhi havho, vha ni shavha; u tou itela uri zwe a dzula o fulufhedzisa vhomakhulukuku waṋu Abrahamu na Isaka na Jakopo zwi si wele fhasi. Tshaṋu ndi u ḓivha-ha uri Muṋe washu Mudzimu waṋu ha khou itwa nga vhuvhuya haṋu a tshi ni ṋea shango iḽi ḽavhuḓi uri ḽi vhe ḽaṋu, hufha ni vhathu vha tshipimbi. “Edzonu humbula uri ndi lungana ni tshi sinyusa Muṋe washu Mudzimu waṋu tshee na pfuluwa Egipita, na vhuya na swika henefhano; ni songo zwi hangwa: no ḓi vha vhathu vha u shandukela Muṋe washu! “Thavhani ya Horebe no sinyusa Muṋe washu lwe a ni sinyutshela a ṱoḓa u ni lozwa. Ndi amba zwa musi uḽa nṋe ndi tshi gonya thavha u yo dzhia maḓaba mavhili a matombo, maḓaba a mulanga we Muṋe washu a vhofha na inwi, nda dzula thavhani maḓuvha a 40 na vhusiku hao ndi sa ḽi tshithu, na maḓi ndi sa nwi, Muṋe washu a nṋea maḓaba mavhili a matombo o ṅwalwaho nga munwe wa Mudzimu. Khao ho vha ho ṅwalwa maipfi oṱhe e Muṋe washu a amba na inwi e ngomu muliloni nṱha ha thavha musi uḽa wa tshivhidzo. “Musi ho fhela maḓuvha a 40 na vhusiku hao, Muṋe washu a nṋea eneo maḓaba mavhili a matombo, maḓaba a mulanga, Muṋe washu a mmbudza a ri, ‘Takuwa u ṱavhanye u tsa thavhani, lushaka lwau lwe wa lu pfulusa Egipita lwo ita tshivhi tshi ofhisaho, a vho ngo lenga u pambuwa nḓilani ye nda vha laya; vho ḓiitela tshifanyiso tsha mudzimu.’ Muṋe washu a isa phanḓa a ri, ‘Ndo no zwi vhona uri lushaka holu lwo tou ita hani, vha na tshipimbi. U songo vha pfumelela, ndi khou ṱoḓa u vha lozwa nda thutha dzina ḽavho ḽa si tsha pfala fhano fhasi, nda dzhia iwe nda u ita lushaka lu no fhira vhone nga maanḓa na nga u anda.’ “Ndi hone nṋe ndi tshi rembuluwa nda tsa thavha ndo fara aḽa maḓaba mavhili a mulanga nga zwanḓa zwanga zwivhili, thavha yone i tshi khou ḓi duga mulilo. Nda swika kha inwi nda vhona vhutshinyi he na itela Muṋe washu Mudzimu waṋu: no vha no ḓiitela tshifanyiso tsha mbohwana, a no ngo vhuya na lenga u pambuwa nḓilani ye Muṋe washu a ni laya. Nṋe nda mbo dzhia aḽa maḓaba mavhili nda a posa fhasi ni tshi zwi vhona nda a pwasha. Nda dovha nda yo ḓiposa fhasi phanḓa ha Muṋe washu sa zwiḽa zwa u thoma, nda ḓidzima zwiḽiwa na maḓi maḓuvha a 40 na vhusiku hao nga mulandu wa vhutshinyi hoṱhe he na ita, ni tshi ita zwi sa takadzi Muṋe washu, ni tshi tou mu levhela uri ni mu sinyuse. Ndo vha ndi tshi ofha mbiti khulu dza Muṋe washu, ngauri Muṋe washu o vha o ni sinyutshela, o vha a tshi tou ṱoḓa u ni lozwa. Hone Muṋe washu o pfa thabelo yanga ndi tshi ni pfumelela na wonoyo musi. “Na Aroni Muṋe washu o vha o mu sinyutshela lwe a vhuya a ṱoḓa u mu lozwa, hone nṋe nda rabela ndi tshi pfumelela Aroni wonoyo musi. Huno tshithu tshiḽa tshivhi tshe na ita, iḽa mbohwana, nda i dzhia nda i fhisa nga mulilo nda i pwashekanya nda i sinḓa nda i kuya, nda dzhia milora yayo nda i posa muedzini u tsaho na thavha. “A si afho fhedzi, na musi ri Thabera (Mudugumo) na Masa (Malingoni) na Kibrotho Hataava (Zwaloni-zwa-vha-miḽo) no vha ni tshi ḓi sinyusa Muṋe washu. “Huṅwe ndi Kadeshe Barania. Musi ni henengei Muṋe washu o ri ni gonye ni yo dzhia shango ḽe a ni ṋea, inwi na landula zwe Muṋe washu Mudzimu waṋu a ni vhudza, ni si mu fulufhele, ni si thetshelese ipfi ḽawe. U bva musi we nda thoma u ni ḓivha no vha ni tshi ḓi vha vhathu vha u shandukela Muṋe washu. “Ndi zwe nda ṱwa ndo ḓiposa fhasi phanḓa ha Muṋe washu maḓuvha a 40 na vhusiku hao. Ndi nge Muṋe washu a vha o amba uri u ḓo ni lozwa. Nda rabela Muṋe washu nda ri: Muṋe wa zwoṱhe Muṋe washu, u songo lozwa lushaka lwau nandi, vhathu vhau vhukuma vhe wa vha vhofholola nga vhuhulu hau wa vha pfulusa Egipita nga tshanḓa tshau tsha maanḓa. A u elelwi zwau vhaḓinḓa vhau Abrahamu na Isaka na Jakopo naa? U songo londa u konḓa ha lushaka holu na vhuvhi havho na vhutshinyi havho! Vhathu vha shango ḽe wa ri pfulusa khaḽo vha nga ḓo ri, ‘Yahavee o kundwa u isa lushaka holu shangoni ḽe a vha fulufhedzisa ḽone,’ kana vha ri, ‘A tshi vha pfulusa fhano ndi uri u tou vha vhenga, o itela uri a kone u vha vhulaha phangani!’ U songo vha lozwa, hufha vhe vhathu vhau vhukuma vhe wa vha pfulusa nga maanḓa au mahulu wo angaladza tshanḓa tshau tsha maanḓa. “Ndi hone Muṋe washu a tshi mmbudza a ri, ‘Dovha u ḓivhaḓele maḓaba mavhili a matombo a no fana na aḽa a u thoma, u konou gonya ngeno thavhani ha Nṋe, u ite mbulungelo ya thanda. Eneaḽa maipfi e a vha o ṅwalwa kha aḽa maḓaba a u thoma e wa pwasha ndi ḓo a ṅwala kha ayo maḓaba, iwe wa konou a vhea mbulungeloni.’ “Nṋe nda mbo ita iḽa mbulungelo nga muunga, nda vhaḓa maṅwe maḓaba mavhili a matombo a no fana na aḽa a u thoma, nda gonya thavha ndo a fara. Muṋe washu a ṅwala zwenezwiḽa zwe a vha o ṅwala kha aḽa a u thoma, iḽa milayo ya fumi ye a ni laya thavhani e muliloni musi wa tshivhidzo, musi ó no ṅwala a nṋekedza, nṋe nda rembuluwa nda tsa thavhani nda vhea aḽa maḓaba mbulungeloni. A mbo dzula henefho, nga he Muṋe washu a laedza.” (Vhaisraele vho takuwa zwisimani zwa vhana vha Jaakani vha ya Musera. Aroni a fa henefho, a swiṱwa, ṅwana wawe Eliasara a vha tshifhe vhudzuloni hawe. U bva henefho Vhaisraele vha takuwa vha ya Gudugoda, vha konou fhirela Jotobatha, shango ḽi na maḓi manzhi a elaho. Ndi nga tshenetsho tshifhinga Muṋe washu a tshi khetha tsinde ḽa Vhalivi uri vha vhe vhone vha no hwala mbulungelo ya mulanga wawe na u ima hukhethwa hawe vha tshi mu shumela, na u shudufhadza vhathu nga dzina ḽawe, sa zwine vha kha ḓi zwi ita na ṋamusi. Ndi zwe Vhalivi vha kundwa u wana mukovhe wa shango unga vhaṅwe Vhaisraele; mukovhe wavho ndi Muṋe washu Ene muṋe, unga Muṋe washu Mudzimu waṋu o vha vhudza.) “Nṋe ndo vha ndi tshee ndo ima thavhani ndi na Muṋe washu maḓuvha a 40 na vhusiku hao unga zwiḽa u thomani. Na hoyo musi Muṋe washu a mpfa, a si tsha funa u ni lozwa. Muṋe washu a mphindula a ri, ‘Ndi zwone, takuwa u yo ranga lushaka phanḓa! Nga vha ye vha dzhie shango ḽe nda fulufhedzisa vhomakhulukuku wavho, nda ana nda ri ndi ḓo vha ṋea ḽone.’ “Zwino-ha Vhaisraele, zwine Muṋe washu a ṱoḓa kha inwi ndi tshithihi fhedzi. Ndi u hulisa Muṋe washu Mudzimu waṋu na u ita zwoṱhe zwe a ni laya na u mu funa na u mu shumela nga mbilu yoṱhe na nga zwoṱhe zwine na vha zwone, na u tevhedza milayo ya Muṋe washu na ndaela dzoṱhe dzine nda ni laya ṋamusi, ndi hone zwi tshi ḓo ni nakela. “Vhonani, maṱaḓulu oṱhe khathihi na ḽifhasi na zwoṱhe zwi re khaḽo ndi zwa Muṋe washu Mudzimu waṋu. Naho zwo ralo, Muṋe washu o takalela vhomakhulukuku waṋu fhedzi a vha sumbedza lufuno lwawe luhulu, a khetha na vhaḓuhulu vhavho a tshi vha nanga kha tshakha dzoṱhe, unga ni tshi khou zwi vhona na ṋamusi. “Ndi zwone, laṱani tshipimbi tshaṋu; unga no fumba mivhili, fumbani-ha na mbiluni dzaṋu! Muṋe washu Mudzimu waṋu ndi Ene Mudzimu wa midzimu, ndi Ene Muṋe wa vhaṋe, Mudzimu muhulu, Muhali a ofhisaho; ha ṱaluli, ha ṱanganedzi tshanḓanguvhoni; u imelela tsiwana na tshilikadzi musi vha tshi sengiswa; u funa na mutsinda, a mu ṋea zwiḽiwa na nguvho. Zwenezwo na inwi ni fanela u funa vhatsinda; hufha inwi-vho no vha ni vhatsinda shangoni ḽa Egipita. Hulisani Muṋe washu Mudzimu waṋu ni luvhe Ene! Ni songo tenda u fhambana nae, musi ni tshi ana ni ane nga dzina ḽawe. Dzulani ni tshi renda Ene; ndi Ene Mudzimu waṋu, ndi Ene we a ni itela mishumo iyo mihulu i ofhisaho ye na vhona nga maṱo aṋu! Musi vhomakhulukuku waṋu vha tshi tsela Egipita vho vha vhe vhathu vha 70 fhedzi, huno Muṋe washu Mudzimu waṋu o ni andisa unga ṋaledzi dzi re lutomboni. “Funani Muṋe washu Mudzimu waṋu, ni vhulunge zwoṱhe zwe a vhofha na zwe a ni laya na milayo yawe yoṱhe na ndaela dzawe misi yoṱhe. Ṋamusi ni a zwi ḓivha uri Muṋe washu Mudzimu waṋu o ni laya hani a tshi ni sumbedza vhuhulu hawe na tshanḓa tshawe tshihulu tsha maanḓa. Vhana vhaṋu a vho ngo zwi vhona, hone inwi no vhona maḓembe awe na mishumo mihulu ye a ita Farao khosi ya Egipita na vhalanda vhawe vhoṱhe shangoni ḽa Egipita. No vhona zwe a ita mmbi ya Egipita na bere dzavho na gariki dzavho dza nndwa: No zwi vhona vha tshi kumbiwa nga maḓi a Lwanzhe lwa Dziṱhanga zwiḽa vha tshi khou ni pandamedza, Muṋe washu a vha lozwa. Na ṋamusi vha tshee vho kulea nungo. No vhona zwoṱhe zwe Muṋe washu a ni tonda ngazwo phangani na vhuya na swika henefhano. No vhona zwe a ita Dathani na Abiramu vhana vha Eliaba ṅwana wa Rubeni, zwiḽa mavu a tshi aṱama a vha mila khathihi na miṱa yavho na dennde dzavho na thundu dzavho dzoṱhe, Vhaisraele vhoṱhe vha tshi khou zwi vhona. Mishumo yoṱhe heyo mihulu ye Muṋe washu a ita no zwi vhona nga aṋu maṱo. “Ndi zwone, tevhedzani ndayo dzoṱhe dzine nda khou ni laya ṋamusi, ndi hone ni tshi ḓo vha na maanḓa, na dzhena shangoni ḽine na khou wetshela khaḽo zwino, na ḽi dzhia ḽa vha ḽaṋu, na fhedza miṅwaha na miṅwaha ni tshi dzula shangoni ḽe Muṋe washu a ḽi fulufhedzisa vhomakhulukuku waṋu, a ana uri u ḓo ḽi ṋea vhone na vhaḓuhulu vhavho – shango ḽi elaho mukhaha na ṋotshi. “Shango ḽine na yo dzhena khaḽo uri ni ḽi dzhie a ḽi fani na shango ḽa Egipita ḽine na bva khaḽo, ḽine muthu a ri o gobela mbeu yawe a dovha a ḓidina nga u sheledza sa ngade ya miroho, ndi shango ḽa dzithavha na magovha, ḽi tou sheledzwa nga maḓi a mvula. Ndi shango ḽi vhavhalelwaho nga Muṋe washu Mudzimu waṋu, u dzula a tshi ḽi londola u bva mathomoni a ṅwaha wa vhuya wa fhela. “Ndi zwone, arali ni tshi thetshelesa ndayo yanga ine nda ni laya ṋamusi, na funa Muṋe washu Mudzimu waṋu, na mu luvha nga mbilu yoṱhe na nga zwoṱhe zwine na vha zwone, ndi hone a tshi ḓo nisela shango ḽaṋu mvula nga tshifhinga tsho teaho, mvula dza tseula na dza mibvumbi, na wana goroi nnzhi na waini na mapfura a muolivi a si na vhukono, pfuloni zwifuwo zwaṋu zwa ḽa zwa fura, na inwi vhaṋe na ḽa na tou laṱa. “Ni vhone ni sa ḓo fhurea na pambuwa nḓilani na luvha midzimu isili na i gwadamela. Muṋe washu u ḓo ni sinyutshela; u ḓo vala makole, mvula ya si tsha na, mavu a si tsha bveledza zwiḽiwa, na ṱavhanya u lovha na si tsha wanala shangoni iḽo ḽavhuḓi ḽine Muṋe washu a khou ni ṋea. “Zwenezwo ni vhulunge maipfi anga aya mbiluni dzaṋu a si vhuye a bva mihumbuloni yaṋu, ni a vhofhelele tshanḓani tsha vha tshiga tsha u ni humbudza, a vhe luswayo kha phanḓa, ni a funze vhana vhaṋu, ni ambe ngao musi no dzula nḓuni na musi no fara lwendo na musi ni tshi yo lala na musi ni tshi vuwa, ni a ṅwale kha mihangammbwa ya nnḓu dzaṋu na kha mafhoro aṋu. Ndi hone ni tshi ḓo lalama khathihi na vhana vhaṋu ni tshi dzula shangoni ḽe Muṋe washu a ḽi fulufhedzisa vhomakhulukuku waṋu, ni si lovhe lutombo lu sa athu balangana nṱha ha ḽifhasi. “Arali vhukuma ni tshi ḓo tevhedza ndayo iyi ine nda ni laya ṋamusi, na i khunyeledza, na funa Muṋe washu Mudzimu waṋu, na si bve nḓilani dze a ni laedza, na si tende u fhambana nae, Muṋe washu u ḓo thatha tshakha idzi dzoṱhe dza ni shavha, na kunda tshakha khulu dzi na maanḓa a no fhira aṋu na dzi dzhiela mashango. Hoṱhe hune ṋayo dzaṋu dza kanda hu ḓo vha haṋu; masakha aṋu a ḓo guma nga phanga na Libanoni na mulambo wa Yufuratha, vhukovhela a guma nga Lwanzhe lwa Phandamashango. A hu nga vhi na muthu ane a imedzana na inwi; Muṋe washu Mudzimu waṋu u ḓo ita uri vhathu vha mashango oṱhe ane ṋayo dzaṋu dza kanda khao vha ni ofhe vha tou tetemela, unga o ni fulufhedzisa. “Ni vhone! Ṋamusi ndi khou vhea zwivhili phanḓa haṋu uri ni khethe, ndi mashudu kana u teketelwa. Arali na thetshelesa ndayo dza Muṋe washu Mudzimu waṋu dze nda ni laya ṋamusi, ni ḓo vha na mashudu. Arali na sa thetshelesa ndayo dza Muṋe washu Mudzimu waṋu, na pambuwa nḓilani ye nda ni laya ṋamusi, na gidima murahu ha midzimu isili ye kale na vha ni sa i ḓivhi, ni ḓo teketelwa. “Musi Muṋe washu Mudzimu waṋu a tshi ni swikisa shangoni ḽine na khou dzhena khaḽo zwino uri ni ḽi dzhie, ni fanela u bula maipfi a mashudu no ima thavhani ya Gerisimu, maipfi a u teketela ni a bule no ima thavhani ya Ebala. Thavha idzo mbili ni ḓo dzi wana seli ha Jorodani musi no no pfuka nḓila i no bva vhubvaḓuvha govhani ḽa Jorodani hu no dzula Vhakanana. Dzo livhana na Giligala, tsini ha miri mihulwane ya More. Vhukuma ni ḓo ṱuwa ni tshi wela Jorodani na yo dzhia shango ḽine Muṋe washu Mudzimu waṋu a khou ni ṋea, ḽa vha ḽaṋu, na dzula khaḽo. Vhulungani-ha milayo na ndaela dzine nda ni laya ṋamusi. “Khei milayo na ndaela dzine na pfi ni dzi vhulunge musi ni shangoni ḽe Muṋe washu Mudzimu wa vhomakhulukuku waṋu a ni ṋea uri ḽi vhe ḽaṋu; ni zwi tevhedze maḓuvha oṱhe ane na tshila fhano shangoni. “Ni phusukanye fhethu hoṱhe hune vhannḓa vhane na ḓo vha thatha mashangoni avho vha luvha midzimu yavho hone, thavhani dzoṱhe ndapfu na zwikwarani na fhasi ha miri yo bvukaho. Ni thuthe aḽiṱari dzavho, ni pwashe matombo e vha imisela midzimu, thanda dzavho dza Ashera ni dzi fhise nga mulilo, zwifanyiso zwa midzimu yavho ni zwi reme, madzina ayo a songo tsha pfala henefho. “Tshiṅwe, ni songo edza maitele a tshakha hedzo musi ni tshi luvha Muṋe washu Mudzimu waṋu. Muṋe washu Mudzimu waṋu u ḓo ḓikhethela fhethu ha dzina ḽawe; ndi henefho hune a ḓo wanala hone musi ni tshi mu ṱoḓa. Nduvho dzaṋu dzi fhiswaho na zwiṱhavhelo na tshafumi na miṅwe mitendelo na nduvho dze na mu fulufhedzisa na dze na bvisa nga u tou funa, na matanzhe a kholomo na a nngu na a mbudzi, zwoṱhe ni yo mu ṋekedza henefho. Ni zwi ḽe henefho Muṋe washu Mudzimu waṋu a tshi ni vhona, inwi na miṱa yaṋu ni tshi takalela zwoṱhe zwe na kona u shuma nge Muṋe washu Mudzimu waṋu a ni shudufhadza. “U swika ṋamusi roṱhe ro vha ri tshi ita nga he ra vhona zwo naka, ngauri no vha ni sa athu dzhena shangoni ḽine Muṋe washu Mudzimu waṋu a ni ṋea uri ḽi vhe ḽaṋu ni awele. Hone ni ḓo ṱuwa ni tshi wela Jorodani uri ni kone u dzula shangoni ḽine Muṋe washu Mudzimu waṋu a ni ṋea ḽone uri ni wane tshifhinga tsha u awela, ni dzule no ḓitakalela ni sa ofhi na ḽithihi ḽa maswina aṋu oṱhe thungo dzoṱhe. Nduvho dzoṱhe dzine nda ni laedza – dzi fhiswaho, na zwiṱhavhelo, na tshafumi, na miṅwe mitendelo, na mitendelo ye na tou fulufhedzisa Muṋe washu – nduvho hedzo dzoṱhe ni dzi ḓise henefho fhethu he Muṋe washu Mudzimu waṋu a khethela dzina ḽawe. Ni zwi ṱhavhe henefho ni zwi ḽe ni takale phanḓa ha Muṋe washu Mudzimu waṋu ní na vhana vhaṋu vha vhatuka na vha vhasidzana, na vhashumi vhaṋu vha vhanna na vha vhasadzi, na Vhalivi vhane na dzula navho vha takale, ngauri vhone a vho ngo kovhelwa tshipiḓa tsha shango musi inwi ni tshi wana mikovhe yaṋu. “Ni vhone uri ni si sokou ṋekedza nduvho dzaṋu dzi fhiswaho huṅwe na huṅwe hune na funa. Fhethu hune Muṋe washu a ḓo hu khetha kha matsinde aṋu oṱhe, ndi henefho hune na ḓo ṋekedza nduvho dzaṋu dzi fhiswaho na dziṅwe dzoṱhe dzine nda ni laya. “Hone arali ni tshi tou tama ṋama, ni nga ṱhavha hoṱhe-hoṱhe hune na dzula na ḽa ṋama ye Muṋe washu Mudzimu waṋu a ni ṋea a tshi ni shudufhadza; hu nga ḽa o kumalaho na o kumululwaho, zwi fana na musi ni tshi ḽa ntsa kana mbavhala. Malofha fhedzi, one kha a vhe tshiila, ni a tevhulele fhasi. “Hone tshafumi tsha goroi na waini na mapfura a muolivi na matanzhe a kholomo na nngu na mbudzi, na nduvho dze na fulufhedzisa Muṋe washu, na mitendelo ine na bvisa nga u tou funa, na miṅwe mitendelo yoṱhe, hezwo a no ngo tendelwa u zwi ḽa mahayani aṋu, zwi ḽiwa phanḓa ha Muṋe washu fhethu he Muṋe washu Mudzimu waṋu a hu khetha; zwi ḽiwa nga inwi na vhana vhaṋu, vha vhatuka na vha vhasidzana, na vhashumi vhaṋu, vha vhanna na vha vhasadzi, khathihi na Vhalivi vhane na dzula navho; ni ḓo zwi ḽa na takala phanḓa ha Muṋe washu Mudzimu waṋu ni tshi humbula mashudu oṱhe e a ni ṋea. Ni vhone ni sa ḓo hangwa Vhalivi, maḓuvha oṱhe ane na dzula shangoni ḽaṋu. “Musi Muṋe washu Mudzimu waṋu a tshi ḓo engedza shango ḽaṋu ḽi aṱame unga o ni fulufhedzisa, na vhona uri ni ḓo ḽa ṋama nga u tou pfa ni tshi i tama, iḽani zwaṋu nga hune na tama. Fhethu hune Muṋe washu Mudzimu waṋu a ḓo khethela dzina ḽawe arali ni tshi vhona uri ndi kule, ni a ṱhavha zwaṋu kholomo kana nngu kana mbudzi dze Muṋe washu a ni ṋea, sa zwe nda ni laya, na ḓiḽela zwaṋu ni mahayani aṋu nga hune na tama. Zwi fana na musi ni tshi ḽa ntsa kana mbavhala, vhoṱhe vha a ḽa, vho kumalaho na vho kumululwaho, tenda na ila malofha, ngauri malofha ndi vhutshilo; musi ni tshi ḽa ṋama, ni songo ḽa vhutshilo hayo. Ni songo a ḽa, ni tou a tevhulela fhasi unga maḓi. Arali ni sa ḽi malofha zwi ḓo ni nakela, inwi na vhana vhaṋu, ngauri ni ḓo vha ni tshi ita zwi takadzaho Muṋe washu. “Nduvho dzoṱhe dze na khethela Muṋe washu, na dze na mu fulufhedzisa, dzone ni ḓo dzi ḓisa fhethu he Muṋe washu a ḓikhethela hone, na ṋekedza nduvho dzaṋu dzi fhiswaho dza ṋama na malofha kha aḽiṱari ya Muṋe washu Mudzimu waṋu; malofha a shululelwe kha aḽiṱari, ṋama ni ḽe zwaṋu. “Mafhungo oṱhe ane nda khou ni laya ni a tevhedze, ndi hone zwi tshi ḓo ni nakela lini na lini, inwi na vhana vhaṋu, ngauri ni ḓo vha ni tshi ita zwi takadzaho Muṋe washu Mudzimu waṋu. “Muṋe washu Mudzimu waṋu u ḓo lozwa tshakha dzine na ḓo ya u dzhia mashango adzo, a dzi thatha dza ni shavha, uri inwi ni dzule mashangoni adzo. Huno zwi nga kha ḓi itea uri naho no no vha lozwa, na yo ṱoḓisesa zwa midzimu yavho na vhudzisa na ri, ‘Avha vhathu vho vha vha tshi luvha hani midzimu yavho? Na riṋe kha ri ite zwenezwo!’ Hezwo ni songo zwi ita. Ni songo luvha Muṋe washu Mudzimu waṋu nga nḓila ine vhone vha luvha ngayo, ngauri zwoṱhe zwine zwa nengisa Muṋe washu zwine a tou zwi vhenga, ndi zwone zwine vha luvha midzimu yavho ngazwo; hufha vha tshi kona u fhisa na vhana vhavho vha vhatuka na vha vhasidzana nga mulilo vha tshi vha ṋekedza midzimu yavho! “Ni songo litsha u vhulunga mafhungo oṱhe ane nda ni laya; ni songo engedza ipfi na ḽithihi, ni songo fhungudza na ḽithihi. “Arali ha bvelela muporofita kha inwi, kana muthu a no ṱalutshedza miloro, a ni fha tshiga kana ḓembe, zwe a ni vhudza zwa mbo bvelela, uyo a konou ri, ‘Kha ri yo luvha midzimu isili,’ a tshi amba midzimu ine na si i ḓivhe, ni songo thetshelesa zwiambo zwa uyo muporofita kana muṱalutshedzi wa miloro; ndi Muṋe washu Mudzimu waṋu ane a tou ni linga uri a vhone arali ni tshi mu funa nga mbilu yoṱhe na nga zwoṱhe zwine na vha zwone. Tevhelani Muṋe washu Mudzimu waṋu, ni ofhe Ene, ni vhulunge ndaela dzawe, ni pfe zwine a amba, ni mu luvhe; ni songo tenda u fhambana nae na luthihi. Uyo muporofita kana muṱalutshedzi wa miloro kha a vhulawe ngauri u a ni fhura nga zwiambo zwawe, u ṱoḓa u ni luṱanya na Muṋe washu Mudzimu waṋu we a ni vhofholola vhupulini a ni pfulusa shangoni ḽa Egipita, u ṱoḓa u ni xedza uri ni bve nḓilani ye Muṋe washu Mudzimu waṋu a ni laya; ni fanela u tou thutha vhuvhi hoho vhukati haṋu. “Naho e mukomana wau ṅwana wa mme au, kana ṅwana wau we wa mu beba, kana musadzi wau, kana khonani yau ane wa mu funa unga iwe muṋe, arali a ḓa nga tshiphiri a ri, ‘Kha ri yo luvha midzimu isili,’ a tshi amba midzimu ye iwe na vhomakhulukuku wau na vha ni sa i ḓivhi, a tshi amba midzimu ya tshakha dzo ni tangaho, kana ndi dzo ṋekanaho masakha na inwi, kana ndi tshakha dza kule-kule, u bva vhusendekamisi u ya vhusendekamisi, u songo tenda zwine a amba, u songo mu thetshelesa, na u mu khathutshela u songo mu khathutshela, u songo mu pfela vhuṱungu, na u pfumelelwa ha pfumelelwi, tshawe ndi u vhulawa. Kha hu thome iwe u posa tombo, hu konou tevhela lushaka lwoṱhe. Ni fanela u mu kanḓa nga matombo na mu vhulaha, ngauri u ṱoḓa u ni luṱanya na Muṋe washu Mudzimu waṋu we a ni vhofholola vhupulini a ni pfulusa shangoni ḽa Egipita. Ndi hone Vhaisraele vhoṱhe vha tshi ḓo pfa zwo iteaho, vha ofha, ha si tsha dovha ha vha na ane a ita vhuvhi vhungafhongafho kha inwi. Zwenezwo ni fanela u sedza na u ṱoḓisesa na sengulusa eneo mafhungo. Arali zwa wanala uri vhukuma vhuvhi hoho vhu nengisaho ho itea vhukati haṋu, ni fanela u vhulaha vhadzulapo vha uyo muḓi nga pfumo na u phusukanya na zwoṱhe zwi re khawo, na vhulaha na zwifuwo zwaho. Thundu dzoṱhe dze na wana khawo ni dzi kuvhanganye vanḓani ḽa muḓi ni dzi fhise nga mulilo. Ngauralo ni ḓo vha no ita muḓi na thundu dzawo dzoṱhe nduvho ine na kumedza Muṋe washu Mudzimu waṋu; a u tsha ḓo dovha wa vuswa, u ḓo dzula u matumba lini na lini. Ni songo vhuya na dzhia na tshithu na tshithihi tsha thundu hedzo dzo kumedzwaho Muṋe washu, ndi hone Muṋe washu a tshi ḓo dzikisa mbiti dzawe, a ni khathutshela a ni ita nga vhuthu, a ni andisa unga o fulufhedzisa vhomakhulukuku waṋu. Ni ḓo vha no thetshelesa Muṋe washu Mudzimu waṋu, na vhulunga ndaela dzawe dzine nda ni laya ṋamusi, na ita zwi takadzaho Muṋe washu Mudzimu waṋu. “Inwi ni vhana vha Muṋe washu Mudzimu waṋu; zwenezwo ni tshi lilela mufu ni songo ḓitshetshekanya kana na vheula mavhudzi a phanḓa a ṱhohoni unga vhannḓa. Ni vhathu vho ḓikumedzaho Muṋe washu Mudzimu waṋu; Muṋe washu o khetha inwi kha tshakha dzoṱhe dzi re fhano fhasi uri ni vhe lushaka lwawe vhukuma. “Ni songo ḽa tshithu tsho iledzwaho. Phukha dzine dza ḽiwa ndi kholomo na nngu na mbudzi na mbavhala na ḓavhu na khongoni na ngululu na phofu na ṋoni na tsephe na phukha dzi no nga dzenedzo dzi re na khwanḓa mbili dzo fhandekanaho dza dovha dza dzeula. Ndi dzone dzine dza ḽiwa. Dzi no dzeula hone dzi si na khwanḓa mbili, na dzi na khwanḓa mbili hone dzi sa dzeuli, dzone dzo iledzwa; ndi gamela na muvhuḓa na mbila. Dzone naho dzi tshi dzeula, a dzi na khwanḓa dzo fhandekanaho, dzo iledzwa. Na nguluvhe yo iledzwa, ngauri naho i na khwanḓa dzo fhandekanaho, a i dzeuli, yo iledzwa. Phukha idzo ni songo dzi ḽa, na zwitumbu zwadzo a zwi kwamiwi. “Khovhe dzone hu ḽiwa dzi na zwibe na mudzedze khathihi na makwanda. Hone dzi si na mudzedze na makwanda a dzi ḽiwi, dzo iledzwa. “Zwiṋoni hu ḽiwa zwoṱhe zwi sa ili u ḽiwa. Zwo iledzwaho ndi ḽianga na goni na tshilaulane na luvhimba na lurwanzhivha na zwi no nga zwenezwo, na tshakha dzoṱhe dza mahunguvhu, na mphwe na gombambudzi na musilisili na zwiṋoni zwoṱhe zwi no ḽa ṋama, na makhwitha na maṅaaṅaa na tshiruxwe, na dandila na ṱhame na ṱhungununu na ḽiovhelwa na ḽiṋulakhovhe na khororo na vhonyamulemalema. “Zwikhokhonono zwoṱhe zwi fhufhaho zwo iledzwa, a zwi ḽiwi. Hone zwiṅwe zwi fhufhaho zwi sa ili u ḽiwa, ni a ḽa zwaṋu. “Tshidu ni tshi ile. Ni nga tshi ṋea zwaṋu vhatsinda vhane na dzula navho kana na vha rengisela, hone inwi ni songo tshi ḽa, ni lushaka lukhethwa lwa Muṋe washu Mudzimu waṋu. “Ni songo bika mbudzana nga mafhi a mme ayo. “Ṅwaha muṅwe na muṅwe ni fanela u bvisa tshafumi tsha zwiliṅwa zwi no liṅwa masimuni aṋu. Ni ḓe ni zwi ḽe phanḓa ha Muṋe washu Mudzimu waṋu henefho fhethu hune a ḓo khethela dzina ḽawe. Ni bvise tshafumi tsha goroi na waini na mapfura a muolivi, na matanzhe a kholomo na nngu na mbudzi, uri ni gude u hulisa Muṋe washu Mudzimu waṋu misi yoṱhe. Hone arali Muṋe washu Mudzimu waṋu o ni shudufhadza zwihulu, khaṋo ya anda lune na kundwa u hwala tshafumi, na dovha na vhona uri fhethu he Muṋe washu Mudzimu waṋu a khethela dzina ḽawe ndi kulesa, zwenezwo ni nga rengisa tshafumi, na fara tshelede yatsho na ṱuwa nayo na ya fhethu he Muṋe washu Mudzimu waṋu a hu nanga, ni tshi swika ni renge zwoṱhe zwine na tama nga iyo tshelede – ṋama ya kholomo na ya nngu, na waini na halwa na tshiṅwe na tshiṅwe tshine na tama, ni mbo ḓi zwi ḽa henefho phanḓa ha Muṋe washu Mudzimu waṋu, ni takale na miṱa yaṋu. Na Vhalivi vhane na dzula navho ni songo vhuya na vha hangwa, ngauri inwi ni tshi wana mukovhe wa shango vhone a vho ngo u wana. “Tshifhinga tshiṅwe na tshiṅwe musi ho fhela miṅwaha miraru ni bvise tshafumi tsha khaṋo yoṱhe, ṅwaha uyo ni zwi vhulunge miḓini yaṋu, izwo zwiḽiwa ndi zwa Vhalivi vha songo wanaho mukovhe wa shango, na vhatsinda vhane na dzula navho, na tsiwana na dzitshilikadzi, vha ḽe vha fure. Ndi hone Muṋe washu Mudzimu waṋu a tshi ḓo ni shudufhadza kha zwoṱhe zwine na shuma. “Tshifhinga tshiṅwe na tshiṅwe musi ho fhela miṅwaha miṱanu na mivhili ni thuthelane milandu yoṱhe ye na hadzimana. Ni zwi ite nga hei nḓila: “Muṅwe na muṅwe we Muisraele ngae a pamba tshithu khae u fanela u thutha mulandu, a songo tsha mu vhila milandu, ngauri u pfi ndi ṅwaha wa u thuthelana milandu ni tshi itela u hulisa Muṋe washu. Mutsinda ni nga mu lifhisa zwaṋu milandu yawe, hone Muisraele nga inwi ni thuthe milandu yawe. Muṋe washu Mudzimu waṋu u ḓo ni shudufhadza unga o ni vhudza, ha vha na tshakha nnzhi dzi no pamba kha inwi, inwi na si pambe kha muthu, na vhusa tshakha nnzhi, inwi na si vhuswe nga luṅwe lushaka na luthihi. “Arali muḓini muṅwe henefho shangoni ḽine Muṋe washu Mudzimu waṋu a ni ṋea ha wanala Muisraele wa mushai, ni mu khathutshele, ni songo dzima Muisraele wa haṋu a re mushai. Ni fanela u mu pakulela na mu adzima zwine a shaya. Ni vhone uri ni si elekanye zwi sa ḓivhalekani na ri, ‘Hufha ṅwaha wa vhuṱanu na vhuvhili wa u hangwelana milandu wo no sendela!’ na si tsha itela Muisraele wa haṋu vhuthu e kha vhushai hawe, na mu dzima. A nga u hwelela ha Muṋe washu, wa wanala u na mulandu! Mu ṋeeni zwine a shaya ni sa pfi mbilu u vhavha nga zwe na mu ṋea; Muṋe washu Mudzimu waṋu u ḓo ni shudufhadza a tshi itela zwenezwo zwe na tonda muṅwe, a ni shudufhadza kha zwoṱhe zwine na shuma, zwoṱhe zwine na ita zwa ni nakela. Vhashai a vha nga kundwi u vha hone shangoni ḽaṋu, ndi zwine nda ni vhudza nda ri: Tondani Vhaisraele vha haṋu vha vhaheḓana vha no shaya musi ni shangoni ḽaṋu. “Arali wa renga munna kana musadzi wa Muheberu a vha phuli yau, a nga u shumela miṅwaha miṱanu na muthihi, hone nga ṅwaha wa vhuṱanu na vhuvhili u fanela u mu vhofholola a ṱuwa. Nahone musi u tshi mu vhofholola a songo ṱuwa a si na tshe a fara tshe wa mu fha, u mu pakulele a ṱuwe na mbudzi na nngu na goroi na waini na zwoṱhe zwe Muṋe washu a ni shudufhadza ngazwo. Hafhu u elelwe uri na inwi no vha ni dziphuli shangoni ḽa Egipita, Muṋe washu Mudzimu waṋu a ni vhofholola, ndi zwine nda ni laya izwi zwithu ṋamusi. “Hone arali iyo phuli ya ri, ‘A thi tsha funa u ṱuwa, ndi a u funa, na muṱa wau ndi a u funa, ndi pfa ndo takala ndi fhano,’ u dzhie luunzhi u mu phule nḓevhe luunzhi lu tshi ṱoka kha vothi, ndi hone a tshi ḓo vha phuli yau tshoṱhe; na phuli ya musadzi u mu ite nga u ralo. “Hone arali wa vhofholola phuli ya ṱuwa, u songo vhona unga zwi a u konḓela, hufha o u shumela miṅwaha miṱanu na muthihi, zwe wa bindula ngae zwi fhira luvhili zwe a vha a tshi ḓo hola arali o vha o tou tholiwa; Muṋe washu Mudzimu waṋu u ḓo u shudufhadza kha zwoṱhe zwine wa shuma. “Tanzhe ḽiṅwe na ḽiṅwe ḽa tshiduna ḽa kholomo kana nngu kana mbudzi ni fanela u ḽi kumedza Muṋe washu Mudzimu waṋu. Mboho i re tanzhe i songo lima, nngu kana mbudzi i re tanzhe i songo vheulwa. Ni fanela u i ḓisa phanḓa ha Muṋe washu Mudzimu waṋu fhethu he a ḓinangela, ni i ḓise henefho ṅwaha muṅwe na muṅwe ni i ḽe ni na miṱa yaṋu. Hone arali tanzhe iḽo ḽo holefhala, ḽi tshi ṱudza kana ḽi bofu kana ḽi na vhuhole vhufhio na vhufhio, ni songo ḽi ṱhavhela Muṋe washu Mudzimu waṋu. Ḽeneḽo ni ḽi ḽe hayani, ḽi ḽiwa nga muthu o kumalaho na o kumululwaho, zwi fana na musi ni tshi ḽa phala kana ntsa. Tshine na ila ndi malofha ayo fhedzi, one ni fanela u a tevhulela fhasi sa maḓi. “Ni songo hangwa ṅwedzi wa Avivi; nga wonoyo ṅwedzi ni itele Muṋe washu Mudzimu waṋu vhuṱambo ha Paseka, ngauri Muṋe washu Mudzimu waṋu o ni pfulusa Egipita nga ṅwedzi wa Avivi hu vhusiku. Fhethu he Muṋe washu Mudzimu waṋu a khethela dzina ḽawe, henefho ni fanela u ṱhavhela Muṋe washu Mudzimu waṋu nngu kana mbudzi kana kholomo ya Paseka i vhe nduvho. Ni songo i ḽa na vhurotho vhu na mbilisa; maḓuvha maṱanu na mavhili oṱhe ni ḽe vhurotho vhu si na mbilisa. Vhu ḓo ni humbudza u tambula haṋu. Vhutshilo haṋu hoṱhe ni fanela u elelwa ḓuvha ḽe na pfuluwa Egipita, ni tshi ṱuwa nga tshikapikapi ni si na tshifhinga. Hu fanela u fhela maḓuvha maṱanu na mavhili hu sa wanali mbilisa shangoni ḽaṋu ḽoṱhe. Ṋama ye na ṱhavhela Muṋe washu nga ḓuvha ḽa u ranga ni songo sia muladza wayo une wa nga ḽiwa nga matshelo. “Ni songo ṱhavha zwifuwo zwa nduvho ya Paseka miḓini yaṋu ye Muṋe washu Mudzimu waṋu a ni ṋea, ni zwi ṱhavhe henefho fhethu hune a khethela dzina ḽawe. Ni zwi ṱhavhe nga madekwana, ngauri ndi tshone tshifhinga tshe na takuwa ngatsho ni tshi pfuluwa Egipita. Ni gotshe ṋama ni i ḽe fhethu he Muṋe washu Mudzimu waṋu a hu nanga, nga matsheloni ni konou humela hayani. Ni ḽe vhurotho vhu si na mbilisa maḓuvha maṱanu na ḽithihi, ḽa vhu-7 ni kuvhangane ni ite vhuṱambo ha u hulisa Muṋe washu Mudzimu waṋu, nahone mishumo ni i litshe nga ḓuvha heḽo. “Musi ni tshi thoma u kaṋa mavhele ni vhale vhege ṱhanu na mbili ni konou itela Muṋe washu Mudzimu waṋu vhuṱambo ha Khaṋo. Nga vhuṱambo honoho ni ḓo ṋekedza Muṋe washu Mudzimu waṋu nduvho ine na tou funa, ni tshi bvisa nga he a ni shudufhadza ngaho. Ni takale ni tshi vhonwa nga Muṋe washu Mudzimu waṋu ní fhethu he a khethela dzina ḽawe, ni takale ní na muṱa woṱhe – vhana na vhashumi na Vhalivi vhane na dzula navho, na vhatsinda na tsiwana na tshilikadzi dzine dza dzula shangoni ḽaṋu. Zwenezwo ni ḓo elelwa uri no vha ni dziphuli shangoni ḽa Egipita. Ndaela idzi ni dzi vhulunge ni dzi tevhedze. “Musi no vhuisa khaṋo ya goroi na dovha na vhuisa na ya waini, ni ite vhuṱambo ha Mishasha maḓuvha maṱanu na mavhili, ni takale munyanyani uyo na muṱa woṱhe – vhana na vhashumi na Vhalivi na vhatsinda na tsiwana na tshilikadzi dzine dza dzula miḓini yaṋu. Vhuṱambo uho ni vhu ite maḓuvha maṱanu na mavhili ni tshi itela u hulisa Muṋe washu Mudzimu waṋu nó kuvhangana fhethu he a ḓinangela. Nga ḽi vhe dakalo fhedzi, ngauri Muṋe washu Mudzimu waṋu o ni shudufhadza kha zwoṱhe zwe na lima na zwe na shuma. “Ngauralo vhanna vha haṋu vhoṱhe vha fanela u sendela phanḓa ha Muṋe washu Mudzimu waṋu luraru nga ṅwaha vha tshi ḓa fhethu he a ḓinangela. Ndi nga vhuṱambo ha Vhurotho vhu si na mbilisa na ha Khaṋo na ha Mishasha. Hone ni songo swika ni si na nduvho, muṅwe na muṅwe a ḓe na nduvho yawe a tshi bvisa nga he Muṋe washu Mudzimu waṋu a mu ṋea mashudu ngaho. “Miḓini yaṋu yoṱhe ine Muṋe washu Mudzimu waṋu a ni ṋea, ni vhee vhahaṱuli na vhakoma. Vhenevho vha fanela u sengulusa mafhungo a vhathu vha haṱula vha tshi tevhedza mulayo. Vha songo haṱulela thungo, vha songo vha na tshiṱalula, vha songo ṱanganedza tshanḓanguvhoni; tshanḓanguvhoni tshi pofudza muṱali, tshi kundisa a re ngohoni u wana zwo mu fanelaho. Inwi tshaṋu ndi u lwela khaṱhulo mbuya fhedzi, ndi hone ni tshi ḓo tshila, na dzula shangoni ḽine Muṋe washu Mudzimu waṋu a ni ṋea. “Tsini ha aḽiṱari ye na fhaṱela Muṋe washu Mudzimu waṋu ni songo ḓiṱokela thanda ya Ashera ya muri ufhio na ufhio. Ni songo ḓiimisela phuphu ya tombo na i luvha; Muṋe washu u a zwi vhenga hezwo zwithu. “Ni songo ṱhavhela Muṋe washu Mudzimu waṋu kholomo kana mbudzi kana nngu i re na luvhadzi kana yo holefhalaho; hezwo Muṋe washu Mudzimu waṋu u a zwi nengwa. “Arali muḓini muṅwe wa haṋu we Muṋe washu Mudzimu waṋu a ni ṋea ha wanala munna kana musadzi a itaho zwi sa takadzi Muṋe washu, nga u vhofholola mulanga wa Mudzimu waṋu, a ya a shumela midzimu isili, a luvha ḓuvha kana ṅwedzi kana ṋaledzi – zwithu zwe nda si ni laye, zwa swikiswa na pfa uri zwo ralo, zwenezwo ni fanela u sedza zwavhuḓi arali i ngoho, arali vhukuma zwithu hezwo zwi nengisaho zwo itwa kha Vhaisraele; zwa wanala uri ndi zwone, ni dzhie onoyo muthu o itaho vhuvhi vhungafho ni mu bvisele khoroni ya muḓi, ni mu kanḓe nga matombo a fe. Kha a vhulawe arali hu na ṱhanzi mbili kana tharu; arali hu na ṱhanzi nthihi fhedzi ni songo mu vhulaha. Ṱhanzi dzazwo kha vha vhe vhone vha u thoma u mu vhulaha, hu konou tevhela vhaṅwe vhoṱhe. Ngauralo ni ḓo fhelisa vhuvhi hoho ha si tsha pfala kha inwi. “Zwi nga itea uri ni ṱangane na mafhungo a no ni kunda u haṱula – a nga vha a u ṱalula muthu we a vhulaha muṅwe nga khole kana we a sokou tshenuwa o no vhulaha, kana a u hanedza khaṱhulo, kana a u huvhadzana. Zwenezwo ni ye fhethu he Muṋe washu Mudzimu waṋu a ḓinangela, ni swike ha vhotshifhe, vhone Vhalivi, ni vhudzise muhaṱuli ane iḽo ḓuvha ḽa vha diso ḽawe. Vhenevho vha ḓo ni haṱulela mafhungo, na konou ita zwenezwo zwe vha ni vhudza vhe fhethu he Muṋe washu a hu nanga; ni tevhedze zwoṱhe zwine vha ni laya. Vhukuma ndayo ine vha ni laya na khaṱhulo ine vha ni sumbedza, ndi zwone zwine na fanela u ita, ni songo vhuya na bva kha zwe vha ni vhudza. Muthu ane a nyadza zwine zwa ambiwa nga tshifhe o imaho phanḓa ha Muṋe washu Mudzimu waṋu a tshi mu luvha thembeleni, kana a nyadza muhaṱuli onoyo, uyo muthu kha a fe; vhuvhi ho raloho kha vhu fhele vhu sa tsha pfala kha Vhaisraele. Vhathu vhoṱhe vha ḓo pfa zwo iteaho vha ofha vha si tsha ita tshipimbi. “Musi ni tshi swika shangoni ḽine Muṋe washu Mudzimu waṋu a ni ṋea, na ḽi dzhia na dzula khaḽo, na langana u ḓivhumbela khosi unga dziṅwe tshakha dzoṱhe dze na ṋekana masakha nadzo, ni ite uri ni vhee onoyo ane Muṋe washu Mudzimu waṋu a mu nanga; ni nange Muisraele wa haṋu uri a vhe khosi yaṋu, ni songo nanga mutsinda a si Muisraele. Hafhu khosi yaṋu i songo vha na bere nnzhi, nahone a songo tenda vhathu vha Israele vha tshi vhuelela Egipita u yo mu rengela dziṅwe bere; hufha Muṋe washu o amba a ri ni songo dovha na kanda Egipita. A songo dzea vhasadzi vhanzhi, vha sa ḓo mu xedza a shandukela Muṋe washu; nahone a songo vha na lupfumo luhulu lwa siliva na musuku. “Musi o dzhena vhuhosi nga a ḓiitele kopi ya ndayo idzi dza Muṋe washu dzo ṅwalululwa kha bugu ya vhotshifhe, vhone Vhalivi. Bugu iyo a dzule nayo a i vhale maḓuvha oṱhe a vhutshilo hawe, uri a kone u guda u ofha Muṋe washu Mudzimu wawe, a vhulunge mafhungo oṱhe a ndayo idzi a tevhedze ndaela idzi, ndi hone a sa ḓo ḓihudza a ḓifhima uri u fhira vhaṅwe Vhaisraele, nahone a nga si vhuye a bva kha mulayo. Ndi hone ene na vhana vhawe vha tshi ḓo lalama, vha vhusa Vhaisraele miṅwaha minzhi. “Tsinde ḽoṱhe la Vhalivi, vhane vhotshifhe vha bva khavho, a vha wani mukovhe wa shango unga vhaṅwe Vhaisraele, vhone vha ḓo ḽa mukovhe wa Muṋe washu – ndi nduvho dzi fhiswaho dzine vhathu vha mu ṋekedza. Zwenezwo a vha wani mukovhe wa shango unga vhaṅwe Vhaisraele, mukovhe wavho ndi Muṋe washu, unga o dzula o vha vhudza. “Musi vhathu vha tshi ṱhavha kholomo kana nngu kana mbudzi ine ya ṋekedzwa ya vha nduvho, vhotshifhe vha fanela u ṋewa voho na luṱaha na magulu; na goroi ine na thoma u kaṋa, na waini ya u thoma na mapfura a u thoma a muolivi, na vhukuse ha u thoma ha nngu na mbudzi vhune na vheula ni fanela u ṋea vhone. Ndi uri Muṋe washu Mudzimu waṋu o nanga vhone kha matsinde oṱhe uri vhone na vhana vhavho vha vhatuka vhoṱhe vha ime phanḓa hawe thembeleni vha tshi mu shumela misi yoṱhe. “Vhalivi vho balanganaho na miḓi yoṱhe ya Israele, arali vhone vha tshi tama u ḓa fhethu he Muṋe washu a hu nanga na u shumela Muṋe washu Mudzimu wavho thembeleni yawe unga vhaṅwe Vhalivi ngavho vho imaho thembeleni phanḓa ha Muṋe washu vha tshi mu shumela, na vhone vha fanela u wana mukovhe wa zwiḽiwa u linganaho na wa vhaṅwe Vhalivi, ni sa vhuyi na sedza uri vho wana ifa ḽingafhani kha vhokhotsi avho. “Musi ni tshi swika shangoni ḽine Muṋe washu Mudzimu waṋu a ni ṋea, ni songo edza maitele a nengisaho a tshakha idzo. Na muthihi waṋu a songo vha hone ane a ṋekedza ṅwana wawe midzimu nga u mu posa muliloni kha aḽiṱari dzayo kana a vha ṅanga ya ṱhangu kana mudziamanditi, kana a tungula kana a ita zwa vhuṱolo kana a lowa kana a tshina malombo kana a vhonisa kha mimuya ya vhafu. Muthu a no ita hezwo u nengisa Muṋe washu. Muṋe washu Mudzimu waṋu a tshi thatha tshakha idzo a ni ṋea shango ḽadzo ndi nge dza mu nengisa nga maitele eneo. Inwi ni shumele Muṋe washu Mudzimu waṋu ni sa hoyi. Tshakha idzo dzine na yo dzi thatha shangoni ḽadzo dzi vhonisa kha mingome na ṅanga dza ṱhangu, hone inwi Muṋe washu Mudzimu waṋu ha tendi ni tshi zwi ita. “Muṋe washu Mudzimu waṋu u ḓo ni ṋea muporofita a no nga nṋe, Muisraele nga inwi; ni thetshelese ene. Zwi ḓo nga zwa ngei Horebe musi wa tshivhidzo tshihulu ni tshi humbela Muṋe washu Mudzimu waṋu ni tshi ri, ‘A ri tsha kona u thetshelesa ipfi ḽa Mudzimu Muṋe washu, a ri tsha kona u lavhelesa mulilo uyo muhulu, ri ofha u fa.’ “Muṋe washu a mphindula a ri, ‘Zwine vha humbela ndi zwone. Ndi ḓo vha ṋea muporofita a no nga iwe, Muisraele wa havho. Ndi ḓo vhea maipfi anga mulomoni wawe a ḓo konou vha vhudza zwoṱhe zwine nda mu laedza. Muthu a sa thetshelesi maipfi anga ane uyo muporofita a ḓo amba nga dzina ḽanga, Nṋe ndi ḓo mu sengisa. “ ‘Hone muporofita ane a ḓihudza a amba nga dzina ḽanga a tshi porofita zwe nda si mu laedze, kana a porofita nga madzina a midzimu isili, muporofita uyo nga a vhulawe.’ Huno arali ni tshi timatima mbiluni na ri, ‘Zwino ri ḓo ḓivha hani uri vhuporofita uho a vhu bvi ha Yahavee?’ ndi ri ni ḓo zwi ḓivha nga u rali: Arali muporofita a tshi bvumba tshithu nga dzina ḽa Yahavee, zwa si bvelele nga u ralo, ndi hone uho vhuporofita vhu tshi ḓo vhonala vhu songo laedzwa nga Yahavee, uyo muthu o sokou ḓihudza a ḓiita muporofita, ni songo mu ofha. “Muṋe washu Mudzimu waṋu u ḓo lozwa tshakha dzine a ni ṋea shango ḽadzo, na vha thatha na dzula miḓini yavho na nḓuni dzavho. No ralo ni khethe miḓi miraru henefho shangoni ḽine Muṋe washu Mudzimu waṋu a ni ṋea uri ḽi vhe ḽaṋu, zwino muthu ane a tshenuwa o vhulaha muṅwe u ḓo kona u shavhela kha yeneyo miḓi. Ni khethekanye shango ḽaṋu ḽine Muṋe washu Mudzimu waṋu a ni ṋea, ḽi vhe zwipiḓa zwiraru, uri muṅwe na muṅwe a kone u swika khayo. Arali muthu a tshenuwa o vhulaha muṅwe hu si nga khole, e si muthu we a dzula o mu fara nga mbilu, onoyo a nga shavhela miḓini iyo uri a si vhulawe. Tsumbedzo ngei: Arali vhanna vhavhili vha tshi yo reḓa khuni ḓakani, ha ri muṅwe a tshi imisa tshanḓa uri a reme thanda, mbaḓo ya tshenuwa yo ṱomowa ya rwa uḽa muṅwe a fa; a no nga onoyo a nga shavhela ha muṅwe wa heyo miḓi a si vhulawe. Arali muḓi u kule, shaka ḽa mufu ḽi re mulifhedzi ḽi nga mu sala murahu ḽa mu fara a sa athu swika, ḽa ri ḽi tshee ḽo sinyuwa, ḽa mu vhulaha a si na mulandu wo eḓanaho lufu, ngauri o vha a songo dzula o fara mufu nga mbilu. Ndi zwine nda ni laya uri ni khethe miḓi miraru. “Huno Muṋe washu Mudzimu waṋu u ḓo dovha a engedza shango ḽe a fulufhedzisa vhomakhulukuku waṋu, a ni ṋea shango ḽoṱhe ḽe a dzula o amba uri u ḓo ḽi ṋea vhomakhulukuku waṋu arali na vhulunga ndayo dzoṱhe dzine nda ni laya ṋamusi na dzi tevhedza, na funa Muṋe washu Mudzimu waṋu, na tevhela nḓila dzawe misi yoṱhe. Zwenezwo ni dovhe ni khethe miṅwe miḓi miraru ni tshi ḓadzisa iḽa ya u thoma. Ni ite nga u ralo uri hu si vhulawe muthu a si na mulandu shangoni ḽine Muṋe washu a ni ṋea uri ḽi vhe ḽaṋu, ni sa ḓo ḓiovhela mulandu wa u shulula malofha. “Hone arali muthu a tshi dzula o fara muṅwe nga mbilu, a mu lalela a tshi ri a mu vhulahe, nangoho a mu vhulaha, onoyo naho a shavhela kha muṅwe wa yeneyo miḓi, vhahulwane vha muḓi wa hawe vha fanela u yo mu dzhia henefho vha mu kumedza shaka ḽi re mulifhedzi uri ḽi mu vhulahe. Ni songo mu khathutshela, muthu a no sokou vhulaha muṅwe a si na mulandu tshawe ndi u lozwiwa a si tsha wanala kha Vhaisraele, ndi hone zwi tshi ḓo ni nakela. “Ni songo sudzulusa mikano ya muṅwe; yo dzula yo vhewa nga vha kale uri i sumbe mikovhe ine na wana shangoni ḽine Muṋe washu Mudzimu waṋu a ni ṋea uri ḽi vhe ḽaṋu. “A zwo ngo tendelwa uri hu ṱanziele muthu muthihi fhedzi khoroni a tshi vhea vhuṱanzi ha vhukhakhi kana vhutshinyi vhufhio na vhufhio; arali muthu o tshinya ni nga ṱanganedza vhuṱanzi arali ṱhanzi dzi mbili kana tharu. “Arali ha ḓa ṱhanzi mmbi ya pomoka muthu nga u mu zwifhelela i tshi ṱoḓa u mu huvhadza fhedzi, zwenezwo mupomoki na mupomokwa nga vha yo ima phanḓa ha Muṋe washu thembeleni, vha ime phanḓa ha vhotshifhe na vhahaṱuli vhane ḽa vha diso ḽavho musi uyo, vhenevho vha ṱoḓisese mafhungo. Arali zwa wanala uri ṱhanzi iyo yo tou zwifhelela uyo muṅwe, ni i ite zwenezwo zwe ya vha i tshi ṱoḓa u ita uḽa a si na mulandu, ndi hone ni tshi ḓo fhelisa vhuvhi vhu no nga honoho kha inwi. Vhathu vha ḓo pfa zwo iteaho, vha ofha, vhuvhi vhungafho ha si tsha itwa kha inwi. Ni songo khathutshela ṱhanzi iyo, ni lifhedze vhutshilo nga vhutshilo, iṱo nga iṱo, iṋo nga iṋo, tshanḓa nga tshanḓa, mulenzhe nga mulenzhe. “Musi ni tshi bva pfumo ni tshi yo lwa na maswina aṋu, na vhona uri vha na bere na gariki dza nndwa, nahone vha a ni fhira nga u anda, ni songo vha ofha, hufha Muṋe washu Mudzimu waṋu e na inwi, ndi Ene we a ni pfulusa shangoni ḽa Egipita. Musi ni sa athu thoma u lwa, tshifhe u fanela u sendela a amba na vhathu a ri, ‘Vhanna vha Israele, thetshelesani! Ṋamusi ni khou ya u dia maswina aṋu; ni songo tshenuwa, ni songo ofha, ni songo vha tetemela, ni songo hanganea ni tshi vha vhona. Muṋe washu Mudzimu waṋu u a ni fhelekedza uri a ni lwele a tshi lwa na maswina aṋu, u ḓo ita uri ni kunde.’ “Ndi hone vhakoma vha tshi fanela u amba na vhathu vha ri, ‘Ndi nnyi fhano ane a kha ḓi bva u fhaṱa nnḓu, hone a sa athu dzula khayo? Kha a humele hayani a sa ḓo fa nndwani nnḓu yawe ya dzhiwa nga muṅwe a dzula khayo. Ndi nnyi ane a kha ḓi bva u lima tsimu ya minḓirivhe, hone a sa athu wana tshifhinga tsha u fula nḓirivhe dzayo? Na ene kha a humele hayani a sa ḓo fa nndwani nḓirivhe dza ḽiwa nga muṅwe. Ndi nnyi ane a kha ḓi bva u dzea musidzana hone a sa athu mu vhinga? Na ene kha a humele hayani a sa ḓo fa nndwani musidzana wawe a dzewa nga muṅwe.’ Vhakoma vha dovhe vha ambe na vhathu vha ri, ‘Ndi nnyi ane a ofha kana a tetemela? Na ene kha a humele hayani a sa ḓo ita uri na mbilu dza vhaṅwe dzi ṋoke vha ofhe vhoṱhe.’ “Musi vhakoma vho no fhedza u amba na vhathu, vha fanela u vhea vharangaphanḓa vha mmbi. Musi ni tshi vho govhela muḓi uri ni lwe nawo ni range u linga u pfumedzana navho. Arali vha tshi tenda u pfumedzana vha ni vulela khoro, vhadzulapo vhoṱhe vha muḓi vha ḓo vha phuli dzaṋu, ni vha kombetshedze u ni shumela. Hone arali vha sa tendi u pfumedzana na inwi, vha lwa na inwi, inwi ni vha govhele. Muṋe washu Mudzimu waṋu u ḓo vha kumedza zwanḓani zwaṋu. Zwenezwo ni fanela u vhulaha vhanna vhoṱhe vha muḓi nga pfumo, hone vhasadzi na vhana vhaṱuku na zwifuwo na thundu dzoṱhe dzi re muḓini dzine muthu a nga dzhia ni zwi thube, ni ḽe zwe na thubela maswina aṋu nó fhiwa nga Muṋe washu Mudzimu waṋu. Ndi zwone zwine na ḓo ita miḓi yoṱhe i re kule-kule na shango ḽa haṋu, i si miḓi ya Vhakanana havha. Miḓi ya tshakha idzi ine Muṋe washu Mudzimu waṋu a ni ṋea uri i vhe yaṋu, khayo ni songo litsha tshithu na si vhulahe, ni fanela u lozwa zwoṱhe ni zwi kumedze Muṋe washu. Ndi Vhahithi na Vhaamori na Vhakanana na Vhapherisi na Vhahivi na Vhajebusi; vhenevho Muṋe washu Mudzimu waṋu o ni laedza uri ni vha lozwe, u itela uri vha si ni funzedze u ita zwithu zwoṱhe zwi nengisaho zwine vhone vha luvha midzimu yavho ngazwo na vho khakhela Muṋe washu Mudzimu waṋu. “Arali na lwa na muḓi na u govhela ha fhela maḓuvha manzhi, ni songo rema miri ya iḽo shango kana na i tshinya, hufha ni tshi ḓo sala ni tshi i ḽa, ni songo i rema! Kani-ha miri yo no vha maswina aṋu ni tshi vho ṱoḓa u lwa nayo? Yeneyo miri ine na ḓivha uri a i ḽiwi, ndi yone fhedzi ine na nga i rema ni tshi itela u fhaṱa maḓingo a u pfula muḓi ni khao na vhuya na kunda uyo muḓi une wa lwa na inwi. “Arali shangoni ḽine Muṋe washu a ni ṋea uri ḽi vhe ḽaṋu ha wanala muthu o vhulawaho ḓakani, hu si na muthu a no ḓivha uri o vhulawa nga nnyi, zwenezwo vhahulwane vhaṋu na vhahaṱuli vha fanela u ela tshikhala tsha u bva kha tshitumbu u swika kha miḓi i re henefho tsini, vhahulwane vha muḓi une wa wanala u wone u re tsini ha tshitumbu vha konou dzhia tholehadzi i sa athu vhewa dzhogo, vha i isa mulamboni u elaho, hu songo limiwaho, hu songo gobelwaho mbeu, vha i vunḓa mutsinga henefho mulamboni. “Zwenezwo hu ḓo sendela vhotshifhe, vhone Vhalivi, ngauri ndi vhone vhe Muṋe washu Mudzimu waṋu a vha nanga uri vha mu shumele thembeleni, na u shudufhadza vhathu nga dzina ḽawe, na u haṱula mafhungo a u pomokana na a u huvhadzana. Vhahulwane vhoṱhe vha muḓi we tshitumbu tsha wanala tsini hawo vha ḓo ṱamba zwanḓa nṱha ha tholehadzi iyo yo vunḓiwaho mutsinga henefho mulamboni, vha ṱanzilela vha ri, ‘A si zwanḓa zwashu zwo shululaho malofha aya, na maṱo ashu ho ngo zwi vhona zwi tshi itea.’ Vha konou rabela vha ri, ‘Muṋe washu, iwe wo ri vhofhololaho, pfumelela lushaka lwau lwa Israele kha malofha a uyu muthu a si na mulandu, u songo ri hwesa mulandu wa malofha aya.’ Ngauralo ni ḓo vha no thutha mulandu wa malofha a muthu a songo tshinyaho a si tsha vhilwa kha inwi, ngauri ni ḓo vha no ita zwine zwa takadza Muṋe washu. “Arali ni tshi bvela maswina aṋu pfumo, Muṋe washu Mudzimu waṋu a vha kumedza zwanḓani zwaṋu, na thuba vhathu, kha mathubwa ayo wa vhona musadzi o nakaho, wa funana nae wa mu dzea, u fanela u mu isa hayani hau wa mu palula ṱhoho wa tshea na ṋala dzawe, wa mu ambadza zwiambaro zwiswa, a ri u fhedza ṅwedzi woṱhe e nḓuni yau a tshi lilela vhabebi vhawe, ha vha hone u tshi ḓo tendelwa u mu vhinga wa mu dzhenisa nḓuni a vha musadzi wau. Hone arali ngavhuya wa pfa u sa tsha mu takalela, u fanela u mu vhofholola uri a ye hune a funa; u songo mu rengisa kana wa mu ita phuli, ngauri o vha e musadzi wau. “Arali munna e na vhasadzi vhavhili, a tshi funa muṅwe u fhira muṅwe, vhoṱhe vha mu bebela vhana vha vhatukana, hone tanzhe e ṅwana wa musadzi a sa funwiho, musi a tshi kovha ifa ho ngo tendelwa u ṋea ṅwana wa musadzi mufunwa ifa ḽa tanzhe a ḽi dzhiela ṅwana wa a sa funwi a re ene tanzhe vhukuma. Onoyo a re tanzhe ḽo fanelaho, naho e ṅwana wa musadzi a sa funwi, u fanela u mu ṋea mikovhe mivhili ya thundu yawe yoṱhe, hufha e ene we a thoma u mu beba, o tewa nga ifa ḽa tanzhe. “Arali muthu e na ṅwana a no nyadza vhabebi a sa thetshelesi vha tshi mu laya, e khundavhalai, khotsi awe na mme awe nga vha mu dzhie vha mu ise khoroni ha vhahulwane vha muḓi uyo, vha vhudze vhahulwane vha ri, ‘Uyu ṅwana washu ndi khundavhalai, u a ri nyadza, ha ri thetshelesi, ndi khusha, ndi tshidakwa.’ Zwenezwo vhanna vhoṱhe vha uyo muḓi vha fanela u mu kanḓa nga matombo vha mu vhulaha. Ndi hone ni tshi ḓo fhelisa vhuvhi uho ha si tsha pfala kha inwi. Vhaisraele vhoṱhe vha ḓo zwi pfa vha ofha. “Arali muthu o tshinya lwo eḓanaho lufu, na mu vhulaha nga u mu isa thamboni, ni songo sia tshitumbu tshawe tsho nembelela murini ḽa vhuya ḽa kovhela, ni fanela u mu swiṱa ḓuvha ḽeneḽo, ngauri muthu o nembeledzwaho o teketelwa nga Mudzimu; ni songo kumadza shango ḽine Muṋe washu Mudzimu waṋu a ni ṋea uri ḽi vhe ḽaṋu. “U songo ri u tshi vhona kholomo ya muṅwe kana nngu kana mbudzi yó xela wa sokou i litsha; u fanela u i humisela khae. Arali muṋe wayo a tshi dzula kule, kana arali u sa ḓivhi uri ndi nnyi, u fanela u dzhia tshifuwo itsho wa tshi khadela hayani hau, wa dzula natsho muṋe watsho a vhuya a tshi ṱoḓa, wa konou mu ṋea. Zwi ḓi nga donngi kana tshiambaro kana thundu iṅwe na iṅwe ya muṅwe yo ngalangalaho, arali u tshi i wana u songo sokou i litsha. “Arali u tshi ṱangana na donngi kana kholomo ya muṅwe yó tsikeledzwa nga muhwalo nḓilani, u songo sokou i litsha, mu farise a i vuse. “Musadzi ha ambari tshiambaro tsha munna, zwi ḓi nga munna a sa ambari tsha musadzi; ane a nga ita hezwo u tou nengisa Muṋe washu Mudzimu waṋu. “Arali u tshi wana tshiṱaha tsha tshiṋoni murini kana fhasi mavuni, wa vhona tshiṋoni tshi tshi khou alamela makumba kana tsho fukedza mafhondo, u songo dzhia mme khathihi na makumba; litsha mme a fhufhe u konou dzhia mafhondo, ndi hone zwi tshi ḓo u nakela wa lalama. “Arali u tshi ḓifhaṱela nnḓu ntswa u fanela u vhiela muṱa u re nṱha ha ṱhanga nga guḓa uri muthu a sa ḓo wela fhasi e nṱha ha ṱhanga, a fa wa ovha mulandu wa malofha awe. “Zwi a ila u gobela thoro tsimuni ya minḓirivhe; arali wa zwi ita, khaṋo ya iyo mbeu khathihi na minḓirivhe i ḓo vha ya thembele. “U songo pana phulu na donngi nga dzhogo nthihi. “U songo ambara tshiambaro tsho lukwaho nga vhukuse ho vanganaho na muḓali. “U rungelele zwivhuvhi kha ṱhodzi nṋa dza tshiambaro tshau. “Arali munna a tshi dzea musadzi a mu dzhenisa nḓuni a vho mu nengwa a thoma u mu tshinya dzina nga u mu pomoka zwi sa ḓivhalei, a ri, ‘Ndo dzea uyu musadzi nda mu dzhenisa nḓuni nda wana a si tshee musidzana wa phorelele,’ zwenezwo vhabebi vha musadzi vha fanela u bvisa tsumbo ya uri ṅwana wavho o vha a tshee musidzana vha isa tsumbedzo khoroni vha i sumbedza vhahulwane vha muḓi, khotsi a musadzi a amba na vhahulwane a ri, ‘Ndo ṋea uyu munna ṅwananga uri a vhe musadzi wawe, zwino u vho mu nengwa, u mu pomoka zwithu zwi sa ḓivhalekani a tshi ri: Ndo wana ṅwana waṋu e si musidzana wa phorelele. Huno tsumbedzo ya uri ṅwananga ndi musidzana khei.’ A tshi ralo a adze sila ḽe vha lala khaḽo vha tshi dzhenisana nḓuni lwa u thoma ya vha tsumbo ya uri uyo ṅwana o vhingwa e musidzana. Zwo no ralo vhahulwane vha muḓi vha fanela u dzhia uyo munna vha mu rwa nga ṱhamu, vha dovha vha mu lifhisa maseṱha a ḓana vha a ṋee khotsi a musadzi, ngauri mukwasha o tshinya dzina ḽa musidzana wa phorelele wa Muisraele. Nahone ho ngo tendelwa u mu ṱala vhutshilo hawe hoṱhe. “Hone arali munna o amba ngoho, arali zwo wanala uri musadzi o vha e si musidzana wa phorelele, u fanela u bviselwa muṋangoni wa nnḓu ya khotsi awe, vhanna vha muḓi wawe vha mu kanḓa nga matombo vha mu vhulaha, ngauri o ita zwi shonisaho Israele, o ita vhupombwe a tshee nḓuni ya khotsi awe. Ndi hone ni tshi ḓo fhelisa vhuvhi uho. “Arali munna a farwa e na musadzi wa muṅwe vha fanela u vhulawa vhoṱhe vhuvhili havho; ndi hone ni tshi ḓo fhelisa vhuvhi uho kha Vhaisraele. “Arali munna a tshi ṱangana na musidzana o no dzewaho nga muṅwe, a ṱangana nae muḓini a mu dzhenisa nḓuni, ni fanela u vha dzhia vhuvhili havho na vha bvisela khoroni ya muḓi na vha kanḓa nga matombo na vha vhulaha. Musidzana ni tshi mu vhulaha ndi uri u ḓo vha a songo ṱavha mukosi, hone zwo itea ngomu muḓini, munna ene ni mu vhulahe ngauri u ḓo vha o tshinya musidzana o no dzewaho nga muṅwe munna. Ndi hone ni tshi ḓo fhelisa vhuvhi uho. “Hone arali munna a tshi ṱangana na musidzana ḓakani a mu tshipa, ngeno uyo musidzana o no dzewa nga muṅwe munna, hu fanela u vhulawa uyo munna o mu tshipaho fhedzi, musidzana ni songo mu ita tshithu, a hu na tshe a ita tsho eḓanwaho nga lufu; zwe a itwa zwi fana na musi munna o fara muṅwe a mu vhulaha. Uyo munna o mu wana ḓakani, musidzana uyo o dzewaho nga muṅwe munna o ṱavha mukosi ha si vhe na we a mu lamulela. “Arali munna a tshi ṱangana na musidzana a sa athu fulufhedzisanaho na munna, a mu fara a mu tshipa zwa bvela khagala, zwenezwo uyo munna o tshipaho musidzana u fanela u lifhela khotsi a musidzana maseṱha a 50 a dzea musidzana. Ho ngo tendelwa u mu ṱala lini na lini, ngauri o mu tshipa. “Hu songo vha na munna ane a nyadzisa khotsi awe nga u ita mmane musadzi. “Munna o luvhedzwaho kana o tumulwaho vhudzimu ha tsha vhalwa na tshivhidzo tsha Muṋe washu. “Muthu o bebiwaho nga khotsi na mme vha re mashaka a tsini ho ngo tendelwa u dzhena tshivhidzoni tsha Muṋe washu, na vhaḓuhulu vhawe vha songo dzhena tshivhidzoni tsha Muṋe washu u vhuya u swika kha murafho wa fumi. Muamoni kana Mumuaba ha vhalwi na tshivhidzo tsha Muṋe washu; na vhaḓuhulu vhavho a vha vhalwi khatsho lini na lini. Ndi uri zwiḽa ni nḓilani ni tshi bva Egipita, vhone a vho ngo ni ṱanganedza vha ni ṋea zwiḽiwa na maḓi, tshe vha ita vho tou thola Biliamu ṅwana wa Bioro we a vha a tshi dzula Phethoro kha ḽa Misopothamia, vha mu ṋea tshelede uri a ḓe a ni teketele. Muṋe washu Mudzimu waṋu o tou sa tenda u ita zwe Biliamu a humbela, a mbo shandukisa mafhanza a vha mashudu, ngauri u a ni funa. Zwenezwo ni songo vhuya na pfana navho, na u vha tonda ni songo vha tonda lini na lini. “Vhaedomo vhone ni songo vha sanda, ndi mashaka aṋu. Na Vhaegipita ni songo vha sanda, ngauri no vhuya na dzula shangoni ḽavho. Arali Muedomo kana Muegipita a tshi dzula na inwi, vhaḓuhulu vhawe vha murafho wa vhuraru vha a vhalwa zwavho na tshivhidzo tsha Muṋe washu. “Musi ni tshi bvela maswina aṋu pfumo, ni vhone uri ni si ite tshithu tshivhi na tshithihi. Arali muṅwe waṋu o kumala nga u lora a tevhula mbeu ya tsiko vhusiku, u fanela u bva mishashani yaṋu, a songo dzhena khayo. Ḽi ḓo ri ḽi sa athu kovhela, a ṱamba nga maḓi, ḽo no kovhela a konou vhuya. “Ni fanela u vha na fhethu hune na bvela hone, nnḓa ha mishasha, hune na ya hone ni tshi bvela nga nnḓa. Kha thundu dzaṋu hu vhe na kutanda kwa u bwa. Ni ḓo ri ni tshi bvela nga nnḓa na thoma u bwa kudindi, na ri no fhedza na fukedza. U vhuya zwa pfalwo ndi uri Muṋe washu Mudzimu waṋu u na inwi mishashani yaṋu uri a ni lamulele, a kumedze maswina aṋu zwanḓani zwaṋu, ndi zwine mishasha yaṋu ya pfi i vhe mikhethwa; arali Muṋe washu a tshi vhona zwa vhuaḓa mishashani yaṋu, u ḓo ni ṱutshela. “Arali phuli ya shavha muṋe wayo ya swika kha iwe, u songo mu humisela ha muṋe wawe. A nga ḓi dzula na iwe hune a funa muḓini muṅwe waṋu; u songo mu tambudza. “Musidzana wa Muisraele a songo vhuya a vha phombwe ya thembeleni, na muṱhannga wa Muisraele a songo ralo. Na tshelede ye vha wana nga yeneyo nḓila i songo vhuya ya ḓiswa thembeleni ya Muṋe washu Mudzimu waṋu uri ni lifhe zwe na mu fulufhedzisa; Muṋe washu Mudzimu waṋu u nengiswa nga zwenezwo zwithu vhuvhili hazwo. “Arali u tshi adzima Muisraele wa hau zwiṅwe – i nga vha tshelede kana zwiḽiwa kana tshifhio na tshifhio – u songo zwi vhila na mavhoḓa azwo. Mutsinda u nga mu bvisisa zwawe mavhoḓa, hone Muisraele nga iwe u songo mu bvisisa, ndi hone Muṋe washu Mudzimu waṋu a tshi ḓo ni shudufhadza kha zwoṱhe zwine na shuma shangoni ḽine na khou ya khaḽo uri ni ḽi dzhie ḽi vhe ḽaṋu. “Arali u tshi fulufhedzisa Muṋe washu Mudzimu waṋu tshithu, u songo lenga u tshi bvisa; u ḓo u sengisa wa wanala u na mulandu. Arali u sa fulufhedzisi Muṋe washu tshithu, a u na mulandu, hone arali wa bula nga u tou funa hau wa ri u ḓo ṋea Muṋe washu tshiṅwe tshithu, u fanela u khunyeledza zwe wa mu fulufhedzisa. “Arali u tshi dzhena tsimuni ya muṅwe ya minḓirivhe, u nga ḽa wa fura, tenda wa si fulele mufaroni. Arali u tshi fhira nga tsimuni ya muṅwe ya goroi u nga ḓi ṱhukhula zwau ṱhotshe nga tshanḓa wa ḽa, tenda wa si tou tshea nga segere. “Arali munna a dzea musadzi, musi o no mu vhinga a pfa a si tsha mu takalela, nge a wana zwiṅwe zwi sa takadzi kha uyo musadzi, nga a mu ṋee luṅwalo lwa u ṱalana a mu litshe a ṱuwe. Musadzi uyo o tendelwa u ṱuwa a dzewa nga muṅwe munna. Hone arali na uyo munna wa vhuvhili a tshi mu nengwa a mu ṋea luṅwalo lwa u ṱalana nae a mu litsha a ṱuwa, kana uyo munna a lovha, zwenezwo uḽa munna wawe wa u thoma we a ṱalana nae a songo tsha mu dzea, ngauri o no kumala, zwi ḓo nengisa Muṋe washu. Shango ḽine Muṋe washu Mudzimu waṋu a ni ṋea ni songo ḽi hwesa mulandu wa vhutshinyi haṋu! “Munna ane a kha ḓi bva u vhinga musadzi a songo bva pfumo, nahone a songo kombetshedzwa u shuma muṅwe mushumo na muthihi. U fanela u vhofhololwa kha zwoṱhe a fhedza ṅwaha woṱhe, a dzula hayani a tshi takadza musadzi wawe we a dzea. “Ni songo ri ni tshi dzhia tsha u farela mulandu kha muthu na dzhia lwala lwawe lwa u kuya, naho i mbwane zwayo; ni ḓo vha no mu dzhiela zwiḽiwa zwawe. “Arali ha wanala muthu ane a thuba Muisraele wa hawe a mu ita phuli yawe kana a mu rengisa, fobvu iḽo ḽi fanela u vhulawa. Bvisani vhuvhi hoho kha inwi. “Ni sedzese zwine na ita arali no farwa nga vhulwadze ha lukanda vhu kumadzaho. Tevhedzani zwoṱhe zwine Vhalivi, vhone vhotshifhe, vha ni laya vha tshi ni funza zwe nṋe nda vha laya; ni zwi tevhedze zwoṱhe. Elelwani zwe Muṋe washu Mudzimu waṋu a ita Miriamu musi ni nḓilani ya u pfuluwa Egipita. “Arali muṅwe o pamba tshiṅwe tshithu kha iwe, u songo dzhena nḓuni yawe wa yo dzhia tsha u farela mulandu, ima nnḓa u lindele muthu we a pamba itsho tshithu kha iwe a vhuya a tshi bvisa a u ṋea. Arali uyo muthu e mushai, u songo vhuya wa lala wo fara tsha u farela wonoyo mulandu, ḽi tshi kovhela u tshi humise uri a lale o fuka nguvho yawe, ndi hone a tshi ḓo u shudufhadza, na Muṋe washu Mudzimu waṋu a vhona wo ita zwone. “Arali wo thola muthu wa mushai, a nga vha e Muisraele wa hau kana mutsinda a no dzula shangoni ḽa hau, muḓini wa hau, u songo mu farisa tsha u konḓa. Mu fhe malamba awe ḓuvha ḽeneḽo, a songo vhuya a lala a songo a wana, ngauri ndi mushai, o fulufhela one; a nga rabela Muṋe washu a u hwelela, wa wanala u na mulandu. “Vhokhotsi vha songo fela mulandu wa vhana vhavho, zwi ḓi nga vhana, vha songo fela mulandu wa vhokhotsi; muṅwe na muṅwe nga a fele vhutshinyi hawe ene muṋe. “Ni songo kundisa mutsinda na tsiwana u wana pfanelo dzavho; ni songo dzhia nguvho ya tshilikadzi na farela mulandu ngayo. Elelwani uri na inwi no vha ni dziphuli Egipita, Muṋe washu Mudzimu waṋu a ni vhofholola henefho, ndi zwine nda ni laya uri na inwi ni tonde vhaheḓana. “Arali ni tshi kaṋa goroi na sia khaṱha masimuni, ni songo ri ni tshi vho i humbula na huma na yo i dzhia, nga i dzhiwe nga mutsinda na tsiwana na tshilikadzi, ndi hone Muṋe washu Mudzimu waṋu a tshi ḓo ni shudufhadza kha zwoṱhe zwine na shuma. Ni songo ri no no kulula miolivi yaṋu na huma na dovha u yo ṱoḓa nyolivi khayo, kha dzi ḽiwe nga vhatsinda na tsiwana na tshilikadzi. Musi no fula nḓirivhe tsimuni yaṋu, ni songo huma na dovha u yo ṱala ṱhalane khayo, kha dzi ḽiwe nga vhatsinda na tsiwana na tshilikadzi. Elelwani uri na inwi no vha ni phuli kha ḽa Egipita, ndi zwine nda ni laya u tonda vhaheḓana nga u ralo. “Arali vhanna vhavhili vha tshi isa mafhungo khoroni, a senguluswa, a si na mulandu a vhonwa a si na mulandu, a na mulandu a vhewa mulandu, ha wanala o fanelwa nga ṱhamu, muhaṱuli u fanela u mu shuvhamisa, a ri a rwiwe ṱhamu dzo eḓanaho vhutshinyi hawe. Ni songo mu rwa ṱhamu dzi fhiraho 40, ni sa ḓo kalula ha vha u nyadzisa Muisraele wa haṋu. “Phulu i no khou fhula ni songo i vhofha mulomo. “Arali vhanna vhavhili vhana vha munna vha tshi dzula vhoṱhe, muṅwe wavho a fa a si na ṅwana wa mutuka, tshilikadzi ya mufu i songo dzhiwa nga muṅwe munna wa thungo, murathu nga mu dzee a ite pfanelo dzawe a bebele mukomana wawe vhana. Ṅwana wa tanzhe wa mutuka ane uyo musadzi a mu beba u fanela u vhidzwa nga dzina ḽa mufu uri dzina ḽawe ḽi sa ḓo fa ḽa si tsha pfala kha Vhaisraele. Arali uyo munna a tshi landula musadzi wa mufu, uyo musadzi nga a ye khoroni ha vhahulwane a vha vhudze a ri, ‘Murathu wa munna wanga o hana u vusa dzina ḽa mukomana wawe kha Vhaisraele, ha tendi u nnzea.’ Ndi hone vhahulwane vha muḓi wawe vha tshi fanela u vhidza uḽa munna vha amba nae. Arali a tshi ḓi futelela a ri, ‘A thi tendi u mu dzea,’ musadzi wa mukomana wawe u fanela u sendela khae vhahulwane vha tshi zwi vhona, a mu bvula thovho a mu pfela mare khofheni a ri, ‘Khezwo zwine zwa itwa munna a sa tendi u fhaṱa muṱa wa mukomana wawe.’ U bva zwenezwo Vhaisraele vha fanela u rina muṱa wawe ḽa u ri, ‘Muṱa wa Mubvulwathovho’! “Arali vhanna vhavhili vha tshi khou lwa, musadzi wa muṅwe a phalala munna wawe a fara uḽa munna a khou lwaho nae nga vhudzimu, ni fanela u mu tumula tshanḓa, ni songo mu khathutshela. “U songo fhura vhathu u tshi kala, wa vha na matombo mavhili a sa eḓani, kana wa vha fhura u tshi ela, wa vha na mielo mivhili nḓuni yau; matombo a u kala na mielo ya u ela nga zwi vhe zwo fanelaho zwi no eḓana, ndi hone u tshi ḓo lalama u shangoni ḽine Muṋe washu Mudzimu waṋu a ni ṋea. Muṋe washu Mudzimu u nengwa vhoṱhe vha no fhura vhaṅwe. “Elelwani zwe Vhaamaleke vha ni ita musi ni tshi pfuluwa Egipita ni nḓilani, zwiḽa vha tshi ni ḓa nga murahu vha ni dia musi no neta nga lwendo ni si tshee na nungo, vha vhulaha vhoṱhe vho salaho murahu, vha si vhuye vha ofha Mudzimu. Zwenezwo musi Muṋe washu Mudzimu waṋu o no ni kundela maswina aṋu oṱhe thungo dzoṱhe, na dzula shangoni ḽine a ni ṋea uri ni ḽi dzhie ḽi vhe ḽaṋu, na dzula ni sa ofhi tshithu, ni fanela u lozwa Vhaamaleke vha si tsha humbulwa fhano fhasi ha lutombo. Ni songo vhuya na zwi hangwa. “Musi ni tshi swika shangoni ḽine Muṋe washu Mudzimu waṋu a ni ṋea uri ni ḽi dzhie ḽi vhe ḽaṋu, na dzula khaḽo, ni fanela u dzhia zwiranzhe zwoṱhe zwa zwine na kaṋa shangoni ḽaṋu ḽine Muṋe washu Mudzimu waṋu a ni ṋea, na zwi vhea tshirunduni, na ya fhethu hune Muṋe washu Mudzimu waṋu a khethela dzina ḽawe, na swika ha tshifhe ane ḽa ḓo vha ḽi diso ḽawe heḽo ḓuvha na mu vhudza na ri, ‘Ndi khou bula ṋamusi phanḓa ha Muṋe washu Mudzimu wau uri ndo dzhena shangoni ḽe Muṋe washu a fulufhedzisa vhomakhulukuku washu uri u ḓo ri ṋea.’ “Ndi hone tshifhe a tshi fanela u dzhia tshirundu kha iwe a tshi vhea fhasi phanḓa ha aḽiṱari ya Muṋe washu Mudzimu waṋu, iwe wa konou bula phanḓa ha Muṋe washu wa ri, ‘Khotsi anga o vha e Muaramu a tendelekaho na shango. Vha tsela Egipita vhe vhathu vha si gathi vha dzula hone vha vhuya vha vha lushaka luhulu lwa maanḓa a sa konadzei. Ndi hone Vhaegipita vha tshi ri itela tshiṱuhu vha tou ri kandeledza vha ri shumisa mushumo u lemelaho. Riṋe ra ṱavhela Muṋe washu Mudzimu wa vhomakhulukuku washu mukosi, a ri pfa, a vhona u tambula hashu na u shengela hashu na u kandeledzwa hashu, Muṋe washu a ri pfulusa Egipita nga maanḓa mahulu a sa konadzei na nga mishumo mihulu i ofhisaho na nga zwiga na maḓembe, a ri ḓisa fhano a ri ṋea shango heḽino, shango ḽi elaho mukhaha na ṋotshi. Zwino-ha nṋe ndo ḓisa zwiranzhe zwa zwe nda kaṋa masimuni khezwi, ndi zwe Muṋe washu a nṋea.’ Wo no ralo wa konou zwi vhea phanḓa ha Muṋe washu Mudzimu wau wa mu gwadamela wa mu luvha, wa ḓiphiṋa nga zwivhuya zwoṱhe zwe Muṋe washu Mudzimu wau a ṋea muṱa wau – iwe na Vhalivi vhane wa dzula navho. “Misi yoṱhe hó fhela miṅwaha miraru musi u tshi bvisa tshafumi tsha zwoṱhe zwe wa kaṋa, u ḓo zwi ṋea Vhalivi na vhatsinda na tsiwana na tshilikadzi uri vha kone u ḽa-vho miṱani yaṋu vha fure. Zwenezwo u ḓo fanela u bula phanḓa ha Muṋe washu Mudzimu waṋu wa ri, ‘Ndo dzhia zwoṱhe zwo khethelwaho Muṋe washu muṱani wanga nda zwi kovhela Vhalivi na vhatsinda na tsiwana na tshilikadzi ndi tshi khunyeledza ndaela dzau dzoṱhe dze wa nndaya, a hu na na ndaela ye nda pfuka kana nda i hangwa. A tho ngo ḽa tshafumi ndi tshi khou lila mufu, a tho ngo zwi bvisa muṱani wanga ndó kumala, a tho ngo zwi ṋekedza midzimu ya vho faho, ndo thetshelesa zwe Muṋe washu Mudzimu wanga a amba, ndo tevhedza zwoṱhe zwe a nndaya. Zwino-ha, edzou nndavhelesa u ṱaḓulu vhudzuloni hau vhukhethwa, u shudufhadze lushaka lwau lwa Israele na shango ḽe wa ri ṋea unga wo fulufhedzisa vhomakhulukuku washu, shango ḽi elaho mukhaha na ṋotshi!’ ” Ndi hone Mushe a tshi ri, “Ṋamusi ḽino Muṋe washu Mudzimu waṋu u khou ni laya uri ni tevhedze milayo hei yoṱhe na ndaela idzi dzoṱhe, ni dzi vhulunge ni dzi khunyeledze nga mbilu yoṱhe na nga zwoṱhe zwine na vha zwone. Ṋamusi no bula na ri Yahavee ndi Ene Mudzimu waṋu, na ri ni ḓo tshimbila nḓilani dzawe, na vhulunga milayo yawe na ndayo dzawe na ndaela dzawe, na thetshelesa zwine a amba. Muṋe washu Ene a bula uri ni ḓo vha lushaka lwawe vhukuma unga o ni vhudza, a ri ni vhulunge milayo yawe yoṱhe, a ri u ḓo ni ṋea vhuhulwane na fhira tshakha dzoṱhe, na khoḓwa, na vha na bvumo na vhugala, na vha lushaka lukhethwa lwa Muṋe washu Mudzimu waṋu unga o ni fulufhedzisa.” Mushe a ima phanḓa ha vhathu e na vhahulwane vha Israele, a ri, “Vhulungani milayo yoṱhe ine nda ni laya ṋamusi. Musi ni tshi wela Jorodani na wetshela shangoni ḽine Muṋe washu Mudzimu waṋu a ni ṋea, ni imise matombo mahulwane ni a hulunge nga galaga. Musi ni tshi wetshela shangoni ḽine Muṋe washu Mudzimu waṋu a ni ṋea, shango ḽi elaho mukhaha na ṋotshi, unga Muṋe washu Mudzimu wa vhomakhulukuku waṋu o ni fulufhedzisa, ni ṅwale maipfi oṱhe a mulayo uyu kha eneo matombo. Musi ni tshi vho wela Jorodani, ni imise matombo aya ane nda ni laedza ṋamusi thavhani ya Ebala ni a hulunge nga galaga, henefho ni fhaṱele Muṋe washu Mudzimu waṋu aḽiṱari ya matombo. A songo vhaḓwa nga tsimbi, ni fhaṱe aḽiṱari ya Muṋe washu Mudzimu waṋu nga matombo a songo vhaḓwaho, ni konou mu ṋekedza nduvho dzi fhiswaho khayo. Ni dovhe ni ṱhavhe na nduvho dza u konana na Mudzimu, ni konou ḽa no takala henefho phanḓa ha Muṋe washu Mudzimu waṋu. Kha ayo matombo ni ṅwale maipfi oṱhe a mulayo uyu nga maḽeḓere ane muṅwe na muṅwe a kona u a vhala.” Ndi hone Mushe khathihi na Vhalivi, vhone vhotshifhe, vha tshi amba na Vhaisraele vhoṱhe vha ri, “Vhaisraele, ni tshete ni thetshelese! Ṋamusi ḽino no vha lushaka lwa Muṋe washu Mudzimu waṋu. Thetshelesani-ha zwine Muṋe washu Mudzimu waṋu a amba ni thetshelese milayo yawe na ndaela dzawe dzine nda ni laya ṋamusi!” Ḽeneḽo ḓuvha Mushe a laya Vhaisraele a ri, “Musi no wela Jorodani, matsinde a Simioni na Livi na Juda na Isakhara na Josefa na Benyamini vha ime nṱha ha thavha ya Gerisimu vha shudufhadze lushaka. Matsinde a Rubeni na Gadi na Ashere na Zebuloni na Dani na Nafuthali vha ime nṱha ha thavha ya Ebala vha bule maipfi a u teketela lushaka. “Vhalivi vha ambe nga ipfi ḽihulu vha vhudze vhathu vhoṱhe vha Israele vha ri: “ ‘Muṋe washu u teketela muthu ane a ita zwa tshiphiri a vhaḓa tshifanyiso tsha mudzimu kana a tou tshi fula. Muṋe washu o zwi nengwa, ndi mushumo wa zwanḓa zwa muthu!’ “Zwenezwo vhathu vhoṱhe vha fhindule vha ri, ‘Amen!’ “ ‘Muṋe washu u teketela muthu ane a nyala khotsi awe kana mme awe!’ “Zwenezwo vhathu vhoṱhe vha fhindule vha ri, ‘Amen!’ “ ‘Muṋe washu u teketela muthu ane a sudzulusa mikano ya muṅwe!’ “Zwenezwo vhathu vhoṱhe vha fhindule vha ri, ‘Amen!’ “ ‘Muṋe washu u teketela muthu a no pambusa bofu nḓilani!’ “Zwenezwo vhathu vhoṱhe vha fhindule vha ri, ‘Amen!’ “ ‘Muṋe washu u teketela muthu ane a kundisa mutsinda kana tsiwana kana tshilikadzi u wana zwo mu fanelaho!’ “Zwenezwo vhathu vhoṱhe vha fhindule vha ri, ‘Amen!’ “ ‘Muṋe washu u teketela muthu ane a dzhenisa mmane musadzi wa khotsi awe nḓuni, zwi fana na musi o vhonela khotsi!’ “Zwenezwo vhathu vhoṱhe vha fhindule vha ri, ‘Amen!’ “ ‘Muṋe washu u teketela muthu a no ita phukha musadzi!’ “Zwenezwo vhathu vhoṱhe vha fhindule vha ri, ‘Amen!’ “ ‘Muṋe washu u teketela muthu a no dzhenisa khaladzi awe ṅwana wa khotsi kana ṅwana wa mme nḓuni!’ “Zwenezwo vhathu vhoṱhe vha fhindule vha ri, ‘Amen!’ “ ‘Muṋe washu u teketela muthu a no dzhenisa makhulu mme a musadzi nḓuni!’ “Zwenezwo vhathu vhoṱhe vha fhindule vha ri, ‘Amen!’ “ ‘Muṋe washu u teketela muthu a no vhulaha muṅwe nga tshiphiri!’ “Zwenezwo vhathu vhoṱhe vha fhindule vha ri, ‘Amen!’ “ ‘Muṋe washu u teketela muthu a no ṱanganedza tshanḓanguvhoni tsha u vhulaha muthu a si na mulandu!’ “Zwenezwo vhathu vhoṱhe vha fhindule vha ri, ‘Amen!’ “ ‘Muṋe washu u teketela muthu a sa vhulungi maipfi oṱhe a mulayo uyu, a sa a tevhedzi!’ “Zwenezwo vhathu vhoṱhe vha fhindule vha ri, ‘Amen!’ “Arali ni tshi thetshelesa zwine Muṋe washu Mudzimu waṋu a amba, na zwi vhulunga na tevhedza milayo yoṱhe ine nda ni laya ṋamusi, ndi hone Muṋe washu Mudzimu waṋu a tshi ḓo ni hulisa na fhira tshakha dzoṱhe dza ḽifhasi. Ni ḓo wana mashudu haya oṱhe a vha aṋu, ngauri no thetshelesa zwe Muṋe washu Mudzimu waṋu a amba. Ni ḓo vha na mashudu muḓini na masimuni. Ni ḓo vha na mashudu na vha na vhana, na kaṋa zwinzhi, ha si vhe na kholomo kana mbudzi kana nngu i sa dzwali. Ni ḓo vha na mashudu kha tshirundu tsha u kaṋa na kha khali ya u bika. Ni ḓo vha na mashudu hoṱhe hune na kanda. “Maswina aṋu ane a ḓa u ni dia, Muṋe washu u ḓo a kumedza zwanḓani zwaṋu. Vha ḓo ni dia vho rwa muduba muthihi, hone vha tshi vho shavha vha balangana vha shavhela thungo dzoṱhe. “Muṋe washu u ḓo ḓisa mashudu maḓuluni aṋu na kha zwoṱhe zwine na shuma, a ni shudufhadza shangoni ḽine a ni ṋea. “Arali ni tshi vhulunga milayo ya Muṋe washu Mudzimu waṋu, na tevhedza nḓila dzawe, u ḓo khwaṱhisa zwe a ni fulufhedzisa, na vha lushaka lwawe lukhethwa, tshakha dzoṱhe dza ḽifhasi dza vhona uri ni vhidzwa nga dzina ḽa Muṋe washu, dza ni ofha. “Muṋe washu u ḓo ni ṋea vhana vhanzhi vha sa vhalei na zwifuwo zwi sa vhalei na khaṋo i si na vhukono shangoni ḽe a fulufhedzisa vhomakhulukuku waṋu uri u ḓo ni ṋea ḽone. Muṋe washu u ḓo ni vulela ḽiṱaḓulu, tshone tshisiku tshawe tsha zwivhuya, a nisela shango mvula nga tshifhinga tsho teaho, a shudufhadza mishumo yaṋu yoṱhe, tshakha nnzhi dza pamba kha inwi, inwi ni si lile u pamba kha muthu. “Hone arali na sa thetshelesa zwine Muṋe washu Mudzimu waṋu a amba, na si tevhedze milayo yawe yoṱhe na ndaela dzine nda ni laya ṋamusi, ni ḓo welwa nga khombo idzi dzoṱhe dza tou ni sala murahu. Muṋe washu u ḓo ni teketela muḓini na masimuni. U ḓo teketela tshirundu tshaṋu tsha u kaṋa na khali ya u bika. U ḓo teketela vhana vhane na vha beba na zwine na gobela na ṋamana na mbudzana na ngwana. U ḓo ni teketela hoṱhe hune na kanda. U ḓo ni ḓisela mafhanza, zwoṱhe zwine na shuma na zwine na linga zwa pfuvha na hanganea, na vhuya na lovha tshoṱhe kathihi fhedzi, nga mulandu wa vhuvhi he na ita ni tshi furalela Muṋe washu. “Muṋe washu u ḓo ni ḓisela malwadze a tou ni nambatela a vhuya a ni fhedza tshoṱhe na si tsha wanala henefho shangoni ḽine na khou ya u ḽi dzhia uri ḽi vhe ḽaṋu. U ḓo ni rwa nga u ni tsikisa nga mahothi, na ḽiwa nga zwiṱhavhi na nga dali, a ni fhisa nga ḓuvha a ni rambela pfumo, a ni rwa nga phori na vhuri; zwi ḓo ni sala murahu na vhuya na lovha tshoṱhe. Lutombo lu ḓo oma lwe kwatsha, mavu aṋu a ḓo tou te unga tsimbi. Muṋe washu u ḓo ita uri hu si tsha na mvula, na niwa nga buse na midziru na vhuya na lovha tshoṱhe. “Muṋe washu u ḓo ita uri ni kundwe nga maswina aṋu; ni tshi vha bvela pfumo ni ḓo bva no rwa muduba muthihi, ni tshi vho vha shavha na balangana na shavhela thungo dzoṱhe. Mivhuso yoṱhe ya ḽifhasi vha ḓo tetemela vha tshi vhona khombo dzo ni welaho. Zwitumbu zwaṋu zwi ḓo ḽiwa nga maṋoni na phukha dza ḓaka hu si vhe na a zwi shushaho. Muṋe washu u ḓo ni rwa nga zwilonda zwa Egipita na nga zwitshimbili kha maraho, na mapundu na phaḓi zwi sa lafhei. U ḓo ni dzhenisa tshipengo, na pofula na ṱangana ṱhoho. Ni ḓo phuphudzika masiari tshivhangalala unga bofu ḽi swiswini. A ni tsha ḓo nakelwa nga tshithu. Ni ḓo dzula ni tshi kandeledzwa, na ṱangulwa hu si vhe na mulamukisi. “Ni ḓo dzea musidzana a tshipiwa nga muṅwe, na fhaṱa nnḓu na si dzule khadzo, na lima masimu a minḓirivhe na si vhuye na thetshela mitshelo yao. Kholomo dzaṋu dzi ḓo ṱhavhiwa nga vhaṅwe na sokou lavhelesa, na thango ya ṋama na si i fhiwe. Ni ḓo dzhielwa donngi dzaṋu na si tsha dovha na dzi vhona. Nngu na mbudzi dzi ḓo dzhiwa dza ṋewa maswina aṋu dza si tsha vhuiswa. Vhana vhaṋu vha ḓo dzhiwa vha fhiwa dziṅwe tshakha, na lavhelesa nḓila ine vha nga vhuya ngayo maṱo a vhuya a neta, zwi si farise tshithu. Zwe na lima na zwoṱhe zwe na shuma na ḓinetisa zwi ḓo ḽiwa nga lushaka lune na si lu ḓivhe, maḓuvha oṱhe na sokou dzula ni tshi kandeledzwa na u tambudzwa na vhuya na penga tshoṱhe nga mulandu wa dambudzo ḽe na vhona. “Muṋe washu u ḓo ni rwa nga zwilonda zwi vhavhaho zwa bva magonani na tswaroni, zwa tou phapha u bva ṋayoni u swika ṱhohoni, na kundwa mulafhi. Muṋe washu u ḓo dzhia inwi na khosi yaṋu ine na nga ḓivhetshela a ni isa shangoni ḽa kule ḽa lushaka lune na si lu ḓivhe, na vhomakhulukuku waṋu vha songo vhuya vha lu ḓivha, henefho na shumela midzimu isili yo vhaḓwaho nga thanda na tombo. Henefho tshakha dzoṱhe dzine Muṋe washu a ḓo ni balanganya nadzo dzi ḓo semana dza goḓana nga dzina ḽaṋu. “Ni ḓo gobela mbeu nnzhi na kaṋa zwiṱuku, ngauri zwi ḓo ḽiwa nga magerere. Ni ḓo lima masimu a minḓirivhe na i ṱahulela, hone na si nwe waini yayo kana na ḽa nḓirivhe, i ḓo ḽiwa nga zwivhungu. Ni ḓo vha na miolivi i si na mbalo mashangoni aṋu oṱhe, hone mapfura ayo ni nga si a wane, nyolivi dzi ḓo moḓa dzi sa athu vhibva. Ni ḓo beba vhana, hone vha nga si vhe vhaṋu, vha ḓo thubelwa mashangoni a kule. Miri yaṋu yoṱhe na mavhele oṱhe zwi ḓo sala zwi tshi ḽiwa nga zwikhokhonono. Vhatsinda vha no dzula shangoni ḽaṋu vha ḓo ḓi vha na maanḓa vha tshi ya, inwi na ḓi fhela maanḓa ni tshi ya. Vha ḓo ni adzima tshelede, hone inwi na si vha adzime tshithu; vhone vha ḓo vha ṱhoho, inwi na vha vhalanda. “Khombo hedzo dzoṱhe dzi ḓo ni wela dza tou ni sala murahu dza ni fara na vhuya na lovha tshoṱhe arali ni sa thetshelesi zwine Muṋe washu Mudzimu waṋu a amba, ni sa vhulungi milayo yawe na ndaela dzine a ni laya. Nga dzi vhe tshiga tsha u ni eletshedza uri ni vhe na nzhele misi yoṱhe, inwi na vhana vhaṋu. “Arali ni sa shumeli Muṋe washu Mudzimu waṋu nga dakalo na mbilu tshena nga u vhona zwivhuya zwoṱhe zwe a ni ṋea, ni ḓo shumela maswina ane Muṋe washu a ni rambela, na vha shumela ni tshi tambula nga nḓala na ḓora na tsiku na vhushai, vha ni hwesa dzhogo ya tsimbi muṱanani vha vhuya vha ni lozwa tshoṱhe. Muṋe washu u ḓo ni rambela lushaka lu no bva kule-kule vhusendekamisi lwa ni zhuvhula unga goni. Ndi lushaka lune na sa ḓivhe luambo lwalwo, lushaka lwa tshiṱuhu lu sa khathutsheli na mukalaha, na muṱhannga a vha mu pfeli vhuṱungu. Vha ḓo ḽa ṋamana dzoṱhe na zwoṱhe zwe na lima vha vhuya vha ni lozwa; a vha nga ni sieli goroi kana waini kana mapfura a muolivi kana ṋamana kana ngwana kana kubudzana, vha ḓo ni ṱangula tshoṱhe na fa nga nḓala. Vha ḓo govhela miḓi yaṋu yoṱhe vha ni valela ngomu, vha vhuya vha thutha mitsheṱo yayo milapfu yo khwaṱhiswaho ine na ḓitika ngayo, vha ni valela miḓini yaṋu yoṱhe shangoni ḽoṱhe ḽine Muṋe washu Mudzimu waṋu a ni ṋea. Ndi hone ni tshi ḓo ḽa ṋama ya vhana vhaṋu vhe na vha beba vhe na ṋewa nga Muṋe washu Mudzimu waṋu, musi maswina a tshi ni govhela a ni tambudza nga nḓala. Na munna wa muḓivhalea wa vhudele vhuhulu u ḓo ḽa a dzima murathu wawe na musadzi ane a mu funa na vhana vhawe vho salaho, ṋama ya vhana vhawe vhane a vha ḽa a si kovhekane navho, nga u vhona uri a nga si fure. Ndi zwenezwo zwine zwa ḓo itea musi maswina aṋu a tshi ni govhela na tambula nga nḓala miḓini yaṋu yoṱhe. Na musadzi wa muḓivhalea wa ludzula na vhudele vhuhulu, a tataho na u kanda fhasi, u ḓo ḽa a dzima munna wawe ane a mu funa na vhana vhawe, ṅwana wawe we a mu beba khathihi na shapho ḽawe a zwi ḽa tshiphirini. Ndi zwone zwine na ḓo ita musi maswina aṋu o ni govhela miḓini yaṋu yoṱhe a ni tambudza nga nḓala. “Ni vhone-ha uri ni vhulunge maipfi oṱhe a mulayo hoyu o ṅwalwaho kha bugu iyi, ni hulise dzina ḽi huliseaho ḽi ofhisaho ḽine ḽa pfi Muṋe washu Mudzimu waṋu. Na sa ralo Muṋe washu u ḓo ni ḓisela khombo khulu dzi ofhisaho dzi sa gumi, na malwadze a ofhisaho a sa gumi, inwi na vhana vhaṋu. U ḓo ni ḓisela malwadze oṱhe a Egipita ane na a ofha, a tou ni nambatela, a dovha a ḓisa na maṅwe malwadze oṱhe a songo ṅwaliwaho kha bugu iyi na khombo dzoṱhe dzi songo ṅwaliwaho khayo, na vhuya na lovha ngao. No vha no anda unga ṋaledzi dza lutomboni, hone nge na si thetshelese zwe Muṋe washu Mudzimu waṋu a amba, hu ḓo sala vha si gathi. “Unga u thomani Muṋe washu o takalela u ni tonda na u ni andisa, u vho ḓo takalela u ni lozwa zwino, a tou ni tupula shangoni ḽine na khou ya khaḽo u ḽi dzhia uri ḽi vhe ḽaṋu. Muṋe washu u ḓo ni balanganya na dzitshakha u bva vhusendekamisi u swika vhusendekamisi, henefho na ḓo konou shumela midzimu isili ye inwi na vhomakhulukuku waṋu na vha ni sa i ḓivhi, zwithu zwo vhaḓwaho nga thanda na tombo. Henefho mashangoni a tshakha idzo Muṋe washu u ḓo ita uri ni si tendelwe u awela, ni ḓo tou tendeleka naḽo, ngauri Muṋe washu u ḓo ita uri ni dzule ni tshi ofha, ni swiswini ḽihulu, nó hanganea. Ni ḓo dzula no livhana na lufu, na dzula ni tshi ofha vhusiku na masiari, hu si na ho khudaho. Ḽi tshi tsha ni ḓo ri, ‘Ḽi ḓo kovhela lini?’ Ḽó no kovhela na ri, ‘Ḽi ḓo tsha lini?’ nga nyofho na nga zwi ofhisaho zwine na ḓo vhona. Zwi ḓo swika hune Muṋe washu a ḓo ni humisela Egipita nga zwikepe, naho ndo ni vhudza nda ri ni nga si tsha hu vhona, henefho na linga u ḓivhambadza kha maswina aṋu ni vhe dziphuli, hu si vhe na ane a ni renga.” Musi Vhaisraele vhe Muaba, Muṋe washu o vhudza Mushe uri a dovhe a vhofhe mulanga navho, u vhe wa u ḓadzisa mulanga we a vhofha navho Horebe. Mafhungo a mulanga wonoyo khea: Mushe a kuvhanganya Vhaisraele vhoṱhe a vha vhudza a ri, “No vhona nga aṋu maṱo zwoṱhe zwe Muṋe washu a ita shangoni ḽa Egipita a tshi rwa Farao na vhalanda vhawe vhoṱhe na shango ḽawe ḽoṱhe – mabulayo e na vhona nga maṱo aṋu, na zwiga na maḓembe mahulu. Naho zwo ralo, Muṋe washu ha athu ni ṋea ṱhalukanyo na maṱo a u vhona na nḓevhe dza u pfa, na ṋamusi. U ri, ‘Ndo ni endedza phangani miṅwaha hei yoṱhe ya 40; zwiambaro zwaṋu a zwo ngo ṱahala, na thovho dzaṋu a dzo ngo fhelela. No vha ni sa ḽi vhurotho, na waini na halwa ni sa nwi, u itela uri ni kone u ḓivha uri ndi Nṋe Yahavee Mudzimu waṋu.’ Musi ni tshi swika fhano, Sihoni khosi ya Hesheboni na Ogo khosi ya Bashani vho ri bvela pfumo vha tshi ri vha ḓo ri dia, riṋe ra vha kunda, ra dzhia mashango avho ra a kovhela matsinde a Rubeni na Gadi na iṅwe hafu ya tsinde ḽa Manase uri ḽi vhe ḽavho. Vhulungani-ha milayo ya mulanga uyu ni i tevhedze, ndi hone zwoṱhe zwine na ita zwi tshi ḓo ni nakela. “Ṋamusi no ima phanḓa ha Muṋe washu Mudzimu waṋu. Noṱhe ni fhano: vharangaphanḓa, matsinde oṱhe, vhahulwane, vhakoma – vhoṱhe vha re Vhaisraele, khathihi na vhana vhaṋu na vhasadzi na vhatsinda vhane na dzula navho, vhareḓi vha khuni na vhaki vha maḓi, vhoṱhe. Ni fhano uri noṱhe ni vhe na mukovhe kha mulanga wa Muṋe washu Mudzimu waṋu une a vhofha na inwi ṋamusi nga muano. Ṋamusi u ni ita lushaka lwawe, Ene u ḓo vha Mudzimu waṋu unga o ni vhudza, unga o fulufhedzisa vhomakhulukuku waṋu Abrahamu na Isaka na Jakopo. “Ni a zwi ḓivha inwi vhaṋe uri Egipita ro vha ri tshi dzula hani na uri ro fhira hani vhukati ha mashango a dziṅwe tshakha ri tshi ḓa fhano. No vhona midzimu yavho i nengisaho ya dzitshika yo itwaho nga thanda na tombo na siliva na musuku. Ni vhone uri hu si vhe na muṅwe waṋu, kana ndi munna kana ndi musadzi kana ndi muṱa kana ndi tsinde ḽoṱhe, a re fhano ṋamusi ane a furalela Mudzimu Muṋe washu a yo luvha midzimu ya tshakha idzo. Ene u ḓo nga mudzi une wa mela wa vha tshimela tsha mulimo u kalakataho kha inwi. Musi hu tshi bulwa maipfi a u teketela muthu a no vhofholola mulanga, onoyo a nga ḓi amba mbiluni a ri, ‘Nṋe zwi nga si nngwele, naho nda tshila ndi tshi tevhedza zwine nda funzedzwa nga tshipimbi tshanga!’ U ralo hu ḓo vha u ṱulela vhavhi na vhavhuya khombo. Muṋe washu a nga si tende u hangwela onoyo muthu, mbiti dzawe dzi ḓo dzula dzi tshi mu dugela; u ḓo mu sinyutshela a mu shululela mafhanza oṱhe o ṅwalwaho kha bugu iyi. Muṋe washu u ḓo thutha dzina ḽa uyo muthu ḽa si tsha pfala fhasi ha lutombo. Muṋe washu u ḓo mu khethela thungo ha maṅwe matsinde a Israele uri a mu rwe nga khombo dzoṱhe dzo ṅwalwaho buguni iyi dzine dza pfi dzi ḓo wela muthu a no vhofholola mulanga. “Musi vhana vhaṋu na vhaḓuhulu na vhatsinda vha no bva mashangoni a kule vha tshi vhona khombo dzo welaho shango iḽi, na malwadze e Muṋe washu a ḽi ḓisela, vha ḓo ri, ‘Shango ḽoṱhe ḽo swa, ho sala tsevhela na muṋo, a ḽi tsha limea, a hu tsha mela na muri na muthihi, zwi fana na zwiḽa Muṋe washu a tshi phusukanya Sodoma na Gomora na Adama na Tseboimi, miḓi ye a i phusukanya ó sinyuwa mbiti dzawe dzi tshi duga.’ “Ndi hone tshakha dzoṱhe dzi tshi ḓo vhudzisa dza ri, ‘Ndi mini Yahavee o ita shango heḽi zwithu izwi? Khezwi o ḽi sinyutshela zwingafhangafha?’ Phindulo ya ḓo konou ri, ‘Ndi nge vha vhofholola mulanga wa Yahavee Mudzimu wa vhomakhulukuku wavho – uḽa mulanga we a vhofha navho musi a tshi vha pfulusa shangoni ḽa Egipita. Vho ya vha shumela midzimu isili vha i gwadamela – midzimu isili ye vha vha vha sa i ḓivhi kale, midzimu ye Yahavee a vha a songo vha tendela u i luvha. Ndi zwe Yahavee a sinyutshela shango iḽi a ḽi rambela khombo dzoṱhe dzo ṅwalwaho buguni iyi, ndi zwe a vha sinyutshela nga mbiti khulu a tou vha tupula shangoni ḽavho a vha posa shangoni ḽisili, unga na ṋamusi ni tshi khou vhona zwo ralo.’ “Muṋe washu Ene muṋe u ḓivha zwe a dzula o vhofha tshiphirini, hone o dzumbululela riṋe na vhana vhashu zwine a funa ri tshi zwi ita lini na lini: Tshashu ndi u tevhedza zwoṱhe zwo ṅwalwaho mulayoni uyu. “Asizwo-ha, ndo vhea mashudu na khombo phanḓa haṋu. Zwino arali na sala ni tshi khetha khombo na welwa nga zwoṱhe hezwo zwe nda ni vhudza, na ri ní henengei tshakhani dzine Muṋe washu a ḓo vha o ni balanganya nadzo, na dzivhuluwa na vhuelela ha Muṋe washu Mudzimu waṋu, na vho thetshelesa zwe a amba, zwenezwi zwine nda ni laya ṋamusi, inwi na vhana vhaṋu na vho mu pfa nga mbilu yoṱhe na nga zwoṱhe zwine na vha zwone, ndi hone Muṋe washu a tshi ḓo ita uri zwi dovhe zwi ni nakele, a ni khathutshela, a ni vhuisa ni tshi bva tshakhani dzoṱhe dzine a ḓo vha o ni balanganya nadzo. Nangwe na thathelwa vhusendekamisi, Muṋe washu Mudzimu waṋu u ḓo ni dzhia henengei a ni kuvhanganya a ni vhuisa. Muṋe washu Mudzimu waṋu u ḓo ni vhuedzedza shango ḽe ḽa vha ḽi ḽa vhomakhulukuku waṋu ḽa dovha ḽa vha ḽaṋu, a ni tonda a ni andisa u fhira na vhomakhulukuku waṋu. “Ndi hone Muṋe washu Mudzimu waṋu a tshi ḓo fumbisa mbilu dzaṋu na dza vhana vhaṋu uri ni kone u mu funa nga mbilu yoṱhe na nga zwoṱhe zwine na vha zwone, na tshila, Muṋe washu Mudzimu waṋu a konou ita uri khombo idzi dzoṱhe dzine nda dzi amba dzi wele maswina aṋu na vha ni vhengaho vhe vha ni sala murahu. Huno inwi ni ḓo rembuluwa, na pfa zwine Muṋe washu a amba, na tevhedza ndaela idzi dzoṱhe dza Muṋe washu dzine nṋe nda ni laya ṋamusi. Ndi hone Muṋe washu Mudzimu waṋu a tshi ḓo ita uri ni vhuelwe nga zwinzhi kha zwoṱhe zwine na shuma, ni vhe na vhana vhanzhi, na zwifuwo zwi ande, na zwiliṅwa, zwoṱhe zwi ni nakele; Muṋe washu u ḓo dovha a takalela u ni tonda unga o takalela vhomakhulukuku waṋu. Inwi tshaṋu nga hu vhe u vhuelela ha Muṋe washu Mudzimu waṋu nga mbilu yoṱhe na nga zwoṱhe zwine na vha zwone, na u thetshelesa zwine a ni vhudza na u vhulunga milayo yawe na ndaela dzawe dzo ṅwalwaho buguni iyi ya mulanga. “Ndayo iyi ine nda ni laya ṋamusi a ni kundwi u i tevhedza; a i kulesa na inwi; a i ṱoḓiwi ngei makoleni zwine na nga ri, ‘Ndi nnyi ane a nga gonya ṱaḓulu a yo ri dzhiela yone uri ri i pfe ri i tevhedze?’ A i wanali ngei kule seli ha lwanzhe zwine na nga amba na ri, ‘Ndi nnyi ane a nga wela seli ha lwanzhe a ri dzhiela yone, ra i pfa ra i tevhedza?’ Ipfi ḽi tsini-tsini na inwi, no no ḽi dzhenisa mbiluni, ni a kona u ḽi bula, hone ni fanela u ḽi tevhedza. “Asizwo-ha, ṋamusi ndo vhea zwivhili phanḓa haṋu. Ndo vhea vhutshilo na zwivhuya, nda dovha nda vhea lufu na zwivhi. Arali ni tshi funa Muṋe washu Mudzimu waṋu unga ndi tshi ni laya ṋamusi, na tevhela nḓila dzawe na vhulunga milayo yawe na ndaela dzawe na ndayo dzawe, ndi hone ni tshi ḓo tshila, na anda, Muṋe washu Mudzimu waṋu a ni shudufhadza shangoni ḽine na khou ya khaḽo uri ni ḽi dzhie ḽi vhe ḽaṋu. Hone arali ni tshi furalela Muṋe washu na si tsha mu thetshelesa, na tenda u fhuriwa na yo luvha midzimu isili na shumela yone – ndi khou ni vhudza ṋamusi ndi ri: Vhukuma ni ḓo lovha, a ni nga vhuyi na fhedza miṅwaha ni shangoni ḽine na khou wetshela khaḽo ni tshi wela Jorodani ni tshi ri ni yo ḽi dzhia ḽi vhe ḽaṋu. “Ḽiṱaḓulu na ḽifhasi ndi ṱhanzi dzanga ṋamusi: Ndo vhea vhutshilo na lufu phanḓa haṋu, mashudu na khombo. Nangani-ha vhutshilo uri ni kone u tshila, inwi na vhana vhaṋu, ni fune Muṋe washu Mudzimu waṋu, ni thetshelese zwine a amba, ni songo tenda u fhambana nae; vhutshilo haṋu ndi Ene, ndi Ene u lalama haṋu musi ni shangoni ḽe Muṋe washu a fulufhedzisa vhomakhulukuku waṋu Abrahamu na Isaka na Jakopo.” Mushe o amba na Vhaisraele vhoṱhe a ri, “Nṋe ndo no vha na miṅwaha ya 120, a thi tsha kona u ni ranga phanḓa nndwani, nahone Muṋe washu o mmbudza a ri a thi nga weli Jorodani. Muṋe washu Mudzimu waṋu ndi Ene ane a ḓo ni ranga phanḓa ni tshi wela, ndi Ene ane a ḓo lozwa tshakha idzi dzoṱhe dza ni shavha na konou dzhia mashango avho. Ni tshi wela, murangaphanḓa waṋu u ḓo vha Joshua, unga Muṋe washu o dzula o amba. Tshakha idzi Muṋe washu u ḓo dzi ita zwenezwo zwe a ita Sihoni na Ogo mahosi a Vhaamori na mashango avho, u ḓo vha lozwa. Musi Muṋe washu a tshi vha kumedza zwanḓani zwaṋu ni vha ite zwenezwo zwe nda ni laya. Imani ni khwaṱhe, ni songo vha ofha, ni songo vha tetemela, hufha Muṋe washu Mudzimu waṋu a tshi khou ya na inwi, ha nga ni laṱedzi, ha nga ni ṱutsheli.” Ndi hone Mushe a tshi vhidza Joshua, a mu laya Vhaisraele vhoṱhe vha tshi zwi pfa a ri, “Imani ni khwaṱhe, ndi inwi ane na ḓo isa lushaka ulu shangoni ḽe Muṋe washu a ḽi fulufhedzisa vhomakhulukuku wavho a ri u ḓo vha ṋea ḽone. Ndi inwi ane na ḓo vha endedza vha ḽi dzhia. Muṋe washu Ene muṋe u ḓo ni ranga phanḓa; u ḓo ḓi tshimbila na inwi, ha nga ni laṱedzi, ha nga ni ṱutsheli, ni songo vhuya na ofha tshithu.” Mushe o ṅwala mulayo wa Mudzimu a u ṋea vhotshifhe, vhone Vhalivi, vha hwalaho mbulungelo ya mulanga wa Muṋe washu, na vhahulwane vhoṱhe vha Israele, a vha laya a ri, “Tshifhinga tshiṅwe na tshiṅwe musi ho fhela miṅwaha miṱanu na mivhili, nga ṅwaha wa u hangwelana milandu, vhuṱamboni ha Mishasha musi Vhaisraele vhoṱhe vha tshi ḓa u dalela Muṋe washu Mudzimu waṋu fhethu he a ḓinangela, ni vhale mulayo uyu Vhaisraele vhoṱhe vha tshi zwi pfa nga nḓevhe dzavho. Hu vhe na tshivhidzo tsha vhathu vhoṱhe, vhanna na vhasadzi na vhana na vhatsinda vhane na dzula navho, uri noṱhe ni zwi pfe ni gude u hulisa Muṋe washu Mudzimu waṋu, ni vhulunge ndayo idzi dzoṱhe ni dzi tevhedze. Ngauralo na vhana vhaṋu vha sa athu ḓivha mulayo wonoyo vha ḓo ḓipfela nga vhoṱhe vha guda u hulisa Muṋe washu Mudzimu waṋu misi yoṱhe ine na dzula shangoni ḽine na khou wetshela khaḽo ni tshi wela Jorodani uri ni ḽi dzhie ḽi vhe ḽaṋu.” Muṋe washu a vhudza Mushe a ri, “Tshifhinga tsho sendela tsha uri u fe. Vhidza Joshua ni ime denndeni ya u ṱangana na Nṋe ndi mu laye.” Ndi hone Mushe na Joshua vha tshi ya vha ima denndeni ya u ṱangana na Muṋe washu. Muṋe washu a vhonala henefho denndeni e phuphuni ya gole, iyo phuphu ya gole ya ima muṋangoni wa dennde. Muṋe washu a amba na Mushe a ri, “Hu si kale u ḓo fa. Wó no fa holu lushaka lu ḓo ntshandukela lwa yo ita vhupombwe na midzimu isili ya shango iḽo ḽine vha khou ya khaḽo. Vha ḓo nṱutshela vha vhofholola mulanga wanga we nda vhofha navho. Zwenezwo ndi ḓo vha sinyutshela nda vha ṱutshela-vho, nda vha furalela. Vha ḓo lovha vha welwa nga khombo nnzhi vha tambula zwinzhi. Ndi hone vha tshi ḓo ri, ‘Khombo idzi dzo ri wela ngauri Mudzimu washu ha tshee na riṋe.’ Naho zwo ralo ndi ḓo ḓi vha furalela misi iyo nga mulandu wa vhuvhi hoṱhe he vha ita vha tshi tevhela midzimu isili. “Ḓiṅwaleleni-ha luimbo holu, ni lu gudise Vhaisraele uri vha kone u lu imba-vho uri matshelo luimbo ulu lu vhe vhuṱanzi ha u vha haṱula. Ndi ḓo vha swikisa shangoni ḽe nda fulufhedzisa vhomakhulukuku wavho, shango ḽi elaho mukhaha na ṋotshi, hone vhone vha ḓo ri vho ḽa vha fura vha khwaṱha, vha mbo rembulutshela ha midzimu isili vha luvha yone, Nṋe vha nnyadza vha vhofholola mulanga wanga. Musi khombo idzo nnzhi na madambudzo zwi tshi vho vha wela, luimbo holu lu ḓo vha vhudza uri zwi itwa ngani. Vha kha ḓi ḓo lu imba, lwa konou vha vhuṱanzi ha u vha laṱa. Nṋe ndi ḓivha mbilu dzavho na ṋamusi vha tshee fhano ndi sa athu vha swikisa shangoni ḽe nda vha fulufhedzisa.” Zwo no ralo Mushe a ṅwala ulwo luimbo ḓuvha ḽeneḽo a lu gudisa Vhaisraele. Ndi hone Muṋe washu a tshi laya Joshua ṅwana wa Nunu a ri, “Ndi iwe ane wa ḓo ranga Vhaisraele phanḓa wa vha swikisa shangoni ḽe nda vha fulufhedzisa; ima-ha u khwaṱhe, Nṋe muṋe ndi ḓo vha na iwe!” Musi Mushe o fhedza u ṅwala mafhungo oṱhe a mulayo uyu buguni, a laya Vhalivi vha hwalaho mbulungelo ya mulanga wa Muṋe washu a ri, “Dzhiani bugu iyi ya mulayo ni i vhee tsini ha mbulungelo ya mulanga wa Muṋe washu Mudzimu waṋu uri i vhe ṱhanzi ni tshi laṱwa nga tshifhinga tshi ḓaho. Nṋe ndi ḓivha uri ni vhadzia-u-shanduka na vhadzia-tshipimbi, hufha no shandukela Muṋe washu nṋe ndi tshi kha ḓi tshila, zwino musi ndo no fa zwi ḓo vha zwingafhani? Ndi zwone, rambani vhahulwane vhoṱhe vha matsinde aṋu na vharangaphanḓa vhaṋu ndi kone u vha vhudza mafhungo aya ndi vha vhudze uri ḽiṱaḓulu na ḽifhasi ndi ṱhanzi dzanga, ngauri ndi dzula ndi tshi zwi ḓivha uri musi ndo no fa a ni nga kundwi u tshinya na pambuwa nḓilani ye nda ni laya, ndi zwine na ḓo welwa nga khombo misi i ḓaho, ngauri ni ḓo ita zwi sa takadzi Muṋe washu, na mu ṱunga nga zwiito zwaṋu.” Mushe a imba luimbo holu Vhaisraele vhoṱhe vha tshi khou thetshelesa, a vhuya a lu fhedza. O imba a ri, “Hee, ḽiṱaḓulu, ivha ṱhanzi! Ipfa maipfi anga iwe shango! Ndayo yanga nga i nge mvula i no ṋukadza mavu; maipfi anga nga a we sa ṅwando hatsini, a nge mibvumbi i no tshidza miri, a nge mvula ya tseula i no ṋukadza mutomba. Ndi ḓo renda dzina ḽa Muṋe washu, nda ḓivhadza vhuhulu ha Mudzimu washu. Ndi Ene bako ḽashu ḽa u shavhela khaḽo. Mishumo yawe a i solisei, zwoṱhe zwine a ita ndi zwone. Ndi Mudzimu a fulufhedzeaho, ha khakhi, u ita zwi re zwone na zwivhuya fhedzi. “Hone Vhaisraele vho mu shandukela, shonee, a vha tshee vhana vhawe! Ndi mashandukwa a vhukwila. Ndi zwone zwine na livhuha Muṋe washu ngazwo, inwi matsilu ni si na mihumbulo? A si Ene Khotsi aṋu kani? A si Ene Muvhumbi waṋu naa? A si Ene we a ni ita a ni ṋea vhutshilo? Edzonu elelwa maḓuvha a kale-kale, ni humbule misi ya vhomakhulukuku, vhudzisani vhokhotsi aṋu vha ni vhudze, ni vhudzise vha kale, vhone vha ḓo ni ṱalutshedza. Waṱaḓuluṱaḓulu a tshi kovhekanya dzitshakha mashango adzo, zwiḽa a tshi khethekanya vhathu, o vhekanya masakha a dzitshakha a tshi sedza tshivhalo tsha Vhaisraele. Ndi vhone mukovhe wa Muṋe washu, ndi vhone lushaka lwawe, Jakopo ndi lushaka lwawe vhukuma. O vha wana phangani, sogani hu no lila dziphukha fhedzi, a vha kuvhatedza a vha tonda, a vha tsireledza unga tshanga ya iṱo. O vha hwala vha kanda miṱumbani ya dzithavha, a vha kanzwa nga mapfura a shango, a vha fusha nga ṋotshi dzi tshi bva phakhoni, lutomboni ha ela mapfura, vha ḽa luvhomba lwa kholomo na mukhaha wa mbudzi, na ngwana dzo nonaho, na thutha na thongo dza Bashani, na goroi yavhuḓi i fhiraho yoṱhe, a vha nwisa waini ya nḓirivhe dzi ḓifhaho. “Hone vha tshi ḽa vha fura, vha pfuma vha ḽa vha tou laṱa, ndi hone Jeshuruni a tshi vho thoma u pfunya, a landula Mudzimu o mu sikaho, a nyadza Bako ḽawe, vhushavhelo hawe. Vho ḓinangela midzimu isili, vha ṱunga Muṋe washu nga zwithu izwo zwi nengisaho, vha ṋekedza madimoni zwiṱhavhelo – zwithu zwi si mudzimu, na midzimu ye vha vha vha sa i ḓivhi, ye vha tou ṱunḓa kha vhahura, hone vhokhotsi avho vho vha vha sa i ḓivhi; vha hangwa Khotsi o vha ṋeaho vhutshilo, vha sanda Ramaanḓa we a vha beba nga vhuṱungu. “Muṋe washu a tshi zwi vhona a sinyuwa, nge vhana vhawe vha mu ṱunga, a ri, ‘Ndi a vha furalela, ndi vhone uri vha ḓo gumafhi. Ndi lushaka lwa mashandukwa, a vha fulufhedzei na zwiṱuku. Hufha vho nṱutshela vha ḓinangela tshithu tshi si mudzimu, hufha vho nṱunga nga zwithu zwi sa tshidzi. Litshani ndi vha laṱe-vho ndi ḓinangele vha si vhathu, ndi vha ṱunge-vho nga lushaka lu sa ḓivhi tshithu. Mbiti dzanga dzo funga mulilo; u ḓo duga wa swika na ngei fhasi vhafuni, wa fhisa shango na mitshelo yaḽo, wa duga wa swika na kha miteo ya dzithavha. Ndi ḓo vha rambela khombo, nda vha pfula, misevhe yanga ya tou fhelela khavho – ndi nḓala na dali na malwadze a sa lafhei. Ndi ḓo vha rambela mavhanda a ḓaka khathihi na dziṋowa dza vhuṱungu. Mikotoni vha ḓo ḽiwa nga pfumo, ngomu nḓuni vha fa nga nyofho – muṱhannga na musidzana, lushie na mukalaha, a hu nga ponyoki muthu. Ndo ri: Litshani ndi vha balanganye, ndi vha lozwe vha si tsha humbulwa nga muthu! Hone maswina avho a nga nngoḓa, vha nga zwi shanda vha ri: A si Yahavee o itaho hezwo, ndi maanḓa ashu!’ Ndi lushaka lu shayaho maano, a vha na na ṱhalukanyo. Ngavhe vhe na ṱhalukanyo ndi musi vho zwi vhona, vha ṱalukanya uri vha ḓo gumafhi. Hufha swina ḽithihi ḽo pandamedza vha tshigidi! Hufha vhavhili vho gidimedza zwigidi zwa fumi! A si uri Bako ḽavho o vha laṱa naa? A si nge Yahavee a vha kumedza maswina naa? Bako ḽa maswina a ḽi ngi ḽashu; na maswina a nga ḓipfela uri zwo ralo. Hufha vhone vha tshi bva tsimuni ya minḓirivhe ya Sodoma, na phangani ya Gomora hu sa meli tshithu. Nḓirivhe dzavho ndi vhutulu, zwiṱokola zwadzo zwi a kalakata. Waini yavho ndi vhuṱungu ha phakhuphakhu, ndi vhuṱungu ha tshitemahe tsha vhuhali.’ “Muṋe washu o ri, ‘Hezwo zwoṱhe ndo zwi vhea mbiluni, nda zwi shatela. Ndi ḓo vha rwa nda vha lifhedza musi une vha ḓo redzemuwa vha wa. Musi wa u lovha havho u tsini, zwo vha livhaho a zwi nga lengi.’ “Muṋe washu u sengela vhathu vhawe, u khathutshela vhalanda vhawe nga u vhona vhó no kulea nungo, vha na nungo na vha si na nungo vha vho wa vhoṱhe. Ndi hone a tshi ḓo vhudzisa a ri, ‘Midzimu yavho i ngafhi zwino? A ngafhi mapako e vha vha vho shavhela khao? I ngafhi midzimu yo ḽaho mapfura a zwiṱhavhelo zwavho, ya nwa thevhula dzavho dza waini? Nga i vuwe i ni phalale, i vhe vhushavhelo haṋu! Ivhani na nzhele nazwo zwino: Mudzimu ndi Nṋe, ndi Nṋe ndi ndoṱhe, a hu tshee na muṅwe. Ndi Nṋe ndi no vhulaha nda dovha nda tshidza; a no phula mbonzhe a dovha a lafha ndi Nṋe; a hu na a no lamukisa muthu zwanḓani zwanga. Ndi imisa tshanḓa tsha swika makoleni nda ana nda ri: Nga vhutshilo hanga, Nṋe ndi tshilaho lini na lini, ndi ḓo ṱuṱula banga ḽanga ḽa penya, nda ḽi fara nda haṱula vhathu, nda rwa vhoṱhe vha mmbangisaho, nda lifhedza maswina anga. Pfumo ḽanga ḽi ḓo ḽa ṋama, misevhe yanga ya tou kambiwa nga malofha, malofha a vho waho nndwani na vho thubiwaho, malofha a maswina anga a mavhudzi malapfu!’ “Tshakha dzoṱhe, fhululedzani lushaka lwa Muṋe washu! U ḓo lifhedza malofha a vhalanda vhawe, a rwa maswina awe, a pfumedzana na shango ḽawe na lushaka lwawe.” Mushe a ḓa e na Joshua ṅwana wa Nunu, a vhalela Vhaisraele luimbo ulwo lwoṱhe. Musi o no fhedza u vha vhalela a amba navho a ri, “Sedzani uri ni elelwe maipfi aya oṱhe e nda ni laya ṋamusi. Ni laye na vhana vhaṋu uri vha vhulunge mafhungo oṱhe a mulayo uyu vha a tevhedze. A si mahandana aya, ndi hone vhutshilo haṋu. Arali ni tshi tevhedza haya mafhungo, ndi hone ni tshi ḓo fhedza miṅwaha minzhi ni shangoni ḽine na khou wetshela khaḽo zwino ni tshi wela Jorodani uri ni ḽi dzhie ḽi vhe ḽaṋu.” Ḓuvha ḽeneḽo Muṋe washu a dovha a amba na Mushe a ri, “Gonya thavha ya Nebo fhano thavhani dza Abarimu shangoni ḽa Muaba u livhana na Jerikho, u lavhelese shango ḽa Kanana ḽine nda ḽi ṋea Vhaisraele uri ḽi vhe ḽavho. U ḓo fa thavhani yeneyo ine wa ḓo i gonya, wa ya hune vha kale vha vha hone, zwi nge zwa mukomana wau Aroni a tshi fela thavhani ya Horo. U sa dzhena Kanana ndi nge iwe na Aroni na vha ni sa fulufhedzei hangei maḓini a Miriba wa Kadeshe phangani ya Tsini, a no ngo sumbedza Vhaisraele vhukhethwa hanga. Shango ḽine nda ḽi ṋea Vhaisraele u ḓo tou ḽi vhona ḽi henefho phanḓa hau, hone u dzhena khaḽo u a nga dzheni.” Mushe muḓinḓa wa Mudzimu a sa athu fa o shudufhadza Vhaisraele, a ri, “Muṋe washu u khou ḓa a tshi bva Sinai, u vhonetshela lushaka lwawe e Seiri, u sumbedza lupenyo lwawe e thavhani ya Pharani, u ḓa a tshi bva hu no dzula zwigidi na zwigidi zwa vharuṅwa vhó ima thungo ya tshanḓa tshawe tshauḽa. Vhukuma matsinde a Israele u a vha funa, u tsireledza vhoṱhe vha re vhawe. Vhone vho ḓiposa milenzheni yawe vha tshi thetshelesa maipfi awe. Mushe o ri ṋea mulayo, ndi ḽone ifa ḽi takadzaho ḽa vhaḓuhulu vha Jakopo. Muṋe washu o vha khosi ya Jeshuruni musi hu tshi kuvhangana vhahulwane vha lushaka, hu tshi ḓa matsinde oṱhe a Israele. “Rubeni a songo lovha, nga a tshile, vhanna vhawe vha vhe vhanzhi.” A tshi amba Juda o ri, “Muṋe washu, ipfa zwine Juda a humbela, u mu vhuedzedze ha vharathu vhawe! Nga a vha lwele nga zwanḓa zwawe. Ivha nae musi e khomboni.” A tshi amba Livi o ri, “Madeṅwa au makhethwa wo a kumedza ene, munna a fulufhedzeaho. Wo mu linga kusini kwa Milingo, wa mu sengisa maḓini a Tsengo. O ri a tshi amba khotsi awe na mme awe a ri, ‘Thi vha vhoni!’ vharathu vhawe a ri, ‘Thi vha ḓivhi!’ na vhana vhe a vha beba a ri, ‘Thi vha ṱalukanyi!’ Vhalivi vho vhulunga zwe wa amba vha si pfuke mulanga wau. Vha ḓo funza Jakopo ndaela dzau, mulayo wau vha u gudisa Israele. Vha ḓo vhea zwioro phanḓa hau, vha ṋekedza nduvho dza u fhiswa kha aḽiṱari yau. Shudufhadza mushumo wawe Muṋe washu, u takalele zwine a ita. Maswina awe u a kule nungo, u rwe vha mu vhengaho vha si tsha vuwa.” A tshi amba Benyamini o ri, “Mufunwa wa Muṋe washu u ḓo dzula a sa ofhi tshithu; u ḓikhudisa ngae misi yoṱhe; Muṋe washu u dzula o mu beba.” A tshi amba Josefa o ri, “Muṋe washu u ḓo shudufhadza shango ḽau, wa welwa nga ṅwando u no bva nṱha, nga fhasi zwisima zwa si xe, wa tondwa nga ḓuvha, wa fundwa ṅwedzi muṅwe na muṅwe, wa wana mashudushudu a thavha dza kale-kale, na a zwikwara zwa misi ya kale, na a shango na zwi re khaḽo; nga a takalelwe nga a dzulaho tshiṱakani tshi dugaho! Muṋe washu a sumbedze Josefa lufuno lwawe, ene munangiwa kha vhakomana vhawe. U ḓo ḓiphiṋa nga maanḓa a mbohwana, ṋanga dzawe dza nga dza ṋari. Luṅwe luṋanga ndi zwigidi zwa Manase, luṅwe ndi zwigidi na zwigidi zwa Efraimi. U ḓo pandamedza tshakha ngadzo dza tou fhelela vhusendekamisi.” A tshi amba Zebuloni o ri, “Ngavhe Zebuloni zwi tshi mu nakela musi e lwanzheni nga mabindu; iwe Isakhara u takale u hayani! Vha ḓo vhidzela vhathu thavhani, henefho vha ṱhavha zwifuwo zwa nduvho dzo fanelaho. Vha ḓo ḽa lupfumo lwa lwanzhe na madzanga o fukedzwaho nga muṱavha.” A tshi amba Gadi o ri, “Muṋe washu o ṋea Gadi shango ḽo aṱamaho, nga ri mu rende ngazwo! U lalela vhathu unga ndau, a vha ṱhukhula zwanḓa na ṱhoho. O ḓikhethela shango ḽa khwiṋe, a ḓivhetshela mukovhe wa murangaphanḓa. Vhahulwane vha matsinde vha tshi kuvhangana, ene a khunyeledza zwine Muṋe washu a funa, a bveledza khaṱhulo dza Muṋe washu kha Israele.” A tshi amba Dani o ri, “Dani ndi ndau ya maanḓa, i tshi vhona ṋowa i thamutshela thungo.” A tshi amba Nafuthali a ri, “Muṋe washu o shudufhadza Nafuthali, o mu tonda a tou mu fusha u bva lwanzheni shango ḽawe ḽi livha tshipembe.” A tshi amba Ashere a ri, “Ashere o shudufhadzwa u fhira na vhakomana vhawe; nga vha mu takalele vhoṱhe, a pfume a tou ṱamba milenzhe nga mapfura. Tswinga dza mafhoro awe ndi tsimbi na musinaseṱha, a hu na musi une a si vhe na nungo. “A hu na a no vhambedzwa na Mudzimu wa Jeshuruni! U ḓa u u lamulela o namela makole, u tala lutombo nga vhugala hawe. “Dzhavhelo ḽau ndi Ene Mudzimu wa lini na lini, o u takula nga zwanḓa zwawe misi yoṱhe, a pandamedza maswina au phanḓa hau a ri, ‘Vha lozwe!’ Ndi zwine Vhaisraele vha dzula vhugalani, vhaḓuhulu vha Jakopo vha dzula thungo ha dzitshakha shangoni ḽa goroi na waini, hune lutombo lwa wa ṅwando. Mashudu au ndi mangafhani Israele! A no nga iwe ndi nnyi? U lushaka lwo tshidzwaho nga Muṋe washu. Ndi Ene tshiṱangu tshau tshi u pilelaho, ndi Ene pfumo ḽau ḽine wa kunda ngaḽo. Maswina au a ḓo tou swenda phanḓa hau, iwe wa kanda miṱumbani ya zwikwara zwavho.” Mushe a takuwa phangani ya govha ḽa Muaba a gonya thavha ya Nebo, a vhuya a swika muṱumbani wa Phisiga u livhana na Jerikho. Ndi hone Muṋe washu a tshi mu sumbedza shango ḽoṱhe u bva Giliadi u swika Dani, na ḽoṱhe ḽa Nafuthali na ḽa Efraimi na ḽa Manase na ḽa Juda u swika Lwanzheni lwa Phandamashango, na Negeve na govha ḽa Jerikho muḓi wa mitshevho, u vhuya u swika Tsuara. Muṋe washu a mu vhudza a ri, “Ngeḽi shango ḽe nda fulufhedzisa Abrahamu na Isaka na Jakopo nda ana nda ri ndi ḓo ḽi fha vhaḓuhulu vhavho. Zwino ndi tou u sumbedza uri u kone u ḽi vhona nga maṱo au, hone u wela a u nga wetsheli khaḽo.” Ndi hone Mushe muḓinḓa wa Muṋe washu a tshi fa henefho shangoni ḽa Muaba unga Muṋe washu o amba. Muṋe washu a mbo mu swiṱa henefho govhani u livhana na Bethe Phioro shangoni ḽa Muaba. U swika na ṋamusi a hu na muthu a ḓivhaho uri tshalo tshawe tshi ngafhi. Mushe a tshi fa o vha e na miṅwaha ya 120, hone a tshi kha ḓi vhona zwavhuḓi, na maanḓa a tshi kha ḓi vha nao. Vhaisraele vha lilela Mushe henefho govhani phangani ya Muaba vha fhedza maḓuvha a 30, maḓuvha a u lila a vhuya a fhela. Ndi hone Vhaisraele vha tshi thoma u thetshelesa Joshua ṅwana wa Nunu. O vha o ḓala muya wa vhuṱali, ngauri Mushe o vha o mu vhea zwanḓa; o tevhedza zwoṱhe zwe Muṋe washu a vha o laya Mushe. A ho ngo tsha dovha ha vha na muporofita a no nga Mushe kha Vhaisraele; ene, Muṋe washu o amba nae vho livhana zwifhaṱuwo. A hu na muṅwe a no vhambedzwa nae kha zwiga na maḓembe zwe Muṋe washu a mu ruma uri a zwi ite shangoni ḽa Egipita uri a rwe Farao na vhalanda vhawe vhoṱhe na shango ḽawe ḽoṱhe, a hu na we a vhuya a ita mishumo yoṱhe mihulwane i ofhisaho sa ye Mushe a ita Vhaisraele vhoṱhe vha tshi zwi vhona. Musi Mushe muḓinḓa wa Muṋe washu o no fa, Muṋe washu a amba na tshanḓa tsha Mushe, Joshua ṅwana wa Nunu, a ri, “Mushe muḓinḓa wanga o fa. Zwino iwe na Vhaisraele vhoṱhe ḓilugiseni, ni wele mulambo wa Jorodani ni wetshele shangoni ḽine nda ni ṋea ḽone. Ndi ni ṋea shango ḽoṱhe ḽine na ḓo kanda khaḽo, sa zwe nda vhudza Mushe. Mukano wa shango ḽaṋu thungo ya tshipembe u ḓo thoma phangani wa swika thavhani dza Libanoni thungo ya devhula; thungo ya vhubvaḓuvha u ḓo bva mulamboni muhulu wa Yufuratha, wa buḓekanya shango ḽa Vhahithi, u swika Lwanzheni lwa Phandamashango thungo ya vhukovhela. A hu na ane a ḓo kona u imedzana na iwe vhutshilo hau hoṱhe. Ndi ḓo vha na iwe unga ndo vha ndi na Mushe. Ndi ḓo dzula ndi na iwe, ndi nga si vhuye nda u ṱutshela. Ivha na nungo u ime wo khwaṱha, ndi iwe ane wa ḓo vha murangaphanḓa wa vhathu havha musi vha tshi dzhia shango ḽe nda fulufhedzisa vhomakhulukuku wavho uri ndi ḓo vha ṋea ḽone. Ivha na nungo u ime wo khwaṱha tshoṱhe, u tevhedze ndayo dzoṱhe dze muḓinḓa wanga Mushe a u ṋea. U songo litsha kupiḓa na kuthihi kwadzo, ndi hone zwi tshi ḓo u nakela hoṱhe hune wa ya. U ite uri misi yoṱhe ni tshi nnduvha bugu ya mulayo i vhalwe. I gude vhusiku na masiari, u vhone uri u tevhedze zwoṱhe zwo ṅwalwaho khayo. Ndi hone zwi tshi ḓo u nakela wa zwi kona. Asizwo-ha, ndo u vhudza nda ri u vhe na nungo u ime wo khwaṱha! U songo ofha tshithu, u songo kulea nungo, Nṋe Yahavee Mudzimu wau ndi na iwe hoṱhe-hoṱhe hune wa ya.” Ndi hone Joshua a tshi vhudza vhakoma uri vha tshimbile na mishasha, vha vhudze vhathu vha ri, “Lugisani mbuvha, ho sala maḓuvha mararu ni tshi wela mulambo wa Jorodani na dzhia shango ḽine Muṋe washu Mudzimu waṋu a ni ṋea uri ḽi vhe ḽaṋu.” Joshua a vhudza vha tsinde ḽa Rubeni na ḽa Gadi na vha Manase vha vhubvaḓuvha, a ri, “Elelwani zwe Mushe muḓinḓa wa Muṋe washu a ni vhudza a ri Muṋe washu Mudzimu waṋu u ḓo ni ṋea shango heḽi ḽa vhubvaḓuvha ha Jorodani ḽa vha haya haṋu na konou awela. Vhasadzi vhaṋu na vhana vhaṋu khathihi na kholomo dzaṋu vha nga ḓi sala zwavho fhano, hone vhahali vhaṋu vha ḓo wetshela seli na luḽa vhó ḓiṱama tshoṱhe vha ranga Vhaisraele vha haṋu phanḓa uri vha vha farise, Muṋe washu a vhuya a vha ṋea-vho vhuawelo unga o ṋea inwi, vha wana shango vhukovhela ha Jorodani ḽe Muṋe washu Mudzimu wavho a vha ṋea, na konou vhuya na dzula hafhano shangoni ḽaṋu vhubvaḓuvha ha Jorodani ḽe Mushe muḓinḓa wa Muṋe washu a ni ṋea ḽone.” Vhone vha fhindula Joshua vha ri, “Ri ḓo ita zwoṱhe zwe vha ri vhudza; hoṱhe hune vha ri ruma ri ḓo ya. Ri ḓo vha thetshelesa unga ro vha ri tshi ḓi thetshelesa Mushe. Ri ri ngavhe Muṋe washu Mudzimu wavho a tshi vha navho unga o vha e na Mushe! Muthu ane a vha vhangisa kana a nyadza zwine vha ri vhudza u ḓo vhulawa. Vhone nga vha vhe na nungo vha ime vho khwaṱha!” Ndi hone Joshua a tshi ruma ṱholi mbili dzi tshi bva Shitimu (Maungani), a vha laya uri vha yo tandula shango ḽa Kanana, zwihulwane muḓi wa Jerikho. Musi vha tshi swika muḓini uyo, vha yo eḓela nḓuni ya musadzi wa phombwe ane a pfi Rahaba. Khosi ya Jerikho ya pfa hu tshi pfi vhaṅwe Vhaisraele vho ḓa vhusiku honoho u ṱola shango, a isa ipfi ha Rahaba a ri, “Vhanna vha re nḓuni yau vho ḓa u ṱola shango ḽoṱhe! Vha bvise!” Zwino Rahaba o vha o dzhia idzo ṱholi mbili a dzi isa ṱhangani ya nnḓu, a dzi dzumba fhasi ha maṱanga a savha, e a vha o a vhea henefho. Vhanna vha khosi vha bva afho muḓini, khoro ya valwa. Vha enda vha tshi ṱoḓa ṱholi dza Vhaisraele u swika maḓambuwoni a Jorodani. Musi ṱholi dzi sa athu eḓela vhusiku honoho, Rahaba a gonya ṱhangani ya nnḓu a vha vhudza a ri, “Ndi a ḓivha uri Yahavee o ni ṋea shango ḽino. Roṱhe ri khou ni ofha, a hu na a songo kuleaho nungo. Ro zwi pfa uri Yahavee o xisa Lwanzhe lwa Dziṱhanga ni tshi swika musi ni tshi pfuluwa Egipita. Ra pfa na zwe na ita Sihoni na Ogo, mahosi mavhili a Vhaamori vhe vha vha vha tshi dzula vhubvaḓuvha ha Jorodani. Ro pfa uri no vha lozwa tshoṱhe. Ro ri u zwi pfa ra farwa nga nyofho, roṱhe ro kulea nungo nga inwi. Yahavee Mudzimu waṋu ndi Mudzimu wa makoleni ṱaḓulu na fhano fhasi. Zwino anani ngae uri ni ḓo itela muṱa wanga vhuthu unga nṋe ndo ni fara nga vhuthu, ni ntsumbedze tshiga uri ndi kone u ni fulufhedza. Nnyaneleni uri ni ḓo tshidza khotsi anga na mme anga na vhana vha hashu, vhatuka na vhasidzana na miṱa yavho vhoṱhe! Ni songo tenda ri tshi vhulawa!” Avho vhanna vha mu fhindula vha ri, “Ngavhe Mudzimu a tshi ri vhulaha arali ra tenda ni tshi vhulawa! Arali vha sa ri ambulula, ri a vha fulufhedzisa uri musi Muṋe washu a tshi ri ṋea shango ḽino, ri ḓo vha itela vhuthu. Vha ḓo vhona, ri ḓo fulufhedzea.” Rahaba o vha a tshi dzula nḓuni yo fhaṱiwaho ngomu mutsheṱoni wa muḓi, zwenezwo a tsisela avho vhanna fhasi nga thambo vha bva nga fasiṱere. A vha vhudza a ri, “Thomani ni yo dzumbama mabamani, vhanna vha khosi vha sa ḓo ni wana. Ni dzule henefho ni fhedze maḓuvha mararu u swika vha tshi vhuya, na ḓo konou ḓiṱutshela.” Avho vhanna vha mu vhudza vha ri, “Ri ḓo khunyeledza muano we vha ri anisa arali vhone vha ita hezwi: Musi ri tshi dia shango ḽa havho, vhone nga vha vhofhelele ludede holuno lutswuku kha fasiṱere ḽe vha ri bvisa ngaḽo. Vha kuvhanganye khotsi avho na mme avho na vhana vha havho na muṱa wa khotsi avho vhoṱhe ri wane vhe nḓuni yavho. Arali muṅwe a bva nḓuni a ya nnḓa a vhulawa, u ḓo vha u mulandu wawe, a si washu, hone a re nḓuni yavho a vhuya a huvhadzwa, mulandu ndi washu. Huno naho zwo ralo, arali vhone vha ri ambulula, riṋe a ri tsha ḓo khunyeledza zwe vha ri anisa.” Uyo musadzi a tenda zwoṱhe, a vha litsha vha ṱuwa. Musi vho no ṱuwa, a vhofhelela ludede lutswuku kha ḽiḽa fasiṱere. Vhaḽa vhanna vha dziṱholi vha ya mabamani vha dzumbama. Vhanna vha khosi vha vha ṱoḓa nḓilani dzoṱhe vha fhedza maḓuvha mararu, hone vha si vha wane; vha humela Jerikho. Ndi hone avho vhanna vhavhili vha dziṱholi vha tshi tsa mabamani, vha wela mulambo, vha humela ha Joshua. Vha mu vhudza zwoṱhe zwe vha ṱangana nazwo, vha konou ri, “Vhukuma Muṋe washu o ri ṋea shango iḽo ḽoṱhe. Vhathu vhoṱhe vha shango vha a ri ofha.” Nga matshelo Joshua na Vhaisraele vhoṱhe vha tou fhinduwa, vha ṱuwa mishashani ya Shitimu, vha livha Jorodani, vha ṱoka mishasha henefho vho lindela u wela mulambo. Hó no fhela maḓuvha mararu vhakoma vha buḓekanya mishasha, vha vhudza vhathu vha ri, “Musi ni tshi vhona vhotshifhe, vhone Vhalivi, vhó hwala mbulungelo ya mulanga ya Muṋe washu Mudzimu waṋu, ni bve mishashani ni vha tevhele. Inwi ndi u thoma ni tshi ḓa fhano, zwenezwo vha ḓo ni sumbedza nḓila ine na ḓo i fara. Hone ni songo sendela tsini ha mbulungelo ya mulanga, ni tevhele nó sia tshikhala tsha khilomitha nthihi vhukati haṋu na yone.” Joshua a dovha a vhudza vhathu a ri, “Ḓikumululeni Muṋe washu ngauri matshelo u ḓo ni itela maḓembe.” Ndi hone a tshi vhudza vhotshifhe uri vha hwale mbulungelo ya mulanga vha tshimbile nayo phanḓa ha vhathu. Vhone vha ita zwe a amba. Muṋe washu a vhudza Joshua a ri, “Ṋamusi ndi ḓo thoma u u hulisa Vhaisraele vhoṱhe vha tshi zwi vhona, ndi hone vha tshi ḓo zwi ḓivha uri ndi na iwe sa zwe nda vha ndi na Mushe. Vhudza vhotshifhe vho hwalaho mbulungelo ya mulanga uri musi vha tshi swika mulamboni, vha ri u kanda maḓini vha ime henefho.” Joshua a vhudza Vhaisraele a ri, “Iḓani fhano ni pfe zwine Muṋe washu Mudzimu waṋu a amba. Vhukumakuma ni ḓo ri ni tshi swika a thatha Vhakanana na Vhahithi na Vhahivi na Vhapherisi na Vhagirigashi na Vhaamori na Vhajebusi. Ndi hone ni tshi ḓo zwi ḓivha uri Mudzimu a tshilaho u na inwi, musi mbulungelo ya mulanga ya Muṋe wa ḽifhasi ḽoṱhe i tshi wela Jorodani yó ni ranga phanḓa. Zwino-ha, nangani vhanna vha 12, muthihi kha tsinde ḽiṅwe na ḽiṅwe ḽa Vhaisraele. Vhotshifhe vho hwalaho mbulungelo ya mulanga ya Yahavee Muṋe wa ḽifhasi ḽoṱhe vha ḓo ri u longa ṋayo dzavho maḓini, mulambo wa Jorodani wa si tsha ela, maḓi a no tsa a tshi ela a ḓo ima fhethu huthihi.” maḓi a si tsha ela, a raha a swika muḓini wa Adamu u re tsini ha Tsarethani. Maḓi a no ela a tshi tsela Lwanzheni lwa Muṋo o vha o tumuwa tshoṱhe, vhathu vha konou wela mulambo tsini ha Jerikho. Musi vhathu vha tshi khou tshimbila vha tshi wetshela seli nga ho omaho, vhotshifhe vho hwalaho mbulungelo ya mulanga ya Muṋe washu vha vha vhó ima mavuni o omaho vhukati ha mulambo vha sa sudzuluwi vhathu vhoṱhe vha vhuya vha wela seli. Musi lushaka lwoṱhe lwo no wela Jorodani, Muṋe washu a amba na Joshua a ri, “Khetha vhanna vha 12, muthihi kha tsinde muthihi kha tsinde, u vha vhudze vha dzhie matombo a 12 vhukati ha mulambo wa Jorodani, henefhaḽa he vhotshifhe vha vha vho ima hone, vha ṱuwe vho a hwala, vha a vhee fhasi hune na ḓo lala hone vhusiku ha ṋamusi.” Ndi hone Joshua a tshi vhidza vhaḽa vhanna vha 12 vhe a vha o vha khetha, a vha vhudza a ri, “Dzhenani mulamboni wa Jorodani ni fhire phanḓa ha mbulungelo ya mulanga ya Muṋe washu Mudzimu waṋu, muṅwe na muṅwe a hwale tombo nga shaḓa ḽawe, zwi tshi tevhedza mbalo ya matsinde a Vhaisraele. Matombo hayo a ḓo humbudza vhathu zwe Muṋe washu a ita. Misi i ḓaho, arali vhana vhaṋu vha ni vhudzisa zwine ayo matombo a amba, ni vha vhudze uri maḓi a mulambo wa Jorodani o litsha u ela musi mbulungelo ya mulanga wa Yahavee i tshi wela uyu mulambo. Matombo hayo a ḓo dzula a tshi humbudza Vhaisraele zwe zwa itea hafhano.” Vhanna avho vha tevhedza zwe Joshua a amba. Vha dzhia matombo a 12 a tshi bva vhukati ha mulambo wa Jorodani, vha tshi tevhedza mbalo ya matsinde a Vhaisraele, vha a hwala vha a isa hune vha ḓo lala hone, vha a vhea fhasi henefho, nga he Muṋe washu a vhudza Joshua. Joshua na ene a imisa matombo a 12 vhukati ha mulambo wa Jorodani, henefhaḽa he ha vha ho ima vhotshifhe vho hwalaho mbulungelo ya mulanga. Matombo hayo a kha ḓi vha henefho na ṋamusi. Vhotshifhe vho ima vhukati ha Jorodani ha vhuya ha itwa zwoṱhe zwe Muṋe washu a vhudza Joshua uri a vhudze vhathu vha zwi ite. Hezwo ndi zwe Mushe a ri zwi itwe. Vhathu vha wela mulambo nga u ṱavhanya. Musi vhoṱhe vho no vha seli na luḽa, vhotshifhe vho hwalaho mbulungelo ya mulanga wa Muṋe washu vha dovha vha ranga vhathu phanḓa. Vhanna vha tsinde ḽa Rubeni na ḽa Gadi na hafu ya vha tsinde ḽa Manase vho vha vho ḓilugisela nndwa, vha vha vhone vho rangaho vhathu phanḓa vha tshi wela mulambo, nga he Mushe a vha vhudza. Vhe vha vha vho shomela nndwa vha nga vha vho swika 40 000; vhenevho vha wela seli phanḓa ha Muṋe washu vha ya mudavhini wa Jerikho. Zwe Muṋe washu a ita uyo musi zwo ita uri Vhaisraele vha vhone Joshua e munna muhulwane, vha mu hulisa vhutshilo hawe hoṱhe, zwa nga vha tshi hulisa Mushe. Ndi hone Muṋe washu a tshi vhudza Joshua uri a vhudze vhotshifhe vho hwalaho mbulungelo i na Mulayo uri vha bve mulamboni wa Jorodani. Joshua a ita nga u ralo, musi vhotshifhe vho hwalaho mbulungelo ya mulanga wa Muṋe washu vha tshi bva mulamboni, hezwi vha tshi tou kanda bamani, mulambo wa dovha u ela, wa dovha wa ḓala wa ita na u fhalala. Vhathu vho wela mulambo wa Jorodani nga ḓuvha ḽa fumi ḽa ṅwedzi wa u thoma, vha yo ṱoka mishasha Giligala, vhubvaḓuvha ha Jerikho. Henefho Joshua a imisa matombo aḽa a 12 e a dzhiwa mulamboni wa Jorodani. Joshua a vhudza Vhaisraele a ri, “Misi i ḓaho, arali vhana vhaṋu vha ni vhudzisa zwine ayo matombo a amba, ni vha vhudze zwa musi Vhaisraele vha tshi wela mulambo wa Jorodani wo oma. Ni vha vhudze uri Muṋe washu Mudzimu waṋu o xisa maḓi a Jorodani a tshi itela inwi na vhuya na wela seli, sa zwe a xisa maḓi a Lwanzhe lwa Dziṱhanga ra lu wela. Muṋe washu o ita hezwo uri tshakha dzoṱhe dza ḽifhasi dzi ḓivhe uri u na maanḓa, inwi ni hulise Muṋe washu Mudzimu waṋu misi yoṱhe.” Mahosi oṱhe a Vhaamori vhukovhela ha Jorodani na mahosi oṱhe a Vhakanana u navha na Lwanzhe lwa Phandamashango, vha zwi pfa uri Muṋe washu o xisa mulambo wa Jorodani, Vhaisraele vha wela. Vha farwa nga nyofho, vha kulea nungo vha si tsha vha na vhuhali ha u imedzana na Vhaisraele. Muṋe washu a vhudza Joshua a ri, “Ita phanga nga tombo ḽa ḽiangahwe u dovhe u fumbise Vhaisraele.” Joshua a ita zwe Muṋe washu a mu vhudza, a fumbisa Vhaisraele fhethu hu no pfi Muvhunduni wa u fumba. Vhana vha vhatuka vha vhenevho vhanna vho vha vha songo fumba, wonoyo wo vha wone murafho muswa we Joshua a fumbisa. Musi vho no fumba vhoṱhe, lushaka lwoṱhe lwa dzula mishashani vha vhuya vha fhola. Muṋe washu a vhudza Joshua a ri, “Ṋamusi ndi hone ndo thutha u nyadziwa haṋu nga Vhaegipita.” Ndi zwe afho fhethu ha pfi Giligala; na ṋamusi hu kha ḓi vhidzwa nga dzina ḽeneḽo. Musi Vhaisraele vho ṱoka mishasha Giligala mudavhini wa Jerikho, vha ita vhuṱambo ha Paseka nga madekwana a ḓuvha ḽa 14 ḽa ṅwedzi. Nga matshelo ḽa vha ḓuvha ḽa u ranga vha tshi ḽa zwiḽiwa zwo liṅwaho Kanana: thoro dzo hadzingwaho na vhurotho vhu si na mbilisa; zwenezwo mana a si tsha wa, Vhaisraele vha si tsha a wana. U bva ṅwaha wonoyo vha ḽa zwiḽiwa zwo liṅwaho Kanana. Ḽifiṅwe ḓuvha Joshua e tsini ha Jerikho, a lavhelesa a mbo ḓi vhona munna ó ima phanḓa hawe, ó fara banga. Joshua a ya khae a vhudzisa a ri, “Vha muṅwe wa vhahali vhashu kana vha swina naa?” Uyo munna a fhindula a ri, “A thi muṅwe wa vhahali vhaṋu, a thi swina. Ndi mulangi wa mmbi ya Yahavee. Ndo ḓa u ni lwela.” Joshua a ḓiposa fhasi a luvha a ri, “Ndi nṋe muḓinḓa wavho muṋe wanga. Vha ṱoḓa ndi tshi ita mini?” Mulangi wa mmbi ya Muṋe washu a mu vhudza a ri, “Bvula navhula dzau, wo ima fhethu hukhethwa.” Joshua a ita zwe a vhudzwa. Khoro dza Jerikho dza dzula dzo valwa, dza lindwa uri Vhaisraele vha si dzhene. Ho vha hu si na ane a dzhena kana a bva afho muḓini. Muṋe washu a vhudza Joshua a ri, “Jerikho ndi u kumedza zwanḓani zwau khathihi na khosi yawo na vhahali vhawo. Iwe na vhahali vhau ni mone uyo muḓi kathihi nga ḓuvha ni fhedze maḓuvha maṱanu na ḽithihi. U nange vhotshifhe vhaṱanu na vhavhili vha range phanḓa ha mbulungelo ya mulanga, muṅwe na muṅwe ó fara phalaphala. Nga ḓuvha ḽa vhuṱanu na vhuvhili iwe na vhahali vhau ni mone uyo muḓi kaṱanu na kavhili, vhotshifhe vha tshi khou lidza phalaphala dzavho. Zwenezwo ni tshi pfa vha tshi lidza vha lidza luhuwa luthihi, vhanna vhoṱhe vha ṱavhe mukosi muhulu, mitsheṱo ya muḓi i ḓo wela fhasi. Zwenezwo mmbi yoṱhe i mbo ḓi livha muḓini i dzhene.” Joshua ṅwana wa Nunu a vhidza vhotshifhe a vha vhudza a ri, “Hwalani mbulungelo ya mulanga, vhaṱanu na vhavhili vhaṋu vha range phanḓa hayo vho fara phalaphala.” Ndi hone a tshi vhudza vhathu vhawe uri vha thome u mona uyo muḓi, vho faraho zwihali vhe phanḓa ha mbulungelo ya mulanga ya Muṋe washu. Zwenezwo vha ita nga he Joshua a vha vhudza, vho faraho zwihali vha ranga phanḓa ha vhotshifhe vhaṱanu na vhavhili vhe vha vha vha tshi khou lidza phalaphala phanḓa ha Muṋe washu – ndi uri vho tevhelwa nga vhotshifhe vhe vha vha vho hwala mbulungelo ya mulanga, vhenevho vha tevhelwa nga vho faraho zwihali vha murahu, phalaphala dzi tshi khou ḓi lila. Hone Joshua o vha o laya vhathu vhawe uri vha si ṱavhe mukosi, vha si vhuye vha amba na ipfi na ḽithihi a vhuye a vha vhudze. Joshua a vhudza tshigwada tsha vhanna vhenevho uri vha hwale mbulungelo ya mulanga ya Muṋe washu vha mone muḓi kathihi, vha konou humela mishashani, vha eḓela henefho. Nga ḓuvha heḽo ḽa vhuvhili vha dovha vha mona uyo muḓi kathihi, vha konou humela mishashani. Vha ita nga u ralo vha fhedza maḓuvha maṱanu na ḽithihi. Nga ḓuvha ḽa vhuṱanu na vhuvhili vha vuwa mapfuvhi a tshi tswuka, vha mona muḓi kaṱanu na kavhili nga nḓila yeneiḽa. Ndi ḽeneḽo ḓuvha fhedzi ḽe vha mona uyo muḓi kaṱanu na kavhili. Vha tshi mona lwa vhuṱanu na vhuvhili, musi vhotshifhe vha tshi ṱoḓa u lidza phalaphala, Joshua a vhudza vhathu vhawe uri vha ṱavhe mukosi, a ri, “Muṋe washu o ni ṋea muḓi hoyu! Uyu muḓi na zwoṱhe zwi re ngomu hawo zwo fanela u lozwiwa tshoṱhe, zwi vhe nduvho ya Muṋe washu. Hu sale Rahaba wa phombwe na muṱa wawe fhedzi, nge a dzumba ṱholi dzashu. Hone inwi ni songo dzhia na tshithihi tshine tsha fanela u lozwiwa; arali na dzhia, ni ḓo vha no ḓivhangela khombo, vhathu vha mishasha ya Vhaisraele vha lozwiwa. Zwithu zwoṱhe zwo itwaho nga siliva na musuku na musinaseṱha na tsimbi ya ngweḓi zwi vhetshelwe thungo, ndi zwa Muṋe washu. Zwi vhulungwe tshisikuni tsha lupfumo tsha Muṋe washu.” Ndi hone vhotshifhe vha tshi lidza phalaphala. Vhaḽa vhathu vha ri u zwi pfa, vha mbo ṱavha mukosi muhulu, mitsheṱo ya wela fhasi. Zwenezwo mmbi yoṱhe ya gonya tshikwara ya dzhena muḓini, ya u thutha. Vha vhulaha vhoṱhe vha re afho muḓini nga mafumo avho, vhanna na vhasadzi, vhaṱuku na vhahulwane, vha vhulaha na kholomo na nngu na donngi. Ndi hone Joshua a tshi vhudza vhaḽa vhanna vhavhili vhe vha vha vhe dziṱholi a ri, “Dzhenani nḓuni ya iḽa phombwe ni mu bvise na muṱa wawe, nga he na mu fulufhedzisa.” Vha ya vha bvisa Rahaba khathihi na khotsi awe na mme awe na khaladzi dzawe na muṱa wawe woṱhe. Vha vha dzhia vhoṱhe, muṱa na dziphuli, vha vha isa he vha tsireledzea tsini ha mishasha ya Vhaisraele. Ndi hone vha tshi fhisa uyo muḓi, vha u fhisa we lore khathihi na zwoṱhe zwi re ngomu hawo, vha sia zwo itwaho nga musuku na siliva na musinaseṱha na tsimbi ya ngweḓi, zwenezwo vha zwi dzhia vha zwi vhulunga tshisikuni tsha lupfumo lwa Muṋe washu. Huno Joshua a tshidza Rahaba na mashaka awe oṱhe, nge a dzumba dziḽa ṱholi mbili dze a dzi ruma Jerikho. Vhaḓuhulu vha Rabaha vho dzula kha ḽa Israele, na ṋamusi. Nga musi wonoyo Joshua a anisa vhathu muano houno a ri, “Munna ane a vhuya a linga u vusa muḓi wa Jerikho u ḓo teketelwa nga Muṋe washu. Munna ane a vhuya a tea muteo wawo u ḓo felwa nga tanzhe ḽawe ḽa mutuka; munna ane a vhuya a vusa dzikhoro dzawo u ḓo felwa nga phedzi yawe.” Muṋe washu o vha e na Joshua, bvumo ḽawe ḽa pfala shangoni ḽoṱhe. Muṋe washu a tshi laya Vhaisraele uri vha songo dzhia tshithu na tshithihi Jerikho tsho fanelaho u kumedzwa Ene, a vho ngo zwi tevhedza. Muṅwe munna ane a pfi Akhani o nyadza ndaela heyo, zwenezwo Muṋe washu a sinyutshela Vhaisraele. Akhani o vha e ṅwana wa Kharami, e muḓuhulu wa Zabadi, wa mutupo wa Zera, wa tsinde ḽa Juda. Joshua o ruma vhaṅwe vhanna vha tshi bva Jerikho vha ya Ai, muḓi u re vhubvaḓuvha ha Bethele tsini ha Bethavene, a vha vhudza uri vha yo tandula iḽo shango. Musi vho no ralo, vho vhuya, vha vhika ha Joshua vha ri, “A zwi vhuyi zwa ṱoḓea roṱhe ri tshi yo dia Ai. Nga vha rume vhanna vhane vha nga vha zwigidi zwivhili kana zwiraru. Vha songo ḓidina nga u ruma mmbi yoṱhe uri i yo lwa, a si muḓi muhulwane.” Ha mbo ya Vhaisraele vhane vha nga vha zwigidi zwiraru, hone vha pandamedzwa vha vhuya. Vhanna vha Ai vho vha pandamedza u bva khoroni ya muḓi u swika makwarani, vha vhulaha vhane vha nga swika 36 nḓilani vha tshi tsa tshivhanga. Vhaisraele vha kulea nungo vha farwa nga nyofho. Joshua na vharangaphanḓa vha Israele vha ṱungufhala vha kherukanya zwiambaro zwavho, vha ḓiposa fhasi phanḓa ha mbulungelo ya mulanga ya Muṋe washu vha shuvhama henefho ḽa vhuya ḽa kovhela, vha ḓihasha buse ṱhohoni dzavho u sumbedza u pfa havho vhuṱungu. Joshua a ri, “Yawee Muṋe wa zwoṱhe Muṋe washu! Wo vhuya wa ri wedzelani mulambo wa Jorodani, wa ri kumedza Vhaamori uri vha ri lozwe? Ndi mini ri songo ḓidzulela zwashu seli na luḽa lwa mulambo wa Jorodani? Yawee Muṋe washu, ndi ḓo ri mini hezwino Vhaisraele vho pandamedzwa nga maswina? Vhakanana na vhoṱhe vha re fhano shangoni vha ḓo zwi pfa, vha ri tanga vha ri lozwa dzina ḽashu ḽa si tsha pfala shangoni. Zwino u ḓo ita mini uri dzina ḽau ḽi huliswe?” Muṋe washu a vhudza Joshua a ri, “Vuwa! Wo shuvhamelani mavuni nga u rali? Vhaisraele vho tshinya! Vho pfuka mulanga wanga we nda vha vhudza uri vha u vhulunge. Vho dzhia zwiṅwe zwithu zwe zwa pfi zwi kumedzwe Nṋe. Vho zwi tswa, vho zwifha, vha zwi ṱanganya na zwithu zwavho. Ndi zwine Vhaisraele vha si kone u imedzana na maswina avho. Vha vho pandamedzwa nga maswina nge zwino vhone vhaṋe vha vha vho laṱiwa uri vha lozwiwe! A thi tsha ḓo dzula na inwi arali na sa lozwa zwithu zwe na pfi ni songo zwi dzhia! Takuwa! Kumulula vhathu, u ite uri vha kone u ḓa phanḓa hanga. Vha vhudze vha ḓilugise matshelo, ngauri nga Yahavee Mudzimu wa Israele ndi ri: Inwi Vhaisraele, kha thundu dzaṋu ni na zwiṅwe zwithu zwe nda ri ni zwi lozwe! Ni nga si kone u imedzana na maswina aṋu ni sa athu laṱa zwithu hezwo! Zwino-ha vha vhudze uri nga matsheloni vha ḓiḓise, tsinde nga tsinde. Hu ḓo sendela tsinde ḽine nda ḓo ḽi nanga, mutupo nga mutupo. Kha mutupo wonoyo hu ḓo sendela vhane nda vha nanga, muṱa nga muṱa. Ha konou sendela muṱa une nda u nanga, munna nga munna. Muthu ane a ḓo nangiwa a wanala e na thundu dzo iledzwaho u ḓo fhiswa khathihi na muṱa wawe, na zwoṱhe zwine a vha nazwo, ngauri o pfuka mulanga wanga, o ita zwa vhuṱudzi kha Vhaisraele.” Ḽi tshi tsha hu tshee nga matsheloni Joshua a isa Vhaisraele, tsinde nga tsinde, ha mvaṱiwa tsinde ḽa Juda. Joshua a swikisa tsinde ḽa Juda, mutupo nga mutupo, ha mvaṱiwa mutupo wa Zera. Ndi hone a tshi swikisa vha mutupo wa Zera, muṱa nga muṱa, ha farwa muṱa wa Zabadi. A konou swikisa muṱa wa Zabadi, munna nga munna, ha farwa Akhani, ṅwana wa Kharami, muḓuhulu wa Zabadi, wa tsinde ḽa Juda. Joshua a mu vhudza a ri, “Ṅwananga, ambani ngoho phanḓa ha Muṋe washu Mudzimu wa Israele, ni bule vhutshinyi haṋu. Zwino mmbudzeni zwe na ita. Ni songo linga u nnzumbela.” Akhani a fhindula a ri, “Ndi ngoho, ndo khakhela Muṋe washu Mudzimu wa Israele, zwe nda ita ngezwi. Kha zwithu zwe ra zwi thuba ndo vhona phuraphura ya u naka i no bva Babele na siliva ine ya nga lemela khilogiramu mbili na baphathi ḽa musuku ḽine ḽa lemela u fhira hafu ya khilogiramu, nda zwi emula nga maanḓa nda zwi dzhia. Vha ḓo zwi wana zwo bwelwa ngomu denndeni yanga, siliva i nga fhasi.” Joshua a ruma vhaṅwe vhanna, vha gidimela denndeni iyo, vha wana izwo zwithu zwe zwa pfi zwi kumedzwe Muṋe washu zwó bwelwa henefho, siliva i nga fhasi. Vha zwi bvisa afho denndeni, vha zwi isa ha Joshua na Vhaisraele vhoṱhe, vha zwi adza fhasi phanḓa ha Muṋe washu. Joshua kathihi na Vhaisraele vhoṱhe vha fara Akhani, vha dzhia iḽa siliva na iḽa phuraphura na ḽiḽa baphathi ḽa musuku, vha fara na vhana vha Akhani vha vhatuka na vha vhasidzana na kholomo na donngi na nngu, vha dzhia na dennde yawe, na zwoṱhe zwe a vha e nazwo, vha zwi isa Govhani ḽa Akhoro (Khombo). Joshua a ri, “Ndi mini wo ri ḓisela khombo nngafha? Muṋe washu zwino u ḓo u ḓisela khombo!” Vhathu vhoṱhe zwenezwo vha kanḓa Akhani nga matombo a vhuya a fa, vha kanḓa na muṱa wawe vha vha fhisa na thundu dzavho. Vha khokha matombo nṱha havho a ita thulwi, na ṋamusi i tshee hone. Ndi zwine afho fhethu ha kha ḓi pfi Govha ḽa Akhoro (Khombo). Zwenezwo mbiti dza Muṋe washu dza dzika. Muṋe washu a vhudza Joshua a ri, “Dzhia vhahali vhoṱhe u gonye navho muḓini wa Ai. U songo ofha tshithu, u songo kulea nungo. Ndo u kumedza khosi ya Ai na vhathu vhayo na muḓi wayo na shango ḽayo. U ite muḓi wa Ai na khosi yawo zwenezwiḽa zwe wa ita muḓi wa Jerikho na khosi yawo, hone zwino, ni nga ḓi dzhia thundu dzawo na zwifuwo zwa vha zwaṋu. Ḓilugiseni uri ni lalele muḓi uyo vhá songo vhuya vha humbula, ni vha ḓe nga murahu.” Ndi hone Joshua a tshi ḓilugisa uri a ye Ai na vhahali vhawe vhoṱhe vhomakone vha no swika 30 000, a ri vha ye vhusiku a vha vhudza a ri, “Dzumbamani siani heḽiḽa ḽa muḓi, hone hu songo vha kule nawo, ni ḓilugisele u u tshoṱhela. Nṋe na vhanna vhanga ri ḓo ya ro livha uyo muḓi. Musi vhanna vha Ai vha tshi bva uri vha lwe na riṋe, riṋe ri ḓo rembuluwa ra shavha, sa zwe ra ita zwiḽa u rangani. Vha ḓo ri pandamedza ra vhuya ra vha kunga vha bva muḓini. Vha do vhona unga ri khou vha shavha sa zwe ra ita u rangani. Ndi hone inwi ni tshi ḓo takuwa he na vha dzumbama, na thuba muḓi. Muṋe washu Mudzimu waṋu u ḓo ni kumedza wone. Nó no thuba uyo muḓi ni u fhise nga mulilo, nga he Muṋe washu a ri laya. Ni ite nga u ralo.” Ndi hone Joshua a tshi vha ruma, vha ya vhudzumbamoni havho, vha lindela vhe henefho, vhukovhela ha muḓi wa Ai, vhukati ha Ai na Bethele. Joshua a lala na mmbi iḽa iṅwe. Ḽi tshi tsha Joshua a fhinduwa, a vhidza vhahali vhawe vha kuvhangana. Ene na vharangaphanḓa vha Israele vha vha ranga phanḓa vha ya Ai. Joshua na vhahali vha livha khoroni khulwane ya muḓi, vha ṱoka mishasha siani ḽa devhula, hú na govha vhukati havho na Ai. Joshua a dzhia vhanna vhane vha nga swika 5 000, a vha dzumba vhukovhela ha muḓi, vhukati ha Ai na Bethele. Vhahali vha dzudzanyelwa u lwa, vhoṱhe vha re mishashani devhula ha muḓi na vho lalelaho vhukovhela hawo. Joshua a mbo tsela govhani a lala henefho. Khosi ya Ai a tshi vhona vhanna vha Joshua, a si vhuye a lenga. Ene na vhanna vhawe vhoṱhe vha bva vha livha govhani ḽa Jorodani uri vha lwe na Vhaisraele henefhaḽa he vha lwa navho u rangani, a sa ḓivhi uri u khou ḓo tshoṱhelwa nga murahu. Joshua na vhanna vhawe vha ḓiita unga vha khou humela murahu, vha vha shavha vha livha phangani. Vhanna vhoṱhe vha uyo muḓi vha rambiwa uri vha vha pandamedze, huno vha tshi khou pandamedza Joshua, vha kungea vha swika kule na muḓi. Vhanna vhoṱhe vha Ai na vha Bethele vha sala Vhaisraele murahu, muḓi wa sala wo vulea hu si na ane a u lwela. Ndi hone Muṋe washu a tshi vhudza Joshua a ri, “Sumba muḓi wa Ai nga pfumo ḽau, ndi u kumedza wone.” Joshua a ita zwe a vhudza. Hezwi a tshi tou imisa tshanḓa tshawe, vhanna vhe vha vha vho dzumbama vha mbo ḓi ri vukuluku vha tshoṱhela muḓi vha u thuba, vha mbo ḓi u funga nga mulilo. Musi vhanna vha Ai vha tshi sedza murahu, vha vhona hu tshi duba buluvhutsi. Vho vha vha si tshee na vhushavhelo ngauri na Vhaisraele vhe vha shavha vho livha phangani vho mbo ḓi rembuluwa vha lwa navho. Musi Joshua na vhanna vhawe vha tshi vhona uri vhaḽa vhaṅwe vho no thuba muḓi na uri buluvhutsi ḽawo ḽi khou duba, vha mbo rembuluwa vha thoma u vhulaha vhanna vha Ai. Vhaisraele vhe vha vha vhe ngomu muḓini zwino vha tsela fhasi vha ḓibaḓekanya na iyo mmbi. Zwenezwo vhanna vha Ai vha wana vho tangwa tshoṱhe nga Vhaisraele, vha vhulawa vhoṱhe. A hu na we a ponyoka, a hu na we a tshila, arali i si khosi ya Ai. Ene o tou thubiwa a iswa ha Joshua. Vhaisraele vho pandamedzelwaho phangani vha vhulaha maswina oṱhe henefhaḽa phangani he vha pandamedzelwa hone, vha konou humela Ai, vha vhulaha vhoṱhe vho salaho. Hone kholomo na thundu zwe zwa thubiwa henefho muḓini, Vhaisraele vho zwi dzhia nga he Muṋe washu a laya Joshua. Joshua a fhisa muḓi wa Ai a u sia u matumba. U tshee wo ralo na ṋamusi. Joshua a nembeledza khosi ya Ai murini, a litsha tshitumbu tshawe henefho ḽa vhuya ḽa kovhela, a konou ri tshitumbu tshi ṱuwisiwe, tsha kudzwa fhasi muṋangoni wa khoro ya muḓi. Vha khokha matombo khatsho a ita thulwi khulu, na ṋamusi i tshee hone. Joshua a fhaṱela Muṋe washu Mudzimu wa Israele aḽiṱari thavhani ya Ebala. A i fhaṱa a tshi tevhedza ndayo dze Mushe muḓinḓa wa Muṋe washu a ṋea Vhaisraele, nga kuambele kwa Mulayo wa Mushe hu tshi pfi, “I vhe aḽiṱari yo fhaṱwaho nga matombo a songo vhaḓwaho nga musendo wa tsimbi.” Vha ṋekedza Muṋe washu zwiṱhavhelo zwa u fhisa khayo, vha ṋekedza na nduvho dza u konana nae. Henefho matomboni Joshua a ṅwalulula Mulayo we wa vha wo ṅwalwa nga Mushe, a u ṅwala Vhaisraele vha tshi khou sedza. Vhaisraele na vharangaphanḓa vhavho na vhakoma na vhahaṱuli khathihi na vhatsinda vha re navho, vha rwa muduba masia mavhili a mbulungelo ya mulanga ya Muṋe washu, vho livhana na vhotshifhe vha Vhalivi vho i hwalaho. Hafu ya vhathu vha ima vho furalela thavha ya Gerisimu, hafu iṅwe vha ima vho furalela thavha ya Ebala. Mushe muḓinḓa wa Muṋe washu o vha o vha laya uri vha ite nga u ralo musi tshifhinga tshavho tsha u ṱanganedza mashudu tshi tshi swika. Zwenezwo Joshua a vhala Mulayo woṱhe a tshi tou ambela nṱha, a tshi vhala a mashudu khathihi na a u teketela, nga he zwa ṅwalwa buguni ya Mulayo. A ho ngo vha na ndayo na nthihi ya Mushe ye Joshua a si i vhalele tshivhidzo tshoṱhe. Ḽo vha ḽo angaredza na vhasadzi na vhana na vhatsinda vhe vha vha vha tshi dzula navho. Mahosi oṱhe vhukovhela ha Jorodani vha pfa uri Vhaisraele vho kunda maswina avho. Ndi mahosi oṱhe a mashango a re mivhunduni na zwigodini na hoṱhe u navha na Lwanzhe lwa Phandamashango u swika Libanoni – ndi mahosi a Vhahithi na Vhaamori na Vhakanana na Vhapherisi na Vhahivi na Vhajebusi. Vhoṱhe vha mbo rambana vha ṱanganya mmbi dzavho uri vha lwe na Joshua na Vhaisraele. Vhahivi vha Gibioni vha pfa zwe Joshua a ita Jerikho na Ai, vha vhamba maano a u mu fhura. Vha dzhia mbuvha, vha hwesa donngi dzavho masaga o ṱahalaho na mikumba ya waini i re na zwinamo. Vha ambara madzanganda na navhula dzo ṱahalaho dzo namiwaho. Vhurotho havho ha mbuvha ho vha ho oma, ho tshakekana. Ndi hone vha tshi ya mishashani ya Giligala vha amba na Joshua na vhanna vha Israele vha ri, “Ri bva shangoni ḽa kule. Ri humbela uri ni vhofhe mulanga na riṋe.” Vhanna vha Israele vha fhindula Vhahivi vha ri, “Ndi mini ri tshi fanela u vhofha mulanga na inwi? Khamusi ni dzula fhano tsini.” Vhone vha vhudza Joshua vha ri, “Riṋe ri vhalanda vhavho.” Joshua a vha vhudzisa a ri, “Ndi inwi vhonnyi? Ni bva ngafhi?” Ndi hone vha tshi mu zwifhela vha ri, “Ri bva shangoni ḽa kule-kule muṋe washu, ro pfa zwa Yahavee Mudzimu waṋu. Ro pfa zwoṱhe zwe a ita Egipita na zwe a ita mahosi a Vhaamori vhubvaduvha ha Jorodani: Sihoni khosi ya Hesheboni na Ogo khosi ya Bashani we a vha a tshi dzula Ashtharotho. Vharangaphanḓa vhashu na vhathu vhoṱhe vha no dzula shangoni ḽa hashu vho ri vhudza uri ri lugise mbuvha ya lwendo, ri ḓe ri ṱangane na vhone. Ro vhudzwa uri ri vhe vhalanda vhavho, ri vha humbele uri vha vhofhe mulanga na riṋe. Kha vha dzou vhona vhurotho hashu. Musi ri tshi takuwa naho hayani, ri tshi fara lwendo lwa u ḓa u ṱangana navho, ho vha vhu tshi kha ḓi dudela. Hone nga vha dzou vhona, zwino ho no oma, ho no tou tshakekana. Musi ri tshi panga mikumba hei ya waini yo vha i miswa, zwino nga vha dzou vhona, yo no ṱahala. Zwiambaro zwashu na navhula zwo ṱahala nge ra tshimbila lwendo lulapfu.” Vhanna vha Israele vha ṱanganedza zwiṅwe zwiḽiwa zwa vhenevho, hone vha si range u vhudzisa Muṋe washu ayo mafhungo. Joshua a vhofha mulanga wa vhukonani na vhathu vha Gibioni, a vha tendela uri vha tshile. Vharangaphanḓa vha vhathu vha Israele vha fulufhedzisa nga muano uri vha ḓo vhulunga uyo mulanga. Musi ho fhela maḓuvha mararu vhó no vhofha mulanga, Vhaisraele vha zwi pfa uri vhukuma avho vhathu vha dzula henefho tsini. Zwenezwo Vhaisraele vha takuwa vha fara lwendo, ho fhela maḓuvha mararu vha swika miḓini hune ha dzula avho vhathu: Gibioni na Khefira na Bierotho na Kiriathi Jiarimu. Hone Vhaisraele vha si kone u vha vhulaha, nge vharangaphanḓa vhavho vha vha vho vha fulufhedzisa nga muano nga dzina ḽa Muṋe washu Mudzimu wa Israele. Vhathu vhoṱhe vha gungulela vharangaphanḓa nga ayo mafhungo, hone vhone vha fhindula vha ri, “Ro vha fulufhedzisa nga muano nga dzina ḽa Muṋe washu Mudzimu wa Israele. Zwino a ri koni u vha ita tshithu. Ro fanela u vha litsha vha tshila nge ra vha fulufhedzisa; ra sa ralo Mudzimu u ḓo ri rwa. Kha vha tshile zwavho, hone vha fanela u ri reḓela khuni, vha ri kela maḓi.” Hoyo wo vha wone muhumbulo wa vharangaphanḓa. Joshua a ri vhathu vha Gibioni vha ḓiswe khae, a vha vhudzisa a ri, “No ri fhurelani na ri vhudza uri ni bva kule, hufha ni tshi dzula henefhano tsini? Mudzimu o ni teketela nge na ita nga u ralo. Vhathu vha haṋu vha ḓo dzula vhe dziphuli, vha ḓo reḓa khuni dza thembele ya Mudzimu wanga vha ka maḓi ayo.” Vhone vha fhindula vha ri, “Ro ita nga u ralo muṋe wanga, nge ra pfa uri vhukumakuma ndi ngoho uri Yahavee Mudzimu wavho o vhudza muḓinḓa wawe Mushe uri a ni ṋee shango ḽoṱhe, ni vhulahe vhathu vha no dzula khaḽo musi ni tshi swika. Ro vha ri tshi ni ofha, ro vha ri tshi ofha uri ri ḓo fa, ndi zwe ra ita nga u ralo. Zwino ri zwanḓani zwavho, nga vha ri ite zwine vha vhona zwi zwone.” Zwino Joshua o ita hezwi: o vha tsireledza, a si tende Vhaisraele vha tshi vha vhulaha. Naho zwo ralo a ḓi vha ita dziphuli, vha reḓela Vhaisraele khuni, vha vha kela maḓi, zwenezwo vha zwi shumela na aḽiṱari ya Muṋe washu. Vho ḓi shuma mushumo wonoyo fhethu he Muṋe washu a hu nanga uri a luvhiwe hone, na ṋamusi. Adoni Tsedeke, khosi ya Jerusalema, a zwi pfa uri Joshua o thuba muḓi wa Ai a u lozwa tshoṱhe, a vhulaha khosi yawo, sa zwe a ita muḓi wa Jerikho na khosi yawo. A pfa na zwauri vhathu vha Gibioni vho vhofha mulanga na Vhaisraele nahone vha vho dzula navho. Vhathu vha Jerusalema vha farwa nga nyofho ngauri muḓi wa Gibioni wo vha u muhulu u tshi ḓi nga miḓi i re na khosi; wo vha wo hula u fhira wa Ai, nahone vhanna vhawo vho vha vhe vhahali. Ndi hone Adoni Tsedeke a tshi swikisa malaedzwa haano ha Hohamu khosi ya Hebroni na ha Phiramu khosi ya Jaramuthu na ha Jafia khosi ya Lakhishi na ha Debiri khosi ya Egiloni a ri, “Iḓani ni mpfarise ri die muḓi wa Gibioni, vho vhofha mulanga na Joshua na Vhaisraele.” Mahosi hayo maṱanu a Vhaamori – a Jerusalema na Hebroni na Jaramuthu na Lakhishi na Egiloni – vha ṱanganya mmbi dzavho, vha tanga muḓi wa Gibioni, vha u dia. Vhanna vha Gibioni vha isa fhungo ha Joshua mishashani ya Giligala vha ri, “Vha songo ri laṱa muṋe wanga! Nga vha ṱavhanye vha ḓe vha ri phalale! Nga vha ri lamulele! Mahosi oṱhe a Vhaamori a no dzula mivhunduni vho ṱanganya mmbi dzavho, vho ḓa u ri dia!” Ndi hone Joshua na mmbi yawe yoṱhe vha tshi takuwa Giligala, khathihi na vhahali vhawe vhahulwane. Muṋe washu a vhudza Joshua ri, “U songo vha ofha. Ndo no ḓi vha kumedza zwanḓani zwau. A hu na na muthihi wavho ane a ḓo kona u imedzana na iwe.” Joshua na mmbi yawe vha tshimbila vhusiku hoṱhe u bva Giligala vha tshi ya Gibioni, vha wela Vhaamori vha songo humbula. Muṋe washu a ita uri Vhaamori vha tshi vhona mmbi ya Vhaisraele vha farwe nga nyofho. Vhaisraele vha vhulaha vhanzhi henefho Gibioni, vha vha pandamedza nga phara ya thavha ya Bethe Horoni, vha ḓi vha pandamedza vha sa vha litshi u vhuya u swika tshipembe Azeka na Makeda. Musi Vhaamori vha tshi khou gidima vha tshi tsa nga phara vha tshi shavha mmbi ya Vhaisraele, Muṋe washu a vha ruthutha nga matombo mahulu a tshifhango u vhuya u swika Azeka. Vho vhulawaho nga matombo a tshifhango vho fhira vho vhulawaho nga Vhaisraele. Ḓuvha ḽe Muṋe washu a ita uri Vhaisraele vha kunde Vhaamori, Joshua a amba na Muṋe washu. A amba Vhaisraele vha tshi zwi pfa a ri, “Iwe ḓuvha, ima nṱha ha Gibioni u tou tsere; iwe ṅwedzi, ima nṱha ha Govha ḽa Ayaloni.” Nangoho ḓuvha ḽa ima ḽe tsere, ṅwedzi wa si sudzuluwe, lushaka lwa vhuya lwa kunda maswina alwo. Hezwo zwo ṅwalwa buguni ya “A si na vhufhura”. Ḓuvha ḽo ima ḽe tsere vhukati ha lutombo, ḽa si kovhele ḽa fhedza ḓuvha ḽoṱhe. A ho ngo vhuya ha vha na ḓuvha ḽi no nga heḽo, nahone u bva zwenezwo a ḽo ngo dovha ḽa vha hone, zwe Muṋe washu a thetshelesa muthu wa ṋama. Ndi uri Muṋe washu o vha a tshi lwa o ima na Vhaisraele! Ho no fhela izwo, Joshua na mmbi yawe vha humela mishashani ya Giligala. Mahosi maṱanu a Vhaamori o vha o ponyoka a shavha, vha yo dzumbama bakoni ḽa Makeda. Muṅwe muthu a vha tumbula, Joshua a vhudzwa he vha dzumbama hone. Joshua a ri, “Kungulusani matombo mahulwane a vale muṋango wa bako. Vheani vhalindi henefho, hone inwi ni songo dzula hone. Ni pandamedze maswina, ni vha wele nga murahu; ni songo vha litsha vha dzhena miḓini yavho! Muṋe washu Mudzimu waṋu o vha kumedza zwanḓani zwaṋu.” Joshua na vhanna vha Israele vha vha vhulaha lu ofhisaho, ha ponyoka vha si gathi, vha shavhela ngomu mitsheṱoni ya muḓi wavho vha si vhulawe. Vhanna vhoṱhe vha Joshua vha humela khae mishashani ya Makeda hu si na o huvhalaho. Ho vha hu si na na muthihi afho shangoni we a vha a tshi nga fanywa u amba ḽivhi nga Vhaisraele. Ndi hone Joshua a tshi ri, “Vulani muṋango wa bako ni ḓise mahosi hayo maṱanu ha nṋe.” Vha vula bako, vha bvisa mahosi a Jerusalema na Hebroni na Jaramuthu na Lakhishi na Egiloni vha vha isa ha Joshua. Ndi hone Joshua a tshi vhidza vhanna vhoṱhe vha Israele vha ḓa khae, a vhudza vhahulwane vhe vha vha vho ṱuwa nae uri vha ḓe vha kande ayo mahosi mitsinga. Vhone vha ita nga u ralo. Joshua a konou vhudza vhahulwane vhawe a ri, “Ni songo ofha, ni songo kulea nungo. Ivhani na nungo ni ime no khwaṱha, ngauri hezwo ndi zwine Muṋe washu a ḓo ita maswina oṱhe ane a lwa na inwi.” Ndi hone Joshua a tshi vhulaha ayo mahosi maṱanu a tou vha nembeledza kha miri miṱanu, vha litsha zwitumbu zwavho henefho ḽa vhuya ḽa kovhela. Ḓuvha ḽi tshi kovhela Joshua a ṋea ndaela, zwitumbu zwavho zwa fhahululwa, zwa poswa bakoni ḽeneḽiḽa he vha vha vho dzumbama hone. Muṋango wa bako wa valwa nga matombo mahulu, na zwino a tshee henefho. Musi wonoyo Joshua a dia muḓi wa Makeda, a thuba na khosi yawo. A vhulaha vhathu vhoṱhe afho muḓini, ha si vhe na we a siwa a tshi tshila. Khosi ya Makeda a i ita zwe a ita khosi ya Jerikho. Zwo no ralo, Joshua na mmbi yawe vha takuwa Makeda vha livha Libina, vha u govhela vha u dia. Muṋe washu a kumedza na uyo muḓi na khosi yawo zwanḓani zwa Vhaisraele. A ho ngo vha na we vha mu sia, vho vhulaha vhoṱhe. Na iyo khosi vha i ita zwe vha ita khosi ya Jerikho. Ho no fhela izwo, Joshua na mmbi yawe vha takuwa Libina vha livha Lakhishi, vha u govhela vha u dia. Muṋe washu a kumedza Vhaisraele muḓi wa Lakhishi vha u kunda nga ḓuvha ḽa vhuvhili ḽa nndwa. A vho ngo sia na muthu na muthihi, vho vhulaha vhoṱhe afho muḓini, sa zwe vha ita Libina. Horamu khosi ya Gezere a ḓa u lamulela Lakhishi, hone Joshua a mu kunda na mmbi yawe, a si sie na muthihi wavho a tshi tshila. Zwenezwo Joshua na mmbi yawe vha takuwa Lakhishi vha livha Egiloni, vha u govhela vha u dia. Vha u thuba musi wonoyo, vha vhulaha vhathu vhoṱhe vha henefho, sa zwe vha ita Lakhishi. Zwo no ralo Joshua na mmbi yawe vha takuwa Egiloni vha gonya mivhundu vha livha Hebroni, vha u dia vha u thuba. Vha vhulaha khosi na vhathu vhoṱhe afho muḓini na ḓoroboni dzoṱhe dza henefho tsini. Joshua a ri uyo muḓi u lozwiwe tshoṱhe, sa zwe a ita Egiloni. A hu na we a siwa a tshi tshila afho muḓini. Ndi hone Joshua na mmbi yawe vha tshi humela Debiri, vha u dia. A u thuba na khosi yawo khathihi na ḓorobo dza henefho tsini. Vho vhulaha vhathu vhoṱhe henefho. Joshua a ita Debiri na khosi yawo zwe a ita Hebroni na Libina na khosi yawo. Joshua a kunda shango ḽoṱhe. O kunda mahosi a mivhunduni na Negeve na midavhini i re tsini ha lwanzhe na midavhini ya vhubvaḓuvha. Ho ngo sia na muthihi a tshi tshila, vhoṱhe vho vhulawa. Hezwo ndi zwe Muṋe washu Mudzimu wa Israele a laya. Joshua o vha kunda a dzhia ḽoṱhe u bva Kadeshe Barania thungo ya tshipembe u swika Gaza tsini ha lwanzhe, a angaredza dzingu ḽoṱhe ḽa Gosheni, na u ya devhula u vhuya u swika Gibioni. Joshua o kunda mahosi oṱhe hayo na mashango avho o bva pfumo luthihi ngauri Muṋe washu Mudzimu wa Israele o vha a tshi khou lwela Israele. Ngavhuya Joshua na mmbi yawe vha humela mishashani ya Giligala. Musi mafhungo a u kunda ha Vhaisraele a tshi swika ha Jabini khosi ya Hatsoro, ene a swikisa ipfi ha Jobaba khosi ya Madoni na ha mahosi a Shimironi na Akhashafu, na ha mahosi a dzulaho mivhunduni thungo ya devhula na govhani ḽa Jorodani tshipembe ha dzivha ḽa Khinirethe na midavhini i re tsini ha lwanzhe na u ṱutshela lwanzheni tsini ha Doro. A swikisa ipfi na ha Vhakanana masia oṱhe a mulambo wa Jorodani, na ha Vhaamori na Vhahithi na Vhapherisi na Vhajebusi vha re mivhunduni, na ha Vhahivi vhe vha vha vha tshi dzula tsindeni ḽa thavha ya Heremoni shangoni ḽa Mitsipha. Vha ḓa na vhahali vhavho vhoṱhe, yo vha i mmbi ya vhanna vho ḓalaho unga thoro dza muṱavha wa lwanzhe. Vho vha vhe na bere nnzhi na gariki dza nndwa. Mahosi hayo oṱhe a ṱanganya mmbi dzao, vha ḓa vhoṱhe vha ṱoka mishasha maroromani a Miromo uri vha lwe na Vhaisraele. Muṋe washu a vhudza Joshua a ri, “U songo vha ofha. Matshelo nga tshifhinga hetshino ndi ḓo vha ndo vha vhulaha vhoṱhe ndi tshi lwela Vhaisraele. U holefhadze bere dzavho, u fhise gariki dzavho dza nndwa.” Ndi hone Joshua na vhanna vhawe vhoṱhe vha tshi vha tshoṱhela vha songo humbula, henefho maroromani a Miromo. Muṋe washu a vha kumedza zwanḓani zwa Vhaisraele vha vha kunda; Vhaisraele vha vha wela, vha vha pandamedza vha vha swikisa devhula Misirifotho Maimi na Sidoni, thungo ya vhubvaḓuvha vha vha swikisa govhani ḽa Mitsipha. Iyo nndwa ya lwiwa u swika hu si tshee na na muthihi wa maswina o salaho a tshi khou tshila. Joshua a vha ita zwe Muṋe washu a laya: o holefhadza bere dzavho, a fhisa gariki dzavho dza nndwa. Joshua zwenezwo a huma, a yo thuba Hatsoro, a vhulaha khosi yawo. Misi iyo Hatsoro wo vha u na maanḓa u fhira mivhuso yoṱhe heyo. Henefho vha vhulaha vhathu vhoṱhe, ha si vhe na we a siwa a tshi tshila, uyo muḓi wa fhiswa we lore. Joshua a thuba miḓi yoṱhe heyo na mahosi ayo, a tshi vhulaha vhathu vhoṱhe, nga he Mushe muḓinḓa wa Muṋe washu a laya. Hone Vhaisraele a vho ngo fhisa miḓi yo fhaṱwaho zwikwarani, we Joshua a fhisa ndi Hatsoro. Vhaisraele vho dzhia zwoṱhe zwa mutengo muhulu na kholomo miḓini heyo, zwa vha zwavho. Hone vhathu vhayo vho vha vhulaha vhoṱhe, ha si vhe na we a siwa a tshi tshila. Muṋe washu o vha o laya muḓinḓa wawe Mushe, Mushe a laya Joshua, Joshua a thetshelesa. Ho ngo siedza na tshithihi tshe Muṋe washu a laya Mushe. Joshua o thuba shango ḽoṱhe, shango ḽa mivhunduni na Negeve, na dzingu ḽoṱhe ḽa Gosheni khathihi na govha ḽa Jorodani. Muḓi muthihi fhedzi we wa vhofha mulanga na Vhaisraele ndi Vhahivi vha Gibioni. Miṅwe yoṱhe yo kundwa nndwani. Muṋe washu o konḓisa mbilu dzavho uri vha lwe na Vhaisraele uri a vha lozwe tshoṱhe, vhoṱhe vha vhulawe hu si na khathutshelo. Hezwo ndi zwe Muṋe washu a laya Mushe. Misi iyo Joshua a ṱuwa a yo lozwa lushaka lwa miswonḓa vhane vha pfi Vhaanaki vhe vha vha vha tshi dzula shangoni ḽa mivhundu, Hebroni na Debiri na Anabu na mashangoni oṱhe a mivhundu ya Juda na Israele. Joshua a vha lozwa tshoṱhe na miḓi yavho. A hu na na Muanaki na muthihi o siwaho shangoni ḽa Israele, he ha sala vha si gathi ndi Gaza na Gathi na Ashidodo. Joshua a thuba shango ḽoṱhe, nga he Muṋe washu a laya Mushe. Joshua a ḽi ṋea Vhaisraele ḽa vha ḽavho, a ḽi kovhekanya nga mikovhe, tsinde ḽiṅwe na ḽiṅwe ḽa wana mukovhe waḽo. Ndi hone vhathu vha tshi awela nndwa. Vhaisraele vho vha vho no ḓi kunda shango ḽa vhubvaḓuvha ha Jorodani vha dzula khaḽo, u bva govhani ḽa Arinoni u gonya na govha ḽa Jorodani, u swika thavhani ya Heremoni thungo ya devhula. Mahosi e vha kunda ndi mavhili, muṅwe o vha Sihoni, khosi ya Vhaamori we a vha a tshi vhusa Hesheboni. Muvhuso wawe wo vha wo angaredza na hafu ya Giliadi: u bva Aruere, lumemeni lwa govha ḽa Arinoni, na muḓi u re vhukati ha govha ḽeneḽo, u vhuya u swika mulamboni wa Jaboko, masakhani a Amoni; wa angaredza govha ḽa Jorodani u bva dzivhani ḽa Khinirethe tshipembe, u swika Bethe Jeshimotho, vhubvaḓuvha ha Lwanzhe lwa Muṋo, u livha tsindeni ḽa thavha ya Phisiga. Vha kunda na Ogo khosi ya Bashani. Ndi ene wa u fhedza wa Vharefai; o vha a tshi vhusa Ashtharotho na Edrei. Muvhuso wawe wo vha u tshi angaredza na thavha ya Heremoni na Salekha na ḽoṱhe ḽa Bashani u swika mikanoni ya Geshuru na Maakha, khathihi na hafu ya Giliadi u swika shangoni ḽa Sihoni khosi ya Hesheboni. Mahosi hayo mavhili o kundwa nga Mushe na Vhaisraele. Mushe muḓinḓa wa Muṋe washu o dzhia mashango avho a a ṋea matsinde a Rubeni na Gadi na hafu ya tsinde ḽa Manase uri ḽi vhe ḽavho. Joshua na Vhaisraele vhone vho kunda mahosi oṱhe shangoni ḽa vhukovhela ha Jorodani, u bva Baali Gadi govhani ḽa Libanoni u swika thavhani ya Halaka thungo ya tshipembe tsini ha Seiri. Joshua iḽo shango o ḽi kovhekanya matsinde a Israele, a vha ṋea uri ḽi dzule ḽi ḽavho. Mukovhe hoyo wo vha u tshi angaredza na shango ḽa mivhundu na midavhini i re tsini ha lwanzhe na govha ḽa Jorodani na midavhi yaḽo na Negeve. Shango heḽo ḽo vha ḽi tshi dzula Vhahithi na Vhaamori na Vhakanana na Vhapherisi na Vhahivi na Vhajebusi. Vhaisraele vho kunda mahosi a miḓi hei: Jerikho na Ai tsini ha Bethele na Jerusalema na Hebroni na Jaramuthu na Lakhishi na Egiloni na Gezere na Debiri na Gedere na Horoma na Aradi na Libina na Adulamu na Makeda na Bethele na Thaphua na Hefere na Afeke na Lasharoni na Madoni na Hatsoro na Shimironi Meroni na Akhashafu na Thaanakha na Megido na Kedeshe na Jokoniamu kha ḽa Kharamele, na Doro tsini ha lwanzhe, na Goimi kha ḽa Galelia na Thiritsa. Mahosi vhoṱhe vho ṱangana ndi 31. Joshua zwino o vha o no kalahesa. Muṋe washu a amba nae a ri, “Wo kalahesa, hone hu kha ḓi vha na shango ḽihulu ḽine ḽa kha ḓi fanela u dzhiwa: shango ḽoṱhe ḽa Filista na Geshuru, kathihi na shango ḽa Vhaavi u ya tshipembe. Ndi shango ḽine ḽa thoma mulambwanani wa Shihoro, masakhani na Egipita, u vhuya u swika masakhani na Ekroni thungo ya devhula, ḽo vha ḽi tshi pfi ndi ḽa Vhakanana; mahosi a Vhafilista o vha a tshi dzula Gaza na Ashidodo na Ashkeloni na Gathi na Ekroni. Hu kha ḓi vha na shango ḽoṱhe ḽa Vhakanana u bva Ara, ḽe ḽa vha ḽi ḽa Vhasidoni, u vhuya u swika Afeke masakhani a Vhaamori; shango ḽa Vhagebali; ḽoṱhe ḽa Libanoni u ya vhubvaḓuvha, u bva Baali Gadi tshipembe ha thavha ya Heremoni u swika Pharani ya Hamathi. Hu katelwa na shango ḽoṱhe ḽa Vhasidoni, vhane vha dzula tshivhangani vhukati ha thavha dza Libanoni na Misirifotho Maimi. Vhathu vhoṱhe havho ndi ḓo vha thatha musi Vhaisraele vha tshi swika. U kovhekanye Vhaisraele iḽo shango nga mamvaṱe nga he nda u laya. Zwino-ha, kovhekanya maṅwe matsinde maṱanu na maṋa shango heḽo, na hafu ya tsinde ḽa Manase, vha ḽi dzhie ḽi vhe ḽavho.” Matsinde a Rubeni na Gadi na hafu ya tsinde ḽa Manase vho vha vho no ḓi wana shango ḽe Mushe muḓinḓa wa Muṋe washu a vha o vha ṋea; ho vha vhubvaḓuvha ha mulambo wa Jorodani. Shango ḽavho ḽo vha ḽi tshi swika Aruere, lumemeni lwa govha ḽa Arinoni na muḓini u re vhukati ha govha ḽeneḽo, ḽa katela na muvhundu woṱhe u bva Medeba u swika Diboni, ḽa swika na masakhani a Amoni, ḽa katela na miḓi yoṱhe ye ya vha i tshi vhuswa nga Sihoni khosi ya Vhaamori we a vha a tshi vhusa Hesheboni. Ḽo vha ḽi tshi katela na Giliadi na madzingu a Geshuru na Maakha na thavha yoṱhe ya Heremoni na ḽoṱhe ḽa Bashani u vhuya u swika Salekha. Ḽo vha ḽi tshi katela na muvhuso wa Ogo, ene wa u fhedzisela wa Vharefai, we a vha a tshi vhusa Ashtharotho na Edrei. Mushe o vha o kunda vhathu havho a vha thatha. Hone Vhaisraele a vho ngo thatha vhathu vha Geshuru na Maakha; vho ḓi dzula kha ḽa Israele u swika na ṋamusi. Tsinde ḽa Livi, Mushe o vha a songo vha fha shango. Vhone vho vha vho fanela u wana mukovhe wavho wa nduvho dza zwiḽiwa dzine dza ṋekedzwa Muṋe washu Mudzimu wa Israele kha aḽiṱari, nga he Muṋe washu a vhudza Mushe. Vha miṱa ya tsinde la Rubeni, Mushe o vha ṋea kupiḓa kwa shango uri ḽi vhe ḽavho. Shango ḽavho ḽo vha ḽi tshi swika Aruere lumemeni lwa govha ḽa Arinoni, na muḓini u re vhukati ha govha ḽeneḽo, ḽa katela na mivhundu yoṱhe yo monaho na Medeba. Ḽo vha ḽi tshi katela na Hesheboni na miḓi yoṱhe i re muvhunduni wonoyo: Diboni na Zwikwara zwa Baali na Bethe Baali Mioni na Jahatsi na Kedemotho na Mifaathi na Kiriathaimi na Sibima na Tserethe Shahara tshivhangani tsha govhani na Bethe Phioro na miedzi ya thavha ya Phisiga na Bethe Jeshimotho. Ḽo vha ḽi tshi katela na miḓi yoṱhe i re mivhunduni ya muvhuso woṱhe wa Sihoni khosi ya Vhaamori, we a vha a tshi vhusa Hesheboni. Mushe o mu kunda, a kunda na vhavhusi vha Midiani: Evi na Rekeme na Tsuru na Huru na Reba. Vhoṱhe vho vhuya vha vhusa shango iḽo vhe magota a Sihoni. Kha vhe vha vhulawa nga Vhaisraele ho vha hu na uḽa mubvumbi ane a pfi Biliamu ṅwana wa Bioro. Mulambo wa Jorodani wo vha u mukano wa vhukovhela wa tsinde ḽa Rubeni. Heyo ndi miḓi na miḓana yo ṋewaho miṱa ya tsinde ḽa Rubeni uri i vhe yavho. Miṱa ya tsinde ḽa Gadi, Mushe o i ṋea-vho tshipiḓa tsha shango uri ḽi vhe ḽavho. Shango ḽavho ḽo vha ḽi tshi katela Jazere na miḓi yoṱhe ya Giliadi na hafu ya shango ḽa Amoni u swika Aruere, u livhana na Raba; shango ḽavho ḽo vha ḽi tshi thoma Hesheboni ḽa swika tshikwarani tsha Mitsipha na Betonimu, u bva Mahanaimi u swika mukanoni wa Lodebara. Govhani ḽa Jorodani ḽo vha ḽi tshi katela Bethe Haramu na Bethe Nimira na Sukotho na Tsafani, ndi tshipiḓa tsho salaho tsha muvhuso wa Sihoni khosi ya Hesheboni. Mukano wavho wa vhukovhela wo vha u mulambo wa Jorodani u swika dzivhani ḽa Khinirethe thungo ya devhula. Heyo yo vha miḓi na miḓana yo ṋewaho miṱa ya tsinde ḽa Gadi uri ḽi vhe ḽavho. Mushe o ṋea hafu ya tsinde ḽa Manase tshipiḓa tsha shango uri ḽi vhe ḽavho a ḽi kovhekanya a tshi ya nga miṱa yavho. Shango ḽavho ḽo swika Mahanaimi ḽa katela ḽoṱhe ḽa Bashani, muvhuso woṱhe wa Ogo khosi ya Bashani khathihi na 60 a miḓana ya Jairi i re Bashani, ḽa katela na hafu ya Giliadi, khathihi na Ashtharotho na Edrei, misanda ya muvhuso wa Ogo kha ḽa Bashani. Ḽoṱhe heḽo ḽo ṋewa hafu ya vhaḓuhulu vha Makhiri ṅwana wa Manase, zwi tshi tevhedza miṱa yavho. Mushe o kovhekanya shango ḽa vhubvaḓuvha ha Jerikho na Jorodani nga u ralo musi e midavhini ya Muaba. Huno tsinde ḽa Livi Mushe ho ngo vha ṋea shango. O vha vhudza uri mukovhe wavho ndi Muṋe washu Mudzimu wa Israele. Ngovhu vhuṱanzi ha musi shango ḽa Kanana vhukovhela ha Jorodani ḽi tshi kovhekanywa Vhaisraele: Vhathu vho kovhekanywa nga tshifhe Eliasara na Joshua ṅwana wa Nunu na vhahulwane vha miṱa ya matsinde a Vhaisraele. Mashango a matsinde maṱanu na maṋa na hafu vhukovhela ha Jorodani o kovhiwa nga u ita mamvaṱe, nga he Muṋe washu a laya Mushe. Vhaisraele vho kovhekana shango nga he Muṋe washu a laya Mushe. Muṅwe musi vhaṅwe vhathu vha tsinde ḽa Juda vha ḓa ha Joshua e Giligala. Muṅwe wavho, Khalebe ṅwana wa Jefune wa Mukenisi, a mu vhudza a ri, “Vha a zwi ḓivha vhone vhaṋe zwe Muṋe washu a vhudza Mushe muḓinḓa wa Mudzimu musi ri Kadeshe Barania a tshi amba nṋe na vhone Vho-Joshua. Ndo vha ndi na miṅwaha ya 40 zwiḽa Mushe muḓinḓa wa Muṋe washu a tshi nthuma ndi Kadeshe Barania uri ndi ye u ṱola shango heḽi. Ndo mu fha vhuṱanzi vhu fulufhedzeaho. Vhanna vhe nda ṱuwa navho vhone vho shushedza vhathu vha hashu, hone nṋe nda thetshelesa Muṋe washu Mudzimu wanga ndi tshi fulufhedzea. Nge nda ita nga u ralo, Mushe o mpfulufhedzisa uri nṋe na vhana vhanga vhukumakuma ri ḓo wana shango ḽe nda kanda khaḽo ḽa vha ḽashu lini na lini. Huno zwino, nga vha vhone, ho no ḓi fhela miṅwaha ya 45 tshee Muṋe washu a zwi vhudza Mushe. Ndi zwiḽa Vhaisraele vha tshi khou buḓekanya phanga, Muṋe washu a ita uri ndi ḓi tshila sa zwe a fulufhedzisa. Kha vha ntsedze! Ndi na miṅwaha ya 85, ndi kha ḓi vha na nungo ṋamusi unga zwiḽa Mushe a tshi nthuma. Ndi kha ḓi vha na nungo dza u kona u ya nndwani kana dza u ita tshiṅwe na tshiṅwe. Zwino-ha, nga vha mphe shango heḽo ḽa muvhundu ḽe Muṋe washu a mpfulufhedzisa musi houḽa we nṋe na vhanna vhanga ra ḓisa vhuṱanzi. Ro vha vhudza zwenezwo ra ri lushaka lwa miswonḓa lune lwa pfi Vhaanaki vha henefho, nahone miḓi yo tangedzwa nga mitsheṱo. Khamusi Muṋe washu u ḓo vha na nṋe, nda vha thatha vha ṱuwa, nga he Muṋe washu a amba.” Joshua a shudufhadza Khalebe ṅwana wa Jefune a mu ṋea muḓi wa Hebroni wa vha wawe. Hebroni u tshee wa vhaḓuhulu vha Khalebe ṅwana wa Jefune wa Mukenisi, nge a thetshelesa Muṋe washu Mudzimu wa Israele a tshi fulufhedzea. Kale Hebroni wo vha u tshi pfi Muḓi wa Araba. Araba o vha e ene munna muhulwane kha Vhaanaki. Zwenezwo henefho shango ḽa lala. Tsinde ḽa Juda ḽo wana hoyu mukovhe wa shango zwi tshi ya nga miṱa yavho: Shango ḽo swika tshipembe u ya tshipembepembe ha phanga ya Tsini, masakhani a Edomo. Masakha ayo a tshipembe o vha a tshi thoma magumoni a tshipembe a Lwanzhe lwa Muṋo, a livha tshipembe u bva Pharani ya Phephenu u swika Tsini. A ḓa nga tshipembe ha Kadeshe Barania, a fhira nga Hetsironi, a vhuya a swika Adara, a livha Karaka, a ya Atsimoni, a tsa na kudambo ku re masakhani a Egipita, a ya Lwanzheni lwa Phandamashango. Masakha a guma henefho. Hayo o vha one masakha a Juda sia ḽa tshipembe. Masakha a vhubvaḓuvha o vha Lwanzhe lwa Muṋo, u vhuya u swika mulongani hune Jorodani wa ela u tshi dzhena khalwo. Masakha a devhula o thoma henefho, a guma Bethe Hogola, a ya devhula ha Bethe Araba. A livha nṱha Tomboni ḽa Bohani (Bohani o vha e ṅwana wa Rubeni), a bva Govhani ḽa Khombo u swika Debiri, a konou livha devhula a tshi ya Giligala, ho livhanaho na Phara ya Adumimu sia ḽa tshipembe ḽa govha. Zwino a livha zwisimani zwa Eni Shemeshe, a bva a livha Eni Rogele, a livha nṱha a buḓekanya Govha ḽa Hinomu sia ḽa tshipembe ha mivhundu he ha vha ho no fhaṱiwa muḓi wa Jerusalema wa Vhajebusi. Masakha ayo a fhirela muṱumbani wa muvhundu vhukovhela ha Govha ḽa Hinomu, magumoni a devhula ha Govha ḽa Vharefai. U bva henefho a livha Zwisimani zwa Nefetua u ya miḓini ya tsini ha thavha ya Efroni. Henefho a livha Baala (ndi Kiriathi Jiarimu), a mona vhukovhela ha Baala a livha shangoni ḽa mivhundu ḽa Seiri, a livha sia ḽa devhula ha thavha ya Jiarimu (ndi Khesaloni), a tsela fhasi Bethe Shemeshe, a fhira nga Thimina. Masakha zwino a livha muvhundu devhula ha Ekroni, a livha Shikironi, a fhira nga thavhani ya Baala, a livha Jabuniele, a guma Lwanzheni lwa Phandamashango, lwone lwa ita masakha sia ḽa vhukovhela. Ngomu masakhani eneo ho vha hu tshi dzula vhathu vha miṱa ya Juda. Tshiṅwe tshipiḓa tsha shango ḽa Juda tsho ṋewa Khalebe ṅwana wa Jefune, wa tsinde ḽa Juda, nga he Muṋe washu a laya Joshua. O ṋewa Hebroni, muḓi wa Araba khotsi a Anaka. Khalebe o thatha vhaḓuhulu vha Anaka vha ṱuwa afho muḓini – vhone vha mutupo wa Sheshai na Ahimani na Thalamai. U ṱuwa henefho a yo dia vhathu vha no dzula Debiri. (Muḓi hoyo kale wo vha u tshi pfi Kiriathi Sefere.) Khalebe a ri, “Munna ane a nga kona u thuba Kiriathi Sefere ndi ḓo mu fha ṅwananyana wanga Akhasa a mu dzea.” Othoniele, ṅwana wa Kenasi, ane a vha ṅwana wa khotsi a Khalebe, a thuba uyo muḓi, Khalebe a mu ṋea ṅwananyana wawe Akhasa a mu dzea. Musi wa mbingano Othoniele a ṱuṱuwedza Akhasa uri a humbele khotsi awe tsimu. Akhasa a tsa kha donngi yawe, Khalebe a mu vhudzisa tshine a tshi ṱoḓa. Ene a fhindula a ri, “Ndi ṱoḓa zwiko zwa maḓi. Shango ḽe vha nṋea ndi fhethu ho omelelaho.” Ndi hone Khalebe a tshi mu fha zwisima zwi re dzithavhani na zwi re govhani. Ngeḽi shango ḽe tsinde ḽa Juda ḽa ṋewa ḽa vha ḽavho zwi tshi tevhedza miṱa yavho. Miḓi ya tshipembepembe ya tsini na masakha a Edomo ye ya vha yavho, ndi Kabutsiele na Edere na Jaguru na Kina na Dimona na Adada na Kedeshe na Hatsoro na Ithinani na Zifi na Telemu na Bialothi na Hatsoro na Hadata na Keriotho Esromu (ndi Hatsoro) na Amamu na Shema na Mulada na Hatsara Gada na Heshemoni na Bethe Phelethe na Hatsara Shuala na Bierisheba na Biziothia na Baala na Iimu na Etsemu na Elitholadi na Khisili na Horoma na Tsikilaga na Madamana na Sanisana na Lebaotho na Shilihimu na Aini na Rimoni. Yoṱhe yo ṱangana ndi miḓi ya 29, khathihi na ḓorobo dzo i tangaho. Miḓi i re midavhini i re tsini ha lwanzhe yo vha Eshthaolo na Tsora na Ashina na Zanua na Eni Ganimu na Thaphua na Enamu na Jaramuthu na Adulamu na Sokho na Azeka na Shaaraimi na Adithaimi na Gedera na Gederothaimi. Ndi miḓi ya 14 khathihi na ḓorobo dzo i tangaho. Miṅwe yo vha Tsenani na Hadasha na Migidala Gada na Diliani na Mitsipha na Jokothiele na Lakhishi na Botsikati na Egiloni na Khaboni na Lahamamu na Khithilishi na Gederotho na Bethe Dagoni na Naama na Makeda. Ndi miḓi ya 16 khathihi na ḓorobo dzo i tangaho. Ha dovha ha vha na Libina na Ethere na Ashani na Ifitha na Ashina na Netsibi na Keila na Akhazibi na Maresha. Ndi miḓi miṱanu na miṋa, khathihi na ḓorobo dzo i tangaho. Ho vha na Ekroni na ḓorobo dzawo na ḓorobo dzoṱhe u bva Ekroni u ya Lwanzheni lwa Phandamashango. Ha vha na Ashidodo na Gaza, na ḓorobo dzayo na miḓana yayo, u swika kudamboni masakhani a Egipita na khunzikhunzini dza Lwanzhe lwa Phandamashango. Mivhunduni ho vha hu na Shamiri na Jathiri na Sokho na Dana na Kiriathi Sefere (ndi Debiri) na Anaba na Eshthemua na Animu na Gosheni na Holoni na Gilo. Ndi miḓi ya 11, khathihi na ḓorobo dzo i tangaho. Ho vha na Arabu na Duma na Eshani na Janimu na Bethe Thaphua na Afeka na Humuta na Kiriathi Araba (ndi Hebroni) na Tsioro. Ndi miḓi miṱanu na miṋa, khathihi na ḓorobo dzo i tangaho. Ha vha na Maoni na Kharamele na Zifi na Jutha na Jesriele na Jokodiamu na Zanua na Kaini na Gibia na Thimina. Ndi miḓi ya fumi, khathihi na ḓorobo dzo i tangaho. Ha vha na Halahulu na Bethe Tsuru na Gedoro na Maarathi na Bethe Anotho na Elithekoni. Ndi miḓi miṱanu na muthihi, khathihi na ḓorobo dzo i tangaho. Ha vha na Kiriathi Baali (ndi Kiriathi Jiarimu) na Raba. Ndi miḓi mivhili, khathihi na ḓorobo dzo i tangaho. Thungo dza phangani ha vha na Bethe Araba na Midini na Sikhakha, na Nibishani, Muḓi wa Muṋo na Eni Gedi. Ndi miḓi miṱanu na muthihi, khathihi na ḓorobo dzo i tangaho. Hone vhathu vha Juda vho vha vha sa koni u thatha Vhajebusi vhe vha vha vha tshi dzula Jerusalema. Vhajebusi vha kha ḓi dzula henefho na vhathu vha Juda. Masakha a tshipembe a shango ḽe ḽa kovhelwa vhaḓuhulu vha Josefa o thoma Jorodani tsini ha Jerikho, vhubvaḓuvha ha zwisima zwa Jerikho, a ya phangani. A ṱuwa Jerikho a gonya mabama a swika Bethele. U bva Bethele a livha Lusi, a fhirela Atarotho, he ha vha hu tshi dzula Vhaarakhi. U bva henefho a livha vhukovhela, shangoni ḽa Vhajafulethi, u swika shangoni ḽa Bethe Horoni ḽa Fhasi. U bva henefho a livha Gezere a guma Lwanzheni lwa Phandamashango. Vhaḓuhulu vha Josefa, vha matsinde a Efraimi na Manase, vho kovhelwa shango ḽeneḽo ḽa vha ḽavho. Shango ḽa Efraimi ḽo vha heḽi zwi tshi tevhedza miṱa yavho: Masakha avho o thoma Atarotho Adara a livha vhubvaḓuvha a swika Bethe Horoni ḽa Nṱha, u bva henefho a livha Lwanzheni lwa Phandamashango. Mikhimithathi vho vha vha tshi hu sumbela devhula. Vhubvaḓuvha ha henefho masakha a kombamela Thaanathi Shilo, a hu fhira nga vhubvaḓuvha a livha Janua. Zwino a tsa a tshi bva Janua a livha Atarotho na Naara, a swika Jerikho a guma mulamboni wa Jorodani. Masakha a livha vhukovhela u bva Thaphua a tshi ya Kudamboni kwa Kana a guma Lwanzheni lwa Phandamashango. Ndi ḽone shango ḽe ḽa kovhelwa tsinde ḽa Efraimi uri ḽi vhe ḽavho zwi tshi tevhedza miṱa yavho, zwa katela na dziṅwe ḓorobo na miḓana ye ya vha i ngomu ha masakha a Manase, ye ya vha yo kovhelwa vha Efraimi. Huno a vho ngo thatha Vhakanana vhe vha vha vha tshi dzula Gezere, avho Vhakanana vho ḓi dzula na vha Efraimi u swika na ṋamusi, vho tou kombetshedzwa u shuma vhe phuli. Tshipiḓa tsha shango ḽa vhukovhela ha Jorodani ḽo kovhelwa miṅwe miṱa ya lutsinga lwa Manase tanzhe ḽa Josefa. Makhiri khotsi a Giliadi o vha e tanzhe ḽa Manase, e muhali nndwani; ene o kovhelwa Giliadi na Bashani vhubvaḓuvha ha Jorodani. Shango ḽa vhukovhela ha Jorodani ḽa kovhelwa vhaṅwe vha Manase zwi tshi tevhedza miṱa yavho: Abiesere na Heleke na Asriele na Shikheme na Hefere na Shemida. Havho ndi vhone vhaḓuhulu vha Manase ṅwana wa Josefa, nahone vho vha vhe vhaṋe vha miṱa. Tselofihadi, ṅwana wa Hefere ṅwana wa Giliadi, ṅwana wa Makhiri, ṅwana wa Manase, o vha a si na vhana vha vhatuka, o vha e na vhananyana fhedzi. Vho vha vha tshi pfi Mahala na Nua na Hogola na Milikha na Thiritsa. Vho ya ha tshifhe Eliasara na ha Joshua ṅwana wa Nunu na ha vharangaphanḓa, vha ri, “Muṋe washu o vhudza Mushe uri riṋe khathihi na mashaka ashu a tshinna a ri fhe tshipiḓa tsha shango uri ḽi vhe ḽashu.” Zwenezwo vha kovhelwa shango khathihi na mashaka avho a tshinna unga Muṋe washu o zwi amba. Ndi zwe Manase a wana mikovhe ya fumi i tshi ingwa kha ya Giliadi na Bashani sia ḽa vhubvaḓuvha ha Jorodani, vhunga vhaḓuhulu vhawe vha tshisadzi khathihi na vhaḓuhulu vhawe vha tshinna vho vha vho kovhelwa iḽo shango. Shango ḽa Giliadi ḽo vha ḽo kovhelwa vhaḓuhulu vhaṅwe vhoṱhe vha Manase. Shango ḽa Manase ḽo vha ḽi tshi bva Ashere ḽa swika Mikhimithathi, vhubvaḓuvha ha Shikheme. Zwino masakha a livha tshipembe a angaredza vhathu vha Eni Thaphua. Shango ḽo tangaho Thaphua ḽo vha ḽa Manase, hone muḓi wa Thaphua u re masakhani wo vha wa vhaḓuhulu vha Efraimi. Masakha a tsela fhasi a livha Kudamboni kwa Kana. Miḓi ya tshipembe ha ukwo kudambo yo vha ya Efraimi, naho yo vha i shangoni ḽa Manase. Masakha a Manase a vha sia ḽa devhula ḽa ukwo kudambo, a yo guma Lwanzheni lwa Phandamashango. Efraimi o vha e thungo ya tshipembe, Manase e thungo ya devhula, Lwanzhe lwa Phandamashango lwa vha masakha avho a vhukovhela. Thungo ya devhula vho ṋekana masakha na Ashere, vhubvaḓuvha-devhula vha ṋekana masakha na Isakhara. Shangoni ḽa Isakhara na ḽa Ashere, Manase o vha e na muḓi wa Bethe Shiani na wa Ibiliamu, khathihi na ḓorobo dzo i tangaho, hu tshi angaredzwa na Doro (we wa vha u muvhunduni) na Endoro na Thaanakha na Megido, na ḓorobo dzo i tangaho. Vhathu vha Manase hone a vho ngo kona u thatha vhathu vha dzulaho miḓini iyo, vhenevho Vhakanana vha ḓi dzula henefho. Na musi Vhaisraele vhó no vha na maanḓa, a vho ngo thatha Vhakanana vhoṱhe, vho tou vha ita phuli dzavho. Vhaḓuhulu vha Josefa vha vhudza Joshua vha ri, “Ndi mini vho ri kovhela kupiḓa kuthihi fhedzi uri ku vhe shango ḽashu? Muṋe washu o ri shudufhadza, ri vhanzhi.” Joshua a fhindula a ri, “Arali no no anda, shango ḽa mivhunduni ḽó no vha ḽiṱuku ḽi si tsha ni eḓana, zwenezwo iyani maṱakani, ni ḓifhandele shangoni ḽa Vhapherisi na Vharefai.” Vhone vha fhindula vha ri, “Shango ḽa mivhundu ndi ḽiṱuku, ḽi nga si ri eḓane, hone Vhakanana vha re midavhini, vhoṱhe vha no dzula Bethe Shiani na miḓanani yo u tangaho na vha no dzula govhani ḽa Jesriele vha na gariki dza tsimbi dza nndwa.” Joshua a vhudza vha nnḓu ya Josefa vha matsinde a Efraimi na Manase, a ri, “Vhukuma ni vhanzhi, nahone ni na maanḓa. A ni wani mukovhe muthihi fhedzi. Shango ḽa mivhunduni ḽi ḓo vha ḽaṋu. Naho ḽi na ḓaka, ni ḓo ḽi rema na ḽi dzhia ḽa vha ḽaṋu u bva kha ḽiṅwe sia u swika kha ḽiṅwe. Vhakanana vhone ni vha thathe vha ṱuwe, naho vhe na gariki dza nndwa dza tsimbi, vhe lushaka lwa maanḓa.” Musi vho no kunda shango, vhathu vhoṱhe vha Israele vha kuvhangana Shilo, vha akha dennde ya u ṱangana na Muṋe washu. Ho vha hu tshi kha ḓi vha na matsinde maṱanu na mavhili a Vhaisraele vha sa athu kovhelwa mukovhe wavho wa shango. Ndi hone Joshua a tshi amba na Vhaisraele a ri, “Ni ḓo lindela u swika lini ni sa dzheni na dzhia shango ḽe na ṋewa nga Muṋe washu Mudzimu wa vhomakhulukuku waṋu? Mpheni vhararu vhararu kha tsinde ḽiṅwe na ḽiṅwe. Ndi ḓo vha ruma vha bva vha yo tandula shango iḽo ḽoṱhe vha ṅwale mukovho waḽo vha konou dovha vha vhuya kha nṋe. Shango iḽo vha ḓo ḽi kovhekanya ḽa bva zwipiḓa zwiṱanu na zwivhili; Juda u ḓo dzula shangoni ḽawe thungo ya tshipembe, Josefa a dzula shangoni ḽawe thungo ya devhula. Ni ṅwale mukovho wa khethekanyo hedzo ṱhanu na mbili ni u ḓise kha nṋe. Nṋe ndi ḓo konou ita madeṅwa nda ni vhudzisela ha Mudzimu Muṋe washu. Vhalivi vhone iḽo shango vha nga si kovhekane na inwi, mukovhe wavho ndi wa u vha vhotshifhe vha Muṋe washu. Vha matsinde a Gadi na Rubeni na hafu ya tsinde ḽa Manase vho no ḓi wana shango ḽavho vhubvaḓuvha ha Jorodani, ḽe vha ṋewa nga Mushe muḓinḓa wa Muṋe washu.” Avho vhanna vha takuwa vha fara lwendo u yo ola mapa wa shango, Joshua ó thoma u vha laya a ri, “Tandulani shango ḽoṱhe ni ole mapa waḽo, ni konou vhuya kha nṋe. Nṋe ndi ḓo ni vhudzisela ha Muṋe washu nga u ita madeṅwa henefhano Shilo.” Ndi hone avho vhanna vha tshi yo tandula shango, vha dzula fhasi vha ola uri vha ḓo ḽi kovhekanya hani ḽa bva zwipiḓa zwiṱanu na zwivhili, vha ṅwala mutevhe wa miḓi, vha konou humela ha Joshua mishashani ya Shilo. Joshua a ita madeṅwa a vha vhudzisela ha Muṋe washu, tsinde ḽiṅwe na ḽiṅwe ḽa Vhaisraele ḽo salaho a ḽi kovhela tshipiḓa tsha shango. Shango ḽa tsinde ḽa Benyamini ndi ḽone ḽe ḽa thoma u kovhiwa zwi tshi tevhedza miṱa yavho. Shango ḽavho ḽo vha vhukati ha ḽa matsinde a Juda na Josefa. Sia ḽa devhula masakha avho o thoma Jorodani, a gonyela devhula ha Jerikho, a livha vhukovhela a tshi buḓekanya shango ḽa mivhundu u vhuya u swika phangani ya Bethavene. Masakha a gonya muvhundu tshipembe ha Lusi (hune ha dovha ha pfi Bethele), a tsela Atarotho Adara, nṱha ha thavha, tshipembe ha Bethe Horoni ḽa Fhasi. Masakha zwino a ṱutshela kha ḽiṅwe sia, a livha vhukovhela a tshi bva tshipembe ha thavha yeneyo, a livha Kiriathi Baali (ndi Kiriathi Jiarimu), muṅwe muḓi wa tsinde ḽa Juda. Hayo ndi one masakha a thungo ya vhukovhela. Masakha a thungo ya tshipembe o thoma lumemeni lwa Kiriathi Jiarimu a livha Zwisimani zwa Nefethua. U bva henefho a tsela tsindeni ḽa thavha yo ingamelaho Govha ḽa Hinomu hune Govha ḽa Vharefai ḽa guma hone thungo ya devhula. Zwino a livha tshipembe a tshi buḓekanya Govha ḽa Hinomu, tshipembe ha muṱoḓo wa Vhajebusi a tshi ya Eni Rogele. Zwino a livha devhula a tshi ya Eni Shemeshe, a konou livha Gelilotho, u lavhelesana na Phara ya Adumimu. Ayo masakha zwino a tsela Tomboni ḽa Bohani (Bohani ndi ṅwana wa Rubeni), a fhira nga thungo ya devhula ya muṱoḓo wo ingamelaho govha ḽa Jorodani. U bva henefho a tsa a dzhena govhani, a fhira thungo ya devhula ya muṱoḓo wa Bethe Hogola, a fhelela mulomoni wa devhula wa Lwanzhe lwa Muṋo, hune mulambo wa Jorodani wa shela hone. Ndi one masakha a thungo ya tshipembe. Jorodani wo vha one masakha a vhubvaḓuvha. Ndi one masakha a shango ḽe ḽa kovhelwa miṱa ya tsinde ḽa Benyamini uri ḽi vhe ḽavho, zwi tshi tevhedza miṱa yavho. Miḓi ya miṱa ya tsinde ḽa Benyamini yo vha i Jerikho na Bethe Hogola na Govha ḽa Ketsitsi na Bethe Araba na Tsemaraimi na Bethele na Avimu na Phara na Ofra na Kuḓi kwa Amoni na Ofini na Geba. Ndi miḓi ya 12, khathihi na ḓorobo dzo i tangaho. Ha dovha ha vha na Gibioni na Rama na Bierotho na Mitsipha na Khefira na Motsa na Rekeme na Iriphiele na Tharala na Tsela na Haelefe na Jebusi (ndi Jerusalema) na Gibia na Kiriathi Jiarimu. Ndi miḓi ya 14, khathihi na ḓorobo dzo i tangaho. Ndi ḽone shango ḽe tsinde ḽa Benyamini vha kovhelwa ḽone uri ḽi vhe ḽavho, zwi tshi tevhedza miṱa yavho. Mukovhe wa vhuvhili wo kovhelwa tsinde ḽa Simioni zwi tshi tevhedza miṱa yavho. Shango ḽavho ḽo tangelwa ngomu nga shango ḽo kovhelwaho tsinde ḽa Juda. Ho angaredza Bierisheba na Sheba na Mulada na Hatsara Shuala na Bala na Etsemu na Elitholadi na Bethuli na Horoma na Tsikilaga na Bethe Marikhabotho na Hatsara Susa na Bethe Lebaothi na Sharuheni. Ndi miḓi ya 13, khathihi na ḓorobo dzo i tangaho. Ha dovha ha vha na Aini na Rimoni na Ethere na Ashani. Ndi miḓi miṋa, khathihi na ḓorobo dzo i tangaho. Ha angaredza na ḓorobo dzoṱhe dzo tangaho iyo miḓi u vhuya u swika Baalathi Bieri (ndi Rama) thungo ya tshipembe. Ndi ḽone shango ḽe ḽa kovhelwa tsinde ḽa Simioni uri ḽi vhe ḽavho, zwi tshi tevhedza miṱa yavho. Vhunga mukovhe wa Juda wo vha u muhulwane u tshi mu fhira, tshiṅwe tshipiḓa tsha shango ḽavho tsho ṋewa tsinde ḽa Simioni. Mukovhe wa vhuraru wo kovhelwa tsinde ḽa Zebuloni zwi tshi tevhedza miṱa yavho. Shango ḽe vha kovhelwa ḽo guma Saridi. U bva henefho masakha o livha vhukovhela a tshi ya Mareala, a kwama Dabeshethe na kudambo ku re vhubvaḓuvha ha Jokoniamu. Siani ḽiṅwe ḽa Saridi a livha vhubvaḓuvha a tshi ya masakhani a Khisilotho Thaboro, a konou livha Daberatha, a gonya Jafia. A fhirela phanḓa a tshi ya vhubvaḓuvha. U bva henefho a livha Gathi Hefere na Ethekatsini, a fhirela Rimoni a konou livha thungo ya Nea. Thungo ya devhula masakha o livha Hanathoni a guma Govhani ḽa Ifithahele. A angaredza Kathatha na Nahalala na Shimironi na Idala na Betlehema. Ndi miḓi ya 12, khathihi na ḓorobo dzo i tangaho. Miḓi heyo na ḓorobo dzayo yo vha shangoni ḽe ḽa kovhelwa tsinde ḽa Zebuloni uri ḽi vhe ḽavho, zwi tshi tevhedza miṱa yavho. Mukovhe wa vhuṋa wo kovhelwa tsinde ḽa Isakhara, zwi tshi tevhedza miṱa yavho. Shango ḽavho ḽo angaredza Jesriele na Khesulotho na Shuneme na Hafaraimi na Shioni na Anaharathi na Rabithi na Kishioni na Ebetse na Remethe na Eni Ganimu na Eni Hada na Bethe Phatsetse. Ayo masakha a kwama na Thaboro na Shahatsuma na Bethe Shemeshe a guma Jorodani. O angaredza miḓi ya 16, khathihi na ḓorobo dzo i tangaho. Miḓi heyo na ḓorobo dzayo yo vha i shangoni ḽo kovhelwaho Isakhara uri ḽi vhe ḽavho. Mukovhe wa vhuṱanu wo kovhelwa tsinde ḽa Ashere zwi tshi tevhedza miṱa yavho. Shango ḽavho ḽo angaredza Helikathi na Hali na Betheni na Akhashafu na Alamu Melekhe na Amadi na Mishala. Thungo ya vhukovhela ha kwama Kharamele na Shihoro Libinathi, ha livha vhubvaḓuvha. Masakha a livha Bethe Dagoni a kwama Zebuloni na Govha ḽa Ifithahele thungo ya devhula, nḓilani ya u ya Bethe Emeke na Neiele. A fhirela devhula a livha Khabulu, na Abudoni na Rehobo na Hamoni na Kana, u vhuya u swika shangoni ḽa Sidoni. Masakha zwino a livha Rama, a swika muḓini wa Tiro wo tangwaho nga mitsheṱo, wa konou livha Hosa wa guma Lwanzheni lwa Phandamashango. Wa angaredza Mahalaba na Akhazibi na Uma na Afeke na Rehobo. Ndi miḓi ya 22 na ḓorobo dzo i tangaho. Miḓi heyo na ḓorobo dzayo yo vha i shangoni ḽo kovhelwaho tsinde ḽa Ashere uri ḽi vhe ḽavho, zwi tshi tevhedza miṱa yavho. Mukovhe wa vhuṱanu na vhuthihi wo ṋewa tsinde ḽa Nafuthali zwi tshi tevhedza miṱa yavho. Masakha awo o thoma Helefu a livha murini muhulu wa Tsaananimu, a fhirela Adami Nekebe, a livha Jabuniele, a vhuya a swika Lakumu, a guma nga Jorodani. Henefho masakha a livha vhukovhela a tshi ya Asinotho Thaboro, u bva henefho a livha Hukoko, a kwama Zebuloni thungo ya tshipembe, na Ashere thungo ya vhukovhela, na Jorodani thungo ya vhubvaḓuvha. Miḓi yo tangwaho nga mitsheṱo yo vha i Tsidimu na Tsere na Hamathi na Rakathi na Khinirethe na Adama na Rama na Hatsoro na Kedeshe na Edrei na Eni Hatsoro na Ironi na Migidalele na Horeme na Bethe Anatha na Bethe Shemeshe. Ndi miḓi ya 19 khathihi na ḓorobo dzo i tangaho. Miḓi heyo na ḓorobo dzayo yo vha i shangoni ḽo kovhelwaho tsinde ḽa Nafuthali uri ḽi vhe ḽavho, zwi tshi tevhedza miṱa yavho. Mukovhe wa vhuṱanu na vhuvhili wo kovhelwa tsinde ḽa Dani zwi tshi tevhedza miṱa yavho. Shango ḽavho ḽo angaredza Tsora na Eshthaolo na Iri Shemeshe na Shaalabimu na Ayaloni na Ithila na Eloni na Thimina na Ekroni na Elitheke na Gibithoni na Baalathi na Jehudu na Bene Beraka na Gathi Rimoni na Meyarikoni na Rakoni, khathihi na shango ḽo tangaho Jopa. Musi vhathu vha Dani vha tshi dzhielwa shango ḽavho, vho ṱuwa vha ya Laishi vha u dia. Vho u thuba vha vhulaha vhathu vhawo, vha u dzhia wa vha wavho. Vha dzula henefho, vha ri muḓi uyo a u tsha pfi Laishi u vho pfi Dani, vha tshi u rinela makhulukuku wavho Dani. Miḓi heyo na ḓorobo dzayo yo vha i shangoni ḽe ḽa kovhelwa tsinde ḽa Dani uri ḽi vhe ḽavho, zwi tshi tevhedza miṱa yavho. Musi Vhaisraele vho fhedza u kovhekana shango, vha kovhela Joshua ṅwana wa Nunu tshipiḓa tsha shango uri hu vhe hawe. Vho mu ṋea muḓi we a u humbela, nga he Muṋe washu a vha o vha laya. Ndi Thiminathi Sera, mivhunduni ya Efraimi. O vusa uyo muḓi a dzula henefho. Tshifhe Eliasara na Joshua ṅwana wa Nunu na vharangaphanḓa vha miṱa ya matsinde a Israele vho kovhekanya zwipiḓa hezwo zwa shango nga u ita madeṅwa uri vha vhudzise Muṋe washu vhe Shilo, muṋangoni wa dennde ya u ṱangana na Muṋe washu. Ngauralo vha vha vho fhedza u kovhekana shango. Muṋe washu o vhudza Joshua uri a vhudze Vhaisraele a ri, “Nangani miḓi ya vhushavhelo ye nda laya Mushe uri a ni vhudze ngayo. Muthu ane a vhulaha muṅwe á songo ita nga khole a nga kona u ya henefho a tshi shavha munna ane a ṱoḓa u mu lifhedza. A nga shavhela kha muṅwe wa miḓi heyo, a ya fhethu ha tsengo khoroni ya uyo muḓi, a ṱalutshedza vharangaphanḓa zwe zwa itea. Ndi hone vha tshi ḓo mu tendela a dzhena afho muḓini, vha mu sumbedza hune a ḓo dzula, uri a dzule henefho. Arali munna ane a ṱoḓa u mu lifhedza a mu tevhela henefho, vhathu vha uyo muḓi vha songo mu kumedza uyo munna. Vho fanela u mu tsireledza, ngauri ho ngo vhulaha uyo muthu nga khole, o vha a songo mu fara nga mbilu. A nga ḓi dzula henefho muḓini a vhuya a sengiswa tshivhidzoni nahone ha vhuya ha fa tshifhe muhulu wa tshifhinga tshenetsho. Ndi hone uyo munna a tshi nga humela hayani muḓini wa hawe he a shavha a tshi bva hone.” Zwino vhukovhela ha Jorodani vha khetha Kedeshe kha ḽa Galelia, muvhunduni wa Nafuthali, na Shikheme mivhunduni ya Efraimi; na Kiriathi Araba (ndi Hebroni) mivhunduni ya Juda. Vhubvaḓuvha ha Jorodani mivhunduni ya phanga vhubvaḓuvha ha Jerikho, vha nanga Betsere shangoni ḽa Rubeni, na Ramotho kha ḽa Giliadi, shangoni ḽa Gadi, na Golani kha ḽa Bashani, shangoni ḽa Manase. Yo vha yone miḓi ya vhushavhelo yo nangelwaho Vhaisraele vhoṱhe na vhatsinda vhoṱhe vha dzulaho navho. Muthu ane a vhulaha muṅwe á songo ita nga khole o vha a tshi nga tsireledzwa henefho a ponyoka munna ane a ṱoḓa u mu lifhedza; o vha a sa vhulawi a sa athu sengiswa vhathuni vha tshi zwi vhona. Vharangaphanḓa vha miṱa ya Vhalivi vha ya ha tshifhe Eliasara na ha Joshua ṅwana wa Nunu na ha vhaṋe vha miṱa ya matsinde oṱhe a Israele. Henefho Shilo shangoni ḽa Kanana vha vha vhudza vha ri, “Muṋe washu o laya nga mulomo wa Mushe uri riṋe ri ṋewe-vho miḓi ri dzule khayo, khathihi na shango ḽa pfulo ya kholomo dzashu, u mona na iyo miḓi.” Vhaisraele vha mbo ṋea Vhalivi miṅwe miḓi na mashango a pfulo shangoni ḽavho, vha tshi tevhedza zwe Muṋe washu a laya. Miṱa ya Vhalivi vha mutupo wa Kehathi vho vha vhone vha u thoma u kovhelwa miḓi. Miṱa ya lutsinga lwa tshifhe Aroni vha kovhelwa miḓi ya 13 i re shangoni ḽa Juda na Simioni na Benyamini. Vhaṅwe vha mutupo wa Kehathi vho salaho vho kovhelwa miḓi ya fumi i re shangoni ḽa Efraimi na Dani na Manase wa vhukovhela. Vha mutupo wa Gerisoni vha kovhelwa miḓi ya 13 shangoni ḽa Isakhara na Ashere na Nafuthali na Manase ḽa vhubvaḓuvha ḽi re Bashani. Miṱa ya mutupo wa Mirari vho kovhelwa miḓi ya 12 shangoni ḽa Rubeni na Gadi na Zebuloni. Vhaisraele vho kovhela Vhalivi miḓi heyo na mashango ayo a pfulo nga u ita madeṅwa nga he Muṋe washu a laya nga mulomo wa Mushe. Khea madzina a miḓi ya shangoni ḽa Juda na Simioni yo kovhelwaho vhaḓuhulu vha Aroni vha mutupo wa Kehathi, wa lutsinga lwa Livi. Vhenevho ndi vhone vho thomaho u wana mukovhe. Vho kovhelwa Muḓi wa Araba (Araba ndi khotsi a Anaka), une zwino wa pfi Hebroni, mivhunduni ya Juda, khathihi na pfulo ḽawo. Hone masimu a uyo muḓi, khathihi na ḓorobo dzawo, zwo vha zwo no ḓi ṋewa Khalebe ṅwana wa Jefune uri zwi vhe zwawe. U engedza muḓi wa Hebroni (muṅwe wa miḓi ya vhushavhelo), kheino miḓi ye ya kovhelwa vhaḓuhulu vha tshifhe Aroni: Libina na Jathiri na Eshthemua na Holoni na Debiri na Aini na Juta na Bethe Shemeshe, khathihi na mashango ayo a pfulo. Ndi miḓi miṱanu na miṋa ya matsinde a Juda na Simioni. Shangoni ḽa Benyamini vho ṋewa miḓi miṋa: Gibioni na Geba na Anathotho na Alimoni, khathihi na mashango ayo a pfulo. Miḓi yoṱhe yo ṱangana ndi 13 khathihi na mashango ayo a pfulo, zwo kovhelwa vhotshifhe vhaḓuhulu vha Aroni. Vhaṅwe vha miṱa vha Vhalivi vha mutupo wa Kehathi vho kovhelwa miṅwe miḓi i re shangoni ḽa Efraimi. Vho kovhelwa miḓi miṋa: Shikheme na mashango awo a pfulo mivhunduni ya Efraimi (ndi muṅwe wa miḓi ya vhushavhelo), na Gezere na Kibitsaimi na Bethe Horoni, khathihi na mashango ayo a pfulo. Shangoni ḽa Dani vho kovhelwa miḓi miṋa: Elitheke na Gibithoni na Ayaloni na Gathi Rimoni, khathihi na mashango ayo a pfulo. Shangoni ḽa Manase ḽa vhukovhela vho kovhelwa miḓi mivhili: Thaanakha na Gathi Rimoni, khathihi na mashango ayo a pfulo. Miṱa heyo ya mutupo wa Kehathi vho kovhelwa miḓi ya fumi yo ṱangana, khathihi na mashango ayo a pfulo. Vha tshiṅwe tshigwada tsha Vhalivi vha mutupo wa Gerisoni, shangoni ḽa Manase ḽa vhubvaḓuvha vho kovhelwa miḓi mivhili: Golani u re Bashani (Ndi muṅwe wa miḓi ya vhushavhelo) na Ashtharotho, khathihi na mashango ayo a pfulo. Shangoni ḽa Isakhara vho kovhelwa miḓi miṋa: Kishioni na Daberatha na Jaramuthu na Eni Ganimu, khathihi na mashango ayo a pfulo. Shangoni ḽa Ashere vho kovhelwa miḓi miṋa: Mishala na Abudoni na Helekatha na Rehobo, khathihi na mashango ayo a pfulo. Shangoni ḽa Nafuthali vho kovhelwa miḓi miraru: Kedeshe u re Galelia, khathihi na mashango awo a pfulo (ndi muṅwe wa miḓi ya vhushavhelo), na Hamotho Doro na Karathani, khathihi na mashango ayo a pfulo. Miṱa yo fhambanaho ya mutupo wa Gerisoni yo kovhelwa miḓi ya 13 yo ṱangana, khathihi na mashango ayo a pfulo. Vhaṅwe Vhalivi vho salaho vha mutupo wa Mirari, shangoni ḽa Zebuloni vho kovhelwa miḓi miṋa: Jokoniamu na Karitha na Dimina na Nahalali, khathihi na mashango ayo a pfulo. Shangoni ḽa Rubeni vho kovhelwa miḓi miṋa: Betsere na Jahatsa na Kedemotho na Mifaathi, khathihi na mashango ayo a pfulo. Kha tsinde ḽa Gadi vho kovhelwa miḓi miṋa: Ramotho u re Giliadi, khathihi na mashango awo a pfulo (ndi muṅwe wa miḓi ya vhushavhelo), na Mahanaimi na Hesheboni na Jazere, khathihi na mashango ayo a pfulo. Vha mutupo wa Mirari vho kovhelwa miḓi ya 12 yo ṱangana yoṱhe. Zwo tou ralo Muṋe washu a tshi ṋea Vhaisraele shango ḽoṱhe ḽe a vha o fulufhedzisa vhomakhulukuku wavho nga muano uri u ḓo vha ṋea. Huno vha ḽi dzhia, vha dzula henefho. Muṋe washu a ladza shango ḽavho ḽoṱhe, nga he a fulufhedzisa vhomakhulukuku wavho. Ho vha hu si na na muthihi wa maswina avho oṱhe we a vha a tshi kona u imedzana navho, ngauri Muṋe washu o vha kumedza maswina avho oṱhe. Muṋe washu a khunyeledza zwivhuya zwoṱhe zwe a fulufhedzisa Vhaisraele, a hu na ipfi na ḽithihi ḽe ḽa wela fhasi. Ndi hone Joshua a tshi kuvhanganya vhathu vha matsinde a Rubeni na Gadi na Manase ḽa vhubvaḓuvha, a vha vhudza a ri, “No ita zwoṱhe zwe Mushe muḓinḓa wa Muṋe washu a ni vhudza uri ni ite, na zwoṱhe zwe nṋe nda ni laya no zwi ita. Tshifhinga tshoṱhe hetshi a no ngo vhuya na laṱedza Vhaisraele vha haṋu. No vha na vhuronwane na tevhedza ndayo dza Muṋe washu Mudzimu waṋu. Zwino Muṋe washu Mudzimu waṋu o ladza shango ḽa Vhaisraele vha haṋu, unga o fulufhedzisa. Zwenezwo vhuelelani zwaṋu hayani, shangoni ḽe Mushe muḓinḓa wa Muṋe washu a ni ṋea seli ha Jorodani. Ni songo litsha u tevhedza mulayo we Mushe a ni ṋea une wa ri, ‘Funa Muṋe washu Mudzimu wau, u ite zwine a zwi funa, u vhulunge milayo yawe, u songo vhuya wa fhambana nae, u mu shumele nga mbilu yau yoṱhe na nga zwoṱhe zwine wa vha zwone.’ ” Zwino vhathu vha matsinde a Rubeni na Gadi na Manase ḽa vhubvaḓuvha vha vhuelela hayani. Vha sia vhaṅwe Vhaisraele Shilo shangoni ḽa Kanana, vha fara lwendo lwa u vhuelela shangoni ḽavho, shangoni ḽa Giliadi, ḽe vha vha vho ḽi dzhia unga Muṋe washu o vha laya nga mulomo wa Mushe. Musi matsinde a Rubeni na Gadi na Manase ḽa vhubvaḓuvha vha tshi swika Gelilotho, vha tshi kha ḓi vha vhukovhela ha Jorodani, vha fhaṱa aḽiṱari khulu i si na vhukono henefho tsini ha Jorodani. Vhaisraele vhoṱhe vho salaho vha vhudzwa ha pfi, “Edzonu pfa! Vhathu vha matsinde a Rubeni na Gadi na vha Manase ḽa vhubvaḓuvha vho fhaṱa aḽiṱari Gelilotho, sia ḽino ḽashu ḽa Jorodani!” Musi Vhaisraele vha tshi zwi pfa, vhathu vhoṱhe vha kuvhangana Shilo uri vha yo lwa na matsinde a vhubvaḓuvha ha Jorodani. Ndi hone Vhaisraele vha tshi ruma Finiasi, ṅwana wa tshifhe Eliasara, a ya ha vhathu vha matsinde a Rubeni na Gadi na vha Manase ḽa vhubvaḓuvha shangoni ḽa Giliadi. Finiasi a ṱuwa na vhanna vha fumi vha vhaḓivhalea, ha bva muthihi kha tsinde ḽiṅwe na ḽiṅwe ḽa matsinde a vhukovhela, muṅwe na muṅwe e muṋe wa muṱa kha mitupo yeneyo ya Vhaisraele. Vha swika shangoni ḽa Giliadi, kha vhathu vha Rubeni na Gadi na Manase ḽa vhubvaḓuvha, vha tshi ambela vhathu vhoṱhe vha Muṋe washu, vha vha vhudza vha ri, “Ndi mini ni tshi khakhela Mudzimu wa Israele nga u ita tshivhi tsho raliho? No shandukela Muṋe washu nga u ḓifhaṱela aḽiṱari hei! A ni tsha mu tevhela! Edzonu elelwa vhuvhi hashu he ra ita ngei Phioro, zwiḽa Muṋe washu a tshi rwa vhathu vhawe nga dwadze. Ri kha ḓi tambula nga mulandu waho. Tshivhi tshe ra ita ndi tshiṱuku kani? Zwino ni vho hana u mu tevhela naa? Arali na shandukela Muṋe washu ṋamusi, matshelo ha nga ḓo sinyutshela Vhaisraele vhoṱhe naa? Zwino-ha, arali shango ḽaṋu ḽi songo tea uri ni luvhe khaḽo, pfulutshelani ngei ha hashu shangoni ḽa Muṋe washu, hune dennde ya u ṱangana nae ya vha hone. Ṱoḓani shango vhukati hashu, hone ni songo shandukela Muṋe washu kana na shandukela riṋe nga u fhaṱa iṅwe aḽiṱari, ngeno aḽiṱari ya Muṋe washu Mudzimu washu i hone. Edzonu elelwa zwe Akhani ṅwana wa Zera a ita vhuvhi, a dzhia zwithu zwe ha pfi zwi lozwiwe. A si ene e eṱhe we a fela vhuvhi hawe, ho lifhedzwa vhathu vhoṱhe vha Israele.” Vhathu vha matsinde a Rubeni na Gadi na vha Manase ḽa vhubvaḓuvha vha fhindula vhaṋe vha miṱa vha matsinde a vhukovhela vha ri, “Muṋe washu ndi Ene Mudzimu e eṱhe! Muṋe washu ndi Ene Mudzimu e eṱhe! Ene ndi ṱhanzi ya uri izwi ro zwi itelani, ri funa uri na inwi ni zwi ḓivhe! Arali ro shanduka ra si tsha fulufhela Muṋe washu, ni songo tsha ri litsha ra tshila! Arali ro ḓifhaṱela aḽiṱari ri tshi itela u shandukela Muṋe washu kana u fhisa zwiṱhavhelo khayo kana u fhisela nduvho dza thoro kana dza vhuthihi, litshani Muṋe washu Ene muṋe a ri lifhedze. Aiwa nandi! Ngoho hezwi ro zwi ita nge ra ofha uri matshelo vhaḓuhulu vhaṋu vha ḓo vhudza vhana vhashu vha ri, ‘Ni na mushumo-ḓe na Muṋe washu Mudzimu wa Israele? Hufha Jorodani o u ita mukano vhukati ha riṋe na inwi vhathu vha Rubeni na Gadi. A ni na mushumo na Muṋe washu!’ Ha mbo vha u dzivhisa vhaḓuhulu vhashu u luvha Muṋe washu. Ndi zwe ra fhaṱa aḽiṱari, a si ya u fhisela zwiṱhavhelo kana nduvho, i tou vha ṱhanzi vhukati ha riṋe na inwi, na mirafho i kha ḓi ḓaho, uri vhukumakuma ri luvha Muṋe washu hukhethwa hawe nga zwiṱhavhelo zwi fhiswaho na nduvho na dza vhuthihi. Izwo ho vha hu u itela uri vhaḓuhulu vhaṋu vha sa ḓo ri vhashu a vha na mafhungo na Muṋe washu. Ro vha ri tshi ri arali izwo zwa vhuya zwa itea, vhaḓuhulu vhashu vho vha vha tshi nga ri, ‘Vhonani! Vhomakhulukuku washu vho fhaṱa aḽiṱari iyi i no fana na ya Muṋe washu. Yo vha i si ya u fhisela nduvho kana tshiṱhavhelo, i tou vha ṱhanzi vhukati ha riṋe na inwi.’ Vhukumakuma ri nga si shandukele Muṋe washu kana ra si tsha mu tevhela zwino, ra fhaṱa aḽiṱari ya u fhisa nduvho khayo kana ya u fhisela nduvho dza thoro kana zwiṱhavhelo. Ri nga si fhaṱe iṅwe aḽiṱari arali i si aḽiṱari ya Mudzimu Muṋe washu yo imaho phanḓa ha dennde ya u ṱangana nae.” Tshifhe Finiasi na vhanna vha fumi vha vhaḓivhalea kha vhathu vhe vha vha vhe nae na vhaṋe vha miṱa vha matsinde a vhukovhela, vha pfa zwe vhathu vha matsinde a Rubeni na Gadi na Manase ḽa vhubvaḓuvha vha amba, vha pfa vho fushea. Finiasi ṅwana wa tshifhe Eliasara a vha vhudza a ri, “Zwino ri vho zwi ḓivha uri Muṋe washu u na riṋe. Inwi a no ngo mu shandukela, zwenezwo no lamulela Vhaisraele uri Muṋe washu a si tsha vha rwa.” Ndi hone Finiasi na vharangaphanḓa vha tshi ṱutshela vhathu vha Rubeni na Gadi shangoni ḽa Giliadi, vha humela Kanana ha Vhaisraele, vha vha anetshela zwo iteaho. Vhaisraele vha pfa vho fushea vha renda Mudzimu. Vha si tsha amba nga zwa u bva pfumo u yo phusukanya shango ḽe vhathu vha Rubeni na vha Gadi vha yo dzula khaḽo. Vhathu vha Rubeni na Gadi vha ri, “Aḽiṱari iyi ndi ṱhanzi yashu roṱhe ya uri Muṋe ashu ndi Mudzimu.” Zwenezwo vha ri i pfi Ṱhanzi. Musi ho no fhela tshifhinga tshilapfu Muṋe washu ó ladzela Vhaisraele shango ha si tsha vha na maswina a lwaho navho, Joshua ó no kalaha, ó no ḓi vha wa maḓuvha, a vhidza Vhaisraele vhoṱhe, vhahulwane na vharangaphanḓa na vhahaṱuli na vhakoma, a vha vhudza a ri, “Zwino ndo no kalaha, ndo no ḓi vha wa maḓuvha. No zwi vhona zwoṱhe zwe Muṋe washu Mudzimu waṋu a ita tshakha hedzi dzoṱhe a tshi itela inwi. Muṋe washu Mudzimu waṋu o vha a tshi khou ni lwela. Matsinde aṋu ndo vha kovhela shango ḽa vha ḽavho, ndi shango ḽa tshakha dzine dza kha ḓi vha hone, khathihi na tshakha dzoṱhe dze nda dzi kunda, u bva mulamboni wa Jorodani thungo ya vhubvaḓuvha u swika Lwanzheni lwa Phandamashango thungo ya vhukovhela. Muṋe washu Mudzimu waṋu u ḓo ita uri vha ni humele, u ḓo vha thatha vha ni shavha. Ni ḓo dzhia shango ḽavho, sa zwe Muṋe washu Mudzimu waṋu a ni fulufhedzisa. Ni songo litsha u tevhedza zwoṱhe zwo ṅwalwaho buguni ya Mulayo ya Mushe. Ni songo vhuya na sia na kupiḓa na kuthihi. Ni songo vangana na tshakha hedzi dzo salaho vhukati haṋu kana na bula madzina a midzimu yavho kana na ana ngao kana na i luvha kana na i gwadamela. Tshaṋu nga hu vhe u nambatela Muṋe washu Mudzimu waṋu, sa zwe na ita u swika zwino. Muṋe washu o thatha tshakha khulu dza maanḓa dza shavha musi inwi ni tshi swika, a hu na we a kona u imedzana na inwi u swika na ṋamusi. Muthihi waṋu a nga kona u pandamedza vhanna vha tshigidi vha shavha ngauri Muṋe washu Mudzimu waṋu u a ni lwela, unga o fulufhedzisa. Zwino-ha, ni songo litsha u funa Muṋe washu Mudzimu waṋu. Arali na mu shandukela, na ḓibaḓekanya na tshakha dzine dza kha ḓi vha vhukati haṋu, na dzetshelana navho, ni ḓivhe uri Muṋe washu Mudzimu waṋu ha tsha ḓo thatha idzo tshakha dza shavha musi inwi ni tshi swika, tshavho, vha vho ḓo nga mulavhu kana khunḓa, vha ni pfisa vhuṱungu unga phamba muṱanani waṋu na mipfa maṱoni, na vhuya na lovha noṱhe na si tsha wanala shangoni heḽi ḽavhuḓi ḽe Muṋe washu Mudzimu waṋu a ni ṋea. “Zwino-ha, ḓuvha ḽanga ḽa u fa ḽo swika. Ni ḓivha nga mbilu yoṱhe na nga zwoṱhe zwine na vha zwone uri Muṋe washu Mudzimu waṋu o ni ṋea zwivhuya zwoṱhe zwe a ni fulufhedzisa. Zwoṱhe zwe a ni fulufhedzisa o zwi khunyeledza, a hu na na tshithihi tshe tsha si itee. Muṋe washu Mudzimu waṋu o khunyeledza zwivhuya zwoṱhe zwe a ni fulufhedzisa; ndi zwone, na khombo dzoṱhe dze a dzi bula u ḓo dzi khunyeledza nga u ralo, a vhuya a ni lozwa na si tsha wanala shangoni heḽi ḽavhuḓi ḽe a ni ṋea. Arali na vhofholola mulanga we Muṋe washu Mudzimu waṋu a ni laya uri ni u vhulunge, na shumela miṅwe midzimu na i luvha, zwenezwo Muṋe washu u ḓo sinyuwa a ni lifhedza na lovha kathihi fhedzi shangoni heḽi ḽavhuḓi ḽe a ni ṋea.” Ngavhuya Joshua a kuvhanganya matsinde oṱhe a Israele muḓini wa Shikheme. O vhidza vhahulwane na vharangaphanḓa na vhahaṱuli na vhakoma vha Israele, vha ḓa phanḓa ha Mudzimu. Joshua a vhudza vhathu vhoṱhe a ri, “Muṋe washu Mudzimu wa Israele u ri, ‘Kale-kale vhomakhulukuku waṋu, Thera khotsi a Abrahamu na Nahoro, vho vha vha tshi dzula seli ha mulambo wa Yufuratha, vha tshi luvha miṅwe midzimu. Hone Nṋe nda dzhia makhulukuku waṋu Abrahamu nda mu bvisa shangoni ḽa seli ha Yufuratha, nda mu tshimbidza a buḓekanya shango ḽoṱhe ḽa Kanana. Nda mu fha vhaḓuhulu vhanzhi. Nda mu fha Isaka, Isaka nda mu fha Jakopo na Esau. Esau nda mu fha shango ḽa dzithavha ḽa Edomo uri ḽi vhe ḽawe, hone makhulukuku waṋu Jakopo na vhana vhawe vho ḓo pfulutshela Egipita. Ngavhuya nda ruma Mushe na Aroni, nda ita uri Vhaegipita vha welwe nga khombo khulu, hone inwi nda ni pfulusa. Nda pfulusa vhomakhulukuku waṋu Egipita, Vhaegipita vha vha tevhela nga gariki dza nndwa na vhanameli vhadzo. Hone musi vhomakhulukuku waṋu vha tshi swika Lwanzheni lwa Dziṱhanga, vha nṱavhela mukosi uri ndi vha farise, nda ḓisa swiswi vhukati havho na Vhaegipita. Nda ita uri lwanzhe lu tibe Vhaegipita lu vha kumbe. No zwi vhona nga aṋu maṱo zwe nda ita Vhaegipita. “ ‘No dzula phangani tshifhinga tshilapfu. Nda ni isa shangoni ḽa Vhaamori, vhubvaḓuvha ha Jorodani. Vho lwa na inwi, Nṋe nda vha kumedza zwanḓani zwaṋu. Na dzhia shango ḽavho, ni tshi swika Nṋe nda vha lozwa. Zwino ha ḓa khosi ya Muaba, Balaka ṅwana wa Tsiphoro, a lwa na inwi. A ruma vhaḓinḓa ha Biliamu ṅwana wa Bioro, vha mu vhidza uri a ḓe a ni teketele. Huno Nṋe nda si thetshelese, nda ita uri Biliamu a ni ḓisele mashudu, ngauralo nda vha ndo ni lamulela zwanḓani zwa Balaka. Na wela mulambo wa Jorodani, na swika Jerikho. Vhanna vha Jerikho vha lwa na inwi, u ḓi nga Vhaamori na Vhapherisi na Vhakanana na Vhahithi na Vhagirigashi na Vhahivi na Vhajebusi, hone Nṋe nda vha kumedza zwanḓani zwaṋu. Musi ni tshi swika nda thatha mahosi mavhili a Vhaamori, vha shavha vha tshi nga vha khou pandamedzwa nga mabu. Izwo a no ngo zwi ita nga mafumo aṋu na vhura haṋu. Nda ni ṋea shango ḽe na si ḽi bvele biko na miḓi ye ya si fhaṱwe nga inwi. Zwino ni khou dzula henefho ni tshi ḽa minḓirivhe ye ni si zwale, na miolivi ye ni si ṱavhe.’ ” Joshua a isa phanḓa a ri, “Zwinoha, hulisani Muṋe washu ni mu shumele ni tshi fulufhedzea ni si na muhoyo. Laṱani midzimu ye vhomakhulukuku waṋu vha vha vha tshi i luvha ngei seli ha Yufuratha na ngei Egipita, ni shumele Muṋe washu fhedzi. Arali ni sa funi u mu shumela, ḓinangeleni ṋamusi ane na ḓo mu shumela, i nga vha midzimu ye vhomakhulukuku waṋu vha vha vha tshi i shumela ngei seli ha Yufuratha kana midzimu ya Vhaamori, vhane na vho dzula shangoni ḽavho. A vha nṋe na muṱa wanga ri ḓo shumela Muṋe washu.” Vhathu vha fhindula vha ri, “Ri nga si vhuye ra litsha u shumela Muṋe washu ra yo shumela midzimu! Mudzimu Muṋe washu Ene muṋe o pfulusa riṋe na vhokhotsi ashu Egipita he ra vha ri dziphuli, a ita maḓembe mahulu ri tshi zwi vhona, a ri tsireledza lwendoni lwashu lwoṱhe, vhukati ha tshakha dzoṱhe dze ra fhira khadzo. Musi ri tshi swika shangoni ḽino, Muṋe washu a thatha tshakha dzoṱhe na Vhaamori vhe vha vha vha tshi dzula shangoni ḽino. Zwino na riṋe ri ḓo shumela Muṋe washu, Mudzimu washu ndi Ene.” Joshua a amba na vhathu a ri, “Inwi ni nga si kone u shumela Muṋe washu. Ene ndi Mudzimu mukhethwa, ha vhangiswi vhuhulu hawe, ha nga ni hangweli vhuvhi haṋu. Ha nga konḓeleli ni tshi tshinya na mu shandukela, arali na litsha u mu shumela na yo shumela midzimu isili, u ḓo ni shandukela-vho a ni ḓisela khombo. U ḓo ni lozwa naho o ranga u ni itela vhuthu.” Vhathu vha fhindula Joshua vha ri, “Aiwa nandi! Riṋe ri ḓo shumela Muṋe washu.” Joshua a vha vhudza a ri, “Ṱhanzi dzaṋu ndi inwi vhaṋe: no nanga u shumela Muṋe washu.” Vhone vha ri, “Ri dziṱhanzi.” Joshua a ri, “Zwino-ha, laṱani kule midzimu heyo isili ine na vha nayo, mbilu dzaṋu dzi livhe ha Muṋe washu Mudzimu wa Israele.” Zwino vhathu vha vhudza Joshua vha ri, “Ri ḓo shumela Mudzimu Muṋe washu. Ri ḓo tevhedza ndayo dzawe.” Ndi hone Joshua a tshi vhofha mulanga na Muṋe washu a tshi itela vhathu henefho Shikheme, a vha ṅwalela milayo na ndayo. Joshua a ṅwala idzo ndayo buguni ya Mulayo wa Mudzimu. A konou dzhia tombo ḽihulu a ḽi imisa henefho fhasi ha muri muhulu tsini ha hukhethwa ha Muṋe washu. Joshua a vhudza vhathu vhoṱhe a ri, “Tombo heḽi ḽi ḓo vha ṱhanzi yashu. Ḽo pfa maipfi oṱhe e Muṋe washu a ri vhudza. Zwenezwo ḽi ḓo vha ṱhanzi ya u ni rovhedza, ni si shandukele Muṋe washu.” Ndi hone Joshua a tshi ri vhathu vha ṱuwe, muṅwe na muṅwe a vhuelela kha mukovhe wawe wa shango. Musi ho no fhela izwo, muḓinḓa wa Muṋe washu, Joshua ṅwana wa Nunu a fa e na miṅwaha ya 110. Vha mu swiṱa shangoni ḽawe muḓini wa Thiminathi Sera mivhunduni ya Efraimi devhula ha thavha ya Gaashi. Vhaisraele vho shumela Muṋe washu misi yoṱhe Joshua a tshi kha ḓi tshila, na musi o no fa vha ḓi ralo vhahulwane vhe Joshua a fa a sia vha tshee hone, havhaḽa vhe vha vhona nga maṱo zwoṱhe zwe Muṋe washu a itela Vhaisraele. Marambo a Josefa e Vhaisraele vha pfuluwa nao Egipita, o swiṱwa Shikheme, shangoni ḽe Jakopo a renga nga mangwende a ḓana a siliva, kha vhana vha Hamoro khotsi a Shikheme. Shango heḽo ḽo vha ifa ḽa vhaḓuhulu vha Josefa. Eliasara ṅwana wa Aroni na ene a fa, a swiṱwa Gibia, muḓanani u re mivhunduni ya Efraimi, we wa vha wo kovhelwa ṅwana wawe Finiasi. Musi Joshua o no fa Vhaisraele vha vhudzisa Muṋe washu vha ri, “Ndi vhafhio vha matsinde ashu vho fanelaho u vha vhone vha u ranga u yo dia Vhakanana?” Muṋe washu a fhindula a ri, “Tsinde ḽa Juda ndi vhone vhane vha fanela u ranga u ya. Ndi khou vha kumedza shango heḽi.” Vhathu vha Juda vha amba na vha Simioni vha ri, “Nga ri ṱuwe roṱhe shangoni ḽe ra kovhelwa ḽone, ri ḓo lwa na Vhakanana roṱhe, riṋe ra ḓo konou ya na vhoinwi shangoni ḽe na kovhelwa.” Matsinde a Simioni na Juda vha bva vhoṱhe pfumo. Muṋe washu a kumedza Vhakanana na Vhapherisi zwanḓani zwavho, vha vhulaha vhanna vha 10 000 muḓini wa Bezeke. Vha wana Adoni Bezeke henefho vha lwa nae, vha kunda Vhakanana na Vhapherisi. Adoni Bezeke a shavha, vha mu pandamedza, vha mu fara, vha mu tumula magunwe a zwanḓa na a milenzhe. Adoni Bezeke a ri, “Ho vha hu na mahosi a 70 e nda a tumula magunwe a zwanḓa na a milenzhe a tshi ṱwa a tshi doba matshakatshaka fhasi ha ḓafula ḽanga. Mudzimu zwino o nndifhedza zwe nda vha ita.” Vha mu isa Jerusalema, a fela hone. Vhanna vha Juda vha dia Jerusalema vha u thuba. Vha vhulaha vhathu vhawo vha u fhisa. Vho no fhedza izwo vha ṱuwa vha yo lwa na Vhakanana vha no dzula mivhunduni na midavhini ya Negeve na midavhini i re tsini ha lwanzhe. Vha yo dia Vhakanana vha no dzula muḓini wa Hebroni, we kale wa vha u tshi pfi Muḓi wa Araba. Henefho vha kunda vha mitupo ya Sheshai na Ahimani na Thalamai. U bva henefho vhanna vha Juda vha yo dia vhathu vha no dzula Debiri. Misi iyo wo vha u tshi kha ḓi pfi Kuḓi kwa Sefere. Muṅwe wavho we a vha a tshi pfi Khalebe a ri, “Munna ane a kona u thuba Kuḓi kwa Sefere ndi ḓo mu ṋea ṅwananyana wanga Akhisa, a mu dzea.” Othiniele, ṅwana wa Kenasi murathu wa Khalebe, a thuba uyo muḓi, zwenezwo Khalebe a mu ṋea ṅwananyana wawe Akhisa a mu dzea. Musi wa munyanya wa mbingano a ṱuṱuwedza Othiniele uri a humbele khotsi awe tsimu. Musi Akhisa a tshi tsa kha donngi yawe, Khalebe a mu vhudzisa tshine a tshi ṱoḓa. Akhisa a fhindula a ri, “Ndi ṱoḓa maisha a maḓi. Shango ḽe vha nṋea ndi fhethu ho omelelaho.” Ndi hone Khalebe a tshi mu ṋea zwisima midavhini na magovhani. Vhakeni vhaḓuhulu vha khotsi a musadzi wa Mushe, vho gonya na vhathu vha Juda vha tshi bva Muḓini wa Mitshevho, vha ya phangani tshipembe ha Aradi kha ḽa Juda. Henefho vha dzula vhukati ha vhathu. Vhathu vha Juda vho rambana na vha Simioni, vha dia Vhakanana vha no dzula muḓini wa Tsefathi. Vha phusukanya uyo muḓi, ha vha u u kumedza Mudzimu, vha ri u pfi Horoma (Phusukanyo). Hebroni ho ṋewa Khalebe nga he Mushe a vha laya, Khalebe a thatha vhaḓuhulu vhararu vha Anaki na vhana vhavho afho muḓini. Hone vhathu vha tsinde ḽa Benyamini a vho ngo thatha Vhajebusi vha no dzula Jerusalema, avho Vhajebusi vho ḓi dzula henefho na vhathu vha Benyamini, na ṋamusi. vha vhona muṅwe munna a tshi khou bva vha mu vhudza vha ri, “Ri sumbedze nḓila ya u dzhena afho muḓini, wa ralo a ri nga u huvhadzi.” Uyo munna a vha sumbedza, vhathu vha Efraimi na Manase vha vhulaha vhathu vhoṱhe afho muḓini, vha litsha uyo munna na muṱa wawe. Ngavhuya uyo munna a ya shangoni ḽa Vhahithi, a fhaṱa muḓi henefho, a ri u pfi Lusi; na ṋamusi dzina ḽawo ḽi tshee ḽeneḽo. Vha tsinde ḽa Manase a vho ngo thatha vhathu vhane vha dzula miḓini ya Bethe Shiani na Thaanakha na Doro na Ibiliamu na Megido na vha ḓorobo dza henefho tsini; Vhakanana vho ḓi dzula henefho. Musi Vhaisraele vho no anda, vha ita Vhakanana phuli dzavho, hone vha si vha thathe. Vha tsinde ḽa Efraimi a vho ngo thatha Vhakanana vha no dzula muḓini wa Gezere, vhenevho Vhakanana vho ḓi dzula henefho navho. Vha tsinde ḽa Zebuloni a vho ngo thatha vhathu vha no dzula miḓini ya Kithironi na Nahalala, vhenevho Vhakanana vho ḓi dzula henefho navho, vha vha ita phuli dzavho. Vha tsinde ḽa Ashere a vho ngo thatha vhathu vha no dzula miḓini ya Akho na Sidoni na Ahalabu na Akhazibi na Heliba na Afeke na Rehobo. Vhathu vha Ashere vho dzula na Vhakanana vha henefho, vhunga vha songo vha thatha uri vha ṱuwe. Vha tsinde ḽa Nafuthali a vho ngo thatha vhathu vha no dzula miḓini ya Bethe Shemeshe na Bethe Anatha. Vhathu vha Nafuthali vho dzula na Vhakanana vha henefho, hone vha vha ita phuli dzavho. Vhaamori vha kombetshedza tsinde ḽa Dani uri vha dzule mivhunduni vha si vha tendele vha tshi tsela zwigodini. Vhaamori vha ḓi dzula thavhani ya Herese na Ayaloni na Shaalabimu vha tshi vhuswa hone nga matsinde a Efraimi na Manase, vha vha ita phuli dzavho. Devhula ha Nngwa masakha a Vhaamori a buḓekanya Phara ya Dziphephenu. Muruṅwa wa Muṋe washu a bva Giligala a ya Bokhimu a amba na Vhaisraele a ri, “Ndo ni pfulusa Egipita, nda ni ḓisa shangoni ḽe nda fulufhedzisa vhomakhulukuku waṋu. Ndo ri, ‘Ndi nga si vhuye nda vhofholola mulanga we nda vhofha na inwi. Inwi ni songo vhofha mulanga na muthihi na vhathu vha no dzula shangoni heḽino. Ni pwasehekanye aḽiṱari dzavho.’ Huno-ha no ita mini zwino? A no ngo tsha ita zwe nda ni vhudza. “Zwino ndi a ni vhudza ndi ri vhathu avha a thi nga vha thathi vha ni shavha. Vha ḓo vha zwikwekwe zwa u ni fasha, midzimu yavho i ḓo vha tshikwekwe tsha u ni fasha.” Musi muruṅwa o fhedza u amba zwenezwo, Vhaisraele vhoṱhe vha thoma u lila, ndi zwine afho fhethu ha pfi Bokhimu (Zwililo). Henefho vha ṋekedza Muṋe washu zwiṱhavhelo. Joshua a onesana na Vhaisraele, muṅwe na muṅwe a yo dzula shangoni ḽe a kovhelwa ḽa vha ḽawe. Vhaisraele vha shumela Muṋe washu Joshua a tshi kha ḓi tshila, na musi vharangaphanḓa vha tshi kha ḓi tshila vhe Joshua a fa a vha sia, ndi vhe vha vhona nga avho maṱo mishumo mihulu yoṱhe ye Muṋe washu a itela Vhaisraele. Muḓinḓa wa Muṋe washu, Joshua ṅwana wa Nunu, o fa e na miṅwaha ya 110. A swiṱwa shangoni ḽe a kovhelwa ḽone muḓini wa Thiminathi Sera mivhunduni ya Efraimi, devhula ha thavha ya Gaashi. Murafho wonoyo woṱhe na wone wa fa, murafho u tevhelaho wa hangwa Muṋe washu, vha hangwa na zwe a itela Vhaisraele. Ndi hone Vhaisraele vha tshi khakhela Muṋe washu, vha thoma u shumela Vhobaali. Vha litsha u luvha Muṋe washu Mudzimu wa vhomakhulukuku wavho, we a vha pfulusa Egipita, vha thoma u luvha miṅwe midzimu, midzimu ya tshakha dzi re tsini havho. Vha i gwadamela, u ralo ha vha u sinyusa Muṋe washu. Vha litsha u luvha Muṋe washu, vha shumela Baali na Ashtharotho. Ndi zwe Muṋe washu a sinyutshela Vhaisraele, a litsha mavemu a lwa navho a vha ṱangula. Muṋe washu a litsha maswina oṱhe a re tsini havho a tshi vha kunda, Vhaisraele vha si tsha kona u imedzana na maswina avho. Misi yoṱhe vha tshi bva pfumo, Muṋe washu o vha a tshi lwa navho, sa zwe a vha anela uri u ḓo ita nga u ralo. Vha vhuya vha sala vhe khomboni khulu. Ndi hone Muṋe washu a tshi ḓi ṋea Vhaisraele vharangaphanḓa vha vha lamukisa kha mavemu. Hone Vhaisraele vha si thetshelese vharangaphanḓa vhavho. Vhaisraele Muṋe washu o vhona vha sa fulufhedzei, vha tshi luvha miṅwe midzimu. Vhokhotsi avho vho vha vha tshi thetshelesa zwine Muṋe washu a vha laya, hone murafho uyo muswa wa si tsha mu thetshelesa. Misi yoṱhe musi Muṋe washu a tshi ḓi ṋea Vhaisraele murangaphanḓa muswa, o vha a tshi ḓi mu farisa, a lamukisa vhathu kha maswina avho musi onoyo murangaphanḓa a tshi kha ḓi tshila. Muṋe washu o vha a tshi vha khathutshela, ngauri vho vha vha tshi gomela musi vha tshi tambula vha tshi kandeledzwa. Hone musi murangaphanḓa uyo a tshi fa, vhathu vho vha vha tshi anzela u humela kha maitele a kale, vha ita zwo vhifhaho u fhira vha murafho wo fhiraho, vha dovha vha shumela miṅwe midzimu vha i luvha, vha si tende u laṱa maitele avho mavhi. Zwenezwo Muṋe washu a sinyutshela Vhaisraele a ri, “Lushaka holu lwo vhofholola mulanga uḽa we nda laya vhomakhulukuku wavho uri vha u tevhedze, vha si tsha nthetshelesa. Zwenezwo a thi tsha ḓo thatha na lushaka na luthihi lwo salaho shangoni heḽi musi Joshua a tshi fa. Ndi ḓo linga Vhaisraele ngavho uri ndi vhone arali vha tshi ḓo tevhela nḓila dzanga unga vhomakhulukuku wavho.” Ndi zwe Muṋe washu a tendela idzo tshakha uri dzi ḓi dzula henefho shangoni; ho ngo ita uri Joshua a vha kunde kathihi, ho ngo vha kumedza zwanḓani zwa Joshua. Muṋe washu o sia dziṅwe tshakha afho shangoni a tshi itela u linga Vhaisraele vha sa athu bvaho pfumo kha ḽa Kanana. Hezwo a zwi itela u gudisa murafho muṅwe na muṅwe wa Vhaisraele zwa nndwa, zwihulu avho vha sa athu vhuya vha bva pfumo. Vho salaho afho shangoni ndi vha miḓi miṱanu ya Vhafilista, na Vhakanana vhoṱhe na Vhasidoni na Vhahivi vhe vha vha vha tshi dzula thavhani dza Libanoni u bva thavhani ya Baali Heremoni u swika Pharani ya Hamathi. Vho vha vho sielwa u linga Vhaisraele, u vhona arali Vhaisraele vha tshi ḓo thetshelesa ndayo dze Muṋe washu a ṋea vhomakhulukuku wavho nga Mushe. Ndi hone Vhaisraele vha tshi dzula vhukati ha Vhakanana na Vhahithi na Vhaamori na Vhapherisi na Vhahivi na Vhajebusi, vha dzetshelana navho vha luvha midzimu yavho. Vhaisraele vha mbo ḓi hangwa Muṋe washu Mudzimu wavho, vha mu khakhela, vha luvha zwitungulo zwa Baali na zwa Ashera. Muṋe washu a sinyutshela Vhaisraele, a litsha Khushani Rishathaimi khosi ya Misopothamia-Devhula a vha kunda, a vha vhusa miṅwaha miṱanu na miraru. Ndi hone Vhaisraele vha tshi lilela Muṋe washu, Ene a ruma munna wa u vha vhofholola. Hoyo munna ndi Othiniele, ṅwana wa Kenasi murathu wa Khalebe. Muya wa Muṋe washu a ḓa khae, a vha murangaphanḓa wa Vhaisraele. Othiniele a bva pfumo, Muṋe washu a mu kumedza khosi ya Misopothamia. Shango ḽa lala miṅwaha ya 40, Othiniele ṅwana wa Kenasi a vhuya a fa. Vhaisraele vha dovha vha khakhela Muṋe washu. Nga zwenezwo Muṋe washu a ita uri Egiloni khosi ya Muaba a vhe na maanḓa a u kunda Vhaisraele. Egiloni a baḓekana na Vhaamoni na Vhaameleke, vha kunda Vhaisraele vha thuba Jerikho, muḓi wa mitshevho. Vhaisraele vha vhuswa nga Egiloni miṅwaha ya 18. Vhaisraele vha lilela Muṋe washu, ene a ruma muṅwe munna uri a vha vhofholole. Hoyo munna ndi Ehudu, muḓuhulu wa Gera, wa tsinde ḽa Benyamini. O vha a tshi shuma nga tsha monde. Vhaisraele vha ruma Ehudu ha Egiloni khosi ya Muaba e na nduvho dza u mu ṋea. Ehudu o vha o ḓifulela banga ḽa mutsheahoṱhe ḽa vhulapfu he ha vha vhu tshi nga ita hafu ya mitha. O vha o ḽi vhofhelela thungo ya tshauḽa tshawe fhasi ha zwiambaro zwawe. Ehudu a dzhia idzo nduvho a dzi isa ha Egiloni. Egiloni o vha e muthu wa tshikikinini. Musi Ehudu o no mu ṋea idzo nduvho, a vhudza vhanna vhe vha vha vho zwi hwala uri vha humele hayani. Hone Ehudu ene muṋe a huma matomboni o vhaḓiwaho tsini ha Giligala, a vhuelela ha Egiloni, a mu vhudza a ri, “Thovhela, ndi na mafhungo a tshiphiri ane nda fanela u vha vhudza.” Khosi ya vhudza vhalanda vhayo ya ri, “Ibvani ri sale ri roṱhe.” Vhone vha bvela nnḓa. Musi khosi i tshee yo dzula henefho i yoṱhe pfamoni yayo i rotholelaho nṱha ṱhangani, Ehudu a ya khae a ri, “Ndi na malaedzwa avho a no bva ha Mudzimu.” Khosi ya takuwa ya ima nga milenzhe. Ehudu a mbo ḓi ṱomola ḽiḽa banga siani ḽawe ḽa tshauḽa nga tshanḓa tshawe tsha monde, a mbo ḓi runga khosi thumbu ngaḽo. Banga ḽa dzhena ḽoṱhe ḽe mbwanda, khathihi na khaḓa dzaḽo, mapfura a mbo ḓi ḽi tibedza. Ehudu a si ḽi ṱomole thumbuni ya khosi, ḽa phuletshedza nga murahu, vhukati ha milenzhe yawe. Ndi hone Ehudu a tshi bvela nnḓa, a vala mahothi, a a khiela, a ṱuwa. Vhalanda vha tshi ḓa vha wana mahothi o khielwa, vha vhona unga khosi i ngomu, i khou ḓithusa. Vha lindela vha vhuya vha hanganea, vha vhona khosi i sa vuli vothi. Ndi hone vha tshi dzhia khii vha vula. Vha wana muṋe wavho o rambalala fhasi o fa. Ehudu a shavha vha tshee vho lindela. A fhira matombo aḽa o vhaḓiwaho, a shavhela Seira. Musi a tshi swika henefho mivhunduni ya Efraimi, a lidza phalaphala ya u ramba Vhaisraele uri vha bve pfumo, a vha ranga phanḓa vha tsa mivhundu. Ehudu a ri, “Ntevheleni! Muṋe washu o kumedza maswina aṋu Vhamuaba zwanḓani zwaṋu.” Vha tsa vha tevhela Ehudu, vha thuba maḓambuwo a Jorodani a u wetshela Muaba, vha si tende na muthihi a tshi wetshela seli. Musi wonoyo vha vhulaha 10 000 zwa vhahali vhahulu vha Muaba; a hu na na muthihi wavho we a ponyoka a shavha. Ndi hone he Vhaisraele vha kunda Vhamuaba, ḽa lala ha vhuya ha fhela miṅwaha ya 80. Murangaphanḓa o tevhelaho uyo o vha Shamugara ṅwana na Anathi. Na ene o lamukisa Vhaisraele; o vhulaha Vhafilista vha 600 nga muphidzho wa phulu. Musi Ehudu o no fa, Vhaisraele vha dovha vha khakhela Muṋe washu. Zwenezwo Muṋe washu a litsha vha tshi kundwa nga Jabini khosi ya Vhakanana, we a vha a tshi vhusa muḓini wa Hatsoro. Mulangammbi wawe o vha e Sisera; ene o vha a tshi dzula Haroshethe wa Dzitshakha. Jabini o vha e na gariki dza nndwa dza 900, dza tsimbi, a vhusa Vhaisraele nga tshiṱuhu, a vha kandeledza ha vhuya ha fhela miṅwaha ya 20. Vhaisraele vha lilela Muṋe washu uri a vha farise. Zwino ho vha hu na Dibora mufumakadzi wa Laphidotho; o vha e muporofita, e murangaphanḓa wa Israele misi iyo. O vha a tshi anzela u dzula fhasi ha Mutshevho wa Dibora vhukati ha Rama na Bethele mivhunduni ya Efraimi, Vhaisraele vha tshi ya henefho a tshi vha lamukanya. Muṅwe musi a vhidzisa Baraka ṅwana wa Abinuamu wa muḓini wa Kedeshe kha ḽa Nafuthali, a amba nae a ri, “Muṋe washu Mudzimu wa Israele u khou u laya u ri, ‘Dzhia vhanna vha 10 000 kha matsinde a Nafuthali na Zebuloni u vha ise thavhani ya Thaboro. Ndi ḓo ḓisa Sisera mulangammbi wa Jabini uri a lwe na iwe mulamboni wa Kishoni. U ḓo ḓa na gariki dzawe dza nndwa na vhahali, hone ndi ḓo mu kumedza zwanḓani zwau.’ ” Baraka a fhindula a ri, “Ndi ḓo ya arali ra ṱuwa roṱhe, ra sa ṱuwa roṱhe a thi yi.” Dibora a fhindula a ri, “Ndi zwone, ri ḓo ṱuwa roṱhe, hone u tshi ḓo kunda a u nga vhuelwi nga tshithu, ngauri Muṋe washu u ḓo kumedza Sisera zwanḓani zwa musadzi.” Dibora a takuwa a ya Kedeshe e na Baraka. Baraka a vhidza matsinde a Zebuloni na Nafuthali uri vha ye Kedeshe, ha ḓa vhanna vha 10 000 vha mu tevhela. Dibora a ṱuwa nae. Zwino Hebere wa Mukeni o vha o ṱoka mushasha tsini ha Kedeshe fhasi ha muri muhulu u re Tsaanaimi. O vha o ṱutshela vhaṅwe Vhakeni vhaḓuhulu vha Hobaba khaladzi a musadzi wa Mushe. Musi Sisera a tshi pfa uri Baraka o gonya thavha ya Thaboro, a kuvhanganya gariki dzawe dza nndwa dza 900, dza tsimbi, na vhanna vhawe vhoṱhe, a vha ruma vha tshi bva Haroshethe wa Dzitshakha vha ya mulamboni wa Kishoni. Ndi hone Dibora a tshi vhudza Baraka a ri, “Tshimbilani! Muṋe washu u khou ni ranga phanḓa! Ṋamusi o ita uri ni kunde Sisera.” Ndi hone Baraka a tshi tsa thavha ya Thaboro e na vhanna vhawe vha 10 000. Mmbi ya Baraka ya mbo vha tshoṱhela, Muṋe washu a kanganyisa Sisera, a vilinganya gariki dzoṱhe dza nndwa na vhanna vhoṱhe. Sisera a tsa kha gariki yawe ya nndwa a shavha nga milenzhe. Baraka a pandamedza idzo dzigariki dza nndwa na mmbi vha livha Haroshethe wa Dzitshakha, mmbi yoṱhe ya Sisera ya vhulawa, ha si sale na munna na muthihi. Sisera a shavhela mushashani wa Jaele, musadzi wa Hebere wa Mukeni, ngauri Jabini khosi ya Hatsoro o vha a tshi konana na muṱa wa Hebere. Jaele a bva a yo ṱanganedza Sisera, a mu vhudza a ri, “Nga vha dzhene muṋe wanga, nga vha dzhene mushashani wanga. Vha songo ofha tshithu.” Ndi hone Sisera a tshi dzhena, Jaele a mu dzumba murahu ha lupila. Sisera a vhudza Jaele a ri, “Nga vha nkele maḓi ndi nwe, ndi na ḓora.” Jaele a thivhulula mukhwama wa mukumba u re na mafhi, a mu fha a nwa, a dovha a mu dzumba. Ndi hone Sisera a tshi vhudza Jaele a ri, “Kha vha ime muṋangoni wa mushasha, arali ha ḓa muthu a vha vhudzisa a ri, ‘Hu na muthu fhano?’ vhone vha ri, ‘A hu na.’ ” Sisera o vha o neta lwe a ita na u fara khofhe khulu. Ndi hone Jaele a tshi dzhia nundo na khokho ya dennde, a ṋengeledza a ya khae a mu vhulaha nga u ombela khokho kha khumbakhumba yawe, ya phuletshedza ya vhuya ya dzhena mavuni. Huno Baraka a tshi swika a tshi khou ṱoḓa Sisera, Jaele a bva a yo mu ṱanganedza, a mu vhudza a ri, “Nga vha ḓe fhano! Ndi ḓo vha sumbedza munna ane vha khou mu ṱoḓa.” Ndi hone Baraka a tshi dzhena na Jaele, a wana Sisera o rambalala fhasi, o fa, e na khokho ya dennde yo runga ṱhoho yawe ya vhuya ya phuletshedza. Musi hoyo Mudzimu o ita uri Vhaisraele vha kunde Jabini khosi ya Vhakanana. Vhaisraele vha ḓi wana nungo vha tshi ya hezwi vha tshi lwa na Jabini, vha vhuya vha mu lozwa tshoṱhe. Musi wonoyo Dibora na Baraka ṅwana wa Abinuamu vha imba luimbo, vha ri, “Nga hu rendwe Muṋe washu! Vhaisraele vho vha vho ḓiimisela u lwa; vhathu vho bva pfumo vha tshi tou zwi funa. Thetshelesani, inwi mahosi! Inwi vhavhusi ṱalukanyani! Ndi ḓo imbela Muṋe washu, ndi ḓo imba nga tshilidzo, nda imbela Muṋe washu Mudzimu wa Israele. Muṋe washu, zwiḽa u tshi ṱuwa thavhani dza Seiri, u tshi takuwa muvhusoni wa Edomo, ḽifhasi ḽo dzinginyea, lutombo lwa nisa mvula, ee, makole a shulula maḓi. Thavha dza dzinginyea dzi tshi vhona Muṋe washu Muṋe wa Sinai, dzi tshi vhona Muṋe washu Mudzimu wa Israele. “Misi ya Shamugara ṅwana wa Anathi, misi ya Jaele, nḓila dzo vha dzo fa, vhaendi vho vha vha tshi fara dza u mona. Masimu a Israele o vha si tsha liṅwa, o vha o ṱutshelwa ha vhuya ha swika iwe Dibora, ha swika iwe mme a Israele. Vhaisraele vho ri u ḓiṱoḓela midzimu miswa, nndwa ya mbo tswuka. Hone ndi nnyi wa vhanna vha zwigidi zwa mahumi maṋa kha ḽa Israele we a vhuya a fara tshiṱangu kana pfumo? “Mbilu yanga i ima na vhalangammbi vha Israele, vhathu vhe vha tou zwi funa u bva pfumo. Rendani Muṋe washu inwi ni no namela donngi tswuku, nó dzula kha maalo; na inwi ni tshimbilaho nga milenzhe, zwi elelweni! Zwi vho zuwiwa vhathu vhó kuvhangana zwisimani, vha zuwa mishumo mihulu ya Muṋe washu ya u tshidza vhathu vhawe, mishumo mihulu ya vhathu zwavho vha Israele, vhalanda vhawe. Vhathu vha Muṋe washu vho tsela khoroni dza muḓi. Vuwa, Dibora, vuwa, sima luimbo! Takuwa, Baraka ṅwana wa Abinuamu, takuwa u kumbe mathubwa au! “Ndi hone vhe vha vha vho sala vha tshi tsela ha vharangaphanḓa vhavho; vhathu vha Muṋe washu vha ḓa ha nṋe vhe na maanḓa. Vhaṅwe vho bva kha Efraimi, na ngei kule kha ḽa Ameleke; ha tevhela mavhuthu a Benyamini. Vhalangammbi vho tsa vha tshi bva Makhiri, vharangaphanḓa vha tsa vha tshi bva Zebuloni. Vhahulwane vha Isakhara vho ḓa na Dibora; ee, Isakhara o ḓa na Baraka, vha mu tevhela govhani. Hone vha Rubeni vho kuvhangana zwisimani, vha sokou vhamba maano lu sa fheli, ha si vhe na tshe vha ita. Khezwi no ṱwa no ḓidzulela vhukati ha maputo ni tshi pfa miludzi ya u vhidza nngu? Vhukuma vha Rubeni vho kuvhangana zwisimani vha sokou funzedzana maano lu sa fheli. “Vha Giliadi vha ḓidzulela seli ha Jorodani. Ndi mini vha Dani vho tendeleka nga zwikepe? Vha Ashere vho dzula khunzikhunzini ya lwanzhe; a vho ngo ṱuwa maḓambuwoni avho. Vha Zebuloni na vha Nafuthali vhone vho ḓifunga vha bva pfumo vha sa ofhi lufu, vha yo lwa zwivhangani. “Ngei Thaanakha, tsini ha milambo ya Megido, mahosi o ḓa a lwa; mahosi a Kanana o lwa, hone a vho ngo hwala siliva, a hu na tshe vha ṱangula. Ṋaledzi dzo lwa dzi lutomboni, dzo tshimbila nḓilani dzadzo dza lwa na Sisera. Mulambo wa Kishoni wa vha kumba, mulambo wa kale, mulambo wa Kishoni. Ndi ḓo tshimbila, nda tshimbila ndi na nungo! Ha pfala bere dzi tshi gada, dza gada, dza gada, bere dzawe dza maanḓa. “Muruṅwa wa Mune washu a ri, ‘Teketelani Miroso, teketelani, teketelani vha dzulaho henefho. A vho ngo ḓa u farisa Muṋe washu, a vho ngo lwela Muṋe washu vha lwa na vhahali.’ “Musadzi wa mashudu ndi Jaele, mufumakadzi wa Hebere wa Mukeni, o shudufhadzwa tshoṱhe kha vhasadzi vha dzulaho mishashani. Sisera o humbela maḓi, ene a mu ṋea mukhaha; a ḓisa makheṱhe nga mudzio wa u naka. A fara khokho ya dennde nga tshiṅwe tshanḓa, nga tshiṅwe a fara nundo ya mushumi; a runga Sisera a mu pwasha ṱhoho, a mu runga ṱhoho a phuletshedza. E nga magona gwada, a wela fhasi, a rambalala henefho milenzheni yawe. A gwadama nga magona milenzheni yawe, a wa; a rambalala fhasi, a fa. “Mme a Sisera a ṱodzimela nga ḽivhona; a ṱalela nga fasiṱere a ri, ‘Ndi mini gariki ya nndwa i tshi lenga u vhuya? Khezwi bere dzi tshi ongolowa u vhuya?’ Vhasadzi vha hawe vho ṱalifhesaho vha mu fhindula, vhukuma a ḓivhudza a dovha a ri, ‘Vho wana zwe vha ṱangula, vha khou kovhekana, muhali muṅwe na muṅwe u wana musidzana kana vhavhili, na nguvho dza maṱeleṱele dze vha thubela Sisera, zwiambaro zwo lukwaho zwa mukulo wa mufumakadzi, zwoṱhe hezwo zwo thubiwa.’ “Muṋe washu, ngavhe maswina au oṱhe a tshi lovha nga u ralo, hone vhane vha u funa vha nge ḓuvha ḽi tshi ṱavha.” Shango ḽa lala ha vhuya ha fhela miṅwaha ya 40. Vhaisraele vha dovha vha khakhela Muṋe washu, Ene a vha kumedza zwanḓani zwa Vhamidiani ha vhuya ha fhela miṅwaha miṱanu na mivhili. Vhamidiani vho vha vha tshi fhira Vhaisraele nga nungo, Vhaisraele vha vha dzumbama mapakoni na huṅwe hu dzumbameaho mivhunduni. Vhaisraele vhá vhuya vha lima, Vhamidiani ndi u ḓa vha lwa navho vhe na Vhaamaleke na tshakha dza phangani, vha ṱoka mishasha henefho shangoni, vha tshinyadza zwiliṅwa u bva thungo ya devhula u swika shangoni ḽo tangaho Gaza. Vha kumba nngu na kholomo na donngi, vha si siele Vhaisraele tshine vha nga tshila ngatsho. Vho vha vha tshi ḓa na kholomo dzavho na dennde, zwi tshi tou nga lutsinga lwa magerere nga u anda. Vhone na gamela dzavho ho vha hu si hone u anda. Vho ḓa vha phusukanya shango, Vhaisraele vha si vhe na nungo dza u lwa navho. Ndi hone vha tshi ṱavhela Muṋe washu mukosi. Vhaisraele vha tshi lilela Muṋe washu uri a vha farise vha lwe na Vhamidiani, Muṋe washu a vha rumela muporofita, a vha ḓisela malaedzwa a tshi bva ha Muṋe washu Mudzimu wa Israele, a ri, “Ndo ni pfulusa vhupulini Egipita. Ndo ni lamukisa kha Vhaegipita na kha vhathu vhe vha lwa na inwi fhano shangoni ḽino. Ndo vha thatha vha shavha musi inwi ni tshi swika, nda ni ṋea shango ḽavho. Ndo ni vhudza uri ndi Nṋe Yahavee Mudzimu waṋu, ni songo luvha midzimu ya Vhaamori, vhane zwino na dzula shangoni ḽavho. Hone inwi a no ngo nthetshelesa.” Muruṅwa wa Muṋe washu a ḓa Ofra a dzula fhasi ha muri muhulu we wa vha u wa Juashi, muṅwe munna wa mutupo wa Abiesere. Ṅwana wawe Gidioni o vha a tshi khou fhula goroi nga u dzumbamisa bonḓeloni, uri Vhamidiani vha si mu vhone. Muruṅwa wa Muṋe washu a ḓisumbedza ene henefho a ri, “Yahavee u na iwe, u muhali wa maanḓa!” Gidioni a mu fhindula a ri, “Pfarelo muṋe wanga, ndi mini ro itwa izwi zwoṱhe arali Muṋe washu e na riṋe? Zwimangadzo zwoṱhe zwe vhokhotsi ashu vha ri vhudza uri Muṋe washu o vha a tshi zwi ita, a tshi vha pfulusa Egipita, zwi ngafhi? Muṋe washu o ri laṱedza a ri litsha ri tshi fungiswa nga Vhamidiani.” Ndi hone Muṋe washu a tshi mu lavhelesa a mu vhudza a ri, “Ṱuwa nga nungo dzau khulu dzine wa vha nadzo, u lamukise Vhaisraele zwanḓani zwa Vhamidiani. U ruṅwa nga Nṋe.” Gidioni a fhindula a ri, “Ndi nga lamukisa hani Vhaisraele muṋe wanga? Mutupo wanga ndi wone muṱuku kha tsinde ḽa Manase nahone muṱani wa hashu ndi nṋe munyadzea.” Muṋe washu a mu fhindula a ri, “U ḓo kona u zwi ita ngauri Nṋe ndi ḓo u farisa. U ḓo pwashekanya Vhamidiani zwi sa u konḓeli, zwa tou nga u pwashekanya munna muthihi fhedzi.” Gidioni a fhindula a ri, “Arali vha tshi vhona ndo fanela, kha vha ntsumbedze tshiga tsha uri vhukuma ndi Muṋe washu a no khou amba na nṋe. Vha songo ṱuwa ndi sa athu vha ṋekedza nduvho ya zwiḽiwa.” Ene a ri, “Ndi ḓo dzula u swika u tshi vhuya.” Ndi hone Gidioni a tshi ya nḓuni yawe, a bika mbudzana, a dzhia khilogiramu dza fumi dza vhukhopfu a baga vhurotho vhu si na mbilisa. A longa iyo ṋama mufaroni na muthotho u ngomu khalini, a zwi isa ha Muruṅwa wa Muṋe washu fhasi ha muri muhulu, a mu ṋea. Muruṅwa wa Mudzimu a mu vhudza a ri, “Dzhia ṋama na vhurotho u zwi vhee hafha nṱha ha tombo heḽi, u shele muthotho nṱha hazwo.” Gidioni a ita nga u ralo. Ndi hone Muruṅwa wa Muṋe washu a tshi onyolosa tshanḓa a kwama iyo ṋama na vhurotho nga ṱhodzi ya lubaḓa lwe a vha o lu fara, ha bva mulilo afho tomboni wa fhisa iyo ṋama na vhurotho. Muruṅwa a mbo ḓi ngalangala. Ndi hone Gidioni a tshi zwi ḓivha uri we a mu vhona ndi Muruṅwa wa Muṋe washu, a tshenuwa a amba a ri, “Yowee Muṋe wa zwoṱhe Muṋe washu! Ndo vhona Muruṅwa wa Muṋe washu ro livhana zwifhaṱuwo!” Huno Muṋe washu a amba nae a ri, “U ḓo vha na mulalo! U songo ofha tshithu. U nga si fe.” Gidioni a fhaṱela Muṋe washu aḽiṱari henefho a ri i pfi, “Muṋe washu ndi mulalo”. (I kha ḓi wanala henefho Ofra wa mutupo wa Abiesere.) Vhusiku honoho Muṋe washu a vhudza Gidioni a ri, “Dzhia mboho ya khotsi au na iṅwe mboho ya miṅwaha miṱanu na mivhili, u thuthe aḽiṱari ine khotsi au vha luvha Baali khayo, u reme thanda ya Ashera mudzimu wa musadzi i re tsini hayo, u konou fhaṱela Nṋe Yahavee Mudzimu wau aḽiṱari yo teaho, nṱha ha tshikwara hetshi, u konou dzhia mboho ya vhuvhili u i fhise yoṱhe u ite tshiṱhavhelo ngayo, u dzhie khuni dza thanda ya Ashera ye wa rema u vhase ngadzo tshiṱhavhelo.” Ndi hone Gidioni a tshi dzhia vhashumi vhawe vha fumi a ita zwe Muṋe washu a mu vhudza. O vha a tshi ofha vha muṱa wawe na vhathu vha muḓana wa hawe, ndi zwe a zwi ita vhusiku hu si masiari. Musi ḽi tshi tsha, vhathu vha muḓana vha tshi vuwa, vha wana aḽiṱari ya Baali na thanda ya Ashera zwo reṅwa zwa wela fhasi, na iḽa mboho ya vhuvhili yo fhiselwa aḽiṱarini yo fhaṱwaho henefho. Vha vhudzisana vha ri, “Izwi zwithu zwo itwa nga nnyi?” Vha tshi ṱoḓisesa vha wana zwó itwa nga Gidioni ṅwana wa Juashi. Vha vhudza Juashi vha ri, “Nga vha ḓise ṅwana wavho fhano ri mu vhulahe! O pwashekanya aḽiṱari ya Baali a remekanya thanda ya Ashera i re tsini nayo.” Huno Juashi a vhudza vhoṱhe havho vho mu vutshelaho a ri, “Ni imelela Baali naa? Ni khou mu lamulela naa? Muthu ane a mu imelela u ḓo vhulawa ḽi sa athu tsha. Arali Baali e mudzimu, mu litsheni a ḓilwele, hufha aḽiṱari yo pwashiwaho i yawe.” U bva zwenezwo Gidioni a pfi ndi Jerubaali (Baali nga a ḓilwele) nge Juashi a ri, “Litshani Baali a ḓilwele; aḽiṱari yo pwashiwaho ndi yawe.” Ndi hone vhoṱhe Vhamidiani na Vhaameleke na tshakha dza phangani vha tshi kuvhangana, vha wela mulambo wa Jorodani, vha ṱoka mishasha govhani ḽa Jesriele. Muya wa Muṋe washu a dzhena kha Gidioni, a lidza phalaphala a ramba vhanna vha mutupo wa Abiesere uri vha mu tevhele. A ruma vhaḓinḓa hoṱhe mashangoni mavhili a Manase a vha vhidza uri vha mu tevhele. A ruma vhaḓinḓa vha ya ha vha Ashere na Zebuloni na Nafuthali, na vhone vha ḓa vha baḓekana nae. Ndi hone Gidioni a tshi amba na Mudzimu a ri, “Wo fulufhedzisa uri u ṱoḓa u lamukisa Vhaisraele nga nṋe. Ndi zwone, ndi khou vhea vhukuse fhasi luvhatani lwa goroi. Arali nga matsheloni nda wana ṅwando wo wela kha uho vhukuse fhedzi, hone mavu o oma, ndi hone ndi tshi ḓo zwi ḓivha uri u ṱoḓa u lamukisa Vhaisraele nga nṋe.” Ha mbo ḓi itea zwenezwo. Ḽi tshi tsha nga matshelo Gidioni a fhinduwa, a hamula uho vhukuse ha bva ṅwando sambelo ḽa ḓala nga maḓi. Ndi hone Gidioni a tshi amba na Mudzimu a ri, “U songo ntsinyutshela, nnditshe ndi dovhe ndi ambe luthihi fhedzi. Litsha ndi dovhe ndi lingedze luthihi nga vhukuse. Zwino ita uri vhukuse vhu sale ho oma, mavu a ṋukale.” Vhusiku honoho Mudzimu a ita zwenezwo. Ḽi tshi tsha nga matshelo vhukuse ho vha ho oma, ngeno mavu o ṋukala nga ṅwando. Nga matshelo Jerubaali, ane ḽiṅwe a pfi Gidioni, na vhanna vhawe vhoṱhe vha fhinduwa, vha ṱoka mishasha tsini ha tshisima tsha Harodo. Mishasha ya Vhamidiani yo vha i govhani thungo ya devhula havho tshikwarani tsha More. Muṋe washu a amba na Gidioni a ri, “Vhanna vhane wa vha navho ndi vhona vho ḓalesa, ndi nga si kumedze Vhamidiani zwanḓani zwavho, Vhaisraele vha nga ḓo nṱongela vha vhona unga vho ḓitshidza nga nungo dzavho. Ḓivhadza vhathu u ri, ‘Muthu ane a pfa a tshi ofha nga a humele hayani, riṋe ri ḓo sala henefhano thavhani ya Gilibua.’ ” Ha mbo ṱuwa vhanna vha 22 000 vha humela hayani ha sala vha 10 000. Muṋe washu a vhudza Gidioni a ri, “Vhanna vha tshee vhanzhi. Vha ise mulamboni, ndi ḓo u khethela vhone henefho. Munna ane nda mu sumba uri uyu o fanela u ṱuwa na iwe, u ḓo ya. Ane nda mu sumba uri ho ngo fanela u ṱuwa na iwe, a songo ya.” Gidioni a ṱuwa na vhanna vha tsela mulamboni, Muṋe washu a mu vhudza a ri, “Muṅwe na muṅwe ane a kaswa maḓi nga lulimi unga mmbwa ó ima, u mu khethele thungo, a songo ṱangana na vhane vha nwa maḓi vho gwadama nga magona.” Zwino vhe vha ka maḓi nga zwanḓa zwavho vha kaswa nga lulimi ndi 300 fhedzi, vhaṅwe vhoṱhe vho nwa vho tou gwadama nga magona. Muṋe washu a vhudza Gidioni a ri, “Ndi ḓo ni lamukisa nda ita uri ni kunde Vhamidiani nga vhenevho vhanna vha 300 vhe vha nwa maḓi nga u tou kaswa. Vhaṅwe vhoṱhe vha vhudze vha humele hayani.” Gidioni a vhudza Vhaisraele vhoṱhe uri vha humele hayani, a sia vha 300 vha dzhiela vhaḽa vhaṅwe mvuvhelo na phalaphala dzavho. Mishasha ya Vhamidiani yo vha i fhasi havho henefho govhani. Vhusiku honoho Muṋe washu a laya Gidioni a ri, “Takuwa u yo dia maswina, ndi ḓo vha kumedza zwanḓani zwau. Hone arali u tshi ofha u vha dia, tsela afho mishashani yavho ú na mushumi wau Phura. U ḓo pfa zwine vha khou amba, ndi hone u tshi ḓo vha na nungo dza u vha dia.” Ndi hone Gidioni na mushumi wawe Phura vha tshi tsela lumemeni lwa mishasha ya maswina avho. Vhamidiani na Vhaamaleke na tshakha dza phangani vho vha vho balangana na govha unga lutsinga lwa nzie, gamela dzavho dzo vha dzo anda unga muṱavha wa lwanzhe, dzi sa vhalei. Gidioni a tshi swika mishashani, a pfa muṅwe munna a tshi khou vhudza khonani yawe zwe a lora, a tshi ri, “Ndo lora mukonde wa vhurotho ha bali wo kungulutshela mishashani yashu we dennde gii, ye levhu, fhasi huru.” Khonani yawe ya fhindula ya ri, “Ndi pfumo ḽa Muisraele, Gidioni ṅwana wa Juashi! A hu na zwiṅwe zwine zwa amba zwone! Mudzimu o kumedza Vhamidiani na mmbi yashu yoṱhe zwanḓani zwawe.” Musi Gidioni a tshi pfa muloro wa uyo munna na zwine wa amba, a wa nga magona a luvha Mudzimu. A humela mishashani ya Vhaisraele, a ri, “Takuwani! Muṋe washu o kumedza Vhamidiani zwanḓani zwaṋu!” Gidioni a khethekanya vhanna vhawe vha 300 vha bva zwigwada zwiraru, munna muṅwe na muṅwe a mu ṋea phalaphala na mvuvhelo i re na ḓenzhe ngomu hayo. A vha vhudza a ri, “Musi ndi tshi swika lumemeni lwa mishasha, ni ntsedze ni ite zwine nda ita. Musi nṋe na tshigwada tshanga ri tshi lidza phalaphala, na inwi ni lidze dzaṋu ni tshi mona na mishasha, ni ṱavhe mukosi ni ri, ‘Ndi zwa Muṋe washu na Gidioni!’ ” Gidioni na vhanna vhawe vha ḓana vha swika lumemeni lwa mishasha henefha nga tshifhinga tsha fumi, vhalindi vha tshi kha ḓi bva u ṱuwa. Ndi hone vha tshi lidza phalaphala, vha pwasha mvuvhelo dze vha vha vho dzi fara, na zwiḽa zwiṅwe zwigwada zwivhili zwa ita nga u ralo. Vhoṱhe vho vha vho fara maḓenzhe nga tshanḓa tshamonde, phalaphala vhó dzi fara nga tshauḽa, vha ṱavha mukosi vha ri, “Pfumo ḽa Muṋe washu na ḽa Gidioni!” Munna muṅwe na muṅwe a ima vhuimoni hawe u mona na mishasha, mmbi yoṱhe ya maswina vha shavha vha tshi khou ṱavha mukosi. Hezwi vhanna vha Gidioni vha tshi khou lidza phalaphala, Muṋe washu a ita uri mmbi ya maswina vha rungane nga tshavho nga mafumo. Vha shavhela thungo ya Tsareda vha vhuya vha swika Bethe Shitha na muḓanani wa Abele Mihola na Tabathi. Ha vho vhidzwa vhanna vha matsinde a Nafuthali na Ashere na zwigwada zwa Manase vhuvhili hazwo, vha pandamedza Vhamidiani. Gidioni a ruma vhaḓinḓa mivhunduni yoṱhe ya Efraimi vha ri, “Tselani ngeno ni ṱanganedze Vhamidiani, ni linde maḓambuwo a Jorodani na miṅwe milambwana u swika Bethe Bara, uri Vhamidiani vha si i wele.” Vhanna vha Efraimi vha kuvhanganywa, vha linda maḓambuwo a Jorodani na miṅwe milambwana u vhuya u swika Bethe Bara. Vha fara vharangaphanḓa vhavhili vha Vhamidiani, Orebe na Ziebe; Orebe vha mu vhulahela Tomboni ḽa Orebe, Ziebe vha mu vhulahela Bonḓeloni ḽa Ziebe. Vha ḓi pandamedza Vhamidiani vha tshi ya vha ḓisa ṱhoho ya Orebe na ya Ziebe ha Gidioni. Ene zwenezwo o vha o wela Jorodani. Ndi hone vha Efraimi vha tshi sengisa Gidioni vha ri, “Ndi mini vha songo ri ramba-vho zwiḽa vha tshi yo lwa na Vhamidiani?” Vha mu gungulela nga maanḓa. Hone Gidioni a ri, “Nṋe ndo kona zwifhio-vho ndi tshi vhambedzwa na inwi? Ṱhalane ya nḓirivhe dza Efraimi a i fhiri khaṋo yoṱhe ya Abiesere naa? Hufha Mudzimu o kumedza Orebe na Ziebe vharangaphanḓa vha Vhamidiani zwanḓani zwaṋu. Nṋe ndo ita zwifhio-vho zwine zwa nga vhambedzwa na zwenezwo?” A ri u amba zwenezwo vha rudza mbilu. Tshifhinga tshenetsho Gidioni na vhanna vhawe vha 300 vho vha vho no swika mulamboni wa Jorodani, vhó no u wela. Vho vha vho neta, hone vha tshi kha ḓi pandamedza maswina. Musi vha tshi swika Sukotho, a vhudza vhanna vha henefho a ri, “Kha vha dzou ṋea vhanna vhanga mikonde ya vhurotho. Vho neta, ndi khou pandamedza Zeba na Tsalimunna mahosi a Vhamidiani.” Hone vhahulwane vha Sukotho vha ri, “Mmbi yavho ri i ṋetshelani zwiḽiwa? Kani vho no fara Zeba na Tsalimunna?” Gidioni a ri, “Ndi zwone! Musi Muṋe washu o no nkumedza Zeba na Tsalimunna, ndi ḓo ni hwaya nga zwiṱongopfa na mutshutshungu wa phangani!” Gidioni a livha Phenuele, na henefho a humbela vhathu nga u ralo, hone vhathu vha Phenuele na vhone vha mu fhindula eneaḽa a vhathu vha Sukotho. Ndi hone a tshi vha vhudza a ri, “Nda vhuya ndó kunda ndi ḓo thutha hoyu mutsheṱo waṋu!” Zeba na Tsalimunna vho vha vhe Karakoro na mmbi yavho. Kha mmbi yoṱhe ya tshakha dza phangani ho vha ho sala vhane vha nga swika 15 000 fhedzi, ho vha ho vhulawa vhahali vha 120 000. Gidioni a tshimbila nga gondo ḽa vhashavhi lumemeni lwa phanga, vhubvaḓuvha ha Noba na Jogoboha, a mbo ḓi wela iyo mmbi vha songo humbula. Mahosi mavhili a Vhamidiani, Zeba na Tsalimunna, vha shavha, hone ene a vha pandamedza, a vha fara, a balanganya mmbi yavho yoṱhe. Musi Gidioni a tshi vhuya nndwani nga nḓila ya Phara ya Herese, a fara muṱhannga a no bva Sukotho a mu sengisa. Uyo muṱhannga a ṅwalela Gidioni madzina a vhahulwane vha 77 vha Sukotho. Ndi hone Gidioni a tshi ya ha vhanna vha Sukotho a ri, “A thi ri no nngoḓa, mmbi yanga ye ya vha yo neta na ri ni nga si i ṋee zwiḽiwa nge nda vha ndi sa athu fara Zeba na Tsalimunna? Zwino ngevha!” Ndi hone a tshi dzhia zwiṱongopfa na mitshutshungu i no bva phangani a vha hwaya ngayo, ha vha u vha laṱisa. A thutha na mutsheṱo wa Phenuele, a vhulaha na vhanna vha muḓi. Ndi hone Gidioni a tshi vhudzisa Zeba na Tsalimunna a ri, “Vhanna vhe na vha vhulaha thavhani ya Thaboro vho vha vhe vhathu-ḓe?” Vhone vha fhindula vha ri, “Vho vha vha tshi nga vhone, muṅwe na muṅwe wavho o vha a tshi nga mukololo.” Gidioni a ri, “Ndi vharathu vhanga, vhana vha mme anga vhukuma. Ndi ana nga Muṋe washu a tshilaho ndi ri, ngavhe ni si vha vhulahe, ndo vha ndi sa ni vhulahi.” Ndi hone a tshi vhudza Jethere ṅwana wawe wa tanzhe a ri, “Takuwa u vha vhulahe!” Hone Jethere a si ṱomole banga ḽawe. A pfa a tshi ofha nge a vha a tshee muṱuku. Zeba na Tsalimunna vha vhudza Gidioni vha ri, “Nga vha ḓe vha ri vhulahe vhone vhaṋe. Munna u na nungo dza munna.” Ndi hone Gidioni a tshi takuwa a vha vhulaha, a bvula vhukunda ha musuku he ha vha vhu mitsingani ya gamela dzavho. Hó no fhela izwo Vhaisraele vha vhudza Gidioni vha ri, “Nga vha vhe khosi yashu, vhone na vhaḓuhulu vhavho vhane vha kha ḓi ḓo bebwa nga vha vhe vhavhusi vhashu. Vho ri lamukisa kha Vhamidiani.” Gidioni a fhindula a ri, “Ndi nga si vhe khosi yaṋu, na ṅwananga a nga si vhe khosi yaṋu. Khosi yaṋu ndi Muṋe washu.” A isa phanḓa a ri, “Litshani ndi ni humbele tshithu tshithihi. Muṅwe na muṅwe waṋu nga a mphe zwiṅina zwe a dzhia.” (Vhamidiani vho vha vha tshi ambara zwiṅina zwa musuku ngauri vho vha vhe Vhaishmaele.) Vhathu vha fhindula vha ri, “Nazwino ri ḓo vha ṋea zwone.” Vha ṱharamudza sila, muṅwe na muṅwe a vhea khaḽo zwiṅina zwe a vha o dzhia. Zwiṅina zwa musuku zwe Gidioni a zwi ṱanganedza zwo vha zwi tshi nga lemela khilogiramu dza 20, hu sa angaredzwi na zwa u ḓinakisa na vhulungu ha mukuloni na zwiambaro zwa muridili zwe zwa vha zwi tshi ambarwa nga mahosi a Midiani na zwikulumunda zwe zwa vha zwi tshi ambarwa nga gamela dzavho mukuloni. Gidioni a fula tshifanyiso nga uyo musuku, a tshi vhea muḓanani wa hawe wa Ofra. Vhaisraele vhoṱhe vha ṱutshela Mudzimu vha ya henefho u yo luvha itsho tshifanyiso. Tsho vha tshikwekwe tsha u fasha Gidioni na muṱa wawe. Vhamidiani vha kundwa nga Vhaisraele vha si tsha ofhisa. Shango ḽa lala mahumi maṋa a miṅwaha, Gidioni a vhuya a fa. Jerubaali ṅwana wa Juashi a humela hayani hawe, a dzula hone. O vha e na vhana vha vhatuka vha 70, nge a vha e na vhasadzi vhanzhi, a dovha a vha na musadzi wa phuli muḓini wa Shikheme; onoyo o mu bebela mutuka, a mu ira ḽa Abimelekhe. Gidioni ṅwana wa Juashi o fa o no vha wa maḓuvha vhukuma, a swiṱwa tshaloni tsha khotsi awe Juashi henefho Ofra, muḓanani wa mutupo wa Abiesere. Musi Gidioni o no fa, Vhaisraele vha dovha vha shandukela Muṋe washu, vha luvha Vhobaali. Baali wa Mulanga vha mu ita mudzimu wavho, vha si tsha shumela Muṋe washu Mudzimu wavho, we a vha lamukisa kha maswina avho oṱhe o ṋekanaho masakha navho. Vhone a vho ngo livhuha muṱa wa Jerubaali ane ḽiṅwe a pfi Gidioni zwivhuya zwoṱhe zwe vha vha itela. Abimelekhe ṅwana wa Jerubaali a ya muḓini wa Shikheme, he ha vha hu tshi dzula mashaka a mme awe, a vha vhudza uri vha vhudzise vhanna vha Shikheme vha ri, “Tshine na tshi nanga ndi tshifhio? Ni funa u vhuswa nga vhana vhoṱhe vha 70 vha Gidioni kana ni funa u vhuswa nga munna muthihi? Hafhu ni elelwe uri Abimelekhe ndi shaka ḽaṋu.” Mashaka a mme awe vha mu ambela na vhanna vha Shikheme nga ayo mafhungo, vhanna vha Shikheme vha nanga u ima na Abimelekhe ngauri o vha e shaka ḽavho. Vha mu ṋea mangwende a siliva a 70 a no bva thembeleni ya Baali wa Mulanga. Nga tshelede yeneyo a thola mahwarahwara a sa ḓivhalekani uri vha baḓekane nae. A ya nḓuni ya khotsi awe muḓini wa Ofra, henefho kha tombo ḽithihi a vhulaha vhakomana vhawe vha 70, vhana vha Gidioni. Ho tou dzumbama Jothamu, mutuka wa Gidioni wa phedzi, a si vhulawe. Vhanna vhoṱhe vha Shikheme na Bethe Milo vha kuvhangana vha livha murini muhulu henefho Shikheme, vha mu vhumba khosi henefho. Musi Jothamu a tshi zwi pfa, a ṱuwa a yo ima nṱha ha thavha ya Gerisimu, a huwelela a ri, “Edzonu nthetshelesa, inwi vhanna vha Shikheme, na ralo Mudzimu u ḓo ni thetshelesa! Miri yo vhuya ya kuvhangana i tshi ri i ḓinangele khosi. Ya amba na muolivi ya ri, ‘Ivha khosi yashu.’ Muolivi wa nyadza wa fhindula wa ri, ‘Kani-ha ndi litshe u ita mapfura anga ane vha hulisa ngao midzimu na vhathu, nda yo vhusa miri?’ Ndi hone miri i tshi humbela muhuyu ya ri, ‘Iwe ivha khosi yashu!’ Muhuyu wa nyadza wa fhindula wa ri, ‘Kani-ha ndi litshe u aṋwa mahuyu anga avhuḓi a ḓifhaho, nda yo vhusa miri?’ Ndi hone miri i tshi humbela munḓirivhe ya ri, ‘Iwe ivha khosi yashu!’ Munḓirivhe wa nyadza wa ri, ‘Kani-ha ndi litshe u ita waini yanga i takadzaho midzimu na vhathu nda yo vhusa miri?’ Ndi hone miri yoṱhe i tshi humbela murenzhe ya ri, ‘Iwe ivha khosi yashu!’ Murenzhe wa tenda wa ri, ‘Arali nangoho ni tshi funa u nnyita khosi, iḓani-ha ni dzule murunzini wanga; na sa ralo hu ḓo bva mulilo kha nṋe wa fhisa mikedara ya Libanoni.’ ” Jothamu a isa phanḓa a ri, “Zwino-ha, ni tshi vhumba Abimelekhe khosi ho vha hu u fulufhedzea naa? A zwi solisei naa? Zwe na ita Jerubaali na muṱa wawe zwo vha fanela naa? Hufha khotsi anga o ni lwela a sa ofhi na lufu a ni lamukisa kha Vhamidiani. Huno ṋamusi no shandukela muṱa wa khotsi anga. No vhulaha vhana vhawe vha vhatuka, vhanna vha 70, kha tombo ḽithihi, ni tshi zwi ita fhedzi nga u vhona Abimelekhe ṅwana wa mufarakano wawe e shaka ḽaṋu, na mu vhumba khosi ya Shikheme. Zwino-ha, zwe na zwi ita Gidioni na muṱa wawe arali zwi sa solisei, arali hu hone u fulufhedzea, zwenezwo Abimelekhe mu takaleleni-ha, ene-vho a ni takalele. Hone arali zwi tshi solisea, ngavhe hu tshi duga mulilo u tshi bva kha Abimelekhe wa fhisa vhanna vha Shikheme na Bethe Milo, hu bve mulilo kha vhanna vha Shikheme na vha Bethe Milo wa fhisa Abimelekhe e lore.” Zwino nge Jothamu a vha a tshi ofha mukomana wawe Abimelekhe, a shavha a yo dzula Bieri. Abimelekhe o vhusa Vhaisraele miṅwaha miraru. Ndi hone Mudzimu a tshi luṱanya Abimelekhe na vhanna vha Shikheme, vha mu shandukela. Hezwo zwo ḓela u lifhedza tshiṱuhu tsha Abimelekhe tsha u vhulaha vhana vha 70 vha Jerubaali khotsi awe, ha lifhedzwa na vhanna vha Shikheme vhe vha mu farisa u vhulaha vhakomana vhawe. Vhanna vha Shikheme vha vhea vhanna uri vha lalele vhathu miṱumbani ya dzithavha, vha ṱangula muṅwe na muṅwe we a fhira nga nḓila yeneyo, nga u ralo vha huvhadza Abimelekhe. Mafhungo ayo a ḓivhadzwa Abimelekhe. Ndi hone Gaali ṅwana na Ebede a tshi ḓa Shikheme na vharathu vhawe, vhanna vha Shikheme vha mbo fulufhela ene. Vhoṱhe vha bva vha ya masimuni avho a minḓirivhe vha yo fula nḓirivhe, vha ita waini ngadzo, vha ita vhuṱambo. Vha ṱuwa vha ya thembeleni ya mudzimu wavho, vha ḽa, vha nwa, vha teketela Abimelekhe. Gaali ṅwana wa Ebede a ri, “Riṋe vhanna vha Shikheme ri vhathu-ḓe? Ndi mini ri tshi shumela Abimelekhe? Ene ndi nnyi? A si ṅwana wa Jerubaali wa Muisraele naa? O dovha a vhea uyu Zebulu uri a vhe gota ḽawe fhano! Ni songo luvha ene, luvhani vhaḓuhulu vha Hamoro ṅwana wa Shikheme mutei wa muḓi, Jerubaali ri ḓo mu luvhelani? Ngavhe ndi murangaphanḓa wa havha vhathu! Ndo vha ndi tshi ḓo pandela Abimelekhe! Ndo vha ndi tshi ḓo mu vhudza nda ri, ‘Iḓa na mmbi yau yoṱhe ri lwe!’ ” Zebulu, muvhusi wa uyo muḓi, a sinyuwa a tshi pfa zwe Gaali a amba. A ruma vhaḓinḓa ha Abimelekhe muḓini wa Aruma vha ri, “Gaali ṅwana wa Ebede na vharathu vhawe vho ḓa Shikheme, vha khou fhiriṱanya vhathu vha muḓi uri vha vha shandukele. Zwino-ha, vhone na vhanna vhavho vha ḓe vhusiku vha mu lalele ḓakani. Vha fhinduwe nga matsheloni ḽi tshi bvisa mulomo, vha mbo ḓi tshoṱhela uyo muḓi. Hu ḓo ri Gaali na vhanna vhawe vha tshi bvela nnḓa u ḓa u lwa navho, vha vha ite zwine vha vhona zwo tea!” Ndi hone Abimelekhe na vhanna vhawe vhoṱhe vha tshi tshimbila vhusiku, vha dzumbama nnḓa ha Shikheme vhó ita zwigwada zwiṋa. Musi Abimelekhe na vhanna vhawe vha tshi vhona Gaali a tshi bvela nnḓa a ima khoroni ya muḓi, vha vuwa he vha vha vho mu lalela hone. Gaali a vha vhona, a vhudza Zebulu a ri, “Vhathu ngevhaḽaa vha khou tsa nga thavha!” Zebulu a fhindula a ri, “A si vhathu, ndi mirunzi ya dzithavha.” Gaali a dovha a ri, “Vhathu ngevhaḽaa vha khou tsa Gerisimu Mukomboni wa shango, tshiṅwe tshigwada ngetshiḽaa, tshi khou ḓa nga gondo ḽi no bva murini muhulu wa vhabvumbi!” Ndi hone Zebulu a tshi mu vhudza a ri, “Mulomo uḽa wavho u ngafhi zwino? Ndi vhone vhe vha vhudzisa uri ndi mini ri tshi nga shumela uyo munna Abimelekhe. Havha ndi vhaḽa vhanna vhe vha vha nyefula. Nga vha bve-ha zwino vha yo lwa navho.” Gaali a ranga vhanna vha Shikheme phanḓa vha bvela nnḓa vha lwa na Abimelekhe. Gaali a shavha, Abimelekhe a mu pandamedza. Ha huvhala vhathu vhanzhi, na henefho khoroni ya muḓi. Abimelekhe a dzula Aruma, Zebulu a thatha Gaali na vharathu vhawe afho Shikheme, uri vha si tsha dzula hone. Nga matshelo Abimelekhe a pfa uri vhathu vha Shikheme vho dovha vha bva muḓini u yo lalela vhathu, a dzhia vhanna vhawe a vha khethekanya nga zwigwada zwiraru a dzumbama masimuni, a vha lalela. Musi a tshi vhona vhathu vha tshi bva muḓini, a dzumbuluwa uri a vha vhulahe. Abimelekhe na tshigwada tshawe vha gidimela phanḓa uri vha linde khoro ya muḓi, vhaṅwe vha zwiḽa zwigwada zwiṅwe zwivhili vha tshoṱhela vhathu masimuni vha vha vhulaha vhoṱhe. Ha lwiwa ḓuvha ḽoṱhe, Abimelekhe a thuba uyo muḓi, a vhulaha vhathu vhawo, a u phusukanya, a tibedza mavu nga muṋo. Musi vhanna vhoṱhe vha vhaḓivhalea vha re ngomu mutsheṱoni wa Shikheme vha tshi zwi pfa vha shavhela vhudzumbamoni ha thembele ya Baali wa Mulanga, Abimelekhe a vhudzwa uri vho kuvhangana henefho. Ndi hone a tshi gonya thavha ya Tsalimoni na vhanna vhawe vhoṱhe. Henefho a dzhia mbaḓo, a rema davhi ḽa muri, a ḽi vhea kha shaḓa ḽawe. A vhudza vhanna vhaṅwe uri na vhone vha ṱavhanye vha ite zwenezwo. Munna muṅwe na muṅwe a rema davhi ḽa muri. Vha tevhela Abimelekhe, vha khokha matanda a vala vhushavhelo. Vha funga mulilo vhathu vhe nga ngomu, vhathu vhoṱhe afho mutsheṱoni vha fa – vhane vha nga vha tshigidi tsha vhanna na vhasadzi. Ndi hone Abimelekhe a tshi ya Thebetse, a govhela uyo muḓi, a u thuba. Ho vha hu na mutsheṱo mulapfu wo khwaṱhaho henefho, vhoṱhe vha re muḓini, vhanna na vhasadzi, khathihi na vharangaphanḓa, vha shavhela hone. Vha ḓihoṋela ngomu, vha gonya ṱhangani. Musi Abimelekhe a tshi ḓa u dia uyo mutsheṱo, a ya vothini uri a u funge nga mulilo. Hone muṅwe musadzi a posa tombo ḽa guyo fhasi ḽa wela nṱha ha ṱhoho ya Abimelekhe, ḽa mu devha ṱhoho. Ndi hone ene a tshi mbo ḓi ṱavhanya a vhidza muṱhannga we a vha o hwala zwihali zwawe, a mu vhudza a ri, “Ṱomola banga ḽau u mmbulahe, vha sa ḓo ri ndo vhulawa nga musadzi.” Ndi hone uyo muṱhannga a tshi mu runga, a fa. Musi Vhaisraele vha tshi vhona uri Abimelekhe o fa, vhoṱhe vha humela hayani. Ngauralo Mudzimu a vha o lifhedza Abimelekhe zwe a khakhela khotsi awe nga u vhulaha vhakomana vhawe vha 70. Mudzimu a dovha a lifhedza na vhanna vha Shikheme nga mulandu wa vhutshinyi havho, nga he Jothamu ṅwana wa Jerubaali a amba musi a tshi vha teketela. Musi Abimelekhe o no fa, ha ḓa Thola ṅwana wa Phua, muḓuhulu wa Dodo, a vhofholola Vhaisraele. O vha e wa tsinde ḽa Isakhara, a tshi dzula Shamiri mivhunduni ya Efraimi. O vha murangaphanḓa wa Vhaisraele ha vhuya ha fhela miṅwaha ya 23. Zwenezwo a fa, a swiṱwa henefho Shamiri. Thola ó no fa murangaphanḓa a vha Jairi a no bva Giliadi. A vha murangaphanḓa wa Vhaisraele ha vhuya ha fhela miṅwaha ya 22. O vha e na vhana vha vhatuka vha 30, muṅwe na muṅwe e na donngi yawe. Vho vha vhe na miḓi ya 30 shangoni ḽa Giliadi, ine ya kha ḓi pfi miḓi ya Jairi. Jairi a fa, a swiṱwa Kamoni. Vhaisraele vha dovha vha khakhela Muṋe washu nga u luvha Vhobaali na Vhoashtharotho, na midzimu ya Vhaaramu na ya Sidoni na ya Muaba na ya Vhaamoni na ya Vhafilista. Vha shandukela Muṋe washu, vha si tsha mu luvha. Muṋe washu a vha sinyutshela, a vha kumedza zwanḓani zwa Vhafilista na Vhaamoni. Vha kandeledza Vhaisraele vhoṱhe vhe vha vha vha tshi dzula shangoni ḽa Vhaamori vhubvaḓuvha ha Jorodani kha ḽa Giliadi, vha vha tambudza, ha vhuya ha fhela miṅwaha ya 18. Vhaamoni vha ita na u wela mulambo wa Jorodani uri vha yo dia matsinde a Juda na Benyamini na Efraimi. Vhaisraele vho vha khomboni khulu. Ndi hone Vhaisraele vha tshi lilela Muṋe washu vha ri, “Ro u khakhela ra u shandukela Iwe Mudzimu washu, ra luvha Vhobaali.” Muṋe washu a vha fhindula a ri, “Vhaegipita na Vhaamori na Vhaamoni na Vhafilista na Vhasidoni na Vhaamaleke na Vhamaoni vho ni kandeledza kale, inwi na nndilela. A tho ngo ni lamukisa khavho naa? Hone inwi na ḓi nṱutshela na yo luvha miṅwe midzimu, zwenezwo a thi tsha ḓo dovha nda ni lamulela. Iyani ni lilele midzimu ye na i nanga. Yone nga i ni lamulele musi no wela khomboni.” Hone Vhaisraele vha vhudza Muṋe washu vha ri, “Ro tshinya. Ri ite zwine wa vhona zwo tea, tenda wa ri lamulela ṋamusi.” Ndi hone vha tshi laṱa midzimu yavho isili vha luvha Muṋe washu, zwa vho mu dina a tshi vhona Vhaisraele vha tshi tambula. Ndi hone Vhaamoni vha tshi ramba tshira, vha ṱoka mishasha Giliadi. Vhaisraele vha kuvhangana, vha ṱoka mishasha Mitsipha kha ḽa Giliadi. Henefho vhahulwane vha Giliadi vha vhudzisana vha ri, “Ndi nnyi a no ḓo ri ranga phanḓa ri tshi yo lwa na Vhaamoni? Ane a nga zwi kona u ḓo vha murangaphanḓa wa vhoṱhe fhano Giliadi.” Zwino ho vha hu na munna a no pfi Jefutha, muhali muhulwane wa henefho Giliadi. Mme awe o vha e phombwe. Khotsi awe Giliadi o vha e na vhaṅwe vhana vha vhatuka vhe a beba na musadzi wawe vhukuma. Musi vho no aluwa, vha thatha Jefutha vha mu vhudza vha ri, “U nga si ḽe ifa na ḽithihi ḽa khotsi ashu, u ṅwana wa muṅwe musadzi.” Jefutha a shavha vhana vha khotsi awe, a yo dzula shangoni ḽa Tobo. Henefho a kunga tshigwada tsha vhanna vha sa ḓivhalei, vha tshimbila nae. Hó no fhela maḓuvhanyana Vhaamoni vha bvela Vhaisraele pfumo. Zwenezwo vhahulwane vha Giliadi vha ṱuwa vha yo dzhia Jefutha shangoni ḽa Tobo, vha ri, “Iḓa u vhe murangaphanḓa washu ri tshi yo lwa na Vhaamoni.” Jefutha a fhindula a ri, “Hufha no vha ni tshi mmbenga na vhuya na nthatha nḓuni ya khotsi anga. Ndi mini ni tshi ḓa ha nṋe zwino no welwa nga khombo?” Vhone vha vhudza Jefutha vha ri, “Ri tshi ḓa ha inwi zwino ndi uri ri ṱoḓa ni tshi ṱuwa na riṋe ra yo lwa na Vhaamoni; ni ḓo vha murangaphanḓa wa vhathu vhoṱhe vha Giliadi.” Jefutha a vha vhudza a ri, “Arali na nnzhia ra humela hayani ra yo lwa na Vhaamoni, Muṋe washu a ita uri ndi vha kunde, ndi ḓo ni vhusa.” Vhone vha fhindula vha ri, “Ri a tenda. Muṋe washu ndi ṱhanzi yashu.” Ndi hone Jefutha a tshi ṱuwa na vhahulwane vha Giliadi, vhathu vha mu ita muvhusi wavho, a vha ranga phanḓa. Jefutha a dovholola maipfi awe phanḓa ha Muṋe washu muḓini wa Mitsipha. Ndi hone Jefutha a tshi ruma vhaḓinḓa ha khosi ya Amoni uri vha ri, “Ni lwelani na riṋe? Ndi mini no ḓa u dia shango ḽashu!” Khosi ya Amoni ya fhindula vhaḓinḓa vha Jefutha ya ri, “Zwiḽa Vhaisraele vha tshi pfuluwa Egipita vho dzhia shango ḽanga u bva mulamboni wa Arinoni u swika mulamboni wa Jaboko na Jorodani. Zwino ni fanela u ḽi humisa nga mulalo.” Jefutha a dovha a ruma vhaḓinḓa vha humela ha khosi ya Amoni na phindulo i no ri, “Vhaisraele a vho ngo vhuya vha dzhia shango ḽa Muaba kana ḽa Amoni. Zwo iteaho ngezwi: musi Vhaisraele vha tshi pfuluwa Egipita vho buḓekanya phanga vha ya Lwanzheni lwa Dziṱhanga vha swika Kadeshe. Ndi hone vha tshi ruma vhaḓinḓa ha khosi ya Edomo uri vha wane thendelo ya u fhira nga vhukati ha shango ḽawe. Hone khosi ya Edomo ya si tende. Vha humbela na khosi ya Muaba, hone ha si vhe na muthihi a no tenda vha tshi fhira shangoni ḽawe. Ndi hone Vhaisraele vha tshi dzula Kadeshe. Vha tshimbila phangani vha tshi mona shango ḽa Edomo na shango ḽa Muaba, vha vhuya vha swika vhubvaḓuvha ha Muaba, seli ha mulambo wa Arinoni. Vha ṱoka mishasha henefho, hone vha si wele mulambo wa Arinoni ngauri wo vha u masakha a Muaba. Ndi hone Vhaisraele vha tshi ruma vhaḓinḓa ha Sihoni khosi ya Vhaamori we a vha a tshi vhusa Hesheboni, vha mu humbela thendelo ya u fhira shangoni ḽawe vha tshi ya shangoni ḽavho. Hone Sihoni a si fulufhele Vhaisraele uri vha funa u tou fhira fhedzi shangoni ḽawe. A ramba mmbi yawe yoṱhe, a ṱoka mishasha Jahatsi, a lwa na Vhaisraele. Huno Muṋe washu Mudzimu wa Israele a ita uri Vhaisraele vha kunde Sihoni na mmbi yawe. Vhaisraele vha dzhia shango ḽoṱhe ḽa Vhaamori vhe vha vha vha tshi dzula khaḽo, ḽa vha ḽavho. Vha dzula shangoni ḽoṱhe ḽa Vhaamori u bva mulamboni wa Arinoni thungo ya tshipembe u swika Jaboko thungo ya devhula na u bva phangani thungo ya vhubvaḓuvha u swika mulamboni wa Jorodani thungo ya vhukovhela. Ndi Muṋe washu Mudzimu wa Israele we a thatha Vhaamori vha ṱuwa, a tshi itela vhathu vhawe Vhaisraele. Ni khou linga uri ni ḽi dzhie ḽi vhuelele kha vhoinwi naa? Khezwi ni sa dzhii zwe na ṋewa nga mudzimu waṋu Khemosho. Na riṋe zwoṱhe zwe Yahavee Mudzimu washu a ri ṋea zwi ḓo vha zwashu. Nṋa ni vhona unga ni fhira Balaka ṅwana wa Tsiphoro khosi ya Muaba? Ene o vhuya a luṱana na Vhaisraele? O vhuya a lwa navho naa? Ho fhela miṅwaha ya 300 Vhaisraele vho dzula Hesheboni na Aruere na miḓanani yo i tangaho, na miḓi yoṱhe i re lumemeni lwa bama ḽa Arinoni. No litshelani u i dzhia misi yeneyo? Nṋe a tho ngo ni khakhela nga tshithu. Inwi ni khou khakha nga u lwa na nṋe. Muṋe washu ndi Ene muhaṱuli, ṋamusi u ḓo haṱula ha vhonala uri vha re ngohoni ndi vhafhio kha Vhaisraele na Vhaamoni.” Hone khosi ya Vhaamoni a yo ngo vhuya ya londa hayo a Jefutha. Ndi hone Muya wa Muṋe washu a tshi ḓa kha Jefutha. Jefutha a buḓekanya ḽa Giliadi na ḽa Manase a humela Mitsipha kha ḽa Giliadi, a livha Amoni. Jefutha a fulufhedzisa Muṋe washu a ri, “Arali wa kumedza Vhaamoni zwanḓani zwanga, muthu wa u thoma ane a bva nḓuni yanga a tshi ḓa u nṱanganedza ndi ḓo mu fhisa musi ndi tshi bva ndo kunda, ndi ḓo u ṋekedza onoyo muthu a vha tshiṱhavhelo.” Ndi hone Jefutha a tshi wela mulambo u yo lwa na Vhaamoni, Muṋe washu a vha kumedza zwanḓani zwawe. O vha dia u bva Aruere u swika tsini ha Minithi, a phusukanya miḓi ya 20, u vhuya u swika Abele Kheramimu. Vho vhulawaho vho vha vhanzhi, Vhaamoni vha kundwa nga Vhaisraele. Musi Jefutha a tshi humela hayani Mitsipha, a vhona ṅwananyana wawe a tshi bva a tshi ḓa a mu ṱanganedza, a tshi khou tshina a tshi lidza simbala. O vha e ṅwana wawe muthihi fhedzi. O vha a si na muṅwe ṅwana wa mutuka kana musidzana. Huno Jefutha a tshi vhona uyo ṅwananyana, a kherukanya zwiambaro zwawe nga u ṱungufhala, a ri, “Yawee ṅwananga! U khou mmbaisa mbilu! Ndi mini a tshi vha iwe ane wa mpfisa vhuṱungu? Ndo anela Muṋe washu zwine nda si kone u zwi pfuka!” Ṅwananyana a mu vhudza a ri, “Arali vho anela Muṋe washu nga vha nnyite zwe vha ri vha ḓo ita, tenda Muṋe washu o lifhedza Vhaamoni maswina avho.” Hone a humbela khotsi awe a ri, “Nga vha ntendele ndi ite tshithu tshithihi ngetshi. Nga vha nnditshe miṅwedzi mivhili ndi range u ṱuwa na khonani ri tendeleke dzithavhani, ri lile, ngauri ndi ḓo fa ndi sa ḓivhi munna.” Khotsi awe a tenda, a mu litsha a ṱuwa a vhuya a fhedza miṅwedzi mivhili. Uyo musidzana na khonani dzawe vha ṱuwa vha gonya mivhundu, a lila ngauri o vha a tshi ḓo fa a songo dzewa, a si na ṅwana. Musi ho no fhela miṅwedzi mivhili a humela ha khotsi awe, khotsi awe a mu ita zwe a anela Muṋe washu, a fa a tshee musidzana a sa athu ḓivha munna. Henefho ndi hone he ha thoma maitele a Vhaisraele a uri vhasidzana vha Israele vha ṱuwe vha ye ḓakani vha fhedze maḓuvha maṋa, ṅwaha muṅwe na muṅwe, vha elelwe ṅwananyana wa Jefutha wa Giliadi. Vhanna vha Efraimi vha rambiwa vha bva pfumo, vha wela Jorodani vha livha Tsafoni, vha sengisa Jefutha vha ri, “Ndi mini vho pfuka masakha vha yo lwa na Vhaamoni vha si ri rambe uri ri ṱuwe roṱhe? Ri ḓo vha fhisedzela nḓuni!” Huno Jefutha a vha vhudza a ri, “Vhathu vhanga na nṋe ro luṱana zwihulu na Vhaamoni. Inwi ndo ni vhidza, hone na si nndamulele khavho. Nda ri u vhona uri ni nga si ri phalale, nda ḓifunga nda pfuka masakha u yo lwa navho, Muṋe washu a vha kumedza zwanḓani zwanga. Zwino ni khou ḓa u lwelani na nṋe?” Ndi hone Jefutha a tshi ramba vhanna vhoṱhe vha Giliadi, vha lwa na vhanna vha Efraimi, vha vha kunda. (Vha Giliadi vho vha vho dinalea ngauri vha Efraimi vho vha vho ri, “Inwi Vhagiliadi shango ḽaṋu ḽi vhukati ha ḽa Efraimi na ḽa Manase, ni tou vha tshipiḓa tsha ḽa Efraimi!”) Vhagiliadi vha linda maḓambuwo a Jorodani uri vha Efraimi vha si shavhe. Musi vha Efraimi vha tshi khou linga u shavha vha tshi humbela thendelo ya u wela, vhanna vha Giliadi vha vha vhudzisa vha ri, “Ni wa Efraimi?” Arali a ri, “Hai,” vha mu vhudza uri a ri, “Shibolethe.” Arali a ri, “Sibolethe,” nga u kundwa u bula iḽo ipfi zwavhuḓi, vha mu fara vha mu vhulaha henefho kha ḽiṅwe ḽa maḓambuwo a Jorodani. Misi yeneyo ho vhulawa vhathu vha Efraimi vha 42 000. Jefutha o ranga Vhaisraele phanḓa miṅwaha miṱanu na muthihi. Jefutha wa Mugiliadi a fa, a swiṱwa ḓoroboni ya hawe kha ḽa Giliadi. Jefutha o ri u fa, Ibitsani a no bva Betlahema a vha ene a no ranga Vhaisraele phanḓa. O vha e na vhana vha 30 vha vhatuka na vhananyana vha 30. O dzekisa vhananyana vhawe kha vha si vha mutupo wawe, vhana vhawe vha vhatuka a vha dzetshela vhananyana vha 30 kha vha si vha mutupo wawe. Ibitsani a ranga Vhaisraele phanḓa miṅwaha miṱanu na mivhili, a fa a swiṱwa Betlahema. Ibitsani a tshi fa, Vhaisraele vha rangwa phanḓa nga Eloni wa Muzebuloni miṅwaha ya fumi. A tshi fa a swiṱwa Ayaloni shangoni ḽa Zebuloni. Eloni a tshi fa, Vhaisraele vha rangwa phanḓa nga Abudoni ṅwana wa Hilele a no bva Phirathoni. Ene o vha e na vhana vha 40 vha vhatuka na vhaḓuhulu vha 30 vha vhatuka, vha tshi namela donngi dza 70. Abudoni o ranga Vhaisraele phanḓa miṅwaha miṱanu na miraru, a fa, a swiṱwa Phirathoni shangoni ḽa Efraimi mivhunduni ya Vhaamaleke. Vhaisraele vha dovha vha khakhela Muṋe washu, Ene a litsha Vhafilista vha vha vhusa ha vhuya ha fhela miṅwaha ya 40. Misi yeneyo ho vha hu na munna we a vha a tshi pfi Manua a tshi bva muḓini wa Tsora. O vha e wa tsinde ḽa Dani. Musadzi wawe o vha e muumba, a si na ṅwana. Muruṅwa wa Muṋe washu a ḓivhonadza kha uyo musadzi a ri, “U muumba, a u na ṅwana, hone u ḓo vha muthu wa thovhela wa beba ṅwana wa mutukana. U vhone u si nwe waini kana halwa kana wa ḽa zwiḽiwa zwo iledzwaho, ngauri u ḓo vha muthu wa thovhela wa beba ṅwana wa mutukana. A songo vhuya a geriwa mavhudzi, ngauri musi wonoyo une a bebwa u ḓo kumedzwa Mudzimu a vha munaziri. Ene u ḓo vha ene wa u thoma u lamukisa Vhaisraele kha Vhafilista.” Ndi hone uyo musadzi a tshi ṱuwa a ya ha munna wawe a ri, “Ho ḓa muḓinḓa wa Mudzimu kha nṋe; o vha a tshi ofhisa a tshi nga muruṅwa wa Mudzimu. A tho ngo mu vhudzisa hune a bva hone, na ene ho ngo mmbudza uri u pfi nnyi. O mmbudza uri ndi ḓo vhifha muvhilini nda beba ṅwana wa mutukana. A mmbudza uri ndi songo nwa waini kana halwa kana nda ḽa zwo iledzwaho, ngauri uyo mutukana u ḓo kumedzwa Mudzimu a vha munaziri u bva hanani u swika a tshi fa.” Ndi hone Manua a tshi rabela Muṋe washu a ri, “Yawee Muṋe washu, ndi a u humbela, ita uri muḓinḓa uḽa wa Mudzimu we wa mu ruma a vhuye kha riṋe a ri funze kualusele kwa uyo mutukana ane a ḓo bebwa.” Mudzimu a ita zwe Manua a mu humbela, Muruṅwa wawe a dovha a vhuelela kha uyo musadzi a wana o dzula masimuni, munna wawe Manua a si nae. Uyo musadzi a mbo ḓi gidima a yo vhudza munna wawe a ri, “Munna uḽa we a ḓisumbedza nṋe ḽiḽa ḓuvha, u fhano!” Manua a takuwa a tevhela musadzi wawe. A ya ha uyo munna a vhudzisa a ri, “Ndi vhone vhe vha amba na mufumakadzi wanga?” Uyo munna a fhindula a ri, “Ndi nṋe.” Ndi hone Manua a tshi vhudzisa a ri, “Hu tshi khunyelela zwe vha amba, uyo mutukana o fanela u itani? O fanela u tshila hani?” Muruṅwa wa Muṋe washu a fhindula a ri, “Musadzi wau a vhone uri zwoṱhe zwe nda u laya zwi itwe. A songo ḽa na tshithihi tshine tsha bva kha munḓirivhe, a songo nwa waini kana halwa kana a ḽa zwiḽiwa zwo iledzwaho. A ite zwoṱhe zwe nda mu laya.” Manua a vhudza Muruṅwa wa Muṋe washu a ri, “Vha songo ṱuwa zwino, nga vha dzule ri range u vha ṱhavhela mbudzana.” Muruṅwa wa Muṋe washu a fhindula a ri, “Naho na mpfareledza, a thi nga ḽi zwiḽiwa zwaṋu, hone arali na ita tshiṱhavhelo tshi fhiswaho, tshi ṋekedzeni Yahavee.” Manua ho ngo zwi ḓivha uri ndi Muruṅwa wa Muṋe washu. Manua a vhudzisa a ri, “Vhone vha pfi nnyi? Ri itela u vha livhuha musi zwe vha amba zwi tshi khunyelela.” Muruṅwa a fhindula a ri, “Ndi mini u tshi mmbudzisa dzina? Ndi dzina ḽi sa ṱalukanyei.” Ndi hone Manua a tshi dzhia mbudzana khathihi na nduvho ya thoro a zwi vhea kha aḽiṱari ya tombo, a zwi ṋekedza Muṋe washu. Muṋe washu a ita tshimangadzo Manua na musadzi wawe vho ḓi sedza: Musi khavhu i tshi duga i tshi bva kha aḽiṱari yo livha ṱaḓulu, Muruṅwa wa Muṋe washu a mbo ḓi gonya ṱaḓulu e khayo. Manua na mufumakadzi wawe vha tshi vhona izwo vha mbo ḓi wa nga zwifhaṱuwo. Musi Manua na mufumakadzi wawe vha si tsha vhona uḽa Muruṅwa wa Muṋe washu, ha vha hone Manua a tshi zwi ḓivha uri ndi Muruṅwa wa Muṋe washu. Manua a amba na mufumakadzi wawe a ri, “Vhukumakuma ri ḓo fa ngauri ro vhona Mudzimu!” Hone mufumakadzi wawe a fhindula a ri, “Arali Muṋe washu o vha a tshi funa u ri vhulaha o vha a sa ḓo ṱanganedza tshiṱhavhelo na nduvho zwe ra mu ṋekedza, o vha a sa ḓo ri sumbedza zwithu hezwi zwoṱhe kana a ri vhudza zwo raliho.” Musadzi wa Manua a sala a tshi beba ṅwana a ri u pfi Simisoni. Ṅwana a aluwa, Muṋe washu a mu shudufhadza. Muya wa Muṋe washu a thoma u mu ritha musi e Mishashani ya Dani vhukati ha Tsora na Eshthaolo. Muṅwe musi Simisoni a tsela Thimina, a vhona muṅwe musidzana wa Mufilista. A humela hayani a vhudza khotsi awe na mme awe a ri, “Hu na musidzana wa Mufilista hangei Thimina, nga vha nnzetshele ene.” Huno khotsi awe na mme awe vha mu fhindula vha ri, “Ndi mini u tshi ya ha Vhafilista vha sa fumbi u yo ṱoḓa musadzi? A hu na musidzana ane wa mu funa mashakani ashu kana kha vhathu vha hashu vhoṱhe?” Hone Simisoni a fhindula khotsi awe a ri, “Nga vha nnzetshele onoyo. Ndi ene ane nda mu funa.” Vhabebi vhawe vho vha vha sa zwi ḓivhi uri Muṋe washu ndi Ene ane a khou mu itisa izwo zwithu, ngauri Muṋe washu o vha a tshi ṱoḓa u mu luṱanya na Vhafilista. Misi iyo Vhafilista vho vha vha tshi vhusa Vhaisraele. Ndi hone Simisoni a tshi tsela Thimina na khotsi awe na mme awe. Musi vha tshi khou buḓekanya masimu a minḓirivhe henefho, kathihi fhedzi a ḓelwa nga ndau i tshi vhomba. Ndi hone Muya wa Muṋe washu a tshi ḓa khae, a fhandula iyo ndau nga zwanḓa zwawe, zwa nga muthu a tshi ṱhukhukanya mbudzana yo gotshiwaho. Hone vhabebi vhawe a si vha vhudze zwe a ita. Ndi hone a tshi ṱuwa a yo ambisa uyo musidzana, a mu funa zwihulu. Ngavhuya Simisoni a vhuelela u yo vhinga uḽa musidzana. E nḓilani a pambuwa nḓilani a tshi yo sedza iḽa ndau ye a i vhulaha, a kanuka a tshi wana guma ḽa ṋotshi na mutoli ngomu ha itsho tshitumbu. A rafha ṋotshi a fara zwigili nga zwanḓa, a enda a tshi ḽa. A tshi swika ha vhabebi vhawe a vha ṋea-vho zwigili. Vha ḽa, hone Simisoni a si vha vhudze uri o rafha idzo ṋotshi tshitumbuni tsha ndau. Khotsi a Simisoni vha yo dala hayani ha uyo musidzana, Simisoni a ita munyanya henengei. O vha e one maitele a vhakwasha misi iyo. Musi Vhafilista vha tshi vhona o swika, vha mu ṱoḓela vhaṱhannga vha 30 uri vha ṱwe maḓuvha nae. Simisoni a vha vhudza a ri, “Litshani ndi ni thaidzele thai. Arali na i bula hu sa athu fhela maḓuvha maṱanu na mavhili a munyanya, ndi ḓo ni ṋea nguvho dza lukhaha dza 30 na zwiambaro zwa 30. Arali na kundwa u i bula, inwi ni ḓo nṋea nguvho dza lukhaha dzenedzo dza 30 na zwiambaro zwa 30.” Vhone vha ri, “Ri thaidzeleni iyo thai ri i pfe.” Simisoni a ri, “Thai, tshiḽiwa tsho bva kha i ḽaho, muḓifho wa bva kha wa nungo.” Ha vhuya ha fhela maḓuvha mararu vha sa athu bula iyo thai. Nga ḓuvha ḽa vhuṋa vha vhudza mufumakadzi wa Simisoni vha ri, “Kwengweledzani munna waṋu a ri bulele iyo thai. Na sa ri vhudza ri ḓo ni fhisedzela nḓuni na muṱa wa khotsi aṋu na fa. Kani-ha no ri vhidzela u ri ṱangula fhano?” Ndi hone mufumakadzi wa Simisoni a tshi ya khae a tshi khou lila a ri, “Vhone a vha mpfuni; vha a mmbenga! Vho thaidzela vhathu vha hashu thai, nṋe vha si mmbulele yone!” Simisoni a ri, “Khotsi anga na mme anga a tho ngo vhuya nda vha bulela yone. Inwi ndi ḓo ni bulela hani?” A ḓi mu lilela ha vhuya ha fhela maḓuvha oṱhe maṱanu na mavhili a munyanya. Hone nga ḓuvha ḽa vhuṱanu na vhuvhili a fhedza nga u mu bulela iyo thai, ngauri o vha a tshi khou ita lunzili. Ndi hone ene a tshi yo bulela Vhafilista iyo thai. Huno nga ḓuvha ḽa vhuṱanu na vhuvhili, ḓuvha ḽi sa athu kovhela, vhanna vha uyo muḓi vha vhudza Simisoni vha ri, “Tshi ḓifhaho u fhira mutoli ndi mini? Tshi re na nungo u fhira ndau ndi mini?” Simisoni a fhindula a ri, “Ngavhe ni si lime nga kholomo yanga, no vha ni sa ḓo bula thai yanga.” Kathihi fhedzi Muya wa Muṋe washu a ḓa khae e na maanḓa, Simisoni a tsela Ashkeloni, a vhulaha vhanna vha havho vha 30 a vha ṱangula, zwiambaro zwavho a zwi ṋea vhaḽa vhe vha bula iḽa thai. A humela hayani o sinyuwa. Uyo musadzi a ṋewa khonani ya Simisoni ye ya vha i tshi mu shumela munyanyani wa mbingano. Ngavhuya Simisoni a yo dalela mufumakadzi wawe, musi hu tshi kaṋiwa goroi, a mu ṱutshela na mbudzana. A vhudza khotsi a musadzi a ri, “Kha vha litshe ndi dzhenise musadzi wanga nḓuni.” Hone khotsi a musadzi vha si tende a tshi dzhena. Vha vhudza Simisoni vha ri, “Vhukuma nṋe ndo vha ndi tshi vhona unga a ni tsha mu funa na zwiṱuku, ndi zwe nda mu ṋea khonani yaṋu. Huno murathu wawe o naka u fhira ene. Dzhiani ene a vhe musadzi waṋu.” Simisoni a fhindula a ri, “Zwino holuno a si mulandu wanga arali ndi tshi huvhadza Vhafilista!” Ndi hone a tshi ṱuwa a yo fara phunguhwe dza 300. A vhofhekanya mitshila yadzo nga mivhili-mivhili; a vhofhelela khuḽane kha ayo mapfundo. A funga idzo khuḽane nga mulilo, a khadela idzo phunguhwe masimuni a zwiliṅwa zwa Vhafilista. Ngauralo a fhisa zwiliṅwa zwe zwa vha zwo no kaṋiwa na zwe zwa vha zwi tshee masimuni, khathihi na masimu a miolivi. Vhafilista vha tshi vhudzisa o zwi itaho, vha pfa hu tshi pfi ndi Simisoni, o zwi ita nge makhulu wawe a no dzula Thimina a dzhia ṅwananyana wawe a mu ṋea khonani ya Simisoni. Ndi hone Vhafilista vha tshi ṱuwa vha yo fhisa uyo musadzi a fa, vha ita na u fhisa khotsi awe a fa. Simisoni a vha vhudza a ri, “No ita nga u ralo! A thi nga vhuyi nda awela ndi sa athu ni lifhedza!” A lwa navho lu ofhisaho, a vhulaha vhanzhi vhavho. Ndi hone a tshi ṱuwa a yo dzula bakoni luwani lwa Ethamu. Vhafilista vha ḓa vha ṱoka mishasha kha ḽa Juda, vha dia muḓi wa Lehi. Vhanna vha Juda vha vha vhudzisa vha ri, “Ni lwelani na riṋe?” Vhone vha fhindula vha ri, “Ro ḓa u fara Simisoni uri ri mu ite zwe a ri ita.” Ndi hone hu tshi takuwa vhanna vha Juda vha 3 000 vha ya bakoni luwani lwa Ethamu, vha vhudza Simisoni vha ri, “A ni zwi ḓivhi uri Vhafilista vha a ri vhusa? Zwino no ri itani?” Simisoni a fhindula a ri, “Ndo vha ita zwe vha nnyita.” Vhone vha ri, “Ro ḓa fhano u ni vhofha uri ri ni kumedze Vhafilista.” Simisoni a ri, “Nnyaneleni uri inwi vhaṋe ni nga si mmbulahe.” Vhone vha ri, “Ndi zwone, ri ḓo tou ni vhofha ra ni kumedza vhone. Ri nga si ni vhulahe.” Ndi hone vha tshi mu vhofha nga thambo ntswa mbili, vha vhuya nae a tshi bva bakoni. A tshi swika Lehi, Vhafilista vha mu gidimela vha tshi ṱavha mukosi. Muya wa Muṋe washu a ḓa khae e na maanḓa, a ṱhukhula thambo dzo mu vhofhaho zwanḓa, dza nga harani yo fhiswaho, dza wela fhasi. A wana shambo ḽa luṱaha lwa donngi ine ya kha ḓi bva u fa, a kotama a ḽi doba, a vhulaha vhanna vha tshigidi ngaḽo. Simisoni a imba luimbo a ri, “Ndo vhulaha vhanna vha tshigidi nga shambo ḽa donngi, nda vha khokha vha ita dzithulwi nga shambo ḽa donngi.” A ri u fhedza u imba a laṱa ḽiḽa shambo ḽa luṱaha kule, afho fhethu a ri hu pfi Ramathi Lehi (Tshaluṱaha). Zwenezwo Simisoni a farwa nga ḓora ḽihulu, a lilela Muṋe washu a ri, “Wo mpha gundo ḽihulu ḽingafha, zwino ndi a tou fa nga ḓora nda wela zwanḓani zwa Vhafilista avha vha songo fumbaho naa?” Ndi hone Muṋe washu a tshi phula tshisima henefho Lehi, maḓi a tou ela. Simisoni a nwa, nungo dzawe dza mbo vhuya, a dzivhuluwa. Ndi zwe a ri hu pfi Eni Hakoree (Tshisima tsha mukosi). Tshi kha ḓi vha hone henefho Lehi. Simisoni a ranga Vhaisraele phanḓa misi ya Vhafilista, ha vhuya ha fhela miṅwaha ya 20. Muṅwe musi Simisoni a ya muḓini wa Vhafilista wa Gaza, henefho a ṱangana na musadzi wa phombwe, a mu dzhenisa nḓuni. Vhathu vha Gaza vha pfa uri Simisoni u henefho, vha tanga afho fhethu, vha mu lalela vhusiku hoṱhe khoroni ya muḓi. Vha tou tshete vhusiku hoṱhe, vha tshi ri, “Ri ḓo mu lindela ḽi vhuye ḽi tshe, ra konou mu vhulaha.” Hone Simisoni a tou lala u swika vhukati ha vhusiku fhedzi, a mbo vuwa, a fara mahothi a khoro ya muḓi, khathihi na phuphu mbili, a zwi tupula, khathihi na khoṋo na zwoṱhe, a zwi hwala nga mahaḓa, a zwi isa muṱumbani wa muvhundu wo livhanaho na Hebroni. Ngavhuya Simisoni a funana na musadzi we a vha a tshi pfi Delila; onoyo o vha a tshi dzula govhani ḽa Soreke. Mahosi maṱanu a Vhafilista a ya kha uyo musadzi a ri, “Kwengweledza Simisoni a u vhudze hune maanḓa awe mahulu a bva hone na uri ri nga mu kunda hani ra mu vhofha, ra mu kona. Muṅwe na muṅwe washu u ḓo u ṋea mangwende a 1 100 a siliva.” Ndi hone Delila a tshi amba na Simisoni a ri, “Nga vha mmbudze hune maanḓa avho mahulu a bva hone na uri muthu a nga vha vhofha hani a vha kona.” Simisoni a fhindula a ri, “Arali vha mmbofha nga tsinga dza vhura ṱhanu na mbili ntswa dzi songo omiswaho, ndi ḓo shaya nungo u ḓi nga muṅwe na muṅwe.” Ndi hone mahosi a Vhafilista vha tshi ḓisela Delila tsinga dza vhura ṱhanu na mbili ntswa dzi songo omiswaho, a vhofha Simisoni. Ho vha hu na vhanna vho dzumbama kamarani iṅwe. A ṱavha mukosi a ri, “Simisoni! Vhafilista asivha!” Simisoni a mbo ṱhukukanya dziḽa tsinga dza vhura dza nga harani i tshi ṱhukhuwa musi yo kwamiwa nga mulilo. Vha ḓi dzula vha sa ḓivhi tshiphiri tsha hune maanḓa awe a bva hone. Delila a vhudza Simisoni a ri, “Vhone vha khou tamba nga nṋe, a vha mmbudzi ngoho. Nga vha mmbudze uri muthu a nga vha vhofha hani.” Simisoni a fhindula a ri, “Arali vha mmbofha nga thambo ntswa dzi sa athu vhofha tshithu, ndi ḓo shaya nungo u ḓi nga muṅwe na muṅwe.” Ndi hone Delila a tshi wana thambo ntswa, a mu vhofha ngadzo. A ṱavha mukosi a ri, “Simisoni! Vhafilista asivha!” Ho vha ho lindela vhanna kamarani iṅwe. Simisoni a mbo ṱhukhula idzo thambo dza mu vhofhaho zwishasha dza tou nga ndi harani. Delila a vhudza Simisoni a ri, “Vha kha ḓi tamba nga nṋe, a vha mmbudzi ngoho. Nga vha mmbudze uri muthu a nga vha vhofha hani.” Simisoni a fhindula a ri, “Arali na luka mitsheli miṱanu na mivhili ya mavhudzi anga kha tshitandi na ombela khokho, ndi ḓo shaya nungo u ḓi nga muṅwe na muṅwe.” Zwino Delila a eḓedza Simisoni, a dzhia mitsheli ya mavhudzi awe miṱanu na mivhili, a tanda a ita lubomo. A ombela khokho, a ṱavha mukosi a ri, “Simisoni! Vhafilista asivha!” Simisoni a mbo karuwa a ṱomola khokho na lubomo. Ndi hone Delila a tshi vhudza Simisoni a ri, “Vha nga ri vha a mpfuna vha sa mpfulufhedzi naa? Vho tamba nga nṋe luraru, vha fhedza vha sa mmbudze hune maanḓa avho a bva hone.” Delila a ḓi vhudzisa Simisoni misi yoṱhe. Simisoni a vhuya a neta a nga a sa fa nga lunzili lwa uyo musadzi, a fhedza nga u mu vhudza a ri, “Mavhudzi anga ha athu vhuya a vheulwa. Ndo kumedzwa Mudzimu nda vha munaziri u bva tshee nda bebwa. Nda vheulwa mavhudzi, maanḓa anga a ḓo ṱuwa nda shaya nungo u ḓi nga muṅwe na muṅwe.” Delila a tshi vhona uri Simisoni o mu vhudza ngoho yoṱhe, a ruma muḓinḓa ha mahosi a Vhafilista a ri, “Nga vha dovhe vha vhuye. Ndi hone o mmbudza ngoho!” Mahosi a Vhafilista vha ḓa vho fara siliva. Delila a siamedza Simisoni tshirumbi tshawe a mu ladza, a konou vhidza munna a vheula mitsheli miṱanu na mivhili ya mavhudzi a Simisoni, ha vha hone a tshi vho kona Simisoni a sala a si tshee na maanḓa. Ndi hone Delila a tshi ṱavha mukosi a ri, “Simisoni! Vhafilista asivha!” Simisoni a karuwa a tshi ri, “Ndi ḓo ponyoka nda ṱuwa sa misi.” Simisoni o vha a sa ḓivhi uri Muṋe washu o mu ṱutshela. Vhafilista vha mu fara, vha mu rumbula maṱo. Vha mu hwala vha mu isa Gaza, vha mu vhofha nga geḓane mbili dza musinaseṱha, vha mu vhea dzhele vha mu kombetshedza u kuya. Hone mavhudzi awe a dovha a thoma u mela. Mahosi a Vhafilista vha kuvhangana vha ita vhuṱambo, vha ṋekedza mudzimu wavho Dagoni zwiṱhavhelo zwinzhi. Vha imba vha ri, “Mudzimu washu o ita uri ri kunde swina ḽashu Simisoni!” Musi vhathu vha tshi mu vhona vha renda mudzimu wavho vha tshi ri, “Mudzimu washu o ita uri ri kunde swina ḽashu, mudzia-u-phusukanya shango ḽashu, we a ri vhulaha a tou khokha zwitumbu.” Zwenezwo vhó takala, vha ṱavha mukosi vha ri, “Vhidzani Simisoni a ḓe ri tambe ngae.” Ndi hone vha tshi vhidza Simisoni a bviswa dzhele, a ḓa vha tamba ngae, vha mu imisa vhukati ha dziphuphu. Simisoni a amba na mutukana we a vha a tshi khou mu endedza o mu fara nga tshanḓa a ri, “Nnzudze hune nda kona u farelela phuphu dza thembele iyi. Ndi ṱoḓa u ḓitika ngadzo.” Zwino iyo thembele yo vha yo ḓala vhanna na vhasadzi. Mahosi oṱhe maṱanu a Vhafilista o vha e hone, nṱha ha ṱhanga hu na vhanna na vhasadzi vhane vha nga swika zwigidi zwiraru, vho sedza hu tshi khou tambiwa nga Simisoni. Ndi hone Simisoni a tshi rabela Muṋe washu a ri, “Muṋe wa zwoṱhe Muṋe washu, nnyelelwe. Yawee Mudzimu, dovha u nṋee maanḓa lwonolu luthihi fhedzi, ndi lifhedze Vhafilista vho rumbulaho maṱo anga.” Ndi hone Simisoni a tshi farelela phuphu mbili dza vhukati dzo tikaho thembele. Tshanḓa tshauḽa tsha farelela iṅwe phuphu, tshamonde tsha farelela iṅwe, a sukumedza, a ṱavha mukosi a ri, “Kha ndi fe na Vhafilista havha!” A sukumedza nga nungo dzawe dzoṱhe, thembele ye fhasi mbombo, ya wela nṱha ha vhaḽa mahosi maṱanu na vhathu vhoṱhe vha re ngomu hayo. Zwenezwo Simisoni a vhulaha vhathu vhanzhi musi a tshi fa u fhira vhe a vhulaha a kha ḓi tshila. Vharathu vhawe na vhoṱhe vha muṱa wa khotsi awe vha ḓa vha dzhia tshitumbu tshawe. Vha vhuya nae vha mu swiṱa vhukati ha Tsora na Eshthaolo tshaloni tsha khotsi awe Manua. O vha murangaphanḓa wa Vhaisraele miṅwaha ya 20. Ho vha hu na muṅwe munna we a vha a tshi pfi Mika, a tshi dzula mivhunduni ya Efraimi. Mme awe o vha o tswelwa mangwende a siliva a 1 100, a ita na u teketela fobvu iḽo ṅwana wawe Mika a tshi zwi pfa. Ndi hone Mika a tshi amba na mme awe a ri, “Mme anga, tshelede iyo i na nṋe. Ndi nṋe ndo i dzhiaho.” Mme awe vha ri, “Ngavhe Muṋe washu a tshi ni shudufhadza ṅwananga!” Mika a mbo humisela iyo tshelede ha mme awe, vhone vha ri, “Ndi ḓo thivhela u teketela huḽa uri zwi si wele ṅwananga, nṋe muṋe ndi ḓo ana nda ṋekedza Muṋe washu iyo siliva. I ḓo shuma u vhaḓisa tshifanyiso tsha thanda tsha fhomiwa nga siliva. Zwino ndi ḓo ni ṋea mangwende ayo a siliva a humela ha inwi.” Ndi hone Mika a tshi a humisela ha mme awe. Mme awe vha dzhia maḓana mavhili a ayo mangwende a siliva vha a ṋea mufuli wa tsimbi, ene a vhaḓa tshifanyiso tsha thanda, a tshi fhoma nga siliva. Itsho tshifanyiso tsha vhewa nḓuni ya Mika. Munna hoyo Mika o vha e na thembele. A ita zwifanyiso na luvhemba lwa u vhonisa, a vhea muṅwe ṅwana wawe uri a vhe tshifhe wawe. (Misi iyo Israele ho vha hu si na khosi, muṅwe na muṅwe o vha a tshi ita zwine a funa.) Nga tshifhinga tshenetsho ho vha hu na muṅwe muṱhannga wa Mulivi a tshi dzula muḓini wa Betlehema kha ḽa Juda. A pfuluwa Betlehema a yo ṱoḓa huṅwe hune a nga dzula hone. E lwendoni a swika nḓuni ya Mika mivhunduni ya Efraimi. Mika a mu vhudzisa a ri, “Ni bva ngafhi?” Uyo muṱhannga a fhindula a ri, “Ndi Mulivi a no bva Betlehema kha ḽa Juda. Ndi khou ṱoḓa hune nda dzula hone.” Mika a ri, “Dzulani na nṋe. Ivhani tshifhe wanga ni nge khotsi anga, ndi ḓo ni ṋea mangwende a fumi a siliva nga ṅwaha na zwiambaro na zwiḽiwa zwaṋu.” Uyo muṱhannga wa Mulivi a tenda u dzula na Mika, a tou nga ṅwana wawe. Mika a mu vhea uri a vhe tshifhe wawe, a dzula muṱani wa Mika. Mika a ri, “Zwino ndi ḓivha uri Muṋe washu u ḓo nnyitela vhuthu, ngauri ndo no vha na tshifhe wa Mulivi.” Misi iyo ho vha hu si na khosi kha ḽa Israele. Misi iyo vha tsinde ḽa Dani vho vha vha tshi ṱoḓa shango uri ḽi vhe ḽavho, ngauri vho vha vha sa athu kovhelwa shango ḽine ḽa vha ḽavho kha matsinde a Israele. Ndi hone vhathu vha Dani vha tshi nanga vhanna vhaṱanu vha tshivhindi vha tshi bva kha miṱa yavho miḓini ya Tsora na Eshthaolo, vha vha ruma vho laiwa uri vha yo tandula shango. Musi vha tshi swika mivhunduni ya Efraimi, vha lala nḓuni ya Mika. Musi vhe henefho, vha pfa kuambele kwa uyo muṱhannga wa Mulivi, vha ya khae vha mu vhudzisa vha ri, “No ḓiswa nga nnyi fhano? Ni shuma mini? Ni khou itani fhano?” Muṱhannga uyo a vha hanelela zwe Mika a langana nae a ri, “Vho nthola uri ndi vhe tshifhe wavho.” Vhone vha mu vhudza vha ri, “Edzonu ri vhudzisela arali zwi tshi ḓo ri nakela lwendoni lwashu.” Tshifhe uyo a fhindula a ri, “Ni songo ḽa mbilu. Muṋe washu u khou ni londola lwendoni holu.” Ndi hone avho vhanna vhaṱanu vha tshi ṱuwa vha livha muḓini wa Laishi. Vha vhona vhathu vha henefho vha tshi tshila vha sa ofhi tshithu, unga Vhasidoni. Vho vha vha tshi tshila nga mulalo, vho dzika, vha sa luṱani, vho vha vha sa shayi tshithu. Vho vha vha tshi dzula kule-kule na Vhasidoni, vha sa ḓowelani na vhaṅwe vhathu. Musi vhaḽa vhanna vhaṱanu vha tshi humela Tsora na Eshthaolo, vha havho vha vha vhudzisa zwe vha zwi wana. Vhone vha fhindula vha ri, “Iḓani. Nga ri yo dia Laishi. Shango iḽo ro ḽi vhona, ḽo naka vhukuma. Ni kha ḓi dzulelani fhano ni sa iti tshithu? Ṱavhanyani! Ḽi tshoṱheleni ni ḽi dzhie! Musi ni tshi swika henengei, ni ḓo wana vhathu vha hone vha sa vhuyi vha humbulela tshithu na tshithihi. Ndi shango ḽihulu, a hu na tshine vhadzulapo vhaḽo vha shaya, nahone Mudzimu o ḽi kumedza inwi.” Ndi hone hu tshi takuwa vhanna vha 600 vha tsinde ḽa Dani vha tshi bva Tsora na Eshthaolo, vho ḓilugisela u yo lwa. Vha gonya vha yo ṱoka mishasha vhukovhela ha Kiriathi Jiarimu kha ḽa Juda. Ndi zwine afho fhethu ha pfi Mishasha ya Dani. Vha takuwa henefho vha tshimbila vha swika nḓuni ya Mika mivhunduni ya Efraimi. Ndi hone vhaḽa vhanna vhe vha vha vho yo tandula shango ḽa Laishi vha tshi amba na vha havho vha ri, “Ni a zwi ḓivha naa uri fhano kha iṅwe ya idzi nnḓu hu na tshifanyiso tsha thanda tsho fhomiwaho nga siliva naa? Hu dovha ha vha na zwiṅwe zwitungulo na luvhemba lwa u pakata. Ni vhona uri ri nga ita mini?” Ndi hone vha tshi dzhena nḓuni ya Mika hune ha dzula uḽa muṱhannga wa Mulivi, vha mu vhudzisa mutakalo, vhaḽa vhahali vha 600 vha tsinde ḽa Dani vho ḓilugiselaho nndwa vhó ima khoroni. Vhaḽa vhanna vhaṱanu vha dziṱholi vha ṱuwa vho livha nḓuni vha dzhena, vha dzhia tshiḽa tshifanyiso tsha thanda tsho fhomiwaho nga siliva, na zwiṅwe zwitungulo na luvhemba lwa u pakata, uḽa wa tshifhe a tshee o ima khoroni e na vhaḽa vhanna vha 600 vho faraho zwihali. Musi avho vhanna vha tshi dzhena nḓuni ya Mika u yo dzhia tshiḽa tshifanyiso tsho vhaḓiwaho na luvhemba lwa u pakata na zwiṅwe zwitungulo zwa afho nḓuni, uyo tshifhe a vha vhudzisa a ri, “Ni khou ita mini?” Vhone vha ri, “Fhumulani. Ni songo vhuya na amba tshithu. Nga ri ṱuwe roṱhe ni vhe tshifhe washu, ni nge khotsi ashu. A si khwiṋe ni tshi vha tshifhe wa ḽiṅwe tsinde ḽoṱhe ḽa Israele u fhira u vha tshifhe wa muṱa muthihi naa?” Hezwo zwa takadza uyo tshifhe, a dzhia luvhemba lwa u pakata na zwiṅwe zwitungulo zwa henefho nḓuni na tshiḽa tshifanyiso tsho vhaḓiwaho, a ṱuwa na avho vhathu. Vha rembuluwa vha takuwa vha fhirisela vhana vhavho na kholomo na thundu phanḓa. Vhó no ḓi tshimbila lwendo lulapfu u bva afho nḓuni, Mika a ramba vhahura vhawe uri vha bve pfumo. Vha fara avho vhanna vha tsinde ḽa Dani vha vha vhidzelela. Vha Dani vha rembuluwa vha vhudzisa Mika vha ri, “Ndi mini vha tshi vhuya vha ramba vhanna vha havho u ḓa u lwa na riṋe?” Mika a fhindula a ri, “Ni nga amba hani na ri ndo rambelani avho vhanna, hufha no dzhia midzimu yanga ye nda i ita na tshifhe wanga na ṱuwa. Zwino nṋe ndo sala na mini?” Vhanna vha tsinde ḽa Dani vha ri, “Vha songo ri ṱavhela mukosi, hu nga vha na vhanna vha mbilwana fhano, vha nga vha dzhena nga pfumo vha vha vhulaha khathihi na muṱa wavho.” Vha fhirela phanḓa. Mika a vhona uri a nga si vha kone, a huma a vhuelela hayani. Ndi hone vha tshi dzhia zwitungulo zwe Mika a zwi ita, na tshifhe wawe, vha livha Laishi, vha wana vhe vhadziamulalo vha sa vhuyi vha humbulela na tshithu, vha mbo vha vhulaha nga mafumo, vha fhisa muḓi wavho. Ho vha hu si na ane a nga vha lamulela, ngauri vho vha vha tshi dzula kule-kule na Sidoni nahone vha songo ḓowelana na muthu. Muḓi uyo wo vha u govhani tsini ha Bethe Rehobo. Vha Dani vha vusa uyo muḓi vha dzula henefho. Vha u rina ḽiṅwe dzina wa si tsha pfi Laishi wa vho pfi Dani, vha tshi rinelela makhulukuku wavho Dani ṅwana wa Israele. Vha Dani vha imisa tshiḽa tshifanyiso uri tshi luvhiwe. Jonathani ṅwana wa Gerisoni muḓuhulu wa Mushe a vha tshifhe wa tsinde ḽa Dani, na vhaḓuhulu vhawe, vhathu vha vhuya vha hwalwa vha iswa vhuthubwani. Tshifanyiso tsha Mika tsha dzula henefho misi yoṱhe ya musi dennde ya hune Mudzimu a luvhiwa i Shilo. Misi yeneyo, Vhaisraele vha sa athu vha na khosi, ho vha hu na Mulivi a tshi dzula vhukati ha mivhundu ya Efraimi. O dzhia musidzana a no bva Betlehema kha ḽa Juda uri a vhe musadzi wawe wa phuli, hone uyo musidzana a luṱana nae, a vhuya vhuhadzi a humela muṱani wa khotsi awe Betlehema, a dzula hone a fhedza miṅwedzi miṋa. Ndi hone uyo munna a tshi mu tevhela a linga u mu kwengweledza uri a vhuye khae. O ṱuwa na mushumi wawe na donngi mbili. Musidzana uyo a swielela munna wawe nḓuni. Musi khotsi a musidzana vha tshi vhona mukwasha vha mu ṱanganedza nga vhuthu. Khotsi a musidzana a ri mukwasha a dzule, nangoho a dzula a fhedza maḓuvha mararu a tshi ḓi ḽa, vha tshi nwa, vha tshi eḓela henefho. Nga ḓuvha ḽa vhuṋa nga matsheloni vha fhinduwa, vha ḓilugisela u ṱuwa. Huno khotsi a musidzana vha vhudza mukwasha vha ri, “Rangani ni ḽe, ni ḓo pfa no khwaṱha, na ḓo konou ṱuwa.” Ndi hone avho vhanna vhavhili vha tshi dzula, vha ḽa, vha nwa vhoṱhe. Khotsi a musidzana vha amba na mukwasha vha ri, “Lalani fhano ni ḓiphiṋe.” Mulivi a takuwa uri a ṱuwe, hone makhulu vha mu kwengweledza uri a dzule, a dovha a eḓela henefho. Ḽi tshi tsha nga ḓuvha ḽa vhuṱanu a thoma u ṱoḓou ṱuwa, hone khotsi a musidzana vha ri, “Rangani u ḽa nandi. Ni ḓo ṱuwa ḓuvha ḽo no fhambanya.” Ndi hone avho vhanna vhavhili vha tshi ḽa vhoṱhe. Musi uyo munna na musadzi wawe wa phuli na mushumi vha tshi thoma u ṱoḓou ṱuwa, makhulu wawe vha ri, “Hufha ḽi tshi vho ṱoḓou kovhela zwino, ni nga ḓi lala fhano. Ḽi ḓo ṱuwa ḽi tshi swifhala, dzulani fhano ni ḓiphiṋe. Matshelo ni nga fhinduwa na fara lwendo na ya hayani.” Huno uyo munna a vha a si tsha funa a dovha a lala, a ṱuwa na donngi dzawe mbili dzo hweswaho sala na musadzi wawe wa phuli vha livha Jebusi (ndi u ri Jerusalema). Musi vhe tsini ha Jebusi, ḓuvha ḽi tshi vho ṱoḓou kovhela, mushumi a amba na muṋe wawe a ri, “Khezwi ri sa ḓilaleli zwashu afha muḓini wa Vhajebusi?” Muṋe wawe a fhindula a ri, “Ri nga si dzhene muḓini wa vhatsinda vha si Vhaisraele. Ri ḓo livha Gibia.” A dovha a ri, “Nḓarieni, nga ri linge u swika Gibia kana Rama, ri lale huṅwe henefho.” Ndi hone vha tshi fhirela phanḓa, ḓuvha ḽa kovhela musi vha tshi swika Gibia shangoni ḽa Benyamini. Vha pambuwa nḓilani vha tshi ri vha yo lala henefho. Vha dzhena muḓini vha dzula khoroni, ha si vhe na we a vha swielela muṱani wawe vha lala hone. Musi vhe henefho, muṅwe mukalaha a fhira ngaho a tshi bva mushumoni masimuni. Ene o vha o bebelwa mivhunduni ya Efraimi, hone zwino o vha a tshi vho dzula Gibia. (Vhaṅwe vha Gibia vho vha vhe vha tsinde ḽa Benyamini.) Mukalaha uyo a vhona uyo muendi e khoroni ya muḓi a mu vhudzisa a ri, “Vha bva ngafhi? Vha ya ngafhi?” Mulivi a fhindula a ri, “Ro vha ro ya Betlehema kha ḽa Juda, zwino ri khou humela hayani vhukatikati ha mivhundu ya Efraimi. A hu na ane a ri swielela ra lala, naho ri na zwiḽiwa na maṱanga a donngi dzashu, khathihi na vhurotho na waini, zwanga na musadzi wanga na mushumi wanga. A hu na tshine ra shaya.” Mukalaha a ri, “A hu na tshi dinaho muṱani wanga! Ndi ḓo ni londola, hone ni nga si lale khoroni.” Ndi hone mukalaha a tshi vha isa hayani hawe, a ṋea donngi dzavho zwiḽiwa, a vha ṱambisa milenzhe, vha lalela, vha nwa. Musi vha tshi khou ḓiphiṋa, vhaṅwe vhanna vha sa ḓivhalekani vha muḓi vha tanga nnḓu. Vha likita vothi, mukalaha muṋe wa nnḓu vha mu ṱavhela mukosi vha ri, “Bvisa munna we wa mu swielela nḓuni yau, ri ṱoḓa u mu ita musadzi!” Hone mukalaha uyo a bvela nnḓa a amba navho a ri, “Aiwa nandi khonani dzanga, ni songa ita zwithu zwo vhifhaho zwingafha! Munna uyu ndi mueni wanga, ni songo ita zwithu hezwo zwa vhuṱudzi! Ṅwananyana wanga a sa athu ḓivha munna, na musadzi wa uyu munna ngevha. Ndi ḓo ni bvisela vhone zwino na vha tshipa. Vhone vha iteni tshine na funa, hone uyu munna ni songo mu ita vhuṱudzi ho raloho.” Hone vha si mu thetshelese. Ndi hone Mulivi a tshi dzhia musadzi wawe a mu bvisela nnḓa khavho. Vhone vha mu tshipa vha mu tambudza vhusiku hoṱhe, mapfuvhi a tshi tswuka vha mu litsha a ṱuwa. Nga maḓautsha uyo musadzi a wela fhasi henefho muṋangoni wa nnḓu ya mukalaha he munna wawe a vha e hone. A lala henefho ḓuvha la vhuya ḽa bva. Munna wawe a vuwa nga matsheloni, a tshi vula vothi a tshi ri a ṱuwe, a wana musadzi wawe o wa tsini ha vothi, zwanḓa zwawe zwo farelela tshiukhuvha. A ri, “Vuwani ri ṱuwe!” Hone musadzi a si tsha aravha. Munna a mu hwala a mu vhea kha donngi, a fara lwendo a ya hayani. A tshi swika hayani, a dzhena nḓuni a dzhia lufhanga, a dzhia muvhili wa musadzi wawe wa phuli a u pandakula wa bva zwipiḓa zwa 12, tsinde ḽiṅwe na ḽiṅwe ḽa Vhaisraele a ḽi suma nga tshipiḓa tshithihi. Muṅwe na muṅwe we a zwi vhona a ri, “Zwo raliho a ri athu zwi pfa! Zwo raliho a zwi athu vhuya zwa itea tshee Vhaisraele vha pfuluwa Egipita! Humbulani! Elekanyani! Ri vhudzeni uri ri iteni!” Zwenezwo Vhaisraele vhoṱhe, u bva Dani thungo ya devhula u swika Bierisheba thungo ya tshipembe, na u bva shangoni ḽa Giliadi thungo ya vhubvaḓuvha, vha bva unga munna muthihi vha kuvhangana phanḓa ha Muṋe washu Mitsipha. Vharangaphanḓa vha matsinde oṱhe a Israele vho vha vhe hone hafho guvhanganoni heḽo ḽa vhathu vha Mudzimu, nahone ho vha hu na vhadziammbi vha 400 000 vha tshimbilaho nga milenzhe. Vhathu vha Benyamini vha zwi pfa uri Vhaisraele vhaṅwe vhoṱhe vho kuvhangana Mitsipha. Vhaisraele vha vhudzisa vha ri, “Ri vhudzeni uri izwi zwithu zwi ofhisaho zwo itea hani?” Mulivi we musadzi wawe a vhulawa a fhindula a ri, “Nṋe na musadzi wanga ro ṱuwa ra ya Gibia shangoni ḽa Benyamini ra lala hone. Vhanna vha Gibia vha ḓa u lwa na nṋe, vha tanga nnḓu vhusiku. Vho vha vha tshi ṱoḓa u mmbulaha, vha vho dzhia musadzi wanga vha mu tshipa a vhuya a fa. Nṋe nda dzhia tshitumbu tshawe nda tshi tumukanya nga zwipiḓa, nda suma tsinde ḽiṅwe na ḽiṅwe ḽa Vhaisraele nga tshipiḓa tshithihi. Havho vhathu vho ṱulela Israele. Zwino noṱhe inwi Vhaisraele ambani henefhano ni ri vhudze zwine zwa fanela u itwa.” Vhathu vhoṱhe vha takuwa vha amba ḽithihi vha ri, “A hu na na muthihi washu a no ḓo humela hayani. Hu songo vha na muthihi washu ane a humela muṱani wawe. Zwino-ha, vha Gibia ri ḓo vha ita hezwi: ri ḓo gonya ra yo lwa navho ri tshi tevhedza zwine madeṅwa a amba. Munna muthihi kha vha fumi kha ḽa Israele u ḓo ya u dzhiela mmbi zwiḽiwa. Vhaṅwe vha ḓo ya u lwa na vha Gibia vha lifhedze vhuṱudzi hovhu he vha vhu ita Israele.” Ndi hone vhanna vhoṱhe vha Israele vha tshi kuvhangana vhe na muhumbulo muthihi wa u dia uyo muḓi. Maṅwe matsinde a Vhaisraele vha ruma vhaḓinḓa hoṱhe shangoni ḽa tsinde ḽa Benyamini vha ri, “Ndi vhuvhi-ḓe he na ita? Ḓisani vhanna havho vhavhi vha re Gibia ri vha vhulahe, ri thuthe vhuvhi vhu re Israele.” Hone vhathu vha Benyamini vha si thetshelese Vhaisraele vha havho vha tshi amba navho. Vha bva miḓini yoṱhe ya Benyamini vha ḓa u lwa na Vhaisraele. Vhathu vha Benyamini vha ramba vhanna vha 26 000 vho fara mafumo vha tshi bva miḓini yavho, nga nnḓa ha vhenevho vhanna vha 700 vho nangiwaho kha vha no dzula Gibia. Vhukati ha vhahali vhenevho vhoṱhe ho vha hu na vhanna vha 700 vho nangiwaho vhe vha vha vha tshi shuma nga tshamonde, muṅwe na muṅwe a tshi kona u posa tombo nga gatho a si buphe na luvhudzi. Maṅwe matsinde a Israele vha kuvhanganya vhanna vha 400 000 vha re vhahali vha nndwa. Vhaisraele vha ya fhethu hune ha luvhiwa hone Bethele, vhe henefho vha vhudzisa Mudzimu vha ri, “Ndi vha tsinde ḽifhio vhane vha fanela u thoma u lwa na vhathu vha Benyamini?” Muṋe washu a fhindula a ri, “Ndi Juda.” Ḽi tshi tsha Vhaisraele vha takuwa vha ṱoka mishasha tsini ha muḓi wa Gibia. Vha ṱuwa vha yo dia mmbi ya Benyamini, vha vhea vhahali fhethu ho livhanaho na muḓi. Vha Benyamini vha bva muḓini, ḓuvha ḽi sa athu kovhela vha vha vho no vhulaha vhahali vha 22 000 vha Israele. Vha dovha vha imedzana na mmbi ya Benyamini lwa vhuvhili. Vha Benyamini vha dovha vha ḓa vha tshi bva Gibia, musi uyo vha vhulaha vhahali vha Israele vha 18 000 vho gudiswaho zwa nndwa. Ndi hone Vhaisraele vhoṱhe vha tshi gonya Bethele vha yo lila vho dzula phanḓa ha Muṋe washu. Musi wonoyo vha ḓidzima zwiḽiwa ḽa vhuya ḽa kovhela, vha ṋekedza Muṋe washu zwiṱhavhelo zwi fhiswaho na nduvho dza vhuthihi. Vhaisraele vha vhudzisa Muṋe washu. Misi yeneyo mbulungelo ya mulanga ya Mudzimu yo vha i henefho, Finiasi ṅwana wa Eliasara ṅwana wa Aroni e ene a shumelaho Muṋe washu henefho. Vha vhudzisa vha ri, “Ri dovhe ri gonye ri yo lwa na vha hashu vhathu vha Benyamini kana ri songo ya naa?” Muṋe washu a fhindula a ri, “Iyani. Matshelo ndi ḓo vha kumedza zwanḓani zwaṋu.” Ndi hone Vhaisraele vha tshi vhea vhahali vha lalela u mona na Gibia. Nga ḓuvha ḽa vhuraru vha gonya vha yo lwa na vhathu vha Benyamini zwa nga zwenezwiḽa zwa u thoma. Vhathu vha Benyamini vha bva uri vha ḓe vha lwe navho, vha kungelwa kule ha muḓi. Vha ita zwe vha ranga u zwi ita, vha thoma u vhulaha vhaṅwe Vhaisraele ḓakani na nḓilani ya u ya Bethele na nḓilani ya u ya Gibia, vha vhulaha Vhaisraele vhane vha nga swika 30. Vha Benyamini vha ri, “Ro vha kunda unga zwiḽa u rangani.” Hone Vhaisraele vho vha vho vhamba maano a uri vha shavhe khole-khole, vha vha kungele kule ha muḓi vha ḓe magondoni, ha pfi vhunzhi ha vha mmbi ya Vhaisraele vha tshi humela murahu, vha ḓo yo kuvhangana Baali Thamara. Vhaḽa vhe vha vha vho lalela u mona na Gibia vha mbo ḓi dzumbuluwa he vha vha vho dzumbana hone zwikwarani zwa Geba. Ha vuwa vhanna vha 10 000 vhe vha tou nanguludzwa kha Vhaisraele vhoṱhe, vha dia Gibia, ngei nndwani hu tshi khou lwiwa lu ofhisaho, vha Benyamini vha sa zwi vhoni uri vha ḓo ṱuwa vha tshi lozwiwa. Muṋe washu a ita uri Vhaisraele vha kunde vha Benyamini. Musi wonoyo Vhaisraele vha vhulaha vha Benyamini vha 25 100 vho faraho mafumo. Ha vha hu hone vha Benyamini vha tshi thoma u zwi vhona uri vho kundwa. Vhanna vha mmbi ya Vhaisraele vho huma vha si tsha imedzana na vha Benyamini nge vha vha vho fulufhela vhanna vhe vha vha vhea uri vha lalele u mona na Gibia. Havho vhanna vho ṱangana vha gidimela Gibia, vha balangana na muḓi, vha vhulaha vhathu vhoṱhe henefho. Vhanna vha Israele vho vha vho pfana na vhanna vho lalelaho uri vha dubise buluvhutsi afho muḓini, zwenezwo Vhaisraele vha pfi vha dzhene nndwa. Tshifhinga tshenetsho vhathu vha Benyamini vho vha vho no ḓi vhulaha Vhaisraele vha 30, vha amba vha ri, “Vhukuma ro vha kunda unga zwiḽa u rangani.” Hone musi buluvhutsi ḽi tshi thoma u duba ḽi tshi bva muḓini, vhathu vha Benyamini vha rembuluwa vha vhona buluvhutsi ḽa muḓi woṱhe ḽi tshi khou duba ḽi tshi ya lutomboni. Ndi hone Vhaisraele vha tshi vha wela, vha Benyamini vha hanganea nge vha vhona uri vha ḓo ṱuwa vha tshi lovha. Vha humela Vhaisraele vha shavhela sogani, hone vha tangiwa nga vhaḽa vho phusukanyaho muḓi, vha tangiwa, vha pandamedzwa, vha enda vha tshi vhulawa u bva Nua u swika vhubvaḓuvha ha Gibia, ha vhulawa 18 000, vhoṱhe vhe vhahali vha nndwa. Ho tou ponyoka vhaṅwe vha shavha vho livha sogani Tomboni ḽa Rimoni, nḓilani Vhaisraele vha vhulaha vhaṅwe vha 5 000, vha tshi vha pandamedza vha dovha vha vhulaha vha no swika 2 000. Ha vha uri vha Benyamini vho vhulawaho ndi 25 000 vhó ṱangana, vhoṱhe vhe vhahali vha nndwa. Vhe vha kona u ponyoka ndi 600 fhedzi. Avho vho shavhela sogani, vha ya Tomboni ḽa Rimoni, vha dzula henefho vha fhedza miṅwedzi miṋa. Vhaisraele vha rembuluwa vha yo lwa na vhaṅwe vhathu vha Benyamini, vha vhulaha vhoṱhe, vhathu na zwifuwo na zwoṱhe zwe vha wana miḓini vha zwi fhisa nga mulilo, vha fhisa na miḓi yoṱhe. Zwiḽa Vhaisraele vho kuvhangana Mitsipha vho anela Muṋe washu vha ri, “A hu nga vhi na muthihi washu ane a ḓo tenda muthu wa Benyamini a tshi dzea ṅwananyana washu.” Zwino ndi hone Vhaisraele vha tshi ya Bethele, vha dzula henefho phanḓa ha Mudzimu ḽa vhuya ḽa kovhela. Vha ṱavha mukosi, vha lila lu ṱungufhadzaho, vha tshi ri, “Muṋe washu Mudzimu wa Israele, ndi mini zwo raliho zwo itea kha Vhaisraele? Ḽiṅwe tsinde ḽa Israele ṋamusi a ḽi tsheeho!” Ḽi tshi tsha vhathu vha fhaṱa aḽiṱari henefho, vha ṋekedza zwiṱhavhelo na nduvho dza vhuthihi. Vha vhudzisa vha ri, “Kani hu na tshigwada tsha matsinde a Israele tshi songo yaho guvhanganoni phanḓa ha Muṋe washu ngei Mitsipha?” (Ndi uri vho vha vho ana vho tou khwaṱhisa uri nnyi na nnyi a songo yaho Mitsipha a vhulawe.) Vhaisraele vha pfela vha havho vha tsinde ḽa Benyamini vhuṱungu vha ri, “Ṋamusi ḽiṅwe tsinde ḽo tumulwa kha Israele. Ndi tshini tshine ra nga ita uri vhanna vha Benyamini vho salaho vha wane vhasadzi? Ro anela Muṋe washu uri a ri nga vha ṋei na muthihi wa vhananyana vhashu.” Musi vha tshi vhudzisa arali hu na tshigwada tsha matsinde a Israele tshi songo yaho guvhanganoni ḽa Mitsipha, vha wana uri henefho ho vha hu si na na muthihi a no bva Jabeshe kha ḽa Giliadi; hu tshi vhidzwa madzina a mmbi a ho ngo vha na muthihi a no bva Jabeshe we a fhindula. Ndi hone vha itsho tshivhidzo vha tshi ruma vhahali vhavho na ndaela i no ri, “Tshimbilani ni yo vhulaha vhoṱhe vha Jabeshe, khathihi na vhasadzi na vhana. Vhulahani vhanna vhoṱhe na vhasadzi vhoṱhe vho no ḓivhaho munna.” Kha vhenevho vhathu vha Jabeshe vha wana hu na vhasidzana vha 400 vha sa athu ḓivha munna, zwenezwo vha vha ḓisa mishashani ya Shilo shangoni ḽa Kanana. Ndi hone tshivhidzo tshoṱhe tshi tshi ruma muḓinḓa ha vhathu vha Benyamini vhe vha vha vhe Tomboni ḽa Rimoni vha ri nndwa nga i fhele. Vha Benyamini vha vhuya, vhaṅwe Vhaisraele vha vha ṋea vhasidzana vha no bva Jabeshe vhe vha si vha vhulahe. Hone vho vha vha songo eḓana. Vhathu vha pfela vha Benyamini vhuṱungu nge Muṋe washu a ita uri matsinde a Israele vha si tsha vha vhathihi. Ndi hone vharangaphanḓa vha tshivhidzo vha tshi ri, “A hu tshee na vhasadzi kha tsinde ḽa Benyamini. Ri ḓo ita mini uri vhanna vho salaho ri vha wanele vhasadzi? Vhaisraele vha songo xelelwa nga ḽiṅwe ḽa matsinde avho a 12. Ro fanela u wana nḓila ya uri tsinde ḽa Benyamini ḽi ḓi sala ḽi hone, hone a ri koni u vha tendela vha dzea vhananyana vhashu, ngauri ro teketela muṅwe na muṅwe washu ane a nga tenda wa Benyamini a tshi dzea ṅwana wawe.” Vha elekanya vha ri, “Hu ḓo ṱuwa hu tshi vha na vhuṱambo ha Muṋe washu ha ṅwaha nga ṅwaha muḓini wa Shilo.” (Shilo ndi devhula ha Bethele, tshipembe ha Lebona, vhubvaḓuvha ha gondo ḽi re vhukati ha Bethele na Shikheme.) Vha vhudza vha Benyamini vha ri, “Iyani u lalela masimuni a minḓirivhe ni linde. Musi vhasidzana vha Shilo vha tshi bva vha tshi yo tshina nga tshifhinga tsha vhuṱambo, ni dzumbuluwe hafho masimuni a minḓirivhe; muṅwe na muṅwe waṋu a dzhie musadzi nga khani kha avho vhasidzana, a ṱuwe nae a mu ise shangoni ḽa Benyamini. Arali vhokhotsi avho kana khaladzi dzavho vha ḓa ha riṋe vha ri sengisa, ri ḓo vha vhudza ra ri, ‘Litshani vha dzule navho ngauri vhe ra vha wana nndwani a vho ngo lingana. Inwi a ni na mulandu wa u pfuka muano waṋu, hufha ni songo tou vha ṋea vhone.’ ” Vhathu vha Benyamini vha ita zwenezwo, muṅwe na muṅwe wavho a nanga musadzi kha vhasidzana vhe vha vha vha tshi khou tshina afho Shilo, a mu hwala a ṱuwa nae. Ndi hone vha tshi humela shangoni ḽa havho, vha vusa miḓi yavho vha dzula khayo. Ndi hone na vhaṅwe Vhaisraele vha tshi ṱuwa afho fhethu, vha humela hayani ha matsinde avho na miṱa yavho na masimuni avho. Misi yeneyo ho vha hu si na khosi Israele. Muṅwe na muṅwe o vha a tshi sokou ita zwine a vhona zwo fanela. Misi ya vharangaphanḓa ho vhuya ha wa nḓala shangoni, ha vha na muṅwe munna wa muḓi wa Betlehema kha ḽa Juda we a pfuluwa na musadzi wawe na vhana vhavhili vha vhatuka, vha tshi yo ṱunḓa shangoni ḽa Muaba. Uyo munna o vha a tshi pfi Elimelekhe, musadzi wawe a tshi pfi Naumi, vhana vhawe ndi Mahaloni na Khilioni. Vho vha vhe vha Efratha vha Betlehema, shangoni ḽa Juda. Vho ri u swika shangoni ḽa Muaba vha dzula hone. Musi vhe Muaba, Elimelekhe a fa, Naumi a sala na vhatuka vhawe vhavhili. Vhenevho vho dzea vhasadzi vha Vhamuaba, Oripa na Rute. Vha dzula Muaba ha fhela miṅwaha ine ya nga swika fumi, ha vhuya ha fa na Mahaloni na Khilioni vhuvhili havho, mme avho a sala e tshilikadzi, na ṅwana a si tshee na. Musi Naumi a tshee Muaba, a pfa uri Muṋe washu o dovha a tonda vhathu vhawe a vha ṋea zwiḽiwa. Ndi hone a tshi ḓilugisa na vhasadzi vha vhana vhawe, a tshi ri u humela hayani, a mbo takuwa he a vha a tshi dzula hone, a fara lwendo e na vhomazwale vhawe vhavhili a tshi vhuelela shangoni ḽa Juda. Musi vhe nḓilani, Naumi a amba na vhomazwale vhawe a ri, “Humani ni ye mahayani aṋu ha vhomme aṋu; ngavhe Muṋe washu a tshi ni tonda u ḓi nga inwi no ntonda na vhana vhanga zwiḽa vha tshee hone. Ngavhe Muṋe washu a tshi dovha a ni ṋea vhanna, na dzula nga mulalo.” Ndi hone a tshi vha kuvhatedza a tshi ri u onesana navho. Vhone vha mbo ḓi thoma u lila vha tou ṱavha mukosi, vha ri, “Aiwa nandi, ri ṱuwa navho vha tshi vhuelela ha havho!” Naumi a si tende, a ri, “Hai nandi vhananga, zwi nga farisa mini ni tshi ṱuwa na nṋe? Kani-ha ndi nga dovha nda beba vhatuka vha vha vhanna vhaṋu? Humani zwaṋu, hufha ndo no kegula, ndi nga si tsha wana munna. Hone naho zwo vha zwi tshi nga itea uri ndi vhe na munna vhusiku ha ṋamusi nda beba vhana vha vhatuka, no vha ni tshi nga kona u lindela vha vhuya vha aluwa naa? No vha ni tshi nga landula vhaṅwe vhanna nó lindela vhana vhanga vha tshi thoma u aluwa naa? Aiwa nandi vhananga! Hafhu nṋe zwi a mmbavha u fhira inwi, tshanḓa tsha Muṋe washu tsho nnziamedza.” Naumi a ri u ralo vha mbo dovha u lila vha tou ṱavha mukosi. Ndi hone Oripa a tshi kuvhatedza mazwale wawe a onesana nae, hone Rute a mu nambatela. Naumi a mu kwengweledza a ri, “Hufha murathu waṋu o humela ha hawe hu na midzimu yawe, a ni mu tevheli?” Rute a fhindula a ri, “Vha songo nkombetshedza u vha ṱutshela, hune vhone vha ya, na nṋe ndi ya navho; hune vha ḓo dzula hone, na nṋe ndi ḓo dzula henefho; lushaka lwa havho, na nṋe ndi lushaka lwanga; Mudzimu wavho na nṋe ndi Mudzimu wanga; hune vha fela hone, na nṋe ndi ḓo fela hone nda swiṱwa henefho; ngavhe Muṋe washu a tshi nthwa a dovha arali nda tenda u fhandekanywa navho; na lwone lufu a lu nga ri fhandekanyi!” Naumi a tshi vhona uri Rute o ḓiimisela u ṱuwa nae, a si tsha mu dzivhisa. Vha mbo fhirela phanḓa vhoṱhe vha vhuya vha swika Betlehema. Musi vha tshi swika, phungo yavho ya mbo ṱanganya muḓi wa Betlehema, vhafumakadzi vha amba nga tshavho vha ri, “Nṋa ndi Vho-Naumi avha?” Naumi ene a ri, “A thi tsha pfi Naumi (Tshinakaho), ndi vho pfi Mara (Zwiavhavha), ngauri Ramaanḓaoṱhe o nnyita zwi vhavhaho vhukuma. Ndo ṱuwa ndi na muṱa, Muṋe washu a mmbuisa ndi si na tshithu. Ni kha ḓi mmbidzelani nga ḽa Naumi, hufha Muṋe washu o ntambudza, hufha Ramaanḓaoṱhe o nndivhanya na zwi lemelaho.” Ngauralo Naumi o vhuya a tshi bva Muaba na mazwale wawe, Rute wa Mumuaba. Vho swika Betlehema vhathu vha tshi tou thoma u kaṋa bali. Elimelekhe munna wa Naumi o vha e na shaka ḽi no pfi Buasi, muḓivhalea o pfumaho. Ḽiṅwe ḓuvha Rute wa Mumuaba a amba na Naumi a ri, “Kha vha litshe ndi ye masimuni ndi yo ṱala ṱhalane tsimuni ya onoyo ane a nga ntendela.” Naumi a ri, “Ndi zwone ṅwananga.” Rute a ya masimuni, a tshenuwa ó swika tsimuni ya Buasi shaka ḽa Elimelekhe, a ṱala ṱhalane a tshi tevhela vhakaṋi. Buasi a mbo swika masimuni a tshi bva Betlehema, a reshana na vhakaṋi a ri, “Muṋe washu a vhe na inwi!” Vhone vha mu fhindula vha ri, “Muṋe washu a vha shudufhadze!” Buasi a vhudzisa mulangi wa vhakaṋi a ri, “Uḽa musidzana ndi wa nnyi?” A fhindula a ri, “Ndi uḽa musadzi wa Mumuaba we a vhuya na Naumi shangoni ḽa Muaba. O humbela u ṱala ṱhalane dzo wiswaho nga vhakaṋi. Tshi tsheetsho tshe ḽa tsha ha aweli, ndi hone o thoma u awelanyana zwino murunzini.” Ndi hone Buasi a tshi amba na Rute a ri, “Edzonu pfa ṅwananga, ni songo vhuya na ṱuwa na yo ṱala ṱhalane tsimuni ya muṅwe, tshaṋu ni tou ṱwa na vhashumi vhanga vha vhasidzana. Konḓelelani afha tsimuni ni tshi tevhela vhakaṋi, ndo vha vhudza uri vha songo ni dina. Na pfa ḓora ni ye mvuvheloni hedziḽa ni nwe maḓi e vhakaṋi vha ḓikela.” Rute a mbo ḓi gwadama a losha a ri, “Vha nga nnyita hani nga vhuthu, vha vhuya vha tou ḓidina nga nṋe, hufha ndi mutsinda?” Buasi a fhindula a ri, “Ndi uri ndo pfa zwoṱhe zwe na itela mazwale waṋu musi vho felwa nga munna, na tou ṱutshela khotsi aṋu na mme aṋu na shango ḽa haṋu na ḓa fhano ha hashu he na vha ni sa hu ḓivhi. Ngavhe Muṋe washu a tshi ni pfufha a tevhedza zwivhuya zwe na ita. Ngavhe Muṋe washu Mudzimu wa Israele we na ḓa u khuda nga phapha dzawe a tshi ni ṋea pfufho khulu.” Rute a ri, “Muṋe wanga, vha nnyitela vhuthu vhungafha na tshilidzi, vha amba na nṋe nga vhulenda, nṋe ndi sa vhuyi nda vha muṅwe wa vhashumi vhavho!” Nga tshifhinga tsha u ṅwata, Buasi a mu vhidza a ri, “Sendelani ngeno ni ḽe, ṅwatani zwaṋu ni thothe kha muthotho washu wa nḓirivhe.” Rute a dzula fhasi na vhakaṋi, Buasi a mu ṋea goroi yo hadzingwaho, a ḽa a fura ya ita na u sala, a takuwa a isa phanḓa u ṱala ṱhalane. Buasi a laya vhakaṋi a ri, “Mu litsheni a ṱale na vhukati ha khuḽane dzo no vhoxwaho, ni songo mu halifhela, nahone ni ite ni tshi ṱomola khaṱha kha khuḽane ni wisele fhasi uri a kone u doba, ni songo mu kaidza.” Rute a ḓi ṱala ṱhalane ḽa vhuya ḽa kovhela. A tshi fhula bali a wana o ṱoḓou swikisa khilogiramu dza 13. A i dzhia a humela muḓini. Mazwale wawe vha vhona uri o ṱala nngafhani, a dovha a vha ṋea na yo hadzingwaho ye a sia musi o no ḽa a fura. Vha mu vhudzisa vha ri, “No i ṱala ngafhi? No ṱala tsimuni ya nnyi ṋamusi? Ngavhe Muṋe washu a tshi shudufhadza onoyo munna we a ni tonda nga u rali!” Ndi hone Rute a tshi vha vhudza zwoṱhe zwe a ita tsimuni, a vha vhudza na uri muṋe wa tsimu iyo ndi Buasi. Naumi a ri, “Ngavhe Muṋe washu a tshi shudufhadza uyo munna, ngauri hu riṋe ri tshilaho, hu vhanna vhashu vho faho, Muṋe washu o ri itela vhuthu roṱhe; hoyo munna ndi shaka ḽashu, ndi muṅwe wa vhalamuleli vhashu.” Rute wa Mumuaba a ri, “O dovha a mmbudza uri ndi ṱwe na vhakaṋi vhawe khaṋo i vhuye i fhele.” Naumi a fhindula a ri, “Zwo naka ṅwananga, ni ṱwe na vhashumi vhawe vha vhasidzana, tsimuni ya muṅwe vhathu vha nga ni kolela.” Nangoho Rute a ḓi ṱwa na vhashumi vha Buasi ha vhuya ha fhela khaṋo ya baḽi na ya goroi, hayani a tshi ḓi dzula na mazwale wawe. Ḽiṅwe ḓuvha Naumi a amba na Rute mazwale wawe a ri, “Ṅwananga, ndi funa u ni ṱoḓela munna uri ni vhe na muṱa waṋu. A thi ri Buasi uḽa we na ṱwa na vhashumi vhawe ndi shaka ḽashu? Nga madekwana u ḓo vha a khou yo fhula baḽi luvhatani. Ṱambani ni ḓole zwinukheleli ni ambare ni tsele luvhatani. Hone a songo ni vhona a sa athu ṅwata na u nwa. Ni sedze fhethu hune a lala hone, ni konou sendela ni fukule nguvho ni lale tsini ha milenzhe yawe; ene u ḓo ni vhudza tshine na fanela u ita.” Rute a tenda a ri, “Ndi ḓo ita zwoṱhe zwine vha mmbudza.” Ndi hone a tshi tsela luvhatani, a tshi swika a ita zwenezwiḽa zwe mazwale vha mu laya. Buasi o ri u ḽa na u nwa, mbilu yawe ya takala, a yo lala tsini ha thulwi ya baḽi, Rute a ḓa a tshi tou ṋengeledza, a fukula nguvho ya Buasi a lala tsini ha milenzhe yawe. Vhukati ha vhusiku Buasi a karuwa, a rembuluwa a pfa hu na musadzi o lalaho tsini ha milenzhe yawe, a vhudzisa a ri, “Ndiwe nnyi?” Rute a ri, “Ndi nṋe Rute muṋe wanga, ndi khou humbela uri vha mmbavhalele, ngauri vha shaka ḽashu.” Buasi a fhindula a ri, “Muṋe washu u ḓo ni shudufhadza ṅwananga; ndi hone no sumbedza u fulufhedzea u fhira na zwiḽa zwa u thoma, ngauri a no ngo ṱaha na vhaṱhannga, vha vhashai kana vho pfumaho. Zwino-ha ṅwananga, ni songo ḽa mbilu, ndi ḓo ita zwoṱhe zwine na humbela; vhathu vhoṱhe fhano ha hashu vha ni ḓivha ni musadzisadzi. Ni amba zwone, nṋe ndi shaka ḽaṋu, ndi fanela u ni londola. Hone hu na muṅwe munna a re shaka ḽa tsini u fhira nṋe. Eḓelani zwaṋu fhano. Arali matshelo onoyo a tshi ḓo tenda u ni dzea, ndi zwone; arali a sa funi ndi ana nga Muṋe washu a tshilaho ndi ri ndi ḓo ni dzea. Inwi eḓelani zwaṋu fhano ḽi vhuye ḽi tshe.” Nangoho Rute a eḓela henefho tsini ha milenzhe ya Buasi, ḽi sa athu vhonadza a mbo vuwa uri a si vhonwe nga muthu, ngauri Buasi o vha o mu vhudza a ri, “Ndi khwiṋe vha sa zwi ḓivhi uri ho ḓa musadzi a eḓela fhano luvhatani.” Rute a sa athu ṱuwa Buasi a ri a bvule nguvho a i ṱharamudze. Rute a ita nga u ralo, Buasi a shela baḽi ine ya nga swika khilogiramu dza 25, a mu hwesa. Buasi a humela muḓini, Rute ene a humela ha mazwale wawe. Vha mu vhudzisa uri o tshimbila hani, a vha hanelela zwoṱhe zwe Buasi a mu itela, a ri, “Vho ita na u nṋea khilogiramu dza 25 idzi dza baḽi, ngauri vho ri ndi songo humela kha vhone ndi songo fara tshithu.” Naumi a ri, “Zwino sokonu lindela ṅwananga, ni ḓo vhona uri hu ḓo itea mini. Uḽa munna a nga si rudze mbilu, mafhungo u ḓo a dzudzanya ṋamusi.” Nga matsheloni Buasi a bubela khoroni ya muḓi a dzula henefho. Ḽiḽa shaka ḽa tsini ḽe a ḽi amba ḽa fhira nga henefho. Buasi a mu vhidza a ri, “Wa hashu, nga vha thome u ḓa ngeno, vha dzule fhasi ri ambe.” Uḽa a ḓa a dzula. Buasi a dovha a vhidza vhaṅwe vhahulwane vha muḓi vha fumi a ri vha dzule-vho henefho. Musi vho no dzula fhasi, a vhudza shaka ḽawe a ri, “A thi ri Naumi o vhuya Muaba? Zwino u khou ṱoḓa u rengisa iḽa tsimu ya shaka ḽashu Elimelekhe, nṋe ndi tshi zwi pfa nda ri ndi fanela u vha luma nḓevhe nga ayo mafhungo. Zwino-ha, arali vha tshi i ṱoda nga vha i renge. Ṱhanzi ndi havha vhoṱhe vho dzulaho hafha, khathihi na vhahulwane avha vha muḓi. Arali vha tshi landula vha mmbudze uri ndi zwi ḓivhe. Ndi uri wa u thoma ane a fanela u i renga ndi vhone, ha konou ḓa nṋe.” Munna uyo a ri, “Ndi ḓo i renga.” Buasi a ri, “Ndi zwone. Huno arali vha tshi renga iyo tsimu kha Naumi, vha ḓo wana na Rute wa Mumuaba, tshilikadzi ya shaka ḽashu, uri vha bebele mufu muḽaifa ane a ḓo wana tsimu iyo.” Munna uyo a fhindula a ri, “Izwo ndi nga si kone u i renga, ngauri i nga si vhe ifa ḽa vhana vhanga. Vhone nga vha i renge, nṋe ndi nga si zwi kone.” Zwino misi iḽa kha ḽa Israele, hu tshi dzudzanywa zwa thengo kana vhathu vha tshi renganyisa thundu, murengisi o vha a tshi bvula navhula yawe a i ṋea murengi ha vha u khwaṱhisa mafhungo. Ndi zwe uḽa munna a tshi ri Buasi a renge zwawe tsimu, a mbo ḓi bvula navhula. Ndi hone Buasi a tshi vhudza vhahulwane na vhaṅwe vhoṱhe vhe vha vha vhe hone a ri, “Ṋamusi noṱhe ni ṱhanzi dza uri thundu yoṱhe ye ya vha i ya Elimelekhe na vhana vhawe Khilioni na Mahaloni ndo i renga kha Naumi, nda dzhia na Rute wa Mumuaba tshilikadzi ya Mahaloni uri a vhe musadzi wanga, u itela uri thundu iyo i ḓi vha ya muṱa wa mufu, lutsinga lwawe lwa si tumuwe kha vhathu vha hawe na muḓini. Ṋamusi inwi ni dziṱhanzi.” Vhahulwane na vhaṅwe vhathu vhoṱhe vho dzulaho khoroni vha mbo tenda vha ri, “Ri dziṱhanzi. Ngavhe Muṋe washu a tshi ita uri musadzi wavho a nge Rahele na Lea vhomakhulukuku wa Vhaisraele vhoṱhe. Nga zwi vha nakele mutuponi wa Efratha, vha vhe na bvumo Betlehema. Vhana vhane Muṋe washu a ḓo vha ṋea nga uyu musidzana, ngavhe vha tshi anda unga muṱa wa Pheretse ṅwana wa Juda na Thamara.” Buasi a vhinga Rute a mu dzhenisa nḓuni. Muṋe washu a mu shudufhadza a vhifha muvhilini, a beba ṅwana wa mutukana. Vhasadzi vha dalela Naumi vha ri, “Nga hu rendwe Muṋe washu, o vha ṋea muḓuhulu ane a ḓo vha londola. Ngavhe uyo mutukana a tshi vha na bvumo kha Vhaisraele! Musadzi wa ṅwana wavho u a vha funa, o vha tonda u fhira vhana vha vhatuka vhaṱanu na vhavhili. Zwino o vha bebela muḓuhulu ane a ḓo ita uri vha tshile zwavhuḓi a vha vhavhalela vho no kegula.” Naumi a takula uyo ṅwana a mu lela a nga ndi wawe. Vhasadzi vha vhahura vha fhululedza vha ri, “Naumi o wana ṅwana wa mutukana,” vha ri u pfi Obede. Obede a vha khotsi a Isai, khotsi a Dafita. Ho vha hu na muṅwe munna wa mutupo wa Tsufu we a vha a tshi dzula Ramathaimi, mivhunduni ya Efraimi; o vha a tshi pfi Elikana, e ṅwana wa Jerohamu, ṅwana wa Elihu, ṅwana wa Thohu, ṅwana wa Tsufu, wa Efratha. O vha e na vhasadzi vhavhili, muṅwe o vha a tshi pfi Hanna, muṅwe a tshi pfi Phenina. Phenina o vha e na vhana, Hanna ene o vha a si na ṅwana. Ṅwaha muṅwe na muṅwe Elikana o vha a tshi takuwa muḓini wa hawe a ya Shilo u luvha Muṋe washu Mulangazwoṱhe na u mu ṋekedza zwiṱhavhelo. Vhotshifhe vha Muṋe washu henefho Shilo vho vha vhe vhana vha Eli vhavhili, Hofuni na Finiasi. Ho vha hu tshi ri u swika ḓuvha ḽine Elikana a ṋekedza tshiṱhavhelo, a ṋea Phenina mukovhe wa iyo ṋama, khathihi na vhana vhawe vhoṱhe vha vhatuka na vha vhasidzana. Huno Hanna o vha a tshi mu ṋea mukovhe u no eḓana mikovhe mivhili ngauri o vha a tshi mu funesa naho Muṋe washu o vha o mu dzima mbebo. Ndi hone Elikana munna wawe a tshi mu vhudzisa a ri, “Hanna, ni lilelani? Ndi mini ni sa ḽi? Khezwi no dinalea? Ní na nṋe a ni vhoni zwi tshi fhira vhana vha fumi vha vhatukana kani?” Muṅwe musi vhe Shilo, vho no ḽa vho no nwa, Hanna a takuwa a ima. Zwino tshifhe Eli o vha o dzula vhudzuloni hawe tsini ha muhangammbwa wa thembele ya Muṋe washu. Hanna a lila nga maanḓa nge mbilu yawe ya vha yo dinalea, a rabela Muṋe washu. A fulufhedzisa Muṋe washu a ri, “Muṋe washu Mulangazwoṱhe, arali wa sedza vhuṱungu hanga, wa nnyelelwa, wa si nkhangwe, wa mpha ṅwana wa mutuka, ndi ḓo mu kumedza Iwe Muṋe washu maḓuvha oṱhe a vhutshilo hawe, nahone a nga si vhuye a vheulwa mavhudzi.” Musi a tshi khou ḓi rabela Muṋe washu, Eli a sedza mulomo wawe. Hanna o vha a tshi khou rabela nga mbilu, milomo yawe i tshi sokou dzinginyea, hone ipfi ḽawe ḽi sa pfali. Eli a fhima uri o kambiwa, a mu vhudzisa a ri, “Ndi u kambwa-ḓe honoho? Thomani u kambuluwa!” Huno Hanna a fhindula a ri, “Aiwa muṋe wanga, a tho ngo kambiwa. Nṋe ndi musadzi o dinaleaho zwihulu. A tho ngo nwa waini kana halwa, ndo vha ndi tshi khou tou tevhulela Muṋe washu zwa mbiluni yanga. Vha songo ri ndi musadzi muvhi, ndo vha ndi tshi khou rabela ngauri mbilu yanga yo lemelwa, ndo ṱungufhala zwihulu.” Eli a fhindula a ri, “Tshimbilani nó rudza mbilu, ngavhe Mudzimu wa Israele a tshi ni ṋea zwe na mu humbela.” Hanna a ri, “Ngavhe zwine vha amba zwi tshi itea kha nṋe.” Ndi hone Hanna a tshi ḓiṱutshela, a ita na u ḽa zwiḽiwa, tshifhaṱuwo tshawe tsho no takala. Nga matshelo vha fhinduwa vha yo luvha Muṋe washu, vha konou humela Rama hayani havho. Elikana a dzhenisa Hanna musadzi wawe nḓuni, Muṋe washu a mbo ṋea Hanna zwe a humbela, ṅwaha u tshi fhela a vha o no vhifha muvhilini; a beba ṅwana wa mutuka. Hanna a ri u pfi Samuele, nge a ri, “Ndi nge nda mu humbela kha Muṋe washu.” Ha dovha ha swika tshifhinga tsha uri Elikana na muṱa wawe vha gonye Shilo u ṋekedza Muṋe washu nduvho ya ṅwaha nga ṅwaha na u khunyeledza zwe a fulufhedzisa. Huno itsho tshifhinga Hanna o sala hayani. O vhudza munna wawe a ri, “Musi mutukana uyu o no thanya, ndi ḓo mu dzhia nda yo mu kumedza Muṋe washu, a dzula thembeleni tshoṱhe.” Elikana munna wawe a mu vhudza a ri, “Ndi zwone, itani zwine na vhona zwi zwavhuḓi. Dzulani fhano hayani a vhuya a thanya. Ngavhe Muṋe washu a tshi ita uri zwe a fulufhedzisa zwi itee.” Ndi hone Hanna a tshi dzula hayani a lela ṅwana wawe a vhuya a mu litshisa ḓamu. Musi Hanna o no litshisa Samuele ḓamu, a mu dzhia a mu isa Shilo, a ṱuwa na mboho ya miṅwaha miraru na khilogiramu dza fumi dza vhukhopfu na gumbu ḽa mukumba ḽo ḓala waini. A dzhia Samuele zwenezwo a tshee muṱuku, a mu isa Shilo nḓuni ya Muṋe washu. Musi vho no ṱhavha iyo mboho, vha dzhia ṅwana vha mu isa ha Eli. Hanna a vhudza Eli a ri, “Muṋe wanga, vha kha ḓi nnyelelwa? Vhukuma ndi nṋe uḽa musadzi we a vha o ima hafha tsini havho a tshi khou rabela Muṋe washu. Ndo vha ndi tshi khou humbela hoyu ṅwana nga thabelo, zwino Muṋe washu o mpha tshe nda mu humbela. Zwino-ha, ndi mu kumedza Muṋe washu. U ḓo vha wa Muṋe washu vhutshilo hawe hoṱhe.” Ndi hone vha tshi luvha Muṋe washu henefho. Ndi hone Hanna a tshi rabela a ri, “Ndi pembelela Muṋe washu; Muṋe washu o nnyombela shambo! Maswina anga ndi a vha sea. Ndi takalela zwe Iwe Muṋe washu wa mpha. Muṋe washu ndi Ene mukhethwa e eṱhe, a hu na Mudzimu arali e si Iwe, a hu na bako ḽi no nga Mudzimu washu. “Ni songo dzula ni tshi zuwa, ni songo bula maipfi a u ḓihudza, Muṋe washu ndi Mudzimu ane a ḓivha zwoṱhe, zwine vhathu vha ita zwi kalwa nga Ene. “Vhura ha vhahali ho vunḓea, hone vhe vha khukhulwa vho kungela nungo. Vhe vha vha vha tshi ḽa vha fura, zwino ndi vhasingili vha u ṱoḓa zwiḽiwa; vhe vha vha vha tshi ṱwa na nḓala vha vho ḽa vha laṱa. Musadzi we a vha e muumba zwino o beba vhana vhaṱanu na vhavhili, hone mme a vhana vhanzhi o sala a si na ṅwana. “Muṋe washu u a vhulaha, a dovha a tshidza, u isa vhathu vhudzulavhafu, a dovha a vha vusa. Muṋe washu u a shaisa, a dovha a pfumisa, u a ṱukufhadza, a dovha a hulisa. U vusa vhashai buseni, vhaheḓana a vha takula ḓaleḓaleni, a vha dzudza na vhavhusi, a vha vhea kha khuluṋoni ya khuliso. Miteo ya ḽifhasi ndi ya Muṋe washu, o tea shango khayo. “U linda ṋayo dza vhathu vhawe vha fulufhedzeaho, hone vhavhi vha ngalangala swiswini. Muthu ha kundi nga nungo dzawe nandi. Vhane vha vhangisa Muṋe washu vha ḓo lozwiwa, u ḓo vha bvumela e ngindii, ngindii e ṱaḓulu. Muṋe washu u ḓo haṱula shango ḽoṱhe, khosi ye a vhea u ḓo i ombela shambo, khosi ye a i ta u ḓo ita uri i kunde.” Ndi hone Elikana a tshi humela hayani Rama, hone mutukana Samuele a dzula Shilo, a shumela Muṋe washu a tshi londolwa nga tshifhe Eli. Vhana vha Eli vho vha vha sa ḓivhalekani, Muṋe washu vho vha vha sa mu londi. Zwino yo vha i nḓowelo ya vhotshifhe na vhathu uri musi muthu a tshi khou ṋekedza nduvho, musi ṋama i tshi khou bikwa, mushumi wa tshifhe o vha a tshi ḓa o fara forogo ya maṋo mararu, a longa iyo forogo khalini dza u bika, tshe forogo iyo ya tshi ṱhavha tsha mbo vha tsha tshifhe. Vhaisraele vhoṱhe vhe vha ḓa Shilo u ṋekedza nduvho dzavho vho vha vha tshi itwa nga u ralo. Hone zwino na musi mapfura a sa athu fhiswa, mushumi wa tshifhe o vha a tshi ḓa a vhudza munna ane a khou ṋekedza nduvho a ri, “Nga vha fhe tshifhe ṋama ya u gotsha, a nga si ṱanganedze ṋama yo no bikwaho, u ṱoḓa mbisi fhedzi.” Arali munna uyo a mu vhudza a ri, “Nga hu thome u fhiswa mapfura, ni konou dzhia zwine na funa,” mushumi uyo o vha a tshi fhindula a ri, “Hai, kha vha ḓise zwino, arali vha sa i ḓisa, ndi ḓo i dzhia nga khani!” Tshivhi hetsho tsha avho vhaṱhannga Muṋe washu o vha a tshi vhona tshi tshihulu, ngauri vho vha vha tshi nyadza nduvho ine ya ṋekedzwa Muṋe washu. Huno Samuele ene o vha a tshi shumela Muṋe washu. Samuele a tshi kha ḓi vha mutukana o vha a tshi vho ambara luvhemba lwa lukhaha lwa u pakata lu no nga lwa vhotshifhe. Ṅwaha muṅwe na muṅwe mme awe vho vha vha tshi ḓi mu rungela phuraphura ya lukhaha vha mu isela musi vha tshi gonya Shilo na munna wavho u ṋekedza nduvho ya ṅwaha nga ṅwaha. Eli o vha a tshi ḓi shudufhadza Elikana na musadzi wawe a ri, “Ngavhe Muṋe washu a tshi ni ṋea vhana vhane vha ḓo bebwa nga hoyu musadzi, vha thivha uḽa we a mu humbela nga thabelo a mu kumedza Muṋe washu.” Vho no fhedza izwo vha humela hayani. Muṋe washu a tonda Hanna, a vhifha muvhilini, a dovha a beba vhatuka vhararu na vhasidzana vhavhili. Mutukana Samuele a aluwa a tshi shumela Muṋe washu. Zwino Eli o vha o no kalaha zwihulu. A ḓi dzula a tshi pfa zwine vhana vhawe vha ita Vhaisraele vhoṱhe na uri vha dzhia vhasadzi vhane vha shuma muṋangoni wa dennde ya u ṱangana na Muṋe washu vha vha dzhenisa nḓuni. Ndi hone a tshi vha vhudza a ri, “Izwi zwithu ni zwi itelani? Vhathu vhoṱhe vha mmbudza vhuvhi vhune na ita. A si zwone vhananga, ni vho xedza vhathu vha Muṋe washu. Arali munna a khakhela muṅwe munna, Mudzimu a nga mu pfumedzanya nae, hone arali munna a khakhela Muṋe washu u ḓo pfumelelwa nga nnyi?” Huno vha si thetshelese khotsi avho a tshi vha kaidza, ngauri Muṋe washu o vha a tshi funa u vha vhulaha. Mutukana Samuele ene a aluwa a tshi takalelwa nga Muṋe washu na nga vhathu. Zwino muṅwe muḓinḓa wa Mudzimu a ḓa ha Eli a ri, “Muṋe washu u ri, ‘Ndo ḓidzumbulula zwavhuḓi kha nnḓu ya makhulukuku wau zwiḽa vhe phuli dza Farao ngei Egipita. Ndo nanga makhulukuku wau kha matsinde oṱhe a Israele uri a vhe tshifhe wanga, a gonye aḽiṱarini yanga a fhise zwioro, a ambare luvhemba lwa u pakata phanḓa hanga. Nda ita na u ṋea nnḓu ya makhulukuku wau mukovhe wa nduvho dzoṱhe dza mbeu dza Vhaisraele. Zwino ndi mini u tshi nyadza zwiṱhavhelo na nduvho zwine nda ri vhathu vhanga vha bvise? Ndi mini u tshi hulisa vhana vhau u fhira Nṋe nga u vha litsha vha tshi ḓinonisa nga miraḓo i fhiraho yoṱhe ya nduvho dzoṱhe dzine dza ṋekedzwa nga vhathu vhanga Vhaisraele?’ “Zwino-ha, Muṋe washu Mudzimu wa Israele u khou ḓivhadza u ri, ‘Ndo fulufhedzisa uri nnḓu yau na ya makhulukuku wau vha ḓo dzula vha tshi ntshumela lini na lini.’ Hone zwino Muṋe washu u khou ḓivhadza u ri, ‘A zwi tsha ḓo ralo! Vhane vha nkhulisa ndi ḓo vha hulisa, hone vhane vha nnyadza vha ḓo nyadziwa-vho. Hu khou ḓa tshifhinga tshine nda ḓo fhelisa vhutshifhe hau na ha muṱa wau, a hu na wa muṱa wau ane a ḓo lalama. U ḓo vhona khombo i tshi wela nnḓu yanga. Naho Vhaisraele vha tshi ḓo tondiwa, kha vha lutsinga lwau a hu na ane a ḓo lalama. Vha lutsinga lwau vhoṱhe vha ḓo fa vha songo lalama. Onoyo muthihi ane nda ḓo mu litsha zwawe a tshila a ntshumela e tshifhe, ndi ḓo zwi itela u pofulisa maṱo au nga miṱodzi na u ṱhavha mbilu yau. Zwine zwa ḓo wela vhana vhau vhavhili Hofuni na Finiasi tshi ḓo tou vha tshiga tsha uri u zwi vhone; vhuvhili havho vha ḓo fa musi muthihi. Ndi ḓo ḓinangela tshifhe muṅwe ane a ḓo fulufhedzea, onoyo u ḓo ita zwine nda zwi funa. Ndi ḓo mu ṋea vhaḓuhulu vhanzhi, a dzula a tshi shumela khosi yanga ye nda i nanga. Ndi hone muṅwe na muṅwe wa lutsinga lwau o ponyokaho lufu a tshi ḓo ḓa a gwadama phanḓa ha tshifhe onoyo a humbela ḽingwende ḽa siliva na zwiḽiwanyana a luvhelela a ri: A thi tholiwi-vho zwanga nda shumela vhotshifhe ndi tshi wana zwiḽiwa!’ ” Mutukana Samuele o shumela Muṋe washu a tshi londolwa nga Eli. Misi iyo ipfi ḽa Muṋe washu ḽo vha ḽi sa anzeli u pfala, na mabono o vha a si manzhi. Maṱo a Eli o vha a sa tsha vhona zwavhuḓi. Muṅwe musi nga maḓautsha Eli a vha o ḓilalela vhulaloni hawe. Luvhone lwa Mudzimu lwo vha lu sa athu dzima. Samuele ene o vha o eḓela thembeleni ya Muṋe washu he ha vha hu na mbulungelo ya mulanga ya Mudzimu. Ndi hone Muṋe washu a tshi vhidza Samuele. Samuele a fhindula a ri, “Ndi fhano!” Samuele a gidimela ha Eli a ri, “Ndi fhano, ndo pfa vha tshi mmbidza.” Huno Eli a ri, “A tho ngo ni vhidza, humani ni yo eḓela.” Samuele a huma a yo eḓela. Muṋe washu a dovha a vhidza Samuele, a vuwa a ya ha Eli a ri, “Ndi fhano, ndo pfa vha tshi mmbidza.” Huno Eli a ri, “Ṅwananga, a tho ngo ni vhidza, humani ni yo eḓela.” Huno Samuele o vha a sa athu ḓivha Muṋe washu, o vha a sa athu dzumbululelwa ipfi ḽa Muṋe washu. Muṋe washu a vhidza Samuele lwa vhuraru, Samuele a vuwa a ya ha Eli a ri, “Ndi fhano, ndo pfa vha tshi mmbidza.” Ndi hone Eli a tshi ṱalukanya uri ndi Muṋe washu a khou vhidzaho Samuele. A mu vhudza a ri, “Ṱuwani ni yo eḓela, arali na pfa a tshi dovha u ni vhidza, ni fhindule ni ri, ‘Muṋe washu, amba, muḓinḓa wau u khou thetshelesa!’ ” Samuele a ṱuwa a yo lala vhulaloni hawe. Muṋe washu a ḓa a ima henefho, a vhidzelela u ḓi nga zwiḽa u rangani a ri, “Samuele, Samuele!” Samuele a fhindula a ri, “Muṋe washu amba, muḓinḓa wau u khou thetshelesa!” Muṋe washu a amba na Samuele a ri, “Ndi ṱoḓa u ita tshiṅwe tshithu kha ḽa Israele, tshi ḓo ita uri nḓevhe dza muṅwe na muṅwe ane a zwi pfa dzi lume. Musi wonoyo ndi ḓo khunyeledza zwoṱhe zwe nda vhudza Eli ndi tshi sanda muṱa wawe, u bva mathomoni u swika magumoni. Ndo no ḓi mu vhudza uri ndi ḓo rwa muṱa wawe lini na lini nga mulandu wa vhuvhi he a vha a tshi vhu ḓivha, vhana vhawe vho nnyefula a si vha kaidze. Ndi zwe nda anela nnḓu ya Eli nda ri, ‘Mulandu wa nnḓu ya Eli u nga si pfumelwe nga tshiṱhavhelo kana nga nduvho.’ ” Samuele a yo eḓela ḽa vhuya ḽa tsha a konou vula miṋango ya nnḓu ya Muṋe washu. O vha a tshi ofha u vhudza Eli zwa bono ḽawe. Huno Eli a mu vhidza a ri, “Samuele ṅwananga.” Samuele a fhindula a ri, “Ndi fhano.” Eli a mu vhudzisa a ri, “Muṋe washu o ni vhudzani? Ni songo nnzumbela. Ngavhe Mudzimu a tshi ni pfisa vhuṱungu a dovha arali na nnzumbela na tshithihi tsha zwe a ni vhudza.” Ndi hone Samuele a tshi mu vhudza zwoṱhe, a si vhuye a mu dzumbela na tshithihi. Eli a ri, “Ndi Muṋe washu, litshani a ite zwine a vhona zwi zwone.” Muṋe washu o ḓi vha na Samuele musi a tshi aluwa, ho ngo vhuya a litsha ipfi ḽawe na ḽithihi ḽi tshi wela fhasi. Ḽoṱhe ḽa Israele u bva Dani u swika Bierisheba ḽa zwi vhona uri vhukumakuma Samuele ndi muporofita wa Muṋe washu. Muṋe washu a ḓi vhonala Shilo, a ḓidzumbululela Samuele henefho nga ipfi ḽawe. Ipfi ḽa Samuele ḽa pfiwa nga Vhaisraele vhoṱhe. Muṅwe musi Vhaisraele vha bva pfumo vha yo lwa na Vhafilista. Vhaisraele vha ṱoka mishasha Ebenezere, Vhafilista vha ṱoka yavho Afeke. Vhafilista vha bvisa mmbi yavho u yo ṱangana na Vhaisraele, govholano ḽa phaḓalala, Vhaisraele vha kundwa nga Vhafilista, ha vhulawa Vhaisraele vhane vha nga swika 4 000 henefho nndwani. Musi vhanna vha tshi humela mishashani, vhahulwane vha Israele vha vhudzisa vha ri, “Ndi mini Muṋe washu o ita uri ri kundwe nga Vhafilista ṋamusi? Nga ri yo hwala mbulungelo ya mulanga ya Muṋe washu i re Shilo ri i ḓise fhano i tshimbile na riṋe, i ri lamulele kha maswina ashu.” Ndi hone vhathu vha tshi ruma vhanna Shilo, vha vhuya na mbulungelo ya mulanga ya Muṋe washu Mulangazwoṱhe, we a dzula kha khuluṋoni vhukati ha vhakherube vhavhili. Vhana vha Eli vhavhili, Hofuni na Finiasi, vho vha vhe henefho vhe na mbulungelo ya mulanga ya Mudzimu. Musi mbulungelo ya mulanga ya Muṋe washu i tshi dzhena mishashani, Vhaisraele vhoṱhe vha ṱavha mukosi mavu a tou dzinginyea. Vhafilista vha tshi pfa uyo mukosi vha vhudzisa vha ri, “Mukosi uyo u re mishashani ya Vhaheberu ndi wa mini?” Musi vha tshi pfa uri mbulungelo ya Muṋe washu yo dzhena mishashani, vha farwa nga nyofho vha ri, “Mudzimu wo dzhena mishashani. Zwo ri vhifhela! Zwa u rali a zwi athu vhuya zwa itea. Ro welwa nga khombo! Ndi nnyi ane a ḓo ri lamulela zwanḓani zwa midzimu iyo ya maanḓa? Ndi vhaḽa vhadzimu vhe vha vhulaha Vhaegipita nga madwadze a sa konadzei ngei phangani. Vhafilista, imani ni khwaṱhe! Ivhani vhanna ni sa ḓo vha phuli dza Vhaheberu unga vhone vho vha vhe phuli dzaṋu. Ivhani vhanna ni lwe!” Ndi hone Vhafilista vha tshi lwa, Vhaisraele vha kundwa, muṅwe na muṅwe a shavhela hayani. Ha vhulawa vhanzhi, ha vhulawa vhanna vha Israele vha 30 000 vha no lwa vhá songo namela bere. Ha thubiwa na mbulungelo ya Mudzimu; vhana vha Eli vhavhili, Hofuni na Finiasi, na vhone vha vhulawa. Musi wonoyo ha ḓa munna a no bva kha tsinde ḽa Benyamini, a gidima a tshi bva nndwani a ya Shilo; zwiambaro zwawe zwo vha zwo kherukana, ó ḓishela mavu ṱhohoni. Musi a tshi swika a wana Eli o dzula kha tshidzulo tshawe tsini ha gondo ó lindela, ngauri o vha o dinalea nga mbulungelo ya Mudzimu. Uyo munna a tshi dzhena afho muḓini, a ḓivhadza zwe zwa itea, muḓi woṱhe wa vusa tshililo. Eli a tshi pfa tshililo a vhudzisa a ri, “Tshililo itshi ndi tsha mini?” Uḽa munna a gidimela ha Eli u mu vhudza zwo iteaho. Eli o vha o no vha na miṅwaha ya 98 nahone o pofula tshoṱhe. Uḽa munna a vhudza Eli a ri, “Ndi kha ḓi bva u swika, ndi bva tshivhindini tsha nndwa, ndo shavha hone ṋamusi ḽino.” Eli a mu vhudzisa a ri, “Ho iteani ṅwananga?” Uḽa muḓinḓa a fhindula a ri, “Vhaisraele vho pandamedzwa nga Vhafilista, ho tshinyala vhanzhi, na vhana vhavho vhavhili Hofuni na Finiasi vho vhulawa, na mbulungelo ya Mudzimu yo thubiwa.” Uyo munna a ri u bula mbulungelo ya Mudzimu, Eli a mbo wa nga tshitiko e tshidzuloni tshawe tsini ha khoro. A vunḓea mutsinga a fa, ngauri o vha o kalaha nahone e na muvhili. O vha e murangaphanḓa wa Israele miṅwaha ya 40. Musadzi wa Finiasi ṅwana wa Eli o vha a songo takala muvhili, e tsini na u vhofholowa. Musi a tshi pfa mafhungo a u ri mbulungelo ya Mudzimu yo thubiwa na uri khotsi a munna wawe na munna wawe vho fa, a farwa nga maṱungu a vhudzadze a mbo ḓi vhofholowa, a ṋoka. Musi a tshi khou fa, vhasadzi vhe vha vha vha tshi khou mu bebisa vha ri, “Ni songo ṱovhowa, no beba mutuka.” Hone ene ho ngo vhuya a fhindula kana a zwi londa. 21 Mutukana uyo a ri u pfi Ikhabodo (Vhugala-vhu-ngafhi?), a ri, “Vhugala ha Mudzimu ho pfuluwa Israele,” ngauri ho thubiwa mbulungelo ya Mudzimu, ha fa khotsi a munna wawe na munna wawe. Ndi zwe a ri, “Vhugala ha Mudzimu ho pfuluwa Israele, ngauri mbulungelo ya Mudzimu yo thubiwa.” Musi Vhafilista vho no thuba mbulungelo ya Mudzimu Ebenezere, vha i hwala vha i isa Ashidodo, vha i dzhenisa thembeleni ya mudzimu wavho Dagoni vha i vhea tsini ha Dagoni. Musi vhathu vha Ashidodo vha tshi fhinduwa nga matshelo, vha vhona Dagoni wo wela fhasi nga tshifhaṱuwo phanḓa ha mbulungelo ya Muṋe washu! Vha dzhia Dagoni vha u vhuedzedza vhudzuloni hawo. Hone nga matshelo vha tshi vuwa vha vhona Dagoni wo wela fhasi nga tshifhaṱuwo phanḓa ha mbulungelo ya Muṋe washu! Wo vha wo vunḓea ṱhoho na zwanḓa zwa wela tshiukhuvhani, ha sala mutumbu wawo fhedzi. Ndi zwine na ṋamusi vhotshifhe vha Dagoni na vhaṅwe-vho vhane vha dzhena thembeleni ya Dagoni vha sa kande tshiukhuvha. Tshanḓa tsha Muṋe washu tsha ziamedza vhathu vha Ashidodo na vha shango ḽeneḽo, a vha ofhisa, a ita uri vha vhe na zwitshimbili marahoni. Musi vhanna vha Ashidodo vha tshi vhona zwine zwa khou itea, vha ri, “Mbulungelo ya Mudzimu wa Vhaisraele i songo tsha dzula fhano na riṋe ngauri tshanḓa tshawe tsho tsikeledza riṋe na mudzimu washu Dagoni.” Ndi hone vha tshi vhidza vhavhusi vhoṱhe vha Vhafilista vha vha vhudzisa vha ri, “Ri iteni nga mbulungelo ya Mudzimu wa Israele?” Vhavhusi vha fhindula vha ri, “Ṱuwisani mbulungelo ya Mudzimu wa Israele ni i ise Gathi.” Ndi hone vha tshi hwala mbulungelo ya Mudzimu wa Israele vha i isa Gathi. Huno musi vho no i sudzulusa, tshanḓa tsha Muṋe washu tsha rwa vhathu vha muḓi uyo vha hanganea. Muṋe washu a ḓisela vhathu vha Gathi khombo, vhoṱhe vhahulwane na vhaṱuku, vha vha na zwitshimbili marahoni. Ndi hone vha tshi hwala mbulungelo ya Mudzimu vha i isa muḓini wa Ekroni. Mbulungelo ya Mudzimu ya ri u dzhena Ekroni, vhathu vha Ekroni vha mbo ṱavha mukosi vha ri, “Vho ḓisa mbulungelo ya Mudzimu wa Israele kha riṋe uri vha ri vhulahe na vhathu vha hashu.” Ndi hone vha tshi kuvhanganya vhavhusi vhoṱhe vha Vhafilista vha ri, “Ṱuwisani mbulungelo ya Mudzimu wa Israele, nga i humele fhethu hayo, i sa ḓo vhulaha riṋe na vha hashu.” Lufu lwo vha lwo ṱanganya muḓi uyo vhathu vha tou hanganea, tshanḓa tsha Mudzimu tsho vha tsho u tsikeledza. Vhe vha sala u fa vha vha na zwitshimbili marahoni, vhathu vha muḓi vha ṱavhela midzimu yavho mukosi uri i vha farise. Mbulungelo ya Muṋe washu yo dzula shangoni ḽa Vhafilista ha vhuya ha fhela miṅwedzi miṱanu na mivhili, Vhafilista vha vhidza vhotshifhe vhavho na mingome yavho vha ri, “Ri ḓo itani nga mbulungelo ya Yahavee? Ri vhudzeni uri ri ḓo i vhuedzedza hani fhethu hayo.” Vhone vha fhindula vha ri, “Arali na humisa mbulungelo ya Mudzimu wa Israele, ni songo i vhuedzedza i si na tshithu, lingani nga nungo dzoṱhe u mu rumela tshipfumelo. Ndi hone ni tshi ḓo fhola, na ḓo kona u ḓivha uri ndi mini tshanḓa tshawe tshi songo litsha u ni tsikeledza.” Vhafilista vha vhudzisa vha ri, “Ri ḓo mu rumela tshipfumelo-ḓe?” Vhone vha fhindula vha ri, “Zwifanyiso zwiṱanu zwa zwitshimbili zwo vhumbwaho nga musuku, na mbevha ṱhanu dza musuku, zwi tshi ya nga tshivhalo tsha vhavhusi vha Vhafilista, ngauri dwadze ḽeneḽo ḽo wela noṱhe inwi na vhavhusi vhaṋu. Vhumbani zwifanyiso zwa zwitshimbili na zwa mbevha dze dza tshinyekanya shango ḽashu, ni hulise Mudzimu wa Israele. Khamusi u ḓo sudzulusa tshanḓa tshawe kha inwi na kha midzimu yaṋu na shango ḽaṋu. Ni kha ḓi itelani tshipimbi unga Vhaegipita na Farao? Musi a tshi vha sumbedza maanḓa awe, a vho ngo vhofholola Vhaisraele uri vha pfuluwe naa? “Zwino-ha, itani goloi ntswa, na kholomo mbili dza nzadze, dzi sa athu vhewa dzhogo. Kholomo idzo ni dzi pane kha iyo goloi, hone ṋamana dzadzo ni dzi swoge dzi dzhene dangani. Ni dzhie mbulungelo ya Yahavee ni i longe ngomu goloini, bogisini ḽi re tsini hayo ni longe izwo zwithu zwa musuku zwine na zwi isa khae uri tshi vhe tshipfumelo. Goloi iyo nga i takuwe, hone ni ḓi ita ni tshi i sedza. Arali ya gonya shangoni ḽayo, yo livha Bethe Shemeshe, ri ḓo ḓivha uri Yahavee ndi Ene o ri ḓiselaho khombo hei khulu. Hone arali ya sa livha hone ri ḓo ḓivha uri izwo a si tshanḓa tsha Yahavee tshe tsha ri rwa, zwo sokou itea-vho.” Ndi hone Vhafilista vha tshi ita zwenezwo zwe vha eletshedzwa. Vha dzhia kholomo mbili dza tsadzi dzo raloho, vha dzi pana kha goloi, ṋamana dzadzo vha dzi khadela dangani. Vha vhea mbulungelo ya Muṋe washu kha goloi, tsini hayo vha vhea bogisi ḽi re na mbevha dza musuku na zwitshimbili zwo vhumbwaho. Ndi hone idzo kholomo dzi tshi gonya dzo livha Bethe Shemeshe, dzi sa bvi gondoni, dzi tshi khou tshimbila dzi tshi lila, dzi sa vhuyi dza pambutshela tshauḽa kana tshamonde. Vhavhusi vha Vhafilista vha dzi tevhela vha vhuya vha swika masakhani a Bethe Shemeshe. Zwino vhathu vha Bethe Shemeshe vho vha vha tshi khou kaṋa goroi yavho govhani. Vha tshi takusa maṱo vha vhona mbulungelo, vha takala vha tshi zwi vhona. Goloi ya swika tsimuni ya Joshua wa Bethe Shemeshe, ya ima henefho tsini ha tombo ḽihulu. Vhathu vha fhanza matanda a goloi, vha ṱhavha idzo kholomo, vha dzi ṋekedza Muṋe washu tsha vha tshiṱhavhelo tshi fhiswaho. Vhalivi vha tsisa mbulungelo ya Muṋe washu, khathihi na bogisi ḽi re na zwithu zwa musuku, vha zwi vhea nṱha ha iḽo tombo ḽihulu. Musi wonoyo vhathu vha Bethe Shemeshe vha ṋekedza Muṋe washu nduvho dzo fhiswaho na zwiṱhavhelo. Vhavhusi vhaṱanu vha Vhafilista vho vha vha tshi khou zwi vhona zwoṱhe hezwo, vha konou humela Ekroni wonoyo musi. Vhafilista vha tshi ṋea Muṋe washu tshifhiwa tsha zwitshimbili zwiṱanu zwa musuku tsho vha tshipfumelo, vha Ashidodo na vha Gaza na vha Ashkeloni na vha Gathi na vha Ekroni, vhoṱhe vho bvisa tshithihi. Vha ita na u isa mbevha dza musuku, muṅwe na muṅwe wa miḓi heyo ine ya vhuswa nga mahosi maṱanu a Vhafilista wa bvisa mbevha nthihi, vhoṱhe vha miḓi yo tangeledzwaho nga mitsheṱo na i songo tangeledzwaho. Tombo ḽihulu ḽe vha vhea mbulungelo ya Muṋe washu khaḽo ḽi kha ḓi vha ṱhanzi na ṋamusi henengei tsimuni ya Joshua wa Bethe Shemeshe. Huno Mudzimu a vhulaha vhanna vha 70 vha Bethe Shemeshe nge vha ṱolela ngomu ha mbulungelo ya Muṋe washu. Vhathu vha lila nge Muṋe washu a vha rwa zwingafho. Vhanna vha Bethe Shemeshe vha vhudzisa vha ri, “Ndi nnyi ane a nga ima phanḓa ha Muṋe washu, hoyu Mudzimu mukhethwa? Mbulungelo i songo dzula fhano, hone i tshi ṱuwa i ḓo ya ha nnyi?” Vha ruma vhaḓinḓa ha vhathu vha Kiriathi Jiarimu vha swika vha ri, “Vhafilista vho vhuisa mbulungelo ya Muṋe washu. Iḓani ni i dzhie ni gonye nayo ha haṋu.” Ndi hone vhanna vha Kiriathi Jiarimu vha tshi ḓa vha dzhia mbulungelo ya Muṋe washu. Vha i dzhia vha i isa nḓuni ya Abinadaba we a vha a tshi dzula mabamani. Vha dzhia ṅwana wawe Eliasara vha mu kumedza Mudzimu uri a londole mbulungelo ya Muṋe washu. Mbulungelo ya dzula Kiriathi Jiarimu tshifhinga tshilapfu, ha vhuya ha fhela miṅwaha ya 20. Tshifhinga tshenetsho Vhaisraele vhoṱhe vha lilela Muṋe washu uri a vha lamulele. Samuele a amba na Vhaisraele a ri, “Arali ni tshi vhuelela ha Muṋe washu nga mbilu dzaṋu dzoṱhe, laṱani midzimu yaṋu isili, na zwifanyiso zwa mudzimu wa musadzi Ashtharotho. Ḓikumedzeni Muṋe washu tshoṱhe ni luvhe Ene fhedzi, ndi hone a tshi ḓo ni lamukisa zwanḓani zwa Vhafilista.” Nangoho Vhaisraele vha laṱa zwifanyiso zwavho zwa Baali na Ashtharotho, vha luvha Muṋe washu fhedzi. Ndi hone Samuele a tshi ri, “Vhaisraele vhoṱhe nga vha kuvhangane Mitsipha, nṋe ndi ḓo ni rabelela ha Muṋe washu.” Vha mbo kuvhangana Mitsipha, vha ka maḓi, vha a shulula phanḓa ha Muṋe washu. Musi wonoyo vha ḓidzima zwiḽiwa, vha bula vhuvhi havho vha ri, “Ro khakhela Muṋe washu.” Henefho Mitsipha Samuele a laya Vhaisraele. Musi Vhafilista vha tshi zwi pfa uri Vhaisraele vho kuvhangana Mitsipha, mahosi a Vhafilista vha ḓa uri vha lwe navho. Vhaisraele vha zwi pfa, vha farwa nga nyofho vha tshi ofha Vhafilista. Vha vhudza Samuele vha ri, “Vha songo litsha u ri ambela ha Mudzimu Muṋe washu, uri a ri lamukise zwanḓani zwa Vhafilista.” Ndi hone Samuele a tshi dzhia ngwana ine ya kha ḓi mama, a i ṋekedza Muṋe washu ya vha tshiṱhavhelo tshi fhiswaho tshoṱhe. Samuele a ambela Vhaisraele ha Muṋe washu nga thabelo uri a vha lamukise, Muṋe washu a pfa thabelo yawe. Hezwi Samuele a tshi kha ḓi ṋekedza itsho tshiṱhavhelo tshi fhiswaho, Vhafilista vha sendela uri vha lwe na Vhaisraele. Huno musi hoyo Muṋe washu a bvumela Vhafilista nga mubvumo muhulu, a ita uri vha hanganee, vha mbo kundwa nga Vhaisraele. Vhanna vha Israele vha bva Mitsipha, vha pandamedza Vhafilista, vha enda vha tshi vha vhulaha nḓilani, vha vha swikisa Bethe Khara. Ndi hone Samuele a tshi dzhia tombo a ḽi imisa vhukati ha Mitsipha na Shene. Afho fhethu a ri hu pfi Ebene Haezere a tshi ri, “Muṋe washu o ḓi ri farisa u vhuya u swika zwino.” Ha vha hone u kundwa ha Vhafilista, vha si tsha dovha vha dia shango ḽa Israele. Muṋe washu o vha a tshi ḓi lwa na Vhafilista misi yoṱhe Samuele a tshee hone. Miḓi yoṱhe ye Vhafilista vha vha vho dzhiela Vhaisraele ya dovha ya dzhiululwa nga Vhaisraele, u bva Ekroni u swika Gathi. Vhaisraele vha dzhiulula shango ḽavho ḽoṱhe ḽe ḽa vha ḽo dzhiwa nga Vhafilista. Na Vhaamori vho vha vha si tsha lwa na Vhaisraele. Samuele a vha murangaphanḓa wa Israele misi yoṱhe ya vhutshilo hawe. Ṅwaha nga ṅwaha o vha a tshi tendeleka na miḓi ya Bethele na Giligala na Mitsipha. Hoṱhe hafho fhethu o vha a tshi laya Vhaisraele. Huno o no fhedza izwo a humela hayani hawe Rama, na henefho a laya Vhaisraele. Henefho Rama a fhaṱela Muṋe washu aḽiṱari. Musi Samuele o no kalaha, a vhea vhana vhawe uri vha vhe vharangaphanḓa vha Israele. Tanzhe ḽawe o vha a tshi pfi Juele, wa vhuvhili a tshi pfi Abia, vhone vho vha vhe vharangaphanḓa muḓini wa Bierisheba. Huno vhana vha Samuele a vho ngo kanda vhuṱalani hawe, vho ḓipfumisa nga u vhaisa vhaṅwe, vha ṱanganedza tshanḓanguvhoni, vha tshinya khaṱhulo. Ndi hone vhahulwane vhoṱhe vha Israele vha tshi kuvhangana vha ya Rama ha Samuele. Vha mu vhudza vha ri, “Nga vha vhone, vhone vho no kalaha, nahone vhana vhavho a vha kandi vhuṱalani havho. Zwino nga vha ri vhumbele khosi ine ya ḓo ri vhusa, u ḓi nga dziṅwe tshakha dzi nayo.” Huno Samuele zwa si mu takadze musi vha tshi ri, “Nga vha ri vhumbele khosi ine ya ḓo ri vhusa.” Ndi hone Samuele a tshi rabela Muṋe washu. Muṋe washu a ri, “Thetshelesa zwoṱhe zwine vhathu vha u vhudza. Vhathu avha a vho ngo landula iwe, vho landula Nṋe uri ndi si vhe khosi yavho. Vha khou u ita zwenezwo zwe vha ita Nṋe, tshee nda vha pfulusa Egipita u swika zwino, vho ḓi ntshandukela vha luvha miṅwe midzimu. Zwino vha ṋee tshine vha ṱoḓa. Vha ṱalutshedze mafhungo haya zwavhuḓi, u vha vhudze zwine khosi ine ya ḓo vha vhusa ya ḓo ita.” Samuele o swikisa maipfi oṱhe a Muṋe washu kha vhathu vhe vha humbela khosi. Samuele a ri, “Khosi ine ya ḓo ni vhusa i ḓo ita hezwi: U ḓo dzhia vhana vhaṋu vha vhatuka a vha ita vhadziammbi, vhaṅwe a vha isa kha gariki dzawe dza nndwa, vhaṅwe vha fara bere dzawe, vhaṅwe vha gidima phanḓa ha gariki dzawe dza nndwa. Vhaṅwe u ḓo vha ita vhalangammbi, vhaṅwe vhalangagomane, vhaṅwe vha mu limela masimu, vha kaṋa zwiliṅwa zwawe, vhaṅwe vha mu fulela zwihali zwa nndwa vha ita na thundu ya gariki dzawe dza nndwa. Vhananyana vhaṋu u ḓo vha dzhia vha mu itela zwiḓolo zwi nukhelelaho, vha vha vhabiki vhawe na vhabagi vhawe. U ḓo dzhia masimu aṋu avhuḓi a no fhira oṱhe na masimu a minḓirivhe na masimu a miolivi, a ṋea magota awe. U ḓo ni dzhiela tshafumi tsha zwiliṅwa zwaṋu zwa thoro na tsha nḓirivhe dzaṋu a ṋea magota awe na vhalanda vhawe vha pfamoni. Phuli dzaṋu dza vhanna na dza vhasadzi na vhaṱhanngana vhaṋu na kholomo dzaṋu dzi fhiraho dzoṱhe, na donngi, u ḓo dzhia zwa shumela ene. U ḓo dzhia tshafumi tsha masambi aṋu a nngu, na inwi vhaṋe na vha phuli dzawe. Musi wonoyo ni ḓo ṱavha mukosi na lila uri ni rulwe muhwalo we na hweswa nga khosi yeneyo ye na i nanga, hone Muṋe washu a nga si ni thetshelese.” Huno vhathu vha hana u thetshelesa Samuele vha ri, “Aiwa, ri ṱoḓa khosi ya u ri vhusa. Ndi hone ri tshi ḓo nga dziṅwe tshakha, rí na khosi ine ya ri vhusa, a ri ranga phanḓa ri tshi bva pfumo, a ri lwela nndwani.” Samuele a thetshelesa maipfi oṱhe e vhathu vha amba, a ya a a vhudza Muṋe washu. Muṋe washu a fhindula a ri, “Vha itele zwine vha zwi funa, u vha vhumbele khosi.” Ndi hone Samuele a tshi vhudza vhanna vha Israele a ri, “Zwino noṱhe ṱuwani ni ye hayani.” Ho vha hu na muṅwe Mubenyamini, munna wa mupfumi wa muḓivhalea we a vha a tshi pfi Kishi ṅwana wa Abiele, ṅwana wa Tseroro, ṅwana wa Bekhorathi, ṅwana wa Afia wa Benyamini. Munna uyo o vha e na ṅwana wa mutuka a no pfi Saulo, wa lunako, wa nungo, hu si na ane a mu fhira kha Vhaisraele. Saulo o vha a tshi fhira vhoṱhe nga u lapfa, vhaṅwe vhathu vha tshi tou mu guma nga mutsinga. Zwino donngi dza Kishi khotsi a Saulo dza xela, Kishi a vhudza ṅwana wawe Saulo a ri, “Ṱuwa na muṅwe wa phuli ni yo ṱoḓa donngi.” Ndi hone a tshi buḓekanya mivhundu ya Efraimi na shangoni ḽa Shalisha, hone vha si dzi wane. Vha fhirela phanḓa vha dzhena shangoni ḽa Shaalimu, hone donngi dzo vha dzi siho afho. Ndi hone vha tshi buḓekanya shango ḽa Benyamini, hone na henefho vha si dzi wane. Musi vha tshi swika shangoni ḽa Tsufu Saulo a vhudza phuli ye ya vha i nae a ri, “Kha ri hume, khotsi anga vha sa vho ḓo litsha u elekanya zwa donngi vha vho ḽa mbilu nga riṋe.” Huno iyo phuli ya fhindula ya ri, “Muḓini uno hu na muḓinḓa wa Mudzimu. Munna uyo vhathu vha a mu hulisa. Zwoṱhe zwine a amba zwi a itea zwo tou ralo. Nga ri ye hone zwino. Khamusi a nga ri vhudza uri ri ṱutshele ngafhi.” Saulo a vhudza phuli yawe a ri, “Arali ra ya ha uyo munna ri ḓo mu fha mini? Zwiḽiwa zwine zwa vha mikhwamani yashu zwo fhela. A ri na tshifhiwa tshine ra nga ṋea uyo muḓinḓa wa Mudzimu. Tshine ra vha natsho ndi mini?” Phuli ya dovha ya mu fhindula ya ri, “Nṋe ndi na ḽingwende ḽa siliva. Ndi ḓo ḽi ṋea uyo munna wa Mudzimu uri a ri vhudze nḓila ine ra fanela u i fara.” ( Zwiḽa kale kha ḽa Israele arali muthu a tshi yo vhudzisa Mudzimu, o vha a tshi ri, “Nḓarieni ha muvhoni,” ngauri muporofita wa misi ino, kale o vha a tshi pfi muvhoni.) Saulo a vhudza phuli yawe a ri, “Ndi zwone, nḓarieni.” Ndi hone vha tshi livha muḓini he ha vha hu na uyo muḓinḓa wa Mudzimu. Hezwi vha tshi khou gonya tshivhanga vho livha muḓi uyo, vha ṱangana na vhaṅwe vhasidzana vha tshi ya u ka maḓi, vha vha vhudzisa vha ri, “Muvhoni u hone naa?” Vhasidzana vha fhindula vha ri, “U hone, ngoyo henefho phanḓa haṋu. Ni ṱavhanye, o ḓa fhano muḓini wa hashu ṋamusi, ngauri vhathu vha khou ya u ṋekedza tshiṱhavhelo tshikwarani. Hezwi ni tshi tou dzhena muḓini, ni ḓo mu wana a sa athu gonya tshikwarani u yo ḽa. Vhathu vha nga si thome u ḽa a sa athu swika, ngauri ndi ene ane a fanela a shudufhadza tshiṱhavhelo, ndi hone vho vhidzwaho vha tshi ḓo kona u ḽa. Gonyani zwino, tshifhinga tshino ni nga mu wana.” Ndi hone vha tshi gonya muḓini; vho no dzhena muḓini vha ṱangana na Samuele e nḓilani ya u ya tshikwarani. Zwino Saulo a tshi ḓo vuwa a tshi ḓa, Muṋe washu izwo o vha o no dzumbululela Samuele a ri, “Matshelo nga tshifhinga tshenetshi ndi ḓo ruma muṅwe munna ha iwe, u bva shangoni ḽa Benyamini. U mu ḓodze a vhe murangaphanḓa wa vhathu vhanga vha Israele. Ene u ḓo lamulela vhathu vhanga kha Vhafilista. Ndo sedza u tambula ha vhathu vhanga, tshililo tshavho tsho swika kha Nṋe.” Samuele a vhona Saulo, Muṋe washu a mbo mu vhudza a ri, “Hoyo ndi ene munna we nda u vhudza ngae, ndi ene ane a ḓo linda vhathu vhanga.” Saulo a ṱangana na Samuele khoroni a mu vhudza a ri, “Ri khou vhudzisa hune ha dzula muvhoni.” Samuele a fhindula a ri, “Ndi nṋe muvhoni, mphelekedzeni ri gonye tshikwarani, ngauri ṋamusi ri ḓo ḽa roṱhe, nga matsheloni ndi ḓo ni litsha na ḓiṱutshela, nahone ndi ḓo ni vhudza zwoṱhe zwi re mbiluni yaṋu. Dza nga vha donngi dze na xedza mbamulovha, ni songo ḽa mbilu ngadzo, dzo wanala. Huno ndi nnyi ane a ṱulutshelwa nga Vhaisraele? A si inwi na muṱa wa khotsi aṋu naa?” Saulo a fhindula a ri, “Nṋe ndi wa Benyamini, ndi wa tsinde ḽiṱukuṱuku kha Vhaisraele, muṱa wa hashu ndi wone muṱuku kha tsinde ḽa Benyamini! Zwino khezwi vha tshi amba na nṋe nga u ralo?” Ndi hone Samuele a tshi isa Saulo na phuli yawe vhuḽeloni, a vha dzudza hu no dzula vhaḓivhalea. Ho vha ho kuvhangana vhane vha nga swika mahumi mararu a vhanna. Samuele a vhudza mubiki a ri, “Ḓisani uḽa muraḓo wa ṋama ye nda ni ṋea, yeneiḽa ye nda ni vhudza uri ni i vhetshele thungo.” Mubiki a dzhia tshizwa a tshi vhea phanḓa ha Saulo. Samuele a ri, “Zwe na vha no vhetshelwa zwone ngezwi. Iḽani, tshee nda ri, ‘Ndo vhidza vhaeni,’ zwo vhetshelwa inwi uri ni zwi ḽe vhuṱamboni hovhuno.” Ndi hone Saulo a tshi swiṱula na Samuele. Musi vho no tsela muḓini vha tshi bva tshikwarani, Samuele a amba na Saulo vhe ṱhangani ya nnḓu yawe. Nga matshelo vha fhinduwa nga maḓautsha. Musi mapfuvhi a tshi tswuka, Samuele e ṱhangani ya nnḓu, a vhidza Saulo a ri, “Vuwani, ndi khou ṱoḓa u ni fhelekedza!” Saulo a vuwa, ene na Samuele vha bvela nnḓa vhoṱhe. Vha tshi swika muledzoni wa muḓi, Samuele a amba na Saulo a ri, “Vhudza phuli yau i fhirele phanḓa.” Phuli ya fhirela phanḓa, Samuele a isa phanḓa a ri, “Inwi rangani u ima ndi ni vhudze zwe Mudzimu a amba.” Ndi hone Samuele a tshi dzhia dzhomela ḽa mapfura a muolivi a a shela ṱhohoni ya Saulo, a mu kuvhatedza, a ri, “Mudzimu o ni ta uri ni vhe murangaphanḓa wa vhathu vhawe. Ni tshi ṱuwa fhano kha nṋe ṋamusi, ni ḓo ṱangana na vhanna vhavhili tsini ha tshalo tsha Rahele, ngei Tseletsa masakhani a ḽa Benyamini. Vha ḓo ni vhudza vha ri, ‘Donngi dze na bva ni tshi yo dzi ṱoḓa dzo wanala. Zwino khotsi aṋu a vha tsha vhuya vha dzi humbula, vha vho ḽa mbilu nga inwi, vha ḓi ṱolou gungula vha tshi ri: Zwino ṅwananga u ngafhi?’ “U bva henefho ni ḓo tshimbila na swika murini muhulu wa Thaboro. Henefho ni ḓo ṱangana na vhanna vhararu vhane vha khou ya ha Mudzimu Bethele. Muṅwe u ḓo vha e na mbudzana tharu, muṅwe o hwala mikonde miraru ya vhurotho, muṅwe o hwala gumbu ḽa mukumba ḽa waini. Vha ḓo ni resha vha ni ṋekedza mikonde mivhili ya vhurotho. Ni i ṱanganedze. Ngavhuya ni ye muvhunduni wa Mudzimu u re Gibia hune ha vha na mishasha ya Vhafilista. Ni tshi dzhena muḓini ni ḓo ṱangana na vhaporofita vho rwa muduba vha tshi bva mivhunduni hu tshi khou lidzwa haripa na mirumba na zwiṱiringo na ngwala phanḓa havho, vhone vha tshi khou porofita. Muya wa Muṋe washu u ḓo ḓa kha inwi e na maanḓa, na inwi na porofita navho, na shanduka na vha muṅwe muthu. Musi zwiga izwo zwo no khunyelela, ni ite zwine na vhona zwi tshi ṱoḓea, ngauri Mudzimu u na inwi. Tselani Giligala ni nthange phanḓa. Ndi ḓo ni tevhela nda ṋekedza tshiṱhavhelo tshi fhiswaho na nduvho dza vhuthihi, hone ni nndindele maḓuvha maṱanu na mavhili ndi vhuye ndi swike ha inwi ndi ni vhudze zwine na fanela u ita.” Saulo a ri u rembuluwa a tshi fhambana na Samuele, Mudzimu a mbo shandukisa mbilu ya Saulo, zwiga zwiḽa zwoṱhe zwa khunyelela musi wonoyo. Musi vha tshi swika Gibia, a ṱangana na vhaporofita vho rwa muduba; Muya wa Mudzimu a ḓa khae e na maanḓa, na ene a porofita navho. Musi vhoṱhe vhe vha vha vha tshi mu ḓivha kale vha tshi vhona a tshi porofita na vhaporofita, vha vhudzisana vha ri, “Ndi tshini tsho welaho ṅwana wa Kishi? Saulo na ene o no vha muporofita naa?” Muṅwe munna wa muḓi wonoyo a mu nyefula a ri, “Khotsi avho ene ndi nnyi?” Ndi he ha thoma maambele a no ri, “Saulo na ene o no vha muporofita naa?” Musi Saulo o no fhedza u porofita, a gonya muvhunduni. Zwino malume wa Saulo vha mu vhudzisa na phuli yawe, vha ri, “No vha ni ngafhi?” Saulo a ri, “Ro vha ri tshi khou ṱoḓa donngi. Huno ri tshi vhona dzi sa wanali, ra ya ha Samuele.” Malume wa Saulo vha ri, “Mmbudzeni zwe Samuele a ni vhudza.” Saulo a fhindula a ri, “Samuele o ri vhudza uri donngi dzo wanala.” Hone a si vhudze malume wawe zwe Samuele a mu vhudza nga vhuhosi. Samuele a kuvhanganya Vhaisraele muḓini wa Mitsipha, a vha vhudza a ri, “Muṋe washu Mudzimu wa Israele u ri, ‘Ndo pfulusa Vhaisraele Egipita, nda ni lamulela kha maanḓa a Vhaegipita, na kha mivhuso yoṱhe ye ya vha i tshi ni kandeledza.’ Huno zwino inwi no landula Mudzimu waṋu, Ene ane a ni lamulela khomboni dzoṱhe na kha zwi lemelaho. Huno inwi no ri, ‘Aiwa, ri vhumbele khosi ine ya ḓo ri vhusa.’ Zwino-ha, iḓani phanḓa ha Muṋe washu zwi tshi ya nga matsinde aṋu na mitupo yaṋu.” Ndi hone Samuele a tshi sendedza matsinde oṱhe a Vhaisraele, ha nangwa tsinde ḽa Benyamini. Samuele a sendedza tsinde ḽa Benyamini, mutupo nga mutupo, ha nangiwa mutupo wa Mathiri. Ha fhedzwa nga u nangwa Saulo ṅwana wa Kishi. Hone vha tshi mu ṱoḓa, a si wanale. Vha vhudzisa Muṋe washu vha ri, “Munna uyo o no swika fhano naa?” Muṋe washu a fhindula a ri, “Ee, o dzumbama thunduni!” Vha gidima vha yo mu bvisa, musi o ima vhukati ha vhathu a vhonala a tshi vha fhira vhoṱhe nga u lapfa vha tshi mu guma kha mutsinga. Samuele a vhudza vhathu vhoṱhe a ri, “Munna we a nangwa nga Muṋe washu ni khou mu vhona? Vhukuma a hu na ane a nga ene kha vhathu vhoṱhe.” Ndi hone vhathu vha tshi fhululedza vha ri, “Khosi nga i lalame!” Samuele a ṱalutshedza vhathu ndayo dza vhuhosi. A dzi ṅwala kha bugu, a i vhea phanḓa ha Muṋe washu. Ndi hone Samuele a tshi vhofholola vhathu, muṅwe na muṅwe a livha hayani hawe. Saulo na ene a livha hayani hawe Gibia, a fhelekedzwa nga vhanna vha vhuhali vhe Mudzimu a kwama mbilu dzavho. Huno vhaṅwe vha sa ḓivhalekani vha ri, “Muthu uyu a nga ri lamulela hani?” Vha mu nyadza vha si mu ṋee nduvho. Hone Saulo a si zwi londe. Nahashi wa Muamoni a gonya a govhela muḓi wa Jabeshe kha ḽa Giliadi. Vhanna vhoṱhe vha Giliadi vha mu vhudza vha ri, “Nga vha vhofhe mulanga na riṋe, riṋe ri ḓo tenda u vhuswa nga vhone.” Huno Nahashi wa Muamoni a fhindula a ri, “Ndi ḓo vhofha mulanga na inwi arali ndo nongola ḽiṱo ḽa tshauḽa ḽa muṅwe na muṅwe waṋu uri ndi shonise Vhaisraele vhoṱhe.” Vhahulwane vha Jabeshe vha amba nae vha ri, “Nga vha ri fhe maḓuvha maṱanu na mavhili uri ri kone u ruma vhaḓinḓa kha ḽoṱhe ḽa Israele, arali ha sa vhe na a no ḓa u ri lamukisa ri ḓo ḓikumedza vhone.” Musi vhaḓinḓa vha tshi swika Gibia wa Saulo vha swikisa mafhungo ayo kha vhathu, vhathu vha lila vha tou ṱavha mukosi. Zwenezwo Saulo o vha a tshi khou vhuya a tshi bva masimuni, a tshi khou khada phulu dzawe, a vhudzisa a ri, “Ho tshinyala mini? Ndi mini vhathu vha tshi lila?” Ndi hone vha tshi mu toololela zwe vhanna vha Jabeshe vha amba. Saulo a ri u pfa zwine vha amba, Muya wa Mudzimu a mbo ḓa khae e na maanḓa, Saulo a tou duga nga mbiti. A dzhia phulu mbili a dzi pandakula, a ruma vhaḓinḓa vha isa iyo miraḓo kha ḽoṱhe ḽa Israele, vha tshi ḓivhadza vha tshi ri, “Hezwi ndi zwine zwa ḓo itwa phulu dza muṅwe na muṅwe ane a si thetshelese Saulo na Samuele.” Ndi hone Muṋe washu a tshi ita uri vhathu vhoṱhe vha farwe nga nyofho, vha vhumbana vha vha tshithu tshithihi. Saulo a vha kuvhanganya Bezeke. Henefho vha no bva Israele vho vha vhe 300 000, na 30 000 vha no bva Juda. Vha vhudza vhaḓinḓa vho rumiwaho vha ri, “Vhudzani vhanna vha Jabeshe kha ḽa Giliadi ni ri, ‘Matshelo ḓuvha ḽi tshi ṱavha ni ḓo vha no lamukiswa.’ ” Ḽa vha dakalo. Vha vhudza Vhaamoni vha ri, “Matshelo ri ḓo ḓikumedza inwi na ḓo konou ri ita zwine na funa.” Nga matshelo Saulo a khethekanya vhanna vhawe vha bva zwigwada zwiraru, mapfuvhi a tshi tswuka vha tshoṱhela mishashani ya Vhaamoni vha vha vhulaha ḓuvha ḽa vhuya ḽa ṱavha. Vho ponyokaho vha balangana, ha si vhe na vho salaho vhe vhavhili. Ndi hone vhathu vha tshi vhudza Samuele vha ri, “Ndi vhonnyi vhe vha vhudzisa vha ri, ‘Saulo u ḓo ri vhusa?’ Vhanna vhenevho nga vha ḓiswe ngeno ri vha vhulahe.” Huno Saulo a ri, “Hu songo vhulawa muthu ṋamusi, ngauri musi uno Muṋe washu o lamukisa Vhaisraele.” Ndi hone Samuele a tshi amba na vhathu a ri, “Nḓarieni Giligala, ri khwaṱhise vhuhosi henefho.” Vhathu vhoṱhe vha ya Giligala vha khwaṱhisa uri Saulo ndi khosi vha tshi pfiwa nga Muṋe washu. Vha ṱhavha zwiṱhavhelo, vha ṋekedza Muṋe washu nduvho dza u konana nae. Saulo na Vhaisraele vhoṱhe vha ita vhuṱambo vhuhulu vho takala. Samuele a vhudza Vhaisraele vhoṱhe a ri, “Ndo thetshelesa zwoṱhe zwe na mmbudza nda ni vhumbela khosi. Zwino ni na khosi, ndi ene murangaphanḓa waṋu. A vha nṋe, ndo kalaha, ndo tshena mmvi, nahone vhana vhanga ni navho fhano. Ndo vha murangaphanḓa waṋu u bva hanani hanga, na ṋamusi. Nṋe ndi fhano, ṱanzilelani ni bule vhutshinyi hanga ni tshi pfiwa nga Muṋe washu na khosi ye a i nanga. Ndo vhuya nda dzhia phulu ya nnyi? Ndo vhuya nda dzhia donngi ya nnyi? Ndo vhuya nda fhura nnyi? Ndo vhuya nda kandeledza nnyi? Ndo vhuya nda ṱanganedza tshanḓanguvhoni kha nnyi uri ndi tsinye iṱo? Arali ndo vhuya nda ita tshiṅwe tsha zwenezwo, ndi ḓo tshi lifha.” Vhone vha fhindula vha ri, “Vhone a vho ngo vhuya vha ri fhura kana vha ri kandeledza. A vho ngo vhuya vha dzhiela muthu tshithu tshanḓani tshawe.” Samuele a vha vhudza a ri, “Muṋe washu ndi ṱhanzi ya uri inwi a no ngo wana tshe nṋe nda tshinya, na khosi ye a i nanga ndi ṱhanzi ṋamusi.” Vhone vha ri, “Ngoho, Muṋe washu ndi ṱhanzi.” Ndi hone Samuele a tshi amba na vhathu a ri, “Ndi Muṋe washu we a vhea Mushe na Aroni a pfulusa vhomakhulukuku waṋu Egipita. Zwino-ha, imani hafha, ndi ṱoḓa u hanedzana na inwi phanḓa ha Muṋe washu nga u ni humbudza mishumo mihulu yoṱhe ye Muṋe washu a itela inwi na vhomakhulukuku waṋu uri a ni tshidze. “Jakopo na muṱa wawe vho pfulutshela Egipita, Vhaegipita vha sala vha tshi vha kandeledza, vhomakhulukuku waṋu vha lilela Muṋe washu uri a vha farise, a ruma Mushe na Aroni, vhenevho vha pfulusa vhomakhulukuku waṋu Egipita, vha ḓa vha vha dzudza shangoni ḽino. Huno vhone vha hangwa Muṋe washu Mudzimu wavho, ndi zwe a vha kumedza Sisera mulangammbi ya Hatsoro, na Vhafilista na khosi ya Muaba, vha lwa na vhomakhulukuku waṋu. Vhone vha lilela Muṋe washu uri a vha farise vha ri, ‘Ro tshinya, ro ṱutshela Muṋe washu ra luvha zwifanyiso zwa Baali na Ashtharotho. Huno zwino ri lamulele kha maswina ashu, ri ḓo u luvha.’ Ndi hone Muṋe washu a tshi ruma Jerubaali, ha tevhela Baraka, ha tevhela Jefutha, ha fhedza nga u ḓa nṋe Samuele, muṅwe na muṅwe washu a tshi ḓi ni lamukisa kha maswina aṋu o ni tangaho, na tshila no tsireledzea. Hone no ri u vhona khosi Nahashi wa Vhaamoni a tshi ni ḓela, na mmbudza na ri, ‘Ri ṱoḓa khosi ine ya ḓo ri vhusa,’ naho Muṋe washu Mudzimu waṋu e Ene khosi yaṋu. “Zwino khosi ye na i nanga ngei, ndi yone ye na i humbela, vhonani, Muṋe washu o ni ṋea khosi uri i ni vhuse. Arali na hulisa Muṋe washu Mudzimu waṋu, na mu shumela, na mu thetshelesa, na tevhedza ndayo dzawe, nahone arali inwi na khosi yaṋu na mu tevhela, zwi ḓo ni nakela. Hone arali na sa thetshelesa Muṋe washu, arali na nyadza ndayo dzawe, u ḓo lwa na inwi unga o lwa na vhomakhulukuku waṋu. “Zwino-ha, imani ni khwaṱhe, ni vhone tshithu hetshi tshihulu tshine Muṋe washu a ḓo ni itela ni tshi zwi vhona! A si tshifhinga tsha u kaṋa zwino kani, tshi si na mvula? Hone ndi ḓo rabela Muṋe washu uri a ḓise mibvumo, a nise mvula. Ndi hone ni tshi ḓo zwi vhona uri no ita vhuvhi vhuhulu phanḓa ha Muṋe washu ni tshi humbela uri ni vhumbelwe khosi.” Ndi hone Samuele a tshi rabela Muṋe washu, musi wonoyo Muṋe washu a ḓisa mibvumo, a nisa mvula. Zwenezwo vhathu vhoṱhe vha ofha Muṋe washu na Samuele zwihulu. Vhathu vhoṱhe vha amba na Samuele vha ri, “Nga vha ri rabelele ha Muṋe washu Mudzimu wavho uri ri si fe, ngauri kha vhuvhi hashu hoṱhe he ra ita ro dovha ra phapha mbulu kha iṅwe nga u ita vhuvhi ha u humbela u vhumbelwa khosi.” Samuele a fhindula a ri, “Naho no ita vhuvhi hoṱhe honoho ni songo ofha tshithu, tenda na si shandukele Muṋe washu, tshaṋu nga hu vhe u mu shumela nga mbilu yoṱhe. Ni songo pambuwa na tevhela midzimu i si tshithu. A hu na tshivhuya tshine ya nga ni itela, a i koni u ni lamulela, a i farisi tshithu. Muṋe washu a nga si landule vhathu vhawe, u ḓo ni lamulela a tshi itela dzina ḽawe ḽihulu, ngauri Muṋe washu o tou zwi takalela u ni ita vhawe. A vha nṋe, ndi nga si khakhele Muṋe washu nga u litsha u ni rabelela. Ndi ḓo ni funza u fara nḓila yavhuḓi i re yone. Hone ni ofhe Muṋe washu, ni mu shumele nga u fulufhedzea na nga mbilu yoṱhe. Elelwani zwihulu zwe a ni itela zwone. Hone arali na ḓi dzula ni tshi tshinya, inwi khathihi na khosi yaṋu ni ḓo fhedzwa noṱhe.” Saulo o vha o no ḓi fhedza ṅwaha muthihi kana mivhili e khosi ya Vhaisraele. A nanga vhanna vha 3 000 kha Vhaisraele, vha 2 000 a vha vhea hune a vha hone Mikhimashi na mivhunduni ya Bethele, vha tshigidi a vha isa Gibia na ṅwana wawe Jonathani, shangoni ḽa tsinde ḽa Benyamini. Vhaṅwe vhanna Saulo a ri vha ḓiele mahayani. Jonathani a rema phuphu ya Vhafilista i re Geba, Vhafilista vha zwi pfa. Saulo a vhidza Vhaheberu nga u ruma vhaḓinḓa vha yo lidza phalaphala shangoni ḽoṱhe. Vhaisraele vhoṱhe vha pfa ayo mafhungo a uri Saulo o dia mishasha ya Vhafilista ha vha u luṱana tshoṱhe na Vhafilista. Vhathu vha vhidzwa uri vha kuvhangane Giligala ha Saulo. Vhalifista vha kuvhangana uri vha lwe na Vhaisraele, vhe na gariki dza nndwa dza 3 000 na vhanameli vhadzo vha 6 000 na vhahali vhe vha vha vho anda unga muṱavha wa lwanzhe. Vha gonya vha ṱoka mishasha Mikhimashi, vhubvaḓuvha ha Bethe Avene. Musi Vhaisraele vha tshi vhona uri zwo vha vhifhela na uri mmbi yavho i khou kundwa, vha dzumbama mapakoni na maṱakani na makwarani na milindini na mabidzini. Vhaṅwe Vhaheberu vha ita na u wela Jorodani vha wetshela shangoni ḽa Gadi na Giliadi. Saulo o vha a tshee Giligala, vhanna vhoṱhe vhe vha vha vhe nae vho vha vha tshi tou tetemela nga nyofho. Saulo a lindela maḓuvha e a vha o vhewa nga Samuele, hone Samuele a si swike Giligala, vhanna vha Saulo vha vho thoma u balangana. Ndi hone Saulo a tshi ri, “Nnḓiseleni tshiṱhavhelo tshi fhiswaho na nduvho dza u konana na Mudzimu.” Saulo a ṋekedza tshiṱhavhelo tshi fhiswaho. Musi a tshi tou fhedza u fhisa itsho tshiṱhavhelo, Samuele a swika, Saulo a bva a yo mu ṱanganedza. Samuele a mu vhudzisa a ri, “No ita mini?” Saulo a fhindula a ri, “Ndo vhona vhanna vha tshi vho balangana, vhone vha si tsha swika nga tshifhinga tshe ra langana. Nahone Vhafilista vho vha vha tshi vho kuvhangana Mikhimashi. Ndi zwe nda humbula nda ri, ‘Zwino Vhafilista vha ḓo nnḓela fhano Giligala, vha nngwana ndi sa athu humbela mashudu kha Muṋe washu.’ Nda sokou ḓifunga nda ṋekedza tshiṱhavhelo tshi fhiswaho.” Samuele a ri, “No ita zwa vhutsilu. A no ngo tevhedza zwe Muṋe washu Mudzimu waṋu a ni laya, ngavhe ni zwi tevhedze o vha a tshi ḓo ita uri ni vhuse Israele misi yoṱhe. Huno zwino muvhuso waṋu a u tsha ḓo ya thambo. Muṋe washu o no ḓiṱoḓela muṅwe ane mbilu yawe ya mu funa, onoyo o mu ta uri a vhe murangaphanḓa wa vhathu vhawe, nge inwi na si tevhedze zwe Muṋe washu a ni laya.” Ndi hone Samuele a tshi takuwa Giligala a gonya Gibia shangoni ḽa Benyamini, Saulo a vhala vhanna vhe vha vha vhe nae. Vho vha vha tshi nga vha 600. Saulo na ṅwana wawe Jonathani na vhanna vhe vha vha vhe navho vho vha vhe Geba shangoni ḽa Benyamini, Vhafilista vhó fhaṱa mishasha Mikhimashi. Mishashani ya Vhafilista ha bva zwigwada zwiraru zwa vhaṱanguli. Tshiṅwe tsha livha Ofra shangoni ḽa Shuala, tshiṅwe tsha livha Bethe Horoni, tsha vhuraru tsha livha masakhani o ingamelaho govha ḽa Tseboimi u livhana na phanga. Ho vha hu si na mufulatsimbi na muthihi shangoni ḽoṱhe ḽa Israele, nge Vhafilista vha vha vho ri Vhaheberu vha nga ḓo fula mapanga kana mafumo. Ndi zwe Vhaisraele vhoṱhe vha ḓi ya ha Vhafilista u yo ṱuṱulisa malembe avho na dzipiki na dzimbaḓo na dzisegere. Mutengo wa u ṱuṱulisa malembe na dzipiki wo vha u mangwende mavhili, wa u ṱuṱulisa malembe na dzipiki wo vha u mangwende mavhili, wa u ṱuṱulisa forogo dza maṋo mararu na dzimbaḓo na u lugisa nthi dza phulu wo vha u ḽingwende ḽithihi ḽiṱuku. Ndi zwe musi wa nndwa ha vha hu si na muhali na muthihi a re na Saulo na Jonathani o faraho banga kana pfumo, ndi Saulo na ṅwana wawe Jonathani fhedzi vhe vha vha vhe na zwihali. Zwino ho vha ho bva tshigwada tsha Vhafilista tsha yo linda phara ya Mikhimashi. Muṅwe musi Jonathani ṅwana wa Saulo a vhudza muṱhannga we a vha o mu hwalela zwihali a ri, “Iḓani ri wetshele kha gomane ya Vhafilista.” Hone Jonathani a si vhudze khotsi awe ayo mafhungo. Saulo o vha e Migironi masakhani a Gibia, o dzula fhasi ha mugranada. O vha e na vhanna vhane vha nga vha 600. Tshifhe o ambaraho luvhemba lwa u pakata o vha e Ahia, ṅwana wa mukomana wa Ikhabodo, ane a pfi Ahitubu, ṅwana wa Finiasi, ṅwana wa Eli, tshifhe wa Muṋe washu muḓini wa Shilo. Vhanna avho vho vha vha sa ḓivhi uri Jonathani o ṱuwa. Ho vha hu na luwa masia oṱhe a phara ye Jonathani a vha a tshi ṱoḓa u fhira khayo uri a swike kha gomane ya Vhafilista, luṅwe lwo vha lu tshi pfi Botsetse, luṅwe lu tshi pfi Sene. Luṅwe lwo vha lu thungo ya devhula lwo livhana na Mikhimashi, luṅwe lu thungo ya tshipembe lwo livhana na Geba. Jonathani a vhudza muṱhanngana o mu hwalelaho zwihali a ri, “Iḓani ri wetshele mishashani ya mashuvhuru haaḽa. Khamusi Muṋe washu u ḓo ri farisa. A hu na tshine tsha kundisa Muṋe washu u tshidza vhathu, a nga vha tshidza nga vhathu vhanzhi, kana a vha tshidza nga vha si gathi.” Muhwali wawe wa zwihali a ri, “Nga vha ite zwoṱhe zwi re mbiluni yavho. Nga vha fhire phanḓa, ndi na vhone nga mbilu yanga yoṱhe.” Jonathani a ri, “Zwino iḓani, nga ri wetshele seli ri ye kha havhaḽa vhanna uri vha ri vhone. Arali vha amba na riṋe vha ri, ‘Imani henefho ri vhuye ri swike kha inwi,’ ri ḓo ima henefho hune ra vha hone, ra si ye khavho. Hone arali vha ri, ‘Iḓani ngeno!’ ri ḓo gonya ra ya, ngauri itsho tshi ḓo vha tshone tshiga tsha uri Muṋe washu o vha kumedza zwanḓani zwashu.” Ndi hone vhuvhili havho vha tshi ḓisumbedza vha vhonwa nga Vhafilista. Vhafilista vha ri, “Vhonani! Vhaheberu vho bva milindini ye vha dzumbana khayo.” Vhanna vha gomane vha vhidzelela Jonathani na muhwali wa zwihali zwawe vha ri, “Iḓani ngeno, ri ḓo ni sumbedza.” Ndi hone Jonathani a tshi vhudza muhwali wa zwihali zwawe a ri, “Ntevheleni, Muṋe washu o vha kumedza zwanḓani zwa Vhaisraele.” Jonathani a gonya a tshi tou kokovha nga zwanḓa na ṋayo, muhwali wa zwihali zwawe a tshi khou mu tevhela. Jonathani a dzhena Vhafilista nga pfumo a vha kunda, muhwali wa zwihali zwawe a tevhela, a vhulaha vho waho. Kha nndwa iyo ya u thoma Jonathani na muhwali wawe wa zwihali vha vhulaha vhanna vha 20 fhethu hune ha nga ita hafu ya hekhitha. Ndi hone gomane yoṱhe i tshi farwa nga nyofho, vha re mishashani na shangoni, vhalindi na vhaṱanguli, na fhasi ha dzinginyea. Idzo dzo vha dzi nyofho dzo ḓiswaho nga Mudzimu. Vhalindi vha Saulo vha re Gibia shangoni ḽa Benyamini vha vhona hu na vilinga Vhafilista vha tshi gidimela ngeno na ngei. Ndi hone Saulo a tshi vhudza vhanna vhe vha vha vhe nae a ri, “Vhalani vhahali ni vhone vha siho.” Vha tshi vhala vha wana uri Jonathani na muṱhannga wawe wa u hwala zwihali a vhaho. Ndi hone Saulo a tshi amba na tshifhe Ahia a ri, “Ḓisani luvhemba lwa u pakata.” Misi iyo mbulungelo ya Mudzimu yo vha i na Vhaisraele. Musi Saulo a tshi kha ḓi amba na tshifhe, vilinga ḽi re mishashani ya Vhafilista ḽa ḓi hulela. Saulo a vhudza tshifhe a ri, “A hu tshee na tshifhinga tsha u ṱwa ri tshi vhudzisa Muṋe washu!” Ndi hone na Saulo na vhanna vhawe vhoṱhe vha tshi kuvhangana, vha dzhena nndwani. Vha wana Vhafilista vho vilingana tshoṱhe, vha tshi vho rungana nga tshavho. Vhaheberu vhaḽa vhe u rangani vha vha vhe na Vhafilista vhó gonya navho mishashani yavho, vha vhuelela ha Vhaisraele vhe vha vha vhe na Saulo na Jonathani. Musi Vhaisraele vhoṱhe vhe vha vha vho dzumbama mivhunduni ya Efraimi vha tshi pfa uri Vhafilista vha khou shavha, na vhone vha dzhena iyo nndwa vha vha pandamedza. Musi wonoyo Muṋe washu a tshidza Vhaisraele. Nndwa ya lwiwa ya vhuya ya fhira Bethe Avene. Zwino Vhaisraele vho vhaisala heḽo ḓuvha nge Saulo a vha o vhofha vhathu nga muano, a ri, “Khombo nga i wele munna ane a ḽa zwiḽiwa ḽi sa athu kovhela, ndi sa athu lifhedza maswina anga!” Zwenezwo ha si vhe na muthihi wa vhahali we a kwama zwiḽiwa. Mmbi yoṱhe ya swika ḓakani ho ḓalaho ṋotshi, zwigili zwo ḓala mutoli. Musi vha tshi wana ṋotshi vha vhona dzo ḓala, naho zwo ralo ha si vhe na we a longa tshithu mulomoni, ngauri vho vha vha tshi ofha zwe vha ana. Huno Jonathani o vha a songo zwi pfa uri khotsi awe o vhofha vhathu nga muano, zwenezwo a ṱhavha tshigili tsha ṋotshi nga ṱhodzi ya lubaḓa lwe a vha o lu fara, a takusa tshanḓa tshawe a isa mulomoni, a konou pfa e na nungo. Ndi hone muṅwe wa vhahali a tshi mu vhudza a ri, “Khotsi aṋu vho vhofha mmbi nga muano vha ri, ‘Munna ane a ḽa zwiḽiwa ṋamusi u ḓo welwa nga khombo!’ Ndi zwine vhanna avha vha si vhe na nungo.” Jonathani a ri, “Khotsi anga vho ḓisa khombo shangoni. Edzonu vhona uri ndi na nungo hani nge nda thetshelanyana ṋotshi idzi. Ngavhe avha vhanna vha vhe vho ḽa zwe vha ṱangula maswina ndi musi zwo vha zwi khwiṋe. Vho vha vha tshi ḓo vha vho vhulaha Vhafilista vhanzhi.” Musi wonoyo Vhaisraele vha vhulaha Vhafilista u bva Mikhimashi u swika Ayaloni, vha vhuya vha neta tshoṱhe. Vha mbo ḓi wela zwe vha thuba, vha dzhia nngu na kholomo na ṋamana, vha zwi shidzhela henefho fhasi, vha zwi ḽa khathihi na malofha. Ndi hone muṅwe a tshi vhudza Saulo a ri, “Nga vha dzou vhona, vhanna avha vha khou khakhela Muṋe washu nga u ḽa ṋama khathihi na malofha.” Saulo a ri, “No khakha. Ṱavhanyani ni kunguluse tombo ḽihulu ni ḽi ḓise ngeno kha nṋe.” Ndi hone a tshi ri, “Ibvani ni yo vhudza vhanna ni ri, ‘Noṱhe ḓisani kholomo dzaṋu na nngu, ni dzi ṱhavhe fhano, ni dzi ḽe. Ni songo khakhela Muṋe washu nga u ḽa ṋama i kha ḓi vha na malofha.’ ” Muṅwe na muṅwe a ḓisa phulu yawe vhusiku honoho a i ṱhavha henefho. Ndi hone Saulo a tshi fhaṱela Muṋe washu aḽiṱari. Ndi yone aḽiṱari ye a thoma u i fhaṱa. Saulo a ri, “Nga ri tse ri yo londa Vhafilista vhusiku, ri vha ṱangule u swika ḽi tshi tsha, nahone ri songo vhuya ra litsha na muthihi wavho a tshila.” Vhanna vha fhindula vha ri, “Nga vha ite zwine vha vhona zwo tea.” Huno tshifhe a ri, “Nga ri range u vhudzisa Mudzimu.” Ndi hone Saulo a tshi vhudzisa Mudzimu a ri, “Ndi tse ndi yo londa Vhafilista? U ḓo vha kumedza zwanḓani zwa Vhaisraele?” Hone Mudzimu a si mu fhindule heḽo ḓuvha. Ndi hone Saulo a tshi ri, “Noṱhe inwi vharangaphanḓa vha mmbi iḓani fhano, nga ri wane zwe ra tshinya ṋamusi. Ndi ana nga Muṋe washu a tshilaho ane a lamulela Vhaisraele, naho a vha ṅwananga Jonathani o tshinyaho, u fanela u fa.” Hone ha si vhe na munna na muthihi we a fhindula. Ndi hone Saulo a tshi vhudza Vhaisraele vhoṱhe a ri, “Imani henengeo, nṋe na Jonathani ṅwananga ri ḓo ima nga ngeno.” Vhanna vha fhindula vha ri, “Nga vha ite zwine vha vhona zwo tea.” Ndi hone Saulo a tshi rabela Muṋe washu Mudzimu wa Israele a ri, “Mphindule zwi re zwone.” Jonathani na Saulo vha farwa nga madeṅwa, vhathu vhone vha wanala vho ṱamba. Saulo a ri, “Nṋe na ṅwananga Jonathani ri vhoniseni nga madeṅwa.” Madeṅwa a mvaṱa Jonathani. Ndi hone Saulo a tshi amba na Jonathani a ri, “Mmbudzeni tshe na ita.” Jonathani a mu vhudza a ri, “Ndo tou thetshela mutolinyana nga ṱhodzi ya mbaḓa yanga. Ndi a fa zwanga.” Saulo a ri, “Jonathani, arali na sa fa, Mudzimu nga a nthwe a dovhe.” Hone vhanna vha vhudza Saulo vha ri, “Hu fe Jonathani we a lamulela Israele zwingafhangafha? Na kathihi! Ri ana nga Muṋe washu a tshilaho, luvhudzi na luthihi lwa ṱhoho yawe lu nga si wele fhasi, ngauri zwe a ita ṋamusi o vha a tshi khou fariswa nga Mudzimu.” Vhanna vha mbo pfumelela Jonathani, a si vhulawe. Ndi hone Saulo a tshi litsha u pandamedza Vhafilista, vha humela mashangoni avho. Saulo o ri u vhumbwa khosi ya Israele a lwa na maswina avho masia oṱhe: Vhamuaba na Vhaamoni na Vhaedomo na mahosi a Tsoba na Vhafilista. Hoṱhe he a lwa o kunda. O lwa nga vhuhali a kunda Vhaamaleke, a lamulela Israele zwanḓani zwa avho vhe vha vha ṱangula. Vhana vha Saulo vha vhatuka vho vha vhe Jonathani na Ishivi na Malakhishua. Ṅwananyana wawe muhulwane o vha a tshi pfi Meraba, muṱuku a tshi pfi Mikhala. Mufumakadzi wawe o vha a tshi pfi Ahinuamu, ṅwananyana wa Ahimaatsi. Mulangi wa mmbi ya Saulo o vha a tshi pfi Abinere, ṅwana wa Nere. Nere o vha e khotsimunene wa Saulo. Kishi khotsi a Saulo na Nere, khotsi a Abinere, vho vha vhe vhana vha Abiele. Saulo a tshi kha ḓi vha hone o vha a tshi ḓi dzula a tshi lwa na Vhafilista, nahone Saulo o vha a tshi ri u vhona munna wa maanḓa kana wa vhuhali a mu dzhenisa mmbini yawe. Samuele a amba na Saulo a ri, “Ndi nṋe we nda ruṅwa nga Muṋe washu uri ndi ni ḓodze mapfura ni vhe khosi ya vhathu vhawe, zwino thetshelesani mafhungo a Muṋe washu. Muṋe washu Mulangazwoṱhe u ri, ‘Ndi ḓo lifhedza Vhaamaleke zwe vha ita Vhaisraele, zwe vha vha lalela nḓilani zwiḽa vha tshi bva Egipita. Zwino iyani ni yo dia Vhaamaleke, ni phusukanye zwoṱhe zwine zwa vha zwavho. Ni songo sia tshithu, ni vhulahe vhanna na vhasadzi na vhana na dzitshetshe na kholomo na nngu na gamela na donngi.’ ” Ndi hone Saulo a tshi ramba vhanna a vha khethekanya a vha vhala vhe Telemu: ho vha hu na vhahali vha 200 000 vha tshimbilaho nga milenzhe, na vhaṅwe vha 10 000 vha bvaho Juda. Saulo a livha muḓini wa Amaleke, a lalela mulambwanani. A vhudza Vhakeni a ri, “Ṱuwani, siani Vhaamaleke uri ndi tshi vha lozwa ndi si paṱekanye na inwi, inwi no tonda Vhaisraele vhoṱhe musi vha tshi bva Egipita.” Vhakeni vha mbo ṱutshela Vhaamaleke. Ndi hone Saulo a tshi dia Vhaamaleke nḓilani yoṱhe u bva Havila u swika Shuru, vhubvaḓuvha ha Egipita. Saulo a fara Agaga khosi ya Vhaamaleke a si mu vhulahe, vhathu vhawe vhoṱhe a vha lozwa nga pfumo. Hone Saulo na mmbi yawe vha litsha u vhulaha Agaga na nngu na kholomo dzavhuḓi na ṋamana dzo nonaho na ngwana dzo nonaho, zwoṱhe zwe zwa vha zwi zwavhuḓi vha litsha u zwi vhulaha. Vho vha vha sa funi u zwi lozwa tshoṱhe, hone zwe zwa vha zwi tshi nyadzea zwi si na mushumo, vha zwi lozwa. Ndi hone ipfi ḽa Muṋe washu ḽi tshi ḓa ha Samuele ḽa ri, “Ndi pfa vhuṱungu Saulo ndo mu vhumba khosi; o ntshandukela, ho ngo ita zwe nda mu laya.” Samuele zwa mu dina, a lilela Muṋe washu vhusiku honoho hoṱhe. Samuele a fhinduwa a yo ṱangana na Saulo, hone a vhudzwa upfi, “Saulo o ya Kharamele. Henefho o imisa tshihumbudzo tsha u ḓihulisa nahone o no rembuluwa o tsela Giligala.” Samuele a ya ha Saulo, Saulo a mu resha a ri, “Muṋe washu a vhe navho! Ndo ita zwe Muṋe washu a nndaya.” Huno Samuele a ri, “Zwino khezwi ndi tshi pfa nngu na kholomo dzi tshi lila?” Saulo a fhindula a ri, “Vhanna vho vhuya nadzo dzi tshi bva ha Vhaamaleke, vho litsha nngu dzavhuḓi na kholomo dzavhuḓi vha si dzi vhulahe, vha tshi itela u ṋekedza Muṋe washu Mudzimu wavho tshiṱhavhelo, hone zwiṅwe zwoṱhe ro zwi lozwa.” Samuele a amba na Saulo a ri, “Fhumulani! Litshani ndi ni vhudze zwe Muṋe washu a mmbudza madekwe.” Saulo a fhindula a ri, “Nga vha mmbudze.” Samuele a ri, “Naho ni tshi vhona unga ni muṱuku, ni murangaphanḓa wa matsinde a Israele. Muṋe washu o ni vhumba khosi ya Israele. Huno o ni ruma a ri, ‘Iyani u lozwa tshoṱhe vhathu havhaḽa vhavhi, Vhaamaleke, ilwani navho ni vhuye ni vha vhulahe vhoṱhe.’ Ndi mini ni songo thetshelesa Muṋe washu? Khezwi no dzhia zwe na ṱangula na ita zwi sa takadzi Muṋe washu?” Saulo a ri, “Muṋe washu ndo mu thetshelesa. Ndo ya he Muṋe washu a nthuma hone. Vhaamaleke ndo vha lozwa tshoṱhe, nda vhuya na Agaga khosi yavho. Vhanna vhone vho dzhia nngu na kholomo kha zwe ra thuba, dzi fhiraho dzoṱhe dzo kumedzwaho Mudzimu, uri dzi vhe tshiṱhavhelo dzi ṋekedzwe Muṋe washu Mudzimu wavho fhano Giligala.” Hone Samuele a fhindula a ri, “Kani Muṋe washu u takalela nduvho dzi fhiswaho na zwiṱhavhelo u fhira muthu a tshi ita zwine a amba? U thetshelesa hu fhira tshiṱhavhelo, u tevhedza ndaela hu fhira nngu dzo nonaho. U sa pfa hu nga vhutshinyi ha u tungula ṱhangu, u ḓihudza hu nga tshivhi tsha u gwadamela zwitungulo. Zwino nge na landula ipfi ḽa Muṋe washu, na Ene o ni landula, a ni tsha vha khosi.” Ndi hone Saulo a tshi amba na Samuele a ri, “Ndo tshinya. Ndo pfuka ndaela ya Muṋe washu na ndayo dzawe. Ndo vha ndi tshi ofha vhathu, ndi zwe nda tenda zwe vha mmbudza. Zwino nga vha nkhangwele vhuvhi hanga nandi, vha hume na nṋe ri ye Giligala, ndi yo luvha Muṋe washu.” Huno Samuele a amba nae a ri, “Ndi nga si ṱuwe na inwi. No landula ipfi ḽa Muṋe washu, na Muṋe washu o ni landula, ni nga si tsha vha khosi ya Israele!” Musi Samuele a tshi rembuluwa uri a ṱuwe, Saulo a fara lupendelo lwa phuraphura yawe, ya kheruwa. Samuele a mu vhudza a ri, “Muṋe washu o kherula muvhuso wa Israele wa ṱuwa kha inwi ṋamusi, o u ṋea muṅwe ane a fhira inwi. Mudzimu ane a vha Ene Vhugala ha Israele ha zwifhi, ha ḓisoli, hufha a si muthu.” Saulo a fhindula a ri, “Ndo tshinya. Naho zwo ralo nga vha nkhulise nandi ri na vhahulwane vha vhathu vhanga na Vhaisraele, nga vha ṱuwe na nṋe, uri ndi yo luvha Muṋe washu Mudzimu wavho.” Ndi hone Samuele a tshi ṱuwa na Saulo, Saulo a luvha Muṋe washu. Samuele a ri, “Ḓisani Agaga khosi ya Vhaamaleke.” Agaga a swika kha Samuele o ḓitakalela a tshi khou elekanya a ri, “Zwino a thi tsha ofha uri vha ḓo mmbulaha!” Huno Samuele a ri, “Pfumo ḽau ḽo ṱangula vhasadzi vha sala vha si na vhana; na mme au u ḓo sala a si na ṅwana.” Samuele a remekanya Agaga nga banga phanḓa ha Muṋe washu henefho Giligala. Ndi hone Samuele a tshi ṱuwa a ya Rama, Saulo a ṱuwa a ya hayani hawe Gibia. Samuele a vhuya a fa a sa athu dovha a vhonana na Saulo, hone a tshi ḓi ḽa mbilu nga u shanduka ha Saulo. Na Muṋe washu o vha a tshi pfa vhuṱungu zwe a ita uri Saulo a vhe khosi ya Israele. Muṋe washu a amba na Samuele a ri, “U ḓo ḽa mbilu nga Saulo u swika lini? Ndo mu landula, a nga si tsha vha khosi ya Israele. Ḓadza luṋanga lwau mapfura u fare lwendo, ndi khou u ruma ha Isai wa Betlehema. Ndo nanga muṅwe wa vhana vhawe vha vhatuka uri a vhe khosi.” Huno Samuele a ri, “Ndi ḓo ya hani? Saulo a zwi pfa u ḓo mmbulaha.” Muṋe washu a ri, “Ṱuwa na tholehadzi u swike u ri, ‘Ndo ḓa u ṋekedza Muṋe washu tshiṱhavhelo.’ U vhidze Isai a ḓe afho tshiṱhavheloni, ndi ḓo u sumbedza zwine wa fanela u ita. U nnḓodzele ane nda mu sumba.” Samuele a ita zwe Muṋe washu a amba. Musi a tshi swika Betlehema, vhahulwane vha muḓi vha tetemela vha tshi mu ṱanganedza. Vha vhudzisa vha ri, “Vha ḓa nga mulalo?” Samuele a fhindula a ri, “Ndi ḓa nga mulalo, ndo ḓa u ṋekedza Muṋe washu tshiṱhavhelo. Ḓikumedzeni Mudzimu ri ṱuwe roṱhe ri yo ṋekedza tshiṱhavhelo.” Ndi hone Isai na vhana vhawe a tshi vha kumedza Mudzimu, a ṱuwa navho vha yo ṋekedza tshiṱhavhelo. Musi vha tshi swika Samuele a vhona Eliaba, a elekanya a ri, “Vhukumakuma mutiwa wa Muṋe washu ngoyu!” Hone Muṋe washu a vhudza Samuele a ri, “U songo sedza tshivhumbeo tshawe na vhulapfu hawe, uyo ndo mu landula. Yahavee ha sedzi zwithu zwine muthu a sedza. Muthu u sedza zwine a zwi vhona nga maṱo, Yahavee u sedza mbilu.” Ndi hone Isai a tshi vhidza Abinadaba a ita uri a fhire phanḓa ha Samuele. Hone Samuele a ri, “Muṋe washu na onoyu ho ngo mu nanga.” Isai a ita uri hu fhire Shama, hone Samuele a ri, “Muṋe washu na onoyu ho ngo mu nanga.” Isai o ita uri vhana vhawe vha vhatuka vhaṱanu na vhavhili vha fhire phanḓa ha Samuele, hone Samuele a ḓi mu vhudza a ri, “Muṋe washu ho ngo vha nanga havha.” Ndi hone Samuele a tshi vhudzisa Isai a ri, “Vhana vhavho ndi vhenevha fhedzi?” Isai a fhindula a ri, “Hu kha ḓi vha na phedzi, ene u khou lisa nngu.” Samuele a ri, “Nga vha mu vhidzise, ri nga si ḽe ene a sa athu swika.” Ndi hone a tshi mu vhidzisa a ḓiswa. O vha e na vala ḽavhuḓi na tshivhumbeo tsho nakaho na maṱo a penyaho. Ndi hone Muṋe washu a tshi ri, “Takuwa u mu ḓodze, ndi onoyo.” Ndi hone Samuele a tshi dzhia luṋanga lwa mapfura a mu ḓodza vhakomana vhawe vha tshi zwi vhona. U bva musi wonoyo Muya wa Muṋe washu a thoma u shuma kha Dafita e na maanḓa. Samuele a konou humela Rama. Zwino Muya wa Muṋe washu o vha o ṱutshela Saulo, a vho tambudzwa nga muya wo ruṅwaho nga Muṋe washu. Vhalanda vha Saulo vha amba nae vha ri, “Ri khou zwi vhona vha tshi ofhiswa nga muya muvhi wo ruṅwaho nga Mudzimu. Nga vha ri rume muṋe washu, ri yo vha ṱoḓela muthu ane a kona u lidza haripa. Hu ḓo ri musi muya muvhi wo ruṅwaho nga Mudzimu u tshi vha ḓela, a vha lidzela, vha pfa vhe khwiṋe.” Saulo a amba na vhalanda vhawe a ri, “Wanani muthu ane a kona u lidza zwavhuḓi ni mu ḓise kha nṋe.” Muṅwe wa vhashumi a vhudzisa a ri, “Ndo vhona ṅwana wa Isai wa Betlehema ane a kona u lidza haripa. Ene u na tshivhindi nahone ndi muhali. Ndi makone wa u amba, u na tshivhumbeo tshavhuḓi. Muṋe washu u nae.” Ndi hone Saulo a tshi ruma vhaḓinḓa ha Isai a ri, “Nga vha rume ṅwana wavho Dafita a no khou lisa nngu a ḓe.” Ndi hone Isai a tshi dzhia donngi yo hwala vhurotho na mukumba u na waini na mbudzana a ruma ṅwana wawe Dafita a ṱuwa nazwo a zwi isa ha Saulo. Dafita a swika ha Saulo a mu shumela. Saulo a takalela Dafita nga maanḓa, a vha muhwali wa zwihali zwa Saulo. Ndi hone Saulo a tshi swikisa ipfi ha Isai ḽi no ri, “Nga vha litshe Dafita a ntshumele, ndi a mu takalela.” Musi muya wo ruṅwaho nga Mudzimu u tshi ḓela Saulo, Dafita o vha a tshi ḓi dzhia haripa a mu lidzela. Zwenezwo Saulo a dzivhuluwa, a pfa e khwiṋe, muya muvhi wa mu ṱutshela. Zwino Vhafilista vha ramba mmbi dzavho uri vha bve pfumo, vha kuvhangana Sokho kha ḽa Juda. Vha ṱoka mishasha fhethu hune ha pfi Efese Damimu, vhukati ha Sokho na Azeka. Saulo na Vhaisraele vha kuvhangana, vha ṱoka mishasha govhani ḽa Ela, vha ḓilugisela u lwa na Vhafilista. Vhafilista vha ima muvhunduni muṅwe, Vhaisraele vha ima kha muṅwe, vhukati havho ha vha na govha. Ha ḓa ngweṋa i tshi bva mishashani ya Vhafilista. O vha a tshi pfi Goliada, wa muḓi wa Gathi. Vhulapfu hawe ho vha vhu tshi hovhelela mitha tharu. Ṱhohoni o vha o ambara nguwane ya musinaseṱha, a ita na u ambara lupila lwa u ḓitsireledza lwa musinaseṱha lune lwa lemela khilogiramu dza 57. Milenzhe o vha o i pila nga makamasi a musinaseṱha, shaḓani ḽawe o hwala banga ḽa musinaseṱha. Thende ya pfumo ḽawe yo vha i ndenya i tshi nga luṱanga lwa muluki, ṱhodzi yaḽo ya tsimbi i tshi lemela khilogiramu dzine dza nga vha ṱhanu na mbili. O vha o rangwa phanḓa nga muhwali wa tshiṱangu tshawe. Goliada a ima, a ṱambuludza Vhaisraele a ri, “No bvelani pfumo no rwa muduba? Nṋe ndo imela Vhafilista, inwi ni phuli dza Saulo. Nangani munna a tsele ngeno kha nṋe! Arali a tshi kona u lwa a mmbulaha, riṋe ri ḓo vha vhalanda vhaṋu, hone arali nda mu kunda nda mu vhulaha, inwi ni ḓo vha vhalanda vhashu na ri shumela.” A dovha a ri, “Ṋamusi ndi nyadza mmbi ya Israele! Bvisani munna ri lwe.” Saulo na Vhaisraele vhoṱhe vha ri u pfa maipfi a uyo Mufilista vha hanganea, vha farwa nga nyofho. Zwino Dafita o vha e ṅwana wa Muefratha ane a pfi Isai we a vha a tshi dzula Betlehema kha ḽa Juda. Isai o vha e na vhana vhaṱanu na vhararu vha vhatuka. Misi ya Saulo o vha o kalaha, o no ḓi vha wa maḓuvha. Vhana vha Isai vhararu vhahulwane vho vha vho bva pfumo na Saulo. Wa tanzhe o vha e Eliaba, wa vhuvhili e Abinadaba, wa vhuraru e Shama. Dafita o vha e ene phedzi. Avho vhararu vhahulwane vha bva pfumo na Saulo, hone Dafita o vha a tshi ḓi ita a tshi ya ha Saulo a dovha a humela Betlehema a yo lisa nngu dza khotsi awe. Mufilista uyo o vhuya a fhedza maḓuvha a 40, a tshi ḓi sendela nga matsheloni na nga madekwana, a yo pikisa Vhaisraele. Zwino Isai a vhudza ṅwana wawe Dafita a ri, “Dzhia thoro hedzi dzo hadzingwaho dza khilogiramu dza fumi na mikonde hei ya fumi ya vhurotho u ṱavhanye u yo ṋea vhakomana vhau ngei mishashani yavho. U dzhie na tshisi hedzi dza fumi u yo ṋea mulangammbi. U ḓo vhuya u tshi mmbudza uri vhakomana vhau vha vuwa hani na uri vha ri mini. Vha na Saulo na vhanna vhoṱhe vha Israele ngei govhani ḽa Ela, vha khou lwa na Vhafilista.” Dafita a fhinduwa, a sia nngu na mulisa, a hwala izwo zwiḽiwa, a tshimbila nga he a laiwa nga Isai. A swika mishashani musi mmbi i tshi khou bva i tshi yo ima vhuimoni hayo ha nndwa, i tshi khou ṱavha mukosi wa nndwa. Vhaisraele na Vhafilista vha ima vho lavhelesana. Dafita a sia zwithu zwawe na mulondoli wa thundu, a gidimela hune ha lwiwa, a resha vhakomana vhawe. Musi a tshi khou amba navho, Goliada wa Mufilista, ene ngweṋa i no bva Gathi, a bvela khagala, a ḓi pikisa Vhaisraele Dafita a zwi pfa. Vhaisraele vha tshi vhona uyo munna, vhoṱhe vha mu shavha vho farwa nga nyofho khulu. Zwino Vhaisraele vho vha vha tshi khou ḓi ri, “Ni khou mu vhona uyu munna a tshi khou ḓi sendela? U khou ḓa u nyefula Israele. Khosi i ḓo pfumisa munna ane a nga mu vhulaha. I ḓo ita na u mu ṋea ṅwananyana wayo uri a vhe musadzi wawe, ya dovha ya litshisa muṱa wa hawe u bvisa mithelo ya Israele.” Dafita a vhudzisa vhanna vho imaho henefho tsini nae a ri, “Munna ane a vhulaha uyu Mufilista, a ita uri Vhaisraele vha si tsha nyadziwa, u ḓo ṋewani? Mufilista uyu wa shuvhuru ane a nyefula mmbi dza Mudzimu a tshilaho ndi nnyi?” Vhone vha dovholola zwe vha vha vha tshi khou amba vha mu vhudza vha ri, “Munna ane a mu vhulaha u ḓo itwa tsha uri na tsha uri.” Musi Eliaba mukomana wa Dafita muhulwane a tshi mu pfa a tshi khou amba na avho vhanna, a mu sinyutshela a mu vhudzisa a ri, “No ḓelani fhano? Dziḽa nngu no dzi sia na nnyi ngei sogani? Ndi a ḓivha uri ni a ḓihudza, ni na mbilu mmbi! No tou ḓa u vhona nndwa!” Dafita a vhudzisa a ri, “Zwino ndo itani? Ndi songo vhuya nda amba?” Dafita a rembulutshela kha muṅwe a dovholola ayo mafhungo, vhanna vha ḓi mu fhindula unga zwiḽa u rangani. Zwe Dafita a amba zwa pfiwa, zwa swikiswa ha Saulo, Saulo a mu vhidzisa. Dafita a amba na Saulo a ri, “Hu songo vha na ane a kulea nungo nga hoyu Mufilista, nṋe ndi ḓo ya nda lwa nae.” Saulo a fhindula a ri, “Ni nga si kone u bva na yo lwa na hoyo Mufilista, ni kha ḓi vha mutukana, ene o ḓi vha muhali wa nndwa u bva hanani hawe.” Huno Dafita a amba na Saulo a ri, “Nṋe ndi mulisa wa nngu dza khotsi anga. Musi hu tshi ḓa ndau kana biara ya hwala nngu sambini, ndo vha ndi tshi i londa, nda i kovhola, nda lamukisa nngu mulomoni wayo. Musi i tshi rembulutshela kha nṋe, ndo vha ndi tshi i fara nga mamvele ayo, nda lwa nayo nda i vhulaha. Hufha ndo no vhulaha ndau na biara, na Mufilista hoyu wa shuvhuru ndi ḓo mu ita zwenezwo, ngauri u nyefula mmbi dza Mudzimu a tshilaho. Muṋe washu we a nndamukisa kha shimba ḽa ndau na ḽa biara u ḓo nndamukisa zwanḓani zwa hoyu Mufilista.” Saulo a vhudza Dafita a ri, “Tshimbilani, Muṋe washu a vhe na inwi.” Ndi hone Saulo a tshi ambadza Dafita zwihali zwawe: nguwane ya musinaseṱha na lupila lwa nndwa. Dafita a vhofhelela banga ḽawe nṱha ha lupila, a edzisa u tshimbila, ngauri o vha a songo zwi ḓowela. Dafita a vhudza Saulo a ri, “Ndi nga si kone u tshimbila ndo zwi ambara; a tho ngo zwi ḓowela.” Ndi hone a tshi zwi bvula, a fara mbaḓa yawe, a nanga matombo maṱanu a no suvhelela mulambwanani, a a longa mukhwamani wawe wa mulisa wa nngu, a fara gatho, a sendela tsini ha uyo Mufilista. Zwenezwo uyo Mufilista a ḓi sendela tsini ha Dafita o rangwa phanḓa nga muhwali wa tshiṱangu tshawe. A tshi sedza Dafita a vhona a tshi tou vha mutukana, e na vala ḽavhuḓi na tshivhumbeo tshavhuḓi, a mu nyadza. Goliada a amba na Dafita a ri, “U vhona unga nṋe ndi mmbwa u tshi nnḓela na lubaḓa?” A teketela Dafita nga midzimu yawe a ri, “Iḓa fhano, ṋama yau ndi ḓo i fha zwiṋoni zwi fhufhaho na zwivhanda zwa ḓaka!” Dafita a fhindula uyo Mufilista a ri, “Vhone vha nnḓela vho fara tshusa na pfumo na banga, hone nṋe ndi ḓa u lwa navho nga dzina ḽa Muṋe washu Mulangazwoṱhe, Mudzimu wa mmbi dza Israele, we vhone vha mu nyefula. Ṋamusi ḽino Muṋe washu u ḓo vha kumedza nṋe, ndi ḓo vha vhulaha nda tumula ṱhoho yavho. Ṋamusi zwitumbu zwa mmbi ya Vhafilista ndi ḓo zwi fha zwiṋoni na zwivhanda, shango ḽoṱhe ḽa konou zwi ḓivha uri Mudzimu wa Israele u hone. Vhoṱhe vho kuvhanganaho fhano vha ḓo zwi ḓivha uri Muṋe washu ha tshidzi nga banga kana pfumo, ngauri nndwa ndi ya Muṋe washu, noṱhe u ḓo ni kumedza zwanḓani zwashu.” Huno Goliada a tshi khou ḓi sendela tsini uri a mu thome, Dafita a ṱavhanya a gidimela hune ha lwiwa hone uri a ṱangane nae. Dafita a longa tshanḓa mukhwamani wawe a bvisa tombo, a ḽi posa nga gatho a rwa Goliada kha phanḓa. Tombo iḽo ḽa sunguvhela kha phanḓa yawe, a wela fhasi nga tshifhaṱuwo. Ngauralo Dafita o mu kunda nga gatho na tombo, a mu rwa a wela fhasi, a mu vhulaha a songo fara banga. Dafita a gidima a ima nṱha hawe, a fara banga ḽa Goliada, a ḽi ṱomola kha tshilanda, a mu vhulaha, a tumula ṱhoho yawe nga ḽeneḽo banga. Musi Vhafilista vha tshi vhona uri muhali wavho o fa, vha rembuluwa vha shavha. Ndi hone vhanna vha Israele na Juda vha tshi takuwa vha ṱavha mukosi, vha pandamedza Vhafilista vha vha swikisa muṋangoni wa Gathi na khoroni dza Ekroni. Zwitumbu zwavho zwa rambalala na gondo ḽa Shaarimu u vhuya u swika Gathi na Ekroni. Musi Vhaisraele vha tshi vhuya u pandamedza Vhafilista, vha ṱangula mishasha yavho. Dafita ene a dzhia ṱhoho ya Goliada, a i isa Jerusalema, zwihali zwa Goliada a zwi vhea denndeni yawe. Musi Saulo o lavhelesa Dafita a tshi bva a tshi yo ṱangana na uḽa Mufilista, a vhudzisa Abinere ane a vha mulangammbi, a ri, “Abinere, uḽa muṱhannga ndi ṅwana wa nnyi?” Abinere a fhindula a ri, “Thovhele, nga vhutshilo havho, a thi mu ḓivhi.” Khosi ya ri, “Vhudzisani uri muṱhannga uyu ndi ṅwana wa nnyi?” Musi Dafita a tshi vhuya a tshi bva u vhulaha uḽa Mufilista, Abinere a mu dzhia a mu swikisa ha Saulo a tshee o fara ṱhoho ya Mufilista. Saulo a mu vhudzisa a ri, “Muṱhannga, ni ṅwana wa nnyi?” Dafita a fhindula a ri, “Ndi nṋe ṅwana wa mulanda wavho Isai wa Betlehema.” Musi Dafita o no fhedza u amba na Saulo, Jonathani a vha wa muya muthihi na Dafita, a mu funa unga ene muṋe. U bva musi wonoyo Saulo a dzula na Dafita, a si tsha tenda a tshi humela hayani ha khotsi awe. Jonathani a vhofha mulanga na Dafita nge a vha a tshi mu funa unga ene muṋe. Jonathani a bvula badzhi ye a vha o ambara, a i ṋea Dafita, khathihi na lupila lwawe na banga ḽawe na vhura hawe na bannda yawe. Zwoṱhe zwe Saulo a ruma Dafita uri a zwi ite zwa mu nakela, lwe Saulo a mu ṋea vhuimo vhuhulwane mmbini. Hezwo zwa takadza vhathu vhoṱhe khathihi na magota a Saulo. Musi vhanna vha tshi vhuya hayani zwiḽa Dafita o no vhulaha uḽa Mufilista, vhasadzi vha bva miḓini yoṱhe ya Israele u yo ṱanganedza khosi Saulo vha tshi imba vha tshi fhululedza nga dakalo, vha tshi lidza mirumba na mbila, vha tshina vha tshi imba vha ri, “Saulo o vhulaha zwigidi, hone Dafita o vhulaha zwigidigidi.” Saulo a tou duga nga mbiti, hezwo ho ngo zwi takalela, a ri, “Dafita hu pfi o vhulaha zwigidigidi, nṋe ndo tou vhulaha zwigidi fhedzi. Ho tou sala uri a nnzhiele vhuhosi!” U bva zwenezwo Saulo a sedza Dafita nga iṱo ḽivhi. Nga matshelo uḽa muya muvhi wo ruṅwaho nga Mudzimu wa ḓa wa tou tsikeledza Saulo. O vha a tshi khou vhala-vhala nḓuni yawe, Dafita a tshi khou lidza haripa, sa zwe a vha a tshi ḓi ita. Saulo o vha o fara pfumo, a ḽi posa a tshi khou ri, “Ndi ḓo paṱekanya Dafita na luvhondo.” Hone Dafita a mu tinya kavhili. Saulo o vha a tshi ofha Dafita ngauri Muṋe washu o vha e nae, ó ṱutshela Saulo. Ngavhuya Saulo a si tsha funa Dafita a tshi dzula nae, zwenezwo a mu ita mulangammbi wa vhanna vha tshigidi, Dafita a ranga mmbi phanḓa dzi tshi bva pfumo. Zwoṱhe zwe Dafita a ita zwo vha zwi tshi mu nakela ngauri Muṋe washu o vha e nae. Musi Saulo a tshi vhona zwi tshi mu nakela, a thoma u mu ofha. Hone vhoṱhe vha Israele na vha Juda vho vha vha tshi funa Dafita ngauri o vha a tshi vha ranga phanḓa vha tshi bva pfumo. Saulo a amba na Dafita a ri, “Ṅwananyana wanga muhulwane Mirabu ngoyu. Ndi ḓo ni ṋea ene uri ni mu dzee, tshi re hone ni ntshumele ni sa ofhi, ni lwe nndwa dza Muṋe washu.” Saulo mbiluni yawe o vha a tshi ri, “Nṋe ndi nga si mu vhulahe, nga a vhulawe nga Vhafilista!” Huno Dafita a amba na Saulo a ri, “Nṋe ndi nnyi-vho, vha muṱa wa hashu kana vha mutupo wa khotsi anga ndi vhonnyi kha ḽa Israele, zwine nda nga vha mukwasha wa khosi?” Zwino tshifhinga tshi tshi swika tsha uri Mirabu ṅwananyana wa Saulo a ṋewe Dafita, a vho ṋewa Adriele wa Mihola a vha musadzi wawe. Zwino ṅwananyana wa Saulo we a vha a tshi pfi Mikhala o vha a tshi funana na Dafita, nahone vha tshi zwi vhudza Saulo, a zwi takalela, a elekanya a ri, “Ndi ḓo mu ṋea ene uri a vhe tshikwekwe tsha u mu fasha uri Vhafilista vha mu vhulahe.” Ndi hone Saulo a tshi amba na Dafita a ri, “Zwino no dovha u wana nḓila ya u vha mukwasha wanga.” Zwino Saulo a laya magota awe a ri, “Ambani na Dafita tshiphirini ni ri, ‘Khosi i a ni takalela, na magota ayo a a ni takalela, zwino tendani u vha mukwasha wayo.’ ” Vhone vha toololela Dafita ayo maipfi. Hone Dafita a ri, “Ni vhona unga ndi mafhungo maṱuku u vha mukwasha wa khosi? Nṋe ndi mushai, a thi ḓivhiwi.” Magota a Saulo a tshi mu vhudza zwe Dafita a amba, Saulo a fhindula a ri, “Vhudzani Dafita ni ri, ‘Khosi a i ṱoḓi thundu ine na fanela u bvisela muselwa, tshine ya tshi ṱoḓa ndi lukanda lwa phanḓa lwa zwitungulo zwa Vhafilista vha ḓana vhe na vha vhulaha, u ralo hu vhe u lifhedza maswina ayo.’ ” Vhunwa he Saulo a vhu luka ho vha hu ha u vhulahisa Dafita nga Vhafilista. Musi magota a tshi vhudza Dafita mafhungo ayo, ene a takalela u vha mukwasha wa khosi. Ḓuvha ḽa munyanya wa mbingano ḽi sa athu swika, Dafita na vhahali vhawe vha bva vha yo vhulaha Vhafilista vha 200. Dafita a ḓisa khanda dza phanḓa dza zwitungulo zwavho, a dzi swikisa ha khosi ya vha thakha ya u mala ṅwana wayo. Ndi hone Saulo a tshi mu ṋea ṅwananyana wawe Mikhala a vha musadzi wawe. Musi Saulo a tshi zwi vhona uri Muṋe washu u na Dafita na uri ṅwananyana wawe Mikhala u funa Dafita, Saulo a vho ṋaṋa u ofha Dafita, a vhuya a fa e swina ḽawe. Vhalangammbi vha Vhafilista vha ḓi bva pfumo, misi yoṱhe vha tshi lwa, Dafita zwa mu nakela u fhira magota oṱhe a Saulo, a vha na bvumo. Saulo a vhudza ṅwana wawe Jonathani na magota awe oṱhe uri vha vhulahe Dafita. Jonathani a ro vha a tshi funesa Dafita, ndi zwe a mu vhudza a ri, “Khotsi anga vha khou ṱoḓa kubuli kwa u ni vhulaha. Matshelo nga matsheloni ni thanye, ni ṱuwe ni yo dzumbama ni ṱwe henefho. Nṋe ndi ḓo bva nda yo ima na khotsi anga ḓakani hune na vha hone. Ndi ḓo amba navho nga inwi, nda ni vhudza zwe nda zwi wana.” Jonathani a imelela Dafita a tshi amba na Saulo khotsi awe a vha vhudza a ri, “Thovhele vha songo khakhela mulanda wavho Dafita, hufha ene a songo vha khakhela; zwe a ita zwo tou vha farisa zwihulu. O ḓifunga a yo vhulaha uḽa Mufilista, ha vha u kunda huhulu ha Vhaisraele vhoṱhe hu no bva ha Muṋe washu. Na vhone vho zwi vhona vha takala. Zwino ndi mini vha tshi funa u khakhela Dafita nga u sokou mu vhulaha a si na tshe a tshinya?” Saulo a thetshelesa Jonathani, a ana a ri, “Nga Muṋe washu a tshilaho, Dafita a nga si vhulawe.” Ndi hone Jonathani a tshi vhidza Dafita a mu vhudza zwoṱhe zwe vha amba. A mu isa ha Saulo, Dafita a dzula na Saulo sa kale. Ha dovha ha vuwa nndwa, Dafita a bva a yo lwa na Vhafilista. Dafita a vhulaha vhanzhi, lwe vha shavha. Huno uḽa muya muvhi we wa ruṅwa nga Muṋe washu wa dovha wa ḓela Saulo o dzula pfamoni yawe o fara pfumo. Musi Dafita a tshi khou lidza haripa, Saulo a linga u mu nambatedza kha luvhondo nga pfumo ḽawe, hone Dafita a mu tinya, Saulo a runga luvhondo. Vhusiku honoho Dafita a shavha. Saulo a ruma vhanna nḓuni ya Dafita uri vha i linde, vha vuwe vha tshi mu vhulaha nga matsheloni. Huno Mikhala, musadzi wa Dafita, a mu sevha a ri, “Arali vha sa shavha vhusiku ha ṋamusi, matshelo vha ḓo vuwa vho fa.” Ndi hone Mikhala a tshi bvisa Dafita nga fasiṱere a tsela fhasi, a shavha ha vha u ponyoka. Mikhala a dzhia mudzimu wa zwitungulo a u eḓedza vhulaloni, a u fukedza nguvho, a u ambadza mamvele a mbudzi ṱhohoni. Musi Saulo a tshi ruma vhanna uri vha fare Dafita, Mikhala a ri, “Dafita u a lwala.” Hone Saulo a humisa avho vhanna u yo vhona Dafita, a vha vhudza a ri, “Mu hwaleni nga vhulalo hawe ni mu ḓise fhano ndi mu vhulahe.” Hone musi vhanna vha tshi dzhena, vha wana mudzimu wa zwitungulo vhulaloni, ṱhohoni hu na vhukuse ha mbudzi. Saulo a vhudzisa Mikhala a ri, “Ndi mini no mphura nga u rali, na nengisa swina ḽanga ḽa ponyoka?” Mikhala a fhindula a ri, “O mmbudza a ri, ‘Nnditsheni ndi ṱuwe, na sa nnditsha ndi ḓo ni vhulaha.’ ” Musi Dafita o no ponyoka, a ya ha Samuele muḓini wa Rama, a mu vhudza zwoṱhe zwe Saulo a mu ita. Ndi hone Dafita na Samuele vha tshi ṱuwa vha yo dzula nḓuni ya vhaporofita. Ha swika fhungo kha Saulo ḽa ri, “Dafita u nḓuni ya vhaporofita thungo dza Rama.” Saulo a ruma vhahali uri vha yo fara Dafita. Hone vha vhona tshigwada tsha vhaporofita vha tshi khou porofita, na Samuele o ima henefho e murangaphanḓa wavho, Muya wa Mudzimu a tsela kha vhanna vha Saulo, na vhone vha thoma u porofita. Saulo a vhudzwa ayo mafhungo, a dovha a ruma vhaṅwe, na vhone vha thoma u porofita. Saulo a dovha a ruma vhaṅwe lwa vhuraru, na vhone vha thoma u porofita. Saulo ene muṋe a fhedza nga u takuwa a livha Rama, a ya tshisimani tshihulu tsha Sekhu, a vhudzisa a ri, “Samuele na Dafita vha ngafhi?” Vha mu vhudza vha ri, “Vha nḓuni ya vhaporofita thungo dza Rama.” Ndi hone Saulo a tshi ya nḓuni ya vhaporofita kha ḽa Rama. Hone na ene Muya wa Mudzimu a tsela khae, a enda a tshi porofita a vhuya a swika Nayotho. Saulo a bvula phuraphura dzawe, a porofita na Samuele a tshi khou zwi pfa. Saulo a lala e fhedzi masiari oṱhe na vhusiku hoṱhe. Ndi zwine murero wa ri, “Saulo na ene o no vha muporofita naa?” Dafita a shavha nḓuni ya vhaporofita kha ḽa Rama a ya ha Jonathani a vhudzisa a ri, “Ndo itani? Ndo tshinyani? Ndo khakhela khotsi aṋu nga mini, zwine vha vho ṱoḓa u mmbulaha?” Jonathani a fhindula a ri, “Na kathihi! Ni nga si fe! Vhonani, khotsi anga vha nga si ite tshithu na tshithihi vha songo ranga u vhudza nṋe. Izwi vha nga nnzumbela hani? A zwo ngo ralo!” Huno Dafita a ana a ri, “Khotsi aṋu vha a zwi ḓivha zwavhuḓi uri inwi ni a ntakalela, nahone vho amba vha ri, ‘Jonathani a songo zwi ḓivha hezwi, a sa ḓo vhaisala.’ Hai nandi, ndi ana nga Muṋe washu a tshilaho, nda dovha nda ana nga vhutshilo haṋu ndi ri, ndo tou ingamela lufu.” Jonathani a amba na Dafita a ri, “Ndi ni itele mini?” Ndi hone Dafita a tshi ri, “Vhonani, matshelo ndi vhuṱambo ha Ṅwedzi muswa, ndo vha ndo fanela u swiṱula na khosi, hone litshani ndi yo dzumbama ḓakani u swika nga madekwana a mbamatshelo. Arali khotsi aṋu vha vhona ndi siho, ni vha vhudze ni ri, ‘Dafita o nkhumbela uri ndi mu tendele a ṱavhanye a ye Betlehema muḓini wa hawe, ngauri vha mutupo wa hawe vhoṱhe vha khou ṋekedza tshiṱhavhelo tsha ṅwaha nga ṅwaha henefho.’ Arali vha ri, ‘Ndi zwone,’ a zwi nga mmbifheli. Hone arali vha sinyuwa, ni ḓo zwi ḓivha uri vho ḓiimisela u nkhuvhadza. A vha inwi, nnyiteleni vhuthu, ngauri no vhofha mulanga na nṋe phanḓa ha Muṋe washu. Arali ndi na mulandu, mmbulaheni inwi muṋe! Ni nga nkumedza khotsi aṋu hani?” Jonathani a ri, “Na khathihi! Arali nda vhuya nda vha na lusevheḓi lwa uri khotsi anga vha ṱoda u ni vhulaha, ndi ḓo kundwa ngani u ni vhudza?” Dafita a vhudzisa a ri, “Ndi ḓo vhudzwa nga nnyi arali khotsi aṋu vha ni fhindula nga vhuhali?” Jonathani a ri, “Iḓani ri bve ri ye ḓakani.” Ndi hone vha tshi ṱuwa vhoṱhe. Jonathani a amba na Dafita a ri, “Ngoho Muṋe washu Mudzimu wa Israele ndi ṱhanzi, vhukumakuma matshelo kana mbamatshelo nga hetshino tshifhinga ndi ḓo vhudzisa khotsi anga. Arali vha tshi ni takalela ndi ḓo swikisa ipfi ha inwi nda ni sevha. Hone arali khotsi anga vha tshi ṱoḓa u ni huvhadza, nṋe nda si ni ḓivhise, nda si ni ṋengise, izwo Muṋe washu ngavhe a tshi nṱungufhadza zwihulu. Ngavhe Muṋe washu a tshi vha na inwi u ḓi nga o vha na khotsi anga. Hone inwi ni ḓi nnyitela vhuthu vhu no nga ha Muṋe washu arali ndi tshi kha ḓi tshila, uri ndi si vhulawe, nahone ni songo vhuya na litsha u itela muṱa wa hashu vhuthu, na musi Muṋe washu o no lozwa maswina aṋu oṱhe fhano fhasi.” Ndi hone Jonathani a tshi vhofha mulanga na nnḓu ya Dafita a ri, “Ngavhe Muṋe washu a tshi sengisa maswina a Dafita.” Jonathani a ita uri Dafita a dovhe a khwaṱhise muano wawe wa uri u a mu funa, ngauri Jonathani o vha a tshi funa Dafita unga ene muṋe. Jonathani a amba na Dafita a ri, “Matshelo ndi ḓuvha ḽa vhuṱambo ha Ṅwedzi muswa. Zwi ḓo vhonala uri a niho ngauri vhudzulo haṋu vhu ḓo vha vhu si na muthu. Mbamatshelo ni tsele thungo ya tshipembe ni dzumbame he na dzumbama hone zwiḽa khakhathi iyi i tshi thoma, ni dzumbame nga thulwi ya matombo. Nṋe ndi ḓo posa misevhe miraru matungo a iyo thulwi, nda nga ndi khou posa tshipfulwa. Nda ḓo konou ruma mushumi wanga nda ri, ‘Iya u dzhia iḽa misevhe.’ Arali nda mu vhudza nda ri, ‘Vhona, misevhe i sia heḽi ḽau, iyo dzhia u i ḓise fhano,’ zwenezwo ni ḓe, ngauri ndi ana nga Muṋe washu a tshilaho ndi ri, ni ḓo vha no tshila, hu ḓo vha hu si na tshidini. Hone arali nda vhudza uyo mutukana nda ri, ‘Misevhe ngeiḽaa phanḓa hau,’ zwenezwo ni fanela u ṱuwa, ngauri Muṋe washu u ḓo vha a tshi ri ni ṱuwe. Zwino mafhungo e nṋe na inwi ra amba, Muṋe washu ndi ṱhanzi vhukati hanga na inwi lini na lini.” Ndi hone Dafita a tshi yo dzumbama ḓakani, musi hu tshi swika vhuṱambo ha Ṅwedzi muswa, khosi ya dzula fhasi uri i ḽe. Khosi ya dzula vhudzuloni hayo tsini ha luvhondo. Jonathani a dzula o livhana na khosi, Abinere a dzula tsini na Saulo, hone vhudzulo ha Dafita ha si vhe na muthu. Musi uyo Saulo a si ambe tshithu, nge a elekanya a ri, “Dafita u fanela u vha o ṱangana na tshiṅwe tshithu tsha mu kumadza, vhukumakuma o kumala.” Hone nga matshelo, nga ḓuvha ḽa vhuvhili ḽa Ṅwedzi, vhudzulo ha Dafita ha dovha ha vhonala vhu si na muthu. Ndi hone Saulo a tshi vhudzisa ṅwana wawe Jonathani a ri, “Ndi mini uḽa ṅwana wa Isai a songo ḓa zwiḽiwani mulovha na ṋamusi?” Jonathani a fhindula a ri, “Dafita o nkhumbela uri ndi mu tendele a ye Betlehema. O ri, ‘Litshani ndi ṱuwe ngauri vha muṱa wa hashu vha khou ṋekedza tshiṱhavhelo Betlehema, zwino mukomana wanga o ri ndi vhe ndi hone. Arali ni tshi zwi takalela, litshani ndi ṱuwe ndi yo vhona vhakomana vhanga.’ Ndi zwine a si khou swiṱula na thovhele ṋamusi.” Saulo a sinyutshela Jonathani, a mu vhudza a ri, “Ḽishandukwa ḓiwe, mudziamuvhango ndiwe! A thi zwi ḓivhi naa uri u khou ima na uḽa ṅwana wa Isai? U khou ḓishonisa wa shonisa na mme au vhe vha u beba! Ṅwana wa Isai a tshi kha ḓi tshila fhano fhasi, iwe u nga si vhuse shango heḽi. Zwino ruma vhathu vha yo mu dzhia a ḓe fhano, ngauri u fanela u fa!” Jonathani a vhudzisa khotsi awe a ri, “U felani? O tshinyani?” Hone Saulo a mu posa nga pfumo a tshi ri a mu vhulahe. Ndi hone Jonathani a tshi zwi ḓivha uri khotsi awe vho ḓiimisela u vhulaha Dafita. Jonathani a takuwa ḓafulani a tshi tou duga nga mbiti, ḓuvha ḽeneḽo ḽa vhuvhili ḽa ṅwedzi a si ḽe tshithu, nge a vha o dinwa nga zwi shonisaho zwine khotsi awe vha ita Dafita. Nga matsheloni Jonathani a bva a ya ḓakani u yo ṱangana na Dafita. O vha e na kutukana, a ku vhudza a ri, “Gidimani ni yo dzhia misevhe ine nda i posa.” Musi uyo mutukana a tshi khou gidima a posa musevhe phanḓa hawe. Mutukana a tshi swika fhethu he ha wela musevhe wa Jonathani, Jonathani a mu vhidzelela a ri, “Musevhe a uho phanḓa haṋu naa?” Ndi hone a tshi ṱavha mukosi a ri, “Ṱavhanyani! Iyani nga u ṱavhanya! Ni songo ima!” Mutukana a doba uyo musevhe a humela ha muṋe wawe. Mutukana o vha a sa ḓivhi tshithu ngazwo, zwo vha zwi tshi ḓivhiwa nga Jonathani na Dafita fhedzi. Ndi hone Jonathani a tshi ṋea mutukana zwihali zwawe a ri, “Zwi dzhieni ni ṱuwe ni vhuelele muḓini.” Musi mutukana o no ṱuwa, Dafita a takuwa a tshi bva sia ḽa tshipembe ḽa iḽa thulwi ya matombo, a gwadama, a wa nga tshifhaṱuwo phanḓa ha Jonathani kararu. Ndi hone vha tshi kuvhatedzana, vhoṱhe vha tsengisa miṱodzi, hone Dafita a tou lilesa. Jonathani a amba na Dafita a ri, “Tshimbilani nga mulalo, ngauri ro ana nga dzina ḽa Muṋe washu ra ri ri ḓo vha dzikhonani ri tshi ri, ‘Muṋe washu ndi ṱhanzi yanga na inwi, na ya vhaḓuhulu vhanga na vhaṋu lini na lini.’ ” Ndi hone Dafita a tshi ṱuwa, Jonathani a vhuelela muḓini. Dafita a ya Nobo ha tshifhe Ahimelekhe. Ahimelekhe a mu ṱanganedza a tshi khou tetemela nga nyofho, a vhudzisa a ri, “Ndi mini ni noṱhe? Khezwi ni songo ḓa na muṅwe?” Dafita a fhindula tshifhe Ahimelekhe a ri, “Khosi yo nkhwesa maṅwe mafhungo ya mmbudza ya ri, ‘Hu songo vha na ane a ḓivha zwine wa tshimbilela zwone na ndayo dzau.’ Arali vhe vhanna vhane nda vha langa, ndo vha vhudza uri vha ṱangane na nṋe huṅwe fhethu. Zwino-ha, vhone vha na mini? Nga vha mphe mikonde miṱanu ya vhurotho kana zwiṅwe-vho zwine vha vha nazwo.” Huno tshifhe a fhindula Dafita a ri, “A thi na vhurotho zwaho, ndi na vhurotho ho sumelwaho Mudzimu fhedzi, ni nga vhu ṋea avho vhanna arali vha songo dzhenisa vhasadzi nḓuni.” Dafita a fhindula a ri, “Vhukumakuma a ro ngo dzhenisa vhasadzi nḓuni, sa misi musi ndi tshi bva. Zwithu zwa avho vhanna zwi dzula zwi zwikhethwa na musi ro fara lwendo lune lwa si vhe lukhethwa. Zwino ṋamusi-ha zwi nga tou ngani?” Ndi hone tshifhe a tshi mu ṋea vhurotho ho sumelwaho Mudzimu, vhunga ho vha hu si na vhurotho henefho arali vhu si vhurotho ho sumelwaho Mudzimu, ho bviswaho ḓafulani ḽikhethwa ha thivhiwa nga vhurotho vhuswa. Zwino muṅwe wa vhashumi vha Saulo o vha e henefho musi wonoyo; o vha o ḓa u khunyeledza pfanelo dzawe dza zwa vhurereleli. Uyo o vha e Doege wa Muedomo, mulisa muhulwane wa Saulo. Dafita a vhudzisa Ahimelekhe a ri, “Vha na pfumo kana banga fhano naa? Nṋe a tho ngo ḓa na banga ḽanga na zwihali zwanga, ngauri khosi yo nthuma nga u ṱavhanya.” Tshifhe a fhindula a ri, “Banga ḽa Goliada wa Mufilista we na mu vhulaha govhani ḽa Ela ḽi fhano, ḽo putelwa nga sila nga murahu ha luvhemba lwa u atha. Arali ni tshi ḽi funa ḽi dzhieni, fhano a hu na banga, ndi ḽeneḽo fhedzi.” Dafita a ri, “A hu na ḽi no nga ḽone, nga vha mphe ḽone.” Musi wonoyo Dafita a shavha Saulo a ya ha Akhishi khosi ya Gathi. Magota a Akhishi a mu vhudza a ri, “Uyu a si Dafita khosi ya iḽi shango? A si ene ane vha mu imba vha tshi tshina vha tshi ri, “ ‘Saulo o vhulaha zwigidi, Dafita o vhulaha zwigidigidi’?” Dafita a dzhenisa ayo maipfi mbiluni, a thoma u ofha Akhishi khosi ya Gathi. Ndi zwe Dafita a ḓiita unga u a penga musi vhe hone, musi a tshi dzula navho a ḓiita mpengo, a sokou ṅwala-ṅwala mahothi a khoro, a litsha nthe dzi tshi ela na ndebvu dzawe. Akhishi a vhudza magota awe a ri, “Vhonani uyu munna! U a penga! Ni mu ḓiselani kha nṋe? Ndi tou shaya mipengo zwine na vho nnḓisela uyu muthu uri a ite nga u rali phanḓa hanga? Munna uyu a nga dzhena pfamoni yanga?” Dafita a ṱuwa Gathi a shavhela bakoni ḽa Adulamu. Musi vhakomana vhawe na vha nnḓu ya khotsi awe vha tshi zwi pfa, vha ya khae henefho. Vhoṱhe vhe vha vha vho kandeledzwa kana vhe na milandu kana vha songo rudza mbilu vha kuvhangana khae, ene a vha murangaphanḓa wavho. O vha na vhanna vhane vha nga swika 400. U bva henefho Dafita a ya Mitsipha kha ḽa Muaba, a amba na khosi ya Muaba a ri, “Vha nga litsha khotsi anga na mme anga vha ḓa vha dzula navho ndi vhuye ndi ḓivhe zwine Mudzimu a ḓo nnyitela?” Ndi hone a tshi vha sia na khosi ya Muaba, vha dzula nayo misi yoṱhe Dafita a tshee o dzumbama bakoni. Huno muporofita Gadi a amba na Dafita a ri, “Ni songo dzula bakoni. Iyani shangoni ḽa Juda.” Ndi hone Dafita a tshi ṱuwa a ya maṱakani a Herethe. Zwino Saulo a zwi pfa uri Dafita na vhanna vhe a vha e navho vho wanala. Saulo o vha o dzula fhasi ha muri wa muṱamarisiki, ó fara pfumo, muvhunduni u re Gibia, e na magota awe. Saulo a amba navho a ri, “Inwi vhanna vha Benyamini, thetshelesani! Ṅwana wa Isai a nga ni ṋea noṱhe masimu na masimu a minḓirivhe naa? Noṱhe a nga ni ita vhalangammbi na vhalangagomane naa? Kani ndi zwone zwe noṱhe na nnyitela tshimbevha? A hu na na muthihi ane a mmbudza musi ṅwana wanga a tshi vhofha mulanga na ṅwana wa Isai. A hu na na muthihi waṋu ane a mpfela vhuṱungu kana a mmbudza uri ṅwana wanga o ṱuṱuwedza gota ḽanga uri ḽi nndalele, sa zwine a zwi ita ṋamusi.” Hone Doege wa Muedomo o vha o ima henefho na magota a Saulo, a ri, “Ndo vhona ṅwana wa Isai a tshi ḓa kha Ahimelekhe ṅwana wa Ahitubu muḓini wa Nobo. Ahimelekhe a mu vhudzisela kha Muṋe washu, a ita na u mu ṋea mbuvha na banga ḽa Goliada wa Mufilista.” Ndi hone khosi i tshi vhidzisa tshifhe Ahimelekhe ṅwana wa Ahitubu na muṱa woṱhe wa khotsi awe, vhe vha vha vhe vhotshifhe henefho Nobo, vhoṱhe vha ḓa ha khosi. Saulo a ri, “Iwe ṅwana wa Ahitubu, zwino thetshelesa.” Ahimelekhe a fhindula a ri, “Ndi zwone muṋe wanga.” Saulo a mu vhudza a ri, “Ndi mini u tshi nnyitela tshimbevha, iwe na ṅwana wa Isai, wa mu ṋea zwiḽiwa na banga wa ita na u mu vhudzisela ha Muṋe washu, a ntshandukela, a nndalela, sa zwine a khou zwi ita ṋamusi?” Ahimelekhe a fhindula khosi a ri, “Ndi nnyi wa magota avho oṱhe ane a fulufhedzea unga Dafita mukwasha wa thovhele, muhulwane wa vhane vha vha linda, ane a huliswa nga nnḓu yavho? Kani-ha iḽo ḓuvha ḽo vha ḽi ḽone ḽa u thoma ndi tshi mu vhudzisela ha Mudzimu? A zwo ngo ralo na kathihi! Thovhele vha songo mpomoka kana vha pomoka muṱa wa khotsi anga, ngauri nṋe mafhungo ayo oṱhe a thi a ḓivhi.” Huno khosi ya ri, “Vhukumakuma u ḓo fa iwe Ahimelekhe, iwe na muṱa wa khotsi au woṱhe.” Ndi hone khosi i tshi vhudza vhalindi vha re henefho tsini ya ri, “Vhulahani vhotshifhe vha Muṋe washu, ngauri na vhone vho ima na Dafita. Vho zwi ḓivha uri u khou shavha, naho zwo ralo vha si ntsevhe.” Hone magota a khosi a vho ngo tenda u angaladza tshanḓa vha vhulaha vhotshifhe vha Muṋe washu. Ndi hone khosi i tshi vhudza Doege ya ri, “Iwe u vhulahe vhotshifhe havha.” Doege wa Muedomo a mbo vha vhulaha. Ḓuvha heḽo o vhulaha vhanna vha 85 vhe vha vha vho pakata luvhemba lwa lukhaha. Saulo a ita na u vhulahisa vhadzulapo vhoṱhe vha muḓi wa Nobo hune ha dzula avho vhotshifhe: vhanna na vhasadzi na vhana na dzitshetshe na kholomo na donngi na nngu. Hone Abiathara, ṅwana wa Ahimelekhe ṅwana wa Ahitubu, a ponyoka a shavhela ha Dafita. Ene a vhudza Dafita uri Saulo o vhulaha vhotshifhe vha Muṋe washu. Ndi hone Dafita a tshi vhudza Abiathara a ri, “Ḽiḽa ḓuvha musi Doege wa Muedomo e hone, ndo zwi ḓivha uri u ḓo vhudza Saulo. Muṱa wa khotsi aṋu u tshi vhulawa woṱhe ndi mulandu wanga. Dzulani na nṋe, ni songo ofha tshithu, munna ane a khou ṱoḓa u ni vhulaha u ṱoḓa u vhulaha na nṋe. Ni na nṋe ni ḓo tsireledzea.” Dafita a vhudzwa upfi, “Vhafilista vha khou lwa na vhathu vha Keila nahone vha khou tswa mavhele ane a kha ḓi bva u kaṋiwa.” Dafita a vhudzisa Muṋe washu a ri, “Ndi ye ndi yo lwa na Vhafilista naa?” Muṋe washu a fhindula a ri, “Tshimbila u lwe na Vhafilista u lamukise muḓi wa Keila.” Huno vhanna vhe vha vha vhe na Dafita vha mu vhudza vha ri, “Hufha fhano kha ḽa Juda ri tshi ofha. Zwino ri tshi ḓo ya Keila ra lwa na Vhafilista zwi ḓo tou ngani?” Dafita a dovha a vhudzisa Muṋe washu, Muṋe washu a mu fhindula a ri, “Tsela Keila; ndi ḓo kumedza Vhafilista zwanḓani zwau.” Ndi hone Dafita na vhanna vhe a vha e navho vha tshi ya Keila, vha lwa na Vhafilista, vha dzhia thakha yavho vha ṱuwa nayo. O vhulaha Vhafilista vhanzhi, u ralo ha vha u tshidza vhathu vha Keila. Ndi uri Abiathara ṅwana wa Ahimelekhe a tshi shavhela ha Dafita muḓini wa Keila, o ṱuwa na luvhemba lwa u pakata, lwa u vhudzisa Muṋe washu ngalwo. Saulo a vhudzwa upfi Dafita o ya Keila, ene a ri, “Mudzimu o mu kumedza zwanḓani zwanga; Dafita o ḓihoṋela dzhele nge a dzhena muḓini u re na dzigethe na matsimbi.” Saulo a ramba mmbi yawe yoṱhe uri i bve pfumo, i tsele Keila, i govhele Dafita na vhanna vhe a vha e navho. Musi Dafita a tshi pfa uri Saulo u khou mu itela tshimbevha, a amba na tshifhe Abiathara a ri, “Nga vha ḓise luvhemba lwa u pakata.” Dafita a ri, “Yawee Muṋe washu Mudzimu wa Israele, nṋe muḓinḓa wau ndo zwi pfa uri Saulo u khou dzudzanya u ḓa Keila, uri a lozwe uyo muḓi nga mulandu wanga. Vhadzulapo vha Keila vha ḓo nkumedza ene naa? Vhukumakuma Saulo u ḓo ḓa sa zwe nda pfa? Yawee Muṋe washu Mudzimu wa Israele, mmbudze.” Muṋe washu a fhindula a ri, “Saulo u ḓo ḓa.” Dafita a dovha a vhudzisa a ri, “Vhadzulapo vha Keila vha ḓo dzhia nṋe na vhanna vhane nda vha navho vha ri kumedza Saulo naa?” Muṋe washu a fhindula a ri, “Vha ḓo ni kumedza Saulo.” Ndi hone Dafita na vhanna vhe a vha e navho vhane vha nga vha 600 vha tshi ṱuwa Keila vha ḓi fhirela phanḓa vha tshi bva fhano vha tshi dzhena fhano. Musi Saulo a tshi vhudzwa upfi Dafita o shavha Keila, a si tsha mu tevhela. Dafita a dzula vhudzumbamoni ha phangani na mivhunduni ya phanga ya Zifi. Saulo a mu ṱoḓa misi yoṱhe, hone Mudzimu a si kumedze Dafita zwanḓani zwa Saulo. Musi Dafita e Horeshe phangani ya Zifi, a pfa uri Saulo u khou ḓi ṱoḓa u mu vhulaha. Jonathani ṅwana wa Saulo a ya ha Dafita muḓini wa Horeshe a mu khuthadza uri a fulufhele Mudzimu. Jonathani a ri, “Ni songo ofha tshithu. Khotsi anga Saulo vha nga si vhuye vha ni ita tshithu. Ni ḓo vha khosi ya Israele, nṋe ndi ḓo tou vha tshanḓa tshaṋu. Na khotsi anga Saulo vha a zwi ḓivha.” Vhuvhili havho vha vhofha mulanga phanḓa ha Muṋe washu. Ndi hone Jonathani a tshi humela hayani, Dafita a sala Horeshe. Vhaṅwe vhathu vha no bva Zifi vha ya ha Saulo muḓini wa Gibia vha ri, “Dafita o dzumbama shangoni ḽashu ngei Horeshe thavhani ya Hakhila, tshipembe ha soga ḽa Judia. Zwino thovhele nga vha ḓe shangoni ḽashu zwenezwo vha tshi zwi takalela, riṋe ri ḓo mu fara ra mu kumedza thovhele.” Saulo a fhindula a ri, “Ngavhe Muṋe washu a tshi ni shudufhadza nge na nnyitela vhuthu. Tshimbilani ni dovhe ni vhe na ngoho. Wanani uri Dafita u anzela u ya ngafhi na uri ndi nnyi we a mu vhona henefho. Ndi pfa upfi ho ngo thanya zwone. Wanani hoṱhe hune a dzumbama hone, ni konou vhuya na mafhungo a vhukuma. Ndi hone ndi tshi ḓo ṱuwa na inwi, arali e shangoni ḽeneḽo, ndi ḓo mu londa kha mitupo yoṱhe ya Juda.” Ndi hone vha tshi takuwa vha livha Zifi vha ranga Saulo phanḓa. Zwino Dafita na vhanna vhe a vha e navho vho vha vhe phangani ya Maoni vhukati ha soga, tshipembe ha phanga ya Judia. Saulo na vhanna vhawe vha thoma u ṱoḓa, musi Dafita a tshi zwi pfa, a tsela Tomboni, a dzula phangani ya Maoni. Saulo a tshi zwi pfa, a londa Dafita phangani ya Maoni. Saulo a vha a tshi khou tshimbila kha ḽino bama, Dafita na vhanna vhe a vha e navho vhone vha tshi khou tshimbila kha ḽiḽa, vha tshi tou gidima uri vha shavhe Saulo. Hezwi Saulo na mmbi yawe vha tshi khou govhela Dafita na vhanna vhe a vha e navho uri vha vha fare, ha ḓa muḓinḓa ha Saulo a ri, “Nga vha ṱavhanye vha ḓe! Vhafilista vha khou tshoṱhela shango.” Zwenezwo Saulo a litsha u londa Dafita, a yo ṱangana na Vhafilista. Ndi zwine fhethu afho ha pfi Luwa lwa Phandakano. Dafita a ṱuwa a gonya vhudzumbamoni ha Engedi a dzula hone. Musi Saulo a tshi vhuya u pandamedza Vhafilista a vhudzwa upfi, “Dafita u phangani ya Engedi.” Saulo a dzhia vhanna vha 3 000 vho tou nangiwa kha Vhaisraele vhoṱhe, a bva a yo ṱoḓa Dafita na vhanna vhe a vha e navho tsini ha matombo a Mbudzi dza Ḓaka. Saulo a swika mapakoni a u valela nngu tsini ha nḓila, henefho ho vha hu na bako, Saulo a dzhena khaḽo uri a ḓithuse. Matsina Dafita na vhanna vhe a vha e navho vho vha vhe bvungwi henefho bakoni ḽeneḽo. Vhanna avho vha ri, “Heḽi ndi ḽone ḓuvha ḽiḽa ḽe Muṋe washu a ḽi amba zwiḽa a tshi vha vhudza a ri, ‘Swina ḽau ndi ḓo ḽi kumedza zwanḓani zwau wa ita zwine wa funa ngaḽo.’ ” Ndi hone Dafita a tshi ḓa nga u tou ṋengeledza, a tshea khuḓa ya phuraphura ya Saulo. Ngavhuya luvalo lwa Dafita lwa thoma u mu dina nge a tshea khuḓa ya phuraphura ya Saulo. Dafita a amba na vhanna vhe a vha e navho a ri, “Ngavhe Muṋe washu a sa tendi ndi tshi ita muṋe wanga zwithu zwa u ralo, hufha e mutiwa wa Muṋe washu. Ndi songo vhuya nda isa tshanḓa khae, ndi mutiwa wa Muṋe washu.” Nga maipfi eneo Dafita a kaidza vhanna vhe a vha e navho, a si vha tendele vha tshi lwa na Saulo. Saulo a ṱuwa afho bakoni a fara nḓila yawe. Ndi hone Dafita a tshi bva bakoni, a vhidzelela Saulo a ri, “Thovhele muṋe wanga!” Saulo a rembuluwa a tshi sedza, Dafita a wa nga tshifhaṱuwo a luvha. Dafita a vhudzisa Saulo a ri, “Ndi mini vha tshi thetshelesa vhathu vha tshi ri, ‘Dafita u ṱoḓa u vha huvhadza’? Ṋamusi ḽino vho zwi vhona nga avho maṱo zwe Muṋe washu a vha kumedza zwanḓani zwanga ngei bakoni. Ndo vha ndo humbula u vha vhulaha, hone nda litsha u vha vhulaha, nda ri, ‘Ndi nga si ise tshanḓa tshanga kha muṋe wanga, ngauri ndi mutiwa wa Muṋe washu.’ Makhulu wanga, nga vha sedze nandi, nga vha sedze tshipiḓa hetshi tsha phuraphura yavho tshe nda tshi fara! Ndo tshea khuḓa ya phuraphura yavho ndi si vha vhulahe. Zwino nga vha pfesese uri nṋe a thi na mulandu wa u vha khakhela kana u vha shandukela. Nṋe a tho ngo vha khakhela, hone vhone vha khou nndonda uri vha mmbulahe. Ngavhe Muṋe washu a tshi haṱula a vhona a re na mulandu kha nṋe na vhone. Nahone ngavhe Muṋe washu a tshi nndifhedzela zwe vhone vha nkhakhela, hone tshanḓa tshanga tshi nga si vhuye tsha vha kwama. Vhunga murero wa vha kale u tshi ri, ‘Vhuvhi vhu itwa nga vhavhi,’ zwenezwo tshanḓa tshanga tshi nga si vhuye tsha vha kwama. Khosi ya Israele yo vha i tshi khou londa nnyi? Vha khou pandamedza nnyi? Mmbwa yo faho? Dzedze? Ngavhe Muṋe washu a tshi vha muhaṱuli washu, a vhona a re na mulandu kha riṋe. Ngavhe a tshi sedza mafhungo anga a nndamulela, ngavhe a tshi sumbedza uri a thi na mulandu, nga u mponyokisa zwanḓani zwavho.” Musi Dafita a tshi fhedza u amba, Saulo a ri, “Dafita mukwasha wanga, ndi ipfi ḽaṋu iḽo?” Saulo a vusa tshililo lwe a tou ṱavha mukosi. Saulo a ri, “Ni ita zwi re zwone u fhira nṋe. No nnyitela vhuthu, ngeno nṋe ndo ni ita zwo vhifhaho. Zwenezwino ni kha ḓi bva u mmbudza zwivhuya zwe na nnyita, Muṋe washu o vha o nkumedza zwanḓani zwaṋu ni si mmbulahe. Arali munna a wana a re swina ḽawe, u a mu litsha a ṱuwa a songo mu huvhadza naa? Ngavhe Muṋe washu a tshi ni pfufha zwavhuḓi nge na nnyitela vhuthu ṋamusi. Vhukumakuma ndi a zwi ḓivha uri ni ḓo vha khosi, na uri muvhuso wa Israele u ḓo khwaṱha nga inwi. Zwino nnyaneleni nga Muṋe washu uri a ni nga vhulahi vhaḓuhulu vhanga uri dzina ḽanga na ḽa muṱa wanga ḽi si hangwiwe tshoṱhe.” Ndi hone Dafita a tshi anela Saulo. Saulo a humela hayani, hone Dafita na vhanna vhe a vha e navho vha humela vhudzumbamoni havho. Zwino Samuele a dzama, Vhaisraele vhoṱhe vha kuvhangana, vha mu lila, vha mu swiṱa hayani hawe muḓini wa Rama. Ndi hone Dafita a tshi tsela sogani ḽa Pharani. Muṅwe munna wa Maoni o vha e na thundu henefho Kharamele. O vha o pfuma zwihulu, e na zwigidi zwiraru zwa nngu na tshigidi tsha mbudzi. Dzo vha dzi tshi khou vheulwa henefho Kharamele nga hetsho tshifhinga. Munna uyo o vha a tshi pfi Nabali, musadzi wawe a tshi pfi Abigaili. Musadzi uyo o vha o ṱalifha nahone o naka, hone munna wawe vhutshilo hawe ho vha vhu tshi konḓa, a sa anḓani na muthu. O vha e Mukhalebe. Musi Dafita e henefho phangani, a pfa uri Nabali u khou vheula nngu. Ndi hone a tshi ruma vhaṱhannga vha fumi a vha vhudza a ri, “Iyani ha Nabali ngei Kharamele ni mu reshe nga dzina ḽanga. Ni tshi swika ni mu vhudze ni ri, ‘Nga vha lalame! Ngavhe vhone na muṱa wavho vha tshi vha na mutakalo. Zwoṱhe zwine zwa vha zwavho zwi vhe na mutakalo! Zwino ndi pfa uri ndi tshifhinga tsha u vheula nngu. Musi vhalisa vhavho vha nngu vhe na riṋe a ro ngo vha dina, misi yoṱhe vhe Kharamele a ho ngo vhuya ha xela na tshithihi tshavho. Nga vha vhudzise vhashumi vhavho, vha ḓo vha vhudza. Zwenezwo nga vha ṱanganedze vhaṱhannga vhanga nga vhuthu ngauri ri ḓa nga ḓuvha ḽa vhuṱambo. Nga vha ṱanganedze avho vhalanda vhavho na nṋe ṅwana wavho Dafita, vha vha ṋee zwine vha vhona.’ ” Vhaḽa vhanna vha no bva ha Dafita vha tshi swika, vha swikisa mafhungo ayo nga dzina ḽa Dafita, vha konou lindela. Nabali a hambekanya vhaḓinḓa vha Dafita a ri, “Dafita ndi nnyi? Uyo ṅwana wa Isai ndi nnyi? Maḓuvha ano hu na phuli nnzhi dzi no shavha vhaṋe vhadzo. Ndi nga kona hani u dzhia zwiḽiwa zwanga na maḓi, na ṋama ye nda ṱhavhela vhavheuli vhanga, nda zwi ṋea vhanna vhane nda si ḓivhe na hune vha bva hone?” Vhaḽa vhanna vha bvaho ha Dafita vha mbo humela hune vha bva hone. Musi vha tshi swika vha mu toololela zwoṱhe. Dafita a amba na avho vhanna a ri, “Kungelani zwihali zwaṋu.” Ndi hone vha tshi kungela zwihali zwavho, na Dafita a kungela zwawe. Ha takuwa vhane vha nga vha 400 vha ṱuwa na Dafita, vha 200 vha sala vho linda thundu. Muṅwe wa vhashumi a vhudza Abigaili musadzi wa Nabali a ri, “Dafita o ruma vhaḓinḓa vha tshi bva phangani uri vha ḓe vha reshe muṋe washu, hone muṋe washu vho vha hambekanya. Vhanna avho riṋe vho ri tonda vhukuma. A vho ngo ri dina, misi yoṱhe ri navho ngei pfuloni a ho ngo vhuya ha xela tshithu. Misi yoṱhe ri tshi khou lisa nngu dzashu ri navho vho vha vha tshi tou vha mutsheṱo washu wo ri tsireledzaho vhusiku na masiari. Zwino nga vha zwi elekanye, vha vhone uri vha nga itani, ngauri muṋe washu vha ḓo ṱuwa vha tshi welwa nga khombo, na muṱa wavho woṱhe. Hone ene ha ḓivhalekani, a hu na ane a nga amba nae.” Abigaili a si vhuye a fhedza tshifhinga, a mbo ḓi dzhia mikonde ya 200 ya vhurotho na mikumba mivhili ya waini na nngu ṱhanu dzo ṱhaṱhiwaho na khilogiramu dza 17 dza thoro dzo hadzingwaho na khekhe dza ḓana dza mpale wa nḓirivhe na khekhe dza 200 dza mpale wa mahuyu, zwa hweswa dzidonngi. Ndi hone a tshi vhudza vhashumi vhawe a ri, “Fhirani phanḓa, nṋe ndi ḓo ni tevhela.” Hone ayo mafhungo a si a vhudze Nabali munna wawe. Musi a tshi khou ḓa o namela donngi yawe a tshi tsa na phara, a tshenuwa ó ṱangana na Dafita na vhanna vhawe vha tshi khou tsela sia ḽawe, a vha ṱanganedza. Dafita o vha a tshi kha ḓi bva u ri, “Zwiḽa ndi tshi linda thundu ya uyu munna ngei phangani ha si xele na tshithihi tshawe, zwo vha zwi mahandana fhedzi. Nṋe ndo mu itela zwivhuya ene a nnyita vhuvhi! Muṋe washu nga a nthwe nga maswina anga a dovhe arali ḽi tshi nga dovha ḽa tsha ndo sia muthihi zwawe wa Nabali a re munna.” Musi Abigaili a tshi vhona Dafita, a ṱavhanya a tsa kha donngi yawe a wa nga tshifhaṱuwo phanḓa hawe. A wela milenzheni ya Dafita a ri, “Mulandu nga u vhe wanga ndi ndoṱhe, muṋe wanga. Nga vha litshe ndi ambe navho, nga vha thetshelese zwine nda vha vhudza. Muṋe wanga vha songo londa zwa houḽa Nabali muthu a sa ḓivhalekani. U tou fana na dzina ḽawe, dzina ḽawe ḽi pfi Tsilu, u dzula a tshi ita zwa vhutsilu. Huno a vha nṋe a tho ngo vhona vhaḓinḓa vhavho vha tshi ḓa. Zwino vhunga Muṋe washu o ita uri muṋe wanga vha si shulule malofha, vha si ḓilifhedzele nga zwanḓa zwavho, ndi ana nga Muṋe washu a tshilaho na nga vhone ndi ri, maswina avho na vhoṱhe vhane vha ṱoḓa u vha huvhadza ngavhe vha tshi nga Nabali. Ngavhe muṋe wanga vha tshi ṱanganedza nduvho iyi ine nda vha ṋea, vha tshi ṋea vhanna vhane vha vha navho. Nga vha nkhangwele mulandu wanga, ngauri vhukumakuma Muṋe washu u ḓo vha vhumba khosi, vhone muṋe wanga na vhaḓuhulu vhavho, ngauri vha khou lwa nndwa dza Muṋe washu. Zwenezwo vha songo vhuya vha ovha mulandu vhutshilo havho hoṱhe. Arali muṅwe a vha pandamedza uri a vha vhulahe, Muṋe washu Mudzimu wavho u ḓo vha tsireledza unga munna a tshi linda nungu ya mutengo muhulu. Hone vhutshilo ha maswina avho u ḓo vhu posa kule unga muthu a tshi posa tombo nga gatho. Musi Muṋe washu o no vha ṋea zwivhuya zwoṱhe zwe a vha fulufhedzisa, o no vha ita murangaphanḓa wa Israele, muṋe wanga vha ḓo pfa luvaloni lwavho hu si na muhwalo u lemelaho wa u sokou shulula malofha kana wa u ḓilifhedzela. Nahone musi Muṋe washu o no ita uri zwi vha nakele vha songo nkhangwa nandi.” Dafita a amba na Abigaili a ri, “Nga hu rendwe Muṋe washu Mudzimu wa Israele, we a vha ruma ṋamusi uri vha ḓe vha ṱangane na nṋe. Ngavhe vha tshi shudufhadzelwa ṱhalukanyo yavho, nge vha ita uri ndi si shulule malofha ṋamusi, ndi si ḓilifhedzele nga zwanḓa zwanga. Ndi ana nga Muṋe washu Mudzimu wa Israele a tshilaho, we a ita uri ndi si vha huvhadze, ndi ri, ngavhe vhone vha si ṱavhanye vha ḓa vha ṱangana na nṋe, ḽo vha ḽi tshi ḓo ri ḽi tshi tsha ha vha hu si tshee na na muthihi wa vhanna vha Nabali a tshilaho.” Ndi hone Dafita a tshi ṱanganedza zwe uyo musadzi a mu ḓisela, a ri, “Nga vha humele hayani nga mulalo. Maipfi avho ndo a pfa, ndi ḓo ita zwe vha nkhumbela.” Abigaili a vhuelela ha Nabali, a wana Nabali e nḓuni a tshi khou ita vhuṱambo vhu no nga ha khosi. O vha o takalesa, o kambeswa. Abigaili a si vhudze Nabali tshithu ḽa vhuya ḽa tsha. Zwino nga matsheloni Nabali o no kambuluwa, musadzi wawe a mu vhudza zwithu hezwo zwoṱhe, mbilu yawe ya kundelwa, a tou oma unga tombo. Ho no fhela maḓuvha a fumi, Muṋe washu a rwa Nabali a fa. Musi Dafita a tshi zwi pfa uri Nabali o fa, a ri, “Nga hu rendwe Muṋe washu, o nndifhedzela kha Nabali we a nnyadza. O ita uri ndi si khakhe, a ita uri vhutshinyi ha Nabali vhu mu ḽe ṱhoho.” Ndi hone Dafita a tshi ruma vhaḓinḓa ha Abigaili, vha yo mu ambisa. Vhashumi vhawe vha ya Kharamele vha swika vha vhudza Abigaili vha ri, “Dafita o ri ruma kha vhone uri ri ḓe ri vha vhinge vha vhe musadzi wawe.” Abigaili a wa nga tshifhaṱuwo a ri, “Ndi fhano, ndo ḓiimisela u ni shumela, nda ṱanzwa milenzhe ya vhaḓinḓa vha muṋe wanga.” Abigaili a mbo ḓi ṱavhanya a namela ḓonngi, e na pheletshedzi dzawe ṱhanu, a dzewa nga vhaḓinḓa vha Dafita, a vha musadzi wa Dafita. Dafita o vha o no dzea Ahinuamu a no bva Jesriele, zwino a vha e na vhasadzi vhavhili. Huno Saulo o vha o dzhia ṅwananyana wawe Mikhala, musadzi wa Dafita, a mu ṋea Phalatiele ṅwana wa Laishi, we a vha a tshi bva Galimu. Vhazifi vha ya ha Saulo muḓini wa Gibia vha ri, “Dafita o dzumbama tshikwarani tsha Hakhila u livhana na soga ḽa Judia.” Saulo a mbo tsela phangani ya Zifi, e na vhanna vha 3 000 vhe a vha nanga kha Vhaisraele, u yo ṱoḓa Dafita henefho. Saulo a ṱoka mishasha yawe tsini ha gondo tshikwarani tsha Hakhila u livhana na soga ḽa Judia, hone Dafita o vha a tshi kha ḓi vha henefho phangani. A tshi vhona uri Saulo o mu tevhela henefho, a ruma dziṱholi, a pfa uri vhukumakuma Saulo o swika. Ndi hone Dafita a tshi takuwa a livha fhethu he Saulo a ṱoka mishasha. Dafita a vhona he ha lala Saulo na Abinere ṅwana wa Nere a re mulangammbi. Saulo o vha o lala ngomu mishashani, o tangwa nga mmbi. Ndi hone Dafita a tshi vhudzisa Ahimelekhe wa Muhithi na Abishai ṅwana wa Tseruya, murathu wa Juaba, a ri, “Ndi nnyi ane a ḓo ṱuwa na nṋe ra dzhena mishashani ra ya ha Saulo?” Abishai a fhindula a ri, “Nṋe ndi ḓo ya navho.” Ndi hone Dafita na Abishai vha tshi ya vhusiku vha swika hune mmbi ya vha hone, vha wana Saulo henefho o lala ngomu mishashani, pfumo ḽawe ḽo ṱhavha fhasi tsini na ṱhoho yawe. Abinere na vhahali vho vha vho lala vho mu tanga. Abishai a amba na Dafita a ri, “Ṋamusi Mudzimu o kumedza swina ḽavho zwanḓani zwavho. Zwino nga vha litshe ndi mu runge luthihi fhedzi nga pfumo ḽawe ndi mu nambatedze na fhasi, ndi nga si mu runge luvhili.” Huno Dafita a amba na Abishai a ri, “Ni songo mu vhulaha! Ndi nnyi ane a nga isa tshanḓa kha mutiwa wa Muṋe washu a si ovhe mulandu?” Dafita a isa phanḓa a ri, “Ndi ana nga Muṋe washu ndi ri, Muṋe washu Ene muṋe u ḓo mu vhulaha, tshifhinga tshawe tshi nga ḓi swika a dzama kana a ya nndwani a lovha. Hone Muṋe washu u a nnzivhisa ndi tshi isa tshanḓa kha mutiwa wawe. Zwine na nga ita dzhiani pfumo na mvuvhelo ya maḓi zwi re tsini na ṱhoho yawe, ri ṱuwe.” Ndi hone Dafita a tshi dzhia pfumo na mvuvhelo ya maḓi zwi re tsini na ṱhoho ya Saulo, vha ṱuwa. A hu na we a zwi vhona kana a zwi ḓivha, na we a vhuya a vuwa a hu na. Vhoṱhe vho vha vho fa nga khofhe ngauri Muṋe washu o vha o vha eḓedza khofhe khulu. Dafita a wetshela seli na luḽa lwa govha, a ima nṱha ha tshikwara kulenyana, vhukati havho hú na tshikhala tsho aṱamaho. Dafita a vhidzelela mmbi na Abinere ṅwana wa Nere a ri, “Abinere, ni ḓo mphindula naa?” Abinere a fhindula a ri, “Ndi iwe nnyi ane wa khou vhidzelela khosi?” Dafita a ri, “Inwi ni munna a thi ri? Ane a nga inwi kha ḽa Israele ndi nnyi? Ndi mini ni songo linda khosi muṋe waṋu? Muṅwe muthu o vha o ḓa u lozwa khosi muṋe waṋu. Zwe na ita a si zwavhuḓi. Ndi ana nga Muṋe washu a tshilaho ndi ri, inwi na vhanna vhane na vha navho no fanela u vhulawa, nge na si linde muṋe waṋu mutiwa wa Muṋe washu. Edzonu sedza, pfumo ḽa khosi na mvuvhelo ya maḓi zwe zwa vha zwi dziṱhohoni dzavho zwi ngafhi?” Saulo a ḓivha ipfi ḽa Dafita a ri, “Dafita mukwasha wanga, ndi ipfi ḽaṋu iḽo?” Dafita a fhindula a ri, “Thovhele muṋe wanga, ndi ipfi ḽanga.” Dafita a dovha a ri, “Ndi mini muṋe wanga vha tshi kha ḓi mpandamedza? Ndo itani? Ndo tshinyani? Zwino thovhele nga vha thetshelese maipfi anga. Arali e Muṋe washu we a vha ṱuṱuwedza uri vha lwe na nṋe, khezwi vha sa mu pfumelwi nga nduvho i no nukhelela. Huno arali zwo itwa nga vhathu, nga vha teketelwe phanḓa ha Muṋe washu! Vho nthatha uri ndi si wane mukovhe shangoni ḽa Muṋe washu, vha ri, ‘Ṱuwa u yo shumela midzimu isili.’ Zwino vha songo litsha malofha anga a tshi shulutshela fhasi kule na Muṋe washu. Khosi ya Israele yo bva i tshi yo ṱoḓa dzedze zwaḽo, zwa nga muthu a tshi zwima khanga thavhani.” Saulo a fhindula a ri, “Ndo tshinya. Dafita mukwasha wanga, vhuyani! Ndi nga si dovhe nda linga u ni vhulaha, ngauri ṋamusi no vhona vhutshilo hanga vhu ha mutengo muhulu. Vhukumakuma ndo vha tsilu, ndo khakha zwihulu.” Dafita a fhindula a ri, “Pfumo ḽa thovhele ngeḽi. Nga vha rume muṅwe wa vhaṱhannga vhavho a wetshele ngeno a ḓe a ḽi dzhie. Muṋe washu u pfufha muṅwe na muṅwe ane a ita zwi re zwone, a fulufhedzea. Muṋe washu ṋamusi o vha kumedza zwanḓani zwanga, hone a tho ngo kona u isa tshanḓa tshanga kha mutiwa wa Muṋe washu. Vhunga ndo litsha u vha vhulaha ṋamusi, ngavhe na nṋe Muṋe washu a tshi ntsireledza nda si fe, a ntshidza khomboni dzoṱhe.” Ndi hone Saulo a tshi amba na Dafita a ri, “Dafita mukwasha wanga, ngavhe ni tshi vha na mashudu, ni ḓo ita zwithu zwihulu, vhukumakuma zwi ḓo ni nakela.” Ndi hone Dafita a tshi ḓiṱutshela, Saulo a vhuelela hayani. Dafita a elekanya a ri, “Muṅwe musi Saulo u ḓo vhuya a mmbulaha. Tsha khwiṋe tshine nda nga ita ndi u shavhela shangoni ḽa Vhafilista. Ndi hone Saulo a tshi ḓo litsha u nṱoḓa kha ḽoṱhe ḽa Israele, nda ḓo konou mu ponyoka.” Ndi hone Dafita na vhanna vha 600 vhe vha vha vhe nae vha tshi ṱuwa vha livha ha Akhishi ṅwana wa Maokho khosi ya Gathi. Dafita na vhanna vhe a vha e navho vha dzula Gathi na Akhishi. Munna muṅwe na muṅwe o vha e na muṱa wawe, na Dafita e na vhasadzi vhawe vhavhili, Ahinuamu a no bva Jesriele na Abigaili a no bva Kharamele, tshilikadzi ya Nabali. Saulo a tshi pfa uri Dafita o shavhela Gathi, a litsha u mu ṱoḓa. Dafita a amba na Akhishi a ri, “Arali vha tshi ntakalela, nga vha mphe muṅwe wa miḓi ya kule ndi dzule hone. Nṋe ndi nga dzula hani navho fhano musanda?” Musi wonoyo Akhishi a ṋea Dafita muḓi wa Tsikilaga, u bva zwenezwo wa mbo ḓi vha wa mahosi a Juda. Dafita a dzula shangoni ḽa Vhafilista a fhedza ṅwaha na miṅwedzi miṋa. Zwino Dafita na vhanna vhawe vha gonya vha yo ṱangula Vhageshuru na Vhagirisi na Vhaamaleke. U bva tsha kale tshakha idzo dzo vha dzi tshi dzula henefho shangoni ḽeneḽo vhukati ha Telamu na Shuru u vhuya u swika Egipita. Musi Dafita a tshi tshoṱhela fhethu o vha a tshi vhulaha vhanna na vhasadzi, hone nngu na kholomo na donngi na gamela na zwiambaro o vha a tshi dzhia. Zwo no ralo a humela ha Akhishi. Musi Akhishi a tshi mu vhudzisa a ri, “Ṋamusi no vha no yo ṱangula ngafhi?” Dafita o vha a tshi fhindula a ri, “Ro vha ro ya u tshoṱhela Negeve kha ḽa Juda,” kana, “Ro vha ro ya u tshoṱhela Negeve kha ḽa Jeramiele,” kana a ri, “Negeve kha ḽa Vhakeni.” Dafita ho ngo vhuya a litsha u vhulaha munna na muthihi kana musadzi na muthihi a ḓiswa Gathi, nge a humbula a ri, “Vha nga ḓo ri ambulula vha ri, ‘Dafita o ita hezwi.’ ” Dafita o ḓi ita nga u ralo misi yoṱhe a tshi kha ḓi dzula shangoni ḽa Vhafilista. Akhishi o vha a tshi fulufhedza Dafita, a elekanya a ri, “O no luṱana tshoṱhe na Vhaisraele vha hawe, u vho ḓo shumela nṋe tshoṱhe.” Misi yeneyo Vhafilista vha kuvhanganya mmbi dzavho uri vha yo lwa na Vhaisraele. Akhishi a amba na Dafita a ri, “Hafhu inwi na vhanna vhane na vha navho ni ḓo ima na nṋe musi ri tshi bva pfumo.” Dafita a fhindula a ri, “Vha ḓo zwi vhona nga vhone vhaṋe zwine nda kona u zwi ita.” Akhisi a fhindula a ri, “Ndi zwone, ni ḓo vha mulindi wanga vhutshilo hanga hoṱhe.” Zwino Samuele o vha o no dzama, Vhaisraele vhoṱhe vha mu lila, vha mu swiṱa muḓini wawe wa Rama. Saulo o vha o thatha vhoṱhe vhabvumbi na mingome afho shangoni. Vhafilista vha kuvhangana vha ṱoka mishasha Shuneme, Saulo na ene a ramba Vhaisraele vhoṱhe vha ṱoka mishasha Gilibua. Saulo a tshi vhona mmbi ya Vhafilista, a farwa nga nyofho, mbilu yawe ya ḓala nyofho. Saulo a vhudzisa Muṋe washu, hone Muṋe washu a si mu fhindule nga miloro kana nga madeṅwa makhethwa kana nga vhaporofita. Ndi hone Saulo a tshi vhudza magota awe a ri, “Nngwaneleni musadzi wa mungome, ndi ḓo mu vhudzisa.” Magota awe vha ri, “Ngei Endoro u hone.” Ndi hone Saulo a tshi ḓikhakhisa, a ambara zwiṅwe zwiambaro, vhusiku a takuwa na vhanna vhavhili vha ya kha uyo musadzi. Saulo a ri, “Nga vha dzou mmbudzisela kha mimuya vha mmbidzele muya wa munna ane nda mu amba.” Huno uyo musadzi a vhudza Saulo a ri, “Vhukuma ni a ḓivha zwe Saulo a ita. O thatha mingome na vhabvumbi shangoni. Ndi mini ni tshi linga u nthetshela tshikwekwe uri ndi fe?” Saulo a anela uyo musadzi nga dzina ḽa Muṋe washu a ri, “Ndi ana nga Muṋe washu a tshilaho ndi ri, a vha nga lifhedzwi hezwi.” Ndi hone uyo musadzi a tshi vhudzisa a ri, “Ndi ni vhidzele nnyi?” Ene a ri, “Nga vha ri vhidzele Samuele.” Musi uyo musadzi a tshi vhona Samuele, a ṱavha mukosi a tou zhamba a vhudza Saulo a ri, “No mphurelani? Ndi inwi Saulo!” Khosi ya amba nae ya ri, “Vha songo ofha tshithu. Vha khou vhona mini?” Musadzi a ri, “Ndi khou vhona muya u tshi bva mavuni.” Saulo a vhudzisa a ri, “U fana na mini?” Musadzi a ri, “Hu khou ḓa mukalaha o ambaraho phuraphura.” Saulo a zwi ḓivha uri ndi Samuele, a wa nga tshifhaṱuwo a shuvhama. Samuele a amba na Saulo a ri, “Ndi mini ni tshi nndina nga u mmbidza?” Saulo a ri, “Ndi khomboni khulu. Vhafilista vha khou lwa na nṋe, nahone Mudzimu o mpfuralela. Ha tsha mphindula nga vhaporofita kana nga miloro. Zwino ndo vhidza vhone uri vha mmbudze zwine nda fanela u zwi ita.” Samuele a ri, “Ndi mini ni tshi vhudzisa nṋe, nga u vhona Muṋe washu o no ni furalela, o no vha swina ḽaṋu? Muṋe washu o ita zwe a dzula o zwi amba nga mulomo wanga. Muṋe washu o ni dzhiela muvhuso a u ṋea muṅwe wa vhahura vhaṋu ane a vha Dafita. Muṋe washu o ni ita izwo ṋamusi nge na mu nyadza a tshi ni laya, na si lozwe Vhaamaleke tshoṱhe na zwoṱhe zwine vha vha nazwo. Muṋe washu u ḓo kumedza inwi na Vhaisraele zwanḓani zwa Vhafilista, nahone matshelo inwi na vhana vhaṋu vha vhatuka ni ḓo vha ni na nṋe hune nda vha hone. Muṋe washu u ḓo ita na u kumedza mmbi ya Israele zwanḓani zwa Vhafilista.” Kathihi fhedzi Saulo a mbo ḓi wela fhasi a rambalala, o farwa nga nyofho nga zwe Samuele a amba. O vha o kulea nungo nge a vha a songo ḽa tshithu ḓuvha ḽoṱhe na vhusiku. Uḽa musadzi a ya kha Saulo, a vhona o farwa nga nyofho khulu, a ri, “Nga vha vhone, ndo vha thetshelesa. Ndo ḓifunga nda ita zwe vha mmbudza. Zwino nga vha thetshelese nṋe, vha litshe ndi vha fhe zwiḽiwa vha ḽe, uri vha wane nungo dza u tshimbila vha tshi ṱuwa.” Saulo a hana a ri, “Ndi nga si ḽe.” Hone magota awe vha ima na uyo musadzi vha mu fhembeledza, ene a vha thetshelesa. Saulo a vuwa fhaḽa fhasi he a vha o lala hone, a dzula nṱha ha mmbete. Musadzi uyo a ṱavhanya a ṱhavha ṋamana ye a vha o i nonisa henefho hayani. A dzhia vhukhopfu a vhu suka ha ita bwindi, a baga vhurotho vhu si na mbilisa. Ndi hone musadzi uyo a tshi dzhia izwo zwiḽiwa a zwi vhea phanḓa ha Saulo na magota awe, vha ḽa. Vhusiku honoho vha vuwa vha ṱuwa. Vhafilista vha kuvhanganya mmbi dzavho dzoṱhe Afeke, Vhaisraele vha ṱoka mishasha tsini ha tshisima tshi re Jesriele. Musi vhavhusi vha Vhafilista vha tshi khou tshimbila na zwigwada zwavho zwa ḓana na zwa tshigidi, Dafita na vhanna vhawe vho vha vha tshi khou tshimbila murahu vhe na Akhishi. Vhalangammbi vha Vhafilista vha vhudzisa vha ri, “Vhaheberu avha vha khou itani fhano?” Akhishi a fhindula a ri, “Hoyu ndi Dafita we a vha e gota ḽa Saulo khosi ya Israele. O no fhedza ṅwaha na u fhira a tshi dzula na nṋe, nahone tshee a ṱutshela Saulo u swika zwino, a thi athu vhona vhuvhi hawe.” Hone vhalangammbi vha Vhafilista vha mu sinyutshela vha ri, “Munna hoyu nga vha mu humise a vhuelele fhethu he vha mu ṋea hone. A songo ṱuwa na riṋe nndwani, a nga ri shandukela musi nndwa yo ṱangana. A nga pfumedzana na muṋe wawe nga mini arali hu si nga u vhulaha vhanna vhashu? A thi ri uyu ndi ene Dafita ane vha mu imba vha tshi tshina vha tshi ri, “ ‘Saulo o vhulaha zwigidi, Dafita o vhulaha zwigidigidi’?” Ndi hone Akhishi a tshi vhidza Dafita a mu vhudza a ri, “Ndi ana nga Yahavee a tshilaho ndi ri, no vha muthu a fulufhedzeaho, nahone ndo vha ndi tshi zwi takalela uri ri ṱuwe roṱhe ri ye nndwani. Tshee na ḓa kha nṋe, na ṋamusi, a thi athu vhona tshe na tshinya, hone vhavhusi a vha ni fulufhedzi. Humani no rudza mbilu, ni songo ita na tshithihi tshine tsha dina vhavhusi vha Vhafilista.” Dafita a vhudzisa a ri, “Huno ndo itani? Vho wana ndo tshinyani tshee nda ḓa khavho u swika zwino? Ndi mini ndi sa yi u lwa na maswina a thovhele muṋe wanga?” Akhishi a fhindula a ri, “Ndi a ḓivha uri no vha ni tshi ntakadza unga muruṅwa wa Mudzimu; ndi vhalangammbi vha Vhafilista, vhone vho ri ni songo ya na riṋe nndwani. Zwino matshelo ni fhinduwe, inwi na vhalanda vha muṋe waṋu vhe vha ḓa na inwi, ni ṱuwe nga matsheloni mapfuvhi a tshi tswuka.” Ndi hone Dafita na vhanna vhe a vha e navho vha tshi fhinduwa nga matsheloni vha humela shangoni ḽa Vhafilista, vhaḽa Vhafilista vha gonya Jesriele. Dafita na vhanna vhe a vha e navho vha swika Tsikilaga nga ḓuvha ḽa vhuraru. Zwino a wana Vhaamaleke vho ṱangula Negeve na Tsikilaga. Vho vha vho tshoṱhela na muḓi wa Tsikilaga vha u fhisa, vha thuba vhasadzi na vhoṱhe vhe vha vha vhe muḓini, vhahulwane na vhaṱuku. A vho ngo vhulaha na muthihi, vho tou thuba vhoṱhe musi vha tshi ṱuwa. Musi Dafita na vhanna vhe a vha e navho vha tshi swika Tsikilaga, vha wana wo fhiswa nga mulilo, vhasadzi vhavho na vhana vhavho vha vhatuka na vha vhasidzana vho thubiwa. Dafita na vhanna vhe a vha e navho vha lila vha tou ṱavha mukosi u swika vha tshi kulea nungo vha si tsha kona u lila. Vhasadzi vha Dafita vhavhili na vhone vho vha vho thubiwa, Ahinuamu a no bva Jesriele na Abigaili, tshilikadzi ya Nabali wa Kharamele. Dafita o vha e khomboni khulu ngauri vhanna vhe a vha e navho vho vha vha tshi vho amba ḽa u mu kanḓa nga matombo, nga u dinalea vha tshi humbula vhana vhavho. Hone Dafita a wana nungo kha Muṋe washu Mudzimu wawe. Ndi hone Dafita a tshi amba na tshifhe Abiathara ṅwana wa Ahimelekhe a ri, “Nga vha nnḓisele luvhemba lwa u pakata.” Abiathara a mu ḓisela lwone. Dafita a vhudzisa Muṋe washu a ri, “Ndi tevhele mmbi iyi? Ndi ḓo i fara?” Muṋe washu a fhindula a ri, “Vha tevhele. Vhukumakuma u ḓo vha fara wa lamukisa mathubwa.” Dafita na vhanna vha 600 vhe vha vha vhe nae vha swika Pharani ya Besoro, vhaṅwe vha sala hone, ngauri vhaṅwe vhanna vha 200 vho vha vho netesa vha sa koni u pfuka phara. Hone Dafita na vhanna vha 400 vha fhirela phanḓa. Vha ṱangana na muṅwe Muegipita ḓakani, vha mu ḓisa ha Dafita. Vha mu ṋea zwiḽiwa na maḓi a u nwa, vha mu ṋea na tshipiḓa tsha khekhe ya mpale wa mahuyu na khekhe mbili dza mpale wa nḓirivhe. Muthu uyo a ḽa a pfa o dzivhuluwa, ngauri o vha o fhedza maḓuvha mararu na vhusiku hao a songo ḽa zwiḽiwa, a songo nwa maḓi. Dafita a mu vhudzisa a ri, “Muṋe waṋu ndi nnyi, ni bva ngafhi?” A fhindula a ri, “Nṋe ndi Muegipita, ndi phuli ya muṅwe Muamaleke. Muṋe wanga o nṱutshela ndi tshi khou lwala, zwino o no vha maḓuvha mararu. Ro yo ṱangula Negeve ḽa Vhakherethe na shango ḽa Juda na Negeve ḽa Khalebe, ra fhisa Tsikilaga.” Dafita a mu vhudzisa a ri, “Ni nga ntsumbedza tshigwada itsho tsha vhaṱanguli?” Munna uyo a fhindula a ri, “Nga vha nnyanele zwi tshi pfiwa nga Mudzimu uri a vha nga mmbulahi kana vha nkumedza muṋe wanga, ndi hone ndi tshi ḓo vha sumbedza vhone.” Ndi hone a tshi sumbedza Dafita nḓila vha fhirela phanḓa, vha vha wana vho balangana na shango, vha tshi khou ḽa, vha tshi khou nwa, vha tshi khou ḓiphiṋa nge vha vha vhe na zwinzhi zwe vha ṱangula shangoni ḽa Vhafilista na ḽa Juda. Dafita a lwa navho u bva nga lufhimavhaeni u swika nga ḽa matshelo nga madekwana, ha si vhe na muthihi wavho we a ponyoka, vhe vha shavha ndi vhaṱhannga vha 400 vhe vha namela dzigamela. Dafita a dzhiulula zwoṱhe zwe Vhaamaleke vha vha vho dzhia, khathihi na vhasadzi vhawe vhavhili. Ho vha hu si na tshi siho. Dafita o dzhiulula zwoṱhe a vhuya nazwo: vhathu vhahulwane na vhaṱuku, vhatukana na vhasidzana, zwe zwa vha zwo ṱangulwa na zwiṅwe zwoṱhe zwe vha vha vho dzhia. Dafita a dzhiulula masambi oṱhe a nngu na a kholomo, vhanna vhe a vha e navho vha zwi khada zwi phanḓa ha zwiṅwe zwifuwo, vha tshi ri, “Hezwi ndi zwo thubwaho nga Dafita.” Ndi hone Dafita a tshi swika fhaḽa kha vhaḽa vhanna vha 200 vhe vha vha vho netesa vha si tsha kona u mu tevhela, vhe vha sala Pharani ya Besoro. Vha ḓa vha ṱanganedza Dafita na vhathu vhe a vha e navho. Musi Dafita na vhanna vhe a vha e navho vha tshi swika, Dafita a ya a vha resha nga dakalo. Hone vhanna vhoṱhe vhavhi na vha sa ḓivhalei kha vhe vha vha vhe na Dafita vha ri, “Ri nga si kovhekane navho zwo ṱangulwaho zwe ra zwi dzhiulula, hufha vha songo ya na riṋe; vha nga tou dzhia vhasadzi vhavho na vhana vha ḓiṱutshele!” Huno Dafita a fhindula a ri, “A si zwone vha hashu, ni songo ita hezwo nga zwe Muṋe washu a ri ṋea. O ri tsireledza, mmbi dze dza lwa na riṋe a dzi kumedza zwanḓani zwashu. Ndi nnyi ane a nga pfesesa zwine na amba? Na kathihi! Mukovhe wa vhanna vho salaho na thundu wo fanela u eḓana na wa vhe vha ya nndwani. Vhoṱhe vha ḓo kovhelwa zwi eḓanaho.” Izwo Dafita a zwi ita mulayo na ndayo ya Vhaisraele u bva musi wonoyo, na ṋamusi. Musi Dafita a tshi swika Tsikilaga, zwiṅwe zwe zwa ṱangulwa a zwi rumela ha vhahulwane vha Juda, vhe vha vha vhe khonani dzawe, a ri, “Tshifhiwa tshaṋu ngetsho tshi no bva kha zwe ra ṱangula maswina a Muṋe washu.” A zwi isa kha vha Bethele na Ramotho Negeve na Jathiri, na kha vha Aruere na Sifimotho na Eshthemua, na Rakhala, na ḓorobo dza Vhajeramiele na Vhakeni, na vha re Horoma na Khorashani na Athakha na Hebroni, na kha vha re huṅwe hoṱhe he Dafita na vhanna vhe a vha e navho vha vhuya vha tendeleka hone. Vhafilista vha lwa na Vhaisraele, ha shavha Vhaisraele, ha vhulawa vhanzhi henefho thavhani dza Gilibua. Vhafilista vha pandamedza Saulo na vhana vhawe, vha vhulaha vhana vhawe Jonathani na Abinadaba na Malakhishua, nndwa ya hulela he Saulo a vha e hone, a pfulwa nga musevhe wa maswina a huvhala nga maanḓa. Saulo a amba na o mu hwalelaho zwihali a ri, “Ṱomola banga ḽau u mmbulahe, mashuvhuru aya a sa ḓo ḓa a mmbulaha nga nḓila i shonisaho.” Hone muhwali wa zwihali zwawe a hana nga mulandu wa nyofho. Ndi hone Saulo a tshi dzhia banga ḽawe a wela nṱha haḽo. Muhwali wa zwihali a tshi vhona uri Saulo o fa, na ene a wela nṱha ha banga ḽawe a fa nae. Ngauralo ho fa Saulo na vhana vhawe vhararu na muhwali wa zwihali zwawe na vhanna vhoṱhe vhe a vha e navho musi wonoyo muthihi. Musi Vhaisraele vhe vha vha vhe seli ha govha ḽa Jesriele na seli ha Jorodani vha tshi vhona uri mmbi ya Vhaisraele yo shavha na uri Saulo na vhana vhawe vho fa, vha ṱutshela miḓi yavho vha shavha. Vhafilista vha ḓa vha dzula khayo. Nga matshelo Vhafilista vha tshi ḓa u ṱangula zwitumbu, vha wana Saulo na vhana vhawe vhararu vho rambalala thavhani dza Gilibua. Vha tumula ṱhoho ya Saulo, vha mu bvula tshiambaro tsha nndwa, vha ruma vhaḓinḓa shangoni ḽoṱhe ḽa Vhafilista uri vha ḓivhadze ayo mafhungo thembeleni ya midzimu yavho ya zwifanyiso na kha vhathu vha havho. Vha dzhia tshiambaro tsha Saulo tsha nndwa vha tshi vhea thembeleni ya Ashtharotho mudzimu wa musadzi, tshitumbu tshawe vha tshi ombela kha mutsheṱo wa muḓi wa Bethe Shiani. Musi vhathu vha Jabeshe kha ḽa Giliadi vha tshi pfa zwe Vhafilista vha ita Saulo, vhanna vha havho vhoṱhe vha re na vhuhali vha lala vha tshi tshimbila vhusiku vha tshi ya Bethe Shiani. Vha tsitsa tshitumbu tsha Saulo na zwa vhana vhawe afho luvhondoni lwa Bethe Shiani, vha humela Jabeshe, vha zwi fhisela hone. Vha konou dzhia marambo avho vha a swiṱa fhasi ha muri wa muṱamarisiki henefho Jabeshe, vha ḓidzima zwiḽiwa vha fhedza maḓuvha maṱanu na mavhili. Saulo ó no dzama, Dafita a vhuya a tshi bva u kunda Vhaamaleke, a dzula Tsikilaga maḓuvha mavhili. Nga ḓuvha ḽa vhuraru ha swika munna a tshi bva mishashani ya Saulo, zwiambaro zwawe zwo kherukana, ṱhohoni yawe o shela mavu. Musi a tshi swika ha Dafita a wa nga magona a luvha. Dafita a mu vhudzisa a ri, “Ni bva ngafhi?” Munna uyo a fhindula a ri, “Ndi muthu we nda ponyoka mishashani ya Vhaisraele.” Dafita a vhudzisa a ri, “Ho itea mini? Mmbudzeni.” Munna uyo a fhindula a ri, “Vhanna vho shavha nndwani. Ho vhulawa vhanzhi. Na Saulo na ṅwana wawe Jonathani vho fa.” Ndi hone Dafita a tshi vhudzisa uyo muṱhannga we a swikisa ayo mafhungo a ri, “Ni ḓivha hani uri Saulo na ṅwana wawe Jonathani vho fa?” Muṱhannga uyo a fhindula a ri, “Ndo sokou tshenuwa ndi thavhani dza Gilibua, na Saulo e henefho o gogoḓela pfumo ḽawe, nda vhona dzigariki na vhanameli vhadzo vha tshi khou mu tanga. A rembuluwa a mmbona, a mmbidzelela, nṋe nda ri, ‘Ndi fhano muṋe wanga!’ Saulo a mmbudzisa a ri, ‘Ndi iwe nnyi?’ Nṋe nda fhindula nda ri, ‘Ndi Muamaleke.’ Ndi hone tshi mmbudza a ri, ‘Iḓani ni mbo ḓi nkhokhovhedza! Ndi kha ḓi tshila, hone ndo huvhala nga maanḓa.’ Ndi hone nṋe ndi tshi sendela tsini hawe nda mu vhulaha, ngauri ndo vha ndi tshi zwi ḓivha uri unga o no rambalala a nga si tsha tshila. Nda dzhia khare ya vhuhosi ye a vha o i ambara ṱhohoni na lukunda lwe a vha o lu ambara tshishashani, zwino ndo zwi ḓisa fhano ha vhothovhele.” Ndi hone Dafita na vhanna vhoṱhe vhe vha vha vhe nae vha tshi dzhia zwiambaro zwavho vha zwi kherukanya. Vha ṱungufhala, vha lilela Saulo na ṅwana wawe Jonathani na mmbi ya Muṋe washu na vhathu vha Israele, nge avho vha vha vho fa nndwani. Vha lila ḽa vhuya ḽa kovhela. Dafita a vhudzisa uyo muṱhannga we a swikisa ayo mafhungo a ri, “Ni wa ngafhi?” Muṱhannga uyo a fhindula a ri, “A thi mupo wa shango, ndi ṅwana wa Muamaleke.” Dafita a mu vhudzisa a ri, “Ndi mini ni songo ofha u angaladza tshanḓa na vhulaha mutiwa wa Muṋe washu?” Ndi hone Dafita a tshi vhidza muṅwe wa vhanna vhe a vha e navho a ri, “Iḓani ni mu vhulahe!” Munna uyo a mbo ḓi mu vhulaha. Ndi uri Dafita o vha o vhudza Muamaleke a ri, “Malofha aṋu nga a vhe nṱha ha ṱhoho yaṋu. Mulomo waṋu ndi wone we wa ṱanzilela musi ni tshi ri, ‘Ndo vhulaha mutiwa wa Yahavee.’ ” Dafita a imba luimbo lwa u lilela Saulo na Jonathani, a ṋea ndaela ya uri luimbo ulwo lwa vhura lu funzwe vhathu vha Juda. Lwo ṅwalwa na Buguni ya A si na Vhufhura. Lu ri, “Hee Israele, vhugala hau ho rambalala mivhunduni yau, vhahali vho ḽiwa nga pfumo! Ni songo zwi amba Gathi, ni songo zwi ḓivhadza mikotoni ya Ashkeloni, vhananyana vha Vhafilista vha sa ḓo pembela, vhasadzi vha mashuvhuru vha sa ḓo fhululedza. “Inwi thavha dza Gilibua, ngavhe ni tshi teketelwa! Hu songo tsha wa ṅwando, hu songo tsha na mvula kha inwi, hu songo tsha mela thoro ya nduvho! Henefho ho kumala tshiṱangu tsha vhahali! Tshiṱangu tsha Saulo a tshi tsha ḓodzwa mapfura. Vhura ha Jonathani ho vha vhu sa humi malofhani a vho vhulawaho, ṋamani ya vhahali, pfumo ḽa Saulo ḽo vha ḽi sa vhuyi fhedzi. “Saulo na Jonathani, vha tshi kha ḓi tshila vho vha vha tshi funwa hani, vha tshi takalelwa hani! Na lufuni a vho ngo fhandekana. Vho vha vhe na luvhilo u fhira magoni, vhe na maanḓa u fhira ndau. “Inwi vhananyana vha Israele, lilelani Saulo, ndi ene we a ni ambadza dza muridili, dza maṱeleṱele, a nakisa zwiambaro zwaṋu nga musuku. “Vhahali vho ḽiwa nga pfumo! Jonathani o rambalala mivhunduni yau! “Jonathani mukomana wanga, zwi vhavha hani wee! Vhukonani hashu ho vha vhu tshi ḓifha hani! U funana hashu ho vha hu tshi tou kanukisa, hu tshi takadza u fhira lufuno lwa vhasadzi. “Vhahali vho ḽiwa nga pfumo! Zwihali zwa nndwa zwo lovha!” Ngavhuya Dafita a vhudzisa Muṋe washu a ri, “Ndi gonye ndi ye kha muṅwe wa miḓi ya Juda?” Muṋe washu a fhindula a ri, “Ee, tshimbila.” Dafita a vhudzisa a ri, “Ndi ye ngafhi?” Muṋe washu a fhindula a ri, “Iya Hebroni.” Ndi hone Dafita a tshi ya Hebroni e na vhasadzi vhawe vhavhili, Ahinuamu wa Jesriele na Abigaili, tshilikadzi ya Nabali wa Kharamele. Dafita a dzhia na vhanna vhe a vha e navho, muṅwe na muṅwe e na muṱa wawe, vha yo dzula Hebroni na miḓini yaho. Ndi hone vhanna vha Juda vha tshi ḓa Hebroni, henefho vha vhumba Dafita khosi ya tsinde ḽa Juda. Musi Dafita a tshi zwi pfa uri vhanna vho swiṱaho Saulo ndi vha Jabeshe kha ḽa Giliadi, a ruma vhaḓinḓa vha ya khavho vha pfi vha vha vhudze vha ri, “Ngavhe Muṋe washu a tshi ni shudufhadza nge muṋe waṋu Saulo na mu ita nga vhuthu nga u mu swiṱa. Ngavhe Muṋe washu zwino a tshi ni ita-vho nga vhuthu a ni sumbedza u fulufhedzea hawe. Na nṋe ndi ḓo ni tonda nge na ita zwenezwo. Zwino-ha, ivhani na nungo na tshivhindi, ngauri muṋe waṋu Saulo o dzama, nahone vha tsinde ḽa Juda vho vhumba nṋe khosi uri ndi vha vhuse.” Mulangammbi ya Saulo, Abinere ṅwana wa Nere, o vha o dzhia Ishbaali ṅwana wa Saulo a mu isa Mahanaimi, a mu vhumba khosi ya Giliadi na Ashere na Jesriele na Efraimi na Benyamini na ḽoṱhe ḽa Israele. Ishbaali ṅwana wa Saulo o vha e na miṅwaha ya 40 musi a tshi vhumbwa khosi ya Israele, a vhusa a fhedza miṅwaha mivhili. Naho zwo ralo tsinde ḽa Juda ḽa ḓi vhuswa nga Dafita. Dafita o vhusa tsinde ḽa Juda e Hebroni a fhedza miṅwaha miṱanu na mivhili na hafu. Abinere ṅwana wa Nere, khathihi na vhanna vha Ishbaali ṅwana wa Saulo, vha ṱuwa Mahanaimi vha ya muḓini wa Gibioni. Juaba ṅwana wa Tseruya na vhanna vhe vha vha vhe na Dafita vha bva vha yo ṱanganedzana navho ishani ḽa Gibioni. Tshiṅwe tshigwada tsha dzula fhasi sia ḽiṅwe ḽa isha tshiṅwe tsha dzula kha ḽiṅwe sia. Abinere a amba na Juaba a ri, “Nga ri wane vhaṅwe vhaṱhannga vha masia oṱhe vha takuwe vha ṱaṱisane nga u lwa phanḓa hashu.” Juaba a fhindula a ri, “Ndi zwone.” Ndi hone vha tshi takuwa vha vhaliwa, vha 12 vha sia ḽa Benyamini na Ishbaali na vha 12 vha sia ḽa Dafita. Hone muṅwe na muṅwe a fara swina ḽawe nga ṱhoho, a ḽi ṱhavha lurumbu nga banga, vha wa mafhuri. Ndi zwe afho fhethu tsini ha Gibioni ha pfi Fhethu ha Mapanga. Nndwa uyo musi ya mbo ṱangana i tshi ofhisa, Abinere na vhanna vha Israele vha kundwa nga vhanna vha Dafita. Vhana vhararu vha Tseruya vho vha vhe henefho: ndi Juaba na Abishai na Asaele. Asaele o vha e na luvhilo lu no nga lwa phala; a thoma u pandamedza Abinere a sa mu humeli. Abinere a sedza murahu a vhudzisa a ri, “Ndi inwi Asaele?” Asaele a fhindula a ri, “Ndi nṋe!” Abinere a mu vhudza a ri, “Litshani u mpandamedza! Farani ḽiṅwe buḓo, ni pandamedze muṅwe wa vhaṱhannga ni mu ṱangule zwihali zwawe.” Hone Asaele a si mu humele. Abinere a dovha a vhudza Asaele a ri, “Litshani u mpandamedza! Ndi mini ni tshi nkombetshedza u ni vhulaha? Ndi ḓo dovha nda livhana hani zwifhaṱuwo na mukomana waṋu Juaba?” Hone Asaele a si mu humele. Zwenezwo Abinere a posa pfumo ḽawe murahu ḽa runga Asaele kha thumbu ḽa phuletshedza muṱanani. Asaele a wela fhasi a mbo ḓi fela henefho. Munna muṅwe na muṅwe a ima musi a tshi swika fhethu he Asaele a wela hone a fa. Hone Juaba na Abishai vha pandamedza Abinere, ḽa vhuya ḽa ṱoḓa u kovhela, vha swika muvhunduni wa Ama, tsini ha Gia nḓilani i yaho phangani ya Gibioni. Ndi hone vhanna vha tsinde ḽa Benyamini vha tshi mona Abinere nga murahu vha mu tanga. Vho ḓiita tshigwada vha ima muṱumbani wa muvhundu. Abinere a vhidzelela Juaba a ri, “Nndwa yashu a i fheli naa? A ni vhoni uri izwi zwi ḓo fhedza nga u ṱungufhadza naa? Khezwi ni sa vhudzi vhanna vhaṋu uri vha humele vhakomana vhavho?” Juaba a fhindula a ri, “Nga Mudzimu a tshilaho, ngavhe ni si luṱanye vhanna nga zwiḽa zwe na amba, vhanna avha vho vha vha tshi ḓo vha vho no humela vharathu vhavho nga matsheloni.” Ndi hone Juaba a tshi lidza phalaphala, vhanna vhoṱhe vha litsha u pandamedza Israele, nndwa ya fhela. Abinere na vhanna vhe a vha e navho vha lala vha tshi tshimbila vhusiku honoho hoṱhe vha buḓa govha ḽa Jorodani. Vha wela Jorodani vha tshimbila na phara yoṱhe ya Bithironi vha vhuya vha swika Mahanaimi. Juaba a vhuya a tshi bva u pandamedza Abinere, a kuvhanganya vhanna vhawe vhoṱhe, hu tshi vhaliwa vhahali vha Dafita ha wanala uri ho ṱahela vhanna vha 19, hu sa vhalwi Asaele. Hone vhanna vha Dafita vho vha vho vhulaha vhanna vha 360 vha tsinde ḽa Benyamini vhe vha vha vhe na Abinere. Vha dzhia Asaele vha mu swiṱa tshaloni tsha khotsi awe tshi re Betlehema. Ndi hone Juaba na vhanna vhe a vha e navho vha tshi tshimbila vhusiku hoṱhe, vha swika Hebroni ḽi tshi tsha. Nnḓu ya Saulo na ya Dafita dzo fhedza tshifhinga tshilapfu dzi tshi khou lwa, ya Dafita ya ḓi wana maanḓa i tshi ya, ngeno ya Saulo i tshi ḓi fhungudzea i tshi ya. Vhana vha Dafita vha vhatuka vhe vha bebwa Hebroni ngevha: Tanzhe ndi Amunoni ṅwana wa Ahinuamu wa Jesriele; wa vhuvhili ndi Khiliaba ṅwana wa Abigaili tshilikadzi ya Nabali wa Kharamele; wa vhuraru ndi Abisalomo ṅwana wa Maakha ṅwananyana wa Thalamai khosi ya Geshuru; wa vhuṋa ndi Adonia ṅwana wa Hagithi; wa vhuṱanu ndi Shefatia ṅwana wa Abitala; wa vhuṱanu na vhuthihi ndi Ithiriamu ṅwana wa mufumakadzi wa Dafita a no pfi Egila. Vhoṱhe havho vho bebelwa Dafita a tshee Hebroni. Misi vha nnḓu ya Saulo na ya Dafita vha tshi kha ḓi lwa, maanḓa a Abinere o ḓi hula a tshi ya nḓuni ya Saulo. Zwino Saulo o vha e na musadzi wa phuli we a vha a tshi pfi Ritsipha ṅwananyana wa Aya. Ishbaali a vhudzisa Abinere a ri, “Ndi mini vha tshi dzhenisa musadzi wa khotsi anga wa phuli nḓuni?” Abinere a sinyuwa zwihulu a tshi pfa zwe Ishbaali a amba, a fhindula a ri, “Ni vhona unga nṋe ndi tou vha mmbwa yo lalelaho, ine ya ima na Juda? U swika ṋamusi ndo ḓi vha a fulufhedzeaho kha nnḓu ya khotsi aṋu Saulo na kha muṱa wavho na khonani dzavho. A tho ngo vhuya nda ni kumedza zwanḓani zwa Dafita. Zwino inwi ni vho ntsengisela zwe nda khakha zwanga na uyu musadzi! Ngavhe Mudzimu a tshi nthwa a dovha arali nda sa itela Dafita zwe Muṋe washu a mu fulufhedzisa nga muano, nda dzhia muvhuso kha nnḓu ya Saulo nda imisa khuluṋoni ya Dafita uri a vhuse Israele na Juda u bva Dani u vhuya u swika Bierisheba.” Ishbaali a si tsha vhuya a fhindula Abinere ḽiṅwe ipfi, nge a vha a tshi mu ofha. Ndi hone Abinere a tshi ruma vhaḓinḓa ha Dafita uri vha swike vha ri, “Shango iḽi ndi ḽa nnyi? Vhone nga vha vhofhe mulanga na nṋe, ndi hone ndi tshi ḓo ima navho, Vhaisraele vhoṱhe vha luvha vhone.” Dafita a ri, “Ndi zwone. Nṋe ndi ḓo vhofha mulanga navho. Hone hu na tshithu tshithihi tshine nda tshi ṱoḓa kha vhone. Vha songo vhuya vha ḓa maṱoni anga arali vha sa ḓi na Mikhala ṅwananyana wa Saulo musi vha tshi ḓa u mmbona.” Ndi hone Dafita a tshi ruma vhaḓinḓa ha Ishbaali ṅwana wa Saulo uri vha swike vha ri, “Vhuisani mufumakadzi wanga Mikhala, ndo mu mala nga khanda dza zwitungulo zwa Vhafilista vha ḓana.” Ndi hone Ishbaali a tshi ṋea ndaela a ita uri Mikhala a dzhiwe kha munna wawe Phalatiele ṅwana wa Laishi. Munna wawe a mu tevhela a tshi khou lila u vhuya u swika Bahurimu. Abinere a mu vhudza a ri, “Humela hayani!” A konou huma. Abinere a amba na vhahulwane vha Israele a ri, “Ndi kale ni tshi tama u vhumba Dafita khosi uri a ni vhuse. Zwino zwi iteni-ha! Muṋe washu o fulufhedzisa Dafita a ri, ‘Ndi ḓo lamulela vhathu vhanga Vhaisraele zwanḓani zwa Vhafilista nga muḓinḓa wanga Dafita, nda vha lamulela na zwanḓani zwa maswina avho oṱhe.’ ” Abinere a dovha a amba na tsinde ḽa Benyamini nga tsha vhukoma, a konou ya Hebroni u yo vhudza Dafita zwoṱhe zwine Vhaisraele na vha tsinde ḽa Benyamini vha zwi takalela. Musi Abinere na vhanna vha 20 vhe a vha e navho vha tshi swika ha Dafita muḓini wa Hebroni, Dafita a vha itela vhuṱambo. Ndi hone Abinere a tshi amba na Dafita a ri, “Thovhele muṋe wanga, nga vha litshe ndi mbo ḓi ṱuwa ndi yo kuvhanganya Vhaisraele vhoṱhe, vha vhofhe mulanga navho, vha vhuse shango ḽoṱhe nga hune mbilu yavho ya funa.” Dafita a ri Abinere a ṱuwe, a tshimbila nga mulalo. Matsina zwenezwo vhanna vha Dafita na Juaba vha vha vha tshi khou vhuya vha tshi bva u ṱangula maswina, vha vhuya na thundu nnzhi ye vha thuba, vha wana Abinere a si tsheeho Hebroni ha Dafita, ngauri Dafita o vha o tenda uri a ṱuwe, a ṱuwa nga mulalo. Juaba na vhahali vhoṱhe vhe a vha e navho vha tshi swika, a pfa upfi Abinere ṅwana wa Nere o vha o ḓa ha khosi na uri khosi yo ri a ṱuwe zwawe, a ṱuwa nga mulalo. Juaba a livha ha khosi a swika a ri, “Vho ita zwithu-ḓe? Nga vha dzou vhona, Abinere o ḓa khavho. Ndi mini vho mu litsha a ṱuwa? Zwino o ṱuwa! Abinere ṅwana wa Nere vha a mu ḓivha, o vha o ḓa u vha fhura na u vha ṱolola hune vha tshimbilela hone na u ḓivha zwoṱhe zwine vha ita.” Juaba a ṱutshela Dafita, a ruma vhaḓinḓa uri vha londe Abinere, vha mu wana bidzini ḽa Sira vha vhuelela nae. Hone Dafita o vha a sa zwi ḓivhi. Zwino musi Abinere a tshi vhuelela Hebroni, Juaba a mu isa thungo e eṱhe khoroni, a nga u khou ṱoḓa u amba nae tshiphiri, a mbo runga Abinere thumbu, a fa. Nga u ralo Juaba o lifhedzela malofha a murathu wawe Asaele. Ngavhuya, musi Dafita a tshi zwi pfa, a ri, “Muṋe washu u a zwi ḓivha uri nṋe na muvhuso wanga a ri na mulandu na kathihi kha malofha a Abinere ṅwana wa Nere. Ngavhe malofha awe a tshi wela ṱhohoni ya Juaba na kha nnḓu yoṱhe ya khotsi awe! Ngavhe nḓuni ya Juaba hu tshi dzula hu na muṅwe ane a lwala phophela kana vhulwadze ha lukanda vhu ofhisaho kana tshihole tshi tshimbilaho nga mugo kana a vhulawa nndwani kana a fa nga nḓala.” Ndi uri Juaba na murathu wawe Abishai vho vhulaha Abinere nge a vhulaha murathu wavho Asaele nndwani Gibioni. Ndi hone Dafita a tshi vhudza Juaba na vhathu vhoṱhe vhe a vha e navho a ri, “Kherukanyani zwiambaro zwaṋu ni ambare madzanganda, ni tshimbile no ṱungufhala phanḓa ha Abinere.” Khosi Dafita ene muṋe a tshimbila murahu ha bogisi ḽa mufu. Vha swiṱa Abinere Hebroni, khosi ya lila ya tou ṱavha mukosi tshaloni tsha Abinere. Vhathu vhoṱhe na vhone vha lila. Khosi Dafita a imbela Abinere luimbo lwa tshililo a ri, “Abinere o vha o fanela u fa lufu lu nyadzeaho naa? Zwanḓa zwaṋu zwo vha zwi songo vhofhiwa, ṋayo dzaṋu dzo vha dzi songo vhoxwa nga geḓane. No fa unga muthu a tshi vhulawa nga maviavhathu.” Vhathu vhoṱhe vha dovha u mu lilela. Ndi hone vhoṱhe vha tshi ḓa vha khuthadza Dafita uri a ḽe hu tshi kha ḓi vha masiari, hone Dafita a ana a ri, “Ngavhe Mudzimu a tshi nthwa a dovha arali nda thetshela vhurotho kana tshiṅwe tshithu zwatsho ḽi sa athu kovhela!” Vhathu vhoṱhe vha zwi vhona, vha takala, vhukuma zwoṱhe zwe khosi ya ita zwo vha takadza. Musi wonoyo vhathu vhoṱhe na Vhaisraele vhoṱhe vha zwi ḓivha uri khosi a yo ngo longa tshanḓa kha u vhulawa ha Abinere ṅwana wa Nere. Ndi hone khosi i tshi amba na vhanna vhayo ya ri, “A ni zwi vhoni uri ṋamusi ho fa murangaphanḓa, ene munna muhulu kha ḽa Israele naa? Nahone ṋamusi, naho ndo vhumbwa khosi, ndi pfa ndi si na nungo, vhana havha vha Tseruya ndi nga si vha kone. Ngavhe Muṋe washu a tshi lifhedza vhavhi havha nga he zwa fanela.” Musi Ishbaali ṅwana wa Saulo a tshi pfa uri Abinere o fela Hebroni, a kulea nungo, Vhaisraele vhoṱhe zwa vha akhamadza. Zwino ṅwana wa Saulo o vha e na vhanna vhavhili vhe vha vha vhe vhalangagomane. Muṅwe o vha a tshi pfi Baana, muṅwe a tshi pfi Rekhaba, vho vha vhe vhanna vha Rimoni wa tsinde ḽa Benyamini, a no bva Bierotho. Bierotho ho vha hu tshi kha ḓi vha tshipiḓa tsha shango ḽa Benyamini nge vhathu vha Bierotho vha shavhela Githaimi, vha ḓi dzula henefho vhe ṱhunḓu, na ṋamusi. Jonathani ṅwana wa Saulo o vha e na ṅwana wa mutuka we a vha e tshihole tsha ṋayo dzoṱhe vhuvhili hadzo. Musi mafhungo a lufu lwa Saulo na Jonathani a tshi pfala a tshi bva Jesriele, ene o vha e na miṅwaha miṱanu. Muleli wawe o mu doba a shavha nae, a shavha a tshi tou gidima lwe a mu wisa a holefhala. Ṅwana uyo o vha a tshi pfi Miribaali. Zwino Rekhaba na Baana, vhana vha Rimoni wa Bierotho, vha takuwa vha livha muṱani wa Ishbaali vha swika masiari tshivhangalala, vha wana o kuvhama. Vha dzhena ngomu-ngomu ha nnḓu sa vhane vha ṱoḓa u dzhia goroi, vha mu runga thumbu. Ndi hone Rekhaba na murathu wawe Baana vha tshi mbo ḓi ṋenga vha shavha. Vho dzhena nḓuni musi ene o lala vhulaloni pfamoni yawe, vha mu runga a fa, vha mu tumula ṱhoho. Vha dzhia ṱhoho yawe vha ṱuwa nayo, vha lala vha tshi tshimbila vhusiku hoṱhe nga nḓila ya govha ḽa Jorodani. Vha isa ṱhoho ya Ishbaali ha Dafita muḓini wa Hebroni, vha vhudza khosi vha ri, “Ngei ṱhoho ya Ishbaali ṅwana wa Saulo swina ḽavho we a linga u vha vhulaha. Ṋamusi Muṋe washu o lifhedzela thovhele muṋe wanga a lozwa Saulo na vhana vhawe.” Dafita a fhindula Rekhaba na murathu wawe Baana, vhana vha Rimoni wa Bierotho, a ri, “Nga Muṋe washu a tshilaho we a nndamulela khomboni dzoṱhe, musi ho ḓa munna a mmbudza a ri, ‘Saulo o fa,’ a tshi elekanya uri u khou mmbudza mafhungo a takadzaho, ndo mu fara nda mu vhulaha hangei Tsikilaga. Ndi yone pfufho ye nda mu pfufha ngayo ndi tshi mu pfufhela mafhungo awe! Zwino zwi nga tou ngani, musi vhavhi vho vhulaha munna a si na mulandu, vha mu vhulahela ngomu nḓuni yawe, vhulaloni hawe. Zwino ndi nga kundwa ngani u ni lifhedza zwe na mu vhulaha? Ndi ḓo ni lozwa na si tsha vha hone fhano fhasi!” Ndi hone Dafita a tshi vhudza vhanna vhawe, vha vha vhulaha. Vha vha tumula zwanḓa na ṋayo, zwitumbu zwavho vha zwi nembeledza tsini ha isha muḓini wa Hebroni. Huno ṱhoho ya Ishbaali vha i dzhia vha i swiṱa tshaloni tsha Abinere muḓini wa Hebroni. Matsinde oṱhe a Israele vha ḓa ha Dafita e Hebroni vha ri, “Ri malofha mathihi na vhone. Zwiḽa kale, musi Saulo a tshi kha ḓi vha khosi yashu, ndi vhone vhe vha vha vha tshi ranga Vhaisraele phanḓa musi vha tshi bva pfumo. Nahone Muṋe washu o vhudza vhone a ri, ‘Iwe u ḓo lisa vhathu vhanga Vhaisraele, wa vha muvhusi wavho.’ ” Musi vhahulwane vhoṱhe vho ḓa ha khosi Dafita e Hebroni, a vhofha mulanga navho phanḓa ha Muṋe washu, vha vhumba Dafita khosi ya Israele. Dafita a tshi vha khosi o vha e na miṅwaha ya 30, a vhusa a fhedza miṅwaha ya 40. O vhusa ḽa Juda e Hebroni a fhedza miṅwaha miṱanu na mivhili na hafu, e Jerusalema o vhusa ḽoṱhe ḽa Israele na ḽa Juda a fhedza miṅwaha ya 33. Khosi na vhanna vhe a vha e navho vha takuwa vha livha Jerusalema u yo lwa na Vhajebusi vhe vha vha vha tshi dzula henefho. Vhajebusi vha goḓa Dafita vha ri, “Fhano ha nga dzheni, u ḓo thivhelwa na nga mabofu na zwihole.” Vha tshi elekanya vho ri, “Dafita a nga si dzhene fhano.” Naho zwo ralo Dafita a thuba dzhavhelo ḽa Tsioni, wa mbo vha Muḓi wa Dafita. Musi wonoyo Dafita a ri, “Muthu ane a ṱoḓa u kunda Vhajebusi nga a dzhene nga thanele ya maḓi a tshoṱhele zwenezwo zwihole na mabofu, one maswina a Dafita.” Ndi zwine ha pfi, “Mabofu na zwihole vha nga si dzhene thembeleni.” Dafita a pfulutshela dzhavheloni ḽa Tsioni a yo dzula hone a ri hu pfi Muḓi wa Dafita. Dafita a fhaṱa muḓi u mona naho, a thoma kha muṱoḓo wa thambalalo u no pfi Milo a tshi ya ngomu. Dafita a ḓi vha na maanḓa a tshi ya ngauri Muṋe washu Mudzimu Mulangazwoṱhe o vha e nae. Zwino Hiramu khosi ya Tiro a ruma vhaḓinḓa vha ḓa ha Dafita vhe na matanda a mikedara na vhavhaḓi na vhatsheṱi vha mitsheṱo, vha fhaṱela Dafita pfamo. Dafita a zwi ḓivha uri Muṋe washu o mu vhumba khosi ya Israele nahone o hulisa muvhuso wawe a tshi itela vhathu vhawe Vhaisraele. Dafita o ri u pfuluwa Hebroni a dzea vhafumakadzi vhanzhi, a dzea na vhasadzi vha dziphuli e Jerusalema, vha mu bebela vhana vhanzhi, vha vhatuka na vha vhasidzana. Vhana vha Dafita vho bebwaho Jerusalema ndi: Shamua na Shobaba na Nathani na Solomoni na Ibihara na Elishua na Nefege na Jafia na Elishama na Eliada na Elifelete. Vhafilista vha tshi pfa upfi Dafita o vhumbwa khosi ya Israele, mmbi yavho ya takuwa ya yo mu ṱoḓa uri i mu fare, hone Dafita a zwi pfa, a tsela dzhavheloni. Zwino Vhafilista vho vha vho swika, vha ḓadza govha ḽa Refaimi. Ndi hone Dafita a tshi vhudzisa Muṋe washu a ri, “Ndi ṱuwe ndi yo lwa na Vhafilista? Iwe u ḓo vha kumedza zwanḓani zwanga?” Muṋe washu a fhindula a ri, “Tshimbila, vhukumakuma ndi ḓo kumedza Vhafilista zwanḓani zwau.” Ndi hone Dafita a tshi ya Baali Pheratsimu, henefho a kunda Vhafilista. Dafita a ri, “Muṋe washu o kumba maswina anga a ntshavha, unga magabelo a tshi kumba.” Ndi zwine afho fhethu ha pfi Baali Pheratsimu (Mikumbela). Vhafilista vha tshi shavha vha sia midzimu yavho ya zwifanyiso henefho, Dafita na vhanna vhe a vha e navho vha zwi hwala vha ṱuwa nazwo. Vhafilista vha dovha vha ḓa vha vhekanya mmbi dzavho Govhani ḽa Refaimi. Dafita a vhudzisa Muṋe washu, Muṋe washu a fhindula a ri, “U songo tou gonya wo vha livha, itou vha mona nga murahu, u vha wele phanḓa ha miri ya maswi. Hezwi u tshi tou pfa mutsindo matavhini a miri ya maswi, u ṱavhanye, ngauri ndi ḓo vha ndo u ranga phanḓa u yo dia mmbi ya Vhafilista.” Dafita a ita zwe Muṋe washu a mu laya, a vhilimedza Vhafilista u bva Geba u vhuya u swika Gezere. Dafita a dovha a kuvhanganya vhanna vho nangwaho vha tshi bva kha Vhaisraele, vho ṱangana vha vha 30 000. Dafita na vhanna vhawe vhoṱhe vha takuwa vha ya Baala kha ḽa Juda u yo dzhia mbulungelo ya mulanga ya Mudzimu ine ya pfi ndi ya Muṋe washu Mulangazwoṱhe ane khuluṋoni yawe ya vha vhakherube vha re nṱha ha mbulungelo. Vha i bvisa hayani ha Abinadaba muvhunduni vha i takula vha i vhea kha gariki ntswa. Uza na Ahio, vhana vha Abinadaba vho vha vha tshi khou endedza iyo gariki ye ya vha yo hwala mbulungelo ya Mudzimu, Ahio a tshi khou tshimbila phanḓa hayo, Dafita na Vhaisraele vhoṱhe vha tshi khou tshina, vha tshi imba nga nungo dzavho dzoṱhe phanḓa ha Muṋe washu, hu tshi lila haripa na mbila na mirumba na madende na tshele. Musi vha tshi swika luvhanḓeni lwa u fhulela lwa Nakhoni, phulu dza khukhulwa, Uza a isa tshanḓa a tika mbulungelo ya mulanga ya Mudzimu. Muṋe washu a sinyutshela Uza nge a ita lunyadzo, zwenezwo Mudzimu a mbo ḓi mu vhulaha a fela henefho tsini ha mbulungelo ya mulanga ya Mudzimu. Dafita a sinyuwa nge Muṋe washu a tou fhandula Uza, na ṋamusi fhethu henefho hu pfi Pheretse Uza. Dafita a pfa a tshi ofha Muṋe washu musi wonoyo a ri, “Mbulungelo ya mulanga ya Mudzimu i nga ḓa kha nṋe hani?” Dafita a si tsha funa u ṱuwa na mbulungelo ya mulanga ya Muṋe washu a i isa Muḓini wa Dafita. A mbo ḓi i pambusa a i isa muṱani ya Obede Edomo, a no bva muḓini wa Gathi. Mbulungelo ya mulanga ya Muṋe washu ya dzula muṱani wa Obede Edomo wa Gathi ya fhedza miṅwedzi miraru, Muṋe washu a shudufhadza Obede Edomo na muṱa wawe woṱhe. Zwino khosi Dafita a pfa upfi, “Muṋe washu o shudufhadza muṱa wa Obede Edomo na zwoṱhe zwine a vha nazwo nge a dzula na mbulungelo ya mulanga ya Mudzimu.” Ndi hone Dafita a tshi ṱuwa a yo dzhia mbulungelo ya mulanga ya Mudzimu muṱani wa Obede Edomo a i isa Muḓini wa Dafita hu tshi khou pembelwa. Musi vho hwalaho mbulungelo ya mulanga ya Muṋe washu vho tshimbila maga maṱanu na ḽithihi, Dafita a ṋekedza tshiṱhavhelo tsha mboho na ṋamana yo nonaho. Dafita a pembela nga nungo dzawe dzoṱhe phanḓa ha Muṋe washu ó ambara luvhemba lwa u pakata lwa lukhaha. Dafita na Vhaisraele vhoṱhe vha ḓisa mbulungelo ya mulanga ya Muṋe washu Jerusalema vha tshi khou ṱavha mukosi nga dakalo, hu tshi lila phalaphala. Musi mbulungelo ya mulanga ya Muṋe washu i tshi dzhena Muḓini wa Dafita, Mikhala ṅwananyana wa Saulo a ṱodzimela nga fasiṱere, a vhona khosi Dafita a tshi tou fhufha a tshi pembela phanḓa ha Muṋe washu, a mu nyadza mbiluni yawe. Vha ḓisa mbulungelo ya mulanga ya Muṋe washu, vha i vhea vhudzuloni hayo ngomu denndeni ye Dafita a i akhela, Dafita a ṋekedza Muṋe washu nduvho dzi fhiswaho na dza u konana na Mudzimu. Musi o no fhedza u ṋekedza nduvho dzi fhiswaho na dza u konana na Mudzimu, a shudufhadza vhathu nga dzina ḽa Muṋe washu Mulangazwoṱhe. Ndi hone muṅwe na muṅwe we a vha e kha gogo ḽa Vhaisraele Dafita a tshi mu ṋea mukonde wa vhurotho na mpale wa dzideithi na mpale wa nḓirivhe, vhoṱhe vhanna na vhasadzi. Vhathu vhoṱhe vha balangana vha ya mahayani avho. Musi Dafita a tshi vhuelela hayani u yo shudufhadza muṱa wawe, Mikhala ṅwananyana wa Saulo a bva u yo mu ṱanganedza a ri, “Khosi ya Israele yo ḓiṱalula ṋamusi, yo ḓiṱana sa tsilu i tshi vhonwa nga phuli dza vhasidzana dza vhalanda vhayo!” Dafita a fhindula a ri, “Ndo vha ndi tshi khou pembela phanḓa ha Muṋe washu we a nnanga a litsha khotsi aṋu kana muṅwe a no bva nḓuni yavho, a nta uri ndi vhuse vhathu vha Muṋe washu Vhaisraele, nahone ndi ḓo ḓi pembelela Muṋe washu. Ndi kha ḓi ḓo kalula, ndi ḓo vhona ndi si tshithu, hone ndi ḓo huliswa nga vhasidzana havho vha dziphuli vhane na vha amba.” Mikhala ṅwananyana wa Saulo a vhuya a fa a si na ṅwana. Musi khosi Dafita o no dzula pfamoni yawe, Muṋe washu ó no mu awedza a si tsha dinwa nga maswina awe oṱhe o mu tangaho, a vhudza muporofita Nathani a ri, “Vha vhona zwi zwone naa nṋe ndi tshi dzula pfamoni yo ṱamiwaho nga mikedara, mbulungelo ya mulanga ya Mudzimu yone i tshi dzula denndeni?” Nathani a fhindula khosi a ri, “Zwine vha zwi humbula mbiluni yavho nga vha zwi ite, Muṋe washu u navho.” Vhusiku honoho ipfi ḽa Muṋe washu ḽa ḓa ha Nathani ḽa ri, “Tshimbila u yo vhudza muḓinḓa wanga Dafita u ri, ‘Yahavee u ri: Ndi iwe une wa ḓo mphaṱela nnḓu nda dzula ngomu hayo naa? Tshee nda pfulusa Vhaisraele Egipita, na ṋamusi, a thi athu vhuya nda dzula ngomu nḓuni. Ndo tendeleka ndi tshi bva fhano ndi tshi ya fhaḽa ndi tshi dzula denndeni. Hoṱhe he nda tshimbila na Vhaisraele ndo no vhuya nda sola muṅwe wa vharangaphanḓa vhavho we nda mu laya uri a lise vhathu vhanga Vhaisraele naa? Kani-ha ndo vhuya nda ri: Ndi mini u songo mphaṱela nnḓu nga mikedara?’ “Zwino-ha, vhudza muḓinḓa wanga Dafita u ri, ‘Yahavee Mulangazwoṱhe u ri: Ndo u wana pfuloni u tshi khou lisa sambi ḽa nngu, nda u ita murangaphanḓa wa vhathu vhanga Vhaisraele. Ndo ḓi vha na iwe hoṱhe he wa ya, nda vhulaha maswina au oṱhe a si tsha u dina. Zwino ndi ḓo ita uri u vhe na bvumo, unga ḽa one mahosi mahulu a ḽifhasi. Vhathu vhanga Vhaisraele ndi ḓo vha ṋea vhudzulo, nda vha ṱavha uri vha vhe na haya hune ha vha havho, vha si tsha dinwa nga muthu. Vhavhi a vha tsha ḓo dovha vha vha kandeledza unga kale, tshee nda vhea vharangaphanḓa vha vhathu vhanga Vhaisraele. Ndi ḓo ita uri u awele, maswina au oṱhe a si tsha u dina. Ndi a u ḓivhadza uri ndi Nṋe ane nda ḓo fhaṱela iwe nnḓu: Musi u tshi fa, wa yo awela na vhokhotsi au, ndi ḓo ita uri muṅwe ṅwana wau a vhe khosi, ṅwana wa malofha au, nda khwaṱhisa muvhuso wawe. Ndi ene ane a ḓo fhaṱela dzina ḽanga nnḓu, nda khwaṱhisa muvhuso wawe lini na lini. Ndi ḓo vha khotsi awe, ene a vha ṅwana wanga. Musi a tshi khakha, ndi ḓo mu rwa unga khotsi a tshi rwa ṅwana wawe a tshi mu laya. Huno a thi nga litshi u mu funa unga ndo litsha u funa Saulo, we nda mu sudzulusa uri iwe u kone u vha khosi. Nnḓu yau ya vhuhosi na muvhuso wau zwi ḓo dzula zwi hone ndi tshi zwi vhona, khuluṋoni yau i ḓo khwaṱha lini na lini.’ ” Nathani a swikisa ha Dafita maipfi oṱhe – zwoṱhe zwe Muṋe washu a mu dzumbululela. Khosi Dafita a dzhena denndeni, a dzula phanḓa ha Muṋe washu, a rabela a ri, “Muṋe wa zwoṱhe Muṋe washu, ndi nṋe nnyi, muṱa wanga ndi mini, zwe wa vhuya wa ntswikisa hafhano? Zwa tou nga wo vhona zwi songo eḓana, Muṋe wa zwoṱhe Muṋe washu, wa vhuya wa tou amba na zwa misi i ḓaho zwa nnḓu yanga ya vhuhosi. Yawee Muṋe wa zwoṱhe Muṋe washu, muthu zwawe a no nga nṋe a nga fulufhedziswa zwo raloho naa? “Ndi nga kha ḓi u vhudza mini Muṋe wa zwoṱhe Muṋe washu? Hufha u tshi nnḓivha, ndi muḓinḓa wau. Zwithu hezwo zwihulu wo zwi ita u tshi khunyeledza zwe wa dzula wo mpfulufhedzisa nga u funa hau, wa zwi dzumbululela nṋe. Yawee Muṋe wa zwoṱhe Muṋe washu, u muhuluhulu! A hu na ane a nga Iwe. Ro zwi pfa nga dzashu nḓevhe ra zwi vhona: Mudzimu ndi Iwe u woṱhe. Lushaka lune lwa nga vhathu vhau Vhaisraele ndi lufhio? Ndi lwone lushaka lu lwoṱhe fhano fhasi lwe Iwe Mudzimu wa ya u lu tshidza lwa vha lwau, dzina ḽau ḽa ḓivhiwa ḽa vha na bvumo, wa ita zwithu zwihulu zwi ofhisaho nga u thatha tshakha na midzimu yadzo dza shavha vhathu vhau, vhe wa vha lamulela Egipita. Wo ita uri vhathu vhau Vhaisraele vha vhe vhau lini na lini, Iwe Muṋe washu wa vha Mudzimu wavho. “Zwino-ha, Mudzimu Muṋe washu, khunyeledza zwe wa fulufhedzisa u tshi amba nṋe na nnḓu yanga, zwi vhe zwa lini na lini. Ita nga he wa fulufhedzisa, uri bvumo ḽau ḽi vhe ḽihulu lini na lini. Ndi hone vhathu vha tshi ḓo ri, ‘Yahavee Mulangazwoṱhe ndi Mudzimu wa Israele!’ Ndi hone nnḓu yanga nṋe muḓinḓa wau Dafita i tshi ḓo pfumba u tshi zwi vhona. Muṋe washu Mulangazwoṱhe Mudzimu wa Israele, izwo wo zwi dzumbululela nṋe muḓinḓa wau zwiḽa u tshi ri, ‘Nṋe ndi ḓo u fhaṱela nnḓu.’ Ndi zwe nda wana nungo dza u swikisa thabelo iyi ha Iwe. “Muṋe wa zwoṱhe Muṋe washu, ndi Iwe Mudzimu! Maipfi au a a fulufhedzea, wo mpfulufhedzisa izwi zwivhuya. Zwino ngavhe zwi tshi u takadza u shudufhadza nnḓu yanga, uri u ḓi dzula u tshi ri vhona, ngauri Iwe Muṋe wa zwoṱhe Muṋe washu wo amba wa shudufhadza nnḓu yanga, na zwino ri ḓo vha na mashudu lini na lini.” Ngavhuya Dafita a kunda Vhafilista, a vha luvhisa tshoṱhe a vha dzhiela muvhuso. Dafita a kunda na Vhamuaba. Mathubwa a a ladza fhasi, kha vhararu vhaṅwe na vhaṅwe a vhulaha vhavhili a sia muthihi a tshila. Vhamuaba vha vha vhalanda vha Dafita vha thela muthelo. Zwino Dafita a kunda Hadada Ezere khosi ya Tsoba, ṅwana wa Rehobo, musi Hadada Ezere a tshi khou ya uri a dovhe a luvhise shango u navha na mulambo wa Yufuratha. Dafita a thuba vhanameli vha bere dza nndwa vha 1 700 na vhahali vha 20 000 vha tshimbilaho nga milenzhe. A sia bere dzi no lingana u kokodza gariki dza ḓana, dziṅwe dzoṱhe a dzi holefhadza. Musi Vhaaramu vha Damasko vha tshi ḓa u phalala Hadada Ezere khosi ya Tsoba, Dafita a vhulaha vha 22 000 vhavho. A vhea mmbi muvhusoni wa Vhaaramu vha Damasko, Vhaaramu vha mu luvha vha thela muthelo. Muṋe washu a ita uri Dafita a kunde hoṱhe he a ya. Dafita a dzhia zwiṱangu zwa musuku zwa magota a Hadada Ezere, a zwi isa Jerusalema. A dzhia na musinaseṱha munzhi miḓini ya Teba na Berothai, ye ya vha i tshi vhuswa nga Hadada Ezere. Musi Thoi khosi ya Hamathi a tshi pfa upfi Dafita o kunda mmbi yoṱhe ya Hadada Ezere, a ruma ṅwana wawe Joramu u yo resha khosi Dafita, na u mu fhululedza zwe a kunda Hadada Ezere, ngauri Hadada Ezere o vha a tshi ṱolou lwa na Thoi. Joramu a isela Dafita nduvho dza siliva na musuku na musinaseṱha. Khosi Dafita a kumedza Muṋe washu idzo nduvho, sa zwe a ita nga siliva na musuku zwi no bva kha tshakha dzoṱhe dze a dzi kunda, dza Vhaaramu na Vhamuaba na Vhaamoni na Vhafilista na Vhaamaleke. Dafita a kumedza na zwe a ṱangula Hadada Ezere khosi ya Tsoba, ṅwana wa Rehobo. Dafita a vha na bvumo musi a tshi vhuya u vhulaha Vhaedomo vha 18 000 Govhani ḽa Muṋo. Dafita a vhea mmbi kha ḽa Edomo ḽoṱhe, Vhaedomo vhoṱhe vha luvha Dafita. Muṋe washu a ita uri Dafita a kunde hoṱhe hune a ya. Dafita o vhusa ḽoṱhe ḽa Israele, misi yoṱhe a tshi tevhedza mulayo, a tshi tonda lushaka lwawe lwoṱhe. Mulangammbi o vha e Juaba ṅwana wa Tseruya, Jehoshafati ṅwana wa Ahiludu o vha e tshanḓa tsha khosi, Tsadoko ṅwana wa Ahitubu na Ahimelekhe ṅwana wa Abiathara vho vha vhe vhotshifhe, Seraya e muṅwaleli wa khosi, Benaya ṅwana wa Jehoyada e mulangi wa vhalindi vha Dafita, vhana vha Dafita vhe vhotshifhe vha musanda. Muṅwe musi Dafita a vhudzisa a ri, “Hu tshee na muṅwe o salaho wa nnḓu ya Saulo ane nda nga mu itela zwivhuya ndi tshi itela Jonathani?” Zwino ho vha hu na mushumi wa nnḓu ya Saulo we a vha a tshi pfi Tsiba. Vha mu vhidza uri a ḓe phanḓa ha Dafita, khosi ya mu vhudzisa ya ri, “Ndi inwi Tsiba?” Tsiba a fhindula a ri, “Ndi nṋe mulanda wavho muṋe wanga.” Khosi ya mu vhudzisa ya ri, “Hu tshee na muṅwe o salaho wa nnḓu ya Saulo ane nda nga mu itela zwivhuya zwa Mudzimu?” Tsiba a fhindula khosi a ri, “Hu kha ḓi vha na ṅwana wa Jonathani wa mutuka, ndi tshihole tsha milenzhe yoṱhe.” Khosi ya vhudzisa ya ri, “Zwino u ngafhi?” Tsiba a fhindula a ri, “U dzula Lodebara, muṱani wa Makhiri ṅwana wa Amiele.” Khosi Dafita a ruma vhathu Lodebara uri vha mu dzhie muṱani wa Makhiri ṅwana wa Amiele. Musi Miribaali, ṅwana wa Jonathani ṅwana wa Saulo a tshi swika ha Dafita, a gwadama phanḓa hawe a mu hulisa. Dafita a ri, “Ndaa, Miribaali!” Miribaali a fhindula a ri, “Ndaa! Ndi fhano muṋe wanga.” Dafita a amba nae a ri, “Ni songo ofha tshithu, vhukumakuma ndi ḓo ni itela vhuthu ndi tshi itela khotsi aṋu Jonathani. Ndi ḓo dovha nda ni ṋea shango ḽoṱhe ḽe ḽa vha ḽi ḽa makhulu waṋu Saulo, nahone misi yoṱhe ni ḓo ḽa ḓafulani ḽanga.” Miribaali a gwadama a ri, “Muṋe wanga, ndi tou vha mini, zwine vha vhuya vha tou sedza nṋe mmbwa?” Ndi hone khosi i tshi vhidzisa Tsiba, mushumi wa Saulo, ya mu vhudza ya ri, “Miribaali muḓuhulu wa muṋe waṋu ndi mu ṋea zwoṱhe zwe zwa vha zwi zwa Saulo na muṱa wawe. Inwi na vhana vhaṋu na vhashumi vhaṋu ni ḓo mu limela tsimu, na mu kaṋela zwiliṅwa, uri vha hawe vha wane zwiḽiwa. Ene Miribaali muḓuhulu wa muṋe waṋu misi yoṱhe u ḓo ḽa ḓafulani ḽanga.” Tsiba ene o vha e na vhana vha 15 vha vhatuka na vhashumi vha 20. Ndi hone Tsiba a tshi amba na khosi a ri, “Ndi ḓo ita zwoṱhe zwine thovhele vha nndaya.” Miribaali a sala a tshi ḓi ḽa ḓafulani ḽa Dafita sa muṅwe wa vhana vha khosi. Miribaali o vha e na kutukana ku no pfi Mika, huno muṱa woṱhe wa Tsiba vho vha vhe vhashumi vha Miribaali. Miribaali a dzula Jerusalema, misi yoṱhe a vha a tshi ḽa ḓafulani ḽa khosi. O vha e tshihole tsha milenzhe yoṱhe. Ngavhuya khosi ya Vhaamoni ya dzama, ṅwana wawe Hanunu a vha khosi vhudzuloni hawe. Dafita a ri, “Hanunu ṅwana wa Nahashi ndi ḓo mu itela vhuthu, sa zwe khotsi awe a nnyitela vhuthu.” Ndi hone Dafita a tshi ruma vhaḓinḓa ha Hanunu u yo mu ima maṱoni nge khotsi awe a dzama. Musi vhaḓinḓa vha Dafita vha tshi swika shangoni ḽa Vhaamoni, vhaḓivhalea vha Vhaamoni vha vhudza Hanunu muṋe wavho vha ri, “Vha vhona unga Dafita u khou hulisa khotsi avho izwi a tshi ruma vhanna u vha ima maṱoni? Izwi a si ṱholi naa dze a dzi ruma u tandula muḓi, a sale a tshi u phusukanya?” Ndi hone Hanunu a tshi fara vhanna vha Dafita, a vha vheula ndebvu dza luṱaha luthihi, zwiambaro zwavho zwa fhafhulwa nga vhukati u guma nga maraho, vha pfi vha ṱuwe. Dafita a tshi zwi pfa, a ruma vhaḓinḓa uri vha yo ṱanganedza avho vhanna, nge vha vha vho shoniswa zwihulu. Khosi ya ri, “Dzulani Jerikho ndebvu dzaṋu dzi vhuye dzi mele, ni konou vhuya.” Zwino Vhaamoni vha tshi zwi vhona uri vho no luṱana na Dafita, vha yo rendela vhahali vha Aramu vha 20 000 kha Bethe Rehobo na Tsoba, kha khosi ya Maakha vha rendela vhanna vha 1 000, kha Tobo vha rendela vhanna vha 12 000. Dafita a tshi zwi pfa, a ruma Juaba uri a bve na mmbi yoṱhe ya vhahali. Vhaamoni vha bva vha yo ima khoroni ya Raba musanda wavho, ngeno Vhaaramu vha Tsoba na Rehobo na vhanna vha Tobo na Maakha vho ima vhe vhoṱhe ḓakani. Juaba a zwi vhona uri hu na mmbi dza maswina phanḓa hawe na murahu hawe, zwenezwo a nanga vhaṅwe vhahali vhomakone vha Israele, a vha vhea vho livhana na Vhaaramu. Vhaṅwe vhanna vhoṱhe a ri vha langwe nga Abishai murathu wawe, a vha vhea vho livhana na Vhaamoni. Juaba a ri, “Arali Vhaaramu vha nkunda ni ḓe ni mphalale, hone arali Vhaamoni vha ni kunda, ndi ḓo ḓa nda ni phalala. Khwaṱhani ri lwele vhathu vha hashu na miḓi ya Mudzimu washu ri sa ofhi. Muṋe washu u ḓo ita zwine a vhona zwi zwavhuḓi!” Ndi hone Juaba na mmbi ye a vha e nayo vha tshi tshoṱhela Vhaaramu, vha mu shavha. Vhaamoni vha tshi vhona uri Vhaaramu vha khou shavha, na vhone vha shavha Abishai vha dzhena muḓini. Juaba zwino a humela Jerusalema a tshi bva u lwa na Vhaamoni. Vhaaramu vha tshi vhona uri vho kundwa nga Vhaisraele, vha ramba mmbi yavho yoṱhe. Hadada Ezere a ramba Vhaaramu vha seli ha mulambo wa Yufuratha, vha ḓa Helamu vho rangwa phanḓa nga Shobakha mulangammbi wa Hadada Ezere wa Tsoba. Dafita a tshi zwi pfa, a ramba Vhaisraele vhoṱhe, vha wela mulambo wa Jorodani, vha ya Helamu. Vhaaramu vha ima henefho uri vha ṱangane na Dafita, vha lwe nae. Huno Vhaaramu vha shavha Vhaisraele, Dafita a vhulaha vhanameli vha dzigariki vha 700 na vhahali vha 40 000. A vhulaha na Shobakha mulangammbi, a fela henefho. Musi mahosi oṱhe e a vha a tshi langwa nga Hadada Ezere a tshi vhona uri o kundwa nga Vhaisraele, vha pfumedzana na Vhaisraele vha vha luvha. Vhaaramu vha vho ofha u dovha vha ima na Vhaamoni. Muṅwe musi nga ṱhumalurere, musi mahosi vha tshi bva pfumo, Dafita a ruma Juaba a bva na vhanna vha khosi, na mmbi yoṱhe ya Vhaisraele. Vha phusukanya shango ḽa Amoni vha govhela muḓi wa Raba. Huno Dafita a sala Jerusalema. Muṅwe musi nga madekwana Dafita a vuwa vhulaloni hawe, a ḓitshimbilela ṱhangani ya pfamo. E henefho ṱhangani a vhonela muṅwe musadzi a tshi khou ṱamba muvhili. Musadzi uyo o vha o naka nga maanḓa. Dafita a ruma muḓinḓa a yo vhudzisa uri uyo musadzi ndi nnyi. Munna uyo a ri, “Ndi Batshiba, ṅwananyana wa Eliamu, musadzi wa Uria wa Muhithi.” Ndi hone Dafita a tshi ruma vhaḓinḓa uri vha yo mu dzhia, a ḓa ha Dafita, Dafita a mu dzhenisa nḓuni. Musadzi uyo o vha a tshi kha ḓi bva u fhedza u ḓikumulula maṱambo a ṅwedzi. Zwo no ralo a humela hayani. Ṋowa ya uyo musadzi ya fara, a swikisa ipfi ha Dafita a ri, “Ndo vhifha muvhilini.” Zwino Dafita a ruma muḓinḓa a ya ha Juaba a ri, “Rumani Uria wa Muhithi a ḓe ha nṋe.” Juaba a mu ruma ha Dafita. Uria a tshi swika khae, Dafita a mu vhudzisa uri Juaba u vuwa hani, na uri vhahali vha vuwa hani, na uri nndwa i khou tshimbila hani. Ndi hone Dafita a tshi vhudza Uria a ri, “Iyani zwaṋu hayani ni awelenyana.” Uria a ṱuwa pfamoni, ó tevhedzwa nga tshifhiwa tshi no bva kha khosi, hone a si ye hayani a tou eḓela muṋangoni wa pfamo na phuli dza musanda. Dafita a vhudzwa upfi, “Uria ho ngo ya hayani.” A mu vhudzisa a ri, “Hufha ni tshi kha ḓi tou bva u vhuya ni tshi bva kule? Ndi mini ni songo ya hayani?” Uria a fhindula Dafita a ri, “Vhanna vha Israele na Juda vha nndwani na mbulungelo ya mulanga, mulangi wanga Juaba na magota awe vho fhaṱa mishasha ḓakani khagala. Zwino nṋe ndi nga ya hani hayani nda yo ḽa, nda nwa, nda dzhenisa musadzi wanga nḓuni? Nga vhutshilo ha thovhele, zwo raloho ndi nga si vhuye nda zwi ita!” Dafita a mu vhudza a ri, “Dovhani ni ṱwe fhano, ni ḓo huma matshelo.” Uria a ṱwa Jerusalema musi wonoyo na nga matshelo. Dafita a mu vhidza vha ḽa vhoṱhe vha nwa vhoṱhe, Dafita a mu kambisa. Hone nga madekwana Uria a bva a yo lala thovhoni yawe na phuli dza musanda, a si ye hayani. Nga matsheloni Dafita a ṅwalela Juaba luṅwalo, a ruma Uria uri a lu ise. Luṅwaloni Dafita o vha o ṅwala a ri, “Ni rangise Uria phanḓa hune nndwa ya halifha, ni konou humela murahu uri a vhulawe.” Zwino musi Juaba o no govhela muḓi, a vhea Uria fhethu hune a ḓivha uri hu na vhalwi vha vhuhali. Musi vhanna vha muḓi vha tshi bva, vha tshi lwa na Juaba, vhaṅwe vhanna vha mmbi ya Dafita vha vhulawa, ha vhulawa na Uria wa Muhithi. Juaba a ḓivhadza Dafita zwoṱhe zwa nndwani, a laya muḓinḓa a ri, “Musi no no fhedza u anetshela khosi mafhungo aya a nndwa, khosi i nga ḓi sinyuwa, ya ni vhudzisa ya ri, ‘Ndi mini no sendelesa tsini na muḓi ni tshi yo lwa? No vha ni sa zwi ḓivhi uri vha nga posa misevhe vhe mutsheṱoni? We a vhulaha Abimelekhe ṅwana wa Gidioni ndi nnyi? Ho ngo zhakiwa nga musadzi nga guyo ḽi tshi bva nṱha ha mutsheṱo a fela Thebetse? Ndi mini no sendelesa mutsheṱoni?’ Arali vha ni vhudzisa zwenezwo, ni vha fhindule ni ri, ‘Na mulanda wavho Uria wa Muhithi o fa.’ ” Muḓinḓa a takuwa, musi a tshi swika a vhudza Dafita zwoṱhe zwe Juaba a mu ruma uri a zwi ambe. Muḓinḓa a vhudza Dafita a ri, “Vhanna avho vho lwa na riṋe nga vhuhali vhuhulu, vha bva muḓini vha ḓa vha lwa na riṋe nnḓa, hone riṋe ra vha khada ra vha humisela khoroni ya muḓi. Vhapfuli vha ri posa nga misevhe vhe nṱha ha mutsheṱo, vha vhulaha vhaṅwe vhahali vha thovhele, vha vhulaha na mulanda wavho Uria wa Muhithi.” Dafita a vhudza muḓinḓa a ri, “Vhudzani Juaba ni ri, ‘Izwo zwi songo ni dina, pfumo ḽi ḽa uno na uḽa. Ilwani na uyo muḓi nga nungo dzoṱhe ni u phusukanye.’ Ni ambe zwenezwo ni tshi ṱuṱuwedza Juaba.” Musi musadzi wa Uria a tshi pfa uri munna wawe o fa, a mu lila. Ngavhuya tshifhinga tsha u lila tsho no fhela, Dafita a ita uri a ḓiswe pfamoni yawe, a vha mufumakadzi wawe, a mu bebela ṅwana wa mutuka. Huno zwe Dafita a ita zwa si takadze Muṋe washu. Muṋe washu a ruma Nathani ha Dafita. Musi a tshi swika khae a ri, “Muḓini muṅwe ho vha hu na vhanna vhavhili, muṅwe o pfuma, muṅwe e mushai. Mupfumi o vha e na sambi ḽihulu ḽa nngu na kholomo, hone mushai o vha a si na tshithu, a tshi tou vha na ngwana ya tsadzi ye a tou i renga. O i londola, a i alusa hayani hawe na vhana vhawe. O vha a tshi kovhekana nayo zwiḽiwa zwawe, i tshi nwa nga tshinwelo tshawe, a i kuvhatedza ya eḓela. Yo vha i tshi tou nga ṅwananyana wawe. Zwino muṅwe musi uyo mupfumi a dalelwa nga mueni, hone nga vhutshivha a si fune u ṱhavhela uyo mueni nngu yawe kana kholomo uri a ḽe. Tshe a ita ho vha u yo dzhia ngwana iḽa ya tsadzi ya uḽa mushai, a ṱhavhela mueni wawe.” Dafita a sinyutshela uyo mupfumi a vhudza Nathani a ri, “Nga Muṋe washu a tshilaho ndi ri munna o itaho zwo raloho o fanela u fa! Iyo ngwana o fanela u i lifha luṋa, nge a ita tshiṱuhu tsho raloho.” Nathani a vhudza Dafita a ri, “Munna onoyo ndi vhone! Muṋe washu Mudzimu wa Israele u ri, ‘Ndo u ta wa vha khosi ya ḽa Israele, nda u lamulela zwanḓani zwa Saulo. Nda u ṋea muvhuso wawe na vhasadzi vhawe. Ndo u vhumba khosi ya Israele na Juda. Ngavhe izwo zwi vhe zwi songo eḓana ndo vha ndi tshi ḓo vha ndo u engedza zwiṅwe. Ndi mini-ha wo nyadza ipfi ḽa Yahavee wa ita zwine a vhona zwo vhifha? Wo vhulaha Uria wa Muhithi nga pfumo, wa dzhia musadzi wawe a vha wau. Wo mu vhulahisa nga pfumo ḽa Vhaamoni. Zwino-ha, pfumo a ḽi nga ṱutsheli nnḓu yau, nge wa nnyadza wa dzhia musadzi wa Uria wa Muhithi a vha wau.’ “Muṋe washu u ri, ‘Ndi ḓo ita uri muṅwe wa muṱa wau a u ḓisele khombo. Ndi ḓo u dzhiela vhafumakadzi vhau u tshi zwi vhona, nda vha ṋea muṅwe ane a vha tsini na iwe, a dzhenisa vhafumakadzi vhau nḓuni masiari tshivhangalala. Iwe wo zwi ita tshiphirini, hone nṋe izwo zwithu ndi ḓo zwi bveledza masiari tshivhangalala Vhaisraele vhoṱhe vha tshi zwi vhona.’ ” Ndi hone Dafita a tshi vhudza Nathani a ri, “Ndo khakhela Muṋe washu.” Nathani a fhindula a ri, “Muṋe washu o vha hangwela vhuvhi havho. Vha nga si fe. Huno ṅwana ane vha ḓo bebelwa ene u ḓo fa, ngauri zwe vha ita zwo ita uri maswina a Muṋe washu a mu nyadze.” Ndi hone Nathani a tshi ṱuwa a ya hayani. Muṋe washu a lwadza ṅwana we musadzi wa Uria a bebela Dafita. Dafita a rabela Mudzimu uri ṅwana a fhole, a ḓidzima zwiḽiwa, a dzhena pfamoni yawe, a ita vhusiku vhunzhi o lala fhasi. Vhahulwane vha muṱa wawe vha sendela tsini hawe uri vha mu vuse afho fhasi, hone ene a hana, a si tende u ḽa zwiḽiwa navho. Nga ḓuvha ḽa vhuṱanu na vhuvhili ṅwana a fa. Vhalanda vha Dafita vha ofha u mu vhudza uri ṅwana o fa, nge vha humbula vha ri, “Musi ṅwana a tshi kha ḓi tshila ro amba na Dafita, hone a si ri thetshelese. Ri nga mu vhudza hani uri ṅwana o fa? A nga ḓi ḓifunga.” Dafita a vhona vhalanda vhawe vha tshi khou hevhedzana, a zwi ḓivha uri ṅwana o fa. A vhudzisa a ri, “Ṅwana u kha ḓi tshila?” Vhone vha fhindula vha ri, “O lovha.” Ndi hone Dafita a tshi vuwa fhaḽa, a ḓiambusa, a ḓola mapfura, a ambara zwiṅwe zwiambaro, a ya a luvha nḓuni ya Muṋe washu. A konou ya pfamoni yawe, a ri vha mu avhele zwiḽiwa, a ḽa. Vhalanda vhawe vha tshi zwi vhona vha ri, “Nṋa ndi zwithu-ḓe zwine vha khou ita? Ṅwana a tshi kha ḓi tshila vho vha vha tshi ḓidzima vha lila, zwino ó lovha vha vho vuwa vha ita na u ḽa?” Dafita a fhindula a ri, “Zwiḽa ṅwana a tshi kha ḓi tshila ndo ḓidzima zwiḽiwa nda lila. Ndo elekanya nda ri, ‘Hu ḓivha nnyi? Muṋe washu a nga kha ḓi nkhathutshela a litsha ṅwana a tshila.’ Huno zwino o fa, ndi ḓo ḓidzimelani zwiḽiwa? Ndi nga dovha nda mu vhuisa naa? Nṋe ndi ḓo ya hune a vha hone, hone ene a nga si tsha vhuya kha nṋe.” Ndi hone Dafita a tshi khuthadza mufumakadzi wawe Batshiba, a mu dzhenisa nḓuni. Batshiba a beba ṅwana wa mutukana, Dafita a ri u pfi Solomoni. Muṋe washu a funa uyo mutukana, a ruma muporofita Nathani uri a mu rine ḽa Jedidia (Mufunwa-nga-Muṋe-washu). Juaba o vha a tshi khou lwa na vha Raba musanda wa Vhaamoni, a thuba pfamo ḽa musanda. Ndi hone a tshi ruma vhaḓinḓa ha Dafita vha ri, “Ndo lwa na vha Raba, nda thuba zwisima zwavho zwa maḓi. Zwino nga vha kuvhanganye iṅwe mmbi yoṱhe, vha govhele muḓi vha u thube. Vha sa ḓa nṋe ndi nga thuba uyu muḓi wa mbo vha wanga.” Ndi hone Dafita a tshi kuvhanganya mmbi yoṱhe, a livha Raba, a lwa na muḓi a u thuba. Dafita a bvula mudzimu wavho Milikhomu khare ya vhuhosi ya musuku, tshileme tshayo tsho vha tshi tshi nga vha khilogiramu dza 35, nahone yo vha i na ndalama khayo. Dafita a dzhia iyo khare a i ambara ṱhohoni, a thuba zwithu zwinzhi afho muḓini, vhathu vha afho muḓini a vha bvisela nnḓa, a vha shumisa nga dzisaha na tshezela dza tsimbi, na mbaḓo, vhaṅwe a vha vhaḓisa zwidina zwa matombo. Vhathu vha miḓi yoṱhe ya Vhaamoni a vha ita zwenezwo. Ndi hone Dafita na mmbi yawe yoṱhe vha tshi vhuelela Jerusalema. Abisalomo ṅwana wa Dafita wa mutuka, o vha e na khaladzi awe wa lunako we a vha a tshi pfi Thamara. Amunoni, muṅwe ṅwana wa Dafita wa mutuka, a funa uyo Thamara. Amunoni o vha a tshi funa khaladzi awe Thamara lwe a vhuya a ita na u lwala, ngauri Thamara o vha a tshi kha ḓi vha musidzana a sa athu ḓivha munna, zwi sa konadzei uri Amunoni a swike khae. Zwino Amunoni o vha e na khonani we a vha a tshi pfi Jonadaba, ṅwana wa Shama mukomana wa Dafita. Jonadaba o vha o thanyesa. Jonadaba a vhudzisa Amunoni a ri, “Ndi mini inwi ṅwana wa khosi ni tshi nga ni dzula no ṱungufhala misi yoṱhe? Mulandu ndi mini?” Amunoni a mu fhindula a ri, “Ndi funa Thamara khaladzi a Abisalomo murathu wanga, ndi tama u mu ita musadzi.” Jonadaba a ri, “Iyani u lala ni ḓiite unga ni a lwala. Musi khotsi aṋu vha tshi ḓa u ni vhona ni vha vhudze ni ri, ‘Ndi ṱoḓa uri khaladzi anga Thamara a ḓe a mphe zwiḽiwa. Nga vha litshe a mmbikele ndi tshi zwi vhona uri ndi kone u mu sedza, a tou nṋekedza zwone ndi kone u ḽa.’ ” Ndi hone Amunoni a tshi yo lala a ḓiita unga u a lwala. Musi khosi i tshi ḓa u mu vhona, Amunoni a mu vhudza a ri, “Ndi ṱoḓa uri khaladzi anga Thamara a ḓe a mmbagele khokhisinyana ndi tshi zwi vhona, a tou nṋekedza dzone ndi kone u ḽa.” Dafita a vhidzisa Thamara pfamoni a ri, “Iyani nḓuni ya khaladzi aṋu Amunoni ni yo mu bikela zwiḽiwa.” Ndi hone Thamara a tshi ya nḓuni ya khaladzi awe Amunoni a mu wana o lala. Thamara a dzhia bwindi ḽa vhukhopfu, a ḽi lugisa, a baga khokhisi Amunoni a tshi zwi vhona, a konou dzhia pani a mu avhela idzo khokhisi, hone Amunoni a hana u ḽa. Amunoni a ri, “Vhudzani vhaṅwe vhoṱhe vha bve vha ṱuwe.” Nangoho vhaṅwe vhoṱhe vha mu ṱutshela. Ndi hone Amunoni a tshi vhudza Thamara a ri, “Ḓisani zwiḽiwa ngeno kamarani yanga, ni nṋekedze ndi kone u ḽa.” Thamara a dzhia vhurotho he a vhu baga a vhu isa ha khaladzi awe Amunoni kamarani yawe. Musi Thamara a tshi ṋekedza Amunoni idzo khokhisi uri a ḽe, Amunoni a fara Thamara a ri, “Khaladzi anga, iḓani ndi ni dzhenise nḓuni!” Thamara a hana a ri, “Aiwa nandi khaladzi anga! Ni songo ntshipa. Zwo raloho zwi a ila Israele! Ni songo ita zwithu hezwo zwa vhupaṱi. Zwino nṋe ndi ḓo tshimbila hani vhathuni? Zwino inwi? Ni vho ḓo nga phaṱhi kha ḽa Israele. Ambani na khosi nandi, vha nga si hane ni tshi mmbinga.” Hone Amunoni a hana u thetshelesa Thamara, vhunga o vha a tshi mu kunda nga nungo, a mbo ḓi mu tshipa. Zwenezwo Amunoni a mbo thoma u nengwa Thamara tshoṱhe. Vhukumakuma a mu nengwa u fhira zwe a vha a tshi mu funa u thomani. A vhudza Thamara a ri, “Takuwani ni bve ni ṱuwe!” Thamara a fhindula a ri, “Aiwa, ni songo phapha mbulu kha iṅwe nga u nthatha!” Hone Amunoni a hana u thetshelesa Thamara. A vhidza mushumeli wawe a ri, “Bvisani musadzi hoyu hafhano, ó no bva ni hoṋe vothi.” Ndi hone mushumeli wawe a tshi mu bvisela nnḓa, a konou hoṋa vothi. Thamara o vha o ambara tshiambaro tshilapfu tsha maṱeleṱele, itsho tsho vha tshi tshiambaro tshi no ambarwa nga vhananyana vha khosi vha sa athu ḓivha munna. A ḓishela milora ṱhohoni, a kherukanya tshiambaro tshawe tshilapfu tsha maṱeleṱele tshe a vha o tshi ambara, a farelela ṱhoho nga tshanḓa, a ṱuwa, a enda a tshi honḓa a tou ṱavha mukosi. Khaladzi awe Abisalomo a mu vhudzisa a ri, “Kani-ha ndi uḽa Amunoni khaladzi aṋu we a zwi ita? Fhumulani zwaṋu khaladzi anga, Amunoni ndi khaladzi aṋu. Ni songo zwi dzhenisa mbiluni.” Thamara a dzula nḓuni ya Abisalomo khaladzi awe, a pfa o dinalea sa musadzi o ṱangulwaho. Musi khosi Dafita a tshi pfa zwoṱhe hezwo, a sinyuwa zwihulu. Abisalomo a si vhuye a vhudza Amunoni tshithu, tshivhuya kana tshivhi; o tou vhenga Amunoni nge a tshinya khaladzi awe Thamara. Ngavhuya ho no fhela miṅwaha mivhili Abisalomo o vha a tshi khou vheula nngu dzawe Baali Hatsoro, tsini ha muḓi wa Efraimi, a vhidza vhana vha khosi vhoṱhe uri vha vhe hone henefho. A ya ha khosi a ri, “Thovhele, ndo vhidza vhavheuli vha nngu dzanga. Ndi khou takusa vhone vhamusanda na magota avho uri vha swike.” Khosi ya fhindula ya ri, “Aiwa nandi ṅwananga. Ri nga si kone u ḓa roṱhe, ri nga ḓo tou vha muhwalo waṋu.” Naho Abisalomo o sivhelela, khosi ya ḓi hana, vho tou mu tamela mashudu. Ndi hone Abisalomo a tshi ri, “Arali vha sa nga koni, izwo kha vha litshe ri ṱuwe na mukomana wanga Amunoni.” Khosi ya mu vhudzisa ya ri, “Ndi mini ni tshi ṱuwa nae?” Hone Abisalomo a ḓi ita lunzili, khosi ya vhuya ya tenda uri a ṱuwe na Amunoni na vhaṅwe vhana vha khosi vhoṱhe. Abisalomo a laya vhanna vhawe a ri, “Thetshelesani! Musi Amunoni o fura waini o takala, nda ni vhudza nda ri, ‘Vhulahani Amunoni!’ zwenezwo ni mbo ḓi mu vhulaha. Ni songo ofha tshithu, hufha no laiwa nga nṋe. Imani no khwaṱha.” Zwenezwo vhanna vha Abisalomo vha ita Amunoni zwe Abisalomo a vha laya. Ndi hone vhana vha khosi vhoṱhe vha tshi namela meila dzavho vha shavha. Musi vhe nḓilani, mafhungo a swika ha Dafita a no ri, “Abisalomo o vhulaha vhana vha khosi vhoṱhe, a ho ngo sala na muthihi wavho.” Khosi ya takuwa ya kherukanya zwifuko zwayo, ya lala fhasi mavuni, vhalanda vhawe vhoṱhe vha ima henefho tsini vho kherukanya zwiambaro zwavho. Hone Jonadaba, ṅwana wa Shama mukomana wa Dafita, a ri, “Thovhele vha songo humbula uri vhana vhavho vho vhulawa vhoṱhe, o faho ndi Amunoni fhedzi. Hezwo zwo vha zwi tshi vhonala na kha tshifhaṱuwo tsha Abisalomo tshee Amunoni a tshipa khaladzi awe Thamara. Thovhele vha songo zwi londa zwine ha pfi vhana vha khosi vho vhulawa vhoṱhe. Ho vhulawa Amunoni fhedzi.” Zwenezwo Abisalomo o vha o no shavha. Zwino munna we a vha a tshi khou linda, musi a tshi posa maṱo a vhona vhathu vhanzhi gondoni vhukovhela hawe, vha tshi tsa siani ḽa mivhundu thungo ya Horonaimi, a mbo yo ḓivhadza khosi. Jonadaba a vhudza khosi a ri, “Thovhele nga vha vhone vhana vhavho vho vhuya, zwo itea nga he nda amba.” Musi Jonadaba a tshi fhedza u amba, vhana vha khosi vha mbo ḓi dzhena vha tshi khou honḓa. Khosi na vhalanda vhayo na vhone vha lila lwa u ṱungufhadza. Abisalomo a shavhela ha Thalamai ṅwana wa Amihudu, khosi ya Geshuru. Hone Dafita a ḓi lilela ṅwana wawe misi yoṱhe. Abisalomo o ri u shavhela Geshuru, a dzula hone a fhedza miṅwaha miraru. Musi khosi Dafita o no rudza mbilu nga zwa lufu lwa Amunoni, mbilu yawe ya vho ṱuvha u dovha u vhona Abisalomo. Juaba ṅwana wa Tseruya a zwi ḓivha uri khosi i khou ḽa mbilu nga Abisalomo. Ndi hone Juaba a tshi ruma muthu a ye Thekua, a yo dzhia muṅwe musadzi wa vhuṱali a vhuya nae. Juaba a vhudza uyo musadzi a ri, “Kha vha ḓiite unga vha khou lilela mufu, vha ambare zwiambaro zwa vha lilelaho mufu, vha si ḓole zwiḓolo. Vha ite unga musadzi o fhedzaho maḓuvha manzhi o ṱungufhalela mufu. Vha ṱuwe vha ye ha khosi vha yo amba maipfi haya.” Juaba a mbo funzedza uyo musadzi zwine a ḓo amba. Musadzi a mbo ya ha khosi, a wa nga tshifhaṱuwo a tshi luvha khosi, a vhudza khosi a ri, “Yawee thovhele, a thi lamulelwi naa?” Khosi ya mu vhudzisa ya ri, “Vha khou dinwa ngani?” Musadzi a fhindula a ri, “Vhukumakuma nṋe ndi tshilikadzi, munna wanga o fa. Zwino ndi na vhana vhavhili vha vhatuka. Vho tshenuwa vho lwa ḓakani ha vha hu si na ane a nga vha lamula. Muṅwe o rwa muṅwe a mu vhulaha. Zwino mashaka anga oṱhe o mmvutshela, vha ri, ‘Ri kumedze uyo we a vhulaha murathu wawe uri ri mu vhulahe ri lifhedzele murathu wawe we a mu vhulaha, naho e ene muḽaifa.’ Vha ḓo thutha fulufhelo ḽanga ḽithihi fhedzi, dzina ḽa munna wanga ḽa sala ḽi si tsha vhidzwa, a si tshee na muḓuhulu fhano fhasi.” Khosi ya vhudza uyo musadzi ya ri, “Nga vha ye hayani, ndi ḓo vha dzivhisa nga tsha vhukoma.” Musadzi a fhindula khosi a ri, “Thovhela muṋe wanga, mulandu u ḓo hweswa nṋe na muṱa wa khotsi anga, thovhela na muvhuso wavho a vha na tshine vha nga solwa.” Khosi ya fhindula ya ri, “Arali muṅwe muthu a vha vhudza tshiṅwe tshithu, nga vha mu ḓise kha nṋe, a nga si tsha dovha a vha dina.” Musadzi a fhindula a ri, “Thovhele nga vha tou ana nga Muṋe washu Mudzimu wavho uri a vha nga tendi mulifhedzi wa malofha a tshi dovha a engedza ndozwo nga u vhulaha ṅwananga.” Khosi ya ri, “Ndi ana nga Muṋe washu a tshilaho ndi ri na luvhudzi na luthihi lwa ṱhoho ya ṅwana wavho a lu nga weli fhasi.” Ndi hone musadzi a tshi ri, “Thovhele muṋe wanga, nga vha litshe ndi vha vhudze ḽiṅwe ipfi ḽithihi.” Khosi ya fhindula ya ri, “Ndi zwone, nga vha ambe.” Musadzi a vhudza khosi a ri, “Ndi mini vhone vho khakhela vhathu vha Mudzimu nga zwo raloho? Musi thovhele vha tshi amba nga u ralo a si u ḓivhea mulandu naa? Hufha thovhele vha sa athu vhuisa ṅwana wavho o thathiwaho! Hufha ri tshi fa roṱhe. Ri nga maḓi ane a ri u tevhutshela fhasi a si tsha kumbelea. Hone Mudzimu ha dzhii vhutshilo, tshawe ndi u wana nḓila ya uri muthu o thathiwaho a songo dzula o luṱana nae. Zwino thovhela muṋe wanga nṋe ndi tshi ḓa u vha vhudza hezwi ndi nge vhathu vha ntshenusa. Ndo elekanya nda ri, ‘Ndi ḓo amba na khosi, khamusi i ḓo ita zwine nda i humbela. Khamusi khosi i ḓo tenda u ntshidza zwanḓani zwa munna uyo ane a khou linga u vhulaha nṋe na ṅwananga ra si tsha vha shangoni ḽe Mudzimu a ri ṋea.’ Zwino ndi ri, ‘Ngavhe ipfi ḽa thovhele muṋe wanga ḽi tshi nthudza mbilu, ngauri thovhele muṋe wanga vha nga muruṅwa wa Mudzimu kha u ṱalukanya zwivhi na zwivhuya. Ngavhe Muṋe washu Mudzimu wavho a tshi vha navho.’ ” Ndi hone khosi i tshi vhudza uyo musadzi ya ri, “Vha songo litsha u fhindula zwine nda ḓo vha vhudzisa.” Musadzi a ri, “Thovhele muṋe wanga, nga vha ambe.” Khosi ya vhudzisa ya ri, “Juaba ho ngo longa tshanḓa kha mafhungo aya naa?” Musadzi a fhindula a ri, “Nga vhutshilo ha thovhele muṋe wanga, a hu na ane a nga vha fhura vha sa zwi vhoni. Ndi zwone, ndi mulanda wavho Juaba we a nndaya uri ndi ite nga u ralo, a mpfunzedza zwoṱhe zwine nda fanela u amba. Juaba o ita hezwi uri a shande mafhungo. Hone muṋe wanga vha na vhuṱali vhu no nga ha muruṅwa wa Mudzimu, vha ḓivha zwoṱhe zwine zwa itea shangoni.” Ndi hone khosi i tshi vhudza Juaba ya ri, “Ndi zwone, ndi ḓo ita nga u ralo. Tshimbilani ni yo dzhia muṱhannga houḽa Abisalomo ni vhuye nae.” Juaba a wa nga tshifhaṱuwo a tshi luvha khosi, a ri ngavhe khosi zwi tshi i nakela, a ri, “Thovhele muṋe wanga, ṋamusi ndi a ḓivha uri vha a ntakalela, ngauri vho tenda zwe nda vha humbela.” Ndi hone Juaba a tshi takuwa a ya Geshuru, a vhuya na Abisalomo a mu ḓisa Jerusalema. Huno khosi ya ri, “Abisalomo nga a ye nḓuni yawe, hone a songo vhona tshifhaṱuwo tshanga.” Abisalomo a ya nḓuni yawe, a si vhone tshifhaṱuwo tsha khosi. Kha ḽoṱhe ḽa Israele ho vha hu si na munna na muthihi we a vha a tshi khoḓelwa lunako lwawe unga Abisalomo. U bva ṱhohoni yawe u swika milenzheni yawe o vha a si na thando. Mavhudzi awe o vha e madenya vhukuma, nahone o vha a tshi a vheula kathihi nga ṅwaha, musi o no lapfesa, a tshi lemela. O vha a tshi kona u lemela u fhira khilogiramu mmbili hu tshi tevhedzwa zwikalo zwa musanda. Abisalomo o vha e na vhana vhararu vha vhatuka na ṅwananyana muthihi we a vha a tshi pfi Thamara. Onoyo o vha musadzi wa lunako. Abisalomo o dzula miṅwaha mivhili Jerusalema a sa athu vhona tshifhaṱuwo tsha khosi. Ndi hone a tshi vhidzisa Juaba uri a mu rume ha khosi, hone Juaba a hana u ḓa khae. A dovha a mu vhidzisa, ene a ḓi dovha a hana u ḓa. Ndi hone a tshi vhudza vhashumi vhawe a ri, “Vhonani, tsimu ya Juaba i tsini na yanga, henefho tsimuni o lima baḽi. Iyani ni yo fhisa iyo tsimu.” Vhashumi vha Abisalomo vha mbo ya vha fhisa iyo tsimu. Ndi hone Juaba a tshi ya nḓuni ya Abisalomo, a mu vhudza a ri, “Ndi mini vhashumi vhaṋu vho fhisa tsimu yanga?” Abisalomo a fhindula Juaba a ri, “Nga vha vhone, ndo vha vhidzisa nda ri, ‘Nga vha ḓe ndi vha rume ha khosi vha yo vhudzisa vha ri: Ndo vhuelani ndi tshi bva Geshuru? Khwiṋe ndi musi ndi tshi kha ḓi vha henengei zwanga!’ Zwino-ha, ndi ṱoḓa u vhona tshifhaṱuwo tsha khosi, arali ndi na mulandu, khosi nga i mmbulahe zwanga.” Ndi hone Juaba a tshi ya ha khosi a i vhudza zwenezwo, khosi ya vhidzisa Abisalomo, Abisalomo a swika a dzhena, a wa nga tshifhaṱuwo phanḓa ha khosi. Khosi ya mu kuvhatedza. Ngavhuya Abisalomo a ḓiṱoḓela gariki na dzibere, a ḓinangela vhanna vha 50 uri vha gidime phanḓa hawe. O vha a tshi fhinduwa a ima thungo ha nḓila yo livhaho khoroni ya muḓi. Musi muthu a tshi ḓisa mulandu une wa fanela u swikiswa musanda uri u sengiwe, Abisalomo o vha a tshi vhidza uyo muthu a ri, “Ni bva muḓini ufhio?” Muthu uyo o vha a tshi nga fhindula a ri, “Ndi bva kha tsinde ḽa uri ḽa Israele.” Zwenezwo Abisalomo o vha a tshi mu vhudza a ri, “Vhonani, zwililo zwaṋu zwo tea, hone fhaḽa musanda a hu na ane a nga u pfa.” Abisalomo o vha a tshi ḓi engedza a ri, “Ngavhe ndi muhaṱuli wa shango heḽi! Muṅwe na muṅwe a re na mbilaelo kana mulandu o vha a tshi ḓo ḓa ha nṋe a wana khaṱhulo mbuya.” Na musi muthu a tshi swika kha Abisalomo a gwadama phanḓa hawe, Abisalomo o vha a tshi isa tshanḓa tshawe a mu fara a mu kuvhatedza. O vha a tshi ita nga u ralo kha Vhaisraele vhoṱhe vhe vha ḓa ha khosi uri vha wane khaṱhulo mbuya, ngauralo a tswa mbilu dza vhanna vha Israele. Musi ho no fhela miṅwaha miṋa, Abisalomo a humbela khosi a ri, “Nga vha litshe ndi ye Hebroni ndi yo khunyeledza zwe nda fulufhedzisa Muṋe washu. Zwiḽa ndi tshi kha ḓi dzula Geshuru kha ḽa Aramu, ndo fulufhedzisa nda ri, ‘Arali Muṋe washu a mmbuedzedza Jerusalema, ndi ḓo luvha Muṋe washu.’ ” Khosi ya vhudza Abisalomo ya ri, “Tshimbilani nga mulalo.” Abisalomo a takuwa a ya Hebroni. Abisalomo o vha o ruma vhaḓinḓa nga tshiphiri matsindeni oṱhe a Israele a ri, “Musi ni tshi tou pfa phalaphala dzi tshi lila, ni ambe ni ri, ‘Abisalomo o vha khosi Hebroni.’ ” Abisalomo o vha o fhelekedzwa nga vhanna vha 200 vha no bva Jerusalema. Vho vha vho vhidzwa sa vhaeni vha ya nae vha sa ḓivhi tshivhidzelwa. Musi Abisalomo a tshi khou ṋekedza zwiṱhavhelo, a vhidzisa na Ahithofele wa Gilo, we a vha e muṅwe wa vhaeletshedzi vha Dafita, uri a ḓe a tshi bva muḓini wa hawe wa Gilo. Zwino-ha tshimbevha tsha tou pfumba, vhane vha ima na Abisalomo vha ḓi anda vha tshi ya. Ha ḓa muḓinḓa a vhudza Dafita a ri, “Vhanna vha Israele vha vho ima na Abisalomo.” Ndi hone Dafita a tshi vhudza magota awe oṱhe e a vha e nae Jerusalema a ri, “Iḓani! Nga ri shavhe, ra sa ralo a hu na na muthihi washu ane a nga ponyoka Abisalomo. Nga ri mbo ḓi ṱuwa, a sa ḓo ṱavhanya u tshimbila a ri fara, a ri tshinyadza a vhulaha vhoṱhe vha re fhano muḓini!” Magota a khosi a fhindula a ri, “Ro ḓiimisela u ita zwoṱhe zwine thovhele muṋe washu vha zwi funa.” Khosi ya takuwa, na muṱa wayo woṱhe wa tevhela, hone ya sia vhasadzi vhayo vha dziphuli vha fumi uri vha sale vha tshi londola pfamo. Zwenezwo khosi ya takuwa, vhathu vhoṱhe vha i tevhela, vha ima nḓuni ya u fhedzisela ya muḓi. Magota awe oṱhe na vhalindi vha musanda vha vha vha tshi khou fhira phanḓa hawe. Vhahali vha 600 vhe vha mu tevhela vha tshi bva Gathi na vhone vha fhira. Khosi ya amba na Ithai wa Gathi ya ri, “Ni tshimbilelani na riṋe? Humani ni yo dzula na khosi Abisalomo. Hufha ni mutsinda, ni tshavhi i no bva shangoni ḽa haṋu. A si kale no swika fhano, zwino nṋe ndi nga tenda ni tshi tendeleka na riṋe ndi sa ḓivhi hune nda ya hone? Humani ni ṱuwe na vha haṋu. Ngavhe Muṋe washu a tshi ni pfufhela vhuthu haṋu na u fulufhedzea haṋu.” Huno Ithai a fhindula khosi a ri, “Nga Muṋe washu a tshilaho na nga thovhele muṋe wanga, hoṱhe hune thovhele muṋe wanga vha ḓo vha hone, kana hu a tshiliwa kana hu a fiwa, nṋe ndi ḓo vha henefho.” Dafita a vhudza Ithai a ri, “Ndi zwone, nga ri ṱuwe.” Ndi hone Ithai wa Gathi a tshi tshimbila na vhanna vhawe vhoṱhe na miṱa yavho vhe vha vha vhe nae. Vhathu vhoṱhe na vhoṱhe vha dzulaho muḓini vha lila musi vhathu vha Dafita vha tshi fhira. Khosi ya wela mulambwana wa Kidroni, na vhathu vhoṱhe vha tevhela vha livha phangani. Tsadoko na ene o vha e henefho, na Vhalivi vhoṱhe vhe vha vha vhe nae vho vha vho hwala mbulungelo ya mulanga ya Mudzimu. Vha vhea mbulungelo ya Mudzimu fhasi, Abiathara a ṋekedza zwiṱhavhelo vhathu vhoṱhe vha vhuya vha bva muḓini. Ndi hone khosi i tshi vhudza Tsadoko ya ri, “Humiselani mbulungelo ya Mudzimu muḓini. Arali Muṋe washu a tshi ntakalela, muṅwe musi u ḓo mmbuisa nda dovha nda i vhona na hune ya dzula hone. Hone arali a ri, ‘Thi u takaleli,’ ndi a zwi ṱanganedza, nga a nnyite zwine a vhona zwi zwone.” Khosi ya vhudza tshifhe Tsadoko ya ri, “Hufha ni tshi vhona uri hu khou iteani. Humelani muḓini nga mulalo na ṅwana waṋu Ahimaatsi na Abiathara na ṅwana wawe Jonathani. Nṋe ndi ḓo ima maḓambuwoni ngei phangani u swika ni tshi ntsevha.” Ndi hone Tsadoko na Abiathara vha tshi dzhia mbulungelo ya Mudzimu vha i humisela Jerusalema, vha dzula henengei. Huno Dafita a gonya Thavha ya Miolivi, a enda a tshi lila; o vha o khurumela, milenzheni a songo ambara navhula. Vhathu vhoṱhe vhe a vha e navho na vhone vho vha vho khurumela, vha enda vha tshi lila vha tshi gonya. Zwino Dafita o vha o vhudzwa ha pfi, “Ahithofele ndi muṅwe wa vho itaho vhukwila na Abisalomo.” Ndi hone Dafita a tshi rabela a ri, “Yawee Muṋe wanga, pfuvhisa vhueletshedzi ha Ahithofele.” Musi Dafita a tshi swika muṱumbani wa thavha, he vhathu vha vha vha tshi anzela u luvha Mudzimu, a ṱanganedzwa nga Hushai wa Muarakhi; zwiambaro zwawe zwo vha zwo kherukana, ṱhohoni o shela buse. Dafita a mu vhudza a ri, “Arali vha tshimbila na nṋe vha ḓo vha muhwalo kha nṋe. Hone arali vha humela muḓini vha vhudza Abisalomo vha ri, ‘Thovhela, ndi ḓo vha mulanda wavho; kale ndo vha ndi mulanda wa khotsi avho, huno zwino ndi ḓo vha mulanda wavho,’ vha linge nga nungo dzoṱhe u ntikedza nga u hanedza nyeletshedzo ya Ahithofele. Vhotshifhe Tsadoko na Abiathara vha ḓo vha vhe navho henefho. Vha vha vhudze zwoṱhe zwine vha zwi pfa pfamoni ya musanda. Vhana vhavho vhavhili, Ahimaatsi ṅwana wa Tsadoko na Jonathani ṅwana wa Abiathara, vha navho henengei. Vha vha rume vha ḓe vha mmbudze zwine vha zwi pfa.” Hushai khonani ya Dafita a swika Jerusalema musi Abisalomo a tshi khou dzhena muḓini. Musi Dafita o no fhiranyana muṱumba wa thavha, a ṱangana na Tsiba mushumeli wa Miribaali. Onoyo o vha e na donngi mbili dzi na dzisala, dzo hwala mikonde ya 200 ya vhurotho, na khekhe dza 100 dza mpale wa nḓirivhe na khekhe dza 100 dza mahuyu na gumbu ḽa mukumba ḽo ḓala waini. Khosi ya vhudzisa Tsiba ya ri, “Izwi zwithu no zwi ḓiselani?” Tsiba a fhindula a ri, “Donngi dzi ḓo namelwa nga vha muṱa wa musanda, vhurotho na mitshelo ndi zwiḽiwa zwa vhanna, waini ndi ya u netulusa vhane vha neta phangani.” Ndi hone khosi i tshi vhudzisa ya ri, “Miribaali muḓuhulu wa muṋe waṋu Saulo u ngafhi?” Tsiba a mu fhindula a ri, “O sala Jerusalema, u khou vhona unga zwino Vhaisraele vha ḓo dovha vha mu fha muvhuso wa makhulu wawe Saulo.” Ndi hone khosi i tshi vhudza Tsiba ya ri, “Zwoṱhe zwe zwa vha zwi zwa Miribaali zwino ndi zwaṋu.” Tsiba a fhindula a ri, “Ndi gwadama nga u ḓiṱukufhadza. Thovhele muṋe wanga, ngavhe ndi tshi ḓi vha takadza!” Musi khosi Dafita a tshi swika Bahurimu, muṅwe wa mashaka a Saulo ane a pfi Shimei, ṅwana wa Gera, a bvela nnḓa u ḓa u mu ṱanganedza, a sendela a tshi khou mu teketela. Shimei a thoma u posa Dafita na magota awe nga matombo, naho Dafita o vha o tangwa nga mmbi yoṱhe na vhalindi vhawe. Shimei a tshi teketela Dafita o ri, “Ṱuwa! Ṱuwa! Phondi yenei, tshigevhenga ndiwe! Muṋe washu o u lifhedza zwe wa shulula malofha a muṱa wa Saulo we wa mu dzhiela muvhuso. Muṋe washu o dzhia muvhuso a u ṋea ṅwana wau Abisalomo. U khomboni nga vhupondi hau!” Abishai ṅwana wa Tseruya a amba na khosi a ri, “Thovhele muṋe wanga, vha nga tenda mmbwa iyi yo faho i tshi vha teketela naa? Nga vha litshe ndi mu ele ndi mu tumule ṱhoho.” Hone khosi ya ri, “Inwi vhana vha Tseruya, aya a si mafhungo anga kana aṋu! Arali a tshi khou nteketela nge Muṋe washu a ri, ‘Teketela Dafita,’ ndi nnyi ane a nga vhudzisa a ri, ‘Ndi mini u tshi ita izwi?’ ” Ndi hone Dafita a tshi amba na Abishai na magota awe oṱhe a ri, “Ṅwananga we nda mu beba u khou linga u mmbulaha. Zwino uyu wa Benyamini ni mu londelani? Mu litsheni, litshani a teketele, o rumiwa nga Muṋe washu. Khamusi Muṋe washu u ḓo vhona u ṱungufhala hanga a nnyitela zwivhuya nge nda teketelwa ṋamusi.” Ndi hone Dafita na vhanna vhawe vha tshi fhirela phanḓa vha tshi tshimbila nga nḓila, Shimei a tshi tshimbila nṱha bamani o ḓi vhambela nae, a tshi enda a tshi mu teketela, a tshi mu posa nga matombo, a tshi mu hasha nga tshika. Khosi na vhathu vhoṱhe vhe a vha e navho vha vhuya vha swika he vha vha vha tshi ya hone vhó neta, vha awela henefho. Abisalomo na Vhaisraele vhoṱhe vhe a vha e navho vha dzhena Jerusalema. Na Ahithofele o vha e nae. Ndi hone Hushai wa Muarakhi khonani ya Dafita a tshi ya ha Abisalomo a mu vhudza a ri, “Thovhele nga vha lalame! Thovhele nga vha lalame!” Abisalomo a vhudzisa Hushai a ri, “Ndi hone u fulufhedzea kha khonani yavho izwi! Ndi mini vha songo ṱuwa nayo?” Hushai a fhindula a ri, “Aiwa, nṋe ndi ima na we a nangiwa nga Muṋe washu na nga vhathu havha, na nga Vhaisraele vhoṱhe. Ndi ḓo vha wa onoyo, nda ima na onoyo; hone ndi nga shumela nnyi arali e si ṅwana wa muṋe wanga? Unga ndo shumela khotsi avho, zwino ndi ḓo shumela vhone.” Musi vhahulwane vho no kuvhangana, Abisalomo a vhudzisa Ahithofele a ri, “Nga vha ri eletshedze. Ri ite mini?” Ahithofele a fhindula a ri, “Nga vha dzhie vhommane vhavho vhe khotsi avho vha vha sia uri vha londole pfamo, vha vha dzhenise nḓuni. Ndi hone Vhaisraele vha tshi ḓo zwi ḓivha uri vho luṱana tshoṱhe na khotsi avho, zwa konou khwaṱhisa vhoṱhe vhane vha ima navho.” Ndi hone vha tshi akhela Abisalomo dennde nṱha ha ṱhanga ya pfamo, Abisalomo a dzhenisa vhommane vhawe nḓuni Vhaisraele vhoṱhe vha tshi zwi vhona. Misi iyo nyeletshedzo ye ya vha i tshi ṋewa nga Ahithofele yo vha i tshi ṱanganedzwa ḽa nga ipfi ḽi bvaho ha Mudzimu. Hu Dafita, he Abisalomo, vho vha vha tshi sedza nyeletshedzo dzoṱhe dza Ahithofele nga u ralo. Ahithofele a dovha a eletshedza Abisalomo a ri, “Nga vha litshe ndi nange vhanna vha 12 000 vhusiku vhuno ndi londe Dafita. Ndi ḓo mu tshoṱhela musi o neta o kulea nungo. Ndi ḓo mu tshenusa, vhathu vhoṱhe vha re nae vha shavha, nda vhulaha khosi fhedzi, nda kumba vhathu vhoṱhe nda vha ḓisa ha vhone. Arali ha fa munna ane vha mu ṱoḓa, vhathu vhoṱhe vha ḓo vhuya, vha vhuya ha si tsha vha na nndwa.” Abisalomo na vhahulwane vhoṱhe vha Israele vha vhona maano ayo e avhuḓi. Hone Abisalomo a ri, “Vhidzani na Hushai wa Muarakhi, ri pfe uri ene u ri mini.” Hushai a tshi swika, Abisalomo a ri, “Ahithofele o ri eletshedza nga u rali. Ri ite zwine a amba naa? Arali vha sa zwi pfesesi, nga vha ri vhudze mihumbulo yavho.” Hushai a fhindula Abisalomo a ri, “Nyeletshedzo i no bva kha Ahithofele holuno a si yavhuḓi. Vhone vha a zwi ḓivha uri khotsi avho na vhanna vhavho ndi vhahali, vhó sinyuwa vha ofhisa unga biara ḓakani yo dzhielwa vhana vhayo. Zwi si izwo fhedzi, khotsi avho ndi muthu a ḓivhaho nndwa, vhusiku a vha dzuli na mmbi. Na zwino vho dzumbama bakoni kana huṅwe fhethu. Arali Dafita a ranga u dia mmbi yavho, ane a zwi pfa u ḓo ri, ‘Vhane vha ima na Abisalomo vho kundwa.’ Zwenezwo na muhali a sa ofhi, wa mbilu i no nga ya ndau, u ḓo ṋoka nga nyofho, ngauri Vhaisraele vhoṱhe vha a zwi ḓivha uri khotsi avho ndi muhali, na uri vhane vha ima navho ndi vhahali vha nndwa. Zwino ndi vha eletshedza uri nga vha litshe Vhaisraele vhoṱhe, u bva Dani u swika Bierisheba, vha kuvhangane kha vhone vhó anda unga muṱavha wa khunzikhunzini ya lwanzhe, vhone vhaṋe vha vha range phanḓa vha bve pfumo. Ndi hone ri tshi ḓo kona u mu dia hune ra nga mu wana hone, ri ḓo tou mu wela unga ṅwando u tshi wela fhasi. Hu ḓo ri ene, ha ri vhanna vhawe, ha si vhe na muthihi ane a sala a tshi tshila. Arali a shavhela muḓini, Vhaisraele vhoṱhe vha ḓo ḓisa dzithambo afho muḓini, ra kokodzela uyo muḓi govhani, ha sala hu si tsha wanala na kupiḓa kwawo na kuthihi.” Abisalomo na vhanna vhoṱhe vha Israele vha ri, “Nyeletshedzo ya Hushai wa Muarakhi i fhira iḽa ya Ahithofele.” Zwo vha zwo tou bva ha Muṋe washu a tshi piringanya nyeletshedzo yavhuḓi ya Ahithofele uri Abisalomo a welwe nga khombo. Hushai a vhudza vhotshifhe Tsadoko na Abiathara a ri, “Ahithofele o eletshedza Abisalomo na vhahulwane vha Israele uri vha ite tshauri na tshauri, hone nṋe nda vha eletshedza uri vha ite nga u rali na nga u rali. Zwino nga vha rume muḓinḓa nga u ṱavhanya a yo vhudza Dafita uri, ‘Vha songo tsha vhuya vha lala maḓambuwoni a phangani, nga vha wele Jorodani, vha songo vhuya vha kundwa, khosi na vhathu vhoṱhe vha sa ḓo farwa vha vhulawa.’ ” Jonathani na Ahimaatsi vho vha vho lindela tshisimani tsha Eni Rogele. Muṅwe mushumi wa musidzana o vha o fanela u yo vha vhudza, vhone vha yo vhudza khosi Dafita, ngauri vho vha vha songo fanela u vhonwa vha tshi dzhena muḓini. Hone muṅwe muṱhannga a vha vhona, a vhudza Abisalomo. Ndi hone vhuvhili havho vha tshi ṱuwa nga u ṱavhanya, vha ya Bahurimu nḓuni ya muṅwe munna. Munna uyo o vha e na dindi tsini ha nnḓu yawe, vhone vha dzhena ngomu haḽo. Musadzi wa uyo munna a dzhia tsha u tiba, a tshi ṱharamudza a tiba mulomo wa dindi, a shela thoro nṱha hayo, hu si na na muthihi a no ḓivha tshithu ngazwo. Musi vhanna vha Abisalomo vha tshi swika nḓuni ya uyo musadzi vha vhudzisa vha ri, “Ahimaatsi na Jonathani vha ngafhi?” Musadzi uyo a fhindula a ri, “Vho wela mulambo.” Vhanna avho vha ṱoḓa, vha si wane muthu, vha mbo ḓi humela Jerusalema. Musi vhaḽa vhanna vho no ṱuwa, avho vhavhili vha bva dindini, vha ya vha sevha khosi Dafita. Vha vhudza Dafita vha ri, “Nga vha takuwe vha mbo wela mulambo zwino, Ahithofele o eletshedza uri vha itwe tshauri na tshauri.” Ndi hone Dafita na vhathu vhoṱhe vhe a vha e navho vha tshi takuwa vha wela Jorodani. Ḽi tshi tsha ho vha hu si tshee na a sa athu wela Jorodani. Musi Ahithofele a tshi vhona uri nyeletshedzo yawe a yo ngo ṱanganedzwa, a hwesa donngi yawe sala, a takuwa a livha nḓuni yawe muḓini wa hawe. A dzudzanya mafhungo awe zwavhuḓi, a ḓinembeledza a fa, a swiṱwa tshaloni tsha khotsi awe. Dafita a ya muḓini wa Mahanaimi, Abisalomo a wela Jorodani na vhanna vhoṱhe vha Israele. Abisalomo o vha o no vhea Amasa uri a vhe mulangammbi vhuimoni ha Juaba. Amasa o vha e ṅwana wa Muishmaele we a vha a tshi pfi Jethere, mme awe e Abigaili, murathu wa Tseruya mme a Juaba, Abigaili na Tseruya ndi vhananyana vha Nahashi. Vhaisraele na Abisalomo vha ṱoka mishasha shangoni ḽa Giliadi. Dafita a tshi swika Mahanaimi, a ṱanganedzwa nga Shobi ṅwana wa Nahashi wa mutuka, ane a bva muḓini wa Raba musanda wa Amoni, a ṱanganedzwa na nga Makhiri ṅwana wa Amiele ane a bva Lodebara, na nga Barasilai ane a bva Rogelimu kha ḽa Giliadi. Vha ḓisa zwifuko zwa vhulaloni na dzindilo na midzio yo vhumbwaho nga vumba, na goroi na baḽi na vhukhopfu na thoro dzo hadzingwaho na ṋawa na phonḓa na ṋotshi na makheṱhe na nngu na tshisi na mukhaha wa kholomo uri Dafita na vhanna vhawe vha ḽe. Vha ri, “Vhathu vha na nḓala, vho neta, vha na ḓora nga u tshimbila phangani.” Dafita a kuvhanganya vhanna vhawe, a vha khethekanya nga zwigwada zwa tshigidi na zwa ḓana, a vhea vhalangammbi vha izwo zwigwada. A ruma mmbi ya bva nga zwigwada zwiraru, i na Juaba na murathu wa Juaba ane a pfi Abishai, ṅwana wa Tseruya, na Ithai wa Gathi, muṅwe na muṅwe e mulangammbi wa tshigwada tshawe. Khosi ya vhudza vhanna vha mmbi ya ri, “Nṋe ndi ḓo takutshedza nda bva na inwi nga tshavhukoma.” Vhone vha fhindula vha ri, “Vha songo bva na riṋe, arali ra shavha, riṋe vha nga si ri tevhele. Naho ha lovha hafu yashu vha nga si londe riṋe. Vhone vha fana na zwigidi zwa fumi zwashu. Ndi khwiṋe vha tshi tou ri khwaṱhisa vhe henefha muḓini.” Khosi ya fhindula ya ri, “Ndi ḓo ita zwine na vhona zwi zwone.” Khosi ya ima thungo ha khoro vhanna vhoṱhe vha tshi khou bva nga zwigwada zwa ḓana na zwa tshigidi. Khosi ya laya Juaba na Abishai na Ithai ya ri, “Ni songo huvhadza ṅwananga Abisalomo nandi.” Vhanna vhoṱhe vha zwi pfa khosi i tshi laya mulangammbi muṅwe na muṅwe nga Abisalomo. Mmbi ya livha ḓakani u yo lwa na Vhaisraele, nndwa ya lwelwa maṱakani a Efraimi. Henefho mmbi ya Israele ya kundwa nga vhanna vha Dafita. Musi uyo zwo tou vhifha, ha vhulawa vhanna vha 20 000. Nndwa ya angaredza shango ḽeneḽo ḽoṱhe, musi wonoyo vho vhulawaho nga mupo vha fhira vho vhulawaho nga pfumo. Zwino Abisalomo a tshenuwa o ṱangana na vhanna vha Dafita. O vha o namela meila yawe, musi meila i tshi khou sera nga fhasi ha davhi ḽidenya ḽa muri muhulu, ṱhoho ya Abisalomo ya fashiwa nga uyo muri, a sala o nembelela tshikhalani, meila ye a vha o i namela ya ḓi gidima i tshi ya. Muṅwe wa vhanna a zwi vhona a vhudza Juaba a ri, “Ndo vhona Abisalomo o nembelela murini.” Juaba a fhindula munna we a mu vhudza ayo mafhungo a ri, “Mini? No mu vhona? Ndi mini ni songo mu vhulaha henefho a wela fhasi? Ndo vha ndi tshi ḓo vha ndo ni ṋea mangwende a fumi a siliva na bannda ḽa maṱeleṱele.” Hone uyo munna a fhindula a ri, “Naho vho vha vho mpha mangwende a tshigidi a siliva, ndo vha ndi nga si ise tshanḓa tshanga kha ṅwana wa khosi. Hufha khosi yo laya vhone na Abishai na Ithai riṋe ri tshi zwi pfa ya ri, ‘Ni songo huvhadza ṅwananga Abisalomo nandi.’ Huno arali ndo vha ndo nyadza khosi nda vhulaha Abisalomo, khosi yo vha i tshi ḓo zwi pfa – i pfa zwithu zwoṱhe – vhone vho vha vha tshi vho ḓo nndaṱa.” Juaba a ri, “Ndi nga si ṱwe ndo ima ndi tshi khou fhedza tshifhinga na inwi.” Juaba a dzhia nthi tharu a runga Abisalomo kha khana Abisalomo a tshi kha ḓi tshila o nembelela henefho murini. Vhahwalazwihali vha Juaba vha fumi vha mbo tanga Abisalomo vha mu fhedzisa. Ndi hone Juaba a tshi lidza phalaphala, mmbi dza litsha u londa Vhaisraele nge Juaba a ri vha litshe. Vha dzhia Abisalomo vha mu posa dindini ḽihulu henefho maṱakani, vha khokha thulwi khulu ya matombo nṱha hawe. Zwi tshi khou ralo Vhaisraele vhoṱhe vha shavhela mahayani avho. Musi Abisalomo a tshi kha ḓi tshila o imisa tombo ḽa ṱhodzi ndapfu Govhani ḽa Khosi, nge a ri, “A thi na ṅwana ane a ḓo ita uri dzina ḽanga ḽi si hangwiwe.” A rina iḽo tombo dzina ḽawe, na ṋamusi ḽi kha ḓi pfi Tshihumbudzo tsha Abisalomo. Zwino Ahimaatsi ṅwana wa Tsadoko a ri, “Litshani ndi gidime ndi swikise mafhungo aya ha khosi uri Muṋe washu o mu lamulela zwanḓani zwa maswina awe.” Juaba a mu vhudza a ri, “Ṋamusi mafhungo ha swikiswi nga inwi. Ni nga ḓi swikisa mafhungo muṅwe musi, hone ṋamusi a hu yi inwi, ngauri ho vhulawa ṅwana wa khosi.” Ndi hone Juaba a tshi ruma phuli yawe ya Mukushu a ri, “Tshimbilani ni yo vhudza khosi zwe na zwi vhona.” Mukushu a gwadama phanḓa ha Juaba a gidima a ṱuwa. Ahimaatsi ṅwana wa Tsadoko a dovha a vhudza Juaba a ri, “Naho ha itea mini, nga vha litshe ndi tevhele Mukushu nga luvhilo.” Hone Juaba a fhindula a ri, “Ṅwananga, ndi mini ni tshi ḓidina nga u ya? Hufha ni sa ḓo wana tshithu nga mafhungo aṋu.” Ahimaatsi a ri, “Naho ha itea mini, ndi funa u gidima nda ya.” Ndi hone Juaba a tshi ri, “Gidimani zwaṋu!” Ahimaatsi a gidima nga nḓila ya govhani ḽa Jorodani a fhirela Mukushu. Dafita o vha o dzula vhukati ha khoro ya ngomu na ya nnḓa, mulindi a gonya mutsheṱo a yo ima ṱhangani ya mafhoro. A tshi sedza nnḓa a vhona muṅwe munna a tshi khou gidima e eṱhe. Mulindi a ḓivhadza khosi a tshi tou vhidzelela. Khosi ya ri, “Arali e eṱhe a nga vha a tshi khou ḓisa mafhungo mavhuya.” Munna uyo a ḓi sendela. Zwino mulindi a vhona muṅwe-vho a tshi khou gidima, a vhidzelela mulindakhoro a ri, “Vhonani, hu na muṅwe munna, u khou gidima e eṱhe!” Khosi ya fhindula ya ri, “Na ene a nga vha a tshi khou ḓisa mafhungo mavhuya.” Mulindi a ri, “Ndi vhona unga wa u thoma u gidima unga Ahimaatsi ṅwana wa Tsadoko.” Khosi ya ri, “Ahimaatsi ndi muvhuya. U khou ḓisa mafhungo mavhuya.” Ahimaatsi a vhidzelela khosi a ri, “Zwoṱhe zwo luga!” Ahimaatsi a wa nga tshifhaṱuwo phanḓa ha khosi a ri, “Nga hu rendwe Muṋe washu Mudzimu wavho! O ri kumedza vhanna vhe vha vha vutshela thovhela muṋe wanga.” Khosi ya vhudzisa ya ri, “Uḽa muṱhannga Abisalomo ho ngo huvhala?” Ahimaatsi a fhindula a ri, “Ndo vhona hu na vilinga ḽihulu hezwi gota ḽavho Juaba a tshi khou nndaedza, a thi ḓivhi uri ho itea mini.” Khosi ya ri, “Imelani thungo ni lindele henefho.” Zwenezwo a bvela thungo a ima henefho. Zwino ha swika na Mukushu a ri, “Thovhele muṋe wanga, nga vha pfe mafhungo mavhuya! Ṋamusi Muṋe washu o ita uri vha kunde vhoṱhe vhe vha vha vutshela.” Khosi ya vhudzisa Mukushu ya ri, “Muṱhannga uḽa Abisalomo ho ngo huvhala naa?” Mukushu a fhindula a ri, “Ngavhe zwo mu welaho zwi tshi wela maswina avho oṱhe na vhoṱhe vhe vha vha vutshela vha tshi ṱoda u huvhadza thovhele muṋe wanga.” Khosi ya tetemela, ya gonya kamarani i re nṱha ha mafhoro ya lila, ya enda i tshi ri, “Yawee, ṅwananga Abisalomo! Ṅwananga, ṅwananga Abisalomo! Ngavhe ho fa nṋe hu si fe iwe! Yawee, ṅwananga, ṅwananga Abisalomo!” Juaba a vhudzwa upfi, “Khosi i khou ṱavha mukosi, i khou lila Abisalomo.” Musi wonoyo dakalo ḽa u takalela u kunda ḽa shanduka zwililo kha mmbi yoṱhe ya Dafita ngauri vho pfa hu tshi pfi, “Khosi yo ṱungufhalela ṅwana wayo.” Musi wonoyo vhanna vha ṋengeledza vha dzhena muḓini unga vhanna vha re na ṱhoni vha tshi ṋengeledza vha dzhena vha nga vho shavha nndwani. Khosi ya khurumela ya tou ṱavha mukosi ya ri, “Yawee, ṅwananga Abisalomo! Ṅwananga, ṅwananga, Abisalomo!” Juaba a ya ha khosi a dzhena kamarani a ri, “Ṋamusi vho shonisa vhanna vhavho vhoṱhe vhane vha kha ḓi bva u vha tshidza vha tshidza na vhana vhavho vha vhatuka na vha vhasidzana, vha tshidza na vhafumakadzi vhavho na vhasadzi vhavho vha dziphuli. Vhone vha funa vha vha vhengaho, vha vhenga vha vha funaho. Ṋamusi vho zwi sumbedza zwavhuḓivhuḓi uri vhalangammbi na vhanna vhavho a vha vha londi. Ndi khou zwi vhona uri vhone vho vha vha tshi ḓo takala ṋamusi arali Abisalomo a tshi khou tshila, riṋe roṱhe ro fa. Zwino nga vha bve vha yo khuthadza vhanna vhavho. Nga Muṋe washu ndi ri arali vhone vha sa bvela nnḓa, a hu nga vhi na munna na muthihi ane a ḓo sala na vhone vhusiku vhuno. Hezwi zwi ḓo vha vhifhela u fhira khombo dzoṱhe dze dza vhuya dza vha wela u bva hanani havho u swika zwino.” Ndi hone khosi i tshi vuwa ya yo dzula vhudzuloni hayo mafhoroni, vhanna vha vhudzwa upfi, “Khosi yo dzula mafhoroni,” vhoṱhe vha ḓa phanḓa hayo. Vhaisraele vhone vho vha vho shavhela mahayani avho. Kha matsinde oṱhe a Israele, vhathu vho vha vha tshi vho solana vha tshi ri, “Khosi yo ri tshidza zwanḓani zwa maswina, ndi yone ye ya ri lamulela zwanḓani zwa Vhafilista. Huno zwino yo shavha shango nga mulandu wa Abisalomo. Abisalomo we ra mu vhumba uri a ri vhuse, o fela nndwani. Zwino ndi mini ni sa vhuyi na amba zwa u vhuisa khosi?” Khosi Dafita a ruma muḓinḓa ha vhotshifhe Tsadoko na Abiathara a ri, “Vhudzisani vhahulwane vha Juda ni ri, ‘Ndi mini inwi ni tshi nga vha vha u fhedzisela u vhuedzedza khosi pfamoni yayo? Hufha zwine zwa khou ambiwa Israele ḽoṱhe zwo swika ha khosi pfamoni yayo! Inwi ni mashaka anga, ri vhathihi, ri malofha mathihi. Zwino ndi mini ni tshi nga vha inwi vha u fhedzisela u vhuisa khosi?’ Ni vhudze Amasa ni ri, ‘Kani a ri vhathihi? A ri malofha mathihi? Ngavhe Mudzimu a tshi nthwa a dovha arali u bva zwino nda sa ni ita mulangammbi wanga vhuimoni ha Juaba.’ ” Dafita a tswa mbilu dza vhanna vhoṱhe vha Juda vha tou nga munna muthihi. Vha swikisa ipfi ha khosi vha ri, “Nga vha vhuye, vhone na vhanna vhavho vhoṱhe.” Khosi ya vhuya, ya tshimbila ya swika Jorodani. Zwino vhanna vha Juda vho vha vho ḓa Giligala uri vha bve vha yo ṱanganedza khosi, vha i wedze Jorodani. Shimei ṅwana wa Gera wa Benyamini, a no bva Bahurimu, a mbo ḓi ṱavhanya a tsa na vhanna vha Juda u yo ṱanganedza khosi Dafita. O vha e na vha Benyamini vha tshigidi, khathihi na Tsiba, mulondoli wa muṱa wa Saulo, na vhana vhawe vha vhatuka vha 15 na vhashumi vha 20. Vha gidimela Jorodani vha dzhena maḓini khosi i tshi zwi vhona, vha wela nga ḓambuwoni u yo dzhia muṱa wa khosi na u tonda khosi nga zwine ya funa. Musi Shimei ṅwana wa Gera o wela Jorodani a wa a shuvhama phanḓa ha khosi a ri, “Ngavhe muṋe wanga vha sa mpfari nga mbilu. Nga vha hangwe zwe nda tshinya musi we vha ṱuwa Jerusalema. Ngavhe thovhele vha tshi zwi bvisa mbiluni yavho. Ndi a zwi ḓivha uri ndo tshinya hone ṋamusi ndo ḓa fhano nda vha wa u thoma wa nnḓu yoṱhe ya Josefa u ḓa nda ṱanganedza thovhele muṋe wanga.” Ndi hone Abishai ṅwana wa Tseruya a tshi ri, “Shimei ho ngo fanela u vhulawa naa? Hufha o teketela we Muṋe washu a mu nanga uri a vhe khosi!” Dafita a fhindula a ri, “A thi funi na u zwi pfa hezwo inwi vhana vha Tseruya! Ṋamusi ni vhavutsheli vhanga! Ṋamusi ho fanela u vhulawa muthu kha ḽa Israele naa? Nṋe a thi zwi ḓivhi uri ṋamusi ndi khosi ya Israele naa?” Ndi hone khosi i tshi vhudza Shimei ya ri, “Ni nga si vhulawe.” Khosi ya dovha ya fulufhedzisa Shimei nga muano. Miribaali muḓuhulu wa Saulo, na ene a yo ṱanganedza khosi. Tshi tsheetsho tshe khosi ya ṱuwa u swika i tshi vhuya nga mifhululu, Miribaali o vha a sa athu vhuya a ṱamba milenzhe kana a fhungudza ndebvu dzawe kana a kuvha zwiambaro zwawe. Musi a tshi bva Jerusalema u ḓa u ṱanganedza khosi, khosi ya mu vhudzisa ya ri, “Miribaali, ndi mini ni songo shavha na nṋe?” Miribaali a ri, “Thovhela muṋe wanga, vhunga ndi tshihole, ndo ri, ‘Donngi yanga i ḓo hweswa sala nda i namela uri ndi ṱuwe na khosi.’ Hone Tsiba mushumi wanga o mpheṱa. O nnzwifhelela kha thovhele muṋe wanga. Hone thovhele muṋe wanga vha nga muruṅwa wa Mudzimu, nga vha ite zwine vha vhona zwo fanela. Vhaḓuhulu vhoṱhe vha makhulu wanga wa tshinna ho vha hu si na tsho vha teaho arali hu si u vhulawa nga thovhele muṋe wanga, naho zwo ralo vho nkhathutshela nda vho ḽa ḓafulani ḽavho. Ndi nga dovha nda humbela u lilelwa nga mini nga thovhele?” Khosi ya mu vhudza ya ri, “Mafhungo o fhela! Ndi ri inwi na Tsiba ni kovhekane masimu a Saulo.” Miribaali a vhudza khosi a ri, “Nga vha litshe Tsiba a dzhie zwoṱhe, tenda thovhele muṋe wanga vho vhuela hayani vho takala!” Barasilai wa Giliadi na ene a ḓa a tshi bva Rogelimu uri a wedze khosi Jorodani, a i fhelekedze a tshi bva henefho. Zwino Barasilai o vha o no kalahesa, e na miṅwaha ya 80. O vha a tshi vhavhalela khosi zwiḽa i Mahanaimi, ngauri o vha o pfuma zwihulu. Khosi ya amba na Barasilai ya ri, “Nga ri wele roṱhe ri yo dzula roṱhe Jerusalema, ndi ḓo vha vhavhalela.” Huno Barasilai a fhindula khosi a ri, “Ndi kha ḓi ḓo tshila miṅwaha mingana, zwine nda vhuya nda ṱuwa na thovhele nda yo dzula Jerusalema? Zwino ndi na makole a 80. Ndi kha ḓi vhuya nda thetshela tshi no ḓifha na tshi sa ḓifhi naa? Tshine nda ḽa kana nda nwa ndi kha ḓi tshi thetshela naa? Maipfi a vhaimbi ndi kha ḓi a pfa lini? Ndi nga tou vha muhwalo kha thovhele muṋe wanga. Nga vha litshe ndi wedze thovhele mulambo ndi vha fhelekedze tshikhalanyana, hone thovhele vha kha ḓi ḓidinelani nga u mpfufha nga u rali? Nga vha litshe ndi hume uri ndi fele muḓini wa hashu tsini ha tshalo tsha khotsi anga na mme anga. Huno ṅwananga Khimihamu ngoyu. Nga vha litshe a wele na thovhele muṋe wanga. Nga vha mu itele tshine vha tou funa.” Khosi ya ri, “Khimihamu u ḓo wela seli na nṋe, ndi ḓo mu itela tshine vha tou funa. Na tshine vha funa ndi tshi vha itela ndi ḓo vha itela.” Ndi hone vhathu vhoṱhe vha tshi wela Jorodani, na khosi ya wela seli. Khosi ya kuvhatedza Barasilai ya mu shudufhadza, Barasilai a humela hayani hawe. Khosi ya wetshela Giligala, Khimihamu a wela nayo. Mmbi yoṱhe ya Juda na tshipiḓa tsha mmbi ya Israele vho vha vho wedza khosi seli. Hu si kale vhanna vhoṱhe vha Israele vha ya ha khosi vha ri, “Ndi mini mashaka ashu vhanna vha Juda vho tswa khosi vha ṱuwa nayo, vha i endedza na muṱa wayo ya wela Jorodani khathihi na vhanna vhayo vhoṱhe?” Vhanna vhoṱhe vha Juda vha fhindula vhanna vha Israele vha ri, “Izwo ro zwi ita nge khosi ya vha shaka ḽashu ḽa tsini. Ndi mini zwi tshi ni sinyusa? Kani ro ḽeledza khosi? Ro vhuya ra dzhia tshithu tsha vha tshashu kani?” Ndi hone vhanna vha Israele vha tshi fhindula vhanna vha Juda vha ri, “Riṋe ri na mikovhe ya fumi kha khosi, vhukuma Dafita ndi washu u fhira u vha waṋu. Zwino ndi mini ni tshi ri nyadza? A si riṋe vhe ra thoma u amba uri khosi nga i vhuye naa?” Hone vhanna vha Juda vha fhindula nga vhuhali vhu no fhira ha vhanna vha Israele. Henefho Giligala ho vha hu na muṅwe muthu a sa ḓivhalei a no pfi Sheba ṅwana wa Bikhiri wa tsinde ḽa Benyamini. Onoyo a lidza phalaphala a ṱavha mukosi a ri, “Riṋe a ri na mukovhe kha Dafita, a ri na tshipiḓa kha ṅwana wa Isai. Inwi Vhaisraele, muṅwe na muṅwe nga a livhe hayani hawe!” Ndi hone vhanna vhoṱhe vha Israele vha tshi ṱutshela Dafita vha tevhela Sheba ṅwana wa Bikhiri. Hone vhanna vha Juda vha sala na khosi yavho vha tshimbila nayo u bva Jorodani u swika Jerusalema. Musi Dafita a tshi vhuelela pfamoni yawe Jerusalema, o dzhia vhasadzi vha fumi vha dziphuli vhe a ri vha sale vha tshi londola pfamo, a ita uri vha dzule nḓuni yavho vha tshi lindiwa. O vha a tshi vha vhavhalela, hone a si vha dzhenise nḓuni. Vho vha vha tshi dzula vho hoṋelwa vha vhuya vha fa, vha tshi tshila unga tshilikadzi. Ndi hone khosi i tshi amba na Amasa ya ri, “Rambani vhanna vha Juda vha ḓe ha nṋe hu sa athu fhela maḓuvha mararu, na inwi ni vhe hone.” Hone musi Amasa a tshi yo ramba Vhajuda, a fhirisa tshifhinga tshe a vhetshelwa nga khosi. Dafita a vhudza Abishai a ri, “Zwino Sheba ṅwana wa Bikhiri u ḓo ri ita zwo vhifhaho u fhira zwe ra itwa nga Abisalomo. Dzhiani vhanna vha mu londe, a sa ḓo wana miḓi i re na mitsheṱo a ri ponyoka a shavha.” Ndi hone vhanna vha Juaba na vhalindakhosi na vhahali vhaṅwe vhoṱhe vha tshi takuwa Jerusalema vhe na Abishai vha yo londa Sheba. Musi vhe tomboni ḽihulu ḽa Gibioni, Amasa a ḓa a vha ṱanganedza. Juaba o vha o ambara tshiambaro tshawe tsha nndwa, khunduni tsho vhofhiwa nga bannda i re na banga ngomu ha tshilanda tshaḽo. Musi a tshi khou tshimbila, banga ḽa bva kha tshilanda ḽa wela fhasi. Juaba a amba na Amasa a ri, “Hu ita hani murathu?” Ndi hone Juaba a tshi fara ndebvu dza Amasa nga tshanḓa tshauḽa uri a mu kuvhatedze. Amasa o vha a sa vhoni banga ḽe Juaba a ḽi fara, Juaba a mbo mu hushula thumbu ngaḽo, mala a wela fhasi. Amasa a sala a tshi fa a songo dovha a rungwa. Ni hone Juaba na murathu wawe Abishai vha tshi londa Sheba ṅwana wa Bikhiri. Muṅwe wa vhanna vha Juaba a ima tsini na Amasa a ri, “Ane a takalela Juaba, ane a vha wa Dafita, nga a tevhele Juaba!” Amasa o vha o rambalala vhukati ha nḓila o ḓala malofha. Munna uyo a vhona uri mmbi dzoṱhe dzi ḓa dzi tshi ima henefho. Musi a tshi vhona uri muṅwe na muṅwe a tshi swika kha Amasa u a ima, a mu kokodzela tsimuni a bva nḓilani, a mu fukedza nga nguvho. Musi Amasa o no sudzuluswa nḓilani vhanna vhoṱhe vha fhirela phanḓa vhe na Juaba u londa Sheba ṅwana wa Bikhiri. Sheba a fhira nga mashangoni a matsinde oṱhe a Israele a ya muḓini wa Abele Bethe Maakha, vhoṱhe vha mutupo wa Bikhiri vha kuvhangana vha mu tevhela vha dzhena muḓini. Mmbi yoṱhe ye ya vha i na Juaba ya ḓa ya govhela Sheba henefho muḓini wa Abele Bethe Maakha. vha ita thulwi dza mavu dza ḓitika nga mutsheṱo wa nnḓa, vha thoma u bwa nga fhasi ha mutsheṱo uri u wele fhasi. Henefho muḓini ho vha hu na musadzi wa vhuṱali. A ḓa a ṱavha mukosi e mutsheṱoni a ri, “Aa! Aa! Vhidzani Juaba a ḓe fhano uri ndi ambe nae.” Juaba a ya khae, uyo musadzi a vhudzisa a ri, “Ndi vhone Vho-Juaba?” Juaba a fhindula a ri, “Ndi nṋe!” Musadzi a ri, “Nga vha thetshelese zwine nda amba.” Juaba a ri, “Ndi khou thetshelesa.” Musadzi a ri, “Kale-kale vhathu vho vha vha tshi anzela u ri, ‘Tshimbilani ni yo wana nyeletshedzo muḓini wa Abele,’ zwa konou naka zwoṱhe. Riṋe ri vhadziamulalo na u fulufhedzea kha ḽa Israele. Vhone vha khou linga u lozwa muḓi une wa vha ene mme kha ḽa Israele. Vha khou ṱoḓa u phusukanya zwine zwa vha zwa Muṋe washu naa?” Juaba a fhindula a ri, “Na kathihi! Izwo ndi nga si zwi ite, ngoho muḓi waṋu ndi nga si u phusukanye kana nda u lozwa! Mafhungo ho ngo tou ralo. Uḽa munna ane a pfi Sheba ṅwana wa Bikhiri, ane a bva mivhunduni ya Efraimi, o isa tshanḓa tshawe kha khosi a lwa na Dafita. Ri kumedzeni munna onoyo muthihi, ndi hone ri tshi ḓo ṱuwa fhano muḓini.” Musadzi a vhudza Juaba a ri, “Ri ḓo ni posa ṱhoho yawe nga mutsheṱoni.” Musadzi a vhudza vhathu vhoṱhe iyo nyeletshedzo yawe ya vhuṱali, vha tumula ṱhoho ya Sheba ṅwana wa Bikhiri vha i posa Juaba nga mutsheṱoni. Ndi hone Juaba a tshi lidza phalaphala, vhanna vhawe vha ṱuwa afho muḓini vha balangana, muṅwe na muṅwe a humela hayani hawe. Juaba a vhuelela ha khosi Jerusalema. Mulangi wa mmbi yoṱhe ya Israele o vhe e Juaba; vhalindi vha khosi vho vha vha tshi langwa nga Benaya ṅwana wa Jehoyada, mulangi wa vhane vha shuma nga khombekhombe e Adinoramu, tshanḓa tsha khosi e Josafati ṅwana wa Ahiludu. Muṅwaleli wa khothe o vha e Sheva, vhotshifhe vhe Tsadoko na Abiathara. Na Ira a no bva muḓini wa Jairi o vha e muṅwe wa vhotshifhe vha Dafita. Dafita a tshee khosi ho vhuya ha wa nḓala ya fhedza miṅwaha miraru. Dafita a vhudzisa Muṋe washu, Muṋe washu a fhindula a ri, “Saulo na nnḓu yawe vha na mulandu wa vhupondi, vho vhulaha Vhagibioni.” Khosi ya vhidzisa Vhagibioni ya amba navho. Vhagibioni vho vha vha si Vhaisraele, vho vha vhe tsalela dza Vhaamori vhe Vhaisraele vha fulufhedzisa nga muano uri vha nga si vha vhulahe, hone Saulo a linga u vha lozwa nge mbilu yawe ya vha i tshi swela Vhaisraele na Vhajuda. Dafita a vhudzisa Vhagibioni a ri, “Ndi ni itele mini? Ndi nga lifha ngani uri ni kone u shudufhadza vhathu vha Muṋe washu?” Vhagibioni vha mu fhindula vha ri, “A ri na pfanelo ya uri ri fhiwe siliva kana musuku nga Saulo kana nga nnḓu yawe, nahone a ri na pfanelo ya u vhulaha muṅwe Muisraele.” Dafita a vhudzisa a ri, “Zwino ni ṱoḓa ndi tshi ni itela mini?” Vhagibioni vha fhindula khosi vha ri, “Ho vha na munna we a ri lozwa, a ri itela vhunwa uri hu si sale na muthihi washu a tshi tshila kha ḽa Israele. Nga vha ri kumedze vhaḓuhulu vhawe vhaṱanu na vhavhili vha vhanna ri vha vhulahe, ri vha ṱane phanḓa ha Muṋe washu ngei Gibia muḓini wa Saulo, we a vha o nangwa nga Muṋe washu uri a vhe khosi.” Khosi ya fhindula ya ri, “Ndi ḓo ni kumedza vhone.” Khosi ya khathutshela Miribaali ṅwana wa Jonathani, ṅwana wa Saulo, nge Dafita na Jonathani ṅwana wa Saulo vha vha vho anelana phanḓa ha Muṋe washu. Huno khosi ya dzhia Arimoni na Miribaali, vhana vhavhili vha vhatuka vhe Ritsipha ṅwana wa Aya a vha bebela Saulo, a dzhia na vhana vhaṱanu vha vhatuka vha Mirabu ṅwananyana wa Saulo, vhe a vha o vha bebela Adriele ṅwana wa Barasilai, we a vha a tshi bva Mihola. Dafita a vha kumedza Vhagibioni, vha vha vhulaha, vha vha ṱana tshikwarani phanḓa ha Muṋe washu. Vhoṱhe vhaṱanu na vhavhili vha fa, vhó vhulawa musi khaṋo ya bali i tshi thoma. Ritsipha ṅwananyana wa Aya a dzhia madzanganda awe a u lila vhafu a a adza kha tombo. U bva tshee khaṋo ya thoma, mvula ya vhuya ya shuluwa i tshi bva ṱaḓulu ya na kha izwo zwitumbu, Ritsipha ho ngo vhuya a litsha zwiṋoni zwi tshi ḽa izwo zwitumbu masiari kana phukha dza ḓaka vhusiku. Musi Dafita a tshi vhudzwa zwe zwa itwa nga Ritsipha ṅwananyana wa Aya, musadzi wa Saulo wa phuli, a ya Giliadi a dzhia marambo a Saulo na a ṅwana wawe Jonathani kha vhadzulapo vha Jabeshe. Vhenevho vho vha vho a dzhia nga tshiphiri khoroni ya Bethe Shiani, he Vhafilista vha a nembeledza vhó no vhulaha Saulo thavhani dza Gilibua. Dafita a dzhia marambo a Saulo na a ṅwana wawe Jonathani a ita na u kuvhanganya marambo a vhaḽa vhanna vhaṱanu na vhavhili vhe vha vhulawa vha ṱaniwa. Vha swiṱa marambo a Saulo na a ṅwana wawe Jonathani tshaloni tsha Kishi khotsi a Saulo muḓini wa Tsela shangoni ḽa Benyamini, vha ita zwoṱhe zwe khosi ya vha laya. Ho no fhela zwenezwo, Mudzimu a fhindula thabelo dzavho dza u rabelela shango. Ho vhuya ha vha na nndwa ya Vhafilista na Vhaisraele. Dafita a tsa na vhanna vhawe u yo lwa na Vhafilista, a swika he a neta. Muṅwe munna wa muswonḓa we a vha a tshi pfi Ishibi Benobo o vha o fara pfumo ḽa musinaseṱha ḽe ḽa vha ḽi tshi nga lemela khilogiramu tharu na hafu, o kungela banga ḽiswa, a elekanya uri a nga vhulaha Dafita. Hone Abishai ṅwana wa Tseruya a ḓa a lamulela Dafita, a lwa na uyo munna wa muswonḓa a mu vhulaha. Ndi hone vhanna vha Dafita vha tshi mu fulufhedzisa vha ri, “Vhone vha luvhone lwa Israele, vha songo dovha vha bva na riṋe pfumo, uri luvhone lwashu lu si dzime.” Ngavhuya ha dohwa ha lwiwa na Vhafilista muḓini wa Gobo. Misi yeneyo Sibekhai wa Husha a vhulaha munna wa muswonḓa we a vha a tshi pfi Safu. Ha dohwa hafhu ha lwiwa na Vhafilista henefho Gobo, Elihanani ṅwana wa Jairo wa Betlehema a vhulaha Goliada wa Gathi, we a vha e na pfumo ḽi re na mufhiṋi une wa eḓana na luṱanga lwa muhoṱi. Ha dohwa hafhu ha lwiwa iṅwe nndwa Gathi. Henefho ho vha hu na munna wa muswonḓa mulapfulapfu. O vha e na minwe miṱanu na muthihi kha tshanḓa tshiṅwe na tshiṅwe na zwikunwane zwiṱanu na tshithihi kha lwayo luṅwe na luṅwe, zwoṱhe zwó ṱangana zwa ita 24. Na ene o vha e muḓuhulu wa Rafa. O nyefula Vhaisraele, Jonathani ṅwana wa Shama mukomana wa Dafita a mbo mu vhulaha. Havho vhaṋa vho vha vhe vhaḓuhulu vha Rafa wa Gathi, vho vhulawa nga Dafita na vhanna vhawe. Dafita o imbela Muṋe washu luimbo holu musi Muṋe washu o mu lamulela zwanḓani zwa maswina awe oṱhe na zwanḓani zwa Saulo. Dafita o ri: “Muṋe washu ndi bako ḽanga, ndi vhushavhelo hanga, ndi Mulamuleli wanga. Mudzimu wanga ndi tombo ḽanga, Ene ane nda khuda ngae, ndi Ene tshiṱangu tshanga, pfumo ḽi nndwelaho. Ndo ḓitika ngae, ndi dzhavhelo ḽanga, ndi Mutshidzi wanga, u ntshidza kha vhanna vha tshiṱuhu. Muṋe washu ndo ḓi mu vhidzelela ndó welwa nga maswina, a ntshidza, nga hu khoḓwe Ene. “Ndo vha ndo kumbiwa nga magabelo a lufu, ndó khakhedzwa nga tshirulu tsha ndozwo. Ndo vha ndo tandedzwa nga mambule a tshalo, ndó livhana na milavhu ya lufu, nda ḓi vhidzelela Muṋe washu ndó khakhedzwa, Mudzimu wanga nda mu ṱavhela mukosi, Ene a pfa ipfi ḽanga e pfamoni yawe, mukosi wanga wa swika nḓevheni dzawe. “Zwenezwo shango ḽa dzinginyea ḽa tetemela, miteo ya ḽiṱaḓulu ya tseka-tseka, ya tetemela ó sinyuwa. Ningoni dzawe ha duba vhutsi, mulomoni wawe ha bva khavhu dza vhuhali, a pfela masimbe a mulilo fhasi. Lutombo a lu peta a tsela fhasi, fhasi ha ṋayo dzawe hú na swiswi ḽitswu-ḽitswu, a fhufha ó namela mukherube, a vhonala o tengama nga phapha dza muya, a dzhia swiswi a fuka ḽone, thumba yawe e makole matswu a mvula, phanḓa hawe he vhenge, vhenge, makole a shulula masimbe, Muṋe washu a ritha mubvumo ṱaḓulu he ngindii, Waṱaḓuluṱaḓulu a mbo ṱahisa ipfi ḽawe, a posa misevhe yawe a vha balanganya, a thathabisa nḓadzi dzawe vha shavha vhó ḓaḓa. Zwenezwo miedzi ya lwanzhe ya sala nnḓa, miteo ya ḽifhasi ya sala khagala u tshi vha kaidza Iwe Muṋe washu, hu tshi tita muya u bvaho ningoni dzau. “Muṋe washu a onyolosa tshanḓa e ngei ṱaḓulu, a ntakula a nṋula mikumbelani, a nndamukisa zwanḓani zwa swina ḽanga ḽa maanḓa na vha mmbengaho, ngauri nṋe ndo vha ndi nga si vha kone. Vho nnzhongondedza ndó welwa nga zwo vhifhaho, fhedzi nda tou fa Muṋe washu, Ene a nṋula vhukati havho. O ntshidza ngauri u a mpfuna. “Muṋe washu o mpfufha nga zwo fanelaho a no fulufhedzea, a nṋea zwo fanelaho a si na mulandu, ngauri ndo tevhedza nḓila dza Muṋe washu, a tho ngo tenda vhuvhi vhu tshi mphandekanya na Mudzimu wanga. Milayo yawe yoṱhe a i ṱuwi mbiluni yanga, zwe a laya a tho ngo zwi sendedza kule. Ene muṋe o vhona ndi sa solisei, tshanga ho ḓi vha u ofha u khakha. Ndi zwe Muṋe washu a mpfufha nga zwo fanelaho a no fulufhedzea, nge a vhona ndi si na mulandu. “Vha vhuthu Iwe u ḓi vha ita-vho nga vhuthu; a sa solisei u mu pfufha nga zwi sa solisei; vha mbilu dzo ṱambaho vha wana na Iwe u na mbilu tshena, hone vhadziavhumbulu vha wana u swina. Iwe u tshidza vha ḓiṱukufhadzaho, wa ṱukufhadza vha u ḓihudza. “Muṋe washu, ndi Iwe luvhone lwanga, wa pandela swiswi ḽo ntibaho, Iwe Mudzimu wanga. Ndí na Iwe ndi wela mmbi nga pfumo, ndí na Mudzimu wanga ndi fhufha mitsheṱo. Ndi Ene Mudzimu a sa khakhi, ḽine a amba ḽi ḓi wanala ḽi ngoho. Ndi Ene tshiṱangu tsha vhoṱhe vhane vha khuda ngae. Nṋa hone Mudzimu ndi nnyi arali e si Ene Muṋe washu? Bako ḽa vhudzumbamo hashu ndi nnyi arali e si Mudzimu washu? Ndi Ene Mudzimu we a nnyambadza nungo, nda tshimbila ndi sa khukhulwi. U mpha luvhilo lwa phala, na nṱha ha thavha a thi khukhulwi. Zwanḓa zwanga u zwi gudisa nndwa, zwa khwaṱha nda akha vhura ha tsimbi tswuku. “U tshidzwa nga Iwe ndi tshone tshiṱangu tshanga, wa pfa thabelo yanga wa mpha vhuhulwane. Ṋayo dzanga wo dzi ṋea vhukando nda sa redzemuwe. Maswina anga ndo a pandamedza nda a fhedza, nda si vha humele vha sa athu fhela vhoṱhe. Ndo vha kuyekanya tshoṱhe nda vha kandekanya nga ṋayo dzanga. Wo mpha maanḓa a u dzhena nndwa, maswina anga wa a susumedza fhasi ha ṋayo dzanga. Wo ita uri maswina anga a mphe zwitiko, nda fhedza vhoṱhe vhe vha vha vha tshi mmbenga. Vho ṱavha mukosi vha shaya mulamuleli, vha vhidzelela Muṋe washu a si vha aravhe, nda vha phusukanya sa mavu, nda vha kudza nnḓa vha nga lurofhe nḓilani. “Wo nndamukisa vha hashu vha tshi mmvutshela, wa ntsireledza nda vha ṱhoho ya tshakha, nda luvhiwa na nga vhane nda si vha ḓivhe. Vhatsinda vho ḓa vha khotha, vho ri u mpfa vha thetshelesa, vha kulea miraḓo, vha bva mitsheṱoni yavho vha tshi tou khura nga nyofho. “Muṋe washu u a tshila! Nga hu rendwe Ene bako ḽanga, nga hu huliswe Ene Mudzimu wanga, Ene tombo ḽine nda shavhela khaḽo. Ndi Mudzimu we a mpha maanḓa a u ḓilifhedzela, tshakha a dzi ita vhalanda vhanga, a nndamukisa zwanḓani zwa vha mmbengaho. Ndi Iwe we wa nṋea vhuhulwane nda fhira maswina anga, vhalevhi vha tshi mmvutshela wa ntshidza. Muṋe washu, ndi zwine nda ḓo u renda vhukati ha dzitshakha, ndi ḓo renda dzina ḽau nga luimbo. Khosi ye wa i ta wa i sumbedza lufuno lu sa dzinginyei, ya kunda maswina tshoṱhe – ene Dafita na vhaḓuhulu vhawe, zwino na lini na lini.” Maipfi a Dafita a u fhedzisela ngea, o ri: “Ngea mafhungo a Dafita ṅwana wa Isai, ndi mafhungo a munna we a huliswa, munna we a tiwa nga Mudzimu wa Jakopo, muimbi makone wa dzinyimbo wa Israele. “Muya wa Muṋe washu o amba nga mulomo wanga, maipfi awe o vha e lulimini lwanga. Mudzimu wa Israele o amba na nṋe, bako ḽa Israele o mmbudza a ri, ‘Muthu a no vhusa vhathu a ita zwi re zwone, a vhusa nga u ofha Mudzimu, u nga tshedza tsha nga matsheloni ḓuvha ḽi tshi bvisa mulomo nga matsheloni hu si na makole, u nga tshedza mvula i tshi kha ḓi bva u pfula ine ya medza hatsi mavuni.’ “Vhukuma nnḓu yanga a i nga shandukeli Mudzimu. O vhofha mulanga wa lini na lini na nṋe, a u vhekanya a u khwaṱhisa. Gundo ḽanga ḽoṱhe, dakalo ḽanga ḽoṱhe, zwi bva ha Ene. U mpha zwoṱhe zwine nda zwi tama. Huno vhavhi vhoṱhe vha ḓo laṱwa nga thungo unga mipfa i sa kuvhanganywi nga tshanḓa. Muthu ane a kwama mipfa, u i kuvhanganya nga tsimbi kana mufhiṋi wa pfumo, i fhiswa henefho hune ya vha hone.” Madzina a vhahali vha Dafita vha bvumo ngea: Wa u thoma o vha e Ishbaali wa mutupo wa Hakhimoni, we a vha e ene murangaphanḓa wa Vhararu; o vhuya a lwa na vhanna vha 800 nga pfumo a vha vhulaha vhoṱhe nndwani nthihi. Wa vhuvhili wa avho vhararu vha bvumo ndi Eliasara ṅwana wa Dodo, wa mutupo wa Ahoho. Muṅwe musi Vhafilista vho vha vho kuvhanganela u bva pfumo, ene na Dafita vha vha thoma. Vhaisraele vha humela murahu, hone ene a ima a si sudzuluwe, a lwa na Vhafilista u swika tshanḓa tshawe tshi tshi farwa nga nyamurali tsha omelela banga tsha si tsha kona u ḽi litsha. Muṋe washu a ṋea Vhaisraele gundo ḽihulu musi uyo. Ngavhuya Vhaisraele vha humela he Eliasara a vha e hone, vha tou ḓa u ṱangula zwitumbu zwa maswina. Wa vhuraru wa avho vhararu vha bvumo o vha e Shama ṅwana wa Agee wa Harari. Vhafilista vho vha vho kuvhangana Lehi, he ha vha hu na tsimu ya eregisi. Vhaisraele vha shavha Vhafilista, hone Shama a ima a si sudzuluwe henefho tsimuni, a i tsireledza, a vhulaha Vhafilista. Musi uyo Muṋe washu a ṋea Vhaisraele gundo ḽihulu. Muṅwe musi nga tshifhinga tsha khaṋo, vhaṅwe vhararu kha vha 30 vha re vharangaphanḓa, vha tsela ha Dafita bakoni ḽa Adulamu, zwenezwo ho vha ho ḓa tshigwada tsha Vhafilista tsha ṱoka mishasha govhani ḽa Refaimi. Tshifhinga tshenetsho Dafita o vha e vhudzumbamoni hawe thavhani, tshigwada tsha Vhafilista tshi Betlehema. Dafita a pfa o farwa nga ḓora a tou fhihamelwa a ri, “Ngavhe muṅwe a tshi nkela maḓi a u nwa a no bva bidzini i re tsini na khoro ya Betlehema!” Vhanna avho vhararu vha vhuhali vha ḓifunga vha fhira vhukati ha mishasha ya Vhafilista, vha ka maḓi bidzini i re tsini na khoro ya Betlehema, vha a hwala vha a isa ha Dafita. Hone Dafita a hana u nwa ayo maḓi, a tou a tevhulela Muṋe washu ya vha nduvho, a ri, “Yawee Muṋe washu, maḓi haya ndi nga a nwa hani? Zwi nga tou nga ndi khou nwa malofha a avha vhanna vhe vha ḓifunga vha tshi ya vha a ka!” Dafita a si nwe ayo maḓi. Uho ndi vhuhali ha avho vhanna vhararu vha bvumo. Abishai murathu wa Juaba ṅwana wa Tseruya, o vha e ene murangaphanḓa wa Vha-30 vha bvumo. O vhuya a lwa na vhanna vha 300 e eṱhe a vha vhulaha, a vha na bvumo kha Vha-30. O vha ene wa bvumo ḽihulu kha Vha-30, a vha ene murangaphanḓa wavho, hone o vha a si na bvumo ḽi no nga ḽa Vhararu. Muṅwe muhali wa bvumo o vha e Benaya ṅwana wa Jehoyada wa Kabutsiele; ndi kanzhi a tshi sumbedza vhuhali hawe, hu tshi katelwa na vhahali vhavhili vha Muaba, vhana vha Ariele, vhe a vha vhulaha. O vhuya a tsela dindini musi wa gabugu a vhulaha ndau. O vhulaha na Muegipita, munna wa muswonḓa we a vha o fara pfumo. Benaya a kovhola uyo Muegipita nga mugopi, a mu zhuvhulela pfumo, a mu vhulaha ngaḽo. Uho ndi vhuhali ha Benaya ṅwana wa Jehoyada. O vha e na bvumo kha Vha-30. O vha a tshi huliswa u fhira Vha-30, hone o vha a si na bvumo ḽi no nga ḽa Vhararu. Dafita a mu vhea uri a vhe muhulwane wa vhalindi vhawe. Kha Vha-30 ho vha hu na: Asaele murathu wa Juaba, Elihanani ṅwana wa Dodo wa Betlehema, Shama wa Harodo, Elika wa Harodo, Heletse wa Phelete, Ira ṅwana wa Ikeshe wa Thekua, Abiesere wa Anathotho, Mebunai wa Husha, Tsalimoni wa Ahoho, Maharai wa Netofa, Helebe ṅwana wa Baana wa Netofa, Ithai ṅwana wa Ribai wa Gibia kha ḽa Benyamini, Benaya wa Phirathoni, Hidai wa magovhani wa Gaashi, Abialiboni wa Araba, Asimavethe wa Bahurimu, Eliaba wa Shaaliboni, Jasheni wa Gunu, Jonathani ṅwana wa Shama wa Harari, Ahiamu ṅwana wa Sharara wa Harari, Elifelete ṅwana wa Ahasibai wa Maakha, Eliamu ṅwana wa Ahithofele wa Gilo, Hetsiro wa Kharamele, Paarai wa Arabu, Igala ṅwana wa Nathani wa Tsoba, Bani wa Gadi, Tseleke wa Amoni, Naharai wa Bierotho, muhwali wa zwihali zwa Juaba ṅwana wa Tseruya, Ira wa Jathiri, Garebe wa Jathiri, na Uria wa Muhithi. Vhahali vhoṱhe vha bvumo vho ṱangana vho vha vhe 37. Muṋe washu a dovha a sinyutshela Israele, a rumeledza Dafita a ri, “Iyo vhala vhathu vha Israele na vha Juda.” Ndi hone khosi i tshi amba na Juaba na vhalangammbi vhe a vha e navho ya ri, “Iyani ni buḓekanye matsinde a Israele u bva Dani u swika Bierisheba ni ende ni tshi ṅwala vhahali uri ndi kone u ḓivha uri ndi vhangana.” Huno Juaba a fhindula khosi a ri, “Ngavhe Muṋe washu Mudzimu wavho a tshi andisa mmbi kaḓana, nahone ngavhe thovhele vha tshi lalama vha zwi vhona zwi tshi itea. Hone ndi mini thovhele muṋe wanga vha tshi ṱoḓa ri tshi ita zwo raloho?” Naho zwo ralo khosi i si thetshelese maipfi a Juaba na vhalangammbi, vha ṱutshela khosi u yo ṅwala vhahali vha Israele. Vha wela Jorodani, vha ṱoka mishasha tshipembe ha Aruere, muḓi u re vhukati ha govha, shangoni ḽa Gadi, u bva henefho vha fhirela devhula ha Jasere. Vha livha Giliadi vha vhuya vha swika shangoni ḽi re fhasi ha Kadeshe. Zwino vha livha Dani, u bva Dani vha fhira nga ha Sidoni. Zwino vha livha tshipembe vha tshi ya muḓini wa Tiro wo tangeledzwaho nga mitsheṱo, vha fhirela miḓini yoṱhe ya Vhahivi na Vhakanana. Vha fhedza nga u ya Bierisheba tshipembe ha Juda. Musi vho no ṱanganya shango ḽoṱhe, vha humela Jerusalema ho no fhela miṅwedzi miṱanu na miṋa na maḓuvha a 20. Juaba a vhika tshivhalo tsha vhanna vhane vha nga kona u bva pfumo: Kha ḽa Israele ho vha hu na vhanna vha 800 000 vhe vha vha vha tshi kona u bva pfumo, kha ḽa Juda hu na vhanna vha 500 000. Huno musi Dafita o no vhala vhathu zwa thoma u mu dina, a amba na Muṋe washu a ri, “Ndo tshinya nga maanḓa nga zwe nda ita. Zwino Muṋe washu, nkhangwele vhuvhi hanga nandi. Ndo ita zwithu zwa vhutsilu.” Musi Dafita a sa athu vuwa nga ḽa matshelo, ipfi ḽa Muṋe washu ḽa vha ḽo no ḓa kha muporofita Gadi muvhoni wa Dafita ḽa ri, “Tshimbila u yo vhudza Dafita u ri, ‘Yahavee u ri: Ndi khou u ṋea zwithu zwiraru zwine wa fanela u nanga khazwo. Nanga tshithihi tshine wa funa ndi tshi u ita tshone.’ ” Ndi hone Gadi a tshi ya ha Dafita a mu vhudza a ri, “Vha nanga u welwa nga nḓala miṅwaha miṱanu na mivhili, kana vha nanga u pandamedzwa nga maswina avho miṅwedzi miraru? Kana vha nanga hu tshi ḓa dwadze shangoni ḽavho ḽa fhedza maḓuvha mararu? Zwino-ha, nga vha elekanye, vha mmbudze ambadzifhele uri ndi kone u fhindula we a nthuma.” Dafita a fhindula Gadi a ri, “Ndo hanganea. Nga ri wele zwashu zwanḓani zwa Muṋe washu, ngauri khathutshelo yawe ndi khulu, hone ndi songo wela zwanḓani zwa vhathu.” Ndi hone Muṋe washu a tshi ḓisa dwadze kha ḽa Israele u bva matsheloni eneo u swika tshifhinga tshe tsha vhewa, ha fa vhathu vha 70 000 u bva Dani u swika Bierisheba. Musi muruṅwa a tshi angaladza tshanḓa tshawe uri a lozwe Jerusalema, Muṋe washu a ṱungufhala nga iyo khombo, a vhudza muruṅwa we a vha a tshi khou lifhedza vhathu a ri, “Ndi zwone! Humisa tshanḓa tshau.” Muruṅwa wa Muṋe washu zwenezwo o vha e luvhatani lwa u fhulela lwa Arauna wa Mujebusi. Musi Dafita a tshi vhona muruṅwa we a vha a tshi khou vhulaha vhathu, a amba na Muṋe washu a ri, “Ndi nṋe we nda tshinya, nda khakha. Huno avha ndi nngu zwadzo. Vho itani? Tshanḓa tshau nga tshi lifhedze nṋe na nnḓu yanga.” Musi wonoyo Gadi a ya ha Dafita a mu vhudza a ri, “Nga vha gonye vha yo fhaṱela Muṋe washu aḽiṱari luvhatani lwa u fhulela lwa Arauna wa Mujebusi.” Dafita a gonya a tshi tevhedza zwe Muṋe washu a mu laya nga mulomo wa Gadi. Musi Arauna a tshi sedza a vhona khosi na vhanna vhayo vha tshi khou ḓa khae, a bvela nnḓa a gwadama phanḓa ha khosi a tou wa nga tshifhaṱuwo. Arauna a ri, “Ndi mini thovhela muṋe wanga vho ḓa fhano ha nṋe?” Dafita a fhindula a ri, “Ndo ḓa u renga luvhata lwavho lwa u fhulela, uri ndi fhaṱele Muṋe washu aḽiṱari, uri dwadze ḽine vhathu vha ḽi lwala ḽi fhele.” Arauna a amba na Dafita a ri, “Thovhela muṋe wanga nga vha dzhie tshine vha tou funa vha tshi ṋekedze. Phulu ngedzi dza tshiṱhavhelo tshi fhiswaho, zwifhulo ngezwi, dzhogo dza phulu ngedzi vha ite khuni.” Arauna a mbo ṋea khosi zwoṱhe hezwo, a ita na u vhudza khosi a ri, “Ngavhe Yahavee Mudzimu wavho a tshi ṱanganedza tshiṱhavhelo tshavho.” Huno khosi ya fhindula Arauna ya ri, “Aiwa nandi, ndi fanela u lu renga. Ndi nga si ṋekedze Muṋe washu Mudzimu wanga tshiṱhavhelo tshi fhiswaho tshe nda si tshi bvisele tshithu.” Dafita a renga ulwo luvhata lwa u fhulela na dziphulu a bvisa mangwende a 50 a siliva. A fhaṱela Muṋe washu aḽiṱari henefho a ṋekedza zwiṱhavhelo zwi fhiswaho na nduvho dza vhuthihi. Muṋe washu a pfa thabelo ya shango, dwadze ḽa Israele ḽa fhela. Khosi Dafita o vha o no kalaha, o lalama, naho vha tshi mu ambadza zwifuko a si tsha pfa vhududo. Ndi hone vhalanda vhawe vha tshi amba nae vha ri, “Thovhele nga vha litshe ri vha ṱoḓele musidzana a sa athu ḓivha munna a dzule navho a tshi vha londola. U ḓo lala tsini havho uri thovhele muṋe wanga vha dudelwe.” Ndi hone vha tshi ṱoḓa musidzana o nakaho kha ḽa Israele ḽoṱhe, vha wana Abishaga wa Shuneme, vha mu ḓisa ha khosi. Musidzana uyo o vha o nakesa. O vha a tshi ṱwa na khosi a tshi i londola, hone khosi a yo ngo vhuya ya mu dzhenisa nḓuni. Zwino Adonia, ṅwana wa Dafita na musadzi wawe Hagithi, a ḓivhea phanḓa a ri, “Ndi nṋe ane nda ḓo vha khosi.” A ḓiwanela gariki na dzibere na vhanna vha 50 vhane vha ḓo gidima phanḓa hawe. Khotsi vho vha vho mu lema, vha si mu kaidze vha mu vhudzisa vha ri, “Ni itelani nga u ralo?” Ho ri u bebwa Abisalomo ha bebwa ene. Na ene o vha o naka. Adonia a amba na Juaba ṅwana wa Tseruya na tshifhe Abiathara, vhenevho vha mu tikedza. Hone tshifhe Tsadoko na Benaya ṅwana wa Jehoyada na muporofita Nathani na Shimei na Rei na vhahali vha Dafita vha si ime na Adonia. Muṅwe musi Adonia a ṋekedza tshiṱhavhelo tsha dzinngu na dzikholomo na ṋamana dzo noniswaho Tomboni ḽa Ṋowa tsini ha tshisima tsha Eni Rogele. A ramba vharathu vhawe vhoṱhe, vhana vha khosi, na vhanna vhoṱhe vha Juda vhe vha vha vhe magota a musanda, hone muporofita Nathani na Benaya na vhahali vha khosi na murathu wawe Solomoni a si vha rambe. Ndi hone Nathani a tshi vhudzisa Batshiba mme a Solomoni a ri, “A vho ngo zwi pfa uri Adonia ṅwana wa Hagithi o vha khosi muṋe washu Dafita vha sa zwi ḓivhi? Zwino-ha, nga vha litshe ndi vha eletshedze uri vha kone u ḓitshidza vha tshidze na ṅwana wavho Solomoni. Nga vha ye ha khosi Dafita vha mu vhudze vha ri, ‘Thovhela muṋe wanga, a thi ri vho mpfulufhedzisa vha ri: Vhukumakuma Solomoni ṅwana wau u ḓo tevhela nṋe vhuhosini, a dzula kha khuluṋoni yanga? Zwino ndi mini Adonia o no vha ene khosi?’ Musi vhone vha tshee henengei vha tshi khou amba na khosi, nṋe ndi ḓo mbo ḓi dzhena nda khwaṱhisa zwe vha amba.” Ndi hone Batshiba a tshi yo amba na khosi pfamoni yayo. Khosi yo vha yo no kalahesa, i tshi khou londolwa nga Abishaga wa Shuneme. Batshiba a khotha a losha khosi. Khosi ya vhudzisa ya ri, “Ni ṱoḓa mini?” Batshiba a amba na khosi a ri, “Thovhele vho nnyanela nga Muṋe washu Mudzimu wavho vha ri Solomoni ṅwananga u ḓo tevhela vhone vhuhosini, a dzula kha khuluṋoni yavho. Hone zwino Adonia o no vha ene khosi nahone thovhele muṋe wanga a vha zwi ḓivhi. O ṱhavha kholomo nnzhi na ṋamana dzo noniswaho, na nngu, a ṋekedza tshiṱhavhelo, a vhidza vhana vhoṱhe vha thovhele na tshifhe Abiathara na mulangammbi Juaba, hone ṅwana wavho Solomoni ho ngo vhidzwa. Thovhela muṋe wanga, maṱo a Vhaisraele vhoṱhe o sedza vhone, uri vha pfe nga vhone uri a no ḓo dzula kha khuluṋoni yavho musi thovhele muṋe wanga vha si tsheeho ndi nnyi! Zwa sa ralo, musi une vhone thovhele muṋe wanga vha dzama vha ladzwa na vhokhotsi avho, nṋe na ṅwananga Solomoni a ri nga ḽi lu ḓifhaho.” Batshiba a tshi kha ḓi amba na khosi, muporofita Nathani a mbo ḓi swika. Vha vhudza khosi vha ri, “Muporofita Nathani u fhano.” A ya phanḓa ha khosi a wa nga tshifhaṱuwo. Nathani a ri, “Kani-ha thovhele muṋe wanga vho amba uri Adonia u ḓo tevhela vhone vhuhosini, a dzula kha khuluṋoni yavho naa? Ndi amba ngauri ṋamusi o no ṱhavha kholomo nnzhi na ṋamana dzo noniswa na nngu, a ṋekedza tshiṱhavhelo. O vhidza vhana vhoṱhe vha thovhele na vhalangammbi na tshifhe Abiathara. Zwenezwino vha khou ḽa nae, vha khou nwa nae vha tshi ri, ‘Thovhele Adonia nga a lalame!’ Hone nṋe na tshifhe Tsadoko na Benaya ṅwana wa Jehoyada na ṅwana wavho Solomoni ho ngo ri vhidza. Kani izwi ndi zwe vhone thovhele muṋe wanga vha ita vhá songo ḓivhadza vhalanda vhavho uri ane a ḓo dzula kha khuluṋoni yavho musi thovhele muṋe wanga vha si tsheeho ndi ufhio?” Ndi hone khosi Dafita a tshi ri, “Vhidzani Batshiba a ḓe a dzhene.” Batshiba a ḓa a ima phanḓa ha khosi. Khosi ya ana ya ri, “Nga Muṋe washu a tshilaho, we a nndamukisa khomboni dzanga dzoṱhe, vhukumakuma ṋamusi ndi ḓo khunyeledza zwe nda ni anela nga Muṋe washu Mudzimu wa Israele nda ri, ‘Solomoni ṅwana waṋu u ḓo tevhela nṋe vhuhosini a dzula kha khuluṋoni yanga vhudzuloni hanga.’ ” Ndi hone Batshiba a tshi wa nga tshifhaṱuwo, a losha khosi a ri, “Ngavhe thovhele muṋe wanga vha tshi tshila lini na lini!” Khosi Dafita a ri, “Vhidzani tshifhe Tsadoko a ḓe fhano na muporofita Nathani na Benaya ṅwana wa Jehoyada.” Musi vha tshi swika phanḓa ha khosi, ya vha vhudza ya ri, “Ṱuwani na vhalindi vhanga, ni yo namedza Solomoni meila yanga, ni tsele nae tshisimani tsha Gihoni. Henefho tshifhe Tsadoko na muporofita Nathani vha mu ḓodze mapfura vha mu vhumbe khosi ya Israele. Ni lidze phalaphala ni ṱavhe mukosi ni ri, ‘Khosi Solomoni nga a lalame!’ Ni gonye nae, a ḓe a dzule kha khuluṋoni yanga, a vhuse vhudzuloni hanga. Ndo mu vhea uri a vhe muvhusi wa Israele na Juda.” Benaya ṅwana wa Jehoyada a fhindula khosi a ri, “Amen! Ngavhe Muṋe washu Mudzimu wa thovhele muṋe wanga a tshi zwi khwaṱhisa. Vhunga Muṋe washu o vha e na thovhele muṋe wanga, ngavhe a tshi ḓi vha-vho na Solomoni, a ita uri muvhuso wawe u hule u fhira na wa muṋe wanga khosi Dafita!” Ndi hone tshifhe Tsadoko na muporofita Nathani na Benaya ṅwana wa Jehoyada, na Vhakhrita na Vhaphelethe vhalindi vha musanda vha tshi yo namedza Solomoni meila ya khosi Dafita, vha mu isa tshisimani tsha Gihoni. Tshifhe Tsadoko a dzhia luṋanga lwa mapfura denndeni khethwa, a ḓodza Solomoni. Vha konou lidza phalaphala, vhathu vhoṱhe vha ṱavha mukosi vha ri, “Khosi Solomoni nga a lalame!” Vhathu vhoṱhe vha tevhela Solomoni, vha tshi khou lidza zwiṱiringo, vha tshi khou pembela zwihulu, lwe mavu a dzinginyea nga mutsindo. Adonia na vhaeni vhoṱhe vhe a vha e navho vha zwi pfa musi vha tshi khou fhedzisa vhuṱambo havho. Juaba a ri u pfa phalaphala i tshi lila, a vhudzisa a ri, “Mukosi uyo u re muḓini ndi wa mini?” Juaba a tshi kha ḓi amba, Jonathani ṅwana wa tshifhe Abiathara a vha o no swika. Adonia a ri, “Dzhenani. Muḓivhalea a no nga inwi o fanela u vha a tshi khou ri ḓela na mafhungo mavhuya.” Jonathani a fhindula a ri, “Na kathihi! Khosi Dafita muṋe washu o vhumba Solomoni khosi. Khosi yo ruma tshifhe Tsadoko na muporofita Nathani na Benaya ṅwana wa Jehoyada khathihi na Vhakhrita na Vhaphelethe vhalindi vha musanda, vha mu fhelekedza vhó mu namedza meila ya khosi, tshifhe Tsadoko na muporofita Nathani vha mu ḓodza mapfura vha mu vhumba khosi tshisimani tsha Gihoni. U bva henefho vha gonya vha tshi pembela, muḓi wa tou bvuma. Ndi wone mukosi une na u pfa. Solomoni zwino o dzula kha khuluṋoni ya musanda. Na magota a musanda vho ḓa u fhululedza muṋe washu khosi Dafita vha tshi ri, ‘Ngavhe Mudzimu wavho a tshi ita uri dzina ḽa Solomoni ḽi vhe na bvumo ḽi no fhira ḽavho, muvhuso wawe wa hula u fhira wavho!’ Khosi Dafita a kotama a luvha e vhulaloni hawe, a ri, ‘Nga hu rendwe Muṋe washu Mudzimu wa Israele, we a tendela maṱo anga uri ṋamusi a vhone ane a ḓo vha khosi vhudzuloni hanga.’ ” Vhaeni vhoṱhe vha Adonia vha ri u pfa zwenezwo vha takuwa vho tshenuwa, vha balangana, muṅwe na muṅwe a fara nḓila yawe. Huno Adonia, nga u ofha Solomoni, a ṱuwa a ya a farelela ṋanga dza aḽiṱari. Solomoni a vhudzwa ha pfi, “Adonia u ofha khosi Solomoni, o farelela ṋanga dza aḽiṱari, u ri, ‘Khosi Solomoni nga a mpfulufhedzise ṋamusi uri ha nga mmbulahi nga pfumo.’ ” Solomoni a fhindula a ri, “Arali Adonia a ḓisumbedza uri ndi muthu-muthu, na luvhudzi na luthihi lwa ṱhoho yawe a lu nga weli fhasi, hone arali a wanala e na vhukwila, u ḓo fa.” Ndi hone khosi Solomoni a tshi ruma vhanna, vha yo mu dzhia kha aḽiṱari. Adonia a ḓa a gwadamela khosi Solomoni, Solomoni a ri, “Ṱuwani ni ye hayani haṋu.” Musi tshifhinga tsha Dafita tsha u dzama tshi tshi sendela, a laya ṅwana wawe Solomoni a ri, “Hu si kale ndi ḓo tevhela vhanzhi. Inwi ni vhe na nungo, ni vhonale ni munna, ni tevhedze zwine Muṋe washu Mudzimu waṋu a ri zwi itwe. Tshimbilani nḓilani dzawe, ni tevhedze ndayo dzawe na milayo yawe na zwoṱhe zwe a laya, nga he zwa ṅwalwa kha Mulayo wa Mushe, ndi hone zwoṱhe zwine na ita zwi tshi ḓo ni nakela hoṱhe hune na ya, ndi hone Muṋe washu a tshi ḓo khunyeledza zwe a mpfulufhedzisa a tshi ri, ‘Arali vhaḓuhulu vhau vha sedza kutshilele kwavho, nda vhona vha tshi tshila nga u fulufhedzea nga mbilu yavho yoṱhe na muya woṱhe, hu ḓo ḓi vha na muṅwe wavho a no ḓo dzula kha khuluṋoni ya Israele.’ “Zwino inwi muṋe ni a zwi ḓivha zwe Juaba ṅwana wa Tseruya a nnyita, zwe a ita vhalangammbi vhavhili vha Israele, Abinere ṅwana wa Nere na Amasa ṅwana wa Jethere. O shulula malofha avho nga tshifhinga tsha mulalo zwa nga ndi nndwani, malofha avho a si na mulandu a khakhaṱhela kha bannda yawe khunduni na kha navhula dzi re ṋayoni dzawe. Ni mu lifhedze nga vhuṱali haṋu, a songo fa nga eṱhe. “Hone vhana vha Barasilai wa Giliadi ni vha itele vhuthu, vha ḽe na vhane vha ḽa ḓafulani ḽaṋu. Vho ntonda ndi tshi shavha mukomana waṋu Abisalomo. “Ni songo hangwa Shimei ṅwana wa Gera, wa Mubenyamini a no bva Bahurimu, o nteketela lu ṱungufhadzaho musi we nda shavhela Mahanaimi. Ndi zwiḽa a tshi ḓa u nṱanganedza Jorodani, ndo mu fulufhedzisa nga dzina ḽa Muṋe washu nda ri ndi nga si mu vhulahe. Huno zwino ni songo mu sedza sa a si na mulandu. Inwi ni munna wa vhuṱali, ni ḓo ḓivha zwine na fanela u mu ita. Naho o kalaha nga a fe nga tshihali.” Dafita a dzama, a swiṱwa Muḓini wa Dafita. O vha o vhusa Israele a fhedza miṅwaha ya 40, miṅwaha miṱanu na mivhili o vhusa e Hebroni, ya 33 o vhusa e Jerusalema. Solomoni a dzula kha khuluṋoni ya khotsi awe Dafita, muvhuso wawe wa ṱoka midzi. Liṅwe ḓuvha Adonia ṅwana wa Hagithi a ya ha Batshiba mme a Solomoni. Batshiba a mu vhudzisa a ri, “Ni khou ḓa nga mulalo?” Adonia a fhindula a ri, “Ndi khou ḓa nga mulalo. Hu na zwine nda funa u amba navho.” Batshiba a tenda a ri, “Ambani zwaṋu.” Adonia a ri, “Vhunga vha tshi zwi ḓivha, muvhuso wo vha u wanga. Vhaisraele vhoṱhe vho vha vho sedza nṋe uri ndi ḓo vha khosi yavho. Hone zwithu zwo shanduka, muvhuso wo ya kha murathu wanga, o u ṋewa nga Muṋe washu. Zwino hu na tshithu tshithihi tshine nda funa u vha humbela. Vha songo vhuya vha hana.” Batshiba a ri, “Humbelani zwaṋu.” Adonia a ri, “Nga vha humbele khosi Solomoni a mphe Abishaga wa Shuneme a vhe musadzi wanga, ha humbela vhone khosi i nga si hane.” Batshiba a tenda a ri, “Ndi zwone. Ndi ḓo ni ambela na khosi.” Batshiba a ya ha khosi Solomoni a tshi yo ambela Adonia, khosi ya takuwa uri i mu ṱanganedze, ya wa nga tshifhaṱuwo phanḓa hawe, ya konou dzula kha khuluṋoni yayo. Khosi ya ri hu ḓiswe khuluṋoni ya mme a khosi, a dzula thungo ya tshauḽa tsha khosi. Batshiba a ri, “Ndi na khumbelo ṱhukhu ine nda fanela u i swikisa khavho. Vha songo hana.” Khosi ya fhindula ya ri, “Mme anga, nga vha i swikise, ndi nga si hane.” Ndi hone Batshiba a tshi ri, “Nga vha litshe Abishaga wa Shuneme a ṋewe mukomana wavho Adonia a mu dzee.” Khosi Solomoni a fhindula mme awe a ri, “Khezwi vha tshi humbelela Adonia uri a ṋewe Abishaga wa Shuneme fhedzi? Khezwi vha sa mu humbeleli na vhuhosi ha vha hawe? Hufha e mukomana wanga, hufha na tshifhe Abiathara na Juaba ṅwana wa Tseruya vha tshi ima nae.” Ndi hone khosi Solomoni a tshi ana nga Muṋe washu a ri, “Ngavhe Mudzimu a tshi nthwa a dovha arali Adonia a sa lifha nga ṱhoho yawe nge a humbela izwi! Nga Muṋe washu a tshilaho, Ene we a ntika kha khuluṋoni ya khotsi anga Dafita, a khunyeledza zwe a fulufhedzisa, vhuhosi a ṋea nṋe na vhaḓuhulu vhanga, vhukumakuma ṋamusi Adonia u a fa!” Ndi hone khosi Solomoni a tshi ruma Benaya ṅwana wa Jehoyada, uyo a ya a vhulaha Adonia. Khosi ya vhudza tshifhe Abiathara ya ri, “Iyani masimuni a haṋu ngei Anathotho. Inwi no vha no fanela u fa, hone zwino ndi nga si ni vhulahe, nge na hwala mbulungelo ya Muṋe wa zwoṱhe Muṋe washu phanḓa ha khotsi anga Dafita, na ita na u konḓelela vhuleme hoṱhe he khotsi anga vha ṱangana naho.” Zwenezwo Solomoni a thatha Abiathara a si tsha vha tshifhe wa Muṋe washu, ha vha u khunyeledza ipfi ḽe Muṋe washu a ḽi amba Shilo, a tshi amba nnḓu ya Eli. Musi mafhungo ayo a tshi swika ha Juaba, ene we a ita tshimbevha na Adonia naho a songo ita tshimbevha na Abisalomo, a shavhela denndeni ya Muṋe washu, a farelela ṋanga dza aḽiṱari. Khosi Solomoni a vhudzwa upfi Juaba o shavhela denndeni ya Muṋe washu nahone u tsini na aḽiṱari. Solomoni a ruma Benaya ṅwana wa Jehoyada a ri, “Nga vha ye vha mu vhulahe!” Benaya a dzhena denndeni ya Muṋe washu a amba na Juaba a ri, “Khosi i ri, ‘Bvelani nnḓa!’ ” Huno Juaba a hana a ri, “Aiwa, ndi ḓo fela henefha.” Benaya a swikisa mafhungo ayo ha khosi a ri, “Juaba o ri, ‘Ndi fela henefha aḽiṱarini.’ ” Khosi ya vhudza Benaya ya ri, “Nga vha ite zwine a amba. Nga vha mu vhulahe vha mu swiṱe, vha ralo vha ḓo vha vho ṱanzwa nṋe na nnḓu ya khotsi anga malofha a si na mulandu e a shululwa nga Juaba. Muṋe washu u ḓo mu lifhedza malofha e a a shulula, ngauri o vhulaha vhanna vhavhili nga pfumo khotsi anga Dafita vha sa zwi ḓivhi. Vhuvhili havho, Abinere ṅwana wa Nere, mulangammbi wa Israele, na Amasa ṅwana wa Jethere, mulangammbi wa Juda, vho vha vhe vhathu-vhathu, vhe vhavhuya u fhira ene. Ngavhe mulandu wa malofha avho u tshi vhilwa kha Juaba na vhaḓuhulu vhawe lini na lini. Hone kha Dafita na vhaḓuhulu vhawe na kha nnḓu yawe na khuluṋoni yawe, ngavhe hu tshi vha na mulalo wa Muṋe washu lini na lini.” Ndi hone Benaya ṅwana wa Jehoyada a tshi gonya a vhulaha Juaba, a mu swiṱa shangoni ḽa hawe sogani. Khosi ya vhea Benaya ṅwana wa Jehoyada uri a vhe mulangammbi vhuimoni ha Juaba, vhuimoni ha Abiathara a vhea tshifhe Tsadoko. Ndi hone khosi i tshi vhidzisa Shimei ya mu vhudza ya ri, “Ḓifhaṱeleni nnḓu fhano Jerusalema, ni dzule henefha, ni songo vhuya na ya huṅwe fhethu. Musi une na ṱuwa na wela Govha ḽa Kidroni, vhukumakuma ni ḓo fa; na fa mulandu u ḓo vha u waṋu.” Shimei a fhindula khosi a ri, “Zwine vha amba ndi zwavhuḓi. Ndi ḓo ita zwe thovhele muṋe wanga vha amba.” Shimei a dzula Jerusalema tshifhinga tshilapfu. Huno ngavhuya ho no fhela miṅwaha miraru, ha shavha phuli mbili dza Shimei dza ya ha Akhishi ṅwana wa Maakha, khosi ya Gathi. Shimei a vhudzwa upfi, “Phuli dzavho dzi ngei Gathi.” Shimei a ri u pfa zwenezwo, a hwesa donngi yawe sala, a livha ha Akhishi muḓini wa Gathi a tshi yo ṱoḓa phuli dzawe, a dzi wana Gathi, a vhuya nadzo. Huno Solomoni a tshi vhudzwa upfi Shimei o vha o ṱuwa Jerusalema a ya Gathi, a dovha a vhuya, a vhidzisa Shimei a mu vhudza a ri, “Ndo ni anisa nga dzina ḽa Muṋe washu nda ni kaidza nda ri, ‘Musi une na ṱuwa na ya huṅwe fhethu, vhukumakuma ni ḓo fa!’ Inwi na mphindula na ri, ‘Zwine vha amba ndi zwavhuḓi. Ndi ḓo zwi ita.’ Zwino ndi mini ni songo tevhedza zwe na anela Muṋe washu na ita zwe nda ni laya?” Khosi ya vhudza Shimei ya ri, “Mbiluni yaṋu ni a zwi ḓivha zwoṱhe zwe na khakhela khotsi anga Dafita ngazwo. Zwino Muṋe washu u ḓo ni lifhedza zwe na tshinya. A vha nṋe Solomoni ndi ḓo shudufhadzwa, nahone khuluṋoni ya Dafita i ḓo dzula yo tsireledzwa phanḓa ha Muṋe washu lini na lini.” Ndi hone khosi i tshi ruma Benaya ṅwana wa Jehoyada, a ya a vhulaha Shimei. Zwo no ralo vhuhosi ha Solomoni ha khwaṱha. Solomoni a vhinga ṅwananyana wa Farao khosi ya Egipita a vha shaka ḽawe. Solomoni a ḓisa uyo musadzi Muḓini wa Dafita a vhuya a fhedza u fhaṱa pfamo yawe na thembele ya Muṋe washu na mutsheṱo wo tangaho Jerusalema. Vhathu vho vha vha tshi kha ḓi ṋekedza nduvho dzavho aḽiṱarini dzi re zwikwarani ngauri dzina ḽa Muṋe washu ḽo vha ḽi sa athu fhaṱelwa thembele. Solomoni o sumbedza uri u funa Muṋe washu nga u tevhedza ndayo dza khotsi awe Dafita, hone na ene o vha a tshi ṋekedza zwiṱhavhelo a dubisa zwioro kha dziaḽiṱari dzi re zwikwarani. Khosi ya ya Gibioni u ṋekedza zwiṱhavhelo, ngauri itsho tsho vha tshikwara tshi re na bvumo, Solomoni a ṋekedza tshigidi tsha zwiṱhavhelo zwi fhiswaho kha aḽiṱari yeneyo. Henefho Gibioni Muṋe washu a ḓisumbedza Solomoni nga muloro vhusiku, Mudzimu a ri, “Humbela tshine wa funa ndi tshi u ṋea tshone.” Solomoni a fhindula a ri, “Khotsi anga Dafita mulanda wau wo mu ita nga vhuthu hau vhuhulu ngauri wo vhona a tshi fulufhedzea, a tshi ita zwi re zwone, a si na muhoyo. Wo ḓi mu sumbedza vhuthu honoho vhuhulu, wa mu ṋea ṅwana wa mutuka uri a dzule kha khuluṋoni yawe ṋamusi. Yawee Muṋe washu Mudzimu wanga, wo mmbumba khosi vhudzuloni ha khotsi anga Dafita. Hone ndi kha ḓi vha ṅwana, thi na nḓivho ya u vhusa vhathu. Ndi fhano vhukati ha vhathu vhe wa vha nanga, lushaka luhulu, vhathu vhanzhi vha sa vhalei. Zwenezwo nṋee mbilu i no kona u thetshelesa uri ndi kone u haṱula mafhungo a vhathu vhau ndi ṱalukanye zwi re zwone na zwi si zwone. Ndi nnyi ane a nga kona u vhusa lushaka holu lwau luhulu nga eṱhe?” Muṋe washu a takala nge Solomoni a humbela zwenezwo, Mudzimu a vhudza Solomoni a ri, “Vhunga wo humbela izwo, wa si humbele u lalama kana wa ḓihumbelela lupfumo kana lufu lwa maswina au, wa tou humbela mbilu i no kona u thetshelesa uri u kone u vhusa nga nḓila yo fanelaho, ndi ḓo ita zwe wa humbela. Ndi ḓo u ṋea mbilu ya vhuṱali na ṱhalukanyo, zwine ha sa athu vhuya ha vha na muthihi we a vha nazwo nahone ha sa ḓo vha na muṅwe ane a ḓo dovha a vha nazwo. Ndi ḓo u ṋea na zwe wa si zwi humbele: lupfumo na tshileme, vhutshilo hau hoṱhe a hu na khosi ine ya ḓo eḓana na iwe. Arali wa tshimbila nḓilani dzanga, wa tevhedza ndayo dzanga na milayo yanga unga khotsi au Dafita, ndi ḓo ita uri u lalame.” Ndi hone Solomoni a tshi karuwa, a zwi ḓivha uri Mudzimu o amba nae muloroni. Solomoni a vhuelela Jerusalema, a ima phanḓa ha mbulungelo ya mulanga ya Muṋe wa zwoṱhe a ṋekedza zwiṱhavhelo zwi fhiswaho na nduvho dza u konana na Mudzimu. A ri u fhedza a itela magota awe oṱhe vhuṱambo. Zwino muṅwe musi dziṅwe phombwe mbili dza ḓisa mulandu ha khosi Solomoni dza ima phanḓa hawe. Muṅwe wavho a ri, “Muṋe wanga, nṋe na musadzi hoyu ri dzula nḓuni nthihi. Nṋe ndo vha na ṅwana zwenezwo ri tshi dzula roṱhe. Huno nga ḓuvha ḽa vhuraru ṅwananga ó bebwa, na uyu musadzi a vha na ṅwana. Ro vha ri tshi dzula roṱhe afho nḓuni, ho vha hu si na muṅwe muthu, ro vha ri tshi tou vha vhavhili fhedzi. “Vhukati ha vhusiku uyu musadzi a tsika ṅwana wawe a fa. Zwino a vuwa vhukati ha vhusiku, a dzhia ṅwananga we a vha e tsini hanga, nṋe ndi tshee ndo farwa nga khofhe, a mu isa vhulaloni hawe, a dzhia ṅwana wawe o faho a mu vhea vhulaloni hanga. Nga matshelo nda vuwa ndi tshi ri ndi nuse ṅwananga, nda wana o fa! Hone musi ndi tshi mu sedza zwavhuḓi nga tshedza tsha nga matsheloni, nda vhona uri a si ṅwananga we nda beba.” Huno musadzi uyo muṅwe a ri, “A si zwone! Ṅwana a tshilaho ndi wanga, o faho ndi wau!” Hone musadzi wa u thoma a ḓi oma a tshi ri, “A si zwone! Ṅwana o faho ndi wau, a tshilaho ndi wanga!” Vha ṱaṱisana henefho phanḓa ha khosi. Khosi ya elekanya ya ri, “Muṅwe u ri, ‘Ṅwana a tshilaho ndi wanga, wau ndi o faho,’ ngeno muṅwe a tshi ri, ‘A si zwone! Ṅwana o faho ndi wau, a tshilaho ndi wanga!’ ” Ndi hone khosi i tshi ri, “Ḓisani banga!” Vha ḓisela khosi banga. Khosi ya ri, “Fhandulani ṅwana a tshilaho nga vhukati, muṅwe na muṅwe ni mu fhe lurumbu.” Musadzi we ṅwana wawe a vha a tshi tshila a mu pfela vhuṱungu, a vhudza khosi a ri, “Yawee, muṋe wanga, nga vha fhe zwavho uyu musadzi ṅwana uyo a tshilaho! Vha songo mu vhulaha!” Hone uḽa muṅwe musadzi a ri, “Nṋe ndi nga si mu wane, na iwe u nga si mu wane. Nga a fhandulwe nga vhukati!” Ndi hone khosi i tshi haṱula ya ri, “Ni songo mu vhulaha, musadzi hoyu wa u thoma ndi ene mme awe, nga a fhiwe ene.” Musi Vhaisraele vhoṱhe vha tshi pfa iyo khaṱhulo ya khosi, vha hulisa khosi, nge vha vhona uri i na vhuṱali vhu no bva ha Mudzimu ha u vhusa nga khaṱhulo yo fanelaho. Khosi Solomoni o vha a tshi vhusa ḽa Israele ḽoṱhe. Vhakoma vhawe vhahulwane ngevha: Tshifhemuhulu: Azaria ṅwana wa Tsadoko. Vhaṅwaleli vha muvhuso: Elihorefe na Ahia, vhana vha Shisha. Tshanḓa tsha khosi: Josafati ṅwana wa Ahiludi. Mulangammbi muhulwane: Benaya ṅwana wa Jehoyada. Vhotshifhe: Tsadoko na Abiathara. Mulangi wa magota a madzingu: Azaria ṅwana wa Nathani. Tshifhe a re ene mueletshedzi wa khosi: Zabudi ṅwana wa Nathani. Mulangi wa pfamo: Ahishara. Mulangi wa vhashumi vha khombekhombe: Adoniramu ṅwana wa Abida. Solomoni o vhea vhavhusi vha 12 vha madzingu oṱhe a Israele, vhenevho vho vha vha tshi ḓisela khosi na muṱa wa musanda zwiḽiwa, muṅwe na muṅwe a tshi ḓisa zwiḽiwa zwa ṅwedzi muthihi nga ṅwaha. Madzina avho ngea: Beni Huru: mivhunduni ya Efraimi. Beni Dekere: Makatsi na Shaalabimu na Bethe Shemeshe na Eloni na Bethe Hanani. Beni Hesede: Arubotho na Sokho na shango ḽoṱhe ḽa Hefere. Beni Abinadaba, we a vha o dzea Tafathi ṅwananyana wa Solomoni: dzingu ḽoṱhe ḽa Doro. Baana ṅwana wa Ahiludu: Thaanakha na Megido na dzingu ḽoṱhe ḽa Bethe Shiani tsini ha Tsarethani tshipembe ha Jesriele, u bva Bethe Shiani u swika Abele Mihola u wetshela Jokomiamu. Beni Gebere: Ramotho kha ḽa Giliadi na miḓana ya dzidennde ya Giliadi ya vhaḓuhulu vha Jairi muḓuhulu wa Manase, na dzingu ḽa Arigobo kha ḽa Bashani, ndi miḓi ya 60 yo ṱangana, yo tangeledzwaho nga mitsheṱo i na tswinga dza musinaseṱha getheni. Ahinadaba ṅwana wa Ido: dzingu ḽa Mahanaimi. Ahimaatsi, we a vha o dzea Basimatha, muṅwe ṅwananyana wa Solomoni: shango ḽa Nafuthali. Baana ṅwana wa Hushai: dzingu ḽa Ashere na muḓi wa Alotho. Josafati ṅwana wa Pharua: shango ḽa Isakhara. Shimei ṅwana wa Ela: shango ḽa Benyamini. Gebere ṅwana wa Uri: shango ḽa Giliadi, he kale ha vha hu tshi vhusa Sihoni khosi ya Vhaamori na Ogo khosi ya Bashani. Shangoni ḽoṱhe ḽa Juda ho vha hu na muvhusi muthihi. Vhathu vha Juda na Israele vho vha vho anda unga muṱavha wa lwanzhe, vha sa shayi tshithu, vho ḓitakalela. Solomoni o vha a tshi vhusa mivhuso yoṱhe u bva mulamboni wa Yufuratha u swika shangoni ḽa Vhafilista, u vhuya u swika masakhani a Egipita. Vhathu vha mashango hayo vho vha vha tshi thela muthelo, nahone vho vha vhalanda vha Solomoni vhutshilo hawe hoṱhe. Zwiḽiwa zwe Solomoni a vha a tshi zwi ṱoḓa ḓuvha ḽiṅwe na ḽiṅwe zwo vha zwi litha dza 5 000 dza vhukhopfu vhutete na litha dza 10 000 dza vhukhopfu vhu songo sefiwaho; kholomo dza fumi dzi no ḽela tshidaleni na kholomo dza 20 dzi no tou fula; nngu na mbudzi dza ḓana khathihi na tholo na phuluvhulu na phala na khuhu dzo noniswaho. Ndi uri o vha a tshi vhusa mivhuso yoṱhe vhukovhela ha mulambo wa Yufuratha, u bva Thifisa u swika Gaza, hu na mulalo masia oṱhe. Musi Solomoni a tshi kha ḓi tshila, vhathu vha Juda na Israele u bva Dani u swika Bierisheba vho vha vha tshi tshila vha sa ofhi tshithu, munna muṅwe na muṅwe a tshi awela murunzini wa munḓirivhe wawe na muhuyu wawe. Solomoni o vha e na bere dza 4 000 dza gariki dza nndwa na bere dza 12 000 dza u namela nndwani. Magota a madzingu, muṅwe na muṅwe nga ṅwedzi wawe, o vha a tshi isa zwiḽiwa zwa khosi Solomoni na vhane vha ḽa ḓafulani ḽa khosi. Vho vha vha tshi ita uri hu si vhe na tshi ṱahelaho. Vha ita na u isa mukovhe wavho wa bali na maṱanga a bere dza u kokodza gariki dza nndwa na dziṅwe bere, vha zwi isa ho teaho. Mudzimu a ṋea Solomoni vhuṱali na ṱhalukanyo khulu na nḓivho yo ṱanḓavhuwaho i sa elei i no nga muṱavha wa lwanzhe. Vhuṱali ha Solomoni ho vha vhu tshi fhira ha vhanna vhoṱhe vha vhubvaḓuvha, vhu tshi fhira na ha vhaṱali vhoṱhe vha Egipita. O vha o ṱalifha u fhira vhanna vhoṱhe, a tshi fhira na Ethani wa Esra, ó ṱalifha u fhira Hemani na Khalakholo na Darida vhana vha Maholo. Bvumo ḽawe ḽa ṱanganya tshakha dzoṱhe thungo dzoṱhe. O vhumba mirero ya 3 000, a sika nyimbo dzi no fhira 1 000. O fanyisedza nga zwimela, u bva kha mukedara wa Libanoni u swika kha muhisopo une wa mela luvhondoni. O ita na u funza nga phukha na zwiṋoni na zwikhokhonono na khovhe. Ho ḓa vhanna vha tshakha dzoṱhe vha thetshelesa vhuṱali ha Solomoni, vhó ruṅwa nga mahosi oṱhe a mashango e a pfa vhuṱali hawe vhu tshi ambiwa. Musi Hiramu khosi ya Tiro a tshi pfa uri Solomoni o ḓodzwa mapfura a vhumbwa khosi vhudzuloni ha khotsi awe Dafita, a ruma vhaḓinḓa vhawe ha Solomoni, ngauri o vha e khonani ya Dafita. Solomoni a humisela malaedzwa ha Hiramu a ri, “Vhone vha a ḓivha uri nndwa dze khotsi anga Dafita vha dzi lwa matungo oṱhe dzo vha kundisa u fhaṱela dzina ḽa Muṋe washu Mudzimu wavho thembele, Muṋe washu a vhuya a ita uri vha kande maswina avho nga milenzhe. Huno zwino Muṋe washu Mudzimu wanga o nndadzela shango masia oṱhe, a hu tshee na swina kana khombo. Zwenezwo ndo elekanya uri ndi fhaṱele dzina ḽa Muṋe washu Mudzimu wanga thembele, nga he Muṋe washu a vhudza khotsi anga Dafita a ri, ‘Ṅwana wau ane nda ḓo mu vhea kha khuluṋoni vhudzuloni hau u ḓo fhaṱela dzina ḽanga thembele.’ Zwino nga vha ṋee ndaela uri ndi remelwe mikedara thavhani ya Libanoni. Vhanna vhanga vha ḓo shuma na vhavho, nṋe ndi ḓo vha holela nga hune vhone vha i ta ngaho. Vhone vha a ḓivha uri riṋe a ri na vhatsila vhane vha kona u vhaḓa miri unga Vhasidoni.” Hiramu a tshi pfa mafhungo a Solomoni, a takala nga maanḓa, a ri, “Nga hu rendwe Yahavee ṋamusi, ngauri o ṋea Dafita ṅwana wa vhuṱali uri a vhuse lushaka holu luhulu.” Ndi hone Hiramu a tshi swikisa ipfi ha Solomoni a ri, “Mafhungo avho o swika kha nṋe, ndi ḓo ita zwoṱhe zwine vha zwi ṱoḓa nda vha ṋea matanda a mikedara na mipaini. Vhanna vhanga vha ḓo a dzhia Libanoni vha a ḓisa lwanzheni, vha a vhofhekanya a vha magungwa vha a ḓisa nga lwanzheni vha a isa hune vhone vha hu amba. Henefho vha ḓo a vhofholola, vhanna vhavho vha konou a dzhia vha ṱuwa nao. Tshine nṋe nda tshi tama ndi uri vhone vha ṋee vha no dzula musanda wanga zwiḽiwa.” Ngauralo Hiramu a ḓi isela Solomoni matanda oṱhe a mikedara na mipaini ane a a ṱoḓa, Solomoni a ṋea Hiramu dzithani dza maṱiriki dza 2 000 dza goroi na mapfura a muolivi a dzilitha dza 4 400 uri zwi ḽiwe nga muṱa wawe. Solomoni a ḓi itela Hiramu zwenezwo ṅwaha nga ṅwaha. Muṋe washu a ṋea Solomoni vhuṱali, nga he a mu fulufhedzisa ngaho. Hiramu na Solomoni vha ḓi dzula vha tshi pfana, vha ita na u vhofha mulanga. Khosi Solomoni a ṅwala vhashumi vha no bva kha ḽa Israele ḽoṱhe, vha vha vhanna vha 30 000. A vha ruma Libanoni vha tshi tou sielisana nga zwigwada zwa 10 000 nga ṅwedzi. Vho vha vha tshi fhedza ṅwedzi vhe Libanoni, vha fhedza miṅwedzi mivhili vhe hayani. Adoniramu o vha e ene ane a langa mushumo wonoyo wa khombekhombe. Solomoni o vha e na vhatsheṱi vha matombo vha 80 000 mivhunduni na vhahwali vha 70 000, a vhea vhanna vha 3 300 uri vha ingamele uyo mushumo vha tshi langa vhashumi. Khosi ya vha laya uri vha tsheṱe matombo mahulwane avhuḓi uri a vhe one a muteo wa thembele. Vhatsila vha Solomoni na Hiramu na vhanna vha Gebala vha tumula matanda vha a dzudzanya na matombo a u fhaṱa thembele. Solomoni o thoma u fhaṱela Muṋe washu thembele hó no fhela miṅwaha ya 480 tshee Vhaisraele vha pfuluwa Egipita, nga ṅwaha wa vhuṋa tshee a thoma u vhusa Vhaisraele, nga ṅwedzi wa vhuvhili, ṅwedzi wa Zivi. Thembele ye khosi Solomoni a i fhaṱela Muṋe washu, yo vha i na vhunavha ha mitha dza 30 na vhuphara ha mitha dza fumi, na mitha dza 15 u lapfela nṱha. Vhuambarelo ho vha vhu mitha ṱhanu, vhuphara haḽo vhu mitha dza fumi, vhuphara hone vhu tshi eḓana na Hukhethwa hone huṋe. Mbondo dza thembele dzo vha dzi na mabuli o thivhiwa nga sase. U mona na mbondo dza nnḓa matungo na murahu ha thembele ho vha ho fhaṱiwa lufhera lu na zwitizi zwiraru. Lufhera lwa fhasi lwo vha lu na vhuphara ha mitha 2,5, tshitizi tsha vhukati tshi na vhuphara ha mitha tharu, tshitizi tsha nṱha tshi na vhuphara ha mitha 3,5. Luvhondo lwa thembele lwo vha lwo ḓi sekena lu tshi gonya na zwitizi, u itela uri phera dzi kone u ima nṱha ha luvhondo uri thanda dza phera dzi si dzhene luvhondoni lwa thembele. Matombo e a fhaṱa thembele o vha o vhaḓiwa ngei nnḓa he a bwiwa, lwe ha si pfale phosho ya hamula kana tshezela kana iṅwe-vho tsimbi ine ha shumiwa ngayo musi thembele i tshi khou fhaṱwa. Muṋango wa tshitizi tsha fhasi-fhasi wo vha u thungo ya tshipembe ya thembele, hú na zwiṱepisi zwine wa gonya ngazwo kha tshitizi tsha vhuvhili na tsha vhuraru. Huno khosi Solomoni a fhedza u fhaṱa thembele, a i fulela nga thanda na mabulannga a mukedara. A fhaṱa phera dza matungo oṱhe u lapfa na thembele. Vhulapfu ha lufhera luṅwe na luṅwe u ya nṱha ho vha hu mitha 2,5, nahone dzo vha dzo ṱumetshedzwa kha thembele nga thanda dza mukedara. Ipfi ḽa Muṋe washu ḽa ḓa ha Solomoni ḽa ri, “Thembele iyi ine wa khou i fhaṱa, arali wa tevhedza ndaela dzanga, wa ita zwine ndayo dzanga dza amba, wa vhulunga milayo yanga, wa i thetshelesa, ndi ḓo khunyeledza nga iwe zwe nda fulufhedzisa Dafita khotsi au. Ndi ḓo dzula na Vhaisraele, nda si ṱutshele vhathu vhanga Vhaisraele.” Huno Solomoni a vuledza u fhaṱa thembele. Mbondo dza ngomu dzo vha dzo tibedzwa nga mabaphathi a mukedara u bva fhasi u swika kha silini, fhasi thembeleni hó adziwa mabulannga a mupaini. Kamara ya ngomu-ngomu ine ya pfi Hukhethwakhethwa, yo vha yo fhaṱwa bvungwi ha thembele. Yone yo vha i na vhunavha ha mithara dza fumi, yó fhandekanywa na hukhethwa nga mabaphathi a mukedara u bva fhasi u swika kha silini. Kamara i re phanḓa ha Hukhethwakhethwa yo vha i na vhunavha ha mithara dza 20. Mabulannga a mukedara o vha o nakiswa nga phaphana na maluvha o vuleaho, zwó koriwa khao, ngomu hoṱhe ho vha ho tibedzwa nga mukedara, matombo a mbondo a sa vhonali. Bvungwi ha thembele ho vha ho fhaṱwa hukhethwa ha ngomu-ngomu he ha vha ho vhewa mbulungelo ya mulanga ya Muṋe washu. Hukhethwa ha ngomu-ngomu ho vha hu na vhunavha ha mitha dza fumi na vhuphara ha mitha dza fumi na vhulapfu u ya nṱha ha mitha dza fumi, ngomu hoṱhe hó fhomiwa musuku u songo vangiwaho. Aḽiṱari yo itwaho nga mutanda a mukedara, na yone ya fhomiwa musuku. Solomoni o fhoma ngomu ha thembele musuku u songo vangiwaho, phanḓa ha hukhethwa ha ngomu ha rambaladzwa geḓane dza musuku, na hone ha fhomiwa musuku. Ngomu ha thembele hoṱhe a hu fhoma musuku. Aḽiṱari ya hukhethwa ha ngomu-ngomu na yone a i fhoma musuku. Hukhethwa ha ngomu-ngomu a ita vhakherube vhavhili nga thanda ya muolivi, muṅwe na muṅwe e na vhulapfu ha mitha ṱhanu. Lufhafha luthihi lwa mukherube wa u thoma lwo vha lu na vhulapfu ha mitha 2,5, luṅwe lufhafha lu mitha 2,5. U bva ṱhodzini ya luṅwe lufhafha u swika ṱhodzini ya luṅwe vhulapfu hadzo ho vha hu mitha ṱhanu. Mukherube wa vhuvhili na ene o vha e mitha ṱhanu, ngauri vhakherube avho vhavhili vho vha vha tshi fana nga vhuhulu na nga tshivhumbeo. Tshiimo tsha mukherube muṅwe na muṅwe tsho vha tshi mitha ṱhanu. Solomoni a vhea avho vhakherube kamarani ya ngomu-ngomu ya thembele, phapha dzavho dzó ṱharamuwa. Lufhafha lwa muṅwe mukherube lwa kwama luvhondo, lwa uḽa muṅwe na lwone lwa kwama luṅwe luvhondo, phapha dzavho dzone dza kwamana vhukati ha kamara. Vhakherube avho a vha fhoma musuku. Mbondoni hoṱhe u mona na thembele, hoṱhe kamarani ya ngomu na ya nnḓa ho vha ho ṱamiwa nga vhakherube vho vhaḓiwaho na miri ya mitshevho na maluvha o vuleaho. Fhasi ha kamara ya ngomu-ngomu na ya nnḓa ya thembele a ita na u hu shula nga musuku. Muṋangoni wa hukhethwa ha ngomu a kwea mahothi a thanda ya muolivi, mihangammbwa yao i na khuḓa ṱhanu. Mahothi o vha o vhaḓwa nga thanda ya muolivi, khao a vhaḓa vhakherube na mitshevho na maluvha o vuleaho, vhakherube na miri ya mitshevho a zwi fhoma musuku wo fuliwaho. Muṋangoni wa Hukhethwa a longa mihangammbwa ya khuḓa nṋa ya thanda ya muolivi nga u ralo. A vhaḓa na mahothi mavhili a mupaini, ḽiṅwe na ḽiṅwe ḽi na zwipiḓa zwivhili zwi tshi kona u vulwa nga u fhandekanywa. A kora vhakherube na mitshevho na maluvha o vuleaho khao, afho ho koriwaho a hu fhoma nga musuku wo fuliwaho. Solomoni a fhaṱa lutambwe u mona na thembele, guvha ḽí na maalo mararu a matombo o vhaḓiwaho na ḽialo ḽithihi ḽa thanda dza mukedara dzo tumulelwaho, maalo mararu a matombo, ḽithihi ḽa thanda ya mukedara, ḽi tshi ḓi gonya nga u ralo. Muteo wa thembele ya Muṋe washu wa tewa nga ṅwaha wa vhuṋa, nga ṅwedzi wa vhuvhili, ṅwedzi wa Zivi. Nga ṅwaha wa 11 wa muvhuso wa Solomoni, nga ṅwedzi wa vhu-8, ṅwedzi wa Bulu, ha vha hu hone thembele yo fhela tshoṱhe u fhaṱiwa nga he ya dzudzanywa ngaho. Solomoni o fhedza miṅwaha miṱanu na mivhili a tshi i fhaṱa. Solomoni a ita na u ḓifhaṱela pfamo, a fhedza miṅwaha ya 13 a tshi khou i fhaṱa. O fhaṱa na nnḓu ye ya vha i tshi pfi “Maṱaka a Libanoni”, ya vhunavha ha mitha dza 50 na vhuphara ha mitha dza 25 na vhulapfu u ya nṱha ha mitha dza 15, i na miduba miṋa ya phuphu dza mukedara dzo tika thanda dza mukedara. Nṱha ha balaga dzo ḓitikaho nga phuphu yo vha yo fulelwa nga mukedara, hú na balaga dza 45, muduba muṅwe na muṅwe u na 15. Mafasiṱere ayo o vha o rwa miduba miraru, muṅwe u nṱha ha muṅwe, o lavhelesana. Miṋango yoṱhe yo vha i na mihangammbwa ya khuḓa nṋa, yo vha i kha masia mapfufhi, miraru miraru kha luvhondo, yo lavhelesana. Solomoni a fhaṱa lukumbi lwa dziphuphu lwa vhunavha ha mitha dza 25 na vhuphara ha mitha dza 15. Phanḓa halwo ho vha hu na guḓa, ṱhanga yayo yó tikwa nga dziphuphu. Solomoni a fhaṱa holo ya khuluṋoni, ye ya vha i tshi pfi Holo ya Khaṱhulo, he a vha a tshi ḓo haṱula hone milandu, a i tibedza nga mabaphathi a mukedara u bva fhasi u swika nga silini. Pfamo ye a vha a tshi ḓo dzula khayo yo vha i murahurahu, kufhaṱelwe yo vha i tshi fana na dziṅwe nnḓu. Solomoni a ita na u fhaṱela mufumakadzi wawe ṅwananyana wa Farao pfamo i no fana na yeneyo holo. Zwifhaṱo zwoṱhe hezwo, u bva nnḓa u ya muṱani muhulu na u bva kha muteo u swika nṱha, zwo vha zwo fhaṱwa nga matombo avhuḓi o vhaḓiwa a tou eliwa, a tumulelwa nga saha masia oṱhe nnḓa na ngomu. Miteo yo vha yo tewa nga matombo mahulwane avhuḓi, maṅwe e na vhulapfu ha mitha ṱhanu na hafu, maṅwe e na vhulapfu ha mitha nṋa. Mbondo dzo vha dzo fhaṱwa nga matombo avhuḓi, o vhaḓiwa a tou eliwa, na thanda dza mukedara. Muṱa muhulu wo vha wo tangwa nga luvhondo lwa maalo mararu a matombo o vhaḓiwaho na ḽialo ḽithihi ḽa thanda dza mukedara dzo tumulelwaho, lu tshi ḓi gonya nga u ralo, u fana na lutambwe lu monaho na thembele ya Muṋe washu na guḓa ḽayo. Khosi Solomoni a vhidzisa munna we a vha a tshi pfi Huramu, mutsila a dzulaho muḓini wa Tiro. Mufu khotsi awe vho vha vhe mutsila makone kha zwa u shuma nga musinaseṱha, vhone vho vha vhe vha Tiro, mme awe vho vha vhe vha tsinde ḽa Nafuthali. Huramu o vha e na vhuṱali, e na nḓivho ya zwa vhutsila. Ene a tenda musi Solomoni a tshi mu vhidza uri a lange mushumo woṱhe wa u shuma nga musinaseṱha. Huramu a fula phuphu mbili dza musinaseṱha, iṅwe na iṅwe i na vhulapfu ha mitha ṱhanu na nṋa u ya nṱha, na mitha ṱhanu na nthihi u mona nayo, a dzi vhea muṋangoni wa thembele. A fula na ṱhoho mbili dza musinaseṱha, iṅwe na iṅwe i na vhulapfu ha mitha dza 2,5, dza u vhea nṱha ha dzenedzo phuphu. Ṱhoho dzenedzo dzi re nṱha ha phuphu dzo vha dzo ṱamiwa nga sase ḽo lukiwaho nga geḓane, ṱhoho iṅwe na iṅwe i na geḓane ṱhanu na mbili. Huramu a ita miduba mivhili ya maramba a musinaseṱha a mona na dzenedzo geḓane dzo tandekanaho uri dzi ṱame idzo ṱhoho dzi re nṱha ha phuphu. Ṱhoho iṅwe na iṅwe a i ita zwenezwo. Ṱhoho dzi re nṱha ha phuphu ngomu guḓani dzo vha dzi na tshivhumbeo tsha maromboḓa, vhulapfu hadzo dzi mitha mbili. Ṱhohoni dza idzo phuphu mbili, nṱha ha tshipiḓa tsho vhumbwaho unga ndilo tsini ha geḓane dzo tandekanaho, ho vha hu na maramba a 200 o ita miduba u mona hoṱhe. Huramu a fhaṱa dziphuphu guḓani ḽa thembele. Phuphu ya thungo ya tshipembe a ri i pfi Jakhini, ya thungo ya devhula a ri i pfi Buasi. Ṱhoho nga nṱha dzo vha dzi na tshivhumbeo tsha maromboḓa. Ha vha hu hone mushumo wa phuphu wo khunyelela. Huramu a ita thannge ya tshitengelele ya musinaseṱha, u ya nṱha dzi mitha mbili na hafu, u buḓekanya vhukati hayo u bva kha ḽiṅwe sia u swika kha ḽiṅwe dzi mitha ṱhanu, u mona hoṱhe dzi mitha dza 15. Hoṱhe u mona lumemeni lwa nnḓa lwa iyo thannge ho vha hu na miduba mivhili ya phaphana dza musinaseṱha dze dza vha dzo fulwa dzo momekana dzoṱhe na thannge, dzoṱhe dzi 300. Thannge iyo yo vha yo ima nṱha ha miṱoḓo ya mboho dza 12 dza musinaseṱha dze dza vha dzo lavhelesa nnḓa, sia ḽiṅwe na ḽiṅwe hú na tharu, devhula na vhukovhela na tshipembe na vhubvaḓuvha. Mbondo dza thannge dzo vha dzi milimitha dza 90 vhudenya. Lubomo lwayo lwo vha lu tshi nga lubomo lwa tshinwelo, lwo kombamela nnḓa unga nḓevhe dza maromboḓa. Thannge iyo yo vha i tshi fara maḓi a ḽitha dza 40 000. Huramu a ita na zwigoloi zwa fumi zwa musinaseṱha. Tshiṅwe na tshiṅwe tsho vha tshi mitha mbili vhunavha na vhuphara, vhulapfu u ya nṱha tshi mitha na hafu. Zwigoloi izwo zwo vha zwo itwa nga mabaphathi o longwaho vhukati ha dzifureme, hú na zwifanyiso zwa dzindau na kholomo na vhakherube khao, nṱha ha fureme, na nṱha na fhasi ha dzenedzo ndau na mboho, ho vha hu na dzikhare. Tshigoloi tshiṅwe na tshiṅwe tsho vha tshi na milinga miṋa ya musinaseṱha i na asi dza musinaseṱha. Khuḓani nṋa ho vha hu na thikho dza musinaseṱha dzo tikaho tshidzulo, thanda idzo dzo vha dzo ṱamiwa nga dzikhare. Kha sia ḽa ngomu ḽa tshidzulo ho vha hu na buli ḽa fureme ya tshitengelele, ḽo tsa ḽa ita hafu ya mitha. Buli iḽo ḽo vha ḽi tshitengelele, ḽó ṱangana na fureme yaḽo ḽo vha ḽi tshi ita 75 cm. Ho vha hu na makolo o koriwaho u mona na iḽo buli. Mabaphathi a tshidzulo o vha o eḓana vhulapfu na vhuphara, a si zwitengelele. Milinga iyo miṋa yo vha i fhasi ha mabaphathi, asi dza milinga dzo vha dzi tshithu tshithihi na tshigoloi. U aṱama ha milinga u bva sia ḽiṅwe u swika kha ḽiṅwe ho vha hu 75 cm. Milinga iyo yo vha yo itwa unga ya gariki ya nndwa, asi na mbomo na zwipoko na dzihabu, zwoṱhe zwo vha zwo tou fulwa. Tshigoloi tshiṅwe na tshiṅwe tsho vha tshi na mikungelo miṋa, khuḓa iṅwe na iṅwe i na muthihi, tshi tshithu tshithihi na tshigoloi. Nṱha ha tshidzulo ho vha hu na tshiraho tsha tshitengelele tshe tsha vha tshi 75 cm u lapfela nṱha. Thikho na mabaphathi zwo vha zwo ṱumetshedzwa ṱhodzini ya tshigoloi. Huramu a kora makolo a vhakherube na ndau na mitshevho nṱha ha idzo thikho na nṱha ha mabaphathi, hoṱhe hu re na tshikhala, na khare u mona hoṱhe. Hoku ndi kwone kuitele kwa zwigoloi zwa fumi. Zwoṱhe zwo vha zwo fulwa nga u fana, zwi tshi fana nga vhuhulu na nga tshivhumbeo. Huramu a konou ita masambelo a fumi a musinaseṱha, tshigoloi tshiṅwe na tshiṅwe tshi na ḽithihi. Sambelo ḽiṅwe na ḽiṅwe ḽo vha ḽi mitha mbili u bva sia ḽiṅwe u swika kha ḽiṅwe, ḽi tshi kona u fara maḓi a ḽitha dza 800. Zwigoloi zwiṱanu a zwi vhea thungo ya tshipembe ya thembele, zwiṱanu a zwi vhea thungo ya devhula. Thannge a i vhea sia ḽa tshipembe, khuḓani ya vhubvaḓuvhatshipembe ha thembele. Huramu a ita na masambelo na dzifosholo na ndilo dza u fara zwa u handulula. Ha mbo vha hu hone Huramu o khunyeledza mushumo woṱhe we a u shumela khosi Solomoni thembeleni ya Muṋe washu: Phuphu mbili. Ṱhoho mbili dza tshivhumbeo tsha ndilo nṱha ha dziphuphu. Geḓane dzo lukiwaho sa sase dzo ṱamaho ṱhoho dzi re nṱha ha phuphu. Maramba a 400 a musinaseṱha, a miduba mivhili ine muṅwe na muṅwe wa vha na maramba a 200, o ṱamaho ṱhoho iṅwe na iṅwe i re nṱha ha phuphu u mona nayo. Gariki dza fumi na masambelo adzo a fumi. Thannge na mboho dza 12 dzo ḽi tikaho. Dzikhali na dzifosholo na ndilo dza u fara zwa u handulula. Thundu idzo dzoṱhe dza thembele ya Muṋe washu dze Huramu a itela khosi Solomoni dzo vha dzi dza musinaseṱha wo kulutedzwaho. Khosi yo zwi vhumbisa ngomu ha dziforomo dza vumba mudavhini wa Jorodani vhukati ha Sukotho na Tsarethani. Solomoni zwithu zwoṱhe hezwo ho ngo vhuya a zwi kala, ngauri zwo vha zwo ḓalesa, tshileme tsha musinaseṱha a tsho ngo vhuya tsha ḓivhea. Solomoni a vhumbisa na thundu dza thembele ya Muṋe washu: Aḽiṱari ya musuku na ḓafula ḽa musuku ḽa vhurotho vhune ha ṋekedzwa Mudzimu. Zwivheambone zwa musuku u songo vangiwaho, zwiṱanu thungo ya tshauḽa na zwiṱanu thungo ya tshamonde, phanḓa ha Hukhethwakhethwa, na maluvha a musuku na mbone na zwifarathambo. Ndongo dza musuku u songo vangiwaho na zwiṱunyathambo na ndilo dza u handulula na ndongo dza u fara masimbe na zwidongo zwa u fara zwioro na mikungelo ya musuku ya kamara ya ngomu-ngomu, hone Hukhethwakhethwa, na mahothi a nnḓa a thembele o vha e a musuku. Musi khosi Solomoni o vuledza mushumo woṱhe wa thembele ya Muṋe washu, a dzhenisa zwithu zwe khotsi awe Dafita a vha o zwi kumedza Mudzimu, siliva na musuku na thundu, a zwi vhea mbulungeloni dza thembele ya Muṋe washu. Khosi Solomoni a ramba vhahulwane vha Israele na vharangaphanḓa vhoṱhe vha matsinde na vhahulwane vha miṱa ya Vhaisraele uri vha ḓe Jerusalema, vha yo dzhia mbulungelo ya mulanga ya Muṋe washu thavhani ya Tsioni, Muḓini wa Dafita, vha i ḓise thembeleni. Vhanna vhoṱhe vha Israele vha ḓa ha khosi Solomoni nga tshifhinga tsha vhuṱambo, nga ṅwedzi wa Ethanimu, ṅwedzi wa vhuṱanu na vhuvhili. Musi vhahulwane vha Israele vho no khunyelela, vhotshifhe vha hwala mbulungelo ya Muṋe washu, vha i isa thembeleni. Vhalivi na vhotshifhe vha hwala dennde ya u ṱangana na Mudzimu na thundu yoṱhe khethwa vha zwi isa thembeleni. Khosi Solomoni na vhathu vhoṱhe vha Israele vhe vha vha vho kuvhangana nae vho vha vhe phanḓa ha mbulungelo ya mulanga, vha tshi khou ṋekedza zwiṱhavhelo zwa nngu na kholomo dzi sa vhalei, dzi sa ṅwalei nga u ḓala hadzo. Vhotshifhe vha hwala mbulungelo ya mulanga ya Muṋe washu vha i isa vhudzuloni hayo, hukhethwa ha ngomu ha thembele, Hukhethwakhethwa, vha i vhea fhasi ha phapha dza vhakherube. Vhakherube phapha dzavho dza ṱharamuwa nṱha ha henefho fhethu hu re na mbulungelo vhó tibedza mbulungelo na thanda dza u i hwala. Thanda idzo dzo vha dzo lapfa lwe ṱhodzi dzadzo dza vha dzi tshi kona u vhonala muthu o ima Hukhethwa phanḓa ha Hukhethwa ha ngomu, hu si musi muthu o ima nnḓa ha Hukhethwa. Na ṋamusi dzi tshee henefho. Ngomu mbulungeloni ho vha hu na maḓaba mavhili fhedzi a matombo e Mushe a a longa ngomu hayo thavhani ya Horebe. Henefho ndi he Muṋe washu a vhofha mulanga na Vhaisraele vho no pfuluwa Egipita. Musi vhotshifhe vha tshi vhuya Hukhethwa, ha ḓa gole ḽa ḓadza thembele ya Muṋe washu, vhotshifhe vha si tsha kona u shuma mishumo yavho nga ṅwambo wa iḽo gole, nge lupenyo lu kombodzaho lwa Muṋe washu lwa ḓadza thembele yawe. Solomoni a rabela a ri, “Muṋe washu, wo ri u ḓo dzula goleni ḽitswu. Zwino ndo u fhaṱela thembele khulu ya vhugala, ndi hune wa ḓo dzula hone lini na lini.” Musi vhathu vhoṱhe vha Israele vha tshee vho ima henefho, khosi Solomoni a rembuluwa a livhana navho, a vha shudufhadza a ri, “Nga hu rendwe Muṋe washu Mudzimu wa Israele! O khunyeledza zwe a fulufhedzisa khotsi anga Dafita, zwiḽa a tshi ri, ‘Tshee nda pfulusa vhathu vhanga Egipita, a tho ngo vhuya nda nanga muṅwe muḓi kha matsinde a Israele uri dzina ḽanga ḽi fhaṱelwe thembele ḽi vhe henefho, ndo nanga Dafita uri a vhuse vhathu vhanga vha Israele.’ “Khotsi anga Dafita vho vha vha tshi ḓi vha nazwo mbiluni uri vha fhaṱe thembele ya dzina ḽa Muṋe washu, Mudzimu wa Israele. Huno Muṋe washu a vhudza khotsi anga Dafita a ri, ‘Vhunga wo vha u tshi elekanya u fhaṱela dzina ḽanga thembele, wo ita zwone u tshi humbula zwenezwo. Naho zwo ralo a si iwe ane wa ḓo fhaṱa thembele, i ḓo fhaṱwa nga ṅwana wau ane wa ḓo beba, ndi ene ane a ḓo fhaṱela dzina ḽanga thembele.’ “Zwino ndi hone Muṋe washu o khunyeledza zwe a fulufhedzisa. Nṋe ndo vha khosi vhudzuloni ha khotsi anga Dafita, ndo dzula kha khuluṋoni ya Israele, nga he Muṋe washu a fulufhedzisa, nahone ndo fhaṱa thembele ndi tshi fhaṱela dzina ḽa Muṋe washu Mudzimu wa Israele. Nda ita uri hu vhe na fhethu ha mbulungelo henefho thembeleni, ngomu hayo hu na mulanga wa Muṋe washu we a vhofha na vhokhotsi ashu musi a tshi vha pfulusa Egipita.” Solomoni a ima phanḓa ha aḽiṱari ya Muṋe washu, phanḓa ha tshivhidzo tshoṱhe tsha Israele, a imisela zwanḓa ṱaḓulu a rabela a ri, “Muṋe washu Mudzimu wa Israele, a hu na Mudzimu ane a nga Iwe ngeo ṱaḓulu kana fhano fhasi. A u vhofhololi mulanga wau we wa vhofha na vhalanda vhau vhane vha ḓi tshimbila nḓilani yau nga mbilu yoṱhe, lufuno lwau a lu fheli. Wo khunyeledza zwe wa fulufhedzisa khotsi anga mulanda wau Dafita, ṋamusi zwoṱhe zwe wa fulufhedzisa wo zwi ita zwa khunyelela. “Zwino-ha Muṋe washu Mudzimu wa Israele, khunyeledza zwe wa fulufhedzisa khotsi anga mulanda wau Dafita zwiḽa u tshi ri, ‘Arali vhana vhau vha londa zwoṱhe zwine vha ita vha tshila na Nṋe unga iwe, Nṋe ndi ḓo ita uri hu si kundwe u vha na muḓuhulu wau ane a dzula kha khuluṋoni ya Israele.’ Zwino-ha Mudzimu wa Israele, ngavhe hu tshi itea zwe wa amba u tshi fulufhedzisa khotsi anga mulanda wau Dafita. “Hone vhukuma Mudzimu a nga dzula fhano fhasi naa? Ḽiṱaḓulu na musi ḽi ḽiṱaḓulu ḽa nṱha-nṱha a u koni u fhelela khaḽo. Zwino iyi thembele ye nda fhaṱa u nga fhelela hani khayo? Yawee Muṋe washu Mudzimu wanga, thetshelesa thabelo yanga ndi tshi u humbela uri u nkhathutshele. Thetshelesa tshililo na thabelo yanga ine nda rabela maṱoni au ṋamusi. Ngavhe maṱo au a tshi dzula o lavhelesa, wa linda thembele hei vhusiku na masiari, henefha fhethu he wa ri, ‘Dzina ḽanga ḽi ḓo vha henefha,’ wa thetshelesa thabelo ine nda rabela ndo livhana na henefha fhethu. Thetshelesa khumbelo yanga na ya vhathu vhau vha Israele vha tshi rabela vho livhana na fhethu afha. Thetshelesa u ṱaḓulu hune wa dzula hone, u tshi zwi pfa u ri hangwele. “Arali munna a khakhela muṅwe a pfi a ite muano, a ḓa a ana uyo muano phanḓa ha aḽiṱari yau thembeleni ino, thetshelesa u ṱaḓulu, u haṱule vhalanda vhau, u laṱe a re na mulandu, zwe a ita zwi vhe nṱha ha ṱhoho yawe, a si na mulandu u sumbedze uri o ṱamba. “Musi vhathu vhau vha Israele vha tshi kundwa nga maswina nge vha u khakhela, huno-ha arali vha rembulutshela ha Iwe vha ḓa thembeleni hei, vha renda dzina ḽau vha u rabela vha tshi ḓiṱukufhadza uri u vha hangwele, vha thetshelese u ṱaḓulu. Hangwela vhathu vhau vhuvhi havho, u vha vhuedzedze shangoni ḽe wa ḽi ṋea vhomakhulukhulu wavho. “Arali vhathu vhau vha u khakhela wa si tsha nisa mvula, vhone vha ḓisola vhó livha thembele hei, vha renda dzina ḽau vha u rabela nga u ḓiṱukufhadza, vha thetshelese u ṱaḓulu. Hangwela khosi vhuvhi hayo na ha vhathu vha Israele. Vha funze u ita zwi re zwone, u nise mvula shangoni heḽi ḽe wa ṋea vhathu vhau uri ḽi vhe ḽavho tshoṱhe. “Arali ha wa nḓala fhano shangoni kana dwadze kana zwiliṅwa zwa fhiswa nga muya kana zwa ḽiwa nga magerere kana vhathu vhau vha diwa nga maswina kana ha vha na vhulwadze kana vha farwa nga mudinyane, u thetshelese thabelo dzavho. Arali vhathu vhau vha Israele mbilu dzavho dzi tshi vhavha, vha rabela vho imisa zwanḓa zwavho zwo livha thembeleni hei, muṅwe na muṅwe a tshi ḓivha tshililo tshawe, thetshelesa thabelo yavho. Vha thetshelese u hayani hau ngeo ṱaḓulu, u vha hangwele, u vha farise. Ndi Iwe u woṱhe u no ḓivha mihumbulo ya mbilu dza vhathu. Ita muṅwe na muṅwe zwo mu fanelaho, uri vhathu vhau vha u thetshelese misi yoṱhe vha tshi dzula shangoni ḽe wa ḽi ṋea vhomakhulukuku washu. thetshelesa thabelo yawe. Mu thetshelese u ṱaḓulu hune wa dzula hone, u ite zwine a u humbela, uri tshakha dzoṱhe dza ḽifhasi dzi u ḓivhe, dzi u hulise unga vhathu vhau vha Israele. Ndi hone vha tshi ḓo zwi ḓivha uri thembele hei ye nda fhaṱa ndi fhethu hune wa luvhiwa hone. “Arali u tshi ruma vhathu vhau uri vha yo lwa na maswina, vhone vha u rabela vho livha muḓi uno we wa u nanga na thembele hei ye nda u fhaṱela, thetshelesa thabelo dzavho u pfe mukosi wavho u ṱaḓulu, u vha fhe gundo. “Arali vhathu vhau vha u khakhela – ngauri a hu na a sa khakhi – Iwe wa sinyuwa wa litsha maswina a tshi vha kunda, a vha ita mathubwa, a vha hwalela kha ḽiṅwe shango, naho iḽo shango ḽi kule – vha ri vhe henefho vha ḓisola, vha ṱavha mukosi vha ri, ‘Ro tshinya, ri na mulandu, ro ita vhuvhi,’ thetshelesa thabelo yavho. Arali vha vhuelela ha Iwe vha sa hoyi, vha ḓisola nga mbilu yoṱhe, vhe shangoni ḽeneḽo he vha thubelwa hone vha u rabela vho livha shango heḽi ḽe wa ḽi ṋea vhomakhulukuku washu na muḓi hoyu we wa u nanga na thembele hei ye nda u fhaṱela, u thetshelese thabelo dzavho, u pfe mukosi wavho u hayani hau ṱaḓulu u vha khathutshele. Hangwela vhathu vhau vhuvhi havho, u vha hangwele zwe vha u khakhela na hoṱhe he vha pfuka, u ite uri vho vha thubaho vha vha khathutshele. Hufha vhe vhathu vhau vhukuma vhe wa vha pfulusa Egipita, wa vha bvisa shonḓoni i fhisaho. “Ngavhe u tshi ṱanganedza zwililo zwanga na zwa vhathu vhau Vhaisraele, wa thetshelesa thabelo dzavho musi vha tshi ṱavha mukosi. Wo vha nanga kha tshakha dzoṱhe uri vha vhe vhathu vhau nga he wa ḓivhadza nga Mushe muḓinḓa wau musi Iwe Muṋe wa zwoṱhe Muṋe washu u tshi pfulusa vhokhotsi ashu Egipita.” Musi Solomoni o no fhedza u rabela Muṋe washu, a takuwa phanḓa ha aḽiṱari ya Muṋe washu, he a vha o gwadama hone o imisela zwanḓa ṱaḓulu. Solomoni a ima a shudufhadza tshivhidzo tsha Israele a tshi amba nga ipfi ḽihulu a tshi ri, “Nga hu rendwe Muṋe washu we a ṋea vhathu vhawe Vhaisraele shango hune vha nga dzula nga mulalo nga he a fulufhedzisa. O khunyeledza zwivhuya zwe a fulufhedzisa nga muḓinḓa wawe Mushe, a hu na tshe tsha sala. Ngavhe Muṋe washu Mudzimu washu a tshi vha na riṋe unga zwe a vha na vhokhotsi ashu, ngavhe a sa vhuyi a ri litsha kana a ri ṱutshela. Ngavhe a tshi rembulusela mbilu dzashu khae, ra ita zwoṱhe zwine a funa, ra vhulunga ndaela na ndayo na pfanelo dze a ṋea vhokhotsi ashu. Ngavhe maipfi a thabelo hei yanga ye nda i bula phanḓa ha Muṋe washu a tshi vha tsini ha Muṋe washu Mudzimu washu vhusiku na masiari, nahone ngavhe a tshi khathutshela nṋe na vhathu vhawe Vhaisraele, nga hune vha zwi lila ḓuvha ḽiṅwe na ḽiṅwe, uri tshakha dzoṱhe dza ḽifhasi dzi zwi ḓivhe uri Muṋe washu ndi Ene Mudzimu e eṱhe, a hu na muṅwe. Huno ngavhe mbilu dzaṋu dzi tshi dzula dzi kha Muṋe washu Mudzimu washu, na tshila nga u tevhedza ndayo dzawe, na thetshelesa ndaela dzawe unga zwino.” Ndi hone khosi na Vhaisraele vhoṱhe vhe a vha e navho vha tshi ṋekedza Muṋe washu zwiṱhavhelo. Solomoni a ṋekedza Muṋe washu tshiṱhavhelo tsha kholomo dza 22 000 na nngu dza 120 000 ya vha nduvho ya u konana na Mudzimu. Khosi na Vhaisraele vhoṱhe vha kumedza Muṋe washu thembele. Musi wonoyo khosi ya hangula tshipiḓa tsha vhukati tsha muṱa u re phanḓa ha thembele ya Muṋe washu, henefho ya ṋekedza tshiṱhavhelo tshi fhiswaho na nduvho ya thoro na mapfura a zwiṱhavhelo zwa u konana na Mudzimu, ngauri aḽiṱari ya musinaseṱha i re phanḓa ha Muṋe washu yo vha yo ṱukufhalesa, zwiṱhavhelo zwi fhiswaho na nduvho dza thoro na mapfura a zwiṱhavhelo zwa u konana na Mudzimu zwi sa fheleli khayo. Solomoni na Vhaisraele vhoṱhe vhe a vha e navho vha ita vhuṱambo ha Mishasha musi wonoyo vha tshi hulisa Mudzimu Muṋe washu, vha fhedza maḓuvha maṱanu na mavhili, ngavhuya vha dovha vha fhedza maḓuvha maṱanu na mavhili, a ṱangana a vha maḓuvha a 14. Ho vha ho kuvhangana vhathu vhanzhi vha no bva Pharani ya Hamathi thungo ya devhula u vhuya u swika masakhani a Egipita thungo ya tshipembe. Hó no fhela vhege Solomoni a ri vhathu vha ḓiṱutshele. Vhone vha onesana na khosi vha i renda, vha humela hayani vha tshi khou pembela, mbilu dzo takalela zwivhuya zwoṱhe zwe Muṋe washu a itela mulanda wawe Dafita na vhathu vhawe Vhaisraele. Musi khosi Solomoni o no fhedza u fhaṱa thembele ya Muṋe washu na pfamo ya musanda, ó no fhedza zwoṱhe zwe a vha a tshi tama u zwi ita, Muṋe washu a ḓisumbedza ene lwa vhuvhili, unga o thoma u ḓisumbedza ene Gibioni. Muṋe washu a mu vhudza a ri, “Ndo pfa thabelo yau na zwe wa humbela. Thembele iyi ye wa i fhaṱa ndo i ita khethwa, dzina ḽanga ḽi ḓo vha henefho lini na lini. Ndi ḓo i linda, mbilu yanga ya dzula i henefho misi yoṱhe. “Huno iwe, arali wa ntshumela nga mbilu i fulufhedzeaho, u tshi ita zwi re zwone unga khotsi au Dafita, wa ita zwoṱhe zwine nda u laya, wa tevhedza ndaela dzanga, wa vhulunga milayo yanga, ndi ḓo pfumbisa vhuhosi hau, vhaḓuhulu vhau vha vhusa Israele lini na lini, nga he nda fulufhedzisa khotsi au Dafita zwiḽa ndi tshi ri, ‘A u nga kundwi u vha na muḓuhulu ane a ḓo vhusa Israele.’ “Huno arali iwe kana vhana vhau na ntshandukela na si tsha tevhedza ndaela dzanga na ndayo dzanga dze nda ni ṋea, na ṱuwa na shumela miṅwe midzimu, na i luvha, zwenezwo ndi ḓo pfulusa Vhaisraele shangoni ḽe nda vha ṋea, thembele hei ye nda i ita khethwa ndi tshi itela dzina ḽanga, nda i landula. Vhaisraele zwenezwo vha ḓo tou vha milomoni ya vhathu vha tou vha samba vha nyadziwa nga tshakha dzoṱhe. Naho thembele iyi i ya vhugala, i ḓo sala i thulwi ya mathukhwi, vhafhiri vha nḓila vha ḓo tshenuwa, vha nyefula vha ri, ‘Ndi mini Yahavee o ita zwo raliho shangoni iḽa na thembeleni iyi?’ Vhathu vha ḓo konou fhindula vha ri, ‘Ndi nge vha ṱutshela Yahavee Mudzimu wavho we a pfulusa vhokhotsi avho Egipita, vha nambatela miṅwe midzimu, vha i luvha, vha i shumela, ndi zwe Yahavee a ita uri vha welwe nga khombo nngafha.’ ” Solomoni o fhedza miṅwaha ya 20 a tshi fhaṱa nnḓu hedzo mbili, thembele ya Muṋe washu na pfamo ya musanda. Khosi Hiramu wa Tiro o ṋea Solomoni zwoṱhe zwe a vha a tshi zwi ṱoḓa uri a shume uyo mushumo, mikedara na mipaini na musuku, khosi Solomoni a ṋea Hiramu khosi ya Tiro miḓi ya 20 i re shangoni ḽa Galelia. Hiramu a takuwa Tiro u yo vhona miḓi ye Solomoni a mu ṋea, hone a si i takalele. Hiramu a vhudzisa Solomoni a ri, “Wa hashu, ndi miḓi-ḓe iyi ye na nṋea yone?” Ndi zwine na ṋamusi ya kha ḓi pfi shango ḽa Khabulu Hiramu o vha o rumela Solomoni musuku une wa nga fhira khilogiramu dza 4 000. Khosi Solomoni o vha a tshi shumisa vhathu nga khombekhombe musi a tshi fhaṱa thembele ya Muṋe washu na pfamo yawe na mirango na mutsheṱo wa Jerusalema na miḓi ya Hatsoro na Megido na Gezere. Farao khosi ya Egipita o vha o dia muḓi wa Gezere a u thuba, a vhulaha vhadzulapo vhawo vha Vhakanana, a u fhisa nga mulilo, a u ṋea ṅwananyana wawe tshi tshifhiwa musi a tshi vhingwa nga Solomoni. Solomoni a vusa uyo muḓi wa Gezere, a fhaṱa na Bethe Horoni wa fhasi, na Baalathi na Thamara phangani ya Juda na miḓi ya u vhulungela zwiḽiwa zwawe na miḓi ya gariki dzawe na bere dzawe, a fhaṱa na zwe a vha a tshi tou tama u fhaṱa Jerusalema na Libanoni na shangoni ḽoṱhe ḽe a vha a tshi ḽi vhusa. Ho vha ho sala vhathu vha si Vhaisraele, Vhaamori na Vhahithi na Vhapherisi na Vhahivi na Vhajebusi, ndi vhaḓuhulu vha havhaḽa vhe Vhaisraele vha si vha fhedze tshoṱhe vha sala shangoni, vhenevho Solomoni o vha shumisa mushumo wawe wa khombekhombe, na ṋamusi zwi tshee zwo ralo. Hone Vhaisraele Solomoni ho ngo vha shumisa mishumo ya khombekhombe, vhone vho vha vhe vhahali vhawe na magota awe na vhalangammbi vhawe na vhalangi vha gariki dzawe na vhanameli vha bere dzawe. Ho vha hu na magota a 550 vha tshi langa mushumo wa khombekhombe wa u fhaṱa. Musi mufumakadzi wa Solomoni, ṅwananyana wa Farao khosi ya Egipita, o no pfuluwa Muḓini wa Dafita, o no pfulutshela pfamoni ye a fhaṱelwa nga Solomoni, Solomoni a fhaṱa na murango. Solomoni o vha a tshi ri kararu nga ṅwaha a ṋekedza zwiṱhavhelo zwi fhiswaho na nduvho dza u konana na Mudzimu kha aḽiṱari ye a i fhaṱela Muṋe washu. Solomoni a ita na u dubisela Muṋe washu zwioro, u ralo a vha o khunyeledza zwa thembele. Khosi Solomoni a fhaṱa na zwikepe zwinzhi vhuimangalavha ha Etsioni Gebere, hune ha vha tsini ha Elathi shangoni ḽa Edomo, khunzikhunzini ya Lwanzhe Lutswuku. Khosi Hiramu a ruma vhanna vhawe, vhatshimbidzi vha zwikepe vhe vha vha vha tshi ḓivha lwanzhe, uri vha shume afho zwikepeni na vhanna vha Solomoni. Vha tala lwanzhe nga zwikepe vha livha shangoni ḽa Ofiri, vha vhuya na musuku wa khilogiramu dza 4 000 vha u ḓisa ha khosi Solomoni. Khosi ya Sheba ya mufumakadzi na ene o pfa bvumo ḽa Solomoni na dzina ḽa Yahavee, a fara lwendo a ya Jerusalema u yo mu linga nga u mu vhudzisa mbudziso dza u konḓa. A swika Jerusalema e na vhaḓinḓa vhanzhi na gamela dzo hwala zwilungi na musuku munzhi na matombo a mutengo muhulu, a ḓa ha Solomoni a mu vhudzisa zwoṱhe zwe zwa vha zwi mbiluni yawe. Solomoni a fhindula mbudziso dzoṱhe, ha si vhe na tshine tsha konḓela Solomoni u ṱalutshedza iyo khosi. Khosi ya Sheba ya pfa vhuṱali hoṱhe ha Solomoni, a vhona pfamo ye Solomoni a fhaṱa, na zwiḽiwa zwine zwa ḓiswa ḓafulani ḽawe na hune ha dzula magota na vhashumi vha pfamoni na zwiambaro zwavho na vhashumi vhane vha mu shumela vhuṱamboni na zwiṱhavhelo zwine a ṋekedza thembeleni ya Muṋe washu, zwa mu akhamadza. A vhudza khosi Solomoni a ri, “Zwe nda zwi pfa ndí shangoni ḽanga nga vhuṱali havho na mishumo yavho ndi ngoho! Huno izwo zwithu a tho ngo zwi tenda nda vhuya nda tou ḓa nda zwi vhona nga anga maṱo. Vhukuma ndo vha ndi songo vhuya nda vhudzwa na hafu yazwo; vhuṱali havho na lupfumo lwavho zwi fhira zwe nda vhudzwa. Vhathu vhavho vha na mashudu hani! Na magota avho vhane vha dzula navho vha tshi endela u pfa vhuṱali havho vha na mashudu! Nga hu rendwe Yahavee Mudzimu wavho we a vha takalela, a vha vhea kha khuluṋoni ya Israele. Yahavee o vha vhea khosi uri vha vhe na khaṱhulo mbuya, vha ite zwi re zwone nge a funa Israele nga lufuno lu sa gumi.” A ṋea khosi Solomoni zwifhiwa zwe a ḓa nazwo, zwa musuku une wa fhira khilogiramu dza 4 000 na zwilungi zwinzhi na matombo a mutengo muhulu. A ho ngo dovha ha ḓiswa zwilungi zwinzhi zwi no eḓana na zwe khosi ya Sheba ya mufumakadzi ya ṋea khosi Solomoni. Zwikepe zwa Hiramu zwe zwa vha zwo ḓisa musuku u tshi bva Ofiri, zwa ḓisa na matanda manzhi a musandala na matombo a mutengo muhulu zwi tshi bva henengei. Solomoni a ita thikho dza thembele ya Muṋe washu na dza pfamo ya musanda nga eneo matanda, a ita na haripa na zwihwana zwa vhaimbi. O vha e one matanda avhuḓi a musandala e a vhuya a ḓiswa kha ḽa Israele, o raloho ho ngo tsha dovha a vhonwa. Khosi Solomoni a ṋea khosi ya Sheba zwoṱhe zwe a zwi tama a zwi humbela, a dovha a mu tonda nga zwiṅwe. Ndi hone khosi ya Sheba i tshi humela shangoni ḽa Sheba na vhalanda vhayo. Ṅwaha muṅwe na muṅwe khosi Solomoni o vha a tshi ḓiselwa musuku une wa nga lemela khilogiramu dza 23 000, hu sa vhalwi mithelo ine ya theliwa nga vhashavhi na mbuelo ine ya bva kha mabindu na muthelo une wa theliwa nga mahosi a Maarabia na vhavhusi vha madzingu a Israele. Khosi Solomoni a ita zwiṱangu zwihulu zwa 200, tshiṅwe na tshiṅwe tsha fhomiwa musuku wo fuliwaho une wa lemela khilogiramu ṱhanu na mbili. A ita na zwiṱangu zwiṱuku zwa 300, tshiṅwe na tshiṅwe a tshi fhoma musuku wo fuliwaho une wa ṱoḓou lemela khilogiramu mbili. Khosi ya zwi vhea huvhewazwihali ha Maṱaka a Libanoni. Khosi ya itisa na khuluṋoni khulu, ya tibedzwa nga ṋanga dza nḓou, ya dovha ya fhomiwa na musuku u songo vangiwaho. Khuluṋoni iyo yo vha i na zwiṱepisi zwiṱanu na tshithihi, nga murahu hayo i na muṱumba wa ṱhoho ya mboho. Masia oṱhe a tshidzulo ho vha hu na zwitikatshanḓa, hu na tshifanyiso tsha ndau yo imaho tsini ha tshiṅwe na tshiṅwe. Ho vha hu na zwifanyiso zwa ndau dza 12 dzo ima kha zwiṱepisi izwo zwiṱanu na tshithihi, magumoni a tshiṱepisi tshiṅwe na tshiṅwe ho ima ndau, nthihi ngeno nthihi ngeno. Mashangoni oṱhe a hu na iṅwe khosi ye ya vhuya ya itelwa khuluṋoni yo raloho. Zwinwelo zwoṱhe zwa khosi Solomoni zwo vha zwi zwa musuku, na thundu dzoṱhe dza nḓuni ya huvhewazwihali ha Maṱaka a Libanoni dzo vha dzi dza musuku u songo vangiwaho. Ho vha hu si na tsho itwaho nga siliva, ngauri siliva yo vha i si na mutengo misi ya Solomoni. Khosi yo vha i na zwikepe zwine zwa vhambadza thundu lwanzheni zwi tshi tshimbila na zwa Hiramu. Ho vha hu tshi ri u fhela miṅwaha miraru zwa vhuya zwo hwala musuku na siliva na ṋanga dza nḓou na dziṱhoho na mapfeṋe. Khosi Solomoni o vha a tshi fhira mahosi oṱhe a ḽifhasi nga lupfumo na nga vhuṱali. Vhathu vha mashango oṱhe vho vha vha tshi tama u thetshelesa Solomoni uri vha pfe vhuṱali he Mudzimu a vha o vhu vhea mbiluni yawe. Ṅwaha nga ṅwaha, muṅwe na muṅwe we a ḓa o vha a tshi ḓa na nduvho, zwithu zwa siliva na musuku na dziphuraphura na zwihali na zwilungi na dzibere na dzimeila. Solomoni o vha e na gariki nnzhi na bere, o vha e na gariki dza 1 400 na bere dza 12 000, zwe a vha o zwi vhea miḓini ya dzigariki, zwiṅwe a tshi dzula nazwo Jerusalema. Khosi ya khokha siliva nnzhi Jerusalema ya nga matombo, mikedara ya anda unga mihuyu zwigodini. Bere dza Solomoni dzo vha dzi tshi bva Egipita na Kue, vhashavhi vha musanda vho vha vha tshi dzi renga dzi tshi bva Kue. Vho vha vha tshi renga gariki nthihi i no bva Egipita nga mangwende a 600 a siliva, bere i tshi rengwa nga mangwende a 150 a siliva. Vho vha vha tshi ita na u dzi rengisela mahosi a Vhahithi na Vhaaramu. Khosi Solomoni o funa vhasadzi vhanzhi vha vhatsinda, hu sa vhaliwi na ṅwananyana wa Farao. O dzea vhasadzi vha Vhamuaba na Vhaamoni na Vhaedomo na Vhasidoni na Vhahithi – tshakha dze Muṋe washu a vhudza Vhaisraele a ri, “Ni songo dzetshelana navho, ngauri vhukuma vha nga ḓo rembulusela mbilu dzaṋu kha midzimu yavho.” Naho zwo ralo Solomoni a vha funa, a vha nambatela. O vha e na vhasadzi vha 700 vha vhakololo, na vhasadzi vha dziphuli vha 300. Vhasadzi vhawe vha mu xedza. Musi Solomoni o no kalaha, vhasadzi vhawe vha rembulusela mbilu yawe kha miṅwe midzimu, a si tsha ḓikumedza Muṋe washu Mudzimu wawe nga mbilu yawe yoṱhe sa Dafita khotsi awe. Solomoni a luvha Ashtharotho mudzimu wa musadzi wa Vhasidoni na Milikhomu mudzimu u nengisaho wa Vhaamoni. Solomoni a ita zwi sa takadzi Muṋe washu, a si tsha tevhela Muṋe washu tshoṱhe unga Dafita khotsi awe. Nṱha ha thavha vhubvaḓuvha ha Jerusalema, Solomoni a fhaṱa fhethu ha u luvhela Khemosho mudzimu u nengisaho wa Muaba na fhethu ha u luvhela Milikhomu mudzimu u nengisaho wa Vhaamoni. Solomoni a fhaṱa na fhethu ha u luvha hune vhasadzi vhawe vha vhatsinda vha fhisa zwioro, vha ṋekedza midzimu yavho zwiṱhavhelo. Muṋe washu a sinyutshela Solomoni nge mbilu yawe ya furalela Muṋe washu Mudzimu wa Israele, we a vha o ḓisumbedza ene luvhili. Naho Muṋe washu o vha o dzivhisa Solomoni u luvha miṅwe midzimu, Solomoni ho ngo tevhedza ndaela ya Muṋe washu. Muṋe washu a vhudza Solomoni a ri, “Vhunga wo ḓiimisela u pfuka mulanga wanga na ndayo dzanga dze nda u laya, ndi ḓo u dzhiela muvhuso nda u ṋea muṅwe wa magota au. Naho zwo ralo a thi nga zwi iti iwe u tshi kha ḓi tshila, ndi tshi itela Dafita khotsi au. Muvhuso ndi ḓo u dzhiela ṅwana wau. Huno a thi nga mu dzhieli muvhuso woṱhe, ndi ḓo mu ṋea tsinde ḽithihi ndi tshi itela Dafita mulanda wanga na Jerusalema he nda hu khetha.” Muṋe washu a ita uri Hadadi wa nnḓu ya musanda wa Edomo a vutshele Solomoni. Zwiḽa kale musi Dafita a tshi khou lwa na vha Edomo, Juaba mulangammbi o vha o ya u swiṱa vhafu, a vhulaha vhanna vhoṱhe vha Edomo. Juaba na Vhaisraele vhoṱhe vho dzula henengei vha fhedza miṅwedzi miṱanu na muthihi, vha vhuya vha vhulaha vhanna vhoṱhe vha Edomo. Hone Hadadi, we a vha a tshi kha ḓi vha mutukana, a shavhela Egipita na vhaṅwe magota vha Edomo vhe vha vhuya vha shumela khotsi awe. Vha takuwa Midiani vha livha Pharani. Vha dzhia vhaṅwe vhanna vha Pharani vha ṱuwa navho, vha livha Egipita ha Farao khosi ya Egipita, uyo a ṋea Hadadi nnḓu na tsimu na zwiḽiwa. Farao a takalela Hadadi lwe a vhuya a mu ṋea murathu wa mufumakadzi wawe Thaphenese uri a mu dzee. Murathu wa Thaphenese a mu bebela ṅwana wa mutuka we a vha a tshi pfi Genubathi, onoyo o lelwa nga Thaphenese pfamoni ya musanda. Henefho Genubathi o vha a tshi dzula na vhana vha Farao. Musi Hadadi e Egipita, a pfa upfi Dafita o dzama, na uri Juaba mulangammbi na ene o fa. Ndi hone Hadadi a tshi amba na Farao a ri, “Nga vha litshe ndi ṱuwe ndi vhuelele shangoni ḽa hashu.” Farao a vhudzisa a ri, “Ndi tshini tshine na tshi shaya fhano lune na funa u vhuelela shangoni ḽa haṋu?” Hadadi a fhindula a ri, “A hu na, hone nga vha litshe ndi ṱuwe!” Mudzimu a ita na uri swina ḽiṅwe ḽi vutshele Solomoni, uyo o vha e Rezoni ṅwana wa Eliada, we a vha o shavha muṋe wawe Hadadi Ezere khosi ya Tsoba. O kuvhanganya vhanna, a vha murangaphanḓa wa tshigwada tsha mashandukwa zwiḽa Dafita a tshi lozwa mmbi ya Tsoba, mashandukwa ayo a livha Damasko, vha swika vha dzula hone vha vhusa. Rezoni o vha swina ḽa Israele misi yoṱhe Solomoni a tshi kha ḓi tshila, a ita uri u dina ha Hadadi hu kalule. Rezoni o vha a tshi vhusa Aramu, e swina ḽa Vhaisraele. Jerobiamu ṅwana wa Nebati na ene a shandukela khosi. O vha e muṅwe wa magota a Solomoni, e Muefraimi wa Tsereda, mme awe e tshilikadzi a tshi pfi Tserua. Ngea mafhungo a musi a tshi shandukela khosi. Solomoni o vha a tshi khou fhaṱa mirango ya u tika, a tshi khou thivha mavhende mutsheṱoni wa muḓi wa Dafita khotsi awe. Zwino Jerobiamu o vha e munna ane a ḓipfa, nahone musi Solomoni a tshi vhona uri uyo muṱhannga u shuma mushumo wawe zwavhuḓi, a mu vhea uri a lange mushumo woṱhe wa khombekhombe wa vha Manase na Efraimi. Muṅwe musi Jerobiamu a tshi khou bva Jerusalema, a ṱangana na Ahia muporofita wa Shilo, ó ambara phuraphura ntswa. Ho vha hu si na muṅwe henefho, vhe vhavhili fhedzi. Ahia a bvula phuraphura ntswa ye a vha o i ambara, a i kherukanya ya bva mbemba dza 12, a amba na Jerobiamu a ri, “Dzhiani mbemba dza fumi dzi vhe dzaṋu, ngauri Muṋe washu Mudzimu wa Israele u ri, ‘Ndi ḓo dzhiela Solomoni muvhuso, iwe nda u ṋea matsinde a fumi. Hone ene ndi ḓo mu ṋea tsinde ḽithihi, ndi tshi itela mulanda wanga Dafita na muḓi wa Jerusalema we nda u nanga kha matsinde oṱhe a Israele. Izwo ndi ḓo zwi ita nge Solomoni a mpfuralela a luvha Ashtharotho mudzimu wa musadzi wa Vhasidoni na Khemosho mudzimu wa Vhamuaba na Milikhomu mudzimu wa Vhaamoni, a si tshimbile nḓilani dzanga, a si ite zwi ntakadzaho, a si tevhedze ndayo dzanga na milayo yanga unga Dafita khotsi awe. Hone Solomoni a thi nga mu dzhieli muvhuso woṱhe ene muṋe, ndi ḓo mu litsha a vhusa a vhuya a fa, ndi tshi itela Dafita mulanda wanga we nda mu nanga, a thetshelesa milayo yanga na ndayo dzanga. Ndi ḓo dzhiela ṅwana wawe muvhuso, iwe nda u ṋea matsinde a fumi, ṅwana wawe nda mu ṋea tsinde ḽithihi uri mulanda wanga Dafita a dzule o mpfarela luvhone Jerusalema, muḓi we nda u nanga uri ndi vhee dzina ḽanga hone. Iwe Jerobiamu ndi ḓo u dzhia wa vhusa zwoṱhe zwine mbilu yau ya zwi tama, wa vha khosi ya Israele. Arali wa ita zwoṱhe zwine nda u laya, wa tshimbila nḓilani dzanga, wa ita zwi ntakadzaho nga u tevhedza ndayo dzanga na u vhulunga milayo yanga unga mukoma wanga Dafita, ndi ḓo vha na iwe. Ndi ḓo u fhaṱela muvhuso wa dzula u hone unga we nda fhaṱela Dafita, ndi ḓo u ṋea Israele. Ndi ḓo ṱukufhadza vhaḓuhulu vha Dafita nga mulandu wa vhuvhi ha Solomoni, hone a thi nga vha ṱukufhadzi lini na lini.’ ” Solomoni a linga u vhulaha Jerobiamu, hone Jerobiamu a shavhela ha khosi Shishaka wa Egipita, a dzula hone Solomoni a vhuya a dzama. Mafhungo maṅwe oṱhe a Solomoni, zwoṱhe zwe a ita na zwa vhuṱali hawe, zwo ṅwalwa kha Histori ya Solomoni. Solomoni o vhusa ḽoṱhe ḽa Israele e Jerusalema a fhedza miṅwaha ya 40. Solomoni a dzama, a yo awela na vhokhotsi awe, a swiṱwa Muḓini wa Dafita khotsi awe. Ṅwana wawe Rehabiamu a vha khosi vhudzuloni hawe. Rehabiamu a takuwa a ya Shikheme, ngauri Vhaisraele vhoṱhe vho vha vho ya henengei uri vha mu vhumbe khosi. Musi Jerobiamu ṅwana wa Nebati a tshi zwi pfa e Egipita he a vha o shavhela hone a tshi shavha khosi Solomoni, a vhuya henengei. Vhathu vha vhidzisa Rehabiamu, Jerobiamu na tshivhidzo tshoṱhe tsha Vhaisraele vha ya ha Rehabiamu vha mu vhudza vha ri, “Khotsi avho vho vha vho ri hwesa dzhogo i lemelaho, hone arali vha ri fhungudzela mushumo wa tshiṱuhu, vha ri leludzela dzhogo i lemelaho ye Solomoni a ri hwesa yone, ri ḓo vha vhalanda vhavho.” Rehabiamu a vha fhindula a ri, “Ṱuwani ni fhedze maḓuvha mararu ni konou vhuya, ndi ḓo ni fhindula.” Vhathu vha ṱuwa. Khosi Rehabiamu a vhudzisa vhakalaha vhe vha vha vha tshi shumela khotsi awe Solomoni a tshi kha ḓi tshila, a ri, “Nga vha nnyeletshedze uri ndi tshi fhindula avha vhathu ndi ri mini!” Vhone vha mu fhindula vha ri, “Arali vha tshi funa u shumela vhathu havha zwavhuḓi, vha vha fhindule zwavhuḓi; vha ḓo dzula vha tshi vha shumela.” Huno Rehabiamu a litsha nyeletshedzo ya vhakalaha, a yo vhudzisa vhaṱhannga vhe a aluwa navho vha tshi mu shumela. A vha vhudzisa a ri, “Vhathu avha ri nga vha fhindula hani vhane vha ri ndi vha leludzele dzhogo ye khotsi anga a vha hwesa yone?” Vhaṱhannga vhe vha aluwa nae vha mu fhindula vha ri, “Vhathu havho vhe vha vha vhudza vha ri khotsi avho vho vha hwesa dzhogo i lemelaho, zwino vhone vha vha leludzele dzhogo, vha vha fhindule vha ri, ‘Tshinwaunwane tshanga tsho denyefhala u fhira khundu dza khotsi anga. Khotsi anga vho vha vho ni hwesa dzhogo ya u lemela, nṋe ndi ḓo ita uri i lemelese. Khotsi anga vho vha vha tshi ni rwa nga zwimebi, nṋe ndi ḓo ni rwa nga mboma.’ ” Musi ho no fhela maḓuvha mararu, Jerobiamu na vhathu vhoṱhe vha humela ha Rehabiamu, nga he khosi ya vha vhudza ya ri, “Ṱuwani ni fhedze maḓuvha mararu ni konou vhuya ha nṋe, ndi ḓo ni fhindula.” Khosi ya fhindula vhathu nga u tou vha ḽela vhuhali, ya nyadza nyeletshedzo i no bva kha vhahulwane, ya tevhela nyeletshedzo ya vhaṱhannga ya ri, “Khotsi anga vho vha vho ni hwesa dzhogo i lemelaho, nṋe ndi ḓo ita uri i lemelese. Khotsi anga vho vha vha tshi ni rwa nga zwimebi, nṋe ndi ḓo ni rwa nga mboma.” Khosi a yo ngo thetshelesa vhathu, izwo zwo vha zwo itwa nga Muṋe washu, uri hu khunyelele ipfi ḽe Muṋe washu a vhudza Jerobiamu ṅwana wa Nebati nga mulomo wa Ahia wa Shilo. Musi Vhaisraele vhoṱhe vha tshi vhona uri khosi yo landula zwe vha humbela, vha fhindula khosi vha ri, “Ri na mukovhe-ḓe na Dafita? Ṅwana wa Isai ri mu londeleni? Vhaisraele humelani hayani! Dafita londola nnḓu yau!” Ndi hone Vhaisraele vha tshi ya hayani. Huno Vhaisraele vhe vha vha vha tshi dzula miḓini ya Juda, Rehabiamu a ḓi vha vhusa. Khosi Rehabiamu a ruma Adoniramu we a vha a tshi langa mushumo wa khombekhombe uri a ye ha Vhaisraele, hone vhone vha mu kanḓa nga matombo vha mu vhulaha. Zwo no ralo khosi Rehabiamu a ṱavhanya a dzhena kha gariki yawe a shavhela Jerusalema. U bva zwenezwo Vhaisraele a vho ngo tsha luvha nnḓu ya Dafita, na ṋamusi. Musi Vhaisraele vha tshi zwi pfa uri Jerobiamu o vhuya a tshi bva Egipita, vha mu vhidza uri a ḓe tshivhidzoni, vha mu vhumba khosi ya Israele ḽoṱhe. Tsinde ḽa Juda ndi ḽone fhedzi ḽe ḽa sala ḽi tshi luvha nnḓu ya Dafita. Musi Rehabiamu a tshi swika Jerusalema, a kuvhanganya vhahali vhukuma vha 180 000 vha tsinde ḽa Juda na ḽa Benyamini, uri vha yo lwa na muvhuso wa Israele vha dzhiulule muvhuso u vhe wa Rehabiamu ṅwana wa Solomoni. Hone ipfi ḽa Mudzimu ḽa ḓa ha muporofita Shemaya ḽa ri, “Vhudza Rehabiamu ṅwana wa Solomoni khosi ya Juda na vhoṱhe vha Juda na vha Benyamini, na vhathu vhoṱhe u ri, ‘Muṋe washu u ri: Ni songo gonya u lwa na Vhaisraele vha haṋu. Iyani hayani noṱhe, ngauri zwo itwa nga Nṋe.’ ” Ndi hone vha tshi thetshelesa ipfi ḽa Muṋe washu, vha dovha vha humela hayani, nga he Muṋe washu a vha laya. Khosi Jerobiamu a fhaṱa mitsheṱo muḓini wa Shikheme mivhunduni ya Efraimi, a dzula hone. A ṱuwa a yo fhaṱa mitsheṱo muḓini wa Phenuele. Jerobiamu a elekanya a ri, “Muvhuso u nga vhuelela kha nnḓu ya Dafita. Arali avha vhathu vha ḓi gonya vha tshi yo ṋekedza zwiṱhavhelo thembeleni ya Muṋe washu ngei Jerusalema, vha ḓo dovha vha luvha muṋe wavho Rehabiamu, khosi ya Juda. Vha ḓo mmbulaha vha vhuelela ha khosi Rehabiamu.” Khosi ya funzedzana na vhaeletshedzi vhayo, ya konou vhumba mbohwana mbili dza musuku, ya amba na vhathu ya ri, “Zwi a ni netisa u gonya Jerusalema. Inwi Vhaisraele, midzimu yaṋu yo ni pfulusaho Egipita ngei.” Iṅwe mbohwana ya musuku a i vhea Bethele, iṅwe a i vhea Dani, izwo zwa ita uri vhathu vha tshinye. Vha ita na u ḓala muḓalo vho hwala iḽa iṅwe mbohwana ya musuku u vhuya u swika Dani. Jerobiamu a ita na u fhaṱa zwitembele zwikwarani, a vhea vhotshifhe vha no bva kha miṱa yoṱhe vha si vha tsinde ḽa Livi. Jerobiamu a thoma vhuṱambo nga ḓuvha ḽa 15 ḽa ṅwedzi wa vhuṱanu na vhuraru, vhune ha fana na vhuṱambo ha mishasha vhune ha itwa kha ḽa Juda. Mboho dza musuku dze a dzi vhumba a dzi ṋekedza zwiṱhavhelo kha aḽiṱari henefho Bethele, thembeleni ya Bethele a dovha a vhea vhotshifhe vhane vha shuma zwitembeleni zwa zwikwarani. Nga ḓuvha ḽa 15 ḽa ṅwedzi wa vhuṱanu na vhuraru, ḓuvha ḽe Jerobiamu a tou ḽi vhea ene muṋe, a ya Bethele a ṋekedza zwiṱhavhelo kha aḽiṱari a ita vhuṱambo he a vhu thomela Vhaisraele. Bethele ha ḓa muḓinḓa wa Mudzimu a tshi bva Juda o ruṅwa nga Muṋe washu, a tshi swika a wana Jerobiamu o ima aḽiṱarini a tshi ṱoḓa u ṋekedza tshiṱhavhelo. Uyo munna a ṱavha mukosi a teketela iyo aḽiṱari ó laiwa nga Muṋe washu a ri, “Iwe aḽiṱari, aḽiṱari wee! Muṋe washu u ri, ‘Hu ḓo bebwa ṅwana a no pfi Josiasi kha nnḓu ya Dafita. Henefha kha iwe ene u ḓo ṱhavha vhotshifhe vha zwitembele zwa zwikwarani vhane vha ṋekedza zwiṱhavhelo fhano, hu ḓo fhiswa marambo a vhathu kha iwe.’ ” Musi wonoyo muḓinḓa wa Mudzimu a ita tshiga a ri, “Ngetshi tshiga tshe tsha ḓivhadzwa nga Muṋe washu u ri: Aḽiṱari hei i ḓo fhanduwa, milora yo kamaho mapfura ya balangana.” Musi khosi Jerobiamu a tshi pfa zwe muḓinḓa wa Mudzimu a teketela aḽiṱari i re Bethele, a imisa tshanḓa tshawe o ima aḽiṱarini a ri, “Mu fareni!” Hone itsho tshanḓa tshe a tshi imisa tshi tshi sumba uyo munna tsha mbo ḓi kongonyala, a si tsha kona u tshi humisela murahu. Aḽiṱari ya mbo ḓi fhanduwa, milora ya balangana, zwi tshi tevhedza tshiga tshe tsha ambiwa nga muḓinḓa wa Mudzimu ó laiwa nga Muṋe washu. Ndi hone khosi i tshi amba na muḓinḓa wa Mudzimu ya ri, “Mpfumedzanyeni na Yahavee Mudzimu waṋu, ni nthabelele uri tshanḓa tshanga tshi fhole.” Muḓinḓa wa Mudzimu a mu ambela na Muṋe washu, tshanḓa tsha khosi tsha fhola, tsha vhuelelela ngonani. Khosi ya amba na muḓinḓa wa Mudzimu ya ri, “Nga ri ṱuwe roṱhe ri ye hayani ni yo ḽa, ndi ḓo ni ṋea na tshifhiwa.” Huno muḓinḓa wa Mudzimu a fhindula khosi a ri, “Naho vho vha vha tshi nga mpha hafu ya lupfumo lwavho, ndo vha ndi sa nga ṱuwi navho kana nda ḽa zwiḽiwa kana nda nwa maḓi fhano. Muṋe washu o nndaya a ri, ‘U songo ḽa zwiḽiwa kana wa nwa maḓi kana wa huma nga nḓila ye wa ḓa ngayo.’ ” Ndi hone a tshi fara iṅwe nḓila, a si tsha huma nga nḓila ye a ya ngayo Bethele. Zwino ho vha hu na muṅwe muporofita wa mukalaha a tshi dzula Bethele, vhana vhawe vha ḓa vha mu vhudza zwoṱhe zwe uḽa muḓinḓa wa Mudzimu a ita henefho Bethele musi wonoyo, na zwoṱhe zwe a vhudza khosi Jerobiamu. Khotsi avho a vha vhudzisa a ri, “O ṱuwa nga nḓila ifhio?” Vhana vhawe vha mu sumbedza nḓila ye uyo muḓinḓa wa Mudzimu a no bva Juda a i fara. Ene a vhudza vhana vhawe a ri, “Vhelesani donngi.” Vha mu vhelesela donngi, a namela, a tevhela uḽa muḓinḓa wa Mudzimu, a mu wana o dzula fhasi ha muri muhulu, a mu vhudzisa a ri, “Ndi vhone muḓinḓa wa Mudzimu a no bva Juda?” Munna uyo a fhindula a ri, “Ndi nṋe.” Ndi hone muporofita a tshi mu vhudza a ri, “Nga ri ṱuwe roṱhe ri ye hayani ri yo ḽa zwiḽiwa.” Muḓinḓa wa Mudzimu a ri, “Ndi nga si humele murahu nda ṱuwa navho kana nda ḽa zwiḽiwa kana nda nwa maḓi navho fhano fhethu. Muṋe washu o mmbudza a ri, ‘U songo ḽa zwiḽiwa kana wa nwa maḓi henefho kana wa vhuya nga nḓila ye wa ṱuwa ngayo.’ ” Muporofita uyo wa mukalaha a fhindula a ri, “Na nṋe ndi muporofita unga vhone. Muṋe washu o ruma muruṅwa a ḓa a mmbudza a ri, ‘Huma nae u mu ise muṱani wau uri a ḽe zwiḽiwa, a nwe maḓi.’ ” Hone muporofita uyo wa mukalaha o vha a tshi khou mu zwifhela. Ndi hone muḓinḓa wa Mudzimu a tshi huma na uyo muporofita wa mukalaha a yo ḽa zwiḽiwa, a nwa muṱani wawe. Musi vha tshee vho dzula ḓafulani, ipfi ḽa Muṋe washu ḽa ḓa ha muporofita uyo wa mukalaha we a huma nae, a vhidzelela a tshi vhudza muḓinḓa wa Mudzimu a no bva Juda a ri, “Muṋe washu u ri, ‘Wo nyadza ipfi ḽa Yahavee, a wo ngo tevhedza ndaela ye wa fhiwa nga Muṋe washu Mudzimu wau. Wo huma wa yo ḽa zwiḽiwa, wa nwa maḓi fhethu he a u vhudza uri u songo ḽa, u songo nwa. Zwenezwo tshitumbu tshau a tshi nga swiṱwi tshaloni tsha vhokhotsi au.’ ” Musi uyo muḓinḓa wa Mudzimu o no fhedza u ḽa na u nwa, muporofita we a huma nae a mu vhelesela donngi yawe. Musi e lwendoni a ṱangana na ndau nḓilani ya mu vhulaha, tshitumbu tshawe tsha kudzwa nḓilani, donngi na ndau vhuvhili hazwo zwa ima tsini hatsho. Vhaṅwe vhathu vhe vha fhira henefho vha vhona tshitumbu tsho rambalala henefho fhasi, ndau yo ima tsini ha tshitumbu, vha swikisa ayo mafhungo muḓini hune muporofita wa mukalaha a dzula hone. Uḽa muporofita we a mu humisa lwendoni lwawe a tshi zwi pfa a ri, “Ndi muḓinḓa wa Mudzimu we a nyadza ndaela ya Muṋe washu. Muṋe washu o mu kumedza ndau, ya mu zhongondedza, ya mu vhulaha, nga he ipfi ḽa Muṋe washu ḽa mu vhudza.” Muporofita a vhudza vhana vhawe a ri, “Mmbeleseleni donngi.” Vha ita nga u ralo, a namela a ṱuwa. A wana tshitumbu tsho rambalala nḓilani, donngi na ndau zwo ima tsini hatsho. Ndau yo vha i songo ḽa itsho tshitumbu, na donngi í songo i zhongondedza. Ndi hone muporofita a tshi takula tshitumbu tsha muḓinḓa wa Mudzimu, a tshi hwesa donngi, a humela natsho Bethele uri a mu lile, a mu swiṱe. Ndi hone a tshi swiṱa itsho tshitumbu tshaloni tshawe, vha mu lila vha ri, “Yawee, shaka ḽanga!” Musi vho no mu swiṱa a vhudza vhana vhawe a ri, “Musi ndi tshi fa ni ntswiṱe tshaloni tshe uyu muḓinḓa wa Mudzimu a swiṱwa khatsho, ni ladze marambo anga tsini ha marambo awe. Ndi uri mafhungo e a ḓivhadzwa nga ipfi ḽa Muṋe washu hu tshi teketelwa aḽiṱari ya Bethele na zwitembele zwa zwikwarani miḓini ya Samaria, vhukuma ha nga weli fhasi.” Naho ho itea hezwo, khosi Jerobiamu wa Israele ho ngo laṱa vhuvhi hawe, a ḓi nanga vhotshifhe kha miṱa zwayo uri vha shume zwitembeleni zwa zwikwarani. Muṅwe na muṅwe we a vha a tshi funa u vha tshifhe o vha a tshi mu vhumba tshifhe wa zwitembele zwa zwikwarani. Uho ndi hone vhukhakhi ha vha nnḓu ya Jerobiamu he ha ita uri zwi si vha nakele, vha vhuya vha lovha tshoṱhe vha si tsha vha hone fhano fhasi. Zwenezwo Abia ṅwana wa khosi Jerobiamu a lwala. Jerobiamu a vhudza mufumakadzi wawe a ri, “Edzonu ḓikhakhisa hu si vhe na ane a ḓivha uri ni mufumakadzi wanga, ni ye Shilo hune ha dzula muporofita Ahia, uḽa we a mmbudza uri ndi ḓo vha khosi ya vhathu havha. Ṱuwani na mikonde ya fumi ya vhurotho na dzikhekhe na mvuvhelo ya ṋotshi ni mu fhe. U ḓo ni vhudza zwine zwa ḓo itea kha hoyu mutukana.” Mufumakadzi wa Jerobiamu a ita zwe munna wawe a amba, a ya muṱani wa Ahia u re Shilo. Zwino Ahia o vha a si tsha kona u vhona nge a vha o no kalaha. Hone Muṋe washu o vha o no ḓi vhudza Ahia a ri, “Mufumakadzi wa Jerobiamu u khou ḓa u u vhudzisa nga ṅwana wawe ane a lwala, u mu fhindule nga u rali na nga u rali. Musi a tshi swika u ḓo vha o ḓikhakhisa.” Musi Ahia a tshi pfa mutsindo vothini a ri, “Dzhenani mufumakadzi wa Jerobiamu. Ndi mini ni tshi ḓikhakhisa? Ndo laedzwa uri ndi ni vhudze mavhi. Tshimbilani ni yo vhudza Jerobiamu uri Muṋe washu Mudzimu wa Israele u ri, ‘Ndo u hulisa vhukati ha vhathu, nda u ita murangaphanḓa wa vhathu vhanga Vhaisraele. Ndo dzhiela nnḓu ya Dafita muvhuso, nda u ṋea iwe, hone iwe a wo ngo nga mulanda wanga Dafita we a tevhedza ndayo dzanga, a ntevhela nga mbilu yawe yoṱhe a tshi ita zwi ntakadzaho. Wo ita vhuvhi vhu no fhira ha vhoṱhe vhe vha vha hone iwe u sa athu vha hone. Wo ḓiitela miṅwe midzimu, zwitungulo zwo fulwaho nga tsimbi, wo nṱunga wa ntsinyusa, wa mpfuralela. Nga mulandu wa zwenezwo, ndi ḓo ḓisa khombo kha nnḓu ya Jerobiamu. Ndi ḓo vhulaha vhaḓuhulu vhoṱhe vha Jerobiamu vha vhanna kha ḽa Israele, hu si sale na muthihi. Ndi ḓo lozwa vha nnḓu ya Jerobiamu unga muthu a tshi swielela vhutoko kule, vha vhuya vha fhela vhoṱhe. Vha Jerobiamu vha no fela muḓini vha ḓo ḽiwa nga mmbwa, vhane vha fela ḓakani vha ḓo ḽiwa nga maṋoni. Ho amba Nṋe Yahavee!’ “Zwino inwi humelani hayani. Ni tshi tou dzhena muḓini mutukana u ḓo fa. Vhaisraele vhoṱhe vha ḓo mu lila, vha mu swiṱa. Ndi ene e eṱhe a re wa Jerobiamu a no ḓo swiṱwa, ngauri ndi ene e eṱhe kha vha nnḓu ya Jerobiamu we Muṋe washu Mudzimu wa Israele a vhona hu na tshivhuya khae. “Muṋe washu u ḓo ḓivhetshela khosi ine ya ḓo vhusa Israele, onoyo u ḓo fhedza nnḓu ya Jerobiamu kathihi, ha nga lengi. Muṋe washu u ḓo lifhedza shango ḽa Israele, ḽa khura sa luṱanga lu maḓini. U ḓo tupula Vhaisraele shangoni heḽi ḽavhuḓi ḽe a ḽi ṋea vhomakhulukuku wavho, a vha balanganya seli ha mulambo wa Yufuratha, nge vha ṱunga Muṋe washu vha mu sinyusa nga u vhaḓa zwitungulo zwa thanda zwa Ashera mudzimu wa musadzi. Muṋe washu u ḓo ṱutshela Vhaisraele nga vhuvhi he Jerobiamu a vhu ita, a dovha a ita uri na Vhaisraele vha tshinye.” Ndi hone mufumakadzi wa Jerobiamu a tshi takuwa a ṱuwa a livha Thiritsa. Hezwi a tshi tou pfuka tshiukhuvha tsha nnḓu, mutukana a mbo ḓi fa. Vha mu swiṱa, Vhaisraele vhoṱhe vha mu lila, nga he Muṋe washu a amba nga mulomo wa mulanda wawe muporofita Ahia. Maṅwe mafhungo oṱhe a zwe khosi Jerobiamu a ita, a dzinndwa dze a lwa na a kuvhusele kwawe, o ṅwalwa kha bugu ya Histori ya Mahosi a Israele. Jerobiamu o vhusa a fhedza miṅwaha ya 22, a dzama, a swiṱwa, ṅwana wawe Nadaba a vha khosi vhudzuloni hawe. Rehabiamu ṅwana wa Solomoni o vha khosi ya Juda e na miṅwaha ya 41, a vhusa a fhedza miṅwaha ya 17 e Jerusalema, muḓi we Muṋe washu a u nanga kha mitupo yoṱhe ya Israele uri a vhee dzina ḽawe hone. Mme a Rehabiamu o vha e Naama wa Amoni. Vha Juda vha ita zwi sa takadzi Muṋe washu, vha mu sinyusa nga vhuvhi he vha vhu ita, vha ita zwi no fhira zwa vhokhotsi avho, vha ḓifhaṱela zwitembele zwikwarani, vha fhaṱa na phuphu dza matombo, vha vhaḓa na zwitungulo zwa thanda zwa Ashera mudzimu wa musadzi, zwikwarani zwoṱhe zwi re na muṱumba na fhasi ha miri yoṱhe yo bvukaho. Tshe tsha vha tshi tshi nengisa ndi vhanna na vhasadzi vhe vha vha vha tshi luvha midzimu nga vhupombwe henefho zwitembeleni. Vhathu vha Juda vho vha vha tshi edzisa zwoṱhe zwi nengisaho zwe zwa vha zwi tshi itwa nga vhathu vhe Muṋe washu a vha thatha shangoni zwiḽa Vhaisraele vha tshi swika. Nga ṅwaha wa vhuṱanu wa muvhuso wa Rehabiamu, khosi Shishaka wa Egipita a dia Jerusalema. A hwala lupfumo lwoṱhe lwa thembele ya Muṋe washu na lupfumo lwa pfamo ya musanda a ṱuwa nalwo. A dzhia zwoṱhe, na zwiṱangu zwa musuku zwe zwa itwa nga Solomoni. Khosi Rehabiamu a ita zwiṱangu zwa musinaseṱha zwa u thivha izwo, a zwi ṋea magota a vhalindi vha no linda muṋango u yaho pfamoni ya musanda. Musi khosi i tshi ya thembeleni ya Muṋe washu, vhalindi vho vha vha tshi ḓi fara zwiṱangu, ngavhuya vha konou zwi humisela rumuni ya vhalindi. Mafhungo maṅwe oṱhe a zwe Rehabiamu a ita o ṅwalwa buguni ya Histori ya Mahosi a Juda. Rehabiamu na Jerobiamu vho vha vha tshi dzulela u lwa. Rehabiamu a dzama, a swiṱwa na vhokhotsi awe Muḓini wa Dafita. Mme awe o vha e Naama wa Amoni. Ṅwana wawe Abia a vha khosi vhudzuloni hawe. Nga ṅwaha wa 18 wa muvhuso wa Jerobiamu khosi ya Israele ṅwana wa Nebati, Abia a vha khosi ya Juda, a vhusa e Jerusalema a fhedza miṅwaha miraru. Mme awe o vha e Maakha ṅwananyana wa Abisalomo. O ita vhuvhi hoṱhe he khotsi awe a ita; o vha a songo ḓikumedza Muṋe washu Mudzimu wawe nga mbilu yoṱhe unga makhulu wawe Dafita. Naho zwo ralo, Muṋe washu Mudzimu wawe, a tshi itela Dafita, o siela Abia luvhone a mu ṋea ṅwana uri a vhuse Jerusalema ene o no fa, na u tsireledza muḓi wa Jerusalema. Ndi uri Dafita o ita zwe zwa takadza Muṋe washu, a si litshe u tevhedza ndaela dza Muṋe washu maḓuvha oṱhe a vhutshilo hawe. Vhuvhi vhuthihi he a ita ndi zwiḽa zwa u vhulahisa Uria wa Muhithi. Abia na Jerobiamu vho vha vha tshi ḓi bvelana pfumo misi yoṱhe hu tshi vhusa Abia. Mafhungo maṅwe oṱhe a muvhuso wa Abia na zwoṱhe zwe a ita zwo ṅwalwa buguni ya Histori ya Mahosi a Juda. Abia a dzama, a swiṱwa Muḓini wa Dafita, ṅwana wawe Asa a vha khosi vhudzuloni hawe. Nga ṅwaha wa 20 wa muvhuso wa Jerobiamu khosi ya Israele, Asa a vha khosi ya Juda, a vhusa e Jerusalema a fhedza miṅwaha ya 41. Makhulu wawe o vha e Maakha ṅwananyana wa Abisalomo. Asa a ita zwe zwa takadza Muṋe washu, u ḓi nga zwe makhulu wawe Dafita a ita. A thatha phombwe dza vhanna na dza vhasadzi dza u luvha midzimu, dza si tsha vha hone shangoni, a thutha midzimu yoṱhe i nengisaho yo itwaho nga vho mu rangaho phanḓa. Asa a bvisa makhulu wawe Maakha vhudzuloni hawe a si tsha vha vhakoma, nge a ita tshitungulo tsha mulagalu u nengisaho wa Ashera mudzimu wa musadzi wa zwa mbebo. Asa a rema iyo thanda a i fhisa Govhani ḽa Kidroni. Naho Asa a songo thutha zwitembele zwa zwikwarani, o vha o ḓikumedza Muṋe washu nga mbilu yoṱhe vhutshilo hawe hoṱhe. O dzhia na siliva na musuku na midzio ye ene na khotsi awe vha vha vho i kumedza Mudzimu, a zwi vhea thembeleni. Asa khosi ya Juda na Baasha khosi ya Israele vho vha vha tshi dzula nga u bvelana pfumo musi vha tshi kha ḓi vhusa. Baasha khosi ya Israele a gonya a yo dia ḽa Juda, a thoma u vusa Rama uri hu si tsha vha na muthu ane a bva kana a dzhena shangoni ḽa Asa khosi ya Juda. Khosi Asa a dzhia siliva yoṱhe na musuku woṱhe zwe zwa vha zwo sala mbulungeloni dza thembele ya Muṋe washu na pfamoni, a ruma vhaṅwe magota awe vha zwi isa Damasko ha khosi ya Aramu, Beni Hadadi ṅwana wa Tabrimoni, ṅwana wa Hesioni, a ri, “Nṋe na vhone nga ri vhofhe mulanga unga khotsi anga na khotsi avho. Ndi khou vha rumela tshifhiwa tsha siliva na musuku. Zwino nga vha litshe mulangano we vha vhofha na Baasha khosi ya Israele uri a nṱutshele.” Khosi Beni Hadadi a tenda zwe khosi Asa a mu vhudza, a ruma vhalangammbi vhawe vha bva na mmbi vha yo dia miḓi ya Israele. Vha kunda vha Iyoni na Dani na Abele Bethe Maakha, na shango ḽoṱhe ḽi re tsini ha Khinirethe, na shango ḽoṱhe ḽa Nafuthali. Musi khosi Baasha a tshi zwi pfa, a litsha u khwaṱhisa Rama a humela Thiritsa. Ndi hone khosi Asa a tshi bvisa ndaela ya ya kha ḽoṱhe ḽa Juda uri hu si vhuye ha sala muthu, muṅwe na muṅwe a ye Rama a yo hwala matombo na matanda zwe Baasha a vha a tshi khou khwaṱhisa ngazwo muḓi. Khosi Asa a dzhia iyo thundu a khwaṱhisa ngayo Geba, kha ḽa Benyamini, a khwaṱhisa na Mitsipha. Mafhungo maṅwe oṱhe a khosi Asa, zwoṱhe zwe a ita na mishumo i no sumbedza vhuhali hawe na miḓi ye a i vusa, zwoṱhe zwo ṅwalwa buguni ya Histori ya Mahosi a Juda. Huno musi o no kalaha milenzhe yawe ya farwa nga vhulwadze. Asa a dzama, a swiṱwa zwaloni zwa musanda Muḓini wa Dafita, ṅwana wawe Josafati a vha khosi vhudzuloni hawe. Nga ṅwaha wa vhuvhili wa muvhuso wa Asa khosi ya Juda, Nadaba ṅwana wa Jerobiamu a vha khosi ya Israele, a vhusa a fhedza miṅwaha mivhili. Nadaba a ita zwi sa takadzi Muṋe washu, a kanda vhuṱalani ha khotsi awe, a ita vhuvhi honovhuḽa he khotsi awe a ita uri Vhaisraele vha tshinye ngaho. Baasha ṅwana wa Ahia, wa mutupo wa Isakhara, a itela Nadaba tshimbevha a mu vhulaha musi ene Nadaba na mmbi yawe vha tshi khou govhela muḓi wa Gibithoni kha ḽa Filista. Baasha o vhulaha Nadaba nga ṅwaha wa vhuraru wa muvhuso wa Asa khosi ya Juda, Baasha a vha khosi ya Israele vhudzuloni ha Nadaba. Hezwi a tshi tou thoma u vhusa, a vhulaha vha nnḓu ya Jerobiamu vhoṱhe. Ho ngo siela Jerobiamu na muthihi zwawe we a sala a tshi tshila, o vha lozwa vhoṱhe, zwi tshi tevhedza ipfi ḽe Muṋe washu a ḽi amba nga mulomo wa muḓinḓa wawe, muporofita Ahia wa Shilo. Izwo zwo itea nge Jerobiamu a sinyusa Muṋe washu Mudzimu wa Israele nga vhuvhi he a vhu ita, a dovha a ita uri Vhaisraele vha tshinye-vho. Mafhungo maṅwe oṱhe a Nadaba na zwoṱhe zwe a ita, zwo ṅwalwa buguni ya Histori ya Mahosi a Israele. Asa khosi ya Juda na Baasha khosi ya Israele vho vha vha tshi ḓi dzula vha tshi bvelana pfumo misi yoṱhe ya u vhusa havho. Nga ṅwaha wa vhuraru wa muvhuso wa Asa khosi ya Juda, Baasha ṅwana wa Ahia a vha khosi ya Israele, a vhusa e Thiritsa a fhedza miṅwaha ya 24. Baasha a ita zwi sa takadzi Muṋe washu, a kanda vhuṱalani ha Jerobiamu, we a ita uri Vhaisraele vha tshinye. Ipfi ḽa Muṋe washu ḽa ḓa ha Jehu ṅwana wa Hanani ḽi tshi kaidza Baasha ḽa ri, “Ndo u wana u si tshithu, nda u hulisa nda u ita murangaphanḓa wa Vhaisraele, hone iwe wa kanda vhuṱalani ha Jerobiamu, wa ita uri vhathu vhanga Vhaisraele vha tshinye, vha ntsinyusa nga vhutshinyi havho. Zwenezwo ndi ḓo ṱuwa ndi tshi u lozwa na nnḓu yau, nnḓu yau ndi ḓo i ita zwe nda ita nnḓu ya Jerobiamu ṅwana wa Nebati. Vha nnḓu ya Baasha, vha no ḓo fela muḓini vha ḓo ḽiwa nga mmbwa, vha no ḓo fela ḓakani vha ḓo ḽiwa nga maṋoni.” Mafhungo maṅwe oṱhe a Baasha na zwe a ita na mishumo i no sumbedza vhuhali hawe, zwo ṅwalwa buguni ya Histori ya Mahosi a Israele. Baasha a dzama, a swiṱwa Thiritsa, ṅwana wawe Ela a vha khosi vhudzuloni hawe. Ipfi ḽa Muṋe washu ḽa ḓa nga mulomo wa muporofita Jehu ṅwana wa Hanani ḽa amba na Baasha na vha nnḓu yawe, nga zwoṱhe zwe a ita zwi sa takadzi Muṋe washu, a tshi mu sinyusa nga zwe a ita, zwa nga zwa nnḓu ya Jerobiamu, a dovha a vha ene we a vha lozwa. Nga ṅwaha wa 26 wa muvhuso wa Asa khosi ya Juda, Ela ṅwana wa Baasha a vha khosi ya Israele, a vhusa e Thiritsa a fhedza miṅwaha mivhili. Zimiri o vha e muṅwe wa magota awe, a tshi langa hafu ya gariki dzawe dza nndwa; onoyo a mu itela tshimbevha. Ela o vha e Thiritsa, a tshi khou kambwa hayani ha Aritsa munna we a vha a tshi langa pfamo i re Thiritsa. Zimiri a dzhena nḓuni, a mu rwa a wela fhasi a mu vhulaha. Hezwo zwo itea nga ṅwaha wa 27 wa muvhuso wa Asa khosi ya Juda. Zimiri a vha khosi vhudzuloni ha Ela. Huno Zimiri a tshi tou thoma u vhusa, a vhulaha vhoṱhe vha nnḓu ya Baasha. Munna muṅwe na muṅwe na a re shaka kana khonani vha vhulawa. Zimiri a lozwa nnḓu yoṱhe ya Baasha, zwi tshi tevhedza ipfi ḽo ambiwaho nga Muṋe washu a tshi kaidza Baasha nga mulomo wa muporofita Jehu, nga vhuvhi hoṱhe he Baasha na ṅwana wawe Ela vha vhu ita, zwa ita uri na Vhaisraele vha tshinye, u ralo ha vha u sinyusa Muṋe washu Mudzimu wa Israele nga midzimu yavho i si tshithu. Mafhungo maṅwe a Ela na zwoṱhe zwe a ita o ṅwalwa buguni ya Histori ya Mahosi a Israele. Nga ṅwaha wa 27 wa muvhuso wa Asa khosi ya Juda, Zimiri o vha khosi, a vhusa Israele e Thiritsa a fhedza maḓuvha maṱanu na mavhili. Mmbi yo vha i tshi khou govhela Gibithoni, muḓi wa Vhafilista. Musi Vhaisraele vha re mishashani vha tshi pfa uri Zimiri o itela khosi tshimbevha a i vhulaha, vha mbo ḓi dzhia Omuri mulangammbi musi wonoyo henefho mishashani vha mu vhumba khosi ya Israele. Ndi hone Omuri na Vhaisraele vhoṱhe vhe a vha e navho vha tshi ṱuwa Gibithoni vha yo govhela Thiritsa. Zimiri a tshi vhona uri muḓi wo dzhiwa, a dzhena dzhavheloni ḽa ngomu ḽa pfamo ya musanda, a fhisa pfamo, mulilo wa mu tanga, a swa nga khavhu ya mulilo a fa, nga vhuvhi he a ita, a tshi ita zwi sa takadzi Muṋe washu, a tshi kanda vhuṱalani ha Jerobiamu, a ita vhuvhi he Jerobiamu a ita, zwa ita uri na Vhaisraele vha tshinye. Mafhungo maṅwe a Zimiri na tshimbevha tshe a ita o ṅwalwa buguni ya Histori ya Mahosi a Israele. Vhaisraele vha fhandekana vha bva zwigwada zwivhili, vhaṅwe vha ima na Thibini ṅwana wa Ginathi uri a vhe khosi, vhaṅwe vha ima na Omuri. Vhane vha ima na Omuri vha kunda vhane vha ima na Thibini ṅwana wa Ginathi. Thibini a fa, Omuri a vha khosi. Omuri o vha khosi ya Israele nga ṅwaha wa 31 wa muvhuso wa Asa khosi ya Juda, a vhusa a fhedza miṅwaha ya 12, miṅwaha miṱanu na muthihi a vhusa e Thiritsa. Omuri a renga tshikwara tsha Samaria nga mangwende a 6 000 a siliva kha muṅwe munna we a vha a tshi pfi Shemere, a fhaṱa muḓi henefho nṱha ha tshikwara itsho, wa pfi Samaria, u tshi rinelwa Shemere, we kale a vha e muṋe watsho. Huno Omuri a ita zwi sa takadzi Muṋe washu, a tshinya u fhira vhoṱhe vho mu rangaho phanḓa. O kanda vhuṱalani hoṱhe ha Jerobiamu ṅwana wa Nebati na vhuvhini hawe he a ita ngaho uri Vhaisraele vha tshinye, vha sinyusa Muṋe washu Mudzimu wa Israele nga midzimu yavho i si na mushumo. Mafhungo maṅwe oṱhe a Omuri, na mishumo mihulu ye a vuledza, zwo ṅwalwa buguni ya Histori ya Mahosi a Israele. Omuri a dzama, a swiṱwa Samaria, ṅwana wawe Ahaba a vha khosi vhudzuloni hawe. Nga ṅwaha wa 38 wa muvhuso wa Asa khosi ya Juda, Ahaba ṅwana wa Omuri a vha khosi ya Israele, a vhusa e Samaria a fhedza miṅwaha ya 22. Ahaba ṅwana wa Omuri a ita zwinzhi zwi sa takadzi Muṋe washu u fhira vhoṱhe vho mu rangaho phanḓa. Ene ho ngo tou ita vhuvhi ho itwaho nga Jerobiamu ṅwana wa Nebati fhedzi, o ita na u dzea Jesebele ṅwananyana wa khosi Ethibaali wa Sidoni, a thoma u shumela Baali a u luvha. Ahaba a fhaṱela Baali aḽiṱari thembeleni ya wonoyo Baali ye a i fhaṱa Samaria. Ahaba a ita na mulagalu wa thanda wa mudzimu wa musadzi, a ita zwi no sinyusa Muṋe washu Mudzimu wa Israele, zwi no fhira zwa mahosi oṱhe a Israele o mu rangaho phanḓa. Misi ya Ahaba, Hiele wa Bethele a vusa Jerikho. A tshi tea miteo, Abiramu ṅwana wawe wa tanzhe a fa, a tshi kwea dzigethe ha fa Segubu ṅwana wawe wa phedzi, zwi tshi tevhedza ipfi ḽe Muṋe washu a amba nga mulomo wa Joshua ṅwana wa Nunu. Zwino Elia, muṅwe muporofita we a vha a tshi bva Thishibe kha ḽa Giliadi a vhudza khosi Ahaba a ri, “Nga Muṋe washu Mudzimu a tshilaho wa Israele ane nda vha muḓinḓa wawe, ndi ri a hu nga wi ṅwando kana ha na mvula miṅwaha i ḓaho nṋe ndi sa athu amba nda ri zwi vhe hone.” Ndi hone ipfi ḽa Muṋe washu ḽi tshi ḓa ha Elia ḽa ri, “Ṱuwa fhano u livhe vhubvaḓuvha u yo dzumbama mulamboni wa Kherithi, vhubvaḓuvha ha Jorodani. Maḓi u ḓo nwa henefho mulamboni nahone ndo ruma mahunguvhu uri a u ḓisele zwiḽiwa.” Elia a ita zwe Muṋe washu a mu vhudza, a ya mulamboni wa Kherithi, vhubvaḓuvha ha Jorodani, a dzula hone. Mahunguvhu a mu ḓisela vhurotho na ṋama nga matsheloni na nga madekwana, a nwa maḓi henefho mulamboni. Ngavhuya mulambo wa xa nge mvula ya vha i sa ni shangoni iḽo. Ipfi ḽa Muṋe washu ḽa ḓa kha Elia ḽa ri, “Takuwa u ye muḓini wa Tsariphathi thungo dza Sidoni u dzule hone. Ndo vhudza iṅwe tshilikadzi i re henefho uri i u fhe zwiḽiwa.” Ndi hone Elia a tshi ya Tsariphathi. Musi a tshi swika khoroni ya muḓi, a vhona tshilikadzi i tshi khou reḓa khuni. Elia a vhidza uyo musadzi a ri, “Nga vha mphe maḓinyana nga mvuvhelo ndi nwe!” Musi uyo musadzi a tshi khou yo ka maḓi, Elia a vhidzelela a ri, “Vha nnḓele na kurotho.” Musadzi a fhindula a ri, “Nga Yahavee Mudzimu wavho a tshilaho ndi ri a thi na na kugaku zwakwo, ndi tou vha na zwikopfu zwi sa ḓadzi tshanḓa mvuvheloni na zwipfuranyana kha mudzio. Ndi khou reḓa khuninyana uri ndi ise hayani ndi ḓibikele zwiḽiwa na ṅwananga wa mutuka ri ḽe ri fe zwashu.” Elia a vhudza musadzi uyo a ri, “Vha songo ofha tshithu. Nga vha ye vha ite zwe vha amba. Hone nga vha thome u mmbikela kugakunyana nga zwine vha vha nazwo vha nnḓisele vha konou ḓibikela vhone na ṅwana wavho. Ndi uri Muṋe washu Mudzimu wa Israele u ri, ‘Vhukhopfu vhu re mvuvheloni a vhu nga fheli, na mapfura a re mudzioni ha nga fheli Muṋe washu a vhuya a nisa mvula shangoni.’ ” Musadzi a ṱuwa a ya a ita zwe Elia a mu vhudza. Elia na uyo musadzi na muṱa wawe vha ḽa. Vhukhopfu vhu re mvuvheloni a ho ngo fhela, na mapfura a re mudzioni ho ngo fhela, nga he ipfi ḽa Muṋe washu ḽa ambiwa nga Elia. Ngavhuya ṅwana wa uyo musadzi muṋe wa nnḓu a lwala, vhulwadze ha ḓi hulela vhu tshi ya, ha swika he a si tsha kona u fema. Musadzi a amba na Elia a ri, “Nandi vhone muḓinḓa wa Mudzimu, ndo vha tshinyani? Vho ḓela u nkhumbudza vhuvhi hanga na u vhulaha ṅwananga?” Elia e fhindula a ri, “Nga vha nṋekedze ṅwana wavho.” Elia a dzhia uyo ṅwana zwanḓani zwa mme awe, a mu takula a gonya nae kamarani ya nṱha he a vha a tshi dzula hone, a mu vhea vhulaloni hawe. Ndi hone a tshi vhidzelela Muṋe washu a ri, “Yawee Muṋe washu Mudzimu wanga, kani vhukuma wo tou ri u vhaise iyi tshilikadzi ine nda dzula nayo nga u ita uri ṅwana wayo a fe?” Ndi hone Elia a tshi shuvhama nṱha ha uyo mutukana kararu, a vhidzelela Muṋe washu a ri, “Yawee Muṋe washu Mudzimu wanga, litsha mutukana hoyu a dovhe a tshile!” Muṋe washu a thetshelesa tshililo tsha Elia, mutukana a dovha a fema, a tshila. Elia a takula ṅwana, a tsela nae fhasi a tshi bva kamarani ya nṱha, a mu ṋekedza mme awe a ri, “Nga vha vhone, ṅwana wavho u khou tshila!” Ndi hone uyo musadzi a tshi amba na Elia a ri, “Zwino ndi vho zwi ḓivha uri vha muḓinḓa wa Mudzimu na uri ipfi ḽine vha amba ndi ḽa Yahavee vhukuma.” Hó no fhela tshifhinga tshilapfu, nga ṅwaha wa vhuraru, ipfi ḽa Muṋe washu ḽa ḓa ha Elia ḽa ri, “Ṱuwa u yo ḓiswikisa ha khosi Ahaba, ndi ḓo nisa mvula shangoni.” Ndi hone Elia a tshi ṱuwa a ya ha Ahaba. Samaria ho vha ho wa nḓala khulu, Ahaba a vhidzisa Obadia we a vha a tshi langa pfamo. Obadia o vha a tshi hulisa Muṋe washu nga mbilu yoṱhe. Musi Jesebele a tshi vhulaha vhaporofita vha Muṋe washu, Obadia o dzhia vhaporofita vha ḓana a vha dzumba mapakoni mavhili, kha liṅwe na ḽiṅwe a dzumba vha 50, a tshi vha ṋea zwiḽiwa na maḓi. Ahaba a amba na Obadia a ri, “Nga ri buḓekanye shango ḽoṱhe ri ye hu re na zwisima na magovha, khamusi ri nga wana hatsi ra tshidza bere na meila uri ri si fhufhudze tshifuwo tshashu na tshithihi.” Vha kovhekana shango, Ahaba a livha buḓo ḽiṅwe, Obadia a livha ḽiṅwe. Musi Obadia a tshi khou tshimbila, a ṱangana na Elia. Obadia a ḓivha Elia, a gwadama fhasi a ri, “Vhukuma ndi vhone Elia muṋe wanga?” Elia a fhindula a ri, “Ndi nṋe. Iyani ni ntswikise ha muṋe waṋu.” Obadia a vhudzisa a ri, “Ndo tshinyani zwine vha nkumedza Ahaba uri a mmbulahe? Nga Yahavee Mudzimu wavho a tshilaho, muṋe wanga vho ruma vhathu kha tshakha dzoṱhe na kha mashango oṱhe u yo ṱoḓa vhone. Arali muvhusi wa ulwo lushaka a ri vhone a vhaho, Ahaba o vha a tshi mu anisa uri vhone a vha wanali. Huno zwino vhone vha mmbudza uri ndi yo vha swikisa ha muṋe wanga. Nṋe a thi ḓivhi hune Muya wa Muṋe washu a ḓo vha hwala a vha isa hone musi ndi tshi vha ṱutshela. Arali nda yo vha swikisa ha Ahaba, a si vha wane, u ḓo mmbulaha. Naho zwo ralo nṋe ndo ḓi luvha Muṋe washu u bva hanani hanga. Vhone a vho ngo zwi pfa zwe nda ita musi Jesebele a tshi vhulaha vhaporofita vha Muṋe washu? Ndo dzumba vhaporofita vha Muṋe washu vha ḓana mapakoni mavhili, kha ḽiṅwe na ḽiṅwe nda dzumba 50, nda vha ṋea zwiḽiwa na maḓi. Zwino vhone vha mmbudza uri ndi yo vha swikisa ha muṋe wanga! Ahaba u ḓo mmbulaha!” Elia a ri, “Nga Muṋe washu Mulangazwoṱhe a tshilaho ane nda vha muḓinḓa wawe, vhukuma nṋe ndi ḓo ḓiswikisa ha Ahaba ṋamusi.” Ndi hone Obadia a tshi ṱuwa a yo ṱangana na Ahaba a swikisa Elia, Ahaba a ṱuwa a yo ṱangana na Elia. Musi Ahaba a tshi vhona Elia a mu vhudza a ri, “Ndi inwi naa, inwi mufhiriṱanyi wa Israele?” Elia a fhindula a ri, “A si nṋe mufhiriṱanyi wa Israele, mufhiriṱanyi wa Israele ndi vhone na vha nnḓu ya khotsi avho. No ṱutshela ndayo dza Muṋe washu na luvha Mabaali. Zwino nga vha rambe vhathu vha ḓe vha tshi bva kha ḽoṱhe ḽa Israele vha ṱangane na nṋe thavhani ya Kharamele. Vha ḓe na vhaporofita vha Baali vha 450 na vhaporofita vha Ashera vha 400 vhane vha ṱunḓelwa nga Jesebele.” Ndi hone Ahaba a tshi ramba Vhaisraele vhoṱhe na vhaporofita vha Baali uri vha kuvhangane thavhani ya Kharamele. Elia a ima phanḓa ha vhathu a ri, “Ni ḓo litsha lini u vha na muya wa murwelahoṱhe? Arali Muṋe washu e Mudzimu, mu luvheni, arali Baali e Mudzimu, luvhani ene.” Hone vhathu vha si fhindule tshithu. Ndi hone Elia a tshi vha vhudza a ri, “Ndi nṋe wa vhaporofita vha Muṋe washu ndo salaho ndi ndoṱhe, hone Baali u na vhaporofita vha 450. Ri waneleni mboho mbili. Vhaporofita vha Baali nga vha ḓinangele nthihi vha i ṱhavhe, vha i tumukanye, vha i vhee kha khuni, hone vha songo funga mulilo. Na nṋe ndi ḓo ita iḽa iṅwe mboho nga u ralo, nda i vhea kha khuni, nda si funge mulilo. Zwenezwo ni rabele mudzimu waṋu, nṋe-vho ndi ḓo rabela Muṋe washu. Ane a fhindula nga u ḓisa mulilo, ndi Ene Mudzimu.” Vhathu vhoṱhe vha tenda vha ri, “Ndi zwone!” Elia a vhudza vhaporofita vha Baali a ri, “Nga hu thome inwi ni re vhanzhi u nanga mboho ni i ṱhavhe ni i tumukanye. Rabelani mudzimu waṋu, hone ni songo funga mulilo.” Vha dzhia mboho ye vha ṋewa, vha i tumukanya, vha rabela Baali u bva nga matsheloni u swika masiari tshivhangalala. Vha ṱavha mukosi vha ri, “Baali, ri fhindule!” Hone phindulo ye ndi bva vhubvo, ha si vhe na a fhindulaho. Vha ḓi tshina vha tshi mona na aḽiṱari ye vha ḓifhaṱela yone. Masiari tshivhangalala Elia a thoma u vha goḓa a ri, “Ṱavhesani mukosi! Hufha e mudzimu! Khamusi u tshee o ya shangoni kana o farakanea kana o fara lwendo. Khamusi o eḓela, u fanela u vusiwa.” Ndi hone vha tshi ṱavhesa mukosi vha ḓirandekanya nga mapanga na mafumo, vha tshi tevhedza maitele avho, vha vhuya vha bva malofha. Ḓuvha ḽa vhuya ḽa fhambanya ṱhoho vha tshi kha ḓi porofita ha vhuya ha swika tshifhinga tsha nduvho ya madekwana, hone ho vha hu si na phindulo, hu si na ane a fhindula, hu si na ane a zwi londa. Ndi hone Elia a tshi amba na vhathu vhoṱhe a ri, “Iḓani fhano hune nda vha hone.” Vhathu vha ḓa khae, a vusa aḽiṱari ya Muṋe washu ye ya vha i dumba. Elia a dzhia matombo a 12, ḽiṅwe na ḽiṅwe ḽo imela tsinde ḽithihi ḽa vhaḓuhulu vha Jakopo we ipfi ḽa Muṋe washu ḽa ḓa khae ḽa ri, “Dzina ḽau ḽi ḓo pfi Israele.” Elia a fhaṱela Muṋe washu aḽiṱari nga ayo matombo, a bwa mugero u mona nayo wa hula lune wa nga kona u fara mbeu ya litha dzine dza nga vha 14. A thopha khuni, a tumukanya iyo mboho, a i vhea kha khuni. Ndi hone a tshi vha vhudza a ri, “Ḓadzani nkho nṋa nga maḓi ni a shele nṱha ha tshiṱhavhelo tshi re kha khuni.” Elia a ri, “Dovhani!” Vhone vha dovha. Elia a vha vhudza a ri, “Dovhani lwa vhuraru!” Vha dovha lwa vhuraru. Maḓi a ela a tshi mona na aḽiṱari, a ita na u ḓadza mugero. Nga tshifhinga tsha nduvho ya madekwana, muporofita Elia a sendela aḽiṱarini a rabela a ri, “Muṋe washu, Mudzimu wa Abrahamu na Isaka na Israele, nga zwi ḓihwe ṋamusi uri Iwe u Mudzimu wa Israele na uri nṋe ndi muḓinḓa wau, ndo ita zwoṱhe hezwi nge Iwe wa nndaya. Muṋe washu, mphindule, mphindule nandi, uri vhathu havha vha ḓivhe uri Mudzimu ndi Iwe Muṋe washu, na uri u khou dovha u rembulusa mbilu dzavho uri dzi livhe ha Iwe.” Ndi hone mulilo wa Muṋe washu u tshi wela fhasi wa fhisa tshiṱhavhelo na khuni na matombo na mavu wa xisa maḓi a re mugeroni. Vhathu vhoṱhe vha tshi zwi vhona, vha wa nga zwifhaṱuwo vha vhidzelela vha ri, “Muṋe washu ndi Ene Mudzimu! Muṋe washu ndi Ene Mudzimu!” Elia a vha vhudza a ri, “Farani vhaporofita vha Baali. Ni songo vhuya na litsha na muthihi a tshi shavha!” Vhathu vha vha fara vhoṱhe, Elia a ri vha ḓiswe Govhani ḽa Kishoni, a vha vhulahela henefho. Elia a vhudza khosi Ahaba a ri, “Nga vha ṱuwe vha yo ḽa, vha nwe, ngauri hu khou unga mvula khulu.” Ndi hone Ahaba a tshi ṱuwa u yo ḽa na u nwa, hone Elia a gonya muṱumba wa thavha ya Kharamele, a kotamela fhasi, ṱhoho yawe ya vha vhukati ha magona awe. Elia a vhudza mushumi wawe a ri, “Iyani ni sedze siani ḽa lwanzhe.” Mushumi wawe a gonya a sedza, a tshi vhuya a ri, “A hu na tshithu.” Elia a vhudza mushumi wawe a ita kaṱanu na kavhili a tshi ḓi ri, “Humani ni yo sedza.” Lwa vhuṱanu na vhuvhili a tshi vhuya a ri, “Ndo vhona kukole kune kwa eḓana na tshanḓa tsha muthu ku tshi khou raha ku tshi bva lwanzheni.” Ndi hone Elia a tshi vhudza mushumi wawe a ri, “Iyani ha khosi Ahaba ni mu vhudze ni ri, ‘Nga vha dzhene garikini yavho vha tsele hayani mvula i sa ḓo vha fara.’ ” Vha tshi kha ḓi amba, makole a nzwinzwimala lutomboni, ha vuwa muya, ha vhuya mvula khulu, Ahaba a namela gariki yawe a livha Jesriele. Maanḓa a Muṋe washu a ḓa kha Elia, a vhofha phuraphura yawe nga bannda khunduni, a gidima phanḓa ha Ahaba u vhuya u swika Jesriele. Zwino khosi Ahaba a vhudza Jesebele zwoṱhe zwe Elia a ita na zwe a vhulaha vhaporofita vha Baali nga banga. Jesebele a ruma muḓinḓa ha Elia uri a swike a ri, “Arali matshelo nga tshifhinga tshenetshino nda vha ndi songo ni ita zwe na ita vhaḽa vhaporofita, midzimu nga i mmbulahe!” Elia a farwa nga nyofho, a shavha uri a si vhulawe, musi a tshi swika Bierisheba kha ḽa Juda, a sia mushumi wawe henefho. Elia a ṱuwa a tshimbila ḓuvha ḽoṱhe o livha phangani. A awela murunzini wa tshiṱaka, a rabela uri ngavhe a tshi fa. Elia a ri, “Muṋe wanga, ndo zwi pfa, mmbulahe, hufha ndi si khwiṋe kha vhomakhulukuku wanga.” Ndi hone Elia a tshi lala henefho fhasi ha tshiṱaka a fara khofhe. Ha mbo ḓi bvelela muruṅwa a mu kwama a ri, “Vuwa u ḽe!” Elia a livha-livha, a vhona mukonde wa vhurotho wo gotshiwaho kha matombo a fhisaho, na mvuvhelo ya maḓi zwi henefho tsini ha ṱhoho yawe. Elia a ḽa, a nwa maḓi, a konou dovha a lala. Muruṅwa wa Muṋe washu a vhuya a mu kwama lwa vhuvhili a ri, “Vuwa u ḽe, lwendo ndi lulapfu.” Elia a vuwa, a ḽa, a nwa maḓi. Zwiḽiwa izwo zwa mu ṋea nungo, a tshimbila maḓuvha a 40 na vhusiku hao, a vhuya a swika Horebe, thavhani ya Mudzimu. A dzhena bakoni a lala henefho. Ipfi ḽa Muṋe washu ḽa ḓa ha Elia ḽa ri, “Elia, u khou itani fhano?” Elia a fhindula a ri, “Muṋe washu Mudzimu Mulangazwoṱhe, nṋe ndo ḓi vha wa u lwela Iwe nga nungo dzoṱhe. Vhaisraele vho laṱa mulanga we wa vhofha navho, vha phusukanya aḽiṱari dzau, vha vhulaha vhaporofita vhau nga pfumo. Ndi nṋe ndi ndoṱhe ndo salaho, zwino na nṋe vha khou linga u mmbulaha.” Muṋe washu a mu vhudza a ri, “Ibva u yo ima nṱha ha thavha phanḓa hanga ngauri ndi ṱoḓa u fhira henefho.” Ha vuwa ḓumbu ḽihulu ḽa maanḓa ḽa fhandula thavha, ḽa phusukanya matombo Muṋe washu a tshi swika, hone Muṋe washu o vha e si kha iḽo ḓumbu. Ḓumbu ḽa ri u dzika, ha vuwa mudzinginyo wa shango, hone Muṋe washu o vha e si kha uyo mudzinginyo wa shango. Mudzinginyo wa shango wa ri u fhira, ha ḓa mulilo, hone Muṋe washu o vha e si kha uyo mulilo. Ha ri u fhira mulilo, ha ḓa u ṅuṅuna ha lumuya. Musi Elia a tshi pfa uho u ṅuṅuna, a khurumela tshifhaṱuwo nga phuraphura yawe, a bva a ima mulomoni wa bako. Elia a pfa ipfi ḽi tshi amba nae ḽi tshi ri, “Elia, u khou itani fhano?” Elia a fhindula a ri, “Muṋe washu Mudzimu Mulangazwoṱhe, nṋe ndo ḓi vha wa u lwela Iwe nga nungo dzoṱhe: Vhaisraele vho landula mulanga we wa vhofha navho, vha phusukanya aḽiṱari dzau, vha vhulaha vhaporofita vhau nga pfumo. Ho sala nṋe fhedzi, zwino na nṋe vha vho linga u mmbulaha.” Muṋe washu a mu vhudza a ri, “Huma nga nḓila ye wa ḓa ngayo, u livhe phangani ya Damasko, u dzhene muḓini u vhee Hazaele a vhe khosi ya Aramu. Na Jehu ṅwana wa Nimishi u mu vhee a vhe khosi ya Israele, na Elisha ṅwana wa Shafati wa Abele Mihola u mu vhumbe muporofita vhuimoni hau. Ane a ponyoka pfumo ḽa Hazaele, u ḓo vhulawa nga Jehu, ane a ponyoka pfumo ḽa Jehu, u ḓo vhulawa nga Elisha. Naho zwo ralo ndi ḓo sia vhathu vha 7 000 kha ḽa Israele vha si fe, vhenevho ndi vhe vha si gwadamele Baali, na vhoṱhe vhe vha si kuvhatedze Baali.” Elia a ṱuwa henefho, a wana Elisha ṅwana wa Shafati a tshi khou lima nga zwipano zwa 12 zwa phulu, ene muṋe a tshi khou tshaela tshipano tsha fumi na vhuvhili. Elia a ya kha Elisha, a mu ambadza phuraphura yawe. Ndi hone Elisha a tshi ṱutshela phulu dzawe, a gidima a tevhela Elia a ri, “Nga vha litshe ndi yo onesana na khotsi anga na mme anga, ndi konou ṱuwa navho.” Elia a fhindula a ri, “Ndi zwone, humani. Thi khou ni dzivhisa.” Elisha a humela kha tshipano tsha phulu dzawe, a dzi ṱhavha, a bika ṋama yadzo, khuni dza mulilo dzi dzhogo dze a vhasa, a dzhia iyo ṋama a i fha vhathu vha ḽa. Ndi hone a tshi takuwa a tevhela Elia a vha mufunziwa wawe a mu shumelaho. Beni Hadadi khosi ya Aramu a ramba mmbi yawe yoṱhe, a tikedzwa nga mahosi maṅwe a 32 nga bere dzavho na dzigariki, a gonya a yo govhela Samaria, a u dia. A ruma vhaḓinḓa muḓini ha khosi Ahaba wa Israele vha swika vha ri, “Beni Hadadi u ri, ‘Siliva yau na musuku wau ndi zwanga, vhafumakadzi vhau na vhana vhavhuḓi ndi vhanga.’ ” Ahaba khosi ya Israele a fhindula a ri, “Muṋe wanga, zwine vha amba ndi a tenda, nṋe ndi wavho, na zwoṱhe zwine nda vha nazwo ndi zwavho.” Vhaḓinḓa vha dovha vha vhuya ha Ahaba vha ri, “Beni Hadada u ri, ‘Ndo ruma vhaḓinḓa nda ri ndi ṱoḓa siliva yau na musuku wau na vhafumakadzi vhau na vhana vhau. Zwino matshelo nga tshenetshi tshifhinga ndi ḓo ruma magota anga vha ḓa u ṱangula pfamo yau na nnḓu dza magota au, vha dzhia madzanga oṱhe vha zwi hwala vha zwi ḓisa ngeno.’ ” Ahaba khosi ya Israele a vhidza vhahulwane vhoṱhe vha shango a vha vhudza a ri, “Edzonu vhona uri munna uyu u khou levha hani! Musi a tshi ruma vhaḓinḓa a ri vhafumakadzi vhanga na vhana vhanga na siliva yanga na musuku wanga ndi zwawe, nṋe a tho ngo hana lini.” Vhahulwane na vhathu vhoṱhe vha fhindula vha ri, “Vhone vha songo mu thetshelesa; vha songo tenda uri vha ḓo mu fha zwine a ṱoḓa.” Ndi hone Ahaba a tshi fhindula vhaḓinḓa vha Beni Hadada a ri, “Tshimbilani ni yo vhudza muṋe wanga thovhele ni ri, ‘Nṋe ndi ḓo ita zwoṱhe zwe vha thoma u mmbudza uri vha a zwi ṱoḓa, hone zwine vha ri vha a zwi ṱoḓa zwino ndi nga si zwi kone.’ ” Vhaḓinḓa avho vha ṱuwa vha swikisa iyo phindulo ha Beni Hadada. Beni Hadada a dovha a ruma vhaḓinḓa ha Ahaba a ri, “Ngavhe midzimu yanga i tshi nthwa ya dovha arali Samaria ha sala milora ine ya nga ḓadza zwanḓa zwa vhanna vhanga vhoṱhe.” Ahaba khosi ya Israele a fhindula a ri, “Tshimbilani ni yo mu vhudza ni ri, ‘Muthu u ḓikhoḓa a tshi vhuya nndwani, ha ḓikhoḓi a sa athu kunda.’ ” Beni Hadadi o pfa ayo mafhungo musi ene na vhaṅwe mahosi vhane vha ima nae vha tshi khou nwa denndeni dzavho, a vhudza vhanna vhawe a ri, “Ḓilugiseni ni yo dia uyo muḓi.” Vhone vha ḓilugisela u yo u dia. Ha ḓa muporofita ha Ahaba khosi ya Israele a mu ḓivhadza a ri, “Muṋe washu u ri, ‘Mmbi iyi khulu u khou i vhona? Ndi ḓo i kumedza zwanḓani zwau ṋamusi, ndi hone u tshi ḓo zwi ḓivha uri ndi Nṋe Yahavee.’ ” Ahaba a vhudzisa a ri, “Muṋe washu izwo u ḓo zwi ita nga nnyi?” Muporofita a fhindula a ri, “Muṋe washu u ri, ‘Izwo zwi ḓo itwa nga vhahali vha vhaṱhannga vhane vha langwa nga vhavhusi vha dzingu.’ ” Khosi ya vhudzisa ya ri, “Ane a ḓo thoma iyo nndwa ndi nnyi?” Muporofita a fhindula a ri, “Hu ḓo thoma iwe.” Ndi hone Ahaba a tshi ramba vhahali vha vhaṱhannga vha 232, vhane vha langwa nga vhavhusi vha dzingu. Ahaba a konou kuvhanganya Vhaisraele vhoṱhe vhe tshivhalo tshavho tsha vha tshi 7 000 vho ṱangana. Vha takuwa masiari tshivhangalala musi Beni Hadadi na mahosi a 32 vhane vha ima nae vhe denndeni dzavho vha tshi khou kambwa. Vhahali vha vhaṱhannga vha vhalangammbi ya dzingu vha vha vhone vhane vha thoma u bva. Zwino Beni Hadadi o vha o vhea ṱholi, dza ḓa dza mu vhudza dza ri, “Ri vhona Samaria hu tshi khou bva vhanna.” Beni Hadadi a ri, “Arali vha tshi khou ḓa nga mulalo, vha fareni vha tshi khou tshila; naho vha tshi khou ḓa nga nndwa, vha fareni vha tshi khou tshila.” Vhahali vha vhaṱhannga vha vhavhusi vha dzingu vha bvela khagala, vha tevhelwa nga mmbi ya Vhaisraele. Muṅwe na muṅwe a vhulaha ane a lwa nae. Vhaaramu vha tshi vhona zwenezwo vha shavha, Vhaisraele vha vha pandamedza. Huno Beni Hadadi khosi ya Aramu a shavha nga bere e na vhaṅwe vhanameli vhawe vha bere. Khosi ya Israele a swika a kunda mmbi ya dzibere na dzigariki, a tshinyadza Vhaaramu zwihulu. Ngavhuya uḽa muporofita a ḓa ha khosi ya Israele a ri, “Kha vha khwaṱhise mmbi yaho, vha vhone zwine zwa nga itwa, ngauri khosi ya Aramu i ḓo dovha ya vha dia nga tshifhinga tsha ṱhumalurere.” Magota a khosi Beni Hadadi wa Aramu vha mu eletshedza vha ri, “Midzimu ya Vhaisraele ndi midzimu ya dzithavhani, ndi zwe Vhaisraele vha ri kunda. Hone arali ra lwa navho mudavhini, vhukuma ri ḓo vha kunda. Zwino vhone nga vha ite hezwi: Nga vha sudzuluse mahosi oṱhe kha mmbi dzavho dzine vha dzi langa, vha vhee magota maṅwe vhudzuloni havho. Vha ite na mmbi i no nga iḽa ye ya lovha, i vhe na bere na gariki dzi no eḓana na dzenedziḽa ri konou yo lwa navho mudavhini. Vhukuma ndi hone ri tshi ḓo kona u kunda Vhaisraele.” Beni Hadadi a thetshelesa nyeletshedzo yavho, a ita nga u ralo. Tshifhinga tsha ṱhumalurere tshi tshi swika Beni Hadadi a ramba Vhaaramu a gonya navho muḓini wa Afeke u yo lwa na Vhaisraele. Vhaisraele na vhone vha rambana vha ṋewa mbuvha, vha bva vha yo ṱangana navho. Vhaisraele vha ṱoka mishasha vho livhana navho vha tshi nga zwisambi zwivhili zwa mbudzi, ngeno Vhaaramu vho ḓadza shango vha tshi tou suvha. Uḽa muḓinḓa wa Mudzimu a ya ha khosi ya Israele a ri, “Muṋe washu u ri, ‘Vhunga Vhaaramu vha tshi ri Nṋe Yahavee ndi mudzimu wa dzithavhani, a thi mudzimu wa magovhani, mmbi hei khulu ndi ḓo i kumedza zwanḓani zwau, ndi hone u tshi ḓo zwi ḓivha uri ndi Nṋe Yahavee.’ ” Vhaaramu na Vhaisraele vha dzula mishashani yavho vho livhana vha fhedza maḓuvha maṱanu na mavhili, nga ḓuvha ḽa vhuṱanu na vhuvhili vha thoma u lwa, Vhaisraele nga ḓuvha ḽithihi vha vhulaha vhahali vha Vhaaramu vha 100 000 vha tshimbilaho nga milenzhe. Vhaṅwe vhoṱhe vho ponyokaho pfumo vha shavhela muḓini wa Afeke, henefho 27 000 vhavho vha welwa nga mutsheṱo wa muḓi. Beni Hadada a shavhela muḓini, a dzumbama kamarani ya ngomu-ngomu ya nnḓu. Magota awe vha mu vhudza vha ri, “Ro pfa hu tshi pfi mahosi a Vhaisraele a na khathutshelo. Nga vha litshe ri ye ha khosi ya Israele ro ambara madzanganda khunduni dzashu, ro vhofha ṱhoho nga thambo, khamusi vha ḓo vha litsha vha si vha vhulahe.” Ndi hone vha tshi ambara madzanganda khunduni, vha vhofha ṱhoho dzavho nga thambo, vha ya ha khosi ya Israele vha swika vha ri, “Mulanda wavho Beni Hadada u ri, ‘Nga vha nnditshe ndi tshile.’ ” Ahaba a fhindula a ri, “Mathina u kha ḓi tshila? Hafhu ndi murathu wanga.” Vhanna avho vha vhona itsho tshi tshiga tshavhuḓi, vha mbo ḓi ṱavhanya vha tevhedza ipfi ḽawe vha ri, “Ee, Beni Hadada ndi murathu wavho!” Khosi ya ri, “Iyani u mu dzhia ni mu ḓise fhano.” Musi Beni Hadadi a tshi swika, Ahaba a ri a ḓe garikini yawe a namele nae. Beni Hadadi a vhudza Ahaba a ri, “Ndi ḓo dovha nda vha ṋea miḓi ye khotsi anga vha dzhiela khotsi avho, nahone vha nga ḓi fhaṱa fhethu ha vhushavhi Damasko sa zwe khotsi anga vha ita Samaria.” Ahaba a fhindula a ri, “Arali ra vhofha mulangano wo raloho, izwo ndi a vha vhofholola.” Ndi hone a tshi vhofha mulanga nae, a mu litsha a ṱuwa. Muṅwe wa vhaporofita a vhudza khonani yawe o laiwa nga Muṋe washu a ri, “Nkovhole!” hone uyo munna a hana. Muporofita uyo a ri, “Vhunga u songo thetshelesa Muṋe washu, zwenezwi u tshi ṱuwa kha nṋe u ḓo vhulawa nga ndau.” Munna uyo a tshi tou ṱuwa, a ṱangana na ndau ya mu vhulaha. Muporofita uyo a wana muṅwe munna a ri, “Nkovhole!” Munna uyo a mu kovhola a tou mu huvhadza. Ndi hone uyo muporofita a tshi ḓikhakhisa nga u sendedza luṅwenda lwa ṱhoho maṱoni, a ṱuwa a yo ima nḓilani a lindela khosi ya Israele i tshi fhira. Musi khosi i tshi khou fhira, muporofita a i vhidzelela a ri, “Ndo vha ndi vhukatikati ha nndwa ndi tshi khou lwa, muṅwe muthu a ḓa ha nṋe e na ḽithubwa a ri, ‘Linda munna hoyu; arali a shavha, u ḓo lifha nga ṱhoho yau kana wa lifha nga mangwende a 3 000 a siliva.’ Musi ndi tshee ndo farakanea nga zwiṅwe, ḽithubwa ḽa mbo ḓi shavha.” Khosi ya Israele ya ri, “Khaṱhulo yaṋu ndi yeneyo, no tou i bula inwi muṋe.” Ndi hone muporofita a tshi mbo ḓi ṱavhanya a bvisa ṅwenda we a thivha maṱo ngawo, khosi ya Israele ya mu ḓivha uri ndi muṅwe wa vhaporofita. Muporofita a vhudza khosi a ri, “Muṋe washu u ri, ‘Wo vhofholola munna we nda ri a vhulawe. Zwenezwo u ḓo lifha vhutshilo hawe nga ṱhoho yau, wa lifha vhathu vhawe nga vhathu vhau.’ ” Khosi ya Israele ya vhuelela pfamoni yayo i re Samaria yo ṱungufhala, yo sinyuwa. Ngavhuya ha itea mafhungo haano: Nabotho wa Jesriele o vha e na tsimu ya minḓirivhe henefho Jesriele, i tsini na pfamo ya Ahaba khosi ya Samaria. Muṅwe musi Ahaba a vhudza Nabotho a ri, “Litshani ndi dzhie tsimu yaṋu ya minḓirivhe ndi lime miroho khayo, ngauri i tsini na pfamo yanga. Ndi ḓo ni ṋea tsimu ya khwiṋe ya minḓirivhe kana arali ni tshi funa ndi tou i renga kha inwi nga mutengo wo teaho.” Huno Nabotho a fhindula a ri, “Muṋe washu ha tendi ndi tshi vha fha ifa ḽa vhokhotsi anga.” Ahaba a ṱuwa a ya hayani ó ṱungufhala, ó sinyuwa nge Nabotho wa Jesriele a ri, “Ndi nga si vha fhe ifa ḽa vhokhotsi anga.” Ahaba a lala vhulaloni hawe o ṱungufhala, a hana u ḽa zwiḽiwa. Mufumakadzi wawe Jesebele a dzhena a mu vhudzisa a ri, “Khezwi vho tou ṱungufhala? Ndi mini vha sa ṱoḓi u ḽa zwiḽiwa?” Ahaba a fhindula a ri, “Ndo amba na Nabotho wa Jesriele nda ri, ‘Nthengisele tsimu yau ya minḓirivhe, kana arali u tshi funa ndi u fhe iṅwe tsimu ya minḓirivhe ya u thivha iyi.’ Hone ene a ri, ‘Ndi nga si u fhe tsimu yanga ya minḓirivhe.’ ” Jesebele mufumakadzi wawe a ri, “A si vhone khosi i no vhusa Israele naa? Nga vha vuwe vha ḽe zwiḽiwa vha takale. Nṋe ndi ḓo vha wanela heyo tsimu ya minḓirivhe ya Nabotho wa Jesriele.” Ndi hone Jesebele a tshi ṅwala maṅwalo nga dzina ḽa Ahaba, a a kandisa nga luswayo lwawe, a a rumela vhahulwane na vhaḓivhalea vha no dzula muḓini muthihi na Nabotho. Maṅwaloni eneo a ṅwala a ri, “Ḓivhadzani ḓuvha ḽa u ḓidzima zwiḽiwa, ni rambe vhathu, Nabotho ni mu vhee hune ha dzule vhaḓivhalea. Ni dzudze vhanna vhavhili vha sa ḓivhalekani u livhana nae, ni ri vha ṱanzilele uri o sema Mudzimu na khosi. Ni mu bvisele nnḓa, ni mu kanḓe nga matombo ni mu vhulahe.” Ndi hone vhahulwane na vhaḓivhalea vhane vha dzula na Nabotho muḓini muthihi vha tshi ita zwe Jesebele a vha laya maṅwaloni e a vha ṅwalela. Vha ḓivhadza ḓuvha ḽa u ḓidzima zwiḽiwa, vha ramba vhathu, vha dzudza Nabotho hune ha dzula vhaḓivhalea. Ha ḓa vhanna vhavhili vha sa ḓivhalekani vha dzula u livhana na Nabotho, vha mu pomoka vhathu vha tshi zwi pfa vha ri, “Nabotho o sema Mudzimu na khosi.” Ndi hone vha tshi mu bvisela nnḓa ha muḓi, vha mu kanḓa nga matombo vha mu vhulaha. Vha ruma vhaḓinḓa ha Jesebele vha swika vha ri, “Nabotho o kanḓwa nga matombo, o fa.” Jesebele a tshi pfa uri Nabotho o kanḓwa nga matombo o fa, a vhudza Ahaba a ri, “Zwino nga vha yo dzhia tsimu ya minḓirivhe ya Nabotho wa Jesriele ye a hana u vha rengisela. Ha tsha tshila, o fa.” Musi Ahaba a tshi pfa upfi Nabotho o fa, a ṱuwa a yo dzhia tsimu ya Nabotho ya minḓirivhe ya vha yawe. Ipfi ḽa Muṋe washu ḽa ḓa ha Elia muporofita wa Thishibe ḽa ri, “Itsa u yo ṱangana na Ahaba khosi ya Israele ane a vhusa e Samaria. U ḓo mu wana tsimuni ya minḓirivhe ya Nabotho, o yo i dzhia uri i vhe yawe. U swike u mu vhudze u ri, ‘Yahavee u ri: Wo vhulaha muthu, zwino u khou dzhia na thundu yawe? Ndi zwone; Yahavee u ri: Henefhaḽa he mmbwa dza ṋanzwa malofha a Nabotho, dzi ḓo ṋanzwa au-vho!’ ” Ahaba a tshi vhona Elia a mu vhudza a ri, “Ndi hone wo nngwana iwe swina ḽanga?” Elia a fhindula a ri, “Ndo vha wana ngauri vho ḓikumedza kha u ita zwine Muṋe washu a vhona zwi zwivhi. Muṋe washu u ri, ‘Ndi ḓo u ḓisela khombo nda u lozwa. Ndi ḓo lozwa vhaḓuhulu vhau, nda vhulaha vhaḓuhulu vhoṱhe vha Ahaba vha vhanna kha ḽa Israele, vhaṱuku na vhahulwane. Nnḓu yau ndi ḓo i ita unga nnḓu ya Jerobiamu ṅwana wa Nebati na nnḓu ya Baasha ṅwana wa Ahia, nge wa ntsinyusa, wa ita uri Vhaisraele vha tshinye.’ “Muṋe washu a tshi amba Jesebele u ri, ‘Mmbwa dzi ḓo ḽa muvhili wa Jesebele mutsheṱoni wa muḓi wa Jesriele.’ Mashaka a Ahaba vhane vha fela muḓini vha ḓo ḽiwa nga mmbwa, vhane vha fela ḓakani vha ḓo ḽiwa nga maṋoni.” A ho ngo vhuya ha vha na munna a no nga Ahaba, we a ḓikumedza kha u ita zwi sa takadzi Muṋe washu a tshi ṱuṱuwedzwa nga Jesebele mufumakadzi wawe. O ita vhuvhi vhu nengisaho nga u luvha midzimu ya tshika unga Vhaamori vhe Muṋe washu a vha thatha musi Vhaisraele vha tshi swika. Musi Ahaba a tshi pfa maipfi a Elia, a kherukanya zwiambaro zwawe, a ambara madzanganda, a ḓidzima zwiḽiwa. A lala o ambara madzanganda, a tendeleka o ṱungufhala. Ndi hone ipfi ḽa Muṋe washu ḽi tshi ḓa ha Elia wa Thishibe ḽa ri, “Wo zwi vhona uri Ahaba u ḓiṱukufhadza hani phanḓa hanga? Vhunga o ḓiṱukufhadza, a thi tsha ḓo mu ḓisela khombo a tshi kha ḓi tshila, ndi ḓo i ḓisela nnḓu yawe misi ya ṅwana wawe.” Vhaaramu na Vhaisraele vha fhedza miṅwaha miraru vha si tsha lwa. Hone nga ṅwaha wa vhuraru Josafati khosi ya Juda a yo dalela Ahaba khosi ya Israele. Ahaba khosi ya Israele o vha o vhudza magota awe a ri, “A ni zwi ḓivhi uri muḓi wa Ramotho kha ḽa Giliadi ndi washu? Naho zwo ralo a ri khou ita tshithu uri ri u dzhiulule kha khosi ya Aramu!” Ndi hone Ahaba a tshi vhudzisa Josafati a ri, “A ri ṱuwi roṱhe ri yo dia muḓi wa Ramotho kha ḽa Giliadi naa?” Josafati a fhindula Ahaba khosi ya Israele a ri, “Nṋe na vhone ri tshithu tshithihi, vhathu vhanga ndi vhathu vhavho, bere dzanga ndi bere dzavho.” Huno Josafati a ita na u vhudza khosi ya Israele a ri, “Nga ri thome u vhudzisa Muṋe washu.” Ahaba khosi ya Israele a kuvhanganya vhaporofita vhane vha nga swika vhanna vha 400, a vha vhudzisa a ri, “Ndi ye u dia Ramotho kha ḽa Giliadi kana ndi songo ya?” Vhaporofita vha fhindula vha ri, “Thovhele nga a ye, Muṋe wa zwoṱhe u ḓo ita uri vha kunde.” Huno Josafati a vhudzisa a ri, “A hu na muṅwe muporofita wa Muṋe washu fhano ane a nga ri vhudzisela?” Ahaba khosi ya Israele a fhindula Josafati a ri, “Hu kha ḓi vha na munna muthihi ane a nga ri vhudzisela ha Muṋe washu, hone ndi a mu vhenga ngauri ha vhuyi a porofita zwivhuya nga nṋe, u porofita zwo vhifhaho fhedzi. Ene u pfi Mikhaya ṅwana wa Imila.” Josafati a fhindula a ri, “Thovhele vha songo ralo.” Ndi hone Ahaba khosi ya Israele a tshi vhidza ḽiṅwe ḽa magota awe a ri, “Ṱavhanyani ni yo dzhia Mikhaya ṅwana wa Imila ni ḓe nae.” Khosi ya Israele na Josafati khosi ya Juda vho vha vho ambara phuraphura dza vhuhosi, vho dzula kha khuluṋoni dzavho, luvhatani lwa u fhulela, tsini ha gethe ya khoro ya Samaria, vhaporofita vhoṱhe vha tshi khou porofita henefho phanḓa havho. Zwino Tsedekia ṅwana wa Khenaana o vha o ḓifulela ṋanga dza tsimbi, a ḓivhadza a ri, “Muṋe washu u ri, ‘U ḓo runga Vhaaramu nga ṋanga hedzi wa vha lozwa tshoṱhe.’ ” Vhaporofita vhaṅwe vhoṱhe na vhone vha porofita zwenezwo vha ri, “Thovhele nga vha bve pfumo vha yo dia muḓi wa Ramotho kha ḽa Giliadi; vha ḓo kunda ngauri Muṋe washu u ḓo vha kumedza wone.” Muḓinḓa we a vha o yo vhidza Mikhaya a mu vhudza a ri, “Nga vha vhone, vhaporofita vhaṅwe vhoṱhe vho amba uri khosi zwi ḓo i nakela, maipfi avho nga a fane na a vhenevhaḽa, vha porofite zwivhuya.” Hone Mikhaya a fhindula a ri, “Nga Muṋe washu a tshilaho, nṋe ndi ḓo vhudza khosi zwenezwo fhedzi zwine Muṋe washu a mmbudza.” Musi Mikhaya a tshi swika khosi ya mu vhudzisa ya ri, “Mikhaya, ri ṱuwe ri yo dia muḓi wa Ramotho kha ḽa Giliadi kana ri songo ya?” Mikhaya a fhindula a ri, “Nga vha bve zwavho pfumo, vha ḓo kunda; Muṋe washu u ḓo vha kumedza uyo muḓi.” Huno khosi Ahaba a mu vhudza a ri, “Ndi ḓo vha vhudza kangana uri vha tshi amba na nṋe nga dzina ḽa Muṋe washu vha ambe ngoho fhedzi?” Mikhaya a fhindula a ri, “Ndo vhona Vhaisraele vhoṱhe vho balangana zwikwarani vha tshi nga nngu dzi si na mulisa, Muṋe washu a ri, ‘Vhathu havha a vha na muṋe. Muṅwe na muṅwe nga a humele hayani; nndwa yo fhela.’ ” Khosi ya Israele ya vhudza Josafati ya ri, “Tho ngo vha vhudza nda ri ha porofiti zwivhuya nga nṋe, u porofita zwo vhifhaho fhedzi?” Mikhaya a isa phanḓa a ri, “Zwino nga vha thetshelese zwine Muṋe washu a amba! Ndo vhona Muṋe washu o dzula kha khuluṋoni yawe, mara oṱhe a ṱaḓulu o ima o mu tanga thungo ya tshauḽa tshawe na tsha monde. Muṋe washu a ri, ‘Ndi nnyi ane a nga kunga Ahaba a bva pfumo a ḓa a dia muḓi wa Ramotho kha ḽa Giliadi, a yo fela henengei?’ Muṅwe a amba tshino, muṅwe a amba tshiḽa. Muṅwe muya wa vhuya wa bvela khagala wa ima phanḓa ha Muṋe washu wa ri, ‘Nṋe ndi ḓo mu kunga.’ Muṋe washu a vhudzisa a ri, ‘U ḓo mu kunga nga mini?’ Muya wa ri, ‘Ndi ḓo bva nda vha muya wa mazwifhi milomoni ya vhaporofita vhoṱhe.’ Muṋe washu a ri, ‘Iwe u ḓo kona u mu kunga. Tshimbila u yo ita nga u ralo.’ Zwino Muṋe washu o longa muya wa mazwifhi milomoni ya vhaporofita vhavho vhoṱhe. Hone vhukuma Muṋe washu o ḓivhadza uri vhone vha ḓo welwa nga khombo.” Ndi hone Tsedekia ṅwana wa Khenaana a tshi sendela a vhanda Mikhaya khofheni, a mu vhudzisa a ri, “Zwo ḓa hani Muya wa Muṋe washu a tshi bva kha nṋe a pfukela kha inwi?” Mikhaya a fhindula a ri, “Izwo ni ḓo zwi ḓivha musi une na yo dzumbama ni tshi bva kamarani iṅwe na shavhela kha iṅwe.” Khosi ya Israele ya bvisa ndaela ya ri, “Dzhiani Mikhaya ni mu vhuedzedze ha Amoni mulangi wa muḓi na ha Juasi ṅwana wa khosi, ni swike ni ri, ‘Khosi i ri: Hoṋelani muthu hoyu dzhele, ni mu fhe vhurotho vhuṱuku na maḓi fhedzi u swika ndi tshi vhuya ndo takala ndi songo huvhala.’ ” Mikhaya a ḓivhadza a ri, “Arali vha tou vhuya vho takala vhá songo huvhala, izwo Muṋe washu u ḓo vha a songo amba nga mulomo wanga.” Mikhaya a dovha a ri, “Vhathu noṱhe thetshelesani zwe nda amba!” Ndi hone khosi ya Israele na Josafati khosi ya Juda vha tshi yo dia muḓi wa Ramotho kha ḽa Giliadi. Ahaba khosi ya Israele a vhudza Josafati a ri, “Ndi ḓo dzhena nndwani ndo ḓikhakhisa, hone vhone vha ambare zwiambaro zwavho zwa vhuhosi.” Khosi ya Israele ya ḓikhakhisa ya ya nndwani. Zwino khosi ya Aramu yo vha yo laya vhalangi vhayo vha dzigariki vha 32 ya ri, “Ni songo londa muṅwe muthu na muthihi, ni londe khosi ya Israele fhedzi.” Musi vhalangi vha dzigariki vha tshi vhona khosi Josafati vha elekanya vha ri, “Vhukuma uyu ndi khosi ya Israele.” Vha rembuluwa uri vha mu wele, hone Josafati a ṱavha mukosi, vhalangi vha dzigariki vha zwi vhona uri a si khosi ya Israele, vha litsha u mu sala murahu. Huno muṅwe a sokou akha vhura a sa londi, a pfula khosi ya Israele he zwitsimbi zwa tshiambaro tsha nndwa zwa ṱanganywa hone. Khosi ya vhudza mutshimbidzi wa gariki yayo ya ri, “Ndo huvhala, monisani gariki ni mmvise hafha nndwani.” Hone nndwa ya hulela ya lwiwa ḓuvha ḽoṱhe, khosi ya ṱwa yo ima kha gariki yayo yo livhana na Vhaaramu. Malofha a no bva kha mbonzhe yawe a ela a tshi tsela garikini, ḽeneḽo ḓuvha nga madekwana a mbo ḓi dzama. Musi ḓuvha ḽi tshi khou kovhela, ha pfala mukosi wa ṱanganya mmbi ya Israele wa ri, “Muṅwe na muṅwe nga a humele shangoni ḽa hawe, muḓini wa hawe!” Khosi Ahaba a dzama nga u ralo, tshitumbu tshawe tsha iswa Samaria tsha swiṱwa henengei. Vha ṱanzwa gariki ishani ḽa Samaria, mmbwa dza ṋanzwa malofha awe, phombwe dza ṱamba ngao, nga he ipfi ḽa Muṋe washu ḽa amba ngaho. Mafhungo maṅwe oṱhe a khosi Ahaba na zwe a ita na pfamo ye a fhaṱa a i nakisa nga ṋanga dza nḓou na miḓi ye a fhaṱa a i tanga nga mitsheṱo, o ṅwalwa kha bugu ya Histori ya Mahosi a Israele. Ahaba a ri u ladzwa na vhokhotsi awe, ṅwana wawe Ahasia a vha khosi vhudzuloni hawe. Josafati ṅwana wa Asa o vha khosi ya Juda nga ṅwaha wa vhuṋa wa muvhuso wa Ahaba khosi ya Israele. Josafati a tshi vha khosi o vha e na miṅwaha ya 35, a vhusa e Jerusalema a fhedza miṅwaha ya 25. Mme awe o vha e Asuba ṅwananyana wa Shilihi. Ene o kanda vhuṱalani ha khotsi awe Asa kha zwoṱhe, a si vhuye a pambuwa khazwo, a ita zwi takadzaho Muṋe washu. O ro sa thuthisa zwitembele zwa zwikwarani, vhathu vha ḓi ṋekedza nduvho vha fhisa zwioro henefho. Josafati a tshila nga mulalo na khosi ya Israele. Mafhungo maṅwe oṱhe a muvhuso wa Josafati, na zwe a ita, na vhuhali hawe nndwani dze a dzi lwa, zwo ṅwalwa buguni ya Histori ya Mahosi a Juda. Josafati o ita na u thatha phombwe dzoṱhe dza u luvha midzimu nga vhupombwe hadzo, dzo salaho henefho na misi ya khotsi awe Asa, dza si tsha vha hone shangoni. Shango ḽa Edomo ḽo vha ḽi si na khosi, ḽo vha ḽi tshi vhuswa nga tshanḓa tsha khosi o vhewaho nga khosi ya Juda. Zwino khosi Josafati a fhaṱa zwikepe zwine zwa tala lwanzheni uri zwi ye shangoni ḽa Ofiri zwi yo dzhia musuku, hone zwa kwashekana Etsioni Gebere zwa si tsha tshimbila. Zwenezwo khosi Ahasia ṅwana wa Ahaba a vhudza Josafati a ri, “Nga vha litshe vhanna vhanga vha tshimbile lwanzheni na vhanna vhavho.” Hone Josafati a hana. Josafati a dzama, a swiṱwa zwaloni zwa musanda Muḓini wa Dafita, ṅwana wawe Jehoramu a vha khosi vhudzuloni hawe. Nga ṅwaha wa 17 wa muvhuso wa Josafati khosi ya Juda, Ahasia ṅwana wa Ahaba a vha khosi ya Israele a vhusa e muḓini wa Samaria, a vhusa Israele a fhedza miṅwaha mivhili. Ahasia a ita zwi sa takadzi Muṋe washu, ngauri o kanda vhuṱalani ha khotsi awe Ahaba na ha mme awe Jesebele na ha khosi Jerobiamu ṅwana wa Nebati, we a ita uri Vhaisraele vha tshinye. O luvha Baali a tshi ḓi mu gwadamela unga khotsi awe, u ralo ha vha u sinyusa Muṋe washu Mudzimu wa Israele. Musi Ahaba khosi ya Israele o no dzama, Vhamuaba vha shandukela Vhaisraele. Zwino Ahasia khosi ya Israele o vha o wa nga buli ḽa kamara yawe ya nṱha ya pfamo muḓini wa Samaria, a huvhala zwihulu. A ruma vhaḓinḓa a vha vhudza a ri, “Iyani u vhudzisa Baali Zebubu, mudzimu wa muḓi wa Ekroni, ni pfe arali ndi tshi ḓo fhola.” Hone muruṅwa wa Muṋe washu a vhudza Elia, muporofita a no bva Thishibe, a ri, “Gonya u yo ṱangana na vhaḓinḓa vha khosi ya Samaria u vha vhudzise u ri, ‘Kani Israele a hu na Mudzimu ni tshi vhuya na yo vhudzisa Baali Zebubu mudzimu wa Ekroni?’ Zwenezwo Yahavee u ri, ‘He wa lala hone a u tsha ḓo vuwa. Vhukuma u ḓo fa!’ ” Elia a ṱuwa. Musi vhaḓinḓa vha tshi humela ha khosi ya vha vhudzisa ya ri, “Ndi mini no huma?” Vhone vha fhindula vha ri, “Ho ḓa muṅwe munna a ṱangana na riṋe, a ri vhudza a ri, ‘Humelani ha khosi yo ni rumaho ni swike ni ri: Muṋe washu u ri: Kani Israele a hu na Mudzimu u tshi vhuya wa ruma vhathu u yo vhudzisa Baali Zebubu mudzimu wa Ekroni? Zwenezwo a u tsha ḓo vuwa he wa lala hone. Vhukuma u ḓo fa!’ ” Khosi ya vha vhudzisa ya ri, “Munna we a ḓa a ṱangana na inwi a ni vhudza mafhungo ayo o vha o tou ita hani?” Vhone vha fhindula vha ri, “O vha e munna o ambaraho tshiambaro tsha vhukuse, o vhofha khundu nga bannda ya mukumba.” Khosi ya ri, “Ndi Elia wa Thishibe.” Ndi hone khosi i tshi ruma gota ha Elia ḽi na vhanna vha 50. Gota ḽa gonya ḽa ya ha Elia, ene o vha o dzula muṱumbani wa tshikwara, ḽa mu vhudza ḽa ri, “Hewe muḓinḓa wa Mudzimu, khosi i ri, ‘Tsela fhasi!’ ” Elia a fhindula iḽo gota a ri, “Arali ndi muḓinḓa wa Mudzimu, ngavhe mulilo u tshi tsa u tshi bva ṱaḓulu wa u fhisa na vhanna vha 50 vhane wa vha navho!” Ha mbo ḓi wa mulilo u tshi bva ṱaḓulu wa fhisa gota na vhanna vhe a vha e navho vhe lore. Zwa ri u ralo khosi ya dovha ya ruma gota ha Elia ḽi na vhanna vha 50. Gota ḽa vhudza Elia ḽa ri, “Hewe muḓinḓa wa Mudzimu, khosi i ri, ‘Ṱavhanya u tsele fhasi!’ ” Elia a fhindula a ri, “Arali ndi muḓinḓa wa Mudzimu, ngavhe mulilo u tshi tsa u tshi bva ṱaḓulu wa u fhisa na vhanna vha 50 vhane wa vha navho!” Ha mbo ḓi wa mulilo u tshi bva ṱaḓulu ha Mudzimu wa fhisa iḽo gota na vhanna vha 50 vhane ḽa vha navho vhe lore. Ndi hone khosi i tshi ruma ḽiṅwe gota ḽa vhuraru ḽi na vhanna vha 50. Gota ḽa vhuraru ḽa gonya ḽa yo gwadama phanḓa ha Elia ḽa luvhelela ḽa ri, “Nandi muṋe wanga muḓinḓa wa Mudzimu, nga vha nkhathutshele zwavho na avha vhanna vha 50, vhalanda vhavho. Nga vha vhone, ho wa mulilo u tshi bva ṱaḓulu wa fhisa magota aḽa a u thoma mavhili na vhanna vhoṱhe vhe vha vha vhe navho. Zwino-ha, riṋe vha songo ri vhulaha-vho!” Muruṅwa wa Muṋe washu a vhudza Elia a ri, “Tsela fhasi nae, u songo mu ofha.” Elia a takuwa, a tsela fhasi nae vha ṱuwa vha ya ha khosi. Elia a vhudza khosi a ri, “Muṋe washu u ri, ‘Kani Israele a hu na Mudzimu u tshi vhuya wa ruma vhaḓinḓa u yo vhudzisa Baali Zebubu mudzimu wa Ekroni? Zwino nge wa ita zwenezwo, a u tsha ḓo vuwa he wa lala hone. Vhukuma u ḓo fa!’ ” Nangoho Ahasia a fa, nga he Muṋe washu a amba nga mulomo wa Elia. Zwino nge Ahasia a vha a si na ṅwana, murathu wawe Joramu a vha khosi vhudzuloni hawe, a thoma u vhusa nga ṅwaha wa vhuvhili wa muvhuso wa Jehoramu ṅwana wa Josafati khosi ya Juda. Mafhungo maṅwe oṱhe a Ahasia na zwe a ita o ṅwalwa buguni ya Histori ya Mahosi a Israele. Ha swika tshifhinga tsha uri Muṋe washu a dzhie Elia a mu ise makoleni e kha ḓumbu. Elia na Elisha vha takuwa Giligala. Elia a vhudza Elisha a ri, “Zwino inwi salani hafha, nṋe Muṋe washu o nthuma uri ndi ye Bethele.” Huno Elisha a fhindula a ri, “Nga Muṋe washu a tshilaho na nga vhutshilo havho, ndi nga si vha ṱutshele.” Ndi hone vha tshi tsela Bethele. Tshigwada tsha vhaporofita vha re henefho Bethele vha ḓa ha Elisha vha mu vhudzisa vha ri, “Vha a zwi ḓivha uri Muṋe washu u ḓo vha dzhiela muṋe wavho ṋamusi naa?” Elisha a fhindula a ri, “Ndi a zwi ḓivha, hone ni songo ṱolou zwi amba.” Ndi hone Elia a tshi vhudza Elisha a ri, “Elisha, salani hafha, Muṋe washu o nthuma Jerikho.” Huno Elisha a fhindula a ri, “Nga Mune washu a tshilaho na nga vhutshilo havho, ndi nga si vha ṱutshele.” Vha ṱuwa vha ya Jerikho. Tshigwada tsha vhaporofita vha re henefho Jerikho vha ya ha Elisha vha mu vhudzisa vha ri, “Vha a zwi ḓivha uri Muṋe washu u ḓo vha dzhiela muṋe wavho ṋamusi naa?” Elisha a fhindula a ri, “Ndi a zwi ḓivha, hone ni songo ṱolou zwi amba.” Ndi hone Elia a tshi vhudza Elisha a ri, “Salani fhano, Muṋe washu o nthuma Jorodani.” Huno Elisha a fhindula a ri, “Nga Muṋe washu a tshilaho na nga vhutshilo havho, ndi nga si vha ṱutshele.” Vhuvhili havho vha ḓi fhirela phanḓa. Vha tevhelwa nga tshigwada tsha vhaporofita vha 50, vha ima nga kulenyana, vha livhana na fhethu he Elia na Elisha vha vha vho ima hone tsini ha Jorodani. Elia a bvula tshiambaro tshawe a tshi peta, a rwa maḓi ngatsho. Maḓi a fhandekana maṅwe a ya thungo ya tshauḽa, maṅwe a ya thungo ya tshamonde, vhuvhili havho vha tshimbila ho omaho vha wetshela seli. Musi vho no wetshela seli, Elia a vhudza Elisha a ri, “Mmbudzeni, ni funa ndi tshi ni itela mini ndi sa athu dzhiwa nda ni ṱutshela?” Elisha a fhindula a ri, “Ngavhe ndi tshi ṋewa mukovhe wa muya wavho wa ita kavhili une wa ṋewa vhaṅwe, nda isa mushumo wavho phanḓa.” Elia a ri, “No humbela tshi konḓaho, naho zwo ralo arali na mmbona ndi tshi dzhiwa ndi tshi ni ṱutshela, ni ḓo ṋewa, hone arali na sa mmbona, ni nga si ṋewe.” Musi vha tshi khou enda vha tshi amba, kathihi fhedzi ha mbo ḓi bvelela gariki ya mulilo na bere dza mulilo, dza fhandekanya avho vhavhili, Elia a gonya ṱaḓulu nga tshiḓumbumukwe. Elisha a zwi vhona, a vhidzelela a ri, “Khotsi anga! Khotsi anga! Vhone gariki dza nndwa dza Israele na vhanameli vha dzibere dzavho!” Elisha a si tsha dovha a vhona Elia. Elisha a dzhia zwiambaro zwawe a fhafhula nga vhukati zwa bva mbemba mbili. A doba tshiambaro tshe tsha wiswa nga Elia, a huma a yo ima khunzikhunzini ya Jorodani. A dzhia tshiḽa tshiambaro tshe tsha wiswa nga Elia a rwa maḓi ngatsho a vhudzisa a ri, “Muṋe washu u ngafhi zwino, Ene Mudzimu wa Elia?” Musi a tshi rwa maḓi, a fhandekana a vhuela thungo ya tshauḽa na thungo ya tshamonde, Elisha a wetshela seli. Tshiḽa tshigwada tsha vhaporofita vha Jerikho vhe vha vha vho lavhelesa vha ri, “Muya wa Elia wo sala kha Elisha.” Vha ya vha mu ṱanganedza, vha gwadama fhasi phanḓa hawe, vha ri, “Hufha ri 50, ri na maanḓa. Nga vha litshe ri yo ṱoḓa muṋe wavho. Khamusi Muya wa Muṋe washu o mu takulela nṱha a mu vhea kha iṅwe thavha kana govhani ḽiṅwe.” Elisha a fhindula a ri, “Ni songo ya.” Huno vha ḓi sivhelela a vhuya a shona a si tsha hana. Elisha a ri, “Tshimbilani.” Vha ṱuwa vhe 50 vha ya nṱha na fhasi vha tshi ṱoḓa Elia vha fhedza maḓuvha mararu, hone vha si mu wane. Elisha o vha o sala Jerikho. Musi vha tshi vhuelela khae a vha vhudza a ri, “Hufha ndo ni vhudza nda ri ni songo ya.” Vhanna vha muḓi wa Jerikho vha ya ha Elisha vha ri, “Muṋe washu, nga vha vhone, muḓi uno wo dzula fhethu havhuḓi, na vhone vha khou zwi vhona, hone maḓi a na mulimo, a ita uri zwifuwo zwi fholodze, vhathu vha tshinyalelwe.” Elisha a ri, “Nnḓiseleni ndilo ntswa, ni shele muṋo ngomu.” Vha mu ḓisela ndilo. Elisha a bva a ya tshisimani, a shela muṋo khatsho a ri, “Muṋe washu u ri, ‘Ndo lafha maḓi haya. Ha tsha ḓo dovha a vhulaha tshithu kana a ita uri shango ḽi si medze tshithu.’ ” Nangoho maḓi ayo a laxwa, na ṋamusi, nga he Elisha a amba. Elisha a ṱuwa Jerikho a gonya Bethele. Musi a tshi khou tshimbila nḓilani, vhaṅwe vhatukana vha bva muḓini vha mu kolela vha ri, “Gonya-vho, ralupanḓane ndiwe! Gonya-vho, ralupanḓane ndiwe!” Elisha a rembuluwa, a vha lavhelesa, a vha teketela nga dzina ḽa Muṋe washu. Zwenezwo ha mbo ḓi ḓa biara mbili dzi tshi bva ḓakani, dza ponda vhatukana vha 42. Elisha a ṱuwa a livha thavhani ya Kharamele, ngavhuya a vhuelela Samaria. Nga ṅwaha wa 18 wa muvhuso wa Josafati khosi ya Juda, Joramu ṅwana wa Ahaba a vha khosi ya Israele, a vhusa e Samaria a fhedza miṅwaha ya 12. Joramu a ita zwi sa takadzi Muṋe washu, naho a songo ita vhuvhi vhu no swika kha ha khotsi awe na mme awe Jesebele. Ene o tupula tombo ḽa u hulisa Baali ḽe ḽa vha ḽo itwa nga khotsi awe. Naho zwo ralo a ḓi nambatela vhuvhi he Jerobiamu ṅwana wa Nebati a ita uri Vhaisraele vha tshinye ngaho, a si vhuye a vhu laṱa. Zwino Mesha khosi ya Muaba o vha e mufuwi muhulu wa nngu, ṅwaha muṅwe na muṅwe a tshi luvha khosi ya Israele nga ngwana dza 100 000 na vhukuse ha thutha dza 100 000. Hone Ahaba khosi ya Israele o ri u dzama, Mesha khosi ya Muaba a shandukela khosi ya Israele. Khosi Joramu a mbo ḓi takuwa Samaria, a ramba mmbi yawe yoṱhe ya Israele. Joramu a ita na u ruma vhaḓinḓa ha Josafati khosi ya Juda a ri, “Khosi ya Muaba yo ntshandukela. Ri nga bva roṱhe pfumo ra yo lwa na Vhamuaba naa?” Khosi Josafati a fhindula a ri, “Ndi ḓo bva navho pfumo, nṋe na vhone ri tshithu tshithihi, vhathu vhanga ndi vhathu vhavho, bere dzanga ndi dzavho.” Joramu a vhudzisa a ri, “Ri tshi vha dia ri ḓo fara nḓila ifhio?” Josafati a fhindula a ri, “Ri ḓo fara nḓila ya phanga ya Edomo.” Khosi ya Israele na khosi ya Juda na khosi ya Edomo vha takuwa. Musi vho no tshimbila maḓuvha maṱanu na mavhili vha fhelelwa nga maḓi a vhathu na a zwifuwo zwine vha vha nazwo. Khosi ya Israele ya tshenuwa ya ri, “Vhanna! Muṋe washu o tou kunga riṋe mahosi mararu a ri kuvhanganya uri a ri kumedze zwanḓani zwa Vhamuaba!” Huno khosi Josafati a vhudzisa a ri, “A hu na muporofita fhano ane a nga ri pfela ha Muṋe washu?” Ḽiṅwe gota ḽa Joramu khosi ya Israele ḽa fhindula ḽa ri, “Elisha ṅwana wa Shafati u fhano. O vha e mufunziwa wa Elia a tshi ḓi mu ṱulutshedza maḓi.” Khosi Josafati a ri, “Ipfi ḽa Muṋe washu ḽi kha Elisha.” Ndi hone khosi ya Israele na Josafati na khosi ya Edomo vha tshi tsela ha Elisha. Elisha a vhudza khosi ya Israele a ri, “Nṋe na vhone hu na mafhungo ane ra nga amba lini? Nga vha ye kha vhaporofita vha khotsi avho na mme avho.” Joramu khosi ya Israele a fhindula a ri, “Aiwa nandi, ndi uri Muṋe washu o tou kunga riṋe mahosi mararu a ri kuvhanganya uri a ri kumedze zwanḓani zwa Vhamuaba.” Elisha a fhindula a ri, “Nga Muṋe washu Mulangazwoṱhe a tshilaho, ane nda vha muḓinḓa wawe, ngavhe hu si vhe u hulisa Josafati khosi ya Juda a re fhano, ndo vha ndi sa nga vhuyi nda vha sedza, ndo vha ndi tshi ḓo tou tsinya iṱo nda nga thi vha vhoni. Zwino nga vha nṱoḓele mulidzi wa haripa.” Musi mulidzi wa haripa a tshi khou lidza, maanḓa a Muṋe washu a ḓa kha Elisha, a ri, “Muṋe washu u ri, ‘Ibwani madindi hoṱhe hafha govhani.’ Ndi uri Muṋe washu a tshi amba u ri a ni nga vhoni ḓumbu kana mvula, naho zwo ralo govha heḽino ḽi ḓo ḓala maḓi, inwi na nwa khathihi na kholomo dzaṋu na zwiṅwe zwifuwo zwaṋu. Muṋe washu hezwo a zwi mu konḓeli, u ḓo dovha a kumedza na Vhamuaba zwanḓani zwaṋu. Ni ḓo kunda muḓi muṅwe na muṅwe wo tangwaho nga mutsheṱo na ḓorobo dzoṱhe khulwane. Ni ḓo rema miri yoṱhe ya mitshelo ya wela fhasi, na thivha mabidzi oṱhe na tshinya masimu oṱhe avhuḓi nga u a ḓadza matombo.” Nga matshelo, nga tshifhinga tsha u ṋekedza nduvho, zwa vha zwo itea, maḓi a vha a tshi khou ela a tshi bva siani ḽa Edomo! Shango ḽa ḓala maḓi. Zwino vhoṱhe Vhamuaba vho vha vho no zwi pfa uri mahosi ayo mararu o ḓa u lwa navho, zwenezwo ha rambwa munna muṅwe na muṅwe, muhulwane na muṱuku, we a vha a tshi kona u fara pfumo, a vhewa masakhani. Musi vha tshi vuwa nga matshelonitsheloni, ḓuvha ḽo vha ḽi tshi khou penya nṱha ha maḓi. Vhamuaba vha re seli vha vhona ayo maḓi o tswuka unga malofha. Vhamuaba vha ri, “Ndi malofha! Mahosi haaḽa mararu a fanela u vha o lwa nga tshao a vhulahana. Zwino riṋe Vhamuaba nga ri ye u vha ṱangula!” Huno musi Vhamuaba vha tshi swika mishashani ya Israele, Vhaisraele vha takuwa vha lwa navho vha vhuya vha shavha. Vhaisraele vha dia iḽo shango vha vhulaha Vhamuaba. Vhaisraele vha phusukanya miḓi, munna muṅwe na muṅwe a posa tombo tsimuni iṅwe na iṅwe yavhuḓi ya vhuya ya tibedzwa. Vha thivha mabidzi oṱhe, vha rema miri yoṱhe ya mitshelo. Ho vha ho tou sala muḓi wa Kiri Herese fhedzi na matombo awo a tshee o dzula vhudzuloni hao, hone vhanna vho faraho magatho vha u tanga, na wone vha u dia. Musi khosi ya Muaba i tshi vhona uri nndwa yo i vhifhela, ya dzhia vhanna vha 700 vho faraho mapanga ya linga uri i fhire vhukati ha mmbi ya maswina uri i shavhele ha khosi ya Aramu, hone vha kundwa. Ndi hone i tshi dzhia tanzhe ḽayo ḽa mutuka, we a vha a tshi ḓo vha khosi vhudzuloni hawe, a mu ṋekedza nṱha ha mitsheṱo ya muḓi tsha vha tshiṱhavhelo tsha mudzimu wa Muaba. Vhaisraele vha sinyuwa zwihulu, vha huma, vha vhuelela shangoni ḽa havho. Musadzi wa muṅwe munna wa tshigwada tsha vhaporofita o vhuya a lilela Elisha a ri, “Munna wanga o lovha nahone vhone vha a zwi ḓivha uri o vha a tshi ofha Muṋe washu. Huno zwino munna we a mu pamba tshelede u khou ḓa u dzhia vhatukana vhanga vhavhili uri a vha ite phuli vha lifhe mulandu wa munna wanga.” Elisha a fhindula uyo musadzi a ri, “Ndi tshini tshine nda nga vha itela? Nga vha dzou mmbudza, vha na mini muṱani?” Musadzi uyo a fhindula a ri, “Thi na tshithu, tshine nda vha natsho ndi mvuvhelo ya zwipfuranyana.” Elisha a ri, “Nga vha tendeleke na vhahura vhavho vhoṱhe vha ende vha tshi humbela mvuvhelo dzi si na tshithu. Dzi tou vha nnzhi. Zwenezwo vha dzhene nḓuni na avho vhana vhavho vha vhatukana vha vale vothi. Vha shele mapfura mvuvheloni dzoṱhe, iṅwe na iṅwe i ri u ḓala vha i vhetshele thungo.” Musadzi uyo a ṱuwa, a dzhena nḓuni na vhana vhawe a vala vothi. Vha mu ṋekedza mvuvhelo, ene a tshi khou ḓi shela mapfura khadzo. Musi mvuvhelo dzo no ḓala dzoṱhe, a vhudza muṅwe ṅwana wawe a ri, “Ḓisani iṅwe mvuvhelo.” Ṅwana a fhindula a ri, “A hu tshee na mvuvhelo yo salaho.” Zwenezwo mapfura a mbo ḓi kaṱuwa. Musadzi uyo a yo vhudza muḓinḓa wa Mudzimu, ene a ri, “Nga vha yo rengisa ayo mapfura vha lifhe mulandu wavho. Vhone na vhana vhavho vha ḓo tshila nga yo salaho.” Muṅwe musi Elisha a ya Shuneme. Henefho ho vha hu na musadzi wa mupfumi, onoyo a mu vhidzela tshiswiṱulo. U bva zwenezwo misi yoṱhe a tshi fhira nga henefho o vha a tshi ḓi dzhena a ḽa. Musadzi uyo a vhudza munna wawe a ri, “Ndi a ḓivha uri munna uyu ane a ḓi dzhena fhano ndi mukhethwa, ndi muḓinḓa wa Mudzimu. Nga ri fhaṱe kukamara nṱha ha ṱhanga, ri mu vhetshele mbete na ḓafula na tshidulo na luvhone. Musi a tshi ḓa u ri dalela u ḓo lala hone.” Musi muṅwe musi Elisha o ḓa, a gonya kamarani yawe a lala henefho. Elisha a vhudza mushumi wawe Gehasi a ri, “Vhidzani uḽa musadzi wa Mushuneme.” Gehasi a mu vhidza a ḓa a ima phanḓa ha Elisha. Elisha a vhudza Gehasi a ri, “Mu vhudzeni ni ri, ‘Vho tou ḓidina nga u rali vha tshi itela riṋe. Zwino ndi nga vha livhuha nga mini? Ndi nga vha ambela na khosi kana mulangammbi?’ ” Musadzi uyo a fhindula a ri, “Ndi dzula na vhathu vha hashu, a thi na tshine nda shaya.” Elisha a vhudzisa Gehasi a ri, “Musadzi uyu ndi nga mu tonda nga mini?” Gehasi a fhindula a ri, “Tshi hone; musadzi uyu ha na ṅwana wa mutuka, na munna wawe o no kalaha.” Ndi hone Elisha a tshi ri, “Mu vhidzeni.” Gehasi a mu vhidza, a ḓa a ima muṋangoni. Elisha a mu vhudza a ri, “Ṅwakani nga tshifhinga tshenetshi vha ḓo vha vho takula ṅwana wa mutukana.” Musadzi uyo a hanedza a ri, “Aiwa muṋe wanga, vhone vha muḓinḓa wa Mudzimu, vha songo sokou ntshushedza!” Huno nangoho uyo musadzi a vhifha muvhilini, nga ṅwaha u tevhelaho nga tshifhinga tshenetsho a beba ṅwana wa mutukana, nga he Elisha a mu vhudza. Ṅwana a aluwa, muṅwe musi a bva a ya tsimuni ha khotsi awe vhe na vhakaṋi. Kathihi fhedzi a mbo ḓi ṱavha mukosi a ri, “Ṱhoho yanga, ṱhoho yanga-wee!” Khotsi awe vha vhudza mushumi vha ri, “Bebani mutukana hoyu ni mu ise ha mme awe.” Mushumi a mu takula a mu beba a mu isa ha mme awe, mutukana a dzula marumbini a mme awe ḽa vhuya ḽa vha masiari tshivhangalala, a mbo ḓi fa. Mme a ṅwana a gonya a mu ladza mmbeteni wa muḓinḓa wa Mudzimu, a bvela nnḓa a vala vothi. A vhidza munna wawe a ri, “Nga vha rume muṅwe wa vhashumi vhavho a ḓe ngeno e na donngi uri ndi ṱavhanye ndi ye ha muḓinḓa wa Mudzimu ndi dovhe ndi vhuye.” Munna wawe a ri, “Ndi mini ni tshi ya khae ṋamusi? Hufha hu si vhuṱambo ha ṅwedzi muswa kana Sabatha!” Musadzi a fhindula a ri, “A zwi na mushumo!” A mbo vhelesa donngi a vhudza mushumi wawe a ri, “Itani uri donngi i tshimbilese, ni songo i imisa arali ndi songo ni vhudza.” Ndi hone a tshi takuwa, a swika ha muḓinḓa wa Mudzimu thavhani ya Kharamele. Muḓinḓa wa Mudzimu a vhona uyo musadzi e nḓilani a tshi kha ḓi vha kule, a vhudza mushumi wawe Gehasi a ri, “Musadzi wa Mushuneme ngouḽa u khou ḓa ngeno! Gidimani ni yo mu ṱanganedza, ni mu vhudzise mulalo na wa munna wawe na ṅwana.” Musadzi a fhindula Gehasi a ri, “A hu na.” Huno a tshi swika ha muḓinḓa wa Mudzimu thavhani, a gwadama phanḓa hawe a mu farelela milenzhe. Gehasi a ḓa a tshi ri a mu khurumedzele kule, hone muḓinḓa wa Mudzimu a ri, “Mu litsheni! Mbilu yawe i khou vhavha! Muṋe washu o nnzumbela hezwi, ho ngo mmbudza uri ndi mini.” Musadzi a ri, “Muṋe wanga, ndo vhuya nda vha humbela ṅwana wa mutuka naa? A tho ngo vha vhudza nda ri vha songo sokou ntshushedza?” Elisha a vhudza Gehasi a ri, “Ḓivhofhe khundu, u dzhie lubaḓa lwanga, u gidime. Arali wa ṱangana na muthu u songo mu resha, arali muṅwe a u resha, u songo fhindula. U swike u vhee lubaḓa lwanga kha tshifhaṱuwo tsha uyo mutukana.” Huno mme a ṅwana a ri, “Nga Muṋe washu a tshilaho na nga vhutshilo havho ndi nga si vha sie.” Ndi hone Elisha a tshi takuwa a tevhela uyo musadzi. Gehasi a fhira phanḓa, a swika a vhea lubaḓa luḽa kha tshifhaṱuwo tsha uyo mutukana, hone ha si pfale tshithu kana ha vhonala tshi no sumbedza uri ṅwana u a tshila. Gehasi a huma a ṱangana na Elisha a mu vhudza a ri, “Mutukana uḽa ho ngo vuwa.” Musi Elisha a tshi swika nḓuni iyo a wana mutukana o ladzwa vhulaloni hawe o fa. A dzhena, a vala vothi avho vhavhili vhe nnḓa, a rabela Muṋe washu. Ndi hone a tshi gonya mmbete a shuvhama nṱha ha uyo mutukana, a vhea mulomo wawe kha mulomo wawe, maṱo kha maṱo, zwanḓa kha zwanḓa. Musi o shuvhama nṱha ha uyo mutukana, muvhili wawe wa thoma u dudela. Elisha a vuwa, a tshimbila-tshimbila henefho kamarani, a konou gonya mbeteni, a dovha a shuvhama nṱha ha mutukana. Mutukana a atsamula kaṱanu na kavhili, a bonyolola maṱo. Elisha a vhidza Gehasi a ri, “Vhidzani uḽa musadzi wa Mushuneme a ḓe.” Gehasi a mu vhidza. Uyo musadzi a dzhena, Elisha a ri, “Nga vha dzhie mutukana wavho.” Musadzi a ḓa, a wela milenzheni ya Elisha, a gwadama fhasi. Ndi hone a tshi dzhia mutukana wawe a bvela nnḓa. Elisha a livha Giligala. Ho vha ho wa nḓala shangoni. Ḽiṅwe ḓuvha ho kuvhangana tshigwada tsha vhaporofita khae, a vhudza mushumi wawe a ri, “Ṱadziani khali khulu, ni bikele vhanna havha tshitshuu.” Muṅwe wavho a yo ka miroho masimuni, a wana munḓirivhe wa ḓaka, a fula vhana vhawo, a puta nga phuraphura yawe ya ḓala. Musi a tshi vhuya, a i tshetshelela khalini a bika tshitshuu, naho ho vha hu si na ane a ḓivha uri ndi zwithu-ḓe. Itsho tshitshuu tsha avhelwa avho vhanna, hone musi vha tshi thoma u ḽa, vha ṱavha mukosi vha ri, “Muḓinḓa wa Mudzimu, hu na lufu khalini!” Vha si ḽe. Elisha a ri, “Ḓisani vhukhopfu!” A dzhia vhuḽa vhukhopfu a vhu shela khalini a ri, “Avhelani vhathu vha ḽe.” Zwiḽiwa zwi re khalini zwa pfala zwi si tshee na mulimo. Ha ḓa muṅwe munna a tshi bva Baali Shalisha, a ḓisela muḓinḓa wa Mudzimu mikonde ya 20 ya vhurotho ha baḽi ho bagiwaho nga thoro dze dza ranga u vhibva, na tshikwama tsha ṱhotshe dza thoro ntswa. Elisha a ri, “Ṋeani vhathu vha ḽe.” Mushumi wawe a vhudzisa a ri, “Ndi nga zwi vhea hani phanḓa ha vhanna vha ḓana?” Hone Elisha a fhindula a ri, “Ṋeani vhathu vha ḽe. Muṋe washu u ri, ‘Vha ḓo ḽa vha fura vha ita na u sia.’ ” Mushumi a vha avhela zwiḽiwa, vha ḽa vha fura vha ita na u sia, nga he Muṋe washu a amba. Ho vha hu na mulangammbi wa khosi ya Aramu we a vha a tshi pfi Naamani. Muṋe wawe o vha o mu vhea huhulwane, a tshi mu hulisa, nge Muṋe washu a ita uri Vhaaramu vha kunde ngae. O vha e muhali a sa humi, hone a vha na vhulwadze vhu ofhisaho ha lukanda. Zwino dziṅwe mmbi dza Vhaaramu dzo vha dzo ya u dia, dza thuba na muṅwe ṅwananyana wa Muisraele, a vha phuli ya musadzi wa Naamani. Ṅwananyana uyo a vhudza musadzi uyo a ri, “Ngavhe muṋe wanga vha tshi nga ya ha muporofita a re ngei Samaria! O vha a tshi ḓo vha fhodza vhulwadze havho.” Naamani a ya ha muṋe wawe a mu vhudza zwe zwa ambiwa nga ṅwananyana wa Muisraele. Khosi ya Aramu ya fhindula ya ri, “Iyani no rudza mbilu. Ndi ḓo ṅwalela khosi ya Israele luṅwalo.” Naamani a takuwa e na khilogiramu dza 340 dza siliva na khilogiramu dza 70 dza musuku na zwiambaro zwa fumi zwa maṱeleṱele. Luṅwalo lwe a vha a tshi lu isa ha khosi ya Israele lwo vha lwo ṅwalwa upfi, “Ndi khou ruma mulanda wanga Naamani ha vhone na luṅwalo holu uri vha mu fhodze vhulwadze hawe ha lukanda.” Khosi ya Israele i tshi vhala ulwo luṅwalo, ya kherukanya zwiambaro zwayo ya ri, “Ndi nṋe Mudzimu naa? Ndi a kona u vhulaha nda dovha nda tshidza naa, a tshi ruma muthu ha nṋe uri ndi mu fhodze? Ni khou zwi vhona uri hoyu muthu u khou nṱunga!” Elisha muḓinḓa wa Mudzimu a tshi pfa uri khosi ya Israele yo kherukanya zwiambaro zwayo, a ruma muḓinḓa khayo a swikisa mafhungo a no ri, “Ndi mini vho kherukanya lupila lwavho? Nga vha rume uyo munna kha nṋe, ndi hone a tshi ḓo zwi ḓivha uri Israele hu na muporofita.” Naamani a ṱuwa nga bere dzawe na gariki yawe a swika a ima muṋangoni wa nnḓu ya Elisha. Elisha a ruma muḓinḓa a swika a mu vhudza a ri, “Nga vha ye mulamboni wa Jorodani vha ṱambe kaṱanu na kavhili, vhulwadze havho vhu ḓo fhola tshoṱhe.” Huno Naamani a ṱuwa o sinyuwa a ri, “Ndo vha ndi tshi ri vhukuma u ḓo bva a ḓa kha nṋe a ima a rabela Yahavee Mudzimu wawe, a dzungudza tshanḓa tshawe hune ha vhavha, a fhodza vhulwadze hanga! Hufha Damasko hu na milambo ya Abana na Pharaphara i re na maḓi ane a fhira a Israele! Ndo vha ndi tshi ḓo vha ndo ṱamba khayo nda fhola.” A mbo ḓi rembuluwa a ṱuwa o sinyuwa. Vhashumi vha Naamani vha ya khae vha ri, “Muṋe wanga, ngavhe muporofita a vha vhudze u ita tshiṅwe tshithu tshi konḓaho vho vha vha sa ḓo tshi ita? Zwino a tshi tou ri, ‘Nga vha yo ṱamba vha fhole,’ zwi a konḓa naa?” Ndi hone Naamani a tshi tsela Jorodani a ṱamba kaṱanu na kavhili, nga he muḓinḓa wa Mudzimu a mu vhudza, a mbo ḓi fhola tshoṱhe, lukanda lwawe lwa tou kuna unga lwa mutukana muṱuku. Ndi hone Naamani na vhalanda vhawe vhoṱhe vha tshi vhuelela ha muḓinḓa wa Mudzimu, a ima phanḓa hawe a ri, “Zwino ndi a zwi ḓivha uri shangoni ḽoṱhe a hu na muṅwe Mudzimu, u Israele fhedzi. Zwino nga vha ṱanganedze tshifhiwa tshanga ngetshi.” Muporofita a fhindula a ri, “Nga Muṋe washu a tshilaho ane nda vha muḓinḓa wawe, a thi nga ṱanganedzi tshithu.” Naamani a ḓi sivhelela uri muporofita a ṱanganedze itsho tshifhiwa, hone Elisha a landula. Naamani a ri, “Arali vha sa ṱanganedzi tshifhiwa tshanga, izwo nga vha litshe ndi dzhie mavu ane a nga hwalwa nga meila mbili ndi ṱuwe nao ndi tshi humela hayani, ngauri u bva zwino a thi tsha ḓo ṋekedza muṅwe mudzimu nduvho dzi fhiswaho kana zwiṱhavhelo, ndi ḓo zwi ṋekedza Yahavee fhedzi. Hone hu na tshithu tshithihi tshine Yahavee a fanela u nkhangwela tshone: musi khosi yanga i tshi dzhena thembeleni ya Rimoni mudzimu wa Aramu u luvha, ndi a mu fhelekedza, na nṋe nda gwadama henefho, musi ndi tshi gwadama thembeleni ya Rimoni, ngavhe Yahavee a tshi nkhangwela!” Elisha a ri, “Nga vha tshimbile nga mulalo.” Musi Naamani o no tshimbila tshikhalanyana, Gehasi, mushumi wa Elisha muḓinḓa wa Mudzimu, a elekanya a ri, “Muṋe wanga o litsha uyu Muaramu Naamani, a ṱuwa a songo bvisa tshithu! O vha o fanela o ṱanganedza zwe a ḓa nazwo. Nga Muṋe washu a tshilaho, ndi ḓo gidima nda mu tevhela nda wana tshiṅwe tshithu khae.” Ndi hone Gehasi a tshi gidima a tevhela Naamani. Musi Naamani a tshi mu vhona a tshi gidima a tshi ya khae, a tsa kha gariki a yo ṱangana nae a mu vhudzisa a ri, “Ho tshinyalani?” Gehasi a fhindula a ri, “A hu na tsho tshinyalaho. Muṋe wanga o nthuma uri ndi vha vhudze ndi ri, ‘Hu kha ḓi bva u swika vhaṱhannga vhavhili vha tshigwada tsha vhaporofita vha tshi bva mivhunduni ya Efraimi. Nga vha vha ṋee khilogiramu dza 34 dza siliva na zwiambaro zwivhili zwa u pfundulula.’ ” Naamani a ri, “Dzhiani khilogiramu dza 68 dza siliva.” Naamani a ita lunzili uri Gehasi a a ṱanganedze, a konou longa iyo siliva kha mikhwama mivhili a peta na zwiḽa zwiambaro zwivhili, a zwi ṋea vhavhili vha vhashumi vhawe, vha zwi hwala vha fhira phanḓa ha Gehasi. Musi Gehasi a tshi swika tshikwarani, a dzhiela avho vhashumi izwo zwithu, a yo zwi vhea nḓuni yawe. Gehasi a fhelekedza avho vhanna vha ṱuwa. Gehasi a dzhena, a ima phanḓa ha muṋe wawe Elisha. Elisha a mu vhudzisa a ri, “Ni bvafhi Gehasi?” Gehasi a fhindula a ri, “A hu na he nda ya.” Huno Elisha a mu vhudza a ri, “Muya wanga wo vha u si na inwi zwiḽa uḽa munna a tshi tsa kha gariki yawe a ḓa a ni ṱanganedza? Tshino ndi tshone tshifhinga tsha u dzhia tshelede kana tsha u ṱanganedza zwiambaro na masimu a miolivi na a minḓirivhe na masambi a nngu na masambi a kholomo na phuli dza vhanna na vha vhasadzi? Zwino vhulwadze ha Naamani vhu ḓo nambatela inwi na vhaḓuhulu vhaṋu lini na lini.” Gehasi a ṱuwa kha Elisha, a nambatelwa nga vhulwadze, lukanda lwawe lwó tshena sa gabugu. Ḽiṅwe ḓuvha tshigwada tsha vhaporofita tsha vhudza Elisha tsha ri, “Nga vha dzou vhona, fhethu hune vha ri funza hone ndi huṱuku, a hu ri eḓani! Nga vha litshe ri ye Jorodani, muṅwe na muṅwe washu a reme danda, ri fhaṱe hune ra ḓo dzula hone.” Elisha a fhindula a ri, “Tshimbilani.” Ndi hone muṅwe wavho a tshi ri, “Vhone nga vha ṱuwe na riṋe.” Elisha a fhindula a ri, “Ndi ḓo ṱuwa na inwi.” A ṱuwa navho. Vha ya Jorodani vha thoma u rema miri. Ha ri muṅwe wavho a tshi khou rema muri, mbaḓo ya ṱomowa ya wela maḓini. A ṱavha mukosi a ri, “Yawee muṋe wanga, ndi mbaḓo ye nda tou i adzima!” Muḓinḓa wa Mudzimu a vhudzisa a ri, “Yo wela ngafhi?” A tshi mu sumbedza afho fhethu Elisha a rema tshitanda a tshi posa henefho, tsha ita uri mbaḓo i papamale. Elisha a ri, “I ṋuleni.” Munna uyo a i hovha, a i dzhia. Zwino khosi ya Aramu yo vha yo bvela Israele pfumo. Ya eletshedzana na magota ayo ya ri, “Ndi ḓo ṱoka mishasha yanga hukene.” Muḓinḓa wa Mudzimu a swikisa ipfi ha khosi ya Israele a ri, “Vha vhone, vha songo fhira nga henefho fhethu ngauri Vhaaramu vha khou tsela henengei.” Ndi hone khosi ya Israele i tshi ita uri fhethu afho ho ambiwaho nga muḓinḓa wa Mudzimu hu lindiwe. Ndi kanzhi Elisha a tshi sevha khosi, fhethu ho raloho ha dzula ho lindwa. Hezwo zwa sinyusa khosi ya Aramu, ya vhidzisa magota ayo ya vha vhudzisa ya ri, “Ni nga mmbudza uri ndi nnyi kha riṋe ane a ima na khosi ya Israele?” Muṅwe wa magota awe a ri, “Thovhele muṋe wanga, a hu na na muthihi washu ane a ima na khosi ya Israele, muporofita Elisha ane a vha Israele ndi ene ane a vhudza khosi ya Israele maipfi e vha amba vhe pfamoni yavho.” Khosi ya ṋea ndaela ya ri, “Tshimbilani ni yo wana hune a vha hone uri ndi kone u ruma vhanna vha yo mu fara.” Khosi ya vhudzwa ha pfi, “Elisha u Dothani.” Ndi hone khosi i tshi ruma mmbi khulu henengei i na dzibere na dzigariki. Vha ya vhusiku vha govhela uyo muḓi. Musi mushumi wa muḓinḓa wa Mudzimu a tshi fhinduwa nga matshelo a tshi bvela nnḓa, a vhona muḓi wo govhelwa nga mmbi i na dzibere na dzigariki. A vhudzisa a ri, “Yawee muṋe wanga, ri ḓo ita hani?” Muporofita a fhindula a ri, “Ni songo ofha tshithu, vhane vha ima na riṋe vha fhira vhane vha ima na Vhaaramu.” Elisha a rabela a ri, “Yawee Muṋe washu, mu bonyolose uri a kone u vhona!” Ndi hone Muṋe washu a tshi mu bonyolosa, a tshi sedza a vhona zwikwara zwo ḓala bere na gariki dza mulilo dzo tanga Elisha. Musi maswina a tshi khou tsa a tshi ḓa khae, Elisha a rabela Muṋe washu a ri, “Pofudza vhathu havha!” Muṋe washu a vha pofudza nga he Elisha a humbela ngaho. Elisha a vha vhudza a ri, “Nḓila iyi a no ngo fara yone, muḓi uno a si wone. Ntevheleni, ndi ḓo ni isa ha munna ane na mu ṱoḓa.” Elisha a vha endedza a vha isa Samaria. Musi vho no dzhena Samaria, Elisha a rabela a ri, “Muṋe washu, bonyolosa vhanna havha uri vha kone u vhona.” Ndi hone Muṋe washu a tshi vha bonyolosa, vha tshi sedza vha wana vhe ngomu ha muḓi wa Samaria. Musi khosi ya Israele i tshi vha vhona, ya vhudzisa Elisha ya ri, “Muṋe wanga, ndi vha vhulahe? Ndi ri ndi vha vhulahe naa?” Elisha a fhindula a ri, “Vha songo vha vhulaha. Vho vha vha tshi nga vhulaha vhanna vhe vha tou vha thuba nga pfumo ḽavho kana vhura havho? Nga vha vha ṋee zwiḽiwa na maḓi vha ḽe, vha nwe, vha vhuelele ha muṋe wavho.” Ndi hone a tshi vha itela vhuṱambo vhuhulu, musi vho no fhedza u ḽa na u nwa a vha fhelekedza vha vhuelela ha muṋe wavho. Zwenezwo mmbi dza Aramu dza si tsha dia shango ḽa Israele. Ngavhuya, Beni Hadadi khosi ya Aramu a kuvhanganya mmbi yawe yoṱhe, a gonya a yo govhela muḓi wa Samaria. Ha wa nḓala khulu muḓini, u ṱahela ha zwiḽiwa ha hulela lwe ṱhoho ya donngi ya vhuya ya rengwa nga khilogiramu ya siliva, mupfudze wa maivha wa giramu dza ḓana wa rengwa nga giramu dza 57 dza siliva. Ḽiṅwe ḓuvha khosi ya Israele i tshi khou tshimbila nṱha ha mutsheṱo, muṅwe musadzi a i ṱavhela mukosi a ri, “Thovhela muṋe wanga, nga vha nndamulele!” Khosi ya fhindula ya ri, “Arali Muṋe washu a sa ni lamuleli, nṋe ndi nga ni lamulela hani? Ndi kha ḓi vha na luvhanḓe lwa u fhulela kana bonḓelo ḽa nḓirivhe naa?” Khosi ya mu vhudzisa ya ri, “Ho tshinyalani?” Musadzi a fhindula a ri, “Musadzi hoyu o mmbudza a ri, ‘Ḓisa ṅwana wau ri mu ḽe ṋamusi, matshelo ri ḓo ḽa wanga.’ Zwenezwo ra bika ṅwananga ra mu ḽa. Nga matshelo nda mu vhudza nda ri, ‘Ḓisa ṅwana wau ri mu ḽe,’ hone a vha o mu dzumba.” Musi khosi i tshi pfa maipfi a uyo musadzi, ya kherukanya zwiambaro zwayo. Musi a tshi khou ḓi tshimbila henefho nṱha ha mutsheṱo, vhathu vha sedza, vha vhona o ambara madzanganda fhasi ha zwiambaro zwawe. Khosi ya ri, “Ngavhe Mudzimu a tshi mmbaisa arali nda sa tumula ṱhoho ya Elisha ṅwana wa Shafati ṋamusi!” Zwino Elisha o vha o dzula nḓuni yawe e na vhahulwane. Khosi ya ruma muḓinḓa a ranga phanḓa, hone a sa athu swika, Elisha a vhudza vhahulwane a ri, “A ni zwi vhoni uri iyi phondi i khou ruma muthu uri a ntumule ṱhoho? Ndi zwone, musi muḓinḓa a tshi ḓa, ni vale vothi ni ḽi vhambe a si dzhene. Hu khou pfala mutsindo wa muṋe wawe murahu hawe.” Musi a tshi kha ḓi amba navho, khosi ya swika yone iṋe ya ri, “Khombo hei i bva kha Yahavee! Yahavee ndi kha ḓi mu fulufhela hani?” Elisha a fhindula a ri, “Thetshelesani zwine Muṋe washu a amba! Muṋe washu u ri, ‘Matshelo nga tshifhinga tshenetshi, fhano khoroni ya Samaria, muthu u ḓo vha a tshi kona u renga khilogiramu tharu dza vhukhopfu kana khilogiramu ṱhanu na nthihi dza baḽi nga ḽingwende ḽithihi ḽa siliva.’ ” Gota ḽine ḽa vha muswikeli wa khosi ḽa fhindula muḓinḓa wa Mudzimu ḽa ri, “Hezwo zwi nga si itee, naho Yahavee o vula mafasiṱere lutomboni ya mbo ḓi na zwino!” Elisha a fhindula a ri, “Vha ḓo zwi vhona nga avho maṱo zwi tshi itea, hone izwo zwiḽiwa a vha nga zwi ḽi!” Zwino ho vha hu na vhanna vhaṋa vhe vha vha vha tshi lwala vhulwadze vhu ofhisaho ha lukanda, vha tshi dzula nnḓa ha muṋango wa khoro ya muḓi wa Samaria. Vhenevho vha vhudzana vha ri, “Ri dzulelani fhano ra vhuya ra fa? Arali ra ri ri dzhena muḓini, hu na nḓala, ri ḓo fa, naho ra dzula fhano ri ḓo ḓi fa. Zwino nga ri ye mishashani ya Vhaaramu ri ḓikumedze vhone. Arali vha sa ri vhulaha, ri ḓo tshila, arali vha ri vhulaha, ri a ḓi fa zwashu.” Vha mbo takuwa zwenezwo nga madekwana vha livha mishashani ya Vhaaramu. Musi vha tshi swika mishashani ya u thoma, vha wana hu si na muthu. Muṋe washu o vha o ita uri Vhaaramu vha pfe mubvumo wa dzigariki na dzibere na mmbi khulu, vha vhudzana vha ri, “Khosi ya Israele yo renda mahosi a Vhahithi na a Egipita uri vha lwe na riṋe!” Vhaaramu vha mbo takuwa vha shavha madekwana eneo, vha sia dennde dzavho na bere na donngi. Vha sia mishasha yavho yo ralo, vha shavha uri vha si fe. Vhaḽa vhanna vhe vha vha vhe na vhulwadze ha lukanda vha swika mishashani ya u thoma, vha dzhena denndeni iṅwe. Vha ḽa, vha nwa, vha hwala siliva na musuku na zwiambaro vha ṱuwa nazwo vha yo zwi dzumba. Vha vhuya vha dzhena kha iṅwe dennde, vha dzhia zwiṅwe zwithu khayo, na zwone vha zwi dzumba. Vha amba nga tshavho vha ri, “Ri khou khakha! Ḓuvha heḽino ndi ḽa mafhungo mavhuya, a songo vha ashu ri roṱhe. Arali ra lindela ḽa vhuya ḽa tsha, Mudzimu u ḓo ri rwa. Nga ri mbo ḓi ṱuwa zwino ri yo swikisa mafhungo haya pfamoni ya musanda!” Ndi hone vha tshi ṱuwa mishashani ya Vhaaramu vha humela muḓini wa Samaria vha vhidzelela mulindakhoro vha ri, “Ro ya mishashani ya Vhaaramu ra si wane muthu, ra si vhuye ra pfa muthu a tshi amba, tshe ra wana ndi bere na donngi dzo vhoxwaho, mishasha i tshee yo ralo sa zwe vha i sia.” Vhalindakhoro vha ḓivhadza ayo mafhungo, a swikiswa pfamoni. Ho vha ho no vha vhusiku. Khosi ya mbo vuwa, ya vhudza magota ayo ya ri, “Ndi ḓo ni vhudza zwe Vhaaramu vha ṱoḓa u ri ita! Vha a ḓivha uri ri khou fa nga nḓala, vho ṱuwa mishashani vha yo dzumbama ḓakani, vha tshi ri, ‘Vhukuma vha ḓo bva muḓini, ra vha fara vha tshi tshila, ra dzhena muḓini.’ ” Muṅwe wa magota awe a fhindula a ri, “Nga vha wane vhaṅwe vhanna vha dzhie bere ṱhanu kha dzo salaho fhano muḓini, ri vha rume vha yo vhona zwo iteaho. Vha tshila vha ḓo fana na vhaṅwe Vhaisraele vhane vha kha ḓi tshila, vha fa vha ḓo ḓi nga vhaṅwe vho faho.” Ndi hone vha tshi nanga gariki mbili dzi na bere dzadzo, khosi ya vha ruma vha tevhela mmbi ya Vhaaramu, ya laya vhatshimbidzi vha dzigariki ya ri, “Iyani u vhona zwo iteaho.” Vha vha tevhela vha vhuya vha swika Jorodani, vha wana nḓila yoṱhe yo ḓala zwiambaro na thundu zwe Vhaaramu vha laṱa vha tshi khou shavha. Vhaḓinḓa vha huma vha yo swikisa ayo mafhungo ha khosi. Ndi hone vhathu vha tshi bva muḓini vha yo ṱangula mishasha ya Vhaaramu. Khilogiramu tharu dza vhukhopfu kana khilogiramu ṱhanu na nthihi dza baḽi dza rengwa nga ḽingwende ḽithihi ḽa siliva, nga he Muṋe washu a amba. Zwino khosi yo vha yo vhea gota ḽine ḽa vha muswikeli wayo uri ḽi linde khoro, vhathu vha mu kandekanya henefho khoroni, a fa, nga he muḓinḓa wa Mudzimu a dzula o amba musi khosi yo ya nḓuni yawe. Zwo itea nga he muḓinḓa wa Mudzimu a vhudza khosi a tshi ri, “Matshelo nga tshifhinga tshenetshi, vhukhopfu ha khilogiramu tharu kana baḽi ya khilogiramu ṱhanu na nthihi zwi ḓo vha zwi tshi rengwa nga ḽingwende ḽithihi fhano khoroni ya Samaria.” Muḓinḓa wa Mudzimu a tshi ralo ndi uri gota ḽo vha ḽo mu vhudza ḽa ri, “Izwo zwi nga si vhuye zwa itea, naho Muṋe washu a ita mafasiṱere lutomboni mvula ya mbo na!” Muḓinḓa wa Mudzimu o vha o mu fhindula a ri, “Vha ḓo zwi vhona nga avho maṱo, hone vha nga si zwi ḽe!” Vhukumakuma izwo ndi zwe zwa mu wela, ngauri vhathu vho mu kandekanya henefho getheni a fa. Zwino Elisha o vha o vhudza musadzi we a vhuya a vusa ṅwana wawe o fa, a ri, “Nga vha ṱuwe na muṱa wavho vha yo dzula tshifhinganyana huṅwe hune vha hu wana ngauri Muṋe washu o ḓivhadza uri hu ḓo wa nḓala fhano shangoni ya fhedza miṅwaha miṱanu na mivhili.” Musadzi a ita zwe a vhudzwa nga muḓinḓa wa Mudzimu, ene na muṱa wawe vha ṱuwa vha yo dzula shangoni ḽa Vhafilista vha fhedza miṅwaha miṱanu na mivhili henefho. Miṅwaha miṱanu na mivhili ya ri u fhela a vhuya a tshi bva shangoni ḽa Vhafilista, a ya ha khosi a yo humbela uri a dovhe a fhiwe nnḓu yawe na tsimu yawe. A wana khosi i tshi khou amba na Gehasi, mushumi wa muḓinḓa wa Mudzimu, ya ri, “Edzonu mmbudza mishumo mihulu ye Elisha a ita.” Musi Gehasi a tshi kha ḓi hanelela khosi zwe Elisha a vusa mufu, musadzi uḽa we Elisha a vusa ṅwana wawe a ḓa u humbela khosi uri i dovhe i mu fhe nnḓu yawe na tsimu yawe. Gehasi a ri, “Thovhele muṋe wanga, musadzi ane nda khou mu amba ndi onoyu, uyu ndi ene ṅwana wawe we Elisha a mu vusa!” Khosi ya vhudzisa uyo musadzi ngazwo, musadzi uyo a anetshela khosi ayo mafhungo. Ndi hone khosi i tshi vhidza ḽiṅwe gota ya ḽi vhudza ya ri, “Dovhani ni fhe hoyu musadzi zwoṱhe zwe zwa vha zwi zwawe, hu tshi katelwa na mutengo wa zwoṱhe zwo kaṋwaho tsimuni yawe u bva tshee a pfuluwa fhano shangoni u swika zwino.” Elisha a ṱuwa a ya Damasko. Zwenezwo Beni Hadadi khosi ya Aramu o vha e na biso. Khosi ya zwi pfa uri muḓinḓa wa Mudzimu o swika, ya vhudza Hazaele ya ri, “Dzhiani tshifhiwa hetshi ni ṱuwe natsho ni yo ṱanganedza muḓinḓa wa Mudzimu. Ni mu vhudze a ni vhudzisele ha Yahavee uri ndi nga fhola kha biso iḽi naa?” Hazaele a ya a ṱanganedza Elisha, e na tshifhiwa tsha zwibveledzwa zwoṱhe zwavhuḓi zwa Damasko zwo hwalwa nga gamela dza 40. A swika a ima phanḓa hawe a ri, “Ṅwana wavho Beni Hadadi khosi ya Aramu o nthuma uri ndi ḓe ndi vha vhudzise arali vha tshi ḓo fhola biso ḽavho.” Elisha a fhindula a ri, “Nga vha ye vha mu vhudze vha ri, ‘Vhukuma u ḓo fhola,’ hone Muṋe washu o nnzumbululela uri u ḓo fa.” A mu ṱalela a sa humisi maṱo, Hazaele a vhuya a shona. Muḓinḓa wa Mudzimu a thoma u lila. Hazaele a vhudzisa a ri, “Vha lidzwa ngani muṋe wanga?” Elisha a fhindula a ri, “Ndi uri ndi ḓivha tshiṱuhu tshine vhone vha ḓo itela Vhaisraele. Vha ḓo fhisa madzhavhelo avho, vha vhulaha vhaṱhannga vhavho nga pfumo, vhana vhavho vha vha rwisa na fhasi, vhasadzi vhavho vho vhifhaho muvhilini vha vha hushula.” Hazaele a ri, “Maanḓa a u ita zwo raloho ndi nga a wana ngafhi, hufha ndi tshi tou vha mmbwa!” Elisha a fhindula a ri, “Muṋe washu o nnzumbululela uri vhone vha ḓo vha khosi ya Aramu.” Hazaele a ṱutshela Elisha a vhuelela ha muṋe wawe. Musi Beni Hadadi a tshi vhudzisa Hazaele uri Elisha o mu fhindula mini, Hazaele a fhindula a ri, “O mmbudza uri vhukuma vha ḓo fhola.” Huno nga matshelo Hazaele a dzhia sila, a ḽi lovhea maḓini, a ḽi ṱharamudza a fukedza tshifhaṱuwo tsha khosi, a i ḽisa tshivhindi. Hazaele a vha khosi vhudzuloni hawe. Nga ṅwaha wa vhuṱanu wa muvhuso wa Joramu ṅwana wa Ahaba khosi ya Israele, musi Josafati e khosi ya Juda, Jehoramu ṅwana wa Josafati a vha khosi ya Juda. O vha khosi e na miṅwaha ya 32, a vhusa e Jerusalema a fhedza miṅwaha miṱanu na miraru. A kanda vhuṱalani ha mahosi a Israele, a ita zwe vha nnḓu ya Ahaba vha ita, ngauri o vha o dzea ṅwananyana wa Ahaba, ndi zwe a ita zwi sa takadzi Muṋe washu. Huno Muṋe washu o vha a sa ṱoḓi u lozwa Juda, a tshi elelwa mulanda wawe Dafita. O vha o fulufhedzisa mulanda wawe Dafita uri u ḓo ḓi mu siela luvhone, vhaḓuhulu vhawe vha ḓi vhusa lini na lini. Misi ya Jehoramu, vhathu vha Edomo vha shandukela vha Juda, vha vhumba khosi yavho. Zwenezwo Jehoramu a takuwa na gariki dzawe dzoṱhe a livha Tsairi. Vhaedomo vha mu tanga e na vhalangi vha gariki dzawe, a vuwa a tshoṱha vhusiku, mmbi yawe ya ḓishavhela ya humela hayani. Na ṋamusi Vhaedomo vha kha ḓi vha vho shandukela Vhajuda. Misi iyo na muḓi wa Libina wa shanduka. Mafhungo maṅwe a muvhuso wa Jehoramu na zwoṱhe zwe a ita o ṅwalwa buguni ya Histori ya Mahosi a Juda. Jehoramu a dzama a swiṱwa zwaloni zwa musanda Muḓini wa Dafita. Ṅwana wawe Ahasia a vha khosi vhudzuloni hawe. Ahasia ṅwana wa Jehoramu khosi ya Juda o thoma u vhusa nga ṅwaha wa 12 wa muvhuso wa Joramu ṅwana wa Ahaba khosi ya Israele. Ahasia o vha khosi e na miṅwaha ya 22 a vhusa e Jerusalema a fhedza ṅwaha muthihi. Mme awe o vha a tshi pfi Athalia, e muḓuhulu wa Omuri khosi ya Israele. O kanda vhuṱalani ha nnḓu ya Ahaba, a ita zwi sa takadzi Muṋe washu, zwa ḓi nga zwe zwa itwa nga nnḓu ya Ahaba, nge a vha o dzetshelana na muṱa wa Ahaba. Ahasia a bva pfumo na Joramu ṅwana wa Ahaba vha yo lwa na Hazaele khosi ya Aramu muḓini wa Ramotho kha ḽa Giliadi. Vhaaramu vha huvhadza Joramu. Ndi hone khosi Joramu a tshi humela muḓini wa Jesriele uri a thome u fhola mbonzhe dze a phulwa nga Vhaaramu muḓini wa Ramotho nndwani yawe a tshi lwa na Hazaele khosi ya Aramu. Ahasia ṅwana wa Jehoramu khosi ya Juda a ya muḓini wa Jesriele u yo ṱolela Joramu ṅwana wa Ahaba nge a vha o huvhala. Muporofita Elisha a vhidzisa muṅwe munna wa tshigwada tsha vhaporofita a mu vhudza a ri, “Ḓilugiseni, ni dzhie mudzio hoyu wa mapfura ni ṱuwe nawo ni ye muḓini wa Ramotho kha ḽa Giliadi. Ni tshi swika henengei, ni ṱoḓe Jehu ṅwana wa Josafati ṅwana wa Nimishi. Ni ye khae, ni mu vhidzele thungo hu si na khonani dzawe, ni mu ise kamarani ya ngomu. Ni konou dzhia mudzio hoyu ni shele mapfura haya ṱhohoni yawe ni ambe ni ri, ‘Muṋe washu u ri: Ndi u vhumba khosi ya Israele.’ Ni tshi fhedza ni vule vothi ni shavhe, ni songo lenga!” Ndi hone uyo muṱhannga wa muporofita a tshi ya muḓini wa Ramotho kha ḽa Giliadi. Musi a tshi swika a wana magota o dzula oṱhe, a ri, “Vhone mulangammbi, ndi na mafhungo navho.” Jehu a vhudzisa a ri, “Ni khou amba nnyi washu?” A fhindula a ri, “Ndi khou amba na vhone.” Jehu a takuwa, a ya nḓuni. Ndi hone uyo muporofita a tshi shela mapfura ṱhohoni ya Jehu, a amba a ri, “Muṋe washu Mudzimu wa Israele u ri, ‘Ndi u vhumba khosi ya Vhaisraele lushaka lwa Muṋe washu. U vhulahe nnḓu ya Ahaba muṋe wau, ndi ḓo lifhedza malofha a vhaḓinḓa vhanga vhaporofita na malofha a vhaḓinḓa vha Yahavee e a shululwa nga Jesebele. Nnḓu yoṱhe ya Ahaba i ḓo lovha. Ndi ḓo vhulaha vhanna vhoṱhe vha nnḓu ya Ahaba kha ḽa Israele, hu si sale na muthihi. Nnḓu ya Ahaba ndi ḓo i ita unga nnḓu ya Jerobiamu ṅwana wa Nebati, vha nga nnḓu ya Baasha ṅwana wa Ahia. Jesebele ene, u ḓo ḽiwa nga dzimmbwa mavuni a Jesriele, ha nga swiṱwi nga muthu.’ ” A ri u ralo a mbo ḓi vula vothi a shavha. Musi Jehu a tshi bva a tshi ya kha vhaṅwe vhalangammbi, muṅwe wavho a mu vhudzisa a ri, “Ho tshinyala mini? Mpengo uḽa o vha a tshi vha ṱoḓelani?” Jehu a fhindula a ri, “Hufha munna uyo na mafhafhaḓo awe ni tshi a ḓivha.” Vhone vha ri, “Vha khou ri zwifhela! Nga vha ri vhudze zwi re zwone!” Jehu a ri, “Munna uyo a tshi mmbudza o ri, ‘Muṋe washu u ri: Ndi u vhumba khosi ya Israele.’ ” Vha mbo ḓi dzhia phuraphura dzavho vha dzi adza kha zwiṱepisi uri Jehu a ime khadzo. Ndi hone vha tshi lidza phalaphala vha ṱavha mukosi vha ri, “Jehu ndi khosi!” Ndi hone Jehu, ṅwana wa Josafati ṅwana wa Nimishi, a tshi itela Joramu tshimbevha. Zwino Joramu na Vhaisraele vhoṱhe vho vha vha tshi khou lamulela muḓi wa Ramotho kha ḽa Giliadi hu tshi lwiwa na Hazaele khosi ya Aramu, hone khosi Joramu o vha o humela Jesriele uri a fhole mafuvhalo e a phulwa nga Vhaaramu nndwani hu tshi lwiwa na Hazaele khosi ya Aramu. Jehu a ri, “Arali ni tshi ima na nṋe, ni songo litsha na muthihi a tshi ṋenga a bva fhano Ramotho a swikisa mafhungo ayo Jesriele.” Ndi hone Jehu a tshi namela gariki yawe a livha Jesriele, ngauri Joramu o vha e henefho a sa athu fhola. Na Ahasia khosi ya Juda o vha e henefho o yo mu ṱola. Mulindi o imaho kha thawara ya Jesriele a vhona tshigwada tsha Jehu tshi tshi khou sendela, a vhidzelela a ri, “Ndi khou vhona tshigwada tsha vhanna tshi tshi khou ḓa ngeno.” Joramu a fhindula a ri, “Wanani munameli wa bere! Mu rumeni a yo ṱangana navho a vha vhudzise mulalo.” Munameli wa bere a takuwa a yo ṱangana na Jehu a ri, “Khosi i khou vhudzisa arali ḽo lala.” Jehu a fhindula a ri, “Zwa mulalo a si zwaṋu. Ntevheleni!” Mulindi a swikisa mafhungo a ri, “Muḓinḓa o swika khavho, hone ha tsha vhuya.” Ndi hone khosi i tshi ruma munameli wa bere wa vhuvhili. Musi a tshi swika khavho a ri, “Khosi i khou vhudzisa arali ḽo lala?” Jehu a fhindula a ri, “Zwa mulalo a si zwaṋu. Ntevheleni!” Mulindi a swikisa mafhungo a ri, “Muḓinḓa o swika khavho, hone na ene ha tsha vhuya. Kutshimbidzele kwa gariki ku nga kwa Jehu ṅwana wa Nimishi, u tshimbidza unga mpengo.” Joramu a ri, “Panani gariki yanga!” Musi yo no paniwa, Joramu khosi ya Israele na Ahasia khosi ya Juda vha namela vha takuwa, muṅwe na muṅwe o namela gariki yawe, uri vha yo ṱangana na Jehu. Vha ṱangana nae tsimuni ye ya vha i ya Nabotho wa Jesriele. Musi Joramu a tshi vhona Jehu a vhudzisa a ri, “Jehu, ḽo lala naa?” Jehu a fhindula a ri, “Hu nga vha na mulalo hani, hu tshi kha ḓi vha na vhupombwe honoho na manditi zwe zwa thomiwa nga mme avho Jesebele?” Joramu a rembuluwa a shavha, a tshi khou vhidzelela Ahasia a tshi ri, “Ahasia, ndi tshimbevha!” Ndi hone Jehu a tshi akha vhura hawe a pfula Joramu vhukati ha mahaḓa. Musevhe wa runga mbilu yawe, a wela garikini yawe. Jehu a vhudza Bidikhara mutshimbidzi wa gariki yawe a ri, “Mu hwaleni ni mu laṱe tsimuni ye ya vha i ya Nabotho wa Jesriele. Ni songo hangwa zwiḽa zwe nṋe na inwi ra vha ro namela dzigariki roṱhe ri murahu ha Ahaba khotsi awe musi Muṋe washu a tshi mu haṱula nga mulomo wa muporofita a tshi ri, ‘Mulovha ndo vhona malofha a Nabotho na malofha a vhana vhawe vha vhatuka, u ralo Yahavee, vhukuma ndi ḓo zwi lifhedza henefha tsimuni yenei, u ralo Yahavee.’ Zwino-ha, mu hwaleni ni mu laṱe tsimuni yeneyo, nga he Muṋe washu a amba.” Musi Ahasia khosi ya Juda a tshi vhona zwo iteaho, a shavha nga gondo ḽi yaho muḓini wa Bethe Hagani. Jehu a mu pandamedza a tshi khou ṱavha mukosi a tshi ri, “Na ene mu vhulaheni!” Vha mu phula mbonzhe e garikini yawe o livha Guru, tsini ha muḓi wa Ibiliamu, hone a shavhela muḓini wa Megido a fela hone. Vhalanda vhawe vha mu hwala nga gariki vha mu isa Jerusalema, vha mu swiṱa na vhokhotsi awe tshaloni tshawe Muḓini wa Dafita. Ahasia o vha khosi ya Juda nga ṅwaha wa 11 wa muvhuso wa Joramu ṅwana wa Ahaba. Ndi hone Jehu a tshi livha Jesriele. Musi Jesebele a tshi zwi pfa a ḓola maṱoni, a nakisa mavhudzi awe, a sedza nnḓa nga fasiṱere. Musi Jehu a tshi khou dzhena nga khoro, Jesebele a vhudzisa a ri, “Hu ita hani, Zimiri muvhulahi wa muṋe waṋu?” Jehu a lilala a sedza fasiṱere a vhidzelela a ri, “Ndi nnyi a imaho na nṋe? Ndi nnyi?” Ha ṱodzimela khombe mbili kana tharu vha mu sedza e fhasi. Jehu a ri, “Mu poseni fhasi!” Ndi hone vha tshi mu posa fhasi, malofha awe a hasha mutsheṱo khathihi na bere dza Jehu; dza mbo ḓi mu kandekanya. Jehu a ṱuwa a dzhena pfamoni, a ḽa, a nwa. Ngavhuya a konou ri, “Dzhiani musadzi uḽa o teketelwaho ni mu swiṱe, ndi mukololo.” Hone musi vha tshi bva uri vha yo mu swiṱa, vha wana ho tou sala dethele ḽawe na marambo a milenzhe na zwanḓa fhedzi. Vha huma vha yo vhudza Jehu, ene a ri, “Iṱali Muṋe washu o amba nga mulomo wa muḓinḓa wawe Elia wa Thishibe a ri, ‘Mmbwa dzi ḓo ḽa ṋama ya Jesebele vhuponi ha Jesriele. Muvhili wa Jesebele u ḓo nga mupfudze mavuni a Jesriele, ha si vhe na ane a ḓo kona u mu ḓivha a ri: Hoyu ndi Jesebele.’ ” Zwino muḓini wa Samaria ho vha hu na vhana vha vhatuka vha 70 vha nnḓu ya Ahaba. Jehu a ṅwala maṅwalo a a rumela Samaria, a ya kha magota a Jesriele na kha vhahulwane na kha vhaṱunḓeli vha vhana vha Ahaba, a ri, “Vhunga vhana vha vhatuka vha muṋe waṋu ni tshi dzula navho nahone ni na dzigariki na dzibere na muḓi wo tangwaho nga mitsheṱo na zwihali, zwenezwo ni tshi tou ṱanganedza luṅwalo holu, ni mbo ḓi nanga ṅwana wa mutuka a fhiraho vhoṱhe o teaho kha vhana vha muṋe waṋu, ni mu vhee kha khuluṋoni ya khotsi awe, ni lwele nnḓu ya muṋe waṋu.” Hone vha tshenuwa, vha ri, “Arali mahosi mavhili o vha a sa koni u imedzana nae, riṋe ri nga zwi kona hani?” Ndi hone gota ḽine ḽa langa pfamo na muvhusi wa muḓi na vhahulwane na vhaṱunḓeli vha tshi swikisa mafhungo ha Jehu vha ri, “Riṋe ri vhalanda vhavho, ri ḓo ita zwoṱhe zwine vhone vha amba. A ri nga vhuyi ra vhea muṅwe muthu a vha khosi, vhone nga vha ite zwine vha vhona zwo fanela.” Ndi hone Jehu a tshi dovha a vha ṅwalela luṅwalo a ri, “Arali ni tshi ima na nṋe, ni tshi ḓo nthetshelesa, ḓisani ṱhoho dza vhana vha vhatuka vha muṋe waṋu fhano matshelo nga tshifhinga tshenetshi, ni dzi ḓise fhano Jesriele.” Zwino vhaḽa vhakololo vha 70 vho vha vhe na vharangaphanḓa vha muḓi vha tshi khou vha alusa. Musi luṅwalo ulwo lu tshi swika, vhanna avho vha dzhia vhakololo vha vhatuka vhoṱhe vha 70 vha vha vhulaha. Vha dzhia ṱhoho dzavho vha dzi longa zwirunduni, vha dzi isa ha Jehu e Jesriele. Musi muḓinḓa a tshi swika, a vhudza Jehu a ri, “Vho ḓisa ṱhoho dza vhakololo.” Jehu a ri, “Vha vheeni nga zwiṱhopho zwivhili muṋangoni wa khoro ya muḓi ḽi vhuye ḽi tshe.” Ḽi tshi tsha Jehu a bvela nnḓa, a ima phanḓa ha vhathu vhoṱhe a ri, “Inwi a ni na mulandu. Ndi nṋe we nda itela muṋe wanga tshimbevha nda mu vhulaha, hone we a vhulaha vhoṱhe avha ndi nnyi? Zwino zwi ḓivheni uri na ipfi na ḽithihi ḽe Muṋe washu a amba nga nnḓu ya Ahaba a ḽi nga weli fhasi. Muṋe washu o ita zwe a fulufhedzisa nga mulomo wa muḓinḓa wawe Elia.” Ndi hone Jehu a tshi vhulaha vhoṱhe vha nnḓu ya Ahaba vha re Jesriele khathihi na magota awe na khonani dzawe na vhotshifhe vhawe, ha si sale na muthihi wawe. Jehu a takuwa Jesriele a livha Samaria. Nḓilani, fhethu hune ha pfi Mishashani ya Vhalisa, a ṱangana na mashaka a khosi Ahasia wa Juda, a vha vhudzisa a ri, “Ni vhonnyi?” Vhone vha ri, “Ri mashaka a Ahasia, ri khou ya Jesriele u resha vhana vha mufumakadzi Jesebele na nnḓu ya musanda.” Jehu a vhudza vhanna vhawe a ri, “Vha dzhieni vha tshi khou tshila!” Ndi hone vha tshi vha dzhia vha tshi khou tshila, vha vha vhulaha tsini na bidzi ya Mishasha ya Vhalisa. Vhoṱhe vho ṱangana vho vha vhe 42, ha si sale na muthihi. Jehu a dovha a takuwa, e nḓilani a ṱangana na Jonadaba ṅwana wa Rekhaba, a mu resha a ri, “Nṋa ni a anḓana na nṋe unga nṋe ndi tshi anḓana na inwi? Ni a fulufhedzea?” Jonadaba a fhindula a ri, “Ndi ima navho.” Jehu a ri, “Arali zwo ralo nkhaḓeni.” Vha khaḓana, Jehu a mu namedza gariki. Jehu a ri, “Nga ri ṱuwe roṱhe ni yo zwi vhona nga aṋu maṱo uri ndi lwela hani Muṋe washu.” Vha namela vhoṱhe gariki vha ya Samaria. Musi Jehu a tshi swika Samaria, a vhulaha vhoṱhe vha nnḓu ya Ahaba vho salaho henefho, a vha lozwa, nga he Muṋe washu a amba na Elisha. Jehu a kuvhanganya vhathu vhoṱhe a vha vhudza a ri, “Khosi Ahaba o vha a tshi luvha Baali zwiṱuku, nṋe ndi ḓo mu luvha zwihulu. Zwino vhidzani vhaporofita vhoṱhe vha Baali na vhoṱhe vha mu luvhaho na vhotshifhe vhawe vhoṱhe. Ni vhone uri hu si vhuye ha sala muthu, ngauri ndi khou ṱoḓa u ṋekedza Baali tshiṱhavhelo tshihulu. Ane a si vhe hone u ḓo vhulawa.” Hone tsho vha tshi tshimbevha tsha uri a kone u lozwa vhane vha luvha Baali. Jehu a ri, “Ḓivhadzani ḓuvha ḽa vhuṱambo ha Baali.” Ḓuvha iḽo ḽa mbo ḓivhadzwa. Jehu a ḓivhadza Israele ḽoṱhe, vhoṱhe vha no luvha Baali vha ḓa, ho vha hu si na na muthihi a siho. Vha kuvhangana thembeleni ya Baali, ya vhuya ya tou ḓala ya si tsha vha na vhupfelo ha mare. Jehu a vhudza tshifhe ane a londola phuraphura a ri, “Ḓisani phuraphura ni dzi fhe vhoṱhe vhane vha luvha Baali.” A vha ḓisela. Ndi hone Jehu na Jonadaba ṅwana wa Rekhaba vha tshi dzhena thembeleni ya Baali. Jehu a vhudza vhane vha luvha Baali a ri, “Sedzani ni vhone uri hu songo dzhena vha luvhaho Yahavee fhano, hu dzhene vhane vha luvha Baali fhedzi.” Ndi hone vha tshi dzhena uri vha ṋekedze zwiṱhavhelo na nduvho dzi fhiswaho. Zwino Jehu o vha o vhea vhanna vha 80 nnḓa ha thembele a vha laya a ri, “Arali muṅwe waṋu a litsha muṅwe wa vhanna vhane nda ri ni vha vhulahe a ponyoka, u ḓo lifha nga ṱhoho yawe.” Musi Jehu a tshi tou fhedza u ṋekedza tshiṱhavhelo tshi fhiswaho, a mbo ḓi vhudza vhalindi na magota a ri, “Dzhenani ni vha vhulahe, ni songo vhuya na litsha na muthihi a shavha.” Vha vha rema nga mapanga vha wela fhasi. Vhalindi na magota vha hwala zwitumbu vha zwi laṱa nnḓa, vha konou dzhena zwifhoni zwa ngomu thembeleni ya Baali. Vha bvisa matombo a zwitungulo thembeleni ya Baali, vha i fhisa. Vha thutha tombo ḽa u hulisa Baali, vha wisa thembele ya Baali, vhathu vha i ita bunga, na ṋamusi. Jehu o fhelisa zwa u luvha Baali kha ḽa Israele nga u ralo. Naho zwo ralo ho ngo laṱa vhuvhi ha Jerobiamu ṅwana wa Nebati, we a ita uri Vhaisraele vha tshinye nga u luvha mbohwana dza musuku dzi re Bethele na Dani. Muṋe washu a vhudza Jehu a ri, “Vhunga wo ita zwi re zwone, wa khunyeledza zwe nda vha ndi tshi funa u ita nnḓu ya Ahaba, vhaḓuhulu vhau vha ḓo vha mahosi a Israele u vhuya u swika kha murafho wa vhuṋa.” Hone Jehu ho ngo thetshelesa mulayo wa Muṋe washu Mudzimu wa Israele nga mbilu yawe yoṱhe. Ho ngo laṱa vhuvhi ha Jerobiamu we a ita uri Vhaisraele vha tshinye. Misi yeneyo Muṋe washu a thoma u fhungudza shango ḽa Israele. Hazaele wa Aramu a kunda Vhaisraele shangoni ḽavho ḽoṱhe vhubvaḓuvha ha Jorodani shangoni ḽoṱhe ḽa Giliadi, dzinguni ḽa Gadi na ḽa Rubeni na ḽa Manase, u bva muḓini wa Aruere mulamboni wa Arinoni u buḓekanya shango ḽa Giliadi u swika Bashani. Mafhungo maṅwe a Jehu na zwoṱhe zwe a ita na vhuhali hawe o ṅwalwa buguni ya Histori ya Mahosi a Israele. Jehu a dzama, a swiṱwa Samaria, ṅwana wawe Juahasi a vha khosi vhudzuloni hawe. Jehu o vhusa Israele e Samaria a fhedza miṅwaha ya 28. Musi Athalia mme a khosi Ahasia a tshi pfa uri ṅwana wawe o vhulawa, a mbo ḓi vhulahisa vhakololo vhoṱhe vho salaho. We a ponyoka ndi Juasi ṅwana wa Ahasia fhedzi. O vha a tshi ṱoḓa u vhulawa na vhaṅwe, hone a lamukiswa nga makhadzi wawe Jehoshiba, ṅwananyana wa khosi Jehoramu, we a dovha a vha khaladzi ya Ahasia. Jehoshiba a mu dzhia na muleli wawe a vha dzhenisa kamarani ya u eḓela thembeleni, a mu dzumba uri Athalia a si mu vhone, ndi zwe a si vhulawe. Jehoshiba a mu londola, a mu dzumba na muleli wawe thembeleni ya Muṋe washu ha vhuya ha fhela miṅwaha miṱanu na muthihi, musi Athalia a tshi khou vhusa shango. Hone nga ṅwaha wa vhuṱanu na vhuvhili tshifhe Jehoyada a ramba magota ane a langa vhalindakhosi na vhalindi vha pfamo, a ita uri vha ḓiswe khae thembeleni ya Muṋe washu. A vhofha mulanga navho, a vha anisa thembeleni ya Muṋe washu. Ndi hone a tshi vha sumbedza Juasi. A vha laya a ri, “Ni ite hezwi: Inwi vhane na shuma nga Sabatha, tshigwada tshithihi kha zwiraru tshi linde pfamo, tshiṅwe tshigwada tshithihi kha zwiraru tshi linde Khoro ya Suru, tshiṅwe tshigwada tshithihi kha zwiraru tshi linde khoro i re murahu ha vhaṅwe vhalindi. Zwigwada zwivhili zwine zwa si vhe mushumoni nga Sabatha zwi linde thembele zwi tsireledze khosi. Ni linde khosi Juasi no fara mafumo, ni vhe nae hoṱhe hune a ya. Ane a vhuya a sendela tsini haṋu a vhulawe.” Magota vha thetshelesa zwe tshifhe Jehoyada a vha laya, vha ḓisa vhanna vhe vha vha vhe navho khae, vhane vha si shume nga Sabatha na vhane vha shuma. Vhalangammbi a vha ṋea mafumo na zwiṱangu zwe zwa vha zwi zwa khosi Dafita, zwo vhulungwaho thembeleni ya Muṋe washu. Vhalindi avho vha ima vho tanga khosi, muṅwe na muṅwe a fara tshihali, tsini ha aḽiṱari na thembele, u bva tshipembe ha thembele u ya devhula hayo. Jehoyada a ḓisa Juasi ṅwana wa khosi, a vhea khare ya vhuhosi ṱhohoni yawe, a mu ṋea ḽiṅwalo ḽa vhuṱanzi, a ḓivhadza uri ndi ene khosi. Vha mu ḓodza mapfura, vhathu vha vhanda zwanḓa vha ṱavha mukosi vha luvha vha ri, “Thovhele nga a lalame!” Mufumakadzi Athalia a pfa mukosi une wa khou ṱavhiwa nga vhalindi na vhathu, a ya kha vhathu thembeleni ya Muṋe washu. A tshi sedza, a vhona khosi yo ima tsini ha phuphu muṋangoni wa thembele, hu tshi tevhedzwa maitele. Magota na vhalidzi vha phalaphala vho vha vhe tsini ha khosi, vhaḓivhalea vhoṱhe vha shango vho vha vha tshi khou pembela vha tshi lidza phalaphala. Athalia a kherukanya zwiambaro zwawe a ṱavha mukosi a ri, “Ndi tshimbevha itshi! Ndi tshimbevha!” Tshifhe Jehoyada a laya vhalangaḓana vhe vha vha vha tshi langa dzimmbi a ri, “Mu bviseni nga vhukati ha miduba mivhili ya vhalindi, ni vhulahe muṅwe na muṅwe ane a mu tevhela.” Ndi uri tshifhe o vha o ri, “A songo vhulawa thembeleni ya Muṋe washu.” Vha mu fara, vha mu isa pfamoni, vha mu vhulahela Khoroni ya Bere. Zwino tshifhe Jehoyada a ita uri khosi Juasi na vhathu vha vhofhe mulanga na Muṋe washu uri vha ḓo vha vhathu vha Muṋe washu, a dovha a ita uri khosi i vhofhe mulanga na vhathu. Vhathu vhoṱhe nga shango vha ya thembeleni ya Baali vha i thutha vha i phusukanya. Vha thutha na dziaḽiṱari na zwitungulo, vha ita na u vhulaha Mathani tshifhe wa Baali henefho phanḓa ha aḽiṱari dzenedzo. Zwino tshifhe Jehoyada a vhea vhalindi thembeleni ya Muṋe washu. Jehoyada na magota na vhalindakhosi na vhalindi vha pfamo na vhaḓivhalea vhoṱhe vha shango vha fhelekedza khosi i tshi bva thembeleni ya Muṋe washu i tshi ya pfamoni, vha dzhena nga nḓila ya khoro ya Vhalindi. Ndi hone khosi i tshi dzula vhudzuloni hayo kha khuluṋoni ya musanda. Vhathu vhoṱhe nga shango vha pembela, ha vha na mulalo muḓini nge Athalia a vha o vhulawa pfamoni. Juasi o vha khosi e na miṅwaha miṱanu na mivhili. Nga ṅwaha wa vhuṱanu na vhuvhili wa muvhuso wa Jehu khosi ya Israele, Juasi a vha khosi ya Juda, a vhusa e Jerusalema a fhedza miṅwaha ya 40. Mme awe o vha a tshi pfi Tsibia, a tshi bva muḓini wa Bierisheba. Juasi o ita zwe zwa vha zwi tshi takadza Muṋe washu misi yoṱhe tshifhe Jehoyada a tshi kha ḓi mu laya. Naho zwo ralo ho ngo thutha zwitembele zwa zwikwarani, vhathu vha ḓi ṋekedza zwiṱhavhelo vha fhisa zwioro henefho. Juasi a vhudza vhotshifhe a ri, “Kuvhanganyani tshelede yoṱhe ya nduvho khethwa ine ya ḓiswa thembeleni ya Muṋe washu, na mithelo ine ya kuvhanganywa hu tshi vhalwa vhathu, na tshelede i no bviswa nga vhathu vhe vha tou fulufhedzisa, na tshelede ine muthu a tou bvisa nga u funa hawe a i ṋea thembele. Tshifhe muṅwe na muṅwe nga a ṱanganedze tshelede i tshi bva kha mukuvhanganyi, i shume u vusa ho tshinyalaho thembeleni.” Huno nga ṅwaha wa 23 wa muvhuso wa khosi Juasi vhotshifhe vho vha vha sa athu vusa thembele. Ndi zwe khosi Juasi a vhidza tshifhe Jehoyada na vhaṅwe vhotshifhe a vha vhudzisa a ri, “Ndi mini ni sa vusi ho tshinyalaho thembeleni? Ni songo tsha dzhia tshelede kha vhakuvhanganyi vhayo na dzula nayo, ni i ḓise uri i vuse thembele.” Vhotshifhe vha tenda uri a vha tsha ḓo kuvhanganya tshelede i tshi bva kha vhathu na uri a vha tsha ḓo vusa thembele vhone vhaṋe. Jehoyada a dzhia bogisi, a phula buli kha tshitibo tshaḽo, a dzhia bogisi iḽo a ḽi vhea tsini ha aḽiṱari thungo ya tshauḽa musi muthu a tshi dzhena thembeleni ya Muṋe washu. Vhotshifhe vhe vha vha vha tshi linda muṋango vha dzhia tshelede yoṱhe ye ya ḓiswa thembeleni ya Muṋe washu vha i longa ngomu ha iḽo bogisi. Musi vha tshi vhona uri afho bogisini ho no vha na tshelede nnzhi, muṅwaleli wa musanda na tshifhe muhulu vho vha vha tshi ḓa vha dzhia iḽa tshelede ye ya ḓiswa thembeleni ya Muṋe washu, vha i vhea nga zwiṱhopho vha i kala. Musi tshelede yo no kalwa, vha i ṋea vhalavhelesi vha mushumo uyo wa u vusa thembele. Vha dzhia iyo tshelede vha holela vhavhaḓi na vhafhaṱi vha u lugisa thembele ya Muṋe washu, na vhafhaṱi vha mitsheṱo na vhavhaḓi vha matombo. Vha renga matanda na matombo a u fhaṱa uri thembele ya Muṋe washu i lugiswe, vha lifha na dziṅwe tshinyalelo dza u lugisa thembele. Tshelede yo ḓiswaho thembeleni a yo ngo shuma u ita ndongo dza siliva kana zwiṱunyathambo kana ndilo dza u handulula kana dziphalaphala kana muṅwe mudzio wa musuku kana siliva wa thembele ya Muṋe washu, yo vha ya u holela vhashumi vhe vha shuma ngayo u lugisa thembele. A vho ngo vhuya vha ṱoḓa vhuṱanzi kha vhe vha vha ṋekedza tshelede iyo uri vha holele vhashumi ngayo, ngauri avho vho vha vha tshi fulufhedzea. Tshelede ya nduvho dza tshipfumelo na nduvho dza vhutshinyi a yo ngo ḓiswa thembeleni ya Muṋe washu, yo vha ya vhotshifhe. Nga tshifhinga tshenetsho Hazaele khosi ya Aramu a gonya a yo dia muḓi wa Gathi a u kunda, a konou rembulutshela u yo dia Jerusalema. Huno Juasi khosi ya Juda a dzhia thundu khethwa yoṱhe ye vhokhotsi awe mahosi a Juda, Josafati na Jehoramu na Ahasia vha dzi kumedza Mudzimu, na nduvho dze ene muṋe a kumedza Mudzimu, na musuku woṱhe we wa wanala mbulungeloni dza thembele ya Muṋe washu na pfamoni ya musanda, zwenezwo a luvha Hazaele khosi ya Aramu ngazwo. Ndi hone Hazaele a tshi ṱuwa Jerusalema. Maṅwe mafhungo a khosi Juasi na zwoṱhe zwe a ita o ṅwalwa buguni ya Histori ya Mahosi a Juda. Magota a khosi Juasi vha mu itela tshimbevha, vha mu vhulaha fhethu hune ha pfi Bethe Milo nḓilani ine ya tsela Sila. Magota vho mu vhulahaho ndi Jozabadi ṅwana wa Shimiathi na Jehozabadi ṅwana wa Shomere. Juasi a dzama a swiṱwa zwaloni zwa musanda Muḓini wa Dafita, ṅwana wawe Amasia a vha khosi vhudzuloni hawe. Nga ṅwaha wa 23 wa muvhuso wa Juasi ṅwana wa Ahasia khosi ya Juda, Juahasi ṅwana wa Jehu a vha khosi ya Israele, a vhusa e Samaria a fhedza miṅwaha ya 17. Juahasi a ita zwi sa takadzi Muṋe washu nga u kanda vhuṱalani ha vhuvhi ha Jerobiamu ṅwana wa Nebati we a ita uri Vhaisraele vha tshinye, ene a si vhuye a vhu laṱa. Ndi zwe Muṋe washu a sinyutshela Vhaisraele, a ita uri vha kandeledzwe tshifhinga tshilapfu nga Hazaele khosi ya Aramu na ṅwana wawe Beni Hadadi. Ndi hone Juahasi a tshi rabela Muṋe washu, Muṋe washu a mu thetshelesa nge a vhona khosi ya Aramu i tshi khou kandeledza Vhaisraele lwa tshiṱuhu. Muṋe washu a ḓisela Vhaisraele mutshidzi a vha tshidza zwanḓani zwa Vhaaramu. Zwenezwo Vhaisraele vha dovha vha dzula mahayani avho unga kale. Naho zwo ralo a vho ngo laṱa vhuvhi ha nnḓu ya Jerobiamu, we a ita uri Vhaisraele vha tshinye, vha ḓi vhu ita. Thanda ya Ashera mudzimu wa musadzi na yone ya ḓi sala yo ima Samaria. Mmbi ya Juahasi yo vha i si tsheeho, ho vha ho tou sala bere dza 50 na gariki dza fumi na vhahali vha 10 000 vha tshimbilaho nga milenzhe, ngauri vhaṅwe khosi ya Aramu yo vha yo vha lozwa, ya vha kuya vha nga buse ḽa musi hu tshi fhuliwa. Maṅwe mafhungo a Juahasi na zwoṱhe zwe a ita na zwa vhuhali hawe o ṅwalwa buguni ya Histori ya Mahosi a Israele. Juahasi a dzama, a zwiṱwa Samaria. Ṅwana wawe Juasi a vha khosi vhudzuloni hawe. Nga ṅwaha wa 37 wa muvhuso wa Juasi khosi ya Juda, Juasi ṅwana wa Juahasi a vha khosi ya Israele, a vhusa e Samaria a fhedza miṅwaha ya 16. Juasi a ita zwi sa takadzi Muṋe washu, a si laṱe vhuvhi na vhuthihi ha Jerobiamu ṅwana wa Nebati, we a ita uri Vhaisraele vha tshinye, ene a ḓi vhu ita. Mafhungo maṅwe a Juasi na zwoṱhe zwe a ita na zwa vhuhali hawe, hu tshi katelwa na nndwa ye a lwa na Amasia khosi ya Juda, o ṅwalwa buguni ya Histori ya Mahosi a Israele. Juasi a dzama, a swiṱwa zwaloni zwa musanda Samaria, ṅwana wawe Jerobiamu a vha khosi vhudzuloni hawe. Zwino muporofita Elisha a lwala vhulwadze he a ḓo fa ngaho. Juasi khosi ya Israele a yo mu ṱola, a mu lilela a ṱavha mukosi a ri, “Khotsi anga! Khotsi anga! Vhone gariki dza nndwa dza Israele na vhanameli vha dzibere dzavho!” Elisha a ri, “Nga vha dzhie vhura na misevhe,” khosi ya ita nga u ralo. Elisha a mu vhudza a ri, “Nga vha fare vhura.” Musi o no vhu fara, Elisha a vhea zwanḓa zwawe kha zwanḓa zwa khosi. Elisha a ri, “Nga vha vule fasiṱere ḽa vhubvaḓuvha,” khosi ya ḽi vula. Elisha a ri, “Nga vha pose musevhe!” Khosi ya posa musevhe. Elisha a ri, “Ndi musevhe wa u kunda ha Muṋe washu, musevhe wa u kunda Vhaaramu! Vhaaramu ni ḓo vha fhedza tshoṱhe Afeke.” Elisha a konou ri, “Nga vha dzhie iyo misevhe,” khosi ya i dzhia. Elisha a vhudza khosi a ri, “Nga vha rwe fhasi.” Khosi ya rwa fhasi kararu, ya litsha. Muḓinḓa wa Mudzimu a sinyutshela khosi a ri, “Vho vha vho fanela vho rwa fhasi kaṱanu kana kaṱanu na kathihi, ho vha hu hone vha tshi ḓo vha vho kunda Vhaaramu vha vha fhedza tshoṱhe. Huno zwino vha ḓo vha kunda luraru fhedzi.” Elisha a fa, a swiṱwa. Ṅwaha muṅwe na muṅwe ho vha hu tshi ḓa vhaṱanguli vha Muaba vha tshoṱhela shango ḽa Israele. Muṅwe musi Vhaisraele vha tshi khou swiṱa muthu, zwenezwo vha vhona tshigwada tsha Vhamuaba, vha mbo ḓi posa tshitumbu tsha muthu uyo tshaloni tsha Elisha vha shavha. Tshitumbu tsha ri u kwama marambo a Elisha, uyo munna a vuwa a ima nga milenzhe. Hazaele khosi ya Aramu o vha a tshi khou kandeledza Vhaisraele misi yoṱhe ya muvhuso wa Juahasi. Hone Muṋe washu a vha khathutshela a vha pfela vhuṱungu. Ho ngo vha litsha vha tshi lozwiwa, o vha phalala a tshi itela mulanga we a vhofha na Abrahamu na Isaka na Jakopo. Ho ngo vhuya a laṱedza vhathu vhawe u swika na ṋamusi. Hazaele khosi ya Aramu a dzama, ṅwana wawe Beni Hadadi a vha khosi vhudzuloni hawe. Ndi hone khosi Juasi ṅwana wa Juasi a tshi kunda Beni Hadadi ṅwana wa Hazaele a dzhiulula miḓi ye Beni Hadadi a i dzhia nndwani hu tshi lwiwa na Juahasi khotsi a Juasi. Juasi o kunda Beni Hadadi a ita luraru, a dzhiulula miḓi ya Vhaisraele. Nga ṅwaha wa vhuvhili wa muvhuso wa Juasi ṅwana wa Juahasi khosi ya Israele, Amasia ṅwana wa Juasi a vha khosi ya Juda. Amasia a tshi vha khosi o vha e na miṅwaha ya 25, a vhusa e Jerusalema a fhedza miṅwaha ya 29. Mme awe vho vha vha tshi pfi Jehoadana, wa Jerusalema. Amasia o ita zwi takadzaho Muṋe washu, naho a songo swika kha makhulukuku wawe Dafita. O kanda vhuṱalani ha khotsi awe Juasi kha zwoṱhe. Naho zwo ralo ho ngo thutha zwitembele zwa zwikwarani; vhathu vho ḓi ṋekedza zwiṱhavhelo vha fhisa zwioro henengei. Musi muvhuso wa Amasia u tshi tou thoma u khwaṱha, a vhulaha magota vho vhulahaho vhamusanda khotsi awe. Naho zwo ralo a si vhulahe vhana vha vhatuka vha idzo phondi, a tshi tevhedza zwo ṅwalwaho buguni ya mulayo wa Mushe he Muṋe washu a laya a ri, “Vhokhotsi vha songo fela milandu ya vhana vhavho, na vhana vha songo fela milandu ya vhokhotsi avho, muṅwe na muṅwe u ḓo fela vhutshinyi hawe.” Amasia ndi ene we a kunda Vhaedomo vha 10 000 Govhani ḽa Muṋo, a thuba muḓi wa Sela nndwani, a ri u pfi Jokothiele, na ṋamusi u kha ḓi vhidzwa nga dzina ḽeneḽo. Ndi hone Amasia a tshi ruma vhaḓinḓa ha Juasi ṅwana wa Juahasi, ṅwana wa Jehu khosi ya Israele, vha isa khaedu a ri, “Nga vha ḓe ri lwe.” Hone Juasi khosi ya Israele a fhindula Amasia khosi ya Juda a ri, “Mutshutshungu wa Libanoni wo vhuya wa ruma muḓinḓa a ya ha mukedara wa Libanoni a ri, ‘Litsha ṅwananyana wau a vhingwe nga ṅwananga.’ Hu si kale ha fhira phukha dza Libanoni dza kandekanya uyo mutshutshungu. Vha khou vhona vho kunda Vhaedomo, zwino vha vho ḓihudza. Nga vha ḓitakalele nge vha kunda, vha ḓidzulele zwavho hayani! Ndi mini vha tshi levha? A vha zwi vhoni uri vha khou ḓiṱulela khombo, vha dovha vha ṱulela shango ḽa Juda khombo?” Hone Amasia a si zwi thetshelese. Ndi hone Juasi khosi ya Israele a tshi bva pfumo a yo lwa na Amasia khosi ya Juda, ha lwiwa Bethe Shemeshe kha ḽa Juda. Vhajuda vha kundwa nga Vhaisraele, muṅwe na muṅwe a shavhela hayani hawe. Juasi khosi ya Israele a thuba Amasia khosi ya Juda, ṅwana wa Juasi ṅwana wa Ahasia, henefho Bethe Shemeshe. Ndi hone Juasi a tshi ya Jerusalema a pwasha mutsheṱo wa Jerusalema u bva Khoroni ya Efraimi u swika Khoroni ya Khuḓa, tshikhala tshine tsha nga ita mitha dza 200. Juasi a dzhia musuku woṱhe na siliva yoṱhe na thundu yoṱhe ye ya vha i thembeleni ya Muṋe washu na mbulungeloni dza pfamo ya musanda, a ita na u thuba pfarela, a vhuelela Samaria. Mafhungo maṅwe a Juasi, na zwe a ita, na vhuhali hawe nndwani a tshi lwa na Amasia khosi ya Juda, o ṅwalwa buguni ya Histori ya Mahosi a Israele. Juasi a dzama, a swiṱwa Samaria na mahosi a Israele, ṅwana wawe Jerobiamu a vha khosi vhudzuloni hawe. Amasia khosi ya Juda, ṅwana wa Juasi, o tshila a fhedza miṅwaha ya 15 musi Juasi khosi ya Israele, ṅwana wa Juahasi ó no dzama. Mafhungo maṅwe a Amasia o ṅwalwa buguni ya Histori ya Mahosi a Juda. Vha langana Amasia Jerusalema, ene a shavhela muḓini wa Lakhishi, hone vha ruma vhathu vha mu tevhela Lakhishi vha mu vhulahela henengei. Tshitumbu tsha Amasia tsha iswa Jerusalema tsho hwalwa nga bere, a swiṱwa zwaloni zwa musanda Muḓini wa Dafita. Ndi hone vhathu vhoṱhe vha Juda vha tshi dzhia ṅwana wawe Azaria vha mu vhumba khosi vhudzuloni ha khotsi awe Amasia. O vha e na miṅwaha ya 16 a tshi vha khosi. Azaria ndi ene we a vusa muḓi wa Elathi, a u vhuedzedza Juda musi Amasia o no dzama. Nga ṅwaha wa 15 wa muvhuso wa Amasia ṅwana wa Juasi khosi ya Juda, Jerobiamu ṅwana wa Juasi a vha khosi ya Israele, a vhusa e Samaria a fhedza miṅwaha ya 41. Jerobiamu a ita zwi sa takadzi Muṋe washu, a si vhuye a laṱa vhuvhi na vhuthihi ha Jerobiamu ṅwana wa Nebati we a ita uri Vhaisraele vha tshinye. Ndi ene we a vhuedzedza masakha a Israele u bva Pharani ya Hamathi thungo ya devhula u swika Lwanzheni lwa Muṋo thungo ya tshipembe, zwi tshi tevhedza zwe zwa ambiwa nga Muṋe washu Mudzimu wa Israele, nga mulomo wa muḓinḓa wawe muporofita Jonasi ṅwana wa Amithai wa Gathi Hefere. Muṋe washu o vha o vhona u tambula hu ṱungufhadzaho ha Vhaisraele vhoṱhe, vhahulwane na vhaṱuku. Ho vha hu si na ane a nga vha lamulela. Muṋe washu o vha a songo ḓiimisela u lozwa Vhaisraele tshoṱhe fhano fhasi, ndi zwe a vha tshidza nga Jerobiamu ṅwana wa Juasi. Mafhungo maṅwe a Jerobiamu na zwoṱhe zwe a ita na vhuhali hawe nndwani na zwe a vhuedzedza Damasko na Hamathi kha ḽa Israele (miḓi iyo yo vha i ya Jaudi), o ṅwalwa buguni ya Histori ya Mahosi a Israele. Jerobiamu a dzama, a yo swiṱwa zwaloni zwa musanda. Ṅwana wawe Zakaria a vha khosi vhudzuloni hawe. Nga ṅwaha wa 27 wa muvhuso wa Jerobiamu khosi ya Israele, Uzia ṅwana wa Amasia a vha khosi ya Juda. A tshi thoma u vhusa o vha e na miṅwaha ya 16, a vhusa e Jerusalema a fhedza miṅwaha ya 52. Mme awe o vha a tshi pfi Jekholia wa Jerusalema. Uzia o ita zwi takadzaho Muṋe washu, u ḓi nga khotsi awe Amasia; o ro sa thutha zwitembele zwa zwikwarani, vhathu vho ḓi ṋekedza zwiṱhavhelo vha dubisa zwioro henefho. Muṋe washu a tambudza Uzia nga vhulwadze vhu ofhisaho ha lukanda, a lwala a tshi dzula e eṱhe a vhuya a dzama. Jothamu ṅwana wa khosi o vha e murangaphanḓa wa vhahulwane vha shango a tshi langa pfamo. Mafhungo maṅwe a Uzia na zwoṱhe zwe a ita o ṅwalwa buguni ya Histori ya Mahosi a Juda. Uzia a dzama, a zwiṱwa zwaloni zwa musanda Muḓini wa Dafita, ṅwana wawe Jothamu a vha khosi vhudzuloni hawe. Nga ṅwaha wa 38 wa muvhuso wa Uzia khosi ya Juda, Zakaria ṅwana wa Jerobiamu a vha khosi ya Israele, a vhusa e Samaria a fhedza miṅwedzi miṱanu na muthihi. Zakaria a ita zwi sa takadzi Muṋe washu, u ḓi nga vhokhotsi awe. Ho ngo laṱa vhuvhi ha Jerobiamu ṅwana wa Nebati we a ita uri Vhaisraele vha tshinye. Shalumu ṅwana wa Jabeshe a itela khosi Zakaria tshimbevha, a mu dzhena nga pfumo, a mu vhulaha muḓini wa Ibiliamu, a vha khosi vhudzuloni hawe. Mafhungo maṅwe a Zakaria o ṅwalwa buguni ya Histori ya Mahosi a Israele. Ha mbo vha u khunyelela zwe Muṋe washu a vhudza Jehu zwiḽa a tshi ri, “Vhaḓuhulu vhau vha ḓo vha mahosi a Israele ha vhuya ha fhira murafho wa vhuṋa.” Shalumu ṅwana wa Jabeshe o vha khosi ya Israele nga ṅwaha wa 39 wa muvhuso wa Uzia khosi ya Juda, a vhusa e Samaria a fhedza ṅwedzi muthihi fhedzi. Menaheme ṅwana wa Gadi a takuwa Thiritsa a ya Samaria, a lwa na Shalumu ṅwana wa Jabeshe henefho Samaria, a mu vhulaha, a vha khosi vhudzuloni hawe. Mafhungo maṅwe a Shalumu na tshimbevha tshe a tshi ita, o ṅwalwa buguni ya Histori ya Mahosi a Israele. Menaheme a tshi bva Thiritsa, a dia muḓi wa Thaphua, a fhedza vhathu vhoṱhe vha re muḓini na vha shango ḽo u tangaho, nge vha hana u mu vulela khoro dzavho. A hushula thumbu dza vhasadzi vhoṱhe vho vhifhaho muvhilini. Menaheme ṅwana wa Gadi o vha khosi ya Israele nga ṅwaha wa 39 wa muvhuso wa Uzia khosi ya Juda, a vhusa e Samaria a fhedza miṅwaha ya fumi. Menaheme a ita zwi sa takadzi Muṋe washu. Misi yoṱhe a tshi vhusa ho ngo vhuya a laṱa vhuvhi ha Jerobiamu ṅwana wa Nebati we a ita uri Vhaisraele vha tshinye. Zwino Thigilathi Philisere khosi ya Ashuru a dia shango, Menaheme a mu luvha nga siliva ya khilogiramu dza 34 000 uri a mu tikedze a khwaṱhise muvhuso wawe. Menaheme o wana iyo tshelede kha vhapfumi vha Israele nga u kombetshedza muṅwe na muṅwe uri a bvise mangwende a 50 a siliva i luvhe khosi ya Ashuru. Ndi hone khosi ya Ashuru a tshi ṱuwa shangoni iḽo a vhuelela shangoni ḽawe. Mafhungo maṅwe a Menaheme na zwoṱhe zwe a ita, o ṅwalwa buguni ya Histori ya Mahosi a Israele. Menaheme a dzama, a swiṱwa, ṅwana wawe Phekahia a vha khosi vhudzuloni hawe. Phekahia ṅwana wa Menaheme a vha khosi ya Israele nga ṅwaha wa 50 wa muvhuso wa Uzia khosi ya Juda, a vhusa e Samaria a fhedza miṅwaha mivhili. Phekahia a ita zwi sa takadzi Muṋe washu. Ho ngo vhuya a laṱa vhuvhi ha Jerobiamu ṅwana wa Nebati we a ita uri Vhaisraele vha tshinye. Pheka ṅwana wa Remalia, we a vha e muswikeli wa khosi, a mu itela tshimbevha, e na vhanna vha 50 vha Giliadi, vha vhulaha Phekahia khathihi na Arigobo na Arie, dzhavheloni ḽa ngomu ḽa pfamo henefho Samaria. Pheka o ri u vhulaha Phekahia a vha khosi vhudzuloni hawe. Mafhungo maṅwe a Phekahia na zwoṱhe zwe a ita, o ṅwalwa buguni ya Histori ya Mahosi a Israele. Pheka ṅwana wa Remalia a vha khosi ya Israele nga ṅwaha wa 52 wa muvhuso wa Uzia khosi ya Juda, a vhusa e Samaria, a fhedza miṅwaha ya 20. Pheka a ita zwi sa takadzi Muṋe washu. Ho ngo vhuya a laṱa vhuvhi ha Jerobiamu ṅwana wa Nebati we a ita uri Vhaisraele vha tshinye. Misi ya ene Pheka khosi ya Israele, Thigilathi Philisere khosi ya Ashuru a ḓa a thuba miḓi ya Iyoni na Abele Bethe Maakha na Janua na Kedeshe na Hatsoro na shango ḽa Giliadi na Galelia na Nafuthali, a dzhia vhathu vha ayo mashango a vha isa vhuthubwani Ashuru. Ndi hone Hoshia ṅwana wa Ela a tshi itela Pheka ṅwana wa Remalia tshimbevha, a lwa nae, a mu vhulaha, a vha khosi vhudzuloni hawe nga ṅwaha wa 20 wa muvhuso wa Jothamu ṅwana wa Uzia. Mafhungo maṅwe a Pheka na zwoṱhe zwe a ita, o ṅwalwa buguni ya Histori ya Mahosi a Israele. Jothamu ṅwana wa Uzia o vha khosi ya Juda nga ṅwaha wa vhuvhili wa muvhuso wa Pheka ṅwana wa Remalia khosi ya Israele. Jothamu a tshi thoma u vhusa o vha e na miṅwaha ya 25, a vhusa e Jerusalema a fhedza miṅwaha ya 16. Mme awe vho vha vha tshi pfi Jerusha ṅwananyana wa Tsadoko. Jothamu o vha a tshi takadza Muṋe washu, u ḓi nga khotsi awe Uzia, o ro sa thutha zwitembele zwa zwikwarani, vhathu vho ḓi ṋekedza zwiṱhavhelo vha fhisa zwioro henengei. Jothamu ndi ene we a vusa khoro ya devhula ya thembele ya Muṋe washu. Mafhungo maṅwe a Jothamu na zwe a ita, o ṅwalwa buguni ya Histori ya Mahosi a Juda. Misi yeneyo Muṋe washu a thoma u ruma Retsini khosi ya Aramu na Pheka ṅwana wa Remalia u ḓa u dia ḽa Juda. Jothamu a dzama, a swiṱwa zwaloni zwa musanda Muḓini wa Dafita, ṅwana wawe Ahasi a vha khosi vhudzuloni hawe. Ahasi ṅwana wa Jothamu o vha khosi ya Juda nga ṅwaha wa 17 wa muvhuso wa Pheka ṅwana wa Remalia. A tshi thoma u vhusa o vha e na miṅwaha ya 20, a vhusa e Jerusalema a fhedza miṅwaha ya 16. Ho ngo kanda vhuṱalani havhuḓi ha makhulukuku wawe Dafita, ho ngo ita zwi takadzaho Muṋe washu Mudzimu wawe. O kanda vhuṱalani ha mahosi a Israele, a ita na u ṋekedza ṅwana wawe wa mutuka a mu ita tshiṱhavhelo tshi fhiswaho, a tshi tevhedza maitele a tshakha dze Muṋe washu a dzi thatha Vhaisraele vha tshi swika. O ṋekedza zwiṱhavhelo a fhisa zwioro zwitembeleni zwa zwikwarani, miṱumbani ya zwikwara na fhasi ha miri yoṱhe yo bvukaho. Retsini khosi ya Aramu, na Pheka ṅwana wa Remalia khosi ya Israele, vha gonya vha yo dia Jerusalema vha govhela Ahasi, hone vha si mu kunde. Misi yeneyo Retsini khosi ya Aramu a dovha a dzhia muḓi wa Elathi a u humisela kha Vhaedomo, a thatha vhathu vha Juda vhe vha vha vha tshi dzula henefho, Vhaedomo vha konou yo dzula muḓini wa Elathi, vha dzula henefho, na ṋamusi. Ahasi a ruma vhaḓinḓa ha Thigilathi Philisere khosi ya Ashuru uri vha swike vha ri, “Nṋe ndi mulanda wavho, ndi tou vha ṅwana wavho. Nga vha ḓe vha nndamulele zwanḓani zwa khosi ya Aramu na khosi ya Israele vhane vha khou nndevhela.” Ahasi a dzhia siliva na musuku zwe zwa vha zwi thembeleni ya Muṋe washu na mbulungeloni dza pfamo ya musanda, a yo luvha ngazwo khosi ya Ashuru. Thigilathi Philisere khosi ya Ashuru a tenda khumbelo ya Ahasi, a bva pfumo a dia Damasko a u thuba, a hwala vhadzulapo vhawo a vha isa Kiri, a vhulaha Retsini. Khosi Ahasi a ya Damasko u ṱanganedza Thigilathi Philisere, a vhona aḽiṱari Damasko, a rumela tshifhe Uria tshifanyiso tsha iyo aḽiṱari na zwidodombedzwa zwa nzudzanyo ya kufhaṱelwe kwayo. Tshifhe Uria a konou fhaṱa aḽiṱari a tshi tevhedza ndaela ye khosi Ahasi a mu rumela i tshi bva Damasko, a fhedza u i fhaṱa khosi Ahasi a sa athu vhuya. Musi khosi Ahasi a tshi vhuya a tshi bva Damasko, a vhona iyo aḽiṱari, a swika khayo, a ṋekedza zwiṱhavhelo khayo. A ṋekedza tshiṱhavhelo tshawe tshi fhiswaho na nduvho ya thoro, a ita thevhula, a i handulula malofha a nduvho ya u konana na midzimu. Aḽiṱari ya musinaseṱha ye ya kumedzwa Muṋe washu yo vha i vhukati ha aḽiṱari ntswa na thembele, zwino Ahasi a i dzhia a i isa sia ḽa devhula ḽa aḽiṱari yawe ntswa. Ndi hone khosi Ahasi a tshi laya tshifhe Uria a ri, “Kha aḽiṱari ntswa khulwane u ṋekedze tshiṱhavhelo tshi fhiswaho tsha matsheloni na nduvho ya thoro ya madekwana na tshiṱhavhelo tshi fhiswaho tsha khosi na nduvho yawe ya thoro na tshiṱhavhelo tshi fhiswaho tsha vhathu vhoṱhe nga shango na tshiṱhavhelo tshavho tsha thoro na thevhula yavho. Malofha oṱhe a zwiṱhavhelo zwi fhiswaho na zwiṱhavhelo zwa zwifuwo, a handululwe kha aḽiṱari. Hone nṋe ndi ḓo luvha kha aḽiṱari ya musinaseṱha ndi tshi vhonisa.” Tshifhe Uria a ita zwenezwo zwe a laiwa nga khosi Ahasi. Khosi Ahasi a kwatula makwati o nakisaho zwigoloi nga matungo, a sudzulusa sambelo ḽi re kha mboho dza musinaseṱha dzo lu tikaho, a lu vhea kha muteo wa matombo. A thutha na ḓingo ḽawe ḽa u dzula khaḽo nga Sabatha ḽe ḽa vha ḽo fhaṱwa thembeleni, a thutha na muṋango wa khosi wa u dzhena thembeleni ya Muṋe washu, a tshi itela u takadza khosi ya Ashuru. Mafhungo maṅwe a khosi Ahasi na zwe a ita, o ṅwalwa buguni ya Histori ya Mahosi a Juda. Ahasi a dzama, a swiṱwa zwaloni zwa musanda Muḓini wa Dafita, ṅwana wawe Hiskia a vha khosi vhudzuloni hawe. Nga ṅwaha wa 12 wa muvhuso wa Ahasi khosi ya Juda, Hoshia ṅwana wa Ela a vha khosi ya Israele, a vhusa e Samaria a fhedza miṅwaha miṱanu na miṋa. Hoshia a ita zwi sa takadzi Muṋe washu, naho vhuvhi hawe vhu songo swika kha ha mahosi a Israele o mu rangaho phanḓa. Shalamanesere khosi ya Ashuru a ḓa a dia Hoshia. Hoshia a vha gota ḽawe a thela muthelo wa Shalamanesere. Hone khosi ya Ashuru ya sala i tshi zwi wana uri Hoshia o i shandukela; o vha o ruma vhaḓinḓa ha Suu khosi ya Egipita uri vha vhofhe mulanga, a litsha na u thela muthelo wa khosi ya Ashuru we a vha a tshi u thela ṅwaha na ṅwaha. Ndi zwe Shalamanesere a mu fara a mu hoṋela dzhele. Shalamanesere khosi ya Ashuru a mbo dia shango ḽoṱhe ḽa Israele, a govhela muḓi wa Samaria a fhedza miṅwaha miraru. Nga ṅwaha wa vhuṱanu na vhuṋa wa muvhuso wa Hoshia, khosi ya Ashuru ya thuba Samaria, ya kumba Vhaisraele ya vha isa Ashuru vha vha mathubwa, vhaṅwe ya vha vhea muḓini wa Hala, vhaṅwe ya vha vhea tsini ha mulambo wa Haboro dzinguni ḽa Gozani, vhaṅwe ya vha vhea miḓini ya Mede. Zwoṱhe hezwo zwo itea nge Vhaisraele vha khakhela Muṋe washu Mudzimu wavho we a vha pfulusa Egipita vha tshi khou kandeledzwa nga Farao khosi ya Egipita. Vho luvha miṅwe midzimu, vha tshi edzisa maitele a tshakha dze Muṋe washu a dzi thatha vhone vha tshi swika, vha edzisa na maitele o ḓiswaho nga mahosi a Israele. Vhaisraele vha endela u nyefula Muṋe washu Mudzimu wavho nga zwo bvaho nḓilani. Vha ḓifhaṱela zwitembele zwa u luvha midzimu miḓini yavho yoṱhe, kha ine ya tou vha na tshiingamo fhedzi, na kha yo tangeledzwaho nga mitsheṱo. Vha imisa matombo a zwitungulo na thanda dza Ashera mudzimu wa musadzi tshikwarani tshiṅwe na tshiṅwe na fhasi ha muri muṅwe na muṅwe wo bvukaho. Vha fhisa zwioro hoṱhe hune ha luvhiwa midzimu, unga tshakha dze Muṋe washu a dzi thatha vha tshi swika. Vha ita zwithu zwo vhifhaho zwe zwa sinyusa Muṋe washu. Vha luvha midzimu i nengisaho, naho Muṋe washu o vha o ri, “Ni songo vhuya na ita zwi no nga zwenezwo.” Muṋe washu o kaidza Vhaisraele na Vhajuda nga milomo ya vhaporofita vhawe na vhaḓinḓa vhawe vhoṱhe a ri, “Laṱani nḓila dzaṋu mmbi. Vhulungani ndayo dzanga, ni tshi tevhedza mulayo woṱhe we nda laya vhomakhulukuku waṋu uri vha u tevhedze, nda u swikisa kha inwi nga vhaḓinḓa vhanga vhaporofita.” Hone vha si thetshelese, vha ita tshipimbi unga vhomakhulukuku wavho vhe vha si fulufhele Muṋe washu Mudzimu wavho. Vha landula ndayo dzawe na mulanga we a vhofha na vhomakhulukuku wavho na zwe a vha laya. Vha luvha zwitungulo zwi si na mushumo, na vhone vhaṋe vha fhedza vhe si tshithu. Vha edzisa tshakha dzi dzulaho tsini navho, naho Muṋe washu o vha laya a ri, “Ni songo vha edzisa.” Vha ṱutshela ndayo dzoṱhe dza Muṋe washu Mudzimu wavho, vha ḓiitela zwitungulo zwivhili nga tshivhumbeo tsha mbohwana, na thanda ya Ashera mudzimu wa musadzi. Vha gwadamela masambi oṱhe a dziṋaledzi, vha luvha na Baali. Vha ṋekedza vhana vhavho vha vhatuka na vha vhasidzana vha vha ita zwiṱhavhelo zwi fhiswaho. Vha edzisa zwa u tungula na zwa manditi, vha tou ḓikumedza kha u ita zwi sa takadzi Muṋe washu, u ralo ha vha u mu sinyusa. Ndi zwe Muṋe washu a sinyutshela Vhaisraele, a si tsha funa u vha vhona, ha sala tsinde ḽa Juda fhedzi. Hone na tsinde ḽa Juda vha si tevhedze ndayo dza Muṋe washu Mudzimu wavho. Vho edzisa zwo ḓiswaho nga Vhaisraele. Ndi zwe Muṋe washu a landula lushaka lwoṱhe lwa Israele, a vha pfisa vhuṱungu, a vha kumedza vhaṱanguli u vhuya u swika a si tsha funa na u vha vhona. Musi Muṋe washu o no tumula Vhaisraele kha nnḓu ya Dafita, vha dzhia Jerobiamu ṅwana wa Nebati vha mu vhumba khosi yavho. Jerobiamu a xedza Vhaisraele vha ṱutshela Muṋe washu, a vha itisa vhutshinyi vhuhulu. Vhaisraele vha ḓi omelela vhuvhi hoṱhe ha Jerobiamu, vha si vhu laṱe, Muṋe washu a vhuya a vha sudzulusa a si tsha vha vhona, nga he a dzula o vha vhudza nga milomo ya vhaporofita vhoṱhe vhaḓinḓa vhawe. Ndi zwe Vhaisraele vha hwaliwa shangoni ḽavho vha iswa vhuthubwani Ashuru, na zwino vha henengei. Khosi ya Ashuru ya dzhia vhathu miḓini ya Babele na Khutha na Iva na Hamathi na Sefaravaimi, ya vha dzudza miḓini ya Samaria vhudzuloni ha Vhaisraele vho iswaho vhuthubwani. Vha dzhia shango ḽa Samaria vha dzula miḓini yaḽo. Musi vha tshi thoma u dzula henefho, vho vha vha sa luvhi Muṋe washu, zwenezwo a vha rumela ndau dza vhulaha vhaṅwe vhavho. Mafhungo ayo a swikiswa ha khosi ya Ashuru ha pfi, “Vhathu vhe vha vha pfulusa vha vha dzudza miḓini ya Samaria a vha ḓivhi milayo ya mudzimu wa iḽo shango. O vha rumela ndau dzine dza khou vha fhedza ngauri a vha ḓivhi milayo yawe.” Khosi ya Ashuru ya ri hu dzhiwe muṅwe wa vhotshifhe o iswaho vhuthubwani, a vhuye, a dzule shangoni ḽa Samaria a laye vhathu milayo ya mudzimu wa shango ḽeneḽo. Ndi hone muṅwe wa vhotshifhe vhe vha kumbiwa Samaria vha iswa vhuthubwani a tshi ḓa a dzula Bethele, a vha funza u luvha Muṋe washu. Naho zwo ralo, lushaka luṅwe na luṅwe lwa ḓiitela midzimu yalwo miḓini yalwo, vha i vhea zwitembeleni zwa zwikwarani zwo fhaṱwaho nga vhathu vha Samaria. Vhathu vha Babele vha ita tshitungulo tsha mudzimu Sukotho Benotho, vha Khutha vha ita tshitungulo tsha Neregala, vha Hamathi vha ita tshitungulo tsha Ashima, vha Iva vha ita tshitungulo tsha Nibahasi na Tharathaka, vha Sefaravaimi vha dzhia vhana vhavho vha vha fhisela Adiramelekhe na Anamelekhe midzimu ya Vhasefaravaimi. Vhathu havho vho vha vha tshi luvha Muṋe washu, vha dovha vha ita na u nanga vhathu vha havho uri vha vhe vhotshifhe vhavho vha zwikwarani. Vho vha vha tshi luvha Muṋe washu, vha dovha vha shumela na midzimu yavho vha tshi tevhedza maitele a tshakha dze vha ḓiswa vha tshi bva khadzo. Na ṋamusi vha tshee vho nambatela maitele avho eneaḽa a kale. A vha luvhi Muṋe washu, a vha tevhedzi milayo na ndaela na pfunzo na ndayo dze Muṋe washu a ṋea vhaḓuhulu vha Jakopo, we a ri u pfi Israele. Musi Muṋe washu a tshi vhofha mulanga na Vhaisraele, o vha laya a ri, “Ni songo luvha miṅwe midzimu kana na i gwadamela kana na i shumela kana na i ṋekedza nduvho. Ni fanela u luvha Yahavee fhedzi. Ndi Ene we a ni pfulusa Egipita nga maanḓa mahulu o imisa tshanḓa, luvhani Ene ni mu gwadamele, ni mu ṋekedze nduvho. Ni vhone uri nga misi ni vhulunge milayo na ndaela na ndayo na pfunzo ye a ni ṅwalela. Ni songo vhuya na luvha miṅwe midzimu. Ni songo hangwa mulanga we a vhofha na inwi, ni songo luvha miṅwe midzimu. Tshaṋu nga hu vhe u luvha Yahavee Mudzimu waṋu, ndi Ene ane a ḓo ni lamulela kha maswina aṋu oṱhe.” Naho zwo ralo vhathu avho vha si thetshelese, vha ḓi omelela maitele avho a kale. Na musi avho vhathu vha tshi khou luvha Muṋe washu, vho vha vha tshi ḓi shumela zwitungulo zwavho. Vhana vhavho na vhaḓuhulu vhavho vha kha ḓi edzisa vhomakhulukuku wavho na ṋamusi. Hiskia ṅwana wa Ahasi o vha khosi ya Juda nga ṅwaha wa vhuraru wa muvhuso wa Hoshia ṅwana wa Ela, khosi ya Israele. Hiskia a tshi vha khosi o vha e na miṅwaha ya 25, a vhusa e Jerusalema a fhedza miṅwaha ya 29. Mme awe o vha a tshi pfi Abia ṅwananyana wa Zakaria. O ita zwe zwa vha zwi tshi takadza Muṋe washu, u ḓi nga makhulukuku wawe Dafita. O thutha zwitembele zwa zwikwarani, a pwashekanya matombo a zwitungulo, a remekanya thanda dza Ashera mudzimu wa musadzi. A ita na u vunḓekanya ṋowa ya musinaseṱha ye ya fuliwa nga Mushe, ngauri u swika zwenezwo Vhaisraele vho vha vha tshi ḓi i dubisela zwioro. Ṋowa iyo yo vha i tshi pfi Nehushthani. Hiskia o vha a tshi fulufhela Muṋe washu Mudzimu wa Israele. A ho ngo vha na ane a nga Hiskia kha mahosi oṱhe a Juda, vho mu rangaho phanḓa na vho mu tevhelaho. O nambatela Muṋe washu a si vhuye a mu shandukela, a tevhedza ndayo dze Muṋe washu a ṋea Mushe. Muṋe washu o vha e nae, zwoṱhe zwe a ita zwa mu nakela. Hiskia a shandukela khosi ya Ashuru, a si tsha mu shumela. Hiskia a kunda Vhafilista, a kunda miḓi yoṱhe, mihulwane ya mitsheṱo na ine ya tou vha na tshiingamo fhedzi, u vhuya u swika Gaza na shango ḽo hu tangaho. Nga ṅwaha wa vhuṋa wa muvhuso wa khosi Hiskia, we wa vha u ṅwaha wa vhuṱanu na vhuvhili wa muvhuso wa Hoshia ṅwana wa Ela, khosi ya Israele, Shalamanesere khosi ya Ashuru a dia Israele, a govhela muḓi wa Samaria. Musi hu tshi fhela ṅwaha wa vhuraru Vhaashuru vha dzhia uyo muḓi. Muḓi wa Samaria wo thubiwa nga ṅwaha wa vhuṱanu na vhuthihi wa muvhuso wa Hiskia, we wa vha u ṅwaha wa vhuṱanu na vhuṋa wa muvhuso wa Hoshia khosi ya Israele. Khosi ya Ashuru ya thuba Vhaisraele ya vha isa Ashuru, vhaṅwe ya vha vhea muḓini wa Hala, vhaṅwe ya vha vhea tsini ha mulambo wa Haboro dzinguni ḽa Gozani, vhaṅwe ya vha vhea miḓini ya Mede. Muḓi wa Samaria wo thuthwa nge Vhaisraele vha si thetshelese Muṋe washu Mudzimu wavho, vha vhofholola mulanga wawe, vha nyadza zwoṱhe zwe Mushe muḓinḓa wa Muṋe washu a vha laya. Ndayo idzo a vho ngo dzi thetshelesa, a vho ngo dzi tevhedza. Nga ṅwaha wa 14 wa muvhuso wa khosi Hiskia, Sanakheribi khosi ya Ashuru a dia miḓi yoṱhe ya Juda yo tangwaho nga mitsheṱo, a i thuba. Ndi hone Hiskia khosi ya Juda a tshi ruma vhaḓinḓa vha ya ha Sanakheribi khosi ya Ashuru we a vha e muḓini wa Lakhishi a ri, “Ndo khakha. Nga vha nnditshe, nṋe ndi ḓo lifha zwoṱhe zwine vha ri ndi lifhe.” Khosi ya Ashuru ya lifhisa khosi Hiskia wa Juda siliva ya khilogiramu dza 10 000 na musuku wa khilogiramu dza 1 000. Hiskia a ṋea Sanakheribi siliva yoṱhe ye ya vha i thembeleni ya Muṋe washu na mbulungeloni dza pfamo ya musanda. Zwenezwo Hiskia khosi ya Juda a kwatula musuku we wa vha wo fhoma mahothi na mihangammbwa ya thembele ya Muṋe washu, a u ṋea Sanakheribi khosi ya Ashuru. Khosi ya Ashuru a ruma mmbi khulu i tshi bva Lakhishi i tshi yo dia khosi Hiskia e Jerusalema, i na mulangammbi wawe muhulu na gota ḽawe ḽihulwane na muḓinḓa muhulwane. Vha swika Jerusalema, vha ima tsini ha mugero une wa bva ishani ḽa nṱha, hu shumaho vhaluki vha masila. Vha vhidzisa khosi Hiskia, a ruma Eliakimu ṅwana wa Hilikia, we a vha a tshi langa pfamo, na Shebena muṅwaleli wa khosi, na Jua ṅwana wa Asafu, tshanḓa tsha khosi, vha bva vha yo ṱangana navho. Mulangammbi a vha vhudza a ri, “Tshimbilani ni yo vhudza Hiskia ni ri, ‘Thovhele muhulu khosi ya Ashuru u ri: Tshe wa ḓitika ngatsho ndi mini? U vhona unga u amba ndi u kona nndwa? Ndi hone u na mmbi? Wo ḓitika nga nnyi, zwine wa vhuya wa ntshandukela? Zwino vhona, u ḓitika nga Vhaegipita, lubaḓa holuḽa lwa luṱanga lwo vunḓeaho, lune arali muthu a lu gogoḓela lwa mu runga tshanḓa lwa mu huvhadza! Vhoṱhe vhane vha ḓitika nga Farao khosi ya Egipita vha ḓo wana o tou ralo. “ ‘Zwino arali wa ri ni ḓitika nga Yahavee Mudzimu waṋu, a si Ene we Hiskia a thutha zwitembele zwawe zwa zwikwarani, na aḽiṱari dzawe, a tshi vhudza vhathu vha Juda na vha Jerusalema a ri vha fanela u luvha aḽiṱarini iyi Jerusalema. Zwino iḓa u betshane na muṋe wanga khosi ya Ashuru: nṋe ndi ḓo u ṋea bere dza 2 000 arali u na vhanameli vhadzo. Hufha u sa vhuyi wa kona u imedzana na gota zwaḽo ḽa muṋe wanga. U songo ḓitika nga Vhaegipita u tshi ri vha ḓo u ṋea dzigariki na vhanameli vha dzibere! Kani-ha u vhona unga nṋe ndo ḓa u dia fhethu fhano nda hu phusukanya ndi songo rumiwa nga Yahavee? Ndi Ene Yahavee we a mmbudza uri ndi die shango heḽino ndi ḽi phusukanye.’ ” Ndi hone Elikana ṅwana wa Hilikia na Shebena na Jua vha tshi vhudza uḽa muḓinḓa muhulwane vha ri, “Nga vha ambe na riṋe nga Tshiaramu, ri a tshi pfa. Vha songo amba Tshiheberu vhathu vho dzulaho kha mutsheṱo vha tshi zwi pfa.” Hone muḓinḓa muhulwane a fhindula a ri, “Kani-ha ni ri muṋe wanga o nthuma uri ndi ḓe ndi vhudze inwi na muṋe waṋu fhedzi zwithu izwi? Ho ngo nthumela kha vha re mutsheṱoni naa, hufha na vhone vha tshi ḓo ḓi ḽa mababa avho vha nwa muṱambuluwo wavho unga inwi!” Ndi hone uyo muḓinḓa muhulwane a tshi ima a vhidzelela nga Tshiheberu a ri, “Thetshelesani maipfi a thovhele muhulu khosi ya Ashuru! Thovhele u ri, ‘Ni songo fhurwa nga Hiskia, a nga si ni lamulele zwanḓani zwanga. Ni songo tenda Hiskia a tshi ri ni ḓitike nga Yahavee, a tshi ri: Vhukumakuma Yahavee u ḓo ri lamulela, muḓi houno u nga si kumedzwe khosi ya Ashuru.’ Hiskia ni songo mu thetshelesa. Khosi ya Ashuru i ri, ‘Nga hu vhe na mulalo, ibvani muḓini ni ḓe ni nṱanganedze. Ndi hone muṅwe na muṅwe waṋu a tshi ḓo fula munḓirivhe wawe na muhuyu wawe a ḽa, a ka na maḓi tshisimani tshawe a nwa, ndi vhuye ndi ḓe u ni dzhia nda ni isa shangoni ḽine ḽa nga ḽaṋu, shango ḽa goroi na waini, shango ḽa zwiḽiwa na masimu a minḓirivhe, shango ḽa miri ya miolivi na ṋotshi. Nangani u tshila, hu si u fa! Hiskia ni songo mu thetshelesa, ngauri u khou ni fhura hezwi a tshi ri Yahavee u ḓo ni lamulela. Ndi lufhio lushaka lwe mudzimu walwo wa vhuya wa lamulela shango ḽawe zwanḓani zwa khosi ya Ashuru? Midzimu ya Hamathi na Ariphada i ngafhi zwino? Midzimu ya Sefaravaimi na Hena na Iva i ngafhi? Yo vhuya ya lamukisa Samaria zwanḓani zwanga naa? “ ‘Kha midzimu yoṱhe ya tshakha dzoṱhe ndi ufhio we wa kona u lamulela shango ḽawo zwanḓani zwanga inwi ni tshi vho ri Yahavee u ḓo kona u lamulela Jerusalema?’ ” Hone vhathu vha sokou tshete vha si fhindule tshithu, nge khosi Hiskia a vha o vha laya uri vha songo mu fhindula. Ndi hone Eliakimu ṅwana wa Hilikia, mulangi wa pfamo ya musanda, na Shebena muṅwaleli wa khosi, na Jua ṅwana wa Asafu, tshanḓa tsha khosi, vha tshi kherukanya zwiambaro zwavho nga u ṱungufhala, vha ya ha Hiskia vha swika vha mu vhudza zwe mulangammbi wa Ashuru a amba. Musi khosi Hiskia a tshi tou zwi pfa, a kherukanya zwiambaro zwawe nga u ṱungufhala a ambara madzanganda, a ya thembeleni ya Muṋe washu. A ruma Eliakimu mulangi wa pfamo ya musanda, na Shebena muṅwaleli wa khosi, na vhotshifhe vhahulwane, a ri vha ye ha muporofita Yesaya ṅwana wa Amutsi vho ambara-vho madzanganda, vha vhudze Yesaya vha ri, “Khosi Hiskia u ri, ‘Uno ndi musi muvhi, wa u seṅwa, wa u nyadziwa, zwi nga musi musadzi e tsini na u vhofholowa, hone a shaya nungo dza u beba. Khamusi Muṋe washu Mudzimu waṋu u ḓo pfa maipfi oṱhe a mulangammbi we muṋe wawe khosi ya Ashuru a mu ruma uri a ḓe a nyefule Mudzimu a tshilaho, a mu lifhedze maipfi e a pfiwa nga Muṋe washu Mudzimu wavho. Zwenezwo nga vha rabelele tsalela dzine dza kha ḓi tshila.’ ” Musi vhaḓinḓa vha khosi Hiskia vha tshi swika ha Yesaya, ene a vha fhindula a ri vha vhudze muṋe wavho vha ri, “Muṋe washu u ri, ‘Ni songo ofha zwe na zwi pfa, ndi amba maipfi e magota a khosi ya Ashuru a nnyefula ngao. Ndi ḓo mu dzhenisa muya une musi a tshi ḓo pfa mafhungo ane a ḓo vhudzwa, a ḓo humela shangoni ḽawe, henefho ndi ḓo ita uri a ḽiwe nga pfumo.’ ” Musi mulangammbi a tshi pfa upfi khosi ya Ashuru yo ṱuwa Lakhishi, a ṱuwa, a wana khosi i tshi khou lwa na vha Libina. Zwino Sanakheribi a pfa uri Thiraka, khosi ya Mukushu ya Egipita, u khou ḓa u lwa nae. A dovha a ruma vhaḓinḓa vha ya ha Hiskia khosi ya Juda, a ri vha mu vhudze vha ri, “U songo tenda hoyo mudzimu wau ane wa ḓitika ngae a tshi u fhura a ri Jerusalema u nga si kumedzwe khosi ya Ashuru. Hufha wo ḓipfela nga dzau nḓevhe zwe mahosi a Ashuru a ita mashango oṱhe, vha tshi a phusukanya tshoṱhe vha a kumedza midzimu ya Ashuru. Zwino iwe u ḓo ponyoka hani? Midzimu ya mashango e a phusukanywa nga vhomakhulukuku wanga yo a lamulela naa? Ndi amba midzimu ya Gozani na Harani na Retsefe na vhathu vha Edeni vha dzulaho Thelasara. Mahosi a miḓi ya Hamathi na Ariphada na Sefaravaimi na Hena na Iva a ngafhi?” Khosi Hiskia a ṱanganedza luṅwalo lu no bva kha avho vhaḓinḓa, a lu vhala. Ndi hone a tshi ya thembeleni ya Muṋe washu, a lu ṱharamudza phanḓa ha Muṋe washu. A rabela Muṋe washu a ri, “Yawee Muṋe washu Mudzimu wa Israele, Iwe wo dzulaho kha khuluṋoni vhukati ha vhakherube, Iwe u woṱhe u Mudzimu a vhusaho mivhuso ya ḽifhasi. Ndi Iwe wo sikaho ḽiṱaḓulu na ḽifhasi. Yawee Muṋe washu, nthetshelese u mpfe! Yawee Muṋe washu, bonyolola u vhone, thetshelesa maipfi o bvaho kha Sanakheribi a tshi nyefula Iwe Mudzimu a tshilaho. Yawee Muṋe washu, ndi ngoho uri mahosi a Ashuru o lozwa tshakha hedzi a phusukanya mashango adzo. Vho fhisa midzimu yadzo nga mulilo vha i lozwa ngauri a si midzimu, i tou vha matanda na matombo yo itwaho nga zwanḓa zwa vhathu. Yawee Muṋe washu, Mudzimu washu, zwino ri lamulele zwanḓani zwawe, uri mivhuso yoṱhe ya ḽifhasi i ḓivhe uri Mudzimu ndi Iwe Muṋe washu u woṱhe.” Ndi hone Yesaya ṅwana wa Amutsi a tshi swikisa fhungo ha khosi Hiskia a ri, “Muṋe washu Mudzimu wa Israele u ri, ‘Ndo pfa thabelo yau u tshi amba nga Sanakheribi khosi ya Ashuru.’ Yahavee a tshi mu fhindula u ri, “ ‘Musidzana ṅwananyana Tsioni u a u nyadza, u a u sea. Ṅwananyana Jerusalema u a u goḓa iwe u tshi khou shavha. Wo sema nnyi? Wo nyefula nnyi? Ipfi ḽau wo ḽi takusela nnyi? Wo ḓihudza phanḓa ha nnyi? A si Mukhethwa wa Israele naa? Wo ruma vhaḓinḓa vhau uri vha ṱongele Muṋe wa zwoṱhe. Iwe u tshi amba wo ri: Ndo gonya miṱumbani ya dzithavha nga gariki dzanga nnzhi, nda swika nṱha-nṱha ha Libanoni. Ndo rema mikedara yayo milapfulapfu, na mipaini yayo yavhuḓivhuḓi. Nda swika ngomu-ngomu hayo, hone tshivhindini tsha maṱaka ayo. Ndo bwa bidzi mashangoni asili, nda nwa maḓi henefho. Nda ri u kanda milonga ya Nile yoṱhe ya xa. “ ‘A u athu vhuya wa zwi pfa uri ndo dzula ndo dzudzanya zwoṱhe izwo kale-kale? Ndo zwi dzudzanya maḓuvha aḽa a kale, zwino ndi hone ndo zwi bveledza, zwe wa phusukanya miḓi ya mitsheṱo ya sala i thulwi dza mathukhwi. Vhathu vha miḓi iyo vha kulea nungo, vha hanganea, vha shona. Vha sala vha tshi nga tsheṋe tsimuni, vha tshi nga maḓadzwane madala matete, vha tshi nga hatsi vhu no mela tshiuludzani tsha nnḓu, vhune ha ri u mela ha mbo ḓi puta. “ ‘Na iwe ndi a u ḓivha; ndi ḓivha hune wa dzula, na musi u tshi ḓa na musi u tshi ṱuwa na zwine wa nndyela vhuhali. Ndo zwi pfa zwa mbiti dzenedzo dzau na u ḓihudza hau. Zwino-ha ndi ḓo u phulela muhala ningoni, nda u longa ḓomu mulomoni, nda u humisa nga nḓila ye wa ḓa ngayo. “ ‘A vha iwe Hiskia, tshiga tshine nda u ṋea ngetshi: ṋaṅwaha ni ḓo ḽa zwine zwa tou mela nga zwoṱhe, mwakani na ḽa maokha a zwenezwo, nga wa vhuraru na ḓo konou lima na kaṋa, na ṱavha minḓirivhe, na ḽa mitshelo yayo. Tsalela dza nnḓu ya Juda dzi ḓo dovha dza ṱoka midzi dza aṋwa mitshelo. Jerusalema hu ḓo vha na tsalela, thavhani ya Tsioni ha bva vho ponyokaho lufu. Nṋe Yahavee Mulangazwoṱhe ndi a fulufhedzea, ndi ḓo zwi khunyeledza.’ “Muṋe washu a tshi amba khosi ya Ashuru u ri, “ ‘U nga si dzhene muḓini hoyu, na musevhe a u nga u posi; a hu na ane a ḓo sendela tsini hawo ó fara tshiṱangu, na u govhelwa a u nga govhelwi. U ḓo huma nga nḓila ye wa ḓa ngayo, hafhano muḓini a u nga dzheni. Ho amba Nṋe Yahavee. Ndi ḓo pilela muḓi hoyu nda u tshidza, ndi tshi itela Nṋe muṋe na Dafita mulanda wanga.’ ” Vhusiku honoho muruṅwa wa Muṋe washu a bva a vhulaha vhanna vha 185 000 mishashani ya Vhaashuru. Vhathu vha tshi vuwa nga matshelo vha wana vho rambalala vhó fa vhoṱhe. Ndi hone Sanakheribi khosi ya Ashuru a tshi takuwa a humela Ninive a dzula hone. Muṅwe musi a tshi khou luvha thembeleni ya mudzimu wawe Nisirokho, vhana vhawe Adiramelekhe na Sharetsere vha mu vhulaha nga mapanga, vha shavhela shangoni ḽa Ararathi. Ṅwana wawe Esarahadoni a vha khosi vhudzuloni hawe. Misi yeneyo khosi Hiskia a farwa nga vhulwadze, lwe a ṱoḓou fa. Muporofita Yesaya ṅwana wa Amutsi a ya khae a ri, “Muṋe washu u ri, ‘Dzudzanya zwithu zwau zwoṱhe; a u tsha ḓo tshila, u ḓo fa.’ ” Hiskia a rembuluwa a lavhelesa luvhondo a rabela Muṋe washu a ri, “Yawee Muṋe washu, edzou elelwa zwe nda u shumela ndi tshi fulufhedzea, ndó ḓikumedza Iwe nga mbilu yoṱhe, ndi tshi ita zwi u takadzaho.” Hiskia a lila lu ṱungufhadzaho. Musi Yesaya a sa athu pfukekanya muṱa wa vhukati, ipfi ḽa Muṋe washu ḽa ḓa khae ḽa ri, “Huma u yo vhudza Hiskia murangaphanḓa wa vhathu vhanga u ri, ‘Yahavee Mudzimu wa makhulukuku wau Dafita u ri: Thabelo yau ndo i pfa, na miṱodzi yau ndo i vhona; ndi ḓo u fhodza. Mbamatshelo u ḓo gonya thembeleni ya Yahavee. Ndi ḓo engedza vhutshilo hau nga miṅwaha ya 15. Ndi ḓo u lamulela na muḓi hoyu zwanḓani zwa khosi ya Ashuru. Ndi ḓo tsireledza muḓi hoyu ndi tshi itela Nṋe muṋe na Dafita mulanda wanga.’ ” Ndi hone Yesaya a tshi ri, “Sukani bwindi ḽa mahuyu.” Vha ita nga u ralo vha ḽi ḓodza kha tshitshimbili tshawe, Hiskia a mbo ḓi fhola. Hiskia a vhudzisa Yesaya a ri, “Tshiga tshi ḓo vha tshifhio tshine tsha ḓo sumbedza uri Muṋe washu u ḓo mphodza nda gonya thembeleni ya Muṋe washu mbamatshelo?” Yesaya a fhindula a ri, “Tshiga tshine Muṋe washu a vha sumbedza tshone uri Muṋe washu u ḓo ita zwe a fulufhedzisa ngetshi: Vha funa murunzi u tshi ya phanḓa wa ita maga a fumi kana vha funa u tshi ya murahu wa ita maga a fumi?” Hiskia a fhindula a ri, “Murunzi u tshi ya phanḓa wa ita maga a fumi a zwi konḓi, nga vha ri u humele murahu u ite maga a fumi.” Ndi hone muporofita Yesaya a tshi rabela Muṋe washu, Muṋe washu a ita uri murunzi u humele murahu u ite maga a fumi he wa vha wo tsa fhasi kha nḓila ya zwiṱepisi yo fhaṱwaho nga khosi Ahasi. Misi yeneyo Mirodakha Baladani ṅwana wa Baladani khosi ya Babele a ruma vhaḓinḓa ha khosi Hiskia vha isa maṅwalo na tshifhiwa nge a vha o zwi pfa uri Hiskia u a lwala. Hiskia a ṱanganedza vhaḓinḓa avho, a vha sumbedza zwoṱhe zwe zwa vha zwi nḓuni dzawe dza mbulungelo, siliva na musuku na zwilungi na mapfura a songo vangwaho, na zwihali zwawe na zwoṱhe zwine zwa wanala mbulungeloni dzawe. Hiskia ho ngo sia na tshithihi tshe a si vha sumbedze pfamoni yawe kana shangoni ḽawe ḽoṱhe. Ndi hone muporofita Yesaya a tshi ya ha khosi Hiskia a vhudzisa a ri, “Vhaḽa vhanna vho ri mini nahone vho vha vha tshi bvafhi?” Hiskia a fhindula a ri, “Vho vha vha tshi bva shangoni ḽa kule, vho vha vha tshi bva Babele.” Muporofita a vhudzisa a ri, “Vho vhona mini pfamoni yavho?” Hiskia a fhindula a ri, “Vho vhona zwoṱhe zwi re pfamoni yanga. A ho ngo sala tshithu mbulungeloni dzanga tshe nda si vha sumbedze.” Ndi hone Yesaya a tshi vhudza khosi a ri, “Nga vha pfe zwine Muṋe washu a amba a ri, ‘Vhukuma hu ḓo swika tshifhinga tshine zwoṱhe zwi re pfamoni yavho na zwoṱhe zwe vhomakhulukuku wavho vha zwi vhulunga u swika ṋamusi, zwa ḓo hwaliwa zwa iswa Babele. A hu nga sali tshithu, Muṋe washu u ralo. Vhaṅwe vhaḓuhulu vhavho vha malofha avho, vhane vha ḓo bebelwa vhone, vha ḓo hwaliwa vha luvhedzwa, vha shumela khosi ya Babele pfamoni yawe.’ ” Hiskia a fhindula a ri, “Ipfi ḽa Muṋe washu ḽe vha ḽi amba ndi ḽavhuḓi.” A dovha a ri, “Tenda ha vha na mulalo na vhudziki nṋe ndi tshi kha ḓi tshila.” Mafhungo maṅwe a Hiskia na zwoṱhe zwa vhuhali hawe na zwe a fhaṱa damu ḽa u vhulunga maḓi a bwa na mugero wa u ḓisa maḓi muḓini, o ṅwalwa buguni ya Histori ya Mahosi a Juda. Hiskia a dzama, ṅwana wawe Manase a vha khosi vhudzuloni hawe. Manase a tshi vha khosi ya Juda o vha e na miṅwaha ya 12, a vhusa e Jerusalema a fhedza miṅwaha ya 55. Mme awe o vha a tshi pfi Hefetsiba. Manase a ita zwi sa takadzi Muṋe washu, a edzisa maitele a nengisaho a tshakha dze Muṋe washu a dzi thatha afho shangoni musi Vhaisraele vha tshi swika. Manase a vusa zwitembele zwa zwikwarani zwe khotsi awe a vha o zwi thutha, a ita na u fhaṱa aḽiṱari dza Baali, a imisa thanda ya Ashera mudzimu wa musadzi, a kanda vhuṱalani ha Ahaba khosi ya Israele. A gwadamela ṋaledzi dzoṱhe a dzi luvha. A fhaṱa na aḽiṱari dza u luvha midzimu thembeleni ya Muṋe washu, fhethu he Muṋe washu a vha o ri, “Ndi ḓo vhea dzina ḽanga Jerusalema.” Miṱani ya thembele ya Muṋe washu, vhuvhili hayo, a fhaṱa dziaḽiṱari a tshi fhaṱela ṋaledzi dzoṱhe. A ita na u ṋekedza ṅwana wawe wa mutuka a mu ita nduvho i fhiswaho, a edzisa zwa manditi na u tungula ṱhangu, a yo vhudzisa vhaambeli na vha malombo na vhabvumbi. A tshinya zwihulu zwi sa takadzi Muṋe washu, a mu sinyusa. A dzhia thanda ya Ashera mudzimu wa musadzi yo vhaḓwaho, ye ene muṋe a tou ḓivhaḓela, a i vhea thembeleni, he Muṋe washu a vha o vhudza Dafita na ṅwana wawe Solomoni a ri, “Thembeleni hei, fhano Jerusalema, fhethu he nda hu nanga kha shango ḽoṱhe ḽa matsinde a 12 a Vhaisraele, ndi hone hune dzina ḽanga ḽa ḓo vha hone lini na lini. A thi tsha ḓo dovha nda ita uri ṋayo dza Vhaisraele dzi tendeleke kule na shango ḽe nda ḽi ṋea vhomakhulukuku wavho, arali vha ita zwoṱhe zwe nda vha laya, vha vhulunga Mulayo woṱhe we vha ṋewa nga Mushe muḓinḓa wanga.” Hone vhathu vha si thetshelese. Manase a vha xedza, vha ita vhuvhi vhu no fhira ha tshakha dze Muṋe washu a dzi lozwa Vhaisraele vha tshi swika. Muṋe washu a amba nga milomo ya vhaḓinḓa vhawe vhaporofita a ri, “Manase khosi ya Juda o ita vhuvhi hovhu vhu nengisaho. O ita vhuvhi vhu no fhira ha Vhaamori vho mu rangaho phanḓa, a ita uri na vhathu vha Juda vha tshinye nga u luvha midzimu yawe i nengisaho. Zwenezwo Yahavee Mudzimu wa Israele u ri, ‘Ndi ḓo ḓisela Jerusalema na Juda khombo khulu lune nḓevhe dza muṅwe na muṅwe ane a zwi pfa dza ḓo luma. Ndi ḓo ita Jerusalema zwenezwo zwe nda ita Samaria, na zwe nda ita Ahaba khosi ya Israele na nnḓu yawe. Ndi ḓo swiela Jerusalema ha sala he swoto unga muthu a tshi phumula ndilo, a ri u i phumula, a i tiba. Ndi ḓo ṱutshela tsalela dza vhathu vhanga, nda vha kumedza maswina avho. Vha ḓo kundwa, vha ṱangulwa nga maswina avho oṱhe, nge vha ita zwi sa ntakadzi vha ntsinyusa u bva tshee vhomakhulukuku wavho vha pfuluwa Egipita u swika na ṋamusi.’ ” Manase o ita na u shulula malofha manzhi a vhathu vha si na mulandu a ḓadza mikoto yoṱhe ya Jerusalema, hu sa vhalwi zwe a ita uri na vhathu vha Juda vha tshinye, vha ite zwi sa takadzi Muṋe washu. Mafhungo maṅwe a Manase na zwoṱhe zwe a ita, hu tshi katelwa na vhuvhi he a ita, o ṅwalwa buguni ya Histori ya Mahosi a Juda. Manase a dzama, a swiṱwa ngadeni ya pfamo yawe, ngade ya Uza. Ṅwana wawe Amoni a vha khosi vhudzuloni hawe. Amoni a tshi vha khosi ya Juda o vha e na miṅwaha ya 22, a vhusa miṅwaha mivhili e Jerusalema. Mme awe o vha a tshi pfi Mishulimethe, ṅwananyana wa Harutsi wa muḓi wa Jotoba. Amoni a ita zwi sa takadzi Muṋe washu, u ḓi nga khotsi awe Manase. A kanda vhuṱalani hoṱhe ha khotsi awe, a luvha midzimu i nengisaho ye ya vha i tshi luvhiwa nga khotsi awe, a i gwadamela. A landula Muṋe washu Mudzimu wa vhomakhulukuku wawe, a si tshimbile nḓilani yawe. Magota a Amoni a mu langana, a mu vhulaha e pfamoni. Vhaḓivhalea vha shango vha vhulaha vhoṱhe vhe vha langana khosi Amoni, vha dzhia ṅwana wawe Josiasi vha mu vhumba khosi vhudzuloni hawe. Mafhungo maṅwe awe na zwe a ita, o ṅwalwa buguni ya Histori ya Mahosi a Juda. Amoni o swiṱwa tshaloni tshawe ngadeni ya Uza. Ṅwana wawe Josiasi a vha khosi vhudzuloni hawe. Josiasi a tshi vha khosi ya Juda o vha e na miṅwaha miṱanu na miraru, a vhusa e Jerusalema a fhedza miṅwaha ya 31. Mme awe o vha a tshi pfi Jedida, ṅwananyana wa Adaya wa muḓini wa Botsikati. Josiasi o ita zwe zwa vha zwi tshi takadza Muṋe washu, a kanda vhuṱalani hoṱhe ha makhulukuku wawe Dafita, a si vhuye a pambutshela thungo ya tshauḽa kana tshamonde. Nga ṅwaha wa 18 wa muvhuso wa khosi Josiasi, a ruma muṅwaleli wa musanda, Shafani ṅwana wa Atsalia, ṅwana wa Mishulamu, a ya thembeleni ya Muṋe washu, a ri, “Tshimbilani ni ye ha tshifhe muhulu Hilikia ni mu vhudze uri a kale tshelede yo ḓiswaho thembeleni ya Muṋe washu, ye vhalindamiṋango vha i kuvhanganya i tshi bva kha vhathu. Ni vha vhudze vha i ṋee vhalavhelesi vha mushumo wa u vusa thembele. Vhanna avho vha lambedze ngayo vhashumi vha no khou vusa thembele ya Muṋe washu, vhavhaḓi na vhafhaṱi na vhatsheṱi vha matombo. Vha renge na matanda na matombo o vhaḓiwaho a u vusa thembele. Hone vha songo ṱwa vha tshi ṱoḓa vhuṱanzi ha tshelede ine vha vha ṋea, ngauri avho vhanna vha a fulufhedzea.” Tshifhe muhulu Hilikia a vhudza Shafani muṅwaleli wa musanda a ri, “Ndo tumbula bugu ya Mulayo thembeleni ya Muṋe washu.” Hilikia a dzhia iyo bugu a i ṋea Shafani, a i vhala. Ndi hone Shafani muṅwaleli wa musanda a tshi ya ha khosi a swikisa mafhungo a ri, “Magota avho o dzhia iḽa tshelede ye ya vha i thembeleni ya Muṋe washu vha i ṋea vhalavhelesi vha mushumo wa u vusa thembele.” Ndi hone Shafani muṅwaleli wa musanda a tshi ḓivhadza khosi a ri, “Tshifhe Hilikia o nṋea bugu.” Shafani a i vhalela khosi. Musi khosi i tshi pfa mafhungo a bugu ya Mulayo, ya kherukanya zwiambaro zwayo. Josiasi a laya tshifhe Hilikia na Ahikamu ṅwana wa Shafani na Akhiboro ṅwana wa Mikhaya na Shafani muṅwaleli wa musanda na Asaya ndumi ya khosi a ri, “Iyani ni mmbudzisele ha Muṋe washu, ni vhudzisele na vhathu, ni vhudzisele na ḽoṱhe ḽa Juda zwo ṅwalwaho buguni hei yo tumbulwaho. Muṋe washu o ri sinyutshela zwihulu nge vhomakhulukuku washu vha si thetshelese maipfi a bugu hei; a vho ngo tevhedza zwoṱhe zwo ṅwalwaho khayo zwi tshi amba riṋe.” Tshifhe Hilikia na Ahikamu na Akhiboro na Shafani na Asaya vha ya ha Huluda muporofita wa musadzi, we a vha e musadzi wa Shalumu ṅwana wa Thikiva, ṅwana wa Harahasi, mulondoli wa zwiambaro zwa thembeleni. Huluda o vha a tshi dzula Jerusalema dzinguni ḽa vhuvhili. Huluda a vha vhudza a ri, “Muṋe washu Mudzimu wa Israele u ri, ‘Vhudzani munna o ni rumaho ha Nṋe ni ri: Yahavee u ri: Fhano fhethu na vhadzulapo vhaho ndi ḓo vha ḓisela khombo, nga he ha ṅwalwa buguni ye ya vhalwa nga khosi ya Juda. Ndi uri vhathu vho nndandula vha yo dubisela midzimu miṅwe zwioro, vha ntsinyusa nga zwitungulo zwe vha ḓiitela; ndi ḓo sinyutshela fhano fhethu mbiti dzanga dza tou duga ha si vhe na a dzi dzimaho. Vhudzani khosi ye ya ni ruma uri ni ḓe ni vhudzise Yahavee ni ri: Yahavee Mudzimu wa Israele a tshi amba nga maipfi e wa a pfa u ri: Iwe wo ḓisola wa ḓiṱukufhadza phanḓa hanga wa kherukanya zwiambaro zwau, wa tsengisa miṱodzi musi u tshi pfa zwe nda amba ndi tshi teketela afha fhethu na vhapo vhaho. Ndi ḓo ita uri afha fhethu hu ofhise muthu a tshi hu sedza, vhathu vha ḓo teketelana nga dzina ḽaho. Hone thabelo yau ndo i pfa, Yahavee u ralo. Zwenezwo ndi ḓo u litsha wa fa, wa swiṱwa nga mulalo. A u nga vhoni khombo ine nda ḓo i ḓisa fhethu afha.’ ” Ndi hone vhanna avho vha tshi ṱuwa na phindulo iyo vha i swikisa ha khosi Josiasi. Khosi Josiasi a vhidza vhahulwane vhoṱhe vha Juda na Jerusalema. A ya thembeleni ya Muṋe washu e na vhanna vha Juda na vhathu vha Jerusalema na vhotshifhe na vhaporofita, vhathu vhoṱhe, vha nyadzeaho na vhaḓivhalea. Josiasi a dzhia iḽa bugu ye ya vha yo tumbulwa thembeleni ya Muṋe washu, a vhalela vhathu maipfi oṱhe a Bugu ya Mulanga. Khosi ya ima tsini na phuphu a vhofha mulanga na Muṋe washu, a ri u ḓo tevhela Muṋe washu, a vhulunga ndayo na milayo yawe na ndaela dzawe nga mbilu yawe yoṱhe na nga zwoṱhe zwine a vha zwone, u ralo ha vha u khwaṱhisa maipfi a mulanga o ṅwalwaho buguni iyo. Ndi hone vhathu vhoṱhe vha tshi fulufhedzisa uri vha ḓo vhulunga mulanga. Khosi ya laya tshifhe muhulu Hilikia na vhotshifhe vha mu tevhelaho nga vhuimo, na vhalindamuṋango, uri hafho thembeleni ya Muṋe washu vha bvise zwithu zwoṱhe zwa Baali na Ashera mudzimu wa musadzi, na zwa masambi oṱhe a ṋaledzi. Khosi ya dzhia zwithu izwo ya zwi fhisa nnḓa ha muḓi wa Jerusalema mudavhini tsini ha govha ḽa Kidroni, ya hwala milora yazwo ya isa Bethele. Khosi ya bvisa vhotshifhe vha vhahedeni mushumoni we vha vha vho vhewa khawo nga mahosi a Juda, wa u dubisa zwioro vha tshi dubisela zwitembeleni zwa zwikwarani zwa miḓi ya Juda na yo tangaho Jerusalema, vhane vha dubisa zwioro vha tshi dubisela Baali na ḓuvha na ṅwedzi na masambi oṱhe a ṋaledzi na zwine dza fanyisa zwone. Khosi ya bvisa thanda ya Ashera thembeleni ya Muṋe washu a i isa Govhani ḽa Kidroni nnḓa ha muḓi wa Jerusalema, a i fhisela henefho. A i kuya ya vha luvhanda, a hasha buse ḽayo nṱha ha zwalo zwa vhathu zwavho. Khosi ya ita na u thutha nnḓu ya phombwe dza thembele afho thembeleni ya Muṋe washu. Ndi hone he vhasadzi vha vha vha tshi luka zwiambaro zwe zwa vha zwi tshi ambarwa hu tshi luvhiwa Ashera. Josiasi a kuvhanganya vhotshifhe vhoṱhe Jerusalema vha tshi bva miḓini ya Juda, vha kumadza zwitembele zwa zwikwarani, u bva Geba u swika Bierisheba, he vhotshifhe vha vha vha tshi fhisa zwioro. A thutha zwitembele zwa midzimu dzikhoroni, muṋangoni wa khoro ya Joshua muvhusi wa muḓi, ye ya vha i thungo ya tshamonde khoroni ya muḓi. Naho vhotshifhe vha zwitembele zwa zwikwarani vho vha vha sa shumi aḽiṱarini ya Muṋe washu Jerusalema, vhurotho vhu si na mbilisa vho vha vha tshi vhu ḽa-vho na vhaṅwe vhotshifhe vha mutupo wavho. Khosi Josiasi a ita na u kumadza tshivhaso hune vhathu vha luvha midzimu hone Govhani ḽa Hinomu, uri hu si tsha vha na muthu ane a ṋekedza Molekhe ṅwana wawe a mu ita nduvho i fhiswaho. Muṋangoni wa thembele ya Muṋe washu a thutha bere dze mahosi a Juda a vha o dzi sumela ḓuvha. Dzo vha dzi muṱani tsini ha kamara ya gota ḽe ḽa vha ḽi tshi pfi Nathani Melekhe. Josiasi a fhisa gariki dzo sumelwaho ḓuvha. A thutha aḽiṱari dze dza vha dzo fhaṱwa nga mahosi a Juda nṱha ha ṱhanga tsini ha kamara ya Ahasi ya nṱha, a thutha na aḽiṱari dze dza vha dzo fhaṱwa nga Manase miṱani mivhili ya thembele ya Muṋe washu. A dzi thutha henefho, a dzi pwashekanya dza thuthekana a dzhia mathukhwi adzo a hasha Govhani ḽa Kidroni. Khosi ya tshinya na thembele dza midzimu dzo fhaṱwaho nga Solomoni khosi ya Israele vhubvaḓuvha ha Jerusalema, tshipembe ha Thavha ya Phusuphusu; dzo fhaṱelwa zwitungulo zwi nengisaho zwa Ashtharotho mudzimu wa musadzi wa Vhasidoni na Khemosho mudzimu u nengisaho wa Muaba na Molekhe mudzimu wa tshika wa Vhaamoni. Josiasi a pwasha phuphu dza matombo, a remekanya thanda dza Ashera, fhethu afho a hu tibedza nga marambo a vhathu. Josiasi a thutha na aḽiṱari ya Bethele, na kutembele kwa tshikwarani kwo fhaṱwaho nga Jerobiamu ṅwana wa Nebati we a ita uri Vhaisraele vha tshinye. Josiasi a fhisa aḽiṱari iyo khathihi na kutembele kwa tshikwarani a ku kuya kwa vha luvhanda, a ita na u fhisa thanda ya Ashera. A rembuluwa a sedza, a vhona zwalo zwe zwa vha zwi zwikwarani, a ita uri marambo a bvisiwe khazwo, a fhisiwe kha aḽiṱari uri i kumale, a tshi khunyeledza zwe Muṋe washu a amba, zwa ḓivhadzwa nga uḽa muḓinḓa wa Mudzimu we a dzula o amba zwithu izwo. Khosi ya vhudzisa ya ri, “Tshalo tshiḽa tshine nda tshi vhona ndi tsha nnyi?” Vhathu vha muḓi wa Bethele vha fhindula vha ri, “Ndi tshalo tsha muḓinḓa wa Mudzimu we a bva Juda, onoyo o teketela aḽiṱari ya Bethele a bula zwithu zwine vhone vha kha ḓi bva u zwi ita.” A ri, “Itsho tshi litsheni. Ni songo tenda na muthihi a tshi kwama marambo awe.” Ndi hone vha tshi litsha marambo awe na a uḽa muporofita we a vha a tshi bva Samaria. A thutha a kumadza zwitembele zwoṱhe zwa zwikwarani zwo fhaṱwaho nga mahosi a Israele miḓini ya Samaria sa zwe a ita Bethele, ngauri zwo vha zwi tshi sinyusa Muṋe washu. A shidzha vhotshifhe vha zwitembele zwa zwikwarani vhe vha vha vhe henefho, a vha vhulahela kha aḽiṱari dzavho, a fhisa marambo a vhathu kha aḽiṱari dzoṱhe. Zwo no ralo a vhuelela Jerusalema. Khosi Josiasi a laya vhathu vhoṱhe a ri, “Itani vhuṱambo ha Paseka ni tshi hulisa Muṋe washu Mudzimu waṋu, nga he ha ṅwalwa ngaho Buguni hei ya Mulanga.” Ho vha hu sa athu vhuya ha ḽiwa vhuṱambo ha Paseka nga nḓila yeneyo, u bva misi ya vharangaphanḓa vhe vha endedza Vhaisraele, na misi yoṱhe ya mahosi a Israele na a Juda. Huno nga ṅwaha wa 18 wa muvhuso wa khosi Josiasi, vhuṱambo uho ha Paseka ha itelwa Muṋe washu muḓini wa Jerusalema. Josiasi a dovha a fhelisa zwa vhaambeli na malombo na zwitungulo zwa muṱani na midzimu ya tshika na zwiṅwe zwoṱhe zwi nengisaho zwine zwa vhonala Juda na Jerusalema. Hezwo o zwi itela u khunyeledza mulayo wo ṅwalwaho buguni ye tshifhe Hilikia a i tumbula thembeleni ya Muṋe washu. Ho vha hu sa athu vha na khosi i no nga Josiasi kha vho mu rangaho phanḓa, na vho ḓaho ngavhuya, we a rembulutshela ha Muṋe washu nga mbilu yoṱhe na nga nungo dzoṱhe na nga zwoṱhe zwine a vha zwone, a tshi tevhedza Mulayo wa Mushe woṱhe. Naho zwo ralo, Muṋe washu ho ngo humisa mbiti dzawe dzi ofhisaho, dze dza tou dugela vhathu vha Juda nga zwoṱhe zwo itwaho nga Manase a tshi mu ṱunga. Muṋe washu a ri, “Vhathu vha Juda na vhone ndi ḓo vha sudzulusa nda si tsha vha vhona, sa zwe nda sudzulusa Vhaisraele, ndi ḓo landula Jerusalema, muḓi we nda u nanga, na thembele hei ye nda amba ngayo nda ri, ‘Dzina ḽanga ḽi ḓo vha henefho.’ ” Mafhungo maṅwe a Josiasi na zwoṱhe zwe a ita, o ṅwalwa buguni ya Histori ya Mahosi a Juda. Musi Josiasi e khosi, Farao Nikho khosi ya Egipita a gonya a yo tikedza khosi ya Ashuru a bva nga nḓila ya mulambo wa Yufuratha. Khosi Josiasi a bva uri a yo ṱangana nae vha lwe, hone Nikho a imedzana nae, a mu vhulaha muḓini wa Megido. Vhalanda vha Josiasi vha hwala tshitumbu tshawe nga gariki tshi tshi bva Megido vha tshi isa Jerusalema, vha tshi swiṱa tshaloni tshawe. Vhaḓivhalea vha shango vha dzhia Juahasi ṅwana wa Josiasi, vha mu ḓodza mapfura, vha mu vhumba khosi vhudzuloni ha khotsi awe. Juahasi a tshi vha khosi ya Juda o vha e na miṅwaha ya 23, a vhusa e Jerusalema a fhedza miṅwedzi miraru. Mme awe o vha e ṅwananyana wa Jeremia, a no pfi Hamuthali, wa muḓi wa Libina. Juahasi a ita zwi sa takadzi Muṋe washu, u ḓi nga vhomakhulukuku wawe. Farao Nikho wa Egipita a mu vhofha nga dzigeḓane a mu vhea muḓini wa Ribila shangoni ḽa Hamathi uri a si kone u vhusa Jerusalema, a thelisa vhathu vha Juda khilogiramu dza 3 400 dza siliva na khilogiramu dza 34 dza musuku. Farao Nikho a dzhia Eliakimu ṅwana wa Josiasi a mu ita khosi vhudzuloni ha khotsi awe Josiasi, a shandukisa dzina ḽa Eliakimu ḽa vho pfi Jehoyakimu. Nikho a hwala Juahasi a mu isa Egipita, a fela hone. Jehoyakimu a ṋea Farao Nikho siliva na musuku nga he a zwi ṱoḓa ngaho. Izwo o zwi kona nga u thelisa shango, vhathu vha shango vha bvisa siliva na musuku zwi tshi ya nga zwine vha vha nazwo. Jehoyakimu a tshi vha khosi ya Juda o vha e na miṅwaha ya 25, a vhusa e Jerusalema a fhedza miṅwaha ya 11. Mme awe o vha a tshi pfi Zibida ṅwananyana wa Phedaya, a tshi bva muḓini wa Ruma. Jehoyakimu a ita zwi sa takadzi Muṋe washu, u ḓi nga vhomakhulukuku wawe. Musi Jehoyakimu e khosi, Nebukhadnetsara khosi ya Babele a dia shango ḽa Juda, Jehoyakimu a fhedza miṅwaha miraru e gota ḽawe, a konou mu shandukela. Muṋe washu a ruma mmbi dza Vhababele na Vhaaramu na Vhamuaba na Vhaamoni uri vha ḓe vha mu ṱangule, vha phusukanye shango ḽa Juda, nga he Muṋe washu a ḓivhadza nga milomo ya vhaḓinḓa vhawe vhaporofita. Vhukuma zwithu izwo zwo itea shangoni ḽa Juda zwi tshi tevhedza ndaela ya Muṋe washu, uri a vha sudzuluse a si tsha vha vhona, nga vhuvhi he Manase a ita, na nge a shulula malofha a vhathu vha si na mulandu. O ḓadza Jerusalema nga malofha a vhathu vha si na mulandu, zwenezwo Muṋe washu a si tsha funa u mu hangwela. Mafhungo maṅwe a Jehoyakimu na zwoṱhe zwe a ita, o ṅwalwa buguni ya Histori ya Mahosi a Juda. Jehoyakimu a dzama, ṅwana wawe Jehoyakhini a vha khosi vhudzuloni hawe. U bva zwenezwo khosi ya Egipita ya si tsha dovha ya bva pfumo nge khosi ya Babele ya vha i tshi vho langa shango ḽoṱhe ḽe ḽa vha ḽi ḽa Egipita u bva mulamboni wa Yufuratha u swika masakhani a devhula a Egipita. Jehoyakhini a tshi vha khosi ya Juda o vha e na miṅwaha ya 18, a vhusa e Jerusalema a fhedza miṅwedzi miraru. Mme awe o vha a tshi pfi Nehushtha, ṅwananyana wa Elinathani wa Jerusalema. Jehoyakhini a kanda vhuṱalani ha khotsi awe, a ita zwi sa takadzi Muṋe washu. Misi yeneyo magota a Nebukhadnetsara khosi ya Babele vha ḓa muḓini wa Jerusalema, vha u govhela, Nebukhadnetsara a ḓa muḓini wa Jerusalema nga tsha vhukoma musi magota awe a tshi khou govhela muḓi uyo. Jehoyakhini khosi ya Juda na mme awe na vhalanda vhawe na vhaḓivhalea vhawe na vhakoma vhawe vha mbo bva muḓini, vhoṱhe vha ḓiṋekedza khae. Nga ṅwaha wa vhuṱanu na vhuraru wa muvhuso wa Nebukhadnetsara khosi ya Babele, Nebukhadnetsara a fara Jehoyakhini a mu ita ḽithubwa. A dzhia lupfumo lwoṱhe lu re thembeleni ya Muṋe washu na pfamoni ya musanda, a hwala zwithu zwoṱhe zwa musuku zwe Solomoni khosi ya Juda a zwi itela thembele ya Muṋe washu, nga he Muṋe washu a dzula o ḓivhadza. Nebukhadnetsara a hwala vhathu vha Jerusalema a vha isa vhuthubwani, vhakoma vhoṱhe, vhahali na vhatsila vhoṱhe na vhafhaṱi, vho ṱangana vhoṱhe vha ita 10 000. Ho vha ho tou siwa vhashai vhukuma vha shango. Nebukhadnetsara a dzhia Jehoyakhini afho Jerusalema a mu isa vhuthubwani Babele, a dzhia na mme a khosi na vhafumakadzi vha khosi na magota awe na vharangaphanḓa vha shango. A hwala na vhoṱhe vha re na zwavho, vha 7 000, na vhatsila na vhafuli vha tsimbi vha 1 000, na vhoṱhe vho teaho u bva pfumo, a vha isa Babele. Nebukhadnetsara a dzhia Mathania khotsimunene wa Jehoyakhini, a mu vhumba khosi vhudzuloni hawe, a shandukisa dzina ḽawe ḽa vho pfi Tsedekia. Tsedekia a tshi vha khosi ya Juda o vha e na miṅwaha ya 21, a vhusa e Jerusalema a fhedza miṅwaha ya 11. Mme awe o vha a tshi pfi Hamuthali, ṅwananyana wa Jeremia wa muḓi wa Libina. Khosi Tsedekia a ita zwi sa takadzi Muṋe washu, u ḓi nga khosi Jehoyakimu. Ndi zwe Muṋe washu a sinyutshela Jerusalema na Juda, a fhedza nga u vha sudzulusa a si tsha vha vhona. Zwino Tsedekia a shandukela Nebukhadnetsara khosi ya Babele. Zwenezwo nga ḓuvha ḽa fumi ḽa ṅwedzi wa fumi wa ṅwaha wa vhuṱanu na vhuṋa wa muvhuso wa Tsedekia, Nebukhadnetsara khosi ya Babele a ḓa na mmbi yawe yoṱhe a tshi ḓa u dia Jerusalema. Vha ṱoka mishasha nnḓa ha muḓi, vha u govhela nga thulwi dza mavu e vha khokha. Muḓi wa dzula wo govhelwa u swika ṅwaha wa 11 wa muvhuso wa khosi Tsedekia. Nga ḓuvha ḽa vhuṱanu na vhuṋa ḽa ṅwedzi wa vhuṋa ḽa ṅwaha wonoyo nḓala ya vha yo no hulela afho muḓini lwe ha vha hu si tshee na zwiḽiwa zwine vhathu vha nga ḽa. Zwino mutsheṱo wa muḓi wa pwashea wa phorotshedzwa, mmbi yoṱhe ya shavha vhusiku ya bva nga khoro ine ya vha vhukati ha mitsheṱo mivhili tsini ha ngade ya musanda, naho Vhababele vho vha vho govhela muḓi. Vha shavha vho livha govhani ḽa Jorodani. Hone mmbi ya Vhababele ya pandamedza khosi Tsedekia ya mu fara mudavhini wa Jerikho, vhahali vhawe vhoṱhe vha mu ṱutshela vha balangana. Tsedekia a fariwa, a iswa ha khosi ya Babele ye ya vha i muḓini wa Ribila, ya mu haṱula henefho. Vha shidzha vhana vha vhatuka vha Tsedekia a tshi zwi vhona. Zwo no ralo vha mu nongola maṱo, vha mu vhofha nga tsimbi dza musinaseṱha, vha mu isa Babele. Nga ḓuvha ḽa vhuṱanu na vhuvhili ḽa ṅwedzi wa vhuṱanu wa ṅwaha wa 19 wa muvhuso wa Nebukhadnetsara khosi ya Babele, Nebusaradani mulangammbi wa musanda, mukoma wa khosi a dzhena Jerusalema, a fhisa thembele ya Muṋe washu na pfamo ya musanda na nnḓu dzoṱhe dza vhathu vha Jerusalema, na dza vhaḓivhalea. Mmbi yoṱhe ya Vhababele ye ya vha i tshi langwa nga mulangammbi wa musanda, ya thutha mitsheṱo u mona na muḓi wa Jerusalema. Ndi hone Nebusaradani mulangammbi wa musanda a tshi hwala vhathu vhe vha vha vho sala afho muḓini a vha isa vhuthubwani Babele khathihi na vhaṅwe vhathu vhoṱhe na vhe vha vha vho pfukela ha khosi ya Babele. Hone a sia vhaṅwe vhe vha vha vha tshi tou shaya vhukuma henefho shangoni ḽa Juda uri vha lime masimu a minḓirivhe na maṅwe masimu. Vhababele vha pwasha phuphu dza musinaseṱha na zwigoloi na thannge ya musinaseṱha zwe zwa vha zwi thembeleni ya Muṋe washu, vha hwala uyo musinaseṱha vha u isa Babele. Vha hwala na dzikhali na dzifosholo na zwiṱunyathambo na masambelo a u fara malofha a zwiṱhavhelo na zwithu zwoṱhe zwa musinaseṱha zwine zwa shuma thembeleni. Mulangammbi wa musanda a dzhia na zwidubisazwioro na ndilo dza u handulula, zwoṱhe zwe zwa vha zwo itwa nga musuku kana siliva. Musinaseṱha u no bva kha phuphu mbili na thannge na zwigoloi, zwe khosi Solomoni a zwi itela thembele ya Muṋe washu, wo vha u tshi lemelesa u sa koni u kalea. Phuphu iṅwe na iṅwe yo vha i na vhulapfu ha mitha ṱhanu na tharu. Ṱhoho ya musinaseṱha i re nṱha ha phuphu yo vha i na vhulapfu ha mitha dza 1,5, yo nakiswa nga geḓane dza musinaseṱha na maramba a musinaseṱha u mona nayo. Phuphu iṅwe na geḓane dzayo, yo vha i tshi ḓi nga iyo iṅwe. Nebusaradani, mulangammbi wa musanda, a hwala tshifhe muhulu Seraya na Tsefania tshanḓa tshawe na vhalindamuṋango vhararu a vha isa vhuthubwani. Kha vhe vha vha vha tshi kha ḓi vha henefho muḓini a dzhia mulangammbi na vhaeletshedzi vhaṱanu vha musanda na tshanḓa tsha mulangammbi, we a vha a tshi langa zwa maṅwalwa a mmbi, na vhanna vha 60 vha vhaḓivhalea vhe a vha e navho afho muḓini, a vha dzhia vhoṱhe a vha isa ha khosi ya Babele muḓini wa Ribila. Henefho muḓini wa Ribila, shangoni ḽa Hamathi, khosi ya ita uri vha vhulawe. Vhathu vha Juda vha iswa vhuthubwani, kule na shango ḽavho. Nebukhadnetsara khosi ya Babele a dzhia Gedalia ṅwana wa Ahikamu ṅwana wa Shafani, a mu vhea uri a lange vhathu vhe a vha sia shangoni ḽa Juda. Musi vhalangammbi vhoṱhe na vhanna vhavho vha tshi pfa uri khosi ya Babele yo vhea Gedalia uri a vhe muvhusi, vha ḓa ha Gedalia e Mitsipha. Vhalangammbi vhenevho vho vha vhe Ishmaele ṅwana wa Nethania na Johanani ṅwana wa Karia na Seraya ṅwana wa Thanumethe wa muḓi wa Netofa na Jesania wa Maakha. Gedalia a ana a vha vhudza na vhanna vhe vha vha vhe navho a ri, “Ni songo ofha magota a Vhababele, dzulani shangoni ni shumele khosi ya Babele, ndi hone zwi tshi ḓo ni nakela.” Nga ṅwedzi wa vhuṱanu na vhuvhili wa ṅwaha wonoyo, Ishmaele ṅwana wa Nethania ṅwana wa Elishama, we a vha e wa malofha a musanda, a ḓa na vhanna vha fumi, a vhulaha Gedalia na vhanna vha Juda na Vhababele vhe vha vha vhe nae henefho Mitsipha. Vhathu vhoṱhe, vhanyadzea na vhaḓivhalea, khathihi na vhalangammbi, vha ri u vhona zwenezwo vha shavhela Egipita nga u ofha Vhababele. Nga ṅwaha we Evili Merodakha a vha khosi ya Babele, a itela Jehoyakhini khosi ya Juda vhuthu, a mu vhofholola dzhele. Hezwo zwo itea nga ḓuvha ḽa 27 ḽa ṅwedzi wa 12 wa ṅwaha wa 37 u bva tshee Jehoyakhini a hwalwa a yo hoṋelwa dzhele. Evili Merodakha a fara Jehoyakhini zwavhuḓi, a mu hulisa u fhira maṅwe mahosi e a iswa vhuthubwani nae henefho Babele. Jehoyakhini a tendelwa u bvula zwiambaro zwa dzhele, a ḽela ḓafulani ḽa musanda vhutshilo hawe hoṱhe. Khosi yo vha i tshi ḓi ṋea Jehoyakhini tshelede ya zwine a zwi ṱoḓa ḓuvha ḽiṅwe na ḽiṅwe. Adamu o vha e khotsi a Sethe, khotsi a Enosi, khotsi a Kenani, khotsi a Mahalalele, khotsi a Jarede, khotsi a Enokho, khotsi a Mathusela, khotsi a Lamekhe, khotsi a Nua. Vhana vha Nua ndi Semu na Hamu na Jafethe. Vhana vha Jafethe ndi Gomere na Magogo na Madai na Javani na Thubala na Meshekhe na Thirasi, vho vha vhomakhulukuku wa tshakha dzine dza vhidzwa nga madzina avho. Vhana vha Gomere ndi Ashkenasi na Rifathi na Thogarama. Vhana vha Javani ndi Elisha na Tharashishi na Vhakhithi na Vharodani. Vhana vha Hamu ndi Kushu na Mitsiraimi na Phuti na Kanana, vho vha vhomakhulukuku wa tshakha dzine dza vhidzwa nga madzina avho. Vhana vha Kushu ndi Seba na Havila na Sabutha na Raama na Sabuthekha. Vhana vha Raama ndi Sheba na Dedani. Kushu o vha e khotsi a Nimirodo, ndi ene muhali muhulu wa u thoma fhano fhasi. Mitsiraimi o vha e khotsi a vhathu vha Ludi na Anamu na Lehaba na Nafuthu na Phathrusi na Khasilu, vhane Vhafilista vha bva khavho, na Khrethe. Vhana vha Kanana ndi Sidoni, ene tanzhe, na Hethe na Vhajebusi na Vhaamori na Vhagirigashi na Vhahivi na Vhaarakhi na Vhasini na Vhaaravadi na Vhazemari na Vhahamathi. Vhana vha Semu ndi Elamu na Ashuru na Ariphakhadi na Ludi na Aramu. Vhana vha Aramu ndi Utsi na Hulu na Gethere na Meshekhe, vho vha vhomakhulukuku wa tshakha dzine dza vhidzwa nga madzina avho. Ariphakhadi o vha e khotsi a Shela, khotsi a Ebere. Ebere o vha na vhana vhavhili vha vhatuka, muṅwe o vha a tshi pfi Phelege nge misi yawe vhathu vha mashango vha fhandekana, murathu wawe o vha a tshi pfi Jokotani. Vhana vha Jokotani ndi Alimodadi na Shelefe na Hatsaramavethe na Jera na Hadoramu na Uzali na Dikila na Obala na Abimaele na Sheba na Ofiri na Havila na Jobaba. Vha lutsinga lwa Semu u swika kha Abrahamu ndi Semu na Ariphakhadi na Shela na Ebere na Phelege na Reu na Serugu na Nahoro na Thera na Abramu (ane ḽiṅwe a pfi Abrahamu). Vhana vha Abrahamu ndi Isaka na Ishmaele. Vhana vha Ishmaele vha tshi tevhekana nga mabebo avho ndi Nebayotho ene wa tanzhe, na Kedara na Adibiele na Mibisamu na Mishima na Duma na Masa na Hadadi na Thema na Jethuru na Nafishi na Kedema. Vhana vha Abrahamu vhe a bebelwa nga musadzi wawe muṱuku a no pfi Ketura ndi Zimirani na Jokoshani na Medani na Midiani na Ishibaka na Shua. Vhana vha Jokoshani ndi Sheba na Dedani. Vhana vha Midiani ndi Epha na Efere na Hanokho na Abida na Elidaa. Vhoṱhe havho vho vha vhe vha lutsinga lwa Ketura. Abrahamu o vha e khotsi a Isaka. Vhana vha Isaka ndi Esau na Israele. Vhana vha Esau ndi Elifasi na Reuele na Jeushu na Jalamu na Kora. Vhana vha Elifasi ndi Themana na Omara na Tsefo na Gathamu na Kenasi na Thimina na Amaleke. Vhana vha Reuele ndi Nahathi na Zera na Shama na Miza. Vhana vha Seiri ndi Lotani na Shobala na Tsibioni na Ana na Dishoni na Etsere na Dishani. Vhana vha Lotani ndi Hori na Hemamu. Khaladzi a Lotani ndi Thimina. Vhana vha Shobala ndi Alivani na Manahathi na Ebala na Shefi na Onamu. Vhana vha Tsibioni ndi Aya na Ana. Ṅwana wa Ana ndi Dishoni. Vhana vha Dishoni ndi Hemedani na Eshibani na Ithirani na Kherani. Vhana vha Etsere ndi Bilihani na Zaavani na Jaakani. Vhana vha Dishani ndi Utsu na Arani. Khea mahosi e a vhusa kha ḽa Edomo Vhaisraele vha sa athu vha na khosi. Ndi Bela ṅwana wa Bioro. Musanda wawe wo vha u tshi pfi Dinihaba. Bela o ri u dzama, Jobaba ṅwana wa Zera wa Botsora a vha khosi vhudzuloni hawe. Jobaba a ri u dzama, Hushamu a no bva shangoni ḽa Vhathemana a vha khosi vhudzuloni hawe. Hushamu a ri u dzama, a tevhelwa nga Hadadi ṅwana wa Bedadi, we a kunda Vhamidiani shangoni ḽa Muaba. Musanda wawe wo vha u tshi pfi Avithi. Hadadi a ri u dzama, Samula a no bva Masareka a vha khosi vhudzuloni hawe. Samula a ri u dzama, Shaulo a no bva Rehobotho Mulamboni a vha khosi vhudzuloni hawe. Shaulo a ri u dzama, Baali Hanani ṅwana wa Akhiboro a vha khosi vhudzuloni hawe. Baali Hanani a ri u dzama, Hadadi a vha khosi vhudzuloni hawe. Musanda wawe wo vha u tshi pfi Phau, mufumakadzi wawe a tshi pfi Mehetabele, ṅwananyana wa Matirede, ṅwananyana wa Mezahaba. Hadadi na ene a dzama. Vhahulwane vha Edomo ndi Thimina na Aliva na Jethethe na Oholibama na Ela na Phinoni na Kenasi na Themana na Mibitsara na Magadiele na Iramu. Vhana vha Israele ndi Rubeni na Simioni na Livi na Juda na Isakhara na Zebuloni na Dani na Josefa na Benyamini na Nafuthali na Gadi na Ashere. Vhana vha Juda ndi Ere na Onani na Shela. Havho vhararu o vha bebelwa nga Batha Shua, musadzi wawe wa Mukanana. Ere, ene tanzhe ḽa Juda, Muṋe washu o vhona e muvhi, ndi zwe a mu vhulaha. Thamara, musadzi wa ṅwana wa Juda, o mu bebela Pheretse na Zera. Vhana vha Juda vha vhatuka vhó ṱangana vhoṱhe vho vha vhe vhaṱanu. Vhana vha Pheretse ndi Esromu na Hamuli. Vhana vha Zera ndi Zimiri na Ethani na Hemani na Khalakholo na Darida, vhoṱhe vho ṱangana ndi vhaṱanu. Ṅwana wa Kharami ndi Akhani, we a ḓisela Vhaisraele khombo nga u dzhia thundu yo ṱangulwaho ye ya vha yo kumedzwa Muṋe washu. Ṅwana wa Ethani ndi Azaria. Vhana vha Esromu ndi Jeramiele na Ramu na Khalebe. Ramu o vha e khotsi a Abinadaba, khotsi a Nahashoni, murangaphanḓa wa vhathu vha Juda. Nahashoni o vha e khotsi a Salimoni, khotsi a Buasi, khotsi a Obede, khotsi a Isai. Tanzhe ḽa Isai ndi Eliaba, ṅwana wawe wa vhuvhili o vha e Abinadaba, wa vhuraru e Shama, wa vhuṋa e Nathaniele, wa vhuṱanu e Radai, wa vhuṱanu na vhuthihi e Oseme, wa vhuṱanu na vhuvhili e Dafita. Khaladzi dzavho ndi Tseruya na Abigaili. Vhana vha Tseruya vhararu vha vhatuka ndi Abishai na Juaba na Asaele. Abigaili o vha e musadzi wa Jethere wa Muishmaele vha vha na ṅwana we a vha a tshi pfi Amasa. Khalebe ṅwana wa Esromu o vhinga Azuba, a vha na ṅwana wa musidzana we a vha a tshi pfi Jeriotho. Vhana vhawe vha vhatuka ndi Jeshere na Shobaba na Aridoni. Azuba a ri u fa, Khalebe a vhinga Efuratha, a mu bebela Huru. Huru o vha e khotsi a Uri, khotsi a Betsaliele. Ngavhuya musi Esromu e na miṅwaha ya 60, a dzea ṅwananyana wa Makhiri khotsi a Giliadi, uyo musadzi a mu bebela Segubu. Segubu o vha khotsi a Jairi, we a vha a tshi vhusa miḓi ya 23 shangoni ḽa Giliadi. Hone vha mivhuso ya Geshuru na Aramu vha i thuba, vha thuba na Kenathi na miḓi i re henefho tsini, yó ṱangana ya ita miḓi ya 60. Vhathu vhoṱhe vhe vha vha vha tshi dzula henefho vho vha vhe vhaḓuhulu vha Makhiri khotsi a Giliadi. Esromu a ri u fa, ṅwana wawe Khalebe a dzea Efuratha, tshilikadzi ya khotsi awe, vha vha na ṅwana wa mutukana we a vha a tshi pfi Ashuhuru. Ndi ene we a fhaṱa muḓi wa Thekua. Vhana vha Jeramiele tanzhe ḽa Esromu ndi Ramu, ene tanzhe ḽawe, na Buna na Orene na Otseme na Ahia. Jeramiele a vha na muṅwe musadzi we a vha a tshi pfi Atara, mme a Onamu. Vhana vha Ramu tanzhe ḽa Jeramiele ndi Maatsi na Jamini na Ekere. Vhana vha Onamu ndi Shamai na Jada. Vhana vha Shamai ndi Nadaba na Abishuru. Musadzi wa Abishuru o vha a tshi pfi Abihaili, ene o mu bebela vhana vhavhili vha vhatuka, Ahabani na Molidi. Vhana vha Nadaba ndi Selede na Aphaimi. Selede o fa a si na ṅwana. Ṅwana wa Aphaimi ndi Ishi, khotsi a Sheshani, khotsi a musidzana we a vha a tshi pfi Ahalai. Vhana vha Jada murathu wa Shamai ndi Jethere na Jonathani. Jethere o fa a si na ṅwana. Vhana vha Jonathani ndi Phelethe na Zasa. Vhoṱhe havho vho vha vhe vhaḓuhulu vha Jeramiele. Sheshani o vha a si na ṅwana wa mutuka, o vha e na vhasidzana fhedzi. O vha e na mushumi wa Muegipita we a vha a tshi pfi Jaraha. Sheshani a dzhia ṅwana wawe wa musidzana a mu ṋea mushumi wawe Jaraha, a mu bebela ṅwana we a vha a tshi pfi Athai. Athai o vha khotsi a Nathani, khotsi a Zabadi, khotsi a Efelala, khotsi a Obede, khotsi a Jehu, khotsi a Azaria, khotsi a Heletse, khotsi a Eliasa, khotsi a Sisimai, khotsi a Shalumu, khotsi a Jekamia, khotsi a Elishama. Vhana vha Khalebe murathu wa Jeramiele ndi Mesha tanzhe ḽawe, we a vha makhulukuku wa vhathu vha Zifi, na Maresha makhulukuku wa Hebroni. Vhana vha Hebroni ndi Kora na Thaphua na Rekeme na Shema. Shema o vha e khotsi a Rahamu, khotsi a Jorokiamu. Rekeme o vha e khotsi a Shamai. Ṅwana wa Shamai o vha a tshi pfi Maoni makhulukuku wa vhathu vha Bethe Tsuru. Epha musadzi wa Khalebe wa phuli o vha mme a Harani na Motsa na Gazese. Harani o vha e khotsi a Gazese. Vhana vha Jahadai ndi Regeme na Jothamu na Geshani na Phelete na Epha na Shaafu. Maakha musadzi wa Khalebe wa phuli o vha mme a Shebere na Thirana. Maakha o beba Shaafu makhulukuku wa vhathu vha Madamana na Sheva makhulukuku wa vhathu vha Makhabena na Gibia. Muḓuhulu wa Khalebe wa musidzana o vha a tshi pfi Akhisa. Ndi vhone vha lutsinga lwa Khalebe. Vhana vha Huru tanzhe ḽa Efuratha ndi Shobala makhulukuku wa vhathu vha Kiriathi Jiarimu na Salima makhulukuku wa vhathu vha Betlehema na Harefe makhulukuku wa vhathu vha Bethe Gedere. Vha lutsinga lwa Shobala makhulukuku wa vhathu vha Kiriathi Jiarimu ndi Reaya na hafu ya vhathu vha dzulaho Menuhothi. Kiriathi Jiarimu ho vha hu tshi dzula vha mitupo ya Jethere na Phuthi na Shuma na Mishira. Vhapo vha Tsora na Eshthaolo vha bva kha vhenevho. Vha lutsinga lwa Salima ndi vhapo vha Betlehema na vha Netofa na vha Atirotho Bethe Juaba na hafu ya vha Manahathi na vha Tsora. Vha mitupo ya vhaḓivhi vha maṅwalwa vhe vha vha vha tshi dzula Jabetse ndi Vhathira na Vhashimia na Vhasukha. Havho ndi Vhakeni vhane vha bva kha Hamathi makhulukuku wa vha nnḓu ya Rekhaba. Vhana vha Dafita vhe vha bebiwa a tshee Hebroni ngevha: wa tanzhe ndi Amunoni, ṅwana wa musadzi a no pfi Ahinuamu wa Jesriele, wa vhuvhili ndi Daniele ṅwana wa musadzi a no pfi Abigaili wa Kharamele, wa vhuraru ndi Abisalomo ṅwana wa musadzi a no pfi Maakha ṅwananyana wa khosi Thalamai wa Geshuru, wa vhuṋa ndi Adonia ṅwana wa musadzi a no pfi Hagithi, wa vhuṱanu ndi Shefatia ṅwana wa musadzi a no pfi Abitala, wa vhuṱanu na vhuthihi ndi Ithiriamu ṅwana wa musadzi wawe a no pfi Egila. Vhana havho vhaṱanu na muthihi vho bebiwa Dafita a tshee Hebroni he a vhusa miṅwaha miṱanu na mivhili na hafu. Dafita a vhusa e Jerusalema a fhedza miṅwaha ya 33, vhana vhawe vhe vha bebiwa henefho ndi Shimia na Shobabu na Nathani na Solomoni. Vhana havho vhaṋa ndi vha musadzi a no pfi Batshiba ṅwananyana wa Amiele. Vhana vhaṅwe vha Dafita ndi Ibihara na Elishua na Eliphelete na Noga na Nefege na Jafia na Elishama na Eliada na Elifelete, vhoṱhe vho ṱangana ndi vhaṱanu na vhaṋa. Vhoṱhe havho ndi vhana vha Dafita, hu sa vhaliwi na vhana vhawe vha vhasadzi vha dziphuli. Khaladzi avho o vha e Thamara. Solomoni ndi khotsi a Rehabiamu, khotsi a Abia, khotsi a Asa, khotsi a Josafati, khotsi a Jehoramu, khotsi a Ahasia, khotsi a Juasi, khotsi a Amasia, khotsi a Azaria, khotsi a Jothamu, khotsi a Ahasi, khotsi a Hiskia, khotsi a Manase, khotsi a Amoni, khotsi a Josiasi. Vhana vha Josiasi ndi Johanani ene tanzhe, wa vhuvhili ndi Jehoyakimu, wa vhuraru ndi Tsedekia, wa vhuṋa ndi Shalumu. Vhana vha Jehoyakimu ndi Jehoyakimu na Tsedekia. Vha lutsinga lwa Jehoyakhini wa ḽithubwa ndi Salathiele ane a vha ṅwana wawe wa mutuka, na Malakhiramu na Phedaya na Shenatsara na Jekamia na Hoshama na Nedabia. Vhana vha Phedaya ndi Zerubabele na Shimei. Vhana vha Zerubabele ndi Meshulamu na Hanania. Khaladzi avho o vha a tshi pfi Shelomithi. Ha dovha ha vha na vhaṅwe vhaṱanu, vhone ndi Hashuba na Ohele na Berekhia na Hasadia na Jushabu Hesede. Vhana vha Hanania ndi Phelatia na Jeshaya khotsi a Refaya, khotsi a Arinani, khotsi a Obadia, khotsi a Shekhania. Ṅwana wa Shekhania ndi Shemaya khotsi a Hatushi na Igala na Baria na Nearia na Shafati, vhoṱhe vho ṱangana ndi vhaṱanu na muthihi. Vhana vha Nearia ndi Elihwenai na Hiskia na Azirikamu, vhoṱhe vho ṱangana ndi vhararu. Vhana vha Elihwenai ndi Hodavia na Eliashibi na Phelaya na Akubu na Johanani na Delaya na Anani, vhoṱhe vho ṱangana ndi vhaṱanu na vhavhili. Vhana vha Juda ndi Pheretse na Esromu na Kharami na Huru na Shobala. Shobala o vha khotsi a Reaya, khotsi a Jahathi, khotsi a Ahumai na Lahadi. Ndi vhone vha miṱa ya vhapo vha Tsora. Vhana vha Etamu ndi Jesriele na Ishima na Idibashi. Khaladzi avho o vha a tshi pfi Hatseleponi. Phenuele o fhaṱa muḓi wa Gedoro, Ezere a fhaṱa wa Husha. Ndi vhone vhana vha Huru, tanzhe ḽa uḽa musadzi a no pfi Efuratha, ndi ene o fhaṱaho muḓi wa Betlehema. Ashuhuru o fhaṱaho muḓi wa Thekua o vha e na vhasadzi vhavhili, Hela na Naara. Naara a mu bebela Ahuzamu na Hefere na Themeni na Haahashithari. Ndi vhone vhana vha Naara. Vhana vha Hela ndi Tserethe na Tsohara na Ethinani na Kotso. Kotso o vha khotsi a Anubu na Tsobeba, ndi ene makhulu wa miṱa ya vhana vha Aharahele ṅwana wa Harumu. Jabetse o vha a tshi hulisea u fhira vhaṅwe vhana vha khotsi awe. Mme awe o ri u pfi Jabetse (Ntshengedzeni) nge a tshi mu beba a pfa vhuṱungu nga maanḓa. Jabetse a rabela Mudzimu wa Israele a ri, “Ngavhe u tshi ntshudufhadza, wa engedza shango ḽanga! Ivha na nṋe u ntsireledze ndi si welwe nga khombo ndi si shengele.” Mudzimu a mu ṋea hezwo zwe a humbela. Khalebe murathu wa Shuha o vha khotsi a Mehiri, khotsi a Eshthoni, khotsi a Bethe Rafa na Phasia na Thehina we a fhaṱa muḓi wa Nahashi. Ndi vhone vhanna vhe vha vha vha tshi dzula Rekha. Vhaḓuhulu vha Kenasi ndi Othiniele na Seraya. Vhana vha Othiniele ndi Hathathi na Mionothai. Mionothai o vha khotsi a Ofura. Seraya o vha khotsi a Juaba, mufhaṱi wa Govha ḽa Vhatsila; ho vha hu tshi vhidzwa nga u ralo nge vhathu vhaho vha vha vhe vhatsila. Vhana vha Khalebe ṅwana wa Jefune ndi Iru na Ela na Naamu. Ṅwana wa Ela ndi Kenasi. Vhana vha Jehalelele ndi Zifi na Zifa na Thiria na Asarele. Vhana vha Esra ndi Jethere na Mirede na Efere na Jaloni. Mufumakadzi muṅwe wa Mirede o beba Miriamu na Shamai na Ishiba khotsi a Eshthemua. Mufumakadzi wa Mirede wa tsinde ḽa Juda o beba Jerede we a fhaṱa muḓi wa Gedoro na Hebere we a fhaṱa Sokho na Jekuthiele we a fhaṱa Zanua. Havhaḽa vhaṅwe vho vha vhe vhana vha ṅwananyana wa Farao a no pfi Bithia we a vha e mufumakadzi wa Mirede. Hodia o dzea khaladzi a Nahaimi, vhana vhawe ndi vha nnḓu ya Garamu vhe vha vha vha tshi dzula Keila na vha nnḓu ya Maakha vhe vha vha vha tshi dzula Eshthemua. Vhana vha Simoni ndi Amunoni na Rina na Beni Hanani na Thiloni. Vhana vha Ishi ndi Zohethe na Beni Zohethe. Vhana vha Shela ṅwana wa Juda ndi Ere mufhaṱi wa muḓi wa Lekha, na Laada mufhaṱi wa muḓi wa Maresha, na mitupo ya vhaluki vha lukhaha vhe vha vha vha tshi dzula muḓini wa Bethe Ashibia. Vhaṅwe vhaḓuhulu vha Shela ndi Jokimu na vhathu vhe vha vha vha tshi dzula Khozeba, na Juasi na Sarafu we a vhusa Muaba, na Jashubi Leheme. Mafhungo hayo ndi a kale-kale. Vhathu havho vho vha vhe vhavhumbi vha dzikhali vha tshi shumela khosi, vha tshi dzula miḓini ya Netaimi na Gedera. Vhana vha Simioni ndi Jemuele na Jamini na Jaribi na Zera na Saulo. Saulo o vha khotsi a Shalumu, khotsi a Mibisamu, khotsi a Mishima, khotsi a Hamuele, khotsi a Zakhuru, khotsi a Shimei. Shimei o vha e na vhana vha 16 vha vhatuka na vhananyana vhaṱanu na muthihi, hone vhaṅwe vhana vha Simioni vho vha vha si na vhana vhanzhi, ndi zwe vhathu vha mitupo ya Simioni vha si ande unga vha Juda. Vha lutsinga lwa Simioni vho vha vha tshi dzula miḓini ya Bierisheba na Molada na Hatsara Shuala na Biliha na Etsemu na Tholadi na Bethuele na Horoma na Tsikilaga na Bethe Marikhabotho na Hatsara Susimu na Bethe Biri na Shaaraimi. Yo vha yone miḓi yavho u vhuya u swika hu tshi vhusa khosi Dafita. Vho vha vha tshi dzula na miḓi ya Etamu na Aini na Rimoni na Thokhene na Ashani, miḓi miṱanu, na miḓanani yoṱhe ya matungo u mona na iyo miḓi u vhuya u swika vhukovhelatshipembe muḓini wa Baalathi. Vho vha vha tshi dzula henefho, vha ita na u ṅwala mutevhe wa vha lutsinga lwa havho. Ho vha ho ṅwalwa Mishobabu na Jamulekhe na Josha ṅwana wa Amatsia na Juele na Jehu ṅwana wa Joshibia, ṅwana wa Seraya, ṅwana wa Asiele, na Elihwenai na Jaakoba na Jeshohaya na Asaya na Adiele na Jesimiele na Benaya na Zisa ṅwana wa Shifi, ṅwana wa Aloni, ṅwana wa Jedaya, ṅwana wa Shimiri, ṅwana wa Shemaya. Vhanna vho ṅwalwaho afho nga madzina vho vha vhe vharangaphanḓa vha miṱa yavho. Vha miṱa yavho vha anda zwihulu, vha ṱanḓavhuwa vha vhuya vha ṱoḓou swika Gedoro vhubvaḓuvha ha govha vha tshi ṱoḓa pfulo ya masambi avho a nngu. Vha wana pfulo nnzhi yavhuḓi nahone shango iḽo ḽo vha ḽo ṱanḓavhuwa, hu na mulalo, ḽo dzika. Henefho u rangani ho vha hu tshi dzula Vhahamu. Vhanna avho vho ṅwalwaho madzina vho ḓa misi ya khosi Hiskia wa Juda, vha dia Vhahamu he vha vha vha tshi dzula hone, vha dia na Vhameunu vhe vha vha vhe henefho, vha vha lozwa tshoṱhe, na ṋamusi a vha athu vhuya. Vha dzula he vhathu avho vha vha vha tshi dzula hone nge ha vha hu na pfulo ya masambi avho a nngu. Maḓana maṱanu a avho vhaḓuhulu vha Simioni vha dia shango ḽa makwara ḽa Seiri, vho rangwa phanḓa nga Phelatia na Nearia na Refaya na Uziele, vhana vha Ishi. Vha vhulaha Vhaamaleke vho salaho vhe vha vha vho shavha, vha dzula henefho, na ṋamusi. Ngevha vhana vha Rubeni tanzhe ḽa Israele. (Rubeni o vha e tanzhe, hone a si tsha vha na pfanelo dza tanzhe, dza vho ṋewa vhana vha Josefa ṅwana wa Israele, nge a shata vhulalo ha khotsi awe tshika nga u dzhenisa musadzi wa khotsi awe nḓuni. Naho zwo ralo Josefa ho ngo ṅwalwa kha mutevhe wa vha lutsinga lwa muṱa zwi tshi tevhedza pfanelo dza mabebo, ngauri Juda o vha e na maanḓa u fhira vhana vha khotsi awe, na muvhusi o vha a tshi bva kha lutsinga lwawe, hone pfanelo dza tanzhe dzo vha dzi dza Josefa.) Vhana vha Rubeni tanzhe ḽa Israele ndi Hanokho na Phalu na Esromu na Kharami. Vha lutsinga lwa muḓuhulu wawe Juele ndi Shemaya, khotsi a Gogo, khotsi a Shimei, khotsi a Mika, khotsi a Reaya, khotsi a Baali, khotsi a Biera. Thigilathi Philisere khosi ya Ashuru o hwala Biera a mu isa vhuthubwani. Biera o vha e murangaphanḓa wa nnḓu ya Rubeni. Mashaka avho nga mitupo vha ṅwalwaho kha mutevhe wa vha lutsinga lwavho ndi Jeiele ene muhulwane, na Zakaria na Bela ṅwana wa Azasi, ṅwana wa Shema, ṅwana wa Juele. Fhethu he vha dzula hone ndi u bva Aruere u swika Nebo na Baali Mioni. Thungo ya vhubvaḓuvha vho vha vha tshi dzula shangoni ḽe ḽa vha ḽi tshi guma nga lumeme lwa phanga ye ya vha i tshi swika mulamboni wa Yufuratha, ngauri zwifuwo zwavho zwo vha zwo anda kha ḽa Giliadi. Misi ya khosi Saulo vha tsinde ḽa Rubeni vha dia vhathu vha Hagara, vha vha kunda, vha dzula he ha vha hu tshi dzula vhathu vha Hagara dzinguni ḽoṱhe vhubvaḓuvha ha Giliadi. Vha nnḓu ya Gadi vho vha vha tshi dzula tsini navho shangoni ḽa Bashani u vhuya u swika Salekha, vhone ndi Juele ene muhulwane, na Shafamu ene wa vhuvhili, na Janai na Shafati. Avho vho vha vha tshi dzula Bashani. Mashaka avho zwi tshi ya nga miṱa vho vha vhe Mikaele na Mishulamu na Sheba na Jorai na Jakhani na Zia na Ebere, vhoṱhe vho ṱangana vho vha vhe vhaṱanu na vhavhili. Havho vho vha vhe vhana vha Abihaili ṅwana wa Huri, ṅwana wa Jarua, ṅwana wa Giliadi, ṅwana wa Mikaele, ṅwana wa Jeshishai, ṅwana wa Jahado, ṅwana wa Buzi. Ahi ṅwana wa Abidiele, ṅwana wa Guni, o vha e ene ṱhoho ya muṱa wavho. Vha nnḓu ya Gadi vho vha vha tshi dzula shangoni ḽa Bashani kha ḽa Giliadi na miḓini ya henefho na mashangoni oṱhe a pfulo a Sharoni u swika he a guma. Zwoṱhe hezwo zwo vha zwo ṅwalwa kha mutevhe wa vha lutsinga lwonolwo misi hu tshi vhusa Jothamu khosi ya Juda na Jerobiamu khosi ya Israele. Vha tsinde ḽa Rubeni na vha tsinde ḽa Gadi na vha Manase vha vhubvaḓuvha vho vha vhe na vhahali vha 44 760, vha re na nungo, vha tshi kona u pilela nga tshiṱangu, na u runga nga pfumo na u posa musevhe nga vhura, vho gudiswaho zwa nndwa. Vha bva pfumo vha yo lwa na matsinde a Hagara, ndi Jethuru na Nafishi na Nodaba. Mudzimu a vha farisa musi vha tshi lwa navho, a vha kumedza matsinde a Hagara na vhoṱhe vhane vha ima navho nge vha ri vhe nndwani vha mu rabela. Mudzimu a fhindula thabelo dzavho nge vha mu fulufhela. Vha thuba zwifuwo zwa matsinde a Hagara, gamela dza 50 000 na nngu dza 250 000 na donngi dza 2 000. Vha ita na u hwala vhathu vha 100 000 vha vha isa vhuthubwani. Vhaṅwe vhanzhi vha vhulawa nge iyo nndwa ya vha i ya Mudzimu. Vha dzula shangoni iḽo vha vhuya vha hwaliwa vha tshi iswa vhuthubwani. Vhathu vha Manase vha vhubvaḓuvha vho vha vho anda, vha fhaṱa afho shangoni u bva Bashani u swika Baali Heremoni na Seniri na thavhani ya Heremoni. Ṱhoho dza miṱa yavho vho vha vhe Efere na Ishi na Eliele na Azariele na Jeremia na Hodavia na Jahadiele. Vho vha vhe vhahali vha sa humi, vhe na bvumo, nahone vhe ṱhoho dza miṱa yavho. Huno Mudzimu wa vhokhotsi avho o vhona vha sa fulufhedzei, vha mu ṱutshela vha yo luvha midzimu ya tshakha dza shango ḽeneḽo, dze Mudzimu a dzi lozwa musi vhone vha tshi swika. Ndi hone Mudzimu wa Israele a tshi ritha muya wa Phulu khosi ya Ashuru (we ḽiṅwe a vha a tshi pfi Thigilathi Philesere khosi ya Ashuru), a ḓa a hwala vha tsinde ḽa Rubeni na vha tsinde ḽa Gadi na vha Manase vha vhubvaḓuvha a vha isa vhuthubwani. A vha dzhia a vha isa Halaha na Haboro na Hara na mulamboni wa Gozani; na ṋamusi vha kha ḓi vha henefho. Vhana vha Livi ndi Gerisoni na Kehathi na Mirari. Vhana vha Kehathi ndi Amuramu na Izhara na Hebroni na Uziele. Vhana vha Amuramu ndi Aroni na Mushe na Miriamu. Vhana vha Aroni ndi Nadaba na Abihu na Eliasara na Ithamara. Eliasara ndi khotsi a Finiasi, khotsi a Abishua, khotsi a Buki, khotsi a Uzi, khotsi a Zerahia, khotsi a Mirayotho, khotsi a Amaria, khotsi a Ahitubu, khotsi a Tsadoko, khotsi a Ahimaatsi, khotsi a Azaria, khotsi a Johanani, khotsi a Azaria (ndi ene we a vha e tshifhe thembeleni ye ya fhaṱiwa Jerusalema nga khosi Solomoni), khotsi a Amaria, khotsi a Ahitubu, khotsi a Tsadoko, khotsi a Shalumu, khotsi a Hilikia, khotsi a Azaria, khotsi a Seraya, khotsi a Jehotsadaka. Jehotsadaka o hwaliwa a iswa vhuthubwani musi Muṋe washu a tshi isa vhathu vha Juda na Jerusalema hone nga tshanḓa tsha Nebukhadnetsara. Vhana vha Livi ndi Gerisoni na Kehathi na Mirari. Vhana vha Gerisoni ndi Libini na Shimei. Vhana vha Kehathi ndi Amuramu na Izhara na Hebroni na Uziele. Vhana vha Mirari ndi Mahali na Mushi. Ngei mitupo ya Vhalivi yo ṅwalwaho nga u tevhekana zwi tshi ya nga vhokhotsi avho: Vha lutsinga lwa Gerisoni ndi ṅwana wawe Libini, khotsi a Jahathi, khotsi a Zima, khotsi a Jua, khotsi a Ido, khotsi a Zera, khotsi a Jeatherai. Vha lutsinga lwa Kehathi ndi ṅwana wawe Aminadaba, khotsi a Kora, khotsi a Asiri, khotsi a Elikana, khotsi a Ebiasafu, khotsi a Asiri, khotsi a Thahathi, khotsi a Uriele, khotsi a Uzia, khotsi a Saulo. Vha lutsinga lwa Elikana ndi vhana vhawe Amasai na Ahimotho. Vha lutsinga lwa Ahimotho ndi ṅwana wawe Elikana, khotsi a Tsofai, khotsi a Nahathi, khotsi a Eliaba, khotsi a Jerohamu, khotsi a Elikana, khotsi a Samuele. Vhana vha Samuele ndi Juele wa tanzhe na Abia wa vhuvhili. Vha lutsinga lwa Mirari ndi ṅwana wawe Mahali, khotsi a Libini, khotsi a Shimei, khotsi a Uza, khotsi a Shimia, khotsi a Hagia, khotsi a Asaya. Hu tevhela vhanna vhe khosi Dafita a vha vhea uri vha imbise vhathu thembeleni ya Muṋe washu musi mbulungelo ya mulanga yo no vhewa henefho. Vho vha vha tshi shuma zwa u imba phanḓa ha hukhethwa, denndeni ya u ṱangana na Muṋe washu, u swika khosi Solomoni a tshi fhaṱa thembele ya Muṋe washu Jerusalema. Vho vha vha tshi shuma mishumo yavho vha tshi tevhedza ndayo dze vha vhetshelwa dzone. Vhanna vhe vha vha vha tshi shuma khathihi na vhana vhavho ngevha: Vha mutupo wa Kehathi ndi Hemani, ene musiki wa nyimbo, ṅwana wa Juele, ṅwana wa Samuele, ṅwana wa Elikana, ṅwana wa Jehoramu, ṅwana wa Eliele, ṅwana wa Thua, ṅwana wa Tsufu, ṅwana wa Elikana, ṅwana wa Mahathi, ṅwana wa Amasai, ṅwana wa Elikana, ṅwana wa Juele, ṅwana wa Azaria, ṅwana wa Tsefania, ṅwana wa Thahathi, ṅwana wa Asiri, ṅwana wa Abiasafu, ṅwana wa Kora, ṅwana wa Izhara, ṅwana wa Kehathi, ṅwana wa Livi, ṅwana wa Israele. Asafu khonani ya Hemani o vha a tshi ima thungo ya tshauḽa tshawe. Asafu o vha e ṅwana wa Berekia, ṅwana wa Shimia, ṅwana wa Mikaele, ṅwana wa Maaseya, ṅwana wa Malikhia, ṅwana wa Ethini, ṅwana wa Zera, ṅwana wa Adaya, ṅwana wa Ethani, ṅwana wa Zima, ṅwana wa Shimei, ṅwana wa Jahathi, ṅwana wa Gerisoni, ṅwana wa Livi. Khonani dzavho dza mutupo wa Mirari, vho vha vha tshi ima thungo ya tshanḓa tshawe tshamonde, malogwane wavho wa khwairi ya vhuraru e Ethani ṅwana wa Kishi, ṅwana wa Abudi, ṅwana wa Malukhu, ṅwana wa Hashabia, ṅwana wa Amatsia, ṅwana wa Hilikia, ṅwana wa Amitsi, ṅwana wa Bani, ṅwana wa Shemere, ṅwana wa Mahali, ṅwana wa Mushi, ṅwana wa Mirari, ṅwana wa Livi. Vhaṅwe Vhalivi vha havho vho vha vho ṋewa mishumo miṅwe yoṱhe ya hukhethwa, nḓuni ya Mudzimu. Aroni na vha lutsinga lwawe vho vha vha tshi ṋekedza zwiṱhavhelo kha aḽiṱari ya zwiṱhavhelo zwi fhiswaho na kha aḽiṱari ya zwioro zwi tshi elana na zwoṱhe zwe zwa vha zwi tshi itwa Hukhethwakhethwa, vha tshi pfumelela Vhaisraele, zwi tshi tevhedza zwoṱhe zwe Mushe muḓinḓa wa Mudzimu a vha laya. Vha lutsinga lwa Aroni ndi ṅwana wawe Eliasara, khotsi a Finiasi, khotsi a Abishua, khotsi a Buki, khotsi a Uzi, khotsi a Zerahia, khotsi a Mirayotho, khotsi a Amaria, khotsi a Ahitubu, khotsi a Tsadoko, khotsi a Ahimaatsi. Vhana vha Livi vho kovhelwa miḓi yavho na mafulo, hune vha ṱoka mishasha zwi tshi kovhelwa nga madeṅwa. Ho ranga u mvakiwa vhotshifhe vhana vha Aroni vha mutupo wa Kehathi. Vho ṋewa Hebroni shangoni ḽa Juda na mashango a pfulo u mona naho. Hone masimu na miḓana u mona na uyo muḓi zwa ṋewa Khalebe ṅwana wa Jefune. Vha lutsinga lwa Aroni vho kovhelwa Hebroni, muḓi wa dzhavhelo, na miḓi ya Libina na Jathiri na Eshthemua na Holone na Debiri na Ashani na Bethe Shemeshe, khathihi na mashango ayo a pfulo. Shangoni ḽa tsinde ḽa Benyamini vho kovhelwa miḓi ya Geba na Alemethe na Anathotho, khathihi na mashango ayo a pfulo. Miḓi heyo yo kovhelwaho vha mitupo ya Kehathi yo vha i 13 yo ṱangana. Vhaṅwe vhoṱhe vha lutsinga lwa Kehathi vho kovhelwa miḓi ya fumi shangoni ḽa vha Manase vha vhukovhela. Vha lutsinga lwa Gerisoni zwi tshi ya nga mitupo yavho, vho kovhelwa miḓi ya 13 mashangoni a matsinde a Isakhara na Ashere na Nafuthali, na ḽa vha Manase vha vhubvaḓuvha kha ḽa Bashani. Vha lutsinga lwa Mirari, zwi tshi ya nga mitupo yavho, vho kovhelwa miḓi ya 12 mashangoni a matsinde a Rubeni na Gadi na Zebuloni. Ngauralo Vhaisraele vho kovhela Vhalivi miḓi heyo na mashango ayo a pfulo. Mashangoni a matsinde a Juda na Simioni na Benyamini vho kovha miḓi yo rangaho u bulwa, nga u ita madeṅwa. Vhaṅwe vha mitupo ya Kehathi vho kovhelwa miḓi shangoni ḽa tsinde ḽa Efraimi. Zwikwarani zwa Efraimi vho kovhelwa Shikheme muḓi wa dzhavhelo, na Gezere na Jokomiamu na Bethe Horoni na Ayaloni na Gathi Rimoni, khathihi na mashango ayo a pfulo. Shangoni ḽa vha Manase vha vhukovhela Vhaisraele vha kovhela vhaṅwe vhoṱhe vha mitupo ya Kehathi miḓi ya Anere na Ibiliamu, khathihi na mashango ayo a pfulo. Vha nnḓu ya Gerisoni vho kovhelwa miḓi heino: Shangoni ḽa vha Manase vha vhubvaḓuvha vho kovhelwa Golani kha ḽa Bashani, vha kovhelwa na Ashtharotho, khathihi na mashango ayo a pfulo. Shangoni ḽa Isakhara vho kovhelwa miḓi ya Kedeshe na Daberathi na Ramotho na Eni Ganimu, khathihi na mashango ayo a pfulo. Shangoni ḽa tsinde ḽa Ashere vho kovhelwa miḓi ya Mashala na Abudoni na Hukoko na Rehobo, khathihi na mashango ayo a pfulo. Shangoni ḽa Nafuthali vho kovhelwa muḓi wa Kedeshe kha ḽa Galelia na Hamoni na Kiriathaimi, khathihi na mashango ayo a pfulo. Vhaṅwe Vhalivi vhoṱhe vha nnḓu ya Mirari vho kovhelwa miḓi heino: Shangoni ḽa tsinde ḽa Zebuloni vho kovhelwa miḓi ya Rimoni na Thaboro, khathihi na mashango ayo a pfulo. Shangoni ḽa tsinde ḽa Rubeni seli ha Jorodani vhubvaḓuvha ha Jerikho vho kovhelwa muḓi wa Betsere phangani na Jahatsa na Kedemotho na Mifaathi, khathihi na mashango ayo a pfulo. Shangoni ḽa tsinde ḽa Gadi vho kovhelwa muḓi wa Ramotho kha ḽa Giliadi na Mahanaimi na Heshebono na Jazere, khathihi na mashango ayo a pfulo. Vhana vha Isakhara ndi Thola na Phua na Jashubu na Shimironi, vhoṱhe vho ṱangana ndi vhaṋa. Vhana vha Thola ndi Uzi na Refaya na Jeriele na Jahamai na Ibisamu na Samuele. Vho vha vhe ṱhoho dza miṱa yavho. Musi hu tshi vhusa khosi Dafita, vha lutsinga lwa Thola vho ḓiṅwalisaho u vha vhahali nndwani vho vha vhe 22 600. Ṅwana wa Uzi ndi Izrahia. Vhana vha Israhia ndi Mikaele na Obadia na Juele na Ishia. Vhoṱhe vhuṱanu havho vho vha vhe ṱhoho dza miṱa. Vho vha vhe na vhasadzi vhanzhi na vhana lwe vha lutsinga lwavho vha kona u bvisa vhanna vha 36 000 vha u bva pfumo. Mashaka vhe vha vha vhe vhahali nndwani vha mitupo yoṱhe ya Isakhara nga he ha ṅwalwa vha lutsinga lwavho, vho vha vhe 87 000 vho ṱangana. Vhana vhararu vha Benyamini ndi Bela na Bekere na Jediele. Vhana vha Bela ndi Etsiboni na Uzi na Uziele na Jerimotho na Iri. Vho vha vhe ṱhoho dza miṱa, vhoṱhe vho ṱangana vho vha vhe vhaṱanu. Vha lutsinga lwavho vho ṅwalwaho vho vha vhe vhanna vha 22 034 vhane vha nga kona u bva pfumo. Vhana vha Bekere ndi Zemira na Juasi na Eliesere na Elihwenai na Omuri na Jeremotho na Abia na Anathotho na Alemethe. Vha lutsinga lwavho vho ṅwalwaho vho vha vhe ṱhoho dza miṱa na vhanna vha 20 200 vhane vha nga kona u bva pfumo. Ṅwana wa Jediele ndi Bilihani. Vhana vha Bilihani ndi Jeushu na Benyamini na Ehudu na Khenaana na Zethani na Tharashishi na Ahishahara. Vhana vhoṱhe havho vha Jediele vho vha vhe ṱhoho dza miṱa. Ho vha hu na vhanna vha 17 200 vhane vha nga kona u bva pfumo. Vhashuphi na Vhahuphi ndi vha lutsinga lwa Iri, Vhahushi ndi vha lutsinga lwa Ahere. Vhana vha Nafuthali ndi Jahatsiele na Guni na Jetsere na Shalumu, ndi vhana vhe vha bebwa nga Biliha. Vha lutsinga lwa Manase ngevha: Azariele o vha e wa lutsinga lwawe we a mu bebelwa nga musadzi wawe wa phuli wa Muaramu. Musadzi uyo o beba Makhiri khotsi a Giliadi. Makhiri a dzea musadzi kha Vhahuphi na Vhashuphi. Khaladzi awe o vha a tshi pfi Maakha. Muṅwe wa lutsinga lwa Makhiri ndi Tselofihadi, ene o beba vhananyana fhedzi. Maakha mufumakadzi wa Makhiri a beba mutuka a ri u pfi Phereshe, murathu wawe a pfi Shereshe, khotsi a Ulamu na Rakeme. Ṅwana wa Ulamu ndi Bedani. Ndi vhone vhana vha Giliadi ṅwana wa Makhiri ṅwana wa Manase. Hamolekhethe, khaladzi a Giliadi, o beba Ishodo na Abiesere na Mahala. Vhana vha Shemida ndi Ahiani na Shikheme na Likhi na Aniamu. Vha lutsinga lwa Efraimi ndi Shuthela, khotsi a Berede, khotsi a Thahathi, khotsi a Eliada, khotsi a Thahathi, khotsi a Zabadi, khotsi a Shuthela. Ezere na Eliadi vho vhulawa nga vhanna vha re vhadzulapo vha Gathi, musi vho tsela henengei u yo thuba zwifuwo zwavho. Khotsi avho Efraimi a fhedza maḓuvha manzhi a tshi vha lilela, mashaka awe a ḓa a mu fhumudza. Ndi hone a tshi dovha u dzhenisa mufumakadzi wawe nḓuni, uyo a vhifha muvhilini, a beba mutuka. Efraimi a ri uyo ṅwana u pfi Beria (Lufuluvhi) nge vha welwa nga khombo muṱani wawe. Efraimi o vha e na ṅwananyana we a vha a tshi pfi Shiera. Musidzana uyo a fhaṱa miḓi ya Bethe Horoni wa Nṱha na wa Fhasi na muḓi wa Uzeni Shiera. Beria a vha na ṅwana we a vha a tshi pfi Refa, na Reshefa khotsi a Thela, khotsi a Thahani, khotsi a Ladani, khotsi a Amihudu, khotsi a Elishama, khotsi a Nunu, khotsi a Joshua. Mashango avho na he vha fhaṱa hone ho vha hu tshi angaredza na Bethele na miḓana yo u tangaho, u ya vhubvaḓuvha hu tshi swika nga Naarani, u ya vhukovhela hu tshi swika nga Gezere na miḓana yawo, na muḓini wa Shikheme na miḓana yawo, u vhuya u swika muḓini wa Aya na miḓana yawo. Miḓi ya Bethe Shiani na Thaanakha na Megido na Doro, na miḓana yo i tangaho ho vha ha tsinde ḽa Manase. Fhethu hafho hoṱhe ho vha hu tshi dzula vha tsinde ḽa Josefa ṅwana wa Israele. Vhana vha Ashere ndi Imina na Ishiva na Ishivi na Beria. Khaladzi avho o vha a tshi pfi Sera. Vhana vha Beria ndi Hebere na Malakhiele. Malakhiele o fhaṱa muḓi wa Birizaithi. Hebere o vha e khotsi a Jafuleti na Shomere na Hothamu na khaladzi avho Shua. Vhana vha Jafuleti ndi Phasakha na Bimihali na Ashivathi. Ndi vhone vhana vha Jafuleti. Vhana vha Shomere ndi Ahi na Roga na Huba na Aramu. Vhana vha murathu wawe Hothamu ndi Tsofa na Imina na Sheleshe na Amali. Vhana vha Tsofa ndi Sua na Haranefere na Shuala na Beri na Imira na Betsere na Hodo na Shama na Shilisha na Ithirani na Biera. Vhana vha Jethere ndi Jefune na Phisipha na Ara. Vhana vha Ula ndi Ara na Haniele na Ritsia. Vhoṱhe havho vho vha vhe vha lutsinga lwa Ashere, vhe ṱhoho dza miṱa, vhanna vha fhiraho vhaṅwe, vhahali vha sa humi, vharangaphanḓa vha vhonalaho. Tshivhalo tsha vhanna vhane vha nga bva pfumo, vho ṅwalwaho kha vha lutsinga lwavho, vho vha vhe 26 000. Benyamini o vha e khotsi a Bela, ene tanzhe ḽawe, wa vhuvhili ndi Ashibele, wa vhuraru ndi Aharaha, wa vhuṋa ndi Noha, wa vhuṱanu ndi Rafa. Vhana vha Bela vho vha vhe Aridi na Gera na Abiudi na Abushua na Naamani na Ahua na Gera na Shefufani na Huramu. Vha lutsinga lwa Ehudu, vhe vha vha vhe ṱhoho dza miṱa ya vhe vha vha vha tshi dzula Geba, vha hwalwa vha iswa Manahathi, ndi Naamani na Ahia na Gera we a vha pfulusa, ene o vha khotsi a Uza na Ahihudu. Shaharaimi o ḓi vha na vhana musi a tshi vho dzula kha ḽa Muaba. Izwo ndi zwa musi o no ṱala vhasadzi vhawe Hushimu na Baara. Musadzi wawe Hodeshe o mu bebela Jobaba na Tsibia na Mesha na Malakhamu na Jeutsi na Sakhia na Mirima. Ndi vhone vhana vhawe, vhe ṱhoho dza miṱa. Musadzi wawe Hushimu o mu bebela Abitubu na Eliphaali. Vhana vha Eliphaali ndi Ebere na Mishamu na Shemede. Shemede ndi ene we a fhaṱa miḓi ya Ono na Lodo na miḓana yo i tangaho. Beria na Shema vho vha vhe ṱhoho dza miṱa ya vhe vha vha vho dzula muḓini wa Ayaloni vha thatha vhadzulapo vha muḓi wa Gathi. Vhana vha Beria ndi Ahio na Shashaka na Jeremotho na Zebadia na Aradi na Edere na Mikaele na Ishipha na Joha. Vhana vha Eliphaali ndi Zebadia na Mishulamu na Hisiki na Hebere na Ishimerai na Izilia na Jobaba. Vhana vha Shimei ndi Jakimu na Zikhiri na Zabudi na Elienai na Tsilethai na Eliele na Adaya na Beraya na Shimirathi. Vhana vha Shashaka ndi Ishiphani na Ebere na Eliele na Abidoni na Zikhiri na Hanani na Hanania na Elamu na Anthothia na Iphideya na Phenuele. Vhana vha Jerohamu ndi Shamusherai na Sheharia na Athalia na Jaareshia na Elia na Zikhiri. Vhoṱhe havho vho vha vhe ṱhoho dza miṱa na vhahulwane nga he vha ṅwalwa kha mutevhe wa vha lutsinga lwavho, vho vha vha tshi dzula Jerusalema. Jeiele o fhaṱa muḓi wa Gibioni a dzula hone. Mufumakadzi wawe o vha a tshi pfi Maakha. Tanzhe ḽawe o vha a tshi pfi Abidoni, a tevhelwa nga Tsuru na Kishi na Baali na Nadaba na Gedoro na Ahio na Zekhere na Mikilotho khotsi a Shimia. Na vhone vho vha vha tshi dzula tsini na mashaka avho muḓini wa Jerusalema. Nere o vha e khotsi a Kishi, khotsi a khosi Saulo, khotsi a Jonathani na Malakhishua na Abinadaba na Eshbaali. Ṅwana wa Jonathani ndi Meribaali khotsi a Mika. Vhana vha Mika ndi Phithoni na Melekhe na Tharia na Ahasi. Ahasi o vha khotsi a Jehoada, khotsi a Alemethe na Asimavethe na Zimiri, khotsi a Motsa, khotsi a Binia, khotsi a Rafa, khotsi a Eleasa, khotsi a Atsele. Atsele o vha e na vhana vhaṱanu na muthihi, vha tshi pfi Asirikamu na Bokheru na Ishmaele na Shearia na Obadia na Hanani. Vhoṱhe havho vho vha vhe vhana vha Atsele. Vhana vha murathu wawe Esheke ndi Ulamu tanzhe ḽawe, wa vhuvhili a vha Jeushi, wa vhuraru a vha Elifelete. Vhana vha Ulamu vho vha vhe vhahali nndwani, vha tshi kona u posa musevhe. Vho vha vhe na vhana vhanzhi na vhaḓuhulu, vhoṱhe vho ṱangana vha tshi swika 150. Vhoṱhe havho vho vha vhe vha lutsinga lwa Benyamini. Vhaisraele vhoṱhe vho vha vho ṅwalwa kha mutevhe zwi tshi ya nga miṱa yavho, mafhungo ayo a ṅwalwa buguni ya Mahosi a Israele. Vhathu vha Juda vho hwalwa vha iswa vhuthubwani Babele nge vha vha vha sa fulufhedzei. Zwino vhe vha thoma u dovha vha dzula shangoni ḽavho miḓini yavho vho vha vhaṅwe Vhaisraele na vhotshifhe na Vhalivi na vhashumi vha thembeleni. Vhathu vhane vha bva kha matsinde a Juda na Benyamini na Efraimi na Manase vhe vha vha vha tshi dzula Jerusalema, ndi Uthai ṅwana wa Amihudu, ṅwana wa Omuri, ṅwana wa Imiri, ṅwana wa Bani, wa lutsinga lwa Pheretse ṅwana wa Juda. Vha Shilo ndi Asaya wa tanzhe na vhana vhawe. Vha Zera ndi Jeuele. Vhathu vha no bva kha ḽa Juda vho vha vhe 690. Vha tsinde ḽa Benyamini ndi Salu ṅwana wa Mishulamu, ṅwana wa Hodavia, ṅwana wa Hasenua, na Ibinea ṅwana wa Jerohamu na Ela ṅwana wa Uzi, ṅwana wa Mikhiri, na Mishulamu ṅwana wa Shefatia, ṅwana wa Reuele, ṅwana wa Ibinia. Vhathu vha tsinde ḽa Benyamini nga he vha ṅwalwa kha mitevhe zwi tshi ya nga miṱa yavho vho vha vhe 956. Vhanna vhoṱhe havho vho vha vhe ṱhoho dza miṱa yavho. Vha nnḓu ya vhotshifhe ndi Jedaya na Jehoyaribu na Jakhini na Azaria ṅwana wa Hilikia, ṅwana wa Mishulamu, ṅwana wa Tsadoko, ṅwana wa Mirayotho, ṅwana wa Ahitubu ene gota ḽa nnḓu ya Mudzimu, na Adaya ṅwana wa Jerohamu, ṅwana wa Phashuru, ṅwana wa Malikhia, na Maasai ṅwana wa Adiele, ṅwana wa Jasere, ṅwana wa Mishulamu, ṅwana wa Mishilemithi, ṅwana wa Imere. Vhotshifhe vhe vha vha vhe ṱhoho dza miṱa vho vha vhe 1 760. Vho vha vhe vhomakone mishumoni ya nnḓu ya Mudzimu. Vha nnḓu dza Vhalivi ndi Shemaya ṅwana wa Hashubu, ṅwana wa Azirikamu, ṅwana wa Hashabia wa mutupo wa Mirari, na Bakabakara na Hereshe na Galali na Mathania ṅwana wa Mika, ṅwana wa Zikhiri, ṅwana wa Asafu, na Obadia ṅwana wa Shemaya, ṅwana wa Galali, ṅwana wa Jeduthuni, na Berekhia ṅwana wa Asa, ṅwana wa Elikana we a vha a tshi dzula miḓanani ya Vhanetofa. Vhalindakhoro ndi Shalumu na Akubu na Talamoni na Ahimani na mashaka avho. Shalumu o vha e ene muhulwane wavho. U swika tshifhinga tshenetsho o vha o vhewa Khoroni ya Musanda thungo ya vhubvaḓuvha. Havho vho vha vhe vhalindakhoro vha mishasha ya Vhalivi. Shalumu ṅwana wa Kore, ṅwana wa Ebiasafu, ṅwana wa Kora, na vhalindakhoro ngae vha muṱa wa hawe, vha mutupo wa Kora, vho vha vha tshi linda zwiukhuvha zwa dennde ya Muṋe washu u ḓi nga vhokhotsi avho vhe vha vha vha tshi linda muṋango une wa dzhena hune Muṋe washu a dzula hone. Zwiḽa kale Finiasi ṅwana wa Eliasara o vha a tshi langa vhalindakhoro; Muṋe washu a mu elelwe! Zakaria ṅwana wa Mishelemia o vha e mulindakhoro muṋangoni une wa dzhena denndeni ya u ṱangana na Muṋe washu. Vho nangwaho uri vha vhe vhalindakhoro zwiukhuvhani vhó ṱangana vhoṱhe vho vha vhe 212. Vho vha vho ṅwalwa zwi tshi ya nga miṱa miḓanani yavho. Vhalindakhoro vho vha vho vhewa vhuimoni uho vhune ha ṱoḓa muthu a fulufhedzeaho, nga khosi Dafita na Samuele wa muvhoni. Vhone na vha lutsinga lwavho vho vha vha tshi langa zwa u linda khoro dza nnḓu ya Muṋe washu, nnḓu i no pfi Dennde. Vhalindakhoro vho vha vhe kha masia maṋa, vhubvaḓuvha na vhukovhela na devhula na tshipembe. Vha havho vha re miḓanani yavho vho vha vha tshi ita vha tshi ḓa, vha kovhekana mishumo yavho vha fhedza maḓuvha maṱanu na mavhili. Hone vhalindakhoro vhahulwane vhaṋa vho vha vhe Vhalivi, vhenevho vho vha vho vhewa uri vha ṱwe vha tshi londola dzikamara na zwisiku zwa nnḓu ya Mudzimu. Vho vha vha tshi ima u mona na nnḓu ya Mudzimu vhusiku hoṱhe ngauri vho vha vha tshi i linda nahone vho vha vha tshi fara khii ya u i vula misi yoṱhe ḽi tshi tsha. Vhaṅwe vhavho vho vha vha tshi londola midzio ine ya shumiswa thembeleni. Iyo midzio vho vha vha tshi i vhala musi i tshi bvisiwa na musi i tshi vhuiswa. Vhaṅwe vho vha vho ṋewa mushumo wa u londola thundu na zwiṅwe zwithu zwa hukhethwa, khathihi na vhukhopfu na waini na mapfura na zwioro na zwilungi. Hone vhaṅwe vhotshifhe mushumo wavho wo vha u wa u vanganya zwilungi. Muṅwe Mulivi we a vha a tshi pfi Mathithia, tanzhe ḽa mutuka ḽa Shalumu wa mutupo wa Kora, o vha o ṋewa mushumo wa u bika vhurotho vhune ha ṋekedzwa Mudzimu. Vhaṅwe vha havho vha mutupo wa Kehathi vho vha vho ṋewa mushumo wa u baga vhurotho vhune ha vhewa ḓafulani nga Sabatha iṅwe na iṅwe. Ṱhoho dza miṱa ya Vhalivi, vhe vha vha vha tshi sika nyimbo, vho vha vha tshi dzula kamarani dza thembele, vha sa shumi miṅwe mishumo ngauri vho vha vha tshi shuma uyo mushumo vhusiku na masiari. Vhoṱhe havho vho vha vhe ṱhoho dza miṱa ya Vhalivi na vhahulwane nga he vha ṅwalwa kha mutevhe wa vha lutsinga lwa havho nahone vho vha vha tshi dzula Jerusalema. Jeiele o fhaṱa muḓi wa Gibioni a dzula henefho. Mufumakadzi wawe o vha a tshi pfi Maakha, tanzhe ḽawe ḽa mutuka ḽi tshi pfi Abidoni, a tevhelwa nga Tsuru na Kishi na Baali na Nere na Nadaba na Gedoro na Ahio na Zakaria na Mikilotho. Mikilotho o vha khotsi a Shimia. Na vhone vho vha vha tshi dzula Jerusalema tsini na mashaka avho. Nere o vha e khotsi a Kishi, khotsi a Saulo, khotsi a Jonathani na Malakhishua na Abinadaba na Eshbaali. Ṅwana wa Jonathani ndi Meribaali khotsi a Mika. Vhana vha Mika ndi Phithoni na Melekhe na Tharia na Ahasi. Ahasi o vha e khotsi a Jada, khotsi a Alemethe na Asimavethe, na Zimiri khotsi a Motsa. Motsa o vha e khotsi a Binia, khotsi a Refaya, khotsi a Eliasa, khotsi a Atsele. Atsele o vha e na vhana vhaṱanu na muthihi, vhone vho vha vha tshi pfi Asirikamu na Bokheru na Ishmaele na Shearia na Obadia na Hanani. Ndi vhone vhana vha Atsele. Zwino Vhafilista vha lwa na Vhaisraele, Vhaisraele vha kundwa, vha shavha, ha vhulawa vhanzhi thavhani ya Gilibua. Vhafilista vha pandamedza Saulo na vhana vhawe, vha vhulaha vhana vhawe Jonathani na Abinadaba na Malikishua. Nndwa ya tou hulela hu tshi lwiwa na Saulo, vhapfuli vha misevhe vha mu wana, vha mu pfula. Saulo a vhudza muhwalazwihali wawe a ri, “Ṱomola banga ḽau u nṱhavhe, vhathu avha vha mashuvhuru vha sa ḓo ḓa vha tamba nga nṋe.” Hone muhwalazwihali wawe a si tende, ngauri o vha a tshi ofha nga maanḓa. Ndi hone Saulo a tshi dzhia pfumo ḽawe a fhufhela nṱha haḽo. Musi muhwalazwihali a tshi vhona uri Saulo o dzama, na ene a fhufhela nṱha ha pfumo ḽawe, a mbo ḓi fa. Ha vha u fa ha Saulo na vhana vhawe vhararu, vha nnḓu yawe vhoṱhe vha vha vho fa vho fhela. Musi Vhaisraele vhoṱhe vhe vha vha vha tshi dzula Govhani ḽa Jesriele vha tshi vhona uri mmbi yo shavha na uri Saulo na vhana vhawe vho fa, vha ṱutshela miḓi yavho vha shavha. Vhafilista vha ḓa vha dzula khayo. Nga matshelo musi Vhafilista vha tshi ḓa u ṱangula vhafu, vha wana Saulo na vhana vhawe vho rambalala thavhani ya Gilibua. Vha ṱangula Saulo, vha dzhia ṱhoho yawe na nguvho yawe ya nndwa, vha ruma vhaḓinḓa shangoni ḽoṱhe ḽa Vhafilista u yo anḓadza mafhungo ayo midzimu yavho na vhathu vhoṱhe. Vha dzhia nguvho yawe ya nndwa vha i vhea thembeleni ya midzimu yavho, vha fhahea ṱhoho yawe thembeleni ya mudzimu wavho Dagoni. Musi vhadzulapo vhoṱhe vha Jabeshe kha ḽa Giliadi vha tshi pfa zwoṱhe zwe Vhafilista vha ita Saulo, vhanna vha havho vhoṱhe vha sa ofhi vha yo dzhia zwitumbu zwa Saulo na vhana vhawe, vha zwi isa Jabeshe, vha swiṱa marambo avho fhasi ha muri muhulu u re Jabeshe, vha ḓidzima zwiḽiwa vha fhedza maḓuvha maṱanu na mavhili. Saulo o fa nge Muṋe washu a vhona a sa fulufhedzei. O nyadza ipfi ḽa Muṋe washu, a ita na u yo vhudzisa mimuya ya vho faho uri i mu eletshedze, a si vhudzise Muṋe washu. Ndi zwe Muṋe washu a mu vhulaha, a dzhia muvhuso a u ṋea Dafita ṅwana wa Isai. Vhaisraele vhoṱhe vha ya ha Dafita muḓini wa Hebroni vha swika vha mu vhudza vha ri, “Riṋe ri malofha mathihi na vhone. Zwiḽa kale, na musi Saulo a tshi kha ḓi vha khosi, ndi vhone vhe vha vha vha tshi ranga Vhaisraele phanḓa vha tshi bva pfumo, nahone Muṋe washu Mudzimu wavho o vha vhudza a ri, ‘U ḓo lisa vhathu vhanga Vhaisraele, wa vha murangaphanḓa wavho.’ ” Vhahulwane vhoṱhe vha Israele vho vha vho ya ha khosi Dafita muḓini wa Hebroni, ene a vhofha mulanga phanḓa ha Muṋe washu henefho Hebroni, vha ta Dafita a vha khosi ya Israele, nga he Muṋe washu a fulufhedzisa nga mulomo wa Samuele. Khosi Dafita na Vhaisraele vhoṱhe vha bva vha ya muḓini wa Jerusalema (wo vha u tshi pfi Jebusi). Vhajebusi vhe vha vha vha tshi dzula henefho vha vhudza Dafita vha ri, “Hafhano u nga si dzhene.” Hone Dafita a thuba dzhavhelo ḽa Tsioni, wone Muḓi wa Dafita. Dafita o vha o ri, “Munna ane a ranga u vhulaha Mujebusi u ḓo vha mulangammbi muhulwane!” Juaba ṅwana wa Tseruya a vha ene wa u thoma u gonya hone, a vha ene mulangammbi. Dafita a yo dzula dzhavheloni ḽeneḽo, ha vho pfi Muḓi wa Dafita. Dafita a fhaṱa muḓi u mona naho, a thoma he shango ḽa linganela u swika nga mutsheṱo wo u tangedzaho, Juaba ene a vusa muḓi woṱhe wo salaho. Maanḓa a Dafita a ḓi hula a tshi ya ngauri Muṋe washu Mulangazwoṱhe o vha e nae. Dafita o vha e na vhahali vha bvumo. Vhenevho khathihi na Vhaisraele vhoṱhe, vho tikedza vhuhosi hawe ha khwaṱha, nga he Muṋe washu a vha o fulufhedzisa. Asuyu mutevhe wa vhahali vha Dafita, ndi Jashobiamu wa mutupo wa Hakhimoni, ene o vha e ene murangaphanḓa wa vhahali vha 30 vho rangiwaho. O vhuya a lwa na vhanna vha 300 nga pfumo, a vha vhulaha vhoṱhe nndwani nthihi. A mu tevhelaho o vha e Eliasara ṅwana wa Dodo, wa mutupo wa Ahoho, muṅwe wa Vhararu vha Bvumo. O vha e na Dafita musi e Phasi Damimu zwiḽa Vhafilista vho kuvhangana henefho uri vha bve pfumo. Mmbi dza shavha Vhafilista fhethu he ha vha hu na tsimu ya baḽi. Hone vhone vha imedzana navho vhukati ha tsimu. Vha i lwela, vha vhulaha Vhafilista, Muṋe washu a ita uri vha kunde zwihulu. Muṅwe musi vhararu vha vhahulwane vha 30 vha ya tomboni he Dafita a vha a tshi dzula hone tsini ha bako ḽa Adulamu, tshigwada tsha Vhafilista tsho vha tsho ṱoka mishasha Govhani ḽa Refaimi. Tshifhinga tshenetsho Dafita o vha e dzhavheloni, tshigwada tsha Vhafilista tshi Betlehema. Dafita a pfa ḓora a ri, “Ngavhe muṅwe a tshi yo nkela maḓi a u nwa bidzini ḽi re tsini ha khoro ya Betlehema!” Vhaḽa vhahali vha bvumo vhararu vha fuḓekanya vhukati ha mishasha ya Vhafilista vha fhira, vha yo ka maḓi afho bidzini ḽi re tsini ha khoro ya Betlehema, vha a hwala vha humela nao ha Dafita. Hone Dafita a hana u nwa ayo maḓi, a a shululela fhasi a vha nduvho i ṋekedzwaho Muṋe washu. Dafita a ri, “Maḓi aya ndi nga si a nwe! Zwi nga ḓo nga ndi khou nwa malofha a avha vhanna vhe vha ḓifunga vha ṅaledza vhutshilo havho!” Dafita a si nwe ayo maḓi nge avho vhanna vha ḓifunga vha ṅaledza vhutshilo havho vha tshi yo a ka uri vha vhuye nao. Uho ndi hone vhuhali ha avho vhahali vhararu. Abishai murathu wa Juaba o vha e ene muhulwane wa avho vhararu. O lwa na vhanna vha 300 nga pfumo ḽawe a vha vhulaha, ngauralo a vha na bvumo unga avho Vhararu. Kha avho vhararu ndi ene we a vha e na bvumo ḽihulu, a vha ene mulangi wavho, naho o vha a sa swiki kha Vhararu vha Bvumo. Benaya ṅwana wa Jehoyada wa Kabusiele o vha e muhali wa bvumo unga khotsi awe Jehoyada, o sumbedza vhuhali vhuhulu. O vhulaha vhahali vhavhili vha Muaba vhe vha vha vha tshi pfi “Ndau dza Muaba”. O vhuya a dzhena mulindini musi hu na gabugu a vhulaha ndau e eṱhe. O vhuya a vhulaha muswonḓa wa Muegipita wa vhulapfu ha mitha mbili na hafu. Naho uyo Muegipita o vha o fara pfumo ḽihulu ḽi no nga luṱanga lwa muluki, Benaya a mu dzhena nga mugopi, a dzhavhulela uyo Muegipita pfumo, a mu vhulaha nga pfumo ḽawe. Uho ndi hone vhuhali ha Benaya ṅwana wa Jehoyada, na ene o vha e na bvumo unga vhanna vhararu vha bvumo. O vha a tshi huliswa zwihulu u fhira vhoṱhe vha 30, hone o vha a songo katelwa kha Vhararu vha Bvumo. Dafita a mu vhea uri a vhe ene mulangi wa vhalindi vhawe. Vhanna vhaṅwe vha bvumo ndi Asaele murathu wa Juaba na Elihanani ṅwana wa Dodo wa Betlehema na Shamotho wa Harodo na Helese wa Phelethe na Ira ṅwana wa Ikeshe wa Thekua na Abiesere wa Anathotho na Sibekhai wa Husha na Ilai wa Ahoho na Maharai wa Netofa na Helede ṅwana wa Baana wa Netofa, na Ithai ṅwana wa Ribai wa Gibia kha ḽa Benyamini, na Benaya wa Phirathoni na Harai wa magovhani a Gaashi na Abiele wa Araba na Asimavethe wa Bahurimu na Eliahaba wa Shaaliboni, na vhana vha Hasheme wa Gizoni na Jonathani ṅwana wa Shagee wa Harare, na Ahiamu ṅwana wa Sakhara wa Harare na Elifala ṅwana wa Uru, na Hefere wa Mekhera na Ahia wa Pheloni na Hetsiro wa Kharamele na Naarai ṅwana wa Ezibai, na Juele murathu wa Nathani na Mibihare ṅwana wa Hagari na Tseleke wa Amoni na Naharai wa Bierotho, muhwalazwihali wa Juaba ṅwana wa Tseruya, na Ira wa Jathiri na Garebe wa Jathiri na Uria wa Muhithi na Zabadi ṅwana wa Ahilai, na Adina ṅwana wa Shisa wa tsinde ḽa Rubeni, we a vha e murangaphanḓa wa tsinde ḽa Rubeni, e na tshigwada tshawe tsha vhahali vha 30, na Hanani ṅwana wa Maakha na Josafati wa Mithani na Uzia wa Ashtharotho na Shama na Jeiele vhana vha Hothamu wa Aruere, na Jediele na Joha vhana vha Shimiri vha Thitsi na Eliele wa Mahava na Jeribai na Joshavia vhana vha Elinaamu na Ithima wa Muaba na Eliele na Obede na Jaasiele vha Tsoba. Musi Dafita a tshi dzula Tsikilaga he a ya hone a tshi shavha khosi Saulo ṅwana wa Kishi, a tevhelwa nga vhaṅwe vhahali vha tsinde ḽa Benyamini mashaka a Saulo. Vho vha vha tshi kona u posa misevhe na u posa matombo nga gatho nga tshanḓa tshauḽa kana tshamonde. Vho vha vha tshi langwa nga Ahiesere na Juasi vhana vha Shemaa wa Gibia. Ndi Jesiele na Phelete vhana vha Asimavethe na Berakha na Jehu vha Anathotho na Ishmaya wa Gibioni, ene muhali wa bvumo kha vha 30, a dovha a vha murangaphanḓa wavho, na Jeremia na Jahasiele na Johanani na Jozabadi wa Gedera, na Elusai na Jerimotho na Bialia na Shemaria na Shefatia vha Harifi na Elikana na Ishia na Asarele na Juesere na Jashobiamu vha mutupo wa Kora, na Juela na Zebadia vhana vha Jerohamu vha Gedoro. Ngea madzina a vhahali vha vhahali vha no bva kha tsinde ḽa Gadi vhe vha tevhela mmbi dza Dafita musi e dzhavheloni ḽa phangani. Vho vha vhe vhomakone kha u fara zwiṱangu na u posa mafumo, vha tshi ofhisa unga dzindau, vhe na luvhilo lu no nga lwa tholo dza thavhani. Vho vha vha tshi tevhekana nga u rali zwi tshi ya nga vhuimo havho: Ezere, Obadia, Eliaba, Mishimana, Jeremia, Athai, Eliele, Johanani, Elizabadi, Jeremia, Makhabanai. Kha avho vhanna vha no bva kha tsinde ḽa Gadi a no fhira vhoṱhe o vha a sa ofhi vhanna vha tshigidi, muṱuku wavho a sa teledzi vha ḓana. Nga ṅwedzi wa u thoma wa ṅwaha, tshifhinga tsha musi mulambo wa Jorodani u tshi ḓala wa fhufha mabama awo, wa ḓadza na magovha vhubvaḓuvha na vhukovhela, vhone vha u wela vha ḓa ha Dafita. Vhaṅwe vhanna vha matsinde a Benyamini na Juda vho bva vha ya dzhavheloni he Dafita a vha e hone. Dafita a yo vha ṱanganedza a ri, “Arali ni tshi khou ḓa sa dzikhonani uri ni mpfarise, no ṱanganedzwa fhano. Nga ri baḓekane! Hone arali ni tshi ṱoḓa u mpheṱa kha maswina anga, naho ndi songo linga u ni huvhadza, Mudzimu wa vhomakhulukuku washu u ḓo zwi ḓivha a ni lifhedza.” Muya wa Mudzimu a dzhena muṅwe wavho ane a pfi Amasai, we ngavhuya a vho vha mulangi wa vha 30, a vhidzelela a ri, “Dafita, riṋe ri vhau! Ri ima na iwe, iwe ṅwana wa Isai! Nga zwi u nakele, nga zwi u nakele nandi, zwi nakele na vhane vha u tikedza, ngauri Mudzimu wau u ḓo u tika.” Dafita a vha ṱanganedza, a vha ita vharangaphanḓa vha mmbi yawe. Vhaṅwe vhahali vha Manase vho pfukela siani ḽa Dafita musi o bva na Vhafilista vha tshi yo lwa na khosi Saulo. (Vhukuma Dafita o sala a si tsha tikedza Vhafilista ngauri mahosi avho o vha a tshi ofha uri a nga humela kha muṋe wawe wa u thoma Saulo o fara ṱhoho dzavho, ndi zwe vha ri a humele Tsikilaga.) Vhahali vha tsinde ḽa Manase vho pfukelaho siani ḽa Dafita musi a tshi khou vhuya ndi Adina na Jozabadi na Jediele na Mikaele na Jozabadi na Elihu na Tsilethai. Kha ḽa Manase vhoṱhe vho vha vhe vhalangi vha vhanna vha tshigidi. Vha farisa Dafita u pandamedza tshiḽa tshigwada tsha Vhaamaleke, ngauri vhoṱhe vho vha vhe vhahali vha bvumo. Ngavhuya vha vha vhalangammbi vha Dafita. Misi yoṱhe ho ḓi ḓa vhanna vhaswa vha ḓibaḓekanya na mmbi dza Dafita, mmbi yawe ya mbo ḓi ṱavhanya ya anda ya vha khulu-khulu. Musi Dafita o no vha Hebroni, ha ḓa vhahali vhanzhi vho gudiswaho vha dzhena mmbini yawe uri vha mu tikedze a vhe khosi vhudzuloni ha Saulo, nga he Muṋe washu a vha o fulufhedzisa. Tshivhalo tshavho ndi hetshino: Vhanna vha Juda vho faraho zwiṱangu na mafumo vho vha vhe 6 800. Vhanna vha Simioni vho lugelaho u bva pfumo vho vha vhe 7 100. Vhanna vha Livi vho vha vhe 4 600. Vhaṅwe vhavho vho vha vhe vhanna vha 3 700 vho rangwaho phanḓa nga Jehoyada, wa lutsinga lwa Aroni. Tsadoko ene muhali nndwani o vha e na vharangaphanḓa vha muṱa wa hawe vha 22. Vhanna vha Benyamini, mashaka a Saulo, vhe u swika zwenezwo vha vha vha tshi kha ḓi luvha Saulo, vho vha vhe 3 000. Vhanna vha Efraimi, vhahali vha re na bvumo kha vha mutupo wavho, vho vha vhe 20 800. Vhanna vha Manase vha vhukovhela vho nangwaho uri vha ye vha vhumbe Dafita khosi vho vha vhe 18 000. Vhanna vha Isakhara vha vharangaphanḓa vhe vha vha vha tshi ḓivha zwine Vhaisraele vha fanela u ita na tshifhinga tsho teaho tshine vha fanela u zwi ita vho vha vhe 200 khathihi na mashaka avho e a vha a tshi langiwa ngavho. Vhanna vha Zebuloni, vhahali vha re na nzhele vhe vha vha vha tshi kona u lwa nga zwihali zwoṱhe u tikedza Dafita nga mbilu yoṱhe vho vha vhe 50 000. Vhanna vha Nafuthali vho vha vhe magota a 1 000 khathihi na vhanna vhe vha vha vhe navho vho shomaho zwiṱangu na mafumo, vha 37 000. Vhanna vha Dani vho teaho u bva pfumo vho vha vhe 28 600. Vhanna vha Ashere, vhahali vha na nzhele vho ḓiimiselaho u bva pfumo vho vha vhe 40 000. Vhubvaḓuvha ha Jorodani, vhanna vha Rubeni na Gadi na vha Manase wa vhubvaḓuvha, vho shomaho zwihali zwa tshakha dzoṱhe vho vha vhe 120 000. Vhoṱhe havho vhahali vha ya Hebroni vhe kha zwigwada zwavho vho shoma mafumo, vhe na mbilu nthihi vho ḓiimisela u vhumba Dafita khosi ya ḽoṱhe ḽa Israele. Vhaisraele vhaṅwe vhoṱhe na vhone vho vha vhe na mbilu nthihi uri vha vhumbe Dafita khosi. Vhanna avho vha fhedza maḓuvha mararu henefho vhe na Dafita, vha tshi khou ḽa vha tshi nwa, ngauri vha havho vho vha vho vha ṋea zwiḽiwa. Na vhahura vhavho vhe vha vha vha tshi bva henengei kha matsinde a Isakhara na Zebuloni na Nafuthali vha ḓa vho hwala zwiḽiwa nga dzidonngi na dzigamela na dzimeila na dziphulu. Vha ḓa vho hwala vhukhopfu na mpale wa mahuyu na wa nḓirivhe na waini na mapfura na kholomo na nngu ngauri shango ḽoṱhe ḽa Israele ḽo vha ḽi tshi khou pembela. Dafita a eletshedzana na magota awe oṱhe a no langa vhanna vha tshigidi na a no langa vha ḓana. Ndi hone a tshi ḓivhadza vhathu vhoṱhe vha Israele a ri, “Arali ni tshi vhona zwi zwavhuḓi nahone zwi zwine Muṋe washu Mudzimu washu a zwi funa, nga ri rume vhaḓinḓa ha vha hashu vhaṅwe vhoṱhe shangoni ḽoṱhe ḽa Israele na ha vhotshifhe na Vhalivi vhane vha dzula navho miḓini yavho na mafuloni, vha ḓe vha kuvhangane na riṋe fhano. Nga ri yo dzhia mbulungelo ya Mudzimu washu i vhuye fhano kha riṋe, ngauri a ro ngo i londa misi ya Saulo.” Vhathu vhoṱhe vho kuvhanganaho vha tenda uri vha ḓo ita nga u ralo ngauri vhathu vhoṱhe vho vha vha tshi vhona zwi zwone. Ndi hone Dafita a tshi kuvhanganya Vhaisraele vhoṱhe, u bva mulamboni wa Shihoro masakhani a Egipita u swika Pharani ya Hamathi, uri vha yo dzhia mbulungelo ya Mudzimu Kiriathi Jiarimu. Dafita na Vhaisraele vhoṱhe vhe vha vha vhe nae vha ya muḓini wa Baala, une ḽiṅwe wa pfi Kiriathi Jiarimu, shangoni ḽa Juda, u yo dzhia mbulungelo ya Mudzimu Muṋe washu, o dzulaho kha khuluṋoni vhukati ha vhakherube, mbulungelo iyo i vhidzwa nga dzina ḽawe. Vha bvisa mbulungelo ya Mudzimu nḓuni ya Abinadaba vha i vhea kha gariki ntswa, ya endedzwa nga Uza na Ahio. Dafita na Vhaisraele vhoṱhe vho vha vha tshi khou pembela nga nungo dzavho dzoṱhe phanḓa ha Mudzimu, hu tshi khou imbwa nyimbo hu tshi lidzwa dziharipa na madende na mirumba na ṋanga na dziphalaphala. Musi vha tshi swika luvhatani lwa Nakhoni phulu dza khukhulwa, Uza a isa tshanḓa a fara mbulungelo uri i si we. Muṋe washu a sinyutshela Uza, a mu vhulaha nge a farelela mbulungelo. A fela henefho phanḓa ha Muṋe washu. Dafita a vhilaela nge Muṋe washu a sinyutshela Uza. Fhethu afho na ṋamusi hu kha ḓi pfi Pheretse Uza (Phandula-Uza), nge Muṋe washu a tou fhandula Uza. Dafita a ofha Mudzimu musi uyo, a ḓivhudzisa a ri, “Mbulungelo ya Mudzimu ndi nga i ḓisa hani ha nṋe zwino?” Dafita a si dzhie mbulungelo uri a dzule nayo Muḓini wa Dafita. O tou i bvisela nnḓa a i isa nḓuni ya munna we a vha a tshi pfi Obede Edomo we a vha a tshi bva muḓini wa Gathi. Mbulungelo ya Mudzimu ya dzula henefho ya fhedza miṅwedzi miraru, Muṋe washu a shudufhadza muṱa wa uyo munna na zwoṱhe zwe a vha e nazwo. Zwino Hiramu khosi ya Tiro a ruma vhaḓinḓa ha Dafita, vha ṱuwa na matanda a mukedara na vhatsheṱi vha matombo na vhavhaḓi uri vha mu fhaṱele pfamo. Dafita a zwi ḓivha uri Muṋe washu o mu vhumba khosi ya Israele na uri muvhuso wawe o u pfumbisa tshoṱhe a tshi itela vhathu vhawe Vhaisraele. Henefho Jerusalema Dafita a dzea vhafumakadzi vhanzhi a beba vhana vhanzhi vha vhatuka na vhasidzana. Vhana vhe Dafita a vha beba henefho Jerusalema ndi Shamua na Shobaba na Nathani na Solomoni na Ibihara na Elishua na Eliphelete na Noga na Nefege na Jafia na Elishama na Bieliada na Elifelete. Musi Vhafilista vha tshi zwi pfa uri Dafita o vhumbwa khosi ya ḽoṱhe ḽa Israele, vha ḓa na mmbi yavho yoṱhe u yo mu ṱoḓa, Dafita a zwi pfa, a bva a yo vha ṱanganedza. Zwino Vhafilista vho vha vho imisa mmbi yavho Govhani ḽa Refaimi. Dafita a vhudzisa Mudzimu a ri, “Ndi ṱuwe ndi yo lwa na Vhafilista? U ḓo nkumedza vhone nda vha kunda?” Muṋe washu a mu fhindula a ri, “Tshimbila u yo lwa navho, ndi ḓo u kumedza vhone wa vha kunda.” Ndi hone Dafita na vhanna vhe a vha e navho vha tshi gonya vha ya Baali Pheratsimu, henefho a vha kunda. Dafita a ri, “Mudzimu o kumba maswina anga nga tshanḓa tshanga unga maḓi a muḓalo a tshi kumba.” Fhethu henefho ha mbo ḓi pfi Baali Pheratsimu (Muṋe wa Muḓalo). Vhafilista vha shavha vha sia midzimu yavho ya zwitungulo henefho, Dafita a ri zwi fhiswe nga mulilo. Vhafilista vha dovha vha ḓa vha imisa mmbi yavho govhani ḽeneḽo. Dafita a dovha a vhudzisa Mudzimu, Mudzimu a mu fhindula a ri, “U songo tou gonya wo livhana navho, itou vha mona u vha die u tshi bva nga matungo u livhana na miri ya maswi. Hezwi u tshi tou pfa mutsindo matavhini a miri ya maswi, u mbo ḓi vha wela ngauri ndi ḓo vha ndo u ranga phanḓa u yo kunda mmbi ya Vhafilista.” Dafita a ita zwe Mudzimu a mu laya, vha kunda mmbi ya Vhafilista, vha vha vhilimedza u bva Gibioni u vhuya u swika Gezere. Bvumo ḽa Dafita ḽa swika mashangoni oṱhe, Muṋe washu a ita uri tshakha dzoṱhe dzi mu ofhe. Musi Dafita a tshi ḓifhaṱela dzinnḓu Muḓini wa Dafita, a lugisa na fhethu hune mbulungelo ya Mudzimu ya ḓo dzula hone, a i akhela dennde. Ndi hone Dafita a tshi ri, “Mbulungelo ya Mudzimu i nga hwalwa nga Vhalivi fhedzi, e si muṅwe muthu, ngauri Muṋe washu o nanga vhone uri vha hwale mbulungelo yawe, vha mu shumele lini na lini.” Dafita a kuvhanganya Vhaisraele vhoṱhe Jerusalema uri vha yo dzhia mbulungelo ya Mudzimu vha i ḓise fhethu he a i lugisela. Dafita a vhidzisa vhoṱhe vha lutsinga lwa Aroni na Vhalivi vha kuvhangana. Vhalivi vha mutupo wa Kehathi ha ḓa vha 120, murangaphanḓa wavho e Uriele. Vha mutupo wa Mirari ha ḓa vha 220, murangaphanḓa wavho e Asaya. Vha mutupo wa Gerisoni ha ḓa vha 130, murangaphanḓa e Juele. Vha mutupo wa Elitsafani ha ḓa vha 200, murangaphanḓa e Shemaya. Vha mutupo wa Hebroni ha ḓa vha 80, murangaphanḓa e Eliele. Vha mutupo wa Uziele ha ḓa vha 112, murangaphanḓa e Aminadaba. Ndi hone Dafita a tshi vhidza vhotshifhe Tsadoko na Abiathara, na Vhalivi, Uriele na Asaya na Juele na Shemaya na Eliele na Aminadaba. Dafita a vhudza Vhalivi a ri, “Inwi ni ṱhoho dza miṱa ya Vhalivi, inwi na Vhalivi vha haṋu ḓikumedzeni Mudzimu, ni yo dzhia mbulungelo ya Muṋe washu Mudzimu wa Israele, ni ḓe nayo fhano, ni i vhee fhethu he nda i lugisela. Mudzimu Muṋe washu o ri huvhadza nge lwa u thoma ya si hwalwe nga inwi Vhalivi. A ro ngo mu vhudzisa uri zwi itwa hani nga nḓila yo teaho.” Ndi hone vhotshifhe na Vhalivi vha tshi ḓikumedza Mudzimu uri vha yo dzhia mbulungelo ya Muṋe washu Mudzimu wa Israele, vha vhuye nayo. Vhalivi vha hwala mbulungelo ya Mudzimu nga thanda vho dzi vhea kha mahaḓa avho, nga he Mushe a laya zwi tshi tevhedza zwe Muṋe washu a amba. Dafita a vhudza vharangaphanḓa vha Vhalivi uri vha khethe mashaka avho vha vhe vhaimbi vha imbe nyimbo dza u pembela hu tshi lidzwa zwilidzo zwa madende na dziharipa na tshele. Ndi hone Vhalivi vha tshi khetha Hemani ṅwana wa Juele na shaka ḽawe Asafu ṅwana wa Berekhia, na Ethani ṅwana wa Kushaya wa mutupo wa Mirari. Vha tikedzwa nga mashaka avho vhane vha vha tevhela nga vhuimo, vhone vhalindakhoro, Zakaria na Jaasiele na Shemiramotho na Jehiele na Uni na Eliaba na Benaya na Maaseya na Mathithia na Elifelehu na Mikineya na Obede Edomo na Jeiele. Vhasiki vha nyimbo, Hemani na Asafu na Ethani, vho vha vha tshi lidza tshele dza musinaseṱha. Zakaria na Asiele na Shemiramotho na Jehiele na Uni na Eliaba na Maaseya na Benaya vho vha vha tshi lidza madende a mubvumo musekene. Mathithia na Elifelehu na Mikineya na Obede Edomo na Jeiele na Azasia vha tshi lidza madende a mubvumo mudenya. Khenania ene Mulivi muhulwane o vha e ene wa u langa vhahwali vha mbulungelo, ngauri o vha e na nḓivho ya uyo mushumo. Berekhia na Elikana vho vha vhe vhalindamuṋango wa hune mbulungelo ya vha hone. Vhotshifhe Shebania na Josafati na Nathaniele na Amasai na Zakaria na Benaya na Eliesere vho vha vha tshi lidza phalaphala phanḓa ha mbulungelo ya Mudzimu, Obede Edomo na Ihia vha tshi i linda. Ndi hone khosi Dafita na vhahulwane vha Israele na vhalangammbi vha vhanna vha tshigidi vha tshi ya nḓuni ya Obede Edomo u yo dzhia mbulungelo ya mulanga ya Muṋe washu, vha tshi khou pembela. Ha ṱhavhiwa mboho ṱhanu na mbili na thutha ṱhanu na mbili dza ṋekedzwa dza vha tshiṱhavhelo nge Mudzimu a farisa Vhalivi vhe vha vha vho hwala mbulungelo ya mulanga ya Muṋe washu. Dafita o vha o ambara phuraphura ya sila ḽa lukhaha lu songo vangiwaho, na Vhalivi vhoṱhe vhe vha vha vho hwala mbulungelo vho ambara nga u ralo, na vhaimbi na Kenania we a vha a tshi khou langa vhahwali. Dafita o vha o ita na u pakata na luvhemba lwa lukhaha. Vhaisraele vhoṱhe vha dzhia mbulungelo ya Muṋe washu vha vhuya nayo vha tshi khou ṱavha mikosi ya dakalo, hu tshi khou lidzwa ṋanga dza thutha na phalaphala na tshele na madende na dziharipa. Musi mbulungelo ya mulanga ya Muṋe washu i tshi khou dzhena Muḓini wa Dafita, Mikhala ṅwananyana wa Saulo a sedza nga fasiṱere, a vhona khosi Dafita a tshi khou tshina a tshi tou ḓiṱhakha, a mu nyadza mbiluni yawe. Vha dzhia mbulungelo ya Mudzimu vha i vhea denndeni ye Dafita a vha o i akhela, vha ṋekedza Mudzimu zwiṱhavhelo zwi fhiswaho na nduvho dza u konana na Mudzimu. Musi Dafita o no fhedza u ṋekedza zwiṱhavhelo zwi fhiswaho na nduvho dza u konana na Mudzimu, a shudufhadza vhathu nga dzina ḽa Muṋe washu. Dafita a ṋea Muisraele muṅwe na muṅwe, wa munna na wa musadzi mukonde wa vhurotho na mpale wa dzideithi na mpale wa nḓirivhe. Dafita a vhea vhaṅwe Vhalivi uri vha shume phanḓa ha mbulungelo ya Muṋe washu, vha tshi imbela Muṋe washu Mudzimu wa Israele, vha tshi mu livhuha vha tshi mu renda. Murangaphanḓa o vha e Asafu, a tevhelwa nga Zakaria, ha konou tevhela Jeiele na Shemiramotho na Jeiele na Mathithia na Eliaba na Benaya na Obede Edomo na Jeiele. Vho vha vha tshi lidza madende na dziharipa, Asafu a tshi lidza tshele, vhotshifhe Benaya na Jahasiele vha tshi dzula vha tshi lidza dziphalaphala phanḓa ha mbulungelo ya mulanga ya Mudzimu. Ndi musi wonoyo we Dafita a thoma u ṋea Asafu na mashaka awe mushumo wa u imba phisalema ya u renda Muṋe washu i no ri: Livhuhani Muṋe washu, mu rabeleni, ḓivhadzani dzitshakha mishumo yawe. Mu imbeleni, mu rendeni nga nyimbo, bulani mishumo yawe i kanukisaho. Rendani dzina ḽawe ḽikhethwa, mbilu dza vhane vha ṱoḓa Muṋe washu nga dzi pembele. Iyani ha Muṋe washu, u na maanḓa, lusani u dzula nae misi yoṱhe. Elelwani maḓembe e a ita, na zwiga zwawe, na zwe a amba a tshi haṱula, inwi vhaḓuhulu vha Israele mulanda wawe, vhana vha Jakopo munangiwa wawe. Ndi Ene Mudzimu Muṋe washu, muvhuso wawe u ṱanganya ḽifhasi. Elelwani mulanga wawe, ndi wa lini na lini; zwe a fulufhedzisa zwi dzula zwo ralo ha vhuya ha fhira mirafho ya zwigidi. Ndi mulanga we a vhofha na Abrahamu, a fulufhedzisa Isaka nga muano, a zwi khwaṱhisa a zwi ita mulayo nga tshifhinga tsha Jakopo, wa vha mulanga wa lini na lini we a vhofha na Israele, a tshi ri, “Inwi ndi ḓo ni ṋea shango ḽa Kanana, ḽa vha ifa ḽaṋu ḽe nda ni kovhela.” Zwiḽa vha tshi kha ḓi vha vhathu vha si gathi, vhe vhaṱuku sa muroho, vhe vhatsinda shangoni ḽeneḽo, vho tendeleka na dzitshakha, vha mona na mivhuso, a si tende na muthihi a tshi vha kandeledza, a kaidza mahosi a tshi itela vhone, a ri, “Ni songo vhuya na kwama vhe nda vha shululela Muya wanga, ni songo huvhadza vhaporofita vhanga.” Ḽifhasi ḽoṱhe nga ḽi imbele Muṋe washu! Misi yoṱhe ḓivhadzani uri u a tshidza! Anḓadzani vhugala hawe tshakhani dzoṱhe, ni ḓivhadze vhathu vhoṱhe mishumo yawe i kanukisaho. Muṋe washu ndi muhulwane, o tewa nga thendo khulu, u fanela u ofhiwa u fhira midzimu yoṱhe. Hufha midzimu yoṱhe ya dzitshakha i si tshithu, hone Muṋe washu o sika ḽiṱaḓulu. O tangwa nga vhugala na vhurena, hune a dzula ho ḓala nungo na dakalo. Inwi tshakha dzoṱhe, iḓani ha Muṋe washu! Mu huliseni, mu luvheni, u na maanḓa. Rendani dzina ḽa Muṋe washu, zwo fanela; ḓisani nduvho nḓuni yawe. Khothani Muṋe washu a tshi vhonadza lupenyo lwawe lukhethwa! Tetemelani phanḓa hawe inwi noṱhe vha ḽifhasi! Shango ḽo tikwa, ḽi nga si sudzuluswe. Ḽiṱaḓulu nga ḽi takale, ḽifhasi nga ḽi fhululedze, nga zwi vhudzwe dzitshakha hu pfi, “Muṋe washu u a vhusa!” Lwanzhe nga lu bvume na zwoṱhe zwi re khalwo, masimu nga a pembele na zwoṱhe zwi re khao! Miri ya ḓaka i ḓo imba, i ḓo fhululedza phanḓa ha Muṋe washu, u khou ḓa u haṱula ḽifhasi. Livhuhani Muṋe washu ngauri u na vhuthu, lufuno lwawe a lu gumi. Ṱavhani mukosi ni ri, “Ri tshidze, Iwe Mudzimu Mutshidzi washu, ri kuvhanganye u ri lamulele kha dzitshakha, ri luvhe dzina ḽau ḽikhethwa, ri u khoḓe ri u rende.” Nga hu rendwe Muṋe washu Mudzimu wa Israele, u bva tsha kale na kale, na lini na lini. Ndi hone vhathu vhoṱhe vha tshi ri, “Amen! Nga hu rendwe Muṋe washu!” Dafita a sia Asafu na mashaka awe phanḓa ha mbulungelo ya mulanga ya Muṋe washu uri vha dzule vha tshi shuma henefho, vha tshi tevhedza zwine zwa ṱoḓea misi yoṱhe. A sia na Obede Edomo na mashaka awe vha 68 uri vha shume navho. Obede Edomo ṅwana wa Jeduthuni na Hosa vho vha vhe vhalindakhoro. Dafita a vhea tshifhe Tsadoko na mashaka awe uri vha shume Gibioni fhethu he ha vha hu tshi luvhiwa Muṋe washu, uri vha ṋekedze Muṋe washu zwiṱhavhelo zwi fhiswaho kha aḽiṱari ya tshiṱhavhelo tshi fhiswaho nga zwifhinga zwa hone, nga matsheloni na nga madekwana, hu tshi tevhedzwa zwo ṅwalwaho Mulayoni wa Muṋe washu, we a u ṋea Vhaisraele. Vho vha vhe na Hemani na Jeduthuni na vhaṅwe vhoṱhe vhe vha nangiwa vha tou bulwa nga madzina uri vha livhuhe Muṋe washu vha tshi ri, “Lufuno lwawe a lu gumi.” Hemani na Jeduthuni vho vha vha tshi shuma u vhona uri hu lidzwe dziphalaphala na mirumba na u lidza zwiṅwe zwilidzo hu tshi imbiwa nyimbo dza u hulisa Mudzimu. Vhana vha Jeduthuni vho vha vha tshi linda khoro. Ndi hone vhathu vhoṱhe vha tshi ṱuwa, muṅwe na muṅwe a livha hayani hawe, Dafita a vhuelela hayani a yo shudufhadza muṱa wawe. Khosi Dafita a tshi vho dzula pfamoni yawe, a vhudza muporofita Nathani a ri, “Eḓonu vhona, nṋe ndi dzula pfamoni yo fhaṱwaho nga mikedara, ngeno mbulungelo ya mulanga ya Muṋe washu i tshi dzula denndeni.” Nathani a fhindula Dafita a ri, “Zwine vha zwi elekanya nga vha zwi ite; Mudzimu u navho.” Vhusiku honoho ipfi ḽa Mudzimu ḽa ḓa ha Nathani ḽa ri, “Tshimbila u yo vhudza muḓinḓa wanga Dafita u ri, ‘Yahavee u ri: A si iwe ane a ḓo mphaṱela nnḓu ine nda ḓo dzula khayo. Hufha ndi sa athu vhuya nda dzula nḓuni tshee nda pfulusa Vhaisraele Egipita, na ṋamusi. Ndo tendeleka ndi tshi bva fhano ndi tshi ya fhaḽa ndi tshi dzula denndeni. Hoṱhe he nda tshimbila na Vhaisraele, ndo no vhuya nda vhudza muṅwe wa vharangaphanḓa vhe nda vha laya uri vha lise vhathu vhanga nda ri: Ndi mini ni songo mphaṱela nnḓu ya mikedara?’ “Zwino-ha, vhudza muḓinḓa wanga Dafita u ri, ‘Yahavee Mulangazwoṱhe u ri: Ndo u dzhia pfuloni u tshi khou lisa sambi ḽa nngu nda u ita murangaphanḓa wa vhathu vhanga Vhaisraele. Ndo ḓi vha na iwe hoṱhe he wa ya, nda vhulaha maswina au oṱhe a si tsha u dina. Zwino ndi ḓo ita uri u vhe na bvumo unga madzina a vhanna vhahulu vha ḽifhasi. Vhathu vhanga Vhaisraele ndi ḓo vha ṋea vhudzulo, nda vha ṱavha vha vha na haya havho, vha si tsha dinwa nga muthu. Vhavhi a vha tsha ḓo vha kandeledza sa zwiḽa u rangani, vha ḓi ralo u bva tshee nda vhea vharangaphanḓa uri vha vhuse vhathu vhanga Vhaisraele. Ndi ḓo ita na uri maswina au oṱhe a u luvhe. Ndi u ḓivhadza uri Nṋe ndi ḓo fhaṱela iwe nnḓu. Musi tshifhinga tshau tshi tshi swika wa fa, wa yo swiṱwa na vhokhotsi au, ndi ḓo ita uri ṅwana wau a vhe khosi vhudzuloni hau. Ndi ḓo pfumbisa muvhuso wawe. Ndi ene ane a ḓo mphaṱela nnḓu, nda khwaṱhisa vhuhosi hawe lini na lini. Nṋe ndi ḓo vha khotsi awe, ene a vha ṅwananga. Thi nga litshi u mu funa unga ndo litsha u funa o u rangaho phanḓa. Ndi ḓo mu ṋea vhudzulo nḓuni yanga na muvhusoni wanga lini na lini.’ ” Nathani a swikisa ha Dafita mafhungo oṱhe e Mudzimu a mu dzumbululela one. Ndi hone khosi Dafita a tshi dzhena denndeni a dzula phanḓa ha Muṋe washu a rabela a ri, “Yawee Mudzimu Muṋe washu, nṋe ndi tou vha mini, muṱa wanga wone u tou vha mini, zwe wa vhuya wa ntswikisa hafhano? Zwa tou nga wo vhona zwenezwo zwí songo eḓana, wa dovha wa amba na zwa tshifhinga tshi ḓaho zwa nnḓu yanga. Yawee Mudzimu Muṋe washu, wo ntsedza unga muthu a tshi sedza muṅwe muthu, wa mpha vhuimo vhuhulwane. “Zwino nṋe Dafita ndi ḓo u fhindula mini zwe wa nkhulisa? Hufha u tshi nnḓivha, Muṋe washu, wo ita zwingafha nga u funa hau u tshi itela u tonda nṋe, u tshi ri u ḓo zwi ḓivhadza vhathu. Muṋe washu, a hu na ane a nga Iwe, ro zwi pfa nga dzashu nḓevhe ra zwi vhona: Mudzimu ndi Iwe u woṱhe. Ndi lufhio lushaka lune lwa nga vhathu vhau Vhaisraele? Ndi lwone lushaka lu lwoṱhe fhano fhasi lwe Mudzimu walwo a bva a yo ḓitshidzela lushaka, wa vha na bvumo, wa ita zwimangadzo zwihulu zwi ofhisaho nga u thatha dzitshakha vhathu vhau vha tshi swika, vhe wa vha lamukisa Egipita. Wo ita uri vhathu vhau Vhaisraele vha vhe vhau lini na lini, Iwe Muṋe washu wa vha Mudzimu wavho. “Zwino-ha, Muṋe washu, ita uri zwe wa fulufhedzisa u tshi amba nṋe na nnḓu yanga zwi vhe zwa lini na lini. Ita nga he wa fulufhedzisa, uri zwi pfumbe, bvumo ḽau ḽi pfale kule lini na lini. Ndi hone vhathu vha tshi ḓo ri, ‘Yahavee Mulangazwoṱhe, Mudzimu ane a vhusa Israele, ndi Mudzimu wa Israele!’ Ndi hone nnḓu yanga nṋe muḓinḓa wau Dafita i tshi ḓo pfumba u tshi zwi vhona. “Mudzimu wanga, wo nnzumbululela uri u ḓo mphaṱela nnḓu. Ndi zwine nda wana nungo dza u u rabela. Muṋe washu, ndi Iwe Mudzimu! Wo mpfulufhedzisa mafhungo haya avhuḓi. Zwino wo takalela u shudufhadza nnḓu yanga uri i ḓi dzula u tshi i vhona. Iwe Muṋe washu wo i shudufhadza, ndi zwine ya ḓo vha na mashudu lini na lini.” Ngavhuya khosi Dafita a kunda Vhafilista, vha mu luvha, a vha dzhiela muḓi wa Gathi na miḓana yo u tangaho. Dafita a kunda na Vhamuaba, vha vha vhalanda vhawe, a vha thelisa mithelo. Dafita a dovha a lwa na khosi Hadada Ezere wa Tsoba u vhuya u swika shangoni ḽa Hamathi, musi Hadada Ezere a tshi khou ya u dovha u luvhisa iḽo shango u navha na mulambo wa Yufuratha. Dafita a thuba gariki dzawe dza tshigidi na vhatshimbidzi vha dzigariki vha 7 000 na vhahali vha 20 000 vha tshimbilaho nga milenzhe. Dafita a holefhadza bere dzoṱhe, a tou sia dzi no kona u kokodza gariki dza ḓana fhedzi. Musi Vhaaramu vha Damasko vha tshi ḓa u ima na khosi Hadada Ezere wa Tsoba, Dafita a vhulaha Vhaaramu vha 22 000. Dafita a ṱoka mishasha ya mmbi muvhusoni wa Vhaaramu wa Damasko, Vhaaramu vha mu luvha vha thela muthelo. Muṋe washu a ita uri Dafita a kunde hoṱhe he a ya. Dafita a dzhia zwiṱangu zwa musuku zwe zwa vha zwi tshi farwa nga magota a Hadada Ezere a zwi isa Jerusalema. A dzhia na musinaseṱha munzhi miḓini ya Tibihathi na Khunu ye ya vha i tshi vhuswa nga Hadada Ezere. Ndi uyo musinaseṱha we Solomoni a sala a tshi ita ngawo thannge na dziphuphu na midzio ya thembele. Musi Thoi khosi ya Hamathi a tshi zwi pfa uri Dafita o kunda mmbi yoṱhe ya Hadada Ezere khosi ya Tsoba, a ruma ṅwana wawe Joramu ha khosi Dafita u yo mu resha na u mu fhululedza zwe a kunda Hadada Ezere nndwani, ngauri Hadada Ezere o vha a tshi endela u lwa na Thoi. Joramu a isela Dafita zwifhiwa zwa musuku na siliva na musinaseṱha. Khosi Dafita a kumedza Muṋe washu izwo zwithu sa zwe a ita nga siliva na musuku zwe a zwi dzhiela tshakha dzoṱhe dze a dzi kunda, dza Edomo na Muaba na Amoni na Filista na Amaleke. Abishai ṅwana wa Tseruya o vhulaha Vhaedomo vha 18 000 Govhani ḽa Muṋo a konou ṱoka mishasha ya mmbi shangoni ḽa Edomo, vhathu vhoṱhe vha Edomo vha luvha Dafita. Muṋe washu a ita uri Dafita a kunde hoṱhe he a ya. Dafita a vhusa ḽoṱhe ḽa Israele, a tshi tevhedza mulayo, a tshi tonda vhathu vhawe vhoṱhe. Mulangammbi o vha e Juaba ṅwana wa Tseruya, Josafati ṅwana wa Ahiludu e tshanḓa tsha khosi, Tsadoko ṅwana wa Ahitubu na Ahimelekhe ṅwana wa Abiathara vhe vhotshifhe, Shausha e muṅwaleli wa khosi, Benaya ṅwana wa Jehoyada e mulangi wa vhalindi vha Dafita. Vhana vha khosi Dafita na vhone vho vha vhe vhakoma vhahulwane. Ngavhuya khosi Nahashi wa Vhaamoni a dzama, ṅwana wawe Hanunu a vha khosi vhudzuloni hawe. Khosi Dafita a ri, “Hanunu ṅwana wa Nahashi ndi ḓo mu itela vhuthu nge khotsi awe a nnyitela vhuthu.” Ndi hone Dafita a tshi ruma vhaḓinḓa ha Hanunu u yo imela nge khotsi awe a dzama. Musi vhanna vhe vha ruṅwa nga Dafita vha tshi swika ha Hanunu shangoni ḽa Vhaamoni uri vha mu ime maṱoni, vhahulwane vha Vhaamoni vha vhudza Hanunu vha ri, “Vha vhona unga Dafita u khou hulisa khotsi avho nga u ruma vhanna khavho u ḓa u imela? Izwi avha vhanna a vho ngo ḓa khavho u tandula shango na u ḽi fhiriṱanya uri vha ḽi kunde?” Ndi hone Hanunu a tshi fara vhanna vhe vha rumiwa nga Dafita, a vha vheula, a fhafhula zwiambaro zwavho u guma nga maraho, a vha thatha. Dafita a tshi ḓivhiswa zwe vhaḓinḓa vhawe vha itwa, a ruma vhaḓinḓa u yo vha ṱanganedza, ngauri vho vha vho nyadziswa zwihulu. Khosi Dafita a ri, “Dzulani Jerikho ndebvu dzaṋu dzi vhuye dzi mele, ni konou vhuya.” Musi Vhaamoni vha tshi vhona uri vho no nukhela Dafita nga zwe vha ita, Hanunu na Vhaamoni vha bvisa khilogiramu dza 34 000 dza siliva ya u thola gariki na vhanameli vhadzo dzi tshi bva kha Vhaaramu vha Misopothamia na Vhaaramu vha Maakha na Tsoba. Vha thola gariki dza 32 000 na vhanameli vhadzo, khathihi na khosi ya Maakha na mmbi yayo, vha ḓa vha ṱoka mishasha tsini na Medeba, ngeno Vhaamoni vho bva miḓini yavho vha rambana uri vha bve pfumo. Dafita a tshi pfa izwo a ruma Juaba na mmbi yoṱhe ya vhahali. Vhaamoni vha bva vha yo ima muṋangoni wa muḓi wavho wa Raba, ngeno mahosi e a vha o ḓa u vha tikedza vho ima vhe vhoṱhe ḓakani. Juaba a vhona uri hu na mmbi dza maswina phanḓa hawe na murahu hawe, ndi hone a tshi nanga vhahali vhomakone vha Israele a vha vhea vho livhana na Vhaaramu. Vhaṅwe vhanna vhoṱhe a ri vha langwe nga murathu wawe Abishai, vha vhewa vho livhana na Vhaamoni. Juaba a ri, “Arali Vhaaramu vha nkunda, ni ḓe ni mphalale, hone arali Vhaamoni vha ni kunda, nṋe ndi ḓo ḓa nda ni phalala. Khwaṱhani ri lwele vhathu vha hashu na miḓi ya Mudzimu washu ri sa ofhi. Muṋe washu u ḓo ita zwine a vhona zwi zwavhuḓi.” Ndi hone Juaba na vhanna vhe a vha e navho vha tshi tshoṱhela Vhaaramu, Vhaaramu vha mu shavha. Musi Vhaamoni vha tshi vhona uri Vhaaramu vha khou shavha, na vhone vha shavha murathu wawe Abishai vha dzhena muḓini. Juaba a humela Jerusalema. Musi Vhaaramu vha tshi vhona uri vho kundwa nga Vhaisraele, vha ruma vhaḓinḓa vha ramba Vhaaramu vha seli ha Yufuratha, Shobakha mulangammbi wa Hadada Ezere ó vha ranga phanḓa. Musi Dafita a tshi zwi pfa, a ramba Vhaisraele vhoṱhe, vha wela Jorodani, a yo vha dia, a vhea vhanna vhawe vha mmbi u livhana navho. Dafita a vhekanya mmbi dzawe uri a yo ṱangana na Vhaaramu i lwiwe, vhone vha lwa nae. Hone nndwa i tshi ṱangana Vhaaramu vha shavha Vhaisraele. Dafita a vhulaha vhanameli vhavho vha dzigariki vha 7 000 na vhahali vha tshimbilaho nga milenzhe vha 40 000. A vhulaha na Shobakha mulangammbi wavho. Musi mahosi e a vha a tshi vhuswa nga Hadada Ezere vha tshi vhona uri vho kundwa nga Vhaisraele, vha pfumedzana na Dafita vha mu luvha. Vhaaramu vha si tsha funa u dovha vha tikedza Vhaamoni. Nga ṱhumalurere, musi mahosi a tshi bva pfumo, Juaba a ranga mmbi phanḓa a phusukanya shango ḽa Amoni, khosi Dafita a sala Jerusalema. Vha govhela muḓi wa Raba, vha u dia, vha u phusukanya. Milikhomu, mudzimu wa tshitungulo wa Vhaamoni, tsho vha tsho ambara khare ya musuku ya tshileme tsha khilogiramu dza 35, nahone yo vha i na ndalama khayo. Dafita a dzhia iyo ndalama a i lunzhedza kha khare yawe ya vhuhosi. Dafita a ita na u dzhia thundu nnzhi ye a i thuba afho muḓini a ṱuwa nayo. Dafita a dzhia vhathu vha muḓi a vha shumisa nga dzisaha na tshezela dza tsimbi na dzimbaḓo. Na vhaṅwe vhathu vha miḓi yoṱhe ya Amoni a vha ita zwenezwo. Ndi hone ene na vhanna vhe a vha e navho vha tshi humela Jerusalema. Ḽiṅwe ḓuvha ho bviwa pfumo ha yo lwiwa na Vhafilista muḓini wa Gezere. Zwenezwo Sibekhai wa Husha a vhulaha muṅwe muswonḓa we a vha a tshi pfi Siphai, Vhafilista vha kundwa. Ha dovha ha lwiwa iṅwe nndwa na Vhafilista, Elihanani ṅwana wa Jairi a vhulaha Lahami wa Gathi, murathu wa Goliada. Pfumo ḽa Lahami ḽo vha ḽi na mufhiṋi wa vhudenya vhu no nga ha luṱanga lwa muhoṱi. Ho lwiwa iṅwe nndwa Gathi. Henefho ho vha hu na muswonḓa wa minwe miṱanu na muthihi tshanḓani tshiṅwe na tshiṅwe na zwikunwane zwiṱanu na tshithihi mulenzheni muṅwe na muṅwe, zwo ṱangana zwa ita 24. Uyo na ene o vha e wa lutsinga lwa miswonḓa ya kale. A nyefula Vhaisraele, Jonathani ṅwana wa Shama mukomana wa Dafita a mu vhulaha. Havho vhararu vho vha vhe vha lutsinga lwa miswonḓa ya Gathi, hone vha vhulawa nga Dafita na vhanna vhawe. Saṱhane a vutshela Vhaisraele a ṱuṱuwedza Dafita uri a vha vhale. Dafita a laya mulangammbi Juaba na maṅwe magota a ri, “Iyani u vhala Vhaisraele u bva Bierisheba u swika Dani. No no fhedza ni ḓe ni mmbudze, ndi ḓivhe uri ndi vhangana.” Hone Juaba a fhindula a ri, “Ngavhe Muṋe washu a tshi andisa mmbi dzawe kaḓana! Thovhele muṋe wanga, vhathu avha vhoṱhe a si vhalanda vhavho naa? Izwi vha zwi itelani? Vha hweselani Vhaisraele mulandu?” Hone Dafita a si thetshelese mafhungo a Juaba. Ndi hone Juaba a tshi ṱuwa a buḓekanye ḽoṱhe ḽa Israele, a konou vhuya Jerusalema. Juaba a vhudza khosi Dafita tshivhalo tsha vhanna vho teaho u bva pfumo. Kha ḽoṱhe ḽa Israele ho vha hu na vhanna vha 1 100 000 vhe vha vha vha tshi kona u bva pfumo, kha ḽa Juda vhe 470 000. Hone Juaba ho ngo vhala vha tsinde ḽa Livi na Benyamini, nge a vha a sa funi ndaela. Ndaela iyo na Mudzimu o vhona yo vhifha, ndi zwe a rwa Vhaisraele. Ndi hone Dafita a tshi amba na Mudzimu a ri, “Ndo khakha zwihulu nga u ita hezwi! Zwino nkhangwele zwe nda tshinya. Ndo ita zwa vhutsilu.” Muṋe washu a vhudza Gadi muporofita wa Dafita a ri, “Tshimbila u yo vhudza Dafita u ri, ‘Yahavee u ri: Ndi na ṱhamu tharu. Iwe nanga nthihi ine nda nga u rwa ngayo.’ ” Gadi a ya ha Dafita a mu vhudza a ri, “Muṋe washu u ri, ‘Iwe u nanga zwifhio? U nanga miṅwaha miraru ya nḓala? Kana u nanga miṅwedzi miraru u tshi khou shavha maswina au a tshi khou u pandamedza o fara mafumo? Kana u nanga maḓuvha mararu Yahavee a tshi khou u tovhola nga pfumo ḽawe, a tshi ḓisa dwadze shangoni ḽau, muruṅwa wawe a tshi vhulaha vhathu shangoni ḽoṱhe ḽa Israele?’ Zwino-ha, nga vha elekanye zwine nda ḓo vhudza we a nthuma.” Dafita a fhindula Gadi a ri, “Ndo hanganea! Nga ndi wele zwanga zwanḓani zwa Muṋe washu, ngauri Ene u na khathutshelo khulu, hone ndi songo wela zwanḓani zwa vhathu.” Ndi hone Muṋe washu a tshi ḓisela Vhaisraele dwadze, ha fa Vhaisraele vha 70 000. Mudzimu a ruma muruṅwa u yo phusukanya Jerusalema. Hone musi muruṅwa e vhukati, Muṋe washu a zwi vhona, a pfa vhuṱungu nga mulandu wa iyo khombo, a vhudza muruṅwa we a vha a tshi khou lozwa vhathu a ri, “Zwo eḓana! Humisa tshanḓa tshau!” Muruṅwa wa Muṋe washu o vha o no ima luvhatani lwa u fhulela lwa Arauna wa Mujebusi. Dafita a tshi lilala a vhona muruṅwa wa Muṋe washu o ima vhukati ha ḽiṱaḓulu na ḽifhasi, o ṱomola banga o ḽi fara nga tshanḓa, ḽo sumba Jerusalema. Ndi hone Dafita na vhahulwane vha tshi wa nga zwifhaṱuwo vho ambara madzanganda. Dafita a rabela a ri, “Ndi nṋe we nda ri vhanna vho teaho u bva pfumo vha vhaliwe. Ndi nṋe we nda tshinya nda ita tshivhi. Vhathu havha vha tou vha dzinngu. Vho tshinyani? Yawee Muṋe washu Mudzimu wanga, lifhedza nṋe na muṱa wanga, hone dwadze heḽi ḽi songo dzula kha vhathu vhau.” Ndi hone muruṅwa wa Muṋe washu a tshi laya Gadi uri a yo vhudza Dafita a gonye a yo fhaṱela Muṋe washu aḽiṱari luvhatani lwa u fhulela lwa Arauna wa Mujebusi. Dafita a thetshelesa zwe Gadi a mu vhudza nga dzina ḽa Muṋe washu, a gonya a ya. Arauna o vha a tshi khou fhula goroi. A tshi rembuluwa a vhona muruṅwa, vhana vhawe vhaṋa vhe a vha e navho vha dzumbama. Ndi hone Dafita a tshi swika, Arauna a sedza a mu vhona, a ṱuwa luvhatani lwa u fhulela, a yo gwadama phanḓa ha Dafita tshifhaṱuwo tshawe tsha kwama fhasi. Dafita a mu vhudza a ri, “Nga vha nthengisele luvhata lwavho lwa u fhulela ndi fhaṱele Muṋe washu aḽiṱari uri dwadze ḽo faraho vhathu ḽi fhele. Vha nthengisele nga mutengo wo fhelelaho.” Arauna a vhudza Dafita a ri, “Nga vha lu dzhie! Thovhele muṋe wanga nga vha ite zwine vha funa. Nṋe ndi ḓo bvisa dziphulu dza tshiṱhavhelo tshi fhiswaho, zwifhulo zwa vha khuni, goroi ya vha nduvho ya thoro. Zwoṱhe hezwo ndi ḓo vha ṋea.” Huno khosi Dafita a fhindula Arauna a ri, “Aiwa nandi, nga vha litshe ndi renge nga mutengo wo fhelelaho. Ndi nga si ise ha Muṋe washu zwi re zwavho kana nda mu ṋekedza tshiṱhavhelo tshi fhiswaho ndi songo bvisa tshithu.” Ndi hone Dafita a tshi renga ulwo luvhata kha Arauna nga mangwende a musuku a 600. Dafita a fhaṱela Muṋe washu aḽiṱari henefho, a mu ṋekedza zwiṱhavhelo zwi fhiswaho na nduvho dza vhuthihi. Dafita a rabela Muṋe washu, Muṋe washu a mu fhindula nga u ḓisa mulilo u bvaho ḽiṱaḓulu wa wela kha aḽiṱari ya tshiṱhavhelo tshi fhiswaho. Ndi hone Muṋe washu a tshi amba na uḽa muruṅwa a vhuedzedza banga ḽawe kha tshilanda tshaḽo. Zwenezwo musi Dafita o vhona uri Muṋe washu o fhindula thabelo yawe luvhatani lwa u fhulela lwa Arauna wa Mujebusi, a ḓi ṋekedza zwiṱhavhelo henefho. Dennde ya Muṋe washu ye Mushe a i akha phangani, na aḽiṱari ya tshiṱhavhelo tshi fhiswaho misi iyo zwo vha zwi zwikwarani zwa Gibioni. Hone Dafita o vha a sa koni u ya phanḓa hayo u yo vhudzisa Mudzimu ngauri o vha a tshi ofha banga ḽa muruṅwa wa Muṋe washu. Ndi zwe Dafita a ri, “Hafhano ndi hune nnḓu ya Mudzimu Muṋe washu ya fanela u vha hone, khathihi na aḽiṱari ya tshiṱhavhelo tshi fhiswaho tsha Vhaisraele.” Ndi hone khosi Dafita a tshi bvisa ndaela ya uri vhatsinda vhoṱhe vha dzulaho kha ḽa Israele vha kuvhangane, kha vhenevho a vhea vhavhaḓi vha matombo vha vhaḓa matombo a u fhaṱa nnḓu ya Mudzimu. A ḓisa tsimbi nnzhi ya u ita zwibigiri zwa mahothi a miṋango na mikungelo na musinaseṱha u si na vhukono. A ḓisa na matanda manzhi a mukedara a sa vhalei, ngauri vhathu vha Sidoni na vha Tiro vho ḓisa matanda manzhi ha Dafita. Dafita a ri, “Ṅwananga Solomoni u tshee muṱuku, ha athu ḓivha tshithu, huno nnḓu ine ya ḓo fhaṱelwa Muṋe washu tshakha dzoṱhe dzi fanela u i vhona i khulu, i na bvumo, i na vhugala. Zwenezwo ndi ḓo mu lugisela.” Ndi zwe Dafita a wana thundu yayo nnzhi ya dzula yo lindela a sa athu dzama. Ndi hone Dafita a tshi vhidzisa ṅwana wawe Solomoni, a mu hwesa mushumo wa u fhaṱela Muṋe washu Mudzimu wa Israele nnḓu. Dafita a vhudza Solomoni a ri, “Ṅwananga, nṋe ndo vha ndi tshi zwi funa u fhaṱela dzina ḽa Muṋe washu Mudzimu wanga nnḓu. Hone ipfi ḽa Muṋe washu ḽa ḓa kha nṋe ḽa ri, ‘Wo shululesa malofha, wa lwa nndwa nnzhi. A si iwe ane wa ḓo fhaṱela dzina ḽanga nnḓu, ngauri wo shululesa malofha fhano fhasi ndi tshi zwi vhona. Hone u ḓo vha na ṅwana ane a ḓo vha munna wa mulalo na vhudziki, ndi ḓo ita uri a vhuse ḽo dzika, maswina awe a re masia oṱhe a sa mu dini. U ḓo pfi Solomoni (Muladzashango), Vhaisraele ndi ḓo vha ṋea mulalo na vhudziki musi a tshi vhusa. Onoyo ndi ene ane a ḓo fhaṱela dzina ḽanga nnḓu. U ḓo vha ṅwananga, Nṋe nda vha khotsi awe. Ndi ḓo pfumbisa khuluṋoni ya muvhuso wawe a vhusa Vhaisraele lini na lini.’ “Zwino ṅwananga, ngavhe Muṋe washu a tshi vha na inwi, ngavhe zwi tshi ni nakela na fhaṱela Muṋe washu Mudzimu waṋu nnḓu, unga o amba uri ni ḓo zwi ita. Ngavhe Muṋe washu a tshi ni ṋea nḓivho na vhuṱali musi a tshi ni vhea uri ni vhuse Vhaisraele uri ni vhulunge mulayo wa Muṋe washu Mudzimu waṋu. Arali ni tshi tevhedza ndayo na milayo ye Muṋe washu a i fha Mushe uri a fhe Vhaisraele na zwi vhulunga nga vhusedzi, ndi hone zwi tshi ḓo ni nakela. Khwaṱhani-ha, ni vhe na nungo. Ni songo ofha, ni songo kulea nungo. Nṋe ndo ḓidina nda wana thundu ya u fhaṱa thembele ya Muṋe washu, nda kuvhanganya musuku wa thani dzi fhiraho 3 400 na siliva ya thani dzi fhiraho 34 000 na musinaseṱha munzhi na tsimbi nnzhi zwi si na vhukono, na matanda na matombo. Inwi ni nga ḓi engedza zwiṅwe. Ni na vhashumi vhanzhi: vhavhaḓi vha matombo na vhafhaṱi na vhavhaḓi vha thanda khathihi na vhanna vha vhatsila kha mishumo yoṱhe, kha musuku na siliva, musinaseṱha na tsimbi, ndi vhatsila vha si na mbalo. Zwino thomani mushumo, ngavhe Muṋe washu a tshi vha na inwi.” Ndi hone Dafita a tshi laya vharangaphanḓa vhoṱhe vha Israele uri vha farise ṅwana wawe Solomoni. Dafita a vha vhudza a ri, “Muṋe washu Mudzimu waṋu ho ngo ḓi vha na inwi? Ho ngo ni ladzela shango masia oṱhe? O nkumedza vhadzulapo vha ḽino shango nda vha kunda, shango ḽino ḽa luvha Muṋe washu na vhathu vhawe. Ndi zwone, shumelani Muṋe washu Mudzimu waṋu nga mbilu yoṱhe na nga zwoṱhe zwine na vha zwone. Thomani u fhaṱa thembele ya Mudzimu Muṋe washu, uri ni kone u isa mbulungelo ya mulanga ya Muṋe washu na zwithu zwikhethwa zwa Mudzimu thembeleni ine ya ḓo fhaṱelwa dzina ḽa Muṋe washu.” Musi Dafita o no kalaha, o no ḓi vha wa maḓuvha, a vhea ṅwana wawe Solomoni a vha khosi ya Israele. Khosi Dafita a kuvhanganya vhahulwane vhoṱhe vha Israele, khathihi na vhotshifhe na Vhalivi. Ha vhaliwa Vhalivi vha re na miṅwaha ya 30 kana u fhira, tshivhalo tshoṱhe tsha vhanna tsha ita 38 000. Dafita a ri, “Kha vhenevha, vha 24 000 vha lange mushumo wa thembele ya Muṋe washu, vha 6 000 vha vhe magota na vhahaṱuli vha milandu. Vha 4 000 vha vhe vhalindakhoro, vha 4 000 vha rende Muṋe washu nga zwilidzo zwe zwa itelwa zwenezwo.” Dafita a khethekanya Vhalivi nga zwigwada zwiraru, zwi tshi tevhedza vhana vha Livi: Gerisoni na Kehathi na Mirari. Gerisoni o vha e na vhana vhavhili, Ladani na Shimei. Ladani o vha e na vhana vhararu. Muhulwane wavho o vha e Jehiele, ha konou tevhela Zethamu na Juele. Shimei o vha e na vhana vhararu, Shelomithi na Haziele na Harani. Vho vha vhe vhone ṱhoho dza miṱa ya Ladani. Shimei o vha e na vhana vhaṋa, Jahathi na Zisa na Jeushi na Beria, vha tshi tevhekana nga u bebwa havho. Zisa na Jeushi a vho ngo vha na vhana vhanzhi, zwenezwo vho vha vha tshi vhaliwa sa muṱa muthihi. Kehathi o vha e na vhana vhaṋa, Amuramu na Izhara na Hebroni na Uziele. Ṅwana wawe wa tanzhe, Amuramu, o vha e khotsi a Aroni na Mushe. Aroni na vha lutsinga lwawe vho vha vho khethelwa thungo uri vha londole zwithu zwikhethwakhethwa lini na lini, vha fhise zwioro hu tshi luvhiwa Muṋe washu, vha mu shumele, vha shudufhadze vhathu nga dzina ḽawe. Huno vhana vha Mushe muḓinḓa wa Mudzimu vho vha vho baḓekana na Vhalivi. Mushe o vha e na vhana vhavhili, Gerisoni na Eliesere. Murangaphanḓa wa vhana vha Gerisoni o vha e Shubaele. Eliesere o vha e na ṅwana muthihi fhedzi, Rehabia, hone Rehabia a vha na vhana vhanzhi. Ṅwana wa Kehathi wa vhuvhili, Izhara, o vha na ṅwana we a vha a tshi pfi Shelomithi, ene ṱhoho ya uyo mutupo. Ṅwana wa Kehathi wa vhuraru, Hebroni, o vha e na vhana vhaṋa, Jeria na Amaria na Jehasiele na Jekamiamu. Ṅwana wa Kehathi wa vhuṋa, Uziele, o vha e na vhana vhavhili, Mika na Ishia. Mirari o vha e na vhana vhavhili, Mahali na Mushi. Mahali na ene o vha e na vhana vhavhili, Eliasara na Kishi, hone Eliasara o fa a si na vhana vha vhatuka, e na vhananyana fhedzi. Vhananyana vhawe vha dzewa nga khaladzi dzavho vhana vha Kishi. Ṅwana wa Mirari wa vhuvhili, Mushi, o vha e na vhana vhararu, Mahali na Edere na Jeremotho. Ndi vhone vha lutsinga lwa Livi, zwi tshi ya nga mitupo na miṱa, muṅwe na muṅwe wavho o tou ṅwalwa dzina ḽawe. Muṅwe na muṅwe wa lutsinga lwawe, wa miṅwaha ya 20 na u fhira afho, o vha o kovhelwa mushumo wa thembele ya Muṋe washu. Dafita o vha o ri, “Muṋe washu Mudzimu wa Israele o ladzela vhathu vhawe shango nahone Ene nga dzawe u ḓo dzula Jerusalema lini na lini. Vhalivi a vha tsha ḓo hwala dennde ya Muṋe washu na zwithu zwoṱhe zwine zwa shumiswa hu tshi luvhiwa.” Vhalivi vha miṅwaha ya 20 na u fhira vho vha vha tshi vhaliwa, hu tshi tevhedzwa ndaela dza u fhiledza dza Dafita. Mushumo wa Vhalivi wo vha u wa u farisa vha lutsinga lwa Aroni kha mushumo wa thembele ya Muṋe washu, vha tshi londola miṱa ya thembele na dzikamara dza nga ngomu na u kumulula zwithu zwikhethwa zwoṱhe na u shuma miṅwe mishumo nḓuni ya Mudzimu. Vho vha vha tshi vhona uri hu vhe na vhurotho vhune ha ṋekedzwa Mudzimu na vhukhopfu ha nduvho dza thoro na vhurotho vhu si na mbilisa na nduvho dzo bagiwaho na vhukhopfu ho vangwaho mapfura a muolivi na u kala na u ela nduvho dza thembeleni. Vho vha vha tshi ita na u ima matsheloni maṅwe na maṅwe vha tshi livhuha na u renda Muṋe washu, vha tshi ḓi ita zwenezwo nga madekwana na musi Muṋe washu a tshi ṋekedzwa zwiṱhavhelo zwi fhiswaho nga Sabatha na nga vhuṱambo ha Ṅwedzi muswa na nga vhuṱambo ho vhewaho. Ho vha ho vhewa ndayo dzine dza sumba tshivhalo tsha Vhalivi vhane vha fanela u shuma mushumo hoyo tshifhinga tshiṅwe na tshiṅwe. Vhalivi vho vha vho ṋewa mushumo wa u luvha Muṋe washu lini na lini. Vhalivi vho vha vha tshi shuma mushumo wavho wa dennde ya u ṱangana na Muṋe washu, vha tshi shuma fhethu hukhethwa, vha tshi langwa nga mashaka avho vha lutsinga lwa Aroni, vha tshi shuma thembeleni ya Muṋe washu. Ngezwi zwigwada zwa vha lutsinga lwa Aroni. Aroni o vha e na vhana vhaṋa, ndi Nadaba na Abihu na Eliasara na Ithamara. Nadaba na Abihu vho fa khotsi avho a tshi kha ḓi tshila, nahone vho vha vha si na vhana vha vhatuka; vharathu vhavho Eliasara na Ithamara vha vha vhotshifhe. Khosi Dafita a vhekanya vha lutsinga lwa Aroni nga zwigwada zwi tshi ya nga mishumo yavho, a zwi ita a tshi fariswa nga Tsadoko wa lutsinga lwa Eliasara na nga Ahimelekhe, wa lutsinga lwa Ithamara. Vha lutsinga lwa Eliasara vho vhekanywa nga zwigwada zwa 16, ngeno vha lutsinga lwa Ithamara vho vhekanywa nga zwigwada zwiṱanu na zwiraru, hezwo zwo itwa nge ha vha hu na vhanna vhanzhi vhe vha vha vhe ṱhoho dza miṱa kha vha lutsinga lwa Eliasara. Ho vha hu na vhakoma vha thembele, vha zwa Mudzimu, kha vha lutsinga lwa Eliasara khathihi na lwa Ithamara, ndi zwe vha kovhelwa mishumo nga u ita madeṅwa. Vha lutsinga lwa Eliasara na lwa Ithamara vho vha vha tshi tou sielisana u ita madeṅwa, hu tshi khethwa zwigwada zwivhili zwa Eliasara na tshithihi tsha Ithamara, zwivhili zwa Eliasara na tshithihi tsha Eliasara, vha konou ṅwalwa nga Shemaya ṅwana wa Nathaniele, muṅwaleli wa Mulivi, khosi na magota ayo na tshifhe Tsadoko na Ahimelekhe ṅwana wa Abiathara na ṱhoho dza miṱa ya vhotshifhe, vhoṱhe vha vha dziṱhanzi. Vhanna avho vho ṅwalwa madzina avho zwi tshi tevhedza mishumo yavho musi vha tshi dzhena thembeleni ya Muṋe washu, hu tshi tevhedzwa ndayo dzo vhetshelwaho vhone nga makhulukuku wavho Aroni, nga he Muṋe washu Mudzimu wa Israele a mu laya. Vhaṅwe ṱhoho dza miṱa vha lutsinga lwa Livi ngevha: Shubaele wa lutsinga lwa Amuramu na Jedia wa lutsinga lwa Shubaele na Ishia wa lutsinga lwa Rehabia na Shelomithi wa lutsinga lwa Izhara na Jahathi wa lutsinga lwa Shelomithi. Vha lutsinga lwa Hebroni ndi vhaṋa, ndi Jeria na Amaria na Jehaziele na Jekamiamu, vha tshi tevhekana nga u bebwa havho. Wa lutsinga lwa Uziele o vha e Mika, wa lutsinga lwa Mika o vha e Shamiri. Murathu wa Mika o vha e Ishia, ṱhoho ya muṱa wa lutsinga lwa Ishia e Zakaria. Vha lutsinga lwa Mirari ndi Mahali na Mushi vhaḓuhulu vha Jaasia. Vhaṅwe vhana vha Jaasia ndi Shohamu na Zakhuru na Ibiri. Mahali o vha e na vhana vhavhili, Eliasara na Kishi, hone Eliasara o vha a si na vhana vha vhatuka. Kishi o vha e na ṅwana muthihi we a vha tshi pfi Jeramiele. Mushi o vha e na vhana vhararu, ndi Mahali na Edere na Jeremotho. Ndi vhone Vhalivi vha tshi ya nga miṱa yavho. Ṱhoho ya muṱa muṅwe na muṅwe wa vharathu vhawe vho vha vha tshi ita madeṅwa a mishumo yavho, u ḓi nga mashaka avho vhotshifhe vha lutsinga lwa Aroni, vhe vha vha vha tshi ḓi ita nga u ralo, vha zwi ita vhe na khosi Dafita na Tsadoko na Ahimelekhe na ṱhoho dza miṱa ya vhotshifhe na ya Vhalivi. Khosi Dafita na vharangaphanḓa vha Vhalivi vha nanga mitupo heino ya Vhalivi uri vha vhe vharangaphanḓa hu tshi luvhiwa Mudzimu, ndi vha Asafu na Hemani na Jeduthuni. Vho vha vha tshi ḓivhadza mafhungo a Mudzimu hu tshi lila dziharipa na madende na simbala. Mutevhe wa madzina a vhathu vho nangiwaho uri vha range phanḓa hu tshi luvhiwa, na mushumo une tshigwada tshiṅwe na tshiṅwe tsha u shuma, ndi hoyu. Vhana vhaṋa vha Asafu vho vha vhe Zakhuru na Josefa na Nethania na Asarela. Vhone vho vha vho rangwa phanḓa nga Asafu, a tshi ḓivhadza mafhungo a Mudzimu musi khosi yo bvisa ndaela. Vhana vhaṱanu na muthihi vha Jeduthuni vho vha vhe Gedalia na Tseri na Yesaya na Shimei na Hashabia na Mathithia. Vhone vho vha vho rangwa phanḓa nga khotsi avho Jeduthuni, vha tshi ḓivhadza mafhungo a Mudzimu, vha tshi imba nyimbo dza u renda na u livhuha Muṋe washu hu tshi lila dziharipa. Vhana vha Hemani vho vha vhe Bukia na Mathania na Uziele na Shubaele na Jerimotho na Hanania na Hanani na Eliatha na Gidalathi na Romamathi Ezere na Joshobekasha na Malothi na Hothiri na Mahasiotho. Mudzimu o ṋea Hemani, muporofita wa khosi, vhana havho vha 14 vha vhatuka na vhananyana vhararu, nga he a vha o fulufhedzisa, uri a ṋee Hemani maanḓa. Vhana vhawe vhoṱhe vho vha vha tshi lidza simbala na madende na dziharipa vho rangwa phanḓa nga khotsi avho, hu tshi luvhiwa Muṋe washu thembeleni. Asafu na Jeduthuni na Hemani vho vha vha tshi langiwa nga khosi. Vhanna havho vhoṱhe vha 24 vho vha vhe vhomakone, u ḓi nga Vhalivi vha havho vho vha vho gudiswa zwa u imba. Vhanna vhoṱhe vho ṱangana vho vha vhe 288. Vhoṱhe vho vha vha tshi ita madeṅwa u vhona vhane ḽa vha diso ḽavho, vha nga vha vhe vhahulwane kana vhaṱuku, vhomakone kana vhane vha kha ḓi gudiswa. Na vhalindakhoro vha thembele vho vha vho khethekanywa nga zwigwada. Vha mutupo wa Kora ho vha hu na Meshelemia ṅwana wa Kore, wa muṱa wa Asafu. Meshelemia o vha e na vhana vhaṱanu na vhavhili, vho ṅwalwaho nga u tevhekana ha u bebwa havho, ndi Zakaria na Jediele na Zebadia na Jathaniele na Elamu na Jehohanani na Elihwenai. Ha dovha ha vha na Obede Edomo we Mudzimu a vha o mu shudufhadza nga u mu fha vhana vhaṱanu na vhararu, vho ṅwalwa nga u tevhekana ha u bebwa havho ndi Shemaya na Jehozabadi na Jua na Sakhara na Nathaniele na Amiele na Isakhara na Pheulethai. Shemaya tanzhe ḽa Obede Edomo o vha e na vhana vhaṱanu na muthihi, vhe vha vha vhe vharangaphanḓa muṱani wa khotsi avho nge vha vha vhe na vhukoni vhuhulu. Vhana vha Shemaya ndi Othini na Refaele na Obede na Elizabadi na Elihu na Semakhia. Avho vhavhili vha u fhedzisela vho vha vhe na mpho khulu. Vhoṱhe havho vho vha vhe vha lutsinga lwa Obede Edomo, vhone na vhana vhavho na mashaka avho vho vha vhe na vhukoni, vhe na nungo dza u shuma, vha lutsinga lwa Obede Edomo vhoṱhe vho vha vhe 62. Meshelemia o vha e na vhana na mashaka vhe vha vha vhe na vhukoni, vhoṱhe vho ṱangana vho vha vhe 18. Vha mutupo wa Mirari ho vha hu na Hosa, we a vha e na vhana vhaṋa, ndi Shimiri – khotsi awe o mu ita murangaphanḓa naho o vha e si tanzhe – vhaṅwe ndi Hilikia na Tebalia na Zakaria. Vhalindathembele vha muṱa wa Hosa vhoṱhe vho ṱangana vho vha vhe 13. Vhalindathembele vho vha vho khethekanywa nga zwigwada, zwi tshi ya nga miṱa yavho, vha ṋewa mishumo thembeleni, u ḓi nga vhaṅwe Vhalivi. Vho vha vha tshi ita madeṅwa a khoro iṅwe na iṅwe zwi tshi ya nga miṱa yavho hu sa ṱalulwi muhulwane na muṱuku. Deṅwa ḽa khoro ya vhubvaḓuvha ḽa wela kha Shelemia. Ha itwa madeṅwa a ṅwana wawe Zakaria, we a vha e mueletshedzi wa vhuṱali, ene a welwa nga deṅwa ḽa khoro ya devhula. Deṅwa ḽa khoro ya tshipembe ḽa wela kha Obede Edomo, ḽa nnḓu ya mbulungelo ḽa wela kha vhana vhawe. Madeṅwa a khoro ya vhukovhela na khoro ya Shalekhethe nḓilani ya nṱha a wela kha Shuphimu na Hosa. Mishumo ya u linda yo vha yo khethekanywa nga zwifhinga zwo vhewaho, zwi tshi tou tevhekana. Ho vha hu na Vhalivi vhaṱanu na muthihi ḓuvha ḽiṅwe na ḽiṅwe thungo ya vhubvaḓuvha, thungo ya devhula ha vha na vhaṋa ḓuvha ḽiṅwe na ḽiṅwe, thungo ya tshipembe ha vha na vhaṋa, nḓuni ya mbulungelo ha vha na vhavhili nga tshifhinga tshithihi. Tsini na muṱa nga vhukovhela ho vha hu na vhaṋa nḓilani, muṱani wone uṋe hú na vhavhili. Izwo zwo vha zwi zwone zwigwada zwa vhalindakhoro vha lutsinga lwa Kora na Mirari. Vhaṅwe vha Vhalivi vha havho vho vha vha tshi londola tshisiku tsha thembele ya Mudzimu na nnḓu dza mbulungelo dza nduvho dzo kumedzwaho Mudzimu. Ladani, muṅwe wa vhana vha Gerisoni, o vha e makhulukuku wa zwigwada zwa miṱa, hu tshi katelwa na ṅwana wawe Jehiele. Vhaṅwe vhana vhavhili vha Ladani, Zethamu na Juele, vho vha vha tshi londola zwisiku zwa thembele ya Muṋe washu. Na vha lutsinga lwa Amuramu na Izhara ha Hebroni na Uziele vho vha vhe na mishumo yavho. Shubaele, wa lutsinga lwa Gerisoni ṅwana wa Mushe, o vha e ene mukoma muhulwane a langaho zwisiku zwa thembele. Vhe vha shumisana nae vho vha vhe vha lutsinga lwa Eliesere nga hei nḓila: Eliesere o vha e khotsi a Rehabia, khotsi a Yesaya, khotsi a Joramu, khotsi a Zikhiri, khotsi a Shelomithi. Shelomithi na mashaka awe vho vha vha tshi londola nduvho dzoṱhe dzo kumedzwaho Mudzimu nga khosi Dafita na ṱhoho dza miṱa na vhalangammbi na vhalangagomane na vhaṅwe vhahulwane vha mmbi. Vha dzhia iṅwe thundu yo thubiwaho nndwani vha i kumedza uri i vuse thembele ya Muṋe washu. Shelomithi na mashaka awe vho vha vha tshi londola zwoṱhe zwo kumedzwaho uri zwi shume thembeleni, hu tshi angaredzwa zwifhiwa zwo ḓiswaho nga muporofita Samuele na nga Saulo ṅwana wa Kishi na nga Abinere ṅwana wa Nere na nga Juaba ṅwana wa Tseruya. Kha vha lutsinga lwa Izhara, Khenania na vhana vhawe vho vha vho hweswa mishumo kule na thembele, vhe vhakoma vha tshi lamukanya Vhaisraele. Kha vha lutsinga lwa Hebroni, Hashabia na mashaka awe vha 1 700, vhanna vha konaho, vho vha vho vhewa uri vha lange mushumo woṱhe wa Muṋe washu na mushumo wa khosi kha ḽa Israele vhukovhela ha mulambo wa Jorodani. Murangaphanḓa wa vha lutsinga lwa Hebroni o vha e Jeria, izwo zwi vhonala kha maṅwalwa a lutsinga lwa miṱa yavho. Nga ṅwaha wa 40 wa muvhuso wa Dafita, ho ṱoḓiseswa kha maṅwalwa, ha wanala vhahali vhomakone vha lutsinga lwa Hebroni vha tshi dzula Jasere kha ḽa Giliadi. Jeria o vha e na mashaka a 2 700, vhe vhanna vhomakone nahone vhe ṱhoho dza miṱa, zwino khosi Dafita a vha vhea uri vha lange tsinde ḽa Rubeni na ḽa Gadi na ḽa Manase wa vhubvaḓuvha mafhungoni oṱhe a zwa Mudzimu na a khosi. Ho vha hu na mutevhe wa Vhaisraele wa ṱhoho dza miṱa na vhalangammbi na vhalangagomane na vhakoma vhavho, vhe vha vha vha tshi shumela khosi kha zwoṱhe zwe zwa vha zwi tshi kwama zwigwada zwa mmbi dze dza vha dzi mushumoni ṅwedzi nga ṅwedzi ṅwaha woṱhe. Tshigwada tshiṅwe na tshiṅwe tsho vha tshi na vhanna vha 24 000. Ngoyu mutevhe na vharangaphanḓa vhavho: Magota a matsinde a Vhaisraele ndi haya: Rubeni Eliesere ṅwana wa Zikhiri Simioni Shefatia ṅwana wa Maakha Livi Hashabia ṅwana wa Kemuele Aroni Tsadoko Juda Elihu, murathu wa Dafita Isakhara Omuri ṅwana wa Mikaele Zebuloni Ishimaya ṅwana wa Obadia Nafuthali Jerimotho ṅwana wa Azariele Efraimi Hosia ṅwana wa Azasia Vha Manase vha vhukovhela Juele ṅwana wa Phedaya Vha Manase vha vhubvaḓuvha Ido ṅwana wa Zakaria Benyamini Jaasiele ṅwana wa Abinere Dani Azarele ṅwana wa Jerohamu. Hayo ndi one magota a Vhaisraele. Khosi Dafita a tshi vhala vhathu ho ngo ṅwala vhe vha vha vha sa athu vha na miṅwaha ya 20 kana vhaṱuku kha avho, nge Muṋe washu a vha o fulufhedzisa uri u ḓo andisa Vhaisraele vha nga ṋaledzi dza lutomboni. Juaba, ṅwana wa musadzi we a vha a tshi pfi Tseruya, a thoma u vhala vhanna, hone a si fhedze. Vhaisraele vha welwa nga khombo nga mulandu wa u vhalwa uho ha vhathu, tshivhalo tsha vhathu tsha si ṅwalwe kha bugu ya Histori ya khosi Dafita. Nnḓu dza mbulungelo dza musanda dzo vha dzi tshi langwa nga Asimavethe ṅwana wa Adiele. Nnḓu dza mbulungelo madzinguni a re nnḓa na dziḓoroboni na miḓanani na thawarani dza u linda dzo vha dzi tshi langwa nga Jonathani ṅwana wa Uzia. Vhashumi vha masimuni vho vha vha tshi langwa nga Esri ṅwana wa Khelubu. Masimu a minḓirivhe o vha a tshi langwa nga Shimei wa Rama. Waini i tshee masimuni a minḓirivhe yo vha i tshi langwa nga Zabudi wa Shefamu. Miri ya miolivi na mihuyu zwigodini yo vha i tshi langwa nga Baali Hanani wa Gedere. Mapfura a miolivi o vha a tshi langwa nga Juashi. Masambi a kholomo dzi fulaho mudavhini wa Sharoni o vha a tshi langwa nga Shitirai wa Sharoni. Masambi a kholomo dzi re magovhani o vha a tshi langwa nga Shafati ṅwana wa Adilai. Gamela dzo vha dzi tshi langwa nga Obili wa Muishmaele. Donngi dzo vha dzi tshi langwa nga Jedaya wa Meronotho. Masambi a nngu o vha a tshi langwa nga Jazisi wa Muhagara. Avho vho vha vhe vhone vhalangi vha thundu ya khosi Dafita. Jonathani khotsimunene wa khosi Dafita, o vha e mueletshedzi a re na vhuṱali nahone e muḓivhi wa maṅwalo. Onoyo Jonathani na Jehiele ṅwana wa Hakhamoni vho vha vha tshi funza vhana vha khosi vha vhatuka. Mueletshedzi wa khosi o vha e Ahithofele, ngeno Hushai wa Muarakhi o vha e khonani ya khosi a dovha a vha mueletshedzi. Ahithofele o ri u fa, Jehoyada ṅwana wa Benaya na Abiathara vha vha vhaeletshedzi vhudzuloni hawe. Mulangammbi wa mmbi ya Dafita o vha e Juaba. Khosi Dafita a ramba vhahulwane vhoṱhe vha Israele uri vha kuvhangane Jerusalema. Ha kuvhangana vhahulwana vha matsinde oṱhe na vhalangi vha zwigwada zwi no shumela khosi na vhalangammbi na vhalangagomane na vhakoma vha no langa thundu yoṱhe na zwifuwo zwa khosi na vhana vhawe vha vhatuka, khathihi na vhakoma vha pfamo na vhahali na vhoṱhe vha no bva pfumo. Khosi Dafita a takuwa a ima nga milenzhe a amba navho a ri, “Inwi vha hashu, inwi vhathu vhanga, nthetsheleseni. Mbilu yanga yo vha i tshi zwi funa u fhaṱa nnḓu hune mbulungelo ya mulanga ya Muṋe washu ya ḓo dzula hone, ya vha maalo a Mudzimu washu, nahone ndo dzudzanya uri i fhaṱiwe. Huno Mudzimu o mmbudza a ri, ‘U songo fhaṱela dzina ḽanga nnḓu, ngauri iwe u muhali wa nndwa, wo shululesa malofha.’ “Muṋe washu Mudzimu wa Israele o nanga nṋe kha muṱa wa hashu woṱhe uri ndi vhe khosi ya Israele lini na lini. O nanga Juda uri a vhe murangaphanḓa, kha nnḓu ya Juda a nanga muṱa wa hashu, kha vhana vha khotsi anga a takalela u vhumba nṋe uri ndi vhe khosi ya Vhaisraele vhoṱhe. Muṋe washu o nṋea vhana vhanzhi vha vhatuka, hone kha vhana vhanga vhoṱhe a nanga ṅwananga Solomoni uri a dzule kha khuluṋoni ya muvhuso wa Muṋe washu a vhuse Vhaisraele. Muṋe washu a mmbudza a ri, ‘Solomoni ṅwana wau ndi ene ane a ḓo fhaṱa nnḓu yanga na miṱa yanga, ndo nanga ene uri a vhe ṅwananga, nṋe ndi ḓo vha khotsi awe. Arali a tevhedza ndaela dzanga na milayo yanga, unga a tshi khou zwi ita zwino, a si vhuye a pambuwa nḓilani, ndi ḓo pfumbisa muvhuso wawe lini na lini.’ “Zwino-ha ndi ni laya zwi tshi pfiwa nga Vhaisraele vhoṱhe tshivhidzo tsha Muṋe washu, zwi tshi pfiwa na nga Mudzimu washu, ndi ri, ni vhone uri ni tevhedze ndaela dzoṱhe dza Muṋe washu Mudzimu waṋu, uri shango heḽi ḽavhuḓi ḽi vhe ḽaṋu, ni ḽi siele vhana vhaṋu ḽi vhe ḽavho lini na lini. “Inwi Solomoni ṅwananga, ḓivhani Mudzimu wa khotsi aṋu, ni mu shumele nga mbilu yoṱhe, ni tshi tou zwi funa, ngauri Muṋe washu u ṱola mbilu dza vhathu vhoṱhe, u ḓivha mihumbulo yashu na zwine ra zwi tama. Arali na mu ṱoḓa, ni ḓo mu wana, hone arali na mu ṱamba, u ḓo ni landula lini na lini. Elekanyani zwino, ngauri Muṋe washu o nanga inwi uri ni fhaṱe thembele khethwa. Ivhani na nungo, ni shume uyo mushumo.” Ndi hone Dafita a tshi ṋea ṅwana wawe Solomoni pulani ya zwifhaṱo zwoṱhe zwa thembele na kamara dza mbulungelo na kamara dza tshitizi na Hukhethwakhethwa, fhethu ha u pfumelelwa. A mu ṋea pulani ya zwoṱhe zwe zwa vha zwi mbiluni yawe zwa miṱa ya thembele ya Muṋe washu na phera dzoṱhe u mona nayo, zwone zwisiku zwa thembele ya Mudzimu na mbulungelo ya zwithu zwo kumedzwaho Mudzimu. Dafita a mu ṋea na ndayo dza u dzudzanya vhotshifhe na Vhalivi na dza mushumo woṱhe wa u shuma thembeleni ya Muṋe washu, khathihi na dza thundu dzoṱhe dzine dza ḓo shuma khayo. Dafita a mu laya uri hu shumiswe musuku mungafhani wa midzio yoṱhe ya musuku ine ya ḓo shuma kha mishumo yo fhambanaho na uri hu shumiswe siliva nngafhani ya midzio yoṱhe ya siliva ine ya ḓo shuma kha mishumo yo fhambanaho, na musuku wa zwivheambone na mbone dzazwo na tshivheambone tshiṅwe na tshiṅwe na mbone dzatsho, zwi tshi ya nga kushumisele kwa tshivheambone tshiṅwe na tshiṅwe, na musuku wa ḓafula iṅwe na iṅwe ya vhurotho vhune ha ṋekedzwa Mudzimu, na siliva ya maḓafula a siliva, na musuku u songo vangiwaho wa dziforogo na ndilo dza u handulula na dzimvuvhelo na musuku wa ndilo iṅwe na iṅwe ya musuku na siliva ya ndilo iṅwe na iṅwe ya siliva, na musuku u songo vangiwaho wa aḽiṱari ya zwioro. A ita na u mu ṋea pulani ya kugoloi kwa vhakherube vha musuku vho ṱharamudza phapha vha tshi tsireledza mbulungelo ya mulanga ya Muṋe washu. Khosi Dafita o tou ṅwala hezwo zwoṱhe na zwidodombedzwa zwazwo, unga Muṋe washu o vha o mu funzedza. Khosi Dafita a vhudza ṅwana wawe Solomoni a ri, “Khwaṱhani, ni vhe na nungo, ni shume mushumo hoyo. Ni songo ofha, ni songo kulea nungo; Mudzimu Muṋe washu Mudzimu wanga u na inwi. A nga si ni laṱedze, a nga si ni ṱutshele ha vhuya ha vuledzea mushumo woṱhe wa thembele ya Muṋe washu. Zwigwada zwa vhotshifhe na Vhalivi zwo lindela mushumo woṱhe wa thembele ya Mudzimu. Ni na vhomakone vha mushumo muṅwe na muṅwe vhe vha ḓiimisela u ni farisa. Na vhahulwane na vhathu vhoṱhe vha ḓo thetshelesa ndaela dzaṋu dzoṱhe.” Khosi Dafita a vhudza tshivhidzo tshoṱhe a ri, “Ṅwananga Solomoni, we Mudzimu a mu nanga e eṱhe, u tshee muṱuku, ha athu ḓivha tshithu, huno mushumo une wa fanela u shumiwa ndi muhulu, ngauri heyo a si pfamo ya muthu, ndi thembele ya Mudzimu Muṋe washu. Ndo shuma nga nungo dzoṱhe nda wana thundu ya u fhaṱa thembele ya Mudzimu wanga – musuku wa zwa musuku na siliva ya zwa siliva na musinaseṱha wa zwa musinaseṱha na tsimbi ya zwa tsimbi na matanda a zwa thanda na matombo a onikisi na matombo a mosaiki na matombo matswu na matombo a mivhala yo fhambanaho na matombo a tshakha dzoṱhe a mutengo muhulu, na mmabulu munzhi. Zwi si izwo fhedzi, ndo bvisa na lupfumo lwanga lwa musuku na siliva zwa thembele ya Mudzimu wanga ngauri ndi funa thembele ya Mudzimu wanga. Zwoṱhe zwe nda bvisela thembele khethwa ndi thani dza ḓana dza musuku u songo vangiwaho na thani dza 240 dza siliva i songo vangiwaho ya u hulunga mbondo dza iyo thembele, zwa musuku na zwa siliva na zwa mushumo woṱhe une wa ḓo shumiwa nga vhatsila. Zwino ane a funa u ḓikumedza Muṋe washu ṋamusi uri a bvise-vho mutendelo ndi nnyi?” Ndi hone ṱhoho dza miṱa na magota a matsinde a Vhaisraele na vhalangammbi na vhalangagomane na vhalangi vha mushumo wa khosi vha tshi bvisa nga u tou zwi funa. Vha bvisela mushumo wa thembele ya Mudzimu thani dza 170 dza musuku na thani dza 340 dza siliva na thani dza 620 dza musinaseṱha na thani dza 3 400 dza tsimbi. We a vha e na nungu dza mutengo muhulu a bvisa zwa dzhena tshisikuni tsha thembele ya Muṋe washu zwa londolwa nga Jehiele wa mutupo wa Vhalivi vha Gerisoni. Vhathu vha pembela vha tshi vhona vharangaphanḓa vhavho vha tshi bvisa vha tshi tou zwi funa, ngauri vho ṋea Muṋe washu nga fhedzi nahone nga mbilu yoṱhe. Khosi Dafita na ene a pembela zwihulu. Khosi Dafita a renda Muṋe washu henefho phanḓa ha tshivhidzo tshoṱhe a ri, “Thendo nga i ye ha Iwe Muṋe washu, Mudzimu wa khotsi ashu Israele, zwino na lini na lini. Muṋe washu, vhuhulu na maanḓa na lupenyo na thendo na vhugala ndi zwau, ngauri zwoṱhe zwi re ṱaḓulu na fhano fhasi ndi zwau. Muṋe washu, muvhuso ndi wau, u khosi, u vhusa zwoṱhe. Lupfumo na khuliso zwi bva kha Iwe. Ndi Iwe muvhusi wa zwithu zwoṱhe. Nungo na maanḓa zwi zwanḓani zwau, u kona u hulisa vhoṱhe wa vha ṋea nungo. Zwino, Mudzimu washu, ri a u livhuha, ri hulisa dzina ḽau ḽa vhurena. “Huno nṋe ndi tou vha mini, vhathu vhanga vhone vha tou vha mini, zwine ra kona u bvisa zwingafha ri si na vhutshivha? Zwoṱhe zwi bva kha Iwe, ro u ṋea zwi no bva tshanḓani tshau fhedzi. U tshi ri sedza u vhona ri tshi nga vhafhalali na vhatsinda, u ḓi nga vhomakhulukuku washu. Maḓuvha ashu fhano fhasi a nga murunzi u fhiraho, a ri na ndalamo. Yawee Muṋe washu Mudzimu washu, zwoṱhe hezwi zwe ra kuvhanganya ri tshi itela u fhaṱela dzina ḽau ḽikhethwa thembele, zwi bva tshanḓani tshau, zwoṱhe ndi zwau. Mudzimu wanga, ndi a zwi ḓivha uri Iwe u ṱola mbilu ya muthu, u takalela u fulufhedzea ha muthu. Zwithu zwoṱhe hezwi ndo bvisa nga u tou zwi funa, nga mbilu u fulufhedzeaho. Zwino nda takala ndi tshi vhona vhathu vhau vha re fhano, na vhone vha tshi u ṋea vha tshi tou zwi funa. Yawee Muṋe washu Mudzimu wa vhokhotsi ashu Abrahamu na Isaka na Israele, longa lutamo holu mbiluni dza vhathu vhau lini na lini, u ite uri mbilu dzavho dzi dzule dzi tshi u fulufhela. Ita uri ṅwananga Solomoni a tevhedze ndaela dzau na zwine wa zwi ṱoḓa na ndayo dzau nga mbilu yoṱhe, a fhaṱe thembele ye nda i dzudzanyela.” Ndi hone Dafita a tshi vhudza tshivhidzo tshoṱhe a ri, “Rendani Muṋe washu Mudzimu waṋu!” Ndi hone vhoṱhe vha tshi renda Muṋe washu Mudzimu wa vhokhotsi avho, vha gwadama, vha shuvhama phanḓa ha Muṋe washu na khosi. Nga matshelo vha ṱhavhela Muṋe washu zwiṱhavhelo, vha mu ṋekedza nduvho dzi fhiswaho, vha mu ṱhavhela mboho dza tshigidi na thutha dza tshigidi na zwitutana zwa tshigidi, vha ṋekedza na nduvho dzadzo dzi nwiwaho, na dziṅwe nduvho nnzhi vha tshi itela Vhaisraele vhoṱhe. Musi wonoyo vha ḽa vha nwa, vha pembela phanḓa ha Muṋe washu. Ndi hone vha tshi ḓivhadza lwa vhuvhili uri Solomoni ṅwana wa Dafita ndi khosi, vha mu ḓodza mapfura nga dzina ḽa Muṋe washu uri a vhe muvhusi wavho, Tsadoko a vha tshifhe. Solomoni a mbo dzula kha khuluṋoni ya Muṋe washu a vha khosi vhudzuloni ha khotsi awe Dafita. Zwa mu nakela, Vhaisraele vhoṱhe vha mu thetshelesa. Magota oṱhe na vhahali na vhana vhoṱhe vha khosi Dafita vha vhatuka vha fulufhedzisa uri vha ḓo luvha khosi Solomoni. Muṋe washu a hulisa Solomoni zwihulu Vhaisraele vhoṱhe vha tshi zwi vhona, a mu ṋea vhugala ha vhuhosi vhu sa athu ṋewa khosi na nthihi yo vhusaho Israele. Dafita ṅwana wa Isai o vha e khosi ya ḽoṱhe ḽa Israele. O vhusa ḽa Israele a fhedza miṅwaha ya 40; o vhusa miṅwaha miṱanu na mivhili e Hebroni, Jerusalema a vhusa miṅwaha ya 33. O dzama o no ḓi vha wa maḓuvha vhukuma, o lalama, o pfuma, a tshi huliswa. Ṅwana wawe Solomoni a vha khosi vhudzuloni hawe. Mafhungo a khosi Dafita, u bva mathomoni u swika magumoni, o ṅwalwa kha mafhungo a muporofita Samuele na a muporofita Nathani na a muporofita Gadi. Mafhungo ayo a ri anetshela zwa muvhuso wawe na maanḓa awe na zwithu zwo iteaho khae na kha Vhaisraele na kha mivhuso ya maṅwe mashango oṱhe. Solomoni ṅwana wa khosi Dafita o pfumbisa muvhuso wawe wa khwaṱha nge Muṋe washu Mudzimu wawe a vha e nae, a mu hulisa zwihulu. Khosi Solomoni a amba na Vhaisraele vhoṱhe, vhalangammbi na vhalangagomane na vhahaṱuli na vharangaphanḓa vha Israele na ṱhoho dza miṱa, Solomoni na tshivhidzo tshoṱhe vha gonya tshikwarani tsha Gibioni, ngauri dennde ya u ṱangana na Mudzimu yo fhaṱwaho phangani nga Mushe muḓinḓa wa Muṋe washu yo vha i henefho. Zwino mbulungelo ya Mudzimu khosi Dafita o vha o i hwala Kiriathi Jiarimu a i isa Jerusalema, a i vhea fhethu he a i lugisela, ngauri o vha o i akhela dennde henefho. Hone aḽiṱari ya musinaseṱha yo fhaṱwaho nga Betsaliele ṅwana wa Uri, ṅwana wa Huru, yo vha i muḓini wa Gibioni phanḓa ha dennde ya Muṋe washu. Khosi Solomoni na tshivhidzo vha luvha Muṋe washu henefho. Solomoni a takuwa a ya kha aḽiṱari ya musinaseṱha phanḓa ha Muṋe washu a re denndeni ya u ṱangana nae, a ṋekedza zwiṱhavhelo zwi fhiswaho zwine zwa swika tshigidi. Vhusiku honoho Muṋe washu a ḓisumbedza Solomoni a mu vhudza a ri, “Humbela tshine wa funa ndi tshi u ṋea.” Solomoni a fhindula Mudzimu a ri, “Wo itela khotsi anga Dafita vhuthu vhuhulu, nṋe wa nnyita khosi vhudzuloni hawe. Zwino, Mudzimu Muṋe washu, khwaṱhisa zwe wa fulufhedzisa khotsi anga Dafita, ngauri wo nnyita khosi uri ndi vhuse vhathu vho andaho unga buse ḽa shango. Mphe vhuṱali na nḓivho, uri ndi kone u ranga vhathu havha phanḓa, ngauri ane a nga kona u vhusa lushaka ulu luhulu a nga vha nnyi?” Mudzimu a fhindula Solomoni a ri, “Vhunga zwi zwenezwo zwe mbilu yau ya tama, ú songo humbela thundu na lupfumo kana khuliso kana lufu lwa maswina au, vhunga ú songo humbela u lalama, wó humbela vhuṱali na nḓivho uri u kone u vhusa vhathu vhanga vhe nda u ita khosi uri u vha vhuse, zwenezwo ndi ḓo u ṋea vhuṱali na nḓivho. Ndi ḓo u ṋea na thundu na lupfumo na khuliso, zwi sa athu vhuya zwa ṋewa iṅwe khosi yo u rangaho phanḓa, na ine ya ḓo u tevhela a i nga fani na iwe.” Ndi hone Solomoni a tshi takuwa a livha Jerusalema a tshi bva tshikwarani tsha Gibioni, phanḓa ha dennde ya u ṱangana na Mudzimu. Solomoni a vhusa Vhaisraele. Solomoni a vhumba mmbi ya gariki dza 1 400 na bere dza 12 000, dziṅwe a dzula nadzo Jerusalema, dziṅwe a dzi vhea miḓini ya dzigariki. A khokha siliva na musuku Jerusalema zwa anda unga matombo, matanda a mukedara a anda unga mihuyu matsindeni a zwikwara. Bere dza Solomoni dzo vha dzi tshi rengwa Egipita na Kue, vhashavhi vha musanda vha tshi dzi renga Kue. Gariki vho vha vha tshi renga Egipita nga mangwende a 600 a siliva, bere i tshi rengwa nga mangwende a 150. Vho vha vha tshi ita na u dzi rengisela mahosi a Vhahithi na Vhaaramu. Solomoni a bvisa ndaela dza u fhaṱela dzina ḽa Muṋe washu thembele na pfamo ya musanda ya ene muṋe. A ṋea vhanna vha 70 000 mushumo wa u hwala thundu dza u fhaṱa, na vhanna vha 80 000 a vha ṋea mushumo wa u tsheṱa matombo zwikwarani, a vhea vhanna vha 3 600 vha u langa vhenevho. Solomoni a swikisa mafhungo haya ha khosi Hiramu wa Tiro a ri, “Nga vha nthumele matanda a mukedara sa zwe vha itela khotsi anga Dafita zwiḽa vha tshi vha rumela mikedara ya u fhaṱa pfamo ya u dzula khayo. Zwino nṋe ndi ṱoḓa u fhaṱela dzina ḽa Muṋe washu Mudzimu wanga thembele, nda mu kumedza yone uri hu fhiswe zwioro phanḓa hawe, a dzule a tshi ṋekedzwa vhurotho vhune ha kumedzwa Ene, a ṋekedzwa zwiṱhavhelo zwi fhiswaho misi yoṱhe nga matsheloni na nga madekwana na nga Dzisabatha na nga vhuṱambo ha Ṅwedzi Muswa na nga vhuṱambo ho vhewaho ha Muṋe washu Mudzimu washu. Heyo ndi ndayo ya Vhaisraele ya lini na lini. Thembele ine nda ḓo i fhaṱa i ḓo vha khulwane, ngauri Mudzimu washu u fhira midzimu miṅwe yoṱhe. Huno ane a nga kona u mu fhaṱela thembele ndi nnyi? Hufha ḽiṱaḓulu naho ḽi ḽiṱaḓulu ḽa nṱha-nṱha a sa koni u fhelela khaḽo. Ndi nga tou fhaṱa nnḓu ine ra nga mu ṋekedza nduvho khayo. “Zwino nga vha nthumele munna wa mutsila kha mushumo wa zwa musuku na siliva na musinaseṱha na tsimbi na zwa masila a tshisumbusumbu na muridili na matswuku, a vhe na nḓivho ya u vhaḓa matombo, onoyo u ḓo shuma na vhatsila vha Juda na Jerusalema vhe vha waniwa nga khotsi anga Dafita. Vha nthumele na matanda a mukedara na mupaini na dziṅwe thanda dzavhuḓi dza Libanoni, ngauri ndi a zwi ḓivha uri vhanna vha havho ndi vhakoni kha u rema miri henefho. Vhanna vha hashu vha ḓo shuma na vha havho, vha nngwanela matanda manzhi, ngauri thembele ine nda i fhaṱa i fanela u vha khulu ya manakanaka. Vhashumi vhavho vha maṱaka vha u rema miri ndi ḓo vha ṋea thani dza 3 300 dza goroi na thani dza 3 300 dza baḽi na ḽitha dza 400 000 dza waini na ḽitha dza 400 000 dza mapfura a muolivi.” Khosi Hiramu wa Tiro a ṅwalela Solomoni luṅwalo a tshi mu fhindula a ri, “Yahavee u funa vhathu vhawe, ndi zwe a ita uri vhone vha vhe khosi yavho.” Hiramu a dovha a ri, “Nga hu rendwe Yahavee Mudzimu wa Israele Musiki wa ḽiṱaḓulu na ḽifhasi! O ṋea khosi Dafita ṅwana wa vhuṱali a re na ṱhalukanyo na vhusedzi, ene u ḓo fhaṱela Yahavee thembele, a dovha a ḓifhaṱela pfamo. Ndi khou ruma Huramu mueletshedzi wanga ha vhone, ndi mutsila vhukuma. Mme awe o vha e wa tsinde ḽa Dani, khotsi awe e wa Tiro. Munna uyo o gudiswa mushumo wa zwa musuku na siliva na musinaseṱha na tsimbi na tombo na thanda na zwa masila a muridili na tshisumbusumbu na sila ḽitswuku na lukhaha. U na nḓivho kha zwa tshakha dzoṱhe dza zwa u vhaḓa matombo nahone a nga bvisa tshifanyiso tshifhio na tshifhio tshe a ṋewa. U ḓo shuma na vhatsila vhavho na vha muṋe wanga, khosi Dafita khotsi avho. Zwino vhone muṋe wanga nga vha rumele vhashumi vhavho goroi na baḽi na mapfura a muolivi na waini sa zwe vha fulufhedzisa. Riṋe ri ḓo gonya thavha dza Libanoni ra rema matanda oṱhe a mukedara ane vha a ṱoḓa, ra a vhofha a ita madzanda, ra a tshimbidza lwanzheni ra a swikisa Jopa, vhone vha konou a dzhia vha gonya nao Jerusalema.” Khosi Solomoni a vhala vhatsinda vhoṱhe vhe vha vha vha tshi dzula shangoni ḽa Israele. Izwo zwo tevhela u vhaliwa ha vhathu he ha itwa nga khotsi awe Dafita. Vhatsinda avho vha wanala vhe 153 600. Vha 70 000 a vha hwesa mushumo wa u hwala thundu ya u fhaṱa, vha 80 000 vha vha vha u vhaḓa matombo dzithavhani, na vhanna vha 3 600 vha vha langaho vha tshi ita uri vha shume. Ndi hone Solomoni a tshi thoma u fhaṱa thembele ya Muṋe washu Jerusalema, thavhani ya Moria, he Muṋe washu a ḓisumbedza Dafita khotsi awe. Ho vha hu luvhatani lwa u fhulela lwa Arauna wa Mujebusi, ndi fhethu he ha dzula ho khethwa nga Dafita. Solomoni a thoma u fhaṱa nga ḓuvha ḽa vhuvhili ḽa ṅwedzi wa vhuvhili nga ṅwaha wa vhuṋa wa muvhuso wawe. Thembele yo fhaṱwaho nga khosi Solomoni yo vha i na vhunavha ha mitha dza 30 na vhuphara ha mitha dza fumi. Guḓa ḽa phanḓa ha thembele ḽo vha ḽi tshi eḓana na vhuphara hayo ḽi mitha dza fumi, vhulapfu u ya nṱha ḽi mitha dza 60. Nga ngomu a ḽi hulunga nga musuku u songo vangwaho. Holo khulwane a i nambatedza matanda a muṱaululo a i hulunga nga musuku u songo vangwaho, a ola makolo a mutshevho na makolo a khare. Khosi ya nakisa thembele nga matombo a mutengo muhulu na musuku u no bva shangoni ḽa Pharavaimi. Balaga na mihangammbwa na mbondo na mahothi a thembele a zwi fhoma nga musuku, kha mbondo a vhaḓa zwifanyiso zwa vhakherube. Solomoni a fhaṱa Hukhethwakhethwa, vhunavha haho ha eḓana na vhuphara ha thembele, vhu mitha dza fumi, vhuphara vhu mitha dza fumi. A hulunga mbondo dza Hukhethwakhethwa nga musuku u no lemela thani dza 20. Zwibigiri zwo itwa nga musuku u no lemela giramu dza 500, mbondo dza kamara dza nṱha na dzone a dzi hulunga nga musuku. Khosi ya ita vhakherube vhavhili vho itwaho nga tsimbi, ya vha fhoma musuku ya vha vhea Hukhethwakhethwa. Phapha dza vhakherube vhoṱhe dzo vha dzi mitha dza fumi. Lufhafha luthihi lwa mukherube wa u thoma lwo vha lu na vhulapfu ha mitha dza 2,5, lwó kwama luvhondo lwa thembele, ngeno luṅwe lufhafha lwawe, lune na lwone lwa vha na vhulapfu ha mitha dza 2,5 lwó kwama lufhafha lwa muṅwe mukherube. Lufhafha luthihi lwa mukherube wa vhuvhili lwo vha lu na vhulapfu ha mitha dza 2,5, lwó kwama luṅwe luvhondo lwa thembele, luṅwe lufhafha lwawe na lwone lú na vhulapfu ha mitha dza 2,5, lwó kwama lufhafha lwa mukherube wa u thoma. Phapha dza vhakherube havho dzo vha dzi na vhulapfu ha mitha dza fumi dzo ṱangana. Vho vha vho ima nga milenzhe vho lavhelesa muṋango. Solomoni a ita lupila lwa Hukhethwakhethwa nga vhukuse ha muvhala wa lutombo na muridili na mutswuku, na nga maṅwe masila, hó oliwa makolo a vhakherube khalwo. Khosi ya ita phuphu mbili, iṅwe na iṅwe i na vhulapfu ha mitha dza 17,5, ya dzi imisa phanḓa ha thembele. Phuphu iṅwe na iṅwe yo vha i na ṱhoho ya vhulapfu ha mitha dza 2,5. Ṱhodzi dza idzo phuphu dzo vha dzo nakiswa nga makolo a geḓane dzo lukwaho dzo vhofhelelwaho maramba a ḓana a musinaseṱha. Phuphu idzo dzo vha dzo vhewa matungo a muṋango wa thembele, iṅwe i thungo ya tshipembe i tshi pfi Jakhini, iṅwi i thungo ya devhula i tshi pfi Buasi. Khosi Solomoni a fhaṱa aḽiṱari ya musinaseṱha ye ya vha i na vhunavha ha mitha dza fumi na vhuphara ha mitha dza fumi na vhulapfu ha mitha ṱhanu u ya nṱha. Solomoni a ita na thannge ya musinaseṱha ya tshitendeledzi, vhulapfu u ya nṱha yo vha i mitha mbili na hafu, u buḓekanya u bva kha lubomo u swika kha luṅwe i mitha ṱhanu, u mona nayo i mitha dza 15. Nga fhasi ha lubomo ho vha hu na makolo a mboho u mona nayo, hafu ya mitha iṅwe na iṅwe i na fumi ḽadzo. Mboho idzo dzo vha dzo fulwa dza ita miduba mivhili dzo momekana na thannge. Thannge yo vha yo ima kha miṱana ya mboho dza 12 dza musinaseṱha, zwikondo zwadzo zwo ela vhukati, tharu dzo lavhelesa devhula, tharu dzo lavhelesa vhukovhela, tharu dzo lavhelesa tshipembe, tharu dzo lavhelesa vhubvaḓuvha. Thannge kha matungo ayo yo vha i na vhudenya ha tshanḓa tsha muthu, lubomo lwayo lu tshi nga lwa tshinwelo, lu tshi nga dzuvha ḽa volenga. Thannge iyo yo vha i tshi kona u fara maḓi a ḽitha dza 60 000. Solomoni a ita na masambelo a fumi, maṱanu a vhewa thungo ya tshipembe ya thembele, maṱanu thungo ya devhula. Henefho ho vha hu tshi ṱukiswa miraḓo ya zwifuwo zwa zwiṱhavhelo zwi fhiswaho; vhotshifhe vhone vho vha vha tshi ṱamba nga maḓi a thannge khulwane. Solomoni a ita zwivheambone zwa fumi zwa musuku zwi tshi ya nga he ha pfi zwi itwe ngaho, a zwi vhea thembeleni, zwiṱanu thungo ya tshipembe, zwiṱanu thungo ya devhula. A ita na maḓafula a fumi a a vhea thembeleni, maṱanu thungo ya tshipembe, maṱanu thungo ya devhula. A ita na ndilo dza ḓana dza musuku dza u handulula. Solomoni a ita muṱa wa vhotshifhe, na muṱa muhulu na mahothi awo, a a fhoma musinaseṱha. Thannge a i vhea thungo ya tshipembe, khuḓani ya vhubvaḓuvhatshipembe ha thembele. Huramu a ita na dzikhali na dzifosholo na ndilo dza u handulula. Ha vha hu hone Huramu o fhedza mushumo we a vha a tshi khou u shumela khosi Solomoni thembeleni ya Mudzimu: Phuphu mbili, na ṱhoho mbili dza tshivhumbeo tsha ndilo nṱha ha dziphuphu, na makolo a geḓane mbili dzo lukwaho dza u nakisa idzo ṱhoho mbili dza tshivhumbeo tsha ndilo nṱha ha phuphu, na maḓana maṋa a maramba a musinaseṱha a geḓane idzo mbili dzo lukwaho, geḓane iṅwe na iṅwe yo lukwaho yo vha i na miduba mivhili ya maramba, a tshi nakisa idzo ṱhoho dza tshivhumbeo tsha ndilo nṱha ha idzo phuphu, na zwigoloi na masambelo azwo, na thannge, na mboho dza 12 dzo hwalaho iyo thannge, na dzikhali na dzifosholo na dziforogo na zwithu zwoṱhe zwi shumaho mushumo muthihi. Zwithu zwoṱhe zwe Huramu a ita thembeleni ya Muṋe washu a tshi itela khosi Solomoni zwo vha zwi zwa musinaseṱha wo kulutedzwaho. Khosi ya ri zwi itwe milondoni mudavhini wa Jorodani vhukati ha Sukotho na Tserede. Zwoṱhe hezwo zwithu zwe Solomoni a zwi ita zwo vha zwo ḓala lwe muthu a si kone u ḓivha tshileme tsha musinaseṱha wazwo. Khosi Solomoni a ita na thundu yoṱhe ye ya vha i thembeleni ya Mudzimu: aḽiṱari ya musuku na maḓafula a vhurotho vhune ha ṋekedzwa Mudzimu, na zwivheambone zwa musuku u songo vangwaho na mbone dzazwo dzine dza duga phanḓa ha Hukhethwakhethwa zwi tshi ya nga he zwa dzudzanywa, na makolo a maluvha a musuku na mbone na zwiṱoṱomodzathambo zwa musuku wo dziaho na zwiṱunyathambo zwa musuku u songo vangiwaho na ndilo dza u handulula na ndongo dza u hwala masimbe na zwidongo zwa zwioro na mahothi a musuku a thembele: mahothi a nga ngomu a musi muthu a tshi ya Hukhethwakhethwa na mahothi a holo khulwane. Musi khosi Solomoni o fhedza mushumo woṱhe wa thembele ya Muṋe washu, a dzhenisa zwithu zwe khotsi awe Dafita a zwi kumedza Mudzimu, siliva na musuku na thundu, a zwi longa zwisikuni zwa thembele ya Mudzimu. Ndi hone khosi Solomoni a tshi ramba vhahulwane vha Israele na ṱhoho dza matsinde na vhahulwane vha miṱa ya Vhaisraele, vha kuvhangana Jerusalema uri vha yo dzhia mbulungelo ya mulanga ya Muṋe washu, vha i dzhie Tsioni Muḓini wa Dafita vha i ḓise thembeleni. Vhanna vhoṱhe vha Israele vha kuvhangana musanda nga tshifhinga tsha vhuṱambo ha Mishasha nga ṅwedzi wa vhuṱanu na vhuvhili. Musi vhahulwane vhoṱhe vha Israele vho no swika, Vhalivi vha hwala mbulungelo, vha i isa thembeleni. Vhotshifhe, Vhalivi, vha hwala dennde ya u ṱangana na Mudzimu na thundu yoṱhe khethwa ye ya vha i ngomu hayo vha zwi isa thembeleni. Khosi Solomoni na tshivhidzo tshoṱhe tsha Israele vha kuvhangana phanḓa ha mbulungelo ya mulanga vha tshi khou ṋekedza zwiṱhavhelo zwinzhi zwa nngu na kholomo dzi sa ṅwalei nahone dzi sa vhalei. Ndi hone vhotshifhe vha tshi isa mbulungelo ya mulanga ya Muṋe washu vhudzuloni hayo thembeleni vha i vhea hukhethwa ha nga ngomu, hone Hukhethwakhethwa, fhasi ha phapha dza vhakherube. Vhakherube vho vha vho ṱharamudza phapha dzavho nṱha ha fhethu hu re na mbulungelo, vha tibedza mbulungelo na thanda dza u i hwala. Thanda idzo dzo vha dzo lapfa u fhira mbulungelo lwe ṱhodzi dzadzo dza kona u vhonala muṋangoni wa hukhethwa ha nga ngomu, hone dzi sa vhonali muthu e nnḓa ha Hukhethwakhethwa. Thanda idzo dzi tshee henefho na ṋamusi. Ngomu ha mbulungelo ho vha hu na dziḽa mbaba mbili dza matombo fhedzi dze Mushe a longa khayo musi vhe Horebe, zwiḽa Muṋe washu a tshi vhofha mulanga na Vhaisraele u pfuluwani havho Egipita. Ndi hone vhotshifhe vha tshi bva Hukhethwakhethwa. Vhotshifhe vhoṱhe vhe vha vha vhe henefho vho vha vho ḓikumedza Mudzimu, hu sa sedzwi uri ndi vha tshigwada tshifhio. Vhalivi vhoṱhe vhe vha vha vhe vhaimbi, Asafu na Hemani na Jeduthuni na vhana vhavho vha vhatuka na mashaka avho, vho vha vho ima thungo ya vhubvaḓuvha ya aḽiṱari, vho ambara zwiambaro zwa lukhaha lu songo vangiwaho, vha tshi khou lidza dzitshele na dziharipa na madende, vha tshi bvumelwa nga vhotshifhe vha 120 vha tshi lidza dziphalaphala. Vhalidzi vha dziphalaphala na vhaimbi vhoṱhe vho vha vha tshi imba zwithihi sa muthu muthihi, vha tshi renda Muṋe washu vha tshi mu livhuha. Vha takusa maipfi avho vha tshi renda Muṋe washu, vha tshi bvumelwa nga dziphalaphala na mirumba na zwiṅwe zwilidzo, vha tshi imba vha tshi ri, “Nga hu rendwe Muṋe washu ngauri u na vhuthu, lufuno lwawe a lu dzinginyei.” Zwenezwo thembele ya Muṋe washu ya ḓala gole, vhotshifhe vha si tsha kona u shuma mishumo yavho nga iḽo gole, nge lupenyo lwa Muṋe washu lwa vha lwo ḓadza thembele ya Mudzimu. Ndi hone khosi Solomoni a tshi rabela a ri, “Muṋe washu, wo amba wa ri u ḓo dzula goleni ḽitswu. Zwino nṋe ndo u fhaṱela thembele ya vhugala, hune wa ḓo dzula hone lini na lini.” Tshivhidzo tshoṱhe tsha Israele tsho vha tsho ima henefho. Khosi ya rembuluwa ya vha shudufhadza. Ndi hone Solomoni a tshi ri, “Nga hu rendwe Muṋe washu Mudzimu wa Israele! Zwe a fulufhedzisa khotsi anga Dafita nga mulomo wawe, o zwi khunyeledza nga maanḓa awe. Ndi uri o ri, ‘U bva tshee nda pfulusa vhathu vhanga Egipita, a tho ngo vhuya nda nanga muḓi kha tsinde ḽiṅwe ḽa Israele uri dzina ḽanga ḽi fhaṱelwe thembele hone nahone a tho ngo vhuya nda nanga muṅwe muthu uri a vhe murangaphanḓa wa vhathu vhanga Vhaisraele. Huno zwino ndo nanga Jerusalema uri dzina ḽanga ḽi vhe henefho, nda nanga Dafita uri a vhuse vhathu vhanga Vhaisraele.’ “Khotsi anga Dafita vho vha vhe nazwo mbiluni yavho uri vha fhaṱele dzina ḽa Muṋe washu Mudzimu wa Israele thembele. Hone Muṋe washu o vhudza khotsi anga Dafita a ri, ‘Wo ita zwone u tshi elekanya u fhaṱela dzina ḽanga thembele. Hone a si iwe ane wa ḓo fhaṱa thembele; ṅwana wau wa dzofha ḽau, ndi ene ane a ḓo fhaṱela dzina ḽanga thembele.’ “Zwino Muṋe washu o khunyeledza zwe a fulufhedzisa. Nṋe ndo vha khosi vhudzuloni ha khotsi anga Dafita, zwino ndo dzula kha khuluṋoni ya Israele, sa zwe Muṋe washu a fulufhedzisa, nda fhaṱela dzina ḽa Muṋe washu Mudzimu wa Israele thembele. Henefho thembeleni ndo vhea mbulungelo, ngomu hayo hu na mulanga wa Muṋe washu we a vhofha na vhathu vhawe Vhaisraele.” Ndi hone Solomoni a tshi ima phanḓa ha aḽiṱari ya Muṋe washu ó lavhelesa tshivhidzo tshoṱhe tsha Israele, a imisa zwanḓa. Zwino Solomoni o vha e na ḓingo ḽa musinaseṱha o ḽi vhea vhukati ha muṱa wa nnḓa. Ḓingo iḽo ḽo vha ḽi na vhunavha ha mitha mbili na hafu na vhuphara ha mitha mbili na hafu na mitha nthihi na hafu vhulapfu u ya nṱha. Solomoni a gonya iḽo ḓingo, a gwadama phanḓa ha tshivhidzo tshoṱhe tsha Israele, a imisa zwanḓa zwawe zwa livha ṱaḓulu, a rabela a ri, “Muṋe washu Mudzimu wa Israele, a hu na Mudzimu ane a nga Iwe ṱaḓulu kana fhano fhasi. Iwe u vhulunga mulanga wau we wa u vhofha na vhathu vhau, wa vha sumbedza lufuno lwau arali vha tshi u thetshelesa nga mbilu yoṱhe. Wo khunyeledza zwe wa fulufhedzisa khotsi anga Dafita muḓinḓa wau, ṋamusi zwe wa fulufhedzisa nga mulomo wau, wo zwi khunyeledza nga tshanḓa tshau. “Zwino Muṋe washu Mudzimu wa Israele, khunyeledza zwe wa fulufhedzisa khotsi anga Dafita mulanda wau zwiḽa u tshi ri, ‘A u nga kundwi u wana ṅwana wa mutuka ane a ḓo dzula phanḓa hanga kha khuluṋoni ya Israele arali vhana vhau vhe na vhulondo kha zwoṱhe zwine vha ita, vha tshi tshila phanḓa hanga vha tshi tevhedza mulayo wanga, unga iwe.’ Zwino-ha Muṋe washu Mudzimu wa Israele, zwe wa fulufhedzisa Dafita mulanda wau nga zwi vhe hone. “Huno vhukuma Mudzimu u ḓo dzula fhano fhasi na vhathu naa? Ḽiṱaḓulu naho ḽi ḽiṱaḓulu ḽa nṱha-nṱha u nga si fhelele khaḽo. Zwino iyi thembele ye nda fhaṱa u nga fhelela khayo hani? Yawee Muṋe washu Mudzimu wanga, naho zwo ralo thetshelesa thabelo yanga na mukosi wanga. Ipfa tshililo na thabelo ine nda khou rabela maṱoni au. Ngavhe maṱo au a tshi dzula o sedza thembele iyi vhusiku na masiari, fhethu hafhano he wa ri dzina ḽau ḽi ḓo luvhiwa hone. Ngavhe u tshi thetshelesa thabelo ine nda rabela ndo sedza fhethu fhano. Thetshelesa thabelo yanga na dza vhathu vhau Vhaisraele musi vha tshi rabela vho sedza fhano fhethu. Ri pfe u ṱaḓulu hune wa dzula hone, musi u tshi ri pfa u ri hangwele. “Arali muthu a khakhela muṅwe, a pfi a ane muano, a ḓa a fulufhedzisa nga muano phanḓa ha aḽiṱari yau thembeleni ino, zwenezwo thetshelesa u ṱaḓulu u haṱule vhalanda vhau, u lifhedze a re na mulandu nga he zwa mu tea, a si na mulandu u mu vhofholole. “Musi vhathu vhau Vhaisraele vho kundwa nga maswina nge vha u khakhela, vha rembulutshela kha Iwe, vha ḓa fhano thembeleni ino vha u renda vha u rabela nga u ḓiṱukufhadza uri u vha hangwele, zwenezwo vha thetshelese u ṱaḓulu, u hangwele vhathu vhau Vhaisraele vhutshinyi havho, u vha vhuedzedze shangoni ḽe wa ḽi ṋea vhone na vhomakhulukuku wavho. “Musi wo vala ḽiṱaḓulu, nge vhathu vhau vha u khakhela, mvula i si tsha na, vhone vha u rabela nga u ḓiṱukufhadza vho sedza fhethu fhano vha tshi ḓisola nge wa vha ṱungufhadza, zwenezwo vha thetshelese u ṱaḓulu, vhalanda vhau Vhaisraele u vha hangwele vhutshinyi havho. Vha funze u ita zwine zwa vha zwone, u nise mvula fhano shangoni ḽe wa ṋea vhathu vhau uri ḽi vhe ḽavho. “Musi fhano shangoni hu tshi wa nḓala kana ha vha na dwadze kana done kana muunda kana magerere kana vhuukhula kana musi vhathu vha tshi govhelwa nga maswina miḓini yavho kana vha welwa nga khombo iṅwe-vho kana vha farwa nga vhulwadze, musi muṅwe wa vhathu vhau Vhaisraele a tshi u humbela nga thabelo, muṅwe na muṅwe nga u vhona u tambula hawe na u pfa vhuṱungu a tshi imisa zwanḓa zwawe zwa livha thembele hei, zwenezwo thetshelesa u ṱaḓulu hune wa dzula hone. Vha hangwele, ṋea muṅwe na muṅwe zwo mu teaho, ngauri u ḓivha mbilu yawe, hufha e Iwe une wa ḓivha mbilu dza vhathu u woṱhe, ndi hone vha tshi ḓo u ofha, vha tshimbila nḓilani dzau misi yoṱhe vha tshi tshila shangoni ḽe wa ṋea vhomakhulukuku washu. “Mutsinda ene ane a si vhe muṅwe wa vhathu vhau Vhaisraele, we a tou ḓa a tshi bva shangoni ḽa kule nge a pfa a dzina ḽau ḽihulu na maanḓa au na mishumo yau, musi a tshi ḓa a rabela o sedza thembele hei, zwenezwo thetshelesa u ṱaḓulu hune wa dzula hone, u ite zwine uyo mutsinda a u humbela, uri tshakha dzoṱhe dza ḽifhasi dzi ḓivhe dzina ḽau, dzi u ofhe, u ḓi nga vhathu vhau Vhaisraele vha tshi u ofha, dzi ḓivhe uri nnḓu hei ye nda fhaṱa i vhidzwa nga dzina ḽau. “Musi vhathu vhau vha tshi bva pfumo u yo lwa na maswina avho, hoṱhe hune wa vha ruma, musi vha tshi u rabela vho sedza muḓi houno we wa u nanga na thembele hei ye nda i fhaṱela dzina ḽau, zwenezwo thetshelesa thabelo yavho na tshililo tshavho u ṱaḓulu, u ite uri vha kunde. “Musi vha tshi u khakhela – ngauri a hu na ane a si khakhe – Iwe wa vha sinyutshela, wa vha kumedza maswina, vha vha thuba vha vha hwala vha vha isa shangoni ḽa kule kana ḽa tsini, vha ri vhe henengei mbilu dzavho dza sala dzi tshi laṱa vhuvhi vha ḓisola, vha u lilela vha ri, ‘Ro tshinya, ro khakha, ro ita zwo vhifhaho,’ arali vha rembulutshela kha Iwe nga mbilu yoṱhe na muya woṱhe vhe shangoni ḽe vha hwaliwa vha iswa khaḽo vhe mathubwa, vha u rabela vho sedza shango ḽe wa ṋea vhomakhulukuku wavho, vho sedza muḓi we wa u nanga, vho sedza thembele ye nda fhaṱela dzina ḽau, zwenezwo u thetshelese thabelo yavho na zwililo zwavho u ṱaḓulu hune wa dzula hone, u vha khathutshele, u hangwele vhathu vhau vhe vha u khakhela. “Zwino Mudzimu wanga, ngavhe maṱo au a tshi sedza, nḓevhe dzau dza thetshelesa thabelo dzi rabelwaho fhano fhethu. “Mudzimu Muṋe washu, takuwa zwino u ye fhethu hune wa ḓo awela hone, Iwe na mbulungelo i re tshiga tsha maanḓa au. Mudzimu Muṋe washu, ngavhe vhotshifhe vhau vha tshi ambadzwa u tshidzwa, ngavhe vha u funaho nga mbilu nthihi vha tshi pembelela vhuthu hau. Yawee Mudzimu Muṋe washu, u songo landula mutiwa wau. Elelwa vhuthu he wa fulufhedzisa Dafita muḓinḓa wau.” Musi Solomoni a tshi fhedza u rabela, ha wa mulilo u tshi bva ḽiṱaḓulu, wa fhisa nduvho i fhiswaho na zwiṱhavhelo, lupenyo lu kombodzaho lwa Muṋe washu lwa ḓadza thembele, vhotshifhe vha si kone u dzhena nḓuni ya Muṋe washu nge ya vha yo ḓala lupenyo lwa Muṋe washu. Musi Vhaisraele vhoṱhe vha tshi vhona mulilo u tshi wa u tshi bva ṱaḓulu na lupenyo lwa Muṋe washu lwo alama kha thembele, vha gwadama kha pheivimennde zwifhaṱuwo zwavho zwa kwama fhasi, vha luvha Muṋe washu, vha mu livhuha vha tshi khou ri, “Vhuthu ndi hawe, lufuno lwawe a lu dzinginyei!” Ndi hone khosi na vhathu vhoṱhe vha tshi ṋekedza Muṋe washu zwiṱhavhelo. Khosi Solomoni a ṋekedza tshiṱhavhelo tsha kholomo dza 22 000 na nngu na mbudzi dza 120 000, ngauralo ha vha hu hone khosi na vhathu vhoṱhe vho kumedza Mudzimu thembele yawe. Vhotshifhe vha ima vhuimoni havho, na Vhalivi vha ima vho lavhelesana navho, vha tshi khou renda Muṋe washu nga zwilidzo zwo itwaho nga khosi Dafita, vha tshi imba luimbo vha tshi ri, “Lufuno lwawe a lu dzinginyei!” nga he vha laiwa nga Dafita. Vhotshifhe vha lidza dziphalaphala, Vhaisraele vhoṱhe vhó ima nga milenzhe. Solomoni a kumedza Mudzimu tshipiḓa tsha vhukati tsha muṱa u re phanḓa ha nnḓu ya Muṋe washu, henefho a ṋekedza zwiṱhavhelo zwi fhiswaho na mapfura a zwiṱhavhelo zwa u konana na Mudzimu, ngauri aḽiṱari ya musinaseṱha ye a vha o i fhaṱa yo vha i ṱhukhu, zwiṱhavhelo zwi fhiswaho na nduvho dza thoro na miraḓo ya mapfura zwi sa fheleli khayo. Solomoni na Vhaisraele vhoṱhe vha ita vhuṱambo ha Mishasha misi yeneyo vha fhedza maḓuvha maṱanu na mavhili. Ho vha ho kuvhangana gogo ḽa vhathu vhanzhi vha tshi bva Pharani ya Hamathi thungo ya devhula u vhuya u swika Mulamboni wa Egipita thungo ya tshipembe. Nga ḓuvha ḽa vhuṱanu na vhuraru vha kuvhangana, ngauri vho vha vho ita vhuṱambo ha u kumedza aḽiṱari vha fhedza maḓuvha maṱanu na mavhili, vha dovha vha ita vhuṱambo ha Mishasha vha fhedza maṅwe maḓuvha maṱanu na mavhili. Nga ḓuvha ḽa 23 ḽa ṅwedzi wa vhuṱanu na vhuvhili Solomoni a ri vhathu vha ye mahayani avho, vha ṱuwa vha tshi pembela, vho takala mbiluni dzavho nga zwivhuya zwe Muṋe washu a itela Dafita na Solomoni na vhathu vhawe Vhaisraele. Musi khosi Solomoni o no fhedza u fhaṱa thembele ya Muṋe washu na pfamo ya musanda, o no vuledza zwoṱhe zwe zwa vha zwi mbiluni yawe zwa thembele ya Muṋe washu na pfamo yawe, Muṋe washu a ḓisumbedza ene vhusiku a mu vhudza a ri, “Thabelo yau ndo i pfa, ndo ḓinangela fhethu afha uri i vhe thembele hune nda ḓo ṋekedzwa zwiṱhavhelo. Musi ndi tshi vala ḽiṱaḓulu mvula ya si tsha na, kana nda ruma magerere a ḓa a ḽa zwimela masimuni, kana nda ḓisela vhathu vhanga dwadze, arali vhathu vhanga vhane vha vhidzwa nga dzina ḽanga vha ḓiṱukufhadza, vha rabela, vha ṱoḓa tshifhaṱuwo tshanga, vha laṱa vhuvhi havho, zwenezwo ndi ḓo zwi pfa ndi ṱaḓulu, nda vha hangwela vhutshinyi havho, nda fhodza shango ḽavho. Ndi hone ndi tshi ḓo linda fhethu hafhano, nda thetshelesa thabelo dzi rabelwaho fhano. Zwino thembele hei ndo i nanga, nda i shudufhadza uri dzina ḽanga ḽi vhe henefho lini na lini. Ndi ḓo i linda, nda i funa misi yoṱhe. “Huno iwe, arali wa ntshumela unga khotsi au Dafita, wa ita zwoṱhe zwine nda u laya, wa tevhedza ndayo dzanga na milayo yanga, ndi ḓo pfumbisa khuluṋoni yau ya vhuhosi, nga he nda vhofha mulanga na khotsi au Dafita zwiḽa ndi tshi ri, ‘A u nga kundwi u vha na muḓuhulu ane a ḓo vhusa Israele.’ “Huno arali na mpfuralela, na ṱutshela ndayo dzanga na milayo yanga ye nda ni ṋea, na yo shumela miṅwe midzimu, na i luvha, zwenezwo ndi ḓo thatha Vhaisraele shangoni ḽanga ḽe nda vha ṋea, nda landula thembele hei ye nda i shudufhadza uri i vhe ya dzina ḽanga. Ndi ḓo ita uri tshakha dzoṱhe dzi tshi i sedza dzi i nyadze. Naho thembele iyi zwino i tshi huliswa, misi yeneyo vhafhiri vha nḓila vhoṱhe vha vho ḓo tshenuwa vha ri, ‘Ndi mini Yahavee o ita zwo raliho shangoni ḽino na thembeleni iyi?’ Vhathu vha ḓo konou fhindula vha ri, ‘Ndi nge vha ṱutshela Yahavee Mudzimu wa vhokhotsi avho, we a vha pfulusa Egipita, vha kuvhatedza miṅwe midzimu, vha i luvha vha i shumela, ndi zwe a vha ḓisela khombo hei.’ ” Solomoni o fhedza miṅwaha ya 20 a tshi fhaṱa thembele ya Muṋe washu na pfamo yawe. Musi o fhedza a konou vusa miḓi ye a vha o ṋewa nga khosi Hiramu, a dzudza Vhaisraele khayo. Solomoni a ṱuwa a yo thuba shango ḽa Hamathi na Tsoba, a ita na u vusa muḓi wa Thadimoro u re phangani, na miḓi yoṱhe ya u vhulungela zwiḽiwa ye a vha o i fhaṱa Hamathi. A vusa na miḓi ya Bethe Horoni wa Nṱha na Bethe Horoni wa Fhasi, miḓi ya mitsheṱo na dzikhoro na tswinga dza mabaphathi a tsimbi, na muḓi wa Baalathi na miḓi yoṱhe ya u vhulungela zwiḽiwa na miḓi yoṱhe he a vha a tshi vhea gariki dzawe na bere dzawe, a fhaṱa na tshiṅwe na tshiṅwe tshe a vha a tshi tou funa Jerusalema na Libanoni na mashangoni oṱhe he a vha a tshi vhusa. Vhathu vhoṱhe vha tsalela dza Vhahithi na Vhaamori na Vhapherisi na Vhahivi na Vhajebusi, vhe vha vha vhe si Vhaisraele, vhaḓuhulu vha vhenevho vhe vha vha vho sala shangoni, vha songo lozwiwaho nga Vhaisraele, Solomoni a vha shumisa nga khombekhombe, na ṋamusi zwi tshee zwo ralo. Hone Vhaisraele Solomoni ho ngo vha shumisa mishumo yeneyo, vhone vho vha vhe vhahali vhawe na vhalangi na vhakoma vhawe na vhalangi vha gariki dzawe na vhatshimbidzi vha dzigariki. Khosi Solomoni o vhea na magota a 250 mivhunduni yo fhambanaho. Solomoni o vha o dzea ṅwananyana wa Farao. Ene a mu pfulusa Muḓini wa Dafita a mu isa pfamoni ye a vha o mu fhaṱela, nge a ri, “Mufumakadzi wanga ho ngo fanela u dzula pfamoni ya khosi Dafita wa Israele, ngauri fhethu he mbulungelo ya Muṋe washu ya dzhena hone ndi hukhethwa.” Solomoni a ṋekedza Muṋe washu zwiṱhavhelo zwi fhiswaho kha aḽiṱari ya Muṋe washu ye a vha o i fhaṱa phanḓa ha guḓa. O ṋekedza zwiṱhavhelo zwi fhiswaho a tshi tevhedza Mulayo wa Mushe wa zwi ṱoḓeaho ḓuvha ḽikhethwa ḽiṅwe na ḽiṅwe, Dzisabatha na vhuṱambo ha Ṅwedzi Muswa na vhuṱambo ha ṅwaha nga ṅwaha, vhuṱambo ha Vhurotho vhu si na mbilisa na vhuṱambo ha Mishasha. Solomoni a tevhedza ndayo dza khotsi awe Dafita, a nanga zwigwada zwa vhotshifhe a vha ṋea mishumo yavho, a nanga na Vhalivi uri vha range phanḓa hu tshi imbiwa thendo na u farisa vhotshifhe kha zwoṱhe zwi ṱoḓeaho misi yoṱhe. A ita na u nanga vhalindakhoro vha ita zwigwada zwa u linda khoro dzo fhambanaho, ngauri izwo yo vha i ndaela ya Dafita muḓinḓa wa Mudzimu. A vho ngo vhuya vha pambuwa kha ndaela dza khosi Dafita dzi kwamaho vhotshifhe kana Vhalivi kha mafhungo oṱhe, hu tshi katelwa na mafhungo a nnḓu dza mbulungelo. Mushumo woṱhe wa Solomoni wa shumiwa, u bva ḓuvha ḽe ha tewa muteo wa thembele ya Muṋe washu ya vhuya ya fhela u fhaṱiwa, thembele ya Muṋe washu ya vha yo fhela. Ndi hone Solomoni a tshi takuwa a ya Etsioni Gebere na Elathi, khunzikhunzini ya lwanzhe ya Edomo. Khosi Hiramu a mu rumela zwikepe zwe zwa vha zwi tshi khou langwa nga magota awe, vhanna vhe vha vha vha tshi ḓivha lwanzhe. Vhenevho vha tala lwanzheni nga zwikepe vhe na vhanna vha Solomoni vha ya shangoni ḽa Ofiri vha vhuya na musuku we wa vha u tshi nga eḓana thani dza 15 na hafu, vha u isa ha khosi Solomoni. Khosi ya musadzi ya Sheba a pfa bvumo ḽa khosi Solomoni a fara lwendo a ya Jerusalema uri a mu linge nga mbudziso dzi konḓaho. O ṱuwa na vhalanda vhanzhi na gamela dzó hwala zwilungi na musuku munzhi na matombo a mutengo muhulu, a swika ha Solomoni a amba nae nga zwoṱhe zwe zwa vha zwi mbiluni yawe. Solomoni a fhindula mbudziso dzawe dzoṱhe, hu si vhe na tshithihi tshe tsha mu konḓela u ṱalutshedza. Mufumakadzi wa Sheba a pfa vhuṱali ha Solomoni, a vhona na thembele ye a i fhaṱa, na zwiḽiwa zwa ḓafulani ḽawe na madzulele a vhahulwane vhawe na vhashumi vhane vha mu shumela vho ambara phuraphura dzavho na vhafari vha zwinwelo vho ambara phuraphura dzavho na muḓalo we vha ḓala vha tshi yo ṋekedza nduvho thembeleni ya Muṋe washu, zwa mu akhamadza. Khosi iyo ya musadzi ya vhudza khosi ya ri, “Mafhungo e nda a pfa shangoni ḽanga nga mishumo yavho na vhuṱali havho ndi ngoho! Hone a tho ngo tenda zwe vha mmbudza, nda vhuya nda swika nda zwi vhona nga anga maṱo. Vhukuma a tho ngo vhuya nda vhudzwa na hafu ya vhuṱali havho, zwine vha vha zwone zwi fhira kule zwe nda zwi pfa. Vhanna vhane vha vha navho vha na mashudu mangafhani! Magota avho vhane vha ḓi ima phanḓa havho vha tshi pfa vhuṱali havho vha na mashudu mangafhani! Nga hu rendwe Yahavee Mudzimu wavho, we a vha takalela, a vha dzudza kha khuluṋoni yawe vha vha khosi uri vha vhuse nga dzina ḽa Yahavee Mudzimu wavho. Mudzimu wavho o funa Vhaisraele, a funa u vha tika lini na lini, ndi zwe vhone a vha ita khosi yavho, uri hu ḓi vha na khaṱhulo mbuya, hu itwe zwi re zwone.” Ndi hone mufumakadzi uyo a tshi ṋea khosi Solomoni thwala dze a ḓa nadzo dza musuku we wa vha u tshi nga fhira thani nṋa na zwilungi zwinzhi na matombo a mutengo muhulu. Ho vha hu sa athu vhuya ha vha na zwilungi zwi no nga izwo zwe iyo khosi ya Sheba ya zwi ṋea khosi Solomoni. Vhanna vha khosi Hiramu na vha khosi Solomoni vha ḓisa musuku we wa vha u tshi bva shangoni ḽa Ofiri, vha ḓisa na matanda a mudzhunipha na matombo a mutengo muhulu. Khosi Solomoni a dzhia matanda ayo a mudzhunipha a fhaṱa ngao zwiṱepisi zwa thembele ya Muṋe washu na zwa pfamo ya musanda, a ita dziharipa na madende a vhaimbi ngao. Zwa u ralo zwo vha zwi sa athu vhuya zwa vhonwa Juda. Khosi Solomoni a ṋea khosi ya musadzi ya Sheba zwoṱhe zwe ya vha i tshi zwi tama ya zwi humbela, a mu ṋea zwi no fhira zwe ya mu ḓela nazwo. Ndi hone mufumakadzi uyo a tshi vhuelela shangoni ḽawe na vhalanda vhawe. Ṅwaha muṅwe na muṅwe khosi Solomoni o vha a tshi wana musuku une wa nga vha thani dza 23, hu sa vhalwi mithelo ine ya ḓiswa nga vhashavhi na vhavhambadzi. Mahosi oṱhe a Arabia na vhavhusi vha madzingu a Israele na vhone vho vha vha tshi ḓisa musuku na siliva ha Solomoni. Khosi Solomoni a fula zwiṱangu zwihulu zwa 200 zwa musuku, tshiṅwe na tshiṅwe tsho fhomiwa musuku wo fuliwaho une wa nga vha khilogiramu ṱhanu na mbili. Solomoni a ita na zwiṱangu zwiṱuku zwa 300 zwa musuku wo fuliwaho, tshiṅwe na tshiṅwe tshi na musuku une wa nga vha khilogiramu tharu na hafu. Khosi ya zwi vhea Huvhewazwihali ha Maṱaka a Libanoni. Ndi hone khosi i tshi fhaṱa khuluṋoni khulu nga ṋanga dza nḓou ya fhomiwa nga musuku u songo vangiwaho. Khuluṋoni iyo yo vha i na zwiṱepisi zwiṱanu na tshithihi, yo mometshedzwa tshivheamilenzhe tsho fhomiwaho musuku. Masia oṱhe a khuluṋoni ho vha hu na zwitikazwanḓa, hu na tshifanyiso tsha ndau yo imaho ngeno na ngeno hazwo. Ho vha ho ima ndau dza 12 dza zwifanyiso kha izwo zwiṱepisi zwiṱanu na tshithihi, sia ḽiṅwe na ḽiṅwe ḽa tshiṱepisi ho ima nthihi. Ho vha hu sa athu vhuya ha vha na khuluṋoni ya u ralo kha muṅwe muvhuso. Zwinwelo zwoṱhe zwa khosi Solomoni zwo vha zwi zwa musuku, na thundu yoṱhe i re Huvhewazwihali ha Maṱaka a Libanoni yo vha i ya musuku u songo vangiwaho. Misi ya Solomoni siliva yo vha i tshi tou nyadziwa. Khosi yo vha i na zwikepe zwa vhushavhi zwe zwa vha zwi tshi tala lwanzheni na zwa vhalanda vha khosi Hiramu zwi tshi ya Tharashishi. Ho vha hu tshi ri ho fhela miṅwaha miraru zwa vhuya zwo hwala musuku na siliva na ṋanga dza nḓou na ṱhoho na mapfeṋe. Khosi Solomoni o vha a tshi fhira maṅwe mahosi oṱhe a ḽifhasi nga lupfumo na vhuṱali. Mahosi oṱhe a ḽifhasi o vha a tshi funa u thetshelesa Solomoni a tshi amba uri vha pfe vhuṱali he Mudzimu a vhu vhea mbiluni yawe. Ṅwaha muṅwe na muṅwe, muṅwe na muṅwe we a mu dalela o vha a tshi ḓa na nduvho, zwithu zwa siliva na musuku, na zwifuko na zwihali na zwilungi na bere na meila. Khosi Solomoni o vha e na madanga a bere na gariki zwi no swika 4 000 na vhanameli vha bere vha 12 000 vhe a vha o vha vhea miḓini ine ya dzula dzigariki, dziṅwe a tshi dzula nadzo Jerusalema. Solomoni o vha a tshi vhusa mahosi oṱhe u bva mulamboni wa Yufuratha u swika shangoni ḽa Vhafilista u vhuya u swika nga masakha a Egipita. Khosi ya khokha siliva Jerusalema ya anda unga matombo, matanda a mikedara a anda unga mihuyu zwigodini. Bere dza Solomoni dzo vha dzi tshi bva Egipita na mashangoni maṅwe oṱhe. Mafhungo maṅwe a Solomoni u bva mathomoni u swika magumoni, o ṅwalwa kha Histori ya Muporofita Nathani na kha Vhuporofita ha Ahia wa Shilo na kha Mabono a muporofita Ido, a tshi porofita nga muvhuso wa khosi Jerobiamu wa Israele, ṅwana wa Nebati. Solomoni o vhusa ḽoṱhe ḽa Israele e Jerusalema a fhedza miṅwaha ya 40. Solomoni a dzama, a swiṱwa Muḓini wa Dafita khotsi awe. Ṅwana wawe Rehabiamu a vha khosi vhudzuloni hawe. Rehabiamu a takuwa a ya Shikheme, ngauri Vhaisraele vhoṱhe vho vha vho ya henengei uri vha mu vhumbe khosi. Musi Jerobiamu ṅwana wa Nebati a tshi zwi pfa, a vhuya a tshi bva Egipita, ngauri o vha o shavhela Egipita a tshi shavha khosi Solomoni. Vhathu vha vhidzisa Jerobiamu, ene na Vhaisraele vhoṱhe vha ya ha Rehabiamu vha swika vha mu vhudza vha ri, “Khotsi aṋu vho ri hwesa dzhogo ya u lemela, huno zwino ri fhungudzeleni mushumo wa tshiṱuhu na dzhogo i lemelaho ye vha ri hwesa yone, ndi hone ri tshi ḓo vha vhalanda vhaṋu.” Rehabiamu a fhindula a ri, “Vhuyani hó fhela maḓuvha mararu.” Ndi hone vhathu vha tshi ṱuwa. Khosi Rehabiamu a vhudzisa vhakalaha vhe vha vha vha tshi shumela khotsi awe Solomoni vha tshi kha ḓi tshila, vha tshi vha eletshedza, a vha vhudzisa a ri, “Nnyeletshedzeni uri avha vhathu ndi vha fhindule hani!” Vhone vha fhindula vha ri, “Arali vhathu avha na vha itela vhuthu, na vha takadza, na vha fhindula nga nḓila i takadzaho, vha ḓo vha vhalanda vhaṋu tshoṱhe.” Huno Rehabiamu a landula nyeletshedzo ya vhahulwane, a yo vhudzisa vhaṱhannga vhe vha aluwa nae, vhe vha vha vha tshi khou mu shumela vhe vhone vhaeletshedzi vhawe. Rehabiamu a vha vhudzisa a ri, “Inwi ni tshi nnyeletshedza ni ri mini? Vhathu avha ri fanela u vha fhindula hani vhane vha nkhumbela vha ri ndi vha fhungudzele dzhogo ye khotsi anga a vha hwesa yone?” Vhaṱhannga vhe vha aluwa nae vha fhindula vha ri, “Vhudzani vhathu vhe vha ni vhudza vha ri khotsi aṋu o vha hwesa dzhogo ya u lemela, hone inwi ni vha leludzele dzhogo, ni ri, ‘Tshinwaanwane tshanga tsho denyefhala u fhira khundu dza khotsi anga. Khotsi anga vho ni hwesa dzhogo ya u lemela, nṋe ndi ḓo ita uri i lemelese. Khotsi anga vho ni rwa nga zwimebi, nṋe ndi ḓo ni rwa nga mboma.’ ” Ho no fhela maḓuvha mararu Jerobiamu na vhathu vhoṱhe vha vhuelela ha khosi Rehabiamu nga he a vha vhudza a ri, “Vhuyani ho fhela maḓuvha mararu.” Khosi ya vha ḽela vhuhali i tshi vha fhindula, ya landula nyeletshedzo ya vhahulwane, ya tevhela nyeletshedzo ya vhaṱhannga, ya ri, “Khotsi anga vho ni hwesa dzhogo i lemelaho, nṋe ndi ḓo ni hwesa i lemelesaho. Khotsi anga vho ni rwa nga zwimebi, nṋe ndi ḓo ni rwa nga mboma.” Khosi a yo ngo thetshelesa vhathu, ngauri izwo zwo iteaho zwo vha zwi tshi bva kha Mudzimu uri hu khunyelele zwe Muṋe washu a amba a tshi vhudza Jerobiamu ṅwana wa Nebati nga mulomo wa Ahia wa Shilo. Musi Vhaisraele vhoṱhe vha tshi vhona uri khosi yo landula zwe vha humbela, vha fhindula khosi vha ri, “Ri na mukovhe-ḓe na Dafita? Riṋe a ri vhathihi na ṅwana wa Isai! Vhaisraele, humelani hayani! Iwe Dafita, sala na vha nnḓu yau!” Ndi hone Vhaisraele vhoṱhe vha tshi vhuelela hayani. Hone Vhaisraele vhe vha vha vha tshi dzula miḓini ya Juda vha ḓi vhuswa nga Rehabiamu. Khosi Rehabiamu a ruma Adoniramu mulangi wa mushumo wa khombekhombe, hone Vhaisraele vha mu kanḓa nga matombo vha mu vhulaha. Khosi Rehabiamu zwa ri u ralo a ṱavhanya a namela gariki yawe a shavhela Jerusalema. Vhaisraele vha mbo ḓi vha vho shandukela nnḓu ya Dafita, na ṋamusi. Musi Rehabiamu a tshi swika Jerusalema, a kuvhanganya vhahali vhomakone vha 180 000 vha matsinde a Juda na Benyamini, a tshi ri a bve pfumo a yo lwa na Vhaisraele uri muvhuso u vhuelela khae. Hone ipfi ḽa Muṋe washu ḽa ḓa ha Shemaya muḓinḓa wa Mudzimu ḽa ri, “Vhudza Rehabiamu ṅwana wa Solomoni khosi ya Juda na Vhaisraele vhoṱhe kha ḽa Juda na ḽa Benyamini u ri, ‘Yahavee u ri: Ni songo yo lwa na vha haṋu. Muṅwe na muṅwe waṋu nga a ye hayani ngauri izwo zwo itwa nga Nṋe!’ ” Ndi hone vha tshi thetshelesa maipfi a Muṋe washu, vha huma vha si tsha yo lwa na Jerobiamu. Rehabiamu o dzula Jerusalema, a vusa miḓi ya Juda yo tsireledzwaho. Ndi Betlehema na Etamu na Thekua na Bethe Tsuru na Sokho na Adulamu na Gathi na Maresha na Zifi na Adoraimi na Lakhishi na Azeka na Tsora na Ayaloni na Hebroni. Heyo yo vha i yone miḓi yo tsireledzwaho kha ḽa Juda na Benyamini. Miḓi iyo a i fhaṱela mitsheṱo mihulu, a vhea vhalangammbi khayo na zwiḽiwa na mapfura a muolivi na waini, a vhea zwiṱangu na mafumo miḓini yoṱhe, a i khwaṱhisa vhukuma. A vhusa ḽa Juda na ḽa Benyamini nga u ralo. Vhotshifhe na Vhalivi vha madzingu oṱhe a Israele vha ima na Rehabiamu. Vhalivi vha ita na u ṱutshela mashango avho a pfulo na thundu yavho vha ya Juda na Jerusalema nge Jerobiamu na vhana vhawe vha vha landula vha si tende vha tshi shuma vhe vhotshifhe vha Muṋe washu. Jerobiamu a vhea vhotshifhe vhawe vha zwitembele zwikwarani na vha zwitungulo zwa madimoni na zwa ṋamana zwe a vha o zwi ita. Matsinde oṱhe a Vhaisraele vhe vha vha vho ṋekedza Muṋe washu Mudzimu wa Israele mbilu dzavho, vha tevhela Vhalivi vha ya Jerusalema u ṋekedza Muṋe washu Mudzimu wa vhokhotsi avho zwiṱhavhelo. Vha khwaṱhisa muvhuso wa Juda, vha tikedza Rehabiamu ṅwana wa Solomoni miṅwaha miraru, vha tshi kanda vhuṱalani ha khosi Dafita na khosi Solomoni misi yeneyo. Rehabiamu o dzea Mahalathi ṅwananyana wa Jerimotho, ṅwana wa Dafita. Mme a uyo ṅwananyana o vha e Abihaili, ṅwananyana wa Eliaba ṅwana wa Isai. Vho vha na vhana vhararu vha vhatuka, Jeushi na Shemaria na Zahamu. Ngavhuya a vhinga Maakha ṅwananyana wa Abisalomo, vha vha na vhana vhaṋa vha vhatuka, Abia na Athai na Zisa na Shelomithi. Rehabiamu o vha a tshi funesa Maakha ṅwananyana wa Abisalomo u fhira vhafumakadzi vhawe vhoṱhe na vhasadzi vhawe vha dziphuli. Vhafumakadzi vhawe vhoṱhe vho ṱangana vho vha vhe 18, a dovha a vha na vhasadzi vha 60 vha dziphuli, vhana vhawe vha vhatuka vha vha 28, vha vhananyana vha vha 60. Rehabiamu a vhea Abia ṅwana wa Maakha uri a vhe ene ṅwana muhulwane kha vhana vha hawe, a tshi itela uri a mu vhumbe khosi. Rehabiamu a vhamba maano, a balanganya vhana vhawe na madzingu oṱhe a Juda na Benyamini, na miḓi yoṱhe i na mitsheṱo. A vha ṱunḓela zwiḽiwa zwinzhi, a vha dzetshela vhasadzi vhanzhi. Musi Rehabiamu o no pfumbisa vhuhosi hawe, ó no khwaṱha, ene na Vhaisraele vhoṱhe vha ṱutshela mulayo wa Muṋe washu. Nga ṅwaha wa vhuṱanu wa muvhuso wa khosi Rehabiamu, Shishaka khosi ya Egipita a dia Jerusalema, nge Muṋe washu a vhona vha si tsha fulufhedzea. Shishaka a takuwa Egipita na gariki dza 1 200 na vhanameli vha dzibere vha 60 000 na mmbi dzi sa vhalei dza Vhalibia na Vhasuki na Vhakushu. A kunda miḓi ya Juda i na mitsheṱo, a vhuya a swika Jerusalema. Ndi hone muporofita Shemaya a tshi ḓa ha khosi Rehabiamu na vharangaphanḓa vha Juda vhe vha vha vho kuvhangana Jerusalema nga u ofha Shishaka, a vha vhudza a ri, “Muṋe washu u ri, ‘No nṱutshela, zwenezwo, Nṋe zwino ndi a ni ṱutshela nda ni kumedza Shishaka.’ ” Vharangaphanḓa vha Israele na khosi vha ḓiṱukufhadza vha ri, “Muṋe washu u ri ita zwo ri fanelaho.” Musi Muṋe washu a tshi vhona uri vha a ḓiṱukufhadza, ipfi ḽa Muṋe washu ḽa ḓa ha Shemaya ḽa ri, “Vhunga vho ḓiṱukufhadza, thi nga vha lozwi, ndi ḓo ṱuwa ndi tshi vha lamulela. Mbiti dzanga thi nga dzi shululeli Jerusalema nga Shishaka. Naho zwo ralo, vha ḓo vhuswa ngae, uri vha vhone phambano ya u shumela Nṋe na u shumela mahosi a ḽiṅwe shango.” Musi Shishaka khosi ya Egipita a tshi dia Jerusalema, o hwala lupfumo lwa thembele ya Muṋe washu na lupfumo lwa pfamo ya musanda a ṱuwa nalwo. O dzhia zwoṱhe, hu tshi angaredzwa na zwiṱangu zwa musuku zwe zwa itwa nga khosi Solomoni. Ndi hone khosi Rehabiamu a tshi ita zwiṱangu zwa musinaseṱha zwa u vhumbela zwenezwo, a zwi kumedza vhalangi vha vhalindi vha no shuma muṋangoni wa pfamo ya musanda. Musi khosi i tshi ya thembeleni ya Muṋe washu, vhalindi vho vha vha tshi i fhelekedza vho fara zwiṱangu, ngavhuya vha konou zwi vhuedzedza kamarani ya vhalindi. Vhunga Rehabiamu o ḓiṱukufhadza, mbiti dza Muṋe washu dza mu ṱutshela, a si lozwiwe tshoṱhe. Vhukuma, Juda zwivhuya zwo vha zwi tshee hone. Khosi Rehabiamu a vhusa Jerusalema a ṱoka midzi a ḓi dzula e khosi. Rehabiamu a tshi vha khosi o vha e na miṅwaha ya 41, a vhusa a fhedza miṅwaha ya 17 e Jerusalema, wone muḓi we Muṋe washu a u nanga kha matsinde oṱhe a Vhaisraele a vhea dzina ḽawe hone. Mme a Rehabiamu o vha a tshi pfi Naama, wa Amoni. A ita zwo vhifhaho nge a vha a songo vhea mbilu yawe kha u ita zwine Muṋe washu a zwi funa. Mafhungo a Rehabiamu, u bva mathomoni u swika magumoni, na a lutsinga lwawe, o ṅwalwa kha Histori ya Muporofita Shemaya na kha Histori ya muporofita Ido. Rehabiamu na Jerobiamu vho vha vha tshi ḓi endela u lwa. Rehabiamu a dzama, a swiṱwa zwaloni zwa musanda Muḓini wa Dafita, ṅwana wawe Abia a vha khosi vhudzuloni hawe. Nga ṅwaha wa 18 wa muvhuso wa Jerobiamu wa Israele, Abia a vha khosi ya Juda, a vhusa e Jerusalema a fhedza miṅwaha miraru. Mme a Abia o vha a tshi pfi Mikhaya, ṅwananyana wa Uriele wa muḓi wa Gibia. Ha vuwa nndwa hu tshi lwa Abia na Jerobiamu. Abia a bva pfumo na vhahali vhomakone vha 400 000, Jerobiamu a yo lwa nae e na vhahali vhomakone vha 800 000. Abia a ima thavhani ya Tsemaraimi zwivhangani zwa Efraimi, a vhidzelela a ri, “Jerobiamu na Vhaisraele noṱhe, nthetsheleseni! A ni zwi ḓivhi naa uri Muṋe washu Mudzimu wa Israele o ṋea Dafita na vhaḓuhulu vhawe vhuhosi ha Israele lini na lini nga mulanga u sa pfukwi? Naho zwo ralo Jerobiamu ṅwana wa Nebati, mukoma wa Solomoni ṅwana wa Dafita, a shandukela Muṋe wawe. Vhaṅwe vhavhi vha sa ḓivhalei vha ḓibaḓekanya nae vha vutshela Rehabiamu ṅwana wa Solomoni zwiḽa a tshee muṱuku a sa athu kona u ḓihumbulela, a sa athu vha na nungo dza u imedzana navho. Zwino ni ita vhukwila ha u lwa na muvhuso wa Muṋe washu u re zwanḓani zwa vhaḓuhulu vha Dafita. Vhukuma ni tou vha mmbi khulu nahone ni na ṋamana dza musuku dze Jerobiamu a vhumba uri dzi vhe midzimu yaṋu. A thi ri no thatha vhotshifhe vha Muṋe washu vhana vha Aroni na Vhalivi, na vhumbela vhotshifhe vhaṋu sa zwine zwa itwa nga tshakha dza maṅwe mashango! Muṅwe na muṅwe ane a ḓa a ḓikumedza e na mboho na thutha ṱhanu na mbili a nga ḓi vha tshifhe, a vha tshifhe wa zwithu zwi si midzimu. “A vha riṋe, Mudzimu washu ndi Muṋe washu, a ro ngo mu furalela. Vhotshifhe vha no shumela Muṋe washu ndi vhana vha Aroni, vha tshi fariswa nga Vhalivi. Matsheloni maṅwe na maṅwe na madekwana maṅwe na maṅwe vha ṋekedza Muṋe washu zwiṱhavhelo zwi fhiswaho na zwioro zwi nukhelelaho. Vha vhea vhurotho ḓafulani ḽo kunaho ḽa nduvho, vha funga mbone dzi re kha zwivheambone zwa musuku madekwana maṅwe na maṅwe. Ri khou tevhedza zwine Mudzimu Muṋe washu a zwi ṱoḓa. Hone inwi no mu furalela. Mudzimu u na riṋe, ndi Ene murangaphanḓa washu. Vhotshifhe vhawe vha ḓo lidza phalaphala dzavho dza nndwa ra lwa na inwi. Inwi vhanna vha Israele, ni songo lwa na Muṋe washu Mudzimu wa vhokhotsi aṋu, ni ḓo kundwa.” Zwino Jerobiamu o vha o ruma mmbi dza mona murahu ha mmbi ya Juda uri musi ene o livhana na mmbi ya Juda, dzone dzi vha lalele nga murahu. Mmbi ya Juda ya rembuluwa ya vhona uri i khou diwa hoṱhe nga phanḓa na nga murahu. Ndi hone vha tshi lilela Muṋe washu. Vhotshifhe vha lidza phalaphala dzavho, vhanna vha Juda vha ṱavha mukosi wa nndwa, Mudzimu a kunda Jerobiamu na Vhaisraele vhoṱhe vha shavha Abia na mmbi ya Juda. Vhaisraele vha shavha mmbi ya Juda i tshi tou swika, Mudzimu a vha lamulela zwanḓani zwavho. Abia na vhanna vhe a vha e navho vha kunda mmbi ya Israele, ha vhulawa vhanna vha Israele vha 500 000, vhone vhomakone. Vhanna vha Israele vha kundiwa musi wonoyo, vhanna vha Juda vho kunda nge vha ḓitika nga Muṋe washu Mudzimu wa vhokhotsi avho. Abia a pandamedza Jerobiamu, a mu dzhiela miḓi ya Bethele na Jeshana na Efroni na miḓana yo i tangaho. Jerobiamu a si tsha dovha a vha na maanḓa misi ya Abia. Muṋe washu a vhuya a mu rwa, a fa. Maanḓa a Abia a ḓi hulela a tshi ya. A dzea vhafumakadzi vha 14, a vha na vhana vha 22 vha vhatuka na vhananyana vha 16. Mafhungo maṅwe a zwe Abia a ita na zwe a amba, o ṅwalwa buguni ya Histori ya Muporofita Ido. Khosi Abia a dzama a zwiṱwa zwaloni zwa musanda Muḓini wa Dafita. Ṅwana wawe Asa a vha khosi vhudzuloni hawe, misi yawe shango ḽa lala ha vhuya ha fhela miṅwaha ya fumi. Asa a ita zwi takadzaho Muṋe washu Mudzimu wawe, a ita zwi re zwone. A thutha aḽiṱari dzisili na zwitembele zwa zwikwarani, a pwasha matombo a zwitungulo. A remekanya tshifanyiso tsha thanda tsha Ashera mudzimu wa tshisadzi. A laya vhathu vha Juda uri vha ite zwine Muṋe washu Mudzimu wa vhokhotsi avho a zwi funa, vha tevhedza milayo yawe na ndaela dzawe. A thutha zwitembele zwa zwikwarani na aḽiṱari dza u fhisela zwioro miḓini yoṱhe ya Juda, muvhusoni wawe ha vha na mulalo. A vusa miḓi yo tangedzwaho nga mitsheṱo kha ḽa Juda; ngauri ḽo vha ḽo lala. A ho ngo vha na we a lwa nae miṅwaha yeneyo, nge Muṋe washu a ladza shango ḽawe. A vhudza vhathu vha Juda a ri, “Nga ri tsireledze miḓi hei nga u i tangedza nga mitsheṱo na dzithawara na dzigethe na khoṋo dza tsimbi. Shango ḽi kha ḓi vha ḽashu nge ra ita zwine Mudzimu Muṋe washu a zwi funa. Ro mu ṱoḓa, ndi zwe a ri ladzela shango masia oṱhe.” Ndi hone vha tshi fhaṱa, zwa vha nakela. Khosi Asa o vha e na mmbi ya vhanna vha 300 000 vha Juda, vho shoma zwiṱangu zwihulu, vhe na mafumo, na vha Benyamini vha 280 000, vho shoma zwiṱangu zwiṱuku, vhe na vhura. Vhoṱhe havho vho vha vhe vhahali nndwani. Zera wa Kushu a bva a yo lwa navho e na mmbi khulu na gariki dza 300, a vhuya a swika Maresha. Asa a bva a yo lwa nae, vha imedzana govhani ḽa Tsefathi tsini ha Maresha. Ndi hone Asa a tshi rabela Muṋe washu Mudzimu wawe a ri, “Muṋe washu, a hu na a no nga Iwe ane a nga farisa a shayaho nungo a tshi lwa na wa maanḓa. Yawee Muṋe washu, Mudzimu washu, ri farise, hufha ri tshi ḓitika nga Iwe, ro ḓa u lwa na mmbi hei khulu nga dzina ḽau. Yawee Muṋe washu, Iwe u Mudzimu washu, u songo tenda muthu a tshi u kunda.” Muṋe washu a kunda Vhakushu vha tshi lwa na Asa na mmbi ya Juda. Vhakushu vha shavha, Asa na mmbi yawe vha vha pandamedza u vhuya u swika Gerara. Ha vhulawa Vhakushu vhanzhi mmbi yavho ya si tsha vha na nungo, vha tou pwashekanywa vha tshi lwa na Muṋe washu na mmbi dzawe. Vhanna vha Juda vha thuba thundu nnzhi. Vha phusukanya miḓi yoṱhe yo tangaho Gerara, nge Muṋe washu a vha o i dzhenisa nyofho. Vha ṱangula miḓi yoṱhe nge henefho ha vha hu na thundu nnzhi. Vha ita na u dia mishasha ya vhalisa, vha thuba nngu nnzhi na mbudzi na dzigamela. Ndi hone vha tshi vhuelela Jerusalema. Muya wa Mudzimu a ḓa kha Azaria ṅwana wa Odede. A takuwa a yo ṱanganedza khosi Asa, a mu vhudza a ri, “Kha vha nthetshelese, vhamusanda Vho-Asa na vhathu vha Juda na vha Benyamini! Muṋe washu u na inwi arali ni khae. Arali na mu ṱoḓa ni ḓo mu wana, hone arali na mu furalela, u ḓo ni furalela-vho. Vhaisraele vho fhedza tshifhinga tshilapfu vha si na Mudzimu wa ngoho, vha si na vhotshifhe vhane vha vha funza, vha si na mulayo. Hone musi vhe khomboni vho rembulutshela ha Muṋe washu Mudzimu wa Israele, vha mu ṱoḓa, a vha ṱanganedza. Misi yeneyo zwo vha zwi tshi ofhisa u sokou fara lwendo, ngauri vhadzulapo vhoṱhe vha mashango vho vha vha tshi tshila hu si na mulalo. Tshakha dzo vha dzi tshi kandeledzana, miḓi ya phusukanyana, ngauri Mudzimu o vha a tshi vha vilinganya nga khombo dzo fhambanaho. Hone inwi ni khwaṱhe, ni songo kulea nungo, ngauri ni ḓo wana pfufho ya mushumo waṋu.” Asa a tshi pfa ayo maipfi a uyo muporofita ṅwana wa Odede, a pfa e na nungo. A thutha zwitungulo zwi nengisaho shangoni ḽoṱhe ḽa Juda na ḽa Benyamini, na miḓini ye a i thuba zwivhangani zwa Efraimi. A vusa aḽiṱari ya Muṋe washu ye ya vha i phanḓa ha guḓa ḽa thembele ya Muṋe washu. Ndi hone a tshi kuvhanganya vhathu vhoṱhe vha Juda na vha Benyamini na vhathu vha Efraimi na vha Manase na vha Simioni vhe vha vha vha tshi dzula navho, ngauri vhunzhi ha vhathu vho vha vho no vhuya khae vha tshi bva Israele, nga u vhona uri Muṋe washu Mudzimu wawe u nae. Vha kuvhangana Jerusalema nga ṅwedzi wa vhuraru wa ṅwaha wa 15 wa muvhuso wa Asa. Musi wonoyo vha ṋekedza Muṋe washu zwiṱhavhelo zwa kholomo dza 700 na nngu na mbudzi dza 7 000 dze vha thuba vha vhuya nadzo. Vha vhofha mulanga wa uri vha ḓo luvha Muṋe washu Mudzimu wa vhokhotsi avho, nga mbilu yoṱhe na nga zwoṱhe zwine vha vha zwone. Vhoṱhe vhe vha vha vha sa ḓo luvha Muṋe washu Mudzimu wa Israele, vha pfi vha vhulawe, muhulwane kana muṱuku, munna kana musadzi. Vha anela Muṋe washu vha tshi tou zwi bula, vha tshi tou ṱavha mukosi, vha tshi lidza dziphalaphala na dziṋanga. Vhathu vha Juda vhoṱhe vha pembelela uyo mulanga nge vha vha vho u vhofha nga mbilu yoṱhe. Vha ṱoḓa Muṋe washu nga mbilu nthihi, Ene a vha ṱanganedza, a ladza shango ḽavho masia oṱhe. Khosi Asa a ita na u sudzulusa makhulu wawe Maakha, vha si tsha vha mufumakadzi makhulu wa khosi, nge vha vha vho ita tshitungulo tsha thanda tsha Ashera mudzimu wa tshisadzi wa mbebo. Asa a rema itsho tshitungulo tsha thanda tsha wela fhasi, a tshi fhanzekanya, a ya a tshi fhisa Govhani ḽa Kidroni. Naho Asa a songo thutha zwitembele zwoṱhe zwa zwikwarani kha ḽa Israele, mbilu yawe yo vha yo ḓi fulufhela Muṋe washu vhutshilo hawe hoṱhe. Asa a dzhia siliva na musuku na zwithu zwe khotsi awe Abia vha vha vho zwi kumedza Mudzimu a zwi vhea thembeleni ya Mudzimu, ene a engedza dziṅwe khazwo. A ho ngo tsha vha na nndwa u vhuya u swika hu tshi fhela miṅwaha ya 35 ya muvhuso wa Asa. Nga ṅwaha wa 36 wa muvhuso wa Asa khosi ya Juda, Baasha khosi ya Israele a dia shango ḽa Juda, a fhaṱeledza muḓi wa Rama nga mutsheṱo uri hu si vhe na ane a bva kana a dzhena shangoni ḽa Asa khosi ya Juda. Asa zwenezwo a bvisa siliva na musuku mbulungeloni dza thembele ya Muṋe washu na dza pfamo yawe, a isa ha Beni Hadadi khosi ya Aramu, we a vha a tshi vhusa e Damasko. Asa a ri, “Nga ri vhofhe mulanga unga khotsi anga na khotsi avho vho vha vhe na mulanga. Nduvho ya siliva na musuku asiyo. Zwino nga vha vhofholole mulanga we vha vhofha na Baasha khosi ya Israele uri a nnditshe.” Beni Hadadi a pfana na khosi Asa, a ruma vhalangammbi vhawe vha yo dia miḓi ya Israele. Vha thuba Iyoni na Dani na Abele Mayimi, na miḓi yoṱhe ya Nafuthali he ha vha ho vhulungwa zwiḽiwa. Musi Baasha a tshi zwi pfa, a litsha u fhaṱela Rama mutsheṱo, a ṱutshela mushumo wawe. Ndi hone khosi Asa a tshi ramba vhanna vhoṱhe vha Juda, vha hwala matombo na matanda afho Rama zwe Baasha a vha a tshi khou fhaṱa ngazwo, a fhaṱa mitsheṱo ya u tsireledza miḓi ya Geba na Mitsipha ngazwo. Misi yeneyo Hanani muporofita a ḓa ha Asa khosi ya Juda, a ri, “Mmbi ya khosi ya Aramu yo vha ponyoka, nge vha ḓitika nga khosi ya Aramu, vha si ḓitike nga Muṋe washu Mudzimu wavho. Vhakushu na Vhalibia vho vha vhe si mmbi khulu ye ya vha i na gariki nnzhi na vhanameli vha dzibere naa? Naho zwo ralo zwiḽa vha tshi ḓitika nga Muṋe washu, o vha kumedza zwanḓani zwavho. Ndi uri Muṋe washu u sedza ḽifhasi ḽoṱhe uri avho vhane mbilu dzavho dza ḓikumedza Ene tshoṱhe a vha tike nga nungo dzawe. Vhone vho ita zwithu zwa vhutsilu, u bva zwino vha ḓo dzula vhe kha nndwa.” Asa a sinyutshela uyo muporofita nge a amba izwo, a tou duga nga mbiti lwe a mu hoṋela dzhele. Misi yeneyo Asa a ita tshiṱuhu a tshi kandeledza vhaṅwe vhathu. Mafhungo oṱhe a muvhuso wa Asa, u bva mathomoni u swika magumoni, o ṅwalwa buguni ya Histori ya Mahosi a Juda na a Israele. Nga ṅwaha wa 39 wa muvhuso wa Asa, a holefhadzwa nga vhulwadze ha milenzhe. Naho uho vhulwadze ho vha vhu tshi ofhisa, na musi a tshi lwala ho ngo humbela Muṋe washu uri a mu farise, o vha a tshi lafhiwa nga dziṅanga fhedzi. Nga ṅwaha wa 41 wa muvhuso wa Asa, a dzama, a swiṱwa tshaloni tsha tombo ḽe a ḓikorela Muḓini wa Dafita. Vha mu eḓedza kha vhulalo ho ṋuṋedzwaho zwilungi na zwinukheleli zwo fhambanaho, vha vhasa mulilo muhulu vha tshi itela u mu hulisa. Josafati a vha khosi vhudzuloni ha khotsi awe, a pfumbisa vhuhosi hawe shangoni ḽa Israele, a vhea mmbi miḓini yoṱhe ya Juda yo tangedzwaho nga mitsheṱo, a vhea vhahali kha ḽa Juda na miḓini yo thubiwaho nga khotsi awe shangoni ḽa Efraimi. Muṋe washu o vha e na Josafati nge a kanda vhuṱalani ha makhulukuku wawe Dafita ha musi a tshi thoma u vhusa, a si luvhe midzimu ya Baali. Ene o shumela Mudzimu wa khotsi awe, a thetshelesa ndayo dzawe, a si tevhedze maitele a Vhaisraele. Muṋe washu a ita uri muvhuso wawe u ṱoke midzi, vhathu vha Juda vhoṱhe vha isa nduvho ha Josafati, a vha na lupfumo luhulu, a huliswa. A tshila a tshi ita zwine Muṋe washu a zwi funa, a thutha zwitembele zwa zwikwarani na zwifanyiso zwa thanda zwa Ashera mudzimu wa tshisadzi shangoni ḽa Juda. Nga ṅwaha wa vhuraru wa muvhuso wa Josafati, a ruma magota awe Benihaili na Obadia na Zakaria na Nathaniele na Mikhaya vha yo funza miḓini ya Juda. Vhenevho vho fhelekedzwa nga Vhalivi vhaṱanu na vhaṋa na vhotshifhe vhavhili. Vhalivi vho vha vhe Shemaya na Nethania na Zebadia na Asaele na Shemiramotho na Jehonathani na Adonia na Tobia na Tobadonia, vhotshifhe vho vha vhe Elishama na Jehoramu. Vho dzhia bugu ya Mulayo wa Muṋe washu, vha buḓekanya ḽoṱhe ḽa Juda, vha mona na miḓi yoṱhe ya Juda vha tshi funza vhathu. Muṋe washu a ita uri mivhuso ya mashango oṱhe o tangaho Juda i dzhenwe nga nyofho ya si tsha lwa na khosi Josafati. Vhaṅwe Vhafilista vha isela Josafati zwifhiwa na nduvho ya siliva, Vhaarabia vha mu isela masambi a nngu, thutha dza 7 700, na mbudzi dza 7 700. Maanḓa a Josafati a ḓi hula a tshi ya, a fhaṱa madzhavhelo na miḓi ya u vhulungela zwiḽiwa shangoni ḽa Juda, a shuma mishumo minzhi miḓini ya Juda. Jerusalema a vhea vhahali vhomakone. Vha ṅwalwa zwi tshi ya nga miṱa yavho. Vha tsinde ḽa Juda, vhalangammbi vha zwigwada zwa 1 000, vho vha vhe na mulangammbi Adina, e na vhahali vha 300 000 vhane a vha langa. Ha tevhela mulangammbi Jehohanani, e na vhahali vha 280 000, ha tevhela Amasia ṅwana wa Zikhiri, ene o tou ḓikumedza u shumela Muṋe washu, e na vha 200 000. Vha tsinde ḽa Benyamini vho vha vhe na mulangammbi Eliada, ene muhali nndwani, e na vhanna vha 200 000 vhane a vha langa, vho fara vhura na zwiṱangu. Ha tevhela Jehozabadi, e na vhanna vha 180 000, vho shomaho u bva pfumo. Ndi vhone vhanna vhe vha vha vha tshi shumela khosi Jerusalema, ha dovha ha vha na vhaṅwe vhahali vhe a vha vhea miḓini yo tangedzwaho nga mitsheṱo kha ḽoṱhe ḽa Juda. Zwino Josafati khosi ya Juda a vha na lupfumo luhulu, a tou vha na bvumo, a dzetshelana na nnḓu ya Ahaba khosi ya Israele. Hó no fhela miṅwahanyana Josafati a takuwa a yo dalela Ahaba muḓini wa Samaria. Ahaba a mu ṱhavhela nngu nnzhi na kholomo, a ṱhavhela na vhathu vhe a ḓa navho, a mu kunga uri a yo dia muḓi wa Ramotho kha ḽa Giliadi. Ahaba khosi ya Israele a humbela Josafati khosi ya Juda a ri, “Vha nga ṱuwa na nṋe ra yo dia muḓi wa Ramotho kha ḽa Giliadi naa?” Josafati a fhindula a ri, “Nṋe na vhone ri tshithu tshithihi, vhathu vhanga ndi vhathu vhavho, ri ḓo baḓekana navho nndwani.” Huno Josafati a dovha a vhudza khosi ya Israele a ri, “Nga vha range u vhudzisa Muṋe washu.” Ndi hone khosi ya Israele i tshi kuvhanganya vhaporofita vha 400 ya vha vhudzisa ya ri, “Ri bve pfumo ri yo lwa na muḓi wa Ramotho kha ḽa Giliadi kana ri litshe?” Vhone vha fhindula vha ri, “Nga vha ye, Mudzimu u ḓo kumedza uyo muḓi zwanḓani zwavho.” Hone Josafati a vhudzisa a ri, “A hu tshee na muṅwe muporofita wa Muṋe washu fhano ane a nga ri vhudzisela?” Khosi ya Israele ya fhindula Josafati ya ri, “Hu kha ḓi vha na munna muthihi ane a nga ri vhudzisela ha Muṋe washu, hone ndi a mu vhenga ngauri ha vhuyi a porofita zwivhuya nga nṋe, zwi sokou vha zwa khombo misi yoṱhe. Ndi Mikhaya ṅwana wa Imila.” Josafati a fhindula a ri, “Thovhele vha songo ralo.” Ndi hone khosi ya Israele i tshi vhidza muṅwe wa vhaḓinḓa vhayo ya ri, “Ṱavhanyani ni ḓe na Mikhaya ṅwana wa Imila.” Khosi ya Israele na Josafati khosi ya Juda vho vha vho ambara phuraphura dzavho dza vhuhosi, vho dzula kha khuluṋoni dzavho, luvhatani lwa u fhulela, tsini ha gethe ya khoro ya Samaria, vhaporofita vhoṱhe vha tshi khou porofita henefho phanḓa havho. Zwino muṅwe wavho, Tsedekia ṅwana wa Khenaana, o vha o ita ṋanga dza tsimbi, a ḓivhadza a ri, “Muṋe washu u ri, ‘U ḓo runga Vhaaramu nga ṋanga hedzi wa vhuya wa vha lozwa.’ ” Vhaporofita vhaṅwe vhoṱhe vho vha vha tshi khou ḓi porofita zwenezwo, vha tshi ri, “Nga vha yo dia muḓi wa Ramotho kha ḽa Giliadi, vha ḓo kunda, ngauri Muṋe washu u ḓo u kumedza zwanḓani zwavho.” Muḓinḓa we a vha o ruṅwa u yo vhidza Mikhaya a mu vhudza a ri, “Nga vha vhone, vhaporofita vhaṅwe vhoṱhe vha khou amba ḽithihi, vha ri khosi zwi ḓo i nakela, na vhone vha ambe zwithihi navho, zwi takadzaho.” Huno Mikhaya a ri, “Nga Muṋe washu a tshilaho, ndi ḓo mu vhudza zwenezwo zwine Mudzimu wanga a mmbudza.” Musi a tshi swika, khosi ya mu vhudzisa ya ri, “Mikhaya, ri bve pfumo ri yo dia muḓi wa Ramotho kha ḽa Giliadi, kana ri songo ya?” Mikhaya a fhindula a ri, “Nga vha ye, vha ḓo kunda, ngauri avho vhathu vha ḓo kumedzwa zwanḓani zwavho.” Khosi ya mu vhudza ya ri, “Ndi ḓo vha anisa lungana nga dzina ḽa Muṋe washu uri vha mmbudze ngoho?” Ndi hone Mikhaya a tshi fhindula a ri, “Ndo vhona Vhaisraele vhoṱhe vho balangana zwikwarani vha tshi nga nngu dzi si na mulisa, Muṋe washu a ri, ‘Vhathu havha a vha na muṋe wavho. Nndwa yo fhela, nga vha humele hayani.’ ” Khosi ya Israele ya vhudza Josafati ya ri, “A tho ngo vha vhudza uri ha vhuyi a porofita zwivhuya nga nṋe, u porofita zwa khombo fhedzi?” Mikhaya a dovha a ri, “Zwino nga vha thetshelese zwine Muṋe washu a amba! Ndo vhona Muṋe washu o dzula kha khuluṋoni yawe e na mara oṱhe o ima thungo ya tshauḽa tshawe na tshamonde. Muṋe washu a ri, ‘Ndi nnyi ane a nga fhura Ahaba khosi ya Israele a yo dia muḓi wa Ramotho kha ḽa Giliadi, a yo fela henengei?’ Muṅwe a amba tshino, muṅwe a amba tshiḽa. Muṅwe muya wa fhedza nga u ḓa wa ima phanḓa ha Muṋe washu wa ri, ‘Nṋe ndi ḓo mu fhura.’ Muṋe washu a vhudzisa a ri, ‘U ḓo mu fhura hani?’ Muya wa fhindula wa ri, ‘Ndi ḓo bva nda vha muya wa mazwifhi milomoni ya vhaporofita vhoṱhe.’ Muṋe washu a ri, ‘Tshimbila u yo mu fhura, u ḓo zwi kona.’ “Zwino Muṋe washu o ita uri vhaporofita havha vhavho vha vha zwifhele. Muṋe washu o itela uri vha welwe nga khombo.” Ndi hone Tsedekia ṅwana wa Khenaana a tshi takuwa a ya kha Mikhaya a mu vhanda luṱaha, a mu vhudzisa a ri, “Zwo ḓa hani Muya wa Muṋe washu a tshi bva kha nṋe a ḓa u amba na inwi?” Mikhaya a fhindula a ri, “Izwo ni ḓo zwi ḓivha musi une na yo dzumbama ni tshi bva kamarani iṅwe na shavhela kha iṅwe.” Khosi ya Israele zwenezwo ya bvisa ndaela ya ri, “Dzhiani Mikhaya ni mu vhuedzedze ha Amoni mulangi wa muḓi na ha Juasi ṅwana wa khosi, ni swike ni ri, ‘Khosi i ri: Hoṋelani muthu hoyu dzhele, ni mu fhe vhurotho vhuṱuku na maḓi fhedzi u swika ndi tshi vhuya ndo takala ndi songo huvhala.’ ” Mikhaya a ḓivhadza a ri, “Arali vha vhuya vha tshi tshila, izwo Muṋe washu u ḓo vha a songo amba nga mulomo wanga.” Mikhaya a dovha a ri, “Inwi vhathu noṱhe, thetshelesani zwe nda amba!” Ndi hone Ahaba khosi ya Israele na Josafati khosi ya Juda vha tshi takuwa vha livha muḓini wa Ramotho kha ḽa Giliadi. Khosi ya Israele ya vhudza Josafati ya ri, “Nṋe ndi ḓo dzhena nndwani ndo ḓikhakhisa, vhone vha ambare zwiambaro zwavho zwa vhuhosi.” Ndi hone khosi ya Israele i tshi ḓikhakhisa, ya dzhena nndwani. Zwino khosi ya Aramu yo vha yo laya vhalangi vha gariki yayo ya ri, “Ni songo londa muthu na muthihi, a nga vha e muṱuku kana e muhulwane, ni londe khosi ya Israele fhedzi.” Musi vhalangi vha gariki vha tshi vhona khosi Josafati, vha ri, “Vhukuma uyu ndi ene khosi ya Israele.” Vha rembuluwa uri vha mu wele, hone Josafati a ṱavha mukosi, Muṋe washu a mu lamukisa. Mudzimu a ita uri vha mu ṱutshele. Musi vhalangi vha gariki vha tshi zwi vhona uri a si ene khosi ya Israele, vha litsha u mu pandamedza. Muṅwe a sokou posa musevhe wawe a sa londi a pfula khosi ya Israele he zwitsimbi zwa tshiambaro tshawe tsha nndwa zwa ṱanganywa hone. Khosi ya vhudza mutshimbidzi wa gariki ya ri, “Ndo huvhala, tshimbidzani gariki ni mmvise hafhano nndwani!” Nndwa ya lwiwa ḓuvha ḽoṱhe i tshi tou duga, khosi ya Israele ya ḓitika garikini yayo yo livhana na Vhaaramu ḽa vhuya ḽa kovhela. Ḽi tshi kovhela ya dzama. Khosi Josafati wa Juda a vhuelela pfamoni yawe Jerusalema a songo huvhala. Muporofita Jehu, ṅwana wa Hanani, a bva u yo mu ṱanganedza, a vhudza khosi a ri, “Vha vhona zwi zwone u farisa vhavhi, vha ima na vhane vha vhenga Muṋe washu? Muṋe washu o vha sinyutshela nga zwenezwo. Naho zwo ralo, vhone vha kha ḓi vha na zwivhuya, vho thutha zwifanyiso zwa thanda zwa Ashera mudzimu wa tshisadzi fhano shangoni, vha linga u tevhedza zwine Mudzimu a zwi funa.” Josafati o vha a tshi dzula Jerusalema, hone o vha a tshi ita a tshi bva a tshi yo dalela vhathu vhawe, u bva Bierisheba u swika mivhunduni ya Efraimi, a tshi vha vhuedzedza ha Muṋe washu Mudzimu wa vhokhotsi avho. Josafati a vhea vhahaṱuli shangoni iḽo, miḓini yoṱhe ya Juda yo tangedzwaho nga mitsheṱo. A vha laya a ri, “Ni elekanye zwavhuḓi zwine na ita, ngauri a ni haṱuleli muthu, ni haṱulela Muṋe washu, Ene u na inwi musi ni tshi haṱula. Zwino ofhani Muṋe washu. Haṱulani nga vhusedzi ngauri Mudzimu Muṋe washu ha pfani na vhufhura na tshiṱalula na tshanḓanguvhoni.” Jerusalema na hone, Josafati a vhea Vhalivi na vhotshifhe na ṱhoho dza miṱa ya Vhaisraele uri vha haṱule nga mulayo wa Muṋe washu na u pfumedzanya vhadzulapo vha uyo muḓi. A vha laya a ri, “Ni shume nga u fulufhedzea na nga mbilu yoṱhe ni tshi ofha Muṋe washu. Mulandu muṅwe na muṅwe une wa ḓiswa kha inwi u tshi bva kha vhadzulapo vha haṋu, u nga vha wa u vhulaha muthu kana ho pfukiwa mulayo kana ndayo kana zwidayo, ni vha laye uri vha songo khakhela Muṋe washu, a sa ḓo sinyutshela inwi na vha haṋu. Itani nga u ralo, ndi hone ni sa ḓo tshinya. Tshifhe muhulu Amaria ni ḓo hwedza khae milandu yoṱhe ya zwa Muṋe washu, Zebadia ṅwana wa Ishmaele, murangaphanḓa wa tsinde ḽa Juda, ni ḓo hwedza khae milandu ya zwa shango. Vhalivi vha ḓo shuma vhe vhaṅwaleli vha u vhona uri zwe zwa haṱulwa khoroni zwi tevhedzwe. Shumani ni na nungo, ngavhe Muṋe washu a tshi vha na vhane vha ita zwi re zwone.” Ngavhuya mmbi dza Muaba na Amoni, khathihi na vhane vha ima navho, vha Meuni, vha dia Juda vha tshi ḓa u lwa na Josafati. Zwa ḓivhiswa khosi Josafati ha pfi, “Hu na mmbi khulu i no ḓa u lwa navho i tshi bva Edomo, i khou bva seli ha Lwanzhe lwa Muṋo. Vho no ḓi swika Hatsatsoni Thamara.” (Iḽo ndi ḽiṅwe dzina ḽa Engedi.) Josafati a tshenuwa, a rabela a vhudzisa Muṋe washu, a ḓivhadza uri vhathu vhoṱhe vha Juda vha ḓidzime zwiḽiwa. Vhathu vha miḓi yoṱhe ya Juda vha kuvhangana Jerusalema vha humbela Muṋe washu uri a vha farise. Ndi hone Josafati a tshi takuwa tshivhidzoni tsha Juda na Jerusalema thembeleni ya Muṋe washu phanḓa ha Muṱa Muswa, a rabela a ri, “Yawee Muṋe washu Mudzimu wa vhokhotsi ashu, kani a u Mudzimu a re ṱaḓulu? Hufha u tshi vhusa mivhuso yoṱhe ya dzitshakha. Iwe u na maanḓa na nungo, a hu na ane a nga imedzana na Iwe. Yawee Mudzimu washu, ndi Iwe wo thathaho vhadzulapo vha ḽino shango u swikani ha vhathu vhau Vhaisraele, wa ḽi ṋea vhaḓuhulu vha Abrahamu khonani yau uri ḽi vhe ḽavho lini na lini. Vho dzula khaḽo vha fhaṱela dzina ḽau hukhethwa khaḽo, vha tshi ri, ‘Arali ra welwa nga khombo ya pfumo ḽa u ri lifhedza kana dwadze kana nḓala, ri ḓo ima phanḓa ha thembele yenei ine ya vhidzwa nga dzina ḽau, ra u lilela ro ṱungufhala, Iwe wa ri pfa, wa ri tshidza.’ “Zwino vhanna vha Amoni na vha Muaba na vha Edomo ngevha vho ḓa. Zwiḽa Vhaisraele vha tshi bva Egipita a wo ngo vha tendela vha tshi dzhena shangoni ḽa avho vhathu, ndi zwe vha vha litsha vha si vha lozwe. Vhona uri vha khou ri lifhedza hani nga u ḓa vha ri thatha shangoni ḽe wa ri ṋea uri ḽi vhe ḽashu. Yawee Mudzimu washu, a vha haṱulwi zwavho naa? Riṋe a ri na maanḓa a u imedzana na mmbi hei khulu ine ya khou ri levhela. Riṋe a ri ḓivhi tshine ra nga tshi ita, ro lavhelesa henengeo.” Vhanna vhoṱhe vha Juda na vhasadzi vhavho na vhana vhavho na vhaṱuku, vho vha vho ima henefho phanḓa ha Muṋe washu. Ndi hone Muya wa Muṋe washu a tshi tsa a ḓa kha muṅwe Mulivi we a vha o ima henefho guvhanganoni. O vha a tshi pfi Jahasiele ṅwana wa Zakaria, ṅwana wa Benaya, ṅwana wa Jeiele, ṅwana wa Mathania, wa lutsinga lwa Asafu. Jahasiele a ri, “Thovhele Josafati na vhoṱhe vha dzulaho Juda na Jerusalema, thetshelesani! Muṋe washu u ri, ‘Ni songo ofha tshithu, ni songo kulea nungo ni tshi vhona mmbi iyo khulu. Nndwa a si yaṋu ndi ya Mudzimu. Matshelo ni bve ni yo lwa navho. Vha ḓo vha vha tshi khou gonya nga Phara ya Tsitsi, ni ḓo vha wana hune govha ḽa guma hone phangani ya Jeruele. Nndwa iyo a ni nga ḓo i lwa. Imani vhuimoni haṋu, ni ime no khwaṱha, ni vhone Yahavee a tshi ni lamulela. Inwi vha Juda na Jerusalema ni songo ofha tshithu, ni songo kulea nungo. Matshelo ni bve ni yo livhana navho, Yahavee u ḓo vha na inwi.’ ” Khosi Josafati a kotama tshifhaṱuwo tshawe tsha kwama fhasi, vhathu vhoṱhe vha Juda na Jerusalema vha gwadama phanḓa ha Muṋe washu vha luvha. Ndi hone vhaṅwe Vhalivi vha mutupo wa Kehathi na Kora vha tshi takuwa vha renda Muṋe washu Mudzimu wa Israele, vha tshi tou ṱavha mukosi. Nga matshelo vha fhindutshela phangani ya Thekua. Musi vha tshi takuwa, Josafati a ima a ri, “Inwi vhathu vha Juda na Jerusalema, nthetsheleseni! Fulufhelani Muṋe washu, ndi hone ni tshi ḓo ima na khwaṱha, fulufhelani vhaporofita, ndi hone zwi tshi ḓo ni nakela.” Josafati musi o no eletshedza vhathu, a vhea vhanna vhane vha ḓo imbela Muṋe washu, vha tshi renda vhugala ha vhukhethwa hawe, vho ranga mmbi phanḓa vha tshi ri, “Nga hu rendwe Muṋe washu! Lufuno lwawe a lu shanduki!” Musi vha tshi thoma u imba, vha tshi renda, Muṋe washu a vha o no vhea vhalaleli vha u kovhola vhanna vha Amoni na vha Muaba na vha Edomo vhe vha vha vha tshi khou dia Juda, vha vha kunda. Vhanna vha Amoni na vha Muaba vha vutshela vhanna vha Edomo uri vha vha lozwe tshoṱhe. Musi vho no fhedza u vhulaha vhanna vha Edomo, vha thoma u fhedzana nga tshavho. Musi vhanna vha Juda vha tshi swika fhethu ho livhanaho na phanga, vha tshi sedza mmbi iḽa khulu, vha vhona zwitumbu fhedzi zwo rambalala fhasi, ho vha hu si na we a vhuya a ponyoka. Ndi hone Josafati na vhanna vhe a vha e navho vha tshi yo hwala zwe vha ṱangula vha ṱuwa nazwo, vha wana khazwo hu na thundu nnzhi na zwiambaro na zwithu zwa mutengo muhulu lwe vha si kone u hwala zwoṱhe vha ṱuwa nazwo. Ho vha hu na zwinzhisa zwe vha ṱangula lwe vha fhedza maḓuvha mararu vha tshi zwi kuvhanganya. Nga ḓuvha ḽa vhuṋa vha kuvhangana Govhani ḽa Berakha, henefho vha renda Muṋe washu. Ndi zwine na ṋamusi ḽa kha ḓi pfi Govha ḽa Berakha (Thendo). Vhanna vhoṱhe vha Juda na Jerusalema vha vhuelela Jerusalema vha tshi fhululedza, vho rangwa phanḓa nga Josafati, nge Muṋe washu a vha o vha takadza nga u kunda maswina avho. Vha dzhena Jerusalema vha livha thembeleni ya Muṋe washu vha tshi khou lidza dziharipa na zwihwana na dziphalaphala. Mivhuso yoṱhe ya mashango ya ofha Mudzimu musi vha tshi pfa zwe Muṋe washu a lwa na maswina a Vhaisraele. Ha vha na mulalo muvhusoni wa Josafati nge Mudzimu wawe a vha o mu tsireledza masia oṱhe. Josafati o vha khosi ya Juda e na miṅwaha ya 35, a vhusa e Jerusalema a fhedza miṅwaha ya 25. Mme awe o vha a tshi pfi Azuba, ṅwananyana wa Shilihi. O kanda vhuṱalani ha khotsi awe Asa, a si vhuye a pambuwa khaho, a tshi ita zwi takadzaho Muṋe washu. Hone zwitembele zwa midzimu zwikwarani zwa si thuthwe, na vhathu vha si livhise mbilu dzavho ha Mudzimu wa vhokhotsi avho. Mafhungo maṅwe a muvhuso wa Josafati, u bva mathomoni awo u swika magumoni, o ṅwalwa buguni ya Histori ya Jehu ṅwana wa Hanani, eneo o ṅwalwa buguni ya Histori ya Mahosi a Israele. Ngavhuya khosi Josafati a pfana na Ahasia khosi ya Israele we a vha o ita vhuvhi vhunzhi. A pfana nae uri vha fhaṱe zwikepe vhuimazwikepe ha Etsioni Gebere, zwe zwa vha zwi tshi ya Tharashishi. Eliesere ṅwana wa Dodavahu, wa Maresha, a porofita a tshi kaidza Josafati, a ri, “Muṋe washu u ḓo pwashekanya zwe vha ita nge vha pfana na Ahasia.” Nangoho zwikepe izwo zwa pwashekana, zwa si tsha kona u tala zwi tshi ya Tharashishi. Josafati a dzama, a yo swiṱwa zwaloni zwa musanda Muḓini wa Dafita. Ṅwana wawe Jehoramu a vha khosi vhudzuloni hawe. Vharathu vha Jehoramu, vhana vha Josafati khosi ya Israele, vho vha vhe vhaṱanu na muthihi, ndi Azaria na Jehiele na Zakaria na Azariahu na Mikaele na Shefatia. Khotsi avho o vha ṋea zwifhiwa zwinzhi zwa siliva na musuku na zwithu zwa mutengo muhulu, khathihi na miḓi yo tangedzwaho nga mitsheṱo kha ḽa Juda, hone vhuhosi a vhu ṋea Jehoramu nge a vha e ene tanzhe. Musi Jehoramu o no ṱoka midzi muvhusoni wa khotsi awe, a vhulaha vharathu vhawe vhoṱhe, a ita na u vhulaha na maṅwe magota a Israele. Jehoramu o vha khosi e na miṅwaha ya 32, a vhusa e Jerusalema a fhedza miṅwaha miṱanu na miraru. Jehoramu a kanda vhuṱalani ha khosi Ahaba na ha maṅwe mahosi a Israele, nge a dzea ṅwananyana wa Ahaba. A ita zwi sa takadzi Muṋe washu. Naho zwo ralo, Muṋe washu o vha a sa funi u lozwa nnḓu ya Dafita, ngauri o vha o vhofha mulanga na Dafita, a fulufhedzisa uri vhaḓuhulu vhawe vha ḓo vhusa lini na lini. Misi ya Jehoramu Vhaedomo vha shandukela Juda, vha vhea khosi yavho. Jehoramu a takuwa na magota awe na gariki dzawe dzoṱhe a yo dia shango ḽa Edomo. Mmbi ya Vhaedomo ya tanga Jehoramu na vhalangi vhawe vha dzigariki, hone vhukati ha vhusiku vha vuwa vha tshoṱha vha shavha. Vhaedomo vho shandukela Juda u swika na ṋamusi. Misi yeneyo vha muḓi wa Libina na vhone vha shandukela Jehoramu, nge a vha o ṱutshela Muṋe washu Mudzimu wa vhokhotsi awe. Jehoramu a ita na u fhaṱa zwitembele zwa midzimu mivhunduni ya Juda, a kunga vhathu vha Jerusalema uri vha shandukele Muṋe washu, a xedza vhathu vha Juda. Muporofita Elia a ṅwalela Jehoramu luṅwalo lwe lwa ri, “Muṋe washu Mudzimu wa makhulukuku wau Dafita u ri, ‘Iwe a wo ngo kanda vhuṱalani ha khotsi au khosi Josafati, na ha makhulu wau, Asa khosi ya Juda. Wo kanda vhuṱalani ha mahosi a Israele, wa kunga vhathu vha Juda na Jerusalema vha shandukela Mudzimu, u ḓi nga zwe zwa itwa nga nnḓu ya Ahaba. Wo ita na u vhulaha vharathu vhau vhana vha khotsi au, vhe vha vha vhe vhavhuya u fhira iwe. Zwino-ha, Muṋe washu u ḓo ṱuwa a tshi ṱungufhadza vhathu vhau na vhana vhau na vhafumakadzi vhau, a phusukanya zwoṱhe zwine wa vha nazwo. Iwe u ḓo farwa nga vhulwadze ha dangani vhune ha ḓo ḓi hulela vhu tshi ya, mala au a vhuya a bvela nnḓa.’ ” Muṋe washu a ritha Vhafilista na Maarabia vhe vha vha vha tshi dzula tsini na Vhakushu, vha vutshela Jehoramu. Vha levhela vhathu vha Juda, vha dia shango, vha ṱangula nnḓu ya khosi, vha hwala thundu yoṱhe vha ṱuwa nayo, vha ita na u thuba vhafumakadzi vhawe na vhana vhawe vha vhatuka vha ṱuwa navho, a tou sala na Ahasia mutukana wawe wa phedzi. Ngavhuya Muṋe washu a ḓisela Jehoramu vhulwadze ha dangani vhu sa lafhei. Musi hu tshi fhela ṅwaha wa vhuvhili, mala awe a bvela nnḓa nga uho vhulwadze, a dzama a tshi tambula zwihulu. Vhathu vho vha vha tshi ḓi vhasa mulilo wa u lila khosi i tshi dzama, hone Jehoramu a vho ngo mu vhasela. Jehoramu o vha khosi e na miṅwaha ya 32, a vhusa e Jerusalema a fhedza miṅwaha miṱanu na miraru. Jehoramu a dzama, ha si vhe na we a vhuya a pfa vhuṱungu, a swiṱwa Muḓini wa Dafita, hone a si swiṱwe zwaloni zwa mahosi. Vhathu vha Jerusalema vha dzhia Ahasia, phedzi ya Jehoramu, vha mu vhumba khosi vhudzuloni ha khotsi awe, ngauri iḽa gomane ye ya vha yo ḓa na Maarabia afho mishashani, yo vhulaha vhakomana vhawe vhoṱhe. Ndi hone Ahasia ṅwana wa Jehoramu khosi ya Juda a tshi thoma u vhusa. Ahasia o vha khosi e na miṅwaha ya 22, a vhusa e Jerusalema a fhedza ṅwaha muthihi. Mme awe o vha a tshi pfi Athalia, muḓuhulu wa khosi Omuri. Ahasia na ene a kanda vhuṱalani ha nnḓu ya Ahaba, nge mme awe vha mu ṱuṱuwedza u ita zwo vhifhaho. Ahasia a ita zwi sa takadzi Muṋe washu, nga he zwa itwa nga nnḓu ya Ahaba, nge khotsi awe vha ri u dzama ha sala vhenevho vhe vhaeletshedzi vhawe, ha vha u mu lozwa. A ita na u thetshelesa nyeletshedzo yavho musi a tshi ṱuwa na Joramu ṅwana wa Ahaba khosi ya Israele vha bva pfumo u yo lwa na Hazaele khosi ya Aramu muḓini wa Ramotho kha ḽa Giliadi. Vhaaramu vha huvhadza Joramu, a vhuelela Jesriele uri a fhole mbonzhe dze a huvhadzwa muḓini wa Ramotho a tshi lwa na Hazaele khosi ya Aramu. Ahasia ṅwana wa Jehoramu khosi ya Juda a tsela Jesriele u vhona Joramu ṅwana wa Ahaba nge Joramu a vha o huvhala. Ndi Mudzimu we a ita uri Ahasia a lovhe musi a tshi yo dalela Joramu. Musi Ahasia a tshi swika, a bva na Joramu u yo lwa na Jehu ṅwana wa Nimishi, we Muṋe washu a vha o mu ta uri a lozwe nnḓu ya Ahaba. Musi Jehu a tshi khou fhedza nnḓu ya Ahaba nga he a laedzwa ngaho a wana hu na vharangaphanḓa vha Juda na vhana vha vhakomana vha Ahasia vhe vha vha vho fhelekedza Ahasia, a vha vhulaha. Zwenezwo a mbo ḓi ṱuwa a yo ṱoḓa Ahasia, a mu fara o dzumbama Samaria, a iswa ha Jehu, a vhulawa. Vha mu swiṱa, nge vha ri, “O vha e muḓuhulu wa khosi Josafati we a vha a tshi shumela Muṋe washu nga mbilu yawe yoṱhe.” Zwenezwo kha nnḓu ya Ahasia ho vha hu si tshee na o thanyaho we a vha a tshi nga sala a tshi vhusa. Musi Athalia mme a khosi Ahasia a tshi pfa uri ṅwana wawe o vhulawa, a mbo ḓi vhulahisa vhoṱhe vha nnḓu ya musanda wa Juda. We a ponyoka ndi Juasi ṅwana wa Ahasia fhedzi. O vha a tshi ṱoḓou vhulawa na vhaṅwe, hone a lamukiswa nga makhadzi wawe Jehoshiba, ṅwananyana wa khosi Jehoramu, mufumakadzi wa tshifhe Jehoyada, a dovha a vha khaladzi ya Ahasia. Jehoshiba a mu dzhia na muleli wawe a vha dzhenisa kamarani ya u eḓela thembeleni, a mu dzumba uri Athalia a si mu vhone, ndi zwe a si vhulawe. Jehoshiba a mu londola, a mu dzumba na muleli wawe thembeleni ya Muṋe washu ha vhuya ha fhela miṅwaha miṱanu na muthihi, musi Athalia a tshi khou vhusa shango. Nga ṅwaha wa vhuṱanu na vhuvhili tshifhe Jehoyada a vha na nungo, a vhofha mulanga na vhalangi vha zwigwada zwa vha ḓana, vhenevho ndi Azaria ṅwana wa Jerohamu na Ishmaele ṅwana wa Jehohanani na Azaria ṅwana wa Obede na Maaseya ṅwana wa Adaya na Elishafati ṅwana wa Zikhiri. Vha tshimbila na miḓi yoṱhe ya Juda vha tshi kuvhanganya Vhalivi na ṱhoho dza miṱa ya Vhaisraele, vha vhuya navho Jerusalema. Vhoṱhe vha kuvhangana thembeleni ya Mudzimu vha vhofha mulanga na khosi Juasi. Jehoyada a vha vhudza a ri, “Hu ḓo vhusa ṅwana wa khosi, sa zwe Muṋe washu a fulufhedzisa a tshi amba vhaḓuhulu vha Dafita. Zwino ni ite hezwi: Tshipiḓa tshithihi kha zwiraru tsha inwi vhotshifhe na Vhalivi vhane vha ḓo dzhena mushumoni nga Sabatha, tshi linde mahothi, tshipiḓa tshithihi kha zwiraru tshaṋu tshi linde pfamo ya musanda, tshipiḓa tshithihi kha zwiraru tshi linde Khoro ya Muteo, vhanna vhaṅwe vhoṱhe vha vhe miṱani ya thembele ya Muṋe washu. Hu songo vha na ane a dzhena thembeleni ya Muṋe washu, hu dzhene vhotshifhe fhedzi na Vhalivi vha re mushumoni, vhone vha nga ḓi dzhena ngauri vho kumedzwa Mudzimu, hone vhanna vhaṅwe vhoṱhe vha tevhedze zwe Muṋe washu a vha laya, vha dzule nnḓa. Vhalivi vha linde khosi, munna muṅwe na muṅwe o fara tshihali tshawe nga tshanḓa. Muthu ane a vhuya a dzhena thembeleni a vhulawe. Ni vhe tsini na khosi hoṱhe hune a ya.” Vhalivi na vhanna vhoṱhe vha Juda vha thetshelesa zwe tshifhe Jehoyada a vha laya, vha ḓisa khae vhanna vhane vha vha navho, vhane vha si vhe mushumoni nga Sabatha na vhane vha vha mushumoni, ngauri tshifhe Jehoyada o vha a songo vhofholola na tshigwada na tshithihi. Ndi hone Jehoyada a tshi ṋea vhalangagomane mafumo na zwiṱangu na zwiṅwe zwihali zwe zwa vha zwi zwa khosi Dafita, zwo vhulungwaho thembeleni ya Mudzimu. Vhanna avho, muṅwe na muṅwe a fara tshihali, vha ima vho tanga khosi, tsini ha aḽiṱari ya thembele, u bva tshipembe ha thembele u ya devhula hayo. Jehoyada a ḓisa Juasi ṅwana wa khosi, a vhea khare ya vhuhosi ṱhohoni yawe, a mu ṋea kopi ya mulanga, a ḓivhadza uri ndi ene khosi. Jehoyada na vhana vhawe vha mu ḓodza mapfura, vha ṱavha mukosi vha ri, “Thovhele nga a lalame!” Athalia a tshi pfa muhuvho une wa khou huvhiwa nga vhathu vha tshi gidima, vha tshi fhululedza khosi, a ya khavho thembeleni ya Muṋe washu. A tshi sedza, a vhona khosi yo ima vhuimoni hayo muṋangoni wa thembele. Vhalangagomane na vhalidzi vha phalaphala vho vha vhe tsini na khosi, vhahulwane vhoṱhe vha vhathu vha tshi khou pembela vha tshi lidza phalaphala, vhaimbi vho ranga phanḓa thendo nga zwilidzo. Athalia a kherukanya zwiambaro zwawe a ṱavha mukosi a ri, “Ndi tshimbevha itshi! Ndi tshimbevha!” Tshifhe Jehoyada a laya vhalangagomane vhe vha vha vha tshi langa dzimmbi a ri, “Mu bviseni nga vhukati ha miduba mivhili ya vhalindi, ni vhulahe muṅwe na muṅwe ane a mu tevhela.” Ndi uri tshifhe o vha o ri, “A songo vhulawa thembeleni ya Muṋe washu.” Vha mu fara, vha mu isa pfamoni, vha mu vhulahela Khoroni ya Bere. Zwino tshifhe Jehoyada a ita uri khosi Juasi na vhathu vha vhofhe mulanga na Muṋe washu uri vha ḓo vha vhathu vha Muṋe washu. Vhathu vhoṱhe nga shango vha ya thembeleni ya Baali vha i thutha vha i phusukanya. Vha pwasha dziaḽiṱari na zwitungulo, vha ita na u vhulaha Mathani tshifhe wa Baali henefho phanḓa ha aḽiṱari dzenedzo. Zwino Jehoyada a vhea vhotshifhe vhe vha vha vhe Vhalivi uri vha londole thembele ya Muṋe washu, ndi vhe Dafita a vha o vha ṋea mishumo ya thembeleni, uri vha ṋekedze Muṋe washu zwiṱhavhelo zwi fhiswaho nga he ha ṅwalwa kha Mulayo wa Mushe, hu tshi pembelwa, hu tshi imbiwa, nga he Dafita a vha laya. Jehoyada a ita na u vhea vhalindamiṋango khoroni dza thembele ya Muṋe washu uri hu si vhuye ha dzhena muthu o kumalaho. Jehoyada na vhalangagomane na vhaḓivhalea na vhavhusi vha vhathu na vhapo vhoṱhe vha shango vha fhelekedza khosi i tshi bva thembeleni ya Muṋe washu i tshi ya pfamoni, vha dzhena nga nḓila ya Khoro ya Vhalindi. Ndi hone khosi i tshi dzula vhudzuloni hayo kha khuluṋoni ya musanda. Vhathu vhoṱhe nga shango vha pembela, muḓi wa dzika nge Athalia a vha o vhulawa. Juasi o vha khosi e na miṅwaha miṱanu na mivhili, a vhusa e Jerusalema a fhedza miṅwaha ya 40. Mme awe o vha a tshi pfi Tsibia wa muḓi wa Bierisheba. Miṅwaha yoṱhe ya musi tshifhe Jehoyada a tshi kha ḓi tshila, Juasi a ita zwe zwa takadza Muṋe washu. Jehoyada a mu dzetshela vhafumakadzi vhavhili, a vha na vhana vha vhatuka na vha vhasidzana. Ngavhuya Juasi a elekanya u vusa thembele ya Muṋe washu. A kuvhanganya vhotshifhe na Vhalivi a vha vhudza a ri, “Iyani miḓini ya Juda ni yo kuvhanganya tshelede ine ya bviswa nga Vhaisraele vhoṱhe ṅwaha muṅwe na muṅwe uri hu vuswe thembele ya Mudzimu waṋu. Zwi iteni zwino.” Hone Vhalivi vha si ṱavhanye u zwi ita. Ndi hone khosi i tshi vhidzisa Jehoyada tshifhe muhulu ya mu vhudza ya ri, “Ndi mini vha songo ita uri Vhalivi vha ye Juda na Jerusalema vha yo kuvhanganya mutendelo wo tiwaho nga Mushe muḓinḓa wa Muṋe washu na nga tshivhidzo tsha Vhaisraele vha tshi itela dennde ya mulanga?” Zwino vha tshigwada tsha uḽa musadzi muvhi Athalia vho vha vho pwasha vha dzhena thembeleni ya Mudzimu, vha ita na u shumisa zwithu zwikhethwa vha tshi luvha Vhobaali. Khosi ya ṋea ndaela, ha itwa bogisi, ḽa vhewa nnḓa, khoroni ya thembele ya Muṋe washu. Ha ḓivhadzwa kha ḽa Juda na Jerusalema uri vhathu vha isele Muṋe washu mutendelo we Mushe muḓinḓa wa Muṋe washu a tela Vhaisraele musi vhe phangani. Vhakoma vhoṱhe na vhathu vhoṱhe vha isa zwe vha bvisa vho takala, vha longa bogisini iḽo ḽa vhuya ḽa ḓala. Musi Vhalivi vha tshi isa iḽo bogisi ha vhakoma vha khosi, vhone vha vhona uri afho bogisini ho no vha na tshelede nnzhi, muṅwaleli wa musanda na mukoma wa tshifhe muhulu vho vha vha tshi ḓa vha bvisa tshelede bogisini, vha ḽi hwala vha ḽi vhuedzedza vhudzuloni haḽo. Vho vha vha tshi ḓi ita nga u ralo, vha vhuya vha kuvhanganya tshelede nnzhi. Khosi na Jehoyada vha dzhia iyo tshelede vha holela vhe vha vha vha tshi khou lugisa thembele ya Muṋe washu. Vha thola vhafhaṱi vha matombo na vhavhaḓi uri vha lugise thembele ya Muṋe washu, vha ṱoḓa na vhashumi vhane vha shuma nga tsimbi na musinaseṱha uri vha vuse thembele. Vhanna vhe vha vha vha tshi khou langa uyo mushumo vho vha vhe vhashumi vha biko, vha shuma uyo mushumo wa bvela phanḓa. Vha vusa thembele ya Mudzimu vha tshi tevhedza pulane yayo ya u thoma, vha i khwaṱhisa. Musi vho fhedza, vha dzhia tshelede yo salaho vha isa ha khosi na Jehoyada, ya shuma u ita thundu ya thembele ya Muṋe washu: thundu ya u shuma thembeleni na ya zwiṱhavhelo zwi fhiswaho na dzindilo na dziṅwe thundu dza musuku na siliva. Musi Jehoyada a tshi kha ḓi tshila, ho vha hu tshi dzula hu tshi ṋekedzwa zwiṱhavhelo thembeleni ya Muṋe washu. Zwino Jehoyada o vha o no kalaha, o no vha wa maḓuvha, a fa e na miṅwaha ya 130. Jehoyada a swiṱwa zwaloni zwa musanda Muḓini wa Dafita nge a vha o itela Mudzimu na thembele yawe zwivhuya kha ḽa Israele. Musi Jehoyada o no fa, vhahulwane vha Juda vha ya ha khosi Juasi vha mu hoya nga u mu losha. Ndi hone a tshi vha thetshelesa. Vha ṱutshela thembele ya Muṋe washu Mudzimu wa vhokhotsi avho, vha yo luvha thanda dza Ashera mudzimu wa tshisadzi, na zwifanyiso. Mulandu wavho wa vhuvhi uho wa ita uri Mudzimu a sinyutshele Juda na Jerusalema. Muṋe washu a ruma vhaporofita vha ya ha vhathu uri vha vha kaidze, vha vha vhuedzedze khae, hone vhathu vha si thetshelese. Ndi hone Muya wa Mudzimu a tshi dzhena kha Zakaria ṅwana wa tshifhe Jehoyada. Zakaria a ima phanḓa ha vhathu a ri, “Mudzimu u ri, ‘Ndi mini ni tshi nyadza ndaela ya Yahavee? Zwi nga si ni nakele. No ṱutshela Yahavee, zwino u ḓo ni ṱutshela-vho.’ ” Huno vhathu vha mu langana, vha mu kanḓa nga matombo vha mu vhulahela muṱani wa thembele ya Muṋe washu, nge khosi ya ri vha zwi ite. Khosi Juasi o hangwa vhuthu he Jehoyada khotsi a Zakaria a mu itela, a vhulaha ṅwana wawe. Musi Zakaria o rambalala a tshi khou welela a ri, “Ngavhe Muṋe washu a tshi zwi vhona, a ni lifhedza.” Musi ṅwaha u tshi fhela, mmbi ya Aramu ya bva ya yo lwa na Juasi, ya dia Juda na Jerusalema, ya vhulaha vharangaphanḓa vhoṱhe vha vhathu. Vha hwala zwoṱhe zwe vha ṱangula vha isa ha khosi yavho muḓini wa Damasko. Mmbi ya Aramu yo ḓa na vhanna vha si gathi, hone Muṋe washu a ita uri vha kunde mmbi khulu-khulu ya Juda, nge vhathu vha Juda vha vha vho ṱutshela Muṋe washu Mudzimu wa vhokhotsi avho, ngauralo ha vha hone u lifhedza khosi Juasi. Musi Vhaaramu vha tshi huma, vha sia Juasi o huvhala zwihulu. Vhakoma vhawe vha mu langana nge a vhulaha ṅwana wa tshifhe Jehoyada, vha mu fhedzisa e vhulaloni hawe. Juasi a dzama, a swiṱwa Muḓini wa Dafita, hone ho ngo swiṱwa zwaloni zwa mahosi. Vhe vha mu langana ndi Zabadi, ṅwana wa musadzi wa Muamoni we a vha a tshi pfi Shimiathi, na Jehozabadi, ṅwana wa musadzi wa Mumuaba we a vha a tshi pfi Shimirithi. Mafhungo a vhana vhawe na vhuporofita vhunzhi vhu no amba ngae na mafhungo a u vuswa ha thembele ya Mudzimu, zwo ṅwalwa kha Maanea a Bugu ya Mahosi. Ṅwana wawe Amasia a vha khosi vhudzuloni hawe. Amasia a tshi vha khosi o vha e na miṅwaha ya 25, a vhusa e Jerusalema a fhedza miṅwaha ya 29. Mme awe o vha a tshi pfi Jehuadini, wa Jerusalema. Amasia o ita zwi takadzaho Muṋe washu, hone ho ngo zwi ita nga mbilu yoṱhe. Musi muvhuso wa Amasia u tshi tou khwaṱha, a vhulaha magota vho vhulahaho vhamusanda khotsi awe. Naho zwo ralo ho ngo vhulaha vhana vhavho, o tou tevhedza zwo ṅwalwaho buguni ya Mulayo wa Mushe he Muṋe washu a laya a ri, “Vhokhotsi vha songo fela milandu ya vhana vhavho, na vhana vha songo fela milandu ya vhokhotsi avho, muṅwe na muṅwe u fela vhutshinyi hawe ene muṋe.” Khosi Amasia a kuvhanganya vhathu vha Juda, a vha kumedza vhalangammbi na vhalangagomane vha Juda ḽoṱhe na Benyamini, zwi tshi ya nga miṱa yavho. A vhala vhoṱhe u bva kha vha miṅwaha ya 20 a wana vhe vhanna vha 300 000 vho teaho u bva pfumo, vhane vha kona u fara pfumo na tshiṱangu. Amasia a ita na u thola vhahali vha 100 000 vha no bva Israele a vha holela nga siliva ine ya nga vha khilogiramu dza 3 400. Huno ha ḓa muḓinḓa wa Mudzimu khae a ri, “Thovhela, mmbi hedzi dza Israele dzi songo tshimbila navho, ngauri Muṋe washu ha imi na Vhaisraele, ha imi na muthihi wa vhathu vha Efraimi. Nangwe vha bva vha yo lwa nga nungo dzoṱhe nndwani, Mudzimu u ḓo vha laṱa vha tshi lwa na maswina, ngauri Mudzimu u na maanḓa a u farisa muthu kana u mu laṱa.” Amasia a vhudzisa uyo muḓinḓa wa Mudzimu a ri, “Zwino iḽa siliva ya khilogiramu dzine dza nga vha 3 400 ye nda ṋea mmbi dza Vhaisraele?” Uyo muḓinḓa wa Mudzimu a fhindula a ri, “Muṋe washu u a kona u vha ṋea zwi no fhira zwenezwo.” Ndi hone Amasia a tshi humisa idzo mmbi dzi no bva kha ḽa Efraimi, a ri dzi ye hayani. Vhanna avho vha sinyutshela vhathu vha Juda, vha livha hayani vha tshi tou duga nga mbiti. Ndi hone Amasia a tshi vusa nungo dzawe, a ranga mmbi yawe phanḓa ya livha Govhani ḽa Muṋo, henefho a vhulaha vhanna vha Edomo vha 10 000. Mmbi ya Juda ya ita na u thuba vhanna vha 10 000 vha tshi kha ḓi tshila, vha vha isa muṱumbani wa luwa, vha vha sukumedzela fhasi, vhoṱhe vha thathekana. Zwenezwo mmbi dza Vhaisraele dze Amasia a dzi humisa, a si dzi tendele dzi tshi ya nndwani, dza mbo ḓi dia miḓi ya Juda u bva Samaria u swika Bethe Horoni. Vha vhulaha vhathu vha 3 000, vha thuba thundu nnzhi vha i hwala vha ṱuwa nayo. Musi Amasia a tshi vhuya a tshi bva u kunda Vhaedomo, a vhuya na midzimu ya vhathu vha Edomo. Amasia a imisa iyo midzimu ya vho vha yawe, a i gwadamela, a i dubisela zwioro. Muṋe washu a sinyutshela Amasia, a ruma muṅwe muporofita a ya khae a swika a ri, “Ndi mini vha tshi luvha midzimu ya havha vhathu, ye ya kundwa u tshidza vhathu vha hayo zwanḓani zwavho?” Musi a tshi kha ḓi amba khosi ya mu vhudza ya ri, “Vhone ro vha vhea uri vha vhe mueletshedzi wa khosi naa? Nga vha fhumule, nṋe ndi a vha vhulaha!” Ndi hone muporofita uyo a tshi fhumula, hone a ri, “Nṋe ndi a zwi ḓivha uri Mudzimu o ḓiimisela u vha lozwa, nge vha ita hezwo, nahone vha si thetshelese ndi tshi vha eletshedza.” Musi Amasia khosi ya Juda o no vhudzisana na vhaeletshedzi vhawe, a ruma vhaḓinḓa vha ya ha Juasi, ṅwana wa Juahasi ṅwana wa Jehu khosi ya Israele, a ita khaedu a ri, “Nga vha ḓe ri lwe.” Hone Juasi khosi ya Israele a fhindula Amasia khosi ya Juda a ri, “Mutshutshungu wa Libanoni wo vhuya wa ruma muḓinḓa a ya ha mukedara wa Libanoni a ri, ‘Tenda ṅwananyana wau a dzewe nga ṅwana wanga.’ Hu si kale ha fhira phukha ya Libanoni ya kandekanya uyo mutshutshungu. Vhone vha ri vho kunda Vhaedomo, zwino vha vho ḓihudza. Hone nga vha ḓidzulele zwavho hayani! Ndi mini vha tshi levha? A vha zwi vhoni uri vha ḓiṱulela khombo khathihi na shango ḽa Juda?” Hone Amasia a si zwi thetshelese. Mudzimu o vha o tou zwi funa uri Amasia a kundiwe nga Juasi, nge a gwadamela midzimu ya Edomo. Ndi hone Juasi khosi ya Israele a tshi bva pfumo a yo lwa na Amasia khosi ya Juda, ha lwiwa Bethe Shemeshe kha ḽa Juda. Vhajuda vha kundwa nga Vhaisraele, muṅwe na muṅwe a shavhela hayani hawe. Juasi khosi ya Israele a thuba Amasia khosi ya Juda, ṅwana wa Juasi ṅwana wa Ahasia, henefho Bethe Shemeshe. Ndi hone Juasi a tshi mu isa Jerusalema a swika a pwasha mutsheṱo wa Jerusalema u bva Khoroni ya Efraimi u swika Khoroni ya Khuḓa, tshikhala tshine tsha nga ita mitha dza 200. Juasi a dzhia musuku woṱhe na siliva yoṱhe na zwithu zwoṱhe zwe zwa vha zwi thembeleni ya Mudzimu, zwe zwa vha zwi tshi londolwa nga Obede Edomo, a dzhia na zwa mbulungeloni dza pfamo, a ita na u thuba vhathu vha u farelwa, a vhuelela Samaria. Amasia khosi ya Juda, ṅwana wa Juasi, o tshila a fhedza miṅwaha ya 15 musi Juasi khosi ya Israele, ṅwana wa Juahasi, o no dzama. Mafhungo maṅwe a Amasia, u bva mathomoni u swika magumoni, o ṅwalwa buguni ya Histori ya Mahosi a Juda na Israele. U bva tshee Amasia a furalela Muṋe washu, vha mu langana Jerusalema, ene a shavhela muḓini wa Lakhishi, hone vha ruma vhathu vha mu tevhela Lakhishi vha mu vhulahela henengei. Tshitumbu tsha Amasia tsha iswa Jerusalema tsho hwalwa nga bere, a swiṱwa zwaloni zwa musanda Muḓini wa Dafita. Ndi hone vhathu vhoṱhe vha Juda vha tshi dzhia ṅwana wawe Uzia, vha mu vhumba khosi vhudzuloni ha khotsi awe Amasia. Uzia o vha e na miṅwaha ya 16 a tshi vha khosi. Ndi ene we a vusa muḓi wa Elathi a u vhuedzedza Juda, musi Amasia o no dzama. Uzia a tshi thoma u vhusa o vha e na miṅwaha ya 16, a vhusa e Jerusalema a fhedza miṅwaha ya 52. Mme awe o vha a tshi pfi Jekholia wa Jerusalema. Uzia o ita zwi takadzaho Muṋe washu, u ḓi nga khotsi awe Amasia. O shumela Mudzimu misi Zakaria a tshi kha ḓi tshila, ndi ene we a vha a tshi mu laya uri a ofhe Mudzimu. Musi a tshi shumela Muṋe washu, Mudzimu o vha a tshi ita uri zwi mu nakele. Uzia a bva pfumo a yo lwa na Vhafilista, a thutha mitsheṱo ya miḓi ya Gathi na Jabune na Ashidodo, a konou vusa miḓi tsini ha Ashidodo na huṅwe vhukati ha Vhafilista. Mudzimu a mu farisa a tshi lwa na Vhafilista na musi a tshi lwa na Maarabia vhe vha vha vha tshi dzula Guru Baali na musi a tshi lwa na Vhameuni. Vhaamoni vha isa nduvho ha Uzia, bvumo ḽawe ḽa swika na masakhani a Egipita, nge a vha e na maanḓa. Uzia a fhaṱa dzithawara Jerusalema Khoroni ya Khuḓa na Khoroni ya Govha na khuḓani ya mutsheṱo, a dzi khwaṱhisa. A ita na u fhaṱa dziṅwe phangani, a bwa bidzi nnzhi, nge a vha e na masambi manzhi a kholomo zwilindini na midavhini. O vha e na vhathu vha no shuma masimuni awe na a minḓirivhe mivhunduni na masimuni o nonelaho, ngauri o vha a tshi funa mavu. Uzia o vha e na mmbi ya vhanna vho gudiswaho vhukuma, vhe vha vha vha tshi dzula vho ḓilugisela u bva pfumo nga gomane dzi tshi ya nga tshivhalo tshavho, vha tshi kuvhanganyiwa nga muṅwaleli wawe Jeiele na Maaseya we a vha e ṋegota, vha tshi langwa nga Hanania, muṅwe wa vhakoma vha musanda. Tshivhalo tshoṱhe tsha vharangaphanḓa vha miṱa tshi no langa vhanna vha lwaho tsho vha tshi 2 600. Vho vha vha tshi langa mmbi ya vhanna vha 307 500 vho gudiswaho zwa nndwa, mmbi ya maanḓa ine ya tikedza khosi i tshi lwa na maswina ayo. Uzia o vha a tshi ṋea vhahali vhoṱhe zwiṱangu na mafumo na miṅadzi na madzhasi a u ḓipilela na vhura na gatho. Afho Jerusalema vhatsila vhawe vho vha vho ita mitshini ya u posa misevhe na ya u posa matombo i dzithawarani na khuḓani dza mitsheṱo. Bvumo ḽawe ḽa swika kule, a vha na maanḓa mahulu nge a vha a tshi fariswa nga Mudzimu. Huno musi khosi Uzia o no vha na maanḓa, a thoma u ḓihudza, u ralo ha vha u ḓiṱulela khombo. Uzia a nyadza Muṋe washu Mudzimu wawe nga u dzhena thembeleni ya Muṋe washu a dubisa zwioro kha aḽiṱari ya zwioro. Tshifhe Azaria a ṱuwa na vhaṅwe vhotshifhe vha 80 vha sa ofhi vha mu tevhela vha swika vha dzhena. Vha imedzana nae vha ri, “Thovhela Vho-Uzia, a vha na pfanelo ya u dubisela Muṋe washu zwioro. Hoyo ndi mushumo wa vhotshifhe vhaḓuhulu vha Aroni, ndi vhone vhe vha kumedzwa Mudzimu uri vha dubise zwioro. Nga vha bve hafhano hukhethwa, vho khakhela Muṋe washu Mudzimu, ha tsha ḓo vha ṋea vhuhulwane.” Uzia o vha o fara mudzio wa zwioro nga tshanḓa a tshi ṱoḓa u dubisa zwioro, a mbo ḓi sinyuwa. Musi o halifhela vhotshifhe vhe henefho phanḓa ha aḽiṱari ya zwioro thembeleni ya Muṋe washu, tshifhaṱuwo tshawe tsha mbo ḓi shatwa vhulwadze vhu ofhisaho ha lukanda. Musi tshifhe muhulu Azaria na vhotshifhe vhaṅwe vhoṱhe vha tshi mu sedza, vha vhona tshifhaṱuwo tshawe tsho shatwa nga vhulwadze ha lukanda, vha mbo ḓi ṱavhanya vha mu bvisela nnḓa. Vhukuma ene muṋe o vha o no ḓilugisela u ṱuwa nge ya vha i ṱhamu ya Muṋe washu. Khosi Uzia o lwala uho vhulwadze ha lukanda a vhuya a dzama. O vha a tshi dzula nḓuni yawe i re thungo, a si tsha dzhena thembeleni ya Muṋe washu. Mishumo yawe yoṱhe o vha a si tsha i shuma, ṅwana wawe Jothamu a tshi dzula pfamoni, a tshi vhusa vhathu vha shango. Mafhungo maṅwe a Uzia, u bva mathomoni u swika magumoni, o ṅwalwa nga muporofita Yesaya ṅwana wa Amutsi. Uzia a dzama, a swiṱwa tsini ha zwalo he ha vha hu ha mahosi, a si swiṱwe zwaloni zwa musanda, nge vha ri, “O vha e na vhulwadze vhu ofhisaho ha lukanda.” Ṅwana wawe Jothamu a vha khosi vhudzuloni hawe. Jothamu o vha khosi e na miṅwaha ya 25 a vhusa e Jerusalema a fhedza miṅwaha ya 16. Mme awe o vha a tshi pfi Jerusha ṅwananyana wa Tsadoko. Jothamu o vha a tshi takadza Muṋe washu, u ḓi nga khotsi awe Uzia, hone ene ho ngo ita zwa khotsi awe zwe a tshinya nga u dzhena thembeleni ya Muṋe washu a dubisa zwioro. Vhathu vha Juda vhone vha ḓi isa phanḓa u tshinya. Jothamu ndi ene we a vusa Khoro ya Nṱha ya thembele ya Muṋe washu, a shuma mushumo muhulu mutsheṱoni tshikwarani tsha Ofele. O fhaṱa na miḓi thavhani dza Juda, maṱakani a fhaṱa madzhavhelo na dzithawara. Jothamu a bva pfumo a yo lwa na khosi ya Vhaamoni, a vha kunda. Ṅwaha wonoyo Vhaamoni vha mu luvha nga siliva ya khilogiramu dza 3 400 na goroi ya thani dza 1 000 na bali ya thani dza 1 000. Vhaamoni vha ḓi mu luvha nga u ralo ha vhuya ha fhela ṅwaha wa vhuvhili na wa vhuraru. Jothamu a vha na maanḓa nge a vha a tshi tshimbila nḓilani ya Muṋe washu Mudzimu wawe a sa pambuwi khayo. Mafhungo maṅwe a Jothamu, hu tshi angaredzwa na nndwa dzoṱhe dze a lwa na zwiṅwe zwe a ita, o ṅwalwa buguni ya Histori ya Mahosi a Israele na a Juda. Jothamu o vha khosi e na miṅwaha ya 25, a vhusa e Jerusalema a fhedza miṅwaha ya 16. Jothamu a dzama, a swiṱwa Muḓini wa Dafita. Ṅwana wawe Ahasi a vha khosi vhudzuloni hawe. Ahasi a tshi vha khosi o vha e na miṅwaha ya 20, a vhusa e Jerusalema a fhedza miṅwaha ya 16. Ene ho ngo kanda vhuṱalani havhuḓi ha makhulukuku wawe Dafita, o ita zwi sa takadzi Muṋe washu. O kanda vhuṱalani ha mahosi a Israele, a fula zwitungulo zwa zwifanyiso zwa Vhobaali. A dubisa zwioro Govhani ḽa Beni Hinomu, a ita na u ṋekedza vhana vhawe vha vhatuka a vha ita nduvho dzi fhiswaho, a tshi tevhedza maitele a nengisaho a tshakha dze Muṋe washu a dzi thatha musi Vhaisraele vha tshi lwa navho. O ṋekedza zwiṱhavhelo a fhisa zwioro zwitembeleni zwa zwikwarani na miṱumbani ya zwikwara na fhasi ha miri yoṱhe yo bvukaho. Ndi zwe Muṋe washu Mudzimu wawe a mu kumedza zwanḓani zwa khosi ya Aramu. Vhaaramu vha mu kunda, vha thuba vhathu vhawe vhanzhi, vha vha hwala vha vha isa Damasko. Ahasi a dovha a kumedzwa zwanḓani zwa khosi ya Israele, uyo a vhulaha vhathu vhawe vhanzhi. Pheka ṅwana wa Remalia a vhulaha vhahali vha 120 000 vha Juda nga ḓuvha ḽithihi, nge vhathu vha Juda vha ṱutshela Muṋe washu Mudzimu wa vhokhotsi avho. Muṅwe muhali wa Efraimi we a vha a tshi pfi Zikhiri a vhulaha ṅwana wa khosi Ahasi we a vha a tshi pfi Maaseya na ṋegota we a vha a tshi pfi Asrikamu na Elikana, we a vha e tshanḓa tsha khosi. Vhaisraele vha thuba vhasadzi na vhana vha vhatuka na vhasidzana vha Juda vha 200 000, naho vho vha vhe mashaka avho, vha vha hwala vha vha isa Samaria, vha ita na u hwala thundu nnzhi ye vha ṱangula vha ṱuwa nayo. Hone henefho muḓini wa Samaria ho vha hu tshi dzula muporofita wa Muṋe washu we a vha a tshi pfi Odede. Onoyo a bva a yo ṱanganedza mmbi musi i tshi vhuya Samaria, a vha vhudza a ri, “Muṋe washu Mudzimu wa vhokhotsi aṋu o vha o sinyutshela vhathu vha Juda, ndi zwe a vha kumedza zwanḓani zwaṋu. Hone no vha vhulaha nga tshiṱuhu tshe tsha tou swika makoleni. Zwino ni ṱoḓa u dzhia vhanna na vhasadzi vha Juda na Jerusalema na vha ita phuli dzaṋu. Hone a ni zwi ḓivhi uri na inwi no khakhela Muṋe washu Mudzimu waṋu naa? Zwino nthetsheleseni! Vhathu havha vha haṋu vhe na vha ita dziphuli, vha litsheni vha ṱuwe, Muṋe washu a sa ḓo ni sinyutshela a ni lifhedza.” Ndi hone vhaṅwe vharangaphanḓa vha Efraimi, Azaria ṅwana wa Jehohanani na Berekhia ṅwana wa Mishilimotho na Jehiskia ṅwana wa Shalumu na Amasia ṅwana wa Hadilai, vha tshi dzivhisa vhe vha vha vha tshi khou swika vha tshi bva nndwani vha ri, “Ni songo ḓa na phuli hedzo fhano, ri sa ḓo ovha mulandu phanḓa ha Muṋe washu. Ro no ḓi tshinya, ro no ḓi vha na mulandu. Kani ni ṱoḓa ri tshi phapha mbulu kha iṅwe? Ndi uri mulandu washu wo no hulela, mbiti dza Muṋe washu dzi ofhisaho dzi ḓo wela Vhaisraele.” Ndi hone vhahali vha tshi kumedza magota na tshivhidzo tshoṱhe idzo phuli na zwe vha ṱangula. Ha tiwa vhaṅwe vhanna uri vha dzhie phuli idzo, vhoṱhe vhe vha vha vhe fhedzi vha ambadzwa zwiambaro zwi tshi bva kha thundu ye ya ṱangulwa. Vha vha ṋea zwiambaro na navhula na zwiḽiwa na zwinwiwa, vha shela mapfura a muolivi kha mbonzhe dzavho. Vhoṱhe vhe vha vha vha si tshee na nungo vha vha namedza dzidonngi. Ndi hone vha tshi vha vhuedzedza ha vha havho Jerikho, Muḓini wa Mitshevho, vhone vha humela Samaria. Misi yeneyo khosi Ahasi a ruma vhaḓinḓa ha khosi ya Ashuru uri a mu phalale. Vhaedomo vho vha vho dovha vha yo dia Juda vha thuba vhathu vha ṱuwa navho, ngeno Vhafilista vho dia miḓi zwigodini na Negeve kha ḽa Juda. Vha thuba miḓi ya Bethe Shemeshe na Ayaloni na Gederotho khathihi na miḓi ya Sokho na Thimina na Gimiso na miḓi yo i tangaho, vha dzula khayo. Muṋe washu a nyadzisa vhathu vha Juda nge Ahasi khosi ya Juda a tendela vhuvhi vhu tshi anda Juda, a nyadza Muṋe washu. Thigilathi Philisere khosi ya Ashuru a ya ha khosi Ahasi, a si tsha mu phalala, tshawe ha tou vha u mu dina. Ahasi a dzhia zwiṅwe zwithu thembeleni ya Muṋe washu na pfamoni ya musanda na mahayani a vhavhusi, a zwi ṋea khosi ya Ashuru, hone na izwo zwa si mu farise tshithu. Musi khosi Ahasi e khomboni, a ḓi khakhela Muṋe washu a tshi ya. Ahasi a ṋekedza midzimu ya Damasko zwiṱhavhelo, ya vhenevho vhathu vhe vha mu kunda, nge a ri, “Vhunga midzimu ya mahosi a Aramu yo vha farisa, ndi ḓo i ṋekedza zwiṱhavhelo uri na nṋe i mpfarise.” Hone u ralo ha vha u ḓiṱulela khombo na u ṱulela Vhaisraele vhoṱhe khombo. Ahasi a kuvhanganya thundu ya thembele ya Mudzimu a i pwashekanya. A vala miṋango ya thembele ya Muṋe washu, a fhaṱa dziaḽiṱari khuḓani dzoṱhe dza mikoto ya Jerusalema. Muḓini muṅwe na muṅwe wa Juda a fhaṱa zwitembele zwa midzimu zwikwarani uri midzimu isili i dubiselwe zwioro, u ralo ha vha u ṱunga Muṋe washu Mudzimu wa vhokhotsi awe, a sinyuwa. Mafhungo maṅwe a Ahasi, u bva mathomoni u swika magumoni, o ṅwalwa buguni ya Histori ya Mahosi a Juda na Israele. Khosi Ahasi a dzama, a swiṱwa muḓini wa Jerusalema, hone a si vhewe zwaloni zwa mahosi a Israele. Ṅwana wawe Hiskia a vha khosi vhudzuloni hawe. Hiskia a tshi vha khosi o vha e na miṅwaha ya 25, a vhusa e Jerusalema a fhedza miṅwaha ya 29. Mme awe o vha e Abia ṅwananyana wa Zakaria. O ita zwe zwa vha zwi tshi takadza Muṋe washu, u ḓi nga makhulukuku wawe Dafita. Hiskia o vula miṋango ya thembele ya Muṋe washu nga ṅwedzi wa u ranga wa ṅwaha we a thoma u vhusa, a i vusa. A kuvhanganya vhotshifhe na Vhalivi muṱani wa vhubvaḓuvha wa thembele, a ri, “Inwi Vhalivi, nthetsheleseni! Ḓikumedzeni Mudzimu zwino, ni kumulule thembele ya Muṋe washu Mudzimu wa vhokhotsi aṋu, ni bvise na tshika dzoṱhe afho hukhethwa. Vhokhotsi ashu vho vha vha sa fulufhedzei, vho ita zwi sa takadzi Mudzimu Muṋe washu, vha mu ṱutshela, vha lavhelesa thungo, vha furalela fhethu hune a dzula hone. Vha ita na u vala miṋango ya maguḓa, vha dzima mbone. A vho ngo tsha dubisa zwioro kana vha ṋekedza zwiṱhavhelo zwi fhiswaho hukhethwa ha Mudzimu wa Israele. Ndi zwe mbiti dza Muṋe washu dza wela vhathu vha Juda na Jerusalema, a vha ita zwi ofhisaho, vha nyadzwa nga vhoṱhe; inwi ni khou zwi vhona nga aṋu maṱo. Ndi zwe vhokhotsi ashu vha vhulawa nndwani, vhana vhashu na vhasadzi vhashu vha hwaliwa vha iswa vhuthubwani. “Zwino ndo elekanya u vhofha mulanga na Muṋe washu, Mudzimu wa Israele, uri mbiti dzawe dzi ofhisaho dzi ri ṱutshele. Vhananga, ni songo tsha lenga zwino, ngauri Muṋe washu o ni nanga uri ni ime phanḓa hawe ni mu shumele, ni range vhathu phanḓa vha tshi mu luvha, ni mu dubisele zwioro.” Ndi hone Vhalivi havhano vha tshi ḓilugisela u shuma: Vha lutsinga lwa Kehathi ndi Mahathi ṅwana wa Amasai na Juele ṅwana wa Azaria, vha lutsinga lwa Mirari ndi Kishi ṅwana wa Abudi na Azaria ṅwana wa Jehalelele, vha lutsinga lwa Gerisoni ndi Jua ṅwana wa Zima na Edeni ṅwana wa Jua, vha lutsinga lwa Elitsafani ndi Shimiri na Jeiele, vha lutsinga lwa Asafu ndi Zakaria na Mathania, vha lutsinga lwa Hemani ndi Jehiele na Shimei, vha lutsinga lwa Jeduthuni ndi Shemaya na Uziele. Vhanna avho vha kuvhanganya Vhalivi vha havho, vha vha kumedza kha Mudzimu, vha ṱuwa vha yo dzhena thembeleni ya Muṋe washu vha i kumulula, nga he khosi ya vha laya, vha tshi tevhedza zwe Muṋe washu a amba. Vhotshifhe vha dzhena hukhethwa ha Muṋe washu vha hu kumulula. Vha bvisa tshika dzoṱhe thembeleni ya Muṋe washu vha dzi vhea muṱani wa thembele ya Muṋe washu. Vhalivi vha dzi dzhia vha dzi bvisela nnḓa vha yo dzi kudza Govhani ḽa Kidroni. Vha thoma maitele ayo nga ḓuvha ḽa u ranga ḽa ṅwedzi wa u ranga, nga ḓuvha ḽa vhuṱanu na vhuraru ḽa ṅwedzi vha swika guḓani ḽa Muṋe washu. Vha dovha vha fhedza maḓuvha maṱanu na mararu vha tshi khou kumulula thembele ya Muṋe washu yone iṋe, vha fhedza nga ḓuvha ḽa 16 ḽa ṅwedzi wa u ranga. Ndi hone Vhalivi vha tshi ya ha khosi Hiskia vha swikisa mafhungo vha ri, “Ro kumulula thembele yoṱhe ya Muṋe washu na aḽiṱari ya zwiṱhavhelo zwi fhiswaho na midzio yayo yoṱhe, na ḓafula ḽa u vhea vhurotho ho kumedzwaho Mudzimu na thundu dzaḽo dzoṱhe. Ro lugisa ra kumulula thundu yoṱhe ye khosi Ahasi a i bvisa nga u sa fulufhedzea hawe zwiḽa a tshee khosi. Zwino ro i vhea phanḓa ha aḽiṱari ya Muṋe washu.” Nga matshelo khosi Hiskia a fhinduwa, a kuvhanganya vhahulwane vha miḓi, a gonya thembeleni ya Muṋe washu. Vha isa mboho ṱhanu na mbili na thutha ṱhanu na mbili na thuthana ṱhanu na mbili na zwibokoṱo zwiṱanu na zwivhili, tsha vha tshiṱhavhelo tsha tshipfumelo tsha muvhuso na tsha hukhethwa na tsha Juda. Khosi ya laya vhotshifhe, vha lutsinga lwa Aroni, uri vha zwi ṋekedze kha aḽiṱari ya Muṋe washu. Ndi hone vha tshi shidzha idzo mboho, vhotshifhe vha dzhia malofha vha handulula aḽiṱari ngao, vho no fhedza vha ṱhavha dzithutha vha dzhia malofha vha handulula aḽiṱari ngao, vha konou ṱhavha ngwana vha dzhia malofha adzo vha handulula aḽiṱari ngao. Mbudzi dza tshiṱhavhelo tsha tshipfumelo dza iswa phanḓa ha khosi, vhone na tshivhidzo vha vhea zwanḓa zwavho khadzo. Ndi hone vhotshifhe vha tshi ṱhavha idzo mbudzi, vha isa malofha adzo kha aḽiṱari ya tshiṱhavhelo uri a pfumelele Vhaisraele vhoṱhe, nge khosi ya vha yo vha laya ya ri hu ṋekedzwe tshiṱhavhelo tshi fhiswaho na tshiṱhavhelo tsha tshipfumelo zwi tshi itelwa Vhaisraele vhoṱhe. Khosi Hiskia a vhea Vhalivi thembeleni ya Muṋe washu vhe na tshele na dziharipa na zwihwana hu tshi tevhedzwa ndayo dza Dafita na Gadi muporofita wa khosi na muporofita Nathani, hezwo ndi zwe Muṋe washu a vha laya nga milomo ya vhaporofita. Ndi hone Vhalivi vha tshi ima vho ḓilugisa vhe na zwilidzo zwa Dafita, vhotshifhe vhe na dziphalaphala. Hiskia a bvisa ndaela ya uri aḽiṱarini hu ṋekedzwe tshiṱhavhelo tshi fhiswaho. Musi vha tshi thoma u ṋekedza, vhathu na vhone vha thoma u renda Muṋe washu nga nyimbo, hu tshi lila dziphalaphala na zwilidzo zwa Dafita khosi ya Israele. Tshivhidzo tshoṱhe tsha gwadama tsha luvha, vhaimbi vhone vha tshi khou imba, vhalidzi vha phalaphala vha tshi khou dzi lidza. Zwa ḓi ralo tshiṱhavhelo tshi fhiswaho tsha vhuya tsha ṱhoṱhela. Musi vho no fhedza u ṋekedza zwiṱhavhelo, khosi na vhoṱhe vhe vha vha vhe henefho nayo vha gwadama vha luvha. Khosi Hiskia na vhakoma vhawe vha vhudza Vhalivi uri vha rende Muṋe washu nga nyimbo dza Dafita na dza muvhoni Asafu; Vhalivi vha mbo renda vho takala, vha konou gwadama vha rabela. Ndi hone Hiskia a tshi ri, “Zwino no ḓikumedza Muṋe washu. Iḓani ni ise zwiṱhavhelo na nduvho dza ndivhuho thembeleni ya Muṋe washu.” Vhathu vha tshivhidzo vha mbo isa zwiṱhavhelo na nduvho dza ndivhuho, na vhoṱhe vhe mbilu dzavho dza vha dzi tshi zwi funa vha isa zwiṱhavhelo zwi fhiswaho. Tshivhalo tsha zwiṱhavhelo zwi fhiswaho zwo iswaho nga tshivhidzo tsho vha tshi mboho dza 70 na thutha dza ḓana na thuthana dza 200, dzoṱhe dzi dza tshiṱhavhelo tshi fhiswaho tshi ṋekedzwaho Muṋe washu. Zwifuwo zwa zwiṱhavhelo zwo ṋekedzwaho zwo vha mboho dza 600 na nngu na mbudzi dza 3 000. Fhedzi vhotshifhe vha u via zwiṱhavhelo zwoṱhe zwi fhiswaho vho vha vhe vhaṱuku, ndi zwe vha havho Vhalivi vha vha farisa mushumo uyo wa vhuya wa fhela, na vhaṅwe vhotshifhe vha vhuya vha fhedza u ḓikumedza Mudzimu, ngauri Vhalivi vho vha vho ḓifunga u ḓikumedza Mudzimu u fhira vhotshifhe. Zwiṱhavhelo zwi fhiswaho zwo vha zwo ḓala, khathihi na mapfura a nduvho ya vhuthihi na nduvho ya zwinwiwa zwo fhelekedzaho zwiṱhavhelo zwi fhiswaho. Ndi hone mushumo wa thembele ya Muṋe washu u tshi dovha wa pfumbiswa. Khosi Hiskia na vhathu vhoṱhe vha pembela nga u vhona zwe Mudzimu a itela vhathu vhawe, nge zwa ṱavhanya u itea. Hiskia a ruma vhaḓinḓa vha ya kha ḽoṱhe ḽa Israele na ḽa Juda, a ita na u ṅwala maṅwalo a iswa ha matsinde a Efraimi na Manase, a vha vhidza uri vha ḓe thembeleni ya Muṋe washu muḓini wa Jerusalema vha ite vhuṱambo ha Paseka, vha tshi itela Muṋe washu Mudzimu wa Israele. Khosi na vharangaphanḓa na tshivhidzo tshoṱhe Jerusalema vha dzudzanya uri vha ite vhuṱambo ha Paseka nga ṅwedzi wa vhuvhili. Vho vha vha songo zwi kona u ita vhuṱambo uho nga tshifhinga tsho teaho, nge ha vha hu si na vhotshifhe vhanzhi vhe vha vha vho ḓikumedza Mudzimu nahone vhathu vho vha vha songo kuvhangana Jerusalema. Khosi na tshivhidzo tshoṱhe vha vhona iyo nzudzanyo i yavhuḓi. Vha vhofha ḽa u isa nḓivhadzo kha ḽoṱhe ḽa Israele, u bva Bierisheba u swika Dani, vha tshi vhidza vhathu uri vha ḓe Jerusalema, vha itele Muṋe washu Mudzimu wa Israele vhuṱambo ha Paseka. Ndi uri vhathu vhanzhi vho vha vha si tsha ita uho vhuṱambo nga he zwa ṅwalwa Maṅwaloni. Vhaḓinḓa vha bva vha tshi tevhedza ndaela ya khosi na vharangaphanḓa, vha gidima vha ṱanganya ḽoṱhe ḽa Juda na ḽa Israele vhe na maṅwalo ane a ri, “Vhathu vha Israele, vhuelelani ha Muṋe washu Mudzimu wa Abrahamu na Isaka na Israele, uri na Ene a vhuye ha inwi no salaho no ponyokaho zwanḓani zwa mahosi a Ashuru. Ni songo nga vhokhotsi aṋu na mashaka aṋu, vhe vha shandukela Muṋe washu Mudzimu wa vhokhotsi avho, a vha kumedza maswina vha vha phusukanya unga ni tshi khou zwi vhona. Ni songo vha na tshipimbi unga vhokhotsi aṋu, thetshelesani Muṋe washu. Iḓani hukhethwa he Ene a hu ita hukhethwa ha lini na lini. Shumelani Muṋe washu Mudzimu waṋu, uri mbiti dzawe dzi ofhisaho dzi ni ṱutshele. Arali na rembulutshela ha Muṋe washu, ndi hone mashaka aṋu na vhana vhaṋu vha tshi ḓo khathutshelwa nga vho vha thubaho, vha vhuya fhano shangoni ḽino, ngauri Muṋe washu Mudzimu waṋu u na tshilidzi, u na khathutshelo. Arali na vhuya khae, ha nga ni furaleli.” Vhaḓinḓa vha gidima vha dzhena muḓi nga muḓi shangoni ḽa Efraimi na ḽa Manase vha vhuya vha swika kha ḽa Zebuloni, hone vhathu vha vha sea, vha vha kolela. Naho zwo ralo, vhaṅwe vhanna vha matsinde a Ashere na Manase na Zebuloni vha ḓiṱukufhadza, vha ya Jerusalema. Mudzimu a shuma na shangoni ḽa Juda, a ita uri vhathu vha vhe na mbilu nthihi uri vha khunyeledze ndaela ya khosi na magota, vha tshi tevhedza zwe Muṋe washu a amba. Nga ṅwedzi wa vhuvhili ha kuvhangana gogo ḽa vhathu Jerusalema uri vha ite vhuṱambo ha Vhurotho vhu si na mbilisa. Ḽo vha ḽi gogo ḽihulu vhukuma. Vhathu vha dzhia aḽiṱari dze dza vha dzi Jerusalema, vha hwala na aḽiṱari dza u dubisela zwioro, vha dzi kudza Govhani ḽa Kidroni. Vha ṱhavha ngwana ya Paseka nga ḓuvha ḽa 14 ḽa ṅwedzi wa vhuvhili. Vhotshifhe na Vhalivi vha shona, vha ḓikumedza Mudzimu, vha isa zwiṱhavhelo zwi fhiswaho thembeleni ya Muṋe washu. Vha ima vhuimoni havho nga he vha laiwa nga Mulayo wa Mushe muḓinḓa wa Mudzimu. Vhotshifhe vha handulula aḽiṱari nga malofha e vha ṋewa nga Vhalivi. Vhunga vhunzhi ha vhathu vha re afho gogoni vho vha vha songo ḓikumedza Mudzimu, Vhalivi vha ṱhavha ngwana dza Paseka vha tshi itela vhathu vhoṱhe vha songo ḓikumululaho, vha songo konaho u kumedza Muṋe washu ngwana dzavho. Naho vhunzhi ha vhathu vho ḓaho vha tshi bva kha matsinde a Efraimi na Manase na Isakhara na Zebuloni vho vha vha songo ḓikumulula, vho ḓi ḽa Paseka, vha sa tevhedzi zwo ṅwalwaho. Hone khosi Hiskia a vha rabelela a ri, “Ngavhe Muṋe washu a re na vhuthu a tshi hangwela muṅwe na muṅwe ane a shumela Mudzimu Muṋe washu Mudzimu wa vhokhotsi awe nga mbilu nthihi, naho a songo ḓikumulula a tshi tevhedza ndayo dza hukhethwa.” Muṋe washu a thetshelesa thabelo ya Hiskia, a si huvhadze vhathu. Vhaisraele vhe vha vha vhe henefho Jerusalema vha ita vhuṱambo ha Vhurotho vhu si na mbilisa vha fhedza maḓuvha maṱanu na mavhili vha tshi pembela zwihulu, ngeno Vhalivi na vhotshifhe vha tshi renda Muṋe washu nga nyimbo misi yoṱhe, hu tshi lila zwilidzo zwa u hulisa Muṋe washu. Hiskia a amba na Vhalivi vhoṱhe a tshi vha ṱuṱuwedza, nge vha sumbedza vhukoni hu tshi shumelwa Muṋe washu. Vha fhedza maḓuvha maṱanu na mavhili vha tshi ḽa mikovhe yavho, vha ṋekedza nduvho dza u konana na Mudzimu vha renda Muṋe washu Mudzimu wa vhokhotsi avho. Vhathu vha tshivhidzo tshoṱhe vha pfana uri vha ite vhuṱambo uho vha dovhe vha fhedze maḓuvha maṱanu na mavhili, nangoho vha ita vhuṱambo uho vha tshi pembela vha dovha vha fhedza maḓuvha maṱanu na mavhili, ngauri Hiskia khosi ya Juda o vha o ṋea tshivhidzo mboho dza 1 000 na nngu na mbudzi dza 7 000, vharangaphanḓa vha vha ḓisela mboho dza 1 000 na nngu na mbudzi dza 10 000. Vhotshifhe vhanzhisa vha ḓikumulula. Tshivhidzo tshoṱhe tsha vhathu vha Juda tsha pembela, khathihi na vhotshifhe na Vhalivi na vhoṱhe vhe vha vha vho kuvhangana vha tshi bva shangoni ḽa Israele, hu tshi vhaliwa na vhatsinda vhe vha vha vha tshi bva kha ḽa Israele na vhe vha vha vha tshi dzula Juda. Ho vha na dakalo fulu muḓini wa Jerusalema, ndi uri ho vha hu sa athu vhuya ha itea zwo raloho Jerusalema u bva misi ya Solomoni khosi ya Israele, ṅwana wa Dafita. Vhotshifhe na Vhalivi vha takuwa vha shudufhadza vhathu, Mudzimu a vha thetshelesa, nge thabelo yavho ya swika ṱaḓulu, fhethu hawe hukhethwa hune a dzula hone. Musi vhuṱambo ho no fhela, Vhaisraele vhe vha vha vhe henefho vha bva vha ya miḓini ya Juda, vha pwasha matombo a zwitungulo, vha remekanya thanda dza zwifanyiso zwa Ashera mudzimu wa tshisadzi, vha thutha zwitembele zwa zwikwarani, vha thutha na dziaḽiṱari kha ḽoṱhe ḽa Juda na ḽa Benyamini na ḽa Efraimi na ḽa Manase. Musi Vhaisraele vho no thutha zwoṱhe, vha humela mashangoni avho na miḓini ya havho. Hiskia a vusulusa nzudzanyo ya zwigwada zwa vhotshifhe na Vhalivi, zwi tshi ya nga mishumo ya vhotshifhe kana Vhalivi, uri vha ṋekedze zwiṱhavhelo zwi fhiswaho na nduvho ya u konana na Muṋe washu na u shuma thembeleni hu tshi luvhiwa na u livhuha Mudzimu na u mu renda nga nyimbo khoroni dza hune Muṋe washu a dzula hone. Khosi ya bvisa zwifuwo zwayo kha masambi ayo a zwifuwo i tshi itela zwiṱhavhelo zwi fhiswaho zwa matsheloni na zwa madekwana na zwiṱhavhelo zwi fhiswaho zwa Sabatha na zwa vhuṱambo ha Ṅwedzi Muswa na zwa vhuṱambo ho vhewaho nga he zwa ṅwalwa kha Mulayo wa Muṋe washu. A laya vhathu vha no dzula Jerusalema uri vha fhe vhotshifhe na Vhalivi mikovhe yo vha teaho uri vha kone u ḓikumedza tshoṱhe kha Mulayo wa Muṋe washu. Musi ndaela i tshi tou bviswa, Vhaisraele vha ṋea nga hune vha kona vha isa zwikaṋwa zwa u thoma zwa thoro dzavho na waini ntswa na mapfura a muolivi na ṋotshi na zwoṱhe zwi no bva masimuni, vha isa zwinzhi, vha ita na u isa tshafumi tsha zwoṱhe zwine vha vha nazwo. Vhanna vha Israele na Juda vhe vha vha vha tshi dzula miḓini ya Juda na vhone vha isa tshafumi tsha masambi avho a kholomo na nngu na mbudzi na tshafumi tsha zwikhethwa zwo kumedzwaho Muṋe washu Mudzimu wavho, vha zwi khokha nga dzithulwi dzithulwi. Izwo vho thoma u zwi ita nga ṅwedzi wa vhuraru, vha fhedza nga ṅwedzi wa vhuṱanu na vhuvhili. Musi khosi Hiskia na vharangaphanḓa vha tshi vhona idzo thulwi, vha renda Muṋe washu, vha khoḓa vhathu vhawe Vhaisraele. Hiskia a vhudzisa vhotshifhe na Vhalivi nga idzo thulwi. Tshifhe muhulu Azaria, wa lutsinga lwa Tsadoko, a fhindula a ri, “Tshee vhathu vha thoma u ḓisa mitendelo yavho thembeleni ya Muṋe washu, ro ḽa ra fura, ra ita na u sia zwinzhi, nge Muṋe washu a shudufhadza vhathu vhawe, ha ita na u sala hezwi zwinzhi.” Khosi Hiskia a bvisa ndaela ya uri hu lugiswe fhethu ha u vhulungela thundu thembeleni ya Muṋe washu, nangoho zwa itiwa. Ndi hone vha tshi dzudzanya mitendelo nga u fulufhedzea, khathihi na tshafumi na zwifhiwa zwo kumedzwaho Mudzimu. Mulangi wa izwo zwithu o vha e Mulivi we a vha a tshi pfi Khonania, tshanḓa tshawe e Shimei murathu wawe, fhasi havho vhe na Jehiele na Azasia na Nahathi na Asaele na Jerimotho na Jozabadi na Eliele na Isimakhia na Mahathi na Benaya, vhoṱhe vhó vhewa nga khosi Hiskia. Mulangi wa thembele ya Mudzimu a vha Azaria. Mulangi wa nduvho dzine muthu a bvisa nga u tou funa hawe o vha e Koree ṅwana wa Imina wa Mulivi, mulindi wa Khoro ya Vhubvaḓuvha, a dovha a vha ene mukovhi wa mitendelo na nduvho khethwa-khethwa. Miḓini he ha vha hu tshi dzula vhotshifhe o vha a tshi fariswa nga Edeni na Miniamini na Jeshua na Shemaya na Amaria na Shekania, vha tshi kovhela vhotshifhe vha havho nga u fulufhedzea, zwi tshi ya nga zwigwada zwavho, vhahulwane na vhaṱuku zwi tshi fana. Vha ita na u kovhela vha tshinnani u thoma kha vha miṅwaha miraru vhe madzina avho a ṅwalwa kha mutevhe wavho, vhoṱhe vhe vha vha vha tshi ḓo dzhena thembeleni ya Muṋe washu vha shuma mishumo yo fhambanaho ya misi, zwi tshi ya nga vhuimo havho na zwigwada zwavho. Vha kovhela vhotshifhe vho ṅwalwaho zwi tshi ya nga miṱa yavho hu tshi tevhedzwa zwo ṅwalwaho kha mutevhe wavho, na kha Vhalivi u thoma kha vha miṅwaha ya 20 zwa ḓi ralo, zwi tshi ya nga vhuimo havho na zwigwada zwavho. Vha angaredza na zwiṱoma zwoṱhe na vhasadzi na vhana vha vhatuka na vha vhasidzana vha tshivhidzo tshoṱhe vho ṅwalwaho kha mutevhe wa lutsinga lwavho. Ndi uri vho vha vha tshi fulufhedzea kha u ḓikumedza Mudzimu. Vhotshifhe vhone, vha lutsinga lwa Aroni, vhe vha vha vha tshi dzula mashangoni a pfulo u mona na miḓi ya havho kana miḓini miṅwe, vhanna vho vha vha tshi tou vhidzwa nga madzina uri muṅwe na muṅwe wa tshinnani ane vha dzula nae vha mu kovhele mukovhe, vha kovhele na vhoṱhe vho ṅwalwaho kha mutevhe wa Vhalivi. Hezwo ndi zwe khosi Hiskia a ita kha ḽoṱhe ḽa Juda, a tshi ita zwivhuya na zwi re zwone, zwi takadzaho Muṋe washu Mudzimu wawe. Zwoṱhe zwe a ita a tshi shumela thembele ya Mudzimu na u thetshelesa mulayo na dzindayo, o vha a tshi ita zwine Mudzimu wawe a zwi funa, a tshi shuma nga mbilu yoṱhe, ndi zwe zwa mu nakela ngazwo. Musi ho no itea izwo zwoṱhe zwe khosi Hiskia a zwi shuma a tshi fulufhedzea, khosi Sanakheribi wa Ashuru a ḓa a dia Juda. A govhela miḓi yo tangwaho nga mitsheṱo, a tshi ri u ḓo pwasha mitsheṱo a dzhia miḓi iyo. Musi Hiskia a tshi vhona uri Sanakheribi o ḓa u ṱoḓa u lwa na vha Jerusalema, a amba na vharangaphanḓa na mmbi uri hu valiwe maḓi a no bva zwisimani nnḓa ha muḓi, vhone vha mu farisa. Ha kuvhangana vhanna vhanzhi, vha vala zwisima zwoṱhe na mulambwana we wa vha u tshi ela u tshi buḓekanya shango. Vha ri, “Mahosi a Ashuru a tshi ḓa a songo wana maḓi.” Hiskia a shuma nga maanḓa a tshi vusa fhethu ho pwasheaho mutsheṱoni, a fhaṱa dzithawara nṱha hawo. A fhaṱa muṅwe mutsheṱo wa nnḓa ha hoyo, a khwaṱhisa mirango ya u tikedza ya Muḓi wa Dafita. A ita na zwihali zwinzhi, a fula na mafumo. Hiskia a vhea vhalangammbi uri vha lange vhathu, a vha kuvhanganya phanḓa hawe vanḓani khoroni ya muḓi, a vha ṱuṱuwedza a tshi ri, “Khwaṱhani ni vhe na nungo. Ni songo ofha tshithu, ni songo kulea nungo nga khosi ya Ashuru na mmbi khulu ine a vha nayo, riṋe ri na maanḓa mahulu a no fhira awe. Ene u na maanḓa a vhathu, hone riṋe ri na Mudzimu Muṋe washu. Ene u ḓo ri farisa ra lwa nndwa dzashu.” Vhathu vha vha na fulufhelo nga u pfa zwe Hiskia khosi ya Juda a amba. Ngavhuya musi Sanakheribi khosi ya Ashuru na mmbi dzawe dzoṱhe vha tshi khou govhela muḓi wa Lakhishi, a ruma vhaḓinḓa Jerusalema ha Hiskia khosi ya Juda na ha vhathu vhoṱhe vha Juda vhe vha vha vhe henefho vha isa malaedzwa vha swika vha ri, “Sanakheribi khosi ya Ashuru u ri, ‘Tshe wa ḓitika ngatsho ndi tshini, hune wa ḓi dzula zwau Jerusalema hone wo govhelwa? Hezwi Hiskia a tshi ri: Mudzimu washu Yahavee u ḓo ri tshidza zwanḓani zwa khosi ya Ashuru, u khou ni xedza uri ni fe nga nḓala na ḓora. A si ene Hiskia we a thutha zwitembele zwa uyo mudzimu zwa zwikwarani, na dziaḽiṱari dzawe, a tshi vhudza vhathu vha Juda na Jerusalema a ri vha fanela u luvha phanḓa ha aḽiṱari nthihi vha fhise zwiṱhavhelo khayo? Kani-ha a ni ḓivhi zwe nṋe na vhokhotsi anga ra ita tshakha dzoṱhe dza maṅwe mashango? Midzimu ya idzo tshakha yo vhuya ya kona u lamulela shango ḽavho zwanḓani zwanga? Midzimu yoṱhe ya tshakha idzo dze vhokhotsi anga vha dzi lozwa ndi ufhio we wa kona u tshidza vhathu vhawo zwanḓani zwanga, inwi ni tshi ri mudzimu waṋu u ḓo kona u ni lamukisa tshanḓani tshanga? Zwino ni songo tenda Hiskia a tshi ni fhura, a tshi ni xedza nga u ralo. Ni songo tenda zwine a amba, ngauri a hu na mudzimu wa lushaka lufhio na lufhio kana muvhuso ufhio na ufhio we wa vhuya wa kona u lamulela lushaka lwawo zwanḓani zwanga kana zwanḓani zwa vhokhotsi anga. Zwino mudzimu waṋu u nga kona hani u ni lamulela zwanḓani zwanga?’ ” Vhaḓinḓa vha Sanakheribi vha isa phanḓa vha tshi nyefula Mudzimu Muṋe washu, vha tshi sasaladza na Hiskia mulanda wawe. Khosi ya ita na u ṅwala maṅwalo i tshi nyefula Muṋe washu Mudzimu wa Israele, a tshi mu amba a ri, “Midzimu ya tshakha dza maṅwe mashango a yo ngo kona u lamukisa vhathu vhayo zwanḓani zwanga, zwenezwo na mudzimu wa Hiskia u nga si kone u lamukisa vhathu vhawo zwanḓani zwanga.” Ndi hone avho vhaḓinḓa vha tshi ṱavha mukosi nga Tshiheberu uri vha shushedze vhathu vha Jerusalema vho imaho kha mitsheṱo ya muḓi, vha kulee nungo, uri vha kone u thuba muḓi. Vha amba nga Mudzimu wa Jerusalema zwenezwiḽa zwe vha amba nga midzimu ya dziṅwe tshakha dza mashango, zwitungulo zwo itwaho nga zwanḓa zwa vhathu. Ndi hone khosi Hiskia na muporofita Yesaya ṅwana wa Amutsi vha tshi rabela Mudzimu vha mu lilela uri a vha farise. Muṋe washu a ruma muruṅwa a ya a vhulaha vhahali vhoṱhe na vharangaphanḓa na vhalangammbi mishashani ya khosi ya Ashuru. Khosi ya vhuelela shangoni ḽayo yo shona. Muṅwe musi a tshi khou luvha thembeleni ya mudzimu wawe, vhaṅwe vhana vhawe vhe a vha beba vha mu vhulaha nga mapanga. Ngauralo Muṋe washu a lamukisa khosi Hiskia na vhathu vha Jerusalema zwanḓani zwa Sanakheribi khosi ya Ashuru, na zwanḓani zwa maswina avho maṅwe oṱhe. Muṋe washu a vha tsireledza masia oṱhe. Vhathu vhanzhi vha isela Muṋe washu nduvho Jerusalema, na Hiskia khosi ya Juda vha mu isela nduvho dza mutengo muhulu. U bva zwenezwo Hiskia a huliswa nga tshakha dzoṱhe. Misi yeneyo khosi Hiskia a farwa nga biso, lwe a vhuya a ṱoḓou fa. Hiskia a rabela Muṋe washu, ndi hone Muṋe washu a tshi mu fhindula, a mu sumbedza tshiga tsha uri u ḓo fhola. Hone mbilu ya Hiskia yo vha i tshi ḓihudza, a si tsha livhuha vhuthu he a itelwa hone, ndi zwe Muṋe washu a mu sinyutshela, a sinyutshela na Juda na Jerusalema. Ndi hone Hiskia na vhathu vha Jerusalema vha tshi ḓiṱukufhadza, zwenezwo Muṋe washu a si tsha vha rwa misi ya Hiskia. Khosi Hiskia o vha e na lupfumo luhulu nahone a tshi huliswa. A ita mbulungelo dza siliva yawe na musuku na matombo a mutengo muhulu na zwilungi na zwiṱangu na zwithu zwoṱhe zwa mutengo muhulu. Hiskia a fhaṱa na maḓulu a u vhulungela khaṋo ya zwiliṅwa zwa thoro na waini ya tuvhu na mapfura a muolivi, a fhaṱa madanga a zwifuwo zwa tshakha dzo fhambanaho na zwitumba zwa masambi a nngu. A fhaṱa miḓana a vha na masambi manzhi a nngu na a kholomo, nge Mudzimu a vha o mu ṋea lupfumo luhulu. Khosi Hiskia ndi ene we a thivha mulonga wa nṱha wa tshisima tsha Gihoni, a livhisa maḓi vhukovhela ha Muḓi wa Dafita. Zwoṱhe zwe a ita zwo mu nakela. Hone musi hu tshi ruṅwa vhaḓinḓa nga vhavhusi vha Babele u ḓa u mu vhudzisa nga tshiga tshi kanukisaho tsho iteaho afho shangoni, Mudzimu a mu litsha uri a mu linge, a ḓivhe zwoṱhe zwe zwa vha zwi mbiluni yawe. Mafhungo maṅwe a khosi Hiskia na u ḓikumedza hawe Muṋe washu, o ṅwalwa buguni ya Bono ḽa Muporofita Yesaya ṅwana wa Amutsi na kha Histori ya Mahosi a Juda na Israele. Hiskia a dzama, a swiṱwa tshivhangani, hu re na zwalo zwa nnḓu ya Dafita. Vhathu vhoṱhe vha Juda na Jerusalema vha mu hulisa musi a tshi dzama. Ṅwana wawe Manase a vha khosi vhudzuloni hawe. Manase a tshi vha khosi o vha e na miṅwaha ya 12, a vhusa e Jerusalema a fhedza miṅwaha ya 55. Manase a ita zwe zwa vha zwi sa takadzi Muṋe washu, a edzisa maitele a nengisaho a tshakha dze Muṋe washu a dzi thatha afho shangoni musi Vhaisraele vha tshi swika. Manase a vusa zwitembele zwa zwikwarani zwe khotsi awe Hiskia a vha o zwi thutha, a ita na u fhaṱa aḽiṱari dza Vhobaali, a vhaḓa thanda ya Ashera mudzimu wa tshisadzi, a gwadamela ṋaledzi dzoṱhe, a dzi luvha. A fhaṱa na aḽiṱari dza u luvha midzimu thembeleni ya Muṋe washu, fhethu he Muṋe washu a vha o ri, “Jerusalema hu ḓo dzula dzina ḽanga lini na lini.” Miṱani ya thembele ya Muṋe washu vhuvhili hayo a fhaṱa dziaḽiṱari a tshi fhaṱela ṋaledzi dzoṱhe. A ita na u ṋekedza vhana vhawe vha vhatuka a vha ita nduvho dzi fhiswaho Govhani ḽa Beni Hinomu, a edzisa na zwa manditi na u tungula ṱhangu, a yo vhudzisa vhaambeli na vhabvumbi. A tshinya zwihulu zwi sa takadzi Muṋe washu, a mu sinyusa. A dzhia tshifanyiso tsha thanda tshe ene muṋe a tou ḓivhaḓela, a tshi vhea thembeleni ya Mudzimu, he Mudzimu a vha o vhudza Dafita na ṅwana wawe Solomoni a ri, “Thembeleni hei fhano Jerusalema, fhethu he nda hu nanga kha matsinde oṱhe a Vhaisraele, ndi ḓo vhea dzina ḽanga hone lini na lini. A thi nga dovhi nda ita uri ṋayo dza Vhaisraele dzi tendeleke dzi ṱuwe shangoni ḽe nda ṋea vhomakhulukuku wavho, arali vha ita zwoṱhe zwe nda vha laya, vha vhulunga Mulayo woṱhe na ndaela na ndayo dze vha ṋewa nga Mushe.” Hone Manase a xedza vhathu vha Juda na Jerusalema, vha ita vhuvhi vhu no fhira ha tshakha dze Muṋe washu a dzi lozwa u swikani ha Vhaisraele. Muṋe washu a amba na Manase na vhathu vhawe, hone vha si zwi londe. Muṋe washu a vha rambela vhalangammbi vha khosi ya Ashuru, vha thuba Manase, vha mu longa huka ningoni, vha mu vhofha nga tsimbi dza musinaseṱha, vha mu hwala vha mu isa Babele. Musi a tshi vho tambula, a luvhelela Muṋe washu Mudzimu wawe, a ḓiṱukufhadza zwihulu phanḓa ha Mudzimu wa vhokhotsi awe, a mu rabela. Muṋe washu a mu khathutshela, a thetshelesa tshililo tshawe, a mu vhuedzedza Jerusalema, muvhusoni wawe. Ndi hone Manase a tshi zwi ḓivha uri Muṋe washu ndi Mudzimu. Ngavhuya Manase a engedza mutsheṱo wa nnḓa wa Muḓi wa Dafita, vhukovhela ha tshisima tsha Gihoni govhani, u vhuya u swika muṋangoni wa Khoro ya Khovhe, wa mona na tshivhanga tsha Ofele, a u lapfisa wa ya nṱha. A vhea vhalangammbi miḓini yoṱhe ya Juda i re na mitsheṱo. Manase a bvisa midzimu isili, a bvisa na tshifanyiso tsha thanda thembeleni ya Muṋe washu, khathihi na aḽiṱari dze a vha o dzi fhaṱa tshikwarani tsha thembele na Jerusalema, a zwi posa nnḓa ha muḓi. Ndi hone a tshi vusa aḽiṱari ya Muṋe washu, a ṋekedza nduvho dza u konana na Mudzimu na dza ndivhuho khayo, a vhudza vhathu vha Juda uri vha shumele Muṋe washu Mudzimu wa Israele. Naho zwo ralo vhathu vha ḓi yo ṋekedza nduvho zwitembeleni zwa zwikwarani, hone vha tshi dzi ṋekedza Muṋe washu Mudzimu wavho fhedzi. Mafhungo maṅwe a Manase, hu tshi vhaliwa na thabelo ye a rabela Mudzimu wawe na maipfi e vhaporofita vha mu vhudza nga dzina ḽa Muṋe washu Mudzimu wa Israele, o ṅwalwa buguni ya Histori ya Mahosi a Israele. Thabelo yawe na zwe Mudzimu a mu khathutshela, khathihi na vhutshinyi hawe hoṱhe na u sa fulufhedzea hawe na fhethu he a fhaṱa zwitembele, a imisa zwifanyiso zwa thanda zwa Ashera mudzimu wa tshisadzi na zwitungulo zwiḽa a sa athu ḓiṱukufhadza, zwoṱhe zwo ṅwalwa buguni ya Histori ya Vhaporofita. Manase a dzama, a swiṱwa pfamoni. Ṅwana wawe Amoni a vha khosi vhudzuloni hawe. Amoni a tshi vha khosi o vha e na miṅwaha ya 22, a vhusa e Jerusalema a fhedza miṅwaha mivhili. Amoni o ita zwi sa takadzi Muṋe washu, u ḓi nga khotsi awe Manase. Amoni a luvha zwitungulo zwoṱhe zwo itwaho nga Manase, a zwi ṋekedza nduvho. Hone ene ho ngo nga khotsi awe Manase, ho ngo ḓiṱukufhadza phanḓa ha Muṋe washu, mulandu wa Amoni wo kalula. Magota a Amoni vha mu langana, vha mu vhulahela pfamoni yawe. Vhahulwane vha shango vha vhulaha vhoṱhe vhe vha langana khosi Amoni, vha dzhia ṅwana wawe Josiasi vha mu vhumba khosi vhudzuloni hawe. Josiasi a tshi vha khosi o vha e na miṅwaha miṱanu na miraru, a vhusa e Jerusalema a fhedza miṅwaha ya 31. Josiasi o ita zwe zwa vha zwi tshi takadza Muṋe washu, a kanda vhuṱalani ha makhulukuku wawe Dafita, a si vhuye a pambutshela thungo ya tshauḽa kana tshamonde. Nga ṅwaha wa vhuṱanu na vhuraru wa muvhuso wa Josiasi, musi a tshi kha ḓi vha nga hawe, a thoma u shumela Mudzimu wa makhulukuku wawe Dafita. Nga ṅwaha wa 12 wa muvhuso wawe a thoma u thutha zwitembele zwa midzimu Juda na Jerusalema, a thutha zwifanyiso zwa thanda zwa Ashera mudzimu wa tshisadzi na zwitungulo zwo vhaḓwaho na zwifanyiso zwo fulwaho nga tsimbi. A bvisa ndaela ha thuthwa aḽiṱari dza Vhobaali, a tumukanya aḽiṱari dza zwioro dze dza vha dzi nṱha hadzo, a pwashekanya zwifanyiso zwa thanda zwa Ashera mudzimu wa tshisadzi na zwitungulo na zwiṅwe zwifanyiso. Hezwo a zwi pwashekanya zwa tshakekana a zwi kuya a dzhia buse ḽazwo a ṋuṋedza zwaloni zwa vhe vha vha vha tshi zwi ṋekedza nduvho. A fhisa marambo a vhotshifhe vhazwo kha aḽiṱari dzazwo, ngauralo a vha o kumulula Juda na Jerusalema. Miḓini ya Manase na Efraimi na Simioni, u vhuya u swika Nafuthali na matumbani u mona nayo, a thutha dziaḽiṱari na zwifanyiso zwa thanda zwa Ashera mudzimu wa tshisadzi, a kuyekanya zwitungulo zwa vha luvhanda, a tumukanya aḽiṱari dzoṱhe dza zwioro shangoni ḽoṱhe ḽa Israele dza tshakekana. Ndi hone a tshi vhuelela Jerusalema. Nga ṅwaha wa 18 wa muvhuso wa khosi Josiasi, e kha u kumulula shango na thembele, a ruma Shafani ṅwana wa Atsalia na Maaseya ṋegota wa muḓi, vhe na Jua ṅwana wa Juasi, tshanḓa tsha khosi, u yo lugisa thembele ya Muṋe washu Mudzimu wawe. Vha ya ha tshifhe muhulu Hilikia, vha mu ṋea tshelede ye ya vha yo ḓiswa thembeleni ya Mudzimu, ndi ye Vhalivi vhe vha vha vhe vhalindamiṋango vha i kuvhanganya i tshi bva kha vhathu vha Manase na Efraimi na tsalela dzoṱhe dza Israele na kha vhathu vhoṱhe vha Juda na Benyamini na vhadzulapo vha Jerusalema. Ndi hone vha tshi i kumedza vhanna vhararu vhe vha vha vha tshi langa mushumo wa thembele ya Muṋe washu. Avho vhanna vha holela vhashumi vhe vha lugisa thembele ngayo. Iṅwe vha ṋea vhavhaḓi na vhafhaṱi uri vha renge matombo o vhaḓiwaho na matanda a phuphu dza nnḓu dze mahosi a Juda a dzi litsha dzi tshi vha matumba. Avho vhanna vha shuma uyo mushumo vha tshi fulufhedzea. Vho vha vha tshi langwa nga Jahathi na Obadia, Vhalivi vha lutsinga lwa Mirari, na Zakaria na Mishulamu, vha lutsinga lwa Kehathi. Vhalivi vhoṱhe vho vha vhe vhomakone kha u imba nga zwilidzo. Vhenevho vho vha vha tshi langa vhahwali, vha tshi ingamela na vhashumi vhoṱhe vha mushumo muṅwe na muṅwe. Vhaṅwe Vhalivi vho vha vhe vhaṅwaleli na vhamaṅwalo na vhalindamiṋango. Musi vha tshi khou bvisa tshelede ye ya vha yo iswa thembeleni ya Muṋe washu, tshifhe Hilikia a tumbula bugu ya Mulayo wa Muṋe washu ye vha vha vho ṋewa nga Mushe. Hilikia a vhudza Shafani muṅwali wa tsengoni a ri, “Ndo tumbula Bugu ya Mulayo thembeleni ya Muṋe washu.” Hilikia a dzhia iyo bugu a ṋea Shafani. Ndi hone Shafani a tshi dzhia iyo bugu a i isa ha khosi, a swikisa mafhungo a ri, “Vhalanda vhavho vha khou ita zwoṱhe zwe ha pfi vha zwi shume. Vho bvisa iḽa tshelede ye ya vha i thembeleni ya Muṋe washu vha i ṋea vhaingameli na vhashumi.” Ndi hone Shafani muṅwali wa tsengoni a tshi ḓivhadza khosi a ri, “Tshifhe Hilikia o nṋea bugu.” Shafani a vhalela khosi iyo bugu. Musi khosi i tshi pfa maipfi a Bugu ya Mulayo, ya kherukanya zwiambaro zwayo. Josiasi a laya tshifhe Hilikia na Ahikamu ṅwana wa Shafani na Abudoni ṅwana wa Mika na Shafani muṅwali wa tsengoni na Asaya ndumi ya khosi a ri, “Iyani u mmbudzisela ha Muṋe washu, ni vhudzisele na tsalela dza Israele na vhathu vha Juda zwo ṅwalwaho buguni hei yo tumbulwaho. Muṋe washu o ri sinyutshela zwihulu nge vhomakhulukuku washu vha si thetshelese maipfi a Muṋe washu, a vho ngo tevhedza zwoṱhe zwo ṅwalwaho buguni hei.” Hilikia na vhanna vhe khosi ya vha yo vha ruma nae vha yo amba na Huluda muporofita wa musadzi, we a vha e musadzi wa Shalumu ṅwana wa Thokohathi, ṅwana wa Hasina, mulondoli wa zwiambaro zwa thembeleni. Huluda o vha a tshi dzula Jerusalema dzinguni ḽa vhuvhili. Huluda a vha vhudza a ri, “Muṋe washu Mudzimu wa Israele u ri, ‘Vhudzani munna o ni rumaho ha Nṋe ni ri: Yahavee u ri: Fhano fhethu ndi ḓo hu ḓisela khombo, ya wela na vhathu vhaho, vha ḓo welwa nga madeketelo oṱhe o ṅwalwaho buguni yo vhalelwaho khosi ya Juda. Ndi uri vhathu vho nndandula, vha nṱunga nga u dubisela miṅwe midzimu zwioro, nda sinyuwa nga mulandu wa midzimu yoṱhe ye vha ḓiitela nga zwanḓa zwavho; ndi ḓo sinyutshela fhano fhethu mbiti dzanga dza tou duga ha si vhe na a dzi dzimaho. Vhudza khosi ya Juda we a u ruma uri u ḓe u vhudzise Yahavee u ri: Yahavee Mudzimu wa Israele a tshi amba nga maipfi e wa a pfa u ri: Iwe wo ḓisola wa ḓiṱukufhadza phanḓa ha Mudzimu musi u tshi pfa zwe a amba a tshi teketela fhano fhethu na vhathu vhaho, zwino nge iwe wa ḓiṱukufhadza phanḓa hanga, wa kherukanya zwiambaro zwau, wa tsengisa miṱodzi phanḓa hanga, ndo pfa thabelo yau, Yahavee u ralo. Zwenezwo ndi ḓo u litsha wa fa wa swiṱwa nga mulalo. A u nga vhoni khombo ine nda ḓo i ḓisa fhano fhethu ya wela na vha no dzula fhano.’ ” Ndi hone vhanna avho vha tshi ṱuwa na phindulo iyo vha i swikisa ha khosi Josiasi. Khosi Josiasi a ramba vhahulwane vhoṱhe vha Juda na Jerusalema. A ya thembeleni ya Muṋe washu e na vhanna vha Juda na vhathu vha Jerusalema na vhotshifhe na Vhalivi, vhathu vhoṱhe, vha nyadzeaho na vhaḓivhalea. Josiasi a dzhia bugu ye ya vha yo tumbulwa thembeleni ya Muṋe washu a vhala maipfi oṱhe a Bugu ya Mulanga vhathu vhoṱhe vha tshi zwi pfa. Khosi ya ima vhuimoni hayo ya vusulusa mulanga phanḓa ha Muṋe washu, a ri u ḓo tevhela Muṋe washu, a vhulunga ndayo na ndaela dzawe nga mbilu yawe yoṱhe na nga zwoṱhe zwine a vha zwone, na u thetshelesa maipfi a mulanga o ṅwalwaho buguni iyo. Ndi hone a tshi ita uri muṅwe na muṅwe a re Jerusalema na kha ḽa Benyamini a fulufhedzise uri u ḓo vhulunga mulanga, vhathu vha Jerusalema vha zwi ita vha tshi tevhedza mulanga wa Mudzimu, Ene Mudzimu wa vhokhotsi avho. Khosi Josiasi a thutha zwitungulo zwoṱhe zwi nengisaho shangoni ḽoṱhe ḽa Vhaisraele, a kombetshedza uri vhoṱhe vhe vha vha vha tshi dzula Israele vha shumele Muṋe washu Mudzimu wavho. Musi a tshi kha ḓi tshila, a vho ngo kundwa u tevhela Muṋe washu Mudzimu wa vhokhotsi avho. Khosi Josiasi a itela Muṋe washu vhuṱambo ha Paseka muḓini wa Jerusalema, ngwana ya Paseka ya ṱhavhiwa nga ḓuvha ḽa 14 ḽa ṅwedzi wa u thoma. A vhea vhotshifhe mishumoni yavho, a vha ṱuṱuwedza uri vha shume mishumo ya thembele ya Muṋe washu zwavhuḓi. A vhudza Vhalivi vhe vha vha vho ḓikumedza Muṋe washu, vhafunzi vha Vhaisraele vhoṱhe, a ri, “Vheani mbulungelo khethwa thembeleni yo fhaṱwaho nga khosi Solomoni, ṅwana wa khosi Dafita. Ni songo tsha tshimbila no i hwala nga mahaḓa. Zwino shumelani Muṋe washu Mudzimu waṋu na vhathu vhawe Vhaisraele. Ḓilugiseni zwi tshi ya nga miṱa kha khethekanyo dzaṋu, ni tshi tevhedza zwo ṅwalwaho nga Dafita khosi ya Israele na nga ṅwana wawe khosi Solomoni. Imani fhethu hukhethwa, tshigwada tshiṅwe na tshiṅwe tsha miṱa ya Vhalivi tshi tshi imela tshigwada tsha muṱa wa Vhaisraele. Ṱhavhani ngwana dza Paseka, ni ḓikumulule, ni lugisele vha haṋu idzo ngwana, nga he Muṋe washu a ni laya nga Mushe.” Josiasi a ṋea vhathu vhoṱhe vhe vha vha vhe henefho tshivhalo tsha nngu na mbudzi dza 30 000 dza zwiṱhavhelo zwa Paseka na kholomo dza 3 000, dzoṱhe dzi tshi bva kha masambi a khosi. Vharangaphanḓa na vhone vha bvisavho zwifuwo nga u funa havho vha ṋea vhathu na vhotshifhe na Vhalivi. Hilikia na Zakaria na Jehiele, vhone vhalangi vha thembele ya Mudzimu, vha ṋea vhotshifhe ngwana na mbudzana dza 2 600 na kholomo dza 300 dza zwiṱhavhelo zwa Paseka. Vharangaphanḓa vha Vhalivi, Khonania, na vharathu vhawe Shemaya na Nathaniele, na Hashabia na Jediele na Jozabadi, vhone vha bvisela Vhalivi ngwana dza 5 000 na kholomo dza 500, dza vha zwiṱhavhelo zwa Paseka. Mushumo wa dzudzanywa, vhotshifhe vha ima vhuimoni havho vhe na Vhalivi kha khethekanyo dzavho nga he khosi ya vha laya. Ngwana dza Paseka dza ṱhavhiwa, vhotshifhe vha handulula aḽiṱari nga malofha e vha ṋekedzwa, Vhalivi vhone vha tshi khou via izwo zwifuwo. Vha dzhia zwiṱhavhelo zwi fhiswaho vha zwi vhetshela thungo uri vha zwi ṋee vhathu vha zwigwada zwa miṱa uri vha ṋekedze Muṋe washu, vha tshi tevhedza zwo ṅwalwaho Buguni ya Mushe. Na kholomo vha dzi ita nga u ralo. Vha ṱhaṱha zwifuwo zwa Paseka nga mulilo, nga he vha laiwa, zwiṱhavhelo zwikhethwa zwone zwa bikwa nga dzikhali na nga dzinkho na nga dongo, vha ṱavhanya vha kovhela vhathu vhoṱhe. Ngavhuya vha ḓibikela vha bikela na vhotshifhe ngauri vhotshifhe, vha lutsinga lwa Aroni, vho vha vha tshi khou ṋekedza zwiṱhavhelo zwi fhiswaho na miraḓo i re na mapfura ḽa vhuya ḽa kovhela. Ndi zwe Vhalivi vha ḓibikela ṋama, vha bikela na vhotshifhe vha lutsinga lwa Aroni. Vhaimbi, vha lutsinga lwa Asafu, vho vha vhe fhethu he khosi Dafita a vha laya a ri vha dzule hone: Asafu na Hemani na Jeduthuni muporofita wa khosi. Vhalindakhoro vha khoro iṅwe na iṅwe a vho ngo sudzuluwa he vha vha vho ima hone ngauri Vhalivi vha havho vho vha bikela ṋama. Musi wonoyo mushumo woṱhe wa Muṋe washu wa u ita vhuṱambo ha Paseka wa shumiwa, ha ṋekedzwa zwiṱhavhelo zwi fhiswaho kha aḽiṱari ya Muṋe washu, nga he khosi Josiasi a vha laya. Vhaisraele vhe vha vha vhe hone vha ita vhuṱambo ha Paseka misi yeneyo, vha ita na vhuṱambo ha Vhurotho vhu si na mbilisa vha fhedza maḓuvha maṱanu na mavhili. Ho vha hu sa athu vhuya ha vha na vhuṱambo ha Paseka vhu no nga hoho shangoni ḽa Israele, u bva misi ya muporofita Samuele, a hu na muṅwe wa mahosi a Israele we a vhuya a ita vhuṱambo ha Paseka vhu no nga ha khosi Josiasi na vhotshifhe na Vhalivi na vhathu vhoṱhe vha Juda na Vhaisraele vhe vha vha vhe henefho na vhathu vha Jerusalema. Vhuṱambo uho ha Paseka ho itwa nga ṅwaha wa 18 wa muvhuso wa khosi Josiasi. Ngavhuya musi khosi Josiasi o no dzudzanya zwa thembele, Nikho khosi ya Egipita a gonya a yo lwa muḓini wa Kharakhemishi mulamboni wa Yufuratha. Khosi Josiasi a bva uri a yo ṱangana nae vha lwe. Hone Nikho a ruma vhaḓinḓa khae a ri, “Khosi ya Juda, nṋe na vhone ri lwelani? Zwino a thi khou ḓa u lwa na vhone, ndi ḓa u lwa na maswina anga a kale. Mudzimu o mmbudza uri ndi ṱavhanye. Mudzimu u na nṋe, vha songo lwa nae, a sa ḓo vha lozwa.” Josiasi naho zwo ralo, a si mu humele, a ḓikhakhisa a dzhena nndwani. Ho ngo thetshelesa zwe Mudzimu a mu vhudza nga mulomo wa Nikho, a ṱuwa a yo lwa Govhani ḽa Megido. Vhaposamisevhe vha runga khosi Josiasi, ene a vhudza magota awe a ri, “Mmviseni hafhano, ndo huvhala zwihulu.” Ndi hone vha tshi mu tsisa kha gariki yawe, vha mu vhea kha iṅwe gariki ye a vha e nayo, vha mu isa Jerusalema, a fela hone. A swiṱwa zwaloni zwa vhokhotsi awe, vhathu vhoṱhe vha Juda na Jerusalema vha mu lila. Mupofita Jeremia a sika luimbo lwa u lilela khosi Josiasi. Yo mbo ḓi vha nḓowelo ya vhaimbi shangoni ḽa Israele, na ṋamusi, vha lu imba vha tshi mu lila. Lwo ṅwalwa buguni ya Zwililo. Mafhungo maṅwe a Josiasi na u fulufhedzea hawe kha Muṋe washu, a tshi tevhedza zwo ṅwalwaho Mulayoni wa Muṋe washu, mafhungo oṱhe u bva mathomoni u swika magumoni, o ṅwalwa buguni ya Histori ya Mahosi a Israele na a Juda. Vhahulwane vha shango vha dzhia Juahasi ṅwana wa Josiasi, vha mu vhumba khosi muḓini wa Jerusalema vhudzuloni ha khotsi awe. Juahasi a tshi vha khosi ya Juda o vha e na miṅwaha ya 23, a vhusa e Jerusalema a fhedza miṅwedzi miraru. Khosi Nikho wa Egipita a mu bvisa vhuhosini muḓini wa Jerusalema, a thelisa vhathu vha Juda khilogiramu dza 3 400 dza siliva na khilogiramu dza 34 dza musuku. Khosi Nikho wa Egipita a dzhia Eliakimu, murathu wa Juahasi, a mu ita khosi ya Juda na Jerusalema, a shandukisa dzina ḽawe a vho pfi Jehoyakimu. Nikho a hwala Juahasi mukomana wa Eliakimu, a mu isa Egipita. Jehoyakimu a tshi vha khosi ya Juda o vha e na miṅwaha ya 25, a vhusa e Jerusalema a fhedza miṅwaha ya 11. Jehoyakimu o ita zwi sa takadzi Muṋe washu Mudzimu wawe. Nebukhadnetsara khosi ya Babele a dia shango ḽa Juda, a fara Jehoyakimu a mu vhofha nga geḓane dza musinaseṱha, a mu isa Babele. Nebukhadnetsara a ita na u dzhia zwiṅwe zwithu thembeleni ya Muṋe washu a zwi isa Babele a swika a zwi vhea thembeleni yawe henengei. Mafhungo maṅwe a Jehoyakimu na zwithu zwi nengisaho zwe a ita, na zwe zwa itea misi yawe, o ṅwalwa buguni ya Histori ya Mahosi a Israele na a Juda. Ṅwana wawe Jehoyakhini a vha khosi vhudzuloni hawe. Jehoyakhini a tshi vha khosi o vha e na miṅwaha ya 18, a vhusa e Jerusalema a fhedza miṅwedzi miraru na maḓuvha a fumi. Jehoyakhini o ita zwi sa takadzi Muṋe washu. Ṅwaha u tshi fhela khosi Nebukhadnetsara a dzhia Jehoyakhini a mu isa Babele, a dzhia na zwithu zwa mutengo muhulu thembeleni ya Muṋe washu. Ndi hone Nebukhadnetsara a tshi dzhia Tsedekia khotsimunene wa Jehoyakhini, a mu vhumba khosi ya Juda na Jerusalema. Tsedekia a tshi vha khosi ya Juda o vha e na miṅwaha ya 21, a vhusa Jerusalema a fhedza miṅwaha ya 11. Khosi Tsedekia a ita zwi sa takadzi Muṋe washu Mudzimu wawe, a si ḓiṱukufhadze a tshi kaidzwa nga muporofita Jeremia, we a vha a tshi mu vhudza ndaela dza Muṋe washu. Zwino Tsedekia a shandukela khosi Nebukhadnetsara, we a vha o mu anisa nga dzina ḽa Mudzimu. Tsedekia a ita tshipimbi, a konḓisa mbilu yawe, a si rembulutshele ha Muṋe washu Mudzimu wa Israele. Tshiṅwe hafhu, vharangaphanḓa vhoṱhe na vhotshifhe na vhathu, u sa fulufhedzea havho ha tou kalula, vha tshi kanda vhuṱalani ha dzitshakha ha u ita zwi nengisaho, vha shata thembele ya Muṋe washu tshika, ye Muṋe washu Ene muṋe a i ita khethwa muḓini wa Jerusalema. Muṋe washu Mudzimu wa vhokhotsi avho a isa maipfi khavho nga vhaḓinḓa vhawe a dovha, nge a vha a tshi pfela vhathu vhawe na vhudzulo hawe vhuṱungu. Vhone vha ḓi kolela vhaḓinḓa vha Mudzimu, vha nyadza maipfi awe vha nzhonzhowedza vhaporofita vhawe, Muṋe washu a vhuya a sinyutshela vhathu vhawe, ha si tsha vha na u lamulelwa. Muṋe washu a vha ḓisela khosi ya Babele ya lwa navho, ya vhulaha vhaṱhannga vhavho fhethu hukhethwa ya si khathutshele muṱhannga kana musidzana, mulala kana a si na nungo. Mudzimu a vha kumedza vhoṱhe zwanḓani zwa Nebukhadnetsara. A hwala zwithu zwoṱhe zwa thembele ya Mudzimu, zwihulwane na zwiṱuku, a zwi isa Babele, a hwala na lupfumo lwa thembele ya Muṋe washu na lupfumo lwa khosi na lwa vharangaphanḓa. Vha fhisa thembele ya Mudzimu, vha pwashekanya mutsheṱo wa Jerusalema, vha fhisa pfamo dzoṱhe, vha phusukanya tshiṅwe na tshiṅwe tsha mutengo muhulu henefho. A dzhia tsalela dzo ponyokaho pfumo, a vha hwala a vha isa vhuthubwani Babele, vha vha phuli dzawe na dza vhana vhawe muvhuso wa vhuya wa dzhiwa nga Vhapheresia. Ha vha hone hu tshi khunyelela zwe Muṋe washu a dzula o amba nga mulomo wa muporofita Jeremia a tshi ri, “Shango ḽi ḓo sala ḽi si na vhathu ha vhuya ha fhela miṅwaha ya 70, ha vhuya ha lixwa vhuawelo ha Sabatha he ha vha vhu si tsha tevhedzwa.” Nga ṅwaha wa u thoma wa muvhuso wa khosi Khoreshe wa Pheresia, Muṋe washu a ita uri zwe a amba nga mulomo wa muporofita Jeremia zwi khunyelele. Muṋe washu a karusa mbilu ya khosi Khoreshe wa Pheresia uri a ḓivhadze muvhusoni wawe woṱhe, a tou zwi ṅwala a ri, “Khosi Khoreshe wa Pheresia u ri, ‘Yahavee Mudzimu wa ḽiṱaḓulu o nṋea mivhuso yoṱhe ya ḽifhasi, a mmbea uri ndi mu fhaṱele thembele muḓini wa Jerusalema shangoni ḽa Juda. Zwino ufhio na ufhio wa vhathu vhawe vha no dzula na vhoinwi, mu litsheni a vhuelele hayani. Ngavhe Yahavee Mudzimu wawe a tshi vha nae.’ ” Nga ṅwaha wa u thoma wa Khoreshe khosi ya Pheresia Muṋe washu o ita uri hu khunyelele zwe a zwi amba nga mulomo wa muporofita Jeremia. Muṋe washu a ritha mbilu ya Khoreshe khosi ya Pheresia uri a ṅwale ndaela hei i tou ḓivhadzwa hoṱhe muvhusoni wawe, ya ri: “Khoreshe khosi ya Pheresia u ri, ‘Yahavee Mudzimu wa ṱaḓulu o nkumedza mivhuso yoṱhe ya ḽifhasi, a dovha a mmbea uri ndi mu fhaṱele thembele Jerusalema kha ḽa Juda. Muṅwe na muṅwe wa vhathu vhawe vha re vhukati haṋu, ngavhe Mudzimu a tshi vha nae, a mu litsha a gonya Jerusalema kha ḽa Juda a yo fhaṱa thembele ya Yahavee Mudzimu wa Israele, Mudzimu ane a luvhiwa Jerusalema. Vhathu vha mashango oṱhe hune vho salaho u fa vha dzula hone zwino vho fanela u vha ṋea siliva na musuku na thundu na zwifuwo na zwine muthu a tou funa u ṋea, uri vha fhaṱe ngazwo thembele ya Mudzimu muḓini wa Jerusalema.’ ” Ndi hone ṱhoho dza miṱa ya Juda na Benyamini na vhotshifhe na Vhalivi – muṅwe na muṅwe we Mudzimu a karusa mbilu yawe – vha tshi ḓilugisa u yo fhaṱa nnḓu ya Muṋe washu i re Jerusalema. Vhahura vhoṱhe vha vha ṱhaḓula nga u vha ṋea zwithu zwa siliva na musuku na thundu na zwifuwo na zwifhiwa zwa mutengo muhulu na zwine muthu a tou ṋea nga u funa hawe. Khosi Khoreshe a dovha a bvisa midzio ya thembele ya Muṋe washu, ye Nebukhadnetsara a i thuba Jerusalema a i vhea thembeleni ya mudzimu wawe. Khoreshe khosi ya Pheresia a i kumedza Mithiridathi, ene mufaragwama, uyo a i vhalela Sheshebatsara muvhusi wa Juda. Mutevhe wa midzio yeneyo ngoyu: ndilo dza musuku 30 ndilo dza siliva 1 000 zwidongo zwa siliva 29 zwinwelo zwa musuku 30 zwinwelo zwa siliva 410 miṅwe midzio 1 000 Midzio ya musuku na siliva yoṱhe yo ṱangana ndi 5 400. Sheshebatsara o ḓa nayo yoṱhe heyo midzio musi mathubwa vha tshi pfuluwa Babele vha tshi vhuelela Jerusalema. Misi iyo vhathu vhanzhi vhe vhomakhulukuku wavho vha vha vha tshi bva shangoni ḽa Juda vho vhuelela ha havho vha tshi bva shangoni ḽa Babele. Nebukhadnetsara khosi ya Babele o vha o vha kumba a vha isa vhuthubwani Babele, hone zwino vho huma vha vhuelela Jerusalema na Juda, muṅwe na muṅwe a ya muḓini wa hawe. Vho vhuya na Zerubabele na Joshua, na Nehemia, na Seraya, na Rielaya, na Maradokai, na Bilishani, na Misiphara, na Bigivai, na Rehumi, na Baana. Mutevhe wa vhathu vha Israele ngoyu: vhaḓuhulu vha Pharoshi 2 172 vha Shefatia 372 vha Ara 775 vha Phahathi Muaba (vha lutsinga lwa Jeshua na Juaba) 2 812 vha Elamu 1 254 vha Zathu 945 vha Zakai 760 vha Bani 642 vha Bebai 623 vha Asigadi 1 222 vha Adonikamu 666 vha Bigivai 2 056 vha Adini 454 vha Atere muḓuhulu wa Hiskia 98 vha Betsai 323 vha Jora 112 vha Hashumi 223 vha Gibara 95 Vha miḓi yo fhambanaho ya Juda: Vha Betlehema ndi 123 vha Netofa 56 vha Anathotho 128 vha Asimavethe 42 vha Kiriathi Jiarimu na Khafira na Bierothi 743 vha Rama na Geba 621 vha Mikhimashi 122 vha Bethele na Ai 223 vha Nebo 52 vha Magabishi 156 vha muṅwe Elamu 1 254 vha Harimu 320 vha Lodo na Hadidi na Ono 725 vha Jerikho 345 vha Senaa 3 630 Vhotshifhe: Vhaḓuhulu vha Jedaya (vha muṱa wa Jeshua) 973 vha Imere 1 052 vha Phashuru 1 247 vha Harimu 1 017 Vhalivi: Vhaḓuhulu vha Jeshua na Kadamiele (vha lutsinga lwa Hodavia) 74 Vhaimbi: Vhaḓuhulu vha Asafu 128 Vhalindakhoro vha thembele: Vhaḓuhulu vha Shalumu na Atere na Thalamoni na Akubu na Hatita na Shobai 139 Vhashumi vha thembeleni: Vhaḓuhulu vha Tsiha, Hasufa, Tabaotho, Kerosi, Siaha, Phadoni, Lebana, Hagaba, Akubu, Hagaba, Shalamai, Hanani, Gidele, Gahara, Reaya, Retsini, Nekoda, Gazamu, Uza, Phasia, Besai, Asina, Vhameuni, Vhanefusi, vha Bakabuku, Hakufa, Harahuru, Batsaluthi, Mehida, Harasha, Barakosi, Sisera, Thama, Netsia, Hatifa. Vhaḓuhulu vha vhashumi vha Solomoni: Vhaḓuhulu vha Sotai, Soferethe, Pheruda, Jaala, Darakoni, Gidele, Shefatia, Hatili, Phokherethe, Hatsabaimi, Ami. Vhashumi vha thembeleni na vhaḓuhulu vha vhashumi vha Solomoni vho ṱangana ndi 392. Avha vha tevhelaho vha bva miḓini ya Thele Mela na Thele Harasha na Kherubi na Adoni na Imere, hone vho vha vha sa koni u sumbedza uri vha miṱa yavho ndi vhaḓuhulu vha Israele. Ndi vhaḓuhulu vha Delaya na vha Tobia na vha Nekoda, vho ṱangana ndi 652. Vha no bva kha vhotshifhe ngevha: Ndi vhaḓuhulu vha Hobaya na Hakotsi na Barasilai (ndi uḽa munna we a vha o vhinga ṅwananyana wa Barasilai wa Giliadi, a vho vhidzwa nga dzina ḽa Barasilai). Havho vho londolosa he ha ṅwalwa vhubvo ha miṱa ya havho, hone vha si kone u zwi wana, zwenezwo vha pfi vho kumala, vha si dzheniswe kha zwa vhutshifhe. Muvhusi a vha vhudza uri vha songo ḽa tshiḽiwa tshikhethwakhethwa na tshithihi ha vhuya ha vha na tshifhe a vhudzisa Mudzimu nga madeṅwa makhethwa. Vhathu vhoṱhe vho vha vhe 42 360, hu sa vhalwi vhashumi vhavho vha vhanna na vha vhasadzi vha 7 337; vha dovha vha vha na vhaimbi vha 200, vhanna na vhasadzi. Vho vha vhe na bere dza 736 na meila dza 245, na gamela dza 435 na donngi dza 6 720. Musi vha tshi swika nḓuni ya Muṋe washu i re Jerusalema, vhaṅwe vhaṋe vha miṱa vha bvisa nduvho nga u tou funa havho uri hu vusiwe nnḓu ya Mudzimu henefhaḽa he ya vha yo ima hone kale. Vho ṋea gwama ḽa thembele zwifhiwa nga hune vha kona vha tshi itela uyo mushumo, vha bvisa musuku wa khilogiramu dza 500 na siliva ya khilogiramu dza 2 800 na nguvho dza vhotshifhe dza 100. Vhotshifhe na Vhalivi na vhaṅwe vhathu vha yo dzula Jerusalema; vhalindakhoro na vhaimbi na vhashumi vha thembeleni na vhaṅwe Vhaisraele vha yo dzula miḓini ya havho. Musi ṅwedzi wa vhuṱanu na vhuvhili u tshi dzula, Vhaisraele vhó no dzula miḓini yavho, vhathu vha mbo kuvhangana Jerusalema, hu si sale na muthihi. Ndi hone Joshua ṅwana wa Jehotsadaka na vhotshifhe ngae na Zerubabele ṅwana wa Salathiele na khonani dzawe vha tshi thoma u fhaṱa aḽiṱari ya Mudzimu wa Israele uri vha ṋekedze zwiṱhavhelo zwi fhiswaho khayo, hu tshi tevhedzwa zwo ṅwalwaho kha Mulayo wa Mushe muḓinḓa wa Mudzimu. Naho vho vha vha tshi ofha tshakha dzo vha tangaho, vho fhaṱa iyo aḽiṱari kha muteo wayo wa kale vha ṋekedza Muṋe washu zwiṱhavhelo zwi fhiswaho khayo, zwa matsheloni na zwa madekwana. Vha ita vhuṱambo ha Mishasha hu tshi tevhedzwa zwo ṅwalwaho; ḓuvha ḽiṅwe na ḽiṅwe vha ṋekedza tshiṱhavhelo tshi ṱoḓeaho ḓuvha ḽeneḽo. Vho no fhedza izwo, vha ṋekedza zwiṱhavhelo zwi fhiswaho zwine zwa ṋekedzwa nga tshifhinga tshazwo na zwiṱhavhelo zwa Ṅwedzi Muswa na zwiṱhavhelo zwa vhuṱambo ha Muṋe washu ho vhewaho na nduvho dzine muthu a tou ṋekedza Muṋe washu nga u funa hawe. Nga ḓuvha ḽa u ranga ḽa ṅwedzi wa vhuṱanu na vhuvhili vha thoma u ṋekedza Muṋe washu nduvho dzi fhiswaho, naho muteo wa thembele ya Muṋe washu yo vha i sa athu tewa. Vhathu vho bvisa tshelede vha i ṋea vhavhaḓi vha matombo na vhafhaṱi, vha bvisa zwiḽiwa na zwinwiwa na mapfura vha ṋea vhathu vha Sidoni na vha Tiro uri vha ḓise mikedara nga lwanzheni i tshi bva Libanoni i tshi ya Jopa hu tshi tevhedzwa ndaela ya Khoreshe khosi ya Pheresia. Huno nga ṅwedzi wa vhuvhili wa ṅwaha wa vhuvhili vho no swika nḓuni ya Mudzimu i re Jerusalema, Zerubabele ṅwana wa Salathiele na Joshua ṅwana wa Jotsadaka na vha havho vhoṱhe, vhotshifhe na Vhalivi na vhoṱhe vho vhuelelaho Jerusalema vha tshi bva vhuthubwani, vha thoma u shuma, vha vhea Vhalivi u bva kha vha miṅwaha ya 20 uri vha sedze hu tshi fhaṱiwa nnḓu ya Muṋe washu. Jeshua na vhana vhawe vha vhatuka na vhashumi ngae na Kadamiele na vhana vhawe vha vhatuka, vhaḓuhulu vha Hodavia, na Vhalivi vha no bva kha lutsinga lwa Henadadi na vhana vhavho vha vhatuka na mashaka avho, vha ṱangana vhoṱhe vha sedza vhashumi vha no fhaṱa nnḓu ya Mudzimu. Musi vhafhaṱi vha tshi tea muteo wa thembele ya Muṋe washu, vhotshifhe vha ḓiṱama nga phuraphura dzavho vhó fara phalaphala, Vhalivi vhana vha Asafu vhó fara mirumba, vha renda Muṋe washu vha tshi tevhedza ndayo ya Dafita khosi ya Israele. Vha renda Muṋe washu vha mu livhuha nga nyimbo vha ri, “Muṋe washu u na vhuthu, u funa Israele lini na lini.” Vhathu vha ṱavha mukosi muhulu vha renda Muṋe washu nga u takalela u tewa ha muteo wa nnḓu ya Muṋe washu. Hone vhunzhi ha vhotshifhe vha kale na Vhalivi na vhaṋe vha miṱa vha re vhakalaha vhe vha vhona thembele iḽa ya kale, vha lila vha tou ṱavha mukosi vha tshi vhona muteo wa thembele heyo u tshi tewa, ngeno vhaṅwe vhanzhi vho ṱavha mukosi nga dakalo. Ho vha hu si na ane a kona u fhambanya mukosi wa dakalo na wa tshililo, nge vhathu vha ṱavha mukosi muhulu. Mukosi uyo wa pfala kule. Musi maswina a Juda na Benyamini a tshi pfa uri mathubwa a khou fhaṱela Muṋe washu Mudzimu wa Israele thembele, a ḓa ha Zerubabele na ha vhaṋe vha miṱa a ri, “Litshani ri ni farise u fhaṱa, ngauri na riṋe Mudzimu waṋu ri a mu ṱoḓa unga inwi, ro vha ri tshi ḓi mu ṋekedza nduvho u bva zwenezwiḽa hu tshi kha ḓi vhusa Esarahadoni khosi ya Ashuru we a ri ḓisa fhano.” Ndi hone Zerubabele na Joshua na vhaṋe vha miṱa ya Israele vhoṱhe vha tshi fhindula vha ri, “A ri funi inwi ni tshi ri farisa u fhaṱela Mudzimu washu thembele. Riṋe ri roṱhe ri ḓo i fhaṱela Muṋe washu Mudzimu wa Israele, ri tshi tevhedza ndaela ya Khoreshe khosi ya Pheresia.” Zwenezwo tshakha dzo tangaho vhathu vha Juda dza bva dza yo kula nungo dzavho dza ita na u vha shushedza uri vha songo tsha isa phanḓa vha tshi fhaṱa. Vha thola na vhaeletshedzi vha u vha piringanya. Izwo vho zwi ita misi yoṱhe ya musi hu tshi vhusa Khoreshe khosi ya Pheresia na musi hu tshi vhusa Dariosi khosi ya Pheresia. Musi hu tshi thoma u vhusa Serekesese vha pomoka vhathu vha Juda na vha Jerusalema. Musi hu tshi vhusa Arathakhesese khosi ya Pheresia, Bishilamu na Mithiredathi na Tabiele na khonani dzavho dzoṱhe vha ṅwalela Arathakhesese luṅwalo. Ulwo luṅwalo lwo ṅwalwa nga kuṅwalele kwa Tshiaramu na nga luambo lwa Tshiaramu. Rehumi muvhusi na Shimishai muṅwaleli vha ṅwalela khosi Arathakhesese vha tshi pomoka Jerusalema vha ri, “Luṅwalo ulu lu bva kha Rehumi muvhusi na Shimishai muṅwaleli na vhashumisani vhavho vhoṱhe na vhahaṱuli na vhavhusi vhahulwane vha no bva Pheresia na Erekhe na Babele, na Vhaelamu vha Shushani, na vhaṅwe vhathu vhe vha pfuluswa nga muhulwane, muhulisea Ashurubaniphala, a vha dzudza miḓini ya Samaria na huṅwe vunduni ḽa Seli-ha-Yufuratha.” Kopi ya luṅwalo lwe vha mu ṅwalela ngei: “Lu ya ha khosi Arathakhesese, lu bva ha vhalanda vhavho, vhanna vha Seli-ha-Yufuratha. “Thovhele nga vha ḓivhe uri Majuda vhe vha ḓa kha riṋe vha tshi bva ha vhone vho ya Jerusalema nahone vha khou vusa muḓi houḽa muvhi wa mashandukwa. Vha khou vusa mitsheṱo, na miteo i khou tewa. Tshiṅwe hafhu, thovhele nga vha zwi ḓivhe uri arali uyo muḓi wa vuswa mitsheṱo yawo ya fhaṱwa, a hu tsha ḓo thelwa mithelo, nduvho a dzi tsha ḓo bviswa; zwenezwo gwama ḽa musanda ḽi ḓo fhungudzea. Zwino vhunga riṋe ri tshi ḽa zwi bvaho pfamoni, ri vhona zwi songo fanela ri tshi vhona khosi i tshi nyadziwa, ri khou swikisa mafhungo haya uri ri ḓivhadze vhone vhamusanda, hu londoloswe kha maṅwalwa a mafhungo a kale a vhomakhulu wavho. Kha maṅwalwa eneo vha ḓo wana uri muḓi hoyu ndi wa mashandukwa, vha dina mahosi na mavundu, ndi fhethu ha muvhango u bva tsha kale na kale. Ndi zwe uyo muḓi wa phusukanywa. Ri ḓivhadza vhothovhele uri arali muḓi hoyo wa fhaṱwa, mitsheṱo yawo ya vuswa, vha ḓo sala vha si na shango Seli-ha-Yufuratha.” Khosi ya vha ṅwalela luṅwalo ya fhindula ya ri, “Luṅwalo ulu lu ya ha Rehumi muvhusi, na Shimishai muṅwaleli na vhashumisani vhavho vhoṱhe vha no dzula Samaria na huṅwe-vho Seli-ha-Yufuratha. Mulalo! “Luṅwalo lwe na nṅwalela lwo ṱalutshedzwa, nda vhalelwa lwone. Ndo bvisa ndaela, ha londoloswa, ha wanala uri nangoho vhathu vha uyo muḓi vha endela u vutshela mahosi tsha kale na kale nahone ho ḓi vha fhethu ha vhathu vha muvhango na mifhirifhiri. Jerusalema ho vhuya ha vha na mahosi a maanḓa a tshi vhusa ḽoṱhe ḽa Seli-ha-Yufuratha, a tshi thelisa vhathu mithelo na nduvho dza tshakha-tshakha. Zwino bvisani ndaela i ye ha avho vhanna, hu pfi vha litshe u shuma uri muḓi uyo u si tsha vuswa ndi vhuye ndi vha vhudze. Ni songo litsha ayo mafhungo, zwi sa ḓo ṋaṋa u vhaisa thovhele.” Musi Rehumi na Shimishai muṅwaleli na vhashumisani navho vha tshi kha ḓi tou bva u vhalelwa luṅwalo lwa khosi Arathakhesese, vha mbo ḓi takuwa vha livha ha Majuda Jerusalema vha vha litshisa nga khani u fhaṱa. Ngauralo mushumo wa nnḓu ya Mudzimu i re Jerusalema wa litshiwa u swika ṅwaha wa vhuvhili wa Dariosi khosi ya Pheresia. Zwino muporofita Hagai na muporofita Zakaria, ṅwana wa Ido, vha khwaṱhisa Majuda vha re Juda na Jerusalema nga dzina ḽa Mudzimu wa Israele. Ndi hone Zerubabele ṅwana wa Salathiele na Joshua ṅwana wa Jehotsadaka vha tshi thoma u shuma vha vusa nnḓu ya Mudzimu i re Jerusalema. Vhaporofita vha Mudzimu vho vha vhe navho vha tshi khou vha farisa. Misi iyo Thathenai muvhusi wa Seli-ha-Yufuratha, na Shethara Boznai na vhashumisani navho vha ya khavho vha vhudzisa vha ri, “No tendelwa nga nnyi u vusa iyi thembele na longa matanda aya?” Vha vhudzisa na u ri, “Vhanna vha no khou fhaṱa iyi nnḓu ndi vhonnyi?” Hone Mudzimu wavho o vha a tshi khou linda vhahulwane vha Majuda, mushumo u si ime hu vhuye hu ḓivhiswe Dariosi ha wanala phindulo yawe ye ya tou ṅwalwa. Ngolu luṅwalo lwe lwa ṅwalelwa khosi Dariosi nga Thathenai muvhusi wa Seli-ha-Yufuratha, na Shethara Boznai na vhashumisani vhavho na vhahulwane vha Seli-ha-Yufuratha. Mafhungo e vha mu ṅwalela a ri, “Thovhele Vho-Dariosi, kha ḽi lale! “Thovhele nga vha zwi ḓivhe uri riṋe ro ya dzinguni ḽa Juda, thembeleni ya Mudzimu muhulu. Vhathu vha khou i vusa nga matombo mahulwane, dzimbondoni vha khou longa matanda. Mushumo uyo u khou shumiwa nga vhuronwane, u khou bvela phanḓa nga u ṱavhanya vho ḓifunga. Ro vhudzisa vhahulwane ra ri, ‘No tendelwa nga nnyi u vusa iyi thembele na u longa matanda aya?’ Ra vha vhudzisa na uri vha pfi vhonnyi, uri ri kone u ṅwala madzina a vharangaphanḓa vhavho uri vhone vha vha ḓivhe. “Vhone vha fhindula vha ri, ‘Ri vhalanda vha Mudzimu Muṋe wa ḽiṱaḓulu na ḽifhasi, ri khou vusa thembele ye ya vha yo fhaṱwa miṅwaha minzhi yo fhelaho, yo vha yo fhaṱwa nga khosi khulu ya Israele ya i fhedza. Huno nge vhokhotsi ashu vha sinyusa Mudzimu wa ṱaḓulu, o vha kumedza Nebukhadnetsara wa Mukhaladia, khosi ya Babele, ya phusukanya thembele hei, ya hwala vhathu ya vha isa Babele. Hone nga ṅwaha wa u thoma wa Khoreshe khosi ya Babele, iyo khosi Khoreshe yo bvisa ndaela ya uri iyi nnḓu ya Mudzimu i vusiwe. A ita na u bvisa midzio ya musuku na siliva ye Nebukhadnetsara a vha o i hwala thembeleni ya Jerusalema a i vhea thembeleni ya Babele. Khosi Khoreshe a dzhia iyo midzio a i ṋea munna a no pfi Sheshebatsara, we a mu vhea uri a vhe muvhusi wa Juda. A mu vhudza a ri: Dzhia midzio hei u i vhee thembeleni ya Jerusalema. U vuse thembele ya Mudzimu he ya vha yo ima hone kale. Ndi hone uyo Sheshebatsara a tshi ḓa a tea miteo ya nnḓu ya Mudzimu Jerusalema. U bva musi wonoyo u swika zwino yo vha i tshi khou ḓi fhaṱiwa, hone a i athu fhela.’ “Zwino arali thovhele a tshi zwi takalela, nga a ite uri zwi ṱoḓiseswe kha maṅwalwa a musanda a mafhungo a kale a Babele u vhona arali vhukuma khosi Khoreshe o bvisa ndaela ya uri hu vuswe nnḓu heyo ya Mudzimu Jerusalema. Zwenezwo thovhele nga a ri vhudze zwe a vhofha nga mafhungo hayo.” Ndi hone khosi Dariosi a tshi bvisa ndaela, vha funyungudza kha maṅwalwa a mafhungo a kale o vhulungwaho mbulungeloni dza Babele. Ha wanala luṅwalo muḓini wa Ekhebathana vunduni ḽa Media, khalwo ho vha ho ṅwalwa hezwino: “Ndaela ya khosi. Nga ṅwaha wa u thoma wa muvhuso wa khosi Khoreshe, Khoreshe o bvisa ndaela i no amba nga thembele ya Mudzimu i re Jerusalema, a ri thembele nga i fhaṱiwe hu vhe fhethu hune ha ṋekedzwa zwiṱhavhelo, miteo yayo nga i tewe. Vhulapfu ha thembele u ya nṱha ho fanela u vha mithara dza 30, vhuphara i vhe mithara dza 30. Mbondo dzi fhaṱiwe nga maalo mararu a matombo hu kone u ingwa ḽialo ḽithihi ḽa matanda. Tshinyalelo i bvisiwe kha gwama ḽa musanda. Midzio ya musuku na siliva ya nnḓu ya Mudzimu, ye Nebukhadnetsara a i hwala thembeleni ya Jerusalema a i isa Babele, i humiselwe vhudzuloni hayo thembeleni ya Jerusalema; nga i dzule nḓuni ya Mudzimu.” “Zwino-ha, Thathenai, iwe muvhusi wa Seli-ha-Yufuratha, na Shethara Boznai na inwi magota a havho a vundu ḽeneḽo, litshani havhaḽa vhathu. Ni songo dzhenelela kha mushumo wa thembele heyo ya Mudzimu. Litshani muvhusi wa Majuda na vhahulwane vha Majuda vha vuse heyo nnḓu ya Mudzimu he ya vha yo ima hone. Tshiṅwe hafhu, ndi khou bvisa ndaela ya zwine na fanela u itela vhahulwane havho vha Majuda vha tshi fhaṱa nnḓu heyo ya Mudzimu. Tshinyalelo ya vhanna havho i bvisiwe yoṱhe zwi tshi bva kha gwama ḽa musanda, zwi tshi bva kha tshelede ya Seli-ha-Yufuratha, uri mushumo hoyo u si ime. Zwoṱhe zwine zwa ṱoḓea – mboho, thutha, ngwana dza nduna dza zwiṱhavhelo zwi fhiselwaho Mudzimu wa ṱaḓulu, na goroi na muṋo na waini na mapfura, zwine zwa ṱoḓiwa nga vhotshifhe vha Jerusalema – vho fanela u fhiwa nga misi zwi sa vhuyi zwa ṱahela. Izwo zwo fanela u itwa uri vha kone u ṋekedza Mudzimu wa ṱaḓulu zwiṱhavhelo zwi mu takadzaho, vha rabele uri zwi nakele khosi na vhana vhayo vha vhatuka. “Ndi dovha nda bvisa ndaela ya uri arali muṅwe a nyadza ndaela iyi, hu ḓo ṱomolwa phuphu ya thanda nḓuni yawe, ene a takulelwa nṱha, a runzhelelwa khayo. Nga mulandu wonoyo, nnḓu yawe i ḓo phusukanywa ya itwa thulwi ya mathukhwi. Ngavhe Mudzimu we a ita uri dzina ḽawe ḽi dzule henefho a tshi tekula khosi ifhio na ifhio kana lushaka lune lwa imisa tshanḓa lwa shandukisa ndaela hei kana lwa thutha thembele heyo Jerusalema. Ho amba nṋe Dariosi! Zwoṱhe kha zwi vuledzwe nga vhuronwane!” Zwino nga ndaela ya khosi Dariosi, Thathenai muvhusi wa Seli-ha-Yufuratha, na Shethara Boznai na vhashumisani navho vha tevhedza iyo ndaela nga vhuronwane. Ndi hone vhahulwane vha Majuda vha tshi fhaṱa vha tshi ya phanḓa zwa tshimbila zwavhuḓi. Vho vha vha tshi ṱuṱuwedzwa nga Hagai muporofita na Zakaria ṅwana wa Ido. Vha fhedza u fhaṱa thembele vha tshi tevhedza ndaela ya Mudzimu wa Israele na ndaela dza Khoreshe na Dariosi na Arathakhesese mahosi a Pheresia. Thembele iyo yo fhela u fhaṱwa nga ḓuvha ḽa vhuraru ḽa ṅwedzi wa Adara, nga ṅwaha wa vhuṱanu na vhuthihi wa khosi Dariosi. Ndi hone vhathu vha Israele – vhotshifhe na Vhalivi na mathubwa oṱhe – vha tshi ita vhuṱambo ha u hangula nnḓu ya Mudzimu nga dakalo. Vha tshi hangula iyo nnḓu ya Mudzimu vho ṋekedza mboho dza ḓana na thutha dza 200 na ngwana dza nduna dza 400, vha ṋekedza na mbudzi dza 12 tsha vha tshipfumelo tsha vhutshinyi ha Vhaisraele vhoṱhe. Tsinde ḽiṅwe na ḽiṅwe ḽa Vhaisraele ḽa bviselwa mbudzi. Vha vhumba vhotshifhe nga u khethekana havho na Vhalivi nga zwigwada zwavho uri vha shumele Mudzimu Jerusalema hu tshi tevhedzwa zwo ṅwalwaho Buguni ya Mushe. Nga ḓuvha ḽa 14 ḽa ṅwedzi wa u thoma, mathubwa vha ita vhuṱambo ha Paseka. Vhotshifhe na Vhalivi vho vha vho ḓiṱanzwa tshika vha tshi tevhedza maitele a u ḓikumulula. Vhalivi vha ṱhavha ngwana ya Paseka vha tshi ṱhavhela mathubwa oṱhe na vha havho vhotshifhe na vhone vhaṋe. Ndi hone Vhaisraele vho vhuyaho vhuthubwani vha tshi i ḽa, khathihi na vhoṱhe vhe vha ḓikhetha vha si tevhedze maitele a dzitshika a vhannḓa vhahura vhavho, uri vha ṱoḓe Muṋe washu Mudzimu wa Israele. Vho ita vhuṱambo ha Vhurotho vhu si na mbilisa maḓuvha maṱanu na mavhili vho takala, ngauri Muṋe washu o vha o vha ḓadza dakalo nga u shandukisa kuhumbulele kwa khosi ya Ashuru, zwe a vha farisa kha mushumo wa u fhaṱa nnḓu ya Mudzimu, Mudzimu wa Israele. Musi izwo zwo no fhira, musi hu tshi vhusa Arathakhesese khosi ya Pheresia, ho vha hu na munna a no pfi Esra ṅwana wa Seraya, wa Azaria, wa Hilikia, wa Shalumi, wa Tsadoko, wa Ahitubu, wa Amaria, wa Azaria, wa Mirayotho, wa Zerakhia, wa Uzi, wa Buki, wa Abishua, wa Finiasi, wa Eliasara, wa Aroni tshifhe muhulu. Uyo Esra o vha a tshi bva Babele. O vha e mufunzi ane a ḓivha zwavhuḓi mulayo we Muṋe washu Mudzimu wa Israele a u ṋea Mushe. Khosi yo vha yo mu ṋea zwoṱhe zwe a humbela, ngauri Muṋe washu Mudzimu wawe o vha o mu ṋea mashudu. Vhaṅwe Vhaisraele, vhotshifhe na Vhalivi na vhaimbi na vhalindi vha khoro na vhashumi vha thembeleni, na vhone vha gonya Jerusalema vha tshi bva Babele nga ṅwaha wa vhuṱanu na vhuvhili wa Arathakhesese. Esra a swika Jerusalema nga ṅwedzi wa vhuṱanu wa ṅwaha wa vhuṱanu na vhuvhili wa iyo khosi. O takuwa Babele a fara lwendo nga ḓuvha ḽa u ranga ḽa ṅwedzi wa u ranga, a swika Jerusalema nga ḓuvha ḽa u ranga ḽa ṅwedzi wa vhuṱanu, ngauri tshanḓa tsha vhuthu tsha Mudzimu wawe tsho vha tshi nae. Ndi uri Esra o vha o ḓikumedza zwa u guda na u tevhedza mulayo wa Muṋe washu, na u funza ndaela dzawo na ndayo dzawo kha ḽa Israele. Ngolu luṅwalo lwe khosi Arathakhesese a ṋea Esra ane a vha tshifhe na mufunzi, munna we a vha a tshi ḓivha milayo na ndaela dze Muṋe washu a ṋea Vhaisraele. “Luṅwalo ulu lu bva kha Arathakhesese, khosi ya mahosi, lu ya ha Esra ane a vha tshifhe, mufunzi wa mulayo wa Mudzimu wa makoleni. Kha ḽi lale! “Zwino ndi a ḓivhadza uri Vhaisraele vhoṱhe vha re muvhusoni wanga, na vhone vhotshifhe na Vhalivi, vhane vha funa u ya Jerusalema na iwe, vha nga ḓi ya. U khou rumiwa nga khosi na vhaeletshedzi vhayo vhaṱanu na vhavhili uri u yo ṱola Juda na Jerusalema u tshi tevhedza Mulayo wa Mudzimu wau, une wa u ḓivha. Hafhu u ṱuwe na siliva na musuku zwe khosi na vhaeletshedzi vhayo vha zwi bvisa nga u tou funa havho vha zwi ṋea Mudzimu wa Israele a no dzula Jerusalema. U dzhie na siliva yoṱhe na musuku zwine wa nga zwi wana shangoni ḽa Babele, khathihi na nduvho ine vhathu na vhotshifhe vha thembele ya Mudzimu wavho i re Jerusalema vha tou ṋea nga u funa havho. “Tshelede iyo ni renge ngayo dzimboho na dzithutha na ngwana dza nduna, khathihi na nduvho dzadzo dza thoro na nduvho dza zwinwiwa, u zwi ṋekedze kha aḽiṱari ya thembele ya Mudzimu wau i re Jerusalema. Iwe na Majuda vha hau ni nga kona u ita zwine na vhona zwi zwa khwiṋe nga siliva na musuku zwo salaho, ni tshi tevhedza zwine Mudzimu waṋu a zwi funa. Swikisani ha Mudzimu wa Jerusalema zwithu zwoṱhe zwe na kumedzwa zwa u luvha Mudzimu thembeleni yawe. Zwiṅwe zwine zwa ṱoḓea thembeleni ya Mudzimu waṋu ni nga zwi wana kha thundu ya musanda. “Zwino nṋe khosi Arathakhesese, ndi khou vhudza vhafaragwama vhoṱhe vha Seli-ha-Yufuratha uri zwoṱhe zwine tshifhe Esra mufunzi wa mulayo wa Mudzimu wa makoleni a ni humbela, ni mu ṋee nga vhuronwane, zwi vhuye zwi gume kha khilogiramu dza 3 400 dza siliva na khilogiramu dza 16 000 dza goroi na litha dza 2 000 dza waini na litha dza 2 000 dza mapfura a muolivi na muṋo woṱhe une wa ṱoḓea. Zwoṱhe zwe Mudzimu wa makoleni a ri zwi itiwe, nga zwi itelwe thembele ya Mudzimu wa ṱaḓulu nga vhuronwane, uri a si sinyutshele khosi na vhana vhayo. Nahone ni ḓivhe uri vhotshifhe na Vhalivi na vhaimbi na vhalindakhoro na vhashumi vha thembeleni na vhaṅwe vhashumi vha nḓuni heyo ya Mudzimu, a ni na maanḓa a u vha thelisa muthelo na sengosengo na mutendelo. “Nahone iwe Esra, vhunga u na vhuṱali vhu no bva ha Mudzimu wau, vhea vhavhusi na vhahaṱuli vha vhuse Majuda vhoṱhe vha Seli-ha-Yufuratha nga u fulufhedzea, vhoṱhe vhane vha ḓivha mulayo wa Mudzimu wau. Vhane vha si u ḓivhe u vha funze. Ane a si thetshelese mulayo wa Mudzimu wau na mulayo wa khosi u ḓo lifhedzwa nga tshiṱuhu: u ḓo vhulawa kana a thathiwa kana a dzhielwa thundu kana a hoṋelwa dzhele.” Esra a ri, “Nga hu rendwe Muṋe washu Mudzimu wa vhokhotsi ashu! O zwi longa mbiluni ya khosi uri i tonde nnḓu ya Muṋe washu i re Jerusalema nga u rali. O ita uri ndi takalelwe nga khosi na vhaeletshedzi vhawe na magota oṱhe a khosi a maanḓa. Ndo vha na nungo, nda kuvhanganya vharangaphanḓa vha Israele uri vha gonye Jerusalema na nṋe, nge tshanḓa tsha Muṋe washu Mudzimu wanga tsha vha tshi na nṋe.” Ngevha vhaṋe vha miṱa na vhe vha ṅwalwa navho; vho vhuya na nṋe vha tshi bva Babele hu tshi vhusa khosi Arathakhesese, ndi Gerisoni, wa mutupo wa Finiasi; Daniele, wa mutupo wa Ithamara; Hatushi, wa mutupo wa Dafita, ṅwana wa Shekania; Zakaria, wa mutupo wa Pharoshi; vhe vha vha vhe nae ho vha ho ṅwaliswa vhanna vha 150; Elihwenai ṅwana wa Zerakhia, wa mutupo wa Phahathi Muaba, e na vhanna vha 200; Shekhania ṅwana wa Jahasiele, wa mutupo wa Zathu, e na vhanna vha 300; Ebede ṅwana wa Jonathani, wa mutupo wa Adini, e na vhanna vha 50; Jeshaya ṅwana wa Athalia, wa mutupo wa Elamu, e na vhanna vha 70; Zebadia ṅwana wa Mikaele, wa mutupo wa Shafatia, e na vhanna vha 80; Obadia ṅwana wa Jehiele, wa mutupo wa Juaba, e na vhanna vha 218; Shelomithi ṅwana wa Josifia, wa mutupo wa Bani, e na vhanna vha 160; Zakaria ṅwana wa Bebai, wa mutupo wa Bebai, e na vhanna vha 28; Johanani ṅwana wa Hakatani, wa mutupo wa Asigadi, e na vhanna vha 110; Eliphelete na Jeuele na Shemaya, vha mutupo wa Adonikamu, vhe vha vha vho sala Babele, vhe na vhanna vha 60; Uthai na Zakhuru, vha mutupo wa Bigivai, vhe na vhanna vha 70. Avho ndo vha kuvhanganya ḽigeroni ḽine ḽa ela ḽi tshi ya muḓini wa Ahava, ra ṱoka dzidennde henefho maḓuvha mararu. Ndi tshi ṱoḓisesa kha avho vhathu na vhotshifhe, nda wana hu si na Vhalivi. Ndi hone ndi tshi vhidzisa Eliesere na Ariele na Shemaya na Elinathani na Jaribi na Elinathani na Nathani na Zakaria na Meshulamu, vhe vha vha vhe vharangaphanḓa, na Joyaribi na Elinathani, vhe vha vha vhe vhanna vho funzeaho, nda vha ruma ha Ido, murangaphanḓa wa vhathu vha Khasifia. Nda vha vhudza zwine vha fanela u vhudza Ido na mashaka awe na vhashumi vha thembeleni vha Khasifia, uri vha ri ḓisele vhashumi vha nḓuni ya Mudzimu washu. Vhunga tshanḓa tsha Mudzimu washu tsha vhuthu tsho vha tshi na riṋe, vho ri ḓisela Sherebia, munna ane a kona, Mulivi wa mutupo wa Mahali, a ḓa na vhana vhawe na vharathu vhawe, vha ita vhanna vha 18; na Hashabia, khathihi na Jeshaya wa mutupo wa Mirari, na vharathu vhawe na vhana vhavho, vha ita vhanna vha 20. Vha dovha vha ḓa na vhashumi vha thembeleni vha 220, itsho ndi tshigwada tshe Dafita na magota awe vha vhea uri tshi farise Vhalivi. Vhoṱhe vho ṅwalwa madzina avho. Henefho tsini ha ḽigero ḽa Ahava, ndo ḓivhadza vhathu uri vha ḓidzime zwiḽiwa, uri ri kone u ḓiṱukufhadza phanḓa ha Mudzimu washu, ri mu humbele uri a ri tsireledze lwendoni lwashu, riṋe na vhana vhashu na thundu yashu. Ndo pfa ndi na ṱhoni ndi tshi humbula u humbela khosi uri a ri fhe vhahali na vhanameli vha dzibere uri vha ri tsireledze kha maswina gondoni, nge ra vha ro vhudza khosi ra ri, “Tshanḓa tsha Mudzimu washu tsha vhuthu tshi kha muṅwe na muṅwe ane a mu fulufhela, hone mbiti dzawe dzi ofhisaho dzi wela vhoṱhe vhane vha mu shandukela.” Ndi hone ri tshi ḓidzima zwiḽiwa ra humbela Mudzimu washu zwenezwo, Ene a fhindula thabelo yashu. Ndi hone ndi tshi sedza vharangaphanḓa vha vhotshifhe nda nanga vha 12 khavho, khathihi na Sherebia na Hashabia na Vhalivi ngavho vha fumi; nda vha kalela nduvho ya siliva na musuku na midzio yoṱhe ye ya bviswa nga khosi na vhaeletshedzi vhayo na magota ayo na Vhaisraele vhoṱhe vhe vha vha vhe hone henefho, zwi tshi bviselwa nnḓu ya Mudzimu washu. Nda vha kalela 22 000 khilogiramu dza siliva na ḓana ḽa midzio ya siliva ine tshileme tshayo tsha eḓana 60 khilogiramu na khilogiramu dza 3 500 dza musuku na midzio ya 20 ya musuku ine ya lemela khilogiramu dza 8,4 na midzio mivhili yavhuḓi ya musinaseṱha u songo vangiwaho, ine mutengo wayo wa nga wa musuku. Nda vha vhudza nda ri, “Inwi no kumedzwa Muṋe washu khathihi na midzio hei. Siliva na musuku ndi nduvho yo ṋewaho Muṋe washu Mudzimu wa vhokhotsi aṋu, ye muthu a bvisa nga u tou funa hawe. Zwi londoleni zwavhuḓi ni vhuye ni zwi kale pherani dza nnḓu ya Muṋe washu i re Jerusalema ni tshi vhonwa nga vharangaphanḓa vha vhotshifhe na Vhalivi na vhaṋe vha miṱa ya Israele.” Ndi hone vhotshifhe na Vhalivi vha tshi ṱanganedza siliva na musuku na midzio mikhethwa ye ya vha yo kaliwa uri i hwaliwe i iswe nḓuni ya Mudzimu washu i re Jerusalema. Nga ḓuvha ḽa 12 ḽa ṅwedzi wa u ranga ra takuwa ḽigeroni ḽa Ahava ra livha Jerusalema. Tshanḓa tsha Mudzimu washu tsho vha tshi na riṋe, a ri tsireledza kha maswina na mavemu nḓilani. Ra swika Jerusalema ra awela maḓuvha mararu. Nga ḓuvha ḽa vhuṋa ra ya nḓuni ya Mudzimu washu, ra kala siliva na musuku na midzio mikhethwa zwi tshi ṱanganedzwa nga tshifhe Miremotho ṅwana wa Uria. O vha e na Eliasara ṅwana wa Finiasi, na Vhalivi vho vha vhe hone, Jozabadi ṅwana wa Joshua na Nuadia ṅwana wa Binui. Tshiṅwe na tshiṅwe tsha vhaliwa tsha kaliwa, zwoṱhe zwa mbo ḓi ṅwaliwa na zwenezwo. Ndi hone mathubwa o vhuyaho vhuthubwani a tshi ṋekedza Mudzimu wa Israele zwiṱhavhelo zwi fhiswaho: mboho dza 12 dza Vhaisraele vhoṱhe na thutha dza 96 na ngwana dza nduna dza 77, vha ṋekedza na tshipfumelo tsha mbokoṱo dza 12. Zwoṱhe hezwo zwo vha zwiṱhavhelo zwi fhiselwaho Muṋe washu. Ndaela dza khosi dza swikiswa na kha magota a musanda na kha vhavhusi vha Seli-ha-Yufuratha, vhenevho vha farisa vhathu, vha tikedza mushumo wa nnḓu ya Mudzimu. Musi ho no itwa izwo zwithu, vharangaphanḓa vha ḓa ha nṋe vha ri, “Vhathu vha Israele, na vhone vhotshifhe na Vhalivi, a vho ngo ila zwa u dzetshelana na tshakha dza mashango o vha tangaho, vha no nga Vhakanana na Vhahithi na Vhapherisi na Vhajebusi na Vhaamoni na Vhamuaba na Vhaegipita na Vhaamori, vha vho tevhedza maitele adzo a nengisaho. Vho dzhia vhaṅwe vha vhananyana vha vhenevho vha vha ita vhasadzi vhavho na vhana vhavho, u ralo ha vha u vanganya lushaka lukhethwa na dzitshakha dzo vha tangaho. Nahone vharangaphanḓa na magota vho vha vhone vha u ranga u sa fulufhedzea honoho.” Nda ri u pfa zwenezwo nda kherukanya khanzu yanga na phuraphura yanga, nda tupula mavhudzi anga na ndebvu, nda dzula fhasi ndo tshenuwa. Zwenezwo vhoṱhe vhe vha tetemela vha tshi pfa maipfi a Mudzimu wa Israele vha kuvhangana vha ḓa ha nṋe nga mulandu wa u sa fulufhedzea hoho ha mathubwa. Nṋe nda dzula henefho ndo tshenuwa ha vhuya ha ṋekedzwa nduvho ya madekwana. Huno musi hu tshi ṋekedzwa nduvho ya madekwana nda takuwa he nda vha ndo ḓiṱukufhadza phanḓa ha Mudzimu, khanzu yanga na phuraphura yanga zwo kherukana, nda gwadama nga magona, nda imisa zwanḓa zwa livha ha Muṋe washu Mudzimu wanga, nda rabela nda ri, “Yawee Mudzimu wanga, ndi pfa ndo tou niwa nga ṱhoni, ndi shona na u u lavhelesa Mudzimu wanga, ngauri vhuvhi hashu vhu vho ri kumba, mulandu washu u swika makoleni. U bva misi ya vhokhotsi ashu, na ṋamusi, mulandu washu u ḓi vha muhulu. Riṋe na mahosi ashu na vhotshifhe vhashu ro ḽiwa nga pfumo, ra hwalelwa vhuthubwani ró ṱangulwa, ra nyadziwa, ri tshi vhuswa nga mahosi asili, na ṋamusi, nga mulandu wa vhuvhi hashu. Huno zwino Muṋe washu Mudzimu washu o ri khathutshela tshifhinganyana nga u lamulela vhaṅwenyana vho salaho a ri ṱokisa midzi fhethu hawe hukhethwa. Mudzimu washu o ri ṋea maanḓa a ri ṋea vhutshilo ngomu vhupulini hashu. Naho ri dziphuli, Mudzimu washu ho ngo ri ṱutshela vhupulini hashu. O ita uri mahosi a Pheresia a ri tonde. O ri ṋea vhutshilo vhuswa uri ri vuse nnḓu ya Mudzimu washu, ri vuse matumba, a ri vhiela na luhura lwa u ri tsireledza rí Juda na Jerusalema. “Huno zwino Mudzimu washu, ri nga ri mini ho no bvelela izwi? Ndi uri ro nyadza dzindaela dze wa dzi swikisa nga vhaḓinḓa vhau vhaporofita musi u tshi ri, ‘Shango ḽine na khou dzhena khaḽo uri ḽi vhe ḽaṋu ndi shango ḽo kumadzwaho nga vhuaḓa ha tshakha dzaḽo. Vho ita zwi nengisaho, vha ḽi ḓadza dzitshika dzavho u bva mugumoni uno u swika kha uḽa. Zwenezwo ni songo tenda vhananyana vhaṋu vha tshi dzewa nga vhatuka vhavho kana vhatuka vhaṋu vha tshi dzea vhananyana vhavho. Ni songo vha tikedza uri zwi vha nakele kana zwi vha anḓe na kathihi, ndi hone ni tshi ḓo vha na nungo, na ḽa zwivhuya zwa shango, na ḽi siela na vhana vhaṋu ḽa vha ifa ḽavho ḽa lini na lini.’ “Zwo ri welaho zwo ḓiswa nga zwiito zwashu zwivhi na mulandu washu muhulu. Naho zwo ralo, Iwe Mudzimu washu wo ri rwa nga ṱhamu ṱhukhu i songo eḓanaho vhuvhi hashu, wa litsha vhaṅwe vha songo fa. Ri ḓo dovha ra pfuka ndaela dzau, ra vhingana na tshakha dza zwiito zwi nengisaho nga u ralo naa? A ri nga ḓo u sinyusa tshoṱhe wa ri fhedza tshoṱhe hu si sale muthu naa? Yawee Muṋe washu Mudzimu wa Israele, u a fulufhedzea! Wo ri litsha ra si fe vhoṱhe. Rí fhano ṋamusi ri na mulandu, ndi zwine ha si vhe na ane a nga ima phanḓa hau.” Musi Esra a tshi khou rabela, a tshi khou bula zwivhi, ó tsengisa miṱodzi, ó ḓiposa fhasi phanḓa ha nnḓu ya Mudzimu, ha kuvhangana gogo ḽihulu ḽa Vhaisraele hune a vha hone, vhanna na vhasadzi na vhana. Na vhone vha lila lu ṱungufhadzaho. Ndi hone Shekania ṅwana wa Jehiele, muṅwe wa vhaḓuhulu vha Elamu, a tshi vhudza Esra a ri, “Mudzimu washu o vhona ro mu shandukela nga u dzea vhasadzi vhasili vha no bva kha tshakha dzo ri tangaho. Hone naho zwo ralo, Vhaisraele vha kha ḓi vha na tshine vha nga fulufhela. Nga ri vhofhe mulanga na Mudzimu washu wa uri ri ḓo ṱala vhasadzi havha vhoṱhe vha ṱuwe na vhana vhavho, ri tshi tevhedza nyeletshedzo ya vhone muṋe wanga na ya vhane vha ofha ndaela dza Mudzimu washu. Nga zwi itwe hu tshi tevhedzwa Mulayo. Nga vha takuwe, mafhungo haya a zwanḓani zwavho. Riṋe ri ḓo vha tikedza, zwenezwo nga vha vhe na nungo vha zwi ite.” Ndi hone Esra a tshi takuwa a anisa vharangaphanḓa vha vhotshifhe na Vhalivi na Vhaisraele vhoṱhe uri vha ite zwe zwa ambiwa. Vha ana. Ndi hone Esra a tshi ṱuwa phanḓa ha nnḓu ya Mudzimu a ya kamarani ya Jehohanani ṅwana wa Eliashibi. Musi e henefho, a si ḽe zwiḽiwa, a si nwe maḓi, ngauri o vha a tshi kha ḓi lilela u shanduka ha mathubwa. Ha bviswa nḓivhadzo kha ḽoṱhe ḽa Juda na Jerusalema ya uri mathubwa oṱhe a kuvhangane Jerusalema. Ha pfi ane a vhuya a kundwa u swika musi ho fhela maḓuvha mararu u ḓo dzhielwa thundu yawe yoṱhe, hu tshi tevhedzwa ndaela ya magota na vhahulwane, ene muṋe a thathwa a bviswa tshivhidzoni tsha mathubwa. Musi ho fhela maḓuvha ayo mararu, vhanna vhoṱhe vha Juda na Benyamini vha kuvhangana Jerusalema. Nga ḓuvha ḽa 20 la ṅwedzi wa vhuṱanu na vhuṋa, vhathu vhoṱhe vho vha vho dzula muṱani phanḓa ha nnḓu ya Mudzimu, vha tshi khou tetemela nga u ofhisa ha fhungo iḽo na nga mvula. Zwenezwo Esra ene tshifhe a takuwa a vha vhudza a ri, “No shandukela Mudzimu na dzea vhasadzi vhasili, u ralo ha vha u engedza mulandu wa Israele. Zwino bulani vhuvhi haṋu ni vhu vhudze Muṋe washu Mudzimu wa vhokhotsi aṋu, ni ite zwine a zwi funa. Ḓikhetheni ni si vangane na tshakha dzo ni tangaho na vhasadzi vhasili.” Tshivhidzo tshoṱhe tsha fhindula nga u ṱavha mukosi tsha ri, “Vha amba zwone! Tshashu ndi u ita zwine vha amba. Hone hu na vhathu vhanzhi fhano nahone ndi tshifhinga tsha mvula, zwenezwo a ri koni u ima nnḓa. Nahone haya a si mafhungo ane a nga dzudzanywa nga ḓuvha ḽithihi kana mavhili, ngauri vhuvhi uvhu vhu kwama vhanzhi vhukati hashu. Magota ashu nga vha ambele tshivhidzo tshoṱhe. Zwino nga vha ite uri muṅwe na muṅwe a dzulaho miḓini yashu o dzeaho musadzi wa mutsinda a ḓe nga tshifhinga tsho vhewaho, a ḓe na magota na vhahaṱuli vha muḓi muṅwe na muṅwe, mbiti dzi ofhisaho dza Mudzimu washu mafhungoni haya dzi vhuye ri ṱutshele.” Ndi Jonathani ṅwana wa Asaele na Jahasiya ṅwana wa Thikiva fhedzi vhe vha hana ayo mafhungo, vha tshi tikedzwa nga Mishulamu na Shabithai wa Mulivi. Mathubwa vha ṱanganedza nzudzanyo iyo. Esra, ene tshifhe, a nanga vhanna vhane vha vha ṱhoho dza mitupo vha nnḓu iṅwe na iṅwe, vhoṱhe vha ṅwalwa madzina. Nga ḓuvha ḽa u ranga ḽa ṅwedzi wa fumi vha dzula fhasi vha londolosa iyo milandu, huno nga ḓuvha ḽa u ranga ḽa ṅwedzi wa u ranga vha vha vho fhedza mafhungo a vhanna vhoṱhe vho dzeaho vhasadzi vha vhatsinda. Kha vhaḓuhulu vha vhotshifhe, vhe vha vha vho dzea vhasadzi vha vhatsinda ndi havhano: Kha vhaḓuhulu vha Joshua ṅwana wa Jotsadaka na vharathu vhawe ndi Maaseya na Eliesere na Jaribi na Gedalia. Vhoṱhe vha ana uri vha ḓo ṱala vhasadzi vhavho, muṅwe na muṅwe a ṋekedza thutha i no bva kha sambi ḽawe ya vha tshipfumelo tsha mulandu. Kha vhaḓuhulu vha Imere ndi: Hanani na Zebadia. Vhaḓuhulu vha Harimu ndi Maaseya na Elia na Shemaya na Jehiele na Uzia. Vhaḓuhulu vha Phashuru ndi Elihwenai na Maaseya na Ishmaele na Nathaniele na Jozabadi na Elasa. Kha Vhalivi ndi Jozabadi na Shimei na Kelaya (ḽiṅwe u pfi Kelita) na Phethahia na Juda na Eliesere. Kha vhaimbi ndi Eliashibi. Kha vhalindi vha khoro ndi Shalumu na Telemu na Uri. Kha vhaṅwe Vhaisraele: Vhaḓuhulu vha Pharoshi ndi Ramia na Izia na Malikhiya na Miyamini na Eliasara na Malikhiya na Benaya. Vhaḓuhulu vha Elamu ndi Mathania na Zakaria na Jehiele na Abudi na Jeremotho na Elia. Vhaḓuhulu vha Zathu ndi Elihwenai na Eliashibi na Mathania na Jeremotho na Zabadi na Azisa. Vhaḓuhulu vha Bebai ndi Jehohanani na Hanania na Zabai na Athilai. Vhaḓuhulu vha Bani ndi Meshulamu na Malukhu na Adaya na Jashubu na Sheala na Jeremotho. Vhaḓuhulu vha Phahathi Muaba ndi Adina na Khelala na Benaya na Maaseya na Mathania na Betsaliele na Binui na Manase. Vhaḓuhulu vha Harimu ndi Eliesere na Ishiya na Malikhiya na Shemaya na Simioni na Benyamini na Malukhu na Shemaria. Vhaḓuhulu vha Hashumi ndi Mathenai na Mathatha na Zabadi na Eliphelete na Jeremai na Manase na Shimei. Vhaḓuhulu vha Bani ndi Maadai na Amuramu na Uele na Benaya na Bediya na Kheluhi na Vania na Miremotho na Eliashibi na Mathania na Mathenai na Jaasai. Vhaḓuhulu vha Binui ndi Shimei na Shelemia na Nathani na Adaya na Makhinadebai na Shashai na Sharai na Asarele na Shelemia na Shemaria na Shalumu na Amaria na Josefa. Vhaḓuhulu vha Nebo ndi Jeiele na Mathithia na Zabadi na Zebina na Jadai na Juele na Benaya. Vhoṱhe havho vho vha vho dzea vhasadzi vha vhatsinda; vho vha ṱala vha vha ṱuwisa na vhana vhavho. Haya ndi mafhungo a Nehemia ṅwana wa Hakhalia. Nga ṅwedzi wa Khisilevi nga ṅwaha wa 20 Arithakhesese a tshi vhusa Pheresia, nṋe Nehemia ndo vha ndi musanda Shushani. Murathu wanga Hanani a swika a tshi bva Juda e na tshigwada tsha vhanna, nda vha vhudzisa nga Jerusalema na mutakalo wa Majuda vha hashu vhe vha vhuya vha tshi bva vhuthubwani Babele. Vhone vha fhindula uri vho vhuyaho vhuthubwani vha khomboni khulu, na uri vhatsinda vho dzulaho tsini navho vha a vha nyadza. Vha dovha vha mmbudza uri mitsheṱo ya Jerusalema i tshee yo thuthwa, na khoro dzawo dzo fhiswa nga mulilo. Nṋe nda ri u pfa izwo zwithu nda dzula fhasi nda lila. Nda fhedza maḓuvha ndo ṱungufhala ndi sa ḽi tshithu. Nda rabela phanḓa ha Mudzimu wa ṱaḓulu nda ri, “Yawee Muṋe washu Mudzimu wa ḽiṱaḓulu, Mudzimu muhulu a ofhisaho! Iwe u a fulufhedzea, arali wa vhofha mulanga na vhane vha u funa vha ita zwine wa vha laya, a u vhofhololi. Thetshelesa nandi, nndavhelese nandi, u pfe thabelo yanga ndi tshi rabelela vhathu vha Israele vhalanda vhau vhusiku na masiari. Ndi bula vhutshinyi he riṋe Vhaisraele ra u khakhela ngaho. Nṋe na nnḓu ya khotsi anga ro tshinya. Ro tshinya, ra si tsha ita zwe wa ri laya. A ro ngo tevhedza ndayo dzau na milayo ye wa ṋea Mushe muḓinḓa wau. Elelwa ndayo dze wa ṋea Mushe muḓinḓa wau u tshi ri, ‘Arali inwi vhathu vha Israele ni tshi ntshandukela, ndi ḓo ni balanganya na dziṅwe tshakha. Hone arali na vhuelela kha Nṋe, na ita zwine nda ni laya na zwi tevhedza, ndi ḓo ni vhuedzedza fhethu he nda hu nanga uri dzina ḽanga ḽi dzule hone, naho no balangana u swika mugumoni wa ḽifhasi.’ “Muṋe washu, hufha vhathu avha vhe vhalanda vhau, hufha vhe vhathu vhau vhukuma. Wo vha lamulela nga maanḓa au mahulu na nga tshanḓa tshau vhukuma. Zwino Muṋe wa zwoṱhe, thetshelesa thabelo yanga na thabelo dza vhaḓinḓa vhau vhoṱhe vhane vha takalela u u hulisa. Ita uri zwi nnakele ṋamusi, u ite uri khosi hei i ntakalele.” Ndi uri misi iyo ndo vha ndi ndumi i ṋekedzaho khosi tshinwelo tsha waini. Ngavhuya ho no fhela miṅwedzi miṋa, nga ṅwedzi wa Nisani, muṅwe musi khosi Arithakhesese a tshi khou swiṱula, nṋe nda dzhia waini nda mu ṋekedza. O vha a sa athu vhuya a mmbona ndo ṱungufhala nga u ralo, ndi hone a tshi mmbudzisa a ri, “Ndi mini tshifhaṱuwo tshaṋu tsho ṱungufhala? A ni lwali? Hai, hu fanela u vha na tshine tsha khou ni ḽisa mbilu.” Nda pfa ndo farwa nga nyofho khulu, nda fhindula nda ri, “Ngavhe thovhele a tshi lalama! Ndi nga kundwa u ṱungufhala hani, hufha muḓi we vhomakhulukuku wanga vha swiṱwa hone e matumba na khoro dzo fhiswa nga mulilo?” Khosi ya vhudzisa ya ri, “Tshine na tshi ṱoḓa ndi tshini?” Nṋe nda rabela Mudzimu wa ṱaḓulu, nda konou fhindula khosi nda ri, “Arali thovhele a tshi ntakalela, arali a tshi funa u nṋea zwine nda humbela, kha ndi rumiwe ndi ye shangoni ḽa Juda, muḓini he ha swiṱwa vhomakhulukuku wanga, uri ndi u vuse.” Zwino khosi, na mufumakadzi we a vha e hone-vho, vha tenda zwe nda humbela. A mmbudzisa uri lwendo lu ḓo fhedza tshifhinga tshingafhani na uri ndi ḓo vhuya lini, nṋe nda mu vhudza a tenda. Ndi hone ndi tshi mu humbela uri arali a tshi zwi funa a mphe maṅwalo ndi ise ha vhavhusi vha Seli-ha-Yufuratha a vha vhudze vha ntendele u tshimbila ndi ye Juda. Nda humbela na luṅwalo lu no ya ha Asafu, mulindi wa maṱaka a musanda, a mu vhudze uri a mphe matanda a khoro dza dzhavhelo ḽo tangedzaho thembele, na a mitsheṱo ya muḓi na a nnḓu ine nda ḓo dzula khayo. Khosi ya mpha zwoṱhe zwe nda humbela nge Mudzimu nga tshanḓa tshawe tsha vhuthu a ita uri zwi nnakele. Khosi ya ruma vhahulwane vha mmbi na vhanameli vha dzibere uri vha mphelekedze, nda dzhena nḓilani nda livha Seli-ha-Yufuratha. Henengei nda dzhia aḽa maṅwalo a no bva kha khosi nda a ṋekedza vhavhusi. Hone Sanibalati wa Horoni, na Tobia gota ḽa dzingu ḽa Amoni, vha zwi pfa uri ho swika muthu a no ḓo ita uri zwi nakele Vhaisraele, zwa vha dina nga maanḓa. Nda swika Jerusalema, ha fhela maḓuvha mararu. Ndi hone ndi tshi vuwa vhukati ha vhusiku nda bvela nnḓa ndi sa vhudzi muthu zwi re mbiluni yanga zwe nda vhudzwa nga Mudzimu wanga uri ndi zwi itele Jerusalema, nda ṱuwa na vhanna vha si gathi. A ro ngo ṱuwa na tshifuwo arali i si donngi nthihi fhedzi ye nda vha ndo i namela. Ro vuwa hu tshee vhusiku ra bva afho muḓini nga Khoro ya Govha thungo ya vhukovhela, nda livha thungo ya tshipembe, nda fhira Tshisima tsha Phunguhwe nda livha Khoroni ya Vhutoko. Nda enda ndi tshi tandula mitsheṱo ya Jerusalema yo thuthwaho na khoro dzo fhiswaho. Zwino vhubvaḓuvha ha muḓi nda livha thungo ya devhula ndi tshi ya Khoroni ya Tshisima na Dzivhani ḽa Khosi. Donngi ye nda vha ndo i namela ya si tsha kona u wana muzwila wa u fhira. Ndi hone ndi tshi tsela Govhani ḽa Kidroni vhusiku, ndi tshi khou tandula mutsheṱo. Nda konou huma nga nḓila ye nda ḓa ngayo, nda vhuelela muḓini nda dzhena nga Khoro ya Govha. A hu na na muthihi wa vhahulwane we a ḓivha he nda vha ndo ya hone kana zwe nda vha ndi tshi khou ita. Ndo vha ndi sa athu zwi vhudza na muthihi wa Majuda vha hashu – vhotshifhe kana vharangaphanḓa kana vhahulwane, kana muṅwe-vho we a vha a tshi ḓo farisa u shuma uyo mushumo. Hone zwino nda vha vhudza nda ri, “Inwi vhaṋe ni a zwi vhona uri ro welwa nga khombo nngafhani; Jerusalema ndi matumba, khoro dzawo dzo swa nga mulilo! Nga ri vuse mitsheṱo ya Jerusalema, ndi hone ri si tsha ḓo nyadziwa.” Nda vha vhudza na zwe Mudzimu a vha na nṋe, a mpfarisa, na zwe khosi ya mmbudza. Vhone vha tenda vha ri, “Nga ri mbo ḓi thoma u fhaṱa!” Vha ḓilugisela u thoma uyo mushumo wavhuḓi. Musi Sanibalati wa Horoni, na Tobia gota ḽa Amoni, na Gesheme muhulwane wa Vhaarabia vha tshi pfa zwe ra vha ri tshi khou dzudzanya u zwi ita, vha ri goḓa vha ri, “Ndi zwithu-ḓe zwine na khou ita? Kani-ha ni khou ṱoḓa u shandukela khosi?” Nṋe nda fhindula nda ri, “Mudzimu wa ḽiṱaḓulu u ḓo ita uri zwi ri nakele. Riṋe ri vhaḓinḓa vhawe, ri ḓo thoma u fhaṱa. Huno inwi a ni na tshaṋu fhano Jerusalema, a ni na pfanelo na nthihi, tshi tsheetsho a wo ngo vhuya wa vha muḓi waṋu.” Mutsheṱo wo vuswa nga hei nḓila: Tshifhe muhulu Eliashibi na vhotshifhe ngae vho vusa Khoro ya Dzinngu, vha i kumedza Mudzimu, vha kwea dzigethe. Vho fhaṱa u swika Thawara ya vha Ḓana vha u kumedza Mudzimu, vha dovha vha fhirela phanḓa u swika kha Thawara ya Hananele. Vhanna vha Jerikho vha fhaṱa tshipiḓa tsho vhandekanaho na tshenetsho, ha tevhela Zakhuru ṅwana wa Imiri. Vhaḓuhulu vha Hasenaa vha fhaṱa Khoro ya Khovhe. Vha fulela, vha kwea dzikhoro, vha longa khoṋo na tswinga. Miremotho, ṅwana wa Uria ṅwana wa Hakotsi, a vusa tshipiḓa tsho vhandekanaho na itsho, ha tevhela Mishulamu, ṅwana wa Berekhia ṅwana wa Meshesabele, ene a tevhelwa nga Tsadoko ṅwana wa Baana. Tshipiḓa tshi tevhelaho tsho vuswa nga vhanna vha Thekua, hone vhaḓivhalea vhavho vha hana u shuma mushumo wa Muṋe wavho. Joyada ṅwana wa Phasia na Mishulamu ṅwana wa Besodia vha vusa Khoro ya Jeshana. Vha fulela, vha kwea dzikhoro, vha longa khoṋo na tswinga. Melathia a no bva Gibioni na Jadoni a no bva Mironotho, na vhanna vha no bva Gibioni na Mitsipha vha vusa tshipiḓa tsho vhandekanaho na itsho, u swika hune muvhusi wa Vhukovhela-ha-Yufuratha a dzula hone, ha tevhela Uziele ṅwana wa Harahaya, mufuli wa musuku, ha konou tevhela Hanania muiti wa zwiḓolo zwi nukhelelaho, ene a vusa mutsheṱo u swika Mutsheṱoni wo aṱamaho, ha tevhela Refaya ṅwana wa Huru, muvhusi wa hafu ya dzingu ḽa Jerusalema. Jedaya ṅwana wa Harumafu a vusa tshipiḓa tsho vhandekanaho na itsho, tshe tsha vha tshi tsini na nnḓu yawe, ha tevhela Hatushi ṅwana wa Hashabania. Malakhiya ṅwana wa Harimu na Hashubu ṅwana wa Phahathi Muaba vha dovha vha vusa tshipiḓa tshiṅwe, vha vusa na Thawara ya Dziṋanḓo, ha tevhela Shalumu ṅwana wa Haloheshe, muvhusi wa hafu ya dzingu ḽa Jerusalema. Vhananyana vhawe vha mu farisa kha uyo mushumo. Hanunu na vhadzulapo vha muḓi wa Zanua vha vusa Khoro ya Govha. Vha kwea dzigethe, vha longa khoṋo na tswinga, vha vusa mutsheṱo tshikhala tshi no ita mitha dza 440, u vhuya u swika Khoroni ya Mupfudze. Malikhiya ṅwana wa Rekhaba, muvhusi wa dzingu ḽa Bethe Hakhereme, a vusa Khoro ya Mupfudze. A kwea dzigethe, a longa khoṋo na tswinga. Shalumu ṅwana wa Kholohose, muvhusi wa dzingu ḽa Mitsipha, a vusa Khoro ya Tshisima. A fulela muṋango, a kwea dzigethe, a longa khoṋo na tswinga. Dzivhani ḽa Shela a fhaṱa mutsheṱo tsini ha tsimu ya musanda, u vhuya u swika zwiṱepisini zwine zwa tsela fhasi zwi tshi bva Muḓini wa Dafita. Nehemia ṅwana wa Asibuku, muvhusi wa hafu ya dzingu ḽa Bethe Tsuru, a vusa tshipiḓa tsho vhandekanaho na itsho, u swika tshaloni tsha Dafita na damu na nnḓu ya vhahali. Vhalivi vhe vha vusa zwipiḓa zwa mutsheṱo zwo vhandekanaho na izwo ndi havha: Rehumi ṅwana wa Bani o vusa tshipiḓa tsho vhandekanaho na itsho, ha tevhela Hashabia, muvhusi wa hafu ya dzingu ḽa Keila, a vusa a tshi itela dzingu ḽawe; ha tevhela Binui ṅwana wa Henadada, muvhusi wa hafu ya dzingu ḽa Keila, a vusa tshipiḓa tsho vhandekanaho na itsho, ha tevhela Ezere ṅwana wa Jeshua, muvhusi wa Mitsipha, a engedza tshiṅwe tshipiḓa, a vusa tsho vhandekanaho na nnḓu ya zwihali, u swika fhethu hune mutsheṱo wa ita khuḓa, ha tevhela Barukhu ṅwana wa Zabai, a vusa tshiṅwe tshipiḓa u bva khuḓani u swika muṋangoni wa nnḓu ya tshifhe muhulu Eliashibi, ha tevhela Miremotho ṅwana wa Uria ṅwana wa Hakotsi, a dovha a vusa tshiṅwe tshipiḓa u swika magumoni a nnḓu ya Eliashibi. Vhotshifhe vhe vha vusa zwipiḓa zwa mutsheṱo zwo vhandekanaho na izwo ndi havhano: Vhotshifhe vha no bva vhuponi vhu re tsini ha Jerusalema vho vusa tshipiḓa tsho vhandekanaho na itsho, ha tevhela Benyamini na Hashubu, vha vusa tshipiḓa tsho vhandekanaho na nnḓu dzavho; ha tevhela Azaria, ṅwana wa Maaseya ṅwana wa Anania, na ene a vusa tshipiḓa tsho vhandekanaho na nnḓu yawe, ha tevhela Binui ṅwana wa Henadada, a dovha u vusa tshiṅwe tshipiḓa tsha vhuvhili, u bva nḓuni ya Azaria u swika khuḓani ya mutsheṱo; ha tevhela Phalala ṅwana wa Uzai, a vusa u bva khuḓani ya mutsheṱo na thawara ya pfamo ya nṱha tsini ha muṱa wa vhalindi; ha tevhela Phedaya ṅwana wa Pharoshi, a vusa u swika thungo ya vhubvaḓuvha tsini ha Khoro ya Maḓi na thawara i lindaho thembele. (Hafhu ho vha hu tsini na tshipiḓa tshiḽa tsha muḓi tshine tsha pfi Ofele, hune ha dzula vha shumaho thembeleni.) Vhanna vha Thekua vha dovha vha vusa tshipiḓa tsho vhandekanaho na itsho, itsho tsho vha tshi tshipiḓa tshavho u bva fhethu ho livhanaho na thawara khulu ine ya linda thembele u swika kha mutsheṱo u re tsini ha Ofele; ha tevhela tshigwada tsha vhotshifhe, tsha vusa u bva Khoroni ya Bere vha tshi ya thungo ya devhula, muṅwe na muṅwe a tshi fhaṱa ho vhandekanaho na nnḓu yawe; ha tevhela Tsadoko ṅwana wa Imere, a vusa tshipiḓa tsho vhandekanaho na nnḓu yawe; ha tevhela Shemaya ṅwana wa Shekhania, mulindi wa Khoro ya Vhubvaḓuvha; ha tevhela Hanania ṅwana wa Shelemia, na Hanunu ṅwana wa vhuṱanu na vhuthihi wa Tsalafu; itsho tsho vha tshipiḓa tshavho tsha vhuvhili; ha tevhela Mishulamu ṅwana wa Berekhia, a fhaṱa tshipiḓa tsho vhandekanaho na vhudzulo hawe; ha tevhela Malikhiya mufuli wa musuku, a fhaṱa u swika kha nnḓu ine ya dzula vhanna vha no shuma thembeleni na vhashavhi, yone yo vha i tsini na Khoro ya Mifikadi, tsini ha kamara ya nṱha na khuḓa ya vhubvaḓavha-devhula ya mutsheṱo. Vhafuli vha musuku na vhashavhi vha fhaṱa tshipiḓa tsha u fhedzisela, u bva kamarani fhaḽa khuḓani u swika Khoroni ya Dzinngu. Sanibalati a tshi pfa uri Majuda vho thoma u vusa mutsheṱo, a sinyuwa nga maanḓa, a thoma u ri goḓa. A amba na khonani dzawe na mmbi ya Vhasamaria a ri, “Zwijuda hezwi zwi vhona uri zwi khou itani? Vha vhona unga vha ḓo vusa mutsheṱo wavho? Vha vhona unga vha ḓo ṱuwa vha tshi ṋekedza nduvho dza u hangula naa? Vha vhona unga vha nga kona u fhedza mushumo nga ḓuvha ḽithihi? Vha nga vusa zwidina zwi tshile naa? Hufha zwo swa, e matumba?” Tobia wa Muamoni o vha o ima henefho tsini hawe, a dovha a ri, “Nangwe vha vusa mutsheṱo, na phunguhwe i nga u khurumedza wa wa!” Nṋe nda rabela nda ri, “Yawee Mudzimu, ipfa vha tshi kola! Ngavhe u ri goḓa havho hu tshi wela nṱha ha ṱhoho dzavho. Ngavhe vha tshi ṱangulwa zwoṱhe zwine vha vha nazwo, vha hwalwa vha iswa vhuthubwani shangoni ḽisili. U songo vha hangwela vhuvhi vhune vha ita, u songo vha pfumelela vhutshinyi havho, ngauri vho nyefula riṋe vhane ra khou fhaṱa.” Riṋe ra fhaṱa mutsheṱo ri tshi ya nawo, hu si kale ra vha ro no vusa hafu yawo u ya nṱha, ngauri vhathu vho vha vho ḓiimisela u shuma. Sanibalati na Tobia na vhathu vha Arabia na Amoni na Ashidodo vha pfa uri ri khou isa phanḓa u vusa mutsheṱo wa Jerusalema na uri hoṱhe he mutsheṱo wa pwashiwa hu khou valiwa, zwa vha sinyusa nga maanḓa. Vhoṱhe vha ita tshikungo tsha u dia Jerusalema vha ri thithise. Hone riṋe ra rabela Mudzimu washu, ra vhea vhalindi vhusiku na masiari uri vha ṱanganedzane navho. Vhathu vha Juda vha vha na luimbo lune vha lu imba lu no ri: “Ri fhela nungo nga u hwala mihwalo; mathukhwi ane ra khura ndi manzhi. Mutsheṱo ri nga u fhaṱa hani?” Maswina ashu o vha a tshi ri ri nga si a vhone kana ra ḓivha zwine zwa khou itea vha vhuya vha ri wela vha ri vhulaha vha pfuvhisa mushumo washu. Hone Majuda vhe vha vha vha tshi dzula na maswina ashu vho vha vha tshi anzela u ḓa vha ri sevha vhunwa vhune maswina a ṱoḓa u ri ita. Ndi hone nṋe ndi tshi ri vhathu vha kungele mapanga na mafumo na vhura nda vha vhea murahu ha mutsheṱo hoṱhe he wa vha u sa athu fhela, nda vha vhea ndi tshi tevhedza miṱa yavho. Nda vhona uri vhathu zwi a vha dina, nda vha vhudza na vharangaphanḓa vhavho na vhakoma nda ri, “Ni songo ofha maswina ashu. Elelwani uri Muṋe wa zwoṱhe ndi mungafhani, na uri u ofhisa hani, ni lwele vhanna vha haṋu na vhana vhaṋu na vhasadzi vhaṋu na mahaya aṋu.” Maswina ashu o pfa uri ro zwi wana zwe vha vha vha tshi khou langana, vha vhona uri Mudzimu o pfuvhisa zwe vha dzudzanya. Ndi hone riṋe roṱhe ri tshi vhuelela mushumoni ra yo vusa mutsheṱo. U bva zwenezwo hafu ya vhanna vha hashu vho vha vha u fhaṱa, hafu yavho vha linda, vhó ambara zwiambaro zwa nndwa, vho kungela mafumo na zwiṱangu na vhura. Vharangaphanḓa vhashu vha tikedza vhathu tshoṱhe, vhaḽa vhe vha vha vha tshi khou fhaṱa mutsheṱo. Na vhe vha vha vha tshi hwala matombo a u fhaṱa vho vha vha tshi shuma nga tshanḓa tshithihi, tshiṅwe tsho fara banga. Na vhafhaṱi vho vha vha tshi fhaṱa vho kungela banga khunduni, hone munna we a vha a tshi lidza phalaphala o vha a tshi dzula na nṋe. Nṋe nda vhudza vhathu na vhakoma na vharangaphanḓa nda ri, “Mushumo wo ṱanḓavhuwa, ri shuma ri kule na kule mutsheṱoni. Arali na pfa phalaphala i tshi lila, ni kuvhangane hune nda vha hone. Mudzimu washu u ḓo ri lwela.” Ra shuma ri tshi ya roṱhe, u bva ḽi tshi balangana ṋeledzi dza vhuya dza vhonala vhusiku, hafu yashu i tshi shuma mutsheṱoni iṅwe hafu i ya u linda yo fara mafumo. Misi iyo nda vhudza vhalangi vha mushumo uri vhone na vhoṱhe vhane vha vha farisa vha dzule Jerusalema vhusiku, vha tshi linda muḓi, masiari vha tshi shuma. Nṋe na vhusiku ndo vha ndi sa bvuli zwiambaro, na khonani dzashu na vhashumi vhanga na vhalindi vha muḓi vho vha vha sa bvuli. Roṱhe ro vha ri tshi dzula ro kungela zwihali. Ngavhuya vhathu vhanzhi, vhoṱhe vhanna na vhasadzi vhavho, vha thoma u gungula nga Majuda vha havho. Vhaṅwe vha ri, “Ri na miṱa mihulwane, ri lila goroi uri ri ḽe ri tshile.” Vhaṅwe vha ri, “Riṋe ri tou pambisa masimu ashu na a minḓirivhe na nnḓu dzashu i vhe pfarela ri wane goroi ri si ṋoke nga nḓala.” Nga ngeno vhaṅwe vha ri, “Riṋe ro tou pamba tshelede uri ri thele muthelo wa musanda nga u tou vhetshedzela masimu ashu na masimu a minḓirivhe. Ri lushaka luthihi na Majuda vha hashu. Kani vhana vhashu a vha ngi vhavho? Hone ro kumedza vhana vhashu vha vhatuka na vha vhasidzana vha itwa dziphuli. Vhaṅwe vhananyana vhashu vho no ḓi rengiswa vha itwa dziphuli, riṋe a ri na tshine ra nga ita; na masimu ashu na a minḓirivhe zwo no vha zwa vhaṅwe.” Ndi tshi pfa vha tshi lila nga u ralo, nda sinyuwa zwihulu nda elekanya ngavho mbiluni yanga nda konou pomoka vhaḓivhalea na vhakoma, nda vha vhudza nda ri, “Ni khou kandeledza vha haṋu!” Nṋe nda vhidza tshivhidzo uri tshi senge ayo mafhungo nda ri, “Ri khou linga nga nungo dzashu dzoṱhe u rengulula Majuda vha hashu vhe vha ḓirengisa kha vhatsinda. Zwino ni vho kombetshedza vha haṋu uri vha ḓirengise kha inwi Majuda vha havho!” Vharangaphanḓa vha sokou fhumula, vha wana hu si na tshine vha nga fhindula. Zwino nṋe nda ri, “Zwine na khou ita zwo khakha! No vha no fanela u ofha Mudzimu, na ita zwi re zwone. Zwenezwo vhahedeni maswina ashu, vho vha vha sa nga koni u ri sea. Na nṋe na vha hashu na vhakoma vhanga ro adzima vhathu tshelede na mavhele. Zwino ni songo vha lifhisa. Ṋamusi thuthani milandu yoṱhe ya zwe vha pamba kha inwi – tshelede na mavhoḓa ayo, na mavhele na waini na mapfura a muolivi, ni vha humisele masimu avho na masimu a minḓirivhe na miri ya miolivi na dzinnḓu kathihi fhedzi!” Vharangaphanḓa vha fhindula vha ri, “Ri ḓo ita zwine vha amba. Ri ḓo humisela thundu kha vhaṋe vhayo ra si tsha vhila mulandu!” Nda vhidza vhotshifhe nda ita uri vharangaphanḓa vha ane phanḓa havho uri vha ite zwe vha fulufhedzisa. Nda ita na u ukhutha phendelo dza khanzu yanga nda ri, “Mudzimu u ḓo ukhutha munna muṅwe na muṅwe nga u ralo, ane a si ite zwe a fulufhedzisa. Mudzimu u ḓo ni dzhiela nnḓu dzaṋu na zwoṱhe zwine na vha nazwo, a ni sia ni si na tshithu.” Tshivhidzo tshoṱhe tsha ri, “Amen!” vha renda Muṋe washu. Vhathu vha ita zwe vha fulufhedzisa. Miṅwaha yoṱhe ya 12 ndi tshi khou vhusa shangoni ḽa Juda, u bva nga ṅwaha wa 20 wa Arithakhesese u swika ṅwaha wawe wa 32, nṋe na vhakoma vhanga a ro ngo vhuya ra ḽa zwiḽiwa zwe zwa vha zwi tshi pfi ndi zwanga zwa muvhusi. Vhavhusi vhoṱhe vhe vha vhusa nṋe ndi sa athu vhusa vho vha vha tshi tou vha muhwalo wa vhathu, vha tshi vha bvisisa mangwende a 40 a siliva nga ḓuvha, na zwiḽiwa na waini. Na vhashumi vhavho vho vha vha tshi kandeledza vhathu. Huno nṋe a tho ngo ita unga vhone ngauri ndo vha ndi tshi ofha Mudzimu. Nda shuma nga nungo dzoṱhe ndi tshi vusa mutsheṱo, nda si vhuye nda ṱoḓa thundu, na tsimu a tho ngo renga, na vhashumi vhanga vhoṱhe, ra fhaṱa roṱhe. Zwiṅwe hafhu, ṱafulani yanga ho vha hu tshi ḽa Majuda vha 150 na magota avho, ndi sa ambi vhathu vhoṱhe vhe vha nndalela vha tshi bva kha tshakha dzi re tsini hashu. Ḓuvha ḽiṅwe na ḽiṅwe ndo vha ndi tshi ṱhavha phulu nthihi na nngu ṱhanu na nthihi dzavhuḓivhuḓi na khuhu nnzhi, nahone hu tshi ri u fhela maḓuvha a fumi nda vha fha waini ya tuvhu. Hone nga u ḓivha mihwalo i lemelaho ine avha vhathu vha i hwala, nda si vhile zwe zwa vha zwo fanela u fhiwa muvhusi. Yawee Mudzimu wanga, u songo nkhangwa, elelwa zwoṱhe zwe nda tonda vhathu havha. Sanibalati na Tobia na Gesheme wa Muarabia na vhaṅwe maswina ashu vha zwi pfa uri ro fhedza u vusa mutsheṱo na uri a hu tshee na ho piḓimuwaho, naho ro vha ri sa athu kwea dzigethe miṋangoni. Ndi hone Sanibalati na Gesheme vha tshi ruma muḓinḓa a ḓa ha nṋe na mafhungo a no ri ri ṱangane Khefirimu Govhani ḽa Ono. Ho vha vhu vhukwila fhedzi ha uri vha nkhuvhadze. Nṋe nda ruma vhaḓinḓa uri vha vha vhudze vha ri, “Nṋe ndi khakhathini ya mushumo muhulwane, ndi nga si kone u takuwa nda tsela henengei; arali nda litsha mushumo nda ḓa u ni vhona, zwoṱhe zwi ḓo ima.” Vhone vha nthumela malaedzwa o raloho lwa ita luṋa, nṋe ndi tshi ḓi vha fhindula-vho nga u ralo. Ndi hone Sanibalati a tshi ruma muṅwe wa vhakoma vhawe a ḓa ha nṋe lwa vhuṱanu. Ayo o vha o tou ṅwalwa kha luṅwalo lu songo pfuṋelwaho. Luṅwalo ulwo lwo vha lu tshi ri, “Gesheme u mmbudza uri hu khou pfala phungo kha tshakha i no ri inwi na Majuda ni khou ṱoḓa u shandukela khosi, ndi zwine na khou vusa mutsheṱo. Ha dovha ha pfi inwi no dzudzanya uri ni vhe khosi na uri no no ḓi vhudza vhaṅwe vhaporofita uri vha ḓivhadze Jerusalema uri inwi ni khosi ya Juda. Vhukumakuma khosi i ḓo a pfa mafhungo hayo, ndi zwine nda ri nṋe na inwi ri ṱangane ri ambe ayo mafhungo.” Nṋe nda mu rumela phindulo nda ri, “Zwine vhone vha amba ndi zwitshele fhedzi. Ndi zwitshele zwavho fhedzi.” Vhone vho vha vha tshi tou linga u ri shushedza uri ri litshe mushumo. Nṋe nda rabela nda ri, “Mudzimu, khwaṱhisa zwanḓa zwanga!” Ḽiṅwe ḓuvha nda yo dalela Shemaya, ṅwana wa Delaya ṅwana wa Mehetabele, we a vha o ḓihoṋela nḓuni. Ene a mmbudza a ri, “Nga ri ṱuwe ri yo dzumbama fhethu hukhethwa ha thembele, ri hoṋe mahothi, vha khou ḓa u vha vhulaha; vha ḓo ḓa vhusiku vha vha vhulaha.” Nṋe nda fhindula nda ri, “Munna a no nga nṋe a nga shavha a dzumbama naa? Ndi nga ḓitshidza nga u yo dzumbama thembeleni? Izwo ndi nga si zwi ite.” Ndo vha ndo zwi vhona uri Mudzimu o vha a songo amba na Shemaya. Ndi Tobia na Sanibalati vhe vha vha vho mu putisa uri a ḓe a mmbudze nga u ralo. Vho mu thola uri a ntshutshedze ndi wele tshivhini, uri vha ntshinye dzina, vha nnyadzise. Nṋe nda rabela nda ri, “Mudzimu, elelwa zwe Tobia na Sanibalati vha ita, u vha lifhedze. Elelwa uḽa muporofita wa musadzi Nuadia na vhaṅwe vhaporofita vhoṱhe vhe vha linga u ntshutshedza.” Mutsheṱo wo fhela u fhaṱwa nga ḓuvha ḽa 25 ḽa ṅwedzi wa Elulu, hó fhela maḓuvha a 52 u tshi fhaṱwa. Musi maswina ashu a tshakha dzo ri tangaho a tshi zwi pfa, vha kulea nungo, nge vha vha vha tshi zwi ḓivha uri uyo mushumo wo shumiwa nge Mudzimu a ri farisa. Vhaṅwe vharangaphanḓa vha Majuda vho vha vha tshi khou ḓi ṅwalelana na Tobia. Vhathu vhanzhi vha Juda vho vha vha tshi ima nae nge khotsi a musadzi wawe a vha e Mujuda, ndi Shekhania ṅwana wa Ara. Ṅwana wawe Jehohanani a dovha a vhinga ṅwananyana wa Mishulamu ṅwana wa Berekhia. Vhathu vho vha vha tshi ḓi mmbudza zwivhuya zwoṱhe zwe Tobia a ita, vha ita na u mu sevha zwoṱhe zwe nṋe nda amba. Ene a ḓi dzula a tshi nṅwalela a tshi linga u ntshenusa. Zwino mutsheṱo wo vha wo no vuswa, gethe dzo no kwewa, vhalindi vha thembele na vhaimbi na Vhalivi vho vha vho no vhewa mushumoni wavho. Nṋe nda vhea vhanna vhavhili uri vha lange muḓi wa Jerusalema: ndi murathu wanga Hanani, na Hanania mulangi wa mutsheṱo wa dzhavhelo. Hanania o vha a tshi fulufhedzea, a tshi ofha Mudzimu u fhira vhanna vhanzhi. Nda vha vhudza nda ri vha songo vula khoro dza Jerusalema nga matsheloni, vha dzi vule ḽo no ṱavha, nahone dzi valiwe ḓuvha ḽi tshi kovhela dzi longwe khoṋo vhalindakhoro vha tshi kha ḓi vha mushumoni. Nda dovha nda vha vhudza uri vha vhee vhadzulapo vha Jerusalema vha vhe vhalindi, vhaṅwe vha linde he vha telwa hone, vhaṅwe vha linde tsini ha nnḓu dzavho. Jerusalema wo vha u muḓi muhulu, hone ho vha hu si na vhathu vhanzhi vha no dzula ngomu hawo nahone ho vha hu sa athu fhaṱwa nnḓu nnzhi. Mudzimu a mbo ḓi zwi dzhenisa mbiluni yanga uri ndi kuvhanganye vharangaphanḓa na vhakoma na vhathu zwavho uri vhathu vha re miṱani vha ṅwaliswe. Nda wana he ha ṅwalwa vhaḽa vhe vha ranga u vhuya vhuthubwani zwi tshi ya nga lutsinga lwavho. Nda wana ho ṅwalwa hezwino: Mathubwa manzhi vho ṱuwa Babele vha vhuelela Jerusalema na Juda, muṅwe na muṅwe a vhuelela muḓini wa hawe. Vhuthubwani vho vha vha tshi khou dzula Babele u bva tshee khosi Nebukhadnetsara a vha thubela hone. Vharangaphanḓa vhavho vho vha vhe Zerubabele na Joshua na Nehemia na Azaria na Raamia na Nahamani na Maradokai na Bilishani na Misipherethe na Bigivai na Nehumi na Baana. Mutevhe wa mitupo ya Israele ngoyu, na mbalo ya mutupo muṅwe na muṅwe zwa vhe vha vhuya vha tshi bva vhuthubwani: Pharoshi – 2 172 Shefatia – 372 Ara – 652 Phahathi Muaba (vhaḓuhulu vha Jeshua na Juaba) – 2 818 Elamu – 1 254 Zathu – 845 Zakhai – 760 Binui – 648 Bebai – 628 Asigadi – 2 322 Adonikamu – 667 Bigivai – 2 067 Adini – 655 Atere (ḽiṅwe u pfi Hiskia) – 98 Hashumi – 328 Betsai – 324 Harifi – 112 Gibioni – 95 Vhathu vhe vhomakhulukuku wavho vha vha vha tshi dzula miḓini heino i tevhelaho na vhone vho vhuya: Betlehema na Netofa – 188 Anathotho – 128 Bethe Asimavethe – 42 Kiriathi Jiarimu na Khefira na Bierotho – 743 Rama na Geba – 621 Mikhimashi – 122 Bethele na Ai – 123 Muṅwe Nebo – 52 Muṅwe Elamu – 1 254 Harimu – 320 Jerikho – 345 Lodo na Hadidi na Ono – 721 Senaa – 3 930 Mutevhe wa mitupo ya vhotshifhe vho vhuyaho vhuthubwani ngoyu: Jedaya (vhaḓuhulu vha Jeshua) – 973 Imere – 1 052 Phashuru – 1 247 Harimu – 1 017 Vha mitupo ya Vhalivi vho vhuyaho vhuthubwani: Jeshua na Kadamiele (vhaḓuhulu vha Hodavia) – 74 Vhaimbi (vhaḓuhulu vha Asafu) – 148 Vhalindathembele (vhaḓuhulu vha Shalumu na Atere na Talamoni na Akubu na Hatita na Shobai) – 138 Mitupo ya vhanna vha no shuma thembeleni: Tsiha na Hasupha na Tabaotho, Kerosi na Sia na Phadoni, Lebana na Hagaba na Shalamai, Hanani na Gidele na Gahara, Reaya na Retsini na Nekoda, Gazamu na Uza na Phasea, Besai na Vhameuni na Vhanefusi, Bakabuku na Hakufa na Harahuru, Batsalithi na Mehida na Harasha, Barakosi na Sisera na Thema, Netsia na Hatifa. Mitupo ya vhashumi vha Solomoni vho vhuyaho vhuthubwani: Sotai na Soferethe na Pherida, Jaala na Darakoni na Gidele, Shefatia na Hatili na Phokherethe Hatsebaimi na Amoni. Vhashumi vha thembele na vhaḓuhulu vha vhashumi vha Solomoni vho vhuyaho vha tshi bva vhuthubwani vho vha vhe 392. Muvhusi wa Majuda o vha vhudza uri vha nga si kone u ḽa zwiḽiwa zwo ṋekedzwaho Mudzimu hu sa athu vha na tshifhe ane a vhonisa nga madeṅwa makhethwa. Vhotshifhe na Vhalivi na vhalindi vha thembele na vhaimbi na vhunzhi ha vhathu zwavho na vhanna vha shumaho thembeleni, vhathu vhoṱhe vha Israele, vha dzula na miḓini na miḓanani ya Juda. Nga ṅwedzi wa vhuṱanu na vhuvhili vhathu vha Israele vho vha vha tshi vho dzula miḓini yavho. Nga ḓuvha ḽa u ranga ḽa ṅwedzi wonoyo lushaka lwoṱhe lwa kuvhangana Jerusalema, tshikweani ngomu ha Khoro ya Maḓi. Vha humbela Esra uri a vha ḓisele bugu ya Mulayo ye Muṋe washu a ṋea Vhaisraele nga Mushe. Esra o vha e tshifhe na muḓivhi wa Mulayo. Ndi hone nga ḓuvha ḽa u ranga ḽa ṅwedzi wa vhuṱanu na vhuvhili tshifhe Esra a tshi ḓisa Mulayo tshivhidzoni tsha vhanna na vhasadzi na vhana vho thanyaho. Henefho tshikweani tsini ha khoro a vha vhalela Mulayo, a thoma ḽi tshi tsha a vhala u swika masiari tshivhangalala, vhoṱhe vha thetshelesa zwavhuḓi. Esra o vha o ima nṱha ha ḓingo ḽa matanda ḽe ḽa vha ḽo fhaṱelwa vhuṱambo honoho, thungo ya tshauḽa tshawe ha ima Mathithia na Shema na Anaya na Uria na Hilikia na Maaseya, thungo ya tshamonde ha ima Phedaya na Mishaele na Malikhiya na Hashumi na Hashibadana na Zakaria na Mishulamu. Esra a ima kha ḓingo ḽeneḽo nṱha ha vhathu, vhoṱhe vha tou mu donolela maṱo. Musi a tshi tou vula iyo bugu, vhoṱhe vha takuwa vha ima nga milenzhe. Esra a ri, “Nga hu rendwe Muṋe washu, Mudzimu muhulu!” Vhathu vhoṱhe vha imisa zwanḓa vha ri, “Amen! Amen!” Vha gwadama vha luvha, zwifhaṱuwo zwavho zwa kwama fhasi. Vha konou takuwa vha ima vhuimoni havho, vhaṅwe Vhalivi vha ṱalutshedza Mulayo. Vhenevho ndi Jeshua na Bani na Sherebia na Jamini na Akubu na Shabithai na Hodia na Maaseya na Kelitha na Azaria na Jozabadi na Hanani na Phelaya. Vhenevho vha ṱalutshedza Mulayo wa Mudzimu nga nḓila i pfalaho, vha u ṱalutshedza uri vhathu vha u pfesese. Musi vhathu vha tshi pfa zwine Mulayo wa zwi ṱoḓa, zwa vha dzhena mbiluni lwe vha thoma u lila. Ndi hone Nehemia we a vha e muvhusi, na tshifhe Esra, muḓivhi wa Mulayo, na Vhalivi vhe vha vha vha tshi khou ṱalutshedza Mulayo vha tshi vhudza vhathu vhoṱhe vha ri, “Ḓuvha ḽa ṋamusi ndi ḽikhethwa, ḽo khethelwa Muṋe washu Mudzimu waṋu, zwenezwo ni songo tsengisa miṱodzi kana na lila. Zwino iyani mahayani ni yo ita vhuṱambo. Kovhekanani zwiḽiwa zwaṋu na waini, ni kovhekane na avho vha si na zwo eḓanaho. Ḓuvha ḽa ṋamusi ndi ḽikhethwa, ḽo khethelwa Muṋe washu, zwenezwo ni songo ṱungufhala. Dakalo ḽine Muṋe washu a ni ṋea ḽi ḓo ni ṋea nungo.” Vhalivi vha khuthadza vhathu, vha tshi vha vhudza uri vha songo ṱungufhala nga ḓuvha heḽo ḽikhethwa. Ndi hone vhathu vhoṱhe vha tshi ya hayani vha ḽa, vha nwa vho takala, zwe vha vha vhe nazwo vha kovhekana na vhaṅwe nge vha pfesesa mafhungo e vha vhalelwa. Nga matshelo ṱhoho dza mitupo, khathihi na vhotshifhe na Vhalivi, vha kuvhangana ha Esra muḓivhi wa Mulayo uri vha gude pfunzo dza Mulayo. Vha wana uri Mulayo we Muṋe washu a vha ṋea nga Mushe wo laya Vhaisraele uri vha dzule mishashani nga tshifhinga tsha vhuṱambo ha Mishasha nga ṅwedzi wa 7. Vha ḓivhadza Jerusalema na kha miṅwe miḓi vha ri, “Ibvani ni ye mivhunduni ni reme matavhi a mipaini na miolivi na miṱhaḽa na mitshevho na miṅwe miri ni fhaṱe mishasha ni tshi tevhedza ndayo dzo ṅwalwaho kha Mulayo.” Ndi hone vhathu vha tshi yo dzhia matavhi vha fhaṱa mishasha kha ṱhanga dza nnḓu dzavho na miṱani yavho na miṱani ya thembele na tshikweani tsini ha Khoro ya Maḓi na tsini ha Khoro ya Efraimi. Vhathu vhoṱhe vho vhuyaho vhuthubwani vha fhaṱa mishasha, vha dzula ngomu hayo. Ulwo lwo vha lu lwone lwa u thoma zwi tshi itiwa u bva misi ya Joshua ṅwana wa Nunu. Vho vha vho takala nga maanḓa. Ḓuvha ḽiṅwe na ḽiṅwe u bva ḓuvha ḽa u thoma ḽa vhuṱambo u swika ḓuvha ḽa u fhedzisela vho vhala tshipiḓa tsha Mulayo wa Mudzimu. Vha fhedza maḓuvha maṱanu na mavhili vha tshi khou ita vhuṱambo, nga ḓuvha ḽa vhuṱanu na vhuraru ha vha na khuvhangano ya u vala vhuṱambo, nga he zwa ṅwalwa kha Mulayo. Nga ḓuvha ḽa 24 ḽa ṅwedzi wonoyo, Vhaisraele vha kuvhangana, vha ḓidzima zwiḽiwa, vha ambara madzanganda, vha ḓishela buse ṱhohoni. Vhane vha vha Vhasiraele nga malofha vha si ṱangane na vhatsinda, vha ima fhethu havho, vha bula vhutshinyi havho na zwivhi zwa vhokhotsi avho. Vha vhalelwa Mulayo wa Muṋe washu Mudzimu wavho ha vhuya ha fhela awara dzine dza nga swika tharu, awara tharu dzi tevhelaho vha bula vhutshinyi havho, vha gwadamela Muṋe washu Mudzimu wavho. Ho vha hu na ḓingo ḽa Vhalivi, nṱha haḽo ha ima Jeshua na Bani na Kadamiele na Shebania na Buni na Sherebia na Bani na Khenani. Vha rabela Muṋe washu Mudzimu wavho vha tshi tou ṱavha mukosi. Vhalivi vhe vha ri vhathu vha luvhe ndi Jeshua na Kadamiele na Bani na Hashabania na Sherebia na Hodia na Shebania na Phethahia. Vha ri, “Takuwani ni rende Muṋe washu Mudzimu waṋu; mu rendeni lini na lini! Muṅwe na muṅwe nga a rende dzina ḽawe ḽa vhugala, naho thendo na zwikhoḓo zwa muthu zwi songo eḓana u mu renda.” Ndi hone Vhaisraele vha tshi rabela vha ri, “Muṋe washu, ndi Iwe u woṱhe a re Muṋe washu; wo ita ḽiṱaḓulu ḽa ṱaḓulu-ṱaḓulu na ṋaledzi dza lutomboni. Wo sika shango na lwanzhe na zwoṱhe zwi re khazwo; zwoṱhe zwo fhiwa vhutshilo nga Iwe. Magogo a ṱaḓulu a a u gwadamela a u luvha. “Ndi Iwe Muṋe washu Mudzimu wo nangaho Abramu, wa mu endedza u bva Uru kha ḽa Vhakhaladia, wa shandukisa dzina ḽawe ḽa pfi Abrahamu. Wa wana mbilu yawe i tshi fulufhedzea, wa vhofha mulanga nae. Wa fulufhedzisa uri u ḓo mu ṋea shango ḽa Vhakanana na ḽa Vhahithi na Vhaamori na ḽa Vhapherisi na Vhajebusi na Vhagirigashi, uri ḽi vhe shango ḽine ḽa ḓo dzula vhaḓuhulu vhawe. Wo ita zwe wa fulufhedzisa, ngauri u a fulufhedzea. “Wo vhona u tambula ha vhomakhulukuku washu Egipita; wa vha pfa vha tshi ṱavha mukosi Lwanzheni lwa Dziṱhanga. Wo ita maḓembe a kanukisaho a vhaisa Farao na magota awe na vhathu vha shango ḽawe, ngauri wo vha u tshi zwi ḓivha uri vha kolela vhathu vhau. Zwenezwo wa vha na bvumo ḽine wa kha ḓi vha naḽo na ṋamusi. Wo vulela vhathu vhau nḓila lwanzheni, wa vha endedza vha wela vha tshi kanda ho omaho. Vhe vha vha pandamedza vha nwela khothe mativhani, zwa nga tombo ḽi tshi mbwandamela dzivhani ḽihulu. Masiari wa vha endedza nga gole, vhusiku nḓila yavho wa i vhonetshela nga mulilo. “Wa tsela thavhani ya Sinai u tshi bva makoleni, wa amba na vhathu vhau u ṱaḓulu, wa vha ṋea milayo yavhuḓi na pfunzo i pfalaho, na ndayo na ndaela mbuya. Wa vha funza uri Dzisabatha dzau vha dzi ite khethwa, wa swikisa milayo yau khavho nga muḓinḓa wau Mushe. Musi vho farwa nga nḓala, wa vha ṋea zwiḽiwa zwi bvaho ṱaḓulu, musi vho farwa nga ḓora wa vha ṋea maḓi a bvaho kha tombo. Wa vha vhudza uri vha dzhie shango ḽino ḽe wa vha fulufhedzisa nga muano uri u ḓo vha ṋea ḽone. Hone vhomakhulukuku washu vha ḓihudza, vha ita tshipimbi vha hana u tevhedza ndayo dzau. A vho ngo thetshelesa, zwoṱhe zwe wa ita a vho ngo zwi humbula, vho hangwa maḓembe e wa ita, vha ita tshipimbi vha tou khwaṱhisa vha ri vha ḓo humela vhupulini Egipita. Hone Iwe u Mudzimu ane a hangwela, u na khathutshelo, u na tshilidzi, a u fheli mbilu. Lufuno lwau a la gumi, ndi luhulu, a wo ngo vha laṱa. Vho vhumba tshifanyiso tsha mboho, vha ri ndi tshone mudzimu we wa vha pfulusa Egipita! Muṋe washu, vho u nyefula hani! Hone Iwe a wo ngo vha ṱutshela henefho phangani, ngauri khathutshelo yau ndi khulu. A wo ngo ṱusa gole kana mulilo zwe zwa vha sumbedza nḓila vhusiku na masiari. Wa vha ṋea Muya wau wa vhuthu uri a vha funze, wa ḓi vha fusha nga mana, wa vha ṋea maḓi a u nwa. Wa vha ṋea zwoṱhe zwine vha zwi lila miṅwaha ya mahumi maṋa vhe phangani; zwiambaro zwavho a zwo ngo vhuya zwa ṱahala, na milenzhe yavho ya si vhuye ya zwimba. “Wo ita uri vha kunde tshakha na mivhuso, mashango e vha ṋekana masakha nao. Vha kunda shango ḽa Hesheboni, he ha vha hu tshi vhusa Sihoni, na shango ḽa Bashani, he Ogo a vha e khosi. Wa vha ṋea vhana vha anda vha nga ṋaledzi dza lutomboni, wa ita uri vha kunde vha dzule afho shangoni ḽe wa fulufhedzisa vhomakhulukuku wavho uri u ḓo vha ṋea ḽone. Vhana vhavho vha dzhia shango ḽa Kanana, Iwe wa kunda vhathu vha dzulaho henefho, wa ṋea vhathu vhau maanḓa a u ita zwine vha funa nga vhathu na mahosi a Kanana. Vhathu vhau vho thuba miḓi yo tangedzwaho nga mitsheṱo, na masimu o vhibvelaho na nnḓu dzo ḓalaho lupfumo na bidzi dzo dzulaho dzo bwiwa, na masimu a minḓirivhe na miri ya miolivi na ya mitshelo. Vha ḽa zwe vha tou zwi tama, vha khwaṱha; vha ḓiphiṋa nga zwivhuya zwoṱhe zwe wa vha ṋea. “Hone vhathu vhau vho u shandukela, vha u nyadza; vha landula Mulayo wau. Vha ita na u vhulaha vhaporofita vhe vha vha kaidza, vhe vha vha vhudza uri vha humele ha Iwe. Vha u nyefula vha dovha, ndi zwe wa litsha vha tshi kundwa nga maswina vha vha vhusa. Musi vhe khomboni vha ḓi ṱavha mukosi uri u vha farise, Iwe wa ḓi vha pfa u ṱaḓulu, wa vha khathutshela zwihulu wa ruma vhalamuleli vha vha lamukisa kha maswina avho. Hone musi ḽo no lala, vha ḓi dovha vha tshinya, Iwe wa ḓi dovha wa litsha maswina avho a tshi vha kunda. Musi vho laṱa vha u humbela uri u vha tshidze, wa ḓi zwi pfa u ṱaḓulu, wa vha itela tshilidzi tshihulu, wa ḓi vha lamukisa wa dovha. Wa ḓi vha laya uri vha tevhedze pfunzo dzau, hone vha ḓi u kolela vha landula milayo yau, vha pfuka ndaela dzau dzine arali muthu a dzi tevhedza a tshila; vha ita tshikhuna na tshipimbi, vha hana u thetshelesa. Wa ḓi vha laya u sa fheli mbilu, miṅwaha i tshi ṱanḓulukana. Wa dzhenisa Muya wau kha vhaporofita vhau uri vha kaidze, hone vhathu vhau vha konyolela matanda nḓevheni, ndi hone u tshi vha litsha uri vha kundwe nga dziṅwe tshakha. Naho zwo ralo, nga khathutshelo yau khulu, a wo ngo vha laṱa kana wa vha lozwa tshoṱhe. U Mudzimu wa tshilidzi na khathutshelo! “Yawee Mudzimu, Mudzimu washu, wo hula hani! U ofhisa hani, maanḓa au ndi mangafhani! U a fulufhedzea, zwe wa fulufhedzisa u tshi vhofha mulanga, u a zwi ita. U bva tshee mahosi a Vhaashuru a ri kandeledza, u swika na zwino, ro tambula hani! Mahosi ashu na vharangaphanḓa vhashu na vhotshifhe vhashu na vhaporofita na vhomakhulukuku washu na vhathu vhau vhoṱhe vho tambula. Elelwa uri ro tambula zwingafhani, u songo vhona zwi si tshithu! U tshi ri rwa nga ṱhamu wo ita zwone; wo vha u tshi ḓi fulufhedzea, naho riṋe ro tshinya. Vhomakhulukuku washu na mahosi ashu na vharangaphanḓa na vhotshifhe a vho ngo vhulunga Mulayo wau. A vho ngo thetshelesa ndayo dzau u tshi vha laya. Na zwiḽa vho wana muvhuso, vha tshi ḓiphiṋa nga vhuthu hau vhuhulu he wa vha itela shangoni ḽo aṱamaho ḽa manona ḽe wa vha ṋea ḽone, a vho ngo u shumela kana vha ṱutshela nḓila dzavho mmbi. Hone zwino ri dziphuli shangoni ḽe wa ri ṋea ḽone, shango heḽino ḽo vhibvelaho ḽine ḽa ri ṋea zwiḽiwa. Zwine shango ḽa bveledza zwi dzhiwa nga mahosi vhe wa ita uri vha ri vhuse nge ra tshinya. Vha ita zwine vha funa nga riṋe na kholomo dzashu, ri khomboni khulu! “Nga zwenezwo zwoṱhe zwo bvelelaho, riṋe Vhaisraele, ri vhofha mulanga wo khwaṱhaho ra tou u ṅwala, vharangaphanḓa vhashu na Vhalivi vhashu na vhotshifhe vhashu vha vhea luswayo lwavho khayo.” We a thoma u saina ndi muvhusi Nehemia ṅwana wa Hakhalia, ha konou saina Tsedekia. Vhaṅwe vhe vha saina ndi: Vhotshifhe: Seraya na Azaria na Jeremia, na Phashuru na Amaria na Malikhiya, na Hatushi na Shebania na Malukhu, na Harimu na Miremotho na Obadia, na Daniele na Ginithoni na Barukhu, na Mishulamu na Abia na Miyamini, na Maasia na Biligai na Shemaya. Vhalivi: Jeshua ṅwana wa Azania na Binui wa mutupo wa Headaba na Kadamiele na khonani dzavho: Shebania na Hodia na Kelitha na Phelaya na Hanani na Mika na Rehobo na Hashabia, na Zakhuru na Sherebia na Shebania, na Hodia na Bani na Beninu. Vharangaphanḓa vha vhathu: Pharoshi na Phahathi Muaba na Elamu na Zathu na Bani, na Buni na Asigadi na Bebai, na Adonia na Bigivai na Adini, na Atere na Hiskia na Azuru, na Hodia na Hashumi na Betsai, na Harifi na Anathotho na Nebai, na Magapiashi na Mishulamu na Heziri, na Meshesabele na Tsadoko na Jadua, na Phelatia na Hanani na Anaya, na Hoshia na Hanania na Hashubu, na Haloheshe na Philiha na Shobeke, na Rehumi na Hashabana na Maaseya, na Ahia na Hanani na Anani, na Malukhu na Harimu na Baana. “Riṋe Vhaisraele na vhotshifhe na Vhalivi na vhalindakhoro na vhaimbi na vhashumi vha thembeleni na vhaṅwe vhoṱhe vhane vha thetshelesa Mulayo wa Mudzimu vha ḓikhetha kha vhatsinda vha dzulaho shangoni ḽashu, riṋe, khathihi na vhasadzi vhashu na vhana vhashu vhoṱhe vho no thanyaho lune vha nga vha na ṱhalukanyo, ri ḓibaḓekanya na vharangaphanḓa vhashu ra ana muano, une arali ra u pfuka ri teketelwe zwashu. Ri ri ri ḓo tshila ri tshi tevhedza Mulayo wa Mudzimu, we Mudzimu a u swikisa ha riṋe nga Mushe muḓinḓa wawe; ri ri ri ḓo ita zwoṱhe zwine Yahavee Muṋe washu a ri laya; nahone ri ri ri ḓo vhulunga ndayo dzoṱhe na zwi ṱoḓeaho. “Riṋe a ri nga dzetshelani na vhatsinda vha no dzula shangoni ḽashu. “Arali vhatsinda vha ḓisa mavhele kana tshiṅwe-vho vha tshi ri vha ri rengisele nga Sabatha kana nga ḽiṅwe ḓuvha ḽikhethwa, a ri nga rengi khavho. “Ṅwaha muṅwe na muṅwe wa vhuṱanu na vhuvhili a ri nga limi masimu, na milandu i a thuthiwa. “Ṅwaha muṅwe na muṅwe roṱhe ri ḓo bvisa giramu ṱhanu dza siliva u farisa u lifha tshinyalelo ya thembele ya Mudzimu washu. Zwa nduvho ya thembele ri ḓo bvisa hezwino: vhurotho ha u sumela Mudzimu na nduvho dza thoro dza misi yoṱhe na zwifuwo zwine zwa fanela u fhiswa misi yoṱhe zwa ṋekedzwa, na zwa nduvho khethwa dza Dzisabatha na zwa vhuṱambo ha Ṅwedzi Muswa na zwa vhuṅwe vhuṱambo na dziṅwe nduvho khethwa na nduvho dza u pfumelela Israele na zwoṱhe zwine zwa ṱoḓea thembeleni ya Mudzimu washu. “Riṋe na vhathu na vhotshifhe na Vhalivi ri ḓo ita madeṅwa ṅwaha muṅwe na muṅwe u vhona uri ndi vha mutupo ufhio vhane vha fanela u ḓisa khuni dza u fhisa zwiṱhavhelo zwine zwa ṋekedzwa Mudzimu Muṋe washu, hu tshi tevhedzwa zwo ṅwalwaho Mulayoni. “Ṅwaha muṅwe na muṅwe ri ḓo dzhia nduvho ya mavhele ane ra ranga u a kaṋa na mitshelo ya zwiranzhe ine ya ranga u vhibva mirini yashu, ra isa thembeleni ya Muṋe washu. Tanzhe ḽa muṅwe na muṅwe washu ḽa mutuka ḽine ḽa bebwa ri ḓo ḽi isa ha vhotshifhe thembeleni, henefho ri ḓo mu ṋekedza Mudzimu, ri tshi tevhedza zwo ṅwalwaho Mulayoni. Ra dovha ra ṋekedza na ṋamana ine ya ranga u dzwaliwa nga kholomo iṅwe na iṅwe yashu, na ngwana ya u ranga kana mbudzana ya u ranga. “Ṅwaha muṅwe na muṅwe ri ḓo dzhia bwindi ḽa zwiḽiwa zwa u thoma zwe ra kaṋa ra isa ha vhotshifhe thembeleni ya Mudzimu washu khathihi na dziṅwe nduvho dzashu dza waini na mapfura a muolivi na tshakha dzoṱhe dza mitshelo. “Vhalivi ri ḓo vha isela tshafumi tsha zwine ra lima masimuni ashu, ngauri Vhalivi ndi vhone vhane vha bviselwa tshafumi miḓanani yoṱhe hune ha limiwa. Vhotshifhe vhane vha vha vha lutsinga lwa Aroni vho fanela u vha vhe na Vhalivi musi hu tshi bviswa tshafumi, Vhalivi vho fanela u dzhia tshafumi kha zwafumi zwoṱhe zwe zwa bvisiwa, tshi tshi dzhiwa kha tshisiku tsha thembele, tshi shumiswe thembeleni ya Mudzimu washu. Vhathu vha Israele na Vhalivi vho fanela u dzhia zwe zwa bviswa zwa mavhele na waini na mapfura a muolivi vha zwi ise zwisikuni hune ha vhulungwa midzio ya thembele, hune vhotshifhe vha re mushumoni na vhalindakhoro na vhaimbi vha dzula hone. “Riṋe a ri nga ṅaledzi nnḓu ya Muṋe washu.” Vharangaphanḓa vho dzula Jerusalema, vhathu vhaṅwe vha ita madeṅwa vha nanga muṱa muthihi kha fumi muthihi kha fumi uri vha ṱuwe vha yo dzula Jerusalema, muḓini mukhethwa, vhaṅwe vha ya vha dzula miḓini miṅwe. Vhathu vha khoḓa vhenevho vhe vha tou funa u yo dzula Jerusalema. Vhathu vhaṅwe vha Israele na vhotshifhe na Vhalivi na vha no shuma thembeleni na vha lutsinga lwa vhashumi vha Solomoni vho tou dzula fhethu havho miḓini ya havho. Mutevhe wa madzina a vhadzulapo vha vhaḓivhalea vha dzingu ḽa Juda vhe vha vha vha tshi dzula Jerusalema ngouno: Vha tsinde ḽa Juda: Athaya ṅwana wa Uzia, ṅwana wa Zakaria. Vhaṅwe vhomakhulukuku wawe vha angaredza na Amaria na Shefatia na Mahalalele, vha lutsinga lwa Pheretse ṅwana wa Juda. Muṅwe ndi Maaseya ṅwana wa Barukhu ṅwana wa Kholohose. Vhaṅwe vhomakhulukuku wawe vha angaredza na Hazaya na Adaya na Joyaribi na Zakaria, vha lutsinga lwa Shela ṅwana wa Juda. Kha vha lutsinga lwa Pheretse, ho vha hu na vhanna vha 468 vha vhaḓivhalea vhe vha vha vha tshi dzula Jerusalema. Vha tsinde ḽa Benyamini: Salu ṅwana wa Mishulamu, ṅwana wa Joede. Vhaṅwe vhomakhulukuku wawe vho vha vha tshi angaredza na Phedaya na Kolaya na Maaseya na Ithiele na Jeshaya. Vhaṅwe ndi Gabai na Salai. Vha Benyamini vhe vha vha vha tshi dzula Jerusalema vho ṱangana vhoṱhe vho vha vhe 928. Murangaphanḓa wavho o vha e Juele ṅwana wa Zikhiri, tshanḓa tshawe afho muḓini o vha e Juda ṅwana wa Hasenua. Vhotshifhe: Jedaya ṅwana wa Joyaribi, na Jakhini, na Seraya ṅwana wa Hilikia, ṅwana wa Mishulamu. Vhomakhulukuku wawe vho vha vha tshi angaredza na Tsadoko na Mirayotho na Ahitubu, we a vha e tshifhe muhulu. Vha mutupo wonoyo vhe vha vha vha tshi shuma thembeleni vhó ṱangana vhoṱhe vho vha vhe 822. Muṅwe ndi Adaya ṅwana wa Jerohamu, ṅwana wa Phelalia. Vhomakhulukuku wawe vho vha vha tshi angaredza na Amitsi na Zakaria na Phashuru na Malikhiya. Vha mutupo uyo vhe vha vha vhe vhaṋe vha miṱa vhoṱhe vhó ṱangana vho vha vhe 242. Muṅwe ndi Amasai ṅwana wa Azariele, ṅwana wa Ahasai. Vhomakhulukuku wawe vha angaredza na Meshilemotho na Imere. Ho vha hu na vha 128 vha mutupo uyo vhe vha vha vhe vhanna vha vhaḓivhalea. Murangaphanḓa wavho o vha e Zabudiele, wa muṱa wa vhaḓivhalea. Vhalivi: Shemaya ṅwana wa Hashubu, ṅwana wa Asrikamu. Vhomakhulukuku wawe vho vha vha tshi angaredza na Hashabia na Buni. Vhaṅwe ndi Shabithai na Jozabadi, Vhalivi vha vhaḓivhalea; vho vha vhe vhalangi vha mushumo nnḓa ha thembele. Muṅwe ndi Mathania ṅwana wa Mika, ṅwana wa Zabudi, wa lutsinga lwa Asafu. O vha e ene malogwane wa vhaimbi vha thembeleni vha tshi imba luimbo lwa ndivhuho. Tshanḓa tsha Mathania o vhe e Bakabukia. Muṅwe ndi Abida ṅwana wa Shamua, ṅwana wa Galali. O vha e wa lutsinga lwa Jeduthuni. Vhalivi vhe vha vha vha tshi dzula muḓini mukhethwa vhoṱhe vhó ṱangana vho vha vhe 284. Vhalindi vha thembele: Akubu na Talamoni na mashaka avho vhoṱhe vho ṱangana vho vha vhe 172. Vhaṅwe Vhaisraele na vhotshifhe na Vhalivi vho vha vha tshi dzula fhethu ho kovhelwaho vhomakhulukuku wavho miḓini miṅwe ya Juda. Vhashumi vha thembeleni vho vha vha tshi dzula kha tshiṅwe tshipiḓa tsha Jerusalema tshi no pfi Ofele, vha tshi shuma vha tshi langiwa nga Tsiha na Gishipa. Mulangi wa Vhalivi vhe vha vha vha tshi dzula Jerusalema o vha e Uzi, ṅwana wa Bani, ṅwana wa Hashabia. Vhaṅwe vhomakhulukuku wawe vho vha vhe Mathania na Mika, vha mutupo wa Asafu, ndi vhone vhaimbi vhe vha vha vha tshi imba thabeloni dza thembeleni. Ho vha hu na ndaela dza musanda dzi no sumbedza madiso a vhaimbi misi yoṱhe thembeleni. Phethahia ṅwana wa Mishesabele, wa mutupo wa Zera, wa tsinde ḽa Juda, ndi ene we a vha o imela Vhaisraele khoroni ya Pheresia. Vhathu vhanzhi vho vha vha tshi dzula miḓanani tsini ha mikovhe yavho ya mashango. Vha tsinde ḽa Juda vho vha vha tshi dzula Kiriathi Araba na Diboni na Jekabutsiele na miḓanani i re tsini ha miḓi yeneyo. Vha dzula na miḓini ya Jeshua na Mulada na Bethe Phelete na Hatsara Shuala na Bierisheba na miḓanani i re tsini hawo, na Tsikilaga, na Mikhona na miḓanani yawo, na Eni Rimoni na Tsora na Jaramuthu, na Zanua na Adulamu na miḓanani i re tsini ha miḓi yeneyo, na Lakhishi na mikovheni ya mashango henefho tsini, na Azeka na miḓanani yawo. Ndi u ri, vhathu vha Juda vho vha vha tshi dzula shangoni ḽi re vhukati ha Bierisheba thungo ya tshipembe na Govha ḽa Hinomu thungo ya devhula. Vhathu vha tsinde ḽa Benyamini vho vha vha tshi dzula Geba na Mikhimashi na Aya na Bethele na miḓanani i re henefho tsini, na Anathotho na Nobo na Anania na Hatsoro na Rama na Githaimi, na Hadidi na Tseboimi na Nebalati, na Lodo na Ono na Govhani ḽa Vhatsila. Zwiṅwe zwigwada zwa Vhalivi vhe vha vha vha tshi dzula shangoni ḽa Juda vho pfi vha dzule na vhathu vha Benyamini. Mutevhe wa vhotshifhe na Vhalivi vho vhuyaho vha tshi bva vhuthubwani vhe na Zerubabele ṅwana wa Salathiele na tshifhe muhulu Joshua ndi: Vhotshifhe: Seraya na Jeremia na Esra na Amaria na Malukhu na Hatushi na Shekhania na Rehumi na Miremotho na Ido na Ginethoi na Abia na Miyamini na Maadia na Biliga na Shemaya na Joyaribi na Jedaya na Salu na Amoko na Hilikia na Jedaya. Havho vhanna vho vha vhe vhone vharangaphanḓa vha vhotshifhe, na vhashumisani navho misi ya Joshua. Vhalivi: Vhe vha vha vha tshi sima nyimbo dza ndivhuho ndi: Jeshua na Binui na Kadamiele na Sherebia na Juda na Mathania. Vhe vha vhumba tshigwada tsha vhaimbi vhane vha imba dzimvumiso: Bakabuku na Uni na Vhalivi vha havho. Joshua o vha khotsi a Joyakimu, Joyakimu a vha khotsi a Eliashibi, Eliashibi a vha khotsi a Joyada, Joyada a vha khotsi a Jonathani, Jonathani a vha khotsi a Jadua. Musi Joyakimu e tshifhe muhulu, vhotshifhe vhe vha vha vhe ṱhoho dza mitupo ya vhotshifhe ndi: Seraya Meraya Jeremia Hanania Esra Mishulamu Amaria Jehohanani Malukhi Jonathani Shebania Josefa Harimu Adina Miremotho Helekai Ido Zakaria Ginethoni Mishulamu Abia Zikhiri Miniamini na Muadia Philatai Biliga Shamua Shemaya Jehonathani Joyaribi Mathenai Jedaya Uzi Salu Kalai Amoko Ebere Hilikia Hashabia Jedaya Nathaniele Misi ya vhotshifhe vhahulu Eliashibi na Joyada na Jonathani na Jadua ho ṅwalwa mutevhe wa ṱhoho dza miṱa ya Vhalivi, misi ya Dariosi khosi ya Pheresia ha ṅwalwa mutevhe wa ṱhoho dza miṱa ya vhotshifhe. Hone ṱhoho dza miṱa ya Vhalivi dzo vha dzo ṅwalwa kha maṅwalo a muvhuso u swika fhedzi nga tshifhinga tsha Jonathani muḓuhulu wa Eliashibi. Vhalivi vho vha vho vhekanywa nga zwigwada vha tshi langiwa nga Hashabia na Sherebia na Jeshua na Binui na Kadamiele. Ho vha hu na zwigwada zwivhili zwe zwa renda Mudzimu nga tshifhinga tshithihi zwi tshi bvumelana, vha tshi mu livhuha, vha tshi tevhedza ndayo i no bva ha khosi Dafita muḓinḓa wa Mudzimu. Vhe vha bvumelana na avho ndi Mathania na Bakabukia na Obadia. Vhalindi vha thembele vhe vha vha vha tshi linda nnḓu dza u vhulungela thundu dzi re tsini ha khoro dza thembele ndi: Mishulamu na Talamoni na Akubu. Vhathu avho ndi vha misi ya Joyakimu, ṅwana wa Joshua, ṅwana wa Jotsadaka, na ya muvhusi Nehemia, na ya tshifhe Esra muḓivhi wa Mulayo. Musi mutsheṱo wa muḓi wa Jerusalema u tshi kumedzwa Mudzimu, Vhalivi vha rambiwa vha tshi bva mahayani avho, uri na vhone vha vhe hone vhuṱamboni honoho vha imbe nyimbo dza u livhuha vha lidze mirumba na haripa na mbila. Ha kuvhangana vhaimbi vha Vhalivi vha tshi bva mahayani avho u mona na Jerusalema na miḓanani u mona na Netofa, na Bethe Giligala na Geba na Asimavethe. Vhotshifhe na Vhalivi vha ḓikumulula vha kumulula na lushaka na dzikhoro na mutsheṱo wa muḓi. Nṋe nda kuvhanganya vharangaphanḓa vha Juda nṱha ha mutsheṱo, nda ri vha lange zwigwada zwivhili zwihulu uri zwi mone na muḓi, zwi tshi khou livhuha Mudzimu. Tshigwada tsha u ranga tsha livha thungo ya tshauḽa nṱha ha mutsheṱo u ela Khoroni ya Vhutoko. Murahu ha vhaimbi ha tshimbila Hoshaya, a tevhelwa nga hafu ya vharangaphanḓa vha Juda. Vhotshifhe vhe vha vha vha tshi khou tevhela vhenevho vha tshi khou lidza dziphalaphala ndi Azaria na Esra na Mishulamu na Juda na Benyamini na Shemaya na Jeremia. Ha tevhela Zakaria, ṅwana wa Jonathani, ṅwana wa Shemaya. (Vhomakhulukuku wawe vho vha vha tshi angaredza na Mathania na Mikaya na Zakhuru, wa mutupo wa Asafu.) Ene a tevhelwa nga vhaṅwe vha mutupo wa hawe, ndi Shemaya na Azariele na Milalai na Gilalai na Maai na Nathaniele na Juda na Hanani, vhoṱhe vhó fara zwilidzo zwi no fana na zwe zwa vha zwi tshi lidzwa nga khosi Dafita muḓinḓa wa Mudzimu. Esra muḓivhi wa Mulayo, ene a ranga vhathu avho phanḓa vha rwa muduba vha tshimbila. Vha tshi swika Khoroni ya Tshisima vha gonya zwiṱepisi zwi no livha Muḓini wa Dafita zwi tshi fhira pfamo ya Dafita zwa humela mutsheṱoni Khoroni ya Maḓi, thungo ya vhubvaḓuvha ha muḓi. Tshiṅwe tshigwada tsha vharendi tsha livha thungo ya tshamonde tsha tshimbila nṱha ha mutsheṱo, nṋe nda tevhela ndi na hafu ya vhathu. Ra tshimbila ra fhira Thawara ya Dziṋanḓo ra livha Mutsheṱoni Mudenya, u bva henefho ra tshimbila ra fhira Khoro ya Efraimi na Khoro ya Jeshana na Khoro ya Khovhe na Thawara ya Hananele na Thawara ya Vhaḓana ra livha Khoroni ya Nngu. Lwendo lwashu lwa guma tsini ha khoro ya thembele. Vhuvhili ha zwigwada zwe zwa vha zwi tshi khou renda Mudzimu zwa swika thembeleni. Kha avho vharangaphanḓa vhe vha vha vhe na nṋe, tshigwada tshanga tsho vha tshi na vhotshifhe vhe vha vha vha tshi khou lidza dziphalaphala. Ndi Eliakimu na Maaseya na Miniamini na Mikaya na Elihwenai na Zakaria na Hanania; vhone vha tevhelwa nga Maaseya na Shemaya na Eliasara na Uzi na Johanani na Malikhiya na Elamu na Ezere. Vhaimbi vha rangwa phanḓa nga Jeserahia, vha tou imbela nṱha. Musi wonoyo ho ṋekedzwa zwiṱhavhelo zwinzhi, vhathu vhó takala zwihulu nge Mudzimu a vha takadza. Vhasadzi na vhana na vhone vho vha vhe hone afho vhuṱamboni, mukosi we vha u ṱavha wa pfala kule-kule. Tshifhinga tshenetsho ha vhewa vhanna uri vha linde nnḓu dza mbulungelo, he ha vha hu tshi vhewa zwo bviselwaho thembele, khathihi na tshafumi na mavhele a u ranga na mitshelo ine ya vhibva ṅwaha nga ṅwaha. Havho vhanna vho vha vha tshi kuvhanganya zwo liṅwaho tsini ha miḓi yo fhambanaho zwi bviselwaho vhotshifhe na Vhalivi zwo ṅwalwaho Mulayoni. Vhathu vhoṱhe vha Juda vho vha vha tshi takalela vhotshifhe na Vhalivi, nge vha vha vha tshi tevhedza maitele a u kumulula vhathu na maṅwe maitele e Mudzimu a laya. Vhaimbi vha thembeleni na vhalindathembele na vhone vha shuma vha tshi tevhedza ndayo dzo vhewaho nga khosi Dafita na ṅwana wawe Solomoni. U bva misi ya khosi Dafita na muimbi Asafu kale-kale, vhaimbi vho vha vha tshi ḓi imba nyimbo dza u livhuha Mudzimu. Misi ya Zerubabele na misi ya Nehemia vhathu vhoṱhe vha Israele vho vha vha tshi bvisa dzimpho misi yoṱhe dza u tikedza vhaimbi vha thembeleni na vhalindathembele. Vhathu vho vha vha tshi ṋea Vhalivi nduvho khethwa, Vhalivi vhone vha tshi ḓi ṋea na vhotshifhe mukovhe wavho. Musi Mulayo wa Mushe u tshi vhalelwa vhathu vhoṱhe vha tshi thetshelesa, vha swika kha kupiḓa kuḽa kune kwa ri Muamoni kana Mumuaba ho ngo tendelwa u ḓibaḓekanya na vhathu vha Mudzimu. Izwo zwo pfalwo nge vhathu vha Amoni na Muaba vha dzima Vhaisraele zwiḽiwa na maḓi zwiḽa vhe lwendoni vha tshi bva Egipita, vha vhuya vha renga Biliamu uri a teketele Vhaisraele. Mudzimu washu o tou shandukisa uho u teketelwa ha vha mashudu. Musi Vhaisraele vha tshi pfa uyo mulayo u tshi vhaliwa, vha pandela vhatsinda vhoṱhe vhe vha vha vha tshi dzula navho. Tshifhe Eliashibi, we a vha e ene mulangi wa nnḓu dza u vhulungela thundu thembeleni ya Mudzimu washu, o vha e shaka ḽa Tobia. O vha o tendela Tobia a tshi dzula kamarani khulu ye ya vha i ya u vhulunga nduvho dza mavhele fhedzi na zwioro na thundu dzi shumiswaho thembeleni na nduvho dza vhotshifhe na tshafumi tsha mavhele na waini na mapfura a muolivi ane a ṋewa Vhalivi na vhaimbi vha thembeleni na vhalindathembele. O mu tendela nṋe ndi siho Jerusalema, ngauri nga ṅwaha wa 32 Arithakhesese e khosi ya Babele ndo vha ndo humela khae. Ngavhuya nda wana thendelo yawe, nda vhuelela Jerusalema. Ndi tshi swika hone nda vhona vhuvhi ha Eliashibi a tshi tendela Tobia uri a dzule kamarani ya thembele. Nda vhilaela nga maanḓa nda dzhia thundu dzoṱhe dza Tobia nda dzi posa nnḓa. Nda ṋea ndaela ya uri kamara dzi kumululwe hu tshi tevhedzwa maitele azwo, nda ri thundu ya thembele na nduvho dza thoro na zwioro zwi vhuedzedzwe vhudzuloni hazwo. Nda pfa upfi na vhaimbi vha thembeleni na vhaṅwe Vhalivi vho pfuluwa Jerusalema vha vhuelela masimuni avho, nge vhathu vha vha vha sa tsha vha bvisela mikovhe yavho. Nda kaidza vhakoma nge vha litsha thembele i tshi ṅaledziwa. Nda ya nda dzhia Vhalivi na vhaimbi nda vha vhuedzedza mishumoni yavho. Ndi hone vhathu vhoṱhe vha Juda vha tshi dovha u ḓisa tshafumi tshavho tsha mavhele na waini na mapfura a muolivi nḓuni dza u vhulungela thundu thembeleni. Nda vhea vhaṅwe vhanna uri vha lange nnḓu dza u vhulungela thundu; ndi tshifhe Shelemia na Tsadoko muḓivhi wa Mulayo na Phedaya ane a vha Mulivi; Hanani, ṅwana wa Zakhuru ṅwana wa Mathania a vha tshanḓa tshavho. Ndo vha ndi tshi ḓivha uri avho vhanna vha a fulufhedzea, vha ḓo kovhela vhashumi vha havho mikovhe yavho. Mudzimu wanga, elelwa zwithu hezwo, u songo hangwa zwe nda itela thembele yau na nduvho dzayo. Ḽiṅwe ḓuvha nda vhona vhathu Juda, vha tshi khou fhonḓa nḓirivhe nga Sabatha, vhaṅwe vha tshi khou hwesa donngi dzavho mavhele na waini na nḓirivhe na mahuyu na zwiṅwe zwithu vha tshi zwi isa Jerusalema. Nṋe nda vha kaidza nda ri vha songo rengisa zwiḽiwa nga Sabatha. Vhaṅwe vhanna vha no bva muḓini wa Tiro vho vha vha tshi dzula Jerusalema, vha ḓisa khovhe na dziṅwe thundu dza tshakha-tshakha afho muḓini uri vha dzi rengisele vhathu vha hashu nga Sabatha. Nṋe nda kaidza vharangaphanḓa vha Majuda nda ri, “Edzonu vhona vhuvhi vhune na ita! Ni khou ita uri Sabatha i si tsha vha khethwa. A si zwenezwo zwe zwa ita uri Mudzimu washu a rwe vhomakhulukuku waṋu na uyu muḓi wa vhuya wa phusukanywa? Naho zwo ralo inwi ni ḓi futelela uri Mudzimu a sinyutshele Vhaisraele nga u kumadza Sabatha.” Ndi hone nṋe ndi tshi ri khoro dza muḓi dzi ḓi hoṋiwa nga ḽavhuṱanu ḽi tshi mbwanda, dza vulwa Sabatha i tshi fhela. Nda vhea vhaṅwe vhanna vhane nda vha langa uri vha linde dzikhoro uri hu si vhe na tshine tsha dzheniswa afho muḓini nga Sabatha. Vhashavhi vhe vha vha vha tshi rengisa tshakha dzoṱhe dza thundu vha vho ri vha lala nnḓa ha mitsheṱo ya muḓi vhusiku hoṱhe nga ḽavhuṱanu, vha zwi ita luthihi kana luvhili. Nda vha kaidza nda ri, “Ni itelani ni tshi lala henefha nnḓa ha mutsheṱo? Ná dovha ndi ḓo ni halifhela.” U bva zwenezwo vha si tsha dovha vha ḓa nga Sabatha. Nda vhudza Vhalivi uri vha ḓikumulule, vha ṱuwe vha yo linda dzikhoro uri Sabatha i itwe khethwa. Mudzimu wanga, nnyelelwe na nga zwenezwi-vho, u nkhathutshele ngauri u na lufuno luhulu! Ḽiṅwe ḓuvha nda wana uri vhanna vha na tshivhalo vha Majuda vho dzea vhasadzi vha no bva Ashidodo na Amoni na Muaba. Hafu ya vhana vhavho vho vha vha tshi amba luambo lwa Ashidodo kana luambo lwa luṅwe lushaka, vha sa koni u amba Tshijuda. Nda kaidza avho vhanna, nda vha teketela, vhaṅwe nda tou vha rwa nda vha tupula na mavhudzi. Nda ita uri vha ane nga dzina ḽa Mudzimu uri vhone kana vhana vhavho a vha tsha ḓo dovha vha dzetshelana na vhatsinda. Nda ri, “Vho wedzaho khosi Solomoni tshivhini a si vhasadzi vha vhatsinda naa? Solomoni o vha e munna muhulu a tshi fhira mahosi oṱhe a dziṅwe tshakha. Mudzimu o vha a tshi mu funa, a mu vhumba khosi ya Israele, naho zwo ralo vhasadzi vha vhatsinda vho mu wedza kha vhutshinyi. Zwino ri vho pfa na inwi ni tshi ita vhuvhi honoho vhungafho, na shandukela Mudzimu washu nga u dzea vhasadzi vha vhatsinda?” Joyada o vha e ṅwana wa tshifhe muhulu Eliashibi, hone ṅwana wa Joyada a dzea ṅwananyana wa Sanibalati, wa Bethe Horoni, ndi zwe nda thatha Joyada Jerusalema. Mudzimu wanga, elelwa zwe avho vha kumadza vhutshifhe na mulanga we wa u vhofha na vhotshifhe na Vhalivi. Ngauralo ndo kumulula vhotshifhe na Vhalivi uri hu bve zwoṱhe zwisili, nda vha ṋea mishumo, muṅwe na muṅwe a dzhena mushumoni wawe. Nda dzudzanya uri hu reḓwe khuni dza u honza musi hu tshi fhiswa zwiṱhavhelo uri dzi ḓiswe nga zwifhinga zwo teaho, na uri vhathu vha ḓise nduvho dzavho dza zwiranzhe. Mudzimu wanga, elelwa zwe nda ita u nnyitele vhuthu! Hezwi ndi zwo iteaho misi ya Serekesese, onouḽa Serekesese we a vha a tshi vhusa madzingu ane a fhira 127 u bva India u swika Kushu. Misi yeneyo khosi Serekesese o vha a tshi vhusa e kha khuluṋoni yawe muḓini wa Shushani musanda wa Pheresia. Nga ṅwaha wa vhuraru wa muvhuso wawe a itela magota awe na vhakoma vhawe vhuṱambo. Vhalangammbi vha Pheresia na Media vho vha vhe hone, khathihi na vhaḓivhalea na magota a madzingu. A ita ṱano ḽa lupfumo lwa muvhuso wawe na maṱeleṱele na vhugala ha vhuhosi hawe, ha vhuya ha fhela miṅwedzi miṱanu na muthihi. Khosi ya fhedza nga u itela vhathu vhoṱhe vha musanda wa Shushani tshimima, vhoṱhe vhaḓivhalea na vhathu zwavho. Itsho tshimima tsho itelwa ngadeni dza pfamo ya musanda tsha fhedza vhege yoṱhe. Muṱa henefho wo vha wo ṱamiwa nga mbemba dza lukhaha dzi nembelelaho dza muvhala wa lutombo na mutshena, dzo vhofhelelwa thambo dza lukhaha lwa muridili lu songo vangiwaho kha nkhwe dza siliva nṱha ha phuphu dza mmabulu. Henefho muṱani ho vha ho vhewa zwidzulo zwa musuku na siliva, zwo vhewa nṱha ha mmabulu mutshena na matombo matswuku na nungu dzi penyaho na matombo a lutombo. Waini yo vha i tshi nwiwa nga zwinwelo zwa musuku, hu si na mbili dzi no fana, khosi i tshi vha pakulela waini ya musanda, lwo fanelaho khosi. Ho pfi hu songo vha na khombekhombe; khosi yo vha yo laya vhashumi vha pfamoni uri muṅwe na muṅwe a nwe nga hune a funa. Na mufumakadzi Vashthi o vha a tshi khou itela vhasadzi tshimima ngomu ha pfamo ya musanda ya khosi Serekesese. Nga ḓuvha ḽa vhuṱanu na vhuvhili ḽa itsho tshimima khosi Serekesese o vha o no wela mativhani nga waini, a vhidza khombe ṱhanu na mbili vhe vha vha vhe vhaḓinḓa vhawe, Mehumani na Bisitha na Harabona na Bigitha na Abagatha na Zethara na Kharakhasi. A vha laya uri vha ḓise mufumakadzi Vashthi ó ambara khare yawe ya vhuhosi. Mufumakadzi uyo o vha e musadzi o nakaho, khosi yo vha i tshi ṱoḓa u ṱana lunako lwawe uri lu vhonwe nga magota na vhaeni. Hone vhaḓinḓa vha tshi vhudza mufumakadzi Vashthi zwe khosi a vha laya, ene a hana u ya. Hezwo zwa sinyusa khosi a tou duga. Zwino khosi o vha a tshi anzela u vhudzisa vhaeletshedzi vhawe zwa khakhathi dza mulayo na vhudziki, ndi zwe a vhidzisa vhaeletshedzi vhawe, vhane vha ḓivha zwine zwa fanela u itwa. Vhaswikeli vhe a vha a tshi ḓi anzela u vha vhudzisa uri vha mu eletshedze vho vha vhe Kharashena na Sethara na Adimatha na Tharashishi na Merese na Marisena na Memukhani, vhaḓivhalea vhaṱanu na vhavhili vha Pheresia na Media vhe vha vha vhe vhone vhahulwane muvhusoni. Khosi ya vhudza avho vhanna ya ri, “Ndo ruma vhaḓinḓa vhanga ha mufumakadzi Vashthi vha isa ndaela khae, ene a hana u thetshelesa ndaela yanga! Mulayo u ri ro fanela u itani ngae?” Ndi hone Memukhani a tshi ḓivhadza khosi na magota awe a ri, “Mufumakadzi Vashthi ho ngo khakhela khosi fhedzi, o khakhela na magota awe, o khakhela vhanna vhoṱhe mashangoni oṱhe a Serekesese. Musadzi muṅwe na muṅwe a re muvhusoni uyu u ḓo thoma u nyadza munna wawe hezwi a tshi tou pfa zwe mufumakadzi a ita. Vha ḓo ri, ‘Khosi Serekesese o vhidza mufumakadzi Vashthi uri a ḓe khae, mufumakadzi a hana.’ Musi vhasadzi vha vhaḓivhalea vha Pheresia na Media vha tshi pfa zwiito zwa mufumakadzi vha ḓo mbo ḓi swetha vhanna vhavho nga u ralo-vho. Vhasadzi hoṱhe-hoṱhe a vha tsha ḓo hulisa vhanna vhavho, na vhanna vha vho ḓo sinyutshela vhasadzi vhavho. Arali thovhele a tshi zwi takalela, nga a bvise nḓivhadzo ya musanda ine ya ri Vashthi a songo tsha dovha a ḓa phanḓa ha khosi Serekesese. Nga vha ite uri zwi ṅwaliwe kha milayo ya Pheresia na Media i sa shandukiswi. Zwenezwo vha mu bvise a si tsha vha mufumakadzi, vha dzhie muṅwe musadzi wa khwiṋe. Arali ndaela yavho yo ḓivhadzwa hoṱhe muvhusoni hoyu muhulu, vhasadzi vhoṱhe vha ḓo hulisa vhanna vhavho, vhaḓivhalea na vhathu zwavho.” Khosi na vhaḓivhalea vhawe vha zwi pfesesa, khosi a ita zwe Memukhani a amba. Dzinguni ḽiṅwe na ḽiṅwe ḽa musanda khosi a swikisa malaedzwa nga luambo na kuṅwalele kwa dzingu ḽeneḽo, ha pfi munna muṅwe na muṅwe nga a pfiwe muṱani wawe, hu tshi tevhedzwa maitele a lushaka lwa hawe. Ngavhuya musi mbiti dza khosi Serekesese dzo no dzika, a elelwa Vashthi na zwe uyo musadzi a ita na zwe a itwa. Vhaṅwe vhaeletshedzi vha khosi vhane vha vha vhadzulatsini vha ḓisa muhumbulo hoyu vha ri, “Ndi mini thovhele vha sa londolosi vha ḓiwanela vhasidzana vho nakaho vha sa athu ḓivha munna? Thovhele nga vha vhee magota madzinguni oṱhe a muvhuso wavho, vha vha vhudze vha ḓise vhasidzana havho vhoṱhe vhudzuloni ha vhasadzi fhano musanda wa Shushani. Vha ite uri vha londolwe nga Hegai, khombe ya musanda, ane a langa vhasadzi vhavho, avho vhasidzana vha nakiswe. Zwenezwo vha dzhie musidzana ane a vha takadzesa a vhe mufumakadzi vhudzuloni ha Vashthi.” Khosi ya vhona uri iyo ndi nyeletshedzo yavhuḓi, ya ita zwenezwo. Henefho musanda Shushani ho vha hu tshi dzula Mujuda we a vha a tshi pfi Maradokai ṅwana wa Jairi, ene o vha e wa tsinde ḽa Benyamini, e wa lutsinga lwa Kishi na Shimei. Zwiḽa Nebukhadnetsara khosi ya Babele a tshi hwala khosi Jehoyakhini wa Juda a tshi mu isa vhuthubwani a tshi bva Jerusalema e na tshigwada tsha mathubwa, vhomakhulu vha Maradokai vho vha vhe na vhenevho. Munna uyo o vha e na muzwala a no pfi Estere, dzina ḽawe ḽa Tshiheberu ḽi tshi pfi Hadasa; o vha e musidzana wa lunako, e na tshivhumbeo tshavhuḓi. Vhabebi vhawe vho ri u fa, Maradokai a mu dzhia a mu alusa sa ṅwana wawe. Musi khosi o no bvisa nḓivhadzo yawe ntswa, ha ḓiswa vhasidzana vhanzhi musanda wa Shushani, ha dzhiwa na Estere. Na ene a iswa pfamoni ya musanda a tshi khou londolwa nga Hegai, we a vha a tshi langa vhudzulo ha vhasadzi. Hegai a vhona Estere a tshi mu takadza, a mu ita nga vhuthu. A mbo ḓi ṱavhanya a mu ṋea zwiḓolo zwa u mu nakisa na zwiḽiwa zwavhuḓi. A mu vhea fhethu ho nakesaho hafho vhudzuloni ha vhasadzi, a nanga vhasidzana vhaṱanu na vhavhili vho tou nanguludzwa pfamoni ya musanda uri vha mu shumele. Zwino Maradokai a eletshedza Estere uri a songo vhuya a bula uri u Mujuda, nazwino ene a si zwi ambe. Misi yoṱhe Maradokai o vha a tshi yo ima khoroni ya vhudzulo ha vhasadzi uri a pfe mutakalo wa Estere, na zwe zwa vha zwi tshi khou itea khae. Musi tshifhinga tsha uri musidzana a ye ha khosi Serekesese tshi tshi vho swika, a thoma a fhedza ṅwaha a tshi khou tevhedza maitele a u ḓinakisa o vhetshelwaho vhasadzi, a tshi fhedza miṅwedzi miṱanu na muthihi a tshi khou ḓola mapfura a u mu nakisa, a dovha a fhedza miṅwedzi miṱanu na muthihi a tshi khou ḓola zwiḓolo zwi nukhelelaho. Musi a tshi bva vhudzuloni ha vhasadzi a tshi ya pfamoni ya musanda o vha a tshi ambara tshine a tou funa. O vha a tshi ya nga madekwana, ḽi tshi tsha nga matsheloni a iswa huṅwe hune ha dzula vhasadzi, a londolwa nga Shaashigasi, khombe ine ya langa vhasadzi vha khosi vha dziphuli. Musidzana uyo o vha a si tsha dovha a humela ha khosi arali khosi i songo mu takalela a tou mu vhidzisa nga dzina ḽawe. Ha swika tshifhinga tsha Estere tsha uri a ye ha khosi. Estere, ṅwananyana wa Abihaili, o vha e muzwala wa Maradokai. Maradokai o mu alusa sa ṅwana wawe. Estere o vha a tshi tamiwa nga vhoṱhe vhe vha mu vhona. Musi tshifhinga tshawe tshi tshi swika, a ambara zwenezwiḽa zwe a eletshedzwa nga Hegai, khombe ine ya langa vhudzulo ha vhasadzi. Estere a dzhiwa a iswa ha khosi Serekesese pfamoni ya musanda nga ṅwedzi wa fumi, ṅwedzi wa Thebethe, nga ṅwaha wa vhuṱanu na vhuvhili wa Serekesese. Zwino khosi a mu funa u fhira vhasidzana vhoṱhe, a mu takalela, a mu tama u fhira vhaṅwe vhoṱhe. A dzhia khare ya vhuhosi a mu ambadza ṱhohoni, a mu ita mufumakadzi vhudzuloni ha Vashthi. Ndi hone khosi a tshi itela Estere vhuṱambo vhuhulu, a vhidza vhaḓivhalea vhawe vhoṱhe na magota. A ḓivhadza uri vhathu vha hangwelwe mithelo muvhusoni wawe woṱhe, a kovhela vhathu zwifhiwa zwo fanelaho khosi. Musi vhasidzana vha tshi kuvhanganyiwa lwa vhuvhili, Maradokai o vha o no vha muhaṱuli khoroni ya musanda. A vha Estere, ene o vha a sa athu bula uri ndi Mujuda. Maradokai o vha o mu vhudza uri a songo vhuya a zwi vhudza muthu, ene a mu thetshelesa kha hezwo, sa zwe a mu thetshelesa a tshi kha ḓi vha muṱuku zwiḽa a tshi mu alusa. Tshifhinga tsha musi Maradokai o no vha muṅwe wa vhahulwane khoroni ya musanda, Bigithana na Thereshe, magota mavhili vhe vha vha vha tshi linda muṋango, vha sinyuwa, vha langana nga tshiphiri uri vha vhulahe khosi Serekesese. Maradokai a zwi pfa, a vhudza mufumakadzi Estere, uyo a vhudza khosi zwe Maradokai a zwi wana. Mafhungo ayo a ṱoḓeseswa, ha wanala uri ndi ngoho, magota ayo mavhili a iswa thamboni. Mafhungo ayo oṱhe a ṅwalwa buguni dza muvhuso khosi i tshi zwi vhona. Ngavhuya ho no fhira izwo, khosi Serekesese a hulisa Hamani a mu ṋea tshiimo tshi no fhira tsha vhaḓivhalea vhoṱhe. Hamani o vha e ṅwana wa Hamidatha, wa lutsinga lwa Agaga. Khosi ya laya uri magota oṱhe ane a i shumela vha hulise Hamani nga u mu gwadamela. Hone Maradokai a si gwadame a tshi mu hulisa. Vhaṅwe vhakoma vha khosi vha mu vhudzisa uri ndi mini a tshi nyadza ndaela ya khosi. Misi yoṱhe vha ḓi amba nae, hone ene a hana. Maradokai a ri, “Nṋe ndi Mujuda, ndi nga si kone u gwadamela Hamani.” Vhone vha vhudza Hamani ayo mafhungo, vha tshi ṱoḓa u vhona arali a tshi nga konḓelela kutshilele kwa Maradokai. Hamani a tou duga nga mbiti a tshi vhona uri Maradokai a nga si mu hulise nga u mu gwadamela. A tshi pfa uri Maradokai ndi Mujuda, a elekanya uri a nga si tou vhulaha Maradokai e eṱhe. A luka vhunwa ha u vhulaha Majuda vhoṱhe vha re muvhusoni woṱhe wa Serekesese. Nga ṅwaha wa 12 wa muvhuso wa khosi Serekesese, nga ṅwedzi wa u ranga, ṅwedzi wa Nisani, Hamani a ri hu itwe madeṅwa (o vha a tshi pfi “phurimi”) uri hu wanale ḓuvha na ṅwedzi wo teaho uri a kone u bveledza tshimbevha tshawe. Deṅwa ḽa wela kha ḓuvha ḽa 13 ḽa ṅwedzi wa 12, ṅwedzi wa Adara. Ndi hone Hamani a tshi vhudza khosi Serekesese a ri, “Hu na luṅwe lushaka lwo balanganaho na dzitshakha madzinguni oṱhe a muvhuso wavho, lune lwa si fune u vangana na vhaṅwe. Maitele avho o fhambana na a dziṅwe tshakha dzoṱhe, nahone vha nyadza milayo ya khosi. A zwo ngo fanela vhamusanda vha tshi zwi konḓelela. Arali thovhele a tshi zwi pfesesa, nga a bvise ndaela ya uri vha vhulawe. Arali vha ita nga u ralo, ndi tou amba ndo khwaṱhisa uri ndi ḓo konou dzhia khilogiramu dza siliva dzine dza fhira 340 000 nda ṋekedza vhafaratshikwama uri vha i vhulunge mbulungeloni ya musanda.” Khosi ya bvula rinngi ye ya vha i tshi kandisa ndaela uri dzi vhe dza muvhuso, a i ṋea swina ḽa Mujuda, Hamani ṅwana wa Hamedatha, wa lutsinga lwa Agaga. Khosi ya mu vhudza ya ri, “Tshelede ndi yaṋu, vhathu vha iteni zwine na funa.” Zwenezwo nga ḓuvha ḽa 13 ḽa ṅwedzi wa u ranga Hamani a vhidza vhaṅwaleli vha khosi a vha vhudza ndaela iyo, ya pfi i ṱalutshedzelwe kha nyambo dzoṱhe na kuṅwalele kwa muvhuso muṅwe na muṅwe, uri zwi rumelwe ha vhavhusi vhoṱhe na magota na vhaḓivhalea. Nḓivhadzo iyo ya ṅwalwa nga dzina ḽa khosi Serekesese, ya kandiswa nga rinngi yawe. Ha rumiwa vhagidimi vha isa iyo nḓivhadzo madzinguni oṱhe a muvhuso. Iyo nḓivhadzo yo ri, nga ḓuvha ḽithihi fhedzi, ḽa 13 ḽa Adara, Majuda vhoṱhe, vhahulwane na vhaṱuku, vhasadzi na vhana, vha vhulawe. Vho vha vho fanela u vhulawa vha sa khathutshelwi, vha tou lozwiwa vha ṱangulwe na thundu yavho. Ha pfi hu ṅwalwe kopi dza iyo ndaela; dzi iswe madzinguni oṱhe, uri vhoṱhe vha vhe vho ḓilugisa musi ḓuvha iḽo ḽi tshi swika. Khosi ya laya uri nḓivhadzo iyo i ḓivhadzwe vhathu vhoṱhe musanda wa Shushani, ha rumiwa vhagidimi madzinguni vha isa ayo mafhungo. Khosi na Hamani vha dzula fhasi vha ḓinwela waini, ngeno muḓini wa Shushani hu na vilinga. Musi Maradokai a tshi pfa zwoṱhe zwo itwaho, a kherukanya zwiambaro zwawe nga u ṱungufhala, a ambara madzanganda, a ḓihasha milora ṱhohoni, a buḓekanya muḓi a tshi khou zhamba lwa u ṱungufhadza, a vhuya a swika muṋangoni wa pfamo. Ho ngo dzhena pfamoni ngauri ho vha hu sa tendelwi muthu o ambaraho madzanganda a tshi dzhena. Hoṱhe-hoṱhe madzinguni he ha ḓivhadzwa ndaela ya khosi, Majuda vho vha vha tshi khou ṱavha mukosi, vha tshi ḓidzima zwiḽiwa, vha tshi lila vha tshi tou ongolela, vhanzhi vhavho vha ambara madzanganda, vha vhumbuluwa milorani. Vhashumi vha Estere vha vhasidzana na dzikhombe vha mu vhudza zwe Maradokai a ita, zwa mu dina nga maanḓa. A ruma muḓinḓa a isa zwiambaro ha Maradokai uri a ambare a bvule madzanganda, hone Maradokai a zwi landula. Ndi hone a tshi vhidza Hathakhi, muṅwe wa khombe dza pfamoni we a vhewa nga khosi uri a vhe mushumi wawe, a mu vhudza uri a ye ha Maradokai a mu vhudzise uri ho tshinyalani. Hathakhi a ya ha Maradokai tshikweani tsha muḓi muṋangoni wa pfamo, Maradokai a mu vhudza zwoṱhe zwe zwa mu wela na uri Hamani o fulufhedzisa u dzhenisa tshelede nngafhani mbulungeloni ya musanda arali Majuda vhoṱhe vha vhulawa. A ṋea Hathakhi kopi ya ndaela yo ṅwalwaho Shushani, i tshi ri Majuda vha lozwiwe. Maradokai a ri Hathakhi a ise luṅwalo ulwo ha Estere, a mu ṱalutshedze lwone, uri Estere a yo luvhelela ha khosi, a mu humbele a khathutshele vhathu vha hawe. Hathakhi a vhudza Estere mafhungo a Maradokai, Estere a mu vhudza uri a humise malaedzwa ha Maradokai a ri, “Arali muthu wa munna kana wa musadzi a dzhena muṱani wa nga ngomu a yo amba na khosi á songo vhidzwa, onoyo muthu o fanela u vhulawa. Hoyo ndi mulayo, vhathu vhoṱhe u bva kha vhaeletshedzi vha khosi u swika kha vhathu vha re madzinguni, vha a zwi ḓivha. Hu na nḓila nthihi fhedzi ya u suvha uyo mulayo: Arali khosi a ṋekedza muthu luḓo lwawe lwa musuku, ha vhulawi. Huno ho no ḓi fhela ṅwedzi vhothovhele vha sa mmbidzi.” Musi Maradokai a tshi pfa mafhungo a no bva ha Estere, a isa malaedzwa ha Estere a u mu laya a ri, “Ni songo humbula uri maṅwe Majuda a tshi vhulawa inwi ni ḓo ponyoka nge na vha pfamoni ya musanda. Arali na fhumula musi zwo rali, hu ḓo ḓi vha na iṅwe nḓila ine Majuda vha ḓo fariswa ngayo vha tshidzwa, hone inwi ni ḓo fa, ha vha hu hone muṱa wa khotsi aṋu wo fhela. Khamusi ni tshi itwa mufumakadzi no vha ni tshi itelwa musi wa zwo raliho, zwi ḓihwa nga nnyi?” Estere a isa phindulo heino ha Maradokai a ri, “Nga vha kuvhanganye Majuda vhoṱhe vha re muḓini wa Shushani, vha ḓidzime zwiḽiwa, vha nthabelele. Vha fhedze maḓuvha mararu vha sa ḽi tshithu vha sa nwi tshithu na vhusiku. Nṋe na vhashumi vhanga vha vhasidzana ri ḓo ita-vho nga u ralo. Musi ro no ita hezwo, ndi ḓo ya ha khosi, naho mulayo u sa tendi. Arali nda lovha, ndi ḓo ḓi lovha zwanga.” Ndi hone Maradokai a tshi ṱuwa, a ita zwoṱhe zwe Estere a mu vhudza. Nga ḓuvha ḽa vhuraru Estere a tshi khou ḓidzima zwiḽiwa, a ambara zwiambaro zwa vhuhosi, a ya a ima muṱani wa nga ngomu wa pfamo, wo lavhelesanaho na holo ya musanda. Khosi yo vha i henefho ngomu, yo dzula kha khuluṋoni ya vhuhosi, yo lavhelesanaho na muṋango. Musi khosi a tshi vhona mufumakadzi o ima nnḓa, a pfa a tshi mu takalela, a mu sumba nga luḓo lwawe lwa musuku. Estere a sendela a kwama ṱhodzi yalwo. Khosi ya vhudzisa ya ri, “Mulandu ndi mini, mufumakadzi Estere? Mmbudzeni tshine na tshi ṱoḓa, ndi ḓo ni fha, naho na humbela hafu ya muvhuso wanga.” Estere a fhindula a ri, “Arali thovhele a tshi zwi takalela, ndo vha ndi tshi funa uri vhone na Hamani vha vhe vhaeni vhanga ṋamusi nga madekwana tshimimani tshe nda vha lugisela.” Ndi hone khosi i tshi vhidzisa Hamani nga u ṱavhanya, uri vha vhe vhaeni vha Estere, khosi na Hamani vha konou ya tshimimani tsha Estere. Musi vha tshi khou nwa waini khosi ya dovha ya vhudzisa Estere ya ri, “Tshine na tshi ṱoḓa mmbudzeni, ni ḓo tshi wana. Tshine na humbela ndi ḓo ni ṋea, naho na humbela hafu ya muvhuso wanga.” Estere a fhindula a ri, “Arali thovhele a tshi nga nnyitela vhuthu a ita zwine nda humbela, ndo vha ndi tshi funa uri vhone na Hamani vha dovhe vha vhe vhaeni vhanga matshelo kha tshimima tshiṅwe tshine nda ḓo vha lugisela. Ndi hone ndi tshi ḓo vha vhudza tshine nda tshi ṱoḓa.” Musi uyo Hamani o ṱuwa o takala, mbilu yawe yo rula. Huno a tshi vhona Maradokai tshifhingoni tsha pfamo a sa takuwi kana a sumbedza khuliso musi a tshi fhira, a mu sinyutshela zwihulu. Hone a ḓifara, a livha hayani. Ndi hone a tshi vhidza khonani dzawe uri vha ḓe muṱani wawe, a vhidza na musadzi wawe Zereshe. Hamani a vha zuwela lupfumo lwawe na uri u na vhana vhangana na uri khosi yo mu hulisa zwingafhani ya mu vhea kha tshiimo tshingafhani na uri ene ndi muḓivhalea u fhira vhaḓivhalea vhaṅwe vha khosi. Hamani a isa phanḓa a ri, “Tshiṅwe hafhu mufumakadzi Estere o ita tshimima a tshi itela nṋe na khosi fhedzi, a si vhidze na muthihi, nahone ho pfi ri dovhe ri vhuye matshelo. Hone hezwo zwoṱhe a zwi mpfarisi tshithu arali ndi tshi ḓi vhona Mujuda houḽa Maradokai o dzula tshifhingoni tsha pfamo.” Ndi hone musadzi wawe na khonani dzawe dzoṱhe vha tshi ri, “Ndi mini vha sa imisi thanda ine vhathu vha rutshelelwa khayo, ha mitha dza 22 u ya nṱha? Matshelo nga matsheloni vha nga humbela khosi uri Maradokai a rutshelelwe khayo, ndi hone vha tshi ḓo konou ya tshimimani vho takala.” Hamani a vhona uyo u muhumbulo wavhuḓi, a mbo imisa iyo thanda. Vhusiku honoho khosi ya si fare khofhe, a ri hu ḓiswe maṅwalo a muvhuso wawe a vhalelwe one. Fhethu he vha hu vhala ho angaredza na mafhungo a musi Maradokai a tshi dzumbulula tshimbevha tsha u vhulaha khosi, tshimbevha tshe tsha itwa nga Bigithana na Thereshe, khombe mbili dza pfamoni vhe vha vha vha tshi linda muṋango. Khosi ya vhudzisa ya ri, “Maradokai ro mu hulisa hani? Ro mu pfufha hani nge a ita zwenezwo?” Vhalanda vhawe vha fhindula vha ri, “Ha athu pfufhiwa.” Khosi ya vhudzisa ya ri, “Hu na magota anga fhano pfamoni?” Zwino Hamani o vha a tshi kha ḓi bva u dzhena muṱani ó ḓa u humbela khosi uri Maradokai a ṱomiwe thandani yo itelwaho zwenezwo. Ndi hone vhalanda vha tshi fhindula vha ri, “Vho-Hamani vha fhano, vho lindela u amba na vhone.” Khosi ya ri, “Vha vhudzeni vha dzhene.” Ndi hone Hamani a tshi dzhena, khosi ya mu vhudza ya ri, “Hu na muṅwe ane nda funa u mu hulisa. Munna uyo ndi nga mu itela mini?” Hamani a elekanya a ri, “Zwino khosi a nga vha a tshi ṱoḓa u hulisa nnyi zwingafho arali e si nṋe?” A fhindula khosi a ri, “Munna uyo ane thovhele a ṱoḓa u mu hulisa, nga vha ri hu ḓiswe phuraphura dza vhuhosi dzine thovhele a dzi ambara, na bere ine ya namelwa nga vhone, yo ambadzwaho maṱeleṱele a vhuhosi ṱhohoni yayo. Vha wane muṅwe wa vhaḓivhalea vhavho a fhiraho vhoṱhe a ambadze uyo munna phuraphura idzo, a mu endedze ó namela bere, a buḓekanye tshikwea tsha muḓi. Muḓivhalea a ḓivhadze zwenezwi vha tshi khou tshimbila a ri, ‘Vhonani uri khosi i pfufha hani munna ane ya funa u mu hulisa!’ ” Ndi hone khosi a tshi vhudza Hamani a ri, “Ṱavhanyani ni yo dzhia dziphuraphura na bere, zwenezwo zwe na amba ni zwi itele Maradokai wa Mujuta. Ni ḓo mu wana o dzula muṋangoni wa pfamo. Ni songo litsha u ita na tshithihi tsha zwe na amba.” Hamani a mbo dzhia phuraphura, a dzi ambadza Maradokai, a dzhia bere a endedza Maradokai ó i namela, Hamani a tshi huwelela a ri, “Vhonani uri khosi i pfufha hani munna ane ya funa u mu hulisa.” Zwo no ralo Maradokai a humela muṋangoni wa pfamo, Hamani a gidimela hayani ó khurumela tshifhaṱuwo nga ṱhoni. Hamani a vhudza musadzi wawe na khonani dzawe zwoṱhe zwe zwa mu wela. Ndi hone musadzi wawe na khonani dziḽa dzawe dza vhuṱali vha tshi mu vhudza vha ri, “Maanḓa avho a khou thoma u dzhiwa nga Maradokai. Maradokai ndi Mujuda, vhone vha nga si mu kunde. Vhukumakuma u ḓo vha kunda.” Musi vha tshi kha ḓi amba, khombe dza pfamoni dza swika nga luvhilo dza dzhia Hamani a iswa tshimimani tsha Estere. Khosi na Hamani vha ṱuwa vha yo ḽa na Estere lwa vhuvhili. Musi vha tshi khou nwa waini khosi a dovha a vhudzisa Estere a ri, “Zwino mufumakadzi Estere, tshine na tshi funa ndi mini? Mmbudzeni, ni ḓo tshi wana. Ndi ḓo ni fha na hafu ya muvhuso wanga.” Ndi hone mufumakadzi Estere a tshi fhindula a ri, “Arali zwi tshi takadza thovhele u nṋea tshine nda humbela, ndi funa uri ndi si vhulawe, na vhathu vha hashu vha si vhulawe. Nṋe khathihi na lushaka lwa hashu ro rengiswa uri ri vhulawe. Arali ro vha ro tou rengiswa fhedzi ra itwa phuli ndo vha ndi tshi ḓo ḓifhumulela, nda si vha dine ngazwo, hone zwino ri ḓo ṱuwa ri tshi lozwiwa, ra si tsha vha hone!” Khosi Serekesese a vhudzisa mufumakadzi Estere a ri, “Muthu ane a nga ita zwithu izwo ndi nnyi? Munna uyo u ngafhi?” Estere a fhindula a ri, “Swina ḽashu, mutovholi washu, ndi munna hoyu muvhi Hamani!” Hamani a sokou lavhelesa khosi na mufumakadzi ó tshenuwa. Khosi ya takuwa yo sinyuwa, a bva afho nḓuni, a bvela nnḓa, a livha ngadeni ya pfamo. Hamani a zwi vhona uri khosi yo ḓiimisela u mu lifhedza, ndi zwe a sala a tshi luvhelela mufumakadzi Estere uri a si vhulawe. O vha a tshi kha ḓi bva u ḓiposa vhulaloni ha Estere uri a luvhelele u khathutshelwa, khosi ya mbo ḓi humela afho nḓuni i tshi bva ngadeni. Khosi ya ri u vhona izwo ya ṱavha mukosi ya ri, “Munna uyu u vhuya a tou tshipa mufumakadzi henefha maṱoni anga, pfamoni yanga?” Khosi ya ri u amba zwenezwo, khombe dza vha dzo no tibedza ṱhoho ya Hamani. Ndi hone muṅwe wavho, Harabona, a tshi ri, “Hamani o swika na hune a imisa thanda nḓuni yawe uri a rutshelele Maradokai khayo, ene we a lamukisa vhone thovhele. Thanda iyo yo lapfa mitha dza 22 u ya nṱha!” Khosi ya vha laya ya ri, “Rutshelelani Hamani khayo!” Hamani a mbo rutshelelwa kha thanda ye a vha o i imisela Maradokai. Ndi hone mbiti dza khosi dzi tshi dzika. Musi wonoyo khosi Serekesese a dzhia thundu yoṱhe ya Hamani swina ḽa Majuda a i ṋea mufumakadzi Estere. Estere a vhudza khosi uri Maradokai ndi shaka ḽawe, u bva zwenezwo Maradokai a tendelwa u dzhena hune khosi ya vha hone. Khosi ya bvula rinngi yayo ine ya vha na tshigivho tshawe (ndi ye a vha o i dzhiela Hamani) a i ṋea Maradokai. Estere a ri Maradokai a lange thundu dza Hamani. Estere a dovha a amba na khosi, a ḓiposa milenzheni yawe a tshi khou lila, a luvhelela khosi uri i thivhele tshimbevha tsho itelwaho Majuda nga Hamani ṅwana wa Agaga. Khosi ya mu ṋekedza luḓo lwa musuku, zwenezwo a takuwa a ri, “Arali thovhele a tshi zwi pfesesa, arali a tshi ntakalela, arali a tshi vhona zwi zwone, nga a ṅwale nḓivhadzo ine ya thivhela ndaela dza Hamani uri zwe a amba zwi songo tsha itwa, ndi amba ndaela dziḽa dze Hamani ṅwana wa Hamedatha wa lutsinga lwa Agaga a ḓivhadza uri Majuda vhoṱhe vha re muvhusoni wavho vha lozwiwe. Nṋe ndi nga zwi konḓelela hani arali khombo iyo i tshi wela vha hashu, mashaka anga a vhulawa?” Khosi Serekesese a fhindula mufumakadzi Estere na Maradokai wa Mujuda a ri, “Hamani ndo mu rutshelela kha thanda nge a itela Majuda tshimbevha, thundu dzawe nda dzi ṋea Estere. Hone nḓivhadzo yo ṅwalwaho dzinani ḽa khosi ya kandiswa nga tshigivho tsha musanda, i nga si kone u thivhelwa. Naho zwo ralo ni nga ṅwalela Majuda tshine na tou funa, na ṅwala nga dzina ḽanga, na kandisa nga tshigivho tsha musanda.” Hezwo zwo itea nga ḓuvha ḽa 23 ṅwedzi wa vhuraru, ṅwedzi wa Sivani. Maradokai a vhidza vhaṅwaleli vha khosi, a amba hu tshi ṅwalelwa Majuda maṅwalo a tshi ya ha vhavhusi, na magota na vhaḓivhalea vha madzingu oṱhe a 127 u bva India u swika Kushu. Maṅwalo o vha o ṅwalelwa dzingu ḽiṅwe na ḽiṅwe nga luambo lwa dzingu ḽeneḽo na kuṅwalele, ho ṅwalelwa na Majuda nga luambo lwavho na nga kuṅwalele kwavho. Maradokai a ri maṅwalo ayo a ṅwalwe nga dzina ḽa khosi Serekesese, a kandiswe nga tshigivho tsha musanda. A swikiswa nga vhanameli vha dzibere dza luvhilo dzi no bva dangani ḽa musanda. Maṅwalo hayo a ṱalutshedza uri khosi o tendela Majuda vha re muḓini muṅwe na muṅwe vha pfane vha ḓilwele. Arali vha thomiwa nga vhanna vha re na zwihali vha lushaka lufhio na lufhio dzinguni ḽifhio na ḽifhio, vha ḓilifhedzele, vha vha lozwe khathihi na vhasadzi vhavho na vhana vhavho. Vha vha vhulahe hu si sale na muthu na muthihi, vha vha ṱangule thundu yavho. Zwi re kha nḓivhadzo iyo ha pfi zwi itwe muvhusoni woṱhe wa Pheresia nga ḓuvha ḽo tetshelwaho u vhulaha Majuda, ḓuvha ḽa 13 ḽa Adara, ṅwedzi wa 12. Hezwo zwo vha zwo fanela u ḓivhadzwa unga mulayo, zwa ḓivhadzwa vhathu vhoṱhe madzinguni oṱhe, uri Majuda vha vhe vho ḓilugisela u lifhedza maswina avho musi ḓuvha heḽo ḽi tshi swika. Vhanameli vha dzibere vha ri u pfa ndaela ya khosi vha namela bere dza musanda, dza takuwa nga luvhilo luhulu. Ndaela iyo ya ḓivhadzwa na Shushani musanda. Maradokai a ṱuwa afho pfamoni o ambara zwiambaro zwa vhuhosi zwa muvhala wa denga na mutshena na khare khulu ya musuku na phuraphura ya muridili ya lukhaha lu songo vangiwaho. Vha muḓi wa Shushani vha fhululedza vha pembela. Majuda vha pfa vho rulwa, vha takala, vha pembela, vha pfa vho huliswa. Miḓini yoṱhe na madzinguni oṱhe he ha vhalwa ndaela ya khosi, Majuda vha takala vha pembela vha ita vhuṱambo, vha ḽa. Vhathu vhanzhi vha dziṅwe tshakha vha vha Majuda nge vha vha vho farwa nga nyofho dza u ofha Majuda. Ḓuvha ḽa 13 ḽa Adara ḽa swika, ḓuvha ḽe ha pfi hu itwe zwo ṅwalwaho kha ndaela ya musanda, ḓuvha ḽe maswina a Majuda a vha o lavhelela u vha kunda. Hone ha vho kunda vhone Majuda. Miḓini yoṱhe muvhusoni wa Serekesese hune ha dzula Majuda, vha pfana u lwa na vhoṱhe vhe vha linga u vha huvhadza. Hoṱhe-hoṱhe tshakha dzoṱhe dzo vha dzi tshi vha ofha, nahone hu si na ane a nga imedzana navho. Vhukumakuma vhaḓivhalea vhoṱhe vha madzingu, vhavhusi na magota na vhakoma vha musanda, vha tikedza Majuda nge vha vha vha tshi ofha Maradokai. Zwo vha zwi tshi ḓivhea zwavhuḓivhuḓi muvhusoni woṱhe uri Maradokai zwino o vha e munna a re na maanḓa pfamoni ya musanda nahone maanḓa awe o vha a tshi khou ḓi hula a tshi ya. Ndi zwe Majuda vha ita zwine vha funa nga maswina avho. Vho lwa navho nga mapanga vha vha vhulaha. Muḓini wa Shushani musanda, Majuda vha vhulaha vhathu vha 500. Vha vhulaha na Pharashandatha na Dalifoni na Asiphatha, na Phoratha na Adalia na Aridatha, na Pharamashitha na Arisai na Aridai na Vaisatha, vhana vha fumi vha swina ḽa Majuda Hamani ṅwana wa Hamidatha. Hone thundu dzavho a vho ngo dzhia. Musi wonoyo mbalo ya vhathu vho vhulawaho Shushani ya mbo ḓi ḓivhadzwa khosi. Ndi hone khosi a tshi vhudza mufumakadzi Estere a ri, “Muḓini wa Shushani fhedzi Majuda vho vhulaha vhathu vha 500, hu tshi katelwa na vhana vha Hamani. Ngei nnḓa madzinguni maṅwe a khosi vha nga vha vho ita zwingafhani? Zwino tshine na lila ngatsho ndi tshini? Humbelani, ni ḓo fhiwa. Ni kha ḓi ṱoḓa mini? Ni ḓo itelwa.” Estere a fhindula a ri, “Arali thovhele a tshi nga zwi pfesesa, nga a tendele Majuda vha fhano Shushani uri matshelo vha dovhe vha ite zwenezwi zwe vha tendelwa u ita ṋamusi. Hone zwitumbu zwa vhana vha fumi vha Hamani nga zwi ṱomiwe kha thanda.” Vhamusanda vha mbo ri zwi itwe, ha mbo bva ndaela yo raloho, zwitumbu zwa vhana vha Hamani zwa fumi zwa ṱaniwa vhathuni. Nga ḓuvha ḽa 14 ḽa ṅwedzi wa Adara, Majuda vha Shushani vha dovha vha kuvhangana vha vhulaha vhaṅwe vhathu vha 300 henefho musanda. Hone vha dovha vha si dzhie thundu dzavho. Majuda vha dzulaho madzinguni maṅwe a khosi, na vhone vha kuvhangana vha ḓilwela, vha fhedza maanḓa a maswina avho, vha vhulaha vha no swika 75 000, hone thundu dza maswina avho vha si dzhie. Hezwo zwo itea nga ḽa 13 ḽa ṅwedzi wa Adara, nga ḽa 14 vha awela, ḽa mbo vha ḓuvha ḽa vhuṱambo na ḽa dakalo. Majuda vha Shushani vhone vho vha vho kuvhangana nga ḽa 13 khathihi na ḽa 14, ḽa 15 ḽa vha ḓuvha ḽavho ḽa vhuṱambo na dakalo. Zwenezwo Majuda vho balanganaho na miḓi vha ita vhuṱambo ha Phurimi nga ḽa 14 ḽa ṅwedzi wa Adara, ḽa vha ḓuvha ḽa u pembela na vhuṱambo, ḓuvha ḽi takadzaho, ḽine vhathu vha ṋekana zwifhiwa zwa zwiḽiwa. Maradokai a ita uri zwoṱhe hezwo zwo iteaho zwi ṅwaliwe, a ṅwalela Majuda vhoṱhe, vha kule na vha tsini, hoṱhe muvhusoni wa Serekesese, a tshi vha vhudza uri nga ḓuvha ḽa 14 na ḽa 15 ḽa ṅwedzi wa Adara ṅwaha muṅwe na muṅwe vha awele mishumoni yavho. Hayo ndi maḓuvha e Majuda vha vhulaha maswina avho ngao; hoyo ndi ṅwedzi we wa vha u wa u tambula na u ṱovhowa, zwino wa shandulwa wa vha wa tshifhinga tsha dakalo. Vha vhudzwa uri vha khethe maḓuvha eneo vha a ite a vhuṱambo na u pembela vha tshi ṋekana zwifhiwa zwa zwiḽiwa, na vhashai vha ṋewe-vho. Vhukuma Majuda vha tevhedza zwe vha laiwa nga Maradokai, uho vhuṱambo ha vha ha ṅwaha muṅwe na muṅwe. Hamani ṅwana wa Hamedatha, wa lutsinga lwa Agaga, ene swina ḽa Majuda, o vha o ita madeṅwa (ndi phurimi, nga he zwa vha zwi tshi vhidzwa ngaho) uri a wane ḓuvha ḽa u lozwa Majuda; o vha o luka vhunwa ha u vha vhulaha vhoṱhe hu si sale na muthihi. Hone Estere a ya ha khosi, khosi ya ṅwala ndaela, Hamani a vho welwa nga khombo ye a vha o rekanya uri i wele Majuda, khunḓa ya fasha muvei, ene na vhana vhawe vha rutshelelwa. Ndi zwine maḓuvha ayo a u awela a pfi “Phurimi”. Ndi nge Maradokai a ṅwala luṅwalo, na nga zwe a vha o vha dzudzanyela zwone, Majuda vha ita uri u vhe mulayo wavho na vhaḓuhulu vhavho na nnyi na nnyi ane a nga vha Majuda, uri nga tshifhinga tsho teaho ṅwaha muṅwe na muṅwe maḓuvha hayo mavhili a khethiwe hu tshi tevhedzwa ndayo ya Maradokai. Ha pfaniwa uri miṱa yoṱhe ya Majuda vha mirafho i ḓaho madzinguni oṱhe na miḓini yoṱhe vha songo litsha u elelwa maḓuvha a Phurimi lini na lini. Ndi hone mufumakadzi Estere, ṅwananyana wa Abihaili, e na Maradokai, na ene a tshi ṅwala luṅwalo a tshi sumbedza maanḓa ane a vha nao, a ombedzela luṅwalo lune lwa amba nga Phurimi, lwe lwa ranga u ṅwalwa nga Maradokai. Luṅwalo ulwo lwa ṅwalelwa Majuda vhoṱhe, ha itwa na kopi dzalwo dza iswa madzinguni oṱhe a 127 a muvhuso wa Serekesese. Lwo ri ngavhe Majuda vha tshi vha na mulalo, vha pfe vho tsireledzea, lwa laya vhone na vhaḓuhulu vhavho uri vha khethe maḓuvha a Phurimi nga tshifhinga tsho teaho, nga hune vha tevhedza milayo ya u ḓidzima zwiḽiwa nga zwifhinga zwa u lila. Heyo ndaela yo itwa nga Maradokai na mufumakadzi Estere. Ndaela ya Estere ya u ombedzela mulayo wa Phurimi, ya ṅwalwa kha bugu. Khosi Serekesese a kombetshedza vhathu vhawe vha dzulaho madzinguni a khunzikhunzini muvhusoni wawe, na vha no dzula tshivhindini tsha shango uri vha mu shumele. Zwithu zwoṱhe zwihulwane na zwi mangadzaho zwe a ita, na mafhungo oṱhe a musi a tshi hulisa Maradokai uri a vhe muḓivhalea muhulwane, o ṅwalwa maṅwaloni a mahosi a Pheresia na Media. Maradokai wa Mujuda o vha e kha tshiimo tsha vhuvhili nga vhuhulwane, a tshi tou fhirwa nga khosi Serekesese ene muṋe fhedzi. O vha a tshi huliswa nahone a tshi funwa nga Majuda. O vha a tshi shumela uri vha hawe vha wane zwivhuya na uri vhaḓuhulu vhavho vhoṱhe vha tsireledzee. Ho vha hu na muṅwe munna a no pfi Jobo, a tshi dzula shangoni ḽa Utsi. O vha e munna a sa solisei, a tshi fulufhedzea, a tshi ofha Mudzimu, a sa funi u tshinya. O vha e na vhana vhaṱanu na vhavhili vha vhatuka na vhararu vha vhasidzana, e na nngu dza 7 000 na gamela dza 3 000 na kholomo dza 1 000 na donngi dza 500, a dovha a vha na vhashumi vhanzhi-vhanzhi; o vha o pfuma u fhira vhoṱhe vhe vha vha tshi dzula vhubvaḓuvha ha Kanana. Vhana vha Jobo vho vha vha tshi ḓi sielisana u ita vhuṱambo he vha vha vha tshi ṱangana vhoṱhe, vha ita na u vhidza khaladzi dzavho tharu, na vhone vha ḓa-vho. Ho vha hu tshi ri vhuṱambo ho no ṱanganya vhoṱhe, ḽi tshi tsha Jobo a fhinduwa a vhidza vhana vhawe a vha kumulula, a ṋekedza Mudzimu zwipfumelo a tshi itela vhana vhawe nga muthihi nga muthihi; o vha a tshi ri khamusi muṅwe wavho a nga kha ḓi vha o tshinya a sa zwi pfi, a sema Mudzimu. Yeneyo yo vha i nḓowelo yawe ya misi. Musi ḓuvha ḽi tshi swika ḽine magota a Mudzimu a fanela u ḓa khoroni ya Muṋe washu, na Saṱhane a vha e henefho vhukati havho. Muṋe washu a mu vhudzisa a ri, “Wo vha u tshi khou itani?” Saṱhane a fhindula a ri, “Ndo vha ndi tshi khou tendeleka ndi tshi mona-mona na ḽifhasi.” Muṋe washu a vhudzisa a ri, “Wo vhuya wa vhona mulanda wanga Jobo? A hu na na muthihi shangoni ane a nga ene, ha solisei, ha na vhufhura, u ofha Mudzimu, ha funi u tshinya.” Saṱhane a fhindula a ri, “Jobo o vha a tshi nga u luvha hu si na tshine wa mu itela naa? Hufha u tshi dzula wo mu tsireledza na muṱa wawe na zwoṱhe zwine a vha nazwo. U shudufhadza zwoṱhe zwine a ita; thakha yawe yo ḓala shango ḽoṱhe. Edzou lozwa zwoṱhe zwine a vha nazwo; ngoho u ḓo vhona a tshi u sema a sa dzumbi!” Muṋe washu a vhudza Saṱhane a ri, “Ndi zwone, zwine a vha nazwo zwi zwanḓani zwau, tenda ene Jobo wa si mu huvhadze.” Ndi hone Saṱhane a tshi ṱuwa. Muṅwe musi vhana vha Jobo vho vha vhe vhuṱamboni muṱani wa mukomana wavho wa tanzhe. Ha mbo ḓi ḓa muḓinḓa ha Jobo a ri, “Ro vha ri tshi khou lima nga phulu, donngi dzi mafuloni a tsini. Kathihi fhedzi Vhasabia vha mbo ḓi dzi wela vha dzi thuba dzoṱhe, vha vhulaha vhashumi vhavho vhoṱhe ha sala nṋe fhedzi. Ndi nṋe ndi ndoṱhe we nda ponyoka uri ndi ḓe ndi vha vhudze.” A sa athu fhedza u amba ha ḓa muṅwe mushumi a ri, “Nḓadzi yo rwa ya vhulaha nngu dzoṱhe na vhalisa vhoṱhe! Ndi nṋe ndi ndoṱhe we nda ponyoka uri ndi ḓe ndi vha vhudze.” A sa athu fhedza u amba ha ḓa muṅwe mushumi a ri, “Ro welwa nga zwigwada zwiraru zwa Vhakhaladia, vha thuba dzigamela, vha vhulaha vhashumi vhavho vhoṱhe, ha sala nṋe fhedzi. Ndi nṋe ndi ndoṱhe we nda ponyoka uri ndi ḓe ndi vha vhudze.” A sa athu fhedza u amba ha ḓa muṅwe mushumi a ri, “Vhana vhavho vho vha vhe vhuṱamboni muṱani wa tanzhe ḽavho ḽa mutuka, ha ḓa ḓumbu ḽi tshi vhudzula ḽi tshi bva phangani, ḽa mbo ḓi wisa nnḓu ya vha vhulaha vhoṱhe. Ndi nṋe ndi ndoṱhe we nda ponyoka uri ndi ḓe ndi vha vhudze.” Ndi hone Jobo a tshi takuwa a kherukanya zwiambaro zwawe nga u pfa vhuṱungu, a vheula ṱhoho, a ḓiposa fhasi nga tshifhaṱuwo, a ri, “Ndo bva muvhilini wa mme anga ndi fhedzi, ndi ḓo huma ndi fhedzi. Muṋe washu o ṋea, Muṋe washu o dzhia – Muṋe washu nga a rendiwe!” Naho Jobo o vha o welwa nga khombo dzoṱhe hedzo, ho ngo tshinya, ho ngo gungulela Mudzimu. Musi hu tshi swika ḓuvha ḽine magota a Mudzimu a fanela u ya khoroni ya Muṋe washu, na Saṱhane a vha e henefho vhukati havho, a tshi fanela u ḓa. Muṋe washu a mu vhudzisa a ri, “Wo vha u tshi khou itani?” Saṱhane a fhindula a ri, “Ndo vha ndi tshi khou tendeleka ndi tshi mona-mona na ḽifhasi.” Muṋe washu a mu vhudzisa a ri, “Wo vhuya wa vhona mulanda wanga Jobo? A hu na na muthihi shangoni ane a nga ene, ha solisei, u a fulufhedzea, u ofha Mudzimu, ha funi u tshinya. Wo ita uri ndi mu lozwe a si na mulandu, hone naho zwo ralo u kha ḓi fulufhedzea unga kale.” Saṱhane a fhindula a ri, “Mavhele nga mavhele; muthu a nga lifha nga zwoṱhe zwine a vha nazwo uri a tshile. Edzou vhaisa muvhili wawe; ngoho u ḓo u sema a sa dzumbi!” Ndi hone Muṋe washu a tshi amba na Saṱhane a ri, “Ndi zwone, u zwanḓani zwau, hone u songo mu vhulaha!” Zwenezwo Saṱhane a ṱuwa hune Muṋe washu a vha hone, a ita uri Jobo a bviwe nga zwilonda muvhili woṱhe. Jobo a ya a dzula ḓaleḓaleni a ḓikweta zwilonda nga tshikengevheḓa tsha khali. Mufumakadzi wawe a amba nae a ri, “Mathina vha kha ḓi fulufhedzea? Khezwi vha sa semi Mudzimu vha ḓifela!” Jobo a fhindula a ri, “Ni khou amba unga tsilu! Mudzimu a ri ṋea zwivhuya ri a takala, zwino a tshi ri ṋea zwo vhifhaho ri zwi landule naa?” Nangwe Jobo o welwa nga khombo nngafho, ho ngo vhuya a amba zwo bvaho nḓilani. Jobo o vha e na khonani tharu. Ndi Elifasi wa Themana, na Bilidadi wa Shuwa, na Tsofara wa Naama. Vho ri u pfa khombo dzo welaho Jobo vha langana u yo mu khuthadza na u imela. Musi vha tshi kha ḓi vha kule vha vhona Jobo, hone vha si mu ḓivhe; vha tshi vhona uri ndi ene vha thoma u rothisa miṱodzi vha honḓa, vha kherukanya zwiambaro zwavho vhó ṱungufhala, vha hasha buse muyani na ṱhohoni dzavho. Ndi hone vha tshi dzula henefho mavuni nae, vha fhedza maḓuvha maṱanu na mavhili na vhusiku hao vha sa vhuyi vha amba tshithu nae, nge vha vhona a tshi khou tambula zwihulu. Ndi hone Jobo a tshi thoma u amba, a teketela ḓuvha ḽe a bebwa ngaḽo. Jobo: Ḓuvha ḽeneḽo nga ḽi shanduke swiswi. U songo tsha ḽi elelwa, u songo tsha ḽi penyisela tshedza. Ngavhe ḽi tshi dovha ḽa milwa nga swiswi ha tou bodo, ḽa tibwa nga makole, tshedza tshaḽo tsha dzima. Ngavhe vhusiku honoho vhu tshi milwa nga swiswi, ha sudzuluswa kha maḓuvha a ṅwaha, ha si tsha vhalwa kha maḓuvha a ṅwedzi. Vhusiku honoho hu songo tsha bebwa muthu, hu songo pfala mifhululu. Vhaloi vhane vha kona u phuphudza na yone Liviathani nga vha ḽi teketele, Masase yaḽo i si tsha penya, ngavhe vhu tshi lindela mutsho ḽi si tshe, vhu si vhone mapfuvhi! Ndi mini vhu songo shatela mulomo wa mbumbelo, ndi si bebwe, maṱo anga a si vhone maṱungu mangafha? Ngavhe ndo fela thumbuni ya mme anga, kana ndi ri u bebwa ndi mbo ḓi fa. Khefha mme anga vho vhuya vha ntakula marumbini avho? Ndi mini vho vhuya vha mmamisa? Ngavhe ndi fe zwenezwiḽa, ndo vha ndi tshi ḓo vha ndo awela zwino, nda lala tshaloni, nde tshete, ndó fama na mahosi na magota vhe vha ḓifhaṱela pfamo, dza sala dzi matumba. Ndo vha ndi tshi ḓo vha ndo fama, unga vhavhusi vhe vha ḓadza pfamo dzavho nga musuku na siliva. Ndi mini ndi songo mbo ḓi swiṱwa unga mafhelelanḓuni, nda nga ṅwana we a si vhuye a vhona tshedza. Tshaloni vhavhi a vha tsha luka vhunwa, vhashumi vho netaho vha a awela, na zwivhotshwa a zwi tsha shuma, a zwi tsha kaidzekanywa. Vhoṱhe vhá henengei, vha na bvumo na vha sa ḓihwi; phuli dzi fhedza nga u vhofhololwa. Ndi mini Mudzimu a tshi litsha vha no tambula vha tshi ḓi tshila? Ndi mini tshedza tshawe tshi tshi ḓi vhonetshela vha ḽaho mbilu? Vha lindela lufu lwa si ḓe, vha funa tshalo u fhira lupfumo; vha tshi elekanya tshalo vha a takala; vha tshi humbula thulwi ya mavu vha a fhululedza. Hufha muthu a tshi tshila a sa ḓivhi hune a ya, Mudzimu ó mu vhetshela luhura. Tshigomelo ndi zwone zwiḽiwa zwanga, tshinwiwa tshanga ndi miṱodzi. Zwoṱhe zwine nda zwi ofha zwi a nngwela; tshine nda tshi tetemela a tshi litshi u ḓa. A thi na mulalo, a thi rudzi mbilu, a thi aweli, tshanga ndi nyofho. Ndi hone Elifasi wa Themana a tshi fhindula. Elifasi: Jobo, arali nda amba zwi ḓo ni dina? Hone ndi nnyi ane a nga sokou konḓelela a si ambe tshithu? Inwi no laya vhathu vhanzhi, na khwaṱhisa vho kuleaho nungo. Maipfi aṋu o vha a tshi tika vha no wa, na khwaṱhisa magona a tepaho. Zwino inwi nó welwa nga khombo a ni koni u konḓelela; yo ni tsikeledza na hanganea. Hufha no vha ni tshi ofha Mudzimu ni sa solisei, zwino ni kundwa ngani u fulufhela uri u ḓo ni lamulela? Edzonou elekanya zwiṱuku: Ho no vhuya ha lovha a si na mulandu naa? A si na vhufhura o no vhuya a lozwiwa? Nṋe ndi tshi sedza ndo vhona uri vhane vha lima vhuvhi, vha zwala khombo, vha kaṋa zwenezwo. Mudzimu u vha lozwa o sinyuwa, vha lovha nga mbiti dzawe. Vhavhi vha vhomba vha kuma unga dzindau, hone Mudzimu a vha vunḓa maṋo, vha fa unga ndau i tshi shaya tshine ya ponda, vhana vhavho vhoṱhe vha balangana. Ndo dzumbululelwa ipfi tshiphirini; nḓevheni dzanga ho pfala tshihevhehevhe. Vhukati ha vhusiku, vhathu vho ya nga khofhe vho tou mbwandaa, nṋe nda tshenuswa nga mabono, nda farwa nga nyofho na u tetemela, marambo anga oṱhe a dzinginyea. Khofheni hanga ha fhira muya, mavhudzi anga a takuwa nga nyofho. Nda vhona tshiṅwe tshithu tsho ima henefho, nda ṱalela nda si ḓivhe uri ndi mini. Zwenezwo hu tshee he tshete, nda pfa ipfi ḽi tshi ri, “Muthu a nga vha muvhuya maṱoni a Mudzimu naa? U hone ane a nga vhonala o ṱamba maṱoni a Muvhumbi wawe naa? Hufha na vhalanda vhawe vha ṱaḓulu a sa vha fulufhedzi; na vharuṅwa u vhona vha tshi ṱahedza. Ni vhona unga a nga fulufhedza tshivhumbwa tsha vumba, tshithu tshi no bva buseni, tshine tsha pwaṱuwa unga tshisusu? Muthu a nga ḓi vuwa a tshi khou tshila nga matsheloni, ḽi sa athu kovhela a mbo ḓi fa, a hangwiwa a si tsha humbulwa, nnḓu yawe ya thuthwa, a fa a songo guda tshithu.” Jobo, huwelelani, ni pfe arali hu na ane a fhindula. Kani hu na muruṅwa ane na ḓitika ngae? Ngoho mbilaelo dzi vhulaha a si na ṱhalukanyo; mbiti dzi vhulaha a si na nzhele. Nṋe ndo no vhona tsilu ḽi tshi ṱoka midzi, hu si kale nnḓu yawe ya teketelwa. Vhana vhawe a vha wani vhushavhelo, vha haṱulwa khoroni vha si vhe na mulamukisi. Vha shayaho zwiḽiwa vha ḓo ḽa zwe a kaṋa; vha ḓo kaṋa na o tshotshelwaho nga mipfa; vha re na ḓora vha ḓo emula lupfumo lwawe vha tou lu phaga. Vhuvhi a vhu meli mavuni, na khombo a i rungi i tshi bva muṱavhani na kathihi; muthu ene muṋe u ḓiovhela khombo, zwa nga ṱhase dzi tshi thamuwa dzi tshi bva muliloni. Ngavhe i vhe nṋe ndi musi ndo rembulutshela ha Mudzimu, nda mu suma mafhungo anga. A ri koni u ṱalukanya mishumo yawe mihulu; maḓembe awe ha fheli. Shango u ḽi nisela mvula, a sheledza masimu. Ee, ndi Ene a no hulisa vha no ḓiṱukufhadza, vha lilaho a vha takadza. U piringanya maano a vha vhukwila, uri zwe vha luka zwi si pfumbe; a fasha vhaṱali nga maano avho, vhunwa havho ha kumbiwa. Vha welwa nga swiswi maṱavhelo, masiari tshivhangalala vha phuphudzika ha nga ndi vhusiku. Mudzimu Ene u tinyisa vhaheḓana pfumo ḽa vhadziavhunwa, u tsireledza vhashai vha si kandeledzwe; u ṋea vhatshinyali fulufhelo, vhavhi a vha vala milomo. Wa mashudu ndi uyo ane a kaidzwa nga Mudzimu, ni songo lamba Ramaanḓaoṱhe a tshi ni laya; ndi Ene a no phula mbonzhe, a dovha a dzi fhodza; tshanḓa tshawe tshi a huvhadza, tsha dovha tsha rindidza. Naho khombo dza anda hani, u ḓo u lamukisa wa si huvhale; ha wa nḓala u ḓo u tshidza wa si fe; ha vuwa nndwa u ḓo u pilela pfumo. Naho vha u sasaladza nga ndimi dzi no nga ṱhamu, u ḓo u tsireledza, ndozwo i tshi ḓa wa si ofhe tshithu. Hú na ndozwo na nḓala, iwe u ḓo sokou sea, wa si ofhe zwivhanda zwa ḓaka. U tshi lima, matombo a ḓo u sendelela, wa tshila nga mulalo na zwivhanda zwa ḓaka. Ndi hone u tshi ḓo tshila nḓuni yau u sa ofhi tshithu, u tshi vhala thakha yau wa wana hu si na yo xelaho. U ḓo vha na vhana vhanzhi; vha ḓo anda unga hatsi mafuloni. U ḓo dzhena tshaloni wo ranga u lalama wa shulwa muṱoḓo, wa nga goroi ine ya kaṋiwa yo vhibva. Jobo, hezwo ro zwi ṱoḓesesa ra zwi ḓivha, ndi ngoho; na inwi ni tshi zwi pfa ni zwi dzhiele nzhele. Jobo: Arali mbilaelo dzanga dzi tshi nga kaliwa, khombo dzanga dza kuvhanganywa dza vhewa nṱha ha tshikalo, dzo vha dzi tshi ḓo lemela u fhira muṱavha wa lwanzhe; ndi zwine nda sokou amba ndi sa humbuli. Ramaanḓaoṱhe o mpfula nga misevhe; vhutulu hayo ho ḓala muvhili wanga, ha nṱanganya ṱhoho; ndo thathedzwa nga zwi ofhisaho zwa Mudzimu. Mbiḓi i nga kuma yo wana pfulo naa? Phulu yo fura i nga vhomba kani? Huno ndi nnyi ane a nga ḽa zwiḽiwa zwi sa ḓifhi, zwí songo lungwa muṋo? Bwindi ḽitshena ḽa gumba ḽi ḓifhelafhi? Nṋe zwine nda nuswa nga Mudzimu a thi zwi tami; zwoṱhe zwine nda kapudzwa zwi a nnengisa. Ngavhe zwe nda humbela zwi tshi pfiwa, Mudzimu a nṋee zwe nda zwi lavhelela, a mbo ḓi mphedzisa zwanga nandi! Khezwi a sa angaladzi tshanḓa a mbo ḓi nndozwa! Ngavhe a tshi tou ralo, ndo vha ndi tshi ḓo fhufha nda ṋanzwa makole nga dakalo, nangwe vhuṱungu vhu sa konḓelelei, tenda maipfi a Ene Mukhethwa ndí songo vhuya nda a landula. Nungo dza u konḓelela ndi dzi wanafhi? Hufha ndo no ṱovhowa! Kani ndo vhumbwa nga tombo? Muvhili wanga ndi tshirongana kani? A thi tshee na nungo dzine nda nga tshila ngadzo; na ane a nga ntika a hu na. Khomboni yo raliho hu ṱoḓea khonani dzi fulufhedzeaho, uri muthu a sa ḓo ṱamba Ramaanḓaoṱhe, hone inwi khonani dzanga ni a nndaṱedza; ni nga milambwana ine ya xa musi mvula i sa ni. Gabugu na tshifhango zwi tshi ṋoka, zwi ḓadza milambwana ya tou fhalala; hone ḽa fhisa zwi a nyamalala, magovha a sala e swoto, o oma. Vhaendi vha pambuwa nḓilani dzavho vha yo ṱoḓa maḓi, vha gonya na milambwana, vha fa nga ḓora. Vhaendi vha Thema vha ṱoḓa maḓi khayo; vhavhambadzi vha Saba vha sedza vho fulufhela, hone vha si wane tshithu; vha wana yo xa, vha ṱovhowa. Inwi ndi vhona ni tshi nga milambwana yeneyo: ni ri u vhona khombo yo nngwela na huma nga tsha murahu nga nyofho. Kani ndo ni humbela tshifhiwa? Ndo ri ni mmvisele tshanḓanguvhoni kani? Ndo vhuya nda ri, “Nndamuleleni kha swina ḽanga” naa? Kani ndo vhuya nda ri, “Nthengululeni kha ḽivemu”? Ndi zwone, mpfunzeni-ha! Mmbudzeni vhukhakhi hanga. Ndi ḓe tshete nda ni thetshelesa. Ngoho i a vhavha, hone zwine inwi na amba a zwi pfali. Kani ni ṱoḓa u nkaidzela zwe nda amba, maipfi a muthu o ṱovhowaho na a ita muya? Ni ḓo ṱuwa ni tshi itela tsiwana madeṅwa, na rengisa khonani yaṋu. Ntsedzeni tshifhaṱuwo: ngoho a thi zwifhi! Nkhumeleni, ni songo nkhaṱhulela u laṱwa ndi si na mulandu; nṋe ndi ngohoni! Ḽivhi ḽe nda vhuya nda ḽi amba ndi ḽifhio? Mulomo wanga wá amba vhuvhi ndi nga si zwi pfe naa? Vhutshilo ha muthu ndi nndwa ya mukumuṱelo, ndi mushumo u lemelaho wa pfarela-u-lila; vhu nga phuli i no swa nga ḓuvha ya si dzule murunzini, vhu nga mushumi o lindela malamba awe. Na nṋe ndo kovhelwa zwo raloho: Miṅwedzi i tshi ḓi ṱanḓulukana a thi tshileli tshithu; vhusiku vhu tshi ḓi tevhekana vhu ḓisa maṱungu fhedzi. Ndi tshi yo lala ndi ri, “Ḽi tsha lini?” A ḽi tshi, ndi lala ndi tshi vhumbuluwa, mapfuvhi a vhuya a tswuka. Muvhili wanga wo ḓala mbungu, wo phapha makwanda, lukanda lwanga lu bva vhulwa. Maḓuvha anga a gidima u fhira nzhara ya muluki; a fhela ndo fulufhuwa. Mudzimu, u songo hangwa uri vhutshilo hanga vhu tou vha mufemo, a thi tsha ḓo dovha nda vhona zwivhuya. Zwino u a mmbona, a u tsha ḓo mmbona: u tshi nṱoḓa u ḓo wana ndi si tsheeho. Muthu a fa ha tsha vhuya; u nga gole ḽine ḽa balangana, ḽa mbo ḓi nyamalala; ha tsha humela nḓuni yawe; u a hangwiwa. Ndi zwine nda nga si fhumule! Ndi amba ndi tshi pfa vhuṱungu; ndi gungula ndi tshi ḽa mbilu. Mudzimu, ndi mini u tshi dzula wo nndinda? Kani ndi nṋe lwanzhe u tshi mmbetshela mukano? Ndi nṋe buka ḽa lwanzhe kani? Ndi tshi ri ndi lale ndi awele, vhuṱungu vhu dzike, u ntshushedza nga miloro, wa nnyofhisa nga mabono. Ngavhe ndi tshi tshipwa zwanga nda fa, u fhira u tshila nda tambula. Ndo ṱovhowa, vhutshilo ho nnetisa; nnditshe, hufha vhutshilo hanga vhu tshi tou vha mufemo. Muthu ndi mini u tshi vhuya wa ḓidina ngae? Ndi mini u tshi mu dzhenisa mbiluni? Ḽi tshi tsha u a mu ṱola, wa dzulela u mu linga. A u edzou lavhelesa thungo nda mila-vho mare? Arali ndo tshinya, Iwe ndo u itani? Ndi amba Iwe mulindi wa vhathu! Ndi mini u tshi nnyita tshipfulwa tshau? Kani ndo no vha muhwalo wau? A thi hangwelwi zwanga vhutshinyi hanga naa? Vhuvhi hanga a u tsinyi iṱo wa vhu hangwa naa? Hufha ndi tshi ḓo ṱuwa ndi tshi yo lala mavuni; u ḓo nṱoḓa, nda vha ndi si tsheeho! Bilidadi: Ni ḓo amba u swika lini, na fhedza nyambo yaṋu i no nga muya u tshi vumuludza? Mudzimu a nga rwa muthu nga ṱhamu i songo mu teaho naa? Ramaanḓaoṱhe a nga shanda zwi re zwone naa? Ngoho a hu shayi tshe vhana vhaṋu vha mu dina ngatsho, o tou vha rwa a tshi tevhedza vhutshinyi havho. Zwino inwi ṱoḓani zwine Mudzimu Ramaanḓaoṱhe a zwi funa, ni mu luvhelele. Arali no kuna, ni si na vhufhura, u ḓo takuwa a ni imelela, a ni pfufha nga zwo ni teaho. Lupfumo lwaṋu lwe lwa fhalala a lu nga vhuyi lwa vha tshithu lu tshi vhambedzwa na zwine Mudzimu a ḓo ni ṋea. Edzonu vhudzisa vhuṱali ha vha kale, ni pfe zwe vhokhotsi avho vha vhona. Riṋe vhana vha mulovha, a ri ḓivhi tshithu; vhutshilo hashu fhano fhasi a vhu yi thambo, vhu fhira unga murunzi. Litshani vhaṱali vha kale vha ni funze; thetshelesani zwine vha amba, vha ri, “Ṱhanga dzi nga mela hu si na maḓi? Madzhesi a nga wanala hu si na maṱafa? Maḓi a vhuya a xa, ndi dzone dzi no thoma u puta, dzi sa athu vhibva uri dzi hwivhiwe.” Vha no hangwa Mudzimu vha nga ṱhanga dzenedzo: Vha no nyadza Mudzimu a vha wani zwe vha fulufhela. Zwine vha fulufhela ndi mahandana fhedzi; zwi nga muḓali wa lubuvhi. Vha ḓitika nga lubuvhi – lu nga vha tika naa? Vha farelela muḓali – vha nga gogoḓela ngawo naa? Vhavhi vha navha unga ṱhanga tshedzani, minavhela ya ṱanganya tsimu, midzi yayo ya tanda matombo, ya ṱoka lutomboni. Edzou tupula – a hu na a no ḓo zwi ḓivha uri yo vhuya ya vha hone. Vhonani, hoyo ndi wone muḓifho wa vhavhi: Hu ḓa vhaṅwe vha vha dzhiela vhudzulo. Hone vha sa solisei Mudzimu ha vha furaleli; vhaitazwivhi na vhone ha vha tiki. U ḓo ita uri ni dovhe ni see, ni ṱavhe mukosi nga dakalo. Vhane vha ni vhenga vha ḓo tou niwa nga ṱhoni; mahaya a vhavhi a ḓo nyamalala. Naho a tshi funa u livhana na Mudzimu tsengoni, arali Mudzimu a mu vhudzisa mbudziso dza tshigidi, ene na nthihi a nga si i fhindule. Vhuṱali ha Mudzimu ndi vhuhulu, maanḓa awe ha konadzei; ndi nnyi we a vhuya a imedzana nae, a vhuya a tshi tshila? U sudzulusa dzithavha dzi sa zwi ḓivhi, a dzi phusukanya o sinyuwa. U vusa mudzinginyo wa ḽifhasi, ḽa tseka, phuphu dzaḽo dza tetemela. U kona u fara ḓuvha ḽi si bve, a dzima tshedza tsha ṋaledzi vhusiku. U ṱharamudza ḽiṱaḓulu e eṱhe, a tshimbila nṱha ha lwanzhe. Ndi Ene we a sika Masase na Maakhala, na Tshilimela na Ṱhuḓa. Mishumo yawe mihulu ndi khundaṱhalukanyo, maḓembe awe na one ha fheli. Mudzimu u a fhira tsini hanga, nda si kone u mu vhona, e fhiri, nda si mu ṱalukanye. U dzhia tshine a funa, ha si vhe na ane a mu dzivhisa; a hu na na muthihi ane a nga vhudzisa a ri, “U itani?” Mudzimu a sinyuwa, o sinyuwa, maswina awe e a ima na Rahaba, buka ḽa lwanzheni, o kokovha a luvha ṋayoni dzawe. Zwenezwo nṋe ndi nga mu hanedza hani? Maipfi a u mu fhindula ndi ḓo a wanafhi? Naho ndi si na mulandu, ndi nga si mu vhile pfanelo dzanga; o dzula o nndaṱa, tshanga ndi u mu luvhelela uri a nkhathutshele. Nangwe a tenda u ḓa tsengoni, ndi vhona unga a nga si nthetshelese; u nnziamedza nga maḓumbu, a mphula mbonzhe a dovha, ndí songo tshinya tshithu; ha vhui a tenda ndi tshi femuluwa; u ntiba nga maṱungu. Arali i nungo, nṋe ndi nga si mu kone, hufha e Ene Ramaanḓa. Ndi nga mu hwelela khoroni? Ndi nnyi ane a nga mu vhidza? A thi na mulandu, a thi solisei, hone maipfi anga a ḓo nkhaṱhula, a nkhwesa mulandu. A thi solisei, a thi tsha ḓilonda, vhutshilo hanga ndi a vhu nyadza. Zwi a fana; ndi zwine nda ri: U lozwa vhoṱhe, a sa solisei khathihi na muvhi. Arali muthu a si na mulandu a sokou mbo ḓi welwa nga khombo a fa, Mudzimu u a sea. Shango o ḽi kumedza vhavhi; o pofulisa vhahaṱuli vhoṱhe. Arali zwi songo itwa nga Mudzimu, zwo itwa nga nnyi-ha? Maḓuvha anga a fhira nga luvhilo, lu no fhira lwa mugidimi makone; a hu na na ḓuvha ḽavhuḓi-vho. A fhira unga tshikepe tsha luvhilo; a nga goni ḽi tshi doba muvhuḓa. Arali nda ri, “Kha ndi hangwe lugungulo, ndi dovhe ndi see!” ndi pfa ndi tshi ḓi ofha vhuṱungu hanga; ndi ḓivha uri Iwe Mudzimu u ḓo ḓi vhona ndi na mulandu. Vhunga ndi na mulandu, ndi kha ḓi zwi londelani? Nangwe nda ṱamba nga maḓi-maḓi, zwanḓa zwanga nda zwi ṱamba nga tshisibe, Iwe Mudzimu u ḓo mposa dindini ḽa tshika, na zwiambaro zwanga zwa nnengwa. Ngavhe Mudzimu e muthu ndo vha ndi tshi ḓo mu fhindula, nda ri, “Kha ri livhane tsengoni!” Hone a ri na mupfumedzanyi; ane a nga lamula nṋe na Mudzimu haho; haho ane a nga humisa mbuno ya Mudzimu, nda si tsha ḓo ofha vhuhali hawe. Ndo vha ndi tshi ḓo amba ndi sa mu ofhi. Hone zwino a hu na tshine nda nga ita. Ndo neta nga vhutshilo. Litsha ndi gungule, ndi khou ḽa mbilu! Ndi ri, Mudzimu, u songo mmbea mulandu; edzou mmbudza: Ndo tshinyani? Ndi zwavhuḓi u tshi nkandeledza, u tshi nyadza tshe wa tshi vhumba? Vhavhi vhone vha tshi luka vhunwa, u a zwi takalela naa? U sedza zwithu unga muthu naa? U vhona unga muthu wa ṋama naa? Vhutshilo hau ndi vhupfufhi unga ha muthu naa? Miṅwaha yau i nga ya muthu kani, zwine wa vhuya wa londolosa vhuvhi hanga, wa zwima vhukhakhi hanga hoṱhe? Hufha u tshi ḓivha uri a thi na mulandu, na uri a hu na ane a nga nndamukisa zwanḓani zwau. Ndo vhumbwa nga zwanḓa zwau, hone zwino zwenezwo zwanḓa zwi vho nndozwa tshoṱhe. U songo hangwa uri wo mmbumba nga vumba; kani u vho ṱoḓa u nkuya nda vhuelela buseni? Ndi Iwe we wa ṋea khotsi anga nungo uri vha ntsike, wa nnyalusa muvhilini wa mme anga. Wo vhumba muvhili wanga nga marambo na tsinga, marambo wa a ambadza ṋama na lukanda. Wo nṋea vhutshilo, wa mpfuna nga lufuno lu sa dzinginyei, wa nndondola nda ḓi tshila. Hone zwino ndi vho ḓivha uri matsina wo vha u na tshimbevha: Wo vha u tshi khou sedza uri ndi nga si khakhe naa, wa ḓo konou mpfara nga mbilu. Nda tou tshinya, u a ntambudza, hu uri nda ita zwivhuya, a thi wani tshithu. Ndo nyadziwa tshoṱhe, ndo mbwandamela maṱunguni. Zwa nnakela, u nndodela unga ndau, wa vhuya wa ita na maḓembe u tshi ṱoḓa u mmbaisa. U dzula u tshi nṱoḓela ṱhanzi dza u mpomoka; u ntsinyutshela hau hu ḓi hulela hu tshi ya; vhahali vhau a vha nkhumeli, vha sielisana u nkovhola. Mudzimu, wo itelani uri ndi bebwe? Ngavhe ndi fe ndi sa athu vhonwa nga muthu, u bva thumbuni nda dzhena tshaloni! Zwi ḓi fana na u sa bebwa. Maḓuvha anga a ho ngo sala a si gathi kani? Nṱutshele, litsha ndi ḓiphiṋenyana, ndi sa athu ya hune nda si tsha ḓo vhuya, shangoni ḽa swiswi ḽo touho bodo, ḽa swiswi na mirunzi, hu si na tshedza tsha ḓuvha, hune tshedza tshaho tsha vha swiswi. Tsofara: A hu na ane a nga fhindula mafhafhaḓo aya? Kani u ravhaḓa ndi hone hune ha ṱanzwa muthu mulandu? Jobo, ni vhona unga u lopola haṋu hu nga ri runga milomo? Ni vhona unga ni tshi nzhonzhowedza a ri koni u ni kaidza? Ni ri zwine na amba ndi ngoho? Na ri no ṱamba maṱoni a Mudzimu? Ngavhe Mudzimu Ene muṋe a tshi ni fhindula, a amba a ni kaidza. O vha a tshi ḓo ni dzumbululela zwiphiri zwa vhuṱali, na konou ṱalukanya uri zwi kanukisa hani. Ḓivhani uri Mudzimu u khou ni rwa nga ṱhamu ṱhukhu. Zwiphiri zwa Mudzimu ni nga zwi swikela naa? Hune Ramaanḓaoṱhe a guma ni nga hu hovhelela naa? Zwo hula u fhira makole – inwi ni nga itani? Zwo tsisa u fhira vhudzulavhafu – inwi ni ḓivha mini? Zwo hula u fhira ḽifhasi; zwo ṱanḓavhuwa u fhira lwanzhe. Arali Mudzimu a ni fara a ni isa tsengoni, ndi nnyi ane a nga mu dzivhisa? Ene u ḓivha u sa ḓivhalea ha vhathu; u vhona vhuvhi havho hoṱhe, á songo vhuya a sedzesa. Madodo a ḓo thoma u ṱalifha mbiḓi dzi tshi vho dzwala vhathu. Vhuedzedzani mbilu yaṋu vhudzuloni; luvhani Mudzimu; laṱani vhuvhi vhu re zwanḓani zwaṋu; hayani haṋu ni songo tendela vhutshinyi; ndi hone ni tshi ḓo ḓipfa ni si na valuvalu, na ḓo ima no khwaṱha ni sa ofhi tshithu; ndi hone maṱungu aṋu oṱhe a tshi ḓo fhufha, ni tshi a elelwa na vhona a tshi nga mikumbela ye ya ela ya fhira; ndi hone vhutshilo haṋu vhu tshi ḓo nga tshedza, ha fhira ḓuvha ḽi vhukati ha ṱhoho, swiswi ḽa nga mapfuvhi a tshi tswuka. Ni ḓo pfa ni na fulufhelo ni sa ofhi tshithu; ni tshi sedza zwa muḓi waṋu ni ḓo wana zwoṱhe zwo naka, na yo lala no rudza mbilu, na eḓela ni sa ofhi swina; vhathu vhanzhi vha ḓo ni luvhelela. Vhavhi vhone vha ḓo pfa vho kulea nungo; a vha nga wani nzanyo ya u ponyoka vha shavha, tshavho hu ḓo vha u tou lindela lufu. Hone na nṋe ndi na ṱhalukanyo ine na vha nayo; a ni mphiri. Ndi nnyi a sa ḓivhi zwe na amba? Zwino ndi vho sewa na nga khonani dzanga; vha ntsea nangwe ndi sa solisei, ndi si na mulandu, ndí muthu wa u rabela, Mudzimu a tshi ḓi mphindula. Inwi a ni na tshi ni dinaho, ni tamba nga nṋe a no tambula; ni raha muthu a no khou redzemuwa; hone mavemu vha a ḓiphiṋa; vha no kolela Mudzimu a vha ofhi tshithu, hufha Mudzimu vho mu kona. Edzonu vhudzisa dziphukha, dzi ḓo ni funza; na zwiṋoni zwi ḓo ni vhudza; ambani na ḽifhasi, ḽi ḓo ni laya; litshani khovhe dza lwanzheni dzi ni anetshele. Tshivhumbwa tshi sa ḓivhi uri zwo vhumbwa nga tshanḓa tsha Muṋe washu, ndi tshifhio? Ene u londola vhutshilo ha zwisikwa zwoṱhe; vhutshilo ha vhathu vhoṱhe vhu zwanḓani zwawe. Lulimi lu thetshela zwiḽiwa; tsha nḓevhe ndi u ṱanḓulukanya maipfi. Vhuṱali vhu na ṱhoho tshena; ndalamo i ḓisa ṱhalukanyo; hone vhuṱali vhukuma na maanḓa ndi zwa Muṋe washu; nyeletshedzo na ṱhalukanyo ndi zwawe. Ene a phusukanya, ndi nnyi ane a nga dovha a fhaṱa? A vhofha muthu, a nga vhofhololwa nga nnyi? A fara mvula, hu vha na gomelelo; a vulela maḓi, a kumba shango. Maanḓa ndi awe, ha kundwi nga tshithu; hu mufhurwa, hu mufhuri, vhoṱhe vha langwa ngae. Vhaeletshedzi vha khosi u vha bvula navhula a vha isa vhuthubwani, vhahaṱuli a vha tsilufhadza. Mahosi u vha bvula lupila, a vha ambadza tsindi ya phuli. Vhotshifhe u vha bvula navhula a vha isa vhuthubwani, a tupula vho ṱokaho midzi kale. Vhomakone vha nyambo u vha ita zwimuma, vhakalaha a vha dzhiela ṱhalukanyo. Vhahulwane u vha nisela ṱhoni, a kula nungo dza vha maanḓa. U dzumbulula zwi re ngomu-ngomu swiswini, swiswi ḽihulu a ḽi bvisela tshedzani. U fhaṱa dzitshakha dza vha na bvumo, a fhedza nga u dzi furalela dza lovha. Vharangaphanḓa vhadzo u a vha tsilufhadza, vha tendeleka sogani vhó ḓaḓa, vha xela, vha phuphudzika swiswini, vha pepeleka unga zwidakwa. Zwoṱhe zwine na amba ndo no ḓi zwi vhona, ndo no ḓi zwi pfa, ndo no ḓi zwi ṱalukanya. Zwine na zwi ḓivha, na nṋe ndi a zwi ḓivha, a ni mphiri. Nṋe a thi khou amba na inwi, ndi khou amba na Ramaanḓaoṱhe, ndi ṱoḓa u hanedzana na Mudzimu. Inwi ni pila u shaya nḓivho haṋu nga mazwifhi; noṱhe ni dziṅanga dzi sa fhodzi muthu. Ngavhe ni tshi ḓifhumulela zwaṋu, vhathu vho vha vha tshi nga ḓo ḓi ri no ṱalifha. Thetshelesani ndi tshi hwedza mulandu wanga, ni pfe vhuṱanzi hanga. Ni zwifhelani? Nṋa ni nga ambela Mudzimu nga mazwifhi? Ni nga ri ni tshi ambela Mudzimu na ita tshiṱalula? Ndi nnyi we a ri ni mu sengele khoroni? Arali a ṱola mbilu dzaṋu a nga wana tshivhuya? Ni vhona unga ni nga mu fhura unga ni tshi fhura vhathu? Nangwe tshiṱalula tshaṋu tsho dzumbama, ha nga litshi u ni kaidza. Vhuhulu hawe a vhu ni ofhisi? Ni tshi mu elekanya a ni tetemeli? Mirero yaṋu ndi milora, i fhufha na muya; nyambo yaṋu i ṋoka unga vumba. Ni tshete ndi ambe; zwi nngwelaho kha zwi nngwele. Ndi ḓo luma mbilu nda amba, naho ndi tshi khou dembelela nga lwatsi. Nangwe Mudzimu a tshi ḓo mmbulaha – ndi tshee ndo lavhelela Ene uri ndi livhane nae tsengoni. Nda ralo ndi nga tshidzwa; muvhi ha livhani na Mudzimu. Zwino thetshelesani ndi ṱalutshedze; kolongonyani nḓevhe dzaṋu ni pfe. Ndo lindela u ḓisengela, hufha ndi tshi ḓivha uri ndi ngohoni. Ha ḓa ane a ḓo livhana na nṋe tsengoni, a mphindula, ndi ḓo fhumula nda ḓifela. Mudzimu, litsha ndi humbele zwithu zwivhili, ndi hone ndi sa ḓo u dzumbama: Nkhumele! U songo mmbulaha nga nyofho! Nkhwelele, ndi ḓo fhindula, kana nṋe ndi ambe, Iwe u fhindule. Vhuvhi hanga ndi vhufhio? Ndo tshinyani? Ndi pomokelwani? Ntsumbedze vhutshinyi hanga! Khefha u tshi nnzumbama wa nnyita swina ḽau? U nga endela u shushedza ṱari ḽi fhufhaho nga muya? U nga pandamedza mathukhwi? U mmbetshela ṱhamu i vhavhaho, wa nthwela zwe nda ita ndi tshee muṱuku. Wo mpata milenzhe nga tshipato; u sedza zwoṱhe zwine nda ita, wa londa vhuṱala hanga. Ndi zwe nda ṱahala unga vongori, nda nga nguvho yo ḽiwaho nga tsole. Muthu o bebwaho nga musadzi u tshila maḓuvha a si gathi, ha wani mulalo; u ri u aluwa a mbo ḓi puta unga dzuvha; u fhira nga luvhilo unga murunzi u tshi vhuya. Mudzimu, tshithu tsho raloho u tshi londelani? U ḓidinelani nga u nnyisa tsengoni wa nkhaṱhula? Hufha u tshi ḓivha uri muthu ndi muri u vhavhaho, a nga aṋwa hani mitshelo i ḓifhaho? Maḓuvha a vhutshilo ha muthu a dzula o vhalwa, na miṅwedzi ine a ḓo tshila; Iwe wo mu vhetshela mikano, a nga si i pfuke. Lavhelesa thungo, u mu litshe, ḽi kovhele zwaḽo e mutholiwa. Muri wó reṅwa u a ḓi vha na fulufhelo; u a vuwa wa mela maḓadzwane. Nangwe midzi yawo yo no vha ya kale, tshiguthe tshawo tshó no fela mavuni, wá wana maḓi u a simuwa, wa ṱuma lurere unga tshimela tshiswa. Muthu ene a fa zwo fhela; u ri u fa a yafhi? Milambo i nga vhuya ya xa, lwanzhe lwa vhuya lwa oma, muthu a sa athu vuwa tshee a fa. Lutombo lu tshi kha ḓi vha hone a nga si vuwe; a nga si vhuye a tsukunyea o eḓela. Ngavhe u tshi nnzumba vhudzulavhafu, nda dzumbama mbiti dzau dza vhuya dza dzika, wa konou vhea ḓuvha ḽine wa ḓo nnyelelwa ngaḽo. Huno muthu a fa u a dovha a tshila naa? Maḓuvha oṱhe ndi tshee ndo hwala hoyu muhwalo ndi ḓo lindela ndi vhuye ndi rulwe. Ndi hone u tshi ḓo mmbidza nda aravha, wa takadzwa nga nṋe tshisikwa tshau. Zwenezwo u ḓo ri u tshi londa vhuṱala hanga, wa si tsha londa he nda bvisa mulenzhe nḓilani. Vhutshinyi hanga u ḓo vhu shatela khalini, wa tiba vhuvhi hanga. Thavha dzi a ḓi korea dza wa, nngwa dza sudzuluswa vhudzuloni hadzo, maḓi a ṱahadza matombo, mvula dza mikumbela dza kumba mavu; na zwe vhathu vha fulufhela, Iwe u zwi lozwa nga u ralo, vha fulufhuwa. U kuyekanya muthu a si tsha vha hone, wa rivhisa tshifhaṱuwo tshawe a fa. Vhana vhawe vha sala vha tshi huliswa, ene a si zwi ḓivhe; nangwe vha tshi shoniswa, a si zwi pfe. Tshine a tshi pfa ndi vhuṱungu ha muvhili wawe na u vhavha ha mbilu yawe. Elifasi wa Themana: Jobo, a no ngo amba tshithu; a hu na na muṱali na muthihi a no amba zwi sa pfali unga inwi, a ḓilamulela nga maipfi a sa ambi tshithu, a sokou anza nyambo i si na mushumo. Ni ita uri vhathu vha si tsha ofha Mudzimu, vha mu nyadze. Vhuvhi haṋu vhu pfala nga zwine na amba; ni khou dzumbama nga vhukwila. A si nṋe a no khou ni laṱa, inwi muṋe ni khou laṱwa nga maipfi aṋu, ṱhanzi i no ni laṱa ndi mulomo waṋu. Kani o rangaho u bebwa ndi inwi? Mudzimu a tshi vhumba dzithavha no vha ni hone? Kani no zwi pfa a tshi dzudzanya zwoṱhe? Vhuṱali vhu na inwi ni noṱhe kani? Zwoṱhe zwine na zwi ḓivha, riṋe a ri zwi ḓivhi-vho? Ndi ifhio nḓivho yaṋu ine ri si vhe nayo? Ro guda vhuṱali kha vhakalaha vho tshenaho mmvi, vha re na makole a no fhira a khotsi aṋu. Mudzimu a tshi ni khuthadza ni zwi nyadzelani? Hufha ro mu ambela nga maipfi a vhulenda. Mbilu yaṋu i ni isa kule; ni ri lavhelesa no sinyalala. Ni sinyutshela Mudzimu, na shulula maipfi o raliho! Ndi nnyi wa mbilu yo ṱambaho? O bebwaho nga musadzi ndi nnyi a re muvhuya? Hufha Mudzimu na vharuṅwa vhawe a sa vha fulufhedzi, na vha ṱaḓulu a tshi vha sedza u vhona mbilu dzavho dzi songo ṱamba; muthu ene, Mudzimu a nga mu vhona o ṱamba hani? Hufha a tshi nengisa, o tshinyala, a tshi tshinya a sa zwi pfi, zwa nga ndi u nwa maḓi. Zwino thetshelesani ndi ni funze; ndi ḓo ni vhudza zwe nda vhona nga anga maṱo. Vhaṱali vho mpfunza ngoho ye vha pfa nga vhokhotsi avho, a vho ngo vhuya vha dzumba zwiphiri. Shango ḽo vha ḽi tshee ḽavho vhe vhoṱhe, vhá songo vangana na vhannḓa. Muvhi u kandeledza vhaṅwe, hone u dzula nga nyofho vhutshilo hawe hoṱhe, nga u ḓivha uri a nga si pfuke ḓuvha ḽawe. Nḓevheni dzawe hu dzula hu tshi pfala mikosi i ofhisaho; a tshi tou ri, ndi a ḓiphiṋa, mavemu a a mu wela. Ha fulufheli uri u ḓo vhuya a ponyoka swiswi; tshawe hu ḓo vha u ḽiwa nga pfumo; maanga o lindela tshitumbu tshawe; u a ḓivha uri o lindelwa nga swiswi; u ofhiswa nga khombo na maṱungu, zwa mu wela unga khosi khulu i tshi yo dia. Munna ane a sumba Mudzimu nga vili, a imedzana na Ramaanḓaoṱhe, o livhiwa nga zwenezwo. Ndi ene munna we a yo dzula matumbani, a dzhia nnḓu dzo ṱutshelwaho nga vhaṋe vhadzo, marubi e a phusukanywa a pfi a songo tsha vuswa, ene a a vusa a sa londi uri o teketelwa nga Mudzimu. A nga si tsha pfuma a ya thambo; thundu yawe a i tsha ḓo vha hone; thakha yawe a i tsha ḓo ḓala shango. Swiswi ha nga ḽi ponyoki; u ḓo nga muri une matavhi awo a swa nga mulilo; u ḓo hwalwa nga mufemo u bvaho mulomoni wa Mudzimu. Ane a ḓifhura nga u fulufhela mahandana, u ḓo pfufhiwa nga one mahandana. U ḓo nga davhi ḽine ḽi si tsha ḓo ṱuma lurere, a puta tshifhinga tshawe tshi sa athu swika. U ḓo nga munḓirivhe u no moḓisa magaga, a nga muolivi une wa fhufhura maluvha. A nyadzaho Mudzimu u ḓo shaya vhana; mahaya o fhaṱwaho nga tshanḓanguvhoni a ḓo tou lore. Ndi vhone vha no vhifha muvhilini nga vhunwa, vha beba vhuvhi, vha wana vho ḓifhura. Nṋa ni tshi ravhaḓa ni ḓo sokou ela ni sa gumi? Ni dinwa ngani ni tshi vhuya na fhindula? Arali no vha ni tshi nga nṋe, nṋe ndi tshi nga inwi, ndo vha ndi tshi ḓo ḓi amba zwoṱhe zwine na amba. Ndo vha ndi tshi nga ḓi ni shoshela nga maipfi, nda ni dzungudzela ṱhoho nga lunyadzo. Ndo vha ndi tshi ḓo amba a u ni khwaṱhisa, hone i si vhe khuthadzo ya mulomo fhedzi. Ndi tshi amba a zwi mpfarisi tshithu, na u fhumula a zwi dzikisi vhuṱungu hanga. Mudzimu, wo nṱahadza, wo lozwa muṱa wanga; wo nzhongondedza nda sala ndi mukumba na marambo, ndi zwine vhathu vha ri ndi na mulandu. Wo nthathekanya wo sinyuwa; u tshi mmbona u shenganya maṋo nga mbiti; u tou nnzwondolola wa nnyita swina. Vhathu vha a nnzhonzhowedza, vha ntshata mpama nga lunyadzo, vha a nthathedza. Mudzimu o nkumedza mavemu; o mposela vhavhi, vha mpfara vhe ndwa. Ndo vha ndi tshi tshila nga mulalo, a mpfara nga mikulo, a nndevha nde mbala; u nnyita tshipfuliwa, a mposa nga misevhe thungo dzoṱhe, a ita tshiṱuhu a mpfula tswio, a shululela ndulu yanga fhasi; u nkhuvhadza a dovha; u nngwela unga muhali. Ndi khou lila: ndo rungelela saga nṱha ha lukanda lwanga; ndi khou tsumbudzea mavuni. Ndo lila nda tswukisa maṱo; maṱo anga o swifhala. Ndo pfalwo ndi si na mulandu wa vhuvemu, na thabelo yanga i si na muhoyo. Iwe ḽifhasi, u songo fukedza malofha anga; mukosi wanga kha u ḓi pfala. Ṱhanzi yanga i makoleni, i ima na nṋe i henengei ṱaḓulu. Khonani dzanga dzi a nngoḓa; Mudzimu Ene u vhona miṱodzi yanga i tshi tevhuwa. Ndi ṱoḓa wa u mphuphuthela kha Mudzimu, a nga muthu a tshi phuphuthela khonani yawe. A songo lenga. Hu tshee ho sala miṅwaha i si gathi, ndi ḓo ṱuwa ndi tshi fara lwendo, nda ya hu sa humiwi. Ndi vho fa, muya wo pwashekana, ho sala tshalo fhedzi. Ngoho ndo tingwa nga vhagoḓi; a vha nkhumeli. Ndi ḓo ambelwa nga nnyi ha Iwe? Nga a vhe Iwe muṋe. Wo vha dzhiela ṱhalukanyo; u songo tenda vha tshi nkunda. Zwi nga munna a no kovhela khonani dzawe vhuṱali, ngeno vhana vhawe vho kovhedza maṱo nga nḓala. Mudzimu o nnyita tshianeo; ndi pfelwa mare khofheni. Ndo ṱoḓou pofula nga u ḽa mbilu; miraḓo yanga yo fhelela, ndo sala ndi murunzi. Avha vha no ḓiita vha si na vhufhura, vha tshi zwi vhona vha a tshenuwa; vha si na mulandu vha tshi vhona nṋe muvhi, vha a dinalea. Naho zwo ralo, a no thetshelesa Mudzimu ha pambuwi nḓilani yawe; wa zwanḓa zwi si na tshika u ḓi wana nungo a tshi ya. Hone naho inwi na ḓa noṱhe na ima phanḓa hanga, a thi nga wani muṱali na muthihi kha inwi. Maḓuvha anga o fhela; hu maano anga, hu zwine mbilu ya tama, zwoṱhe zwo pfuvha. Khonani dzanga dzi tshi vhona vhusiku dzi ri ndi masiari; vha tshi vhona swiswi vha ri ḽi vho tsha. Ndi kha ḓi lavhelelani? Hayani hanga ndi tshalo, hune nda ḓo adza thovho yanga swiswini. Tshalo ndi ḓo ri ndi tshone khotsi anga, mme anga na khaladzi anga ndi mbungu. Zwino fulufhelo ḽanga ḽi ngafhi-ha? Ndi nnyi ane a ḽi vhona? Kani ḽi ḓo ntevhela ndi tshi tsela vhudzulavhafu? Ri ḓo dzhena roṱhe buseni? Bilidadi: Jobo, a ni koni u vhuya na fhumula-vho naa? Ni ri tshete, ri ambe-vho, ni thetshelese. Ndi mini ni tshi ri ita dziphukha? Ni ri itelani matsilu? Ni khou tou ḓivhaisa nga mbiti dzaṋu. Ni ḓo ri u sinyuwa vhathu vha pfuluwa shangoni naa? Kani-ha ni vhona unga zwikwara zwi ḓo sudzuluwa? Nṋe ndi ri tshedza tsha muvhi tshone tshi ḓo dzima; tshivhasoni tshawe a hu tsha ḓo duga khavhu; nḓuni yawe a hu nga vhi na tshedza; luvhone lwawe lu ḓo dzima. A tshi tshimbila ho vha hu tshi pfala mutsindo, hone zwino u vho pepeleka; o ḓifasha nga vhukwila hawe; o longa mulenzhe tshikwekweni; khunḓa yo fasha muvei; tshilibana tsho mu fasha tshirethe; tsho ganedza a fashwa; o retshelwa tshikwekwe ngomu mavuni; nḓilani yawe ho rewa mulavhu. O tangwa nga ḓuvha na mulilo; a zwi mu humeli; o kulea nungo nga nḓala; khombo yo lindela u mu mila; dwadze ḽi ḽa lukanda lwawe; tanzhe ḽa lufu ḽi ḽa miraḓo yawe. U kwatulwa, a bviswa nḓuni he a vha o dzumbama, a khwikhwidzelwa ha khosi ya zwi ofhisaho, hayani hawe ha hashwa tsevhela, hu si mele tshithu, midzi yawe ngeno fhasi yó oma, ngei nṱha matavhi ó puta, bvumo ḽawe fhano shangoni ḽa fhela, dzina ḽawe ḽa si tsha humbulwa. U thathiwa shangoni, a pandelwa tshedzani a shavhela swiswini. Ha na na ṅwana; he a vha a tshi dzula ho ngo sia na muthu. U bva vhubvaḓuvha u swika vhukovhela, vha no pfa zwe a livhanywa nazwo vha tetemela nga nyofho. Vhavhi vha livhiwa nga zwo raloho; vha sa londi Mudzimu vho fanelwa nga zwenezwo. ni ḓi endela u ntsema, na nndevhela, na u shona a ni shoni. Nangwe ndo khakha zwanga, inwi zwi ni dina ngani? Arali ni tshi ḓiita vhahaṱuli vhanga, dambulo ḽanga í yone ṱhanzi yaṋu, ḓivhani-ha uri ndo khakhelwa nga Mudzimu; ndi Ene o ntandaho nga mambule awe. Ndi tshi ṱavha mukosi ndó huvhadzwa, a hu na phindulo; nda luvhelela, nda si haṱulwe. Mudzimu o dzivha nḓila, a thi koni u fhira; nḓila yanga o i tiba nga swiswi; o mmvula vhugala, a mmvisa mvumbo; u nkovhola thungo dzoṱhe, ndo fhela; o tupula fulufhelo ḽanga unga muri; u nndyela vhuhali, u nnyita swina ḽawe; mbiti dzawe dzo bva pfumo, dzo ḓa u dia nṋe, dzo govhela nnḓu yanga. O nnduṱanya na vha hashu; khonani dzanga dzi vho nnyita mutsinda; ndi tshi vhidza phuli yanga, a i aravhi, ndi fanela u tou i luvhelela; musadzi wanga ha koni u konḓelela mufemo wanga; vhana vha mme anga vha ri ndi a nukha; na vhana vhaṱuku vha a nnyadza, nda takuwa vha a kwetedzana; khonani dzanga dza mbiluni dzi a nnengwa; vhe nda vha ndi tshi vha funa vho ntshandukela; ndo fhela, ndo sala ndi lukanda na marambo; ho tou sala dethele fhedzi. Khonani dzanga, a ni mpfeli vhuṱungu naa? Ndi ri mpfeleni vhuṱungu nandi; tshanḓa tsha Mudzimu tsho nthwa! Ndi mini Mudzimu a tshi ri u ntovhola na inwi na ntovhola? A ni athu pfelela u ntambudza naa? Ngavhe maipfi anga haya a tshi ṅwalwa! Ngavhe a tshi tou ṅwalwa buguni! Ngavhe a tshi ṅwalwa kha mutobvu nga luunzhi, zwa tou korwa kha tombo, zwa dzula zwi hone lini na lini! Nṋe ndi a zwi ḓivha uri Mulifheli wanga u a tshila; u ḓo fhedza nga u ḓa a kunda ḽifhasi. Nangwe lukanda lwanga lu tshi ḓo vha lwo no ṱahala, ndi ḓo vhona Mudzimu ndí kha muvhili wonouno, Mudzimu ndi ḓo mu vhona. Ndi ḓo mu vhona nga anga maṱo, e si a muṅwe; mbilu yanga i nyengela zwenezwo! Arali na ri, “Ri nga mu tovhola hani, vhunga a tshi tambudzelwa vhuvhi hawe?” – zwino-ha ofhani pfumo ḽo ni sumbaho; mbiti dza Mudzimu dzi swiela vhavhi nga pfumo, ndi hone ni tshi ḓo ḓivha uri hu na khaṱhulo. Tsofara: A thi tsha kona u konḓelela; ndi ḓo fhindula; ndo dinalea, ndi vho fhela mbilu. Ni tshi amba nga u ralo ni khou ntsema; ndi na ṱhalukanyo, ndi ḓo ni fhindula. A ni zwi ḓivhi uri u bva mathomoni, tshee muthu a vhewa fhano fhasi, a hu na muvhi we a ḓiphiṋa u ya thambo naa? Dakalo ḽa a no nyadza Mudzimu a ḽi lengi u fhela. A nga vha na bvumo ḽa guma lutomboni, ṱhoho yawe ya kwama makole; u ḓo lovha unga mupfudze wawe, vhane vha mu ḓivha vha si ḓivhe he a ya. U ḓo fhufha unga muloro a si tsha wanala; u ḓo ngalangala unga bono ḽa vhusiku, ḽiṱo ḽe ḽa vhona bono iḽo ḽa si tsha ḽi vhona; u ḓo vuwa a si tsheeho. Vhana vhawe vha ḓo vhuedzedza zwe a tswela vhashai; zwanḓa zwawe zwo fanela u humisa lupfumo lwawe. Muvhili wawe wo vha u muswa, u na nungo, hone u ḓo ṱuwa u tshi vha buse. Vhuvhi vhu a mu ḓifhela lune a vhu khuba mulomoni, a muṋedza nga zwiṱuku, a si tende vhu tshi ṱavhanya u fhelela. Hone thumbuni yawe zwiḽiwa zwi a shanduka, zwa kalakata unga vhuṱungu ha ṋowa. Lupfumo lwe a mila, u a lu ṱanza; Mudzimu u mu ṱanzisa lwone. U ḓo nga o mama vhuṱungu ha ṋowa, a nga ó lumiwa nga vuluvulu, a fa. Ha tsha ḓo ḓiphiṋa nga milambo i elaho mapfura, na milambwana yo ḓalaho mutoli na luvhomba. Zwe a zwi bvela biko, u ḓo zwi humisa zwi songo ḽiwa; ha nga ḓiphiṋi nga mbuelo dza bindu ḽawe. Hufha o kandeledza vhashai a vha ṅaledza, a dzhia nnḓu dzo fhaṱwaho nga vhaṅwe. U a phaga, ha furi; lupfumo lwe a khokha lu nga si mu tshidze. A tshi ḽa ha sii; mashudu awe ha nga yi thambo. U ḓo ri a tshi kha ḓi ḽa a tshi fura, a welwa nga khombo, a ḓelwa nga maṱungu mahulu. Litshani a ḽe a fure – Mudzimu u ḓo sinyuwa a mu laṱisa, a tou mu nisela mavili. U ḓo ri a tshi shavha pfumo ḽa tsimbi, a pfulwa nga musevhe wo poswaho nga vhura ha musinaseṱha. U ḓo ri a tshi u ṱomola muṱanani wawe, ṱhodzi i penyaho a i ṱomola kha tshavhuṱungu, a welwa nga zwi ofhisaho. Zwoṱhe zwe a vhulunga zwi ḓo phusukanywa; u ḓo fhiswa nga mulilo u songo vhudzedzwaho nga muthu, thundu yo salaho nḓuni ya swa ye lore. Ḽiṱaḓulu ḽi ḓo dzumbulula vhuvhi hawe, na ḽifhasi ḽi ḓo ṱanzilela ḽa mu laṱa; thundu i re nḓuni yawe i ḓo kumbiwa nga muḓalo wa maḓi, musi wa mbiti dza Mudzimu. Mudzimu u livhanya vhavhi na zwo raloho; ndi ḽone ifa ḽe a vha dzudzanyela. Nkonḓeleleni ndi ambe, ndi hone ni tshi ḓo kona u nkolela. Ndi khou gungulela vhathu vhapenyu naa? Ndi ḓo litshelani u fhela mbilu? Ni tshi ntsedza a ni akhamali? A zwi ni someli? Ndi tshi elekanya zwo nngwelaho ndi pfa ndi tshi ofha, muvhili wanga wa tetemela. Ndi mini Mudzimu a tshi tendela vhavhi vha tshi tshila? Ndi mini vha tshi lalama maanḓa avho a ḓi engedzedzea? Vha na vhana na vhaḓuhulu, vho ṱoka midzi, vha aluwa vha tshi khou ḓi vha vhona. Miṱani yavho hu na mulalo, a vha ofhi tshithu; ṱhamu ya Mudzimu a i vha weli. Mboho dzavho dzi a hwela, tsadzi dza si kundwe u vha na maḓamu; na u fholodza a dzi fholodzi. Vha sokou litsha zwiṱoma zwavho, zwa bva unga sambi ḽa ngwana; vhana vhavho vha tshina, vha thamukana. Vha imba hu tshi khou lila tshwayo na mbila; vha pembela hu tshi khou lila tshiṱiringo. Vha tshila vha guma vho takala, vha dzhena tshaloni nga mulalo. Vha vhudza Mudzimu vha ri, “Ri litshe! A ri ṱoḓi u ḓivha nḓila dzau! Ramaanḓaoṱhe ndi nnyi ane ra pfi ri mu luvhe? Ri tshi mu rabela ri wanani?” Vha zuwa uri lupfumo lwavho vho lu wana nga vhukoni havho. Nṋe ndi landula muya wo raloho, hone mmbudzeni-ha uri luvhone lwa muvhi lwo no vhuya lwa dziṅwa naa; o no vhuya a welwa nga khombo kani? Mudzimu ó sinyuwa u a vhuya a mu livhanya na mafhanza? U a vhuya a mu vhudzula unga mathukhwi a hwalwaho nga muya, a nga mungu u hwalwaho nga maḓumbu? Ni ri muthu u ri u tshinya, Mudzimu a rwa vhana vhawe! Aiwa, nga a rwe ene muṋe a zwi ḓivhe! Muvhi nga a wane ṱhamu ye a livhanywa nayo! Nga a nwe mbiti dza Ramaanḓaoṱhe. Arali muthu o fa, miṅwedzi yawe yo tumuwa, u kha ḓi londa zwa muṱa wawe naa? Muthu a nga funza Mudzimu vhuṱali naa? Hufha Ene a tshi haṱula vha re vhuimoni vhuhulwane. Muṅwe u a lalama, a vha na nungo a vhuya a fa, a fa o takala o rudza mbilu, zwirumbi zwawe zwó angula, marambo awe ó fura mwongo. Muṅwe ha vhuyi a takala; u tshila a fa mbilu i tshi vhavha; vhoṱhe vhuvhili havho vha fhedza nga u vhandekana buseni, mbungu dza tou phapha nṱha havho. Nṋe ndi ḓivha mihumbulo yaṋu, na maano ane na ṱoḓa u mmbaisa ngao ndi a a ḓivha. Ni ri, “Nnḓu ya munna muhulu i ngafhi zwino? I ngafhi pfamo ye muvhi a vha o dzula khayo?” No vha ni sa vhudzisi vhafhiri vha gondo naa? Zwe vha ni vhudza a no ngo zwi pfa kani, hu tshi pfi muvhi u a sala musi wa khombo, musi wa mbiti dza Mudzimu u a ponyokiswa? Ane a nga hanedzana na muvhi khoroni ndi nnyi? Ndi nnyi ane a nga mu lifhedza zwe a ita? U yo swiṱwa nga mutsindo, tshalo tshawe tsha lindwa, vhathu vhanzhi vha rwa muduba vha mu fhelekedza; na mavu a tou mu tsika zwavhuḓi. Huno inwi ndi mini ni tshi nkhuthadza nga maipfi a sa ambi tshithu? Phindulo dzaṋu ndi muhoyo fhedzi! Elifasi: Muthu a nga itela Mudzimu mini? Na vhuṱali hawe, zwi farisa ene muṋe fhedzi. Arali ni muvhuya, Ramaanḓaoṱhe zwi mu takadza ngani? Arali ni sa solisei, ú wanani? Hezwi Mudzimu a tshi ni kaidza a ni isa tsengoni, u zwi ita nga u vhona ni tshi mu hulisa naa? A si uri no tshinyesa naa? Ndi nga mulandu wa vhuvhi haṋu vhu sa fheli! Ni sokou fara thundu ya wa haṋu ni tshi ri a nga si lifhe mulandu, na vhuya na tou ṱangula vhathu vha sala fhedzi. We a vha e na ḓora no mu dzima maḓi, a na nḓala na si mu fhe zwiḽiwa. No dzhia shango nge na vha na maanḓa, vhaswikeli vhaṋu vha dzula khaḽo. No thatha tshilikadzi dza ṱuwa fhedzi, na khokhovhedza tsiwana. Ndi zwe na tangwa nga zwikwekwe, na mbo ḓi tshenuswa nga zwi ofhisaho, swiswi ḽa tou bodo na si tsha vhona, na tibwa nga muḓalo wa maḓi. Mudzimu ha dzuli ṱaḓulu-ṱaḓulu kani? Edzonu sedza ṋaledzi uri dzi kule hani! Naho zwo ralo, inwi ni ri, “Mudzimu u ḓivhani? A nga haṱula hani ó tsirwa nga makole?” Ni vhona unga makole a mu kundisa u vhona, hezwi a tshi tandula mikano ya lutombo. Ni ḓo ḓi tshimbila nḓilani ya kale yo tshimbilwaho nga vhavhi? Ḓivhani uri vho kumbwa nga muḓalo wa maḓi tshifhinga tshavho tshi sa athu swika. Ndi vhathu vhane vha amba na Mudzimu, vha ri, “Ri litshe! Ramaanḓaoṱhe a nga ri itani?” – hone e Ene o ḓadzaho nnḓu dzavho nga zwithu zwavhuḓi. Mihumbulo ya vhavhi nṋe a thi pfani nayo. Vhavhuya vha tshi vhona muvhi a tshi ṱungufhadzwa, vha a takala, vha si na mulandu vha a sea, vha ri, “Koṱo, maswina ashu o lozwiwa! Lupfumo lwavho lwo fhiswa nga mulilo lwe lore!” Pfumedzanani na Mudzimu, ndi hone zwi tshi ḓo ni nakela; ṱanganedzani pfunzo yawe, ni vhulunge ipfi ḽawe mbiluni yaṋu; humelani ha Ramaanḓaoṱhe, ndi hone a tshi ḓo ni tika; ni laṱe vhuvhi vhu no itwa nḓuni yaṋu, na musuku waṋu ni laṱe kule, lupfumo lwaṋu ni lu kudze muṱavhani wa mulambo! Ramaanḓaoṱhe nga a vhe Ene musuku waṋu, a vhe Ene siliva yaṋu yo khokhwaho, ndi hone Ramaanḓaoṱhe a tshi ḓo vha Ene dakalo ḽaṋu, na konana na Mudzimu. Ni tshi rabela u ḓo ni aravha, na ḓo konou khunyeledza zwe na mu anela. Zwoṱhe zwine na ita zwi ḓo ni nakela; nḓila dzaṋu dzi ḓo vhonetshelwa nga tshedza. Arali muthu a ri u wiswa, inwi na ri, “Nga a vusiwe!” – ndi hone Mudzimu a tshi ḓo tshidza vha u ḓiṱukufhadza; u ḓo vhofholola na a re na mulandu, a tshi itela vhuvhuya haṋu. Ngavhe ndi tshi ḓivha hune nda nga mu wana hone, nda tou swika hune a dzula! Ndo vha ndi tshi ḓo hwedza mulandu wanga, nda ḓisengela ndo tanda na tsinga; ndo vha ndi tshi ḓo ḓivha phindulo yawe, nda ṱalukanya zwine a amba. O vha a tshi ḓo nkhanedza nga maanḓa awe mahulu? Aiwa, o vha a sa nga mpomoki; ndo vha ndi tshi ḓo hanedzana nae, a thi na mulandu; muhaṱuli wanga o vha a tshi ḓo mmbofholola, nda si tsha vhuya nda pomokwa. Ndo ṱoḓa Mudzimu vhubvaḓuvha nda si mu wane, nda ṱoḓa vhukovhela, na hone nda si mu wane; a tshi shuma devhula, a thi mu vhoni; a tshi ya tshipembe, na hone a thi mu vhoni. Hone Ene u a ḓivha hoṱhe hune nda tshimbila; á nṱola u ḓo vhona ndo kuna unga musuku. Milenzhe yanga yo kanda vhuṱalani hawe; ndo tshimbila nḓilani yawe ndi sa pambuwi. Ndi ḓi dzula ndi tshi ita zwine a ri zwi itwe; zwine a amba ndi zwi vhulunga mbiluni yanga. Hone Ene a amba o amba; ndi nnyi ane a nga mu dzivhisa? U ita zwine a funa. U ḓo khunyeledza zwe a nnzudzanyela zwone, naho hu na zwiṅwe zwinzhi zwe a mmbetshela. Ndi zwine nda tetemela nga nyofho maṱoni awe; ndi tshi elekanya zwoṱhe hezwi ndi a mu ofha. Mudzimu o nkula nungo; Ramaanḓaoṱhe o nnyofhisa. Naho zwo ralo, swiswi ḽino ḽo ntibaho khofheni ḽi nga si nthivhe mulomo. Ndi mini Ramaanḓaoṱhe a sa vhei tshifhinga tsha u haṱula? Ndi mini vhane vha mu ḓivha vha sa vhoni maḓuvha eneo? Vhathu vha sudzulusa matombo a mikano vha ḓiengedzela masimu, vha fuwa sambi ḽa nngu dze vha tswa, vha kumba donngi ya tsiwana, vha fara phulu ya tshilikadzi a vhuya a lifha mulandu; vha thatha vhaheḓana nḓilani, vha kombetshedza vhasingili u yo dzumbama. Vha ita uri vhashai vha yo ṱoḓa zwiḽiwa sogani unga mbiḓi, vha ri vhana vhavho vha yo doba zwidu phangani; vhaheḓana vha kaṋa zwiḽiwa zwa zwifuwo masimuni, vha ḽa, vha ṱala ṱhalane ya nḓirivhe masimuni a vhavhi; vhusiku vha lala vha songo fuka tshithu, a vha na tsha u pila phepho, vha ṋukadzwa nga vhusuṱo vhu naho dzithavhani, vha nambatela matombo nga u shaya vhudzumbamo. Tshetshe dzi si na vhokhotsi dzi zhuvhulwa dzi tshi mama dza itwa dziphuli, vhana vha vhashai vha a dzhiwa ha lifhiwa mulandu ngavho; vhashai vha tshimbila fhedzi nga tsiku; vha kaṋela vhapfumi mavhele, ngeno vhone vha tshi dzivhiswa u a ḽa; vha hamula nyolivi vha ita mapfura, vha fhonḓela nḓirivhe bonḓeloni vha ṱuḓa waini, vhone vhaṋe vha tshi khou fa nga ḓora. Ngei miḓini vha faho vha a gomela, khuvhabvu dzi ṱavha mukosi, hone Mudzimu ha vhuyi a vhea vhavhi mulandu. Hu na vhane vha vhenga tshedza; a vha tshi ṱalukanyi, na hune tsha vhonetshela a vha yi. Phondi i vuwa hu tshee vhusiku, ya yo vhulaha mushai na musingili, vhusiku u vha fobvu. Phombwe yone i lindela lufhimavhaeni; i a khurumela uri i si vhonwe nga muthu. Mafobvu a pwasha dzinnḓu vhusiku; masiari vha a dzumbama, a vha pfani na tshedza; ḽi tshi tsha vhoṱhe vha vhona hu hone ḽo sikuwa, ho tou bodo; zwi ofhisaho zwa vhusiku, vhone a vha zwi ofhi. Kha vha nge makukwi a hwalwaho nga muḓalo wa maḓi, Mudzimu a teketele thundu dzavho, masimuni avho a minḓirivhe hu si tsha shuma muthu! Vhavhi nga vha milwe nga tshalo, vha nge mahaḓa a tshi ṋoka nga biso, vha nge maḓi a tshi nwelela mavuni o omaho, na vhomme avho vha si tsha vha elelwa, mbungu dzi ḓiphiṋe nga u vha ḽa! Nga vha hangwiwe, vha paḓukane unga muri, u vhe wone mulifho wa vhuvhi havho! Vha ḽeledza muumba a si na vhana, tshilikadzi vha si i itele vhuthu. Mudzimu u khwikhwidza vha maanḓa nga maanḓa awe; a takuwa, vha dzula vhe na nyofho ya lufu. Mudzimu a nga ḓi vha litsha, vha pfa vho tsireledzea, hone a ḓi dzula o vha vhea iṱo. Nga zwi vha nakele tshifhinganyana, vha mbo ḓi ṱuwa, vha pute unga lukumbe lwa muṋawa lwo ṱhukhulwa, vha nge khula ya makhaha yo tshewa! Zwo ralo! Ndi nnyi ane a nga nkhanedza a ri a si ngoho? Bilidadi: Muvhuso ndi wa Mudzimu, o fanela u ofhiwa; u vhusa nga mulalo ngei ṱaḓulu makoleni. Ndi nnyi ane a nga vhala mara awe? Ndi nnyi ane tshedza tsha Mudzimu tsha si mu vhonetshele? Muthu wa ṋama a nga kona hani-ha u vha muvhuya maṱoni a Mudzimu? Muthu o bebwaho nga musadzi a nga vhuya a pfi ha na mulandu naa? Hufha na ṅwedzi Mudzimu a tshi vhona u sa penyi, na ṋaledzi dzi songo kuna – muthu ene-ha ane a tou nga tshivhungu, ṅwana wa muthu a no tou vha shonzha, zwi nga tou ngani? No nnyeletshedza, nṋe ndi si na vhuṱali! No ntsumbedza uri ni na nḓivho i si na vhukono! O ni funzedzaho uri ni ambe zwo raliho, ndi nnyi? Muya we na amba ngawo ndi wa nnyi? Mimuya ya vhafu i a tetemela, na zwoṱhe zwi re fhasi ha maḓi. Mudzimu a tshi sedza vhudzulavhafu u vhona hu khagala, na dindi ḽone ḽiṋe a ḽo ngo mu dzumbama. Ndi Ene we a ṱharamudza lutombo hu si na tshithu, a fhahea ḽifhasi tshikhalani; a putela maḓi nga makole, makole a si balee a tshi pfa u lemela. U tibedza khuluṋoni yawe, a u tsira nga makole awe; o tala mutalo a monisa nṱha ha lwanzhe, ha vha u fhandekanya tshedza na swiswi. A tshi kaidza, phuphu dzo tikaho lutombo dzi a dzinginyea dza tetemela nga nyofho; u dzikisa lwanzhe nga maanḓa awe; o tumukanya Rahaba buka ḽa lwanzhe nga vhuṱali hawe; lutombo lwo swielwa nga mufemo wawe, tshanḓa tshawe tsha rumbula ḽiṋowa ḽa luvhilo; heyo i tou vha mishumo yawe i si gathi; zwe ra zwi pfa ndi mahevhehevhenyana awe fhedzi; huno ndi nnyi ane a nga ḓivha uri maanḓa a Mudzimu ndi mangafhani? ndi ri: arali Mudzimu a tshee o mpha mufemo, mufemo wawe u tshi kha ḓi vha ningoni dzanga, milomo yanga i nga si vhuye ya bula mavhi, lulimi lwanga lu nga si vhuye lwa amba a vhufhura! Ngoho ndi nga si vhuye nda ri inwi ni ngohoni, ndi ḓo ḓi ri a thi na mulandu ndi vhuye ndi fe; ndi ḓo ḓi omelela kha ḽa uri ndi ngohoni; luvalo lwanga lwo ṱamba. Ngavhe maswina anga oṱhe ane a nkhanedza a tshi itwa zwine zwa itwa vhavhi, a rwiwa unga vhatshinyi. Vha nyadzaho Mudzimu vha ḓo fulufhela zwifhio musi vha tshi tumulwa, musi Mudzimu a tshi vha dzhiela vhutshilo havho? Musi wa khombo Mudzimu u ḓo thetshelesa mukosi wavho naa? Ramaanḓaoṱhe o vha o fanela u dzula e dakalo ḽavho, vha ḓi dzula vha tshi mu rabela misi yoṱhe. Litshani ndi ni funze uri maanḓa a Mudzimu ndi mangafhani; ndi nga si ni dzumbele zwe Ramaanḓaoṱhe a dzudzanya. Hufha zwoṱhe no tou zwi vhona inwi vhaṋe, zwino ndi mini ni tshi amba zwi sa pfali? Zwine Mudzimu a livhanya vhavhi nazwo ngezwi; ndi ḽone ifa ḽine mavemu a ṋewa nga Ramaanḓaoṱhe: vha nga ḓi vha na vhana vhanzhi vha vhatuka – vhoṱhe vha ḽiwa nga pfumo, vhaḓuhulu vhavho vha si ḽe vha fura; vha salaho vha ḓo fa nga dwadze vha si swiṱwe, na tshilikadzi dzavho dza si vha lile. Muvhi a nga ḓi khokha siliva ya nga buse, zwiambaro zwa nga thulwi dza vumba, hone zwa sala zwi tshi ambarwa nga vha thetshelesaho Mudzimu, vha si na mulandu vha kovhekana iyo siliva. Nnḓu i no fhaṱwa nga muvhi i ḓo nga tshiṱaha tsha lubuvhi, kana ḓingo ḽa u linda masimu. A tshi yo lala u vha o pfuma, a tshi vuwa a wana lupfumo lwo fhufha, a si tsha dovha a lu wana. Zwi ofhisaho zwi ḓo mu kumba unga muḓalo wa maḓi; u ḓo hwalwa nga maḓumbu vhusiku; muya u fhisaho u ḓo mu hwala wa ṱuwa nae, wa mu swiela nḓuni yawe; u ḓo mu vhudzula u sa mu khathutsheli, ene a shavha nga luvhilo luhulu, ḓumbu ḽa fhululedza a tshi shavha, ḽa tita ḽa mu thatha nḓuni yawe. Siliva i bwiwa mugodini; na musuku u na hune wa ṱanzwiwa; vhathu vha bwa ngweḓi mavuni; vha ṋokisa musina u tshi bva kha matombo. Vhathu vha tshi bwa matombo vha sunguvhela malani a shango, na swiswi a vha ḽi ofhi, vha tshimbila swiswini ho tou bodo. Vha bwa milonga ya migodi, fhasi-fhasi, kule na hune ha dzula vhathu, hune muthu a sa ḓivhe uri ho vhuya ha kandwa; henengei kule na vhathu vha nembelela nga thambo. Zwiḽiwa zwi mela mavuni, hone ngomu mavuni eneo ho fukukanywa, zwa nga ho fhiswa nga mulilo. Matomboni hu bva safire, buseni ḽaho hu bva thombwana dza musuku. A hu na lurwanzhivha lu no vhona nḓila heyo yo dzumbamaho; na ḽiṱo ḽa goni ḽi nga si i vhone. Tshivhanda a tshi vhuyi tsha hu kanda; na ndau a i vhuyi ya ṋengeledza henefho. Vhathu vha kora matombo a konḓesaho, vha fukula dzithavha mudzini wadzo, vha phuletshedza lutombo, vha tumbula matombo a mutengo muhulu. Vha thivha zwisima zwa milambo ngomu mavuni, zwo dzumbamaho vha zwi bvisela tshedzani. Vhuṱali hone vhu nga wanala ngafhi? Ri nga guda ngafhi u ṱalukanya? A hu na muthu a no ṱalukanya mutengo waho; a vhu wanali kha vhathu vha ṋama. Dzivha ḽi ri, “A vhuho fhano!” Lwanzhe lu ri, “Nṋe thi naho!” Na musuku a u koni u vhu renga; mutengo waho a u vhambedzwi na siliva; musuku u songo vangwaho u nga si vhu renge; onikisi na safire a zwi vhambedzwi naho; vhu fhira mutengo wa musuku, na mudzio wa musuku kana ngilasi i vhonadzaho; khorala na khristala a zwi vhuyi zwa vhambedzwa naho; mutengo waho u fhira pherele; gurannḓa yo nanguludzwaho a i vhambedzwi naho; na musukusuku a u vhu rengi. Zwino-ha tshisima tsha vhuṱali tshi ngafhi? Ndi ngafhi hune ra nga guda u ṱalukanya? A vhu vhonwi nga tshivhumbwa tshi tshilaho na tshithihi, nangwe tshi tshiṋoni tshi fhufhaho. Lufu na dindi zwi ri, “Ro tou pfa zevhezevhe ḽaho fhedzi.” Ndi Mudzimu e eṱhe a no ḓivha nḓila yo livhaho khaho; ndi Ene a no ḓivha hune vhuṱali ha wanala; Ene u vhona he ḽifhasi ḽa guma; u vhona na zwoṱhe zwi re fhasi ha lutombo. Zwiḽa a tshi kalela muya maanḓa awo, a vhetshela lwanzhe mukano; zwiḽa a tshi nanga hune mvula ya ḓo na, makole a no bvuma a a sumba nḓila, ndi musi we a vhona vhuṱali a vhu anganya, a vhona mutengo waho a vhu khwaṱhisa, a konou vhudza muthu a ri, “U ofha Muṋe wa zwoṱhe ndi hone vhuṱali; u furalela vhuvhi ndi yone ṱhalukanyo.” Jobo a thoma hafhu u amba. Jobo: Ndo ṱuvha hani iḽa miṅwedzi yo fhiraho, na aḽa maḓuvha e Mudzimu a vha a tshi nndondola, zwiḽa a tshi nnakisela zwoṱhe, tshedza tshawe tshi tshi mmbonetshela swiswini! Ndi misi iḽa zwi tshi kha ḓi nnyanḓa, vhukonani ha Mudzimu vhu tshi tsireledza muṱa wanga; ndi misi Ramaanḓaoṱhe a tshi kha ḓi vha na nṋe, ndó tangwa nga vhana vhanga. Muṱa wanga wo vha u tshi shulwa nga ṱhowa, matomboni hu tshi gubunyea milambwana ya mapfura. Ho vha hu tshi ri ho kuvhangana vhahulwane khoroni ya muḓi, na nṋe ndó thukha vhukati havho, vhaṱhanngana vha tshi ri u mmbona vha sendela kule, vhakalaha vha nkhulisa nga u takuwa vha ima nga milenzhe, magota vha fhumula vha si tsha amba, vhaḓivhalea zwa vha somela, vhe tshete. Vhoṱhe vhe vha pfa bvumo ḽanga vho vha vha tshi nkhoḓa; vhe vha mmbona vha khoḓa mishumo yanga. Vhashai vha tshi lila, ndo vha ndi tshi vha lamukisa, ndi tshi farisa na tsiwana, dzi si na mutikedzi. Vhe vha vha vho ingamela tshalo, vho vha vha tshi nkhoḓa nge nda vha tshidza, nda ita uri mbilu ya tshilikadzi i fhululedze. Ndo vha ndi tshi ambara vhuthu unga nguvho, lupila lwanga na nguwane yanga hu u tonda vhathu; ndo vha ndi maṱo a bofu, ndi milenzhe ya zwihole; kha vhashai ndo vha ndi tshi nga khotsi, vhatsinda ndi tshi vha sengela; ndo vha ndi tshi fhedza maanḓa a vhadziatshiṱuhu; vhe vha vha vha tshi ṱoḓou pondiwa nda vha ponyokisa. Ndo vha ndi tshi ri ndi ḓo lalama, maḓuvha anga a anda unga muṱavha wa lwanzhe, nda fa ndo tangiwa nga vhana vhanga, ndi tshi nga muri une midzi yawo ya dzula yo khuba maḓi, matavhi awo a dzula o ṋukala nga ṅwando, vhoṱhe vha tshi dzula vha tshi nkhulisa, nungo dzanga dzi sa fheli, dzi tshi nga vhura vhu no ḓi posa misevhe. Musi ndi tshi eletshedza vhathu ho vha hu tshi fhumulwa, ha thetsheleswa zwine nda amba, nda ri u fhedza u amba vha si tsha fhindula, maipfi anga a nwelela mbiluni dzavho, a nga marotha a mvula, muṅwe na muṅwe a a lindela unga vhalimi vha tshi lavhelela mvula ya tseula; ndo vha ndi tshi ri u sea, vho hanganeaho vha dovha u wana nungo; naho vhoṱhe vho kulea nungo; nṋe nda ḓi sala ndo khwaṱha. Ndo vha ndi tshi vha ranga phanḓa, nda vha khethela nḓila, nda vha endedza unga khosi, yo ranga mmbi dzayo phanḓa, vha tshi lila nda vha fhumudza. Hone zwino vhanna vhane nda vha fhira vha vho tamba nga nṋe! Vhokhotsi avho vho vha vha si tshithu, lwe nda vha ndi sa nga vha tendeli u dzula na mmbwa dze dza vha dzi tshi lisa nngu dzanga. Nahone vho vha vha tshi ḓo kona u ntshumelani? Hufha vho vha vho fhela nungo. Vho vha vhe vhashai vha tshi fa nga nḓala, vha tshi ṱafuna midzi yo omaho vhusiku, ngei sogani hu sa dzuli muthu, vha ṱunya maṱari a dungaho vha tshi ḽa, vhuswa havho vhu midzi ya muṱhobi. Vho thathwa nga vha havho vha tshi vha ṱavhela mukosi unga mafobvu, vha kombetshedzwa u yo dzula miedzini, na milindini, na mapakoni, henengei ḓakani vha dziḓa unga donngi, vha dzumba ṱhoho zwiṱakani. Ndi vhathu vha songo bebeaho, vha si na madzina; vho thathwa shangoni. Zwino vhana vhavho vha vho nngoḓa nga zwiimbo; ndi tou vha tshianeo. Vha a nnyala, a vha funi u sendela tsini hanga, vha ita na u mpfa mare. Vha vho ita nga u funa nga u vhona Mudzimu o nṱangula a nṱungufhadza; zwikhokhonono hezwi zwi vho ḓiṋea maanḓa; zwi a mpiringedza, zwi a nngovhela; vho nthivhela, vha ṱoḓa u nndozwa, a hu na ane a vha dzivhisa. Vho zhakekanya luhura lwanga, vha dzhena; khombo yo nngwela, vha dzhena vha tshi tou kunguluwa; ndo tsikeledzwa nga zwi ofhisaho; vhugala hanga ho fhufha na muya; mashudu anga o balangana unga gole. Zwino ndi ḓo ṱuwa ndi tshi fa; ndo zhongondedzwa nga misi ya maṱungu; vhusiku marambo anga a lala a tshi rema; vhuṱungu vhu nnduma vhu sa imi; Mudzimu o mpfara nga mikulo nga maanḓa awe mahulu, a somba zwiambaro zwanga zwa onyana; u mposa fhasi matopeni; ndi vho tou nga buse na milora. Mudzimu, ndi tshi u vhidzelela a u aravhi; ndi tshi rabela u sokou ṱanzwa maṱo wa lavhelesa; u vho nnyitela tshiṱuhu; wa ntovhola nga nungo dzau dzoṱhe; u a mphephera, muya wa mmbudzulela kule; u nkhwala nga maḓumbu, wa mphufhisela nṱha na fhasi. Ndi a ḓivha uri u khou nnyisa lufuni, henefho hune ha kuvhangana vhathu vhoṱhe. Ndó no vha shubi, ndi kha ḓi ḓo vuswa nga nnyi? Mudzimu ha mmvusi ndi sa athu wa tshoṱhe naa? Vha lilaho a tho ngo lila navho naa? Kani vha shayaho, a tho ngo vha pfela vhuṱungu? Ndo vha ndo lavhelela dakalo, ha ḓa khombo, nda lindela tshedza, ha ḓa zwiswi ḽa tou bodo. Ndi lala ndi tshi ḽa mbilu; ndi sokou dzula ndi maṱunguni; ndo swifhadzwa ndí songo swa nga ḓuvha. Ndi ima vhukati haṋu nda ṱavha mukosi. Ndo no tou vha shaka ḽa phunguhwe; khonani dzanga ndi mphwe. Lukanda lwanga lwo no swifhala; muvhili u khou swa nga dali. Mbila dzanga dzi vho imba dza maṱungu fhedzi; tshiṱiringo tshi vho lidza dza zwililo. Ndo langana na maṱo anga, nda ri a thi nga vhuyi nda ri u sedza musidzana nda mu emula. Zwino Mudzimu e makoleni, u ḓo mpfufha nga mini? Mukovhe wanga u no bva ha Ramaanḓaoṱhe ngei ṱaḓulu ndi ufhio? Khombo a yo ngo fanela u wela vhavhi naa? Phanzi a i weli vhaitazwivhi kani? Mudzimu u vhona zwoṱhe zwine nṋe nda ita, hufha maga anga oṱhe a tshi a vhala. Ndi a ana ndi ri, a thi athu vhuya nda ita vhumbulu, a thi athu vhuya nda fhura muthu. Mudzimu nga a mmbee tshikaloni tshi sa fhuri – u ḓo wana ndi sa solisei. Arali nda pambuwa nḓilani ya ngoho, mbilu yanga ya kungwa nga maṱo anga, arali zwanḓa zwanga zwo ḓala tshika dza zwivhi, izwo mavhele anga nga a ḽiwe nga muṅwe, zwe nda lima zwi tupulwe nga vhaṅwe. Arali mbilu yanga yo kungwa nga musadzi wa muṅwe, nda mu lindela ndo vhandalala tsini ha vothi ḽawe, izwo musadzi wanga, nga a bikele muṅwe munna, a mu dzhenise nḓuni. Zwo vha zwi tshi ḓo shonisa hani! Wo vha u tshi ḓo vha mulandu u iswaho tsengoni. Ndi mulilo u lozwaho hoyo; wo vha u tshi ḓo vha wo fhisa zwoṱhe zwine nda vha nazwo. Arali ndi songo thetshelesa muṅwe wa vhashumi vhanga a tshi nngungulela, ndo vha ndi tshi ḓo livhana hani na Mudzimu? A tshi ḓa u ntsengisa ndo vha ndi tshi ḓo ri mini? Onoyo Mudzimu o mmbumbaho muvhilini wa mme anga a si Ene o sikaho na vhashumi vhanga naa? Ndo no vhuya nda lamba u farisa vhadziili naa? Ndo no vhuya nda thatha tshilikadzi dza ṱuwa na nḓala naa? Ndo no vhuya nda litsha tsiwana dza ṱwa na nḓala nṋe ndó ḽa naa? Hufha u bva hanani hanga ndo ḓi dzi lela unga khotsi. U bva tshee nda bebwa ndo ḓi endedza dzitshilikadzi. Ndo vha ndi tshi ri u wana mushai a sa koni u ḓishavhedza, kana nda wana mutshinyali, a tshi tambula nga tsiku, nda mu fha zwiambaro zwo lukwaho nga vhukuse ha nngu dzanga, a konou ntenda nga u pfa vhududo. Arali ndo vhuya nda khakhela tsiwana nga u vhona vhahaṱuli vha tshi nnyofha, zwenezwo ngavhe zwanḓa zwanga zwi tshi vunḓwa, ngavhe zwi tshi paḓulwa kha mahaḓa anga. Zwo raloho ndo vha ndi sa nga zwi iti, hufha ndi tshi ofha ṱhamu ya Mudzimu na vhuhulu hawe. Arali ndo vhuya nda fulufhela musuku, kana nda u vhudza nda ri, “Ndi iwe vhushavhelo hanga”; arali ndo vhuya nda takalela lupfumo lwanga luhulu lwe nda lu wana nga ṋala dzanga; arali ndo vhuya nda ri u vhona vhugala ha ḓuvha, kana u naka ha ṅwedzi u tshi tshimbila, nda tenda zwi tshi kunga mbilu yanga, nda zwi hulisa nga u khisa tshanḓa tshanga tshiphirini – vhuvhi ho raloho ndo vha ndi tshi ḓo vhu lifha nga u wana ṱhamu; ho vha hu tshi ḓo vha u landula Mudzimu a re ṱaḓulu. A thi athu vhuya nda takala swina ḽanga ḽi tshi tambula, kana nda fhululedza o welwa nga khombo; a thi athu vhuya nda tshinya nga u teketela swina ḽanga uri ḽi fe. Vhashumi vhanga vhoṱhe ndi ṱhanzi: Ndi nnyi we a vhuya a ḽa ṋama ha Jobo a si fure? Vhatshimbili ndo vha ndi tshi vha vhidza vha dzhena nḓuni yanga, nda si vhuye nda litsha vha tshi lala nnḓa. A thi athu vhuya nda tshinya, nda tiba vhutshinyi hanga, nda dzumba mulandu wanga mbiluni sa vhaṅwe nga u ofha uri vhathu vha ḓo ri mini; a thi athu vhuya nda fhumula kana nda dzumbama nḓuni nga u ofha uri vha ḓo nnyadza. A hu na a no thetshelesa zwine nda amba naa? Ndi a ana, tshiga ngetshi: Ramaanḓaoṱhe nga a fhindule! Ngavhe mupomoki wanga a tshi tou ṅwala milandu yanga, nda i vhona! Ndo vha ndi tshi ḓo i atha kha mahaḓa, nda i ambara unga tshiala. Ndo vha ndi tshi ḓo vhudza Mudzimu zwoṱhe zwe nda ita, nda livhana nae ndi si na luvalo. Arali tsimu yanga ya nṱavhela mukosi i tshi mpomoka, ya ri ndo i tswa, maḓinga ayo oṱhe a ṋukala nga miṱodzi, a ri ndo i dzhiela muṋe wayo; arali ndo ḽa zwiḽiwa zwe nda zwi kaṋa, nda si lifhe tshithu, vhe nda i wana khavho nda litsha vha tshi fa nga nḓala, izwo-ha i songo mela mavhele, nga i mele mipfa; i songo mela mufhoho, nga i mele tsheṋe. Maipfi a Jobo a fhelela henefha. Vhunga Jobo o vha a tshi ḓipfa a si na mulandu, vhaḽa vhanna vhararu a vho ngo tsha kona u mu fhindula. Hone muṅwe we a vha o ima henefho, a no pfi Elihu, a si tsha kona u konḓelela nga mbiti, nge Jobo a vha a tshi vhona o khakhaho e Mudzimu, ene a si na mulandu. Onoyo Elihu o vha e ṅwana wa Barakhele, wa lutsinga lwa Busi, wa mutupo wa Ramu. A sinyutshela na khonani dza Jobo dziḽa tharu, nge vha kundwa ḽa u fhindula Jobo, ha vho nga ho khakha Mudzimu. Hezwi vha tshi khou amba na Jobo, Elihu a lindela vhoṱhe vha tshi fhedza u amba, nge a vha e muṱuku khavho. A tshi vhona uri vhaḽa vhanna vhararu a vha koni u fhindula Jobo, a sinyuwa, a thoma u amba – ene Elihu ṅwana wa Barakhele, wa lutsinga lwa Busi, wa mutupo wa Ramu – a ri, Nṋe ndi muṱuku, inwi no tshena mmvi, ndi zwe nda vha ndi tshi khou ofha u ni vhudza zwi re mbiluni yanga, nda ri, nga hu ambe vha kale; vho no vhaho vha maḓuvha nga vha funze a vhuṱali. Mathina Muya wa Ramaanḓaoṱhe a re ngomu ha vhathu ndi Ene a vha ṋeaho ṱhalukanyo. Vhulala a si u bebwa kale; a si vha kale fhedzi vha no ṱalukanya zwi re zwone. Ndi zwine nda ri ni nthetshelese-vho; litshani ndi ni vhudze zwi re mbiluni yanga. Ndo ni lindela ndi sa fheli mbilu ni tshi khou amba, nda thetshelesa ndi tshi nanga maipfi a vhuṱali. Ndo tou kolongonya nḓevhe ni tshi amba – a hu na na muthihi waṋu we a ladza Jobo na khani, kana a kona u fhindula zwe a amba. Ni songo ri ndi hone no wana vhuṱali ni tshi fhedza nga ḽa u ri, “Muthu a nga si mu kone, u ḓo konwa nga Mudzimu fhedzi.” Vho-Jobo vho vha vha sa athu ṱaṱa khani na nṋe; nṋe a thi nga mu fhinduli unga inwi. Vho-Jobo, havha vhathu vho ḓaḓa, a vha tsha kona u fhindula, a vha tshee na tshine vha amba; zwino vhó fhumula, na nṋe ndi fhumule naa, vhó sokou tshenzhemala vha sa fhinduli tshithu? Zwino nṋe-vho ndi ḓo amba, nda ni vhudza-vho zwi re mbiluni yanga. Zwino a thi tsha kona u fhumula; mbiluni yanga ho ḓala maipfi. Mbilu yanga i nga waini yo shatelwa; i nga mukumba wa waini muswa, une wa ḓo ṱuwa u tshi thuthuba. A tshi tsha kona u konḓelela, ndi fanela u amba; ndo fanela u fhindula. A thi nga imi na muthu, a thi nga hoyi muthu; ngavhe ndi ite zwa muhoyo, Muvhumbi wanga o vha a sa nga lengi u nndozwa. Zwino-ha Vho-Jobo, nga vha thetshelese zwine nda amba, vha kolongonye nḓevhe, vha pfe zwoṱhe zwine nda bula. Zwino ndi hone ndi tshi vho ṱoḓou amba; maipfi anga a tou vha ṱhodzini ya lulimi lwanga; zwine nda amba zwi bva mbiluni i si na vhufhura; ndi khou amba ngoho ndi sa dzumbi zwine nda ḓivha. Ndo vhumbwa nga Muya wa Mudzimu; mufemo wa Ramaanḓaoṱhe u nṋea vhutshilo. Nga vha mphindule arali vha tshi kona, vha nkhanedze! Nṋe na vhone ri a fana maṱoni a Mudzimu; roṱhe ro ṅwatiwa kha vumba ḽithihi; zwenezwo vha songo ntetemela; vha songo tenda ndi tshi vha kunda nga u vha shushedza. Ndo tou zwi pfa zwavhuḓivhuḓi vha tshi amba; maipfi avho a kha ḓi pfala nḓevheni dzanga, vha tshi ri, “A thi na mulandu, a tho ngo tshinya tshithu, ndo ṱamba, a thi na tshivhi, Mudzimu u tou ita swiswimbadise uri a mmvutshele, a nnyita swina. U mpata milenzhe nga zwipato, a londa vhuṱala hanga hoṱhe.” Huno ndi a vha vhudza ndi ri, vha tshi ralo vho khakha; Mudzimu ndi muhulwane, u fhira muthu. Ndi mini vha tshi mu gungulela, vha ri ha fhinduli maipfi a muthu? Mudzimu u a ḓi amba a dovha; vhathu vha ro sa mu thetshelesa. Vhusiku, muthu ó eḓela e mbwanda nga khofhe, ó lala vhulaloni hawe, Mudzimu u amba nae nga miloro na mabono. U a mu nuṅunedza nḓevheni, a mu kaidza a ofha. U itela uri a laṱe vhuvhi hawe, a si ḓihudze, ha vha u mu tshidza uri a si lovhe, a si wetshele vhudzulavhafu. U mu laṱisa nga u mu ladza thovhoni i fhisaho, marambo a rema, a si tsha tama zwiḽiwa, na mapfura a si tsha mu ḓifhela, muvhili wa ṱahala wa fhelela, ha sala marambo fhedzi, a sendela tshaloni, ó livha kha vhaḓinḓa vha lufu. Khamusi muruṅwa wa Mudzimu a nga ḓa a mu tika – muṅwe wa vhaḓinḓa vha zwigidigidi, a ḓivhadza muthu zwine a fanela u ita, a mu pfela vhuṱungu a ri, “Kha a vhofhololwe, a si tsele dindini, tshipfumelo ngetshi!” Ndi hone muvhili wawe u tshi ḓo dovha wa vha muswa, wa khwaṱha, zwa nga zwiḽa a tshee muṱuku. A tshi rabela, Mudzimu u ḓo mu takalela; u ḓo vhona Mudzimu a pembela, Mudzimu a sumbedza uri u a fulufhedzea, a mu nakisela zwoṱhe. Ndi hone a tshi ḓo imba vhathuni, a ri, “Ndo tshinya, a tho ngo ita zwi re zwone, hone Mudzimu o nthwa nga ṱhamu ṱhukhu-ṱhukhu; o ntshidza nda si dzhene tshaloni, zwino ndi kha ḓi tshila.” Zwoṱhe hezwo Mudzimu u zwi itela muthu, a dovha a ḓi dovha, a tshi itela u humisa muthu dindini, uri a tshile. Zwino Vho-Jobo, nga vha thetshelese zwine nda amba, vha ri tshete ndi ambe. Hone arali vhe na zwine vha ṱoḓa u amba, kha vha ambe; ndi nga takala arali vha tshi wanala vha si na mulandu. Arali vha sa nkhanedzi, vha ri tshete vha thetshelese, ndi ḓo vha funza vhuṱali. Hufha nḓevhe i tshi nanguludza maipfi unga lulimi lu tshi thetshela zwiḽiwa. Riṋe kha ri khethe zwi re zwone, ri gude roṱhe zwi re zwavhuḓi. Vho-Jobo vha ri, “A thi na mulandu; Mudzimu u khou tou nkundisa u wana zwo mpfanelaho! Naho ndi ngohoni, ndi pfi ndi a zwifha; nangwe ndi songo tshinya, musevhe wawe u mpfula mbonzhe i sa lafhei.” No no vhuya na vhona muthu a no nga Vho-Jobo, ane a tshi tamba nga Mudzimu, zwa nga ndi u nwa maḓi? U konana na vhaitazwivhi, u ḓowelana na vhavhi. Hufha a tshi ri, “Muthu a tshi lingedza u takadza Mudzimu ha wani tshithu.” Zwino nthetsheleseni, inwi ni re na ṱhalukanyo! Mudzimu u a ita vhuvhi naa? Ramaanḓaoṱhe u a khakha naa? U pfufha muthu a tshi tevhedza mishumo yawe; u mu ita zwo teaho zwiito zwawe. Vhukumakuma Mudzimu ha khakhi; Ramaanḓaoṱhe ha haṱuleli muthu thungo. Ndi nnyi o mu vheaho uri a vhuse ḽifhasi? Ndi nnyi we a ri a lange shango? Arali o vha a tshi tou zwi funa, a humisa muya wawe na mufemo wawe, vhathu vhoṱhe vho vha vha tshi ḓo lovha kathihi, muthu a humela buseni. Zwino arali vhe na ṱhalukanyo, nga vha pfe, vha thetshelese zwine nda amba. A sa funi ḽi tshi lala a nga vhusa naa? A no haṱula a sa ṱaluli, Ene wa maanḓa, ni nga mu vhea mulandu naa? Kani-ha a si Ene a no vhudza mahosi a ri, “A ni tshithu!” a amba na vhahulwane a ri, “Ni vhavhi!”? Ene u na tshiṱalula naa? Hu vhavhusi, hu vhapfumi, hu vhashai, ha vhoni vha tshi fana naa? Hufha o vha vhumba vhoṱhe. Muthu a nga ḓi fa kathihi fhedzi vhukati ha vhusiku; Mudzimu u lozwa vhathu, vha lovha; vha maanḓa u vha sudzulusa á songo vhuya a vusa nungo. U dzula o vhea iṱo kha zwoṱhe zwine vhathu vha ita; u vhona hoṱhe hune vha kanda. A hu na swiswi, na u swifhala haḽo, ḽine muitazwivhi a nga dzumbama khaḽo a si vhonwe nga Mudzimu. Ha vhuyi a ṱwa a tshi sengisa muthu a sa athu mu haṱula; vha maanḓa u vha tekula a songo ranga u vhudzisa, vhudzuloni havho a vhea vhaṅwe; u sedza zwine vha ita, a vha wisa vhusiku a vha kuyekanya: u vha rwela vhutshinyi havho, zwa vhonwa nga vhathu vhoṱhe. Ndi nge vha mu furalela, nḓila dzawe vha si dzi londe. Vha kandeledza vhashai vha lilela Mudzimu, Ene a pfa mukosi wa vhaheḓana. Huno naho a sokou fhumula, ndi nnyi ane a mu vhea mulandu? Arali a dzumba tshifhaṱuwo, ndi nnyi ane a nga mu vhona? Hu vhathu, hu dzitshakha, vha nga itani arali Ene a litsha muvhi a vhusa lushaka lwa tshipimbi? Arali muthu onoyo a vhudza Mudzimu, a ri, “Ndi na mulandu, ndo laṱa! Mpfunze, ndi vhone vhukhakhi hanga vhune nda si kone u vhu vhona; arali ndo khakha, ndi nga si tsha dovha” – zwino zwo ralo vhone vha kha ḓi funa Mudzimu a tshi mu rwa, vhunga vhone vho dzula vho haṱula naa? A hu khethi nṋe, hu khetha vhone: nga vha mmbudze zwine vha ḓivha. Vha re na ṱhalukanyo vha a tenda; vha re vhaṱali vha tshi mpfa, vha ḓo ri, “Jobo u ambiswa nga u shaya nḓivho; zwine a amba a zwi sumbi ṱhalukanyo.” Ngavhe Vho-Jobo vha tshi tou lingwa tshoṱhe nge vha fhindula unga muthu muvhi! Vha engedzedza vhutshinyi havho nga u dovha vha vutshela Mudzimu, vha ḓi tamba nga Mudzimu roṱhe ri tshi zwi pfa! Vha vhudziselani Mudzimu vha ri, “Nda ita zwivhuya Iwe u wanani? A zwi fani na musi ndi tshi tshinya naa?” Nṋe ndi ḓo vha fhindula, nda dovha nda fhindula na khonani dzavho. Kha vha dzou sedza lutomboni: Kha vha vhone uri makole a kule hani. Arali vha tshinya, Mudzimu zwi mu dina ngani? Naho vhutshinyi havho ha anda hani, Ene zwi mu itani? Vhuvhuya havho vhu mu ṋeani? U wanani tshanḓani tshavho? Vhuvhi havho vhu dina muthu a no nga vhone; vhuvhuya havho vhu tonda vhathu fhedzi. Vhathu vha a gomela nga u kandeledzwa; vha lila u lamulelwa kha vha maanḓa, hone a hu na ane a ya ha Mudzimu Muvhumbi wawe, Ene a no ita uri a fhululedze naho o tibwa nga swiswi. Ene o ri funza zwinzhi ra fhira phukha, a ri ṱalifhisa ra fhira zwiṋoni. Vhathu vha tshi ṱavha mukosi, ha fhinduli; vha a ḓihudza, ndi vhavhi. A zwi farisi tshithu, Mudzimu ha vha thetshelesi; Ramaanḓaoṱhe ha zwi londi. Vho-Jobo, vhone vha ri a vha koni u mu vhona; vha songo fhela mbilu, mafhungo avho o swika khae. Vha vhona unga a sinyuwa ha lifhedzi, na vhutshinyi vhuhulu ha vhuyi a vhu londa, ndi zwine vha sokou amba zwi sa farisi tshithu, vha sokou anza maipfi vha si na nḓivho. Nḓivho yanga a si ya zwino, ndi ḓo vha sumbedza uri Muvhumbi wanga ha khakhi. Vhukuma, zwine nda vha vhudza, a hu na tshi si tshone; ane vha mu vhona phanḓa havho ndi munna wa vhuṱali ho khunyelelaho. Naho maanḓa a Mudzimu e mahuluhulu, ha nyadzi muthu; u na maanḓa, ṱhalukanyo yawe ndi khulu. Ha tendi vhavhi vha tshi ḓi tshila; vhashai u ḓi vha ṋea pfanelo dzavho; u dzula a tshi londola vhavhuya. U ita uri mahosi a vhuse miṅwaha na miṅwaha, hone vhá vhuya vha ḓihudza, vha farwa vha vhoxwa nga dzigeḓane, vha tandwa nga thambo, vha tambudzwa; u vha sumbedza zwe vha ita – uri vho tshinya nga u ḓihudza; u ralo ha vha u ita uri vha kolongonye nḓevhe vha tshi laiwa, a vha vhudza uri vha laṱe. Arali vha mu thetshelesa vha mu shumela, vha ḓo ḓi tshila nga mulalo, zwa ḓi vha nakela. Hone arali vha ita tshipimbi vha ḓo ḽiwa nga pfumo, vha fa nge vha sa fune u ḓivha Mudzimu. Vha no nyadza Mudzimu vha dzulela u mu sinyusa; a tshi vha vhofha a vha ṱavhi mukosi. Vha fa vha tshee vhaṱuku, unga phombwe dza vhanna dzi no dzula thembeleni dza midzimu. Vha tambulaho u vha tshidza nga ḽone dambudzo, a ita uri maṱungu a vha bonyolose. Na vhone Vho-Jobo o vha kunga uri a vha ponyokise mulomoni wa i ḽaho, a ita uri vha ḓiphiṋe vho tsireledzea ḓafula ḽavho ḽí na muṱumba wa zwiḽiwa zwa mapfura. Hone zwino vha khou rwiwa nga ṱhamu yo fanelaho muvhi; vho haṱulwa hu sa itwi tshiṱalulo. Vha vhone vha sa ḓo ri u sinyuwa vha vho ṱunga Mudzimu; vha vhone vha sa ḓo edzisa u pfumedzana na Mudzimu nga tshanḓanguvhoni. Vha vhona unga lupfumo lwavho na maanḓa avho oṱhe zwi nga vha tika vha si wele khomboni naa? Vha songo tama vhusiku ha khaṱhulo vhu tshi swika; ndi tshifhinga tshine tshakha dza ḓo thubwa. Vha vhone vha sa ḓo pambutshela vhutshinyini, vhune nda vhona vha tshi vhu takalela u fhira dambudzo. Vha songo hangwa uri maanḓa a Mudzimu ndi mahulu; ndi nnyi mufunzi ane a nga Ene? Ndi nnyi ane a nga mu sengisa? Ndi nnyi ane a nga mu vhudza a ri, “Wo khakha”? U ḓi rendelwa zwine a ita; na vhone kha vha mu rende; vhathu vhoṱhe vha a zwi vhona, naho muthu a tshi zwi ṱalela e kule. Vhuhulu ha Mudzimu ndi khundaṱhalukanyo; a ri koni u vhala miṅwaha yawe. Ndi Ene a no kupula marotha a mvula, shango ḽa oma, a dovha a a ṱuḓa, a vha mvula, a ḓadza milambo. U shulula mvula i tshi bva kha makole, ya nela vhathu vhanzhi. A no ḓivha kutshimbilele kwa makole ndi nnyi? Ene a tshi ri ngindii, ngindii, e pfamoni yawe, zwi ṱalukanywa nga nnyi? U ita uri lutomboni lwoṱhe hu ri “vhenge”, hone vhudzivha ha lwanzhe a dzula o tiba. U vhusa vhathu nga u ralo, a tshi vha ṋea zwiḽiwa, vha ḽa vha laṱa. U puta lupenyo nga tshanḓa, a lu sumba hune lwa yo rwa; kholomo dzi ri u pfa mubvumo dza ḓivha uri maḓumbu a mvula a nḓilani, dza fembedza. Hezwo zwi karusa mbilu yanga, ya tou sinḓa, ya fhufha ya bva vhudzuloni hayo. Noṱhe thetshelesani zwavhuḓi Mudzimu a tshi vhomba! Ipfani a tshi amba ha tou bvuma! U vhofholola lupenyo lwa buḓekanya lutombo, lwa ri vhenge u bva vhusendekamisi u swika vhusendekamisi; zwenezwo ha pfala ipfi ḽawe ḽi tshi vhomba, a ri ngindii, ha pfala ipfi ḽawe ḽa maanḓa, na lupenyo a sa lu humisi hezwi ipfi ḽawe ḽi tshi bvuma. Ipfi ḽa Mudzimu ḽi tshi bvuma hu itea zwimangadzo; u ita mishumo mihulu ine ra si i ṱalukanye. U amba na gabugu a ri, “Wela fhasi!” a amba na mvula a ri, “Shulutshela fhasi hu tou pwaṱa!” U imisa mishumo yoṱhe ya vhathu, uri vhathu vhoṱhe vha ḓivhe mishumo yawe. Phukha dza ḓaka dzi yo dzumbama, dza dzula vhulaloni hadzo. Maḓumbu a vuwa a tshi bva tshisikuni tshao, muya wa ḓa na murotho u lumaho, mufemo wa Mudzimu u khaṱhisa maḓi, a oma a tou te. U panga makole maḓi a tou pha, a ruma lupenyo lwa buḓekanya lutombo, a rembulusa makole, a a sumba hune a ya, a ita zwoṱhe zwine Mudzimu a amba hoṱhe shangoni ḽoṱhe. A nga ḓi nisa mvula a tshi itela u lozwa vhathu, kana u vha sumbedza vhuthu hawe, kana u ḓitakadza. Vho-Jobo, nga vha thetshelese ndi vha vhudze: nga vha dzou elekanya zwimangadzo zwi itwaho nga Mudzimu. Vha a ḓivha uri Mudzimu u langa hani makole, na uri u penyisa hani lupenyo lu tshi bva khao? Vha a ḓivha uri a nembelela hani lutomboni? Zwimangadzo hezwo zwi itwa nga Ene a re na nḓivho yo khunyelelaho. Zwino vhone khezwi na zwiambaro zwi tshi vha bvisa mabiko nga biso musi shango ḽoṱhe ḽo netiswa nga muya u bvaho phangani! Mudzimu a tshi ṱharamudza lutombo lwa tou oma unga tshivhoni tsha tsimbi, vha nga mu farisa naa? Vhone nga vha ri funze zwine ra fanela u vhudza Mudzimu. Riṋe a ri koni u hanedzana nae, ri swiswini. A nga vhudzwa ha pfi ndi ṱoḓa u amba? Muthu a nga tou ri kha ndi govhedzwe? Zwino ndi nnyi ane a nga sedza ḓuvha ḽi tshi kombodza nga u rali ḽi lutomboni, lwó swielwa nga muya? U ḓa a tshi bva devhula, e kha vhugala ha musuku; Mudzimu u ḓa o fuka lupenyo lu ofhisaho. Maanḓa a Ramaanḓaoṱhe ha swikelwi nga muthu; u haṱula a sa ṱaluli, u na vhuthu vhuhulu, ha kandeledzi muthu. Ndi zwine vhathu vha mu ofha. Vhoṱhe vhane vha ḓiita vhaṱali u a vhuya a vha londa naa? Ndi hone Muṋe washu a tshi fhindula Jobo e kha ḓumbu. Muṋe washu: Ndi nnyi uyu ane a tsira nzudzanyo yanga nga maipfi a sa sumbi nḓivho? Edzou takuwa u ime wo khwaṱha sa munna: Ndi ḓo u vhudzisa mbudziso, iwe wa fhindula. Ndi tshi tea ḽifhasi, wo vha u hone? Arali u tshi zwi ṱalukanya, mmbudze. Ndi nnyi we a ela ḽifhasi? Hufha u tshi zwi ḓivha. Ndi nnyi we a ḽi ela nga ludzi a tshi ḽi tea? Tshi tikaho phuphu dzaḽo nga fhasi ndi mini? Tombo ḽa muteo waḽo ḽo vhewa nga nnyi? Ḓuvha ḽeneḽo ho fhululedza ṋaledzi dzoṱhe dza mutsho, vharuṅwa vhoṱhe vha pembela. We a hoṋela lwanzhe ndi nnyi, zwiḽa lu tshi thuthuba lu tshi bva thumbuni ya shango? Ndi zwiḽa ndi tshi lu tiba nga makole, nda lu putela nga swiswi, unga mme a tshi putela lushie. Ndo lu vhetshela mukano nda lu hoṋela thungo dzoṱhe, nda lu vhudza nda ri, “U guma henefha, a u tsha pfuka! Hafha ndi hone hune magabelo au a maanḓa a ḓo guma hone!” Jobo, tshee wa bebwa, wo no vhuya wa ri nga ḽi tshe, ḽa tsha naa? Wo no vhuya wa ri ḽi tshe, ḽi kwame vhusendekamisi, vhavhi vha ukhuthwe he vha dzumbama hone naa? Ḽi ita uri mivhundu na magovha zwi vhonale zwavhuḓi, unga mutalo wa makolo kha vumba, zwa nga nguvho yo onyana. Vhavhi vhone vha dziṅwa tshedza, vha kulwa nungo, vha si tsha huvhadza vhaṅwe. Wo no vhuya wa tshimbila wa swika zwisimani zwa lwanzhe? Wo no vhuya wa tshimbila mativhani alwo? Wo no vhuya wa sumbedzwa khoro dza lufu? Wo no vhuya wa vhona tshifhingo itsho tshitswu-tshitswu? U a vhuya wa ṱalukanya uri ḽifhasi ndi ḽingafhani? Mmbudze arali hezwo zwoṱhe u tshi zwi ḓivha. U a ḓivha hune tshedza tsha bva hone? Swiswi ḽone ḽi dzulafhi? U nga zwi sumbedza hune zwa fanela u guma hone, kana wa dovha wa zwi humisela hune zwa dzula? Ndi vhona unga u a zwi ḓivha – hufha wo vha wo no bebwa. Wo tshila wa lalama. Wo no vhuya wa dzhena tshisikuni tsha gabugu, kana wa vhona ḓulu ḽa tshifhango? Ndo zwi vhulungela musi wa khombo, maḓuvha a govholano na nndwa. Wo no vhuya wa ya hune ḓuvha ḽa bva hone, kana hune muya wa vhubvaḓuvha wa vhudzula u tshi bva hone? Ndi nnyi we a phula milonga ya mvula ya mikumbela, maḓumbu a mvula a a swielela nḓila? Ndi nnyi a no nisa mvula sogani, ya na phangani hu sa dzuli muthu? Ndi nnyi a no sheledza shango ḽo omelelaho ha mela hatsi vhutete? Mvula i na khotsi naa? Ṅwando u bebwa nga nnyi? Tshifhango tshi bva thumbuni ya nnyi? Ndi nnyi a bebaho mahaḓa? A no shandukisa maḓi a tou te unga tombo, a khaṱhisa lwanzhe, ndi nnyi? U ḓo kona u vhofhekanya Tshilimela, kana wa vhofholola mbofho dza Maakhala? U nga endedza ṋaledzi dzi no kala ṅwaha, wa tshimbidza Khohamutsho na vhana vhayo naa? U ḓivha milayo i no vhusa lutombo naa? U nga ita uri na fhano fhasi zwi ralo naa? U nga ṱavhela makole mukosi a nisa mvula ya u tiba naa? Nḓadzi i tshi yo rwa i ruṅwa nga iwe naa? I nga ḓa phanḓa hau ya ri, “Ri fhano!”? Ndi nnyi a no sevha lufhoro uri ḽi tshi tsha hu ḓo vha na mvula ya mibvumbi, kana a ṋea mukuku ṱhalukanyo ya u imba mutsho? A re na vhuṱali ha u vhala makole ndi nnyi? Ndi nnyi a no shulula mvuvhelo dza ṱaḓulu, ya na, buse ḽo omelelaho ḽa ṋukala ḽa vhumbana, maḓinga a nambatelana? Ndau dza tsadzi u a dzi zwimela, wa fusha ndau i na nḓala – ndi amba musi dzo dzumbama dzo lalela, dzi tshi dodela maṱakani dzi tshi yo ponda? Ndi nnyi a no posela mahunguvhu tshidu musi vhana vhao vha tshi lilela Mudzimu, a tshi tendeleka nga u shaya zwiḽiwa? U a ḓivha uri ngululu dzi dzwala lini? U a vhuya wa sedza phala i tshi dzwala ṋamana yayo? U a vhala miṅwedzi u swika dzi tshi dzwala? Tshifhinga tshadzo u a tshi ḓivha naa? Dzi a tumba dza dzwala vhana vhadzo, maṱungu a u dzwala a mbo ḓi vha o fhela. Vhana vhadzo vha aluwa vho khwaṱha ngei ḓakani, vha ṱuwa vha si tsha vhuya. Ndi nnyi we a litsha mbiḓi ya sokou ḓitshimbilela? Ndi nnyi we a vhofholola thambo dzo i vhofhaho? Ndo i ṋea soga uri ḽi vhe hayani hayo, nda i ṋea mavu a muṋo uri i dzule hone. I sea vilinga ḽi re muḓini; na mukosi wa musi dzo pana a i u pfi. I rambalala mivhunduni uri i wane pfulo, ya ṱoḓa mafulo madala. Ṋari i ḓo tenda u u shumela naa? I ḓo lala dangani ḽau naa? U nga i fara nga muhala ya lima naa? I nga u limela miṱanga naa? Nungo dzayo dzi ḓo u ṋeani? U nga i kumedza mishumo yau i lemelaho naa? U nga fulufhela uri i ḓo u kaṋela mavhele naa? Ya a kuvhanganya hune wa fhula hone naa? Mphwe i ḓiphiṋa nga u ṱongisa phapha dzayo, hone a i fhufhi unga gololwane. I kudzela makumba ayo fhasi, ya a alamela muṱavhani, i sa londi uri i nga a pwasha nga milenzhe, na uri phukha dza ḓaka dzi nga a kandekanya. I itela vhana vhayo tshiṱuhu, vha nga a si vhayo, ya si londe uri zwe ya shuma o vha e mahandana. Mudzimu ho ngo i ṋea vhuṱali, ho ngo i kovhela ṱhalukanyo. Nangwe zwo ralo, ya ṱharamudza phapha i a gidima; i sea bere na munameli wayo. Bere i ṋewa nungo nga iwe naa? Mudzedze yo ambadzwa nga iwe naa? Ndi iwe u no ita uri i fhufhe unga nzie? I tshi ṱonga nga u fumula, zwi a ofhisa. I ḓiphiṋa nga maanḓa ayo i tshi pala fhasi, ya tou fhinini nga luvhilo yo livha nndwani. I sea nyofho, yone i sa ofhi tshithu; a i shoni pfumo. Mukutu u lila matungo ayo, pfumo na banga zwe vhai. I ḽa mavu yo nyanyuwa; phalaphala i tshi lila a i tsha dumbelwa. I tshi pfa lufhalafhala i a lila ya ri, “Ahaa!” I pfa munukho wa nndwa i tshee kule, ya pfa ndaela na mukosi wa nndwa. Kani lurwanzhivha lu fhufha nga vhuṱali hau lu tshi ṱharamudza phapha lwo livha tshipembe? Goni ḽi tshi fhufhela nṱha ḽi vhudzwa nga iwe naa? Ndi iwe u no vhudza ḽianga uri ḽi fhaṱe tshiṱaha tshaḽo nṱha ha luwa naa? Ḽi dzula luwani vhusiku; ḽi dzumbama muṱumbani wa luwa; u bva henefho ḽi ḓiṱoḓela zwiḽiwa; maṱo aḽo a zwi vhona ḽi kule. Mafhondo aḽo a ḓiphiṋa nga malofha; ha vhulawa phukha, ḽi henefho. Muṋe washu: Jobo, u funa u imedzana na Ramaanḓaoṱhe wa mu khakhulula naa? U funa u hanedzana na Mudzimu naa? Ndi zwone, mphindule! Jobo a tshi fhindula: A zwo ngo mpfanela. Ndi ḓo fhindula nda ri mini? Zwo ntsomela. Hufha ndo no ḓi amba nda pfukisa, a thi tsha dovha. Ndi hone Muṋe washu a tshi dovha a amba na Jobo e kha ḓumbu. Muṋe washu: Edzou takuwa u ime wo khwaṱha sa munna: Nṋe ndi ḓo u vhudzisa mbudziso, iwe u mphindule. Kani-ha u khou ṱoḓa u sumbedza uri a wo ngo khakha, mukhakhi ndi Nṋe, u ralo ha vha u thutha khaṱhulo yanga? Maanḓa au a nga a Mudzimu naa? Ipfi ḽau ḽi nga bvuma unga ḽawe naa? Ndi zwone, ḓiṱame nga vhuhulu na vhurena, u ambare vhugala na lupenyo. Edzou vhona vhadzia-u-ḓihudza: vha sinyutshele, u vha balanganye u vha ṱukufhadze. Edzou sedza vhadzia-u-ḓiḓivha, u vha nyadzise, he vha ima hone u mbo ḓi vha kuya! Vha swiṱe vhoṱhe buseni; tiba zwifhaṱuwo zwavho tshaloni, ndi hone na Nṋe ndi tshi ḓo u khoḓa, nda ri wo kunda nga maanḓa au. Edzou vhona mvuvhu ye nda i vhumba u ḓi nga ndo vhumba iwe: I fula hatsi unga phulu. Edzou vhona uri muṱoḓo wayo wo khwaṱha hani! Misipha ya thumbu yayo i na maanḓa mangafhani! Mutshila wayo wo tou tswititi unga mukedara; tsinga dza tshizwa tshayo dzo tou tandekana; marambo ayo ndi phaiphi dza musinaseṱha; mbabvu dzayo dzi nga mabaphathi a tsimbi. I fhira miṅwe mishumo ya Mudzimu; i nga kundwa nga Muvhumbi wayo fhedzi. Hatsi vhune ya fula vhu mela mivhunduni, hune ha tamba phukha dza ḓaka. I shuvhama fhasi ha mukhalu, ya dzumbama ṱhangani maṱafani. I dzumbama henefho mirunzini yo tangiwa nga miṋengeledzi. Mulambo u tshi ḓala a i shavhi; yo tsireledzea naho maḓi a Jorodani a tshi nga i hambela. Ndi nnyi ane a nga phuphudza maṱo ayo, a i fara a i phulela muhala? U nga fasha ngweṋa nga tshilazwulo tsha khovhe naa? U nga vhofha lulimi lwayo nga thambo naa? U nga i longa muhala wa muṱaṱe naa? U nga phula ṱhaha dzayo nga huka ya mupfa naa? U vhona unga i ḓo dzula i tshi u luvhelela? I ḓo amba na iwe nga vhulenda naa? I ḓo pfana na iwe ya tenda uri i ḓo vha phuli yau tshoṱhe naa? U nga i fuwa unga tshiṋoni naa? U nga i hunga wa takadza ngayo vhasidzana naa? Vhavhambadzi vha ḓo i renga nga muṱaṱisano naa? Vha nga i kovhekanya vharengisi naa? Misevhe ya huka i nga pfula mukumba wayo naa? Pfumo ḽa khovhe ḽi nga phula ṱhoho yayo naa? Edzou vhea tshanḓa tshau khayo: I ḓo vha nndwa khulu; u nga si tsha dovha! U songo vhuya wa fulufhela uri u nga i kona; u tou i vhona fhedzi zwi kula nungo. A hu na muthu a re na tshiṱuhu tsha u thoma itsho tshivhumbwa tshanga, zwino ane a nga imedzana na Nṋe ndi nnyi? Ndi nnyi ane a ri ndo ḽa mulandu wawe? Hufha zwoṱhe zwi re fhasi ha lutombo zwi zwanga. A thi nga litshi u amba miraḓo ya ngweṋa, na nungo dzayo, na u naka ha tshivhumbeo tshayo: Ane a nga i sutula mukumba ndi nnyi? Ndi nnyi ane a nga i longa ḓomo? Mulomo wayo wo ḓala maṋo a ofhisaho; ndi nnyi ane a nga u ganulula? Muṱana wayo wo phapha ngwasa dza makwanda a no nga zwiṱangu, zwo tou lukekana zwoṱhe, makwanda a ṱumana lune muya wa si dzhene; o nambatelana a tou kwakwana, ha fhandekanywi nga tshithu. I tshi atsamula hu fhufha ṱhase; maṱo ayo o tswuka unga mapfuvhi; mulomoni wayo hu duga khavhu dza mulilo, ha thamuwa ṱhase; ningoni dzayo hu duba vhutsi, zwa nga hu khou vhila khali i no vhasedzwa nga ṱhanga; i tshi fema hu bva masimbe, ha duga khavhu mulomoni wayo. Nungo dzayo dzi mutsingani; vhoṱhe vha a i ofha vha tou tetemela; ṋama dzayo dzo tou vhofhekana; dzo tou te, a dzi sudzuluwi; khana yayo yo khwaṱha unga tombo, i nga lwala. Ya vuwa, vha maanḓa na vhone vha a ofha; ya ritha maḓi vha huma nga tsha murahu. Pfumo ḽa poswa ḽi nga itani? Hu banga, hu tsanga, hu musevhe, a zwi i iti tshithu. I vunḓa tsimbi unga ṱanga, musinaseṱha i vhona ḽi vongori; i tshi vhona musevhe a i shavhi, matombo a gatho ya vhona e mathukhwi; mugopi i vhona u tshi nga ṱanga; vhathu vha tshi posa mafumo, i a sea; makwanda a re thumbuni yayo a nga zwipali zwa khali, a sia mutalo matopeni unga tshilei; i selusa mativha unga khali i tshi vhila, a nga khali ya mapfura i tshi xaxara; ya tala, i sia mutalo u penyaho, wa vhona unga mativha a na mmvi. A hu na tshi no vhambedzwa nayo fhano fhasi; ndi tshisikwa tshi sa ofhi tshithu; i nyadza na phukha dzoṱhe khulwane; ndi yone khosi ya mabuka oṱhe. Jobo: Ndi a ḓivha uri u kona u ita zwoṱhe; zwe wa dzudzanya a u kundwi u zwi ita. Wo vhudzisa wa ri, “Ndi nnyi uyu a no tsira nzudzanyo yanga nga maipfi a sa sumbi nḓivho?” Vhukumakuma ndo amba zwine nda si zwi ṱalukanye; mishumo yau ndi zwimangadzo, a thi i ṱalukanyi. Wo ri, “Zwino thetshelesa, Nṋe ndi ḓo amba; ndi ḓo u vhudzisa mbudziso, iwe wa mphindula.” Ndo vha ndo tou u pfa nga nḓevhe, zwino ndo u vhona nga maṱo. Ndi zwine nda ḓinyadza, nda ḓisola ndi tshi vhumbuluwa buseni na milorani. Muṋe washu o no vhudza Jobo mafhungo ayo, a amba na Elifasi wa Themana, a ri, “Ndo sinyutshela iwe na khonani dzau mbili; ni tshi nnyamba a no ngo amba zwi re zwone, we a amba zwi re zwone ndi mulanda wanga Jobo. Zwino vhonani! Dzhiani mboho ṱhanu na mbili na thutha ṱhanu na mbili, ni ye ha mulanda wanga Jobo, ni ṋekedze tshiṱhavhelo tsho fhiswaho ni tshi itela inwi vhaṋe. Mulanda wanga Jobo u ḓo ni rabelela; Nṋe ndi ḓo ṱanganedza thabelo yawe, nda si tsha ni lifhedzela vhutsilu haṋu; ni tshi nnyamba a no ngo amba zwi re zwone, we a amba zwi re zwone ndi mulanda wanga Jobo.” Ndi hone Elifasi wa Themana na Bilidadi wa Shuwa na Tsofara wa Naama vha tshi ya vha ita zwe Muṋe washu a vha vhudza; ndi hone Muṋe washu a tshi ṱanganedza thabelo ya Jobo. Musi Jobo o no rabelela khonani dzawe, Muṋe washu a dovha u mu shudufhadza, a mu ṋea kavhili zwe a vha e nazwo kale. Vharathu vhawe na dzikhaladzi na khonani dzawe dzoṱhe vha ḓa vha ḽa nae nḓuni yawe, vha mu fhumudza vha mu khuthadza vha tshi itela khombo dzoṱhe dze Muṋe washu a vha o mu hwesa, muṅwe na muṅwe a mu ṋea ḽingwende ḽa siliva na rinngi ya musuku. Muṋe washu a shudufhadza Jobo u fhira zwiḽa zwa u ranga, a vha na nngu dza 14 000, na gamela dza 6 000, na phulu dza 2 000, na donngi dza 1 000, a dovha a vha na vhana vhaṱanu na vhavhili vha vhatuka na vhararu vha vhasidzana. Ṅwana wa u thoma wa musidzana a mu rina dzina ḽi no pfi Jemima, wa vhuvhili a pfi Kesia, wa vhuraru a pfi Kerene Haphukhu. Shangoni ḽoṱhe ho vha hu si na vhasadzi vho nakaho unga vhana vha Jobo vha vhasidzana; khotsi avho a vha kovhela ifa na khaladzi dzavho. Ho no fhira izwo, Jobo a tshila a fhedza ḓana ḽa miṅwaha na miṅwaha ya mahumi maṋa, a vhona vhana vhawe, na vhana vhavho, u swika kha murafho wa vhuṋa. Ndi hone a tshi ḓifela, ó kalaha, ó lalama. Wa mashudu ndi uyo munna ane muvhi a sa vhe tsumbanḓila yawe, a sa kandi nḓilani ya vhatshinyi, a si na tshitumbe na vha no nyefula zwa Mudzimu, tshawe ha vha u takalela Mulayo wa Muṋe washu, a u elekanya vhusiku na masiari. U nga muri wo ṱavhiwaho khunzikhunzini ya mulambo, u sa fhidzi u aṋwa mitshelo, u sa puti maṱari. Zwoṱhe zwine a ita zwi a mu nakela. Vhavhi vhone a vho ngo ralo, vha nga mungu u hwalwaho nga muya. Ndi zwine khaṱhulo i tshi ḓa vhavhi vha sa ḓo dziba, vhatshinyi a vha nga dzheni khuvhanganoni ya vhavhuya. Nḓila ya a no fulufhedzea i lindwa nga Muṋe washu, ya vhavhi yone ndi ya u lovha. Nṋa gaḓa ḽa vhannḓa ndi ḽa mini? Tshakha dzi langanelani zwa mahandana? Mahosi a ḽifhasi a ima o ḓilugisela nndwa; vhavhusi nga tshavho vha khou langana u lwa na Muṋe washu na khosi yawe ye a i ta. Vha ri, “Kha ri ṱhukhukanye mbofho dzavho, thambo dzavho ri dzi laṱe kule!” Matsina a dzulaho ngei ṱaḓulu u a vha sea, Muṋe wa zwoṱhe u tou tamba ngavho. A konou amba navho o sinyuwa, a vha tshenusa o halifha, a ri, “Nṋe ndo vhea khosi yanga thavhani yanga khethwa ya Tsioni.” Litshani ndi ni vhudze zwe Muṋe washu a vhofha: O amba na nṋe a ri, “Iwe u murwa wanga, ndo u beba ṋamusi ḽino. Nkhumbele tshine wa funa. Dzitshakha ndi ḓo u ṋea ḽa vha ifa ḽau, shango u ya he ḽa guma ḽi ḓo vha ḽau. U ḓo vha vunḓekanya nga luḓo, u ḓo vha pwashekanya unga khali ya vumba.” Zwino-ha inwi mahosi, laṱani vhutsilu haṋu ni ṱalifhe, inwi vhavhusi vha ḽifhasi, tendani u eletshedzwa. Luvhani Muṋe washu ni mu ofhe, mu pembeleleni ni tshi tou tetemela, shuvhamani mavuni ni mu luvhe, a sa ḓo sinyuwa na vho rwiwa ni songo ṱhaphudza. Ḓivhani uri mbiti dzawe dzi nga mbo ḓi vuwa. Vha mashudu ndi avho vhane vha khuda ngae. Muṋe washu, vhona uri maswina anga o anda hani! Ndi vhanzhi vha mmvutshelaho, a si vhaṱuku vhane vha tshi nnyamba vha ri, “Mudzimu a nga si mu lamulele.” Hone Iwe Muṋe washu u tshiṱangu tsha u mpilela: vhugala hanga ndi Iwe, ndi Iwe u mmbeaho maṱhakheni. Ndi ṱavhela Muṋe washu mukosi, a mpfa e thavhani yawe khethwa. Ndi lala fhasi nda eḓela, nda dovha nda vuwa; ndi tikwa nga Muṋe washu. Tshakha dzine dza nndia dzi tshi bva thungo dzoṱhe, a thi nga dzi ofhi na u ḓala hádzo. Takuwa Muṋe washu! Mudzimu wanga, iḓa u ntshidze! Hufha u tshi ḓi bomodza maswina anga, vhavhi u tshi ḓi vha kula maṋo. U tshidza hu bva kha Iwe Muṋe washu. Dzula u tshi ḓi shudufhadza vhathu vhau. Aravha ndi tshi vhidzelela Iwe Mudzimu Mulamuleli wanga! Ndo vha ndo khakhedzwa, Iwe wa nndamukisa; zwino nnyitele tshilidzi u pfe thabelo yanga. Hee inwi vhanna, nṋa ni ḓo litsha lini u shandula vhugala hanga na vhu ita vhuḓabaḓaba? Ni ḓo litsha lini u ḓikumedza mahandana na u tevhela mazwifhi? Ḓivhani uri Muṋe washu o ḓikhethela nṋe mulanda wawe a fulufhedzeaho. Muṋe washu u a pfa ndi tshi mu vhidzelela. Na u sinyuwa háṋu, ni songo tshinya. Na musi ni malaloni, tshi vhe tshilomondundundu. Bvisani zwiṱhavhelo zwo teaho, ni ḓitike nga Muṋe washu. Hu na vhanzhi vhane vha ri, “Ngavhe zwi tshi tou dovha zwa ri nakela nandi!” Vha ri, “Iwe Muṋe washu, dovha u ri penyisele tshedza tsha tshifhaṱuwo tshau, u ri farise.” Hone nṋe mbilu yanga wo i ḓadza dakalo ḽine ḽa fhira ḽavho naho vho fura zwiḽiwa na waini. Zwino ndo lala ndo rudza mbilu nda fara khofhe; Iwe Muṋe washu, ndi Iwe u woṱhe une wa nnzudza ho khudaho. Muṋe washu, thetshelesa zwine nda amba, u pfe u fhihamelwa hanga! Iwe Khosi yanga, Mudzimu wanga, ipfa ndi tshi u ṱavhela mukosi! Hufha ndi tshi rabela Iwe. U mpfe ndi tshi u rabela nga matsheloni. Ndi vhea thabelo yanga phanḓa hau ḽi tshi tsha, nda lindela phindulo yau. Hufha u si Mudzimu a no takalela vhuvhi. Muvhi a u koni u mu swielela. Matsilu a u funi u a vhona phanḓa hau, u vhenga vhaitazwivhi. Vhadziauzwifha u a vha lozwa vhoṱhe. Muṋe washu u nengwa mufhaladzamalofha na pheṱhi. Hone nṋe nga vhuthu hau ndi ḓo dzhena nḓuni yau, nda gwadama nda fhelela nga u ofha Iwe ndó livhana na thembele yau khethwa. Muṋe washu, nthange phanḓa nga vhuvhuya hau; maswina anga khea o dzula o lavhelesa. Ntshimbidze nḓilani yau i si ya magombikwa. Zwine vhathu avha vha amba a zwi fulufhedzei, mbiluni dzavho hu fhufhuma khombo fhedzi. Ndimi dzavho ndi dza u swaledzela, hone zwiambo zwavho zwi tshi bwela muthu tshalo. Mudzimu, vha lifhedze, khunḓa nga i fashe muvei. Vha kudze kule, mivhango yavho a i fheli, vho u shandukela. Hone litsha vha khudaho nga Iwe vha pembele, vha litshe vha fhululedze nga hu sa fheli; tsireledza vhane vha funa dzina ḽau uri vha ḓiphiṋe ngaḽo. Iwe Muṋe washu u ḓo shudufhadza a no fulufhedzea, u ḓo mu tanga nga lufuno lwa tou nga tshiṱangu. Yawee Muṋe washu, u songo tsha nkaidza wo sinyuwa, u songo nthwa musi u tshi duga nga mbiti. Muṋe washu, nkhathutshele; ndi khou fhelela ndi tshi ya. Mphodze, miraḓo yanga yo kulekana. Ndo hanganea tshoṱhe. Yawee Muṋe washu, u ḓo vhuya wa nkhathutshela lini? Vhuya Muṋe washu, mmbofholole, ntshidze, hufha u na vhuthu. Kha vho faho haho ane a kha ḓi u elelwa; ndi nnyi ane a kha ḓi u renda henengei vhudzulavhafu? U gomela hanga ho no tou nnetisa. Vhusiku hoṱhe ndi rothisa miṱodzi thovho yanga ya vhuya ya ṋukala; vhulalo hanga ndi vhu lovhedza nga miṱodzi. Maṱo anga o no tou punda nga u lila; ha tsha vhona nga mulandu wa vhakandeledzi vhanga. Ṱuwani maṱoni anga noṱhe inwi vhaitazwivhi, Muṋe washu o pfa tshililo tshanga! Muṋe washu o pfa khumbelo yanga ndi tshi ḓiṱukufhadza, Muṋe washu u ṱanganedza thabelo yanga. Maswina anga oṱhe a ḓo tou tetemela, a ḓo huma kathihi fhedzi o shona. Muṋe washu Mudzimu wanga, ndi khuda nga Iwe, vha ntovholaho khevha, ntshidze, nndamukise, uri vha sa ḓo mponda sa ndau, vha nṱhukhukanya hu si na mulamukisi. Yawee Muṋe washu Mudzimu wanga, arali hu na tshe nda tshinya, zwanḓa zwanga zwó ita tshivhi, Muṋe washu, takuwa wo halifha, maswina anga khea o sinyuwa, takuwa u nndamulele! Vuwa u nndamukise! Tshivhidzo tsha dzitshakha kha tshi u tange, vhuya u dzule kha khuluṋoni yau nṱha havho ngei ṱaḓulu. Muṋe washu u ḓo haṱula dzitshakha. Nṋe nkhaṱhule u tshi tevhedza vhuvhuya hanga, Muṋe washu, vhunga mulandu ndi si na. Fhelisa vhuvhi ha vhavhi nandi, vha fulufhedzeaho vhone vha ṱoke midzi, Iwe Mufhenḓi wa mbilu na mihumbulo, Mudzimu a no fulufhedzea. Ene Mudzimu ndi tshiṱangu tshanga, Mutshidzi wa vha si na vhufhura ndi Ene. Mudzimu ndi Muhaṱuli a sa ṱaluli, mbiti dzawe a dzi dziki misi yoṱhe. Arali muvhi a sa rembuluwa Mudzimu u ḓo ṱuṱula banga ḽawe, a akha vhura hawe a dzula o sumba, zwihali zwa u vhulaha muvhi zwi dzula zwi tsini, u pfula nga misevhe i dugaho mulilo. Vhonani muvhi khoyo! U kha vhuṱungu ha u beba vhuvhi! O vhifha muvhilini nga hone vhuvhi, a fhedza nga u beba mazwifhi. O bwa dindi a ita khunḓa, zwino khunḓa yo fasha muvei. Vhuvhi hawe vhu ḓo vhuya nṱha ha ṱhoho yawe, u levha hawe hu ḓo mu ḽa ṱhoho. Ndi ḓo renda Muṋe washu ndi tshi itela vhuvhuya hawe. Dzina ḽa Muṋe washu Waṱaḓuluṱaḓulu, ndi ḓo ḽi renda nga nyimbo. Muṋe washu Muṋe wa zwoṱhe, dzina ḽau ḽi kanukisa hani ḽifhasini ḽoṱhe, Iwe wo vheaho vhugala hau ngei lutomboni! Mishumo yau ya maanḓa ye wa i tea i imbiwa nga vhana na dzitshetshe, uri u shonise vha maṅaṅa, u vale mulomo wa swina ḽau na mulifhedzi. Musi ndi tshi lavhelesa ngei lutomboni nda vhona mishumo ya zwanḓa zwau, ṅwedzi na ṋeledzi dze wa vhekanya, ndi ri: muthu u tou vha mini u tshi vhuya wa mu humbula? Ṅwana wa muthu u tou vha mini u tshi vhuya wa mu tonda? Wo mu hulisa a tou fhirwinyana nga vharuṅwa, wa mu ambadza tshiala tsha vhugala na lupenyo. Wo mu vhea uri a vhuse zwe wa vhumba nga zwanḓa zwau, zwithu zwoṱhe wo zwi vhea fhasi ha ṋayo dzawe: ho dzula nngu dzoṱhe na kholomo, ndi amba na dzone phukha dza ḓaka, zwiṋoni zwi fhufhaho muyani na khovhe dza lwanzheni, na zwoṱhe zwi talaho mativhani a lwanzhe. Muṋe washu Muṋe wa zwoṱhe, dzina ḽau ḽi kanukisa hani ḽifhasini ḽoṱhe! Ndi ḓo u renda nga mbilu yanga yoṱhe Muṋe washu, maḓembe au oṱhe ndi ḓo a anea. Ndi ḓo takala nda tou pembela ndi tshi humbula Iwe. Ndi renda dzina ḽau nga nyimbo, Iwe Waṱaḓuluṱaḓulu, ndi tshi vhona maswina anga o no shakuliswa, vha tshi gobagoba vha wa vha lovha phanḓa hau. Ndi Iwe wo onyolosaho mulandu wanga, mafhungo a naka. Wo ya wa dzula kha khuluṋoni yau, Iwe Muhaṱuli a sa ṱaluli. Wo tshenusa vhannḓa wa lozwa vhavhi, dzina ḽavho ḽa si tsha dovha ḽa elelwa lini na lini. Maswina o fhela tshoṱhe, ha sala marubi fhedzi u swika lini na lini, miḓi yavho wo i thuthekanya ya mbo ḓi hangwiwa tshoṱhe. Hone Muṋe washu u ḓo ḓi dzula e hone lini na lini, khuluṋoni yawe o dzula o i tika uri a haṱule. Shango u ḓo ḽi haṱula a sa ṱaluli, dzitshakha u ḓo dzi haṱula nga khaṱhulo i sa khakhi. Muṋe washu ndi dzhavhelo ḽa vho kandeledzwaho, ndi Ene bako ḽa vhukhudo musi wa u khakhedzwa. Vhane vha u ḓivha nga vha fulufhele Iwe, Iwe Muṋe washu a u laṱedzi vhane vha shavhela kha iwe. Muṋe washu a dzulaho Tsioni mu rendeni nga nyimbo, ḓivhadzani dzitshakha mishumo yawe. Ha hangwi tshililo tsha vhaheḓana, u a vha elelwa a vha lifhedzela. Yawee Muṋe washu, nnyitele tshilidzi, sedza vhutshena vhune nda vha khaho nga mulandu wa vha mmbengaho; ndi Iwe une wa nndamukisa mulomoni wa i ḽaho, uri ndi u rende phanḓa ha vhathu vhoṱhe vha Tsioni, ndi pembele nge wa ntshidza. Vhannḓa vhone, khunḓa yo fasha muvei, gwekwe ḽo fasha murei. Muṋe washu u ḓivhelwa u haṱula hawe; asizwi-ha, kha muvhi vhutulu ho ḽa mufhomi. Vhavhi vhoṱhe vha ḓo tsetsa vha guma nga vhudzulavhafu, khathihi na tshakha dzoṱhe dzine dza hangwa Mudzimu. Vhashai a vha nga hangwiwi tshoṱhe, zwe vhaheḓana vha lavhelela zwi ḓo vhuya zwa wanala. Yawee Muṋe washu, takuwa! U songo tenda hu tshi kunda muthu wa ṋama, vhannḓa nga vha haṱulwe phanḓa hau. Muṋe washu, vha shele nyofho, dzitshakha dzi ḓivhe uri vha tou vha vhathu vha ṋama. Muṋe washu, khezwi wo tou ima ngeo kule? U itelani u tshi ḓidzumba musi zwo vhifha? Vhavhi vha a ḓihudza vha kandeledza vhaheḓana. Khunḓa nga i fashe muvei. Muvhi u zuwa nyemulo dza mbilu yawe, wa u ḽeledza vhaṅwe u sanda Muṋe washu a mu nyadza. Muvhi u dzula o imisa mutsinga. U ri, “Mudzimu ha nga nndifhedzi.” U luka maano awe oṱhe a sa humbuli Mudzimu. Mishumo yawe i ḓo ḓi ya phanḓa; khaṱhulo dzau dzi fhira ṱhalukanyo yawe; maswina awe oṱhe u vha pfela mare. Mbiluni yawe u ri, “A hu na tshi ḓaho; mirafho i ḓo ṱanḓulukana ndi sa welwi nga khombo.” Haṋwani hawe hu bva a u teketela na vhufhura na u tsikeledza vhaṅwe; lulimi lwawe lwo mara ndozwo na vhuvhi. U dzula o lalela khuḓani dza miḓi, a zwizwiedza a si na mulandu, vhaheḓana u dzula a tshi vha zwikula nga maṱo. U dzula o lalela sa ndau yo dzumbama, u lalela muheḓana a tshi ri a mu fashe, a ritha tshifu ha vha u mu fasha, muheḓana a mbo ḓi fhasi huru o huvhala, ha vha hone u wa hawe a nga o vetekanywa nga ṋala. Mbiluni yawe muvhi u ri, “Mudzimu o zwi hangwa; ha nga vhuyi a zwi vhona, o tsinya iṱo.” Mudzimu Muṋe washu, angaladza tshanḓa tshau: u songo laṱedza muheḓana. Nṋa muvhi u itwa ngani a tshi nyadza Mudzimu? Mbiluni yawe u ri a u nga mu lifhedzi. Matsina Iwe wo zwi vhona, a u kundwi u vhona vhuleme na u tambula. Zwi iteaho u zwi dzhiela nzhele. Muheḓana u ḓikumedza Iwe, zwisiwana zwi lilela kha Iwe. Vunḓekanya tshanḓa tsha muvhi wa vhunwa, vhuvhi hawe u vhu sale murahu u gume nga mudzi waho. Muṋe washu ndi khosi u ya ho ya, tshakha dza vhannḓa o dzi swiela shangoni ḽawe. Muṋe washu, Iwe wo pfa zwine muheḓana a zwi lila. U ḓo khwaṱhisa mbilu yawe, u dzula wo thetshelesa, uri u lamulele zwisiwana na vho kandeledzwaho, muthu wa ṋama wa fhano shangoni a si tsha ḓo ofhisa vhaṅwe. Nṋe ndi khuda nga Muṋe washu, ni itelani-ha ni tshi mmbudza na ri, “Itou fhufha sa tshiṋoni u shavhele thavhani! Vhonani vhavhi vho akha vhura, vho vhea musevhe kha lutsinga uri vha pfule wa mbilu mbuya tshiphirini. Zwino arali ha thuthekanywa miteo ya vhuladzashango, a no fulufhedzea a nga kha ḓi itani?” Mathina Muṋe washu u thembeleni yawe khethwa, khuluṋoni ya Muṋe washu i ṱaḓulu, maṱo awe a vhona vhana vha vhathu a sedzulusa zwi re mbiluni dzavho. Muṋe washu u ṱola mbilu dza vhavhuya na vhavhi, vhadzianndwa u a vha vhenga. Vhavhi u ḓo vha nisela masimbe a dugaho na tsevhela, mukovhe wavho ndi ḓumbu ḽi fhisaho shango. Muṋe washu u a fulufhedzea, u funa vhathu vha tshi fulufhedzea; vha si na vhukwila vha ḓo vhona tshifhaṱuwo tshawe. Muṋe washu, ntshidze, a hu tshee na vhathu-vhathu fhano shangoni, u tshi sedza vhathu, a fulufhedzeaho ha sokou wanala. Ho sala u sokou zwifhelana nga tshavho. Vha tshi amba vha tou swaledzela, ngeno mbiluni zwi siho. Hone milomo yoṱhe ya u swaledzela Muṋe washu u ḓo ita uri i fhumule; na kha lulimi lwa mazuwo zwi ḓo ralo. Vha tshi zuwa vha ri, “Ri ḓo kunda nga lulimi lwashu; milomo hufha i yashu – a ri vhusaho ndi nnyi?” Zwino-ha Muṋe washu u ri, “Uvhani ndi a takutshedza nga u vhona u kandeledzwa ha vhaheḓana na u pfa zwigomelo zwa vhashai; vho lavhelelaho u lamulelwa vhó fhihamelwa ndi ḓo vha lamulela.” Maipfi a Muṋe washu ndi maipfi vhukuma, a nga siliva ye ya bviswa manyelo ṋanḓoni kaṱanu na kavhili. Iwe Muṋe washu u ḓo vha londola lini na lini, havha vhathu vha tshi vha levhela u ḓo vha tsireledza, naho vhathu vhavhi vha tshi tou gaba, vhunwa hó ḓibandutshedza vhathuni. Muṋe washu, nṋa u ḓo nkhangwa u swika lini? U ḓo mpfuralela u swika lini? Ndi ḓo ḽa mbilu u swika lini? Mbilu yanga i ḓo ḓi dzula i tshi vhavha naa? Swina ḽanga ḽi ḓo nkunda u swika lini? Muṋe washu, Mudzimu wanga, vhona zwe zwa nngwela, u mphindule, dovha u nnzivhuluse ndi fhaṱuwe, ndi sa ḓo lala tshoṱhe, swina ḽanga ḽi sa vho ḓo ri, “Koṱo, ndo mu kona!” mavhanga a sala a tshi pembela nga u vhona ndo tekulwa. Hone nṋe ndo fulufhela lufuno lwau lu sa dzinginyei, u a ntshidza, mbilu yanga i tou pembela, ndi ḓo renda Muṋe washu nga luimbo, o nnyonga zwihulu. Tsilu mbiluni yaḽo ḽi ri, “A hu na Mudzimu, a hu na Muhaṱuli.” Vho tshinyala vha ita zwa vhuṱudzi, a hu na na a itaho zwivhuya. Muṋe washu u sedza vhathu e ṱaḓulu, uri a vhone arali hu na wa ṱhalukanyo, a ṱoḓaho Mudzimu. Vhoṱhe vho bva nḓilani, vha vho nengisa vhoṱhe, a hu na na a itaho zwivhuya, na muthihi zwawe. Kani vhaitazwivhi a vha na ṱhalukanyo hezwi vha tshi ḽa vhathu vhanga unga vhuswa? Na Mudzimu a vha vhuyi vha mu rabela. A vha zwi vhoni uri vha ḓo welwa nga zwi ofhisaho naa? Mudzimu u ima na vha fulufhedzeaho. Ni piringanya maano a vhaheḓana, hone vha khuda nga Muṋe washu. Yawee, ngavhe u tshidzwa ha Israele hu tshi bva Tsioni! Musi Muṋe washu a tshi ḓo dovha a vusa lushaka lwawe, ndi hone Jakopo a tshi ḓo pembela, Israele a takala. Muṋe washu, ndi nnyi ane a ḓo dzula nḓuni yau? Ndi nnyi o teaho u fhaṱa thavhani yau khethwa? Ho tea muitazwivhuya a sa solisei, ane a amba ngoho zwi tshi bva mbiluni. Lulimi lwawe a lu fheṱi vhaṅwe, ha vhaisi muthu, ha iseli muthu phungo. Vho landulwaho nga Mudzimu ú a vha nyadza, tshawe ndi u hulisa vha ofhaho Muṋe washu, zwe a amba u a zwi ita, naho zwi tshi vho konḓa. Ha bindulisi tshelede lwa u ḽa vhaṅwe, ha tendi zwa tshanḓanguvhoni hu tshi laṱwa a si na mulandu. Onoyo u ḓo ima o khwaṱha lini na lini. Mudzimu nndondole, ndi khuda nga Iwe. Ndi amba na Muṋe washu nda ri, “Muṋe wanga ndi Iwe; a thi tshee na tshiṅwe tshivhuya, ndi Iwe u woṱhe.” Hone midzimu yo ḓalaho fhano shangoni, ye na nṋe nda vha ndi tshi i takalela, ndi vho i vhudza ndi ri: Vhane vha gidima murahu hayo vha ḓiovhela khombo nnzhi; vha tshi phasa nga malofha a zwiṱhavhelo nṋe ndi ḓo sendela kule, madzina a midzimu yavho ha nga pfali mulomoni wanga. Muṋe washu ndi Ene mukovhe wanga u mpfushaho, zwo nndivhaho zwi bva ha Iwe. Mukovhe we wa nṅwatela lu tou vha ludzula, ifa ḽanga ḽo naka hani! Ndi renda Muṋe washu Mulayi wanga, na vhukati ha vhusiku luvalo lu a nnyeletshedza. Muṋe washu ha ṱuwi mbiluni yanga, thi tseki, u na nṋe. Ndi zwine mbilu yanga ya takala, muya wanga wa fhululedza, vhukuma ndi ḓo dzula ndo khuda. U nga si nndaṱe nda milwa nga lufu, nṋe mulanda wau a fulufhedzeaho u nga si tende ndi tshi dzhena tshaloni. U ntsumbedza nḓila ya vhutshilo; ndí na Iwe, ndi hone ndo fushea, zwine wa mpha zwi dzula zwi tshi ntakadza. Muṋe washu mpfe! Hufha ndi si na mulandu, ipfa tshililo tshanga! Nḓevhe yau nga i thetshelese thabelo yanga, hufha mulomoni wanga hu si na vhufhura. Nga a vhe Iwe a nṱanzwaho mulandu, hufha u tshi ḓivha zwi re zwone. Arali wa ṱola mbilu yanga, wa nndalela vhusiku, wa tou fhenḓa mbilu yanga, u ḓo wana ndi si na vhuvhi; na u amba thi ambi ḽivhi ndi tshi vhona mishumo ya vhathu. Ndi tinya nḓila dza vhadzia-u-levha ndi tshi tevhedza zwe wa amba. Ndo tou longondo nḓilani dzau, a thi vhuyi nda isa mulenzhe ḓakani. Mudzimu, u a nnyaravha, ndi zwine nda u vhidzelela: tshingamisela nḓevhe yau kha nṋe u pfe zwine nda amba. Vha khudaho nga Iwe musi vho vutshelwa nga maswina u vha tshidza nga tshanḓa tshau tsha maanḓa, ndi zwone, ntsumbedze lufuno lwau lu sa dzinginyei, lu kanukisaho. Ntsireledze unga tshanga ya iṱo, nkuvhatedze nga phapha dzau, uri vhavhi vha si nṱangule, maswina o nndanganaho a si ntinge. Mbilu dzavho dzo fura tshiṱuhu, a si one mazuwo a bvaho milomoni yavho. Vha ntsala murahu hoṱhe hune nda ya, vho nndalela uri vha ntekule. Vha tou nga ndau yo lindela u ponda, vha nga ndau ya nduna yo lalela tshiṱakani. Takuwa Muṋe washu, u imedzane na vhavhi, vha fhedze nga banga ḽau u ntshidze! Ndi vhathu vha shango havha, a vha shayi tshithu vhutshiloni vhuno, vha tshi nndevhela u ntshidze. Vha zwimbedze nga zwe wa dzula wo vha khokhela, zwi rathele na kha vhana vhavho, zwi salaho zwi wele vhaḓuhulu. Hone nṋe ndi a fulufhedzea, ndi ḓo vhona tshifhaṱuwo tshau, ndi tshi vuwa ndi ḓo u vhona ro livhana zwifhaṱuwo nda pfa ndo fushea. Ndi u funa hani Muṋe washu, maanḓa anga ndi Iwe. Muṋe washu ndi vhukhudo hanga, ndi dzhavhelo ḽanga, ndi Mutshidzi wanga, Mudzimu wanga, bako ḽanga, Ene ane nda khuda ngae, ndi Ene tshiṱangu tshanga, pfumo ḽi nndwelaho, hone vhushavhelo hanga luwani. Muṋe washu ndi ḓi mu vhidzelela ndó welwa nga maswina, a ntshidza, nga hu khoḓwe Ene. Ndo vha ndo tandedzwa nga mambule a lufu, ndó khakhedzwa nga tshirulu tsha ndozwo. Ndo vha ndo tandedzwa nga mambule a vhudzulavhafu, ndó livhana na milavhu ya lufu, nda ḓi vhidzelela Muṋe washu ndo khakhedzwa, Mudzimu wanga nda mu ṱavhela mukosi, Ene a pfa ipfi ḽanga e pfamoni yawe, mukosi wanga wa swika nḓevheni dzawe. Zwenezwo shango ḽa dzinginyea ḽa tetemela, miteo ya dzithavha ya tseka-tseka, ya dzinginyea ó sinyuwa; ningoni dzawe ha duba vhutsi, mulomoni ha bva khavhu dza vhuhali, a pfela masimbe a mulilo fhasi; lutombo a lu peta a tsela fhasi, swiswi ḽitswu-ḽitswu ḽí fhasi ha ṋayo dzawe; a fhufha ó namela mukherube, a tengama nga phapha dza muya, a dzhia swiswi a fuka ḽone, thumba yawe e makole matswu a mvula, phanḓa hawe he vhenge, makole awe a shulula tshifhango na masimbe, Muṋe washu a ritha mubvumo ṱaḓulu he ngindii, Waṱaḓuluṱaḓulu a mbo ṱahisa ipfi ḽawe ha shuluwa tshifhango na masimbe a mulilo, a posa misevhe yawe a vha balanganya, a thathabisa nḓadzi dzawe vha shavha vhó ḓaḓa. Zwenezwo miedzi ya lwanzhe ya sala nnḓa miteo ya ḽifhasi ya sala khagala u tshi vha kaidza Iwe Muṋe washu, hu tshi tita muya u bvaho ningoni dzau. Muṋe washu a onyolosa tshanḓa e ngei ṱaḓulu, a ntakula a nṋula mikumbelani, a nndamukisa zwanḓani zwa swina ḽanga ḽa maanḓa na vha mmbengaho, ngauri nṋe ndo vha ndi nga si vha kone. Vho nnzhongondedza ndó welwa nga zwo vhifhaho, hone nda tou fa Muṋe washu, Ene a nṋula vhukati havho. O ntshidza ngauri u a mpfuna. Muṋe washu o mpfufha nga zwo fanelaho a no fulufhedzea, a nṋea zwo fanelaho a si na mulandu, ngauri ndo tevhedza nḓila dza Muṋe washu, a tho ngo tenda vhuvhi vhu tshi mphandekanya na Mudzimu wanga. Milayo yawe yoṱhe a i ṱuwi mbiluni yanga, zwe a laya a tho ngo zwi sendedza kule; Ene muṋe o vhona ndi sa solisei, tshanga ho ḓi vha u ofha u khakha. Ndi zwe Muṋe washu a mpfufha nga zwo fanelaho a no fulufhedzea, nge a vhona ndi si na mulandu. Vha vhuthu Iwe u ḓi vha itela-vho vhuthu; a sa solisei u mu pfufha nga zwi sa solisei; vha mbilu dzo ṱambaho vha wana na Iwe u na mbilu tshena, hone vhadziavhumbulu vha wana u swina. Iwe u tshidza vha ḓiṱukufhadzaho, wa ṱukufhadza vha u ḓihudza. Muṋe washu, ndi Iwe une wa ntshidza, zwa nga wo mpfungela luvhone wa pandela swiswi ḽo ntibaho, Iwe Mudzimu wanga. Ndí na Iwe ndi wela mmbi nga pfumo, ndí na Mudzimu wanga ndi fhufha mitsheṱo. Ndi Ene Mudzimu a sa khakhi, ḽine a amba ḽi ḓi wanala ḽi ngoho. Ndi Ene tshiṱangu tsha vhoṱhe vhane vha khuda ngae. Nṋa hone Mudzimu ndi nnyi arali e si Ene Muṋe washu? Bako ḽa vhudzumbamo hashu ndi nnyi arali e si Mudzimu washu? Ndi Ene Mudzimu we a nnyambadza nungo, nda tshimbila ndi sa khukhulwi. U mpha luvhilo lwa phala, na nṱha ha thavha a thi khukhulwi. Zwanḓa zwanga u zwi gudisa nndwa, zwa khwaṱha nda akha vhura ha tsimbi tswuku. U tshidzwa nga Iwe ndi tshone tshiṱangu tshanga, u ntika nga tshanḓa tshau tsha maanḓa, wo nṋea vhuhulwane nga vhuthu hau. Ṋayo dzanga wo dzi ṋea vhukando, nda sa redzemuwe. Maswina anga ndo a pandamedza nda a fara, nda sa vha humele vha sa athu fhela vhoṱhe. Ndo vha sukekanya vha si tsha vuwa, nda vha kandekanya nga ṋayo dzanga. Wo mpha maanḓa a u dzhena nndwa, maswina anga wa a susumedza nga fhasi ha ṋayo dzanga. Wo ita uri maswina anga a mphe zwitiko, nda fhedza vhoṱhe vhe vha vha vha tshi mmbenga. Vho ṱavha mukosi vha shaya mulamuleli, vha vhidzelela Muṋe washu a si vha aravhe, nda vha phusukanya sa buse ḽi hwalwaho nga ḓumbu, nda vha kudza nnḓa vha nga lurofhe nḓilani. Iwe wo nndamukisa vhathu vha tshi mmvutshela, wa mmbumba yone ṱhoho ya dzitshakha, nda luvhiwa na nga vhane ndi si vha ḓivhe. Vho ri u pfa bvumo ḽanga vha mbo ḓi ḓa vha luvha, vhatsinda vha ḓa vha khotha, vha kulea miraḓo, vha bva mitsheṱoni yavho vha tshi tou khura nga nyofho. Muṋe washu u a tshila! Kha hu rendwe Ene bako ḽanga ḽa u khuda, nga hu huliswe Ene Mudzimu a ntshidzaho, Ene we a mpha maanḓa a u ḓilifhedzela, dzitshakha a dzi ita vhalanda vhanga, a nndamukisa zwanḓani zwa vha mmbengaho. Ee, ndi Iwe we wa nṋea vhuhulwane nda fhira maswina anga, vhalevhi vha tshi mmvutshela wa ntshidza. Muṋe washu, ndi zwine nda ḓo u renda vhukati ha dzitshakha, ndi ḓo renda dzina ḽau nga luimbo. Khosi ye wa i ta wa i sumbedza lufuno lu sa dzinginyei, ya kunda maswina tshoṱhe – ene Dafita na vhaḓuhulu vhawe, zwino na lini na lini. Ḽiṱaḓulu ḽi ṱanziela vhugala ha Mudzimu, lutombo lu ḓivhadza mishumo ya zwanḓa zwawe, ḓuvha ḽi tshi tsha ḽi tsha na zwaḽo, vhusiku vhuṅwe na vhuṅwe vhu ḓa na nḓivho. Maipfi azwo ha bulwi nga mulomo, mafhungo azwo ha pfiwi nga nḓevhe. Hone mukosi wazwo u swika he shango ḽa kanda, maipfi azwo a guma vhusendekamisi, he ḓuvha ḽa fhaṱelwa thumba yaḽo. Ḽi bva khayo unga mukwasha a tshi bva nḓuni, ḽi dzhena mudavhini wa mbambe nga dakalo unga munna wa maanḓa. Ḽi takuwa henengei vhusendekamisi, ḽa fhambanya ḽa yo tota tombo vhusendekamisi, a hu na tshine tsha tinya u fhisa haḽo. Mulayo wa Muṋe washu a hu na hune wa solisea, u netulusa muya wa muthu; ndayo ya Muṋe washu i a fulufhedzea, i ṱalifhisa vha si na maano; milayo ya Muṋe washu yo tou tswititi, i takadza mbilu; ndaela dza Muṋe washu dzo kuna, dzi vhonetshela muthu; u ofha Muṋe washu hu sendedza muthu kule na zwa dzitshika, a hu na upfi zwi a fhela; zwe Muṋe washu a laya ndi zwa ngoho, a hu na na tshi soliseaho khazwo; zwi takadza u fhira musuku, naho u munzhi wo bviswa manyelo; zwi ḓifha u fhira mutoli, u fhira na tshigili tsha ṋotshi. Na nṋe mulanda wau ndi laiwa ngazwo, u zwi vhulunga zwi na pfufho khulu. Ndi nnyi ane a nga vhona vhukhakhi hawe? Nṱanzwe-ha na milandu yo dzumbamaho. Ntsendedze kule na u ḓiḓivha, u songo tenda ndi tshi vhuswa nga zwo raloho; ndi hone ndi sa nga solisei, ndi si na milandu i lemelaho. Zwine nda amba na zwine nda humbula nga zwi vhe zwi takadzaho Iwe Muṋe washu, bako ḽanga ḽa u khuda, Mulamuleli wanga. Ngavhe Muṋe washu a tshi u aravha musi wa khombo, Dzina ḽa Mudzimu wa Jakopo nga ḽi vhe tshiṱangu tshau! Ngavhe a tshi u phalala e henengei hukhethwa, a ḓi u tika e Tsioni! Nduvho dzau nga a dzi elelwe, a ṱanganedze zwiṱhavhelo zwau. Ngavhe a tshi u fha zwine mbilu yau ya tama, a vuledze zwoṱhe zwine wa funa u ita, ra ḓo konou pembela ri tshi vhona wo kunda, ra imisa zwiala ri tshi renda dzina ḽa Mudzimu washu. Ngavhe Muṋe washu a tshi u fha zwoṱhe zwe wa humbela! Zwino ndi vho zwi ḓivha uri Muṋe washu u ḓo farisa khosi ye a ta, u ḓo mu aravha e ḽiṱaḓulu ḽawe ḽikhethwa, u ḓo mu ṋea gundo ḽihulu nga maanḓa awe. Vhaṅwe vha zuwa gariki dza nndwa, vhaṅwe vha zuwa dzibere; riṋe tshine ra zuwa ndi dzina ḽa Mudzimu Muṋe washu. Vhone vha ḓo wela fhasi vhe huru, a nga vha riṋe ri ḓo takuwa ra ima ró khwaṱha. Ṋea khosi gundo Muṋe washu, ri aravhe ḓuvha ri tshi u vhidzelela! Khosi i ḓiphiṋa nga maanḓa au, Muṋe washu; i takala hani i tshi fariswa nga Iwe! Wo mu ṋea zwine mbilu yawe ya tama, tshe a humbela nga mulomo wawe a wo ngo mu dzima. U mu livhanya na mashudu mahulu, ṱhohoni yawe wo mu ambadza khare ya musukusuku. O u humbela vhutshilo wa mu ṋea, wa mu ṋea ndalamo. Wo mu hulisa a vha muhulwane vhukuma, wa mu ṋea vhugala na madzanga. U mu shudufhadza u ya ho ya, ha takali zwone a tshi vhona Iwe u nae. Ndi zwone, khosi i ḓitika nga Muṋe washu; a i nga tseki, yo tikwa nga lufuno lu sa dzinginyei lwa Waṱaḓuluṱaḓulu. Maswina au oṱhe u ḓo a fara, wa thuba vhoṱhe vha u vhengaho, wa vha thuba nga tshanḓa tshau tsha maanḓa. Muṋe washu a tshi bvelela vha ḓo swa u tou nga ṋanḓo i fhisaho, khavhu dza mbiti dzawe dzi ḓo vha fhisa dza vha lozwa. U ḓo lozwa vhana vhavho fhano fhasi, na vhaḓuhulu vhavho vha si tsha vhidzwa. Naho vha u lukela maano, naho vha u itela vhukwila, zwoṱhe zwi ḓo pfuvha. Vha ḓo ri u u vhona vha shavha u ḓo vha pfula nga misevhe yau. Muṋe washu, sumbedza vhuhulu ha maanḓa au; ri ḓo renda mishumo yau mihulu nga nyimbo. Mudzimu wanga, Mudzimu wanga, wo nndaṱelani? Na u gomela hanga khe u sa ntshidzi? Yawee Mudzimu wanga, masiari ndi vhidzelela u si nnyaravhe, vhusiku nda lila wa si nnyawedze. Hufha Iwe u mukhethwa, khuluṋoni yau i thendo dza Israele. Vhokhotsi ashu vho vha vha tshi ḓitika nga Iwe, vho fulufhela Iwe, Iwe wa vha tshidza; vho u ṱavhela mukosi, Iwe wa vha phalala; a vho ngo sokou u fulufhela vha fhedza vha shona. A vha nṋe, a thi tshee muthu, ndi tou vha mbungu; ndi goḓwa nga vhathu, vhoṱhe vha a nnyadza. Vhoṱhe vhane vha mmbona vha a nkolela, vha sokou nkongomedza vha dzungudza dziṱhoho; vha ri, “Mafhungo awe o a kumedza Yahavee, zwino nga' mu tshidze-ha, nga' mu lamukise-ha vhunga a tshi mu funa!” Ndi Iwe we wa nṋula thumbuni ya mme anga, wa nthudza mbilu nga maḓamu avho. Ndi tshi bebwa ndo ḓi tou kumedzwa Iwe, tshee nda bebwa Mudzimu wanga o ḓi vha Iwe. U songo nṱutshela, khakhathi i tou vha muṋangoni; a hu na muṅwe ane a nga mpfarisa. Ndo tingwa nga mboho nnzhi, maboho a Bashani o ntangela ngomu. Ndo ita na u semelwa maṋo, unga ndau i vhombaho i tshi khou ponda. Ndo tou tevhulelwa kule sa maḓi, na zwiendanungo zwanga zwo lunguluwa; mbilu yanga yo ṋoka sa phula, yo tou pwaṱa ngomu khanani yanga. Maanḓa anga o fhela, ndo no tou vha gamba, lulimi lwanga lwo nambatela marenuni, Iwe u ntsumbudza buseni nda nga mufu. Mmbwa na dzone dzo ntinga, ndo thathedzwa nga tshigwada tsha vhavhi, vho rumbula zwanḓa zwanga na ṋayo dzanga, na mbabvu dzanga dzi nnḓa; vha tou zwondolola vhe koṱo, vha kovhekana zwiambaro zwanga, lupila lwanga lwone vha lu itela mamvaṱe. Zwino-ha Iwe Muṋe washu, u songo ima ngeo kule, ṱavhanya u mpfarisa Iwe maanḓa anga! Nndamukise ndi si rungwe nga pfumo; nda vhulawa nga dzimmbwa ndi nga dovha nda tshila naa? Nndamukise mulomoni wa i ḽaho, vhunga wo ntshidza ndí ṋangani dza ṋari! Vha hashu ndi ḓo vha anetshela zwe wa nnyitela; ndi ḓo u renda tshivhidzo tsho kuvhangana. Rendani Muṋe washu inwi ni mu ofhaho, mu huliseni inwi vhana vha Jakopo, tetemelani Ene noṱhe vhana vha Israele; ho ngo nyadza muheḓana, vhushai hawe ho ngo vhu nengwa, ho ngo mu furalela, o mu pfa a tshi mu lilela. Ndi tshi u renda tshivhidzoni tshihulu ndi vha ndo tou ṋewa nga Iwe; zwe nda u anela ndi ḓo zwi ita vha u ofhaho vha tshi zwi vhona. Vhaheḓana vha ḓo ḽa vha fura zwiṱhavhelo; Muṋe washu u ḓo rendwa nga vha mu ṱoḓaho; ngavhe ni tshi ḓi khwaṱha lini na lini. Ḽifhasi nga he ḽa guma ḽi ḓo mu elelwa, ḽi ḓo rembulutshela ha Muṋe washu; tshakha dzoṱhe dza shango dzi ḓo mu gwadamela. Muvhuso ndi wa Muṋe washu; muvhusi wa dzithakha ndi Ene. Madendele a ḽifhasi a ḓo ḓa-vho munyanyani wawe a mu gwadamela, na vhoṱhe vha re tsini na u fa, vha sa koni u ḓitshidza, vha ḓo gwadama phanḓa hawe. U ḓo shumelwa na nga zwiḓuhulu; Muṋe wa vhoṱhe u ḓo anetshelwa mirafho i ḓaho. Vhuvhuya hawe vha ḓo vhu ḓivhadza na vha sa athu bebwa. Vha ḓo ri zwo itwa nga Ene. Muṋe washu ndi Mulisa wanga, tshi shayi tshithu. U nndadza mafuloni avhuḓi, u nnyisa maḓini, nda nwa nda rudza mbilu. U a nnetulusa. U ntshimbidza nḓilani yone-yone a tshi itela dzina ḽawe. Naho nda tshimbila govhani swiswi ḽo tou bodo, a thi ofhi tshithu. Hufha Iwe u na nṋe. U ntsireledza nga thonga na luḓo, mbilu ya rula. U nkanzwa maswina anga o zwondolola; u nnḓodza mapfura nda nga mueni muḓivhalea; tshinwelo tshanga tsho ḓala lwa u ḓala. Vhukumakuma hoṱhe hune nda ya u ḓo ntonda wa nnyitela vhuthu nda vhuya nda fa. Ndi ḓo dzula pfamoni ya Muṋe washu lini na lini. Shango ḽoṱhe u ya he ḽa guma, ḽifhasi na zwi re khaḽo, zwoṱhe ndi zwa Muṋe washu. Ndi Ene we a ḽi tea nṱha ha malwanzhe, ndi Ene we a ḽi vhea nṱha ha maḓi mahulu. Ndi nnyi o teaho u gonya thavha ya Muṋe washu? Ndi nnyi ane a nga ima fhethu hawe hukhethwa? Ndi uyo wa zwanḓa zwi si na tshika, wa mbilu yo ṱambaho, i nengwaho vhumbulu, a sa ani a tshi zwifha. Ndi ene ane a ḓo shudufhadzwa nga Muṋe washu, a ṋewa zwo mu fanelaho nga Mudzimu Mutshidzi wawe. Ndi vhone vha no ṱoḓa u dzula na Mudzimu, vha no lila u mu vhona; ndi vhone vhana vha Jakopo. Hee inwi dzikhoro, aṱamani! Vuleani inwi mahothi a kale-kale, hu dzhene Khosi ya vhugala! Nṋa “Khosi iyo ya vhugala” ndi nnyi? Ndi Muṋe washu, Ene Muhali Ramaanḓa, Muṋe washu Muhali nndwani. Hee inwi dzikhoro, aṱamani! Vuleani inwi mahothi a kale-kale, hu dzhene Khosi ya vhugala! Nṋa “Khosi iyo ya vhugala” ndi nnyi nandi? Ndi Muṋe washu Mukundavhoṱhe, ndi Ene Khosi ya vhugala. Ndi takusela mbilu yanga ha Iwe, Muṋe washu. Mudzimu wanga, ndi fulufhela Iwe, u songo tenda ndi tshi shoniswa; maswina anga a songo ri, “Koṱo!” Vhukuma vha lavhelelaho Iwe a vha nga shoni; hu ḓo shona vha sa fulufhedzei vha no u shandukela. Muṋe washu, nnḓivhadze nḓila dzau, u mpfunze u ita zwine wa funa. Mpfunze ngoho yau i nndededze; u Mudzimu wanga, u a ntshidza, ndi ṱwa ndo u ṱulutshela. Muṋe washu, u songo hangwa u nnyitela tshilidzi, hufha lufuno lwau lu sa dzinginyei lini na lini. Nkhangwele vhutshinyi na vhuvhi ha hana hanga, Muṋe washu, nnyelelwe nga lufuno lu sa dzinginyei na vhuthu. Muṋe washu ndi muvhuya, u a fulufhedzea; na vhatshinyi u vha funza nḓila ya ngoho. Vha ḓiṱukufhadzaho u vha funza u ita zwine a funa, a vha tshimbidza nḓilani ya ngoho. Vhane vha vhulunga mulanga wa Muṋe washu vha tevhedza ndaela dzawe, u a vha endedza nga vhuthu, u a fulufhedzea. Muṋe washu, nkhangwele vhutshinyi hanga naho vhu vhuhulu, u tshi itela dzina ḽau! Munna a ofhaho Muṋe washu ndi nnyi? Onoyo u ḓo sumbedzwa nḓila ine a ḓo i fara, a ḓo kona u tshila zwi tshi mu anḓa, shango ḽa vha ifa ḽa vhana vhawe. Muṋe washu u konana na vhane vha mu ofha; vhenevho u vha dzumbululela mulanga wawe. Ndi dzula ndo lavhelesa Muṋe washu; u ḓo fashulula milenzhe yanga mambuleni. Nndavhelese u nkhathutshele; ndi ndoṱhe, thi na vhuyo; rula mbilu yanga muhwalo, ndi si tsha ofha. Sedza vhuṱungu na u tambula hanga, u nkupule vhutshinyi. Vhona uri maswina anga o anda hani, vhona uri vha mmbenga hani! Nndondole u ntshidze, u songo tenda ndi tshi shoniswa, hufha ndi tshi khuda nga Iwe. Vhuthu hanga na u fulufhedzea nga zwi nndondole, hufha ndo lavhelela Iwe! Mudzimu, tshidza Israele khomboni dzoṱhe. Ntsengele Muṋe washu, a thi na mulandu, ndo fulufhela Muṋe washu ndi sa tseki. Muṋe washu, edzou nṱola u nndinge; sedzulusa mbilu yanga na muhumbulo wanga. Hufha vhuthu hau vhu tshi nnyendedza; u fulufhedzea hau hu a nndededza. A thi anḓani na vhadziamuhoyo, a thi pfani na vha tshiṱavhatsindi. Ndi nengwa tshikungo tsha vhaitazwivhi, vhavhi ndi a vha tinya. Ndo ṱamba zwanḓa, thi na mulandu. Ndi mona na aḽiṱari ya Muṋe washu, nda imba luimbo lwa ndivhuho ndi tshi bula mishumo yawe mihulu. Muṋe washu, pfamo yau ndi i funa hani! Hune ra vhona vhugala hau hu ntakadza hani! U songo nndozwa na vhatshinyi, u songo mpaṱekanya na vha shululaho malofha, vhathu vhane zwanḓa zwavho zwa dzulela u ita vhuvhi, vhathu vha tshanḓanguvhoni. A vha nṋe ndi a fulufhedzea; nnyitele tshilidzi u ntshidze! Asizwo! Ndo ima hu si na tshi ofhisaho, ndi renda Muṋe washu tshivhidzoni tsha vhathu vhawe. Muṋe washu ndi tshedza tshanga, Mutshidzi wanga ndi Ene, ndi kha ḓi ofha nnyi? Muṋe washu ndi dzhavhelo ḽanga, ndi kha ḓi tshenuwa nnyi? Maswina anga na vhavhi vha lwaho na nṋe vha tshi nndodela vha tshi ri vha mponde, vha ḓo khukhulwa vha wa. Naho gomane ya ntinga mbilu yanga a i nga ofhi, naho nda diwa nga mmbi ndi ḓo fulufhela ndo khwaṱha. Ndi tshithihi fhedzi tshine nda humbela Muṋe washu; tshine nda lila ndi tshithihi fhedzi: ndi u dzula pfamoni ya Muṋe washu maḓuvha oṱhe a vhutshilo hanga, ndi tshi takadzwa nga Muṋe washu ndi tshi mu elekanya thembeleni yawe. U ḓo ntsireledza musi muvhi, a nnzumba pfamoni yawe, a nnyimisa nṱha ha tombo. Ndi hone ndi tshi ḓo imisa ṱhoho nda vhona maswina anga o ntingaho e fhasi-fhasi, nda konou ṋekedza zwiṱhavhelo pfamoni yawe ho ṱangana mifhululu ya dakalo; ndi ḓo imba nda renda Muṋe washu. Muṋe washu, ipfa ndi tshi u vhidzelela! Nkhathutshele u mphindule! Ndi elelwa zwe wa nndaya u tshi ri, “Iḓa u nnduvhe.” Ndi zwone: ndi ḓo ḓa nda luvha Muṋe washu, u songo nnzumbama, u songo ntsinyutshela wa nkhumisa; hufha wo ḓi vha Mulamuleli wanga; Mudzimu Mutshidzi wanga, u songo nṱamba, u songo nndaṱa. Naho khotsi anga na mme anga vha nga nndaṱa, Iwe Muṋe washu u ḓo nkuvhatedza. Muṋe washu, mpfunze nḓila dzau, u ntshimbidze nga nḓila-nḓila; ndi na maswina. U songo nkumedza one; ṱhanzi dza u zwifha dzo mmvutshela, vha amba a u nkhuvhadza. Ngavhe ndi si fulufhele uri ndi ḓo vhona vhuthu ha Muṋe washu ndi tshi kha ḓi tshila... a thi tsha ḓivha! Lindela Muṋe washu, ima u khwaṱhe, u songo kulea nungo, lindela Muṋe washu! Muṋe washu, ndi vhidzelela Iwe, u songo mpfuralela, Iwe bako ḽine nda khuda khaḽo, u sa ḓo ri wo mphumulela nda ḓo nga vhane vha godimela tshaloni. Thetshelesa ndi tshi u luvhelela, ndi tshi u ṱavhela mukosi ndó imisela zwanḓa nṱha zwó livha pfamoni yau khethwa. U songo nndaṱa na vhavhi vha lukaho vhutshinyi, vhane nga mulomo vha bula mavhuya ngeno mbilu dzo ḓala vhumbulu. Vha lifhedze zwe vha ita u tshi tevhedza vhuvhi havho, vha lifhedze mishumo ya zwanḓa zwavho, u vha ṋee pfufho yo vha teaho. Hufha vha sa londi mishumo ya Muṋe washu kana zwe zwanḓa zwawe zwa shuma; ú ḓo vha khurumedza vha wa, a si tsha vha fhaṱa. Muṋe washu nga a rendwe; o pfa mukosi wanga. Muṋe washu ndi Ene nungo dzanga, ndi tshiṱangu tshanga; mbilu yanga i fulufhela Ene; u a mphalala nda takala, nda mu livhuha nga luimbo. Muṋe washu ndi Ene nungo dza vhathu vhawe, ndi Ene dzhavhelo ḽo khudaho ḽa khosi ye a i ta. Tshidza lushaka lwau, u shudufhadze vha re vhau, vha lise u vha tike lini na lini. Rendani Muṋe washu, hee inwi vhahulwane vha re ṱaḓulu, rendani Muṋe washu wa vhugala na maanḓa! Rendani dzina ḽa Muṋe washu ḽa vhugala, luvhani Muṋe washu a tshi vhonadza lupenyo lwawe lukhethwa. Ipfi ḽa Muṋe washu ḽi pfala lwanzheni, Mudzimu wa vhugala u a bvuma e ngindii, Muṋe washu u dzula nṱha ha maḓi mahulu. Ipfi ḽa Muṋe washu ḽi na maanḓa, ipfi ḽa Muṋe washu ḽi na vhugala. Ipfi ḽa Muṋe washu ḽi fhandula mikedara, Muṋe washu u fhandula mikedara ya Libanoni. U ritha Thavha ya Libanoni ya khana sa ṋamana, Thavha ya Heremoni ya fhufha sa ṋari. Ipfi ḽa Muṋe washu ḽá pfala hu vhenge ha bva khavhu. Ipfi ḽa Muṋe washu ḽi dzinginyisa masoga, Muṋe washu u dzinginyisa phanga dza Kadeshe. Ipfi ḽa Muṋe washu ḽá pfala tholo dzi a dzwala, ḽi ṱangula maṱaka ha sala he swoto, hone thembeleni yawe ha pfala mifhululu vha ri, “Thendo!” Muṋe washu u vhusa ó thukha kha mativha mahulu, Muṋe washu u ḓo ḓi vhusa e khosi lini na lini. Muṋe washu u ḓo ṋea vhathu vhawe nungo, Muṋe washu u ḓo shudufhadza lushaka lwawe ḽa lala. Muṋe washu, ndi a u renda; wo nṋula khomboni, wa si tende maswina anga a tshi ḓiphiṋa nga nṋe. Mudzimu Muṋe wanga, ndo u ṱavhela mukosi wa mphodza. Muṋe washu, wo nṋula vhudzulavhafu; ndo vha ndo fara i yaho tshaloni, wa dovha wa nṋea vhutshilo. Inwi vhalanda vha Muṋe washu vha fulufhedzeaho, mu rendeni nga nyimbo; mu livhuheni, ni elelwe vhukhethwa hawe. Mbiti dzawe a dzi kovhedzi ḓuvha, vhuthu hawe hone a vhu gumi. Ḽi tshi kovhela hu rothiswa miṱodzi, ḽi tshi tsha ha lila mifhululu. Zwiḽa zwi tshi nnyanḓa ndo ri, “Ndi ḓo ima ndo khwaṱha lini na lini.” Muṋe washu, wo vha wo nkhwaṱhisa nga vhuthu hau nda nga thavha i sa tseki; hone u tshi vho mpfuralela zwa nkula nungo. Muṋe washu, ndo u ṱavhela mukosi, nda ri, “Muṋe wanga, nkhathutshele! Ndá fa zwi ḓo u farisani? U ḓo vhuelwa ngani ndi tshi swiṱwa? U ḓo rendwa nga buse naa? Luruli lu nga ṱanziela u fulufhedzea hau naa? Muṋe washu, nthetshelese u nkhathutshele! Muṋe washu, nndamulele!” Tshililo tshanga wo tshi shandula dakalo; wo mmvula madzanganda a zwililo wa nnyambadza dakalo. Zwino a thi tsha ḓo fhumula, ndi ḓo u renda nga nyimbo. Mudzimu Muṋe wanga, ndi ḓo u livhuha lini na lini. Muṋe washu, ndi khuda nga Iwe, u songo vhuya wa tenda ndi tshi shoniswa; hufha u tshi fulufhedzea, nndamulele! Mpfe, u si lenge u nndamukisa! Ivha bako ḽanga ḽine nda khuda khaḽo, ivha nnḓu ine nda dzumbama khayo, ndi hone ndi tshi ḓo tshila. Ndi ngoho, u bako ḽanga, u dzhavhelo ḽanga, nnyendedze-ha u nndededze, hufha u Mudzimu wanga. Mponyokise mambuleni e vha nthetshela, hufha u vhushavhelo hanga. Ndo kumedza muya wanga zwanḓani zwau; Muṋe washu, wo ntshidza, Iwe Mudzimu a fulufhedzeaho. Ndi vhenga vhane vha luvha midzimu i si tshithu, hone nṋe ndi fulufhela Iwe Muṋe washu. Wo vhona u tambula hanga wa ḓivha vhuṱungu ha muya wanga; ndi ḓo takala nda pembelela lufuno lwau lu sa dzinginyei. A wo ngo nkumedza zwanḓani zwa maswina, wo mmbofholola, ndi vho kona u fema. Muṋe washu, nkhathutshele, ndo hanganea! Maṱo anga o punda nga miṱodzi, ndo kulekana miraḓo tshoṱhe, vhutshilo hanga ho fheṱwa nga mbiluvhuṱungu, vhutshilo hanga ho fhungudzwa nga u ḽa mbilu, maanḓa anga o fhedzwa nga milandu yanga, na marambo anga o ṋoka. Maswina anga oṱhe a a nnyadza, zwihulu vhahura vhanga; khonani dzi vho nnyita dada; vha ṱanganaho na nṋe nḓilani vha a shavha. Ndo no tou hangwiwa sa o faho, ndi vho nga mudzio wo pwasheaho; maswina a ṱolou ntshushedza, nyofho dzo tou ntanga nga hoṱhe; ndi khou langanwa, vha luka maano a u mmbulaha. Hone nṋe ndi fulufhela Muṋe washu, ndi ri, “U Mudzimu wanga.” Zwine nda ṱangana nazwo ḓuvha ḽiṅwe na ḽiṅwe zwi langwa nga Iwe; nndamulele zwanḓani zwa maswina anga, na zwanḓani zwa vhoṱhe vha ntovholaho. Hufha ndi mulanda wau, ntsedze nga vhuthu; hufha lufuno lwau lu sa dzinginyei, ntshidze! Muṋe washu, ndo u vhidzelela, u songo tenda ndi tshi shoniswa, kha hu shoniswe vhavhi, nga vha valwe milomo nga tshalo! Milomo yavho kha i shatelwe, i zwifhelela vha si na mulandu nga u ḓihudza na luswetho na u sasaladza. Vhuthu hau ho hula hani! U dzula u tshi tonda vha u ofhaho na vhoṱhe vha khudaho nga Iwe, uri vhathu vhoṱhe vha zwi vhone. U vha dzumba tsini-tsini hau hu si na vhukwila ha vhathu, wa vha vhea he vha tsireledzea, vha si tsha ḓo seṅwa. Muṋe washu nga a rendwe; o ntsumbedza lufuno lu kanukisaho zwiḽa ndo tingwa unga muḓi wó govhelwa. Ndo vha ndo tshenuwa nda ri, “Ndo fhandekanywa na Iwe, ndo lovha!” Hone Iwe wo pfa mukosi wanga wa nndamulela. Funani Muṋe washu noṱhe inwi vhalanda vhawe vha fulufhedzeaho! Muṋe washu u vhulunga vha na ngoho, ngeno vha u ḓihudza a tshi vha lifhedza zwihulu. Imani no khwaṱha ni sa neti noṱhe inwi ni fulufhelaho Muṋe washu. Mashudu we a hangwelwa vhutshinyi, we vhukhakhi hawe ha fukedzwa. Wa mashudu ndi uyo ane Muṋe washu a si tsha mu vhalela milandu, a si na vhufhura mbiluni. Nṋe ndo ri ndi sa athu bula vhutshinyi hanga nda lwala lwe nda tou honḓa ḓuvha ḽoṱhe; tshanḓa tshau tsho nnziamedza vhusiku na masiari, nda fhelelwa nga nungo unga murongwe u tshi fhufha nga biso tshilimo. Ndi hone ndi tshi bula vhutshinyi hanga, ndi si tsha dzumba mulandu wanga. Ndo ri, “Ndi ḓo bulela Muṋe washu vhukhakhi hanga,” Iwe wa nkhangwela mulandu wa vhutshinyi hanga. Vhalanda vhau vha fulufhedzeaho vhoṱhe nga vha rabele Iwe-ha u tshi kha ḓi wanala. Muḓalo wa maḓi ó sinyuwa u tshi ḓa, u nga si swike khavho. Iwe u vhudzumbamo hanga; u a ntsireledza ndi si welwe nga khombo. Wo ntshidza, ndo no tangwa nga mifhululu. Litshani ndi ni laye, ndi ni sumbedze nḓila ine na ḓo i fara, ndi ni eletshedze ndi ni londote: Ni songo nga bere, ni songo ḓiita meila ine ya langwa nga muhala na dziḓomo uri i ye hune wa funa. Vhavhi vha welwa nga khombo nnzhi, hone vha fulufhelaho Muṋe washu vha tsireledzwa nga lufuno lu sa dzinginyei. Inwi vha fulufhedzeaho, pembelelani Muṋe washu, inwi noṱhe vha si na vhufhura, lidzani mifhululu. Inwi vha fulufhedzeaho, fhululedzani Muṋe washu! Zwo naka hani vha mbilu dzo ṱambaho vha tshi mu imbela! Rendani Muṋe washu nga haripa, mu imbeleni nga haripa ya thale dza fumi! Mu imbeleni luimbo luswa, ni lidze nga vhuṋambi ni tshi ṱavha mukosi no takala. Ipfi ḽa Muṋe washu ḽi a fulufhedzea; zwi vhonala nga zwoṱhe zwine a ita. U funa hu tshi itwa zwi re zwone na zwivhuya; shango ḽo ḓala vhuthu ha Muṋe washu. Ḽiṱaḓulu ḽo sikwa nga ipfi ḽa Muṋe washu, ṋaledzi dzaḽo dzoṱhe dzo sikwa nga mufemo wawe. O kuvhanganya maḓi a lwanzhe a nga e dzinkhoni; mativha a a shatela zwisikuni. Ḽifhasi ḽoṱhe kha ḽi ofhe Muṋe washu, vhathu vhoṱhe nga shango kha vha mu tetemele. O amba zwa vha hone, a laela zwa ima zwo khwaṱha. Muṋe washu u piringanya vhutande ha dzitshakha, u phusukanya vhukwila he vha dzudzanya. Nzudzanyo ya Muṋe washu a i tseki lini na lini, mbofho dzawe dzi ya nga mirafho na mirafho. Lu na mashudu lushaka lune Mudzimu walwo a vha Muṋe washu, ndi vhathu vhe a vha nanga u vha vhawe vhukuma. Muṋe washu u lavhelesa fhasi e ṱaḓulu, a vhona vhathu vhoṱhe; u vhusa o dzula kha khuluṋoni yawe a tshi sedza vhathu vhoṱhe vha ḽifhasi. Ndi Ene Muvhumbi wa mbilu dzoṱhe; u ṱalukanya zwoṱhe zwine vha ita. Khosi a i tshidzwi nga vhuhulu ha mmbi yayo, na muhali ha tinyi nga maanḓa awe; bere ya nndwa a si yone i kundaho; na maanḓa áyo a i koni u tshidza. Muṋe washu u londota vha mu ofhaho, vhane vha fulufhela lufuno lwawe lu sa dzinginyei, uri a vha tshidze lufuni, a ḓi vha fusha naho hu nḓalani. Riṋe ri lindela Muṋe washu, Mutiki washu na Tshiṱangu tshashu; mbilu dzashu dzi takalela Ene, tshine ra fulufhela ndi dzina ḽawe ḽikhethwa. Muṋe washu, ngavhe u tshi ḓi ri funa nga lufuno lwau lu sa dzinginyei, lwonolwo lwe ra lu fulufhela. Ndi ḓo dzula ndi tshi renda Muṋe washu, a thi nga vhuyi nda litsha u mu imbela. Muya wanga u zuwa Muṋe washu; vhaheḓana vhoṱhe nga vha thetshelese vha takale. Kha ri hulise Muṋe washu roṱhe! Roṱhe kha ri rende dzina ḽawe! Ndo vhidzelela Muṋe washu a nnyaravha, a nndamulela kha zwoṱhe zwine nda zwi ofha. Tshifhaṱuwo tsha vhane vha mu sedza tshi a tsha, a vha nga vhuyi vha shona. Muheḓana ndi nṋe uno we a vhidzelela Muṋe washu, a mu aravha, a mu tshidza khomboni dzawe dzoṱhe. Vha ofhaho Mudzimu, Muruṅwa wa Muṋe washu u vha fhaṱela danga a vha lamukisa khomboni. Vhonani uri Muṋe washu u na vhuthu vhungafhani! Vha na mashudu vhane vha dzumbama ngae. Inwi no ḓikumedzaho Muṋe washu, mu ofheni! Vhane vha mu ofha a vha shayi tshithu. Na ndawana dzi a fa nga nḓala, hone vha pfaho Muṋe washu a vha shayi tshivhuya. Vhananga, iḓani ni nthetshelese, ndi ḓo ni funza u hulisa Muṋe washu. U tama u ḓiphiṋa nga vhutshilo? Wo lavhelela ndalamo na dakalo? Ndi zwone, u songo tshinya nga lulimi lwau, u songo ṱanganya mulomo wa nṱha na wa fhasi wa zwifha. Furalela vhuvhi u ite zwivhuya, lwela mulalo nga mbilu yoṱhe. Maṱo a Muṋe washu a dzula o sedza vha fulufhedzeaho, u pfa zwililo zwavho. Tshifhaṱuwo tsha Muṋe washu tshi sinyutshela vhaitazwivhi, vha fa, vha mbo ḓi hangwiwa. Vha fulufhedzeaho vha tshi vhidzelela Muṋe washu u a vha pfa, a vha ṋula khomboni dzavho dzoṱhe. Muṋe washu u tsini ha vho kuleaho nungo, u tshidza vha mimuya yo pwashekanaho. A fulufhedzeaho u welwa nga khombo nnzhi, hone Muṋe washu u mu lamukisa khadzo dzoṱhe. Muṋe washu u tika marambo awe oṱhe, na shambo na ḽithihi ḽa si vunḓee. Vhavhi vha ḓo vhulawa nga vhuvhi havho; vha vhengaho muvhuya vha ḓo haṱulelwa ṱhamu. Muṋe washu u tshidza vhalanda vhawe; vhane vha dzumbama ngae a vha nga haṱulelwi ṱhamu. Muṋe washu, imedzana na vha nthomaho, ilwa na vha lwaho na nṋe. Fara tshiṱangu na philelo, u ḓe u nndamulele. Ṱomola pfumo ḽau na tsanga u thivhele vha ntovholaho. Amba na nṋe u ri, “Ndi mutshidzi wau.” Vhane vha ṱoḓa u ḽa ṱhoho yanga kha vha shone vha tou niwa nga ṱhoni. Vhalaleli vhanga vha humise vha tshi tou fhufhura nḓevhe. Vho nthea nga mambule ndí songo vha levhela, vha ita na u mmveela khunḓa ndi si na tshe nda tshinya. Nga vha tshenuwe vho lozwiwa, mambule a fashe murei, khunḓa i fashe muvei. A vha nṋe, ndi pembelela Muṋe washu, ndi a takala, o ntshidza. Ndi amba nga mbilu yanga yoṱhe, ndi ri: Muṋe washu, ndi nnyi ane a nga Iwe? U lamulela muheḓana kha wa maanḓa, mutshinyali wa mu lamulela zwanḓani zwa muṱanguli. Ndi zwifhelelwa nga vhalevhi; ndi sengiswa zwine ndi si zwi ḓivhe; vha lifhedza zwivhuya nga zwivhi; a thi tshee na ṱhama. Hone vhone vha tshi lwala o vha lilisaho ndi nṋe, nda ḓiṅala nda ḓidzima zwiḽiwa, nda rabela ndo kotama, zwa nga ndi rabelela khonani kana murathu, nda ṱungufhala nda tshimbila ndo kotama, ndó hasha milora ṱhohoni, nda nga muthu a lilelaho mme awe. Zwino nṋe ndó wela-vho khomboni vha nkuvhanganela vha ntsea. Ndi vho nzhonzhowedzwa nga mifhafhara i sa ḓivhalei, vha ntsasaladza vha dovha. Vha mmbaisa nga u nkholedza vha dovha, vha tshi tou ntshenganyela na maṋo. Muṋe wa zwoṱhe, u ḓo sokou ṱanzwa maṱo wa lavhelesa u swika lini? Nndamulele kha vha nndevhelaho, u mponyokise mulomoni wa i ḽaho. Ndi hone ndi tshi ḓo u livhuha ho kuvhangana tshivhidzo tshoṱhe, nda u khoḓa magogo a tshi zwi pfa. Maswina anga a sokou mmbenga; u songo a litsha a tshi ḓiphiṋa nga nṋe; u songo tenda vha tshi sinyedzana nga u vhona khombo yanga. A vha ṱoḓi mulalo, tshavho ndi u luka maano a u pomoka vhadziamulalo. Vha nkholedza vha ri, “Ahaa, ahaa, ro zwi vhona nga ashu maṱo!” Iwe Muṋe washu, u songo tsha fhumula wó zwi vhona! Muṋe wa zwoṱhe, u songo nndaṱedza! Takuwa u nndamulele Mudzimu wanga! Muṋe wa zwoṱhe, ima na nṋe! Mudzimu Muṋe wanga, hufha u muhaṱuli muvhuya, u songo vhuya wa tenda vha tshi ntshonedza, vha tshi ri, “Koṱo, koṱo, ro kona!” kana vha ri, “A ro ngo zwizwiedza-ha!” Ngavhe vhane vha takalela u tambula hanga vha tshi shona vha nyadziwa. Vhenevho vha u ḓihudza vha amare ṱhoni vha nyadzee. Avho vhane vha ntsengela nga vha takale vha fhululedze vha ri, “Muṋe washu ndi muhulwane! Ene u takalela zwi tshi nakela mulanda wawe!” Ndi hone ndi tshi ḓo ḓivhadza vhuvhuya hau, nda u renda ḓuvha ḽoṱhe. Vhuvhi vhu dzula vhu tshi kweta mbilu ya muvhi, a shandukela Mudzimu a si mu ofhe. U a ḓifhura nga murunzi wa ningo; u vhona unga vhutshinyi hawe vhu nga si dzumbuluwe, vhu nga si lifhedzwe. U amba mavhi na a vhufhura fhedzi; ha na vhuṱali, ha iti zwivhuya. Naho o lala u ḓi luka vhunwa; ha bvi nḓilani yawe mmbi, vhuvhi ha vhu nyali. Muṋe washu, vhuthu hau vhu swika makoleni, u fulufhedzea hau hu ṋanzwa makole. Vhuvhuya hau ho hula unga thavha khulu; khaṱhulo dzau ndi dzivha ḽihulu; Iwe Muṋe washu u londola vhathu na phukha. Mudzimu, vhuthu hau vhu tamisa hani! Vhathu vha dzumbama nga phapha dzau. Vha ḽa mapfura pfamoni yau, u vha nwisa mulamboni wa zwivhuya zwau. Ndi Iwe tshisima tsha vhutshilo, ri tshila nga tshedza tshau. U songo vhuya wa ṅaledza vhane vha u ḓivha, u ḓi tonda vha si na vhufhura. U songo tenda vhadzia-u-ḓihudza vha tshi nndevhela kana vhavhi vha tshi nthathela kule. Vhaitazwivhi ngevhaḽaa vho rambalala, vho tsikeledzwa, vha kundwa u vuwa. U songo dinalea nga vhaitazwivhi, u songo tama vhutshilo ha vhatshinyi. Hufha vha tshi ḓo ṱavhanya u puta unga hatsi, vha tshi nga zwimela zwitete zwi sa lengi u fa. Iwe fulufhela Muṋe washu u ite zwivhuya, ḓidzulele shangoni u tshile nga mulalo. Takadzwa nga Muṋe washu, Ene u ḓo u ṋea zwine mbilu yau ya tama. Nḓila dzau u dzi kumedze Muṋe washu. Mu fulufhele, Ene u ḓo shuma. U ḓo dzumbulula u fulufhedzea hau ha nga tshedza; khaṱhuloni u ḓo bva wo ṱamba, wa penya unga ḓuvha masiari tshivhangalala. U songo fhela mbilu, lindela Muṋe washu. U tshi vhona vha pfumaho nga vhufhura, u si dinalee. Litsha mbiti, u furalele u sinyuwa; u songo dinalea, u sa ḓo tshinya. Hufha vhatshinyi vha tshi ḓo lozwiwa. Vha fulufhelaho Muṋe washu vhone shango ḽi ḓo vha ifa ḽavho. Hu si kale vhatshinyi a vha tsha ḓo vha hone; wa sedza hune vha dzula u ḓo wana vha si tsheeho. Hone vho vuḓaho, shango ḽi ḓo vha ḽavho, vha ḓo ḓiphiṋa nga lupfumo, ḽó lala. Muvhi tshawe ndi u itela muvhuya tshimbevha, a mu zwondolola nga vengo. Hone Muṋe wa zwoṱhe u sea muvhi; u ḓivha uri ḓuvha ḽawe ḽi a ḓa. Vhavhi vha ṱomola mapanga avho, vha akha vhura vha tshi ri vha vhulahe vhaheḓana na vhashai, vha shidzhe vha no ita zwivhuya. Hone banga ḽi ḓo rema muremi, vhura ha vunḓea. Makoko a no ḽiwa nga vha fulufhedzeaho, zwi fhira lupfumo lwa vhavhi vhanzhi. Nungo dza vhavhi dzi ḓo kulea, Muṋe washu Ene u tika vha fulufhedzeaho. Muṋe washu u londola vha mu shumelaho nga mbilu nthihi; ifa ḽavho ḽi ḓo dzula ḽi hone lini na lini. Musi muvhi a vha nga shoni; nḓalani vha ḓo ḽa vha laṱa. Vhavhi vhone vha ḓo lovha; maswina a Muṋe washu naho a tshi nga pfulo i tamisaho, vha nyamalala unga vhutsi. Muvhi a pamba ha tsha lifha; muvhuya ndi mapakulile, u a ṋea. Vho shudufhadzwaho nga Muṋe washu, shango ḽi ḓo vha ḽavho, vhe a vha teketela vha ḓo lovha. Muṋe washu u endedza ṋayo dza muthu ane a mu takadza, u a mu tika. Naho a wa, a nga si rambalale; Muṋe washu u a mu vusa. Ndo vha ndi ṅwana, zwino ndo no vha wa maḓuvha; a thi athu vhona mufulufhedzea o laṱiwa kana vhana vhawe vha tshi humbela zwiḽiwa. U ḓi ṋea nga fhedzi, a adzima, vhana vhawe vha ḓi vha na mashudu. Ṱutshela vhuvhi u ite zwivhuya, ndi hone u tshi ḓo lalama. Muṋe washu u funa khaṱhulo mbuya, vha mu luvhaho nga u fulufhedzea ha vha laṱi, vha ḓo tsireledzwa tshoṱhe; vhana vha muvhi vhone, vha ḓo lovha. Shango ḽi ḓo vha ḽa vha fulufhedzeaho, vha dzula khaḽo lini na lini. Mulomo wa muvhuya u bula a vhuṱali, lulimi lwawe lu amba zwa khaṱhulo mbuya. Mulayo wa Mudzimu a u bvi mbiluni yawe, ha pambuwi khawo. Muvhi u lalela muvhuya a tshi ṱoḓa u mu vhulaha. Muṋe washu ha nga mu kumedzi zwanḓani zwa swina; e tsengoni a nga si haṱulelwe ṱhamu. Fulufhela Muṋe washu u vhulunge milayo yawe, ndi hone a tshi ḓo u hulisa shango ḽa vha ḽau, wa vhona vhavhi vha tshi lovha. Ndo vhona muvhi e na maanḓa, a tshi tou ṋanzwa makole unga muṱulume, hone ndi tshi dovha u fhira ngaho nda wana a si tsheeho, nda ri u mu ṱoḓa nda si mu wane. Vhona a sa solisei, sedza a si na vhufhura: mudziamulalo u ḓo vha na vhaḓuhulu. Hone vhane vha shandukela Mudzimu vha ḓo fhedzwa vhe tshote, vhavhi vha ḓo swielwa. Muṋe washu ndi Ene a tshidzaho vhavhuya, musi wa khombo vha shavhela khae. Muṋe washu u a vha farisa a vha lamulela; u vha lamulela kha maswina a vha tshidza, ngauri vha khuda ngae. Muṋe washu, u songo nkaidza wo sinyuwa, u songo nthwa u mbitini! Wo mpfula nga misevhe yau, wa tou nkanḓa nda zwi pfa! Wo nkhalifhela, a hu tshee na hu si na mbonzhe muvhilini wanga, marambo anga a a rema oṱhe nga mulandu wa vhutshinyi hanga. Ndo no tou mbwandamela dzivhani ḽa vhutshinyi hanga, vhu lemela unga muhwalo u sa hwalei. Vhutsilu hanga ho mmbangela mbonzhe, dzo sina, dzi vho nukha. Ndo kandeledzwa tshoṱhe, ndo rambalala, ḓuvha ḽoṱhe ndi ṱwa ndo ṱungufhala. Khundu dzanga dzi tou duga nga dali, muvhili wo tou phapha mbonzhe. Ndo ṱahala tshoṱhe, ndo pwashekana, ndi khou gomela nga vhuṱungu vhu re mbiluni yanga. Muṋe wa zwoṱhe, hufha u tshi ḓivha zwoṱhe zwine nda lila, u femeleka hanga hufha u tshi khou hu pfa. Mbilu yanga i tou sinḓa, a thi tshee na nungo, na u vhona a thi tsha vhona. Vha hashu na khonani dzanga vho no nṱamba nga u vhona maṱungu anga, mashaka anga o ima kule. Vhavhulahi vhanga vha rea zwikwekwe zwavho, vhahuvhadzi vhanga vha ri, “Kha ri mu khokhovhedze!” Vha ṱwa vha tshi nndangana ḓuvha ḽoṱhe. Hone nṋe ndi nga dzinganḓevhe, thi pfi. A thi ambi, ndi mbevhevhe. Ee, ndi nga a thi pfi tshithu, na u fhindula a thi fhinduli. Muṋe washu, ndo lindela Iwe. Mudzimu wanga, Muṋe wa zwoṱhe, Iwe u ḓo mphindula. Ndi a rabela ndi ri, “U songo litsha vha tshi ntsea, u songo tenda vha tshi zuwa u kundwa hanga!” Ndi ḓo ṱuwa ndi tshi wa, vhuṱungu hanga a vhu nkhumeli. Ndi bula vhuvhi hanga, vhukhakhi hanga a vhu nnyawedzi. Vhane vha tama ndi tshi fa vha na maanḓa, ndi vhanzhi vhane vha sokou mmbenga. Vha lifhedza zwivhuya nga zwivhi, vha lwa na nṋe nge nda funa u ita zwivhuya. Muṋe washu, u songo nndaṱedza! Mudzimu wanga, u songo vha kule hanga! Ṱavhanya u mphalala, yawee, Muṋe wa zwoṱhe, Mutshidzi wanga! Nṋe ndo ri, “Ndi ḓo linda matshilele anga, ndi si tende lulimi lwanga lu tshi nkhakhisa. Vhavhi vha tshi kha ḓi vha tsini hanga ndi ḓo ambara tshithivhamulomo.” Ndo nga tshimuma nda fhumula, zwi si mpfarise tshithu, maṱungu anga a ḓi ṋaṋa. Mbilu yanga yo vha i tshi swa ngomu hanga, ndi tshi elelwa nda pfa ndi tshi tou swa. Nda vhuya nda tou zwi bula nda ri, “Muṋe washu, ntsumbedze uri vhutshilo hanga ho pfufhifhala hani. Wo ntela maḓuvha mangana? Ndi hone ndi tshi ḓo ḓivha uri vhutshilo hanga vhu tou fhufha!” Vhona, wo mmbetshela maḓuvha a si gathi, miṅwaha yanga Iwe u vhona i si tshithu. Ngoho vhutshilo ha muthu ndi mufemo. U dzhena a tshi bva, a nga u khou lora, a kuvhanganya, a khokha, a sa ḓivhi muḽi wazwo. Zwino-ha Muṋe wa zwoṱhe, a hu tshee na muṅwe mulamuleli, nṋe ndi fulufhela Iwe. Ntshidze vhutshinyini hanga hoṱhe, u songo tenda ndi tshi shonedzwa nga mavavhi! Ndi nga tshimuna, ndi sokou ṅo, tenda zwo shuṅwa nga Iwe. U songo tsha nthwa, ndo ṱahala nga matsivha a tshanḓa tshau. U rwa muthu nga ṱhamu yo teaho vhuvhi hawe, wa mu ḽela lupfumo unga tshifheṱi. Ngoho vhutshilo ha muthu ndi mufemo. Muṋe washu, ipfa thabelo yanga, thetshelesa tshililo tshanga, u songo sokou fhumula wa litsha ndi tshi lila! Ndi mueni wau u ḓi nga makhulukuku wanga vhoṱhe; ndi ṱhunḓu i si na mulamuleli, dzhavhelo ḽanga ndi Iwe fhedzi. Nnditshe ndi thome u femuluwa ndi sa athu ṱuwa ndi si tsha vha hone! Ndo lindela Muṋe washu ndi sa fheli mbilu, Ene a nthetshelesa, a pfa tshililo tshanga, a nṋula dindini ḽi ofhisaho, a mmvisa kha lunwenwe ndo fashiwa, a nnyimisa nṱha ha dombo, a nnyendedza o ntsireledza. O mpfunza luimbo luswa, luimbo lwa u renda Mudzimu washu. Vhanzhi vha ḓo zwi vhona vha ofha, vha fulufhela Muṋe washu. U na mashudu ane a fulufhela Muṋe washu, a si luvhe midzimu i si tshithu kana a kungwa nga vha no luvha midzimu i siho. Muṋe washu Mudzimu wanga, zwi kanukisaho zwe wa ita ndi zwinzhi! Ane a nga Iwe haho! Wo ri dzudzanyela zwi kanukisaho; ndi nga si kone na u zwi vhala zwoṱhe, zwo andesa! Zwiṱhavhelo na nduvho a zwi u takadzi, hone nṋe wo mphula nḓevhe nda vha phuli yau tshoṱhe. Nduvho dzo fhiswaho na zwifuwo a si zwine wa zwi takalela. Zwenezwo nṋe nda ri, “Ndi a ḓa! Buguni ho ṅwalwa hu tshi ambiwa nṋe. Ndi takalela u ita zwine wa zwi funa, Iwe Mudzimu wanga; Mulayo wau ndo u vhulunga mbiluni yanga.” U fulufhedzea hau ndo hu ḓivhadza vhathu vhau vhoṱhe vhó kuvhangana; Muṋe washu, Iwe u a ḓivha uri ndi nga si vhuye nda litsha u hu bula nga mulomo wanga. A tho ngo dzumba mafhungo a vhuvhuya hau mbiluni yanga; ndo bula nda ri, u a fulufhedzea, u a tshidza; vhathu vhau vhoṱhe vhó kuvhangana a tho ngo vha dzumbela vhuthu hau na u fulufhedzea hau. Muṋe washu, u songo litsha u nkhathutshela! Ngavhe vhuthu hau na u fulufhedzea hau zwi tshi ntsireledza! Ndo tangwa nga khombo dzi si na mbalo. Vhuvhi hanga ho mpfara, ndi vhona hone fhedzi. Ho ḓala u fhira mavhudzi a ṱhoho yanga; ho nkula nungo. Muṋe washu, ngavhe u tshi ntshidza! Yawee, Muṋe washu, wa ṱavhanya u mphalalaa! Vhoṱhe vhane vha ṱoḓa u mmbulaha nga vha shone vha hanganee. Vhane vha ṱoḓa ndi tshi wela khomboni vha hume vho shona! Vhane vha tshi mmbona vha ri, “Koṱo, koṱo!” vha tshenuse, vha hanganee vho shona. Vhoṱhe vhane vha u ṱoḓa, vhone nga vha takale vha ḓiphiṋe; vhoṱhe vhane vha funa u tshidzwa nga Iwe vha dzule vha tshi ri, “Muṋe washu ndi muhulwane!” A vha nṋe ndi mushai, a thi na nungo, hone Iwe Muṋe wa zwoṱhe a u nkhangwi. Iwe u Mutiki wanga, u Mutshidzi wanga; Mudzimu wanga, u songo lenga! U na mashudu ane a londa muheḓana; Muṋe washu u ḓo mu lamulela musi wa khombo. Muṋe washu u ḓo mu londola a ḓi tshila, vhathu vhoṱhe vha khoḓa mashudu awe. Mudzimu ha nga tendi maswina awe a tshi ita zwine a funa ngae. E thovhoni i fhisaho Muṋe washu u ḓo mu tika; u ḓo mu fhodza vhulwadzeni. Nṋe ndo ri, “Muṋe washu, nkhathutshele! Mphodze, ndo u khakhela!” Maswina anga a ri ngavhe ndi tshi welwa nga khombo. Vha ri, “U ḓo fa lini dzina ḽawe ḽa lovha?” Vha tshi ḓa u nṱola vha nkhoya nga maipfi, ngeno mbilu dzavho dzo khuba vhunwa; vha tshi ri taku vha mbo ḓi nnyisela phungo mmbi. Vha mmbengaho vha hevhedzana vha tshi nnyamba; vha ri ngavhe ndi tshi welwa nga khombo. Vha ri, “Dwadze ḽo mu faraho ḽi ḓo mu vhulaha; o lala tshoṱhe, a nga si dovhe a vuwa.” Na yone khonani yanga ya mbiluni ane nda mu fulufhela, ane ra ḽa muthathendilo, na ene o mmvutshela. Hone Iwe Muṋe washu, nkhathutshele; mmvuse, ndi kone u vha lifhedza. Musi u tshi kaṱudza muḓalo wa maswina anga, ndi ḓivha uri u a ntakalela. Nṋe wo ntika, a thi na mulandu; u nkuvhatedza tsini hau lini na lini. Nga hu rendwe Muṋe washu Mudzimu wa Israele zwino na lini na lini. AMEN, AMEN! Mbilu yanga i ṱulutshela Iwe Mudzimu unga tholo yo ṱulutshela maḓi milambwanani. Muya wanga wo ṱuvha Mudzimu, wo ṱuvha Mudzimu a tshilaho. Ndi ḓo ya lini nḓuni yawe nda vhona tshifhaṱuwo tshawe? Ndi lila vhusiku na masiari, miṱodzi ndi zwone zwiḽiwa zwanga; vhathu vha dzulela u nngoḓa vha ri, “Mudzimu wau u ngafhi?” Mbilu yanga i tou swa ndi tshi elelwa zwithu hezwi: zwiḽa ndi tshi ṱuwa na gogo ndó vha ranga phanḓa ri tshi ya nḓuni ya Mudzimu, vhathu vha tshi pembela, hu tshi pfala mifhululu ya dakalo, ha imbwa dza u livhuha Mudzimu. Wo ṱungufhalelani, iwe muya wanga? Ndi mini u sa ruli? Lindela Mudzimu, ndi ḓo dovha nda mu renda, Ene Mudzimu wanga a ntshidzaho! Muya wanga wo ṱungufhala, ndi zwine nda u elelwa ndi zwisimani zwa Jorodani, thavhani ya Heremoni, ndi Kutavhanani. Mativha a a vhidzana hu tshi bvuma maguvhukuvhu au; ndo tibwa nga mikumbela yau na magabelo au. Tenda masiari Muṋe washu a sumbedza lufuno lwawe lu sa dzinginyei, na vhusiku ndi mu imbela luimbo, nda rabela Mudzimu a nṋeaho vhutshilo. Ndi amba na Mudzimu, Ene dzhavhelo ḽanga, ndi ri, “Wo nkhangwelani? Ndi mini ndi tshi enda ndo ṱungufhala ndi tshi kandeledzwa nga maswina anga?” Ndi tou nga ndo rungwa nga pfumo ḽa guma nga marambo; maswina anga a nkolela a sa nkhumeli, a ḓi ri, “Mudzimu wau u ngafhi?” Wo ṱungufhalelani, iwe muya wanga? Ndi mini u sa ruli? Lindela Mudzimu, ndi ḓo dovha nda mu renda, Ene Mudzimu wanga a ntshidzaho! Mudzimu, ntsengele u ime na nṋe musi ndi tshi lwa na mashandukwa, ndi ponyoke vhalevhi vha vhufhura! Mudzimu, vhushavhelo hanga ndi Iwe; u nndaṱelani? Ndi mini ndi tshi enda ndo ṱungufhala ndi tshi kandeledzwa nga maswina anga? Kha ndi endedzwe nga tshedza tshau na ngoho yau, zwi ntswikise thavhani yau khethwa hune wa dzula. Ndi hone ndi tshi ḓo ya aḽiṱarini ya Mudzimu, nda swika ha Mudzimu, Ene dakalo ḽanga, Ene Mufhululedzwa. Ndi ḓo u renda nga haripa, Iwe Mudzimu, Mudzimu wanga. Wo ṱungufhalelani, iwe muya wanga? Ndi mini u sa ruli? Lindela Mudzimu, ndi ḓo dovha nda mu renda, Ene Mudzimu wanga a ntshidzaho! Vhokhotsi ashu vho ri vhudza; ro zwi pfa nga dzashu nḓevhe zwe Iwe Mudzimu wa ita vha tshi kha ḓi tshila, misi iḽa ya kale: Wo thatha dzitshakha nga tshau tshanḓa, vhudzuloni hadzo ha dzula vhone. Dzitshakha wo dzi kula nungo ha vha u vhofholola vhone. A vho ngo wana shango nga ḽavho pfumo, a vho ngo kunda nga tshavho tshanḓa; ndi nga maanḓa au na tshanḓa tshau, ndi nga lupenyo lwa tshifhaṱuwo tshau, nge wa vha takalela. Iwe u Khosi yanga, u Mudzimu wanga; ita uri Jakopo a kunde. Ri dida maswina ashu nga Iwe, vha ri levhelaho ri vha kandekanya nga dzina ḽau. A si vhura hanga vhune nda vhu fulufhela, na pfumo ḽanga ḽi nga si ntshidze; ndi Iwe wo ri tshidzaho zwanḓani zwa maswina ashu, wa shonisa vhane vha ri vhenga. Ri ḓo dzula ri tshi zuwa Mudzimu, ra mu livhuha lini na lini. Huno zwino wo ri laṱa, wa ri shonisa. Ri tshi bva pfumo a u tsha ri fhelekedza. Wo ita uri ri shavhe swina ri vhuye ri tshi fhufhura nḓevhe; maswina a thuba zwe zwa vha zwi zwashu. Wo tenda vha tshi ri ṱhavha unga nngu, wa ri balanganya na mashango. Wo rengisa vhathu vhau nga mutengo u si gathi, wa vha ita zwithu zwi si na mutengo. Vhahura vhashu vha ri holedza, vha ri sea vha tshi vhona zwe wa ri ita. Wo ri nyadzisa nga dzitshakha ra vho tou vha ṱano. Ḓuvha ḽoṱhe ndi ṱwa ndi tshi kolelwa, tshifhaṱuwo tshanga tsho tibwa nga ṱhoni nga u pfa u goḓwa na maṱamba a maswina na vha no ṱoḓa u lifhedza. Zwoṱhe hezwo zwo ri wela naho ri songo u hangwa kana ra shandukela mulanga wau. Mbilu dzashu a dzo ngo u furalela, na milenzhe yashu a yo ngo pambuwa nḓilani yau. Wo ri sia ri tshi takanyea vhukati ha dziphunguhwe, wa ri tiba nga swiswi ḽihulu ḽa tou bodo. Arali ro vha ro hangwa dzina ḽa Mudzimu washu, ra luvha muṅwe mudzimu, Mudzimu o vha a si nga zwi ḓivhi naa? Hufha a tshi ḓivha zwiphiri zwi re mbiluni. Ri tshi ṱwela u vhulawa ri vhulahelwa Iwe, ri tshi vhalwa sa nngu dzi no khou ya u ṱhavhiwa. Muṋe wa zwoṱhe, ndi mini u tshi kuvhama? Wá vuwaa! Vuwa! U songo ri laṱa tshoṱhe! Ndi mini u tshi tsinya iṱo? Khezwi u sa londi u tambudzwa hashu na u kandeledzwa hashu? Ro wela fhasi ra tou tsumbudzwa buseni, thumbu dza tou phashaa mavuni! Takuwa u ḓe u ri phalale! Ri tshidze! Hufha lufuno lwau lu sa dzinginyei. Mbiluni yanga hu ela maipfi a u naka, luimbo lwanga ndi lu sikela khosi, lulimi lwanga ndi muthenga wa muṅwali makone. Wo naka u fhira vhathu vhoṱhe, u tshi zwa hu pfala maḓifha fhedzi; ndi zwe Mudzimu a u shudufhadza lini na lini. Muhali, kungela pfumo! Wo ambara vhugala na lupenyo. Namela u kunde nga vhugala hau, lwela ngoho u tsireledze vhaheḓana; nungo dzau dzi ḓo shuma zwi ofhisaho. Misevhe yau yo ṱuṱulwa, kha i pfule mbilu dza maswina au, u vhuse dzitshakha. Khuluṋoni yau ndi ya Mudzimu, i ḓo ima lini na lini. Luḓo lwau lwa vhuhosi wo lu fara nga u fulufhedzea. U funa khaṱhulo mbuya wa vhenga vhuvhi, ndi zwe Mudzimu, a re Mudzimu wau, a u tela zwone, wa takala u fhira thanga dzau dzoṱhe. Vhupila hau hoṱhe vhu nukhelela zwiḓolo zwa mere na bindamutshe na khinamoni; u takadzwa nga nyimbo dzi pfalaho pfamoni dzo ṱamiwaho nga ṋanga dza nḓou; vhaṱanuni vhau ndi vhana vha mahosi, thungo ya tshauḽa tshau ho ima ene mufumakadzi ó ambara dza musuku wa Ofiri. Edzou pfa iwe muselwa, thetshelesa ndi u vhudze! Hangwa vha hau na nnḓu ya khotsi au. Thovhele u takadzwa nga lunako lwau; ndi muṋe wau, mu luvhe! Vhathu vha Tiro vha ḓo u ḓisela nduvho, ha ḓa vhone vhapfumi vha lushaka vha u unga uri u vha fune. Muselwa u pfamoni yawe, ndi mukololo, o naka hani! Tshifuko tshawe tsho ṱamiwa nga musuku. U iswa ha thovhele o ambara maṱeleṱele. U tevhelwa nga pheletshedzi dzawe dza dzikhomba, vha ḓiswa ha iwe. Vha endedzwa nga dakalo na maseo vha tshi dzhena pfamoni ya thovhele. Thovhele nga a vhe na vhana vhane vha ḓo vhumbwa vhuhosi unga vhomakhulukuku wau; u ḓo vha vhea vha vhusa shango ḽoṱhe. Ndi u renda nga nyimbo uri mirafho yoṱhe i si u hangwe, tshakha dzi u rende lini na lini. Ri khuda nga Mudzimu, ndi Ene maanḓa ashu, ha kundwi u ri lamulela khomboni. Naho ḽifhasi ḽa dzinginyea, a ri ofhi tshithu, naho thavha dza wela tshivhindini tsha lwanzhe, naho maḓi alwo a unga a fhufhuma, naho magabelo a dzinginyisa thavha, a ri ofhi. Hu na mulambo wa milonga u takadzaho muḓi wa Mudzimu hu re na nnḓu khethwa ya Waṱaḓuluṱaḓulu. Mudzimu u vhukati hawo, u nga si thuthiwe; Mudzimu u ḓo u lamulela mapfuvhi a tshi tswuka. Tshakha kha dzi zhambe zwadzo, mivhuso i dzinginyee. Ipfi ḽawe ḽá bvuma ḽifhasi ḽi a ṋoka. Muṋe washu Mudzimu Mulangazwoṱhe u na riṋe, Mudzimu wa Jakopo ndi Ene dzhavhelo ḽashu. Iḓani ni vhone mishumo ya Muṋe washu, edzonu vhona zwimangadzo zwe a ita fhano fhasi. U fhedza dzinndwa u swika he shango ḽa guma; u vunḓekanya vhura, a thathekanya mafumo, zwiṱangu zwa maswole a zwi fhisa nga mulilo. “Dzikani ni ḓivhe uri ndi Nṋe Mudzimu, ndi fhira dzitshakha, ndi fhira na ḽifhasi!” Muṋe washu Mudzimu Mulangazwoṱhe u na riṋe, Mudzimu wa Jakopo ndi Ene dzhavhelo ḽashu. Inwi tshakha dzoṱhe vhandani zwanḓa, fhululedzani Mudzimu ni ṱavhe mukosi nga dakalo. Muṋe washu, Waṱaḓuluṱaḓulu, u ofhisa hani, Ene Khosi khulu ya ḽifhasi! O ita uri tshakha dzi ri luvhe, a dzi ita vhukando ha milenzhe yashu. O ri nangela ifa ḽashu, shango ḽavhuḓi, ḽine Jakopo mufunwa wawe a ḽi zuwa. Mudzimu o gonya ho ṱangana mifhululu, Muṋe washu o gonya ho ṱangana mibvumo ya dziphalaphala. Rendani, rendani Mudzimu nga nyimbo! Rendani, rendani Khosi yashu nga nyimbo! Mudzimu ndi Khosi ya ḽifhasi ḽoṱhe, mu rendeni nga phisalema! Mudzimu u vhusa dzitshakha, Mudzimu u thukha kha khuluṋoni yawe khethwa. Vhahulwane vha dzitshakha vha ḓo kuvhangana, vha vha vhathu vha Mudzimu wa Abrahamu. Mahosi a shango a vhuswa nga Mudzimu, ndi Ene Ambadzifhele. Muṋe washu ndi muhulwane, thendo khulu nga i ye khae musanda wa Mudzimu washu, thavhani yawe khethwa. Yo ri u naka, ya ri u lapfa, ya ḓisa dakalo shangoni ḽoṱhe. Thavha ya Tsioni ngeiḽaa devhula, wone musanda wa Khosi khulu. Mudzimu u dzula pfamoni dzawo, u ḓihwa e dzhavhelo ḽawo. Vhonani mahosi o kuvhangana, vho ḓa u ri dia. Vho ri u u vhona zwa vha somela, vha dzhenwa nga nyofho vha shavha vha tshi tou fhufhura nḓevhe. Henefho vha thoma u tetemela nga nyofho, vha kulea nungo unga musadzi a tshi ṱoḓou vhofholowa, zwa nga zwiḽa u tshi pwashekanya zwikepe zwa Tharashishi nga maḓumbu a vhubvaḓuvha. Zwe ra zwi pfa ndi zwenezwo zwe ra zwi vhona nga ashu maṱo musanda wa Muṋe washu Ramaanḓaoṱhe, musanda wa Mudzimu washu: u ḓo u tika lini na lini. Mudzimu, ro humbula lufuno lwau lu sa tseki rí ngomu thembeleni yau. Mudzimu, dzina ḽau ndi ḽihulu, na thendo i yaho ha Iwe ndi khulu, i swika na mugumoni wa shango. Tshanḓa tshau tsha maanḓa tshi ita zwivhuya fhedzi. Thavha ya Tsioni nga i takale, vhananyana vha Juda nga vha pembele; wo ri lamulela nga khaṱhulo yau. Tshimbilani Tsioni, monani nawo, vhalani thawara dzawo, sedzani mitsheṱo yo u tangaho, tandulani madzhavhelo awo, ni ḓo konou vhudza vhana vhaṋu, na ri, “Hoyu ndi Ene Mudzimu, Mudzimu washu wa lini na lini; u ḓo ri endedza ra vhuya ra fa.” Hee inwi tshakha dzoṱhe, ipfani! Thetshelesani inwi noṱhe vhadzulapo vha mashango! Vhahulwane na vhathu zwavho, vhapfumi na vhashai! Haṋwani hanga hu ḓo bva a vhuṱali, zwine nda elekanya zwi sumbedza ṱhalukanyo. Ndi ḓo kolongonya nḓevhe nda thetshelesa ndayo, nda dzumbulula tshiphiri ndi tshi lidza haripa. Zwa vhifha ndi ofhani ndó tingwa nga maswina, vhathu vhane vha ḓitika nga lupfumo lwavho, vha zuwa u anda halwo? Hufha hu si na murengululi wa muṅwe, a no bvisa tshipfumelo tsha vhutshilo ha muthu a ṋea Mudzimu. Vhutshilo ha muthu vhu na mutengo muhulu, a vhu rengululwi. A hu na a sa fi, a hu na a sa dzheni tshaloni. Ndi nnyi a sa zwi ḓivhi uri na vhaṱali vha a fa? Na matsilu, na madodo, vhoṱhe vha a ḓi lovha, lupfumo lwavho lwa sala lu tshi ḽiwa nga vhaṅwe. Zwalo ndi mahaya avho lini na lini, vha dzula henefho ha fhira mirafho na mirafho, naho vho rina mashango madzina avho. Muthu na u pfuma háwe ha lengi u fa, u a ḓi lovha unga phukha. Ndi yone nḓila ya vha no ita vhutsilu nga u ḓifulufhela; vha no fushea nga lupfumo lwavho vha fhedza nga u ralo. Vha livha tshaloni unga nngu, lufu ndi lwone mulisa wavho; vha si na vhufhura vha ḓo vha vhusa ḽi tshi tsha; mivhili yavho i ḓo sinela zwaloni shangoni ḽa vhafu kule na mahaya avho. A vha nṋe, Mudzimu u ḓo nthengulula, u ḓo nndamukisa maanḓani a lufu. U songo ḽa mbilu u tshi vhona muṅwe a tshi pfuma, u tshi vhona a tshi khokha lupfumo. A tshi fa u ḓo ṱuwa na mini? Vhugala hawe vhu ḓo mu tevhela naa? Naho vhutshiloni vhuno o vhona unga u na mashudu, vhathu vha mu khoḓa nga u vhona a tshi pfuma a tshi ya, u ḓo ḓi tevhela vhokhotsi awe, a vha tsha ḓo vhona tshedza tsha vhutshilo. Muthu na u pfuma háwe ha lengi u fa, u a ḓi lovha unga phukha. Muṋe washu Mudzimu Ramaanḓaoṱhe u khou amba, u vhidza ḽifhasi u bva vhubvaḓuvha u swika vhukovhela. Mudzimu u vhonadza lupenyo lwawe e Tsioni, muḓi wa manakanaka. Mudzimu washu u khou ḓa, ha fhumuli, phanḓa hawe hu na mulilo u lozwaho, o tangwa nga ḓumbu ḽa maanḓa. U vhidza ḽiṱaḓulu na ḽifhasi uri zwi vhe ṱhanzi a tshi haṱula vhathu vhawe. U ri, “Nkuvhanganyeleni vhathu vhanga vha fulufhedzeaho vhe vha vhofha mulanga na nṋe nga tshiṱhavhelo!” Ḽiṱaḓulu ḽi a ṱanziela ḽa ri, “Mudzimu ndi Muhaṱuli, ha khakhi.” “Vhathu vhanga, thetshelesani ndi ni vhudze! Iwe Israele, ndi khou u hwesa mulandu! Mudzimu ndi Nṋe, ndi Mudzimu wau. A thi u kaidzeli zwiṱhavhelo zwau, hufha u tshi ḓi nṋekedza nduvho dzo fhiswaho. Hone a thi nga ṱanganedzi mbohwana dzi bvaho dangani ḽau, na mbokoṱo dzi bvaho miṱambini yau. Hufha phukha dzoṱhe dza shango dzi dzanga, na kholomo dzo phaphaho mivhundu ya tshigidi. Zwiṋoni zwoṱhe zwi fhufhaho thavhani ndi a zwi londola, na zwoṱhe zwi tshimbilaho ḓakani ndi zwanga. Ndí na nḓala ndi nga vhudza iwe naa? Hufha ḽifhasi na zwi re khaḽo zwi zwanga. Kani ndi ḽa ṋama ya dzimboho? Ndi nwa malofha a mbudzi naa? Tshiṱhavhelo tshi ṋekedzwaho Mudzimu ndi thendo; tshau nga hu vhe u khunyeledza zwe wa anela Waṱaḓuluṱaḓulu. Zwó vhifha u nṱavhele mukosi, ndi ḓo u lamukisa wa konou nkhulisa.” Mudzimu a tshi amba na vhavhi u ri, “U itelani u tshi ṱolou nkhumbudza mulanga wanga, wa dubekanya ndaela dzanga nga mulomo? Hufha u sa funi u laiwa, u tshi landula maipfi anga. Wá vhona fobvu u konana naḽo, na dziphombwe ndi khonani dzau. U endela u amba mavhi, lulimi lwau lu luka vhufhura, wa dzula wa pomoka murathu wau, wa nyefula ṅwana wa mme au vhukuma.” “U tshi ita zwoṱhe zwenezwo ndi fhumule naa? U vhona unga Nṋe ndi nga iwe? Hone zwino ndi a u kaidza, ndi u hwesa mulandu. “Thetshelesani inwi vhane na hangwa Mudzimu, ndi sa ḓo ni balanganya ha si vhe na a ni lamukisaho! Tshiṱhavhelo tshi hulisaho Mudzimu ndi thendo; a thetshelesaho ndi ene a no ḓo tshidzwa nga Mudzimu.” Mudzimu, nkhathutshele, hufha lufuno lwau lu sa dzinginyei. Tshilidzi tshau hufha tshi tshihulu, ṱanzwa vhutshinyi hanga; ṱanzwa vhuvhi hanga vhu fhele tshoṱhe, ndi bve tshika dza zwoṱhe zwe nda khakha. Zwe nda tshinya ndi a zwi ḓivha, na zwe nda khakha a thi koni u zwi hangwa. Ndo u khakhela, ndo khakhela Iwe u woṱhe, ndo ita zwi u nengisaho. Ndi zwine u tshi nkhaṱhula wa si khakhe, u tshi nndaṱa zwa vha zwo tea. Nṋe ndo bebwa ndi muvhi; mme anga a tshi nṱanganedza muvhilini ndo vha ndi tshi ḓi vha mukhakhi. Iwe u tama mbilu ya muthu i tshi vha na ngoho, mpfunze vhuṱali, mbilu yanga i kame ngaho. Nkhandulule nga muhisopo ndi kune, nṱanzwe ndi tshene u fhira mahaḓa. Kha ndi pfe ndo takala ndi pembele, marambo e wa a vunḓekanya nga a tshine. U songo tsha sedza zwe nda tshinya, thutha vhuvhi hanga hoṱhe. Yawee, Mudzimu, ntsikele mbilu yo ṱambaho! Ngomu hanga u longe muya muswa u fulufhedzeaho. U songo nthudzela kule na Iwe, u songo nnzhiela Muya Mukhethwa wau. Kha ndi dovhe ndi takale nga u ḓivha uri wo ntshidza, u ntike nga muya u takalelaho u ita zwine wa funa. Ndi hone ndi tshi ḓo funza vhatshinyi nḓila dzau, vhakhakhi vha konou humela ha Iwe. Mudzimu, mmbofholole kha mulandu wa u shulula malofha, Iwe Mudzimu Mutshidzi wanga. Ndi hone lulimi lwanga lu tshi ḓo fhululedza zwe wa ntshidza. Muṋe wa zwoṱhe, vula mulomo wanga ndi kone u u renda. Hufha u sa takadzwi nga zwiṱhavhelo; nda u ṋekedza nduvho yo fhiswaho ndi nga si u takadze. Tshiṱhavhelo tshi takadzaho Mudzimu ndi u ṱungufhala nga mulandu wa vhutshinyi hau; Iwe Mudzimu a u nyadzi mbilu yo pwashekanaho, i ḓiṱukufhadzaho. Tonda Tsioni u u itele vhuthu, dovha u vuse mitsheṱo ya Jerusalema; ndi hone u tshi ḓo takadzwa nga zwiṱhavhelo zwo teaho: nga nduvho dzo fhiswaho, ha ḓo konou ṋekedzwa mbohwana aḽiṱarini yau. Iwe munna wa vhuhali, u ṱongiselani vhunwa hau? Tendá lufuno lwa Mudzimu lu sa dzinginyei! U ḓi luka vhunwa ha u lozwa vhaṅwe; lulimi lwau ndi luare lu fhiraho; muluki wa vhufhura ndiwe! U funa zwivhi wa vhenga zwivhuya; u takalela mazwifhi wa sanda ngoho. U funa zwi no vhaisa vhaṅwe fhedzi; lulimi lwau ndi lwa u fhura. Mudzimu u ḓo u pwashekanya wa si tsha vuwa; Mudzimu u ḓo u tsimbeledza a u doba a u posa kule wa si tsha vhona haya hau: u ḓo u tupula shangoni ḽa vha tshilaho. Vha no fulufhedzea vha ḓo zwi vhona vha ofha, vha sea wa vhuhali vha ri, “Edzonu vhona muthu we a si ḓitike nga Mudzimu, we a fulufhela u anda ha lupfumo lwawe, a ḓitika nga vhufhura hawe!” Hone nṋe ndi muolivi mudala wo ṱavhiwaho nḓuni ya Mudzimu; ndi fulufhela lufuno lwa Mudzimu lu sa dzinginyei lini na lini. Wo ntonda, ndi dzula ndi tshi u livhuha, nda ḓivhadza vhuvhuya hau hó kuvhangana vhathu vha fulufhedzeaho. Tsilu mbiluni yaḽo ḽi ri, “A hu na Mudzimu, a hu na Muhaṱuli.” Vho tshinyala vha ita zwi nengisaho, a hu na na muthihi a no ita zwivhuya. Mudzimu u sedza vhathu e makoleni, uri a vhone arali hu na wa ṱhalukanyo, a ṱoḓaho Mudzimu. Vhoṱhe vho bva nḓilani, vha vho nengisa vhoṱhe, a hu na na a itaho zwivhuya, na muthihi zwawe. Kani vhaitazwivhi a vha na ṱhalukanyo hezwi vha tshi ḽa vhathu vhanga unga vhuswa? Na Mudzimu a vha vhuyi vha mu rabela. Ngevhaḽaa, vho farwa nga nyofho khulu, vha tshi ofha zwi siho! Mudzimu u ḓo balanganya marambo a maswina a vhathu vhawe; vha ḓo shona, Mudzimu o vha laṱa. Ngavhe u tshidzwa ha Israele hu tshi bva Tsioni! Musi Mudzimu a tshi ḓo vusa lushaka lwawe, ndi hone Jakopo a tshi ḓo pembela, Israele a takala. Mudzimu, ntshidze nga dzina ḽau, ntsengele, hufha u na maanḓa. Mudzimu, ipfa thabelo yanga; thetshelesa zwine nda amba. Vhatsinda vho mmvutshela, vhathu vha tshiṱuhu vha ṱoḓa u mmbulaha, vhathu vha sa londi Mudzimu. Vhonani, Mudzimu ndi Mulamuleli wanga, Muṋe wa zwoṱhe ndi thikho yanga. U ḓo lifhedza maswina anga nga vhuvhi havho; u vha lozwe, hufha u tshi fulufhedzea. Ndi ḓo u ṋekedza nduvho nga mbilu tshena; Muṋe washu, ndi ḓo renda Dzina ḽau, u na vhuthu. Wo ntshidza khomboni dzoṱhe, nda konou kunda maswina anga. Yawee Mudzimu, thetshelesa thabelo yanga; u songo mpfuralela ndi tshi lila! Nthetshelese u mphindule; zwitumbambiluni zwo tou ntsikeledza; a thi aweli nga mukosi wa maswina anga, ndo kandeledzwa nga vhavhi; vha ntshoshela nga khombo, vho ntsinyutshela, vha a mmbenga. Mbilu yanga i pfa vhuṱungu; nyofho dza lufu dzo nngwela. Ndo farwa nga nyofho, ndi ita na u tetemela, nyofho dzi a nkhokhovhedza. Ndi ri, “Ngavhe ndi na phapha unga ḽiivha! Ndo vha ndi tshi ḓo fhufha nda yo dzula kule; ee, ndo vha ndi tshi ḓo shavhela kule nda yo lala phangani, nda ṱavhanya u wana vhukhudo, nda tinya u pomokwa hu no nga maḓumbu a titaho.” Muṋe wa zwoṱhe, vha vilinganye, u fhiriṱanye ndimi dzavho! Fhano muḓini ndi vhona u huvhadzana na mufhirifhiri. Vha u mona vhusiku na masiari vha tshi dadamala nṱha ha mbondo dzawo. Ngomu hawo hu na khombo na mufhirifhiri; muḓi uyu vho u ṱahadza; u kandeledzana na vhufhura a zwi fheli mikotoni yawo. Ngavhe a nkolelaho o vha e swina, ndo vha ndi tshi ḓo konḓelela; a mmvutshelaho ngavhe ḽo vha ḽi swina, ndo vha ndi tshi ḓo ḽi dzumbama; hone zwi khou itwa nga inwi thanga yanga, inwi ṱhama yanga, inwi khonani yanga ye nda i ḓowela; ro vha ri tshi ḓiphiṋa nga u somolana zwa haṋwani, ri tshi ya nḓuni ya Mudzimu u yo mu luvha na magogo. Ngavhe vha tshi fa, vha tou milwa nga shango vha tshi vhona; hu miṱani yavho, hu mbiluni, ho ḓala vhuvhi. Hone nṋe ndi rabela Mudzimu, Muṋe washu u ḓo ntshidza. Nga madekwana, nga matsheloni, na masiari ndi ṱahisa zwililo zwanga ndi tshi gomela; Ene u ḓo ḓi pfa ipfi ḽanga. U ḓo ntshidza nda si huvhale musi ndi nndwani; vhanzhi vha ḓo ima na nṋe. Mudzimu, Ene a vhusaho tsha kale na kale, u ḓo vha shonisa; hufha vha sa rembuluwi, na Mudzimu vha sa mu ofhi. Hufha vha tshi lwa na nṋe khonani yavho, vha tshi laṱa zwe ra vhofha. Vho vha vhe na haṋwani ha u ḓifha ngeno mbilu yo ḓala nndwa; maipfi avho o vha a tshi suvhelela u fhira mapfura, ngeno e mafumo o angaladzwaho. “Kumedza Muṋe washu mihwalo yau; Ene u ḓo u londola; ha nga vhuyi a laṱedza a no fulufhedzea.” Hone Iwe Mudzimu u ḓo vha wisela dindini wa vha lozwa; vhathu vha fhaladzaho malofha, vha vhufhura, a vha nga lalami. Hone nṋe ndi fulufhela Iwe. Mudzimu, mpfele vhuṱungu, vhathu vho mmvutshela! Maswina ha nkhumeli! A ṱwa a tshi nkandekanya; Iwe Mudzimu muhulu, ndi vhanzhi vhane vha lwa na nṋe. Hone musi wa zwi ofhisaho ndi fulufhela Iwe. Ndi renda Mudzimu nga u takalela zwe a mpfulufhedzisa, thi ofhi tshithu, ndi fulufhela Mudzimu; muthu a nga nnyitani? Vha ṱwa vha tshi piringanya nyambo yanga, vha dzulela u nndangana. Vha a kuvhangana vha nndalela, vha nndonda hoṱhe hune nda tshimbila vha tshi ṱoḓa u mmbulaha. Mudzimu, u nga vha litsha vha ponyoka vhó ita vhuvhi vhungafhongafho? Vha rambaladze wo sinyuwa! Wo zwi vhona ndi tshi teka-teka; miṱodzi yanga i shele mvuvheloni yau; kani a zwo ngo ṅwalwa buguni yau? Musi ndi tshi u ṱavhela mukosi ndi hone maswina anga a tshi ḓo huma; Mudzimu u ima na nṋe, hezwo ndi a zwi ḓivha. Ndi renda Mudzimu nga u takalela zwe a mpfulufhedzisa, iina, ndi renda Muṋe washu nga u takalela zwe a mpfulufhedzisa. Thi ofhi tshithu, ndi fulufhela Mudzimu; muthu a nga nnyitani? Mudzimu, zwe nda u anela thi zwi hangwi, ndi ḓo zwi khunyeledza nga u ṋekedza nduvho. Wo ntshidza lufuni, wa tika milenzhe yanga ndi si we, ndi tshile ndi na Mudzimu, ndí tshedzani tshi ṋeaho vhutshilo. Nkhathutshele Mudzimu, yawee, nkhathutshele! Vhukhudo hanga ndi Iwe, ndi khuda nga murunzi wa phapha dzau khombo dza vhuya dza fhira. Ndi vhidzelela Mudzimu wa ṱaḓulu-ṱaḓulu, ndi vhidzelela Mudzimu we a nnyitela zwoṱhe. U ḓo ntsumbedza lufuno lwawe na u fulufhedzea; u ḓo mphalala e ngei ṱaḓulu, a ntshidza; Mudzimu nga dzawe u ḓo shonisa vha no ṱoḓa u nndoba nga mulenzhe. Ndo lala vhukati ha dzindau, one mavhanda. Maṋo avho ndi mafumo na misevhe, ndimi dzavho ndi mapanga o ṱuṱulwaho. Mudzimu, hula u fhire makole, vhugala hau vhu ḓadze ḽifhasi ḽoṱhe! Vho nthetshela zwikwekwe, ndo kulekana nga maṱungu. Vho mmveela khunḓa – khunḓa yo fasha muvei! Mudzimu, ndo rudza mbilu, yo rula tshoṱhe. Ndi ḓo imba nda u renda. Mbilu yanga, vuwa! Haripa na mbila, vuwani! Ndi ḓo vusa mapfuvhi! Muṋe wa zwoṱhe, ndi ḓo u renda tshakha dzi tshi zwi pfa, ndi ḓo u imbela kha tshakha dzoṱhe. Lufuno lwau lu ṋanzwa makole, u fulufhedzea hau hu swika lutomboni. Mudzimu, hula u fhire makole, vhugala hau vhu ḓadze ḽifhasi ḽoṱhe! Ngoho inwi vhavhusi ni vhea milayo yo teaho naa? Ni haṱula vhathu ni sa ṱaluli naa? Hufha mbiluni dzaṋu ni tshi luka vhunwa; zwanḓa zwaṋu zwa huvhadza fhano shangoni. Vhavhi vha pambuwa vha tshee ḽilani; tshee vha bebwa ndi vhadzia-u-zwifha. Vha na vhuṱungu vhu no nga ha tshitemahe, vho ḓidzingisa khole unga vuluvulu, uri ḽi si pfe maipfi a mudambiki, naho e makone a manditi. Mudzimu, vha kulekanye maṋo, Muṋe washu, swarula ṱhaha dza ndau. Ngavhe vha tshi nyamalala unga maḓi a ṋwelelaho, vha kandekanywa vha puta unga hatsi. Ngavhe vha tshi nga khumba i no enda i tshi fhelela, vha nge gambutshela ḽi sa vhuyi ḽa vhona ḓuvha! Ngavhe vha tshi tshenuwa vho kumbiwa vha kudzwa kule, mulilo u tshi kha ḓi tou dugu, khali dzi sa athu vhila. Ndi hone vhavhuya vha tshi ḓo takala vha tshi vhona vhavhi vha tshi lifhedzwa; vha ḓo ṱamba milenzhe nga malofha a vhavhi. Vhathu vha ḓo ri, “Vha no fulufhedzea ngoho vha a pfufhiwa; ngoho Mudzimu u hone a no haṱula shango.” Mudzimu wanga, nndamulele kha maswina anga, ntsireledze kha vhane vha mmvutshela! Nndamulele kha vhaitazwivhi, ntshidze kha vha no fhaladza malofha! Khevha Muṋe washu, vho nndalela, vha ṱoḓa u mmbulaha, vhahali vha vho nnzhena nga pfumo ndi si na tshe nda tshinya, ndi si na tshe nda khakha. Vha nthathedza, vha ṱoḓou nnzhongondedza ndi si na vhuvhi. Muṋe washu, takuwa! Ima na nṋe u sedze zwine nda itwa. Muṋe washu, Mudzimu Ramaanḓaoṱhe, Mudzimu wa Israele, vuwa u kaidze tshakha dzoṱhe! U songo vhuya wa khathutshela zwifheṱi zwanga hezwi! Vha vhuya nga madekwana vha tshi vhuvhula unga mmbwa, vha mona-mona na muḓi. Vha phukhula bulo, vho khuba mapanga nga milomo, vha ri, “Ri ḓo pfiwa nga nnyi?” Hone Iwe Muṋe washu u a vha sea, tshakha dzoṱhe u tamba ngadzo. Nṋe ndo fulufhela Iwe, maanḓa anga ndi Iwe; iwe Mudzimu u vhushavhelo hanga. Mudzimu u a fulufhedzea, u khou ḓa, u ḓo mpfarisa nda kunda maswina anga. Muṋe wa zwoṱhe, u songo mbo ḓi vha vhulaha, vhathu vhanga vha sa ḓo mbo ḓi hangwa, vha balanganye nga maanḓa au u vha wisele fhasi, Iwe tshiṱangu tshashu. Kha vha fashwe nga u ḓihudza havho; vha bula zwivhi, vha tshinya nga maipfi avho, vha a nteketela vha dovha vha nnzwifhelela. Vha lozwe nga mbiti dzau, vha fhedze vha si tsha vha hone, zwi ḓivhee uri Mudzimu u hone a no vhusa Jakopo, na ḽifhasi u swika he ḽa guma. Vha vhuya nga madekwana vha tshi udza unga mmbwa. Vha mona-mona vha tshi ṱoḓa zwiḽiwa, vha ri u sa fura, vha huvha. Hone nṋe ndi ḓo renda maanḓa au, ḽi tshi tsha ndi ḓo fhululedza vhuthu hau; wo ḓi vha vhushavhelo hanga, wa ntsireledza musi wa khombo. Maanḓa anga ndi Iwe, ndi ḓo u renda nga nyimbo. Iwe Mudzimu u vhushavhelo hanga, Mudzimu wanga, lufuno lwau a lu dzinginyei. Mudzimu, wo ri laṱa wa ri fhandekanya. Wo vha wo sinyuwa; dovha u ri tonde. Wo dzinginya ḽifhasi wa ḽi fhandukanya; dovha u thivhe mitwe yaḽo, ḽi kha ḓi dzinginyea! Wo ri livhanya na zwi konḓaho, wa ri kambisa ra pepeleka. Wo ri ṱomela tshiga ra tshi kuvhanganela, mmbi dzashu dza vha na nungo, ra tinya misevhe. Ri fhindule, u ri tshidze nga tshanḓa tshau tsha maanḓa, u lamukise vhalanda vhau vha fulufhedzeaho. Mudzimu o amba e fhethu hawe hukhethwa, a ri, “Ndi ḓo kunda maswina nda kovha Shikheme, Govha ḽa Sukotho nda ḽi kovhekanya; Giliadi ndi ḽanga, na shango ḽa Manase; Efraimi ndi nguwane yanga, luḓo lwanga lwa vhuhosi ndi Juda; Muaba ndi sambelo ḽanga; Edomo ndi posa navhula yanga, ha vha u sumbedza uri ndi ḽanga; inwi Vhafilista, mphululedzeni ni luvhe!” Ndi nnyi a no ḓo ntswikisa Edomo, nda dzhena musanda waho wo tangwaho nga mitsheṱo? Ndi nnyi arali e si Iwe Mudzimu? Hone zwino wo ri laṱa, Mudzimu, hufha u si tsha tshimbila na mmbi dzashu. Iḓa u ri phalale musi wa khombo, muthu ha farisi tshithu. Rí na Mudzimu ri ḓo lwa sa vhahali, Ene u ḓo kandekanya maswina ashu. Yowee Mudzimu, ipfa tshililo tshanga, thetshelesa thabelo yanga! Ndi u ṱavhela mukosi ndi ngeno mugumoni wa ḽifhasi, mbilu yanga yo ṋoka. Nnyendedze ndi gonye tombo ḽi mphiraho. Ndi Iwe vhukhudo hanga, u mutsheṱo wo khwaṱhaho, maswina a nga si dzhene. Litsha ndi dzule nḓuni yau lini na lini, ndi khude nga phapha dzau. Iwe Mudzimu wo pfa zwe nda u anela; wo nṋea ifa ḽi ṋewaho vhane vha ofha dzina ḽau. Nṋe khosi nṋee ndalamo, ngavhe ndi tshi tshila nda vhona mirafho na mirafho; ngavhe ndi tshi dzula ndi khosi maṱoni a Mudzimu lini na lini. Nndinde nga vhuthu hau na u fulufhedzea. Ndi hone ndi tshi ḓo u renda nga nyimbo lini na lini, maḓuvha oṱhe nda khunyeledza zwe nda u anela. Musi ndi na Mudzimu, ndi hone ndo rudza mbilu, ndi Ene a ntshidzaho. Ndi Ene fhedzi a re bako ḽanga na Mutshidzi wanga; Mutsireledzi wanga ndi Ene, a thi nga sudzuluswi. Nṋa ni ḓo litsha lini u sala muthu murahu? Noṱhe ni khou mu khokhovhedza na nga ni khou khurumedza luvhondo lwo tshingamaho, ni khou fuḓa luhura lwo waho. Ni langana u mu dzhiela vhuhulwane hawe; ni takalela mazwifhi; ni shudufhadza nga milomo, mbiluni ni tshi mu teketela. Musi ndi na Mudzimu, ndi hone ndo rudza mbilu, ndi fulufhela Ene fhedzi. Ndi Ene fhedzi a re bako ḽanga, na Mutshidzi wanga; Mutsireledzi wanga ndi Ene, a thi nga dzinginyei. Mudzimu ndi Ene Mutshidzi wanga, u a nkhulisa; tombo ḽanga ḽa maanḓa, vhukhudo hanga, ndi Mudzimu. Inwi vhathu, fulufhelani Ene misi yoṱhe, mu ṱanzeleni zwoṱhe zwa mbiluni dzaṋu; Mudzimu ndi Ene vhukhudo hashu. Vhathu vhone vha tou vha mufemo, na vhahulwane a si tshithu; naho vha fhanzhelwa tshikaloni tshithihi, vha kha ḓi fhirwa nga mufemo. U songo ḓitika nga u kandeledza vhaṅwe; vhuvemu vhu nga si u vhuedze tshithu; arali lupfumo lu tshi anda u songo vhea mbilu yau khalwo. Ndo pfa Mudzimu a tshi amba a dovha, a tshi ri maanḓa ndi awe. Lufuno lu sa dzinginyei ndi lwa Iwe Muṋe wa zwoṱhe. Iwe u pfufha muthu u tshi tevhedza mishumo yawe. Mudzimu, u Mudzimu wanga, ndo u ṱuvha; ndo u ṱulutshela nga mbilu yanga yoṱhe, zwa nga nḓala na ḓora, ndí fhano shangoni ḽo omaho, ḽo bvaho, hu si na maḓi. Ndo ṱuvha u u ṱalela nḓuni khethwa, uri ndi vhone maanḓa au na vhugala. Lufuno lwau lu ntakadza u fhira na vhutshilo; mulomo wanga u ḓo u renda. Ndi ḓo u livhuha vhutshilo hanga hoṱhe, nda imisa zwanḓa zwanga ndi tshi u rabela. Ndi fushea nga Iwe nda nga ndo ḽa mapfura; mulomo wanga u ḓo u renda nga nyimbo. Ndó lala ndi a u humbula, ndi u elekanya vhusiku hoṱhe. Iwe wo ḓi vha Mutikedzi wanga; ndi fhululedza nga dakalo ndó khuda nga phapha dzau. Mbilu yanga i nambatela Iwe, ndi tikiwa nga tshanḓa tshau tsha maanḓa. Vhane vha ṱoḓa u mmbulaha vha ḓo godimela fhasi-fhasi dindini ḽa ḽifhasi; vha ḓo ḽiwa nga pfumo vha vha zwiḽiwa zwa dziphunguhwe. Ndi hone khosi i tshi ḓo pembelela Mudzimu, vhoṱhe vhane vha ana ngae vha mu zuwa, milomo ya mazwifhi yó no fhumudzwa. Mudzimu, ipfa ipfi ḽanga ndi tshi u lilela, ntsireledze kha maswina haya a ofhisaho; nnzumbe ndi si fashwe nga zwikwekwe zwa vhavhi, ndi ponyoke milavhu ya vhaitazwivhi. Vha ṱuṱula ndimi dzavho unga mapanga, vha pfula nga maipfi avho a no nga misevhe ya vhutulu; vha pfula a si na mulandu vhó mu lalela, vha mu pfula kathihi fhedzi vha sa ofhi. Vha ṱuṱuwedzana u ita vhuvhi, vha langana hune vha ḓo rea zwikwekwe zwavho nga tshiphiri, vha ri, “Ri ḓo vhonwa nga nnyi? Ro luka vhukwila hone-hone; u nga si ḓivhe tsha thumbuni ya fuyu.” Hone Mudzimu u ḓo vha pfula nga wawe musevhe, vha ḓo tshenuwa vho no phulwa mbonzhe; u ḓo vha lozwela ndimi dzenedzo dzavho. Vhoṱhe vhane vha vha vhona vha tshi wa vha ḓo dzungudza dziṱhoho dzavho. Ndi hone vhoṱhe vha tshi ḓo ofha, vha vhudzana zwe Mudzimu a ita vha zwi ṱalukanya. Vha no fulufhedzea vhone vha ḓo takalela Muṋe washu, vha khuda ngae, vhoṱhe vha si na vhufhura vha ḓo kona u zuwa. Mudzimu, wo tewa nga thendo Tsioni, zwe ra u anela zwi ḓo khunyeledzwa; u pfa thabelo dzashu; vhathu vhoṱhe vha ḓo ḓa ha Iwe vha tshi ḓiswa nga milandu yavho. Nangwe vhutshinyi hashu ho ri tsikeledza, Iwe u ri hangwela hone. Wa mashudu ndi uyo ane wa mu nanga, wa mu sendedza tsini, a dzula pfamoni dzau. U ḓo fushwa nga zwivhuya zwa nḓuni yau, zwa thembele yau khethwa! Iwe Mudzimu Mutshidzi washu, u a fulufhedzea; u pfa thabelo dzashu, wa ita zwi ofhisaho. Ḽifhasi ḽoṱhe nga he ḽa guma, na malwanzhe a kule-kule, zwo fulufhela Iwe. Wo tika dzithavha nga maanḓa au; wo fuka nungo. Iwe u dzikisa u unga ha malwanzhe na phosho ya magabelo ao, wa ladza mifhirifhiri ya dzitshakha, uri vha dzulaho kule-kule mugumoni wa ḽifhasi vha ofhe maḓembe au. U ita uri vhubvaḓuvha na vhukovhela hu pembelwe nga dakalo. U londola ḽifhasi wa ḽi ṋea ndalo, wa ḽi pfumisa zwihulu; madzambo au o ḓala maḓi, uri vhathu vha kaṋe khaṋo khulu. U zwi ita nga u rali: He vha lima u hu nisela mvula, wa hu ṋukadza nga maḓi, mavu u a ṋukadza nga vhusuṱo, wa shudufhadza zwa aluwa. U ambadza ṅwaha tshiala tsha khaṋo khulu; hune wa fhira hone hu ela mapfura; na pfulo ya phangani i a anda, mivhundu ya ambara dakalo; mafulo a tshatshama miṱambi ya nngu, magovha a ḓala mavhele, a pembela, a imba nga dakalo. Ḽifhasi ḽoṱhe nga ḽi pembelele Mudzimu, hulisani dzina ḽawe nga nyimbo, mu imbeleni thendo! Vhudzani Mudzimu ni ri, “Mishumo yau i ofhisa hani! Maanḓa au ndi mahulu; maswina au u a khothisa phanḓa hau a luvha. Ḽifhasi ḽoṱhe ḽi a u luvha ḽo gwadama, vha u renda nga nyimbo, vha renda dzina ḽau.” Iḓani ni vhone zwimangadzo zwe Mudzimu a ita; zwe a itela vhathu ndi zwihulu: o xisa lwanzhe ha sala ho oma, vha wela mulambo nga milenzhe. Henefho ndi he ra mu takalela, Ene a vhusaho nga maanḓa awe lini na lini. Maṱo awe a dzula o sedza dzitshakha; mavhanga a songo tsha ḓihudza. Inwi dzitshakha, rendani Mudzimu washu, mu imbeleni thendo! Ndi Ene a ri tshidzaho, ha litshi milenzhe yashu i tshi redzemuwa. Mudzimu, wo ri linga nga mulilo, wa ri kulutedza unga siliva. Wo ri dzhenisa mambuleni, wa ri hwesa mihwalo i lemelaho, wo litsha vhathu vha tshi ri tumba nṱha ha ṱhoho; ro fhira nga muliloni na maḓini, ra kona u ḓiphiṋa nga zwinzhi. Ndi ḓo ḓisa nduvho dzi fhiswaho nḓuni yau, nda khunyeledza zwe nda u anela, zwe nda amba nga mulomo wanga musi ndi khomboni. Ndi ḓo u ṋekedza zwiṱhavhelo zwo nonaho, na thutha dzi nukhelelaho dzi tshi fhiswa, ndi ḓo ṋekedza dzimboho na mbokoṱo. Iḓani ni pfe, noṱhe ni ofhaho Mudzimu, ndi ḓo ni vhudza zwe a nnyitela: ndo mu ṱavhela mukosi, a mbo ḓi nndamulela, lulimi lwanga lwa mu renda. Ngavhe mbiluni yanga hu na vhuvhi, ndi musi Muṋe wa zwoṱhe a songo nthetshelesa. Hone ngoho Mudzimu o nthetshelesa a pfa thabelo yanga. Nga hu rendwe Mudzimu, ho ngo landula thabelo yanga, lufuno lwawe a lwo ngo vhuya lwa dzinginyea. Ngavhe Mudzimu a tshi ri itela vhuthu a ri shudufhadza, a ri vhonetshela nga tshifhaṱuwo tshawe, uri ḽifhasi ḽoṱhe ḽi vhone zwine a ita, tshakha dzoṱhe dzi ḓivhe maanḓa awe a u tshidza. Mudzimu, vhathu kha vha u rende, tshakha dzoṱhe nga dzi u tende! Tshakha nga dzi takale dzi u fhululedze; u haṱula vhathu u sa ṱaluli, wa endedza dzitshakha fhano fhasi. Mudzimu, vhathu kha vha u tende, tshakha dzoṱhe nga dzi u tende! Shango ḽo bveledza khaṋo, Mudzimu, Ene Mudzimu ashu, o ḓi ri shudufhadza. Mudzimu o ri shudufhadza, ḽifhasi ḽoṱhe nga he ḽa guma nga ḽi mu ofhe. Mudzimu u khou vuwa u balanganya maswina, vha mu vhengaho vha shavha vha tshi fhufhura nḓevhe. U vha balanganya unga vhutsi; Mudzimu a tou bvelele, vhavhi vha a lovha unga phula i tshi ṋoka muliloni. Vha no fulufhedzea vhone vha a pembela Mudzimu a tshi swika, vha ṱavha mukosi nga dakalo. Imbelani Mudzimu, rendani dzina ḽawe nga nyimbo, Munamelamakole, mu lugiseleni nḓila! U pfi Muṋe washu, mu fhululedzeni! Mudzimu a no dzula fhethu hawe hukhethwa, ndi Khotsi a tsiwana, Mulwelatshilikadzi. Vha si na vhudzulo Mudzimu u vha fhaṱela mahaya, zwivhotshwa a zwi vhofholola, hone mavhanga a ḓo dzula makwarani. Mudzimu, zwiḽa u tshi endedza vhathu vhau, u tshi buḓekanya phanga, ḽifhasi ḽo dzinginyea, ḽiṱaḓulu ḽa shulula mvula, hu tshi swika Mudzimu wa Sinai, hu tshi ḓa Ene Mudzimu wa Israele. Mudzimu, wo nisa mvula nnzhi, shango ḽau ḽo bvaho ḽa dovha ḽa vuwa, vhathu vhau vha dzula khaḽo, Iwe Mudzimu wa tonda vhaheḓana nga vhuthu hau. Muṋe wa zwoṱhe o ṋea ndaela, vhasadzi vhanzhi vha mbo ḓi anḓadza ayo mafhungo, vha ri, “Mahosi a maswina ashu a khou shavha, mmbi dzavho dzo hasekana!” Vhasadzi hayani vha kovhekana zwo thubwaho: Zwifanyiso zwa maivha zwo fhomiwaho nga siliva, phapha dzao dzi penya musuku u songo vangiwaho. (Ndi mini vhaṅwe vha tshee vho dzula zwitumbani zwa dzinngu?) Zwiḽa Ramaanḓaoṱhe a tshi balanganya mahosi Thavhani ya Tsalimoni, o nisa mahaḓa. Thavha dza Bashani dzo hula hani, dzi na miṱumba minzhi! Ni itelani vivho, inwi dzithavha dza miṱumba minzhi? Ni vhivhelani thavha ye Mudzimu a ḓikhethela uri a dzule khayo? Muṋe washu u ḓo ḓi dzula khayo lini na lini! Muṋe wa zwoṱhe u bva Sinai a tshi ḓa fhethu hawe hukhethwa, e na gariki dzawe dza nndwa dza maanḓa, dza zwigidi na zwigidi. O thuba mathubwa manzhi, a gonya nao nṱha, a ṋewa nduvho nga vhathu, na mavhanga a mu luvha; Mudzimu Muṋe washu u ḓo dzula henengei. Nga hu rendwe Muṋe wa zwoṱhe ḓuvha na ḓuvha; u a ri hwala, ndi Ene Mudzimu Mutshidzi washu. Mudzimu washu ndi Mudzimu Mutshidzavhathu; ndi Muṋe washu, ndi Muṋe wa zwoṱhe, u ri lamukisa lufuni. Ngoho Mudzimu u ḓo devhekanya ṱhoho dza maswina awe; vhane vha ṱana milandu yavho u ḓo pwasha dethele ḽavho ḽo lukwaho mavhudzi. Muṋe wa zwoṱhe o amba a ri, “Ndi ḓo vhuisa vhathu vhanga vha tshi bva Bashani, naho vho mbwandamela vhudzivhani ha lwanzhe, ndi ḓo vha ṋula, uri vha ṱambe milenzhe nga malofha a maswina, mmbwa dzavho dzi a ṋanzwe dzi fure.” Mudzimu, wo vhonwa nga vhoṱhe u tshi ḓala muḓalo wó kunda, vha vhona u tshi dzhena fhethu hau hukhethwa, Iwe Mudzimu wanga, Khosi yanga, wó tangwa nga vhaimbi na vhalidzi vha zwilidzo, vhasidzana vha tshi khou lidza tshele. Vhumbani dzikhwairi ni imbele Mudzimu, rendani Muṋe washu, inwi vhaḓuhulu vha Jakopo! Ngoyu Benyamini, ene muṱuku, o vha ranga phanḓa, ha tevhela vhahulwane vha Juda na tshigwada tshavho, na vhahulwane vha Zebuloni, na vha Nafuthali. Mudzimu, sumbedza maanḓa au, maanḓa e wa ri tshidza ngao, a tshi bva thembeleni Jerusalema, hune mahosi vha u ḓisela nduvho. Kaidza Egipita, heḽiḽa buka ḽi dzulaho ṱhangani; kaidza dzitshakha, heḽo sambi ḽa dzimboho na ṋamana dzadzo, vha vhuya vha u khotha vha ṋekedza siliva. Balanganya havho vhathu vha no funa nndwa! Hu ḓo ḓa vhaḓinḓa vha tshi bva Egipita, vha luvha Mudzimu nga zwifulwa zwa musinaseṱha; Vhakushu vha ḓo rabela Mudzimu vhó imisa zwanḓa. Inwi mivhuso ya shango, imbelani Mudzimu, rendani Muṋe wa zwoṱhe nga nyimbo, Ene Munamelalutombo, lutombo lwa kale-kale! Thetshelesani a tshi bvumisa he ngindii-ngindii. Ḓivhadzani maanḓa a Mudzimu, u vhusa Israele nga vhugala, maanḓa awe a fhira lutombo. Mudzimu u ofhisa hani a tshi bva fhethu hawe hukhethwa! Ndi Ene Mudzimu wa Israele; u ṋea vhathu vhawe nungo na maanḓa. Mudzimu nga a rendiwe! Mudzimu, ntshidze, maḓi o guma nga mukulo wanga! Ndo mbwandamela dopeni, a hu na vhukando. Ndo wela dzivhani ḽihulu, lutsinga lu ṱoḓou nkumba. Ndo neta nga u ṱavha mukosi, mikulo yanga i ita na u rema; maṱo anga o ita na u punda ndó lindela Mudzimu wanga a tshi nndamulela. Vhane vha sokou mmbenga ndi si na tshe nda tshinya, vho anda u fhira mavhudzi anga. Maswina anga a sokou nnzwifhelela; vha na nungo, vha ṱoḓa u mmbulaha. Vha ri ndi vhuedzedze zwe nda si tswe. Mudzimu, Iwe u ḓivha vhuhwarahwara hanga, milandu yanga a i koni u u dzumbama. Muṋe wa zwoṱhe, Muṋe washu Ramaanḓaoṱhe, ngavhe vha u fulufhelaho vha sa shoni vha tshi mmbona; Mudzimu wa Israele, vha u luvhaho ngavhe vha sa shoni nga u vhona zwine nda itwa. Ndi nyadzelwa Iwe, hezwi ndo ambara ṱhoni. Vha hashu vha vho nnyita mutsinda, ndi nga asili muṱani wa hashu. Ndo no tou fhelela nga mbilu i tshi swela nnḓu yau, maṱamba ane a poswa kha Iwe a wela kha nṋe. Ndi ḓiṱukufhadza nga u ḓidzima, ndi zwine vhathu vha nnyadza. Ndi tshi ḓivhuedza nga u ambara saga, ndi tou itwa ṱano. Mikotoni hu pfala dzina ḽanga fhedzi, zwidakwa zwi ita na u nnyimba. Hone a vha nṋe ndi ḓo rabela Iwe Muṋe washu nga tshifhinga tshine wa funa; Mudzimu, u na lufuno luhulu, ipfa thabelo yanga; Iwe u a fulufhedzea, u ḓo ntshidza. Mphalale, ndi si mbwandamele dopeni, mponyokise kha maswina anga, u nṋule dzivhani! U songo litsha ndi tshi kumbwa nga lutsinga lwa maḓi, nda milwa nga lwanzhe, nda govhedzwa nga dindi. Muṋe washu, mphindule; lufuno lwau lu takadza hani! Khathutshelo yau ndi khulu, u songo tsha mpfuralela. U songo dzumbama mulanda wau; ndi khomboni khulu, ṱavhanya u mphindula! Iḓa u mmbofholole, nndamulele u fhumudze maswina anga! Iwe u ḓivha uri ndi nyadziwa hani; ndí fhano ndo bva mvumbo, ndo shona, tendá maswina anga oṱhe á songo u dzumbama. Maṱamba o pwashekanya mbilu yanga, ndo kulea nungo; ndo lavhelela u pfelwa vhuṱungu, zwe ndi bva vhubvo; nda ri ndi ḓo fhumudzwa, zwe vhutoto. Ndi tshi pfa nḓala vho mpha vhutulu; ndó farwa nga ḓora vha mpha viniga. Vha tshi ḽa nduvho dzine vha u ṋekedza, nga dzi vhe khunḓa vha wele ngomu; ngavhe madzanga avho a tshi vha tshikwekwe tsha vha fasha! Nga vha pofule! Miṱoḓo yavho i kulee! Shululela mbiti dzau nṱha havho! Vha sinyutshele u vha lozwe! Miḓi yavho nga i sale e matumba, nḓuni dzavho hu si tsha sala muthu! Vha khokhovhedza o no ḓi rwiwaho; vha tshi vhona mbonzhe dza we wa mu phula, vha a mu holedza. Vhuvhi havho nga vhu lifhedzwe nga vhuvhi! Vha songo vhuya vha ṱamba tsengoni! Madzina avho nga a thuthwe buguni ya vha tshilaho! Kha vha bviswe kha mutevhe wa vhathu vhau vha fulufhedzeaho! A vha nṋe, ndo kulea nungo, ndi pfa vhuṱungu; Mudzimu, ntakuse u ntsireledze! Ndi ḓo renda Mudzimu nga luimbo, nda livhuha, nda ḓivhadza vhuhulu hawe. Hezwo zwi ḓo takadza Muṋe washu u fhira zwiṱhavhelo zwa dzikholomo, u fhira u mu ṋekedza mboho yo vhinaho. Vhakandeledzwa vha ḓo ri u zwi vhona vha takala, vha no luvha Mudzimu vha ḓo ṱuṱuwedzea. Muṋe washu u thetshelesa vha lilaho, vhathu vhawe vho vhoxwaho ha vha hangwi. Ḽiṱaḓulu na ḽifhasi, rendani Mudzimu na lwanzhe, na zwoṱhe zwi re khalwo! Mudzimu u ḓo tshidza Tsioni, a vusa miḓi ya Juda; vhathu vhawe vha ḓo dzula hone, shango ḽa vha ḽavho. Ḽi ḓo vha ifa ḽa vhaḓuhulu vha vhalanda vhawe; vhane vha mu funa vha ḓo dzula henefho. Mudzimu, nndamulele! Muṋe washu, ṱavhanya u mphalala! Vhane vha ṱoḓa u mmbulaha nga vha shone vha nyadziswe. Vhane vha tama ndi tshi welwa nga khombo vha hume vho shona. Vhane vha tshi mmbona vha ri, “Koṱo, koṱo!” vha hume vho shona. Ngavhe vhane vha u ṱoḓa vha tshi takala vha pembela. Vhane vha takalela u tshidzwa nga Iwe vha dzule vha tshi ri, “Mudzimu ndi muhulu!” A vha nṋe ndi muheḓana, a thi na nungo. Mudzimu, ṱavhanya u ḓa ha nṋe! Iwe Muṋe washu, u Mutiki wanga, u Mutshidzi wanga, u songo vhuya wa lenga! Muṋe washu, ndi khuda nga Iwe, u songo vhuya wa litsha ndi tshi shoniswa. Hufha u tshi fulufhedzea, mphalale u nndamukise! Nthetshelese u ntshidze! Ivha vhukhudo vhune nda dzula ngomu, he wa ri ndi ḓi dzula ndi tshi shavhela hone, ndi tshidzwe; u vhushavhelo hanga, u bako ḽanga. Mudzimu wanga, nndamukise kha vhavhi, mavemu a tshiṱuhu a si nkunde. Muṋe wa zwoṱhe, ndo fulufhela Iwe, fulufhelo ḽanga ndi Iwe u bva hanani hanga. Ndo ḓitika nga Iwe tshee nda bebwa, na musi ndi sa athu vhona tshedza, maanḓa anga o vha e Iwe; ndi ḓo dzula ndi tshi u renda. Vhanzhi vho vhona maanḓa au kha nṋe, nge wa vha vhukhudo hanga vhu sa tseki. Ḓuvha ḽoṱhe ndi ṱwa ndi tshi u renda, ndi tshi ḓivhadza vhugala hau. Ndi songo ri ndo no kalaha wa nṅaledza, u songo nṱutshela zwino ndi si tshee na nungo. Maswina anga o nndangana, vha ṱoḓa u mmbulaha. Vha ri, “Mudzimu o mu ṱutshela; kha ri mu sale murahu ri mu fare, ha na mulamukisi.” Mudzimu, u songo vha kule na nṋe; Mudzimu wanga, ṱavhanya u mphalale! Ngavhe vhane vha nndevhela vha tshi kundwa vha lovha. Vhane vha ṱoḓa u nkhuvhadza ngavhe vha tshi kundwa vha tou niwa nga ṱhoni! Ndi ḓo dzula ndo u fulufhela, nda u renda nda dovha. Ndi ḓo bula u fulufhedzea hau. Wo ntshidza lu si na mbalo; ndi ḓo dzula ndi tshi zwi zuwa ḓuvha ḽoṱhe. Muṋe wa zwoṱhe, Muṋe washu, ndi ḓo renda maanḓa au. Ndi ḓo ḓivhadza u fulufhedzea hau; a no fulufhedzea ndi Iwe u woṱhe. Wo ḓi mpfunza u bva hanani hanga; na zwino ndi kha ḓi bula zwimangadzo zwau. Mudzimu, u songo nṱutshela nga u vhona zwino ndo kalaha, ṱhoho yo tshena! Maanḓa au a u tshidza vhathu ndi kha ḓi tama u a ḓivhadza mirafho i ḓaho. Mudzimu, u fulufhedzea hau hu ṋanzwa makole; wo ita zwihulu, Mudzimu, ndi nnyi ane a nga Iwe. Wo nkhwesa khombo nnzhi na dambulo, hone u ḓo dovha wa vusa nungo dzanga, wa nṋula fhasi-fhasi dindini. U ḓo nkhudza nda vha muhuluhulu, nda dovha nda rudza mbilu. Ngoho ndi ḓo u renda nga haripa; Mudzimu wanga, ndi ḓo renda u fulufhedzea hau. Ndi ḓo u imbela nga tshihwana, Iwe Mukhethwa wa Israele. Ndi ḓo ṱavha mukosi nga dakalo nda u imbela; wo mmbofholola. Ḓuvha ḽoṱhe ndi ḓo dzula ndi tshi bula u fulufhedzea hau, nge vhe vha linga u nkhuvhadza vha kundwa vha tou niwa nga ṱhoni. Mudzimu, funza khosi vhuṱali, a haṱule nga hune wa funa; o bebelwaho vhuhosi mu ṋee maanḓa a khaṱhulo mbuya, a kone u haṱula vhathu vhau a sa ṱaluli, vhaheḓana vhau a vha vhuse nga u fulufhedzea. Thavha kha dzi aṋwe lupfumo, mivhundu i bveledze u fulufhedzea. Ngavhe a tshi haṱula vhaheḓana a sa ṱaluli, a lamulela vha lilaho, a kandekanya vhakandeledzi vhavho. Nga' lalame unga ḓuvha na ṅwedzi, a vhone mirafho na mirafho. A tonde vhathu unga mvula i tshi na pfuloni, a nge vhusuṱo vhu no shasha mavu. Ngavhe u fulufhedzea hu tshi anda muvhusoni wawe, ha ḓala mulalo ṅwedzi wa vhuya wa lovha. Muvhuso wawe u ḓo ḓadza shango u bva kha lwanzhe u guma nga lwanzhe, u bva Yufuratha u swika mugumoni wa ḽifhasi. Tshakha dza phangani dzi ḓo mu khotha, maswina a ḓo tou shuvhama a ṋanzwiswa buse. Mahosi a Spania na a kule-kule a ḓo ḓisa zwifhiwa, a Sheba na Seba a ḓo ḓisa nduvho. Mahosi oṱhe a ḓo mu khotha, tshakha dzoṱhe dzi ḓo vha vhalanda vhawe. Ú lamulela vhaheḓana vhane vha mu vhidzelela, na vhashai vha si na muphalali. Vha si na nungo, na vhaheḓana, u vha pfela vhuṱungu; u ḓo tshidza vha lilaho. Vha tshi kandeledzwa, vha tshi huvhadzwa, u a vha lamulela; u vhona vhutshilo havho vhu ha mutengo muhulu. Thovhele nga a lalame! Ngavhe vha tshi mu luvha nga musuku wa Sheba, a dzula a tshi rabelelwa, a humbelelwa mashudu nga misi. Ngavhe shango ḽi tshi vha na ndalo, thavha dza tou phapha mavhele u swika miṱumbani yadzo, a tou vhofhana unga ḓaka ḽa Libanoni, miḓi ya ḓala vhathu unga hatsi. Ngavhe dzina ḽa khosi ḽi sa hangwiwi, bvumo ḽawe ḽa nga ḓuvha ḽi sa kovheli; vhathu vha tshi shudufhadzana vha ri, “Mudzimu a u shudufhadze unga a tshi shudufhadza khosi yashu!” tshakha dzoṱhe dza khoḓa mashudu awe. Nga hu rendwe Mudzimu Muṋe washu, Ene Mudzimu wa Israele! Ndi Ene e eṱhe ane a ita zwimangadzo. Nga hu rendwe dzina ḽawe ḽa vhugala lini na lini! Ngavhe vhugala hawe vhu tshi ḓadza shango ḽoṱhe! AMEN! AMEN! Thabelo dza Dafita ṅwana wa Isai dzi fhela henefha. Ngoho Mudzimu u tonda Israele, u thakha vha mbilu dzo ṱambaho. Hone nṋe ndo ṱoḓou khukhulwa, kaṱukuṱuku ndo redzemuwa. Ndo vha ndi tshi vhivha vhadzialuswetho, ndi tshi vhona vhavhi zwi tshi vha anḓa. Vha vhuya vha fa vhá songo pfa vhuṱungu; vho khwaṱha, vho takala, a vha tambuli unga vhaṅwe, khombo dzi no wela vhaṅwe, a dzi vha weli. Ndi zwine vha ambara luswetho unga vhulungu, u levha vha hu fuka unga nguvho. Ludzula lwavho lu beba vhunwa, mbilu dzavho dzi shulula vhukwila. Vha goḓa vhaṅwe vha amba mavhi, vha shushedza vhathu nga u vha levhela. Na Mudzimu a vha mu teledzi, vha tshi amba a hu na ane vha mu ofha. Ndi zwine na vhathu vha Mudzimu vha vho vha tevhela, vha kapula zwiambo zwavho zwoṱhe. Vha ri, “Mudzimu a nga si zwi ḓivhe; Waṱaḓuluṱaḓulu a nga vhuya a zwi vhona naa?” Vhavhi vho tou ralo: ndi vhapfumi, vha ḓi pfuma vha tshi ya. Kani-ha nṋe ndi tshi nengwa vhuaḓa, ndi tshi ila vhutshinyi, ho vha hu u sokou ḓinetisa? Hufha wo ntambudza ḓuvha ḽoṱhe, ḽa tsha wa nthwa. Arali ndo vha ndo amba zwo raloho, ndo vha ndi tshi ḓo vha ndi tshi khou landula vhathu vha Mudzimu. Nda edzisa u ṱalukanya maitele a Mudzimu, zwe vhutoto, nda vhuya nda ya thembeleni. Ha vha hone ndi tshi ṱalukanya vhuyo ha vhavhi: Iwe u ḓo vha vhea hu redzaho, vha redzemuwa nga vhukwila havho, khunḓa ya fasha muvei. Iṱo ḽi tshi ri poi, vha vha vho no lovha, vha fhedza nga u godimela hu ofhisaho. Vha nga muloro une ḽi tshi tsha wa fhufha; Iwe Muṋe wa zwoṱhe u tshi vuwa vha a nyamalala. Zwiḽa ndi tshi khou ḽa mbilu ndó dinalea, ndo vha ndi tshi nga tshifuwo tshi sa ḓivhi tshithu, ndi tshi nga phukha maṱoni au. Naho zwo ralo a thi u litshi; u mpfara nga tshauḽa tshanga; u nnyendedza nga nyeletshedzo yau; magumoni u ḓo nṱanganedza vhugalani hau. Wa hanga ngei ṱaḓulu ndi nnyi arali e si Iwe? Na fhano shangoni ndi kha ḓi tamani ndí na Iwe? Naho ṋama na mbilu zwa fhelelwa nga nungo, hone Mudzimu ndi Ene maanḓa a mbilu yanga, ndi Ene mukovhe wanga wa lini na lini. Vha u ṱutshelaho vha ḓo lovha; u lozwa vhoṱhe vha u shandukelaho. A vha nṋe, ndi takadzwa nga u vha tsini ha Mudzimu; Muṋe washu, Muṋe wa zwoṱhe, ndo mu ita vhukhudo hanga; ndi ḓo ḓivhadza zwoṱhe zwine a ita. Mudzimu, wo ri laṱelani? U ḓo sinyutshela riṋe sambi ḽau tshoṱhe naa? Elelwa vhathu vhau vhe wa ḓinangela kale-kale, hufha wo vha vhofholola vhupulini uri vha vhe lushaka lwau; elelwa thavha ya Tsioni he wa dzula hone. Edzou tshimbila vhukati ha matumba haya a kale, u vhone uri maswina o thuthekanya hani nnḓu yau khethwa. Henefho he ra vha ri tshi ṱangana na Iwe maswina vha vho ṱavha mukosi wa gundo, vha ṱoma fulaga dzavho. vha fhisa thembele yau ya tou lore, hune wa luvhiwa vho hu kumadza. Mbiluni dzavho vha ri, “Ri ḓo vha lozwa tshoṱhe!” vha fhisekanya hoṱhe he Mudzimu a vha a tshi luvhiwa. A ri tsha vhona na tshiga tsha maḓembe; a hu tshee na a no ri ḓivhadza zwine wa funa; a hu na a ḓivhaho uri zwi ḓo fhela lini. Mudzimu, maswina a ḓo u nyefula u swika lini? Vha ḓo ḓi dzula vha tshi u kolela naa? Khefha u tshi sokou ṱanzwa maṱo wa lavhelesa? U ḓo ri phalala lini wa vha lozwa? Hufha Iwe Mudwimu wo ḓi vha Khosi yanga tsha kale na kale. A si Iwe we wa ri tshidza nga maanḓa au fhano shangoni naa? Wo ritha lwanzhe nga maanḓa au, wa devhekanya ṱhoho dza maṋowa a lwanzhe. Ndi Iwe we wa pwashekanya ṱhoho dza Liviathani, wa ḽi ṋea phukha dza phangani dza ḽa. Ndi Iwe Muphuli wa zwisima; wo elisa milambo, wa xisa milambo i sa xi. Vhusiku na masiari ndi zwau; wo tea ḓuvha na ṅwedzi. Ndi Iwe wo vheaho mikano ya shango, wa ri hu vhe na tshilimo na vhuriha. Muṋe washu, u songo hangwa uri maswina a a u nyefula; ndi matsilu, a a u nyadza. Ḽiivha ḽau u songo ḽi kovhela zwivhanda; vhathu vhau vha khou tambula, u songo vha hangwa tshoṱhe. Elelwa mulanga wau; hoṱhe-hoṱhe vhathu vha sokou levhelana. U songo litsha vhakandeledzwa vha tshi shoniswa, vhaheḓana na vhashai nga vha u rende. Mudzimu, vuwa u ḓilwele, u songo hangwa uri matsilu a ṱwa a tshi u nyefula; mukosi wa maswina au u songo u hangwa, mukosi wa maswina u sa tumuwi! Ri a u livhuha, Mudzimu, ri a u livhuha! U ima na riṋe! Nga hu ḓivhadzwe zwimangadzo zwe wa ita! Mudzimu u ri, “Ndo nanga tshifhinga tsho teaho; ndi Nṋe ane nda haṱula ndi sa ṱaluli. Musi ḽifhasi ḽi tshi dzinginyea na vhathu vhaḽo, ndi Nṋe ane nda tika dziphuphu dza khwaṱha. Ndi vhudza vhadzialuswetho nda ri, ‘Ni songo tsha zuwa.’ Vhavhi nda vha vhudza nda ri, ‘Ni songo takusa ṋanga dzaṋu! Ni songo imisa ṋanga dzaṋu na lwa na ḽiṱaḓulu; ni songo amba no ṱoṱomodza mutsinga.’ ” A no hulisa muthu ha bvi vhubvaḓuvha, ha bvi vhukovhela, ha bvi phangani; a no haṱula ndi Mudzimu: u ṱukufhadza muṅwe, muṅwe a mu hulisa. Muṋe washu o fara tshinwelo nga tshanḓa; tsho ḓala waini i fhufhumaho mbiti dzawe; u a vha shululela, vhavhi vhoṱhe vha ḽifhasi vha i nwa, vha nwa na tshidziki tshayo. A vha nṋe ndi ḓo dzula ndi tshi zwi ḓivhadza; ndi ḓo renda Mudzimu wa Jakopo nga nyimbo. Vhavhi vhoṱhe u ḓo vha kula ṋanga, vhafulufhedzea vhone u ḓo imisa ṋanga dzavho. Mudzimu u a ḓihwa kha ḽa Juda, dzina ḽawe ndi ḽihulu kha ḽa Israele. Nnḓu yawe i Salema, u dzula Tsioni. Ndi he a vunḓekanya misevhe i dugaho, a konyokanya zwiṱangu na mapanga, zwone zwihali zwa nndwani. Iwe Mudzimu u na vhugala, u na lupenyo; maanḓa au a fhira thavha dzi sa sudzuluwi. Vhahali vho ṱangulwa vho lala, a hu na na ḽiswole ḽi no kona u imisa tshanḓa. Iwe Mudzimu wa Jakopo wó tou kaidza, bere na gariki dza nndwa zwi sokou te. A no ofhisa ndi Iwe u woṱhe; wó sinyuwa, ndi nnyi ane a nga ima phanḓa hau? Wo haṱula u makoleni, shango ḽa ofha ḽa tou tshete, hu tshi takuwa ha haṱula Iwe Mudzimu, uri u tshidze vhoṱhe vho kandeledzwaho. Vhathu vha tshi halifha ndi hone thendo yau i tshi ṋaṋa; vho ponyokaho mbiti dzau u tou vha kungela sa ludede. Khunyeledzani zwe na anela Muṋe washu Mudzimu waṋu! Mashango a matungo oṱhe nga a ḓise nduvho, a ṋee Ene a no ofhisa. U ṱukufhadza vhavhusi vha u ḓiḓivha, u ofhiwa nga mahosi a ḽifhasi. Ndi ṱavhela Mudzimu mukosi! Ndi ṱavhela Mudzimu mukosi a mpfa. Musi wa khombo ndi ṱoḓa Muṋe wa zwoṱhe; vhusiku hoṱhe ndi rabela ndó imisa zwanḓa, thabelo i sa tumuwi, hone nda si wane mufhumudzi. Nda ri u elekanya Mudzimu nda gomela, nda humbula nda pfa ndo kulea nungo. Wo ita uri ndi lale ndó donola maṱo, nda ḽa mbilu nda kundwa u amba; nda humbula maḓuvha aḽa a kale, miṅwaha yo fhiraho. Vhusiku nda elelwa luimbo lwanga, nda elekanya nda ḓivhudzisa nda ri, “Muṋe wa zwoṱhe o ri laṱa tshoṱhe naa? Nṋa a nga si tsha dovha a ri takalela? Lufuno lwawe lu sa dzinginyei lwo nyamalala tshoṱhe naa? Nṋa zwe a ri fulufhedzisa a zwi tsheeho? Kani Mudzimu o hangwa u khathutshela? Tshilidzi tshawe tsho kundwa nga mbiti kani?” Nda elekanya nda ri, “Tshi no mmbaisesa ndi uri Waṱaḓuluṱaḓulu ha tsha sumbedza maanḓa awe.” Litshani ndi elekanye mishumo ya Muṋe washu. Ee, ndi ḓo elekanya maḓembe au a kale. Ndi ḓo elekanya mishumo yau yoṱhe, nda humbula mishumo yau ya maanḓa. Mudzimu, zwine wa ita ndi zwikhethwa; ndi ufhio mudzimu a no eḓana na Mudzimu washu? Iwe u Mudzimu a no ita maḓembe; u ṱanela dzitshakha maanḓa au. Wo tshidza vhathu vhau nga maanḓa au, vhaḓuhulu vha Jakopo na Josefa. Mudzimu, maḓi o ri u u vhona, o ri u vhona uri ndi Iwe, a ofha, a tetemela, a dzinginyea u swika vhudzivhani hao, makole a shulula maḓi, mubvumo wa pfala lutomboni, misevhe yau ye vhenge phanḓa na murahu, milinga ya gariki yau ya nndwa ya bvuma ye ngindii, ngindii, phenyo dzau dza vhonetshela shango, ḽifhasi ḽa tetemela ḽa dzinginyea, Iwe wa fhira vhukati ha lwanzhe, wa vula nḓila vhukati ha maḓi a maanḓa, nangwe vhuṱala hau vhu songo vhonala. Wo endedza vhathu vhau unga sambi ḽa nngu, vhó rangwa phanḓa nga Mushe na Aroni. Vhathu vhanga, ipfani pfunzo yanga! Thetshelesani maipfi ane nda amba. Ndi ḓo amba nga zwifanyiso, nda bula zwe zwa vha zwo dzumbama u bva kale, zwithu zwe ra zwi pfa ra zwi ḓivha, zwe ra vhudzwa nga vhokhotsi ashu. A ri nga zwi dzumbeli vhana vhavho, ri ḓo zwi vhudza murafho u ḓaho, mishumo ya maanḓa ya Muṋe washu i rendeaho, na zwimangadzo zwe a ita. O vhetshela Jakopo ndaela, a tetshela Israele mulayo we a vhudza vhomakhulukuku washu uri vha vhudze vhana vhavho, uri mirafho i ḓaho i u ḓivhe, na vhana vha sa athu bebwa, na vhone vha vhudze vhana vhavho. Ndi hone vha tshi ḓo fulufhela Mudzimu, vha si hangwe mishumo yawe, vha vhulunge milayo yawe. Ndi hone vha sa nga ngi vhomakhulukuku wavho, mavhanga a tshipimbi, vha mbilu dza mashandukwa vhane Mudzimu a vhona vha sa fulufhedzei. Vhana vha Efraimi naho vho vha vho fara vhura, musi wa nndwa vho shavha. A vho ngo tevhedza mulanga wa Mudzimu, vho landula zwe a vha laya. Vho hangwa zwe a ita, zwimangadzo zwe a vha sumbedza. O ita maḓembe vhokhotsi avho vha tshi zwi vhona, shangoni ḽa Egipita, mudavhini wa Tsuani. O fhandekanya lwanzhe a vha pfukisa, a imisa maḓi a khwaṱha unga luvhondo. Masiari a vha endedza nga gole, vhusiku a vha vhonetshela nga mulilo. O fhandula matombo phangani, a vha fha maḓi a si na vhukono, vha nga vha khou nwa lwanzhe; a bveledza milambwana kha tombo, maḓi a ela unga mulambo. Hone vhone vha ḓi mu khakhela, vha shandukela Waṱaḓuluṱaḓulu phangani, vha linga Mudzimu nga khole, vha ri a vha ṋee zwiḽiwa zwine vha funa; vha ṱunga Mudzimu vha ri, “Mudzimu a nga kona u ri ṋea zwiḽiwa phangani? Ndi ngoho, o ri u rwa tombo maḓi a gubunyea, milambwana ya ela. Hone na zwiḽiwa a nga kona u ri ṋea naa? Avha vhathu a nga kona u vha ṋea ṋama?” Muṋe washu a tshi pfa vha tshi ralo a sinyuwa; a fhisa Jakopo nga mulilo, a sinyutshela Israele, nge vha si fulufhele Mudzimu, vha si tende uri u na maanḓa a u vha tshidza. Naho zwo ralo Ene o amba na lutombo, a vula mahothi a ḽiṱaḓulu, a nisela vhathu mana uri vha ḽe, a vha ṋea thoro dzi bvaho ṱaḓulu; muthu wa ṋama a ḽa zwiḽiwa zwa vharuṅwa, vha ṋewa mbuvha i si na vhukono; a vulela muya wa vhubvaḓuvha ngei ṱaḓulu, a swoga muya wa tshipembe nga maanḓa awe; a vha nisela ṋama ya nga buse, zwiṋoni zwa nga muṱavha khunzikhunzini, a zwi wisela mitumbani yavho, zwa phapha u mona dennde dzavho; vha ḽa vha pfa vha si tsha funa, nge a vha ṋea zwe vha zwi lilela. Ho ri vha sa athu fura nga zwiḽiwa zwe vha zwi lilela, zwi tshi kha ḓi tou vha haṋwani havho, mbiti dza Mudzimu dza vha vutshela, a vhulaha vhanna vha havho vha maanḓa, a wisa vhaṱhannga vha Israele. Nangwe zwo ralo vho ḓi endela u tshinya; naho o vha itela zwimangadzo a vho ngo mu fulufhela. Ndi zwe a fhedza maḓuvha avho unga mufemo, iṱo ḽi tshi tou poi miṅwaha yavho ya vha yo fhela. Mudzimu a tshi vha vhulaha vha vho mu ṱoḓa; vha dovha u humela khae vha tshi tou ḓifunga; vha elelwa uri Mudzimu ndi Ene bako ḽavho, Waṱaḓuluṱaḓulu ndi Ene Mulamuleli wavho. Hone ho vha hu u mu hoya nga milomo, vha mu zwifhela nga maipfi avho. Mbilu dzavho dzo vha dzi siho khae; vho vha vha tshi pambuwa mulangani wawe. Naho zwo ralo o vha khathutshela; o vha hangwela vhuvhi havho a si tsha vha lozwa. Ndi kanzhi a tshi humisa mbiti dzawe a dzi kanda; a elelwa uri ndi vhathu vha ṋama, ndi muya une wa sokou vhudzula wa fhira, u si tsha vhuya. Ndi lungana vha tshi mu shandukela phangani, vha mu ṱungufhadza sogani! Vha linga Mudzimu vha dovha, vha levhela Mukhethwa wa Israele. A vho ngo tsha humbula maanḓa awe, zwiḽa a tshi vha vhofholola kha vhatambudzi, zwiḽa a tshi sumbedza maḓembe awe shangoni ḽa Egipita, a tshi ita zwimangadzo mudavhini wa Tsuani. Milambo ya Vhaegipita a i shandula malofha, vha si tsha nwa maḓi milongani yavho. O ruma guma ḽa thunzi dza vha ḽa, a ruma zwiḓula zwa vha konḓisela vhutshilo; mavhele avho a ḽiwa nga magerere, zwibveledzwa zwavho zwa fhedzwa nga nzietshikume. O wisa tshifhango minḓirivhe ye tshote, mihuyu yavho ya kumbiwa; kholomo dzavho a dzi ruthutha nga tshifhango, thakha yavho a i fhedza nga nḓadzi. O vha shoshela nga mbiti dzawe dzi ofhisaho, na dambudzo, na u dinalea, na zwi konḓaho – tshigwada tshoṱhe tsha vharuṅwa vha lozwaho. O vulela mbiti dzawe nḓila; ho ngo vhuya a vha litsha vha tshila, o vha kumedza bulayo. O vhulaha matanzhe oṱhe a Egipita, yone mitshelo ya u thoma ya munna muṱani wa Hamu. Vhathu vhawe vhone o vha pfulusa unga sambi ḽa nngu, a vha endedza phangani unga miṱambi. O vha dededza zwavhuḓi uri vha si ofhe, hone maswina avho a milwa nga lwanzhe. A vhuya a vha swikisa mukanoni wa shango ḽawe ḽikhethwa, mivhundu ye a i wana nga maanḓa awe. O thatha dzitshakha phanḓa havho, a vha ṋea shango ḽa vha ifa ḽavho, a ṋea matsinde a Israele mahaya avho. Hone vhone vha linga Mudzimu, vha shandukela Waṱaḓuluṱaḓulu, vha si tsha tevhedza zwe a vha laya. Vho vha vha tshi ḓi nga vhokhotsi avho, vha si na vhuluvha, vha sa fulufhedzei, vha tshi nga vhura ho kombamaho, nga u sa fulufhedzea havho. Vho mu ṱunga nga u yo luvha zwikwarani hune ha luvha vhannḓa, vha vusa mbiti dzawe nga u luvha zwifanyiso. Mudzimu a ri u vha pfa a sinyuwa zwihulu, a landula Israele tshoṱhe. O ṱutshela vhudzulo hawe Shilo, dennde ye a vha o i akha vhukati ha vhathu. O litsha maswina a tshi thuba mbulungelo, tshone tshiga tsha maanḓa awe na vhugala. O vha o sinyutshela vhathu vhawe vhe a ḓinangela, a vha kumedza pfumo. Mulilo wa lozwa vhaṱhannga vhavho, vhasidzana vhavho vha si tsha imba dza mbingano; vhotshifhe vhavho vha ḽiwa nga pfumo, tshilikadzi dzavho dza si lile. Ndi hone Muṋe wa zwoṱhe a tshi vuwa khofheni, unga muhali o dzelelaho nga waini a tshi dzivhuluwa; a rwa maswina awe vha huma, vha shona lini na lini. A sala a tshi landula nnḓu ya Josefa, tsinde ḽa Efraimi a si tsha ḽi nanga; a nanga tsinde ḽa Juda, na Thavha ya Tsioni ye a i funa. Ndi hone he a fhaṱa thembele yawe, a i tea ya vha ya lini na lini, ya khwaṱha unga ḽifhasi, ya ṋanzwa makole. A nanga Dafita muḓinḓa wawe, a yo mu dzhia pfuloni; a mu dzhia a tshi khou lisa nngu a ḓa nae, uri a vhe mulisa wa vhathu vhawe Jakopo, a lise Israele lushaka lwa Mudzimu. Dafita a vha lisa o ḓikumedza, a vha endedza nga vhukoni. Mudzimu, vhannḓa vho tshoṱhela shangoni ḽau, thembele yau khethwa vho i kumadza, vho phusukanya Jerusalema a sala e matumba. Zwitumbu zwa vhalanda vhau vho zwi ṋea maanga uri a ḽe, ṋama ya vhathu vhau vha fulufhedzeaho vho i ṋea phukha dza ḓaka; vho shulula malofha avho unga maḓi, Jerusalema wa ḓala malofha; a hu na na ane a swiṱa vhafu. Vhahura vhashu vha a ri holedza, vhe ra ṋekana navho masakha vha a ri sea vha ri goḓa. Muṋe washu, u ḓo ri sinyutshela u swika lini? Mbiti dzau dzi ḓo duga lini na lini naa? Mbiti dzau dzi shululele vhannḓa vha sa u luvhi, na mivhuso i sa u rabeli; hufha vho mila Jakopo, vha phusukanya shango ḽa hawe. U songo ri lifhedzela vhuvhi ha vhokhotsi ashu, ṱavhanya u ri khathutshela, mbilu dzashu dzo ṋoka. Mudzimu Mutshidzi washu, ri farise, u tshi itela vhuhulu ha dzina ḽau; ri vhofholole, u ri hangwele vhukhakhi hashu, u tshi itela dzina ḽau. U tendelani vhannḓa vha tshi ri, “Mudzimu wavho u ngafhi?” Vha sumbedze ri tshi zwi vhona uri u lifhedzela hani malofha a vhalanda vhau o shululwaho. Ngavhe zwigomelo zwa mathubwa zwi tshi swika ha Iwe; nga maanḓa au mahulu, lamukisa vho haṱulelwaho lufu. Muṋe wa zwoṱhe, maṱamba e vhahura vhashu vha a posa ha Iwe, vha lifhedze kaṱanu na kavhili. Ndi hone riṋe vhathu vhau, dzone nngu dzine wa dzi lisa, ri tshi ḓo u renda lini na lini, ra u renda nga nyimbo zwi tshi ya nga mirafho na mirafho. Ri pfe, Iwe Mulisa wa Israele, Iwe une wa endedza Josefa unga sambi ḽa nngu, Iwe une wa dzula kha khuluṋoni vhukati ha vhakherube, sumbedza Efraimi na Benyamini na Manase lupenyo lwau. Vusa maanḓa au; iḓa u ri tshidze. Mudzimu, dovha u ri vuse; ri penyisele tshifhaṱuwo tshau uri ri tshidzwe. Muṋe washu Mudzimu Ramaanḓaoṱhe, mbiti dzau dzi ḓo ḓi nyenga, wa ḓi dzula u tshi sanda thabelo dza vhathu vhau u swika lini? Wo vha fusha nga vhuswa ha miṱodzi, wa vha nwisa miṱodzi nga ndilo. Wo litsha tshakha dzo ri tangaho dzi tshi lwela shango ḽashu; maswina ashu a a ri goḓa. Mudzimu Mulangazwoṱhe, ri vuse; ri penyisele tshifhaṱuwo tshau uri ri tshidzwe. Wo ḓisa munḓirivhe u tshi bva Egipita, wa tupula dzitshakha wa ṱavha wone; wo u khurela fhethu hune wa ḓo tanda, wa ṱoka midzi, wa ḓadza shango; murunzi wawo wa tiba dzithavha, thavhi dzawo dza tiba mikedara mihulu, dza adza dza guma lwanzheni, zwifhara zwawo zwa swika Yufuratha. Ndi mini wo wisa mutsheṱo wo u tangaho, uri vhafhiri vha nḓila vha fule nḓirivhe dzawo, u sale wo tou swoto? U kandekanywa nga nguluvhe dza ḓaka, zwipuka zwa ḓaka zwi ḽa wone. Mudzimu Mulangazwoṱhe, humela kha riṋe! Sedza u makoleni u vhone! Linda munḓirivhe hoyu, ndi mudzi we wa simiwa nga tshanḓa tshau tsha maanḓa, ndi ḓadzwane ḽe wa tou ḓivusela. Vho tumula munḓirivhe wau, vha u fhisa nga mulilo; vha ofhise vha lovhe! Tsireledza Israele ane wa vhusa ngae, ene mubebwa-nga-muthu we wa ḓivusela. Ndi hone ri si tsha ḓo u furalela; ri vuse, ri ḓo u rabela. Muṋe washu, Mudzimu Ramaanḓaoṱhe, ri vuse; ri penyisele tshifhaṱuwo tshau uri ri tshidzwe. Fhululedzani Mudzimu, ndi Ene maanḓa ashu! Mudzimu wa Jakopo mu ṱavheleni mukosi! Simani luimbo, lidzani mirumba; imbani luimbo lu takadzaho hu tshi lila haripa na tshihwana! Lidzani lufhalafhala vhuṱamboni ha Ṅwedzi muswa, ni lidze nga ḓuvha ḽa vhuṱambo hashu ṅwedzi wó tshena. Hoyo ndi mulayo wa Israele, ndi ndaela ya Mudzimu wa Jakopo. O u tetshela Josefa, zwiḽa a tshi yo lwa na Egipita. Henefho ndo pfa ipfi ndi sa athu ḽi pfa, ḽi tshi ri, “Ndo vha rula muhwalo, vha si tsha hwala zwirundu. Wo ri u khomboni wa mmbidzelela, nda u lamukisa, ndo u fhindula ndi goleni ḽa mubvumo; ndo u linga maḓini a Miriba. “Vhathu vhanga, thetshelesani ndi ni eletshedze; ngavhe ni tshi nthetshelesa, Israele! Ni songo vha na mudzimu usili; ni songo gwadamela mudzimu wa vhatsinda. Mudzimu Muṋe waṋu ndi Nṋe; ndi Nṋe we nda ni pfulusa shangoni ḽa Egipita. Aṱamani mulomo unga fhondo, ndi ḓo sokotedza ndodo.” “Hone vhathu vhanga a vho ngo nthetshelesa, Vhaisraele vho nyadza zwe nda amba. Ndi zwe nda vha kumedza tshipimbi tshavho, vha ita zwine vha funa. Ngavhe vhathu vhanga vha tshi nthetshelesa nandi, Vhaisraele vha si pambuwe nḓilani yanga, ndo vha ndi sa nga lengi u laṱisa maswina avho, nda a fhedza oṱhe! Vhane vha vhenga Muṋe waṋu vho vha vha tshi ḓo mu gwadamela vha sa funi, ṱhamu yavho ya vha ya lini na lini. Inwi ndo vha ndi tshi ḓo ni funda nga mavhele avhuḓi, nda ni fusha nga mutoli u no bva bakoni.” Mudzimu u langa khoro ya makoleni; u haṱula vhukati ha midzimu a ri, “Ni ḓo piringanya khaṱhulo u swika lini? Ni ḓo imelela vhavhi u swika lini? Lamukisani vhaheḓana na tsiwana; vho tambudzwaho na vhashai vha ṋeeni pfanelo dzavho. Lamulelani vhaheḓana na vha lilaho; vha vhofhololeni zwanḓani zwa vhavhi. “Vhathu a vha ḓivhi tshithu, a vha ṱalukanyi tshithu, vha tshimbila swiswini; miteo yoṱhe ya ḽifhasi i a dzinginyea. Ndi zwone, ndo ri ni pfi midzimu, noṱhe ni vhana vha Waṱaḓuluṱaḓulu. Hone ni ḓo ḓi lovha unga vhathu vha ṋama, ni ḓo ḓi wa unga vhavhusi vhoṱhe.” Mudzimu, takuwa u haṱule ḽifhasi, hufha u Muṋe wa tshakha dzoṱhe! Yawee, Mudzimu, u songo sokou fhumula! U songo sokou ṱanzwa maṱo wa lavhelesa. Mudzimu, vhona maswina au o halifha, vha u vhengaho vho imisa dziṱhoho. Vha lukela vhathu vhau vhunwa, vha langana vhavhavhalelwa vhau. Vha ri, “Kha ri ḽe lushaka lwoṱhe nga pfumo, dzina ḽa Israele ḽi sa tsha ḓo vhidzwa.” Vha u itela tshimbevha vho khwaṱhisa, vho vhofha mulanga wa u lwa na Iwe. Ndi Edomo na Vhaishmaele, ndi Muaba na Vhahagara, ndi Gebala na Amoni na Amaleke, ndi Filista na Vhatiro, hu ḓi nga Vhaashuru, na vhone vha ngomu, vha tikedza vhana vha Loto. Vha ite zwe wa ita Vhamidiani, zwe wa ita Sisera na Jabini mulamboni wa Kishoni, vhe vha lozwiwa Endoro, vha vha manyoro a mavu. Vhahulwane vhavho vha ite zwe wa ita Orebe na Ziebe, vhakololo vhavho vhoṱhe u vha ite sa Zebakha na Tsalimunna, vhe vha ri, “Nga ri dzhie pfulo ya Mudzimu i vhe yashu.” Yawee, Mudzimu wanga, vha ite unga mbeu ya luguli, vha nge mungu u hwalwaho nga muya, vha fhise vha nge ḓaka ḽi tshi swa nga mulilo, u nge khavhu i tshi fhisa dzithavha. Vha sale murahu nga ḓumbu ḽau, u vha ofhise nga tshiḓumbumukwe. Yawee Muṋe washu, nga vha tou niwa nga ṱhoni, vha vhuye vha u ṱoḓe! Vha shonise vha ofhe tshoṱhe, vha lovhe vho shona! Ndi hone vha tshi ḓo ḓivha uri u pfi Muṋe washu, Waṱaḓuluṱaḓulu, Muṋe wa ḽifhasi ḽoṱhe, ndi Iwe u woṱhe. Nnḓu yau i takadza hani, Iwe Muṋe washu Ramaanḓaoṱhe! Ndo ṱuvha miṱa ya Muṋe washu, ndi ita na u ṋoka; Mudzimu a tshilaho ndi mu fhululedza nga mbilu yanga yoṱhe. Hufha na lutiitii lwo wana tshiṱaha, ṱhambamaḓi na yone yo ḓiwanela vhudzulo hune ya nga thothonya mafhondo, henefho tsini ha aḽiṱari yau, Iwe Muṋe washu Ramaanḓaoṱhe, Khosi yanga, Mudzimu wanga. Vha na mashudu vha no dzula nḓuni yau; vha dzula vha tshi u renda. Vha na mashudu vhane maanḓa avho a bva kha Iwe; a hu na tshi vha takadzaho mbilu u fhira u fara lwendo lwa u ya nḓuni yau. Vha tshi fhira nga govhani ḽo omaho vha hu ita fhethu ha zwisima, vha welwa nga mashudu a mvula dza tseula. Vha ḓi pfa mbilu dzo khwaṱha dzi tshi ya, vha vhuya vha swika Tsioni, maṱoni a Mudzimu. Muṋe washu, Mudzimu Ramaanḓaoṱhe, ipfa thabelo yanga! Nthetshelese, Iwe Mudzimu wa Jakopo! Mudzimu, londola khosi, ene tshiṱangu tshashu, vhavhalela ene we wa mu ta. Ndi khwiṋe u ṱwa miṱani yau ḓuvha ḽithihi zwaḽo, u fhira maḓuvha a tshigidi ndi sa hu vhoni; ndi takalela u linda muṋango wa nnḓu ya Mudzimu zwanga, u fhira u dzula nḓuni dza vhavhi. Mudzimu Muṋe washu ndi ḓuvha ḽashu, ndi tshiṱangu, u ri itela vhuthu, a ri hulisa; vho faraho nḓila ya Muṋe washu vha sa vhuyi vha pambuwa, ha vha dzimi tshivhuya na tshithihi. Muṋe washu Ramaanḓaoṱhe, u na mashudu ane a fulufhela Iwe. Muṋe washu, wo tonda shango ḽau, wa dovha wa ita uri Jakopo zwi mu anḓe; wo hangwela vhathu vhau milandu yavho, wa tiba zwoṱhe zwe vha khakha; wo humisa mbiti dzau wa dzi thudzela thungo. Mudzimu Mutshidzi washu, dovha u ri vuse, u songo tsha ri sinyutshela. Ndi hone wo ri sinyutshela tshoṱhe naa? Mirafho i ḓaho i ḓo ḓi vhona mbiti dzau dzi sa dzimi naa? A u nga dovhi wa ri ṋea vhutshilo, vhathu vhau vha konou u pembelela naa? Muṋe washu, ri sumbedze lufuno lwau lu sa dzinginyei, u ri tshidze. Ndi ḓo thetshelesa zwine Mudzimu Muṋe washu a ḓo amba: vhathu vhawe vha fulufhedzeaho u vha fulufhedzisa mulalo, tenda vha si humele kha zwa vhutsilu. Ngoho, ha lengi u tshidza vhane vha mu ofha; vhugala hawe vhu ḓo dovha ha dzula shangoni ḽashu. Ndi hone vhuthu na u fulufhedzea zwi tshi ḓo ṱangana, vhuvhuya na mulalo zwa kuvhatedzana, u fulufhedzea ha simuwa fhasi, vhuvhuya ha sedza fhasi vhu makoleni, Muṋe washu a ri ṋea zwivhuya, shango ḽashu ḽa bveledza khaṋo, vhuvhuya ha mu ranga phanḓa, ha swielela ṋayo dzawe nḓila. Muṋe washu, mpfe u mphindule, ndi muheḓana, ndi mushai! Nndondole, hufha ndi tshi fulufhedzea! U Mudzimu wanga, ndi fulufhela Iwe, ntshidze! Muṋe wa zwoṱhe, nkhathutshele, ḓuvha ḽoṱhe ndi vhidzelela Iwe. Nthudze mbilu, Muṋe wa zwoṱhe, ndi livhisa mbilu yanga ha Iwe. Muṋe wa zwoṱhe, u na vhuthu, u a hangwela, vhane vha u vhidzelela u vha sumbedza lufuno luhulu. Muṋe washu, ipfa thabelo yanga, thetshelesa mukosi wanga. Musi wa khombo ndi a u vhidzelela; u ḓo mphindula. Muṋe wa zwoṱhe, kha midzimu yoṱhe a hu na a no nga Iwe; a hu na mishumo ine ya nga vhambedzwa na yau. Wo vhumba tshakha dzoṱhe; dzi ḓo ḓa dza u luvha, dza renda dzina ḽau, Iwe Muṋe wa zwoṱhe. Muhuluhulu ndi Iwe, u ita zwimangadzo, ndi Iwe Mudzimu u woṱhe. Muṋe washu, mpfunze u ita zwine wa zwi funa, ndi ḓo konou tshimbila ngohoni yau; mphe mbilu nthihi, ndi ofhe dzina ḽau. Muṋe wa zwoṱhe, Mudzimu wanga, ndi ḓo u renda nga mbilu yanga yoṱhe, ndi ḓo hulisa dzina ḽau lini na lini. A u mpfuni zwone, wo nṋula fhasi-fhasi tshaloni. Mudzimu, vhadzia-u-ḓihudza vha khou nndevhela, vhadzia-tshiṱuhu vha khou mmbulaha; ndi vhathu vha sa u londi. Hone Iwe Muṋe wa zwoṱhe u Mudzimu wa tshilidzi na khathutshelo; a u fheli mbilu, lufuno lwau a lu dzinginyei, u a fulufhedzea. Ntsedze, u nkhathutshele, nṋee nungo dzau; ntshidze, hufha na mme anga o vha mulanda wau. Ntsumbedze tshiga tsha vhuthu hau, maswina anga a zwi vhone, a shone. Vhukumakuma Iwe Muṋe washu wo mpfarisa wa mphumudza. Muṋe washu o tea muteo wa muḓi thavhani khethwa; u funa muḓi wa Tsioni, na khoro dzawo dzavhuḓi, u fhira miḓi yoṱhe ya Jakopo. Iwe muḓi wa Mudzimu a u khoḓwi zwone, u pfi u na vhugala. Mudzimu u ri, “Na Egipita, na Babele, ndi ḓo vha vhala na vhane vha nnḓivha, nda si sie na Filista na Tiro na Kushu, nda ri ‘Hoyu o bebwa-vho Tsioni.’ Ngangoho hu tshi ambiwa Tsioni hu ḓo pfi, ‘Hoyu na houḽa vho bebwa-vho hone. U ḓo tewa nga Waṱaḓuluṱaḓulu Ene muṋe.’ ” Muṋe washu u ḓo ri a tshi ṅwala dzitshakha a ri, “Hoyu o bebwa Tsioni, na hoyu, na hoyu.” Vha ḓo imba vha pembela vha ri, “Ndí Tsioni, ndi hone ndi hayani.” Mudzimu Muṋe washu, Iwe Mutshidzi wanga, ndi u lilela vhusiku na masiari. Ngavhe thabelo yanga i tshi swika ha Iwe; nḓevhe yau nga i thetshelese mukosi wanga. Ndi neta nga khombo, ndo no tou ingamela tshalo; ndi vho vhalwa na vho swiṱwaho, ndi nga munna a si tshee na nungo. Vho no nṱovhowa, ndi vho nga mufu; ndi nga vho ḽiwaho nga pfumo, vha eḓela tshaloni, wa vha hangwa, wa si tsha vha londa. Wo ntsukumedzela fhasi-fhasi dindini, vhudzivhani ha swiswi. Mbiti dzau dzi a ntsikeledza; wo ntiba nga magabelo au oṱhe. Wo nnzhiela khonani dzanga dzone-dzone, wa ita uri vha nnengwe. Ndo govhelwa, a thi koni u ponyoka. Maṱo anga o punda nga miṱodzi. Muṋe washu, ndi u vhidzelela ḓuvha ḽiṅwe na ḽiṅwe, ndi u ṱavhela mukosi ndó imisa zwanḓa. Vho faho u a vha itela zwimangadzo naa? Vhafu vha nga vuwa vha u renda naa? Lufuno lwau lu nga ḓivhadzwa tshaloni naa? U fulufhedzea hau hu ḓivhea ndozwoni naa? Zwimangadzo zwau zwi ḓihwa hu re na swiswi naa? Mishumo yau mivhuya i ḓihwa shangoni ḽa vho hangwiwaho naa? Muṋe washu, ndi u ṱavhela mukosi, thabelo yanga i swika ha Iwe hu tshee nga matsheloni. Muṋe washu, ndi mini u tshi nndaṱa wa mpfuralela? U bva hanani hanga ndo ḓi ṱungufhadzwa, nda dzula ndo ingamela tshalo; wo ḓi nnyofhisa, ndí fhano ndo kulea nungo. Mbiti dzau dzo tou ntswiela, wo nṱahadza nga nyofho; ḓuvha ḽoṱhe mbiti dzi ntanga unga muḓalo wa maḓi, dzo ntangela ngomu tshoṱhe. Wo nnzhiela khonani dzanga, wa nnduṱanya na ṱhama dzanga, khonani yone-yone yo salaho ndi swiswi. Muṋe washu, ndi ḓo imba nda ḓivhadza lufuno lwau lini na lini, mulomo wanga u ḓo hanelela mirafho yoṱhe u fulufhedzea hau. Ndo ri, “Lufuno lwau a lu dzinginyei lini na lini, u fulufhedzea hau ho ima ho khwaṱha unga ḽiṱaḓulu.” Wo ri, “Ndo vhofha mulanga na munangiwa wanga, ndo anela Dafita muḓinḓa wanga nda ri, ‘Vhaḓuhulu vhau vha ḓo ḓi vha hone lini na lini, ndi ḓo khwaṱhisa khuluṋoni yau zwi tshi ya nga mirafho na mirafho.’ ” Muṋe washu, ḽiṱaḓulu ḽi renda zwimangadzo zwau, vharuṅwa vha renda u fulufhedzea hau! Ndi nnyi makoleni a eḓanaho na Muṋe washu? Ane a nga Muṋe washu kha zwivhumbwa zwa ṱaḓulu ndi nnyi? Khoroni ya ngei ṱaḓulu hu ofheswa Mudzimu; ndi muhulu, u ofhisa u fhira vhoṱhe vho mu tangaho. Muṋe washu, Mudzimu Ramaanḓaoṱhe, ndi nnyi ane a nga Iwe? Muṋe washu, u na maanḓa mahulu, wo tangwa nga u fulufhedzea hau. U vhusa lwanzhe lwo sinyuwa, wa dzikisa magabelo alwo a tshi takuwa. Wo pwashekanya Rahaba ḓiragoni ḽa lwanzhe, ḽa vha khuvhabvu, wa balanganya maswina au nga tshanḓa tshau tsha maanḓa. Ḽiṱaḓulu ndi ḽau, na ḽifhasi ndi ḽau; wo tea ḽifhasi, wa sika zwoṱhe zwi re khaḽo. Ndi Iwe wo sikaho devhula na tshipembe, Thaboro na Heremoni dzi fhululedza dzina ḽau. Tshanḓa tshau tshi na maanḓa, u na nungo, maanḓa au ndi mahulu, tshanḓa tshau tshi fhira zwoṱhe. Khuluṋoni yau yo tewa kha ngoho na khaṱhulo mbuya, zwoṱhe zwine wa ita zwi vhonala zwi lufuno na u fulufhedzea. Vha na mashudu vhe vha guda u u renda, vhane vha tshimbila tshedzani tsha tshifhaṱuwo tshau, Iwe Muṋe washu. Vha fhululedza dzina ḽau ḓuvha ḽoṱhe, vha pembelela vhuvhuya hau. U vha ṋea vhugala na nungo, wa vha ombela shambo nge wa vha funa. Ngoho thovhele tshiṱangu tshashu u bva kha Muṋe washu, khosi yashu ro ṋewa nga Iwe Mukhethwa wa Israele. Zwiḽa kale wo amba na vhalanda vhau vha fulufhedzeaho, wa amba nga bono wa ri, “Ndi na muhali we nda mu ṋea nungo; ndo hulisa muṱhanngana we nda mu nanga vhukati ha vhathu. Ndo wana Dafita muḓinḓa wanga, nda mu ḓodza mapfura anga makhethwa, ha vha hone u mu rwela ṱari. Tshanḓa tshanga tshi ḓo mu tika; ngoho u ḓo khwaṱhiswa nga tshanḓa tshanga tsha maanḓa. A hu na swina ḽi no ḓo mu kunda nga maano; muvhi a no ḓo mu kandeledza haho. Hoṱhe hune a ya ndi ḓo pwashekanya maswina awe, nda vhulaha vha mu vhengaho. Ndi a fulufhedzea, ndi ḓo mu funa nga lufuno lu sa dzinginyei, dzina ḽanga ḽi ḓo mu ombela shambo, a vhusa lwanzhe, muvhuso wawe wa pfuka milambo. U ḓo mmbidzelela a ri, ‘U Khotsi anga, u Mudzimu wanga, bako ḽi no ntshidza.’ Nṋe ndi ḓo mu ita tanzhe ḽanga, a vha muhulwane wa mahosi a ḽifhasi. Ndi ḓo mu londola nga lufuno lu sa dzinginyei lini a lini, mulanga we nda vhofha nae a u nga fi; vhana vhawe vha ḓo dzula vhe hone lini na lini, khuluṋoni yawe i ḓo lalama unga lutombo. Hone vhana vhawe vhá laṱa Mulayo wanga, vha si tsha tevhedza zwe nda vha laya, vha nyadza ndaela dzanga, vha si dzi vhulunge, ndi ḓo vha laṱisa vhuvhi havho nga luḓo, vhukhakhi havho nda vha laṱisa nga ṱhamu. Ene a thi nga litshi u mu funa nda si tsha fulufhedzea. A thi nga vhofhololi mulanga wanga, zwe nda amba thi nga shandukisi. Ndo ana nga vhukhethwa hanga zwa vha zwo fhela, ndi nga si zwifhele Dafita. Vhana vhawe vha ḓo dzula vha hone, khuluṋoni yawe i ḓo lalama unga ḓuvha, i ḓo ima lini na lini unga ṅwedzi, wone ṱhanzi i fulufhedzeaho ya makoleni.” Hone zwino wo laṱa khosi ye wa i ta, wa i landula, wa i sinyutshela; wo vhofholola mulanga we wa vhofha na mulanda wau, tshiala tshawe tsha vhuhosi wa tshi mbulumbudza buseni. Wo thutha mitsheṱo yawe yoṱhe, wa phusukanya madzhavhelo awe ha sala matumba. U ṱangulwa nga vhafhiri vhoṱhe vha gondo, ndi munyadziwa-nga-vhahura. Wo ṋea maswina awe maanḓa a u mu kunda, wa a takadza oṱhe. Wo gomadza vhuhali ha pfumo ḽawe; nndwani ha tsha kunda. Wo tshinya vhuḽa vhugala hawe, khuluṋoni yawe we i thenu ye fhasi huru! Wo mu ṱungufhadza, a kalaha a tshi kha ḓi vha nga hawe, wa mu shonisa. Muṋe washu, zwi ḓo guma lini? U ḓo ḓi ri furalela naa? Mbiti dzau dzi ḓo ḓi duga unga mulilo naa? Elelwa uri vhutshilo hanga ho pfufhifhala hani. A u vhoni uri vhathu vhoṱhe vhe wa vha sika ndi mahandana fhedzi? U hone ane a nga lalama a si fe naa? Ndi nnyi ane a nga ḓitshidza a si dzhene tshaloni? Muṋe wa zwoṱhe, luḽa lufuno lwau lu sa dzinginyei lu ngafhi? Zwiḽa zwe wa anela Dafita nga u fulufhedzea hau zwi ngafhi? Muṋe wa zwoṱhe, sedza u nyadziwa ha mulanda wau, zwine mbiluni yanga nda konḓelela u seṅwa nga ditshakha, ndi tshi ṱambuludzwa nga maswina au, Muṋe washu, a tshi poṋodza khosi ye wa i ta, a i nyadzisa. Muṋe washu nga a rendwe lini na lini! AMEN! AMEN! Muṋe wa zwoṱhe, wo ḓi vha dzhavhelo ḽashu zwi tshi ya nga mirafho na mirafho. Zwiḽa thavha dzi sa athu bebwa, u sa athu sika ḽifhasi na shango, u ḓi vha Mudzimu u bva kale-kale, na lini na lini. Iwe u vhuedzedza muthu mavuni, wa ri, “Vhuelelani kha zwe na vha ni zwone, inwi vhana vha vhathu.” Kha Iwe tshigidi tsha miṅwaha tshi tou nga ḓuvha ḽa mulovha ḽo fhiraho, tshi nga muthu a tshi rembuluwa kathihi vhusiku. U kumba vhathu, zwa nga muloro une ḽi tshi tsha wa hangwiwa; vha nga hatsi vhu melaho nga matsheloni: nga matsheloni vhu a titima, nga madekwana ha puta ha oma. Ri fhiswa nga mbiti dzau, u tshi dinalea zwi ofhisa hani! Milandu yashu a yo ngo u dzumbama; u dzumbulula zwiphiri zwashu nga tshedza tshau. Maḓuvha ashu oṱhe a nyamaladzwa nga mbiti dzau; vhutshilo hashu vhu nga mufemo, a vhu lengi u fhela. Ri tshila miṅwaha ya 70, vha lalamaho vha tshila 80, hone zwine ya ri ḓisela zwi zwidini na maṱungu fhedzi; i tou fhufha ra vha ri si tsheeho. Ndi nnyi o no thetshelaho maanḓa a mbiti dzau? Ndi nnyi a no ḓivha uri wa sinyuwa zwi ofhisa hani? Ri funze u vhala maḓuvha ashu ri vhone uri ha gathi, mbilu dzashu dzi vhe na vhuṱali. Muṋe washu, humisa mbiti dzau, zwi ḓo guma lini? Khathutshela vhalanda vhau. Kha ri vuwe ro fushwa nga lufuno lwau, ri imbe ri takale maḓuvha oṱhe a vhutshilo hashu. Ri takadze zwi eḓane na zwiḽa u tshi ri ṱungufhadza, zwi eḓane na miṅwaha ye ra ṱangana na zwi konḓaho. Ngavhe vhalanda vhau vha tshi vhona mishumo yau ya maanḓa, vhana vhavho vha vhona vhugala hau. Ngavhe Muṋe wa zwoṱhe Mudzimu washu a tshi ri itela vhulenda, zwe ra shuma zwi si vhe mahandana, ndi zwone, nga a khwaṱhise mishumo ya zwanḓa zwashu. Ane a khuda nga Waṱaḓuluṱaḓulu, u ḓo lala murunzini wa Ramaanḓaoṱhe. Ndi ḓo amba na Muṋe washu nda ri, “Ndi Iwe vhushavhelo hanga, u vhudzumbamo hanga, Mudzimu wanga ane nda mu fulufhela.” Ngoho u ḓo u ponyokisa tshikwekweni tshe wa retshelwa, hu tshi ḓa dwadze ḽi vhulahaho, a u tshidza. U ḓo u kuvhatedza nga mithenga yawe, a u pilela nga phapha dzawe; u fulufhedzea hawe ndi tshone tshiṱangu na philelo. Na khombo dza vhusiku a u nga dzi ofhi, naho u musevhe u poswaho masiari, nangwe ḽi dwadze ḽi dodelaho swiswini, naho ḽi bulayo ḽi fhedzaho vhathu masiari tshivhangalala. Vha tshigidi vha tshi ḓi rambalala thungo ino yau, vha fumi ḽa zwigidi vha tshi wa thungo ya tshauḽa tshau, hone iwe a zwi nga u kwami; u ḓo sokou sedza zwau, wa vhona vhavhi vha tshi lifhedzwa. Hufha Muṋe washu e vhushavhelo hau, Waṱaḓuluṱaḓulu e vhudzumbamo hau, a hu na khombo i no ḓo u wela, a hu na phanzi i no ḓo sendela nnḓu yau. U ḓo ruma vharuṅwa vhawe, vha u londola nḓilani dzau dzoṱhe; vha ḓo u takula nga zwanḓa zwavho, u sa ḓo khukhulwa mulenzhe nga tombo. U ḓo kanda ndau na ṋowa, ndawana na mbeḓa wa zwi kandekanya. Mudzimu u ri, “Ú a mpfuna, ndi ḓo mu tshidza; ndi ḓo mu tsireledza, u ḓivha dzina ḽanga. A tshi mmbidzelela ndi ḓo mu aravha; e khomboni ndi ḓo ima nae; ndi ḓo mu lamukisa nda mu hulisa; ndi ḓo mu tonda a lalama, a vhona uri muthu ndi mu tshidza hani.” Muṋe washu, Waṱaḓuluṱaḓulu, zwo naka hani ri tshi u livhuha, ri tshi renda dzina ḽau nga nyimbo, ri tshi ḓivhadza lufuno lwau nga matsheloni, nga madekwana ra anḓadza u fulufhedzea hau, nga tshilidzo tsha thale dza fumi, na nga luimbo lwa mbila, hu tshi lidzwa haripa! Muṋe washu, u ntakadza nga mishumo yau, ndi fhululedza zwe wa ita. Muṋe washu, mishumo yau yo hula hani! Mihumbulo yau yo ṱanḓavhuwa hani! A si na ṱhalukanyo ha ḓivhi, tsilu a ḽi pfesesi, uri naho vhavhi vha tshi simuwa unga hatsi, na vhaitazwivhi zwi tshi vha anḓa, vha ḓo fhedzwa tshoṱhe. Hone Iwe Muṋe washu u ḓi dzula u muhulwane lini na lini. Ngoho-ngoho maswina au, Muṋe washu, ngoho-ngoho maswina au a ḓo lovha; vhoṱhe vhaitazwivhi vha ḓo balanganywa. Wo nnyombela shambo nda nga ṋari, wa nnḓodza mapfura a netulusaho. Maṱo anga o vhona maswina anga a tshi kundwa, nḓevhe dzanga dzo no ḓi pfa mutsindo wa vhane vha mmvutshela. Vha fulufhedzeaho zwi ḓo vha anḓa unga mutshevho u tshi ṱuma lurere, vha aluwa unga mukedara wa Libanoni. Vho ṱavhiwa nḓuni ya Muṋe washu, vha titima miṱani ya Mudzimu washu. Vha ḓo ḓi aṋwa mitshelo naho vho no ḓi vha vha maḓuvha; vha ḓo dzula vhe vhaswa unga miri midala, vha tshi ṱanziela uri Muṋe washu u ita zwone, ndi Ene bako ḽanga, ha khakhi. Muṋe washu ú a vhusa, o ambara vhugala, Muṋe washu o fuka maanḓa, o ḓivhofha khundu ngao. Shango ḽo ṱoka midzi, a ḽi sudzuluswi; na khuluṋoni yau ndi kale yo ima, Iwe u wa lini na lini. Muṋe washu, milambo yo bvuma, milambo yo takusa maipfi, milambo i bvumisa magabelo. Mubvumo wa maḓi mahulu ndi muhulu; magabelo a lwanzhe ndi mahulu vhukuma; hone muhulusa ndi Muṋe washu a re ṱaḓulu. Muṋe washu, ndaela dzau a dzi shanduki, vhukhethwa vhu nakisa nnḓu yau lini na lini. Muṋe washu, u Mudzimu ane a lifhedza; Iwe Mudzimu Mulifhedzi, ḓivhonadze! Takuwa, Iwe Muhaṱuli wa ḽifhasi; lifhedza vhadzia-u-ḓihudza u tshi tevhedza zwiito zwavho! Muṋe washu, vhavhi vha ḓo ḓiphiṋa u ya ho ya naa? Vha ḓo gumafhi? Maṱamba vha tou pfa vha tshi vhea; vhaitazwivhi vhoṱhe vha a ḓikhoḓa. Vha kandeledza vhathu vhau, Muṋe washu, vha tsikeledza vhanangiwa vhau. Vha vhulaha tshilikadzi na ṱhunḓu, vha ponda tsiwana. Vha ri Muṋe washu ha zwi vhoni; Mudzimu wa Jakopo ha zwi londi. Ni vhone, inwi ni si na ṱhalukanyo; inwi matsilu, ni ḓo ṱalifha lini? Kani we a ni ṋea nḓevhe ndi dzinganḓevhe? We a ni fha maṱo ndi bofu kani? Kani-ha ane a onyolosa dzitshakha ha laṱisi? Ene ane a gudisa vhathu ha na nḓivho kani? Muṋe washu u ḓivha mihumbulo ya vhathu; u ḓivha uri a vha tshithu. Muṋe washu, ú na mashudu ane wa mu laya, wa mu funza mulayo wau, u mu rudza mbilu musi wa khombo, vhavhi vha vhuya vha swiṱwa. Muṋe washu a nga si laṱe vhathu vhawe, a nga si furalele vhanangiwa vhawe. Hu ḓo dovha ha vhuya khaṱhulo mbuya; vhoṱhe vha mbilu dzo ṱambaho vha ḓo i tevhela. Ndi nnyi ane a ḓo nndwela ndi tshi imedzana na vhavhi? Ndi nnyi ane a ḓo nnyimelela vhaitazwivhi vha tshi mmvutshela? Ngavhe Muṋe washu a si mpfarise, ndi musi ndo fa. Ndi tshi ri, “Mulenzhe wanga u khou redzemuwa,” Iwe Muṋe washu wa ntika, ngauri u na lufuno. Musi mbilu yanga i tshi swa, wa nkhuthadza wa nthudza mbilu. Nṋa vhavhusi vhavhi vhane vha ḓivhetshela milayo ya vhukwila, vha nga konana na Iwe? Vha luka vhunwa ha u fasha vha fulufhedzeaho, vha si na mulandu vha haṱulelwa lufu. Muṋe washu ndi Ene vhushavhelo hanga; Mudzimu wanga ndi Ene bako ḽi ntsireledzaho. Ú ḓo vha lifhedzela vhutshinyi havho, a vha fhedza nga mulandu wa vhuvhi havho. Mudzimu Muṋe washu u ḓo vha lozwa. Iḓani ri fhululedze Muṋe washu! Nga ri mu pembelele, Ene bako ḽi ri tshidzaho! Nga ri swike phanḓa hawe ri mu rende, nga ri mu imbele ri pembele. Muṋe washu ndi Mudzimu muhulu, ndi Khosi khulu i vhusaho midzimu yoṱhe. U vhusa u bva zwigodini zwa ḽifhasi u swika miṱombozwiloni ya dzithavha. Lwanzhe ndi lwawe, ndi Ene o lu sikaho, na shango ndi ḽawe, ḽo vhumbwa nga zwanḓa zwawe. Iḓani ri khothe ri mu luvhe, nga ri gwadamele Muṋe washu o ri vhumbaho. Hufha e Ene Mudzimu washu, riṋe rí vhathu vhawe, rí sambi ḽine a ḽi londola. Ngavhe ṋamusi ni tshi pfa ipfi ḽawe nandi! U ri, “Ni songo ita tshipimbi unga no ita ni Miriba, ni songo dovha zwa ḽiḽa ḓuvha musi ni Masa phangani, he vhokhotsi aṋu vha nṱunga, vha nndinga, naho vho vhona zwe nda ita. Murafho wonouḽa ndo u nyala miṅwaha ya mahumi maṋa, nda ri, ‘Ndi vhathu vha mbilu dzo bvaho ngonani, a vha funi u ḓivha nḓila dzanga.’ Nda ana ndo sinyuwa nda ri, ‘Vha nga si dzhene he nda vha ndi tshi ḓo vha awedza.’ ” Imbelani Muṋe washu luimbo luswa, ḽifhasi ḽoṱhe nga ḽi imbele Muṋe washu! Imbelani Muṋe washu, khoḓani dzina ḽawe, ḓivhadzani u tshidza hawe ḓuvha ḽiṅwe na ḽiṅwe. Anḓadzani vhugala hawe tshakhani dzoṱhe, ni ḓivhadze vhathu vhoṱhe mishumo yawe i mangadzaho. Muṋe washu ndi muhulu, o tewa nga thendo khulu, o fanela u ofhiwa u fhira midzimu yoṱhe. Hufha midzimu yoṱhe ya dzitshakha i si tshithu; hone Muṋe washu o sika ḽiṱaḓulu. Vhurena na vhugala zwi khae, fhethu hawe hukhethwa hu na maanḓa na lupenyo. Inwi tshakha dzoṱhe, iḓani ha Muṋe washu! Mu huliseni, mu luvheni, u na maanḓa. Rendani dzina ḽa Muṋe washu, zwo tea; ḓisani nduvho nḓuni yawe. Khothani Muṋe washu a tshi vhonadza lupenyo lwawe lukhethwa! Ḽifhasi ḽoṱhe nga ḽi mu tetemele. Vhudzani dzitshakha ni ri, “Muṋe washu u a vhusa; shango ḽo tikwa, ḽi nga si sudzuluswe; u ḓo haṱula dzitshakha a sa ṱaluli.” Ḽiṱaḓulu nga ḽi takale, ḽifhasi nga ḽi fhululedze, lwanzhe nga lu bvume na zwoṱhe zwi re khalwo; masimu nga a pembele na zwoṱhe zwi re khao. Ndi hone miri yoṱhe ya ḓaka i tshi ḓo fhululedza; i ḓo imbela Muṋe washu ngauri u a ḓa; u ḓa u haṱula ḽifhasi. U ḓo haṱula shango a sa ṱaluli, dzitshakha u ḓo dzi haṱula nga khaṱhulo ya ngoho. Muṋe washu u a vhusa, ḽifhasi nga ḽi fhululedze! Mashango a kule nga a takale! O tangwa nga makole na swiswi; khuluṋoni yawe yo tewa kha u fulufhedzea na khaṱhulo mbuya. Mulilo u mu ranga phanḓa, u fhisa maswina awe thungo dzoṱhe. Phenyo dzawe dzi tshi ri vhenge dzi vhonetshela shango; ḽifhasi ḽi tshi zwi vhona ḽi a tetemela. Dzithavha dzi ṋoka sa phula phanḓa ha Muṋe washu, phanḓa ha Muṋe wa ḽifhasi ḽoṱhe. Ḽiṱaḓulu ḽi ḓivhadza u fulufhedzea hawe; tshakha dzoṱhe dzi vhona vhugala hawe. Vhoṱhe vha no rerelela zwifanyiso vha a shona; ndi vha no ṱongisa midzimu i si tshithu. Muṋe washu u gwadamelwa nga midzimu yoṱhe. Tsioni i tshi zwi pfa i a takala, miḓi ya Juda i a fhululedza, i tshi vhona khaṱhulo yau, Muṋe washu. Iwe Muṋe washu, u Waṱaḓuluṱaḓulu a no fhira zwoṱhe fhano fhasi; u muhulwane, u fhira midzimu yoṱhe. Vha funaho Muṋe washu nga vha nengwe vhuvhi; u londola vhalanda vhawe vha fulufhedzeaho, a vha lamukisa zwanḓani zwa vhavhi. Hu si kale ḓuvha ḽa vha fulufhedzeaho ḽi ḓo bva, vha mbilu dzo ṱambaho vha pembela. Inwi vha fulufhedzeaho, takalelani Muṋe washu, mu rendeni, ḓivhani uri ndi mukhethwa! Imbelani Muṋe washu luimbo luswa, o ita zwimangadzo! O kunda nga maanḓa awe, nga tshanḓa tshawe tshikhethwa. Muṋe washu o ri sumbedza gundo ḽawe, a dzumbululela dzitshakha u fulufhedzea hawe. U a fulufhedzea; zwe a fulufhedzisa Israele nga lufuno o zwi ita; ḽifhasi nga he ḽa kanda ḽo vhona gundo ḽa Mudzimu washu. Ḽifhasi ḽoṱhe nga ḽi ṱavhele Muṋe washu mukosi nga dakalo, nga ḽi mu huvhele mihuvho nga nyimbo. Imbelani Muṋe washu nga haripa, ni imbe ni tshi lidza haripa! Pembelelani Khosi, Muṋe washu, ni tshi lidza porompiṱa na phalaphala! Lwanzhe nga lu bvume na zwoṱhe zwi re khalwo; na shango na zwoṱhe zwi dzulaho khaḽo. Milambo nga i vhande zwanḓa; dzithavha nga dzi fhululedze, dzi imbele Muṋe washu; u khou ḓa u haṱula ḽifhasi. U ḓo haṱula shango a sa ṱaluli, tshakha u ḓo dzi haṱula nga khaṱhulo ya ngoho. Muṋe washu u a vhusa, tshakha nga dzi tetemele! O thukha kha khuluṋoni vhukati ha vhakherube; ḽifhasi nga ḽi dzinginyee! Muṋe washu ndi muhulwane Tsioni, ndi Ene Muvhusi muhulu wa tshakha dzoṱhe. Nga vha rende dzina ḽau ḽihulu ḽi ofhisaho. Ndí mukhethwa! U Khosi ya maanḓa i funaho khaṱhulo mbuya, ndi Iwe wo teaho khaṱhulo ya ngoho, wa funza Jakopo zwi re zwone na u fulufhedzea. Hulisani Mudzimu Muṋe washu, mu luvheni ni he milenzhe yawe ya kanda! Ndí mukhethwa! Mushe na Aroni vho vha vhe vhotshifhe vhawe, Samuele na ene o vha a tshi mu rabela; vho vhidzelela Muṋe washu a vha aravha. O amba navho e kha phuphu ya gole, vha tevhedza zwe a vha laya, na ndaela dze a vha ṋea. Ndi ngoho, Mudzimu Muṋe washu, wo vha fhindula; wo vha Mudzimu a vha hangwelaho, naho wo vha u tshi vha lifhedzela vhukhakhi havho. Hulisani Mudzimu Muṋe washu, mu luvheni e thavhani yawe khethwa. Mudzimu Muṋe washu ndi mukhethwa! Ḽifhasi ḽoṱhe nga ḽi ṱavhele Muṋe washu mukosi nga dakalo. Shumelani Muṋe washu no takala; iḓani khae ni tshi fhululedza. Ḓivhani uri Muṋe washu ndi Ene Mudzimu! Ndi Ene o ri vhumbaho, riṋe ri vhathu vhawe, ri nngu dzine a dzi lisa. Dzhenani nga khoro dzawe ni tshi livhuha, ni dzhene miṱani yawe ni tshi mu renda; mu livhuheni ni rende dzina ḽawe. Muṋe washu u na vhuthu, lufuno lwawe a lu gumi, u ḓi fulufhedzea, zwi tshi ya nga mirafho na mirafho. Tsha ndi imbe lwa vhuthu hau na khaṱhulo mbuya; tsha ndi u imbele, Muṋe washu! Ndi ḓo ḓilonda nda tshila vhutshilo vhu sa solisei. Yowee, u ḓo nndalela lini? Ndi ḓo tshilisana na vha muṱa wanga ndí na luvalo lwo ṱambaho. Ndi nga si vhuye nda konḓelela zwo vhifhaho; zwiito zwa vhane vha gunea zwi nga si nnambatele. Ndi ḓo ḓiilisa vhuvhi nda furalela vhadziavhufhura. Mudziatshisolo ndi ḓo mu vala mulomo, a si tsha dovha; wa u ḓihudza na u ḓiḓivha a thi nga mu konḓeleli. Ndi ḓo konana na vhane vha fulufhedzea, nda dzula navho; a sa solisei u ḓo vha mulanda wanga. Ane a fhura ha nga dzuli muṱani wanga, ane a shanda mafhungo a nga si dzule hune nda mu vhona. Misi yoṱhe ḽi tshi tsha ndi ḓo tupula vhavhi vhoṱhe shangoni; ndi sudzulusa vhavhi vhoṱhe muḓini wa Muṋe washu. Muṋe washu, ipfa thabelo yanga; ngavhe mukosi wanga u tshi swika ha Iwe! U songo mpfuralela musi wa khombo; nḓevhe yau nga i nthetshelese ndi tshi vhidzelela, ṱavhanya u mphindula. Maḓuvha anga a nyamalala unga vhutsi; muvhili wanga u tou duga, mbilu yanga yo oma, yo puta unga hatsi; ndi ita na u hangwa u ḽa. Ndo tou sala ndi lwatsi, nga u ṱavha mukosi ndi tshi gomela. Ndi nga tshikwitha phangani, gwitha matumbani, a thi fari khofhe; ndi nga tshiṋoni tsho salaho tshi tshoṱhe tshiuludzani tsha nnḓu. Maswina anga a nkolela ḓuvha ḽoṱhe; vha teketelana nga dzina ḽanga. Zwiḽiwa zwanga ndi milora; tshine nda nwa ndi tshi vanga na miṱodzi, nga ṅwambo wa mbiti dzau dzi ofhisaho. Wo nndoba wa mposa kule. Vhutshilo hanga vhu nga mirunzi ya nga madekwana i sa lengi u milwa nga vhusiku; ndi puta unga hatsi. Hone Iwe Muṋe washu wo dzula kha khuluṋoni lini na lini, mirafho na mirafho a i u hangwi. U ḓo takuwa wa khathutshela Tsioni; ndi tshone tshifhinga tshine wa ḓo u pfela vhuṱungu; tshifhinga tsho tiwaho tsho swika. Riṋe vhalanda vhau ri kha ḓi funa matombo awo, ri tshi vhona matumba awo ri a ṱungufhala. Tshakha dzi ḓo ofha dzina ḽau, Muṋe washu, mahosi oṱhe a ḽifhasi a ḓo tata vhugala hau, nga u vhona Muṋe washu o vusa Tsioni, e bvelele e kha lupenyo lwawe. Ha nga nyadzi khumbelo dza vho ṱangulwaho, u ḓo pfa thabelo dzavho. Hezwo nga zwi ṅwalelwe murafho u kha ḓi ḓaho, uri lushaka luswa lwa Muṋe washu lu mu rende lu ri, “Muṋe washu o sedza fhasi e hukhethwa ngei nṱha, a vhona ḽifhasi e ṱaḓulu, a pfa zwigomelo zwa mathubwa, a vhofholola vho haṱulelwaho lufu.” Ndi zwine dzina ḽa Muṋe washu ḽa ḓo ḓivhadzwa Tsioni, a rendwa Jerusalema, musi dzitshakha na mivhuso vha tshi kuvhanganela u luvha Muṋe washu. O mmvunḓa nungo ndi tshi kha ḓi vha nga hanga, a fhungudza maḓuvha anga. Ndi zwine ndi tshi amba nae nda ri, “Yawee, Mudzimu wanga, u songo nṱuwisa ndi sa athu kalaha; hufha Iwe u tshi tshila lini na lini. “Ḽifhasi wo ḽi tea kale-kale; ḽiṱaḓulu ndi mushumo wa zwanḓa zwau. Zwone zwi ḓo lovha, Iwe wa ḓi sala; zwoṱhe zwi ḓo ṱahala unga nguvho, wa bvula wa laṱa; hone Iwe u ḓi dzula wo ralo, miṅwaha yau a i gumi. Vhana vhashu vha ḓo tshila nga mulalo, na vhaḓuhulu vhavho vha ḓo tsireledzwa nga Iwe.” Kha ndi rende Muṋe washu nga mbilu yanga yoṱhe, ndi khoḓe dzina ḽawe ḽikhethwa nga zwoṱhe zwine nda vha zwone. Kha ndi rende Muṋe washu nga mbilu yanga yoṱhe, ndi si hangwe zwivhuya zwoṱhe zwe a nnyitela. U nkhangwela milandu yanga yoṱhe, a fhodza maṱungu anga oṱhe. U ntshidza ndó ingamela tshalo; lufuno lwawe lu sa dzinginyei, na tshilidzi, ndi tshone tshiala tshanga. U mpfusha nga zwivhuya, nda pfa ndo humela hanani, ndi na nungo dzi no nga dza goni ḽi tshi fhufha. Muṋe washu u lwela vhoṱhe vha kandeledzwaho, vha tshi hwelelwa a vha sengela. O ḓivhadza Mushe zwe a vha o dzudzanya, a sumbedza Vhaisraele mishumo yawe. Muṋe washu u na khathutshelo na tshilidzi, ha fheli mbilu, lufuno lwawe ndi luhulu, a lu dzinginyei; ha dzuli a tshi sengisa vhathu, ha sinyuwi tshoṱhe; ri tshi khakha ha ri rwi nga ṱhamu yo eḓanaho vhutshinyi hashu, ha vhili milandu yashu. Vhane vha mu ofha u vha funa nga lufuno luhulu, lwo hula unga lutombo lu nṱha-nṱha ha shango. Vhutshinyi hashu u vhu sudzulusela kule na riṋe, zwa nga vhubvaḓuvha vhu kule na vhukovhela. Muṋe washu u khathutshela vhane vha mu ofha, unga khotsi a tshi khathutshela vhana. U ḓivha tsiko yashu, ha hangwi uri ri buse. A vha muthu, vhutshilo hawe vhu nga hatsi; u aluwa unga dzuvha tsimuni, muya wa ḽi vhudzula ḽi a fa, he ḽa vha ḽi hone ha hangwiwa. Vhane vha ofha Muṋe washu u vha funa nga lufuno lu sa dzinginyei lini na lini, a lwela na vhana vha vhana vhavho; ndi vhane vha si pfuke mulanga wawe, vha ita zwine milayo yawe ya vha laya. Muṋe washu o imisa khuluṋoni yawe ḽiṱaḓulu, muvhuso wawe u vhusa vhoṱhe. Rendani Muṋe washu, inwi vharuṅwa vhawe, inwi vhahali vha maanḓa ni itaho zwine a amba, inwi ni mu thetshelesaho! Rendani Muṋe washu, inwi mara awe oṱhe a ḽiṱaḓulu, inwi vhaḓinḓa vhawe vha itaho zwine a funa! Rendani Muṋe washu, inwi zwisikwa zwawe zwoṱhe, hoṱhe-hoṱhe hune a vhusa. Na nṋe kha ndi rende Muṋe washu nga mbilu yanga yoṱhe! Kha ndi rende Mudzimu wanga, u muhuluhulu! Wo ḓiputela nga vhurena na vhugala. Wo fuka tshedza unga nguvho; u akha lutombo unga dennde, wa fhaṱa pfamo yau nṱha ha maḓi a makoleni, wa namela makole a nga ndi gariki yau, wa fhufha nga phapha dza muya. Maḓumbu ndi vhone vhaḓinḓa vhau, khavhu dza mulilo ndi vhashumeli vhau. Wo fhaṱa shango nṱha ha muteo waḽo, ḽi nga si vhuye ḽa sudzuluswa. Wo ḽi fukedza lwanzhe lwa nga nguvho, maḓi a tiba dzithavha. Hone Iwe wo ri u kaidza, maḓi a shavha, a ri u pfa mubvumo wau a ṱuwa nga luvhilo; a fhufha dzithavha nga nṱha, a tsela magovhani, fhethu he wa ri a ye hone. Wo a vhetshela mukano, a nga si u pfuke; ha tsha ḓo dovha a tibedza ḽifhasi. U ita uri zwisima zwi gubunyee, zwi ele milongani vhukati ha dzithavha. Zwi ṋea phukha dza ḓaka maḓi, mbiḓi dza dzimula ḓora. Zwiṋoni zwi fhaṱa zwiṱaha tsini ha maḓi; zwi imba vhukati ha matavhi. U shasha dzithavha u pfamoni yau ngei ṱaḓulu, ḽifhasi ḽa nwa la kama nga zwe wa ḽi ṋea. U medzela kholomo hatsi, vhathu wa vha medzela zwimela vha lima, ḽifhasi ḽa bveledza zwiḽiwa: waini i no takadza mbilu ya muthu, mapfura a no penyisa tshifhaṱuwo tshawe, na vhuswa vhu no tika mbilu ya muthu. Miri ya Muṋe washu i sheledzwa ya pfelela, yone mikedara ya Libanoni ye a i ṱavha. Zwiṋoni zwi fhaṱa zwiṱaha zwazwo henefho, gololwane ḽa dzula ṱhodzini dzayo. Thavhani ndapfu hu dzula ngululu, mbila dzi dzumbama nngwani. Wo vhumba ṅwedzi, u kala ṅwaha ngawo; ḓuvha ḽi a ḓivha uri ḽi kovhela lini. U ḓisa swiswi ha vha vhusiku, phukha dzoṱhe dza ḓaka dza bvela nnḓa. Ndau dzi a vhomba dzi tshi zwima; dzi ṱoḓa zwiḽiwa zwadzo kha Mudzimu. Ḓuvha ḽi tshi bva dzi yo dzumbama, dza humela vhulaloni hadzo. Muthu u bva a yo shuma, a shuma u swika nga lufhimavhaeni. Muṋe washu, mishumo yau yo anda hani! Yoṱhe wo i ita nga vhuṱali; ḽifhasi ḽo ḓala zwivhumbwa zwau. Lwanzhe ngolu, lwo hula hani, lwo aṱama hani! Lu na mutshatshame wa zwivhumbwa zwi si na mbalo, zwi tshilaho, zwihulwane na zwiṱuku. Henefho zwikepe zwi a tshimbila, zwi tshi ṱuwa, zwi tshi vhuya, na Liviathani ḽe wa ḽi vhumbela u ḓimvumvusa ngaḽo. Zwoṱhe hezwo zwo lavhelesa Iwe, uri u zwi ṋee zwiḽiwa zwazwo nga tshifhinga tsho teaho. U tshi zwi ṋea zwi a doba; u tshi zwi pakulela zwi fushea nga zwithu zwavhuḓi. Arali wa zwi furalela, zwi a ofha; u tshi zwi dzhiela mufemo, zwi a fa, zwa vhuelela mavuni. U tshi rumela Muya wau, u a zwi sika, ḽifhasi ḽa dovha ḽa vha ḽiswa. Ngavhe vhugala ha Muṋe washu vhu tshi rendwa lini na lini; ngavhe Muṋe washu a tshi takadzwa nga mishumo yawe. A tshi sedza ḽifhasi, ḽi a tetemela; a tshi kwama dzithavha, dzi duba vhutsi. Ndi ḓo imbela Muṋe washu vhutshilo hanga hoṱhe; ndi tshi kha ḓi tshila ndi ḓo renda Mudzimu wanga nga nyimbo. Ngavhe zwine nda elekanya zwi tshi takadza Muṋe washu, unga na nṋe a tshi ntakadza. Vhatshinyi vhone ngavhe vha tshi nyamalala, vhavhi vha si tsha vha hone fhano shangoni. Kha ndi rende Muṋe washu! Haleluya, nga hu rendwe Muṋe washu! Livhuhani Muṋe washu, mu rabeleni, ḓivhadzani dzitshakha mishumo yawe! Mu imbeleni, mu rendeni nga dziphisalema, aneani mishumo yawe i kanukisaho! Zuwani dzina ḽawe ḽikhethwa; mbilu dza vhane vha mu ṱoḓa nga dzi takale. Ṱoḓani Muṋe washu, u na maanḓa, lusani u dzula nae misi yoṱhe. Elelwani maḓembe e a ita, na zwiga zwawe, na zwe a amba a tshi haṱula, inwi vhaḓuhulu vha Abrahamu mulanda wawe, vhana vha Jakopo munangiwa wawe. Ndi Ene Mudzimu Muṋe washu, muvhuso wawe u ṱanganya ḽifhasi. Ha hangwi mulanga wawe na kathihi, zwe a fulufhedzisa zwi dzula zwo ralo, ha vhuya ha fhira mirafho ya zwigidi. Ndi mulanga we a vhofha na Abrahamu, a fulufhedzisa Isaka nga muano, a zwi khwaṱhisa a zwi ita mulayo misi ya Jakopo, wa vha mulanga wa lini na lini we a vhofha na Israele, a tshi ri, “Inwi ndi ḓo ni ṋea shango ḽa Kanana, ḽa vha ifa ḽaṋu ḽe nda ni kovhela.” Zwiḽa vha tshi kha ḓi vha vhathu vha si gathi, vhe vhaṱuku sa muroho, vhe vhatsinda shangoni ḽeneḽo, vho tendeleka na dzitshakha, vha mona na mivhuso, a si tende na muthihi a tshi vha kandeledza, a kaidza mahosi a tshi itela vhone, a ri, “Ni songo kwama vhe nda vha shululela Muya wanga, ni songo huvhadza vhaporofita vhanga.” O wisa nḓala shangoni, vha gotsha ḓula. O vha o no ḓi rangisa Josefa phanḓa, a rengiswa a vha phuli. Vho mu vhofha milenzhe nga dzigeḓane, vha mu tshipa mukulo nga tsimbi, ha vhuya ha itea zwe a porofita, ipfi ḽa Muṋe washu ḽa sumba uri o ima ngohoni. Khosi yo ri a vhofhololwe, a vhofhololwa nga muvhusi wa dzitshakha, a mu ita mukoma wa nnḓu yawe, a langa thundu yawe yoṱhe, vhakoma vhawe a vha langa nga hune a funa, a funza vhahulwane vhuṱali. Zwenezwo na Vhaisraele vha pfulutshela Egipita, Jakopo a vha ṱhunḓu shangoni ḽa Hamu. Muṋe washu a andisa vhathu vhawe, vha anda u fhira maswina avho; a vhuya a shandula mbilu dzavho, vha vhenga vhathu vhawe, vha itela vhalanda vhawe vhukwila. Ndi hone a tshi ruma Mushe muḓinḓa wawe, na Aroni we a mu nanga, vha sumbedza Vhaegipita zwiga nga maḓembe e a amba, vha ita zwimangadzo shangoni ḽa Hamu: A ḓisa swiswi, shango ḽa swifhala ḽe nzwii, vhone vha si vhuye vha tenda zwe a amba; a shandukisa maḓi a vha malofha, khovhe dzavho dza fa; shango ḽavho ḽa ḓala zwiḓula, dza dzhena na pfamoni dza musanda; a amba, ha ḓa guma ḽa phuvhe, na vhunyunyu, ha ḓadza shango; a vha nisela tshifhango, a ḓisa phenyo dza vhonetshela shango ḽoṱhe; a moḓisa minḓirivhe na mihuyu yavho, miri ya shango ḽavho a i vunḓekanya; a amba ha wa magerere, ha ḓa vhuukhula vhu si na mbalo, dza ḽa miri yoṱhe ya shango, dza fhedza khaṋo yavho; a fhedza nga u vhulaha matanzhe oṱhe shangoni ḽavho, yone mitshelo ya u ranga ya vhaṱhannga vhavho. O vhofholola Vhaisraele, vha pfuluwa vho hwala siliva na musuku, hu si vhe na tsaleli na nthihi; Vhaegipita vha takalela u ṱuwa havho nge vha vha vha tshi vha ofhesa. Muṋe washu a vha tsireledza nga gole, vhusiku a vha vhonetshela nga mulilo. Vha mu humbela a vha ḓisela dzikhwali, a vha fusha nga vhuswa vhu bvaho ṱaḓulu; a fhandula tombo, maḓi a gubunyea, ha ela mulambo phangani. A elelwa mulanga wawe mukhethwa we a vhofha na Abrahamu mulanda wawe. O endedza vhathu vhawe nga dakalo, vhanangiwa vhawe vha enda vha tshi fhululedza. A vha ṋea mashango a dzitshakha, vha vha maḽaifa a zwe vhaṅwe vha zwi bvela biko. Hezwo o zwi itela uri vha nambatele ndaela dzawe, vha vhulunge milayo yawe. Haleluya, nga hu rendwe Muṋe washu! Haleluya, nga hu rendwe Muṋe washu! Livhuhani Muṋe washu, u na vhuthu, lufuno lwawe a lu dzinginyei lini na lini. Ndi nnyi ane a nga kona u ḓivhadza mishumo ya Muṋe washu ya maanḓa, kana a mu renda lu sa vhilaedzi? Vha na mashudu vha sa fhidzi u ita zwi re zwone, vha no dzula vha tshi fulufhedzea kha zwoṱhe zwine vha ita. Muṋe washu, nnyelelwe musi u tshi tonda vhathu vhau, nkhumbule-vho musi u tshi vha tshidza, uri ndi ḓiphiṋe-vho nga mashudu a vhanangiwa vhau, ndi takale na lushaka lwau, ndi u rende ndi na vhathu vhau vhe wa ḓinangela. Ro tshinya unga vhokhotsi ashu, ro ita zwo vhifhaho, ra ḓiovhela mulandu. Zwiḽa vhokhotsi ashu vhe Egipita a vho ngo vhuya vha londa maḓembe e wa ita, vho hangwa vhuthu vhuhulu he wa vha itela, vho u shandukela vha tshi swika Lwanzheni lwa Dziṱhanga. Hone Ene a vha tshidza a tshi itela dzina ḽawe, uri maanḓa awe mahulu a ḓivhiwe. O kaidza Lwanzhe lwa Dziṱhanga lwa xa, a vha endedza dzivhani ha nga phangani ho omaho. O vha lamulela zwanḓani zwa maswina, a vha tshidza kha vha no vha vhenga, maḓi a kumba maswina avho, ha si vhe na a salaho. Ndi hone vha tshi tenda zwe a vha fulufhedzisa, vha mu renda nga nyimbo. A vho ngo lenga u hangwa zwe a ita, a vho ngo lindela nyeletshedzo yawe. Ngei phangani vho lilela zwe vha zwi emula, vha linga Mudzimu sogani; Ene a vha ṋea zwe vha zwi lilela, ha vha u ḓiovhela vhulwadze ha vha ṱahadza. Ngei mishashani yavho vho vhivha Mushe na Aroni we a vha o kumedzwa Mudzimu, ḽifhasi ḽa mbo aṱama ḽa mila Dathani, ḽa swiṱa tshigwada tsha Abiramu; mulilo wa fhisa tshigwada tshavho tshoṱhe, vhavhi vhe lore nga khavhu. Thavhani ya Horebe vha vhumba mbohwana, vha gwadamela tshifanyiso tsho fulwaho, vha furalela Muṋe washu, Ene vhugala havho, vha luvha tshifanyiso tsha mboho, ine ya fula hatsi. Vho hangwa Mudzimu we a vha tshidza, Ene we a vha itela zwihulu shangoni ḽa Egipita, a vha itela maḓembe shangoni ḽa Hamu, na mishumo i ofhisaho Lwanzheni lwa Dziṱhanga. Ndi zwe a ri u ḓo vha lozwa; hone Mushe, muḓinḓa wawe we a mu nanga, a tou ima phanḓa hawe, uri a dzikise mbiti dzawe a si vha lozwe. Zwenezwo vha nyadza shango ḽiḽa ḽavhuḓi, vha si tende zwe a vha fulufhedzisa, vha gungula vhe ngomu denndeni dzavho, vha si thetshelese Muṋe washu. Ndi zwe a ana o imisa tshanḓa, a ri u ḓo vha wisa phangani, vhaḓuhulu vhavho u ḓo vha wisa vhukati ha dzitshakha, a vha balanganya na mashango. Vha vhuya vha ḓihwesa dzhogo ya Baali wa Phioro, vha ḽa zwiṱhavhelo zwo sumelwaho midzimu i sa tshili; vha ṱunga Muṋe washu nga zwiito zwavho zwivhi, a sinyuwa, vha welwa nga dwadze. Huno Finiasi a takutshedza a vha laṱisa, dwadze ḽa mbo fhufha; ndi zwe a pfi u a fulufhedzea, nga mirafho na mirafho, lini na lini. Musi vhe zwisimani zwa Miriba vho ṱunga Muṋe washu, Mushe a welwa nga khombo nga mulandu wavho; nge vha shandukela Muya wa Mudzimu, Mushe a sokou amba a si tsha londa. A vho ngo tsha lozwa tshakha dza vhannḓa sa zwe Muṋe washu a vha laya, vha mbo ḓi vangana navho, vha edzisa maitele avho, vha luvha midzimu yavho ya zwifanyiso, ya vho vha tshikwekwe tshavho. Vha vhuya vha dzhia vhana vhavho vha vhatuka vha vha ita zwiṱhavhelo, vha vhasidzana vha vha ṱhavhela madimoni. Vha fhaladza malofha a vha si na mulandu, malofha a vhana vhavho, vhatukana na vhasidzana vha vha ita zwiṱhavhelo zwa midzimu ya Kanana, shango ḽa kumadzwa nga malofha. Vho ḓikumadza nga zwe vha ita, vha vho shandukela Muṋe washu. Ndi zwe Muṋe washu a sinyutshela vhathu vhawe, a sanda lushaka lwawe, a vha kumedza tshakha dza vhannḓa, vha vhuswa nga maswina avho; maswina a vha tambudza, a vha langa. Ndi kanzhi a tshi vha lamukisa, vhone vha ḓi mu shandukela, vha mbwandamela vhuvhini havho. Hone Ene a tshi vhona khombo dzo vha welaho, a tshi pfa tshililo tshavho, a elelwa mulanga wawe we a vhofha navho, a vha pfela vhuṱungu; u na lufuno luhulu, lu sa tseki; a ita uri vhoṱhe vho vha thubaho vha vha khathutshele. Yawee, Mudzimu Muṋe washu, ri tshidze! Ri bvise vhukati ha dzitshakha, u ri kuvhanganye, ri kone u renda dzina ḽau ḽikhethwa, ri tou ḓiphiṋa nga u u livhuha. Nga hu rendwe Muṋe washu, Mudzimu wa Israele, u bva tsha kale na kale, na lini na lini! Vhathu vhoṱhe nga vha ri, “Amen!” Haleluya! Nga hu rendwe Muṋe washu! Livhuhani Muṋe washu, u na vhuthu, lufuno lwawe a lu dzinginyei lini na lini. Vho tshidzwaho nga Muṋe washu nga vha ralo; o vha vhofholola zwanḓani zwa maswina, a vha vhuisa hayani vha tshi bva mashangoni asili, vhubvaḓuvha na vhukovhela, devhula na tshipembe. Vhaṅwe vho tendeleka phangani na masogani, vha sa wani nḓila ya u ya muḓini hu no dzula vhathu, vha farwa nga nḓala na ḓora, vha ṋoka. Vho vhidzelela Muṋe washu vhe khomboni, a vha tshidza kha zwi konḓaho, a vha endedza nḓilani yo touho tswititi, a vha swikisa muḓini hu no dzula vhathu. Nga vha livhuhe lufuno lwa Muṋe washu lu sa dzinginyei, na mishumo yawe i mangadzaho ye a itela vhathu. O vha dzimula ḓora, vha na nḓala a vha fusha nga zwithu zwavhuḓi. Vhaṅwe vho dzula swiswini ho tou nzwii, zwivhotshwa zwi tshi teta zwo vhoxwa nga dzigeḓane, nge vha lwa na milayo ya Mudzimu, vha nyadza nyeletshedzo ya Waṱaḓuluṱaḓulu; a mbo lemedza mbilu dzavho nga u vha konḓisela vhutshilo, vha wa ha si vhe na a vha vusaho; vha vhidzelela Muṋe washu vhe khomboni, a vha tshidza kha zwi konḓaho, a vha bvisa swiswini ho tou nzwii, a khathula dzigeḓane dzo vha vhofhaho. Nga vha livhuhe lufuno lwa Muṋe washu lu sa dzinginyei na mishumo yawe i mangadzaho ye a itela vhathu. O pwashekanya mahothi a musinaseṱha, a vunḓekanya mabaphathi a tsimbi e a vha o vha pata. Vhaṅwe vho tsilufhala vha shandukela Mudzimu, a vha tambudzela milandu yavho, vha nengwa zwiḽiwa zwoṱhe vha ṱoḓou fa; vha vhidzelela Muṋe washu vhe khomboni, a vha tshidza kha zwi konḓaho; a vha fhodza nga ipfi ḽawe, a vha tshidza lufuni. Nga vha livhuhe lufuno lwa Muṋe washu lu sa dzinginyei na mishumo yawe i mangadzaho ye a itela vhathu. Nga vha mu livhuhe nga u mu ṋekedza zwiṱhavhelo, vha anḓadze mishumo yawe nga mifhululu. Vhaṅwe vha enda lwanzheni nga zwikepe, vhavhambadzi vha tshimbila maḓini mahulu. Ndi hone he vha vhona mishumo ya Muṋe washu, vha vhona zwimangadzo zwawe mativhani. O ri u amba ḓumbu ḽa vuwa, ḽa takusa magabelo a lwanzhe; zwikepe zwa rahiswa nṱha zwa swika makoleni, zwa dovha zwa tsela fhasi tivhani, vha kulea nungo nga nyofho. Zwa goba-goba zwa pepeleka unga vhathu vho kambiwaho, maano avho oṱhe a dzima; vha vhidzelela Muṋe washu vhe khomboni, a vha ṋula kha zwi konḓaho. A dzikisa ḓumbu he dzokoto, magabelo a lwanzhe e tshete, ha dzika, vha takala, a vha endedza vha swika hune vha ya. Nga vha livhuhe lufuno lwa Muṋe washu lu sa dzinginyei, na mishumo yawe i mangadzaho ye a itela vhathu, vha mu hulise vhathu vho kuvhangana, vha mu rende khoroni ya vhahulwane. U shandukisa milambo ya vha phanga, zwisima zwa maḓi zwa xa, tsimu yo nonelaho ya bva nga mulandu wa vhavhi vho dzulaho henefho. U shandukisa phanga ya vha mihuvhi ya maḓi, mavuni o omaho ha phulea zwisima zwi elaho; henefho a vhea vha ṋokaho nga nḓala, vha fhaṱa muḓi vha dzula khawo, vha lima masimu, vha ṱavha minḓirivhe, vha wana khaṋo khulu; a vha shudufhadza vha ḓi anda vha tshi ya, na thakha yavho i si fhungudzee. Huno musi vha tshi fhungudzea, vha tshi vho shaya nungo nga u kandeledzwa na dzikhombo na maṱungu, a nyadzisa vhaḓivhalea, a vha balanganya vha sokou tendeleka sogani, a takusa vhashai vha bva maṱunguni avho, miṱa yavho ya anda unga maṱambi. Vha sí na vhufhura vha tshi zwi vhona vha a takala, vhavhi zwi tshi vha somela. Wa vhuṱali nga a zwi dzhiele nzhele, a vhone zwine Muṋe washu a ita nga lufuno lwawe lu sa dzinginyei. Mudzimu, ndo rudza mbilu. Ndi ḓo imba nda u renda; mbilu yanga i tama zwenezwo. Haripa na mbila, vuwani! Ndi ḓo vusa mapfuvhi! Muṋe washu, ndi ḓo u renda tshakha dzi tshi zwi pfa, ndi ḓo u imbela vhukati ha dzitshakha. Lufuno lwau lu ṋanzwa makole, u fulufhedzea hau hu swika lutomboni. Mudzimu, hula u fhire makole, vhugala hau vhu alame ḽifhasi ḽoṱhe! Ri fhindule u ri tshidze nga tshanḓa tshau tsha maanḓa, u lamukise vhalanda vhau vha fulufhedzeaho. Mudzimu o amba e fhethu hawe hukhethwa a ri, “Ndi ḓo kunda maswina nda kovha Shikheme, Govha ḽa Sukotho nda ḽi kovhekanya; Giliadi ndi ḽanga, na shango ḽa Manase; Efraimi ndi nguwane yanga, luḓo lwanga lwa vhuhosi ndi Juda; Muaba ndi sambelo ḽanga; Edomo ndi posa navhula yanga, ha vha u sumbedza uri ndi ḽanga; ndi ṱavha mukosi wa gundo ndi Filista.” Ndi nnyi a no ḓo ntswikisa Edomo, nda dzhena musanda waho wo tangwaho nga mitsheṱo? Ndi nnyi arali e si Iwe Mudzimu? Hone zwino wo ri laṱa, Mudzimu, hufha u si tsha tshimbila na mmbi dzashu. Iḓa u ri phalale musi wa khombo, muthu ha farisi tshithu. Rí na Mudzimu ri ḓo lwa sa vhahali, Ene u ḓo kandekanya maswina ashu. Mudzimu, ndi ḓi u renda, u songa fhumula. Vhavhi vha vhufhura vha khou mpomoka, a vha nnyambi zwavhuḓi, vha a nnzwifhelela; vha ntanga nga maipfi a vengo, vha lwa na nṋe ndi si na tshe nda tshinya. Vha lifhedza vhukonani hanga nga vhuswina, nṋe ngeno ndi tshi vha rabelela; vha lifhedza zwivhuya zwanga nga zwivhi, lufuno vha lu lifhedza nga vengo. Vha ri, “Mu livhanye na muhaṱuli muvhi, mupomoki a mu ise tsengoni! A tshi sengiswa nga a vhonwe mulandu, na thabelo yawe nga i pfi ndi vhukhakhi. Ngavhe maḓuvha awe a tshi vha mapfufhi, mushumo wawe wa dzhiwa nga muṅwe. Vhana vhawe ngavhe vha tshi vha tsiwana, musadzi a vha tshilikadzi, vhana vhawe vha tendeleka naḽo vha singila, vha thathwa matumbani hune vha dzula hone, ane a mu adzima thundu a mu kumbulula, vhatsinda vha thukhutha mitshelo ya biko ḽawe, hu si vhe na ane a mu itela vhuthu, kana a khathutshela tsiwana dzawe. Ngavhe vhana vhawe vha tshi fa vha fhela, dzina ḽavho ḽa si tsha vhidzwa kha mirafho i ḓaho. Ngavhe Muṋe washu a sa hangwi milandu ya vhokhotsi awe, na vhutshinyi ha mme awe ha si thuthwe, Muṋe washu a si vhuye a zwi hangwa, a ite uri vha si tsha mu elelwa fhano shangoni. Ho ngo vhuya a itela vhaṅwe vhuthu, tshawe ho vha hu u tovhola vhaheḓana na vhashai na vho kuleaho nungo vha vhuya vha fa. O funesa u teketela vhaṅwe, khombo nga i mu wele-vho; ho ngo takalela vhaṅwe vha tshi wana mashudu, na ene a songo a wana. O ambara maṱamba unga nguvho, eneo ngavhe a tshi nwelela malani awe, a nwelela maramboni awe unga mapfura; ngavhe a tshi nga nguvho ye a ambara, a nga muzwa une a ḓivhofha misi yoṱhe.” Vha mpomokaho na vhane vha nnyisela phungo, ngavhe Muṋe washu a tshi vha lifhedza nga zwenezwo! Hone Iwe Muṋe washu, Muṋe wa zwoṱhe, ntonde u tshi itela dzina ḽau. Hufha u na vhuthu, lufuno lwau lu sa dzinginyei, ntshidze! Thi na wanga, ndi mushai, mbilu yanga i na matsivha. Ndi nyamalala unga murunzi nga madekwana, nda fhufhurwa unga nzie. Khokhola dzanga dzi a lepalepa nga u ḓidzima zwiḽiwa, ndo ita na u fhelela. Ndi tou vha tshikonelo tshavho; vha tshi mmbona vha dzungudza ṱhoho. Wa mpfarisaa, Mudzimu Muṋe washu! Ntshidze, hufha lufuno lwau lu sa dzinginyei. Vha sumbedze uri zwo itwa nga Iwe, ndi Iwe Muṋe washu wo zwi itaho. Vha litshe vha teketele, tenda Iwe u tshi ntshudufhadza. Vha tshi mmvutshela vha shonise, nṋe mulanda wau ndi takale. Ngavhe vhapomoki vhanga vha tshi nyadzea, vha dzula vho ambara ṱhoni unga tshiambaro. Ndi ḓo livhuha Muṋe washu zwinzhi, nda mu renda ho kuvhanganiwa. Ú tika mushai, a mu tshidza zwanḓani zwa vha mu haṱulelaho lufu. Muṋe washu o vhudza khosi muṋe wanga, a ri, “Dzula thungo ya tshauḽa tshanga, ri vhuse roṱhe, ndi vhuye ndi ite maswina au vhukando ha milenzhe yau.” Muṋe washu u ḓo u fha luḓo lwa vhuhosi e Tsioni, ha vha u sumbedza maanḓa au a vhuhosi. Ndi zwone, vhusa maswina au. Vhathu vhau vha ḓo vha na dzangalelo ḽa u yo lwa musi u tshi bva pfumo. Vhaṱhannga vhau vha ḓo ḓa ha iwe vhó anda unga ṅwando wo bebwaho nga mapfuvhi a tshi tswuka, vhó ḓiṱama nga vhugala vhukhethwa. Muṋe washu o ana, a nga si tsha shanduka, u ri, “U Tshifhe wa lini na lini nga maitele a Melkitsedeke.” Muṋe wa zwoṱhe u u tika nga maanḓa awe; musi wa mbiti dzawe u ḓo kuyekanya mahosi; u ḓo haṱula dzitshakha, a khokha vhafu, a kuyekanya vhavhusi vha ḽifhasi ḽoṱhe. U ḓo nwa maḓi mulambwanani wa tsini ha nḓila, wa wana maanḓa, wa kunda. Haleluya, nga hu rendwe Muṋe washu! Ndi ḓo livhuha Muṋe washu nga mbilu yanga yoṱhe ndí tshivhidzoni, hó kuvhangana vha si na vhufhura. Mishumo ya Muṋe washu yo hula hani, i elekanyiwa nga vhane vha i takalela. Mishumo yawe ndi ya vhurena na vhugala; u a fulufhedzea lini na lini. O ita uri zwimangadzo zwe a shuma zwi si hangwiwe. Muṋe washu u na tshilidzi na khathutshelo. Vhane vha mu ofha u vha ṋea zwiḽiwa; ha hangwi mulanga wawe na kathihi. O sumbedza vhathu vhawe maanḓa awe nga mishumo yawe a tshi vha ṋea mashango a dziṅwe tshakha. Ú shuma nga u fulufhedzea, ha iti zwa vhufhura, milayo yawe yoṱhe ndi ya ngoho. A i tseki lini na lini; yo tewa ngohoni, a i khakhi. O vhofholola vhathu vhawe, a vhofha navho mulanga wa lini na lini. Dzina ḽawe ndi ḽikhethwa, ḽi ofhisa hani! U ofha Muṋe washu ndi tshone tshisima tsha vhuṱali; vha no tevhedza milayo yawe vha na ṱhalukanyo. Thendo yawe ndi ya lini na lini. Haleluya, nga hu rendwe Muṋe washu! U na mashudu ane a ofha Muṋe washu, a takalela milayo yawe. Vhana vhawe vha ḓo vha vhahulwane shangoni, mirafho yoṱhe ya vha si na vhufhura i ḓo vha na mashudu. Ú ḓo khokha madzanga na lupfumo nḓuni yawe, u a fulufhedzea lini na lini. Vha si na vhufhura vha vhonetshelwa nga tshedza swiswini; vha na tshilidzi na khathutshelo, vha a fulufhedzea. Mapakulile zwi ḓo mu nakela; u tshimbidza mafhungo nga u fulufhedzea. Ngoho a no fulufhedzea ha tupulei, vha ḓo mu elelwa lini na lini. A tshi pfa mavhi ha nga ofhi; mbilu yawe a i tseki, i fulufhela Muṋe washu. Mbilu yawe a i tseki, ha ofhi tshithu; u ḓo fhedza nga u kunda maswina awe. Ndi mapakulile, u tonda vhashai, u a fulufhedzea lini na lini; u ḓo ombelwa shambo a huliswa. Muvhi u ḓo ri u zwi vhona, zwa mu dina, a shenganya maṋo nga mbiti, a fhelela. Zwe muvhi a zwi lavhelela a zwi nga vuwi zwo itea. Haleluya, nga hu rendwe Muṋe washu! Rendani, inwi vhalanda vha Muṋe washu, rendani dzina ḽa Muṋe ashu! Nga hu rendwe dzina ḽa Muṋe washu, u bva zwino na lini na lini. Dzina ḽa Muṋe washu nga ḽi rendwe u thoma vhubvaḓuvha u swika vhukovhela! Muṋe washu ndi muhulwane, u vhusa tshakha dzoṱhe, vhugala hawe vhu fhira ḽiṱaḓulu. Ndi nnyi ane a nga Mudzimu Muṋe washu, ane a dzula ngei ṱaḓulu, a sedza ngeno fhasi kule-kule, a vhona ḽiṱaḓulu na ḽifhasi? U vusa mutshinyali buseni, a takusa mushai ḓaleḓaleni, a vha dzudza na vhaḓivhalea, vhaḓivhalea vha vhathu vhawe. U ṋea muumba haya, a vha mme a vhana, a takala. Haleluya, nga hu rendwe Muṋe washu! Zwiḽa Vhaisraele vha tshi pfuluwa Egipita, muṱa wa Jakopo u tshi ṱutshela vhathu vha luambo lusili, Juda o vha ene hukhethwa ha Mudzimu, Israele a vha muvhuso wawe. Lwanzhe lwo ri u zwi vhona lwa shavha, Jorodani wa ela u tshi humela murahu, dzithavha dza thamuwa unga dzithutha, zwikwara zwa khana unga ngwana. Iwe lwanzhe, u shavhani? Iwe Jorodani, u humelani? Inwi dzithavha, ni thamutshelani unga dzithutha? Inwi zwikwara, ni khanelani unga ngwana? Iwe ḽifhasi, tetemela u tshi vhona Ene Muṋe wazwo, u tshi vhona Mudzimu wa Jakopo; o shandukisa tombo ḽa vha muhuvhi, ḽiangahwe ḽe ḽa vha ḽo tou te, ḽa vha zwisima zwa maḓi. Hu songo rendwa riṋe, Muṋe washu, hu songo rendwa riṋe, nga hu rendwe dzina ḽau, hu tshi itelwa lufuno lwau lu sa dzinginyei na u fulufhedzea hau. U tendelani tshakha dzi tshi ri, “Mudzimu wavho u ngafhi?” Hufha Mudzimu washu e ṱaḓulu, a tshi ita zwine a funa. Yavho midzimu ndi ya siliva na musuku, yo itwa nga zwanḓa zwa vhathu. I na milomo i sa ambi, na maṱo a sa vhoni; i na nḓevhe dzi sa pfi, na ningo dzi sa femi; zwanḓa zwayo a zwi koni u fara, milenzhe a i tshimbili, magulokulo ha bvisi ipfi. Vhavhumbi vhayo vha ḓo fana nayo, na vhoṱhe vhane vha i fulufhela. Israele, fulufhela Muṋe washu, ndi Ene Mutiki wau na tshiṱangu tshau. Nnḓu ya Aroni, fulufhelani Muṋe washu, ndi Ene Mutiki waṋu na tshiṱangu tshaṋu. Inwi ni ofhaho Muṋe washu, mu fulufheleni, ndi Ene Mutiki waṋu na tshiṱangu tshaṋu. Muṋe washu ha ri hangwi, u ḓo ri shudufhadza; u ḓo shudufhadza nnḓu ya Israele, a shudufhadza nnḓu ya Aroni; u ḓo shudufhadza vhane vha ofha Muṋe washu, vhoṱhe, vhahulwane na vhaṱuku. Ngavhe Muṋe washu a tshi ita uri ni ande, inwi na vhana vhaṋu. Ngavhe ni tshi shudufhadzwa nga Muṋe washu, Ene o sikaho ḽiṱaḓulu na ḽifhasi. Ḽiṱaḓulu ndi ḽa Muṋe washu e eṱhe, ḽifhasi ḽone o ḽi ṋea vhathu. Vhafu, na vho tselaho vhudzulavhafu, a vha tsha renda Muṋe washu. Hone riṋe ri ḓo renda Muṋe washu zwino na lini na lini. Haleluya, nga hu rendwe Muṋe washu! Muṋe washu ndi a mu funa, u pfa mukosi wanga. O nthetshelesa, ndi ḓo ḓi mu vhidzelela ndi tshi kha ḓi tshila. Ndo vha ndo tandwa nga thambo dza lufu, ndó no ingamela tshalo, ndó no farwa nga nyofho, na khombo na u ḽa mbilu, nda ḓi vhidzelela dzina ḽa Muṋe washu, nda ri, “Muṋe washu, ntshidze!” Muṋe washu u na tshilidzi, u a fulufhedzea, Mudzimu washu u na khathutshelo. Muṋe washu u tsireledza vha si na nungo; nde ndo rambaladzwa a ḓi ntshidza. Kha ndi dovhe ndi rudze mbilu, hufha Muṋe washu o nnyitela vhuthu. Iwe Muṋe washu, wo nṋula lufuni, wa mphumula miṱodzi, wa ntika nda si tsha khukhulwa; ndi ḓo tshila ndi tshi vhonwa nga Muṋe washu, ndí shangoni ḽa vhapenyu. Nangwe ndi tshi ri, “Ndo kuyekanywa tshoṱhe!” a tho ngo litsha u fulufhela. Zwiḽa ndi nyofhoni ndo ri, “Vhathu vhoṱhe ndi vhadzia-u-zwifha!” Zwivhuya zwoṱhe zwe Muṋe washu a nnyitela ndi nga mu lifhela ngani? Ndi ḓo livhuha zwe Muṋe washu a ntshidza nga u mu ṋekedza nduvho ya tshinwelo tsha waini, nda rabela dzina ḽawe; ndi ḓo khunyeledza zwe nda anela Muṋe washu vhathu vhawe vhoṱhe vha tshi zwi vhona. Muṋe washu u vhona lufu lwa vhalanda vhawe vha fulufhedzeaho zwi si zwithu zwiṱuku. Muṋe washu, ngoho ndi mulanda wau, ndi mushumeli wau, ndo bebwa nga mushumeli wau wa musadzi; wo vhofholola geḓane dze dza vha dzo mmbofha. Ndi ḓo u ṋekedza zwiṱhavhelo zwa ndivhuho, nda rabela dzina ḽa Muṋe washu. Ndi ḓo khunyeledza zwe nda anela Muṋe washu vhathu vhawe vhoṱhe vha tshi zwi vhona, miṱani ya nnḓu ya Muṋe washu, ngomu hau, iwe Jerusalema. Haleluya, nga hu rendwe Muṋe washu! Rendani Muṋe washu, inwi tshakha dzoṱhe, mu khoḓeni, inwi vhathu noṱhe! U ri funa nga lufuno lu sa dzinginyei; Muṋe washu u a fulufhedzea lini na lini. Haleluya, nga hu rendwe Muṋe washu! Livhuhani Muṋe washu, u na vhuthu, lufuno lwawe a lu fheli. Vhaisraele kha vha ri, “Lufuno lwawe a lu fheli.” Nnḓu ya Aroni nga i ri, “Lufuno lwawe a lu fheli.” Vhane vha ofha Muṋe washu nga vha ri, “Lufuno lwawe a lu fheli.” Muṋe washu ndo mu ṱavhela mukosi ndó thathedzwa, a mpfa, a mmbofholola. Muṋe washu u na nṋe, a thi ofhi tshithu; muthu a nga nnyitani? Muṋe washu u na nṋe, ndi Ene Mutiki wanga; ndi ḓo vhona maswina anga o kundwa. Ndi khwiṋe u dzumbama nga Muṋe washu u fhira u fulufhela muthu. Ndi khwiṋe u khuda nga Muṋe washu u fhira u fulufhela vhavhusi. Tshakha dzoṱhe dzo ntanga, hone ndi vha shakulisa nga dzina ḽa Muṋe washu. Vho ntanga matungo oṱhe, hone ndi vha shakulisa nga dzina ḽa Muṋe washu. Vho phapha matungo oṱhe unga guma ḽa ṋotshi, hone ndi vha shakulisa nga dzina ḽa Muṋe washu, vha swa kathihi fhedzi unga mipfa i tshi duga. Ndo sukumedzelwa murahu nda ṱoḓou wa, Muṋe washu a ntika. Muṋe washu ndi Ene maanḓa anga, ndi Ene luimbo lwanga, u tshidzwa hanga ndi Ene. Nḓuni dza vha fulufhedzeaho hu pfala mifhululu na nyimbo dza gundo. Vha ri, “Tshanḓa tsha Muṋe washu tsha maanḓa tsho ita zwihulu! Muṋe washu o angaladza tshanḓa tshawe tsha maanḓa; tshanḓa tsha Muṋe washu tsha maanḓa tsho ita zwihulu!” A thi nga fi, ndi ḓo tshila, nda ḓivhadza zwe Muṋe washu a ita. Naho Muṋe washu o nndaṱisa nda pfa vhuṱungu, ho ngo nnditsha ndi tshi fa. Mmvuleleni dzikhoro dza thembele hune ha dzhena vha fulufhedzeaho, ndi dzhene ndi rende Muṋe washu! Hei ndi khoro ya Muṋe washu; vha fulufhedzeaho vha dzhena ngayo. Ndi ḓo u livhuha, wo mphindula, wa ita uri ndi kunde. Tombo ḽe ḽa laṱwa nga vhafhaṱi ḽa pfi a ḽi na mushumo, ḽo vha ḽone thikho ya nnḓu. Hezwo zwo itwa nga Muṋe washu, vhonani uri zwi kanukisa hani! Heḽi ndi ḓuvha ḽo vhewaho nga Muṋe washu; nga ri ḽi takalele, ri ḽi pembelele! Muṋe washu, wa ri tshidzaa! Muṋe washu, ita uri zwi ri nakele! U na mashudu ane a ḓa nga dzina ḽa Muṋe washu! Ri ni shudufhadza rí nḓuni ya Muṋe washu. Muṋe washu ndi Mudzimu, u ri vhonetshela nga tshedza tshawe. Irwani muduba nó fara matavhi, ni vhuye ni swike ṋangani dza aḽiṱari! U Mudzimu wanga, ndi ḓo u livhuha; Mudzimu wanga, ndi ḓo ḓivhadza vhuhulu hau. Livhuhani Muṋe washu, u na vhuthu, lufuno lwawe a lu fheli. Vha na mashudu vho faraho nḓila i sa solisei, vha tevhedza mulayo wa Muṋe washu. Vha na mashudu vha no vhulunga nyeletshedzo dzawe, vha ḓidinela Ene nga mbilu yoṱhe. A vha tshinyi, vha tshimbila nḓilani dzawe. Wo vhea ndaela dzau, wa ri dzi tevhelwe nga vhuronwane. Ngavhe ndi tshi tevhedza zwe wa vhofha ndi sa tseki! Arali milayo yau nda i dzhiela nzhele, ndi hone ndi sa ḓo shona. Ndi ḓo guda pfanelo dze wa vhea dzi sa khakhi, nda u renda nga mbilu yo ṱambaho. Ndi ḓo tevhedza zwe wa vhofha; yawee, u songo nṱamba tshoṱhe! Mutuka a nga swiela hani nḓila yawe naa? Ndi nga u tevhedza zwine wa amba. Nṋe ndi ḓo ḓidinela Iwe nga mbilu yoṱhe; nndededze ndi si pambuwe milayoni yau. Ipfi ḽau ndi ḓo ḽi vhulunga mbiluni yanga, uri ndi si vhuye nda u khakhela na kathihi. Nga hu rendwe Iwe Muṋe washu! Mpfunze u tevhedza zwe wa vhofha. Pfanelo dzoṱhe dze wa vhea ndi dzi ḓivhadza nga mulomo wanga. Ndi takalela u tevhedza nyeletshedzo dzau unga muthu a tshi takalela lupfumo lunzhi. Ndi ḓo dzula ndi tshi elekanya ndaela dzau, nda sedza nḓila dzau. Ndi ḓo ḓiphiṋa nga u tevhedza zwe wa vhofha, ipfi ḽau ndi nga si ḽi hangwe. Ntonde nṋe mulanda wau, ndi tshile ndi tshi tevhedza ipfi ḽau. Mmbonyolose, ndi vhone maanḓa a kanukisaho a mulayo wau. Nṋe ndi mudali fhano shangoni, u songo nnzumbela milayo yau. Mbilu yanga i tou swa nga tshiṱuvho, i swela u tevhedza pfanelo dze wa vhea i sa fhidzi. Iwe u kaidza vhadzia-u-ḓihudza, vho teketelwa, vho nyadza pfanelo dze wa vhea. Nṱanzwe maṱamba avho na luswetho, hufha ndi tshi tevhedza nyeletshedzo dzau. Naho vhavhusi vha dzula vha nndangana, nṋe mulanda wau ndi ḓo dzula ndi tshi elekanya milayo yau. Nṋe ndi takalela nyeletshedzo dzau, ndi vhone vhaeletshedzi vhanga. Ndo tsumbudzwa buseni, dovha u nṋee maanḓa unga wo amba. Ndo u vhudza zwi nndemelaho, wa mphalala; mpfunze u tevhedza zwe wa vhofha. Ndi tama hani u ṱalukanya ndaela dzau, uri ndi dzule ndi tshi elekanya mishumo yau i kanukisaho! Ndi lala ndo donola maṱo nga u ḽa mbilu; nkhwaṱhise unga wo mpfulufhedzisa. Ntsendedze kule na vhufhura, u ntonde nga u mpfunza mulayo wau. Ndo ḓinangela u tshila nga u fulufhedzea, ndo ṱanganedza pfanelo dze wa vhofha. Muṋe washu, ndi nambatela nyeletshedzo dzau; u songo vhuya wa ntshonisa. U nnyengedza ṱhalukanyo; ndi ḓo tevhedza milayo yau nga mbilu yoṱhe. Muṋe washu, mpfunze u tevhedza zwe wa vhofha, ndi hone ndi tshi ḓo zwi vhulunga nda ṱhaphudza. Nṋee ṱhalukanyo, ndi kone u vhulunga mulayo wau, ndi u tevhedze nga mbilu yanga yoṱhe. Nnyendedze nḓilani ya milayo yau, ndi a i takalela! Tshingamisela mbilu yanga kha nyeletshedzo dzau, hu si kha u ḽeledza vhaṅwe. Sudzulusa maṱo anga kha zwi si na mushumo, u nnyendedze, ndi kone u tshila. Khunyeledza zwe wa mpfulufhedzisa, wa zwi fulufhedzisa na vhoṱhe vhane vha u ofha. Ndi ofha u nyadziwa, ntinyise hone; pfanelo dze wa vhofha dzo naka hani! Ndi ṱuvha hani u ita zwe wa laya! Nṋee vhutshilo, hufha u tshi fulufhedzea. Ntonde Muṋe washu, hufha lufuno lwau lu sa dzinginyei, ntshidze unga wo mpfulufhedzisa. Ndi hone ndi tshi ḓo kona u fhindula vha sa nkhumeli; nṋe ndi fulufhela ipfi ḽau. U songo vhuya wa tenda ndi tshi litsha u amba ngoho; ndo ḓiimisela u tevhedza pfanelo dze wa vhofha. Ndi ḓo dzula ndi tshi vhulunga mulayo wau lini na lini. Ndi ḓo tshila ndo vhofholowa tshoṱhe, nge nda tevhedza ndaela dzau nga vhuronwane. Ndi ḓo ḓivhadza mahosi nyeletshedzo dzau, a thi nga vhuyi nda shona. Milayo yau ndi a i funa, ndi tou ḓiphiṋa ngayo. Ndi a i hulisa, a thi i funi zwone, ndi dzula ndi tshi elekanya zwe wa vhofha. Elelwa zwe wa mmbudza; zwo ita uri ndi u fulufhele. Zwe wa mpfulufhedzisa zwo nṋea vhutshilo, ndi zwone zwi mphumulaho miṱodzi. Naho vhadzia-u-ḓihudza vha sa nngoḓi zwone, nṋe a thi pambuwi mulayoni wau. Muṋe washu, ndi tshi elekanya pfanelo dze wa vhea kale na kale, ndi rudza mbilu. Ndi tou nga ndi sa balea ndi tshi vhona vhavhi vha tshi nyadza mulayo wau. Ndo sika nyimbo dzi no renda zwe wa vhofha, ndi tshi kha ḓi tshila fhano shangoni. Na vhusiku ndi elelwa dzina ḽau, Muṋe washu, uri ndi vhulunge mulayo wau. Zwe nda ḓowela ndi u vhulunga ndaela dzau. Muṋe washu, a hu na tshithu tshi ntakadzaho arali e si Iwe; ndi fulufhedzisa u vhulunga maipfi au. Ndo u luvhelela nga mbilu yoṱhe; nkhathutshele unga wo amba. Ndi tshi elekanya zwine nda ḓo ita, ndi ḓiimisela u ita zwe wa nnyeletshedza. A thi ongolowi u tevhedza milayo yau, ndi a ṱavhanya. Nangwe vhavhi vho ntanda nga thambo, a thi hangwi mulayo wau. Vhukati ha vhusiku ndi a vuwa nda u renda, ndi tshi elekanya pfanelo dze wa vhofha, dzi sa khakhi. Ndi konana na vhoṱhe vhane vha u ofha, vha vhulunga ndaela dzau. Muṋe washu, ḽifhasi ḽo ḓala lufuno lwau; mpfunze zwe wa vhofha. Muṋe washu, wo ntonda unga wo amba. Mpfunze, ndi vhe na nḓivho na ṱhalukanyo, nṋe ndi fulufhela milayo yau. Zwiḽa ndi sa athu pfiswa vhuṱungu ndo vha ndi tshi ḓi pambuwa, huno zwino ndi vhulunga ipfi ḽau. U na vhuthu, u ita zwivhuya; mpfunze u tevhedza zwe wa vhofha. Naho vhadzia-u-ḓihudza vha tshi ri ndi mudzia-u-zwifha, nṋe ndi vhulunga ndaela dzau nga mbilu yanga yoṱhe. Naho vhone vhe na mbilu ya mbwane, nṋe ndi ḓiphiṋa nga mulayo wau. Ndo ita zwone nda tambudzwa; zwo nngudisa zwe wa vhofha. Mulayo une wa vhea u tou vha dzanga kha nṋe; ú fhira vhunzhi ha musuku na siliva. Ndo itwa nga zwanḓa zwau, ndi zwone zwo mmbumbaho; mphe ṱhalukanyo ndi kone u guda milayo yau. Vhane vha u ofha vha ḓo mmbona vha takala, nge nda fulufhela ipfi ḽau. Muṋe washu, ndi a ḓivha uri khaṱhulo dzau a dzi khakhi; u tshi mpfisa vhuṱungu zwo vha zwo tea. Ngavhe lufuno lwau lu tshi mphumula miṱodzi, unga wo mpfulufhedzisa. Nkhathutshele ndi kone u tshila; nṋe ndi ḓiphiṋa nga mulayo wau. Ngavhe vhadzia-u-ḓihudza vha tshi shoniswa nge vha nkhakhela ndi si na mulandu; nṋe tshanga hu ḓo vha u elekanya ndaela dzau. Ngavhe vhane vha u ofha vha tshi ima na nṋe, vhone vhane vha ḓivha nyeletshedzo dzau. Ngavhe mbilu yanga i sa pfuki zwe wa vhofha, ndi sa ḓo shoniswa. Ndo no tou ṋoka nga u lindela u tshidzwa nga Iwe, huno ndo fulufhela ipfi ḽau. Maṱo anga o neta nga u lavhelela zwe wa mpfulufhedzisa, ndi ri, “U ḓo mphumudza lini?” Naho ndo onyana unga mukumba u vhutsini, thi hangwi zwe wa vhofha. Ndi ḓo lindela u swika lini? Vha ntovholaho u ḓo vha lifhedza lini? Vhadzia-u-ḓihudza vhane vha landula mulayo wau, vha a mmveela khunḓa. Milayo yau yoṱhe i na ngoho; mpfarise, vhathu vha khou ntovhola ndi si na tshe nda tshinya. Vho ṱoḓou nthutha fhano shangoni, naho zwo ralo a tho ngo furalela ndaela dzau. Ntshidze u tshi itela lufuno lwau, ndi kone u tevhedza nyeletshedzo dzau. Muṋe washu, ipfi ḽau ḽo ṱoka midzi ḽiṱaḓulu, a ḽi tseki lini na lini. U fulufhedzea hau hu vhonala kha mirafho na mirafho; wo sika ḽifhasi ḽa ḓi ima ḽo ralo. Zwithu zwoṱhe zwo ḓi raḽa na ṋamusi nge wa ri zwi ralo; zwoṱhe zwi pfi zwi shumele Iwe. Arali ho vha hu si u ḓiphiṋa nga mulayo wau, ndo vha ndi tshi ḓo ri u tambudzwa nda lovha. Thi nga vhuyi nda hangwa ndaela dzau; ndi dzone dzo ntshidzaho. Ntshidze, ndi muthu wau, ndi ṱoṱoredza ndaela dzau. Vhavhi vho nndalela uri vha mmbulahe, hone nṋe ndi tevhedza nyeletshedzo dzau. Zwoṱhe zwine ha pfi zwo khunyelela, na u khunyelela házwo ndi vhona zwi tshi guma, hone milayo yau yo ṱanḓavhuwa u pfuka ndinganyo, a i gumi. Mulayo wau ndi u funa hani! Ḓuvha ḽoṱhe ndi elekanya wone fhedzi. Milayo yau i nṱalifhisa nda fhira maswina anga; ndi dzula ndi nayo. Ndi ṱalukanya u fhira vhafunzi vhanga vhoṱhe, nge nda dzula ndi tshi elekanya nyeletshedzo dzau. Vhunga ndi tshi vhulunga ndaela dzau nḓivho yanga i fhira ya ṱhoho tshena. Ndi tata u fara nḓila yo vhifhaho; tshanga ndi u vhulunga ipfi ḽau. Thi pambuwi kha pfanelo dze wa vhea, hufha wo mpfunza. Maipfi au ha nnḓifheli zwone, a ḓifha u fhira mutoli. Ndaela dzau dzi nṋea ṱhalukanyo, ndi zwine nda vhenga nḓila dzoṱhe dza magombikwa. Ipfi ḽau ḽi vhonetshela hune nda tshimbila, ḽa vha luvhone nḓilani yanga. Ndo ana nda khwaṱhisa, nda ri ndi ḓo vhulunga pfanelo dzau dzi sa khakhi. Ndo tambudzwa nda zwi pfa; Muṋe washu, ntshidze unga wo amba. Muṋe washu, ngavhe nduvho yanga ya tshirendo i tshi u takadza, u mpfunze u tevhela pfanelo dze wa vhea. Naho ndi tshi dzula ndi khomboni ya lufu, a zwi nndini, mulayo wau a thi u hangwi. Naho vhavhi vho nthetshela tshikwekwe, a thi pambuwi kha ndaela dzau. Nyeletshedzo dzau ndi ifa ḽanga ḽa lini na lini, ndi dzone dzi takadzaho mbilu yanga. Ndo ḓiimisela u ita zwe wa vhofha, nda vhuya nda fa. Ndi nyala vhathu vha no nga muya wa murwelahoṱhe, tshanga ndi u funa mulayo wau. Iwe u vhudzumbamo hanga, u tshiṱangu tshanga; ndi fulufhela ipfi ḽau. Inwi vhavhi, nṱutsheleni, ndi kone u vhulunga milayo ya Mudzimu wanga! Ntike unga wo mpfulufhedzisa, ndi hone ndi tshi ḓo tshila; ndi songo shoniswa nga zwe nda fulufhela. Ntike ndi tshile, ndi dzule ndi tshi vhulunga zwe wa vhofha. U landula vhoṱhe vhane vha nyadza zwe wa vhofha; vhumbulu havho a vhu farisi tshithu. Vhavhi vhoṱhe vha ḽifhasi u vha laṱa unga malambelo, zwenezwo nṋe ndi funa nyeletshedzo dzau. Muṱoḓo wanga u a tumuwa nga u ofha Iwe; ndi ofha khaṱhulo dzau. Ndo ita zwi re zwone, zwo teaho; u songo nkovhela vha nkandeledzaho. Nnyimelele, u songo tenda vhadzia-u-ḓihudza vha tshi ntambudza. Maṱo anga o neta nga u dzula ndo donolela u tshidzwa hanga nga Iwe, ndó lavhelela zwe wa mpfulufhedzisa, hufha u tshi fulufhedzea. Hufha lufuno lwau lu sa dzinginyei, ntonde, u mpfunze u tevhedza zwe wa vhofha. Nṋe ndi mulanda wau, mmbonetshele ndi ṱalukanye nyeletshedzo dzau. Muṋe washu, mulayo wau wo pfukiwa, tshifhinga tshau tsha u lifhedza tsho swika. Ndi funa milayo yau u fhira musuku, musuku u songo vangwaho. Thi vhuyi nda pambuwa kha ndaela dzau, ndi vhenga nḓila dzoṱhe dza magombikwa. Nyeletshedzo dzau dzi takadza hani! Ndi zwine nda dzi vhulunga. Maipfi ane wa bula a a vhonetshela, vha shayaho nḓivho a vha funza u ṱalukanya. Ndi tou femeleka nga u takalela milayo yau. Nndavhelese u nkhathutshele, sa zwine wa ḓi ita kha vhane vha u funa. Nndededze ndi si pambuwe kha zwe wa amba; u songo vhuya wa tenda ndi tshi vhuswa nga vhuvhi. Ntshidze zwanḓani zwa vha nkandeledzaho, ndi kone u vhulunga ndaela dzau. Ngavhe u tshi nndavhelesa nga vhuthu, wa mpfunza u ita zwe wa vhofha. Maṱo anga a tou shuluwa nga u vhona vhathu vha sa vhulungi mulayo wau. Muṋe washu, a u na tshiṱalula, khaṱhulo dzau a dzi khakhi. Wo vhea milayo yau nga nḓila yo teaho, i fulufhedzea tshoṱhe. Ndi ḽa mbilu nda fhelela nga u vhona maswina anga a sa londi maipfi au. Zwe wa amba zwo wanala zwi ngoho fhedzi, ndi zwi funa hani! Naho ndi si tshithu, ndi tshi nyadzea, a thi hangwi ndaela dzau. Iwe u ḓi dzula u tshi fulufhedzea lini na lini; mulayo wau ndi wa ngoho. Naho ndo welwa nga zwi ofhisaho, ndi ḓi ḓiphiṋa nga milayo yau. Nyeletshedzo dzau a dzi khakhi lini na lini; mpfunze u dzi ṱalukanya, ndi kone u tshila. Ndi khou u vhidzelela nga mbilu yanga yoṱhe; Muṋe washu, mphindule, ndi ḓo vhulunga zwe wa vhofha. Ndi u ṱavhela mukosi, ntshidze, ndi ḓo konou ita zwe wa nnyeletshedza. Ndi vuwa nda u ṱavhela mukosi mapfuvhi a sa athu tswuka, nda lindela phindulo yau. Ndi lala ndo donola maṱo vhusiku hoṱhe, nda elekanya zwe wa fulufhedzisa. Lufuno lwau a lu dzinginyei, ipfa ipfi ḽanga! Muṋe washu, ntshidze, hufha u tshi fulufhedzea. Vha ntovholaho lu shonisaho ngevha, vha vho ṱoḓou nkhovha! Vha nyadza mulayo wau. A vha Iwe Muṋe washu, u tsini hanga, milayo yau yoṱhe ndi ya ngoho. Ndi kale ndo guda nyeletshedzo dzau, wo dzi tetshela lini na lini. Edzou sedza u vhone u shengedzwa hanga – a u nndamukisi? Hufha mulayo wau ndi sa u hangwi. Ntsengele u mmbofholole; ntshidze unga wo mpfulufhedzisa. U tshidzwa hu kule na vhavhi; a vha londi zwe wa vhofha. Muṋe washu, u na khathutshelo i si na vhukono; ntshidze nga khaṱhulo yau i sa khakhi. Maswina anga ane a ntovhola ndi manzhi, huno nṋe a thi pambuwi kha nyeletshedzo dzau. Zwifheṱi zwi a nnengisa, vha nyadza zwine wa amba. Muṋe washu, edzou vhona uri ndaela dzau ndi dzi funa hani; lufuno lwau a lu dzinginyei, ntshidze! Ngoho ndi yone tshivhindi tsha mulayo wau; khaṱhulo dzau dzi sa ṱaluli ndi dza lini na lini. Vhavhusi vha ntovhola ndi si na tshe nda tshinya; hone tshine mbilu yanga ya tshi ofha ndi ipfi ḽau. Ndi takalela ipfi ḽau, nda nga o thubaho lupfumopfumo. Ndi vhenga vhufhura nda tou vhu nengwa, mulayo wau wone ndi a u funa. Ndi u renda kaṱanu-na-kavhili nga ḓuvha, ndi tshi itela khaṱhulo dzau dzi sa ṱaluli. Vha funaho mulayo wau vha na mulalo vhukuma, a hu na tshine tsha vha khukhula. Ndo lindela u tshidzwa nga Iwe, Muṋe washu, ndi tevhedza milayo yau. Nyeletshedzo dzau ndi dzi funa u pfuka ndinganyo; ndi a dzi thetshelesa. Ndi tevhedza ndaela dzau na nyeletshedzo dzau; Iwe u ḓivha nḓila dzanga dzoṱhe. Muṋe washu, ngavhe tshililo tshanga tshi tshi swika ha Iwe! Nṋee ṱhalukanyo unga wo amba. Ngavhe khumbelo dzanga dzi tshi swika ha Iwe! Ntshidze unga wo amba. Ndi ḓo u fhululedza nga wanga mulomo; u mpfunza zwe wa vhofha. Lulimi lwanga lu ḓo imba ipfi ḽau; milayo yau yoṱhe ndi ya ngoho. Ngavhe tshanḓa tshau tshi tshi mpfarisa; ndi tevhedza ndaela dzau. Ndo ṱulutshela u tshidzwa nga Iwe, Muṋe washu; ndi tou ḓiphiṋa nga mulayo wau. Ngavhe ndi tshi tshila, nda konou u renda; khaṱhulo dzau ngavhe dzi tshi ntika. Ndi tendeleka unga nngu yo xelaho; iḓa u nṱoḓe, milayo yau a thi i hangwi. Ndo vhidzelela Muṋe washu ndí khomboni, a mphindula. Muṋe washu, nndamukise kha vhadzia-u-zwifha, vha ndimi dza u fhura. Inwi vha ndimi dza u fhura, Mudzimu u ḓo ni itani? U ḓo ni laṱisa hani? U ḓo ni pfula nga misevhe ya vhuhali, yo ṱuṱulwaho, a ni fhisa nga masimbe a mudzwiri. Khombo yanga, nṋe ane nda dzula Misheke hu si na mulalo, ane nda dzula na Vhakedara vhadzianndwa! Ndo tshilesa na vhane vha vhenga mulalo! Nṋe ndi mudziamulalo; ndi tshi amba a mulalo, vhone vha ṱoḓa nndwa. Ndi liladza maṱo anga dzithavhani, ndi ri, “A mpfarisaho ndi nnyi?” A mpfarisaho ndi Muṋe washu, Musiki wa ḽiṱaḓulu na ḽifhasi. Ha nga litshi mulenzhe wau u tshi redzemuwa, Mulindi wau ha kumedzi. Vhona, Mulindaisraele ha kumedzi, ha eḓeli. Muṋe washu ndi Ene Mulindi wau; Muṋe washu ndi murunzi wau; u enda o u tika. Masiari ḓuvha ḽi nga si u fhise, na ṅwedzi vhusiku u nga si u ite tshithu. Muṋe washu u ḓo u tsireledza khomboni dzoṱhe, a u londola. Muṋe washu u ḓo u linda u tshi bva, nangwe u tshi dzhena, zwino na lini na lini. Ndo takala vha tshi mmbudza vha ri, “Nḓarieni nḓuni ya Muṋe washu!” Hee Jerusalema, milenzhe yashu yo ima mafhoroni au! Jerusalema, wo fhaṱwa, wo naka hani! Makolo a a vhidzana, a hu na tshidina tsho bvaho ngonani! Ndi hune matsinde a Israele a gonya hone, matsinde a Muṋe washu. Vha yo renda dzina ḽa Muṋe washu, nga he a laya Israele. Henefho ho ima khuluṋoni dza khaṱhulo, khuluṋoni dza nnḓu ya Dafita. Rabelani uri Jerusalema hu vhe na mulalo, ni ri, “Ngavhe vhane vha u funa zwi tshi vha nakela.” Ngavhe ngomu ha mitsheṱo yau hu tshi vha na mulalo, pfamoni dzau ha vha na pfano. Ndi ri, “Mulalo u vhe na iwe!” ndi tshi itela mashaka anga na khonani dzanga. Ndi a u rabelela ndi tshi itela nnḓu ya Mudzimu Muṋe washu. Ndi sedza Iwe, ndi sedza ṱaḓulu hune wa vhusa hone. Maṱo ashu a sedza Mudzimu Muṋe washu a vhuye a ri khathutshele, zwa nga maṱo a vhashumeli vha tshi sedza tshanḓa tsha muṋe wavho; zwa nga maṱo a phuli ya musidzana a tshi sedza tshanḓa tsha mufumakadzi. Ri khathutshele, Muṋe washu, ri khathutshele nandi! Ro nyadzwa lwa u nyadzwa. Vhadzia-u-ḓiḓivha vho ri nzhonzhowedza ra zwi pfa, ra nyadzwa nga vhadzia-u-ḓihudza. Ngavhe Muṋe washu a si ime na riṋe – Vhaisraele nga vha ralo – ngavhe Muṋe washu a si ime na riṋe musi vhathu vha tshi ri levhela zwiḽa vho ri sinyutshela, ndi musi vho ri mila ri tshi vhona, ndi musi ro tibwa nga muḓalo wa maḓi, ró kumbwa nga mikumbela, ró poswa kule nga maḓi o sinyuwaho. Nga hu rendwe Muṋe washu, ho ngo litsha vha tshi ri ponda; ro ponyoka unga tshiṋoni tshi tshi ponyoka tshikwekweni tsha murei; tshikwekwe tsho vunḓea, riṋe ra ponyoka ra shavha. Ri tikwa nga dzina ḽa Muṋe washu, Musiki wa ḽiṱaḓulu na ḽifhasi. Vha fulufhelaho Muṋe washu vha nga thavha ya Tsioni; a i sudzuluswi, i ima yo khwaṱha lini na lini. Jerusalema wo tangwa nga dzithavha; na Muṋe washu u dzula o tanga vhathu vhawe, zwino na lini na lini. Vhavhi vha nga si vhuse shango ḽe Muṋe washu a kovhela vha fulufhedzeaho, uri na vhone vha sa ḓo longa zwanḓa zwavho vhuvhini. Muṋe washu, vhavhuya ngavhe zwi tshi vha nakela, na vha si na vhufhura! Hone vho faraho nḓila dza magombikwa, Muṋe washu u vha litsha vha tshi kumbwa na vhaitazwivhi. Mulalo u vhe na Israele! Musi Muṋe washu o humisela mathubwa Tsioni, ro pfa zwi tshi nga muloro. Ro vha ro ḓala maseo na mapwapwalala, ri tshi fhululedza. Ndi hone tshakha dzi tshi ri, “Yahavee o vha itela zwihulu.” Vhukumakuma Muṋe washu o ri itela zwihulu; ro takala lwa u takala. Muṋe washu, dovha u ri humisele shangoni ḽashu, zwi nge milambwana Phangani ya tshipembe. Vhane vha zwala vha tshi lila, vha ḓo kaṋa vha tshi fhululedza. Ane a bva a tshi lila, ó hwala mbeu a tshi yo zwala, u ḓo vhuya a tshi fhululedza, ó hwala zwe a kaṋa. Nnḓu arali i sa fhaṱwi nga Muṋe washu, vhafhaṱi a vha na tshine vha ita. Muḓi arali u sa lindwi nga Muṋe washu, mulindi a tshi lala o ruḓa maṱo u sokou ḓinetisa. U tshi bubela mushumoni, wa kovhedza ḓuvha, wa ḽa tsha biko, a zwi u farisi tshithu; Muṋe ashu u fusha vhane a vha funa vhó ḓilalela! Vhana ndi tshifhiwa tshi bvaho ha Muṋe washu, mbebo ndi pfufho. Vhana vhane muthu a vha sika a tshee muswa, vha nga misevhe yo farwaho nga muhali. U na mashudu ane mukutu wawe wa dzula wo ḓala yone! A tshi imedzana na maswina tshifhingoni, ha nga shoni. Wa mashudu ndi ane a ofha Muṋe washu, a tshimbila nḓilani dzawe. U ḓo ḽa zwe zwanḓa zwawe zwa shuma; u na mashudu, zwi ḓo mu nakela. Musadzi wau u ḓo nga munḓirivhe wo aṋwaho muṱani wau; vhana vhau vha ḓo nga maḓadzwane a muolivi o mona na ḓafula. Ndi one mashudu a munna a ofhaho Muṋe washu. Muṋe washu u ḓo u shudufhadza e Tsioni, wa vhona Jerusalema u tshi tondiwa maḓuvha oṱhe a vhutshilo hau, wa vhona na vhana vha vhana vhau. Mulalo u vhe na Israele! Vho ntsala murahu u bva hanani hanga – Vhaisraele nga vha ralo – vho ntsala murahu u bva hanani hanga, hone a vho ngo nkona, a vho ngo nkunda. Vhalimi vho nndima muṱana vha tou randekanya. Muṋe washu u a fulufhedzea, o tumula thambo dza vhavhi vhó mmbofha. Ngavhe vhoṱhe vha vhengaho Tsioni vha tshi shoniswa vha sukumedzelwa murahu; nga vha nge hatsi vhu melaho ṱhangani ya nnḓu, ha puta vhu sa athu aluwa, mukaṋi a si vhu kaṋe, a si vhu vhofhe khuḽane a vhu hwala, vhafhiri vha gondo vha sa ḓo ri, “Muṋe washu a vhe na inwi!” Ri ni shudufhadza nga dzina ḽa Muṋe washu. Muṋe washu, ndi u vhidzelela ndí ngeno fhasi-fhasi dindini! Muṋe wa zwoṱhe, ipfa ipfi ḽanga! Nthetshelese u pfe mukosi wanga! Arali Iwe Muṋe washu wa ri vhalela milandu, Muṋe wa zwoṱhe, ndi nnyi ane a nga sala o ima? Hone Iwe u a hangwela; u luvhelwa zwone. Ndo lindela Muṋe washu, ndo mu lindela nga mbilu yoṱhe, ndo fulufhela ipfi ḽawe. Ndo lindela Muṋe washu, u fhira vhalindi vho lindela mutsho, u fhira vhalindi vho lindela mapfuvhi a tshi tswuka. Israele, fulufhelani Muṋe washu. Lufuno lwa Muṋe washu a lu dzinginyei; Ene u vhofholola tshoṱhe. Ndi Ene a no ḓo vhofholola Vhaisraele milanduni yavho yoṱhe. Muṋe washu, mbilu yanga a i ḓihudzi, a thi ḓikukumusi, a thi ḓidzindeli nga zwi mphiraho, zwine nda si zwi swikele. Vhukuma, ndo dzika, ndo rudza mbilu; ndi nga ṅwana o vuḓaho o takulwa nga mme awe; mbilu yanga i nga ṅwana o vuḓaho. Israele, fulufhelani Muṋe washu, zwino na lini na lini. Muṋe washu, u songo hangwa Dafita, na zwoṱhe zwe a konḓelela. U si hangwe zwe a u fulufhedzisa nga muano, Iwe Ramaanḓa, Mudzimu wa Jakopo, a ri, “Ngoho thi nga dzheni thumbani yanga, kana nda ya vhulaloni hanga; thi nga fari khofhe, thi nga kumedzi ndi sa athu wanela Muṋe washu vhudzulo, hune Ramaanḓa Mudzimu wa Jakopo a nga dzula.” Ngezwo, ro zwi pfa ri Efratha, ro zwi wana midavhini ya Jaara; nga ri ye nḓuni ya Muṋe washu, ri gwadame ri vhukandoni ha milenzhe yawe. Muṋe washu, vuwa u ye vhuaweloni hau ú na mbulungelo i no sumbedza maanḓa au. Vhotshifhe vhau nga vha ḓiṱame nga u fulufhedzea, vhalanda vhau vha fulufhedzeaho vha pembele. U songo laṱa khosi ye wa i ta, i tonde u tshi itela Dafita mukoma wau. Muṋe washu o anela Dafita muano wa ngoho, ha nga vhuyi a shanduka na kathihi; o ri, “Kha khuluṋoni yau ndi ḓo vhea muḓuhulu wau. Arali vhana vhau vha tshi tevhedza mulanga wanga vha thetshelesa nyeletshedzo dzanga, vhana vhavho na vhone vha ḓo dzula kha khuluṋoni yau lini na lini.” Muṋe washu o nanga Tsioni, o tama u dzula hone, a ri, “Hafha ndi ḓo awela tshoṱhe, ndi ḓo dzula henefha, ndo hu tama. Tsioni ndi ḓo u shudufhadza, wa ḽa wa fura, vhashai vhawo ndi ḓo vha fusha, vha ḽa vha laṱa. Vhotshifhe vhawo ndi ḓo vha ambadza maanḓa, vha konou tshidza vhathu vhanga; vhalanda vhanga vha fulufhedzeaho vha ḓo fhululedza vha pembela. Henefho ndi ḓo vhumba muḓuhulu wa Dafita vhuhosi, a vha khosi khulu, nda mu shululela Muya wanga nda mu londola, a nga luvhone lu sa dzimi. Maswina awe ndi ḓo a ambadza ṱhoni, nguwane yawe ya vhuhosi ya ḓi penya i tshi ya.” Edzonu vhona uri zwo naka hani, zwi takadza hani mukomana na murathu vha tshi dzula nga u anḓana! Zwi nga mapfura a u nukhelela o ḓodzwa ṱhohoni ya Aroni, a elela kha ndebvu, a swika kha mukulo wa khanzu yawe! Zwi nga ṅwando wa Heremoni une wa wela thavhani ya Tsioni! Ndi hone he Muṋe washu a fulufhedzisa mashudu – vhutshilo vhu sa gumi. Iḓani ni rende Muṋe washu inwi vhaḓinḓa vha Muṋe washu, inwi ni imaho nḓuni ya Muṋe washu, na mu shumela vhusiku hoṱhe! Imisani zwanḓa zwaṋu no livha hukhethwa, ni rende Muṋe washu. Vhotshifhe: “Muṋe washu, Musiki wa ḽiṱaḓulu na ḽifhasi, nga a ni shudufhadze e Tsioni.” Haleluya, nga hu rendwe Muṋe washu! Rendani dzina ḽa Muṋe washu, inwi vhalanda vha Muṋe washu, mu rendeni, inwi ni imaho nḓuni ya Muṋe washu, na shumela Mudzimu washu miṱani ya nnḓu yawe. Rendani Muṋe washu, u na vhuthu, imbelani dzina ḽawe, ḽi takadza hani! Muṋe washu o ḓinangela Jakopo, a ḓikhethela Israele a ri ndi wawe. Ndi a ḓivha uri Muṋe washu ndi muhulwane, Muṋe washu u fhira midzimu yoṱhe. Muṋe washu u ita zwine a funa ngei ṱaḓulu na fhano fhasi, malwanzheni na mativhani oṱhe. Ndi Ene a no takusa makole vhusendekamisi, a ita phenyo dzi ḓisaho mvula, a bvisa maḓumbu zwisikuni zwawe. Ndi Ene we a lozwa matanzhe oṱhe a Egipita, a vhathu na a dziphukha, a ita maḓembe na zwimangadzo kha iwe Egipita, a laṱisa Farao na vhakoma vhawe vhoṱhe; a lozwa tshakha nnzhi, a vhulaha mahosi a maanḓa; Sihoni khosi ya Vhaamori, na Ogo khosi ya Bashani, na yoṱhe mivhuso ya Kanana, shango ḽavho a ḽi ṋea vhathu vhawe Israele, ḽa vha ḽavho. Dzina ḽau, Muṋe washu, a ḽi nga lovhi lini na lini, u ḓo dzula u tshi humbulwa nga mirafho na mirafho. Muṋe washu u ḓo lamulela vhathu vhawe, u ḓo khathutshela vhalanda vhawe. Zwitungulo zwa tshakha dza vhannḓa ndi zwa siliva na musuku, zwo fulwa nga zwanḓa zwa vhathu. Zwi na milomo – a zwi ambi; zwi na maṱo – a zwi vhoni; zwi na nḓevhe – a zwi pfi; milomo yazwo na u fema a i femi. Vhavhumbi vhazwo vha ḓo fana nazwo, na vhoṱhe vhane vha zwi fulufhela. Iwe nnḓu ya Israele, renda Muṋe washu! Iwe nnḓu ya Aroni, renda Muṋe washu! Iwe nnḓu ya Livi, renda Muṋe washu! Rendani Muṋe washu, noṱhe inwi ni mu ofhaho! Vha Tsioni nga vha rende Muṋe washu, Ene a dzulaho Jerusalema. Haleluya, nga hu rendwe Muṋe washu! Livhuhani Muṋe washu, u na vhuthu! Lufuno lwawe a lu dzinginyei! Livhuhani Mudzimu a re nṱha ha zwoṱhe! Lufuno lwawe a lu dzinginyei! Livhuhani Muṋe wa vhaṋe! Lufuno lwawe a lu dzinginyei! Ndi Ene e eṱhe a itaho maḓembe! Lufuno lwawe a lu dzinginyei! O ita ḽiṱaḓulu nga vhuṱali. Lufuno lwawe a lu dzinginyei! O tea ḽifhasi nṱha ha maḓi. Lufuno lwawe a lu dzinginyei! O ita zwiedza zwihulu. Lufuno lwawe a lu dzinginyei! Ḓuvha a ri ḽi vhuse masiari, Lufuno lwawe a lu dzinginyei! ṅwedzi na ṋaledzi zwi vhuse vhusiku. Lufuno lwawe a lu dzinginyei! O fhedza matanzhe a Egipita, Lufuno lwawe a lu dzinginyei! a bvisa Israele vhukati havho Lufuno lwawe a lu dzinginyei! nga tshanḓa tshawe tsha maanḓa ó tshi angaladza. Lufuno lwawe a lu dzinginyei! O fhandekanya Lwanzhe lwa Dziṱhanga nga vhukati, Lufuno lwawe a lu dzinginyei! a fhirisa Israele nga vhukati halwo, Lufuno lwawe a lu dzinginyei! a kumbisa Farao na mmbi yawe nga Lwanzhe lwa Dziṱhanga, Lufuno lwawe a lu dzinginyei! a tshimbidza vhathu vhawe phangani. Lufuno lwawe a lu dzinginyei! O lozwa mahosi a maanḓa, Lufuno lwawe a lu dzinginyei! a vhulaha mahosi a re na bvumo: Lufuno lwawe a lu dzinginyei! Sihoni khosi ya Vhaamori, Lufuno lwawe a lu dzinginyei! na Ogo khosi ya Bashani, Lufuno lwawe a lu dzinginyei! mashango avho a a ṋea Israele mulanda wawe, Lufuno lwawe a lu dzinginyei! a vha avho. Lufuno lwawe a lu dzinginyei! O ri elelwa ró kandeledzwa, Lufuno lwawe a lu dzinginyei! a ri lamukisa kha maswina. Lufuno lwawe a lu dzinginyei! Zwivhumbwa zwoṱhe u zwi ṋea zwiḽiwa. Lufuno lwawe a lu dzinginyei! Livhuhani Mudzimu wa makoleni! Lufuno lwawe a lu dzinginyei! Milamboni ya Babele ro dzula fhasi ra lila ri tshi elelwa Tsioni. Henefho ro fhahea haripa dzashu kha miṋengeledzi. Vhathubi vhashu henengei vho ri ri vha imbele nyimbo, vhashengedzi vhashu vha ri ri vha imbele dza dakalo, vha ri, “Edzonu ri imbela luṅwe lwa dza Tsioni.” Ri nga imba hani luimbo lwa Muṋe washu ri shangoni ḽisili? Iwe Jerusalema, nda hangwa iwe, tshanḓa tshanga tshauḽa nga tshi tou kwatsha! Nda sa u elelwa, nda sa ri Jerusalema ndi ḽone dakalo fulu ḽanga, izwo lulimi lwanga nga lu nambatele marinini! Muṋe washu, u songo hangwa zwe Vhaedomo vha ita musi wa u lozwiwa ha Jerusalema; vho ri, “U thutheni! U thutheni, na miteo yawo!” Iwe Babele mme a vhathu, u ḓo phusukanywa! Ú na mashudu a no ḓo u lifhedza, a u ita zwe wa ri ita! U na mashudu a no ḓo dzhia vhushie hau a vhu rwisa na tombo. Ndi u renda nga mbilu yoṱhe. Midzimu nga i zwi pfe zwayo – nṋe ndi imbela Iwe. Ndi ḓo u gwadamela ndó livhana na thembele yau khethwa, nda renda dzina ḽau; lufuno lwau a lu dzinginyei, u a fulufhedzea; wo khunyeledza zwoṱhe zwe wa ri fulufhedzisa, zwa fhira kule zwe ra vha ro zwi lavhelela, naho ro vha ri tshi ḓivha maanḓa au. Ndi tshi u vhidzelela wo mphindula, wa nkhwaṱhisa nda vha na mbilutshinna. Muṋe washu, mahosi oṱhe a ḽifhasi vha tshi pfa zwine wa amba, nga vha u rende. Nga vha imbe dza ndaela dza Muṋe washu; vhugala ha Muṋe washu ndi vhuhulu. Muṋe washu, na vhuhulu háwe ha litshi u londola muheḓana; vhadzia-u-ḓihudza vhone u a vha ṱukufhadza e kule-kule. Naho ndi tshi tshimbila tshivhindini tsha khombo, u a ntshidza; maswina anga ó ntsinyutshela, u angaladza tshanḓa tshau tsha maanḓa wa ntshidza. Muṋe washu u ḓo khunyeledza zwivhuya zwe a nnzudzanyela. Muṋe washu, lufuno lwau a lu dzinginyei lini na lini; u songo litsha u vuledza mishumo ye wa i thoma. Muṋe washu, wo nṱoolola wa nnḓivha! Ndó dzula, kana ndó ima, Iwe u a zwi ḓivha, u ṱanḓulukanya mihumbulo yanga u kule. Ndi tshi tshimbila, na musi ndi tshi lala, u a zwi vhona; nḓila dzanga dzoṱhe u a dzi ṱalukanya. Na musi ndi sa athu bula ipfi, Iwe Muṋe washu wo zwi ḓivha zwoṱhe. U vhea tshanḓa tshau kha nṋe, wa ntsireledza matungo oṱhe. Nḓivho yeneyo i a nkanukisa, i nṱha-nṱha, a thi i swikeli. Muya wau ndi ḓo u tinyelafhi? Iwe ndi ḓo u shavhelafhi? Ndá gonya makoleni, u henengei; ndá adza thovho vhudzulavhafu, ndi wana u henefho. Ndá fhufhela vhubvaḓuvha, kana nda yo dzula hune lwanzhe lwa guma, na henengei tshanḓa tshau tshi ḓo nnyendedza, u ḓo mpfara nga tshanḓa tshau tsha maanḓa. Ndá ri, “Swiswi nga ḽi ntibe, tshedza tsho ntangaho tshi vhe vhusiku,” matsina na swiswi Iwe u vhona ḽi si swiswi, vhusiku vhu penya unga masiari; hu swiswi, hu tshedza, Iwe u vhona zwi tshi fana. Miraḓo yanga yoṱhe yo vhumbwa nga Iwe; wo nnduka ndi thumbuni ya mme anga. Ndi tshi vhona uri wo mmbumba hani, ndi a kanuka, nda ofha, nda u renda; mishumo yau i a akhamadza, hezwo ndi a zwi ḓivha zwavhuḓivhuḓi. Marambo anga a tshi vhumbiwa tshiphirini, ndi tshi lukiwa tshivhindini tsha mavu, ndo vha ndi songo u dzumbama. Wo mmbona ndi sa athu vha na tshivhumbeo. Maḓuvha anga oṱhe, e wa ntela zwiḽa a sa athu thoma, o vha o no ḓi ṅwalwa. Mudzimu, mihumbulo yau a i na muṱalukanyi, yo ṱanḓavhuwa hani! Ndi tshi i vhala ndi wana yo ḓala u fhira muṱavha. Ndi tshi vuwa ndi wana ndi tshee na Iwe. Mudzimu, ngavhe u tshi vhulaha vhavhi! Phondi thi funi na u dzi vhona! Vha u isela phungo mmbi, maswina au a tamba nga dzina ḽau. Muṋe washu, vhane vha u vhenga ndi ḓo kundwa ngani u vha vhenga? Vhane vha u vutshela ndi kundwa ngani u vha nyala? Ndi tou vha vhenga vhukumakuma, ndi vha ita maswina anga. Mudzimu, nṱolole u ḓivhe mbilu yanga; nndinge, u ḓivhe mihumbulo yanga, u vhone arali ndo bva nḓilani, u nnyendedze nḓilani yo livhaho ha Iwe. Muṋe washu, ntshidze kha vhathu vhavhi, ntsireledze kha vha nndevhelaho! Vha luka vhunwa mbiluni dzavho, vha dzulela u vusa nndwa; ndimi dzavho dzo halifha unga dza ṋowa, vho mara vhuṱungu ha mavuluvulu. Muṋe washu, nndondole, vhavhi vha si nkunde, ntsireledze kha vha nndevhelaho! Vha dzula vho langana u mpiringedza. Vhadzia-u-ḓihudza vho nthetshela tshikwekwe, vho nthea nga thambo, vha ṱharamudza mambule, vha mmbetshela milavhu nḓilani. Ndi amba na Muṋe washu nda ri, “Iwe u Mudzimu wanga.” Muṋe washu, ipfa zwililo zwanga! Yawee, Muṋe washu, Muṋe wa zwoṱhe, Mutshidzi wanga wa maanḓa, wo mpilela ṱhoho musi wa nndwa. Muṋe washu, u songo ṋea vhavhi zwine vha tama, u songo tenda zwe vha langana zwi tshi itea, vha sa ḓo ḓihudza. Vhuṱungu he vho ntangaho vha mphomela, na zwe vha nnyita, ngavhe zwi tshi vha ḽa ṱhoho. Ngavhe vha tshi welwa nga masimbe; kha vha posiwe muliloni, kha vha poswe dindini, vha si tsha vuwa. Vhasasaladzi kha vha shaye vhudzulo fhano shangoni; khombo kha i londe vhadzia-u-levha, i vha lozwe! Nṋe ndi ḓivha uri Muṋe washu u lamulela vha tambudzwaho, a imelela vha kandeledzwaho. Ngoho vha fulufhedzeaho vha ḓo renda dzina ḽau, vha si na vhufhura vha ḓo u luvha. Muṋe washu, ndi a u rabela, ṱavhanya u mphalala, mpfe ndi tshi u ṱavhela mukosi! Ngavhe thabelo yanga i tshi swika phanḓa hau unga zwioro; ndi tshi imisa zwanḓa zwi nge nduvho ya nga madekwana. Muṋe washu, mmbetshele a lindaho lulimi lwanga, linda vothi ḽa mulomo wanga. U songo litsha mbilu yanga i tshi tshingamela vhuvhini; ndi si ṱwe na vhaitazwivhi, ndi si longe tshanḓa kha zwo vhifhaho, ndi si ḽe mapfura avho. Muvhuya nga a nndaṱise; a tshi nkaidza nga vhuthu u khou nnḓodza mapfura ṱhohoni, ndi nga si vhuye nda zwi landula; hufha thabelo yanga i tshi dzula i tshi lwa na zwiito zwa vhavhi. Vhavhusi vhavho vha tshi poswa dzinngwani, ndi hone vha tshi ḓo tenda zwe nda amba. Marambo avho a ḓo balanganywa mulomoni wa dindi, zwa nga muthu a tshi lima a fhandukanya mavu. Muṋe washu, Muṋe wa zwoṱhe, maṱo anga o sedza Iwe, ndi dzumbama nga Iwe, u songo nnditsha nda fa! Ntsireledze, ndi si kande tshikwekwe tshe vha nthetshela, ndi si rithe mulavhu wa vhaitazwivhi! Khunḓa nga i fashe muvei, nṋe ndi ponyoke ndi shavhe! Ndi vhidzelela Muṋe washu nda tou ṱavha mukosi, nda ri, “Muṋe washu, nkhathutshele!” Ndi tou mu ṱanzela zwa mbiluni yanga, nda mu vhudza zwi nndinaho. Ndi tshi kulekana nungo, ndi Iwe u no ḓivha zwoṱhe zwine nda ṱangana nazwo: Vho nthetshela zwikwekwe nḓilani yanga. Lavhelesa kha tshauḽa tshanga u vhone: A hu na a nndondaho, a thi na vhuyo, thi na mulondoli. Ndi lilela Iwe Muṋe washu, ndi ri, ndi Iwe vhushavhelo hanga, u mukovhe wanga shangoni ḽa vha tshilaho. Thetshelesa tshililo tshanga, ndo hanganea tshoṱhe; nndamukise kha vha ntovholaho, vha a nkunda. Mmvise dzhele, ndi kone u renda dzina ḽau; ndi hone vha fulufhedzeaho vha tshi ḓo nndalela vhoṱhe, vha tshi vhona vhuthu he wa nnyitela. Muṋe washu, ipfa thabelo yanga, nthetshelese ndi tshi u lilela; mphindule, u na ngoho, u a fulufhedzea. U songo vhuya wa ntsengisa; kha vhoṱhe vha tshilaho, ndi nnyi ane wa mu vhona e muvhuya? Swina ḽanga ḽo ntsala murahu, ḽo ntsimbeledzela fhasi, ḽo ntsukumedzela swiswini, ha vho faho kale. Ndi vho ṱoḓa na u ṱovhowa, mbilu yanga yo hanganea. Ndi elelwa maḓuvha aḽa a kale; ndi elekanya zwoṱhe zwe wa nnyitela, nda humbula zwe zwanḓa zwau zwa shuma. Ndi livhisa zwanḓa zwanga ha Iwe, nda u rabela; ndo lavhelela phindulo yau, unga mavu o omaho o lindela mvula. Muṋe washu, ṱavhanya u mphindula, muya wanga u a kundelwa; u songo mpfuralela, ndi sa ḓo fana na vhane vha godimela tshaloni. Ḽi tshi tsha kha ndi vhone vhuthu hau, nṋe ndi fulufhela Iwe, ndi ḓikumedza Iwe, ntsumbedze nḓila ine nda fanela u i fara. Muṋe washu, ndi dzumbama nga Iwe, nndamukise kha maswina anga. U Mudzimu wanga, mpfunze u ita zwine wa funa; Muya wau muvhuya nga a nnyendedze ho linganelaho. Muṋe washu, ntshidze u tshi itela dzina ḽau; u a fulufhedzea, nṋule khomboni. Maswina anga a fhedze oṱhe, hufha lufuno lwau lu sa tseki; lozwa vhakandeledzi vhanga, hufha ndi mulanda wau. Nga hu rendwe Muṋe washu, Ene bako ḽanga! Ndi Ene a gudisaho zwanḓa zwanga u lwa, a funza minwe yanga u fara mafumo. Muṋe washu, ndi Iwe Mutsireledzi wanga a fulufhedzeaho, vhudzumbamo hanga, Mutshidzi wanga, tshiṱangu tshanga, vhukhudo hanga; ndi Iwe u no ita uri vhathu vhanga vha nnduvhe. Muṋe washu, nṋa muthu u tou vha mini u tshi vhuya wa mu sedza-vho? Mubebwa-nga-muthu u tou vha mini u tshi vhuya wa mu humbula-vho? Muthu u nga mufemo, maḓuvha awe a fhira unga murunzi. Muṋe washu, tsisa makole au u tsele fhasi, kwama dzithavha dzi dube vhutsi. Balanganya maswina nga phenyo dzau, posa misevhe yau u vha shakulise. Onyolosa tshanḓa tshau u ngeo ṱaḓulu, u ntshidze ndi si kumbiwe nga muḓalo wa maḓi, u nndamukise zwanḓani zwa vhatsinda; milomo yavho i amba mazwifhi, naho vha tshi ana vha anela mazwifhi. Mudzimu, ndi ḓo u imbela luimbo luswa, ndi ḓo u lidzela haripa ya thale dza fumi. Ndi Iwe u no ita uri mahosi a kunde; u lamukisa nṋe Dafita mukoma wau. Nndamukise kha pfumo ḽa vhuhali, u ntshidze zwanḓani zwa vhatsinda; milomo yavho i amba mazwifhi, naho vha tshi ana vha anela mazwifhi. Ngavhe vhatuka vhashu u bva hanani havho vha tshi nga zwimela zwi no aluwa zwo khwaṱha; vhasidzana vhashu vha nga phuphu dza guḓani dzo vhaḓelwaho u ṱama pfamo. Ngavhe zwiṱaṱari zwashu zwi tshi ḓala, zwa wa muwa nga mbeu ya tshakha-tshakha; nngu dzashu mafuloni ashu dza dzwala zwigidi na mahumi a zwigidi, kholomo dzashu dza vha na maḓamu, hu si vhe na swina ḽi no ri tshoṱhela kana ḽa ri thuba, magondoni ashu hu si pfale zwililo. Vha na mashudu vha no nga vhenevho. Lu na mashudu lushaka lune Mudzimu walwo a vha Muṋe washu. Mudzimu wanga, Khosi yanga, ndi ḓo ḓivhadza vhuhulu hau, nda u livhuha lini na lini; ndi ḓo u livhuha misi yoṱhe, nda renda dzina ḽau lini na lini. Muṋe washu ndi muhulwane, thendo khulu yo mu fanela, vhuhulu hawe a vhu ṱalukanyei. Mishumo yau i ḓo rendwa nga mirafho na mirafho, vha ḓo ḓivhadza mishumo yau mihulu. Ndi ḓo dzula ndi tshi elekanya vhugala hau, na vhurena, na lupenyo, na maḓembe e wa ita. Vhathu vha ḓo ḓivhadza maḓembe au a maanḓa, a ofhisaho, nṋe nda ḓivhadza vhuhulu hau. Vha ḓo pembelela vhuthu hau vhuhulu, nṋe nda fhululedza u fulufhedzea hau. Muṋe washu u na tshilidzi na khathutshelo, ha ṱavhanyi u sinyuwa, lufuno lwawe ndi luhulu, a lu dzinginyei. Muṋe washu u tonda vhoṱhe, vhoṱhe vhe a vha vhumba u vha pfela vhuṱungu. Muṋe washu, zwisikwa zwau zwoṱhe zwi a u renda, vhalanda vhau vha fulufhedzeaho vha a u livhuha. Vha ḓivhadza vhurena ha muvhuso wau, vha amba nga mishumo yau mihulu, u ḓivhadza vhathu mishumo yau ya maanḓa, na vhugala ha vhurena ha muvhuso wau. Vhuhosi hau a vhu fheli, muvhuso wau a u gumi, u ḓi ima ha fhira mirafho na mirafho. Muṋe washu u tika vhane vha khou wa, a vusa vho kandeledzwaho. Maṱo a vhoṱhe o sedza Iwe, u vha ṋea zwiḽiwa nga tshifhinga tsho teaho; u putulula tshanḓa tshau nga mbilu tshena, wa fusha zwoṱhe zwi tshilaho. Muṋe washu u a fulufhedzea kha zwoṱhe zwine a ita, vhuthu hawe vhu vhonala kha mishumo yawe yoṱhe. Muṋe washu u tsini ha vhoṱhe vhane vha mu rabela, vhane vha mu rabela vhe ngohoni; vhane vha mu ofha u vha ṋea zwine vha lila; u pfa na mukosi wavho a vha tshidza. Muṋe washu u londola vhane vha mu funa, vhavhi vhone u a vha lozwa. Mulomo wanga u ḓo renda Muṋe washu, vhathu vhoṱhe nga vha rende dzina ḽawe ḽikhethwa, lini na lini. Haleluya, nga hu rendwe Muṋe washu! Kha ndi rende Muṋe washu. Ndi ḓo renda Muṋe washu ndi tshi kha ḓi tshila; ndi ḓo renda Mudzimu nga nyimbo ndi tshi kha ḓi vha hone. U songo fulufhela vhavhusi, ndi vhathu zwavho, a vha tshidzi; muya wavho u tshi pfuluwa vha humela mavuni, ha mbo ḓi vha u pfuvha ha maano avho. Wa mashudu ndi uyo a no ḓitika nga Mudzimu wa Jakopo, a lavhelela Muṋe washu Mudzimu wawe, o sikaho ḽiṱaḓulu na ḽifhasi, na lwanzhe na zwoṱhe zwi re khazwo; u fulufhedzea hawe a hu shanduki. U sengela vho kandeledzwaho, vha na nḓala a vha fusha; Muṋe washu u vhofholola zwivhoxwa. Muṋe washu u bonyolosa mabofu, Muṋe washu u vusa vho waho, Muṋe washu u funa vha fulufhedzeaho, Muṋe washu u londola dziṱhunḓu, u tika tshilikadzi na tsiwana, nḓila dza vhavhi dzone u a dzi piringanya. Muṋe washu u ḓo vhusa lini na lini, Mudzimu wau, iwe Tsioni, ndi wa mirafho yoṱhe. Haleluya, nga hu rendwe Muṋe washu! Haleluya, nga hu rendwe Muṋe washu! Ndi zwavhuḓi hani u renda Mudzimu washu nga nyimbo! Zwi takadza hani! O tewa nga thendo. Muṋe washu u fhaṱa Jerusalema; u kuvhanganya Vhaisraele vho balanganaho. U fhodza vha mbilu dzi vhavhaho, a pomba mbonzhe dzavho. U vhea tshivhalo tsha ṋaledzi, iṅwe na iṅwe a i rina dzina. Muṋe washu ndi muhulwane, maanḓa awe ha konei, ṱhalukanyo yawe a i gumi. Muṋe washu u vusa vho kandekanywaho, vhavhi vhone u vha posa fhasi. Livhuhani Muṋe washu nga nyimbo; Mudzimu washu mu rendeni nga mbila. U pila lutombo nga makole, ḽifhasi a ḽi nisela mvula, mivhunduni a medza hatsi. U ṋea dziphukha zwiḽiwa zwadzo, na mafhondo a mahunguvhu a tshi lila. Maanḓa a bere a si one ane a mu takadza, na vhuhali ha vhahali a si hone vhune a vhu takalela; Muṋe washu u takadzwa nga vhane vha mu ofha, vhane vha fulufhela lufuno lwawe lu sa dzinginyei. Iwe Jerusalema, renda Muṋe washu, iwe Tsioni, renda Mudzimu wau! Ndi Ene a no khwaṱhisa tswinga dzau, a shudufhadza vhana vhau. U ladza shango masakhani au, a u fusha nga mavhele avhuḓi. U vhetshela ḽifhasi mulayo; zwine a amba zwi mbo ḓi itea. U nisa gabugu ya tshena unga muḓali, a hashekanya mahaḓa a nga milora, a nisa tshifhango tsha nga thombwana; ndi nnyi ane a nga konḓelela phepho yawe? A dovha a tou amba fhedzi zwa mbo ḓi ṋoka, a fhungisa mimuya yawe ha ela maḓi. O dzumbululela Jakopo ipfi ḽawe, a ḓivhadza Israele pfanelo dze a vhofha. Hezwo ha athu zwi itela dziṅwe tshakha, dzone a dzi ḓivhi milayo yawe. Haleluya, nga hu rendwe Muṋe washu! Haleluya, nga hu rendwe Muṋe washu! Rendani Muṋe washu ni makoleni, mu rendeni ngeo ṱaḓulu! Mu rendeni, inwi vharuṅwa vhawe noṱhe, mu rendeni, inwi mara awe noṱhe! Ḓuvha na ṅwedzi, mu rendeni, mu rendeni noṱhe, inwi ṋaledzi dzi penyaho! Mu rendeni, inwi maṱaḓulu a ṱaḓulu-ṱaḓulu, na inwi maḓi a re nṱha ha lutombo! Zwoṱhe nga zwi rende dzina ḽa Muṋe washu; Ene o amba, zwa vha hone! O zwi imisa vhudzuloni hazwo lini na lini, a zwi vhetshela mulayo u sa pfukwi. Zwi re fhano fhasi nga zwi rende Muṋe washu, na inwi mabuka a lwanzhe, na inwi mativha, na mulilo, na tshifhango, na mahaḓa, na khuli, na maḓumbu, a khunyeledza zwe a amba. Dzithavha na zwikwara zwoṱhe nga zwi mu rende, na miri ya mitshelo, na maṱaka oṱhe, na phukha dza ḓaka, na zwifuwo zwoṱhe, na zwikokovhi, na zwiṋoni, khathihi na mahosi, na tshakha dzoṱhe, na vhakololo, na vhavhusi vhoṱhe vha shango, na vhaṱhannga, na vhasidzana, na vhakalaha, na vhana! Vhoṱhe nga vha rende dzina ḽa Muṋe washu, dzina ḽawe ndi ḽihulu ḽi ḽoṱhe, vhugala hawe vhu alama ḽifhasi na ḽiṱaḓulu! U dzula o kuvhatedza vhathu vha Israele, o vha ombela shambo, uri vhalanda vhawe vha fulufhedzeaho vha mu rende. Haleluya, nga hu rendwe Muṋe washu! Haleluya, nga hu rendwe Muṋe washu! Imbelani Muṋe washu luimbo luswa, mu rendeni tshivhidzoni tsha vhalanda vhawe vha fulufhedzeaho! Israele, takalelani Muvhumbi waṋu, vhana vha Tsioni, pembelelani Khosi yaṋu! Nga vha rende dzina ḽawe nga u ḓala muḓalo, vha mu imbele hu tshi lila mirumba na mbila! Muṋe washu u takalela vhathu vhawe; vha u ḓiṱukufhadza u vha ṱama nga gundo. Vhalanda vhawe vha fulufhedzeaho nga vha pembele, o vha ṋea vhugala, vha fhululedze nangwe vho lala. Nga vha rende Mudzimu vha tou ṱavha mukosi, vhó fara mapanga a mutsheahoṱhe; Ene u lifhedza dzitshakha, a laṱisa vhathu, a vhofha mahosi avho nga dzigeḓane, vharangaphanḓa vha vhoxwa nga tsimbi, u ralo ha vha u khunyeledza khaṱhulo yo ṅwalwaho, na u pfufha vhalanda vhawe vha fulufhedzeaho nga vhugala. Haleluya, nga hu rendwe Muṋe washu! Haleluya, nga hu rendwe Muṋe washu! Rendani Mudzimu nḓuni yawe khethwa, rendani Ramaanḓa wa ngei lutomboni! Mu rendeni, o ita zwihulu! Mu rendeni, vhuhulu hawe a vhu konadzei! Mu rendeni nga phalaphala, mu rendeni nga haripa na tshihwana, mu rendeni nga mirumba ni tshi tshina, mu rendeni nga thale na zwiṱiringo, mu rendeni no kungela tshwayo, mu rendeni nga tshwayo dzi bvumaho! Zwoṱhe zwi femaho, nga zwi rende Muṋe washu! Haleluya, nga hu rendwe Muṋe washu! Iyi ndi mirero ya Solomoni, ṅwana wa Dafita, khosi ya Israele. I funza muthu vhuṱali, ya mu laya, a ṱalukanya maipfi a vha re na nḓivho. Ndi nyeletshedzo i no funza muthu u tshila nga vhuronwane, e kwae, a tshi ita zwi re zwone, a si na vhufhura, mushaanzhele a vha na nzhele, muṱhannga a vha na nḓivho na vhusedzi. Na munna wa vhuṱali nga a thetshelese a engedze nḓivho yawe, wa ṱhalukanyo a wane vhutsila, a konou ṱalukanya zwine vhaṱali vha amba: mirero yavho, na zwiga, na dzithai. U ofha Mudzimu ndi tshone tshisima tsha vhuṱali; matsilu ndi one a no nyadza vhuṱali na u laiwa. Ṅwananga, thetshelesa khotsi au a tshi u laya, u si hane mme au a tshi u funza. Ndi tshone tshiala tshi tondaho ṱhoho yau, ndi hone vhulungu vhu nakisaho mukulo wau. Ṅwananga, arali vhavhi vha tshi u kunga, u songo tenda. Arali vha tshi ri, “Nga ri yo lalela vhathu ri vha ponde, ri sokou phuthuma a sa huvhadzi muthu; nga ri tou nga lufu, ri vha mile vha tshi kha ḓi tshila, vha godimele tshaloni vhá songo lwala! Ri ḓo wana lupfumo lwa tshakha-tshakha, ra ḓadza nnḓu dzashu ngalwo. Ita madeṅwa na riṋe, ri kovhekane tshelede!” Ṅwananga, u songo tshimbila navho, u songo longa mulenzhe wau nḓilani yavho; milenzhe yavho i gidimela vhuvhini, vha gidimela u shulula malofha. Tshenzhela unga tshiṋoni tshine muthu a tshi rea tsho mu sedza. Havha vhathu vha lalela malofha a vhone vhaṋe; khunḓa i ḓo fasha muvei. Hoho ndi hone vhuyo ha vhane vha bindula nga vhuvemu; ulwo lupfumo lu vha ḽa ṱhoho. Vhuṱali vhu khou vhidzelela vhú gondoni, vhu ṱavha mukosi ho ḓalaho vhathu, vhu amba vhu mafhoroni a miḓi, vhu ri, “Inwi ni si na nzhele, ni ḓo shaya nzhele u swika lini? Vhanyefuli vha ḓo nyefula u swika lini? Matsilu a ḓo vhenga nḓivho u swika lini? Thetshelesani ndi tshi ni kaidza, ndi hone ndi tshi ḓo ni eletshedza, nda ni shululela zwa mbiluni yanga. Ndo ni vhidza na lamba u nthetshelesa, nda ni vhidza nga tshanḓa na si zwi dzhiele nzhele. A no ngo londa nyeletshedzo dzanga, ndi tshi ni kaidza na si tende. Ndi zwone, ní khomboni ndi ḓo ni sea-vho, ni tshi welwa nga nyofho nda ni holedza. Musi zwi ofhisaho zwi tshi ni wela unga ḓumbu, khombo i tshi ni swiela unga tshiḓumbumukwe, vhuṱungu na phanzi zwi tshi ni tsikeledza, ndi hone ni tshi ḓo nṱavhela mukosi nda si aravhe, na nṱoḓa nga maṱo matswuku na si nngwane. Hufha no vhenga nḓivho, na si nange u ofha Muṋe washu. A no ngo thetshelesa nyeletshedzo dzanga, no nyadza ndi tshi ni kaidza. Ndi zwine na ḓo kaṋa zwe na zwala, na fura vhufhura haṋu. Vha si na nzhele vha konyolela matanda nḓevheni, vha fa ngazwo, matsilu a vhulawa nga u ḓiḓivha havho. Huno, a no nthetshelesa u ḓo tshila nga mulalo, a sa dinwi nga tshithu, a sa ofhi khombo.” Ṅwananga, arali wa pfa maipfi anga, wa vhulunga ndaela dzanga, nḓevhe dzau dza thetshelesa vhuṱali, mbilu yau ya ṱalukanya – ndi ngoho, arali wa vhidzelela nḓivho, wa huwelela ṱhalukanyo, wa i ṱoḓa unga siliva, wa i ṱoḓisesa unga lupfumo lwo dzumbwaho, ndi hone u tshi ḓo ṱalukanya uri u ofha Muṋe washu zwi amba mini, wa vhona uri u ḓivha Mudzimu ndi mini. Vhuṱali ndi mpho ya Muṋe washu, nḓivho na ṱhalukanyo zwi bva mulomoni wawe. Vha si na vhufhura u ḓo ita uri zwi vha nakele, ndi Ene tshiṱangu tsha vho faraho nḓila i sa solisei. U linda nḓila dza vha no ita zwi re zwone, a tsireledza vhalanda vhawe vha fulufhedzeaho. Arali wa nthetshelesa, ndi hone u tshi ḓo ḓivha u ita zwi re zwone, zwi sa khakhi, zwi sa solisei. Ndi hone vhuṱali vhu tshi ḓo dzhena mbiluni yau, wa pfa nḓivho i tshi u ḓifhela. Vhuronwane vhu ḓo u tsireledza, ṱhalukanyo ya u londola. Vhuṱali vhu ḓo u pambusa nḓilani mmbi, wa fhambana na vha nyambo dza u thutha, vhane vha pambuwa kha nḓila yo lugaho, vha fara i yaho swiswini, vha takalela u ita zwivhi, vha ḓikhoḓa nga nyambo mmbi dza u thutha, vhathu vha nḓila dza magombikwa, vho bvaho nḓilani. Ndi hone u tshi ḓo kona u tinya musadzi wa phombwe, ane a u fhura nga lulimi lwa u ḓifha, hone e wa muṅwe, ó ṱala munna we a mu vhinga a tshee nga hawe, a hangwa mulanga we a vhofha na Mudzimu wawe; u mbwandamela lufuni hune ha ḓo vha hone nnḓu yawe, nḓila dzawe dzi livha hu no dzula vho faho. Vhane vha mu dalela a vha tsha vhuya, a vha tsha vhona nḓila i yaho vhutshiloni. Zwenezwo tshimbila nḓilani ya vhavhuya, u nambatele ya vha fulufhedzeaho; vha si na vhufhura vha ḓo kovhelwa shango, vha sa solisei vha ḓo sala khaḽo. Vhavhi vhone vha ḓo swielwa shangoni, vha vhufhura vha ḓo tupulwa khaḽo. Ṅwananga, u songo hangwa pfunzo yanga, mbilu yau nga i vhulunge ndayo dzanga; zwi ḓo engedza vhutshilo hau wa tshila miṅwaha minzhi, wa ḓi vha na mashudu. Dzula u tshi funa vhathu u tshi fulufhedzea; hezwo itou zwi kungela mukuloni wau; zwi ṅwale mbiluni yau, ndi hone u tshi ḓo vha na phungo mbuya, wa takalelwa nga Mudzimu na vhathu. Fulufhela Mudzimu nga mbilu yoṱhe, u songo ḓitika nga nḓivho yau. U tshi ita tshithu, ranga u humbula Ene; u ḓo u onyolosela dzinḓila. U songo vhona unga wo ṱalifha; ofha Muṋe washu u ile vhuvhi, ndi hone muvhili wau u tshi ḓo takala, wa pfa u na nungo. Hulisa Muṋe washu nga lupfumo lwau, na nga zwiranzhe zwa khaṋo yau, ndi hone zwiṱaṱari zwau zwi tshi ḓo ḓala zwa tou wa muwa, nkho dzau dza tou balea nga waini. Ṅwananga, u songo nyadza ndayo dza Muṋe washu, a tshi u kaidza u songo zwi sanda; Muṋe washu u kaidza vhane a vha funa, unga khotsi a tshi kaidza vhana vhane a vha takalela. U na mashudu munna ane a wana vhuṱali, ane a kona u ṱalukanya; o pfuma u fhira a re na siliva, u bindula u fhira a re na musuku. Vhuṱali vhu fhira nungu dza mutengo muhulu; zwine muthu a zwi tama, na tshithihi a tshiho tshi no vhambedzwa naho. Ho puta ndalamo kha tshauḽa, kha tshamonde ho puta lupfumo na khuliso. Vhu u ṋea vhutshilo vhu takadzaho, wa ḓi dzula u na mulalo; vhane vha vhu kuvhatedza vha vhona vhu muri u ṋeaho vhutshilo; vha na mashudu vhane vha vhu nambatela. Vhuṱali ndi he Muṋe washu a sika ḽifhasi ngaho, ḽiṱaḓulu a ḽi adza nga ṱhalukanyo, a fhandekanya mativha nga nḓivho yawe, makole a rothisa ṅwando. Ṅwananga, dzula wo dzivhuluwa, u vhe na vhuronwane; zwenezwo zwi songo u ponyoka, zwi ḓo u ṋea vhutshilo, zwa nakisa mukulo wau, wa tshimbila u sa ofhi tshithu, mulenzhe wau wa si khukhulwe. Wó lala a u nga ofhi tshithu, wó eḓela u ḓo pfa u tshi ḓiphiṋa. U songo ofha khombo dza tshihaḓu, kana phanzi dzine dza wela vhavhi; Muṋe washu u ḓo vha Ene fulufhelo ḽau, u ḓo tsireledza mulenzhe wau u si fashwe. U songo shaisa vhaṅwe zwivhuya zwo vha fanelaho arali zwi zwanḓani zwau. U songo ri u na tshithu henefho, wa vhudza muṅwe wa ri, “Tshimbila, u vhuye matshelo, ndi ḓo u ṋea.” U songo lukela muṅwe vhunwa, ngeno a tshi u fulufhela. U songo sokou pomoka muthu á songo u khakhela. U songo tama vhutshilo ha ḽivemu, u songo vhuya wa edzisa zwiito zwawe; Muṋe washu u nyala phaṱhi; vha si na vhufhura a somolana navho zwa haṋwani. Muṋe washu u teketela nnḓu ya muvhi, ya muvhuya a i shudufhadza. U goḓa vhagoḓi; vha ḓiṱukufhadzaho a vha itela vhuthu. Pfufho ya vhaṱali ndi khuliso; matsilu one a ḓo niwa nga ṱhoni. Inwi vhana, thetshelesani ndayo dza khotsi, ni kolongonye nḓevhe uri ni wane ṱhalukanyo; ndi ni ṋea ndayo dzavhuḓi, ni songo furalela pfunzo yanga. Zwiḽa ndi tshee mutukana muṱani wa khotsi anga, ndi tshi kha ḓi vha mutete, ndi tshee ṅwana muthihi fhedzi wa mme anga, khotsi anga vho mpfunza vha ri, “Mbilu yau nga i nambatele maipfi anga, vhulunga ndayo dzanga, ndi hone u tshi ḓo tshila. Wana vhuṱali, wana ṱhalukanyo; u songo hangwa zwine nda amba, u songo zwi nyadza. U songo furalela vhuṱali, vhu ḓo u tsireledza; vhu fune, vhu ḓo u londola. Tshi no fhira zwoṱhe ndi vhuṱali; vhona uri u vhu wane, renga ṱhalukanyo nga zwoṱhe zwine wa vha nazwo. Vhu vhone vhu tshi lilelwa, ndi hone vhu tshi ḓo u hulisa ha u gagamisa; arali wa vhu kuvhatedza vhu ḓo u tonda; vhu ḓo u ambadza tshiala ṱhohoni, ha u ṋea khare ya vhugala.” Ṅwananga, thetshelesa u ṱanganedze maipfi anga, ndi hone u tshi ḓo lalama. Ndi ḓo u funza nḓila ya vhuṱali, nda u endedza kha nḓilatswititi. U tshi tshimbila a u nga kundwi, u tshi gidima a u nga khukhulwi. Nambatela ndayo dzi si u ṱutshele, dzi londole, dzi ḓo u ṋea vhutshilo. U songo kanda nḓilani ya vhavhi, kana wa fara ya vho furalelaho Mudzimu. I tinye, u si tshimbile khayo, pambuwa khayo u i fhire. Vhone a vha lali vha songo tshinya, a vha fari khofhe vha sa athu bidigamisa muthu. Vhuvhi ndi tshone tshiḽiwa tshavho, vhupondi ndi yone waini yavho. Nḓila ya vha no fulufhedzea yone i nga tshedza tsha maḓautsha, tshine tsha ḓi penya tshi tshi ya u swika masiari tshivhangalala. Hone nḓila ya vhavhi i nga swiswi ḽihulu, a vha ḓivhi tshine tsha vha khukhula. Ṅwananga, kolongonya nḓevhe u pfe maipfi anga, u tshingamisele nḓevhe kha zwine nda amba. Maipfi anga a songo u ponyoka, a vhulunge mbiluni yau; ane a a wana, a mu ṋea vhutshilo, na muvhili wawe wa takala woṱhe. Tshihulwane tshi no fhira zwoṱhe, linda mbilu yau, ndi yone i no vhumba vhutshilo hau. Nyambo dza vhumbulu dzi songo pfala mulomoni wau, zwiambo zwa vhufhura nga zwi vhe kule na iwe. Maṱo au nga a sedze phanḓa, u ṱalele zwi re phanḓa hau. Dzula wo dzudzanya nga vhuronwane zwine wa ita, ndi hone zwoṱhe zwi tshi ḓo u nakela. U songo pambutshela kha tshauḽa kana tsha monde, tinya vhuvhi hoṱhe. Ṅwananga, thetshelesa ndi tshi u vhudza zwe nda vhona, ipfa ndi tshi u eletshedza, uri u vhe na vhuronwane, zwine wa amba zwi sumbe nḓivho. Milomo ya musadzi wa phombwe i ela mutoli, haṋwani hawe hu suvhelela u fhira mapfura, a fhedza nga u kalakata unga lunungwane, a halifha unga banga ḽa mutsheahoṱhe. U ḓo u hwala a u tsisela lufuni, o livha vhudzulavhafu. Nḓila dzi isaho vhutshiloni ha dzi londi, u sokou tendeleka a sa ḓivhi hune a ya. Zwino iwe ṅwananga, nthetshelese, u songo pambuwa kha zwine nda u vhudza: Mu shavhe, u vhe kule nae, u songo vhuya wa sendela tsini na vothi ḽa nnḓu yawe, hu sa vho ḓo huliswa vhaṅwe, iwe wa nyadziwa, maanḓa au a vho ḓo fhedzwa nga wa tshiṱuhu, vhatsinda vha ḽa lupfumo lwau, tsha biko ḽau tsha pfumisa mutsinda, wa vho fa u tshi gomela, ṋama yau na muvhili zwo ṱahala, wa vho ri, “Ndo ḓiitelani khundavhalai? Mbilu yanga yo nyadzelani u kaidzwa? Ndo nyadza vhafunzi vhanga vha tshi nndaya, vha tshi mpfunza nda konyolela matanda nḓevheni! Ndo ṱoḓou lovha ndi ṱano!” A u vhoni ṅwananga, iwe inwa maḓi a bvaho tshisimani tshau, ane a gubunyea á songo dzikuswa nga muṅwe. Kani u tama zwisima zwau zwi tshi ela na shango, maḓi a milambwana yau a ṱuwa na gondo? Nga zwi vhe zwau u woṱhe, u songo ṱanganelana na vhatsinda. Tshisima tshau nga tshi shudufhadzwe, u takalele musadzi we wa mu vhinga u tshee nga hau. O naka sa ntsana, u tamisa sa ngululu. Ngavhe lunako lwawe lu tshi u nyanyula misi yoṱhe, a dzula o thuba mbilu yau. Ṅwananga, ndi mini mbilu yau i tshi nga thubwa nga musadzi wa phombwe, wa kuvhatedzana na musadzi a si wau? Nḓila dza muthu dzi ḓivhiwa nga Muṋe washu, u sedza hoṱhe hune a tshimbila. Muvhi u fashwa nga vhuvhi hawe, u vhoxwa nga nnzwa dza vhutshinyi hawe; u vhulawa nga u shaya mulayo, a xedzwa nga vhutsilu hawe vhuhulu. Ṅwananga, arali wo ḓivhofha u lifha mulandu wa muṅwe, wa ana wa ri u ḓo lifha mulandu wawe une a nga ita, wa tshenuwa wó fashwa nga zwe wa amba, wó ḓifasha nga maipfi au, ḓivha uri wo wela zwanḓani zwa muṅwe. Zwenezwo ita hezwi ṅwananga, uri u kone u ḓivhofholola: Iya khae u ḓisole, u mu luvhelele uri a u vhofholole. U songo vhuya wa eḓela, u songo vhuya we khofhe zhambu, u sa athu ḓivhofholola unga ntsa yo ponyoka muzwimi, unga tshiṋoni tsho ponyoka tshikwekweni tsha murei. Mubva ndiwe, edzou sedza lusunzi, edzou sedza maitele alwo u ṱalifhe: A lu na mulangi, a lu na muingameli, a lu na muvhusi, naho zwo ralo lu ḓivhulungela mbuvha tshilimo, lwa ḓikuvhanganyela zwiḽiwa zwalwo nga tshifhinga tsha khaṋo. Mubva ndiwe, u ḓo lala u swika lini? U ḓo vuwa lini khofheni dzau? “Khofhenyana nandi, ndi tou zhambu kathihi, ndi ḓikuvhatedze ndi awelenyana!” Ndi hone vhushai vhu tshi u ḓela unga ḽivemu ḽi na thonga, vhusiwana ha u ḓela unga muhali o kungelaho zwihali. Muthu ane a enda a tshi shanda mafhungo nga lulimi lwawe ndi muthu muvhi a sa ḓivhalei. Ú sinyedza nga maṱo, a ita na u kwetedza nga ṋayo, a sumba nga minwe; u dzula a tshi luka vhunwa nga mbilu yawe, a endela u luṱanya vhathu. Onoyo ha nga lengi u welwa nga khombo, kathihi fhedzi u ḓo pwashekanywa lu sa lafhei. Hu na zwithu zwiṱanu na tshithihi zwine Muṋe washu a zwi vhenga; zwine zwa mu nengisa zwi swika zwiṱanu na zwivhili: ndi maṱo a u ḓihudza, ndi lulimi lwa u zwifha, ndi zwanḓa zwi no shulula malofha a vhathu vha si na mulandu, ndi mbilu i no luka maano mavhi, ndi milenzhe i no gidimela vhuvhini, ndi ṱhanzi i si ya ngoho i no amba mazwifhi, ndi muthu a no luṱanya vhana vha munna. Ṅwananga, vhulunga ndayo dza khotsi au, u songo nyadza pfunzo ya mme au; i vhulunge mbiluni misi yoṱhe, i kungele mukuloni wau; u tshi tshimbila, i ḓo u endedza, wó lala i ḓo u londola, u tshi vuwa i ḓo davhidzana na iwe. Milayo ndi luvhone, pfunzo ndi tshedza, u kaidzwa na u laiwa ndi yone nḓila ya vhutshilo; zwi u tsireledza kha musadzi muvhi, uri musadzi a si wau a si u fashe nga haṋwani hawe ha u ḓifha. Mbilu yau i songo tama lunako lwawe, u songo tenda a tshi u kunga nga u u sinyedza; musadzi wa phombwe u rengwa nga mukonde wa vhurotho, hone musadzi wa muṅwe u lixwa nga ṱhoho yau. U nga okela mulilo khanani nguvho dzau dza si swe naa? U nga tshimbila nṱha ha masimbe ṋayo dzau dza si rungunye naa? Zwo ralo kha muthu a no ya kha musadzi a si wawe: ane a mu kwama a nga si kundwe u lifhedzwa. A ri nyadzi fobvu arali ḽi tshi tswiswa nga nḓala, hone arali ḽa farwa ḽi ḓo lifha kaṱanu na kavhili; ḽi ḓo lifha ḽa sala ḽi si na tshithu. Ane a ita vhupombwe ene ha na ṱhalukanyo; ane a vhuya a ralo u a ḓivhulaha. U ḓo vha na mbonzhe a nyadzea; ṱhoni dzawe dzi nga si phumulwe. A hu na tshi no sinyusa munna u fhira u pwashelwa muḓi; a tshi lifhedza ha tsha khathutshela; ha tsha tenda tshipfumelo; tshifhiwa naho tshi tshingafhani a tshi mu rudzi mbilu. Ṅwananga, tevhedza zwine nda amba, zwine nda u vhudza u songo litsha u zwi ita; ita zwine nda u vhudza, ndi hone u tshi ḓo tshila; pfunzo yanga i vhulunge unga tshanga ya iṱo ḽau; itou zwi vhofhelela kha minwe yau, u zwi ṅwale mbiluni yau. Amba na Vhuṱali u ri, “U khaladzi anga.” Ṱhalukanyo u i ite khonani yau vhukumakuma; zwi u tsireledza kha musadzi a si wau, wa konou tinya haṋwani ha u ḓifha ha musadzi wa muṅwe. Ndo vhuya nda sedza nga fasiṱere ḽa nnḓu yanga, nda vhona maitele a vha si na nzhele, nda vhona kha vhaṱhanngana hú na muṅwe a si na ṱhalukanyo. O vha a tshi khou tshimbila nga tshiṱaraṱa tshi dzulaho musadzi onoyo, ó fara i fhiraho henefho nḓuni yawe, hu nga lufhimavhaeni, nga madekwana, ḽo no sikuwa, hu na swiswi, musadzi uyo a mbo bva a mu ṱanganedza ó ambara unga phombwe, wa mbilu ya vhumbulu; ndi musadzi a sa fhiri muthu, a sa shoni, a sa dzuli hayani; u e tshiṱaraṱani, e e hune ha ḓala vhathu, u lalela mafhandeni oṱhe. U mbo ḓi kuvhatedza uyo muṱhanngana a mu khisa, a amba nae a sa shoni a ri, “Ndo vha ndo fanela u ṋekedza midzimu nduvho, ndo vhuya na ṋama ya zwiṱhavhelo, zwino ndo ḓa u ni ṱanganedza, ndi ṱoḓa inwi, mbilu yanga i tou swa, zwino ndo ni wana! Ndo adza mmbete wanga nda u fukedza nga lukhaha lwa mivhala lu bvaho Egipita; mmbete wanga ndo u shasha nga mishonga i no nukhelela u ḓifha, na bindamutshe, na khinamoni; iḓani ri kuvhatedzane ri pfelele u swika ḽi tshi tsha, ri tou ḓikumedza u ḓiphiṋa nga lufuno; munna wanga a vhaho, vho fara lwendo lulapfu, vho ṱuwa na tshelede i si na vhukono, vha ḓo vhuya ṅwedzi u tshi fhela.” A mbo ḓi mu kunga nga vhufhura, uyo muṱhanngana a tenda u fhurwa nga haṋwani ha u ḓifha, a mbo ḓi mu tevhela na zwenezwo unga phulu i yaho u ṱhavhiwa, muṱhanngana uyo wa tsilu a yo ṱangana na ṱhamu yawe a nga o vhoxwa milenzhe nga geḓane, a rungwa tshivhindi nga musevhe. O vha a tshi nga tshiṋoni tshi tshi gidimela tshikwekweni, a sa ḓivhi uri u ḓo lifha nga ṱhoho yawe. Zwino-ha vhananga, nthetsheleseni, ni kolongonye nḓevhe ni pfe zwine nda amba. Ni songo litsha uyo musadzi a tshi thuba mbilu yaṋu, ni songo pambutshela nḓilani dzawe; o no wisa vhanna vhanzhi, o vhulaha vha na nungo vha si na mbalo. Nnḓu yawe ndi gondo ḽo livhaho tshaloni, ndi nḓila ya u khauledza i tselaho lufuni. Kani Vhuṱali a vhu ngi mufumakadzi a no khou vhidzelela? Ṱhalukanyo a i khou huwelela kani? Vhu miṱumbani ya zwikwara, tsini ha nḓila, ho ima mafhandeni a dzinḓila. Vhu tsini ha mafhoro a miḓi; vhu miṋangoni, vhu huwelela ha ri, “Hee inwi vhanna, ndi khou ni vhidzelela, ndi khou vhidza inwi vhathu noṱhe! Inwi ni si na nzhele, ivhani na nzhele, inwi matsilu, wanani ṱhalukanyo! Edzonu tshete ndi ni vhudze mafhungo mahulwane, ndi ḓo amba zwi re zwone. Zwine nda amba ndi ngoho fhedzi, ndi ila u amba vhuvhi. Maipfi oṱhe ane nda amba a a fulufhedzea, a hu na ḽo shandeaho, a hu na ḽo kombamaho; o tou tswititi kha ane a a ṱalukanya, kha a re na nḓivho a a pfala. Nangani ndayo dzanga ni litshe siliva, ni nange nḓivho ni litshe musuku. Vhuṱali vhu fhira nungu dza mutengo muhulu; kha zwoṱhe zwine zwa takadza a hu na tshi vhambedzwaho naho. “Nṋe Vhuṱali ndi dzula na maano, ndi kona u elekanya nga vhuronwane. U ofha Mune washu ndi u vhenga vhuvhi; ndi vhenga u ḓihudza na u ḓiḓivha, na maitele mavhi, na nyambo dzo bvaho nḓilani. Ndi nṋe ane nda ni ṋea nyeletshedzo na vhuṱali vhukuma, ṱhalukanyo ndi nṋe, ndi nṋe a re na maanḓa. Mahosi a vhusa nga nṋe, vhavhusi vha konou vhea milayo i ladzaho shango; vhahulwane vha vhusa nga nṋe, ndi ita uri magota a vhuse ḽifhasi. Ndi funa vhane vha mpfuna, vhane vha nṱoḓa nga nungo dzoṱhe vha a nngwana. Ndi ṋea vhathu lupfumo na khuliso, vha wana lupfumo lu sa fheli zwa vha nakela. Mutshelo wanga u fhira musuku u songo vangwaho, khaṋo yanga i fhira siliva yó tou nanguludzwa. Hune nda tshimbila ndi sia mulalo, hune nda swika ndi ḓa na khaṱhulo mbuya. Vhane vha mpfuna ndi vha kovhela lupfumo, nda lu khokha maḓuluni avho. “Muṋe washu o ranga nga u sika nṋe; ndi wone mushumo wawe wa u ranga wa zwe a ita kale. Ndo vhumbwa kale-kale, u rangani, shango ḽi sa athu vha hone. Ndo bebwa malwanzhe a sa athu vha hone, hu sa athu vha na zwisima zwo ḓalaho maḓi, thavha dzi sa athu tikwa, zwikwara zwi sa athu bebwa, Mudzimu a sa athu sika ḽifhasi na midavhi yaḽo, na mavu na maṱukuṱuku a sa athu vha hone. Ndo vha ndi hone a tshi adza ḽiṱaḓulu a tshi ṱharamudza vhusendekamisi nṱha ha lwanzhe, musi a tshi vhea makole lutomboni, a tshi phula zwisima zwa mativha mahulu, musi a tshi vhea mukano wa lwanzhe, uri maḓi a si pfuke mulayo wawe, a tshi tea ḽifhasi ndo vha ndi nae ndí mutsila wawe. Ndo vha ndi tshi mu takadza misi yoṱhe, ndi tshi ḓiphiṋa ndi nae, ndi tshi ḓiphiṋa nga shango ḽe a sika, ndi tshi takadzwa nga vhathu. “Zwino-ha vhananga, thetshelesani ndi ni vhudze: Vha na mashudu vhane vha kanda nḓilani dzanga. Thetshelesani ndayo dzanga ni ṱalifhe, ni songo dzi nyadza. U na mashudu ane a nthetshelesa, ane a dzula o linda khoro dzanga, o nndindela muṋangoni. Ane a nngwana o wana vhutshilo, u ḓo takalelwa nga Muṋe washu; ane a si nngwane ene u a ḓihuvhadza, vhane vha mmbenga vha funa lufu.” Vhuṱali, ene mufumakadzi wa mupfumi, ho ḓifhaṱela nnḓu yaho, ha i tika nga phuphu ṱhanu na mbili dza matombo, ha ṱhavha kholomo dzaho, ha ṱuḓa waini yaho, ha ḓeka ḓafula ḽaho, ha ruma vhasidzana u yo vhidza vhathu, vha ime miḓini hune vha vhonwa nga vhoṱhe vha ri, “Vhuṱali vhu ri, ‘A si na nzhele nga a ḓe!’ Kha a si na ṱhalukanyo vhu ri, ‘Iḓani ni ḽe vhuswa hanga, ni nwe waini ye nda i ṱuḓa. Ṱutshelani vhutsilu ni tshile, ni tou longondo nḓilani ya ṱhalukanyo.’ ” Ane a laya munyefuli u a ḓinyadzisa, ane a kaidza muvhi u ḓivhidzela maṱamba. U songo kaidza munyefuli, a nga ḓo u vhenga, kaidza muṱali, u ḓo u funa. Laya muṱali, ndi hone a tshi ḓo ṱalifhesa, funza a fulufhedzeaho, ndi hone a tshi ḓo engedza pfunzo yawe. Tshisima tsha vhuṱali ndi u ofha Muṋe washu, u ḓivha Mudzimu, Ene Mukhethwa, ndi yone ṱhalukanyo. Ndi nṋe vhuṱali ane nda andisa maḓuvha au, nda u ṋea ndalamo. Arali wo ṱalifha wo ṱalifhela iwe muṋe, zwi ḓi nga arali wa nyefula, u ḓo zwi konḓelela u woṱhe. Vhutsilu vhu nga musadzi wa luambo, ha shoni, ha ḓivhi tshithu. U dzula muṋangoni wa nnḓu yawe, u dzula miḓini hune a vhonwa nga vhathu vhoṱhe, a vhidzelela vhafhiri vha nḓila vho livhaho kha zwavho, a ri, “A sa ḓivhi tshithu nga a pambutshele ngeno!” A tshi vhudza a si na ṱhalukanyo u ri, “Maḓi o tswiwaho ha ḓifhi zwone; vhuswa vhu ḽiwaho muthu o dzumbama vhu takadza hani!” Hone vhakungiwa a vha ḓivhi uri henefho ngomu ho dzula mimuya ya vho faho, vhaeni vhawe vha fhasi-fhasi dindini. Iyi ndi mirero ya Solomoni. I ri: Ṅwana wa vhuṱali u takadza khotsi awe; ṅwana wa tsilu ene u ḽisa mme awe mbilu. Lupfumo lwo wanalaho nga nḓila mmbi a lu na lukuna, hone u pfa Mudzimu zwi tshidza lufuni. Muṋe washu ha ladzi muvhuya na nḓala; vhavhi u vha shaisa zwine vha zwi lila. Tshanḓa tsha mubva tshi mu ḓisela vhushai, tsha mushumi wa biko tshone tshi tshi mu pfumisa. Ṅwana wa maano ndi ane a kuvhanganya mavhele misi ya nḓalo; ane a lala vha tshi kaṋa u a shonisa. Mashudu a wanwa nga a fulufhedzeaho; u levha ha mulomo wa muvhi hu mu ḽa ṱhoho. Vhathu vha tshi humbula a fulufhedzeaho vha pfa vho takala; dzina ḽa muvhi ḽone ḽi a sina. Muṱali u tenda u laiwa; vavhi ḽi sokou lopola, tshaḽo ndi u lovha. A sa solisei a tshi tshimbila ha ofhi tshithu; a no ita zwo vhifhaho u ḓo dzumbululwa. Vha u sinyedzana vha konḓisela vhaṅwe vhutshilo, vavhi ḽi no sokou lopola tshaḽo ndi u lovha. Mulomo wa a fulufhedzeaho ndi tshisima tsha vhutshilo; u levha ha mulomo wa muvhi hu mu ḽa ṱhoho. Vengo ḽi vusa nndwa; lufuno lu tsinya iṱo lwa si sedze vhukhakhi. Mulomoni wa a na ṱhalukanyo hu na vhuṱali; tsha muṱana wa a si na ṱhalukanyo ndi ṱhamu. Vhaṱali vha khokha nḓivho; mulomo wa tsilu u ṱula khombo. Muḓi une vhapfumi vha shavhela khawo ndi lupfumo lwavho; vhushai ha vhadziili ndi ḽone bulayo ḽavho. A no fulufhedzea u pfufhiwa nga vhutshilo; khaṋo ya muvhi ndi vhuvhi. Ane a tenda u laiwa o fara i yaho vhutshiloni; a sa tendi u laiwa ú bva nḓilani. Wa luvhengelambiluni u na milomo ya mazwifhi, a no isela vhaṅwe phungo ndi tsilu. Wa u ambesa a nga si kundwe u tshinya; a na maano u a fhumula. Lulimi lwa a fulufhedzeaho ndi siliva i songo vangwaho; mbilu ya muvhi ndi mahandana. Milomo ya vha thetshelesaho Mudzimu i fusha vhanzhi, ngeno matsilu a tshi fa nga u shaya ṱhalukanyo. Tshine tsha pfumisa ndi mashudu a no bva ha Muṋe washu; u ḓinetisa ha muthu a tshi shuma a zwi engedzi tshithu khao. Tsilu ḽi tshi ita zwi shonisaho ḽi vhona u mutambo, ngeno mutambo wa a na ṱhalukanyo vhu vhuṱali. Zwine muvhi a zwi ofha, ndi zwone zwine zwa ḓo mu wela; a fulufhedzeaho ene u ḓo ṋewa zwine a zwi tama. Ha bvelela ḓumbu ḽi kumba muvhi, ngeno a fulufhedzeaho a tshi ima o khwaṱha lini na lini. Mubva u netisa a mu rumaho; u nga viniga i tshi tatisa maṋo, u nga vhutsi vhu tshi kombodza maṱo. A no ofha Muṋe washu u a lalama; muvhi ene ha nga yi thambo. Tsho fulufhelwaho nga a fulufhedzeaho tshi guma nga dakalo, hone tshe muvhi a lavhelela ha tshi wani. Muṋe washu ndi vhushavhelo ha o faraho nḓila i sa solisei, ngeno a tshi lozwa vhaitazwivhi. A fulufhedzeaho ha tupuwi na kathihi; muvhi ene ha nga dzuli shangoni. A fulufhedzeaho u amba a vhuṱali, hone lulimi lwa a shandaho mafhungo lu ḓo tumulwa. Milomo ya a thetshelesaho Mudzimu i ḓivha u amba zwo teaho, ngeno mulomo wa muvhi u tshi amba zwa magombikwa. Tshikalo tshi no kala zwi si zwone tshi nengisa Muṋe washu; tsho teaho tshi a mu takadza. U ḓihudza hu tevhelwa nga ṱhoni; tsha muṱali ndi u ḓiṱukufhadza. U sa solisea ha vha si na vhufhura hu a vha endedza; vha sa fulufhedzei vha ḓo fela nḓila dzavho dza magombikwa. Lupfumo a lu farisi tshithu musi wa khaṱhulo; u thetshelesa Mudzimu hu tshidza lufuni. U fulufhedzea ha a sa solisei hu mu onyolosela nḓila dzawe, ngeno muvhi a tshi fashwa nga vhuvhi hawe. Vhuvhuya ha vha si na vhufhura vhu a vha tshidza, ngeno vha sa fulufhedzei vha tshi fashwa nga nyemulo dzavho. Zwe muvhi a zwi fulufhela, a tshi fa zwi lovha nae; maanḓa e a ḓitika ngao ndi mahandana. A thetshelesaho Mudzimu u lamukiswa khomboni, ya wela muvhi. A no nyadza Mudzimu u vhulaha vhaṅwe nga mulomo wawe, ngeno a thetshelesaho Mudzimu a tshi vha ponyokisa nga nḓivho yawe. Musi muvhuya zwi tshi mu nakela, muḓi u huvha mihuvho; vhavhi vha tshi lovha hu pfala mifhululu. Muḓi u wana mashudu nga vha si na vhufhura, wa fhaṱwa; mulomo wa muvhi wone u pwasha muḓi. A no sasaladza vhaṅwe ha na ṱhalukanyo; munna wa ṱhalukanyo u a fhumula. Wa zwitshele ha vhudzwi tshiphiri; ane a fulufhedzea u a tshi vhulunga. Lushaka lu a wa nga u shaya nyeletshedzo, hone ho andaho vhaeletshedzi lu dzula lwo kunda. Arali wa ḓivhofha u lifhela muṅwe mulandu une a nga u ita, u ḓo ḓisola; ane a lamba u ḓidzhenisa khazwo o ḓirula. Musadzi u huliselwa vhulenda, hone vhalevhi vha zuwa lupfumo fhedzi. Munna wa vhuthu u a vhuelwa; wa tshiṱuhu u ḓiṱoḓela mafhanza. Muvhi u a bindula zwa fhufha; a no zwala mbeu ya vhuvhuya ha nga kundwi u pfufhiwa. A sa tseki kha u ita zwi re zwone u ḓo tshila; ane a omelela kha vhuvhi u ḓo fa. Muṋe washu u vhenga vha mbilu ya vhufhura; u takalela vha sa solisei. Ḓivhani uri: muvhi ha nga kundwi u lifhedzwa; vhana vha vhavhuya vhone vha ḓo wanala vha si na mulandu. Musadzi wa lunako a si na ṱhalukanyo, u nga tshiṅina tsha musuku tshi ningoni ya nguluvhe. A thetshelesaho Mudzimu u ḓo wana zwivhuya zwine a zwi lila; muvhi ene o lindela ṱhamu fhedzi. Mapakulile u ḓi pfuma a tshi ya; a no dzima na zwo fanelaho vhaṅwe ene u ḓi shaya a tshi ya. A si na vhutshivha u ḓo pfuma; a no dzimula ḓora ḽa vhaṅwe, na ḽawe ḽi ḓo dzimulwa-vho. Ane a hana na mavhele, vhathu vha a mu teketela; hu shudufhadzwa ane a tenda u a rengisa. Ane a ḓidinela u ita zwivhuya u ḓo takalelwa; tshilila-u-vhona-khombo tshi ḓo i vhona. Ane a ḓitika nga lupfumo lwawe u ḓo wa; ane a fulufhedzea zwi ḓo mu nakela, a nga ṱari ḽidala ḽi titimaho. A sa londoli muṱa wawe u ḓo sala na muya; tsilu ḽi ḓo vha phuli ya muṱali. Mitshelo ya ane a thetshelesa Mudzimu i a tshidza; muṱali u kona u tswa mbilu dza vhathu. Arali na muvhuya a tshi wana zwo mu fanelaho fhano fhasi, kha muvhi na mutshinyi zwi ḓo tou ngani? A funaho u laiwa u funa nḓivho; a sa funi u kaidzwa ndi maphuu. Muthu muvhuya u takadza Muṋe washu; mudzia-vhukwila ene u ḓo laṱwa. Vhuvhi a vhu khwaṱhisi muthu; vhavhuya vha nga si tupulwe. Musadzi wavhuḓi ndi tshiala tsha munna wawe; a no ita zwi shonisaho ndi ṱhahala. A thetshelesaho Mudzimu u ṱoḓa zwi sa solisei; maano a muvhi ndi a vhufhura. Zwiambo zwa muvhi ndi zwa u lalela vhathu na u fhaladza malofha; maipfi a a si na vhufhura one ndi a u tshidza vhathu. Vhavhi vha ḓo tekulwa vha si tsha vha hone; nnḓu ya a thetshelesaho Mudzimu i ḓo sala yo ima. Muthu u khoḓelwa ṱhalukanyo yawe; o thanyelaho dubo u a nyadziwa. Ndi khwiṋe u pfi mushai u na phuli, u fhira u ḓiita muḓivhalea u si na tshine wa ḽa. A no thetshelesa Mudzimu u londola tshifuwo tshawe; muvhi ene u na tshiṱuhu. A limaho tsimu yawe u ḓo ḽa a laṱa; a no tevhela zwi sa ḓivhalei ene ha na ṱhalukanyo. Muvhi u tama zwo wanalaho nga vhuvemu, hone mitshelo i fulwa nga a thetshelesaho Mudzimu. Muvhi u fashwa nga nyambo yawe mmbi; a thetshelesaho Mudzimu ene u tinya khombo. Muthu u ḽa zwivhuya zwe a wana nga u amba; u pfufhiwa nga zwe a zwi shumela. Tsilu ḽi vhona nḓila ye ḽa i fara i yone-yone; muṱali u thetshelesa nyeletshedzo. Zwine zwa dina tsilu a zwi lengi u vhonala; wa vhuṱali u kanda mupfa a tshi u vhona. Ṱhanzi ya ngoho i tikedza khaṱhulo mbuya, ya mazwifhi yone i ṱuṱuwedza vhufhura. Maipfi a veveru a runga unga pfumo; lulimi lwa muṱali lu a fhodza. Ngoho i ḓo ima lini na lini; mazwifhi ha yi thambo. Vhufhura ho fhaṱela mbiluni dza vha no luka vhunwa; vha nyeletshedzo dzi ḓisaho mulalo vha dzula vho takala. A no thetshelesa Mudzimu ha na mafhanza; vhavhi vha dzula vhe khomboni. Muṋe washu u nyala mulomo wa mazwifhi; u takalela vha no fulufhedzea. Muthu wa maano u dzumba nḓivho yawe; tsilu ḽi anḓadza vhutsilu haḽo. Mushumi wa biko u ḓo vhusa; vhubva vhu guma nga vhupuli. U ḽa mbilu lu lemedza muthu; ipfi ḽavhuḓi ḽi a mu khuthadza. A thetshelesaho Mudzimu a tshi konana na muthu u ranga u sedza, hone nḓila ya vhavhi i a vha xedza. Mubva u shaya na phukha ya u gotsha; mushumi wa biko u wana lupfumopfumo. U thetshelesa Mudzimu ndi yone nḓila i isaho vhutshiloni; nḓila yeneyo a i na lufu. Ṅwana wa vhuṱali u a thetshelesa khotsi awe a tshi mu laya; mudzia-u-kola ha pfi u kaidzwa. Muthu u ḽa zwivhuya zwe a wana nga u amba; wa vhufhura u tshila nga vhuvemu. U fara lulimi ndi u vhulunga vhutshilo; u amba u sa londi ndi u ḓilozwa. Mubva u tama tshithu a si tshi wane; mushumi wa biko u fushwa nga zwinzhi. Ane a thetshelesa Mudzimu u vhenga mazwifhi; muvhi ene u ita zwi shonisaho a niwa nga ṱhoni. Muthu a sa solisei u londolwa nga vhuvhuya hawe; muvhi u tekulwa nga vhuvhi hawe. Hu na ane a ḓiita mupfumi ngeno a si na tshawe, muṅwe a ḓiita mushai e na lupfumo luhulu. Lupfumo lwa mupfumi lu nga vha tshipfumelo tshawe; mushai ene ha londi u shushedzwa. Tshedza tsha a thetshelesaho Mudzimu tshi tou penya; luvhone lwa muvhi lwone lu a dzima. U ḓihudza hu vusa nndwa; ane a tenda u eletshedzwa u na vhuṱali. Lupfumo lune wa sokou lu wana a lu lengi u fhalala; ane a kuvhanganya nga zwiṱuku u andisa lupfumo lwawe. Wa kundwa u wana zwe wa zwi lavhelela zwi lwadza mbilu; zwine wa zwi tama zwa khunyelela zwi u ṋea vhutshilo. Tshilamba-u-vhudzwa ndi tshilila-u-vhona; ane a tenda u laiwa u ḓo pfufhiwa. Pfunzo ya muṱali ndi tshisima tsha vhutshilo; i humisa muthu o livha zwikwekweni zwa lufu. Hu takalelwa a na ṱhalukanyo; vha sa fulufhedzei vho fara i isaho lufuni. Wa vhuronwane u ita zwithu nga vhusedzi; veveru ḽone ḽi anḓadza vhutsilu haḽo. Muḓinḓa muvhi u wedza vhathu khomboni; a fulufhedzeaho ene u a vha fhodza. Ane a nyadza u laiwa, u vha mushai, a shona; ane a thetshelesa a tshi kaidzwa, ene u a huliswa. Muthu a wana zwine a zwi tama u rudza mbilu; tsilu ḽone a ḽi funi u furalela vhuvhi. A tshimbilaho na vhaṱali u a ṱalifha; a konanaho na matsilu u a tsilufhala. Vhatshinyi khombo a i vha humeli; vha thetshelesaho Mudzimu vha pfufhiwa nga zwivhuya. Muvhuya u siela vhana vha vhana vhawe ifa; lupfumo lwa mutshinyi lwone lu khokhelwa vha thetshelesaho Mudzimu. Mukhatho wa mushai u nga bveledza zwiḽiwa zwinzhi, hone ha sa vha na mulayo u a kumbwa. A sa rwiho ṅwana wawe u a mu vhenga; ane a mu funa u mu laṱisa a tshee nga hawe. A thetshelesaho Mudzimu u ḽa a fura; thumbu ya muvhi yone i ṱwa na nḓala. Muḓi u fhaṱwa nga vhuṱali ha musadzi; musadzi wa tsilu ene u a u thutha. A si na vhufhura u ofha Muṋe washu; wa nḓila dza magombikwa ene u a mu nyadza. Zwiambo zwa tsilu zwi ḽi rwisa muṱana, hone milomo ya muṱali i a mu tsireledza. Hu si na phulu a hu na tshinyalelo ya zwiḽiwa zwadzo, hone mavhele manzhi a ḓiswa nga nungo dza phulu. Ṱhanzi i fulufhedzeaho a i zwifhi; ya mazwifhi yone i shulula mazwifhi fhedzi. Munyefuli u ṱoḓa vhuṱali, he vhutoto; wa ṱhalukanyo a zwi mu konḓeli u wana nḓivho. Tinya tsilu, ḽi nga si u funze tshithu. Vhuṱali ha wa vhuronwane vhu mu sumbedza nḓila; tshidzingindi tshi fhurwa nga vhutsilu hatsho. Tsilu ḽi nyadza u pfumelwa; vha si na vhufhura vha a takalelana. Mbilu i ḓivha vhuṱungu hayo, na dakalo ḽayo a i kovhekani na muṅwe. Nnḓu ya muvhi i ḓo pwashekanywa; ya a si na vhufhura i ḓo shudufhadzwa. Hu na nḓila ine muthu a vhona i yone-yone, ya fhedza nga u mu isa lufuni. Naho muthu a tshi sea, mbilu i nga kha ḓi vha yo ṱungufhala; dakalo ḽi nga ḓi fhedza nga u ṱungufhala. O pambuwaho nḓilani ya Mudzimu u ḓo kaṋa zwe a zwala; na muvhuya u ḓo pfufhelwa zwivhuya zwawe. Tshilendele ndi tendele; wa vhuronwane u sedza hune a ya. Wa vhuṱali u na vhusedzi; u furalela vhuvhi; tsilu a ḽi londi, ḽi wela zwithu nga nṱha. Wa mbilwana u ita zwa vhutsilu; wa vhumbulu u ḓivhengisa nga vhathu. Mukovhe wa a si na maano ndi vhutsilu; tshiala tsha wa vhuronwane ndi nḓivho. Vhaitazwivhi vha losha vhavhuya; vhavhi vha luvha khoroni dza vha no thetshelesa Mudzimu. Mushai u sandwa na nga vhadzulelani vhawe; mupfumi ene u na khonani nnzhi. U nyadza muṅwe ndi u tshinya; u itela mushai vhuthu ndi one mashudu. Kani vha no tanda ḽi sa fukwi a vha khou xela? Vha no langana zwivhuya a vha nga shandukelwi, vha ḓo funwa. Mushumi wa biko u a vhuelwa; a no sokou amba nga mulomo fhedzi u ḓo shaya. Muṱali u ḓo ambadzwa tshiala tsha lupfumo; tsilu ḽo kungela vhutsilu fhedzi. Ṱhanzi ya ngoho i tshidza vhathu; ine ya zwifha ndi tshifheṱi. Ane a ofha Muṋe washu o wana vhushavhelo ho khwaṱhaho; na vhana vhawe ḽi ḓo vha bako ḽavho. U ofha Muṋe washu ndi tshone tshisima tsha vhutshilo, hu tinyisa muthu zwikwekwe zwa lufu. Khosi ndi khosi nga vhathu; muvhusi a shaya vhalanda u a lovha. Ane a si fhele mbilu u na ṱhalukanyo khulu; wa mbilwana u ṱana vhutsilu. Mbilu yo rulaho i ṋea muvhili vhutshilo; vivho ḽone ndi ṱhahala. Ane a kandeledza vhashai u nyadza Muvhumbi wavho; u itela vhaheḓana vhuthu ndi u hulisa Mudzimu. Muvhi u wiswa nga vhuvhi hawe; wa u thetshelesa Mudzimu u wana vhushavhelo naho hu tshi fiwa. A na ṱhalukanyo ha ḓisumbedzi; tsilu ḽone ḽi a ḓiṱana. U thetshelesa Mudzimu hu hudza lushaka; vhutshinyi vhu lu ḓisela samba. Mukoma ane a shuma nga vhuṱali u takadza khosi; a no ita zwi shonisaho u a i sinyusa. Phindulo ya vhulenda i dzikisa mbiti; ipfi ḽa vhuhali ḽone ḽi a sinyusa. Lulimi lwa muṱali lu ita uri nḓivho i tamise; mulomo wa tsilu u shulula vhutsilu fhedzi. Maṱo a Muṋe washu a hoṱhe-hoṱhe, a sedza vhavhi na vhavhuya. Lulimi lwa vhulenda ndi muri u ṋeaho vhutshilo; lwa vhufhura lu pwashekanya mbilu. Tsilu ḽi nyadza ndayo dza khotsi aḽo; ane a tenda u kaidzwa u na maano. Nḓuni ya a no thetshelesa Mudzimu ho khokhana lupfumo; zwine vhavhi vha zwi wana zwi vha ḓisela khombo. Mulomo wa muṱali u anḓadza nḓivho; mbilu dza matsilu a dzi fulufhedzei. Tshiṱhavhelo tsha muvhi tshi nengisa Muṋe washu; u takalela thabelo ya a si na vhufhura. Muṋe washu u nengwa nḓila ya muvhi; u funa a no ḓidinela u ita zwi re zwone. A pambuwaho nḓilani u ḓo laṱiswa nga ṱhamu; ane a si fune u kaidzwa u ḓo fa. Muṋe washe u vhona na zwa dindini ḽa vhudzulavhafu, zwino a nga kundwa hani u ḓivha zwi re mbiluni ya muthu? Munyefuli ha funi u kaidzwa, ha ṱoḓi nyeletshedzo kha muṱali. Mbilu yo takalaho i tshisa tshifhaṱuwo; u ḽa mbilu hu kulekanya nungo. A na nzhele u ṱoḓisesa nḓivho; tsilu ḽi fushea nga vhutsilu fhedzi. A ḽaho mbilu u vhona misi yoṱhe i mivhi; o rudzaho mbilu ene u dzula a tshi ḓiphiṋa. Ndi khwiṋe u vha na zwi si gathi muthu a tshi ofha Muṋe washu, u fhira u vha na lupfumo luhulu ú songo rudza mbilu. Ndi khwiṋe ni tshi ḓiḽela miroho ni tshi funana, u fhira u ḽa mapfura ni tshi dzula nga u vhengana. Muthu wa mbiti u vusa khani; a sa fheli mbilu u lamula nndwa. Nḓila ya mubva yo shoshelwa mipfa; ya a si na vhufhura i a tshimbilea. Muṱhanngana wa vhuṱali u takadza khotsi awe; muthu wa tsilu u nyadza mme awe. A si na ṱhalukanyo u takadzwa nga vhutsilu; wa ṱhalukanyo u fara nḓila ye ya tou tswititi. Ha sa vha na nyeletshedzo maano a a pfuvha; ha vha na vhaeletshedzi vhanzhi zwi a pfumba. Muthu u a takadzwa nga u fhindula zwo teaho; zwo naka hani ipfi ḽi tshi bulwa nga tshifhinga tsho teaho! Muṱali u gonya nga nḓila i yaho vhutshiloni, uri a sa ḓo godimela dindini. Muṋe washu u thutha nnḓu ya mudzia-u-ḓihudza, tsimu ya tshilikadzi a i tsireledza. Muṋe washu u nengwa mihumbulo ya muvhi, hone maipfi a vhuthu ha solisei. Ane a ṱoḓa u pfuma nga vhufhura u ṱulela muṱa wawe mafhanza, hone ane a vhenga tshanḓanguvhoni u ḓo lalama. A no thetshelesa Mudzimu u ranga u elekanya, a konou fhindula; mulomo wa muvhi wone u shulula vhuvhi. Muṋe washu u kule na vhavhi; thabelo ya vhane vha mu thetshelesa u a i pfa. Tshifhaṱuwo tsho tshaho tshi takadza mbilu; mafhungo a takadzaho a ṋea muthu nungo. Ane a tshi laiwa a thetshelesa, u ḓo dzula na vhaṱali. U landula ndayo ndi u ḓinyadza; u tenda u kaidzwa ndi u wana ṱhalukanyo. U ofha Muṋe washu zwi funza muthu vhuṱali; ranga u ḓiṱukufhadza, u ḓo konou huliswa. Mbilu ya muthu i vhamba maano; Muṋe washu a vha Ene Ambadzifhele. Muthu u vhona nḓila dzawe dzoṱhe dzi sa solisei; a no sedza mbilu ndi Muṋe washu. Mishumo yau yoṱhe i kumedze Muṋe washu, ndi hone zwe wa dzudzanya zwi tshi ḓo pfumba. Tshiṅwe na tshiṅwe tshi na zwe Muṋe washu a tshi itela zwone; na ene muvhi, ene o itelwa musi wa khombo. Muṋe washu u nyala mudzia-u-ḓihudza; na kathihi ha nga litshi u lifhedzwa. Mulandu u lixwa nga u vha na lufuno na u fulufhedzea; muthu u tinya vhuvhi nga u ofha Muṋe washu. Arali nḓila dzau dzi tshi takadza Muṋe washu, na maswina au u ḓo a pfumedzanya na iwe. Ndi khwiṋe a vha na zwi si gathi zwe wa zwi wana nga pfanelo, u fhira u wana lupfumo lunzhi nga vhufhura. U nga ḓi elekanya zwine wa funa u ita; a no u endedza ndi Muṋe washu. Khosi ndi mulomo wa Mudzimu; a tshi haṱula a songo khakha. Muṋe washu u ṱoḓa tshikalo tshi sa fhuri; ndeme dzo tiwa nga Ene. Mahosi a nengwa zwiito zwivhi; khuluṋoni yo tikwa nga u fulufhedzea. Mahosi a takalela milomo i si na vhufhura; muthu a no amba ngoho vha a mu funa. Mbiti dza khosi ndi muḓinḓa wa lufu; muthu wa vhuṱali u a dzi dzikisa. Tshifhaṱuwo tsha khosi tshó tsha ri a tshila; á u takalela zwi nga makole a mvula dza tseula. Vhuṱali vhu fhira musuku kule; ṱhalukanyo i takadza u fhira siliva. Vha si na vhufhura vha fara i no tinya vhuvhi; ane a tshila nga vhusedzi u a ḓilondola. U ḓihudza hu ṱula u fa; u ḓiḓivha hu ṱula u wa. Ndi khwiṋe u ḓibaḓekanya na vhashai, u fhira u kovhekana thundu dza vhuvemu na vhadzia-u-ḓihudza. Ane a thetshelesa a tshi laiwa zwi ḓo mu nakela; wa mashudu ndi ane a fulufhela Muṋe washu. Muṱali u pfi u na vhusedzi; maipfi a vhulenda a tikedza ndayo. Ṱhalukanyo ndi tshisima tshi ṋeaho vhutshilo; tsilu ḽi tshi laiwa ḽi vhuelwa nga vhutsilu fhedzi. Mbilu ya muṱali i langa mulomo wawe; maipfi awe a tikedza ndayo. Maipfi a vhulenda ndi tshigili tsha mutoli; a a ḓifha, a a fhodza. Hu na nḓila ine muthu a tshi i sedza a vhona i yone-yone, ya fhedza nga u mu isa lufuni. Nḓala i a shumisa; mala a tshi lila a a u khada. Muthu a sa ḓivhalei u luka vhunwa; nyambo yawe i nga mulilo u rungunyisaho. Nduṱa i luṱanya vhathu; mudziazwitshele u fhambanya dzikhonani. Mudzianndwa u kunga vhaṅwe, a vha isa nḓilani i si yavhuḓi. Ane a sinyedza nga maṱo ha tandi ḽi no fukwa; ane a kongomedza u ḓisa zwo vhifhaho. Mmvi ndi tshiala tsha vhugala, dzi wanwa nga vha no thetshelesa Mudzimu. A sa fheli mbilu u fhira muhali; hu ḓi nga ane a langa mbiti dzawe a tshi fhira ane a thuba miḓi. Madeṅwa a itwa nga vhathu; mulangi wao ndi Muṋe washu. Ndi khwiṋe u tshi ḓiḽela zwau makoko wó rudza mbilu, u fhira u ḽa mapfura u tshi dzula nga u ḽa mbilu. Phuli i shumaho nga maano i ḓo sala i tshi vhusa ṅwana wa muṋe wayo a no ita zwi shonisaho, ya kovhekana ifa na vhana vha musadzi. Siliva i bviswa manyelo nga khali ya tsimbi, tsha musuku ndi ṋanḓo, hone mbilu i lingwa nga Muṋe washu. Muitazwivhi u takalela milomo mivhi; mudzia-u-zwifha u thetshelesa lulimi lwa vhunwa. A seaho vhashai u nyadza Muvhumbi wavho; nyadzawelavhaṅwe-wa-sea, matshelo dzi ḓo u wela-vho. Tshiala tsha vho no vhaho vha maḓuvha ndi vhana vha vhana vhavho; vhugala ha vhana ndi vhokhotsi avho. A zwo ngo tea tsilu ḽi tshi ḓihudza nga nyambo yaḽo, hone zwa vho tou ṋaṋa muvhusi a tshi zwifha. A no ita tshanḓanguvhoni u vhona zwi tshi nga ndalama; hoṱhe hune a ya zwi a mu nakela. A no kanda mupfa a tshi u vhona u lwela pfano; a no vusulusa mafhungo u luṱanya dzikhonani. Wa vhusedzi a kaidzwa zwi mu dzhena mbiluni u fhira tsilu ḽi tshi rwiwa ṱhamu dza ḓana. Muvhi tshawe ndi u sokou vhanga; u ḓo ṱangana na muḓinḓa wa tshiṱuhu. Tsilu ḽí kha zwa vhutsilu haḽo ḽi ofhisa u fhira ndau yo dzhielwaho ndawana. A no lifhedza zwivhuya nga zwivhi, khombo a i nga humeli nnḓu yawe. U vusa khakhathi zwi nga mulambo u tshi kumba tshipata; kaṱudza tsemano i sa athu hulela. U vhofholola a re na mulandu tsengoni, na u vhofha a si na mulandu, zwoṱhe vhuvhili hazwo zwi nengisa Muṋe washu. Tsilu ḽi nga bviselani mutengo wa u renga vhuṱali, ngeno ṱhalukanyo ḽi si na. Khonani i dzula i na lufuno misi yoṱhe; ṅwana wa mme anga o bebelwa u kovhekana khombo na nṋe. Muthu a si na ṱhalukanyo ú ḓivhofha u lifhela muṅwe mulandu une a nga u ita. Ane a funa u khakha u funa khakhathi; mulanda ane a ḓifhaṱela khoro u ḓiṱoḓela ndozwo. Muthu wa vhukwila a zwi mu nakeli; wa lulimi lwo bvaho nḓilani u ḓo welwa nga khombo. Ṅwana wa tsilu u ḽisa khotsi awe mbilu; khotsi a danana a vha na dakalo. Mbilu yo takalaho ndi mushonga wavhuḓi; yo ṱungufhalaho i kula nungo. A no ṱanganedza tshanḓanguvhoni ndi muvhi; u piringanya khaṱhulo. Muthu wa ṱhalukanyo u dzula o sedza vhuṱali; maṱo a tsilu a dzula o sedza mugumoni wa shango. Ṅwana wa tsilu u ḽisa khotsi awe mbilu, muṱodzi wa mme awe u dzula u shamani. U lifhisa a si na mulandu a si zwavhuḓi; zwi ḓi nga u rwa muhulwane u tshi mu rwela u fulufhedzea hawe. Ane a midza maipfi awe u na nḓivho; a re na muya wo dzikaho u na ṱhalukanyo. Na tsilu ḽi vhonala ḽo ṱalifha arali ḽo fhumula; a sa ambi u pfi u na vhusedzi. A sa anḓani na vhaṅwe u ḓiwanela tsha u ḓikupula, ha vhuyi a tenda u eletshedzwa. Tsilu a ḽi takaleli ṱhalukanyo, tshaḽo ndi u ṱana mihumbulo yaḽo. Vhuvhi vhu nyadzisa muvhi; a no kola u ḓo kolelwa. Maipfi a no bva haṋwani ha muthu ndi mativha; tshisima tsha vhuṱali ndi mulambwana u gubunyeaho. U imelela a re na mulandu tsengoni a si zwavhuḓi; zwi ḓi nga u laṱa a si na mulandu. Milomo ya tsilu i vusa mufhirifhiri; nyambo yawe i mu ṱulela ṱhamu. Tsilu ḽi ḓibwela tshalo nga mulomo waḽo; nyambo yawe ndi khunḓa yawe. Zwitshele ndi mikonde ya vhuswa; ri tama hani u zwi midza! Mulozwi na a no teledza u shuma ndi vhana vha musadzi. Dzina ḽa Muṋe washu ndi mutsheṱo wo khwaṱhaho: a no mu thetshelesa u shavhela ngomu a dzumbama. Lupfumo lwa mupfumi ndi wone muḓi wawe wo tsireledzwaho; u vhona unga ndi mutsheṱo u sa konadzei. U ḓihudza hu ṱula u lozwiwa; u ḓiṱukufhadza hu ṱula u huliswa. A no fhindula a sa athu pfa, u ḓo shona nga vhutsilu hawe. Muya u tshee na nungo u konḓelela vhulwadze, hone wo no kulea nungo, nungo u nga dzi wanafhi? Mbilu ya a re na vhusedzi i kuvhanganya nḓivho; na nḓevhe ya muṱali i a i ṱoḓa. Tshifhiwa tshi vulela muṋei nḓila, tsha mu swikisa ha vhahulwane. A no ranga u swikisa mulandu musanda u nga u amba zwone, u mu hanedzaho a vhuya a vhudzisa mbudziso. Deṅwa ḽi lamula vhathu, ḽa fhandekanya vhahali vhavhili. Muḓi wo tangwaho nga mitsheṱo u nga kha ḓi dzhenwa, hone wa khakhela murathu wau ha tsha tenda u pfumelwa; wa lwa nae ú tila unga vothi ḽa tsimbi. Muthu u ḽa zwivhuya zwe a wana nga u amba; u kaṋa zwa mulomo wawe. Lulimi lu langa lufu na vhutshilo; vhane vha lu vhaḓa vha ḓo ḽa mitshelo yalwo. Ane a wana musadzi o wana tshithu tshavhuḓi; ndi mashudu a bvaho kha Muṋe washu. Mushai a tshi amba u a luvhelela; mupfumi a tshi fhindula u mu ḽela vhuhali. Hu na khonani dzi no lozwa muthu, ha vha na ṱhama i no u tikedza u fhira ṅwana wa mme au. Ndi khwiṋe u mushai, nḓila dzau dzi sa solisei, u fhira u vha mudzia-u-zwifha wa dovha wa vha tsilu. U ḓifunga u si na nḓivho a si zwavhuḓi; ṱhavhanyedza i a khakhisa. Muthu u xedzwa nga vhutsilu hawe ene muṋe, a vho sinyutshela Muṋe washu. Lupfumo lu kunga ṱhama nnzhi; mushai u laṱwa na nga khonani yawe. Ṱhanzi ya mazwifhi a i nga tinyi ṱhamu; mudzia-u-zwifha ha nga ponyoki. Muhulwane ha shayi vhahoi; mapakulile ha shayi khonani. Mushai u nyalwa na nga vhana vha mme awe; khonani dzawe dzi nga kundwa ngani u mu laṱa? Nangwe a tshi vha luvhelela a vha tsha vhonala. Ane a wana vhuṱali u a ḓitonda; a no takalela ṱhalukanyo zwi ḓo mu nakela. Ṱhanzi ya mazwifhi a i nga tinyi ṱhamu; mudzia-u-zwifha u ḓo lovha. A zwo ngo tea tsilu ḽi tshi tshila nga u ḓiphiṋa; zwi ḓi nga phuli i tshi vhusa vhahulwane. Vhuṱali vhu kata muthu a si sokou fhela mbilu; vhugala hawe ndi u kanda mupfa a tshi u vhona. Khosi yo sinyuwa i nga ndau i tshi vhomba; a tshi u takalela zwi nga ṅwando wo wela hatsini. Muṱhanngana wa tsilu u hoṱefhadza khotsi awe; musadzi wa luambo u nga maḓi a tshi bvuḓa a sa gumi. Ifa ḽa nnḓu na lupfumo muthu u sielwa nga vhabebi; musadzi wa ṱhalukanyo ndi tshifhiwa tsha Muṋe washu. Vhubva vhu vhidza khofhe, muthu a lala e mbwandaa; wa sa shuma u ḓo fa nga nḓala. U tevhela ndaela ndi u ḓilondola; ane a si londe u ḓo lovha. A no khathutshela mushai o fhahea kha Muṋe washu; u ḓo pfufhelwa zwe a ita. Laṱisa ṅwana wau a tshi kha ḓi vha nga hawe, hone u songo mu rwa wa tou vhulaha. Muthu wa mbilwana tshawe ndi u lifha; wa mu lamukisa u ḓo ḓi dovha. Thetshelesa nyeletshedzo u tende u laiwa, ndi hone u tshi ḓo fhedza nga u ṱalifha. Mihumbulo ya muthu a i fheli, fhedzi hu ḓo pfumba zwe zwa dzudzanywa nga Muṋe washu. Muthu u huliselwa u fulufhedzea; ndi khwiṋe u shaya u fhira u zwi wana nga vhufhura. U ofha Muṋe washu zwi tshidza muthu, u lala e mbwandaa, a si welwe nga khombo. Mubva a longa tshanḓa tshidongoni, u bvafha u tshi humisela mulomoni. Irwa munyefuli uri a no shaya nzhele a vhe na maano; kaidza a re na vhusedzi, ndi hone a tshi ḓo vha na nḓivho. Ane a tswela khotsi awe, a thatha mme awe, u ita zwi shonisaho, zwi nyadzisaho. Ṅwananga, konyolela zwau matanda nḓevheni u tshi laiwa, ndi hone wo xedza maipfi a nḓivho. Ṱhanzi i sa ḓivhalei i nyefula khaṱhulo mbuya; muvhi u pfa vhuvhi vhu tshi ḓifha. Vhanyefuli vho dzula vho vhetshelwa ṱhamu; miṱana ya matsilu yo lindela u rwiwa. Muthu ó kambiwa u nyefula na zwikhethwa; halwa vhu a zhambisa; u tshi vho pepeleka nga waini wo no vha tsilu. Khosi yó sinyuwa ndi ndau i tshi vhomba; ane a vusa mbiti dzawe u a fa. Muthu a no sendela kule na khakhathi u a hulisea; tsilu a ḽi lengi u pala nndwa. Mubva tsha limuwa ha limi; vhaṅwe vha tshi kaṋa u sokou sedza a si wane tshithu. Mbilu ya muthu ndi dzivha ḽa maḓi; a na ṱhalukanyo u a a ka. Vhanzhi vha ri vha a fulufhedzea, hone a no fulufhedzea vhukuma a nga wanwa nga nnyi? A no thetshelesa Mudzimu u tshila vhutshilo vhu sa solisei; na vhana vhawe vha ḓo vha na mashudu. Khosi i tshi sengisa muthu a i lengi u vhona a na mulandu. Ndi nnyi ane a nga ri, “Mbilu yanga yo ṱamba; ndo kuna, a thi na vhutshinyi”? Hu zwikalo zwa vhufhura, hu mielo ya vhufhura, Muṋe washu u zwi sanda zwoṱhe. Muthu-muthu u vhonala a tshee nga hawe. Hu nḓevhe i pfaho, hu ḽiṱo ḽi vhonaho, zwoṱhe zwo itwa nga Muṋe washu. U songo funesa khofhe, u sa ḓo shaya; dzula wo fhaṱuwa, ndi hone u tshi ḓo ḽa wa fura. Murengi u ri, “Ndi malambelwa haya! Ndi malambelwa haya!” a tshi ṱuwa a zuwa tshe a renga. Musuku u a wanala, na nungu nnzhi, huno mulomo u no bula a nḓivho ndi nungu i sa sokou wanala. Mutsinda ane a ḓivhofha u lifha mulandu une muṅwe a nga ita, nga a dzhielwe nguvho, ha ḓivhiwi. Zwiḽiwa zwo wanalaho nga vhufhura zwi a ḓifha muthu a tshi zwi ḽa; ngavhuya mulomo wau u ḓo vha wo ḓala muṱavha. Vhamba maano nga u ṱoḓa nyeletshedzo; ranga u vhudzisa vhaeletshedzi u konou bva pfumo. Mudziazwitshele u dzumbulula tshiphiri; u songo konana na veveru. Muthu a teketela khotsi kana mme, luvhone lwawe lu ḓo dziṅwa ha sala swiswi fhedzi. Lupfumo lwo ḓaho nga tshihaḓu, a lu nga fhedzi nga mashudu. U songo ri, “Ndi ḓo lifhedza!” Lindela Muṋe washu, u ḓo ima na iwe. Muṋe washu u sanda ndeme dzi sa fani, tshikalo tsha vhufhura a si tshavhuḓi. Muthu a tshi tshimbila u endedzwa nga Muṋe washu, zwino ene muṋe a nga ṱalukanya hani nḓila yawe? A no ṱavhanyedza u anela Mudzimu tshithu á songo ranga u elekanya, o ḓiretshela tshikwekwe. Khosi ya vhuṱali i fhefhera vhavhi, ya vha kuya. Luvalo lwa muthu ndi luvhone lwa Muṋe washu; lu vhonetshela mbilu lwa si siedze. Lufuno na u fulufhedzea zwi tsireledza khosi; khuluṋoni yawe i tikwa nga vhuthu. Vhugala ha vhaṱhannga ndi maanḓa avho; ha vhakalaha ndi mmvi. Mbuno dzi phulaho mbonzhe dzi laṱisa vhuvhi; ṱhamu i ilafha mbilu. Mbilu ya khosi i tshanḓani tsha Muṋe washu, u i livhisa hune a funa unga mulonga wa maḓi. Muthu u vhona nḓila dzawe dzoṱhe dzi dzone; Muṋe washu Ene u sedza mbilu. U ita zwi re zwone u si na vhufhura, zwi takadza Muṋe washu u fhira zwiṱhavhelo. Maṱo a u ṱonga, mbilu ya u ḓihudza – u linga u khakhulula muvhi a zwi farisi tshithu. Zwine mushumi wa biko a humbula zwi a mu pfumisa; ṱhavhanyedza i ḓisa vhushai. U pfuma nga lulimi lwa vhufhura ndi khuli i fhufhaho; a no ralo u ḓiṱoḓela lufu. Vhuvemu ha vhavhi vhu ḓo vha kumba nga u hana u ita zwi re zwone. Nḓila ya vha re na mulandu ndi ya magombikwa; maitele a vha si na mulandu o tou tswititi. Ndi khwiṋe u dzula ṱhangani ya nnḓu, u fhira u dzula nḓuni na musadzi wa luambo. Mbilu ya muvhi i swela u ita vhuvhi, ha khathutsheli muthu. Hu tshi lifhiswa munyefuli a si na nzhele u wana vhuṱali; muṱali a tshi laiwa u kuvhanganya nḓivho. Mudzimu Ene a sa khakhi u ḓivha zwi re nḓuni ya muvhi; vhavhi u ḓo vha lozwa. Wa ḓidzingisa nḓevhe mushai a tshi lila, na tshau tshililo tshi nga si pfiwe. Tshifhiwa tsha tshiphirini tshi dzikisa mbiti; tshanḓanguvhoni tshi gomadza vhuhali. Ha vha na khaṱhulo mbuya vha no thetshelesa Mudzimu vha a takala; vhaitazwivhi vhone vha a ofha. A no pambuwa nḓilani ya ṱhalukanyo u ḓo yo awela na vhafu. A no funesa miḓifho u ḓo shaya; ane a funesa waini na mapfura a nga si pfume. Muvhi u a fa, a vha tshipfumelo tsha a thetshelesaho Mudzimu; a sa fulufhedzei a vha tshipfumelo tsha a si na vhufhura. Ndi khwiṋe u ḓidzulela phangani u fhira u dzula na musadzi wa luambo, wa mbiti. Nḓuni ya muṱali ho khokhwa zwiḽiwa zwavhuḓi na mapfura; tsilu ḽi holela mulomoni. Wa vha na vhuthu na lufuno, u ḓo lalama, wa itelwa vhuthu, wa huliswa. Muṱali u kona u dia muḓi wa vhahali, a thutha vhushavhelo he vha vhu fulufhela. A no linda mulomo wawe na lulimi ha weli khomboni. Mudzia-u-ḓihudza wa luswetho ndi munyefuli; ha ḓiḓivhi zwone. Zwine mubva a zwi lilela zwi ḓo mu lozwa, hufha zwanḓa zwawe zwi tshi hana u shuma. Ḓuvha ḽoṱhe u ṱwa a tshi elekanya zwine a fanela u zwi wana, ngeno a no thetshelesa Mudzimu e mapakulile. Tshiṱhavhelo tsha muvhi tshi a nengisa, zwihulu arali tshi tshi ṋekedzwa nga muhoyo. Ṱhanzhi ya mazwifhi i ḓo dzhenwa haṋwani; i no fulufhedzea i ḓo amba ya fhedza. A si na vhufhura u na tshileme; muvhi u tou ḓiita wa tshileme. Naho wo ṱalifha hani, u na ṱhalukanyo ngafhani, na maano áu, Muṋe washu u nga si mu kone. Bere i nga ḓi lugiselwa musi wa mmbi, hone gundo ḽi bva ha Muṋe washu. Dzina ḽavhuḓi ḽi fhira lupfumo luhulu; u takalelwa hu fhira siliva na musuku. Muṋe washu u vhona mupfumi na mushai vha tshi fana; ndi Muvhumbi wavho vhoṱhe. Wa maano u ri u vhona khombo a dzumbama; mushaanzhele ha humi, u lifha nga ṱhoho yawe. A no ḓiṱukufhadza na u ofha Muṋe washu, u pfufhiwa nga lupfumo, na khuliso, na vhutshilo. Nḓila ya a sa ḓivhalei yo ḓala mipfa na zwikwekwe; ane a ḓilondola u ḓo vha kule nayo. Funza ṅwana kutshilele a tshee nga hawe; na musi o no kalaha u ḓo ḓi zwi nambatela. Mupfumi u vhusa mushai; mupambi ndi phuli ya muadzimisi. Wa zwala mbeu ya u kandeledza vhaṅwe, u ḓo kaṋa khombo; ṱhamu yau i ḓo vunḓea. Mapakulile u ḓo vha na mashudu, hufha a tshi kovhekana zwiḽiwa na vhashai. Wa thatha munyefuli, khakhathi i ḓo fhela; hu ḓo fhela mufhirifhiri na lunyadzo. A sa funi zwa vhufhura, wa nyambo ya vhulenda, u ḓo konana na khosi. Muṋe washu u londola nḓivho ya ngoho, a piringanya nyambo ya a sa fulufhedzei. Mubva u ri, “Afho nnḓa hu na ndau; nda bva ndi a pondwa!” Mulomo wa musadzi a si wau ndi khunḓa, i fasha we a teketelwa nga Muṋe washu. Mbilu ya ṅwana yo ḓala vhutsilu; ṱhamu i a mu laṱisa. Ane a andisa lupfumo nga u kandeledza vhashai, a ṋea vhapfumi zwifhiwa, u ḓo shaya. Thetshelesa u pfe maipfi a vhaṱali, pfunzo yanga i dzhene mbiluni yau. Zwi a ḓifha arali wa zwi vhulunga mbiluni yau, wa kona u zwi bula nga tshifhinga tsho teaho. Ndi ṱoḓa u ri u fulufhele Muṋe washu, ndi zwine nda funza iwe ṋamusi. A thi ri ndo u ṅwalela mirero ya mahumi mararu, mirero ya nyeletshedzo na nḓivho. Ndo vha ndi sa khou u funza maipfi a ngoho a fulufhedzeaho? Ndo vha ndi sa khou itela uri u kone u vhuya na phindulo yavhuḓi u tshi rumiwa? U songo fhura mushai nga u vhona e mushai; u songo vhaisa muheḓana tsengoni; Muṋe washu u ḓo vha sengela, a zhaka vha no vha zhaka. U songo konana na mudziambiti, u songo ḓowelana na muthu wa mbilwana, u sa ḓo guda maitele awe, wa vho fashiwa wa fa. U songo ḓivhofha u lifhela muṅwe mulandu une a nga u ita, u sa ḓo ri wo kundwa u lifha wa dzhielwa mmbete u tshee wo lala nṱha hawo. U songo sudzulusa mikano ya kale yo vhewaho nga vhomakhulukuku wau. U a mu vhona muthu a shumaho nga vhutsila? Onoyo u ḓo vhuya a shumela mahosi, ha nga shumeli vhalanda. Arali u tshi ḽa na muvhusi, ḓivha uri u na nnyi. Arali u khusha, ḓidzime; u songo tamesa madzanga awe, a nga vha e mureo. U songo ḓinetisa u tshi ṱoḓa u pfuma; ivha na vhuṱali, zwi litshe; u tshi tou maṱo hasha kha lupfumo, lu ḓo vha lwo fhalala; a lu lengi u fhufha, lu nga goni ḽi tshi fhufhela makoleni. U songo yo ḽa zwiḽiwa zwa muthu wa vhutshivha, u songo tama madzanga awe; ene u dzula a tshi khou elekanya mutengo wazwo. U ri, “Iḽa u nwe!” ngeno mbilu yawe i sa u takaleli. U ḓo ṱanza zwigaku zwe wa zwi ḽa, wa vha wo tshinya maipfi au avhuḓi. U songo amba u tshi pfiwa nga tsilu, ḽi sa ḓo nyadza vhuṱali ha maipfi au. U songo sudzulusa mikano ya kale, kana wa dzhena tsimuni ya tsiwana; Mulamuleli wavho u na maanḓa, u ḓo vha sengela mulandu ha kundwa iwe. U tshi laiwa u kolongonye nḓevhe, u thetshelese maipfi a nḓivho. U songo litsha u laya ṅwana wau; u mu rwa nga ṱhamu a si u mu vhulaha. Mu laṱise nga ṱhamu, ndi hone wo mu tshidza lufuni. Ṅwananga, arali wa ṱalifha, na nṋe mbilu yanga i ḓo takala. Ndi ḓo takala hani u tshi vho kona u amba zwi re zwone! Mbilu yau i songo emula zwa vhatshinyi, tshau nga hu vhe u ofha Muṋe washu, ndi hone zwa matshelo zwi tshi ḓo u nakela, zwe wa zwi lavhelela u nga si kundwe u zwi wana. Ṅwananga, thetshelesa u ṱalifhe, mbilu yau i si pambuwe nḓilani ya ngoho. U songo ḓowelana na vha no nwesa waini, na phangwa dzi ḽesaho ṋama. Zwidakwa na phangwa vha ḓo vha vhashai, vhudakwa vhu ambadza muthu madzanganda. Thetshelesa khotsi au, vho u beba, mme au vhó no kegula u songo vha nyadza. Renga ngoho, u songo tsha i rengisa; renga vhuṱali, na ndayo, na ṱhalukanyo. Khotsi a a no thetshelesa Mudzimu u a pembela; o bebaho ṅwana wa vhuṱali u a takala. Iwe takadza khotsi au na mme au, mme au vho u bebaho vha pembele. Ṅwananga, mphe mbilu yau, takalela u kanda vhuṱalani hanga. Musadzi wa phombwe ndi khunḓa, musadzi a si wau ndi mulindi musekene. U u lalela unga ḽivemu, a andisa vhanna vha sa fulufhedzei. A no ṱolou ṱavha mukosi ndi nnyi? A re na tshigomelo ndi nnyi? A na muvhango ndi nnyi? A no ḽa mbilu ndi nnyi? A na philipise ndi nnyi? A na maṱo o tswukaho ndi nnyi? Ndi vhane vha lala vha tshi nwa; ndi vhane vha enda vha tshi thetshela waini yo vangiwaho. U songo ṱalela waini yo tswuka, i tshi khou fhufhuma tshinweloni, i tshi tsa zwavhuḓi! I fhedza nga u luma unga ṋowa, i na vhuṱungu vhu no nga ha vuluvulu. Maṱo au a ḓo vhona zwi siho, wa elekanya zwi sa ḓivhalei. U ḓo nga muthu o lalaho vhukati ha lwanzhe, wa nga wo lala nṱha ha seila ya tshikepe, wa ri, “Vho nthwa ndi si huvhale, vho nndikita nda si zwi pfe! Ndi ḓo vuwa lini nda dovha nda nwa?” U songo tama vhutshilo ha vhavhi, u songo konana navho. Mbilu dzavho dzi luka vhunwa, vha amba zwa u levha fhedzi. Vhuṱali vhu fhaṱa nnḓu, ṱhalukanyo ya i khwaṱhisa, nḓivho yone ya i ḓadza, ya ḓala zwo nakaho zwi sa sokou wanala. Muṱali u na maanḓa mahulu; nḓivho yawe i engedza nungo dzawe. Zwenezwo u tshi bva pfumo, ranga u ṱoḓa nyeletshedzo; u tshi ḓo kunda, u ṱoḓa vhaeletshedzi vhanzhi. Vhuṱali tsilu ḽi nga si vhu hovhelele, khoroni ha na tshine a amba. Ane a ṱolou luka vhunwa u ḓo fhedza nga u pfi mulukavhunwa. Zwine vhutsilu ha tanda ndi vhutshinyi fhedzi; munyefuli u vhengwa nga vhathu vhoṱhe. Wa timatima musi wa khombo, nungo dzau dzi a fhungudzea. Lamukisa vha no khou khwikhwidzelwa lufuni; humisa vha no khou pepeleka vha tshi yo vhulawa nandi! Arali wa ri, “Huno izwo ro vha ri sa zwi ḓivhi,” kani ane a sedza mbilu ha zwi vhoni? A no londola vhutshilo hau ha zwi ḓivhi kani? Ha nga pfufhi muṅwe na muṅwe a tshi tevhedza zwe a ita naa? Ṅwananga, iḽa ṋotshi, ndi dzavhuḓi, mutoli u a ḓifha. Ḓivha uri na vhuṱali vhu a u ḓifhela; wa vhu wana, zwa matshelo zwi ḓo u nakela, zwe wa zwi lavhelela a u nga kundwi u zwi wana. U songo nga muvhi wa lalela nnḓu ya a thetshelesaho Mudzimu; u songo ṱangula muḓi wawe; nangwe a wa kaṱanu-na-kavhili, u ḓo dovha a vuwa; vhavhi vhone vha ḓo wa vha si tsha vuwa. Swina ḽau ḽa wa, u songo ri, “Koṱo!” A khukhulwa u songo fhululedza, Muṋe washu a sa ḓo ri u zwi vhona a u sola, a vho ḓo litsha u mu sinyutshela. U songo dinalea nga ṅwambo wa vhaitazwivhi, u songo tama vhutshilo ha vhavhi; muvhi zwa matshelo ha nga zwi vhoni; a no nyadza Mudzimu, luvhone lwawe lu ḓo dziṅwa. Ṅwananga, ofha Muṋe washu na khosi, u songo konana na mavhanga; vhone vha ḓo lovha kathihi fhedzi: ndi nnyi a no ḓivha uri Mudzimu na khosi vha ḓo vha lozwa hani? Vhaṱali vho dovha vha ri: U haṱula nga tshiṱalula a si zwavhuḓi; ane a vhuya a vhudza a re na mulandu, a ri, “A u na mulandu” – u ḓo teketelwa nga vhathu vhoṱhe, a vhengwa nga dzitshakha; hone vhane muthu o khakha vha mu vhona mulandu, zwi ḓo vha nakela, vha ḓo vha na mashudu manzhi. A no fhindula zwa ngoho ndi khonani yone-yone. Ranga u fhedza mishumo yau, u lime masimu au, u konou fhaṱa nnḓu. U songo ṋea vhuṱanzi vhune ha laṱa a si na mulandu, kana ha u piringanya mafhungo. U songo ri, “Ndi ḓo mu ita zwe a nnyita, ndi ḓo mu lifhedza zwe a ita.” Ndo vhuya nda tshimbila, nda fhira nga tsimuni ya mubva, tsimuni ya minḓirivhe ya munna a si na ṱhalukanyo, nda wana yo mela mipfa hoṱhe-hoṱhe, mavu a sa vhonali nga tsheṋe, mutsheṱo wo wa, nda ri u zwi sedza nda elekanya, nda wana pfunzo kha zwe nda vhona: Khofhenyana nandi! Ndi tou zhambu kathihi! Ndi ḓikuvhatedze ndi awelenyana! Ndi hone vhushai vhu tshi ḓo u zhongondedza unga ḽivemu ḽi na thonga, u shaya ha u ḓela unga muhali o kungela zwihali. Hei ndi mirero ya Solomoni ye ya kuvhanganywa nga vhakoma vha Hiskia khosi ya Juda. I ri: Mudzimu u rendelwa u dzumba mafhungo, mahosi a khoḓelwa u ṱoḓisesa mafhungo. Mbilu ya khosi a i ṱolei, yo ṱanḓavhuwa unga maṱaḓulu, ya tsisa unga lwanzhe. Ha bviswa malambelo kha siliva hu sala zwine mufuli a fula; ha bviswa vhavhi hune khosi ya vha hone, ndi hone khuluṋoni yawe i tshi ḓo tikwa nga khaṱhulo mbuya. U songo ḓihudza maṱoni a khosi, u songo vhanga vhudzulo vhukati ha vhahulwane; ndi khwiṋe muthu a tshi tou pfi, “Kha vha ḓe ngeno phanḓa!” u fhira u ṱukufhadzwa nga u pfi a sendelele a mu fhiraho. Zwe wa zwi vhona nga maṱo au u songo ṱavhanya u zwi hwelela khoroni; zwino arali muṅwe a u shonisa u ḓo fhedza nga u itani? Arali u na nndwa na muthu u songo dzumbulula tshiphiri tsha muṅwe, a sa ḓo ri u zwi pfa a u shonisa, wa ḓi dzula na phungo mmbi. Ipfi ḽo teaho nga tshifhinga tsho teaho ḽi nga maapula a musuku o vhewa kha mudzio wa siliva. Muṱali a tshi kaidza tshi na nḓevhe zwi nga tshiṅina tsha musuku na geḓane ya musuku. Muḓinḓa a fulufhedzeaho u netulusa mbilu dza vhaṋe vhawe unga mukumbi ḽi tshi fhisa. Muthu a no ṱongisa dzimpho dzine a si tsha ṋea muthu, u nga makole na muya u sa ḓisi mvula. Wa luvhelela muvhusi u sa fheli mbilu, a nga vhuya a tenda; lulimi lwa vhulenda lu vunḓa shambo. Wa wana mutoli itou ḽa wo eḓanaho; wa ḽesa u ḓo ṱanza. U songo dalesa nḓuni ya khonani yau, u sa ḓo mu netisa a vho u vhenga. Muthu ane a ṱanzilela mazwifhi, ndi thonga, ndi pfumo, ndi musevhe wo ṱuṱulwaho. U ḓitika nga muthu a sa fulufhedzei musi wa khombo, zwi nga ḽiṋo ḽo sinaho, zwi nga mulenzhe wa tshihole. U imbela muthu nyimbo dza dakalo ó vhaisala mbiluni, zwi nga muthu a tshi bvula tshiambaro musi wa phepho, zwi nga u phupha mbonzhe nga muṋo. Arali swina ḽau ḽi na nḓala, ḽi fhe zwiḽiwa ḽi ḽe: arali o farwa nga ḓora, mu fhe maḓi a nwe, ndi hone a tshi ḓo sala o tou niwa nga ṱhoni, Muṋe washu a ḓo konou u pfufha. Zwitshele zwi sinyusa vhathu, unga muya wa devhula u tshi ḓisa mvula. Ndi khwiṋe u dzula ṱhangani ya nnḓu u fhira u dzula nḓuni na musadzi wa luambo. Mafhungo a takadzaho a tshi bva shangoni ḽa kule, a nga maḓi a tshi rothodza mikulo yo omaho. A no thetshelesa Mudzimu a vhuya a tenda u xedzwa nga muvhi, zwi nga tshisima tsho dzikuwaho, zwi nga bidzi i re na mashika. U huliseswa zwi nga u ḽesa mutoli. Munna a sa koni u ḓilanga u nga muḓi wa mitsheṱo yo pwashiwaho. Tsilu a ḽo ngo tewa nga khuliso, ḽa huliswa zwi nga mahaḓa a tshi wa tshilimo, zwi nga mvula ya muḓaphondo. Ṱhatshile a i ḽi muthu a si na mulandu; i fhira unga ṱhongola i tshi fhufha, i nga ṱhambamaḓi i sa kavhi. Tsha bere ndi tshimebi, tsha donngi ndi dziḓomo, tsha muṱana wa tsilu ndi mbuno. U songo fhindula tsilu u tshi tevhedza vhutsilu haḽo, u sa ḓo nga ḽone. Fhindula tsilu nga ḽo fanelaho vhutsilu haḽo, ḽi sa ḓo vhona unga ḽo ṱalifha. U laedza danana mafhungo ndi u ḓitumula milenzhe, ndi u ḓiṱoḓela mafhanza. Veveru ḽi tshi bula murero, zwi nga mulenzhe wa tshihole u nembelelaho. U hulisa tsilu zwi nga u vhofhelela tombo kha gatho, ḽa nambatela. Vavhi ḽi tshi bula murero, zwi nga tshidakwa tsho vaiwa tshanḓa nga mupfa tshi sa pfi tshithu. Ane a thola tsilu kana mufhiri wa nḓila, u nga mupfuli a no sokou pfula a sa sedzi. Tsilu ḽi ṱolou dzeula vhutsilu haḽo, unga mmbwa i tshi ri u ṱanza maṱanza ya dovha ya ḽa. Ane a ḓiita muṱali u ḓo fhirwa na nga tsilu. Mubva u ri, “Afho nḓilani hu na ndau; mikotoni hu na ḽivhanda ḽi pondaho!” Mubva u vhumbuluwa mmbeteni unga vothi ḽi tshi vula ḽi tshi valela. Mubva a longa tshanḓa tshidongoni, u bvafha na u tshi humisela mulomoni. Mubva u vhona unga o ṱalifha u fhira vhanna vhaṱanu na vhavhili vhane vha fhindula zwavhuḓi. A no sokou dzhenelela nndwani i si yawe, u nga muthu a no ri u vhona mmbwa i tshi khou ḓifhirela nga nḓila, a i fara nga nḓevhe. Ha sa vha na khuni, mulilo u a dzima; ha sa vha na zwitshele, phambano dzi a fhela. Muthu wa luambo u vusa nndwa, u nga muthu a tshi shela malasha masimbeni, zwi nga u khuṱhedza mulilo. Maipfi a zwitshele a nga kugaku kwa u ḓifha; a tsela ngomu-ngomu thumbuni. Muthu wa nyambo yavhuḓi a re na mbilu mmbi, u nga khali ya gamba yo fhomiwaho nga phomo i penyaho unga ngilasi. Muthu wa vengo u a ḓikhakhisa nga nyambo yawe; mbiluni yawe hone o dzumba vhufhura. Nangwe haṋwani hawe hu tshi ḓifha u songo mu tenda; mbilu yawe yo ḓala zwi nengisaho. Vhuvhi hawe vhu nga ḓi vha ho dzumbama nga vhuhwavho; vhu ḓo vhuya ha dzumbululwa ha vhonwa nga vhoṱhe. Khunḓa i ḓo fasha muvei; tombo ḽi ḓo zhaka mukungulusi. Lulimi lwa mazwifhi lu vhenga mubaiwa; muhoi ndi mulozwi. U songo zuwa zwa matshelo, hufha u sa ḓivhi zwine ḓuvha ḽa ḓo ḓa nazwo. U songo ḓikhoḓa nga wau mulomo, litsha vhaṅwe vha u khoḓe. Tombo ḽi a lemela; muṱavha ndi muhwalo; u konḓelela tsilu zwi lemela u fhira na hezwo. Mbiti dzi na tshiṱuhu; u sinyuwa ndi muḓalo wa maḓi, u a kumba; vivho ḽone ḽi nga konḓelelwa nga nnyi? Ndi khwiṋe u kaidza muthu a tshi zwi pfa, u fhira u dzumba, wa fhumula nge wa mu funa. Khonani i tshi u pfula mbonzhe i a u funa; swina ḽi tshi u kuvhatedza u vhone. A no lamba mutoli ndi o furaho; a na nḓala, na tshinyai u a ḽa. Munna ó shavha muḓi u nga tshiṋoni tsho shavha tshiṱaha. Zwiḓolo zwi nukhelelaho u ḓifha, na zwioro, zwi takadza mbilu; vhukonani hone vhu takadza nga u eletshedzana. U songo ṱamba khonani yau na ya khotsi au; wa welwa nga khombo u songo yo lilela ṅwana wa mme au; mutsinda a re tsini a nga u farisa u fhira ṅwana wa mme au a re kule. Ṅwananga, ivha na vhuṱali u takadze mbilu yanga, ndi hone ndi tshi ḓo kona u fhindula muṅwe na muṅwe ane a nnyadza. Wa maano u ri u vhona khombo a dzumbama; a shayaho nzhele ha humi, u lifha nga ṱhoho yawe. Mutsinda ane a ḓivhofha u lifha mulandu une muṅwe a nga ita, nga a dzhielwe nguvho, ha ḓivhiwi. Ane a resha muṅwe nga u ṱavha mukosi maḓautsha, u ḓo pfi u khou mu teketela. Musadzi wa luambo u nga ṱhanga i no sokou tho, tho, tho, musi wa mvula; u tshi mu kaidza uri a fhumule zwi nga u thivha muya, zwi nga u puta ole nga tshanḓa. Tsimbi dzi a ṱuṱulana; vhathu vha a fhaṱana. Ane a londola muhuyu u ḓo fula mahuyu awo; a no londola muṋe wawe u ḓo huliswa. Ri ḓivhona tshifhaṱuwo sambeloni ḽa maḓi; tshivhoni tsha muthu tshone ndi mihumbulo yawe. Lufu na ndozwo a zwi furi; na maṱo a muthu o ralo, ha furi. Siliva i bviswa manyelo nga khali ya tsimbi, tsha musuku ndi ṋanḓo; muthu ene u ḓihwa nga phungo kana bvumo. Tsilu nangwe wa tou ḽi sinḓa mutulini, wa ḽi kuya guyoni, vhutsilu haḽo a vhu swotowi. Sedza mutakalo wa nngu dzau, londola kholomo dzau; hafhu lupfumo a lu yi thambo; na vhuhosi a vhu ratheli kha mirafho yoṱhe. Musi hatsi ha zwifuwo ho hwivhiwa, hó no mela vhuswá, na hatsi ha mivhunduni ho no kuvhanganywa, ndi hone ngwana dzi tshi ḓo u ṋea vhukuse ha u luka nguvho, wa rengisa mbudzi wa renga tsimu. U ḓo hama mafhi a mbudzi a si na vhukono, wa ḽa wa fura na muṱa wau, phuli dzau dza vhasidzana wa dzi lela ngao. Muvhi u ofha swiswi ḽi si na phele; a no thetshelesa Mudzimu u nga ndau, ha ofhi tshithu. Ha vha na muvhango vhavhusi a vha fheli; munna wa ṱhalukanyo na nḓivho ene u ḓi vhusa. Mushai a no kandeledza vhashai, u nga mvula ya mikumbela i no kumba mavhele ha wa nḓala. Vhane vha nyadza mulayo vha khoḓa muvhi; vha no u vhulunga vhone vha lwa nae. Muvhi ha ṱalukanyi khaṱhulo mbuya; a no ṱoḓa Muṋe washu ene u i ṱalukanya nga vhuḓalo. Ndi khwiṋe u vha mushai u sa solisei, u fhira u vha mupfumi wa nḓila dza magombikwa. Muṱhannga a no vhulunga mulayo u na maano; a no konana na vha sa ḓivhalei u shonisa khotsi awe. A no andisa lupfumo nga u ḽa vhathu, u lu khokhela muṅwe a no ḓo tonda vhashai ngalwo. Ane a konyolela matanda nḓevheni a si pfe mulayo, na thabelo dzawe dzi a nengisa. Ane a xedza vha si na vhufhura u ḓo fashwa nga khunḓa yawe ene muṋe; vha sa solisei vhone vha ḓo wana ifa ḽavhuḓi. Mupfumi a nga vhona unga o ṱalifha; mushai a re na ṱhalukanyo ene u a mu vhonolola. Ha kunda muvhuya, vhathu vhoṱhe vha a pembela; hu tshi thoma u vhusa muvhi, vha a dzumbama. Ane a dzumba vhutshinyi hawe a zwi mu nakeli; ane a vhu bula a vhu furalela, u khathutshelwa nga Mudzimu. U na mashudu a no dzula a tshi ofha Muṋe washu; ane a ita tshipimbi ene u wela khomboni. Muvhusi muvhi a tshi vhusa vha sa koni u ḓilwela, u nga ndau i vhombaho, u nga biara i na nḓala. Muvhusi wa tshiṱuhu ha na ṱhalukanyo; ane a vhenga zwa u ḽa vhathu u ḓo lalama. O hwalaho mulandu wa vhupondi u ḓo vha tshavhi a vhuya a fa; hu songo vha na a mu tikedzaho. Wa nḓila dzi sa solisei u ḓo tsireledzwa; wa nḓila dza magombikwa ene ha lengi u wa. Ane a lima tsimu yawe, u ḓo ḽa a fura; a no tevhela mahandana u ḓo fura vhushai. Ane a fulufhedzea u ḓo shudufhadzwa vhukuma; ane a lilela u pfuma nga tshihaḓu ha nga litshi u rwiwa. Tshiṱalula a si tshavhuḓi; u hone muhaṱuli a no khakhiswa na nga u ṋewa kugaku kwa vhuswa. Mudzia-u-dzimana u lilela u pfuma; ha ḓivhi uri vhushai ho mu lindela. Ane a kaidza muthu u ḓo takalelwa ngavhuya u fhira wa lulimi lwa muhoyo. Ane a tswela vhabebi a ri, “A zwo ngo khakhea!” ndi ṱhama ya phondi. A no lilela lupfumo u vusa nndwa; a no fulufhela Muṋe washu ene zwi ḓo mu nakela. Ane a ḓifulufhela ndi tsilu; a no endedzwa nga vhuṱali ha ofhi tshithu. A no tonda vhashai ha nga shayi tshithu; a no bonya maṱo a nga ha vha vhoni, vha a mu teketela. Hu tshi thoma u vhusa muvhi, vhathu vha a dzumbama; vhavhi vha tshi lovha, vhavhuya zwi a vha nakela. Muthu a no ri u kaidzwa lunzhi a ḓi ita tshipimbi, ha nga lengi u lozwiwa – a hu na ṅanga. Hu tshi thoma u vhusa vha no thetshelesa Mudzimu vhathu vha a pembela; hu tshi vhusa vhavhi vhathu vha a gomela. Ane a funa vhuṱali u takadza khotsi awe; a no konana na dziphombwe u tambisa lupfumo lwawe. Khosi i ladza shango nga khaṱhulo mbuya; a no ziamedza vhathu nga mithelo u a ḽi phusukanya. U hoya muthu ndi u mu retshela tshikwekwe. Muvhi u fashwa nga vhuvhi hawe; a no thetshelesa Mudzimu u fhululedza ó takala. A no thetshelesa Mudzimu u funa vhashai vha tshi wana pfanelo dzavho; vhavhi vhone izwo a vha zwi londi. Vhanyefuli vha vusa mufhirifhiri muḓini; vhaṱali vhone vha dzikisa mbiti. Arali muṱali a isana tsengoni na tsilu, tsilu ḽi fhufha ḽa ṋanzwa makole, ḽa nyefula, ḽa si tendele muṅwe a tshi amba. Vhane vha funesa u shulula malofha vha vhenga a sa solisei; ndi vhavhi, vha ṱoḓa ṱhoho yawe. Tsilu a ḽi dzumbi mbiti dzaḽo; muṱali ene u a dzi kanda. Arali muvhusi a tshi thetshelesa mazwifhi, vhakoma vhawe vhoṱhe vha vha vhavhi. Mushai na mukandeledzi vha fana nga hezwi: Muṋe washu u vha ṋea vhutshilo vhuvhili havho. Khosi i no haṱula vhashai i sa ṱaluli, i ḓo vhusa u ya ho ya. Ndayo na ṱhamu zwi ṋea muthu vhuṱali; ṅwana a no ita zwine a funa u ḓo fhedza nga u shonisa mme awe. Hu tshi thoma u vhusa vhavhi vhuvhi vhu a anda; vhavhuya vhone vha ḓo tshila vha vhona vhavhi vha tshi wa. Laṱisa ṅwana wau; u ḓo u rudza mbilu, u ḓo u takadza. Hu si na nzumbululo ya Mudzimu hu anda vhuhwarahwara; u na mashudu ane a vhulunga mulayo. Phuli a i laṱiswi nga maipfi fhedzi; u pfa i a pfa, i ro sa zwi ita. U a mu vhona muthu a no ṱavhanyedza u amba? Onoyo zwi ḓo mu vhifhela u fhira na tsilu. Arali wa lema phuli i tshee nga hayo, i ḓo fhedza nga u u dzhiela zwoṱhe. Wa mbilwana u vusa nndwa; mudziambiti u ita zwivhi zwinzhi. A no ḓihudza u a ṱukufhadzwa; a no ḓiṱukufhadza u a huliswa. Ane a shumisana na fobvu u a ḓivhenga; a aniswa tsengoni u dzumba vhuṱanzi. U ofha muthu ndi u ḓiretshela tshikwekwe; ane a ofha Muṋe washu ene o tsireledzwa. Vhanzhi vha ṱoḓa u funwa nga muvhusi; khaṱhulo mbuya yone i wanala ha Muṋe washu. A no thetshelesa Mudzimu u nengwa a sa fulufhedzei; muvhi ene u nengwa a si na vhufhura. Iyi ndi mirero ya Aguru, ṅwana wa Jake, wa Masa. U ri: Mudzimu, ndo ḓinetisa, ndo ḓinetisa nda vhuya nda kulea nungo. Nṋe a thi ngi muthu, ndi tou nga phukha; ndi shaya ṱhalukanyo ya muthu. A tho ngo guda vhuṱali nda swika hune nda ḓivha Ene Mukhethwa. Ndi nnyi we a gonya makoleni a dovha a tsela fhasi? Ndi nnyi we a puta muya nga zwanḓa? Ndi nnyi we a putela maḓi mahulu nga nguvho yawe? Ndi nnyi we a tea migumo ya ḽifhasi? Dzina ḽawe ndi nnyi? Murwa wawe u pfi nnyi? Ane a zwi ḓivha nga a mmbudze! Maipfi oṱhe a Mudzimu o ḓi wanala e a ngoho; ndi tshiṱangu tsha vhane vha dzumbama ngae. U songo engedza maipfi awe, a sa ḓo u kaidza, wa vhonala uri u mudzia-u-zwifha. Muṋe washu, ndi humbela zwithu zwivhili fhedzi, u songo nnzima zwone ndi tshi kha ḓi tshila: Itou nnyilisa vhufhura na mazwifhi; u songo mpha vhushai kana lupfumo, u mphe zwiḽiwa zwanga zwo nnyeḓanaho fhedzi, ndi sa ḓo vha na zwinzhisa nda vho u ṱamba, nda vho ri, “Yahavee ndi nnyi?” kana nda vha mushai nda vho tswa, u ralo nda vha ndo nyadzisa dzina ḽa Mudzimu wanga. U songo sasaladza mushumi u tshi vhudza muṋe wawe, a sa ḓo u teketela wa vho zwi lifha. Hu na vhane vha teketela vhokhotsi avho, vha si ambe vhomme avho zwavhuḓi; vha vhona unga vho kuna, ngeno vho kumala; vha dzula vha tshi ḓihudza, vha sedza vhaṅwe nga lunyadzo; maṋo avho ndi mapanga, ṱhaha dzavho dzo khuba phanga; vha ḽa vhashai fhano fhasi, vha fhedza vhaheḓana vhukati ha vhathu. Gulula ḽi na vhana vhavhili vha vhasidzana, vha pfi Mphe na Mphe. Hu na zwithu zwiraru zwi sa furi, na tsha vhuṋa tshi sa vhuyi tsha ri, “Zwo eḓana.” Ndi tshalo, ndi thumbu ya muumba, ndi shango, a ḽi furi maḓi, ndi mulilo, a u vhuyi wa ri, “Zwo eḓana!” Iṱo ḽi no sinyedza khotsi, ḽa nyadza ndayo dza mme, ḽi ḓo nongolwa nga mahunguvhu, ḽi ḓo ḽiwa nga maanga. Hu na zwithu zwiraru zwine zwa nkanukisa, na tsha vhuṋa tshine nda si tshi ṱalukanye: Ndi nḓila ya goni ḽi tshi fhufha makoleni, ndi nḓila ya ṋowa luwani, ndi nḓila ya tshikepe lwanzheni luhulu, ndi nḓila ya munna a tshi funana na musidzana. Maitele a musadzi wa phombwe khea: U ri u ita vhupombwe a ṱamba, a ri, “A tho ngo tshinya tshithu!” – zwa nga u ḽa zwiḽiwa wa phumula milomo. Hu na zwithu zwiraru zwi no dzinginyisa shango, na tsha vhuṋa tshi sa konḓelelei: ndi phuli i tshi vho vha khosi, ndi tsilu ḽi tshi ḽa ḽa fura, ndi musadzi a sa funwi a tshi vho vhingwa, ndi phuli ya musidzana i tshi vho vha mufumakadzi. Hu na zwithu zwiṋa zwiṱuku fhano shangoni, hone zwi na vhuṱali vhuhulu: ndi vhusunzi, zwikhokhonono zwi si na nungo, hone vhu kuvhanganya zwiḽiwa zwaho tshilimo; ndi mbila, zwipuka zwi si na nungo, hone dzi fhaṱa mahaya adzo nngwani; ndi nzie, a dzi na khosi, hone dzi fhufha dzo ita lutsinga dzo tevhekana; ndi tswina, u nga ḓi i fara nga tshanḓa, hone i dzula na pfamoni dza mahosi. Hu na zwithu zwiraru zwine zwa tamisa zwi tshi tshimbila, na tsha vhuṋa tshine tsha tshimbila tshihulwane: ndi ndau, tshone tshivhanda tsha maanḓa, tshi sa ofhi tshithu; ndi mukukulume u no tshimbila wo ragalala; ndi mbokoṱo; ndi khosi yo tangwa nga mmbi yayo. Arali wo ḓiita tsilu nga u ḓihudza, kana wo tanda ḽi sa fukwi, ḓibomodze mulomo! Wa phophisa mafhi hu sala makheṱhe; wa rwa muṅwe ningo u bva mikota; sa zwenezwo wa ṱunga muthu, hu vuwa nndwa. Idzi ndi ndayo dze khosi Lemuele wa Masa a laiwa nga mme awe. Vho ri: Iwe ṅwananga, iwe ṅwananga we nda tou mu beba, iwe ṅwananga we nda mu wana nga thabelo, u songo fhedza nungo dzau nga vhasadzi; maanḓa au a songo fhelela khavho, ndi vhone vhane vha lozwa mahosi. Lemuele, u songo ḓikumedza waini nandi, hezwo a zwo ngo tea khosi; a zwo ngo tea khosi u lilela halwa. A nga ḓo ri u nwa a hangwa zwine mulayo wa amba, a vho kundisa vho kandeledzwaho u wana pfanelo dzavho. Halwa vhu fhiwe vha no khou lovha, waini i fhiwe vha no khou ḽa mbilu, vha nwe vha hangwe vhushai havho, vha si tsha dovha vha elelwa u tambula havho. Ambela vha sa koni u ḓiambela; lwela pfanelo dza vha sa koni u ḓilwela. Vha ambele, u haṱule u sa ṱaluli, lwela pfanelo dza vhashai na vhaheḓana. Musadzisadzi a nga wanwa nga nnyi? Mutengo wawe u fhira wa nungu kule. Munna wawe u a mu fulufhela tshoṱhe, ha na tshivhuya tshine a tshi shaya. Musadzi wawe u mu itela zwivhuya fhedzi maḓuvha oṱhe a vhutshilo hawe, zwi si zwi huvhadzaho. U nanguludza ulu na muḓali, a shuma nga zwanḓa zwawe zwo takala. U nga zwikepe zwa vhavhambadzi, a tshi vhuya na zwiḽiwa zwawe zwi no bva kule. U fhinduwa hu tshee hee nzwii, a bikela muṱa wawe zwiḽiwa, a avhela na vhashumi vhawe vha vhasidzana. U vhamba maano a renga tsimu, a limisa tsimu ya minḓirivhe nga malamba awe. Ndi mushumi wa biko, zwanḓa zwawe zwi na nungo, zwi kona u shuma. U vhona uri zwine a shuma zwi a mu vhuedza, luvhone lwawe lu lala lu tshi duga. U hoṱa muḓali, a luka masila. U putulula tshanḓa tshawe a pakulela vhashai, a ṋea vhaheḓana zwine vha zwi shaya. Musi mahaḓa a tshi wa, ha ofhi tshithu, hufha vha muṱa wawe vhoṱhe vho ambara tswuku. U luka masila a u pila mmbete wawe; ene o ambara muḓali na dza muridili. Munna wawe u a huliswa khoroni ya muḓi hune a dzula na vhahulwane vha shango. Musadzi uyo u luka masila a muḓali a a rengisa, a rengisela vhavhambadzi masila a u atha. O ambara nungo na vhugala, ha ofhi zwa maḓuvha a ḓaho. A tshi amba u sumbedza vhuṱali; lulimini lwawe hu na ndayo dzi fulufhedzeaho. U sedza mafhungo a muṱa wawe; ha dzuli nga zwanḓa. Vhana vhawe vha a mu khoḓa vha ri u na mashudu; na munna wawe u ralo, a ri, “Vhasadzi vhanzhi vha ita zwihulu, hone inwi ni vha fhira vhoṱhe!” Lunako lu a fhura, lu a fhufha lwa fhira, huno a no fanela u khoḓiwa ndi musadzi a ofhaho Muṋe washu. Nga a ṋewe pfufho yo mu teaho; nga a khoḓwe khoroni ya muḓi, a tshi khoḓelwa zwe a shuma! Haya ndi mafhungo a Mufunzi, ṅwana wa Dafita, we a vha e khosi a tshi dzula Jerusalema. Ndi mahandana, ndi mahandana vhukumakuma, u ralo Mufunzi. Vhutshilo ndi mahandana, ndi mahandana fhedzi. Muthu zwi mu farisani a tshi ḓinetisa nga u shuma, a tshi shuma fhano fhasi ha ḓuvha? Murafho u a ḓa, wa fhira, ha ḓa muṅwe, hone ḽifhasi ḽi ḓi dzula ḽi hone. Ḓuvha ḽi a bva ḽa kovhela, ḽa gidima ḽi tshi femeleka ḽa humela hune ḽa bva hone. Muya u vhudzula u tshi ya tshipembe, wa vhudzula u tshi ya devhula, wa mona wa mona wa humela murahu. Milambo yoṱhe i elela lwanzheni, hone lwanzhe a lu ḓali. Maḓi a humela zwisimani zwao, a ḓi dovha a ela. Zwithu zwoṱhe a si u netisa hazwo! Zwi ro tou ṱali zwi sa ambei! Maṱo ha furi nga u vhona, na nḓevhe a dzi furi u pfa. Zwe zwa vhuya zwa vha hone, zwi ḓo ḓi dovha zwa vha hone; zwe zwa vhuya zwa itea zwi ḓo ḓi dovha zwa itea; a hu na na tshithu tshiswa fhano fhasi ha ḓuvha. Muthu a nga ḓi ri, “Vhonani, tshithu tshiswa ngetshi!” Matsina tsho vha tshi hone na kale ri sa athu vha hone. Vha kale vho no hangwiwa; na vha no ḓo ḓa vha ḓo ḓi hangwiwa nga vhana vhavho. Nṋe Mufunzi ndo vha khosi ya Israele ndi tshi dzula Jerusalema. Ndo ḓikumedza uri ndi ḓo ṱoḓisesa nda guda zwoṱhe zwi no itwa fhano fhasi ha ḓuvha, nda vhona uri Mudzimu o livhanya vhana vha vhathu na u sokou ḓinetisa. Ndo vhona zwoṱhe zwi no itwa fhano fhasi ha ḓuvha zwi mahandana fhedzi, zwi tou nga u pandamedza muya. Zwo kombamaho a zwi onyolosei; u nga si vhale zwithu zwi siho. Ndo amba nga mbilu nda ri, “Ndi na vhuṱali vhuhulu vhu no fhira ha vhoṱhe vhe vha vhuya vha vhusa Jerusalema nṋe ndi sa athu vha khosi. Ho ḓi tsha gole nda vhona, nda vha na vhuṱali na nḓivho khulu.” Ndo ḓiṋekedza u guda uri ndi vhe na nḓivho na vhuṱali, ndi ṱalukanye u shaya nzhele na vhutsilu, nda wana uri na zwenezwo ndi u sokou pandamedza muya. Vhuṱali vhu tshi anda na u ḽa mbilu hu a anda; nḓivho i tshi anda hu anda na maṱungu. Ndo ri litshani ndi ṱoḓe vhuṱali nga u ḓiphiṋa, ndi vhone uri hu ḓo tou ita hani, nda wana uri na zwenezwo ndi mahandana. Nda wana uri tshiseo ndi vhutsilu, u ḓiphiṋa a hu tondi muthu. Ndo linga u ḓitakadza nga waini nda ita zwa vhutsilu, hone mbilu yanga i tshi kha ḓi endedzwa nga vhuṱali, ndi vhuye ndi vhone zwine zwa nga tonda muthu maḓuvha awe a si gathi ane a tshila fhano fhasi ha lutombo. Ndo ita mishumo mihulwane: Ndo ḓifhaṱela pfamo nda lima masimu a minḓirivhe. Ndo lima ngade, masimuni nda ṱavha miri ya mitshelo ya tshakha-tshakha, nda ita mihuvhi ya u i sheledza, ha tou takuwa miri i si na vhukono. Ndo renga phuli dza vhanna na dza vhasadzi, dziṅwe dza bebwa muṱani wanga. Ndo vha ndi na maṱambi a kholomo na nngu a fhiraho a vhoṱhe vhe vha vhuya vha dzula Jerusalema nṋe ndi sa athu vha khosi. Nda dovha nda ḓikuvhanganyela siliva na musuku zwi tshi bva kha mahosi a mashango e nda vha ndi tshi a vhusa. Ndo vha ndi na dzinambi dza vhanna na vhasadzi, zwino vhunga munna a tshi takadzwa nga vhasadzi, ndo vha ndi tshi tou nanga vhane nda funa. Ee, ndo vha muhulwane, maanḓa anga a ḓi hula a tshi ya, nda fhira vhoṱhe vhe vha vhuya vha dzula Jerusalema nṋe ndi sa athu vha khosi; vhuṱali nda ḓi vha naho, ndi tshi ri u tama tshithu nda si kundwe u tshi wana; mbilu yanga yo vha i sa shayi dakalo na ḽithihi; ndo vha ndi tshi ḓiphiṋa nga zwe nda ḓinetisela zwone; zwoṱhe hezwo yo vha i yone pfufho ya biko ḽanga. Nda elekanya zwoṱhe zwe nda ita, zwe nda ḓinetisela zwone, nda vhona e mahandana fhedzi, hu tshi tou vha u pandamedza muya, hu si na tshine muthu a wana ngazwo fhano fhasi ha ḓuvha. Zwenezwo nda mbo ḓi thoma u elekanya uri vhuṱali na tshipengo na vhutsilu ndi mini, nda ḓivhudzisa nda ri a no ḓo dzhena vhuhosi mativha o no xa u ḓo ita zwifhio zwi sa ḓihwi? Hufha khosi i tshi tevhedza zwa mahosi a kale! Tshe nda vhona ndi uri vhuṱali vhu fhira vhutsilu u ḓi nga tshedza tshi tshi fhira swiswi. Ndi uri muṱali u vhona hune a ya, ngeno tsilu ḽi tshi tshimbila swiswini. Tshiṅwe ngetshi: Vhoṱhe vhuvhili havho vho livhiwa nga zwithihi. Nda amba nga mbilu nda ri, “Na nṋe ndi ḓo ḓi welwa nga zwine zwa wela matsilu. Zwino vhuṱali hanga vhuhulu ho mpfarisani?” Nda ḓifhindula nda ri, “Na zwenezwo ndi mahandana!” Hufha vhoṱhe muṱali na tsilu vha tshi ḓo fhedza nga u hangwiwa. Maḓuvha a ḓaho vhoṱhe a vha tsha ḓo humbulwa. Hu tsilu, hu muṱali, vhoṱhe vha ḓo fa. Zwenezwo nda thoma u vhenga vhutshilo. Hufha zwoṱhe zwine zwa itea fhano fhasi ha ḓuvha zwi tshi nndina; ndi mahandana fhedzi, ndi u sokou pandamedza muya. Na zwoṱhe zwe nda ḓinetisela zwone ndi vho zwi vhenga, nga u ḓivha uri ndi ḓo zwi siela muṅwe. Huno ndi nnyi a no ḓivha uri u ḓo vha muṱali kana tsilu. Nangwe zwo ralo zwoṱhe zwe nda zwi wana nga biko na vhuṱali hanga fhano fhasi ha ḓuvha zwi ḓo vha zwawe. A si mahandana fhedzi naa? Zwenezwo nda ri, “Kha ndi ṱovhowe zwanga ndi tshi elekanya zwe nda vha ndi mushumi wa biko fhano fhasi ha ḓuvha.” U shumela tshithu nga vhuṱali hau hoṱhe na nḓivho na vhukoni, wa tshi siela muṅwe á songo tshi shumela. A si zwone, ndi mahandana fhedzi! Muthu u wanani nga u ḓinetisa a tshi shuma fhano fhasi ha ḓuvha? Vhutshilo hawe ho ḓala maṱungu na mbilaelo; na vhusiku ha rudzi mbilu, u lala a tshi vhala-vhala. Ndi mahandana fhedzi. Tsha khwiṋe tshine muthu a nga ita ndi u ḽa na u nwa na u ḓiphiṋa nga zwe a shuma. Hone na zwenezwo ndo vhona i mpho ya Mudzimu. Arali e si Ene, ndi nnyi ane a nga ḽa kana a ḓiphiṋa. Ane a takadza Mudzimu, Mudzimu u ḓo mu ṋea vhuṱali na nḓivho na dakalo, hone vhatshinyi u ita uri vha shume vha wane malamba vha vhulunge, a konou zwi ṋea vhane vha mu takadza. Na zwenezwo ndi mahandana fhedzi, ndi u pandamedza muya. Tshiṅwe na tshiṅwe tshine tsha itea fhano fhasi ha lutombo tshi na tshifhinga tshatsho. Hu na tshifhinga tsha u bebwa na tshifhinga tsha u fa; hu na tshifhinga tsha u ṱavha na tshifhinga tsha u tupula; hu na tshifhinga tsha u vhulaha na tshifhinga tsha u fhodza; hu na tshifhinga tsha u thutha na tshifhinga tsha u fhaṱa; hu na tshifhinga tsha u lila na tshifhinga tsha u sea; hu na tshifhinga tsha u ṱungufhala na tshifhinga tsha u tshina; hu na tshifhinga tsha u balanganya matombo, na tshifhinga tsha u khokha matombo; hu na tshifhinga tsha u kuvhatedzana na tshifhinga tsha u furalelana; hu na tshifhinga tsha u ṱoḓa na tshifhinga tsha u xedza; hu na tshifhinga tsha u vhulunga na tshifhinga tsha u laṱa; hu na tshifhinga tsha u kherula na tshifhinga tsha u runga; hu na tshifhinga tsha u fhumula na tshifhinga tsha u amba; hu na tshifhinga tsha u funana na tshifhinga tsha u vhengana; hu na tshifhinga tsha nndwa na tshifhinga tsha mulalo. Mushumi u wanani nga u ḓinetisa hawe? Ndo vhona muhwalo we Mudzimu a hwesa vhana vha vhathu. O ita uri tshiṅwe na tshiṅwe tshi nake nga tshifhinga tshatsho. Nahone o ita uri vha dzule vho lavhelela misi ya lini na lini, hone arali i mishumo ya Mudzimu u bva mathomoni u swika magumoni, muthu a nga si i ṱalukanye. Ndo zwi vhona uri vhathu vha tshi kha ḓi tshila a hu na tshi fhiraho dakalo na u ḓiphiṋa. Roṱhe nga ri ḽe ri nwe ri ḓiphiṋe nga zwe ra shuma: ndi tshifhiwa tsha Mudzimu. Ndi a ḓivha uri zwoṱhe zwine Mudzimu a ita zwi ḓo ḓi dzula zwi hone; u nga si kone u engedza tshithu kana wa fhungudza. Mudzimu o zwi ita nga u ralo uri vhathu vha mu ofhe. Zwine zwa vha hone zwo no ḓi vhuya zwa vha hone; na zwine zwa ḓo vha hone zwo no ḓi vhuya zwa vha hone; Mudzimu u ita uri zwo vhuyaho zwa itea zwi dovhe zwi vhuye. Nda dovha nda vhona tshiṅwe fhano fhasi ha ḓuvha: Ho fanelaho u haṱulwa hu tshi tevhedzwa mulayo, khaṱhulo i a piringanywa; ho fanelaho u itwa zwivhuya hu itwa zwo vhifhaho. Nda humbula nda ri, “Mudzimu u ḓo haṱula vhoṱhe, vhavhuya na vhavhi; hufha mafhungo oṱhe na zwiito zwoṱhe o zwi vhetshela tshifhinga tshazwo.” Nda fhedza nga u ri, “Mudzimu u ita nga u ralo uri a sumbedze vhathu uri vha ḓiita dziphukha. Hufha zwo livhaho vhathu na zwo livhaho dziphukha zwi zwithihi. Zwoṱhe zwi fa u fana; zwoṱhe zwi fema muya muthihi; muthu ha fhiri phukha; zwoṱhe ndi mahandana fhedzi. Zwoṱhe zwi ya fhethu huthihi: Zwoṱhe zwi bva mavuni; zwi ḓo dovha zwa vha mavu. Ndi nnyi a no ḓivha arali muya wa muthu u tshi ya ṱaḓulu, wa phukha wa dzhena mavuni?” Ndi hone ndi tshi zwi vhona uri tsha khwiṋe tshine muthu a nga ita ndi u ḓiphiṋa nga zwe a shuma; ndi zwone zwo mu livhaho. Hufha a sa ḓivhi zwi no ḓo itea o no fa. Nda dovha nda vhona u kandeledzwa ha vhathu fhano fhasi ha ḓuvha. Vha kandeledzwaho vha lila hu si na mufhumudzi; vhakandeledzi vhavho vha na maanḓa, a hu na mulamuleli. Vho faho vha na mashudu a no fhira a vhane vha kha ḓi tshila. Hone a fhiraho vhoṱhe ndi a sa athu vha hone, a sa athu vhona vhuvhi vhu no itwa fhano fhasi ha ḓuvha. Nda dovha nda vhona uri muthu a tshi ḓinetisa nga u shuma nga vhukoni zwi itwa nga vivho ḽa u vhivha vhaṅwe. Na zwenezwo ndi mahandana, ndi u pandamedza muya. Ndi zwone: Tsilu ḽi nembeledza zwanḓa ḽa fa nga nḓala. Naho zwo ralo ndi khwiṋe ú na zwi si gathi tshanḓani tshithihi, u fhira nungo dza zwanḓa zwivhili zwi tshi shuma u tshi sokou pandamedza muya. Nda dovha nda vhona maṅwe mahandana a no itwa fhano fhasi ha ḓuvha: Muthu u dzula e eṱhe; ha na ṅwana, ha na murathu, hone u sokou dzula a tshi shuma, ha fushei nga lupfumo lune a vha nalwo. A tshi ḓinetisa nga u ralo a sa vhuyi a ḓiphiṋa u shumela nnyi? Na zwenezwo ndi mahandana, zwi a netisa. Munwe muthihi a u ṱusi mathuthu; i mivhili i kona u shuma zwi vhonalaho. Muṅwe a wa, muṅwe u ḓo mu vusa, hone a re eṱhe a wa, hu na khombo, a hu na ane a mu vusa. Vhavhili vhá eḓela vhulaloni vhuthihi vha a dudedzana; u woṱhe u nga ḓidudedza hani? Muthihi a kovholwa tshawe ndi u shavha; vhavhili vha nga imedzana na swina; thambo yo lukwaho nga nnzi tharu a i sokou ṱhukhuwa. Muṱhannga wa mushai a re na vhuṱali, u fhira khosi ya mukalaha ya tsilu i sa tsha thetshelesa nyeletshedzo. Onoyo muṱhannga a nga ḓi vha khosi ó bva e dzhele, kana ó bebwa e mushai shangoni ḽa khosi yeneyo. Hone nda dovha nda vhona uri fhano fhasi ha ḓuvha vhathu vha ḓi anzela u tevhela muṅwe muṱhanngana we a ḓiimisela u dzhiela uḽa muṅwe vhuhosi. Shango ḽoṱhe ḽa mbo ḓi tevhela onoyo, hu si kale na ene vha mu shandukela vha dovha vha ṱoḓa muṅwe. Na zwenezwo ndi mahandana fhedzi, ndi u sokou pandamedza muya. U vhe na vhuronwane u tshi ya nḓuni ya Mudzimu. U tshi sendela tsini ha Mudzimu u thetshelese; zwenezwo zwi fhira zwiṱhavhelo zwa matsilu vha sa londi vhutshinyi havho. U tshi amba na Mudzimu u songo ṱavhanyedza, ranga u elekanya; Mudzimu u ṱaḓulu, iwe u fhano fhasi, zwenezwo maipfi au nga a vhe a si gathi. U ḽa mbilu hu vhidza miloro; nyambo dza vhutsilu dzi bva kha u anza maipfi. Wa anela Mudzimu u songo lenga u ita zwe wa ana; ha takaleli matsilu, iwe khunyeledza zwe wa ana. Arali wa ri u ana wa si khunyeledze zwe wa ana, izwo-ha ndi khwiṋe u songo vhuya wa ana. U vhone mulomo wau u sa ḓo u khakhisa, wa vho ḓo vhudza tshifhe wa Mudzimu wa ri, “Ndo tou khakha!” U sinyuselani Mudzimu nga maipfi au? Ndi mini u tshi ita uri a phusukanye zwe wa shuma? U anza miloro ndi mahandana; na u anza maipfi zwo ḓi ralo; iwe tshau nga hu vhe u ofha Mudzimu. Arali wa vhona vhashai vha tshi kandeledzwa shangoni, vhathu vha sa wani zwo vha fanelaho, hu tshi piringedzwa khaṱhulo, u songo kanuka; muhulwane u tsireledzwa nga a re muhulwane khae, vhuvhili havho vha tsireledzwa nga a vha fhiraho-vho; hone zwine zwa fhaṱa shango ndi musi khosi i tshi fushea nga khaṋo ya dzunde. A no funesa tshelede, nangwe e nayo u ḓi ṱoḓa iṅwe. A no funesa lupfumo, nangwe e nalwo u ḓi vhona o ṱahedza. Na zwenezwo ndi mahandana fhedzi. Lupfumo lu tshi anda, na vhaḽi vhalwo vha a anda-vho; tshine muṋe walwo a vhuelwa ngatsho ndi u sokou lu sedza nga maṱo. Mushumi a nga ḓi ḽa a fura kana a si fure, hone u eḓela zwavhuḓi; u fura ha mupfumi a hu mu farisi khofhe. Ndo vhona tshi ṱungufhadzaho fhano fhasi ha ḓuvha: Muthu u ḓikuvhanganyela lupfumo ha vha u ḓiṱoḓela mafhanza, ha ḓa khombo, lupfumo lwa balangana, a fhedza nga u sala a si na tshine a siela ṅwana wawe. U bebwa a si na tshithu, a dovha a ṱuwa a si na tshithu; naho o ḓinetisa nga u shuma, u ṱuwa a si na tshe a fara nga tshanḓa. Na zwenezwo zwi a ṱungufhadza: Muthu u a ḓa a si na tshithu, a ṱuwa o ralo. U wana mini? O sokou ḓinetisela zwi siho! Vhutshilo hawe hoṱhe u ḽa a tshi lila, a tshi ḽa mbilu, e maṱunguni, a tshi gungula. Zwe nda vhona zwi zwavhuḓi, zwo tea, ndi u ḽa na u nwa na u ḓiphiṋa nga zwoṱhe zwe muthu a ḓinetisela zwone fhano fhasi ha ḓuvha eneo maḓuvha a si gathi a vhutshilo hawe e Mudzimu a mu ṋea. Ndi zwone zwo mu livhaho. Nahone arali Mudzimu a ṋea muthu lupfumo na thundu, a mu litsha a tshi ḓiphiṋa ngazwo, nga a ḓiphiṋe nga zwe a zwi shumela; ndi tshifhiwa tsha Mudzimu. Vhunga Mudzimu o mu tendela a tshi takala, a songo ṱwa a tshi ḽa mbilu a tshi vhona u pfufhifhala ha vhutshilo hawe. Ndo vhona tshi ṱungufhadzaho fhano fhasi ha ḓuvha tshi no lemela vhathu: Mudzimu u ṋea muthu lupfumo na thundu na khuliso, a si shae na tshithihi tshine mbilu yawe ya tshi tama, hone Mudzimu a si mu tendele a tshi ḓiphiṋa ngazwo, ha tou ḓa mutsinda a ḓiphiṋa ngazwo. Hezwo ndi mahandana, zwi a ṱungufhadza. Muthu a nga ḓi vha na vhana vha ḓana a lalama, hone na u lalama hawe, á sa wana mukovhe wawe wa dakalo, a tshi fa na u swiṱwa a si swiṱwe zwavhuḓi, onoyo ndi ri na mafhelelanḓuni u na mashudu a no fhira awe. U ḓa e mahandana, a xela-xela swiswini, dzina ḽawe ḽa tibwa nga swiswi; ha vhuyi a vhona tshedza tsha ḓuvha, kana a ḓivha uri vhutshilo ndi mini, fhedzi u awela hone o awela, u fhira uyo munna, ane naho a tshila tshigidi tsha miṅwaha kavhili, hone a sa ḓiphiṋi nga thundu yawe; zwi mu farisani? Hufha vhuvhili havho vha tshi ya huthihi. Muthu u shumela u ḽa, hone a ḓi dovha a pfa nḓala. Ndi tshini tshine muṱali a fhira tsilu ngatsho? Hu ḓi nga mushai a re muthu-muthu ndi tshini tshine a vhuelwa ngatsho? Ndi khwiṋe u tshi fushea nga zwine wa vha nazwo, u fhira u ṱwa u tshi lila zwiṅwe. Na zwenezwo ndi mahandana fhedzi, ndi u pandamedza muya. Zwoṱhe zwine zwa itea zwo vha zwo no ḓi dzudzanywa kale; tshine muthu a vha tshone tsho dzula tsho ḓivhea; a nga si pikisane na ane a mu kunda nga maanḓa. U anza maipfi ndi u anza mahandana; muthu zwi mu farisani? Ndi nnyi a no ḓivha zwine zwa nga farisa muthu vhutshilo hawe ha maḓuvha a si gathi a mahandana? Hufha a tshi fhira unga murunzi. Ndi nnyi ane a nga mu vhudza uri ó no fa hu ḓo itea mini fhano fhasi ha ḓuvha? Hu pfi, “Bvumo ḽivhuya ḽi fhira tshiḓolo tsha mutengo muhulu,” hone nṋe ndi ri ḓuvha ḽa u fa ḽi fhira ḓuvha ḽa u bebwa. U ya hune ha lilwa mufu hu fhira u ya munyanyani, ngauri vha tshilaho vha fanela u dzula vha tshi elekanya uri lufu ndi vhuyo ha muṅwe na muṅwe. U ṱungufhala hu fhira tshiseo: tshifhaṱuwo tsha ṱungufhala ndi u tonda mbilu. Ane a dzula a tshi elekanya zwa madakalo ndi tsilu; muṱali u elekanya lufu. U seṅwa nga muṱali hu fhira u imbelwa tshirendo nga tsilu. Tsilu ḽi sea unga mipfa i tshi thathaba muliloni; ndi mahandana fhedzi. Na muṱali u a tsilufhala nga u shushedzwa; tshanḓanguvhoni tshi tshinya mbilu. Magumoni a tshithu hu fhira mathomoni atsho. U sa fhela mbilu hu fhira u ḓihudza. U songo ṱavhanya u sinyuwa; mbiti dzi dzula mbiluni ya tsilu. U songo ri, “Ndi mini maḓuvha a kale o vha a tshi fhira a zwino?” Iyo mbudziso a i sumbedzi vhuṱali. Vhuṱali vhu takadza unga ifa; vhu farisa vhapenyu. Vhu tsireledza muthu unga tshelede. Tshivhuya tsha nḓivho ndi uri vhuṱali vhu tshidza muthu. Edzou elekanya mishumo ya Mudzimu: Zwe a zwi kombamisa ndi nnyi ane a nga zwi onyolosa? Arali zwi tshi u nakela, takala! Na musi u tshi welwa nga khombo u elelwe uri zwoṱhe vhuvhili hazwo zwi bva kha Mudzimu; a u ḓivhi zwine zwa kha ḓi ḓo itea. Vhutshilo hovhu hanga ha mahandana ndo vhona zwoṱhe: A thetshelesaho Mudzimu a nga kha ḓi fa a tshi mu thetshelesa, muvhi a ḓi sala a tshi lalama e muvhi. Ndi zwine nda ri u songo vha muvhuya wa kalula, u songo ṱalifhesa; u ḓilozwelani? Nahone u songo vha muvhi wa kalula wa vha tsilu; u felani tshifhinga tshau tshi sa athu swika? Ndi zwavhuḓi u tshi fara tshino, na tshiḽa u si tshi litshe. Muthu a no ofha Mudzimu u ḓo tinya u kalula hoṱhe. Vhuṱali vhu u itela zwi no fhira zwine vhavhusi vha fumi vha nga itela muḓi. Hone a hu na na muthihi shangoni a re muvhuya lune a dzula a tshi ita zwi re zwone a sa khakhi. U songo londa zwoṱhe zwine vhathu vha amba, u sa ḓo vhuya wa pfa phuli yau i tshi u sema. Hufha u tshi zwi ḓivha uri na iwe ndi kanzhi u tshi sema vhaṅwe. Ndo lingedza zwoṱhe ndi tshi ṱoḓa vhuṱali, ndi tshi ri ndi ḓo ṱalifha, hone nda si kone na u vhu hovhelela. Ndi nnyi ane a nga ḓivha zwiphiri zwa vhutshilo? Hufha zwi tshi fhira ṱhalukanyo yashu kule-kule; zwi a ri kunda. Nda dovha nda ḓikumedza uri ndi ṱalukanye, ndi ṱoḓisese zwa vhuṱali na nzudzanyo ya zwithu, na u ṱalukanya uri vhutsilu vhu ḓiswa nga vhuvhi naa, vhuḓabaḓaba vhu bva kha tshipengo naa. Nda wana hu na musadzi a no kalakata u fhira lufu; ene muṋe ndi tshikwekwe, mbilu yawe ndi tshilibana, zwanḓa zwawe ndi geḓane. Ane a takadza Mudzimu u ḓo mu ponyoka, mutshinyi u ḓo fashiwa. Nṋe Mufunzi ndi ri, khezwi zwe nda zwi wana ndi tshi khou ṱoḓa dziphindulo nga nthihi nga nthihi: Zwe nda vha ndi tshi zwi ṱoḓa a tho ngo zwi wana. Ndo wana munna muthihi fhedzi a no ḓivhalea kha tshigidi tsha vhathu, hone musadzi a tho ngo wana na muthihi zwawe. Zwe nda guda ndi hezwi fhedzi: Mudzimu a tshi vhumba vhathu o vha vhumba vha si na vhufhura, vhone vhaṋe vha ḓipiringanya nga vhumbulu. Vhuṱali vhu tshisa tshifhaṱuwo tsha muthu, ha ita uri tsha si tsha sinyalala. Ndi zwone, hone ndi nnyi a no nga uyo muṱali? Ndi nnyi a no kona u ṱalutshedza zwoṱhe? Ndi ri ita zwine khosi ya amba; wo anela Mudzimu uri u ḓo mu thetshelesa. U songo ṱavhanya u shandukela khosi; u songo lwela zwi si zwone; khosi i nga ita zwine ya funa. I na maanḓa a u ita zwine ya amba. Ndi nnyi ane a nga i sengisa a ri, “U khou itani?” Ane a thetshelesa ndaela dzawe ha nga huvhali. Wa vhuṱali u ḓivha uri zwi itwa hani nahone lini. Tshiṅwe na tshiṅwe tshi na tshifhinga tshatsho na nḓila yatsho, naho muhwalo we muthu a u hwala u tshi lemela. A hu na a no ḓivha zwi no ḓo itea; ri nga vhudzwa nga nnyi? A hu na ane a kona u thivha muya a u valela u si bve; sa zwenezwo a hu na ane a nga tinya lufu musi walwo. Musi wa nndwa a hu awelwi; sa zwenezwo vhuvhi vhu nga si awedze vhane vha vhu ita. Ndo vhona zwoṱhe hezwi ndi tshi khou elekanya zwithu zwi no itwa fhano fhasi ha ḓuvha, hune vhaṅwe vha vha na maanḓa vha tambudza vhaṅwe. Nda vhona vhavhi vha tshi swiṱwa zwaloni, vhathu vha ri u vhuya zwaloni vha vha renda, muḓi wa hangwa vhuvhi he vha ita. Na zwenezwo ndi mahandana fhedzi. Vhathu vha tshi vhona vhavhi vha sa ṱavhanyi u wana ṱhamu, zwi vha ṱuṱuwedza u ḓi luka vhunwa. Mutshinyi a nga ḓi ita vhuvemu lwa ḓana, a ḓi tshila. Na nṋe ndi ḓivha hu tshi pfi, “Wa ofha Mudzimu zwi ḓo u nakela. Hone vhavhi zwi nga si vha nakele, nge vha si ofhe Mudzimu. A vha nga lalami, vhutshilo havho vhu nga murunzi.” Hone hu na maṅwe mahandana ane a itea fhano shangoni: Muvhuya a nga ḓi rwiwa nga ṱhamu yo teaho muvhi, muvhi a wana pfufho yo teaho muvhuya. Ndi ri na zwenezwo ndi mahandana fhedzi. Nṋe ndi vhona zwi zwone muthu a tshi ḓiphiṋa; hufha hu si na tshivhuya tshine a nga tshi wana fhano shangoni tshi no fhira u ḽa na u nwa na u ḓiphiṋa, ndi hone a tshi ḓo shuma o takala maḓuvha oṱhe a vhutshilo hawe e Mudzimu a mu ṋea fhano fhasi ha ḓuvha. Ndo linga u elekanya uri ndi ḓivhe zwa vhuṱali, ndi ḓivhe zwi iteaho shangoni, nda wana uri naho muthu a tshi nga ḓidzima khofhe vhusiku na masiari, a nga si vhuye a kona u ṱalukanya zwine Mudzimu a ita. Nangwe muthu a ḓidina nga u ṱoḓisesa, a nga si zwi wane. Vhaṱali vha nga ḓi ri vha a ḓivha, hone vhukumakuma vha nga si zwi wane. Ndo elekanya zwoṱhe hezwo ndi tshi edzisa u zwi ṱalukanya, nda vhona uri Mudzimu u langa zwiito zwa vha mu thetshelesaho na vhaṱali, hone muthu ha ḓivhi zwo mu lindelaho; ha ḓivhi arali hu tshi ḓo vha na u funana kana u vhengana. A hu na phambano; vhoṱhe vho livhana na zwithihi – vha thetshelesaho Mudzimu na vhavhi, vhavhuya na vha mbilu dzo ṱambaho na vha dzitshika, vha ṋekedzaho Mudzimu zwiṱhavhelo na vha sa mu ṋekedzi; zwa muvhuya zwi ḓi fana na zwa mutshinyi; zwa ane a ita muano zwi ḓi fana na zwa ane a ofha u ana nga u ḓivha uri u na mulandu – vhoṱhe vho livhana na zwi no fana. Hezwo zwo khakhea u ḓi fana na zwoṱhe zwi iteaho fhano fhasi ha ḓuvha. Zwi ita uri vhathu vha tshi kha ḓi tshila mbilu dzavho dzi ḓale vhuvhi na tshipengo, vha fhedza nga u fa. Ndi nnyi ane zwa si mu kwame? Ane a kha ḓi tshila u na tshe a tshi lavhelela; mmbwa i tshilaho i fhira ndau yo faho. Vha tshilaho vha a zwi ḓivha uri vha ḓo fa, ngeno vho faho vha sa ḓivhi tshithu; a vha tsha ḓo vha na iṅwe pfufho, vho hangwiwa tshoṱhe. Lufuno lwavho, vengo ḽavho, vivho ḽavho, vha fa nazwo! A vha tsha vhuya vha kovhekana na vhaṅwe zwi no itea fhano fhasi ha ḓuvha. Iyo ḽa vhuswa hau u takale, u nwe waini yau mbilu yau yo takala; ndi zwenezwo zwe Mudzimu a u tendela uri u zwi ite. U dzule wo ambara nguvho tshena, ṱhoho yau yó ḓola mapfura. Ḓiphiṋe nga vhutshilo na musadzi ane wa mu funa maḓuvha oṱhe a vhutshilo hau ha mahandana he wa ṋewa nga Mudzimu fhano fhasi ha ḓuvha; ndi zwone zwo u livhaho u tshi kha ḓi tshila u tshi khou ḓinetisa nga u shuma fhano fhasi ha ḓuvha. Zwoṱhe zwine wa kona u ita u shume nga nungo dzoṱhe; ngei vhudzulavhafu hune wa ya hone a hu tshee na mushumo, a hu tshee na u humbula, a hu na nḓivho, a hu na vhuṱali. Nda dovha nda vhona uri fhano fhasi ha ḓuvha ane a wana tshiphuga tsha mbambe a si a re na luvhilo; ane a kunda nndwani a si wa maanḓa; na zwiḽiwa a zwi wanwi nga muṱali; na lupfumo a lu wanwi nga a re na ṱhalukanyo; na u takalelwa nga vhathu a zwi ḓi nge muthu a funzea; zwoṱhe zwi langwa nga tshifhinga na shudu. A hu na a no ḓivha ḽawe ḓuvha; ri sokou tshenuwa ro welwa nga zwo vhifhaho, ra nga khovhe dzi tshi fashwa nga mambule, ra nga zwiṋoni zwi tshi fashwa nga tshikwekwe. Hu na tshiṅwe hafhu tshe nda tshi vhona; ndi tsumbo ya uri vhuṱali vhu na mushumo mungafhani fhano fhasi ha ḓuvha. Ho vha hu na muḓi muṱuku u na vhathu vha si gathi; wa mbo ḓi diwa nga khosi ya maanḓa; iyo khosi ya u govhela, ya fhaṱa mitsheṱo mihulu ya u tangela ngomu. Henefho ho vha hu tshi dzula muṅwe munna wa mushai we a vha e na vhuṱali; a mbo ḓi tshidza uyo muḓi nga vhuṱali hawe, hone ho vha hu si na na we a vhuya a mu elelwa. Ndi zwine nda ri, vhuṱali vhu fhira maanḓa, hone vhuṱali ha mushai vhu a nyadziwa, na maipfi awe ha pfiwi. U thetshelesa maipfi o dzikaho a muṱali zwi fhira u thetshelesa muvhusi a no sokou zhamba a tshi vhusa matsilu. Vhuṱali vhu fhira zwihali zwa nndwani, fhedzi mutshinyi muthihi u tshinya zwivhuya zwinzhi. Thunzi dzo faho dzi tshinya mapfura a nukhelelaho u ḓifha, a vho nukha; vhutsilu vhuṱukuṱuku vhu tshinya vhuṱali na khuliso. Mbilu ya muṱali yo tshingamela kha zwivhuya, ngeno ya tsilu yo tshingamela kha zwo vhifhaho. Vhutsilu hawe vhu ḓo vhonwa na nga vhane a ṱangana navho nḓilani; u sumbedza muṅwe na muṅwe uri ene u tsilu. Arali muvhusi a u sinyutshela, u songo ṅala mushumo; milandu mihulu i nga ḓi hangwelwa arali wa dzika. Vhuṅwe vhuvhi he nda vhu vhona fhano fhasi ha ḓuvha ngovhu – ndi vhuvhi vhu no itwa nga vhavhusi: Matsilu vha anzela u ṋewa vhuimo vhuhulwane, ngeno vhaḓivhalea vha tshi nga a vha vhoniwi, nda vhona phuli dzo namela bere, vhavhusi vha tshi tshimbila nga milenzhe unga dziphuli. Khunḓa i fasha muvei; wa pwasha mutsheṱo wa phuletshedza u tshi ṱoḓa u tswa, u nga ḓi lumiwa nga ṋowa. Wa kungulusa matombo a a u huvhadza; wa fhanza khuni u a huvhala. Arali mbaḓo yau ya gomala wa si i ṱuṱule, u tshi rema ngayo u tou vusa nungo dzoṱhe, hone we a ṱalifha nga zwe a vhona u ḓifhungudzela vhuleme. Arali wa litsha ṋowa ya thoma u u luma u sa athu i phuphudza, u i phuphudza a zwi tsha farisa tshithu. Zwine muṱali a amba zwi ita uri a takalelwe, ngeno tsilu ḽi tshi ḓilozwa nga zwiambo zwaḽo. U thoma u amba zwi songo ḓaho, a fhedza nga u amba zwa tshipengo vhukumakuma; tsilu ḽi tshi amba a ḽi fhumuli. A hu na a no ḓivha uri hu ḓo bvelela mini; ndi nnyi ane a nga ri vhudza zwi no ḓo itea ro no fa? Tsilu ḽi ḓinetisa nga u lopola haḽo, ḽi sa tsha wana nungo dza u ya hayani. Arali khosi ya shango e mutukana, vhavhusi vhaḽo vha tshi ita minyanya hu tshee nga matsheloni, ḽeneḽo shango ḽi khomboni. Shango ḽa mashudu ndi ḽine khosi yaḽo ya kona u humbula ya fhedza, na vhavhusi vhaḽo vha ḽa nga tshifhinga tsho teaho, vha kona u ḓifara sa vhanna vha si kambiwe. Arali muthu a tshi bvafha u fulela nnḓu yawe, i ḓo na, ṱhanga ya mbombomela nga mulandu wa u teledza hawe. Zwiḽiwa zwavhuḓi zwi a takadza; waini i ḓisa dakalo; ú na tshelede u a zwi wana zwoṱhe. U songo nyefula khosi, naho hu nga mbilu; u songo nyefula mupfumi naho u nḓuni yau, tshiṋoni tshi sa ḓo vha vhudza zwe wa amba. Posa vhuswa hau nṱha ha maḓi, ho no fhela maḓuvha manzhi u ḓo dovha wa vhu wana. Vhulunga tshelede yau fhethu huṱanunahuvhili kana huṱanunahuraru; khombo ine ya nga wela shango a u i ḓivhi. Arali makole o fura mvula, a i shululela shangoni; arali muri wa wela tshipembe kana devhula, u lala henefho he wa wela hone. Wa lindela muya u nga si zwale; wa ṱwa wo ṱalela makole u nga si kaṋe. A u ṱalukanyi kuvhudzulele kwa muya; a u ḓivhi uri ṅwana u vhumbwa hani muvhilini wa mme awe; sa zwenezwo u nga si kone u ṱalukanya mishumo ya Mudzimu, Ene Musiki wa zwoṱhe. Zwala mbeu nga matsheloni, u dovhe nga madekwana; a u ḓivhi i no ḓo mela, ino kana iḽa, kana arali dzoṱhe dzi tshi ḓo mela zwavhuḓi. U kona u vhona tshedza zwi a takadza; maṱo a takadzwa nga ḓuvha. Arali muthu a tshi tshila miṅwaha minzhi, kha a i takalele yoṱhe, hone a songo hangwa uri u ḓo fa a fhedza tshifhinga tshilapfu e swiswini; zwoṱhe zwa matshelo ndi mahandana fhedzi. Inwi vhane na kha ḓi vha nga haṋu, diphiṋeni ni tshi kha ḓi vha vhaṱuku; takalani nga u vha vhaswa; itani zwine na tama u ita; itani zwine mbilu yaṋu ya funa; hone ni songo hangwa uri Mudzimu u ḓo ni haṱula a tshi tevhedza zwoṱhe zwine na ita. Ni songo dinwa nga tshithu kana tsha ni pfisa vhuṱungu; hana na vhuṱuku a zwi yi thambo. U songo hangwa Muvhumbi wau u tshi kha ḓi vha nga hau, hu sa athu swika maḓuvha a zwi konḓaho, musi u tshi vho ḓo ri, “Vhutshilo a vhu tshee na tshi ntakadzaho.” Ndi musi tshedza tsha ḓuvha na ṅwedzi na ṋeledzi tshi tshi vho ṱoḓou swifhala, musi makole a tshi vho sokou dzula o nzwinzwimala na musi mvula yo no tsha. Ndi musi zwanḓa, vhone vhalindi vha nnḓu, vha tshi vho tetemela, na milenzhe, vhone vhanna vha maanḓa, vha tshi petekana, na maṋo, vhone vhakuyi, vha si tsha kuya, nge ha vha ho no sala vha si gathi, na maṱo, vhone vha no ṱodzimela nga mafasiṱere, vho no swifhalelwa, na milomo, one mahothi a bvelaho magondoni, o no hoṋwa, na ipfi, wone mubvumo wa tshigayo, u si tsha pfala, wa vuswa nga zwiṋoni zwi tshi lila, hone nyimbo dzazwo dzi tshi pfalela kule. Ndi musi u tshi vho ofha u gonya tshivhanga, wa pfa nḓilani hu tshi ofhisa, wa tshena mmvi unga tshiluvhari tshi tshi fhufhumisa, u tshi tshimbila wa tou ḓikhurumedza unga bapu ḽo ṱhukhulwa magwendo, hu si tshee na tshine wa tshi tama, wa vha u tshi khou ya hayani hau ha lini na lini, vha no u lila vha tshi tshimbila na magondo. Geḓane ya siliva i ḓo tumuwa, luvhone lwa musuku lwa wa lwa pwashea, mvuvhelo ya pwashea ya balangana tshisimani, thambo ya ṱhukhutshela bidzini. Muvhili wa muthu u ḓo humela mavuni, muya wa humela ha Mudzimu we a u ṋea muthu. Ndi mahandana, ndi mahandana, u ralo Mufunzi. Zwoṱhe ndi mahandana fhedzi! Ḽiṅwe ngeḽi: Mufunzi o vha a tshi funza vhathu zwe a vha a tshi zwi ḓivha nge a vha o ṱalifha; o elekanya a ṱoḓisesa ngoho a vhumba mirero minzhi. Mufunzi o londolosa uri a wane maipfi o teaho mirero vhukumakuma; nahone zwe a ṅwala ndi zwone-zwone, ndi ngoho. Maipfi a vhaṱali a fana na mbaḓa dza ṱhodzi dzine dza ṱhavha-ṱhavha phulu uri dzi kokodze; mirero i nga zwibigiri zwo ombelwaho zwa khwaṱha, i dzula i hone. I bva kha Mulisa muthihi fhedzi, wa vhathu vhoṱhe. Iṅwe nyeletshedzo ngei: ṅwananga, u vhone; u ṅwala dzibugu a hu gumi; u vhalesa hu ṱahadza muvhili. U fhedza mafhungo ndi ri: Ofha Mudzimu u vhulunge milayo yawe, ndi zwone zwe muthu a vhumbelwa zwone. Mudzimu u ḓo ri haṱula a tshi tevhedza zwoṱhe zwe ra ita, zwivhuya na zwivhi, na zwo itwaho tshiphirini. Luimboimbo, nga Solomoni. Nkhiseni! Nkhiseni ni tshi dovha! Lufuno lwaṋu lu ḓifha u fhira waini. Zwiḓolo zwaṋu zwi tou nukhelela. Dzina ḽaṋu ndi tshi ḽi pfa zwi nga ndi pfa zwiḓolo zwo shululwaho. Ndi zwine na tou vha tshililelwa tsha vhasidzana. Nkokodzeni ri mbo ḓi ṱaha, ni mbo ḓi vha khosi yanga, ni nnyise pfamoni dzaṋu! Ri ḓo dzula roṱhe ro takala, ndi tshi khoḓa lufuno lwaṋu lu no takadza u fhira waini. Vhasidzana vhoṱhe vha tshi ni funa a zwi kanukisi. Inwi vhasadzi vha Jerusalema, nṋe ndo swifhala, hone ndo naka. Ndo swifhala unga dennde dza Kedara, hone ndo naka unga lupila lwa pfamo ya Solomoni. Ni songo nṱalela nga u vhona ndo swifhala, ndó swa nga ḓuvha; khaladzi dzanga vho mpfara nga tshiṱuhu, vha ntshumisa tsimuni ya minḓirivhe, lunako lwanga, yone tsimu yanga, nda lu ṅaledza. Edzonu mmbudza, inwi mufunwa wa mbilu yanga: Nngu dzaṋu ni dzi lisa ngafhi? Masiari ḓuvha ḽi tshi fhisa ni dzi awedza ngafhi? Vhaṅwe vhalisa vha ḓo ri mini vha tshi vhona ndi tshi tendeleka ndi tshi ni ṱoḓa? A ni hu ḓivhi naa, inwi ni no fhira vhasadzi vhoṱhe nga lunako? Tevhelani vhuṱala ha sambi, ni wanele mbudzi dzaṋu pfulo tsini ha dennde dza vhalisa. Mufunwa wanga, ni ntakadza unga bere ya tsadzi i no kokodza gariki yanga i no bva ha Farao. Ṱhaha dzaṋu dzo naka hani nó ḓiṱama nga zwiṅina, nó tanda mukulo waṋu nga vhulungu ha tsetshela! Nṋe ndi ḓo ni itela vhulungu ha musuku ho vangiwa nga siliva. Musi khosi i pfamoni dzayo na vhaṱanuni, nṋe tshiḓolo tshanga tsho vha tsho ḓadza muya nga u nukhelela u ḓifha, mufunwa wanga a tshi nga tshiḓolo tsha zwinukheleli hezwi o ḓitika nga maḓamu anga. Mufunwa wanga u nga maluvha a ḓaka ane a fhufhuma masimuni a minḓirivhe, masimuni a Engedi. No naka hani, mufunwa wanga, no naka hani! Maṱo aṋu a penya unga a ḽiivha. No naka hani, mufunwa wanga! Ni ntakadza hani! Ri ḓo shuvhama hatsini vhudala, ha vha hone vhulalo hashu. Mikedara i ḓo vha yone phuphu dza pfamo yashu, ṱhanga í miṱaululo. Nṋe ndi dzuvha ḽa Sharoni, ndi phendephende ya magovhani a dzithavha. Mufunwa wanga, ní vhukati ha vhasidzana, ni nga phendephende vhukati ha mipfa. Mufunwa wanga, ní vhukati ha vhaṱhannga, ni nga muapula u vhukati ha miri ya ḓaka. Ndi tama u dzula murunzini wawo; mitshelo yawo i a nnḓifhela. No nnyisa nḓuni ya munyanya, na ntsireledza nga lufuno lwaṋu. Mpheni mpale wa nḓirivhe, ndi ḽe ndi wane nungo; nnzivhuluseni nga maapula; ndi lwadzwa nga lufuno. Ngavhe ndi tshi siamela tshanḓa tshaṋu tsha monde, tshauḽa tsho nkuvhatedza! Inwi vhasadzi vha Jerusalema, mpfulufhedziseni! Anani nga tsephe na tholo dzi na ṱhoni, ni ri a ni nga rithi lufuno lwanga kana na lu vusa. Lu litsheni lu vuwe nga lwoṱhe! Ndi khou pfa ipfi ḽa mufunwa wanga; ngouḽaa, u khou ḓa a tshi dadamala nṱha ha dzithavha; u buḓekanya zwivhanga a tshi godimela kha nṋe. Mufunwa wanga u nga tsephe, u nga tholwana. Ngouḽa o ima tsini ha luvhondo; u ṱodzimela nga fasiṱere; u tou hali nga kubuli. Mufunwa wanga ngoyu, u khou amba na nṋe. Mufunwa wanga, takuwani! Kha ri ṱuwe roṱhe, tshinakaho wanga! Vhuriha ho fhela: a hu tshee na mvula. Ngei shangoni maluvha a khou fhufhuma; tshino ndi tshone tshifhinga tsha u imba; ngei tsimuni hu pfala luimbo lwa maivha. Mahuyu a vho thoma u aṋwa; muya u nukhelela u ḓifha nga minḓirivhe i fhufhumaho. Mufunwa wanga, takuwani! Iḓani-ha! Kha ri ṱuwe roṱhe, nyamunaka wanga! Ni songo nnzumbama unga ḽiivha ḽi no dzumbama mapakoni a dzinngwa. Edzonu ri ndi vhone tshifhaṱuwo tshaṋu; tsho naka hani! Ndi pfe ipfi ḽaṋu: ḽi takadza hani! Farani dziphunguhwe; dziphunguhwana dzi tshinya masimu ashu a minḓirivhe a fhufhumisaho. Mufunwa wanga ndi wanga fhedzi, na nṋe ndi wawe fhedzi. U fulisa sambi ḽawe vhukati ha phendephende u swika nga madekwana hu tshi vho rotholela, mirunzi i tshi vhuya. Vhuyani unga tsephe, mufunwa wanga, u tshi gidima unga tholwana i pharani dza thavha! Ndo ri ndo lala vhusiku nda ṱulutshela ene mufunwa wa mbilu yanga, nda mu ṱoḓa ndi si mu wane. Nda ri, “Kha ndi vuwe ndi tendeleke na muḓi, ndi mu ṱoḓe magondoni na mikotoni, ndi ṱoḓe mufunwa wa mbilu yanga!” Nda mu ṱoḓa ndi si mu wane. Nda ṱangana na vhalindi vha muḓi, nda vha vhudzisa nda ri, “A no ngo vhona mufunwa wanga naa?” Ndi tshi tou furá nda mbo ḓi mu vhona mufunwa wa mbilu yanga, nda mu omelela nda si tende a tshi ṱuwa, nda vhuya nda mu isa muṱani wa mme anga, nḓuni ye nda bebwa khayo. Inwi vhasadzi vha Jerusalema, mpfulufhedziseni! Anani nga tsephe na tholo dzi na ṱhoni, ni ri a ni nga rithi lufuno lwanga kana na lu vusa. Lu litsheni lu vuwe nga lwoṱhe! Ndi tshini itsho tshi no bva phangani tshi no nga buluvhutsi, tshi no nukhelela unga zwinukheleli, zwinukheleli zwi no rengiswa nga vhashavhi? Solomoni ngouḽaa, u khou ḓa o hwalwa nga khuluṋoni yawe, ó lindwa nga vhahali vha mahumi maṱanu na ḽithihi, vhone vhomakone vha vhahali vha Israele. Vhoṱhe ndi vhomakone vha mafumo, vhone vhaḓivhi vha nndwa; muṅwe na muṅwe o kungela banga, vho linda mudio wa vhusiku. Khosi Solomoni o hwalwa nga khuluṋoni yo vhaḓwaho nga muri wa u naka wa Libanoni; mifhiṋi yayo yo fhomiwa nga siliva, vhusendeko ho tibwa nga sila ḽo lukwaho nga musuku, misiamelo yayo yo fukedzwa nga sila ḽa muridili, yo lukwa nga lufuno nga vhasadzi vha Jerusalema. Inwi vhasadzi vha Tsioni, iḓani ni vhone khosi Solomoni! O ambara khare ye a ambadzwa nga mme awe kha ṱhoho ḓuvha ḽe a vhinga, ḓuvha ḽe a vha o takala a tshi pembela. Mufunwa wanga, no naka hani! Maṱo aṋu a penya unga a maivha hezwi no khurumela ṅwenda. Mavhudzi aṋu a nga sambi ḽa mbudzi dzi tshi tsa thavha ya Giliadi. Maṋo aṋu o tshena unga phwidzi dzi tshi kha ḓi bva u vheulwa dzi tshi bva maḓini; dzoṱhe dzi dzwala mafhaṱa, a hu na i no tshedza. Milomo yaṋu i nga thambo tswuku; mulomo waṋu wo naka hani u tshi amba! Ṱhaha dzaṋu dzo tswuka unga thungulu hezwi no khurumela. Mutsinga waṋu u nga thawara ya Dafita, yó fhaṱwa nga muduba wa matombo. No ambara vhulungu vhu no nga zwiṱangu zwa tshigidi zwa vhahali. Maḓamu aṋu a nga tholo mbili, a nga tsephe dza mafhaṱa dzi fulaho vhukati ha phendephende. Ndi ḓo ni lindela thavhani ya dziṋonzhe, thavhani ya zwinukheleli, u swika nga madekwana hu tshi vho rotholela, mirunzi i tshi vhuya. No naka hani mufunwa wanga! A ni na tshi no solisea. Ibvani henefho Libanoni, muselwa wanga, iḓani ri ṱuwe roṱhe! Itsani muṱumbani wa thavha ya Amana! Itsani thavha ya Seniri na thavha ya Heremoni, hune ha dzula ndau na nngwe! No tswa mbilu yanga, khaladzi anga, muselwa wanga. No tswa mbilu yanga nga u tou hasha maṱo kathihi fhedzi, nga nungu nthihi fhedzi ya vhulungu haṋu. Lufuno lwaṋu lu a ntakadza, khaladzi anga, muselwa wanga; lufuno lwaṋu lu takadza u fhira waini; tshiḓolo tshaṋu tshi nukhelela u fhira zwilungalungane zwoṱhe. Muselwa wanga, mulomoni waṋu hu na muḓifho wa mutoli ni tshi khisa; lulimi lwaṋu ndi pfa lu tshi nga mukhaha na mutoli; zwiambaro zwaṋu zwi na zwinukheleli zwoṱhe zwa Libanoni. Khaladzi anga, muselwa wanga, ni tsimu yo valeaho; ni tshisima tshi fhaṱeledzwaho, tsho shatelwaho. Ni he zwimela zwa ḓala hone; zwi mela unga miri ya mitshelo i titimaho tsimuni, ine ya aṋwa mitshelo yavhuḓi, hu na maluvha a no nukhelela u ḓifha, na khinamoni, na zwioro zwa tshakha dzoṱhe; miri ya ṋonzhe na bindamutshe zwi mela henefho, na zwiḓolo zwoṱhe zwi no nukhelela u ḓifha. Ni tshisima tshi sheledzaho muṱanga; ni dzivha ḽa maḓi a elaho; ni milambwana i gubunyeaho i tshi bva thavhani ya Libanoni. Iwe muya wa devhula, vuwa! Vuwa muya wa tshipembe! Fhunga tsimuni yanga u ḓadze muya nga zwinukheleli, mufunwa wanga a ḓe tsimuni yawe a ḽe mitshelo yayo i fhiraho yoṱhe! Inwi khaladzi anga, muselwa wanga, ndo dzhena tsimuni yanga, ndi khou kuvhanganya zwilungalungane na zwinukheleli, ndi khou ḽa mutoli na tshigili, ndi khou nwa waini na mukhaha. Inwi dzikhonani, iḽani ni nwe ni vhuye ni kambiwe nga lufuno. Ndo vha ndo eḓela, hone mbilu yanga yó vuwa, nda lora mufunwa wanga a tshi khou khokhonya vothi, a ri, “Mmvuleleni khaladzi anga, mufunwa wanga, ḽiivha ḽanga, mufunwa wanga a si na tshiṱahe. Ṱhoho yanga yo ṋukala nga ṅwando, mavhudzi anga o ṋukadzwa nga khuli.” Nda lora ndi tshi fhindula nda ri, “Ndo no ḓi bvula, ndi nga dovha nda ambarelani? Ndo no ṱamba milenzhe, ndi nga dovha hani nda i shata tshika?” Mufunwa wanga a susumedza tshanḓa tshawe nga kubuli kwa vothi, nda pfa mbilu yanga i tshi tou sinḓa nge a vha tsini. Nda mbo ḓi takuwa uri ndi vulele mufunwa wanga, zwanḓa zwanga zwa ḓala zwinukheleli, minwe yanga ya rotha zwiḓolo ndi tshi fara mukhothi wa vothi. Nda vulela mufunwa wanga, nda wana o no rembuluwa, ó ṱuwa. Mbilu yanga yo vha yo tou mbwandaa ndi tshi pfa a tshi amba. Nda mu ṱoḓa nda si mu wane, nda mu vhidzelela a si aravhe. Nda ṱangana na vhalindi vha muḓi vha tshi khou tandula, vha mphula mbonzhe, vhalindi vha mitsheṱo ya muḓi vha nnzhiela tshali. Inwi vhasadzi vha Jerusalema, mpfulufhedziseni uri arali na ṱangana na mufunwa wanga, ni ḓo mu vhudza uri ndi khou fa nga lufuno. Ri vhudzeni, inwi no nakaho u fhira vhasadzi vhoṱhe: mufunwa waṋu u fhira vhaṅwe nga mini? Tshi no ita uri mufunwa waṋu a si fane na vhaṅwe ndi tshini hezwi ni tshi ri ri ane? Mufunwa wanga u a tamisa, u na nungo; o raloho ndi muthihi kha vha zwigidi zwa fumi. Ṱhoho yawe i takadza unga musuku u songo vangwaho, mavhudzi awe o swifhala sa funguvhu; maṱo awe a penya unga a maivha e mulamboni u elaho; a nga maivha o ṱambaho nga mukhaha, a ima tsini ha tshisima; ṱhaha dzawe dzo naka unga tsimu yo ḓalaho miri ya mishonga na zwilungalungane; milomo yawe i nga phendephende; i rotha zwiḓolo zwi no nukhelela; zwanḓa zwawe zwi nga zwo fhomiwa nga musuku wo vanganaho na nungu dza mutengo muhulu; muvhili wawe wo khwaṱha unga luṋanga lwa nḓou lwo ṱamiwaho nga vhulungu ha denga; milenzhe yawe i nga phuphu dza mmabulu. Dzó ingwa kha muteo wa musuku; u na vhugala vhu no nga ha thavha ya Libanoni; o ima unga mikedara; mulomo wawe a u ḓifhi zwone a tshi khisa; u na zwoṱhe zwi takadzaho! Inwi vhasadzi vha Jerusalema, mufunwa wanga o tou ralo, khonani yanga yo tou ralo! Inwi no nakaho u fhira vhasadzi vhoṱhe, mufunwa waṋu o yafhi? Ri vhudzeni uri o fara ifhio, ri ḓo ni ṱoḓisa. Mufunwa o tsela tsimuni yawe, o ya zwidimani zwa zwilungalungane; u khou fulisa sambi ḽawe tsimuni, u ita a tshi ka na phendephende. Mufunwa wanga ndi wanga fhedzi, na nṋe ndi wawe fhedzi, wa onoyo a no fulisa sambi ḽawe phendephendeni. Mufunwa wanga, no naka u fana na muḓi wa Thiritsa, ni takadza unga Jerusalema, ni na vhugala vhu no nga ha vhahali vho hwala tshiphuga. Ni songo nndavhelesa nga u ralo, maṱo aṋu a a nnḓaḓisa; mavhudzi aṋu a nga sambi ḽa mbudzi dzi tshi tsa thavha ya Giliadi. Maṋo aṋu o tshena unga sambi ḽa phwidzi dzi tshi kha ḓi bva u ṱamba; dzoṱhe dzi dzwala mafhaṱa, a hu na i no tshedza. Ṱhaha dzaṋu dzo tswuka unga thungulu hezwi no khurumela. Vhamusanda vha na vhafumakadzi vha mahumi maṱanu na ḽithihi, na vhasadzi vha mahumi maṱanu na mararu, na vhasidzana vha si na mbalo, hone nṋe ndi funa muthihi fhedzi; o naka unga ḽiivha, ha na tsho ṱahelaho; ndi ene musidzana e eṱhe wa mme awe, ndi ene a funeswaho nga mme awe; vhasidzana vhoṱhe vha a mu sedza vha mu khoḓa, vhafumakadzi na vhasadzi vha a mu renda. Ndi nnyi uyu ane u tshi mu sedza a nga ḓuvha ḽi tshi bva, o naka sa ṅwedzi, u penya sa ḓuvha ḽi kombodzaho, u na vhugala vhu no nga ha vhahali vho hwala tshiphuga? Ndo vha ndo tsela tsimuni ya miri ya thebvu u yo vhona miri i fhufhumisaho ngei govhani, na minḓirivhe i tshi kulukusha, na miri i titimaho i tshi ṱuma lurere. Ndo ri ndi sa athu ḓivha tshithu nda tshenuwa ndo hwalwa nga gariki ya musanda! Vhuyani, vhuyani, inwi musidzana wa Shulamu! Vhuyani, vhuyani, ri ni ṱalele! Ndi mini ni tshi ṱalela musidzana wa Mushulamu, a tshi nga u khou tshina vhukati ha vhaṱaleli? Ṋayo dzaṋu dzo naka hani dzó ambara navhula, inwi mukololo! Zwirumbi zwaṋu zwo vhumbwa unga vhulungu, wone mushumo wa mutsila makone! Mukombo waṋu u nga ndilo ya tshikulungu i no dzula i na waini yo vangwaho; tshiḽelo tshaṋu tshi nga thulwi ya goroi yo tangwaho nga phendephende; maḓamu aṋu a nga tholo mbili, a nga tshephe dza mafhaṱa; mutsinga waṋu u nga thawara ya ṋanga dza nḓou; maṱo aṋu a penya unga maisha a muḓi wa Hesheboni tsini ha khoro ya muḓi hoyo muhulu; ningo yaṋu yo naka unga muṱumba wa Libanoni yo lavhelesanaho na Damasko; ṱhoho yaṋu yo ni nakisa unga thavha ya Kharamele; mavhudzi aṋu a nembelelaho a nga muridili, u naka hao ho fasha khosi! Iwe lufuno, wo naka hani! U takadza u fhira zwoṱhe zwi tamisaho. Mufunwa wanga, no ima unga mutshevho; maḓamu a nga khula dzawo. Ndi ri ndi ḓo gonya mutshevho nda fula mitshelo yawo! Ngavhe maḓamu aṋu a tshi nga tshiṱokola tsha munḓirivhe, mufemo waṋu u nukhelelaho u ḓifha wa nga maapula, mulomo waṋu wa nga waini i ḓifhaho ndi tshi ni khisa. Aiwa, waini nga i ele i tshi ya ha mufunwa wanga! I elele kha milomo yawe na kha maṋo awe! Nṋe ndi wa mufunwa wanga, na ene u ṱulutshela nṋe fhedzi! Iḓani mufunwa wanga, nga ri bve ri ye masimuni, ḽi tshe ri miḓini! Ri ḓo fhindutshela masimuni a minḓirivhe, ra vhona arali yo no ṱuma lurere, arali yo no kulukusha, arali miri yo no fhufhumisa; ndi hone hune nda ḓo ni ṋea tshifhiwa tsha lufuno lwanga. Marumbuḓane a nukhelela u ḓifha, mitshelo i si nongo vha hone i muṋangoni washu. Mufunwa wanga, ndo ni vhulungela yone – miswa na ya kale. Ngavhe ni khaladzi anga we a ntsiela ḓamu, ndo vha ndi tshi ḓo ri u ṱangana na inwi gondoni nda ni khisa, ha si vhe na a nnyadzaho. Ndo vha ndi tshi ḓo ṱuwa na inwi ra ya muṱani wa mme anga, hune na ḓo kona u nngudisa zwa lufuno. Ndo vha ndi tshi ḓo ni fha waini yo vangwaho, na nwa tuvhu ḽanga. Ngavhe ndi tshi siamela tshanḓa tshaṋu tsha monde, tshauḽa tsho nkuvhatedza! Inwi vhasadzi vha Jerusalema, mpfulufhedziseni! Ni ri a ni nga rithi lufuno lwanga kana na lu vusa. Lu litsheni lu vuwe nga lwoṱhe! Ndi nnyi uyu ane a bva phangani ó ḓitika nga mufunwa wawe? Ni kha ḓi elelwa uri ndo ni vusa fhasi ha uyu muapula he mme aṋu vha ni ṱanganedza muvhilini wavho, he na bebwa hone? Nkungeleni mbiluni yaṋu unga vhulungu he na kungela mukuloni, unga rinngi ya luswayo ye na ambara tshanḓani. Lufuno lu na maanḓa a no nga a lufu: tshiṱuvho tshalwo tshi na maanḓa a no nga a tshalo; lu fhisa unga khavhu ya mulilo, khavhu i sa konadzei. Maḓi mahulu a nga si dzime lufuno; a hu na milambo ine ya nga lu kumba. Naho muthu a bvisa lupfumo lwawe lwoṱhe a tshi ri a renge lufuno, tshine a ḓo wana ndi u nyadzea fhedzi. Khaladzi ashu u tshee muṱuku, ha athu tunga maḓamu; uyu khaladzi ashu ri ḓo mu itelani musi a tshi ambiswa? Arali a tshi fulufhedzea ó khwaṱha unga mutsheṱo, ri ḓo mu tonda ra nga ro fhaṱa thawara ya siliva nṱha hawe. Arali a sa koni u ḓifara a tshi nga muṋango wo vuleaho, ri ḓo mu linda ra nga ro mu vala nga vothi ḽa mukedara. Nṋe ndi mutsheṱo u sa gonyiwi, maḓamu anga a nga thawara dzawo; ndi zwine nda takadza mufunwa wanga. Solomoni u na tsimu ya minḓirivhe fhethu hu no pfi Baali Hamoni. Iyo tsimu o i adzima vhalimi; muṅwe na muṅwe u bvisa mangwende a tshigidi a siliva. Vho-Solomoni, vhone vha nga ḓi wana zwavho mangwende a zwigidi, vhashumi vha wana zwavho mangwende a maḓana mavhili, nṋe ndi na tsimu yanga ya minḓirivhe, ndi yanga ndi ndoṱhe! Inwi mufunwa wanga ni dzulaho tsimuni ya miri, kha ndi pfe ipfi ḽaṋu; khonani dzanga dzo lindela u ni pfa ni tshi amba! Mufunwa wanga, ṱavhanyani u ḓa ha nṋe ni tshi tou gidima unga tsephe, ni tshi nga tholo nṱha ha dzithavha dzi melaho zwilungalungane. Hezwi ndi zwe Yesaya ṅwana wa Amutsi a dzumbululelwa misi ya Uzia na Jothamu na Ahasi na Hiskia, mahosi a Juda. Zwi amba nga Juda na Jerusalema. Muṋe washu o amba a ri, “Ḽiṱaḓulu nga ḽi thetshelese, ḽifhasi nga ḽi pfe zwine nda amba! Ndo lela vhana, nda ri u vha alusa, vha ntshandukela. Phulu i ḓivha mufuwi wayo, donngi i ḓivha mukungwa wa muṋe wayo, hone Israele ha zwi ḓivhi, vhathu vhanga a vha ṱalukanyi tshithu.” Lushaka luvhi lwonolu, vhathu vho hwalaho milandu, vhana vha no ita zwivhi, vho ḓikumedzaho vhutshinyi! Vho landula Muṋe washu, vha nyadza Mukhethwa wa Israele, vha mu furalela. Hu tshee ho sala ngafhi hune na nga rwiwa hezwi ni tshi ḓi futelela u shandukela Mudzimu? Hufha ṱhoho yoṱhe yo ḓala mbonzhe, na mbilu i si tshee na nungo. U bva kha ṋayo u swika ṱhohoni a hu na muraḓo wo takalaho; ho zwimba, hu na zwilonda na mbonzhe dzi bvuḓaho malofha; a dzo ngo hamulwa, a dzo ngo pombiwa, a dzo ngo shelwa mushonga. Shango ḽaṋu ḽo sala ḽi matumba, miḓi yaṋu yo fhiswa, zwe na lima zwo ḽiwa nga vhatsinda nó lavhelesa, vha phusukanya zwoṱhe ha nga ho fhira vhaṱanguli. Tsioni musidzana wa lunako, wo sala u tshi nga ḓingo tsimuni ya minḓirivhe, u tshi nga thumba tsimuni ya maranga, u tshi nga muḓi wo govhelwaho. Ngavhe Muṋe washu Mulangazwoṱhe a si ri siele vhathu vha si gathi, ndi musi ro lozwiwa tshoṱhe unga Sodoma, ra nga Gomora. Inwi vhavhusi vha Sodoma, ipfani ipfi ḽa Muṋe washu; inwi vhathu vha Gomora, thetshelesani Mudzimu washu a tshi ni laya! U ri, “Zwiṱhavhelo zwaṋu zwi sa fheli zwi na mushumo-ḓe? Zwiṱhavhelo zwa thutha na mapfura a ṋamana a thi tsha zwi ṱoḓa; a thi takaleli malofha a mboho na ngwana na mbokoṱo. “Ndi nnyi we a ri ni tshi ḓa u nnduvha ni ḓise hezwo zwithu? Hufha hu u sokou kandekanya miṱa ya nnḓu yanga. Ni songo tsha nnḓisela nduvho dzaṋu; a dzi na mushumo, mitsi yadzo i a nnengisa! A thi tsha kona u konḓelela vhuṱambo haṋu ha ṅwedzi u tshi dzula, na ha Sabatha, na maguvhangano aṋu a zwa vhurereli; zwoṱhe zwo tshinywa nga vhuvhi haṋu. Vhuṱambo haṋu ha ṅwedzi u tshi dzula, na ha maḓuvha e na a khethela thungo, ndi zwi vhenga nga mbilu yanga yoṱhe, wo no tou vha muhwalo, wo nnetisa! Ni tshi imisa zwanḓa ni tshi rabela a thi nga vhuyi nda ni lavhelesa. Nangwe na tou rabela hani a thi nga thetshelesi, hufha zwanḓa zwaṋu zwo ḓala malofha. Thomani u ṱamba dzitshika; laṱani vhuvhi haṋu ndi si tsha vhu vhona; ni songo tsha tshinya. Gudani u ita zwivhuya, lusani uri hu itwe zwi re zwone, kaidzani a kandeledzaho muṅwe; sengelani tsiwana, imani na tshilikadzi.” Muṋe washu u ri, “Iḓani ri sumbedzane! Naho no tswuka nga vhuvhi ni ḓo ṱanzwiwa na sala no tshena unga mahaḓa. Naho vhutshinyi haṋu ho tswuka unga malofha ni ḓo ṱanzwiwa na sala ni tshi nga muḓali. Arali na nthetshelesa, ndi hone ni tshi ḓo ḽa zwivhuya zwi bveledzwaho nga shango. Hone arali na nndandula, na ḓi futelela u ntshandukela, ni ḓo ḽiwa nga pfumo. Hu amba Nṋe Yahavee!” Muḓi we wa vha u tshi fulufhedzea wo shandukela Mudzimu unga musadzi wa phombwe o shandukela munna; wo vha wo ḓala vha lwelaho zwi re zwone, hu hone he vhuvhuya ha lala hone, hone zwino ho sala dziphondi. Jerusalema, wo vha u tshi nga siliva, hone zwino u vho nga malambelo; wo vha u tshi nga waini i ḓifhaho, hone zwino u vho nga yo vangwaho maḓi. Vhavhusi vhau ndi mashandukwa, vha konana na mafobvu; vhoṱhe vha funesa tshanḓanguvhoni; vha tshi haṱula vha humbula zwifhiwa. A vha imeleli tsiwana tsengoni, a vha sengi mulandu wa tshilikadzi. Zwino-ha hu amba Muṋe wa zwoṱhe, Muṋe washu Mulangazwoṱhe, Ramaanḓa wa Israele, u ri, “Ndi ḓo laṱisa maswina anga, nda ḓilifhedzela. Ndi ḓo dovha nda angaladza tshanḓa tshanga nda ni rwa; ndi ḓo bvisa malambelo aṋu ṋanḓoni ya mulilo nda ni huṱa dzitshika. Ndi ḓo dovha nda ni fha vhahaṱuli na vhanna vha khoro vha fulufhedzeaho vha no nga vhaḽa vha misi iḽa ya kale. Ndi hone Jerusalema u tshi ḓo pfi muḓi muvhuya u fulufhedzeaho.” Muṋe washu ndi muvhuya, u lwela zwi re zwone; u ḓo vhofholola Tsioni na vhoṱhe henefho vhane vha laṱa vhuvhi havho; hone mashandukwa na vhatshinyi u ḓo vha kuya vhoṱhe; vhane vha landula Muṋe washu vha ḓo lovha. Ni ḓo shona zwe na vhuya na luvha miri; ni ḓo tou niwa nga ṱhoni zwe na vhuya na limela midzimu ngade. Ni ḓo nga muri wa maṱari o putaho, na nga ngade i sa sheledzwi. Vha maanḓa vha ḓo lozwiwa nga mishumo yavho mivhi unga vhuṱasana vhu tshi fungwa nga ṱhase nthihi; zwi ḓo swa zwoṱhe ha si vhe na a konaho u dzima mulilo wazwo. Hei ndi nzumbululo ye ya sumbedzwa Yesaya ṅwana wa Amutsi. I amba nga Juda na Jerusalema. Misi ya vhufhelo, thavha ye nnḓu ya Muṋe washu ya fhaṱwa khayo i ḓo vha yone yo lapfaho u fhira dzoṱhe, ya vhonala yo ṱoṱomowa u fhira mivhundu yoṱhe. Tshakha dzoṱhe dzi ḓo ḓa dza kuvhangana khayo. Vhathu vhanzhi vha ḓo ḓa vha ri, “Nḓarieni ri gonye thavha ya Muṋe washu, ri ye nḓuni ya Mudzimu wa Jakopo; u ḓo ri funza nḓila dzawe, ra kanda hune a funa.” Ndi uri pfunzo i ḓo wanala Tsioni, ipfi ḽa Muṋe washu ḽa wanala Jerusalema. U ḓo vhusa dzitshakha a lamula vhathu vhanzhi; mapanga avho vha ḓo fula malembe ngao, mafumo vha fula makhavha ngao. Tshakha a dzi tsha ḓo vutshelana, a dzi tsha ḓo guda zwa nndwa. Zwino inwi vha nnḓu ya Jakopo, iḓani ri tshimbile tshedzani tsha Muṋe washu! Muṋe washu, wo laṱa vhathu vhau vhana vha Jakopo; ho ḓala u tenda zwi siho zwi no bva mashangoni a Vhubvaḓuvha; vha ita zwa u bvumba unga Vhafilista; vha vho konana na vhannḓa. Shango ḽavho ḽo ḓala siliva na musuku; lupfumo lwavho a lu fheli; shango ḽavho ḽo ḓala dzibere, gariki dza nndwa a dzi na mbalo; shango ḽavho ḽo ḓala midzimu i si tshithu; vha luvha zwe vha zwi vhumba nga zwanḓa zwavho. Zwenezwo vhathu vha ḓo ṱukufhadzwa vha nyadziswa. Muṋe washu, u songo vha hangwela! Dzumbamani mapakoni a dzinngwa, ni shavhele milindini nga u vhona u ofhisa ha Muṋe washu na vhugala ha maanḓa awe. Musi wonoyo vha u ḓihudza vha ḓo ṱukufhadzwa, vha u kuruluwa vha nyadziswa; Muṋe washu u ḓo vha muhulwane e eṱhe. Muṋe washu Mulangazwoṱhe u ḓo ṱukufhadza vhoṱhe vha no ḓihudza na u ḓiḓivha, na vhoṱhe vha re na maanḓa, a lozwa mikedara milapfu ya Libanoni yo adzaho, na miri yoṱhe mihulwane ya Bashani, a phusula dzithavha na mivhundu zwa linganela, na thawara dzoṱhe ndapfu, na mitsheṱo i sa konadzei, a mbwandamedza zwikepe zwoṱhe zwihulu na zwo nakesaho. Vha ḓo dzumbama mapakoni a dzinngwa, vha shavhela milindini nga u vhona u ofhisa ha Muṋe washu na vhugala ha maanḓa awe, musi a tshi ḓa u dzinginyisa ḽifhasi. Musi wonoyo vha ḓo laṱa midzimu i si tshithu ya siliva na musuku ye vha vhumbela u i luvha, vha i posa mbevha na milemalema, vha yo dzumbama mapakoni a dzinngwa, vha shavhela pharani nga u vhona u ofhisa ha Muṋe washu na vhugala ha maanḓa awe, musi a tshi ḓa u dzinginyisa ḽifhasi. Litshani u fulufhela muthu, hufha o tou vhudzulelwa muya ningoni. Ene muthu u tou vha mini? Vhonani, Ene Muṋe wazwo, Muṋe washu Mulangazwoṱhe, u ḓo ṱuwa a tshi dzhiela Jerusalema na Juda vhatiki na thikho, zwoṱhe zwine zwa tika vhathu, zwiḽiwa na maḓi, vhahali na maswole, vhahaṱuli na vhaporofita, mingome na vhahulwane, vharangaphanḓa vha mmbi na vhaswikeli, vhanna vha khoro na vhatsila vhomakone na vhadzivheli vha maswina. U ḓo ita uri vha vhuswe nga vhatukana vha no sokou ita zwine vha funa. Vhathu vha ḓo kandeledzana nga tshavho; vhatukana vha ḓo hambekanya vhahulwane, vhanyadziwa vha kaidzekanya vhaḓivhalea. Musi wonoyo muthu u ḓo sokou farelela muṅwe wa muṱa wa hawe, a ri, “Inwi ivhani murangaphanḓa washu, hufha ni tshi kha ḓi vha na gabulelo; fhedzani vilinga heḽi hu vhe na mulalo!” Uyo a fhindula a ri, “Nṋe ndi ṅanga naa? Hufha nḓuni yanga hu tshi nḓala he tsiku; ni nga nnyita murangaphanḓa waṋu hani?” Jerusalema wo phusukana, Juda ḽo wa. Zwine vha amba na zwine vha ita zwi nyadzisa Muṋe washu, zwi lwa na vhugala hawe. Zwifhaṱuwo zwavho zwi vha vhea mulandu, a vha tsha shona, vha tou anḓadza vhuvhi havho unga vha Sodoma. Vha ḓo zwi vhona, vha khou ḓiṱulela! Ḓivhani uri vha no thetshelesa Mudzimu zwi ḓo vha nakela, vha ḓo ḓiphiṋa nga zwe vha shuma. Vhavhi vhone vha ḓo zwi vhona! Zwe vha ita vhaṅwe zwi ḓo itwa vhone. Vhathu vhanga vha kandeledzwa nga vhatukana, vha vhuswa nga vhasadzi. Inwi vhathu vhanga, vharangaphanḓa vhaṋu vha a ni xedza, vha ni pambusa nḓilani. Muṋe washu o ḓiimisela u sengisa vhathu, o ḓilugisela u haṱula dzitshakha. Muṋe washu u khou isa vhahulwane na vharangaphanḓa vha vhathu vhawe tsengoni. A tshi vha pomoka u ri, “No kandekanya tsimu yanga ya minḓirivhe; nnḓu dzaṋu dzo ḓala thundu ye na dzhiela vhashai. Ni itelani ni tshi kandeledza vhathu vhanga na tambudza vhashai?” Hu amba Muṋe wa zwoṱhe, Muṋe washu Mulangazwoṱhe. Muṋe washu u ri, “Edzonu vhona uri vhasadzi vha Tsioni vha ḓihudza hani! Vha tshimbila vho ṱoṱomosa mitsinga, vha tshi sinyedza vhanna nga maṱo; vha tshi tshimbila vha tou kandela tsini, vha tshi tswikinya vhukunda. Hone Nṋe Yahavee Muṋe wa zwoṱhe ndi ḓo vha laṱisa – ndi ḓo vha palula vha sala vha si na mavhudzi, nda vha ṱangula zwiambaro vhathu vha vhonela.” Musi wonoyo Muṋe wa zwoṱhe u ḓo dzhiela vhasadzi vha Jerusalema zwoṱhe zwine vha ḓiṱama ngazwo – vhukunda ha milenzheni na nungu dza ṱhohoni na vhulungu ha mukuloni, na zwiṅina zwa nḓevheni, na vhukunda ha zwanḓani. U ḓo vha dzhiela miṅwenda ya u khurumela na miṅadzi yavho, na geḓane dza milenzheni, na mabannda a khanani, na khambana dza zwiḓolo zwi nukhelelaho, na zwikungi, na dzirinngi dza minwe, na zwiṅina zwa ningoni, na zwiambaro zwa minyanya, na dzikhanzu, na dzitshali, na zwipatshi, na zwivhoni, na zwiambaro zwa muḓali, na dugu dza ṱhohoni, na dza mukuloni. A vha tsha ḓo vha na zwiḓolo zwi nukhelelaho, vha vho ḓo tou nukha, a vha tsha ḓo ambara mabannda, vha vho ḓo vhoxwa nga dzithambo; a vha tsha ḓo luka mavhudzi, vha ḓo palulwa; a vha tsha ḓo ambara dza maṱeleṱele, vha ḓo ambara madzanganda; a vha tsha ḓo vha na lunako, phanḓa dzavho dzi ḓo fhiswa ha sala luswayo lu shonisaho! Iwe Jerusalema, vhanna vhau vha ḓo fhela nga pfumo, vhahali vhau vha ḓo fela nndwani; khoroni dzau hu ḓo pfala mukosi na tshililo; u ḓo nga musadzi ó sokou khotha, ó ṱangulwa. Musi uyo vhasadzi vhaṱanu na vhavhili vha ḓo nambatela munna muthihi vha ri, “Zwiḽiwa ri ḓo ḽa zwashu, ra ḓishavhedza riṋe vhaṋe, tenda ra tou vhidzwa nga dzina ḽavho fhedzi, ri sa ḓo shona.” Musi wonoyo Ḓadzwane ḽa Muṋe washu ḽi ḓo simuwa, ḽa vha lunako na vhugala ha tsalela dza Israele, vha takala vha zuwa khaṋo i no ḓo bveledzwa nga shango. Muṅwe na muṅwe ane a ḓo vha o sala Tsioni, we Mudzimu a mu nanga uri a sale Jerusalema a si fe, u ḓo pfi mukhethwa. Ndi uri Muṋe wa zwoṱhe u ḓo ṱanzwa vhuaḓa ha vhasadzi vha Tsioni na mulandu wa malofha e a shululwa henefho Jerusalema, a zwi ita nga khaṱhulo na nga mulilo. Muṋe washu u ḓo takusa gole masiari, ḽa alama thavha yoṱhe ya Tsioni, na kha tshivhidzo tshaho, vhusiku a ḓisa vhutsi, a vha vhonetshela nga khavhu ya mulilo. Vhugala ha Mudzimu vhu ḓo alama muḓi woṱhe ha u tsireledza, ha vha murunzi wawo masiari uri u si swe nga ḓuvha, ha vha vhushavhelo hune vha dzumbama maḓumbu na mvula. Thetshelesani ndi tshi ni imbela luimbo lwa Mufunwa wanga! Ndi luimbo lwa tsimu yawe ya minḓirivhe; Mufunwa wanga o vha e na tsimu ya minḓirivhe muvhunduni wo vhibvelaho. O i bwa a bvisa matombo, a sima minḓirivhe yone-yone, a fhaṱa ḓingo ḽa u i linda, a bwa bonḓelo ḽa u fhonḓela nḓirivhe, a lindela nḓirivhe dzi tshi vhibva, a wana dzoṱhe dzi tshi vhavha. Zwino Mufunwa wanga u ri, “Inwi ni no dzula Jerusalema, vhanna vha Juda, haṱulani ni sumbedze o khakhaho kha Nṋe na tsimu yanga. Kani hu na tshe nda kundwa u i itela? Zwino ndi mini yo aṋwa nḓirivhe dzi vhavhaho, ya si aṋwe dzi ḓifhaho dze nda vha ndo dzi lavhelela? “Zwino-ha ndi ḓo ni vhudza zwine nda ḓo ita tsimu yanga: Ndi ḓo fuḓa mupfunda woṱhe wo i tangedzaho, nda litsha phukha dza ḓaka dzi tshi i ḽa, nda thutha mutsheṱo wayo dza i kandekanya, nda i litsha ya mela ḓaka. A thi nga khwatheli minḓirivhe, na u ṱahula a thi nga ṱahuli; ndi ḓo litsha i tshi mela luanakha na mitshutshungu, na makole a thi nga a tendeli a tshi i nisela mvula.” Tsimu ya minḓirivhe ya Muṋe washu Mulangazwoṱhe ndi nnḓu ya Israele; vhanna vha Juda ndi ngade ine ya mu takadza. O vha o lavhelela hu tshi itwa zwi tshidzaho, a vhona hu tshi fhaladzwa malofha; a lavhelela mulalo, ha pfala mukosi wa zwililo. Ni ḓo zwi vhona inwi vhane na renga nnḓu dzi sa fheli, na dubekanya masimu ha vhuya ha sala hu si tshee na tshikhala, na dzula shangoni ni noṱhe. Ndo pfa Muṋe washu Mulangazwoṱhe a tshi ana a ri, “Nnḓu dzoṱhe hedzo khulwane dzo nakaho dzi ḓo sala dzi matumba a si na muthu ngomu. Tsimu ye na lima maḓuvha a fumi i ḓo bveledza litha ṱhanu na tharu fhedzi dza waini; saga dza fumi dza mbeu dzi ḓo bveledza saga nthihi fhedzi ya goroi.” Ni ḓo zwi vhona inwi ni no fhindutshela u nwa, na dzedza ni tshi kambiwa. Minyanyani yaṋu ni lidza mbila na haripa na tshele na zwiṱiringo, na nwa waini, hone a ni londi zwine Muṋe washu a khou ita, a ni vhoni zwine a shuma. Ndi zwine na ḓo thubiwa na vha dziphuli, ngauri a ni funi u nnḓivha; vhaḓivhalea vhaṋu vha ḓo ṋoka nga nḓala, vhathu zwavho vha fa nga ḓora. Vhudzulavhafu ho vha lindela, ho dzula ho aṱama mulomo, a vhu furi; lupfumo na vhugala ha Jerusalema zwi ḓo godimela ngomu, khathihi na gogo ḽa vha no ṱavha mukosi vha tshi pembela. Vhoṱhe, vhahulwane na vhaṱuku, vha ḓo ṱukufhadzwa, vha u ḓihudza vha ḓo nyadziswa. Huno Muṋe washu Mulangazwoṱhe u sumbedza vhuhulu hawe nga u ita zwi re zwone, u dzumbulula vhukhethwa hawe nga u haṱula vhathu nga khaṱhulo mbuya. Matumba avho a ḓo vha pfulo ya ngwana; zwo siwaho nga vhafuwi zwi ḓo ḽiwa nga vhalisa vha no tendeleka na shango. Ni ḓo zwi vhona inwi ni no enda ni tshi kokodza vhuvhi haṋu nó vhu pfuṋela nga vhufhura, vhutshinyi ha nga goloi i no kokodzwa nga thambo, vhane vha ri, “Tshi ḓaho kha tshi ḓe ri tshi vhone, Mudzimu a songo lenga; ngavhe Mukhethwa wa Israele a tshi ita zwe a dzudzanya, ra zwi ḓivha!” Ni ḓo zwi vhona inwi ni no shandula zwivhi na ri ndi zwivhuya, zwivhuya na ri ndi zwivhi, swiswi na ḽi ita tshedza, tshedza na tshi ita swiswi, zwi kalakataho na zwi ita zwi ḓifhaho, zwi ḓifhaho na zwi ita zwi kalakataho. Ni ḓo zwi vhona, inwi ni no vhona unga no ṱalifha, na ri no thanya. Inwi vhahali – kha u nwa waini, inwi vhomakone – vha u inga halwa vhu kambaho, ni ḓo zwi vhona! Ni ṱanganedza tshanḓanguvhoni na vhofholola a re na mulandu; na kundisa a si na mulandu u wana pfanelo dzawe. Ni ḓo nga muri wo sinaho midzi, maluvha awo a fhufha nga muya unga mungu, zwa nga maṱanga na hatsi ho omaho zwi tshi fhiswa nga khavhu ya mulilo, nge na landula pfunzo ya Muṋe washu Mulangazwoṱhe, na nyadza ipfi ḽa Mukhethwa wa Israele. Nga vhuvhi honoho Muṋe washu o sinyutshela vhathu vhawe, a angaladza tshanḓa tshawe a vha rwa. Thavha dzi khou dzinginyea, zwitumbu zwa vho faho a zwi tsha swiṱwa, zwi laṱwa magondoni zwa nga mathukhwi. Nangwe zwo ralo mbiti dza Muṋe washu a dzi athu fhela, u tshee o angaladza tshanḓa tshawe uri a rwe. Muṋe washu o imisa tshiga tsha u vhidza tshakha dzi re kule; u vha lidzela muludzi uri vha ḓe vha tshi bva migumoni ya ḽifhasi; ngevha vha tshi khou ḓa nga luvhilo, vha tshi tou ṱavhanya! A hu na o netaho, a hu na a khukhulwaho, a vha kumedzi, a vha eḓeli, a hu na wa bannda ḽi rembeḓaho, a hu na luzwa lwa navhula lwo ṱhukhuwaho. Misevhe yavho yo ṱuṱulwa, vhura havho ho dzula ho akhiwa, khwanḓa dza bere dzavho dzo khwaṱha unga ḽihangahwe, milinga ya gariki dzavho i mona unga tshiḓumbumukwe. Vha tshi ṱavha mukosi wa nndwa zwi nga ndau i tshi vhomba yó ponda phukha i tshi i khwikhwidza, hu si na na muthihi ane a nga i dzhiela. Musi wonoyo vha ḓo vhombela Israele, vha unga sa lwanzhe. Muthu á lavhelesa shango u ḓo vhona swiswi ḽo tou nzwii, tshedza tshó milwa nga swiswi. Nga ṅwaha we khosi Uzia a dzama ndo vhona Muṋe wa zwoṱhe ó dzula kha khuluṋoni nṱha-nṱha. Lupendelo lwa nguvho yawe lwo vha lwo ḓadza thembele yoṱhe. Ṱhohoni dzawe ho vha ho ima vharuṅwa vha dugaho khavhu ya mulilo, muṅwe na muṅwe e na phapha ṱhanu na nthihi, mbili dzó tiba tshifhaṱuwo, milenzhe yó tibwa-vho nga phapha mbili, mbili dzi dza u fhufha. Vho vha vha tshi khou vhidzelelana vha tshi ri, “Mukhethwa, mukhethwa, mukhethwa! Muṋe washu Mulangazwoṱhe ndi mukhethwa! Ḽifhasi ḽo ḓala vhugala hawe!” Mubvumo wa maipfi avho wa dzinginyisa muteo wa thembele, ya ḓala vhutsi. Nṋe nda ri, “Zwo nngwana! Ndi hone ndo lovha! Hufha milomo yanga i tshi bula dzitshika fhedzi, nda dovha nda dzula na vhathu vhane milomo yavha ya bula a dzitshika fhedzi. Zwino ndo vhona Khosi, Muṋe washu Mulangazwoṱhe, nga anga maṱo!” Ndi hone muṅwe wa avho vharuṅwa a tshi fhufha a ḓa ha nṋe ó hwala simbe ḽe a ḽi ṋula kha aḽiṱari nga lumano, a kwama milomo yanga nga iḽo simbe a ri, “Heḽi simbe ḽo kwama milomo yau; ndi hone milandu yau yo fhela; wo pfumelelwa.” Zwenezwo nda pfa Muṋe wa zwoṱhe a tshi ri, “Ndi ḓo ruma nnyi? Muḓinḓa washu u ḓo vha nnyi?” Nṋe nda fhindula nda ri, “Ndi fhano, nthume!” Ndi hone a tshi ri, “Iyo vhudza vhathu havha u ri, “ ‘Sokonu dzula ni tshi thetshelesa, ni nga si ṱalukanye tshithu! Sokonu dzula ni tshi sedza, ni nga si vhone tshithu!’ “U tshi amba u gomadze mbilu dza havha vhathu, nḓevhe dzavho u dzi dzingise, maṱo avho u a swingise, uri maṱo avho a si vhone, nḓevhe dzi si pfe, mbilu dzi si ṱalukanye; vha sa ḓo rembuluwa nda vha fhodza.” Nṋe nda vhudzisa nda ri, “Muṋe wa zwoṱhe, zwi ḓo ralo u swika lini?” Ene a fhindula a ri, “U swika miḓi i tshi sala i matumba, i si tshee na muthu, dzinnḓu dzi si tshee na vhathu, shango ḽo ṱahala. Nṋe Yahavee ndi ḓo vha hwala vhoṱhe nda vha isa kule, shango ḽa sala ḽi si na muthu. Vhathu vha Mudzimu hu ḓo sala muthihi fhedzi kha vha fumi. Vha ḓo nga muri une wa ri u reṅwa, ha simuwa ḓadzwane kha tshiguthe, na ḽone ḽa paḓulwa ḽa ḽiwa, huno tshiguthe tsha ḓi sala tshi songo fa.” Musi khosi Ahasi ṅwana wa Jothamu, ṅwana wa Uzia, a tshi vhusa Juda, ha vuwa nndwa. Retsini khosi ya Aramu, na Pheka ṅwana wa Remalia, khosi ya Israele, vha dia Jerusalema, hone vha si kone u u thuba. Musi fhungo ḽi tshi swika ha khosi ya Juda ḽa uri mmbi dza Aramu dzo no swika Efraimi, Ahasi na vhathu vhawe vha dzhenwa nga nyofho, vha tetemela unga miri i tshi dzinginyiswa nga muya. Ndi hone Muṋe washu a tshi vhudza Yesaya a ri, “Takuwa na ṅwana wau wa mutuka Sheara Jashubu (Tsaleladzavhuya), ni yo ṱangana na khosi Ahasi. U ḓo mu wana hune ha guma mugero u no ḓisa maḓi a tshi bva ishani ḽa nṱha, henefho hune ha shuma vhaluki vha masila. U mu vhudze uri a vhe na nzhele, a dzike, a songo ofha, a songo kulea nungo; mbiti dza khosi Retsini na Vhaaramu vhawe na dza ṅwana wa Remalia a dzi ofhisi, dzi nga vhutsi vhu dubaho ha zwikuni zwa muṱu na muṱango. Aramu khathihi na Efraimi na ṅwana wa Remalia vho u langana, vha ṱoḓa u u dia. Vha ṱoḓa u dia Juda, vha shushedza vhathu, vha thuba shango, vha konou dzhia ṅwana wa Tabiele vha mu vhumba khosi. Huno Nṋe Yahavee Muṋe wa zwoṱhe ndi ḓivhadza uri zwo raloho zwi nga si itee. Ndi ngani? Ndi uri Aramu a ḽi fhiri Damasko musanda waḽo, Damasko a u fhiri Retsini khosi yawo. Hu ḓo ri hu sa athu fhira miṅwaha ya 65, Efraimi a vha o no phusukanywa, a si tshee lushaka. Ḽa Efraimi a ḽi fhiri Samaria musanda waḽo, Samaria a u fhiri ṅwana wa Remalia khosi yawo. Inwi tshaṋu hu vhe u fulufhela Nṋe; na sa ḓitika nga Nṋe a ni na mutiki.” Muṋe washu a dovha a amba na Ahasi a ri, “Humbela Nṋe Yahavee Mudzimu wau uri ndi u sumbedze tshiga: tshi nga ḓi vha tshi tshi bva fhasi vhudzulavhafu kana tshi tshi bva ṱaḓulu.” Ahasi a fhindula a ri, “A thi nga humbeli u sumbedzwa tshiga; a thi funi u linga Muṋe washu.” Yesaya a fhindula a ri, “Zwino inwi vha nnḓu ya Dafita, thetshelesani! Ni tshi linga vhathu ni tshi ṱoḓa u vhona arali vha sa fheli mbilu, a zwo ngo eḓana naa? Zwino ni vho ṱoḓa u linga na Mudzimu wanga naa? Zwino Muṋe wa zwoṱhe nga dzawe u ḓo ni sumbedza tshiga: Musidzana ndi muthu wa thovhela; u ḓo beba ṅwana wa mutuka, a mu rina dzina ḽi no pfi Imanuele (Mudzimu u na riṋe). U ḓo ḽa mukhaha na ṋotshi, nga u ḓala ha zwiḽiwa, u swika o no thanya, a tshi vho kona u ḓihumbulela, a tshi vho kona u landula zwo vhifhaho a nanga zwi re zwone. Hu ḓo ri ṅwana uyo a sa athu thanya, mashango a mahosi ayo mavhili ane wa a ofha a vha a si tshee na muthu. Muṋe washu u ḓo ḓisa maḓuvha a zwi konḓaho, zwi sa athu vhuya zwa vha hone tshee muvhuso wa Efraimi wa fhandekana na wa Juda, zwi ḓo wela iwe na vhathu vhau na nnḓu ya musanda – ú ḓo ḓisa khosi ya Ashuru.” Musi wonoyo Muṋe washu u ḓo lidza muludzi a vhidza Vhaegipita, vha ḓa vha tshi nga thunzi dzi tshi bva milambwanani ya kule ya mulambo wa Nile, a vhidza na Vhaashuru, vha ḓa vha tshi nga ṋotshi vha tshi bva shangoni ḽavho. Vha ḓo phapha dzipharani na mapakoni na zwiṱakani zwoṱhe zwa mipfa na pfuloni yoṱhe. Musi wonoyo Muṋe wa zwoṱhe u ḓo rendela muvheuli a no bva seli ha mulambo wa Yufuratha – khosi ya Ashuru – a ni vheula ndebvu na mavhudzi na mahaha. Musi wonoyo mufuwi u ḓo sala na ṱholana nthihi fhedzi na phambala mbili. Nangwe zwo ralo u ḓo hama mukhaha u si na vhukono a ḽa. Ee, vho salaho shangoni vha si gathi vha ḓo ḽa makheṱhe na mutoli. Musi wonoyo masimu a minḓirivhe a re na minḓirivhe ya tshigidi ine ya rengwa nga maseṱha a tshigidi a siliva, a ḓo mela luanakha na mitshutshungu. Vhathu vha ḓo bva vha yo zwima hone vho fara vhura na misevhe; shango ḽoṱhe ḽi ḓo vha ḽo ḓala luanakha na mitshutshungu. Mivhundu yoṱhe ye ya vha i tshi liṅwa mavhele i ḓo mela luanakha na mitshutshungu ha si tsha ya muthu; hu ḓo vha pfulo ya kholomo na nngu. Muṋe washu a mmbudza a ri, “Dzhia ḓaba ḽihulu u ṅwale nga maḽeḓere mahulu u ri: ṱhavhanyedzauthuba ṱhangulakathihi. Ndi ḓo vhidza ṱhanzi mbili dzi fulufhedzeaho; ndi tshifhe Uria na Zakaria ṅwana wa Berekia.” Ngavhuya mufumakadzi wanga a vha muthu wa thovhela a beba ṅwana wa mutuka. Ndi hone Muṋe washu a tshi amba na nṋe a ri, “Mu rine dzina ḽi no pfi Ṱhavhanyedzauthuba Ṱhangulakathihi. Huno hu ḓo ri mutukana uyo a sa athu aluwa lune a kona u ri, ‘Mma’ kana, ‘Baba’, lupfumo lwoṱhe lwa Damasko na zwo thubiwaho zwoṱhe zwa Samaria zwa vha zwo no hwalwa nga khosi ya Ashuru.” Muṋe washu a dovha a amba na nṋe, a ri, “Zwino avha vhathu vho lamba maḓi o dzikaho a no bva kudamboni kwa Silomu, vha takalela khosi Retsini na ṅwana wa Remalia, Nṋe Muṋe wa zwoṱhe ndi ḓo ḓisa muvhusi wa Ashuru na mmbi yawe yoṱhe uri a die ḽa Juda. Vha ḓo tou kumba shango unga muḓalo wa maḓi a mulambo wa Yufuratha u tshi fhufha mabama. Vha ḓo swiela ḽa Juda unga muḓalo wa maḓi ane a guma nga mukulo wa muthu a tiba zwoṱhe.” Imanuele! Mudzimu u na riṋe! Phapha dzawe dzo ṱharamuwaho dzi tsireledza shango. Inwi dzitshakha, itani nga u kona! Ni ḓo pwashekanywa! Inwi mashango a kule, thetshelesani! Kungelani zwihali! Ni ḓo pwashekanywa! Ee, kungelani zwihali! Ni ḓo pwashekanywa! Lukani maano! Ha nga shumi tshithu! Ambani nga hune na funa! A ḓi vha mahandana! Mudzimu u na riṋe! Muṋe washu o vhea tshanḓa tshawe tsha maanḓa kha nṋe, a ntsevha uri ndi songo fara nḓila ye ya farwa nga havha vhathu, a ri, “Zwoṱhe zwine avha vhathu vha ri ndi tshimbevha, inwi ni songo ri ndi tshimbevha; zwine vha zwi ofha inwi ni songo zwi ofha na zwi tetemela. Nṋe Yahavee Mulangazwoṱhe kha ndi vhe Mukhethwa waṋu! Ofhani Nṋe! Tetemelani Nṋe! Ndi Nṋe vhushavhelo haṋu vhukhethwa, nda dovha nda vha Nṋe tombo ḽi no khukhula vhathu, ndi dombo ḽine vha wela khaḽo. Ndi nga tshikwekwe, ndi nga tshilibana tshi no fasha vhathu vha muvhuso wa Juda na wa Israele, na vhathu vha Jerusalema. Hu ḓo khukhulwa vhanzhi; vha ḓo wa vha zhakiwa; vha ḓo fashwa nga tshilibana.” Vhuṱanzi ha Mudzimu na pfunzo yawe ndi ḓo zwi kumedza vhafunziwa vhanga vha zwi vhulunga, unga lupfumo lwo shatelwa nkhoni. Muṋe washu o dzumbama muṱa wa Jakopo, hone nṋe ndi ḓi mu fulufhela, ndo lavhelela Ene. Nṋe ndi fhano, ndi na vhana vhe nda ṋewa nga Muṋe washu. Muṋe washu Ramaanḓaoṱhe ane khuluṋoni yawe ya vha thavhani ya Tsioni o ri ruma ha Vhaisraele uri ri vhe zwiga na vhuṱanzi ha ndaedzo yawe. Vhathu vha ḓo ni vhudza uri ni wane vhuṱanzi vhu bvaho ha madzomo a midzimu na vhabvumbi, vhane vha ambela maningoni vha ṅuṅuna. Matsina vhathu a vha vhudzisi Mudzimu wavho naa? Vhafu vha vhudziselwani zwa vha tshilaho? Inwi tshaṋu kha hu vhe u humela kha pfunzo ya Mudzimu na vhuṱanzi hawe. Vha sa tevhedzi zwenezwo a vha tsha ḓo vhona mapfuvhi a tshi tswuka. Vhathu vha ḓo tendeleka na shango vhó kulea miraḓo vhe na nḓala. Vha ḓo ri vha tshi pfa nḓala vha sinyuwa, vha sema khosi yavho na Mudzimu wavho. Vha nga ḓi sedza lutomboni kana vha donolela fhasi, vha si vhone tshi vha farisaho, tshine vha ḓo tshi vhona ndi zwi konḓaho na swiswi – swiswi ḽi ofhisaho ḽine vha khou susumedzwa khaḽo. Hone henefho ho swifhalaho a hu tsha ḓo vha na swiswi. Shango ḽa Zebuloni na Nafuthali ḽo vhuya ḽa shoniswa, hone misi i ḓaho ḽi ḓo huliswa, ha huliswa nḓila i tshimbilaho na Dzivha, na ḽa seli ha Jorodani – shango ḽoṱhe ḽa Galelia hu no dzula vhannḓa. Vhathu vha dzulaho swiswini vho vhona tshedza tshihulu; vho vha vha tshi dzula swiswini ḽo tou nzwii, hone zwino vha khou penyelwa nga tshedza. Muṋe washu, wo andisa lushaka, wa vha ṋea dakalo fulu, vha pembelela zwe wa ita unga vhathu vha tshi pembela musi wa khaṋo, kana vha tshi kovhekana lupfumo lwe vha thuba. Wo vunḓa dzhogo ye ya vha i tshi vha lemela, na mbuno ye ya vha i tshi vha rwa mahaḓa. Wo kunda lushaka lwe lwa vha lu tshi kandeledza vhathu vhau, unga zwiḽa kale u tshi kunda mmbi ya Midiani. Zwienda zwa vhahali zwi no pfadza mutsindo vha tshi vha dia, na zwiambaro zwavho zwo khakhaṱhelaho malofha, zwi ḓo swa nga mulilo zwe lore. Ro bebelwa Ṅwana, ro ṋewa Mutuka. Muvhuso ndi wawe. U pfi Mueletshedzi a kanukisaho, Mudzimu Ramaanḓa, Khotsi wa lini na lini, Khosi ya mulalo. Maanḓa awe a vhuhosi a ḓo ḓi hula a tshi ya, ḽa ḓi dzula ḽo lala. U ḓo dzula kha khuluṋoni ya Dafita, a vhusa vhuimoni hawe, a khwaṱhisa muvhuso, wa ima nga khaṱhulo mbuya na u sa ṱalula zwino na lini na lini. Muṋe washu Mulangazwoṱhe o ḓiimisela u ita zwoṱhe hezwo uri a huliswe. Muṋe wa zwoṱhe o bula khaṱhulo ya vhaḓuhulu vha Jakopo; i do wela Israele. Vhathu vhoṱhe vha tsinde ḽa Efraimi na vhoṱhe vha dzulaho Samaria vha ḓo zwi ḓivha uri ndi khaṱhulo yawe. Vha a ḓihudza, vha a ḓiḓivha, vha ri, “Ho wa nnḓu dzo fhaṱwaho nga mavu, ri ḓo dzi vusa nga matombo; ho reṅwa phuphu dza mavongori, ri ḓo dzi vusa nga mikedara!” Vha ḓitika nga Retsini, hone Muṋe washu o ṋea maswina a Retsini maanḓa, a a ritha uri a ḓe a vha kovhole: Vhaaramu nga vhubvaḓuvha, Vhafilista nga vhukovhela; vho aṱama milomo, vha ṱoḓa u mila Israele. Naho zwo ralo mbiti dza Muṋe washu a dzi athu guma, u tshee o angaladza tshanḓa, u ṱoḓa u vha rwa. Vhathu vha Israele a vha athu laṱa vhuvhi; naho Muṋe washu Mulangazwoṱhe o vha pfisa vhuṱungu, a vha athu rembulutshela khae. Zwenezwo Muṋe washu o tumula Israele ṱhoho na mutshila unga khovhe, a rema mutshevho a haḓa madzhesi nga ḓuvha ḽithihi fhedzi. Ṱhoho hu ambiwa vhahulwane na vhaḓivhalea, mutshila ndi vhaporofita vhane vha funza mazwifhi. Vharangaphanḓa vha havha vhathu vha a vha xedza, vha sala vho ṱangana ṱhoho tshoṱhe. Vhathu vhoṱhe vho nyadza Mudzimu, ndi vhavhi, zwoṱhe zwine vha amba zwo vhifha. Ndi zwine Muṋe wa zwoṱhe a sa ḓo litsha na muthihi wa vhaṱhannga vhavho a tshi ponyoka, na tshilikadzi na tsiwana ha nga vha khathutsheli. Mbiti dzawe a dzi athu guma, u tshee o angaladza tshanḓa, u ṱoḓa u vha rwa. Vhuvhi ha vhathu vhu duga unga mulilo; vhu fhisa muvhi unga mulilo u tshi fhisa luanakha na mitshutshungu, ha mu kumba unga mulilo wa ḓaka u tshi duba buluvhutsi. Mbiti dza Muṋe washu Mulangazwoṱhe dzi fhisa shango; vhathu vha swa unga khuni dza mulilo; vha ḽana nga tshavho, a hu na a no ponyokisa wa hawe. Vha ḽa wa thungo ya tshauḽa, vha ḓi pfa nḓala; vha mila wa thungo ya tshamonde, vha si fure, vha vhuya vha ḽa na vhana vhavho! Vhathu vha Manase na Efraimi vha a ḽana, vha dovha vha ṱangana vha ḽa Juda. Nangwe zwo ralo mbiti dza Muṋe washu a dzi athu guma, u tshee o angaladza tshanḓa, u ṱoḓa u vha rwa. Ni ḓo zwi vhona! Ni vhea milayo ya tshiṱalula na kandeledza vhathu vhanga! Ni ita nga u ralo ni tshi kundisa vhashai vha lushaka lwanga u wana pfanelo dzavho, ni tshi vha ṱalula, ni tshi dzhiela tshilikadzi thundu, na ṱangula tsiwana. Hone nga ḓuvha ḽa khaṱhulo ni ḓo itani? Hu tshi ḓa ndozwo i bvaho shangoni ḽa kule ni ḓo shavhela ha nnyi? Lupfumo lwaṋu ni ḓo lu dzumba ngafhi? Tshaṋu ndi u khwikhwidzwa na iswa vhuthubwani, kana na vhulawa nndwani. Nangwe zwo ralo mbiti dza Muṋe washu a dzi athu guma, u tshee o angaladza tshanḓa, u ṱoḓa u vha rwa. Muṋe washu u ri, “Ashuru ndi mbuno yanga ya u rwa vhe nda vha sinyutshela; Vhaashuru vho fara ṱhamu ya mbiti dzanga. Hone zwino vha ḓo zwi vhona! Ndi vha ruma u dia lushaka lu nnyadzaho, vha lwe na vhathu havha vho ntsinyusaho, vha vha dzhiele zwoṱhe vha tou vha ṱangula, vha vha sukekanye unga matope a magondoni. “Hone khosi ya Ashuru ha iti izwo fhedzi, a si one maano e a a luka; o luka a u lozwa, a fhedze tshakha dzi si na mbalo. U a zuwa, u ri, ‘Vhalangammbi vhanga vhoṱhe ndi mahosi! Khalino a u fani na Kharakhemishi kani? Hamathi a u fani na Ariphada? Samaria a u fani na Damasko naa? Tshanḓa tshanga hetshi tsho dzhia mivhuso i no luvha midzimu ya zwifanyiso – midzimu yo andaho u fhira ya Jerusalema na Samaria. Ndo lozwa Samaria na midzimu yawo, zwino Jerusalema na zwitungulo zwawo ndi ḓo kundwa ngani u u ita zwenezwo?’ ” Hone Muṋe wa zwoṱhe u ri, “Ndi ḓo ri u fhedza zwine nda khou ita thavha ya Tsioni na Jerusalema, nda konou laṱisa khosi ya Ashuru u zuwa hayo hoṱhe na u ḓihudza. I ri, ‘Zwoṱhe hezwi ndo zwi ita nga maanḓa anga; ndo ṱalifha, ndo thanya; ndo sudzulusa mikano ya dzitshakha, nda kumba lupfumo lwavho, nda tekula mahosi avho unga mboho. Tshakha dza ḽifhasi dzo vha dzi tshi nga tshiṱaha tsha tshiṋoni; ndo kuvhanganya lupfumo lwavho unga muthu a tshi kuvhanganya makumba e a ṱutshelwa; a hu na lufhafha lwe lwa vhuya lwa babamela, a hu na kudomo kwe kwa vhuya kwa ri tshwee!’ ” Hone Muṋe washu u ri, “Mbaḓo i nga zuwela ane a rema ngayo ya ri ndi yone yo remaho naa? Kani saha i nga ḓifhima ya ri i fhira munna ane a saha ngayo? Mbaḓa i a imisa munna naa? A si munna a no imisa mbaḓa naa?” Zwenezwo Muṋe washu Mulangazwoṱhe, Ene Ṋemashango, u ḓo ḓisa dwadze, a laṱisa vhahali vha Ashuru vhane vha ḽa vha tshi fura, lupfumo lwavho lu ḓo vhaselwa mulilo, lwa thathaba lwa thuthuba. Mudzimu, Ene tshedza tsha Israele, u ḓo shanduka mulilo, Mukhethwa wa Israele u ḓo shanduka khavhu ya mulilo, ya fhisa mutshutshungu na luanakha nga ḓuvha ḽithihi. Maṱaka avhuḓi na masimu o vhibvelaho a ḓo lozwiwa tshoṱhe, u fana na muthu a tshi ṱahadzwa nga ṱhahala. Maṱakani avho hu ḓo sala miri i si gathi, ine na tshixele tsha kona u i vhala. Musi wonoyo Vhaisraele vho salaho, tsalela dza nnḓu ya Jakopo, a vha tsha ḓo ḓitika nga lushaka lwe lwa vha lozwa, vha vho ḓo fulufhedzea, vha ḓitika nga Muṋe washu Mukhethwa wa Israele. Vhaḓuhulu vha Jakopo vha si gathi vho salaho vha ḓo humela ha Mudzimu Ramaanḓa. Nangwe zwino vhathu vhau iwe Israele vho ḓala unga muṱavha wa lwanzhe, hu ḓo vhuya vha si gathi. Zwo dzula zwo dzudzanywa uri vha kha ḓi ḓo lozwiwa vha kumbiwa; hezwo zwo vha fanela. Ee, Muṋe wa zwoṱhe, Muṋe washu Mulangazwoṱhe, u ḓo ḓisa ndozwo shangoni ḽoṱhe ye a dzula o dzudzanya. Muṋe wa zwoṱhe, Muṋe washu Mulangazwoṱhe, u ri, “Inwi vhathu vhanga ni no dzula Tsioni, Vhaashuru ni songo vha ofha, naho vha tshi ni rwa nga mbaḓa, vha ni likita nga mbuno sa zwiḽa zwe na vha ni tshi itwa nga Vhaegipita. Ndi ḓo ṱuwa ndi tshi dzikisa mbiti dzanga, nda si tsha ni sinyutshela; ndi ḓo dzi livhisa kha Vhaashuru nda vha lozwa. Nṋe Yahavee Mulangazwoṱhe ndi ḓo vha tshaela nga tshimebi tshanga unga zwiḽa ndi tshi tshaela Vhamidiani Tomboni ḽa Orebe, nda angaladza mbuno yanga nṱha ha lwanzhe unga zwiḽa ndi tshi rwa Vhaegipita. Musi wonoyo ndi ḓo ni rula muhwalo u re mahaḓani aṋu, nda ni rula dzhogo i re mutsingani waṋu, na nga phulu yo nonaho i no vunḓa dzhogo.” Mmbi ya Ashuru yo thuba muḓi wa Ayathi, vha fhira nga Migironi, vha sia thundu dzavho Mikhimashi! Vho rwa muduba vha fhira nga pharani, vha ri, “Ri ḓo lala Geba.” Vha Rama vha a tetemela, vha Gibia musanda wa Saulo vha khou shavha! Inwi vhathu vha Galimu, tshemani! Inwi vha Laisha, thetshelesani! Anathotho, wo welwa! Vha Madimena vho shakuliswa; vha Gebimu vha khou dzumbama; ṋamusi ḽi ḓo kovhela Vhaashuru vho no ima Nobo, vha khou sumba thavha ya Tsioni nga mavili, vha sumba muḓi wa Jerusalema. Vhonani, Muṋe washu Mulangazwoṱhe, Ene Muṋe wazwo, u ḓo vha hovha vha gegenedzea, vha nga matavhi o swarulwa kha muri, vha ḓihudzaho na vhaḓivhalea vha ḓo wiswa vha ṱukufhadzwa. U ḓo vha tumulela fhasi unga miri tshivhindini tsha ḓaka i tshi remiwa nga mbaḓo; Libanoni i ḓo wa na vhugala hayo. Lutsinga lwa Dafita lwa vhuhosi lu nga muri wo reṅwaho, hone hu ḓo dovha ha bvelela khosi kha vhaḓuhulu vha Isai, zwa nga ḓadzwane ḽi tshi mela kha tshiguṱe, ḽa aṋwa mitshelo. Muya wa Muṋe washu u ḓo dzula khae, a mu ṋea vhuṱali na ṱhalukanyo, a mu funza maano a mu fha maanḓa, a vha na nḓivho, a vhusa a tshi ofha Muṋe washu, u mu ofha ḽa vha ḽone dakalo ḽawe. Ha nga haṱuli nga u sedza tshifhaṱuwo tsha muthu kana nga u tevhela tshele; a tshi haṱula ha nga ṱaluli vhaheḓana, u ḓo tsireledza pfanelo dza vhatshinyali; ipfi ḽawe ndi mbuno i rwaho shango; khaṱhulo dzawe dzi vhulaha vhavhi, bannda yawe ndi khaṱhulo mbuya; o ḓivhofha khundu nga u fulufhedzea. Maṱalerwa na nngu zwi ḓo dzula zwoṱhe nga mulalo, nngwe dza shuvhama na mbudzi, ṋamana dza fula na ndawana, dza liswa nga ṅwana muṱuku; kholomo na biara dzi ḓo fula dzoṱhe, vhana vhadzo vha shuvhama vhoṱhe nga mulalo; ndau i ḓo dia muhwane unga kholomo; tshixele tshi ḓo tamba tsini ha mulindi wa mbeḓa, ṅwana a longa tshanḓa muinani wa tshitemahe; thavhani yanga khethwa a vha tsha ḓo huvhadzana, a vha tsha do lozwana; shango ḽi ḓo ḓala nḓivho ya Muṋe washu unga lwanzhe lwo ḓala maḓi. Musi wonoyo Ḓadzwane ḽa Isai ḽi ḓo ima ḽa vha tshiga kha dzitshakha, a ṱoḓwa nga vhoṱhe, vha khunyelela musanda wawe vha mu hulisa. Musi wonoyo Muṋe wa zwoṱhe u ḓo dovha a sumbedza maanḓa awe, a vhuisa tsalela dza vhathu vhawe hayani, a vha pfulusa Ashuru na Egipita na Phathirosi na Kushu na Elamu na Shiniari na Hamathi na mashangoni o tangaho lwanzhe. U ḓo imisa tshiga tsha u sumbedza dzitshakha uri u khou dovha u kuvhanganya vhathu vha Israele vho balanganaho, a vhuisa vha Juda vhe vha vha vho hasekana khuḓani nṋa dza ḽifhasi. Vivho ḽa Efraimi ḽi ḓo fhela, a vha tsha ḓo vhivha Juda; vhuswina ha Juda vhu ḓo guma, a vha tsha ḓo vutshela Efraimi; vha ḓo ima vhoṱhe, vha tsa na mabama vho livha vhukovhela, vha zhakekanya Vhafilista vha vha zhuvhula unga goni, vha ṱangula na vhathu vha no dzula Vhubvaḓuvha, vha zhongondedza na Edomo na Muaba, Vhaamoni vha luvha. Muṋe washu u ḓo xisa tshoṱhe ḽigero ḽa lwanzhe lwa Egipita, a angaladza tshanḓa tshawe nṱha ha mulambo wa Yufuratha, wa oma nga muya u fhisaho, a u fhandekanya, wa bva zwidambwana zwiṱanu na zwivhili, muthu a kona u wela, na navhula á songo bvula. Hu ḓo vha na gondo ḽi bvaho Ashuru, ḽine tsalela dza vhathu vhawe vha vhuya ngaḽo, u ḓi nga ḽiḽa ḽa Vhaisraele vha tshi pfuluwa Egipita. Musi wonoyo ni ḓo ri, “Muṋe washu, ndi a u renda! Wo vha wo ntsinyutshela, hone zwino mbiti dzau dzo fhela, wo mphumudza. Vhukumakuma Mudzimu ndi Mutshidzi wanga; a thi tsha ḓo ofha, ndi fulufhela Ene. Yahavee Muṋe washu ndi Ene nungo dzanga, ndi imba Ene, ndi Mutshidzi wanga. Ni ḓo pembela na ka maḓi zwisimani zwi ṋeaho vhutshilo.” Musi wonoyo ni ḓo ri, “Livhuhani Muṋe washu, mu vhidzeni a ni farise, ḓivhadzani dzitshakha mishumo yawe mihulu, vha sumbedzeni vhuhulu hawe. Imbelani Muṋe washu, o ita zwithu zwihulu; shango ḽoṱhe nga ḽi zwi ḓivhe hezwo. Inwi vhathu vha Tsioni, ṱavhani mukosi ni fhululedze! Edzonu vhona uri Mukhethwa wa Israele a re vhukati haṋu o hula hani!” Haya ndi malaedzwa a no amba Babele. Mudzimu o a dzumbululela Yesaya ṅwana wa Amutsi. O ri, “Imisani tshiga tsha nndwa muṱumbani wa tshikwara hu vhonalaho, ni vha vhidzelele. Vha vhidzeni nga tshanḓa, vha dzhene nga khoro dza vhaḓivhalea. Ndo ruma maswole vhe vha ḓikumedza Nṋe; ndo vhidza vhahali vhanga uri vha nndifhedzele; ndi vhane vha pembelela u kunda hanga.” Thetshelesani mukosi u pfalaho dzithavhani – mubvumo wa gogo ḽihulu ḽa vhathu, mubvumo wa mivhuso na dzitshakha vha tshi kuvhangana! Muṋe washu Mulangazwoṱhe u khou lugisela mmbi yawe u bva pfumo. Vha bva mashangoni a kule, henengei vhusendekamisi. Muṋe washu o sinyuwa, o ḓa na zwihali zwawe u lozwa shango ḽoṱhe. Honḓani, ḓuvha ḽa Muṋe washu ḽi tsini; Ramaanḓaoṱhe u ḓo lozwa zwoṱhe. Zwanḓa zwoṱhe zwi ḓo kulea nungo, mbilu dzoṱhe dza ṋoka; vha ḓo farwa nga nyofho, vha zhakeledzwa nga vhuṱungu vhu no nga ha musadzi e tsini na u vhofholowa; vha ḓo lavhelesana vho hanganea, zwifhaṱuwo zwó tshenuluwa nga ṱhoni. Vhonani, ḓuvha ḽa Muṋe washu ḽi khou ḓa, ḓuvha ḽa tshiṱuhu, ḽa mbiti dzawe dzi ofhisaho, ó sinyuwa; ḽifhasi ḽi ḓo sala ḽi soga; u ḓo lozwa vhatshinyi vha re khaḽo. Ṋaledzi dza lutomboni na mulalavhungu wadzo a zwi tsha ḓo vha na tshedza; ḓuvha ḽi ḓo bva ḽo swifhala, na ṅwedzi a u tsha ḓo penya. Muṋe washu u ri, “Ndi ḓo ṱungufhadza shango nga mulandu wa vhuvhi haḽo, vhavhi nda vha rwela milandu yavho, ndo laṱisa vhane vha ḓihudza, vha tshiṱuhu vha u ḓiḓivha nda vha ṱukufhadza. Ndi ḓo ita uri vhathu vha sale vha si gathi, vha shaee u fhira musuku wa Ofiri.” Muṋe washu Mulangazwoṱhe u ḓo dzinginyisa ḽiṱaḓulu, shango ḽa thengathenga ḽa sudzuluwa vhudzuloni haḽo, musi wonoyo a tshi sumbedza mbiti dzawe dzi ofhisaho. Tshakha dza vhatsinda vha dzulaho Babele dzi ḓo balangana dza shavhela mashangoni adzo, dza nga phala dzo shushedzwaho, dza nga nngu dzi si na mulisa. Ane a farwa, tshawe ndi u vhulawa; ane a thubiwa u ḓo ḽiwa nga pfumo. Tshetshe dzavho dzi ḓo pwashekanywa vho ḓi ṱalela zwavho, nnḓu dzavho dza ṱangulwa, vhasadzi vhavho vha tshipiwa. Muṋe washu u ri, “Ndi khou ritha Vhamedia uri vha die Babele; vhone siliva a vha i takaleli, na musuku a vha u londi. Vha ḓo lozwa vhaṱhannga nga vhura na misevhe, na tshetshe a vha nga dzi khathutsheli, na vhana a vha nga vha pfeli vhuṱungu.” Babele, yone ndalama i fhiraho mivhuso yoṱhe, hone vhugala vhune Vhakhaladia vha ḓihudza ngaho, Mudzimu u ḓo u phusukanya sa zwe a ita Sodoma na Gomora. A hu tsha ḓo vhuya ha dzula muthu, ha vhuya ha fhira mirafho na mirafho; na mutendeleki wa phangani ha nga akhi dennde yawe henefho, na mulisa a nga si vhuye a ladza nngu dzawe henefho. Hu ḓo lala phukha dza phangani, matumba a ḓala magwitha, mphwe dza dzula henefho, ha thamuwa madimoni a mbokoṱo, vhudzumbamoni hawo ha lila phele, phunguhwe dza dzula pfamoni dzawo dza vhugala. Ndi hone tshifhinga tsha Babele tsho swika; maḓuvha awo a vho ṱoḓou fhela. Muṋe washu u ḓo dovha a khathutshela vhaḓuhulu vha Jakopo, a dovha a nanga Vhaisraele, a vha vhuedzedza shangoni ḽavho vha awela. Na vhatsinda vha ḓo ḓa vha dzula navho henefho, vha ṱangana na vha nnḓu ya Jakopo. Tshakha dzi ḓo endedza Vhaisraele uri vha humele shangoni ḽa havho. Henefho shangoni ḽa Muṋe washu ndi hune tshakha dza ḓo shumela Israele dzi dziphuli; vhe vha vhuya vha thuba Israele, vha vho ḓo thubiwa nga Israele; ndi hone vhathu vha Israele vha tshi ḓo vhusa vhe vha vhuya vha vha kandeledza. Hee Israele, musi une Muṋe washu a ḓo u awedza wa si tsha tambula, wa si tsha salwa murahu, a u bvisa vhupulini hau ha tshiṱuhu, ndi hone u tshi ḓo rovhedza khosi ya Babele, wa ri, “Khosi ya tshiṱuhu zwo i fhelela! Ha tsha ḓo dovha a kandeledza muthu. Muṋe washu o vunḓa mbuno ya vhavhi; o konyola luḓo lwa vhavhusi, lwe mahosi a rwa ngalwo vhathu ó sinyuwa a tshi vha bumudza a sa imi, a luvhisa dzitshakha o sinyuwa, a levha a sa humi. Zwino ndi hone shango ḽoṱhe ḽo awela, ḽo lala, vhathu vha a fhululedza; misese na mikedara ya Libanoni i fhululedza u wa hau, ya ri, ‘Koṱo, zwino wo wiswa! A hu tshee na ane a ḓo ri rema!’ “Vhudzulavhafu ngei fhasi ho rithea, ho ḓilugisela u u ṱanganedza; vhu vusa mimuya ya vho faho uri i u reshe u tshi swika; vhoṱhe vhonkhwalasambi vha shango, vhoṱhe vhe vha vha vhe mahosi a dzitshakha, vhu vha vusa kha khuluṋoni dzavho. Vhoṱhe vha ḓo u goḓa vha ri, ‘Khefha na iwe-vho u tshi vho shaya nungo unga riṋe! Ri vho fana muhali. A u tsha lidzelwa mbila; vhugala hau hoṱhe wo tsela naho vhudzulavhafu; thovho yau ndi mbundudzi, u vho fuka mbungu. Iwe Masase i penyaho, ṅwana wa mapfuvhi, wo wa hani u tshi bva ṱaḓulu! Zwiḽa kale wo kunda dzitshakha, fhedzi zwino na iwe wo poswa fhasi. Wo vha u tshi vhona unga u ḓo gonya makoleni, wa vhea khuluṋoni yau nṱha-nṱha ha ṋaledzi dza Mudzimu, wa dzula thavhani ya midzimu devhula kule-kule na rera noṱhe milandu, wa namela miṱumba ya makole, wa ḓiita Waṱaḓuluṱaḓulu. Zwino khezwi, wo godimiselwa fhasi-fhasi dindini.’ Vhoṱhe vhane vha u vhona vha ḓo u ṱalela, vha elekanya zwo u welaho, vha ri, ‘Nṋa uyu ndi ene uḽa munna we a vhuya a dzinginyisa ḽifhasi, a tshi ri u swika, mivhuso ya tetemela. Nṋa ndi ene we a lozwa miḓi, shango ḽa sala ḽi phanga? Ndi ene uḽa we a si vhuye a vhofholola mathubwa uri vha humela hayani?’ Mahosi oṱhe a dzitshakha o lala zwavhuḓi, muṅwe na muṅwe u na tshalo tshawe, fhedzi iwe a u na tshalo, wo kudzwa nnḓa, unga davhi ḽo laṱwaho; wo fukedzwa nga zwitumbu zwa vho vhulawaho, vho faho vha tshi rungwa nga pfumo, vha poswa dindini ḽa matombo unga tshitumbu tsho kandekanywaho. Vhunga wo ṱahadza shango ḽau, wa vhulaha vhathu vha hau, a u nga swiṱwi unga maṅwe mahosi; u muvhi, a hu na na ṅwana wau na muthihi ane a ḓo sala a tshi pfala. Bulayo nga ḽi thome! Vhana vhawe nga vha iswe vungani vha vhulawe, vha fele milandu ya vhomakhulukuku wavho, muṅwe wavho a sa ḓo dovha a vhusa shango a ḽi ḓadza miḓi yawe.” Muṋe washu Mulangazwoṱhe u ri, “Ndi ḓo vha vutshela, nda phusukanya Babele, dzina ḽawo ḽa si tsha pfala. A thi nga sii tshithu – a thi nga sii vhana, a thi nga sii na muthihi. Ho amba Nṋe Yahavee. Ndi ḓo hu ita maṱafa, ha sala hu vhudzulo ha magwitha. Ndi ḓo swiela Babele nga luswielo lu no swielela zwoṱhe kule.” Ho amba Muṋe washu Mulangazwoṱhe. Muṋe washu Mulangazwoṱhe o ana a ri, “Vhukumakuma zwe nda dzudzanya zwi ḓo itea; zwe nda ḓiimisela u zwi ita zwi ḓo khunyelela: Ndi ḓo lozwa Vhaashuru shangoni ḽanga ḽa Israele, nda vha kandekanya thavhani dzanga. Ndi ḓo vhofholola vhathu vhanga dzhogoni ya Vhaashuru, nda vha rula muhwalo we vha vha hwesa. Heyo ndi yone nzudzanyo yanga ye nda dzudzanyela shango ḽoṱhe; ndo angaladza tshanḓa, ndi ḓo ṱuwa ndi tshi rwa tshakha dzoṱhe.” Muṋe washu Mulangazwoṱhe o humbula a fhedza, ane a nga zwi thutha ndi nnyi? O angaladza tshanḓa, tshi nga humiswa nga nnyi? Nga ṅwaha we khosi Ahasi a dzama, Mudzimu o ḓivhadza Yesaya ndaedzo heino: Inwi Vhafilista noṱhe, ni songo ri u vhona mbuno ye ya vha i tshi ni rwa yo konyowa na pembela; ho fa vuluvulu, hu ḓo ḓa khangala yo ruḓa maṱo; gumba ḽa ṋowa ḽi thothonya ḓiragoni ḽi fhufhaho. Vhashai vha vhashai vha ḓo wana pfulo; vhaheḓana vha ḓo lala vha sa ofhi tshithu, hone vhana vhaṋu ndi ḓo vha lozwa nga nḓala, nda vhulaha tsalela dzaṋu, ha si sale muthu. Inwi vhalindi vha khoro, ongolelani! Iwe muḓi, itou udza! Inwi Vhafilista noṱhe, itonu ṋoka nga nyofho! Hu khou ḓa buluvhutsi ḽi tshi bva devhula – ndi mmbi i si na magoswi. Vhaḓinḓa vha Vhafilista ri tshi vha fhindula ri ḓo ri mini? Ri ḓo ri, “Muṋe washu o tea Tsioni, wa ima wo khwaṱha, vhathu vhawe vha tambulaho vha ḓo shavhela hone.” Malaedzwa a no amba Muaba ngeano: Muḓi wa Ara u re Muaba wo phusukanywa, wo lozwiwa nga vhusiku vhuthihi fhedzi! Muḓi wa Kiri u re Muaba wo phusukanywa, wo lozwiwa nga vhusiku vhuthihi fhedzi! Vhathu vha Diboni vha khou gonya thembeleni; vha raha mivhundu vha yo ṋekedza zwiṱhavhelo vha tshi lila; vhathu vha Muaba vha gonya Nebo vha honḓa, vha ima Medeba vha tshema. Vho palula ṱhoho, vho vheula ndebvu nga u pfa vhuṱungu. Vhathu magondoni vho ambara madzanganda, vha honḓa vhe nṱha ha ṱhanga dza nnḓu, vha rothisa miṱodzi na mikotoni. Vhathu vha Heshebono na Eliali vha ṱavha mukosi, tshililo tshavho tshi pfala u swika Jahatsi. Vhahali vha Muaba vha ṱavha mukosi nga nyofho, a vha tshee na nungo. Mbilu yanga i lilela Muaba; ḽi nga kholomo ya miṅwaha miraru i sa tendi u hwala dzhogo, i vho shavha ya vhuya ya swika Tsuara; vha gonya mabama vho livha Luhithi, vha tshimbila vha tshi lila; vhaṅwe vha shavhela Horonaimi vha tshi tou gomela nga u vhona ndozwo. Zwisima zwa Nimirimu zwo xa, hatsi ha puta, miri ya fa, a hu tshee na tshidala tsho salaho; vhathu vha wela Govha ḽa Miṋengeledzi vha tshi linga u shavha na thundu dzavho dzo salaho; hoṱhe-hoṱhe masakhani a Muaba hu pfala mukosi wa tshililo tshavho; u honḓa havho hu pfala u swika Egilaimi; tshigomelo tshavho tsha pfala na Bieri Elimu. Ngei Dimoni mulambo wo tswuka nga malofha, fhedzi hu kha ḓi ḓo ḓa zwihulu; ee, vhoṱhe vho salaho Muaba vha ḓo vhulawa nga dzindau, ha pondwa vho salaho shangoni. Ṋemashango u dzula muḓini wa Tsioni; inwi ni re Sela, mu luvheni nga ngwana; rumani vhaḓinḓa vha dzi ḓise nga nḓila ya phangani. Vha mu vhudze vha ri, “Vhasadzi vha Muaba vha nga zwiṋoni zwo shushwaho tshiṱahani tshazwo, zwa fhufha, vha sokou tendeleka maḓambuwoni a mulambo wa Arinoni; nga ri ṋewe nyeletshedzo, yone ambadzifhele! Ri dzitshavhi, nga ri dzumbwe hune muthu a nga si ri wane! Ri tsireledzwe unga muri une wa ḓisa murunzi u rotholelaho ḽi tshi fhisa masiari tshivhangalala; ro fhalala, ri songo kovhelwa maswina! Tshavhi dza Muaba nga dzi litshwe dzi dzule shangoni ḽa thovhele, ri tsireledzwe, ri si lozwiwe!” Mukandeledzi zwi ḓo mu fhelela, ndozwo i ḓo fhela, mudzia-u-levha u ḓo pfuluwa shangoni. Pfamoni ya Dafita hu ḓo imiswa khuluṋoni yo tewaho kha u fulufhedzea; ane a dzula khayo u ḓo fulufhedzea, a tshi haṱula ha nga ṱaluli, u ḓo mbo ḓi lwela zwi re zwone. Vhathu vha Juda vha ḓo ri, “Ro zwi pfa uri Vhamuaba vha a ḓihudza; ri a ḓivha uri vha a ḓiḓivha, vha a ḓikukumusa, vha na mukundulela, hone mazuwo avho ndi mahandana, vha ḓo honḓa, vha ḓo tshema, vha ḓo lila vho kulea nungo, vha tshi elelwa madzanga e vha vha vha tshi a ḽa muḓini wa Kiri Hareshethe. Masimu a Hesheboni o oma; minḓirivhe ya Sibima yo puta; mahosi a dzitshakha vho vunḓekanya minḓirivhe yavhuḓi ye ya vhuya ya adza ya guma Jaasere, ya swika phangani, maḓadzwane ayo a navha u swika lwanzheni. Na nṋe ndi a lila unga vha Jaasere vha tshi lila, vha tshi lilela minḓirivhe ya Sibima. Hee Hesheboni! Hee Eliali! Ndi ni sheledza nga miṱodzi! Khaṋo ya mitshelo na nḓirivhe yo kaṱudzwa nga mukosi wa maswina. Tshikovhani tsho vhibvelaho a hu tsha pembelwa; a hu na ane a fhululedza masimuni a minḓirivhe, a hu na a no ṱavha mukosi wa dakalo, a hu na a no suka nḓirivhe bonḓeloni a inga waini, mukosi wa dakalo wo fhela. Mbilu yanga i ṱungufhalela Muaba, luvalo lwa tetemela unga mbila dzi tshi ndiliii – ndi tshi humbula Kiri Hareshethe muṱoḓo wanga u a tumuwa. Vhamuaba vha tshi ḓidina nga u gonya mivhundu vha tshi yo ṋekedza zwiṱhavhelo vha tshi yo rabela thembeleni, ndi u sokou ḓinetisa.” Ndi yone ndaedzo ye ya buliwa kale nga Muṋe washu a tshi amba Muaba. Hone zwino Muṋe washu u ri, “Hu tshi tou fhela miṅwaha miraru, hu tshi vhaliwa miṅwedzi na maḓuvha, vhukumakuma lupfumo luhulu lwa Muaba lu ḓo vha lwo nyamalala; naho zwino ḽi na vhathu vhanzhi, hu ḓo tou sala vha si gathi; vha ḓo vha vha si tshee na nungo.” Malaedzwa a no amba Damasko ngea: Damasko a u tsha ḓo vha muḓi, u ḓo sala u thulwi ya matumba. Miḓi ya Aruere a i tsha ḓo dzula vhathu, i ḓo sala i pfulo ya nngu na kholomo; a hu na ane a ḓo dzi khadela kule. Kha ḽa Efraimi a hu tsha ḓo sala muḓi wo tingeledzwaho nga mutsheṱo; Damasko a u tsha ḓo vhusa; hu ḓo sala Vhaaramu vha si gathi, vha vho ḓo lingana na Vhaisraele. Ho amba Muṋe washu Mulangazwoṱhe. Musi wonoyo vhugala ha vhaḓuhulu vha Jakopo vhu ḓo fhela; mapfura a muvhili a ḓo vha fhelela. Zwi ḓo nga mukaṋi a tshi kaṋa, a tshi ṱhukhula ṱhotshe nga tshanḓa tshawe, zwa nga muthu a tshi ṱala ṱhalane govhani ḽo vhibvelaho ḽa Refaimi. Hu ḓo sala hu tshi tshila vha si gathi; vha ḓo nga muolivi wo dzinginyiswaho, nyolivi dza wela fhasi, ha sala mbili kana tharu kha matavhi a nṱha-nṱha, na dziṅwe dzi si gathi kha matavhi a fhasi. Ho amba Muṋe washu Mudzimu wa Israele. Musi wonoyo vhathu vha vho ḓo sedza Muvhumbi wavho; vha ḓo ṱalela Mukhethwa wa Israele. A vha tsha ḓo fulufhela aḽiṱari dze vha vhumba nga zwanḓa zwavho, a vha tsha ḓo sedza mishumo ya zwanḓa zwavho – thanda dza mudzimutshisadzi Ashera na aḽiṱari dza u fhisela zwioro. Musi wonoyo vhathu vha ḓo hwalwa miḓini yo dzivhelwaho, ya sala i matumba, zwa nga zwiḽa Vhaisraele vha tshi swika, vha wana dzithavhani ḽi ḓaka fhedzi; ḽi ḓo sala ḽi soga. Vhaisraele, no hangwa Mudzimu Mutshidzi waṋu; a ni tsha humbula bako ḽine na khuda ngaḽo. Hufha ni tshi vho limela Adonisi ngade, na simela midzimu maḓadzwane. Naho ni tshi ri u zwi ṱavha zwa mbo ḓi simuwa, zwa fhufhumisa ḓuvha ḽeneḽo, ni ḓo kaṋa thulwi ya khombo, na ḓadza maḓulu nga maṱungu a sa lafhei. Ipfani tshakha dzo halifha, dzo halifha unga lwanzhe lu tshi bvuma; ipfani vilinga ḽa dzitshakha, dzi unga sa magabelo a tshi kuḓana! Naho tshakha dzi tshi unga sa magabelo a tshi kuḓana, Mudzimu a tou dzi kaidza dzi mbo ḓi humela murahu, dza pandamedzwa unga mathukhwi o hwalwaho nga muya dzithavhani, dza nga luguli lwo hwalwaho nga tshiḓumbumukwe. Nga madekwana vha mbo ḓi welwa nga zwi ofhisaho, ḽi sa athu tsha vha wanala vha si tsheeho. Ndi wone mukovhe wa vhane vha ri ṱangula; ndi yone pfufho ya vhane vha ri kandekanya. Shango ḽiḽa ḽo navhaho na milambo ya Kushu, milongani ya Nile, hu no pfala u ṅoṅa, ḽi ḓo zwi vhona. Shangoni ḽeneḽo hu bva vhaḓinḓa, vha ḓa vha tshi tala maḓini nga magungwa o fhaṱwaho nga ṱhanga. Inwi vhaḓinḓa vha luvhilo, humani, ni vhuelele ha lushaka lwa haṋu, lwa vhathu vhalapfu, vha lukanda lu penyaho, vha no ofhiwa nga ḽifhasi ḽoṱhe, lushaka lwa mukundulela lu no levha, lwa shango ḽo fhandekanywaho nga milambo. Inwi noṱhe ni no dzula shangoni! Inwi vhathu vha ḽifhasi ḽoṱhe! Tshiga tsha nndwa tshi tshi imiswa dzithavhani, ni tshi sedze! Phalaphala i tshi lila ni thetshelese! Muṋe washu o mmbudza a ri, “Ndi ḓo ri tshete, nda sokou sedza ndí vhudzuloni hanga, nda nga biso ḽo dzikaho ḓuvha ḽi tshi penya, nda nga khuli i tshi tiba ḓuvha ḽi tshi fhisa tshilimo. Maswina a ḓo lozwa Vhakushu zwa nga lufhanga lu tshi tumula davhi ḽa munḓirivhe, maḓadzwane a khwathiwa maluvha ó no fhufhurea, nḓirivhe dzi tshi vho vhibva, dzi sa athu fulwa. Zwitumbu zwavho zwi ḓo sala zwi tshi ḽiwa nga maanga a thavha na zwivhanda zwa ḓaka; zwi ḓo ḽiwa nga maanga tshilimo tshoṱhe, vhuriha hoṱhe zwa ḽiwa nga zwivhanda.” Musi wonoyo Muṋe washu Mulangazwoṱhe u ḓo ṋekedzwa nduvho nga lushaka lwa vhathu vhalapfu, vha lukanda lu penyaho, na nga lushaka lwa kule lu no ofhisa u fhira na vhenevho, lushaka lwa mukundulela lu no levha, lwa shango ḽo fhandekanywaho nga milambo. Vha ḓo dzi ḓisa thavhani ya Tsioni hune Muṋe washu Mulangazwoṱhe a luvhiwa hone. Ndaedzo i no amba Egipita ngeino: Vhonani, Muṋe washu o namela gole ḽa luvhilo, u khou ḓa Egipita. Midzimu ya Egipita i tshi mu vhona i a tetemela; mbilu dza Vhaegipita dzi tou ṋoka. Muṋe washu u ri, “Ndi ḓo luṱanya Vhaegipita vha lwa nga tshavho, mukomana a lwa na murathu, muhura a lwa na muhura, miḓi ya vutshelana, mivhuso ya lwa. Vhaegipita vha ḓo kanganea; ndi ḓo piringanya maano avho; vha ḓo ṱoḓa nyeletshedzo kha midzimu na vhadzimu na mingome na milomo ya vhadzimu. Vhaegipita ndi ḓo vha kumedza muvhusi wa tshiṱuhu; vha ḓo vhuswa nga khosi i ofhisaho.” Ho amba Muṋe washu Mulangazwoṱhe, Ene Muṋe wazwo. Mulambo wa Nile u ḓo xa, ḓuvha ḽa gotsha, mavu a sala o oma mulamboni; milonga yawo i ḓo nukha, maḓi a fhungudzea migeroni ya Egipita, ṱhanga na madzhesi zwa puta, khathihi na zwimela zwi re miṱangani hune Nile wa shela, na masimu oṱhe a navhaho na mulambo a do oma, zwimela zwa puta zwa vhudzulelwa kule nga muya, zwi sa tsha vha hone, vhoṱhe vha no tshila nga u rea khovhe mulamboni wa Nile vha gomela, vha honḓa, vha fhelela, zwilazwulo zwavho na mambule zwa si tsha vha na mushumo. Vhahoṱi vha muḓali vha ḓo ḓaḓa, vhaluki vha masila vha kulea nungo; vhaluki vha masila vha ḓo ṱungufhala, vhashumi vha no hola vha hanganea. Vhahulwane vha muḓi wa Tsuani vha tou vha matsilu; vhaṱali vha vhaṱali vha no eletshedza Farao vha eletshedza zwa vhutsilu fhedzi. Ni vhudza Farao na ri, “Nṋe ndi muṅwe wa vhaṱali, ndi muḓuhulu wa mahosi a kale!” Hone ni nga amba hani nga u ralo? Iwe khosi ya Egipita, vhaḽa vhaeletshedzi vhau vha vhuṱali vha ngafhi? Khamusi vha nga u sumbedza, vha u vhudza zwe Muṋe washu Mulangazwoṱhe a dzudzanyela Egipita. Vharangaphanḓa vha Tsuani vho tsilufhala; vhahulwane vha Nofo vho fhurea; vhone khokho dza lushaka, vho pambusa Vhaegipita nḓilani. Muṋe washu o vha ṱanganya dziṱhoho, vha pepeleka unga tshidakwa, vha ḓaḓisa Egipita kha zwoṱhe zwine ḽa ita; ḽi pepeleka unga tshidakwa tshi tshi redzemuswa nga maṱanza atsho. A hu na na muthihi Egipita ane a nga ḓitshidza – hu mupfumi, hu mushai, hu muḓivhalea, hu a no nyadzea. Musi wonoyo vhanna vha Egipita vha ḓo ofha unga vhasadzi; vha ḓo tetemela nga nyofho vha tshi vhona Muṋe washu Mulangazwoṱhe o angaladza tshanḓa a tshi ṱoḓa u vha rwa. Shango ḽa Juda ḽi ḓo dzula ḽi tshi ofhisa Vhaegipita, vhoṱhe vhane vha pfa hu tshi ambiwa Juda, vha tshi humbudzwa zwo vha livhaho zwe vha dzudzanyelwa nga Muṋe washu Mulangazwoṱhe. Misi yeneyo hu ḓo vha na miḓi miṱanu ya Egipita hune ha ambiwa Tshiheberu; vhathu vha henefho vha ḓo ana nga dzina ḽa Muṋe washu Mulangazwoṱhe; muṅwe wa miḓi yeneyo u ḓo pfi Muluvhaḓuvha. Musi wonoyo hu ḓo vha na aḽiṱari ya Muṋe washu tshivhindini tsha shango ḽa Egipita, masakhani aḽo ha vha na phuphu ya tombo ya tshihumbudzo tsha uri Ene u hone henefho. Tshi ḓo vha tshone tshiga tshi no ṱanzilela Muṋe washu Mulangazwoṱhe shangoni ḽa Egipita, uri musi vha tshi kandeledzwa vha ḓo ri u ṱavhela Muṋe washu mukosi, Ene a ruma mutshidzi, a vha lamukisa a vha vhofholola. Muṋe washu u ḓo ḓidzumbululela Vhaegipita; musi wonoyo ndi hone vha tshi ḓo ḓivha Muṋe washu vha mu luvha, vha mu ḓisela zwiṱhavhelo na nduvho, vha mu anela vha dovha vha ita zwe vha ana. Muṋe washu u ḓo rwa Vhaegipita lu ṱungufhadzaho, a dovha a vha fhodza; vha ḓo rembulutshela khae, Ene a thetshelesa thabelo dzavho a vha fhodza. Musi wonoyo hu ḓo vha na gondo ḽi no bva Egipita ḽi tshi ya Ashuru; Vhaashuru na Vhaegipita vha ḓo dalelana, vha luvha Mudzimu vhe tshithu tshithihi, vha vhuraru vha vha Vhaisraele, tshakha dzoṱhe dza ḽifhasi dza wana mashudu nga Israele. Muṋe washu Mulangazwoṱhe u ḓo vha shudufhadza a ri, “Ndi a u shudufhadza iwe Egipita, vhathu vhanga, na iwe Ashuru, wone mushumo wa zwanḓa zwanga, na Israele, vhathu vhanga vhe nda vha nanga.” Saragoni khosi ya Ashuru o ruma mulangammbi wawe muhulwane u yo dia Ashidodo. Nangoho a ḓa a u thuba. Izwo zwo vha hone ho no fhela miṅwaha miraru tshee Muṋe washu a amba na Yesaya ṅwana wa Amutsi, a mu vhudza a ri, “Bvula madzanganda au na navhula dze wa ambara.” Izwo a zwi tenda, a tshimbila e fhedzi, na navhula a songo ambara. Musi ho no fhela miṅwaha miraru a tshi tshimbila e fhedzi, Muṋe washu a ri, “Muḓinḓa wanga Yesaya o vha a tshi khou tshimbila e fhedzi, na navhula a songo ambara, a vhuya a fhedza miṅwaha miraru ó ralo e tshiga, a tshi ṱulela Egipita na Kushu. Zwivhotshwa zwine khosi ya Ashuru ya ḓo zwi thuba Egipita na Kushu i ḓo zwi khada nga u ralo zwi fhedzi. Hu ḓe vhaṱuku, he vhahulwane, vha tshimbila vhe fhedzi, na navhula vha songo ambara, maraho e nnḓa, Vhaegipita vha tou shona! Vhe vha vha vha tshi fulufhela Kushu, vha zuwa Egipita, zwi ḓo vha ofhisa vha shona. Musi wonoyo vhathu vhane vha dzula khunzikhunzini ya Filista vha ḓo ri, ‘Vhonani zwo itwaho vhathu vhe ra vha ro vha fulufhela ra shavhela khavho uri vha ri tsireledze kha khosi ya Ashuru! Zwino riṋe ri ḓo ponyoka hani?’ ” Ndaedzo i no amba phanga ya tsini ha lwanzhe ngeino: Hu khou ḓa mutshoṱheli a tshi bva phangani, shangoni ḽi ofhisaho; u ḓa a tshi nga zwiḓumbumukwe zwi tshi swiela zwi tshi buḓekanya Negeve. Ndo sumbedzwa bono ḽi ofhisaho: Mmbi ya Elamu nga i gonye! Mmbi ya Media nga i govhele miḓi! Mufheṱi nga' fheṱwe! Muṱanguli nga' ṱangulwe! U tambudzwa ha vhathu nga Babele ndi ḓo hu fhelisa! Nda ri u zwi vhona, miraḓo yanga ya tou rema, nda pfa vhuṱungu vhu no nga ha musadzi e tsini na u vhofholowa, nda ri u zwi pfa zwa nkamba, nda ri u zwi vhona nda ofha. Ndi a dzunguluwa, ndi khou tetemela nga nyofho. Ndo vha ndi tshi tou ri ḽi kovhela lini, hone ḽa ḓi nnḓisela nyofho fhedzi. Nda vhona bono ḽa vhuṱambo ho lugiswa, maṱafula a adzelwa, ha dzulwa fhasi, ha ḽiwa, ha nwiwa; kathihi fhedzi ha pfala mukosi u tshi ri, “Inwi vhalangi, takuwani! Ḓodzani zwiṱangu zwaṋu mapfura!” Muṋe wa zwoṱhe o amba na nṋe a ri, “Iyo vhea ṱholi, i ambe zwine ya vhona. A vhona gariki dza bere, vhathu vha tshi ḓa vho namela bere nga vhavhili nga vhavhili, na gariki dza donngi, na dza gamela, a sedze a tou sedzesa.” Ṱholi ya vhidzelela ya ri, “Muṋe wa zwoṱhe, ndo ima ndi kha tshiingamo ḓuvha ḽoṱhe, na vhusiku nda si sudzuluwe he nda vhewa. Ngouḽaa u khou ḓa nga gariki ya nndwa, i khou kokodzwa nga bere!” A ḓi huwelela a ri, “Wo wa Babele, wo wa! Zwifanyiso zwoṱhe zwa midzimu yawo zwo pwashea zwa balangana fhasi!” Inwi vhathu vhanga, no tou fhulwa luvhatani, hone zwino ndo ni ḓivhadza mafhungo maḓifha e nda pfa nga Muṋe washu Mulangazwoṱhe, Mudzimu wa Israele. Mafhungo a no amba Duma ngeano: Muṅwe u khou nkhuwelela e Seiri, u ri, “Iwe ṱholi, ḽi ḓo tsha lini? Ḽi ḓo tsha lini nandi?” Ṱholi ya fhindula ya ri, “Ḽi khou tsha, hone ḽi ḓo dovha ḽa kovhela. Ni tshi ṱoḓa u vhudzisa, vhudzisani. Rembuluwani ni vhuye!” Mafhungo a no amba Arabia ngeano: Inwi vhavhambadzi vha Dedani ni ḓo lala maṱakani a soga. Inwi vhathu vha Thema, vha na ḓora vha ṋeeni maḓi a u nwa, vhafhalali ni vha fhe zwiḽiwa. Vhathu havha vha khou shavha pfumo, pfumo ḽo angaladzwaho, vhura ho akhiwaho, vha khou shavha tshiṱuhu tsha nndwa. Muṋe wa zwoṱhe o mmbudza a ri, “Hu ḓo ri hu tshi tou fhela ṅwaha, nga kuvhalele kwa mushumi a tshi vhala maḓuvha awo nga ḽithihi nga ḽithihi, maanḓa a Kedara a vha o no fhela. Vhahali vha Kedara vho faraho vhura hu ḓo tou sala vha si gathi.” Ho amba Muṋe washu Mudzimu wa Israele. Haya ndi mafhungo a no amba Govha ḽa mabono. Ni dinwa ngani? Ndi mini noṱhe ni tshi gonya ṱhanga dza dzinnḓu? Muḓi woṱhe wo vusa vilinga, hu pfala u zhamba na u nyanyuwa; vhanna vho fa, hone a vho ngo fa nga pfumo, a vho ngo fa nndwani. Vharangaphanḓa vhaṋu vho shavha vhoṱhe, vha thubwa hú songo poswa na musevhe; vho thubwa vhoṱhe vhó shavhela kule. Ndi zwe nda ri, “Nṱutsheleni! Nnditsheni ndi lile lwa u ṱungufhadza, ni si mphumudze; litshani ndi lilele vhathu vhanga vho lozwiwaho!” Tshino ndi tshone tshifhinga tsha u tshenuwa na u hanganea na u phusukanywa. Muṋe wa zwoṱhe, Muṋe washu Mulangazwoṱhe o ri hwesa zwone. Govhani ḽa mabono mitsheṱo i a thuthekanywa, mabamani aḽo hu pfala mikosi. Vhaelamu vha ḓa vho hwala mikutu, vhó namela gariki dza bere, Vhakiri vho fara zwiṱangu. Magovha o vhibvelaho a Juda o ḓala dzigariki dza nndwa; vhanameli vha dzibere vho ima khoroni dza muḓi, vhudzumbamo ha Juda vho ṱangula. Musi wonoyo no ḓitika nga zwihali zwe na vhea Pfamoni ya Maṱakani. No vhona mitsheṱo ya muḓi wa Dafita i na hunzhi ho pwasheaho, na vhulunga maḓi Ishani ḽa fhasi. Ni vhala nnḓu dza Jerusalema, dziṅwe na pwasha uri ni khwaṱhise mitsheṱo, na fhaṱela isha vhukati ha mitsheṱo mivhili, uri ḽi vhulunge maḓi ane a ela a tshi bva Ishani ḽa kale, hone Musiki wa muḓi ni si mu londe, na nyadza Ene we a u dzudzanya kale-kale. Muṋe wa zwoṱhe, Muṋe washu Mulangazwoṱhe o ni vhidza musi wonoyo uri ni lile ni tou honḓa, ni palule ṱhoho dzaṋu, ni ambare madzanganda nga u pfa vhuṱungu. Hone inwi na takala na pembela, na ṱhavha kholomo na nngu, na ḽa ṋama na nwa waini, na ri, “Kha ri ḽe, ri nwe, matshelo ri nga ḓi vuwa ro fa!” Muṋe washu Mulangazwoṱhe o nnzumbululela a ri, “Ngoho vha ḓo vhuya vha fa vha sa athu hangwelwa vhutshinyi hovhu, ho amba Nṋe Muṋe wa zwoṱhe, Muṋe waṋu Mulangazwoṱhe.” Muṋe wa zwoṱhe, Muṋe washu Mulangazwoṱhe o mmbudza a ri, “Iyo vhudza ndumi heyo Shebina, hoyo mulangi wa pfamo ya musanda, u ri, “ ‘U itani fhano? U ḓiita nnyi u tshi vhuya wa ḓikorela tshalo fhano, u tshi kora tshalo nṱha-nṱha luwani wa nga u khosi? U vhone, Muṋe washu u ḓo ṱuwa a tshi u doba a u posa kule, iwe mudzia-u-ḓiḓivha. U ḓo tou u ndwa a u vhumbekanya wa ita tshikulungwa, a u posa shangoni ḽo aṱamaho, wa fela henengei, gariki dzau dzine wa dzi ṱongisa dza fhelela henefho, iwe mushonisi wa nnḓu ya muṋe wau. U ḓo u bvisa mushumoni, u ḓo u tekula vhuimoni hau.’ “Musi wonoyo ndi ḓo vhidza muḓinḓa wanga Eliakimu ṅwana wa Hilikia. Ndi ḓo mu ambadza phuraphura yau, bannda yau ya mushumo ya vho ambarwa ngae, maanḓa oṱhe e wa vha u nao, a vho vha awe; ene u ḓo nga khotsi a vhathu vha Jerusalema na vha Juda. Khii dza pfamo ya Dafita ndi ḓo dzi kumedza ene; a vula a hu tsha ḓo vha na ane a vala; a vala a hu tsha ḓo vha na ane a vula. Ndi ḓo mu ombela a khwaṱha unga tshikoko; u ḓo vha tshipuliso tsha muṱa wa hawe woṱhe. “Vha muṱa wawe na mashaka oṱhe, na a u vhumbela, vha ḓo ḓitika ngae, vha nga khali na ndilo dzo fhahewa tshifhandeni. Hu ḓo ḓa ḓuvha ḽine tshikoko tsho ombelwaho tsha khwaṱha tsha ḓo tupuwa, muhwalo woṱhe wa rembeḓa wa wa, wa lovha.” Ho amba Muṋe washu Mulangazwoṱhe. Haya ndi mafhungo a no amba Tiro. Honḓani inwi vhatshimbidzi vha zwikepe zwihulu, Tiro wo phusukanywa, a ni tshee na vhuyo. Hu ḓo ri ni tshi vhuya tshiṱangadzimeni tsha Kipirosi na konou pfa ayo mafhungo. Akhamalani inwi ni dzulaho tshiṱangadzimeni, inwi vhavhambadzi vha Sidoni. No pfumiswa nga vhaendi vha lwanzheni vhe vha wela maḓi mahulu. Lupfumo lwaṋu ndi mavhele a Mulambo Mutswu, ndi khaṋo ya Nile, lwe na vho tou vha makete wa dzitshakha. Shonee Sidoni! Hu amba lwanzhe, hu landula vhushavhelo vhu re ngomu halwo, vhu ri, “A thi athu vhuya nda vhifha muvhilini nda beba ṅwana, a thi athu vhuya nda alusa vhaṱhannga kana nda lela vhananyana.” Na Vhaegipita vha tshi pfa uri Tiro wo phusukanywa vha ḓo tetemela nga nyofho. Inwi vhathu vha tshiṱangadzime, honḓani nga u pfa vhuṱungu! Shavhelani Tharashishi! Nṋa uyu muḓi wa u ḓiphiṋa we wa fhaṱwa kale-kale wo welwa ngani? A si wone muḓi we wa ruma vhathu vha yo ḓiwanela mashango a kule vha dzula hone? Ndi nnyi we a dzudzanya uri zwo raliho zwi wele Tiro, wone muambadzi wa zwiala zwa vhuhosi? Vhavhambadzi vhawo vho vha vhe si vhavhusi vhoṱhe naa? Vhashavhi vhawo vho vha vha si na bvumo shangoni ḽoṱhe naa? Zwo dzudzanywa nga Muṋe washu Mulangazwoṱhe, o zwi itela u fhedza u ḓihudza havho na vhugala havho hoṱhe, na u nyadzisa vha re na bvumo shangoni. Inwi vhathu vha Tharashishi, ḓilimeleni unga vha Nile a ni tshee na ha u fhaṱa zwikepe. Muṋe washu o angaladza tshanḓa tshawe nṱha ha lwanzhe, a thutha mivhuso ya mahosi; Muṋe washu o amba, ha phusukanywa hone tshivhindini tsha Kanana, a ri, “Iwe muḓi wa Sidoni, dakalo ḽau ḽo fhela, u vho nga musidzana o tshipiwaho. Naho wa shavhela tshiṱangadzimeni tsha Kipirosi, na henengei a hu na vhudzumbamo. Edzonu vhona shango ḽa Vhakhaladia vhane zwino vha si tsha vha hone; Vhaashuru vho ḽi ita vhudzulo ha phukha dza sogani. Vho u govhela nga mitsheṱo yavho, vha ṱangula pfamo dzawo a sala e matumba.” Honḓani inwi vhatshimbidzi vha zwikepe zwihulu; Tiro wo phusukanywa, a ni tshee na vhushavhelo! Hu khou ḓa ḓuvha ḽine Tiro wa ḓo hangwiwa, ha fhela miṅwala ya 70, ine ya eḓana na vhutshilo ha khosi. Musi miṅwaha iyo i tshi fhela, Tiro u ḓo nga phombwe ine ya imbiwa kha luimbo luḽa lu no ri, “Iwe phombwe yo no hangwiwaho, dzhia haripa yau u mone na muḓi, u lidze zwavhuḓi, u imbe nyimbo nnzhi, u dovhe u kunge vhanna!” Musi ho no fhela iyo miṅwaha ya 70, Muṋe washu u ḓo dovha a khathutshela vha Tiro, vha humela kha zwa mabindu avho vha ita unga phombwe vha ḓikumedza mivhuso yoṱhe ya ḽifhasi. Zwine vha bindula na zwine vha vhuelwa ngazwo zwi vho ḓo sumelwa Muṋe washu. A vha nga zwi khokhi zwa sokou dzula, zwi ḓo ṋewa vhane vha luvha Muṋe washu, vha renga zwiḽiwa, vha ḽa vha fura, vha renga na zwiambaro zwa maṱeleṱele. Muṋe washu u ḓo phusukanya shango ḽa sala ḽi si na muthu; u ḓo ḽi vilinganya a balanganya vha dzulaho khaḽo. Vhoṱhe vha ḓo welwa nga zwi fanaho! Vhathu zwavho na vhotshifhe, dziphuli na vhaṋe vhadzo, musidzana wa mushumi, na mufumakadzi, murengi na murengisi, muadzimi na mupambi, mupfumi na mushai – vhoṱhe zwi ḓo vha wela. Ḽifhasi ḽi ḓo phusukanywa ḽa sala ḽi matumba. Ho amba Muṋe washu, zwi ḓo ralo. Ḽifhasi ḽi ḓo oma ḽa tou puta, shango ḽoṱhe a ḽi tshee na nungo nga u puta, ḽifhasi na lutombo zwi a lovha. Vhathu vha shata ḽifhasi dzitshika nga u pfuka milayo ya Mudzimu na u shanda ndaela dzawe, na u vhofholola mulanga we wa pfi u ḓo vha wa lini na lini. Khezwo, Mudzimu o teketela ḽifhasi, vhathu vhaḽo vha khou lifha zwe vha ita, vha ḓi fhungudzea vha tshi ya, ha sala vha si gathi. Minḓirivhe i a puta, na waini i vho shaea, we a vha e na dakalo u vho gomela. A hu tsha pfala nyimbo dza dakalo, tshele na haripa dzo kaṱudzwa. A hu tsha nwiwa, a hu tsha pfala malende, halwa a vhu tsha vha ḓifhela. Muḓi wo phusukanywa, wa sala u marubi, zwifhingo zwoṱhe zwo shoshelwa. Mikotoni vha ṱavha mikosi nga u shaya waini, dakalo ḽo ṱuwa tshoṱhe, ḽo thathwa shangoni. Muḓi ndi matumba, khoro dzo vunḓekana. Shangoni zwi ḓo ralo; zwi ḓo ralo kha tshakha dzoṱhe, zwa nga muolivi wo ṱhoriwa, na nḓirivhe dzo no fuliwa, dza dovha dza ṱaliwa ṱhalane ha sala he swoto. Vhe vha sala u fa vha ḓo imba nga dakalo, vha Vhukovhela vha ḓo ḓivhadza vhuhulu ha Muṋe washu, vha Vhubvaḓuvha vha mu renda, vha seli ha lwanzhe vha ḓo renda dzina ḽa Muṋe washu, Mudzimu wa Israele, vhusendekamisi hu ḓo pfala nyimbo dza u renda Ene we a ita zwivhuya. Hone nṋe nda ri, “Yawee, ndo ṱovhowa! Ndi khou fhelela! Zwifheṱi zwi kha ḓi fheṱa vhathu, zwi kha ḓi fhura zwi tshi ya!” Inwi vhathu vha ḽifhasi ḽoṱhe, no lindelwa nga zwi ofhisaho, na khunḓa, na milavhu. Ane a shavha zwi ofhisaho u ḓo wela khunḓani, ane a tinya khunḓa u ḓo fashwa nga milavhu. Mvula i ḓo tou shuluwa i tshi bva makoleni, miteo ya ḽifhasi ya dzinginyea. Ḽifhasi ḽi ḓo pwashea ḽe phoṱho; ḽifhasi ḽi ḓo tshina mutshanzhala; ḽifhasi ḽi ḓo dzunguluwa; ḽifhasi ḽi ḓo pepeleka unga tshidakwa, ḽa thengathenga unga mushasha wa madzhesi! Shango ḽi lemelwa nga zwivhi zwaḽo, ḽi ḓo wa ḽe huru, ḽa kundwa u vuwa. Hu khou ḓa tshifhinga tshine Muṋe washu a ḓo laṱisa mmbi dza ṱaḓulu na mahosi a ḽifhasi. U ḓo vha kuvhanganya a vha vhofha a vha posa dindini, a vha valela dzhele, ha ri ho no fhela miṅwaha minzhi vha konou haṱulwa. Ṅwedzi u ḓo tswukuluwa nga ṱhoni, ḓuvha a ḽi tsha ḓo vha na tshedza nga ṱhoni, ngauri Muṋe washu Mulangazwoṱhe u ḓo vha e khosi, u ḓo vhusa Jerusalema e thavhani ya Tsioni, vhahulwane vha vhathu vhawe vha ḓo vhona vhugala hawe. Muṋe washu, u Mudzimu wanga, ndi ḓo u hulisa nda renda dzina ḽau! Wo ita zwi kanukisaho, wa khunyeledza zwe wa dzudzanya kale-kale; a u shanduki, u a fulufhedzea tshoṱhe. Miḓi wo i phusukanya a sala e matumba, na yo tangwaho nga mitsheṱo a sala e marubi; pfamo dza maswina ashu a dzi tsheeho, a dzi tsha ḓo dovha dza vuswa. Ndi zwine tshakha dza maanḓa dza ḓo u hulisa; miḓi ya tshakha dza tshiṱuhu i ḓo u ofha. Wo ḓi vha vhushavhelo ha vhaheḓana, wa tsireledza vhatshinyali musi wa khombo, wa vha dzumba musi hu tshi na muḓaphondo, ḽi tshi fhisa wa vha murunzi wavho. Vhathu vha tshiṱuhu ndi vhone vha no tshinyadza mvula khulu i tshi wisa mbondo, vha nga biso ḽa phangani. Hone iwe Muṋe washu u kaṱudza u zhamba ha maswina, zwa nga biso ḽi tshi fhungudzwa nga khuli, muḓalo wa vha tshiṱuhu wa mbo ḓi tshete. Hafhano thavhani ya Tsioni Muṋe washu Mulangazwoṱhe u ḓo lugisela tshakha dzoṱhe vhuṱambo ha mapfura, vhuṱambo ha waini i ḓifhaho, ṋama ya mwongo, waini yavhuḓivhuḓi. Thavhani heino u ḓo khurumula lupila lwo khurumedzaho tshakha dzoṱhe, a fukula ḽiḽa sila ḽo tibaho vhathu vhoṱhe, u ralo ha vha u lozwa lufu tshoṱhe. Muṋe wa zwoṱhe, Ene Muṋe washu, u ḓo fhuluṱa miṱodzi ya vhathu vhoṱhe, a fhelisa u shoniswa ha vhathu vhawe shangoni ḽoṱhe. Ho amba Muṋe washu! Musi wonoyo vha ḓo ri, “Vhukuma hoyu ndi Mudzimu washu. Ro vha ro lavhelela Ene, a ri tshidza! Hoyu ndi Muṋe washu we ra mu lavhelela. O ri tshidza, nga ri takale ri pembele.” Tshanḓa tsha Muṋe washu tshi ḓo tsireledza thavha ya Tsioni, hone vha Muaba u ḓo vha kandekanya unga mathukhwi a tshi kandekanywa a ṱangana na mupfudze. Vha ḓo takanyea khawo unga mubambeli a tshi ṱharamudza zwanḓa zwawe a tshi bambela. Muṋe washu u ḓo fhedza u ḓihudza havho, vhutsila ha zwanḓa zwavho vhu si vha farise tshithu. U ḓo wisa mitsheṱo yavho milapfu yo khwaṱhaho, ye huru, a i hovha ya kunguluwa ya wela buseni. Musi wonoyo hu ḓo imbiwa luimbo shangoni ḽa Juda, ha pfi, “Ri na muḓi wo dzivhelwaho, Mudzimu u ri tsireledza nga mitsheṱo yo khwaṱhaho. Vulani dzikhoro dza muḓi, hu dzhene lushaka lu fulufhedzeaho lu no thetshelesa Mudzimu, lu sa khakhiswi nga tshithu. Iwe Muṋe washu u vha ṋea mulalolalo, vha fulufhela Iwe. Fulufhelani Muṋe washu lini na lini; Yahavee Muṋe washu ndi bako ḽashu ḽa lini na lini. U ṱukufhadza vha no ṱongisa vhuhulwane, u phusukanya muḓi wavho wo dzivhelwaho, a u thutha we fhasi huru, a u posa fhasi buseni. Vhe vha vha vha tshi kandeledzwa vha vho tshimbila nṱha hawo zwino, vhaheḓana vha u kandekanya nga milenzhe.” Muṋe washu, vha fulufhedzeaho u vha swielela nḓila, nḓila ine vha tshimbila ngayo yo linganela. Nangwe u tshi khou ri laṱisa ri ḓi fulufhela Iwe nga tshiṱuvho; zwine ra zwi tama u fhira zwoṱhe ndi u vhidzelela Iwe na u humbula Iwe. Na vhusiku ndi u ṱuvha nga mbilu yanga yoṱhe, ndi bubela u u rabela nga tshiṱuvho tshihulu. Musi u tshi haṱula shango na vhathu vhaḽo, ndi hone vha tshi ḓo guda u ita zwi re zwone. Vhavhi naho u tshi vha itela vhuthu a vha gudi u ita zwi re zwone; na shangoni ḽino hu no tevhedzwa khaṱhulo yau, Iwe Muṋe washu, a vha vhoni vhuhulu hau, vha ḓi shanda khaṱhulo. Muṋe washu, tshanḓa tshau tsho no ḓi angaladzwa, hone maswina au ha tshi vhoni. Nga vha vhone uri u lwela vhathu vhau nga lufuno lungafhani, vha shone. Nga vha fhiswe nga mulilo we vha dzula vho vhaselwa, vhe lore! Muṋe washu, u ri ladzela shango; zwoṱhe zwe ra shuma ro koniswa nga Iwe. Mudzimu Muṋe washu, ro vha ri tshi vhuswa nga vhaṅwe, hone ri zuwa Iwe u woṱhe. Maswina o fa, ha tsha ḓo dovha a tshila, mirunzi yavho a i tsha ḓo dovha ya vuwa; wo vha pfisa vhuṱungu wa vha lozwa, vho hangwiwa tshoṱhe. Muṋe washu, wo alusa lushaka lwa hashu, wa ri engedzela shango masia oṱhe, zwa ita uri u huliswe. Muṋe washu, vhathu vhau vho shavhela ha Iwe musi wa khombo, wa ri u vha laṱisa vha ḓa ha Iwe vha tshi tswimila. Muṋe washu, wo ita uri ri gomele unga musadzi a no khou vhofholowa a tshi tshema nga u pfa vhuṱungu. Ro vha ro vhifha muvhilini ri tshi gomela, ra fhedza ra si bebe tshithu; a ro ngo vhuya ra lwela shango ḽashu ra kunda, shango a ro ngo ḽi bebela vhathu. Muṋe washu, vhafu vhau vha ḓo dovha vha tshila, zwitumbu zwavho zwi ḓo vuwa! Inwi no lalaho buseni, vuwani ni fhululedze! Iwe Muṋe washu u nga ṅwando u ṋeaho vhutshilo, shango ḽa konou ṱanza vhafu. Inwi vhathu vhanga, shavhelani dzinḓuni ni ḓihoṋele ngomu, ni dzumbame tshifhinganyana ṱhamu ya Mudzimu i vhuye i fhire! Muṋe washu u khou ḓa a tshi bva hune a dzula hone, u ḓa u laṱisa vhathu vha shango nga mulandu wa vhutshinyi havho; ḽifhasi ḽi ḓo dzumbulula malofha o fhaladzelwaho khaḽo, mavu ha tsha ḓo swiṱa vho vhulahelwaho khao. Musi wonoyo Muṋe washu u ḓo dzhia banga ḽawe ḽi ofhisaho, ḽihulu, ḽa maanḓa a rema Liviathani, heḽiḽa ḽiṋowa ḽa luvhilo, ḽiṋowa ḽi sombekanaho; u ḓo vhulaha buka ḽi dzulaho lwanzheni. Musi wonoyo Muṋe washu u ḓo ni vhudza a ri, “Ndi na tsimu i takadzaho ya minḓirivhe, i imbeni! Nṋe Yahavee ndi a i londola, a thi fhidzi u i sheledza. Ndi i linda vhusiku na masiari hu sa ḓo ḓa muṅwe a tshinya. A i tsha mmbilaedza, hone nda wana ho mela luanakha na mitshutshungu, ndi ḓo lwa nazwo nda zwi fhisa zwe tshote. Ndi khwiṋe vha tshi shavhela ha Nṋe nda vha tsireledza, vha pfumelwa. Ee, nga vha pfumelwe!” Misi i ḓaho vhaḓuhulu vha Jakopo vha ḓo ṱoka midzi, Vhaisraele vha ḓo kulukusha vha fhufhumisa, vha ḓadza shango nga mitshelo. Muṋe washu o tambudza Vhaisraele unga a tshi tambudza vhatambudzi vhavho kani? Vho vhulawa unga hu tshi vhulawa vhavhulahi vhavho naa? Aiwa, ho ngo vha tambudza lwa u tou kalula hezwi a tshi vha sukumedzela vhuthubwani, o tou vha hwala nga muya u vayaho wa vhubvaḓuvha. Nga vha kuye matombo a aḽiṱari dza vhannḓa, dzi sale dzi tshi nga vhukhopfu, hu si tsha vha na thanda dza mudzimutshisadzi Ashera, na aḽiṱari dza u fhisela zwioro; ndi hone milandu ya vhaḓuhulu vha Jakopo i tshi ḓo pfumelwa, ndi yone tsumbo ya uri vho hangwelwa vhutshinyi. Muḓi uyu wo dzivhelwaho a u tshee na muthu, wo no tou vha matumba, wo sala u tshi nga soga, wo no vha pfulo ya ṋamana, ngedziḽaa dzo awela dzi tshi khou swarula matavhi. Matavhi a miri o puta a vunḓekana, vhasadzi vha reḓa dza khuni dza u vhasa. Musiki wavho a nga si vha khathutshele, Muvhumbi wavho a nga si vha pfele vhuṱungu; ndi vhathu vha si na ṱhalukanyo. Hu khou ḓa ḓuvha ḽine Muṋe washu a ḓo kuvhanganya vhathu vha Israele nga muthihi nga muthihi u bva Yufuratha u swika nga mukano wa Egipita, zwa nga mulimi a tshi fhula goroi a nanguludza thoro a si sie na nthihi. Musi wonoyo hu ḓo lidzwa phalaphala khulu i tshi vhidza Vhaisraele vho fhalalelaho Ashuru na vho thathelwaho Egipita uri vha vhuye hayani, vha luvhe Muṋe washu Jerusalema, thavhani yawe khethwa. Inwi zwidakwa zwa Efraimi zwo kambiwaho nga waini, ni ḓo zwi vhona! Muḓi waṋu u tou vha ḽone goliso ḽaṋu; u nga khare ya vhuhosi, wo fhaṱwa nṱha ha thavha, wa ingamela govha ḽo vhibvelaho. U na vhugala vhu no nga ha khare dza maluvha dze na ambara; u ḓo nga maluvha aneo a tshi puta a wela fhasi. Muṋe wa zwoṱhe u khou ruma muhali wa maanḓa. U nga ḓumbu ḽa tshifhango, u nga muya u thuthaho, u nga mikumbela ya mvula i no kumba zwoṱhe, u ḓo u khurumedza wa wela fhasi. Khare ine zwidakwa zwa Efraimi zwa i ṱongisa i ḓo kandekanywa nga milenzhe; khare ya vhuhosi i re nṱha ha thavha yo ingamelaho govha ḽo vhibvelaho, hone vhugala ha khare dza maluvha dze vha ambara, vhu ḓo nga maluvha a no puta a wela fhasi unga mahuyu a zwiranzhe a no vhibva khaṋo i sa athu swika, ane muthu a ri u a vhona a mbo ḓi a fula a a ḽa. Hu khou ḓa ḓuvha ḽine vhathu vha Muṋe washu Mulangazwoṱhe vho salaho u fa vha ḓo vhona uri tshiala tshavho tsha vhuhosi na khare ya maluvha ya vhugala, ndi Ene. Ndi Ene ane a ḓo ṋea vhahaṱuli ṱhalukanyo, vha si vhe na tshiṱalula, vhalindi vha khoro dza muḓi musi wa ndwa a vha ṋea nungo. Vhudakwa ho no tou kalula lune na vhaporofita na vhotshifhe vha kambwa, vha ita na u pepeleka; vha nwesa waini na halwa lune vha ita na u khukhulwa vho hanganea; vha vhona mabono vha tshi khou pepeleka, vhotshifhe vha rera milandu vha sa koni na u ima. Maḓafula avho o ḓala maṱanza, a hu na na kupiḓa kwo salaho kwo kuna. Vha a nngoḓa vha ri, “Uḽa munna u vhona unga u khou funza nnyi? Ndi nnyi a no lila u pfa zwe a vhudzwa nga Mudzimu? U vhona unga ri zwixele zwine zwa kha ḓi bva u lumulwa naa? U khou linga u ri funza: ‘Baba, baba, mma, mma! Ni vhone afha! Ni vhone afho!’ ” Ndi zwone, Mudzimu u ḓo ruma vhatsinda vhane vha tshi amba na inwi na pfa unga vha ri, “Baba, baba, mma, mma!” zwi sa pfali, ya vha yone pfunzo yaṋu. O vha vhudza a ri, “Vhuawelo vhu kha Nṋe; vho netaho nga vha awele fhano; ho tsireledzeaho ndi fhano,” vhone vha si thetshelese. Ndi zwine Muṋe washu a tshi amba na inwi na vho ḓo tou pfa unga u ri, “Baba, baba, mma, mma! Ni vhone afha! Ni vhone afho!” Zwenezwo ni tshi kanda ni ḓo khukhulwa na wa, na huvhala na fashiwa na thubiwa. Zwino inwi vhanyefuli vhane na vhusa vhathu fhano Jerusalema, thetshelesani zwine Muṋe washu a amba. Ni tshi zuwa ni ri no vhofha mulanga na lufu, no langana na vhudzulavhafu; hu tshi ḓa khombo i kumbaho vhathu inwi a i nga ni kwami; no ḓitika nga mazwifhi, na dzumbama nga vhufhura. Zwino-ha Muṋe wa zwoṱhe Muṋe washu u ri, “Ndi khou tea muteo wo khwaṱhaho Tsioni, ndi khou u tea nga tombo ḽi sa tseki, yone thikho ya mutengo muhulu i sa dzinginyei yo ṅwalwaho upfi, ‘A no fulufhela ha fheli mbilu.’ Muelo wanga wa muteo u ḓo vha khaṱhulo mbuya, u fulufhedzea tsha vha tshone tshilingi tshanga.” Mazwifhi oṱhe ane na ḓitika ngao a ḓo swielwa nga tshifhango, muḓalo wa maḓi wa kumba vhukhudo haṋu. Mulanga we na vhofha na lufu u ḓo fheliswa, zwe na langana na vhudzulavhafu a zwi nga pfumbi; musi khombo i tshi swiela, ni ḓo kumbwa. I ḓo ni undudza ya dovha matsheloni maṅwe na maṅwe; ni ḓo zwi konḓelela vhusiku na masiari. Ni tshi pfa zwine na vhudzwa nga Mudzimu, tshazwo ndi u ni ofhisa fhedzi. Zwi ḓo nga zwa murero une wa ri, “Mbete ndi mupfufhi, nguvho a i nṱanganyi.” Muṋe washu u ḓo lwa unga thavhani ya Pheratsimu, u ḓo sinyuwa unga govhani ḽa Gibioni, uri a ite zwine a ṱoḓa u ita – mishumo i sa ḓihwi nga muthu; u ḓo ṱhaphudza mushumo wawe – mushumo u sa ṱalukanywi nga muthu. Ndi tshi ni kaidza ni songo nnyefula! Na ralo geḓane dzo ni vhofhaho dzi ḓo lemelesa. Ndo pfa zwe Muṋe washu Mulangazwoṱhe a vhofha a tou khwaṱhisa: u ṱoḓa u lozwa shango ḽoṱhe. Thetshelesani zwine nda amba; zwine nda ni vhudza zwi dzhieleni nzhele. Nṋa mulimi ane a limela u zwala u sokou dzula a tshi khou lima kani? U sokou dzula a tshi pwasha magwada a tshi haraga mavu naa? A thi ri o no lima u hasha luṋonya, a zwala mufhoho, a zwala goroi ya rwa muduba, a hasha luvhele vhudzuloni halwo, mukanoni wa tsimu a zwala dziṅwe mbeu. O laiwa zwavhuḓi nga Mudzimu wawe ane a mu funza. Ha dzhii tshilei a fhula ngatsho luṋonya, mufhoho a fhula nga milinga ya gariki; luṋonya u fhula nga tshifhulo, mufhoho a fhula nga thanda. Goroi i a kuiwa ya ita vhukhopfu, muthu ha sokou i fhula a sa fhedzi; a tshi i fhula nga milinga ya gariki ha pwashi mbeu, bere dzawe a dzi i kandekanyi dza i kuya. Vhuṱali honoho hoṱhe vhu bva kha Muṋe washu Mulangazwoṱhe; maano awe a a kanukisa, ṱhalukanyo yawe ndi khulu. Iwe aḽiṱari, aḽiṱari ya Mudzimu, muḓi we Dafita a vhuya a u govhela, u ḓo zwi vhona! Sokonu dzula ni tshi ita vhuṱambo ṅwaha nga ṅwaha, hone ndi ḓo govhela aḽiṱari yeneyo; ni ḓo lila na honḓa; muḓi woṱhe u ḓo nga aḽiṱari nga malofha. Ndi ḓo u dia nda u govhela, nda u tanga nga mitsheṱo. Iwe ndi ḓo u nyadzisa, wa nga murunzi une wa khou linga u amba wó swiṱwa mavuni, ipfi ḽi tshi bva ḽi sa pfalesi. Hone maswina oṱhe ane a u dia a ḓo vhudzulelwa kule unga buse, mmbi dzavho dzi ofhisaho dzi ḓo tou fhufha unga mathukhwi. Hu ḓo ri kathihi fhedzi, zwí songo vhuya zwa lavhelelwa, Muṋe washu Mulangazwoṱhe a ni lamukisa nga mibvumo ya dzinḓadzi na mudzinginyo wa shango na mukosi muhulu na ḓumbumazwikule na mulilo u lozwaho. Mmbi dzoṱhe dza dzitshakha dzine dza khou dia aḽiṱari yanga, dza lwa nayo na mutsheṱo wayo dza i govhela, ndi hone dzi tshi ḓo nyamalala unga muloro, zwa nga bono ḽa vhusiku. Tshakha dzoṱhe dzine dza kuvhanganela u dia Jerusalema, dza lwa na thavha ya Tsioni, dzi ḓo nga munna a no khou ṋoka nga nḓala, a lora a tshi khou ḽa, a tshi vuwa a pfa o ḓi farwa nga nḓala, kana dza nga munna a no khou fa nga ḓora, a lora a tshi khou nwa maḓi, a tshi vuwa a wana mikulo yo ḓi oma. Ḓiakhamadzeni zwaṋu ḽi mbo ḓi vha dzema! Ḓipofudzeni zwaṋu ni mbo ḓi pofula tshoṱhe! Ḓikambiseni tshivhisi ní songo nwa waini! Pepelekani ní songo thetshela halwa! Muṋe washu o ni farisa khofhe, ni ḓo ṱuwa ni tshi eḓela khofhe khulu; vhaporofita vho fanela u vha vhone maṱo a vhathu, hone Mudzimu o vha pofudza; vhavhoni vha mabono vho fanela u vha vhone ṱhoho dzaṋu, hone Mudzimu o vha khurumedza. Nzumbululo iṅwe na iṅwe ni ḓo vhona unga ndi maipfi a bugu yo shatelwaho, na i dzhia na isa ha muṅwe ane a kona u vhala, na ri a ni vhalele. U ḓo ri, “A thi koni, yo shatelwa.” Na i ṋea a sa koni u vhala na ri a ni vhalele, u ḓo fhindula a ri, “Hufha ndi sa koni u vhala.” Muṋe wa zwoṱhe o ri, “Havha vhathu vha nnduvha nga milomo, vha nkhulisa nga maipfi, hone mbilu dzavho dzi kule na Nṋe. U nnduvha havho ndi ha zwidayo fhedzi zwe vha funzedzwa nga vhathu. Ndi zwine nda ḓo ḓi vha akhamadza nda dovha, vha si ṱalukanye zwine nda ita. Vhuṱali ha vhaṱali vhavho vhu ḓo lovha, nḓivho ya vhaḓivhi vhavho i ḓo nyamalala.” Vhane vha luka vhunwa vha dzumbela Muṋe washu, vha ḓo zwi vhona. Vha itela zwithu zwavho swiswini vha ri, “Ri ḓo vhonwa nga nnyi? Ri ḓihwa nga nnyi?” A ni koni zwone u shanda zwithu! Muvhumbi wa khali ni vho mu ita vumba. Matsina tshe tsha itwa nga muthu tshi nga amba nae tsha ri, “A wo ngo nnyita!”? kana tshivhumbwa tsha vhudza muvhumbi tsha ri, “A u ḓivhi tshine wa khou ita!”? Hu si kale Libanoni hu ḓo vha tsimu yo vhibvelaho, tsimu yo vhibvelaho ya vho nga ḓaka. Musi wonoyo madzinganḓevhe a vho ḓo pfa bugu i tshi vhalwa, mabofu e a vha a tshi tshila swiswini ḽo tou nzwii, vha vho ḓo vhona. Vhaheḓana vha ḓo ḓi fhululedza Muṋe washu vha tshi ya, vhashai vha pembelela Mukhethwa wa Israele. Vha no kandeledza vhathu vha ḓo nyamalala, vhanyefuli a vha tsha ḓo vha hone, vhaluki vha vhunwa vha ḓo tumulwa, khathihi na vhane vha pomoka a si na mulandu, na vha no piringanya khaṱhulo mbuya nga vhukwila havho, a si na mulandu vha mu kundisa u wana pfanelo dzawe nga u ṱanziela mazwifhi. Zwino Muṋe washu we a tshidza Abrahamu u amba na vha muṱa wa Jakopo, u ri, “Jakopo ha tsha ḓo shona; a vha tsha ḓo niwa nga ṱhoni. Musi vha tshi vhona vhana vhavho, wone mushumo wa zwanḓa zwanga, dzina ḽanga vha ḓo ḽi ita ḽikhethwa, vha tetemela Mudzimu wa Israele. Ndi hone vha mbilu dzo xelaho vha tshi ḓo guda u ṱalukanya, vhadzia-u-gungula vha tenda u laiwa.” Muṋe washu o ri, “Vhana vha mashandukwa vha ḓo zwi vhona! Vha tevhedza nzudzanyo i si yanga, vha vhofha mulanga vha sa endedzwi nga Muya wanga, u ralo ha vha u khokha vhutshinyi kha vhuṅwe. Vha tsela Egipita vhá songo ranga u wana nyeletshedzo kha Nṋe. Vha ṱoḓa u tsireledzwa nga Farao, uri vha khude nga murunzi wa Egipita, hone ni tshi ṱoḓa u tsireledzwa nga Farao, ni ḓo shona, u khuda nga murunzi wa Egipita hu ḓo ni nyadzisa. Naho ni na magota Tsuani, vhaḓinḓa vhaṋu vhó no swika Hanese, noṱhe ni ḓo shoniswa, ulwo lushaka lu nga si ni farise tshithu; a vha ni tikedzi, a zwi ni nakeli, tshaṋu ndi ṱhoni na u nyadziwa.” Haya ndi malaedzwa a Mudzimu a no amba phukha dza Negeve, hu pfi, “Vhaḓinḓa vho hwesa donngi lupfumo lwavho, vho hwesa dzigamela mihwalo ya mutengo muhulu, vha buḓekanya shango ḽa zwi konḓaho na khombo, ḽa dzindau dzi vhombaho na mavuluvulu na maḓiragoni a fhufhaho, vha tshi isa zwifhiwa ha lushaka lu sa koni u vha farisa tshithu; matsina u fariswa nga Egipita ndi mahandana. Ndi zwine ndi tshi ḽi amba nda ri ndi Rahaba, ḽigweṋa ḽi sa iti tshithu.” Muṋe washu o mmbudza uri ndi vha talele kha ḓaba, ndi tou ṅwala kha bugu, vhu vhe vhuṱanzi ha maḓuvha a ḓaho, ha lini na lini. Vha dzulela u shandukela Mudzimu, vha endela u zwifha, ndi vhana vha no lamba u thetshelesa Muṋe washu a tshi vha laya. Vha vhudza vhavhoni vha mabono vha ri, “Ni songo tsha vhona tshithu!” vha amba na vhaporofita vha ri, “Ni songo ri dzumbululela zwi re zwone! Ri vhudzeni zwine zwa ri takadza! Porofitani zwine zwa ri fhura! Ibvani nḓilani yashu, ni songo ri thivhela nḓila! A ri tsha ṱoḓa u pfa tshithu nga hoyu Mukhethwa wa Israele!” Zwenezwo Ene Mukhethwa wa Israele u ri, “Zwine nda ni vhudza a ni zwi londi, ni ḓitika nga u kandeledza vhaṅwe na nga vhufhura, na fulufhela zwenezwo. Zwenezwo mulandu hoyo u ḓo vhilwa kha inwi. Ni nga luvhondo lulapfu lu re na mutwe u no ḓi endelela u tshi ya, kathihi fhedzi lwe fhasi huru. A hu na khathutshelo, lu ḓo pwashea unga khali, zwipali zwa balangana, hu si sale na tshikengevheḓa tshine muthu a nga oka ngatsho mulilo kana a ka maḓi ngatsho tshisimani.” Muṋe wa zwoṱhe, Muṋe washu Mukhethwa wa Israele u ri, “Rembuluwani ni humele ha Nṋe, ni dzike, ndi hone ni tshi ḓo tshidzwa. Ni tshete ni mpfulufhele, ndi hone ni tshi ḓo vha na nungo. Hone inwi ni a lamba, ni ri, ‘Aiwa, ri ḓo shavha nga dzibere.’ Ndi zwone, ni ḓo shavha! Ni ri, ‘Ri ḓo namela bere dza luvhilo.’ Ndi zwone, vha ni pandamedzaho na vhone vha na luvhilo. Vha haṋu vha tshigidi vha ḓo vhona swina ḽithihi ḽi tshi vha shushedza, vha shavha; na ri u shushedzwa nga maswina maṱanu na shavha noṱhe; hu ḓo tou sala vha si gathi, vha tou nga thanda ya fulaga yo ṅaledzwaho muṱumbani wa thavha, vha nga tshiphuga tsho salaho tshikwarani.” Hone Muṋe washu o ṱuvha u ni khathutshela, u ḓo sumbedza maanḓa awe a ni itela tshilidzi; Muṋe washu ndi Mudzimu a no dzula a tshi ita zwi re zwone. Vha mashudu ndi avho vhane vha fulufhela Ene. Inwi vhathu vha Tsioni ni no dzula Jerusalema, ni songo tsha lila; vhukuma Muṋe washu u ni pfela vhuṱungu a pfa tshililo tshaṋu; u ḓo ri u tshi pfa a mbo ḓi ni fhindula. Naho Muṋe wa zwoṱhe o ni fhirisa kha zwi konḓaho, na ḽa muṱodzi u shamani, na nwa maḓi ni tshi gomela, hone ho vha hu u ni laya; zwino ha tsha ḓo ni dzumbama, ni vho ḓo mu vhona nga aṋu maṱo. Arali na pambuwa nḓilani, na kandela thungo ya tshauḽa kana tshamonde, ni ḓo pfa ipfi nga murahu haṋu ḽi tshi ri, “Nḓila ngeyo, farani yone!” Ni ḓo vhona midzimu yaṋu yo fhomiwaho siliva na zwifanyiso zwo fhomiwaho musuku zwi tshika. Ni ḓo zwi laṱa kule sa tshiluvhelo na ri, “Kha zwi mphire!” Ni tshi zwala mbeu mavuni Muṋe washu u ḓo ni nisela mvula, na kaṋa zwinzhi zwi fushaho; misi yeneyo kholomo dzaṋu dzi ḓo vha na pfulo i si na vhukono. Phulu na donngi dzine dza lima masimu aṋu dzi ḓo ḽa zwiḽiwa zwavhuḓi, na zwo kuiwaho, dzó tou fhefherelwa dza anḓadzelwa. Musi wa bulayo ḽihulu, mitsheṱo ya maswina i tshi thuthiwa, milambwana i ḓo tou gubunyea maḓi a tshi bva thavhani ndapfu dzoṱhe na miṱumbani ya zwivhanga. Ṅwedzi u ḓo penya unga ḓuvha, tshedza tsha ḓuvha tshone tshi ḓo engedzea tsha eḓana na tsha ḓuvha kaṱanu-na-kavhili. Hezwo zwoṱhe zwi ḓo itea musi Muṋe washu a tshi pomba mbonzhe dze a pfula vhathu vhawe, a vha fhodza. Muṋe washu u khou ḓa nga eṱhe a tshi bva kule, mbiti dzawe dzi vhonala nga mulilo na buluvhutsi; u amba o sinyuwa zwihulu, maipfi awe a fhisa unga mulilo. Mufemo wawe u swiela zwoṱhe unga mikumbela ine ya guma nga mukulo wa muthu; u fhefhera dzitshakha a vha lozwa, u vha longa ḓomu mulomoni, a vha pambusa vha xela tshoṱhe. Hone inwi vhathu vha Mudzimu ni ḓo takala na imba, sa zwine na ita nga madekwana a vhuṱambo vhukhethwa; ni ḓo takala unga vho rwaho muduba hu tshi lila zwiṱiringo, hó livhiwa thavhani ya Muṋe washu hu tshi iwa Bakoni ḽa Israele. Muṋe washu u ḓo pfadza ipfi ḽawe ḽa maanḓa nga mbiti dzi fuḓaho na mulilo u fhisaho, na nga mikumbela ya maḓi na mibvumo na tshifhango. Vhaashuru vha ḓo farwa nga nyofho vha tshi pfa ipfi ḽa Muṋe washu, a tshi vha likita nga luḓo. Musi Muṋe washu a tshi vha vhundula a dovha nga mbuno yawe ye a dzula o vha vhetshela, vhathu vhawe vha ḓo vha vha tshi khou ya na mutsindo wa nyimbo dza mirumba na haripa, ngauri Mudzimu Ene muṋe u ḓo lwa na Vhaashuru a tshi vha dzungudza nga tshanḓa tshawe. Tsha kale na kale ho vha ho no ḓi lugiswa fhethu hune khosi ya Ashuru ya ḓo fhiswa nga mulilo muhulu; ho tsisa ha dovha ha aṱama, ha khokhwa khuni dza ita muṱumba; Muṋe washu u ḓo ri u fema ha ela tsevhela i fhisaho ya hu funga. Vhane vha tsela Egipita vha tshi ṱoḓa u tikedzwa vha ḓo zwi vhona! Vha khou ḓitika nga maanḓa a mmbi ya Egipita – dzibere na dzigariki dza nndwa na vhahali, hone a vha sedzi Mukhethwa wa Israele, kana vha vhudzisa Muṋe washu arali a tshi zwi takalela. Vha vhona unga vho thanya, hone na Ene u ḓivha zwine a ita; a nga ḓisa khombo; zwine a amba ha kundwi u zwi ita; u ḓo vutshela muṱa wa vhatshinyi, na vhoṱhe vhane vha vha tsireledza. Hufha Vhaegipita vhe si Mudzimu, vha tshi tou vha vhathu zwavho vha faho; bere dzavho ndi dza ṋama, a si muya; Muṋe washu a tshi angaladza tshanḓa tshawe, mutikedzi u ḓo khukhulwa, mutikedzwa a wela fhasi; vhoṱhe vha ḓo lovha. Muṋe washu o amba na nṋe a ri, “Nangwe vhalisa vha tou zhamba vha ṱavha mukosi, vha nga si kone u shushedza ndau ya litsha phukha ye ya i ponda; sa zwenezwo a hu na tshine tsha nga kundisa Nṋe Yahavee Mulangazwoṱhe u tsela fhasi, nda lwa ndi thavhani ya Tsioni na miṱumbani yayo. Nṋe Yahavee Mulangazwoṱhe ndi ḓo tsireledza Jerusalema, nda u pilela, nda u lamukisa, nda u tshidza; musi ndi tshi vhulaha maswina unga zwiḽa ndi tshi vhulaha matanzhe a Egipita, vhone ndi ḓo vha pfuka nda si vha vhulahe.” Inwi vhathu vha Israele, humelani ha Mudzimu we na mu khakhela na mu shandukela zwingafhongafho! Hu ḓo ḓa ḓuvha ḽine na ḓo laṱa midzimu yaṋu ya siliva na musuku ye na i vhumba nga zwanḓa zwaṋu ha vha u tshinya. Vhaashuru vha ḓo lozwiwa nga pfumo ḽí si ḽa muthu, vha ḽiwa nga banga ḽi songo farwaho nga muthu a faho; vha ḓo shavha nndwani, vhaṱhanngana vhavho vha ḓo itwa dziphuli. Khosi yavho i ḓo lovha nga zwi ofhisaho, vharangaphanḓa vhavho vha ḓo shavha vha sia tshiphuga tsha nndwa nga nyofho. Ho amba Muṋe washu ane mulilo wawe wa vha Tsioni, mulilo wawe wa duga Jerusalema u tshi fhisa zwiṱhavhelo. Ḽi ḓo ḓa ḓuvha ḽine ha ḓo vha na Khosi i no ḓo vhusa nga u fulufhedzea, magota awe one a ḓo haṱula nga khaṱhulo mbuya. Muṅwe na muṅwe wavho u ḓo nga tshipilamuya na vhudzumbamo musi wa mvula khulu; vha ḓo nga milambwana i elaho phangani, vha nga murunzi wa dombo ḽihulu shangoni ḽo bvaho. Maṱo a vhane vha fanela u vhona ha tsha ḓo pofula, nḓevhe dza vhane vha fanela u pfa dzi vho ḓo thetshelesa. Mbilu dza vha mashithe dzi vho ḓo ṱalukanya, vha no kakamela vha vho ḓo amba zwavhuḓi; tsilu a ḽi tsha ḓo hulisiwa, ḽivemu a ḽi tsha ḓo pfi ḽi a fulufhedzea. Tsilu tshaḽo ndi u amba zwa vhutsilu, ḽi dzula ḽi tshi luka vhunwa; zwine ḽa ita zwi nyadzisa Mudzimu, ḽi isa phungo ya u nyefula Muṋe washu; vha re na nḓala ḽi vha dzima zwiḽiwa, vho farwaho nga ḓora a ḽi vha fhi maḓi. Zwine ḽivemu ḽa ita ḽi itiswa nga vhuvhi; ḽi luka vhunwa ha u vhaisa vhashai nga mazwifhi, ḽa kundisa vhaheḓana u wana zwo vha fanelaho. Muḓivhalea ene u vhamba maano a u ḓivhalea, a imelela zwi no ḓivhalea. Inwi vhasadzi ni no vhona unga no khuda, iḓani ni thetshelese zwine nda amba! Inwi vhasidzana ni sa ofhi tshithu, ipfani zwine nda amba! Ṅwaha u ḓo ri u fhela inwi ni sa ofhi tshithu na vha ni tshi vho tetemela; a ni tsha ḓo kaṋa nḓirivhe, mitshelo a i tsha ḓo vha hone. Inwi vhasadzi ni no ḓiphiṋa, tetemelani! Ofhani inwi vhasidzana ni sa ofhi tshithu! Bvulani zwiambaro zwaṋu ni vhofhe madzanganda khunduni. Ṱungufhalani ni tou ḓirwa dzikhana, ni lilele mafulo e a vha a tshi titima, na minḓirivhe yavhuḓi, ni lilele masimu a vhathu vhanga o no melaho luanakha na mutshutshungu. Lilelani nnḓu dzoṱhe he vhathu vha vha vho takala, na muḓi wa vhathu vha no tshila nga u ḓiphiṋa; pfamo yo ṱutshelwa, muḓi mulilangoma wo sala we swoto; vhushavhelo na tshiingamo zwi ḓo sala zwi matumba tshoṱhe; hu ḓo fula mbiḓi henefho dza tou ḓiphiṋa, hu ḓo vha pfulo dza maṱambi a nngu. Zwi ḓo ralo, Muṋe washu a vhuya a ri shululela Muya wawe a tshi bva ṱaḓulu, ndi hone phanga i tshi vho ḓo vha tsimu yo vhibvelaho, masimu o vhibvelaho a miri ya mitshelo a tou pinzana. Khaṱhulo mbuya ya fhaṱela phangani, shangoni ḽo vhibvelaho ha fhaṱela zwi re zwone, mutshelo wazwo ha vha u ḓisa mulalo, mushumo wazwo ha vha u ladza shango, vhathu vha pfa vho tsireledzea lini na lini. Vhathu vhanga vha ḓo dzula miṱani ya mulalo, mahayani o tsireledzeaho, vha dzula vha awela hu si na zwi vha dinaho. Naho tshifhango tsha wa tsha vunḓekanya maṱaka, muḓi wa maswina wa phusukanywa tshoṱhe, inwi ni ḓo ḓi vha na mashudu, ni ḓo zwala mbeu hoṱhe-hoṱhe, maḓi a ḓo vha a si na vhukono, phulu na donngi dzi ḓo tshimbila hoṱhe hu si na tshi ofhisaho. Muphusukanyi ndiwe, ngeno iwe u songo phusukanywa, u ḓo zwi vhona! Tshifheṱi ndiwe, ngeno iwe u songo fheṱwa, u ḓo zwi vhona! Musi wo fhedza u phusukanya vhaṅwe na iwe u ḓo phusukanywa, musi wo fhedza u fheṱa vhaṅwe na iwe u ḓo fheṱwa. Muṋe washu, ri khathutshele, ro ṱuvha Iwe; ivha nungo dzashu maḓuvha a tshi ḓi ṱanḓulukana a tshi ya, u ri tshidze musi zwo vhifha. Tshakha dza pfa ipfi ḽau dzi a shavha; wa takuwa dzi a balangana. Inwi Vhaashuru no ṱangulwa thundu dzaṋu zwa nga vhuukhula vhu tshi kaṋa; vhathu vho ni ṱangula zwa nga ho kavha magerere. Muṋe washu o hula hani! U dzula ngei ṱaḓulu. U ḓo ḓadza Tsioni nga khaṱhulo mbuya, ha itwa zwi re zwone fhedzi. U ḓo ni tika misi yoṱhe; thundu ya mutengo muhulu ine ya nga ni tshidza ndi vhuṱali na nḓivho; lupfumo lwaṋu ndi u ofha Muṋe washu. Vhahali vhavho vha ṱavha mukosi vhe mikotoni, vhaḓinḓa vho ḓaho na a mulalo vha vho lila lu ṱungufhadzaho, magondo ha tshee na vhathu, a hu tsha fhira muthu nga nḓila; Vhaashuru vho pfuka mulanga, muḓi a vha vhuyi vha vhona uri ndi tshithu, na muthu a vha mu londi; shango ḽi a lila ḽa tou fhelela, Libanoni ḽo puta nga ṱhoni, Govha ḽa Sharoni ḽi nga phanga, shangoni ḽa Bashani na thavhani ya Kharamele miri i wisa maṱari. Muṋe washu u ri, “Zwino ndi a takutshedza! Zwino ndi hone ndi tshi ḓo sumbedza maanḓa anga, ni ḓo vhona vhuhulu hanga. Vhunwa he na luka zwi nga u vhifha muvhilini nga mathukhwi, na beba mikope, mufemo waṋu u ḓo shanduka mulilo une wa ḓo ni lozwa. Tshakha dzi ḓo fhiswa dza sala dzi tshi nga milora, vha ḓo fhiswa unga ṱhasana dza mipfa. Inwi ni re kule, thetshelesani zwe nda ita! Inwi ni re tsini, vhonani maanḓa anga!” Vhatshinyi vha Tsioni vha a tshenuwa, vha no nyadza Mudzimu vho farwa nga nyofho, vha ri, “Ndi nnyi washu ane a nga konḓelela mulilo u fhisaho? Khavhu i sa dzimi i nga konḓelelwa nga nnyi?” Ndi uyo a no fulufhedzea, a amba zwi re zwone, a landula zwa u bindula nga vhufhura, a si ṱanganedze tshanḓanguvhoni; a tshi pfa hu tshi langanwa vhupondi, u thivha nḓevhe, hu tshi lukwa vhunwa a bonya maṱo. Uyo ndi ene a no ḓo dzula miṱumbani ya dzithavha, a vha na vhudzumbamo nngwani dza dzithavha; ha nga shayi zwiḽiwa, ha nga kundwi u wana maḓi. Maṱo aṋu a ḓo vhona Khosi i kha vhugala hayo, a vhona shango ḽo adzaho u swika kule. Zwe zwa vhuya zwa ni ofhisa zwi ḓo tou sala mihumbuloni fhedzi, na ri, “U ngafhi uḽa muthelisi we a vha a tshi ṅwala thundu dzashu? U ngafhi uḽa muvhali wa tshelede? U ngafhi uḽa we a vha a tshi ta mitsheṱo i no fanela u pwashiwa?” Havho vhadzia-u-ḓiḓivha a ni tsha ḓo vha vhona, havho vhathu vha nyambo i sa pfali, vha luambo lusili lu sa ṱalukanyei. Sedzani Tsioni, muḓi une ra ita vhuṱambo hone. Maṱo aṋu nga a vhone Jerusalema, ndi haya ho khudaho; hu ḓo nga dennde i sa sudzuluwi, ine zwikoko zwayo zwa si vhuye zwa tupuwa, thambo dzayo dza si vhuye dza ṱhukhuwa. Muṋe washu u ḓo ri sumbedza vhugala hawe henefho, hu ḓo vha fhethu ha milambo mihulu na milambwana i sa fheli; hone magungwa a maswina a nga si tshimbile khayo, zwikepe zwavho zwihulu zwi nga si tale khayo. Hufha Muṋe washu e Ene Murangaphanḓa washu; Muṋe washu ndi Ene a no ri vhetshela mulayo; Khosi yashu ndi Muṋe washu; Mutshidzi washu ndi Ene. U ḓo ita uri thambo dza zwikepe zwa maswina dzi rembeḓe, dza si khwaṱhise thikho, maseila a si ṱharamuwe, ra thuba lupfumo lwoṱhe lwe zwa hwala, na zwihole ra kovhekana nazwo. A hu na na muthihi a no dzula Tsioni a no ḓo ri, “Ndi a lwala.” Vha no dzula henefho vha ḓo vha vho hangwelwa milandu yavho. Inwi tshakha dzoṱhe, iḓani ni pfe! Vhathu vhoṱhe nga vha thetshelese! Ḽifhasi nga ḽi pfe, na vhoṱhe vha dzulaho khaḽo, na shango na zwoṱhe zwi bvaho khaḽo! Muṋe washu o sinyutshela tshakha dzoṱhe, mbiti dzawe dzo wela mmbi dzavho; u ḓo vha lozwa tshoṱhe zwa nga ndi tshiṱhavhelo. Vhahali vhavho vho vhulawaho vha ḓo poswa nnḓa, zwitumbu zwavho zwa sina, zwa nukha, thavha dza tswuka nga malofha. Ṋaledzi dzoṱhe dzi ḓo nyamalala, lutombo lu ḓo petwa unga pesa, ṋaledzi dza dzima dza wa unga maṱari a munḓirivhe na a muhuyu a tshi wela fhasi. Pfumo ḽanga ḽa ngei ṱaḓulu musi ḽo fura malofha ḽi ḓo tsela kha Edomo, ḽa haṱula lushaka lwe lwa dzula lwo kumedzwa upfi lu ḓo itwa tshiṱhavhelo. Pfumo ḽa Muṋe washu ḽo ṱamba nga malofha, ḽo ḓala mapfura a vhathu, zwa nga ndi malofha a ngwana na mbokoṱo, na mapfura a tswio dza thutha; ndi tshiṱhavhelo tshine tsha ṋekedzwa Muṋe washu muḓini wa Botsora, ḽa vha bulayo ḽihulu shangoni ḽa Edomo. Ṋari dzi ḓo wa navho, na mbohwana na maboho, shango ḽavho ḽa tou fura malofha, mavu a ḓala mapfura. Ndi ṅwaha une Muṋe washu a lamukisa Tsioni, ndi ḓuvha ḽine a lifhedza maswina awo. Milambo ya Edomo i ḓo shanduka tshigonṱiri, mavu aḽo a shanduka tsevhela, shango ḽa duga unga tshigonṱiri; vhusiku na masiari ḽi nga si dzime, buluvhutsi ḽaḽo ḽi ḓo duba lini na lini, ḽi ḓo dzula ḽi soga, miṅwaha ya ḓi ṱanḓulukana i tshi ya; henefho a hu nga vhuyi ha dovha ha fhira muthu. Hu ḓo vha haya ha gombambudzi na tshiṱoni; gwitha na funguvhu zwi ḓo fhaṱa zwiṱaha zwazwo henefho. Muṋe washu u ḓo ḽi ela a vhea mikano, a ri ḽi dzule ḽo vilingana ḽi sa dzuli muthu, ḽa nga zwiḽa shango ḽi sa athu sikwa. Vhahulwane vhaḽo a vha tsha ḓo vha na tshithu tshi no pfi muvhuso; vhavhusi vhaḽo vhoṱhe vha ḓo nyamalala. Pfamo dzaḽo dzi ḓo tangwa nga mipfa, mitsheṱoni yaḽo ha mela tshitondovhe na mikokole. Hu ḓo vha haya ha phunguhwe, ha dzula mafhondo a mphwe. Phukha dza phangani dzi ḓo ṱangana na dziphele henefho, madimoni a mbokoṱo a huwelelana; madimoni a vhusiku a ḓo ḓa henefho a tshi ṱoḓa fhethu ha u awela. Dyambila ḽi ḓo kudzela henefho, ḽa thothonya ḽa londola vhana vhaḽo; hu ḓo kuvhangana maanga, mukuku na phambo. Sedzani buguni ya Muṋe washu ni vhale: hu pfi a hu na na tshithihi tsha hezwo tshine tsha sa ḓo vha hone; a hu na tshiduna tshi no ḓo shaya tshisadzi; hufha zwo ambiwa nga mulomo wawe, Muya wawe o zwi kuvhanganya, ndi Ene we a zwi kovhela vhudzulo hazwo, a vhu ela nga tshanḓa tshawe; ndi mukovhe wazwo wa lini na lini; zwi ḓo dzula henefho miṅwaha ya ḓi ṱanḓulukana i tshi ya. Phanga na mashango o omaho zwi ḓo pembela, soga ḽi ḓo fhululedza ḽa fhufhumisa maluvha. Vhukumakuma ḽi ḓo fhufhumisa maluvha, ḽa pembela ḽa tou fhululedza; ḽi ḓo naka unga thavha ya Libanoni, ḽa vhibvela unga masimu a Kharamele na Sharoni; vhathu vha ḓo vhona vhugala ha Muṋe washu, vha vhona vhugala ha Mudzimu washu. Zwanḓa zwo kuleaho nungo zwi khwaṱhiseni, na khokhola dzi tetemelaho nga u kundelwa, ni dzi ṋee nungo. Vhudzani vhoṱhe vho kuleaho nungo ni ri, “Khwaṱhani, ni songo ofha! Mudzimu waṋu khoyo, u khou ḓa u laṱisa maswina aṋu, u khou ḓa u ni tshidza – ndi mushumo wa Mudzimu nga eṱhe.” Ndi hone mabofu a tshi ḓo kona u vhona, madzinganḓevhe a vho pfa, zwihole zwa thamuwa unga thutha, zwimuma zwa ṱavha mukosi nga dakalo, maḓi a gubunyea phangani, sogani ha ela milambo; mavu o swaho nga ḓuvha a vha dzivha, shango ḽo omaho ḽa ḓala zwisima; he ha vha hu tshi dzula phunguhwe ha mela hatsi na ṱhanga na madzhesi. Henefho hu ḓo vha na gondo ḽine ḽa pfi “Nḓila khethwa”; a hu na o kumalaho a no ḓo tshimbila ngayo, i ḓo tshimbilwa nga vhathu vha Mudzimu fhedzi; na tsilu a i nga ḽi xedzi. Henefho a hu nga vhi na dzindau; a hu na phukha dzi ofhisaho dzi no ḓo fhira ngayo, i ḓo tshimbilwa nga vhe vha vhofhololwa nga Muṋe washu. Vhe Muṋe washu a vha vhofholola ngevhaḽaa, vha khou vhuya hayani; vha ḓo dzhena Tsioni nga mifhululu; dakalo ḽa lini na lini ḽi ḓo vha tshone tshiala tshavho; hune vha ya ndi dakalo na u pembela; vhuṱungu na u gomela zwi ḓo shavha. Nga ṅwaha wa 14 wa muvhuso wa khosi Hiskia, Sanakheribi khosi ya Ashuru o ḓa a dia miḓi yoṱhe ya Juda yo tangwaho nga mitsheṱo, a i thuba. Ndi hone a tshi ruma mulangammbi wawe muhulu, a takuwa Lakhishi e na mmbi khulu, a livha Jerusalema u yo dia khosi Hiskia. Uyo mulangammbi a tshi swika, a ima tsini ha mugero une wa bva ishani ḽa nṱha, henefho hu no shuma vhaluki vha masila. Ha bva Majuda mararu vha ḓa vha mu ṱanganedza: ndi mukoma wa pfamo ya musanda, Eliakimu ṅwana wa Hilikia, na Shebina muṅwaleli wa khosi, na tshanḓa tsha khosi, Jua ṅwana wa Asafu. Mulangammbi wa Ashuru a vha vhudza a ri, “Vhudzani Hiskia ni ri, ‘Khosi khulu, khosi ya Ashuru i ri: Tshe wa ḓitika ngatsho ndi mini? U vhona unga u sokou amba nga mulomo ndi maano a nndwa na vhuhali naa? U ḓitika nga nnyi u tshi ntshandukela? Wo lavhelela u fariswa nga Egipita, hone hezwo zwi nga muthu a tshi gogoḓela nga luṱanga; lu ḓo vunḓea lwa mu runga tshanḓa. Ndi zwine Farao khosi ya Egipita a vha zwone arali muthu a tshi ḓitika ngae. “ ‘Arali wa ri ni ḓitika nga Yahavee Mudzimu waṋu, ndi ri hufha wo thutha aḽiṱari dzawe na hoṱhe he na vha ni tshi mu ṱhavhela zwiṱhavhelo, wa vhudza vha Juda na vha Jerusalema uri vha luvhe aḽiṱarini ya Jerusalema fhedzi.’ Iḓa-ha u pikisane na muṋe wanga khosi ya Ashuru: ndi ḓo ni fha zwigidi zwivhili zwa dzibere arali ni na vhanameli vhadzo. Izwo-ha u vhona unga u nga imedzana na muvhusi muthihi zwawe, ndi amba nṋe ndi re muṅwe wa magota maṱuku a muṋe wanga naa? U sokou ḓitika nga Vhaegipita uri vha ḓo ni fha gariki dza nndwa na dzibere. Kani-ha u vhona unga ndo ḓa u dia shango ḽaṋu nda ḽi lozwa ndi sa fariswi nga Yahavee? Ndi Ene Yahavee we a nthuma uri ndi ḓe ndi ḽi die ndi ḽi lozwe.” Ndi hone Eliakimu na Shebina na Jua vha tshi fhindula uyo mulangammbi vha ri, “Kha vha ambe na riṋe nga Tshiaramu, ri a tshi pfa; vha songo amba Tshiheberu; vhathu vha re nṱha ha luvhondo vha khou thetshelesa!” Ene a fhindula a ri, “Ni vhona unga inwi na khosi yaṋu ndi inwi ni noṱhe vhe muṋe wanga a nthuma khavho u amba aya mafhungo? Ho ngo nthumela uri na vho dzulaho nṱha ha luvhondo ndi ambe navho naa? Na vhone vha ḓo ḽa vhutoko havho vha nwa muṱambuluwo wavho unga inwi.” Ndi hone uḽa mulangammbi a tshi sendela, a huwelela nga Tshiheberu a ri, “Thetshelesani zwine khosi khulu khosi ya Ashuru ya ni vhudza! U ri ni songo fhurwa nga Hiskia; Hiskia a nga si ni lamukise. Ni songo tenda Hiskia a tshi ri ni ḓitike nga Yahavee, a tshi ri Yahavee u ḓo ni tshidza a humisa khosi ya Ashuru uri i si thube muḓi waṋu. Hiskia ni songo mu thetshelesa. Khosi ya Ashuru i ri, ‘Ibvani muḓini ri pfumedzane, ndi hone noṱhe ni tshi ḓo tendelwa u ḽa nḓirivhe dza minḓirivhe yaṋu na fula mahuyu a mihuyu yaṋu, na nwa maḓi a zwisima zwaṋu, nda vhuya nda ḓa nda ni dzhia nda ni isa shangoni ḽi no fana na ḽaṋu, ḽa goroi na waini, na zwiḽiwa na masimu a minḓirivhe. Ni songo tenda Hiskia a tshi ni fhura na humbula uri Yahavee u ḓo ni lamukisa. Ndi lufhio lushaka lwe midzimu yalwo ya vhuya ya lu lamukisa tshanḓani tsha khosi ya Ashuru? Midzimu ya Hamathi na ya Ariphada i ngafhi zwino? Midzimu ya Sefaravaimi i ngafhi? Ho vhuya ha vha na we a lamukisa Samaria? Ndi ufhio wa midzimu ya mashango ayo oṱhe we wa lamukisa shango ḽawo zwanḓani zwa khosi ya Ashuru? Zwino Yahavee a nga ponyokisa hani Jerusalema zwanḓani zwanga?’ ” Vhathu vha sokou tshete vha si fhindule tshithu, ngauri Hiskia o vha o vha laya uri vha songo fhindula. Zwenezwo mukoma wa pfamo ya musanda, Eliakimu ṅwana wa Hilikia, na Shebina muṅwaleli wa khosi, na tshanḓa tsha khosi, Jua ṅwana wa Asafu, vha kherukanya zwiambaro zwavho nga u ṱungufhala, vha yo vhudza Hiskia zwe mulangammbi wa Ashuru a amba. Khosi Hiskia a tshi tou pfa zwe a vhudzwa, a kherukanya zwiambaro zwawe ó ṱungufhala, a ambara madzanganda, a ya thembeleni ya Muṋe washu. A ruma Eliakimu mukoma wa pfamo ya musanda, na Shebina muṅwaleli wa khosi, na vhotshifhe vhahulwane, vha ya ha muporofita Yesaya ṅwana wa Amutsi, na vhone vhó ambara madzanganda, ha pfi vha vhudze Yesaya uri, “Ṋamusi ndi ḓuvha ḽa u tambula; ri khou pfiswa vhuṱungu; ro ita na u shona; ri nga musadzi a tshi ṱoḓou vhofholowa, hone a tshi shaya nungo dza u beba. Khosi ya Ashuru yo ruma mulangammbi wayo u nyefula Mudzimu a tshilaho; khamusi Muṋe washu Mudzimu wau u ḓo pfa maṱamba aya a laṱisa vhe vha a amba nandi, zwenezwo u tshi humbelela vha hashu vho salaho u fa.” Musi vhaḓinḓa vha khosi Hiskia vho no swika ha Yesaya vha mu vhudza maipfi ayo, a vha fhindula a ri vha vhudze muṋe wavho uri, “Mune washu u ri u songo shushedzwa nga u pfa vhaḽa vhatukana vha khosi ya Ashuru vha tshi nnyefula; ndi ḓo ita uri a pfe phungo a tshenuwe, a humele shangoni ḽa hawe, a vhulawe henengei.” Mulangammbi wa Ashuru a pfa uri khosi yawe yo ṱuwa Lakhishi, i khou lwa na muḓi wa Libina, ndi hone a tshi ya henengei a mu wana. Ha mbo ḓi swika fhungo kha Vhaashuru ḽi no ri khosi Thirihaka wa Kushu u khou ḓa na mmbi yawe u vha dia. Musi khosi i tshi zwi pfa, ya ruma vhaḓinḓa ha Hiskia na fhungo ḽi no ri, “U songo tenda hoyo Mudzimu wau ane wa ḓitika ngae a tshi u fhura a ri Jerusalema a u nga kumedzwi khosi ya Ashuru. Hufha wo ḓipfela nga dzau nḓevhe zwe khosi dza Ashuru dza ita mashango oṱhe, dza vha lozwa tshoṱhe ha vha u vha kumedza midzimu yadzo. Zwino iwe u vhona unga u ḓo ponyoka wa shavha? Kani midzimu ya dzithakha dzo lozwiwaho nga vhomakhulukuku wanga yo vha lamukisa vha shavha? Ndi amba midzimu ya Gozani na ya Harani na ya Retsefe na vhathu vha Edeni vha no dzula Thelasara. I ngafhi khosi ya Hamathi na ya Ariphada na ya muḓi wa Sefaravaimi, na ya Hena, na ya Iva?” Vhaḓinḓa vha swikisa malaedzwa a khosi o tou ṅwalwa, Hiskia a ṱanganedza luṅwalo a vhala. Ndi hone a tshi gonya thembeleni, a ṱharamudza luṅwalo phanḓa ha Muṋe washu, a rabela a ri, “Muṋe washu Mulangazwoṱhe Mudzimu wa Israele, Iwe wo dzulaho kha khuluṋoni yau nṱha ha vhakherube, ndi Iwe Mudzimu u woṱhe, u vhusa mivhuso yoṱhe ya shango, wo sika ḽiṱaḓulu na ḽifhasi. Zwino-ha Muṋe washu, thetshelesa u ri pfe, u sedze zwine ra itwa; thetshelesa zwoṱhe hezwi zwine Sanakheribi a amba a tshi u nyefula, Iwe Mudzimu a tshilaho. Muṋe washu, ndi ngoho, mahosi a Ashuru o lozwa mivhuso yoṱhe na mashango ayo, midzimu yavho vha i fhisa, ngauri yo vha i si Mudzimu, yo vha i tshi tou vha thanda na tombo zwe vhathu vha vhumba nga zwanḓa zwavho vha zwi luvha. Zwino Mudzimu Muṋe washu, ri lamukise kha Vhaashuru, uri mivhuso yoṱhe ya shango i ḓivhe uri Iwe Muṋe washu ndi Iwe Mudzimu u woṱhe.” Ndi hone Yesaya ṅwana wa Amutsi a tshi ruma muḓinḓa ha Hiskia a ri, “Muṋe washu Mudzimu wa Israele u ri, ‘Wo nthabela u tshi amba Sanakheribi, khosi ya Ashuru.’ Zwino ipfi ḽa Muṋe washu ḽine a vhudza Sanakheribi ngeḽi: “ ‘Muḓi wavhuḓi wa Tsioni u a u nyadza, u a u sea; muḓi wo nakaho wa Jerusalema u a u kolela u tshi khou shavha. Wo vha u tshi khou nyadza nnyi, u tshi khou nyefula nnyi? Wo vha u tshi khou zhambela nnyi, u tshi ḓihudza phanḓa ha nnyi? A si Mukhethwa wa Israele naa? Wo ruma vhaḓinḓa vhau uri vha ṱongele Muṋe wa zwoṱhe, wa ri iwe na gariki dzau dza nndwa nnzhi-nnzhi wo gonya miṱumbani ya dzithavha wa swika nṱha-nṱha ha Libanoni, wa wisa mikedara milapfusa, na mipaini ya u nakesa, wa swika nṱha-nṱha hune ya guma, hone tshivhindini tsha maṱaka ayo, wa bwa mabidzi mashangoni asili, henefho wa nwa maḓi, wa ri ṋayo dza vhahali vhau dzo ri u kanda milonga yoṱhe ya Nile, ya oma. A u athu vhuya wa zwi pfa uri ndo dzula ndo dzudzanya zwoṱhe izwo kale-kale? Hone zwino ndo zwi khunyeledza. Ndo u ṋea maanḓa a u phusukanya miḓi yo tangwaho nga mitsheṱo, ya sala i thulwi dza mathukhwi. Vhathu vhe vha vha vha tshi dzula henefho vho vha vha si na maanḓa; vho tshenuwa vha hanganea, vha nga hatsi pfuloni; vha nga tsheṋe i melaho nṱha ha ṱhanga, ine ya ri u mela ya mbo ḓi puta. Na iwe ndi a u ḓivha; ndi ḓivha hune wa dzula, na hune wa bva u tshi dzhena, na zwine wa nndyela vhuhali; ndo zwi pfa zwa mbiti dzenedzo dzau na u ḓihudza hau. Zwino-ha ndi ḓo u phulela muhala ningoni, nda u longa ḓomu mulomoni, nda u humisa nga nḓila ye wa ḓa ngayo. “ ‘A vha iwe Hiskia, tshiga tshine nda u ṋea ngetshi: Ṅwaha uno na u ḓaho ni ḓo tshila nga thoro dza ḓaka, nga wa vhuraru na ḓo kona u lima na kaṋa, na ṱavha minḓirivhe na ḽa mitshelo yayo; vha nnḓu ya Juda vho salaho u fa vha ḓo dovha vha ṱoka midzi vha aṋwa mitshelo minzhi; Jerusalema hu ḓo vha na tsalela, thavhani ya Tsioni ha bva vho salaho u fa; Nṋe Yahavee Mulangazwoṱhe ndi a fulufhedzea, ndi ḓo zwi khunyeledza.’ “Muṋe washu a tshi amba khosi ya Ashuru u ri, ‘Muḓini houno a u nga dzheni, na u posa musevhe a u nga posi; a hu na ane a ḓo sendela tsini hawo ó fara tshiṱangu, na u govhelwa a u nga govhelwi; u ḓo huma nga nḓila ye wa ḓa ngayo, wa si vhuye wa dzhena muḓini. Ho amba Nṋe Yahavee. Ndi ḓo pilela hoyu muḓi nda u tshidza, ndi tshi itela uri ndi huliswe, na u itela Dafita mukoma wanga.’ ” Ndi hone muruṅwa wa Muṋe washu a tshi ya gammbani ya Vhaashuru, a vhulaha maswole a 185 000; vha tshi vuwa nga matsheloni vha wana vho rambalala vho fa vhoṱhe. Zwenezwo Sanakheribi khosi ya Ashuru a takuwa a humela hayani, a yo dzula Ninive. Huno muṅwe musi a tshi khou luvha thembeleni ya mudzimu wawe Nisrokho, vhana vhawe vhavhili vha vhatuka, Adramelekhe na Saretsere, vha mu vhulaha nga mapanga, vha shavhela shangoni ḽa Ararathi, ṅwana wawe Esaradoni a sala e khosi. Maḓuvha eneo khosi Hiskia a lwala lwe a ṱoḓou fa. Muporofita Yesaya ṅwana wa Amutsi a ya khae a mu vhudza a ri, “Muṋe washu u ri dzudzanya zwithu zwau zwoṱhe; a u tsha ḓo fhola, u ḓo fa.” Hiskia a rembulutshela luvhondoni a rabela Muṋe washu a ri, “Muṋe washu, edzou elelwa uri ndo u shumela ndi tshi fulufhedzea nga mbilu yoṱhe, ndi tshi ita zwine wa zwi funa!” A thoma u lila lwa u ṱungufhadza. Ndi hone Muṋe washu a tshi vhudza Yesaya uri a humele ha Hiskia a mu vhudze uri, “Nṋe Yahavee Mudzimu wa makhulukuku wau Dafita ndo pfa thabelo yau, na miṱodzi yau ndo i vhona; ndi ḓo engedza vhutshilo hau nga miṅwaha ya 15, nda u tshidza na zwanḓani zwa khosi ya Ashuru, na muḓi hoyo nda u tshidza nda u tsireledza.” [ Yesaya a vhudza khosi uri i shate bwindi ḽa mahuyu kha tshitshimbili tshayo, i ḓo fhola. Ndi hone Hiskia a tshi vhudzisa a ri, “Tshiga tshi no sumbedza uri ndi ḓo dovha nda kona u gonya nḓuni ya Muṋe washu ndi tshifhio?”] Yesaya a fhindula a ri, “Muṋe washu u ḓo vha ṋea tshiga tshi no sumba uri hezwo zwe a amba zwi ḓo vha hone: nḓilani ya tshitizi yo fhaṱwaho nga khosi Ahasi, u ḓo ita uri murunzi wo no ḓi tsaho nayo u humele murahu nga maga a fumi.” Nangoho murunzi wa mbo ḓi humela murahu nga maga a fumi. Musi Hiskia khosi ya Juda o no fhola, a ṅwala luimbo lwawe lwa thendo lu no ri, “Ndo vha ndi tshi vhona unga ndi ḓo livha shangoni ḽa vho faho ndi tshi kha ḓi vha vhukati ha vhutshilo hanga, nda si lalame. Ndo vha ndi tshi vhona unga hafhano shangoni ḽa vha tshilaho a thi tsha ḓo dovha nda vhona Muṋe washu; a thi tsha ḓo vhona vhathu kana nda vha na vha no dzula fhano shangoni. Vhutshilo hanga ho vha ho tumulwa ha fhela unga dennde ya mulisa yo rathululwaho ya ladzwa, unga sila ḽine ḽa tumulwa nga muluki ḽa petwa, vhusiku na masiari nda pfa Mudzimu o nṱamba tshoṱhe, nda vhona unga mapfuvhi a ḓo ri a tshi tswuka nda vha ndo vunḓekana marambo, zwa nga ndo pondiwa nga ndau, vhusiku na masiari nda pfa Mudzimu o nṱamba tshoṱhe. Ndo vha ndi tshi tshema unga ṱhambamaḓi na mbeulane, ndi tshi lila unga ḽiivha, maṱo anga a neta nga u lilala. Muṋe wa zwoṱhe, nndamukise, a thi tsha kona! Ndi ḓo ri mini? Zwe wa mmbudza u ḓo zwi ita. Ndi ḓo tou dedengela vhutshilo hanga hoṱhe nga u vhavha ha mbilu. Muṋe wa zwoṱhe, ita uri muya wanga u dovhe u tshile musi hezwi zwoṱhe zwo no fhela; hufha wo mpfulufhedzisa zwone! Mphodze ndi tshile! “Ndi tshi tambula zwingafho zwo vho nnḓisela mulalo. Wo nkuvhatedza nga lufuno luhulu, wa nndamukisa ndi si lovhe, vhutshinyi hanga hoṱhe wa vhu posa kule wa vhu furalela. Vhudzulavhafu u ḓo rendwa nga nnyi? Vhafu vha nga u khoḓa naa? Vho dzhenaho dindini a vha tsha fulufhela u fulufhedzea hau. Vha no u renda ndi vha tshilaho, unga nṋe ndi tshi u renda zwino. Vhokhotsi vha vhudza vhana vhavho uri u a fulufhedzea. Muṋe washu, wo mphodza; ri ḓo u imbela ri tshi lidza haripa; ri ḓo u renda vhutshilo hashu hoṱhe nḓuni ya Muṋe washu.” Mirodakha Baladani, ṅwana wa Baladani khosi ya Babele, a pfa uri khosi Hiskia o vha a tshi lwala a dovha a fhola. Ndi hone a tshi mu ṅwalela luṅwalo a mu rumela na tshifhiwa. Hiskia a tshi vhona vhaḓinḓa a vha takalela, a vha sumbedza lupfumo lwawe – siliva na musuku, zwilungalungane na zwiḓolo zwi nukhelelaho, na zwihali zwawe zwoṱhe zwa nndwa – lupfumo lwawe lwoṱhe. A hu na na tshithihi tsha pfamoni yawe kana muvhusoni wawe woṱhe tshe Hiskia a si vha sumbedze. Zwenezwo muporofita Yesaya a ya ha khosi Hiskia a mu vhudzisa a ri, “Vhaḽa vhanna vha bvafhi? Vho ri mini?” Hiskia a fhindula a ri, “Vha bva shangoni ḽa kule, vha bva Babele.” “Vho vhona mini pfamoni?” “Vho vhona zwoṱhe zwi re ngomu. A hu na na tshithihi tshi re nḓuni dza mbulungelo tshe nda si vha sumbedze.” Ndi hone Yesaya a tshi vhudza Hiskia a ri, “Kha vha pfe ipfi ḽa Muṋe washu Mulangazwoṱhe: U ri hu khou ḓa tshifhinga tshine zwoṱhe zwi re pfamoni yavho, na zwoṱhe zwe vhomakhulukuku wavho vha khokha u swika zwino, zwa ḓo hwalwa zwa iswa Babele. A hu na tshi no ḓo sala. U ralo Muṋe washu. Vhaṅwe vhana vhavho vhe vha vha beba, vha ḓo hwaliwa vha yo luvhedzwa, vha shumela khosi ya Babele pfamoni yawe.” Ndi hone Hiskia a tshi fhindula Yesaya a ri, “Ipfi ḽe vha mmbudza ḽi tshi bva ha Muṋe washu ndi ḽavhuḓi,” nge a humbula a ri, “Tenda ha vha na mulalo na vhudziki ndi tshi kha ḓi tshila.” Mudzimu waṋu u ri, “Fhumudzani vhathu vhanga, vha fhumudzeni! Khuthadzani vhathu vha Jerusalema, vha vhudzeni uri vho tambulesa, zwino vho hangwelwa vhutshinyi havho; ndo vha lifhisa milandu yavho yoṱhe kavhili.” Ipfi ḽi khou huwelela, ḽi ri, “Lugiselani Muṋe washu nḓila masogani! Phulelani Mudzimu washu gondo phangani! Magovha oṱhe nga a ḓadzwe! Thuthani thavha dzoṱhe na zwivhanga, hu linganele. Shango ḽi sa tshimbilei ḽi vho ḓo tshimbilea, nngwa dzi vho ḓo vha midavhi. Ndi hone hu tshi ḓo dzumbululwa vhugala ha Muṋe washu; ḽifhasi ḽoṱhe ḽi ḓo vhu vhona. Ho amba Muṋe washu Ene muṋe!” Ndo pfa ipfi ḽi tshi ri, “Ḓivhadza vhathu!” Nṋe nda ri, “Ndi ḓo vha ḓivhadza afhio?” Ha pfi, “Ḓivhadza uri vhathu vhoṱhe vha nga hatsi, maanḓa avho a nga maluvha a ḓaka; hatsi vhu a puta, maluvha a haluluwa musi muya wa Muṋe washu u tshi zwi vhudzula. Vhukuma vhathu vha nga hatsi. Ee, hatsi vhu a puta, maluvha a haluluwa, hone ipfi ḽa Mudzimu washu ḽi ima ḽo khwaṱha lini na lini.” Iwe Tsioni u no ḓisa mafhungo a takadzaho, gonya thavha ndapfu! Iwe Jerusalema muḓivhadzi wa mafhungo maḓifha, ṱavha mukosi, u songo ofha; vhudza miḓi ya Juda u ri, “Mudzimu waṋu ngoyu! Vhonani, Muṋe wa zwoṱhe Muṋe washu ndi Ene Ramaanḓa; u khou ḓa u vhusa nga tshanḓa tshawe tsha maanḓa. Zwe a zwi shumela o zwi wana, ndi vhathu vhawe vhe a vha lamukisa kha maswina. U khou vha londola unga mulisa a tshi lisa sambi ḽawe: u takula ngwana nga zwanḓa, a dzi kuvhatedza khanani yawe, vhomme adzo a vha endedza zwavhuḓi.” We a ela maḓi a lwanzhe nga tshanḓa tshawe ndi nnyi? We a ela ḽiṱaḓulu nga minwe ndi nnyi? We a ela mavu a ḽifhasi nga mvuvhelo, a kala dzithavha nga tshikalo, a dovha a kala na mivhundu, ndi nnyi? Ndi nnyi ane a nga ṱalukanya mihumbulo ya Muṋe washu, kana a vha mueletshedzi wawe? Mudzimu o eletshedzana na nnyi uri a wane ṱhalukanyo, a funzwe ngae nḓila i re yone? U hone we a ṋea Mudzimu nḓivho na ṱhalukanyo naa? Mudzimu a tshi sedza dzitshakha u vhona dzi tshi tou nga shotha ḽa maḓi mvuvheloni, dzi nga kubuse mvuvheloni; zwiṱangadzime u zwi doba unga thorwana ya muṱavha. Phukha dzoṱhe dzi re maṱakani a Libanoni a dzo ngo eḓana tshiṱhavhelo tsha u ṋekedza Muṋe washu, miri yao a yo ngo eḓana u honza mulilo watsho. Ene u vhona tshakha dzoṱhe dzi si tshithu, dzi si na mushumo, dza nga a dziho. Zwino Mudzimu ni nga mu vhambedza na nnyi? Ni ḓo ri u fana na mini? Hufha zwifanyiso zwa midzimu zwi tshi fulwa nga vhatsila zwa fhomiwa nga musuku, zwa itelwa geḓane dza siliva. Mushai a sa koni u ṋekedza nduvho yeneyo u nanga muri u sa sini, a ṱoḓa muvhaḓi a konaho, a mu vhaḓela tshifanyiso tshine tsha ḓo ima tsho khwaṱha. Mathina a ni zwi ḓivhi? A ni athu zwi pfa? A ni athu vhudzwa u bva henengei mathomoni? A ni athu ṱalukanya uri shango ḽo tewa hani? Mudzimu u dzula kha khuluṋoni nṱha ha tshitendeledzi tsha ḽifhasi; vhathu vhaḽo vho ṱukufhala unga nzie; o ṱharamudza lutombo unga pesa ḽa ṅwenda, a lu akha unga dennde ya u dzula ngomu. U wisa vhavhusi vha sa tsha vha tshithu, vhahaṱuli vha shango vha nga a vha tsheeho. Vha nga mutomba une wa ri ú kha ḓi bva u runga, ú kha ḓi bva u mela, u sa athu ṱoka midzi, Muṋe washu a u vhudzula, wa puta, wa hwalwa nga tshiḓumbumukwe unga mathukhwi. Ndi zwine Mudzimu mukhethwa a ri, “Zwino ni ḓo mpfanyisa na nnyi? Ane a eḓana na Nṋe ndi nnyi?” Sedzani lutombo – ndi nnyi o vhumbaho zwoṱhe hezwi? Ndi Ene we a vhekanya ṋaledzi nga nthihi nga nthihi unga mmbi, nga maanḓa awe mahulu na nungo dzi sa konadzei, a dzi vhidza nga madzina; a hu na na nthihi i siho. Inwi Vhaisraele vhana vha Jakopo, ndi mini ni tshi gungula na ri, “Muṋe washu ha ḓivhi zwine zwa ri dina, Mudzimu washu ha zwi londi musi ri tshi sokou tambudzwa.” Mathina a ni zwi ḓivhi? A ni athu zwi pfa naa? Muṋe washu ndi Mudzimu wa lini na lini, o sika shango u swika he ḽa guma. Ha neti, ha kulei nungo; a hu na ane a ṱalukanya mihumbulo yawe. U khwaṱhisa vho netaho, vha si na nungo a vha ṋea maanḓa mahulu. Vhaswa na vhone vha a neta vha fhelelwa nga nungo, na vhaṱhannga vha a khukhulwa vha wa, hone vhe vha lavhelela Muṋe washu vha wana nungo ntswa, vha fhufha nga phapha dzi no nga dza goni, vha gidima vha sa neti, vha tshimbila vha sa fhelelwi nga nungo. Mudzimu u ri, “Inwi mashango a kule-kule, ni tshete ni nthetshelese; inwi dzitshakha, ḓilugiseni, sendelani ni ḓisengele; nga ri ṱangane tsengoni! Uḽa a no bva vhubvaḓuvha, ane hune a kanda a kunda, o rithwa nga nnyi uri a ḓe? Ndi nnyi we a mu kumedza dzitshakha, a mu tekulela mahosi, a vha runga nga pfumo vha vha buse, musevhe wawe wa vha balanganya unga mathukhwi a tshi hwalwa nga muya. O vha pandamedza a fhira a sa thivhelwi nga tshithu, e na luvhilo, ṋayo dzawe dzi sa kwami fhasi. We a ita uri izwo zwi vhe hone ndi nnyi? A si Ene we a dzula o dzudzanya zwine zwa itea naa? Nṋe Yahavee ndo vha ndi hone mathomoni, zwi tshi guma ndi ḓo ḓi vha e Nṋe Muṋe wazwo.” “Mashango a kule-kule o vhona zwe nda ita, a ofha, migumo ya ḽifhasi ya tetemela. Vhathu vho kuvhangana vha farisana, vha vhudzana vha ri, ‘Ni songo kulea nungo.’ Muvhaḓi u ṱuṱuwedza mufuli wa musuku, ane a kanḓa nga nundo u ṱuṱuwedza a no vhanda baphathi; vha amba tshe vha tshi fula vha ri, ‘Ndi tshavhuḓi!’ Vha tshi paṱekanya nga zwibigiri uri tshi si tseke.” “Hone iwe Israele mulanda wanga, vhana vha Jakopo vhe nda vha nanga, inwi vhaḓuhulu vha Abrahamu khonani yanga, ndo ni endedza ni tshi bva migumoni ya ḽifhasi; ndo ni vhidza ni tshi bva khuḓani dzaḽo dza kule-kule, nda ri, ‘U mulanda wanga,’ a tho ngo ni landula, ndo ni nanga. Ni songo ofha, ndi na inwi; ndi Mudzimu waṋu, ni songo ḽa mbilu; ndi ḓo ni ṋea nungo nda ni farisa, ndi ḓo ni tika nga tshanḓa tshanga tsha maanḓa. Vho ni sinyutshelaho vha ḓo shona vha tou niwa nga ṱhoni; vhane vha lwa na inwi vha ḓo lovha vha sala vha si tshithu; vhane vha ni vhenga ni ḓo vha ṱoḓa na si tsha vha wana; vhane vha ni vutshela vha ḓo nga a vhaho. Nṋe ndi Yahavee Mudzimu waṋu, ndo ni fara nga tshanḓa; ndi ri, ‘Ni songo ofha, ndi a ni farisa!’ ” Muṋe washu u ri, “Iwe Jakopo, naho u tshi shaya nungo sa tshivhungu, inwi Vhaisraele, naho ni vhaṱuku, ni songo ofha tshithu, Nṋe muṋe ndi ḓo ni farisa; Mulamuleli waṋu ndi Mukhethwa wa Israele. Ndi ni ita tshifhulo tshiswa tsha maṋo a vhuhali; ni ḓo fhula dzithavha na dzi fhefhera, mivhundu na i kuyekanya ya vha mathukhwi; ni ḓo i posa muyani, muya wa i hwala, ya balanganywa nga maḓumbu. Ndi hone ni tshi do pembela ni tshi humbula Nṋe Yahavee, na zuwa Mukhethwa wa Israele.” “Musi vhashai na vhaheḓana vha tshi lila maḓi a si vhe hone, mikulo yavho ya tou oma nga ḓora, ndi hone Nṋe Yahavee ndi tshi ḓo fhindula thabelo yavho, Nṋe Mudzimu wa Israele ndi nga si vha laṱedze. Ndi ḓo elisa milambo makwarani, nda phula zwisima magovhani; phanga ndi ḓo i shandula madzivha a maḓi, shango ḽo omaho ḽa ḓala zwisima. Phangani ndi ḓo medza miṱulume na miunga na miṱangule na miṱwari, sogani ndi ḓo sima miṱaululo na miṱu na mipaini. Ndi hone vhathu vha tshi ḓo zwi vhona vha zwi ḓivha, vha elekanya vha ṱalukanya uri zwo itwa nga tshanḓa tsha Yahavee, zwo sikwa nga Mukhethwa wa Israele.” Muṋe washu Khosi ya Jakopo u ri, “Inwi midzimu ya dzitshakha, ḓisengeleni, bvisani vhuṱanzi. Edzonu ri vhudza zwe na vhuya na ita kale ri kone u vha na nzhele nazwo; zwa kunda, ri vhudzeni zwine na kha ḓi ḓo ita, uri zwi tshi bvelela ri kone u tenda. Edzonu ri bvumbela tshithihi zwatsho tsha zwi ḓaho, tshivhi kana tshivhuya, ndi hone ri tshi ḓo ḓivha uri ni midzimu, zwa ri somela ra ni ofha. Hone inwi a ni tshithu, a ni na tshine na kona, na vhane vha ni luvha vha a nengisa. “Ndo ritha munna a bvaho devhula uri a ḓe, ndo mu vhidzela mushumo wanga a tshi bva vhubvaḓuvha; u ḓo kandekanya vhavhusi unga matope, unga muvhumbi a tshi suka vumba. Ndi nnyi waṋu o bvumbaho uri zwo raliho zwi ḓo bvelela? Ro vha ri tshi ḓo kona u amba ra ri, ‘No vha ni tshi khou ita zwone.’ Hone a hu na na muthihi waṋu we a vhuya a amba tshithu, a hu na we a zwi bvumba, a hu na we a pfa ni tshi amba tshithu. Ndi Nṋe ndo thomaho u vhudza Tsioni haya mafhungo; ndi ruma muḓinḓa a isa mafhungo maḓifha Jerusalema. Ndi tshi sedza midzimu a hu na we a vha e na tshine a amba; ho vha hu si na na ane a fhindula zwine nda vha vhudzisa. Midzimu yoṱhe heyo a i na mushumo, a i koni u ita tshithu, zwifanyiso zwayo a si tshithu, ndi mahandana.” Muṋe washu u ri, “Muḓinḓa wanga ngoyu; ndi a mu tika, ndo mu nanga, ndi a mu takalela. Ndo mu ḓadza Muya wanga; u ḓo funza dzitshakha mulayo wanga. Ha nga ṱavhi mukosi, ha nga takusi ipfi, ipfi ḽawe a ḽi nga pfali magondoni; luṱanga lwo piḓeaho ha nga lu vunḓi, luvhone lu no khou taidza ha nga lu dzimi; u ḓo ḓivhadza zwone-zwone zwine nda zwi funa. Ha nga fulufhuwi, ha nga kulei nungo; u ḓo tea mulayo wanga fhano fhasi; mashango a kule o lindela pfunzo yawe.” Mudzimu Muṋe washu we a sika lutombo a lu ṱharamudza, a adza shango na zwoṱhe zwi re khaḽo, vhathu vhaḽo a vha ṋea mufemo, vha tshimbilaho khaḽo a vha ṋea vhutshilo, u ri, “Ndi Nṋe Yahavee, a thi pfuki mulanga wanga, ndi zwe nda u vhidza; ndi ḓo u fara nga tshanḓa, nda u londola, nda vhofha mulanga na vhathu vhanga nga iwe, nda u ita tshedza tsha dzitshakha, wa swingulusa maṱo o swingaho, wa vhofholola vho farwaho, vho dzulaho swiswini wa vha bvisa dzhele. “Ndi pfi Yahavee, ndi ḽone dzina ḽanga! A thi kovhekani vhugala hanga na muṅwe mudzimu, thendo yanga a thi i kovhekani na zwifanyiso. Zwe nda dzula ndo amba zwo itea, zwino ndi ḓo ni vhudza zwithu zwiswa na musi zwi sa athu bvelela.” Imbelani Muṋe washu luimbo luswa, shango nga he ḽa guma nga ḽi mu rende nga nyimbo; inwi ni talaho lwanzheni, na zwoṱhe zwi re khalwo, na mashango a kule-kule, na vha dzulaho khao, mu rendeni! Nga a rendwe nga phanga na miḓi yayo, na nga vhathu vha Kedara! Vha dzulaho muḓini wa Sela nga vha fhululedze, nga vha ṱavhe mukosi vhe miṱumbani ya dzithavha! Nga vha rende vhugala ha Muṋe washu, vha ḓivhadze thendo yawe mashangoni a kule! Muṋe washu u khou bva pfumo unga munna wa maanḓa; mbiti dzawe dzo vuwa unga dza muhali; u ṱavha mukosi wa nndwa, maswina u a sumbedza maanḓa awe! Mudzimu u ri, “Ndi kale ndo fhumula ndó tsika mbiti dzanga, nda si fhindule vhathu vhanga, hone zwino a thi tsha ḓo konḓelela, ndi ḓo nga musadzi a tshi ṱoḓou vhofholowa – ndi ḓo ṱavha mukosi, nda gomela, nda fhihamelwa. Ndi ḓo omisa dzithavha na mivhundu, hatsi na miri zwa puta; ndi ḓo xisa milambo, maisha a oma; ndi ḓo endedza vhathu vhanga vha mabofu nḓilani ine vha sa i ḓivhe nda vha tshimbidza gondoni ḽe vha si ḽi ḓowele, nda vha shandukisela swiswi ḽa vha tshedza, hu sa tshimbilei nda ita uri hu tshimbilee. Hezwo ndi ḓo zwi ita, a thi nga litshi u zwi ita. Hone vhoṱhe vhane vha fulufhela zwitungulo, vhane vha tshi amba zwifanyiso vha ri, ‘Ni midzimu yashu,’ vha ḓo huma vho shona.” Muṋe washu u ri, “Thetshelesani, inwi madzinganḓevhe! Inwi mabofu, sedzani ni vhone! Ndi nnyi o pofulaho unga mulanda wanga Israele? Ndi nnyi o dzingaho unga muḓinḓa wanga we nda mu ruma? Ndi nnyi o pofulaho unga onoyo we a rwelwa vhutshinyi hawe? Ndi nnyi o pofulaho unga mulanda wa Yahavee? No vhona zwithu zwinzhi na si zwi londe; no pfa mafhungo na si a dzhiele nzhele.” Naho zwo ralo Muṋe washu u funa u tshidza, ndi zwe a ṋea vhathu vhawe pfunzo khulu i huliseaho. Hone zwino vhathu vhawe vho ṱangulwa vha sala fhedzi; vho khakhedzwa mapakoni vhoṱhe, vho pangiwa dzhele, vho ṱangulwa ha si vhe na a vha lamukisaho, vho dzhielwa ha si vhe na a no ri, “Humisani!” Hone ndi nnyi waṋu a no ḓo zwi thetshelesa hezwi, a zwi dzhiela nzhele a zwi elelwa misi i ḓaho? We a kumedza Jakopo vhaṱanguli ndi nnyi? Ndi nnyi we a ita uri Israele a sale a si na tshithu? A si Muṋe washu Ene muṋe we ra mu khakhela naa? A ro ngo tshimbila nḓilani yawe, a ro ngo thetshelesa pfunzo. Ndi zwe a ita uri ri pfe u fuḓa ha mbiti dzawe na u vhavha ha nndwa. Mbiti dzawe dzo ri fhisa thungo dzoṱhe unga mulilo, hone ra si zwi ṱalukanye; dzo ri fhisa re lore, hone ra si zwi londe. Iwe Jakopo, Muṋe washu we a u sika u khou amba; iwe Israele, Muvhumbi wau u ri, “U songo ofha, ndi ḓo u lamukisa; ndo u vhidza nga dzina, u wanga! U tshi fhira vhukati ha maḓi manzhi ndi ḓo vha ndi na iwe; u tshi wela milambo i nga si u kumbe; u tshi fhira vhukati ha mulilo u nga si swe; khavhu dza mulilo dzi nga si u fhise. Hufha ndi Yahavee Mudzimu wau, Mukhethwa wa Israele Mutshidzi wau. Ndi ḓo kumedza Egipita ḽa vha tshipfumelo, iwe wa vhofhololwa; vhuimoni hau hu ḓo dzhena Kushu na Seba, iwe wa bva. Ndi ḓo kumedza dzitshakha uri iwe u tshidzwe, ngauri ndi tshi u sedza ndi vhona u wa mutengo muhulu, ndi a u hulisa, ndi a u funa. “U songo ofha, ndi na iwe; ndi ḓo kuvhanganya vhana vhau vhubvaḓuvha na vhukovhela nda vha vhuisa hayani. Ndi ḓo vhudza devhula nda ri, ‘Vha litshe vha ṱuwe!’ nda vhudza tshipembe nda ri, ‘Vha tshi ṱuwa u songo vha dzivhisa! Litsha vhana vhanga vha humele hayani vha tshi bva mashangoni a kule, na vhananyana vhanga vha tshi bva migumoni ya ḽifhasi – vhoṱhe vhane vha vhidzwa nga dzina ḽanga, vhe nda vha sika, nda vha vhumba, ndi tshi itela uri vha nkhulise!’ ” Muṋe washu u ri, “Ḓisani vhathu vhanga khoroni; vha na maṱo, hone vho pofula; vha na nḓevhe, hone vho dzinga! Tshakha dzoṱhe nga dzi kuvhangane, vhathu vhoṱhe vha ḓe tsengoni. Ndi ufhio wa midzimu yavho we a dzula o amba zwine zwa khou itea zwino, kana we a dzula o bvumba zwithu zwa bvelela? Midzimu heyo nga i ḓe na ṱhanzi dzayo u sumba uri i na ngoho, uri vhaṅwe vha zwi pfe vha tende.” Muṋe washu u ri, “Dzanga ṱhanzi ndi inwi Vhaisraele, inwi vhalanda vhanga vhe nda vha nanga uri ni nnḓivhe, ni mpfulufhele, ni ṱalukanye uri Mudzimu ndi Nṋe ndi ndoṱhe; a hu na muṅwe mudzimu we a vhumbwa Nṋe ndi sa athu vha hone; a hu tsha ḓo dovha ha vha na muṅwe. “Ndi Nṋe Yahavee ndi ndoṱhe, a hu na muṅwe mutshidzi arali e si Nṋe. Ndi Nṋe we nda dzula ndo amba uri ndi ḓo ni tshidza, nda ḓa nda zwi ita; a hu na mudzimu usili we a vhuya a zwi ita hezwo – inwi ni ṱhanzi dzanga; Mudzimu ndi Nṋe, ndi ḓo ḓi dzula ndi ane nda vha Ene. A hu na ane a nga ponyokisa muthu tshanḓani tshanga; a hu na ane a nga itulula zwe nda ita.” Muṋe washu ane a ni tshidza, Mukhethwa wa Israele, u ri, “Ndi ḓo rambela Babele mmbi nda ni tshidza, nda ita uri Vhakhaladia vhoṱhe vha shavhele swikepeni zwine vha zwi ṱongisa. Ndi Nṋe Yahavee, Mudzimu waṋu mukhethwa, Khosi yaṋu, Musiki wa Israele.” Kale-kale o phula nḓila i buḓekanyaho lwanzhe, gondo ḽa maḓini mahulu. O kokodza mmbi ya maanḓa ya Vhaegipita, na gariki dza nndwa na dzibere, a vha rambaladza henefho vha si tsha vuwa, a vha vhudzula a vha dzima unga tshitaitai! Hone zwino u ri, “Ni songo tsha elelwa zwa kale; zwe zwa itwa misi iḽa ni songo tsha zwi humbula. Vhonani, zwino ndi khou ita zwiswa; zwo no ḓi itea, a ni zwi vhoni? Ndi khou phula nḓila sogani, phangani ha ela milambo. Na phukha dza ḓaka, phunguhwe na mphwe, dzi ḓo nkhulisa, ngauri ndi phula maḓi sogani, milambo ya ela phangani, uri vhathu vhanga vhe nda vha nanga vha dzimule ḓora. Ndi lushaka lwe nda ḓivhumbela lwone; nyimbo dzavho dzi ḓo ḓivhadza zwe nda ita.” Muṋe washu u ri, “Iwe Jakopo, u tshi rabela wo vha u sa khou rabela Nṋe; iwe Israele, u tshi ḓinetisa wo vha u sa khou ḓinetisela Nṋe; u tshi ṋekedza zwiṱhavhelo zwa dzinngu dzo fhiswaho, ho vha hu si u hulisa Nṋe; u tshi ṋekedza nduvho, wa dubisa zwioro u tshi tou kakarika, a si Nṋe ndo u lemedzaho; u tshi renga zwinukheleli zwa mutengo muhulu, wa ṋekedza mapfura a zwiṱhavhelo, ho vha hu si u fusha Nṋe, tshau wo tou nndemedza nga vhutshinyi hau, wa nndina nga zwivhi zwau. Ndi Nṋe ane nda ṱolou u hangwela u tshi ntshandukela, nda si tsha elelwa vhutshinyi hau, ndi tshi itela zwine nda vha zwone. “Hwelela mulandu! Nga ri ye tsengoni! Ḓisengele u sumbedze uri a wo ngo khakha! Hufha na makhulukuku wau wa u thoma o tshinya; na vhaimeleli vhau vho ntshandukela; ndi zwe nda nyadzisa vhotshifhe vha nnḓu khethwa, Jakopo nda mu ḽisa nga pfumo, Israele nda mu nyadzisa.” Muṋe washu u ri, “Thetshelesa iwe Jakopo mulanda wanga, inwi Vhaisraele vhe nda vha nanga! Ndi Nṋe Yahavee we nda u ita, nda u vhumba muvhilini wa mme au; ndi ḓo u tika! Iwe Jakopo mulanda wanga, iwe Jeshuruni we nda u nanga, u songo ofha tshithu; shango ḽo farwaho nga ḓora ndi ḓo ḽi nisela mvula, mavuni o omelelaho ha ela milambwana; ndi ḓo shululela Muya wanga kha vhana vhau, nda shudufhadza vhaḓuhulu vhau. Zwi ḓo vha nakela unga hatsi vhu sheledzwaho; vha ḓo nga miṋengeledzi i re tsini ha milambwana i elaho. Muṅwe u ḓo ri, ‘Nṋe ndi wa Muṋe washu!’ muṅwe a tou zwi ṅwala kha tshanḓa; muṅwe a ri, ‘Na nṋe ndi muḓuhulu wa Jakopo!’ muṅwe a dzhia dzina ḽa Israele ḽa vha ḽawe.” Muṋe washu Khosi ya Israele, Ene Mulamukisi washu, Muṋe washu Mulangazwoṱhe, u ri, “Ndi Nṋe mathomo, ndi Nṋe magumo, ndi Nṋe Mudzimu ndi ndoṱhe. Zwino ndi nnyi ane a nga Nṋe? Ndi nnyi ane a nga ita zwine Nṋe nda ita tshee nda sika vhathu? Ndi ufhio mudzimu ane a nga dzula o amba zwine zwa kha ḓi ḓa? Nga a ambe, nga a ḓise vhuṱanzi! “Vhathu vhanga, ni songo ofha tshithu! Kani a tho ngo zwi ḓivhadza, nda dzula ndo amba tsha kale na kale? Inwi ni ṱhanzi dzanga, kani hu na muṅwe mudzimu arali e si Nṋe? Hu na vhuṅwe vhushavhelo vhune nda sa athu vhu pfa kani?” Vhoṱhe vhane vha vhaḓa midzimu ya zwifanyiso vha nga mahandana; na midzimu yavho ine vha tou i gagamisa a i na mushumo. Vhane vha luvha midzimu yeneyo vho pofula, a vha na nḓivho, vha ḓo fhedza nga u shona. Ndi tsilu-ḓe ḽine ḽa ḓivhumbela mudzimu ḽa ḓifulela tshifanyiso tshawo? Hufha tshi sa mu farisi tshithu! Muṅwe na muṅwe ane a tshi luvha u ḓo shona, hufha na vhatsila vhane vha zwi vhumba vhe vhathu. Vhoṱhe nga vha ḓe tsengoni vha imelele midzimu yavho! Vha ḓo tshenuwa, vha shona. A thi ri mufuli u longa tsimbi muliloni a dzhia nundo na nundwana a i fula, a vusa maanḓa oṱhe, a litsha u ḽa na u nwa a vhuya a fhelelwa nga nungo a ṋoka. Muvhaḓi u ela thanda, a tala tshifanyiso nga munyaka, a tshi vhaḓa nga tshigwagwa a tshi kulutedza, tsha nga muthu o nakaho, a konou tshi vhea nḓuni yawe. A nga ḓi rema mikedara a vhaḓa, kana a nanga thanda ya muṱaululo kana mutondo u melaho ḓakani, kana a sima mubvumela a lindela u tshi aluswa nga mvula. Kha muri wonoyo ḽiṅwe davhi a ita khuni dza mulilo, a ora a pfa vhududo, a vhasa mulilo a bika, ḽiṅwe davhi a vhaḓa mudzimu a u luvha, a ita tshifanyiso a tshi gwadamela. Iṅwe thanda o ita khuni dza mulilo, a gotsha ṋama yawe, a ḽa a fura, a ora a ri, “Ahaa, ndi pfa vhududo, mulilo uyu u takadza hani!” Thanda yo salaho a vhaḓa mudzimu wa tshifanyiso, a gwadama a tshi luvha, a tshi rabela a ri, “U mudzimu wanga, ntshidze!” Vhathu vho raloho ndi matsilu, a vha ḓivhi tshine vha ita, vha ḓishatela maṱo uri vha si vhone, vha konḓisa mbilu dzavho uri vha si vhone ngoho. Muthu o raloho ha na ṱhalukanyo; u shaya nzhele, ha koni u ri, “Iṅwe thanda ndi a vhasa, nda bika, nda gotsha ṋama nda ḽa, yo salaho nda vhaḓa tshithu tshi nengisaho ngayo, zwino ndí fhano ndo gwadamela tshitanda!” Zwo raloho zwi ḓi fana na u rabela milora. Mihumbulo yawe ya vhutsilu yo mu xedza, ha tsha kona u dzivhuluswa; ha koni u ri, “Itshi tshithu tshe nda fara nga tshanḓa a si u ḓifhura naa?” Muṋe washu u ri, “Iwe Jakopo, u songo hangwa hezwi; iwe Israele, ḓivha uri u mulanda wanga; ndo u vhumbela u vha mulanda wanga; ndi nga si vhuye nda u hangwa Israele. Vhutshinyi hau ndo vhu swielela kule, ha balangana unga gole, zwivhi zwau zwa fhufha unga khuli; humela ha Nṋe, ndi Nṋe ane nda u tshidza.” Ḽiṱaḓulu nga ḽi fhululedze! Inwi mativha, ṱavhani mukosi! Inwi dzithavha na miri yoṱhe ya ḓaka, lidzani mifhululu! Muṋe washu o tshidza Jakopo; o sumbedza vhugala hawe nga u lamulela Israele! Muṋe washu u ri, “Ndi Nṋe Mutshidzi wau; ndo u vhumba muvhilini wa mme au; ndi Nṋe Yahavee o sikaho zwoṱhe. Ndo ṱharamudza ḽiṱaḓulu ndi ndoṱhe, nda adza ḽifhasi hu si na ane a mpfarisa. Vhadzia-u-bvumba ndi a vha dzumbulula, nda ṱana vhutsilu ha mingome, nda piringanya nḓivho ya vhaṱali ya shanduka vhutsilu. Hone mulanda wanga a tshi ḓivhadza zwi no ḓo itea, muḓinḓa wanga a tshi dzumbulula zwe nda dzudzanya, ndi ita uri zwi bvelele nga u ralo. Ndi vhudza Jerusalema uri vhathu vha ḓo dovha vha dzula hone, nda vhudza miḓi ya Juda uri i ḓo dohwa ya fhaṱwa; matumba avho ndi ḓo dovha nda a vusa. Nda tou amba, lwanzhe lu a xa, milambo ya oma. Ndi amba na Khoreshe ndi ri, ‘Ndi iwe mulisa wa nngu dzanga; u ḓo khunyeledza zwoṱhe zwine nda funa.’ U ḓo ri Jerusalema nga u dohwe u vuswe, thembele nga i tewe.” Muṋe washu a tshi amba na Khoreshe u ri, “Ndo u vhumba khosi; ndo u fara nga tshanḓa. Ndi ḓo ita uri tshakha dzi u luvhe; u ḓo bvula mahosi maanḓa; hune wa swika u ḓo wana ndo u vulela mahothi; vha nga si u valele khoro dza miḓi. Ndi ḓo u ranga phanḓa nda thutha mivhundu, ha tshimbilea, nda pwasha khoro dza musinaseṱhe, nda vunḓekanya mabaphathi adzo a tsimbi. Ndi ḓo u ṋea lupfumo lwo dzumbiwaho swiswini, lwo khokhiwaho tshiphirini. Ndi hone u tshi ḓo ḓivha uri ndi Nṋe Yahavee Mudzimu wa Israele a no u vhidza nga dzina. Ndi u vhidza nga dzina, nda u ṋea dzina ḽihulu, naho u sa nnḓivhi, ndi tshi itela Jakopo mulanda wanga, Israele we nda mu nanga. Ndi Nṋe Yahavee, a hu na muṅwe, a hu na muṅwe mudzimu arali e si Nṋe; ndi ḓo u ṋea nungo nangwe u sa nnḓivhi. Hezwo zwi ḓo itea uri u bva vhubvaḓuvha u swika hune ḽa kovhela muṅwe na muṅwe a zwi ḓivhe uri a hu na muṅwe e si Nṋe; ndi Nṋe Yahavee, a hu na muṅwe. Ndi vhumba tshedza nda sika swiswi; ndi ḓisa mulalo, nda ḓisa khombo – Nṋe Yahavee ndi ita zwoṱhe hezwo zwithu. Iwe lutombo, nisa gundo ḽi tshi bva makoleni, ḽi tou na unga mvula; ḽifhasi nga ḽi vulee hu mele u tshidzwa, zwi aluwe zwoṱhe na u fulufhedzea; ndi Nṋe Yahavee o zwi sikaho.” A no sengisa Muvhumbi wawe u ḓo zwi vhona! Hufha a tshi tou vha khali i no nga dziṅwe khali. Kani vumba ḽi nga vhudzisa Muvhumbi waḽo ḽa ri, “U khou itani?” khali yau ya gungula ya ri, “A u koni u vhumba!”? U ḓo zwi vhona ane a vhudzisa khotsi awe a ri, “Wo mmbebelani?” kana a vhudzisa mme awe a ri, “Wo beba mini?” Muṋe washu Mukhethwa wa Israele we a vha vhumba, u ri, “Kani ni khou ntsengisela zwine nda ḓo ita vhana vhanga? Ni khou mpfunza zwine nda fanela u ita nga vhe nda vha vhumba nga zwanḓa zwanga? Ndi Nṋe ndo vhumbaho ḽifhasi, nda sika vhathu vha dzula khaḽo, nda ṱharamudza lutombo nga zwanḓa zwanga, nda dzudzanya ṋaledzi. Ndi Nṋe ndo rithaho Khoreshe uri a shume zwine nda funa; ndi ḓo onyolosa nḓila dzawe dzoṱhe. U ḓo vusa muḓi wanga Jerusalema, a vhofholola vhathu vhanga vho thubiwaho a sa ṱoḓi tshipfumelo kana tshanḓanguvhoni.” Ho amba Muṋe washu Mulangazwoṱhe. Muṋe washu u ri, “Zwe Vhaegipita vha zwi bvela biko, na lupfumo lwa Kushu, zwi ḓo vha zwaṋu; vhanna vhalapfu vha Seba vha ḓo vha phuli dzaṋu; vha ḓo ni tevhela vho vhoxwa nga dzigeḓane; vha ḓo gwadama vha ni luvhelela vha ri, ‘Vhukuma Mudzimu u na inwi, ndi Ene Mudzimu e eṱhe, a hu na muṅwe! Ngoho u Mudzimu ane a ḓidzumba; Iwe Mudzimu wa Israele, ndi Iwe Mutshidzi! Vhoṱhe vha no vhumba midzimu ya zwifanyiso vha ḓo shona vha tou niwa nga ṱhoni; vha ḓo nyadziwa. Hone Vhaisraele vho tshidzwa nga Yahavee; gundo ḽavho ndi ḽa lini na lini; vhathu vhawe vha nga si vhuye vha shona kana vha nyadziwa, lini na lini.’ ” Muṋe washu o sika ḽiṱaḓulu, ndi Ene a re Mudzimu! O ita ḽifhasi a ḽi vhumba a ḽi khwaṱhisa. Ho ngo sikela uri ḽi dzule ḽi soga ḽi si na vhathu, o ḽi vhumbela uri vhathu vha dzule khaḽo. Ndi Ene ane a ri, “Ndi Nṋe Yahavee, a hu na muṅwe mudzimu. Ndi tshi amba a tho ngo ita tshidzumbe, ndo amba khagala; a tho ngo amba swiswini, ndo amba tshedzani. A tho ngo vhudza vhaḓuhulu vha Jakopo uri vha nṱoḓe lwa mahandana. Ndi Nṋe Yahavee, ndi amba ngoho, ndi ḓivhadza zwi re zwone. “Kuvhanganani inwi tshakha dzoṱhe, noṱhe no salaho u fa mivhuso i tshi wa, iḓani tsengoni! Vhathu vha ṱana midzimu yavho ya zwifanyiso zwa thanda; vha rabela midzimu i sa koni u vha tshidza – havho vhathu a vha vhui vha ḓivha tshithu! Iḓani ni senge mulandu waṋu khoroni; vhapomokwa nga vha langane! Ndi nnyi we a dzula o amba zwe zwa itea, a dzula o zwi ḓivhadza kale-kale? A si Nṋe Yahavee naa? A hu na muṅwe mudzimu arali a si Nṋe; Mudzimu a fulufhedzeaho a no tshidza vhathu vhawe ndi Nṋe fhedzi. “Vhuyani ha Nṋe zwino ni tshidzwe, inwi tshakha dzoṱhe dza shango nga he ḽa guma! Ndi Nṋe Mudzimu a re hone ndi ndoṱhe. Zwine nda fulufhedzisa ndi ngoho, a zwi nga shanduki, ndi ana nga Nṋe muṋe ndi ri: Magona oṱhe a ḓo gwadamela Nṋe. Ndimi dzoṱhe dza ana dza ri, ‘Gundo na nungo zwi bva kha Yahavee e eṱhe!’ ” Vhoṱhe vhane vha vhenga Muṋe washu vha ḓo shona vha ḓa khae; hone Muṋe washu a tshi haṱula u ḓo ima na vhaḓuhulu vhoṱhe vha Israele, vhone vha mu khoḓa. Bele na Nebo, inwi midzimu ya Babele! No vha no fanela u hwala lushaka lwaṋu, hone zwino inwi vhaṋe no kulea nungo na khothea! Midzimu ye ya vha i tshi hwalwa nga vhathu zwino yo no hweswa donngi na kholomo; ndi muhwalo u lemelaho zwifuwo. Yoṱhe yo kulea nungo ya khothea; na zwifanyiso zwayo a i koni u zwi hwala; na yone iṋe i hwalwa ya iswa vhuthubwani! Muṋe washu u ri, “Nthetsheleseni inwi vha muṱa wa Jakopo, noṱhe inwi no salaho muṱani wa Israele! Ndo ni tika ni tshee muvhilini wa mme aṋu, nda ni hwala tshee na bebwa. Mudzimu waṋu ndi Nṋe, ndi ḓo ni hwala na vhuya na vha vha maḓuvha na tshena mmvi. No vhumbwa nga Nṋe, ni ḓo takulwa nga Nṋe; ndi ḓo ni tika nda ni lamukisa. “Ni ḓo mpfanyisa na nnyi? Ni nnyeḓanyisa na nnyi? Ndi nnyi a no fana na Nṋe ane nda nga vhambedzwa nae? Vhathu vha vula zwipatshi zwavho vha shulula musuku, vha kala siliva nga zwikalo, vha rendela mufuli wa musuku a vha fulela mudzimu, vha konou gwadama vha u luvha. Vha u takulela mahaḓani avho vha u hwala, vha u vhea vhudzuloni hawo, wa ima henefho; a u koni u sudzuluwa hune wa vha hone! Naho muthu a u ṱavhela mukosi, a u fhinduli; a u koni u mu tshidza khomboni. Edzonu zwi elekanya ni dzivhuluwe! Zwi dzheniseni mbiluni, mashandukwa ndinwi! Elelwani zwe nda ita kale: tendani uri ndi Nṋe Mudzimu ndi ndoṱhe, a hu na muṅwe a no nga Nṋe. U bva mathomoni ndo dzula ndo amba zwine zwa ḓo vha hone; kale-kale zwi sa athu itea ndo dzula ndo zwi bula. Nzudzanyo dzanga dzi nga si kundwe, ndi ḓo ita zwoṱhe zwine nda tama u zwi ita. Ndi khou vhidza munna a no bva vhubvaḓuvha; u ḓo fhufha unga lurwanzhivha a tshi bva shangoni ḽa kule, a khunyeledza zwe nda dzudzanya. Zwe nda amba ndi ḓo zwi ita, zwe nda dzudzanya ndi ḓo zwi bveledza. “Thetshelesani inwi vhadzia-u-sa-pfa vhane na vhona unga gundo ḽi kule! Ḓuvha ḽa gundo ndi khou ḽi sendedza tsini, a ḽiho kule; gundo ḽanga a ḽi nga dzindelwi nga tshithu; ndi ḓo tshidza Tsioni, vhugala hanga nda vhu ṋea Israele.” Muṋe washu u ri, “Iwe Babele, musidzana wa ndeṅwa, itsa kha khuluṋoni yau u dzule buseni ḽa mavu; iwe musidzana wa Mukhaladia, a u tsha ḓo pfi u mutete, u a tata. Dzhia lwala u kuye vhukhopfu, bvula ṅwenda we wa khurumela, ganya musisi wau, ṱangula milenzhe u wele milambo. Ḓiṱangule vhathu vha u vhone wo sala fhedzi; ndi ḓo lifhedza, a thi nga sii na muthihi.” Mutshidzi washu ndi Mukhethwa wa Israele; u pfi Muṋe washu Mulangazwoṱhe! “Dzula ho tou tshete, u kokovhe u dzhene swiswini, iwe musidzana wa Mukhaladia; a u tsha ḓo pfi mufumakadzi wa mivhuso! Ndo vha ndo sinyutshela vhathu vhanga, nda vha fara unga a vha tshee vhanga, nda vha kumedza zwanḓani zwau, iwe wa si vha khathutshele, na vho no vhaho vha maḓuvha wa vha hwesa dzhogo i gogonaho. Wo vha u tshi vhona unga u ḓo ḓi dzula u mufumakadzi, hezwi zwithu wa si vhuye wa zwi dzhenisa mbiluni, kana wa elekanya uri zwi ḓo fhela hani. “Edzou thetshelesa, iwe mudzia-u-funa-miḓifho, u vhona unga wo tshila, wo tsireledzea, wa ri, ‘Muthu ndi nṋe, a hu tshee na muṅwe a no nga nṋe! A thi nga vhuyi nda vha tshilikadzi kana nda felwa nga vhana!’ Ndi zwone, kathihi fhedzi, nga ḓuvha ḽithihi, zwoṱhe hezwo vhuvhili hazwo zwi ḓo itea – naho u na manditi mangafhani, wo kungela phamba dzi sa fheli, u ḓo felwa nga munna na vhana, ha si sale na muthihi. Wo vha u sa ofhi tshithu naho u vhuvhini hau, u tshi ri a u vhonwi nga muthu, mathina vhuṱali hau na nḓivho yau zwo u xedza, wa ri, ‘Muthu ndi nṋe, a hu na muṅwe a no nga nṋe!’ U ḓo welwa nga khombo, manditi au a nga si i thivhele; u ḓo welwa nga phanzi i sa pfumelwi; u ḓo tshenuwa wo phusukanywa ú songo humbula! Fulufhela manditi au-ha na phamba dzau dzoṱhe dze wa ḓinetisa ngadzo u bva hanani hau; khamusi dzi ḓo u farisa; khamusi dzi ḓo shushedza maswina au. Wo ḓinetisa nga nyeletshedzo dzoṱhe dze wa dzi wana – ndi zwone, vhabvumbi vhau nga vha bvele khagala, havho vhaḓivhi vha zwa dziṋaledzi vhane vha u bvumbela ṅwedzi nga ṅwedzi, vha u tshidze kha zwine zwa u wela. “Vha ḓo tou nga mathukhwi; vha ḓo fhiswa nga mulilo; a vha nga koni u ḓitshidza khavhuni dza mulilo; hayo a si masimbe a vhududo, a si mulilo wa u ora. Zwine zwa ḓo itea ngezwi: havho vhe wa ḓinetisa u tshi shumisana navho, ni tshi vhambadzelana u bva hanani hau, vha ḓo u ṱutshela vhoṱhe, muṅwe na muṅwe a fara yawe nḓila; a hu na ane a ḓo sala a tshi u tshidza!” Thetshelesani inwi vha muṱa wa Jakopo, inwi ni no pfi vhana vha Israele, ni no bva kha lutsinga lwa Juda, inwi ni no ana nga dzina ḽa Yahavee, na luvha Mudzimu wa Israele, hone zwi sa bvi mbiluni, ni sa iti zwine a funa – ni ḓihudza na ri ni vhadzulapo vha muḓi mukhethwa, na ḓitika nga Mudzimu wa Israele ane a pfi Yahavee Mulangazwoṱhe. Ndi amba na inwi ndi ri, “Zwe zwa bvelela ndo dzula ndo zwi amba kale-kale; ndo zwi amba zwa ḓivhiwa, nda mbo ḓi ita uri zwi bvelele kathihi fhedzi. Ndo zwi ḓivha uri ni na tshipimbi, ni na mutsinga, ni omisa ṱhoho ya tou te unga tsimbi; ndi zwe nda dzula ndo dzumbulula zwithu zwi sa athu swika, nda ni ḓivhadza zwoṱhe zwi sa athu itea, ni sa vho ḓo ri zwo itwa nga midzimu yaṋu, zwo dzudzanywa nga zwifanyiso zwa thanda na mudzimu wa tsimbi. Edzonu sedza zwoṱhe hezwo zwithu – hufha no zwi pfa; a ni zwi tendi naa? “Zwino ndi ḓo dovha nda ni dzumbululela zwiswa, zwithu zwo dzumbamaho zwine na si zwi ḓivhe. Zwenezwo ndo zwi sika zwino a si zwa kale; a ni athu vhuya na zwi pfa; ni songo ri ni a zwi ḓivha. Ndi ḓivha uri a ni vhuyi na fulufhedzea, no ḓi ḓivhea ni mavhanga tshee na bebwa, ndi zwe hezwo na si vhuye na zwi pfa, na ipfi na ḽithihi ḽa si vhuye ḽa swika nḓevheni dzaṋu na ḽi ḓivha. Ndi lengisa mbiti dzanga ndi tshi itela dzina ḽanga; ndi a dzi kanda nda si ni lozwe, ndi tshi itela uri ndi rendwe. Ndi tshi ni rwa ho vha hu u ni laṱisa vhuvhi nga u ni dzhenisa ṋanḓoni ya maṱungu, hone ni tshi bva na si nge siliva ye ya bviswa manyelo oṱhe nga mulilo. Ndi tshi ni vhofholola ndi ḓo vha ndi sa iteli vhuvhuya haṋu, ndi ḓo vha ndi tshi itela Nṋe muṋe; a thi nga tendi dzina ḽanga ḽi tshi nyadziwa; vhugala hanga a thi nga dzhielwi nga muṅwe mudzimu.” “Thetshelesani inwi vhana vha Jakopo, Israele, inwi vhe nda ni vhidzela u ntshumela: Ndi Nṋe Mudzimu ndi ndoṱhe; ndi Nṋe mathomo, ndi Nṋe magumo! Tshanḓa tshanga tsho tea ḽifhasi tsha ṱharamudza lutombo; ndo ri u amba uri zwi vhe hone zwa mbo ḓi vha hone zwoṱhe. Iḓani noṱhe ni thetshelese: ndi ufhio mudzimu we a vhuya a bvumba hezwi zwithu? Nṋe ndo nanga munna ane nda mu takalela uri a die Babele; u ḓo rwa Vhakhaladia unga ndo dzudzanya nga u ralo. Ndi Nṋe we nda amba; ndi Nṋe we nda mu vhidza; ndo mu ḓisa, ndi ḓo ita uri zwi mu nakele. Zwino sendelani tsini ni pfe zwine nda amba: u bva mathomoni ndo ḓi amba ndi si na tshidzumbe, zwi tshi itea ndi Nṋe ane nda ḓo ḓi vha ndi hone.” Zwino Muṋe wa zwoṱhe Muṋe washu o mpha Muya wawe a nthuma. Muṋe washu Mukhethwa wa Israele Mutshidzi waṋu, u ri, “Ndi Nṋe Yahavee Mudzimu waṋu; ndi ni funza ndi tshi itela uri ni wane zwivhuya, nda ni endedza nḓilani ine na fanela u i fara. Ngavhe ni thetshelese ndaela dzanga nandi, mashudu aṋu o vha a tshi ḓo ela unga mulambo, gundo ḽaṋu ḽa ḓa unga magabelo a lwanzhe; vhana vhaṋu vho vha vha tshi ḓo anda unga muṱavha, vhaḓuhulu vhaṋu vha nga thorwana dza mavu, nda si vhuye nda vha furalela, dzina ḽavho ḽa ḓi dzula ḽi tshi pfala.” “Pfuluwani Babele! Shavhani Vhakhaladia! Ḓivhadzani mafhungo haya ni tshi fhululedza! A anḓadzeni a swike migumoni ya ḽifhasi, ni ri, ‘Yahavee o vhofholola mulanda wawe Jakopo!’ Zwiḽa ndi tshi vha endedza phangani a vho ngo vhuya vha farwa nga ḓora; ndo vha phulela maḓi, a ela a tshi bva tomboni; ndo fhandula tombo, maḓi a gubunyea. Vhavhi vhone a vha nga vhi na mulalo.” Ho amba Muṋe washu! Thetshelesani, inwi mashango a seli ha lwanzhe! Inwi tshakha dza kule, ipfani! Muṋe washu o nnanga ndi sa athu bebwa, a mmbidzela mushumo wawe ndi tshee muvhilini wa mme anga. O ntsireledza nga tshanḓa tshawe, mulomoni wanga a longa maipfi a no runga unga pfumo, a nnyita unga musevhe wo ṱuṱulwaho, a nnzumba mukutuni wawe, a mmbudza a ri, “U muḓinḓa wanga; ndi ḓo sumbedza vhugala hanga nga iwe Israele.” Hone nṋe nda ri, “Ndo sokou ḓinetisela zwi si na mushumo, nungo dzanga dza fhedzwa nga zwithu zwa mahandana, zwi si tshithu. Hone ndi fulufhela uri Muṋe washu u ḓo nndwela; ndi ḓo pfufhiwa nga Mudzimu wanga.” Hone Muṋe washu o mmbumba ndi tshee muvhilini wa mme anga uri ndi vhe muḓinḓa wawe, ndi humisele Jakopo khae, ndi mu kuvhanganyele vhathu vha Israele. Muṋe washu o nkhulisa; Mudzimu wanga o ḓi vha Ene nungo dzanga. Ene o mmbudza a ri, “Mushumo wa u vhuisa matsinde a Jakopo, Vhaisraele vho ponyokaho pfumo wa vha vhuedzedza hayani, ndi muṱuku kha iwe mulanda wanga, ndi kha ḓi ḓo u hwesa muṅwe mushumo muhulu – ndi ḓo u ita tshedza tsha u vhonetshela dzitshakha, uri vhathu vhoṱhe u swika migumoni ya ḽifhasi ndi vha tshidze nga iwe.” Muṋe washu, Ene Mutshidzi, Mukhethwa wa Israele, u amba na vho nyadziwaho, vhane tshakha dza vha nengwa, phuli dza vhavhusi, u ri, “Mahosi a ḓo vhona no vhofhololwa a ni hulisa, vhavhusi vha ni luvha.” Hezwo zwi ḓo itea ngauri Muṋe washu o ni nanga; Ene Mukhethwa wa Israele u a fulufhedzea. Muṋe washu u ri, “Ndi ḓo ni fhindula nga tshifhinga tsho teaho; hu tshi swika ḓuvha ḽa u ni tshidza nda ni phalala; ndi ḓo ni londola, nda vhofha mulanga na vhathu vhoṱhe nga inwi, nda ni vhuedzedza shangoni ḽaṋu ḽi si tshee na muthu. Ndi ḓo amba na mathubwa nda ri, ‘Ḓiṱutsheleni!’ nda amba na vha re swiswini nda ri, ‘Bvelani tshedzani!’ Vha ḓo nga nngu dzi fulaho zwikwarani tsini ha nḓila; a vha tsha ḓo farwa nga nḓala kana vha pfa ḓora; a vha tsha ḓo swa nga ḓuvha na biso ḽa phangani; vha ḓo endedzwa nga ane a vha pfela vhuṱungu, a vha isa zwisimani zwa maḓi. Ndi ḓo phula gondo ḽa buḓekanya dzithavha, nda phulela vhathu vhanga nḓila ine vha ḓo tshimbila ngayo. Vhathu vhanga vha ḓo ḓa vha tshi bva kule, vha tshi bva devhula na vhukovhela, na ngei Aswani thungo ya tshipembe.” Ḽiṱaḓulu nga ḽi fhululedze, ḽifhasi ḽi pembele, inwi dzithavha, imbani ni tou ṱavha mukosi! Muṋe washu u khou fhumudza lushaka lwawe; vhathu vhawe vho tambulaho u ḓo vha pfela vhuṱungu. Vhathu vha Tsioni vho ri, “Muṋe washu o ri ṱutshela; Muṋe wa zwoṱhe o ri hangwa.” Ene a fhindula a ri, “Nṋa musadzi a nga hangwa lushie lwawe, a si fune ṅwana we a tou mu beba? Nangwe mme a hangwa ṅwana wawe, Nṋe ndi nga si ni hangwe. Iwe Jerusalema, ndo ṅwala dzina ḽau nga ngomu ha zwanḓa zwanga; mitsheṱo yau i sokou dzula i maṱoni anga. Vhane vha ḓo u vusa vho no vha nḓilani; vhe vha u phusukanya vha u ṱangula vha ḓo ṱuwa. Livha-livha u vhone zwi no khou itea! Vhathu vhau vha khou kuvhangana vha khou vhuya hayani vhoṱhe.” Muṋe washu u ri, “Ndi ana nga vhutshilo hanga, ndi ri: U ḓo ṱongisa vhana vhau unga muselwa o kungela nungu dzawe. Shangoni ḽau ho vha ho sala matumba fhedzi, ḽo phusukanywa, ḽi si na muthu, hone zwino ḽi vho ḓo vha ḽiṱuku kha vha no khou ḓa u dzula khaḽo; vho u kumbaho vha ḓo sudzuluselwa kule hau. Wo vha u tshi nga musadzi o felwaho nga vhana, hone vhana vhau vha ḓo dovha vha u kolela vha ri, ‘Heḽi shango ndi ḽiṱuku, ri ṱoḓa ḽihulwane ḽine ra ḓo dzula khaḽo!’ “Ndi hone u tshi ḓo amba nga mbilu wa ri, ‘We a mmbebela vhana vhangafhangafha ndi nnyi? Ndo vha ndi si na vhana, ndí muumba, ndó thathiwa, ndó landulwa, zwino we a alusa avha ndi nnyi? Ndo vha ndo sala ndi ndoṱhe, zwino vhana avha vha bvafhi?’ ” Muṋe wa zwoṱhe Muṋe washu u amba na Jerusalema u ri, “Ndi ḓo vhidza dzitshakha nga tshanḓa, vhathu vhoṱhe vha vhona tshiphuga tshe nda tshi imisa, vha vhuisa vhana vhau hayani vho vha takula, vhasidzana vhó vha hwala mahaḓani. Mahosi a ḓo u lelela vhana, vhafumakadzi vhavho vha u mamisela vhushie; vha ḓo u gwadamela, zwifhaṱuwo zwavho zwa kwama mavu, vha ṋanzwa buse ḽi re kha ṋayo dzau. Ndi hone u tshi ḓo ḓivha uri ndi Nṋe Yahavee; vha no mpfulufhela a vha nga shoni.” Ni ri, “Muhali a nga dzhielwa tshe a thuba naa? Mathubwa a nga lamukiswa ó lindwa nga a no ofhisa naa?” Muṋe washu a tshi fhindula u ri, “Hezwo zwi ḓo itea – muhali u ḓo zhuvhulelwa mathubwa awe, a ofhisaho a dzhielwa tshe a thuba. Nṋe ndi ḓo lwa na ane a lwa na iwe, nda tshidza vhana vhau. Vhane vha u kandeledza ndi ḓo ita uri vha ḽane, vha kambiwe nga malofha avho unga waini. Ndi hone vhathu vhoṱhe vha tshi ḓo ḓivha uri Nṋe Yahavee ndi Mutshidzi wau, Nṋe Mudzimu Ramaanḓa wa Jakopo ndi a u vhofholola.” Muṋe washu u ri, “Luṅwalo lu no ṱanzilela uri ndo ṱala mme aṋu, lu no sumba uri ndo mu thatha, lu ngafhi? Ndo ḽa mulandu wa nnyi we nda mu lifhela nga inwi? Haho, no rengiselwa vhutshinyi haṋu; mme aṋu o ṱalwa nge a ntshandukela. Khezwi ndi tshi ḓi ḓa ha inwi nda si wane muthu? Ndi tshi ḓi vhidzelela, ndi mini hu si na we a fhindula? Kani-ha tshanḓa tshanga ndi tshipfufhi, a tshi koni u ni vhofholola? A thi na nungo dza u ni tshidza naa? Ndi nadzo! Nda kaidza lwanzhe lu a xa, milambo ya oma ya nga phanga, khovhe dza fa nga ḓora dza sina nga u shaya maḓi. Lutombo ndi lu ambadza swiswi, nda lu pila nga madzanganda.” Muṋe wa zwoṱhe Muṋe washu o laya lulimi lwanga; misi yoṱhe u ḓi mpfunza u tika vho kuleaho nungo. Musi muṅwe na muṅwe ḽi tshi tsha u vusa lutamo lwanga lwa u mu thetshelesa, nda mu thetshelesa nga mbilu yoṱhe. Muṋe wa zwoṱhe Muṋe washu o kolongonya nḓevhe dzanga, nṋe nda si mu vutshele, nda si teledze. Vhane vha nthwa ndo vha ṋekedza muṱana wanga, vhane vha ntupula ndebvu nda vha ṋekedza ṱhaha; vha tshi nkolela, vha tshi mpfela mare, a tho ngo vhuya nda pila tshifhaṱuwo. Muṋe wa zwoṱhe Muṋe washu u a ntika, ndi zwine nda si hanganee; ndo khwaṱhisa tshifhaṱuwo tshanga tsha tou te unga mbwane; ndi a ḓivha uri ndi nga si sale ndo shona, hufha ane a ntsengela e tsini hanga; ndi nnyi ane a nga mpomoka? Nga ri yo livhana tsengoni! Mupomoki wanga ndi nnyi? Nga a hanedzane na nṋe! Muṋe wa zwoṱhe Muṋe washu ndi Ene a no ntika; ndi nnyi ane a nga mmbona mulandu? Vhoṱhe vha ḓo ṱahala unga nguvho; vha ḓo ḽiwa nga mbundudzi. Ndi nnyi waṋu a no ofha Muṋe washu, a thetshelesa ipfi ḽa muḓinḓa wawe, ane a tshimbila swiswini a sa vhonetshelwi nga tshedza? Nga a fulufhele dzina ḽa Muṋe washu, a ḓitike nga Mudzimu wawe. Huno noṱhe inwi vhane na funga mulilo, na kungela khavhu dza mulilo – dzhenani khavhuni ya mulilo we na vhasa, ni tshimbile nṱha ha masimbe e na vhudzedza! Hezwo ndi zwine zwa ḓo ni wela zwi tshi bva tshanḓani tshanga; ni ḓo lala fhasi na dziḓa lu ṱungufhadzaho. Nthetsheleseni inwi ni tamaho u ita zwi re zwone, vhane na ṱoḓa Muṋe washu nga mbilu yoṱhe: elelwani tombo ḽine na bva khaḽo, mugodi we na bwiwa khawo – ndi amba makhulukuku waṋu Abrahamu na Sara we a ni beba: ndi tshi vhidza Abrahamu o vha a si na ṅwana, nda mu shudufhadza, a vha na vhana vha anda. Muṋe washu u ḓo fhumudza Tsioni, matumba awo a a pfela vhuṱungu, phanga dzawo a dzi ita unga Edeni, masoga awo a nga ngade ya Muṋe washu; ngomu hawo hu ḓo takalwa ha pembelwa, ha pfala nyimbo dza thendo na ndivhuho. Muṋe washu u ri, “Inwi vhathu vhanga, thetshelesani! Kolongonyani nḓevhe, inwi lushaka lwanga! Ndi ḓo funza dzitshakha; milayo yanga i ḓo vha vhonetshela. A thi nga lengi u ḓa nda vha tshidza; tshifhinga tshanga tsha u kunda tsho sendela; ndi ḓo vhusa dzitshakha nga ndoṱhe. Mashango a kule o nndavhelela; o lindela uri ndi a tshidze nga maanḓa anga. Sedzani lutombo! Lu ḓo nyamalala unga vhutsi! Vhonani ḽifhasi! Ḽi ḓo ṱahala unga nguvho, vhathu vhoṱhe vha dzulaho khaḽo vha fa unga thunzi, hone inwi ndi ḓo ni tshidza zwa vha zwo fhela; gundo ḽanga a ḽi nga gumi. “Nthetsheleseni, inwi vhane na ḓivha zwi re zwone, inwi vhane pfunzo yanga ya dzula mbiluni dzaṋu! Vhathu vha tshi ni kolela, vha tshi hi sema, ni songo tshenuwa, ni songo ofha; vha ḓo ṱahala unga nguvho yo ḽiwa nga tsole; mbundudzi dzi ḓo vha ḽa unga vhukuse ha nngu; hone gundo ḽanga ḽi ḓo ḓi dzula ḽi hone; u ni tshidza hanga hu ḓo dzula ho ralo zwi tshi ya na mirafho na mirafho.” Muṋe washu, vuwa! Vuwa u ambare maanḓa au, u ri tshidze! Vuwa u ite zwiḽa zwe wa ita kale, zwi nge zwa mirafho ya kale! Hufha e Iwe we wa tumukanya Rahaba, buka ḽa lwanzheni, wa runga ḓiragoni wa phuletshedza. Ndi Iwe we wa ita uri lwanzhe lu xe, mativha mahulu a sala o oma, wa phula nḓila maḓini, uri vhe wa vha tshidza vha kone u fhira. Muṋe washu, vhe wa vha vhofholola vha ḓo vhuya, vha dzhena Tsioni nga mifhululu, tshiala tshavho ḽa vha dakalo ḽa lini na lini; a ḽi nga vhi ḽone dakalo na u pembela; u ṱungufhala na u gomela zwi ḓo fhela. Muṋe washu u ri, “Nṋe muṋe ndi Nṋe ane nda ni fhumudza; muthu ane a fa ni mu ofhani? Hufha a tshi lovha unga hatsi. Kani no hangwa Yahavee we a ni vhumba, we a ṱharamudza lutombo a tea ḽifhasi? Khefha ni tshi dzula nga u ofha vhuhali ha vhakandeledzi vhaṋu vhane vha ṱoḓa u ni lozwa? Vhuhali havho a vhu tsha ḓo ni kwama. Vho vhoxwaho nga geḓane a vha nga lengi u vhofhololwa, a vha nga feli dzhele, a vha nga shayi zwiḽiwa. Ndi Nṋe Yahavee Mudzimu waṋu; ndi ritha lwanzhe, magabelo alwo a vhomba! Ndi pfi Yahavee Mulangazwoṱhe. Ndo ṱharamudza lutombo nda tea ḽifhasi; ndi vhudza Tsioni ndi ri, ‘Ni vhathu vhanga! Ndo longa maipfi anga mulomoni waṋu; ndi ni tsireledza nga tshanḓa tshanga.’ ” Jerusalema, vuwa! Takuwa u ime! Wo nwa tshinwelo tsha mbiti dza Muṋe washu tshe a u ṋekedza; wo nwa na tshidziki, wa pepeleka. Kha vhana vhoṱhe vhe wa beba a hu na ane a u endedza; kha vhoṱhe vhe wa vha alusa a hu na ane a u fara nga tshanḓa. Wo welwa nga khombo mbili kathihi: shango ḽau ḽo phusukanywa nga nndwa, vhathu vhau vha ṋoka nga nḓala; a hu na ane a u lilela, a hu na ane a u fhumudza. Mafhandeni a magondo au oṱhe vhana vhau vha sokou huru nga u shaya nungo; vha nga ntsa yo fashwa nga khunḓa; vho rwiwa nga mbiti dza Muṋe washu; vho kaidzwa nga Mudzimu wau. Zwino ndi ḓo tshi nwisa vhane vha u kandeledza, vhe vha u vhudza vha ri, ‘Shuvhama ri tshimbile nṱha hau!’ Muṱana wau wa nga mavu, wa nga gondo ḽine ḽa kandwa.” Iwe Tsioni, vuwa! Takuwa, ambara maanḓa au! Iwe Jerusalema, muḓi mukhethwa, ambara dza maṱeleṱele! Vha songo fumbaho na vha dzitshika a vha tsha ḓo dzhena ngomu hau. Iwe Jerusalema, fhufhura buse ḽau! Takuwa! Dzula kha khuluṋoni! Iwe Tsioni musidzana wa ḽithubwa, vhofholola geḓane dzo u hungaho mukulo. Muṋe washu u ri, “A wo ngo rengiswa nga tshithu; u ḓo vhofhololwa hú songo bviswa tshelede.” Muṋe wa zwoṱhe Muṋe washu u ri, “Vhathu vhanga vho ranga u tsela Egipita vha dzula hone, ngavhuya vha kandeledzwa nga Vhaashuru hu si na tshe vha tshinya. Zwino fhano ndi khou vhonani? Hufha vhathu vhanga vho sokou hwalwa nga fhedzi. Na vhavhusi vho vha thubaho vha a kola; ḓuvha ḽoṱhe dzina ḽanga ḽi ṱwa ḽi tshi nyefulwa. Huno-ha vhathu vhanga ndi tshi vha vhofholola vha ḓo ḓivha dzina ḽanga; musi wonoyo vha ḓo ḓivha uri ndi Nṋe we nda dzula ndo zwi amba. Ee, ndi Nṋe!” Ṋayo dza a no ḓisa mafhungo mavhuya dzi tshi gidima nṱha ha dzithavha, zwo naka hani! Zwi takadza hani a tshi ḓivhadza a mulalo, a tshi ḓisa mafhungo a takadzaho, a tshi ḓivhadza a u tshidzwa ha vhathu, a tshi vhudza Tsioni a ri, “Mudzimu wau u a vhusa!” Edzou pfa vhalindi vhau vha tshi takusa maipfi; vhoṱhe vha ṱavha mukosi nga dakalo. Musi Muṋe washu a tshi vhuelela Tsioni, vha ḓo zwi vhona nga avho maṱo. Matumba oṱhe a Jerusalema nga a lidze mifhululu; Muṋe washu o fhumudza vhathu vhawe; o vhofholola Jerusalema! Muṋe washu u ḓo angaladza tshanḓa tshawe tshikhethwa, tshakha dzoṱhe dza tshi vhona, migumo yoṱhe ya ḽifhasi ya vhona Mudzimu washu a tshi tshidza vhathu vhawe. Ṱuwani, ṱuwani! Ibvani hafho fhethu! Ni songo kwama tshithu tsha mashika! Ibvani Babele, ni songo kumala; no hwala midzio ya thembele ya Muṋe washu! Hone a ni nga ṱuwi nga shishi; a ni nga tou shavha; Muṋe washu u ḓo vha o ni ranga phanḓa; Mudzimu wa Israele u ḓo ni linda nga murahu. Muṋe washu u ri, “Muḓinḓa wanga zwi ḓo mu nakela mushumoni we nda mu ṋea; u ḓo vha muhulwane a tou gagamiswa, a huliswa zwihulu. Vhanzhi vho ri u mu vhona zwa vha ofhisa; muthu a tshi mu sedza o vha a si tsha nga muthu; o vha a si tsha vhonala e muthu. Huno zwino tshakha nnzhi dzi tshi mu vhona dzi ḓo kanuka; mahosi a ḓo ri u mu vhona a akhamala; vha ḓo vhona zwi sa athu ambiwa, vha ṱalukanya zwi sa athu pfiwa.” Ndi nnyi ane a nga tenda zwe ra zwi pfa? Ndi nnyi we a dzumbululelwa uri ndi maanḓa a Muṋe washu ayo? Muḓinḓa wa Muṋe washu o aluwa unga ḓadzwane ḽi tshi simuwa kha tshiguthe mavuni o omelelaho. O vha a si na lunako kana vhugala zwine ra nga vhuya ra mu sedza-vho; ri tshi mu sedza o vha a sa vhuyi a takadza. Vhathu vho mu nyadza vha mu landula; o vha e munna a tambulaho, o ḓowelaho maṱungu; vho vha vha tshi tou tata na u mu sedza; ro mu nyadza ra si vhuye ra mu ita muthu. Hone vhukuma ndi malwadze ashu e a ḓihwesa one, ndi vhuṱungu he ha vha ho fanela u pfiswa riṋe. Ro vha ri tshi vhona unga u tambudzwa hawe na u kandeledzwa ndi ṱhamu i bvaho kha Mudzimu, mathina o rungelwa vhutshinyi hashu, o pwashekanyelwa milandu yashu; ro pfumelelwa nge Ene a rwiwa nga ṱhamu, ra fhodzwa nga mbonzhe dzawe. Roṱhe ro vha ri tshi nga nngu dzo xelaho, muṅwe na muṅwe ó fara yawe nḓila, hone Muṋe washu a mu hwesa milandu yashu roṱhe. O pfiswa vhuṱungu, a ḓiṱukufhadza a konḓelela, a si vhuye a amba tshithu. O nga ngwana i iswaho u ṱhavhiwa, a nga nngu i sa lili i tshi vheulwa; ho ngo vhuya a amba tshithu. O farwa, a haṱulwa, a iswa u vhulawa, hu si vhe na ane a zwi londa; o tumulwa shangoni ḽa vha tshilaho, a vhulahelwa vhutshinyi ha vhathu vha Mudzimu. O pfi a swiṱwe na vhavhi, hone a vhulungwa na mupfumi, ngauri ho ngo vhuya a ita zwa vhuvemu, ho ngo vhuya a fhura muthu. Muṋe washu o tou zwi funa u mu huvhadza a mu ṱungufhadza. A tshi fa ho vha hu u kumedza vhutshilo hawe, a vha tshipfumelo tsha vhutshinyi ha vhathu, ndi zwine a ḓo vha na vhaḓuhulu, a lalama; zwine Muṋe washu a zwi funa u ḓo zwi khunyeledza ngae. U ḓo ri o tambudzwa zwingafhongafho a dovha a vhona tshedza, a pfufhelwa u tambula hawe. Muṋe washu a tshi mu amba u ri, “Muḓinḓa wanga u ḓivha zwine nda funa; vhunga Ene a si na tshe a tshinya u ḓo vha tshipfumelo tsha vhutshinyi ha vhanzhi, a ḓihwesa milandu yavho. Ndi zwine nda ḓo mu ṋea mukovhe na vhahulwane, a kovhekana zwo thubiwaho na vhahali nge a ḓikumedza lufu, a ḓibaḓekanya na vhatshinyi, a ḓihwesa vhutshinyi ha vhathu vhanzhi, a rabelela vhatshinyi.” Jerusalema, wo vha u tshi nga musadzi wa muumba a sa bebi, zwino fhululedza u pembele u tou ṱavha mukosi nga dakalo, iwe u sa athu vhuya wa pfa vhuṱungu ha musadzi a tshi ṱoḓou vhofholowa! Wo vha u musadzi o ṱaliwaho, hone zwino u vho ḓo vha na vhana vhanzhi vha no fhira vha musadzi a re na munna. Engedzedza dennde ine wa dzula khayo! Ṱharamudza masila ayo, u songo ita thotho! Lapfisa thambo dzayo, u khwaṱhise khokho! U ḓo engedza mikano yau masia oṱhe; vhathu vhau vha ḓo wana mashango ane zwino a dzula dziṅwe tshakha; miḓi yo phusukanywaho i vho ḓo vha na vhathu. U songo ofha, a u tsha ḓo dovha wa shona; u songo vha na ṱhoni, a u tsha ḓo dovha wa nyadziswa; u ḓo hangwa vhuaḓa he wa ita u tshee muṱuku, wa si tsha elelwa u nyadziwa hau zwiḽa u tshee tshilikadzi. Musiki wau u vho ḓo nga munna wau; Ene u pfi Muṋe washu Mulangazwoṱhe; Mukhethwa wa Israele ndi Mutshidzi wau; u pfi Mudzimu wa ḽifhasi ḽoṱhe. Iwe Jerusalema, u nga musadzi o ṱaliwaho nga munna, a no dzula a tshi ḽa mbilu nga u vhona a si tsha funwa unga zwiḽa a tshee muṱuku. Hone Muṋe washu u ri u humele khae; Mudzimu wau u ri, “Ndo vha ndo u ṱala tshifhinga tshiṱukuṱuku, hone zwino ndi ḓo u khathutshela zwihulu, nda u vhidza wa vhuya. Ndo vha ndo u sinyutshela zwihulu nda u furalela tshifhinganyana, hone zwino ndi ḓo u khathutshela nga lufuno lwa lini na lini.” Muṋe washu Mutshidzi wau u ralo. U ri, “Misi ya Nua ndo ana nda ri a thi tsha ḓo fhedza shango nga muḓalo wa maḓi, zwino ndi khou dovha u ana sa zwenezwiḽa uri a thi tsha ḓo dovha nda u sinyutshela kana nda u ofhisa. Naho dzithavha dza dzinginyea, mivhundu ya sudzuluwa, hone lufuno lwanga a lu nga dzinginyei, mulanga wanga wa mulalo we nda vhofha na iwe a u nga sudzuluwi.” Muṋe washu ane a u khathutshela u ralo. Muṋe washu u ri, “Iwe Jerusalema, muḓi wo tambudzwaho, wo phusukanywaho, hu si na ane a u khuthadza, ndi ḓo vusa miteo yau nga matombo a mutengo muhulu, nda u fhaṱa nṱha ha matombo a safire; ndi ḓo fhaṱa mitsheṱo yau nga matombo a no penya unga mulilo, khoro dzau nda dzi ṱama nga matombo a muroxwe, luvhondo lwo u tangaho nda lu vusa nga matombo a mutengo muhulu. Nṋe nga ndoṱhe ndi ḓo funza vhathu vhau, ḽa tou lala tshoṱhe. U fulufhedzea hu ḓo vha yone thikho yau; a hu na ane a ḓo u kandeledza, a u nga ofhi tshithu, zwi ofhisaho zwi ḓo vha kule na iwe. Ane a u kovhola u ḓo vha a songo tendelwa nga Nṋe; ane a vhuya a lwa na iwe u ḓo kundiwa. “Ndi Nṋe ndo sikaho mufuli wa tsimbi ane a vhasa mulilo wa masimbe a fula zwihali, na muhali muphusukanyi o vhumbwa nga Nṋe; a hu na tshihali tshine tsha ḓo u huvhadza; vhoṱhe vhane vha u pomoka vha ḓo wanala vhe na mulandu. Hoyo ndi wone mukovhe wa vhalanda vhanga, ndi vha sengela nga u ralo.” Ho amba Muṋe washu. Muṋe washu u ri, “Noṱhe no farwaho nga ḓora iḓani, maḓi ngea! Na inwi ni si na tshelede, iḓani! Iḓani ni renge mavhele ni ḽe! Ni ḓo wana waini na mukhaha nga fhedzi! Ni tshinyelani tshelede nga u renga zwithu zwi sa ḽiwi, na ḓinetisela zwi sa fushi? Nthetsheleseni ni pfe zwine nda ni vhudza, ndi hone ni tshi ḓo ḓiphiṋa nga zwiḽiwa, na takadzwa nga mapfura. “Zwino nthetsheleseni ni ḓe ha Nṋe! Mpfeni, ndi hone ni tshi ḓo vha na vhutshilo; ndi ḓo vhofha mulanga na inwi, a u nga fi, nda ni ṋea mashudu e nda fulufhedzisa Dafita. Ndo mu ita ṱhanzi yanga vhathuni, a vha murangaphanḓa na mulangi wa dzitshakha. Zwino vhonani, na inwi ni ḓo vhidza tshakha dza vhatsinda, tshakha dze dza vha dzi sa ni ḓivhi dzi ḓo ḓa ha inwi nga luvhilo, nga u vhona vhugala he nda ni ṋea, Nṋe Yahavee Mudzimu waṋu, Mukhethwa wa Israele.” Ṱoḓani Muṋe washu a tshi kha ḓi wanala, mu rabeleni a tshee tsini. Vhavhi nga vha litshe nḓila dzavho, vhatshinyi vha laṱe mihumbulo yavho mivhi, vha humele ha Muṋe washu, u ḓo vha khathutshela, Mudzimu washu u ḓo vha hangwela tshoṱhe. Muṋe washu u ri, “Mihumbulo yanga a i fani na yaṋu, nḓila dzanga a dzi ngi dzaṋu, nḓila dzanga dzi kule na dzaṋu, na mihumbulo yanga i kule na yaṋu unga ḽiṱaḓulu ḽi kule nṱha ha ḽifhasi. “Ipfi ḽanga ḽi nga mvula na gabugu ine yo na i tshi bva makoleni ya si fhufhe ya humela makoleni í songo ṋukadza ḽifhasi, mavhele a mela, a bveledza mbeu ya u zwala, na zwiḽiwa. Na ipfi ḽine nda amba ḽi ḓo tou ralo – a ḽi nga vhuyi fhedzi ḽí songo ita zwine nda funa, ḽi ḓo khunyeledza zwe nda ḽi rumela zwone.” Ni ḓo ṱuwa Babele nga dakalo, ni ḓo endedzwa nga mulalo; dzithavha na mivhundu zwi ḓo ni ṱanganedza nga mifhululu, miri yoṱhe ya ḓaka ya vhanda zwanḓa nga dakalo; hune ha vha na mirenzhe hu ḓo mela miṱaululo; hu re na tshitondovhe ha mela misenzhe. Hezwo zwi itelwa uri Muṋe washu a rendwe; tshi ḓo vha tshiga tsha lini na lini, a tshi nga thuthei. Muṋe washu u ri, “Dzulani ni tshi fulufhedzea ni ite zwi re zwone; a thi nga lengi u ni tshidza, ndi hone u fulufhedzea hanga hu tshi ḓo vhonala. Ndi ḓo shudufhadza vhane vha vhulunga mulayo wa Sabatha, vha si u pfuke; vhane vha ḓiilisa vhuvhi vha ḓo vha na mashudu.” Mutsinda we a ḓibaḓekanya na vhathu vha Muṋe washu a songo ri, “Muṋe washu a nga si tende ndi tshi mu luvha na vhathu vhawe.” Munna we a luvhedzwa a songo ri, “Nṋe ndi tou vha muri wo omaho!” Muṋe washu a tshi vhudza muthu o raloho u ri, “Arali wa nkhulisa nga u vhulunga mulayo wa Sabatha, wa ita zwine zwa ntakadza, wa nambatela mulanga we nda vhofha, ndi hone dzina ḽau ḽi tshi ḓo ṅwaliwa kha tombo ḽa tshihumbudzo thembeleni yanga, zwa fhira na musi wo vha u na vhana vha vhatuka na vhasidzana; dzina ḽau a ḽi nga hangwiwi, lutsinga lwau a lu nga tumuwi.” Muṋe washu a tshi amba na vhatsinda vhe vha ḓibaḓekanya na vhathu vhawe, vhane vha mu shumela vha funa dzina ḽawe vha mu luvha, vhoṱhe vhane vha vhulunga mulayo wa Sabatha vha si vhuye vha u pfuka, vha nambatela mulanga wawe, u ri, “Ndi ḓo ni swikisa Tsioni, thavhani yanga khethwa, nda ni ṋea dakalo nḓuni yanga ya thabelo, nda ṱanganedza zwiṱhavhelo na nduvho zwine na ṋekedza aḽiṱarini yanga; thembele yanga i ḓo pfi nnḓu ya thabelo ya vhathu vha tshakha dzoṱhe.” Muṋe wa zwoṱhe Muṋe washu, we a vhuedzedza Vhaisraele hayani vha tshi bva vhuthubwani, u ri, “Ndi kha ḓi ḓo ḓisa vhaṅwe vhathu vha baḓekana na inwi.” Muṋe washu u ri, “Inwi tshakha dzisili, iḓani unga zwivhanda zwa ḓaka ni mile vhathu vhanga! Vharangaphanḓa vhavho vhoṱhe ndi mabofu, a vha ḓivhi khombo i ḓaho, vha nga mmbwa dza u linda dzi sa huvhi, tshadzo ndi u sokou shuvhama dza ḓilorela; vha funa hani khofhe! Vha nga mmbwa dza dziphangwa dza tseḓa dzi sa furi. Ndi vhalisa vha sa koni u lisa; muṅwe na muṅwe u londa zwawe fhedzi, u ṱoḓa zwi tshi nakela ene fhedzi. Vha ri, ‘Kha ndi kelwe waini, ndi nwe ndi fure! Na matshelo zwi ḓo ḓi rali, kana zwa fhira zwa ṋamusi!’ ” Vhavhuya vha a lovha ha si vhe na ane a zwi londa; vha fulufhedzeaho vha a hwalwa; a hu na ane a zwi ṱalukanya uri vha tshi hwalwa ndi u tinyiswa khombo. Vhane vha fara i re yone vha na mulalo, vha tshi fa vha a awela. “Inwi vhana vha vhaloi, vha zwiṱonḓolo, vha dziphombwe, sendelani ni haṱulwe! Ni khou kolela nnyi? Ni khou nzhonzhowedza nnyi? Lulimi lu khou ṱoṱomodzelwa nnyi? Vhana vha mashandukwa, vha vhadzia-u-zwifha ndinwi! Ni luvha midzimu yaṋu ya zwa mbebo nga u ita vhupombwe fhasi ha miri yoṱhe ya zwimvingimvingi, ni dzhia vhana vhaṋu na vha ita zwiṱhavhelo magovhani na pharani. Henefho ni dzhia matombo a suvhelelaho, eneo na a ita midzimu na a luvha! Ni a itela thevhula nga waini na mpambo. Ni vhona unga zwine na ita zwi a ntakadza? Ni ḓo swiṱwa fhasi ha matombo eneo! “Ni ya thavhani ndapfu na ita vhupombwe, na ṋekedza zwiṱhavhelo henefho. Ni nambatedza phamba dzaṋu murahu ha mahothi na kha zwiaramo; ni a ntshandukela na bvula zwiambaro na sala fhedzi, na gonya mimbete yaṋu na vhafunwa vhaṋu, na anḓana navho na takalela u dzhena navho nḓuni, na ita na u vha ṋea malamba. Ni ḓishasha nga zwiḓolo zwi nukhelelaho na dubisa zwioro na yo luvha uḽa mudzimu Molekhe. Ni ruma vhaḓinḓa kule, vha vhuya vha swika na vhudzulavhafu vha tshi ṱoḓa midzimu ine na nga i luvha. Ni a ḓinetisa nga nyendo dzaṋu dzi sa fheli, na si vhuye na ri, ‘A zwi farisi tshithu!’ na pfa ni na nungo, na si ṋoke.” Muṋe washu u ri, “Ndi vhonnyi heyo midzimu ine ya ni dzhenisa nyofho, na vho nnzwifhela na nkhangwa tshoṱhe? Ndo fhedza tshifhinga tshilapfu ndo ḓifhumulela; kani ndi zwone zwine na si tsha nndonda? Ni vhona unga zwine na ita ndi zwone, hone zwino a thi tsha ḓo fhumula, ndi ḓo ni dzumbulula, midzimu ye na ita ya si kone u ni tshidza. Edzonu ṱavha mukosi ni vhone arali izwo zwithu zwaṋu zwe na kuvhanganya zwi tshi ḓo ni phalala! Zwi ḓo hwalwa nga muya, na mufemo zwawo u ḓo zwi vhudzulela kule. “Huno vhane vha shavhela ha Nṋe vha ḓo dzula shangoni, thavha yanga khethwa ya vha yavho.” Muṋe washu u ri, “Khurani, khurani, phulani gondo ḽi tshimbilee! Zwikhukhuli zwoṱhe nga zwi bviswe nḓilani ya vhathu vhanga! Hu amba Nṋe Waṱaḓuluṱaḓulu; haya hanga ndi ha lini na lini; ndi pfi Mukhethwa. Ndi dzula fhethu hukhethwa ngei ṱaḓulu, nda dovha nda dzula na vho tsikeledzwaho, vha ḓiṱukufhadzaho, uri vha ḓiṱukufhadzaho ndi dovhe ndi vha ṋee vhutshilo, mbilu dzo tsikeledzwaho nga vhutshinyi ndi dzi vuse. Ndi nga si dzule ndi tshi vha pomoka kana nda vha sinyutshela lu sa gumi, mimuya ya vhathu ye nda i sika Nṋe muṋe i sa ḓo lovha phanḓa hanga. Ndo vha ndo sinyutshela vhuvhi havho ha u funa u pfuma nga tseḓa, nda vha rwa nda vha furalela. Naho zwo ralo vha ḓi ntshandukela vha fara yavho nḓila. “Zwe zwa vha wela ndo zwi vhona; ndi ḓo vha fhodza. Ndi ḓo vha endedza nda vha khuthadza, vho ṱungufhalaho nda vha fhumudza. Ndi ḓo longa thendo milomoni yavho; vhoṱhe ndi vha ṋea mulalo, vha re kule na vha re tsini! Ndi ḓo vha fhodza.” Ho amba Muṋe washu. Vhavhi vhone vha nga lwanzhe lu sa aweli; magabelo alwo ha dziki, a hwala makukwe na matope. Mudzimu wanga u ri, “Vhavhi a vha na mulalo.” Muṋe washu u ri, “Ṱavha mukosi nga hune wa kona! Takusa ipfi ḽau ḽi nge phalaphala! Ḓivhadza vhathu vhanga vhuvhi havho, vha muṱa wa Jakopo u vha sumbedze vhutshinyi havho! Misi yoṱhe vha nga vha ṱoḓa Nṋe, vha ḓiita unga vha takalela nḓila dzanga, vha ḓiita lushaka lu no ita zwi re zwone, lu songo furalelaho milayo ya Mudzimu walwo; vha ri vha funa ndi tshi vha sumbedza khaṱhulo i sa ṱaluli, vha nga vha takalela Mudzimu a tshi vha tsini navho. Zwino vha vhudzisa vha ri, ‘Zwi ri farisani u ḓidzima ngeno Muṋe washu a sa zwi vhoni? Ri ḓiṱukufhadzelani a sa zwi londi?’ “Mathina misi ya u ḓidzima ni ita zwa mabindu aṋu, vhashumi vhaṋu na vha sala murahu; ni tshi ḓidzima ni vusa khani na luṱana, na ita na u likitana nga mavili! Ni vhona unga u ḓidzima ho raloho hu nga ita uri thabelo dzaṋu dzi pfiwe ṱaḓulu naa? Ni tshi ḓidzima ni ḓipfisa vhuṱungu, na kotamisa ṱhoho unga muṱaṱe, na lala kha saga milorani – ndi hone u ḓidzima honoho? Ni vhona unga zwo raloho zwi a ntakadza? U ḓidzima hune nda hu ṱoḓa ngohu: litshani u kandeledza vhaṅwe, ni vha rule dzhogo, ni vhofholole vho tsikeledzwaho, ni vunḓekanye dzhogo dzoṱhe; zwiḽiwa zwaṋu kovhekanani na vha re na nḓala, vhashai vha si na mahaya vha dzule mahayani aṋu; shavhedzani vha re na tsiku, mashaka aṋu ni si a furalele, ndi hone tshedza tshaṋu tshi tshi ḓo penya unga mapfuvhi a tshi tswuka, mbonzhe dzaṋu dza ṱavhanya u fhola, nda ni ranga phanḓa na kunda, lupenyo lwanga lwa ni tsireledza nga murahu. Ni tshi rabela ndi ḓo ni fhindula; ni tshi vhidzelela ndi ḓo ri, ‘Ndi fhano!’ “Arali na litsha u kandeledza vhaṅwe, na litsha u vha nyadza, na si tsha vha zwifhelela, vha re na nḓala na vha ṋea zwiḽiwa, na fusha vhane vha shaya, ndi hone swiswi ḽo ni tangaho ḽi tshi ḓo shanduka tshedza, tsha nga tsha masiari tshivhangalala. Huno Nṋe Yahavee ndi ḓo ni endedza nga misi, ni tshi fhira masogani nda ni fusha; ndi ḓo ni ṋea nungo, na nga ngade i re na maḓi manzhi, na nga tshisima tshi sa xi. Vhaṅwe vhaṋu vha ḓo vusa matumba a kale, vha dovha vha fhaṱa nṱha ha muteo wa kale-kale; ni ḓo pfi vhavusi vha mitsheṱo, na khura mikoto uri hu dzulee.” Muṋe washu u ri, “Arali Sabatha na i ita khethwa, na si ite zwa mabindu aṋu ngaḽo; arali na ri Sabatha i a takadza, na hulisa ḓuvha ḽanga ḽikhethwa, na si ite mishumo ya maṅwe maḓuvha, na si ite zwa mabindu, na si ambe zwitshele, ndi hone Nṋe ndi tshi ḓo vha dakalo ḽaṋu. Ndi ḓo ita uri ni kunde ni swike miṱumbani ya shango, na ḽa zwe na lima shangoni ḽe nda ḽi ṋea khotsi aṋu Jakopo. Ho amba Nṋe Yahavee.” Ni songo vhona unga tshanḓa tsha Muṋe washu ndi tshipfufhi, a tshi koni u ni tshidza, kana na vhona unga o dzinga nḓevhe, ha ni pfi! Ndi vhuvhi haṋu ho ni fhandekanyaho na Mudzimu waṋu, ndi vhutshinyi haṋu he ha ita uri a ni furalele, a si ni pfe. Zwanḓa zwaṋu zwo tswuka malofha, minwe yaṋu yo ḓala vhuvemu, milomo yaṋu i amba mazwifhi, ndimi dzaṋu dzi amba zwa vhufhura. Ni sokou pomokana nga zwi siho; a hu na a no haṱula a sa ṱaluli; ni ḓitika nga mazwifhi ni tshi ṱoḓa u lamulelwa tsengoni; ni vhifha muvhilini nga u levha, na beba vhuvhi. Ni luka vhunwa, zwa nga u alamela makumba a tshitemahe; ane a ḽa makumba aṋu u a fa; a tshi thothonya hu bva mavuluvulu. Vhutande haṋu vhu nga u luka lubuvhi; a lu luki nguvho, a ni tandi ḽi no fukwa; mishumo yaṋu ndi mivhi, tshine zwanḓa zwaṋu zwa tshi kona ndi u huvhadzana, milenzhe yaṋu i gidimela vhuvhini, i ṱuwa nga luvhilo i tshi yo fhaladza malofha a a si na mulandu; mihumbulo yaṋu ndi mivhi; hune na kanda ni sia mutshinyalo na ndozwo; nḓila ya mulalo a ni i ḓivhi, hune na ya ndi u piringanya khaṱhulo; ni fara ya magombikwa, hone vha faraho yeneyo a vha nga vhi na mulalo. Zwino ri vho ḓivha uri ndi mini Muṋe washu a sa ri lamuleli, ri sa vhoni u fulufhedzea hawe; ri lavhelela tshedza, ra sokou vhona swiswi fhedzi; ri lindela mapfuvhi, ra sokou tshimbila ho tou nzwii; ri phuphuledza nḓila luvhondoni unga mabofu, ra timatima unga vhathu vha si na maṱo, ra khukhulwa masiari tshivhangalala, ha nga ḽo kovhela; ri nga vhafu ri tshee vhaṱuku. Roṱhe ri gomela unga biara i tshi lila, ri lila unga maivha. Ro lindela u lamulelwa, zwa kunda, ra lavhelela u tshidzwa, ra si hu vhone. Mune washu, ro u khakhela lu sa fheli, vhutshinyi hashu vhu a ri pomoka; vhukuma, vhukhakhi hashu a vhu ṱuwi mbiluni dzashu, milandu yashu ri a i ḓivha; ro u shandukela ra ita vhufhura, ra furalela Mudzimu washu, ra hana u u tevhela ra kandeledza vhaṅwe; mbilu dzashu dzo amara mazwifhi ra a ṱanza nga u zwifha. A hu tshee na khaṱhulo mbuya; u fulufhedzea ho ima kule; mikotoni ngoho a i tsha pfala, yo khukhulwa ya wela fhasi; a si na vhufhura ha tsha vulelwa muṋango; ngoho a i tsheeho; a sa funi u tshinya u a ṱangulwa. Hezwo Muṋe washu o zwi vhona; zwi a mu dina hu si na khaṱhulo mbuya; zwi a mu kanukisa a tshi vhona hu si na ane a lamulela vha kandeledzwaho, ndi zwe a tshidza vhathu nga maanḓa awe, u fulufhedzea hawe ha vha yone thikho yawe. Tshipilakhana tshe a ambara ndi u fulufhedzea; u tshidza vhathu ndi wone muṅadzi wawe; zwiambaro zwawe ndi u lifhedza; khanzu yawe ndi u fungelela u tupula vhuvhi. U ḓo pfufha muṅwe na muṅwe a tshi tevhedza mishumo yawe – pfufho ya maswina awe dzi ḓo vha mbiti dzawe; vha mashango a kule u ḓo vha lifhedza nga zwo vha teaho. Vha Vhukovhela vha ḓo ofha dzina ḽa Muṋe washu, vha Vhubvaḓuvha vha hulisa vhugala hawe. Ndi uri maswina a tshi ḓa unga mulambo u kumbaho, Muya wa Muṋe washu u ḓo vha shakulisa. Hone Tsioni u ḓo ḓa e Mutshidzi, a dalela vhana vha Jakopo vho laṱaho vhutshinyi havho. Ho amba Muṋe washu. Muṋe washu u ri, “A vha Nṋe, mulanga une nda vhofha na iwe ngoyu: Muya wanga a re kha inwi na maipfi anga e nda longa mulomoni wau, ha nga bvi mulomoni wau, na milomoni ya vhana vhau ha nga bvi, na milomoni ya vhana vha vhana vhau, lini na lini. Ho amba Nṋe Yahavee.” Jerusalema, vuwa u penye, tshedza tshau tsho ḓa! Vhugala ha Muṋe washu vhu khou u vhonetshela unga ḓuvha ḽi tshi bvisa mulomo. Ḽifhasi ḽi vhona hu tshee vhusiku, tshakha dzo tibwa nga swiswi, hone iwe u ḓo vhonetshelwa nga Muṋe washu, zwa nga ḽi tshi tsha, vhugala hawe ha vhonala kha iwe. Tshakha dzi ḓo kungwa nga tshedza tshau, mahosi a vhidzwa nga mapfuvhi au a tshi tswuka. Livha-livha u vhone zwi no khou itea: vhathu vhau vha khou kuvhangana uri vha vhuye hayani! Vhana vhau vha vhatuka vha khou vhuya vha tshi bva kule, vha vhasidzana vha tou bebwa muṱanani unga vhana. Hezwo u ḓo ri u zwi vhona wa takala; u ḓo tou tetemela nga dakalo, mbilu i tshi divhitha. Lupfumo lwa lwanzhe lu ḓo vha lwau; lupfumo lwa dzitshakha lu ḓo ḓiswa ha iwe. Dzigamela dzi ḓo rwa muduba dzi tshi ḓa ha iwe, dzí na vhathu vha Midiani na Epha; dzi ḓo ḓa dzi tshi bva Sheba, dzo hwala musuku na zwioro, vhathu vha tshi renda Muṋe washu nga nyimbo. Maṱambi oṱhe a nngu dza Kedara a ḓo khunyelelela ha iwe, dzithutha dza Nebayotho dzi ḓo vha dzau, dza ṋekedzwa aḽiṱarini ya Muṋe washu zwa mu takadza, a ṱama thembele yawe ya vha na vhugala. Izwi zwi no fhufha unga makole, zwi no nga maivha a tshi ḓa zwiṱahani zwao, ndi mini? Ndi zwikepe zwa mashango a kule, zwó lindela ndaela ya Muṋe washu; zwa Tharashishi zwi phanḓa, zwi khou ḓisa vhana vha Jerusalema vha tshi bva kule, vha khou vhuya na siliva na musuku, uri vha hulise dzina ḽa Muṋe washu Mudzimu, vha hulise Mukhethwa wa Israele we a ni ṋea vhugala. Muṋe washu a tshi amba Jerusalema u ri, “Vhatsinda vha ḓo vusa mitsheṱo yau, mahosi avho a ḓo u shumela. Naho ndo u rwa ndo sinyuwa, zwino ndi ḓo u takalela nda u pfela vhuṱungu. Khoro dzau dzi ḓo dzula dzo vulwa, vhusiku na masiari a dzi nga vhui dza valiwa, uri mahosi a dzitshakha a kone u u ḓisela lupfumo lwavho. Hone lushaka na muvhuso une wa hana u u shumela u ḓo lovha; tshakha dzenedzo dzi ḓo lozwiwa tshoṱhe. “Matanda a mukedara, hone vhugala ha Libanoni, a ḓo ḓiswa ha iwe, na muṱaululo na mutondo na mupaini, uri a ṱame fhethu hanga hukhethwa, vhukando ha milenzhe yanga vhu vhe na vhugala. Vhana vha vhakandeledzi vhau vha ḓo ḓa vha u gwadamela, vhoṱhe vhe vha vhuya vha u nyadza vha ḓo ḓiposa milenzheni yau; vha ḓo ri u pfi ‘Muḓi wa Yahavee’, ‘Tsioni muḓi wa Mukhethwa wa Israele’. “Wo vha wo laṱwa, wa vhengwa, wa tinyiwa, hone zwino ndi ḓo u ita muhulwane lini na lini, wa dzula wo takala zwi tshi ya nga mirafho na mirafho. U ḓo mamiswa mukando wa dzitshakha, wa mama lupfumo lwa mahosi. Ndi hone u tshi ḓo ḓivha uri Mutshidzi wau ndi Nṋe Yahavee, Mulamuleli wau ndi Ramaanḓa wa Jakopo. “Litsha musina, ndi ḓo u ṋea musuku; laṱa tsimbi, ndi ḓo u ṋea siliva; litsha thanda, ndi ḓo u ṋea musinaseṱha; laṱa tombo, ndi ḓo u ṋea tsimbi; ndi ḓo ita uri hu vhuse mulalo na u fulufhedzea. Vhuvemu a vhu tsha ḓo pfala shangoni ḽau; ngomu hau a hu tsha ḓo vha na phusuphusu na ndozwo; mitsheṱo yau u ḓo ri i pfi ‘U tshidzwa’, khoro dzau wa ri dzi pfi ‘Thendo’. Masiari a u tsha ḓo vhonetshelwa nga ḓuvha, vhusiku a u tsha ḓo vhona tshedza tsha ṅwedzi; Nṋe Yahavee ndi ḓo vha tshedza tshau tsha lini na lini, Nṋe Mudzimu wau ndi ḓo vha vhugala hau. Ḓuvha ḽau a ḽi tsha ḓo kovhela; ṅwedzi wau a u tsha ḓo swifhala; Nṋe Yahavee ndi ḓo vha tshedza tshau tsha lini na lini; maḓuvha au a tshililo a ḓo vha o fhela. “Vhathu vhau vhoṱhe vha ḓo ita zwi re zwone; shango ḽi ḓo vha ḽavho tshoṱhe. Vha ḓo nga ḓadzwane ḽo simiwaho nga Nṋe, wone mushumo wa zwanḓa zwanga, we wa dzudzanyelwa lunako. Muṱa wau u re wone muṱuku u ḓo vha na vhathu vha tshigidi, onoyo a nyadzeaho u ḓo vha lushaka lwa maanḓa. Musi tshifhinga tsho teaho tshi tshi swika, Nṋe Yahavee ndi ḓo ita uri hezwo zwi mbo ḓo vha hone.” Muṋe wa zwoṱhe Muṋe washu o vhea Muya wawe kha nṋe; Muṋe washu o nnḓodza mapfura uri ndi vhe muporofita, a nthuma uri ndi isele vhaheḓana mafhungo maḓifha, ndi fhodze vha mbilu dzo pwashekanaho, ndi ḓivhadze mathubwa uri a ḓo vhofhololwa, vha re dzhele vha ḓo bvisiwa, ndi ḓivhadze ndi ri, “Tshifhinga tsha Muṋe washu tsho swika! Ndi hone Mudzimu washu a tshi ḓo lifhedza maswina awe!” O nthuma u fhodza vha lilaho, uri vhoṱhe vho ṱungufhalaho Tsioni ndi vha rudze mbilu, vha si tsha dzula milorani, vha ambare tshiala tsha vhugala, vha bvule nguvho ya tshililo, vha ḓole mapfura a dakalo, vha si tsha ṱovhowa, thendo i vhe yone nguvho yavho. Vha ḓo fanyiswa na miri ya u naka, ye Muṋe washu a i ṱavha uri a ṱane vhugala hawe na vhuvhuya hawe. Vha ḓo vusa matumba a kale, vha imisa miḓi yo thuthiwaho kale-kale; vha ḓo fhaṱa miḓi yo phusukanywaho ye ya vha i marubi miṅwaha na miṅwaha. Maṱambi aṋu a nngu a ḓo liswa nga vhatsinda, vha ni limela masimu, vha londola minḓirivhe yaṋu. Hone inwi ni ḓo pfi vhotshifhe vha Muṋe washu; vha ḓo ri ni pfi vhashumi vha Mudzimu washu; ni ḓo ḽa lupfumo lwa dzitshakha na lu ṱongisa. Ṱhoni dzaṋu na u nyadzea zwo fhela, zwino ni vho ḓo fhululedza no fhululedza; ni ḓo dzula shangoni ḽaṋu, lupfumo lwaṋu lwa anda kavhili, dakalo ḽaṋu ḽa vha ḽa lini na lini. Muṋe washu u ri, “Tshine nda tshi funa ndi khaṱhulo i sa ṱaluli, u dzhiela vhaṅwe zwithu nga vhufhura ndi a zwi vhenga; vhathu vhanga ndi ḓo vha pfufha nga zwo vha teaho, nda vhofha navho mulanga wa lini na lini. Vhana vhavho vha ḓo vha na bvumo vhukati ha dzitshakha, vhaḓuhulu vhavho vha huliswa nga vhathu vhoṱhe; vhoṱhe vhane vha vha vhona vha ḓo ḓivha uri ndi lushaka lwe Muṋe washu a lu shudufhadza.” Ndi pembelela mishumo ya Muṋe washu, ndi fhululedza Mudzimu wanga! O nnyambadza u tshidzwa; khanzu ye a mpfukedza ndi gundo, nda nga mukwasha o ambara tshiala, nda nga muselwa o ṱamiwa nga nungu dzawe. Muṋe wa zwoṱhe Muṋe washu u ḓo ita uri ri kunde, ri mu rende nga nyimbo tshakha dzoṱhe dzi tshi zwi pfa, zwa nga mavu a tshi medza mutomba, zwa nga ngade i tshi medza mbeu. Ndi tshi vhona matumba a Tsioni a thi koni u fhumula, ndi tshi vhona Jerusalema ndi a amba; thi nga fhumuli u vhuye u tshidzwe, zwa nga mapfuvhi a tshi tswuka, gundo ḽawo ḽi vhuye ḽi penye unga luvhone swiswini. Iwe Jerusalema, tshakha dzi ḓo vhona u tshi kunda! Mahosi adzo oṱhe a ḓo vhona vhugala hau! U ḓo vhidzwa nga dzina ḽiswa ḽine wa ḓo rinwa nga Muṋe washu Ene muṋe. U ḓo vha tshiala tsha lunako tsho farwaho nga Muṋe washu, wa vha khare ya vhuhosi tshanḓani tsha Mudzimu wau. A u tsha ḓo pfi “Muṱaliwa”; shango ḽau a ḽi tsha ḓo pfi “Muṱutshelwa”; u vho ḓo pfi “Dakalo ḽanga”, shango ḽau ḽa pfi “Muselwa”, nge wa dovha wa takalelwa nga Muṋe washu, shango ḽau ḽa vhingwa. Muvhumbi wau u ḓo u vhinga unga muṱhannga a tshi vhinga musidzana; Mudzimu wau u ḓo u takalela unga mukwasha a tshi takalela muselwa. Iwe Jerusalema, ndo vhea vhalindi mitsheṱoni yau; vhusiku na masiari vha songo vhuya vha fhumula. Nga vha humbudze Muṋe washu zwe a fulufhedzisa, vha si vhuye vha mu litsha a tshi vha hangwa; vha songo vhuya vha mu litsha a tshi awela a vhuye a vuse Jerusalema, a u ita muḓi une wa rendwa nga shango ḽoṱhe. Muṋe washu o ana nga tshanḓa tshawe tshauḽa, a ri, “Ndi ana nga tshanḓa tshanga tsha maanḓa, mavhele au ha tsha ḓo ṋewa maswina au, vhatsinda a vha tsha ḓo nwa waini yau ye wa i bvela biko, iwe we wa kaṋa mavhele u ḓo ḽa vhuswa wa nthenda, iwe we wa fula nḓirivhe u ḓo nwa waini miṱani ya thembele yanga.” Inwi vhathu vha Jerusalema, ibvani muḓini, ibvani, vhathu vha haṋu vha vhuyaho ni vha khurele nḓila! Phulani gondo, phulani, bvisani matombo khaḽo! Imisani tshiphuga, tshakha dzi tshi vhone! Muṋe washu u ḓivhadza ḽifhasi ḽoṱhe, u ri, “Vhudzani Tsioni ṅwananyana wa lunako uri Mutshidzi wawe u khou ḓa, u khou fhelekedzwa nga vhathu vhe a vha lamukisa, ndi pfufho ya zwe a shuma. Vha ḓo pfi ‘Vhathu vhakhethwa vha Mudzimu’, ‘Vho tshidzwaho nga Yahavee’; iwe Jerusalema u ḓo pfi ‘Mufunwa-nga-Mudzimu’, ‘Muḓi u songo tsha ṱalwaho’.” Uyu ane a ḓa a tshi bva Botsora kha ḽa Edomo ndi nnyi? Ndi nnyi uyu o ambaraho tswuku dza maṱeleṱele, a no kanda e na mutsindo? “Ndi Nṋe ndi na maanḓa a u tshidza, ndi khou ḓa u ḓivhadza u kunda hanga!” Khezwi nguvho dzau dzo tswuka? Khefha u tshi nga wo vha u tshi khou suka nḓirivhe nga milenzhe bonḓeloni? “Ndo kandekanya dzitshakha ndi ndoṱhe unga muthu a tshi suka nḓirivhe bonḓeloni; a hu na lushaka lwo imaho na Nṋe. Ndo vha kandekanya ndo sinyuwa; ndo vha sukekanya ndi mbitini, malofha avho a hashekanya nguvho dzanga, zwiambaro zwanga zwa ḓala malofha. Ndo vhona uri ḓuvha ḽa u lifhedza ḽo swika, ho ḓa ṅwaha wa u tshidza vhathu vhanga. Zwo nkanukisa nge nda ri ndi tshi sedza nda vhona hu si na ane a mpfarisa, nda kunda nga tshanḓa tshanga tsha maanḓa, nda tikwa nga mbiti dzanga. Ndo kandekanya dzitshakha ndo sinyuwa, nda vha kambisa mbiti dzanga, nda shululela malofha avho mavuni unga tuvhu ḽa nḓirivhe dzi tshi sukwa.” Ndi ḓo ḓivhadza lufuno lwa Muṋe washu na zwoṱhe zwine a fanela u rendelwa zwone; Muṋe washu o ri tonda zwinzhi; o itela Israele vhuthu vhuhulu, a ri pfela vhuṱungu; lufuno lwawe a lu dzinginyei. O ri, “Vhukuma ndi vhathu vhanga, ndi vhana vhanga, vha nga si mphure.” Ndi zwe a vha Mutshidzi wavho. Maṱhupho avho oṱhe na Ene o a pfa, ndi Muṋe washu nga eṱhe we a vha muruṅwa a vha tshidza; o vha funa, a vha pfela vhuṱungu, o vha lamukisa; o vha takula a vha hwala maḓuvha oṱhe a kale. Naho zwo ralo vhone vha mu shandukela, vha ṱungufhadza Muya wawe Mukhethwa; ndi zwe a vho vha swina ḽavho a lwa navho. Ndi hone vha tshi elelwa maḓuvha a kale, misi ya Mushe, vha vhudzisa vha ri, “Muṋe washu u ngafhi zwino, Ene we a tshidza vhalisa vha sambi ḽa nngu dzawe lwanzheni? U ngafhi Ene we a vhea Muya wawe Mukhethwa vhukati havho, a shuma mishumo ya vhugala, ya maanḓa, nga tshanḓa tsha Mushe, a fhandekanya maḓi a lwanzhe, vha fhira vhukati hao, uri a vhe na bvumo ḽa lini na lini? O vha endedza vhukati ha maḓi mahulu, vha kanda zwavhuḓi, unga bere i tshi gidima mudavhini, vha si vhuye vha khukhulwa. Muya wa Muṋe washu o vha awedza unga kholomo dzi tshi tsela govhani ḽa pfulo i titimaho; o endedza vhathu vhawe nga u ralo, dzina ḽawe ḽa huliswa.” Ri sedze u makoleni, hune wa dzula kha khuluṋoni yau khethwa ya vhugala! U ḓifunga hau na maanḓa au zwi ngafhi? Lufuno lwau luhulu lwo yafhi? A u tsha ri pfela vhuṱungu naa? Khotsi ashu ndi Iwe; Abrahamu ha ri ḓivhi, Israele ha ri londi; Khotsi ashu ndi Iwe Muṋe washu; u ḓi pfi Mutshidzi washu tsha kale na kale. Muṋe washu, ndi mini u tshi litsha ri tshi pambuwa nḓilani dzau, ra ita tshipimbi ra si u hulise? Vhuya u tshi itela vhalanda vhau, one matsinde e wa ḓikhethela. Vhathu vhau vho tou dzulinyana fhethu hau hukhethwa, hone zwino maswina ashu o hu phusukanya. Riṋe ri vhathu vhau tsha kale na kale, hone zwino ri vho nga a wo ngo vhuya wa ri vhusa, a ro ngo vhuya ra pfi vhau. Ngavhe u tshi tou fhandula lutombo wa tsela fhasi! Dzithavha dzo vha dzi tshi ḓo u vhona dza ṋoka! Itsa u ḓivhadze maswina au dzina ḽau, u ite uri tshakha dzi tetemele dzi tshi u vhona, zwi nge mulilo u tshi fhisa ṱhasana maḓi a vhila! Zwiḽa u tshi ita zwi ofhisaho, zwe ra vha ri songo zwi lavhelela, wo tsela fhasi, thavha dza ṋoka dzi tshi u vhona. A hu na muṅwe mudzimu ane a ita zwo raliho a tshi itela vhane vha mu fulufhela arali e si Iwe; a hu na nḓevhe yo no vhuyaho ya mu pfa, a hu na iṱo ḽo no vhuyaho ḽa mu vhona. Iwe u ṱanganedza vhane vha ita zwi re zwone vhó takala, vhane vha elelwa milayo yau vha i tevhedza. Wo ri sinyutshela nge ra ḓi endela u tshinya, zwino ri nga tshidzwa hani? Roṱhe ri nga o kumalaho, na mishumo yashu mivhuya i nga tshiluvhelo tshi na mashika; roṱhe ro puta unga maṱari, vhutshinyi hashu vhu ri swiela ha ri laṱa kule unga ḓumbu ḽi tshi hwala mathukhwi. A hu na ane a u rabela, a hu na ane a lusa u u nambatela; wo ri furalela, wa ri litsha ri tshi fhelela nga mulandu wa vhutshinyi hashu. Naho zwo ralo, Iwe Muṋe washu u Khotsi ashu; riṋe ri vumba, Iwe u Muvhumbi; roṱhe ri mushumo wa zwanḓa zwau. Muṋe washu, u songo sinyuwa wa pfuka ndinganyo, u songo dzula wo ri fara nga mbilu; edzou ri sedza, hufha roṱhe ri vhathu vhau! Miḓi yau mikhethwa yo no vha soga; Tsioni ndi soga, Jerusalema a u tshee na muthu. Thembele yashu khethwa ya vhugala he vhokhotsi ashu vha vha vha tshi u renda yo fhiswa nga mulilo; zwe zwa vha zwi tshi ri takadza zwo no vha matumba. Muṋe washu, zwino zwo rali u ḓo sokou ima kule naa? U ḓo sokou fhumula wa ri lifhedza u fhira ndinganyo naa? Muṋe washu u ri, “Ndo tenda vha sa nṱoḓiho vha tshi mmbudzisa; ndo wanwa nga vhe vha si nṱoḓe; ndo vhudza lushaka lwe lwa si nthabele nda ri, ‘Ndi fhano! Ndi fhano!’ Ndo ṱwa ndi tshi khou vhidza vhathu vha tshikhuna, vha no tshimbila nḓilani dzi si dzavhuḓi, vha tshi tevhedza mihumbulo yavho. Ndi vhathu vhane vha ḓi endela u nṱunga; vha tou zwi ita maṱoni anga, vha tshi ṋekedza zwiṱhavhelo dzingadeni, vha fhisa zwioro aḽiṱarini dza midzimu; vha dzula zwaloni, vha lala mapakoni, vha tshi vhudzisa mimuya ya vho faho; vha ḽa ṋama ya nguluvhe, khali dzavho dza fara muthotho wa ṋama ya dzitshikha; vha ri, ‘Ima kule! U songo sendela tsini hanga! Zwi a ila!’ “Vhathu vho raloho vha a ntsinyusa; ndi tshi vha vhona mbiti dzanga dzi nga mulilo une wa endela u duga ḓuvha ḽoṱhe. Vhonani, a thi nga zwi hangwi, zwo ṅwalwa henefha phanḓa hanga: A thi nga fhumuli ndi vhuye ndi lifhedze zwoṱhe; zwi ḓo humela khavho – ndi ḓo lifhedza milandu yaṋu na ya vhokhotsi aṋu. Vho fhisa zwiṱhavhelo dzithavhani, vha nnyefula muvhunduni; ndi zwine nda ḓo vha lifhedza zwoṱhe zwe vha ita kale.” Muṋe washu u ri, “Hu pfi, ‘Tshiṱokola tsha nḓirivhe a tshi laṱwi tshi tshi kha ḓi vha na maḓi; tshi kha ḓi vha na mashudu.’ Na Nṋe ndi ḓo ralo ndi tshi itela vhalanda vhanga – ndi nga si vha lozwe vhoṱhe. Ndi ḓo bveledza vhaḓuhulu kha Jakopo, kha Juda nda bveledza vhane thavha dzanga dza ḓo vha dzavho; u ḓo vha mukovhe wa vhathu vhanga vhe nda vha nanga; henefho hu ḓo dzula vhalanda vhanga. Sharoni hu ḓo fula maṱambi a dzinngu, govha ḽa Akhoro ḽa vha vhuawelo ha maṱambi a kholomo dza vhathu vhanga vhane vha nṱoḓa. “Hone inwi vhane na nṱamba, na hangwa thavha yanga khethwa, Gadi ‘mudzimu wa mashudu’ na mu lugisela ḓafula, Meni ‘mudzimu wa malivhanywa’ na mu itele thevhula nga waini yo dzangelwaho, ndi ḓo ni livhanya na pfumo; noṱhe ni ḓo kotama na shidzhiwa, nge nda ni vhidza na si fhindule, nda amba na si thetshelese, na ita zwe nda vhona zwo vhifha, na nanga zwine zwa si ntakadze. “Zwenezwo ipfani zwine Nṋe Yahavee Muṋe wa zwoṱhe nda ni vhudza! Ndi ri: vhalanda vhanga vha ḓo ḽa, inwi na ṱwa na nḓala; vhalanda vhanga vha ḓo nwa, inwi na ṱwa na ḓora; vhalanda vhanga vha ḓo pembela, inwi na tou shona; vhalanda vhanga vha ḓo fhululedza nga dakalo, inwi na tou honḓa mbilu dzi tshi pfa vhuṱungu, na ongolela no kulea nungo. Nṋe Yahavee Muṋe wa zwoṱhe ndi ḓo ni vhulaha; vhanangiwa vhanga vha ḓo teketela maswina nga dzina ḽaṋu; hone vhalanda vhanga ndi ḓo vha ṋea dzina ḽiswa. Vha tshi reshana shangoni vha ḓo reshana nga dzina ḽa Mudzimu wa ngoho; ane a ana u ḓo ana nga Mudzimu wa ngoho. Ndi uri khombo dza kale dzi ḓo hangwiwa, dzó dzumbiwa hune nda si dzi vhone.” “Vhonani, ndi ḓo sika ḽiṱaḓulu ḽiswa na ḽifhasi ḽiswa; zwa kale zwi ḓo hangwiwa, na mbiluni zwi ḓo bva. Zwine nda ḓo zwi sika ni zwi takalele, ni zwi pembelele lini na lini – ndi ḓo sika Jerusalema wa tou vha muḓi wa dakalo, vhathu vhawo vha ḓala dakalo. Ndi ḓo pembelela Jerusalema, vhathu vhanga nda vha takalela. Ngomu hawo a hu tsha ḓo pfala u tswimila na tshililo. Ngomu hawo a hu tsha ḓo vha na lutshetshe lu no ḓo tshila maḓuvha a si gathi fhedzi; a hu tsha ḓo vha na mukalaha ane a sa ḓo lalama a khunyeledza maḓuvha awe; ane a ḓo fa e na ḓana ḽa miṅwaha u ḓo pfi o fa a tshee muṱuku; a sa swiki ḓana ḽa miṅwaha u ḓo pfi o teketelwa. Vha ḓo fhaṱa nnḓu vha dzula khadzo, vha lima masimu a minḓirivhe vha ḽa mitshelo yayo. A vha tsha ḓo fhaṱa nnḓu dza dzulwa nga vhaṅwe, kana vha lima zwa ḽiwa nga vhaṅwe. Vhathu vhanga vha ḓo lalama unga muri; vhanangiwa vhanga vha ḓo ḓiphiṋa nga mushumo wa zwanḓa zwavho. A vha nga sokou ḓinetisela mahandana, kana vha beba vhana vha no ḓo welwa nga khombo; vha ḓo vha vhe vhathu vho shudufhadzwaho nga Nṋe, vhone khathihi na vhaḓuhulu vhavho. Vha sa athu na u ṱavha mukosi ndi ḓo vha ndo no fhindula; vha tshi kha ḓi amba ndi ḓo vha ndo no zwi pfa. Phele na ngwana dzi ḓo fula dzoṱhe; ndau i vho ḓo fula muhwane unga phulu; tshiḽiwa tsha ṋowa ḽi ḓo vha buse; a hu tsha ḓo vha na tshi huvhadzaho kana tshivhi thavhani yanga khethwa.” Ho amba Muṋe washu. Muṋe washu u ri, “Ḽiṱaḓulu ndi khuluṋoni yanga, ḽifhasi ndi vhukando ha milenzhe yanga; nnḓu ine na nga mphaṱela ndi nnḓu-de? Ndi fhethu-ḓe hune Nṋe nda nga awela? Hufha izwi zwithu zwoṱhe zwo itwa nga tshanḓa tshanga zwa konou vha hone. Ngoyu ane nda mu takalela: ndi ane a ḓiṱukufhadza, wa mbilu ya u ḓisola, ane nda ri u amba a tetemela. Hone vhaṅwe vhaṋu vha nṋekedza tshiṱhavhelo tsha mboho, vha dovha vha ṱhavhela midzimu vhathu; vha nṋekedza ngwana, vha dovha vha sombela midzimu mmbwa; vha nṋekedza nduvho, vha dovha vha tevhulela midzimu malofha a nguluvhe; vha nndubisela zwioro, vha dovha vha luvha midzimu mivhi. Vhukuma vho ḓinangela nḓila dzavho, mbilu dzavho dzi takalela zwi nengisaho. Ndi zwine na Nṋe nda ḓo vha kumedza zwenezwo zwi nengisaho, nda ita uri vha welwe nga zwine vha zwi ofha. Hufha ndo ri ndi tshi vha vhidza ha si vhe na ane a fhindula, ndi tshi amba ha si vhe na ane a thetshelesa. vha ita zwine nda vhona zwi zwivhi, vha nanga zwine zwa si ntakadze.” Ipfani ipfi ḽa Muṋe washu, inwi vhane na ri a tshi amba na tetemela; u ri, “Mashaka aṋu vha a ni vhenga, vha a ni ṱalula nge na vha vhanga, vha ni goḓa vha ri, ‘Nga hu rendwe Yahavee, a ni tonde, ri vhone ni tshi pembela!’ Vhenevho vha ḓo shona. Ipfani mukosi u re muḓini! Ipfani phosho i re thembeleni! Ndi mubvumo wanga ndi tshi lifhedza maswina anga zwoṱhe zwo vha fanelaho! “Zwi nga musadzi a tshi beba ṋowa yawe i sa athu rembuluwa, a sa athu farwa nga vhuṱungu a vha o no beba ṅwana wa mutuka. Ndi nnyi o no vhuyaho a zwi pfa zwenezwo? Zwo no vhuya zwa vhonwa nga nnyi? Shango ḽi nga vha hone nga ḓuvha ḽithihi? Lushaka lu nga bebwa kathihi fhedzi? Hone ṋowa ya Tsioni i tshi tou rembuluwa hu mbo ḓi vha ho bebwa vhana! Kani Nṋe Yahavee ndi nga sokou swikisa musadzi tshifhingani tsha u beba nda si tsha ita uri a bebe? Nṋe Mudzimu waṋu ane nda ḓisa mbebo ndi nga dovha nda i thivha? “Takalani na Jerusalema ni u pembelele, noṱhe inwi vhane na u funa! Fhululedzani nawo, noṱhe inwi vhane na u lilela! Ndi hone ni tshi ḓo mama na fura nga mikando yawo i rudzaho mbilu, na nwa na pfeledza, na takala nga zwivhuya zwawo zwi no ita na u fhalala. Nṋe muṋe ndi ri, ndi ḓo u ḓisela mulalo, wa tou ela unga mulambo; lupfumo lwa dzitshakha lu ḓo khunyelela kha inwi, lwa nga mulambwana wo ḓalaho wa ita na u fhalala. Ni ḓo nga ṅwana ane a mamiswa, a takulwa, a dzula zwirumbini zwa mme awe. Ndi ḓo ni fhumudza unga mme a tshi fhumudza ṅwana wawe; ndi ḓo ni fhumudza ni Jerusalema. Ni tshi vhona hezwo mbilu dzaṋu dzi ḓo pembela, na pfa ni vhaswa unga hatsi vhu tshi mela.” Muṋe washu u ḓo dzumbululela vhalanda vhawe maanḓa awe, maswina awe one a vhona mbiti dzawe. Vhonani, Muṋe washu u khou ḓa na mulilo; o namela tshiḓumbumukwe; u ḓo pwasha mbiti dzawe o sinyuwa, a vha laṱisa nga khavhu ya mulilo. Muṋe washu u ḓo haṱula vhathu vhoṱhe nga mulilo na pfumo ḽawe, zwitumbu zwavho zwa vha zwi si na mbalo. Muṋe washu u ri, “Vha a ḓikumulula vha tevhela vhotshifhe vha midzimu vha livha tshikovhani tshi no pfi tshikhethwa, vha yo ḽa zwiṱhavhelo zwa ṋama ya nguluvhe na mbevha na zwiṅwe zwi nengisaho; vhoṱhe vha ḓo lovha.” Muṋe washu u ri, “Hu si kale ndi ḓo ḓa nda kuvhanganya vhathu vha tshakha dzoṱhe na nyambo dzoṱhe, vha ḓa nda vha haṱula nga mulandu wa zwiito zwavho na mihumbulo yavho, vha vhona vhugala hanga. Ndi ḓo vha vhetshela tshiga, vhaṅwe vhane vha sala u fa ndi ḓo vha ruma dzitshakhani, vha ya Tharashishi, Phuthi, Lidia, Meshekhe, Thubala, Giriki, na mashangoni a kule kha vha sa athu pfa bvumo ḽanga kana vha vhona vhugala hanga, vha ḓivhadza dzitshakha vhugala hanga. Vha ḓo vhuya na mashaka aṋu a tshi bva tshakhani dzoṱhe, vho namela dzibere na dzigariki na dzigoloi na dzimeila na dzigamela, vha ḓa thavhani yanga khethwa Jerusalema; vhe vha vhuya navho vha ḓo vha nduvho i ṋekedzwaho Nṋe, zwa nga zwiḽa Vhaisraele vha tshi ḓisa nduvho dzavho dza thoro thembeleni yanga nga midzio yo kunaho. Ndi ḓo nanga vhaṅwe vhavho, vha vha vhotshifhe na Vhalivi. “Vhaḓuhulu vhaṋu vha ḓo ḓi vha hone, dzina ḽaṋu ḽi ḓo ḓi pfala, ḽa lalama unga ḽiṱaḓulu ḽiswa na ḽifhasi ḽiswa zwine nda ḓo zwi vhumba zwa ḓi vha hone. Ho amba Nṋe Yahavee. Hu ḓo ri miṅwedzi i tshi ṱanḓulukana, na Dzisabatha dzi tshi ṱanḓulukana, vhathu vhoṱhe vha ḽifhasi vha ḓa vha nngwadamela. Vha ḓo bva vha yo vhona zwitumbu zwa vhe vha ntshandukela; mbungu dzazwo a dzi nga fi, na mulilo wavho a u nga dzimi; vha ḓo nengisa vhathu vhoṱhe.” Ho amba Muṋe washu! Haya ndi mafhungo a Jeremia, ṅwana wa Hilikia, muṅwe wa vhotshifhe vha Anathotho shangoni ḽa Benyamini. Ipfi ḽa Muṋe washu ḽo ḓa khae nga ṅwaha wa 13 wa muvhuso wa Josiasi ṅwana wa Amoni khosi ya Juda, na musi hu tshi vhusa Jehoyakimu ṅwana wa Josiasi khosi ya Juda, u swika nga ṅwedzi wa vhuṱanu wa ṅwaha wa 11 wa muvhuso wa Tsedekia ṅwana wa Josiasi khosi ya Juda, musi vhathu vha Jerusalema vha tshi iswa vhuthubwani. Ipfi ḽa Muṋe washu ḽo ḓa ha nṋe ḽa ri, “Ndi sa athu u vhumba muvhilini wa mme au ndo vha ndo dzula ndo u nanga; ndo u nangela mushumo wanga u sa athu bebwa; ndo u khetha uri u yo ḓivhadza dzitshakha zwine nda zwi funa.” Nṋe nda ri, “Yawee, Muṋe wa zwoṱhe Muṋe washu, a thi koni u amba, hufha ndi tshee muṱuku.” Huno Muṋe washu a mmbudza a ri, “U songo ri u kha ḓi vha muṱuku. Wo fanela u ya kha muṅwe na muṅwe ane nda u ruma khae, wa amba zwoṱhe zwe nda u vhudza. U songo vhuya wa vha ofha, Nṋe ndi na iwe, ndi ḓo u lamukisa. Ho amba Nṋe Yahavee!” Ndi hone Muṋe washu a tshi onyolosa tshanḓa tshawe, a kwama mulomo wanga, a ri, “Zwino ndo longa maipfi anga mulomoni wau. Vhona, ṋamusi ndo u vhea uri u lange dzitshakha na mivhuso; u ḓo tupula, wa pwashekanya, wa lozwa, wa thutha; u ḓo fhaṱa, wa ṱavha.” Ipfi ḽa Muṋe washu ḽo ḓa ha nṋe ḽa ri, “Jeremia, u khou vhona mini?” Nṋe nda fhindula nda ri, “Ndi khou vhona davhi ḽa muri u no pfi Mulindi.” Muṋe washu a mmbudza a ri, “Wo zwi vhona zwavhuḓi. Ndo lindela u khunyeledza zwe nda amba.” Ipfi ḽa Muṋe washu ḽa dovha ḽa ḓa kha nṋe ḽa ri, “U khou vhona mini?” Nṋe nda fhindula nda ri, “Ndi khou vhona khali i vhilaho i tshi bva devhula yo tshingamela ngeno.” Muṋe washu a mmbudza a ri, “Hu ḓo ḓa khombo i tshi bva devhula ya shululelwa kha vhoṱhe vha tshilaho fhano shangoni. Ndi ḓo ṱuwa ndi tshi vhidza tshakha dzoṱhe dza mivhuso ya devhula. Mahosi adzo a ḓo ḓa a imisa khuluṋoni dzao mafhoroni a khoro dza Jerusalema, na u mona na mitsheṱo yawo, na miḓini yoṱhe ya Juda. Ndi ḓo haṱula vhathu vhanga nge vha tshinya nga u mpfuralela, nge vha fhisela miṅwe midzimu zwioro, vha luvha zwifanyiso zwe vha vhumba nga zwanḓa zwavho. Iwe ḓilugise! Takuwa u yo vha vhudza zwoṱhe zwine nda u vhudza. U songo vha ofha; arali wa vha ofha, Nṋe ndi ḓo u dzhenisa nyofho vha tshi zwi vhona. Ṋamusi ndo u ita muḓi wo tangwaho nga mitsheṱo, ndo u ita phuphu ya tsimbi, ndo u ita luvhondo lwa musinaseṱha lune lwa ḓo kunda shango ḽoṱhe – mahosi a Juda na vhahulwane vhalwo na vhotshifhe vhalwo na vhathu vha shango. Vha ḓo lwa na iwe vha si u kunde, ngauri Nṋe ndi na iwe, ndi ḓo u lamulela. Ho amba Nṋe Yahavee.” Ipfi ḽa Muṋe washu ḽo ḓa kha nṋe ḽa ri, “Iyo ḓivhadza hune vha Jerusalema vha zwi pfa, u ri, ‘Yahavee u ri: “ ‘Ndi elelwa zwe wa vha u tshi fulufhedzea u tshee nga hau. Wo mpfuna unga muselwa, wa ntevhela u tshi buḓekanya phanga, shangoni ḽi sa liṅwi. Israele o vha e wa Yahavee fhedzi, unga zwiranzhe zwa khaṋo yawe; vhoṱhe vhe vha mu huvhadza vho vhonwa mulandu, vha welwa nga khombo. Ho amba Nṋe Yahavee.’ ” Ipfani ipfi ḽa Muṋe washu, inwi vhaḓuhulu vha Jakopo, na inwi vha nnḓu dzoṱhe dza Israele. Muṋe washu u ri, “Vhokhotsi aṋu vho wana ndi na mulandu-ḓe vha tshi vhuya vha mpfuralela? Vho kungwa nga midzimu ya zwifanyiso i si tshithu, na vhone vha sala vha si tshee tshithu. A vho ngo vhuya vha vhudzisa vha ri, ‘Muṋe washu u ngafhi, Ene we a ri bvisa Egipita, a ri endedza ra buḓekanya masoga, ra buḓekanya shango ḽa phanga na phara, shango ḽa gomelelo na swiswi ḽi ofhisaho, shango ḽi sa tshimbili muthu, ḽi sa dzuli muthu?’ Ndo ni ḓisa shangoni ḽo vhibvelaho uri ni ḽe mitshelo yaḽo na zwivhuya zwaḽo. Huno inwi no ḓa na shata shango ḽanga tshika, ifa ḽe nda ni ṋea na ḽi ita zwi nengisaho. Vhotshifhe a vho ngo vhuya vha vhudzisa vha ri, ‘Yahavee u ngafhi?’ Vhafunzi vha maṅwalo a vho ngo nnḓivha; vharangaphanḓa vho ntshandukela. Vhaporofita vho porofita nga dzina ḽa Baali, vha luvha zwithu zwi sa tshidzi.” “Zwenezwo Nṋe Yahavee, ndi dovha u ni sengisa, nda sengisa na vhana vha vhana vhaṋu. Pfukelani zwiṱangadzimeni zwa vhukovhela ni sedze; rumani muthu shangoni ḽa Kedara vhubvaḓuvha, a sedzese, ni vhone arali ho vhuya ha itea zwo raloho. Ho no vhuya ha vha na lushaka lwe lwa laṱa midzimu yalwo lwa ṱoḓa miṅwe? Hone yone na u vha midzimu a si midzimu. Fhedzi vhathu vhanga vho laṱa Nṋe Vhugala havho vha ḓiṱoḓela miṅwe midzimu i si tshithu. Iwe ḽiṱaḓulu, u tshi zwi vhona, ofha u tetemele! Vhathu vhanga vho ita zwivhi zwivhili: vho furalela Nṋe tshisima tsha maḓi a seluwaho, vha ḓivhumbela nkho dzi re na mitwe dzi sa koni u fara maḓi.” “Israele ndi mushumeli naa? O bebwa e phuli naa? Zwino u ṱangulelwani? Ndau dzo kuma, dzo tou mu vhombela. Shango ḽawe vho ḽi shandula soga; miḓi yawe yo phusukanywa, a i tshee na muthu. Vhanna vha Memfisi na Thaphanese vho vheula ṱhoho yau. Izwi a wo ngo tou ḓivhangela nga u furalela Yahavee Mudzimu wau zwiḽa a tshi khou u tshimbidza nḓilani? Zwino u ḓo wanani u tshi tsela Egipita wa yo nwa maḓi a Nile? U yo nwa maḓi a mulambo wa Yufuratha shangoni ḽa Ashuru, zwi ḓo u farisani? Vhuvhi hau vhu ḓo u pfisa vhuṱungu; u nndaṱa hau hu ḓo u vhea mulandu. Edzou vhona uri zwo vhifha hani, zwi vhavha hani, u tshi furalela Yahavee Mudzimu wau, wa si tsha nnyofha. Ho amba Nṋe Muṋe wa zwoṱhe Yahavee Mulangazwoṱhe.” Muṋe washu Muṋe wa zwoṱhe u ri, “Tsha kale na kale wo ḓi vunḓa dzhogo, wa ṱhukhula nnzwa dzo u vhofhaho, wa hana u ntshumela, wa ṱanama mivhunduni yoṱhe na fhasi ha miri yoṱhe yo adzaho, wa ita vhupombwe ha u luvha midzimu. Ndo vha ndo u sima unga munḓirivhe wavhuḓi u no bva kha mbeu yone-yone. Zwino ndi mini wo ntshandukela wa vha munḓirivhe wa ḓaka u dungaho? Nangwe wa ṱamba nga soda na tshisibe tshinzhi-tshinzhi, ndi vhona u tshee wo khakhaṱhela mulandu. U nga amba hani-hani wa ri, ‘A tho ngo ḓishata dzitshika, a tho ngo luvha Baali’? Edzou vhona uri ngei Govhani ḽa Hinomu wo vha u tshi tshila hani. Edzou elekanya zwe wa ita. U gamela ya tsadzi ya luvhilo i no gidimela ngei na ngei, unga mbiḓi yo ḓowelaho phanga i tshi fembedza muya une ya u lilela; yó siama i nga langwa nga nnyi? Mboho dzine dza i ṱoḓa a dzi ṱwi dzi tshi ḓinetisa; dzi i wana nga tshifhinga tsho teaho. U vhone u sa ḓo ṱahadza zwienda zwau, wa oma mikulo nga ḓora nga u sala midzimu murahu. Huno iwe wo ri, ‘Ndi nga zwi ita hani? Midzimu isili ndi a i funa, ndo fanela u i tevhela.’ “Nnḓu ya Israele yo shona unga fobvu ḽi tshi ri u farwa ḽa shona. Ho shona vhone na mahosi avho na vhahulwane vhavho na vhotshifhe vhavho na vhaporofita vhavho. Nṋe vho mpfuralela tshoṱhe, vha amba na thanda vha ri, ‘U khotsi anga,’ vha vhudza tombo vha ri, ‘Wo mmbeba.’ Hone musi vho welwa nga khombo vha vho nṱavhela mukosi vha ri, ‘Iḓa u ri tshidze!’ “Zwino midzimu heyo ye na ḓiitela i ngafhi? Arali i tshi kona nga i ḓe i ni tshidze khomboni. Iwe Juda, hufha hu si na muḓi wau u si na mudzimu wawo. Ndi mini ni tshi vho pomoka Nṋe? Hufha no ntshandukela noṱhe. Ndi tshi rwa vhana vhaṋu ho vha u sokou ḓinetisa, a vho ngo laṱa. Pfumo ḽaṋu ḽo ḽa vhaporofita vhe nda ni rumela unga ndau yo halifhaho.” Thetshelesani zwine Muṋe washu a amba, u ri, “Kani-ha Vhaisraele vho vhona ndi tshi nga soga khavho, kana vha vhona ndi tshi nga shango ḽa swiswi ḽihulu? Inwi vhathu vhanga ndi mini ni tshi ri, ‘Ri tendeleka hune ra funa, a ri tsha humela ha Iwe’? Musidzana u a hangwa vhulungu hawe naa? Muselwa a nga hangwa tshiambaro tshawe tsha mbingano? Huno vhathu vhanga vho no fhedza maḓuvha vho nkhangwa. Ni zwi kona hani u tevhela zwa lufuno lwaṋu! Na musadzi a sa ḓivhalei ni nga ḓi mu gudisa vhuaḓa nga maitele aṋu. Nguvho dzaṋu dzo khakhaṱhela malofha a vhashai vha si na mulandu; nahone a no ngo vha wana vha tshi khou pwasha uri vha dzhene nḓuni. Naho zwo ralo ni ri, ‘A thi na mulandu; Yahavee ho ngo ntsinyutshela.’ Hone ndi ḓo ni haṱula nga zwenezwo zwine na amba na ri, ‘Thi na tshe nda tshinya.’ ” Khefha ni tshi tshimbilesa ni tshi ṱanganya dzinḓila? Ni ḓo laṱedzwa nga Egipita sa zwe na itwa nga Ashuru. Ni ḓo ṱuwa hafho fhethu no farelela ṱhoho nga ṱhoni, ngauri Muṋe washu o landula vhane na vha fulufhela; a vha nga ni farisi nga tshithu. Muṋe washu u ri, “Arali munna a ṱala musadzi wawe, musadzi a mu ṱutshela a vhingwa nga muṅwe munna, nṋa uyo munna mulayo u nga tenda a tshi dovha a vhinga uyo musadzi naa? Zwo vha zwi sa ḓo shata shango tshika tshoṱhe naa? Hone iwe wo vha na vhafarakano vhanzhi – zwino u vho ṱoḓa u vhuya kha Nṋe naa? Sedza miṱumbani ya zwikwara u vhone. Hu hone he wa si ite vhupombwe naa? Wo dzula tsini ha nḓila u tshi lindela vhafunwa vhau, unga Vhaarabia vho lalela vhaendi phangani. Shango wo ḽi ḓodza mashika nga vhupombwe na vhuvhi hau. Ndi zwe mvula ya si tsha na, na vhusuṱo ha tshifhefho ha si tsha vha hone. Wo ita unga phombwe, na u shona u sa shoni. “Zwino u vho amba na Nṋe wa ri, ‘Khotsi anga! Khonani yanga u bva hanani hanga! U ḓo sokou dzula wo sinyuwa naa? Mbiti dzau a dzi nga gumi naa?’ U tshi amba u ralo, hone wa ḓi ita vhuvhi nga u kona.” Musi hu tshi vhusa khosi Josiasi, Muṋe washu a amba na nṋe a ri, “Wo zwi vhona zwe Israele musadzi a sa fulufhedzei a ita? O namela tshikwara tshiṅwe na tshiṅwe tshi re na muṱumba, a ya na fhasi ha miri yoṱhe yo adzaho a ita vhupombwe henefho. Ndo vha ndi tshi vhona unga u ḓo ri u ita zwoṱhe hezwo a vhuya kha Nṋe, hone a si vhuye; na Juda murathu wawe a sa fulufhedzei o zwi vhona. Israele musadzi a sa fulufhedzei ndo mu fha luṅwalo lwa vhuṱanzi ha uri ro ṱalana, nda mu thatha nga mulandu wa vhupombwe hawe. Juda, murathu wawe a sa fulufhedzei, a zwi vhona, hone a si ofhe. Na ene a ita vhupombwe, a si vhuye a shona na luthihi. O shata shango tshika, a ita vhupombwe nga u luvha matombo na miri. Naho zwo ralo, Juda murathu wawe a sa fulufhedzei ho ngo vhuya kha Nṋe nga mbilu yawe yoṱhe, wo vha u tshi tou vha muhoyo. Ho amba Nṋe Yahavee.” Muṋe washu o mmbudza uri naho Vhaisraele vho mu shandukela, vha tshee khwiṋe kha vha Juda vha sa fulufhedzei. O mmbudza uri ndi ye devhula ndi vhudze Israele ndi ri, “Iwe Israele we wa ntshandukela, vhuya kha Nṋe! Nṋe thi shanduki, a thi tsha ḓo u sinyutshela; a thi nga u sinyutsheli tshoṱhe. Iwe tenda mulandu, u tende uri wo shandukela Yahavee Mudzimu wau wa ḓiṋekedza midzimu isili fhasi ha miri yoṱhe yo adzaho, Nṋe wa si tsha nthetshelesa. Ho amba Nṋe Yahavee.” Muṋe washu u ri, “Inwi vhana vha sa fulufhedzei, vhuyani kha Nṋe, ni ḓo dovha na vha vhanga. Ndi ḓo ni nanga muthihi-muthihi muḓini na vhavhili-vhavhili kha mutupo nda ni ḓisa Tsioni. Ndi hone ndi tshi ḓo ni ṋea vhalisa vha ntakadzaho, vha ni endedza nga nḓivho na ṱhalukanyo. “Misi yeneyo musi no no anda shangoni, vhathu a vha tsha ḓo ri, ‘Ri na mbulungelo ya mulanga wa Yahavee!’ A vha tsha ḓo vhuya vha i humbula kana vha i elekanya; vha ḓo vha vha si tsha i ṱoḓa, na u ita iṅwe a vha nga iti. Misi yeneyo vha ḓo ri Jerusalema ndi khuluṋoni ya Yahavee, na tshakha dzoṱhe dzi ḓo kuvhangana Jerusalema dza hulisa dzina ḽa Yahavee. A vha tsha ḓo ita zwine vha vhudzwa nga mbilu dzavho dza tshipimbi. Misi yeneyo nnḓu ya Juda na ya Israele dzi ḓo ṱangana dza vha tshithu tshithihi, vha bva shangoni ḽa devhula vha ḓa shangoni ḽe nda ṋea vhomakhulukuku wavho uri ḽi vhe ḽavho.” Muṋe washu u ri, “Israele, ndo vha ndi tshi ṱoḓa u u ṱanganedza uri u vhe ṅwananga, ndi u fhe shango ḽi takadzaho, wone mukovhe wo nakaho u fhira ya tshakha dzoṱhe. Ndo vha ndi tshi vhona unga u tshi nnyamba u do ri ‘Baba’, wa si tsha mpfuralela. Hone no ntshandukela, inwi vhathu vha Israele, na nga musadzi a no shandukela munna wawe.” “Hu khou pfala mukosi miṱumbani ya zwikwara: Ndi vhathu vha Israele vha no khou lila vha tshi luvhelela, nge vha pambuwa nḓilani vha hangwa Yahavee Mudzimu wavho. Vhuyani, inwi vhana vha sa fulufhedzei, ndi ḓo ni ilafha na vho fulufhedzea. “Ni ri, ‘Ee, ri ḓa ha Iwe, u Yahavee Mudzimu washu. Zwe ra luvha midzimu ya vhannḓa miṱumbani ya dzithavha a zwo ngo vhuya zwa ri farisa tshithu. Ngoho u tshidzwa ha Israele hu bva ha Yahavee Mudzimu washu. U tou bva hanani hashu ro vhona midzimu i shonisaho i tshi ḽa mitshelo ya zwe vhokhotsi ashu vha shuma – masambi avho a dzinngu na a kholomo, vhana vhavho vha vhatuka na vha vhasidzana. Kha ri shone ri tou lala fhasi, ri tou niwa nga ṱhoni. Ro khakhela Yahavee Mudzimu washu, roṱhe riṋe na vhokhotsi ashu; u bva hanani hashu, na ṋamusi a ro ngo thetshelesa Yahavee Mudzimu washu.’ ” Muṋe washu u ri, “Arali u tshi funa u vhuya iwe Israele, ndi zwone, vhuelela kha Nṋe. Arali wa laṱa midzimu yau i nengisaho, u songo tsha pambuwa nḓilani. Arali wa ana wa ri, ‘Nga Yahavee a tshilaho’, u ane u ngohoni, u ite zwi re zwone, u haṱule nga khaṱhulo mbuya; ndi hone tshakha dzi tshi ḓo shudufhadzana nga Nṋe dza zuwa Nṋe.” Muṋe washu u amba na vhathu vha Juda na vha Jerusalema, u ri, “Limani mavuvhu aṋu, mbeu yaṋu ni songo zwala mipfani. Ḓifumbiseleni Nṋe Yahavee, ni tou fumba mbilu, inwi vhanna vha Juda na vhathu vha Jerusalema, mbiti dzanga dzi sa ḓo pwashea dza duga unga mulilo nga mulandu wa vhuvhi he na ita, dza ri u duga ha si vhe na a dzi dzimaho.” Zwi ḓivhadzeni Juda, ni zwi ṱavhele mukosi Jerusalema! Lidzani phalaphala shangoni ḽoṱhe! Ṱavhani mukosi zwi pfale ni ri, “Kuvhanganani! Kha ri shavhele miḓini hu re na vhudzumbamo!” Imisani tshiga tshi sumbaho nḓila i yaho Tsioni! Shavhani ni yo dzumbama, ni songo lenga! Ndi khou ḓisa khombo i bvaho devhula, hu ḓo ḓa ndozwo khulu. Ndau yo no takuwa vhulaloni hayo ya bvela nnḓa, mulozwi wa dzitshakha u nḓilani. O no takuwa, shango ḽaṋu u khou ḓa u ḽi shandula soga; miḓi yaṋu i ḓo sala i matumba i si na muthu. Huno-ha ambarani madzanganda a tshililo, ni lile ni tou ṱavha mukosi; mbiti dza Muṋe washu a dzo ngo ri humela. Muṋe washu u ri, “Musi hoyo mahosi na vhahulwane vha ḓo kulea nungo, vhotshifhe vha ḓo akhamala, vhaporofita zwa vha somela.” “Zwenezwo vha ḓo ri, ‘Yawee Muṋe wa zwoṱhe Muṋe washu, wo fhura vhathu vha Jerusalema tshoṱhe u tshi ri ḽi ḓo lala, mathina banga ḽi mikuloni yashu.’ ” Musi wonoyo vhathu vha Jerusalema vha ḓo vhudzwa upfi, “Hu khou vhudzula muya u fhisaho u tshi bva miṱumbani ya zwikwara zwa phangani u tshi ḓa kha vhathu vhanga. A si wa u hwala maṱunga na mungu vhathu vha tshi ludza lini, ndi wa u kumba zwoṱhe. Ndi Nṋe ane nda ḓo amba ha ḓa wonoyo muya wa khaṱhulo.” Vhonani maswina a khou swika nga luvhilo unga gole, gariki dzao dzi khou ḓa unga tshiḓumbumukwe, bere dzao dzi na luvhilo lu no fhira lwa goni. Ro welwa nga khombo! Ndi hone ro lovha! “Iwe Jerusalema, laṱa vhuvhi vhu re mbiluni yau u tshidzwe. U ḓo dzula na vhunwa mbiluni u swika lini? Vhaḓinḓa vha bvaho muḓini wa Dani na vha bvaho mivhunduni ya Efraimi vha ḓivhadza mavhi, vho ḓa u sevha dzitshakha na u vhudza Jerusalema uri maswina a khou ḓa a tshi bva shangoni ḽa kule. Vha ḓo ṱavhela Juda mukosi wa nndwa. Maswina a u tanga unga vhathu vho lindaho tsimu nge wa shandukela Nṋe. Ho amba Nṋe Yahavee. Hezwo wo tou ḓiokela nga kutshilele kwau na zwiito zwau. Heyo ndi ṱhamu yau. I vhavha hani! I phuletshedza u swika mbiluni!” Yawee, ndi khou pfa vhuṱungu, zwi tou vhavha! Mbilu yanga i tou sinḓa ngomu hanga, a thi koni u fhumula. Ndo pfa phalaphala i tshi lila, ndo pfa mukosi wa nndwa. Khombo dzi khou tevhekana; shango ḽoṱhe ndi mutumbu; vhudzulo hanga ho phusukanywa kathihi fhedzi, iṱo ḽi tshi poi nda sala ndi si tshee na vhudzulo. Ndi ḓo ṱalela nndwa i tshi lwiwa nda pfa phalaphala i tshi lila u swika lini? Muṋe washu u ri, “Vhathu vhanga ndi matsilu, Nṋe a vha nnḓivhi; ndi vhana vha sa pfesesi, a vha na ṱhalukanyo; vha konela u ita vhuvhi, u ita zwivhuya zwi a vha kunda.” Ndo sedza ḽifhasi nda vhona ḽo vilingana, ḽi si na tshithu, nda sedza ḽiṱaḓulu nda vhona tshedza tshaḽo tshi si tsheeho. Ndo sedza dzithavha nda vhona dzi tshi dzinginyea; nda sedza zwikwara nda vhona zwi tshi thenge-thenge; nda sedza nda vhona hu si na vhathu; zwiṋoni zwoṱhe zwo vha zwo fhufha. Nda sedza nda vhona shango ḽo vhibvelaho ḽo no sala ḽi soga, miḓi yaḽo yo sala i matumba, ngauri Muṋe washu o ḽi sinyutshela. (Muṋe washu o amba uri ḽifhasi ḽoṱhe ḽi ḓo sala ḽi soga, naho a sa nga ḽi lozwi tshoṱhe.) Ḽifhasi ḽi ḓo lila, lutombo lwa swifhala. Ho amba Muṋe washu, zwe a vhofha o vhofha. Ha nga ḓisoli, ha nga humeli murahu. Muḓi woṱhe u ḓo shavha vha tshi pfa mukosi wa vhanameli vha dzibere na vhaposi vha misevhe. Vhaṅwe vha shavhela maṱakani, vhaṅwe vha gonya nngwa; miḓi yoṱhe yo ṱangulwa, a hu na a dzulaho khayo. Iwe Jerusalema wo phusukanywaho, u ḓo itani? Ndi mini u tshi ambara dza muridili na nungu dza musuku? Ndi mini u tshi fhoma maṱo au nga phomo unga phombwe? U ḓiṱama hau ndi mahandana fhedzi, vhafunwa vhau vha vho u nyadza, vha ṱoḓa u u vhulaha. Ndi khou pfa mukosi u no nga wa musadzi ane a ṱoḓou vhofholowa; ndi tshigomelo tsha a no nga u khou beba ṅwana wa tanzhe; ndi mukosi wa u fhihamelwa ha Tsioni a tshi onyolosa zwanḓa a tshi ri, “Yawee, ndi khou dzidzivhala, ndo kumedzwa dziphondi!” Muṋe washu u ri, “Inwi vhathu vha Jerusalema, tshimbilani na mikoto ya muḓi waṋu ni tshi gonya ni tshi tsa! Sedzani hoṱhe-hoṱhe ni elekanye! Londolosani zwiṱaraṱani! Arali na wana muthu muthihi zwawe ane a fulufhedzea, a no ita zwi re zwone, zwenezwo Muṋe washu u ḓo hangwela uno muḓi. Hone nangwe ni tshi ana nga dzina ḽa Yahavee, ni ana mazwifhi fhedzi.” Ngoho zwine Iwe Muṋe washu wa zwi ṱoḓa ndi u fulufhedzea. Wo vha rwa, vhone vha si pfe tshithu; wo vha kuya, vhone vha si tende u laiwa. Mbilu dzavho dzo oma u fhira matombo, vha hana u rembuluwa. Zwenezwo nṋe nda elekanya nda ri: Ndi vhashai fhedzi vha no ita hezwo, a vha na nḓivho, a vha ḓivhi nḓila ya Muṋe washu, a vha ḓivhi zwine Mudzimu wavho a zwi funa, tshani ndi ye ha vharangaphanḓa ndi ambe navho, vhone vha ḓivha nḓila ya Muṋe washu, vha ḓivha zwine Mudzimu a funa. Mathina na vhone vho pfana vhoṱhe, vha vunḓa dzhogo yawe, vha khathula thambo dzawe. Muṋe washu a ri, “Ndi zwine maswina a havha vhathu a ḓo vha fhufhela unga ndau i tshi bva maṱakani, a vha phusukanya unga maṱalerwa a tshi bva phangani, a vha lalela tsini ha miḓi yavho unga nngwe, ya ponda ane a vhuya a linga u bvela nnḓa; ngauri ndi kanzhi vha tshi shandukela Mudzimu vha pambuwa nḓila. Ndi nga ni hangwela hani? Vhana vhaṋu vho nṱamba, vha ana nga midzimu i si tshithu. Ndo vhofha mulanga navho nda tou vha anisa, vhone vha ntshandukela vha ita vhupombwe, vha kuvhangana nḓuni dza dziphombwe. Vha nga bere dza mboho dzo nonaho, vha emula vhasadzi vha vhaṅwe vhanna, muṅwe na muṅwe a lila unga bere i tshi ṱoḓa tsadzi. A tho ngo fanela u vha rwela zwenezwo naa? Lushaka lwo raloho a tho ngo fanela u lu lifhedza naa? Ndi ḓo ruma maswina a remekanya minḓirivhe ya vhathu vhanga, hone a si i remekanye tshoṱhe. Ndi ḓo ri vha ṱangule matavhi, ngauri a si anga. Nnḓu ya Israele na nnḓu ya Juda vho ntshandukela tshoṱhe! Ho amba Nṋe Yahavee.” Vha nyadza Muṋe washu vha ri, “A nga si ri ite tshithu! A hu na tshi no ḓo ri wela; a ri nga fi nga pfumo kana nga nḓala; vhaporofita vha tou vha muya u fhungaho, zwine vha amba a zwi bvi kha Muṋe washu; zwine vha amba nga zwi vha wele vhone vhaṋe!” Ndi zwine Muṋe washu Mudzimu Mulangazwoṱhe a amba na nṋe a ri, “Jeremia, nge avha vhathu vha amba nga u ralo, ndi ḓo ita uri maipfi anga a nge mulilo u tshi bva mulomoni wau, u fhise havha vhathu unga khuni.” Muṋe washu u ri, “Ndi khou ḓisa lushaka lu no bva kule uri lu ḓe lu ni die, ndi lushaka lwa kale lu re na maanḓa a sa konadzei, lu no amba luambo lune na si lu ḓivhe, zwine vha amba ni nga si zwi pfe. Mikutu yavho i nga zwalo zwo aṱamaho, vhanna vhavho vhoṱhe ndi vhomakone vha nndwa. Vha ḓo ḽa khaṋo yaṋu ya zwiḽiwa, vha vhulaha vhana vhaṋu vha vhatuka na vha vhasidzana, vha fhedza masambi aṋu a nngu na a kholomo, vha ḽa minḓirivhe yaṋu na mihuyu. Miḓi ya vhushavhelo ine na i fulufhedza vha ḓo i phusukanya nga pfumo.” Muṋe washu u ri, “Na misi yeneyo a thi nga lozwi vhathu vhanga tshoṱhe. Arali vha u vhudzisa vha ri, ‘Yahavee Mudzimu washu ndi mini a tshi ri ita nga u rali?’ iwe Jeremia u vha fhindule u ri, ‘Yahavee u ri: Vhunga no nṱamba na luvha midzimu isili shangoni ḽaṋu, zwino ni vho ḓo shumela vhatsinda shangoni ḽisili.’ ” Muṋe washu u ri, “Ḓivhadzani vha nnḓu ya Jakopo, ni vhudze vhathu vha Juda ni ri, ‘Yahavee u ri: Edzonu pfa, inwi matsilu a sa ṱalukanyi tshithu: ni na maṱo, ha vhoni, ni na nḓevhe, a dzi pfi. A ni nnyofhi Nṋe Yahavee? A ni ntetemeli? Ndi Nṋe we nda vhea muṱavha uri u vhe mukano wa lwanzhe; lu nga si pfuke lini na lini. Magabelo a nga ḓi takuwa, a nga si zwi kone; a nga ḓi bvuma, a nga si pfuke. “ ‘Vhathu havha vhone vha na mbilu dza tshipimbi, dza mashandukwa; vho pambutshela thungo vha mbo ḓi ṱuwa. A vha vhuyi vha ri: Nga ri ofhe Yahavee Mudzimu washu ane a ri nisela mvula dza luṱavula na dza tseula nga tshifhinga tshadzo, a ri londola ra kaṋa nga tshifhinga tsho teaho ri sa fhidzi. Huno zwo shanduka nga mulandu wa vhukhakhi haṋu, vhutshinyi haṋu ho ni shaisa zwivhuya. “ ‘Kha vhathu vhanga hu na vhavhi, vha lalelana unga vhathu vha no rea zwiṋoni, vha retshela vhathu zwikwekwe. Nnḓu dzavho dzo ḓala zwe vha wana nga vhufhura, dzi nga kuḓu kwa zwiṋoni kwo ḓala zwiṋoni. Ndi zwe vha pfuma vha vha na maanḓa, vha khwaṱha vha ita na u penya. Vhuvhi havho ho no tou kalula; tsengoni a vha tikedzi tsiwana, a vha ṋei vhashai pfanelo dzavho. “ ‘Nṋe Yahavee ndi ḓo kundwa ngani u ni rwela zwenezwo? Ndi ḓo kundwa ngani u lifhedza holu lushaka? “ ‘Fhano shangoni heḽi ho itea zwi ofhisaho, zwi nengisaho: Vhaporofita vha porofita mazwifhi fhedzi, vhotshifhe vha vhusela u ḓipfumisa fhedzi; vhathu vhanga na vhone vha funa zwo tou ralo. Hone musi zwi tshi fhela ni ḓo itani?’ ” Inwi vhathu vha Benyamini, shavhani Jerusalema! Vha Thekua vha lidze phalaphala! Vhasani mulilo u vhe tshiga ni Bethe Hakhereme. Devhula hu khou ḓa khombo na ndozwo khulu. Iwe muḓi wa Tsioni, u nga musidzana wa lunako, u nga pfulo yavhuḓi. Mahosi vha ḓo ḓa vhe na mmbi dzavho dza nga masambi a fulaho pfulo yeneyo. Vha ḓo akha dennde dzavho dza mona nawo, muṅwe na muṅwe a fulisa hune a funa. Vha ḓo ri, “Kha ri ḓilugise ri die Jerusalema! Nga ri takuwe ri u die masiari tshivhangalala. Hei! Ro no lenga, ḓuvha ḽi vho ṱoḓou kovhela, mirunzi ya madekwana i vho lapfa. Kha ri mbo ḓi vha tshoṱhela vhusiku ri phusukanye vhukhudo ha uyo muḓi.” Muṋe washu Mulangazwoṱhe o vhudza mahosi ayo a ri, “Remani miri ni khokhe mavu ni govhele Jerusalema. Muḓi hoyu ndo u vhea mulandu; ngomu hawo ho ḓala u kandeledzana. U shulula vhuvhi unga tshisima tshi tshi shulula maḓi. Ngomu hawo hu pfala u huvhadzana na u lozwana; ndi ṱolou vhona vhulwadze na dzimbonzhe. Iwe Jerusalema, tenda u kaidziwa, ndi sa ḓo u furalela, shango ḽau nda ḽi ita soga ḽi si tsha dzula muthu.” Muṋe washu Mulangazwoṱhe o amba na nṋe a ri, “Vhenevho Vhaisraele vha si gathi vho salaho kha vha ṱangulwe unga hu tshi ṱalwa ṱhalane; u nge mulimi: dovha u phuphuledze, u pfe arali hu tshee ho sala ṱhalane.” Nṋe nda fhindula nda ri, “Arali nda amba navho nda vha kaidza, ndi nnyi ane a nga nthetshelesa? Vha na tshipimbi, vha hana u thetshelesa zwine wa vha laedza; ndi tshi vha vhudza ipfi ḽau a vha ḽi funi, vha vhona unga ndi khou vha sema. Mbiti dzau dzi khou duga ngomu hanga, a thi tsha kona u dzi konḓelela.” Zwenezwo Muṋe washu a mmbudza a ri, “Mbiti dzanga dzi shululele kha vhana zwiṱaraṱani na kha vhaṱhannga vho kuvhanganaho. Vhoṱhe, munna na musadzi, vha ḓo kumbiwa, na vho tshenaho mmvi, vho no vhaho vha maḓuvha. Nnḓu dzavho dzi ḓo ṋewa vhaṅwe, na masimu avho na vhasadzi vhavho, musi ndi tshi angaladza tshanḓa tshanga uri ndi rwe vha dzulaho shangoni. Vhoṱhe vhahulwane na vhaṱuku vha tama u pfuma nga vhufhura; na vhaporofita na vhotshifhe vha fhura vhathu. Vha pomba mbonzhe dza vhathu vhanga vha sa londi, vha dzi ita sa dzi sa dini. Vha ri, ‘Ḽo lala! Ḽo lala!’ ngeno hu si na mulalo. Kani vha a shona nga u vhona zwi nengisaho zwe vha ita? Na kathihi! Ṱhoni a vha dzi ḓivhi. Ndi zwine vha ḓo wa unga vhaṅwe vhoṱhe; ndi tshi vha laṱisa hu ḓo vha hu hone zwo vha fhelela. Ho amba Nṋe Yahavee.” Muṋe washu u ri, “Imani mafhandeni ni sedze, vhudzisani nḓila dza kale-kale, vhudzisani uri nḓila yone-yone ndi ifhio, ni fare yone, ndi hone ni tshi ḓo pfa mbilu dzaṋu dzo rula.” Hone vhone vha ri, “Aiwa, a ri nga fari yone!” Ndi hone Muṋe washu a tshi nanga vhalindi a ri vhathu vha thetshelese phalaphala dza u vha sevhudza. Vhone vha ri, “A ri nga thetshelesi.” Zwenezwo Muṋe washu a ri, “Inwi dzitshakha, ipfani, inwi dziṱhanzi, sedzani zwi no ḓo wela vhathu vhanga. Iwe ḽifhasi, thetshelesa! Vhathu havha ndi khou vha ḓisela khombo, ha ḓo vha hu hone vha tshi khou kaṋa zwe vha zwala, nge vha si thetshelese nyeletshedzo yanga, vha landula ndayo yanga. Zwioro zwine vha nnḓisela zwi tshi bva Sheba, kana zwilungi zwine zwa bva mashangoni a kule ndi zwi londelani? Nduvho dzaṋu dzi fhiswaho a dzi ntakadzi; zwiṱhavhelo zwaṋu a thi zwi ṱanganedzi. Ndi zwine nda ḓo ita uri havha vhathu vha khukhulwe vha we. Vhokhotsi na vhana na vhahura na dzikhonani vhoṱhe vha ḓo lovha.” Muṋe washu u ri, “Vhonani hu khou ḓa mmbi shangoni ḽa devhula; hu khou rithwa lushaka lwa maanḓa, lu bva mugumoni wa ḽifhasi. Vho fara vhura na mafumo; vha na tshiṱuhu, a vha khathutsheli muthu. Vha bvuma unga lwanzhe vha tshi gada nga bere dzavho. Vha ḓa vho ḓivhekanyela u dia iwe Tsioni.” Vhathu vha Jerusalema vha ri, “Mafhungo ayo ro no ḓi a pfa, ro ita na u kulekana nungo. Ro farwa nga nyofho, ro farwa nga vhuṱungu vhu no nga ha musadzi a tshi ṱoḓou vhofholowa. Ri songo vhuya ra ya nnḓa kana ra tshimbila magondoni, maswina o fara mapanga, ro tangwa nga zwi ofhisaho.” Muṋe washu u amba na vhathu vhawe u ri, “Ambarani madzanganda ni shele milora ṱhohoni ni vuse tshililo; lilani ni tou honḓa ni nge ni khou lilela ṅwana muthihi fhedzi; a no khou ḓa u ni lozwa u ḓo ni dia kathihi fhedzi.” Muṋe washu o ri, “Jeremia, ndo u ita mulingi wa tsimbi, vhathu vhanga ndi ngweḓi yau, vha sedze u linge mishumo yavho.” Nṋe nda wana uri vhoṱhe ndi mashandukwa o tilaho, vha konḓa unga musinaseṱha na tsimbi, vha enda vha tshi isela vhaṅwe phungo mmbi; ndi vhatshinyi! Muvuvha wone u khou furela wo khwaṱha, u tshi fhisa mutobvu nga mulilo, hone malambelo a ro sa bva. U ḓikunisa ha vhathu vhanga a zwi farisi tshithu, ngauri vhavhi a vha khou bviswa vhukati havho. Vha pfi ndi siliva ya malambelo ngauri Muṋe washu o vha lamba. Ngeḽi ipfi ḽe ḽa ḓa ha nṋe Jeremia ḽi tshi bva kha Muṋe washu, ḽa ri ndi yo ima muṋangoni wa nnḓu ya Muṋe washu hune vhathu vhoṱhe vha Juda vha dzhena nga gethe hedzo vha tshi ḓa u luvha Muṋe washu, ndí henefho ndi vha ḓivhadze mafhungo haano ndi ri vha pfe ipfi ḽa Muṋe washu Mulangazwoṱhe Mudzimu wa Israele a tshi ri, “Laṱani vhuvhi haṋu ni ite zwivhuya, ndi hone ndi tshi ḓo ni litsha na dzula fhethu hafha. Ni songo fulufhela vhane vha ni fhura vha ri, ‘Ri na thembele ya Muṋe washu! Thembele ya Muṋe washu! Thembele ya Muṋe washu!’ Arali vhukuma na laṱa vhuvhi haṋu na ita zwivhuya, na tshilisana ni sa fhurani, na si kandeledze vhatsinda na tsiwana na tshilikadzi, na si vhulahe vhathu vha si na mulandu shangoni heḽino, na si luvhe miṅwe midzimu zwine zwa ḓo sokou vha u ḓilozwa, ndi hone ndi tshi ḓo ni litsha na ḓi dzula hafha shangoni ḽe nda ṋea vhomakhulukuku waṋu uri ḽi vhe ḽavho tshoṱhe. “Hone inwi ni fulufhela maipfi a vhufhura a sa tshidzi. Ni a tswa, ni vhulaha vhathu, ni ita vhupombwe, ni anela mazwifhi na ṋekedza Baali nduvho yo fhiswaho, na luvha midzimu ye na vha ni sa i ḓivhi. Na ri u ralo na ḓa thembeleni ye nda ri ndi yanga, na ri, ‘Ḽo lala!’ na nga ni khou nnduvha, ngeno ni tshi ita zwoṱhe zwine nda zwi nengwa? Mathina iyi thembele ye nda ri ndi yanga ni vho i ita bako ḽa mavemu. Hone zwoṱhe zwine na ita ndo zwi vhona. “A ni ḓou ya Shilo, fhethu he nda ranga u hu nanga uri ndi luhwe hone, ni vhone uri ndo hu itani nga mulandu wa vhuvhi ha vhathu vhanga vha Israele. No ita zwivhi zwoṱhe hezwo, nda amba na inwi nda tou khwaṱhisa, na hana u thetshelesa; nda ni vhidza na si aravhe. Zwenezwo zwe nda zwi ita Shilo ndi ḓo zwi ita thembele hei ye nda ri ndi yanga ine na i fululufhela. Fhethu hafhano he nda ṋea inwi na vhomakhulukuku waṋu, ndi ḓo hu ita zwe nda ita Shilo. Ndi ḓo ni thatha na si tsha mmbona, nda ni ita zwe nda ita mashaka aṋu vhathu vha Efraimi. Ho amba Nṋe Yahavee.” Muṋe washu o ri, “Jeremia, u songa rabelela havha vhathu. U songo vha phuphuthelela kana wa tou sivhelela wa vha humbelela kha Nṋe, a thi nga u thetshelesi. A u zwi vhoni kani zwine vha ita miḓini ya Juda na mikotoni ya Jerusalema? Vhana vha reḓa khuni, vhanna vha vhasa mililo, vhasadzi vha suka bwindi ḽa vhukhopfu vha baga dzikhekhe dza vhurotho vha tshi bagela mudzimu une wa pfi Mufumakadzi wa Makoleni. Vha ita na u phasela miṅwe midzimu nga waini, vha tshi itela u nndevhela ngazwo. Hone vhukumakuma ane vha khou vhaisa ndi Nṋe naa? Na kathihi, vha khou ḓivhaisa vhone vhaṋe, vha ḓo shona vhone vhaṋe. Huno Nṋe Yahavee Muṋe wa zwoṱhe ndi ḓo shululela mbiti dzanga kha thembele heino. Ndi ḓo dzi shululela kha vhathu na zwifuwo, na kha miri na mavhele. Mbiti dzanga dzi fhisa unga mulilo u sa dzimi.” Muṋe washu Mulangazwoṱhe Mudzimu wa Israele u ri, “Ni kha ḓi nṋekedzelani nduvho dzi fhiswaho? Dzi ṱanganyeni na zwiṱhavhelo ni yo zwi ḽa zwoṱhe. Ndi tshi pfulusa vhomakhulukuku waṋu Egipita a tho ngo vhuya nda vha ṋea ndayo nga nduvho dzi fhiswaho kana zwiṅwe zwiṱhavhelo. Tshe nda vha laya ndi uri vha nthetshelese, Nṋe ndi vhe Mudzimu wavho, vhone vha vhe vhathu vhanga, vha tshile nga he nda vha laya, ndi hone zwi tshi ḓo vha nakela. Hone a vho ngo vhuya vha thetshelesa vha zwi dzhiela nzhele. Tshavho ho vha u ita zwe vha vhudzwa nga mbilu dzavho mmbi dza tshipimbi, vha ḓi tshinya vha tshi ya, vha si tsha ita zwivhuya. U bva tshee vhomakhulukuku waṋu vha pfuluwa Egipita u swika zwino, ndo ḓi ruma vhaporofita vhaḓinḓa vhanga kha inwi. Naho zwo ralo a hu na na we a vhuya a thetshelesa kana a zwi dzhiela nzhele. Tshe na ita tsho vha tshipimbi na u ntshandukela u fhira na vhomakhulukuku waṋu. “Zwino iwe Jeremia u vhudze vhathu vhanga maipfi haya oṱhe, hone a vha nga u thetshelesi; u tshi vha vhidza a vha nga u aravhi. U ḓo vha vhudza uri ndi vhathu vha sa thetshelesi Nṋe Yahavee Mudzimu wavho, naho vha tshi rwiwa a vha gudi tshithu. U fulufhedzea ho fa, na u pfala a hu tsha vhuya ha pfala hu tshi ambiwa.” Muṋe washu u ri, “Inwi vhathu vha Jerusalema, lilani; vheulani mavhudzi aṋu ni a laṱe kule. Imbani nyimbo dza zwililo zwa lufuni ni miṱumbani ya zwikwara, ngauri ndo sinyuwa, ndo landula vhathu vhanga, ndo tou vha ṱamba. “Vhathu vha Juda vho ita tshivhi. Vho dzhia midzimu yavho ya zwifanyiso ine nda i vhenga vha i vhea thembeleni ye nda ri ndi yanga, u ralo ha vha u i kumadza. Ngei Govhani ḽa Hinomu vho fhaṱa aḽiṱari i no pfi Thofethe, uri vha kone u dzhia vhana vhavho vha vhatukana na vhasidzana vha vha ite zwiṱhavhelo nga u vha fhisa muliloni. Hezwo a vho ngo laiwa nga Nṋe uri vha zwi ite – na mbiluni yanga zwo vha zwi siho. Zwenezwo hu ḓo ḓa tshifhinga tshine ya si tsha ḓo pfi Thofethe kana ha pfi Govha ḽa Hinomu, hu vho ḓo tou pfi Govha ḽa Bulayo. Vha ḓo swiṱa vhathu henefho ngauri hu ḓo vha hu si tshee na hune vha nga swiṱwa hone. Zwitumbu zwavho zwi ḓo vha zwiḽiwa zwa zwiṋoni na phukha, nahone a hu nga vhi na ane a ḓo zwi shusha. Shango ḽi ḓo vha soga. Miḓini ya Juda na mikotoni ya Jerusalema ndi ḓo fhelisa mikosi ya dakalo na mifhululu, ha si tsha vha na u pembelela mbingano.” Muṋe washu u ri, “Misi yeneyo marambo a mahosi na vhahulwane vha Juda na marambo a vhotshifhe na a vhaporofita na a vhathu vha Jerusalema, a ḓo bviswa zwaloni zwavho. A ḓo anewa ḓuvhani, a vhonetshelwa nga ṅwedzi na ṋaledzi dza ṱaḓulu – zwoṱhe zwe vha vha vha tshi zwi funa, vha tshi zwi shumela, vha tshi zwi ita midzimu yavho vha zwi gwadamela vha zwi rabela. Marambo avho ha tsha ḓo dovha a kuvhanganywa kana a swiṱwa, a ḓo tou vha manyoro. Vhathu vha lushaka holu luvhi vhane vha ḓo sala, vha dzula hune nda ḓo ri u vha balanganya vha ya hone, vha ḓo tou ri ngavhe ri si tsha tshila ro fa. Ho amba Nṋe Yahavee Mulangazwoṱhe.” Muṋe washu o mmbudza uri ndi vhudze vhathu vhawe ndi ri, “Muthu a wa ha vuwi naa? Muthu a xela nḓila ha humi naa? Zwino vhathu avha ndi mini vha tshi ri u nṱutshela vha si tsha vhuya? Jerusalema ndi mini u tshi ḓi nṱutshela lu sa fheli. Vha nambatela midzimu ya vhufhura vha hana u vhuya kha Nṋe. Ndo thetshelesa zwavhuḓi, hone a vha ambi zwi re zwone. A hu na ane a ri o tshinya a ḓisola a ri, ‘Ndo itani?’ Muṅwe na muṅwe u fara yawe nḓila unga bere ine ya gidimela nndwani. Na gololwane ḽi fhufhaho muyani ḽi ḓivha tshifhinga tshaḽo tsha u humela murahu; ḽiivha na ṱhambamaḓi na ṱhame zwi ḓivha tshifhinga tsha u pfuluwa. Hone vhathu vhanga a vha ḓivhi milayo ine nda vha vhusa ngayo. “Khezwi ni tshi ri no ṱalifha, ni ḓivha milayo yanga? Vhonani, vhaḓivhi vha milayo vha ṅwala zwa vhufhura, vho kanganyedza milayo yanga. Vhaṱali vhaṋu vha ḓo shoniswa; vha ḓo hanganea vha fashiwa. Vho nyadza maipfi anga; vhuṱali vhune vha vha naho zwino ndi vhufhio? Zwenezwo vhasadzi vhavho ndi ḓo vha kovhela vhaṅwe vhanna, masimu avho ndi ḓo a kovhela vhaṅwe. Muṅwe na muṅwe, muhulwane na muṱuku, u linga u pfuma nga vhufhura. Na vhaporofita na vhotshifhe ndi zwithihi, vha na vhufhura. Vha tshi pomba mbonzhe dza vhathu vhanga vha dzi ita dzi sa dini. Vha ri, ‘Ḽo lala, ḽo lala,’ ngeno hu si na mulalo. Vho vhuya vha shona nge vha ita zwi nengisaho naa? A vho ngo shona na kathihi, na u ḓivha ṱhoni a vha dzi ḓivhi! Zwenezwo vha ḓo wa u ḓi nga vhaṅwe vho wa; ṱhamu yanga i ḓo vha wisela fhasi. Ho amba Nṋe Yahavee.” Muṋe washu u ri, “Ndo vha ndi tshi ri ndi ḓo wana khaṋo khavho, matsina ndi minḓirivhe i songo aṋwaho nḓirivhe, ndi mihuyu i songo aṋwaho mahuyu, na maṱari ayo o puta. Zwenezwo ndi ḓo vha kumedza vhakandeledzi. “Vha ri, ‘Ri tshee ro dzulelani fhano? Nga ri kuvhangane ri shavhele miḓini i re na vhukhudo, ri yo lovhela hone! Hufha Mudzimu Muṋe washu o ita uri ri lovhe, o ri ṋea maḓi a re na mulimo uri ri nwe, nge ra mu khakhela. Ro vha ro lavhelela mulalo, hone a hu na tshivhuya tsho ḓaho; ri tshi ri ho swika tshifhinga tsha uri ri fhodzwe ha tou ḓa zwi ofhisaho. Hu pfala u fema ha dzibere dza maswina muḓini wa Dani; mboho dzadzo dzi tshi lila shango ḽoṱhe ḽi a dzinginyea. Vho ḓa u mila shango na zwoṱhe zwi re khaḽo, muḓi na vhoṱhe vha dzulaho henefho.’ “Vhonani, ndi ḓo ni ḓisela dziṋowa dzi re na vhuṱungu, mavuluvulu a sa phuphudzwi, dzi ḓo ni luma na si tsha fhola.” Ho amba Muṋe washu. Mbilu yanga i a vhavha, i tou ṋoka. Tshililo tsha vhathu vhanga tshi pfala thungo dzoṱhe, vha ri, “Kani Muṋe washu ha tsheeho Tsioni? Khosi ya Tsioni a i tsha dzula hone naa?” Muṋe washu a tshi fhindula u ri, “Ndi mini vha tshi nṱunga nga u luvha midzimu ya zwifanyiso, vha gwadamela midzimu isili i si tshithu?” Vhathu vha ṱavha mukosi vha ri, “Khaṋo yo fhira, tshilimo tsho fhela, hone a ri athu tshidzwa.” Mbilu yanga yo pwashekana ngauri vhathu vha hashu vho pwashekana; ndo ṱungufhala, ndo farwa nga nyofho. Giliada a hu tshee na mushonga naa? A hu tshee na ṅanga naa? Hufha mbonzhe dza vhathu vha hashu dzi sa laxwi? Ngavhe ṱhoho yanga i tshisima tsha maḓi, maṱo anga e tshisima tsha miṱodzi. Ndo vha ndi tshi ḓo lila vhusiku na masiari, ndi tshi lilela vhathu vha hashu vhe vha vhulawa nndwani. Ngavhe ndi tshi nga wana thumba ya vhaendi ngei sogani, ndo vha ndi tshi ḓo ṱutshela vhathu vha hashu nda yo dzula hone nda vha kule navho. Vhoṱhe ndi dziphombwe, ndi gogo ḽa zwifheṱi. Ndimi dzavho vha dzula vho dzi gudisa u zwifha, dzi pfula unga vhura, shangoni a hu vhusi ngoho, hu vhusa u sa fulufhedzea. Muṋe washu u ri, “Vhathu vhanga vha ita vhuvhi vha dovha, Nṋe vha a nndandula. Thanyelani khonani dzaṋu, na vhana vha mme aṋu ni songo vha fulufhedza. Ṅwana wa mme au muṅwe na muṅwe ndi Jakopo, mufhuri muṋe wa dzina, khonani iṅwe na iṅwe ndi munyefuli. Khonani i fhura khonani; a hu na a no amba ngoho. Vho gudisa ndimi dzavho u zwifha; vha shandukelana lwa u tou ḓidina. Vha pwanyeledzana vha dovha; vha phapha vhufhura nṱha ha vhuṅwe; Nṋe a vha nndondi,” u ralo Muṋe washu. Nga zwenezwo, Muṋe washu Mulangazwoṱhe u ri, “Zwino-ha vhathu vhanga ndi ḓo vha bvisa malambelo nda vha linga. Vhathu vhanga vho tshinya, ndi tshini tshine nda nga kha ḓi ita? Ndimi dzavho ndi misevhe i vhulahaho, vha amba zwa vhufhura fhedzi. Vha tshi amba na vhaṅwe vha na haṋwani ha u ḓifha, ngeno mbiluni vha tshi khou vha retshela zwikwekwe. Ndi songo vha laṱisela zwenezwo naa? Lushaka lwo raloho ndi songo lu lifhedza naa? Ho amba Nṋe Yahavee.” Ndo ri, “Ndi ḓo lilela dzithavha nda tou honḓa, nda vusa tshililo nga u vhona mafulo a phangani. Ho sala hu soga, a hu tsha fhira muthu, a hu tsha lila kholomo; zwiṋoni zwo fhufha zwa shavha, phukha dza ḓaka dzo pfuluwa.” Muṋe washu u ri, “Jerusalema ndi ḓo hu ita thulwi ya matumba, hu ḓo vha vhudzulo ha dziphunguhwe; miḓi ya Juda ndi i ita soga hu sa dzuli muthu.” Nda vhudzisa nda ri, “Ndi nnyi wa vhuṱali ane a nga ṱalukanya hezwi? Ndi nnyi we a laiwa nga Muṋe washu uri a ri vhudze? A ri vhudze uri ndi mini shango ḽo phusukanywa ḽa oma ḽa sala ḽi soga hu sa fhiri muthu.” Muṋe washu a fhindula a ri, “Ndi nge vha furalela mulayo wanga we nda vha vhetshela; a vho ngo nthetshelesa, a vho ngo tevhedza mulayo wanga, tshavho ho vha u tevhedza mbilu dzavho dza tshipimbi, vha rerelela Baali vha tshi tevhedza zwe vha funzwa nga vhokhotsi avho. Zwenezwo Nṋe Yahavee Mulangazwoṱhe Mudzimu wa Israele ndi ri: Vhonani, vhathu havha ndi ḓo ita uri vha ḽe zwiḽiwa zwi kalakataho, vha nwe maḓi a re na mulimo. Ndi ḓo vha balanganya na dzitshakha dzine he vhone he vhokhotsi avho vha si dzi ḓivhe, ndi ḓo vha pandamedza nga pfumo vha vhuya vha lovha vhoṱhe.” Muṋe washu Mulangazwoṱhe u ri, “Elekanyani zwino! Vhidzani vhasadzi vha u lilela vhafu vha ḓe; hu ḓe vhomakone vhazwo.” Litshani vha ṱavhanye u ḓa vha ri lilele, maṱo ashu a vhuye a tevhuwe miṱodzi, ya tou gubunyea. Tsioni hu pfala tshililo, hu pfi, “Vhonani uri ro lozwiwa hani! Vhonani uri ro shona hani! Ro pfuluwa shangoni ḽa hashu, nnḓu dzashu dzo no vha matumba.” Nṋe nda ri, “Zwino inwi vhasadzi ipfani ipfi ḽa Muṋe washu, a tshi amba ni kolongonye nḓevhe. Funzani vhana vhaṋu tshililo; ni funzane mukosi wa lufu. Lufu lwo ri dzhenela nga mafasiṱere, lwo dzhena pfamoni dzashu; lwo vhulaha vhana zwiṱaraṱani, na vhaṱhannga mikotoni. Zwitumbu zwi ḓo sokou poswa hoṱhe-hoṱhe unga mathukhwi, zwi ḓo nga mavhele ane mukaṋi a ri u a kaṋa a a posa thungo, a si vhe na ane a a kuvhanganya. Ndi zwe Muṋe washu a nndaedza uri ndi ambe.” Muṋe washu u ri, “Muṱali a songo zuwa vhuṱali hawe, muhali a songo khoḓa vhuhali hawe, mupfumi a songo ṱongisa lupfumo lwawe. Ane a zuwa nga a zuwe hezwi: zwauri u a nnḓivha a nṱalukanya, ndi Nṋe Yahavee ane shangoni nda ita vhuthu, nda haṱula nga khaṱhulo mbuya, nda ita zwi re zwone zwi sa solisei; mazuwo eneo ndi one ane nda a takalela. Ho amba Nṋe Yahavee.” Muṋe washu u ri, “Hu khou ḓa maḓuvha ane nda ḓo laṱisa vhoṱhe vhe vha fumba muvhili fhedzi – vhathu vha Egipita na Juda na Edomo na Amoni na Muaba na vhoṱhe vha no vheula ṱhaha vha dzulaho phangani mashangoni a kule. Tshakha hedzo dzoṱhe a dzo ngo fumba zwa ngoho, Vhaisraele vhone a vho ngo fumba mbiluni.” Inwi Vhaisraele, ipfani zwine Muṋe washu a ni vhudza. U ri, “Ni songo guda maitele a dziṅwe tshakha, ni songo ofha zwiga zwi re lutomboni, unga tshakha dziṅwe dzi tshi zwi ofha. Ḓivhani uri vhurereli ha dziṅwe tshakha a si tshithu; vha rema muri ḓakani, mutsila a u senda nga musendo. Vha u ṱama nga siliva na musuku; vha u ṱanganya nga hamula na zwibigiri uri u si we. Midzimu yavho ya zwifanyiso a i koni u amba, i nga tshishushedzazwiṋoni tsimuni ya mabvani; a i koni u tshimbila, i tou hwalwa. Inwi ni songo i ofha, a i huvhadzi, na tshivhuya na tshithihi i nga si ni itele.” Iwe Muṋe washu, a hu na ane a nga Iwe; u muhuluhulu, dzina ḽau ḽi na maanḓa, ḽi fhira zwoṱhe. Ndi nnyi ane a nga si u ofhe, Iwe Khosi ya dzitshakha? Hezwi ndi zwone zwo u teaho. Kha vhaṱali vha tshakha dzoṱhe, mivhusoni yavho yoṱhe, a hu na a no nga Iwe. Vhoṱhe a vha na nzhele, vha nga phukha, vha funzwa nga midzimu ya zwifanyiso i si tshithu. Ndi thanda. Siliva yazwo yo fulwaho i bva Tharashishi, musuku u bva Ufasi. Zwe vhatsila na vhafuli vha ita zwo ambadzwa sila ḽa denga na muridili ḽo lukwaho nga vhashumi vhomakone. Huno Muṋe washu ndi Mudzimu wa ngoho; ndi Mudzimu a tshilaho, ndi Khosi ya lini na lini. A sinyuwa, ḽifhasi ḽi a dzinginyea; dzitshakha dzi nga si kone u konḓelela mbiti dzawe. (Vha vhudzeni uri midzimu heyo i songo sikaho lutombo na shango i ḓo lovha ya si tsha vha hone fhano shangoni na fhasi ha lutombo). Mudzimu Ene o vhumba ḽifhasi nga maanḓa awe; o tea shango nga vhuṱali hawe, o ṱharamudza lutombo nga ṱhalukanyo yawe. A kaidza, maḓi a ṱaḓulu a a bvuma; u takusa makole migumoni ya ḽifhasi. U ruma lupenyo mvula ya mbo ḓi hwaa, a bvisa muya zwisikuni zwawe. Vhathu vhoṱhe a vha na nzhele, vha nga phukha, a vha na nḓivho; vhafuli vha musuku vha a shona vha tshi vhona zwitungulo zwe vha fula. Midzimu yavho ya zwifanyiso ndi ya khole-khole, hufha na u fema zwi sa femi. A zwi na mushumo, ndi matambavhana, hu tshi swika tshifhinga tsha khaṱhulo zwi ḓo lovha. Mudzimu wa Jakopo ha ngi zwone, Ene ndi Musiki wa zwithu zwoṱhe, Israele ndi vhathu vhe a ḓiwanela. U pfi Muṋe washu Mulangazwoṱhe. Inwi vhathu vha Jerusalema, no govhelwa, kuvhanganyani thundu yaṋu ni pfuluwe. Muṋe washu u ri, “Zwino vhoṱhe vha no dzula shangoni ḽino ndi ḓo vha kudza kule; ndi ḓo vha ḓisela khombo uri vha thubiwe.” Vhathu vha Jerusalema vha tshema vha ri, “Ndi na khombo nṋe ndo huvhalaho! Mbonzhe yanga a i lafhei! Nda ḓivhudza nda ri, ‘Uvhu ndi vhulwadze hanga, ndi fanela u vhu konḓelela.’ Dennde yanga yo tupukanywa; thambo dzoṱhe dzo ṱhukhuwa. Vhana vhanga vho nṱutshela, a vha tsheeho; zwino a hu tshee na o salaho a no ḓo akha dennde yanga, kana a ntsongela mutumba. Vhalisa a vha na nzhele, vha vho nga phukha, a vha humbeli Muṋe washu a vha endedza; ndi zwine zwa si vha nakele, masambi a nngu dzavho oṱhe o balangana. Thetshelesani! Hu khou ḓa mafhungo! Ndi mufhirifhiri u bvaho shangoni ḽa devhula! U ḓo ita uri miḓi ya Juda i sale i si na muthu, hu ḓo sala ho dzula phunguhwe fhedzi.” Muṋe washu, ndi a zwi ḓivha uri vhutshilo ha muthu a si hawe; a si ene a tshimbidzaho ṋayo dzawe. Muṋe washu, nkhakhulule nga vhulenda, hu si nga mbiti, u sa ḓo nndozwa nda si tsha vha hone. Shululela mbiti dzau kha tshakha dza vhannḓa dzi sa u luvhi, dzi sa u rabeli. Ndi vhone vhe vha mila Jakopo; vha mu fhedza tshoṱhe, vha phusukanya shango ḽa hawe. Ngeḽi ipfi ḽo ḓaho ha Jeremia ḽi tshi bva ha Muṋe washu; ḽo ri a ambe na vhathu vha Juda na vha dzulaho Jerusalema, a ri, “Thetshelesani zwitiwa zwa mulanga we nda vhofha na inwi.” Ḽa ri a vha vhudze uri Muṋe washu Mudzimu wa Israele u ri, “Ane a si thetshelese zwitiwa zwa mulanga o teketelwa. Ndi mulanga we nda vhofha na vhomakhulukuku waṋu zwiḽa ndi tshi vha pfulusa Egipita, ndi tshi vha ṋula ṋanḓoni i ṋokisaho tsimbi, nda ri vha nthetshelese vha ite zwoṱhe zwine nda vha vhudza, ndi hone vha tshi ḓo vha vhathu vhanga, Nṋe nda vha Mudzimu wavho. Na ralo ndi hone ndi tshi ḓo khunyeledza zwe nda anela vhomakhulukuku waṋu, nda ri ndi ḓo vha fha shango ḽi no ela mukhaha na ṋotshi, shango ḽine ṋamusi ḽa vha ḽaṋu.” Nṋe nda fhindula nda ri, “Amen! Ndi zwone Muṋe washu.” Muṋe washu a mmbudza a ri ndi ḓivhadze maipfi haya oṱhe miḓini ya Juda na mikotoni ya Jerusalema, ndi ri, “Thetshelesani zwitiwa zwa mulanga ni zwi tevhedze. Tshee nda pfulusa vhomakhulukuku waṋu Egipita u swika ṋamusi ndo ḓi vha kaidza ndo khwaṱhisa nda ri, ‘Nthetsheleseni!’ Hone vhone a vho ngo thetshelesa kana vha zwi dzhiela nzhele; tshavho ho vha u ita zwe vha funzedzwa nga mbilu dzavho mmbi dza tshipimbi. Ndi zwone, vhunga vha songo tevhedza ndaela dza mulanga wanga, ndi ḓo vha ita zwoṱhe zwi ofhisaho zwe nda fulufhedzisa u ita a no vhofholola mulanga.” Ndi hone Muṋe washu a tshi mmbudza a ri, “Vhathu vha Juda na vha no dzula Jerusalema vho nnyitela tshimbevha. Vho vhuelela zwivhini zwa vhomakhulukuku wavho vhe vha lamba u thetshelesa maipfi anga. Vho luvha miṅwe midzimu vha i shumela. Nnḓu dzoṱhe vhuvhili hadzo, ya Israele na ya Juda, vho vhofholola mulanga we nda vhofha na vhomakhulukuku wavho. Zwenezwo Nṋe Yahavee ndi ri, ‘Ndi ḓo vha ḓisela khombo ine vha nga si i ponyoke. Nangwe vha nṱavhela mukosi a thi nga vha thetshelesi. Vhathu vha miḓi ya Juda na vha Jerusalema vha ḓo yo huwelela midzimu ye vha i dubisela zwioro, hone musi khombo i tshi vha wela a i nga vhuyi ya vha farisa tshithu. Iwe Juda, a hu na na muḓi wa Juda u si na mudzimu wawo usili, a hu na na mukoto fhano Jerusalema u si na aḽiṱari ye wa i fhaṱela u fhisa zwioro u tshi dubisela uḽa mudzimu u shonisaho u no pfi Baali.’ Jeremia, vhathu havha u songo vha rabelela, u songo vha luvhelelela kana wa vha humbelela; a thi nga thetshelesi musi vha tshi mmbidzelela zwo vhifha.” Muṋe washu a tshi amba lushaka lwawe u ri, “Mufunwa wanga u khou itani thembeleni yanga, hezwi a tshi khou luka vhunwa na vhanzhi? U vhona unga ṋama ya zwiṱhavhelo i nga mu tinyisa ṱhamu, a mbo ḓi dovha a pembela?” Muṋe washu o vhuya a ri ni muolivi u titimaho, wa mitshelo ya tshivhumbeo tsho nakaho. Huno u ḓo ruma ḓumbu ḽa maanḓa ḽi titaho, matavhi awo a a fhisa nga nḓadzi a tou vunḓekana. Muṋe washu Mulangazwoṱhe we a u ṱavha, u ri u ḓo welwa nga khombo, nge vha nnḓu ya Israele na vha nnḓu ya Juda vha ita vhuvhi vha mu ṱunga nga u dubisela Baali zwioro. Muṋe washu o nnzumbululela zwe vha nndangana, nda zwi ḓivha, nga tshifhinga tshenetsho o ntsumbedza zwe vha vha vha tshi khou zwi ita. Ndo vha ndi tshi nga ngwana ya vhulenda i tshi yo ṱhavhiwa; ndo vha ndi sa ḓivhi uri vho nndangana, vha tshi ri, “Nga ri tupule muri wo takala, nga ri mu tumule shangoni ḽa vha tshilaho, uri dzina ḽawe ḽi si tsha vhuya ḽa humbulwa.” Huno Iwe Muṋe washu Mulangazwoṱhe, u tshi haṱula a u ṱaluli, u ṱola mbilu na muhumbulo, kha ndi vhone u tshi vha lifhedza, hufha ndo ḓikumedza Iwe. Zwenezwo Muṋe washu a tshi amba vhanna vha Anathotho vhane vha ṱoḓa u nndya ṱhoho vha tshi ri, “U songo porofita nga dzina ḽa Yahavee; wa vhuya wa porofita, ri a u vhulaha!” Muṋe washu Mulangazwoṱhe u ri, “Ndi ḓo vha laṱisa. Vhaṱhannga vhavho vha ḓo fa nga pfumo, vhana vhavho vha vhatuka na vha vhasidzana vha ḓo ṋoka nga nḓala. A hu nga vhi na a no sala, vhanna vha Anathotho vha ḓo welwa nga khombo musi ndi tshi vha lifhedza.” Muṋe washu, Iwe a u vhuyi wa khakha; mbilaelo dzanga ndi ḓo dzi kumedza Iwe. Hone litsha ndi u vhudzise kuvhusele kwau! Ndi mini vhavhi zwi tshi vha nakela? Ndi mini vha no u shandukela vha si na tshi no vha dina? Wo vha ṱavha vha ṱoka midzi; vha a aluwa vha aṋwa mitshelo vha ḓi dzula vha tshi u amba zwavhuḓi, ngeno mbilu dzavho dzi kule na Iwe. Hone Muṋe washu, nṋe u a nnḓivha, u a mmbona, wa ḓi vhona ndi tshi fulufhedzea nga mbilu yoṱhe. Vha khwikhwidze unga nngu dzi tshi yo ṱhavhiwa! Vha khethele thungo vha lindele ḓuvha ḽa u ṱhavhiwa! Shango ḽi ḓo lila nga gomelelo u swika lini? Hatsi ha masimuni ho puta u swika lini? Na dziphukha na zwiṋoni zwi a lovha nga mulandu wa vhuvhi ha vha dzulaho khaḽo. Hone vhone vha khou ri, “Jeremia a nga si vhone riṋe ri tshi lovha.” Muṋe washu a ri, “Jeremia, arali wa gidima mbambe na vhathu vha songo namelaho bere, vha u netisa, u nga kona hani u ita mbambe na bere? Arali u tshi khukhulwa shangoni ḽi tshimbileaho, u nga kona hani u tshimbila maṱakani a Jorodani? Vhana vha mme au, vha muṱa wa hau, na vhone vho u fheṱa; vho u ṱavhela mukosi. U songo vha fulufhedza nangwe vha tshi amba na iwe zwavhuḓi.” “Ndo furalela nnḓu yanga, nda ṱutshela vhathu vhanga; ene ane nda mu funa nga mbilu yoṱhe ndo mu kumedza zwanḓani zwa maswina. Vhathu vhanga ndi tshi vha vhona vha vho nga ndau dzi ḓakani. Vha mmbombela; ndi zwine nda vha vhenga. Vhathu vhanga ndi vhona vha tshi nga gwitha ḽine zwiṅwe zwiṋoni zwa ḽi tinga zwa ḽi luma. Kuvhanganya phukha dzoṱhe dza ḓaka dzi ḓe dzi ḽe. Vhalisa vhanzhi vha dzinngu vho ṱahadza tsimu yanga ya minḓirivhe, vha kandekanya tsimu yanga; tsimu yanga i takadzaho vho i shandula shango ḽa soga ḽi sa dzuli muthu. Ḽo itwa soga nda vhona ḽi si na muthu; shango ḽoṱhe ḽi ḓo vha soga, hone a hu na a no zwi londa. Vhalozwi vho phapha mivhundu yoṱhe ya phangani i sa meli tshithu, pfumo ḽa Yahavee ḽo ḽa u bva vhusendekamisi u swika vhusendekamisi, a hu na a no ḓo sala. Vho lima goroi vha kaṋa mipfa; vho shuma vha bva biko vha si wane tshithu. Vha tshi kaṋa vho shona nge Yahavee a sinyuwa zwi ofhisaho.” Muṋe washu u ri, “Tshakha dzoṱhe mmbi dzo ṋekanaho masakha na vhathu vhanga, dze dza tshinya shango ḽe nda ḽi ṋea vhathu vhanga Israele, ndi ḓo vha tupula mashangoni avho, nda dovha nda tupula na nnḓu ya Juda i re vhukati havho. Musi ndo no vha tupula, ndi ḓo dovha nda vha pfela vhuṱungu nda humisela muṅwe na muṅwe kha ifa ḽawe shangoni ḽawe. Vho funza vhathu vhanga u ana nga Baali, hone arali vha guda zwavhuḓi nḓila dza vhathu vhanga, vha vho ana nga dzina ḽanga vha ri, ‘Nga Yahavee a tshilaho’, vha ḓo dzula na vhathu vhanga vha bvela phanḓa. Huno lushaka lufhio na lufhio lu sa thetshelesi ndi ḓo lu tupula tshoṱhe nda lu lozwa.” Muṋe washu u ralo. Muṋe washu o mmbudza a ri, “Iyo renga bannda ya sila u i ambare khunduni, hone i songo vhuya ya kwama maḓi.” Nda mbo ḓi renga bannda, nga he Muṋe washu a amba, nda i ambara khunduni. Ndi hone ipfi ḽa Muṋe washu ḽi tshi nnḓela lwa vhuvhili, ḽa ri, “Iyo bannda ye wa i renga wa i ambara khunduni, i dzhie zwino u ye Pheratha u i dzumbe hone kha mutwe wa tombo.” Nda mbo ḓi ya nda i dzumba Pheratha nga he Muṋe washu a mmbudza. Ho no fhela maḓuvha manzhi Muṋe washu a mmbudza a ri, “Zwino iyo dzhia iḽa bannda ye nda ri u i dzumbe Pheratha.” Zwenezwo nda ya Pheratha nda bwa iḽa bannda nda i dzhia he nda vha ndo i dzumba hone, hone yo vha yo no ṱahala i si tshee na mushumo. Ndi hone ipfi ḽa Muṋe washu ḽi tshi ḓa ha nṋe ḽa ri, “Nṋe Yahavee ndi ri, ‘Ndi ḓo fhedza u ḓihudza ha Juda nga u ralo na u ḓihudza huhulu ha Jerusalema. Vhathu havha vhavhi vhane vha lamba u thetshelesa maipfi anga, vha sokou ita zwine vha funzedzwa nga mbilu dzavho dza tshipimbi, vha sala murahu ha miṅwe midzimu vha i shumela, vha i luvha, vha ḓo nga bannda hei i si na mushumo. Unga bannda i tshi vhofha muthu khundu, na Nṋe ndo enda ndo kungela nnḓu yoṱhe ya Israele na ya Juda uri vha vhe vhathu vhanga, vha rende dzina ḽanga vha ḽi hulise, vha vhe vhugala hanga. Hone vhone vha si thetshelese.’ ” Muṋe washu Mudzimu wa Israele o mmbudza a ri, “Jeremia, vhudza vhathu vha Israele uri tsha nkho iṅwe na iṅwe ya waini ndi u panga waini. Vha tshi fhindula vha ḓo ri, ‘Kani-ha a ri zwi ḓivhi uri tsha nkho iṅwe na iṅwe ndi u panga waini?’ Zwenezwo vha vhudze uri vhathu vha shango heḽino khathihi na mahosi vha no dzula kha khuluṋoni ya Dafita, na vhotshifhe na vhaporofita na vhathu vhoṱhe vha Jerusalema, Nṋe Yahavee ndi ḓo vha panga waini vha vhuya vha kambwa. Ndi ḓo vha kuḓanya vha pwashekana, vhokhotsi na vhana. A thi nga vha lileli, a thi nga vha pfeli vhuṱungu, a thi nga vha khathutsheli, a thi nga litshi u vha lozwa.” Hee vhathu vha Israele, Muṋe washu o amba na inwi! Thetshelesani ni zwi dzhiele nzhele, ni songo ḓihudza. Hulisani Muṋe washu Mudzimu waṋu a sa athu ḓisa swiswi, milenzhe yaṋu i sa athu khukhulwa thavhani dzi no khou swifhala, na ḓo fulufhela tshedza, hone Ene a tshi shandula swiswi ḽa tou bodo. Huno na sa thetshelesa, nṋe ndi ḓo lila tshiphirini, ndi tshi lilela u ḓihudza haṋu; ndi ḓo lila nda tswukisa maṱo, miṱodzi ya tevhukana ngauri sambi ḽa Muṋe washu ḽi ḓo iswa vhuthubwani. Muṋe washu a amba na nṋe a ri, “Vhudza khosi na vhakoma mme awe vha tse kha khuluṋoni dzavho, ngauri khare dza vhugala dzi re ṱhohoni dzavho dzi ḓo wela fhasi. Miḓi i re Negeve i ḓo govhelwa ha si vhe na a i phalalaho. Vhathu vha Juda vha ḓo iswa vhuthubwani, a hu na a no ḓo sala.” Jerusalema, lilala u vhone vha no khou bva thungo ya devhula. Miḓi ya Juda, ḽone sambi ḽa nngu ḽe ha pfi u ḽi lise, ḽe wa vha u tshi ḽi zuwa, ḽi ngafhi? Zwino vhathu vhe wa vha u tshi vha ita khonani dzau vha tshi vho ḓo u kunda vha u vhusa, u ḓo ri mini? A u nga pfi vhuṱungu vhu no nga ha musadzi a tshi ṱoḓou vhofholowa naa? Arali wa ḓivhudzisa wa ri, “Ndi mini zwo raloho zwo nngwela?” ḓivha uri ndi nga mulandu wa zwivhi zwau nguvho dzau dzi shi vhuya dza pengulwa wa tshipiwa. Muthu wa Kushu a nga shandukisa lukanda lwawe naa? Nngwe i nga shandukisa mavhala ayo naa? Khamusi ndi hone na inwi ni tshi nga kona u ita zwivhuya; no no tou vha na dzema ḽa u ita vhuvhi. Muṋe washu u ri, “Ndi ḓo ni balanganya unga mungu u tshi hwalwa nga muya wa phangani. Hezwo ndi zwone zwo u livhaho, ndi wone mukovhe we nda u kovhela, nge wa nkhangwa wa fulufhela midzimu i si ya ngoho. Ndi ḓo pengula nguvho dzau, dza u thivha tshifhaṱuwo, uri vhoṱhe vha u vhonele. Ndo nengwa vhupombwe hau na nyemulo dzau na u sa fhira munna hau u sa vhui wa shona! Ndo u vhona u tshi ita zwi nengisaho mivhunduni na shangoni. Iwe Jerusalema u ḓo zwi vhona! U ḓo dzula u ngomu vhuaḓani u swika lini?” Ngeḽi ipfi ḽa Muṋe washu a tshi vhudza Jeremia nga gomelelo, o ri, “Juda ḽi khou vusa tshililo, miḓi yaḽo yo ṋoka; vha lilela shango, Jerusalema hu pfala zwililo. Vhahulwane vha ruma vhashumi vhavho u yo vha kela maḓi; vha tshi swika zwisimani vha wana hu si na maḓi. Vha huma na mvuvhelo dzavho dzi si na tshithu, vha hanganea, vha khurumela nga ṱhoni. A hu na mvula, mavu o balea, vhalimi vho kulea nungo, vho shona. Na phala ngei ḓakani ya dzwala i ṅala ṋamana yayo nga u shaya pfulo. Mbiḓi dzi ima miṱumbani ya mivhundu yo omelelaho, dza femeleka unga phunguhwe; dzo kovhedza maṱo nga u shaya hatsi.” “Muṋe washu, nangwe milandu yashu i tshi ri hwelela, ri farise u tshi itela dzina ḽau. U u shandukela hashu ndi huhulu; ro khakhela Iwe. Fulufhelo ḽa Israele ndi Iwe; ndi Iwe Mutshidzi wavho musi wa khombo. Khezwi u tshi nga mutsinda shangoni ḽau, u tshi nga mufhiri a no tou lala lwa khofhe? Khezwi u tshi tou nga munna o ḓaḓaho, u tshi nga muhali a si na maanḓa a u tshidza muthu? Iwe Muṋe washu u dzula na riṋe, ri vhidzwa nga dzina ḽau, u songo ri furalela!” Muṋe washu a tshi amba vhathu avha u ri, “Vha funesa u bva nḓilani, a vha humisi milenzhe yavho. Ndi zwine nda si vha takalele, zwino ndi ḓo elelwa milandu yavho, nda vha lifhedza vhutshinyi havho.” Ndi hone Muṋe washu a tshi mmbudza a ri, “U songo tsha rabela uri havha vhathu zwi vha nakele. Naho vha ḓidzima a thi nga thetshelesi tshililo tshavho; nangwe vha nṋekedza zwiṱhavhelo zwi fhiswaho na dzinduvho, a thi nga zwi ṱanganedzi. Tshine nda ḓo ita ndi u vha lozwa nga pfumo na nḓala na dwadze.” Zwenezwo nṋe nda ri, “Muṋe wa zwoṱhe Muṋe washu, vhaporofita ndi vhone vhane vha ḓi endela u vha vhudza vha tshi ri, ‘A ni nga ḽiwi nga pfumo kana na fa nga nḓala. Vhukuma ndi ḓo ni ṋea mulalo muhulu hafhano fhethu.’ ” Muṋe washu a fhindula a ri, “Vhaporofita vha khou porofita mazwifhi nga dzina ḽanga. A tho ngo vha ruma, a tho ngo vha laedza, a tho ngo vhuya nda amba navho. Vha khou ni porofitela mabono a si a ngoho, vha ni bvumbela zwi sa tshidzi, ndi miloro ya u ḓihumbulela. Huno Nṋe Yahavee ndi tshi amba havho vhaporofita vha no khou porofita nga dzina ḽanga ndí songo vha ruma, naho vha tshi ri, ‘A hu na pfumo ḽi no ḓo ḽa vhathu, shangoni a hu nga wi nḓala,’ ndi ri vhenevho vhaporofita vha ḓo ḽiwa nga pfumo, vha fa nga nḓala. Na vhathu vhane vha khou pfa vhuporofita havho vha ḓo poswa mikotoni ya Jerusalema vhó fa nga nḓala na pfumo. A hu nga vhi na a no ḓo vha swiṱa, hu vhasadzi vhavho, hu vhana vhavho vha vhatuka, hu vha vhasidzana a vha nga swiṱwi. Ndi ḓo vha shululela khombo dzo vha teaho.” Muṋe washu o nndaya uri ndi vhudze vhathu nga maṱungu anga ndi ri, “Maṱo anga nga a bve miṱodzi i sa imi vhusiku na masiari, ngauri lushaka lwa hashu lwe lwa vha lu tshi nga musidzana a sa ḓivhi munna lwo pfulwa mbonzhe khulu, lwo huvhala zwi si na vhukono. Arali nda bva muḓini ndi vhona vhe vha ḽiwa nga pfumo; arali nda dzhena muḓini ndi vhona vhathu vha no khou ṋoka nga nḓala. Hu vhaporofita, hu vhotshifhe, vhoṱhe vho hanganea, vha khou tendeleka na shango unga vhashavhi.” Muṋe washu, wo laṱa Juda tshoṱhe naa? Nṋa u vho nengwa Tsioni? Khezwi wo ri huvhadza lu sa lafhei? Ro vha ro lavhelela mulalo, hone a hu na na tshivhuya tsho ḓaho, ra lavhelela u laxwa ha ḓa zwi ofhisaho fhedzi. Muṋe washu, vhuvhi hashu ri a vhu vhona, milandu ya vhokhotsi ashu ri a i ḓivha, ngoho ro u khakhela. U songo ri nyadza, ri hangwele u tshi itela dzina ḽau; u songo litsha u hulisa khuluṋoni yau ya vhugala. Elelwa mulanga we wa vhofha na riṋe, u songo u vhofholola. Nṋa midzimu ya dzitshakha i si tshithu i a kona u nisa mvula? Lutombo lu a suṱisa vhusuṱo nga lwoṱhe naa? A si Iwe Muṋe washu, Mudzimu washu, a no shuma hezwo naa? Ndi zwine ra lavhelela Iwe, ngauri ndi Iwe a no ita zwoṱhe hezwo. Zwenezwo Muṋe washu a mphindula a ri, “Naho Mushe na Samuele vho vha vha tshi nga pfumelela vhathu havha, ndo vha ndi sa nga vha khathutsheli. A thi tsha funa u vha vhona! Vha thathe vha ṱuwe! Arali vha u vhudzisa vha ri, ‘Ri ḓo yafhi?’ vha vhudze uri, ‘Vho livhanywaho na lufu nga vha fe, vho livhanywaho na pfumo nga ḽi vha ḽe; vho livhanywaho na nḓala nga vha ṋoke; vho livhanywaho na u thubwa nga vha thubiwe.’ Nṋe Yahavee ndi ḓo vha ḓisela ndozwo dza tshakha nṋa: Vha ḓo fhela nga pfumo, zwitumbu zwavho zwa khwikhwidzwa nga mmbwa, zwa ḽiwa nga maanga, vha pondiwa nga zwivhanda zwa ḓaka zwa vha lozwa. Ndi ḓo ita uri mivhuso yoṱhe ya ḽifhasi i tshenuwe i tshi vhona zwine nda vha ita ndi tshi lifhedza zwe Manase ṅwana wa Hiskia khosi ya Juda a ita e Jerusalema.” Muṋe washu u ri, “Iwe Jerusalema, ane a ḓo u lilela ndi nnyi? A no ḓo u pfela vhuṱungu ndi nnyi? A no ḓo u vhudzisa mulalo ndi nnyi? Ndi iwe wo nndaṱaho wa ḓi mpfuralela. Zwenezwo ndo u fara nda u lozwa; a tho ngo tsha kona u kandeledza mbiti dzanga. Ndo vha fhefhera nga luselo nda vha hashekanya khoroni dza miḓi ya shango. Vhathu vhanga ndo vha fhedzela vhana nda vha lozwa, nge vha si laṱe nḓila dzavho mmbi. Nda andisa tshilikadzi dzavho dza fhira muṱavha wa lwanzhe. Masiari ḽí nṱha ha ṱhoho nda ḓisa mulozwi a lozwa vhaṱhannga kathihi fhedzi, vhomme avho vha sala vha tshi ofha vha tou tetemela. Mme a vhana vhaṱanu na vhavhili o ṋoka a tou fhihamelwa. Ḓuvha ḽawe ḽo mu kovhelela hu tshee masiari, a shoniswa a tou hanganea. Vha salaho u fa vho ḽiwa nga pfumo ḽa maswina avho. Ho amba Nṋe Yahavee.” Mmawee, vho mmbebelani wee! Ndo rano ndi ṱwa ndi tshi hwelela shango nda ḽi isa khoroni. A thi athu vhuya nda adzima muṅwe tshi re tshanga, kana nda ḽa tsha muthu, naho zwo ralo ndi dzulela u teketelwa. Muṋe washu a fhindula a ri, “Ngoho ndi tshi u luṱanya na vhathu ndi itela uri zwi bveledze zwivhuya, ngoho ndi ḓo u farela lufhanga kha maswina au musi wa khombo na musi zwo vhifha. Munna a nga kona u vunḓa tsimbi – tsimbi i bvaho devhula – kana musinaseṱha? Israele, lupfumo lwau lwe wa khokha ndi ḓo lu ṋea vhaṅwe nga fhedzi vha lu thuba, nga mulandu wa vhutshinyi hau hoṱhe ho ḓadzaho shango ḽa haṋu. Ndi ḓo u ita phuli ya maswina au shangoni ḽine wa si ḽi ḓivhe, mbiti dzanga dzi ḓo funga mulilo u sa dzimi lini na lini.” Zwenezwo nṋe nda ri, “Iwe Muṋe washu u a ṱalukanya; nnyelelwe u nndondole. Nndifhedzele vha ntovholaho. U songo mphelela mbilu wa nnzhavhula nga mbiti dzau. Edzou vhona zwine nda nyadzelwa u ima na Iwe. Maipfi au o ri u wanala nda a ḽa, o vha one dakalo ḽanga; ndi tshi pfi ndi muḓinḓa wau, Iwe Muṋe washu Mudzimu Mulangazwoṱhe, nda pfa zwi tshi takadza mbilu yanga. A tho ngo kona u dzula na vhathu vhe kha madakalo avho nda takala navho; ndo dzula ndi ndoṱhe ngauri tshanḓa tshau tsho vha tshi kha nṋe, wa ri ndi muḓinḓa wau, wa ita uri ndi dinalee nga zwe nda vhona. Ndi mini vhuṱungu hanga vhu sa fheli, na mbonzhe yanga i tshi rema i sa lafhei? Khezwi u tshi vho nga mulambwana une wa mphura, wa nga tshisima tshi no xa?” Muṋe washu a fhindula a ri, “Arali wa vhuya kha Nṋe, ndi ḓo u vhuedzedza mushumoni wau wa ntshumela. Arali wa amba zwo teaho, wa si tsha amba maipfi a si na mushumo, u ḓo vha mulomo wanga. Vhathu havha nga vha tevhele iwe, iwe u songo tevhela vhone. Ndi ḓo u ita mutsheṱo wa vhathu havha, mutsheṱo wa musinaseṱha. Vha ḓo lwa na iwe vha si u kunde, ngauri Nṋe ndi ḓo vha na iwe, ndi ḓo u lamukisa nda u tshidza. Ndi ḓo u lamulela zwanḓani zwa vhavhi, nda u tshidza zwanḓani zwa vha tshiṱuhu. Ho amba Nṋe Yahavee.” Muṋe washu a dovha a amba na nṋe a ri, “U songo vhinga wa vha na vhana fhano. Ndi ḓo u vhudza zwi no ḓo itea kha vhana vha no ḓo bebwa fhano shangoni ḽino na kha vhabebi vhavho. Vha ḓo fa nga malwadze a ofhisaho. A hu na a no ḓo vha lilela, a vha nga swiṱwi nga muthu, zwitumbu zwavho zwi ḓo lala mavuni unga manyoro. Vha ḓo fhela nga pfumo na nḓala, zwitumbu zwavho zwi ḓo ḽiwa nga zwiṋoni na zwivhanda. “U songo dzhena nḓuni hune ha ḽiwa zwiḽiwa zwo bikelwaho vha no swiṱa mufu; u songo ya wa lila, u songo vha ima maṱoni, ngauri ndo fhedza mulalo wa havha vhathu, a thi tsha ḓo vha funa kana nda vha khathutshela. Vhoṱhe vhapfumi na vhashai vha ḓo fa shangoni heḽino. A vha nga swiṱwi, a vha nga lilelwi, a hu na ane a ḓo ḓigegenedzela vhone kana a palula ṱhoho a tshi vha lilela. A hu na a no ḓo lilisa vhaṅwe nga u vha ḓisela zwiḽiwa; hu o felwaho nga khotsi, he o felwaho nga mme, a hu na a no ḓo mu khuthadza nga u mu ṋea tshinwiwa. “U songo dzhena nḓuni hune vha khou ḓiphiṋa nga zwiḽiwa wa dzula fhasi wa ḽa, wa nwa. Ipfa zwine Nṋe Yahavee Mulangazwoṱhe Mudzimu wa Israele nda amba: Ndi ḓo fhelisa mihuvho na dakalo u tshi zwi vhona, u tshi kha ḓi tshila, ha si tsha pfala nyimbo dza mukwasha na muselwa hafhano fhethu. “Arali wa ri u tshi vhudza vhathu havha zwoṱhe hezwi vha u vhudzisa vha ri, ‘Ndi mini Yahavee a tshi amba khombo nngafha i no ḓo ri wela? Ro tshinyani? Yahavee Mudzimu washu ro mu khakhela ngafhi?’ Iwe vha vhudze uri Yahavee u ri, ‘Ndi nge vhokhotsi aṋu vha ntshandukela, vha sala murahu ha miṅwe midzimu, vha i shumela, vha i luvha, vha shandukela Nṋe vha si tsha tevhedza mulayo wanga. Huno inwi na dovha na ita vhuvhi vhu no fhira ha vhokhotsi aṋu; a no ngo nthetshelesa, muṅwe na muṅwe waṋu o tevhela zwine a funzedzwa nga mbilu yawe mmbi ya tshipimbi. Zwino vhonani, ndi ḓo ni thatha shangoni heḽino na ya shangoni ḽine he inwi he vhokhotsi aṋu ha si vhe na we a vhuya a ḽi ḓivha, henengei ndi hune na ḓo shumela miṅwe midzimu vhusiku na masiari, ngauri Nṋe a thi tsha ḓo ni pfela vhuṱungu.’ ” Muṋe washu u ri, “Hu khou ḓa maḓuvha ane vhathu vha si tsha ḓo ri vha tshi ana vha ri, ‘Nga Yahavee a tshilaho, Ene we a pfulusa Vhaisraele Egipita.’ Vha vho ḓo ri, ‘Nga Yahavee a tshilaho, we a pfulusa Vhaisraele shangoni ḽa devhula na mashangoni oṱhe he a vha o vha thathela hone.’ Ndi uri ndi ḓo vha humisela shangoni ḽe nda ḽi ṋea vhokhotsi avho. Ho amba Nṋe Yahavee.” Muṋe washu u ri, “Ndi ḓo ruma vharei vha khovhe vhanzhi vha ḓa vha fasha havha vhathu. Ngavhuya ndi ḓo ruma vhazwimi vhanzhi vha ḓa vha vha zwima dzithavhani dzoṱhe na mivhunduni na mapakoni vhukati ha nngwa. Maṱo anga o sedza nḓila dzavho dzoṱhe; a dzo ngo nnzumbama, na vhutshinyi havho a ho ngo nnzumbama. Ndi ḓo thoma u vha lifhedzela milandu yavho na vhutshinyi havho nda dovha, nge vha kumadza shango ḽanga nga zwifanyiso zwi sa tshili vha ḽi ḓadza midzimu ya zwifanyiso i nengisaho!” Muṋe washu, Iwe u maanḓa anga, u vhukhudo hanga, u vhushavhelo hanga musi zwo vhifha, dzitshakha dzi ḓo ḓa ha Iwe dzi tshi bva migumoni ya ḽifhasi dza ri, “Vhokhotsi ashu vho vhe na midzimu i si tshithu fhedzi, midzimu i si na mushumo i sa tshidzi. Nṋa muthu u tou ḓiitela midzimu? Vhukuma iyo a si midzimu!” Muṋe washu u ri, “Zwenezwo ndi ḓo vha funza – zwino ndi ḓo vha funza u ḓivha maanḓa anga na nungo dzanga. Ndi hone vha tshi ḓo ḓivha uri ndi Nṋe Yahavee.” Muṋe washu u ri, “Vhutshinyi ha Juda tsho ṅwalwa nga peni ya tsimbi, tsho korwa nga peni ya ṱhodzi ya daimani mbiluni dzavho na kha ṋanga dza aḽiṱari dzavho. Vha ḓidinela dziaḽiṱari dzavho na phuphu dza Ashera mudzimutshisadzi fhasi ha miri yo adzaho na nṱha ha zwikwara dza nga ndi vhana vhavho. Zwenezwo lupfumo lwavho lwe vha khokha ndi ḓo lu ṋea vhaṅwe vha lu thuba, khathihi na zwikwara zwa dziaḽiṱari, nga vhutshinyi ho ḓadzaho shango ḽavho. Ndi mulandu wavho vhone vhaṋe ndi tshi ḓo vha dzhiela. Ndi ḓo vha ita phuli dza maswina avho shangoni ḽine vha si ḽi ḓivhe; mbiti dzanga dzi ḓo funga mulilo u sa dzimi lini na lini!” Muṋe washu u ri, “Ane a fulufhela muthu wa ṋama, a ḓitika nga nungo dza muthu a faho, mbilu yawe ya furalela Nṋe Yahavee, onoyo o teketelwa. Onoyo u ḓo nga tshiṱaka tshi re phangani, mashudu a tshi ḓa a nga si a vhone. U ḓo dzula phangani ho swaho nga ḓuvha, shangoni ḽa muṋo hu sa tshili muthu. Hone wa mashudu ndi muthu ane a fulufhela Yahavee, ane fulufhelo ḽawe ḽa vha Nṋe. Onoyo u ḓo nga muri wo simiwaho tsini na maḓi, midzi yawo ya adza ya swika kudamboni. Biso ḽi nga si u ite tshithu, maṱari awo a dzula e madala. Ṅwaha wa gomelelo a hu na tshi u dinaho, a u fhidzi u aṋwa mitshelo. Ndi nnyi ane a nga ṱalukanya mbilu ya muthu? I fhura u fhira zwoṱhe, a i konadzei. Nṋe Yahavee ndi ṱola mbilu nda linga muhumbulo, uri ndi pfufhe muthu ndi tshi tevhedza kutshilele kwawe, nga he zwa tea mishumo yawe.” Muthu ane a pfuma nga u fhura u nga khwali ine ya alamela makumba e ya si a kudzele. Zwi a mu ṱutshela a tshee vhukati ha vhutshilo hawe, a fhedza nga u vhonala e tsilu. Thembele yashu ndi khuluṋoni ya vhugala ye ya ima nṱha ha thavha u bva mathomoni. Iwe Muṋe washu ndi Iwe fulufhelo ḽa Israele, vhoṱhe vhane vha u ṱutshela vha ḓo shona. Vhane vha u furalela vha ḓo nyamalala unga madzina o ṅwalwaho buseni, nge vha ṱutshela Yahavee, Ene tshisima tsha maḓi a ṋeaho vhutshilo. Muṋe washu, nnyalafhe, ndi hone ndi tshi ḓo fhola, nndamulele, ndi hone ndi tshi ḓo tshila, hufha ane nṋe nda mu renda e Iwe! Vha endela u mmbudza vha tshi ri, “Zwe Yahavee a amba zwi ngafhi? Zwino nga zwi khunyelele-ha!” Nṋe a tho ngo shavha nda litsha u vha mulisa wa nngu dzau. U a ḓivha uri nṋe a tho ngo takalela ḓuvha ḽa khombo ḽi tshi ḓa. Zwoṱhe zwe nda amba u a zwi ḓivha, zwi khagala phanḓa hau. U songo nnyofhisa; musi wa khombo vhushavhelo hanga ndi Iwe. Ngavhe hu tshi shona vhane vha ntovhola, hu si nṋe; nga hu tshenuswe vhone, hu si nṋe. Ita uri vha welwe nga khombo, u vha rwe nga ṱhamu kavhili. Muṋe washu o mmbudza a ri, “Jeremia, iyo ima khoroni hune ha dzhena vhathu, hune mahosi a Juda a dzhena a tshi bva, u dovhe u ime khoroni dzoṱhe dza Jerusalema, u vha vhudze u ri, ‘Inwi mahosi a Juda na vhathu vhoṱhe vha Juda na vhoṱhe vha dzulaho Jerusalema vhane vha dzhena nga khoro hedzi, ipfani ipfi ḽa Muṋe washu. Arali ni sa funi u fa ni vhone, ni songo hwala muhwalo nga ḓuvha ḽa Sabatha kana na dzhena nawo nga khoro dza Jerusalema. Ni songo bvisa muhwalo nḓuni dzaṋu kana na vhuya na shuma mushumo nga Sabatha, ni ḽi ite ḓuvha ḽikhethwa, sa zwe nda laya vhomakhulukuku waṋu. Nangwe zwo ralo a vho ngo thetshelesa, a vho ngo zwi londa, vho ita tshipimbi vha si thetshelese, vha si ite zwine vha laiwa.’ ” Hone Muṋe washu u ri, “Arali ni tshi nthetshelesa zwavhuḓi, na si dzhene na muhwalo nga khoro dza muḓi hoyu nga ḓuvha ḽa Sabatha, na ḽi ita ḽikhethwa nga u sa vhuya na shuma ngaḽo, ndi hone mahosi ane a dzula kha khuluṋoni ya Dafita a tshi ḓo dzhena nga khoro dza muḓi hoyu a na vhahulwane vhao. Vhone na vhahulwane vhavho vha ḓo ḓa vho namela dzigariki na dzibere, vha tshi khou fhelekedzwa nga vhanna vha Juda na vhadzulapo vha Jerusalema, ndi hone hoyu muḓi u tshi ḓo dzula vhathu tshoṱhe. Vhathu vha ḓo ḓa vha tshi bva miḓini ya Juda na miḓanani yo vhandekanaho na Jerusalema, vha ḓo ḓa vha tshi bva shangoni ḽa Benyamini na zwigodini na dzithavhani na Negeve. Vha ḓo ḓisa nduvho dzi fhiswaho na zwiṱhavhelo na nduvho dza thoro na zwioro na nduvho dza ndivhuho, vha zwi ḓisa nḓuni yanga. Huno arali na sa nthetshelesa, na landula u ita Sabatha ḓuvha ḽikhethwa, na vho hwala mihwalo ni tshi dzhena nga khoro dza Jerusalema nga ḓuvha ḽa Sabatha, zwenezwo Nṋe ndi ḓo funga mulilo u sa dzimi khoroni dza Jerusalema, wa fhisa pfamo dzawo he lore.” Muṋe washu o vhudza nṋe Jeremia a ri, “Tsela nḓuni ya muvhumbi wa khali, ú henengei ndi ḓo u vhudza mafhungo anga.” Ndi hone ndi tshi tsela nḓuni ya muvhumbi wa khali, nda wana a tshi khou vhumba. Hone khali ye a vha a tshi khou vhumba nga vumba ya wanala yo vhifha, ene a ḓi ḽi dzhia a vhumba iṅwe khali, a i vhumba uri a vhone yo mu nakela. Ndi hone Muṋe washu a tshi mmbudza a ri, “Inwi vhathu vha Israele, Nṋe ndi nga si ni ite unga uyo muvhumbi naa? Na inwi ní zwanḓani zwanga ni nga vumba ḽi zwanḓani zwa muvhumbi. Tshiṅwe tshifhinga ndi a ḓivhadza uri lushaka kana muvhuso u ḓo tupulwa wa tekuwa wa lozwiwa, hone arali lushaka lwonolwo lwe nda lu kaidza lwa laṱa vhuvhi halwo, zwenezwo ndi ḓo lu khathutshela nda si tsha lu ḓisela khombo ye nda vha ndo i humbula. Tshiṅwe tshifhinga nda ḓivhadza uri muvhuso kana lushaka lu ḓo fhaṱiwa, lwa simiwa, hone arali nda vhona lu tshi tshinya, lu sa nthetshelesi, zwenezwo ndi nga si tsha lu itela zwivhuya zwe nda vha ndi tshi ri ndi ḓo lu itela. Zwino-ha vhudza vhathu vha Juda na vha dzulaho Jerusalema u ri, ‘Yahavee u ri: Vhonani! Ndi khou ni kela ṱhamu, ndi khou ni dzudzanyela ndozwo. Zwenezwo laṱani maitele aṋu mavhi, nga muthihi nga muthihi, kutshilele kwaṋu na zwiito zwaṋu zwi vhe zwivhuya.’ Hone vhone vha ḓo fhindula vha ri, ‘Zwi farisa mini? Riṋe ri ḓo ḓi isa phanḓa zwe ra ḓidzudzanyela, roṱhe ri ḓo ita zwe ra funzedzwa nga mbilu dzashu mmbi dza tshipimbi.’ ” Muṋe washu u ri, “Vhudzisani dzitshakha arali vho no vhuya vha pfa zwi no nga sa hezwi. Israele o vha a tshi nga musidzana a sa ḓivhi munna, hone zwino o ita zwi nengisaho. Miṱumba ya Libanoni ya matombo yo no vhuya ya dzula i si na gabugu naa? Maḓi ayo a rotholelaho a no bva zwisimani zwa kule o no vhuya a xa naa? Naho zwo ralo vhathu vhanga vho nkhangwa, vha vho dubisela midzimu i sa tshidzi zwioro, yeneyo midzimu ye ya vha khukhula nḓilani dzavho dze vha tshimbila ngadzo kale. Yo ita uri vha tshimbile nḓilani dza nga matungo na magondoni a songo khurwaho. Shango ḽavho ḽi ḓo sala ḽi soga, ḽa vha tshinyadziwa tsha lini na lini; vhoṱhe vhafhiri vha nḓila zwi ḓo vha tshenusa vha dzinginyisa dziṱhoho. Ndi ḓo vha balanganya phanḓa ha maswina avho vha nga buse ḽi tshi vhudzulwa nga muya wa vhubvaḓuvha; ndi ḓo vha furalela vha si vhone tshifhaṱuwo tshanga musi vho welwa nga khombo.” Ndi hone vhathu vha tshi ri, “Nga ri langane Jeremia! Hu ḓo ḓi dzula hu na vhotshifhe vhane vha ri laya, vhaṱali vha ḓo ḓi ri eletshedza, vhaporofita vha ḓo ri vhudza ipfi ḽa Midzimu. Nga ri mu fashe nga maipfi awe, nahone zwine a amba ri songo tsha zwi londa.” Muṋe washu, nthetshelese, ipfa zwine vhapomoki vhanga vha amba! Zwivhuya zwo fanela u lifhedzwa nga zwivhi naa? Hone vho mmveela khunḓa uri ndi fashwe. Elelwa zwe nda ima phanḓa hau ndi tshi vha imelela uri mbiti dzau dzi si vha wele. Zwenezwo vhana vhavho nga vha fe nga nḓala, vha kudze u vha kumedze pfumo. Vhasadzi vhavho nga vha sale vha si na vhana, vhe dzitshilikadzi, vhanna vhavho nga vha vhulawe, vhaṱhanngana vhavho vha ḽiwe nga pfumo nndwani. Nḓuni dzavho nga hu pfala tshililo, musi u tshi ruma vhaṱanguli, vha sokou tshenuwa vho tshoṱhelwa, nge vha mmveela khunḓa uri vha mpfashe, vha ita na u nthetshela zwikwekwe. Huno Iwe Muṋe washu u a ḓivha zwoṱhe zwe vha nndangana uri vha mmbulahe. U songo vha hangwela milandu yavho, u songo thutha vhutshinyi havho wa si tsha vhu vhona. Nga vha tekulwe u tshi zwi vhona, tshine wa vha ita vha ite wo sinyuwa. Muṋe washu a mmbudza a ri, “Iyo renga mvuvhelo yo vhumbwaho nga vumba, u i renge kha muvhumbi wa dzikhali. Ṱuwa na vhaṅwe vha vhahulwane vha vhathu na vha vhotshifhe, u livhe Govhani ḽa Murwa wa Hinomu, tsini na Khoro ya Makwati. Henefho u ḓivhadze maipfi ane nda ḓo u vhudza, u ri, ‘Inwi mahosi a Juda na vhathu vha Jerusalema, ipfani ipfi ḽa Yahavee. Yahavee Mulangazwoṱhe Mudzimu wa Israele u ri: Thetshelesani! Ndi ḓo ḓisa khombo hafhano fhethu, i ḓo bvumisa nḓevhe dza muṅwe na muṅwe ane a pfa ngayo. Ndi uri vho nṱamba vha dzhia fhethu hafhano vha hu ita ha midzimu isili; henefha vho fhisa nduvho vha tshi itela midzimu ye vhone na vhokhotsi avho na mahosi a Juda vha vha vha sa i ḓivhi, fhethu hafhano vha hu ḓadza malofha a vha si na mulandu. Vho fhaṱela Baali dziaḽiṱari, vha fhisa vhana vhavho vha vhatuka nga mulilo vha tshi vha ṋekedza Baali – hezwo a tho ngo vhuya nda ri zwi itwe, a tho ngo vhuya nda zwi amba, na u tou zwi elekanya a thi athu vhuya nda zwi elekanya. Huno-ha ni vhone, hu khou ḓa maḓuvha ane vhathu vha si tsha ḓo ri hafhano hu pfi Thofethe kana Govha ḽa Murwa wa Hinomu, vha ḓo ri hu pfi Govha ḽa Bulayo. Hafhano fhethu ndi ḓo piringanya maano oṱhe a Juda na Jerusalema. Ndi ḓo ita uri vha ḽiwe nga pfumo ḽa maswina avho, ndi ḓo vha kumedza zwanḓani zwa vhane vha ṱoḓa u vha vhulaha, zwitumbu zwavho ndi ḓo zwi ṋea maanga na phukha. Ndi ḓo phusukanya hoyu muḓi, wa tou vha ṱano wa nyadzea; vhoṱhe vhafhiri vha nḓila vha ḓo tshenuwa vha akhamala vha tshi vhona mbonzhe dzawo. Ndi ḓo vha ḽisa ṋama ya vhana vhavho vha vhatuka na vha vhasidzana, vha dovha vha ḽana nga tshavho musi zwo vhifha vhó govhelwa nga maswina avho vha tshi ṱoḓa u vha vhulaha.’ “Zwenezwo u pwashe mvuvhelo heyo vhoṱhe vha no khou tshimbila na iwe vha tshi zwi vhona, u vha vhudze uri, ‘Yahavee Mulangazwoṱhe u ri: Ndi ḓo pwasha lushaka holu na muḓi hoyu unga mvuvhelo heyo ya muvhumbi wa khali i tshi pwashiwa, ya si tsha kona u mometshedzwa. Vha ḓo swiṱa vhafu ngei Thofethe nga u shaya zwalo. Zwine nda ḓo ita hafhano fhethu, nda zwi ita na vha no dzula hone ndi hezwi: Hoyu muḓi ndi ḓo u kumadza unga Thofethe. Nnḓu dza Jerusalema na dza mahosi a Juda dzi ḓo ḓala dzitshika unga hafhano fhethu, Thofethe – nnḓu dzoṱhe dze vha vha vha tshi dubisela ṋaledzi zwioro kha ṱhanga dzadzo, vha ita na u tevhulela miṅwe midzimu thevhula ya mahalwa vha tshi i luvha.’ ” Ndi hone Jeremia a tshi vhuya a tshi bva Thofethe he Muṋe washu a vha o mu ruma uri a yo ḓivhadza mafhungo a Muṋe washu, a ima muṱani wa thembele ya Muṋe washu a vhudza vhathu vhoṱhe a ri, “Muṋe washu Mulangazwoṱhe Mudzimu wa Israele u ri, ‘Khombo dzoṱhe dze nda bula uri dzi ḓo wela vhathu havha, ndi khou dzi ḓisa muḓini houno na miḓini yo vhandekanaho nawo, nge vha ita tshipimbi vha si thetshelese maipfi anga.’ ” Musi tshifhe Phashuru ṅwana wa Imere, muingameli muhulwane thembeleni ya Muṋe washu, a tshi pfa Jeremia a tshi porofita zwithu izwo, a ita uri muporofita Jeremia a rwiwe, a patwe nga matanda Khoroni ya Nṱha ya Benyamini thembeleni ya Muṋe washu. Ḽi tshi tsha Phashuru a mu patulula, Jeremia a mu vhudza a ri, “Dzina ḽine Muṋe washu a u rina a si Phashuru, u vho pfi ‘Nyofho-thungo-dzoṱhe’. Muṋe washu u ri, ‘Ndi ḓo u rwa lu ofhisaho, lune wa ḓo ofha khathihi na khonani dzau dzoṱhe; u ḓo tou vha vhona nga au maṱo musi maswina avho a tshi vha fhedza nga pfumo. Juda ḽoṱhe ndi ḓo ḽi kumedza khosi ya Babele, a vha hwala a vha isa Babele kana a vha vhulaha nga pfumo. Lupfumo lwoṱhe lwa muḓi hoyu ndi ḓo lu ṋea maswina avho – zwibveledzwa zwawo zwoṱhe, zwoṱhe zwa mutengo muhulu na lupfumo lwoṱhe lwa mahosi a Juda. Vha ḓo zwi thuba vha ṱuwa nazwo vha zwi isa Babele. Huno iwe Phashuru na vhoṱhe vha no dzula nḓuni yau ni ḓo ya vhuthubwani Babele. U ḓo fela henengei wa swiṱwa hone, iwe na khonani dzau dzoṱhe dze wa dzi porofitela mazwifhi.’ ” Iwe Muṋe washu wo mphura nda mbo ḓi fhurea; wo nkunda, nungo dzau dzi fhira dzanga. Zwino ndi vho ṱwa ndi tshi nzhonzhowedzwa, vhoṱhe vha a nkolela. Ndi tshi amba, ndi huwelela nda ri, “Vha a huvhadzana, vha a lozwana!” Zwenezwo ipfi ḽa Muṋe washu ḽi ṱwa ḽi tshi nnyadzisa ḽi tshi ntsemisa ḓuvha ḽoṱhe. Hone arali nda ri, “Muṋe washu a thi tsha ḓo mu humbula, a thi tsha ḓo amba nga dzina ḽawe,” ipfi ḽawe ḽone mbiluni yanga ḽi nga mulilo u dugaho wo shatelwaho maramboni anga. Ndo neta nga u ḽi dzumba ngomu hanga, zwa kunda. Ndi pfa mahevhehevhe a vhanzhi ndi tshi vho pfi, “Vho-Nyofho-thungo-dzoṱhe” vha ri, “Nga a hwelelwe!” Ha pfi, “Ndi zwone, nga ri mu hwelele!” Na dzone khonani dzanga dzo lindela ndi tshi redzemuwa, vha ri, “Khamusi u ḓo kanda tshikwekwe; ndi hone ri tshi ḓo mu kona ra mu lifhedza.” Hone Muṋe washu u ima na nṋe unga muhali a ofhisaho; zwenezwo vhatovholi vhanga vha ḓo khukhulwa, a vha nga koni tshithu. Vha ḓo kundwa vha shona tshoṱhe; u nyadziwa havho a hu nga vhuyi ha hangwiwa. Iwe Muṋe washu Mulangazwoṱhe, Iwe ane wa ṱola vha fulufhedzeaho, wa sedza mbilu na mihumbulo yo dzumbamaho, kha ndi vhone u tshi vha lifhedza; nndwa yanga ndo i kumedza Iwe. Haleluya! Imbelani Muṋe washu! U lamukisa muheḓana zwanḓani zwa maswina awe. Nga hu teketelwe ḓuvha ḽe nda bebwa ngaḽo! Ḓuvha ḽe mme anga vha mmbeba ngaḽo ḽi songo pfi ḽa mashudu! Nga hu teketelwe munna we a ḓivhadza khotsi anga ayo mafhungo, a vha takadza a tshi ri, “Vho bebelwa ṅwana wa mutukana!” Onoyo munna ngavhe a tshi nga miḓi ya Sodoma na Gomora ye Muṋe washu a i phusukanya a sa i khathutsheli. Ngavhe a tshi pfa tshililo nga matsheloni, na mukosi wa nndwa masiari tshivhangalala. Ndi mini a songo mmbulahele thumbuni, mme anga vha vha tshalo tshanga, vha dzula vho vhifha muvhilini. Ndi mini ndo vhuya nda bva thumbuni nda vhona khombo na maṱungu, nda ṱwa ndo shona nda vhuya nda fa? Khosi Tsedekia o vhuya a ruma Phashuru ṅwana wa Malikhiya na tshifhe Tsefania ṅwana wa Maaseya ha Jeremia, vha ri, “Kha vha dzou ri vhudzisela ha Muṋe washu; Nebukhadnetsara Khosi ya Babele u khou ri dia. Khamusi Muṋe washu u ḓo ri itela maḓembe unga zwiḽa kale, Nebukhadnetsara a ri humela.” Ndi hone Jeremia a tshi vha fhindula a ri, “Vhudzani Tsedekia ni ri, ‘Muṋe washu Mudzimu wa Israele u ri: Zwihali zwa nndwa zwe na fara, zwine na khou lwa ngazwo na khosi ya Babele na Vhakhaladia vhane vha ḓo ni govhela nnḓa ha mutsheṱo, ndi ḓo ṱuwa ndi tshi zwi rembulusa zwa ḽa inwi. Ndi ḓo kuvhanganya maswina ngomu ha muḓi houno, Nṋe muṋe nda angaladza tshanḓa nda lwa na inwi nga maanḓa anga, ndó sinyuwa, ndó dinalea, ndí mbitini khulu. Ndi ḓo vhulaha vha no dzula muḓini uno, vhathu na phukha; vha ḓo fa nga dwadze ḽi ofhisaho. Hu ḓo ri ho no fhira izwo, nda dzhia Tsedekia khosi ya Juda na vhahulwane vhawe na vhathu vha muḓi houno vhe vha sala u fa hu tshi ḓa dwadze na pfumo na nḓala, nda vha kumedza Nebukhadnetsara khosi ya Babele na maswina avho ane a ṱoḓa u vha vhulaha. U ḓo vha vhulaha nga pfumo; ha nga vha khathutsheli, ha nga iti nga tshilidzi, ha nga vha pfeli vhuṱungu. Ho amba Nṋe Yahavee!’ “Dovha u vhudze vhathu u ri, ‘Yahavee u ri: Vhonani, ndi khou ni vhetshela nḓila i isaho vhutshiloni na i yaho lufuni. Ane a sala o dzula muḓini houno u ḓo fa nga pfumo na nḓala na dwadze. Hone ane a bvela nnḓa a yo ḓikumedza Vhakhaladia vho ni govhelaho, onoyo u ḓo tshila; tshine a ḓo shavha natsho ndi vhutshilo hawe. Ndo vhofha ḽa u huvhadza muḓi hoyu, a thi nga u tondi. U ḓo kumedzwa zwanḓani zwa khosi ya Babele, a u fhisa nga mulilo. Ho amba Nṋe Yahavee.’ “Hafhu u vhudze nnḓu ya vhuhosi ya Juda u ri, ‘Ipfani ipfi ḽa Yahavee: Inwi vha nnḓu ya Dafita, Yahavee u ri: Misi yoṱhe ḽi tshi tsha nga hu haṱulwe nga khaṱhulo mbuya, we a ṱangulwa nga a lamulelwe zwanḓani zwa mutambudzi wawe; na sa ralo mbiti dzanga dzi ḓo pwashea dza fhisa unga mulilo nga vhuvhi he na ita, dza fhisa ha si vhe na a dzi dzimaho. Iwe Jerusalema u no dzula nṱha ha muvhundu wa makwara wo ingamela govha, wa ri: Ndi nnyi ane a nga kona u lwa na Nṋe? Ndi nnyi ane a nga kona u dzhena vhushavheloni hashu? Nṋe muṋe ndi lwa na iwe. Ho amba Nṋe Yahavee. Ndi ḓo u lifhedza ndi tshi tevhedza zwiito zwau. Ndi ḓo vhasa mulilo maṱakani au wa fhisa zwoṱhe zwo u tangaho zwe lore.’ ” Muṋe washu o ri ndi tsele pfamoni ya khosi ya Juda ndi ḓivhadze mafhungo haya henengei, ndi ri, “Iwe khosi ya Juda yo dzulaho kha khuluṋoni ya Dafita, ipfa ipfi ḽa Yahavee, iwe na vhahulwane vhau na vhathu vhau vhane vha dzhena nga khoro hedzi. Yahavee u ri, ‘Haṱulani nga khaṱhulo mbuya ni ite zwi re zwone. We a ṱangulwa mu lamuleleni zwanḓani zwa mukandeledzi wawe. Ni songo khakhela mutsinda na tsiwana na tshilikadzi kana na vha huvhadza, nahone ni songo shulula malofha a a si na mulandu fhethu hafhano. Huno arali na khunyeledza ndaela idzo nga vhuronwane, ndi hone mahosi a no dzula kha khuluṋoni ya Dafita a tshi ḓo dzhena nga khoro dza pfamo heino vhó namela dzigariki na dzibere vha tshi khou fhelekedzwa nga vhahulwane vhavho na vhathu vhavho. Hone na sa thetshelesa ndaela hedzo, ndi ana nga Nṋe muṋe ndi ri, pfamo heino i ḓo sala i dumba. Ho amba Nṋe Yahavee!’ ” Muṋe washu a tshi amba nga pfamo ya khosi ya Juda u ri, “Nangwe ndi tshi vhona u tshi nga Giliadi, u tshi nga muṱumba wa Libanoni, ngoho ndi ḓo u phusukanya wa nga phanga, wa nga miḓi i sa dzuli muthu. Ndi ḓo ruma vhalozwi vha lwa na iwe, munna muṅwe na muṅwe u ḓo vha o fara zwihali zwawe. Vha ḓo rema phuphu dzau dzavhuḓi dza mikedara vha dzi posa muliloni. “Vhathu vha tshakha nnzhi vha ḓo fhira nga henefha muḓini, vha vhudzisa vha ri, ‘Yahavee ndi mini o ita zwo raliho kha muḓi uyu muhulu?’ Phindulo i ḓo ri, ‘Ndi nge vha pfuka mulanga wa Yahavee Mudzimu wavho, vha luvha miṅwe midzimu vha i shumela.’ ” “Ni songo lilela khosi yo faho, ni songo mu lila; inwi itani u lila ni ḓiphiṋe ni tshi lilela o thubwaho, ngauri ha tsha ḓo vhuya, ha tsha ḓo dovha a vhona shango ḽa hawe.” Muṋe washu a tshi amba Shalumu ṅwana wa Josiasi, we a tevhela khotsi awe a vha khosi ya Juda, a sala a tshi ṱuwiswa afho fhethu, u ri, “A nga si tsha vhuya. U ḓo fela he vha mu thubela hone; ha tsha ḓo dovha a vhona shango heḽi.” “U ḓo zwi vhona onoyo ane a fhaṱa pfamo yawe nga zwi si zwivhuya, kamara dzawe dza nṱha a dzi fhaṱa nga khaṱhulo mmbi, a tshi sokou shumisa vhathu vha shango ḽa hawe vha sa holi, mushumo wavho a sa u lifhi nga tshithu. U ri, ‘Ndi ḓo ḓifhaṱela pfamo khulu i re na kamara khulu dza nga nṱha.’ Zwenezwo a longa mafasiṱere mahulu khayo a ṱama nga matanda a mukedara a i fhoma nga phomo tswuku. U andisa thanda dza mikedara ndi zwone zwi no u ita khosi naa? U andisa thanda dza mikedara ndi zwone zwi no u ita khosi naa? Khotsi au vho vha vha sa ḽi, vha sa nwi naa? Vho vha vha tshi haṱula nga khaṱhulo mbuya vha tshi ita zwi re zwone, ndi zwe zwoṱhe zwa vha nakela. Vho lamulela vhashai na vhaheḓana, ndi zwe zwoṱhe zwa naka. Hu tshi pfi u nnḓivha a hu ambiwi zwenezwo naa?” U ralo Muṋe washu. “Hone iwe maṱo au na mbilu yau zwi kha u bindula nga u ḽa vhathu na u shulula malofha a vha si na mulandu na u tambudza vhaṅwe na u fara lushaka nga tshiṱuhu.” Huno-ha Muṋe washu a tshi amba Jehoyakimu ṅwana wa Josiasi khosi ya Juda, u ri, “A vha nga mu lili vha ri, ‘Yawee, mukomana wanga! Khosi yashu-wee! Yawee, vhugala hawe!’ U ḓo swoṱwa unga donngi; u ḓo khwikhwidzelwa kule, a poswa nnḓa ha khoro dza Jerusalema.” Jerusalema, gonya Libanoni u ṱavhe mukosi, ipfi ḽau nga ḽi pfale Bashani, lila u thavhani dza Abarimu; vhafunwa vhau vhoṱhe vho kuiwa. Ndo u kaidza zwiḽa hu sa athu vha na khombo, fhedzi iwe wa ri, “A thi nga thetshelesi!” Wo ḓi ralo na hanani hau, a wo ngo vhuya wa nthetshelesa. Muya u ḓo vhudzulela vhalisa vhau vhoṱhe kule, vhafunwa vhau vha ḓo iswa vhuthubwani. Zwenezwo u ḓo tou niwa nga ṱhoni wa nyadzea nga mulandu wa vhuvhi hau. Inwi ni dzulaho Libanoni, ni lalaho vhukimvini nḓuni dzo fhaṱwaho nga mikedara, ni ḓo gomela no gomela musi ni tshi welwa nga vhuṱungu kathihi fhedzi, vhuṱungu vhu no nga ha musadzi a tshi ṱoḓou vhofholowa! Muṋe washu u ri, “Iwe Jehoyakhini ṅwana wa Jehoyakimu khosi ya Juda, ndi ana nga vhutshilo hanga, nangwe wo vha u tshi nga vha rinngi ya luswayo i re tshanḓani tshanga tshauḽa, ndo vha ndi tshi ḓo ḓi u bvula. Ndi ḓo u kumedza vhane vha ṱoḓa u u vhulaha, vhone vhane wa vha tetemela; ndi ḓo u kumedza Nebukhadnetsara khosi ya Babele, nda u kumedza Vhakhaladia. Iwe na mme au ndi ḓo ni posa kha ḽiṅwe shango, he na muthihi waṋu a si bebwe hone, noṱhe vhuvhili haṋu ni ḓo fela henengei. A ni tsha ḓo vhuelela shangoni ḽine na ṱuvha u humela khaḽo.” Nṋa uyu munna Jehoyakhini ndi khali yo pwasheaho yo laṱwaho? Ndi mudzio une na muthihi a si u fune naa? Ndi mini ene na vhana vhawe vha tshi ḓo poswa nnḓa, vha poswa shangoni ḽine vha si ḽi ḓivhe? Hee shango, shango-wee, ipfa ipfi ḽa Muṋe washu! Muṋe washu u ri, “Munna hoyu nga a ṅwaliwe e muthu a si na vhana, e munna ane vhutshilo hawe hoṱhe zwa si ḓo vhuya zwa mu nakela, ngauri a hu na na muthihi wa vhana vhawe ane zwa ḓo mu nakela, a dzula kha khuluṋoni ya Dafita, kana a dovha a vhusa ḽa Juda.” Muṋe washu u ri, “Vhalisa vhane vha khou lozwa sambi ḽa nngu dzanga vha dzi balanganya, vha ḓo zwi vhona!” Zwino-ha Muṋe washu Mudzimu wa Israele a tshi amba na vhalisa vha vhathu vhawe u ri, “Ndi ḓo ni lifhedzela vhuvhi haṋu; no balanganya sambi ḽa nngu dzanga na dzi khadela kule na si dzi londole. Nṋe muṋe ndi ḓo kuvhanganya nngu dza sambi ḽanga dzo salaho nda dzi bvisa mashangoni oṱhe he nda dzi thathela hone, nda dzi humisela pfuloni yadzo, dza dzwala dza anda henefho. Ndi ḓo dzi ṱoḓela vhalisa vhane vha ḓo dzi londola, a dzi tsha ḓo ofha, a dzi tsha ḓo ofhiswa, a hu tsha ḓo vha na i xelaho.” Muṋe washu u ri, “Maḓuvha a khou ḓa ane nda ḓo ita uri hu simuwe ḓadzwane ḽa Dafita ḽi tshidzaho, i ḓo vha khosi ine ya ḓo vhusa nga vhuṱali, a haṱula nga khaṱhulo mbuya, a ita zwi re zwone shangoni. Misi yawe Juda ḽi ḓo tshidzwa, Israele ḽa lala. U ḓo pfi, ‘U tshidzwa ndi Muṋe washu’.” Muṋe washu u ri, “Hu khou ḓa misi ine vhathu vha si tsha ḓo ri, ‘Ri ana nga Yahavee a tshilaho we a pfulusa Vhaisraele Egipita,’ vha vho ḓo ri, ‘Ri ana nga Yahavee a tshilaho, we a pfulusa Vhaisraele shangoni ḽa devhula na mashangoni oṱhe he a vha o vha thathela hone.’ Ndi hone vha tshi ḓo dzula shangoni ḽavho.” Ndi tshi amba nga vhaporofita ndi ri: Mbilu yanga yo pwashea ngomu hanga; miraḓo yanga yoṱhe yo kulekana. Ndi nga muthu o kambwa, ndi nga munna o wiswa nga waini, zwo shuṅwa nga Muṋe washu na maipfi awe makhethwa. Shango ḽo ḓala dziphombwe; shango ḽo oma, ḽi nga ḽi khou lilela mufu nge ḽa teketelwa, pfulo ya sogani yo puta. Vhaporofita vho fara nḓila mmbi, maanḓa avho vha a shumisela dubo. Muṋe washu u ri, “Hu vhaporofita, hu vhotshifhe, vhoṱhe vho ṱamba Mudzimu; vhuvhi havho ndi vhu vhona na thembeleni yanga. Zwenezwo nḓila ine vha tshimbila ngayo i ḓo redzemusa; vha ḓo thathelwa swiswini, henefho vha ḓo wa. Ndi ḓo vha ḓisela khombo, nga ṅwaha une vha ḓo lifhedzwa ngawo. Ho amba Nṋe Yahavee.” “Zwe nda vhona kha vhaporofita vha Samaria zwi a nengisa: vho porofita nga Baali, vha xedza vhathu vhanga Israele. Hone zwe nda vhona kha vhaporofita vha Jerusalema zwi tou nengisa u fhirisisa. Vha ita vhupombwe vha tevhela mazwifhi, vha ṱuṱuwedza vhaitazwivhi uri vha si furalele vhuvhi havho. Vhoṱhe ndi vhona vha tshi nga Sodoma; vhathu vha Jerusalema vha nga Gomora.” Zwenezwo Muṋe washu Mulangazwoṱhe a tshi amba nga vhaporofita u ri, “Ndi ḓo ita uri vha ḽe zwiḽiwa zwa u kalakata, vha nwe maḓi a re na vhutulu, ngauri vhaporofita vha Jerusalema ndi vhone vho fhuraho vhathu vhoṱhe uri vha ṱambe Mudzimu.” Muṋe washu Mulangazwoṱhe u ri, “Ni songo thetshelesa zwine vhaporofita vha ni porofitela; vha ni fulufhelisa zwi si zwone. Vha amba mabono a no bva mihumbuloni yavho a songo ambiwa nga Nṋe Yahavee. Vha ṱolou vhudza vhane vha nnyadza vha ri: ‘Muṋe washu u ri: Ni ḓo vha na mulalo.’ Vhane vha tshila vha tshi tevhedza zwine vha funzedzwa nga mbilu dzavho dza tshipimbi, vha vha vhudza vha ri, ‘A ni nga welwi nga khombo!’ Hone ndi nnyi wavho we a ima khoroni yanga uri a vhone kana a pfe ipfi ḽanga? Ndi nnyi we a thetshelesa a pfa ipfi ḽanga? Vhonani, mbiti dzanga dzi ḓo pwashea dza vha ḓumbu, dza vha tshiḓumbumukwe tsha swiela ṱhoho dza vhavhi. Mbiti dzanga a dzi nga humi dzi sa athu khunyeledza zwi re mbiluni yanga. Misi i ḓaho ndi hone ni tshi ḓo zwi ṱalukanya zwavhuḓi. “Havha vhaporofita a vho ngo ruṅwa nga Nṋe, vho sokou bva nga vhoṱhe; Nṋe a tho ngo amba navho, vho sokou ḓiporofitela. Hone arali vho vha vho dzhena khoroni yanga, vho vha vha tshi ḓo vha vho ḓivhadza vhathu vhanga maipfi anga vha vha humisa nḓilani dzavho mmbi, vha vha laṱisa zwiito zwivhi.” Muṋe washu u ri, “Ni vhona unga Nṋe ndi Mudzimu a re tsini ane na nga mu langa naa? A thi Mudzimu a re kule na inwi naa? U hone ane a nga dzumbama ho khudaho hune nda nga si mu vhone? Kani-ha a thi ḓadzi ḽiṱaḓulu na ḽifhasi? Ndo zwi pfa zwe vhaporofita vha amba vha tshi porofita mazwifhi nga dzina ḽanga, vha tshi ri, ‘Ndo lora! Ndo lora!’ Nṋa izwi zwi ḓo guma lini mbiluni dza vhaporofita havha vha u zwifha vha no porofita zwa vhufhura vha tshi sokou ḓihumbulela? Vha tshi hanelelana miloro yavho vha itela uri vhathu vhanga vha hangwe dzina ḽanga, u ḓi nga na vhokhotsi avho vhó hangwa dzina ḽanga nga u luvha Baali. Litshani muporofita a re na muloro a vhudze vhathu muloro wawe, hone a re na ipfi ḽanga mu litsheni a ḽi vhudze vhathu a tshi amba ngoho. Mungu u a vhuya wa vhewa huthihi na thoro naa? Ho amba Nṋe Yahavee. Ipfi ḽanga a ḽi ngi mulilo? A ḽi ngi hamula ine ya pwashekanya tombo naa? Huno-ha Nṋe ndi lwa na vhaporofita vhane vha tswelana maipfi ane ha pfi a bva kha Nṋe. Ee, ndi lwa na vhaporofita vhane vha amba zwe vha sokou humbula vha ri, ‘Hu amba Yahavee!’ Vhukumakuma ndi lwa na vhane vha porofita miloro i si yone. Vha i vhudza vhathu vha xedza vhathu nga mazwifhi avho na nga mazuwo avho, ngeno Nṋe ndi songo vha ruma kana nda vha vhea. A vha vhuyi vha farisa vhathu havha nga tshithu. Ho amba Nṋe Yahavee.” Muṋe washu o mmbudza a ri, “Jeremia, arali vhathu havha kana muporofita kana tshifhe a u vhudzisa a ri, ‘Ndi mini tshine Muṋe washu a ri hwesa zwino nga ndaedzo yawe?’ vha fhindule u ri, ‘Muhwalo wa Muṋe washu ndi inwi; u ḓo ṱuwa a tshi ni kudza kule!’ Arali muporofita kana tshifhe kana muṅwe-vho a ri, ‘Yahavee u khou ni hwesa muhwalo hoyo,’ ndi ḓo laṱisa onoyo muthu na muṱa wawe. Tshine nda tenda ni tshi vhudzisa khonani dzaṋu kana mashaka ni tou ri, ‘Phindulo ya Yahavee i ri mini?’ kana na ri, ‘Yahavee o ri mini?’ Hone ni songo tsha vhudzisa na ri, ‘Yahavee u khou ri hwesa mini?’ Ane a ralo, ndaedzo yanga i ḓo tou vha muhwalo wawe vhukuma, ngauri u khou shanda maipfi a Mudzimu a tshilalo, Nṋe Yahavee Mulangazwoṱhe Mudzimu waṋu. Ni ṱolou vhudzisa muporofita ni tshi ri, ‘Yahavee o u fhindula a ri mini?’ Kana, ‘Yahavee o amba mini?’ Hone ane a dovha a vhudzisa uri, ‘Ri ḓo hweswa mini nga Yahavee?’ ndo vha laedza uri vha songo dovha vha ralo. Zwenezwo, vhukumakuma ndi ḓo ni thubela kule nda ni doba nda ni posa kule hanga khathihi na miḓi ye nda ṋea inwi na vhokhotsi aṋu. Ndi ḓo ni nyadzisa lini na lini, ni ḓo shona lini na lini zwa si vhuye zwa hangwiwa.” Musi Jehoyakhini ṅwana wa Jehoyakimu khosi ya Juda, na vhahulwane na vhatsila na vhafhaṱi vha Juda vho no hwalwa vha tshi bva Jerusalema vha iswa vhuthubwani Babele nga Nebukhadnetsara khosi ya Babele, Muṋe washu a ntsumbedza zwirundu zwivhili zwo vhewa muṋangoni wa thembele ya Muṋe washu. Tshiṅwe tshirundu tsho vha tshi na mahuyu avhuḓi, ane a nga aḽa a no ranga u vhibva; tshiṅwe tshirundu tsho vha tshi na mahuyu a si avhuḓi, o tshinyala lune a sa tsha ḽea. Ndi hone Muṋe washu a tshi mmbudzisa a ri, “Jeremia, u khou vhona mini?” Nṋe nda fhindula nda ri, “Ndi khou vhona mahuyu. Avhuḓi o naka nga maanḓa, hone a si avhuḓi o tshinyala lune a nga si ḽee.” Ndi hone ipfi ḽa Muṋe washu ḽi tshi ḓa kha nṋe ḽa ri, “Nṋe Yahavee Mudzimu wa Israele ndi ri: Ndi tshi sedza mathubwa a no bva Juda, vhe nda vha pfulusa fhano fhethu nda vha isa shangoni ḽa Vhakhaladia, ndi vhona vhe vhavhuḓi vha tshi nga mahuyu avhuḓi. Ndi ḓo vha londola uri zwi ḓi vha nakela, nda dovha nda vha humisela shangoni heḽino. Ndi ḓo vha fhaṱa vha ima, nda si vha wise; ndi ḓo vha sima, nda si vha tupule. Ndi ḓo vha ṋea mbilu ine ya ḓo nnḓivha uri ndi Nṋe Yahavee. Vha ḓo vha vhathu vhanga, Nṋe nda vha Mudzimu wavho, ngauri vha ḓo vhuya kha Nṋe nga mbilu yavho yoṱhe. “Tsedekia ene na vhahulwane vhawe na vho salaho Jerusalema vho ponyokaho lufu, vha nga kha ḓi vha vho sala fhano shangoni ḽino kana vha tshi dzula Egipita, ndi ḓo vha ita unga mahuyu a si avhuḓi, o tshinyalaho lune a sa tsha ḽea. Ndi ḓo vha ḓisela khombo lune tshakha dzoṱhe dza mashango dza ḓo ofha. Hoṱhe hune nda ḓo vha balanganya vha ḓo kolelwa nga vhathu, vha ita miswaswo ngavho, vha vha nyadza; vha tshi teketela muthu vha ḓo ri ngavhe a tshi welwa nga khombo yeneyo ye ya wela vhathu vha Juda. Ndi ḓo vha ḓisela pfumo na nḓala na dwadze, vha si tsha vha hone shangoni ḽe nda ṋea vhone na vhokhotsi avho.” Nga ṅwaha wa vhuṋa wa muvhuso wa Jehoyakimu ṅwana wa Josiasi khosi ya Juda – ndi ṅwaha wa u thoma wa muvhuso wa Nebukhadnetsara khosi ya Babele – ha ḓa ipfi kha Jeremia ḽi tshi amba nga vhathu vhoṱhe vha Juda. Ndi hone Jeremia muporofita a tshi vhudza vhathu vhoṱhe vha Juda na vhoṱhe vha dzulaho Jerusalema a ri: Zwo no ita miṅwaha ya 23, u bva ṅwaha wa 13 wa muvhuso wa Josiasi ṅwana wa Amoni khosi ya Juda u swika ṋamusi ipfi ḽa Muṋe washu ḽó ḓa ha nṋe, nda ni vhudza ndo tou khwaṱhisa, hone inwi na si thetshelese. Naho hu uri Muṋe washu o ruma vhaḓinḓa vhawe vhaporofita ha inwi a ḓi dovha, a no ngo thetshelesa, a no ngo zwi londa. Vho ri, “Rembuluwani zwino, nga muthihi nga muthihi, ni laṱe nḓila dzaṋu mmbi na zwiito zwaṋu zwivhi, ndi hone ni tshi ḓo kona u dzula tshoṱhe shangoni ḽe Muṋe washu a ṋea inwi na vhokhotsi aṋu uri ḽi vhe ḽaṋu lini na lini. Ni songo tevhela miṅwe midzimu na i shumela na i luvha; ni songo ntsinyusa nga zwe na tou vhumba nga zwanḓa zwaṋu. Ndi hone ndi sa nga ni ḓiseli khombo. Hone inwi a no ngo nthetshelesa, no ntsinyusa nga zwe na tou vhumba nga zwanḓa zwaṋu, ha vha u ḓihuvhadzisa.” Huno-ha Muṋe washu Mulangazwoṱhe u ri, “Nge na si thetshelese maipfi anga, ndi ḓo vhidza tshakha dzoṱhe dza Devhula na mukoma wanga Nebukhadnetsara khosi ya Babele, vha ḓa vha lwa na vhathu vha dzulaho shangoni heḽi, vha lwa na tshakha dzoṱhe dzo vha tangaho. Ndi ḓo vha lozwa tshoṱhe nda vha ita ṱano ḽa zwi ofhisaho na u nyadzea, ha sala hu matumba lini na lini. Ho amba Nṋe Yahavee. Ndi ḓo pfuvhisa u pembela na dakalo na maipfi a muselwa na mukwasha na mubvumo wa guyo na tshedza tsha luvhone. Shango iḽi ḽoṱhe ḽi ḓo vha matumba, ḽa sala ḽi soga ḽi sa dzuli muthu, tshakha idzi dzi ḓo shumela khosi ya Babele miṅwaha ya 70. Huno musi iyo miṅwaha ya 70 yo no khunyelela, ndi ḓo rwa khosi ya Babele na lushaka lwawe na shango ḽa Vhakhaladia ndi tshi vha rwela vhutshinyi havho, shango ḽavho ḽa sala ḽi soga lini na lini. Shango ḽeneḽo ndi ḓo ita uri ḽi welwe nga zwoṱhe zwe nda ri zwi ḓo ḽi wela, zwoṱhe zwo ṅwalwaho buguni hei, zwó porofitwa nga Jeremia a ri zwi ḓo wela tshakha idzo dzoṱhe, dzone dziṋe dza itwa dziphuli nga dziṅwe tshakha nnzhi na mahosi mahulwane; ndi ḓo vha lifhedza ndi tshi tevhedza zwiito zwavho, zwoṱhe zwe vha ita vhaṅwe zwa vho itwa vhone.” Muṋe washu Mudzimu wa Israele o mmbudza a ri, “Ṱanganedza tshinwelo hetshi tsho ḓadzwaho waini ya khaṱhulo dzanga, u nwise tshakha dzoṱhe dzine nda u ruma khadzo. Vha ḓo ri u nwa vha pepeleka, vha penga vha tshi pengiswa nga pfumo ḽine nda ḓo ḽi ḓisa khavho.” Ndi hone kha bono ndi tshi ṱanganedza itsho tshinwelo tshanḓani tsha Muṋe washu nda nwisa tshakha dzoṱhe dze a nthuma khadzo: Jerusalema na miḓi ya Juda na mahosi avho na vhahulwane, ha vha u vha ita matumba, vha vha ṱano ḽa zwi ofhisaho na u nyadzea na u teketelwa, sa zwine vha vha zwone ṋamusi. Ha ḓo tevhela Farao khosi ya Egipita na vhashumeli vhawe na vhahulwane vhawe na vhathu vhawe vhoṱhe, na vhatsinda vhoṱhe vha re henengei; ha tevhela mahosi oṱhe a Utsi, na mahosi oṱhe a Vhafilista (vha Ashkeloni, na Gaza, na Ekroni, na vhathu vho salaho Ashidodo); Edomo, Muaba, Amoni; mahosi oṱhe a Tiro na Sidoni; mahosi a miḓi ye vha fhaṱa seli ha lwanzhe; Dedani, Thema, Busu na tshakha dzoṱhe dzi no vheula ndebvu ṱhahani; mahosi oṱhe a Arabia na mahosi oṱhe a tshakha dzo ṱanganaho dzi no dzula phangani; mahosi oṱhe a Zimiri na Elamu na Media; mahosi oṱhe a Devhula, kule na tsini nga muthihi nga muthihi – mivhuso yoṱhe i re shangoni. Musi avho vho no fhelela, na khosi ya Sheshakha i ḓo nwa-vho. “Vha vhudze u ri, ‘Yahavee Mulangazwoṱhe Mudzimu wa Israele u ri: Inwani, kambiwani ni ṱanze, ni we ni si tsha vuwa; ndi ḓo ni ḓisela pfumo.’ Hone arali vha hana u ṱanganedza itsho tshinwelo vha nwa, vha vhudze u ri, ‘Yahavee Mulangazwoṱhe u ri: No fanela u nwa! Vhonani, ndi tshi ḓisa khombo ndi thoma nga muḓi une wa vhidzwa nga dzina ḽanga, zwino ni vhona unga inwi ni ḓo litsha u rwiwa? A ni nga litshi u rwiwa, ndi khou vhidza pfumo uri ḽi runge vhoṱhe vhane vha dzula shangoni, u ralo Yahavee.’ “ ‘Zwino porofita mafhungo haya oṱhe u vha vhudze u ri, “ ‘Yahavee u ḓo vhomba e ṱaḓulu; u ḓo bvumisa ipfi ḽawe e ngindii, ngindii e fhethu hawe hukhethwa, a vhomba nga maanḓa a tshi tshenusa shango ḽawe. U ḓo ṱavha mukosi unga vhane vha fhonḓa nḓirivhe, vhoṱhe vha no dzula shangoni u ḓo lwa navho. Hu ḓo pfala mubvumo wa swika magumoni a ḽifhasi, Muṋe washu u ḓo sengisa dzitshakha; u ḓo haṱula vhathu vhoṱhe, vhavhi vha ḽiwa nga pfumo,’ ” u ralo Muṋe washu. Muṋe washu Mulangazwoṱhe u ri, “Vhonani! Hu ḓo ḓa khombo ya ṱanganya dzitshakha; hu khou vuwa ḓumbu ḽa maanḓa ḽi tshi bva magumoni a ḽifhasi.” Tshifhinga tshenetsho vho vhulawaho nga Muṋe washu vha ḓo ḓadza shango u bva vhusendekamisi u swika vhusendekamisi. A vha nga lilwi, a vha nga kuvhanganywi, a vha nga swiṱwi, vha ḓo nga mupfudze mavuni. Lilani ni tou ṱavha mukosi, inwi vhalisa vha dzitshakha, vhumbuluwani mavuni, inwi vharangaphanḓa vha maanḓa vha sambi ḽa nngu. Tshifhinga tshaṋu tsha u shidzwa tsho swika; ni ḓo wa na pwashekana na nga zwikengevheḓa zwa mvuvhelo yavhuḓi. Vhalisa a vha nga vhi na vhushavhelo, vhaendedzi vha maanḓa vha sambi ḽa nngu a vha nga vhi na hune vha ḓo shavhela hone. Ipfani mukosi wa vhalisa, ndi u honḓa ha vhaendedzi vha sambi ḽa nngu; Muṋe washu u khou tshinyadza pfulo yavho. Pfulo yavhuḓi yo lovha nga mbiti dza Muṋe washu dzi ofhisaho. U ḓo takuwa vhulaloni hawe unga ndau, shango ḽavho ḽa sala ḽi si na muthu, zwó vhangwa nga pfumo ḽi ofhisaho na nga mbiti dza Muṋe washu dzi ofhisaho. Musi hu tshi kha ḓi bva u thoma u vhusa Jehoyakimu ṅwana wa Josiasi khosi ya Juda, ho ḓa ipfi heḽi ḽi tshi bva ha Muṋe washu ḽa ri, “Yahavee u ri, ‘Ima muṱani wa nnḓu yanga u ambe na vhathu vhoṱhe vha miḓi ya Juda vhane vha ḓa vha tshi luvha nḓuni yanga. Vha vhudze zwoṱhe zwe nda ri u zwi ambe; u songo siedza na ipfi na ḽithihi. Khamusi vha ḓo thetshelesa, muṅwe na muṅwe a laṱa nḓila dzawe mmbi, Nṋe nda konou vha khathutshela nda si tsha vha ḓisela khombo dze nda vha ndi khou humbula u dzi ita nga mulandu wa vhuvhi vhune vha ita. Vha vhudze u ri: Yahavee u ri: Thetshelesani ndayo yanga ye nda ni vhetshela, ni i tevhedze, ni thetshelese maipfi a vhaḓinḓa vhanga vhaporofita vhane nda vha ruma ha inwi nda ḓi dovha, nangwe ni songo thetshelesa. Na sa thetshelesa, nnḓu hei ndi ḓo i ita zwe nda ita Shilo, muḓi houno wa tou vha tshiga tshine tshakha dzoṱhe dza ḽifhasi dza teketelana ngatsho.’ ” Vhotshifhe na vhaporofita na vhathu vhoṱhe vha pfa Jeremia a tshi amba maipfi ayo nḓuni ya Muṋe washu. Hone Jeremia a tshi tou fhedza u vhudza vhathu vhoṱhe zwoṱhe zwe Muṋe washu a mu vhudza uri a zwi ambe, vhotshifhe na vhaporofita na vhathu vhoṱhe vha mu fara vha ri, “U fanela u fa! Ndi mini u tshi porofita nga dzina ḽa Muṋe washu wa ri nnḓu ino i ḓo itwa zwe zwa itwa Shilo, muḓi uno u ḓo sala u matumba u si na muthu?” Vhathu vhoṱhe vha kuvhanganela Jeremia nḓuni ya Muṋe washu. Musi vhahulwane vha Juda vha tshi pfa ayo mafhungo, vha gonya vha tshi bva musanda vha livha nḓuni ya Muṋe washu vha dzula tshifhingoni tsha Khoro Ntswa ya nnḓu ya Muṋe washu. Ndi hone vhotshifhe na vhaporofita vha tshi amba na vhahulwane na vhathu vhoṱhe vha ri, “Hoyu munna o fanela u haṱulelwa lufu, o porofita uri muḓi hoyu u ḓo welwa nga khombo. No zwi pfa nga dzaṋu nḓevhe!” Ndi hone Jeremia a tshi amba na vhahulwane vhoṱhe na vhathu vhoṱhe a ri, “Muṋe washu o nthuma uri ndi ambe zwoṱhe zwe na zwi pfa ndi porofite khombo i no ḓo wela nnḓu hei na muḓi hoyu. Zwino-ha shandukani ni laṱe nḓila dzaṋu na zwiito zwaṋu, ni thetshelese Muṋe washu Mudzimu waṋu. Ndi hone Muṋe washu a tshi ḓo ni khathutshela a si tsha ni ḓisela khombo ye a ri i ḓo ni wela. A vha nṋe ndi zwanḓani zwaṋu; nnyiteni zwine na vhona zwi zwavhuḓi zwi zwone-zwone. Hone zwi ḓivheni uri na mmbulaha ni ḓo vha no ḓihwesa mulandu wa malofha a muthu a si na mulandu, na hwesa na muḓi hoyu na vhoṱhe vha dzulaho khawo, ngauri ngoho Muṋe washu o nthuma ha inwi uri ndi ambe maipfi haya oṱhe ni tshi zwi pfa.” Ndi hone vhahulwane na vhathu vhoṱhe vha tshi amba na vhotshifhe na vhaporofita vha ri, “Hoyu munna a songo haṱulelwa lufu! O amba na riṋe nga dzina ḽa Mudzimu Muṋe washu.” Vhaṅwe vha vhahulwane vha shango vha takuwa vha amba na tshivhidzo tshoṱhe tsha vhathu vha ri, “Mika wa Moreshethe o porofita misi ya Hiskia khosi ya Juda. O vhudza vhathu vhoṱhe vha Juda a ri, ‘Muṋe washu Mulangazwoṱhe u ri: “ ‘Tsioni hu ḓo liṅwa unga tsimu, Jerusalema hu ḓo sala hu thulwi ya matumba, muvhundu wa thembele u ḓo mela maṱaka.’ “Huno Hiskia khosi ya Juda kana muṅwe-vho kha ḽa Juda o vhuya a mu vhulaha haa? A thi ri Hiskia o vha a tshi ofha Muṋe washu a tshi ṱoḓa u mu takadza? Muṋe washu ho ngo vha khathutshela a si tsha vha ḓisela khombo ye a ri i ḓo vha wela naa? Ri ḓo ṱuwa ri tshi ḓihwesa khombo i ofhisaho nga u ita vhuvhi vhungafha!” Uria ṅwana wa Shemaya a no bva Kiriathi Jiarimu o vha e muṅwe munna we a porofita nga dzina ḽa Muṋe washu, o ḓi porofita zwi fanaho na zwenezwo zwa khombo ine ha pfi i ḓo wela muḓi hoyu na shango heḽi nga he Jeremia a amba. Musi Jehoyakimu na magota awe na vhahulwane vha tshi pfa maipfi ayo, khosi ya ṱoḓa u mu vhulaha. Huno Uria a ri u zwi pfa a shavhela Egipita nga nyofho. Khosi Jehoyakimu a ruma Elinathani ṅwana wa Akhiboro a ṱuwa na vhaṅwe vhanna vha ya Egipita. Vha dzhia Uria ngei Egipita vha mu isa ha khosi Jehoyakimu, ene a ita uri a vhulawe nga pfumo, tshitumbu tshawe tsha poswa fhethu ha zwalo zwa vhathu zwavho. Hone Jeremia o vha a tshi tsireledzwa nga Ahikamu ṅwana wa Shafani, zwenezwo ene a si kumedzwe vhathu uri vha mu vhulahe. Musi Tsedekia ṅwana wa Josiasi khosi ya Juda a tshi kha ḓi bva u thoma u vhusa, ipfi ḽa amba na Jeremia ḽi tshi bva ha Muṋe washu: Muṋe washu o mmbudza a ri, “Ḓivhaḓele dzhogo u i itele pfuṋelo dza nnzwa u i vhee mutsingani wau. Zwenezwo u rume vhaḓinḓa vho ḓaho Jerusalema ha Tsedekia khosi ya Juda vha swikise mafhungo ha mahosi a Edomo na Muaba na Amoni na Tiro na Sidoni. Vha vhudze vhaṋe vhavho uri, ‘Yahavee Mulangazwoṱhe Mudzimu wa Israele u ri: Vhudzani vhaṋe vhaṋu ni ri: Ndi Nṋe ndo vhumbaho ḽifhasi na vhathu vhaḽo na phukha dzi re khaḽo nga maanḓa anga mahulu na nga tshanḓa tshó angalala; ndi ḽi ṋea ane nda funa. Zwino mashango aṋu oṱhe ndi ḓo a ṋea gota ḽanga Nebukhadnetsara khosi ya Babele; ndi ḓo ita uri a vhuse na phukha dza ḓaka. Tshakha dzoṱhe dzi ḓo shumela ene na ṅwana wawe na muḓuhulu wawe ha vhuya ha swika tshifhinga tshine shango ḽawe ḽa phusukanywa; ndi hone na ene a tshi vho ḓo vhuswa nga tshakha nnzhi na mahosi mahulwane. “ ‘Huno arali luṅwe lushaka kana muṅwe muvhuso wa sa shumela Nebukhadnetsara khosi ya Babele, lwa sa tenda u ṋekedza mutsinga uri a lu vhee dzhogo, lwonolwo lushaka ndi ḓo lu vhulaha nga pfumo na nḓala na dwadze ndi vhuye ndi lu lozwe tshoṱhe nga tshanḓa tshawe. Zwenezwo ni songo thetshelesa vhaporofita vhaṋu na mingome yaṋu na vhaṱalutshedzi vha miloro na vha no vhidza mimuya ya vho faho na ṅanga dzaṋu vhane vha ni vhudza vha ri: Ni nga si shumele khosi ya Babele. Vha ni porofitela mazwifhi ane a ḓo ita uri ni thubelwe kule na mashango aṋu; ndi ḓo ni thatha na lovha. Hone lushaka lune lwa ṋekedza mutsinga lwa vhewa dzhogo ya khosi ya Babele lwa mu shumela, lwonolwo lushaka ndi ḓo lu litsha lwa sala shangoni ḽalwo lwa lima masimu lwa dzula hone. Ho amba Nṋe Yahavee.’ ” Na Tsedekia khosi ya Juda ndo mu fha ndaela yeneyo. Ndo ri, “Ṋekedzani mitsinga yaṋu ni vhewe dzhogo ya khosi ya Babele; shumelani ene na vhathu vhawe, ndi hone ni tshi ḓo tshila. Iwe na vhathu vhau ni felani nga pfumo na nḓala na dwadze zwe Muṋe washu a ri zwi ḓo wela lushaka lune lwa sa ḓo shumela khosi ya Babele? Ni songo thetshelesa maipfi a vhaporofita vhane vha ni vhudza vha ri, ‘A ni nga vhuyi na shumela khosi ya Babele’; vha khou ni porofitela mazwifhi. Muṋe washu u ri, ‘A tho ngo vha ruma. Vha khou porofita mazwifhi nga dzina ḽanga. Na vha thetshelesa ndi ḓo ni thatha na lovha, khathihi na vhaporofita vhane vha khou ni porofitela.’ ” Ndi hone ndi tshi vhudza na vhotshifhe na vhathu vhoṱhe nda ri, “Muṋe washu u ri, ‘Ni songo thetshelesa vhaporofita vhaṋu vhane vha ri: Hu si kale lupfumo lwa nnḓu ya Muṋe washu lu ḓo humiswa lu tshi bva Babele. Vha khou ni porofitela mazwifhi. Ni songo vha thetshelesa. Inwi shumelani khosi ya Babele, ndi hone ni tshi ḓo tshila. Zwi farisani muḓi uyu u tshi ḓo sala u matumba? Arali nangoho vhe vhaporofita, arali vhe na ipfi ḽa Muṋe washu, nga vha humbele Muṋe washu Mulangazwoṱhe uri thundu dzo salaho nḓuni ya Muṋe wa zwoṱhe na yo salaho pfamoni ya khosi ya Juda a re Jerusalema i si hwalwe-vho ya iswa Babele. Muṋe washu u ri thikho na sambelo ḽihulu na zwigoloi na dziṅwe thundu dza thembeleni ni tshee nadzo fhano muḓini. Nebukhadnetsara khosi ya Babele ho ngo ṱuwa nadzo zwiḽa a tshi kumba Jehoyakhini ṅwana wa Jehoyakimu khosi ya Juda a tshi bva Jerusalema a mu isa vhuthubwani Babele, e na vhahulwane vhoṱhe vha Juda na Jerusalema.’ Hone zwino Muṋe washu Mulangazwoṱhe Mudzimu wa Israele a tshi amba nga zwithu zwo salaho nḓuni ya Muṋe washu na pfamoni ya khosi ya Juda na muḓini wa Jerusalema, u ri, ‘Na zwone zwi ḓo hwalwa zwa iswa Babele zwa dzula hone u swika ḓuvha ḽine nda ḓo zwi tevhelela. Ndi hone ndi tshi ḓo zwi dzhia nda zwi vhuedzedza hafhano fhethu. Ho amba Nṋe Yahavee.’ ” Nga ṅwaha wonoyo, Tsedekia khosi ya Juda a tshi kha ḓi bva u thoma u vhusa, nga ṅwedzi wa vhuṱanu wa ṅwaha wa vhuṋa, muporofita Hanania ṅwana wa Asuru, we a vha a tshi bva Gibioni, a nngwana ndi nḓuni ya Muṋe washu hu na vhotshifhe na vhathu vhoṱhe, a amba na nṋe a ri, “Muṋe washu Mulangazwoṱhe Mudzimu wa Israele u ri, ‘Ndi ḓo vunḓa dzhogo ya khosi ya Babele. Hu sa athu fhela miṅwaha mivhili ndi ḓo humisa thundu dza nnḓu ya Muṋe washu nda dzi ḓisa hafhano, hedziḽa dze Nebukhadnetsara khosi ya Babele a dzi hwala hafhano a dzi isa Babele. Na khosi ya Juda, Jehoyakhini ṅwana wa Jehoyakimu ndi ḓo mu vhuedzedza hafhano, na mathubwa oṱhe a bvaho Juda e a hwalwa a iswa Babele; ndi ḓo vunḓa dzhogo ya khosi ya Babele. Ho amba Nṋe Yahavee.’ ” Ndi hone muporofita Jeremia a tshi fhindula muporofita Hanania a tshi pfiwa nga vhotshifhe na vhathu vhoṱhe vhe vha vha vho ima ngomu nḓuni ya Muṋe washu. A ri, “Amen! Ngavhe Muṋe washu a tshi ita nga u ralo! Ngavhe Muṋe washu a tshi khunyeledza maipfi e na a porofita! Ngavhe a tshi dzhia thundu ya nnḓu ya Muṋe washu ngei Babele a i vhuedzedze fhano khathihi na mathubwa oṱhe. Huno thetshelesani zwine nda ḓo amba inwi na vhathu vhoṱhe ni tshi zwi pfa, ndi ri: Vhaporofita vhe vha ri ranga phanḓa nṋe na inwi, tsha kale-kale vho ḓi porofita a nndwa na khombo na dwadze zwe zwa pfi zwi ḓo wela mashango manzhi na mivhuso mihulu. Hone muporofita ane a porofita uri hu ḓo vha na mulalo, u ḓo pfi nangoho o ruṅwa nga Muṋe washu arali zwe a ḓivhadza zwa itea.” Ndi hone muporofita Hanania a tshi rula dzhogo i re mutsingani wa muporofita Jeremia a i vunḓekanya, a amba a tshi pfiwa nga vhathu vhoṱhe a ri, “Muṋe washu u ri, ‘Ndi ḓo vunḓekanya dzhogo ya Nebukhadnetsara khosi ya Babele nga u ralo, nda i rula mutsingani wa tshakha dzoṱhe hu sa athu fhela miṅwaha mivhili.’ ” Ndi hone muporofita Jeremia a tshi ḓiṱutshela. Musi muporofita Hanania a tshi kha ḓi bva u vunḓa dzhogo ye a i rula mutsingani wa muporofita Jeremia, ipfi ḽa Muṋe washu ḽa ḓa ha Jeremia ḽa ri, “Iyo vhudza Hanania u ri, ‘Yahavee u ri: Wo vunḓa dzhogo ya thanda, vhudzuloni hayo u ḓo wana dzhogo ya tsimbi. Nṋe Yahavee Mulangazwoṱhe Mudzimu wa Israele ndi ri: Tshakha dzoṱhe hedzi ndi ḓo dzi hwesa dzhogo ya tsimbi mitsingani nda dzi ita phuli dza Nebukhadnetsara khosi ya Babele, dzi ḓo mu shumela. Ndi ḓo ita uri a vhuse na dzone phukha dza ḓaka!’ ” Ndi hone muporofita Jeremia a tshi ya a vhudza muporofita Hanania a ri, “Inwi Hanania thetshelesani! A no ngo rumiwa nga Muṋe washu, nangwe zwo ralo no ita uri lushaka holu lu fulufhele mazwifhi. Zwenezwo, Muṋe washu u ri, ‘Ndi ḓo ṱuwa ndi tshi u sudzulusa shangoni. Ṋaṅwaha u ḓo fa, nge wa funzedza vhathu u shandukela Nṋe Yahavee.’ ” Nga ṅwedzi wa vhuṱanu na vhuvhili wa ṅwaha wonoyo, muporofita Hanania a mbo ḓi fa. Ngolu luṅwalo lwe Jeremia a lu ṅwala e Jerusalema a tshi ṅwalela vhahulwane vhe vha vha vhe mathubwa-vho, na vhotshifhe na vhaporofita na vhathu vhaṅwe vhoṱhe vhe Nebukhadnetsara a vha hwala vha tshi bva Jerusalema a vha isa vhuthubwani Babele. (Khosi Jehoyakhini na mme awe na vhahulwane vha khoro na vharangaphanḓa vha Juda na Jerusalema, na vhatsila na vhafhaṱi vho vha vho no pfuluswa Jerusalema vha iswa vhuthubwani.) Luṅwalo ulwo o lu ṋea Elasa ṅwana wa Shafani e na Gemaria ṅwana wa Hilikia, musi Tsedekia khosi ya Juda a tshi vha ruma ha khosi Nebukhadnetsara e Babele. Lwo ri: “Muṋe washu Mulangazwoṱhe Mudzimu wa Israele u amba na vhoṱhe vhe a vha hwala Jerusalema a vha isa vhuthubwani Babele, u ri, ‘Fhaṱani dzinnḓu ni dzule; limani masimu ni ḽe zwine na vhibvisa khao. Vhingani ni bebe vhana; vhana vhaṋu vha vhatuka vha ṱoḓeleni vhasidzana, vha vhasidzana ni vha dzekise, uri na vhone vha bebe vhana. Andani henefho, ni songo fhungudzea. Ni shumele uri muḓi we nda ni hwala nda ni isa khawo u vhe na mulalo zwi u nakele. Nthabeleni uri ndi u tonde, ngauri zwa u nakela, na inwi zwi ḓo ni nakela.’ Ee, Muṋe washu Mulangazwoṱhe Mudzimu wa Israele u ri, ‘Ni songo tenda u fhurwa nga vhaporofita na vhabvumbi vhane na dzula navho. Ni songo thetshelesa miloro ine na vha ṱuṱuwedza uri vha i lore; vha khou ni porofitela mazwifhi nga dzina ḽanga. A tho ngo vha ruma. Ho amba Nṋe Yahavee.’ “Muṋe washu u ri, ‘Hu ḓo ri ho no fhela miṅwaha ya 70 ni Babele, nda ḓa nda khunyeledza ḽivhuya ḽe nda ni fulufhedzisa nda ri ndi ḓo ni vhuedzedza hafhano fhethu. Zwe nda ni dzudzanyela ndi a zwi ḓivha, ndo dzudzanya uri zwi ni nakele, hu si uri ndi ni huvhadze, ndo ni dzudzanyela zwi no ḓo ni ṋea fulufhelo, na nga tshifhinga tshi ḓaho na ḓi wanala ni hone. Ndi hone ni tshi ḓo mmbidzelela na ḓa na nthabela, Nṋe nda ni thetshelesa. Ni ḓo nṱoda na nngwana, ngauri ni ḓo nṱoḓa nga mbilu yoṱhe. Ni ḓo nngwana, nda ni bvisa vhupulini nda ni vhuisa. Ndi ḓo ni bvisa kha tshakha dzoṱhe na fhethu hoṱhe he nda vha ndo ni thathela hone, nda ni kuvhanganya nda ni humisela fhethu he nda ni hwala hone ndi tshi ni isa vhuthubwani.’ “Ni nga ḓi ri, ‘Muṋe washu o ri vusela vhaporofita ri Babele.’ Hone Muṋe washu a tshi amba nga khosi yo dzulaho kha khuluṋoni ya Dafita na vhathu vhoṱhe vho salaho muḓini hoyu, vhathu vha haṋu vha songo yaho na inwi vhuthubwani – ee, Muṋe washu Mulangazwoṱhe u ri, ‘Ndi ḓo vha ḓisela pfumo na nḓala na dwadze, nda vha ita unga mahuyu o sinaho o tshinyalaho lune a sa tsha ḽea. Ndi ḓo vha pandamedza nga pfumo na nḓala na dwadze nda ita uri mivhuso yoṱhe ya shango i tshenuwe i tshi vhona zwe nda vha ita, vha vha ṱano ḽa u teketelwa na zwi ofhisaho, na u nyadziwa na u shona vhukati ha tshakha dzoṱhe hune nda ḓo vha balanganyela hone. Zwi ḓo ralo nge vha si thetshelese maipfi anga, maipfi e nda a swikisa khavho nga vhaḓinḓa vhanga vhaporofita nda ḓi dovha.’ ” U ralo Muṋe washu. “Zwenezwo inwi mathubwa noṱhe vhe Muṋe washu a ni pfulusa Jerusalema a ni isa Babele, ipfani ipfi ḽa Muṋe washu. Muṋe washu Mulangazwoṱhe Mudzimu wa Israele a tshi amba nga Ahabu ṅwana wa Kolaya na nga Tsedekia ṅwana wa Maaseya vhane vha khou ni porofitela mazwifhi nga dzina ḽawe u ri, ‘Ndi ḓo vha kumedza Nebukhadnetsara khosi ya Babele, a vha vhulaha ni tshi zwi vhona. Mathubwa oṱhe a no bva Juda a re Babele vha tshi teketela muthu vha ḓo mu teketela nga madzina avho vha ri: Ngavhe Yahavee a tshi u ita zwe a ita Tsedekia na Ahabu, vhe khosi ya Babele ya vha fhisa nga mulilo. Ndi uri vho ita zwi shonisaho kha ḽa Israele; vho ita vhupombwe na vhasadzi vha vhaṅwe, vha dovha vha zwifha nga dzina ḽanga, vha amba zwe nda si vha vhudze. Nṋe ndi a zwi ḓivha, ndi ṱhanzi yazwo.’ U ralo Muṋe washu.” Muṋe washu o ri ndi vhudze Shemaya wa Nehelamu ndi ri, “Yahavee Mulangazwoṱhe Mudzimu wa Israele u ri, ‘Wo ṅwalela vhathu vhoṱhe vha Jerusalema maṅwalo nga dzina ḽau, wa ṅwalela na Tsefania ṅwana wa Maaseya tshifhe, wa ṅwalela na vhotshifhe vhoṱhe, wa ri: Yahavee o nanga iwe uri u vhe tshifhe vhudzuloni ha Jehoyada, uri u lange nnḓu ya Muṋe washu; zwo u fanelaho ndi uri u ite uri ane a ḓipengisa a ḓiita muporofita u mu pate nga matanda u mu vhofhe mukulo nga tsimbi. Zwino ndi mini u songo kaidza Jeremia a no bva Anathotho, ane a ḓiita muporofita vhukati haṋu? O ruma muthu ri ngeno Babele a ḓa a ri vhudza a ri: Zwi ḓo ita tshifhinga tshilapfu. Zwenezwo fhaṱani dzinnḓu ni ḓidzulele, limani masimu ni ḽe zwine a vhibvisa.’ ” Tshifhe Tsefania a vhalela muporofita Jeremia ulwo luṅwalo. Ndi hone ipfi ḽa Muṋe washu ḽi tshi ḓa ha Jeremia ḽa ri, “Ḓivhadza mathubwa oṱhe mafhungo haya u ri, ‘Yahavee a tshi amba nga Shemaya wa Nehelamu u ri: Nge Shemaya a ni porofitela mazwifhi, nangwe ndi songo mu ruma, a ita uri ni ḓitike nga mazwifhi, Yahavee u ri: Ngoho ndi ḓo rwa Shemaya wa Nehelamu na vhana vhawe. Vhathu vha hawe a hu tsha ḓo sala na muthihi, na zwivhuya zwine nda ḓo itela vhathu vhanga ha nga zwi vhoni, nge a ṱuṱuwedza vhathu uri vha ntshandukele. Ho amba Nṋe Yahavee.’ ” Muṋe washu o amba na Jeremia a ri, “Yahavee Mudzimu wa Israele u ri, ‘Zwoṱhe zwe nda u vhudza zwi ṅwale buguni. Hu khou sendela maḓuvha ane nda ḓo bvisa vhathu vhanga Israele na Juda vhuthubwani nda vha vhuedzedza shangoni ḽe nda ḽi ṋea vhokhotsi avho uri ḽi vhe ḽavho. Ho amba Nṋe Yahavee.’ ” Khea mafhungo e Muṋe washu a vhudza vhathu vha Israele na Juda: Muṋe washu u ri, “Ndo pfa mukosi wa vha ofhaho, mukosi wa nyofho u si wa mulalo. Zwino edzonu elekanya! Muthu wa munna a nga vhofholowa a beba ṅwana naa? Zwino khezwi ndi tshi vhona munna muṅwe na muṅwe o farelela tshiḽelo unga musadzi a tshi khou pfa vhuṱungu a tshi ṱoḓou vhofholowa? Khezwi muṅwe na muṅwe o tswukuluwa lwa u fa? Ḓuvha iḽo ḽi ḓo ofhisa hani! A hu tsha ḓo vha na ḽi no fana naḽo. Ndi tshifhinga tshine Jakopo a ḓo welwa nga khombo. Hone u ḓo ponyokiswa khazwo.” Muṋe washu Mulangazwoṱhe u ri, “Ḓuvha ḽeneḽo ndi ḓo vunḓa dzhogo i re mitsingani yavho, nda ṱhukhula mbofho dzo vha vhofhaho; a vha tsha ḓo itwa phuli nga vhatsinda. Tshavho hu ḓo vha u shumela Nṋe Yahavee Mudzimu wavho na Dafita khosi yavho ane nda ḓo vha vhumbela. “Iwe Jakopo mulanda wanga, u songo ofha tshithu; Israele, u songo hanganea. Ndi ḓo u lamulela nda u bvisa shangoni ḽa kule, nda bvisa vhaḓuhulu vhau shangoni ḽe vha thubelwa khaḽo. Jakopo u ḓo dovha a vha na mulalo a pfa a si tsha ofha tshithu, shango ḽi ḓo lala, a hu na a no ḓo mu ofhisa. Ndi na iwe, ndi ḓo u tshidza. Naho tshakha dze nda ni balanganyela khadzo ndi tshi ḓo dzi lozwa tshoṱhe, iwe ndi nga si u lozwe tshoṱhe. Ndi ḓo u laya nga khaṱhulo mbuya, a thi nga u litshi u tshi bva ú songo wana ṱhamu. Ho amba Nṋe Yahavee.” Muṋe washu a tshi amba na vhathu vhawe u ri, “Mbonzhe dzau a dzi lafhei, fuvhalo ḽau a ḽi fhodzei. A hu na ane a u imelela khoroni; a hu na mushonga une wa nga fhodza mbonzhe dzau, a u lafhei. Vhafunwa vhau vhoṱhe vho u hangwa; a vha u londi. Ndo u dia zwa nga wo diwa nga swina, ndo u pfisa vhuṱungu zwa nga u khou vhu pfiswa nga wa tshiṱuhu, ndi nge milandu yau ya hula na vhutshinyi hau ha anda. Ndi mini u tshi lilela mbonzhe dzau, mafuvhalo a sa lafhei? Ndo u ita zwithu hezwo nge milandu yau ya hula, vhutshinyi hau ha anda. Hone vhoṱhe vhane vha u mila vha ḓo milwa, maswina au oṱhe a ḓo iswa vhuthubwani. Vhane vha u ṱangula vha ḓo ṱangulwa-vho vhoṱhe vhane vha u kandeledza vha ḓo kandeledzwa-vho. Ndi ḓo dovha nda u fhodza nda lafha mbonzhe dzau, ngauri u pfi Mulaṱwa, Tsioni i sa londwi nga muthu.” Muṋe washu u ri, “Ndi ḓo humisela vhaḓuhulu vha Jakopo shangoni ḽavho, nda khathutshela muṱa muṅwe na muṅwe. Muḓi u ḓo dovha wa vuswa shubini ḽawo, na pfamo ya dovha ya ima fhethu hayo ho teaho. Henefho hu ḓo pfala nyimbo dza ndivhuho, ha dovha ha pfala na vhathu vha tshi sea. Ndi ḓo vha andisa, a vha nga fhungudzei; ndi ḓo ita uri vhathu vha vha hulise, a vha nga nyadzwi. Vhana vhavho vha ḓo nga vha maḓuvha a kale, nda dovha nda vha imisa vho khwaṱha, vhoṱhe vhane vha vha kandeledza ndi ḓo vha laṱisa. Vha ḓo vha na murangaphanḓa a re muṅwe wavho; muvhusi wavho u ḓo bva khavho. Ndi ḓo mu ḓisa tsini a sendela tsini hanga, ngauri ndi nnyi ane a nga luma mbilu a ntsendela nga eṱhe? Zwenezwo ni ḓo vha vhathu vhanga, Nṋe nda vha Mudzimu waṋu.” Vhonani, ḓumbu ḽa Muṋe washu ḽi ḓo tita nga mbiti, ṱhoho dza vhavhi dzi ḓo vhudzulwa nga muya u ofhisaho wó sinyuwa. Mbiti dza Muṋe washu dzi ofhisaho dzi nga si hume a vhuye a khunyeledze zwe a humbula. Hezwi zwithu vhathu vhawe vha ḓo zwi ṱalukanya ngavhuya. Muṋe washu u ri, “Misi yeneyo ndi ḓo vha Mudzimu wa matsinde oṱhe a Israele, vhone vha vha vhathu vhanga.” “Vhathu vhane vha ponyoka pfumo vha ḓo khathutshelwa phangani; ndi ḓo ḓa nda awedza Vhaisraele.” Muṋe washu o ḓisumbedza nṋe a tshi bva kule a ri, “Ndo ḓi ni funa nga lufuno lwa lini na lini, lu sa fheli, lu no dzula lu hone. Ndi ḓo dovha nda ni fhaṱa, miḓi yau ya dovha ya fhaṱwa iwe musidzana Israele. U ḓo dovha wa dzhia murumba wau wa tshina wo takala. Ni ḓo dovha na lima masimu a minḓirivhe mivhunduni ya Samaria; vhalimi vhe vha i lima vha ḓo ḓiphiṋa nga mitshelo yayo. Hu ḓo vha na musi une vhalindi vha ḓo huwelelana vhe mivhunduni ya Efraimi vha ri, ‘Iḓani ri gonye Tsioni ha Mudzimu Muṋe washu.’ ” Muṋe washu u ri, “Imbelani Jakopo nga dakalo, pembelelani lushaka lu fhiraho dzoṱhe. Thendo dzaṋu nga dzi pfale, ni ri, ‘Yahavee o tshidza vhathu vhawe, vhone Vhaisraele vho salaho.’ Vhonani, ndi ḓo vha vhuisa shangoni ḽa devhula, nda vha kuvhanganya vha tshi bva magumoni a ḽifhasi. Khavho hu ḓo vha hu na mabofu na zwihole, vhasadzi vho vhifhaho muvhilini na vhane vha ṱoḓou vhofholowa; vha ḓo vhuya vhe gogo ḽihulu. Vha ḓo vhuya vha tshi lila; ndi ḓo vha vhuisa vha tshi vho tou nnduvhelela. Ndi ḓo vha endedza tsini ha milambwana ya maḓi, nḓilani yo linganelaho hune vha sa ḓo khukhulwa, ngauri Nṋe ndi khotsi a Israele, Efraimi ndi tanzhe ḽanga.” Muṋe washu u ri, “Inwi dzitshakha nthetsheleseni, ḓivhadzani ipfi ḽanga mashangoni a seli ha lwanzhe ni ri, ‘Onoyo we a balanganya Vhaisraele u ḓo dovha a vha kuvhanganya, a vha lisa unga mulisa a tshi lisa sambi ḽa nngu.’ Muṋe washu u ḓo vhofholola vhaḓuhulu vha Jakopo, a vha tshidza zwanḓani zwa vhane vha vha kunda nga maanḓa. Vha ḓo ḓa vha fhululedza vhe muṱumbani wa Tsioni, zwifhaṱuwo zwó tsha nga zwivhuya zwine Muṋe washu a ḓo vha itela – goroi ntswa na waini ntswa na mapfura na nngu na kholomo. Vha ḓo nga muṱanga, a vha tsha ḓo ṋoka. Ndi hone vhasidzana vha tshi ḓo takala, vha tou tshina, vhaṱhannga na vhakalaha vha pembela. Tshililo tshavho ndi ḓo tshi shandula dakalo; ndi ḓo vha rudza mbilu vha takala, vha si tsha ṱungufhala. Vhotshifhe ndi ḓo vha fusha nga mapfura, vhathu vhanga vha ḓo fura vhuthu hanga. Ho amba Nṋe Yahavee.” Muṋe washu u ri, “Rama hu pfala mukosi, ndi mukosi wa tshililo tshi ṱungufhadzaho. Ndi Rahele a no khou lilela vhana vhawe; ha tsha tenda u fhumudzwa, vhana vhawe a vha tsheeho!” Muṋe washu u ri, “Fhumula, u songo tsha lila, fhuluṱa miṱodzi, u ḓo pfufhelwa mushumo we wa itela vhana vhau, vha ḓo vhuya shangoni ḽa swina. Lavhelela zwivhuya zwa matshelo, vhana vhau vha ḓo vhuya hayani. Ho amba Nṋe Yahavee.” “Ndo pfa tshililo tsha Efraimi a tshi ri, ‘Wo nngudisa u ḓivha dzhogo unga ṋamana i sa athu guda, na zwino ndo guda. Nthembulusele ha Iwe, ndi hone ndi tshi ḓo rembuluwa; ngauri Iwe Muṋe washu u Mudzimu wanga. Ndo ri u pambuwa nḓilani, nda ḓisola; wa ri u nndaṱisa nda ṱunya mavhudzi nga u ṱungufhala. Ndo pfa ndo shona ndi tshi nyadzea, ndi tshi humbula zwe nda tshinya ndi tshee muswa.’ “Khezwi Efraimi a tshi nga ṅwana wanga ane nda mu funa. Khezwi a tshi nga u takadza mbilu yanga! Ndi tshi mu amba a thi tsha kona u mu hangwa. Mbilu yanga yo mu ṱuvha hani; vhukuma ndi ḓo mu khathutshela.” “Vhea zwiga zwa gondo, ṱoka thanda dza tsumbavhuyo. Sedza gondo ḽine wa fanela u ḽi fara. Dovha u wane nḓila ye wa ṱuwa ngayo. Vhuya Israele, musidzana wanga, humela miḓini yau. Iwe ṅwana a sa fulufhedzei, u ḓo tendeleka u swika lini? Yahavee u ḓo sika tshithu tshiswa fhano fhasi, musadzi u vho ḓo tsireledza munna.” Muṋe washu Mulangazwoṱhe Mudzimu wa Israele u ri, “Musi ndi tshi vha vhuisa vhuthubwani, vhathu vha re shangoni ḽa Juda na miḓini yaḽo vha ḓo dovha vha ri, ‘Iwe vhudzulo ha vhuvhuya, iwe thavha khethwa, ngavhe Muṋe washu a tshi u shudufhadza.’ Vhathu vha ḓo dzula vhoṱhe kha ḽa Juda na miḓini yaḽo yoṱhe – vhalimi na vhane vha enda vha tshi fulisa maṱambi avho a dzinngu. Ndi ḓo netulusa vho netaho, vho ṋokaho nga nḓala nda vha fusha. Ndi hone vhathu vha tshi ḓo ri, ‘Kha ndi fhaṱuwe ndi zwi vhone, naho khofhe dzo nnḓifhela.’ ” Muṋe washu u ri, “Hu khou ḓa maḓuvha ane nda ḓo ḓadza shango ḽa Israele na ḽa Juda nga vhathu na zwifuwo, vha nga vho tou zwaliwa. Vhunga ndo vha ndo tou fungelela u vha tupula na u vha pwashekanya na u vha thutha na u vha lozwa na u vha ḓisela khombo, zwino ndi vho ḓo fungelela u vha fhaṱa na u vha ṱavha. “Misi yeneyo vhathu a vha tsha ḓo ri, ‘Vhokhotsi vho ḽa nḓirivhe dza magaga, hadzila ya fara vhana.’ “Muṅwe na muṅwe u vho ḓo tou fela vhuvhi hawe; ane a vhuya a ḽa nḓirivhe dza magaga, hadzila ḽi ḓo fara maṋo awe.” Muṋe washu u ri, “Hu khou ḓa musi une nda ḓo vhofha mulanga muswa na vhathu vha nnḓu ya Israele na vha nnḓu ya Juda. A u nga ḓo vha mulanga u no nga uḽa we nda vhofha na vhomakhulukuku wavho zwiḽa ndi tshi vha fara nga tshanḓa nda vha pfulusa Egipita; vho tshinya mulanga wanga uḽa naho ndo vha ndo khwaṱhisa unga munna o vhinga musadzi. Mulanga une nda ḓo vhofha na nnḓu ya Israele hó no fhela tshifhinga hetsho, ndi hoyu: “Ndi ḓo vhea milayo yanga mihumbuloni yavho nda tou i ṅwala mbiluni dzavho. Nṋe ndi ḓo vha Mudzimu wavho, vhone vha vha vhathu vhanga. A hu tsha ḓo vha na a no ḓo funza muṅwe kana murathu wawe a ri, ‘Ḓivha Muṋe washu!’; vhoṱhe vha vho ḓo nnḓivha, u thoma nga muṱuku u swika nga muhulwane. Ndi uri ndi ḓo vha hangwela vhutshinyi havho nda si tsha vhu elelwa. Ho amba Nṋe Yahavee.” Muṋe washu o vhea ḓuvha uri ḽi vhonetshele masiari, o vhudza ṅwedzi na ṋaledzi uri zwi penye vhusiku; u ritha lwanzhe uri magabelo alwo a unge – u pfi Muṋe washu Mulangazwoṱhe, u ri, “Arali milayo heyo ya ḓuvha na ṋaledzi i tshi ḓo thuthwa nda si tsha zwi vhona, ndi hone ndi sa tsha ḓo vhona vhaḓuhulu vha Israele vhe lushaka. Arali lutombo hangei nṱha lwa kona u eliwa, muteo wa ḽifhasi ngei fhasi wa tandulwa, ndi hone na Nṋe ndi tshi nga landula vhaḓuhulu vha Israele nga mulandu wa zwoṱhe zwe vha ita.” Ho amba Muṋe washu. Muṋe washu u ri, “Hu khou ḓa maḓuvha ane nda ḓo ḓivusela muḓi hoyu wa Jerusalema, u bva Thawarani ya Hananele u swika Khoroni ya Khuḓani. Mukano u ḓo thoma henefho wa swika tshivhangani tsha Garebe wa livha Gua. Govha ḽoṱhe hune ha laṱwa vhafu na milora, na zwalo zwoṱhe u swika Govha ḽa Kidroni nga vhubvaḓuvha u swika nga khuḓa ya Khoro ya Bere, hu ḓo vha hukhethwa ha Yahavee. Muḓi a u tsha ḓo phusulwa, a u tsha ḓo lozwiwa.” Ngeḽi fhungo ḽe ḽa ḓa ha Jeremia ḽi tshi bva ha Muṋe washu nga ṅwaha wa fumi wa musi khosi Tsedekia a tshi vhusa ḽa Juda, ú wa 18 wa muvhuso wa Nebukhadnetsara. Zwenezwo mmbi ya khosi ya Babele yo vha i tshi khou govhela Jerusalema, muporofita Jeremia ó valelwa muṱani wa vhalindi vha pfamo ya musanda. Tsedekia khosi ya Juda o vha o mu valela henefho, a tshi ri, “Ndi mini ni tshi porofita nga u ralo? Ni ri, ‘Muṋe washu u ri: Muḓi uyu ndi ḓo ṱuwa ndi tshi u kumedza khosi ya Babele ya u thuba. Tsedekia khosi ya Juda a nga si ponyoke Vhakhaladia a shavha, tshawe hu ḓo tou vha u kumedzwa khosi ya Babele, a amba nae vho livhana zwifhaṱuwo, a mu vhona nga awe maṱo. U ḓo hwala Tsedekia a mu isa Babele, a dzula hone ndi vhuye ndi ite zwine nda funa u mu ita. Nangwe a lwa na Vhakhaladia a nga si vha kunde. Ho amba Nṋe Yahavee.’ ” Nga hetsho tshifhinga Jeremia a ri, “Ipfi ḽa Muṋe washu ḽo ḓa ha nṋe ḽa ri, ‘Hanamele ṅwana wa malume au Shalumu u ḓo ḓa ha iwe a ri: Rengani tsimu yanga i re Anathotho, vhunga inwi ni shaka ḽa tsini, zwo fanela uri inwi ni i rengulule.’ “Nangoho muzwala wanga Hanamele a ḓa ha nṋe henefho muṱani wa pfamo ya musanda nga he Muṋe washu a dzula o amba, a ri, ‘Rengani tsimu yanga i re Anathotho shangoni ḽa Benyamini; vhunga zwo ni fanela uri i vhe yaṋu, i rengululeni.’ Nṋe nda zwi ḓivha uri ipfi iḽo ndi ḽa Muṋe washu; ndi hone ndi tshi rengulula iyo tsimu ya muzwala wanga Hanamele i re Anathotho, nda mu kalela tshelede i no ita mangwende a 17 a siliva. Nda saina luṅwalo lwa pfano nda vhea luswayo, nda ṱoḓa ṱhanzi, nda kala iyo siliva tshikaloni. Nda dzhia luṅwalo lwa vhuṱanzi ha u ri ndo renga – luṅwalo lwo swaiwaho lu re na pfano na nzudzanyo, na luṅwe lu si na luswayo – nda lu ṋea Barukhu ṅwana wa Neria, ṅwana wa Maaseya, hu na muzwala wanga Hanamele na ṱhanzi dzo sainaho luṅwalo lwa pfano, na Majuda vhoṱhe vha re muṱani wa vhalindi vha pfamo ya musanda vha tshi zwi vhona, nda laya Barukhu vha tshi zwi pfa nda ri, ‘Muṋe washu Mulangazwoṱhe Mudzimu wa Israele u ri: Dzhia maṅwalo haya vhuvhili hao, lwo swaiwaho na lu songo swaiwaho, a pfano na a thengiso, u a longe mvuvheloni ya vumba uri a si ṱavhanye u ṱahala. Muṋe washu Mulangazwoṱhe Mudzimu wa Israele u ri: Hu ḓo dovha ha rengwa nnḓu na masimu na zwikovha zwa minḓirivhe shangoni heḽino.’ “Musi ndo no ṋea Barukhu ṅwana wa Neria ulwo luṅwalo lwa vhuṱanzi, nda rabela Muṋe washu nda ri: Muṋe washu Muṋe wa zwoṱhe, wo vhumba ḽiṱaḓulu na ḽifhasi nga maanḓa au mahulu na nga tshanḓa tshau tshó angalala. A hu na tshine wa kundwa u tshi ita. Vhathu vhane wa vha funa ndi zwigidi na zwigidi, hone wa rwa vhana u tshi vha rwela vhutshinyi ha vhokhotsi avho. Iwe u Mudzimu wa maanḓa a sa kondadzei, u pfi Muṋe washu Mulangazwoṱhe. Nzudzanyo dzau dzo hula hani, mishumo yau a i konadzei. Maṱo au a vhona nḓila dzoṱhe dza vhathu; u pfufha muṅwe na muṅwe u tshi tevhedza kutshilele kwawe nga he zwa tea mishumo yawe. Wo ita zwiga zwa maḓembe na zwimangadzo shangoni ḽa Egipita, na ṋamusi u kha ḓi zwi ita kha ḽa Israele na kha vhathu vhoṱhe, wa vha na bvumo, na ṋamusi. Wo pfulusa vhathu vhau Israele wa vha bvisa Egipita nga zwiga na zwimangadzo nga tshanḓa tshau tsha maanḓa wó tshi angaladza nga maanḓa a ofhisaho. Wo vha ṋea shango heḽino ḽe wa ana wa ri u ḓo ḽi ṋea vhokhotsi avho, shango ḽi no ela mukhaha na ṋotshi. Vho dzhena vha ḽi dzhia ḽa vha ḽavho, hone a vho ngo u thetshelesa, a vho ngo tevhedza milayo yau, a vho ngo ita zwe wa vha vhudza uri vha zwi ite. Ndi zwe wa vha ḓisela khombo hei yoṱhe. “Edzou vhona uri Vhakhaladia vho govhela hani muḓi, vha ṱoḓa u u dzhia. Muḓi u ḓo kumedzwa vhone vha no khou u dia nga pfumo na nḓala na dwadze. Zwe wa amba zwo itea unga zwino u tshi khou zwi vhona. Naho muḓi u tshi ḓo kumedzwa Vhakhaladia, Muṋe wa zwoṱhe Muṋe washu, u mmbudza wa ri, ‘Renga tsimu nga siliva, mafhungo ayo a vhe na ṱhanzi.’ ” Ndi hone Muṋe washu a tshi mphindula a ri, “Ndi Nṋe Yahavee Mudzimu wa vhathu vhoṱhe. Hu na tshine tsha nkunda naa? Zwenezwo, Nṋe Yahavee ndi ri: Hoyu muḓi ndi ḓo ṱuwa ndi tshi u kumedza Vhakhaladia na Nebukhadnetsara khosi ya Babele, a u thuba. Vhakhaladia vhane vha khou dia hoyu muḓi vha ḓo u dzhena vha u fhisa nga mulilo; vha ḓo u fhisa we lore, vha fhisa na nnḓu he vhathu vha nṱunga nga u dubisela Baali zwioro nṱha ha ṱhanga dzadzo, vha dovha vha tevhulela midzimu thevhula henefho. “Vhathu vha Israele na Juda tshe vha ita ndi tshi ḓi zwi vhona ndi vhuvhi fhedzi, u bva hanani havho; ngoho vhathu vha Israele tshe vha ita ho vha u nṱunga nga u rabela zwe vha ita nga zwanḓa zwavho. Tshee hoyu muḓi wa fhaṱwa u swika zwino wa ḓi ṱunga mbiti dzanga wa ntsinyusa, lune nda fanela u u sudzulusa nda si tsha u vhona. Vhathu vha Israele na Juda vho nṱunga nga vhuvhi hoṱhe he vha ita – vhone na mahosi avho na vhahulwane, na vhotshifhe vhavho na vhaporofita vhavho, vhanna vha Juda na vhathu vha Jerusalema. Vho mpfuralela vha si tsha nndavhelesa; naho ndo vha funza nda dovha, a vho ngo thetshelesa kana vha ita zwe nda vha laya. Vho vhea midzimu yavho ya zwifanyiso i nengisaho nḓuni ine ya pfi ndi yanga vha i shata tshika. Vho fhaṱela Baali dziaḽiṱari Govhani ḽa Hinomu, uri vhana vhavho vha vhatuka na vha vhasidzana vha vha ite zwiṱhavhelo zwa Molekhe, naho ndi songo vha vhudza uri vha ite nga u ralo, na u zwi humbula ndi songo vhuya nda zwi humbula uri vha ite zwi no nengisa nga u ralo; zwe vha ita ho vha hu u tou itisa vhathu vha Juda tshivhi. “Ni tshi amba muḓi uno ni ri, ‘U ḓo kumedzwa khosi ya Babele nga pfumo na nḓala na dwadze’; hone Nṋe Yahavee Mudzimu wa Israele ndi ri: Vhukumakuma ndi ḓo kuvhanganya vhathu vhanga vha tshi bva mashangoni e nda vha balanganyela khao nga mbiti khulu ndo sinyuwa zwihulu; ndi ḓo vha vhuisa hafhano fhethu vha dzula vha sa ofhi tshithu. Vha ḓo vha vhathu vhanga, Nṋe nda vha Mudzimu wavho. Ndi ḓo vha ṋea mbilu nthihi na maitele mathihi uri vha dzule vha tshi nnyofha, zwi tshi vha nakela na vhana vhavho. Ndi ḓo vhofha mulanga navho u no ḓo vha wa lini na lini: A thi nga vhuyi nda litsha u vha tonda, ndi ḓo vha ṋea mbilu ya uri vha nnyofhe, uri vha si tsha ntshandukela. Ndi ḓo takalela u vha tonda, ndi a fulufhedzea, ndi ḓo vha sima shangoni ḽino nga mbilu yanga yoṱhe, vha ṱoka midzi.” Muṋe washu u ri, “Ndi ḓo ḓisela vhathu avha zwivhuya zwoṱhe zwine nda vha fulufhedzisa, zwa nga zwiḽa ndi tshi vha ḓisela khombo khulu. Hafhano shangoni heḽino ḽine inwi na ri, ‘Ndi soga ḽi sa dzuli muthu kana tshifuwo, ngauri ḽo kumedzwa Vhakhaladia,’ hu ḓo dovha ha rengwa masimu. A ḓo rengwa nga siliva, ha sainwa vhuṱanzi, ha vhewa luswayo, ha vha na ṱhanzi fhano shangoni ḽa Benyamini na miḓini yo tangaho Jerusalema na miḓini ya Juda, na miḓini i re mivhunduni na i re thungo ya lwanzhe, na Negeve, ngauri ndi ḓo ita uri zwi dovhe zwi vha nakele. Ho amba Nṋe Yahavee.” Musi Jeremia a tshee o hoṋelwa muṱani wa vhalindi vha pfamo ya musanda, ipfi ḽa Muṋe washu ḽa ḓa khae lwa vhuvhili ḽa ri, “Yahavee, Ene we a ita ḽifhasi, a ḽi vhumba, a ḽi imisa, u pfi Yahavee, u ri, ‘Mmbidzeleleni, ndi ḓo ni aravha nda ni vhudza zwihulu zwo dzumbamaho zwine na sa zwi ḓivhe. “ ‘Naho zwo ralo, muḓi uno ndi ḓo dovha nda u lafha nda u fhodza; ndi ḓo fhodza vhathu vhanga vha ḓiphiṋa ḽo lala tshoṱhe vha sa ofhi tshithu. Ndi ḓo vhuisa Juda na Israele vhuthubwani nda dovha nda vha fhaṱa vha nga zwe vha vha vhe zwone kale. Ndi ḓo vha ṱanzwa tshika dza vhutshinyi hoṱhe he vha nkhakhela, nda vha hangwela vhutshinyi havho hoṱhe ha u ntshandukela. Ndi hone muḓi uno wa Jerusalema u tshi ḓo ita uri ndi vhe na bvumo, ndi pembelelwe, ndi rendiwe, vhugala hanga vhu vhonwe nga tshakha dzoṱhe dza ḽifhasi dzine dza pfa zwivhuya zwoṱhe zwine nda u itela; dza ḓo konou ofha dza tetemela dzi tshi vhona ndi tshi u ladzela shango tshoṱhe zwa u nakela.’ ” Muṋe washu u ri, “Ni tshi amba fhethu fhano ni ri, ‘Ḽo vha ḽi soga ḽi sa dzuli muthu, hu si na vhathu, hu si na na tshifuwo.’ Naho zwo ralo miḓi ya Juda na mikoto ya Jerusalema yo ṱutshelwaho, hu sa dzuli vhathu kana phukha, hu ḓo dovha ha pfala mikosi hu tshi pembelwa ho takalwa, na maipfi a mukwasha na muselwa na maipfi a vhane vha ḓisa nduvho dza ndivhuho nḓuni ya Yahavee vha tshi ri, “ ‘Livhuhani Yahavee Mulangazwoṱhe, Yahavee u na vhuthu; lufuno lwawe a lu dzinginyei lini na lini.’ “Ndi ḓo ita uri shango heḽi zwi dovhe zwi ḽi nakele unga kale. Ho amba Nṋe Yahavee.” Muṋe washu Mulangazwoṱhe u ri, “Fhethu hafhano hu re soga ḽi sa dzuli muthu, hu si na vhathu, hu si na na tshifuwo, na miḓi yaho yoṱhe i ḓo dovha ya vha na pfulo hune vhalisa vha ḓo awedza masambi avho a dzinngu. Miḓini i re mivhunduni na thungo ya lwanzhe na miḓini ya Negeve na shangoni ḽa Benyamini, na miḓini yo tangaho Jerusalema, na miḓini ya Juda, hu ḓo dovha ha vha na vhalisa, vha ḓo dovha vha vhala nngu dzavho. Ho amba Nṋe Yahavee.” Muṋe washu u ri, “Hu khou ḓa misi ine nda ḓo khunyeledza zwe nda fulufhedzisa vhathu vha Israele na vhathu vha Juda. “Misi yeneyo, tshifhinga tshenetsho ndi ḓo ita uri hu simuwe Ḓadzwane ḽi tshidzaho, kha lutsinga lwa Dafita; onoyo, khaṱhulo yawe i ḓo vha mbuya, a ita zwi re zwone shangoni. Misi yeneyo vha Juda vha ḓo tshidzwa, na Jerusalema u ḓo dzula u sa ofhi tshithu. U ḓo pfi: ‘U tshidzwa hashu ndi Yahavee’.” Muṋe washu u ri, “Dafita ha nga kundwi u vha na munna a no ḓo dzula kha khuluṋoni ya Israele, nahone hu ḓo ḓi dzula hu na Vhalivi vha re vhotshifhe vha no nṋekedza nduvho dzi fhiswaho, vha fhisa nduvho ya thoro, vha nṋekedza zwiṱhavhelo.” Ipfi ḽa Muṋe washu ḽo ḓa ha Jeremia ḽa ri, “Nṋe Yahavee ndi ri: Arali wa kona u vhofholola mulanga we nda vhofha na masiari na vhusiku, masiari na vhusiku zwa si tsha ḓa nga tshifhinga tshazwo, ndi hone hu tshi nga vhofhololwa mulanga we nda vhofha na Dafita muḓinḓa wanga, na mulanga we nda vhofha na Vhalivi vha re vhotshifhe vha no ntshumela, Dafita a si tsha vha na muḓuhulu a no ḓo vhusa o dzula kha khuluṋoni yawe. Vhaḓuhulu vha Dafita muḓinḓa wanga na Vhalivi vhane vha nṋekedza nduvho ndi ḓo vha andisa vha nga ṋaledzi dza lutomboni dzi sa vhalei, vha ḓala unga muṱavha wa lwanzhe u sa kalei.” Ipfi ḽa Muṋe washu ḽo ḓa ha Jeremia ḽa ri, “A wo ngo zwi pfa avha vhathu vha tshi ri, ‘Muṋe washu o laṱa mivhuso mivhili ye a i nanga’? U ralo ndi u nyadza vhathu vhanga, a vha tsha vha vhona vhe lushaka. Ndi zwine Nṋe Yahavee nda ri: Arali ndi songo vhofha mulanga na masiari na vhusiku, ndi songo vhea milayo ya ṱaḓulu na ḽifhasi, izwo na vhaḓuhulu vha Jakopo na Dafita muḓinḓa wanga ndi ḓo vha landula, nda si tsha nanga muṅwe wa vhana vhawe uri a vhuse vhaḓuhulu vha Abrahamu na Isaka na Jakopo. Ndi uri ndi ḓo vha khathutshela zwa dovha zwa vha nakela.” Musi Nebukhadnetsara khosi ya Babele na mmbi yawe yoṱhe na mivhuso yoṱhe na tshakha dzoṱhe dza ḽifhasi dze a vha a tshi dzi vhusa vha tshi khou lwa na Jerusalema na miḓi i re tsini hawo, ha ḓa ipfi heḽi kha Jeremia ḽi tshi bva ha Muṋe washu ḽa ri, “Nṋe Yahavee Mudzimu wa Israele ndi ri: Iyo vhudza Tsedekia khosi ya Juda u ri, ‘Yahavee u ri: Muḓi hoyu ndi ḓo ṱuwa ndi tshi u kumedza khosi ya Babele a u fhisa we lore. Na iwe a u nga vhuyi wa mu ponyoka, vhukumakuma u ḓo thubiwa wa kumedzwa ene. U ḓo vhona khosi ya Babele nga au maṱo, ú ḓo amba na iwe no livhana zwifhaṱuwo. U ḓo iswa Babele. “ ‘Nangwe zwo ralo iwe Tsedekia khosi ya Juda, thetshelesa zwine Yahavee a u fulufhedzisa. Yahavee a tshi amba iwe u ri: A u nga fi nga pfumo; u ḓo fa nga mulalo. U tshi zwiṱwa vhathu vha ḓo vhasa mililo ya u u hulisa, sa zwe vha ita vha tshi hulisa vhokhotsi au na vhe vha vha mahosi iwe u sa athu, vha ḓo u lilela vha ri: Yawee, khosi yashu yo dzama! Nṋe nga dzanga ndi khou ana, ndi ralo. Ho amba Nṋe Yahavee.’ ” Ndi hone muporofita Jeremia a tshi vhudza Tsedekia khosi ya Juda zwoṱhe hezwo, vhe Jerusalema, musi mmbi ya khosi ya Babele i tshi khou dia muḓi wa Jerusalema na miṅwe miḓi ya Juda ye ya vha i tshi kha ḓi lwa, ndi Lakhishi na Azeka. Heyo miḓi mivhili ndi yone fhedzi yo tangedzwaho nga mitsheṱo ye ya vha yo sala kha ḽa Juda. Ho ḓa ipfi ha Jeremia ḽi tshi bva ha Muṋe washu musi khosi Tsedekia o no ita mulanga na vhathu vhoṱhe vha Jerusalema uri hu ḓivhadzwe uri phuli dzi vhofhololwe. Muṅwe na muṅwe o ita mulanga wa u vhofholola phuli dzawe dza Vhaheberu, dza vhanna na dza vhasadzi, ha pfi hu songo tsha wanala muthu a no ita Mujuda ngae phuli. Zwenezwo vhahulwane vhoṱhe na vhathu vhe vha dzhena kha uyo mulanga vha pfana uri vha ḓo vhofholola phuli dza vhanna na dza vhasadzi vha si tsha vha fareledza vhupulini; vha pfana, nangoho vha vha vhofholola. Hone ngavhuya vha shanduka, vha dzhiulula dziḽa phuli dze vha vha vho dzi vhofholola, vha dovha vha dzi dzhenisa vhupulini. Ndi hone ipfi ḽa Muṋe washu ḽi tshi ḓa ha Jeremia ḽa ri, “Yahavee Mudzimu wa Israele u ri: Ndo vhofha mulanga na vhomakhulukukuku waṋu musi ndi tshi vha pfulusa Egipita shangoni ḽe vha vha vhe dziphuli. Ndo ri, ‘Ṅwaha muṅwe na muṅwe wa vhuṱanu na vhuvhili muṅwe na muṅwe waṋu o fanela u vhofholola Muheberu wa hawe ufhio na ufhio we a ḓirengisa khae. Arali o no u shumela miṅwaha miṱanu na muthihi, u mu litshe a ḓiṱutshele.’ Huno vhokhotsi aṋu a vho ngo nthetshelesa, a vho ngo zwi londa. Ni kha ḓi bva u ḓisola na ita zwe nda vhona zwi zwone: Muṅwe na muṅwe waṋu o ḓivhadza uri u ḓo vhofholola wa hawe, na vhuya na vhofha mulanga ndi tshi zwi vhona, nḓuni ine ya pfi ndi yanga. Hone zwino no no shanduka na nyadzisa dzina ḽanga; muṅwe na muṅwe waṋu o dzhiulula phuli dza vhanna na dza vhasadzi dze a vha o dzi vhofholola uri dzi ye hune dza funa. No vha kombetshedza uri vha dovhe vha vhe phuli dzaṋu. “Huno-ha, Nṋe Yahavee ndi ri: A no ngo nthetshelesa; a no ngo ḓivhadza uri ni ḓo vhofholola vha haṋu. Zwino-ha Nṋe ndi ni ḓivhadza mbofholowo, Nṋe Yahavee ndi khou ralo – ndi mbofholowo ya u yo fa nga pfumo na dwadze na nḓala. Ndi ḓo ita uri mivhuso yoṱhe ya ḽifhasi i ofhe i tshi vhona zwe nda ni ita. Vhanna vho vhofhololaho mulanga, vha si khunyeledze zwine wa amba, uyo mulanga we vha u vhofha ndi tshi zwi vhona, ndi ḓo vha ita unga ṋamana ye vha i fhandula nga vhukati vha fhira vhukati ha lurumbu na lurumbu. Vharangaphanḓa vha Juda na Jerusalema, vhahulwane vha pfamo ya musanda, vhotshifhe na vhathu vhoṱhe vha shango vhe vha fhira vhukati ha zwipiḓa zwa ṋamana, ndi ḓo vha kumedza maswina ane a ṱoḓa u vha vhulaha. Zwitumbu zwavho zwi ḓo ḽiwa nga zwiṋoni na zwivhanda zwa ḓaka. Tsedekia khosi ya Juda na vhahulwane vhawe ndi ḓo vha kumedza maswina ane a ṱoḓa u vha vhulaha, ndi ḓo vha kumedza mmbi ya khosi ya Babele. Vha tshee vho ni ṱutshela, hone ndi ḓo vha vhidza, Nṋe Yahavee ndi khou ralo, ndi ḓo vha vhuisa hafhano muḓini houno. Vha ḓo lwa nawo, vha u kunda vha u fhisa we lore. Miḓi ya Juda ndi ḓo i phusukanya ha si tsha dzula muthu.” Ngeḽi ipfi ḽe ḽa ḓa ha Jeremia ḽi tshi bva ha Muṋe washu musi hu tshi vhusa Jehoyakimu ṅwana wa Josiasi khosi ya Juda, ḽo ri, “Iyo vhidza vha muṱa wa Vharekhaba vha ḓe kha luṅwe lufhera lwa nnḓu ya Yahavee u vha fhe waini vha nwe.” Ndi hone nṋe ndi tshi yo dzhia Jaasania ṅwana wa Jeremia, ṅwana wa Habatsinia, na vharathu vhawe na vhana vhawe vhoṱhe vha vhatuka – muṱa woṱhe wa Vharekhaba, nda vha ḓisa nḓuni ya Muṋe washu, nda vha dzhenisa lufherani lwa vhana vha Hanani ṅwana wa Igidalia muḓinḓa wa Mudzimu. Ho vha hu tsini na lufhera lwa vhahulwane lwe lwa vha lu nṱha ha lwa Maaseya ṅwana wa Shalumu mulindamuṋango. Nda vhea midzio yo ḓala waini, nda vhea na zwinwelo phanḓa ha vhanna vha muṱa wa Vharekhaba, nda vha vhudza nda ri, “Inwani iyi waini.” Vhone vha fhindula vha ri, “Riṋe a ri nwi waini; makhulukuku washu Jonadaba ṅwana wa Rekhaba o ri laya a ri, ‘Inwi na vhaḓuhulu vhaṋu, ni songo vhuya na nwa waini. Hafhu ni songo vhuya na fhaṱa nnḓu, ni songo lima masimu kana na sima minḓirivhe; zwithu zwo raloho ni songo vhuya na vha nazwo, tshaṋu hu vhe u dzula dzidenndeni. Ndi hone ni tshi ḓo lalama shangoni ḽine na tendeleka khaḽo.’ Ro ḓi thetshelesa zwoṱhe zwe makhulukuku washu Jonadaba ṅwana wa Rekhaba a ri laya. Riṋe na vhafumakadzi vhashu na vhana vhashu vha vhatuka na vha vhasidzana a ri athu vhuya ra nwa waini, a ri athu vhuya ra fhaṱa nnḓu dza u dzula ngomu kana ra vha na masimu a minḓirivhe kana masimu a goroi, a ri athu lima tsimu. Tshashu ho ḓi vha u dzula dzidenndeni ra tevhedza zwoṱhe zwe makhulukuku washu Jonadaba a ri laya. Ho tou ri musi Nebukhadnetsara khosi ya Babele a tshi dia shango ḽashu ra ri, ‘Nḓarieni ri ye Jerusalema ri shavhe mmbi dza Vhakhaladia na dza Vhaaramu.’ Ndi zwine ra vho dzula Jerusalema.” Zwenezwo ipfi ḽa Muṋe washu ḽa ḓa ha Jeremia ḽa ri, “Yahavee Mulangazwoṱhe Mudzimu wa Israele u ri: Iyo vhudza vhathu vha Juda na vha Jerusalema u ri, ‘Ndi mini ni tshi lamba u nthetshelesa, ndi tshi ni laya ni sa pfi? Nṋe Yahavee ndi khou ralo. Jonadaba ṅwana wa Rekhaba o laya vhana vhawe uri vha si nwe waini, iyo ndayo vha ḓi i vhulunga. A vha nwi waini, na ṋamusi, ngauri vha thetshelesa zwe makhulukuku wavho a vha laya. Hone Nṋe ndo amba na inwi nda dovha, ni si nthetshelese. Ndo ruma vhaḓinḓa vhanga vhoṱhe vhaporofita ha inwi nda dovha. Vho ni vhudza vha ri, muṅwe na muṅwe nga a laṱe vhuvhi hawe a shandukise maitele awe; ni songo tevhela midzimu miṅwe na i shumela, ndi hone ni tshi ḓo dzula shangoni ḽe nda ṋea inwi na vhokhotsi aṋu. Hone izwo a no ngo zwi londa, a no ngo nthetshelesa. Vhaḓuhulu vha Jonadaba ṅwana wa Rekhaba vho tevhedzela zwe makhulukuku wavho a vha laya, hone vhathu avha vhone a vho ngo nthetshelesa.’ “Zwenezwo Nṋe Yahavee Mudzimu Mulangazwoṱhe Mudzimu wa Israele ndi ri: Thetshelesani! Vhathu vha Juda na vhoṱhe vha dzulaho Jerusalema ndi ḓo vha ḓisela khombo dzoṱhe dze nda ri dzi ḓo vha wela. Ndo amba navho vha si thetshelese; ndo ḓi vha vhidza vha si aravhe.” Ndi hone Jeremia a tshi vhudza Vharekhaba a ri, “Muṋe washu Mulangazwoṱhe Mudzimu wa Israele u ri, ‘No thetshelesa zwe makhulukuku waṋu Jonadaba a ni laya, na tevhedza ndayo dzawe, na ita zwoṱhe zwe a ni vhudza.’ Zwenezwo Muṋe washu Mulangazwoṱhe Mudzimu wa Israele u ri, ‘Jonadaba ṅwana wa Rekhaba ha nga vhuyi a kundwa u vha na muḓuhulu ane a ntshumela.’ ” Nga ṅwaha wa vhuṋa wa muvhuso wa Jehoyakimu ṅwana wa Josiasi khosi ya Juda, ho ḓa ipfi ha Jeremia ḽi tshi bva ha Muṋe washu ḽa ri, “Dzhia bugu u ṅwale maipfi oṱhe e nda u vhudza ndi tshi amba Israele na Juda na tshakha dziṅwe dzoṱhe tshee nda thoma u amba na iwe misi ya Josiasi u swika zwino. Khamusi vhathu vha Juda vha ḓo ri vha tshi pfa khombo dzoṱhe dze nda dzudzanya uri dzi vha wele, muṅwe na muṅwe wavho a litsha nḓila yawe mmbi, nda ḓo konou vha hangwela milandu yavho na vhutshinyi havho.” Ndi hone Jeremia a tshi vhidza Barukhu ṅwana wa Neria, Jeremia a amba maipfi oṱhe e a vhudzwa nga Muṋe washu, Barukhu a konou a ṅwala kha yeneyo bugu. Zwino Jeremia a vhudza Barukhu a ri, “Nṋe ndo dzivhiswa; a thi koni u ya thembeleni ya Muṋe washu. Zwenezwo inwi ni ye nḓuni ya Muṋe washu nga ḓuvha ḽa u ḓidzima ni vhalele vhathu maipfi a Muṋe washu kha bugu iyi, e na a ṅwala nṋe ndi tshi khou amba. Ni a vhalele na vhathu vhoṱhe vha Juda vhane vha dzhena vha tshi bva miḓini ya havho. Khamusi vha ḓo luvhelela Muṋe washu, muṅwe na muṅwe a litsha nḓila dzawe mmbi, ngauri mbiti na ṱhamu dze Muṋe washu a ri dzi ḓo wela vhathu havha ndi khulu.” Barukhu ṅwana wa Neria o ita zwoṱhe zwe muporofita Jeremia a mu vhudza uri a ite; o ya thembeleni ya Muṋe washu a vhala maipfi a Muṋe washu e a vha o ṅwalwa buguni. Nga ṅwedzi wa vhuṱanu na vhuṋa wa ṅwaha wa vhuṱanu wa Jehoyakimu ṅwana wa Josiasi khosi ya Juda, ha ḓivhadzwa tshifhinga tsha u ḓidzima phanḓa ha Muṋe washu hu tshi vhudzwa vhathu vhoṱhe vha re Jerusalema na vhane vha bva miḓini ya Juda. Barukhu a vhalela vhathu vhoṱhe maipfi a Jeremia o ṅwalwaho buguni vhe thembeleni ya Muṋe washu ene e lufherani lwa Gemaria ṅwana wa Shafani muṅwaleli, lwe lwa vha lu muṱani wa nṱha muṋangoni wa Khoro Ntswa ya thembele. Musi Mikaya ṅwana wa Gemaria, ṅwana wa Shafani, a tshi pfa maipfi oṱhe a Muṋe washu o ṅwalwaho kha bugu a tshi vhalwa, a tsela lufherani lwa muṅwaleli pfamoni ya musanda. Henefho ho vha ho kuvhangana vhahulwane vhoṱhe: Elishama muṅwaleli na Delaya ṅwana wa Shemaya na Elinathani ṅwana wa Akhiboro na Gemaria ṅwana wa Shafani na Tsedekia ṅwana wa Hanania na vhaṅwe vhahulwane vhoṱhe. Musi Mikaya o no vha vhudza zwoṱhe zwo ṅwalwaho buguni zwe a pfa Barukhu a tshi vhalela vhathu, vhahulwane vhoṱhe vha ruma Jehudi ṅwana wa Nethania, ṅwana wa Shelemia ṅwana wa Khusi uri a vhudze Barukhu a ri, “Ḓisani bugu ye na vhalela vhathu, na inwi ni ḓe.” Zwenezwo Barukhu ṅwana wa Neria a ya khavho na bugu o i fara nga tshanḓa. Vha amba nae vha ri, “Edzonu dzula ni ri vhalele nandi!” Ndi hone Barukhu a tshi vha vhalela. Musi vha tshi pfa maipfi ayo oṱhe, vha ofha vha lavhelesana vha amba na Barukhu vha ri, “Ro fanela u ḓivhadza vhamusanda maipfi haya oṱhe.” Vha vhudzisa Barukhu vha ri, “Edzonu ri vhudza, zwo ḓa hani uri ni vhuye ni ṅwale zwoṱhe hezwi? Zwo ambiwa nga Jeremia?” Barukhu a fhindula a ri, “Ee, ndi ene o mmbudzaho maipfi oṱhe haya, nṋe nda a ṅwala buguni nga ennge.” Ndi hone vhahulwane vha tshi vhudza Barukhu vha ri, “Iwe na Jeremia iyani u dzumbama. Hu songo vha na muṅwe ane a ḓivha hune na vha hone.” Ndi hone vha tshi vhea iḽa bugu lufherani lwa Elishama muṅwaleli, vha ya ha khosi muṱani wa pfamo ya musanda vha mu vhudza zwoṱhe. Khosi ya ruma Jehudi uri a yo dzhia iyo bugu, Jehudi a yo i dzhia lufherani lwa Elishama muṅwaleli, a i vhalela khosi na vhahulwane vhoṱhe vho ima henefho tsini hawe. Ho vha hu nga ṅwedzi wa vhuṱanu na vhuṋa, khosi yo vha yo dzula pfamoni ya vhuriha, i tshi khou ora mulilo we vha vha vho vhasa ndongoni ya mulilo henefho phanḓa hawe. Jehudi o vha tshi ri u vhala zwipiḓa zwiraru kana zwiṋa zwa iyo bugu, khosi ya zwi tshea nga kupanga ya zwi posa henefho ndongoni ya mulilo, bugu yoṱhe ya vhuya ya fhiswa muliloni. Khosi na vhaḓinḓa vhawe vhoṱhe vhe vha pfa maipfi ayo oṱhe a vho ngo vhuya vha tshenuwa, a vho ngo vhuya vha kherukanya nguvho dzavho. Naho Elinathani na Delaya na Gemaria vho luvhelela khosi uri a songo fhisa iyo bugu, ho ngo vhuya a vha thetshelesa, ene o sokou vhudza Jeramiele, ṅwana wa khosi, na Seraya ṅwana wa Azariele na Shelemia ṅwana wa Abidiele uri vha fare Barukhu muṅwali na Jeremia muporofita. Hone Muṋe washu o vha o vha dzumba. Musi khosi yo no fhisa bugu i re na maipfi o ṅwalwaho nga Barukhu a tshi tou vhudzwa nga Jeremia, ipfi ḽa Muṋe washu ḽa ḓa ha Jeremia ḽa ri, “Dzhia iṅwe bugu u ṅwale maipfi aḽa oṱhe e a ṅwalwa kha bugu iḽa ya u thoma, ye Jehoyakimu khosi ya Juda a fhisa. U vhudze Jehoyakimu khosi ya Juda u ri, ‘Yahavee u ri: Wo fhisa iḽa bugu wa ri: Ndi mini wo ṅwala khayo uri vhukumakuma khosi ya Babele i ḓo ḓa ya phusukanya shango ḽino ya lozwa vhathu na zwifuwo? Zwenezwo Yahavee a tshi amba Jehoyakimu khosi ya Juda u ri: Ha nga vhi na a no ḓo sala o dzula kha khuluṋoni ya Dafita; tshitumbu tshawe tshi ḓo poswa nnḓa tsha swa nga ḓuvha masiari, vhusiku tsha welwa nga mahaḓa. Ndi ḓo pfisa ene vhuṱungu na vhana vhawe na vhaḓinḓa vhawe nga mulandu wa vhuvhi havho: vhone na vha no dzula Jerusalema na vhathu vha Juda ndi ḓo vha ḓisela khombo dzoṱhe dze nda bula uri dzi ḓo vha wela, nge vha si thetshelese.’ ” Ndi hone Jeremia a tshi dzhia iṅwe bugu a i ṋea muṅwaleli wawe Barukhu ṅwana wa Neria, Jeremia a amba, Barukhu a ṅwala khayo maipfi oṱhe a iḽa bugu ye Jehoyakimu khosi ya Juda a i fhisa muliloni. Ha engedzwa maṅwe maipfi manzhi ane a fana nao. Tsedekia ṅwana wa Josiasi o vhumbwa khosi ya Juda nga Nebukhadnetsara khosi ya Babele; o vhusa vhudzuloni ha Jehoyakhini ṅwana wa Jehoyakimu. Ene na magota awe na vhathu vha shango a vho ngo vhuya vha londa maipfi e Muṋe washu a amba nga muporofita Jeremia. Naho zwo ralo, khosi Tsedekia a ruma Jehukhala ṅwana wa Shelemia e na tshifhe Tsefania ṅwana wa Maaseya ha muporofita Jeremia na fhungo ḽi no ri, “Ri humbela uri u ri rabelele ha Mudzimu Muṋe washu.” Nga hetsho tshifhinga Jeremia o vha o vhofholowa a tshi kha ḓi kona u ya hune a funa; o vha a sa athu hoṋelwa dzhele. Mmbi ya Babele yo vha i tshi khou govhela muḓi wa Jerusalema, hone vho ri u pfa uri mmbi ya Farao yo pfuka mukano wa Egipita, vha ṱuwa Jerusalema vha yo lwa na Vhaegipita. Zwenezwo ipfi ḽa Muṋe washu ḽa ḓa ha muporofita Jeremia ḽa ri, “Yahavee Mudzimu wa Israele u ri: Vhudza khosi ya Juda we a u ruma uri u ḓe u mmbudzise, u ri, ‘Mmbi ya Farao, ye ya bva i tshi ḓa u ni lamulela, i ḓo humela shangoni ḽa hayo ḽa Egipita. Zwenezwo Vhababele vha ḓo vhuya, vha ḓa u dia uno muḓi; vha ḓo u thuba vha u fhisa we lore.’ Yahavee u ri: Ni songo ḓifhura na humbula na ri, ‘Vhukumakuma Vhababele vha ḓo ri ṱutshela.’ A vha nga ni ṱutsheleli! Nangwe no vha ni tshi nga kunda mmbi ya Babele yoṱhe ine ya khou ni dia, ha tou sala dzikhuvhabvu fhedzi dzidenndeni, vho vha vha tshi ḓo ḓi bva vha ḓa u fhisa muḓi houno we lore.” Musi mmbi ya Babele yo no huma i tshi bva Jerusalema i tshi yo lwa na mmbi ya Farao, Jeremia a ṱuwa afho muḓini a ya shangoni ḽa Benyamini u yo wana mukovhe wawe wa thundu kha vhathu vha henengei. Hone musi a tshi swika Khoroni ya Benyamini, muhulwane wa vhalindi, we a vha a tshi pfi Iriya ṅwana wa Shelemia, ṅwana wa Hanania, a mu fara a ri, “Iwe u khou shavhela kha Vhababele!” Jeremia a ri, “A si zwone! A thi khou shavhela ha Vhababele.” Hone Iriya a si mu thetshelese; a fara Jeremia a mu isa ha vhahulwane. Vha sinyutshela Jeremia vha ita uri a rwiwe, a hoṋelwe nḓuni ya muṅwaleli Jonathani, ngauri vho vha vho i ita dzhele. Jeremia a longwa dzhele ya fhasi ha mavu, a dzula hone tshifhinga tshilapfu. Ndi hone khosi Tsedekia a tshi mu vhidzisa, a ita uri a ḓiswe pfamoni, a mu vhudzisa nga tshiphiri a ri, “Hu na tshe Muṋe washu a vhuya a amba?” Jeremia a fhindula a ri, “Tshi hone: vhone vha ḓo kumedzwa khosi ya Babele.” Ndi hone Jeremia a tshi vhudzisa khosi Tsedekia a ri, “Vhone kana magota avho kana vhathu avho ndo vha tshinyani, zwe nda vhuya nda hoṋelwa dzhele? Vha ngafhi vhaḽa vhaporofita vhavho vhe vha vha porofitela vha ri, ‘Khosi ya Babele i nga si vha die, na shango heḽi i nga si ḽi die’? Huno zwino, vhone muṋe wanga vhamusanda nga vha thetshelese. Nga vha litshe ndi swikise khumbelo yanga khavho: Vha songo nkhumisela nḓuni ya muṅwaleli Jonathani; vha nkhumisela hone vhukuma ndi ḓo fa.” Zwenezwo khosi Tsedekia a ri Jeremia a vhewe muṱani wa vhalindi pfamoni ya vhamusanda, a ṋewe mukonde wa vhurotho ḓuvha ḽiṅwe na liṅwe u tshi bva tshiṱaraṱani tsha vhabiki vha vhurotho, vhurotho hoṱhe afho muḓini vhu vhuye vhu fhele. Jeremia a ḓi dzula muṱani wa vhalindi, pfamoni ya musanda. Shefatia ṅwana wa Mathani na Gedalia ṅwana wa Phashuru na Jehukhala ṅwana wa Shelemia na Phashuru ṅwana wa Malikia vho pfa zwe Jeremia a vha a tshi khou vhudza vhathu vhoṱhe a tshi ri, “Muṋe washu u ri, ‘Ane a vhuya a sala muḓini houno u ḓo fa nga pfumo kana nḓala kana dwadze, huno ane a shavhela kha Vhababele ha nga fi, u ḓo ponyoka a tshila.’ Muṋe washu u ri, ‘Vhukumakuma muḓi houno u ḓo kumedzwa mmbi ya khosi ya Babele, vha u thuba.’ ” Ndi hone vhaḽa vhahulwane vha tshi vhudza khosi vha ri, “Hoyu munna ngavhe a tshi vhulawa. Vhahali vho salaho fhano muḓini na vhathu vhoṱhe u khou vha kula nungo nga zwine a vha vhudza. Hoyu munna ha ṱoḓi vhathu havha zwi tshi vha nakela, u ṱoḓa vha tshi welwa nga khombo.” Khosi Tsedekia a fhindula a ri, “U zwanḓani zwaṋu. A hu na tshine khosi ya ni dzivhisa.” Ndi hone vha tshi dzhia Jeremia vha mu longa bidzini ḽa Malakhiya, ṅwana wa khosi, ḽe ḽa vha ḽi muṱani wa vhalindi pfamoni ya musanda. Vha tsisela Jeremia bidzini nga dzithambo; ḽo vha ḽi si na maḓi ngomu haḽo, hu tshi tou vha matope fhedzi, Jeremia a mbwandamela matopeni. Pfamoni ya musanda ho vha hu na muṅwe munna wa Mukushu o luvhedzwaho we a vha a tshi pfi Ebede Melekhe. Ene a zwi pfa uri vho longa Jeremia bidzini. Khosi yo vha i tshee yo dzula Khoroni ya Benyamini, Ebede Melekhe a bva pfamoni a yo amba nae a ri, “Thovhele muṋe wanga, havha vhathu vho tshinya nga zwe vha ita muporofita Jeremia. Vho mu posa bidzini; u ḓo fa nga nḓala, a hu tshee na zwiḽiwa fhano muḓini.” Ndi hone khosi i tshi vhudza Ebede Melekhe ya ri, “Dzhia vhanna vhararu u ṱuwe navho, ni yo bvisa muporofita Jeremia dindini a sa athu fa.” Ebede Melekhe a mbo ḓi dzhia vhaḽa vhanna a ṱuwa navho, a livha lufherani lwa mbulungelo ya pfamo. A dzhia malakanṱhana na madzanganda henefho, a zwi tsisa nga thambo zwa tsela ha Jeremia dindini. Ebede Melekhe wa Mukushu a amba na Jeremia a ri, “Kha vha dzhie malakanṱhana haya na madzanganda vha somedze magopwani avho uri thambo dzi si vha vhaise.” Jeremia a ita nga u ralo, vha mu kokodza nga dzithambo, vha mu bvisa bidzini, Jeremia a dzula muṱani wa vhalindi pfamoni ya musanda. Ndi hone khosi Tsedekia a tshi vhidzisa muporofita Jeremia, a ri a ḓiswe tshifhingoni tsha vhuraru tshi yaho thembeleni ya Muṋe washu. Khosi ya amba na Jeremia ya ri, “Ndi ṱoḓa u u vhudzisa tshiṅwe tshithu. U songo nnzumbela tshithu.” Jeremia a amba na Tsedekia a ri, “Arali nda vha fhindula a vha nga mmbulahi naa? Nangwe nda vha eletshedza, a vha nga nthetshelesi.” Hone khosi Tsedekia a anela Jeremia tshiphirini a ri, “Ndi ana nga Muṋe washu a tshilaho we a ri ṋea mufemo, ndi ri, ndi nga si u vhulahe, ndi nga si u kumedze vhane vha khou ṱoḓa u u vhulaha.” Huno Jeremia a vhudza Tsedekia a ri, “Muṋe washu Mudzimu Mulangazwoṱhe Mudzimu wa Israele u ri, ‘Arali vha luvha magota a khosi ya Babele, a vha nga fi, na muḓi houno a u nga fhiswi; vhone na muṱa wavho ni ḓo tshila. Hone arali vha sa luvha magota a khosi ya Babele, muḓi houno u ḓo kumedzwa Vhababele vha u fhisa we lore; vha vha vhone vhamusanda, vha nga si ponyoke vha shavha.’ ” Khosi Tsedekia a vhudza Jeremia a ri, “Ndi ofha Majuda vhe vha shavhela kha Vhababele, ngauri Vhababele vha nga ḓo nkumedza vhone vha ntambudza.” Jeremia a fhindula a ri, “Vha nga si vha kumedze khavho. Vhone nga vha thetshelese Muṋe washu vha ite zwine nda vha vhudza. Ndi hone zwi tshi ḓo vha nakela, vha si vhulawe. Hone Muṋe washu o nnzumbululela a ri: Arali vha lamba u ḓikumedza, vhafumakadzi vhoṱhe vho salaho pfamoni ya khosi ya Juda vha ḓo bviswa vha ṋewa magota a khosi ya Babele. Vhafumakadzi vha ḓo vha rovhedza vha ri, “ ‘Khonani dzavho dze vha vha vha tshi dzi fulufhela dzo vha xedza, dza vha kunda. Milenzhe yavho yo mbwandamela matopeni; khonani dzavho dzo vha ṱutshela.’ “Vhafumakadzi vhavho vhoṱhe na vhana vhavho vha ḓo hwalwa vha iswa ha Vhababele. Vha vha vhone vha nga si ponyoke vha shavha, vha ḓo thubiwa nga khosi ya Babele; muḓi houno u ḓo fhiswa we lore.” Huno Tsedekia a vhudza Jeremia a ri, “U songo vhuya wa vhudza na muthu na muthihi hezwi zwe ra amba; wa amba u ḓo fa. Arali magota a zwi pfa zwauri ndo amba na iwe, vha ḓa ha iwe vha ri, ‘Ri vhudze zwe wa amba na vhamusanda; u songo ri dzumbela, wa ri dzumbela ri ḓo u vhulaha; vhamusanda vho u vhudzani?’ iwe u vha vhudze u ri, ‘Ndo vha ndi tshi khou luvhelela khosi uri a si nkhumisele nḓuni ya Jonathani nda yo fela hone.’ ” Vhukuma magota oṱhe a ḓa ha Jeremia a mu vhudzisa, a vha vhudza zwenezwo zwe khosi ya ri a vha vhudze; vha si tsha mu vhudza tshithu, ngauri ho vha hu si na we a mu pfa a tshi amba na khosi. Jeremia a dzula muṱani wa vhalindi pfamoni ya musanda u swika Jerusalema u tshi thubiwa. Jerusalema wo thubiwa nga u rali: Nga ṅwaha wa vhuṱanu na vhuṋa wa Tsedekia khosi ya Juda, nga ṅwedzi wa fumi, Nebukhadnetsara khosi ya Babele o ḓa na mmbi yawe yoṱhe a dia Jerusalema, a u govhela. Nga ḓuvha ḽa vhuṱanu na vhuṋa ḽa ṅwedzi wa vhuṋa wa ṅwaha wa 11 wa muvhuso wa Tsedekia mutsheṱo wa muḓi wa pwashiwa wa phuletshedzwa. Magota oṱhe a khosi ya Babele vha ḓa vha dzula Khoroni ya Vhukati. Ndi Neregala Saresere wa Sinimagiri, muhulwane wa dzigariki, ndi Nebo Sarisekhimu gota ḽihulwane, ndi muṅwe Neregala Saresere gota ḽa muḓivhalea, na magota maṅwe oṱhe a khosi ya Babele. Musi Tsedekia khosi ya Juda na vhahali vhoṱhe vha tshi vhona mutsheṱo wo phuletshedzwa, vha shavha, vha ṱutshela muḓi vhusiku vha bva nga nḓila ya ngadeni ya khosi, vha fhira nga khoro i re vhukati ha mitsheṱo mivhili, vhó livha Govhani ḽa Jorodani. Hone mmbi ya Vhababele ya vha pandamedza ya fara Tsedekia midavhini ya Jeriko. Vha mu fara vha mu isa ha Nebukhadnetsara khosi ya Babele e Ribila shangoni ḽa Hamathi, a mu haṱula hone. Henefho Ribila khosi ya Babele ya vhulahisa vhana vha Tsedekia a tshi zwi vhona, a ita na u vhulaha vhahulwane vha Juda. Ndi hone a tshi nongola maṱo a Tsedekia, a mu vhofha nga tsimbi dza tshiṱhomola a mu isa Babele. Vhababele vha fhisa pfamo ya musanda na nnḓu dza vhathu, vha thutha mitsheṱo ya Jerusalema. Nebusaradani, ene mulangammbi, a hwala vhathu vho salaho muḓini a vha isa vhuthubwani Babele, vha ṱuwa na vhaḽa vhe vha shavhela khae, na vhaṅwe vhathu vhoṱhe. Hone Nebusaradani mulangammbi a sia vhaṅwe vhashai shangoni ḽa Juda, vhe vha vha vha si na tshavho; nga tshifhinga tshenetsho a vha ṋea masimu a minḓirivhe na maṅwe masimu. Zwino Nebukhadnetsara khosi ya Babele o vha o vhudza Nebusaradani mulangammbi a tshi amba Jeremia a ri, “Mu dzhie u mu londole; u songo mu huvhadza, u mu itele zwoṱhe zwine a humbela.” Zwenezwo Nebusaradani mulangammbi na Nebushasabani gota ḽihulwane na Neregala Saresere a re muḓivhalea na maṅwe magota oṱhe a khosi ya Babele vha ruma vhaḓinḓa vha yo dzhia Jeremia muṱani wa vhalindi. Vha mu isa ha Gedalia ṅwana wa Ahikamu, ṅwana wa Shafani, uri a mu vhuedzedze hayani ha hawe. Zwenezwo a dzula na vhathu vha hawe. Zwiḽa Jeremia a tshee o vhewa muṱani wa vhalindi, ipfi ḽa Muṋe washu ḽo ḓa khae ḽa ri, “Iyo vhudza Ebede Melekhe munna wa Mukushu u ri, ‘Yahavee Mulangazwoṱhe Mudzimu wa Israele u ri: Ndi ḓo ṱuwa ndi tshi khunyeledza maipfi anga e nda amba nga muḓi houno; u ḓo welwa nga khombo, zwi nga si u nakele. Musi wonoyo zwi ḓo khunyelela u tshi zwi vhona. Huno musi wonoyo ndi ḓo u lamulela, u ralo Yahavee, a u nga kumedzwi vhane wa vha ofha. Ndi ḓo u tshidza; a u nga ḽiwi nga pfumo, u ḓo ponyoka wa tshila, ngauri u a mpfulufhela, u ralo Yahavee.’ ” Ho ḓa ipfi ha Jeremia ḽi tshi bva ha Muṋe washu musi Nebusaradani mulangammbi o no mu vhofholola vhe Rama. O wana Jeremia o vhoxwa nga dzigeḓane e na mathubwa oṱhe a no bva Jerusalema na Juda vhe vha vha vha tshi khou hwalwa vha tshi iswa vhuthubwani Babele. Musi mulangammbi a tshi wana Jeremia a mu vhudza a ri, “Yahavee Mudzimu wau o amba uri fhano fhethu hu ḓo bvelela khombo hei. Zwino-ha Yahavee o ita uri i bvelele; o ita zwenezwiḽa zwe a ri u ḓo zwi ita. Zwoṱhe hezwi zwo bvelela nge inwi Majuda na khakhela Yahavee na si mu thetshelese. Huno ṋamusi ndi a u vhofholola geḓane dzo u vhofhaho zwanḓa. Arali u tshi zwi takalela u nga ṱuwa na nṋe ra ya Babele, nṋe ndi ḓo u londola; hone arali u sa funi u nga sala zwau. Vhona, shango ngeli, u nga ḓi ya hune wa funa.” Huno Jeremia a tshi kha ḓi timatima, Nebusaradani a dovha a ri, “Huma zwau u ye ha Gedalia ṅwana wa Ahikamu ṅwana wa Shafani, we khosi ya Babele ya mu vhea uri a vhuse miḓi ya Juda, u dzule nae na vhathu, kana u ye hune wa funa.” Ndi hone mulangammbi a tshi mu ṋea na mbuvha na tshifhiwa a mu litsha a ḓiṱutshela. Huno Jeremia a ya ha Gedalia ṅwana wa Ahikamu e Mitsipha a dzula nae na vhathu vhe vha siwa henefho shangoni. Musi vhahulwane vhoṱhe vha mmbi na vhahali vhavho vhe vha vha vha tshee shangoni vha tshi zwi pfa uri khosi ya Babele yo vhea Gedalia ṅwana wa Ahikamu uri a vhuse shango iḽo na uri a lange vhanna na vhasadzi na vhana – vhoṱhe vhe vha vha vhe vhashai vha vhashai shangoni, vhe vha vha vha songo hwaliwa vha iswa vhuthubwani Babele, vha ḓa ha Gedalia henefho Mitsipha – ndi Ishmaele ṅwana wa Nethania, na Johanani na Jonathani vhana vha Karia, na Seraya ṅwana wa Thanumethe na vhana vha Efai wa Netofa na Jesania a no bva Maakha na vhahali vhavho. Gedalia ṅwana wa Ahikamu, ṅwana wa Shafani, a vha fulufhedzisa nga muano a ri, “Ni songo ofha u shumela Vhababele. Dzulani shangoni heḽi ni shumele khosi ya Babele, ndi hone zwi tshi ḓo ni nakela. A vha nṋe ndi ḓo dzula Mitsipha nda ni imelela kha Vhakhaladia vhane vha ḓa ha riṋe, fhedzi inwi no fanela u fula nḓirivhe na mitshelo ya tshilimo na nyolivi, ni dzi hamule, mapfura ni shele nkhoni dzaṋu dza u vhulungela, na ḓidzulela miḓini ine na funa u dzula khayo.” Musi Majuda vha re Muaba na Amoni na Edomo na mashangoni maṅwe oṱhe vha tshi pfa uri khosi ya Babele yo sia tsalela kha ḽa Juda, a vhea Gedalia ṅwana wa Ahikamu ṅwana wa Shafani uri a vha vhuse, vhoṱhe vha humela shangoni ḽa Juda, ha Gedalia e Mitsipha, vha tshi bva mashangoni e vha vha vho balangana nao. Vha fula nḓirivhe nnzhi na mitshelo ya tshilimo. Johanani ṅwana wa Karia na vhahulwane vha mmbi vhoṱhe vhe vha vha vha tshi kha ḓi vha shangoni vha ḓa ha Gedalia e Mitsipha, vha mu vhudzisa vha ri, “A vha zwi ḓivhi uri Baalisi khosi ya Vhaamoni o ruma Ishmaele ṅwana wa Nethania uri a vha vhulahe?” Hone Gedalia ṅwana wa Ahikamu a si tende zwe vha amba. Ndi hone Johanani ṅwana wa Karia a tshi amba na Gedalia nga tshiphiri vhe Mitsipha a ri, “Nga vha litshe ndi yo vhulaha Ishmaele ṅwana wa Nethania, a hu nga vhi na a no ḓo zwi ḓivha. U ṱoḓa u vha vhulahelani, Majuda vhoṱhe vhane vha dzula navho vha tshi ḓo balangana, tsalela dza Juda dza lovha?” Hone Gedalia ṅwana wa Ahikamu a fhindula Jonathani ṅwana wa Karia a ri, “U songo ita zwo raloho! U khou zwifhelela Ishmaele.” Ishmaele ṅwana wa Nethania ṅwana wa Elishama o vha e wa malofha a vhuhosini nahone e muṅwe wa vhahulwane vha khosi. Ene o ya ha Gedalia ṅwana wa Ahikamu e Mitsipha nga ṅwedzi wa 7 e na vhanna vha fumi. Huno musi vha tshi khou ḽa vhoṱhe henengei, Ishmaele ṅwana wa Nethania na vhaḽa vhanna vha fumi vhe vha vha vhe nae vha mbo ḓi takuwa vha vhulaha Gedalia ṅwana wa Ahikamu ṅwana wa Shafani nga pfumo, vha vhulaha ene we khosi ya Babele ya mu vhea uri a vhuse shango. Ishmaele a vhulaha na Majuda vhoṱhe vhe vha vha vhe na Gedalia henefho Mitsipha, a vhulaha na vhahali vha Vhababele vhe vha vha vhe henefho. Gedalia o ri u vhulawa, ḽi tshi tsha zwi sa athu ḓihwa nga muthu, ha ḓa vhanna vha 80 vhe vha vha vho vheula ndebvu vha kherukanya zwiambaro zwavho vha ḓitshetshekanya. Vho ḓa vha tshi bva Shikheme na Shilo na Samaria, vha tshi ḓisa nduvho dza mbeu na zwioro nḓuni ya Muṋe washu. Ishmaele ṅwana wa Nethania a ṱuwa Mitsipha u yo vha ṱanganedza, a enda a tshi lila. A ri u ṱangana navho a ri, “Iḓani ha Gedalia ṅwana wa Ahikamu.” Vha tshi dzhena muḓini, Ishmaele ṅwana wa Nethania na vhanna vhe vha vha vhe nae vha mbo vha vhulaha, vha vha posa dindini. Hone vhaṅwe vhavho vha fumi vha amba na Ishmaele vha ri, “Vha songo ri vhulaha! Ri na goroi na baḽi na mapfura na mutoli, zwo dzumbiwa tsimuni.” Zwenezwo a mbo ḓi vha litsha, a si vha vhulahe na vhaḽa. Zwino dindi ḽe a posa zwitumbu zwoṱhe zwa vhanna vhe a vha vhulaha khathihi na Gedalia ndi ḽe ḽa vha ḽo bwiwa nga khosi Asa uri ḽi vhe ḽa u ḓitsireledza zwiḽa a tshi lwa na Baasha khosi ya Israele. Ishmaele ṅwana wa Nethania a tou ḽi ḓadza nga zwitumbu. Ishmaele a thuba vhathu vhoṱhe vhe vha vha vhe Mitsipha – vhananyana vha khosi khathihi na vhathu vhoṱhe vhe vha vha vho sala henefho, vhe Nebusaradani mulangammbi a vhea Gedalia ṅwana wa Ahikamu uri a vha vhuse. Ishmaele ṅwana wa Nethania a vha thuba, a fara lwendo uri a pfukele ha Vhaamoni. Musi Johanani ṅwana wa Karia na vhahulwane vhoṱhe vha mmbi vhe vha vha vhe nae vha tshi pfa zwa vhugevhenga hoṱhe ho itwaho nga Ishmaele ṅwana wa Nethania, vha dzhia vhahali vhavho vhoṱhe vha yo lwa na Ishmaele ṅwana wa Nethania. Vha mu wana tsini ha isha ḽihulu ḽa Gibioni. Vhathu vhoṱhe vhe Ishmaele a vha e navho vha tshi vhona Johanani ṅwana wa Karia na vhahulwane vha mmbi vhe vha vha vhe nae, vha takala. Vhathu vhoṱhe vhe Ishmaele a vha thuba Mitsipha vha rembuluwa vha ya ha Johanani ṅwana wa Karia. Hone Ishmaele ṅwana wa Nethania na vhahali vhawe vhaṱanu na vhararu vha ponyoka Johanani vha shavhela ha Vhaamoni. Ndi hone Johanani ṅwana wa Karia na vhahulwane vha mmbi vhoṱhe vhe vha vha vhe nae vha tshi endedza tsalela dzoṱhe dza vhathu vhe Ishmaele ṅwana wa Nethania a vha hwala vha tshi bva Mitsipha musi o no vhulaha Gedalia ṅwana wa Ahikamu: vhanna na vhahali na vhasadzi na vhana na vhanna vho luvhedzwaho, vhe Johanani a vha vhuisa vha tshi bva Gibioni. Vha tshimbila, vha awela Geruthi Khimihamu tsini ha Betlehema nḓilani i no ya Egipita, uri vha shavhe Vhababele. Vho vha vha tshi vha ofha ngauri Ishmaele ṅwana wa Nethania o vha o vhulaha Gedalia ṅwana wa Ahikamu, we khosi ya Babele a vha o mu vhea uri a vhuse iḽo shango. Ndi hone vhahulwane vha mmbi vhoṱhe, khathihi na Johanani ṅwana wa Karia na Jesania ṅwana wa Hoshaya, na vhathu vhoṱhe, vhaṱuku na vhahulwane vha tshi ḓa ha muporofita Jeremia vha mu humbela vha ri, “Nga vha dzou thetshelesa khumbelo yashu, vha rabele Muṋe washu Mudzimu wavho vha tshi rabelela tsalela hedzi dza vhathu dzoṱhe. Na vhone vha khou tou zwi vhona uri nangwe kale ro vhuya ra vha vhanzhi, zwino ro no tou sala ri vha si gathi. Nga vha rabele uri Muṋe washu Mudzimu wavho a ri vhudze hune ra fanela u livha hone na zwine ra fanela u zwi ita.” Muporofita Jeremia a fhindula a ri, “Ndo zwi pfa zwine na amba. Vhukumakuma ndi ḓo rabela Muṋe washu Mudzimu waṋu unga no humbela; ndi ḓo ni vhudza zwoṱhe zwine Muṋe washu a amba, a thi nga ni dzumbi tshithu.” Zwenezwo vha amba na Jeremia vha ri, “Ngavhe Muṋe washu a tshi vha ṱhanzi i fulufhedzeaho ya ngoho, a ri vutshela arali ra sa tevhedza zwoṱhe zwine Muṋe washu Mudzimu wavho a vha ruma uri vha ri vhudze. Arali zwi tshi takadza kana zwi sa takadzi, ri ḓo thetshelesa Muṋe washu Mudzimu washu ane ra khou vha ruma khae uri zwi ri nakele; ri ḓo thetshelesa Muṋe washu Mudzimu washu.” Musi ho fhela maḓuvha a fumi ipfi ḽa Muṋe washu ḽa ḓa ha Jeremia. Ndi hone a tshi vhidza Johanani ṅwana wa Karia na vhoṱhe vhahulwane vha mmbi vhe vha vha vhe nae na vhathu vhoṱhe, vhaṱuku na vhahulwane, a vha kuvhanganya. A vha vhudza a ri, “Muṋe washu Mudzimu wa Israele we na nthuma khae uri ndi swikise khumbelo yaṋu, u ri, ‘Arali na dzula shangoni heḽi, ndi ḓo ni fhaṱa, a thi nga ni thuthi; ndi ḓo ni ṱavha, a thi nga ni tupuli, ngauri ndi pfa vhuṱungu zwe nda fanela u ni ḓisela khombo. Ni songo ofha khosi ya Babele ane zwino na mu ofha. Ni songo mu ofha, Nṋe ndi na inwi, ndi ḓo ni tshidza nda ni vhofholola zwanḓani zwawe. Ho amba Nṋe Yahavee. Ndi ḓo ni pfela vhuṱungu uri na ene a ni khathutshele mbilu a ni humisele shangoni ḽaṋu.’ “Hone arali na ri, ‘A ri nga dzuli shangoni ḽino,’ na litsha u thetshelesa Muṋe washu Mudzimu waṋu, arali na ri, ‘Aiwa, ri ḓo pfulutshela Egipita, hune ra sa ḓo vhona nndwa kana ra pfa phalaphala ya nndwa kana ra pfa nḓala nga u shaya zwiḽiwa, ri yo dzula hone,’ zwino ipfani ipfi ḽa Muṋe washu inwi tsalela dza vhathu vha Juda. Muṋe washu Mulangazwoṱhe Mudzimu wa Israele u ri, ‘Arali no ḓiimisela u ya Egipita, na pfuluwa na yo dzula hone, zwenezwo pfumo ḽine na ḽi ofha ḽi ḓo ni ḽa henengei, na nḓala ine na i ofha i ḓo ni tevhela henefho Egipita, ni ḓo fela henengei. Vhoṱhe vho ḓiimiselaho u pfulutshela Egipita vha yo dzula hone vha ḓo ḽiwa nga pfumo, vha fa nga nḓala na dwadze, a hu na na muthihi wavho a no ḓo sala a tshi tshila kana a ponyoka khombo ine nda ḓo vha ḓisela yone.’ “Muṋe washu Mulangazwoṱhe Mudzimu wa Israele u ri, ‘Vhunga mbiti dzanga na u sinyuwa hanga zwo shulutshela kha vha dzulalo Jerusalema, zwenezwo u sinyuwa hanga hu ḓo shulutshela kha inwi arali na ya Egipita. Vhathu vha ḓo ni sanda, vha ni nyadza, vha teketelana nga dzina ḽaṋu, vha ni sea; fhethu hafhano a ni tsha ḓo dovha na hu vhona.’ “Inwi tsalela dza vhathu vha Juda, Muṋe washu o ni vhudza a ri, ‘Ni songo ya Egipita.’ Ḓivhani uri: ṋamusi ndi a ni kaidza ndi ri ni khou ḓifhura ni tshi nthuma ha Muṋe washu Mudzimu waṋu na ri, ‘Ri rabelele ha Muṋe washu Mudzimu washu; ri vhudze zwoṱhe zwine a amba, ri ḓo zwi ita.’ Ni ḓo ḓilozwa! Ndo ni vhudza ṋamusi, naho zwo ralo a no ngo thetshelesa Muṋe washu Mudzimu waṋu kha tshithu na tshithihi tshe a nthuma uri ndi ni vhudze. Zwino-ha, ḓivhani uri: Ni ḓo fa nga pfumo na nḓala na dwadze fhethu hune na tama u yo dzula hone.” Musi Jeremia a tshi fhedza u vhudza vhathu maipfi oṱhe a Muṋe washu Mudzimu wavho – zwoṱhe zwe Muṋe washu a mu ruma uri a vha vhudze – Azaria ṅwana wa Hoshaya na Johanani ṅwana wa Karia na vhanna vhoṱhe vha u ḓihudza vha vhudza Jeremia vha ri, “U khou zwifha! Mudzimu Muṋe washu ho ngo u ruma u ḓa u amba uri ri songo ya Egipita ra yo dzula hone. Ndi Barukhu ṅwana wa Neria ane a khou u luṱanya na riṋe uri u ri kumedze Vhababele vha ri vhulahe kana vha ri hwale vha ri ise vhuthubwani Babele.” Huno Johanani ṅwana wa Karia na vhahulwane vha mmbi vhoṱhe na vhathu vhoṱhe vha nyadza zwe Muṋe washu a amba a tshi ri vha dzule shangoni ḽa Juda. Johanani ṅwana wa Karia na vhahulwane vhoṱhe vha mmbi vha pfulusa tsalela dzoṱhe dza vhathu vha Juda vhe vha vha vho vhuelela u yo dzula shangoni ḽa Juda vha tshi bva kha tshakha dzoṱhe he vha vha vho balanganela hone – vhanna na vhasadzi na vhana na vhananyana vha khosi vhe Nebusaradani mulangammbi a vha o vha sia na Gedalia ṅwana wa Ahikamu ṅwana wa Shafani, vha dzhia na muporofita Jeremia na Barukhu ṅwana wa Neria. Vha swika Egipita nga u sa thetshelesa Muṋe washu vha vhuya vha swika Thaphanese. Henengei Thaphanese ipfi ḽa Muṋe washu ḽa ḓa ha Jeremia ḽa ri, “Dzhia maṅwe matombo mahulu u a fukedze vumbani luḓilanani lwo fhaṱwaho nga zwidina tshifhingoni tsha pfamo ya Farao fhano Thaphanese, u zwi ite Majuda vha tshi khou sedza. Zwenezwo u vha vhudze u ri, ‘Yahavee Mulangazwoṱhe Mudzimu wa Israele u ri: Ndi ḓo vhidzisa muḓinḓa wanga Nebukhadnetsara khosi ya Babele, nda tea khuluṋoni yawe nṱha ha matombo haya e nda a bwela hafhano; u ḓo akha dennde yawe ya vhuhosi nṱha hao. U ḓo ḓa a dia Egipita, a vhulaha vho livhanywaho na lufu, a thuba vho livhanywaho na u thubiwa, vho livhanywaho na pfumo a vha runga nga pfumo. Ndi ḓo funga thembele dza midzimu ya Egipita nga mulilo; u ḓo fhisa thembele dza midzimu, yone a i hwala a i isa vhuthubwani. U ḓo ṱangula shango ḽa Egipita unga mulisa a tshi tanya nnda dza nguvho yawe, a ṱuwa hu si na tshi no mu thithisa. Thembeleni ya Ḓuvha ngei Egipita u ḓo thutha phuphu dza midzimu, a fhisa thembele dza midzimu ya Egipita dze lore.’ ” Ipfi heḽi ḽo ḓela Jeremia ḽi tshi amba Majuda vhoṱhe vha dzulaho Egipita, miḓini ya Migidolo na Thaphanese na Memfisi na thungo ya tshipembe ya shango, ḽi ri, “Yahavee Mulangazwoṱhe Mudzimu wa Israele u ri: Inwi vhaṋe no vhona khombo khulu ye nda i ḓisa Jerusalema na miḓini ya Juda. Ṋamusi a i tsha dzula vhathu, ndi matumba nga mulandu wa vhuvhi he vha ita. Vho ntsinyusa nga u fhisa zwioro na nga u luvha midzimu isili ye vhone vhaṋe na inwi na vhokhotsi avho vha si vhuye vha i ḓivha. Ndo ruma vhaḓinḓa vhanga vhaporofita nda dovha ndi tshi ri, ‘Ni songo ita zwithu hezwi zwi nengisaho zwine nda zwi vhenga!’ Hone a vho ngo thetshelesa, a vho ngo zwi londa, a vho ngo laṱa vhutshinyi havho, a vho ngo litsha u fhisela miṅwe midzimu zwioro. Ndi zwe mbiti dzanga dzi ofhisaho dza shuluwa; ndo sinyutshela miḓi ya Juda na magondo a Jerusalema nda zwi ita matumba a sa dzuli muthu sa zwine ṋamusi zwa vhonala zwo ralo. “Zwino Nṋe Yahavee Mulangazwoṱhe Mudzimu wa Israele ndi ri: Ndi mini ni tshi ḓihwesa khombo nngafhangafha nga u lozwa vhanna na vhasadzi na vhana na dzitshetshe kha ḽa Juda, na sala ni si tshee na tsalela dza vhathu? Ndi mini ni tshi ntsinyusa nga midzimu ye na ita nga zwanḓa zwaṋu, na dubisela miṅwe midzimu zwioro fhano Egipita, he na yo dzula hone? Ni ḓo ḓilozwa, vhathu vha teketelana nga dzina ḽaṋu, na nyadziwa nga tshakha dzoṱhe dza ḽifhasi. No no hangwa vhuvhi ho itwaho nga vhokhotsi aṋu na nga mahosi na vhafumakadzi vha Juda na vhuvhi he inwi na vhasadzi vhaṋu na ita shangoni ḽa Juda na mikotoni ya Jerusalema naa? Na ṋamusi a vha athu ḓiṱukufhadza kana vha nnyofha, a vha athu tevhedza mulayo wanga na ndayo dze nda vhetshela inwi na vhokhotsi aṋu.” “Zwenezwo, Muṋe washu Mulangazwoṱhe Mudzimu wa Israele u ri, ‘Ndo ḓiimisela u ni ḓisela khombo, nda lozwa ḽa Juda ḽoṱhe. Ndi ḓo lozwa tsalela dza vhathu vha Juda vho ḓiimiselaho u ya Egipita u yo dzula hone. Vhoṱhe vhahulwane na vhaṱuku vha ḓo lovhela Egipita; vha ḓo ḽiwa nga pfumo, vha fa nga nḓala. Vhathu vha ḓo vha sanda, vha vha nyadza, vha teketelana nga dzina ḽavho, vha vha sea. Vha no dzula Egipita ndi ḓo vha vhulaha nga pfumo na nḓala na dwadze, nda vha ita zwe nda ita vha Jerusalema. A hu na na muthihi wa tsalela dza vhathu vha Juda vhe vha yo dzula Egipita a no ḓo ponyoka kana a tshila a dovha a humela shangoni ḽa Juda ḽine vha ṱuvha u humela khaḽo vha dzula khaḽo; a hu na a no ḓo humela hone, hu ḓo tou vhuelela tshavhi dzi si gathi.’ ” Huno vhanna vhoṱhe vhe vha vha vha tshi ḓivha uri vhasadzi vhavho vha dubisela miṅwe midzimu zwioro, khathihi na vhasadzi vhoṱhe vhe vha vha vhe henefho – gogo ḽihulu – na vhathu vhoṱhe vhane vha dzula tshipembe ha Egipita, vha amba na Jeremia vha ri, “A ri nga thetshelesi zwe wa ri vhudza nga dzina ḽa Muṋe washu! Vhukumakuma ri ḓo ita zwoṱhe zwe ra ri ri ḓo ita: Ri ḓo dubisela Mufumakadzi wa ṱaḓulu zwioro, ra mu tevhulela thevhula sa zwe riṋe na vhokhotsi ashu na mahosi ashu na vhahulwane vhashu ra ita miḓini ya Juda na mikotoni ya Jerusalema. Misi yeneyo ro vha ri na zwiḽiwa zwinzhi, ro pfuma, ri sa vhoni khombo. Hone tshee ra litsha u dubisela Mufumakadzi wa ṱaḓulu zwioro, ra si tsha mu tevhulela thevhula, ri vho shaya, ri khou lovha nga pfumo na nḓala.” Vhasadzi vha ḓadzisa vha ri, “Zwiḽa ri tshi dubisela Mufumakadzi wa ṱaḓulu zwioro, ra mu tevhulela thevhula, vhanna vhashu vho vha vha sa zwi ḓivhi kani uri ro vha ri tshi bika khekhe ra mu fanyisa ngadzo, ra mu tevhulela thevhula?” Ndi hone Jeremia a tshi vhudza vhathu vhoṱhe, vhanna na vhasadzi vhe vha vha vha tshi khou mu fhindula, a ri, “Zwiḽa zwioro zwe zwa vha zwi tshi fhiswa nga inwi na vhokhotsi aṋu na mahosi aṋu na vhahulwane vhaṋu na vhathu zwavho miḓini ya Juda na mikotoni ya Jerusalema, ni vhona unga Muṋe washu o vha a sa zwi ḓivhi, o zwi hangwa naa? Musi Muṋe washu a si tsha kona u konḓelela zwiito zwaṋu zwivhi na zwi nengisaho zwe na ita, a phusukanya shango ḽaṋu ḽa sala ḽi soga ḽi sa dzuli muthu, vhathu vha vho teketelana ngaḽo sa zwine ḽa vha zwone ṋamusi. Vhunga ni tshi khou zwi vhona, no welwa nga khombo nge na dubisa zwioro na khakhela Muṋe washu na si thetshelese mulayo wawe na ndaela dzawe dze a ri dzi itwe.” Zwenezwo Jeremia a amba na vhathu vhoṱhe khathihi na vhasadzi a ri, “Inwi vhathu vha Juda noṱhe ni re Egipita, ipfani ipfi ḽa Muṋe washu! Muṋe washu Mulangazwoṱhe Mudzimu wa Israele u ri: Inwi na vhasadzi vhaṋu no sumbedza nga zwiito zwaṋu zwe na ana zwiḽa ni tshi ri, ‘Vhukumakuma ri ḓo khunyeledza zwe ra ana ra ri ri ḓo dubisa zwioro ra tevhulela Mufumakadzi wa ṱaḓulu thevhula.’ Zwenezwo isani phanḓa, itani zwe na ana! Khunyeledzani muano waṋu! Hone inwi Majuda noṱhe ni no dzula Egipita, ipfani ipfi ḽa Muṋe washu u ri, ‘Nṋe Yahavee ndi ana nga dzina ḽanga ḽihulu, ndi ri a hu na na muthihi a no bva kha ḽa Juda a no khou dzula huṅwe Egipita a no ḓo dovha a ana nga dzina ḽanga a ri: Nga Muṋe wa zwoṱhe Yahavee a tshilaho. Ndi dzula ndo vha vhea iṱo uri ndi vha huvhadze, a thi nga vha takadzi; Majuda vha re Egipita vha ḓo lovha nga pfumo na nḓala vha vhuye vha lozwiwe vhoṱhe. Vhane vha ponyoka pfumo, vha humela shangoni ḽa Juda vha tshi bva Egipita vha ḓo vha vha si gathi. Ndi hone tsalela dzoṱhe dza vhathu vha Juda vhe vha pfulutshela Egipita vha tshi ḓo ḓivha uri ipfi ḽi sa weli fhasi ndi ḽanga kana ndi ḽavho. “ ‘Hetshi tshi ḓo vha tshone tshiga tshine na ḓo vhona ngatsho uri ndi dzula ndo ni vhea iṱo, ndi ḓo ni pfisa vhuṱungu hafhano fhethu,’ u ralo Muṋe washu, ‘uri ni ḓivhe uri zwe nda ri ndi ḓo ni huvhadza, vhukumakuma a zwi nga weli fhasi.’ Muṋe washu u ri, ‘Farao Hofra khosi ya Egipita ndi ḓo mu kumedza maswina awe vhane vha ṱoḓa u mu vhulaha, sa zwe Tsedekia khosi ya Juda nda mu kumedza Nebukhadnetsara khosi ya Babele, ḽone swina ḽawe ḽe ḽa vha ḽi tshi ṱoḓa u mu vhulaha.’ ” Hezwi ndi zwe muporofita Jeremia a vhudza Barukhu ṅwana wa Neria nga ṅwaha wa vhuṋa wa muvhuso wa Jehoyakimu ṅwana wa Josiasi khosi ya Juda zwiḽa Barukhu a tshi ṅwala kha bugu maipfi e a vha a tshi khou vhudzwa nga Jeremia, a ri, “Yahavee Mudzimu wa Israele a tshi vhudza inwi Barukhu u ri, ‘Wo ri: A thi tsha kona! Yahavee o engedza u ṱungufhala kha vhuṱungu vhune nda vhu pfa; ndo fhelela nga tshigomelo, a thi vhuyi nda awela.’ ” “Muṋe washu u ri, ‘Mu vhudze u ri: Nṋe muṋe ndi khou thutha zwe nda fhaṱa, nda tupula zwe nda ṱavha, shangoni ḽoṱhe. Zwino iwe wo fanela u ḓiṱodela zwithu zwihulwane naa? U songo zwi ṱoḓa. Ndi ḓo ḓisela vhathu vhoṱhe khombo, hone iwe hoṱhe hune wa ya ndi ḓo u litsha wa ponyoka wa tshila. Ho amba Nṋe Yahavee.’ ” Ngeḽi ipfi ḽa Muṋe washu ḽe ḽa ḓa ha muporofita Jeremia ḽi tshi amba dzitshakha: Hu tshi ambiwa Egipita hu pfi: Ngea mafhungo a no amba mmbi ya Farao Nikho khosi ya Egipita, ye ya kundwa i Kharakhemishi mulamboni wa Yufuratha, i tshi kundwa nga Nebukhadnetsara khosi ya Babele nga ṅwaha wa vhuṋa wa muvhuso wa Jehoyakimu ṅwana wa Josiasi khosi ya Juda, hu pfi, “Vhalangammbi vha Egipita vha vhidza vhahali vhavho vha ri, “ ‘Lugisani zwiṱangu zwaṋu, zwihulwane na zwiṱuku!’ ‘Ibvani pfumo!’ ‘Bere nga dzi longwe ḓomo!’ ‘Dzi nameleni!’ ‘Imani vhuimoni haṋu!’ ‘Ambarani nguwane!’ ‘Ṱuṱulani mafumo!’ ‘Ambarani philamuvhili!’ Ndi khou vhona mini? Vho farwa nga nyofho, vha khou humela murahu, vhahali vhavho vho kundwa, vha khou shavha nga luvhilo, a vha tsha sedza murahu, vho no tou tangwa nga zwi ofhisaho,” u ralo Muṋe washu. “Vha luvhilo a vha koni u shavha, vhahali a vha koni u ponyoka. Ngei devhula mulamboni wa Yufuratha vha khukhulwa vha wa. “Ndi nnyi uyo a no raha unga Nile, a nga milambo yo ḓalaho ya unga? Ndi Egipita ḽi no raha unga Nile, ḽi nga milambo yo ḓalaho ya unga. Ḽi ri, ‘Ndi ḓo raha nda ḓadza ḽifhasi; ndi ḓo lozwa miḓi na vhathu vhayo.’ Inwi dzibere, vha weleni! Inwi dzigariki, kunguluwani! Inwi vhahali, kandelani phanḓa, inwi vhanna vha Kushu na Phuthi no faraho zwiṱangu, inwi vhanna vha Lidia no akhaho vhura! “Ḓivhani uri heḽo ḓuvha ndi ḽa Muṋe wa zwoṱhe, Ene Muṋe washu Mulangazwoṱhe, ndi ḓuvha ḽa ndifhedzo, u lifhedza maswina awe. Pfumo ḽi ḓo ḽa ḽa fura, ḽa tou dzimula ḓora nga malofha. Muṋe wa zwoṱhe, Ene Muṋe washu Mulangazwoṱhe u ḓo ṱhavha tshiṱhavhelo shangoni ḽa devhula, mulamboni wa Yufuratha.” “Iwe musidzana Egipita wee, gonya Giliadi u yo dzhia mushonga. U andisa hau mishonga ndi mahandana; mbonzhe dzi nga si fhole. Tshakha dzo zwi pfa u tshi shoniswa, zwililo zwau zwo ṱanganya ḽifhasi. Vhahali vha ḓo khukhulana vhuvhili havho vha wela fhasi.” Ngea mafhungo e Muṋe washu a vhudza muporofita Jeremia a tshi amba u ḓa ha Nebukhadnetsara a tshi ḓa u dia Egipita, hu pfi: “Zwi ḓivhadze kha ḽa Egipita, u zwi anḓadze Migidolo; ṱavha mukosi u pfale Memfisi na Thaphanese u ri, ‘Imani vhuimoni haṋu ni ḓilugise, pfumo ḽi vho ḽa vhe na ṋekana masakha navho.’ Khezwi Apisi o shavha? Mudzimu waṋu wa mboho wo shavha? Muṋe washu o u pandela. Vhahali vhe Farao a vha thola kha tshakha dziṅwe vha khou khukhulwa vha dovha; vha khou welana nṱha. Vha khou vhudzana vha ri, ‘Takuwa, nga ri humele murahu, ri ye ha hashu, mashangoni a hashu, ri shavhe pfumo ḽi ri ḽaho.’ Henengei vha ḓo ṱavha mukosi vha ri, ‘Farao khosi ya Egipita mu rineni dzina: kha tou pfi Luambo! O wana mbulu e mbu-mbu-mbu, tshifhinga tsha fhela.’ ” Khosi, ine dzine ḽayo ḽa pfi Muṋe washu Mulangazwoṱhe, i ri, “Ndi ana nga vhutshilo hanga ndi ri, hu ḓo ḓa ane a nga Thaboro vhukati ha dzithavha, a nga Kharamele tsini ha lwanzhe. Iwe Egipita, musidzana o ṱangulwaho, hwala thundu dzau u ye vhuthubwani, Memfisi u ḓo sala u soga, ú matumba a sa dzuli muthu. “Egipita ndi tholehadzi yo nakaho, i khou ḓelwa nga phuvhe i tshi bva devhula. Vhahali vhaḽo vho rendelwaho vha nga ṋamana dzo noniswaho. Na vhone vha ḓo rembuluwa vha shavha vhoṱhe, vha nga si ime vha khwaṱha, vha khou welwa nga musi wa khombo, ndi tshifhinga tshine vha fanela u lifhedzwa. Egipita ḽi ḓo xuxudza unga ṋowa i tshi shavha, musi mmbi ya maswina i tshi sendela; vha ḓo ḽi wela nga dzitsanga, zwa nga vhanna vha tshi rema miri. Vha ḓo rema maṱaka aḽo, naho o pinzana hani,” u ralo Muṋe washu. “Vho anda u fhira lutsinga lwa nzie, a vha vhalei. Vhathu vha Egipita vha ḓo shoniswa, vha ḓo kumedzwa vhathu vha Devhula.” Muṋe washu Mulangazwoṱhe Mudzimu wa Israele u ri, “Ndi ḓo ṱuwa ndi tshi lifhedza Amoni mudzimu wa Thebese, na Farao na Egipita na midzimu yaḽo na mahosi aḽo na vhane vha ḓitika nga Farao. Ndi ḓo vha kumedza vhane vha ṱoḓa u vha vhulaha, ndi ḓo vha kumedza Nebukhadnetsara khosi ya Babele na magota awe. Nangwe zwo ralo, ngavhuya Egipita ḽi ḓo dovha ḽa dzulwa unga kale.” U ralo Muṋe washu. “Iwe Jakopo muḓinḓa wanga, u songo ofha tshithu; Iwe Israele, u songo hanganea. Vhona, ndi ḓo u lamulela nda u bvisa shangoni ḽa kule, nda bvisa vhaḓuhulu vhau shangoni ḽe vha thubelwa khaḽo. Jakopo u ḓo dovha a vha na mulalo, a pfa a si tsha ofha tshithu, shango ḽi ḓo lala, a hu na a no ḓo ofhisa. Iwe Jakopo muḓinḓa wanga, u songo ofha tshithu, Nṋe ndi na iwe,” u ralo Muṋe washu. “Naho tshakha dze nda ni balanganyela khadzo ndo dzi lozwa dzoṱhe, iwe a thi nga u lozwi tshoṱhe. Ndi ḓo tou u laya nga khaṱhulo mbuya, a thi nga u litshi u tshi bva ú songo wana ṱhamu.” Ngeḽi ipfi ḽa Muṋe washu ḽe ḽa ḓa ha muporofita Jeremia ḽi tshi amba Vhafilista zwiḽa Farao a sa athu dia Gaza, ḽi ri: Muṋe washu u ri, “Maḓi ngeaḽaa a khou fhufhuma a tshi bva devhula; a ḓo ḓadza milambo ya fhalala ya kumba zwoṱhe. A ḓo tiba shango na zwoṱhe zwi re khaḽo, miḓi na vha no dzula khayo. Vhathu vha ḓo ṱavha mukosi; vhoṱhe vha no dzula shangoni vha ḓo ongolela vha tshi pfa mutsindo wa bere dzi tshi gada, vha tshi pfa phosho ya gariki dza maswina na u kunguluwa ha malinga. Vhokhotsi a vha nga rembuluwi vha farisa vhana vhavho; zwanḓa zwavho zwi ḓo kulea nungo zwa nembelela. Ḓuvha ḽa u lozwa Vhafilista ḽo swika, ḽa u vhulaha tsalela dzoṱhe dza vhathu vhane vha nga farisa Tiro na Sidoni. Yahavee u ḓo ṱuwa a tshi lozwa Vhafilista, dzone tsalela dza vhathu vha no bva khunzikhunzini dza Khrita. Muḓi wa Gaza u ḓo ṱungufhala wa palula ṱhoho; Ashkeloni a hu tsha ḓo pfala ipfi. Inwi tsalela dza vhathu vha mudavhini ni ḓo lila na tou ḓitshetshekanya u swika lini? Ni a lila na ri, ‘Yawee, pfumo ḽa Yahavee! U ḓo litsha lini u runga? Humela kha mukutu wau u awele u tshetee!’ Huno ḽi nga awela hani ḽó ruṅwa nga Yahavee, Ene ó ḽi vhudza uri ḽi die Ashkeloni na khunzikhunzi?” Hu tshi ambiwa Muaba hu pfi: Muṋe washu Mulangazwoṱhe Mudzimu wa Israele u ri, “Muḓi wa Nebo u ḓo zwi vhona, u ḓo sala u matumba. Kiriathaimi u ḓo thubiwa wa shona; vhushavhelo vhu ḓo phusukanywa ha shona. Muaba a ḽi tsha ḓo khoḓwa; vhathu vha langana u ḽi phusukanya vhe Hesheboni vha ri, ‘Iḓani ri yo fhedza lushaka holuḽa.’ Na kha iwe Mademene a hu tsha ḓo pfala ipfi; pfumo ḽi ḓo u sala murahu. Ipfani mikosi ya Horonaimi, ndi mikosi ya phusuphusu na ndozwo khulu. Muaba ḽo phusukanywa; tshililo tshi pfala u swika Tsuara. Vho fara nḓila ya Luhithi, vha enda vha tshi tswimila lu ṱungufhadzaho; nḓilani i no tsela Horonaimi hu pfala zwililo zwa vhuṱungu hu tshi lilelwa iyo ndozwo. Shavhani! Gidimani ni sa ḓo fa; ni nge mbiḓi ya phangani. Vhunga ni tshi fulufhela lupfumo lwaṋu na mitsheṱo ye na fhaṱa, na inwi ni ḓo thubiwa. Khemosho mudzimu waṋu u ḓo hwalwa wa iswa vhuthubwani khathihi na vhotshifhe vhawo na vhahulwane vhawo. Miḓi yoṱhe i ḓo welwa nga mulozwi, a hu na na muḓi u no ḓo ponyoka. Govha ḽi ḓo phusukanywa, mudavhi u ḓo ṱangulwa. Ho amba Nṋe Yahavee. Hashani muṋo masimuni a Muaba, uri a si tsha liṅwa; hu si kale ḽi ḓo vha soga; miḓi yaḽo i ḓo ṱutshelwa, ya si tsha dzula muthu. “A sa iti mushumo wa Yahavee nga mbilu nthihi nga a teketelwe! Nga hu teketelwe a sa shululi malofha nga pfumo ḽawe!” “Muaba a ḽi athu vhuya ḽa iswa vhuthubwani; ḽo vha ḽo ḓi dzika u bva hanani haḽo, ḽi tshi nga waini yo dzikaho i songo shululwaho i tshi bva kha ino mvuvhelo ya shelwa kha iḽa; muḓifho waḽo u kha ḓi vha wonouḽa wa kale, u nukhelela haḽo a ho ngo shanduka.” Hone Muṋe washu u ri, “Hu khou ḓa misi ine nda ḓo ruma vhathu vha no shulula dzimvuvhelo, vha ḓo ḽi shulula vha pwasha madzhomela aḽo. Zwenezwo Muaba ḽi ḓo shona nga Khemosho, unga nnḓu ya Israele yo shona zwiḽa vha tshi fulufhela Bethele. “Ndi mini ni tshi ri, ‘Ri vhahali nndwani, govholanoni ri na tshivhindi, a ri ofhi tshithu’? Muaba ḽi ḓo phusukanywa, vhaphusukanyi vhaḽo vha nḓilani; vhaṱhanngana vhavho vhone-vhone vha ḓo shidzhwa,” i ralo Khosi ine ya pfi Yahavee Mulangazwoṱhe. “Muaba ḽi ḓo ṱuwa ḽi tshi fhalala; khombo yaḽo a i nga lengi u ḓa. Inwi noṱhe no ḽi tangaho, noṱhe ni no ḓivha bvumo ḽaḽo, ḽi lileleni ni ri, ‘Yawee, luḓo lwa maanḓa lwo vunḓea, muvhuso wa vhugala wo phusukanywa!’ ” “Inwi vhathu vha Diboni, itsani kha vhugala haṋu, dzulani fhasi mavuni o omaho; mulozwi wa Muaba u ḓo ni ḓela, a phusukanya miḓi yau ya vhushavhelo. Inwi ni no dzula Aruere, imani gondoni ni sedze. Vhudzisani vhanna vha no khou shavha na vhasadzi vha ponyokaho ni ri, ‘Ho iteani?’ Vha ḓo fhindula vha ri, ‘Muaba ḽo phusukanywa ḽa shona.’ Honḓani ni tou ṱavha mukosi! Ḓivhadzani mulamboni wa Arinoni uri Muaba ḽo phusukanywa. “Khaṱhulo yo ḓa miḓini ya zwivhangani: Holoni na Jahasa na Mifaathi, Diboni na Nebo na Bethe Dibulathaimi, Kiriathaimi na Bethe Gamulu na Bethe Mioni, Keriotho na Botsora. Khaṱhulo yo ḓela miḓi yoṱhe ya Muaba, ya kule na ya tsini. “Nungo dza Muaba dzo kulea, tshanḓa tshaḽo tsho vunḓea,” u ralo Muṋe washu. “Ḽi kambiseni, ḽo nyadza Yahavee. Muaba nga ḽi vhumbuluwe maṱanzani aḽo; vhathu nga vha ḽi shonedze. Israele wo vha u sa khou ḽi shonedza naa? Kani ḽo vha ḽo farwa na mafobvu, hezwi u tshi ḽi nyadza wa ita na u dzungudza ṱhoho misi yoṱhe u tshi ḽi amba? Inwi ni dzulaho Muaba, ṱutshelani miḓi yaṋu ni yo dzula dzinngwani. Ni nge ḽiivha ḽi no fhaṱa tshiṱaha tshaḽo mulomoni wa bako.” “Ro zwi pfa uri Muaba ḽi a ḓihudza! Ḽi ḓihudza lwa u kalula, ḽi a ḓipfa, ḽi a ḓigagamisa, ḽi a ḓiḓivha, ḽi na mbilu ya u ṱonga. Ndi ḓivha swili yaḽo, hone i ḓo pfuvha, mazuwo aḽo ndi mahandana,” u ralo Muṋe washu. “Ndi zwine Muaba nda ḽi lilela, ndi tou honḓa ndi tshi honḓela Muaba ḽoṱhe, vhathu vha Kiri Herese ndi vha pfela vhuṱungu. Inwi minḓirivhe ya Sibima, ndi ni lilela unga Jazere u tshi lila. Matavhi aṋu o adza a swika lwanzheni; a guma nga Lwanzhe lwa Muṋo henengei Jazere. Mitshelo yaṋu na nḓirivhe dzo vhibvaho zwo welwa nga mulozwi. Mirini ya mitshelo na masimuni a Muaba a hu tshee na dakalo na mifhululu. Ndo kaṱudza waini i no ela i tshi bva bonḓeloni; a hu na ane a dzi suka o takala a tshi fhululedza. “Mukosi wa tshililo tshavho u a hulela, u ṱavhiwa Hesheboni wa pfala Eliali na Jahatsi, wa ṱavhiwa Tsuara wa pfala Horonaimi na Eligathi Shelishiya. Na maḓini a Nimirimu muḓi wo phusukanywa. Kha ḽa Muaba ndi ḓo fhelisa vha no gonya zwivhanga vha yo ṋekedza zwiṱhavhelo, vha dubisela midzimu yavho zwioro,” u ralo Muṋe washu. “Mbilu yanga i lilela Muaba unga tshiṱiringo; i lila unga tshiṱiringo i tshi lilela vhathu vha Kiri Herese. Lupfumo lwe vha lu kuvhanganya lwo ṱuwa. Ṱhoho dzoṱhe dzo palulwa, ndebvu dzoṱhe dzo vheulwa, zwanḓa zwoṱhe zwo tshetshekanywa, khundu dzoṱhe dzo pilwa nga saga, u sumbedza u ṱungufhala. Zwiludzani zwa dzinnḓu kha ḽa Muaba na mikotoni yaho ndi zwililo fhedzi, Muaba ndo ḽi vunḓa unga dzhomela ḽi sa ṱoḓwi nga muthu,” u ralo Muṋe washu. “Ḽo pwashea ḽa balangana! Vha honḓa hani! Muaba ḽo furalela ḽó furalela ḽó shona! Muaba ḽi a shonedzwa, vhoṱhe vho ṋekanaho masakha naḽo vha a ḽi nyala.” Muṋe washu u ri, “Vhonani! Hu khou kavha goni, ḽi ṱharamudza phapha ḽa godimela Muaba. Miḓi i ḓo thubiwa, ni ḓo dzhielwa vhushavhelo. Musi wonoyo mbilu dza vhahali vha Muaba, dzi ḓo nga mbilu ya musadzi a tshi ṱoḓou vhofholowa. Muaba ḽi ḓo phusukanywa, vhathu vhaḽo a vha tsha ḓo vha lushaka, nge vha nyadza Nṋe Yahavee. No lindelwa nga zwi ofhisaho na dindi na mulavhu inwi vhathu vha Muaba,” u ralo Muṋe washu. “Ane a vhuya a shavha izwo zwi ofhisaho u ḓo wela dindini, ane a gonya a bva dindini u ḓo fashwa nga mulavhu; Muaba ndi ḓo ḽi ḓisela ṅwaha wa ṱhamu yaḽo,” u ralo Muṋe washu. “Tshavhi dzi ima murunzini wa Hesheboni dzó kulea nungo. Hesheboni ho bva mulilo, tshivhindini tsha Sihoni ho bva khavhu ya mulilo; i fhisa mivhombo ya Muaba, i fhisa madethele a vhadziamazuwo. Iwe Muaba u ḓo zwi vhona! Vhathu vha Khemosho vho lozwiwa; vhaṱhannga vhau vho hwaliwa vha iswa vhuthubwani, vhananyana vhau vho thubiwa. Naho zwo ralo misi i ḓaho ndi ḓo dovha nda ladza ḽa Muaba,” u ralo Muṋe washu. Khaṱhulo ya Muaba i guma henefha. Hu tshi ambiwa Vhaamoni hu pfi: Muṋe washu u ri, “Israele a ḽi na vhatuka naa? A ḽi na maḽaifa naa? Zwino ndi mini Molekhe o dzhia ḽa Gadi? Khezwi vhathu vha Amoni vha tshi dzula miḓini yawo? Hone hu khou ḓa misi ine muḓi wa Raba wa Vhaamoni nda ḓo u ṱavhela mukosi wa nndwa,” u ralo Muṋe washu. “U ḓo sala u gokho ḽa matumba, miḓana yo u tangaho nda i fhisa nga mulilo. Ndi hone Vhaisraele vha tshi ḓo pandamedza vho vha pandamedzaho.” U ralo Muṋe washu. “Iwe Hesheboni, honḓa, Ai wo phusukanywa! Inwi ni dzulaho Raba, lilani ni tou ṱavha mukosi! Ambarani madzanganda ni vuse tshililo; gidimelani ngeno na ngei ngomu mitsheṱoni, ngauri Molekhe u ḓo iswa vhuthubwani, khathihi na vhotshifhe vhawo na vhahulwane vhawo. Ndi mini u tshi zuwa magovha au, u tshi zuwa magovha au o vhibvelaho? Iwe ṅwananyana a sa fulufhedzei, u fulufhela lupfumo lwau wa ri, ‘Ndi nnyi ane a nga nthoma?’ Ndi ḓo u ḓisela zwi ofhisaho, vhoṱhe vho u tangaho vha ḓo u ita zwi ofhisaho,” u ralo Muṋe wa zwoṱhe Yahavee Mulangazwoṱhe. “Muṅwe na muṅwe waṋu u ḓo thathiwa, a hu na na muthihi a no ḓo kuvhanganya dzitshavhi. Naho zwo ralo, ngavhuya ndi ḓo dovha nda ladza ḽa Amoni,” u ralo Muṋe washu. Hu tshi ambiwa Edomo hu pfi: Muṋe washu Mulangazwoṱhe u ri, “Themana a hu tshee na vhuṱali naa? Vha maano a vha tsha kona u eletshedza? Vhuṱali havho ho sina? Inwi ni no dzula Dedani, rembuluwani ni shavhe, dzumbamani mapakoni. Esau ndi ḓo mu ḓisela khombo musi une nda mu lifhedza. Arali vhafuli vha nḓirivhe vha ḓa ha iwe, a vha fuli vha sia dziṅwe naa? Arali mafobvu a ḓa vhusiku, a vha tswi zwine vha zwi funa fhedzi naa? Hone Esau ndi ḓo mu bvula zwiambaro a sala e fhedzi; ndi ḓo fukula vhudzumbamo hawe, uri a si kone u dzumbama. Vhana vhawe na mashaka awe na vhahura vhawe vha ḓo lovha, ha tsha ḓo vha hone ane a nga ri, ‘Litsha tsiwana dzawe, ndi ḓo vha tsireledza vha si fe. Tshilikadzi dzau na dzone nga dzi fulufhele nṋe.’ ” Muṋe washu u ri, “Arali vha songo teaho u nwa tshinwelo tsha khaṱhulo vha tshi fanela u tshi nwa, iwe u nga bva hani u songo tshi nwa? A u nga bvi u songo tshi nwa, tshau ndi u nwa. Ndi ana nga Nṋe muṋe ndi ri, muḓi wa Botsora u ḓo sala u matumba, u ḓo goḓiwa, u ḓo sala u phanga, vhathu vha ḓo teketelana nga dzina ḽawo; miḓi yawo yoṱhe i ḓo phusukanywa tshoṱhe,” u ralo Muṋe washu. Ndo pfa mafhungo a no bva ha Muṋe washu a tshi ri, “Ho ruṅwa muḓinḓa kha dzitshakha a ri, ‘Kuvhanganani ni u die! Takuwani ni bve pfumo!’ Zwino ndi ḓo u ita muṱuku kha tshakha dzoṱhe, vhoṱhe vha ḓo u nyadza. U vhona unga u a ofhisa, u ḓihudza ha mbilu yau ho u fhura, wa ḓifhura nga mbilu yau ya u ḓihudza, iwe ane wa dzula dzinngwani, u no dzula miṱumbani ya dzithavha. Naho u tshi fhaṱa tshiṱaha tshau nṱha-nṱha unga goni, ndi ḓo u wisela fhasi u tshi bva henefho,” u ralo Muṋe washu. “Edomo ḽi do sala ḽi matumba, vhoṱhe vhane vha fhira ngaho zwi ḓo vha tshenusa zwa vha ofhisa vha tshi vhona ṱhamu dzaḽo. A hu nga vhi na a no dzula hone, a hu nga dzuli muthu, hu ḓo nga Sodoma na Gomora yo phusukanywaho khathihi na midi i re tsini nayo,” u ralo Muṋe washu. “Ndi ḓo pandela Vhaedomo shangoni ḽavho kathihi fhedzi, unga ndau i tshi bva maṱakani a Jorodani i tshi yo zwima shangoni ḽi re na pfulo i sa omi. Zwenezwo ndi ḓo vhea muvhusi we nda mu nanga. Ndi nnyi ane a nga Nṋe? Ane a nga pikisana na Nṋe ndi nnyi? Ndi ufhio mulisa ane a nga imedzana na Nṋe?” Zwino-ha ipfani zwe Muṋe washu a dzudzanyela Edomo, zwe a dzudzanyela u vhaisa vha no dzula Themana, ngezwi: Ngoho vha ḓo khwikhwidzwa unga ngwana; na shango ḽavho ḽi ḓo tshenuwa ḽi tshi zwi vhona. Hu ḓo ri hu tshi pfala mubvumo wa u wa havho ḽifhasi ḽa dzinginyea, ha pfala mukosi wa tshililo tshavho wa swika Lwanzheni lwa Dziṱhanga. Vhonani! Hu ḓo fhufha goni ḽa kavha fhasi, ḽa ṱharamudza phapha dzaḽo ḽa godimela Botsora. Musi wonoyo mbilu dza vhahali vha Edomo dzi ḓo nga mbilu ya musadzi a tshi ṱoḓou vhofholowa. Hu tshi ambiwa Damasko hu pfi: “Vhathu vha miḓi ya Hamathi na Ariphada vho hanganea, vho pfa mafhungo mavhi. A vha koni u rudza mbilu, na khunzikhunzini ya lwanzhe vha a tetemela, vha khou ḽa mbilu. Vha Damasko vho kulea nungo, vho rembuluwa, vha a shavha, vho farwa nga nyofho; vha a teta, vha pfa vhuṱungu, ndi vhuṱungu vhu no nga ha musadzi a tshi ṱoḓou vhofholowa. Yowee, uḽa muḓi wa bvumo khezwi wo ṱutshelwa, wone muḓi une nda u takalela? Vhukumakuma vhaṱhanngana vhawo vha ḓo fa mikotoni yawo; musi wonoyo vhahali vhawo vhoṱhe vha ḓo lovha,” u ralo Muṋe washu. “Mitsheṱo ya Damasko ndi ḓo i funga nga mulilo; u ḓo fhisa pfamo ya Beni Hadadi khosi yawo.” Hu tshi ambiwa Kedara na mivhuso ya Hatsoro ye Nebukhadnetsara khosi ya Babele a i dia hu pfi: Muṋe washu u ri, “Takuwani ni lwe na Kedara, ni lozwe vhathu vha Vhubvaḓuvha. Vha ḓo dzhielwa dennde dzavho na masambi a nngu dzavho; mishasha yavho i ḓo hwalelwa kule khathihi na thundu dzavho na dzigamela. Vhathu vha ḓo vha ṱavhela mukosi vha ri, ‘No tangwa nga zwi ofhisaho thungo dzoṱhe!’ “Ṱavhanyani ni shavhele kule! Inwi ni dzulaho Hatsoro, dzumbamani mapakoni,” u ralo Muṋe washu. “Nebukhadnetsara khosi ya Babele o ni itela tshimbevha; u ṱoḓa u lwa na inwi. Takuwani-ha ni yo dia lushaka lwo ḓidzulelaho lwo vhofhololwa lune lwa ḓifulufhela, lushaka lu si na tswinga; vhathu vhalwo vha dzula thungo vhe vhoṱhe,” u ralo Muṋe washu. “Gamela dzavho dzi ḓo kumbululwa, masambi avho a kholomo a ḓo thubiwa. Ndi ḓo vha balanganya na khuḓa nṋa dza shango, havho vhathu vha no palula mavhudzi, ndi ḓo vha ḓisela khombo i tshi bva matungo oṱhe,” u ralo Muṋe washu. “Hatsoro hu ḓo vha vhudzulo ha dziphunguhwe, hu ḓo dzula hu soga lini na lini. A hu tsha ḓo dzula muthu; a hu tsha ḓo vha hayani ha muthu.” Ngeḽi ipfi ḽa Muṋe washu ḽe ḽa ḓa ha muporofita Jeremia ḽi tshi amba Elamu, hu tshi kha ḓi tou bva u thoma u vhusa Tsedekia khosi ya Juda, ḽi ri: Muṋe washu Mulangazwoṱhe u ri, “Vhonani, ndi ḓo vunḓa vhura ha Elamu, yone thikho ya maanḓa avho. Ndi ḓo ruma mimuya miṋa ya lwa na Elamu, i tshi bva khuḓani nṋa dza shango; ndi ḓo vha balanganya na mimuya yeneyo miṋa, a hu nga vhi na lushaka lune vha sa ḓo fhalalela khalwo. Ndi ḓo ita uri Vhaelamu vha tetemele maswina avho, vha tshi vhona vhane vha ṱoḓa u vha vhulaha; ndi ḓo vha ḓisela khombo, na mbiti dzanga dzi ofhisaho,” u ralo Muṋe washu. “Ndi ḓo vha pandamedza nga pfumo ndi vhuye ndi vha fhedze. Ndi ḓo vhea khuluṋoni yanga Elamu, nda lozwa mahosi avho na vhahulwane vhavho,” u ralo Muṋe washu. “Naho zwo ralo ndi ḓo dovha nda ladza ḽa Elamu misi i ḓaho,” u ralo Muṋe washu. Ngeḽi ipfi ḽe Muṋe washu a amba nga mulomo wa muporofita Jeremia a tshi amba Babele na shango ḽa Vhakhaladia. Ḽi ri, “Mafhungo haya a ḓivhadze dzitshakha, vha anḓadzele one, imisa tshiphuga, a anḓadze; u songo siedza tshithu, amba u ri, ‘Babele u ḓo thubiwa; Bele u ḓo shona, Maradukhu o farwa nga nyofho. Midzimu yawo ya zwifanyiso yo shona, zwitungulo zwawo zwi nengisaho zwo farwa nga nyofho.’ U ḓo diwa nga lushaka lu no bva devhula, shango ḽawo ḽa sala ḽi soga. A ḽi tsha ḓo dzula muthu, hu ḓo shavha vhathu khathihi na dziphukha. Misi yeneyo, nga tshifhinga tshenetsho, vhathu vha Israele na vhathu vha Juda vha ḓo dovha vha ṱangana, vha ṱoḓa Nṋe Yahavee Mudzimu wavho vha tshi lila,” u ralo Muṋe washu. “Vha ḓo vhudzisa nḓila i no ya Tsioni, vha fara yone. Vha ḓo ḓa vha vhofha mulanga na Nṋe Yahavee, mulanga wa lini na lini, une wa si tsha ḓo hangwiwa. Vhathu vhanga vho vha vhe nngu dzo xelaho; vhalisa vhavho vho vha xedza, vha sala vha tshi tendeleka na mivhundu. Vho tendeleka na dzithavha na zwivhanga, vha hangwa danga ḽavho. We a vha wana o vha a tshi vha ponda; maswina avho o ri, ‘A ri na mulandu, hufha vho khakhela Yahavee, Ene pfulo yavho ya vhukuma, Yahavee, Ene fulufhelo ḽa vhokhotsi avho.’ ” “Ibvani Babele ni shavhe; ṱutshelani shango ḽa Vhakhaladia, ni nge khwalasambi dzo rangaho sambi ḽa nngu phanḓa. Ndi ḓo ritha tshakha dza maanḓa dzo vhumbanaho dzi no bva shangoni ḽa devhula, dza ḓa dza lwa na Babele, Vha ḓo vhekanya maswole vha lwa nawo, wa thubiwa henefho. Misevhe yavho i ḓo nga ya vhahali vhukuma, vha sa humi vha si na tshe vha thuba. Zwenezwo Babele ḽi ḓo ṱangulwa; vhaṱanguli vhaḽo vha ḓo fura,” u ralo Muṋe washu. “Pembelani zwaṋu ni takale, inwi ni no kumbulula shango ḽanga, khanani zwaṋu unga mavhoḓa ó vulelwa a yo fula, ni lile unga bere dza mboho, ndi zwone, hu si kale mme aṋu ha nga shoni zwone; ene we a ni beba u ḓo tou niwa nga ṱhoni. U ḓo vha ene muṱuku kha tshakha dzoṱhe, u ḓo vha soga, shango ḽo omaho ḽa phanga. A ḽi nga dzuli muthu, ḽi ḓo tou vha soga tshoṱhe, nge Yahavee a ḽi sinyutshela. Vhoṱhe vha no fhira nga Babele vha ḓo tshenuwa vha u holedza vha tshi vhona mbonzhe dzawo. “Govhelani Babele ni u die thungo dzoṱhe, noṱhe inwi ni akhaho vhura. U pfuleni! Ni songo sia na musevhe na muthihi, ngauri o khakhela Yahavee. U ṱavheleni mukosi wa nndwa thungo dzoṱhe! U a luvha, thawara dzawo dzi a wa, mitsheṱo yawo yo thuthea. Vhunga iyi i ndifhedzo ya Yahavee, u lifhedzeni; u iteni zwe wone wa ita vhaṅwe. Babele hu songo tsha vha na a zwalaho, hu songo tsha vhonala a kaṋaho, Muṅwe na muṅwe nga a humele ha vha hawe, a ponyoke pfumo ḽi lozwaho; muṅwe na muṅwe nga a shavhele shangoni ḽa hawe. “Israele ndi sambi ḽa nngu dzo pandamedzwaho nga ndau dza balangana. O thoma u pondwa nga khosi ya Ashuru; wa u fhedzisela we a mu kuekanya marambo ndi Nebukhadnetsara khosi ya Babele.” Zwenezwo Muṋe washu Mulangazwoṱhe Mudzimu wa Israele u ri, “Ndi ḓo rwa khosi ya Babele na shango ḽawe, sa zwe nda rwa khosi ya Ashuru. Hone ndi ḓo dovha nda humisela Israele pfuloni yawe, a fula thavhani ya Kharamele na kha ḽa Bashani; u ḓo dzikisa nḓala mivhunduni ya Efraimi na kha ḽa Giliadi. Misi yeneyo, tshifhinga tshenetsho, mulandu wa Israele u ḓo londoloswa, wa wanala u siho, ha londoloswa na vhutshinyi ha Juda, ha wanala vhu siho, ngauri ndi ḓo hangwela tsalela dza vhathu vhe nda vha sia,” u ralo Muṋe washu. “Dia shango ḽa Merathaimi, u die na vha no dzula Phekodo. Vha vhulahe u vha lozwe tshoṱhe. Khunyeledza zwoṱhe zwe nda u vhudza,” u ralo Muṋe washu. “Shangoni hu pfala mukosi wa nndwa, ndi mukosi wa ndozwo khulu! Nundo ye ya vha i tshi pwasha ḽifhasi ḽoṱhe yo pwashea ya balangana! Tshakha dzoṱhe dzi vhona Babele e matumba. Iwe Babele, ndo u retshela tshikwekwe, wa fashwa u sa athu zwi ḓivha; wo waniwa wa thubiwa nge wa lwa na Yahavee. Yahavee o vula tshisiku tshawe tsha zwihali, a bvisa zwihali zwa mbiti dzawe, Muṋe wa zwoṱhe Yahavee Mulangazwoṱhe u na zwine a ḓo shuma shangoni ḽa Vhakhaladia. Ḽi weleni ni tshi bva thungo dzoṱhe! Pwashani mvari dza zwisiku zwaḽo zwi vulee; zwe na kumbulula ni zwi khokhe unga thulwi ya mavhele. Ḽi phusukanyeni tshoṱhe hu si vhe na tshi salaho. Vhulahani mbohwana dzaḽo dzoṱhe; nga dzi ye u ṱhavhiwa! Yawee, vha ḓo zwi vhona! Ḓuvha ḽavho ḽo swika, ndi tshifhinga tshavho tsha u lifhedzwa. Thetshelesani tshavhi na vhafhalali vha no bva Babele vha tshi ḓivhadza Tsioni zwe Yahavee Mudzimu washu a vha lifhedza, a tshi lifhedzela thembele yawe.” “Vhidzani vhapfuli vha lwe na Babele, vhoṱhe vhane vha akha vhura. U govheleni, hu songo vha na a ponyokaho. U lifhedzeni zwe wa ita; u iteni zwoṱhe zwe wone wa ita vhaṅwe. Wo nyadza Yahavee, Ene Mukhethwa wa Israele. Ndi zwine vhaṱhanngana vhawo vha ḓo wa mikotoni; vhahali vhawo vha ḓo lovha musi hoyo,” u ralo Muṋe washu. “Inwi vhadzia-u-ḓiḓivha, vhonani, ndi khou lwa na inwi, ngauri ḓuvha ḽaṋu ḽo swika, ndi tshone tshifhinga tshine na fanela u lifhedzwa,” u ralo Muṋe wa zwoṱhe Muṋe washu Mulangazwoṱhe. “Mudzia-u-ḓiḓivha u ḓo khukhulwa a wa, a hu na ane a ḓo mu vusa; ndi ḓo funga miḓi yawe nga mulilo, wa fhisa zwoṱhe zwo mu tangaho.” Muṋe washu Mulangazwoṱhe u ri, “Vhathu vha Israele vho kandeledzwa, khathihi na vhathu vha Juda. Vhathubi vhavho vhoṱhe vha a vha linda, a vha tendi vha tshi ṱuwa. Naho zwo ralo Mutshidzi wavho u na maanḓa, u pfi Yahavee Mulangazwoṱhe. Ha nga kundwi u vha lamulela, u ḓo ladza shango ḽavho, hone vha no dzula Babele u ḓo vha ḓisela mufhirifhiri. Vhakhaladia vha no dzula Babele na vhahulwane vhawo na vhaṱali, tshavho ḽi ḓo vha pfumo,” u ralo Muṋe washu. “Mingome yavho yo livhiwa nga pfumo, i ḓo vha matsilu. Vhahali vho livhanwa nga pfumo! Vha ḓo farwa nga nyofho khulu. Bere dzi kokodzaho gariki dzi ḓo ḽiwa nga pfumo, na vhahali vhavho vha u rendelwa! Vha ḓo nga vhasadzi. Lupfumo lwavho lu ḓo fhedzwa nga pfumo! Lu ḓo kumbululwa. Migero ya Babele i ḓo xa nga gomelelo. Ndi shango ḽa midzimu ya zwifanyiso; i ḓo penga nga nyofho. Hu ḓo dzula thuri na phele, hu ḓo vha hayani ha mphwe. A ḽi tsha ḓo dzulwa, a hu tsha ḓo fhaṱa muthu ha fhela mirafho na mirafho. Zwi ḓo nga zwiḽa Mudzimu ó phusukanya Sodoma na Gomora, khathihi na miḓi i re tsini nayo: na henefho a hu nga dzuli muthu, a ḽi tsha ḓo dzulwa,” u ralo Muṋe washu. “Vhonani! Hu khou ḓa mmbi i tshi bva devhula; lushaka lwa maanḓa na mahosi manzhi vha khou rithwa vha tshi bva migumoni ya ḽifhasi. Vha lwa nga vhura na mafumo; vha na tshiṱuhu, a vha na khathutshelo. Mubvumo wavho u nga wa lwanzhe lu ungaho musi vho namela bere dzavho; vha ḓa vho vhambela unga vhanna vha nndwa, uri vha u kovhole iwe Babele, u sa athu phusukanywaho. Khosi ya Babele yo no zwi pfa uri vha khou ḓa, zwanḓa zwawe zwi sokou nembelela zwo kulea nungo. U ofha lwa u tou hanganea, u pfa vhuṱungu vhu no nga ha musadzi a tshi ṱoḓou vhofholowa. Ndi ḓo pandela Vhakhaladia shangoni ḽavho kathihi fhedzi, unga ndau i tshi bva maṱakani a Jorodani i tshi yo zwima pfuloni i sa omi. Zwenezwo ndi ḓo vhea muvhusi we nda mu nanga. Ndi nnyi ane a nga Nṋe? Ane a nga mpikisa ndi nnyi? Ndi ufhio mulisa ane a nga imedzana na Nṋe?” Zwino-ha, ipfani zwe Muṋe washu a dzudzanyela Babele uri zwi ḽi wele. Zwe a dzudzanyela shango ḽa Vhababele uri zwi ḽi wele ngezwi: Ngoho vha ḓo khwikhwidzwa unga ngwana; na shango ḽavho ḽi ḓo tshenuwa ḽi tshi zwi vhona. Musi hu tshi pfala mubvumo wa u wa ha Babele ḽifhasi ḽi ḓo dzinginyea; mukosi wavho u ḓo pfala vhukati ha dzitshakha. Muṋe washu u ri, “Vhonani, ndi ḓo ritha muya u lozwaho wa vutshela ḽa Babele na vhathu vhaḽo, avho vhaṱuṱuwedzi vha maswina anga. Ndi ḓo ruma vhafhefheri Babele vha u fhefhera, vha tshinyadza shango ḽawo; vha ḓo u wela vha tshi bva thungo dzoṱhe musi wa khombo yawo. Ni songo vhuya na fha mupfuli tshifhinga tsha u akha vhura hawe, kana a ambara tshipilamuvhili. Ni songo vhuya na sia na vhaṱhanngana vhawo; mmbi yawo ni i lozwe tshoṱhe. Vha ḓo rungwa vha rambalala Babele, mikoto yawo i ḓo ḓala vhafu. Vhukuma Israele na Juda a vho ngo ṱutshelwa nga Mudzimu wavho Yahavee Mulangazwoṱhe, ngauri Vhababele vho khakhela zwihulu Mukhethwa wa Israele. “Shavhani ni bve Babele! Shavhani ni si fe! Ni songo lozwiwa nga mulandu wa zwivhi zwawo. Ndi wone musi wa Yahavee wa u lifhedza, u ḓo u lifhedza nga zwo u teaho. Babele wo vha u tshinwelo tsha musuku tshi re tshanḓani tsha Yahavee, wo kambisa ḽifhasi ḽoṱhe. Dzitshakha dzo nwa waini yawo, ndi zwe zwino dza vho penga. Babele wo wa kathihi fhedzi wa vunḓekana. U lileleni! U ṱoḓeleni mishonga ya u ilafha vhuṱungu hawo; khamusi u nga fhola. Babele ro vha ri tshi ḓo vha ro u lafha, hone a u tsha lafhea; nga ri u ṱutshele, muṅwe na muṅwe a ye shangoni ḽa hawe, ngauri khaṱhulo yawo i swika lutomboni, yo lapfa u guma makoleni.” Muṋe washu o ri sengela; iḓani ri vhudze Tsioni zwe Yahavee Mudzimu washu a ita. Muṋe washu o ritha mahosi a Vhamedia uri a phusule Babele. Muṋe washu u ḓo lifhedza a tshi lifhedzela vhathu vhawe. Vha vhidzana vha ri, “Ṱuṱulani mafumo! Dzhiani zwiṱangu! Imisani tshiphuga ni thuthe mitsheṱo ya Babele! Vheani vhalindi, vheani ṱholi, vheani vhalaleli!” Muṋe washu u ḓo ita zwe a dzudzanya, vhathu vha Babele u ḓo vha ita zwe a ri u ḓo zwi ita. Inwi ni no dzula milamboni minzhi, no khokhaho lupfumo, vhufhelo haṋu ho swika, tshone tshifhinga tshine na fanela u fa. Muṋe washu Mulangazwoṱhe o ana nga Ene muṋe a ri, “Vhukumakuma ndi ḓo ni ḓisela vhathu vha tou ḓala, vha nga lutsinga lwa nzie, vha ḓo ni ṱavhela mukosi wa gundo.” Muṋe washu o ita ḽifhasi nga maanḓa awe; o sika shango nga vhuṱali hawe, a ṱharamudza lutombo nga ṱhalukanyo yawe. A amba, maḓi a ḽiṱaḓulu a a bvuma; u takusa makole migumoni ya ḽifhasi. U penyisa lupenyo, mvula ya mbo ḓi na. U bvisa muya zwisikuni zwawe. Vhathu vhoṱhe vha shaya nzhele, vha nga phukha, a vha na nḓivho; vhafuli vha musuku vha a shona vha tshi vhona zwitungulo zwe vha fula. Midzimu yavho ya zwifanyiso ndi ya khole-khole, hufha na u fema i sa femi. A zwi na mushumo, zwo fanela u tambiwa ngazwo; hu tshi swika tshifhinga tsha khaṱhulo zwi ḓo lovha. Mudzimu wa Jakopo ha ngi zwone, Ene ndi Musiki wa zwithu zwoṱhe, o sika na matsinde a lushaka lwawe, u pfi Yahavee Mulangazwoṱhe. Muṋe washu u ri, “Iwe u nundo yanga ya nndwa, u tshihali tshanga tsha nndwani, ndi pwasha dzitshakha nga iwe dza balangana, ndi lozwa mivhuso nga iwe, ndi pwasha bere na munameli nga iwe, ndi pwasha gariki ya nndwa na mureili nga iwe, ndi pwasha munna na musadzi nga iwe, ndi pwasha mukalaha na muṱhannga nga iwe, ndi pwasha muṱhanngana na musidzana nga iwe, ndi pwasha mulisa na sambi ḽa nngu nga iwe, ndi pwasha mulimi na dziphulu nga iwe, ndi pwasha mivhuso na magota ayo nga iwe. “Hone zwino ndi ḓo lifhedza Babele ni tshi zwi vhona, nda lifhedza na vhoṱhe vhane vha dzula khaḽo, ndi tshi vha lifhedzela vhutshinyi hoṱhe he vha vhu ita Tsioni,” u ralo Muṋe washu. “Iwe thavha i lozwaho, ndi lwa na iwe, iwe ane wa lozwa ḽifhasi ḽoṱhe, ndo u angaladzela tshanḓa nda u kungulusa nngwani, nda u ita thavha yo fhiswaho,” u ralo Muṋe washu. “A hu na tombo ḽi no ḓo dzhiwa kha iwe ḽa itwa thikho, kana ḽa itwa muteo, u ḓo dzula u soga lini na lini,” u ralo Muṋe washu. “Imisani tshiphuga tsha nndwa shangoni! Lidzani phalaphala vhukati ha dzitshakha! Lugisani tshakha dzi yo lwa nawo, u rambeleni mivhuso heino: Ararathi na Mini na Ashkenasi. Nangani mulangammbi a lwe nawo; rumelani dzibere dzi ande unga guma ḽa nzie. Lugisani tshakha dzi yo lwa nawo, mahosi a Media na vhavhusi vhavho na magota avho oṱhe, na mashango oṱhe ane vha a vhusa. Shango ḽi a tetemela, ḽi a dzinginyea, ngauri Yahavee u khou khunyeledza zwe a dzudzanyela Babele, uri shango ḽa Babele ḽi sale ḽi soga, ḽi si tsha dzula muthu. Vhahali vha Babele a vha tsha lwa; vha sokou dzula vhushavheloni havho. Nungo dzavho dzo fhela, vha vho nga vhasadzi. Nnḓu dzawo dzo fungwa nga mulilo, tswinga dza mafhoro awo dza tsimbi dzo vunḓea. Zhendedzi ḽi tevhela ḽiṅwe, muḓinḓa u tevhela muṅwe, vha yo ḓivhadza khosi ya Babele, uri muḓi wawe woṱhe wo thubiwa, maḓambuwo o dzhiwa, vhushavhelo ho fhiswa, vhahali vho farwa nga nyofho.” Muṋe washu Mulangazwoṱhe Mudzimu wa Israele u ri, “Vhathu vha Babele vha nga luvhata, ho swika tshifhinga tshavho tsha u kandekanywa; vha ḓo ṱuwa vha tshi kaṋiwa unga khaṋo.” “Nebukhadnetsara khosi ya Babele o ri mila, o ri ḓaḓisa, o ri ita mvuvhelo i si na tshithu ngomu. O ri mila unga ṱharu, a fura nga zwiḽiwa zwashu, zwino o ri ṱanza. Ngavhe fuvhalo ḽe ḽa itwa mivhili yashu ḽi tshi wela Babele,” vha ralo vha no dzula Tsioni. “Ngavhe malofha ashu a tshi vhilwa kha vha no dzula Babele,” vha ralo vha Jerusalema. Ndi zwine Muṋe washu a ri, “Vhonani, ndi ḓo ni sengela, nda ni lifhedzela; ndi ḓo xisa mulambo wa Babele, nda omisa zwisima zwaḽo. Babele hu ḓo vha thulwi ya matumba, hu ḓo vha vhudzulo ha phunguhwe, hu ḓo vha na zwi ofhisaho ha nyadzea, a hu nga dzuli muthu. Vhathu vhaho vha ḓo vhomba unga ndau, vha lila unga ndawana. Vha ḓo ri vha tshee vho nyanyuwa, nda vha itela vhuṱambo nda vha kambisa, vha vusa maseo na mapwapwalala, vha mbo ḓi eḓela tshoṱhe vha si tsha vuwa,” u ralo Muṋe washu. “Ndi ḓo vha ṱanamisa unga ngwana dzi tshi yo ṱhavhiwa, unga thutha na mbudzi.” “Babele wo thubiwa hani, wone goliso ḽa shango ḽoṱhe wo kundiwa! Izwo zwa Babele zwi ḓo ofhisa tshakha dzoṱhe! Lwanzhe lu ḓo raha lwa kumba Babele; magabelo alwo a ungaho a ḓo u tibedza. Miḓi yawo i ḓo sala i soga ḽi ofhisaho, ḽi ḓo sala ḽi shango ḽo omaho ḽa phanga, shango ḽi sa dzuli muthu, hu si vhe na a no fhira ngaho. Ndi ḓo rwa Bele mudzimu wa Babele henefho muḓini wawo, nda ita uri zwe a zwi mila a zwi ṱanze. Tshakha a dzi tsha ḓo rwa muduba dzi tshi ya khawo. Na mitsheṱo ya Babele i ḓo wa. “Inwi vhathu vhanga, ibvani khawo! Shavhani ni si fe! Shavhani mbiti dza Yahavee dzi ofhisaho.” “Ni songo kulea nungo, ni songo ofha ni tshi pfa mavharivhari shangoni; maṅwe mavharivhari a tshi pfala ṋaṅwaha, maṅwe a pfala ṅwakani, mavharivhari a u huvhadzana, na a muvhusi a tshi lwa na muṅwe muvhusi. Vhukumakuma hu ḓo ḓa misi ine nda ḓo rwa midzimu ya Babele ya zwifanyiso, shango ḽawo ḽoṱhe ḽa shona, zwitumbu zwa vho vhulawaho zwi ḓo rambalala hoṱhe-hoṱhe ngomu hawo. “Ndi hone ḽiṱaḓulu na ḽifhasi na zwoṱhe zwi re khazwo zwi tshi ḓo pembelela izwo zwo welaho Babele, ngauri vhalozwi vha ḓo u dia vha tshi bva thungo ya devhula,” u ralo Muṋe washu. “Babele wo fanela u wa-ho nge wa vhulaha Vhaisraele, u ḓi nga vho vhulawaho mashangoni oṱhe vhó vhulawa nga wone Babele. Inwi no ponyokaho pfumo, ṱuwani, ni songo tsha lenga! Ni elelwe Muṋe washu ni shangoni ḽa kule, na Jerusalema ni songo u hangwa.” “Ro shona nge ra nyadziwa, ro tou niwa nga ṱhoni, nge vhatsinda vha dzhena fhethu hukhethwa nḓuni ya Muṋe washu.” Hone Muṋe washu a tshi fhindula u ri, “Hu ḓa misi ine nda ḓo rwa midzimu yawo ya zwifanyiso, shangoni ḽoṱhe ha gomela dzikhuvhabvu. Naho Babele wa swika lutomboni, wa khwaṱhisa vhushavhelo hawo ha lapfela nṱha, ndi ḓo ruma vhalozwi vha lwa nawo,” u ralo Muṋe washu. “Babele hu pfala mukosi wa tshililo, ndi mukosi wa ndozwo khulu u no pfala shangoni ḽa Vhakhaladia. Nṋe Yahavee ndi ḓo thutha Babele; ndi ḓo fhelisa u zhamba hawo. Magabelo a maswina a ḓo vuwa unga maḓi mahulu; hu ḓo pfala u vhomba ha maipfi avho. Hu ḓo ḓa mulozwi a dia Babele; vhahali vhawo vha ḓo thubiwa, vhura havho vhu ḓo vunḓekanywa. Nṋe Yahavee ndi Mudzimu a no lifhedza vhuvhi; ndi ḓo lifhedza tshoṱhe. Ndi ḓo kambisa vhahulwane vhawo na vhaṱali vhawo, khathihi na vhavhusi na magota na vhahali vhawo; vha ḓo eḓela tshoṱhe vha si tsha vuwa,” i ralo Khosi i no pfi Muṋe washu Mulangazwoṱhe. Muṋe washu Mulangazwoṱhe u ri, “Mutsheṱo mudenya wa Babele u ḓo thuthwa, gethe dzawo ndapfu dzi ḓo fungwa nga mulilo. Tshakha dzi sokou ḓinetisa nga zwifhaṱo zwadzo, mushumo wa dzitshakha wo no sokou vha mapfura a khavhu.” Ngea mafhungo e Jeremia muporofita a laedza Seraya ṅwana wa Neria, ṅwana wa Mahasea, musi a tshi ya Babele na Tsedekia khosi ya Juda nga ṅwaha wa vhuṋa wa muvhuso wawe. Seraya o vha e gota ḽa u langa vhulalo lwendoni. Jeremia o vha o ṅwala kha bugu, ó ṅwala khombo dzoṱhe dze dza pfi dzi ḓo wela Babele, zwoṱhe zwe zwa vha zwo ṅwalwa nga Babele. O vhudza Seraya a ri, “U tshi swika Babele, u vhale maipfi haya oṱhe zwi tshi pfala. Zwenezwo u ri, ‘Yawee Muṋe washu, wo ri u ḓo lozwa fhethu hafhano, uri hu si tsha dzula muthu, hu si tsha dzula tshifuwo, hu dzule hu soga lini na lini.’ Wó no fhedza u vhala bugu iyi, u i vhofhelele na tombo u i pose mulamboni wa Yufuratha. Zwenezwo u ri, ‘Babele u ḓo ṋupela nga u ralo wa si tsha thunyuwa, nga khombo ine Muṋe washu a ḓo u ḓisela. Vhathu vhawo vho sokou ḓinetisa.’ ” Maipfi a Jeremia a fhelela henefha. Tsedekia o vhumbwa khosi e na miṅwaha ya 21, a vhusa Jerusalema miṅwaha ya 11. Mme awe o vha a tshi pfi Hamutali, ṅwananyana wa Jeremia wa muḓi wa Libina. Khosi Tsedekia o ita zwi sa takadzi Muṋe washu, a ḓi ita zwa Jehoyakimu. Zwoṱhe hezwi zwi tshi vhuya zwa wela Jerusalema na Juda ndi nge Muṋe washu a vha o sinyuwa, a fhedza nga u vha thathela kule nae. Zwo itea Tsedekia a tshi shandukela khosi ya Babele. Nga ṅwaha wa vhuṱanu na vhuṋa wa muvhuso wa Tsedekia, nga ḓuvha ḽa fumi ḽa ṅwedzi wa vhufumi, Nebukhadnetsara khosi ya Babele a ḓa na mmbi yawe yoṱhe a tshi ḓa u dia Jerusalema. Vha ṱoka mishasha yavho nnḓa ha muḓi vha u govhela nga thulwi dza mavu e vha khokha. Muḓi wa dzula wo govhelwa u swika ṅwaha wa 11 wa khosi Tsedekia. Nga ḓuvha ḽa vhuṱanu na vhuṋa ḽa ṅwedzi wa vhuṋa nḓala afho muḓini yo vha yo no hulela lwe ha vha hu si tshee na zwiḽiwa zwine vhathu vha nga ḽa. Zwenezwo mutsheṱo wa muḓi wa pwashea wa phuletshedza, mmbi yoṱhe ya shavha. Vho ṱuwa afho muḓini vhusiku vha bva nga khoro ine ya vha vhukati ha mitsheṱo mivhili tsini ha tsimu ya musanda, naho hu uri Vhababele vho vha vho govhela muḓi. Vha shavha vho livha govhani ḽa Jorodani, hone Vhababele vha pandamedza khosi Tsedekia vha mu fara mudavhini wa Jerikho. Vhahali vhawe vhoṱhe vha fhandekanywa nae vha balangana, ene a thubiwa. A dzhiwa a iswa ha khosi ya Babele muḓini wa Ribila shangoni ḽa Hamathi, ya mu haṱula henefho. Henefho Ribila khosi ya Babele ya shidzha vhana vha Tsedekia vha vhatuka a tshi zwi vhona; a vhulaha na vhahulwane vhoṱhe vha Juda. Ndi hone a tshi nongola maṱo a Tsedekia, a mu vhofha nga dzigeḓane, a mu isa Babele, a mu hoṋela dzhele a vhuye a fe. Nga ḓuvha ḽa fumi ḽa ṅwedzi wa vhuṱanu, nga ṅwaha wa 19 wa muvhuso wa Nebukhadnetsara khosi ya Babele, Nebusaradani mulangammbi, muḓinḓa wa khosi ya Babele, a dzhena Jerusalema, a fhisa thembele ya Muṋe washu nga mulilo, na pfamo ya musanda na nnḓu dzoṱhe dza Jerusalema. Nnḓu khulu iṅwe na iṅwe a i fhisa. Mmbi yoṱhe ya Babele ye ya vha i tshi langwa nga mulangammbi wa musanda ya thutha mitsheṱo u mona na muḓi wa Jerusalema. Nebusaradani mulangammbi wa musanda a hwala vhaṅwe vha vhatshinyali na vhe vha vha vho sala muḓini khathihi na vhatsila na vhe vha vha vho pfukela ha khosi ya Babele, a vha isa vhuthubwani. Hone a sia vhaṅwe vha vhashai vhukuma vha shango uri vha lime masimu a minḓirivhe na maṅwe masimu. Vhababele vha pwasha phuphu dza tshirongana na masambelo a re na milinga na thannge ya tshirongana zwe zwa vha zwi thembeleni ya Muṋe washu, vha hwala zwirongana zwoṱhe vha zwi isa Babele. Vha hwala na dzikhali na dzifosholo na zwiṱunyathambo na midzio ya u handulula malofha na midzio ya u dubisa zwioro na midzio ya u fara nduvho ya thevhula, ine ya shumiswa thembeleni. Mulangammbi wa musanda o dzhia na zwidongo na midzio ya u hwala masimbe na midzio ya u handulula malofha na dzikhali na zwivheambone na midzio ya zwioro na midzio ya u fara nduvho ya thevhula, midzio yoṱhe ya musuku na siliva. Tshirongana tshi no bva kha phuphu mbili na thannge ya tshirongana na mboho dza 12 dza tshirongana dzi re fhasi hayo na masambelo a re na milinga, zwe khosi Solomoni a vha o zwi itela thembele ya Muṋe washu, tsho vha tshi sa kalei. Phuphu iṅwe na iṅwe yo vha i na vhulapfu ha mithara ṱhanu na tharu, u monisa dzí mithara ṱhanu na hafu; iṅwe na iṅwe í na mulindi vhukati, i na vhudenya vhu no eḓana minwe miṋa. Ṱhoho ya tshirongana ya phuphu yo vha i na vhulapfu ha mithara mbili na hafu, nahone yo ṱamiwa nga magranada a tshirongana u mona nayo. Iṅwe phuphu na magranada ayo yo vha i tshi ḓi nga yone-vho. Nga matungo ho vha hu tshi vhonala magranada a 96; magranada oṱhe o ṱangana nga nṱha ha ayo o monaho nayo o vha e ḓana. Mulangammbi wa musanda o dzhia Seraya tshifhe muhulu na Tsefania tshanḓa tshawe na vhalindamuṋango vhararu a vha hoṋela dzhele. Kha vhe vha vha vha tshee vho sala muḓini, o dzhia mulangavhahali na vhaeletshedzi vha musanda vhaṱanu na vhavhili. A dovha a dzhia muṅwaleli wa u ramba vhanna musi wa nndwa na vhanna vhawe vha 60 vhe vha wanala henefho muḓini. Nebusaradani mulangammbi o vha dzhia vhoṱhe a vha isa ha khosi ya Babele muḓini wa Ribila. Henefho Ribila shangoni ḽa Hamathi khosi ya ita uri vha vhulawe. Zwenezwo vhathu vha Juda vha hwalwa vha iswa vhuthubwani kule na shango ḽa havho. Mbalo ya vhathu vhe Nebukhadnetsara a vha hwala a vha isa vhuthubwani ngeino: nga ṅwaha wa vhuṱanu na vhuvhili wa muvhuso wawe o hwala Majuda vha 3 023; nga ṅwaha wa 18 wa muvhuso wawe o hwala vhathu vha 832 vha no bva Jerusalema; nga ṅwaha wa 23 wa muvhuso wawe Nebusaradani mulangammbi wa musanda o hwala Majuda vha 745 a vha isa vhuthubwani. Vhathu vhoṱhe vho ṱangana vho vha vhe 4 600. Nga ṅwaha we Evili Merodakha a vha khosi ya Babele, a khathutshela Jehoyakhini khosi ya Juda, a mu vhofholola dzhele. Hezwo zwo itea nga ḓuvha ḽa 25 nga ṅwedzi wa 12 Jehoyakhini o no fhedza miṅwaha ya 37 vhuthubwani. Evili Merodakha o amba nae zwavhuḓi a mu ṋea tshidzulo tsha khuliso tshi no fhira zwa maṅwe mahosi vhe vha vha vhe nae Babele. Ndi hone Jehoyakhini a tshi bvula zwiambaro zwawe zwa dzhele a zwi vhea kule, misi yoṱhe a ḽa ḓafulani ḽa khosi vhutshilo hawe hoṱhe. Misi yoṱhe khosi ya Babele yo vha i tshi ṋea Jehoyakhini zwa u renga zwine a zwi ṱoḓa, vhutshilo hawe hoṱhe a vhuya a fa. Yowee! Uḽa muḓi we wa vha wo ḓala vhathu, a u tsha dzula muthu! Wo vha u muhulwane vhukati ha dzitshakha, zwino u vho tou nga tshilikadzi! O vha e mufumakadzi vhukati ha mashango, zwino o no vha phuli! Vhusiku u lila lu ṱungufhadzaho, marama awe o ḓala miṱodzi. Kha vhafunwa vhawe vhoṱhe a hu na ane a mu fhumudza. Khonani dzawe dzoṱhe dzo mu fheṱa; vho no vha maswina awe. Vhathu vha Juda vho thubiwa vha tambudzwa vha shumiswa nga tshiṱuhu, vha vho dzula vhukati ha dzitshakha; a hu na hune vha awela hone. Vhoṱhe vhane vha vha pandamedza vho vha fara vha vha thathedza. Nḓila dzi yaho Tsioni dzo ṱungufhala, a hu na ane a ḓa minyanyani yawe. Khoro dzawe ndi soga, vhotshifhe vhawe vha a gomela, vhasidzana vhawe vha pfa vhuṱungu, ene muṋe u vhuṱunguni vhuhulu. Maswina awe a vho mu vhusa; ḽa maswina awe ḽo lala. Muṋe washu o mu ḓisela vhuṱungu nge a mu shandukela lunzhi. Vhana vhawe vho iswa vhuthubwani, vho thubwa nga swina. Tsioni, musidzana wa lunako o dzhielwa vhugala hawe hoṱhe. Vhavhusi vhawe vha nga tholo dzi si na pfulo; vho shavha mupandamedzi wavho nga u shaya nungo. Misi ya u ṱungufhadzwa na u tambudzwa Jerusalema u elelwa lupfumo lwoṱhe lwe lwa vha lu lwawe misi iḽa ya kale. Zwiḽa vhana vhawe vha tshi wela zwanḓani zwa maswina, ho vha hu si na ane a nga mu tikedze. Maswina awe o mu sedza, a sea zwe zwa mu wela. Jerusalema o tshinya zwihulu. Zwenezwo zwa mu kumadza unga musadzi a no khou vhona ṅwedzi. Vhoṱhe vhe vha vha vha tshi mu hulisa vha vho mu nyadza nge vha mu vhonela; ene muṋe u a gomela a sedza thungo nga ṱhoni. O vha a songo elekanya zwa matshelo, zwino tshika yawe yo nambatela zwiambaro zwawe. O wa lu ofhisaho; a hu na ane a nga mu khuthadza. “Yawee Muṋe washu, edzou sedza u ṱungufhadzwa hanga, vhona, swina ḽo kunda.” Swina ḽo dzhia lupfumo lwawe lwoṱhe; o vhona tshakha dza vhannḓa dzi tshi dzhena hukhethwa hawe, vhe Muṋe washu a vha o vha ilisa uri vha songo dzhena tshivhidzoni tshawe. Vhana vhawe vhoṱhe vha a gomela vha tshi ṱoḓa zwiḽiwa, vha renga zwiḽiwa nga nungu dzavho uri vha si fe tshoṱhe. “Yawee Muṋe washu, edzou sedza u vhone uri ndi nyadziwa hani.” “Inwi noṱhe ni no fhira henefha, a ni zwi londi? Edzonu livha-livha ni vhone. Hu na u tambula hu no nga uhu hanga he nda ṱungufhadzwa ngaho, he a nnḓisela uḽa musi wa mbiti dzawe dzi ofhisaho naa? O wisa mulilo u tshi bva ṱaḓulu, a u tsisela fhasi wa dzhena maramboni anga. O ṱharamudza mambule a mpfasha milenzhe a nṱanamisa. O ita uri ndi sale ndi ndoṱhe, nda ṱwa ndi tshi lwala. Zwivhi zwanga o zwi luka nga zwanḓa zwawe, zwa vhofhekana zwa vha dzhogo; zwa dzula nṱha ha mutsinga wanga. Muṋe washu o nkhamula nungo o nkumedza vhane nda si vha kone. Muṋe wa zwoṱhe o landula vhahali vhanga vhoṱhe; o vhidza mmbi ya ḓa ya lwa na nṋe ya kuya vhaṱhanngana vhanga, ya ḽa munyanya. Muṋe wa zwoṱhe o sukekanya Juda musidzana wa lunako bonḓeloni ḽawe. Ndi zwine nda lila, maṱo anga a bva miṱodzi. A hu na a re tsini ane a nkhuthadza, a hu na ane a rudza mbilu yanga. Vhana vhanga vho ṱovhowa, swina ḽo kunda.” Tsioni a ṱharamudza zwanḓa zwawe a tshi vhidza khonani dzawe, hone a hu na ane a mu khuthadza. Muṋe washu o rambela Jakopo maswina a no bva masia oṱhe. Vha vhona Jerusalema a tshi nga musadzi e maḓuvhani awe. “Muṋe washu u a fulufhedzea, ngauri nṋe ndo nyadza zwe a amba. Thetshelesani inwi tshakha dzoṱhe! Edzonu vhona u tambula hanga. Vhana vhanga, vhaṱhannga na vhasidzana, vho hwalwa vha iswa vhuthubwani. Ndo vhidzelela khonani dzanga, hone vho nndaṱedza. Vhotshifhe vhanga na magota anga vha lovhela henefha muḓini vha tshi khou ṱoḓa zwiḽiwa uri vha tshile. “Muṋe washu, edzou vhona uri zwi khou mmbavha hani! Ngomu hanga hu tou duga, mbilu yanga i a vhavha; ndo vha ḽishandukwa vhukuma. Nnḓa pfumo ḽi a vhulaha, ngomu nḓuni ndi lufu fhedzi. Vhathu vho pfa tshigomelo tshanga, hone a hu na ane a nkhuthadza. Maswina anga oṱhe o pfa uri zwo mmbifhela, a pembelela zwe wa nnyita. Ngavhe u tshi ḓisa ḓuvha ḽe wa ḽi ḓivhadza, uri na vhone vha itwe zwe nṋe nda itwa. Ngavhe vhuvhi havho hoṱhe vhu tshi swika maṱoni au! Vha lifhedze unga wo lifhedze nṋe nga vhuvhi hanga hoṱhe. Zwigomelo zwanga ndi zwinzhi, ndo kulea nungo.” Muṋe washu o tiba Tsioni, ṅwananyana wa lunako, nga gole ḽa mbiti dzawe! Vhugala ha Israele o vhu posa fhasi, ha bva ṱaḓulu ha wela mavuni; musi wa mbiti dzawe ho ngo tsha elelwa thembele yawe, vhukando ha milenzhe yawe. Muṋe wa zwoṱhe o mila vhudzulo ha Jakopo hoṱhe a sa khathutsheli; o phusula vhushavhelo ha ṅwananyana wawe Juda ó sinyuwa. O wisa muvhuso na vhavhusi vhawo a vha shonisa. O kula nungo dzoṱhe dza Israele e mbitini dzi ofhisaho! Swina ḽo ri ḽi tshi swika a humisa tshanḓa tshawe tsha maanḓa, mbiti dzawe dza dugela Jakopo unga khavhu ya mulilo ine ya fhisa zwoṱhe zwo i tangaho. O akha vhura hawe unga swina; tshanḓa tshawe tshauḽa tsho angalala. Vhoṱhe vhane muthu a vhona vha tshi takadza, o vha vhulaha unga swina; o shulula mbiti dzawe unga mulilo, dza shulutshela kha vhudzulo ha ṅwananyana wawe Tsioni. Muṋe wa zwoṱhe u nga swina; o mila Israele. O mila pfamo dzaḽo dzoṱhe, a thutha vhushavhelo haḽo. Ṅwananyana wawe Juda o mu andisela maṱungu na zwililo. O thutha fhethu hawe hune ha kuvhanganiwa. Muṋe washu o ita uri vha Tsioni vha hangwe zwa minyanya mikhethwa na Dzisabatha; o ṱamba vhoṱhe khosi na tshifhe, e mbitini dzi ofhisaho. Muṋe washu o landula aḽiṱari yawe, a ṅaledza thembele yawe khethwa ya kandekanywa. Mitsheṱo ya pfamo dzayo o dzi kumedza maswina; vho ṱavha mukosi nḓuni ya Muṋe washu, zwa nga ḓuvha ḽa minyanya mikhethwa. Muṋe washu o vha o ḓiimisela u thutha mutsheṱo wo tangeledzaho ṅwananyana wawe Tsioni. O ṱharamudza thambo ya u ela uri hu si sale tombo, a si humise tshanḓa tshawe uri tshi si lozwe. O ita uri dzithawara na mitsheṱo zwi lile; zwino zwo sala zwi matumba. Khoro dzawe dzo wa, dzo no tou fukedzwa nga mavu; tswinga dzadzo o dzi vunḓekanya a dzi posa kule. Khosi yawe na vhavhusi vhawe vho thubwa nga dzitshakha, a hu tsha funzwa mulayo, vhaporofita vhawe a vha tsha wana mabono a bvaho kha Muṋe washu. Vhahulwane vha Tsioni vha dzula mavuni vho sokou tshete; vho ḓishela mavu ṱhohoni vha ambara madzanganda. Vhasidzana vha kotamisa dziṱhoho. Maṱo anga o neta nga u lila, ngomu hanga hu tou duga. Mbilu yanga yo tevhutshela fhasi nge vhathu vhanga vha lozwiwa. Vhana na dzitshetshe vha ṋokela mikotoni ya muḓi, vha vhudzisa vhomme avho vha ri, “Vhurotho na waini zwi ngafhi?” vha tshi ṋoka mikotoni ya muḓi unga vhanna vho rungwaho nga pfumo; vha fela ngozwini. Iwe Jerusalema, ndi nga u vhudzani? Ndi nga u vhambedza na mini? Iwe Tsioni, ṅwananyana wa lunako, ndi nga u fanyisa na mini uri ndi u fhumudze? Mbonzhe yau yo tsesa unga lwanzhe, u nga fhodzwa nga nnyi? Vhaporofita vhau vho u hanelela mabono a mahandana, a sa tshidzi; a vho ngo u dzumbululela vhuvhi hau uri u laṱe u si thubiwe nga dzitshakha. Milomo ya midzimu yau yo u vhudza mazwifhi fhedzi, ndi yone ye ya u lozwa. Vhoṱhe vhafhiri vha nḓila vha vhanda zwanḓa vha ri, “Koṱo!” vha u nzhonzhowedza, vha u dzungudzela dziṱhoho iwe Jerusalema. Vha ri, “Nṋa uyu ndi uḽa muḓi we wa vha u tshi pfi u khunyelela ha lunako, dakalo ḽa ḽifhasi ḽoṱhe?” Maswina au oṱhe a a u kolela, vha a u nzhonzhowedza vha tshi shenganya maṋo vha ri, “Ro mu mila. Heḽi ndi ḓuvha ḽe ra ḽi lindela; ḽo swika, ro ḽi vhona.” Muṋe washu o ita zwe a dzudzanya; o khunyeledza ipfi ḽawe, ḽe a ḓivhadza kale-kale. O u lozwa a sa khathutsheli, o takadza swina nga u wa hau, a ombela maswina au shambo. Mbilu dza vhathu dzi ṱavhela Muṋe wa zwoṱhe mukosi. Iwe mutsheṱo wa Tsioni, miṱodzi yau nga i ele unga mulambo vhusiku na masiari; u songo vhuya wa ḓirula, maṱo au a songo awela. Vuwa vhukati ha vhusiku, u ṱavhe mukosi sa vhalindi u tshi dovha ḽi vhuye ḽi tshe. Shulula zwa mbiluni yau unga maḓi u tshi pfiwa nga Muṋe wa zwoṱhe. Takusa zwanḓa zwau u mu rabele uri vhana vhau vha no khou ṋoka nga nḓala mafhandeni a mikoto vha tshile. “Yawee Muṋe washu, edzou sedza u elekanye uri: We wa vhuya wa mu ita nga u rali ndi nnyi? Vhasadzi vha vho ḽa zwibebwa zwavho, vhana vhavho vhe vha tou vha mamisa vha vha alusa. Tshifhe na muporofita vha vhulawa thembeleni ya Muṋe washu. Muhulwane na muṱuku vha fa vhoṱhe mavuni a mikoto; vhaṱhannga vhanga na vhasidzana vho ḽiwa nga pfumo. Wo vha vhulaha musi wa mbiti dzau; wo vha shidzha u sa vhuyi wa vha khathutshela. Wo nthambela zwi ofhisaho zwi tshi bva masia oṱhe, unga u tshi vhidza vhathu musi wa munyanya. Musi wa mbiti dza Muṋe washu a hu na we a ponyoka kana a sala a tshi tshila; vhe nda vha londola nda vha alusa vho lozwiwa nga maswina anga.” Nṋe ndi munna we a pfiswa vhuṱungu Muṋe washu a tshi nthwa nga mbiti. O nthathela kule a ita uri nṋe ndi tshimbile swiswini hu si na tshedza; ngangoho o khetha nṋe uri a ntsukumedzele kule, a dovha, ḓuvha ḽoṱhe. O kalahisa lukanda lwanga a nnyondisa, a mpwasha marambo. O nngovhela a ntangela ngomu nga vhutulu na zwi konḓaho. O ita uri ndi dzule swiswini unga vho faho kale. O ntangela ngomu nga mutsheṱo, a thi koni u ponyoka; o mmbofha nga geḓane dzi lemelaho. Naho ndi tshi ṱavha mukosi nda ri, “Mphalale!” ha thetshelesi thabelo yanga. O thivha nḓila yanga nga murango, o kombamisa nḓila dzanga. O vha a tshi nga biara yo lalelaho, a tshi nga ndau yo dzumbamaho, a nkhwikhwidza a mmvisa nḓilani a ntumukanya a ntsia ndi khuvhabvu. O akha vhura hawe a nnyita tshipfulwa tsha misevhe yawe. O ṱomola misevhe yawe mukutuni a tou rumbula mbilu yanga ngayo. Vhathu vhoṱhe vha hashu vha a ntsea, vha nngoḓa nga zwiimbo zwavho ḓuvha ḽoṱhe. O nndyisa miri i kalakataho, a nthamisa nga ndulu. O mpwasha maṋo nga thombwana nga u nkhurudzha mavuni. Ndo vha ndi tshi khou kundiswa mulalo; ndo no hangwa na uri mashudu ndi mini. Ndi zwine nda ri, “Ndi hone ndo lovha na zwoṱhe zwe nda vha ndo lavhelela uri Muṋe washu u ḓo nnyitela.” Ndi tshi elelwa u tambula hanga na u tendeleka hanga, zwi kalakata unga ndulu na vhutulu. Nda zwi elekanya nda dovha, nda kulea nungo. Naho zwo ralo ndi dovha nda fulufhela ndi tshi elelwa uri lufuno lwa Muṋe washu a lu fheli. Ndi zwe ra si nyenge; khathutshelo yawe a i gumi. Matsheloni maṅwe na maṅwe i a vusuluswa; u fulufhedzea hau ndi huhulu. Ndi ḓivhudza nda ri, “Muṋe washu ndi Ene mukovhe wanga, zwenezwo ndi ḓo fulufhela Ene.” Vhane vha mu fulufhela vha mu ṱoḓa, Muṋe washu u a vha tonda. Ndi zwavhuḓi u lindela u tshidzwa nga Muṋe washu wo dzika. Ndi zwavhuḓi muthu a tshi hwala dzhogo a tshee nga hawe. Nga a dzule e eṱhe e tshete; o i hweswa nga Muṋe washu. Nga a ḓiṱukufhadze, zwe a lavhelela zwi nga kha ḓi ḓa. Luṱaha lwawe nga a lu ṋekedze ane a mu rwa, nga' niwe zwawe nga ṱhoni. Muṋe washu ha laṱi vhathu lini na lini. Naho a tshi vha ḓisela zwi vhavhaho, u ḓo vha khathutshela; lufuno lwawe ndi luhulu, a lu fheli. A tshi tambudza vhana vha vhathu ha itwi nga u takalela u vha vhaisa. Zwivhotshwa zwoṱhe zwi tshi kandeledzwa shangoni, muthu a tshi kundiswa u wana pfanelo dzawe dzine Waṱaḓuluṱaḓulu a vhona zwo mu fanela, muthu a sa wani zwo mu fanelaho tsengoni, zwo raloho Muṋe washu ha zwi vhoni naa? Ndi nnyi ane a nga ri u amba tshithu tsha vha hone arali Muṋe washu a songo ri zwi ralo? Hu tshi ḓa khombo na zwivhuya, a si nge Waṱaḓuluṱaḓulu a ri zwi vhe hone naa? Muthu a nga gungulelani? Hufha a tshi kha ḓi tshila naho e mutshinyi! Nga ri dzou sedza nḓila dzashu nga nthihi nga nthihi, ri humele ha Muṋe washu. Nga ri livhise mbilu dzashu na zwanḓa zwashu ha Mudzimu a re ṱaḓulu ri ri, “Ro tshinya ra u shandukela, Iwe wa si ri hangwele.” Wo ḓiputela nga mbiti dzau wa ri pandamedza, wa ri vhulaha u sa khathutsheli. Wo ḓiputela nga gole, uri hu si vhe na thabelo ine ya phuletshedza ya swika ha Iwe. Wo ri ita mathukhwi na malambelo vhukati ha dzitshakha. Maswina ashu oṱhe o ri nyadza a ri holedza. Ri ofha ra tou tetemela, ro lovha, ro pwashekana. Maṱo anga a shuluwa milambo ya miṱodzi nge vhathu vhanga vha lozwiwa. Maṱo anga a ḓo ḓi shuluwa miṱodzi i sa fheli, a sa litshi, Muṋe washu a vhuye a lavhelese fhasi e ṱaḓulu a zwi vhona. Mbilu yanga i a vhavha ndi tshi vhona zwi itwaho vhasadzi vhoṱhe vha muḓi wa hashu. Vhe vha vha vha tshi sokou mmbenga vho vha vha tshi nnzwima unga tshiṋoni. Vho mposa dindini vha khokhela matombo; maḓi a ntibedza ṱhoho, nda vhona unga ndi hone ndo fa. Ndo vhidzelela dzina ḽau, Iwe Muṋe wanga, ndi fhasi-fhasi dindini. Iwe wa pfa khumbelo yanga ndi tshi ri, “U songo litsha u thetshelesa ndi tshi u ṱavhela mukosi uri u nthule.” Ndi tshi u vhidza, wo ḓa tsini hanga wa ri, “U songo ofha tshithu.” Iwe Muṋe wa zwoṱhe, wo ntsengela wa ntshidza. Iwe Muṋe washu wo vhona u khakhelwa hanga. Ima na nṋe! Wo vhona he ndifhedzo yavho ya guma hone, na zwoṱhe zwine vha nndangana. Iwe Muṋe washu, wo pfa maṱamba avho, na zwoṱhe zwine vha nndangana, zwine maswina anga a hevhedza, a ntsatsaladza ḓuvha ḽoṱhe. Edzou vha vhona! Arali vho dzula kana vho ima, vha nkolela nga nyimbo dzavho. Iwe Muṋe washu, u lifhedza muthu nga zwo mu teaho; ndi zwone, vha lifhedze zwe vha zwi ita vhone vhaṋe. Vha na mbilu dza u ḓihudza – ngavhe vha tshi teketelwa nga yone swili yavho. Vha pandamedze wo sinyuwa u vha lozwe, u vha tupule vha si tsha vha hone fhasi ha lutombo lwa Muṋe washu. Yowee, musuku a u tsha penya, musuku u songo vangwaho wo rivha! Nungu khethwa dzo balangana na mikoto! Vhathu vha Tsioni vhe vha vha vha tshi ṱoḓiwa nga vhoṱhe, vhe vha vha vha sa rengwi na nga musuku, zwino vha vho itwa unga khali dza vumba dzo vhumbwaho nga zwanḓa zwa muvhumbi! Phunguhwe na dzone dzi mamisa vhana vhadzo, hone vhathu vhanga vho no vha na tshiṱuhu unga dzimphwe dza phangani. Lushie lu pfa ḓora, lulimi lwalwo lwa tou nambatela marinini; vhana vha humbela vhuswa, hone a hu na ane a vha ṅwatela. Vhe vha vhuya vha ḽa zwiṋu, vha fa nga nḓala mikotoni ya muḓi. Vhe vha vha vha tshi siamedza ṱhoho kha dza muridili zwino vho lala ḓaleḓaleni. Vhutshinyi ha vhathu vhanga vhu fhira vhuḽa ha Sodoma, we wa sokou phusukana kathihi fhedzi hu si na we a isa tshanḓa. Vhavhusi vhavho vho vha vha tshi penya u fhira mahaḓa, vhó tshena u fhira mafhi, mivhili yavho yó tswuka u fhira rubi, zwifhaṱuwo zwavho zwo tsha zwi tshi nga safire. Hone zwino zwifhaṱuwo zwo swifhala u fhira tshinyai, dzinḓilani a vha ḓihwi. Lukanda lwavho lwo onyana nṱha ha marambo avho; lwo oma unga thanda. Vhe vha vhulawa nga pfumo vha khwiṋe u fhira vhe vha fa nga nḓala. Vhe vha ṱahadzwa nga nḓala vha fhelela nga u shaya zwiḽiwa zwi bvaho masimuni. Vhasadzi vha lufuno vho bika vhana vhavho nga zwavho zwanḓa, ndi zwone zwiḽiwa zwavho zwiḽa vhathu vhanga vha tshi lozwiwa. Muṋe washu o vusa mbiti dzawe dzoṱhe; o shulula mbiti dzawe dzi ofhisaho. O funga mulilo Tsioni wa fhisa miteo yawo. Mahosi a ḽifhasi a vho ngo vhuya vha zwi fulufhela, vhathu vha shango a vho ngo vhuya vha zwi tenda, uri maswina na vhakandeledzi vha nga vhuya vha dzhena nga khoro dza Jerusalema. Mulandu u na vhaporofita vhawo; ndi vhutshinyi ha vhotshifhe vhawo vhe vha fhaladza malofha a vha si na mulandu ngomu hawo. Zwino vha tendeleka na dzinḓila unga mabofu, vho khakhaṱhela na tshikha dza malofha, nguvho dzavho a dzi tsha kwamea. Vhathu vha vha ṱavhela mukosi vha ri, “Ṱuwani! No kumala! Ṱuwani! Ṱuwani! Ni songo ri kwama!” Musi vha tshi shavha vha tshi tendeleka na vha dzitshakha dza vhannḓa vha ri, “Vha songo dzula fhano!” Muṋe washu Ene muṋe o vha balanganya; ha tsha vha londa. Vhotshifhe a vha tsha huliswa, na vhakalaha a vha khathutshelwi. Ro lavhelela u fariswa, maṱo a vhuya a neta, mathina ndi mahandana fhedzi. Rí thawarani dzashu ro vha ro sedza lushaka, lwe lwa vha lu sa koni u ri tshidza. Maswina o ri zwima hoṱhe he ra vha ri tshi kanda hone, uri ri si kone u tshimbila mikotoni ya muḓi washu, vhufhelo hashu ho vha vhu tsini, maḓuvha ashu o vha o vhaliwa, vhufhelo hashu ho vha ho swika. Vhatovholi vhashu vho vha vhe na luvhilo lu no fhira lwa magoni; vho ri pandamedza dzithavhani, vha ri lalela phangani. Mufemo wa vhutshilo hashu, ene mutiwa wa Muṋe washu, vho mu fasha nga khunḓa dzavho. Ro vha ri tshi vhona unga ri ḓo tshila rí vhukati ha dzitshakha, rí fhasi ha murunzi wawe. Iwe Edomo, pembela zwau, takala zwau iwe u no dzula shangoni ḽa Utsi. Na iwe tshinwelo u ḓo tshi nwa-vho, wa tou kambwa wa bvula zwiambaro wa sala fhedzi. Iwe Tsioni, ṱhamu yau i ḓo guma, Muṋe washu ha nga lapfisi u thubwa hau. Hone iwe ṅwananyana wa Edomo, u ḓo u rwela vhukhakhi hau, a ṱana vhutshinyi hau. Muṋe washu, elelwa zwo ri welaho, edzou sedza u vhone ṱhoni dzashu. Shango ḽashu ḽo dzhiwa nga vhatsinda, mahaya ashu o ṋewa vhasili. Ro no vha tsiwana dzi si na vhokhotsi, vhomme ashu ndi dzitshilikadzi. Maḓi a u nwa ri tou renga; khuni ri tou rengiselwa. Vha ri poṋodza zwirethe, a vha ri humeli; ro neta, a ri vhuyi ra awela. Ro humbela Egipita na Ashuru uri ri wane zwiḽiwa. Vhokhotsi ashu vho tshinya, a vha tsheeho, zwino riṋe ro hwala milandu yavho. Ri vho vhuswa na nga dziphuli, a hu na ane a nga ri lamukisa zwanḓani zwavho. Ri wana zwiḽiwa nga u tou ḓifunga nga ṅwambo wa pfumo ḽo ri lalelaho sogani. Lukanda lwashu lu fhisa unga ṋanḓo, ri vho songololwa nga nḓala. Vhasadzi vho tshipiwa Tsioni, vhasidzana vho batiwa miḓanani ya Juda. Vhavhusi vhashu vho fhahewa vhó vhoxwa zwanḓa; na vhakalaha maswina ha vha hulisi. Vhaṱhannga vha shuma vha bva biko guyoni; vhatukana vha pepeleka na madzanda a khuni. Vhahulwane a vha tsha dzula khoroni ya muḓi; vhaṱhannga a vha tsha lidza nyimbo dzavho. Dakalo ḽo pfuluwa mbiluni dzashu; a ri tsha tshina, ri vho lila. Ṱhohoni a ri tshee na tshiala, tsho wa. Ro tshinya, ro zwi vhona! Ndi zwe mbilu dzashu dza ṋoka. Ndi nga mulandu wa hezwi zwithu maṱo ashu a tshi vho vha na luswiswi, ndi nge thavha ya Tsioni ya sala i soga, phunguhwe dzi tshi sokou tendeleka nayo. Iwe Muṋe washu u vhusa lini na lini, khuluṋoni yau i ḓi dzula i hone ha vhuya ha fhira mirafho na mirafho. Ndi mini u si tsha vhuya wa ri elelwa? Ndi mini u tshi ri furalela tshifhinga tshingafha? Yawee Muṋe washu, ri humisele ha Iwe muṋe, uri ri kone u vhuelela, zwi dovhe zwi nge zwa kale! Kani-ha wo ri laṱa tshoṱhe? Wo ri sinyutshela lwa u kalula naa? Ndo sedza nda vhona muya wa maḓumbu u tshi tita u tshi bva devhula, gole ḽihulu ḽo tangwaho nga tshedza, mulilo u re na ṱhase dza phenyo dza nḓadzi dzi tshi penya ngeno na ngeno, vhukati ha uyo mulilo hu tshi nga tsimbi i penyaho nga mulilo. Vhukati ha mulilo nda vhona zwi no nga zwivhumbwa zwiṋa. Zwo vha zwi na tshivhumbeo tshi no nga tsha muthu. Tshiṅwe na tshiṅwe tsho vha tshi na zwifhaṱuwo zwiṋa, na phapha nṋa. Milenzhe yazwo yo vha yo tou tswititi, zwi na khwanḓa dzi no nga dza phulu, zwi tshi penya unga musinaseṱha wo kulutedzwaho. Ho vha hu tshi vhonala zwanḓa zwa vhathu fhasi ha phapha dzazwo; zwoṱhe vhuṋa hazwo zwo vha zwi na zwifhaṱuwo na phapha. Phapha dzazwo dzo vha dzo kwamana. Zwi tshi tshimbila zwo vha zwi sa rembuluwi, tshiṅwe na tshiṅwe tshi tshi tshimbila tshó livha phanḓa tsho tou tswi. Zwifhaṱuwo zwazwo zwo vha zwo tou rali: zwo vha zwi na zwifhaṱuwo zwi no nga zwa vhathu, vhuṋa hazwo zwo vha zwi na tshifhaṱuwo tshi no nga tsha ndau thungo ya tshauḽa, vhuṋa hazwo zwí na tshifhaṱuwo tshi no nga tsha mboho thungo ya tshamonde, vhuṋa hazwo zwí na tshifhaṱuwo tshi no nga tsha goni. Phapha dzazwo dzo vha dzo ṱharamuwa dzo imela nṱha; tshiṅwe na tshiṅwe tsho vha tshi na phapha mbili, dzo kwama dza tshiṅwe, na phapha mbili dzo fukedzaho muvhili watsho. Zwo vha zwi tshi tshimbila zwo tou tswi, zwo livha phanḓa; zwo vha zwi tshi ya he muya wa zwi khadela hone; zwi tshi tshimbila zwo vha zwi sa rembuluwi. Zwivhumbwa izwo zwo vha zwi tshi nga masimbe a dugaho, zwi na khavhu dzi no penya phanḓa na murahu vhukati ha izwo zwivhumbwa; mulilo wa vhonetshela, lupenyo lu no nga lwa nḓadzi lu tshi bva kha uyo mulilo, zwisikwa zwi tshi gidimela phanḓa na murahu unga phenyo dza mubvumo. Nṋe nda sedza izwo zwivhumbwa, nda vhona hu na mulinga wo kwama fhasi tsini ha tshivhumbwa tshiṅwe na tshiṅwe, vhuṋa hazwo. Iyo milinga yo vha i tshi penya unga tombo ḽa mutengo muhulu. Vhuṋa hayo yo vha i tshi fana, muṅwe na muṅwe wo itwa unga mulinga u na muṅwe wó rambalala ngomu hawo. I tshi tshimbila yo vha i tshi kona u livha masia maṋa, he izwo zwivhumbwa zwa sedza hone, i si vhuye ya peamela thungo. Lubomo lwayo lwo vha lwo hula lwa u tou ofhisa, mbomo dzoṱhe vhuṋa hadzo dzo vha dzi na maṱo hoṱhe-hoṱhe u mona nadzo. Musi zwivhumbwa izwo zwi tshi tshimbila, na milinga yo vha i tshi tshimbila i tsini hazwo; musi zwivhumbwa izwo zwi si tsha kanda fhasi, na iyo milinga yo vha i sa kandi fhasi. Milinga yo vha i tshi ya he muya wa i isa hone ngauri muya wa izwo zwivhumbwa wo vha u kha milinga. Musi zwivhumbwa zwi tshi tshimbila, na yone i a tshimbila, musi zwivhumbwa zwi tshi ima, na yone yo vha i tshi ima; musi zwivhumbwa zwi sa kandi fhasi, na yone yo vha i sa kandi fhasi, ngauri muya wa zwivhumbwa wo vha u kha milinga. Nṱha ha ṱhoho dza izwo zwivhumbwa ho vha hu na tshithu tshi no nga lutombo tshi tshi nga gambogo i penyaho lu ofhisaho tsho akha nṱha ha ṱhoho dzazwo. Fhasi ha lutombo lwonolwo phapha dzazwo dzo vha dzo ṱharamuwa dzo livha dza tshiṅwe, tshiṅwe na tshiṅwe tshi na mbili dzine dza pila muvhili watsho. Nda pfa u unga ha phapha dzazwo musi zwi tshi khou tshimbila, hu tshi nga u unga ha guvhukuvhu ḽihulu, hu tshi pfala unga ipfi ḽa Ramaanḓaoṱhe, mubvumo u no nga wa ḓumbu, u tshi nga mubvumo wa mmbi khulu; musi zwi tshi ima, zwo vha zwi tshi peta phapha dzazwo. Musi zwi tshi ima zwa peta phapha dzazwo, ho pfala mubvumo u tshi bva nṱha ha lutombo lwo akhaho nṱha ha ṱhoho dzazwo. Nṱha ha ulwo lutombo lu re nṱha ha ṱhoho dzazwo ho vha hu na tshithu tshi no nga safire; tsho vha tsho vhumbwa unga khuluṋoni, nṱha-nṱha ha khuluṋoni yeneyo ho vha hu na muṅwe a no nga muthu. Ndo mu vhona a tshi penya unga musinaseṱha, tsini hawe na u mona nae fhaḽa he ha vha hu tshi tou nga ndi khunduni dzawe u ya nṱha ho vha hu tshi vhonala zwi no nga mulilo, na tshedza tsho mu tanga u mona hoṱhe tshi tshi nga musingavhadzimu u makoleni misi ya mvula; tshedza tsho mu tangaho tsho vhonala tsho tou ralo. Tsho vha tshi tshithu tshi no tou nga lupenyo lwa Muṋe washu. Nda lavhelesa, nda mbo shuvhama, nda pfa ipfi ḽi tshi amba. Ipfi ḽa ri, “Iwe ṅwana wa muthu, takuwa u ime, ndi konou amba na iwe.” A tshi khou amba maipfi ayo Muya a mbo ḓi dzhena kha nṋe, a ntakusa nda ima, nda mu pfa a tshi khou amba na nṋe a tshi ri, “Iwe ṅwana wa muthu, ndi khou u ruma kha Vhaisiraele, havhaḽa mashandukwa vho ntshandukelaho. U swika zwino vhone na vhomakhulukuku wavho vha kha ḓi vha vho ntshandukela. Vhathu vhane nda u ruma khavho vha na tshipimbi na tshikhuna. Iyo vha vhudza u ri, ‘Muṋe wa zwoṱhe Yahavee u ralo.’ Havha vhathu ndi mashandukwa, hone naho vha thetshelesa kana vha si thetshelese, tenda vha ḓivha uri ho vha hu na muporofita khavho. “Huno iwe ṅwana wa muthu, u songo vha ofha, u songo ofha nangwe zwa nga wo fashwa nga mipfa ya muluwa, wo kanda phame! Havha vhathu ndi mashandukwa, hone u songo vhuya wa ofha zwine vha amba. Ndi mashandukwa, hone naho vha thetshelesa kana vha sa thetshelesi, iwe u vha vhudze maipfi anga. “Iwe ṅwana wa muthu, thetshelesa zwine nda u vhudza: u songo vha ḽishandukwa na iwe wa nga havhaḽa vha mashandukwa. Aṱama mulomo wau u ḽe zwine nda ṱoḓa u u ṋea.” Nṋe nda sedza nda vhona tshanḓa tshi tshi khou onyolowa tshi tshi ḓa ha nṋe tsho fara kubugu. A ku petulula henefho phanḓa hanga; kwo vha kwo ṅwalwa phanḓa na murahu; kwo vha kwo ṅwalwa upfi, “Zwililo, u honḓa, u ṱungufhala.” Huno a mmbudza a ri, “Iwe ṅwana wa muthu, iḽa zwe wa ṋewa; iḽa kubugu hoku u kone u yo amba na vhathu vha Israele.” Ndi hone nṋe ndi tshi aṱama mulomo, a nṋea kubugu uri ndi ḽe, a ri, “Iwe ṅwana wa muthu, iḽa u fure nga kubugu kune nda khou u ṋea.” Nṋe nda ku ḽa, nda pfa ku tshi ḓifha unga mutoli. Ndi hone a tshi amba na nṋe a ri, “Iwe ṅwana wa muthu, iya kha vhathu vha Israele u vha vhudze zwe nda u vhudza. A thi khou u ruma kha lushaka lu no amba luambo lusili lu konḓaho, ndi khou u ruma kha vha hau vha Israele. A thi khou u ruma kha tshakha khulwane dzine dza amba nyambo dzisili dzi konḓaho, dzine wa sa ḓo ṱalukanya maipfi adzo. Arali ndo vha ndo u ruma khavho, vho vha vha tshi ḓo u thetshelesa; hone vha hau vha Israele vha nga si u thetshelese, ngauri na Nṋe a vha tendi u nthetshelesa. Vhoṱhe vhathu vha Israele vha na tshipimbi na tshikhuna. Hone zwino, ndi ḓo ita uri na iwe u vhe na tshipimbi na tshikhuna unga vhone. Ṱhoho yau ndi ḓo i konḓisa ya nga daimane; daimane yo khwaṱha u fhira ḽihangahwe. Zwenezwo u songo vha ofha, u songo vha tetemela ngauri ndi vhathu vha mashandukwa.” Ndi hone a tshi ri, “Iwe ṅwana wa muthu, u elelwe zwoṱhe zwine nda u vhudza, thetshelesa zwavhuḓi, u kone u ya ha vha hau vho thubwaho. U vha vhudze u ri, ‘Muṋe wa zwoṱhe Yahavee u ralo!’ nangwe vha thetshelesa kana vha si thetshelese!” Muya a ntakula, murahu hanga nda pfa mubvumo muhulu wa ipfi ḽi tshi ri, “Nga hu rendwe vhugala ha Muṋe washu henefho hune a dzula hone.” Wo vha u mukosi wa phapha dza zwiḽa zwivhumbwa zwi tshi khou rwana, na mubvumo wa milinga i re tsini hazwo, mukosi muhulu. Muya a ntakula a ṱuwa na nṋe, nda ṱuwa mbilu yanga yo dinalea nda pfa ndo ḓalelwa, tshanḓa tsha Muṋe washu tsho vha tshi tshee tsho ntsikeledza. Nda swika Thele Avivi, mathubwani tsini na mulambo wa Khebara he vha vha vha tshi dzula hone; nda dzula navho maḓuvha maṱanu na mavhili ndó hanganea. Ho no fhela maḓuvha maṱanu na mavhili ipfi ḽa Muṋe washu ḽa amba na nṋe la ri, “Iwe ṅwana wa muthu, ndo u vhea uri u vhe mulindi wa vhathu vha Israele. Misi yoṱhe u tshi pfa ipfi ḽanga, u vha kaidze nga dzina ḽanga. Arali nda amba na muvhi nda ri: ‘U ḓo fa,’ iwe wa si mu kaidze wa si ambe wa mu kaidza a laṱa maitele awe o vhifhaho uri a tshile, zwenezwo ene u ḓo fela vhuvhi hawe, hone a fa ndi ḓo ri ndi mulandu wau. Huno arali wa kaidza muvhi, ene a si laṱe vhuvhi hawe, zwenezwo ene u ḓo fela vhuvhi hawe, iwe wa vha wo ḓitshidza. “Arali muvhuya a si tsha fulufhedzea a vho ita vhuvhi a ḓiretshela tshikwekwe, na onoyo u ḓo fa; nge wa kundwa u mu kaidza, u ḓo fela vhuvhi hawe, zwe a ita a tshi kha ḓi fulufhedzea a zwi tsha ḓo humbulwa, hone Nṋe a fa ndi ḓo ri ndi mulandu wau. Huno arali wa kaidza muvhuya a si tshinye, ene a ḓiilisa vhutshinyi, vhukuma u ḓo tshila nge a kaidzwa, na iwe-vho wa vha wo ḓitshidza.” Musi ndi tshee henengei tshanḓa tsha Muṋe washu tsha mpfara, a ri, “Takuwa, ibva u ye govhani; ndi ḓo amba na iwe henefho.” Nṋe nda takuwa nda ya govhani; henefho ho vha hu na vhugala ha Muṋe washu, vhu tshi nga vhugala he nda vhu vhona mulamboni wa Khebara; nṋe nda wa nga tshifhaṱuwo. Muya wa Muṋe washu a dzhena kha nṋe a nnyimisa, a amba na nṋe. Muṋe washu a amba na nṋe a ri, “Iyo ḓihoṋela nḓuni yau. Iwe ṅwana wa muthu, zwino u ḓo ṱuwa u tshi vhofhiwa; vha ḓo u vhofha wa si tsha ṱangana na vhaṅwe. Ndi ḓo ita uri lulimi lwau lu nambatele marinini; u ḓo vha tshimuma wa kundwa u vha kaidza, ngauri ndi vhathu vha mashandukwa. Musi ndi tshi amba na iwe, ndi ḓo u vula mulomo, iwe wa vha vhudza wa ri, ‘Muṋe wa zwoṱhe Yahavee u ralo.’ Ane a ḓo thetshelesa, litsha a thetshelese; ane a si thetshelese, litsha a si thetshelese; hufha vhe vhathu vha mashandukwa. “Iwe ṅwana wa muthu, dzhia lubaba lwa vumba u lu vhee phanḓa hau; u ole muḓi wa Jerusalema khalwo. Wo no ralo u u govhele, u u tange nga mutsheṱo, u u khokhele thulwi dza mavu, u fhaṱe mishasha, u vhaḓe na thanda ndenya dza u thutha mitsheṱo yawo, u konou dzhia tsimbi ya baphathi u ite mutsheṱo wa tsimbi vhukati hau na muḓi. U lwe nawo u u govhele iwe muṋe. Hetsho ndi tshiga tsha vhathu vha Israele. “Lala nga lurumbu lwa tshamonde, u hwale vhuvhi ha vhathu vha Israele. Ndi funa uri u hwale vhuvhi havho maḓuvha manzhi wo lala henefho. A vha Nṋe ndo vhea maḓuvha a vhuvhi havho a ita 390; maḓuvha eneo iwe u ḓo hwala vhuvhi ha vhathu vha Israele. Musi maḓuvha eneo o no fhela, u dovhe u lale nga lurumbu lwa tshauḽa wa hwala vhuvhi ha vhathu vha Juda wa fhedza maḓuvha a 40. Ndo u vhetshela uri ḓuvha ḽithihi ḽi imele ṅwaha muthihi. U lwe na muḓi wa Jerusalema u u govhele, u u finyele zwanḓa u u ṱunge, u porofite zwi no ḓo u wela. Ndi ḓo u vhofha nga thambo wa si kone u rembuluwa u swika maḓuvha a u govhelwa hawo a tshi fhela. “Zwenezwo u dzhie goroi na bali na ṋawa na ṱhumbe na mufhoho na luvhele, u zwi bike nga khali nthihi zwi vhe zwiḽiwa zwau. U zwi ḽe maḓuvha eneo oṱhe wo lala nga lurumbu, maḓuvha a 390. U ḽe zwiḽiwa zwi no eḓana dzigiramu dza 230 nga ḓuvha. U nwe maḓi a si gathi, khavho mbili nga ḓuvha u tshi nwa nga zwiṱuku nga zwiṱuku. Iḽa izwo zwiḽiwa unga u tshi ḽa mukonde wa bali, u zwi bike hune vhathu vha u vhona, u zwi bike nga mupfudze wa vhathu. U ambe u ri, ‘Yahavee Mudzimu wa Israele u ri: Vhaisraele vha ḓo ḽa zwiḽiwa zwavho zwo kumalaho nga u ralo, hoṱhe hune nda ḓo vha balanganya na dzitshakha.’ ” Ndi hone nṋe tshi ri, “Muṋe wa zwoṱhe, Muṋe washu, nṋe a thi athu vhuya nda ḓikumadza. U bva hanani hanga u swika zwino, a thi athu vhuya nda ḽa tshidu kana tsho vhulawaho nga zwivhanda; mulomoni wanga a hu athu vhuya ha dzhena ṋama yo tshinyalaho.” Ene a ri, “Ndi zwone, ndi ḓo u litsha wa bika zwiḽiwa zwau nga mupfudze wa kholomo, wa si tsha zwi bika nga wa vhathu.” Ndi hone a tshi ri, “Iwe ṅwana wa muthu, ndi ḓo ita uri Jerusalema hu we nḓala; vha ḓo ḽa zwiḽiwa zwi no tou eliwa vha tshi ḽa mbilu, vha ḓo nwa maḓi o tou eliwa vha tshi tetemela. Ndi uri zwiḽiwa na maḓi zwi ḓo shaea; vha ḓo fhela nga muthihi nga muthihi nga vhuvhi havho.” Muṋe washu a ri, “Iwe ṅwana wa muthu, dzhia banga ḽa vhuhali ḽi no fhira unga luare lwa muvheuli, u vheule mavhudzi au na ndebvu dzau ngaḽo. U konou dzhia zwikalo u kale ayo mavhudzi, u a fhandekanye a ite zwiputu zwiraru. U fhise kuputu kuthihi u vhukati ha muḓi, musi maḓuvha a u govhelwa hawo o no fhela. Kuṅwe u ku remekanye nga banga u mona na muḓi; mavhudzi a kuṅwe kuputu kuthihi u a balanganye muyani, Nṋe ndi ḓo a pandamedza nga banga ḽanga. U dzhie mavhudzi a si gathi u a pute nga lupendelo lwa khanzu yau. Kha eneo u dovhe u dzhie a si gathi u a pose muliloni a swe. Hu ḓo bva mulilo khao, wa ṱanganya vhathu vhoṱhe vha Israele.” Muṋe wa zwoṱhe Muṋe washu u ri, “Hoyu ndi muḓi wa Jerusalema, ndo u vhea vhukati ha dzitshakha, wo tangwa nga mashango asili. U na luswetho, wo shandukela ndayo dzanga u fhira tshakha dza vhannḓa; wo shandukela milayo yanga u fhira mashango o u tangaho; wo landula ndayo dzanga, wa hana u vhulunga milayo yanga.” Zwenezwo Muṋe wa zwoṱhe Muṋe washu u ri, “Vhunga no ntshandukela u fhira tshakha dzo ni tangaho, vhunga ni songo vhulunga milayo yanga kana na tevhedza ndaela dzanga, ni sa tevhedzi na ndaela dza tshakha dzo ni tangaho, zwino-ha Nṋe Muṋe wa zwoṱhe Yahavee ndi ri: Zwino ndi lwa na inwi, ndi ḓo ni lifhedza tshakha dzoṱhe dzi tshi zwi vhona. Ndi ḓo ni ita zwine nda sa athu ni ita, zwine nda si tsha ḓo dovha nda zwi ita, nga zwi nengisaho zwe na ita. Vhokhotsi aṋu vha ḓo ḽa vhana vhavho, vhana vha ḽa vhokhotsi avho. Ndi ḓo ni lifhedza, tsalela dzaṋu nda dzi balanganya muyani. “Zwino-ha, ndi ana nga vhutshilo hanga,” – hu amba Muṋe washu – “vhunga vhukuma no kumadza fhethu hanga hukhethwa nga zwi nengisaho na zwiito zwaṋu zwa mashika, na Nṋe ndi ḓo ni ṱangula ndi sa khathutsheli; a thi nga litshi muthu. Tshipiḓa tshithihi kha zwiraru tsha vhathu vha haṋu vha ḓo fa nga dwadze kana vha fhela nga nḓala henefha ngomu muḓini; tshipiḓa tshithihi kha zwiraru tsha vhathu vha haṋu vha ḓo fa nga pfumo ngei nnḓa ha mutsheṱo; tshipiḓa tshithihi kha zwiraru ndi ḓo tshi balanganya muyani ndi tshi khou vha pandamedza nga pfumo. Ndi hone mbiti dzanga dzi tshi ḓo fhela, nda rudza mbilu nda si tsha vha sinyutshela, nda vha ndo ḓilifhedzela. Musi mbiti dzanga dzo no fhelela khavho, ndi hone vha tshi ḓo ḓivha uri Nṋe Yahavee ndo amba ndi mbitini. Ndi ḓo vha phusukanya ha sala matumba, vha nyadzwa nga tshakha dzo vha tangaho, vhoṱhe vhafhiri vha gondo vha tshi zwi vhona. “Ni ḓo nyadzwa na shona, na tou vha ndayo na tsumbo ya zwi ofhisaho kha tshakha dzoṱhe dzo ni tangaho musi ndi tshi ni haṱula ndi mbitini, ndó sinyuwa, ndi tshi ni rwa nga ṱhamu i vhavhaho. Hu amba Nṋe Yahavee. “Ndi ḓo ni ḓisela misevhe i vhulahaho nga nḓala; i ḓo ni lozwa, vhunga ndi tshi ḓo i ḓisa uri i ni lozwe; ndi ḓo ni wisela nḓala khulu ha sala hu si tshee na zwiḽiwa. Ndi ḓo ita uri hu we nḓala, nda ruma na zwivhanda zwa ḓaka zwa ni vhulahela vhana; ndi ḓo ni ḓisela dwadze, ha shuluwa malofha. Ndi ḓo ni rambela pfumo. Hu amba Nṋe Yahavee.” Ipfi ḽa Muṋe washu ḽo amba na nṋe ḽi tshi ri, “Iwe ṅwana wa muthu, sedza thavha dza Israele u porofite zwine zwa ḓo dzi wela. U ambe u ri, ‘Inwi thavha dza Israele, ipfani ipfi ḽa Muṋe wa zwoṱhe Yahavee. Muṋe wa zwoṱhe Yahavee a tshi amba na dzithavha na mivhundu na milambo na magovha u ri: Thetshelesani, ndi ḓo ni rambela pfumo, nda phusukanya vhurerelo haṋu miṱumbani. Aḽiṱari dzaṋu dzi ḓo thuthekanywa, aḽiṱari dza u dubisela zwioro dza pwashekanywa, nda posa zwitumbu zwa vhathu vha rerelelaho kha inwi henefho phanḓa ha midzimi yaṋu ya mathukhwi, marambo avho a ḓo balanganywa u mona na aḽiṱari dzaṋu. Shangoni ḽaṋu ḽoṱhe miḓi i ḓo phusukanywa, aḽiṱari dzaṋu dza thuthwa, zwivhanga zwa sala zwi si na muthu, e matumba, midzimu yaṋu ya zwifanyiso ya pwashiwa i si tsha vha hone, dziaḽiṱari dzaṋu dza u fhisela zwioro dza pwashekanywa, zwithu zwoṱhe zwe na ḓiitela zwa lozwiwa tshoṱhe. Vhukati haṋu hu ḓo wa vho vhulawaho nga pfumo. Ndi hone ni tshi ḓo ḓivha uri ndi Nṋe Yahavee. “ ‘Hone vhaṅwe vhaṋu ndi ḓo vha tshidza; vha ḓo ponyoka pfumo, nda vha balanganya na dzitshakha. Tsalela dzaṋu dzi ḓo nnyelelwa dzi vhukati ha dzitshakha he vha hwalwa vha iswa hone. Ndi ḓo vha ndo vunḓekanya mbilu dzavho dzi no ṱolou ntshandukela, nda swingisa maṱo avho a no ṱolou ntshandukela ane a emula midzimu ya dzitshikha unga phombwe i tshi emula munna a si wayo. Vha ḓo ḓinengwa vha tshi humbula vhutshinyi hoṱhe na zwi nengisaho zwe vha ita. Ndi hone vha tshi ḓo ḓivha uri ndi Nṋe Yahavee; ndo amba, thi swaswi, ndi ri khombo hedzo dzoṱhe dzi ḓo vha wela.’ ” Muṋe wa zwoṱhe Muṋe washu u ri, “Vhandani zwanḓa, giḓani fhasi nga milenzhe, ni ri, ‘Ri lilela vhuvhi hoṱhe vhu nengisaho ha vhathu vha Israele vhane vha ḓo ṱuwa vha tshi ḽiwa nga pfumo na nḓala na dwadze.’ Vha re kule vha ḓo fa nga dwadze, vha re tsini vha ḓo vhulawa nga pfumo, vho salaho vho govhelwa vha ḓo fa nga nḓala; mbiti dzanga dzi ḓo fhelela khavho nga u ralo. Ndi hone ni tshi ḓo zwi ḓivha uri ndi Nṋe Yahavee musi vho faho nga pfumo vho lala henefho vhukati ha midzimu yavho ya dzitshika u mona na aḽiṱari dzavho, muvhunduni muṅwe na muṅwe, muṱumbani wa thavha iṅwe na iṅwe, fhasi ha muri muṅwe na muṅwe wo adzaho, fhasi ha muri muṅwe na muṅwe wa tshimvingimvingi, hoṱhe hune vha dubisa zwioro vha tshi itela midzimu yavho yoṱhe ya dzitshika. Ndi ḓo angaladza tshanḓa tshanga nda vha rwa, nda phusukanya shango ḽa sala ḽi si na muthu u bva phangani u swika Ribila, hoṱhe hu no dzula vhathu; ndi hone vha tshi ḓo zwi ḓivha uri ndi Nṋe Yahavee.” Ipfi ḽa Muṋe washu ḽa amba na nṋe ḽa ri, “Iwe ṅwana wa muthu, Nṋe Muṋe wa zwoṱhe Yahavee ndi vhudza shango ḽa Israele ndi ri: Zwo fhela! Vhufhelo vhu ḓela ḽifhasi ḽoṱhe. “Zwino ndi hone zwo fhela iwe shango ḽa Juda; mbiti dzanga dzi ḓo fhelela kha iwe, nda u haṱula ndi tshi tevhedza zwiito zwau nda u sengisela mishumo yau yoṱhe i nengisaho. A thi nga u khathutsheli, a thi nga u sieli muthu; ndi ḓo u sengisela zwiito zwau na mishumo yau i nengisaho; ndi hone u tshi ḓo zwi ḓivha uri ndi Nṋe Yahavee.” Muṋe wa zwoṱhe Muṋe washu u ri, “Zwino khombo dzi ḓo ṱanḓulukana, a dzi nga kundwi u ḓa. Vhufhelo vhu khou ḓa, vhufhelo vhu khou ni ḓela; vhu khou ḓa zwino. Zwino khombo yo ni wela inwi ni dzulaho shangoni heḽino. Tshifhinga tsho swika, ḓuvha ḽo sendela; zwino a hu tshee na mifhululu, hu pfala mikosi fhedzi nṱha ha dzithavha. Hu si kale ndi ḓo shululela mbiti dzanga kha inwi, u sinyuwa hanga ha tou fhelela kha inwi; ndi ḓo ni haṱula ndi tshi tevhedza mishumo yaṋu, nda ni lifhedzela mishumo yaṋu yoṱhe i nengisaho. A thi nga ni khathutsheli, a thi nga ni pfeli vhuṱungu, ndi ḓo ni lifhedzela mishumo yaṋu na zwiito zwaṋu zwi nengisaho; ndi hone ni tshi ḓo zwi ḓivha uri ndi Nṋe Yahavee, ndi a lifhedza. “Ḓuvha ngeḽi! Ḽo no swika; khombo yo ni wela; no ri u wana maanḓa, na u ḓihudza ha kalula. U levhelana ho no ḓiṋea maanḓa; ndi zwone, hu vhone, ha ri thundu dzavho, he lupfumo lwavho kana vhugala havho a hu na tshi no ḓo sala. “Tshifhinga tsho swika, ḓuvha ḽo sendela. Murengi a songo takalela tshe a renga, murengisi a songo tsha nga u a ḓisola nge a rengisa, ngauri mbiti dzi ḓo vha wela vhoṱhe. Murengisi a nga si tsha dovha a wana zwe a rengisa, naho murengisi na murengi vha tshi kha ḓi tshila vhoṱhe; khaṱhulo ye nda vha vhetshela a i nga kundwi u ḓa, vhoṱhe vha na mulandu, a hu na a no ḓo tshila. “Phalaphala i ḓo lila, vhoṱhe vha ḓilugisa, hone ha si vhe na a no ḓo bva pfumo, ngauri mbiti dzanga dzi ḓo vha wela vhoṱhe. “Ngei nnḓa ha muḓi vhathu vha fhela nga pfumo; ngomu muḓini vhathu vha fhela nga dwadze na nḓala. Ane a wanala nnḓa u ḓo fa nga pfumo; ane a wanala muḓini u ḓo fa nga nḓala na dwadze. Tshavhi dzavho dzi ḓo shavhela dzithavhani; muṅwe na muṅwe u ḓo lilela milandu yawe unga maivha a govhani. Zwanḓa zwavho zwi ḓo kulea nungo, vha ṋukadza vhurukhu nga nyofho, vha ambara madzanganda, vha tetemela nga nyofho. Vha ḓo tou niwa nga ṱhoni, vhoṱhe vha palula ṱhoho. Vha ḓo hashekanya siliva yavho dzinḓilani, musuku wavho vha ḓo u laṱa unga thiḓo, siliva yavho na musuku zwi nga si vha lamulele nga ḓuvha ḽa mbiti dza Yahavee; zwi nga si vha fushe, vha ḓo ṱwa na nḓala vhe nazwo, ngauri ndi zwone zwo itaho uri vha tshinye. Vho vha vha tshi ṱongisa lunako lwa nungu dzavho vha tshi ita ngazwo zwifanyiso na zwitungulo zwi nengisaho. Ndi zwine nda ḓo ita uri zwi vha nengise unga thiḓo. Ndi ḓo ita uri zwi thubiwe nga vhatsinda, zwi ṱangulwe nga vhavhi vha shango vha zwi kumadze. Ndi ḓo vha furalela, fhethu hanga hukhethwa hu ḓo kumadzwa; mavemu a ḓo dzhena a hu kumadza. “Vha itele geḓane ya u vha vhofha, ngauri vhahaṱuli vha shango ndi phondi dzi no shulula malofha, muḓini ho anda u huvhadzana. Ndi ḓo vhidza dzone tshakha dzi no fhira dzoṱhe nga vhuvhi dza thuba nnḓu dzavho. Ndi ḓo fhedza u ḓihudza ha vha maanḓa, fhethu havho hukhethwa hu ḓo kumadzwa. Ho swika ḓuvha ḽi ofhisaho; vha ḓo ṱoḓa mulalo vha si u wane. Khombo dzi ḓo ṱanḓulukana, phungo i ḓo tevhela phungo, vha ḓo ṱoḓa bono kha muporofita, hone tshifhe ha tsha ḓo ḓivha pfunzo, vhahulwane a vha tsha ḓo kona u eletshedza vhathu. Khosi i ḓo lila, muvhusi u ḓo hanganea tshoṱhe, zwanḓa zwa vhathu vha shango zwi ḓo tetemela nga nyofho. Ndi ḓo vha ita zwo teaho mishumo yavho, nda vha haṱula nga khaṱhulo dze vha haṱula vhaṅwe ngadzo; ndi hone vha tshi ḓo zwi ḓivha uri ndi Nṋe Yahavee.” Nga ṅwaha wa vhuṱanu na vhuthihi ri vhuthubwa Babele, nga ḓuvha ḽa vhuṱanu ḽa ṅwedzi wa vhuṱanu na vhuthihi, ndó dzula hayani na vhahulwane vha Juda, tshanḓa tsha Muṋe wa zwoṱhe Muṋe washu tsha nnziamedza. Ndi tshi sedza nda vhona tshithu tshi no nga munna. U bva he ha vha hu tshi nga ndi khundu dzawe u tsela fhasi a tshi tou vha mulilo; u bva khunduni dzawe u ya nṱha o vha a tshi penya unga musinaseṱha wo kulutedzwaho. A ḓisa tshe tsha vha tshi tshi nga tshanḓa tshawe a mpfara nga mavhudzi; Muya a ntakulela nṱha a nkhwala a nnyisa Jerusalema ndi kha mabono a Mudzimu, a nnyisa tshifhingoni tsha khoro ya thungo ya devhula ya nga ngomu, ho imaho tshifanyiso tsha mudzimu usili wa u ṱunga mbiti dza Muṋe washu. Henefho nda vhona vhugala ha Mudzimu wa Israele, sa zwe nda vhu vhona ngei govhani. A ri, “Iwe ṅwana wa muthu, lilala u sedze devhula.” Nda lilala nda sedza devhula, henefho thungo ya devhula ha khoro ya aḽiṱari, ho vha ho ima mudzimu wa tshifanyiso u tshi ṱunga Muṋe washu henefho tshifhingoni. A ri, “Iwe ṅwana wa muthu, u khou zwi vhona zwine vha khou ita? U khou vhona zwi nengisaho zwine vhathu vha Israele vha khou ita fhano uri vha kundise vhathu u dzhena fhethu hanga hukhethwa? U kha ḓi ḓo vhona zwiṅwe zwihulu zwi nengisaho.” U bva henefho a nnyisa tshifhingoni tsha muṱa wa thembele. Nda sedza, nda vhona luvhondoni hu na buli. A ri, “Iwe ṅwana wa muthu, pwasha luvhondo u phuletshedze.” Nṋe nda pwasha luvhondo nda phuletshedza, nda wana hu na vothi. A ri, “Dzhena u vhone zwi nengisaho zwine vha khou ita hafho ngomu.” Nṋe nda dzhena nda sedza, nda vhona tshakha dzoṱhe dza zwifanyiso zwa dziṋowa na zwipuka zwi nengisaho na midzimu yoṱhe ya zwifanyiso ya vhathu vha Israele yo olwa luvhondoni u mona nalwo. Phanḓa ha iyo midzimu ya zwifanyiso ho vha ho ima vhaṅwe vhahulwane vha 70 vha Vhaisraele, muṅwe na muṅwe o fara mudzio wa zwioro zwi dubiswaho, mutsi u nukhelelaho na zwioro u tshi khou duba. Na Jaasania ṅwana wa Shafani o vha e navho. A ri, “Iwe ṅwana wa muthu, wo vhona zwine vhahulwane vha vhathu vha Israele vha zwi ita tshiphirini, muṅwe na muṅwe e kamarani yawe ya midzimu ya zwifanyiso? Vha ri, ‘Yahavee ha ri vhoni; Yahavee o ṱutshela shango heḽino.’ ” A ri, “U kha ḓi ḓo vhona zwiṅwe zwi no nengisesa zwine vha ita.” Ndi hone a tshi nnzhia a nnyisa tshifhingoni tsha khoro ya devhula ya thembele ya Muṋe washu. Henefho ho vha ho dzula vhasadzi vha tshi khou lilela Thamusu. A ri, “Iwe ṅwana wa muthu, u khou zwi vhona? U kha ḓi ḓo vhona zwi nengisaho u fhira izwo.” Ndi hone a tshi nnyendedza a nnyisa muṱani wa nga ngomu wa thembele ya Muṋe washu. Henefho tshifhingoni tsha hukhethwa ha Muṋe washu, vhukati ha lufhera na aḽiṱari, ho vha hu na vhanna vhe vha vha vha tshi nga swika 25, vhó furalela hukhethwa ha Muṋe washu, vhó lavhelesa vhubvaḓuvha. Vho vha vho kotamela vhubvaḓuvha vha tshi khou rabela ḓuvha. A mmbudza a ri, “Iwe ṅwana wa muthu, u khou zwi vhona? Zwoṱhe zwi nengisaho zwine vhathu vha Juda vha ita a zwi athu vha fusha. Vho phapha mbulu kha iṅwe vha ḓadza shango nga vhuvemu vha ḓi ṱunga mbiti dzanga zwa nga vha nṱunga nga davhi ḽa munḓirivhe. Mbiti dzanga dzi fuḓa dzi tshi ya khavho; a thi nga khathutsheli muthu, a thi nga vha pfeli vhuṱungu. Vha nga ḓi ṱavha mukosi nga hune vha kona, ndi nga si vha thetshelese.” Huno ndi tshi thetshelesa nda pfa Muṋe washu a tshi khou vhidzelela a tshi ri, “Inwi vhalifhedzi vha muḓi, tshifhinga ndi tshone, iḓani hafha no fara zwihali zwaṋu zwa u lozwa.” Kathihi fhedzi ha mbo ḓi swika vhanna vhaṱanu na muthihi vha tshi bva khoroni ya nṱha ya devhula, muṅwe na muṅwe e na tshihali tsha u vhulaha. Vhukati havho ho vha hu na munna o ambaraho tshena, o kungela zwa u ṅwala ngazwo kha bannda yawe. Vha dzhena vha ima phanḓa ha aḽiṱari ya musinaseṱha. Vhugala ha Mudzimu wa Israele ha raha vhu tshi bva nṱha ha vhakherube he ha vha vhu hone, ha ya tshifhingoni tsha thembele. Muṋe washu a vhidza uḽa munna o ambaraho tshena o kungelaho zwa u ṅwala ngazwo kha bannda yawe, a ri, “Tshimbila na muḓi woṱhe wa Jerusalema, vhoṱhe vhane vha lila vha tshi vhona zwi nengisaho zwi itwaho khawo vha tou gomela, u vha vhee luswayo kha phanḓa.” Nda pfa a tshi vhudza vhaṅwe a tshi ri, “Mu tevheleni a tshi tshimbila na muḓi ni vha lozwe. Ni songo khathutshela muthu, ni songo vha pfela vhuṱungu; vhakalaha, vhaṱhanngana, vhasidzana, vhana, vhasadzi, vha vhulaheni vhoṱhe ni vha fhedze. Hone a re na luswayo kha phanḓa ni songo mu kwama. Ni thome nga fhethu hanga hukhethwa.” Vha mbo ḓi thoma nga vhahulwane vhe vha vha vho gwadama fhaḽa phanḓa ha thembele. A vha vhudza a ri, “Miṱa ya thembele i ḓadzeni zwitumbu, ni songo tata u kumadza thembele.” Vha mbo ḓi tshimbila na muḓi vha tshi vhulaha vhathu. Musi vha tshi khou vha vhulaha nṋe ndo vha ndo sala ndi ndoṱhe. Nda wa nga tshifhaṱuwo nda ṱavha mukosi nda ri, “Yawee, Muṋe wa zwoṱhe, Muṋe washu, wo sinyutshela Jerusalema lune wa vho ṱoḓa u lozwa Vhaisraele vhoṱhe vho salaho u fa naa?” Ene a ri, “Mulandu wa vhathu vha Israele na Juda wo no hulela, wo no kalula; shango ḽo ḓala malofha e vha fhaladza, muḓini ho ḓala u piringanya khaṱhulo, ngauri vha ri, ‘Yahavee o ṱutshela shango, Yahavee ha vhoni tshithu!’ Zwino ndi zwone, na Nṋe a thi nga vha pfeli vhuṱungu, na Nṋe ndi ḓo vha fhedza. Zwe vha ita vhaṅwe, na vhone zwi ḓo vha wela-vho.” Uḽa munna o ambaraho tshena o kungelaho zwa u ṅwala ngazwo kha bannda yawe, a vhuya, a vhika a ri, “Ndo ita zwe wa ri ndi ite.” Nda sedza, nda vhona nṱha ha lutombo lu re nṱha ha ṱhoho dza vhakherube hu na tshithu tshine tsha nga safire, nṱha havho hu tshi vhonala tshi no nga khuluṋoni. Muṋe washu a amba na uḽa munna o ambaraho nguvho tshena a ri, “Dzhena vhukati ha milinga ya gariki, fhasi ha vhakherube; dzhia masimbe a mulilo a re vhukati ha vhakherube, a dzhie nga zwanḓa zwivhili u a hashekanye afho muḓini.” Nda ri ndi tshee ndo sedza a dzhena. Vhakherube vho vha vho ima thungo ya tshauḽa tsha thembele hezwi hoyo munna a tshi dzhena, gole ḽa mbo ḓi ḓadza muṱa wa ngomu wa thembele. Lupenyo lwa Muṋe washu lwa takuwa lu tshi bva nṱha ha vhakherube lwa ela muṱani wa thembele; thembele ya ḓala gole, muṱa wa ḓala tshedza tsha lupenyo lwa Muṋe washu. Mubvumo wa phapha dza vhakherube wo vha u tshi pfala u swika muṱani wa nnḓa wa thembele, u tshi nga mubvumo wa Mudzimu Ramaanḓaoṱhe a tshi amba. Musi a tshi vhudza uḽa munna o ambaraho nguvho tshena uri a dzhie mulilo vhukati ha milinga ya gariki vhukati ha vhakherube, uyo munna a yo ima tsini ha mulinga, muṅwe mukherube a isa tshanḓa kha mulilo we wa vha u vhukati ha vhakherube, a u dzhia a u vhea zwanḓani zwa uḽa munna o ambaraho nguvho tshena, uyo a u dzhia a ṱuwa. Zwenezwo nda vhona uri vhakherube vha na tshine tsha tou nga tshanḓa tsha muthu fhasi ha phapha dzavho. Nda sedza, nda vhona milinga miṋa siani ḽiṅwe ḽa vhakherube, mulinga muthihi siani ḽiṅwe ḽa mukherube muṅwe na muṅwe, iyo milinga yo vha i tshi penya ya nga yo itwa nga tombo ḽa mutengo muhulu. Vhuṋa hayo yo vha i tshi fana, i tshi nga mulinga u re na muṅwe ngomu. Yo vha i tshi kona u tshimbilela masia maṋa, i tshi tshimbila i sa vhuyi ya pambutshela thungo, i tshi ya he ya livha hone, i sa vhuyi ya rembuluwa. Mivhili yavho na miṱana yavho na zwanḓa zwavho na phapha dzavho na milinga – milinga yavho vhuṋa havho – ho vha ho tou phapha maṱo hoṱhe. Nda pfa upfi iyo milinga i pfi “milinga i kunguluwaho.” Mukherube muṅwe na muṅwe o vha e na zwifhaṱuwo zwiṋa: tshifhaṱuwo tsha u thoma tsho vha tshi tshifhaṱuwo tsha mukherube, tshifhaṱuwo tsha vhuvhili tshi tsha muthu, tsha vhuraru tshi tsha ndau, tsha vhuṋa tshi tsha goni. Vhakherube vha takuwa vha fhufhela nṱha; vhakherube ndi amba zwenezwiḽa zwisikwa zwe nda zwi vhona mulamboni wa Khebara. Musi vhakherube vha tshi tshimbila, na milinga ya ḓi tshimbila navho; iyo milinga a yo ngo pambutshela thungo; na musi vhakherube vha tshi ṱharamudza phapha vha tshi ṱoḓa u fhufha, milinga yo vha i tshi ḓi tshimbila navho. Musi vhakherube vha tshi ima, na milinga ya ima; musi vhakherube vha tshi takuwa vha tshi fhufha, na milinga ya takuwa ya fhufha navho, ngauri muya wa izwo zwivhumbwa wo vha u ngomu hayo. Lupenyo lwa Muṋe washu lwa ṱuwa muṱani wa thembele lwa ima nṱha ha vhakherube. Vhakherube vha ṱharamudza phapha dzavho vha fhufhela nṱha, ndi tshi sedza nda vhona milinga i tshi fhufha navho. Vha ima tshifhingoni tshi bvelaho khoroni ya vhubvaḓuvha ya thembele ya Muṋe washu, lupenyo lwa Mudzimu wa Israele lwo vha lu nṱha havho. Hezwo ndi zwenezwiḽa zwivhumbwa zwe nda zwi vhona zwo tika Mudzimu wa Israele ngei mulamboni wa Khebara, nda konou vha na ngoho ya uri vho vha vhe vhakherube. Muṅwe na muṅwe o vha e na zwifhaṱuwo zwiṋa na phapha nṋa, fhasi ha phapha dzawe hú na zwine zwa nga zwanḓa zwa vhathu. Zwifhaṱuwo zwavho zwo vha zwi tshi nga zwenezwiḽa zwe nda zwi vhona mulamboni wa Khebara. Muṅwe na muṅwe o vha a tshi tshimbila o livha phanḓa. Muya a ntakulela nṱha a nkhwala a nnyisa khoroni ya vhubvaḓuvha ya thembele ya Muṋe washu, khoro yo lavhelesaho vhubvaḓuvha. Henefho tshifhingoni tsha khoro ho vha ho ima vhanna vha 25, vhukati havho nda vhona Jaasania ṅwana wa Asuru na Phelatia ṅwana wa Benaya, vhone vharangaphanḓa vha vhathu. Muṋe washu a ri, “Iwe ṅwana wa muthu, havha ndi vhone vha no luka vhunwa, vha enda vha tshi anḓadza nyeletshedzo dzavho mmbi na Jerusalema. Vha ri, ‘Ndi nnyi ane a ri tshino a si tshifhinga tsha u fhaṱa dzinnḓu? Khali ya u bika ndi muḓi houno, ṋama ndi riṋe.’ Zwenezwo porofita u tshi vha hanedza, porofita, iwe ṅwana wa muthu.” Muya wa Muṋe washu a mbo wela kha nṋe, a mmbudza a ri, “Amba u ri, ‘Yahavee u ri: Ndi ḓivha zwine na khou zwi amba inwi vhathu vha Israele, ndi ḓivha zwine na elekanya mbiluni dzaṋu. No ḓadza muḓi houno nga zwitumbu zwi si na mbalo zwa vhanna vho vhulawaho, na ḓadza mikoto yawo nga vhe na vha vhulaha. Zwino-ha, Nṋe Muṋe wa zwoṱhe Yahavee ndi ri: Zwitumbu zwe na posa ngomu hawo ndi yone ṋama, khali ya u bika ndi muḓi; hone inwi ndi ḓo ni thatha na bva ngomu hawo. Inwi ni ofha pfumo, Nṋe ndi ḓo ḽi vhidza ḽa ḓa ḽa ni ḽa – hu amba Nṋe Muṋe wa zwoṱhe Yahavee. Ndi ḓo ni thatha na bva muḓini nda ni kumedza vhatsinda, ndi ḓo ni rwa nga ṱhamu ye nda ni vhetshela yone; ni ḓo ḽiwa nga pfumo ngei masakhani a Israele; ndi ḓo ni ita zwo ni teaho; ndi hone ni tshi ḓo zwi ḓivha uri ndi Nṋe Yahavee. Muḓi houno a u nga ḓo vha khali ya u ni tsireledza, na inwi a ni nga vhi ṋama ngomu hawo; ndi ḓo ni ita zwo ni teaho ngei masakhani a Israele; ndi hone ni tshi ḓo zwi ḓivha uri ndi Nṋe Yahavee we na si tevhedze milayo yawe, na si thetshelese ndaela dzawe; tshaṋu ho vha u edzisa maitele a tshakha dzo ni tangaho.’ ” Zwino musi ndi tshi khou porofita, Phelatia ṅwana wa Benaya a mbo ḓi wa a fa. Nṋe nda shuvhama nda lila nda tou ṱavha mukosi nda ri, “Yawee Muṋe wa zwoṱhe Muṋe washu, u ṱoḓa u swiela tsalela dzoṱhe dza Israele naa?” Ipfi ḽa Muṋe washu ḽa amba na nṋe ḽa ri, “Iwe ṅwana wa muthu, vha hau, mashaka au, vhathu vhoṱhe vha Israele vha re fhano Babele, vha ambiwa nga vho salaho Jerusalema vha pfi, ‘Inwi no no vha kulesa na Muṋe washu; shango ḽo ṋewa rine ḽa vha ḽashu.’ Zwenezwo ambani ni ri, ‘Muṋe wa zwoṱhe Yahavee u ri: Ndi zwone, ndo vha isa kule vhukati ha dzitshakha, nda vha balanganya na mashango a kule; zwenezwo Nṋe nda vha hukhethwa havho tshifhinganyana henengei mashangoni e vha ya khao.’ Ni ri, ‘Muṋe wa zwoṱhe Yahavee u ri: Ndi ḓo ni kuvhanganya nda ni bvisa mashangoni e na vha no balanganywa nao, nda ni ṋea shango ḽa Israele.’ Vha ḓo humela khaḽo, vha ḓo thutha midzimu yaḽo yoṱhe i nengisaho na zwitungulo zwa dzitshika. Ndi ḓo vha ṋea mbilu nthihi, nda longa muya muswa khavho. Ndi ḓo sudzulusa mbilu ya tombo mivhilini yavho, nda vha ṋea mbilu ya ṋama, uri vha vhulunge milayo yanga, vha thetshelese ndaela dzanga vha dzi tevhedze. Ndi hone vha tshi ḓo vha vhathu vhanga, Nṋe nda vha Mudzimu wavho. Hone vhane mbilu dzavho dza luvha midzimu ya zwifanyiso i nengisaho na zwitungulo zwa tshika zwe vha ita, ndi ḓo ita uri zwi vha ḽe ṱhoho, hu amba Nṋe Muṋe wa zwoṱhe Yahavee.” Ndi hone vhakherube vha tshi ṱharamudza phapha dzavho, milinga ya takuwa navho, lupenyo lwa Mudzimu wa Israele lu nṱha havho. Lupenyo lwa Muṋe washu lwa takuwa lwa ṱuwa muḓini, lwa ima nṱha ha thavha vhubvaḓuvha ha muḓi. Muya a ntakulela nṱha ndi kha bono, ndi Muyani wa Mudzimu, a nnyisa ngeno ha Vhakhaladia hu dzulaho mathubwa, ḽiḽa bono ḽe nda ḽi vhona ḽa mbo ḓi nṱutshela; ndi hone ndi tshi vhudza mathubwa zwoṱhe zwe Muṋe washu a ntsumbedza. Ipfi ḽa Muṋe washu ḽa amba na nṋe ḽa ri, “Iwe ṅwana wa muthu, u khou dzula na vhathu vha mashandukwa; vha na maṱo hone a vha vhoni, vha na nḓevhe hone a vha pfi, ndi vhathu vha mashandukwa. Ndi zwone, iwe ṅwana wa muthu, vhofha muhwalo wa vhuthubwa, u pfuluwe masiari hune vhathu vha kona u u vhona, u pfuluwe henefho hune wa vha hone u pfulutshele huṅwe vha tshi khou zwi vhona. Khamusi ndi hone vha tshi nga dzivhuluwa naho vhe vhathu vha mashandukwa. Vhekanya thundu yau unga muhwalo wa ḽithubwa, hu masiari uri vha zwi vhone, u ṱuwe nga madekwana unga ḽithubwa, ú na ngoho ya uri vha khou sedza. Phula buli luvhondoni lwa nnḓu yau vho sedza, u bve ngaḽo. Hezwo vha tshi khou sedza, u hwale buto ḽau u bvele nnḓa ḽo no kovhela; u khurumele uri u si kone u vhona shango, ngauri ndo u ita tshiga tsha vhathu vha Israele.” Nṋe nda ita zwe nda vhudzwa. Nda kuvhanganya thundu yanga ya nga buto ḽa ḽithubwa, masiari; nga madekwana nda phula buli luvhondoni nga tshanḓa tshanga. Nda bvela nnḓa ḽo no kovhela, nda hwala buto ḽanga vha tshi khou zwi vhona. Ḽi tshi tsha ipfi ḽa Muṋe washu ḽa amba na nṋe ḽa ri, “Iwe ṅwana wa muthu, vhathu vha Israele, vhathu vha mashandukwa, a thi ri vho u vhudzisa zwe wa vha u tshi khou ita? Vha vhudze u ri, ‘Muṋe wa zwoṱhe Yahavee u ri: Mafhungo haya a lwa na khosi ya Jerusalema na vhoṱhe vha Israele vha dzulaho hone.’ Vha vhudze u ri, ‘Vhonani nga nṋe, vha Jerusalema vha ḓo itwa zwe nṋe nda itwa; vha ḓo thathiwa vha ya vhuthubwani. Muvhusi wavho u ḓo hwala buto ḽawe ḽo kovhela, vha bva nga mutsheṱoni; hu ḓo phulwa buli ḽine vha ḓo bva ngaḽo; u ḓo khurumela uri a si vhone shango.’ Ndi ḓo ṱharamudza mambule anga nda a posa nṱha hawe, nda mu fasha nga mambule anga; ndi ḓo mu hwala nda mu ḓisa Babele shangoni ḽa Vhakhaladia, hone maṱo awe a nga si ḽi vhone; u ḓo fela henefhano Babele. Magota oṱhe a khoro yawe, vhalindi na mmbi yawe yoṱhe, ndi ḓo vha balanganya na shango nda vha pandamedza nga pfumo. Ndi hone vha tshi ḓo zwi ḓivha uri ndi Nṋe Yahavee musi ndi tshi vha balanganya na dzitshakha ndi tshi vha hasekanya na mashango asili. Naho zwo ralo ndo vha ndi tshi funa u litsha vhaṅwe vha si balanganywe nga pfumo na nḓala na dwadze uri zwiito zwavho zwoṱhe zwi nengisaho vha zwi anetshele vhathu vhane vha ḓo dzula navho, uri na vhenevho vha zwi ḓivhe uri ndi Nṋe Yahavee.” Ipfi ḽa Muṋe washu ḽa amba na nṋe ḽa ri, “Iwe ṅwana wa muthu, u tshi ḽa zwiḽiwa zwau u ḽe u tshi tetemela nga nyofho, u tshi nwa maḓi u nwe wo hanganea u tshi ḽa mbilu, u konou vhudza vhathu vha shango ḽeneḽo u ri, ‘Muṋe wa zwoṱhe Yahavee u vhudza vhadzulapo vha Jerusalema na shango ḽa Israele u ri: Vha ḓo ḽa zwiḽiwa zwavho vho hanganea, vha nwa maḓi vho tshenuwa; shango ḽi ḓo sala ḽi soga nga mulandu wa vhadzulapo vhaḽo vha tshi ḽi ḓadza vhulevhi. Miḓi i re na vhathu i ḓo phusukanywa, shango ḽa sala ḽi phanga; ndi hone ni tshi ḓo zwi ḓivha uri ndi Nṋe Yahavee.’ ” Ipfi ḽa Muṋe washu ḽa amba na nṋe ḽa ri, “Iwe ṅwana wa muthu, nṋa uyo murero une wa ḓivheswa shangoni ḽa Israele u amba mini? Ni ri, ‘Maḓuvha a ḓi ṱanḓulukana a tshi ya, mabono a sa bveleli.’ Ndi zwone, vha vhudze u ri, ‘Muṋe wa zwoṱhe Yahavee u ri: Murero hoyu ndi ḓo u fhelisa; a u tsha ḓo dovha wa pfala kha ḽa Israele.’ Iwe vha vhudze u ri, ‘Ḓuvha ḽi tsini, mabono a ḓo ṱuwa a tshi khunyelela. U bva zwino a hu tsha ḓo vha na bono ḽi siho, na vhuporofita ha u sokou takadza vhathu a vhu tsha ḓo vha hone kha vhathu vha Israele; hu ḓo amba Nṋe Yahavee. Zwine nda amba ndo amba, zwi ḓo khunyelela hu si kale; zwine nda zwi bula zwi ḓo khunyelela ni tshi kha ḓi tshila, inwi vhathu vha mashandukwa’ – hu amba Nṋe Muṋe wa zwoṱhe Yahavee.” Ipfi ḽa Muṋe washu ḽa amba na nṋe ḽa ri, “Iwe ṅwana wa muthu, vhathu vha Israele vha ri, ‘Bono ḽine hoyu munna a ḽi vhona ḽi amba zwi kha ḓi ḓaho zwine zwa kha ḓi vha kule; u khou porofita zwa tshifhinga tshine tsha kha ḓi vha kule.’ Ndi zwone, vha vhudze u ri, ‘Muṋe wa zwoṱhe Yahavee u ri: A thi tsha ḓo lenga u khunyeledza maipfi anga oṱhe. Zwine nda amba ndo amba, zwi ḓo khunyelela – hu amba Nṋe Muṋe wa zwoṱhe Yahavee.’ ” Ipfi ḽa Muṋe washu ḽa amba na nṋe ḽa ri, “Iwe ṅwana wa muthu, porofita u tshi kaidza vhaporofita vha Israele; porofita u vhudze vhane vha sokou porofita zwine vha ḓihumbulela u ri, ‘Ipfani ipfi ḽa Yahavee.’ Muṋe wa zwoṱhe Yahavee u ri: Vhaporofita vha matsilu vhane vha tevhela zwa mihumbulo yavho ngeno vha songo vhona bono, vha ḓo zwi vhona! Iwe Israele, vhaporofita vhau vha nga phunguhwe dzi re matumbani. A vha athu vhuya vha sedza he mitsheṱo ya wa vha i vusela vhathu vha Israele uri i khwaṱhe hu tshi lwiwa musi ḓuvha ḽa Yahavee ḽi tshi ḓa. Vha na mabono a si na tshithu ngomu, vha bvumba mazwifhi vha ri, ‘Hu amba Yahavee,’ naho Nṋe ndi songo vha ruma; nahone vha kha ḓi lavhelela ndi tshi khunyeledza vhuporofita havho. Ndi zwenezwo, ni na mabono a si na tshithu ngomu, ni ḓivhadza mazwifhi ni tshi ri, ‘Hu amba Yahavee,’ ngeno Nṋe ndi songo amba tshithu.” Ndi zwone, Muṋe wa zwoṱhe Yahavee u ri, “Zwino ndi khou lwa na inwi nga mulandu wa maipfi aṋu a si na tshithu ngomu, na mabono aṋu a mazwifhi – hu amba Nṋe Muṋe wa zwoṱhe Yahavee. Ndi ḓo angaladza tshanḓa tshanga nda rwa vhaporofita vha mabono a si na tshithu ngomu, vha bvumba mazwifhi; a vha nga ṱanganedzwi khoroni ya vhathu vhanga, madzina avho a nga si ṅwalwe Buguni ya vhathu vha Israele, a vha nga kandi mavuni a ḽa Israele; ndi hone ni tshi ḓo zwi ḓivha uri ndi Nṋe Muṋe wa zwoṱhe Yahavee. Ndi uri vho xedza vhathu vhanga nga u ri, ‘Ḽo lala!’ ngeno hu si na mulalo. Vhathu vhanga vha tshi vusa luvhondo nga matope, vhanna havha vha lu fhoma nga phomo tshena. Vhudza vhafhomi havho u ri, ‘Hu ḓo na mvula khulu, hu ḓo wa tshifhango, hu ḓo ḓa ḓumbu, mutsheṱo uyo we fhasi huru. Vhathu a vha nga ḓo vhudzisa vha ri: Phomo ye na u fhoma ngayo i ngafhi?’ ” Zwino-ha, Muṋe wa zwoṱhe Muṋe washu u ri, “Ndi ḓo vusa ḓumbu nga mbiti, nda nisa mvula ya mukumbela ndo sinyuwa, nda wisa matombo a tshifhango ndo halifha tsha pwashekanya zwoṱhe. Luvhondo lwe na lu fhoma nga phomo ndi ḓo lu pwasha, nda lu posa fhasi lwe huru, miteo yalwo ya sala ye swoto. Lu ḓo wa, inwi na lovha fhasi halwo; ndi hone ni tshi ḓo zwi ḓivha uri ndi Nṋe Yahavee. “Musi mbiti dzanga dza u lwa na luvhondo na vhathu vho lu fhomaho dzo no fhela, ndi ḓo ni vhudza nda ri, ‘Mutsheṱo a u tsheeho, na vho lu fhomaho nga phomo a vha tsheeho – vhenevho vhaporofita vha Israele vhane vha porofita zwa Jerusalema, mabono avho a ri ḽo lala, ngeno hu si na mulalo’ – hu amba Nṋe Muṋe wa zwoṱhe Yahavee. “Huno iwe ṅwana wa muthu, livhana na vhasadzi vha vhathu vha hau vhane vha sokou porofita zwe vha ḓihumbulela; porofita u tshi lwa navho u ri, ‘Muṋe wa zwoṱhe Yahavee u ri: Khombo i khou ḓela vhasadzi vhane vha rungelela phamba dza manditi zwanḓani, vha no rungela vhathu miṅwenda ya u khurumela ya mielo yo fhambanaho, uri vha kone u fasha vhathu! Nṋa ni vhona unga ni nga lozwa vhathu vhanga na ḓitshidza inwi vhaṋe? Ni nnyadza vhathu vhanga vha tshi zwi vhona ni tshi itela zwifhaho zwi si gathi zwa baḽi na zwigaku zwa vhurotho, na vhulaha vha songo fanelaho u fa, na litsha vha songo fanelaho u tshila, na zwifhela vhathu vhanga vhane vha funa u thetshelesa mazwifhi.’ ” Zwino-ha, Muṋe wa zwoṱhe Muṋe washu u ri, “Phamba hedzo dza manditi dzine na fasha ngadzo vhathu unga zwiṋoni, ndi ḓo dzi ṱhukhula hafho zwanḓani zwaṋu, nda vhofholola havho vhane na linga u vha fasha unga zwiṋoni. Miṅwenda yaṋu ya u khurumela ndi ḓo i kherukanya nda lamukisa vhathu vhanga zwanḓani zwaṋu; a vha tsha ḓo vha phukha dzine na dzi fasha. Zwenezwo ndi hone ni tshi ḓo zwi ḓivha uri ndi Nṋe Yahavee. “Vhunga a fulufhedzeaho ane Nṋe nda si mu vhaise, inwi ni tshi vhaisa mbilu yawe nga mazwifhi aṋu, muvhi na mu ṱuṱuwedza uri a si laṱe vhuvhi hawe a dovha a tshila, ndi zwone, a ni tsha ḓo vhona mabono a mazwifhi, a ni tsha ḓo dovha na ita zwa u bvumba. Ndi ṱoḓa u lamukisa vhathu vhanga zwanḓani zwaṋu, ndi hone ni tshi ḓo zwi ḓivha uri ndi Nṋe Yahavee.” Vhaṅwe vhahulwane vha Israele vho ḓa nḓuni yanga vha dzula na nṋe, ipfi ḽa Muṋe washu ḽa amba na nṋe ḽa ri, “Iwe ṅwana wa muthu, havha vhathu vho vhea mbilu dzavho kha midzimu yavho ya tshika, zwi vha itisa vhuvhi vha zwi nambatela nga mbilu yoṱhe. Ndi nga vhuya nda tenda vha tshi mmbudzisa? Zwino-ha, amba navho u vha vhudze u ri, ‘Muṋe wa zwoṱhe Yahavee u ri: Muisraele muṅwe na muṅwe ane a vhea mbilu yawe kha midzimu yawe ya tshika kana a nambatela zwi mu khakhisaho, a yo ṱoḓa muporofita, phindulo yawe u ḓo i wana kha Nṋe Yahavee, zwi tshi tevhedza midzimu yawe i sa fheli ya tshika. Vhathu vha Israele vhe vha ntshandukela vha nambatela midzimu yavho i sa fheli ya tshika, ndi vhona uri ndi ḓo vha laṱisa nga u ralo.’ “Zwenezwo vhudza vhathu vha Israele u ri, ‘Muṋe wa zwoṱhe Yahavee u ri: Vhuyani! Landulani midzimu yaṋu ya tshika! Laṱani zwiito zwaṋu zwi nengisaho, ngauri arali ufhio na ufhio wa vhathu vha Israele, kana mutsinda a dzulaho kha ḽa Israele, a ntshandukela a vhea mbilu yawe kha midzimu yawe ya tshika, a nambatela zwine zwa mu itisa vhuvhi, a yo ṱoḓa muporofita uri a ḓe a vhudzise Nṋe, phindulo yawe u ḓo i wana wana kha Nṋe, Yahavee. Onoyo ndi ḓo lwa nae; ndi ḓo mu ita tsumbo na tshianeo. Ndi ḓo mu bvisa kha vhathu vhanga; ndi hone ni tshi ḓo zwi ḓivha uri ndi Nṋe Yahavee. Arali muporofita a tenda u xedzwa a amba ḽiṅwe fhungo ḽa dubo, ndi Nṋe Yahavee ndi mu xedzaho, ndi ḓo angaladza tshanḓa tshanga nda mu rwa, nda mu bvisa kha vhathu vhanga Vhaisraele. Vha ḓo hwala muhwalo wa milandu yavho, mulandu wa muporofita na wone u ḓo hula wa nga wa munna ane a yo mu vhudzisa. Ndi hone vhathu vha Israele vha si tsha ḓo ntshandukela; a vha tsha ḓo dovha vha ḓishata mashika nga vhuvhi honoho. Vha ḓo vha vhathu vhanga, Nṋe nda vha Mudzimu wavho – hu amba Nṋe Muṋe wa zwoṱhe Yahavee.’ ” Ipfi ḽa Muṋe washu ḽa amba na nṋe ḽa ri, “Iwe ṅwana wa muthu, arali shango ḽa nkhakhela nga u sa fulufhedzea, Nṋe nda angaladza tshanḓa nda ḽi rwa, nda lozwa mavhele a zwiḽiwa zwaḽo, nda ḽi ḓisela nḓala ya vhulaha vhathu vhaḽo na zwifuwo, zwino naho shangoni ḽeneḽo hu tshi dzula vhanna havhano vhararu, Nua na Danele na Jobo, havho vhanna vho vha vha tshi ḓo tshidzwa vhe vhararu fhedzi nga u fulufhedzea havho – hu amba Nṋe Muṋe wa zwoṱhe Yahavee. Arali ndo vha ndi tshi nga ḓisa zwivhanda shangoni ḽeneḽo zwa ponda vhanna vhaḽo ḽa sala ḽi soga, ha si vhe na a fhiraho nga henefho nga u ofha izwo zwivhanda, zwino naho avho vhanna vhararu vha tshi dzula shangoni ḽeneḽo, nga vhutshilo hanga – hu amba Nṋe Muṋe wa zwoṱhe Yahavee – vho vha vha sa ḓo lamukisa ṅwana wavho wa mutukana kana wa musidzana; ho vha hu tshi ḓo tshidzwa vhone vhe vhoṱhe, shango ḽone ḽa sala ḽi soga. “Arali ndo vha ndi tshi nga ḓisa pfumo shangoni ḽeneḽo nda ri: Pfumo nga ḽi buḓekanye shango; ndi ḓo vhulaha vhathu na zwifuwo ngaḽo, zwino naho avho vhanna vhararu vha tshi nga dzula shangoni ḽeneḽo, nga vhutshilo hanga – hu amba Nṋe Muṋe wa zwoṱhe Yahavee – vho vha vha sa ḓo kona u lamukisa ṅwana wavho wa mutukana kana musidzana; ho vha hu tshi ḓo tshidzwa vhone vhe vhoṱhe. “Arali ndo vha ndi tshi nga ḓisa dwadze shangoni ḽeneḽo, nda dzikisa mbiti dzanga nga u shulula malofha avho ndi tshi vhulaha vhathu na zwifuwo, naho Nua na Danele na Jobo vha tshi dzula shangoni ḽeneḽo, nga vhutshilo hanga – hu amba Nṋe Muṋe wa zwoṱhe Yahavee – vho vha vha sa ḓo lamukisa ṅwana wavho wa mutukana kana wa musidzana, vho vha vha tshi ḓo ḓitshidza vhone vhaṋe nga u fulufhedzea havho.” Muṋe wa zwoṱhe Muṋe washu u ri, “Zwino zwi ḓo vhifha hani arali nda rwa Jerusalema nga ṱhamu dzanga nṋa dzi ofhisaho, pfumo na nḓala na zwivhanda na dwadze, nda lozwa vhathu vhawo na zwifuwo zwavho! Naho zwo ralo hu ḓo vha na vha salaho henefho, vha vhamba maano vha ponyokisa vhaṅwe vhana vha vhatuka na vha vhasidzana, vha ḓa ha inwi uri ni vhone kutshilele kwavho na maitele avho, na pfa no rudza mbilu naho ndi tshi ḓo vha ndo rwa Jerusalema nga ṱhamu, ndo u ḓisela khombo. Vha ḓo ni rudza mbilu musi ni tshi vhona kutshilele kwavho kuvhi na maitele avho mavhi, na ḓo konou ḓivha uri zwoṱhe zwe nda vha ita a tho ngo sokou zwi ita lwa fhedzi, hu amba Nṋe Muṋe wa zwoṱhe Yahavee.” Ipfi ḽa Muṋe washu ḽa amba na nṋe ḽa ri, “Iwe ṅwana wa muthu, thanda ya munḓirivhe i fhira thanda ya davhi ḽa muri wa ḓaka ngani? Vhathu vha a vhuya vha vhaḓa tshithu ngawo? Vhathu vha a vhuya vha ita muthambi vha fhahea zwithu khawo? Ngoyo u tshi khou vhaswa wa ita khuni. Mulilo u duga tshirahoni na ṱhodzini, vhukati wo vhavhiwa wa swifhala, muthu a nga kha ḓi vhaḓa tshithu ngawo? Na musi u tshi kha ḓi vha wavhuḓi, wo vha u sa vhaḓei; zwino wó swa wó no vhavhea wa swifhala, u kha ḓi vhaḓea naa?” Zwenezwo Muṋe wa zwoṱhe Muṋe washu u ri, “Ndi litsha miri yoṱhe nda dzhia matavhi a munḓirivhe nda a posa muliloni a vha khuni, na vhathu vha Jerusalema ndi ḓo vha ita nga u ralo. Vha ri vho ponyoka mulilo, hone mulilo u kha ḓi ḓo vha fhisa. Ndi hone ni tshi ḓo zwi ḓivha uri ndi Nṋe Yahavee, ngauri Nṋe muṋe ndi ḓo lwa navho, nda phusukanya shango ḽa sala ḽi soga, nda vha rwa nga u vhona vha tshi ḓi ntshandukela, hu amba Nṋe Muṋe wa zwoṱhe Yahavee.” Ipfi ḽa Muṋe washu ḽa ḓa ha nṋe ḽa ri, “Iwe ṅwana wa muthu, sumbedza Jerusalema zwiito zwawo zwi nengisaho. Amba u ri: Muṋe wa zwoṱhe Yahavee u ri: Vhubvo hau he wa bebwa hone ndi Kanana. Khotsi au ndi Muamori, mme au ndi Muhithi. U tshi bebwa, wonoyo musi we wa bebwa, ho vha hu si na ane a nga u tsheula, kana a u ṱanzwa, kana a u phupha nga muṋo, kana a u putela nga miṅwenda. A hu na we a vhuya a u londola a u tonda nga u u itela zwenezwo. Vho u nengwa vha u laṱa nnḓa, ḽeneḽo ḓuvha ḽe wa bebwa. “Ndi hone Nṋe ndi tshi fhira, nda vhona u tshi khou takanyea malofhani au, nda u vhudza wo shuvhama malofhani au nda ri, ‘Tshila, u aluwe unga zwimela zwa ḓaka!’ Nangoho wa vhumbea wa aluwa, wa vhuya wa swika murole wa u vhingwa. Wa tunga maḓamu, mavhudzi au a aluwa, hone wo vha u fhedzi u si na tshe wa ambara. “Ndi tshi fhira nda u vhona. Nda vhona tshifhinga tshau tshó swika, tshifhinga tsha uri u funwe. Nda ṱharamudza sia ḽiṅwe ḽa nguvho yanga nda u fukedza nda u vhinga nda u fukedza wa si tsha vhonala u fhedzi; nda ḓivhofha nga muano, nda vhofha mulanga na iwe – hu amba Nṋe Muṋe wa zwoṱhe Yahavee – iwe wa konou vha wanga. Nda u ṱanzwa nga maḓi, nda u ṱanzwa malofha, nda u ḓodza mapfura. Nda u ambadza tshiambaro tsha makolokolo na zwienda zwa mukumba wo sukwaho na dugu ya lukhaha na khanzu ya siliga. Nda u ṱama nga dzinungu, nda u ṋea vhukunda ha zwanḓani na vhulungu ha mukuloni, nda u ṋea tshiṅina tsha ningoni na zwiṅina zwa nḓevheni, nda u ambadza khare ya u naka ṱhohoni. Wo vha wo ṱamiwa nga musuku na siliva, wa ambadzwa lukhaha lwavhuḓi na siliga ya mivhalavhala. Zwiḽiwa zwau zwo vha zwi vhukhopfu vhutshenatshena na ṋotshi na mapfura. Wa ḓi naka u tshi ya, wa vhuya wa tea u vha mufumakadzi wa musanda. Bvumo ḽa lunako lwau ḽa pfala kha tshakha dzoṱhe nge lwa vha lwo khunyelela, ngauri ndo vha ndo u ambadza vhugala hanga – hu amba Nṋe Muṋe wa zwoṱhe Yahavee. “Huno iwe wa ḓitika nga lunako lwau, bvumo ḽau ḽa u farisa u ita vhupombwe, wa ḓikumedza vhoṱhe vhafhiri vha nḓila vha u ita musadzi. Wo dzhia nguvho dzau wa ṱama aḽiṱari dza zwikwara zwau, henefho wa ita vhupombwe – zwithu zwi sa itwi. Wa dzhia zwifhiwa zwe Nṋe nda u ṱama ngazwo, zwa musuku na siliva, wa ḓivhumbela zwifanyiso zwa vhanna wa ita vhupombwe nazwo. Wa dzhia nguvho dzau dza mivhalavhala wa ambadza izwo zwifanyiso, wa zwi ṋekedza nduvho yo teaho u ṋekedzwa Nṋe, ya mapfura na zwioro. Zwiḽiwa zwe nda u ṋea, vhukhopfu vhu si na madzhoro, na mapfura na ṋotshi zwe nda vha ndi tshi u fusha ngazwo, wo zwi ṋekedza midzimu ya zwifanyiso ya vha nduvho i nukhelelaho. Hezwo ndi zwone zwo iteaho, hu amba Muṋe wa zwoṱhe Yahavee. Wo dzhia vhana vhau vha vhatuka na vha vhasidzana vhe wa mmbebela wa vha ita tshiṱhavhelo vha vha zwiḽiwa zwa midzimu isili. U vhuya wa ḓiita phombwe zwo vha zwi songo eḓana naa, u tshi dovha wa shidzha na vhana vhanga wa vha ita tshiṱhavhelo tsho fhiswaho tsha midzimu ya zwifanyiso? Kha zwiito zwau zwoṱhe zwi nengisaho na zwa vhupombwe hau a wo ngo vhuya wa elelwa zwa hanani hau kana zwa misi iḽa u tshi kha ḓi vha fhedzi, u tshi khou takanyea ngomu malofhani au. “Hu amba Nṋe Muṋe wa zwoṱhe Yahavee, ndi ri: U ḓo zwi vhona! Wo phapha mbulu kha iṅwe wa ḓifhaṱela guvha na aḽiṱari mafhandeni oṱhe a magondo. Hoṱhe hune magondo a thoma hone wo ḓifhaṱela aḽiṱari, lunako lwau wa lu shata tshika henefho, muvhili wau wa u kumedza vhafhiri vha nḓila vhoṱhe, wa phapha vhupombwe kha vhuṅwe. Wa ita vhupombwe na Vhaegipita, vhone vhahura vhau vha na vhudzimu vhuhulu, u ralo ha vha u phapha vhupombwe kha vhuṅwe wa ntsinyusa. Nṋe nda angaladza tshanḓa tshanga nda u rwa, nda fhungudza shango ḽau, nda u kumedza maswina au vhananyana vha Vhafilista, uri vha ite tshine vha funa nga iwe; na vhenevho vha nengiswa nga zwiito zwau zwa mashika. Wa dovha wa ita vhupombwe na Vhaashuru nga u pfa u songo pfelela, wa ri u ita vhupombwe wa ḓi pfa u songo pfelela. Wa phapha vhupombwe kha vhuṅwe na mushavhi wa Mubabele, naho zwo ralo wa ḓi pfa u songo pfelela. “U na nyemulo nngafhani!” – hu amba Muṋe wa zwoṱhe Muṋe washu – “Wo vha u tshi ḓifara unga phombwe ya dziphombwe! Musi u tshi ḓifhaṱela maguvha hoṱhe hune magondo a thoma hone, wa ḓifhaṱela dziaḽiṱari mafhandeni oṱhe a magondo, wo vha u sa ngi phombwe dziṅwe, wo tou landula na tshelede ya vhanna. U phombwe ine ya ṱanganedza vhatsinda, ya landula munna wayo. Phombwe i a badelwa, hone iwe u tshi ita vhupombwe, wo vha iwe we wa badela vhanna uri vha u dzhenise nḓuni; wo vha kunga nga zwifhiwa vha tshi bva hoṱhe-hoṱhe. Iwe u tshi ita vhupombwe wo ita zwi sa fani na zwa vhaṅwe vhasadzi; a hu na we a vha a tshi u tevhelela, ndi iwe we wa ya wa vha badela, vhone a vho ngo u fha tshithu. Ngauralo wo ita zwi no fhambana na zwa vhaṅwe, wa tou paṱa tshoṱhe.” Zwino-ha iwe phombwe, ipfa ipfi ḽa Muṋe washu. Muṋe wa zwoṱhe Muṋe washu u ri, “Wo bvula zwiambaro wa vhonwa u fhedzi u tshi khou ita vhupombwe na vhafunwa vhau midzimu yau ya zwifanyiso ya tshika, u tshi i ṋea malofha a vhana vhau – zwenezwo ndi ḓo kuvhanganya vhafunwa vhau vhoṱhe vhe wa ḓiphiṋa navho, vhoṱhe vhe wa vha u tshi vha funa, na vhe wa vha u sa vha funi, ndi ḓo vha kuvhanganya vhoṱhe vha u vutshela vha u tingeledza vha tshi bva matungo oṱhe; ndi ḓo u ṱangula vha tshi zwi vhona, nda ita uri vha u vhonele. Ndi ḓo u haṱulela ṱhamu ya vhasadzi vhane vha ita vhupombwe vha fhaladza malofha. Ndi ḓo u sinyutshela nda u lifhedzela malofha e wa a fhaladza, ndí na mbiti. Ndi ḓo u kumedza vhafunwa vhau, vha ḓo thutha maguvha au, vha pwasha aḽiṱari dze wa fhaṱa khadzo, iwe vha u bvula zwiambaro, vha u dzhiela nungu dzau vha u sia u fhedzi u si na tshe wa ambara. Vha ḓo u ḓisela gogo ḽa vhathu, vha u haṱula vha u kanḓa nga matombo vha u remekanya nga mapanga, vha fhisa nnḓu dzau nga mulilo vha u lifhedza nga zwo u teaho gogo ḽa vhasadzi ḽi tshi zwi vhona. Ndi ḓo fhelisa vhupombwe hau nga u ralo, a u tsha ḓo badela vhanna vha ita vhupombwe na iwe. Mbiti dzanga dzi ḓo fhelela kha iwe. Ndi hone mbiti dzanga dzi tshi ḓo u ṱutshela, nda dzika nda si tsha sinyuwa. Vhunga wo hangwa zwe nda u tonda hanani hau, iwe tshau ha vha u nṱunga nga zwoṱhe hezwo zwe wa ita, zwino Nṋe ndi ḓo ita uri zwe wa ita zwi u ḽe ṱhoho – hu amba Nṋe Muṋe wa zwoṱhe Yahavee. A thi ri wo vha u tshi khou nnengisa nga zwiito zwau zwoṱhe zwi shonisaho? “Zwino vhakoni vha mirero vhoṱhe vha ḓo ita murero nga iwe vha ri, ‘Ṅwana wa mbevha ha hangwi mukwita’. Ee, wo tou mme au kokotolo, vho vha vha tshi nengwa munna wavho na vhana vhavho; wo tou vhakomana vhau kokotolo; na vhone vho vha vha tshi nengwa vhanna vhavho na vhana vhavho. Mme aṋu noṱhe o vha e Muhithi, khotsi aṋu e Muamori. Mukomana wau ndi Samaria, u dzula thungo ya devhula hau na vhananyana vhawe. Murathu wau ndi Sodoma, u dzula thungo ya tshipembe hau na vhananyana vhawe. U tshi tevhedza kutshilele kwavho ho vha hu si u tou edzisa lini; wo tou vha fhira kha vhuvhi havho hoṱhe. Nga vhutshilo hanga – hu amba Nṋe Muṋe wa zwoṱhe Yahavee – vhutshinyi ha murathu wau Sodoma na vhananyana vhawe a ho ngo vhuya ha swika kha hau na ha vhananyana vhau. Vhutshinyi ha murathu wau Sodoma ho vha hu u ḓihudza na u ḽesa na u ḓiḓivha na u sa londa vha sa farisi vhashai na vhaheḓana. Vho vha vha tshi ḓihudza vha tshi ita zwi nnengisaho, ndi zwe nda vha swielela kule, na iwe wo zwi vhona. Hone Samaria ho ngo vhuya a swikisa na hafu ya vhuvhi he iwe wa ita. Iwe wo ita zwi nengisaho zwi no fhira zwavho, lwe mukomana wau na murathu wau vha tshi vhambedzwa na iwe vha vho nga a vha na tshe vha tshinya. Huno zwino u ḓo nyadzea wa tou niwa nga ṱhoni nge wa ita uri vhakomana vhau na vharathu vhau vha nge vho ṱamba mulandu wa vhutshinyi havho hoṱhe. Vhone vha vho nga ndi vhavhuya nge vhutshinyi hau ha vha ho hulela u fhira havho. Zwino-ha, shona u nyadzee nge wa ita uri vhakomana vhau na vharathu vhau vha nge a vha na tshe vha tshinya. “Ndi ḓo ita uri vhaḽa zwi dovhe zwi vha nakele. Ndi ḓo ita uri Sodoma na vhananyana vhawe zwi dovhe zwi vha nakele. Ndi ḓo ita uri Samaria na vhananyana vhawe zwi dovhe zwi vha nakele; musi ndo no fhedza ndi ḓo ita uri na iwe zwi dovhe zwi u nakele unga vhone, uri u nyadzee u tou niwa nga ṱhoni nga zwe wa ita, u vha khuthadze. Murathu wau Sodoma na vhananyana vhawe zwi ḓo dovha zwa vha nakela vha nga zwe vha vha vhe zwone. Samaria na vhana vhawe zwi ḓo dovha zwa vha nakela vha vha zwe vha vha vhe zwone. Iwe na vhananyana vhau zwi ḓo dovha zwa ni nakela na vha zwe na vha ni zwone. A thi ri wo vha u tshi sola murathu wau Sodoma wa mu ita tsumbo ya vhuvhi zwiḽa u tshi kha ḓi ḓihudza, vhuvhi hau vhu sa athu dzumbululwa? Zwino vhasadzi vha Edomo na vhoṱhe vho u tangaho vha vho u nzhonzhowedza, vhasadzi vha Vhafilista na vhahura vhau vhoṱhe vha a u nyadza. Iwe muṋe wo tou ḓiovhela hezwo nga u sa shona hau na nga zwiito zwau zwi nengisaho – hu amba Nṋe Muṋe wa zwoṱhe Yahavee.” Muṋe wa zwoṱhe Muṋe washu u ri, “Ndi ḓo u ita zwenezwo zwe wa ita u tshi nyadza muano wau wa swika he wa tshinya mulanga. Hone Nṋe ndi ḓo elelwa mulanga we nda vhofha na iwe u tshi kha ḓi vha musidzana, nda khunyeledza mulanga na iwe une wa ḓo vha wa lini na lini. Na iwe u ḓo elelwa maitele au a kale wa tou niwa nga ṱhoni musi ndi tshi dzhia mukomana wau na murathu wau nda vha ita vhananyana vhau, naho ndo vha ndi songo u fulufhedzisa hezwo zwiḽa ndi tshi vhofha mulanga na iwe. Ndi ḓo vusulusa mulanga we nda vhofha na iwe; ndi hone u tshi ḓo zwi ḓivha uri ndi Nṋe Yahavee, zwenezwo wa elelwa wa shona, wa niwa nga ṱhoni wa sokou tshete musi ndo pfumedzana na iwe nda u hangwela zwoṱhe zwe wa ita – hu amba Nṋe Muṋe wa zwoṱhe Yahavee.” Ipfi ḽa Muṋe washu ḽa amba na nṋe ḽa ri, “Iwe ṅwana wa muthu, vha thaidzele thai; vhathu vha Israele vha vhudze tshifanyiso, u ri, ‘Muṋe wa zwoṱhe Yahavee u ri: “ ‘Ngei Libanoni ho vhuya ha ḓa goni ḽihulu, ḽa phapha khulu, dzo ṱharamuwaho, dza mithenga ya u naka, ḽa fara ṱhodzi ya mukedara, ḽa paḓula davhi ḽa ṱhodzini, ḽa ṱuwa naḽo ḽa ḽi isa shangoni ḽa vhashavhi, ḽa ḽi ṱavha muḓini wa vhavhambadzi. Ḽa hwala kutavhi kwa munḓirivhe kha ḽa Israele, ḽa ku ṱavha mavuni o vhibvelaho, tsini ha kudambwana kwo aṱamaho, ḽa ku ṱavha unga muṋengeledzi. Kutavhi kwa mela, kwa vha munḓirivhe; wo vha u songo lapfa, wo tou ita tshimvingimvingi; matavhi awo a aluwa o sumba thungo hu re na goni, midzi yawo ya ṱoka fhasi. Wa vha munḓirivhe; wa mela maḓadzwane, wa vha na maṱari. “ ‘Ha ḓa ḽiṅwe goni ḽihulu, ḽi na phapha khulu na mithenga minzhi. Munḓirivhe wa mbo somba midzi ya livha khaḽo, wa ṱharamudza matavhi a sumba khaḽo, uri ḽone ḽi u sheledze, u fhira he wa vha wo ṱavhiwa. Uyo munḓirivhe wo vha wo ṱavhiwa mavuni o vhibvelaho, tsini ha mulambwana wo aṱamaho, uri u adze maḓadzwane, u aṋwe mitshelo, u vhe munḓirivhe muhulu wa u naka.’ “Vha vhudze u ri, ‘Muṋe wa zwoṱhe Yahavee u ri: Uyo munḓirivhe u ḓo tshila naa? Goni a ḽi nga tupuli midzi yawo, ḽa kulula mitshelo, u tshi ṱuma lurere maṱari oṱhe a puta naa? Hu nga si tsha ṱoḓea nungo kana vhathu vhanzhi uri vha u fare vha u tupule. Wo simiwa henefho; u ḓo tshila naa? Arali wa rwiwa nga muya u no bva phangani, a u nga puti henefho mavuni e wa mela khao naa?’ ” Ipfi ḽa Muṋe washu ḽa amba na nṋe ḽa ri, “Vhudza havho vhathu vha mashandukwa u ri, ‘A ni ḓivhi uri izwi zwi amba mini?’ Vha vhudze u ri, ‘Thetshelesani, khosi ya Babele yo ḓa Jerusalema, ya hwala khosi na vhavhusi ya ṱuwa navho, ya vha isa Babele hune ya dzula hone. A dzhia muṅwe wa vhakololo a vhofha mulanga nae, a mu anisa uri a mu luvhe; izwo ndi musi o no thuba vhaḓivhalea vha iḽo shango, uri muvhuso u si khwaṱhe, u si tsha vha na nungo, uri a vhulunge uyo mulanga a si u pfuke. Hone khosi ye a vhea ya mu shandukela ya ruma vhaḓinḓa Egipita, vha yo humbela dzibere na mmbi khulu. A nga tshila naa? Munna o itaho zwenezwo a nga ponyoka ṱhamu naa? A nga tshinya mulanga a si rwiwe nga ṱhamu? Nga vhutshilo hanga – hu amba Nṋe Muṋe wa zwoṱhe Yahavee – u ḓo fela henefho Babele, shangoni ḽa khosi yo mu vheaho kha khuluṋoni ene a si tsha londa muano wawe, a vho tshinya mulanga wawe. Naho Farao a ḓa na mmbi khulu na mara a vhanna, a nga si kone u mu tshidza nndwani musi ho no khokhwa thulwi dza mavu, ho no bwiwa madindi uri hu vhulawe vhathu vhanzhi. O nyadza muano, a tshinya mulanga we wa vha wo mu vhofha. O ita zwoṱhe hezwo, ha nga tinyi ṱhamu.’ ” Zwino-ha Muṋe wa zwoṱhe Muṋe washu u ri, “Nga vhutshilo hanga, muano wanga we a u nyadza, mulanga wanga we a u tshinya vhuvhili hazwo zwi ḓo mu ḽa ṱhoho. Ndi ḓo posa mambule anga nṱha hawe nda mu fasha nga mulavhu wanga, nda mu isa Babele nda mu lifhedza henengei nge a pfuka muano wawe we a nnyanela. Vhanna vha mmbi vhane vha ḓo shavha nae vha ḓo ḽiwa nga pfumo, vha salaho vha si fe vha ḓo balanganywa thungo dzoṱhe. Ndi hone ni tshi ḓo ḓivha uri ho amba Nṋe Yahavee.” Muṋe wa zwoṱhe Muṋe washu u ri, “Ndi ḓo ka ḓadzwane ṱhodzini ya mukedara, ndi khwathela davhi ḽi re nṱha-nṱha, nda ḽi sima nga ndoṱhe thavhani ndaphu-ndapfu. Ndi ḓo ḽi sima nṱha ha thavha ndapfu ya Israele. Ḽi ḓo mela matavhi ḽa aṋwa mitshelo, ḽa vha mukedara muhulu. Zwiṋoni zwa tshakha dzoṱhe zwi ḓo dzula khawo, zwivhumbwa zwoṱhe zwa phapha zwa awela murunzini wa matavhi awo. Miri yoṱhe ya ḓaka i ḓo ḓivha uri Nṋe Yahavee ndi Nṋe ane a wisa miri milapfu, nda ita uri miṱuku i aluwe; ndi putisa miri midala, yo putaho nda ita uri i ṱume lurere. Nṋe Yahavee ndo amba, ndi ḓo zwi ita.” Ipfi ḽa Muṋe washu ḽa amba na nṋe ḽa ri, “Ndi mini ni tshi ḓi dovholola murero uyu fhano shangoni ḽa Israele ni tshi ri, “ ‘Vhokhotsi vho ḽa nḓirivhe dza magaga, hadzila ya fara maṋo a vhana’? “Nga vhutshilo hanga – hu amba Nṋe Muṋe wa zwoṱhe Yahavee – a hu tsha ḓo ṱwa hu tshi dovhololwa murero uyo kha ḽa Israele. Zwino vhonani, vhutshilo ha vhathu vhoṱhe ndi hanga; vhutshilo ha khotsi na ha ṅwana, hoṱhe ndi hanga. Muthu we a tshinya ndi ene a no ḓo fa. “A fulufhedzeaho u tevhedza mulayo nga u fulufhedzea; ha ḽi zwiṱhavhelo nṱha ha dzithavha kana a fulufhela midzimu ya tshika ya vhathu vha Israele, ha ṱonḓoli musadzi wa muṅwe kana a dzhenisa musadzi nḓuni a tshi khou vhona ṅwedzi. Ha kandeledzi vhaṅwe, u humisa tsho farelwaho thundu ye muṅwe a pamba, ha tswi, vha re na nḓala u vha ṋea zwiḽiwa zwawe, vha na tsiku a vha fha zwiambaro zwawe. A tshi adzima muṅwe tshelede ha bindulisi, ha ṱanganedzi mavhoḓa a tshelede, u ḓiilisa vhuvhi, u haṱula vhathu a sa ṱaluli, u vhulunga milayo yanga, a fulufhedzea a si pfuke ndayo dzanga – onoyo munna, vhukuma ha na mulandu, u ḓo tshila. Hu amba Nṋe Yahavee. “Huno arali e na ṅwana a sa ḓivhalei ane a shulula malofha, a ita vhuṅwe ha vhuvhi honoho, ngeno khotsi awe vha sa athu vhuya vha ita vhuvhi honoho, ṅwana a ḽa zwiṱhavhelo zwa midzimu nṱha ha thavha, a ṱonḓola musadzi wa muṅwe, a kandeledza vhashai na vhaheḓana, a tswa, a si humise tsho farelwaho thundu ye ya pambiwa, a fulufhela midzimu ya tshika, a ita zwi nengisaho, a tshi adzimisa tshelede a bindulisa, a ṱanganedza nzwalelo yayo, vhukumakuma ṅwana onoyo a nga si tshile; a ita vhutshinyi honoho vhu ofhisaho vhukuma u ḓo fa, malofha awe a vha nṱha ha ṱhoho yawe ene muṋe. “Huno arali uyo muthu e na ṅwana wa mutukana, ane naho a tshi vhona vhuvhi hoṱhe he khotsi awe a ita, a si mu edzise, a si ḽele zwiṱhavhelo zwa midzimu nṱha ha thavha kana a fulufhela midzimu ya tshika ya vhathu vha Israele, a si ṱonḓole musadzi wa muṅwe, a si kandeledze vhaṅwe, a si dzhie tsho farelwaho thundu yo pambiwaho, a si tswe, a dzhia zwiḽiwa zwawe a zwi ṋea vha re na nḓala, vha na tsiku a vha shavhedza, a ḓiilisa vhuvhi, a tshi adzimisa thundu a si bindulise kana a ṱanganedza nzwalelo ya tshelede, a tevhedza ndayo dzanga, a vhulunga milayo yanga, onoyo ha nga feli vhuvhi ha khotsi awe, vhukumakuma ṅwana onoyo u ḓo tshila. Zwino nge khotsi a vha ḽivemu, a ṱangula vhaṅwe, a si vhuye a ita zwivhuya vhathuni, onoyo u ḓo fela vhuvhi hawe. Hone inwi ni a hanedza ni ri, ‘Ndi mini ṅwana a sa tambudzelwi vhuvhi ha khotsi awe?’ Nṋe ndi ri: Hufha uyo ṅwana o vha a tshi ita zwi re zwone, a tshi fulufhedzea, a tshi vhulunga milayo yanga yoṱhe a i tevhedza, vhukumakuma onoyo u ḓo tshila. Muthu we a tshinya ndi ene ane a fanela u fa; ṅwana ho ngo fanela u tambulela vhutshinyi ha khotsi awe, na khotsi ho ngo fanela u tambulela vhutshinyi ha ṅwana wawe. A no fulufhedzea u ḓo tondelwa u fulufhedzea hawe, muvhi a lifhedzelwa vhuvhi hawe. “Huno arali muvhi a laṱa vhuvhi hawe hoṱhe he a ita, a vhulunga milayo yanga, a ita zwi re zwone a fulufhedzea, vhukumakuma u ḓo tshila, a nga si fe. Zwoṱhe zwe a nkhakhela ndi ḓo zwi hangwa; u ḓo tshila nge a tshila nga u fulufhedzea. Ni vhona unga Nṋe ndi takalela lufu lwa muvhi? Hu amba Nṋe Muṋe wa zwoṱhe Yahavee. A thi ri ndi funa a tshi laṱa vhuvhi hawe a tshila? “Huno arali a fulufhedzeaho a shanduka a si tsha fulufhedzea, a ita vhuvhi, a ita zwi nengisaho zwoṱhe zwine muvhi a ita, onoyo o fanela u tshila naa? Zwoṱhe zwe a ita a tshi fulufhedzea ndi ḓo zwi hangwa nge ene muṋe a ntshandukela a tshinya, u ḓo fela zwenezwo. Hone inwi ni a hanedza na ri, ‘Zwine Muṋe washu a ita a si zwone.’ Inwi vhathu vha Israele, thetshelesani: Kani-ha zwine nda ita a si zwone? Zwi si zwone a si zwine inwi na ita? Arali a fulufhedzeaho a shanduka a ita vhuvhi a fa nga zwenezwo, u ḓo vha a tshi khou fela vhuvhi he ene muṋe a ita. Arali muvhi a tshi laṱa vhuvhi he a ita, a ita zwi re zwone, a fulufhedzea, u ḓo tshila. Zwino ngauri o dzivhuluwa a laṱa vhutshinyi hawe hoṱhe ha kale; vhukuma a nga si fe, u ḓo tshila. Naho zwo ralo vhathu vha Israele vha a hanedza vha ri, ‘Zwine Muṋe washu a ita a si zwone.’ Inwi vhathu vha Israele, zwine nda ita a si zwone? Zwi si zwone a si zwine inwi na ita? Inwi vhathu vha Israele, ndi ḓo haṱula muṅwe na muṅwe ndi tshi tevhedza zwine a ita, hu amba Nṋe Muṋe wa zwoṱhe Yahavee. Rembuluwani! Laṱani vhutshinyi haṋu hoṱhe! Ndi hone ni sa ḓo lovha nga vhuvhi haṋu! Laṱani vhuvhi hoṱhe he na ntshandukela ngaho, ni ḓisikele mbilu ntswa na muya muswa! Inwi vhathu vha Israele, ni felani? Nṋe a thi takaleli lufu lwa muthu na muthihi, hu amba Nṋe Muṋe wa zwoṱhe Yahavee. Rembuluwani ni tshile!” A vha iwe, imbela vhavhusi vha Israele luimbo lwa zwililo, u ri, “Mme au o vha e mini? O vha e ndaukadzi yo tangwaho nga dzindaunduna, yo shuvhama vhukati ha ndawana i tshi lela ndawana dzayo. Yo lela iṅwe ndawana yayo, ya aluwa ya vha ndau ya nduna; ya guda u zwima na u ponda, ya vha ḽidyavhathu. Tshakha dza pfa bvumo ḽayo dza yo lwa nayo, ya fashwa nga khunḓa yavho; vha i khwikhwidzela kule nga zwihovhi vha i isa shangoni ḽa Egipita.” “Ndaukadzi ya lavhelela ya ṱovhowa, ya fulufhuwa, ya dzhia iṅwe ndawana yayo, ya i ita ndau ya maanḓa. Ya aluwa ya yo zwima na dziṅwe ndau, ya aluwa ya vha ndau ya maanḓa; ya guda u zwima na u ponda, ya vha ḽidyavhathu. Ya tshoṱhela pfamo dzavho, ya phusukanya miḓi yavho; shango na vhathu vhaḽo vha tshenuswa nga mubvumo wa u vhomba hayo. Tshakha dza bva dza yo lwa nayo, vha tshi bva mashangoni o i tangaho, vha i ṱharamudzela mambule, ya fashwa nga khunḓa yavho. Vha i kokodzela dangani nga zwihovhi, vha i isa ha khosi ya Babele; vha i longa ngomu ha mutsheṱo, uri ipfi ḽayo ḽi si tsha dovha ḽa pfala nṱha ha thavha dza Israele.” “Mme au o vha a tshi nga munḓirivhe wo ṱavhiwaho tsini ha maḓi, u tshi aṋwa mitshelo, wó ita tshimvingimvingi, nge maḓi a vha a tshi ela e manzhi. Wa bva matavhi o khwaṱhaho a vha luḓo lwa musanda; a lapfa a swika nṱha-nṱha, a guma nga makole, vhathu vha takalela u lapfa hao, vha takalela vhumvingimvingi hao. Hone vho u sinyutshela vha u tupula vha u posa fhasi, mitshelo yawo ya swa nga muya u no bva phangani wa vunḓekanywa, matavhi awo a u khwaṱha a puta, mulilo wa u fhisa woṱhe. Zwino wa ṱavhiwa phangani, shangoni ḽa gomelelo ḽi si na maḓi, tsindeni ḽawo ho bva mulilo, wa fhisa matavhi awo na mitshelo, a u tshee na matavhi o khwaṱhaho, a u tshee na luḓo lwa vhuhosi.” Holu ndi luimbo lwa tshililo; lwo vha lu tshi imbwa nga u ralo. Nga ṅwaha wa vhuṱanu na vhuvhili ri vhuthubwa Babele, nga ḓuvha ḽa fumi ḽa ṅwedzi wa vhuṱanu, vhaṅwe vhahulwane vha Israele vha ḓa vha vhudzisa Muṋe washu, vha dzula fhasi phanḓa hanga. Ipfi ḽa Muṋe washu ḽa amba na nṋe ḽa ri, “Iwe ṅwana wa muthu, amba na vhahulwane vha Israele, u vha vhudze u ri, ‘Muṋe wa zwoṱhe Yahavee u ri: No ḓa u mmbudzisa? Nga vhutshilo hanga ndi ri, a thi nga tendi vha tshi mmbudzisa tshithu – hu amba Nṋe Muṋe wa zwoṱhe Yahavee.’ Vha haṱule iwe ṅwana wa muthu, vha haṱule! Vha rovhedze zwoṱhe zwi nengisaho zwe vhokhotsi avho vha ita, u ri, ‘Muṋe wa zwoṱhe Yahavee u ri: Musi we nda nanga Israele, misi ndi tshi anela vhaḓuhulu vha muṱa wa Jakopo, ndo ḓidzumbululela vhone vhe shangoni ḽa Egipita; ndo vha anela nda ri: Ndi Nṋe Yahavee Mudzimu waṋu. Musi wonoyo ndo vha anela uri ndi ḓo vha pfulusa shangoni ḽa Egipita, nda vha isa shangoni ḽe nda vha ndo vha tandulela ḽone, shango ḽine ḽa ela mukhaha na ṋotshi, ḽi no fhira mashango oṱhe. Ndo ri: Muṅwe na muṅwe nga a laṱe midzimu ya zwifanyiso i nengisaho ine ya ni kunga, ni songo ḓishata tshika nga midzimu ya tshika ya Egipita, ndi Nṋe Yahavee Mudzimu waṋu. Hone vhone vho ntshandukela vha hana u thetshelesa. A hu na na muthihi wavho we a laṱa hezwo zwi nengisaho zwine zwa vha kunga; a vho ngo laṱa midzimu ya tshika ya Egipita. Nṋe nda ri ndi ḓo shululela mbiti dzanga khavho dza tou fhelela khavho ngei Egipita. Hone Nṋe nda si zwi ite, ndi tshi ri tshakha dze vha vha vha tshi dzula nadzo dzi si nyadze dzina ḽanga, ngauri ndo vha ndo no ḓi amba nda ri ndi ḓo pfulusa vhathu vhanga Egipita nda vha endedza tshakha hedzo dzi tshi zwi vhona. Zwenezwo nda vha pfulusa Egipita nda vha endedza sogani. Ndo vha ṋea milayo yanga nda vha funza ndayo dzanga uri dzi tevhedzwe nga vhoṱhe vhane vha funa u tshila. Nda vha ṋea na Dzisabatha dzanga uri tshi vhe tshiga vhukati hanga na vhone, uri vha gude uri Nṋe, Yahavee, ndi Nṋe ane nda vha ita vhakhethwa. Naho zwo ralo vhathu vha Israele vho ntshandukela sogani; vho hana u vhulunga milayo yanga, vha nyadza ndayo dzanga dzine dza fanela u tevhedzwa nga vhoṱhe vhane vha funa u tshila, vha nyadza Sabatha dzanga. Nṋe nda ri ndi ḓo tevhulela mbiti dzanga khavho phangani nda vha lozwa. Hone Nṋe ndo ita zwe zwa hulisa dzina ḽanga, uri ḽi si nyadziwe nga tshakha dze dza vhona ndi tshi pfulusa vhathu vhanga. Nangwe zwo ralo ndo vha anela ngei sogani uri a thi nga vha tshimbidzi nda vha isa shangoni ḽe nda vha ṋea, shango ḽi no ela mukhaha na ṋotshi, ḽi no fhira mashango oṱhe, ngauri vho nyadza ndayo dzanga, vha hana u vhulunga milayo yanga, vha nyadza Sabatha dzanga, mbilu dzavho dzo vha dzo nambatela midzimu yavho ya tshika. Nangwe zwo ralo nda vha khathutshela, nda si vha lozwe, nda si vha vhulahe ngei sogani. “ ‘Nda vhudza vhana vhavho ngei sogani nda ri: Ni songo tshila unga vhokhotsi aṋu, ni songo tevhedza zwidayo zwe vha zwi tevhedza, ni songo ḓiḓodza tshika nga midzimu yavho ya tshika. Ndi Nṋe Yahavee Mudzimu waṋu. Vhulungani milayo yanga, tevhedzani ndayo dzanga. Sabatha dzanga dzi iteni khethwa, nga dzi vhe tshiga tsha pfano yanga na inwi, uri vhathu vha ḓivhe uri ndi Nṋe Yahavee Mudzimu waṋu. Hone na vhone vhana vha ntshandukela; vho hana u vhulunga milayo yanga, a vho ngo tevhedza ndayo dzanga, dzine dza funa u tevhedzwa nga vhoṱhe vhane vha funa u tshila; a vho ngo vhulunga Dzisabatha dzanga. Nṋe nda ri ndi ḓo vha tevhulela mbiti dzanga, dza tou khunyelela khavho ngei phangani. Hone nda humisa tshanḓa tshanga nda si zwi ite, ndi tshi itela uri dzina ḽanga ḽi huliswe ḽi si nyadziwe nga tshaka dze dza zwi vhona ndi tshi vha pfulusa. Naho zwo ralo nda dovha nda vha anela ngei phangani nda ri ndi ḓo vha balanganya na dzitshakha nda vha isa mashangoni asili, nge vha si tevhedze ndayo dzanga, vha landula milayo yanga, vha si vhulunge Sabatha dzanga, vha nambatela midzimu ya tshika ya vhokhotsi avho. Nda vhuya nda vha ṋea milayo ye ya vha i si yavhuḓi na ndayo dze vha vha vha si nga kone u tshila vha tshi dzi tevhedza; nda vhuya nda ri vha ḓishate tshika nga nduvho dzavho, nda vha kumedza kha u ita zwiṱhavhelo nga matanzhe avho oṱhe; ndi tshi ralo ndo vha ndi tshi khou vha tshenusa uri vha ḓivhe uri ndi Nṋe Yahavee!’ “Zwenezwo iwe ṅwana wa muthu, amba na vhathu vha Israele. Vha vhudze u ri, ‘Muṋe wa zwoṱhe Yahavee u ri: Zwiṅwe zwe vhokhotsi aṋu vha nnyadzisa ngazwo ngezwi, ndi u ṱolou ntshandukela, naho hu uri ndo vha endedza nda vha swikisa shangoni ḽe nda vha fulufhedzisa nga muano uri ndi ḓo vha ṋea. Henefho vho vhona mivhundu ya tshakha-tshakha na miri ya zwimvingimvingi ya tshakha-tshakha; vha vho ita zwiṱhavhelo zwavho vha ṋekedza nduvho henefho vha tshi itela u nṱunga; vho dubisa zwioro vha tevhula thevhula henefho. Nda vha vhudzisa nda ri: Tshikwara tshine na ya khatsho tshi pfi mini?’ Na ṋamusi tshi kha ḓi pfi Tshikwara. Ndi zwone, vhudza vhathu vha Israele u ri, ‘Muṋe wa zwoṱhe Yavahee u ri: Vhunga ni tshi ḓi fungelela u ḓishata tshika nga u tshila unga vhokhotsi aṋu, na ḓikumedza midzimu i nengisaho unga musadzi wa phombwe a tshi ḓiṋekedza vhanna vha si vhawe, na i ṋekedza nduvho dzaṋu na fhisa vhana vhaṋu na vha ita zwiṱhavhelo, ni tshi ḓishata tshika nga midzimu yaṋu ya tshika i sa fheli u swika ṋamusi, zwino ndi nga ni tendela hani ni tshi mmbudzisa inwi vhathu vha Israele? Nga vhutshilo hanga – hu amba Nṋe Muṋe wa zwoṱhe Yahavee – a thi nga tendi u vhudziswa nga inwi. Zwe na ḓihumbulela zwi nga si vhuye zwa bvelela, zwine na ri: Ri ḓo nga vha dzitshakha, ra nga matsinde a vhasili vhane vha luvha thanda na tombo. “ ‘Nga vhutshilo hanga – hu amba Nṋe Muṋe wa zwoṱhe Yahavee – ndi Nṋe ane nda ḓo ni vhusa; ndi ḓo vhusa nga tshiṱuhu ndó angaladza tshanḓa ndi tshi tevhula mbiti dzanga. Ndi ḓo ni pfulusa kha dzitshakha nda ni kuvhanganya ni tshi bva mashangoni asili he na balanganela hone, izwo ndi ḓo zwi ita nga tshanḓa tshanga tsha maanḓa ndó tshi angaladza ndi tshi tevhula mbiti dzanga. Ndi ḓo ni endedza na swika Phangani ya vhukati ha Israele na Babele, nda ni sengisa henefho ro livhana zwifhaṱuwo. Ndi ḓo ni sengisa unga zwiḽa ndi tshi sengisa vhokhotsi aṋu ngei phangani ya Egipita, hu amba Nṋe Muṋe wa zwoṱhe Yahavee. Ndi ḓo ita unga mulisa a no serisa nngu fhasi ha lubaḓa a tshi dzi vhala uri hu si ṱahele na nthihi, nda tevhedza mulanga we nda vhofha na inwi, mashandukwa o mmvutshelaho nda a nanguludza. Ndi ḓo vha pfulusa shangoni ḽine vha dzula khaḽo, hone shangoni ḽa Israele a vha nga dzheni; ndi hone ni tshi ḓo ḓivha uri ndi Nṋe Yahavee.’ ” Inwi vhathu vha Israele, Muṋe wa zwoṱhe Muṋe washu u ri, “Noṱhe ni nga ḓi ita nga u ralo, luvhani midzimu yaṋu ya tshika, hone ndi a ana ndi ri, ni ḓo fhedza nga u nthetshelesa. Ni ḓo litsha u nyadzisa dzina ḽanga ḽikhethwa nga nduvho dzaṋu na midzimu yaṋu ya tshika. Ndi uri hafho nṱha ha thavha yanga khethwa, thavhani ndapfu ya Israele – hu amba Nṋe Muṋe wa zwoṱhe Yahavee – ndi hone hune vhoṱhe vhathu vha Israele vha ḓo nnduvha vhó no dovha u dzula shangoni. Ndi ḓo ni ṱanganedza henefho nga mbilu tshena, nda takalela nduvho dzaṋu na matanzhe aṋu na zwoṱhe zwine na luvha ngazwo hukhethwa hanga. Na zwioro zwaṋu ndi ḓo zwi ṱanganedza hezwi ndi tshi ni pfulusa vhukati ha dzitshakha; ndi ḓo ni kuvhanganya ni tshi bva mashangoni asili e na balangana nao; ndi ḓo sumbedza vhukhethwa hanga nga inwi uri tshakha dzoṱhe dzi zwi vhone; ndi hone ni tshi ḓo zwi ḓivha uri ndi Nṋe Yahavee, musi ndi tshi ni vhuedzedza mavuni a Israele, shango ḽe nda ana ndo khwaṱhisa uri ndi ḓo ḽi ṋea vhokhotsi aṋu. Henefho ndi hune na ḓo elelwa kutshilele kwaṋu kwa kale na vhuaḓa hoṱhe he na ḓishata tshika ngaho, na pfa ni tshi ḓinengwa nga mulandu wa vhuvhi he na vhu ita. Inwi vhathu vha Israele, ndi hone ni tshi ḓo zwi ḓivha uri ndi Nṋe Yahavee, musi ndi tshi ni ita zwo teaho dzina ḽanga, ndi sa tevhedzi zwo teaho zwiito zwaṋu zwivhi na maitele aṋu a vhutshinyi. Hu amba Nṋe Muṋe wa zwoṱhe Yahavee.” Ipfi ḽa Muṋe washu ḽo amba na nṋe ḽa ri, “Iwe ṅwana wa muthu, sedza tshipembe; funza u tshi kaidza vha tshipembe, porofita u tshi kaidza maṱaka a Negeve. Vhudza vha maṱaka a Negeve u ri, ‘Ipfani ipfi ḽa Yahavee. Muṋe wa zwoṱhe Yahavee u ri: Ndi ḓo ṱuwa ndi tshi ni funga nga mulilo, u ḓo fhisa miri yaṋu yoṱhe, yoṱhe midala na yo omaho. Iyo khavhu i dugaho a i nga dzimiwi nga muthu, i ḓo fhisa zwifhaṱuwo zwoṱhe u bva tshipembe u swika devhula. Vhathu vhoṱhe vha ḓo zwi vhona uri Nṋe Yahavee ndi Nṋe ndo u fungaho; a u nga dzimiwi.’ ” Ndi hone nṋe ndi tshi fhindula nda ri, “Yawee, Muṋe wa zwoṱhe Muṋe washu! Vha tshi nnyamba vha ri, ‘Uyu munna u ṱolou ri thaidzela dzithai.’ ” Ipfi ḽa Muṋe washu ḽa amba na nṋe ḽa ri, “Iwe ṅwana wa muthu, sedza Jerusalema u funze u tshi kaidza fhethu hukhethwa. Porofita u tshi kaidza shango ḽa Israele, u vha vhudze u ri, ‘Yahavee u ri: Ndi lwa na inwi. Ndi ḓo ṱomola banga ḽanga kha tshilanda nda vhulaha vhoṱhe vhavhuya na vhavhi. Vhunga ndi tshi ḓo vhulaha vhoṱhe, vhavhuya na vhavhi, banga ḽanga ḽi ḓo ṱomolwa kha tshilanda ḽa rema muṅwe na muṅwe u bva tshipembe u swika devhula. Ndi hone vhathu vhoṱhe vha tshi ḓo zwi ḓivha uri Nṋe Yahavee ndo ṱomola banga kha tshilanda; a thi tsha ḓo ḽi vhuedzedza.’ “Iwe ṅwana wa muthu, zwenezwo gomela zwi nge mbilu yau i khou pwashekana. Bula zwigomelo zwau ú hune vha kona u u vhona. Arali vha u vhudzisa vha ri, ‘U gomelelani?’ u vha fhindule u ri, ‘Ndi mafhungo a no khou ḓa a no ḓo ita uri mbilu dzoṱhe dzi ṋoke, zwanḓa zwi kulee nungo, mbilu dzi vhavhe, vhoṱhe vha ḓiṱambulutshele zwi tse na milenzhe. Zwino zwo swika, zwo no vha fhano –’ hu amba Nṋe Muṋe wa zwoṱhe Yahavee.” Ipfi ḽa Muṋe washu ḽa amba na nṋe ḽa ri, “Iwe ṅwana wa muthu, ḓivhadza vhathu u ri, ‘Yahavee u ri: “ ‘Banga! Banga ḽo ṱuṱulwa, ḽo kulutedzwa! Ḽo ṱuṱulelwa u vhulaha, ḽo penyiswa, ḽi penya unga lupenyo! Iwe ṅwananga, u songo ri ri takale wa ri hufha khosi yashu i tshi nyadza mahosi oṱhe. Banga ḽo pfi ḽi penyiswe, ḽi farwe nga tshanḓa; ḽo ṱuṱulwa ḽa kulutedzwa, ḽa lugiselwa tshanḓa tsha muvhulahi. Iwe ṅwana wa muthu, lila u tou honḓa, ḽi khou ḓa u ḽa vhathu vhanga; ḽi khou ḓela vhavhusi vhoṱhe vha Israele. Vhone na vhathu vhanga vho kumedzwa banga. Zwenezwo irwa khana yau nga u dinalea. Khosi yaṋu ndo mu linga, a nga si tsha dovha a nyadza iṅwe. Hu amba Nṋe Muṋe wa zwoṱhe Yahavee.’ “Iwe ṅwana wa muthu, porofita u vhande zwanḓa nga u dinalea. Banga nga ḽi reme kavhili na kararu. Ndi banga ḽa bulayo ḽihulu ḽi no vha ganedza masia oṱhe. Zwo itelwa uri mbilu dzi ṋoke, vha no wa vha vhe vhanzhi, ndo vhea banga ḽa u vhulaha khoroni dzavho dzoṱhe. Yawee! Ḽo itelwa u penya unga lupenyo, ḽo farelwa u vhulaha. Iwe banga, rema sia ḽa tshauḽa, rema sia ḽa tshamonde, rema hoṱhe hune wa rembuluselwa hone. Na Nṋe ndi ḓo vhanda zwanḓa zwanga ndo sinyuwa, ndi hone mbiti dzanga dzi tshi ḓo dzika. Ho amba Nṋe Yahavee.” Ipfi ḽa Muṋe washu ḽo amba na nṋe ḽa ri, “Iwe ṅwana wa muthu, tala magondo mavhili ane banga ḽa khosi ya Babele ḽa ḓo tshimbila ngao oṱhe a tshi thoma shangoni ḽithihi. U ite tshiga tsha tsumbo hune gondo ḽa ita mafhande ḽa livha muḓini. Tala gondo ḽithihi ḽine banga ḽa ḓo tshimbila ngaḽo ḽi tshi ya muḓini wa Raba wa Vhaamoni, u tale ḽiṅwe gondo ḽi ye Juda na Jerusalema wo tangwaho nga mitsheṱo. Ndi uri khosi ya Babele i ḓo ima hune gondo ḽa ita mafhande, uri a range u tungula ṱhangu mafhandeni a magondo mavhili. U ḓo ita madeṅwa nga misevhe, a vhudzisa zwitungulo zwawe a vhanḓa tshivhindi. Kha tshauḽa tshawe hu ḓo ḓa deṅwa ḽa Jerusalema. Henefho u ḓo ita thulwi dza mavu, a ri vhathu vha vhulawe, a ṱavhe mukosi wa nndwa a khokhe thulwi dza mavu, a fhaṱe mitsheṱo ya u govhela muḓi. Vhathu vha Jerusalema vha ḓo nyadza madeṅwa ayo ngauri vho mu anela muano vha ri vha ḓo mu luvha, hone u ḓo vha humbudza mulandu wavho a vha hwala a vha isa vhuthubwani. Zwenezwo Nṋe Muṋe wa zwoṱhe Yahavee ndi ri: Zwino ngauri inwi no ḓidzumbulula nga u ntshandukela vhathu vha tshi zwi vhona, na dzumbulula vhuvhi haṋu nga zwoṱhe zwine na ita – nge na ita zwenezwo, ni ḓo kumedzwa maswina. Iwe muvhusi muvhi wa Israele, u no pfuka zwe wa ana, ḓuvha ḽau ḽo swika; zwo fhela, tshifhinga tsha khaṱhulo tsho swika. Nṋe Muṋe wa zwoṱhe Yahavee ndi ri: Bvula dugu yau ya ṱhohoni, bvula khare yau ya vhuhosi. A zwi tsha ḓo nga kale: Vha no nyadzea vha ḓo huliswa, vhahulwane vha ḓo ṱukufhadzwa. Ndozwo! Ndozwo! Ndi ḓo ḓisa ndozwo! Huno izwo a zwi nga itei hu sa athu swika we nda mu nanga uri a lifhedze uyu muḓi. Ndi ḓo mu kumedza wone.” “Huno iwe ṅwana wa muthu, porofita u ri, ‘Muṋe wa zwoṱhe Yahavee a tshi amba Vhaamoni na zwine vha goḓa vhaṅwe ngazwo, u ri: “ ‘Banga! Banga ḽo ṱomolelwa u vhulaha! Ḽo kulutedzelwa u vhaimedza na u penya unga lupenyo! Naho vho vhona mabono a si na tshithu ngomu nga iwe banga, naho vho bvumba mazwifhi fhedzi, banga u vho shidzha mikulo ya vhane vha ḓo fa nga vhuvhi havho, vhe ḓuvha ḽavho ḽa swika, tshifhinga tshavho tsha u lifhedzwa. Hone humisela banga ḽau kha tshilanda tshaḽo! Ndi ḓo u lifhedza fhethu he wa sikwa hone shangoni ḽa vhomakhulukuku wau. Ndi ḓo shululela mbiti dzanga kha iwe nda u vhudzulela khavhu dza u sinyuwa hanga; ndi ḓo u kumedza vhanna vha tshiṱuhu, vhone vhomakone vha u lozwa. U ḓo swa nga mulilo, malofha au a ḓo fhaladzwa shangoni ḽa hau, a u tsha ḓo dovha wa humbulwa; ho amba Nṋe Yahavee.’ ” Ipfi ḽa Muṋe washu ḽa amba na nṋe ḽa ri, “Iwe ṅwana wa muthu, wo ḓilugisela u haṱula naa? Wo ḓilugisela u haṱula muḓi wa dziphondi naa? Vha kaidzele vhuvhi havho hoṱhe vhu nengisaho! Vha vhudze u ri, ‘Muṋe wa zwoṱhe Yahavee u ri: Iwe muḓi une wa shulula malofha ngomu hau uri tshikhathi tshau tsha u lovha tshi swike nga u ṱavhanya, wa ḓiitela midzimu ya tshika mavuni au wa ḓishata tshika ngayo, wo ovha mulandu nga malofha e wa a fhaladza, wa ḓishata tshika nga midzimu ya tshika ye wa ita, wa ita uri tshikhathi tshau tsha u haṱulwa tshi swike nga u ṱavhanya, ndi hone tshifhinga tshau tsho fhela. Ndi ḓo u nyadzisa nga dzitshakha, mashango oṱhe a ḓo u sea. Vha kule na vha tsini vha ḓo u holedza, vha tshi vhona wo ḓala mifhirifhiri lwe na dzina ḽau ḽa vha ḽa tshika. Vhavhusi vhoṱhe vha Israele vhe vha vhuya vha dzula ngomu hau vho ḓiṋea maanḓa, vha tshi vhusela u fhaladza malofha fhedzi. Vhathu vhau vha nyadza vhokhotsi avho na vhomme avho, vha tambudza dziṱhunḓu, vha kandeledza tshilikadzi na tsiwana, a u hulisi fhethu hanga hukhethwa, wo nyadza Sabatha dzanga; ngomu hau hu na vhane vha vhulahisa vha si na mulandu nga u vha pomoka; hu na vhathu vha no ḽela thavhani aḽiṱarini dza midzimu isili, vha ita zwi nengisaho; ṅwana u dzhia mmane musadzi wa khotsi awe a mu dzhenisa nḓuni, vha tshipa vhasadzi vha tshi kha ḓi ṱamba; munna u ita vhuaḓa na musadzi wa muṅwe, munna a ḓishata tshika nga u tshinya musadzi wa ṅwana wawe, muṅwe a tshinya khaladzi awe ṅwana wa khotsi awe; vhathu vha ṱanganedza tshanḓanguvhoni vha tshi itela u fhaladza malofha; vha ṱoḓa mavhoḓa a tshelede ine vha adzimisa, vha fhura vhaṅwe nga u bindula nga nḓila i si yone, Nṋe vha nkhangwa tshoṱhe – hu amba Nṋe Muṋe wa zwoṱhe Yahavee. “ ‘Zwino vhufhura hau na vhupondi hau ndi ḓo u rwela hone nga vili. Mbilu yau i ḓo konḓelela naa, zwanḓa zwau zwi ḓo konḓelela naa musi une nda u ita zwenezwo? Ho amba Nṋe Yahavee, ndi ḓo zwi ita. “ ‘Ndi ḓo u balanganya na dzitshakha nda u u phaḓaladza mashangoni asili nda fhelisa zwiito zwau zwa tshika. Ndi ḓo u nyadzisa tshakha dzi tshi zwi vhona, ndi hone u tshi ḓo ḓivha uri ndi Nṋe Yahavee.’ ” Ipfi ḽa Muṋe washu ḽa amba na nṋe ḽa ri, “Iwe ṅwana wa muthu, ndi tshi sedza vhathu vha Israele ndi vhona vha tshi nga manyelo a tsimbi; vhoṱhe vha nga musina na thini na ngweḓi na mutobvu zwi khalini ine zwa ṋokiswa ngayo; vha nga siliva i tshee yo vangana na manyelo. Zwino-ha, Nṋe Muṋe wa zwoṱhe Yahavee ndi ri: Vhunga noṱhe ni manyelo a tsimbi, ndi ḓo ni kuvhanganya muḓini wa Jerusalema. Ndi ḓo ni kuvhanganya ndo sinyuwa nda ni ṋokisa unga siliva na musina na ngweḓi na mutobvu na thini zwi tshi poswa zwoṱhe khalini ya u ṋokisa, nda honzedza mulilo nga fhasi zwoṱhe zwa swa zwa ṋoka. Ndi ḓo ni kuvhanganya nda ni honzedzela mulilo wa mbiti dzanga, nda ni ṋokisela henefho muḓini. Ni ḓo fhiselwa ngomu muḓini na ṋoka unga siliva i tshi fhiswa ya ṋoka khalini ya u ṋokisa; ndi hone ni tshi ḓo zwi ḓivha uri ndi Nṋe Yahavee, ndi Nṋe we nda shululela mbiti dzanga kha inwi.” Ipfi ḽa Muṋe washu ḽo amba na nṋe ḽa ri, “Iwe ṅwana wa muthu, vhudza Jerusalema u ri, ‘Wo kumala lune nda si tsha tenda u tshi nelwa nga mvula kana vhusuṱo. Vhavhusi vhau ngomu hau vha nga ndau i no khou fhandula tshe ya vhulaha. Vho ḽa vhathu, vha dzhia lupfumo na dzinungu, vhupondi havho ha ita uri vhasadzi vhanzhi vha sale vhe dzitshilikadzi ngomu muḓini. “ ‘Vhotshifhe vhau vho shanda mulayo wanga, hukhethwa hanga vha hu kumadza; a vha koni u vhona phambano ya zwikhethwa na zwi si zwikhethwa, a vho ngo funza vhathu u vhona phambano ya zwo kunaho na zwo kumalaho; vho nyadza Dzisabatha; zwo ita uri vhathu vha nnyadze. “ ‘Vharangaphanḓa vha vhathu afho muḓini vha nga maṱalerwa a tshi khou fhandula zwe a vhulaha, vha fhaladza malofha, vha vhulaha vhathu uri vha pfume nga thundu yavho. “ ‘Vhaporofita vhau vho fhoma vhuvhi uho nga mabono avho a si na tshithu ngomu na u ḓivhadza mazwifhi. Vha ri: Yahavee u ralo; naho hu uri Yahavee ho ngo zwi amba. “ ‘Vhathu vha shango heḽi vha na tshanḓanguvhoni na vhuvemu; vha kandeledza vhashai na vhaheḓana, vha sokou tambudza dziṱhunḓu. “ ‘Ndo ṱoḓa muṅwe vhukati havho uri a vuse mutsheṱo, a ime phanḓa hanga he mutsheṱo wa wa, a lwele shango, a nkundise u ḽi lozwa; hone a hu na na we nda mu wana. Ndi ḓo ṱuwa ndi tshi tevhulela mbiti dzanga khavho; ndi ḓo vha lozwa nga mulilo wa mbiti dzanga. Zwoṱhe zwe vha ita ndi ḓo ita uri zwi vha fhedze. Hu amba Nṋe Muṋe wa zwoṱhe Yahavee.’ ” Ipfi ḽa Muṋe washu ḽo amba na nṋe ḽa ri, “Iwe ṅwana wa muthu, ho vhuya ha vha na vhasadzi vhavhili, vhana vha musadzi. Vho ita vhupombwe ngei Egipita vha tshi kha ḓi vha vhasidzana. Henefho ṱhungu dzavho dza phuphuledzwa, henefho ndi he vha ri u tunga maḓamu vha mbo ḓi phuphuledzwa nga vhanna. Vho vha vha tshi pfi Ohola, ene mukomana, na Oholiba murathu wawe. Nṋe ndo vha vhinga, vha beba vhana vha vhatuka na vha vhasidzana. Zwino hu tshi ḓiwa kha madzina, Samaria ndi Ohola, Jerusalema ndi Oholiba. “Zwino Ohola o shandukela Nṋe munna wawe a ita vhupombwe; o emula vhafunwa vhawe Vhaashuru. Vho vha vhe vhadziammbi, vho ambaraho dza maṱeleṱele, vhavhusi na vhahulwane vha maswole, vhoṱhe vha tshi kha ḓi vha nga havho vha tshi tamisa, vhomakone kha u namela dzibere. O ḓikumedza vhone a ita vhupombwe navho, vhoṱhe vha tshi tou vha ḽone goliso ḽa Vhaashuru, a emula midzimu yavho yoṱhe ya tshika a ḓishata tshika ngayo. Na vhaḽa Vhaegipita vhe vha thoma u ita vhupombwe nae zwiḽa a tshi kha ḓi vha musidzana, a farwa ḓamu ḽawe ḽo tungaho, na vhone ho ngo vha litsha; o ḓi konana navho vha mu shululela nyemulo dzavho. “Ndi zwe nda mu kumedza vhafunwa vhawe, havho Vhaashuru vhe a vha emula. Vho mu ṱangula a vhonelwa, vha dzhia vhana vhawe vha vhatuka na vha vhasidzana vha vha vhulaha nga pfumo. Ngauralo o wana zwo mu teaho, ya vha tsumbo ya u laya vhasadzi. “Naho murathu wawe Oholiba o zwi vhona zwoṱhe hezwo, nyemulo dzawe na vhupombwe hawe zwo shonisa u fhira zwa mukomana wawe. O emula Vhaashuru, vhavhusi na vhaḓivhalea, vhahali vho ambaraho dza maṱeleṱele, vhone vhomakone kha zwa u namela dzibere, vhane vha kha ḓi vha nga havho vha tamisaho. Nda vhona uri o no ḓishata tshika; vhuvhili havho mukomana na murathu vho vha vha tshi fana nga vhuvhi. A thoma u ita vhupombwe lwa u tou kalula; a ri u vhona zwifanyiso zwa vhanna vha Vhakhaladia zwo koriwaho kha luvhondo zwo fhomiswaho nga phomo tswuku, vhanna vho ambaraho bannda khunduni, na miṅwenda i nembelelaho ṱhohoni, vhoṱhe vha tshi nga magota a Babele, vhone vhadzulapo vha Khaladia – a ri u vhona zwifanyiso zwavho a mbo ḓi vha emula, a ruma vhaḓinḓa vha ya khavho ngei Khaladia. Vhababele vha ḓa khae, vha mu dzhenisa nḓuni, vha mu shata tshika nga vhupombwe. Musi vho no mu shata tshika a vho vha nengwa. Ene a ṱana vhupombwe hawe, a bvula a sala e fhedzi; zwenezwo Nṋe nda mu nengwa sa zwe nda nengwa mukomana wawe. Ene a vho ita vhupombwe lwa u kalula, a tshi elelwa zwiḽa a tshee musidzana, a tshi ita vhupombwe shangoni ḽa Egipita, musi a tshi emula vhafunwa vhawe vha vhudzimu vhu no nga ha donngi, vha mbeu i no shuluwa unga ya bere. Iina, wo dovha wa emula zwi shonisaho zwe wa ita zwiḽa u tshee musidzana, zwiḽa vha tshi ṱolou phuphuledza ṱhungu dzau vha u fara maḓamu a tshi kha ḓi tou tunga.” Zwino-ha iwe Oholiba, Muṋe wa zwoṱhe Muṋe washu u ri, “Ndi ḓo u rambela vhaḽa vhafunwa vhau vhane wa vho vha nengwa; ndi ḓo vha ritha vha u ḓela vha tshi bva hoṱhe-hoṱhe, Vhababele na Vhakhaladia vhoṱhe, vhanna vha Phekodo na Shua na Kua, vhe na Vhaashuru vhoṱhe, vhane vha kha ḓi vha nga havho, vha tamisaho, na vhavhusi vhoṱhe na vhaḓivhalea, na magota oṱhe a re na bvumo, vhanameli vha dzibere. Vha ḓo u ḓela vha tshi bva devhula, vhe na gariki dza nndwa na dzigoloi, vhe na magogo a dzitshakha. Vha ḓo u tinga matungo oṱhe vhe na philelo na zwiṱangu na dzinguwane dza u pilela ṱhoho. Ndo vha vhudza uri vha u haṱule; vha ḓo u haṱula nga khaṱhulo ine vha vhona yo u tea. Ndi ḓo u lifhedzela zwe wa ntshandukela; vha ḓo u sinyutshela; vha ḓo u tumula ningo na nḓevhe, vho salaho muṱani wau vha ḓo fa nga pfumo; vhana vhau vha vhatuka na vha vhasidzana vha ḓo vha hwala, zwo salaho vha zwi fhisa nga mulilo. Vha ḓo u ṱangula vha u dzhiela nungo dzau nga khani. Ndi ṱoḓa u fhelisa vhuaḓa hau na vhupombwe he wa vhu thoma Egipita; Vhaegipita a u tsha ḓo dovha wa vha sedza, a u tsha ḓo elelwa. Nṋe Muṋe wa zwoṱhe Yahavee ndi ri: Zwino ndi u kumedza vhane wa vha vhenga, vhane wa vha nengwa. Vha ḓo u vhenga, vha u dzhiela zwoṱhe zwe wa shuma, vha u sia u fhedzi. Ndi hone vhupombwe hau vhu shonisaho vhu tshi ḓo vhonala. Vhuaḓa hau na vhupombwe hau ndi zwone zwo u vhangelaho u tambula, vhunga wo ita vhupombwe na dzitshakha wa ḓishata tshika nga midzimu yavho ya tshika. Vhunga wo edzisa maitele a mukomana wau, ndi ḓo u nwisa tshinwelo tsha khaṱhulo tshe nda nwisa ene.” Muṋe wa zwoṱhe Muṋe washu u ri: “U ḓo nwa tshinwelo tsha khaṱhulo tshe nda nwisa mukomana wau; ndi tshinwelo tsho aṱamaho tsha tsisa, tsho ḓala tsho tou pha. Vha ḓo u holedza vha u nyadzisa. U ḓo nwa wa tou kambiwa nga hone u tambula. Tshinwelo tsha mukomana wau Samaria ndi tshinwelo tsha nyofho na u tetemela. U ḓo tshi nwa wa tshi fhedza, wa konou tshi pwasha wa kukuna zwipiḓa zwatsho, wa tshetshekanya maḓamu au ngazwo. Hu amba Nṋe.” Ndi Muṋe wa zwoṱhe Muṋe washu a no khou ralo. Zwino-ha, Muṋe wa zwoṱhe Muṋe washu u ri, “Vhunga wo nkhangwa wa mpfuralela, na iwe wo fanela u rwiwa ṱhamu ya vhupaṱi na vhupombwe hau.” Muṋe washu a mmbudza a ri, “Iwe ṅwana wa muthu, haṱula Ohola na Oholiba u vha vhee mulandu wa vhutshinyi havho vhu nengisaho. Vho vha dziphombwe, zwanḓa zwavho zwi rotha malofha, vho ita vhupombwe na midzimu yavho ya tshika. Na vhana vhe vha mmbebela vho vha fhirisa vhukati ha mulilo uri vha swe, vha ḽiwe nga midzimu yavho. Tshiṅwe tshe vha nkhakhela ngatsho ngetshi: fhethu hanga hukhethwa vho hu shata tshika musi wonoyo, vha kumadza Dzisabatha dzanga. Musi wonoyo vha tshi khou vhulaha vhana vhavho vha tshi vha ṱhavhela midzimu yavho ya tshika, vho dovha vha dzhena fhethu hanga hukhethwa vha hu kumadza. Ee, hezwo vhukuma ndi zwe vha ita nḓuni yanga. “Vha ita na u ruma vhaḓinḓa vha yo vhidza vhanna vha ḓa vha tshi bva kule, vha tshi swika iwe Jerusalema wa vha ṱambela, wa fhoma maṱo au, wa ambara nungu dzau, wa dzula nṱha ha vhulalo ha maṱeleṱele, henefho tsini hu na ḓafula, nṱha hayo wo vhea zwioro zwanga na mapfura anga. Ha pfala mukosi wa maipfi a vhathu vha mahwarahwara – gogo ḽa vhanna vho ḓiswaho vha tshi bva phangani; vhenevho vha ambadza vhasadzi vhukunda zwanḓani, vha vha ambadza na khare dza maṱeleṱele ṱhohoni. Nda elekanya nda ri: Phombwe dzi ita vhupombwe nḓuni ya musadzi o no ṱahadzwaho nga vhupombwe. Na ene u kha ḓi ita vhupombwe, vhanna vha ḓi mu dalela unga phombwe, u ḓi nga vha tshi ya kha havhaḽa vhasadzi vha sa fulufhedzei Ohola na Oholiba. Hone vha fulufhedzeaho vha ḓo vha haṱula nga khaṱhulo yo teaho dziphombwe na dziphondi; hufha vhe dziphombwe, na zwanḓa zwavho zwi tshi khou rotha malofha.” Muṋe wa zwoṱhe Muṋe washu u ri, “Vhidza gogo ḽi vha kuvhanganele ḽi vha tambudze ḽi vha ṱangule; vha vha kanḓe nga matombo, vha vha reme nga mapanga avho vha fe, vha shidzhe vhana vhavho vha vhatuka na vha vhasidzana, vha fhise nnḓu dzavho nga mulilo. Ndi ḓo fhelisa u sa fulufhedzea shangoni heḽo, ngauralo vhasadzi vhoṱhe vha ḓo vha vho kaidzwa, vha si tsha edzisa u sa fulufhedzea haṋu. U sa fulufhedzea haṋu hu ḓo ni vhulaha, ni ḓo hwala muhwalo wa vhuvhi haṋu ha u luvha midzimu ya dzitshika; ndi hone ni tshi ḓo zwi ḓivha uri ndi Nṋe Muṋe wa zwoṱhe Yahavee.” Nga ṅwaha wa vhuṱanu na vhuṋa ri vhuthubwa Babele, nga ḓuvha ḽa fumi ḽa ṅwedzi wa fumi, ipfi ḽa Muṋe washu ḽa amba na nṋe ḽa ri, “Iwe ṅwana wa muthu, ṅwala ḓuvha ḽa ṋamusi, ngauri nga ḓuvha heḽino khosi ya Babele i khou thoma u govhela muḓi wa Jerusalema. Zwenezwo vhathu havha vha mashandukwa vha vhudze tshifanyiso u ri, ‘Muṋe wa zwoṱhe Yahavee u ri: “ ‘Vheani khali muliloni; i vheeni; i ṱadzieni. Longani miraḓo ya ṋama ngomu hayo, miraḓo i fhiraho yoṱhe, tshizwa na voho, ni i ḓadze nga marambo a fhiraho oṱhe. Nangani nngu dzi no fhira dzoṱhe sambini. Zwenezwo ni khokhe khuni nga fhasi, khali i vhile i xaxare marambo a vhuye a vhibve.’ ” Muṋe wa zwoṱhe Muṋe washu u ri, “Khombo i ḓo wela muḓi hoyo wo khakhaṱhelaho malofha, heyo khali ya u bika yo ḓalaho vhulali, ine vhulali hayo vhu si fhalee! Ṋulani thango nga thango i sale i si na tshithu, ni sa vhuyi na ita madeṅwa. Malofha e wa a fhaladza a ngomu hawo; wo a shululela nṱha ha tombo, a wo ngo a shululela mavuni uri a tibedzwe nga buse. Ndo litsha malofha awo kha tombo, uri a si fukedzwe, ndi tshi itela u ritha mbiti dzanga, ndi lifhedze.” Zwino-ha, Muṋe wa zwoṱhe Muṋe washu u ri, “Khombo i ḓo wela muḓi wo khakhaṱhelaho malofha! Na Nṋe ndi ḓo vhasa mulilo muhulu. Khokha khuni, funga mulilo, bika ṋama, ṱanganya na zwilungi, u vhasedze marambo a vhuye a swe. Zwino vhea khali i si na tshithu nṱha ha masimbe i swe; u litshe musina wayo u swe u tou tswuka, mashika a re ngomu hayo a ṋoke, vhulali vhu re ngomu hayo vhu swe. Hone ndi u sokou ḓinetisa, vhulali hoho ndi vhunzhisa, vhu nga si bviswe nga khavhu ya mulilo. “Ndo linga u u ṱanzwa tshika ya u sa fulufhedzea hau, hone wa si tende u ṱanzwiwa iyo tshika yau. Zwino-ha, a u tsha ḓo ṱanzwiwa ndi vhuye ndi tevhulele mbiti dzanga kha iwe. Ho amba Nṋe Yahavee; zwine nda amba zwi ḓo itea; ndi ḓo zwi ita, a thi nga humeli murahu; a thi nga u khathutsheli, a thi nga u pfeli vhuṱungu. Ndi ḓo u haṱula ndi tshi tevhedza kutshilele kwau na zwiito zwau – hu amba Nṋe Muṋe wa zwoṱhe Yahavee.” Ipfi ḽa Muṋe washu ḽo amba na nṋe ḽa ri, “Iwe ṅwana wa muthu, ndi ḓo ṱuwa ndi tshi u dzhiela mufarisi wau, ḽone dakalo ḽa maṱo au; ndi ḓo zwi ita kathihi fhedzi. Hone u songo vhuya wa ṱavha mukosi, u songo lila, u songo vhuya wa rothisa miṱodzi. U gomele zwau u woṱhe, u songo lila mufu. U vhofhe ṅwenda ṱhohoni, u ambare navhula dzau milenzheni, u songo pila ndebvu dzau, u songo ḽa zwiḽiwa zwi no ḽiwa nga vha no lila mufu.” Nda amba na vhathu sa misi nga matsheloni, nga madekwana musadzi wanga a fa, ḽi tshi dovha u tsha nga matsheloni nda ita zwe nda vhudzwa. Vhathu vha mmbudzisa vha ri, “A vha ri ṱalutshedzi uri izwo zwithu zwine vha khou ita zwi ri vhudzani?” Nṋe nda fhindula nda ri, “Ipfi ḽa Muṋe washu ḽo amba na nṋe ḽa ri, ‘Vhudza vhathu vha Israele u ri: Muṋe wa zwoṱhe Yahavee u ri: Ndi ḓo ṱuwa ndi tshi kumadza fhethu hanga hukhethwa, ḽone goliso ḽa maanḓa aṋu, ḽone dakalo ḽa maṱo aṋu, tshone tshitaṅwa tsha mbilu dzaṋu. Vhana vhaṋu vha vhatuka na vha vhasidzana vhe na vha sia vha ḓo fa nga pfumo. Huno inwi ni ḓo ita zwe nṋe Esekiele nda ita. A ni nga pili ndebvu dzaṋu, a ni nga ḽi zwiḽiwa zwi no ḽiwa nga vha no lila mufu. Ni ḓo ambara miṅwenda yaṋu ṱhohoni dzaṋu, na navhula dzaṋu milenzheni; a ni nga ṱavhi mukosi, a ni nga lili. Ni ḓo onda nga mulandu wa vhutshinyi haṋu, na gomela nga tshaṋu. Esekiele u ḓo vha ene tshiga tshaṋu. Ni ḓo ita zwe a ita. Hu tshi itea zwenezwo, ndi hone ni tshi ḓo zwi ḓivha uri ndi Nṋe Muṋe wa zwoṱhe Yahavee.’ “Huno iwe ṅwana wa muthu, musi une nda vha dzhiela vhana vhavho vha vhatuka na vha vhasidzana vhane vha vha vhone thikho yavho, ḽone goliso ḽavho na vhugala havho, ḽone dzanga ḽa maṱo avho, ḽone dakalo ḽa mbilu dzavho – musi wonoyo hu ḓo ḓa tshavhi ya u vhudza mafhungo eneo. Musi wonoyo mulomo wau u ḓo vulea wa amba na iyo tshavhi; u vho ḓo amba, a u tsha ḓo vha tshimuma; iwe u ḓo vha tshone tshiga tshavho, ndi hone vha tshi ḓo zwi ḓivha uri ndi Nṋe Yahavee.” Ipfi ḽa Muṋe washu ḽo amba na nṋe ḽa ri, “Iwe ṅwana wa muthu, livhana na Vhaamoni u porofite u tshi vha kaidza, u ri, ‘Ipfani ipfi ḽa Muṋe wa zwoṱhe Yahavee. Muṋe wa zwoṱhe Yahavee u ri: Ni ri: Koṱo! ni tshi vhona fhethu hanga hukhethwa ho kumadzwa, shango ḽa Israele ḽo phusukanywa, vhathu vha Juda vha tshi iswa vhuthubwani. Nga zwenezwo shango ḽaṋu ndi ḓo ḽi ṋea tshakha dza Vhubvaḓuvha ḽa vha ḽavho; vha ḓo ṱoka mishasha yavho shangoni ḽaṋu, vha dzula khaḽo. Vha ḓo ḽa mitshelo yaṋu, vha nwa mukhaha waṋu. Muḓi wa Raba ndi ḓo u ita pfulo ya dzigamela, miḓi ya Amoni nda i ita vhuawelo ha dzinngu. Ndi hone ni tshi ḓo ḓivha uri ndi Nṋe Yahavee.’ ” Muṋe wa zwoṱhe Muṋe washu u ri, “Vhunga no vhanda zwanḓa na tou tshina nga u takalela khombo yo welaho shango ḽa Israele, na vha nyala nga mbilu yoṱhe, ndi ḓo angaladza tshanḓa tshanga nda ni rwa ndi tshi itela zwenezwo; ndi ḓo ni kumedza dzitshakha dza ni ṱangula, nda ni lozwa na si tsha vha lushaka, nda ni swiela na si tsha vha hone shangoni. Ndi ḓo ita uri ni si tsha vha tshithu; ndi hone ni tshi ḓo ḓivha uri ndi Nṋe Yahavee.” Muṋe wa zwoṱhe Muṋe washu u ri, “Vhunga Vhamuaba na Vhaseiri vho ri, ‘Edzonu vhona vhathu vha Juda; vho fhambana ngafhi na dziṅwe tshakha?’ Ndi zwone, ndi ḓo ṱangula mivhundu ya Muaba ya sala i si na miḓi, nda phusukanya miḓi yaḽo shangoni ḽoṱhe, na ine ya tou vha yone ine vha i ṱongisa, Bethe Jeshimothi na Baali Mioni na Kiriathaimi. Ndi ḓo ḽi kumedza tshakha dza Vhubvaḓuvha, maswina a Vhaamoni, ḽa vha ḽavho uri Vhaamoni vha si tsha vhuya vha ḓivhea vhe lushaka. Ndi ḓo lifhedza na Muaba nga u ralo, ndi hone muṅwe na muṅwe a tshi ḓo ḓivha uri ndi Nṋe Yahavee.” Muṋe wa zwoṱhe Muṋe washu u ri, “Vhunga Vhaedomo vho lifhedza vhathu vha Juda, u ralo ha vha u ḓiovhela mulandu muhulu, ndi zwone, Nṋe Muṋe wa zwoṱhe Yahavee ndi ri: Ndi ḓo angaladza tshanḓa tshanga nda rwa na Vhaedomo nda fhedza vhathu vhoṱhe na zwifuwo shangoni. Ndi ḓo ita uri ḽi sale ḽi phanga; vhathu vha ḓo vhulawa nga pfumo u bva Themana u swika Dedani. Ndi ḓo lifhedza Vhaedomo nga Vhaisraele vhathu vhanga. Vha ḓo ita Edomo zwine zwa tshimbilelana na mbiti dzanga na u sinyuwa hanga, muṅwe na muṅwe u ḓo zwi ḓivha uri ndi yone ndifhedzo yanga – hu amba Nṋe Muṋe wa zwoṱhe Yahavee.” Muṋe wa zwoṱhe Muṋe washu u ri, “Vhafilista vho lifhedza Juda nga tshiṱuhu; vho tou ḓiimisela u vha lozwa tshoṱhe zwi tshi bva kha vhuswina havho ha kale na kale. Ndi zwone, hu amba Nṋe Muṋe wa zwoṱhe Yahavee, ndi ḓo angaladza tshanḓa tshanga nda rwa Vhafilista nda lozwa vhenevho Vhakhrita hu si sale na muthihi henefho khunzikhunzini ya lwanzhe. Ndo vha sinyutshela, ndi ḓo vha lifhedza. Ndi hone vha tshi ḓo zwi ḓivha uri ndi Nṋe Yahavee, musi ndi tshi vha lifhedza.” Nga ṅwaha wa fumi na vhuthihi ri vhuthubwani Babele, nga ḓuvha ḽa u ranga ḽa ṅwedzi, ipfi ḽa Muṋe washu ḽa amba na nṋe ḽa ri, “Iwe ṅwana wa muthu, vhunga vha Tiro vho nzhonzhowedza Jerusalema vha ri, ‘Ahaa! Uḽa muḓi we wa vha u tshi pfi Khoro ya Dzitshakha wo phusukanywa, wo sala u matumba; zwino ro vulelwa khoro, lupfumo lu ḓo vha lwashu!’ “Ndi zwone, Nṋe Muṋe wa zwoṱhe Yahavee ndi ri, ‘Zwino Tiro, ndi lwa na iwe. Ndi ḓo u rambela tshakha nnzhi dza u vutshela unga lwanzhe lu tshi fhufhisa magabelo alwo. Vha ḓo thutha mutsheṱo wa Tiro, vha ḓo wisa dzithawara dzawo; ndi ḓo swiela mavu awo, nda u sia u lutombo fhedzi. U ḓo vha kuṱangadzime vhukati ha lwanzhe hune ha anewa mambule. Hu amba Nṋe Muṋe wa zwoṱhe Yahavee, ndi ri, tshakha dzi ḓo u ṱangula. Vhananyana vha Tiro ndi miḓi i re shangoni, vhone vha ḓo ḽiwa nga pfumo, uri vha kone u ḓivha uri ndi Nṋe Yahavee.’ ” Muṋe wa zwoṱhe Muṋe washu u ri, “Ndi ḓo ruma Nebukadnetsara khosi ya Babele a tshi bva devhula, ene khosi ya mahosi, a ḓa a lwa na Tiro e na bere na gariki dza nndwa na vhanameli vha dzibere, u ḓo ḓa na magogo a tshakha. “Vhananyana vhau – yone miḓi i re nnḓa shangoni – u ḓo vha fhedza nga pfumo. Iwe u ḓo u govhela, a u khokhela thulwi dza mavu, a u tanga nga mitsheṱo. U ḓo pwasha mitsheṱo yau nga matanda, a thutha dzithawara dzau nga migwala yawe. Bere dzawe dzo ḓalesa, dzi ḓo ni tiba nga buse ḽadzo. Mukosi wa dzibere na milinga ya gariki dzawe dza nndwa zwi ḓo dzinginyisa mitsheṱo yau a tshi fhira khoroni dzau unga munna a tshi dzhena muḓini we a thutha mitsheṱo yawo. Khwanḓa dza bere dzawe dzi ḓo pfala mikotoni yau; vhathu vhau u ḓo vha fhedza nga pfumo, phuphu dzau ndenya a dzi wisela fhasi. U ḓo dzhielwa lupfumo lwau, thundu ine wa rengisa ya dzhiwa, mitsheṱo yau ya thuthwa, nnḓu dzau dza vhugala dza pwashiwa, matombo au na matanda au na mavu au zwa poswa lwanzheni. Ndi ḓo fhelisa nyimbo dzau na mafhuwe; mubvumo wa mbila dzau a u tsha ḓo pfala. Ndi ḓo ita uri u sale u lutombo lu si na tshithu khalwo, nda u ita kuṱangadzime kune ha anewa mambule khakwo; a u tsha ḓo dovha wa vuswa; ho amba Nṋe Yahavee.” Hu amba Muṋe wa zwoṱhe Muṋe washu. Muṋe wa zwoṱhe Muṋe washu u vhudza Tiro u ri, “Musi vha tshi pfa mutsindo wa u wa hau na zwigomelo zwa vhathu vhau vho huvhadzwaho, na bulayo ḽihulu ngomu ha mitsheṱo yau, zwiṱangadzime a zwi nga dzinginyei naa? Vhavhusi vhoṱhe vha lwanzhe vha ḓo takuwa kha khuluṋoni dzavho vha vhea khanzu dzavho nga thungo, vha bvula nguvho dzavho dza maṱeleṱele. Vha ḓo fuka nyofho, vha dzula fhasi vha ṱwa vha tshi tetemela, vho tshenuswa nga zwo u welaho. “Vha ḓo vusa luimbo lwa tshililo vha u imbela vha ri, “ ‘Zwino ndi hone wo phusukanywa, iwe wo ḓalaho thundu dzi no bva seli ha lwanzhe, iwe muḓi wa bvumo, iwe we wa vha u na maanḓa lwanzheni, iwe na vhadzulapo vhau, vhe vha vha vha tshi ofhisa tshakha dzoṱhe dzo tangaho lwanzhe. Zwino musi wa u wa hau zwiṱangadzime zwi khou tetemela, zwiṱangadzime zwa lwanzhe zwi a ofha zwi tshi vhona zwo u welaho.’ ” Muṋe wa zwoṱhe Muṋe washu u ri, “Musi ndi tshi ita uri u sale u si na muthu, u shubi, musi ndi tshi u tiba nga maḓi mahulu a lwanzhe, ndi ḓo u posa fhasi na vhane vha dzhena tshaloni wa ya kha vha kale; ndi ḓo ita uri u dzule madzinguni a fhasi ha mavu, wa dzula u woṱhe lini na lini, ú na vhe vha godimela tshaloni, uri u si tsha kona u vhuya wa dzula shangoni ḽa vha tshilaho kana wa vha na vhugala. Ndi ḓo u ita tsumbo ya tshithu tsho welwaho nga zwi ofhisaho; a u tsha ḓo vha hone. Vhathu vha ḓo u ṱoḓa vha si tsha dovha vha u wana – hu amba Nṋe Muṋe wa zwoṱhe Yahavee.” Ipfi ḽa Muṋe washu ḽo amba na nṋe ḽa ri, “Iwe ṅwana wa muthu, vusa luimbo lwa tshililo lwa u lilela Tiro. Vhudza Tiro, houḽa muḓi u re lumemeni lwa lwanzhe, u no ita bindu na mashango a seli ha lwanzhe a si na mbalo, u ri, ‘Muṋe wa zwoṱhe Yahavee u ri: “ ‘Iwe Tiro, wo vha u tshi ḓi ri: Ndi nṋe tshikepe tsha lunako lwo khunyelelaho. Mikano yau yo vha i tshi mona na lwanzhe; vhe vha u fhaṱa vho u nakisa lwo khunyelelaho. Matanda e vha u fhaṱa ngao ndi miṱaululo i bvaho Seniri. Vho dzhia mikedara i no bva Libanoni vha u itela phuphu dza zwikepe. Vho vhaḓa khwea dzau nga miri milapfu ya Bashani. Vhukando ha zwikepe zwau vha fhaṱa nga mipaini i bvaho zwiṱangadzimeni zwa Magiriki, vha adzela nga ṋanga dza nḓou. Seila yau yo vha i ya lukhaha lwa mivhalavhala lu no bva Egipita, wa vhonala ngayo u tshee kule. Tshitsiraḓuvha tshau tsho vha tshi tsha muridili na mutswuku zwa zwiṱangadzime zwa Elisha. Zwikepe zwau zwo vha zwi tshi tshimbidzwa nga vhanna vha Sidoni na Aravadi. Vhatsila vhau, iwe Tiro, vho vha vhe vhone vha namelaho zwikepe vha tala ngazwo lwanzheni. “ ‘Mbomo dza zwikepe zwau dzo vha dzi tshi namiwa nga vhahulwane na vhatsila vha Gebala. Zwikepe zwoṱhe zwa lwanzheni na vhanameli vha talaho ngazwo vho vha vha tshi u dalela ni tshi vhambadzelana thundu. Vhahali vha mmbi yau vho vha vha vha tshi bva Pheresia na Lidia na Phuthi. Vho vha vha tshi fhahea zwiṱangu zwavho na nguwane dzavho kha mitsheṱo yau, u ralo ha vha u u ḓisela vhugala. Vhanna vha Aravadi vho vha vha tshi linda u mona na mitsheṱo yau vhe na vhahali vhau, thawara dzau dza lindwa nga vhanna vha Gamadi. Vho vha vha tshi fhahea zwiṱangu zwavho hoṱhe-hoṱhe kha mitsheṱo yau vha ita uri lunako lwau lu vhe lwo khunyelelaho. Vha Tharashishi vho vha vha tshi renga thundu kha iwe, vha tshi bindula nga lupfumo lwau lu si na vhukono. Vhathu vho vha vha tshi renga thundu yau nga siliva na tsimbi na thini na mutobvu. Vha Giriki na vha Thubala na vha Meshekhe wo vha u tshi vhambadzelana thundu navho, vha tshi renga thundu yau nga dziphuli na nga zwithu zwo fulwaho nga musinaseṱha. Vhathu vha Bethe Thogarama vho vha vha tshi renga thundu yau nga dzibere dza u lima na dza nndwani na dzimeila. Vhanna vha Dedani vho vha vha tshi vhambadzelana na iwe; vhathu vha mashango manzhi a seli ha lwanzhe vho vha vha tshi renga thundu kha iwe nga ṋanga dza nḓou na muonze. Vha Aramu vho vha vha tshi renga kha iwe nge wa vha u na thundu dzo fhambanaho dzi sa fheli; vho vha vha tshi dzi renga nga masila a muroxwe na muridili na a mivhalavhala na lukhaha na khorala na dzirubi. Vha Juda na vha shango ḽa Israele na vhone vho vha vha tshi vhambadzelana na iwe, vha tshi u ṋea goroi i no bva Minithi na dzikhekhe na ṋotshi na mapfura na mishonga i no thivhela tshitumbu u sina. Vha Damasko vho vha vha tshi renga thundu kha iwe nge wa vha u na thundu nnzhi na lupfumo lu si na vhukono, vha tshi u ṋea waini i no bva Heleboni na vhukuse vhu no bva Tsahara. “ ‘Vha Dani na vha Giriki na vha no bva Usala u ya nṱha, thundu yau vho vha vha tshi i renga nga tsimbi yo khavhiswaho na zwilungi zwa khasia na khalamusi. Vha Dedani vho vha vha tshi renga thundu yau nga masila a u vhea kha bere fhasi ha sala. Vha Arabia na vhavhusi vha shango ḽa Kedara vho vha vha tshi renga thundu kha iwe; vho dzi renga nga ngwana na thutha na mbokoṱo. Vhashavhi vha Sheba na vha Raama vho vha vha tshi vhambadzelana na iwe; u tshi wana zwilungi zwavhuḓi zwi fhiraho zwoṱhe na matombo a mutengo muhulu na musuku vha tshi renga thundu dzau. Vha Harani na vha Khane na vha Edeni na vhashavhi vha Sheba na vha Ashuri na vha Khilimadi vho vha vha tshi vhambadzelana na iwe. Vho vha vha tshi vhambadza zwiambaro zwa maṱeleṱele na tshali dza vhukuse ha tshisumbusumbu na nguvho dza mivhalavhala na ndede dzi na mashaphu o lukwaho o vhoxwa mapfundo a khwaṱhiswa. Zwikepe zwa Tharashishi zwo wela malwanzhe zwo hwala thundu yaṋu ya u vhambadza. “ ‘Zwenezwo wo vha wo pfuma wa vha na vhugala u vhukati ha malwanzhe, iwe Tiro, tshikepe tshihulu. Vhatshimbidzi vhau vho u tshimbidza wa swika he lwanzhe lwa aṱama. “ ‘Hone muya wa vhubvaḓuvha u ḓo u pwashekanya tshivhindini tsha lwanzhe. “ ‘Lupfumo lwau na thundu yau na muhwalo wau woṱhe khathihi na vhatshimbidzi vhau na vhashumi vhau na vhanami vhau na vhashavhi vhau na vhahali vhoṱhe vhane wa vha hwala wa tshimbila navho na mmbi yoṱhe yo namelaho – vhoṱhe vha ḓo ṋupela vhukatikati ha lwanzhe musi u tshi pwashekana. “ ‘Khunzikhunzi dzi ḓo ri u pfa mukosi wa vhatshimbidzi vhau dza tetemela. Vhatshimbidzi vha zwikepe vhoṱhe vha ḓo zwi ṱutshela. Vhane vha tala nga zwikepe na vha endaho lwanzheni vha ḓo dzula henefho khunzikhunzini. Vha ḓo u ṱavhela mukosi vha lila lu ṱungufhadzaho. Vha ḓo ḓishela buse ṱhohoni, vha vhumbuluwa milorani; vha ḓo ḓipalula ṱhoho vha ambara madzanganda, vha u lilela tshililo tshi ṱungufhadzaho, vha lila vha tou honḓa; vha ḓo vusa luimbo lwa tshililo vha u lilela, vha ongolela vha ri: Ndi nnyi we a vha a tshi nga ḓivhambedza na Tiro wo tangwaho nga malwanzhe? Zwino a u tsha pfala! Zwiḽa u tshi rula thundu dzau wo vha u tshi fusha tshakha nnzhi, wa pfumisa mahosi a ḽifhasi nga lupfumo lwau lu si na vhukono, na thundu. Zwino wo pwashekanywa nga magabelo, wo ṋupela fhasi-fhasi lwanzheni. Mihwalo yau ya zwikepe na vhatshimbidzi vhau vhoṱhe vho ṋupela na iwe. Vhoṱhe vha no dzula mashangoni a seli ha lwanzhe vho tshenuswa nga zwo u welaho. Mahosi avho vho pfa mavhudzi a tshi ima, zwifhaṱuwo zwavho zwo tshenuluwa nga nyofho. Vhashavhi vha dzitshakha vho lidza muludzi nga u kanuka vha tshi vhona zwo u welaho, u tou vha tshiga tsha zwi ofhisaho, wo ṱuwa tshoṱhe.’ ” Ipfi ḽa Muṋe washu ḽo amba na nṋe ḽa ri, “Iwe ṅwana wa muthu, vhudza muvhusi wa Tiro u ri, ‘Muṋe wa zwoṱhe Yahavee u ri: “ ‘Wo amba wo huduluwa wa ri: Ndi mudzimu; ndo dzula kha khuluṋoni ya Mudzimu ndo tangwa nga malwanzhe. Naho u muthu u si mudzimu, u vhona unga u eḓana na Mudzimu. Zwino u vhona unga wo no ṱalifha u fhira Danele; a hu na tshiphiri tshine wa si tshi ḓivhe. Wo ḓiwanela lupfumo nga vhuṱali hau na ṱhalukanyo yau; wo khokha musuku na siliva zwisikuni zwau. “ ‘Uho ndi hone vhutsila hau ha u vhambadza thundu; lupfumo lwau lwo ḓi anda lu tshi ya, ndi zwe mbilu yau ya vho ḓihudza! Ndi zwine Muṋe wa zwoṱhe Yahavee a amba a ri, U vhona unga u eḓana na Mudzimu, ndi zwone, ndi ḓo u ḓisela vhatsinda vha lwa na iwe, lwone lushaka lwa tshiṱuhu. Vha ḓo lwa na iwe nga pfumo vha phusukanya madzanga e wa ḓiwanela nga vhuṱali; vhugala hau vha ḓo vhu shata tshika; vha ḓo u posa fhasi dindini, u ḓo fa nga u vhulawa vhukatikati ha lwanzhe. U kha ḓi ḓo ri: Ndi mudzimu, musi vhavhulahi vhau vho livhana na iwe naa? Aiwa nandi, hezwo ú zwanḓani zwa vhavhulahi vhau u ḓo vhonala u muthu, u si mudzimu. U ḓo fa lu nyadzisaho zwanḓani zwa vhatsinda unga shuvhuru ḽi songo fumbaho. Ndo amba – hu amba Nṋe Muṋe wa zwoṱhe Yahavee!’ ” Ipfi ḽa Muṋe washu ḽo amba na nṋe a ri, “Iwe ṅwana wa muthu, vusa luimbo lwa tshililo u imbele khosi ya Tiro. Mu vhudze u ri, ‘Muṋe wa zwoṱhe Yahavee u ri: Wo vhuya wa vha tsumbo ya o khunyelelaho, ú na vhuṱali, lunako lwau lwó khunyelela. Wo vha wo dzula Edeni ngadeni ya Mudzimu. Khanzu yau yo vha yo ṱamiwa nga matombo oṱhe-oṱhe a mutengo muhulu: saradi na tshirulwane na daimane na khrisoli na onikisi na jasipere na safire na matswuku na a muroxwe; ḓuvha ḽe wa bebwa wo wana wo dzula wo ṱamelwa maṱeleṱele a musuku. Wo oliwa unga mukherube a ofhisaho ane a linda thavha khethwa ya midzimu, u tshi tshimbila vhukati ha matombo a no penya unga masimbe. Kutshilele kwau kwo vha ku kwone-kwone tshee wa sikwa, u swika musi we vhuvhi ha thoma u simuwa kha iwe. Vhushavhi hau vhu sa u tumbisi fhasi ho u ḓadza vhuvemu na vhutshinyi. Nda u doba thavhani ya midzimu nda u posa fhasi, iwe mukherube wa u linda nda u lozwa nda u bvisa vhukati ha matombo a no penya unga masimbe a mulilo. Lunako lwau lwo kukumusa mbilu yau, wa ḓihudza. Wo sinisa vhuṱali hau nge wa vha na vhugala. Ndo u posa fhasi mavuni; ndo u ita ṱano uri maṅwe mahosi a ḓiphiṋe nga u vhona khombo yau. Hukhethwa hau wo hu shata tshika nga u anda ha vhuvhi hau na nga u ṱolou fhura vhathu u tshi ita zwa vhushavhi. Ndo ḓisa mulilo kha iwe uri u swe u tou lore. Ndo u ita milora mavuni vhathu vhoṱhe vha tshi zwi vhona, vha tshakha dzoṱhe vhane vha u ḓivha vha vhona zwo u welaho zwi tshi akhamadza. U tou vha ṱano ḽa o welwaho nga zwi ofhisaho ḽa u laya vhaṅwe; a u tsha ḓo vha hone lini na lini!’ ” Ipfi ḽa Muṋe washu ḽo amba na nṋe ḽa ri, “Iwe ṅwana wa muthu, lavhelesa Sidoni u porofite u tshi u haṱula, u ri, ‘Muṋe wa zwoṱhe Yahavee u ri: Iwe Sidoni, zwino ndi khou lwa na iwe; ndi ḓo sumbedza vhugala hanga nga zwine nda ḓo u ita. Vhathu vha ḓo ḓivha uri ndi Nṋe Yahavee musi ndi tshi u haṱula, nda vhonadza vhukhethwa hanga ngomu hawe. Ndi ḓo u ḓisela dwadze; malofha a ḓo ela mikotoni yau, ngomu hau vhafu vha ḓo rambalala vho ḽiwa nga pfumo, ḽa u tanga masia oṱhe, ndi hone vhathu vha tshi ḓo zwi ḓivha uri ndi Nṋe Yahavee.’ “Tshakha dzoṱhe dzo ṋekanaho masakha na vhathu vha Israele a dzi tsha ḓo vha nyadza na kathihi, unga mupfa une wa vaya wa huvhadza, kana mutshutshungu une wa randa; ndi hone vhathu vha tshi ḓo zwi ḓivha uri ndi Nṋe Muṋe wa zwoṱhe Yahavee.” Muṋe wa zwoṱhe Muṋe washu u ri, “Musi ndi tshi kuvhanganya vhathu vha Israele vho balanganaho na dzitshakha, ndi ḓo sumbedza vhukhethwa hanga tshakha dzoṱhe dzi tshi zwi vhona. Vha ḓo dzula mavuni avho e nda ṋea mulanda wanga Jakopo. Vha ḓo dzula henefho vho rudza mbilu, vha fhaṱa dzinnḓu, vha lima masimu a minḓirivhe; vha ḓo dzula henefho vho rudza mbilu. Musi ndi tshi lifhedza tshakha dzoṱhe dzi dzulaho tsini havho dzine dza vha nyadza, ndi hone vhathu vhanga vha tshi ḓo zwi ḓivha uri ndi Nṋe Yahavee Mudzimu wavho.” Nga ṅwaha wa fumi ri vhuthubwa Babele, nga ḓuvha ḽa fumi na vhuvhili ḽa ṅwedzi wa fumi, ipfi ḽa Muṋe washu ḽa amba na nṋe ḽa ri, “Iwe ṅwana wa muthu, livhana na Farao khosi ya Egipita u porofite u tshi mu haṱula, u haṱule na vhathu vhoṱhe vha shango ḽa Egipita. Mu vhudze u ri, ‘Muṋe wa zwoṱhe Yahavee u ri: “ ‘Iwe Farao khosi ya Egipita zwino ndi khou lwa na iwe, hewe ḽigweṋa ḽihulu ḽi lalelaho milambwanani yau ya Nile, wo ri: Milambwana yanga ya Nile ndi yanga, ndi nṋe ndo i vhumbaho. Ndi ḓo u longa tshilazwulo ṱhahani, khovhe dza Nile nda dzi nambatedza kha makwanda au, nda u kokodza wa bva mulamboni wau wa Nile, na khovhe dza Nile wau dzoṱhe dzó nambatela kha makwanda au. Ndi ḓo u posa phangani na khovhe dzoṱhe dza Nile wau. U ḓo wela fhasi mavuni ha si vhe na ane a u hwala a yo u swiṱa. Ndi ḓo u kumedza zwivhanda na zwiṋoni, zwa u ḽa. Ndi hone vhoṱhe vha dzulaho Egipita vha tshi ḓo zwi ḓivha uri ndi Nṋe Yahavee, nge wa ri u tshi tikedza Vhaisraele, wa nga luṱanga lu tepaho; musi vha tshi gogoḓela nga iwe, wo vunḓea zwanḓani zwavho, wa vha runga magopwa. Musi vha tshi ḓitika nga iwe, iwe wo vunḓea wa litsha khundu dzavho dzi tshi tepa.’ ” Ndi zwine Muṋe wa zwoṱhe Yahavee a ri, “Ndi khou u ḓisela pfumo, ḽi ḓo vhulaha vhanna vhau na zwifuwo zwau. Egipita ḽi ḓo sala ḽi phanga ḽi si na muthu, ndi hone vhathu vha tshi ḓo zwi ḓivha uri ndi Nṋe Yahavee. Ndi yone ṱhamu yau nge wa amba wa ri, ‘Nile ndi wanga, ndo tou u vhumba.’ “Ndi zwone, zwino ndi lwa na iwe na milambwana yau ya Nile. Ndi ḓo ita uri Egipita ḽi sale ḽi phanga ḽi si na muthu, u bva Migidolo u swika Aswani u vhuya u fhira mikano ya Kushu. Henefho a hu tsha ḓo kanda mulenzhe wa muthu kana wa phukha. Hu ḓo fhela miṅwaha ya mahumi maṋa hu sa dzuli muthu. Ndi ṱoḓa u phusukanya shango ḽa Egipita ḽó tangwa nga mashango o phusukanywaho; hu ḓo fhela miṅwaha ya mahumi maṋa miḓi yaḽo i sa dzuli muthu, yó tangwa nga miḓi yo phusukanywaho. Ndi ḓo balanganya Vhaegipita na dzitshakha nda vha thalanganya na mashango.” Muṋe wa zwoṱhe Muṋe washu u ri, “Musi ho no fhela miṅwaha ya mahumi maṋa ndi ḓo kuvhanganya vhathu vha Egipita vho balanganaho na dzitshakha. Mathubwa a Vhaegipita ndi ḓo vha vhuisa nda dovha nda vha dzudza shangoni ḽa Phathirosi ḽine vha bva khaḽo. Henefho vha ḓo vhumba muvhuso u songo khwaṱhaho. Egipita u ḓo vha wone muvhuso u shayaho nungo u no fhira yoṱhe, a u tsha ḓo dovha wa ḓihudza kha dziṅwe tshakha; ndi ḓo ḽi fhungudza, a ḽi tsha ḓo vhusa dziṅwe tshakha. Vhathu vha Israele a vha tsha ḓo ḽi fulufhela, ḽi ḓo vha ḽone tsumbo i vhonalaho ya vhuvhi ha Israele, zwiḽa Vhaisraele vha tshi kha ḓi ḓitika ngaḽo. Ndi hone vhathu vha tshi ḓo zwi ḓivha uri ndi Nṋe Muṋe wa zwoṱhe Yahavee.” Nga ṅwaha wa 27 ri vhuthubwa Babele, nga ḓuvha ḽa u ranga ḽa ṅwedzi wa u ranga, ipfi ḽa Muṋe washu ḽa amba na nṋe ḽa ri, “Iwe ṅwana wa muthu, mmbi ya Nebukhadnetsara khosi ya Babele yo ṱoḓa u dia muḓi wa Tiro. O hwesa vhahali vhawe mihwalo i lemelaho lwe mavhudzi avho a guvhuwa na mahaḓa avho a swotowa, hone ene khosi na vhahali vhawe a vho ngo vhuelwa nga tshithu kha u tambula havho vha tshi dia Tiro. Vhunga zwo ralo, Nṋe Muṋe wa zwoṱhe Yahavee ndi ri: Shango ḽa Egipita ndi ḓo ḽi kumedza Nebukhadnetsara khosi ya Babele. U ḓo hwala lupfumo lwaḽo, a thuba thundu yaḽo, a ḽi ṱangula, a hwala thundu iyo a yo holela vhahali vhawe ngayo. Ndi khou mu kumedza shango ḽa Egipita, ndi yone pfufho yawe, nge a ḓidina a tshi dia Tiro, ngauri o vha a tshi khou shumela Nṋe, hu amba Nṋe Muṋe wa zwoṱhe Yahavee. “Musi wonoyo vhathu vha Israele ndi ḓo vha ombela shambo, iwe Esekiele nda u tendela uri u ambe vhoṱhe vha zwi pfe. Ndi hone vha tshi ḓo zwi ḓivha uri ndi Nṋe Yahavee.” Ipfi ḽa Muṋe washu ḽo amba na nṋe ḽa ri, “Iwe ṅwana wa muthu, porofita u ri, ‘Muṋe wa zwoṱhe Yahavee u ri: Ṱavhani mukosi ni ri: Yawee, ḓuvha ḽa zwi ofhisaho! Ndi uri ḓuvha ḽo sendela, ḓuvha ḽa Yahavee ḽi tsini; ḽi ḓo vha ḓuvha ḽo tibwaho nga gole, ḓuvha ḽa u sengisa dzitshakha. “ ‘Pfumo ḽi ḓo ḓela Egipita, vhathu vha Kushu vha ḓo tetemela nga nyofho musi vho vhulawaho vho rambalala ngei Egipita, lupfumo lwaḽo lu tshi hwalwa, miteo i tshi thuthwa. Vha Kushu na vha Phuthi na vha Ludi na vhahali vho tholiwaho na vha Kubu na vhoṱhe vhane vha ima na Vhaegipita, na vhone vha ḓo vhulawa navho nga pfumo.’ ” Muṋe washu u ri: “Vhane vha tikedza Egipita vha ḓo fa; nungo dzine ḽa dzi ṱongisa dzi ḓo kulea; vhathu vha ḓo wiswa nga pfumo u bva Migidolo u swika Aswani, hu amba Nṋe Muṋe wa zwoṱhe Yahavee. “Mashango avho a ḓo phusukanywa unga maṅwe mashango oṱhe o phusukanywaho; miḓi yavho i ḓo thuthekanywa unga miṅwe miḓi yoṱhe. Musi ndi tshi funga Egipita nga mulilo, vhatikedzi vhaḽo vhoṱhe vhó pwashea vha balangana, ndi hone vha tshi ḓo zwi ḓivha uri ndi Nṋe Yahavee. Musi wonoyo vhaḓinḓa vhe nda vha ruma vha ḓo ṱuwa nga magungwa vha yo tshenusa vhathu vha Kushu vhane vha vhona unga vho ṱoka midzi. Vha ḓo farwa nga nyofho musi vhathu vha Egipita vha tshi lifhedzwa – ḓuvha iḽo ḽi khou ḓa!” Muṋe wa zwoṱhe Muṋe washu u ri, “Ndi ḓo lozwa vhunzhi ha vhathu vha Egipita nga tshanḓa tsha Nebukhadnetsara khosi ya Babele. Ene na vhathu vhawe, vhone vha na tshiṱuhu tshi no fhira tsha tshakha dzoṱhe, vha ḓo ruṅwa vha ḓa vha phusukanya shango iḽo. Vha ḓo vhulaha vhathu vha Egipita, shango ḽa ḓala zwitumbu. Ndi ḓo xisa milonga ya Nile, Egipita nda ḽi kumedza vhavhi, nda phusukanya shango ḽoṱhe na zwoṱhe zwi re khaḽo nga zwanḓa zwa vhatsinda. Ho amba Nṋe Yahavee.” Muṋe wa zwoṱhe Muṋe washu u ri, “Ndi ḓo lozwa midzimu ya tshika nda fhelisa midzimu i si tshithu ya Memfisi. Shango ḽa Egipita ḽi ḓo sala ḽi si na muvhusi. Ndi ḓo dzhenisa nyofho shango ḽoṱhe ḽa Egipita. Ndi ḓo phusukanya Phathirosi, nda fhisa Tsuani, nda lifhedza Thebese. Mbiti dzanga ndi ḓo dzi shululela Sini, ḽone dzhavhelo ḽo khwaṱhaho ḽa Egipita; ndi ḓo swiela vhathu vho tsitsikanaho vha Thebese. Ndi ḓo fhisa Egipita nga mulilo; vha Sini vha ḓo tswukunyea nga u pfa vhuṱungu; mitsheṱo ya Thebese i ḓo vozhiwa, Memfisi wa govhelwa masiari tshivhangalala. Vhaṱhanngana vha Ono na Phibesethe vha ḓo vhulawa nga pfumo, miḓi yone ya thubiwa. Ngei Thaphanese ḓuvha ḽi ḓo swifhala masiari musi ndi tshi vunḓa dzhogo ya Egipita henefho, musi maanḓa ane vha a ṱongisa a tshi fhela. Shango ḽi ḓo tibwa nga gole, miḓi yaḽo ya thubiwa. Ndi dzone ṱhamu dzine nda ḓo rwa Egipita ngadzo. Ndi hone vhathu vha tshi ḓo zwi ḓivha uri ndi Nṋe Yahavee.” Nga ṅwaha wa fumi na vhuthihi ri vhuthubwa Babele, nga ḓuvha ḽa vhuṱanu na vhuvhili ḽa ṅwedzi wa u thoma, ipfi ḽa Muṋe washu ḽo amba na nṋe ḽa ri, “Iwe ṅwana wa muthu, ndo vunḓa tshanḓa tsha Farao khosi ya Egipita; a hu na we a tshi lafha a tshi pomba kana a tshi tika uri tshanḓa tshi khwaṱhe tshi kone u dovha tsha fara pfumo. Zwino-ha, Nṋe Muṋe wa zwoṱhe Yahavee ndi ri: Ndi lwa na Farao khosi ya Egipita; ndi ṱoḓa u vunḓa zwanḓa zwawe, tsho takalaho na tsho no vunḓeaho, pfumo ḽe a ḽi fara ḽi wele fhasi. Vhaegipita ndi ḓo vha balanganya na dzitshakha, nda vha thalanganya na mashango. Ndi ḓo khwaṱhisa zwanḓa zwa khosi ya Babele, nda longa pfumo ḽanga tshanḓani tshawe. Ndi ḓo vunḓa zwanḓa zwa Farao, musi o imedzana na swina ḽawe, u ḓo gomela unga munna ane a khou fa ó rungwa nga pfumo. Ndi ḓo khwaṱhisa zwanḓa zwa khosi ya Babele, zwanḓa zwa Farao zwone zwi ḓo kulea nungo. Ndi hone vha tshi ḓo zwi ḓivha uri ndi Nṋe Yahavee, musi ndi tshi longa pfumo ḽanga zwanḓani zwa khosi ya Babele, a ḽi sumba shangoni ḽa Egipita. Vhathu vha Egipita ndi ḓo vha balanganya na dzitshakha, nda vha thalanganya na mashango; ndi hone vha tshi ḓo zwi ḓivha uri ndi Nṋe Yahavee.” Nga ṅwaha wa fumi na vhuthihi ri Babele, nga ḓuvha ḽa u ranga ḽa ṅwedzi wa vhuraru, ipfi ḽa Muṋe washu ḽa amba na nṋe ḽa ri, “Iwe ṅwana wa muthu, vhudza Farao khosi ya Egipita na vhalanda vhawe vhoṱhe u ri, “ ‘Vhuhulu hau ndi ḓo vhu fanyisa na mini? Vhukuma ndi ḓo u fanyisa na Ashuru, wo vha u mukedara wa Libanoni; matavhi awo a zwimvingimvingi o tibedza maṱaka, wa lapfa ṱhodzi yawo ya ṋanzwa makole. Maḓi o u alusa, zwisima zwa fhasi ha mavu zwo u lapfisa, zwi tshi shululela milambo yazwo u mona na he wa zwaliwa hone, zwa swikisa milambwana yazwo kha miri yoṱhe. Ndi zwe tsinde ḽawo ḽa lapfa u fhira miri yoṱhe; matavhi awo a anda, maḓadzwane awo a adza, nge wa wana maḓi manzhi. Zwiṋoni zwoṱhe zwo vha zwi tshi fhaṱa zwiṱaha matavhini awo; phukha dzoṱhe dza ḓaka dzo vha dzi tshi dzwala fhasi ha maḓadzwane awo; vhathu vha tshakha dzoṱhe vho vha vha tshi dzula murunzini wawo. Wo vha wo naka wo hula, u na maḓadzwane o adzaho; midzi yawo yo vha yo tsa fhasi ya swika maḓini manzhi. Ho vha hu si na mukedara u no eḓana nawo tsimuni ya Mudzimu; ho vha hu si na mupaini u re na matavhi a no nga awo; ho vha hu si na murovherovhe wa maḓadzwane a no nga awo; tsimuni yoṱhe ya Mudzimu ho vha hu si na muṅwe muri we wa vha u tshi fana nawo nga u naka. Ndo u ita uri u tamise nga matavhi manzhi o adzaho. Wo vha u tshi vhivhiwa nga miri yoṱhe ngei Edeni, tsimuni ya Mudzimu.’ ” Zwino ndi zwone, Muṋe wa zwoṱhe Muṋe washu u ri, “Vhunga wo lapfa wa vhina, ṱhodzi yawo ya ṋanzwa makole, wa ḓihudza nge wa lapfa, ndo u kumedza muvhusi wa dzitshakha, uri a u ite zwo teaho vhuvhi hawo. Ndo u laṱa ha ḓa vhatsinda, vha re na tshiṱuhu tshi no fhira tsha tshakha dzoṱhe, vhone vha u rema wa wela fhasi. Matavhi awo o wela dzithavhani na magovhani oṱhe; milambwana yoṱhe shangoni ḽoṱhe ya ḓala maḓadzwane awo o vunḓekanaho; tshakha dzoṱhe dza shango dza bva murunzini wawo dza u sia wo lala henefho. Zwiṋoni zwoṱhe zwa dzula kha tsinde ḽawo, vhukati ha matavhi awo ha vha vhudzulo ha phukha dza ḓaka. Hu songo tsha vha na muri une na u ṱavhiwa hawo tsini na maḓi wa lapfa wa ḓihudza wa ima nga woṱhe, ṱhodzi yawo ya ṋanzwa makole; naho wa sheledzwa zwavhuḓi a u nga ḓo vhuya wa lapfa wa ralo. Ndi uri yoṱhe i ḓo fa, ya dzhena fhasi mavuni, fhethu ha vhathu vho faho, vhe vha godimela dindini.” Muṋe wa zwoṱhe Muṋe washu u ri, “Musi une nda tupula mukedara nda u posa dindini, ndi ḓo ri zwisima zwa fhasi ha mavu zwi u lilele, nda thivha milambo yawo, maḓi manzhi a xa, ndi ḓo ambadza thavha ya Libanoni nguvho ntswu ya lila mufu, miri yoṱhe ya ḓaka ya puta nga u lilela mukedara. Ndi ḓo ita uri tshakha dzi tetemele nga mutsindo wa u wa hawo, musi ndi tshi u posa fhasi dindini na vhe vha godimela tshaloni. Fhasi ha mavu miri yoṱhe ya Edeni yo dzika, miri yoṱhe mihuluhulu yo nakesaho ya Libanoni ye ya vha yo mela tsini na maḓi. Tshakha dzoṱhe dze dza vha dzi tshi ima nawo, dzi tshi dzula murunzini wawo dzi godimela nawo fhasi-fhasi dindini, hu re na vho vhulawaho nga pfumo. “Ndi ufhio wa miri ya Edeni une wa nga vhambedzwa na iwe nga vhugala na vhuhulu? Naho zwo ralo, na iwe u ḓo dzheniswa fhasi na miri ya Edeni, fhasi-fhasi ha mavu. U ḓo lala na mashuvhuru, hu re na vho vhulawaho nga pfumo vha si swiṱwe. Hoyo muri ndi Farao na vhalanda vhawe vhoṱhe. Hu amba Nṋe Muṋe wa zwoṱhe Yahavee.” Nga ṅwaha wa fumi na vhuvhili ri Babele, nga ḓuvha ḽa u ranga ḽa ṅwedzi wa fumi na vhuvhili, ipfi ḽa Muṋe washu ḽa amba na nṋe ḽa ri, “Iwe ṅwana wa muthu, vusa luimbo lwa tshililo lwa u lilela Farao khosi ya Egipita. Mu vhudze u ri, “ ‘U nga ndau vhukati ha dzitshakha, hone u ḓo thivhiwa mulomo. Wo vha u tshi nga ḽigweṋa maḓini; wo vha u tshi vhudzula maḓi nga ningo dzau, u tshi dzikusa maḓi nga milenzhe yau, milambwana yao ya vha thophe.’ ” Muṋe wa zwoṱhe Yahavee u ri, “Ndi ḓo u rambela dzitshakha, nda posa mambule anga nṱha hau, vhathu vha u kokodzela nnḓa nga mambule anga. Ndi ḓo u posa shangoni, nda u gegenedza fhasi; nda ita uri zwiṋoni zwoṱhe zwi kavhe nṱha hau, zwivhanda zwoṱhe zwa ḓaka zwi ḽe ṋama yau zwa fura. Ṋama yau ndi ḓo i balanganya dzithavhani, nda ḓadza magovha nga tshitumbu tshau. Ndi ṱoḓa u sheledza shango nga malofha au, nda ṋukadza dzithavha nga malofha a no ela a tshi bva kha iwe, magovha a ḓala ngao. Musi ndi tshi dzima tshedza tshau ndi ḓo tiba lutombo, nda swifhadza ṋaledzi. Ndi ḓo tiba ḓuvha nga makole ṅwedzi wa si tsha vhonetshela. Ndi ḓo dzima zwiedza zwoṱhe zwa ṱaḓulu zwa u lilela, shango ḽau nda ḽi tiba nga swiswi, hu amba Nṋe Muṋe wa zwoṱhe Yahavee. “ ‘Ndi ḓo dina tshakha nnzhi – na dzine u sa athu dzi pfa – musi dzi tshi pfa mafhungo a u wa hau. Ndi ḓo akhamadza tshakha nnzhi dzi tshi vhona zwo u welaho, mahosi avho vha ḓo pfa mavhudzi a tshi ima vha tshi vhona zwo u welaho musi ndi tshi dzungudza pfumo ḽanga maṱoni avho. Wonoyo musi wa u wa hau, muṅwe na muṅwe u ḓo sokou dzula a tshi tetemela nga nyofho dza u ofha u fa.’ ” Muṋe wa zwoṱhe Muṋe washu u ri, “Pfumo ḽa khosi ya Babele ḽi khou ḓa u u dia. Ndi ḓo ita uri magogo a vhalanda vhau a vhulawe nga pfumo ḽa vhahali, vha no fhira tshakha dzoṱhe nga tshiṱuhu. Vha ḓo pwashekanya vhugala ha Egipita, vhathu vhaḽo vhoṱhe vha ḓo lozwiwa. Ndi ḓo lovhisa na kholomo dzaḽo khunzikhunzini dza maḓi mahulu. A hu na mulenzhe wa muthu kana wa phukha u no ḓo dovha wa a dzikusa. Ndi hone ndi tshi ḓo dzikisa maḓi a Egipita, nda ita uri milambo yaḽo i ele unga mapfura – hu amba Nṋe Muṋe wa zwoṱhe Yahavee. Musi ndi tshi ḓo ita uri Egipita ḽi sale ḽi soga, nda ḽi dzhiela zwoṱhe zwine ḽa vha nazwo, nda lozwa vhoṱhe vha dzulaho henefho, ndi hone vha tshi ḓo zwi ḓivha uri ndi Nṋe Yahavee. “Holwo ndi lwone luimbo lwa tshililo lune vhananyana vha dzitshakha vha ḓo lu vusa. Vha ḓo lu imbela Egipita na mavhuthu aḽo. Ndi tshone tshililo tshine vha ḓo tshi vusa – hu amba Muṋe wa zwoṱhe Yahavee.” Nga ṅwaha wa fumi na vhuvhili ri Babele, nga ḓuvha ḽa fumi na vhuṱanu ḽa ṅwedzi wa u thoma, ipfi ḽa Muṋe washu ḽo amba na nṋe ḽa ri, “Iwe ṅwana wa muthu, vusa luimbo lwa tshililo u imbele mavhuthu a Egipita. “Vha godimisele fhasi, khathihi na dziṅwe tshakha dza maanḓa, vha godimele fhasi-fhasi mavuni, vha ṱuwe na vha no godimela dindini. Nṋa u vhona unga wo naka u fhira dziṅwe tshakha? Tsela fhasi u yo ladzwa na mashuvhuru. Vhathu vhau vha ḓo ya huthihi na vho vhulawaho nga pfumo; shango nga ḽi kumedzwe pfumo, nga ḽi khwikhwidzelwe kule na mavhuthu aḽo. Henefho tshaloni vhahali vha maanḓa vha ḓo amba na Egipita na vhane vha ima naḽo vha ri, ‘Vho tsela ngeno fhasi, vho eḓela na mashuvhuru vhe vha fa nga pfumo vha si swiṱwe.’ “Ashuru ḽi henefho na mmbi dzaḽo dzoṱhe, zwalo zwavho zwo ḽi tanga, vhoṱhe vho vhulawaho, vhoṱhe vho ḽiwaho nga pfumo. Zwalo zwavho zwi fhasi-fhasi ha dindi, mmbi yaḽo yo lala u mona na tshalo tshaḽo, vhoṱhe vho vhulawaho, vhoṱhe vho ḽiwaho nga pfumo, naho ḽo vhuya ḽa ofhisa shango ḽoṱhe ḽa vha tshilaho. “Elamu ḽi henefho; mmbi dzaḽo dzoṱhe dzo tanga tshalo tshaḽo; vhoṱhe vho vhulawaho, vhoṱhe vho ḽiwaho nga pfumo, vho dzhena mavuni vhe mashuvhuru, naho vho vhuya vha ofhisa shango ḽoṱhe ḽa vha tshilaho. Vha vho konḓelela ṱhoni dza vhe vha godimela tshaloni. Ḽo adzelwa vhulalo vhukati ha vho vhulawaho, mmbi dzaḽo dzoṱhe dzo tanga tshalo tshaḽo; vhoṱhe a vho ngo fumba, vho vhulawa nga pfumo, naho ḽo vhuya ḽa ofhisa shango ḽoṱhe ḽa vha tshilaho. Vha vho konḓelela ṱhoni dza vhe vha godimela tshaloni. Vho poswa vhukati ha vho vhulawaho nga pfumo. “Meshekhe na Thubala ḽi henefho, na mmbi dzaḽo dzoṱhe dzó tanga tshalo tshaḽo; vhoṱhe a vho ngo fumba, vho vhulawa nga pfumo nge vha ofhisa shango ḽoṱhe ḽa vha tshilaho. A vha eḓeli na vhahali vho faho kale, vhe vha dzhena tshaloni vho ḓiṱama nga zwihali, vhe vha siamela mafumo avho, zwiṱangu zwavho zwa tiba marambo avho, ngauri vhahali vhavho vho dzhenisa nyofho shangoni ḽa vha tshilaho. Iwe Egipita tshau u ḓo lovha na mashuvhuru, wa lala na vhe vha rambaladzwa nga pfumo. “Edomo ḽi henefho, na mahosi aḽo na vhavhusi vhaḽo; naho vho vha vhe na maanḓa, vho swiṱwa na vhe vha rambaladzwa nga pfumo. Vho eḓela na mashuvhuru, vhe vha godimela dindini. “Vhavhusi vhoṱhe vha Devhula na Vhasidoni vha henefho, vho dzhena tshaloni na vho vhulawaho nga pfumo, naho maanḓa avho o ḓisa nyofho. Zwino vho shona, vho fa vha songo fumba, vha eḓela na vho vhulawaho nga pfumo. Vha konḓelela ṱhoni dza vhe vha godimela dindini. “Farao u ḓo vha vhona a rudza mbilu a tshi vhona mara eneo e a vhulawa nga pfumo, ene Farao na mmbi yawe yoṱhe – hu amba Nṋe Muṋe wa zwoṱhe Yahavee. Uḽa we a dzhenisa nyofho shangoni ḽoṱhe ḽa vha tshilaho zwino o eḓela na vha songo fumbaho, vhe vha vhulawa nga pfumo, ene Farao na mmbi yawe yoṱhe. Hu amba Nṋe Muṋe wa zwoṱhe Yahavee.” Ipfi ḽa Muṋe washu ḽo amba na nṋe ḽa ri, “Iwe ṅwana wa muthu, amba na vha lushaka lwa hau. Vha vhudze u ri, ‘Misi ndi tshi ḓisa pfumo shangoni, vhathu vha shango ḽeneḽo vha nanga muṅwe wavho vha mu ita mulindi. Arali a tshi vhona swina ḽi tshi ḓa u dia shango, tshawe ndi u lidza phalaphala u karusa vhathu. Zwino arali muṅwe a ri u pfa phalaphala i tshi lila a si zwi londe, u ḓo wanwa nga pfumo ḽa mu lozwa; u fa hawe u ḓo vha u mulandu wawe. O pfa phalaphala i tshi lila a si zwi londe; u fa hawe u ḓo vha u mulandu wawe. Ane a ri u pfa phalaphala a zwi dzhiela nzhele u ḓo tshila. “ ‘Hone arali mulindi a ri u vhona swina ḽi tshi ḓa u dia shango a si lidze phalaphala yawe, vhathu vha si karuswe, swina ḽa vha wana ḽa vhulaha muṅwe wavho, uyo muthu vhukuma u ḓo fela vhutshinyi hawe, hone mulandu wa lufu lwa uyo muthu Nṋe ndi ḓo u hwesa mulindi.’ “Iwe ṅwana wa muthu, nṋe ndo u vhea uri u vhe mulindi wa vhathu vha Israele. Musi u tshi pfa ipfi ḽi bvaho mulomoni wanga, vha karuse nga dzina ḽanga. Arali nda vhudza muvhi nda ri, ‘Iwe muvhi, vhukuma u ḓo fa,’ iwe wa si ambe wa kaidza uyo muvhi uri a laṱe nḓila dzawe, onoyo u ḓo fela vhutshinyi hawe, hone mulandu wa lufu lwawe ndi ḓo hwesa iwe. Hone arali wa kaidza muvhi uri a late nḓila dzawe a rembuluwe, ene a si rembuluwe, zwenezwo u ḓo fela vhutshinyi hawe, hone iwe wa tshila. “Iwe ṅwana wa muthu, vhudza vhathu vha Israele u ri, ‘Ni ḓi ri: Vhuvhi hashu na vhutshinyi hashu zwi a ri lemela; zwi khou ri ṱahadza. Ri kha ḓi ḓo tshila hani?’ Vha vhudze u ri, ‘Nga vhutshilo hanga – hu amba Nṋe Muṋe wa zwoṱhe Yahavee – ndi ri, a thi takaleli lufu lwa muvhi, ndi takalela muvhi a tshi laṱa vhuvhi hawe uri a tshidzwe. Vhuyani, vhuyani ni laṱe vhuvhi haṋu! Inwi vhathu vha Israele, ndi mini ni tshi funa u fa?’ “Zwino iwe ṅwana wa muthu, vhudza vha lushaka lwa hau u ri, ‘U fulufhedzea ha muvhuya hu nga si mu tshidze arali a dovha a ntshandukela; vhuvhi ha muvhi vhu nga si tsha ita uri a laṱwe arali a laṱa vhuvhi hawe, na muvhuya a nga si tshile nga u fulufhedzea hawe arali o sala a tshi tshinya. Arali nda vhudza a fulufhedzeaho nda ri: Vhukuma u ḓo tshila, zwino ene nga u fulufhela u fulufhedzea hawe, a pambutshela vhuvhini, a thi tsha ḓo elelwa u fulufhedzea hawe hoṱhe; u ḓo fela vhuvhi hawe. Huno arali nda vhudza muvhi nda ri: U ḓo fa, ene a laṱa vhutshinyi hawe, a ita zwi re zwone na zwivhuya, arali a humisa thundu ya muṅwe ye a i farela mulandu we onoyo a ḽa, a vhuedzedza tshe a tswa, a vhulunga milayo ine ya ṋea muthu vhutshilo, a si tsha ita vhuvhi, vhukuma ha nga fi, u ḓo tshila. Vhuvhi hawe hoṱhe ha kale a thi tsha ḓo vhu elelwa – o ita zwine zwa vha zwone na zwivhuya; vhukuma u ḓo tshila.’ “Vhathu vha lushaka lwa hau vha a hanedza vha ri, ‘Zwine Yahavee a ita a si zwone,’ hu uri zwi si zwone ndi zwine vhone vha ita. Arali muvhuya a tshi furalela u fulufhedzea hawe, a ita vhuvhi, u fela hone. Huno arali muvhi a tshi laṱa vhuvhi hawe a tevhedza mulayo, a ita zwivhuya, u ḓo tshila nge a ita nga u ralo. Ni a hanedza na ri, ‘Zwine Yahavee a ita a si zwone.’ Inwi vhathu vha Israele, Nṋe ndi ḓo haṱula muṅwe na muṅwe ndi tshi tevhedza zwine a ita.” Nga ṅwaha wa fumi na vhuvhili ri vhuthubwani, nga ḓuvha ḽa vhuṱanu ḽa ṅwedzi wa fumi, ha swika tshavhi i tshi bva Jerusalema ya ri vhudza ya ri, “Muḓi wo dzhenwa.” Zwino nga madekwana a musi iyo tshavhi i tshi ḓo vuwa i tshi swika, ndo vha ndo pfa ndi tshi tsikeledzwa nga tshanḓa tsha Muṋe washu; o no ḓi mmvula mulomo iyo tshavhi i sa athu swika ha nṋe nga matsheloni a nga ḽa matshelo; mulomo wanga wo vha wo vulwa, ndi si tshee tshimuma. Ipfi ḽa Muṋe washu ḽo amba na nṋe ḽa ri, “Iwe ṅwana wa muthu, vhathu vha no khou dzula matumbani shangoni ḽa Israele vha ri, ‘Abrahamu o vha e eṱhe musi a tshi ṋewa shango heḽi uri ḽi vhe ḽawe. Zwino riṋe hufha ri vhanzhi, shango heḽi ḽo ṋewa riṋe uri ḽi vhe ḽashu.’ “Ndi zwone, vha vhudze u ri, ‘Muṋe wa zwoṱhe Yahavee u ri: Ni ḽa ṋama i tshi kha ḓi vha na malofha, ni luvha midzimu ya tshika, ni shulula malofha a vhathu; zwino ni vhona unga shango ḽi nga vha ḽaṋu naa? Ni fulufhela mafumo aṋu, ni ita zwi nengisaho, muṅwe na muṅwe waṋu u ita vhupombwe na musadzi wa muṅwe; ni vhona unga shango ḽi nga vha ḽaṋu naa?’ Vha vhudze u ri, ‘Muṋe wa zwoṱhe Yahavee u ri: Nga vhutshilo hanga ndi ri, vha re matumbani vha ḓo vhulawa nga pfumo, vha re shangoni ndi ḓo vha kumedza zwivhanda uri zwi vha ḽe, vha re vhushavheloni na mapakoni vha ḓo fa nga dwadze. Ndi ṱoḓa uri shango heḽo ndi ḽi ite phanga ḽi sale ḽi si na muthu, nahone a ḽi tsha ḓo ṱongisa maanḓa aḽo. Thavha dza Israele dzi ḓo sala dzi si na vhathu nahone a hu na a no ḓo dovha a fhira henefho. Ndi hone vhathu vha tshi ḓo zwi ḓivha uri ndi Nṋe Yahavee musi shango ndi tshi ḽi ita soga ḽa sala ḽi si na muthu, nga mulandu wa zwoṱhe zwi nengisaho zwine vha ita.’ “Iwe ṅwana wa muthu, vhathu vha lushaka lwa hau vha khou amba iwe vho ima nnḓa ha nnḓu dzavho na miṋangoni ya dzinnḓu. Vha endela u ri, ‘Iḓani ri pfe ipfi ḽi no bva kha Yahavee.’ Vha a u kuvhanganela; vhathu vhanga vha dzula fhasi phanḓa hau, vha thetshelesa maipfi au, hone a vha tevhedzi zwine wa amba. Vha amba zwa vhuhwavho, hone mbilu dzavho vho dzi vhea kha zwa u pfuma nga vhufhura. Vhone vha vhona iwe u tshi nga muthu ane a imba luimbo lwa lufuno nga ipfi ḽa u naka a tshi lidza haripa zwavhuḓi. Vha pfa maipfi au, hone a hu na ane a tevhedza zwine wa amba. Musi zwe wa amba zwi tshi bvelela – huno zwino ndi hone zwi tshi thoma – ndi hone vha tshi ḓo ḓivha uri ho vha hu na muporofita vhukati havho.” Ipfi ḽa Muṋe washu ḽo amba na nṋe ḽa ri, “Iwe ṅwana wa muthu, porofita u tshi haṱula vhalisa vha Israele; porofita u vha vhudze u ri, ‘Inwi vhalisa, Muṋe wa zwoṱhe Yahavee u ri: Khombo i ḓo wela vhalisa vha Israele vhane vha ḓifusha vhone vhaṋe! Tsha mulisa a si u lisa sambi ḽawe ḽa dzinngu naa? Hone inwi no ḓifusha nga mafhi, na ḓiitela zwiambaro nga vhukuse hadzo, na ṱhavha dzo nonesaho, hone na kundwa u lisa sambi ḽa nngu. A no ngo farisa dzi si na nungo, kana u lafha dzi lwalaho, kana u pomba mbonzhe dza dzo huvhalaho. A no ngo humisa dzo pambuwaho, kana u ṱoḓa dzo xelaho. Tshaṋu ho vha u dzi vhusa nga tshiṱuhu ni tshi dzi huvhadza. Dzo balangana nge dza kundwa mulisa, dza pondwa nga zwivhanda zwa ḓaka; dzo balangana dza zwika kule. Sambi ḽa nngu dzanga ḽo sokou tendeleka na dzithavha na mivhundu; sambi ḽanga ḽa nngu ḽo balangana na shango ḽoṱhe; a hu na ane a dzi londa, a hu na ane a yo dzi ṱoḓa. Zwino ndi zwone, inwi vhalisa, ipfani ipfi ḽa Yahavee! Nga vhutshilo hanga – hu amba Nṋe Muṋe wa zwoṱhe Yahavee – ndi ri vhunga sambi ḽa nngu dzanga ḽo fhaḓiwa nge dza kundwa mulisa zwino dzi khou ḽiwa nga zwivhanda zwa ḓaka, vhunga vhalisa vhanga vha si tsha londa sambi ḽa nngu dzanga, vha tshi vho ḓifusha vha si tsha fusha sambi ḽa nngu dzanga, – zwenezwo inwi vhalisa ipfani ipfi ḽa Yahavee. Nṋe Muṋe wa zwoṱhe Yahavee ndi ri: Ndi ḓo sengisa vhalisa. Ndi ḓo vha dzhiela sambi ḽa nngu dzanga, a thi tsha ḓo vha tendela vha tshi lisa sambi ḽa nngu dzanga. Ngauralo vhalisa a vha tsha ḓo ḓifusha. Ndi ḓo ponyokisa nngu dzanga milomoni yavho; a vha tsha ḓo dovha vha dzi ḽa.’ ” Muṋe wa zwoṱhe Muṋe washu u ri, “Ndi ḓo lisa sambi ḽa nngu dzanga Nṋe muṋe, nda dzula ndi tshi dzi londola. Ndi ḓo londola nngu dzanga unga mulisa a tshi londola nngu dzawe dzo balanganaho musi e nadzo. Ndi ḓo dzi lamukisa hoṱhe he dza balanganela hone musi wa khuli na swiswi. Ndi ḓo dzi pfulusa mashangoni ane dza vha khao; ndi ḓo dzi kuvhanganya mashangoni asili nda dzi humisela shangoni ḽa hadzo. Ndi ḓo dzi lisa thavhani dza Israele, milambwanani na hoṱhe hune ha dzula vhathu shangoni. Ndi ḓo dzi lisa pfuloni yavhuḓi; dzi ḓo fula miṱumbani ya thavha dza Israele. Dzi ḓo awela pfuloni yavhuḓi; dzi ḓo fula pfuloni ya manona thavhani dza Israele. Nṋe muṋe ndi ḓo lisa nngu dzanga, Nṋe muṋe ndi ḓo dzi isa hune dza awela hone – hu amba Nṋe Muṋe wa zwoṱhe Yahavee. Ndi ḓo ṱoḓa dzo xelaho, dzo pambuwaho nda dzi humisa, nda pomba dzi re na mbonzhe, nda lafha dzi lwalaho. Dzo nonaho dzone na dzo khwaṱhaho ndi ḓo dzi lozwa. Ndi ḓo dzi lisa nga pfanelo. “A vha inwi, nngu dzanga,” Muṋe wa zwoṱhe Muṋe washu u ri, “ndi ḓo haṱula nngu na nngu, nda fhandekanya mmbi na mbuya, nda haṱula thutha na mbokoṱo nda dzi khethekanya. Ni tshi fula pfuloni yavhuḓi ni pfa ni songo rudza mbilu naa? Zwino no vha no fanela u dovha na kandekanya pfulo ya dziṅwe naa? Ni tshi nwa maḓi avhuḓi no pfa ni songo rudza mbilu naa? Zwino no vha no fanela u dovha na dzikusa a dziṅwe nga khwanḓa dzaṋu naa?” Zwino ndi zwone, Muṋe wa zwoṱhe Muṋe washu u ri, “Nṋe muṋe ndi ḓo ṱuwa ndi tshi haṱula nngu dzo nonaho na dzo ondaho nda dzi khethekanya. No khurumedza nngu dzoṱhe dzi si na nungo nga lurumbu na mahaḓa, na dzi runga nga maṋanga na vhuya na dzi thathela kule. Ndi zwone, ndi ḓo ḓa nda lamulela nngu dzanga dza si tsha fhuriwa; ndi ḓo haṱula nngu na nngu nda dzi khethekanya. “Ndi ḓo vhea mulisa muthihi, ene mulanda wanga Dafita, nda mu vhea uri a dzi lise, u ḓo dzi fulisa a vha mulisa wadzo. Nṋe Yahavee ndi ḓo vha Mudzimu wavho, mulanda wanga Dafita a vha muvhusi wavho. Ho amba Nṋe Yahavee. Ndi ḓo vhofha navho mulanga wa mulalo; ndi ḓo fhedza zwivhanda zwa ḓaka shangoni. Vha ḓo dzula sogani vha sa ofhi tshithu, vha yo eḓela ḓakani. Ndi ḓo vha dzudza muvhunduni wanga vha u tanga; ndi ḓo nisa mvula nga tshifhinga tshayo; i ḓo vha mvula i ḓisaho nḓalo. Miri ya shangoni i ḓo aṋwa mitshelo yayo, shango ḽa bveledza zwimela zwaḽo; vha ḓo dzula shangoni ḽa havho vho rudza mbilu, ndi hone vhathu vha tshi ḓo zwi ḓivha uri ndi Nṋe Yahavee musi ndi tshi ṱhukhula nnzwa dza dzhogo dzavho, nda vha vhofholola kha vho vha thubaho. A vha tsha ḓo thubiwa nga tshakha dzisili, a vha tsha ḓo ḽiwa nga zwivhanda. Vha ḓo tshila vho rudza mbilu, hu si na ane a ḓo dovha a vha ofhisa. Ndi ḓo vha medzela zwiliṅwa zwivhuya shango ḽavho ḽa tou vha na bvumo ngazwo; a hu tsha ḓo wa nḓala shangoni; a vha tsha ḓo nyadziwa nga dziṅwe tshakha. Vhathu vha ḓo zwi ḓivha uri ndi Nṋe Yahavee Mudzimu wavho, ndi navho, na uri Israele ndi vhathu vhanga – hu amba Nṋe Muṋe wa zwoṱhe Yahavee. Huno inwi nngu dzanga, ni sambi ḽine nda ḓo ḽi lisa, ndi Mudzimu waṋu – hu amba Nṋe Muṋe wa zwoṱhe Yahavee!” Ipfi ḽa Muṋe washu ḽo amba na nṋe ḽa ri, “Iwe ṅwana wa muthu, livhana na thavha ya Seiri, u porofite u tshi i haṱula. I vhudze u ri, ‘Muṋe wa zwoṱhe Yahavee u ri: “ ‘Zwino ndi lwa na iwe thavha ya Seiri, ndi khou angaladza tshanḓa tshanga uri ndi u rwe; ndi ḓo ita uri u sale u soga u si na vhathu. Miḓi yau i ḓo sala i matumba, u ḓo sala u si na vhathu, ndi hone u tshi ḓo zwi ḓivha uri ndi Nṋe Yahavee. “ ‘Wo ḓi vha na vengo u bva kale, wo fheṱa Vhaisraele wa vha vhulahisa nga pfumo musi vhe khomboni, musi wa ṱhamu yavho ya u fhedzisa vha tshi rwelwa vhuvhi havho. Ndi zwone, nga vhutshilo hanga – hu amba Nṋe Muṋe wa zwoṱhe Yahavee – wo livhana na bulayo, vhupondi hau vhu ḓo u ḽa ṱhoho. Hezwo ndi a zwi anela: wo takalela u shulula malofha, zwino hu ḓo fhaladzwa au malofha. Ndi ḓo ita uri thavha ya Seiri i sale i soga ḽi si na muthu, ndi ḓo fhedza vhoṱhe vhane vha kha ḓi tendeleka henefho shangoni. Thavha dzaḽo ndi ḓo dzi ḓadza zwitumbu; vhathu vha ḓo rambalala vho vhulawa nga pfumo mivhunduni yau na magovhani au na milambwanani yau yoṱhe. Ndi ḓo ita uri u sale u si na muthu, miḓi yau i ḓo dzula i si na muthu u ya ho ya; ndi hone u tshi ḓo zwi ḓivha uri ndi Nṋe Yahavee. “ ‘Vhunga wo amba tshakha mbili na mashango mavhili, Edomo na Israele, wa ri: Ndi vhanga; ri ḓo dzhia hafha he ha vha hu na Yahavee – ndi zwone, nga vhutshilo hanga – hu amba Nṋe Muṋe wa zwoṱhe Yahavee ndi ri, ndi ḓo u ita zwenezwiḽa zwe iwe wa ita Israele nga mbiti na nga vivho na nga u vha vhenga. Ndi hone u tshi ḓo ḓivha uri ndi Nṋe nnyi musi ndi tshi u rwela zwenezwo. Zwino u ḓo ḓivha uri Nṋe Yahavee ndo pfa zwoṱhe zwa lunyadzo zwe wa zwi amba nga thavha dza Israele, u tshi ri: Dzo ṱutshelwa, dzo sielwa riṋe uri ri dzi ḽe. Na Nṋe wo nnyamba u tshi nṱongela, wa ntsatsaladza wa dovha, ndo u pfa!’ ” Muṋe wa zwoṱhe Muṋe washu u ri, “Ndi ḓo ita uri u sale u phanga, ḽifhasi ḽoṱhe ḽa pembela. Vhunga iwe wo pembela zwiḽa shango ḽa vhathu vha Israele ḽo sala ḽi soga, na iwe ndi ḓo u ita zwenezwo, iwe thavha ya Seiri; u ḓo sala u soga, na ḽoṱhe ḽa Edomo ḽi ḓo sala ḽi phanga; ndi hone vhathu vha tshi ḓo zwi ḓivha uri ndi Nṋe Yahavee. “Iwe ṅwana wa muthu, ḓivhadza thavha dza Israele hezwi. Amba u ri, ‘Inwi thavha dza Israele, ipfani ipfi ḽa Yahavee. Muṋe wa zwoṱhe Yahavee u ri: Vhunga maswina aṋu o takala a ri: Ahaa! Miṱumba ya dzithavha dza kale na kale zwino yo no vha shango ḽashu,’ iwe porofita! Amba u ri, ‘Muṋe wa zwoṱhe Yahavee u ri: Vhunga mashango oṱhe o ni lalela, a takalela ni tshi welwa nga khombo, na dzhiwa nga tsalela dza dziṅwe tshakha, na ṱwa ni tshi ambiwa ni tshi sasaladzwa, zwino inwi thavha dza Israele ipfani ipfi ḽa Muṋe wa zwoṱhe Yahavee: Muṋe wa zwoṱhe Yahavee u amba na dzithavha na zwivhanga, milambwana na magovha, matumba o ṱutshelwaho na miḓi yo phusukanywaho i si na muthu ine ya sewa nga tshakha dzoṱhe dzo i tangaho. Ee, Muṋe wa zwoṱhe Yahavee u ri: Ndi khou amba ndo sinyuwa tshoṱhe, ndi khou amba na tshakha dzoṱhe na vhoṱhe vha ḽa Edomo vhe vha dzhia shango ḽanga vha tshi pembela nga lunyadzo luhulu, vha thatha vhathu shango ḽa vha ḽavho.’ Zwino-ha, iwe porofita hezwi nga shango ḽa Israele. Vhudza dzithavha na mivhundu na milambwana na magovha u ri, ‘Muṋe wa zwoṱhe Yahavee u ri: Ndi khou amba ndo sinyuwa ndi na mbiti ndi tshi vhona uri tshakha dzi ni nyadza hani. Ndi zwone, Nṋe Muṋe wa zwoṱhe Yahavee ndi ri: ndi ana ndo imisa tshanḓa tshanga ndi ri tshakha dzo ni tangaho na dzone dzi ḓo nyadziwa. Inwi dzithavha dza Israele, melani miri i aṋwe mitshelo i no ḓo ḽiwa nga vhathu vhanga vha Israele, ngauri hu si kale vha ḓo vhuya. Ee, ndi khou ḓa ha inwi, ndi ḓo ni vhavhalela; ni ḓo dovha na liṅwa na zwalwa. Ndi ḓo andisa vhathu vhane vha dzula kha inwi, vhathu vhoṱhe vha Israele, ee, vhoṱhe. Miḓi i ḓo dovha ya dzula vhathu, matumba a vuswa. Ndi ḓo andisa vhathu vhane vha dzula kha inwi na zwifuwo zwine zwa dzula kha inwi; vhathu vha ḓo beba vha vha vhanzhi, na zwifuwo zwa dzwala zwa vha zwinzhi. Ndi ḓo dzudza vhathu kha inwi zwa nga zwiḽa kale; zwi ḓo ni nakela u fhira zwiḽa kale, ndi hone na inwi dzithavha ni tshi ḓo zwi ḓivha uri ndi Nṋe Yahavee. Ndi ḓo ḓisa vhathu vha dovha vha kanda mavu aṋu, ndi vhathu vhanga vha Israele; vha ḓo hu dzhia na vha shango ḽavho, a ni tsha ḓo dovha na vha vhulahela vhana vhavho.’ ” Muṋe wa zwoṱhe Muṋe washu u ri, “Vhunga vhathu vho ni vhudza vha ri, ‘Ni madyavhathu, no vhulahela lushaka lwaṋu vhana vhalwo,’ ndi zwone, a ni tsha ḓo ḽa vhathu, a ni tsha ḓo dovha na vhulahela lushaka lwaṋu vhana vhalwo – hu amba Muṋe wa zwoṱhe Yahavee. A thi tsha ḓo dovha nda tenda ni tshi kolelwa nga dzitshakha, a ni tsha ḓo dovha na nyadziswa nga vhatsinda, a ni tsha ḓo dovha na vhulahela lushaka vhana vhalwo – hu amba Nṋe Muṋe wa zwoṱhe Yahavee.” Ipfi ḽa Muṋe washu ḽo amba na nṋe ḽa ri, “Iwe ṅwana wa muthu, vhathu vha Israele vho vha vha tshi dzula shangoni ḽavho, hone vho ḽi shata tshika nga kutshilele kwavho na maitele avho; Nṋe ndo vha ndi tshi vhona kutshilele kwavho ku kwa tshika ku tshi nga maṱambo a musadzi. Ndi zwe nda shululela mbiti dzanga khavho nga mulandu wa malofha e vha a shulula shangoni ḽavho na nga midzimu yavho ya tshika ye vha ḽi shata tshika ngayo. Ndo vha balanganya na dzitshakha, nda vha thalanganya mashangoni asili; ndo vha rwa nga ṱhamu yo teaho kutshilele kwavho na maitele avho. Zwino dzina ḽanga ḽikhethwa vho ḽi shata tshika vhukati ha tshakha dze vha ya khadzo, vhathu vha tshi vha amba vha tshi ri, ‘Havha ndi vhathu vha Yahavee, vho thathwa shangoni ḽawe.’ Hone zwa dzina ḽanga ḽikhethwa zwo vha zwi tshi nndina, dzina ḽanga ḽe vhathu vha Israele vha ḽi shata tshika vhukati ha dzitshakha he vha ya hone. “Zwino-ha, vhudza vhathu vha Israele u ri, ‘Muṋe wa zwoṱhe Yahavee u ri: Inwi vhathu vha Israele, ndi tshi ita hezwi a thi iteli inwi, ndi itela dzina ḽanga ḽikhethwa, ngauri no ḽi shata tshika vhukati ha dzitshakha dze na ya khadzo. Ndi ṱoḓa u sumbedza vhukhethwa ha dzina ḽanga ḽihulu ḽe ḽa shatwa tshika vhukati ha dzitshakha ḽe na ḽi shata tshika vhukati havho. Ndi hone dzitshakha dzi tshi ḓo zwi ḓivha uri ndi Nṋe Yahavee – hu amba Nṋe Muṋe wa zwoṱhe Yahavee – musi ndi tshi sumbedza vhukhethwa hanga nga inwi, tshakha dzi tshi zwi vhona. Zwenezwo ndi ḓo ni bvisa vhukati ha dzitshakha nda ni kuvhanganya noṱhe ni tshi bva mashangoni oṱhe asili, nda ni ḓisa hayani shangoni ḽa haṋu. Ndi ḓo ni handulula nga maḓi o kunaho nda ni ṱanzwa tshika, ndi ḓo ni ṱanzwa tshika dzaṋu dzoṱhe dze na ḓishata nga midzimu yaṋu yoṱhe ya tshika. Ndi ḓo ni ṋea mbilu ntswa, nda dzhenisa muya muswa ngomu haṋu; ndi ḓo bvisa mbilu ya tombo muvhilini waṋu, nda ni ṋea mbilu ya ṋama. Ndi ḓo dzhenisa Muya wanga ngomu haṋu, nda ita uri ni vhulunge milayo yanga, na hulisa ndayo dzanga na dzi tevhedza. Ni ḓo dzula shangoni ḽe nda ḽi ṋea vhokhotsi aṋu. Inwi ni ḓo vha vhathu vhanga, Nṋe nda vha Mudzimu waṋu. Ndi ḓo ni ṋula tshikani dzaṋu dzoṱhe. Ndi ḓo vhidza mavhele a vha manzhi, nda si tsha ni ḓisela nḓala. Ndi ḓo ita uri miri yaṋu i ni aṋwele mitshelo minzhi, masimuni ni wane khaṋo khulu, uri ni si tsha welwa nga nḓala vhukati ha dzitshakha na shona. Ndi hone ni tshi ḓo elelwa kutshilele kwaṋu kuvhi na maitele aṋu mavhi. Ni ḓo ḓinengwa ni tshi elelwa vhuvhi haṋu na maitele aṋu a nengisaho. Ndi ṱoḓa ni tshi zwi ḓivha uri ndi tshi ita nga u rali a thi iteli inwi – hu amba Nṋe Muṋe wa zwoṱhe Yahavee. Inwi vhathu vha Israele, a ni shoni naa? A ni soli kutshilele kwaṋu?’ ” Muṋe wa zwoṱhe Muṋe washu u ri, “Musi une nda ni ṱanzwa vhutshinyi haṋu hoṱhe, ndi ḓo dovha nda dzudza vhathu muḓini, nda ita uri matumba a dovhe a vuswe. Shango ḽa soga, ḽe vhafhiri vha gondo vhoṱhe vha vhuya vha vhona ḽi sa dzuli muthu, zwino ḽi ḓo dovha ḽa liṅwa. Muṅwe na muṅwe u ḓo ri: Shango heḽi a si kale ḽi tshee soga, zwino ḽi vho nga tsimu ya Edeni; miḓi ye ya vhuya ya ṱutshelwa ya sala i matumba, ya phusukanywa, zwino yo no vha vhushavhelo, i vho dzula vhathu. Ndi hone tshakha dzo salaho dzo ṋekanaho masakha na inwi dzi tshi ḓo zwi ḓivha uri Nṋe Yahavee ndo dovha nda vusa zwe zwa vha zwo phusukanywa, nda dovha nda ṱavha zwe zwa vha zwo tupulwa. Ho amba Nṋe Yahavee, ndi ḓo zwi ita.” Muṋe wa zwoṱhe Muṋe washu u ri, “Ndi ḓo ṱuṱuwedza vhathu vha Israele uri vha nṱoḓe uri ndi dovhe ndi vha tonde, ndi ḓo vha andisa unga masambi a nngu, vha nga sambi ḽa nngu dza tshiṱhavhelo, vha nga sambi ḽa nngu Jerusalema musi wa vhuṱambo ho vhetshelwaho maḓuvha aho. Miḓi yaṋu yo phusukanywaho i ḓo ḓala vhathu vha anda unga masambi a nngu. Ndi hone vhathu vha tshi ḓo zwi ḓivha uri ndi Nṋe Yahavee.” Ndo pfa tshanḓa tsha Muṋe washu tshi tshi khou ntsikeledza, a nkhwala a ṱuwa na nṋe nga Muya wa Muṋe washu, a mmbea fhasi vhukati ha govha; ḽo vha ḽo ḓala marambo. A ntshimbidza ndi tshi ya nṱha na fhasi vhukati hao. Marambo ayo o vha o ḓala na govha; o vha o oma o tou kwatsha. A mmbudzisa a ri, “Iwe ṅwana wa muthu, aya marambo a nga tshila naa?” Nṋe nda ri, “Hu ḓivha Iwe Muṋe wa zwoṱhe Muṋe washu.” Ene a ri, “Porofita u tshi amba na marambo haya, u a vhudze u ri, ‘Inwi marambo o omaho, ipfani ipfi ḽa Yahavee. Muṋe wa zwoṱhe Yahavee a tshi vhudza marambo aya u ri: Zwino ndi ḓo longa mufemo ngomu haṋu na tshila. Ndi ḓo longa misipha kha inwi, nda medza ṋama kha inwi, nda ni ambadza lukanda, nda ni ṋea mufemo na tshila, ndi hone ni tshi ḓo zwi ḓivha uri ndi Nṋe Yahavee.’ ” Nṋe nda mbo porofita nga he nda vhudzwa. Musi ndi tshi khou porofita ha pfala phosho, mubvumo wa zwithu zwi tshi kuḓana, aḽa marambo a mbo ḓi ṱumekana. Nda sedza, nda vhona o tibedzwa nga misipha, ha mela ṋama khao, a ambara lukanda, hone o vha a si na mufemo ngomu hao. Mudzimu a amba na nṋe a ri, “Amba na muya wa vhutshilo, iwe ṅwana wa muthu, porofita! Vhudza muya u ri, ‘Muṋe wa zwoṱhe Yahavee u ri: Iwe muya, iḓa u tshi bva kha mimuya ya khuḓa nṋa, vhudzulela kha vhafu havha vha tshile!’ ” Nṋe nda porofita nga he nda vhudzwa, muya wa dzhena khao; vha dovha vha tshila, vha takuwa vha ima nga milenzhe yavho, ya vha mmbi khulu-khulu. Ndi hone Mudzimu a tshi ri, “Iwe ṅwana wa muthu, haya marambo ndi vhathu vhoṱhe vha Israele. Vha ḓi ṱolou ri, ‘Marambo ashu o oma o tou kwatsha, a ri tshee na tshe ra fulufhela, zwi ḓi fana na musi ro fa.’ Zwenezwo porofita u vha vhudze u ri, ‘Muṋe wa zwoṱhe Yahavee u ri: Zwino ndi ḓo vula zwalo zwaṋu, inwi vhathu vhanga, nda ni tshimbidza na humela mavuni a Israele. Ndi hone ni tshi ḓo zwi ḓivha uri ndi Nṋe Yahavee, musi ndi tshi vula zwalo zwaṋu, nda ni vusa na bva zwaloni zwaṋu, inwi vhathu vhanga. Ndi ḓo longa Muya wanga ngomu haṋu na tshila, nda ni dzudza shangoni ḽa haṋu, ndi hone ni tshi ḓo zwi ḓivha uri ndi Nṋe Yahavee. Hezwi ndo zwi amba, ndi ḓo zwi ita – hu amba Nṋe Yahavee.’ ” Ipfi ḽa Muṋe washu ḽo amba na nṋe ḽa ri, “Iwe ṅwana wa muthu, dzhia lubaḓa u ṅwale khalwo u ri, ‘Juda na havhaḽa Vhaisraele vhane vha ima nae.’ Dovha u dzhie luṅwe lubaḓa u ṅwale khalwo u ri, ‘Josefa, ene Efraimi na vhathu vhoṱhe vha Israele vhane vha ima nae.’ Ṱumekanya vhutanda uho vhu nge tshipiḓa tshithihi tsha thanda, lu nge lubaḓa luthihi lwe wa lu fara nga tshanḓa. Musi vha lushaka lwa hau vha tshi ri, ‘Ri vhudze zwine wa amba zwone,’ iwe u vha vhudze u ri, ‘Muṋe wa zwoṱhe Yahavee u ri: Ndi khou dzhia lubaḓa lwa Josefa, lune zwino lwa vha tshanḓani tsha Efraimi, na vha matsinde haaḽa a Israele vhane vha ima nae, ndi ḓo vhea lubaḓa lwa Juda navho. Mbaḓa idzo mbili ndi ḓo dzi ita lubaḓa luthihi, nda dzi fara dza vha lubaḓa luthihi tshanḓani tshanga.’ Idzo mbaḓa mbili dze wa dzi ṅwala dzi fare nga tshanḓa uri vha kone u dzi vhona, u vha vhudze u ri, ‘Muṋe wa zwoṱhe Yahavee u ri: Ndi ḓo dzhia Vhaisraele nda vha bvisa kha dzitshakha dze vha ya khadzo. Ndi ḓo vha kuvhanganya vha tshi bva hoṱhe-hoṱhe, nda vha vhuisa hayani mavuni avho. Ndi ḓo vha ita lushaka luthihi shangoni, thavhani dza Israele, vhoṱhe vha vha na khosi nthihi, a vha tsha ḓo vha tshakha mbili, a vha tsha ḓo fhambana vha vha na mivhuso mivhili, a vha tsha ḓo ḓishata tshika nga midzimu yavho ya tshika na zwiito zwavho zwi nengisaho na zwivhi zwavho zwoṱhe. Ndi ḓo vha lamukisa kha vhutshinyi havho hoṱhe he vha ntshandukela ngaho. Ndi ḓo vha ṱanzwa tshika; vha ḓo vha vhathu vhanga, Nṋe nda vha Mudzimu wavho. Mulanda wanga Dafita u ḓo vha vhusa, u ḓo vha mulisa wavho vhoṱhe; vha ḓo tevhedza ndayo dzanga, vha vhulunga milayo yanga vha i pfa. Vha ḓo dzula shangoni ḽe nda ḽi ṋea mukoma wanga Jakopo, shango ḽe ḽa vha ḽi tshi dzula vhokhotsi aṋu. Vha ḓo dzula khaḽo lini na lini, vhone na vhana vhavho na vhana vha vhana vhavho. Dafita mukoma wanga u ḓo vha muvhusi wavho lini na lini. Ndi ḓo vhofha mulanga wa mulalo navho, u ḓo vha mulanga wa lini na lini. Ndi ḓo dovha nda vha dzudzanya, nda vha andisa; ndi ḓo vhea nnḓu yanga khethwa vhukati havho ya ima lini na lini. Vhudzulo hanga vhu ḓo vha henefho khavho; ndi ḓo vha Mudzimu wavho, vhone vha vha vhathu vhanga. Ndi hone tshakha dzi tshi ḓo zwi ḓivha uri ndi Nṋe Yahavee we nda ḓikhethela Israele, musi nnḓu yanga khethwa i navho lini na lini.’ ” Ipfi ḽa Muṋe washu ḽo amba na nṋe ḽa ri, “Iwe ṅwana wa muthu, livhana na Gogo wa shango ḽa Magogo, ene muvhusi muhulu wa Meshekhe na Thubala, u porofite u tshi amba ene u ri, ‘Muṋe wa zwoṱhe Yahavee u ri: Ndi lwa na iwe Gogo muvhusi wa Roshi na Meshekhe na Thubala. Ndi ḓo u humisa ndó longa zwilazwulo ṱhahani dzau, nda u khwikhwidza na mmbi dzau na bere dzoṱhe na vhanameli vhadzo vho ḓiṱamaho zwavhuḓi na mmbi yoṱhe heyo khulu yo hwalaho zwiṱangu na zwipileli na mafumo. Vha Pheresia na vha Kushu na Phuthi vha navho, vhoṱhe vha na zwipileli na nguwane. Vha Gomere na mmbi dzavho dzoṱhe, vha Bethe Thogarama vha devhula-devhula na mmbi dzavho dzoṱhe, na tshakha nnzhi dzine wa vha nadzo. Ḓilugiseni vhukumakuma, iwe na mmbi dzau dzoṱhe na vhaṅwe vhe wa vha kuvhanganya, iwe u vhe mulangi wavho. Hu ḓo fhela maḓuvha manzhi ndi sa athu u ramba uri u ḓe, hone nga miṅwaha ya vhufhelo u ḓo ḓa wa dia shango heḽi. Vhathu vhaḽo vho vha vho fhela nga pfumo, shango ḽa fhedza miṅwaha na miṅwaha ḽi soga, ḽi si na vhathu, vha vhuya vha vhuelela thavhani dza Israele vha tshi bva he vha dzula vhukati ha tshakha nnzhi. Musi vha tshee vho dzula vho ḓitakalela, iwe na mmbi yau na tshakha nnzhi dzine wa ḓo vha u nadzo, ni ḓo gonya na tshimbila unga ḓumbu, na tiba shango unga gole.’ ” Muṋe wa zwoṱhe Muṋe washu u ri, “Musi wonoyo u ḓo ḓelwa nga muhumbulo wa luka vhunwa. U ḓo ri, ‘Ndi ḓo dia shango heḽi ḽi songo tsireledzwaho, nda tshoṱhela lushaka holu lwa mulalo lu no tshila ḽo lala. Vhoṱhe vha dzula miḓini i si na mitsheṱo kana khoro kana tswinga. Ndi ḓo vha thuba nda vha ṱangula, ndi ḓo swikisa tshanḓa tshanga matumbani ane vha dzula khao, nda rwa lushaka holu lwo kuvhanganywaho lu tshi bva kha dziṅwe tshakha, havha vho pfumaho zwifuwo na thundu, vha dzulaho vhukatikati ha ḽifhasi.’ Vha Sheba na vha Dedani, vhone vhashavhi vha Tharashishi na miḓi yawo yoṱhe vha ḓo u vhudzisa vha ri, ‘Wo ḓa u thuba naa? Wo ḓisa mmbi dzau u tshi dzi ḓisela u ṱangula vhathu naa? U ṱoḓa u ṱuwa na musuku na siliva, wa thuba kholomo na thundu, wa thuba thundu i si na vhukono wa ṱuwa nayo naa?’ Zwino-ha, iwe ṅwana wa muthu, porofita u vhudze Gogo u ri, ‘Muṋe wa zwoṱhe Yahavee u ri: A si ngoho naa uri u khou luka ḽa u bva pfumo tshifhinga tsha musi vhathu vhanga vha Israele vha tshi khou tshila ḽo lala? U khou luka ḽa u takuwa hayani hau ngei devhula-devhula, iwe na tshakha nnzhi dzi no ḓo vha dzi na iwe na mmbi khulu ya gomane dzi si na mbalo, vhoṱhe vhó namela dzibere? U khou luka ḽa u tshoṱhela vhathu vhanga vha Israele. U ḓo nga gole ḽo tiba ḽifhasi. Nṋe muṋe ndi ḓo u ḓisa nga maḓuvha a vhufhelo, wa ḓa wa dia shango ḽanga; ndi itela uri tshakha dzi ḓivhe zwine nda vha zwone, musi ndo sumbedza vhukhethwa hanga nga iwe Gogo, uri vha vhu vhone.’ ” Muṋe wa zwoṱhe Muṋe washu u ri, “Misi ya kale ndo vha ndi tshi amba iwe, ndi tshi amba nga milomo ya vhaḓinḓa vhanga vhaporofita vha Israele, vhe vha porofita vha fhedza miṅwaha vha tshi amba zwa mudio uyo. Musi une Gogo a dia shango ḽa Israele – hu amba Nṋe Muṋe wa zwoṱhe Yahavee – ndi ḓo sinyuwa. Musi ndo sinyuwa, ndi ḓo ana nga mbiti khulu nda ri: Musi wonoyo hu ḓo vha na mudzinginyo u ofhisaho shangoni ḽa Israele. Khovhe dza lwanzheni na zwiṋoni na zwivhanda zwa ḓaka na zwoṱhe zwi kokovhaho fhasi na vhathu vhoṱhe vha ḽifhasi, zwi ḓo tetemela zwi tshi mmbona. Dzithavha dzi ḓo wa, nngwa dza petekana, mitsheṱo ya wela fhasi; ndi ḓo luṱanya mmbi dza Gogo thavhani dzanga vha mbo rungana nga mafumo – hu amba Nṋe Muṋe wa zwoṱhe Yahavee. Ndi ḓo fhaladza malofha a mmbi dza Gogo, dza fa nga dwadze; ndi ḓo vha nisela mikumbela na tshifhango na mulilo na tsevhela, zwa vhaisa ene na mmbi dzawe na tshakha nnzhi dzine dza ḓo vha dzi nae. Ndi ḓo sumbedza vhuhulwane hanga na vhukhethwa hanga zwa ita uri tshakha nnzhi dzi nnḓivhe; ndi hone vha tshi ḓo zwi ḓivha uri ndi Nṋe Yahavee. “Iwe ṅwana wa muthu, porofita u tshi haṱula Gogo u ri, ‘Muṋe wa zwoṱhe Yahavee u ri: Zwino ndi lwa na iwe Gogo, muvhusi muhulu wa Meshekhe na Thubala. Ndi ḓo u dzungulusa, nda u swoga nda u bvisa devhula-devhula nda u isa u dia thavha dza Israele. Ndi ḓo vunḓa vhura he wa vhu fara nga tshanḓa tsha monde, nda wisa misevhe ye wa i fara nga tshanḓa tshauḽa. Iwe u ḓo vhulawa dzithavhani dza Israele, iwe na mmbi dzau dzoṱhe na tshakha dzine wa vha nadzo. Ndi ḓo u ita zwiḽiwa zwa zwiṋoni zwa tshakha dzoṱhe na zwivhanda zwa ḓaka. U ḓo fela nnḓa ḓakani, ngauri ho amba Nṋe Muṋe wa zwoṱhe Yahavee. Shangoni ḽa Magogo ndi ḓo posa mulilo, na kha vha no tshila ḽo lala zwiṱangadzimeni, ndi hone vha tshi ḓo zwi ḓivha uri ndi Nṋe Yahavee. Ndi ḓo ita uri dzina ḽanga ḽi ḓivhiwe vhukati ha vhathu vha Israele, a thi tsha ḓo tenda dzina ḽanga ḽi tshi shatwa tshika; tshakha dzi ḓo zwi ḓivha uri ndi Nṋe Yahavee, Mukhethwa wa Israele. Zwoṱhe hezwi zwi ḓo itea, zwoṱhe hezwi zwi ḓo vha hone, hu amba Nṋe Muṋe wa zwoṱhe Yahavee. Heḽi ndi ḓuvha ḽe nda dzula ndo ḽi amba. “ ‘Vha no dzula miḓini ya Israele vha ḓo bva vha yo dzhia izwo zwihali vha zwi ita khuni vha vhasa mulilo ngazwo: zwiṱangu na zwipileli na vhura na misevhe na migopi na mafumo. Vha ḓo zwi vhasa ha vhuya ha fhela miṅwaha miṱanu na mivhili. Vhathu a vha tsha ḓo yo reḓa khuni ḓakani kana vha yo dzi rema maṱakani; vha ḓo vha vha tshi khou vhasa zwihali. Vha ḓo ṱangula vhaṱanguli vhavho, vha thubela vhathubeli vhavho – hu amba Nṋe Muṋe wa zwoṱhe Yahavee. “ ‘Musi wonoyo, Gogo ndi ḓo mu ṋea fhethu kha ḽa Israele uri a swiṱwe hone; ndi Govha ḽa Dzikharavani, vhubvaḓuvha ha Lwanzhe lwa Muṋo. Gogo u ḓo swiṱwa henefho na mmbi yawe yoṱhe, govha ḽa ḓala lune zwalo zwa thivhela vhafhiri vha nḓila; ḽi vho ḓo pfi Govha ḽa Mmbi ya Gogo. Vhathu vha Israele vha ḓo swiṱa avho vhathu ha vhuya ha fhela miṅwedzi miṱanu na mivhili, vha kumulula shango. Vhathu vhoṱhe vha shango vha ḓo bwa zwalo, vha huliselwa zwenezwo musi ndi tshi dzumbulula vhugala hanga – hu amba Nṋe Muṋe wa zwoṱhe Yahavee. Hu ḓo nangwa vhanna vha ḓi dzula vha tshi tandula shango thungo dzoṱhe u swiṱa vha sa athu swiṱwa na u kumulula shango. Vha ḓo thoma u londa hu tshi fhela ṅwedzi wa vhuṱanu na vhuvhili. Arali muṅwe wavho a vhona marambo a muthu vha tshi khou ḓi tandula shango, u ḓo vhea luswayo tsini nao vhaswiṱi vha vhuye vha a swiṱe Govhani ḽa Mmbi ya Gogo – hu ḓo vha na muḓi henefho tsini u no ḓo pfi Mmbi – u ralo ha vha hone vho kumulula shango.’ “Iwe ṅwana wa muthu, Nṋe Muṋe wa zwoṱhe Yahavee ndi ri: Vhudza zwiṋoni zwa tshakha dzoṱhe na zwivhanda zwa ḓaka zwa tshakha dzoṱhe u ri, ‘Kuvhanganani, iḓani fhano, ṱanganani ni tshi bva hoṱhe-hoṱhe ni ḓe tshiṱhavheloni tshine nda khou ni lugisela tshone, ndi tshiṱhavhelo tshihulwane tshine nda ita thavhani dza Israele; ni ḓo ḽa ṋama na nwa malofha. Ni ḓo ḽa ṋama ya vhahali na nwa malofha a vhavhusi vha mashango. Vhoṱhe vho nona unga thutha na ngwana na mbudzi na mboho dzo nonaho dza Bashani. Ni ḓo ḽa mapfura na fura, na nwa malofha na tou kambwa, kha tshiṱhavhelo hetshi tshine nda khou ni lugisela tshone. Ni ḓo dzula ḓafulani yanga na ḽa na fura nga dzibere na vhanameli vhadzo, nga vhahali na maswole avho – hu amba Nṋe Muṋe wa zwoṱhe Yahavee.’ “Vhugala hanga ndi ḓo vhu sumbedza dzitshakha nga u ralo, tshakha dzoṱhe dzi ḓo pfa ṱhamu yanga musi ndi tshi haṱula, vha pfa maanḓa a tshanḓa tshanga musi ndi tshi vha rwa. Vhathu vha Israele vha ḓo zwi ḓivha uri ndi Nṋe Yahavee Mudzimu wavho, musi wonoyo na misi i ḓaho. Tshakha dzoṱhe dzi ḓo zwi ḓivha uri vhathu vha Israele vha tshi iswa vhuthubwani ndi nga mulandu wa zwivhi zwavho vha tshi ntshandukela nda vhuya nda vha furalela nda vha kumedza maswina avho, vhoṱhe vha lovha nga pfumo. Ndo vha ita zwo teaho zwivhi zwavho zwi nengisaho vha tshi ntshandukela, nda vha furalela.” Zwino-ha, Muṋe wa zwoṱhe Muṋe washu u ri, “Zwino ndi ḓo ita uri zwi dovhe zwi nakele vhaḓuhulu vha Jakopo, vhathu vhoṱhe vha Israele ndi ḓo vha pfela vhuṱungu, nda lwela dzina ḽanga ḽikhethwa. Vha ḓo hangwa ṱhoni dza musi ndi tshi vhona vha tshi anzela u sa fulufhedzea musi vho dzula shangoni ḽavho ḽo lala, hu si na ane a vha dina. Musi ndi tshi vha vhuedzedza hayani vha tshi bva dzitshakhani, musi ndi tshi vha humisela hayani vha tshi bva mashangoni a maswina avho, musi ndi tshi dzumbulula vhukhethwa hanga khavho uri tshakha nnzhi dzi zwi vhone, ndi hone vha tshi ḓo zwi ḓivha uri ndi Nṋe Yahavee Mudzimu wavho, ngauri naho ndo vha isa vhuthubwani kha dzitshakha, ndi ḓo dovha nda vha kuvhanganya nda vha vhuisa shangoni ḽa havho, nda si sie na muthihi. A thi tsha ḓo dovha nda vha furalela, vhunga ndo shululela Muya wanga kha vhathu vha Israele – hu amba Nṋe Muṋe wa zwoṱhe Yahavee.” Nga ṅwaha wa 25 ri vhuthubwa Babele, mathomoni a ṅwaha, nga ḓuvha ḽa fumi ḽa ṅwedzi, hó no fhela miṅwaha ya 14 tshee Jerusalema wa phusukanywa, nda pfa ndo tsikeledzwa nga tshanḓa tsha Muṋe washu. O nkhwala ndi kha bono ḽa Mudzimu a nnyisa shangoni ḽa Israele, a mmbea fhasi nṱha ha thavha ndapfu-ndapfu, thungo ya tshipembe tshayo hu tshi nga hu khou fhaṱiwa muḓi. A nnyisa hone, henefho nda vhona munna we a vha a tshi nga o vhumbwa nga musinaseṱha. O vha o fara thambo ya muḓali na luṱanga lwa u ela, o ima khoroni. Uyo munna a amba na nṋe a ri, “Iwe ṅwana wa muthu, sedza zwavhuḓi, kolongonya nḓevhe, zwoṱhe zwine nda u sumbedza u zwi dzhiele nzhele, vhunga wo ḓiswa fhano uri ndi u sumbedze zwone. Vhudza vhathu vha Israele zwoṱhe zwine wa zwi vhona.” Thembele yo vha yo tingeledzwa nga mutsheṱo. Uyo munna o vha o fara luṱanga lwa u ela, vhulapfu halwo ho vha hu maga maṱanu na ḽithihi. A ela uyo mutsheṱo, vhuphara ha ita luṱanga luthihi, u ya nṱha ha ita luṱanga luthihi. Uyo munna a ya khoroni ya vhubvaḓuvha, a namela zwiṱepisi, a ela tshiukhuvha tshayo, vhuphara hatsho ha ita maga maṱanu na ḽithihi. A konou ela vanḓa ḽone ḽiṋe ḽa ita maga maṱanu na mararu, luvhondo lwaḽo thungo ya thembele lwa ita maga mavhili vhudenya halwo. Ho vha hu na rumu tharu dza vhalindi ngeno na ngeno ha khoro ya vhubvaḓuvha, vhuraru hadzo dzi tshi eḓana; luvhondo lu re vhukati hadzo lu tshi eḓana nga vhudenya sia ḽiṅwe na ḽiṅwe. A ela vhuphara ha khoro ha ita maga a fumi, vhulapfu hoṱhe u tsela khoroni ha ita maga a fumi na mararu. Phanḓa ha rumu dza vhalindi ho vha hu na guvha; guvha ḽiṅwe na ḽiṅwe masia oṱhe ḽo vha ḽi tshi ita ḽiga ḽithihi vhudenya haḽo. Rumu dza vhalindi masia oṱhe dzo vha dzi maga maṱanu na ḽithihi masia oṱhe. Uyo munna a ela vhuphara ha khoro u bva hune ṱhanga ya kwama luvhondo lwa ngeno u swika hune ya kwama lwa ngei, ha ita maga a 25; miṋango ya rumu dza vhalindi yo vha yo livhana, tharu ngeno, tharu ngeno. A ela phuphu dzo vhandekanaho na luvhondo, dza ita maga a 60 u ya nṱha. Vanḓa ḽo vha ḽo tingeledzwa tshoṱhe nga muṱa wa thembele. Vhulapfu ha vanḓa ḽoṱhe u bva muṋangoni wa nnḓa u swika kha wa ngomu zwa ita maga a 50. Masiani oṱhe a khoro, rumuni dza vhalindi na mbondoni dza vhukati, ho vha hu na mabuli o lavhelesaho ngomu ha khoro. Ho vha ho oliwa miri ya mitshevho kha dzenedzo mbondo. Uyo munna a nnzhia ra fhirela muṱani wa nnḓa. Wone wo vha u na dzirumu wo ridelwa u mona hoṱhe; ho vha hu na rumu dza 30. Ho ridelwaho ho vha ho adza ha guma nga khoro, phevimennde u aṱama hayo hu tshi lingana na vhunavha hayo; ho ridelwaho honoho hu fhasinyana kha ha ngomu. A ela u buḓekanya muṱa wa nnḓa u bva khoroni u swika muṱani wa ngomu, zwa ita maga a ḓana kha masia a vhubvaḓuvha na devhula. Uyo munna a ela vhunavha na vhuphara ha khoro ya devhula ya muṱa wa nnḓa. Yo vha i na rumu tharu dza vhalindi ngeno na ngeno; vhuphara ha mbondo vhukati hadzo, na guḓa ḽayo, zwoṱhe zwo vha zwi na mielo i no eḓana na ya khoro iḽa ya u thoma, zwi tshi ita maga a 50 vhunavha na maga a 25 vhuphara. Mafasiṱere ayo na guḓa ḽayo na miri yayo ya makolo a muri wa mutshevho zwoṱhe zwo vha zwi na mielo i no eḓana na ya khoro ya vhubvaḓuvha. Ho vha hu na zwiṱepisi zwiṱanu na zwivhili zwi no gonya khayo, vanḓa ḽayo ḽi magumoni nga ngomu. Muṱani wa ngomu u lavhelesana na khoro ya devhula, ho vha hu na vanḓa ḽi no fana na ḽo lavhelesanaho na ya vhubvaḓuvha. A ela tshikhala u bva kha iṅwe khoro u swika kha iṅwe zwa ita maga a ḓana. Uyo munna a nnzhia a nnyisa sia ḽa tshipembe he ha vha hu na khoro ya tshipembe, a ela rumu dzayo dza vhalindi na vhuphara ha mbondo na guḓa; dzo vha dzi na muelo u no eḓana na dziṅwe. Hoṱhe u mona nayo na guḓa ḽayo ho vha hu na mafasiṱere a no fana na maṅwe mafasiṱere; yo vha i na vhunavha ha maga a 50 na vhuphara ha maga a 25, nahone yo vha i na zwiṱepisi zwiṱanu na zwivhili zwi no gonya khayo, guḓa ḽayo ḽo vha ḽi magumoni nga ngomu, ḽi na makolo a miri ya mitshevho mbondoni dzaḽo, muthihi nga ngeno, muthihi nga ngei. Muṱa wa ngomu wo vha u na khoro ya tshipembe. A ela tshikhala itsho a tshi ya thungo ya tshipembe u bva kha iṅwe khoro u swika kha iṅwe zwa ita maga a ḓana. Uyo munna a nnzhia a nnyisa muṱani wa ngomu tsini na khoro ya tshipembe, a ela khoro ya tshipembe; yo vha i tshi eḓana na dziṅwe. Rumu dzayo dza vhalindi na vhuphara ha mbondo na guḓa, zwoṱhe zwo vha zwi na mielo i no eḓana na zwiṅwe. Yone na guḓa ḽayo zwo vha zwi na mafasiṱere u mona hoṱhe. Vhunavha hayo ho vha hu tshi ita maga a 50, vhuphara hayo hu tshi ita maga a 25. Guḓa ḽayo u mona hoṱhe ḽo vha ḽi na vhunavha ha maga a 25 na vhuphara ha maga maṱanu. Guḓa ḽo vha ḽo lavhelesa muṱa wa nnḓa. Ḽo vha ḽo oliwa miri ya mitshevho kha phuphu dzaḽo masia oṱhe, ha vha na zwiṱepisi zwiṱanu na zwiraru zwi no gonya khaḽo. Uyo munna a nnzhia a nnyisa khoroni ya vhubvaḓuvha a i ela. Yo vha i na mielo i no fana na ya dziṅwe. Rumu dzayo na vhudenya ha mbondo dzayo na guḓa ḽayo zwoṱhe zwo vha zwi na mielo i no ḓi nga ya zwiṅwe. Yone na guḓa ḽayo zwo vha zwi na mafasiṱere u mona hoṱhe. He ya adza hone ho vha hu tshi ita vhunavha ha maga a 50, vhuphara vhu tshi ita maga a 25. Guḓa ḽayo ḽo vha ḽo lavhelesa muṱa wa nnḓa. Ho vha ho oliwa miri ya mitshevho kha phuphu dzaḽo, masia oṱhe ha vha na zwiṱepisi zwiṱanu na zwiraru zwi tshi gonya khayo. Uyo munna a nnzhia a nnyisa khoroni ya devhula a i ela. Rumu dzayo dza vhalindi na vhudenya ha mbondo dzayo na guḓa ḽayo, zwoṱhe zwo vha zwi na mielo i no nga ya zwiṅwe. Yo vha i na mafasiṱere u mona hoṱhe. He ya adza hone ho vha hu tshi ita maga a 50 vhunavha na maga a 25 vhuphara. Guḓa ḽayo ḽo vha ḽo lavhelesa muṱa wa nnḓa. Ho vha ho oliwa miri ya mitshevho kha phuphu dzaḽo, masia oṱhe, ha vha na zwiṱepisi zwiṱanu na zwiraru zwi no gonya khayo. Ho vha hu na rumu i na muṋango, ye muthu a vha a tshi dzhena khayo a tshi bva guḓani ḽa dzikhoro. Henefho ho vha hu tshi ṱanzwiwa zwiṱhavhelo zwi fhiswaho. Masia oṱhe a guḓa ḽa khoro ho vha hu na maḓafula mavhili sia ḽiṅwe na ḽiṅwe hune ha shidzhelwa zwiṱhavhelo zwi fhiswaho na zwa u hangwelwa vhutshinyi na zwipfumelo. U ya devhula u swika nga khoro, ho vha hu na maḓafula mavhili nnḓa na maṅwe hafhu maḓafula mavhili magumoni a guḓa ḽa khoro. Ho vha hu na maḓafula maṋa ngomu ha guḓa na maḓafula maṋa nnḓa ha guḓa, oṱhe o ṱangana o vha e maḓafula maṱanu na mararu e zwiṱhavhelo zwa vha zwi tshi ṋekedzelwa nṱha hao. Ha dovha ha vha na maḓafula maṋa a matombo o vhaḓiwaho a zwiṱhavhelo zwi fhiswaho. Ḽiṅwe na ḽiṅwe ḽo vha ḽi na vhunavha vhu no ita ḽiga na hafu na vhuphara ha ḽiga na hafu na vhulapfu u ya nṱha ha ḽiga ḽithihi. Nṱha hao ho vha hu tshi vhewa zwoṱhe zwi ṱoḓeaho hu tshi shidzhwa tshiṱhavhelo na dziṅwe nduvho. Ho vha hu na lubomo lwa vhuphara ha hafu ya ḽiga, lwo mona na nga nṱha hao, nahone nṱha ha maḓafula ayo hu tshi vhewa ṋama ya zwiṱhavhelo. Muṱani wa ngomu ho vha hu na rumu mbili nnḓa ha khoro; iṅwe yo vha yo vhandekana na khoro ya devhula, muṋango wayo wo lavhelesa tshipembe; iṅwe yo vha yo vhandekana na khoro ya tshipembe, muṋango wayo wo lavhelesa devhula. Uyo munna a mmbudza a ri, “Nnḓu yo lavhelesaho tshipembe ndi ya vhotshifhe vhane vha shuma thembeleni, nnḓu yo lavhelesaho devhula ndi ya vhotshifhe vhane vha shuma aḽiṱarini. Havho ndi vhana vha Tsadoko; ndi vhone vhana vha Livi vhe vhoṱhe vhane vha sendela tsini ha Muṋe washu vha mu shumela.” Uyo munna a ela muṱa wa ngomu. Masia awo oṱhe o vha a tshi eḓana, vhunavha vhu maga a ḓana na vhuphara vhu maga a ḓana, ho ima aḽiṱari phanḓa ha thembele. Uyo munna a nnzhia a nnyisa vanḓani ḽa thembele a ela mihangammbwa ya vothi ḽayo, sia ḽiṅwe na ḽiṅwe ḽo vha ḽi maga maṱanu, u aṱama ha muṋango ho vha hu maga a fumi na maṋa, ha vha na mutsheṱo wa maga mararu nga vhudenya, sia ḽiṅwe na ḽiṅwe. Vhunavha ha vanḓa ho vha hu maga a 20, vhuphara vhu maga a 12. Ho vha hu na zwiṱepisi zwa fumi zwine zwa gonya khaḽo, nahone phanḓa ha thikho dza muṋango ho vha hu na phuphu mbili, iṅwe kha ḽino sia, iṅwe kha ḽiḽa. U bva afho uyo munna a nnzhia a nnyisa nḓuni khethwa, a ela mihangammbwa ya muṋango waho zwa ita maga maṱanu na ḽithihi vhudenya kha ḽiṅwe sia, na kha ḽiṅwe sia zwa ita maga maṱanu na ḽithihi. U aṱama ha muṋango ho vha hu maga a fumi. Vhudenya ha mbondo sia ḽiṅwe na ḽiṅwe ḽa muṋango ho vha vhu maga maṱanu sia ḽino na maga maṱanu sia ḽiḽa. A ela vhunavha ha henefho ha ita maga a 40, vhuphara ha ita maga a 20. Uyo munna a sendela rumuni ya bvungwi a yo ela phuphu dza vothi muṋangoni wayo dza ita maga mavhili, zwino ha ḓa muṋango wa ita maga maṱanu na ḽithihi, vhunavha ha mbondo sia ḽiṅwe na ḽiṅwe ḽa muṋango ha ita maga maṱanu na mavhili. Ndi hone a tshi ela vhunavha ha Hukhethwakhethwa ha ita maga a 20, na vhuphara haho ha ita maga a 20 u fana na ha nnḓu khethwa. Zwenezwo a mmbudza a ri, “Hafha ndi hone Hukhethwakhethwa.” Uyo munna a ela vhudenya ha luvhondo lwa thembele ha ita maga maṱanu na ḽithihi. U mona na thembele yoṱhe ho vha hu na rumu dzo kwamaho luvhondo lwayo, vhuphara hadzo ndi maga maṋa. Idzo rumu dzo vha dzo ṱanḓekana u ya nṱha, dzi 30 kha tshitizi, zwitizi zwi zwiraru. Thikho dza idzo rumu dzo monaho hoṱhe dzo vha dzi songo longwa luvhondoni lwa thembele; ndi uri luvhondo lwa thembele lwo vha lu tshi fhungudzea sia ḽa nnḓa u ya nṱha, kha tshitizi tshiṅwe na tshiṅwe lwa sia lumeme, tshitizi tsha tou dzula nṱha ha lumeme lwonolwo sia ḽa ngomu, zwa ita uri vhuphara ha dzirumu vhu ḓi engedzea vhu tshi ya nṱha, nga luvhondo lwa thembele lu tshi ḓi sekena lu tshi ya nṱha tshitizi nga tshitizi, lwo tangiwa nga dziḽa rumu ha vha na zwiṱepisi zwi no bva kha tshitizi tsha fhasi zwi tshi gonyela kha tsha nṱha. Vhukovhela ha tshikhala hetsho tshi si na tshithu ho vha hu na nnḓu ya vhunavha ha maga a 90 na vhuphara ha maga a 70, vhudenya ha luvhondo lwa nnḓu hu tshi ita maga maṱanu u mona hoṱhe. A ela vhunavha ha thembele ha ita maga a ḓana. A konou ela muṱa wa murahu ha thembele khathihi na nnḓu ya vhukovhela na mbondo dzayo, na wone wa ita maga a ḓana. Vhuphara ha phanḓa ha thembele na tshikhala tshi si na tshithu ho vha hu maga a ḓana. A ela vhunavha ha iyo nnḓu ya vhukovhela murahu ha itsho tshikhala tshi si na tshithu tsho monaho hoṱhe, khathihi na phera dzo monaho na nnḓu, zwa ita maga a ḓana. Matungo a Hukhethwakhethwa na mavanḓa a muṱa, na zwiukhuvha zwao na zwitsireledzi zwa mafasiṱere na mahothi, mavhili mavhili, ḽithihi kha guvha ḽiṅwe na ḽiṅwe, zwoṱhe zwo vha zwo tibedzwa nga matanda, u bva fhasi u swika kha mafasiṱere, mafasiṱere ó tsireledzwa nga matanda. U bva vothini u swika ngomu ha thembele na u mona luvhondo lwoṱhe lwa rumu ya ngomu, nga ngomu na nga nnḓa, ho vha hu na makolo a zwithu zwo vhaḓwaho, vhakherube na mitshevho, mitshevho na vhakherube zwi tshi sielana, mukherube muṅwe na muṅwe o vha e na zwifhaṱuwo zwivhili, tshifhaṱuwo tsha muthu o lavhelesa mutshevho, sia ḽiṅwe e na tshifhaṱuwo tsha ndau yo lavhelesa mutshevho sia ḽiṅwe, u mona na thembele yoṱhe. Vhakherube na mitshevho zwo vha zwo vhaḓiwa u bva fhasi u swika nṱha ha muṋango, na mbondoni dza Hukhethwakhethwa. Mihangammbwa ya Hukhethwa khathihi na ya Hukhethwakhethwa yo vha i na vhuphara na vhulapfu vhu eḓanaho. Phanḓa ha Hukhethwakhethwa ho vha hu na aḽiṱari ya matanda, vhulapfu u ya nṱha i tshi ita maga mararu, vhunavha na u aṱama zwi tshi ita maga mavhili. Khuḓa dzayo na muteo na nga matungo ho vha hu matanda. Uyo munna a mmbudza a ri, “Heḽi ndi ḓafula ḽo imaho phanḓa ha Muṋe washu.” Muṋango wa Hukhethwa wo vha u na mahothi mavhili, na wa Hukhethwakhethwa wo vha u na mahothi mavhili. Mahothi ayo o vha e na hinzhi mbili, vothi ḽithihi ḽi na hinzhi mbili, ḽiṅwe-vho ḽi na hinzhi mbili. Nṱha ha hayo mahothi a Hukhethwa ho vha ho vhaḓiwa makolo a vhakherube na mitshevho a no fana na a re mbondoni. Phanḓa ha vanḓa ḽa thembele ho vha hu na ṱhanga ya matanda. Kha mbondo dza matungo a guḓa ho vha hu na vhubuli vhu re na makolo a mitshevho masia oṱhe. Rumu dza matungo a thembele na dzone dzo vha dzo fulelwa. Uyo munna a nnzhia a nnyisa muṱani wa nnḓa thungo ya devhula a nnzhenisa muṱani a ntshimbidza nda ya rumuni yo lavhelesaho muṱa wa nnḓa, i re devhula ha iyo nnḓu. Vhunavha hayo ho vha hu maga a ḓana sia ḽa devhula, u aṱama e maga a 50. Nnḓu iyo yo vha yo vhandekana na tshikhala tsha maga a 20 tshi re tsini ha guḓa ḽa ngomu, na tshipiḓa tsha muṱa wa thembele tsho vhandekanaho na guḓa ḽa nnḓa. Yo vha i na zwitizi zwiraru. Phanḓa ha dzirumu ho vha hu na mukoto wa vhuphara ha maga a fumi nga ngomu na vhunavha ha maga a ḓana, vothi ḽawo ḽo vha ḽo sedza devhula. Rumu dza nṱha dzo vha dzo sekena ngauri idzo nnḓu dzo vha dzo dzhielwa vhuphara nga zwitizi, dza sekena u fhira dza fhasi kana dzi re vhukati ha nnḓu, vhunga dzo vha dzo fhandekanywa nga zwitizi zwiraru, dzi si na phuphu dzi no nga dza muṱa. Ndi zwe dza vha dzo sekena u fhira dza fhasi kana dza vhukati dzi re fhasi hadzo. Luvhondo lwa nnḓa lwo vhambelaho na idzo rumu, lwa lavhelesana nadzo sia ḽiḽa ḽa muṱa wa nnḓa, vhunavha halwo ho vha hu maga a 50. Vhunavha ha dzirumu dzo lavhelesaho muṱa wa nnḓa dzo ṱangana ho vha vhu maga a 50, ngeno sia ḽo lavhelesaho thembele vhu maga a ḓana. Rumu dza fhasi dzo vha dzi na muṋango sia ḽa vhubvaḓuvha u tshi dzhena u tshi bva muṱani wa nnḓa. Ngomu ha luvhondo ludenya lwa muṱa wa nnḓa, sia ḽa tshipembe u lavhelesana na muṱa wa nnḓu, ho vha hu na dzirumu. Ho vha hu na luḓila lu re phanḓa hadzo, u ḓi nga dzirumu dzo fhaṱwaho sia ḽa devhula; dzo vha dzi na vhunavha na vhuphara vhu eḓanaho, dzi tshi fana miṋango na mahothi adzo, ngomu na nnḓa. Dzo vha dzi tshi nga miṋango ya rumu dza devhula, hú na muṋango muthihi magumoni a luḓila luṅwe na luṅwe, u vhambela na mutsheṱo wa vhubvaḓuvha musi muthu a tshi dzhena. Uyo munna a mmbudza a ri, “Dzirumu dza devhula na dza tshipembe dzo lavhelesaho muṱa ndi rumu khethwa, hune vhotshifhe vhane vha swika phanḓa ha Yahavee vha ḓo ḽa zwikhethwakhethwa. Ngomu hadzo hu ḓo vhewa zwikhethwakhethwa: nduvho ya thoro na nduvho ya u pfumelelwa vhutshinyi na nduvho ya ndifho, ngauri fhethu hafho ndi hukhethwa. Vhotshifhe vha vhuya vha dzhena Hukhethwa a vha bvi kana vha dzhena muṱani wa nnḓa vha sa athu bvula zwiambaro zwine vha shumela vhathu vho zwi ambara, ngauri izwo zwiambaro ndi zwikhethwa; vha fanela u ambara zwiṅwe vha sa athu ya fhethu ho itelwaho vhathu.” Musi uyo munna o no fhedza u ela thembele nga ngomu, a nnzhia a nnyisa khoroni ya vhubvaḓuvha, a ela u adza hoṱhe ha muṱa. A thoma u ela sia ḽa vhubvaḓuvha nga luṱanga lwawe lwa u ela: zwo ṱangana zwoṱhe zwa ita maga a 500 nga luṱanga lwa u ela. A konou ela sia ḽa devhula: zwa ita maga a 500 nga luṱanga lwa u ela. A konou ela sia ḽa tshipembe: zwa ita maga a 500 nga luṱanga lwa u ela. A monela sia ḽa vhukovhela a ela maga a 500 nga luṱanga lwa u ela. A ela mutsheṱo woṱhe wo fhaṱeledzaho masia oṱhe maṋa: vhunavha maga a 500, vhuphara maga a 500, u tshi fhandekanya zwikhethwa na swi si zwikhethwa. Uyo munna a nnzhia a nnyisa khoroni yo lavhelesaho vhubvaḓuvha. Nda vhona vhugala ha Mudzimu wa Israele vhu tshi ḓa vhu tshi bva vhubvaḓuvha. Ha pfala mubvumo u no nga mubvumo wa maguvhukuvhu manzhi, ḽifhasi ḽa penya nga vhugala hawe. Bono heḽo ḽo vha ḽi tshi nga ḽe nda ḽi vhona musi ndo ḓela zwa u phusukanywa ha muḓi, na ḽe nda ḽi vhona tsini ha mulambo wa Khebara. Zwenezwo nda wa nga tshifhaṱuwo. Vhugala ha Muṋe washu ha dzhena thembeleni nga khoro ya vhubvaḓuvha. Muya a ntakulela nṱha, a mmbea muṱani wa ngomu; nda vhona vhugala ha Muṋe washu ho tou ḓadza thembele. Nda pfa muṅwe a tshi amba na nṋe e thembeleni, uyo munna a tshee o ima tsini hanga. Ipfi ḽa ri, “Iwe ṅwana wa muthu, hafhano ndi fhethu ha khuluṋoni yanga, ndi hune nda kanda nda awedza milenzhe yanga. Ndi ḓo dzula henefha vhukati ha Vhaisraele lini na lini; nahone vhathu vha Israele, vhone na mahosi avho, a vha tsha ḓo dovha vha shata dzina ḽanga ḽikhethwa tshika nga vhupombwe havho na zwitumbu zwa mahosi avho vha tshi vha swiṱa fhano nga u vhandekanya zwiukhuvha zwavho na zwanga, vha vhandekanya mihangammbwa yanga na yavho, ha tou sala mutsheṱo fhedzi wa u fhandekanya Nṋe na vhone. Vho vha vha tshi ṱolou shata dzina ḽanga ḽikhethwa tshika nga zwiito zwavho zwi nengisaho, ndi zwe nda vha lozwa ndo sinyuwa. U bva zwino vha ḓo laṱa vhupombwe na zwitumbu zwa mahosi avho nda si tsha zwi vhona, Nṋe nda ḓo konou dzula vhukati havho lini na lini. “Iwe ṅwana wa muthu, vhudza vhathu vha Israele nga thembele hei vha sedze nzudzanyo yayo, uri vha shone vha tshi elelwa zwe vha tshinya. Zwino arali vha tshi shona nga u elelwa maitele avho, vha sumbedze nzudzanyo ya thembele: kufhaṱelwe kwayo, miṋango yayo ya u bva na ya u dzhena, tshivhumbeo tshayo, milayo yayo yoṱhe na ndaela dzayo. Hezwo zwoṱhe itou vha ṅwalela zwone uri vha kone u zwi vhona vha tevhedze nzudzanyo yayo na ndaela dzayo dzoṱhe. Hoyu ndi mulayo wa thembele: U mona hoṱhe nṱha ha thavha ndi hukhethwakhethwa. Mulayo wa thembele wo tou ralo.” Mielo ya aḽiṱari ngei, hu tshi eliwa nga muelo wonouḽa we wa ela thembele. Hoṱhe u mona na muteo wa aḽiṱari ho vha hu na gathara ine ya ita ḽiga ḽithihi u tsa fhasi na ḽiga ḽithihi u aṱama, na lubomo lumemeni lwa nnḓa lu tshi ita hafu ya ḽiga. U bva lubomoni lwa gathara u swika nṱha ha muteo, ho vha hu maga mavhili u lapfela nṱha. Sia ḽi tevhelaho ḽo vha ḽo humela murahu ha lumeme nga ḽiga ḽithihi u mona hoṱhe ḽa gonya nga maga maṋa. Sia ḽi tevhelaho iḽo na ḽone ḽo vha ḽo humela murahu u bva lumemeni nga ḽiga ḽithihi u mona hoṱhe. Tombo ḽa nṱha hune ha fhiswa zwiṱhavhelo, na ḽone ḽo vha ḽi maga maṋa u ya nṱha. Nga nṱha ḽo guma nga ṋanga dza aḽiṱari. Iḽo tombo ḽa nṱha ḽo vha ḽi tshi eḓana masia oṱhe maṋa, sia ḽiṅwe na ḽiṅwe ḽi maga a 12. Tombo ḽa vhukati na ḽone ḽo vha ḽi tshi eḓana masia oṱhe maṋa, sia ḽiṅwe na ḽiṅwe ḽi maga a 14, na lubomo lwa lumemeni lwa nnḓa lu tshi ita hafu ya ḽiga u ya nṱha. (Gathara yo vha i ḽiga ḽithihi u aṱama.) Zwiṱepisi zwi no gonya aḽiṱarini zwo vha zwi sia ḽa vhubvaḓuvha. Muṋe wa zwoṱhe Muṋe washu a mmbudza a ri, “Iwe ṅwana wa muthu, Nṋe ndi ri: Musi aḽiṱari yo fhela u fhaṱwa, milayo ya zwiṱhavhelo zwi fhiswaho na u handulula nga malofha nṱha ha aḽiṱari ndi heino: Vhotshifhe vha Vhalivi, vha lutsinga lwa Tsadoko vhane vha sendela tsini hanga uri vha ntshumele – hu amba Nṋe Muṋe wa zwoṱhe Yahavee – no fanela u vha ṋea mbohwana i vhe tshiṱhavhelo tsha tshipfumelo. Ni dzhie malofha ayo ni a vhee kha ṋanga nṋa na khuḓani nṋa dza tombo ḽa vhukati ḽa aḽiṱari na lumemeni lwo monaho hoṱhe. U ralo hu ḓo vha u kumulula aḽiṱari ya sa tsha hwala vhutshinyi. Ni kone-ha u dzhia mboho ya tshiṱhavhelo tsha tshipfumelo ni i fhise nnḓa ha thembele kule na hukhethwa. Nga ḓuvha ḽi tevhelaho ni ṋekedze mbokoṱo i si na badzi, na i ita tshiṱhavhelo tsha tshipfumelo, aḽiṱari ya dovha ya kumululwa unga zwiḽa i tshi kumululwa nga mboho. Musi no no fhedza u kumulula ni ṋekedze mbohwana i si na badzi na thutha i si na luvhadzi yó nangwa kha sambi ḽa nngu. Zwenezwo ni zwi ṋekedze Nṋe Yahavee, vhotshifhe vha zwi shele muṋo vha zwi ṋekedze Nṋe tshi vhe tshiṱhavhelo tshi fhiswaho. Ni ṋekedze mbokoṱo na mboho na thutha i si na luvhadzi i no bva kha sambi ḽa nngu, tshi vhe tshiṱhavhelo tsha tshipfumelo, musi muṅwe na muṅwe zwi vhuye zwi ite maḓuvha maṱanu na mavhili hu vhuye hu fhele vhege. Ngauralo aḽiṱari i ḓo vha yo kumululwa ya sa tsha hwala vhutshinyi, yo hangulwa. Maḓuvha eneo o no fhela, u thoma nga ḓuvha ḽa vhuṱanu na vhuraru u ya phanḓa, vhotshifhe vha ṋekedze zwiṱhavhelo zwaṋu zwi fhiswaho na nduvho dza vhukonani nṱha ha aḽiṱari, ndi hone ndi tshi ḓo ni takalela – hu amba Nṋe Muṋe wa zwoṱhe Yahavee.” Uyo munna a nkhumisela khoroni ya vhubvaḓuvha ya nnḓa ya hukhethwa. Yo vha yo valwa. Muṋe washu a mmbudza a ri, “Khoro hei i dzule yo valwa. Hu songo vha na ane a i vula kana a dzhena ngayo, vhunga Nṋe Yahavee Mudzimu wa Israele ndo dzhena ngayo. Zwenezwo i dzule yo valwa. Hone muvhusi ndi ene e eṱhe ane a nga ḓi dzula muṋangoni henefho a ḽa Nṋe Yahavee ndi tshi mu vhona, hufha e muvhusi. Ene u dzhena nga muṋango wa vanḓa ḽa khoro ya vhukovhela a dovha a bva ngawo.” Uyo munna a ntshimbidza nda fhira khoro ya devhula nda ya phanḓa ha thembele. Nda sedza, nda vhona vhugala ha Muṋe washu ho ḓadza thembele ya Muṋe washu, nda wa nga tshifhaṱuwo. Muṋe washu a amba na nṋe a ri, “Iwe ṅwana wa muthu, ivha na nzhele, sedza zwavhuḓi, u thetshelese zwavhuḓi zwoṱhe zwine nda u ṱalutshedza; hezwi ndi zwone zwo vhekanyelwaho thembele ya Yahavee na milayo yayo yoṱhe. U sedzese uri vhathu vha no tendelwa u dzhena thembeleni ndi vhonnyi, na uri vha ḓo bva nga ngafhi. U vhudze Vhaisraele vhadzia-u-ntshandukela u ri, ‘Muṋe wa zwoṱhe Yahavee u ri: Inwi vhathu vha Israele, zwiito zwaṋu zwi nengisaho a zwi athu lingana naa, ni tshi phapha mbulu kha iṅwe na tendela vhatsinda vha songo fumbaho mbilu na mivhili vha tshi anzela u dzhena hukhethwa hanga, vha shata thembele yanga tshika musi ni tshi khou ṋekedza vhurotho hanga na mapfura na malofha, na vhofholola mulanga wanga nga zwiito zwaṋu zwi nengisaho. A no ngo tsha ita pfanelo dzaṋu fhethu hukhethwa, no tou ruma vhatsinda u yo ita pfanelo dzaṋu hukhethwa hanga. Nṋe Muṋe wa zwoṱhe Yahavee ndi ri: Na mutsinda na muthihi a songo fumbaho mbilu na muvhili a songo vhuya a dzhena hukhethwa hanga – ndi amba na mutsinda muthihi zwawe a no dzula na Vhaisraele. “ ‘Vhalivi vhone vhe vha mpfuralela musi Vhaisraele vha tshi pambuwa vha ṱutshela kule na Nṋe vha tevhela midzimu yavho ya dzitshikha, vho fanela u hwala muhwalo wa zwivhi zwavho. Vha ḓo vha vhashumi vha hukhethwa hanga, vha ḓo linda khoro dza thembele vha shumela thembele. Vha ḓo shidzha zwiṱhavhelo zwa u fhiswa na zwiṅwe zwa vhathu, vha shumela vhathu. Vhunga vho vha vha tshi ḓi vha shumela phanḓa ha midzimu yavho ya tshika, u ralo ha vha u dzhenisa vhathu vha Israele vhuvhini, ndi zwone, Nṋe ndi angaladza tshanḓa tshanga uri ndi vha rwe – hu amba Nṋe Muṋe wa zwoṱhe Yahavee; vho fanela u hwala muhwalo wa vhuvhi havho. A vha tsha ḓo dovha vha sendela tsini hanga vha ita mushumo wavho wa vhutshifhe kana vha kwama zwithu zwanga zwikhethwa na zwithu zwanga zwikhethwakhethwa; vho fanela u ambara ṱhoni dza mishumo yavho i nengisaho. Ndi ḓo vha ita vhashumi vha thembeleni vha ite zwoṱhe zwine zwa fanela u itwa henefho. “ ‘Huno vhotshifhe vha Vhalivi, vhana vha Tsadoko, vhe vha ntshumela fhethu hukhethwa musi vhaṅwe Vhaisraele vho mpfuralela, ndi vhone vhane vha ḓo sendela tsini hanga vha ntshumela; vha ḓo ima phanḓa hanga vha ṋekedza nduvho ya mapfura na malofha – hu amba Nṋe Muṋe wa zwoṱhe Yahavee. Vhone vha ḓo dzhena fhethu hanga hukhethwa vha swika ḓafulani ḽanga vha ntshumela; vha ḓo ita mishumo yanga. Vha vhuya vha dzhena nga khoro dza muṱa wa ngomu, vha fanela u ambara zwiambaro zwa lukhaha. Vha songo ambara dza vhukuse musi vha tshi ntshumela ngomu ha khoro dza muṱa wa ngomu na thembeleni. Vha fanela u ambara miṅadzi ya lukhaha ṱhohoni, na zwiambaro zwa ngomu zwa lukhaha khunduni; vha songo vhofha bannda, vha sa ḓo bva biko. Musi vha tshi bvela vhathuni muṱani wa nnḓa, vha fanela u bvula zwiambaro zwe vha vha vha tshi ntshumela vho zwi ambara, vha zwi sie rumuni dza fhethu hukhethwa, vha ambare zwiṅwe zwiambaro, vha sa ḓo vhangela vhathu khombo nga zwiambaro zwikhethwa. “ ‘Vha songo palula ṱhoho dzavho, nahone vha songo litsha mavhudzi avho a tshi lapfesa; vha fanela u a tumelela lwo eḓanelaho. Hu songo vha na tshifhe ane a nwa waini musi une a dzhena muṱani wa nga ngomu. Vha songo vhinga tshilikadzi kana vhasadzi vho ṱalwaho, vha vhinge vhasidzana fhedzi vha lutsinga lwa Israele; hone naho zwo ralo vha nga ḓi vhinga tshilikadzi arali i tshilikadzi yo siwaho nga tshifhe. “ ‘Vha funze vhathu vhanga uri zwikhethwa na zwi si zwikhethwa ndi zwifhio, vha vha funze u ṱalukanya zwo kunaho na zwi songo kunaho. Vha vhe vhahaṱuli musi vhathu vho luṱana, vha haṱule vha tshi tevhedza milayo yanga; vha tevhedze milayo yanga na ndaela dzanga vhuṱamboni hoṱhe, Sabatha dzanga vha dzi ite khethwa. “ ‘Vha songo sendela tsini na mufu, vha sa ḓo kumala, hune vha tendelwa u ḓikumadza ndi musi mufu e khotsi kana mme kana ṅwana wavho kana mukomana kana murathu kana khaladzi a sa athu vhingwa. Musi muṅwe wavho o no kumululwa, hu range u fhela maḓuvha maṱanu na mavhili; ndi hone musi une a dzhena fhethu hukhethwa, a tshi dzhena muṱani wa ngomu u ita pfanelo dzawe fhethu hukhethwa, u fanela u ṋekedza nduvho ya tshipfumelo – hu amba Nṋe Muṋe wa zwoṱhe Yahavee. A vha nga vhi na shango; Nṋe muṋe ndi ḓo vha ifa ḽavho. Ni songo vha ṋea shango kha ḽa Israele; Nṋe muṋe ndi ḓo vha mukovhe wavho. Zwiḽiwa zwavho zwi ḓo vha nduvho ya thoro na tshiṱhavhelo tsha tshipfumelo na tshiṱhavhelo tsha mulifho. Zwoṱhe kha ḽa Israele zwo ṋekedzwaho Nṋe zwi ḓo vha zwavho. Mitshelo yaṋu yoṱhe ya zwiranzhe i fhiraho yoṱhe, na tshakha dzoṱhe dza nduvho na zwoṱhe zwine na zwi ṋekedza, zwi ḓo vha zwa vhotshifhe, na mikonde i fhiraho yoṱhe ni i ṋee vhotshifhe, uri muṱani waṋu hu vhe na mashudu. Vhotshifhe vha songo vhuya vha ḽa nyamafu, kana phukha yo pondiwaho nga zwivhanda zwa ḓaka kana tshiṋoni tsho vhulawaho nga iṅwe phukha. “ ‘Musi ni tshi kovhekanya shango nga madeṅwa, ni kovhele Yahavee mukovhe mukhethwa wa shango: vhulapfu ḽi vhe maga a 25 000, u aṱama ḽi vhe maga a 20 000. Shango heḽo ḽoṱhe ḽi ḓo vha ḽikhethwa. Shangoni ḽeneḽo hu vhe na fhethu ha vhulapfu ha maga a 500 na u aṱama ha maga a 500 ha thembele, ho tangwa nga tshikhala tsha vhuphara ha maga a 50. Henefho ni ele fhethu ha vhunavha ha maga a 25 000 na vhuphara ha maga a 10 000, hune ha ḓo ima thembele. Henefho ndi hukhethwakhethwa. Hafho ndi hone hune ha ḓo vha wone mukovhe mukhethwa wa shango; hu ḓo vha ha vhotshifhe vhane vha shuma thembeleni, vha sendela tsini ha Yahavee vha tshi mu shumela. Vha ḓo vha na nnḓu dzavho henefho na fhethu hukhethwa ho khethelwaho thembele. Tshipiḓa tsho salaho tsha vhulapfu ha maga a 25 000 na vhuphara ha maga a 10 000 tshi ḓo vha tsha Vhalivi vhane vha shumela thembele, hu vhe ha miḓi ine vha ḓo dzula khayo. Muḓi ni u siele fhethu hune ha vha na vhulapfu ha maga a 25 000 na vhuphara ha maga a 5 000, ho ṋekanaho masakha na tshipiḓa tsha ḽa thembele, afho hu ḓo vha ha vhathu vhoṱhe vha Israele. “ ‘Muvhusi u fanela u vha na fhethu ho kanukanaho na tshipiḓa tsha fhethu hukhethwa na ho khethelwaho muḓi, ho fhandekanaho na shango ḽa fhethu hukhethwa na ḽa muḓi, u ela vhukovhela na vhubvaḓuvha ḽi ḓo eḓana na ḽa tsinde ḽithihi ḽa vhathu vha Israele. Hoyo u ḓo vha wone mukovhe wawe kha ḽa Israele; ndi hone vhavhusi vhanga vha si tsha ḓo kandeledza vhathu vhanga; shango ḽiṅwe vho fanela u ḽi siela vhathu vha Israele ḽa vha ḽa matsinde avho.’ ” Muṋe wa zwoṱhe Muṋe washu u ri, “Inwi vhavhusi vha Israele, zwino no guma! Ni songo tsha huvhadza vhaṅwe, ni songo tsha vha ṱangula, itani zwi re zwone ni fulufhedzee, ni songo tsha thatha vhathu vhanga mukovheni wavho! Hu amba Nṋe Muṋe wa zwoṱhe Yahavee. Ivhani na mielo yone-yone na zwikalo zwone-zwone. Mielo ya vhukhopfu na ya maḓi nga i eḓane: homere ndi bathi dza fumi, ndi epha dza fumi. Mielo yoṱhe muteo wayo nga i vhe homere. Gera dza 20 ndi shekele dza 60, ndi mina nthihi. “Mitendelo ine na fanela u bvisa ngei: tshipiḓa tshithihi kha 60 tsha goroi na bali, tsha mapfura a miolivi ni bvise tsha ḓana. Ni bvise nngu nthihi kha 200. Ndi dzone nduvho dza thoro na zwiṱhavhelo zwi fhiswaho na nduvho dza vhukonani. Hezwo zwi ḓo vha zwone zwipfumelo zwaṋu – hu amba Nṋe Muṋe wa zwoṱhe Yahavee. Vhathu vhoṱhe vha shango vha bvise nduvho iyo i vhe ya muvhusi wa Israele. Muvhusi ene muṋe a vhone uri hu vhe na tshiṱhavhelo tshi fhiswaho na nduvho ya thoro na waini ya thevhula ya vhuṱambo na Ṅwedzi muswa na Dzisabatha na vhuṱamboni hoṱhe hune ha itwa nga vhathu vha Israele. O fanela u bvisa nduvho ya tshipfumelo na nduvho ya thoro na tshiṱhavhelo tshi fhiswaho na nduvho ya vhukonani tsha vha tshipfumelo tsha vhathu vha Israele.” Muṋe wa zwoṱhe Yahavee u ri, “Nga ḓuvha ḽa u ranga ḽa ṅwedzi wa u ranga, ni dzhie mbohwana i si na luvhadzi, i kumulule thembele. Tshifhe u fanela u dzhia malofha a nduvho ya tshipfumelo a ḓodze mihangammbwa ya thembele na masia oṱhe maṋa a tombo ḽa aḽiṱari na mihangammbwa ya khoro ya muṱa wa ngomu. Ni dovhe ni ite nga u ralo nga ḓuvha ḽa vhuṱanu na vhuvhili ḽa ṅwedzi ni tshi itela vhoṱhe vhe vha tshinya vha sa iti nga khole kana vha sa zwi ḓivhi. Hetsho tshi ḓo vha tshipfumelo tsha thembele. “Nga ḓuvha ḽa 14 ḽa ṅwedzi wa u ranga ni ite vhuṱambo ha Paseka. Hu vhuye hu fhele maḓuvha maṱanu na mavhili muṅwe na muṅwe a tshi ḽa mikonde ya vhurotho vhu si na mbilisa. Musi wonoyo, muvhusi a ṋekedze mboho i vhe tshiṱhavhelo tsha tshipfumelo tsha u pfumelela ene muṋe na vhathu vhoṱhe vha shango. Maḓuvha hayo maṱanu na mavhili a vhuṱambo, ḓuvha ḽiṅwe na ḽiṅwe a ṋekedze Yahavee tshiṱhavhelo tshi fhiswaho tsha mboho ṱhanu na mbili na thutha ṱhanu na mbili dzi si na luvhadzi, musi muṅwe na muṅwe hu vhuye hu fhele vhege, na mbokoṱo nthihi musi muṅwe na muṅwe i vhe tshiṱhavhelo tsha tshipfumelo. U ṋekedza nduvho ya epha nthihi na mboho iṅwe na iṅwe, na epha nthihi na thutha iṅwe na iṅwe, na litha nṋa dza mapfura na epha iṅwe na iṅwe, i vhe nduvho. “Vhuṱamboni vhune ha itwa nga ḓuvha ḽa 15 ḽa ṅwedzi wa vhuṱanu na vhuvhili, u fanela u ita zwi fanaho na zwenezwo hu vhuye hu fhele maḓuvha maṱanu na mavhili, a ṋekedze nduvho ya tshipfumelo na tshiṱhavhelo tshi fhiswaho, na nduvho ya thoro na mapfura.” Muṋe wa zwoṱhe Muṋe washu u ri, “Khoro ya vhubvaḓuvha ya muṱa wa ngomu i fanela u dzula yo valwa maḓuvha maṱanu na ḽithihi ane vhathu vha shuma ngao. I vulwe nga ḓuvha ḽa Sabatha na nga ḓuvha ḽa vhuṱambo ha ṅwedzi u tshi dzula. Muvhusi a dzhene nga vanḓani ḽa khoro ya nnḓa a dzule tsini na mihangammbwa ya khoro. Vhotshifhe zwenezwo vha ṋekedze tshiṱhavhelo tshawe tsha u fhiswa na nduvho yawe ya vhukonani. O fanela u luvha e kha tshiukhuvha tsha khoro, a konou bvela nnḓa; iyo khoro i songo tsha dovha ya valwa ḽi vhuye ḽi kovhele. Vhathu vha shango vha gwadame phanḓa ha Muṋe washu henefho muṋangoni wa khoro nga maḓuvha a Sabatha na nga maḓuvha a ṅwedzi u tshi dzula. Tshiṱhavhelo tshi fhiswaho tshine muvhusi a ṋekedza Yahavee nga ḓuvha ḽa Sabatha tshi vhe tsha ngwana ṱhanu na nthihi dzi si na luvhadzi na thutha i si na luvhadzi na nduvho ya thoro ya epha nthihi i ṋekedzwaho na iyo thutha na nduvho dza thoro dzine a tou funa dzi ṋekedzwaho na idzo ngwana, na litha nṋa dza mapfura a ṋekedzwaho na epha iṅwe na iṅwe. Musi wa vhuṱambo ha ṅwedzi u tshi dzula, tshiṱhavhelo tshi vhe mbohwana i si na luvhadzi na ngwana ṱhanu na nthihi dzi si na luvhadzi na thutha nthihi i si na luvhadzi. Mboho na thutha dzi ṋekedzwe na nduvho ya epha nthihi ya thoro, ngwana dzi ṋekedzwe na nduvho ya thoro ine a tou funa, epha iṅwe na iṅwe i ṋekedzwe na litha nṋa dza mapfura. “Musi muvhusi a tshi dzhena, a dzhene nga vanḓani ḽa khoro, a dovhe a bve nga nḓila yeneyo. Vhathu vha shango musi vhone vha tshi ḓa phanḓa ha Yahavee vhuṱamboni ho vhewaho, vho dzhenaho nga khoro ya devhula vha tshi ḓa u luvha, vha bve nga khoro ya tshipembe, vho dzhenaho nga khoro ya tshipembe vha bve nga khoro ya devhula. Hu songo vha na ane a humela murahu a bva nga khoro ye a dzhena ngayo, nga a bve nga ḽiṅwe sia. Muvhusi a ḓe navho, a dzhene unga vhone, a bve unga vhone. “Nga maḓuvha a vhuṱambo ho fhambanaho mboho iṅwe na iṅwe na thutha iṅwe na iṅwe i ṋekedzwe na epha nthihi ya thoro, ngwana i ṋekedzwe na zwine a tou funa; epha iṅwe na iṅwe i ṋekedzwe na litha nṋa dza mapfura. “Musi muvhusi a tshi ṋekedza tshiṱhavhelo tshi fhiswaho tshine a tou funa kana nduvho ya vhukonani ine a tou funa, a vulelwe khoro ya vhubvaḓuvha, a ṋekedze tshiṱhavhelo tshawe tshi fhiswaho na nduvho yawe ya vhukonani sa zwine a ita nga ḓuvha ḽa Sabatha; musi o no bva, khoro i mbo ḓi valwa. “Musi muṅwe na muṅwe a nṋekedze ngwana i si na luvhadzi ya ṅwaha muthihi tshi vhe tshiṱhavhelo tshi fhiswaho; hetsho a tshi ṋekedze matsheloni maṅwe na maṅwe. Matsheloni maṅwe na maṅwe a engedze a ṋekedze nduvho ya thoro: khilogiramu tharu dza vhukhopfu ha goroi na litha nthihi ya mapfura, a vanganywe na vhukhopfu. Heyo ndi nduvho ya thoro i ṋekedzwaho Nṋe, hoyo ndi mulayo wa lini na lini, a u gumi. Ngwana na nduvho ya mbeu na mapfura zwi ṋekedzwe matsheloni maṅwe na maṅwe lini na lini.” Muṋe wa zwoṱhe Muṋe washu u ri, “Arali muvhusi a ṋea muṅwe ṅwana wawe mukovhe wa shango ḽawe, iḽo shango ḽi ḓo vha ḽa onoyo ṅwana wawe, ḽa vha ifa ḽa muṱa wawe. Huno arali a ṋea muṅwe mushumi wawe mukovhe wa shango ḽawe, iḽo shango ḽi ḓo vha ḽa uyo munna u swika ṅwaha une a vhofhololwa ngawo, ḽa konou dovha ḽa humela ha muvhusi. Ndi vhana vhawe fhedzi vhane vha nga dzula na mukovhe wa vha wavho tshoṱhe. Muvhusi a songo dzhia na tshipiḓa zwatsho tsha mukovhe wa ifa ḽa vhathu, u ralo ha vha u vha dzhiela thundu yo vha fanelaho; ifa ḽine a ṋea vhana vhawe kha ḽi bve kha thundu yawe, uri hu si vhe na muthihi wa vhathu vhanga a no dzhielwa thundu yawe yo mu fanelaho, vhathu vha balangana na shango.” Uyo munna a nnzhia nda dzhena nga muṋango sia ḽa khoro ya devhula yo livhaho rumuni khethwa dzo fhaṱelwaho vhotshifhe. Henefho phanḓa hashu, sia ḽa vhukovhela, ho vha hu na tshikhala magumoni. Uyo munna a mmbudza a ri, “Hafha ndi hone hune vhotshifhe vha ḓo bika phukha dzo shidzhwaho dza tshiṱhavhelo tsha tshipfumelo na nduvho ya ndifho na nduvho ya thoro, vha si ṱwe vha tshi zwi hwalela muṱani wa nnḓa vha vhangela vhathu khombo nga vhukhethwa hazwo.” A nnzhia a nnyisa muṱani wa nnḓa, a ntshimbidza khuḓani nṋa dzoṱhe; khuḓani iṅwe na iṅwe ya muṱa wa nnḓa ho vha hu na muṅwe muṱa muṱuku. Ndi uri khuḓa nṋa dza muṱa dzo vha dzi na miṱa miṱuku miṋa, vhunavha vhu tshi ita maga a 40, vhuphara ha ita maga a 30, vhuṋa hayo i tshi eḓana. Muṅwe na muṅwe wa iyo miṱa miṋa wo vha wo tangeledzwa nga mutsheṱo wa matombo, hu na zwivhaso hoṱhe u mona na tsinde ḽa mutsheṱo. Uyo munna a mmbudza a ri, “Hezwi ndi zwiṱanga zwine vhashumi vha thembele vha ḓo bika khazwo zwiṱhavhelo zwine zwa ṋekedzwa nga vhathu.” Uyo munna a dovha a nkhumisela muṋangoni wa thembele, nda vhona tshisima tsha maḓi a tshi bva nga fhasi ha tshiukhuvha tsha thembele a tshi ela a tshi ya vhubvaḓuvha, vhunga thembele yo vha yo lavhelesa vhubvaḓuvha. Maḓi o vha a tshi khou ela a tshi bva sia ḽa tshauḽa ḽa thembele, thungo ya tshipembe ya aḽiṱari. A mmvisela nnḓa nga khoro ya devhula a ntshimbidza u mona hoṱhe nnḓa u vhuya u swika khoroni ya vhubvaḓuvha ya nnḓa, nda wana maḓi a tshi khou ela a tshi bva hone, thungo ya tshanḓa tshauḽa tsha khoro. Uyo munna a livha vhubvaḓuvha o fara thambo yawe ya u ela ngayo, a ela maga a 1 000 u bva henefho, a konou nngwedza mulambo; maḓi o vha a tshi guma nga maṱo a milenzhe. A ela maṅwe maga a 1 000 u bva henefho, a dovha a nngwedza mulambo, nda wana maḓi a tshi guma nga magona anga. A ela maṅwe maga a 1 000 u bva henefho, a dovha a nngwedza mulambo, nda wana maḓi a tshi guma nga khundu dzanga. A ela maṅwe maga a 1 000 u bva henefho, zwino wo vha wo no vha mulambo une nda nga si kone u wela, uyo mulambo wo vha wo no hula, wo no vha na maḓi o tsaho, wo vha wo no vha mulambo une muthu a si kone u u wela. Ndi hone uyo munna a tshi ri, “Iwe ṅwana wa muthu, u khou zwi vhona?” A mphirisela phanḓa, a kona u ntshimbidza a nkhumisela khunzikhunzini ya mulambo. Musi ndi tshi swika henefho nda vhona miri minzhi khunzikhunzini ino na iḽa ya mulambo. Uyo munna a ri, “Maḓi haya a ela a tshi ya vhubvaḓuvha a tshi tsela Govhani ḽa Jorodani, a swika Lwanzheni lwa Muṋo, a tshi ela a tshi dzhena lwanzheni a ḓifhisa maḓi alwo. Hoṱhe hune uyo mulambo wa ela, hu ḓo dzula zwisikwa zwi tshilaho zwa tshakha dzoṱhe zwi no tshatshama ngomu hawo. Khovhe dzi ḓo anda ngauri hoṱhe hune ayo maḓi a ela a ḓisa mutakalo, hoṱhe hune uyo mulambo wa ela hu ḓo tshatshama phukha dza tshakha-tshakha. “Hu ḓo vha na vharei vha khovhe khunzikhunzini. Mambule a u fasha khovhe a ḓo ṱharamudzwa u bva Engedi u swika Enigilaimi. Khovhe dzi ḓo vha dza tshakha dzo fhambanaho, dza dovha dza anda unga khovhe dza Lwanzhe lwa Phandamashango. Hone maḓi a maṱafa na lunwenwe a nga si ḓifhiswe, a ḓo vha e fhethu hune ha wanala muṋo. U tsa na mulambo, khunzikhunzini ino na iḽa, hu ḓo mela miri ya mitshelo ya tshakha dzoṱhe, na maṱari ayo ha nga puti, a i nga fhidzi u aṋwa mitshelo; i ḓo aṋwa mitshelo miswa ṅwedzi muṅwe na muṅwe, ngauri maḓi ayo a bva thembeleni. Mitshelo yayo i ḓo ḽiwa, maṱari ayo a alafha vhathu.” Muṋe wa zwoṱhe Muṋe washu u ri, “Mikano ine matsinde a Israele a 12 a ḓo kovhekana mashango ngayo ngeino. Josefa u ḓo wana mikovhe mivhili. Noṱhe ni kovhekane nga u eḓana vhunga ndo anela vhokhotsi aṋu uri ndi ḓo vha ṋea shango heḽino ḽine zwino ḽa vha ifa ḽaṋu. Mukano wa shango ngouno. Thungo ya devhula u thoma Lwanzheni lwa Phandamashango wa fhira nga Hetheloni, Tsedada, Hamathi, Berothai, Sibiraimi vhukati ha shango ḽa Damasko na ḽa Hamathi, u swika na Hasere Hathikhoni mukanoni wa Haurani. Mukano u ḓo thoma Lwanzheni lwa Phandamashango wa swika Hasere Enoni, u tshi tshimbila na mukano wa Damasko u ya devhula hawo na mukano wa Hamathi thungo ya devhula. Hoyo u ḓo vha mukano wa thungo ya devhula. Thungo ya vhubvaḓuvha mulambo wa Jorodani u ḓo vha wone mukano vhukati ha Haurani na Damasko, na vhukati ha Giliadi na shango ḽa Israele, u tsela Lwanzheni lwa Muṋo u vhuya u swika Thamara. Hoyo u ḓo vha wone mukano wa thungo ya vhubvaḓuvha. Thungo ya tshipembe, u bva Thamara u livha tshipembe u ya maḓini a Miriba na Kadeshe u ya Mulamboni wa Egipita na Lwanzheni lwa Phandamashango. Uyo u ḓo vha wone mukano wa thungo ya tshipembe. Thungo ya vhukovhela Lwanzhe lwa Phandamashango lu ḓo vha lwone mukano u vhuya u swika u livhana na Phara ya Hamathi. Uyo u ḓo vha wone mukano wa thungo ya vhukovhela. Ni kovhekane iḽo shango, hu kovhekane matsinde a Israele. Ni kovhekane ḽi vhe ifa ḽaṋu na ḽa vhatsinda vhe na dzula navho vha vhuya vha beba vhana, vhunga no fanela u vha fara sa vhadzulapo vha Israele. Na vhone vha wane mikovhe na inwi ḽi vhe ifa ḽavho, vha kovhekane na matsinde a Israele. Ni ṋee mutsinda ifa ḽawe henefho kha tsinde ḽa vhathu vhane a dzula navho – hu amba Nṋe Muṋe wa zwoṱhe Yahavee.” “Thungo ya tshipembe ya mukovhe wa Juda, u thoma mukanoni wa vhubvaḓuvha u swika mukanoni wa vhukovhela, ndi mukovhe une na fanela u u sia, ndi maga a 25 000 u aṱama, vhunavha vhu tshi ḓi eḓana na ha mikovhe miṅwe, muthihi nga muthihi u thoma mukanoni wa vhubvaḓuvha u swika mukanoni wa vhukovhela, thembele ya vha vhukati ha wonoyo mukovhe. “Mukovhe une na fanela u u siela Nṋe Yahavee u vhe maga a 25 000 vhunavha na maga a 10 000 u aṱama. Mukovhe mukhethwa u vhe wa vhotshifhe, thungo ya devhula u vhe maga a 25 000, thungo ya vhukovhela u vhe maga a 10 000 u aṱama, thungo ya vhubvaḓuvha a vhe maga a 10 000 u aṱama, thungo ya tshipembe a vhe maga a 25 000 u navha, thembele i vhe vhukati hao. U ḓo vha mukovhe mukhethwa u nge ndi nduvho yo ṋekedzwaho Nṋe. Hafho hu vhe ha vhotshifhe vhakhethwa, vhana vha Tsadoko vhe vha ntshumela vha tshi fulufhedzea, zwiḽa vhaṅwe Vhaisraele na Vhalivi vha tshi ntshandukela, vhone vha si ntshandukele. Zwenezwo vha ḓo ṋewa mukovhe wavho kha mukovhe mukhethwa wo ṋekanaho masakha na wa Vhalivi, wone wa tou vha mukhethwakhethwa. Shango ḽa Vhalivi ḽi ḓo ṋekana masakha na ḽa vhotshifhe; vhunavha haḽo ho fanela u vha maga a 25 000, vhuphara ḽi vhe maga a 10 000 – vhunavha hoṱhe vhu vhe 25 000, vhuphara vhu vhe 10 000. Vha songo vhuya vha rengisa kupiḓa kwaḽo na kuthihi kana vha renganyisa kuṅwe, nahone iḽo shango ḽi songo ṋewa muṅwe, vhunga ḽi ḽikhethwa, ndi ḽanga. “Shango ḽo salaho ḽone, tshipiḓa tsha vhunavha ha maga a 25 000 na vhuphara ha maga a 5 000, iḽo ndi ḽa vhathu vha muḓi ḽa dzinnḓu na pfulo. Muḓi u fhaṱwe vhukati haḽo. Mielo yaḽo ngeino: thungo dzoṱhe, devhula na tshipembe na vhubvaḓuvha na vhukovhela, ḽi vhe maga a 4 500. Thungo dzoṱhe u mona na muḓi, devhula, tshipembe, vhubvaḓuvha, vhukovhela, hu vhe na tshikhala tshi sa fhaṱwi nnḓu tsha maga a 250 u aṱama. Luvhedzhegu luthihi lwa shango ḽo salaho, lwo ṋekanaho masakha na shango ḽikhethwa, lu tshi lapfa naḽo, lu sale, lu vhe maga a 10 000 u ya vhubvaḓuvha, maga a 10 000 u ya vhukovhela, lu tshi navha na shango ḽikhethwa; hafho hu ḓo liṅwa zwiḽiwa zwa vha no shumela muḓi. Vhathu havho vha no shumela muḓi vho fanela u bva kha matsinde oṱhe a Israele. “Mukovhe hoyo wo khethelwaho thungo u vhe fhethu ha maga a 25 000 masia oṱhe. Ni ḓo u kumedza Nṋe wa nga ndi nduvho khethwa. Na muḓi u vhe ngomu. “Matsinde a vhathu o salaho oṱhe a ḓo wana mukovhe une wa ḓo bva mukanoni wa vhubvaḓuvha wa guma nga lwanzhe thungo ya vhukovhela. Nga u tevhekana u bva kha mukovhe mukhethwa u ṱutshela tshipembe ndi wa Benyamini, Simioni, Isakhara, Zebuloni, Gadi. Masakha a Gadi a thungo ya tshipembe a fhira nga Thamara na maḓini a Miriba-Kadeshe u vhuya u swika Mulamboni wa Egipita, a tsa na mulambo u swika Lwanzheni lwa Phandamashango. Ni fanela u kovhekana shango nga u ralo ḽi vhe ifa ḽa matsinde a Israele, heyo i vhe mikovhe yavho – hu amba Muṋe wa zwoṱhe Yahavee. “Miṋango i no bva muḓini ngei. Thungo ya devhula, hu ḓo vha maga a 4 500 u navha, ha vha na khoro tharu: khoro ya Rubeni, khoro ya Juda, khoro ya Livi. Khoro dza muḓi dzi ḓo vhidzwa nga madzina a matsinde a Israele. Thungo ya vhubvaḓuvha, hu ḓo vha na maga a 4 500 u navha, ha vha na khoro tharu: khoro ya Josefa, khoro ya Benyamini, khoro ya Dani. Thungo ya tshipembe, hu ḓo vha maga a 4 500 u navha, ha vha na khoro tharu: khoro ya Simioni, khoro ya Isakhara, khoro ya Zebuloni. Thungo ya vhukovhela, hu ḓo vha maga a 4 500 u navha, ha vha na khoro tharu: khoro ya Gadi, khoro ya Ashere, khoro ya Nafuthali. U mona hoṱhe hu ḓo vha maga a 18 000. Dzina ḽa muḓi u bva musi wonoyo ḽi ḓo pfi: Muṋe-washu-u-hone.” Nga ṅwaha wa vhuraru wa muvhuso wa Jehoyakimu khosi ya Juda, Nebukhadnetsara khosi ya Babele a ya Jerusalema a u govhela. Muṋe washu a mu kumedza Jehoyakimu khosi ya Juda khathihi na iṅwe thundu ya thembele ya Mudzimu. A dzi hwala a dzi isa shangoni ḽa Shinari, a vhea iyo midzio mikhethwa thembeleni ya midzimu yawe hune ha khokhwa lupfumo. Ndi hone khosi i tshi vhudza Ashphenasi, ḽone gota ḽawe ḽihulwane, uri a nange vhaṅwe vhaṱhanngana vha Vhaisraele vhane vha bva muṱani wa musanda kana vhana vha vhaḓivhalea, vhaṱhanngana vha si vhahoṱa, vho nakaho, vha no kona u ṱalukanya zwa vhuṱali hoṱhe, vha re na nḓivho, vhane vha ṱavhanya u ṱalukanya, vho fanelaho u shuma pfamoni ya musanda. Uyo Ashphenasi a dovha a pfi a vha funze luambo lwa Vhakhaladia na maṅwalo avho. Khosi ya ri vha ṋewe zwiḽiwa zwa nga misi na waini zwi bvaho ḓafulani ḽa musanda. Ha pfi vha aluswe vha funzwe hu vhuye hu fhele miṅwaha miraru, vhó no fhedza vha konou dzhena mushumoni wa musanda. Vhukati havho ho vha hu na Daniele na Hanania na Mishaele na Azaria; vhenevho vho vha vhe vha tsinde ḽa Juda. Iḽo gota ḽa vha ira maṅwe madzina, Daniele a pfi Beletheshatsara, Hanania a pfi Shadraka, Mishaele a pfi Mishaka, Azaria a pfi Abedenego. Daniele o vha o vhofha ḽa uri ha nga ḓishati tshika nga zwiḽiwa na waini zwi bvaho ḓafulani ḽa musanda, ndi zwe a humbela iḽo gota ḽihulwane uri a ḓiilise zwone. Mudzimu a ita uri iḽo gota ḽihulwane ḽi itele Daniele vhuthu ḽi mu khathutshele. Hone a vhudza Daniele a ri, “Ndi ofha khosi muṋe wanga: o amba zwine na fanela u zwi ḽa na zwine na fanela u zwi nwa, zwino arali a vhona khofheni haṋu ho onda hu sa ngi ha vhaṅwe vhaṱhanngana vha murole waṋu? Khosi i ḓo ntumula ṱhoho nga mulandu waṋu.” Daniele a tshi pfa zwenezwo a amba na mulindi we gota ḽihulwane ḽa ri a lange Daniele na Hanania na Mishaele na Azaria, a ri, “A vha ri lingi zwavho maḓuvha a fumi, maḓuvha eneo vha ri fhe muroho na maḓi fhedzi tshi vhe tshone tshiḽiwa tshashu? Ndi hone vha tshi ḓo kona u vhambedza khofheni hashu na ha vhaṱhanngana vhane vha ḽa zwiḽiwa zwa musanda, vha ḓo konou ita nga hune vha vhona.” Uyo munna a tenda u ita zwe vha mu humbela, a vha linga maḓuvha a fumi. Musi maḓuvha a fumi o no fhela vha sedzea vho takala u fhira vhaṱhanngana vhoṱhe vhe vha vha vha tshi ḽa zwi bvaho ḓafulani ḽa musanda. Ndi hone mulindi a si tsha vha ṋea zwiḽiwa zwe vha pfi vha ṋewe na waini ye vha pfi vha i nwe, a vha ṋea miroho. Avho vhaṱhanngana vhaṋa Mudzimu a vha ṋea nḓivho na ṱhalukanyo ya zwoṱhe zwa maṅwalwa na zwa vhuṱali, Daniele a dovha a ṋewa na mpho ya u kona u ṱalutshedza mabono oṱhe na miloro. Musi tshifhinga tsho vhewaho nga khosi tsho no fhela, gota ḽihulwane ḽa vha isa ha Nebukhadnetsara. Khosi ya amba navho, a wana kha vhaṱhanngana vhoṱhe hu si na ane a nga eḓanyiswa na Daniele na Hanania na Mishaele na Azaria. U bva zwenezwo vha shumela khosi musanda. Kha mafhungo oṱhe a zwa vhuṱali na zwa ṱhalukanyo zwe a vha a tshi vha vhudzisa o wana vha tshi fhira vhadziamanditi na vhabvumbi vha re muvhusoni wawe woṱhe kafumi. Daniele o dzula henefho u swika ṅwaha wa u thoma wa muvhuso wa khosi Khoreshe. Nga ṅwaha wa vhuvhili wa muvhuso wa Nebukhadnetsara, Nebukhadnetsara a lora miloro; mbilu yawe ya pfa u vhavha, a si tsha fara na khofhe. Khosi ya vhidzisa vhadziamanditi na vhabvumbi na mingome na vhaḓivhi vha zwa dziṋaledzi uri vha mu vhudze zwine miloro yawe ya amba. Vha swika vha ima phanḓa ha khosi. Khosi ya vha vhudza ya ri, “Ndo lora muloro, mbilu yanga i a vhavha, ndi funa u ḓivha zwine uyo muloro wa amba.” Vha vhuṱali vha fhindula khosi vha ri, “Ngavhe thovhela a tshi lalama! Nga vha ri vhudze uyo muloro, ri konou vha ṱalutshedza zwine wa amba.” Khosi ya fhindula Vhakhaladia ya ri, “Zwe nda khwaṱhisa ngezwi: Arali na sa mmbudza zwe nda lora, na si nṱalutshedze uri zwi amba mini, ndi ḓo ita uri ni paḓukanywe miraḓo, nnḓu dzaṋu dzi thuthwe hu sale matumba. Huno arali na mmbudza zwe nda lora, na nṱalutshedza uri zwi amba mini, ndi ḓo ni ṋea zwifhiwa na pfufho nda ni hulisa zwihulu. Zwino-ha mmbudzeni zwe nda lora na uri zwi amba mini.” Vhone vha dovha vha ri, “Thovhele nga vha ri vhudze zwe vha lora, ndi hone ri tshi ḓo kona u vha ṱalutshedza.” Huno khosi ya fhindula ya ri, “Ndi khou zwi vhona uri ni khou ntikisa luwa, nga u ḓivha uri zwe nda amba ndo khwaṱhisa: na sa mmbudza zwe nda lora, ṱhamu ndi nthihi. Hone inwi no langana u mmbudza zwithu zwi xedzaho zwo vhifhaho ngeno ni tshi khou ntikisa luwa. Zwino-ha mmbudzeni zwe nda lora, ndi hone ndi tshi ḓo kona u ḓivha arali ni tshi kona u zwi ṱalutshedza kana ni sa koni.” Vhakhaladia vha fhindula khosi vha ri, “A hu na na muthu na muthihi shangoni ḽoṱhe ane a nga ṱalutshedza zwine thovhele vha zwi ṱoḓa; a hu na na khosi na nthihi, naho e na vhuhulwane na maanḓa mangafhani, we a vhuya a vhudzisa vhadziamanditi kana vhabvumbi kana Vhakhaladia mbudziso yo raloho. Mbudziso ine thovhele vha vhudzisa i a konḓa, a hu na ane a nga kona u fhindula thovhele, arali i si midzumi, i sa dzuli na vhathu vha ṋama.” Khosi i tshi pfa zwenezwo a sinyuwa a tou halifha, a ri vhaṱali vhoṱhe vha Babele vha vhulawe. Musi hu tshi vhewa mulayo wa uri vhaṱali vha vhulawe, ha ruṅwa vhathu vha yo londa na Daniele na khonani dzawe uri vha vhulawe. Huno musi Ariokho mulangammbi wa u linda khosi a tshi bva a tshi yo vhulaha vhaṱali vha Babele, Daniele a ya khae a amba nae nga maipfi a vhuṱali, a ṱhalukanyo. Daniele a vhudzisa Ariokho a ri, “Ndi mini khosi yo vhofha zwa tshiṱuhu tshingafhangafha?” Ariokho a ṱalutshedza Daniele ayo mafhungo, Daniele a konou ya ha khosi a humbela uri a thome u wana tshifhinga tsha u dzumbululela khosi zwine muloro wa amba. Ndi hone Daniele a tshi ya hayani a yo vhudza khonani dzawe Hanania na Mishaele na Azaria zwe zwa itea, a vha ṱuṱuwedza uri vha humbele Mudzimu wa makoleni a sumbedze khathutshelo yawe kha mafhungo ayo a tshiphiri, uri Daniele na khonani dzawe vha si vhulawe na vhaṅwe vhaṱali vha Babele. Itsho tshiphiri tsha dzumbululelwa Daniele kha bono vhusiku; Daniele a renda Mudzimu wa ṱaḓulu a ri, “Dzina ḽa Mudzimu nga ḽi rendwe lini na lini! Vhuṱali na maanḓa ndi zwawe e eṱhe. A no langa kutshimbilele kwa tshifhinga na khalaṅwaha, ndi Ene; u vhumba mahosi a a sudzulusa, vhaṱali ndi Ene a vha ṋeaho vhuṱali, vha re na ṱhalukanyo ndi Ene a no vha ṋea nḓivho. Ndi Ene a no dzumbulula zwo dzumbamaho na zwiphiri, u ḓivha zwo dzumbamaho swiswini; u dzula tshedzani. Iwe Mudzimu wa vhokhotsi anga ndi a u livhuha, ndi a u renda zwe wa nṋea vhuṱali na maanḓa. Zwino wo ntsumbedza zwe ra u humbela, wo ri dzumbululela zwi dinaho khosi.” Ndi hone Daniele a tshi ya ha Ariokho, we a vhewa nga khosi uri a vhulahe vhaṱali vha Babele, a mu vhudza a ri, “Vha songo vhulaha vhaṱali vha Babele. Nga vha ntswikise ha thovhele, ndi ḓo ṱalutshedza thovhele zwine muloro wa amba.” Ariokho a mbo ḓi ṱavhanya a swikisa Daniele ha thovhele, a ri, “Kha mathubwa a no bva Juda ndo wana munna ane a nga kona u ṱalutshedza thovhele zwine muloro wa amba.” Khosi ya amba na Daniele (we a vha a tshi pfi Beletheshatsara) ya ri, “Ni nga mmbudza zwe nda lora na uri zwi amba mini naa?” Daniele a lavhelesana na khosi a fhindula a ri, “A hu na na muṱali na muthihi kana mubvumbi kana mudziamanditi kana mungome we a kona u vhudza thovhele ngoho ya tshiphiri tshe thovhele a vhudzisa, hone hu na Mudzimu wa ṱaḓulu ane a dzumbulula zwiphiri, ndi Ene o sumbedzaho khosi Nebukhadnetsara zwine zwa ḓo itea misi i ḓaho. Zwino-ha muloro na mabono zwe vha zwi vhona vho fama vhulaloni ngezwi: Musi thovhele vho fuma vhulaloni havho, mihumbulo yavho ya vhona zwine zwa kha ḓi ḓo itea, Mudzumbululi wa zwiphiri o vha sumbedza zwine zwa ḓo itea. Tshiphiri itsho tshó dzumbululelwa nṋe, a si uri ndo ṱalifha u fhira vhathu vhoṱhe, zwo itelwa uri thovhele vha ḓivhe ṱhalutshedzo yazwo, vha ṱalukanye zwine vha elekanya mbiluni. Thovhele vho vhona bono, zwe vha zwi vhona ngezwi: ndi tshifanyiso tsho vhumbwaho, tshifanyiso tshihulu tshi no penya lwa u kalula, tshó ima phanḓa havho, tsha tou ofhisa muthu a tshi tshi vhona. Ṱhoho ya itsho tshifanyiso yo vha i ya musuku wavhuḓi, khana na zwishasha zwi siliva, tshiḽelo na zwirumbi zwi musinaseṱha, milenzhe i ya tsimbi, ṋayo dzi tsimbi yo vanganaho na vumba. Musi vha tshee vho sedza, ha kunguluwa tombo ḽi songo kwamiwa nga tshanḓa, ḽa rwa tshiḽa tshifanyiso kha ṋayo dza tsimbi yo vanganaho na vumba ya dzi kuekanya. Ndi hone tsimbi yo vanganaho na vumba, na musinaseṱha, na siliva, na musuku, zwoṱhe zwi tshi pwashea zwa tou kuekanywa zwa nga mungu u luvhanḓeni lwa u fhulela tshilimo. Muya wa zwi vhudzulela kule, ha sala hu si tsha vhonala tshithu. Tombo ḽiḽa ḽe ḽa rwa tshiḽa tshifanyiso ḽa aluwa ḽa vha thavha khulu, ya ḓadza ḽifhasi ḽoṱhe. Hoyo ndi wone muloro, zwino ri ḓo ṱalutshedza thovhele zwine wa amba. “Thovhele ndi vhone khosi ya mahosi, Mudzimu wa ṱaḓulu o vha ṋea muvhuso na nungo na maanḓa na vhugala, a ita uri vha lange vhathu na phukha dza shango na zwiṋoni zwi fhufhaho, hoṱhe hune zwa dzula hone, a zwi kumedza vhone, a vha ita khosi yazwo zwoṱhe. Vhone ndi vhone heyo ṱhoho ya musuku. Vhone vha ḓo ri u fhedza u vhusa ha vuwa muṅwe muvhuso, wone a u nga vhi na bvumo ḽi no nga ḽa wavho, ha dovha ha vha na wa vhuraru, wa musinaseṱha; wonoyo u ḓo vhusa shango ḽoṱhe. Hu ḓo vha na muvhuso wa vhuṋa wo khwaṱhaho unga tsimbi, ngauri yone i pwashekanya ya kuya zwoṱhe. Zwino unga tsimbi i tshi pwashekanya zwoṱhe, na wone u ḓo pwasha wa kuekanya mivhuso yoṱhe ya u ranga. Ṋayo na zwikunwe dze vha dzi vhona dza vumba ḽo vanganaho na tsimbi, ndi muvhuso une wa ḓo fhandekana wa vha zwipiḓa zwipiḓa; hone u ḓo ḓi vha na u khwaṱha ha tsimbi sa zwenezwo, sa zwe vha vhona vumba ḽo vangana na tsimbi. Ṋayo na zwikunwe í tsimbi yo vanganaho na vumba, zwi amba uri muvhuso wa hone u ḓo khwaṱha nga ḽiṅwe sia, nga ḽiṅwe wa tseka. Vhunga vho vhona tsimbi yo vangana na vumba, zwenezwo izwo zwivhili zwi ḓo vangana nga u dzetshelana ha vhathu, hone a zwi nga nambatelani, unga na tsimbi i sa nambatelani na vumba. “Misi ya mahosi eneo Mudzimu wa ṱaḓulu u ḓo vusa muvhuso une wa sa ḓo phusukana, muvhuso hoyo a u nga dzhiwi nga luṅwe lushaka: u ḓo phusukanya mivhuso yoṱhe ya u ranga wa i mila, wone wa ima lini na lini, sa zwe vha vhona tombo ḽi songo kwamiwaho nga tshanḓa ḽi tshi kunguluwa ḽi tshi bva thavhani ḽa pwashekanya tsimbi na musinaseṱha na vumba na siliva na musuku. Mudzimu muhulu o sumbedza thovhele zwine zwa ḓo itea misi i ḓaho. Muloro uyo ndi wa ngoho, ṱhalutshedzo ndi yone-yone.” Khosi Nebukhadnetsara a ri u pfa zwenezwo a wa nga tshifhaṱuwo phanḓa ha Daniele a mu luvha, a ri Daniele a ṋekedzwe nduvho a dubiselwe zwioro. Khosi ya vhudza Daniele ya ri, “Vhukuma Mudzimu waṋu ndi Mudzimu wa midzimu, ndi Muṋe wa mahosi, ndi Mudzumbululi wa zwiphiri, vhunga no kona u dzumbulula itsho tshiphiri.” Khosi ya vhea Daniele vhuimoni vhuhulwane, ya mu ṋea zwifhiwa zwinzhi zwa u naka. A dovha a mu ita muvhusi wa shango ḽoṱhe ḽa Babele, a mu ita muhulwane wa vhaṱali vha Babele. Daniele a humbela khosi uri i vhee mafhungo a shango ḽa Babele zwanḓani zwa Shadraka na Mishaka na Abedenego, ene muṋe a dzula muṱani wa musanda. Khosi Nebukhadnetsara o vhuya a vhumbisa tshifanyiso tsha musuku, vhulapfu u ya nṱha tsha vha mithara dza 30, u aṱama tsha vha mithara tharu, tsha imiswa mudavhini wa Dura, shangoni ḽa Babele. Khosi Nebukhadnetsara zwino a vhidza vhavhusi na magota na vhakoma na vhaeletshedzi na vhafaragwama na vhahaṱuli na vhahulwane vha mapholisa na vhahulwane vhoṱhe vha shango uri vha kuvhangane, vha vhe hone hu tshi hangulwa tshifanyiso tshe tsha imiswa nga khosi Nebukhadnetsara. Ndi hone vhavhusi na magota na vhakoma na vhaeletshedzi na vhafaragwama na vhahaṱuli na vhahulwane vha mapholisa na vhahulwane vhoṱhe vha shango vha tshi kuvhangana u hangula itsho tshifanyiso tsho imiswaho nga khosi Nebukhadnetsara, vha ima henefho phanḓa ha tshifanyiso tshe tsha vha tsho imiswa nga khosi Nebukhadnetsara. Muḓinḓa a vhidzelela nga ipfi ḽihulu a ri, “Inwi vhathu vha tshakha dzoṱhe na matsinde na dzinyambo, thetshelesani! Ni tshi tou pfa hu tshi lila phalaphala na tshiṱiringo na mbila na dende na haripa na ṋanga na tshilidzo tshifhio na tshifhio, no fanela u gwadama na luvha tshifanyiso tsha musuku tsho imiswaho nga khosi Nebukhadnetsara. Ane a si gwadame a luvha u ḓo mbo ḓi poswa ṋanḓoni ya mulilo u dugaho.” Zwenezwo vhathu vha tshi tou pfa hu tshi lila phalaphala na tshiṱiringo na mbila na dende na haripa na ṋanga na tshilidzo tshifhio na tshifhio, vhathu vha tshakha dzoṱhe na matsinde oṱhe na nyambo dzoṱhe vha gwadama vha luvha tshifanyiso tsho imiswaho nga khosi Nebukhadnetsara. Zwenezwo vhaṅwe Vhakhaladia vha ya vha pomoka Majuda. Vha vhudza khosi Nebukhadnetsara vha ri, “Thovhele nga vha lalame lini na lini! Thovhele vho vhea mulayo vha ri muṅwe na muṅwe a tshi pfa hu tshi lila phalaphala na tshiṱiringo na mbila na dende na haripa na ṋanga na tshilidzo tshifhio na tshifhio a gwadame a luvhe tshifanyiso tsha musuku, vha ri a sa gwadami a luvha u ḓo poswa ṋanḓoni ya mulilo u dugaho. Zwino hu na vhaṅwe Majuda vhe vha vha kumedza mafhungo a shango ḽa Babele, ndi Shadraka na Mishaka na Abedenego, havho vhathu a vha londi zwe thovhele vha amba, a vha shumeli midzimu yavho, vha hana u luvha tshifanyiso tsha musuku tshe thovhele vha tshi imisa.” Nebukhadnetsara a sinyuwa zwihulu, a vhidzisa Shadraka na Mishaka na Abedenego, vha mbo ḓi ḓiswa phanḓa ha khosi. Nebukhadnetsara a amba navho a ri, “Shadraka na Mishaka na Abedenego, ndi ngoho hu tshi pfi inwi a ni shumeli midzimu yanga nahone ni hana u luvha tshifanyiso tsha musuku tshe nda tshi imisa naa? Zwino-ha musi ni tshi pfa hu tshi dovha u lila phalaphala na tshiṱiringo na mbila na dende na haripa na ṋanga na tshilidzo tshifhio na tshifhio, ni ḓo gwadama na luvha tshifanyiso tshe nda tshi vhumba naa? Arali na hana u tshi luvha, vhukuma ni ḓo mbo ḓi posiwa ṋanḓoni ya mulilo u dugaho. Ndi ufhio mudzimu ane a nga ni lamukisa zwanḓani zwanga?” Shadraka na Mishaka na Abedenego vha fhindula khosi Nebukhadnetsara vha ri, “Mbudziso yavho a i ṱoḓi phindulo; arali Mudzimu washu ane ra mu shumela a tshi kona u ri lamukisa ṋanḓoni ya mulilo u dugaho na zwanḓani zwa thovhele, u ḓo ri tshidza. Hone nangwe a si ri lamukise, zwenezwo nga vha ḓivhe uri ri nga si shumele mudzimu wavho kana ra luvha tshifanyiso tsha musuku tshe vha tshi imisa.” Mafhungo hayo a sinyusa khosi Nebukhadnetsara zwihulu, a si tsha lavhelesa Shadraka na Mishaka na Abedenego nga vhulenda. A ri ṋanḓo i vhasedzwe kaṱanu na kavhili u fhira nga misi, a vhudza vhahali vha maanḓa vha mmbi yawe uri vha vhofhe Shadraka na Mishaka na Abedenego vha vha pose ṋanḓoni ya mulilo u dugaho. Zwenezwo vha mbo ḓi vhoxwa vho ḓi ambara khanzu na marukhu na miṅadzi na zwiambaro zwoṱhe vha poswa ṋanḓoni ya mulilo u dugaho. Zwino nge khosi ya amba yo tou khwaṱhisa nahone ṋanḓo ya vha i tshi fhisa zwihulu, vhaḽa vhanna vho hwalaho Shadraka na Mishaka na Abedenego vha mbo ḓi fhiswa nga khavhu ya mulilo vha fa. Vhanna avho vhararu, Shadraka na Mishaka na Abedenego vha wela ṋanḓoni ya mulilo u dugaho vha tshee vho vhofhiwa. Khosi Nebukhadnetsara a mbo takuwa a ima nga milenzhe o akhamala, a vhudzisa vhaeletshedzi vhawe a ri, “A ro ngo vhofha vhanna vhararu ra vha posa muliloni naa?” Vhone vha fhindula vha ri, “Ndi zwenezwo thovhela.” Ene a ri, “Ndi khou vhona vhanna vhaṋa vha tshi khou ḓitshimbilela tshivhindini tsha mulilo, vhá songo vhoxwa, vhá songo huvhala, wa vhuṋa u nga muruṅwa wa Mudzimu.” Nebukhadnetsara a sendela muṋangoni wa ṋanḓo i dugaho mulilo a vhidzelela a ri, “Shadraka na Mishaka na Abedenego, inwi vhaḓinḓa vha Mudzimu Waṱaḓuluṱaḓulu, bvelani nnḓa! Iḓani fhano!” Shadraka na Mishaka na Abedenego vha ḓa vha tshi bva tshivhindini tsha mulilo. Vhavhusi na vhakoma na magota na vhaeletshedzi vha khosi vha kuvhanganela avho vhanna vhararu vha vha sedza: mivhili yavho yo vha i songo swa nga mulilo, na luvhudzi na luthihi lwa ṱhohoni dzavho lwo vha lu songo vhuya lwa vhavhea, nguvho dzavho dzo vha dzi songo swa, vho vha vha sa vhuyi vha nukha na vhutsi. Ndi hone Nebukhadnetsara a tshi ri, “Nga hu rendwe Mudzimu wa Shadraka na Mishaka na Abedenego, o ruma muruṅwa wawe u lamukisa vhaḓinḓa vhawe vhe vha mu fulufhela, vha nyadza zwe khosi ya amba, vha ri ndi khwiṋe vha tshi ṅala vhutshilo havho u fhira u shumela kana u luvha muṅwe mudzimu arali e si Mudzimu wavho fhedzi. Zwenezwo nṋe ndi vhea mulayo ndi ri: Inwi vhathu vha tshakha dzoṱhe na matsinde oṱhe na nyambo dzoṱhe, ane a vhuya a nyefula Mudzimu wa Shadraka na Mishaka na Abedenego u ḓo paḓukanywa miraḓo, nnḓu yawe ya wiselwa fhasi ya itwa thulwi ya mathukhwi, ngauri a hu na muṅwe mudzimu ane a nga lamukisa vhathu nga u rali.” Ndi hone khosi i tshi vhea Shadraka na Mishaka na Abedenego vhuimoni vhuhulwane shangoni ḽa Babele. Khosi Nebukhadnetsara a ḓivhadza vhathu vha tshakha dzoṱhe na matsinde oṱhe na nyambo dzoṱhe shangoni ḽoṱhe mafhungo haya a ri, “Mulalo nga u ḓi vha na inwi! Ndi vhona zwo fanela ndi tshi ni vhudza maḓembe a kanukisaho e Mudzimu Waṱaḓuluṱaḓulu a nnyitela. “Zwiga zwawe zwo hula hani, maḓembe awe a na maanḓa mangafhani! Muvhuso wawe ndi wa lini na lini, u ḓo vhusa ha fhira mirafho na mirafho. “Nṋe Nebukhadnetsara ndo vha ndi tshi dzula hayani pfamoni yanga ndo rudza mbilu zwi tshi nnakela. Ndo lora muloro we wa nnyofhisa. Ndo vha ndo eḓela nda vhona mabono, nda farwa nga nyofho. Nda vhidzisa vhaṱali vhoṱhe vha Babele uri vha ḓe vha nṱalutshedze zwine uyo muloro wa amba. Ha ḓa vhadziamanditi na vhabvumbi na vhaḓivhi vha zwa ṋaledzi, na mingome, nda vha vhudza zwe nda lora, hone vha kundwa u nṱalutshedza muloro. Ha vhuya ha ḓa Daniele, we a irwa ḽa Beletheshatsara hu tshi humbulwa mudzimu wanga, ane muya wa midzimu mikhethwa wa dzula ngomu hawe; onoyo a ḓa hune nda vha hone, nṋe nda mu vhudza muloro wanga. “Nda ri, ‘Beletheshatsara, inwi muhulwane wa vhabvumbi, ndi a ḓivha uri muya wa midzimu mikhethwa u dzula ngomu haṋu, ndi ḓivha na uri a hu na tshiphiri tshine na si tshi ḓivhe. Muloro we nda u lora ngoyu, mmbudzeni zwine wa amba. Mabono e nda a vhona ndo eḓela ngea: “ ‘Ndo vhona muri vhukati ha shango; wo vha wo lapfesa. Uyo muri wa aluwa wa lapfa, wa khwaṱha, ṱhodzi yawo ya vhuya ya ṋanzwa makole, wa vhonwa nga vhathu vha re khuḓani nṋa dza shango. Wa ita tshimvingimvingi tsha u naka, wa vha na mitshelo minzhi, ya fusha vhoṱhe vha re fhasi hawo. Zwivhanda zwa ḓaka zwo vha zwi tshi lala murunzini wawo, zwiṋoni zwa fhaṱa zwiṱaha matavhini awo, zwoṱhe zwi tshilaho zwa wana zwiḽiwa khawo. Musi ndi tshi kha ḓi sedza ayo mabono e nda a vhona ndo ḓi eḓela, nda vhona muruṅwa wa u linda, a tsa a tshi bva makoleni. A huwelela nga ipfi ḽihulu a ri: Remani uyo muri, khwathani matavhi awo, u ṱanguleni maṱari, laṱani mitshelo yawo kule; phukha nga dzi shavhe fhasi hawo, zwiṋoni zwi shavhe matavhini awo. Hone litshani tshiguthe na midzi mavuni zwó vhoxwa nga tsimbi na musinaseṱha hatsini ha ḓakani. Mu litsheni a welwe nga ṅwando, a fule hatsi na phukha. Mbilu yawe i songo tsha nga ya muthu, nga a ṋewe mbilu ya phukha, hu vhuye hu fhele miṅwaha miṱanu na mivhili! Heyo ndi ṱahu yo ḓivhadzwaho nga vhalindi, ndi khaṱhulo yo ḓivhadzwaho nga vharuṅwa vhakhethwa, uri zwoṱhe zwi tshilaho zwi ḓivhe uri Waṱaḓuluṱaḓulu u vhusa vhuhosi ha vhathu, u vhu ṋea ane a tou funa, a vhea onoyo ane a nyadziwa nga vhathu vhoṱhe. “ ‘Hoyo ndi muloro we nda u lora, nṋe, khosi Nebukhadnetsara. Zwino inwi Beletheshatsara, mmbudzeni zwine wa amba, ngauri a hu na na muṱali na muthihi muvhusoni wanga we a kona u nṱalutshedza wone, hone inwi ni ḓo zwi kona ngauri muya wa midzimu mikhethwa u dzula ngomu haṋu.’ ” Daniele ane ḽiṅwe a pfi Beletheshatsara, a ranga u tshenuwa a tou hanganea. Khosi ya ri, “Beletheshatsara, ni songo tshenuswa nga uyo muloro na zwine wa amba.” Beletheshatsara a fhindula a ri, “Muṋe wanga, ngavhe uyo muloro u tshi amba maswina avho, zwine wa amba ngavhe zwi tshi wela vhane vha vhenga thovhele. Muri we vha u vhona u tshi aluwa wa lapfa wa khwaṱha wa vhuya wa ṋanzwa makole, wa vhonwa nga vhathu vhoṱhe u swika vhugumoni ha ḽifhasi, muri wa tshimvingimvingi tsha u naka, u re na mitshelo minzhi, u re na zwiḽiwa zwi fushaho vhoṱhe vha re fhasi hawo, zwivhanda zwa ḓaka zwa lala murunzini wawo, zwiṋoni zwa fhaṱa zwiṱaha matavhini awo – uyo muri ndi vhone thovhele, vho aluwa vha lapfa vha khwaṱha, tshiimo tshavho tsha hula lune tsha ṋanzwe makole, muvhuso wavho wa swika migumoni ya ḽifhasi. “Mulindi we a vhonwa nga thovhele, uḽa muruṅwa mukhethwa we a tsa a tshi bva makoleni, a ri, ‘Remani uyo muri ni u lozwe, hone ni litshe tshiguthe na midzi mavuni zwó vhoxwa nga tsimbi na musinaseṱha hatsini ha ḓakani; mu litsheni a welwe nga ṅwando wa ḽiṱaḓulu, a fule hatsi unga phukha dza ḓaka, hu vhuye hu fhele miṅwaha miṱanu na mivhili’ – Thovhele, ṱhalutshedzo ngeino, nḓivhadzo ya Waṱaḓuluṱaḓulu yo swikaho ha thovhele ngeino: “Vha ḓo thathelwa kule na vhathu, vha tshila na phukha dza ḓaka, vha fula hatsi unga phulu, vha welwa nga ṅwando; hu ḓo vhuya ha fhela miṅwaha miṱanu na mivhili u swika vha tshi ḓivha uri Waṱaḓuluṱaḓulu u vhusa mivhuso ya vhathu, u i ṋea ane a tou funa. “Zwe zwa ambiwa upfi, ‘Litshani tshiguthe tsha muri na midzi,’ zwi amba uri vha ḓo dovha vha vha khosi musi vha tshi ṱalukanya uri Waṱaḓulu u vhusa zwoṱhe. Zwino-ha thovhele, nga vha ṱanganedze nyeletshedzo yanga: nga vha ite zwivhuya vha laṱe vhuvhi; nga vha laṱe vhutshinyi havho vha khathutshele vhashai, ndi hone vha tshi ḓo lalama zwa vha nakela.” Zwoṱhe hezwo zwo itea kha khosi Nebukhadnetsara. Musi ho fhela miṅwedzi ya 12, musi khosi i tshi khou ḓitshimbilela nṱha ha ṱhanga ya pfamo ya musanda ngei Babele, i tshi khou ri, “Babele muhulu ngoyu! Pfamo ya musanda! Ndi nṋe ndo u fhaṱaho nga nungo dzanga na maanḓa anga uri ndi sumbedze vhugala ha vhuhosi hanga!” Mazuwo a sa athu fhela mulomoni wawe ha pfala ipfi ḽi tshi bva ṱaḓulu ḽa ri, “Khosi Nebukhadnetsara, maipfi haya a ḓela iwe! Wo dzhielwa vhuhosi, “u ḓo thathelwa kule na vhathu, wa tshila na phukha dza ḓaka; u ḓo fula hatsi unga phulu, ha vhuya ha fhela miṅwaha miṱanu na mivhili, u vhuye u ḓivhe uri Waṱaḓuluṱaḓulu u vhusa mivhuso ya vhathu, u i ṋea ane a tou funa.” Maipfi ayo a mbo ḓi khunyelela na zwenezwo: Nebukhadnetsara a thathelwa kule na vhathu, a fula hatsi unga phulu, a welwa nga ṅwando; mavhudzi awe a lapfa unga mithenga ya goni, ṋala dzawe dza nga dza tshiṋoni. “Musi tshifhinga tsho no fhela, nṋe Nebukhadnetsara nda lavhelesa ṱaḓulu; nda dovha nda vha na ṱhalukanyo. Nda renda Waṱaḓuluṱaḓulu, nda ri: “Ndi a mu hulisa, ndi a mu khoḓa, u hone lini na lini, u vhusa lini na lini, muvhuso wawe u vhonwa nga mirafho na mirafho. Tshakha dza shango u vhona dzi si tshithu. Hu vharuṅwa vha ṱaḓulu, hu vhathu fhano fhasi, u vha ita zwine a funa. A hu na ane a nga thivhela zwine a ita kana a mu vhudzisa a ri, ‘U khou itani?’ “Zwenezwo nda mbo dovha nda vha na ṱhalukanyo, nda dovha nda ṋewa khuliso ya vhuhosi hanga, na vhurena, na vhugala hanga. Vhaeletshedzi vhanga na vhahulwane vha nṱanganedza, nda vhuedzedzwa kha khuluṋoni yanga, nda vha muhulwane u fhira zwiḽa zwa u ranga. Zwino nṋe Nebukhadnetsara ndi ri, “Nga hu khoḓwe, hu huliswe, hu rendwe Khosi ya ṱaḓulu, zwoṱhe zwine a ita ndi zwone, ha khakhi, u na maanḓa a u ṱukufhadza vhane vha ḓihudza.” Khosi Beleshatsara o itela magota awe vhuṱambo vhuhulu, ha ḓa vha tshigidi, a nwa navho waini. Musi Beleshatsara a tshi vho pfa u ḓifha ha waini, a ri hu ḓiswe midzio ya musuku na siliva ye khotsi awe Nebukhadnetsara a i dzhia thembeleni Jerusalema, uri khosi na magota ayo na vhafumakadzi vhayo na vhasadzi vhayo vha dziphuli vha nwe ngayo. Ha mbo ḓiswa iyo midzio ya musuku ye ya dzhiwa thembeleni ya Mudzimu i re Jerusalema, khosi na magota ayo na vhafumakadzi vhayo na vhasadzi vhayo vha dziphuli vha nwa ngayo. Vha nwa waini yavho vha renda midzimu yavho ya musuku na siliva, ya musinaseṱha na tsimbi, ya thanda na matombo. Kathihi fhedzi ha vhonala munwe wa muthu, wa thoma u ṅwala galagani ya luvhondo lwa pfamo ya musanda, u livhana na murahu ha tshivheambone, khosi ya vhona itsho tshanḓa tshi tshi ṅwala. Khosi ya tswukuluwa nga nyofho ya kulekana miraḓo, magona ayo a tou tetemela. A ṱavha mukosi a ri hu ḓiswe vhabvumbi vhawe na vhaḓivhi vha zwa ṋaledzi na mingome. Khosi ya vhudza vhaṱali vha Babele ya ri, “Ane a nga kona u vhala zwe zwa ṅwalwa a nṱalutshedza zwine zwa amba, u ḓo ambadzwa dza muridili, a ambadzwa na geḓane ya musuku mukuloni, a ṋewa vhuimo ha vhuraru muvhusoni.” Vhaṱali vha khosi vhoṱhe vha sendela vha kuvhangana, hone vha si kone u vhala zwo ṅwalwaho, vha si kone u ṱalutshedza khosi uri zwi amba mini. Khosi Beleshatsara a dinalea zwihulu, a tswukuluwa u fhirisa, magota awe vha hanganea. Ndi hone mufumakadzi mme a khosi, nga u pfa mukosi wa khosi na magota awe, a tshi ḓa nḓuni ya vhuṱambo. Mufumakadzi a ri, “Thovhele nga a lalame! Vha songo dinalea, vha songo tswukuluwa nga u ralo. Muvhusoni wavho hu na munna ane muya wa midzimu mikhethwa wa dzula ngomu hawe. Misi ya vhokhotsi aṋu o wanala e na nḓivho na ṱhalukanyo na vhuṱali vhune ha nga ha midzimu. Khotsi aṋu khosi Nebukhadnetsara vho mu ita muhulwane wa vhadziamanditi na vhabvumbi na vhaḓivhi vha zwa ṋaledzi na mingome. Muya wonoyo u mangadzaho na nḓivho yo raloho na vhuṱali ha u ṱalutshedza miloro na u piringulula dzithai na u piringulula zwi konḓaho u dzula kha uyo munna Daniele, we khosi ya dovha ya mu ira ḽa Beletheshatsara. Zwenezwo vhidzisani Daniele; u ḓo kona u ni vhudza uri izwi zwi amba mini.” Daniele a mbo ḓiswa phanḓa ha khosi. Khosi ya amba na Daniele ya ri, “Ndi inwi Daniele, muṅwe wa mathubwa a Majuda e a ḓiswa nga khosi khotsi anga a tshi bva kha ḽa Juda naa? Ndo pfa upfi muya wa midzimu u dzula ngomu haṋu, ha pfi ni na nḓivho na ṱhalukanyo na vhuṱali vhu mangadzaho. Vhaṱali na vhabvumbi vho no ḓi ḓiswa ha nṋe uri vha vhale zwo ṅwalwaho vha mmbudze zwine zwa amba, hone a vho ngo kona u ṱalutshedza uri zwo ṅwalwaho zwi amba mini. Vhunga ndo vhudzwa uri inwi ni a kona u ṱalutshedza na u piringulula zwi konḓaho, ndi zwone, arali na kona u vhala zwo ṅwalwaho, na nṱalutshedza uri zwi amba mini, ni ḓo ambadzwa dza muridili, na ambara na geḓane mukuloni waṋu, na ṋewa vhuimo ha vhuraru muvhusoni.” Ndi hone Daniele a tshi fhindula khosi a ri, “Nga vha ḓivhetshele zwifhiwa zwavho, pfufho dzavho nga vha dzi ṋee vhaṅwe. Naho zwo ralo ndi ḓo vhalela thovhele zwo ṅwalwaho nda vha ṱalutshedza uri zwi amba mini. Thovhele, Mudzimu Waṱaḓuluṱaḓulu o ṋea khotsi avho Nebukhadnetsara vhuhosi na vhuhulu na vhugala na vhurena. O mu hudza lwe vhathu vha tshakha dzoṱhe na matsinde oṱhe na nyambo dzoṱhe vha tetemela nga nyofho phanḓa hawe: o vha a tshi vhulaha ane a tou funa, a litsha ane a tou funa, a hudza ane a tou funa, a ṱukufhadza ane a tou funa. Huno o sudzuluswa vhuhosini a bvulwa vhugala nge a ḓihudza, a vha na tshipimbi na tshiṱuhu, a thathelwa kule na vhathu, mbilu yawe ya tou vha ya phukha tshoṱhe, a dzula na dzimbiḓi, a fula hatsi unga phulu, muvhili wawe wa welwa nga ṅwando, u swika a tshi ḓivha uri a no vhusa mivhuso ya vhathu ndi Waṱaḓuluṱaḓulu, Ene u vhea ane a funa uri a i vhuse. Hone vhone Vho-Beleshatsara vhane vha vha ṅwana wa Nebukhadnetsara a vho ngo ḓiṱukufhadza, naho zwoṱhe hezwo vha tshi zwi ḓivha. Vho nyadza Muṋe wa makole, vho ri midzio ya thembele yawe i ḓiswe ha vhone, vhone na magota avho na vhafumakadzi vhavho na vhasadzi vhavho vha dziphuli vha nwa waini ngayo, vha renda midzimu ya musuku na siliva na musinaseṱha na tsimbi, na thanda na matombo, i sa vhoni, i sa pfi, i sa ṱalukanyi tshithu, vha litsha u hulisa Mudzimu Ene a no vha ṋea mufemo a langa zwoṱhe zwine vha ita, nga tshanḓa tshawe. Ndi zwe a ruma tshanḓa, tsha ṅwala maipfi haya. Zwo ṅwalwaho zwi ri: minee, minee, thekhele pharasini. Ayo maipfi a amba hezwi: minee (Mbalo): Mudzimu o vhala maḓuvha a vhuhosi havho a vhu fhelisa. thekhele (Tshikalo): Vho vhewa nṱha ha tshikalo vha wanala vha tshi leluwa. pherese (Phandekanyo): Muvhuso wavho wo fhandekanywa wa kovhekanywa Vhamedia na Vhapheresia.” Beleshatsara a mbo ḓi ri Daniele a ambadzwe dza muridili, a ambadzwe na geḓane ya musuku mukuloni, hu ḓivhadzwe uri o vhewa kha vhuimo ha vhuraru muvhusoni. Vhusiku honoho Beleshatsara khosi ya Vhakhaladia a mbo ḓi vhulawa. Dariosi wa Mumedia o dzhia muvhuso e na miṅwaha ya 62. Dariosi a vhona zwo fanela u vhea magota a 120 masia o fhambanaho a muvhuso wawe, vha no sedza avho a vhea vhaingameli vhararu; muṅwe wavho o vha e Daniele, vhenevho vho vha vha tshi langa magota. Hezwo zwo vha zwi tshi itelwa uri khosi i songo vha na tshinyalelo. Daniele nge a vha e na mpho ya muya i no fhira ya vhaṅwe ye ya vha i tshi dzula ngomu hawe, a vhonala a tshi fhira vhaingameli na magota lwe khosi a elekanya u mu vhea uri a lange muvhuso woṱhe. Vhaingameli na magota vha vhivha Daniele vha linga u wana tshine vha nga mu pomoka ngatsho kha maitele awe mafhungoni a muvhuso, hone vha si wane tshine vha nga mu pomoka ngatsho. Vha wana a si na vhuaḓa ngauri o vha a tshi fulufhedzea a si na vhuaḓa, a tshi shuma nga vhuronwana. Avho vhanna vha fhedza nga u ri, “Ri nga si vhuye ra wana tshine ra nga pomoka hoyu Daniele ngatsho arali tshi si tshine tsha elana na mulayo wa Mudzimu wawe.” Ndi hone vhaingameli na magota vha tshi ya ha khosi vhe tshigwada vha swika vha ri, “Thovhele Vho-Dariosi nga vha lalame! Vhaingameli vha musanda na vhalavhelesi na magota na vhaeletshedzi na vhavhusi vhoṱhe vho pfana uri vhone thovhele vha bvise mulayo vha tou u ombedzela uri ri fhedze maḓuvha a 30 ri tshi rabela vhone fhedzi; ane a vhuya a rabela muṅwe mudzimu kana muthu maḓuvha eneo a 30 arali vhe si vhone thovhele, onoyo a poswe bakoni ḽa dzindau. Zwino-ha thovhele nga vha vhee mulayo, vha tou u ṅwala uri u si tsha shandukiswa, vha tshi tevhedza mulayo wa Vhamedia na Vhapheresia u sa thuthwi.” Ndi hone khosi Dariosi a tshi ṅwala uyo mulayo. Zwino musi Daniele a tshi pfa uri mulayo wo no ṅwalwa, a ya hayani nḓuni yawe. Mafasiṱere a rumu yawe i re tshitizini o vha o lavhelesa Jerusalema. A gwadama, a rabela, a renda Mudzimu wawe, luraru nga ḓuvha, sa zwe a vha a tshi ḓi ita misi yoṱhe. Ndi hone avho vhanna vha tshi ṱuwa nga tshigwada vha wana Daniele a tshi khou rabela, a tshi khou humbela Mudzimu uri a mu farise. Vha ya ha khosi vha amba nae vha ri, “A thi ri vho bvisa mulayo wa uri maḓuvha haya a 30, ane a vhuya a rabela muṅwe mudzimu kana muthu arali vhe si vhone thovhele, u ḓo poswa bakoni ḽa dzindau?” Khosi ya fhindula ya ri, “Mulayo uyo u tshee hone, zwi tshi elana na mulayo wa Vhamedia na Vhapheresia u sa thuthwi.” Ndi hone vha tshi vhudza khosi vha ri, “Daniele, muṅwe wa mathubwa a no bva kha ḽa Juda, u nyadza vhone na mulayo we vha u vhea. U kha ḓi rabela luraru nga ḓuvha.” Musi khosi i tshi pfa mafhungo ayo zwa i kula nungo, a edzisa u lamukisa Daniele, a linga nga nungo dzoṱhe ḽa vhuya ḽa kovhela uri a mu tshidze. Hone avho vhanna vha ṱuwa nga tshigwada vha ya ha khosi vha mu vhudza vha ri, “Thovhele, vha songo hangwa uri zwi tshi ya nga mulayo wa Vhamedia na Vhapheresia, arali khosi ya bvisa mulayo kana ya ita nḓivhadzo a zwi tsha shandukiswa.” Hdi hone khosi i tshi ri Daniele a dzhiwe a poswe bakoni ḽa dzindau. Khosi ya amba na Daniele ya ri, “Ngavhe Mudzimu waṋu ane na mu shumela nga u fulufhedzea a tshi ni lamukisa!” Ha ḓiswa tombo ḽa vhewa muṋangoni wa bako, khosi a ḽi swaya nga rinngi yawe ya luswayo na nga dzirinngi dza magota awe uri mafhungo a Daniele a si tsha shandukiswa. Khosi a konou humela pfamoni yawe, a si vhuye a ḽa tshithu vhusiku hoṱhe, a si tende u ṱanganedza na muthihi wa vhasadzi vhawe, a si vhuye a fara khofhe. Mapfuvhi a tshi thoma u tswuka khosi a vuwa a ṱavhanya u ya bakoni ḽa dzindau. Musi a tshi swika tsini ha bako a vhidzelela Daniele nga ipfi ḽo ṱungufhalaho a ri, “Daniele, iwe muḓinḓa wa Mudzimu a tshilaho, Mudzimu wau ane wa mu shumela nga u fulufhedzea o kona u u ponyokisa mulomoni wa i ḽaho naa?” Daniele a fhindula a ri, “Thovhele nga a lalame! Mudzimu wanga o ruma muruṅwa wawe a shatela milomo ya dzindau dza si nkhuvhadze, ngauri o vhona ndi si na mulandu, na vhone thovhele a thi athu vha khakhela.” Khosi ya takala yo takala, ya ri Daniele a bviswe bakoni. Musi Daniele o no bviswa bakoni a wanala a si na mbonzhe, nge a fulufhela Mudzimu wawe. Khosi a ri vhaḽa vhanna vhe vha pomoka Daniele vha ḓiswe vha poswe bakoni ḽa dzindau, vhone na vhasadzi vhavho na vhana vhavho. Vha sa athu swika fhasi afho bakoni ḽa dzindau, ndau dza vha dzo no vha gavha dza vha pwashekanya marambo. Khosi Dariosi a ṅwalela vhathu vha tshakha dzoṱhe na matsinde na dzinyambo shangoni ḽoṱhe a ri, “Mulalo nga u ḓi vha na inwi! Ndi vhea mulayo wa uri hoṱhe muvhusoni wanga vhathu vho fanela u ofha Mudzimu wa Daniele vha mu hulise: “Ndi Mudzimu a tshilaho, u hone lini na lini, muvhuso wawe u nga si lozwiwe, vhuhosi hawe vhu nga si fhele. U a tshidza, u a lamukisa, u ita maḓembe na zwimangadzo ngei ṱaḓulu na fhano fhasi. O ponyokisa Daniele mulomoni wa i ḽaho.” Daniele zwa mu nakela hu tshi vhusa Dariosi na musi hu tshi vhusa Khoreshe wa Pheresia. Nga ṅwaha wa u ranga wa muvhuso wa Beleshatsara khosi ya Babele, Daniele o lora muloro, a vhona mabono o eḓela. Uyo muloro a u ṅwala a tshi hanelela zwe a vhona. Daniele o ri, “Ndo vha tshi khou vhona mabono vhusiku: Ndo vhona mimuya miṋa i tshi khou ritha lwanzhe luhulu. Afho lwanzheni ha bva mavhanda maṋa mahulu, o vha a sa fani. Ḽa u thoma ḽo vha ḽi tshi nga ndau, ḽi na phapha dza goni. Ndó ḓi sedza nda vhona phapha dzaḽo dzi tshi swarulwa ḽa takulelwa nṱha ḽa ima nga milenzhe unga muthu, ḽa ṋewa mbilu ya muthu. Ḽivhanda ḽa vhuvhili ḽe nda ḽi vhona ḽo vha ḽi tshi nga biara, lurumbu lwaḽo luṅwe ḽo imela nṱha, mulomoni waḽo hu na mbabvu tharu vhukati ha maṋo aḽo. Ha pfala ipfi ḽi tshi ri, ‘Vuwa, iḽa ṋama u fure.’ Nda dovha nda sedza nda vhona ḽiṅwe ḽivhanda ḽi no nga nngwe, ḽi na phapha nṋa dzi no nga dza tshiṋoni, ḽi na ṱhoho nṋa, ḽa ṋewa maanḓa a u vhusa. Nda dovha nda vhona ḽiṅwe bono kha mabono eneo a vhusiku: ndi tshi sedza nda vhona ḽivhanda ḽa vhuṋa, ḽi no ofhisa, ḽi no ofhea, ḽa maanḓa; ḽo vha ḽi na maṋo mahulu a tsimbi, ḽi tshi ṱhukhukanya ḽa ḽa zwe ḽa vhulaha, zwo salaho ḽi tshi kandekanya nga milenzhe. Ḽone ḽo vha ḽi sa fani na aḽa mavhanda a u ranga, ḽo vha ḽi na ṋanga dza fumi. “Musi ndi tshee ndo sedza ṋanga dzenedzo, nda vhona luṅwe luṋanga luṱuku lu tshi khou mela vhukati hadzo, lwa kula ṋanga tharu dziḽa dza u thoma, kha luṋanga lwonolwo nda vhona maṱo a no nga a muthu na mulomo wa mazuwo.” “Musi ndi tshi khou sedza khuluṋoni dza tikiwa, a no tshila lini na lini a dzula kha khuluṋoni yawe. Nguvho yawe yo vha yo tshena unga mahaḓa, mavhudzi a ṱhoho yawe a tshi nga ulu tshena-tshena. Khuluṋoni yawe yo vha i mulilo u dugaho, milinga yayo i khavhu ya mulilo fhedzi. Ha ela mulambo wa mulilo u tshi bva henefho phanḓa hawe, a tshi khou shumelwa nga zwigidi na zwigidi zwa vhathu, vhathu vha dzimilioni na dzimilioni vhó ima phanḓa hawe. Ha thoma tsengo, ha vulwa dzibugu. “Zwithu zwihulu zwe luṋanga lwa vha lu tshi khou amba zwo vha zwi tshi kha ḓi pfala nḓevheni dzanga, ndi tshi kha ḓi vha ndo sedza iḽo ḽivhanda ḽa mbo ḓi vhulawa, muvhili waḽo wa poswa muliloni wa swa we lore. Maṅwe mavhanda a dzhielwa maanḓa, hone a tendelwa u tshila tshifhinganyana. “Nde ndi tshi sedza mabono anga a vhusiku, nda vhona a no nga Mubebwa-nga-muthu a tshi khou ḓa o namela makole. A ṋewa muvhuso na vhugala na vhuhosi, vhathu vha tshakha dzoṱhe na matsinde na nyambo vha mu shumela. Muvhuso wawe ndi wa lini na lini, u nga si fhele, u nga si vhuye wa phusukana.” “Nṋe Daniele zwa nndina nga maanḓa, mabono e nda a vhona a ntshenusa. Nda ya kha muṅwe wa vhe vha vha vho ima henefho tsini, nda mu vhudzisa uri a mmbudze ngoho ya zwoṱhe hezwo. A tshi fhindula a nnzumbululela zwine zwoṱhe zwa amba, a ri, ‘Hayo mavhanda mahulu maṋa ndi mivhuso miṋa ine ya ḓo vha hone fhano fhasi. Vho ṋewaho muvhuso ndi vhakhethwa vha Waṱaḓuluṱaḓulu, muvhuso uyo u ḓo vha wavho tshoṱhe, vha vhusa lini na lini.’ “Zwino nda vhudzisa uri ndi ḓivhe ngoho nga ḽivhanda ḽa vhuṋa ḽi sa fani na maṅwe oṱhe, ḽine ḽa ofhisa, ḽi re na maṋo a tsimbi na ṋala dza musinaseṱhe, ḽine ḽa ṱhukhukanya, ḽa ḽa, ḽa kandekanya nga milenzhe zwe zwa sala, na zwine maṋanga a fumi a re ṱhohoni yaḽo a amba, na uri ndi mini ho mela luṅwe luṋanga, ha kulea maṋanga mararu a u ranga, na uri ndi mini ulwo luṋanga lwo vha lu na maṱo na mulomo wa mazuwo, na uri ndi mini lwo hula lwa fhira maṅwe. Ndi lwone luṋanga lwe nda ri ndo sedza nda vhona lu tshi lwa na vhakhethwa lu tshi nga lu a vha kunda, ha vhuya ha ḓa a no tshila lini na lini, a haṱula ha wanala vhakhethwa vha Waṱaḓuluṱaḓulu vha si na mulandu, tshifhinga tsha vha tsho swika tsha uri vhakhethwa vha dzhie muvhuso. “A nṱalutshedza a ri, ‘Ḽivhanda ḽa vhuṋa ndi muvhuso wa vhuṋa fhano fhasi, u sa fani na miṅwe mivhuso yoṱhe. U ḓo mila ḽifhasi ḽoṱhe, wa ḽi kandekanya nga milenzhe, wa ḽi pwasha. Ṋanga idzo dza fumi ndi mahosi a fumi a no ḓo bva kha muvhuso wonoyo. Musi vho no vhusa hu ḓo vhusa iṅwe khosi, heyo a i nga fani na dziḽa dza u ranga dzoṱhe, i ḓo kunda mahosi mararu. Iyo khosi i ḓo amba i tshi nyefula Waṱaḓuluṱaḓulu, ya kandeledza vhakhethwa vha Waṱaḓuluṱaḓulu. I ḓo linga u shandukisa zwifhinga zwo vhewaho na milayo, i ḓo vhusa vhakhethwa tshifhinganyana, miṅwaha mivhili na hafu. Hone khoro ya ṱaḓulu i ḓo dzula khaṱhuloni, iyo khosi ya dzhielwa maanḓa ayo a u lozwa na u thutha, ya si tsha dovha ya a wana. Ndi hone muvhuso na vhuhosi na vhuhulwane ha mivhuso yoṱhe fhano fhasi zwi tshi ḓo ṋewa vhakhethwa, vhathu vha Waṱaḓuluṱaḓulu. Muvhuso wawe u ḓo vha wa lini na lini, vhavhusi vhoṱhe vha ḓo mu luvha vha ita zwine a funa.’ “Mafhungo anga a fhela henefha. Nṋe Daniele zwo nndina mbilu, nda tswukuluwa, hone izwo nda si zwi vhudze muthu.” Nga ṅwaha wa vhuraru wa muvhuso wa khosi Beleshatsara, nṋe Daniele nda vhona bono, izwo ndo vha ndo no ranga u vhona ḽiḽa ḽa u thoma. Nda sedza iḽo bono; ndi tshi kha ḓi vha ndo sedza nda wana ndi musanda Shushani, shangoni ḽa Elamu. Bononi ḽeneḽo ndo vha ndi mulamboni wa Ulai. Nda takusa maṱo anga nda livha-livha, nda vhona thutha yo ima tshini ha mulambo. Yo vha i na maṋanga mavhili, oṱhe o vha o lapfa, hone lwe lwa melela murahu lwo vha lu lwone lu lapfesaho. Nda vhona iyo thutha i tshi tshoṱhela vhukovhela na devhula na tshipembe. Ho vha hu si na phukha ine ya nga imedzana nayo, hu si na tshine tsha nga i ponyoka. Yo vha i tshi ita zwine ya funa, maanḓa ayo a ḓi hulela a tshi ya. Nde ndi tshi sedza nda vhona mbokoṱo i tshi bva vhukovhela, yo ṱanganya ḽifhasi ḽoṱhe, hone i sa vhuyi ya kwama fhasi. Iyo mbudzi yo vha i na luṋanga lu no vhonalesa vhukati ha maṱo ayo. Iyo mbudzi ya sendela tsini ha iḽa thutha i re na ṋanga mbili, ye nda i vhona yo ima tsini ha mulambo, ya i fhufhela nga maanḓa ayo oṱhe yo sinyuwa. Nda vhona i tshi swika kha thutha yo sinyuwa, ya gekha thutha ya wela fhasi, ya vunḓa dziḽa ṋanga mbili, thutha yo vha i si na nungo dza u imedzana nayo, ya i wisela fhasi, ya i kandekanya hu si na ane a nga lamulela iyo thutha. Iyo mbokoṱo ya vha na maanḓa o kalulaho, hone ya ri i na maanḓa mangafho luṋanga lwayo lwa kulea, henefho he lwa vha lu hone ha mela maṋanga maṋa a maanḓa, luṅwe na luṅwe lwó sumba sia ḽalwo. Luṅwe lwa eneo maṋanga lwa mela luṋanga luṱuku, lwa ṱoṱomowa lwa vha luhulwane lwa lapfela tshipembe na vhubvaḓuvha na thungo ya Shango ḽa vhugala. Lwa aluwa lwo tou tswititi lwo livha nṱha lwa swika nga mara a ṱaḓulu, lwa posa mara na ṋaledzi fhasi, lwa zwi kandekanya. Lwa ita na u nyadza Muvhusi wa ayo mara, lwa iledza nduvho dzine a ṋewa nga misi, lwa wisa thembele yawe khethwa. Lwa kumedzwa vhathu vhanzhi-vhanzhi nge vha shandukela Mudzimu, ha fheliswa na nduvho ya nga misi; maluvhele a ngoho a poswa fhasi, lwa nakelwa nga zwoṱhe zwe lwa ita. Nda pfa muruṅwa mukhethwa a tshi khou amba, muṅwe muruṅwa ngae a mu vhudzisa a ri, “Zwa bono iḽi zwi ḓo khunyelela lini, zwa nduvho ya nga misi i tshi fheliswa, na vhutshinyi vhu ofhisaho, na hukhethwa hu tshi kumedzwa vhavhi, na u kandekanywa ha mara a ṱaḓulu?” Wa u ranga a fhindula a ri, “Hu ḓo ranga u fhela maḓuvha a 2 300 na vhusiku hao, ndi hone thembele i tshi ḓo dovha ya vuswa nga huswa.” Musi nṋe Daniele ndi tshee ndo sedza bono ndi tshi linga u ḽi ṱalukanya, nda vhona muṅwe a no nga muthu o ima phanḓa hanga. Nda pfa ipfi ḽa muthu ḽi tshi vhidzelela ḽi tshi bva mulamboni wa Ulai ḽi tshi ri, “Gabriele, vhudza muthu uyu zwine bono ḽa amba!” A swika he nda vha ndo ima hone, a tshi sendela nda pfa ndo farwa nga nyofho, nda wa nga tshifhaṱuwo. A amba na nṋe a ri, “Iwe ṅwana wa muthu, ḓivha uri bono heḽi ḽi sumbedza zwa misi ya vhufhelo.” Musi a tshi kha ḓi amba na nṋe, nda wa nga tshifhaṱuwo nda dzidzivhala. A nkwama, a mmvusa nda ima nga milenzhe, a ri, “Ndi ḓo u vhudza zwine zwa ḓo itea musi mbiti dza Mudzimu dzi tshi fhela; hezwi zwi amba tshifhinga tsho vhewaho tsha uri zwi fhele. Iḽa thutha ye wa i vhona, maṋanga ayo mavhili ndi mahosi a Media na Pheresia. Iḽa mbokoṱo ya mamvele ndi khosi ya Giriki; luṋanga lulapfu lwe lwa vha lu vhukati ha maṱo ayo ndi khosi ya u ranga. Maṋanga maṋa e a mela fhaḽa he ha kulea luḽa luṋanga luthihi, ndi mivhuso miṋa i no ḓo simuwa kha lushaka lwa hawe, hone a i nga vhi na maanḓa a no nga awe. “Hu ḓo ri muvhuso wavho u tshi vho ṱoḓou fhela, musi muelo wa vhuvhi havho wo no ḓala, ha vha na khosi ya tshiṱuhu, mukoni wa vhunwa. “U ḓo vha na nungo, hone maanḓa a sa bvi kha ene, u ḓo luka vhunwa vhu kanukisaho, zwoṱhe zwine a ita zwa mu nakela. U ḓo lozwa vhanna vha maanḓa na vhathu vha Mudzimu. U ḓo ita vhufhura zwa mu nakela, a ḓihudza, a wela vhanzhi vha songo humbula, a vha lozwa. U ḓo imedzana na Muvhusi wa vhavhusi, hone u ḓo lozwiwa, hu si nga tshanḓa tsha muthu. “Heino ṱhalutshedzo ya bono ḽa zwa matsheloni na zwa madekwana ndi ngoho; iḽo bono u range u ḽi ita tshidzumbe, ngauri hu kha ḓi ḓo ranga u fhela maḓuvha manzhi zwi sa athu bvelela.” Nṋe Daniele nda ri u pfa zwenezwo nda kulea nungo nda lwala nda fhedza maḓuvha o vhalaho. Nda vuwa nda ita mushumo wanga wa u shumela khosi, ndo tou hanganea nga iḽo bono, hone hu si na ane a zwi vhona. Wo vha u ṅwaha wa u thoma wa muvhuso wa Dariosi ṅwana wa Serekesese wa lutsinga lwa Vhamedia, a tshi thoma u vhusa na Vhababele. Nga ṅwaha wa u thoma wa muvhuso wawe, nṋe Daniele ndo vha ndi tshi khou vhala Maṅwalo, ndi tshi khou vhala miṅwaha, sa zwe Muṋe washu a dzumbululela muporofita Jeremia, uri hu ḓo fhela miṅwaha ya 70 Jerusalema hu sa dzuli muthu. Nda rembulutshela ha Mudzimu Muṋe wa zwoṱhe ndi tshi khou luvhelela nga thabelo ndi tshi ḓidzima, ndo ambara madzanganda, ndi tshi dzula milorani. Nda humbela Muṋe washu Mudzimu wanga nda bula nda ri, “Muṋe washu, iwe Mudzimu muhulwane, u a ofhisa, a u vhofhololi mulanga we wa vhofha, vhane vha u funa vha vhulunga ndaela dzau u vha itela vhuthu! Ro tshinya, ro khakha, ro ita zwo vhifhaho, ro u shandukela, ro furalela milayo yau na ndaela dzau. A ro ngo thetshelesa vhaḓinḓa vhau vhaporofita vha tshi amba nga dzina ḽau vha tshi amba na mahosi ashu na vhavhusi vhashu na vhomakhulukuku washu na vhathu vhoṱhe vha shango. Iwe Muṋe washu a hu na he wa khakha, hone riṋe ṋamusi ro ambara ṱhoni, riṋe vhathu vha Juda, vhadzulapo vha Jerusalema, vha ḽoṱhe ḽa Israele, kule na tsini, mashangoni oṱhe he wa vha balanganyela hone nge wa vhona vha sa fulufhedzei. Muṋe washu, riṋe na mahosi ashu na vhavhusi vhashu na vhokhotsi ashu ro niwa nga ṱhoni nge ra u khakhela. “Iwe Mudzimu Muṋe washu u na tshilidzi, u a hangwela, nangwe ro u shandukela. Mudzimu Muṋe washu, a ro ngo thetshelesa ipfi ḽau, a ro ngo vhulunga milayo yau ye wa ri ṋea nga vhaḓinḓa vhau vhaporofita. Vhaisraele vhoṱhe vho pfuka milayo yau vha u furalela, vha hana u thetshelesa ipfi ḽau. Ndi zwe khombo dzo ṅwalwaho kha mulayo wa Mushe muḓinḓa wau dza shulutshela kha riṋe, dzenedziḽa khombo dze wa amba nga muano wa ri u ḓo ri teketela nge ra u khakhela. Wo khunyeledza maipfi e wa amba wa ri u ḓo rwa riṋe na vhavhusi vhoṱhe vhashu nga u ri ḓisela khombo khulu. Shangoni ḽoṱhe a hu athu vhuya ha itwa zwo itwaho Jerusalema. Zwino ro welwa nga khombo nngafha sa zwe zwa ṅwaliwa kha mulayo wa Mushe, naho zwo ralo a ro ngo linga u takadza Mudzimu Muṋe washu nga u furalela vhuvhi hashu na u ṱalukanya u fulufhedzea hau. Ndi zwe Iwe Muṋe washu wa si litshe u ri ḓisela khombo: Mudzimu Muṋe washu, Iwe u ḓi ri ita zwi re zwone, ndi riṋe vhe ra sa thetshelese ipfi ḽau. Zwino Muṋe wa zwoṱhe Mudzimu washu, wo ri bvisa shangoni ḽa Egipita nga tshanḓa tshau tsha maanḓa, bvumo ḽau ḽi kha ḓi pfala na ṋamusi; riṋe ro tshinya, ro ita vhuvhi. “Yawee Muṋe washu, vhunga u tshi ḓi fulufhedzea, u songo tsha sinyutshela Jerusalema, wone muḓi wau, thavha yau khethwa. Vhoṱhe vho ri tangaho vha nyadza Jerusalema na vhathu vhau nga mulandu wa vhutshinyi hashu na vhuvhi ha vhokhotsi ashu. Zwino-ha Mudzimu washu, thetshelesa thabelo yanga ndi tshi u luvhelela Muṋe washu, tshifhaṱuwo tshau nga tshi dovhe tshi takale u tshi sedza hukhethwa hau ho ṱutshelwaho, u tshi itela Iwe muṋe. Mudzimu wanga, thetshelesa u ri pfe, bonyolola u sedze marubi a muḓi une wa vhidzwa nga dzina ḽau. Ri tshi luvhelela nga u ralo a ri khou fulufhela mishumo yashu mivhuya, ri fulufhela khathutshelo yau khulu fhedzi. Muṋe washu, ri thetshelese! Muṋe washu, ri hangwele! Muṋe washu, thetshelesa u ite! Mudzimu wanga, u songo tsha lenga! Zwi ite u tshi itela Iwe muṋe, hufha ri tshi vhidzwa nga dzina ḽau, uyu muḓi u pfi ndi wau, avha vhathu vha pfi ndi vhau.” Musi ndi tshi kha ḓi amba, ndi tshi kha ḓi rabela, ndi tshi khou swikisa khumbelo yanga phanḓa ha Muṋe washu Mudzimu wanga ndi tshi rabelela thavha khethwa ya Mudzimu wanga, nda ri ndi tshi kha ḓi amba, ndi tshi kha ḓi rabela, Gabriele, uḽa munna we nda mu vhona kha bono ḽa u ranga, a fhufhela fhasi a ḓa ha nṋe nga luvhilo nga tshifhinga tsha nduvho ya nga madekwana. A ḓa u nṱalutshedza a ri, “Daniele, u a mmbona, ndo ḓa u u funza u ṱalukanya. Hezwo u tshi thoma u luvhelela, Mudzimu a mbo fhindula, ngauri u a u funa, zwino nṋe ndo ḓa u u vhudza phindulo. Thetshelesa u konou ṱalukanya: Zwe Mudzimu a vhea a si miṅwaha ya 70 fhedzi, ndi miṅwaha miṱanu na mivhili i tshi vhaliwa ka 70, ndi hone-ha u shanduka ha vhathu vha hau na ha muḓi mukhethwa hu tshi ḓo kaṱudzwa, vhutshinyi ha fheliswa, milandu ya pfumelelwa, Mudzimu a pfumbisa mulayo wawe kha vhoṱhe lini na lini, ha khunyelela na mabono a vhaporofita, ha kumululwa Hukhethwakhethwa. “Tsha ndi dovhe ndi ṱalutshedze u zwi pfese: U bva tshifhinga tshine ha ḓivhadzwa ha pfi ni hume ni vuse Jerusalema hu vhuye hu ḓe murangaphanḓa we a nangwa nga Mudzimu, hu ḓo fhela miṅwaha miṱanu na mivhili i tshi vhalwa kaṱanu na kavhili. Jerusalema u ḓo vuswa wa vha na mikoto na mitsheṱo yo khwaṱhaho, wa ima wa fhedza miṅwaha ya 62 i tshi vhalwa kaṱanu na kavhili hone hetsho tshi ḓo vha tshifhinga tsha mufhirifhiri. Musi hu tshi fhira tshifhinga tshenetsho, murangaphanḓa we a nangwa nga Mudzimu u ḓo vhulawa a si na tshawe. Muḓi na thembele zwi ḓo phusukanywa nga vhathu vha muvhusi ane a ḓo ḓa, zwa fhela zwa nga zwo kumbiwa nga muḓalo wa maḓi zwa vhuya zwa fhela hu tshi kha ḓi vha na nndwa na phusuphusu zwe zwa dzula zwo ambiwa. Uyo muvhusi u ḓo vhofha mulanga wo khwaṱhaho na vhathu vhanzhi zwa ita miṅwaha miṱanu na mivhili. Hu ḓo ri vhukati ha tshifhinga tshenetsho, a ri hu songo tsha ṋekedzwa zwiṱhavhelo na nduvho. Tshithu tshi nengisaho tsha u phusukanya tshi ḓo imiswa muṱumbani wa thembele, tsha dzula henefho, we a tshi imisa a vhuye a ṱangane na vhufhelo he a livhanywa naho.” Nga ṅwaha wa vhuraru wa muvhuso wa Khoreshe khosi ya Pheresia, Daniele ane ḽiṅwe a pfi Beletheshatsara, a ḓiselwa nzumbululo, nzumbululo ya ngoho yo ḓaho hu na nndwa khulu. Iḽo bono ḽe a dzumbululelwa a ḽi ṱalukanya zwavhuḓi. Tshifhinga tshenetsho nṋe Daniele ndo vha ndi tshi khou lila vhege tharu dzoṱhe. Ndo vha ndi sa ḽi zwiḽiwa zwa madzanga, ndi sa ḽi ṋama, waini i sa kwami mulomo wanga, na u ḓola ndi sa ḓoli idzo vhege tharu dza vhuya dza fhela. Huno nga ḓuvha ḽa 24 ḽa ṅwedzi wa u ranga, ndó ima bamani ḽa mulambo muhulu wa Thigirisi, nda takusa maṱo, nda vhona munna o ambara lukhaha, o vhofha khundu dzawe nga bannda ḽa musuku u songo vangwaho, muvhili wawe u tshi penya unga ndalama, tshifhaṱuwo tshawe tshi tshi nga lupenyo lwa mvula, maṱo awe a tshi nga khavhu dza mulilo, zwanḓa zwawe na milenzhe zwi tshi penya unga musinaseṱha wo kulutedzwaho, ipfi ḽawe ḽi tshi pfala unga mubvumo wa gogo ḽa vhathu. Ndi nṋe Daniele ndi ndoṱhe ndo vhonaho iḽo bono; vhathu vhe nda vha ndi navho a vho ngo ḽi vhona, vho tou farwa nga nyofho khulu lwe vha shavha vha yo dzumbama. Nda sala ndi ndoṱhe ndo sedza iḽo bono, nda pfa ndo kulea nungo, tshifhaṱuwo tshanga tsha shanduka nga u tshenuwa, nungo dze nda vha ndi nadzo dza fhela. Nda pfa a tshi amba, nda ri u pfa ipfi ḽawe nda wa nga tshifhaṱuwo ndó dzidzivhala. Nda pfa tshanḓa tshi tshi khou nkwama, tsha mmvusa nda gwadama nga magona nda farelela fhasi ndi tshi khou tetemela. A ri, “Daniele, mufunwa-nga-Mudzimu, u thetshelese zwavhuḓi zwine nda ḓo amba, takuwa, ndí fhano ndo rumiwa ha iwe.” A ri u amba zwenezwo nda takuwa ndi tshi khou tetemela. Zwino a ri, “Daniele, u songo ofha: u bva musi wa u ranga zwe wa ri u ḓo ḓiṱukufhadza phanḓa ha Mudzimu uri u kone u vha na ṱhalukanyo, maipfi au o pfala; nṋe ndo ḓiswa nga maipfi au. Muruṅwa a no londola muvhuso wa Pheresia o nnzivhisa ha vhuya ha fhela maḓuvha a 21, hone Mikaele muṅwe wa vharuṅwa vhahulwane a ḓa a mpfarisa, ndo sia ndo kunda mahosi a Pheresia. Zwino nda ḓa-ha u u vhudza zwine zwa ḓo itea kha vhathu vha haṋu misi i ḓaho, ngauri na heḽo bono ḽi amba misi ya vhufhelo.” A ri u mmbudza izwo zwithu nda shuvhama nda si ambe tshithu. Ndi hone muṅwe a no nga muthu a tshi ḓa a kwama mulomo wanga. Nda thoma u amba, nda konou amba na o imaho phanḓa hanga nda ri, “Muṋe wanga, bono iḽi ḽi a nnyofhisa, ndo farwa nga vhuṱungu vhu no nga ha musadzi a tshi khou beba, ndo kulea nungo. Ndi nga amba hani na vhone muṋe wanga zwino ndo kulea nungo ndi si tsha kona na u fema?” Uḽa a no nga muthu a dovha a nkwama, a nṋea nungo, a ri, “U songo ofha, mufunwa-nga-Mudzimu, mulalo u vhe na iwe, ivha munna, khwaṱha!” A tshi khou amba na nṋe nda pfa ndo khwaṱha nda dovha nda ri, “Amba muṋe wanga, ndo no vha na nungo.” Zwenezwo a ri, “U a ḓivha uri ndi mini ndo ḓa ha iwe? A thi nga lengi u huma nda yo lwa na muruṅwa a londolaho Pheresia; ndi tshi ṱuwa hu ḓo ḓa muruṅwa a no londola Giriki. Hone ndi ḓo ranga u u vhudza zwo ṅwalwaho Buguni ya ngoho. (A hu na ane a ntikedza ndi tshi lwa navho, ndi tikedzwa nga Mikaele muruṅwa ane a londola Israele. Nga ṅwaha wa u thoma wa muvhuso wa Dariosi wa Media, nda ḓiimisela u tikedza Mikaele na u mu tsireledza.) “Zwino-ha ndi u dzumbululela ngoho: Pheresia hu kha ḓi ḓo vhusa maṅwe mahosi mararu, ha dovha ha vhusa wa vhuṋa o pfumaho u fhira vhaḽa vhaṅwe. Musi o no wana maanḓa nga lupfumo lwawe u ḓo ṱuṱuwedza vhoṱhe uri vha lwe na muvhuso wa Giriki. Ha ḓo konou bvelela khosi ya maanḓa, muvhuso wayo wa vha muhuluhulu, ya ita zwine ya funa. Musi a tshi kha ḓi thoma u vhusa, muvhuso wawe u ḓo pwashea wa fhandekanywa, wa bva zwipiḓa zwiṋa, hone zwi sa khwaṱhi unga wawe. Muvhuso a u nga dzhiwi nga vhana vhawe, u ḓo tupulwa wa ṋewa vhaṅwe, vha thungo. “Khosi ya Tshipembe i ḓo vha na maanḓa, hone mulangammbi wawe u ḓo vha na maanḓa a no fhira awe, a vhusa shango ḽihuluhulu. Musi ho no fhela miṅwaha vha ḓo konana. Ṅwananyana wa khosi ya Tshipembe u ḓo vhingwa nga khosi ya Devhula u khwaṱhisa pfano iyo. Huno pfano a i nga ṱhaphudzi, uyo mufumakadzi na munna wawe na ṅwana wawe na pheletshedzi dzawe vha ḓo vhulawa. Muṅwe wa mashaka a uyo mufumakadzi u ḓo vha khosi. Onoyo u ḓo lwa na mmbi ya khosi ya Devhula a vhuya a swika vhushavheloni hawe, a lwa navho a vhuya a vha kunda. U ḓo hwala midzimu yavho na zwifanyiso zwo fulwaho nga tsimbi na thundu yavho ya mutengo muhulu ya siliva na musuku a isa Egipita. Ha ḓo fhela miṅwaha a sa dini khosi ya Devhula. Huno khosi ya Devhula i ḓo dia khosi ya Tshipembe, hone u ḓo dovha a humela shangoni ḽawe. “Vhana vhawe vha ḓo ḓilugisela u bva pfumo vha kuvhanganya mmbi khulu ya nga muḓalo wa maḓi u sa konei vha vhilimedza swina vha vhuya vha ḽi swikisa vhushavheloni haḽo. Khosi ya Tshipembe i ḓo bva pfumo ya sinyuwa ya yo lwa na khosi ya Devhula, yone ya ḓa na mmbi khulu ya kundwa. Khosi ya Tshipembe i ḓo pfa i tshi ḓihudza musi vha tshi hwala iyo mmbi vha tshi ṱuwa nayo, a vhulaha zwigidi na zwigidi, hone ha nga dzuli o kunda. Khosi ya Devhula i ḓo vhumba iṅwe mmbi i no fhira iḽa ya u ranga, musi ho no fhela miṅwaha minzhi ya vhuya na mmbi khulu i na zwoṱhe zwi no ṱoḓea. Misi yeneyo vhanzhi vha ḓo vutshela khosi ya Tshipembe. Na vhaṅwe vhanna vha vhathu vha haṋu vha no takalela zwa nndwa vha ḓo i shandukela vha tshi ri vha khunyeledze vhuporofita ha vhuḓivhusi, hone vha kundwa. Khosi ya Devhula zwenezwo i ḓo ḓa ya govhela uyo muḓi u re na mitsheṱo, ya u thuba. Mmbi ya Tshipembe i nga si tsha kona u lwa, na vhahali vhavho vha khwiṋe vha nga si tsha vha na nungo. Iyo khosi i ḓo ita zwine ya funa, a hu na ane a nga imedzana nayo. U ḓo ṱoka midzi henefho Shangoni ḽa vhugala, a vha na maanḓa a u ḽi phusukanya. U ḓo elekanya u ḓa na maanḓa a muvhuso wawe woṱhe, a ita pfano na khosi ya Tshipembe. U ḓo mu ṋea ṅwananyana wawe o nakesaho uri a mu vhinge a tshi itela u tekula muvhuso wawe, hone izwo zwi nga si itee, a nga si mu kone. Zwenezwo u ḓo livha mashangoni a re seli ha lwanzhe a kunda vhunzhi hao, hone muṅwe mulangammbi u ḓo mu kaṱudza a mu kunda a fhedza u ḓihudza hawe. “Ndi hone a tshi ḓo kona u humela vhushavheloni ha shango ḽa hawe, hone u ḓo khukhulwa a wa a si tsha dovha a vhonala. A no ḓo sala a tshi vhusa u ḓo ruma muthelisi a yo thelisa vhathu uri a tikedze vhugala ha vhuhosi hawe. Huno hu ḓo ri ho fhela miṅwaha i si gathi, a vhulawa, hone a sa fi nga mbiti dza muthu kana nga nndwa. “Hu ḓo sala hu tshi vhusa khosi i nyadzeaho, a si na pfanelo dza u vha khosi. U ḓo ḓa vhathu vha songo vhuya vha humbula, a dzhia muvhuso nga vhukwila. U ḓo lozwa mmbi dzoṱhe dzine dza lwa nae, a vhulaha na murangaphanḓa wa vhathu vha mulanga. U ḓo ita mulanga wa tshimbevha, a fhura a dovha, a ḓi vha na maanḓa a tshinya, naho a tshi vhusa vhathu vha si gathi. U ḓo dia mashango o pfumaho vhathu vha songo vhuya vha zwi lavhelela, a ita zwe vhokhotsi awe na vhomakhulukuku wawe vha si zwi ite. U ḓo kovhekanya vhathu vhawe zwe a thuba nndwani na zwe a ṱangula vhathu, na lupfumo. U ḓo luka vhunwa ha u tekula madzhavhelo, hone izwo u ḓo zwi ita tshifhinganyana. “U ḓo luma mbilu a ṱuwa na mmbi khulu a yo dia khosi ya Tshipembe. Khosi ya Tshipembe ya bva na mmbi khulu ya maanḓa, hone ya si kone u imedzana nae nge ya lukelwa vhunwa ya fhurwa. Vhane vha ḽa nayo vha ḓo i lozwa, mmbi yayo ya swielelwa kule, vhanzhi vha vhulawa nndwani. “Ayo mahosi mavhili a mbilu dzo tshingamelaho vhuvhini a ḓo dzula ḓafulani a ḽa oṱhe a zwifhelana, hone vha si wane zwine vha zwi ṱoḓa, ngauri tshifhinga tsho vhewaho tshi ḓo vha tshi sa athu swika. Khosi ya Devhula i ḓo humela shangoni ḽayo yo pfuma, hone a fhira nga shangoni ḽa vhathu vhe Mudzimu a vhofha navho mulanga, a hu tshinya unga o dzula o elekanya, a konou humela shangoni ḽawe. “Nga tshifhinga tsho tewaho u ḓo dovha a dia muvhuso wa Tshipembe, hone itsho tshifhinga zwi no ḓo itea a zwi nga fani na zwa u ranga. Vha seli ha lwanzhe vha thungo ya vhukovhela vha ḓo ḓa nga zwikepe vha lwa nae a kulea nungo. U ḓo huma a shululela mbiti dzawe kha vhathu vhe Mudzimu a vhofha navho mulanga, a takalela vhane vha furalela mulanga wa Mudzimu. “Mmbi yawe i ḓo ḓa ya kumadza Hukhethwa na muḓi. Vha ḓo ri hu songo tsha ṋekedzwa tshiṱhavhelo tsha misi yoṱhe, vha imisa vhuṱudzi vhu ḓisaho mutshinyalo henefho. Vho shandukelaho mulanga wa Mudzimu u ḓo vha hoya vha mu tikedza, hone vhathu vhane vha ḓivha Mudzimu wavho vha ḓo takuwa vha ima vho khwaṱha vha lwa nae. Vhathu vha re na ṱhalukanyo vha ḓo funza vhanzhi, naho zwo ralo vhaṅwe vhavho vha ḓo vhulawa nga pfumo, vha fhiswa, vha thubiwa, vha ṱangulwa, maḓuvha a si gathi. Vha ḓo ri vha tshi khou ralo u vhulawa, vha fariswanyana, vhanzhi vha ima navho lwa muhoyo. Na kha vhenevho vha re na vhuṱali ha dovha ha vhulawa vhaṅwe, izwo zwi ḓi ita uri vha bviswe manyelo, vha kuniswe, vha ṱanzwiwe, hu vhuye hu swike vhufhelo, ngauri tshifhinga tsho vhewaho tshi kha ḓi ḓa. “Khosi i ḓo ita zwine ya funa. U ḓo ḓihudza a tshi ya, a ri ene u fhira midzimu yoṱhe, u ḓo amba zwi sa athu pfiwa a tshi nyefula Mudzimu wa midzimu. Zwi ḓo mu nakela mbiti dza Mudzimu dza vhuya dza thuthuba, ngauri zwe zwa dzudzanywa vhukuma zwi ḓo khunyelela. Midzimu ya vhokhotsi awe ha nga i londi, mudzimu une vhasadzi vha u funa ha nga u sedzi, mudzimu ufhio na ufhio ha nga u londi, u ḓo vhona unga ene u i fhira yoṱhe. U ḓo litsha yone a hulisa mudzimu wa u tsireledza dzhavhelo, a hulisa mudzimu we vhokhotsi awe vha si u ḓivhe, a u luvha nga musuku na siliva na matombo a mutengo muhulu na zwifhiwa zwa mutengo muhulu. U ḓo dia muḓi wo tangwaho nga mitsheṱo a tshi ḓitika nga mudzimu usili une a u luvha, vhane vha ima nae a vha hulisa zwihulu, a ita uri vha vhuse vhathu vhanzhi, a vha pfufha nga shango. “Musi tshifhinga tsha vhufhelo tshi tshi swika, khosi ya Tshipembe i ḓo mu bvela pfumo, khosi ya Devhula ya ḓa ya lwa nae nga gariki dza nndwa na vhanameli vha dzibere na zwikepe zwinzhi. U ḓo dia mashango manzhi a a swiela unga ḓumbu a fhira. U ḓo dia Shango ḽa vhugala a vhulaha vhathu vhanzhi, hone vhathu vha shango ḽa Edomo na ḽa Muaba na vhunzhi ha Vhaamoni vha ḓo mu ponyoka. “U ḓo dia mashango manzhi, na shango ḽa Egipita a ḽi nga mu ponyoki. U ḓo dzhia lupfumo lwa musuku na siliva na zwoṱhe zwa Egipita zwa mutengo muhulu. U ḓo kunda vha Libia na vha Kushu. Huno mafhungo a no bva vhubvaḓuvha na devhula a ḓo mu dina, nahone u ḓo sinyuwa a bva pfumo a lozwa vhathu vhanzhi. U ḓo akha dennde dzawe dza musanda vhukati ha lwanzhe na thavha khethwa ya vhugala. Naho zwo ralo u ḓo fa, a hu nga vhi na ane a ḓo ima nae. “Misi yeneyo hu ḓo bvelela Mikaele muruṅwa muhulwane ane a londola vhathu vha haṋu. Hu ḓo vha na u tambula huhulu, hu sa vhuyi ha vhambedzwa na he ha vhuya ha vha hone tshee tshakha dza vha hone. Musi tshifhinga tshenetsho tshi tshi swika, vhathu vha haṋu vha ḓo tshidzwa, vhoṱhe vhe madzina avho a ṅwalwa buguni ya Mudzimu. Vhanzhi vho eḓelaho ngomu mavuni vha ḓo vuwa: vhaṅwe vha ḓo vutshela u tshila tshoṱhe, vhaṅwe vha ḓo vutshela u shona na u nyadzea lini na lini. Vhaṱali vha ḓo penya unga tshedza tsha ṱaḓulu, vho funzaho vhanzhi zwivhuya vha ḓo penya unga ṋaledzi lini na lini. “Huno iwe Daniele aya maipfi u songo a vhudza muthu, u shatele bugu yao u swika tshifhinga tsha vhufhelo. Vhanzhi vha ḓo i fhenḓa vha konou wana nḓivho khulu.” Ndi hone nṋe Daniele ndi tshi sedza nda vhona vhaṅwe vhavhili vho ima, muṅwe o ima bamani ḽa nga ngeno ḽa mulambo, muṅwe o ima kha ḽa nga ngei. Muṅwe a vhudzisa uḽa munna we a vha o ambara lukhaha o ima nṱha ha mulambo a ri, “Izwi zwimangadzo zwi ḓo itea lini?” Nda pfa uyo munna o ambaraho lukhaha a tshi amba ó ima nṱha ha mulambo, a takusa tshanḓa tshawe tshauḽa na tshamonde a sumba ṱaḓulu, a ana nga a tshilaho lini na lini a ri, “Hu ḓo ranga u fhela tshifhinga tsho tewaho. Zwoṱhe hezwo zwithu zwi ḓo itea musi hu tshi fa ane a tovhola vhathu vha Mudzimu.” Nda thetshelesa, hone nda si zwi ṱalukanye. Ndi hone ndi tshi ri, “Muṋe wanga, hezwo zwi ḓo fhela hani?” Ene a ri, “Daniele, ṱuwa: haya maipfi a songo vhudzwa muthu, a shatelwe u swika tshifhinga tsha vhufhelo. Vhanzhi vha ḓo ṱanzwiwa tshika vha sala vho tshena vho bviswa manyelo, hone vhavhi vha ḓo ḓi dzula vha tshi ita vhuvhi vha tshi ya. Vhavhi vha nga si zwi ṱalukanye, zwi ḓo ṱalukanywa nga vha na ṱhalukanyo fhedzi. U bva tshee tshiṱhavhelo tshi no ṋekedzwa misi yoṱhe tsha iledzwa ha imiswa vhuṱudzi vhu ḓisaho mutshinyalo, hu ḓo fhela maḓuvha a 1 290. U na mashudu ane a ima o khwaṱha ha vhuya ha fhela maḓuvha a 1 335. Huno iwe ṱuwa u yo awela, u ḓo vutshela u wana mukovhe wau nga tshifhinga tsha vhufhelo.” Heḽi ndi ipfi ḽe Muṋe washu a amba na Hosia ṅwana wa Bieri musi hu tshi vhusa Uzia na Jothamu na Ahasi na Hiskia mahosi a Juda, na Jerobiamu ṅwana wa Juasi khosi ya Israele. Musi Muṋe washu a tshi thoma u amba nga mulomo wa Hosia, Muṋe washu a mu vhudza a ri, “Ṱuwa u yo ḓivhingela musadzi wa phombwe; u ḓo u bebela vhana nga vhupombwe, ngauri vhukuma shango ḽo ita vhupombwe nga u furalela Nṋe Yahavee.” Ndi hone a tshi yo vhinga Gomere ṅwananyana wa Dibilaimi; Gomere a vha muthu wa thovhela; a mu bebela ṅwana wa mutukana. Muṋe washu a amba na Hosia a ri, “Mu rine dzina ḽa Jesriele, ngauri ndi ḓo ṱuwa ndi tshi lifhedza vha muṱa wa Jehu zwe vha vhulaha vhathu muḓini wa Jesriele, nahone ndi ḓo fhelisa muvhuso wa Israele. Musi wonoyo ndi ḓo vunḓa vhura ha Israele govhani ḽa Jesriele.” Gomere a dovha a vhifha muvhilini a beba ṅwana wa musidzana. Muṋe washu a amba na Hosia a ri, “Mu rine dzina ḽi no pfi Thikhathutsheli, ngauri a thi tsha ḓo khathutshela vhathu vha Israele nda vha hangwela. Hone vhathu vha Juda ndi ḓo vha khathutshela nda vha tshidza; a thi nga vha tshidzi nga vhura na pfumo kana nndwa kana dzibere na vhanameli vha dzibere, vha ḓo tshidzwa nga Nṋe Yahavee Mudzimu wavho.” Musi Gomere o no lumula Thikhathutsheli a dovha a vha na muṅwe ṅwana wa mutukana. Zwenezwo Muṋe washu a ri, “Mu rine dzina ḽi no pfi Anivhanga, ngauri a ni tshee vhathu vhanga, na Nṋe thi tshee AREHONE waṋu. “Naho zwo ralo Vhaisraele vha ḓo anda unga muṱavha wa lwanzhe u sa elei, u sa vhalei. Fhaḽa he ha pfi, ‘A ni vhathu vhanga’, vha vho ḓo pfi vhana vha Mudzimu a tshilaho. Vhathu vha Juda na vhathu vha Israele vha ḓo dovha vha kuvhangana vha tshi bva thungo dzoṱhe dza shango, vha vha vhathihi, vha nanga murangaphanḓa muthihi, ngauri ḓuvha ḽa Jesriele ḽi ḓo vha ḽihulu, ḽa musi Mudzimu a tshi zwala. “Vhudzani vharathu vhaṋu ni ri, ‘Ni vhathu vhanga’, khaladzi dzaṋu ni vha rine ḽa Mukhathutshelwa. “Sengisani mme aṋu, mu sengiseni ngauri a si musadzi wanga, na Nṋe a thi munna wawe. A songo tsha vha na maṱo a vhupombwe, maḓamu awe a a ilise vhupombwe. A sa ralo ndi ḓo mu ṱangula a sala e fhedzi vhunga musi we a bebwa. Ndi ḓo ita uri a sale a tshi nga phanga, nda mu ita soga, nda mu vhulaha nga ḓora. Vhana vhawe thi nga vha khathutsheli, ngauri vho bebwa nga vhupombwe. Mme avho o ita vhupombwe, o vhifha muvhilini zwi tshi shonisa. O ri, ‘Ndi ḓo sala vhafunwa vhanga murahu, ndi vhone vhane vha nṋea zwiḽiwa na maḓi na ulu na lukhaha na mapfura na zwa u nwa.’ “Zwenezwo ndi ḓo mu thivhela nḓila nga luhura lwa luanakha, ndi ḓo mu tingeledza nga mutsheṱo a si kone u bvela nnḓa. U ḓo gidimela vhafunwa vhawe a si vha fare, u ḓo vha ṱoḓa a si vha wane. Ndi hone a tshi ḓo ri, ‘Ndi ḓo vhuelela ha munna wanga wa kale, ngauri zwiḽa zwo vha zwi tshi nnakela u fhira zwino.’ Ho ngo ṱalukanya uri ndi Nṋe ndo mu ṋeaho mavhele na waini ya tuvhu na mapfura, ndi Nṋe we nda mu pakulela siliva na musuku, ene a luvha Baali ngazwo. Zwenezwo musi mavhele anga a tshi vhibva ndi ḓo a dzhia, nda dzhia na tuvhu ḽa waini ḽo no tengulwa. Ndi ḓo dzhia ulu yanga na lukhaha lwanga a sala e fhedzi. Ndi ḓo mu ṱangula a sala e fhedzi vhafunwa vhawe vha tshi zwi vhona, a hu na ane a nga mu ponyokisa zwanḓani zwanga. Ndi ḓo fhelisa vhuṱambo hawe hoṱhe: vhuṱambo ha ṅwaha nga ṅwaha na ha Ṅwedzi muswa na maḓuvha awe a Sabatha – vhuṱambo hawe hoṱhe ho teaho. Ndi ḓo tshinyadza minḓirivhe yawe na mihuyu yawe ine a ri ndi malamba awe a no bva kha vhafunwa vhawe. Ndi ḓo i ita ḓaka ya ḽiwa nga phukha dza ḓaka. Ndi ḓo mu lifhedzela maḓuvha e a dubisela Baali zwioro, a ambara rinngi dzawe na nungu dzawe a ṱwa o salana murahu na vhafunwa vhawe, Nṋe a nkhangwa,” u ralo Muṋe washu. “Ndi zwine nda ḓo mu kunga, nda mu tshimbidza nda mu isa phangani, nda amba nae nga vhulenda. Henefho ndi ḓo dovha nda mu ṋea masimu awe a minḓirivhe, Govha ḽa Khombo nda ḽi ita Vothi ḽa Fulufhelo. Henefho u ḓo imba unga zwiḽa misi a tshee nga hawe, unga musi we a pfuluwa Egipita. Musi wonoyo,” u ralo Muṋe washu, “u tshi nnyamba a u tsha ḓo ri, ‘Baali wanga’, u vho ḓo ri ‘munna wanga’. Ndi ḓo sudzulusa madzina a Vhobaali milomoni yawe, madzina avho ha tsha ḓo pfala thabeloni. Musi wonoyo ndi ḓo vhofha mulanga na phukha dza ḓaka na zwiṋoni zwi fhufhaho na zwivhumbwa zwi kokovhaho mavuni, uri zwi si tsha ni huvhadza. Ndi ḓo fhelisa vhura na pfumo na nndwa shangoni uri vhoṱhe vha dzule nga mulalo vho tsireledzea. “Ndi ḓo ni vhinga tshoṱhe, ndi ḓo ni mala nga zwivhuya na khaṱhulo mbuya na lufuno lu sa shanduki na khathutshelo. Ndi ḓo ni mala nga u fulufhedzea na konou ṱalukanya uri ndi Nṋe Yahavee. Musi wonoyo ndi ḓo thetshelesa thabelo,” u ralo Muṋe washu. “Ndi ḓo thetshelesa lutombo, lwone lwa thetshelesa ḽifhasi. Ḽifhasi ḽi ḓo bveledza mavhele na waini ya tuvhu na mapfura, zwone zwa thetshelesa Jesriele, ‘Mudzimu u a zwala.’ Ndi ḓo ḓizwalela Israele shangoni, we nda u ri pfi ‘Thikhathutsheli’ nda mu khathutshela. Ndi ḓo vhudza vhane vha pfi ‘Anivhanga’ nda ri ‘Nivhanga’; vhone vha ri, ‘U Mudzimu wanga.’ ” Muṋe washu a amba na nṋe a ri, “Ṱuwa u yo sumbedza musadzi wau uri u khou dovha wa mu funa, naho a tshi ita vhupombwe. U mu fune unga Yahavee a tshi funa Vhaisraele, naho vha tshi luvha miṅwe midzimu vha funa u ḽa mpale wa nḓirivhe yo ṋekedzwaho yone.” Zwenezwo nda mu rengulula nga mangwende a 15 a siliva na khilogiramu dza 150 dza bali. Nda mu vhudza nda ri, “U ḓo dzula na nṋe maḓuvha manzhi ri sa dzhenisani nḓuni; u songo ita vhupombwe, u songo funana na muṅwe munna, na nṋe a thi nga dzheni nḓuni na iwe.” Zwi ḓo ralo na kha Vhaisraele: vha ḓo fhedza maḓuvha manzhi vha si na khosi kana muvhusi, vha si na tshiṱhavhelo kana phuphu dza matombo, vha si na nzumbululo ya Mudzimu kana zwitungulo. Ngavhuya Vhaisraele vha ḓo vhuya, vha ṱoḓa Muṋe washu Mudzimu wavho na Dafita khosi yavho. Vha ḓo ḓa ha Muṋe washu vha tshi tetemela, vha wana mashudu awe misi ya vhufhelo. Inwi Vhaisraele, ipfani ipfi ḽa Muṋe washu, ngauri Muṋe washu u khou ni vhea mulandu, inwi ni dzulaho shangoni. U ri, “Vhathu a vha fulufhedzei, a vha na lufuno, a vha ḓivhi Mudzimu shangoni. Vha a teketelana, vha a zwifhelana, vha a vhulahana, vha a tswa, vha ita vhupombwe; vhutshinyi ho no tou kalula, vha shulula malofha vha tshi ya. Ndi zwine shango ḽa oma, zwoṱhe zwi dzulaho khaḽo zwi a ṋoka, phukha dza ḓaka na zwiṋoni na dzone khovhe, zwi khou fhela.” “Hone hu songo vha na ane a sokou vhea muṅwe mulandu, ni songo sokou pomoka muthu, hone Nṋe ndi vho pomoka iwe tshifhe. U ḓo khukhulwa masiari tshivhangalala, wa fa, u ḓi nga vhaporofita vha tshi ḓo khukhulwa vhusiku. Ndi zwine nda ḓo lozwa mme au, vhathu vhanga vha lovha nga u sa nnḓivha. No nndandula, ndi zwone, na Nṋe ndo ni landula, a ni tsha ḓo vha vhotshifhe vhanga; a ni tsha londa pfunzo ya Mudzimu waṋu, ndi zwone, na Nṋe ndi nga si tsha londa vhana vhaṋu. Vhotshifhe vho ri vha tshi anda vha anza u nkhakhela; ndi ḓo ita uri vha shone vha si huliswe. Vha ri vhathu vhanga nga vha tshinye, vhotshifhe vha kone u ḽa zwipfumelo, vha sevha nga vhuvhi havho vha tou ḓiphiṋa. Ndi zwone, zwa vhotshifhe zwi ḓo nga zwa vhathu, vhoṱhe ndi ḓo vha pfisa vhuṱungu nga mulandu wa mishumo yavho, nda vha lifhedza zwe vha ita. Vha ḓo ḽa vha si fure; vha ḓo ita vhupombwe ha u luvha midzimu ya zwa mbebo hone vha si vhe na vhana, nge vha furalela Nṋe Yahavee vha ḓikumedza vhupombwe na waini yo vhilaho na ya tuvhu zwine zwa xedza ṱhalukanyo, havha vhathu vhanga. Vha vho vhudzisa mudzimu wa thanda vha fhindulwa nga lutanda. Muya wa vhupombwe u xedza vhotshifhe vha shandukela Mudzimu wavho vha ita vhupombwe. Vha ṱolou ṋekedza zwiṱhavhelo miṱumbani ya dzithavha, vha fhisa zwioro mivhunduni fhasi ha miri ya zwimvingimvingi hune ha vha na murunzi wa u takadza. Ndi zwine vhananyana vhaṋu vha vha zwifevhi, vhasadzi vha vhana vhaṋu vha ita vhupombwe. Vhananyana vhaṋu vha tshi vha zwifevhi a thi nga vha rwi, na vhasadzi vha vhana vhaṋu vha tshi ita vhupombwe a thi nga vha rwi, hufha vhotshifhe vhone vhaṋe vha tshi ṋengela ḓakani na dziphombwe, vha ṋekedza zwiṱhavhelo vhe na phombwe dza thembele. Zwino vha si na ṱhalukanyo vha nga kundwa ngani u wa-vho? “Inwi Vhaisraele, ni tshi ita vhupombwe, Juda a songo ḓiovhela-vho mulandu. Vha songo yo luvha Giligala, vha songo gonya Bethavene. Vha songo ana henefho vha ri, ‘Yahavee ndi ṱhanzi!’ Vhaisraele vha na tshipimbi, vha nga tholehadzi i sa tendi u paniwa. Zwino ndi ḓo i litsha ya nga ngwana i fulaho ḓakani hu si na luhura. Efraimi o no tou ḓiṋekedza midzimu ya zwifanyiso; mu litsheni! Musi vho fhedza waini vha yo ita vhupombwe vha dovha, vhavhusi vhavho vha funesa nḓila dzi shonisaho. Ndi zwone, tshiḓumbumukwe tshi ḓo vha swielela kule, zwiṱhavhelo zwavho zwi ḓo vha ḓisela ṱhoni.” “Inwi vhotshifhe, thetshelesani! Inwi Vhaisraele, zwi ṱalukanyeni! Inwi muṱa wa khosi, thetshelesani! Khaṱhulo kheino i haṱula inwi! No vha tshikwekwe ngei Mitsipha, na vha mambule o ṱharamudzwaho nṱha ha Thaboro, na bwa khunḓa yo tsesaho fhasi ngei Sitimu; hone Nṋe ndi ḓo vha laṱisa vhoṱhe.” “Ndi ḓivha zwoṱhe zwa Efraimi, Vhaisraele a vho ngo nnzumbama. Iwe Efraimi, zwino wo no ḓiṋekedza vhupombwe, Vhaisraele vho ḓikumadza.” Zwiito zwavho a zwi vha tendeli vha tshi vhuelela ha Mudzimu wavho; vho no ḓalesa muya wa vhupombwe, Yahavee a vha mu ḓivhi. U ḓihudza ha Vhaisraele hu vha vhea mulandu; Vhaisraele, na ene Efraimi, vha khukhulwa nga vhuvhi havho; Juda na ene u khukhulwa navho. Musi vha tshi bva na maṱambi avho a nngu na a kholomo u yo ṱoḓa Muṋe washu, vha nga si mu wane, o vha ṱutshela. Vho shandukela Yahavee, vha beba vhana nga u ṱonḓola; ndi zwone, u ḓo vha lozwa na shango ḽavho ṅwedzi u sa athu fhela. “Lidzani phalaphala muḓini wa Gibia, Rama ni lidze luṋanga. Bethavene hu pfale mukosi wa nndwa. Iwe Benyamini, swina ḽo u sala murahu. Ḽa Efraimi ḽi ḓo phusukanywa nga ḓuvha ḽa ndifhedzo. Vha matsinde a Israele ndi vha ḓivhadza zwine vhukuma zwa ḓo itea. “Vharangaphanḓa vha Juda vha nga vhathu vhane vha sudzulusa matombo a mikano; ndi zwone, ndi ḓo shululela mbiti dzanga khavho dza nga muḓalo wa maḓi. Efraimi o kandeledzwa, ha wani zwo mu fanelaho, nge a ḓinangela u tevhela midzimu i si tshithu. Nṋe muṋe ndi ḓo ḽa Efraimi unga tshitshimbili, ndi ḓo lozwa vhathu vha Juda unga tshisinisi. “Musi Israele a tshi vhona vhulwadze hawe, Juda a tshi vhona tshilonda tshawe, zwenezwo Efraimi a livha Ashuru, a ruma muḓinḓa ha khosi Muhali uri a mu farise. Hone ene ha koni u ni lafha, ha koni u ara a fhodza tshilonda tshaṋu. Nṋe muṋe ndi ḓo ponda Efraimi unga ndau, nda ṱhukhukanya Juda unga ndau khulu. Nṋe uno ndi ḓo vha ṱhukhukanya nda ṱuwa, nda vha hwala nda ṱuwa navho ha si vhe na a no vha lamulela. Ndi hone ndi tshi ḓo humela fhethu hanga vha vhuye vha tende mulandu wavho, vha vhudzisa zwine Nṋe nda ṱoḓa, vha nṱoḓa vhukuma vho ṱungufhala.” Vhathu vha ri, “Iḓani ri vhuelele ha Muṋe washu, Ene o ri ṱhukhukanya, u ḓo dovha a ri fhodza. O ri huvhadza, u ḓo pomba mbonzhe dzashu. Hu ḓo ri u fhela maḓuvha mavhili a dovha a ri ṋea vhutshilo, nga ḓuvha ḽa vhuraru a dovha a ri vusa, uri ri dzule nae a tshi ri lisa. Nga ri ḓivhe Muṋe washu, nga ri futelele u mu ḓivha. Vhukuma u ḓo bvelela unga ḓuvha ḽi tshi tsha, u ḓo ḓa ha riṋe unga mvula ya mibvumbi, u ḓo ḓa unga mvula dza tseula dzine dza ṋukadza ḽifhasi.” Hone Muṋe washu u ri, “Iwe Efraimi, ndi ḓo tou u ita hani? Iwe Juda, ndi u ita hani? Hufha lufuno lwau lu tshi nga khuli ya nga matsheloni, lu tshi nga ṅwando une wa fhufha. Ndi zwe nda ni vhaḓa nga vhaporofita vhanga, nda ni vhulaha nga maipfi anga, khaṱhulo dzanga dza ni vhonetshela unga lupenyo, na konou ḓivha uri tshine nda tshi takalela a si tshiṱhavhelo, ndi lufuno lu sa shanduki, ndi funa ni tshi ḓivha Mudzimu, u fhira u ṋekedza nduvho i fhiswaho.” “Hone vhone vho vhofholola mulanga unga Adamu; henefho ndo vhona vha sa fulufhedzei. Giliadi ndi muḓi wa vhaitazwivhi, milenzhe yavho yo khakhaṱhela malofha. Zwigwada zwa vhotshifhe zwi nga mavemu a no lalela muthu, vha vhulaha vhathu gondoni ḽa u ya Shikheme, vha luka vhunwa. Ndo vhona zwi nengisaho kha vhathu vha Israele: Efraimi u ntshandukela nga vhupombwe, Israele a ḓishata tshika. A vha iwe Juda, ndo u vhetshela tshifhinga tshine nda ḓo u lifhedza.” “Musi ndi tshi ri zwi dovhe zwi nakele vhathu vhanga, ndi tshi lafha Israele, hu ḓo vhonala vhuvhi ha Efraimi, ha dzumbululwa vhutshinyi ha Samaria. Vha luka vhunwa, mafobvu a pwasha a dzhena dzinḓuni, mavemu a ṱangula vhathu mikotoni. Hone a zwi vhuyi zwa vha dzhena mbiluni uri ndi elelwa zwiito zwavho zwoṱhe zwivhi. Ndi zwone, vhuvhi havho ho vha tanga, a vhu ṱuwi maṱoni anga. “Vha itela khosi vhuṱambo uri vha mu takadze, hone vha na vhukwila; vha ramba na vhavhusi uri vha vha itele tshimbevha. Vhoṱhe a vha fulufhedzei, vha fhisa unga ṋanḓo ine mubiki a litsha u i vhasedza a tshi khou suka bwindi ḽa vhurotho u swika ḽi tshi kukumuwa. Musi wa vhuṱambo ha khosi yashu vha kambisa magota nga waini, khosi ya khaḓana na vhavhulahi vhayo. Mbilu dzavho dzi nga ṋanḓo, vha ya khae vho mu lukela vhunwa. Mbiti dzavho dzi lala dzi tshi nyenga vhusiku hoṱhe, nga matsheloni dza duga unga khavhu ya mulilo. Vhoṱhe vha fhisa unga ṋanḓo, vha vhulaha vhavhusi vhavho. Mahosi avho oṱhe o vhulawa, hone a hu na ane a nthabela uri ndi vha farise. “Efraimi u vangana na dziṅwe tshakha, Efraimi u nga khekhe yo swaho nga u sa shandulwa. Vhatsinda vha fhedza nungo dzawe, hone izwo ha ṱalukanyi uri zwi itwa ngani. U khou tshena mmvi a si na nzhele nazwo. U ḓihudza ha Israele hu mu vhea mulandu, naho zwo ralo ha humeli ha Yahavee Mudzimu wawe kana a mu ṱoḓa. Efraimi ndi Maṱamela fhondo ḽa nzhivha, ḽi no aṱamela na vhaloi, u ranga u vhidzelela Egipita uri vha mu lamukise, hu si kale a gidimela ha Vhaashuru. Hoṱhe hune vha tshimbila hone ndi ḓo vha fasha nga mambule anga; ndi ḓo vha wisela fhasi vhunga zwiṋoni zwi fhufhaho. Musi ndi tshi pfa vha tshi kuvhangana, ndi ḓo vha fasha nda vha laṱisa. Vha ḓo zwi vhona, vho pambuwa nḓilani yanga! Vha ḓo lozwiwa nge vha ntshandukela! Ndo ḓi vha lamukisa, vhone vha nnzwifhela. A vha nthabeli zwi tshi bva mbiluni dzavho, vha sokou ongolela vhe vhulaloni havho vha tshi ḓitshetshekanya vha tshi ri midzimu i ḓo vha fha mavhele na waini ya tuvhu, Nṋe vha a mpfuralela, naho ndo vha laya. Ndo vha khwaṱhisa, vhone vha nndukela vhunwa. A vha rembulutsheli ha Waṱaḓuluṱaḓulu, vha nga vhura ho kombamaho vhu sa posi musevhe. Vharangaphanḓa vhavho vha ḓo vhulawa nga pfumo nga mulandu wa maipfi avho a u ḓihudza, vha ḓo sewa hani shangoni ḽa Egipita!” Muṋe washu u ri, “Lidzani phalaphala! Goni ḽi khou fhufha nṱha ha Israele nnḓu ya Yahavee. Ndi nge vhathu vha vhofholola mulanga wanga vha shandukela mulayo wanga. Vha lilela Nṋe vha ri, ‘Yahavee Mudzimu washu, ri a u tenda! Hufha ri Israele vhathu vhau!’ Hone vho nengwa zwine zwa vha zwivhuya; ndi zwone, maswina avho a ḓo vha tovhola. “Vho vhea mahosi e nda sa vha tele. Vha nanga vhavhusi ndi songo vha tendela. Vha dzhia siliva na musuku vha ḓivhumbela mudzimu ngazwo uri vha zwi tambise. Inwi Vhasamaria, mudzimu waṋu wa mbohwana u a nnengisa! Mbiti dzanga dzi tou vha dugela. Vha ḓo kundwa u ita zwo kunaho u swika lini? Itsho tshithu tshi na mushumo-ḓe kha ḽa Israele? Hufha tsho itwa nga mutsila, tshi nga si vhe Mudzimu. Heyo mbohwana ya Samaria i ḓo tshakekana. Vha no zwala muya vha ḓo kaṋa tshiḓumbumukwe. Mavhele avho ha nga sheli thoro, ha nga vhi na vhukhopfu. Nangwe a shela thoro a ḓo ḽiwa nga vhatsinda. Vhaisraele vho miliwa, tshakha dzi vho vha vhona, vha nga tshithu tshi si na mushumo, ngauri vho yo ṱoḓa u fariswa nga Ashuru. Mbiḓi i tshimbila na dzimbiḓi, hone Efraimi o tou ṋea vhafunwa vhawe malamba a vhupombwe. Hone nangwe vha tshi nga wana malamba aho vhone vhaṋe, musi ndi tshi vha kuvhanganyela tsengoni vha songo fulufhela uri zwi ḓo vha nakela musi khosi ya vhavhusi khosi ya Ashuru i tshi vha haṱula. “Naho vhathu vha Efraimi vho fhaṱa aḽiṱari dzi si na mbalo dza u pfumelela vhutshinyi, zwino dzo no sokou vha dza u engedza hone vhutshinyi. Ndo vha ṅwalela ndaela dzi si na mbalo, hone vha si zwi londe, vha zwi ita zwa vhatsinda. Vha tshi ṋekedza zwiṱhavhelo vha itwa nga vhupangwa fhedzi; vha ri vha ḓo ḽa ṋama; Nṋe a zwi ntakadzi. Zwino ndi ḓo elelwa vhuvhi havho, vha ḓo rwelwa vhutshinyi havho; ndi ḓo vha humisela Egipita. Vhaisraele vho hangwa Muvhumbi wavho vha ḓifhaṱela dzipfamo. Vhathu vha Juda vho tingeledza miḓi minzhi nga mitsheṱo. Hone miḓi yavho ndi ḓo i fhisa nga mulilo, u ḓo fhisa mitsheṱo yayo.” Hee Vhaisraele, ni songo fhululedza na tou pembela na nga dziṅwe tshakha; Mudzimu waṋu o vhona ni sa fulufhedzei, no ḓiphiṋa nga malamba a phombwe luvhanḓeni luṅwe na luṅwe lwa u fhulela. Luvhata lwa u fhulela na bonḓelo a zwi nga fushi vhathu, waini ya tuvhu a vha nga i wani. A vha tsha ḓo dzula shangoni ḽa Muṋe washu. Vhathu vha Efraimi vha ḓo humela Egipita, vha ḓo ḽa zwiḽiwa zwo kumalaho ngei Ashuru. A vha nga ṋekedzi Muṋe washu nduvho ya waini, na zwiṱhavhelo zwavho a zwi nga takadzi. Zwiṱhavhelo zwo raloho vha ḓo vhona zwi tshi nga zwiḽiwa zwa vha lilaho mufu, vhoṱhe vhane vha zwi ḽa vha ḓo kumala; zwi itwa ngauri vho zwi ḽa vhone vhaṋe vha zwi fhedza, a vho ngo zwi kumulula nga u isa zwiranzhe thembeleni ya Muṋe washu. Musi wa vhuṱambo haṋu ho vhewaho, misi ya vhuṱambo ha Muṋe washu, ni ḓo itani? Naho vha ponyoka u phusukanywa, Vhaegipita vha ḓo vha kuvhanganya, vha Memfisi vha vha swiṱa. Lupfumo lwavho lwa siliva lu ḓo sala lu mitshutshungu, mipfa i tanda dennde dzavho. Misi ya u lifhedzwa i khou ḓa, misi ya tsengo yo sendela. Vhaisraele vha ḓo zwi pfa! Ni ri, “Muporofita ndi tsilu, muthu o vhonetshelwaho ndi mpengo.” Ndi nge zwivhi zwaṋu zwa anda, vhuswina haṋu ho hulela. Muporofita o ruṅwa nga Mudzimu wanga uri a linde vhathu vha Efraimi, naho zwo ralo vha mu retshela zwikwekwe hoṱhe hune a tshimbila hone, vhuswina a vhu fheli shangoni ḽa Mudzimu wawe. Vho tou ṋupela vhuvhini unga misi iḽa ya Gibia. Mudzimu u ḓo elelwa vhuvhi havho a vha rwela vhutshinyi havho. Muṋe washu u ri, “Ndi tshi wana Vhaisraele zwo nga muthu a tshi wana nḓirivhe phangani. Musi ndi tshi vhona vhokhotsi aṋu, zwo nga muthu a tshi vhona mutshelo wa tshiranzhe kha muhuyu. Hone musi vha tshi swika Baali Phioro, vha mbo ḓi ḓikumedza mudzimu wonoyo u shonisaho, vha mbo nengisa-vho unga tshenetsho tshithu tshe vha tshi funa. Vhugala ha Efraimi vhu ḓo fhufha unga tshiṋoni: a hu tsha ḓo bebwa vhana, vhasadzi a vha tsha ḓo vhifha muvhilini, ṋowa dza vhasadzi a dzi tsha ḓo fara. Nangwe vha alusa vhana, ndi ḓo vha dzhiela vhoṱhe nda si sie na muthihi. Na vhone vhaṋe vha ḓo zwi vhona musi ndi tshi vha ṱutshela.” Ndo vhona Efraimi a tshi nga Tiro, hone wo ṱavhiwa mavuni o nonelaho. Hone onoyo Efraimi u ḓo kumedza vhana vhawe muvhulahi. Muṋe washu, vha ṋee... u ḓo vha ṋea mini? Vha ṋee mbumbelo dzine dza tshinyalelwa na maḓamu a si na mikando. Muṋe washu u ri, “Vhuvhi havho hoṱhe ho thoma Giligala, ndo vha vhenga henefho. Ndi ḓo vha thatha nḓuni yanga nge vha ita zwo vhifhaho. A thi tsha ḓo vha funa, vharangaphanḓa vhavho vhoṱhe ndi mashandukwa. Vhathu vha Efraimi vho tumulwa, midzi yavho yo puta, a vha tsha ḓo aṋwa mitshelo. Nangwe vha vhe na vhana, ndi ḓo vhulaha mbebo yavho ine vha i funa.” Mudzimu wanga u ḓo vha landula nge vha si mu thetshelese. Vha ḓo vha vhatendeleki vhukati ha dzitshakha. Vhaisraele vho vha vha tshi nga munḓirivhe u navhaho u tshi ḓiaṋwela mitshelo yawo. Musi mitshelo yawo i tshi anda, vha fhaṱa aḽiṱari nnzhi, musi zwi tshi vha nakela shangoni vha ṱama phuphu dza matombo dzine vha dzi luvha. Vha na mbilu dza vhufhura, zwino vha ḓo hwala mulandu wavho. Muṋe washu u ḓo kula ṋanga dza aḽiṱari dzavho, a phusukanya phuphu dzavho dza matombo. Ndi hone vha tshi ḓo ri, “A ri tshee na khosi! Ndi zwone, zwo ḓa nge ra si ofhe Muṋe washu. Huno naho ri vhe na khosi o vha a tshi ḓo ri itelani?” Vha fulufhedzisa zwithu zwinzhi, vha ana miano i si ya ngoho, vha vhofha mulanga, zwenezwo tsimuni yo limiwaho hu mela vhuri fhedzi – vhuri ha u sengisa milandu. Vhathu vha no dzula Samaria vha tetemela nga nyofho vha tshi humbula zwine zwa ḓo wela ṋamana ya tshifanyiso ya Bethavene. Vhathu vhayo vha ḓo i lilela, na vhotshifhe vhayo, havho vhe vha vha vha tshi takalela vhugala hayo, ngauri vho dzhielwa yone, yo iswa vhuthubwani. I ḓo hwalwa ya iswa Ashuru ya vha nduvho ya khosi khulu, Muhali. Vha Efraimi vha ḓo shona, Vhaisraele vha ḓo shona nga vhukwila havho. Vha Samaria zwo vha fhelela. Khosi yavho i nga ṱanga ḽi no khou kumbiwa nga maḓi ḽo papamala nṱha hao. Mivhundu ya midzimu mivhi i ḓo lozwiwa – hone vhutshinyi ha Vhaisraele. Hu ḓo mela mipfa na mitshutshungu zwa tiba aḽiṱari dzayo. Ndi hone vha tshi ḓo amba na dzithavha vha ri, “Ri tibeni!” vha amba na mivhundu vha ri, “Ri weleni!” Inwi Vhaisraele no ḓi tshinya u bva misi ya Gibia. Zwi kha ḓi vha zwo ralo na ṋamusi. Nndwa a i nga ḓo kumba vhaitazwivhi vha Gibia naa? Ndi ḓo ḓa nda vha lifhedza ndi tshi tou zwi funa, nda vha rambela dzitshakha dza vha vhofha dza nwa zwisima zwavho. Vhathu vha Efraimi vha nga tholehadzi yo gudiswaho ine ya takalela u fhula, zwenezwo ndi ḓo i vhea dzhogo mutsingani wayo wavhuḓi. Vhathu vha Efraimi ndi ḓo vha pana, vha Juda vha lima, vha Jakopo vha pwasha maḓinga. Ḓizwaleleni u fulufhedzea, ni kaṋe mutshelo wa lufuno lu sa shanduki, khathani mukhatho; tshino ndi tshone tshifhinga tsha u ṱoḓa Muṋe washu a vhuya a ḓa a ni nisela zwivhuya. Hone inwi no zwala vhuvhi, no kaṋa vhutshinyi, no ḽa mutshelo wa vhufhura. Zwino nge na ḓitika nga nungo dzaṋu na vhahali vhaṋu vhanzhi, vhathu vhaṋu vha ḓo ḓelwa nga nndwa, mitsheṱo yaṋu yoṱhe i ḓo phusukanywa, unga zwiḽa Shalamani a tshi phusukanya Betharabele musi wa nndwa, a tshi vhulaha vhomme na vhana vhavho. Na iwe Bethele u welwa nga zwenezwo nge vhuvhi hau ha anda. Mapfuvhi a musi wonoyo a ḓo ri a tshi tswuka, khosi ya Israele ya vha yo no lozwiwa tshoṱhe. “Zwiḽa Israele a tshee ṅwana ndo mu funa, nda vhidza ṅwananga e Egipita. Huno naho vhaporofita vha tshi ḓi vha vhidza, vhone vha ṱutshela kule hanga, vhathu vhanga vha ṋekedza Baali zwiṱhavhelo, vha dubisela midzimu ya zwifanyiso zwioro. Ndi Nṋe we nda dededza Efraimi, nda mu takula nga zwanḓa zwanga; hone ho ngo zwi ṱalukanya uri ndi Nṋe we nda mu fhodza. Ndo vha endedza nga vhuthu ndo vhofhekana navho nga lufuno. Vho vhona ndo vha rula dzhogo nda kotama nda vha nusa. Izwi vha tshi ḓo humela Egipita, vha tshi ḓo vhuswa nga khosi ya Ashuru, a si nge vha hana u vhuelela ha Nṋe naa? Mafumo a ḓo ḽa miḓi yavho, tswinga dza khoro dza muḓi wavho dzi ḓo vunḓekanywa, vhutande he vha vhu tanda ha vha ḽa ṱhoho. Vhathu vhanga vha ḓi fungelela u mpfuralela. Ndi zwone, vha ḓo ṱavha mukosi nga u pfa vhuṱungu ha dzhogo ye vha i hwala hone a hu na ane a ḓo vha rula yone. Efraimi, ndi nga u laṱa hani? Israele, ndi nga u ṱutshela hani? Ndi nga ni ita hani zwe nda ita Adama kana nda ni ita zwe nda ita Tseboimi? Mbilu yanga a i tendi ndi tshi ita nga u ralo. Ndi a ni pfela vhuṱungu. A thi nga iti zwe nda vha ndi tshi ḓo zwi ita nga mbiti, a thi tsha ḓo dovha nda lozwa Efraimi. Hufha ndi Mudzimu ndi si muthu, ndi Mukhethwa a re vhukati haṋu. A thi nga ni ḓeli ndo sinyuwa. “Vha ḓo tevhela Yahavee, Ene u ḓo vhomba unga ndau, musi a tshi vhomba vhana vhawe vha ḓo ḓa vha tshi tetemela vha tshi bva vhukovhela. Vha ḓo ḓa vha tshi tetemela vha ḓa nga luvhilo sa zwiṋoni vha tshi bva Egipita, vha bva Ashuru vha tshi nga maivha, Nṋe ndi ḓo vha vhea zwiṱahani zwavho,” hu amba Muṋe washu. Vhathu vha Efraimi vho ntanda nga mazwifhi, vhathu vha Israele vho ntanga nga vhufhura. Vhathu vha Juda vho shandukela Mudzimu, vho shandukela Mudzimu, vho shandukela Mukhethwa a fulufhedzeaho. Vhathu vha Efraimi vha ḽa muya, vha ṱwa vha tshi pandamedza muya wa vhubvaḓuvha u fhisaho zwimela, vha anza mazwifhi na u huvhadzana. Vha vhofha mulanga na Ashuru, vha dovha vha luvha Egipita nga mapfura a muolivi. Muṋe washu u vhea Juda mulandu, u ḓo rwa Jakopo a tshi tevhedza mishumo yawe, a mu lifhedza a tshi tevhedza zwiito zwawe. Musi a tshee muvhilini wa mme awe o fara mukomana wawe nga tshirethe, ó no vha munna a ita tsimbe na Mudzimu. O ita tsimbe na muruṅwa a mu kunda, o tsengisa miṱodzi a mu luvhelela uri a mu shudufhadze. O mu wana Bethele, Muṋe washu a amba na riṋe henefho, Ene Muṋe wa zwoṱhe Mudzimu Ramaanḓaoṱhe, dzina ḽawe ḽa bvumo ndi Yahavee! Huno zwino ni fanela u vhuelela ha Mudzimu waṋu, ni vhe na lufuno lu sa shanduki, ni ite zwi re zwone, ni dzule no lindela Mudzimu waṋu. “Vhathu vha Efraimi vho no tou vha Vhakanana, ndi vhashavhi vho faraho zwikalo zwi sa fulufhedzei, vha tama zwa u fhura. Naho zwo ralo vha a zuwa vha ri, ‘A tho ngo pfuma zwone, ndo wana lupfumo lu si na vhukono. A hu na ane a nga mpomoka u pfuma nga u pfuka mulayo.’ Ndi Nṋe Yahavee Mudzimu waṋu we a ni pfulusa Egipita, ndi ḓo ita uri ni dovhe ni dzule dzidenndeni, sa misi iḽa ya vhuṱambo ha Mishasha. Ndo amba na vhaporofita, nda vha sumbedza mabono manzhi, nda ni vhudza zwifanyiso nga mulomo wavho.” Na ḽa Giliadi ḽo vha ḽo pfuma, hone zwino a ḽi tshee tshithu. Ngei Giligala vha ṋekedza zwiṱhavhelo zwa dzimboho. Aḽiṱari dzavho dzi ḓo sala dzi tshi nga thulwi ya matombo tsimuni yo liṅwaho. Jakopo o shavhela shangoni ḽa Aramu; Israele o shumela u wana musadzi, a mu mala nga u lisa nngu dza makhulu. Muṋe washu o ruma muporofita u yo pfulusa Vhaisraele Egipa, a vha londola nga muporofita. Hone vhathu vha Efraimi vho mu ṱunga lu ṱungufhadzaho, Muṋe wavho u ḓo vha hwesa mulandu wa u shulula malofha, a mu lifhedzela lunyadzo lwawe. Kale Efraimi o ri u amba vhathu vha tetemela, o vha o huliswa kha ḽa Israele. Hone vho ovha mulandu nga u luvha Baali, vha fa. Zwino vha ḓi tshinya vha tshi ya; vha ḓivhumbela zwitungulo nga siliva yavho, zwifanyiso zwo vhumbwaho nga vhuṱali, hone zwoṱhe ndi mishumo ya vhatsila. Zwino vha ri a no zwi ṋekedza zwiṱhavhelo a zwi khise – muthu a tou khisa mbohwana! Ndi zwine vha ḓo nga khuli ya nga matsheloni, vha nga ṅwando u sa lengi u fhufha, vha nga mungu luvhanḓeni u tshi hwalwa nga ḓumbu, vha nga vhutsi vhune ha bva nga fasiṱere. Muṋe washu u ri, “Hone ndi Nṋe Yahavee Mudzimu waṋu we a ni pfulusa Egipita. Mudzimu ndi Nṋe fhedzi, ni songo vha na muṅwe, a hu na muṅwe mutshidzi arali e si Nṋe. Ndo ni londola ngei phangani, shangoni ḽi si na maḓi. Ndo ni ṋea zwiḽiwa na ḽa na fura, na ri u pfa no fura na thoma u ḓihudza, zwenezwo na nkhangwa. Ndi zwine nda ḓo ni wela unga ndau, nda ni lalela nḓilani unga nngwe. Ndi ḓo sinyuwa sa biara yo dzhielwa vhana, ndi ḓo ni vutshela nda ni fhandula khana. Ndi ḓo ni ponda unga ndau, tshivhanda tsha ḓaka tshi ḓo ni fhandula. “Inwi Vhaisraele, ndi ḓo ni lozwa ngauri ni lwa na Nṋe, ni lwa na Mutiki waṋu. Khosi yaṋu ine ya nga ni tshidza i ngafhi? Ni tshi amba ni ri, ‘Ri fhe khosi, ri fhe vhavhusi.’ Zwino vhavhusi vha miḓi yaṋu yoṱhe vha ngafhi? Ndi ni fha khosi ndo sinyuwa nda dovha nda ni dzhiela nga mbiti. “Milandu ya vhathu vha Efraimi yo vhulungwa, vhutshinyi havho ho ṅwalwa. Vha ḓo ḓelwa nga vhuṱungu vhu no nga ha musadzi a tshi ṱoḓa u vhofholowa, hone vha nga ṅwana a si na vhuṱali, musi tshifhinga tshi tshi swika, ha bveli nnḓa. Ndi ḓo vha rengulula kha maanḓa a tshalo naa? Ndi ḓo vha tshidza lufuni naa? Iwe lufu, iḓa na dwadze ḽau. Iwe vhudzulavhafu, iḓa na mabulayo au! Ndi nga si tsha vha khathutshela mbilu. Naho Efraimi a kulukusha vhukati ha ṱhanga, hu ḓo ḓa muya u fhisaho u no bva phangani, mufemo wa Yahavee u ḓo takuwa phangani wa xisa zwisima zwawe, wa omisa milondoḓi yawe; lupfumo lwawe lu ḓo ṱangulwa lwoṱhe, khathihi na thundu dzawe dza maṱeleṱele. Vhathu vha Samaria vho fanela u hwala mulandu wavho ngauri vho shandukela Mudzimu wavho. Vha ḓo ḽiwa nga pfumo, vhana vhavho vha ḓo rwiswa na fhasi vha pwaṱukana, vhasadzi vhavho vho vhifhaho muvhilini vha ḓo hushulwa mala.” Israele, vhuelela ha Muṋe washu Mudzimu waṋu. No khukhulwa nga vhuvhi haṋu na wa! Ṱuwani na maipfi ni humele ha Muṋe washu. Ni mu vhudze ni ri, “Ri hangwele vhuvhi hashu u ri ṱanganedze nga vhuthu uri ri ṋekedze maipfi ashu a thendo. Vhaashuru vha nga si ri tshidze, a ri tsha ḓo namela bere dza nndwa. A ri tsha ḓo dovha ra amba na zwithu zwe ra vhumba nga zwanḓa zwashu ra ri, ‘Midzimu yashu’, ngauri ndi Iwe une wa khathutshela tsiwana.” Muṋe washu u ri, “Ndi ḓo fhodza vhushandukwa ha vhathu vhanga, nda vha funa nga mbilu yanga yoṱhe, ngauri ndo kanda mbiti dzanga. Ndi ḓo ṋukadza Israele unga ṅwando, vha ḓo fhufhuma unga phendephende. Vha ḓo ṱoka midzi unga miri ya Libanoni. Maḓadzwane avho a ḓo adza a swika kule, vhugala havho vhu ḓo nga ha miolivi, vha nukhelela unga miri ya Libanoni. Vhe vha vha vha tshi dzula mabamani a Libanoni vha ḓo vhuelela. Vha ḓo lima mavhele a anda. Vha ḓo fhufhuma unga minḓirivhe, bvumo ḽavho ḽa nga ḽa waini ya Libanoni. Efraimi, u kha ḓi vha na mushumo-ḓe na midzimu? Ndi ḓo u fhindula nda u londola. Ndi nga muṱaululo u no dzula u mudala; mashudu au a bva kha Nṋe.” A re muṱali nga a ṱalukanye maipfi haya. Ngavhe a na ṱhalukanyo a tshi a dzhenisa mbiluni. Nḓila dza Muṋe washu dzo tou tswititi, vha fulufhedzeaho vha tshimbila ngadzo, hone mashandukwa a a khukhulwa. Heḽi ndi ipfi ḽa Muṋe washu ḽe a amba na Juele ṅwana wa Phethuele. Inwi vhahulwane ipfani! Noṱhe inwi ni dzulaho shangoni ḽino, thetshelesani! Ho no vhuya ha itea zwo raliho misi yaṋu kana misi ya vhokhotsi aṋu? Zwi vhudzeni vhana vhaṋu, vhana vhaṋu vha zwi vhudze vhana vhavho-vho, vhana vhavho vha zwi vhudze murafho u ḓaho. Zwo siwaho nga lutsinga lwa nzie zwo ḽiwa nga nzie khulu. Zwo siwaho nga nzie khulu zwo ḽiwa nga nzie ṱhukhu. Zwo siwaho nga nzie ṱhukhu zwo fhedziswa nga magerere. Vuwani ni lile, inwi zwidakwa! Honḓani noṱhe inwi vhanwi vha waini, lilelani waini, yo dzhavhuliwa mulomoni waṋu. Shango ḽanga ḽo dzhenelwa nga luṅwe lushaka, lushaka lwa maanḓa lwo andaho, lwa maṋo a no nga a ndau ya nduna, lwa madungammbwa a no nga a ndau ya tsadzi. Lwo fhedza minḓirivhe yanga, lwa tshinyadza mihuyu yanga. Lwo kwatula na makwati ayo, lwa laṱa kule, lwa sia matavhi ayo e matshena. Jerusalema, lila unga muselwa a tshi lilela munna wawe o ambara madzanganda. Nduvho ya thoro na nduvho ya waini a zwi tsha ḓo ṋekedzwa nḓuni ya Muṋe washu. Vhotshifhe vhane vha shumela Muṋe washu vha khou lila vha tou ṱavha mukosi. Masimu o sala e swoto, mavu a khou lila, mavhele o fhela, waini a i tsha wanala, a hu tshee na mapfura. Inwi vhalimi, ṱovhowani, inwi vhalimi vha minḓirivhe, honḓani; lilelani goroi na baḽi, khaṋo ya masimuni yo tshinyadzwa. Minḓirivhe yo oma, mihuyu yo puta; migranada na mitshevho na miapula – miri yoṱhe ya tsimuni yo oma. Vhukuma dakalo ḽa vhathu ḽo fhela. Inwi vhotshifhe, ambarani madzanganda ni lile, honḓani inwi ni no shuma aḽiṱarini. Iḓani, lalani no fuka madzanganda, inwi vhane na shumela Mudzimu wanga, ngauri nḓuni ya Mudzimu waṋu a hu tshee na nduvho ya thoro na ya waini. Ḓivhadzani ḓuvha ḽikhethwa ḽa u ḓidzima, kuvhanganyani tshivhidzo tshikhethwa. Vhidzani vhahulwane na vhoṱhe vhadzulapo, vha ḓe nḓuni ya Muṋe washu Mudzimu waṋu, ni ṱavhele Muṋe washu mukosi! Musi uyo u ofhisa hani! Vhukuma ḓuvha ḽa Muṋe washu ḽi tsini; ḽi ḓo ḓa unga ndozwo ya Ramaanḓaoṱhe. Zwiḽiwa a zwo ngo fhela ri tshi zwi vhona naa? Mifhululu na dakalo a zwo ngo fhela nḓuni ya Muṋe washu naa? Mbeu yo fela fhasi ha maḓinga. Zwisiku a zwi tshee na tshithu, maḓulu o pwashekana, a hu tshee na mavhele. Kholomo dzi ri u lila! Masambi a kholomo a sokou tendeleka nga u shaya pfulo; na masambi a nngu a khou kundelwa. Yawee Muṋe wanga, nṋe ndi vhidzelela Iwe, mulilo wo fhisa pfulo yoṱhe, khavhu ya mulilo yo fhisa miri yoṱhe ya ḓaka. Na phukha dza ḓaka dzo lindela Iwe; milambwana ya maḓi yo xa; mulilo wo fhisa pfulo ye lore. Lidzani phalaphala Tsioni, vhidzelelani ni nṱha ha thavha yanga khethwa! Vhoṱhe vha dzulaho shangoni ḽino nga vha tetemele, ḓuvha ḽa Yahavee ḽi khou ḓa, ee, ḽi tsini. Ndi ḓuvha ḽa swiswi ḽi ṱungufhadzaho, ḓuvha ḽa makole ḽo swifhalaho. Hu khou ḓa mmbi khulu ya maanḓa, i nga mapfuvhi a tshi balangana thavhani, zwi no nga hezwo a zwi athu vhuya zwa vhonwa, a zwi tsha ḓo dovha zwa vhonwa. Phanḓa hadzo mulilo u a lozwa, murahu hadzo khavhu ya mulilo i a fhisa. Phanḓa hadzo shango ḽi nga tsimu ya Edeni, murahu hadzo hu nga phanga i si na tshithu, a hu na tshine tsha dzi ponyoka. Dzi na zwifhaṱuwo zwi no nga zwa bere, dzi gada unga bere dzo namelwaho nga vhathu. Dzi fhufha miṱumbani ya dzithavha, ha pfala mubvumo u no nga wa gariki dza nndwa; dzi nga mulilo u thathabaho u tshi fhisa hatsi ho omaho; dzi nga mmbi ya maanḓa i tshi bva pfumo. Tshakha dzi tshi dzi vhona dzi farwa nga nyofho, zwifhaṱuwo zwoṱhe zwi a tswukuluwa. Dzi gidima unga vhahali, dzi gonya mbondo unga vhaṱhavhani. Dzoṱhe dzi bva dzo rwa muduba, a dzi vhuyi dza pambuwa nḓilani yadzo. Iṅwe a i dzheni nḓilani ya iṅwe, a dzi sukumedzani, iṅwe na iṅwe i tshimbila yo livha phanḓa. Dzi dzhena na museleni wa maḓi, dza ḓi fhirela phanḓa, a hu na tshine tsha dzi thivhela. Dzi tshoṱhela muḓi, dzi dadamala nṱha ha mitsheṱo, dzi namela dza dzhena dzinḓuni, dza dzhena nga mavhona unga mafobvu. Dzi tshi swika, ḽifhasi ḽi a dzinginyea, lutombo lwa tetemela, ḓuvha na ṅwedzi zwa swifhala, ṋaledzi dza si tsha penya. Muṋe washu u a bvuma e phanḓa ha mmbi yawe, mara awe ha na mbalo, vhane vha mu thetshelesa vha na maanḓa. Ḓuvha ḽa Muṋe washu ndi ḽihulu, ḽi a ofhisa. Ndi nnyi ane a nga ḽi konḓelela? Muṋe washu u ri, “Tshifhinga ndi tshone, vhuelelani ha Nṋe nga mbilu yaṋu yoṱhe, ni ḓidzime zwiḽiwa, ni tsengise miṱodzi, ni lile. Kherulani mbilu dzaṋu, zwi si zwiambaro fhedzi!” Humelani ha Muṋe washu Mudzimu waṋu, Ene u na tshilidzi na khathutshelo, ha ṱavhanyi u sinyuwa, lufuno lwawe ndi luhulu, u a hangwela a si tsha lifhedza. Ndi nnyi ane a zwi ḓivha uri a nga kha ḓi ni hangwela, a ni shudufhadza na wana khaṋo khulu, na konou ṋekedza Muṋe washu Mudzimu waṋu nduvho ya thoro na waini? Lidzani phalaphala ni Tsioni, ḓivhadzani ḓuvha ḽikhethwa ḽa u ḓidzima, ni vhidze tshivhidzo tshikhethwa. Kuvhanganyani vhathu, vha vhe tshivhidzo tsho ḓikhethelaho Mudzimu; kuvhanganyani vhahulwane; kuvhanganyani vhana, na vhane vha kha ḓi mama! Mukwasha nga a bve-vho rumuni yawe a ḓe, na muselwa nga a bve nḓuni. Vhotshifhe vha no shumela Muṋe washu, nga vha lile vhe vhukati ha guḓa ḽa thembele na aḽiṱari. Nga vha ri, “Yawee Muṋe washu, khathutshela vhathu vhau. U songo tenda vhathu vhe wa ḓiwanela vha tshi kolelwa, vha vha ganeo vhukati ha dzitshakha. Tshakha dza vhannḓa u songo tenda dzi tshi ri goḓa dza ri, ‘Mudzimu waṋu u ngafhi?’ ” Ndi hone mbilu ya Muṋe washu i tshi swela shango ḽawe, a khathutshela vhathu vhawe. Muṋe washu a vha fhindula a ri, “Ndi ḓo ni ṋea mavhele na waini ya tuvhu na mapfura, zwine na ḓo kona u ḽa na fura. A thi tsha ḓo dovha nda ni nyadzisa nga dzitshakha. “Mmbi ya Devhula ndi ḓo i thathela kule na inwi, nda i sukumedzela shangoni ḽo omaho hu sa meli tshithu, muduba wayo wa phanḓa wa livha lwanzheni lwa vhubvaḓuvha, wa murahu wa livha lwanzheni lwa vhukovhela. Zwitumbu zwao zwi ḓo nukha, munukho wa pfala kule. Ndi ḓo dzi lozwela zwihulu zwe dza ni ita.” Iwe tsimu, u songo ofha tshithu, takala u pembele! Vhukuma Muṋe washu o ita zwihulu. Inwi phukha dza ḓaka, ni songo tsha ofha; pfulo i khou dalafhala, miri i vho aṋwa mitshelo, mihuyu na minḓirivhe i ḓo aṋwa mitshelo minzhi. Inwi vhathu vha Tsioni, takalani, pembelelani Muṋe washu Mudzimu waṋu, ngauri o ni ṋea mvula nga tshifhinga tshayo. U dovha u ni nisela mvula nnzhi, ya luṱavula na ya tseula, unga misi iḽa ya kale. Luvhata lwa u fhulela lu ḓo ḓala mavhele, dzinkho dzi ḓo ḓala tuvhu na mapfura dza ita na u fhalala. “Ndi ḓo ni lifhela zwa miṅwaha ye na ḽelwa nga nzie, nzie khulu na nzie ṱhukhu na magerere, yone mmbi yanga khulu ye nda i ruma ya ni ḓela. Ni ḓo vha na zwiḽiwa zwinzhi, na ḽa na fura, na renda dzina ḽa Nṋe Yahavee Mudzimu waṋu, we nda ni itela zwimangadzo: vhathu vhanga a vha tsha ḓo dovha vha shoniswa, lini na lini. Ndi hone ni tshi ḓo zwi ḓivha uri Nṋe ndi vhukati ha Israele, na uri ndi Nṋe Yahavee Mudzimu waṋu, na uri a hu tshee na muṅwe. Vhathu vhanga a vha tsha ḓo dovha vha shoniswa lini na lini.” “Ngavhuya ndi ḓo shululela Muya wanga kha vhathu vhoṱhe. Vhana vhaṋu vha vhatuka na vha vhasidzana vha ḓo porofita, vhakalaha vhaṋu vha ḓo lora miloro, vhaṱhannga vhaṋu vha ḓo vhona mabono. Misi yeneyo ndi ḓo shululela Muya wanga na kha dziphuli, dza vhanna na dza vhasadzi. Ndi ḓo ita zwimangadzo lutomboni na kha ḽifhasi, hu ḓo vha na malofha na mulilo na gole ḽa vhutsi. Ḓuvha ḽi ḓo swifhala, ṅwedzi wa shanduka wa nga malofha, ha konou swika ḓuvha iḽo ḽihulu ḽi ofhisaho ḽa Yahavee. Vhoṱhe vhane vha vhidzelela dzina ḽa Yahavee vha ḓo tshidzwa.” Muṋe washu o ri, “Thavhani ya Tsioni na Jerusalema, tsalela dzine dza vhidzwa nga Yahavee dzi ḓo lamulelwa.” “Misi yeneyo, nga tshifhinga tshenetsho, ndi ḓo dovha nda vhuedzedza mashudu a Juda na Jerusalema. Ndi ḓo kuvhanganya dzitshakha nda dzi isa govhani ḽine ḽa pfi Josafati, ‘Yahavee u a haṱula.’ Henefho ndi ḓo vha haṱula ndi tshi vha haṱulela zwe vha ita vhathu vhanga vha Israele, vhe nda ri ndi vhanga vhukuma, vho vha balanganya na dzitshakha, vha kovhekana shango ḽanga. Vho itela vhathu vhanga madeṅwa, vha vhambadza mutukana vha tshi itela u renga phombwe ḓuvha ḽithihi, musidzana vha renga ngae waini ya u nwa. “Zwino inwi vha Tiro na Sidoni na inwi vha madzingu oṱhe a Filista, ni khou linga u nnyitani? Kani ni khou nndifhedza zwe nda ni rwa? Arali ni tshi khou nndifhedza, a thi nga lengi, ndi ḓo ṱavhanya nda ni lifhisa nga ṱhoho dzaṋu. No dzhia siliva yanga na musuku wanga, na hwala madzanga anga na a isa thembeleni dzaṋu. Vhathu vha Juda na Jerusalema no vha rengisela Magiriki, uri ni vha ise kule na shango ḽa havho. Vhonani, ndi ḓo vha bvisa fhethu he na vha rengisa hone, zwe na ita ni ḓo lifha nga ṱhoho dzaṋu. Vhana vhaṋu vha vhatukana na vha vhasidzana ndi ḓo vha rengisela vhathu vha Juda, vhone vha ḓo vha rengisela Vhasaba, lushaka lwa kule. Ho amba Nṋe Yahavee.” Ḓivhadzani tshakha dzoṱhe ni ri, “Ḓilugiseleni u bva pfumo! Rambani tshira! Kuvhanganyani vhadziammbi vhaṋu vha kovhole. Kanḓani ṱhodzi dza malembe aṋu ni ite mapanga, phanga dzaṋu dza u khwathela ni dzi ite mafumo. Muhoṱa nga a ri, ‘Ndi na nungo!’ Inwi dzitshakha ṱavhanyani ni ḓe ni tshi bva masia oṱhe, ni kuvhangane henefhaḽa.” Yawee Muṋe washu, tsisa mmbi yau! “Dzitshakha nga dzi rithiwe, nga dzi ye Govhani ḽa Khaṱhulo henefho ndi ḓo dzula nda haṱula tshakha dzi bvaho masia oṱhe. “Dzungudzani segere, khaṋo yo vhibva! Vhuvhi havho ho andesa, vha kaṋeni unga mavhele, vha pwaṱuleni unga nḓirivhe dzi tshi pwaṱulwa bonḓeloni ḽo ḓalaho, i ḓale waini i tou fhalala!” Govhani ḽa Khaṱhulo hu na magogo na magogo! Ḓuvha ḽa Muṋe washu ḽi tsini henefho Govhani ḽa Tsengo. Ḓuvha na ṅwedzi zwi ḓo swifhala, ṋaledzi a dzi tsha ḓo penya. Muṋe washu u ḓo vhomba e Tsioni, a bvuma e Jerusalema, ḽifhasi na lutombo zwi ḓo tetemela. Hone Muṋe washu u ḓo vha dzhavhelo ḽa vhathu vhawe, u ḓo vha thikho ya vhathu vhawe vha Israele. “Ndi hone ni tshi ḓo zwi ḓivha uri ndi Nṋe Yahavee Mudzimu waṋu, ndi dzula Tsioni thavhani yanga khethwa. Jerusalema u ḓo vha mukhethwa, a u tsha ḓo dovha wa diwa nga vhatsinda.” Musi wonoyo dzithavha dzi ḓo rotha waini ya tuvhu, mivhundu i ḓo ela mukhaha, milambwana yoṱhe ya Juda i ḓo ela maḓi. Hu ḓo phulea tshisima tsha gubunyea tshi tshi bva nḓuni ya Muṋe washu, tsha sheledza Govhani ḽa Miunga. Hone Egipita ḽi ḓo sala ḽi soga, Edomo ḽi ḓo sala ḽi phanga, nge vha huvhadza vhathu vha Juda, mashangoni a vhenevho vho shulula malofha a vha si na mulandu. Hone Juda ḽi ḓo dzulwa lini na lini, Jerusalema ha dzulwa ha fhira mirafho na mirafho. Mulandu wavho wa u shulula malofha ndi ḓo vha hangwela naa? A thi nga hangweli, ngoho ndi ḓo lifhedza, Nṋe muṋe Yahavee ndi no dzula Tsioni. Haya ndi maipfi a Amusi, muṅwe wa vhafuwi vha nngu vha Thekua. O amba zwe Muṋe washu a mu dzumbululela zwó livha Israele musi hu tshee ho sala miṅwaha mivhili hu tshi ḓo ḓa mudzinginyo muhulu wa shango, musi Uzia e khosi ya Juda, Jerobiamu ṅwana wa Juasi e khosi ya Israele. Muṋe washu u vhomba e Tsioni, ipfi ḽawe ḽi bvuma e Jerusalema, pfulo ya vhalisa ya oma, ḓaka ḽa muṱumba wa Kharamele ḽa puta. Muṋe washu u ri, “Vha Damasko vho tshinya vha dovha: vho itela vhathu vha Giliadi tshiṱuhu tshihulu, zwa nga vho vha lima miṱana nga malembe a tsimbi; zwenezwo a thi nga litshi u vha lifhedza; pfamo ya khosi Hazaele ndi ḓo i funga nga mulilo wa fhisa vhushavhelo ha khosi Beni Hadada. Ndi ḓo vunḓekanya tswinga dza Damasko, nda lozwa khosi ya Govha ḽa Vhuvhi na o faraho luḓo lwa vhuhosi Muḓini wa u ḓiphiṋa. Vhathu vha Aramu vha ḓo hwalwa vha iswa vhuthubwani ngei Kiri hune vha bva hone.” U ralo Muṋe washu. Muṋe washu u ri, “Vha Gaza vho tshinya vha dovha: vho thuba miḓi vha si sie na muthu, vha vha rengisela Vhaedomo vha vha dziphuli; zwenezwo a thi nga litshi u vha lifhedza; mitsheṱo ya Gaza ndi ḓo i funga nga mulilo wa fhisa madzhavhelo avho, nda lozwa khosi ya Ashidodo na o faraho luḓo lwa vhuhosi Ashkeloni. Ndi ḓo angaladza tshanḓa tshanga nda rwa vhathu vha muḓi wa Ekroni nda lozwa Vhafilista hu si sale na muthihi.” U ralo Muṋe wa zwoṱhe Muṋe washu. Muṋe washu u ri, “Vha Tiro vho tshinya vha dovha; vho thuba miḓi vha si sie na muthu, vha vha rengisela Vhaedomo sa dziphuli, vha si tsha londa mulanga wa vhukonani we vha vhofha; zwenezwo a thi nga litshi u vha lifhedza; mitsheṱo ya Tiro ndi ḓo i funga nga mulilo wa fhisa madzhavhelo avho.” Muṋe washu u ri, “Vhaedomo vho tshinya vha dovha; vho pandamedza Vhaisraele vharathu vhavho nga pfumo vha si vhuye vha vha khathutshela; vho vha ponda vho sinyuwa vha dovha, mbiti dzavho dza si vhuya dza dzika; zwenezwo a thi nga litshi u vha lifhedza; muḓi wa Themani ndi ḓo u funga nga mulilo wa fhisa na madzhavhelo a Bosora.” Muṋe washu u ri, “Vhaamoni vho tshinya vha dovha; vho fhandula vhasadzi vha Giliadi vho vhifhaho muvhilini vha tshi ṱoḓa u engedzedza shango ḽavho; zwenezwo a thi nga litshi u vha lifhedza; mitsheṱo ya Raba ndi ḓo i funga nga mulilo wa fhisa vhushavhelo havho; musi wonoyo hu ḓo pfala mukosi wa nndwa, nndwa ya thutha miḓi unga tshiḓumbumukwe; khosi yavho i ḓo hwalwa ya iswa vhuthubwani, ene khathihi na magota awe.” U ralo Muṋe washu. Muṋe washu u ri, “Vha Muaba vho tshinya vha dovha; vho fhisa marambo a khosi ya Edomo vha ita phemba ngao; zwenezwo a thi nga litshi u vha rwa; shango ḽa Muaba ndi ḓo ḽi funga nga mulilo wa fhisa madzhavhelo a Keriotho; vha Muaba vha ḓo fa hó ṱangana mikosi ya nndwa hu tshi lila phalaphala. Ndi ḓo lozwa muvhusi wa Muaba, nda vhulaha na magota awe oṱhe vha fa nae.” U ralo Muṋe washu. Muṋe washu u ri, “Vha Juda vho tshinya vha dovha; vho landula ndayo ya Nṋe Yahavee, vha si vhulunge ndaela dzanga; vho xedzwa nga midzimu yavho ya vhufhura, yeneiḽa ye na vhokhotsi avho vha vha vha tshi i luvha; zwenezwo a thi nga litshi u vha lifhedza; shango ḽa Juda ndi ḓo ḽi funga nga mulilo wa fhisa madzhavhelo a Jerusalema.” “Ndi Nṋe we nda ni pfulusa Egipita nda ni endedza phangani miṅwaha ya mahumi maṋa, nda vhuya nda ni ṋea shango ḽa Vhaamori. Vho vha vho lapfa unga mikedara, vho khwaṱha unga midzwiri, hone inwi ni tshi swika ndo vha lozwa nda vha tupula na midzi yavho. Ndo dovha nda ita vhaṅwe vhana vhaṋu vhaporofita, vhaṅwe vhana vhaṋu vha vhatuka nda vha ilisa waini vha vha vhanaziri. Vhukumakuma a zwo ngo ralo naa, inwi Vhaisraele?” Hu khou vhudzisa Muṋe washu! “Hone inwi no nwisa vhanaziri waini, vhaporofita na vha dzivhisa u ni vhudza ipfi ḽanga. Zwino-ha, ndi ḓo ni phirimedza unga goloi yo hwalesaho mavhele i tshi phirimela. Na wa luvhilo a nga si ponyoke musi wonoyo, wa nungo u ḓo wana nungo dzawe dzi si na mushumo, na muhali a nga si ḓitshidze; o faraho vhura a nga si ime, na wa luvhilo a nga si ponyoke a shavha, munameli wa bere a nga si ḓitshidze; vhahali vha ḓo laṱa zwihali vha shavha.” U ralo Muṋe washu. Inwi vhathu vha Israele, thetshelesani maipfi ane Muṋe washu a ni amba ngao a tshi sola lushaka lwoṱhe lwe a lu pfulusa Egipita. U ri, “Ndo nanga inwi fhedzi kha tshakha dzoṱhe dza ḽifhasi, ndi zwine nda ḓo ni rwela vhuvhi haṋu hoṱhe.” Vhathu vhavhili vha nga tshimbila vhoṱhe vhá songo ranga u langana naa? Ndau i a vhomba ḓakani í sa athu vhulaha tshithu naa? I a vhomba bakoni ḽayo í songo fara tshithu naa? Tshiṋoni tshi nga fashwa hú songo rewa tshikwekwe naa? Mulavhu u nga lavhuwa u songo rithwa naa? Phalaphala ya nndwa i nga lila muḓini vhathu vha sa tetemele naa? Musi khombo i tshi wela muḓi a si Muṋe washu o zwi itaho naa? Vhukuma Muṋe wa zwoṱhe Muṋe washu ha iti tshithu á songo ranga u dzumbululela vhaḓinḓa vhawe vhaporofita nzudzanyo yawe. Ndau yo vhomba; ndi nnyi ane a nga si ofhe? Muṋe wa zwoṱhe Muṋe washu o amba; ndi nnyi ane a nga si ḓivhadze zwe a amba? Ḓivhadzani pfamoni dza Ashidodo na dza Egipita ni ri, “Kuvhanganani thavhani dza Samaria, ni vhone mufhirifhiri u re afho muḓini, ni vhone u kandeledzwa ha vhathu vhawo.” Muṋe washu u ri, “Vha no dzula Samaria na u ḓivha u ita zwi re zwone a vha zwi ḓivhi. Vha ḓadza nnḓu dzavho nga thundu ye vha thuba na ye vha i wana nga vhuvemu.” Zwenezwo Muṋe wa zwoṱhe Muṋe washu u ri, “Maswina a ḓo govhela shango ḽaṋu, a wisa thikho dzaṋu, a ṱangula pfamo dzaṋu.” Muṋe washu u ri, “Musi ndau yo ponda nngu, mulisa a nga doba khwanḓa mbili kana ṱhodzi ya nḓevhe ye ya sia ha vha vhuṱanzi; na Vhaisraele vhane vha dzula Samaria vha ḓo ponyoka nga u ralo vho fara kulabi kwa mbete kana mulenzhe muthihi wa tshidulo.” Muṋe wa zwoṱhe Muṋe washu Mudzimu Mulangazwoṱhe u ri, “Thetshelesani zwino ni kaidze muṱa wa Jakopo. Musi une nda rwa Vhaisraele ndi tshi vha rwela vhuvhi havho, ndi ḓo thutha aḽiṱari dza Bethele, ṋanga dzadzo dza kulwa dza wela fhasi, ha si tsha vha na vhushavhelo. Ndi ḓo wisa nnḓu dza vhuriha khathihi na dza tshilimo; nnḓu dzo ṱamiwaho nga ṋanga dza nḓou dzi ḓo phusukanywa, ha wiswa nnḓu nnzhi.” Hu amba Muṋe washu. Thetshelesani fhungo heḽi inwi vhafumakadzi ni dzulaho thavhani ya Samaria no leṅwaho unga kholomo dza Bashani, inwi ni kandeledzaho vhashai, na kuekanya vhaheḓana na vhudza vhanna vhaṋu na ri, “Ri ḓiseleni halwa!” Muṋe wa zwoṱhe Muṋe washu o ana nga vhukhethwa hawe u ri, “Maḓuvha a khou ḓa ane na ḓo fashwa nga zwilazwulo na ṱuwiswa, na hohiwa nga zwihuka hu si sale na muthihi. Muṅwe na muṅwe waṋu u ḓo bva nga he mutsheṱo wa piḓimulwa ho livhanaho na nnḓu yawe, na khadelwa thungo dza Heremoni.” Muṋe wa zwoṱhe Muṋe washu u ri, “Iḓani zwaṋu Bethele ni ite vhuvhi; iyani zwaṋu Giligala ni phaphe mbulu kha iṅwe; ṋekedzani zwaṋu zwiṱhavhelo matsheloni maṅwe na maṅwe, hó fhela maḓuvha mavhili ni konou bvisa tshafumi; fhisani zwaṋu vhurotho vhu na mbilisa ni vhu ṋekedze i vhe nduvho ya u livhuha; ṱongisani zwaṋu nduvho dzine na ṋekedza nga u tou funa, ni dzi ite tshipuliso, inwi Vhaisraele – hufha zwi zwone zwine na takalela.” Muṋe washu u ri, “Ndi zwe nda ni shela nḓala miḓini yoṱhe, nda ni shaisa zwiḽiwa shangoni ḽoṱhe – ndi Nṋe we nda ita hezwo! Naho zwo ralo a no ngo vhuya kha Nṋe.” Muṋe washu u ri, “Mavhele a tshi vho rumbuwa ndo fara mvula ya si tsha na; ndo nisa mvula muḓini muṅwe, kha muṅwe nda si nise; iṅwe tsimu yo wana mvula, iṅwe i si wane, ya oma. Vhathu vho pepeleka nga ḓora vha tshi bva muḓini uno vha tshi ya kha uḽa vha tshi ṱoḓa maḓi a u nwa, hone vha si wane tsha u dzimula ḓora. Naho zwo ralo a no ngo vhuya kha Nṋe.” Muṋe washu u ri, “Ndo ni rwa nga u fhedza mavhele nga gomelelo na done, nda putisa zwikovha zwaṋu na masimu aṋu a minḓirivhe, mihuyu na miolivi yaṋu ya fhedzwa nga magerere. Naho zwo ralo a no ngo vhuya kha Nṋe.” Muṋe washu u ri, “Ndo ni ḓisela dwadze sa zwe nda ita ngei Egipita; ndo vhulaha vhaṱhannga vhaṋu nga pfumo, bere dzaṋu dza thubwa nga maswina, nda ni nukhisela zwitumbu zwa vho faho mishashani yaṋu. Naho zwo ralo a no ngo vhuya kha Nṋe.” Muṋe washu u ri, “Ndo phusukanya miḓi sa zwe nda phusukanya Sodoma na Gomora, inwi na nga tshikuni tsho fungulwaho muliloni tsho no duga. Naho zwo ralo a no ngo vhuya kha Nṋe. Zwino-ha, inwi vhathu vha Israele, ndi ḓo ni rwa na zwi pfa! Vhunga ndi tshi ḓo ni ita nga u ralo, inwi Vhaisraele, ḓilugiseni ni yo ṱangana na Mudzimu waṋu Muhaṱuli!” O vhumba dzithavha, a sika muya; u dzumbululela vhathu mihumbulo yawe, u tswukisa mapfuvhi a ḓisa swiswi, a kanda miṱumbani ya thavha dza ḽifhasi; dzina ḽawe ndi Yahavee Mudzimu Mulangazwoṱhe. Inwi Vhaisraele, thetshelesani maipfi haya, ndi luimbo lwa u lilela lufu lwaṋu, lu ri: Musidzana Israele o vhulawa, ha tsha do vuwa! Ngouḽa o kudzwa mavuni a shango ḽa hawe, a hu na ane a mu vusa. Muṋe wa zwoṱhe Muṋe washu u ri, “Muḓi we wa vha u tshi bva pfumo u na vhahali vha tshigidi, u ḓo sala u na ḓana fhedzi, we wa vha u tshi bva na ḓana u ḓo sala na fumi fhedzi. Zwi ḓo ralo kha ḽa Israele.” Muṋe washu a tshi amba na Vhaisraele, u ri, “Ṱoḓani Nṋe ni sa ḓo fa. Ni songo ṱoḓa u fariswa Bethele, ni songo ya Giligala, ni songo fara lwendo na ya Bierisheba; vha Giligala vha ḓo iswa vhuthubwani, Bethele hu ḓo phusukanywa ha sala hu si na tshithu.” Ṱoḓani Muṋe washu, ndi hone ni tshi ḓo tshila; na sa ralo u ḓo fhedza vha muṱa wa Josefa unga mulilo u tshi fhisa. U ḓo fhedza Bethele wa swa, ha si vhe na a no u dzima. Ni ḓo zwi vhona inwi, vhane na shandula zwi re zwone na zwi ita zwi kalakataho, na dzhia u fulufhedzea na hu laṱa kule. Hu amba Ene we a vhumba Tshilimela na Ṱhuḓa, u shandula swiswi ḽa vha mapfuvhi, u vhidza maḓi a lwanzhe a a shululela shangoni. U pfi Yahavee. U phusukanya hu re na thikho, muḓi u re na mutsheṱo a u ita matumba. Ni vhenga ane a ṱanziela zwa ngoho tsengoni, na nyadza ane a amba ngoho. Ni kandekanya mushai na mu kombetshedza uri a ni ṋee mavhele. Ndi zwine naho no fhaṱa nnḓu dza matombo o vhaḓiwaho na si ḓo dzula khadzo; naho no lima masimu a u naka a minḓirivhe a ni nga nwi waini yao. Ndi a ḓivha uri no tshinya kangana na uri vhutshinyi haṋu ndi vhungafhani. Ni kandeledza vhavhuya na ṱanganedza tshanḓanguvhoni, na kundisa vhashai u wana zwo vha fanelaho tsengoni. Ndi zwine o thanyaho a sokou ḓifhumulela misi yo raloho, ngauri ndi misi mivhi. Ṱoḓani zwivhuya, zwi si zwo vhifhaho, ni sa ḓo fa, ndi hone Muṋe washu Mudzimu Mulangazwoṱhe a tshi ḓo vha na inwi unga ni tshi ri u na inwi. Vhengani vhuvhi; funani zwivhuya; ni vhone uri tsengoni hu vhe na khaṱhulo mbuya; khamusi Muṋe washu Mudzimu Mulangazwoṱhe a nga khathutshela tsalela dza Josefa. Zwino-ha, Muṋe washu Muṋe wa zwoṱhe Mudzimu Mulangazwoṱhe u ri, “Hu ḓo pfala u honḓa mikotoni yoṱhe; hu ḓo pfala tshililo tsha u lilela vhafu hoṱhe hune vhathu vha kuvhangana hone. Na vhalimi vha ḓo vhidzwa uri vha ḓe vha lile, vhomakone vha u lila vha ḓo vhidzwa uri vha ḓe vha honḓe. Hu ḓo pfala u honḓa masimuni oṱhe a minḓirivhe, ngauri Nṋe ndi ḓo fhira vhukati haṋu.” Muṋe washu u ralo. Ni ḓo zwi vhona inwi no lavhelelaho ḓuvha ḽa Muṋe washu! Ndi mini ni tshi lavhelela ḓuvha ḽa Muṋe washu? Ḽi nga si vhe ḽa tshedza, ḽi ḓo vha ḽa swiswi. Zwi ḓo nga muthu a tshi ponyoka mulomoni wa ndau, a mbo ṱangana na biara, a shavha a dzhena nḓuni a ḓitika nga luvhondo, a mbo ḓi luṅwa nga ṋowa. Nga u ralo ḓuvha ḽa Muṋe washu a ḽi nga vhi ḽa tshedza ḽi ḓo vha ḽa swiswi; a ni nga vhoni ḓuvha ḽi tshi tsha, hu ḓo swifhala he nzwii! Muṋe washu u ri, “Vhuṱambo haṋu ha u rerelela ndi a vhu vhenga, ndo vhu nengwa, a thi koni u konḓelela khuvhangano dzaṋu; nangwe na nnḓisela zwiṱhavhelo zwi fhiswaho na nduvho dza mbeu, ndi nga si zwi ṱanganedze; naho na nṋekedza tshiṱhavhelo tsha kholomo dzo noniswaho dzine na ḓo ḽa thembeleni, a thi nga tshi londi. Ni songo tsha mphunga nga nyimbo dzaṋu! A thi tsha ḓo thetshelesa nyimbo dza haripa dzaṋu. Hone itani zwi re zwone zwi tou ela sa maḓi, u fulufhedzea haṋu hu nge mulambo u sa xi! “Inwi vhathu vha Israele, no vhuya na nṋekedza zwiṱhavhelo na nduvho ngei phangani miṅwaha yoṱhe iḽa ya mahumi maṋa naa? Zwino no no ḓiitela Sakuthu khosi yaṋu na Kaiwani mudzimu waṋu wa ṋaledzi; ndi zwone, ni ḓo hwala zwifanyisa zwayo musi ndi tshi ḓo ni isa vhuthubwani kule hangei phanḓa ha Damasko.” Hu amba Muṋe washu ane a pfi Mudzimu Mulangazwoṱhe. Ni ḓo zwi vhona inwi no dzulaho nga mulalo Tsioni, na inwi ni no khou pfa no tsireledzea thavhani ya Samaria, inwi vhaḓivhalea vha lushaka lu na bvumo vhane vhathu vha ḓi ṱoḓa u fariswa nga inwi! Ni ri, “Farani lwendo ni ye muḓini wa Khalane ni vhone, u bva afho ni humele Hamathi muḓi muhulu, ni konou tsela Gathi kha ḽa Filista: kani iyo miḓi i fhira mivhuso ino yashu? Mashango ashu a fhira avho naa?” A ni tendi u pfa zwa musi wa khombo, ngeno ni tshi khou u ṱuledzela nga zwiito zwaṋu uri ni vhusiwe nga vhathu vha tshiṱuhu. Ni lalela mimbeteni yo ṱamiwaho nga ṋanga dza nḓou, na navha kha zwidzulo zwa vhukimvi. Tshiswiṱulo tshaṋu ndi ṋama ya nngu na ya ṋamana dzo noniswaho. Ni ṱwa ni tshi sika nyimbo nga zwilidzo, na lidza haripa zwa nga ndi Dafita; ni ṱwa ni tshi kelwa waini nga khavho khulu, na ḓola zwiḓolo zwa mutengo muhulu, hone muṱa wa Josefa u tshi lovha a zwi ni dini; zwenezwo vhathu vha tshi thubiwa inwi ni ḓo hwalwa na vha u ranga, zwa vhuṱambo haṋu na zwa u ḓiphiṋa zwi ḓo fhela. Muṋe wa zwoṱhe Muṋe washu o ana nga Ene muṋe, Muṋe washu Mudzimu Mulangazwoṱhe u ri, “Ndi nengwa u ḓihudza ha vhana vha Jakopo, ndi vhenga pfamo dzavho; musanda wavho ndi ḓo u kumedza maswina na zwoṱhe zwi re khawo.” Arali muṱani ho sala vhathu vha fumi, na vhone vha ḓo fa. Arali shaka ḽine ḽa fanela u fhisa izwo zwitumbu ḽa ri ḽi tshi ḓa u zwi bvisa nḓuni ḽa vhudzisa muṅwe ane a kha ḓi vha o dzumbama henefho ḽa ri, “Wo sala na muṅwe naa?” uyo a ri, “Ndi ndoṱhe,” zwenezwo shaka ḽi ḓo fhindula ḽa ri, “Tshete! Ri songo ḓiengedzela khombo nga u bula dzina ḽa Muṋe washu.” Muṋe washu o ṋea ndaela, u ḓo pwashekanya nnḓu khulu, nnḓu ṱhukhu ya tou fuḓekana. Bere dzi a gada makwarani naa? Lwanzhe lu a limiwa nga phulu? Hone inwi no shandula zwi re zwone zwa vha mulimo, na shandula mutshelo wa u ita zwivhuya wa vho kalakata. Ni zuwa zwe na thuba muḓi wa Lodebara, na ri, “A ro ngo dzhia Karanaimi nga nungo dzashu?” Muṋe washu Mudzimu Ramaanḓaoṱhe u ri, “Inwi vhathu vha Israele, ndi ḓo ritha luṅwe lushaka lwa ḓa u lwa na inwi. Vha ḓo ni kandeledza shangoni ḽaṋu ḽoṱhe u bva Pharani ya Hamathi thungo ya devhula u swika Govhani ḽa Araba thungo ya tshipembe.” Muṋe wa zwoṱhe Muṋe washu o ntsumbedza hezwi: O vha a tshi khou sika lutsinga lwa magerere musi hatsi ha khosi ho no haḓiwa, hezwi mutomba u tshi tou thoma u runga. Musi magerere o no ḽa zwoṱhe zwidala zwi re shangoni, nṋe nda ṱavha mukosi nda ri, “Muṋe wa zwoṱhe Muṋe washu, vha hangwele! Vhana vha Jakopo vha nga tshila hani, hufha vha si na nungo?” Muṋe washu a ri khathutshela mbilu a ri, “Zwe wa zwi vhona kha bono a zwi tsha ḓo vha hone.” Zwiṅwe zwe nda sumbedzwa nga Muṋe washu khezwi: Muṋe wa zwoṱhe Muṋe washu o vha o ḓiimisela u lifhedza vhathu vhawe nga u vha fhisa nga ḓuvha; ḓuvha ḽa xisa maḓi a re fhasi ha mavu, ḽa vho thoma u fhisa na masimu. Ndi hone ndi tshi ṱavha mukosi nda ri, “Muṋe wa zwoṱhe Muṋe washu, u songo ita hezwo nandi! Vhana vha Jakopo vha nga tshila hani, hufha vha si na nungo?” Muṋe washu a ri khathutshela mbilu a ri, “Na zwenezwo zwe wa zwi vhona kha bono zwi nga si tsha vha hone,” ho amba Muṋe washu Muṋe wa zwoṱhe. Zwiṅwe zwe nda sumbedzwa nga Muṋe washu khezwi: Muṋe washu o vha o ima tsini na luvhondo lwo fhaṱwaho nga muelo, ó fara muelo. Muṋe washu a mmbudzisa a ri, “Amusi, u khou vhona mini?” Nṋe nda fhindula nda ri, “Ndi khou vhona muelo.” Muṋe washu a ri, “Ndi khou ela vhathu vhanga Vhaisraele nga muelo; vha nga luvhondo lwo sendamaho, a thi tsha ḓo litsha u vha rwela vhutshinyi havho. Ndi ḓo phusukanya zwikwara hune vhathu vha Isaka vha rerelela hone, hukhethwa hoṱhe ha vhathu vha Israele hu ḓo sala hu matumba. Ndi ḓo fhelisa muṱa wa Jerobiamu nga pfumo.” Amatsia tshifhe muhulu wa Bethele a ruma muḓinḓa ha Jerobiamu khosi ya Israele a swika a ri, “Amusi u khou vha lukela vhunwa tshivhindini tsha ḽa Israele. Shango ḽi nga si konḓelele maipfi awe oṱhe. Amusi u khou ri, ‘Jerobiamu u ḓo fa nga pfumo, vhukuma vhathu vha Israele vha ḓo iswa vhuthubwani kule na shango ḽa havho.’ ” Ndi hone Amatsia a tshi vhudza Amusi a ri, “Hee muvhoni, ṱuwa! Khezwi u sa humeli shangoni ḽa Juda, wa wana zwiḽiwa zwau henengei, wa porofita henengei? U songo tsha porofita fhano Bethele, hafhano ndi hukhethwa ha khosi, ndi thembele ya musanda.” Amusi a fhindula Amatsia a ri, “Nṋe a thi muporofita, a thi porofiteli malamba, ndi na masambi anga, ndi na tsimu yanga ya mihuyu, hone Muṋe washu o nnzhia ndi tshi khou lisa sambi ḽa nngu a mmbudza a ri, ‘Tshimbila u yo ḓivhadza vhathu vhanga vha Israele mafhungo anga.’ Zwino-ha, nga vha pfe ipfi ḽa Muṋe washu. Vhone vha ri ndi songo porofita ndi tshi kaidza Vhaisraele, ndi songo tsha ṱolou funza ndi tshi kaidza vha muṱa wa Isaka. Zwenezwo, Muṋe washu u ri, ‘Musadzi wau u ḓo tshila nga vhupombwe henefhano muḓini, vhana vhau vha vhatuka na vha vhasidzana vha ḓo fa nga pfumo; masimu au a ḓo eliwa a kovhiwa; iwe muṋe u ḓo fela shangoni ḽa vhannḓa; vhukuma Vhaisraele vha ḓo hwalwa vha iswa vhuthubwani, kule na shango ḽa havho.’ ” Zwiṅwe zwe nda sumbedzwa nga Muṋe wa zwoṱhe Muṋe washu khezwi: Ndo vhona tshirundu tsho fara mitshelo yo vhibvaho. Muṋe washu a vhudzisa a ri, “Amusi, u khou vhona mini?” Nṋe nda fhindula nda ri, “Ndi khou vhona tshirundu tsho fara mitshelo yo vhibvaho.” Ndi hone Muṋe washu a tshi mmbudza a ri, “Tshifhinga tsho swika tsha uri vhathu vhanga vha Israele vha lozwiwe, a thi tsha ḓo litsha u vha rwela vhutshinyi havho.” Muṋe washu Muṋe wa zwoṱhe u ri, “Musi wonoyo vhasidzana vha no imba pfamoni ya khosi vha vho ḓo imba zwililo fhedzi. Hoṱhe-hoṱhe hu ḓo poswa zwitumbu zwi sa zwiṱwi.” Thetshelesani, inwi ni no kandekanya vhaheḓana, na linga u lozwa vhashai shangoni! Ni ri, “Ṅwedzi muswa u ḓo fa lini ra rengisa mavhele ashu? Sabatha i ḓo fhela lini ra rengisa goroi yashu? Ri ḓo konou tsisela mielo fhasi, ra gonyisa mutengo, ra fhura nga zwikalo zwi si zwa ngoho, ra rengisa na maswielelo a goroi, ra konou renga mushai nga tshelede, muheḓana ra mu renga nga mutengo wa navhula.” Muṋe washu o ana nga Ene muṋe, Ene ane vhana vha Jakopo vha mu zuwa, u ri, “A thi nga hangwi na tshithihi tshe vha ita. Ndi zwine shango ḽa ḓo dzinginyea, vhoṱhe vha dzulaho khaḽo vha lila. Shango ḽoṱhe ḽi ḓo takuwa unga mulambo wa Nile, ḽi ḓo takuwa ḽa tsa unga mulambo wa Egipita.” Muṋe wa zwoṱhe Muṋe washu u ri, “Musi wonoyo ndi ḓo kovhedza ḓuvha nga maṱavhelo, nda zwifhadza ḽifhasi masiari tshivhangalala. Vhuṱambo haṋu ha vhurereleli ndi ḓo vhu shandula nda ita uri ni lile, nyimbo dzaṋu dzoṱhe dza vha zwililo; ndi ḓo ita uri noṱhe ni ambare madzanganda, ni lile no tou palula ṱhoho. Ni ḓo lila unga vho felwaho nga ṅwana wavho muthihi fhedzi; ḽi ḓo kovhela ḽa ni sia ni tshi kha ḓi lila lu ṱungufhadzaho.” Muṋe wa zwoṱhe Muṋe washu u ri, “Hu khou ḓa misi ine nda ḓo ḓisa nḓala shangoni. A thi ambi nḓala ya zwiḽiwa kana ḓora ḽa maḓi, ndi amba nḓala ya u pfa maipfi anga. Vha ḓo tendeleka vha tshi bva kha luno lwanzhe vha tshi ya kha luṅwe, vha livha devhula vha rembulutshela vhubvaḓuvha vha tshi ṱoḓa ipfi ḽanga; hone vha si ḽi wane. Musi wonoyo vhasidzana vha tamisaho na vhaṱhannga vha u khwaṱha vha ḓo ṋoka nga ḓora. Vhane vha ana nga midzimu i shonisaho ya Samaria kana vha ri, ‘Dani, nga vhutshilo ha mudzimu wau’, kana vha ri, ‘Nga nḓila i tselaho Bierisheba’, vhenevho vha ḓo wa vha si tsha vuwa.” Ndo vhona Muṋe washu o ima tsini ha aḽiṱari, a ri, “Irwa ṱhodzi dza phuphu, thembele i dzinginyee u swika kha zwiukhuvha, ṱhanga i we i tsike vhathu vhoṱhe. “Vha salaho ndi ḓo vha vhulaha nga pfumo; a hu na a no ḓo shavha, a hu na a no ḓo ponyoka. Naho vha tsela vhudzulavhafu, tshanḓa tshanga tshi ḓo swika tsha vha kokodza; naho vha gonya makole ndi ḓo vha vhofha vhe henefho nda vha vhuisa fhasi; nangwe vha dzumbama nṱha ha thavha ya Kharamele, ndi ḓo vha zwima nda vha fara; nangwe vha nnzumbama fhasi ha lwanzhe, henefho ndi ḓo vhudza ḽiṋowa ḽa lwanzhe uri ḽi vha lume; nangwe vha khadiwa nga maswina avho a vha isa vhuthubwani, henefho ndi ḓo vhudza pfumo uri ḽi vha vhulahe; ndo ḓiimisela u vha huvhadza, a thi nga vha tondi.” Muṋe wa zwoṱhe Muṋe washu Mulangazwoṱhe ndi Ene ane a ri u kwama ḽifhasi ḽa ṋoka, vhoṱhe vha dzulaho khaḽo vha lila, shango ḽoṱhe ḽa takuwa unga mulambo wa Nile, ḽa tsa fhasi unga mulambo wa Egipita. Muṋe washu u fhaṱa pfamo yawe nṱha makoleni, a tea miteo yayo fhano fhasi; u vhidza maḓi a lwanzhe a a tevhulela shangoni. U pfi Yahavee. Muṋe washu u ri, “Inwi Vhaisraele, a thi vhoni ni tshi fana na Vhakushu kani? Ndi zwone, Vhaisraele ndo vha pfulusa Egipita, huno Vhafilista a tho ngo vha pfulusa Khrita naa? Vhaaramu a tho ngo vha pfulusa Kiri? Vhukuma maṱo a Nṋe Muṋe wa zwoṱhe Yahavee a dzula o sedza muvhuso uyu muvhi; ndi ḓo phusukanya Israele wa si tsha vha hone fhano fhasi. Hone a thi nga lozwi tshoṱhe muṱa wa Jakopo.” Hu amba Muṋe washu. “Zwino ndi ḓo ṋea ndaela, nda dzinginyisa vhathu vha Israele vhukati ha tshakha dzoṱhe unga mavhele a tshi sefiwa nga sefo matombo a sala sefoni na ḽithihi ḽa si fhire. Vhavhi vhoṱhe vhukati ha vhathu vhanga vha ḓo fa nga pfumo – vhoṱhe vhane vha ri, ‘Yahavee a nga si tende khombo i tshi ri wela kana ra ṱangana nayo.’ ” Muṋe washu u ri, “Musi wonoyo ndi ḓo dovha nda vusa nnḓu ya Dafita yo waho. Ndi ḓo thivha mitwe, nda vhumbelela matumba, nda dovha nda i fhaṱa ya nga zwiḽa kale. Vha ḓo dzhia zwo salaho zwa Edomo zwa vha zwavho, na tshakha dzoṱhe dze dza vhuya dza pfi ndi dzanga.” Hu amba Muṋe washu; zwithu hezwo u ḓo zwi ita. Muṋe washu u ri, “Hu khou ḓa tshifhinga tshine ha ḓo ri u kaṋiwa ha mbo ḓi limiwa, ha ḓo ri u ṱavhiwa minḓirivhe ha mbo ḓi sukiwa nḓirivhe; thavha dzi ḓo rothisa waini ya tuvhu, ya ela i tshi bva zwivhangani zwoṱhe. Ndi ḓo ita uri zwi dovhe zwi nakele vhathu vhanga vha Israele; vha ḓo dovha vha vusa matumba vha dzula khao; vha ḓo ṱavha minḓirivhe vha nwa waini yayo; vha ḓo lima masimu vha ḽa zwe vha lima. Ndi ḓo ṱokisa Vhaisraele midzi shangoni ḽavho; a vha tsha ḓo dovha vha tupulwa, shangoni ḽe nda vha ṋea.” Hu amba Muṋe washu Mudzimu waṋu. Hovhu ndi vhuporofita he Muṋe washu a dzumbululela Obadia. Ndi zwine Muṋe wa zwoṱhe Muṋe washu a amba nga Edomo. Ro pfa ndaedza i no bva ha Muṋe washu, ho ruṅwa muḓinḓa a yo ramba tshakha dzoṱhe a tshi ri, “Takuwani, nga ri bve pfumo ri yo dia Edomo!” Muṋe wa zwoṱhe u ri, “Ndi ḓo u ita muṱuku kha tshakha dzoṱhe, u ḓo nyadziwa lwa u nyadziwa. Wo fhurwa nga mbilu yau ya u ḓihudza, iwe u dzulaho nngwani dza makwara. Hayani hau ndi nṱha ha luwa, mbiluni yau u ri, ‘Ndi nnyi ane a nga nngwisela fhasi?’ Nangwe wa gonya makoleni unga goni, wa ḓifhaṱela tshiṱaha vhukati ha dziṋaledzi, ndi ḓo u hovha u henefho wa wela fhasi.” Hu amba Muṋe washu. “Wo ṱangulwa zwingafhani! Arali mafobvu o u ḓela, kana mavemu o u ḓela vhusiku, vho vha vha sa ḓo tswa zwenezwo fhedzi zwine vha funa naa? Arali wo dzhenelwa nga vhafuli vha nḓirivhe vho vha vha sa ḓo sia nḓirivhe dzi si gathi naa? Hone vhaḓuhulu vha Esau vha ḓo kandekanywa, vha ḓo ṱangulwa na lupfumo lwavho lwo dzumbiwaho! Khonani dzaṋu dzoṱhe dzi ḓo ni fhura, vhoṱhe vhane na pfana navho vha ḓo ni shandukela vha ni kunda; vhane vha ḽa zwiḽiwa zwaṋu vha ḓo ni retshela zwikwekwe, hone inwi a ni nga zwi vhoni.” Muṋe washu u ri, “Musi wonoyo ndi ḓo lozwa vhaṱali vha Edomo, thavhani dza Esau ha sala hu si na a na ṱhalukanyo. Iwe Themana, vhahali vhau vha ḓo farwa nga nyofho, a hu nga vhi na a salaho thavhani dza Esau, vhoṱhe vha ḓo vhulawa.” “U ḓo tibwa nga ṱhoni, u ḓo lozwiwa tshoṱhe, nge wa huvhadza murathu wau Jakopo. Musi vhatsinda vha tshi hwala lupfumo lwawe vha ṱuwa nalwo, musi wonoyo wo ima henefho. Vhasili vha tshi dzhena nga khoro dzawe vha kovhekanya thundu dza Jerusalema nga madeṅwa, wo vha u muṅwe wavho. Ngavhe u songo nyadza murathu wau musi wa khombo, wa fhululedza musi vhathu vha Juda vha tshi lozwiwa, wa zuwesa musi vhe khomboni. Ngavhe u songo dzhena nga khoro dza vhathu vhanga musi wa khombo yavho, wa vha nyadza vhó welwa nga khombo musi zwo vha vhifhela, wa dzhia lupfumo lwavho musi wa phusuphusu. Ngavhe u songo ima mafhandeni wa vhulaha tshavhi dzawe, vho ponyokaho pfumo wa vha kumedza maswina musi wa khombo yavho.” “Vhukuma ḓuvha ḽa Yahavee ḽa u haṱula dzitshakha ḽo swika. Iwe Edomu u ḓo itwa zwenezwo zwe wa ita vhaṅwe, zwiito zwau zwi ḓo u ḽa ṱhoho. Unga inwi no nwa khavho ya mbiti dzanga thavhani yanga khethwa, na tshakha dzoṱhe dzi ḓo i nwa nga u ralo, vha nwa na tshidziki tshayo, zwa vhuya zwa tou nga a vho ngo vhuya vha vha hone. Hone thavhani ya Tsioni hu ḓo sala vho ponyokaho. Hu ḓo vha fhethu hukhethwa, vha muṱa wa Jakopo vha ḓo vhuelela shangoni ḽa havho. Vha nnḓu ya Jakopo vha ḓo vha mulilo, vha nnḓu ya Josefa vha vha khavhu ya mulilo, vha nnḓu ya Esau vha ḓo nga maṱanga, vha ḓo a vhasa vha a fhisa nga mulilo e lore. Kha vha nnḓu ya Esau a hu nga sali muthu.” Ho amba Muṋe washu. Vhathu vha Negeve vha ḓo wana thavha dza Esau, vha midavhi i re tsini ha lwanzhe vha ḓo wana govha ḽa Vhafilista. Vha Jakopo vha ḓo dzhia mashango a Efraimi na Samaria, vhathu vha Benyamini vha ḓo dzula Giliadi. Mathubwa a u thoma, a Vhaisraele, vha ḓo dzula shangoni ḽa Kanana u vhuya u swika Tsarephatha. Mathubwa a no bva Jerusalema a re Sefaradi, vha ḓo dzula miḓini ya Negeve. Vha ḓo kunda vha gonya thavha ya Tsioni u yo vhusa thavha ya Esau, muvhuso u ḓo vha u wa Muṋe washu. Muṋe washu o vhuya a amba na Jonasi ṅwana wa Amithai a ri, “Takuwa u ye muḓini uḽa muhuluhulu wa Ninive, u vha ḓivhadze khaṱhulo, ngauri vhuvhi havho vhu vho nkombodza.” Hone Jonasi a shavha Muṋe washu a livha Tharashishi. A tsela Jopa a wana tshikepe tshi tshi khou ya Tharashishi, a bvisa tshelede ya lwendo, a dzhena tshikepeni a livha Tharashishi a tshi ri a shavhe Muṋe washu. Muṋe washu a ḓisa ḓumbu ḽihulu lwanzheni, ha vuwa magabelo mahulu, tshikepe tsha nga tshi sa pwashekana. Vhatshimbidzi vha tshikepe vhoṱhe vha farwa nga nyofho, muṅwe na muṅwe a vhidzelela mudzimu wawe. Vha posa mihwalo ngomu lwanzheni uri tshikepe tshi si tsha lemelwa. Jonasi ene o vha o tsela lufherani lwa tshikepe a eḓela a fara khofhe khulu. Muhulwane wa tshikepe a ḓa khae a ri, “Vha nga eḓela hani? Kha vha vuwe vha vhidzelele mudzimu wavho. Khamusi u ḓo ri elelwa ra si lovhe.” Ndi hone vhatshimbidzi vha tshikepe vha tshi amba nga tshavho vha ri, “Iḓani ri ite madeṅwa ri vhone a no khou ri vhangela khombo heino.” Vha ita madeṅwa, ha mvaṱiwa Jonasi. Vha mu vhudzisa vha ri, “Nga vha ri vhudze uri ane a khou ri vhangela khombo heino yoṱhe ndi nnyi? Vha shuma mushumo-ḓe? Vha bva ngafhi? Shango ḽa havho ndi ḽifhio? Vha bva kha vhathu vhafhio?” Ene a fhindula a ri, “Nṋe ndi Muheberu, ndi luvha Yahavee, Mudzimu wa makoleni, Ene o sikaho lwanzhe na shango.” Hezwo zwa vha tshenusa vha vhudzisa vha ri, “Vho ita mini?” Vho vha vha tshi vho zwi ḓivha uri u khou shavha Muṋe washu, nge a vha o no ḓi vha vhudza nga u ralo. Lwanzhe lwo vha lu tshi khou ḓi sinyuwa lu tshi ya. Ndi hone vha tshi mu vhudzisa vha ri, “Ro fanela u vha itani uri lwanzhe lu dzike?” Ene a fhindula a ri, “Nnzhieni ni mpose lwanzheni, ndi hone lu tshi ḓo dzika. Ndi a ḓivha uri ndi mulandu wanga maḓumbu haya a tshi ni vutshela.” Avho vhanna vha linga nga nungo dzoṱhe u rithelela tshikepe tshavho uri tshi ye khunzikhunzini, hone izwo zwa vha kunda nge lwanzhe lwa ḓi sinyuwa lu tshi ya. Ndi hone vha tshi vhidzelela Muṋe washu vha ri, “Yawee Yahavee, u songo litsha ri tshi fa nge ra vhulaha uyu muthu. U songo ri hwesa mulandu wa u vhulaha muthu a si na mulandu, ngauri u Yahavee, u ita zwine wa funa.” Ndi hone vha tshi dzhia Jonasi vha mu posa lwanzheni, ulwo lwanzhe lwo sinyuwaho lwa mbo dzika. Avho vhanna vha tshi vhona zwenezwo vha ofha Muṋe washu zwihulu, vha ṋekedza Muṋe washu nduvho, ngauri vho vha vho mu anela uri vha ḓo mu luvha. Hone Muṋe washu a ḓisa khovhe khulu ya mila Jonasi, a dzula ngomu hayo maḓuvha mararu na vhusiku hao. Jonasi e ngomu ha khovhe a rabela Muṋe washu Mudzimu wawe. A ri, “Muṋe washu, ndo u vhidzelela ndi khomboni, Iwe wa nnyaravha. Ndo u vhidzelela ndi fhasi-fhasi vhudzulavhafu, Iwe wa thetshelesa tshililo tshanga. Wo vha wo mposa fhasi-fhasi, hone tshivhindini tsha lwanzhe, nda tangwa nga maḓi, magabelo au oṱhe a nkumba. Nṋe nda ri: Ndo thathelwa kule na iwe, naho zwo ralo ndi ḓo dovha nda sedza thembele yau khethwa. Ndo vha ndo tangwa nga maḓi nda nga ndi sa fa, lwanzhe lwa ntiba tshoṱhe, ṱhoho yanga ya tandwa nga lukalwe lwa lwanzhe. Ndo vha ndo mbwandamela nda swika miteoni ya dzithavha, nda tsela mashangoni a fhasi ha ḽifhasi, nda hoṋelwa tshoṱhe uri ndi si tsha bva. Hone Iwe Muṋe washu Mudzimu wanga, wo nṋula dindini nda tshila. “Musi vhutshilo hanga vhu tshi khou ṱuwa, nda elelwa Iwe Muṋe washu, thabelo yanga ya swika phanḓa hau, ya dzhena thembeleni yau khethwa. Vhane vha luvha midzimu i si tshithu, vho shandukela Mudzimu wavho muthihi a fulufhedzeaho. Huno nṋe ndi ḓo u ṋekedza nduvho ndi tshi khou u renda nga nyimbo. Ndi ḓo khunyeledza zwe nda u anela. U tshidzwa hu bva ha Muṋe washu!” Ndi hone Muṋe washu a tshi vhudza khovhe ya ṱanzela Jonasi khunzikhunzini. Muṋe washu a dovha a amba na Jonasi a ri, “Takuwa, iya muḓini uḽa muhuluhulu wa Ninive, u vha ḓivhadze zwine nda u vhudza.” Jonasi a thetshelesa ipfi ḽa Muṋe washu a takuwa a livha Ninive. Zwino Ninive wo vha u muḓi muhuluhulu, muthu a tshi tshimbila a fhedza maḓuvha mararu a konou u buḓekanya. Jonasi a dzhena muḓini, a tshimbila lwendo lwa ḓuvha ḽithihi. A ḓivhadza a ri, “Ho sala maḓuvha a 40 fhedzi muḓi wa Ninive u tshi phusukanywa.” Vhathu vha Ninive vha tenda Mudzimu. Vha ḓivhadza uri vhathu vha ḓidzime, vha ambare madzanganda, u thoma nga muhuluhulu u swika nga muṱukuṱuku. Mafhungo ayo a swika ha khosi ya Ninive; a tsa kha khuluṋoni yawe, a bvula khanzu yawe, a ambara madzanganda, a dzula milorani. Khosi ya ḓivhadza hoṱhe Ninive ya ri, “Hoyu ndi mulayo wa khosi na magota awe: Vhathu na phukha, masambi a kholomo na a nngu, zwi songo vhuya zwa thetshela tshithu, hu songo ḽiwa, hu songo nwiwa maḓi. Vhathu na phukha zwoṱhe zwi ambare madzanganda. Muṅwe na muṅwe a rabele Mudzimu nga hune a kona, muṅwe na muṅwe a laṱe maitele awe mavhi na vhutshinyi hoṱhe he a ita. Khamusi Mudzimu a nga kha ḓi ri litsha a ri khathutshela, a si tsha ri sinyutshela zwingafhangafha, ra si lovhe. Zwi ḓihwa nga nnyi?” Mudzimu a vhona u ḓidina havho vha tshi laṱa maitele mavhi, a vha khathutshela, a si tsha vha phusukanya unga o amba. Jonasi a ri u vhona izwo zwa mu dina, a sinyuwa. Jonasi a rabela Muṋe washu a ri, “Muṋe washu, izwi a si zwenezwiḽa zwe nda ri zwi ḓo vha hone, zwiḽa ndi tshi kha ḓi vha hayani naa? Ndi zwe nda ṱavhanya u shavhela Tharashishi. Ndo vha ndi tshi zwi ḓivha uri Iwe u Mudzimu wa tshilidzi na khathutshelo, a u ṱavhanyi u sinyuwa, u na lufuno luhulu, u Mudzimu ane a litsha u ḓisa khombo. Zwino-ha, Muṋe washu, mmbulahe, ndi khwiṋe ndi tshi fa u fhira uri ndi tshile.” Hone Muṋe washu a fhindula a ri, “U na pfanelo ya u sinyuwa naa?” Jonasi o vha o bva muḓini a livha vhubvaḓuvha ha muḓi, a dzula fhasi. Henefho o vha a tshi ṱoḓa u ḓifhaṱela mushasha uri a dzule murunzini wawo, a lindele, a vhone zwine zwa ḓo wela uyo muḓi. Ndi hone Mudzimu Muṋe washu a tshi medza muri wa lukumbe, wa lapfa wa tsireledza Jonasi uri ṱhoho yawe i wane murunzi, wa mu tsireledza u fhisa ha ḓuvha, Jonasi a takalela uyo muri wa lukumbe. Hone nga matshelo mapfuvhi a tshi tswuka, Mudzimu a ḓisa tshivhungu tsha kora uyo muri, wa puta. Musi ḓuvha ḽi tshi bva Mudzimu a ḓisa muya u fhisaho u tshi bva vhubvaḓuvha, ḓuvha ḽa fhisa Jonasi ṱhoho a fhelelwa nga nungo. Jonasi a humbela u fa a ri, “Ndi khwiṋe ndo fa u fhira uri ndi tshile.” Hone Mudzimu a vhudzisa Jonasi a ri, “U ita zwone u tshi sinyuwa nga u vhona muri u tshi fa naa?” Jonasi a fhindula a ri, “Ndo fanela u sinyuwa, ndo sinyuwa lune nda nga fa!” Muṋe washu a mu vhudza a ri, “Iwe u pfa vhuṱungu nga u vhona muri hoyo u tshi fa. A wo ngo u shumela, a wo ngo u sheledza, wo mela nga vhusiku vhuthihi, wa fa nga vhusiku vhuthihi. Muḓi wa Ninive u na vhathu vha no fhira 120 000, vha sa ḓivhi tshi re tshone na tshi si tshone, ha dovha ha vha na kholomo nnzhi. Muḓi wonoyo muhuluhulu Nṋe a tho ngo fanela u pfa vhuṱungu u tshi lovha naa?” Muṋe washu o amba na Mika wa Moreshethe misi ya Jothamu na Ahasi na Hiskia, mahosi a Juda. Ndi vhuporofita vhu no kwama Samaria na Jerusalema. Inwi dzitshakha, noṱhe thetshelesani! Thetshelesa iwe ḽifhasi, na zwoṱhe zwi re kha iwe! Muṋe wa zwoṱhe Muṋe washu u ḓo ni sengisa e thembeleni yawe khethwa. Vhonani, Muṋe washu u khou ḓa a tshi bva vhudzuloni hawe, u khou tsela fhasi, u kanda miṱumbani ya ḽifhasi. Hune a kanda, mativha a lwanzhe a xa, thavha dzi a ṋoka unga phula i muliloni, unga maḓi a tshi ela na tshivhanga. Zwoṱhe hezwo zwi itwa nga u shanduka ha vhana vha Jakopo, na nge vhathu vha Israele vha tshinya. Mukhakhisi wa Jakopo ndi nnyi? A si Samaria naa? Tshikwara tsha midzimu tsha Juda ndi tshifhio? A si Jerusalema naa? Muṋe washu u ri, “Ndi zwine Samaria nda ḓo hu ita thulwi ya mathukhwi ḓakani, hu ḓo limiwa minḓirivhe. Matombo awo ndi a kungulusela govhani, nda sia miteo yawo i khagala. Midzimu yawo yoṱhe ya zwifanyiso i ḓo pwashea, zwifhiwa zwawo zwoṱhe zwi re thembeleni zwi ḓo swa nga mulilo zwe lore, zwitungulo zwawo zwoṱhe zwi ḓo pwashekana, ngauri zwo rengwa nga miholo ya dziphombwe, zwi ḓo dovha zwa vha miholo ya dziphombwe.” Ndi hone Mika a tshi ri, “Ndi zwine nda ḓo vusa tshililo nda tou honḓa, nda tshimbila ndi songo ambara navhula, ndi songo fuka tshithu, nda lila unga phunguhwe, nda ṅuṅuna unga mphwe. Vhukuma hune Muṋe washu a rwa hone a hu lafhei; zwi ḓo swika na Juda, zwi khou khokhonya mahothi a vhathu vhanga, zwo swika na Jerusalema.” “Ni songo zwi amba Gathi, ni songo vhuya na lila. Vhathu vha Tshipuseni nga vha vhumbuluwe buseni! Inwi vhathu vha Phalalani, lidzani phalaphala! Vha no dzula Tsaanani vha songo tsha tsela fhasi. Vhathu vha Bethe Tsele vha khou lila, vha nga si tsele ngeno u ni phalala. Vhathu vha Maṱunguni vha khou pfa vhuṱungu vhó lindela u lamulelwa, ngauri ho bva khombo kha Muṋe washu, ya vhuya ya swika Jerusalema khoroni ya Juda. Inwi ni dzulaho Lakhishi, panani bere ni shavhe nga gariki dza nndwa. Ndi inwi no thomaho u xedza Israele; no funzedza Tsioni u shandukela Mudzimu. Zwenezwo ni ḓo onesana na vha Moreshethe Gathi unga mme a muselwa a tshi onesana nae. Vha Shonani vha ḓo shonisa mahosi a Israele. Inwi ni no dzula Muṱangula, ndi ḓo dovha nda ni ḓisela muṱanguli a no ḓo ni kunda. Khosi ya Israele, ene vhugala havho, u ḓo dovha a dzumbama bakoni ḽa Adulamu. Vheulani ṱhoho dzaṋu dzi sale na phanḓa unga ḽianga, ni lilele vhana vhaṋu vhafuniwa, ngauri vho ni ṱutshela vho iswa vhuthubwani.” Vhane vha luka vhunwa vha ḓo zwi vhona, havho vha no lala vha tshi elekanya u ita zwo vhifhaho, ḽi tshi tsha vha mbo zwi ita, ngauri vha na nungo dza u zwi kona. Vha dzhia masimu ane vha a emula, vha dzhia na nnḓu dzine vha emula; vha dzhia zwoṱhe, nnḓu na muṋe wayo, muthu na ifa ḽawe. Zwenezwo Muṋe washu u ri, “Inwi vha tshigwada hetsho, ndi khou elekanya u ni ḓisela khombo ine na nga si i ponyoke. A ni tsha ḓo tshimbila ni na mutsindo, ngauri zwi ḓo vha zwo vhifha. Musi wonoyo vhathu vha ḓo ni goḓa, vha ḓo ni vhaisa nga luimbo lwa zwililo vha ri, ‘Ro zwi pfa! Ro ṱangulwa tshoṱhe! Shango ḽa vhathu vhanga ḽo kovhekanywa! Ro tshinyadzwa hani wee! Shango ḽashu ḽo ṋewa mashandukwa.’ ” Shango ḽi tshi dovha u kovhekanywa inwi a ni nga wani tsimu; a ni tsha ḓo vha na mukovhe tshivhidzoni tsha Muṋe washu. Vhaporofita vhavho vha fhafhaḓa vha ri, “U songo tsha fhafhaḓa. U songo fhafhaḓa zwi no nga hezwo zwithu. Zwine wa ri sema ngazwo a zwi nga vhi hone! Vha muṱa wa Jakopo vha nga ambiwa navho nga u ralo naa? Muṋe washu u a fhela mbilu naa? A nga ita zwo raloho naa?” Nṋe ndi tshi fhindula ndi ri: Vha no tshimbila nga nḓila-tswititi a thi vha fulufhedzisi zwivhuya naa? Ndi inwi ni re maswina a vhathu vhanga. Muthu a si na mulandu ni imedzana nae khoroni, a si na khakhathi a no ḓifhirela nga nḓila ni mu ṱangula khanzu. Ni thatha vhasadzi vha vhathu vhanga nḓuni dzavho dzi vha takadzaho, khuliso ye nda ṋea vhana vhavho ni vha dzhiela tshoṱhe. Takuwani ni gode! Shango heḽino a ḽi tsha vha vhuawelo haṋu. Shango ḽo shatwa tshika, ni ḓo lovha lu lidzaho. Kani-ha muthu a no endedzwa nga Muya a nga porofita mazwifhi? Ndi hone-ha nṋe ndi tshi nga porofita nda ni fulufhedzisa waini na thothotho. Hone havha vhathu vha ḓi futelela u porofita vha ri, “Mudzimu o ri fulufhedzisa a ri, ‘Inwi vhaḓuhulu vha Jakopo, vhukuma ndi ḓo ni kuvhanganya noṱhe. Vhukuma ndi ḓo kuvhanganya tsalela dza Israele, nda vha orosa unga nngu dzi dangani; muḓi u ḓo tou bvuma nga u anda ha vhathu, unga sambi pfuloni. Vha ḓo rangwa phanḓa nga muhali ane a ḓo balanganya maswina; vha ḓo vha balanganya vha pwasha khoro vha bvela nnḓa. Khosi yavho i ḓo vha endedza, Yahavee u ḓo vha ranga phanḓa.’ ” Nṋe ndi tshi fhindula ndi ri: Thetshelesani, inwi vhavhusi vha Jakopo, vharangaphanḓa vha vhathu vha Israele. A si inwi ni no fanela u takalela khaṱhulo mbuya? Matsina ni vhenga zwivhuya na funa zwivhi! Ni via vhathu vhanga, na swotola ṋama yavho kha marambo. Ni ḽa ṋama ya vhathu vhanga, na vha sutula lukanda lwavho, na pwashekanya marambo avho, na vha remelela unga ṋama i no poswa khalini. Zwenezwo na vhone vha ḓo vhidzelela Muṋe washu, hone ha nga vha aravhi. U ḓo vha furalela nga mulandu wa vhuvhi hoṱhe he vha ita. Muṋe washu u ri, “Vhaporofita vha fhuraho vhathu vhanga vhone, ane a vha ṋea zwiḽiwa vha mu fulufhedzisa mulalo, hone a sa vha longi tshithu mulomoni vha mu rambela pfumo ḽa Yahavee. Zwenezwo vhusiku vhu ḓo ni tiba, na si tsha vhona mabono, ḽi ḓo ni kovhelela hu si tshee na wa u bvumba. Vhaporofita vha ḓo kovhelelwa, ḓuvha ḽi ḓo vha swifhalela. Vhabvumbi vha ḓo shona, mingome ya hanganea. Vhoṱhe vha ḓo khurumela vha nga vha lilela mufu, ngauri a hu na mudzimu a no aravha.” A vha nṋe, ndi na maanḓa mahulu, ndi na Muya wa Muṋe washu, ndi lwela zwi re zwone, ndi na nungo, a thi ofhi u kaidza vhaḓuhulu vha Jakopo nge vha shandukela Muṋe washu, Vhaisraele ndi vha ḓivhadza u tshinya havho. Zwino thetshelesani, inwi vharangaphanḓa vha nnḓu ya Jakopo, inwi vhavhusi vha nnḓu ya Israele, inwi ni no nyadza khaṱhulo mbuya, na shanda zwoṱhe zwi re zwone. Vha Tsioni vho ṱalifhela u shulula malofha, vha Jerusalema vho ṱalifhela vhuvhi. Vhavhusi vhawo vha haṱula nga u ṱanganedza tshanḓanguvhoni, vhotshifhe vhawo vha funzela u hola fhedzi, vhaporofita vhawo vha bvumbela malamba. Naho zwo ralo vha ḓitika nga Muṋe washu, vha ri, “Hufha Yahavee ri nae, ri nga welwa nga khombo-ḓe?” Matsina Tsioni u ḓo liṅwa unga tsimu nga mulandu waṋu, Jerusalema ha vha thulwi ya matumba, thavha ya thembele ya mela maṱaka. Vhaporofita vha ri, “Hufha Yahavee o ri fulufhedzisa mulalo. O ri, ‘Misi i ḓaho, thavha ya thembele ya Yahavee i ḓo vha yone khulwane kha thavha dzoṱhe, i ḓo takulelwa nṱha ya fhira mivhundu, tshakha dzi ḓo rwa muduba dzi tshi ḓa khayo. Tshakha nnzhi dzi ḓo ḓa dza ri: Iḓani ri gonye thavha ya Yahavee, ri ye nḓuni ya Mudzimu wa Jakopo. U ḓo ri funza nḓila dzawe, ra tshimbila ngadzo. Ndi uri ndayo i ḓo bva i Tsioni, ipfi ḽa Muṋe washu ḽi ḓo bva Jerusalema. U ḓo lamulela tshakha nnzhi, tshakha dza maanḓa u ḓo dzi pfumedzanya, na dza mashango a kule. Mapanga avho vha ḓo a fula vha ita malembe ngao, mafumo avho a vha phanga dza u khwathela. Lushaka a lu tsha ḓo bvela luṅwe pfumo, a vha tsha ḓo guda zwa nndwa. Muṅwe na muṅwe u ḓo dzula murunzini wa munḓirivhe wawe, na wa muhuyu wawe, a hu na ane a ḓo vha shushedza. Hufha Yahavee Mulangazwoṱhe o ralo Ene muṋe! Tshakha dzoṱhe nga dzi ḓitike zwadzo nga midzimu yadzo, riṋe ri ḓo tshila ro fulufhela maanḓa a Yahavee Mudzimu washu lini na lini.’ ” “Yahavee u ri, ‘Musi wonoyo ndi ḓo kuvhanganya zwihole; ndi ḓo vhutha nngu dzo balanganaho. Ndo vha tambudza, hone zwihole ndi ḓo zwi ita mbeu ya lushaka luswa, vho thathwaho ndi ḓo vha ita lushaka luhulu. Yahavee u ḓo vha vhusa thavhani ya Tsioni u bva musi wonoyo na lini na lini. A vha iwe mutsheṱo wa u linda sambi ḽa nngu, iwe vhushavhelo ha ṅwananyana Tsioni, u ḓo dovha wa ṋewa muvhuso wau, vhuhosi vhu ḓo dovha ha vhuelela Jerusalema ṅwananyana wa lunako.’ Khefha zwino u tshi lila wa ṱavha mukosi, a u na Khosi naa? Mueletshedzi wau o lovha, zwine wa farwa nga vhuṱungu vhu no nga ha musadzi a tshi ṱoḓou vhofholowa naa?” Huno nṋe ndi ri: Iwe ṅwananyana Tsioni, ndi zwone, tupuluwa u gomele unga musadzi a tshi ṱoḓou vhofholowa, ngauri zwino u fanela u bva muḓini wa yo fhaṱa mushasha ḓakani. U ḓo ya Babele, wa lamukiswa u henengei. Muṋe washu u ḓo u vhofholola henengei, a u bvisa zwanḓani zwa maswina au. Vhaporofita vha ri, “Hone zwino tshakha nnzhi dzo u kuvhanganela. Vha ri, ‘Nga a tshipiwe, maṱo ashu nga a ḓiphiṋe nga u vhona matumba a Tsioni!’ Hone a vha ḓivhi mihumbulo ya Yahavee; a vha ṱalukanyi zwe a dzudzanya: u vha kuvhanganya unga ṱhotshe luvhatani lwa u fhulela. Yahavee u ri, ‘Hee ṅwananyana Tsioni, takuwa u fhule! Ndi ḓo u ṋea ṋanga dza tsimbi, nda u fha khwanḓa dza musinaseṱha, wa kandekanya tshakha nnzhi. Zwe vha thuba u ḓo zwi kumedza Yahavee, lupfumo lwavho wa lu ṋekedza Muṋe wa ḽifhasi ḽoṱhe.’ ” Hone nṋe ndi ri: Iwe muḓi wa dzimmbi, kuvhanganya mmbi dzau! Uvha ro govhelwa! Vha ḓo rwa luṱaha lwa muvhusi wa Israele nga tshibonda Muṋe washu u ri, “Huno iwe Betlehema Efratha, naho u muṅwe wa mivhundu miṱuku ya Juda, kha iwe ndi ḓo bebelwa muvhusi wa Israele, lutsinga lwa muṱa wawe lu bva kule, lwo thoma misi ya kale-kale.” Zwenezwo Muṋe washu u ḓo kumedza Vhaisraele maswina avho u swika tshifhinga tshine musadzi a re muthu wa thovhela a ḓo beba ṅwana, ndi hone na vharathu vhaṅwe vhoṱhe vha muvhusi vha tshi ḓo vhuelela ha Vhaisraele vha havho. U ḓo takuwa a lisa sambi ḽawe ḽa nngu nga maanḓa a no bva ha Muṋe washu, nga vhugala ha dzina ḽa Muṋe washu Mudzimu wawe ḽi re na bvumo. Vha ḓo dzula vha sa ofhi tshithu, ngauri vhuhulu hawe vhu ḓo vhonala u swika vhugumoni ha ḽifhasi. U ḓo vha ene mulalo washu. Vhaporofita vha hanedza vha ri, “Hu ḓo ri Vhaashuru vha tshi dzhena shangoni ḽashu, vha kanda miḓini yashu i re na mitsheṱo, ri ḓo vha rambela vhalisa vha dzitshakha vhaṱanu na vhavhili na mahosi a vhannḓa vhaṱanu na vhararu. Vha ḓo vhusa shango ḽa Ashuru nga pfumo, vha ḓo vhusa shango ḽa Nimirodo vho fara mapanga. Vhaashuru vha tshi dzhena shangoni ḽashu, vha tshi tshoṱhela nga masakhani ashu, Khosi yashu i ḓo ri lamulela.” Nṋe ndi ri: Tsalela dza Jakopo vha misi i ḓaho, vha ḓo vha vhe vhukati ha tshakha dzoṱhe vha tshi nga ṅwando u no wa u tshi bva ha Muṋe washu, vha tshi nga vhusuṱo vhu no nela hatsi. A vha nga ḓitiki nga muthu zwawe, a vha nga fulufheli muthu wa ṋama. Hone vhaporofita vha ri, “Tsalela dza Jakopo vha misi i ḓaho vha ḓo vha vhe vhukati ha dzitshakha, vhukati ha tshakha dzoṱhe vha nga ndau vhukati ha phukha dza ḓaka, vha nga ndau vhukati ha masambi a nngu, i a dzi fhaḓa, ya dzi fara, ya dzi fhandula, dza si vhe na muponyokisi. Angaladza tshanḓa, Israele, u die maswina, vhoṱhe vhane vha lwa na iwe nga vha lovhe!” “Yahavee a tshi haṱula dzitshakha o ri, ‘Musi wonoyo ndi ḓo lozwa bere dzaṋu na si tsha vha nadzo, nda pwashekanya gariki dzaṋu dza nndwa. Ndi ḓo phusukanya miḓi ya shango ḽa haṋu, nda thutha mitsheṱo yaṋu. Ndi ḓo fhelisa zwa manditi, na si tsha ita zwa u bvumba. Ndi ḓo pwasha zwifanyiso zwaṋu zwo vhaḓwaho na matombo aṋu a zwitungulo na si tsha vha nazwo; a ni tsha ḓo gwadamela zwithu zwe na vhumba nga zwanḓa zwaṋu. Ndi ḓo tupula zwifanyiso zwa thanda zwa Ashera mudzimu wa musadzi, nda phusukanya miḓi yaṋu. Tshakha dze dza si nthetshelese ndi ḓo dzi lifhedza nga mbiti ndo sinyuwa.’ ” Thetshelesani zwine Muṋe washu a amba, u ri, “Takuwa, hwelela dzithavha, mivhundu nga i pfe zwine wa amba. Inwi dzithavha, ipfani zwine Muṋe washu a hwelela vhathu, inwi miteo ya ḽifhasi ya lini na lini, thetshelesani. Muṋe washu u ṱoḓa u sengisa vhathu vhawe, u khou vhea Vhaisraele mulandu.” Muṋe washu u ri, “Vhathu vhanga, ndo ni itani? Ndo ni kula nungo ngani? Mphinduleni. Hufha ndo ni pfulusa shangoni ḽa Egipita, ndó ni vhofholola vhupulini. Ndo ruma Mushe uri a ni endedze, e na Aroni na Miriamu. Vhathu vhanga, elelwani vhunwa he Balaka khosi ya Muaba a ni lukela, ni elelwe na phindulo ya Biliamu ṅwana wa Bioro. Elelwani zwo iteaho lwendoni lwaṋu ni tshi bva mushashani wa Shitimu ni tshi ya Giligala, uri ni kone u ḓivha mishumo mivhuya ya Yahavee.” Ndi ḓo ḓa maṱoni a Muṋe washu ndo fara mini, ndi tshi ḓa u luvha Mudzimu wa ṱaḓulu? Ndi ḓo ḓa ndo fara zwiṱhavhelo zwi fhiswaho zwa ṋamana dza ṅwaha muthihi? Muṋe washu a nga takadzwa nga thutha dza tshigidi, a nga takadzwa nga milambo ya zwigidi zwa fumi i no ela mapfura naa? Ndi ḓo ṋekedza tanzhe ḽanga ḽa lifha vhutshinyi hanga, nda lifha vhuvhi hanga nga ṅwana we nda beba naa? Iwe muthu, Muṋe washu o u sumbedza zwi re zwivhuya. Ndi zwifhio zwine Muṋe washu a ṱoḓa u tshi zwi ita? U ṱoḓa u tshi ita zwi re zwone, u fulufhedzee u tshi tou zwi funa, u konane na Mudzimu u tshi ḓisedza. Ipfani ipfi ḽa Muṋe washu a tshi vhidzelela muḓi! A na vhuṱali u ḽi dzhiela nzhele. Ipfani ṱhamu ye na vhetshelwa! Zwo dzula zwo vhoxwa! U ri, “Ipfani inwi vha no kundisa vhathu u wana zwo vha fanelaho, na inwi vha no ṱolou ita zwa vhuvemu. Nṋa ndi nga konḓelela muthu a tshi khokha lupfumo nḓuni yawe nga u ela nga mielo i si yone, mielo ya vhufhura ine nda i vhenga naa? A no kala nga tshikalo tshi si tshone na matombo maṱuku a u kala ndi nga ri ho ngo khakha naa? Hufha vhapfumi vha muḓi vhe vhalevhi; vhadzulapo vhawo hufha vha tshi amba mazwifhi na vhufhura fhedzi. Ndi zwine nda vho thoma u u rwa, nda tou u phusukanyela vhutshinyi hau. U ḓo ḽa wa si fure; u ḓo ṱwa na nḓala; u ḓo dzhenisa musadzi nḓuni wa si mu bebise ṅwana; na vhenevho vhane wa nga vha beba ndi ḓo vha kumedza vha fhedzwa nga pfumo. U ḓo gobela wa si kaṋe tshithu; u ḓo pwaṱula nyolivi wa si tsha ḓola; u ḓo suka nḓirivhe wa si nwe waini. Midzimu ya zwifanyiso ya Omuri i ḓo pwashekanywa, khathihi na zwo itwaho nga Ahaba. Iwe wo kanda vhuṱalani havho, ndi zwine nda ḓo ita uri vhathu vha tshi vhona zwe nda u ita vha tshenuwe; vhoṱhe vha dzulaho muḓini vha ḓo nzhonzhowedzwa. No shonisa vhathu vhanga, ndi zwone, ni ḓo shona-vho.” Ndi khomboni! Ndi nga ane a ṱoḓa mitshelo ya tshilimo, kana a ṱala ṱhalane tsimuni ya minḓirivhe, a si wane na tshiṱokola tsha nḓirivhe, na fuyu ḽa tshiranzhe ḽine a ḽi tama a si ḽi wane. Khonani dza Mudzimu dzo fhela shangoni, a hu tshee na a si na vhufhura. Vhoṱhe vho lalelana, vha ṱoḓa u shulula malofha; vhoṱhe vha reana uri vha fhedzane. Muvhusi a tshi senga mafhungo u itela u ḓiḓadza zwanḓa nga zwifhiwa; muhaṱuli u ṱanganedza tshanḓanguvhoni, muhulwane u haṱula nga hune a funa, onoyo ane a kha ḓi vha khwiṋe khavho o navhisa vhuvhi unga luanakha, ane a fulufhedzea u fhira vhoṱhe u nga mupfunda wa mipfa. Ḓuvha ḽa vhalaleli vhaṋu ḽo swika, ndi ḓuvha ḽine Mudzimu a ni lifhedza ngaḽo; ndi tshone tshifhinga tshine vha ḓo ni ofhisa. U songo fulufhedza muhura wau, khonani u songo i fulufhela. Na musadzi ane wa eḓela wo kuvhatedzana nae, u vhe na nzhele na zwine wa mu vhudza. Ndi uri ṅwana wa mutuka u ita khotsi awe ḓabaḓaba, ṅwananyana u lwa na mme awe, mazwale u lwa na mazwale, maswina a muthu ndi vha muṱa wa hawe. A vha nṋe ndi lavhelesa Muṋe washu, ndo lavhelela Mudzimu Mutshidzi wanga; Mudzimu wanga u ḓo mpfa. Iwe lushaka lu re swina ḽanga, u songo nnzhongondedza! Naho ndo wa, ndi ḓo vuwa. Nangwe ndo dzula swiswini, Muṋe washu u ḓo vha tshedza tshanga. Ndi ḓo konḓelela mbiti dza Muṋe washu ngauri ndo mu khakhela, a vhuya a ntsengela, a nndwela he nda khakhelwa. U ḓo mmvisela tshedzani, nda vhona a tshi ntshidza. Ndi hone maswina anga a tshi ḓo zwi vhona, a niwa nga ṱhoni, vhenevho vhe vha mmbudza vha ri, “Yahavee Mudzimu wau u ngafhi?” Maṱo anga a ḓo vha vhona vha tshi wa, na zwino vha ḓo kandekanywa nga milenzhe unga matope mikotoni. Ḓuvha ḽa u fhaṱa mitsheṱo ḽi ḓo swika. Ndi ḓuvha ḽa u lovha, na mulayo a u tsha ḓo vha hone. Musi wonoyo vhaṱanguli vhau vha ḓo swika vha fhandula Ashuru na miḓi yaḽo ya mitsheṱo, lukwara na miṱanga, mashango a matavha a maḓi manzhi. Shango ḽau ḽi ḓo sala ḽi si na muthu nga mulandu wa zwiito zwa vhathu vha dzulaho khaḽo. Muṋe washu, lisa vhathu vhau nga luḓo lwau, ndi vhone sambi ḽa nngu ḽe wa ḓinangela. Nga dzi dzule ho khudaho, mafuloni a Kharamele; nga dzi fule Bashani na Giliadi unga misi ya kale. Ita maḓembe ri vhone unga misi iḽa u tshi ri pfulusa Egipita. Dzitshakha dzi ḓo zwi vhona dza hanganea naho dzi na maanḓa. Vha ḓo tshenuwa vha farelela milomo nḓevhe dzavho dza dzinga. Vha ḓo ṋanzwa buse unga ṋowa, vha ḓo nga zwivhumbwa zwi kokovhaho mavuni. Vha ḓo dzula mapakoni avho vha tshi tetemela nga u ofha Muṋe washu Mudzimu washu. Vha ḓo ni ofha. Mudzimu ane a nga Iwe ndi nnyi? Vhathu vhau vho tinyaho lufu u vha hangwela milandu yavho, wa si tsha vha lifhedza zwe vha u shandukela. A u sokou dzula wo sinyuwa, u takalela u khathutshela muthu. U ḓo dovha wa ri khathutshela; u ḓo kandekanya milandu yashu, vhutshinyi hashu hoṱhe wa vhu posa lwanzheni. Vhathu vha Jakopo nga vha vhone u tshi fulufhedzea, u itele Abrahamu vhuthu, sa zwe wa anela vhokhotsi ashu zwiḽa misi ya kale. Haya ndi mafhungo a Mudzimu a no amba Ninive. Ndi luṅwalo lu no ṱalutshedza bono ḽa Nahumi wa Elikoshi. Muṋe washu ndi Mudzimu a no ḽela vhathu vhawe mbilu, Muṋe washu u a lifhedza e mbitini. Muṋe washu u lifhedza maswina awe, u vha lifhedza o sinyuwa. Muṋe washu ha ṱavhanyi u sinyuwa, maanḓa awe one ndi mahulu; a re na mulandu ha litshi u mu lifhedza. Hune Muṋe washu a tshimbila hu vuwa tshiḓumbumukwe na maḓumbu, makole ndi buse ḽa milenzhe yawe. U kaidza lwanzhe lwa xa, u omisa milambo yoṱhe. Maṱaka a Bashani na Kharamele a a puta, maluvha a Libanoni a haluluwa. A tshi swika thavha dzi a dzinginyea, mivhundu ya ṋoka. Ḽifhasi ḽi tshi mu vhona ḽi vha soga, zwoṱhe zwi dzulaho khaḽo zwa lila. A dinalea, ndi nnyi ane a nga ima? Ndi nnyi ane a nga konḓelela mbiti dzawe dzi ofhisaho? Mbiti dzawe dzi shuluwa unga mulilo, hune a kanda makwara a a pwashea a balangana. Muṋe washu u tonda vhane vha shavhela khae musi zwo vhifha. Vhane vha khuda ngae u a vha londola musi vha tshi kumbwa nga muḓalo wa maḓi. Maswina awe u vha fhedza tshoṱhe vha guma nga tshalo, u ḓo a pandamedza a shavhela swiswini. Vhunwa hoṱhe vhune vha lukela Muṋe washu, u ḓo vhu pfuvhisa; maswina iṱali a sa rwiwi luvhili! Vha ḓo fhiswa vhe lore, unga tshiṱaka tsha mipfa, unga maṱanga o omaho. Mukandeledzi u ḓo ngalangala, onoyo a no lukela Muṋe washu vhunwa, a ita vhukwila vhu sa tshidzi. Muṋe washu u ri, “Naho Vhaashuru vhe na maanḓa, vhe vhanzhi, vha ḓo lozwiwa vha si tsha vha hone. Naho inwi vhathu vha Juda ndo ni pfisa vhuṱungu, a thi tsha ḓo dovha nda ni tambudza. Zwino ndi ḓo vunḓa dzhogo yavho i re mitsingani yaṋu, nda ṱhukhula geḓane dzo ni vhofhaho.” Muṋe washu a tshi amba khosi ya Vhaashuru u ri, “A u tsha ḓo vha na vhaḓuhulu vha no sala na dzina ḽau. Ndi ḓo pwashekanya zwifanyiso zwo vhaḓwaho nga thanda na zwitungulo zwo fulwaho nga tsimbi zwi re thembeleni ya midzimu yaṋu. Ndi ḓo ni bwela tshalo tsha vha ṱano ḽa zwi shonisaho.” Sedzani dzithavhani ni vhone muḓinḓa a tshi ḓa na mafhungo mavhuya, u ḓivhadza a mulalo! Inwi vha Juda itani vhuṱambo haṋu, ni khunyeledze zwe na ana. Vhavhi a vha tsha ḓo ni tshoṱhela, vho lozwiwa tshoṱhe. Mmbi dza Muṋe washu khedziḽaa dzo swika! Zwiṱangu zwa vhahali vhawe zwo tswuka, vhahali vhawe vho ambara tswuku. Gariki dza nndwa dzi ofhisa unga mulilo nga ḓuvha ḽe Muṋe washu a vhea. Vhathu vha ri u vhona dzibere vha tetemela. Gariki dza nndwa dzi gidima na magondo, dzi zhaka maṱaka dza nga dzi sa fhufha. Dzi nga khavhu ya mulilo, dzi gidimela ngeno na ngeno unga lupenyo. Vhahali vha Muṋe washu vho ḓiṋea nungo, a vha imiswi nga tshithu; vha gidimela mutsheṱoni wa muḓi, matanda a u thutha mutsheṱo o lugisiwa. Khoro dzo livhaho mulamboni dzi a vuliwa, vha pfamoni ya khosi vha vho ṋoka, mufumakadzi a hwalwa a iswa vhuthubwani, phuli dzawe dza vhasidzana dzi khou khwikhwidzwa, dza ḓirwa dzikhana nga u pfa vhuṱungu dzi tshi lila unga maivha. Vhathu vha gidima vha tshi shavha muḓini wa Ninive unga maḓi o phamula damu. Hu huwelelwa ha pfi, “Humani! Humani!” Ha si vhe na a humaho. Thubani siliva! Thubani musuku! Muḓi uno wo ḓala lupfumo lu si na vhukono! Iḓani ni vhone thundu dzo nakaho! Wo ṱangulwa, wo phusukanywa, wo sala u fhedzi! Mbilu dzi a ṋoka, magona a vho tetemela, vhoṱhe vho farwa nga nyofho, zwifhaṱuwo zwoṱhe zwo tswukuluwa nga u tshenuwa. Bako ḽa ndau ḽi ngafhi zwino, fhethu he ha vha hu tshi ḽa vhana vhadzo, he ndau ya nduna na ya tsadzi dza vha dzi tshi ya hone, dza shuvhama dzi sa ofhi tshithu? Ndau yo vha i tshi pondela vhana vhayo, vha ḽa vha fura, ya fhandula phukha i tshi itela musadzi wayo, ya ḓadza vhudzulo hayo nga zwe ya vhulaha, bako ḽayo ḽa ḓala zwe ya ponda. Muṋe washu Mulangazwoṱhe u ri, “Ndi khou lwa na iwe. Ndi ḓo fhisa gariki dzau dza nndwa ha duba vhutsi, pfumo ḽi ḓo ḽa ndawana dzau. A thi nga u sieli tshine wa ḓo ponda fhano shangoni. Maipfi a vhaḓinḓa vhau ha tsha ḓo dovha a pfala.” U ḓo zwi vhona wonoyo muḓi une wa shulula malofha, wo ḓalaho mazwifhi, u no ṱangula vhathu, u sa shayi dzikhuvhabvu! Edzonu pfa thyoko-thyoko ya zwimebi! Milinga i ḽa fhasi, bere dzi a gada, gariki dza nndwa dzi a tshina-tshina! Vhanameli vha dzibere vho thoma nndwa, mapanga ndi vhuvhaivhai, mafumo a a penya! Khuvhabvu dzo anda, vhafu vho khokhana, zwitumbu a zwi na mbalo, fhasi a hu tsha kandea nga zwitumbu. Zwoṱhe zwo vhangwa nga nyemulo dza phombwe ya vhuhwavho, ene makone wa manditi, we a kunga dzitshakha nga vhupombwe hawe a dzi ita phuli, a fasha vhathu nga madambi awe. Muṋe washu Mulangazwoṱhe u ri, “Ndi khou lwa na iwe, ndi ḓo pengula musisi wau wa tiba tshifhaṱuwo tshau. Tshakha dzi ḓo u vhonela, mivhuso ya vhona bunyu ḽau. Ndi ḓo u fhoma tshika, nda u shonisa, nda u ita ṱano. Vhoṱhe vhane vha u vhona vha ḓo u shavha vha ri, ‘Ninive wo phusukana, ndi nnyi ane a ḓo u lilela? Ane a nga u fhumudza ndi mu wanafhi?’ ” Kani u fhira Thebese u re tsini ha Nile, muḓi wo tangwaho nga maḓi? Wone wo vha wo tsireledzwa nga mulambo, maḓi o vha e one mutsheṱo wawo. Mmbi dzawo ndi vhathu vha si na vhukono. Kushu na Egipita, Phuthi na Libia o vha e khonani dzawo. Naho zwo ralo vhathu vhawo vho hwalwa vha iswa vhuthubwani. Tshetshe dzavho dzo devhiwa mafhandeni oṱhe a mikoto, vhaḓivhalea vhawo vho itelwa madeṅwa, vhahulwane vhawo vhoṱhe vho vhoxwa nga dzigeḓane. Na iwe u ḓo nwa khavho ya mbiti dza Yahavee wa tou kambiwa, u ḓo yo dzumbama, u ḓo ṱoḓa vhushavhelo uri u shavhe maswina au. Miḓi yau ya mitsheṱo yoṱhe i nga mihuyu, vhahali ndi mahuyu a zwiranzhe o vhibvaho; musi i tshi dzinginyiswa mahuyu a wela mulomoni wa muḽi. Edzou sedza mmbi dzau, maswina a tshi sendela vhathu vha nga vhasadzi! Khoro dza shango ḽau dzo vulelwa maswina au, mulilo wa fhisa tswinga dzadzo. Ika maḓi a musi wo govhelwa, khwaṱhisa mitsheṱo yau! Suka vumba, suka matope, vhumba zwidina! Henefho u ḓo fhiswa nga mulilo; u ḓo ḽiwa nga pfumo. U ḓo swielwa unga mavhele a tshi ḽiwa nga nzie, maswina au o anda unga magerere. Wo andisa mbalo ya vhashavhi vhau, vha vhuya vha fhira ṋaledzi dza lutomboni, hone nzie dzi ri u ḓuvhudza dza fhufha. Vhalindi vhau vha nga nzie, magota au a nga lutsinga lwa magerere ane a kavha mutsheṱoni musi wa phepho, hone ḓuvha ḽi tshi ṱavha dzi a fhufha, ha si vhe na a no ḓivha he dza ya. Vhu ngafhi zwino vhudzulo ha khosi ya Ashuru mulisa wau, he ha vha hu tshi dzula vhahulwane vhau? Vhahali vhau vho balangana na dzithavha, a hu na ane a vha kuvhanganya. A hu na tshine tsha nga fhodza mbonzhe dzau, fuvhalo ḽau ḽi isa lufuni. Vhoṱhe vhane vha pfa zwo u welaho vha ḓo vhanda zwanḓa vha tshi takalela u lozwiwa hau. Ndi nnyi a songo pfaho vhuṱungu ha tshiṱuhu tshau tshi sa gumi? Hovhu ndi vhuporofita he Muṋe washu a dzumbululela muporofita Habakuku. Muṋe washu, tshee nda lila u fariswa, nda tou ṱavha mukosi nda ri, “Vhathu vha khou kandeledzwa!” hone Iwe u sa thetshelesi, u sa ri tshidzi! Ndi ḓo lila u guma lini? Ndi mini u tshi tenda ndi tshi vhona zwi ṱungufhadzaho? Ndi mini u tshi konḓelela zwo khakheaho? Ndi vhona ndozwo na u kandeledzana fhedzi; hu vho anda maṅaṅa na u kuḓana. Mulayo a u tshee na maanḓa, vhathu a vha tsha vhuya vha londana. Vhavhi vha thathedza vhavhuya, zwenezwo khaṱhulo i a shandiwa. Sedzani dzitshakha ni vhone, ni lavhelesane nó akhamala. Hu ḓo itea tshiṅwe tshithu tshine na ḓo tshi vhona, tshine naho no vhudzwa na si ḓo tenda. Ndi khou ritha Vhakhaladia, havhaḽa vhathu vha vhuhali, vha mahwarahwara, vhane vha swiela ḽifhasi ḽoṱhe vha dzhiela vhaṅwe mahaya avho. Ndi vhathu vhane vha ofhisa, vha ofhiwa, a vha tati muthu, mulayo wavho ndi vhone vhaṋe. Bere dzavho dzi na luvhilo lu no fhira lwa nngwe, dzi ofhisa u fhira maṱalerwa. Bere dzavho dzi gada dzi tshi ya, vhanameli vhavho vha dzibere vha bva kule. Dzi fhufha unga goni ḽi tshi zhuvhula mbila. Vhoṱhe vha ḓa u levha; a no ṱangana navho u shavha nga u vhona u anda havho; vha kumba vhathu unga muṱavha. Vha nyadza mahosi, vha kolela vhavhusi. Vha sea miḓi i re na mitsheṱo, vha i khokhela thulwi dza mavu vha thuba vhathu vhayo. Vha swiela vha fhira unga muya vha ḓi tshimbila vha tshi ya, maanḓa avho ndi one mudzimu wavho. A si Iwe Muṋe washu tsha kale na kale naa? Mudzimu wanga, u Mukhethwa wanga, a u fi. Iwe Muṋe washu wo vhea vhathu havha uri vha ri lifhedze. Iwe Tombo ḽashu, wo vha vhumba uri vha ri laṱise. Hufha vhuvhi vhu tshi u kombodza, hufha u sa funi u vhona zwi si zwone, ndi mini u tshi sokou lavhelesa wa vhona vhadziavhufhura vha tshi fhura vhathu? Khezwi u tshi sokou fhumula u tshi vhona vhavhi vha tshi mila a si muvhi ngavho? Khezwi vhathu u tshi vha ita unga khovhe dza lwanzheni, vha nga zwikhokhonono zwi si na muvhusi? Maswina aya mavhi a kokodza vhathu vhoṱhe nga zwilazwulo unga khovhe, vha vha fasha nga mambule, vha vha longa mifunzheni yavho, vha konou takala vha tou pembela. Ndi zwine vha ṋekedza mambule avho zwiṱhavhelo, mifunzhe yavho vha i dubisela zwioro, ngauri mambule avho a ita uri zwi vha nakele, vha ḓiphiṋe nga zwiḽiwa zwavhuḓi. Vha ḓo ḓi dzula vha tshi ṱharamudza mambule avho, vha tshi lozwa dzitshakha vha sa dzi khathutsheli naa? Ndi ḓo ima kha tshiingamo tshanga, ndi ḓo lindela kha ḓingo, uri ndi pfe zwine a ḓo mmbudza, na zwine a ḓo fhindula kha mbilaelo yanga. Muṋe washu o mphindula a ri, “Ṅwala nzumbululo iyi kha mabaphathi i vhonale zwavhuḓi, i kone u vhalea nga u ṱavhanya. Ndi uri nzumbululo iyi ndi vhuṱanzi ha tshifhinga tsho vhewaho. I amba zwa vhufhelo, zwine ya amba zwi ḓo wanala zwi ngoho. Naho ya lenga, u i lindele; vhukuma i ḓo ḓa, a i nga lengi. Ṅwala enea u ri: ‘Wa u ḓihudza, vhukuma vhutshilo hawe vhu ḓo fheṱwa, hone a fulufhedzeaho u ḓo tshila nga u dzula a tshi fulufhela Mudzimu.’ “Vhukuma muthu wa u ḓihudza a sa pfeleli u ḓo fhurwa nga lupfumo. U na tseḓa i no nga ya tshalo, u nga lufu, ha fushei u ḓikuvhanganyela tshakha dzoṱhe, vhathu vhoṱhe u vha ita mathubwa. Zwenezwo vha ḓo mu goḓa vhoṱhe, vha mu kolela vha mu holedza vha ri, ‘U ḓo zwi vhona hoyu ane a khokha thundu ye a tswa, a pfuma nga u lifhisa vhathu milandu! Zwi ḓo guma zwenezwino!’ Vho ḽaho milandu yau vha ḓo u vutshela kathihi fhedzi. Vha ḓo u vutshela ha vho tetemela iwe nga nyofho, vha mbo ḓi u ṱangula na zwenezwo. Ndi uri wo ṱangula tshakha nnzhi, ndi zwone, vhathu vho salaho vha ḓo ṱangula iwe; ngauri wo shulula malofha a vhathu, wa phusukanya mashango na miḓi wa lozwa vhoṱhe vha dzulaho hone. “Khombo i ḓo u wela, ngauri wo ḓipfumisa nga thundu ye wa i wana nga vhuvemu, wa fhaṱa tshiṱaha tshau nṱha uri u tinye tshanḓa tshi ḓisaho khombo! Thundu yeneyo i ḓo ḓisela muṱa wau khombo. Vhunwa he wa vhu luka ho ḓisa ṱhoni muṱani wau; wo huvhadza tshakha nnzhi, u ralo ha vha u ḓilozwa. Matombo a mitsheṱo na one a ḓo ṱavha mukosi, matanda a humisa uyo mukosi. “Khombo i ḓo u wela ngauri wo fhaṱa muḓi nga u shulula malofha, wa tea ḓorobo nga vhugevhenga! Kani-ha zwe vhathu vha shuma zwi tshi fhedza nga u swa nga mulilo, zwe tshakha dza ḓinetisela, zwa sala zwi si tshithu, a si Muṋe washu Mulangazwoṱhe we a ri kha zwi ralo naa? Shango ḽi ḓo ḓala nḓivho ya vhugala ha Muṋe washu zwa nga lwanzhe lwo ḓala maḓi. “Khombo i ḓo u wela ngauri wo nwisa dziṅwe tshakha khavho yo ḓalaho vhuhali vhu kambaho, uri u kone u vha vhonela. A u tsha ḓo vha na vhugala, tshau dzi ḓo vha ṱhoni. Zwino ndi tshifhinga tshau! Inwa u pepeleke! Tshinwelo tshi no bva tshanḓani tsha maanḓa tsha Yahavee tshi ḓo mona tsha vhuya tsha swika ha iwe, vhugala hau vhu vho ḓo tibwa nga ṱhoni. Wo rema miri ya Libanoni, zwino hu ḓo reṅwa iwe, wo vhulaha dziphukha, zwino dzi vho ḓo u pandamedza. Wo shulula malofha a vhathu, wo phusukanya mashango na miḓi, wa lozwa vhoṱhe vha dzulaho henefho. “Mudzimu wa tshitungulo u na mushumo-ḓe? Hufha wo vhaḓwa nga muthu! Ndi tshifanyiso, tshi gudisa vhathu vhufhura fhedzi. Muthu zwi mu farisani a tshi fulufhela tshithu tshe a vhaḓa nga zwanḓa zwawe? Hufha o ita mudzimu u sa tshidzi, na u amba u sa ambi? Khombo i ḓo wela muthu ane a vhudza tshitanda a ri, ‘Vuwa!’ Kana a vhudza tombo ḽi sa ambi a ri, ‘Takuwa!’ Ḽi nga u dzumbululela mini? Naho ḽo fhomiwa nga musuku na siliva, a ḽi nga vhuyi ḽa fema. Hone Muṋe washu u thembeleni yawe khethwa, ḽifhasi ḽoṱhe ḽi tou tshete phanḓa hawe.” Iyi ndi thabelo ya muporofita Habakuku. I imbiwa sa luimbo lwa tshililo. Muṋe washu, ndo pfa zwa bvumo ḽau, mishumo yau i a nnyofhisa Muṋe washu. Dovha u ite mishumo yeneyo misi ino yashu, i dzumbulule tshifhinga tshino tshashu. Naho wa sinyuwa u elelwe u khathutshela. Mudzimu u khou ḓa a tshi bva Themana, Mukhethwa u khou ḓa a tshi bva Thavhani ya Pharani. Vhugala hawe vhu tiba ḽiṱaḓulu, ḽifhasi ḽo ḓala lupenyo lwawe. Vhugala hawe vhu penya unga ḓuvha ḽi tshi bva, zwanḓani zwawe hu bva maṱalazaza, lupenyo lwawe lu nga mapfuvhi. U rangwa phanḓa nga dwadze, a tevhelwa nga lufu. Muṋe washu, wo sinyutshela milambo naa? Wo sinyuswa nga lwanzhe naa, u tshi ḓa wó pana bere dzau, wó namela gariki yau ya nndwa i no kunda maswina. U bvisa vhura hau kathihi fhedzi, wa teketela maswina a welwa nga phanzi. U fhandula ḽifhasi ha phulea milambo, dzithavha dzi tshi u vhona dzi a tetemela nga nyofho, ya na i tshi ngindii, ngindii, ḓuvha ngei ṱaḓulu ḽa imisa zwanḓa. Ḓuvha na ṅwedzi zwi dzula nḓuni dzazwo ngei ṱaḓulu, zwi tshi tinya u penya ha misevhe yau, na mafumo au a tshi vhaimedza. Wo buḓekanya ḽifhasi nga mbiti, wa kandekanya dzitshakha wo sinyuwa. Wo bva wa yo lamulela vhathu vhau, u tshi yo tshidza khosi ye wa ta. Wo pwasha ṱhoho ya muvhi, wa ṱangula miteo ya nnḓu yawe u swika kha tombo. Wo teketela vhalangammbi vhawe musi yo ṱangana. Vho vha vha tshi ḓi ri tshoṱhela, vha tshi ri vha ḓo ri balanganya, hone u ḓihudza havho ha sala hu si tshithu, vhoṱhe vha khotha vha yo dzumbama. Wo kandekanya bere dzavho maḓini mahulu a fhufhumaho. Ndo ri u zwi pfa, mbilu yanga ya tou sinḓa, milomo yanga ya tetemela ndi tshi zwi pfa, marambo anga a thoma u oma, milenzhe yanga ya tetemela. Ndi tou gomela musi wa khombo, ndi tshi humbula zwo livhaho vha no khou ri tshoṱhela. Naho muhuyu u sa kulukushi, munḓirivhe u sa aṋwi mitshelo, muolivi u sa vhibvisi tshithu, masimu a si na zwiḽiwa, nngu dzi sa tsha vha hone, madanga a kholomo a sala a si na tshithu, nṋe ndi ḓo ḓi takalela Muṋe washu, ndi ḓo pembelela Mudzimu Mutshidzi wanga. Muṋe washu Muṋe wa zwoṱhe ndi Ene maanḓa anga, u ita uri milenzhe yanga i leluwe unga ya phala, u ita uri ndi kone u gonya zwivhanga. (Lwo sikelwa malogwane. Lu imbiwa hu tshi lidzwa tshilidzo tsha thale.) Heḽi ndi ipfi ḽa Muṋe washu ḽe a amba na Tsefania ṅwana wa Khushi, ṅwana wa Gedalia, ṅwana wa Amaria, ṅwana wa Hiskia, musi hu tshi vhusa Josiasi ṅwana wa Amoni, khosi ya Juda. Muṋe washu o ri, “Zwithu zwoṱhe zwi re shangoni ndi ḓo zwi swielela kule. Ndi ḓo swiela vhathu na dziphukha na zwiṋoni na khovhe dzi re lwanzheni, na vha no khakhisa vhaṅwe, na vhavhi, vhathu vha re shangoni nda vha swielela kule.” Hu amba Muṋe washu. “Ndi ḓo angaladza tshanḓa tshanga nda rwa vhathu vha Juda na vhoṱhe vha dzulaho Jerusalema. Hafha fhethu ndi ḓo ita uri hu si tsha luvhiwa Baali na kathihi, na madzina a vhotshifhe vha vhannḓa vha midzimu iyo ha tsha ḓo pfala. Ndi ḓo lozwa vhane vha shuvhama nṱha ha ṱhanga vha luvha ḓuvha na ṅwedzi na dziṋaledzi. Ndi ḓo lozwa vhane vha gwadama phanḓa hanga vha ana nga Nṋe Yahavee vha dovha vha ana nga mudzimu Molekhe. Ndi ḓo lozwa vho humelaho murahu vha si tsha ntevhela vha si tsha nṱoḓa, vha sa humbeli nyeletshedzo kha Nṋe.” Ni tshete phanḓa ha Muṋe wa zwoṱhe Muṋe washu! Ḓuvha ḽa Muṋe washu ḽi tsini. Vhukuma Muṋe washu o lugisa tshiṱhavhelo, o ḓikhethela vhahali a vha ramba. Musi wonoyo wa tshiṱhavhelo tsha Muṋe washu u ḓo lifhedza vhavhusi na vhakololo na vhoṱhe vha edzisaho maitele a vhasili. Musi wonoyo u ḓo lifhedza vhoṱhe vha no ila u kanda tshiukhuvha, havho vhane vha ḓadza pfamo ya khosi yavho nga zwe vha wana nga vhuvemu na vhufhura. Muṋe washu u ri, “Musi wonoyo hu ḓo pfala mukosi u tshi bva Khoroni ya Khovhe, hu ḓo pfala u honḓa hu tshi bva muḓini muswa, hu ḓo pfala u tshema mivhunduni. Lilani inwi vha dzingu ḽa Mutuli; vhashavhi vhaṋu vhoṱhe vha ḓo lovha, vhoṱhe vha funaho tshelede vha ḓo swielelwa kule. “Musi wonoyo ndi ḓo fhenḓa hoṱhe Jerusalema ndó fara mbone, nda lifhedza vhathu vhane vha ḓifulufhela, vha no dzula kha mvuvhelo dza waini yavhuḓi vhó wela mativhani, vhane mbiluni dzavho vha ri, ‘Yahavee ha na maanḓa a u ita tshivhuya kana tshivhi.’ Vha ḓo ṱangulwa lupfumo lwavho, nnḓu dzavho dza thuthiwa. Vha ḓo fhaṱa dzinnḓu vha si dzule khadzo; vha ḓo ṱavha minḓirivhe vha si nwe waini yayo.” Ḓuvha ḽihulu ḽa Muṋe washu ḽi tsini; ḽi tsini, ḽi khou ḓa nga luvhilo! Tshililo nga ḓuvha ḽa Muṋe washu tshi ḓo ṱungufhadza; vhahali vha ḓo ṱavha mukosi wa nndwa! Iḽo ḓuvha ḽi ḓo vha ḓuvha ḽa mbiti, ḽi ḓo vha ḓuvha ḽa u hanganea na vhuṱungu, ḓuvha ḽa phusuphusu na ndozwo, ḓuvha ḽa swiswi ḽitswu-ḽitswu, ḓuvha ḽa makole ḽo swifhalaho, ḓuvha ḽa phalaphala i tshi lila hu tshi pfala mukosi wa nndwa, hu tshi diwa miḓi yo tingeledzwaho nga mutsheṱo, na thawara ndapfu. Muṋe washu u ri, “Vhathu ndi ḓo ri zwi vha konḓele, vha ḓo tshimbila unga mabofu, nge vha khakhela Nṋe. Malofha avho a ḓo shululwa zwi sa londwi, zwa nga ndi buse, zwitumbu zwavho zwa nga mupfudze. Siliva yavho na musuku wavho zwi nga si vha tshidze musi wa mbiti dzanga. Shango ḽoṱhe ḽi ḓo fhiswa nga mulilo wa mbiti dzanga ndi tshi ḓilwela, vhathu vhoṱhe vha dzulaho shangoni ndi ḓo vha lozwa nda vha fhedza kathihi fhedzi.” Inwi lushaka lu si na ṱhoni, kuvhanganani ni ḓiṱukufhadze ni ḓidzime Muṋe washu a sa athu ita zwe a vhofha, ni sa ḓo pwanyeledzwa kathihi fhedzi, mbiti dza Muṋe washu dzi ofhisaho dzi sa athu ni wela, ni sa athu ḓelwa nga ḓuvha ḽa mbiti dza Muṋe washu. Ṱoḓani Muṋe washu, inwi noṱhe ni ḓiṱukufhadzaho, inwi vhane na ita zwine a zwi amba. Itani zwi re zwone, ni ḓiṱukufhadze phanḓa ha Muṋe washu; khamusi ni ḓo ponyoka ṱhamu musi Muṋe washu a tshi sumbedza mbiti dzawe. Vhukuma muḓi wa Gaza u ḓo sala u soga, Ashkeloni u ḓo sala u matumba. Vhathu vha Ashidodo vha ḓo thubiwa masiari tshivhangalala, vha Ekroni vha ḓo tupulwa. Inwi Vhakhreta ni no dzula tsini ha lwanzhe ni ḓo zwi vhona. Ipfi ḽa Muṋe washu ḽi kaidza iwe Kanana shango ḽa Vhafilista, ḽi ri, “Ndi ḓo u phusukanya ha si sale muthu kha iwe.” Shango ḽi dzulaho Vhakhreta ḽi re tsini ha lwanzhe ḽi ḓo vha fhethu ha vhalisa, ḽi ḓo vha zwitumba zwa dzinngu, ḽi ḓo dzhiwa nga vhathu vha Juda vho ponyokaho lufu; vha ḓo wana pfulo henefho. Nga madekwana vha ḓo eḓela nḓuni dza Ashkeloni. Muṋe washu Mudzimu wavho u ḓo vha londola, u ḓo ita uri zwi dovhe zwi vha nakele. Muṋe washu u ri, “Ndo pfa lunyadzo lwa vha Muaba, ndo pfa maṱamba a Vhaamoni vha tshi sema vhathu vhanga, vha zuwa uri vha nga vha dzhiela shango. Zwenezwo Nṋe Yahavee Mulangazwoṱhe Mudzimu wa Israele ndi ana nga vhutshilo hanga ndi ri: Vhukuma Muaba ḽi ḓo nga Sodoma, Vhaamoni vha ḓo nga Gomora, hu ḓo mela tsheṋe ha vha migodi ya muṋo, ha vha soga lini na lini. Vhathu vhanga vho ponyokaho lufu vha ḓo vha ṱangula, lushaka lwanga lwo salaho lu ḓo dzhia shango ḽavho.” Hetsho ndi tshine vha ḓo wana nge vha ḓihudza, nge vha nyadza vhathu vha Muṋe washu Mulangazwoṱhe vha vha kolela. Muṋe washu u ḓo vha ita zwi ofhisaho musi a tshi pwashekanya midzimu yoṱhe ya iḽo shango. Lushaka luṅwe na luṅwe lu ḓo mu luvha lu shangoni ḽalwo, u ḓo luvhiwa nga tshakha dza mashango a seli ha lwanzhe. Na inwi Vhakushu, ni ḓo ḽiwa nga pfumo ḽa Muṋe washu. Muṋe washu u ḓo angaladza tshanḓa tshawe a rwa devhula; u ḓo lozwa Ashuru, a sia Ninive hu si na muthu, hó oma unga phanga. Vhukati hawo hu ḓo awela masambi na phukha dza ḓaka. Tshiruxwe na magwitha zwi ḓo kavha phuphuni dzawo vhusiku, muya u ḓo nuṅunedza mafaseṱereni; na zwone zwiukhuvha zwi ḓo pwashiwa; matanda a mikedara a re kha luvhondo a ḓo kwatulwa. Ndi zwone zwine zwa ḓo wela muḓi uḽa wa mifhululu, we wa vha u tshi dzula u sa ofhi tshithu. Wo amba nga mbilu wa ri, “Muḓi ndi nṋe, a hu na muṅwe u no nga nṋe.” Zwino wo no vha matumba, wo no vha vhudzulo ha phukha dza ḓaka! Vhoṱhe vhafhiri vha nḓila vha lidza muludzi, vha dzungudza mavili vha tshi u holedza. Khombo i ḓo wela muḓi wa mashandukwa, wo ḓalaho dzitshika, wa vhakandeledzi! U tshi vhidzwa a wo ngo thetshelesa, wo vha khundavhalai. A wo ngo fulufhela Muṋe washu, a wo ngo sendela tsini ha Mudzimu wawo. Magota awo ndi ndau dzi vhombaho, vhavhusi vhawo ndi maṱalerwa a zwimaho vhusiku, ḽa ḓi tsha ḽa wana a tshi kha ḓi ponda. Vhaporofita vhawo vha a ḓihudza, vha na vhufhura. Vhotshifhe vhawo vha kumadza hukhethwa, vha pfuka mulayo. Muṋe washu a re ngomu hawo u ita zwi re zwone, ha khakhi. Musi muṅwe na muṅwe ḽi tshi tsha mulayo wawe u ḓi ima wo ralo, a u pfukwi. Naho zwo ralo vhatshinyi a vha shoni. Muṋe washu u ri, “Ndi lozwa dzitshakha, ndo wisa mitsheṱo yavho. Ndo sia mikoto yavho i si na muthu, a hu tshee na ane a fhira nga henefho. Miḓi yavho yo fhalala, a ho ngo sala muthu, na muthihi zwawe. Ndo vhudza Jerusalema nda ri, ‘Vhukuma u ḓo nnyofha, wa thetshelesa ndi tshi u laya!’ Zwa ralo vhudzulo havho a vhu nga phusukanywi, na ṱhamu dzanga a dzi nga vhi khavho, hone vho ḓi futelela u tshinya vha tshi ya kha zwoṱhe zwe vha ita.” Muṋe washu u ri, “Zwino-ha nndavheleleni hu vhuye hu swike ḓuvha ḽine nda ḓo takuwa nda sengisa dzitshakha. Ndo elekanya u kuvhanganya dzitshakha na mivhuso uri ndi shululele mbiti dzanga khavho, mbiti dzanga dzoṱhe dzi ofhisaho. Ḽifhasi ḽoṱhe ḽi ḓo swa nga mulilo wa mbiti dzanga. “Ndi hone milomo ya tshakha ndi tshi ḓo i ṱanzwa tshika, uri vhoṱhe vha rabele Nṋe, vha ntshumele sa vhana vha munna. Vhathu vhanga vho balanganaho vhane vha nnduvha, vha ḓo nnḓisela nduvho vha tshi bva seli ha milambo ya Kushu. Musi wonoyo a ni tsha ḓo shona ni tshi humbula zwoṱhe zwe na nkhakhela ngazwo, ngauri vhaṱongi vhau vhoṱhe vha u ḓihudza ndi ḓo vha ndo vha bvisa muḓini. Thavhani yanga khethwa a ni tsha ḓo dovha na ḓihudza. Hone vhukati haṋu ndi ḓo sia vhane vha ḓiṱukufhadza na vha no ḓinyadza; vhone vha ḓo fulufhela dzina ḽanga. Vhathu vha Israele vhane vha ḓo ponyoka lufu a vha tsha ḓo khakhela muṅwe muthu, a vha tsha ḓo zwifha, na vhufhura a vhu tsha ḓo wanala milomoni yavho. Vha ḓo nga sambi ḽine ḽa fula ḽa awela, hu si na tshine tsha vha shushedza.” Hee iwe ṅwananyana Tsioni, fhululedza! Inwi vhathu vha Israele, ṱavhani mukosi! Hee iwe ṅwananyana Jerusalema, takala u pembele nga mbilu yau yoṱhe! Muṋe washu o humisa ṱhamu yau, o thatha maswina au. Muṋe washu Khosi ya Israele u na iwe, a hu tshee na khombo ine wa nga i ofha. Musi wonoyo vha ḓo vhudza Jerusalema vha ri, “Iwe Tsioni, u songo ofha tshithu, u songo kulea nungo, Muṋe washu Mudzimu wau u na iwe, ndi muhali a u tshidzaho. U ḓo u takalela zwihulu, u ḓo u khuthadza nga lufuno lwawe, u ḓo u pembelela nga nyimbo, zwa nga musi wa vhuṱambo.” Muṋe washu u ri, “Vho nyadziwaho, vho thubiwaho shangoni ḽa havho, vhe vha pfuluwa vho shona, ndi ḓo vha kuvhanganya. Tshifhinga tshenetsho u ḓo vhona ndi tshi lifhedza vhane vha u kandeledza zwino; ndi ḓo lamulela zwihole, nda kuvhanganya vho balanganaho. Ndi ḓo ita uri vha khoḓiwe vha vhe na bvumo mashangoni oṱhe he vha vha vha tshi shoniswa. Musi tshifhinga tshenetsho tshi tshi swika, ndi ḓo vha Mutshimbidzi waṋu, ndi ḓo kuvhanganya vhathu vhau. Ndi ḓo ita uri ni khoḓiwe ni vhe na bvumo vhukati ha vhathu vhoṱhe vha ḽifhasi musi ndi tshi ita uri zwi dovhe zwi ni nakele ni tshi zwi vhona nga aṋu maṱo.” Hu amba Muṋe washu. Nga ṅwaha wa vhuvhili wa muvhuso wa khosi Dariosi, nga ḓuvha ḽa u ranga ḽa ṅwedzi wa vhuṱanu na vhuthihi, ipfi ḽa Muṋe washu ḽa amba nga muporofita Hagai, ḽi tshi amba na Zerubabele ṅwana wa Salathiele, muvhusi wa ḽa Juda, na tshifhe muhulu, Joshua ṅwana wa Jehotsadaka, ḽa ri: Muṋe washu Mulangazwoṱhe u ri, “Vhathu havha vha ri, ‘Tshifhinga tsha u vusa nnḓu ya Yahavee a tshi athu swika.’ ” Ndi hone ipfi ḽa Muṋe washu ḽi tshi amba nga mulomo wa muporofita Hagai ḽa ri, “Tshi kha ḓi vha tshifhinga tshine inwi na fanela u dzula nḓuni dzo fhaṱwaho zwavhuḓi, ngeno nnḓu yanga i tshee dumba naa?” Zwino-ha Muṋe washu Mulangazwoṱhe u ri, “Sedzani zwavhuḓi zwo ni welaho. “No lima zwinzhi, na kaṋa zwi si gathi. Ni a ḽa, hone na si fure. Ni a nwa, hone na si pfelele. Ni ambara zwiambaro, hone na ḓi pfa phepho. Ni a hola, na a longa tshipatshini tshine tsha bvuḓa.” Muṋe washu Mulangazwoṱhe u ri, “Sedzani zwavhuḓi zwo ni welaho. Gonyani dzithavha, ni vhuye na matanda, ni vuse nnḓu heyo, ndi hone ndi tshi ḓo ni takalela nda huliswa henefho.” Hu amba Muṋe washu. “No vha no lavhelela zwinzhi, na wana zwi si gathi. Zwe na zwi ḓisa hayani ndo zwi vhudzulela kule. Ngani?” Hu amba Muṋe washu Mulangazwoṱhe. “Mulandu ndi nnḓu yanga ine ya kha ḓi vha dumba, ngeno muṅwe na muṅwe waṋu a tshi khou ḓinetisela yawe nnḓu. Zwenezwo mulandu ndi waṋu lutombo lu sa wisi ṅwando, mavu a sa tsha bveledza zwiḽiwa. Ndo ri hu vhe na gomelelo masimuni na dzithavhani, ni kundwe u wana waini ya tuvhu na mapfura na zwoṱhe zwi bveledzwaho nga mavu na vhathu na kholomo na zwine zwanḓa zwa shuma.” Ndi hone Zerubabele ṅwana wa Salathiele na Joshua ṅwana wa Jehotsadaka, ene tshifhe muhulu, na vhathu vhoṱhe vho salaho u fa, vha tshi thetshelesa ipfi ḽa Muṋe washu Mudzimu wavho na mafhungo a muporofita Hagai, nge a vha o ruṅwa nga Muṋe washu Mudzimu wavho. Vhathu vha ofha Muṋe washu. Ndi hone Hagai muḓinḓa wa Muṋe washu a tshi vhudza vhathu malaedzwa a Muṋe washu a ri, “Muṋe washu u ri, ‘Ndi na inwi!’ ” Muṋe washu a ritha muya wa Zerubabele ṅwana wa Salathiele, muvhusi wa ḽa Juda, na muya wa Joshua ṅwana wa Jehotsadaka, ene tshifhe muhulu, na ya vhathu vhawe vhoṱhe vho salaho u fa. Vha ḓa vha thoma u fhaṱa nnḓu ya Muṋe washu Mulangazwoṱhe, Mudzimu wavho, vha thoma mushumo nga ḓuvha ḽa 24 ḽa ṅwedzi wa vhuṱanu na vhuthihi. Nga ṅwaha wa vhuvhili wa muvhuso wa khosi Dariosi, nga ḓuvha ḽa 21 ḽa ṅwedzi wa vhuṱanu na vhuvhili Muṋe washu a amba nga muporofita Hagai a ri, “Amba na Zerubabele ṅwana wa Salathiele, muvhusi wa ḽa Juda, na Joshua ṅwana wa Jehotsadaka, tshifhe muhulu, na vhathu vho salaho u fa. Vha vhudzise u ri, ‘Kha inwi no salaho ndi nnyi we a vhona iyi nnḓu i tshee na vhugala vhuḽa hayo ha u ranga? Zwino ni vhona yo tou ita hani? A thi ri ni khou vhona i tshi nga a si tshithu? Hone zwino, iwe Zerubabele, u songo kulea nungo,’ hu amba Yahavee. ‘Iwe Joshua tshifhe muhulu ṅwana wa Jehotsadaka, u songo kulea nungo. Noṱhe inwi vhathu vha shango ni songo kulea nungo, shumani,’ hu amba Yahavee. U ri, ‘Nṋe ndi na inwi,’ hu amba Yahavee Mulangazwoṱhe. ‘Musi ni tshi pfuluwa Egipita ndo ni fulufhedzisa uri ndi ḓo ni fhelekedza. Na ṋamusi Muya wanga u tshee na inwi. Ni songo ofha tshithu.’ “Muṋe washu Mulangazwoṱhe u ri, ‘Hu si kale ndi ḓo dovha nda dzinginyisa ḽiṱaḓulu na ḽifhasi na lwanzhe na shango ḽo omaho. Ndi ḓo dzinginyisa dzitshakha, zwine zwa tamisa zwa tshakha dzoṱhe ndi ḓo zwi ḓisa zwa ḓadza nnḓu heino nga vhugala,’ hu amba Yahavee Mulangazwoṱhe. “ ‘Siliva yoṱhe ndi yanga, musuku woṱhe ndi wanga,’ hu amba Yahavee Mulangazwoṱhe. ‘Vhugala ha nnḓu heino ya zwino vhu ḓo fhira ha iḽa ya u ranga,’ hu amba Yahavee Mulangazwoṱhe. ‘Hafhano fhethu ndi ḓo ḓisa mulalo,’ hu amba Yahavee Mulangazwoṱhe.” Nga ḓuvha ḽa 24 ḽa ṅwedzi wa vhuṱanu na vhuṋa, nga ṅwaha wa vhuvhili hu tshi vhusa Dariosi, ipfi ḽa Muṋe washu ḽa amba na muporofita Hagai ḽa ri, “Nṋe Yahavee Mulangazwoṱhe ndi ri, ‘Humbela nyeletshedzo kha vhotshifhe u ri: Arali muthu a putela ṋama yo sumelwaho Mudzimu nga lupendelo lwa nguvho yawe, ulwo lupendelo lwa kwama vhurotho kana muroho kana waini kana mapfura kana zwiṅwe zwiḽiwa, na zwone zwi a vha zwikhethwa naa?’ ” Vhotshifhe vha tshi fhindula vha ri, “A zwi nga vhi zwikhethwa.” Ndi hone Hagai a tshi vhudzisa a ri, “Arali muthu o kumala nga u kwama tshitumbu, a dovha a kwama tshiṅwe tsha izwo zwithu, tshi a vha tsho kumala naa?” Vhotshifhe vha fhindula vha ri, “Ee, tshi a kumala.” Ndi hone Hagai a tshi ri, “ ‘Nṋe ndi vhona vhathu havha vho tou ralo, ndi vhona lushaka holu lwo tou ralo,’ hu amba Yahavee. ‘Zwoṱhe zwine vha ita, zwoṱhe zwine vha zwi ṋekedza henefho zwo kumala.’ ” Muṋe washu u ri, “Zwino sedzani zwavhuḓi u bva ṋamusi, humbulani uri zwiḽa tombo ḽi sa athu ingwa nṱha ha ḽiṅwe ngei thembeleni yanga, zwithu zwo vha zwo tou ita hani. Muthu o vha a tshi ri a tshi fhula thulwi ya goroi a wana gonyongo fhedzi ḽa zwe a vha o fulufhela. Muthu a ri a tshi yo ka mielo ya mahumi maṱanu bonḓeloni ḽa waini a wana i mielo ya mahumi mavhili fhedzi. Ndo tshinyadza zwiliṅwa zwaṋu nga vhuri na done na tshifhango, naho zwo ralo inwi a no ngo vhuya kha Nṋe. U bva ṋamusi, u bva ḓuvha heḽino ḽa 24 ḽa ṅwedzi wa vhuṱanu na vhuṋa, ni sedze zwavhuḓi musi we ha tewa muteo wa thembele yanga. Ni sedze zwavhuḓi: Hu tshee ho sala mbeu ḓuluni naa? U swika zwino munḓirivhe na muhuyu na mugranada na muolivi a i athu aṋwa mitshelo. Hone u bva ṋamusi ndi ḓo ni shudufhadza.” Muṋe washu a dovha a amba na Hagai lwa vhuvhili, nga ḓuvha ḽa 24 ḽa ṅwedzi wonoyo a ri, “Vhudza Zerubabele muvhusi wa Juda uri ndi ḓo dzinginyisa ḽiṱaḓulu na ḽifhasi. Ndi ḓo tekula khuluṋoni dza mahosi nda pwashekanya maanḓa a mivhuso isili. Ndi ḓo thudza gariki dza nndwa na vhatshimbidzi vhadzo, nda rambaladza dzibere na vhanameli vhadzo, vha fhedza nga u vhulahana nga pfumo.” Muṋe washu u ri, “Musi wonoyo ndi ḓo dzhia iwe mulanda wanga Zerubabele ṅwana wa Salathiele, nda u ita unga rinngi yanga ya luswayo, ngauri ndo u nanga.” Hu amba Yahavee Mulangazwoṱhe. Nga ṅwaha wa vhuvhili wa muvhuso wa Dariosi, nga ṅwedzi wa vhuṱanu na vhuraru, ipfi ḽa Muṋe washu ḽa amba na muporofita Zakaria ṅwana wa Berekhia ṅwana wa Ido ḽa ri, “Ndo vha ndo sinyutshela vhomakhulukuku waṋu zwihulu. Zwenezwo vhudza vhathu u ri: Yahavee Mulangazwoṱhe u ri, ‘Vhuyani kha Nṋe, na Nṋe ndi ḓo konou vhuela ha inwi,’ hu amba Nṋe Yahavee Mulangazwoṱhe. Ni songo nga vhomakhulukuku waṋu; vhaporofita vha u ranga vho vha ḓivhadza vha ri, ‘Yahavee Mulangazwoṱhe u ri: Laṱani nḓila dzaṋu mmbi, na zwiito zwaṋu zwivhi, hone vhone vha si nthetshelese, vha si zwi londe,’ hu amba Nṋe Yahavee. Vhomakhulukuku waṋu vha ngafhi zwino? Vhaporofita avho vhone vha tshee hone naa? A thi ri vhomakhulukuku waṋu vho nyadza maipfi anga na ndaela dzanga dze nda vha vhudza nga milomo ya vhaḓinḓa vhanga vhaporofita, vha fhedza nga u tambula? Ngavhuya vho ḓisola vha ri, ‘Yahavee Mulangazwoṱhe o ri ita zwe a ḓiimisela u zwi ita, a ri ita zwo fanelaho nḓila dzashu na zwiito zwashu.’ ” Nga ḓuvha ḽa 24 ḽa ṅwedzi wa 11, wone ṅwedzi wa Shebathi, nga ṅwaha wa vhuvhili wa muvhuso wa Dariosi, ipfi ḽa Muṋe washu ḽa amba na muporofita Zakaria ṅwana wa Berekhia, ṅwana wa Ido. Zwo ḓa nga hei nḓila: Ndo vhona bono vhusiku. Nda vhona munna o namela bere khunweu! O vha o ima vhukati ha miṱhaḽa govhani, murahu hawe hú na dziṅwe bere, khunweu na dzothwa na tshweu. Nda vhudzisa nda ri, “Izwi ndi mini, muṋe wanga?” Muruṅwa we a vha a tshi khou amba na nṋe a fhindula a ri, “Ndi ḓo u sumbedza uri ndi mini.” Ndi hone munna o imaho vhukati ha miṱhaḽa a tshi ṱalutshedza a ri, “Ndi vhone vhe Yahavee a vha ruma u tandula ḽifhasi.” Ndi hone vha tshi vhika kha muruṅwa wa Muṋe washu o imaho vhukati ha miṱhaḽa vha ri, “Ro vha ri tshi khou tandula ḽifhasi, ra wana ḽifhasi ḽoṱhe ḽo dzika ḽi na mulalo.” Zwenezwo Muruṅwa wa Muṋe washu a amba a ri, “Yahavee Mulangazwoṱhe, u ḓo litsha u khathutshela Jerusalema na miḓi ya Juda u swika lini? Hufha wo i sinyutshela ha vhuya ha fhela miṅwaha ya 70!” Ndi hone Muṋe washu a tshi fhindula uyo muruṅwa we a vha a tshi khou amba na nṋe, a mu vhudza maipfi a takadzaho a rudzaho mbilu. Uyo muruṅwa we a vha a tshi khou amba na nṋe ndi hone a tshi mmbudza a ri, “Ḓivhadza u ri, ‘Yahavee Mulangazwoṱhe u ri: Jerusalema na Tsioni ndi pfa ndi tshi hu funesa, hone tshakha dzine dza pfa dzo tsireledzea ndo dzi sinyutshela nga mbiti. A vha Nṋe ndo vha ndo tou sinyuwanyana, hone vhone vha tshi dia vhathu vha vho tou kalula. Zwenezwo Yahavee u ri: Ndi ḓo khathutshela Jerusalema nda vhuelela khawo, henefho hu ḓo vuswa thembele yanga. Jerusalema u ḓo dovha wa fhaṱiwa.’ Hu amba Yahavee Mulangazwoṱhe. “Dovha u ḓivhadze, ‘Yahavee Mulangazwoṱhe u ri: Miḓi yanga zwi ḓo dovha zwa i nakela zwivhuya zwa tou fhalala, Yahavee u ḓo dovha a khathutshela Tsioni, Jerusalema a dovha a u ita muḓi wawe.’ ” Zwenezwo ndi tshi lavhelesa nda vhona ṋanga nṋa! Nda vhudzisa muruṅwa we a vha a tshi khou amba na nṋe nda ri, “Izwi ndi mini?” Ene a fhindula a ri, “Hedzi ndi ṋanga dzo balanganyaho Juda na Israele na Jerusalema.” Ndi hone Muṋe washu a tshi ntsumbedza vhafuli vhaṋa vha tsimbi. Nṋe nda vhudzisa nda ri, “Avha vhathu vha khou ḓa u itani?” Ene a fhindula a ri, “Hedzi ndi ṋanga dze dza balanganya Juda, ha si vhe na we a linga u vusa ṱhoho, hone avha vho ḓa u tshenusa dzitshakha na u kula ṋanga dzadzo dza wela fhasi, ha si tsha sala lushaka lune lwa nga imisa luṋanga lwa lwa na Juda lwa balanganya vhathu vhaḽo.” Nda dovha nda lavhelesa, nda vhona munna o fara muelo nga tshanḓa! Nda mu vhudzisa nda ri, “Vha khou ya ngafhi?” Ene a fhindula a ri, “Ndi khou ya u ela Jerusalema, ndi ṱoḓa u wana vhunavha hawo na vhuphara hawo.” Ndi hone muruṅwa we a vha a tshi khou amba na nṋe a tshi bvelela, ha ḓa muṅwe muruṅwa u mu ṱanganedza. Uḽa wa u ranga a vhudza wa vhuvhili a ri, “Gidima u yo vhudza uyo muṱhannga o faraho muelo u ri, ‘Jerusalema u ḓo vha muḓi u si na mitsheṱo, nga u anda ha vhathu na thakha ngomu hawo. Nṋe muṋe ndi ḓo vha mutsheṱo wa mulilo wo monaho nawo, nda vha lupenyo lwawo ngomu hawo.’ ” Muṋe washu u ri, “Iḓani! Iḓani! Shavhani ni ṱuwe shangoni ḽa devhula, na khuḓani nṋa dza shango he nda ni balanganyela hone! Hu amba Nṋe Yahavee. Vhuya! Ponyoka u shavhele Tsioni, iwe u dzulaho Babele!” Muṋe washu Mulangazwoṱhe we a nthuma uri ndi thube vhugala ha dzitshakha u ri, “Ane a vhuya a ni kwama o nndonga munwe iṱoni.” A tshi amba tshakha dze dza ni ṱangula, u ri, “Vhukuma ndi ḓo angaladza tshanḓa tshanga nda vha rwa, vha vhuya vha ṱangulwa na nga phuli dzavho.” Ndi hone ni tshi ḓo ḓivha uri ndi muruṅwa wa Muṋe washu Mulangazwoṱhe. Muṋe washu u ri, “Iwe Ṅwananyana Tsioni, ṱavha mukosi u takale. Nṋe ndi khou ḓa, ndi ḓo dzula na inwi. Tshakha nnzhi musi wonoyo dzi ḓo ḓibaḓekanya na Nṋe, dza vha vhathu vhanga. Ndi ḓo dzula na inwi.” Ndi hone ni tshi ḓo zwi ḓivha uri Muṋe washu Mulangazwoṱhe o nthuma ha inwi. Muṋe washu u ḓo dzhia Juda wa vha mukovhe wawe shangoni ḽikhethwa, Jerusalema wa dovha wa vha muḓi une a u funesa. Fhumulani phanḓa ha Muṋe washu inwi vhathu noṱhe vha ḽifhasi, ngauri u khou ḓa a tshi bva vhudzuloni hawe vhukhethwa. Ndi hone a tshi ntsumbedza Joshua tshifhe muhulu o ima phanḓa ha muruṅwa wa Muṋe washu, Saṱhane ó ima thungo ya tshauḽa tshawe uri a mu pomoke. Muṋe washu a amba na Saṱhane a ri, “Nṋe Yahavee ndi a u kaidza iwe Saṱhane! Nṋe Yahavee ane nda funa Jerusalema ndi a u kaidza! Uyu munna a si luhuni lu khou dugaho lwe lwa fungulwa muliloni naa?” Joshua o vha o ima phanḓa ha muruṅwa wa Muṋe washu o ambara zwiambaro zwa tshika. Muruṅwa a amba na vhe vha vha vho ima phanḓa hawe a ri, “Mu bvuleni zwiambaro zwa dzitshika.” Ndi hone a tshi amba na Joshua a ri, “Vhona, ndo u rula milandu yau, ndi ḓo u ambadza zwiambaro zwa maṱeleṱele.” Nṋe nda ri, “Ṱhohoni mu ambadzeni muṅadzi u si na tshika.” Ndi hone vha tshi mu ambadza muṅadzi u si na tshika, vha mu ambadza zwiambaro, muruṅwa wa Muṋe washu ó ima henefho tsini. Muruṅwa wa Muṋe washu a laya Joshua a ri, “Yahavee Mulangazwoṱhe u ri, ‘Arali wa tshimbila nḓilani dzanga, wa ita zwine nda zwi ṱoḓa, u ḓo vhusa nnḓu yanga, wa langa thembele yanga, nahone u ḓo vha muswikeli unga avha vharuṅwa vha ntshumelaho. “ ‘Iwe Joshua tshifhe muhulu thetshelesa, na avha vhotshifhe nga iwe vhane wa vha navho ndi vhavhulungi vha tshiga tsha zwithu zwi kha ḓi ḓaho, zwauri ndi ḓo ḓisa muḓinḓa wanga a no pfi Ḓadzwane ḽa Dafita. Vhonani tombo ḽe nda ḽi vhea phanḓa ha Joshua! Tombo ḽeneḽo ḽa u thoma-thoma ḽi ḽavheleswa nga maṱo maṱanu na mavhili. Ndi ḓo phula tshisima khaḽo. Ndi ḓo rula milandu ya shango heḽino nga ḓuvha ḽithihi fhedzi, Nṋe Yahavee Mulangazwoṱhe. “ ‘Musi wonoyo muṅwe na muṅwe waṋu u ḓo vhidza muhura wawe uri a ḓe a dzule fhasi ha munḓirivhe wawe na muhuyu wawe,’ hu amba Yahavee Mulangazwoṱhe.” Muruṅwa we a vha a tshi khou amba na nṋe a dovha a mmvusa unga muthu a tshi vusa muṅwe khofheni. A mmbudzisa a ri, “U khou vhona mini?” Nṋe nda fhindula nda ri, “Ndi khou vhona tshivheambone tsha musuku tshoṱhe, nṱha hatsho hu na mudzio wa mapfura, tshi na mbone ṱhanu na mbili, luvhone luṅwe na luṅwe lu na thambo ṱhanu na mbili. Tsini hatsho hu na miri mivhili ya miolivi, muṅwe u thungo ya tshauḽa tsha mudzio wa mapfura, muṅwe thungo ya tshamonde.” Nṋe nda vhudzisa muruṅwa we a vha a tshi khou amba na nṋe nda ri, “Muṋe wanga, izwi ndi mini?” Ene a fhindula a ri, “A u ḓivhi uri izwi ndi mini?” Nṋe nda fhindula nda ri, “A thi zwi ḓivhi, muṋe wanga.” Ndi hone muruṅwa a tshi amba na nṋe a ri, “Heḽi ndi ipfi ḽa Muṋe washu ḽi no amba na Zerubabele ḽi ri, “ ‘A ni nga zwi koni nga maanḓa a mmbi kana nga nungo dzaṋu, zwi ḓo itwa nga Muya wanga,’ hu amba Yahavee Mulangazwoṱhe. Iwe thavha khulu, nangwe wo hula hani, Zerubabele u ḓo vhona u mavu o linganelaho. Ú ḓo inga tombo ḽa tshiuludza ha ṱavhiwa mukosi ha pfi, ‘Ḽo naka hani! Ḽo naka hani!’ ” Ndi hone ipfi ḽa Muṋe washu ḽi tshi amba na nṋe ḽa ri, “Zwanḓa zwa Zerubabele zwo tea muteo wa thembele hei, zwenezwo zwanḓa zwawe zwi ḓo i ṱhaphudza. Ndi hone u tshi ḓo zwi ḓivha uri Yahavee Mulangazwoṱhe o nthuma ha inwi. Ndi nnyi ane a nyadza musi wa mishumo miṱuku? Vhathu vha ḓo pembela vha tshi vhona Zerubabele o fara tombo ḽa tshiuludza. “Mbone hedzi ṱhanu na mbili ndi maṱo a Yahavee, a vhona zwoṱhe zwi re kha ḽifhasi.” Nṋe nda vhudzisa muruṅwa nda ri, “Miri iyi mivhili ya miolivi, muṅwe u re thungo ya tshauḽa tsha tshivheambone, muṅwe u re thungo ya tshamonde, i amba mini?” Nda dovha nda mu vhudzisa nda ri, “Matavhi aya mavhili a muolivi ane a khou shulula mapfura nga phaiphi mbili dza musuku a amba mini?” Ene a mmbudzisa a ri, “A u ḓivhi uri izwi zwi amba mini?” Nṋe nda ri, “Muṋe wanga, a thi zwi ḓivhi.” Ndi hone a tshi ri, “Havha ndi vhavhili vhe vha tiwa vha ḓodzwa uri vha shumele Muṋe wa ḽifhasi ḽoṱhe.” Ndi tshi dovha u lavhelesa, nda vhona bugu i fhufhaho. Muruṅwa a mmbudzisa a ri, “U khou vhona mini?” Nṋe nda fhindula nda ri, “Ndi khou vhona bugu i fhufhaho, vhunavha hayo ndi mitha dza fumi, vhuphara ndi mitha ṱhanu.” Ndi hone a tshi mmbudza a ri, “Zwo ṅwalwaho khayo zwi teketela shango ḽoṱhe. Fobvu ḽiṅwe na ḽiṅwe ḽi ḓo lifhedzwa hu tshi tevhedzwa deketelo ḽeneḽo zwa ḓi nga ane a anela mazwifhi, na ene u ḓo lifhedzwa hu tshi tevhedzwa ḽone. Yahavee Mulangazwoṱhe u ri, ‘Deketelo iḽo ndi ḓo ḽi ruma ḽa dzhena nḓuni ya fobvu na nḓuni ya ane a anela mazwifhi nga dzina ḽanga. Ḽi ḓo dzula henefho nḓuni ḽa i ṱahadza, ḽa fheṱa matanda ayo na matombo ayo.’ ” Ndi hone muruṅwa we a vha a tshi khou amba na nṋe a tshi ḓa a mmbudza a ri, “Lavhelesa u vhone uri tshi no khou bvelela ndi mini.” Nṋe nda vhudzisa nda ri, “Ndi tshithu-ḓe?” Ene a fhindula a ri, “Ndi tshirundu tsha u ela.” A dovha a ri, “Tshirundu hetshi ndi milandu ya vhathu vha re shangoni heḽi ḽoṱhe.” Ha mbo ḓi tibulwa tshitibo tsha mutobvu, nda vhona musadzi o dzula ngomu ha uyo mufaro! Muruṅwa a ri, “Hovhu ndi vhuvhi.” A mbo ḓi mu sukumedzela tshirunduni, a tshi tiba nga tshitibo tshatsho tsha mutobvu. Ndi tshi lavhelesa nda vhona vhasadzi vhavhili vha tshi bvelela, muya wa ṱharamudza phapha dzavho! Vho vha vhe na phapha dzi no nga dza gololwane, vha takula tshiḽa tshirundu tsha vha vhukati ha ḽiṱaḓulu na ḽifhasi. Nṋe nda vhudzisa uḽa muruṅwa we a vha a tshi khou amba na nṋe nda ri, “Vha khou isafhi uyo mufaro?” Ene a fhindula a ri, “Tshirundu itsho tshi khou yo fhaṱelwa thembele shangoni ḽa Babele. I ḓo ri u fhela, tshirundu tsha vhewa henefho nṱha ha khuluṋoni.” Nda dovha u lavhelesa, nda vhona gariki nṋa dza nndwa dzi tshi bva vhukati ha thavha mbili, thavha dza musinaseṱha! Gariki ya u thoma yo vha i tshi khou kokodzwa nga bere khunweu, ya vhuvhili nga bere ntswu, ya vhuraru nga tshweu, ya vhuṋa nga phaswa, bere dzoṱhe dzí na maanḓa. Nda vhudzisa muruṅwa we a vha a tshi khou amba na nṋe nda ri, “Muṋe wanga, izwi zwi amba mini?” Muruṅwa a fhindula a ri, “Hei ndi mimuya miṋa ya ṱaḓulu, i bva he ya vha yo ima phanḓa ha Muṋe wa ḽifhasi ḽoṱhe. Gariki i no khou kokodzwa nga bere ntswu i khou ya shangoni ḽa devhula, i no khou kokodzwa nga tshweu i khou ya vhukovhela, i no khou kokodzwa nga phaswa i khou ya tshipembe, i no khou kokodzwa nga khunweu i khou ya shangoni ḽa vhubvaḓuvha.” Bere dza nungo dza bva dzi tshi yo buḓekanya ḽifhasi ḽoṱhe. Muruṅwa a ri, “Iyani u buḓekanya ḽifhasi!” Dza mbo ḓi yo buḓekanya ḽifhasi. Ndi hone a tshi mmbidzelela a ri, “Vhona, dziḽa dzi no ya shangoni ḽa devhula dzi yo bveledza u tshidza hanga dza dzikisa muya wanga shangoni ḽa devhula.” Ipfi ḽa Muṋe washu ḽa amba na nṋe ḽa ri, “U mbo ḓi ya hayani ha Josia ṅwana wa Tsefania. Henefho u ḓo wana Heledai na Tobia na Jedaya, vha tshi kha ḓi bva u swika vha tshi bva Babele. Vho ḓa na nduvho ya siliva na musuku. I dzhie, u ite khare ya vhuhosi, u i ṋee tshifhe muhulu, Joshua ṅwana wa Jehotsadaka. U mu vhudze uri Yahavee Mulangazwoṱhe u ri, ‘Hu na munna ane a pfi Ḓadzwane ḽa Dafita; u ḓo bvela phanḓa nga u ṱavhanya, a vusa thembele ya Yahavee. Ndi ene a no ḓo vusa thembele ya Yahavee. U ḓo ambadzwa maanḓa a vhuhosi, a dzula kha khuluṋoni a vhusa. U ḓo vhusa na tshifhe, avho vhavhili vha anḓana ha vha na mulalo. Iyo khare i ḓo vhewa thembeleni yanga ya vha tshihumbudzo tsha Heledai na Tobia na Jedaya na tsha vhuthu ha ṅwana wa Tsefania. “ ‘Vhathu vha ḓo ḓa vha tshi bva kule, vha farisa u vusa thembele ya Yahavee. Ndi hone ni tshi ḓo ḓivha uri Yahavee Mulangazwoṱhe o nthuma ha inwi. Hezwo zwi ḓo itea arali ni tshi thetshelesa Yahavee Mudzimu waṋu nga mbilu yoṱhe.’ ” Nga ṅwaha wa vhuṋa wa muvhuso wa khosi Dariosi, nga ḓuvha ḽa vhuṋa ḽa ṅwedzi wa vhuṱanu na vhuṋa, ṅwedzi wa Khisilevi, ipfi ḽa Muṋe washu ḽa amba na Zakaria. Vhathu vha Bethele vho vha vho ruma Sharetsere na Regemu Melekhe khathihi na vhanna vhavho, u yo humbela Muṋe washu mashudu, na u vhudzisa vhotshifhe vha thembele ya Muṋe washu Mulangazwoṱhe, na vhaporofita, vha ri, “Nṋa ndo fanela u ḓi lila nda ḓidzima nga ṅwedzi wa vhuṱanu, sa zwe nda vha ndi tshi ḓi ita miṅwaha minzhi yo fhelaho naa?” Ipfi ḽa Muṋe washu Mulangazwoṱhe ḽa amba na nṋe ḽa ri, “Vhudzisa vhathu vhoṱhe vha shango na vhotshifhe u ri, ‘Musi ni tshi ḓidzima ni tshi lila nga ṅwedzi wa vhuṱanu na wa vhuṱanu na vhuvhili miṅwaha ya 70 yo fhelaho, vhukuma no vha ni tshi itela u hulisa Nṋe naa? Zwiḽa ni tshi khou ḽa dzinduvho ni tshi nwa, no vha ni sa khou ḓiḽela na ḓinwela inwi vhaṋe naa? A thi ri aya ndi one maipfi e nda a ḓivhadza nga vhaporofita vha u ranga musi vhathu vha Jerusalema na miḓi yo u tangaho vhe na mulalo zwi tshi vha nakela, zwiḽa Negeve na midavhini ya vhukovhela hu tshee na vhathu naa?’ ” Ipfi ḽa Muṋe washu ḽa dovha ḽa amba na Zakaria ḽa ri, “Yahavee Mulangazwoṱhe u ri, ‘Ni vhone hu sa ḓo vha na tshiṱalula, ni itelane vhuthu ni pfelane vhuṱungu. Ni songo kandeledza tshilikadzi na tsiwana na mutsinda na mushai. Mbiluni dzaṋu ni songo lukelana vhunwa.’ “Hone a vho ngo funa u zwi londa, vho zwi furalela vha konyolela matanda nḓevheni. Vho omisa mbilu dzavho dza nga mbwane, vha si thetshelese ndayo kana maipfi e Yahavee Mulangazwoṱhe a a ḓisa nga Muya wawe, a swikiswa nga vhaporofita vha u ranga. Ndi zwe Yahavee Mulangazwoṱhe a sinyuwa zwihulu. Yahavee Mulangazwoṱhe u ri, ‘Ndo ḓi vha vhidza vha si thetshelese, ndi zwe vhone vha tshi mmbidzelela Nṋe-vho nda si thetshelese. Ndo vha balanganya na dzitshakha nga tshiḓumbumukwe, henefho vha vha vhatsinda, shango ḽavho ḽa sala ḽi si na muthu, hu si na a ḓaho na a ṱuwaho. Shango ḽi tamisaho ndi vhone vho ḽi phusukanyaho ḽa sala ḽi soga.’ ” Ipfi ḽa Muṋe washu Mulangazwoṱhe ḽa dovha ḽa ḓa kha nṋe ḽa ri, “Yahavee Mulangazwoṱhe u ri: Tsioni ndi a hu funa lwa u tou sinyuwa, mbilu yanga i tou hu swela.” Muṋe washu u ri, “Ndi ḓo vhuelela Tsioni nda dzula Jerusalema. Ndi hone Jerusalema u tshi ḓo pfi ‘Muḓi u fulufhedzeaho’, thavha ya Yahavee Mulangazwoṱhe ya pfi ‘Thavha Khethwa.’ ” Muṋe washu Mulangazwoṱhe u ri, “Mikotoni ya Jerusalema hu ḓo dovha ha dzula vhakalaha na vhakegulu, muṅwe na muṅwe o fara mugo nga u lalama. Mikoto ya muḓi i ḓo ḓala vhatukana na vhasidzana vha tshi khou tamba henefho.” Muṋe washu Mulangazwoṱhe u ri, “Arali tsalela dza vhathu avha vha tshi vhona izwo zwa misi yeneyo zwi tshi nkunda, kani-ha zwi amba uri na Nṋe ndi ḓo vhona zwi tshi nkunda?” Hu amba Muṋe washu Mulangazwoṱhe. Muṋe washu Mulangazwoṱhe u ri, “Ndi ḓo tshidza vhathu vhanga nda vha bvisa mashangoni a vhubvaḓuvha na a vhukovhela. Ndi ḓo vha vhuisa vha dzula Jerusalema. Vha ḓo vha vhathu vhanga, Nṋe nda vha Mudzimu wavho a fulufhedzeaho a sa ṱaluli.” Muṋe washu Mulangazwoṱhe u ri, “Inwi vhane zwino na khou pfa maipfi haya o ambiwaho nga vhaporofita musi hu tshi tewa muteo wa nnḓu ya Yahavee Mulangazwoṱhe, khwaṱhisani zwanḓa zwaṋu uri thembele i fhaṱiwe. Muteo u sa athu tewa, munna a tshi shuma o vha a sa wani malamba, na phukha dzo vha dzi tshi shuma nga fhedzi, mulimi o vha a sa koni u shuma mishumo yawe o tsireledzea, nga u anda ha maswina. Ndo vha ndi tshi luṱanya muthu na muṅwe. Huno zwino tsalela dza lushaka ulu a thi nga dzi iti zwe nda ita u rangani.” Hu amba Muṋe washu Mulangazwoṱhe. “Mbeu i vho ḓo aluwa zwavhuḓi, minḓirivhe i ḓo aṋwa mitshelo yayo, mavu a ḓo bveledza zwimela zwao, ḽiṱaḓulu ḽi ḓo wisa ṅwando waḽo. Mashudu oṱhe hayo ndi ḓo a ṋea tsalela dza lushaka holu. Inwi vhathu vha Juda na Israele, vhunga tshakha dzo vha dzi tshi teketelana nga dzina ḽaṋu, zwino ndi ḓo ni tshidza, vhathu vha vho ḓo shudufhadzana nga dzina ḽaṋu. Ni songo ofha tshithu, ni songo kulea nungo.” Muṋe washu Mulangazwoṱhe u ri, “Ndo vhuya nda elekanya u ni ḓisela khombo, nda si ni pfele vhuṱungu, zwiḽa vhokhotsi aṋu vho ntsinyusa,” hu amba Muṋe washu Mulangazwoṱhe, “zwino-ha ndo elekanya u itela vhathu vha Jerusalema na Juda zwivhuya. Ni songo ofha tshithu. Zwine na fanela u zwi ita ngezwi: Vhudzanani ngoho, tsengoni dzaṋu hu vhe na khaṱhulo ya ngoho i pfalaho; ni songo lukelana vhunwa, ni songo anela mazwifhi. Zwoṱhe hezwo ndi a zwi vhenga.” Hu amba Muṋe washu. Ipfi ḽa Muṋe washu Mulangazwoṱhe ḽa dovha ḽa amba na nṋe ḽa ri, “Yahavee Mulangazwoṱhe u ri, ‘Nga ṅwedzi wa vhuṋa na wa vhuṱanu na wa vhuṱanu na vhuvhili na wa fumi vhathu vha Juda a vha tsha ḓo ḓidzima swiḽiwa; maḓuvha eneo a vho ḓo vha vhuṱambo ha dakalo na u pembela. Hone tshaṋu ndi u funa ngoho na mulalo.’ ” Muṋe washu Mulangazwoṱhe u ri, “Hu kha ḓi ḓo ḓa tshakha nnzhi na vhadzulapo vha miḓi minzhi. Vhadzulapo vha muṅwe muḓi vha ḓo ya kha muṅwe vha ri, ‘Nḓarieni zwino ri yo luvha Yahavee, ri yo vhudzisa Yahavee Mulangazwoṱhe; nṋe thi sali.’ Tshakha nnzhi na tshakha dza maanḓa dzi ḓo ḓa Jerusalema dza vhudzisa Yahavee Mulangazwoṱhe dza mu luvha.” Muṋe washu Mulangazwoṱhe u ri, “Misi yeneyo vhathu vha fumi vha no bva kha vhathu vha nyambo dzoṱhe na tshakha dzoṱhe vha ḓo nambatela Mujuda muthihi vha mu fara nga lupendelo lwa khanzu yawe vha ri, ‘Ri a ṱuwa-vho na inwi; ro pfa upfi Mudzimu u na inwi!’ ” Malaedzwa-nga-Mudzimu: Yahavee o buḓekanya shango ḽa Hadarakha, Damasko ndalama ya vhathu ndi wa Yahavee, ndi vhudzulo hawe, khathihi na tshakha dza Vhaisraele; na Hamathi ḽine ḽa ṋekana masakha naḽo ndi ḽanga, khathihi na miḓi ya Tiro na Sidoni na vhutsila hayo hoṱhe. Vha Tiro vho ḓifhaṱela mutsheṱo, vha khokha siliva ya anda unga buse, vha kuvhanganya musuku wa anda unga mathukhwi mikotoni. Huno Muṋe wa zwoṱhe u ḓo dzhia lupfumo lwa Tiro, a pwashekanya mitsheṱo yawo a i posa lwanzheni, wone wa fhiswa nga mulilo. Vha Ashkeloni vha ḓo ri u zwi vhona vha farwa nga nyofho, vha Gaza vha tetemela nga nyofho, na vha Ekroni vha ḓo ralo ngauri zwe vha zwi fulufhela zwi ḓo balangana. Gaza a hu tsha ḓo vha na khosi, Ashkeloni hu ḓo sala hu si na muthu. Ashidodo hu ḓo dzula vhathu vhe vha bebwa nga vhuṱudzi fhedzi, nda lozwa muḓi une Vhafilista vha u zuwa. Ndi ḓo ṱanzisa vha Ashidodo ṋama dza malofha, nda vha somola zwiḽiwa zwo iledzwaho. Vha salaho u fa vha ḓo vha vha Mudzimu wa Israele, vha vha khonani dza vha Juda, vha Ekroni vha ḓo vha vhathihi na vhathu vhanga unga Vhajebusi. Hone vhathu vhanga ndi ḓo vha lamulela uri vha si tsha diwa nga maswina. Vhakandeledzi a vha tsha ḓo fhira ngaho, ngauri vhathu vhanga ndi vho ḓo vha vhavhalela. Iwe ṅwananyana Tsioni, pembela nga mbilu yoṱhe! Iwe ṅwananyana Jerusalema, itou ṱavha mukosi nga dakalo! Khosi yau i khou ḓa ha iwe, i ḓa na gundo nga u fulufhedzea ha Mudzimu, i na vhulenda, a yo ngo namela meila, yo namela donngi mbelesa ya khosi. Ndi ḓo ṱuwisa gariki dza nndwa kha ḽa Efraimi, nda thatha bere dza nndwa Jerusalema, vhura ha nndwani vhu ḓo vunḓekana. U ḓo ḓivhadza dzitshakha a mulalo. U ḓo vhusa u bva kha luṅwe lwanzhe u swika kha luṅwe, na u bva Yufuratha u swika hune ḽifhasi ḽa guma. A vha iwe Jerusalema ndo vhofha mulanga na iwe wa siṱelwa nga malofha, zwenezwo ndi ḓo vhofholola mathubwa au nda a bvisa dindini. Inwi mathubwa, tshine na nga fulufhela tsho no vha hone, humelani-ha vhushavheloni haṋu. Vhukuma ndi khou ni vhudza ṋamusi ndi ri: Ndi ḓo ni pfufha kavhili. Ndi ḓo khotha Juda unga ndi tshi khotha vhura, Efraimi nda mu ita musevhe waho. Ndi ḓo dzungudza vhana vhau iwe Tsioni unga banga, vha lwa na vhana vhau iwe Giriki, nda u ita unga pfumo ḽa muhali. Vha ḓo vhona Muṋe washu a tshi bva ṱaḓulu; musevhe wawe u ḓo pfula unga nḓadzi i tshi rwa. Muṋe wa zwoṱhe Yahavee u ḓo lidza phalaphala, a ḓa e kha maḓumbu a tshipembe. Muṋe washu Mulangazwoṱhe u ḓo vha pilela! Vha ḓo lozwa maswina avho, vha kandekanya vhapfuli vha misevhe unga matope, vha ḓihandulula nga malofha a maswina avho, vha ḓala malofha unga ndilo ya u handulula ṋanga dza aḽiṱari. Muṋe washu Mudzimu wavho u ḓo vha tshidza musi wonoyo; u ḓo lisa vhathu vhawe unga sambi ḽa nngu. Vha ḓo penya vhe shangoni ḽawe unga nungu dza khare ya vhuhosi. Mashudu avho a ḓo vha mangafhani! Vha ḓo naka hani! Vhaṱhannga na vhasidzana vha ḓo aluwa nga mavhele na tuvhu. Humbelani Muṋe washu mvula nga tshifhinga tsha mvula dza tseula. Muṋe washu ndi Ene a no ruma makole a nisa mvula. U ṋea vhathu zwiḽiwa, kholomo a dzi medzela hatsi. Midzimu ya zwitungulo i bula zwi sa tshidzi, mingome i vhona mabono a mazwifhi, vha anḓadza miloro i si na tshithu ngomu, vha khuthadza vhathu lwa mahandana. Ndi zwine vhathu vha xela unga nngu, vha tendeleka ngauri a vha na mulisa. Muṋe washu u ri, “Ndo sinyutshela vhatsinda vha lisaho vhathu vhanga, ndi ḓo lifhedza khwali. Vhukuma Nṋe Yahavee Mulangazwoṱhe ndi ḓo londola sambi ḽa nngu dzanga, wone muṱa wa Juda, nda vha ita unga bere i ṱongaho nndwani. Tombo ḽa thikho ḽi ḓo bva kha Juda, khokho ya dennde i ḓo bva khae, na tshiṱangu tsha nndwa tshi ḓo bva kha ene, vhakandeledzi vhoṱhe vha ḓo thathwa ngae. Nndwani vha ḓo nga vhahali vhane vha kandekanya matope a mikotoni: vha ḓo lwa vha kunda vhanameli vha dzibere, ngauri Yahavee u navho. Vhathu vha Juda ndi ḓo vha ṋea maanḓa, vha muṱa wa Josefa ndi ḓo vha ṋea gundo. Ndi ḓo vha vhuedzedza hayani ngauri ndi vha pfela vhuṱungu. Zwi ḓo nga a tho ngo vhuya nda vha landula. Ndi uri Mudzimu wavho ndi Nṋe Yahavee, ndi ḓo fhindula thabelo dzavho. Vhathu vha Efraimi vha ḓo nga vhahali; mbilu dzavho dzi ḓo takala vha nga vho nwa waini. Vhana vhavho vha ḓo zwi vhona vha pembela, mbilu dzavho dzi ḓo fhululedza Yahavee. Ndi ḓo vha vhidza nga muludzi nda vha kuvhanganya. Vhukuma ndi ḓo vha tshidza, vha dovha vha anda unga kale. Naho ndo vha balanganya na dzitshakha, vha ḓo ḓi nnyelelwa vhe mashangoni a kule. Vhone na vhana vhavho vha ḓo tshila, vha vhuya hayani. Ndi ḓo vha pfulusa Egipita nda vha vhuisa, nda vha kuvhanganya vha tshi bva Ashuru, nda vha ḓisa shangoni ḽa Giliadi na Libanoni, na henefho hu nga si vha eḓane nga u anda. Ndi ḓo shusha lwanzhe, nda rwa magabelo alwo; nda xisa mativha oṱhe a Nile, nda thutha zwoṱhe zwine Vhaashuru vha ḓitika ngazwo, nda dzhiela Egipita luḓo lwa vhuhosi. Nṋe Yahavee ndi ḓo vha ṋea maanḓa, vha tshila nga maanḓa a dzina ḽanga.” Hu amba Muṋe washu! Iwe Libanoni vula mahothi au, mulilo u kone u fhisa mikedara yau! Inwi mipaini honḓani ngauri mukedara wo wa, ya vhugala yo wiselwa fhasi! Inwi mivhula ya Bashani vusani tshililo, ngauri maṱaka o pinzanaho o reṅwa! Ipfani mukosi wa vhalisa vha nngu; pfulo yavho i titimaho yo swa! Ipfani ndau dzi tshi vhomba; maṱaka a Jorodani o haḓiwa! Muṋe washu Mudzimu wanga o amba na nṋe a ri, “Iyo fulisa sambi ḽa nngu dze dza pfi ndi dza u ṱhavha. Vharengi vhadzo vha a dzi ṱhavha vha si lifhedzwe. Vharengisi vhadzo vha ri, ‘Yahavee nga a rendiwe, ndo pfuma!’ Vhalisa vhadzo a vha dzi pfeli vhuṱungu.” Muṋe washu u ri, “Vhadzulapo vha shango a thi tsha ḓo dovha nda vha itela vhuthu. Tshine nda ḓo ita ndi u dzhia muthu nda mu kumedza muṅwe kana nda mu kumedza khosi yawe. Vhavhusi vhavho vha ḓo kandeledza vhathu vha shango, hone Nṋe a thi nga vha lamuleli khavho.” Ndi hone ndi tshi fulisa idzo nngu dze dza pfi ndi dza u ṱhavha; nngu ndi amba Vhakanana. Nda dzhia mbaḓa mbili: luṅwe nda ri lu pfi Tshitakadzi luṅwe nda ri lu pfi Mbumbano. Zwenezwo nda thoma u fulisa nngu. Nda thatha vhalisa vhararu nga ṅwedzi muthihi. Huno nda thoma u nyala nngu idzo, na dzone dza nnengwa. Ndi hone ndi tshi ri, “A thi tsha ḓo vha mulisa waṋu. Dzine dza ṱoḓou fa nga dzi fe zwadzo; dzine dza ṱoḓou lovha nga dzi lovhe zwadzo; dzo salaho nga dzi ḽane ṋama!” Ndi hone ndi tshi dzhia lubaḓa lu no pfi Tshitakadzi nda lu vunḓa nga vhukati, u ralo ha vha u vunḓa mulanga we Muṋe washu a ita na tshakha dzoṱhe. Musi wo vunḓea, musi wonoyo, nngu dzi re Vhakanana dze dza vha dzo ntsedza dza zwi vhona uri heḽo ḽo vha ḽi ipfi ḽa Muṋe washu. Zwenezwo nda vha vhudza nda ri, “Arali ni tshi vhona zwi zwone, mpheni malamba anga; arali zwi songo ralo ni songo zwi londa.” Ni hone vha tshi nkholela malamba a no nyadzea: mangwende a 30 a siliva. Hone Muṋe washu a mmbudza a ri, “A pose mufuli wao, ndi mutengo ufhio wonoyu une vha vhona unga Nṋe ndi rengwa ngawo?” Nṋe nda dzhia mangwende a 30 a siliva nda a posa mufuli thembeleni ya Muṋe washu. Ndi hone ndi tshi vunḓa lubaḓa lwanga lwa vhuvhili nga vhukati, luḽa lune lwa pfi Mbumbano, u ralo ha vha u vunḓa vhuthihi ha Juda na Israele. Ndi hone Muṋe washu a tshi mmbudza a ri, “Zwino ḓiite mulisa a sa ḓivhalei. Ndi uri zwino ndi vho ḓo vhea mulisa a sa ḓivhalei shangoni heḽino. Ene ha nga londi dzo xelaho, dzo netaho ha nga dzi ṱoḓi, dzi re na mbonzhe ha nga dzi lafhi, dzo takalaho ha nga dzi vhavhaleli, tshawe hu ḓo vha u ṱhavha dzo nonaho, a dzi kwatula na khwanḓa. “Mulisa onoyo a sa ḓivhalei ane a ṱutshela sambi ḽa nngu, u ḓo zwi vhona! Ngavhe pfumo ḽi tshi mu runga tshishasha, ḽa nongola ḽiṱo ḽawe ḽa tshauḽa! Ngavhe tshishasha tshawe tshi tshi oma tshoṱhe, ḽiṱo ḽawe ḽa swinga tshoṱhe!” Malaedzwa-nga-Mudzimu: Ngeḽi ipfi ḽa Muṋe washu ḽine ḽa amba Israele. Hu amba Muṋe washu, Ene we a ṱharamudza lutombo, a tea ḽifhasi, a vhumba muya wa muthu ngomu hawe, u ri, “Vhonani, Jerusalema ndi ḓo u ita tshinwelo tshi no ḓo kamba tshakha dzoṱhe dzo u tangaho. Hu ḓo ri hu tshi govhelwa Jerusalema, na miḓi ya Juda ya diwa. “Musi wonoyo, Jerusalema ndi ḓo u ita tombo ḽine ḽa ḓo takulwa nga tshakha dzoṱhe. Vhoṱhe vhane vha linga u ḽi takula vha ḓo ḓihuvhadza nga maanḓa.” (Tshakha dzoṱhe dzi ḓo vha dzo kuvhanganela u lwa naḽo). Musi wonoyo ndi ḓo rwa dzibere dzoṱhe dza hanganea, vhanameli vhadzo nda vha dzhenisa tshipengo. Hone vha Juda ndi ḓo vha sedza nga vhuthu. Bere dza vhathu vha dzitshakha ndi ḓo dzi swingisa. Ndi hone vha mitupo ya Juda vha tshi ḓo amba nga mbilu vha ri, “Nungo dza vhadzulapo vha Jerusalema dzi bva kha Yahavee Mulangazwoṱhe Mudzimu wavho, dzi fhira dzanga.” “Musi wonoyo vha mitupo ya Juda ndi ḓo vha ita unga khali ya mulilo une wa fhisa dzanda ḽa khuni, vha ḓo nga mulilo une wa fhisa maṱanga, vha ḓo fhisa tshakha dzo vha tangaho matungo oṱhe. Jerusalema u ḓo ima fhethu hawo u sa dzinginyei.” Muṋe washu u ḓo ranga nga u lamukisa vhudzulo ha Juda uri khuliso ya muṱa wa Dafita na ya vhadzulapo vha Jerusalema i si fhire ya Juda. Musi wonoyo Muṋe washu u ḓo tsireledza vhadzulapo vha Jerusalema, ane a shaya nungo khavho u ḓo vha na nungo dzi no nga dza Dafita, vha muṱa wa Dafita vha ḓo nga vharuṅwa vha Mudzimu, vha ḓo nga Muruṅwa wa Muṋe washu o vha rangaho phanḓa. Musi wonoyo ndi ḓo lozwa tshakha dzoṱhe dzine dza ḓa u lwa na Jerusalema. “Hone vha muṱa wa Dafita na vhadzulapo vha Jerusalema ndi ḓo vha shululela muya wa vhulenda na u ḓivhuedza. Vha ḓo nṱoḓa vha tshi ḓisolela zwiḽa zwe vha runga muḓinḓa wanga a fa, vha mu lilela unga muthu a tshi lilela ṅwana muthihi fhedzi wa mutuka, vha vusa tshililo zwa nga muthu a tshi lilela ṅwana wa tanzhe. Musi wonoyo hu ḓo vha na tshililo tshihulu kha ḽa Juda, zwa nga musi hu tshi lilelwa Hadada Rimoni govhani ḽa Megido. Vhathu vha shango vha ḓo lila zwi tshi ya nga mitupo yavho, vha lutsinga lwa Dafita vha ḓo vha vhe thungo, na vhasadzi vhavho vhe nga tshavho; vha lutsinga lwa Nathani vhe thungo, na vhasadzi vhavho vhe nga tshavho; vha lutsinga lwa Livi vhe thungo, na vhasadzi vhavho vhe nga tshavho; vha lutsinga lwa Shimei vhe thungo, na vhasadzi vhavho vhe nga tshavho. Vha tsinga dzoṱhe dzo salaho vha ḓo lila zwi tshi ya nga mitupo na vhasadzi vhavho vhe nga tshavho.” Muṋe washu Mulangazwoṱhe u ri, “Musi ḓuvha ḽeneḽo ḽi tshi swika hu ḓo phulea tshisima tsha u ṱanzwa nnḓu ya Dafita na vhadzulapo vha Jerusalema, tsha vha ṱanzwa vhutshinyi na dzitshika. Musi wonoyo ndi ḓo tupula madzina a midzimu ya zwifanyiso shangoni, a si tsha dovha a buliwa. Ndi ḓo fhelisa vhaporofita na mimuya ya dzitshika ine vha porofita ngayo. Arali hu na muthu ane a ḓi funa u porofita, khotsi awe na mme awe vho mu bebaho vha ḓo mu vhudza vha ri, ‘A wo ngo fanela u tshila ngauri u amba mazwifhi nga dzina ḽa Yahavee.’ Nahone hu ḓo ri a tshi kha ḓi porofita khotsi awe na mme awe vho mu bebaho vha mbo mu runga a fa. Ḓuvha ḽeneḽo ḽi tshi swika muporofita muṅwe na muṅwe u ḓo shonela bono ḽawe ḽa vhuporofita. Ha tsha ḓo ambara nguvho ya vhukuse ya muporofita uri a fhure vhathu. A tshi amba u ḓo ri, ‘A thi muporofita, ndi mulimi, ndo ḓi tshila nga u lima u bva hanani hanga.’ Huno arali muthu a mu vhudzisa a ri, ‘Mavhadzi ayo a re muṱanani wau ndi a mini?’ ene u ḓo fhindula a ri, ‘Mavhadzi haya ndo a wana nḓuni ya khonani dzanga.’ ” Muṋe washu Mulangazwoṱhe u ri, “Iwe pfumo, vuwa u runge mulisa wa nngu dzanga! Vhulaha mulisa, nngu dzi balangane! Tshanḓa tshanga tshi ḓo rwa na dzone ngwana.” Muṋe washu u ri, “Shangoni ḽoṱhe hu ḓo vhulawa zwipiḓa zwivhili kha zwiraru zwa vhathu vha dzulaho khaḽo, ha sala tshipiḓa tshithihi kha zwiraru. Tshipiḓa tshenetsho tshithihi ndi ḓo dovha nda vha longa muliloni, nda vha ṱanzwa unga siliva i tshi bviswa manyelo, nda vha linga unga musuku u tshi lingiwa. Vha ḓo rabela dzina ḽanga, Nṋe nda vha thetshelesa; nda ri, ‘Ndi vhathu vhanga,’ vhone vha ri, ‘Yahavee ndi Mudzimu washu!’ ” Ḓuvha ḽi a ḓa ḽine Muṋe washu a ḓo ita uri maswina aṋu a ni ṱangule thundu a dzi kovhekane henefho muḓini. Muṋe washu u ḓo kuvhanganya tshakha dzoṱhe Jerusalema uri dzi lwe nawo. Muḓi u ḓo thubiwa, nnḓu dza ṱangulwa, vhasadzi vha tshipiwa, hafu ya vhathu vha re afho muḓini vha ḓo hwalwa vha iswa vhuthubwani, hone vha salaho a vha nga bviswi afho muḓini. Ndi hone Muṋe washu a tshi ḓo bva a yo lwa na idzo tshakha unga a tshi lwa musi wa nndwa. Musi wonoyo milenzhe yawe i ḓo kanda Thavhani ya Miolivi, yo lavhelesanaho na Jerusalema thungo ya vhubvaḓuvha. Thavha ya Miolivi i ḓo fhandulwa ya bva zwipiḓa zwivhili, u bva vhubvaḓuvha u ya vhukovhela, ya ita govha ḽihulu, hafu ya thavha i ḓo redzemuwa ya ya devhula, iṅwe hafu ya ya tshipembe. Ni ḓo shavha nga govha ḽa thavha yanga ngauri ḽi ḓo vha ḽi tshi swika Atsele. Ni ḓo shavha unga zwiḽa ni tshi shavha mudzinginyo wa shango musi hu tshi vhusa Uzia khosi ya Juda. Ndi hone Muṋe washu Mudzimu wanga a tshi ḓo ḓa e na vharuṅwa vhoṱhe, vha ḓa ha inwi. Musi wonoyo ḓuvha a ḽi tsha ḓo tsha; a hu tsha ḓo vha na murotho, a hu tsha ḓo vha na mahaḓa. A ḓo dzula e masiari – heḽo ḓuvha ḽi ḓihwa nga Muṋe washu – masiari kana vhusiku a zwi tsha ḓo tevhekana; na vhusiku hu ḓo vha na tshedza. Musi wonoyo hu ḓo ela maḓi a tshilaho a tshi bva Jerusalema, hafu yao a ela a tshi ya lwanzheni lwa vhubvaḓuvha, hafu yao a ela a tshi ya lwanzheni lwa vhukovhela, a ḓo ela tshilimo na vhuriha. Muṋe washu u ḓo vha Ene khosi ya ḽifhasi ḽoṱhe. Musi ḓuvha iḽo ḽi tshi swika, Muṋe washu u ḓo vha Ene Mudzimu e eṱhe, a hu tsha ḓo rabelwa muṅwe. Shango ḽoṱhe ḽi ḓo shanduka ḽa vha mudavhi u bva Geba u swika Rimoni thungo ya tshipembe. Jerusalema u ḓo takulelwa nṱha, naho u tshi ḓo vha u tshee henefhaḽa ha kale, u bva Khoroni ya Benyamini u swika Khoroni ya u ranga (zwine zwa amba khoro ya Khona) na u bva Thawarani ya Hananele u swika bonḓeloni ḽa waini ḽa musanda. Vhathu vha ḓo dzula hone, a hu tsha ḓo phusukanywa. Jerusalema hu ḓo vha fhethu hune vhathu vha dzula vha sa ofhi tshithu. Dwadze ḽine Muṋe washu a ḓo ḽi ḓisela tshakha dzoṱhe dzo lwaho na Jerusalema ndi heḽi: ṋama yavho i ḓo sina vha tshi kha ḓi tshimbila nga milenzhe, maṱo avho a ḓo sina e ṱhohoni dzavho, ndimi dzavho dzi ḓo sina dzi milomoni yavho. Musi wonoyo vhathu avho vha ḓo welwa nga nyofho khulu i tshi bva ha Muṋe washu. Muthu u ḓo fara muṅwe nga tshanḓa, vha rwana. Na vhathu vha Juda vha ḓo lwa vha lamulela Jerusalema. Lupfumo lwa tshakha dzoṱhe dzi re nga matungo lu ḓo kuvhanganywa: musuku na siliva na zwiambaro, zwa tou khokhana. Dwadze ḽi no nga ḽeneḽo ḽi ḓo wela dzibere na dzimeila na dzigamela na dzidonngi na phukha dzoṱhe dzine dza dzula gammbani yeneyo. Vhathu vhoṱhe vha ponyokaho lufu vha tshakha dzoṱhe dze dza yo lwa na Jerusalema, vha ḓo gonya ṅwaha nga ṅwaha vha yo luvha Khosi Muṋe washu Mulangazwoṱhe, vha ita vhuṱambo ha Mishasha. Arali vhathu vha luṅwe lushaka lwa ḽifhasi vha kundwa u gonya Jerusalema u yo luvha Khosi Muṋe washu Mulangazwoṱhe, vhathu vha lwonolwo lushaka a vha nga wani mvula. Arali vhathu vha Egipita vha sa yi u luvha, a vha nga welwi nga dwadze ḽine Muṋe washu a ḓo ḽi ḓisela tshakha dzoṱhe dzine dza si gonye u yo ita Vhuṱambo ha Mishasha, vhone hu ḓo tou oma masimu avho. Heyo i ḓo vha yone ṱhamu ya vhathu vha Egipita na ya tshakha dzoṱhe dzine dza si gonye u yo ita vhuṱambo ha Mishasha. Musi ḓuvha iḽo ḽi tshi swika, ḓilogo dza bere dzi ḓo ṅwalwa maipfi a no ri, “Ndi khethwa, ndi ya Muṋe washu”, nahone khali dzoṱhe dza u bika dzi re thembeleni ya Muṋe washu dzi ḓo fana na midzio ya u handulula i re phanḓa ha aḽiṱari, dza fana nayo nga vhukhethwa. Khali dzoṱhe dza u bika dzi re Jerusalema na Juda, dzi ḓo vha khethwa, dzi ḓo pfi ndi dza Muṋe washu, vhoṱhe vhane vha ṱoḓa u ṋekedza zwiṱhavhelo vha ḓo ḓa vha ḓibikela ngadzo. Musi wonoyo a hu tsha ḓo vha na vhashavhi thembeleni ya Muṋe washu Mulangazwoṱhe. Haya ndi malaedzwa a Mudzimu. Ndi ipfi ḽe Muṋe washu a vhudza Vhaisraele nga mulomo wa Malakia. Muṋe washu u ri, “Ndo ni funa, hone inwi na vhudzisa na ri, ‘Wo ri funa nga zwifhio?’ ” Muṋe washu a fhindula a ri, “Esau o vha e si mukomana wa Jakopo kani? Naho zwo ralo ndo funa Jakopo, Esau nda mu vhenga, nda phusukanya shango ḽawe, thavha dzawe dza sala ḽi soga, shango ḽawe ḽa vha ḽa phunguhwe dza phangani.” Vhathu vha Edomo vha nga ḓi ri, “Naho ro kuyekanywa ri ḓo dovha ra vusa matumba ashu.” Huno Muṋe washu Mulangazwoṱhe u ri, “Vhone nga vha a vuse zwavho, Nṋe ndi ḓo dovha nda a thutha. Vha ḓo pfi ‘Shango Ḽivhi, vhathu vhe Yahavee a dzula o vha nengwa.’ Ni ḓo zwi vhona nga aṋu maṱo, na konou ri, ‘Maanḓa a Yahavee a pfuka na mikano ya Israele!’ ” Yahavee Mulangazwoṱhe u amba na inwi vhotshifhe vha nyadzaho dzina ḽawe, u ri, “Ṅwana u hulisa khotsi awe, mushumi u hulisa muṋe wawe. Arali Nṋe nangoho ndi khotsi aṋu, khezwi ni sa nkhulisi? Arali nangoho ndi Muṋe waṋu, khezwi ni sa nnyofhi? “Hone ni vhudzisa na ri, ‘Dzina ḽau ro ḽi nyadza nga zwifhio?’ “Ni vhea zwiḽiwa zwo kumalaho aḽiṱarini yanga. Hone ni vhudzisa na ri, ‘Ro u sinyusa nge ra itani?’ Izwo no zwi ita nga u amba na ri ḓafula ya Yahavee i a nyadzea. Musi ni tshi ḓisa phukha dzo pofulaho na dzo holefhalaho na dzi lwalaho na dzi ita tshiṱhavhelo, a zwo ngo vhifha naa? Edzonu linga u dzi ṋekedza muvhusi waṋu! A nga ni takalela naa? A nga pfesesa zwine na humbela naa?” Hu amba Muṋe washu Mulangazwoṱhe. “No no ralo na dovha na ri, ‘Zwino lingani u kwengweledza Mudzimu uri a ri itele vhuthu.’ Ni tshi mu ṋekedza zwiṱhavhelo zwo raloho nga zwanḓa zwaṋu, ni vhona unga u ḓo ni ṱanganedza naa? Hu amba Nṋe Yahavee Mulangazwoṱhe. Ngavhe muṅwe waṋu a tshi nga tou vala miṋango ya thembele, uri ni si kone u funga mililo yaṋu i si na mushumo aḽiṱarini yanga! A thi ni takaleli, a thi nga vhuyi nda ṱanganedza tshiṱhavhelo tshine na nṋekedza. Hu amba Nṋe Yahavee Mulangazwoṱhe. Vhukuma dzina ḽanga ndi ḽihulu vhukati ha dzitshakha, u bva vhubvaḓuvha u swika vhukovhela. Hoṱhe-hoṱhe ndi dubiselwa zwioro nda ṋekedzwa nduvho dzi si na tshika, ngauri dzina ḽanga ndi ḽihulu vhukati ha dzitshakha. Hu amba Nṋe Yahavee Mulangazwoṱhe. Hone inwi ni shata dzina ḽanga tshika nge na amba na ri, ‘Ḓafula ḽa Muṋe wa zwoṱhe nga ḽi kumale zwaḽo,’ ni tshi amba zwiḽiwa zwaḽo na ri, ‘Nga zwi nyadzee zwazwo!’ Na dovha na ri, ‘U mu luvha zwi a netisa!’ Ni a nnyadza musi ni tshi ḓisa zwifuwo zwo tswiwaho na zwo holefhalaho kana zwi lwalaho na zwi ita tshiṱhavhelo na nṋekedza, ni vhona unga ndi nga zwi ṱanganedza zwi tshi bva zwanḓani zwaṋu? Hu amba Nṋe Yahavee Mulangazwoṱhe. Mudzia-u-fhura ane a vha na thutha i tamisaho sambini ḽawe, a ana uri u ḓo i ṋekedza, hone a vho dzhia i re na badzi a i ita tshiṱhavhelo a ṋekedza Nṋe Yahavee, onoyo o teketelwa. Ndi uri Nṋe ndi Khosi khulu, dzina ḽanga ḽi a ofhiwa vhukati ha dzitshakha. Hu amba Nṋe Yahavee Mulangazwoṱhe.” Muṋe washu Mulangazwoṱhe u ri, “Inwi vhotshifhe, zwino ndi khou laya inwi. Zwe na pfi ni zwi thetshelese, ni zwi sedze nga vhuronwane, ndi u hulisa dzina ḽanga. Zwino na sa zwi ita ndi ḓo ni teketela, ndi ḓo shandukisa mashudu aṋu a vha u teketelwa. Vhukuma ndo no ḓi ni teketela ngauri a no ngo sedza nga vhuronwane uri ni nkhulise. Ndi ḓo pfisa vhana vhaṋu vhuṱungu nga mulandu waṋu; ndi ḓo ni shata khofheni nga muswane wa zwiṱhavhelo zwa vhuṱambo haṋu, nahone ndi ḓo bvisa Livi tshiimoni tshawe. Ndi hone ni tshi ḓo zwi ḓivha uri o ni ṋeaho ndaela iyi ndi Nṋe, nge nda vhofha mulanga na Livi. Hu amba Nṋe Yahavee Mulangazwoṱhe. Ndo vhofha mulanga nae: ndo mu ṋea vhutshilo na mulalo, o vha a tshi nkhulisa a nnyofha, a dzula a tshi tetemela dzina ḽanga. Mulomoni wawe ho vha hu na ndayo ya ngoho, ho ngo vhuya a wanala a tshi amba zwa vhufhura. O tshila a tshi konana na Nṋe nga mulalo, a si na vhufhura, a rembulusa vhanzhi vha laṱa vhuvhi. Ndi uri mulomo wa tshifhe wo fanela u funza vhathu vha nnḓivhe, a laya vhathu zwine nda funa, ngauri ndi ene muḓinḓa wa Nṋe Yahavee Mulangazwoṱhe. Hone inwi no pambuwa nḓilani, na khukhula vhathu vhanzhi nga pfunzo yaṋu; no pfuka mulanga we nda vhofha na Livi. Ndi zwe nda ita uri ni nyadziwe, vhathu vhoṱhe vha vhone ni si tshithu, nge na si tshimbile nḓilani dzanga tshaṋu ha vha u ita tshiṱalula musi ni tshi ḓa kha zwa mulayo wanga.” Roṱhe a ri na Khotsi muthihi naa? A ro ngo vhumbwa nga Mudzimu muthihi naa? Ndi mini ri tshi shata mulanga wa vhokhotsi tshika nga u shandukelana? Vhathu vha Juda vho shandukela Muṋe washu; ho itwa zwi nengisaho kha ḽa Israele na Jerusalema: Vhathu vha Juda vho kumadza hukhethwa hune ha funwa nga Muṋe washu nga u funana na vhasadzi vha no luvha midzimu isili, vha ita na u vha vhinga. Munna ane a ita zwenezwo ngavhe Muṋe washu a tshi mu bvisa kha vhathu vha Jakopo, khathihi na vhana vhawe na vhaḓuhulu, naho a tshi ṋekedza Muṋe washu Mulangazwoṱhe nduvho. Tshiṅwe tshine na ita ngetshi: Ni ḓadza aḽiṱari ya Muṋe washu nga miṱodzi. Ni tsengisa miṱodzi na honḓa ngauri nduvho dzaṋu ha tsha dzi londa, ha tsha dzi ṱanganedza kha inwi o takala. Zwino na vhudzisa na ri, “Ndi ngani?” Ndi uri Muṋe washu u a u haṱulela zwe wa ita musadzi we wa mu vhinga u tshi kha ḓi vha muṱhannga, wa sala u tshi mu shandukela naho e mufarisi wau, e musadzi we wa vhofha nae mulanga wa mbingano. Muṋe washu ho ngo ni ita muthihi lwa muvhili na muya naa? Ndi mini o ni ita muthihi? Ndi uri u ṱoḓa ni tshi beba vhana vha re vhana vha Mudzimu. Zwenezwo ḓilondole, u songo shandukela musadzi we wa mu vhinga u tshi kha ḓi vha muṱhannga. Muṋe washu Mudzimu wa Israele u ri, “U ṱalana ndi a hu vhenga, ndi a zwi vhenga arali muṅwe waṋu a tshi itela musadzi wawe tshiṱuhu tsho raloho.” Hu amba Muṋe washu Mulangazwoṱhe. Zwenezwo ḓilondole, ni songo shandukelana. No dina Muṋe washu nga zwiambo zwaṋu. Ni vhudzisa na ri, “Ro mu dina nga zwifhio?” No mu dina nga u ri, “Vhane vha ita vhuvhi Muṋe washu u ḓi vhona vhe vhavhuya, u a vha takalela,” kana na ri, “Mudzimu a sa ṱaluli u ngafhi?” Muṋe washu Mulangazwoṱhe u ri, “Vhonani, ndi ḓo ruma muḓinḓa wanga ane a ḓo nndugisela nḓila. Zwenezwo Muṋe waṋu ane na mu lila u ḓo ḓa thembeleni yawe kathihi fhedzi; Ene Muruṅwa wa mulanga we na mu ṱulutshela. U nḓilani.” Huno ane a nga kona u konḓelela ḓuvha ḽa u ḓa hawe ndi nnyi? Ndi nnyi ane a nga ima musi a tshi bvelela? U ḓo nga mulilo wa u bvisa manyelo, u ḓo nga tshisibe tsha u kuvha. U ḓo nga ane a bvisa manyelo a siliva a i kunisa; u ḓo kunisa Vhalivi a vha bvisa manyelo unga musuku na siliva. Zwenezwo Muṋe washu ndi hone a tshi ḓo wana vhanna vhane vha ḓo mu ṋekedza nduvho vha sa solei. Ndi hone nduvho dza vhathu vha Juda na Jerusalema dzi tshi ḓo ṱanganedzwa nga Muṋe washu, zwa nga sa misi iḽa ya kale, sa miṅwaha iḽa ya u ranga. Muṋe washu Mulangazwoṱhe u ri, “Ndi ḓo ḓa nda ni haṱula. A thi nga lengi u sengisa mingome na dziphombwe na vha anelaho mazwifhi na vhane vha dzima vhashumi vhavho malamba avho na vha no kandeledza tshilikadzi na vha si na vhokhotsi, na vhatsinda, Nṋe vha sa nnyofhi.” Muṋe washu Mulangazwoṱhe u ri, “Ndi Nṋe Yahavee, NDI ANE NDA VHA ENE, a thi shanduki. Hone inwi-vho ni ḓi dzula ni vhana vha Jakopo, mudziavhufhura muṋe wa dzina. U bva misi ya vhokhotsi aṋu no ḓi furalela ndayo dzanga na si dzi tevhedze. Humelani ha Nṋe, na Nṋe ndi ḓo konou humela ha inwi. Hone ni vhudzisa na ri, ‘Ri ḓo huma hani?’ Ndi ri: Muthu a nga fhura Mudzimu naa? Hone inwi ni a mphura. Na dovha na vhudzisa na ri, ‘Ri u fhura nga zwifhio?’ Ni mphura nga u sa bvisa tshafumi na mitendelo. No teketelwa tshoṱhe ngauri ndi Nṋe ane na ḓi mphura, inwi noṱhe. Ḓisani tshafumi tshoṱhe nḓuni ya u vhulungela uri nḓuni yanga hu vhe na zwiḽiwa. Nṋe Yahavee Mulangazwoṱhe ndi ri: Nndingeni nga zwenezwo; ngoho ndi ḓo vula miṋango ya ṱaḓulu nda tou ni nisela mashudu. Ndi ḓo kaidza nzie dzi si ḽe zwiliṅwa zwaṋu; minḓirivhe masimuni aṋu a i nga moḓisi. Hu amba Nṋe Yahavee Mulangazwoṱhe. Zwenezwo tshakha dzoṱhe dzi ḓo ri ni na mashudu, ngauri shango ḽaṋu ḽi ḓo vha ḽi tshi takadza.” Ho amba Muṋe washu Mulangazwoṱhe. Muṋe washu u ri, “Ni vho tou ntswetha. Hone inwi ni vhudzisa na ri, ‘Ro u swetha nga zwifhio?’ No ri, ‘U shumela Mudzimu a zwi farisi tshithu. Ro wana mini nga u tevhedza ndayo dzawe, ri tshi tshimbila ro ambara madzanganda sa vha lilaho maṱoni a Yahavee Mulangazwoṱhe? Hone zwino vhane vha ḓihudza ri ri vha na mashudu. Vhukuma vhaitazwivhi zwi a vha nakela, vhane vha levhela Mudzimu u a vha litsha.’ ” Vhane vha ofha Muṋe washu vha tshi amba nga tshavho, Muṋe washu a thetshelesa a zwi pfa. A ri hu ṅwalwe bugu ya tshihumbudzo, ya avho vhane vha ofha Muṋe washu vha hulisa dzina ḽawe. Muṋe washu Mulangazwoṱhe u ri, “Nga ḓuvha heḽo ḽine nda khou ḽi ḓisa, vha ḓo vha vhathu vhanga vhane nda vha takalela. Ndi ḓo vha khathutshela unga khotsi a tshi khathutshela ṅwana wawe ane a mu shumela. Ni ḓo dovha na vhona phambano vhukati ha vhavhuya na vhavhi, vhukati ha vha no shumela Mudzimu na vha sa mu shumeli.” Muṋe washu Mulangazwoṱhe u ri, “Vhukuma ḓuvha ḽi khou ḓa; ḽi ḓo fhisa unga ṋanḓo. Vhoṱhe vhadzia-u-ḓihudza na vhaitazwivhi vha ḓo nga maṱanga, ḓuvha heḽo ḽi no khou ḓa ḽi ḓo vha fhisa nga mulilo. A hu nga sali mudzi wavho kana davhi ḽavho. Hone inwi vhane na ofha dzina ḽanga ni ḓo penyelwa nga ḓuvha ḽi re u fulufhedzea, ḽa ni fhodza nga maṱalazaza aḽo. Ni ḓo khana unga ṋamana dzi tshi bva dangani. Ndi hone ni tshi ḓo kandekanya vhavhi, vha ḓo nga milora ine na i kanda nga ṋayo musi une nda ita zwithu hezwo.” “Ni songo hangwa mulayo wa muḓinḓa wanga Mushe, ndayo na milayo ye nda mu ṋea thavhani ya Horebe uri i vhuse Vhaisraele vhoṱhe. Vhonani, ndi ḓo ruma muporofita Elia a ḓa ha inwi, ḓuvha ḽanga iḽo ḽihulu ḽi ofhisaho ḽi sa athu ḓa. U ḓo dovha a pfumedzanya vhokhotsi na vhana vhavho, mbilu dza vhana dza livha kha vhokhotsi avho, vha sala vha tshi pfana ndi sa ḓo ḓa nda lozwa shango ḽoṱhe.” Bugu ya lutsinga lwa Yesu Khristo, Murwa wa Dafita a re murwa wa Abrahamu asiyi: Abrahamu o beba Isaka; Isaka a beba Jakopo; Jakopo a beba Juda na vhakomana vhawe na vharathu vhawe; Juda a beba Pheretse na Zera nga Thamara; Pheretse a beba Esromu; Esromu a beba Ramu; Ramu a beba Aminadaba; Aminadaba a beba Nahashoni; Nahashoni a beba Salimoni; Salimoni a beba Buasi nga Rahaba; Buasi a beba Obede nga Rute; Obede a beba Isai; Isai a beba Dafita uḽa wa khosi. Dafita a beba Solomoni nga musadzi we a vha e wa Uria; Solomoni a beba Rehabiamu; Rehabiamu a beba Abia; Abia a beba Asa; Asa a beba Josafati; Josafati a beba Joramu; Joramu a beba Uzia; Uzia a beba Jothamu; Jothamu a beba Ahasi; Ahasi a beba Hiskia; Hiskia a beba Manase; Manase a beba Amoni; Amoni a beba Josiasi; Josiasi a beba Jakonia na vharathu vhawe vha konou thubelwa Babele. Musi vho no thubelwa Babele Jakonia a beba Salathiele; Salathiele a beba Zerubabele; Zerubabele a beba Abiudi; Abiudi a beba Eliakimu; Eliakimu a beba Azori; Azori a beba Tsadoko; Tsadoko a beba Akimu; Akimu a beba Eliudu; Eliudu a beba Eliasere; Eliasere a beba Mathani; Mathani a beba Jakopo; Jakopo a beba Josefa munna wa Maria we a vha mme a Yesu ane a pfi Khristo. Ngauralo mirafho yoṱhe u bva kha Abrahamu u swika kha Dafita ndi 14; u bva kha Dafita u swika vha tshi thubelwa Babele ndi 14; u bva kha vhuthubwa u swika kha Mesia ndi 14. Mafhungo a u bebwa ha Yesu Khristo ngea: Musi Maria mme awe o fulufhedziswa Josefa, hone vha sa athu dzhena nḓuni, a wanala e muthu wa thovhela nga Muya Mukhethwa. Zwino Josefa munna wawe nge a vha e muvhuya o vha a sa funi u mu shonisa kha vhathu; ndi zwe a humbula u tou mu ṋenga. A tshi kha ḓi humbula u ita zwenezwo a lora a tshi khou vhona muruṅwa wa Muṋe washu a tshi ri, “Josefa muḓuhulu wa Dafita, u songo ofha u vhinga Maria musidzana wau; zwine a vha nazwo zwi bva kha Muya Mukhethwa. Nazwino u ḓo beba ṅwana wa mutukana. U mu rine ḽa Yesu, a ngauri ndi Ene ane a ḓo tshidza vhathu vhawe vhutshinyini havho.” Hezwi zwoṱhe zwo itea uri hu khunyelele ḽe Muṋe washu a amba nga muporofita a tshi ri, “Musidzana u ḓo vha muthu wa thovhela a beba ṅwana wa mutukana. Onoyo u ḓo pfi Imanuele,” ḽine ḽa amba uri “Mudzimu u na riṋe.” Josefa a tshi karuwa a ita zwenezwo zwe muruṅwa wa Muṋe washu a mu vhudza, a vhinga muselwa wawe, hone ho ngo mu dzhenisa nḓuni a sa athu beba ṅwana wawe. Musi mutukana o no bebwa a mu rina ḽa Yesu. Musi Yesu o no bebwa muḓini wa Betlehema shangoni ḽa Juda, hu tshi vhusa khosi Herude, ho ḓa vhaṱali vha zwa ṋaledzi vha tshi bva Vhubvaḓuvha, vha swika Jerusalema vha vhudzisa vha ri, “U ngafhi uḽa we a bebwa e khosi ya Majuda? Ro vhona ṋaledzi yawe i tshi bva, zwino ro ḓa u mu luvha.” Vhamusanda Vho-Herude vha tshi pfa zwenezwo vha tshenuwa, na muḓi woṱhe wa Jerusalema wa tshenuwa. Herude a kuvhanganya vhoṱhe vhotshifhe vhahulwane vha lushaka na vhaḓivhi vha Mulayo a vha vhudzisa uri Mesia u pfi u ḓo bebwa ngafhi. Vha mu fhindula vha ri, “U ḓo bebwa Betlehema kha ḽa Juda, ngauri muporofita o ṅwala a ri, “ ‘Matsina iwe Betlehema shangoni ḽa Juda, a si iwe muṱuku wa magota a Juda. Kha iwe hu ḓo bva murangaphanḓa ane a ḓo lisa vhathu vhanga vha Israele.’ ” Herude a konou vhidzela vhaḽa vhaṱali tshiphirini a vha vhudzisesa tshifhinga tshe ṋaledzi ya vhonala ngatsho, a vha ruma Betlehema a ri, “Iyani ni yo sedzesa zwa uyo ṅwana. Musi no mu wana ni ḓe ni nnḓivhise uri na nṋe ndi kone u ya ndi mu luvhe.” Musi vho no pfa maipfi a khosi vha takuwa. Iḽa ṋaledzi ye vha vhona i tshi bva ya vha endedza ya vhuya ya swika ya ima nṱha ha henefho fhethu he ṅwana a vha e hone. Vha tshi vhona ṋaledzi vha takala nga maanḓa. Vha tshi swika nḓuni ya hone vha wana ṅwana e na mme awe Maria, vha gwadama vha luvha. Ndi hone vha tshi putulula maputo avho vha ṋekedza nduvho dze vha ḓa nadzo: ndi musuku na zwioro na zwiḓolo zwi nukhelelaho. Zwino Mudzimu a vha sevha nga muloro uri vha songo tsha vhuelela ha Herude. Ndi zwe vha tshi humela ha havho vha bva nga iṅwe nḓila. Musi vhaṱali vho no ṱuwa, ha ḓa muruṅwa wa Muṋe washu a ḓisumbedza Josefa nga muloro a ri, “Dzhia ṅwana na mme awe ni shavhele Egipita, ni dzule henengei ndi vhuye ndi u vhudze. Herude u ḓo ṱoḓa ṅwana uri a mu vhulahe.” Josefa a takuwa vhusiku a ṱuwa na ṅwana na mme awe vha pfulutshela Egipita, vha dzula henengei Herude a vhuya a fa. Hezwo zwo itea uri hu khunyelele ḽe Muṋe washu a amba nga muporofita a tshi ri, “Ndo vhidza Murwa wanga Egipita.” Herude a tshi vhona uri vhaṱali vho mu tikisa luwa a sinyuwa nga maanḓa, a ruma vhathu u vhulaha vhatukana vhoṱhe vha Betlehema na mivhunduni yoṱhe ya henefho vha re na miṅwaha mivhili na vhaṱuku khavho, hu u tevhedza tshifhinga tsho ambiwaho nga vhaṱali. Ndi hone he ha khunyelela ḽo ambiwaho nga muporofita Jeremia a tshi ri, “Rama ho pfala khuwa, tshililo na mukosi muhulu. Rahele u khou lilela vhana vhawe. Ha tendi u fhumudzwa; vho fa vho fhela.” Musi Herude o no fa, muruṅwa wa Muṋe washu a ḓisumbedza Josefa nga muloro henengei Egipita a ri, “Takuwa u dzhie ṅwana na mme awe ni vhuelele shangoni ḽa Israele. Vhe vha vha vha tshi ṱoḓa u vhulaha ṅwana vho fa.” Ndi hone Josefa a tshi takuwa a ṱuwa na ṅwana na mme awe vha vhuelela shangoni ḽa Israele. Hone nge a pfa uri Akhilaosi o no vha khosi ya Judia vhudzuloni ha khotsi awe Herude, a ofha u vhuelela shangoni ḽeneḽo. Mudzimu a mu eletshedza nga muloro uri a ṱutshele thungo dza Galelia. A tshi swika henefho a ya a dzula muḓini u no pfi Nazaretha. Zwenezwo zwo itea uri hu khunyelele ḽo ambiwaho nga vhaporofita vha tshi ri, “U ḓo pfi Munazaretha.” Misi yeneyo ho ḓa Johanisi Mulovhedzi Phangani ya Judia, a ḓa na pfunzo ine ya ri, “Laṱani vhuvhi haṋu; tshifhinga tsho sendela tsha uri ni vhuswe nga Mudzimu.” Johanisi ndi ene we a dzula o ambiwa nga muporofita Yesaya a tshi ri, “Hu na muthu a huwelelaho sogani! U ri, ‘Lugiselani Muṋe washu nḓila, i tou tswititi, i tshimbilee!’ ” Johanisi o vha o ambara nguvho ya vhukuse ha gamela, khunduni o i vhofha nga bannda ya mukumba, zwiḽiwa zwawe zwi nzie na ṋotshi dza ḓaka. Muḓi wa Jerusalema na shango ḽoṱhe ḽa Judia na vhathu vhoṱhe vha thungo dza Jorodani vha ḓa khae a vha lovhedza mulamboni wa Jorodani vha tshi bula vhutshinyi havho. A tshi vhona na Vhafarisei na Vhasadukei vhanzhi vho ḓa u lovhedzwa, a amba navho a ri, “Dziṋowa ndinwi! Ndi nnyi o ni sevhaho uri ni tinye khaṱhulo ya Mudzimu ine ya khou ḓa? Aṋwani-ha mitshelo i sumbedzaho uri vhukuma no laṱa vhuvhi haṋu. Ni songo ḓifhima na amba nga tshaṋu na ri, ‘Riṋe ri vhaḓuhulu vha Abrahamu.’ A vha nṋe ndi ri, Mudzimu u na maanḓa a u itela Abrahamu vhana nga matombo haya! Iṱali mbaḓo yo no ḓi dzula yo angaladzwa tsindeni ḽa muri; muri muṅwe na muṅwe une wa si aṋwe mitshelotshelo u ḓo remiwa wa kudzwa muliloni. “Nṋe ndi ni lovhedza nga maḓi u sumbedza uri no laṱa vhuvhi haṋu, fhedzi hu si kale hu ḓo ḓa ane a mphira kule, lune ndi si vhuye nda fanela na u mu farela navhula dzawe; Ene u ḓo ni lovhedza nga Muya Mukhethwa na nga mulilo. U ḓa o fara luselo lwawe. U ḓo fhefhera mavhele a a shela ḓuluni. Mungu wone u ḓo u fhisa nga mulilo u sa dzimi.” Ndi hone hu tshi swika Yesu a tshi bva Galelia, a ḓa Jorodani ha Johanisi uri a lovhedzwe-vho ngae. Johanisi a edzisa u hana a ri, “Ho vha ho fanela u lovhedzwa nṋe nga Vhone, zwino khezwi vha tshi ḓa kha nṋe!” Yesu a mu fhindula a ri, “Ni songo hana hezwino: zwo ri fanela u ita hezwi uri ri khunyeledze zwoṱhe zwo tiwaho nga Mudzimu.” Ndi hone Johanisi a tshi tenda. Yesu a ri u lovhedzwa, a tshi bva maḓini ḽiṱaḓulu ḽa mbo ḓi vulea, Johanisi a vhona Muya wa Mudzimu a tshi tsa e kha tshivhumbeo tsha ḽiivha a kavha kha Yesu. Ha pfala ipfi ḽi bvaho ṱaḓulu ḽi tshi ri, “Hoyu ndi Murwa wanga muthihi fhedzi; u a ntakadza!” Ndi hone Muya a tshi isa Yesu phangani uri diabolo a mu linge. A fhedza maḓuvha a 40 na vhusiku hao a sa ḽi tshithu, a vhuya a pfa nḓala. Ndi hone mulingi a tshi ḓa a amba nae a ri, “Arali nangoho u Murwa wa Mudzimu, vhudza haya matombo a shanduke a vhe vhuswa.” Yesu a fhindula a ri, “Maṅwalo a ri, ‘Muthu ha tshili nga vhuswa fhedzi, u tshila na nga zwoṱhe zwi ambwaho nga Mudzimu.’ ” Ndi hone diabolo a tshi mu isa muḓini mukhethwa a mu imisa kha tshiuludza tsha thembele, a konou amba nae a ri, “Arali nangoho u Murwa wa Mudzimu, fhufhela fhasi. Hufha Maṅwalo a tshi ri, “ ‘Mudzimu u ḓo ruma vharuṅwa vhawe uri vha u londole, vha ḓo u takula nga zwanḓa zwavho u sa ḓo khukhulwa mulenzhe nga tombo.’ ” Yesu a fhindula a ri, “Ho ṅwalwa-vho ha pfi, ‘U songo linga Mudzimu Muṋe wau.’ ” Diabolo a dovha a mu isa thavhani ndapfu-ndapfu, a mu sumbedza mashango oṱhe a ḽifhasi na madzanga ao, a ri, “Ndi ḓo u ṋea hezwi zwoṱhe arali wa tou nngwadamela wa nnduvha.” Yesu a fhindula a ri, “Ṱuwa Saṱhane! Ho ṅwalwa ha pfi, ‘Gwadamela Muṋe wau Mudzimu u luvhe Ene fhedzi.’ ” Ndi hone diabolo a tshi mu ṱutshela, ha ḓa vharuṅwa vha mu thakha vha mu shumela. Yesu a tshi pfa uri Johanisi o farwa, a ṱuwa Judia a ya Galelia. A pfuluwa Nazaretha a ya Kapernaumi, tsini na dzivha, thungo dza Zebuloni na Nafuthali. Zwo itelwa uri hu khunyelele ḽo ambiwaho nga muporofita Yesaya a tshi ri, “Shango ḽa Zebuloni, shango ḽa Nafuthali, nḓila ya Dzivhani, seli ha Jorodani, Galelia ḽa vhannḓa, vhathu vho dzulaho swiswini vho vhona tshedza tshihulu. Vho dzulaho shangoni he vha tibwa nga gole ḽa lufu, ḽo vha ṱavhela.” U bva zwenezwo Yesu a thoma u ḓivhadza vhathu pfunzo ya uri, “Laṱani vhuvhi haṋu; tshifhinga tsho sendela tsha uri ni vhuswe nga Mudzimu.” Huno Yesu a tshi khou tshimbila khunzikhunzini ya Dzivha ḽa Galelia a vhona vhanna vhavhili, Simoni ane ḽiṅwe a pfi Pitrosi na murathu wawe Andrisi, vha tshi khou rea khovhe dzivhani nga mambule, ngauri vho vha vhe vharei vha khovhe. A amba navho a ri, “Iḓani ni vhe vhafunziwa vhanga, ndi ni funzedze u fasha vhathu.” Vhone vha ṱutshela mambule avho na zwenezwo, vha vha vhafunziwa vhawe. A tshi fhirela phanḓa a dovha a wana vhaṅwe vhavhili, Jakopo ṅwana wa Zebedia na murathu wawe Johanisi, vhe tshikepeni na khotsi avho Zebedia, vha tshi khou dzudzanya mambule avho. A vha vhidza, vha mbo ḓi sia tshikepe na khotsi avho vha vha vhafunziwa vhawe. Yesu a enda a tshi funza sinagogoni shangoni ḽoṱhe ḽa Galelia, a tshi ḓivhadza mafhungo maḓifha a muvhuso wa Mudzimu, a tshi fhodza vhalwadze vhoṱhe na vhoṱhe vha sa ḓipfi zwavhuḓi. Bvumo ḽawe ḽa pfala na kha ḽoṱhe ḽa Siria, ha ḓiswa khae vha re na maṱungu a tshakha-tshakha, na vhalwadze vhoṱhe, na vha na thuṅwa dza Saṱhane na vha lwalaho tshifakhole na vho omaho miraḓo, a vha fhodza. Ha ḓa vhathu vhanzhi-vhanzhi vha tshi bva Galelia na shangoni ḽine ḽa pfi Miḓi-ya-fumi na Jerusalema na Judia na seli ha Jorodani, vha mu tevhela. Yesu a tshi vhona magogo ayo a gonya thavha a dzula fhasi. Vhafunziwa vhawe vha sendela, a thoma u amba a vha funza a ri, “Mashudu vhane vha ḓivha uri a vha na tshavho, vha ḓitikaho nga Mudzimu fhedzi: muvhuso wa Mudzimu ndi wa vhenevho. Mashudu vha lilaho: vhane vha ḓo fhumudzwa ndi vhenevho. Mashudu vho vuḓaho: vhane shango ḽa ḓo vha ifa ḽavho ndi vhenevho. Mashudu vhane vha tama vhuvhuya ho no ḓi vha hone zwa nga nḓala na ḓora: vhane vha ḓo fushwa ndi vhenevho. Mashudu vha na mbilutshilidzi: vhane vha ḓo itelwa tshilidzi ndi vhenevho. Mashudu vha mbilu dzo ṱambaho: vhane vha ḓo vhona Mudzimu ndi vhenevho. Mashudu vhaladzashango: vhane vha ḓo pfi vhana vha Mudzimu ndi vhenevho. Mashudu vhane vha tovholelwa vhuvhuya: muvhuso wa Mudzimu ndi wa vhenevho. Ni na mashudu arali vhathu vha tshi ni sema, vha tshi ni tovhola, vha tshi ni pomoka vhuvhi hoṱhe nge na vha vhanga. “Takalani ni pembele, ngauri ngei ṱaḓulu ni ḓo wana pfufho khulu. Hufha na vhaporofita vha misi iḽa ya kale vho ḓi vha tovhola nga u ralo. “Inwi ni muṋo wa shango. Hone arali muṋo wa rothola u kha ḓi ḓo lungwa nga mini? A u tshee na mushumo, tshawo ndi u laṱwa nnḓa wa kandekanywa nga vhathu. “Inwi ni tshedza tsha shango. Muḓi wo fhaṱwaho nṱha ha thavha a u koni u dzumbama. Ndi nnyi-vho ane a ri u funga luvhone a lu tiba nga mvuvhelo? Ha lu vhei vhudzuloni halwo kani, uri lu vhonetshele vhoṱhe vha re henefho nḓuni? Na tshaṋu tshedza kha tshi dzule tshi tshi vhonetshela vhathu nga u ralo, uri vha vhone mishumo yaṋu mivhuya vha rende Khotsi aṋu wa ṱaḓulu.” “Ni songo ri ndo ḓa u thutha Mulayo na Maṅwalo a vhaporofita; a tho ngo ḓela u thutha ndo ḓela u khunyeledza. Zwino ipfani-ha: ḽiṱaḓulu na ḽifhasi zwi nga kha ḓi lovha, hone kha Mulayo hu nga si lovhe na ‘i’ nthihi kana kuswayo zwakwo; zwi ḓo khunyeledzwa zwoṱhe. “Ngauralo ane a laṱa na ṱhukhu zwayo kha ndaela idzi a funza vhathu uri vha i laṱe-vho, ndi ene ane a ḓo pfi muṱuku muvhusoni wa Mudzimu. Hone ane a i tevhedza, a funza na vhaṅwe uri vha i tevhedze, ndi ene ane a ḓo pfi muhulwane muvhusoni wa Mudzimu. Zwino ipfani-ha: arali vhuvhuya haṋu vhu sa fhiri ha vhaḓivhi vha Mulayo na Vhafarisei, ni nga si vhuye na dzhena muvhusoni wa Mudzimu. “No zwi pfa vha kale vha tshi laiwa ha pfi, ‘U songo vhulaha muthu; tsha muvhulahi ndi u haṱulwa.’ A vha Nṋe ndi a ni vhudza ndi ri: ane a vhuya a sinyutshela muṅwe, tshawe ndi u haṱulwa; ane a lidzela muṅwe tsaṅwa, tshawe ndi u sengiswa khoroni; ane a ri, ‘ḓabaḓaba iḽi’, tshawe ndi u kudzwa muliloni wa hele. Zwino-ha arali u tshi yo ṋekedza nduvho yau kha aḽiṱari, u tshi swika wa humbula uri wa hau o u fara nga mbilu, thoma u litsha nduvho yau henefho aḽiṱarini u ye u pfumedzane na wa hau, ndi hone u tshi ḓo kona u ṋekedza nduvho yau. Arali hu na muthu ane a u hwelela, pfana nae ni tshee nḓilani ni sa athu swika khoroni, uri a si u ise kha muhaṱuli, uyo a u fhirisela kha mapholisa, one a u kudza dzhele. Thetshelesa ndi u vhudze: u nga si vhuye wa bva u sa athu lifha; u ḓo lifha na sente ya u fhedzisela. “No zwi pfa hu tshi pfi, ‘U songo ita vhupombwe.’ A vha Nṋe ndi ni vhudza ndi ri: ane a lavhelesa musadzi lwa u mu emula o no ḓi ita vhupombwe nae mbiluni yawe. Ngauralo arali iṱo ḽau ḽa tshauḽa ḽi tshi u khakhisa, nongola u laṱe; ndi khwiṋe hu tshi lovha muraḓo muthihi zwawo u fhira musi muvhili woṱhe u tshi kudzwa heleni. Arali tshanḓa tshau tshauḽa tshi tshi u khakhisa, tumula u laṱe; ndi khwiṋe hu tshi lovha muraḓo muthihi zwawo u fhira musi muvhili woṱhe u tshi ya heleni. “Hu pfi, ‘Ane a ṱala musadzi wawe u fanela u mu fha vhuṱanzi ha u ṱalana.’ A vha Nṋe ndi a ni vhudza ndi ri: ane a ṱala musadzi wawe arali hu si nga mulandu wa vhupombwe, u mu itisa vhupombwe; na onoyo ane a vhinga musadzi o ṱalwaho u ita vhupombwe. “No dovha na zwi pfa vha kale vha tshi vhudzwa ha pfi, ‘U songo anela mazwifhi; zwe wa anela Mudzimu u zwi ite.’ A vha Nṋe ndi ni vhudza uri ni songo ana na kathihi. Ni songo ana nga ḽiṱaḓulu, ngauri ndi khuluṋoni ya Mudzimu. Ni songo ana nga ḽifhasi, ngauri ndi vhukando ha milenzhe yawe. Ni songo ana nga Jerusalema, ngauri ndi musanda wa Khosi Khulu. Na ṱhoho yaṋu ni songo ana ngayo; hufha ni sa koni u shandukisa muvhala wa luvhudzi na luthihi zwalwo lwa vha lutshena kana lurema. Tshaṋu nga hu vhe u fhedza nga u ri, ‘Iina’ kana ‘Hai’. Zwi no fhira zwenezwo zwi bva kha Muvhi. “No zwi pfa hu tshi pfi, ‘Iṱo ḽi lifhedzwa nga iṱo; iṋo ḽi lifhedzwa nga iṋo.’ A vha Nṋe ndi a ni vhudza ndi ri: U songo pikisa muthu muvhi. Ane a u rwa nga mulaṱela kha heḽi shama, u mu ṋekedze na ḽinwe. Ane a u hwelela nga mulandu wa badzhi u mu fhe na hemmbe. Ane a u kombetshedza u mu fhelekedza khilomitha nthihi, u mu fhelekedze mbili. Ane a u humbela tshithu u mu fhe; ane a funa u adzima tshiṅwe tshithu u songo mu dzima. “No zwi pfa hu tshi pfi, ‘U fune wa hau, swina ḽau u ḽi vhenge.’ A vha Nṋe ndi a ni vhudza ndi ri: funani maswina aṋu; rabelelani vha ni tovholaho; ndi hone ni tshi ḓo vha vhana vha Khotsi aṋu wa ṱaḓulu. Hufha Ene a tshi tshisela ḓuvha ḽawe vhavhi khathihi na vhavhuya, na vha mu thetshelesaho na vha sa mu thetshelesi a tshi vha nisela mvula vhoṱhe. Arali ni tshi funa vhenevho fhedzi vhane vha ni funa ni ḓo vha na pfufho-ḓe? Hufha na vhathelisi vha tshi zwi ita. Arali ni tshi reshana na vha haṋu fhedzi ni ita zwifhio zwi no fhira zwa vhaṅwe? Hufha na vhannḓa vha tshi zwi ita. Inwi ivhani vhavhuya vha si na tshiṱahe, unga Khotsi aṋu wa ṱaḓulu e muvhuya a sa ṱahedzi. “Ni vhone uri musi ni tshi bvisa zwifhiwa zwa vhashai ni si bvisele u vhonwa nga vhathu; arali ni tshi ita hezwo a ni tsha ḓo pfufhiwa nga Khotsi aṋu wa ṱaḓulu. Iwe-ha u tshi tonda vhashai u songo thoma nga u lidza lufhalafhala sa zwine vhahoi vha ita musi vha tshi tonda vhashai sinagogoni dzavho na mikotoni. U tonda havho vhashai ndi u sokou itela u khoḓwa nga vhathu fhedzi. Zwino ipfani-ha: malamba avho vho no ḓi a wana. Iwe-ha u tshi tonda vhashai, na tshanḓa tshau tshamonde tshi songo ḓivha zwi itwaho nga tshauḽa. U tonde vhashai zwi sa vhonwi nga muthu. Ndi hone Khotsi au a vhonaho zwo dzumbamaho a tshi ḓo u pfufha. “Na musi ni tshi rabela ni songo ita sa vhahoi vhane musi vha tshi rabela vha funa u ima sinagogoni na mikotoni uri vha vhonwe nga vhathu. Zwino ipfani-ha: malamba avho vho no ḓi a wana. Iwe-ha u tshi rabela, dzhena nḓuni yau u vale muṋango u rabele Khotsi au a re ho dzumbamaho. Huno Khotsi au a vhonaho zwo dzumbamaho u ḓo u pfufha. “Ni tshi rabela ni songo sokou andisa maipfi sa vhannḓa; vhone vha ri vha ḓo pfiwa nga u lapfisa thabelo. Inwi-ha ni songo fana navho. Hufha Mudzimu Khotsi aṋu a tshi ḓivha zwine na lila ni sa athu na u mu humbela. “Inwi-ha ni tshi rabela ni ri: “ ‘Khotsi ashu wa ṱaḓulu, dzina ḽau kha ḽi vhe ḽikhethwa, hu vhuse Iwe, hu itwe zwine wa funa fhano fhasi unga ngeo ṱaḓulu. U ri fhe ṋamusi vhuswa hashu ho ri eḓanaho. U ri hangwele milandu yashu, unga na riṋe ri tshi hangwela vha ri khakhelaho. U si tende ri tshi ungwa nga Muvhi; a tshi ri unga u ri lamulele.’ [Ngauri muvhuso ndi wau, na maanḓa, na vhugala, nga hu sa fheli.] “Ndi uri arali ni tshi hangwela vhathu zwe vha ni khakhela, na inwi Khotsi aṋu wa ṱaḓulu u ḓo ni hangwela. Hone arali ni sa hangweli vhaṅwe, Khotsi aṋu wa ṱaḓulu na Ene a nga si ni hangwele zwe na khakha. “Musi ni tshi ḓidzima zwiḽiwa ni songo futa sa vhahoi. Vhone vha a sinyalala uri vhathu vha zwi vhone uri vha khou ḓidzima. Thetshelesani ndi ni vhudze: malamba avho vho no ḓi a wana. Iwe-ha u tshi ḓidzima, ṱamba u ḓole uri vhathu vha si kone u vhona uri u khou ḓidzima, zwi vhonwe nga Khotsi au a re ho dzumbamaho. Tenda Khotsi au a vhonaho zwo dzumbamaho a tshi ḓo u pfufha. “Ni songo ḓikuvhanganyela lupfumo fhano fhasi, hune lwa lovha nga tsole na vhulali, mbava dza pwasha dza tswa, ḓikuvhanganyeleni lupfumo ngei ṱaḓulu hune lu si lovhe nga tsole na vhulali, mbava dzi si pwashe dza tswa. Ndi uri hune lupfumo lwau lwa vha hone, ndi hune mbilu yau ya vha hone. “Maṱo ndi luvhone lwa muvhili woṱhe. Arali maṱo aṋu a sa lwali, na muvhili waṋu woṱhe u ḓo vha tshedzani. Hone arali maṱo e si avhuḓi, izwo na muvhili woṱhe u ḓo vha swiswini. Zwino arali tshedza tshaṋu tsho no shanduka swiswi, ḽi ḓo vha swiswi ḽingafhani! “A hu na ane a nga shumela vhaṋe vhavhili. A nga ḓo vhenga muṅwe a funa muṅwe; a pfa muṅwe, muṅwe a mu nyadza. A zwi tendi muthu a tshi shumela Mudzimu e phuli ya lupfumo lwa ḽino shango. “Ndi zwone zwine nda ri ni songo ṱolou ḽa mbilu nga zwine na lila vhutshiloni haṋu na ri ni ḓo ḽani, ni ḓo nwani, ni ḓo ambarani? Kani vhutshilo a vhu fhiri zwiḽiwa? Muvhili a u fhiri zwiambaro kani? Edzonu vhona zwiṋoni: a zwi zwali mbeu, a zwi na tshine zwa kaṋa, a zwi kuvhanganyeli maḓuluni, hone Khotsi aṋu wa ṱaḓulu u ḓi zwi ṋea zwiḽiwa. Inwi a ni zwi fhiri kule naa? Ndi nnyi waṋu ane nga u ḽa mbilu hawe a nga lapfisa vhutshilo hawe na nga ḓuvha ḽithihi zwaḽo? “Ni kha ḓi ḽelani mbilu nga zwa zwiambaro? Sedzani kualutshele kwa maluvha a phendephende: Ha shumi, ha luki tshithu. Hone ndi a ni vhudza ndi ri: Solomoni na madzanga awe ho ngo vhuya a ḓiṱama u swika kha ḽiṅwe ḽao. Arali hatsi vhune ṋamusi ha titima mudavhini matshelo ha vha ho no kudzwa tshivhasoni Mudzimu a tshi vhu ṱama nga u rali, inwi a nga kundwa ngani u ni ṱama? Fulufhelo ḽaṋu ḽo ṱukufhala hani. Izwo ni songo tsha ṱolou ḽa mbilu na ri ri ḓo ḽani? ri ḓo nwani? ri ḓo ambarani? Hezwo zwoṱhe ndi zwine zwa vhilaelwa nga vhannḓa. Hufha Khotsi aṋu wa ṱaḓulu a tshi zwi ḓivha uri hezwo zwoṱhe ni a zwi lila. Tsha u thoma lusani u vhuswa nga Mudzimu na u ita zwine a funa, hezwo zwiṅwe zwoṱhe ni ḓo tou ingwa. Izwo ni songo tsha ḽa mbilu nga zwa matshelo; ḽa matshelo ḽi ḓo ḓiḽela mbilu ḽone ḽiṋe; khombo yo livhana na musi wayo. “Ni songo haṱula vhaṅwe, ndi hone Mudzimu a sa nga ni haṱuli. Khaṱhulo ine na haṱula vhaṅwe ngayo na inwi Mudzimu u ḓo ni haṱula ngayo; muelo une na elela vhaṅwe ngawo, na inwi Mudzimu u ḓo ni elela ngawo. Khezwi u tshi kona u vhona lufhanza lu re iṱoni ḽa muṅwe, ngeno danda ḽi re iṱoni ḽau u sa ḽi londi? Nṋa u nga amba hani na muṅwe wa ri, ‘Litshani ndi bvise lufhanza lu re iṱoni ḽaṋu,’ ngeno iwe u na danda iṱoni ḽau? Muhoi ndiwe! Thoma u bvisa danda ḽi re iṱoni ḽau, ndi hone u tshi ḓo kona u vhona zwavhuḓi u tshi bvisa lufhanza lu re iṱoni ḽa muṅwe. “Zwikhethwa ni songo zwi ṋea dzimmbwa, dzi sa ḓo ni vutshela dza ni huvhadza; na nungu dzaṋu ni songo dzi posa nguluvhe, dzi sa ḓo sokou dzi kandekanya. “Ni ḓi dzula ni tshi humbela, ni ḓo ṋewa; ṱoḓani, ni ḓo wana; khokhonyani, ni ḓo vulelwa vothi. Ane a dzula a tshi humbela, Mudzimu u ḓo vhuya a mu fha; ane a ṱoḓa u ḓo wana; ane a khokhonya u ḓo vhuya a vulelwa vothi. Ndi nnyi ane ṅwana wawe a tshi mu humbela vhurotho a mu fha tombo, kana a tshi mu humbela khovhe a mu fha ṋowa? Arali inwi na vhuvhi háṋu ni tshi kona u ṋea vhana vhaṋu zwivhuya, Khotsi aṋu wa ṱaḓulu a nga kundwa ngani u ṋea zwivhuya vha mu humbelaho? “Zwoṱhe zwine na funa vhaṅwe vha tshi ni ita, na inwi ni vha ite zwenezwo. Ndi hone no khunyeledza Mulayo na Maṅwalo a vhaporofita. “Dzhenani nga khoro tsekene; nḓila i yaho hune wa lovha yo aṱama, na khoro ya hone ndi khulwane, ndi vhanzhi vhane vha dzhena ngayo. Nḓila i yaho vhutshiloni ndi tsekene-tsekene, na khoro yayo ndi ṱhukhu, vhane vha i wana a si vhanzhi. “Thanyelani vhaporofita vha khole-khole vhane vha ḓa kha inwi vho fuka mikumba ya nngu, ngeno nga ngomu havho vhe maṱalerwa a ni pondaho. Ni ḓo vha ḓivha nga mitshelo yavho. A ri fuli nḓirivhe kha muunga; mahuyu ri a wana kha mutshetshete na? Muri wavhuḓi u aṋwa mitshelotshelo, u vhavhaho wa aṋwa mitshelo i kalakataho. Muri wavhuḓi a u aṋwi mitshelo i kalakataho, zwi ḓi nga muri u vhavhaho u sa aṋwi mitshelo i ḓifhaho. Muri muṅwe na muṅwe u sa aṋwi mitshelo i ḓifhaho u a remiwa wa kudzwa muliloni. Izwo-ha ni ḓo vha ḓivha nga mitshelo yavho. “A si uri vhoṱhe vhane vha tshi nnyamba vha ri, ‘Muṋe washu! Muṋe washu!’ vha ḓo dzhena muvhusoni wa Mudzimu, hu ḓo dzhena vhane vha ita zwine Khotsi anga wa ṱaḓulu a zwi funa. Ndi vhanzhi vhane vha ḓo amba na Nṋe nga heḽo ḓuvha vha ri, ‘Muṋe washu! Muṋe washu! A ro ngo porofita nga dzina ḽau naa? A ro ngo pandela thuṅwa nga dzina ḽau naa? A ro ngo ita maḓembe mahulu nga dzina ḽau naa?’ Nda konou amba navho nda vha fhedzela nda ri, ‘A tho ngo vhuya nda ni ḓivha; ṱuwani afha phanḓa hanga inwi vhadziautshinya!’ “Zwenezwo onoyo ane a pfa maipfi anga haya a ya a zwi ita, u fana na muthu wa vhuṱali ane a fhaṱa nnḓu yawe kha lutombo. Mvula ya na, milambo ya ḓala, maḓumbu a vhudzula, a thudza iḽa nnḓu i si we, ngauri yo vha yo tewa kha lutombo. Hone ane a pfa maipfi anga haya a si zwi ite, u fana na muthu wa tsilu we a fhaṱa nnḓu yawe muṱavhani; mvula ya na, milambo ya ḓala, maḓumbu a vhudzula a thudza iḽa nnḓu, ya mbo fhasi huru.” Musi Yesu o fhedza u amba, vhathu vha kanuka pfunzo yawe, ngauri o vha a sa funzi sa vhaḓivhi vha Mulayo, o vha a a tshi pfala e Muṋe wa mafhungo. Yesu a tshi tsa thavha a tevhelwa nga vhathu vhanzhi-vhanzhi. Ha ḓa munna a lwalaho vhulwadze ha lukanda vhu no kumadza muthu, a gwadamela Yesu a ri, “Muṋe wanga, hufha vhe na maanḓa a u mphodza; a thi fhodzwi-vho?” Yesu a isa tshanḓa tshawe a mu kwama a ri, “Nazwino fholani zwaṋu.” A mbo ḓi fhola na zwenezwo. Yesu a amba nae a ri, “Ni songo vhuya na zwi vhudza muthu; ni mbo ḓi ya ha tshifhe uri a ni vhone, ni konou ṋekedza nduvho yo laedzwaho nga Mushe, uri vhu vhe vhuṱanzi ha u vha rovhedza.” Musi Yesu a tshi swika Kapernaumi ha ḓa mulangagomane, onoyo a mu kwengweledza a ri, “Muṋe wanga, ndi na mushumi hayani a no khou lwala o no koḓea na miraḓo; u khou tou shengela.” Yesu a ri, “Ndi zwone, ndi ḓo ṱuwa na inwi nda mu fhodza.” Mulangagomane a fhindula a ri, “Muṋe wanga, a tho ngo vhuya nda fanela na u vha swielela nḓuni yanga; kha vha tou amba ipfi ḽithihi fhedzi mushumi wanga a konou fhola. Ndi amba ngauri na nṋe ndi fhano ndi muthu a langwaho, hone ndi ḓi vha-vho na maswole a re fhasi hanga ane nda a langa. Nda vhudza uno nda ri, ‘Ṱuwa!’ u a ṱuwa; nda vhudza uḽa nda ri, ‘Iḓa!’ u a ḓa; phuli yanga nda i vhudza nda ri, ‘Ita hetshi!’ i a tshi ita.” Yesu a tshi pfa zwenezwo a kanuka a amba na vhathu vha khou mu tevhelaho a ri, “Zwino ipfani-ha: na Muisraele a thi athu ṱangana nae a re na fulufhelo ḽingafha. Ndi zwine nda ri hu ḓo ḓa vhanzhi vha tshi bva thungo dza vhubvaḓuvha na vhukovhela, vha dzula munyanyani muvhusoni wa Mudzimu na Abrahamu na Isaka na Jakopo, vhaḽa vhe muvhuso wa thoma u ḓela vhone, vha laṱwa nnḓa swiswini hune vha ḓo tshema vha ita na u shenganya maṋo nga u pfa vhuṱungu.” Ndi hone Yesu a tshi amba na uyo mulangagomane a ri, “Kha vha ṱuwe zwavho; nga zwi itee nga he vha fulufhela.” Mushumi a mbo ḓi fhola nga tshifhinga tshenetsho. Musi Yesu a tshi swika hayani ha Pitrosi a wana makhulutshisadzi wawe vhe thovhoni, muvhili u tshi tou duga woṱhe. A vha fara nga tshanḓa vha mbo ḓi fhola, vha konou vuwa vha mu bikela. Ḓuvha ḽi tshi vho kovhela vha mu ḓisela vhathu vhanzhi vhe vha vha vhe na thuṅwa dza Saṱhane, a dzi pandela nga u tou amba ipfi fhedzi, a fhodza na vhoṱhe vhe vha vha vha khou lwala. O zwi ita uri hu khunyelele ḽo ambiwaho nga muporofita Yesaya a tshi ri, “Ene o ḓihwesa maṱungu ashu; a hwala malwadze ashu.” Yesu a tshi vhona mavhuthu o mu tangaho a vhudza vhafunziwa vhawe uri vha wetshele seli na luḽa lwa dzivha. Ndi hone muṅwe muḓivhi wa Mulayo a tshi ḓa khae a ri, “Vhafunzi, nṋe ndi ḓo vha tevhela hoṱhe hune vha ya.” Yesu a mu fhindula a ri, “Phunguhwe dzi na milindi, na zwiṋoni zwi na zwiṱaha; a nga vha Mubebwa-nga-muthu ha na ha u siamedza ṱhoho a lala.” Muṅwe-vho we a vha e mufunziwa wawe a amba nae a ri, “Kha vha litshe ndi range u swiṱa khotsi anga.” Hone Yesu a mu fhindula a ri, “Inwi ni mbo ḓi ḓa zwino ni vhe mufunziwa wanga, ni litshe vhafu vha swiṱane nga tshavho.” Yesu a dzhena tshikepeni, vhafunziwa vhawe vha mu tevhela. Ha mbo vuwa ḓumbu ḽihulu dzivhani, lwe tshikepe tsha ṱoḓou tibedzwa nga magabelo. Huno Yesu o vha o eḓela. Vhafunziwa vha ḓa khae vha mu vusa vha ri, “Muṋe washu, ndi hone ro lovha! Kha vha ri tshidze!” Ene a vha fhindula a ri, “Ni khou ofhani, inwi ni re na fulufhelo ḽiṱuku?” Ndi hone a tshi vuwa, a kaidza maḓumbu na lwanzhe, zwa mbo ḓi dzika, ha tou dzokoto. Vhathu vha tshi zwi vhona vha kanuka vha ri, “Nṋa ndi muthu-ḓe uyu ane a ri u kaidza maḓumbu na magabelo zwa mu thetshelesa?” Vha tshi dovha u wetshela seli, shangoni ḽa Vhagadara, Yesu a ṱangana na vhanna vhavhili vha na thuṅwa dza Saṱhane vha tshi khou bva zwaloni, vha tshi ofhisa lwe ha sa vhe na muthu ane a nga kona u fhira nga heyo nḓila. Vhenevho vha ṱavha mukosi vha ri, “Iwe Murwa wa Mudzimu, u ṱoḓani kha riṋe? Kani-ha wo ḓa fhano u ri shengedza tshifhinga tshi sa athu swika?” Zwino nga ngei thungo ho vha hu na sambi ḽihulu ḽa nguluvhe dzi tshi khou fundudza-fundudza. Thuṅwa dza humbela Yesu dza ri, “Arali u tshi ri thatha kha ri ruṅwe zwashu henefho sambini ḽa nguluvhe.” A dzi tendela a ri, “Iyani.” Dza mbo ḓi bva kha vhaḽa vhanna dza dzhena nguluvheni; zwi tshi ralo sambi ḽoṱhe ḽa mbo ḓi gidimela luwani dza wela dzivhani ha vha u nwela khothe. Vhalisa vhadzo vha shavhela muḓini, vha anḓadza zwoṱhe zwe zwa itea na zwa vhaḽa vhe vha vha vhe na thuṅwa. Ndi hone muḓi woṱhe u tshi bva vha ya ha Yesu, vha tshi ṱangana nae vha mu rabeledza uri a ṱuwe shangoni ḽavho. Yesu a dzhena tshikepeni a wetshela seli na luḽa lwa dzivha, a swika muḓini wa hawe. E henefho vhathu vha ḓisa munna o omaho miraḓo, o ladzwa kha hingo. Yesu a tshi vhona fulufhelo ḽavho a amba na uyo o omaho miraḓo a ri, “Rudzani mbilu ṅwananga, no hangwelwa vhutshinyi.” Vhaṅwe vha vhaḓivhi vha Mulayo vha tshi zwi pfa vha ambela mbiluni dzavho vha ri, “Hoyu munna u khou tamba nga dzina ḽa Mudzimu.” Yesu nga u ḓivha mihumbulo yavho a ri, “Khezwi ni tshi elekanya mavhi mbiluni dzaṋu? Tshi leluwaho kha hezwi zwivhili ndi tshifhio? Ndi u ri, ‘No hangwelwa vhutshinyi haṋu,’ kana ndi u ri, ‘Takuwani ni tshimbile’? Hone Nṋe ndi ḓo ni sumbedza uri Mubebwa-nga-muthu u na maanḓa a u hangwela muthu vhutshinyi fhano fhasi.” Ndi hone a tshi vhudza uḽa munna o omaho miraḓo a ri, “Takuwani zwaṋu ni hwale hingo ḽaṋu ni ye hayani.” Uḽa munna a mbo ḓi takuwa a ya hayani. Vhathu vho kuvhanganaho vha tshi zwi vhona vha ofha, vha renda Mudzimu we a ṋea muthu maanḓa mangafhongafho. Yesu a tshi fhirela phanḓa a vhona muṅwe munna wa muthelisi a no pfi Matiosi o dzula ofisini yawe, a amba nae a ri, “Kha ri ṱuwe roṱhe ni vhe mufunziwa wanga.” A mbo ḓi takuwa a mu tevhela. Zwino musi Yesu o dzula nḓuni ya Matiosi vha tshi khou ḽa, ha ḓa vhaṅwe vhathelisi vhanzhi na vhatshinyi, vha ḽa na Yesu na vhafunziwa vhawe. Vhafarisei vha tshi zwi vhona vha vhudza vhafunziwa vhawe vha ri, “Nṋa mufunzi waṋu u itelani a tshi ḽa na vhathelisi na vhatshinyi?” Yesu a tshi zwi pfa a vha fhindula a ri, “Vhathu vha sa lwali a vha lili ṅanga; ṅanga i lilwa nga vhalwadze. Iyani ni yo guda uri zwi amba mini hu tshi pfi, ‘A thi ṱoḓi dzinduvho, ndi ṱoḓa muthu a tshi vha na mbilutshilidzi.’ Nṋe a tho ngo ḓela vhavhuya, ndo ḓela vhatshinyi.” Ndi hone vhafunziwa vha Johanisi vha tshi ḓa ha Yesu vha ri, “Khezwi vhafunziwa vhavho vha sa ḓidzimi, ngeno riṋe na Vhafarisei ri tshi ṱolou ḓidzima?” Yesu a vha fhindula a ri, “Nṋa ni vhona unga khonani dzi nga ḓa munyanyani wa mbingano dzi tshi ḓela u lila naa? Hufha mukwasha a tshee navho! Hone hu ḓo ḓa maḓuvha ane vha ḓo dzhielwa mukwasha wavho. Ndi hone vha tshi ḓo ḓidzima. A hu na muthu ane a haswa tshiambaro tsha kale nga sila ḽiswa ḽi sa athu huma, ngauri ḽi tshi vho huma ḽi ḓo kherula na tshiambaro, buli ḽa endelela. Nahone tuvhu ḽa waini a ḽi sheliwi mikhwamani ya mukumba wa kale, nga u ofha uri mikumba i nga balea musi ḽi tshi vhila, waini ya shuluwa, na mikhwama ya tshinyala. Tuvhu ḽi sheliwa mikhwamani miswa, zwa vhulungea zwoṱhe.” Yesu a tshi kha ḓi amba eneo, muṅwe muhulwane a ḓa khae a mu gwadamela a ri, “Ṅwananga wa musidzana u kha ḓi bva u tshinyala. Naho zwo ralo, nga vha ḓe vha mu vhee zwanḓa; u ḓo dovha a tshila.” Yesu a takuwa a ṱuwa nae e na vhafunziwa vhawe. Vhe nḓilani ha ḓa musadzi we a vha o no fhedza miṅwaha ya 12 e na vhulwadze ha u ṱamba a sa gumi, a ḓa nga murahu ha Yesu a kwama shaphu ḽa nguvho yawe, ngauri o vha o humbula a ri, “Nangwe nda tou kwama nguvho yawe zwayo, ndi ḓo fhola.” Yesu a mbo ḓi rembuluwa a mu vhona a ri, “Rudzani mbilu ṅwananga; fulufhelo ḽaṋu ḽo ni tshidza.” Uḽa musadzi a mbo ḓi fhola na zwenezwo. Zwino Yesu a tshi vho swika nḓuni ya uḽa muhulwane, a tshi vhona vhalidzi vha dziṋanga na vhathu vhoṱhe vho kuvhanganaho vha tshi khou ṱavha mikosi, a amba navho a ri, “Ibvani zwaṋu; ṅwana ho ngo fa o tou eḓela.” Vhathu vha mu nzhonzhowedza. Hone Yesu a vha thathela nnḓa vhoṱhe, a dzhena nḓuni a fara tshanḓa tsha musidzana uḽa o faho, musidzana a dovha a tshila. Zwe Yesu a ita zwa pfala shangoni ḽeneḽo ḽoṱhe. Yesu a tshi fhirela phanḓa a tevhelwa nga vhanna vhavhili vha mabofu vha tshi khou ṱavha mukosi vha tshi ri, “Murwa Dafita, a ri khathutshelwi-vho na?” Musi a tshi dzhena nḓuni aḽa mabofu a sendela. Yesu a vha vhudzisa a ri, “Nṋa ni a tenda uri ndi na maanḓa a u ni fhodza?” Vha fhindula vha ri, “Ri a tenda Muṋe washu.” Ndi hone Yesu a tshi kwama maṱo avho a ri, “Nga hu itee zwenezwo zwine na fulufhela.” Maṱo avho a mbo ḓi vhona. Ndi hone Yesu a tshi vha laya o tou halifha a ri, “Ni khou vhona: hezwi zwi songo vhuya zwa ḓivhiwa nga muthu na muthihi!” Hone vhone vho ri u bva henefho vha mbo ḓi yo anḓadza mafhungo ayo shangoni ḽeneḽo ḽoṱhe. Musi vhaḽa vha tshi khou ṱuwa ha ḓiswa ha Yesu tshimuma tshe tsha vha tshi na thuṅwa ya Saṱhane. A i pandela, tshimuma tsha mbo ḓi amba. Vhathu vha kanuka vha ri, “A hu athu vhuya ha vhonwa zwi no nga hezwi kha ḽa Israele.” Hone Vhafarisei vha ri, “U pandela thuṅwa nga maanḓa e a ṋewa nga khosi yadzo.” Yesu a mbo tshimbila na miḓi yoṱhe na dziḓorobo, a tshi enda a tshi funza sinagogoni, a tshi ḓivhadza mafhungo maḓifha a muvhuso wa Mudzimu, a tshi fhodza malwadze oṱhe na maṱungu oṱhe. A tshi vhona magogo a vhathu a vha pfela vhuṱungu, ngauri vho vha vha tshi fana na nngu dzi si na mulisa, dzo no hanganea dzo ṱovhowa. Ndi hone a tshi vhudza vhafunziwa vhawe a ri, “Khaṋo ndi khulu, vhakaṋi ndi vha si gathi. Humbelani-ha Muṋe wa tsimu uri a rume vhakaṋi tsimuni yawe.” Yesu o vhuya a vhidza vhafunziwa vhawe vha 12, a vha fha maanḓa a u pandela thuṅwa dza Saṱhane na u fhodza malwadze oṱhe na maṱungu oṱhe. Madzina a vhaapostola vha 12 ngea: Wa u thoma ndi Simoni ane ḽiṅwe a pfi Pitrosi, ha tevhela Andrisi murathu wawe; ha tevhela Jakopo ṅwana wa Zebedia na Johanisi murathu wawe, na Filipi, na Batholomio, na Thomasi, na Matiosi uḽa wa muthelisi, na Jakopo ṅwana wa Alifiosi, na Thadiosi, na Simoni Muhali-wa-Mudzimu, na Judasi Iskariote we a vho ḓo fheṱa Yesu. Vhenevho vha 12 Yesu a vha ruma o vha laya a ri, “Ni songo ṱutshela thungo dza vhannḓa; ni songo dzhena miḓini ya Vhasamaria; tshaṋu ni ye ni yo ṱoḓa Vhaisraele, nngu dza Mudzimu dzo xelaho. Tshimbilani ni tshi ḓivhadza vhathu ni ri, ‘Tshifhinga tsho sendela tsha uri ni vhuswe nga Mudzimu.’ Fhodzani vhalwadze, ni vuse vhafu, ni fhodze na vha lwalaho lukanda, ni pandele na thuṅwa dza Saṱhane. No zwi ṋewa nga fhedzi, inwi-vho ni zwi ṋee vhaṅwe nga fhedzi. “Ni songo tshimbila no fara tshelede tshikwamani, ya musuku kana ya siliva naho i ya musina zwayo. Na mukhwama wa mbuvha ni songo ṱuwa nawo, na hemmbe ya vhuvhili, kana zwienda kana lubaḓa. Mushumi u fanelwa nga u vhavhalelwa. “Musi ni tshi swika muḓini kana ḓoroboni ṱhukhu, ni ṱoḓe o teaho u ni swielela, ni dzule henefho ni vhuye ni fhire. Ni tshi dzhena nḓuni ni ri, ‘Mulalo!’ Arali muṱa wonoyo wo tewa nga mulalo, nangoho u ḓo vha na mulalo. Arali u songo tewa, mulalo kha u humele kha inwi. Hune vha si ni ṱanganedze, vha si thetshelese maipfi aṋu, ni bve nḓuni yeneyo na muḓini wonoyo, ni ite na u fhufhura buse milenzheni yaṋu. Thetshelesani ndi ni vhudze: Nga ḓuvha ḽa khaṱhulo zwine zwa ḓo wela vhathu vha muḓi hoyo zwi ḓo vhavha u fhira na zwi no ḓo wela vha Sodoma na Gomora.” “Vhonani: ndi ni ruma sa nngu maṱalerwani. Zwino-ha thanyani sa dziṋowa ni ile tshimbevha sa maivha. Ni thanyele vhathu: vha ḓo ni khwikhwidzela khoroni dza Majuda; vha ḓo ni rwa sinagogoni dzavho, vha ni hwala vha yo ni hwelela kha vhavhusi na mahosi nge na vha vhanga, uri ni vhe ṱhanzi dzanga khavho na kha vhannḓa. Hone musi vha tshi ni hwelela ni songo ḽa mbilu nga zwine na ḓo amba. Zwine na ḓo amba ni ḓo ṋewa tshenetsho tshifhinga. A si inwi ni ambaho, ndi Muya wa Khotsi aṋu ane a amba e ngomu haṋu. “Zwi tshi ralo vhana vha munna vha ḓo hwelelana uri vha vhulahisane; khotsi u ḓo hwelela ṅwana wawe; vhana vha ḓo vutshela vhabebi vhavho vha vha vhulahisa. Tshakha dzoṱhe dzi ḓo ni vhenga nge na vha vhanga. Hone ane a ḓo konḓelela a sa litshi ndi ene ane a ḓo tshidzwa. Musi vha tshi ni tovhola muḓini uno ni shavhele kha muṅwe. Asizwi: Mubebwa-nga-muthu a tshi swika u ḓo wana ni sa athu ṱanganya miḓi ya Israele. “Mufunziwa ha fhiri mufunzi wawe; zwi ḓi nga mushumi a sa fhiri muṋe wawe. Mufunziwa nga a fushee zwawe nga u tou lingana na mufunzi wawe; mushumi a fushee nga u lingana zwawe na muṋe wawe. Arali Nṋe muṋe wa nnḓu vho nnyita Belesebulu, vha nga kundwa ngani u ralo-vho na vhafunziwa vhanga? “Vhunga zwo ralo ni songo ofha: A hu na tsho tibwaho tshine tsha sa ḓo tibulwa; a hu na tshiphiri tshine tsha sa ḓo ḓihwa nga vhathu. Zwine nda ni vhudza swiswini inwi ni zwi ambe tshedzani; zwe nda ni hevhedza ro dzumbama ni zwi huwelele vhukati ha vhathu. “Ni songo ofha vhane vha ri u vhulaha muvhili vha si tsha kona u vhulaha na muya. Ofhani Mudzimu; ndi Ene ane a kona u lozwa muya wa muthu khathihi na muvhili heleni. “Kani-ha ṱhongola mbili a dzi rengwi nga sente? Naho zwo ralo a hu na na nthihi yadzo ine ya ḓo wela fhasi arali Khotsi aṋu a sa zwi funi. Zwino inwi hufha na mavhudzi a ṱhohoni dzaṋu Mudzimu o dzula o a vhala. Zwenezwo ni songo ofha tshithu. Hufha ni tshi fhira ṱhongola kule. “Ane a si ofhe u ḓibula vhathuni uri ndi wanga, na Nṋe ndi ḓo bula khoroni ya Khotsi anga wa ṱaḓulu uri uyo muthu ndi wanga. Hone ane a ḓo nndandula nga u ofha vhathu, Nṋe-vho ndi ḓo mu landula khoroni ya Khotsi anga wa ṱaḓulu. “Ni songo ri ndo ḓela u ladza shango; a tho ngo ḓela u ladza shango, ndo ḓisa pfumo! Ndo ḓa “ ‘u luṱanya khotsi na ṅwana, ṅwananyana na mme, mazwale na mazwale. Muthu u ḓo itwa swina nga vha muṱa wawe.’ ” “Ane a funa khotsi kana mme awe u fhira Nṋe, ho ngo fanela u vha wanga. Ane a funa ṅwana wawe u fhira Nṋe, ho ngo fanela u vha wanga. Ane a sa hwale tshifhambano tshawe a ntevhela, ho ngo fanela u vha wanga. Ane a teledza u ṅaledza vhutshilo hawe u a ḓilozwa; ane a fela Nṋe ndi ene ane a tshila. “Ane a ni swielela u swielela Nṋe, ane a ntswielela u swielela o nthumaho. Ane a swielela muporofita nge onoyo a vha muporofita u ḓo wana pfufho ya muporofita; ane a swielela muvhuya nge onoyo a vha muvhuya u ḓo wana pfufho ya muvhuya. “Ane a vhuya a fha muṅwe wa havha vhaṱuku naho i khavho zwayo ya maḓi a rotholaho nga u vhona e mufunziwa wanga – thetshelesani ndi ni vhudze: ha nga kundwi u wana zwo mu fanelaho.” Yesu a ri u fhedza u laya vhafunziwa vhawe vha 12, a fhirela phanḓa u funza na u ḓivhadza mafhungo a Mudzimu miḓini. Musi Johanisi e dzhele a pfa zwe Yesu a vha a tshi ita, a ruma vhafunziwa vhawe uri vha mu vhudzise vha ri, “Nṋa ndi vhone vhe vha pfi vha ḓo ḓa, kana ri lindele muṅwe zwashu?” Yesu a vha fhindula a ri, “Iyani ni vhudze Johanisi zwine na zwi pfa na zwine na zwi vhona: mabofu a vho vhona; zwihole zwi vho tshimbila; vha lwalaho lukanda vha khou fhodzwa; madzinganḓevhe a vho pfa; vhafu vha khou vuswa; vhashai vha khou funzwa mafhungo maḓifha. U na mashudu ane a sa khukhulisee nga Nṋe.” Vhaḽa vho no ṱuwa Yesu a thoma u amba na vhathu nga Johanisi a ri, “No vha no yo vhona mini phangani? No vha no yo vhona luṱanga lu dzinginyiswaho nga muya na? Ndi ri no vha no yo vhona mini? No vha no yo vhona muthu o ambaraho nguvho dza maṱeleṱele naa? Atsina vho ambaraho nguvho dza maṱeleṱele vha wanala misanda. Ndi khou ri no vha no yo vhona mini? No vha ni songo ya u vhona muporofita naa? Ee! Nazwino Nṋe ndi ri no vha no yo vhona ane a fhira muporofita. Maṅwalo a amba ene Johanisi a tshi ri, “ ‘Muḓinḓa wanga ngoyu-ha; ndi khou mu ruma phanḓa hau uri a u lugisele nḓila.’ “Zwino ipfani-ha: A hu athu vhuya ha bebwa muthu ane a fhira Johanisi Mulovhedzi, ngeno Johanisi a tshi fhiriwa na nga muṱukuṱuku muvhusoni wa Mudzimu. “Hone tshee Johanisi Mulovhedzi a ḓa u swika zwino muvhuso wa Mudzimu u khou ḓa nga maanḓa mahulu, huno vhane vha dzhena khawo ndi vhane vha tou lwisa. Vhaporofita vhoṱhe vho vha vha tshi ḓi porofita, na Mulayo u tshi ralo, u vhuya u guma nga Johanisi. Zwino arali ni tshi nga zwi tenda, ndi khou ni vhudza ndi ri: Johanisi ndi ene Elia we a pfi u ḓo ḓa. A na nḓevhe kha a ḓipfele. “Nṋa vhathu vha musalauno ndi nga vha fanyisa na mini? Vha tou nga vhana vha vhidzelelanaho vhe makete vha tshi ri, “ ‘Ro ni lidzela ṋanga, na hana u tshina! Ra ni imbela lwa lufu, na hana u lila!’ “Johanisi o ḓa a ḓidzima, na waini a si nwe, vhone vha ri, ‘U na thuṅwa ya Saṱhane.’ Mubebwa-nga-muthu a ḓa; Ene o vha a tshi ḽa, a tshi nwa, vha dovha vha ri, ‘Vhonani uyu munna – u vhupangwa e vhudakwa, nahone a si u pfana hawe na vhathelisi na vhatshinyi!’ Hone vhuṱali ha Mudzimu vhu vhonala uri ndi ha ngoho nga zwine ha shuma.” Ndi hone Yesu a tshi thoma u teketela miḓi ye a shuma khayo vhunzhi ha maḓembe awe, a i teketelela u sa laṱa vhuvhi hayo a ri, “U ḓo zwi vhona henewe Khorasini! U ḓo zwi vhona henewe Betsaida! Ngavhe maḓembe e a itwa kha inwi a vhe o itwa Tiro na Sidoni ndi musi vhathu vha hone vha tshi ḓo vha vho no laṱa vhuvhi havho kale, ndi musi vho no ambara madzanganda, vha ḓihasha milora nga u ḓisola. Ndi zwine nda ni vhudza nda ri: nga ḓuvha ḽa khaṱhulo ṱhamu ine na ḓo rwiwa ngayo i ḓo vhavha u fhira i no ḓo rwa Tiro na Sidoni. Iwe-vho Kapernaumi, u vhona unga u ḓo gagamiswa wa guma makoleni naa? Matsina u ḓo tou tsiselwa fhasi-fhasi dindini. Ngavhe maḓembe e a itwa kha inwi a vhe o itwa Sodoma, ndi musi u tshee wo ima na ṋamusi. Ndi zwine nda ni vhudza nda ri: nga ḓuvha ḽa khaṱhulo ṱhamu ine na ḓo rwiwa ngayo i ḓo vhavha u fhira i no ḓo rwa shango ḽa Sodoma.” Zwenezwo Yesu a thoma u amba a ri, “Ndi a u renda Khotsi, Iwe Muṋe wa ḽiṱaḓulu na ḽifhasi, ngauri hezwi zwithu wo zwi dzumbela vho funzwaho na vhaṱali wa zwi dzumbululela vhaṱoma. Iina Khotsi, iṱali wo vha wo ḓi zwi funa nga u ralo. “Khotsi anga o nkumedza zwithu zwoṱhe; a hu na ane a ḓivha Murwa arali e si Khotsi; nahone a hu na ane a ḓivha Khotsi arali e si Murwa, na onoyo ane Murwa a takalela u mu dzumbululela. “Iḓani ha Nṋe noṱhe ni lemelwaho no ziamedzwaho nga mihwalo, ndi ḓo ni rula. Ḓihweseni dzhogo yanga ni gude kha Nṋe; ndo vuḓa, ndi na mbilu ya u ḓiṱukufhadza; ndi hone ni tshi ḓo rudza mbilu. Dzhogo yanga a i gogoni, muhwalo wanga a u lemeli.” Misi yeneyo Yesu a tshi khou fhira nga vhukati ha masimu a goroi nga Sabatha, vhafunziwa vhawe vha pfa nḓala vha thoma u ṱhukhula-ṱhukhula ṱhotshe dza goroi vha swoṱa vha ḽa. Vhafarisei vha tshi zwi vhona vha mu vhudza vha ri, “Kha vha vhone zwine vhafunziwa vhavho vha khou ita! Mulayo a u tendi zwi tshi itwa nga Sabatha.” Yesu a vha fhindula a ri, “Kani-ha a ni athu vhala a Dafita na khonani dzawe musi vho farwa nga nḓala, a tshi dzhena nḓuni ya Mudzimu a ḽa vhurotho he ha vha ho sumelwa Mudzimu, ngeno Mulayo u sa tendi muthu a tshi ḽa musumo hoyo, na vhe vha vha vhe nae a u tendi vha tshi ḽa; hu ḽa vhotshifhe fhedzi? Kani-ha a ni athu vhala Mulayoni uri nga Sabatha vhotshifhe vha a ḓi pfuka zwavho mulayo wa Sabatha thembeleni, zwi si vhe na mulandu? Fhedzi ndi khou ni vhudza ndi ri: tshi fhiraho thembele tshi fhano. Hone ngavhe ni vhe no ḓivha uri zwi amba mini hu tshi pfi, ‘Thi ṱoḓi nduvho, ndi ṱoḓa muthu a tshi vha na mbilutshilidzi,’ ndi musi ni songo sola vhathu vha si na mulandu. Mubebwa-nga-muthu na yone Sabatha ndi Ene Muṋe wayo.” Yesu a fhirela phanḓa a dzhena sinagogoni. Henefho ho vha hu na munna o omaho tshanḓa. Vhafarisei vha tshi funa u hwelela Yesu vha mu vhudzisa vha ri, “Mulayo u a tenda muthu a tshi fhodzwa nga Sabatha naa?” Hone Ene a vha fhindula a ri, “Ndi nnyi waṋu ane a ri nngu yawe nthihi fhedzi yo wela bidzini nga Sabatha a sa i ṋule? Muthu ha fhiri nngu kani? Zwi amba uri Mulayo u a ri tendela u ita zwivhuya nga Sabatha.” Ndi hone Yesu a tshi amba na uyo munna o omaho tshanḓa a ri, “Onyolosani tshanḓa tshaṋu.” A mbo tshi onyolosa tsha vhuelela ngonani tsha fana na tshiṅwe. Zwo no ralo Vhafarisei vha mbo ḓi bva afho sinagogoni, vha yo ṱangana khoroni vha thoma u ita tshimbevha tsha u vhulaha Yesu. Hone Yesu nga u ḓivha uri vha khou ṱoḓa u mu vhulaha a ṱuwa afho fhethu, a tevhelwa nga vhathu vhanzhi, a vha fhodza vhoṱhe, a vha kaidza uri vha si vhudze muthu uri ndi Ene nnyi. A tshi ralo ho vha hu u khunyeledza zwo ambiwaho nga muporofita Yesaya a tshi ri, “Vhonani muḓinḓa wanga we nda mu nanga, mufunwa wanga ane a ntakadza. Ndi ḓo vhea Muya wanga khae, a konou ḓivhadza tshakha khaṱhulo mbuya. Ha nga lwi, ha nga iti phosho; a hu na ane a ḓo pfa ipfi ḽawe dzinḓilani. Luṱanga lwo piḓeaho ha nga lu vunḓi; luvhone lu taidzaho ha nga lu dzimi, a vhuye a ite uri vhathu vha tshile vha tshi londana. Vhannḓa vha ḓo lavhelela u ḓa hawe.” Zwenezwo vha mu ḓisela muthu wa bofu we a vha e tshimuma, e na thuṅwa ya Saṱhane. A mu fhodza, a vho kona u amba na u vhona. Vhathu vhoṱhe vha akhamala vha ri, “Nṋa uyu a si ene uḽa Murwa wa Dafita we a pfi u ḓo ḓa?” Hone Vhafarisei vha tshi zwi pfa vha ri, “Hoyu munna u pandela thuṅwa nga maanḓa a Belesebulu khosi yadzo, a hu na zwiṅwe.” Hone Yesu nga u ḓivha mihumbulo yavho a amba navho a ri, “Arali muvhuso wa ḓifhandekanya wa bva zwigwada zwivhili, zwa lwa nga tshazwo, tshawo ndi u wa. Arali muḓini kana nḓuni ha bva zwigwada zwivhili zwa lwa nga tshazwo, a zwi nga imi. Arali Saṱhane a tshi pandela Saṱhane zwi amba uri o no bva zwigwada zwivhili zwine zwa lwa nga tshazwo. Zwino muvhuso wawe u nga ima hani? “Arali Nṋe ndi tshi pandela thuṅwa nga maanḓa a Belesebulu, vhafunziwa vhaṋu vha dzi pandela nga maanḓa a nnyi? Ndi zwine vhenevho vha ḓo sumbedza uri zwine na amba a si zwone. “Hone vhunga zwi khagala uri Nṋe ndi pandela thuṅwa nga maanḓa a Muya wa Mudzimu, ndi tshiga tsha uri muvhuso wa Mudzimu wo swika kha inwi. “Ndi nnyi ane a nga sokou dzhena nḓuni ya munna wa vhuhali a kumba thundu yawe? U fanela u thoma u vhofha uyo muhali, ndi hone a tshi ḓo kona u mu ṱangula. “Muthu ane a sa ime na Nṋe u lwa na Nṋe; a sa kuvhanganyiho sambi na Nṋe u a ḽi fhaḓa. “Ndi zwine nda ni vhudza nda ri: muthu a nga hangwelwa vhutshinyi hoṱhe, naho a sasaladza Mudzimu. Hone ane a sasaladza Muya Mukhethwa a nga si hangwelwe. Na ane a amba Mubebwa-nga-muthu nga ḽivhi a nga kha ḓi hangwelwa. Hone ane a vhuya a nyefula Muya Mukhethwa, hu vhutshiloni vhuno, hu vhutshiloni vhu ḓaho, a nga si vhuye a hangwelwa. “Arali ni tshi ri muri ndi wavhuḓi, ni fanela u ḓi ralo na mitshelo yawo; arali ni tshi ri muri a si wavhuḓi, ni fanela u ḓi ralo-vho na mitshelo yawo. Hufha muri u tshi ḓivhiwa nga mitshelo yawo. “Dziṋowa ndinwi! Ni nga kona hani u amba zwivhuya ni vhavhi? Tshe mulomo wa amba ndi tshe mbilu ya amba. Muthu muvhuya u bvisa zwivhuya tshisikuni tsha mbilu yawe i re mbuya, muthu muvhi u ḓi bvisa-vho zwithu zwivhi tshisikuni tsha mbilu yawe mmbi. Ndi khou ni vhudza ndi ri: Nga ḓuvha ḽa khaṱhulo muthu u ḓo sengiselwa zwoṱhe zwe a sokou amba-amba. U ḓo vhofhololwa nga maipfi au, wa vhewa mulandu nga maipfi au.” Ndi hone vhaṅwe vhaḓivhi vha Mulayo na Vhafarisei vha tshi amba nae vha ri, “Vhafunzi, kha vha ri itele maḓembe.” Hone Ene a tshi vha fhindula a ri, “Vhane vha ṱoḓa maḓembe ndi vhathu vhavhi vho furalelaho Mudzimu. A vha tsha ḓo vhona maṅwe arali e si aḽa a muporofita Jonasi. Jonasi o fhedza maḓuvha mararu na vhusiku hao e thumbuni ya khovhe ya vhimbi, Mubebwa-nga-muthu u ḓo fhedza maḓuvha mararu na vhusiku hao e ngomu tshaloni nga u ralo. Nga ḓuvha ḽa khaṱhulo vhanna vha Ninive vha ḓo vuwa khathihi na vhathu vha musalauno vha vha rovhedza, ngauri vhone vho laṱa vhuvhi havho musi vho pfa Jonasi a tshi vha ḓivhadza mafhungo a Mudzimu, huno tshi fhiraho Jonasi tshi fhano. Nga ḓuvha ḽa khaṱhulo khosi ya musadzi i bvaho Tshipembe i ḓo ḓa khoroni u rovhedza vhathu vha musalauno, ngauri ene o tou tshimbila a zwi pfa a tshi bva vhusendekamisi a tshi yo pfa vhuṱali ha Solomoni. Zwino ipfani-ha: tshi fhiraho Solomoni tshi fhano. “Thuṅwa ya Saṱhane arali i tshi bva muthuni i buḓekanya masoga i tshi ṱoḓa ha u awela i si hu wane. Ya konou ri, ‘Ndi ḓo vhuelela nḓuni yanga ine nda bva khayo.’ I tshi swika ya wana uḽa muthu a tshi tou nga nnḓu i si na muthu, yo swielwa, na thundu dzo vhekanywa zwavhuḓi. Zwenezwo i mbo yo dzhia dziṅwe thuṅwa ṱhanu na mbili dza vhuhali u fhira yone, dza ḓa dza dzhena kha uyo muthu dza dzula khae, mafhungo a vho vhifha u fhira mulovha. Na kha vhathu vhavhi avha vha musalauno zwi ḓo ralo.” Yesu a tshi kha ḓi amba na vhathu ha swika mme awe na vharathu vhawe, vha ima nnḓa vha tshi ṱoḓa u amba nae. Muṅwe a mu vhudza a ri, “Mme avho na vharathu vhavho khevho afha nnḓa vha khou ṱoḓa u amba navho.” Hone Yesu a fhindula muthu o mu vhudzaho hezwo a ri, “Mme anga ndi nnyi? Vharathu vhanga ndi vhonnyi?” A konou sumba vhafunziwa vhawe a ri, “Mme anga na vharathu vhanga ndi havha! Ane a ita zwine Khotsi anga wa ṱaḓulu a zwi funa, ndi ene murathu wanga, ndi ene khaladzi anga, ndi ene mme anga.” Nga ḽeneḽo ḓuvha Yesu a bva nḓuni, a dzula khunzikhunzini ya dzivha. Ha kuvhangana vhathu vhanzhi-vhanzhi vha tshi ṱoḓa u mu pfa, vha ḓala lwe a dzhena tshikepeni a dzula, a sia vhathu vhoṱhe vho ima khunzikhunzini. A vha vhudza zwithu zwinzhi nga zwifanyiso, a ri, “Ho vhuya ha vha na muṅwe munna we a bva a tshi yo zwala mbeu. A ri a tshi khou zwala iṅwe ya wela nḓilani, zwiṋoni zwa ḓa zwa i ḽa. Iṅwe ya wela kha lutombo he ha vha hu na mavu maṱukuṱuku. Yeneyo ya mela nga u ṱavhanya, ngauri mavu a hone o vha e si manzhi. Hone musi ḓuvha ḽi tshi ṱavha ḽa fhisa uyo mutomba wa mbo ḓi ṋoka, nge midzi ya vha i songo tsisa. Iṅwe ya wela mipfani, iyo mipfa i tshi mela ya i pwanyeledza. Hone iṅwe ya wela mavuni avhuḓi ya mela ya vhuya ya shela thoro; iṅwe ṱhotshe ya vha na thoro dza ḓana, iṅwe 60, iṅwe 30. A na nḓevhe nga a ḓipfele!” Vhafunziwa vhawe vha ḓa khae vha mu vhudzisa vha ri, “Ndi mini vha tshi amba navho nga zwifanyiso?” A vha fhindula a ri, “Inwi no dzumbululelwa zwiphiri zwa muvhuso wa Mudzimu, hone vhaḽa a vho ngo dzumbululelwa. A re nazwo u ḓo dovha a engedzwa zwa ita na u fhalala, a si na u ḓo dovha a dzhielwa na zwiṱukuṱuku zwine a vha nazwo. Ndi zwone nda amba navho nga zwifanyiso, uri “ ‘naho vha sedza vha si vhone, naho vha thetshelesa vha si zwi pfe, vha si ṱalukanye tshithu.’ ” Ndi hone hu tshi ḓo khunyelela vhuporofita ha Yesaya ha u ri, “ ‘Ni ḓo thetshelesa no thetshelesa ni si pfe; ni ḓo sedza no sedza ni si vhone. Ndi uri mihumbulo ya havha vhathu yo gomala, vha konyolela matanda nḓevheni, vha bonya na maṱo. Vha sa ralo maṱo avho a nga ḓo vhona, na nḓevhe dzavho dzi nga ḓo pfa, na mbilu dzavho dzi nga ḓo ṱalukanya, vha rembuluwa vha vhuelela kha Nṋe, Nṋe nda vho ḓo vha fhodza.’ “Hone inwi maṱo aṋu a na mashudu ngauri a a vhona, na nḓevhe dzaṋu dzi na mashudu ngauri dzi a pfa. Zwino ipfani-ha: ndi vhaporofita vhanzhi na vhavhuya vho tamaho u vhona zwine inwi na zwi vhona, fhedzi vha kundwa; na zwine na zwi pfa vho tama u zwi pfa, fhedzi vha kundwa. “Zwino ipfani zwine tshifanyiso tsha muzwali tsha amba: Ane a pfa mafhungo a muvhuso wa Mudzimu a si a ṱalukanye, ha ḓa Muvhi a tswa mbeu yo zwaliwaho mbiluni yawe – ndi ene ane a fanyisedzwa nga mbeu ye ya wela nḓilani. Ye ya ri i tshi zwalwa ya wela lukwarani zwi amba muthu ane a ri u pfa ipfi a mbo ḓi ḽi ṱanganedza nga mbilu tshena, hone vhunga hu si na hune ḽa nga ṱoka midzi khae, ha lengi u wa. A tshi vho ṱhuphelwa ipfi ḽa Mudzimu na u tovholelwa ḽone u mbo ḓi gunea na zwenezwo. He i tshi zwalwa ya wela vhukati ha mipfa, zwi amba uyo ane a ri o pfa ipfi ḽa Mudzimu ḽa pwanyeledzwa nga u vhilaela nga zwa vhutshilo na u xedzwa nga u funesa lupfumo, a si vhe na mitshelo. He i tshi zwalwa ya wela mavuni avhuḓi zwi amba uyo ane a ri u pfa ipfi ḽa Mudzimu a ḽi ṱalukanya, a ita na u aṋwa mitshelo. Muṅwe a aṋwa ḓana, muṅwe 60, muṅwe 30.” A dovha a vha fanyisedzela nga tshiṅwe tshifanyiso a ri, “Muvhuso wa Mudzimu u fana na muthu we a zwala mbeu yavhuḓi tsimuni yawe; hone musi vhathu vho eḓela ha ḓa swina ḽawe ḽa zwala mufhunga vhukati ha goroi ḽa dovha ḽa ṋenga. Goroi i tshi vho mela ya vhuya ya shela thoro ha konou vhonala na mufhunga. Ndi hone vhashumi vha muṋe wa tsimu vha tshi ḓa khae vha ri, ‘Thovhela, nṋa a vho ngo zwala mbeu yavhuḓi tsimuni yavho? Mufhunga uyu u nga vha u tshi bva ngafhi?’ Ene a vha fhindula a ri, ‘Hezwo zwi fanela u vha zwo itwa nga swina.’ Vhashumi vha ri, ‘Nṋa vha funa ri tshi ya ra u tupula?’ Ene a hana a ri, ‘Ni songo u tupula; ni nga ḓo ri ni tshi ṱahula mufhunga na tshenuwa no tupula na goroi. Zwi litsheni zwi aluwe zwoṱhe hu vhuye hu swike tshifhinga tsha khaṋo. Musi hu tshi swika khaṋo ndi ḓo vhudza vhakaṋi uri vha thome u kuvhanganya mufhunga vha u vhofhe madzanda uri u fhiswe, ndi hone vha tshi ḓo konou kuvhanganya goroi vha i vhea ḓuluni ḽanga.’ ” A dovha a vha fanyisedzela nga tshiṅwe tshifanyiso a ri, “Muvhuso wa Mudzimu u fana na mbeu ya muhuyu ine muthu a dzhia a zwala tsimuni yawe. Huno naho i yone mbeu ṱhukhu kha dzoṱhe, i tshi vho mela i hula u fhira zwiṱaka zwoṱhe, wa ita muri muhulu lune na zwiṋoni zwa ḓa zwa fhaṱa zwiṱaha matavhini awo.” A dovha a vha vhudza tshiṅwe tshifanyiso a ri, “Muvhuso wa Mudzimu u fana na mbilisa ine musadzi a i suka na vhukhopfu ludongo lwo ḓala, yone ya kukumusa uho vhukhopfu hoṱhe.” Zwenezwo zwoṱhe Yesu o vhudza vhathu nga zwifanyiso; a hu na ḽe a vha vhudza a sa ambi nga tshifanyiso, hu u itela uri hu khunyelele ḽa muporofita a tshi ri, “Ndi ḓo thoma u amba, nda amba nga zwifanyiso, nda bula zwe zwa vha zwo dzumbama tshee shango ḽa tikwa.” Ndi hone Yesu a tshi ri vhathu vha ṱuwe zwavho, Ene a dzhena nḓuni. Vhafunziwa vha konou ḓa khae vha mu humbela vha ri, “Kha vha ri ṱalutshedze tshifanyiso tsha mufhunga wo zwalwaho tsimuni.” A vha fhindula a ri, “Ane a zwala mbeu yavhuḓi ndi Mubebwa-nga-muthu. Tsimu ndi shango. Mbeu yavhuḓi ndi vhalanda vha muvhuso wa Mudzimu. Mufhunga ndi vhalanda vha Muvhi. Swina ḽo u zwalaho ndi diabolo. Khaṋo ndi vhufhelo ha shango. Vhakaṋi ndi vharuṅwa. Unga mufhunga u tshi kuvhanganywa wa fhiswa nga mulilo, zwi ḓo ralo na nga ḓuvha ḽa vhufhelo ha shango: Mubebwa-nga-muthu u ḓo ruma vharuṅwa vhawe, vha kuvhanganya vhakhakhisi vhoṱhe na vhaitazwivhi, vha vha bvisa muvhusoni wawe, vha vha posa ṋanḓoni ya mulilo. Henefho vhathu vha ḓo lila vha ita na u shenganya maṋo nga vhuṱungu. Nga heḽo ḓuvha vhavhuya vha ḓo penya sa ḓuvha muvhusoni wa Khotsi avho. A na nḓevhe nga a ḓipfele! “Muvhuso wa Mudzimu u fana na lupfumo lwo dzumbiwaho tsimuni lune muṅwe muthu a tshenuwa o lu wana, a dovha a lu dzumba henefho tsimuni, a takala lune a ya a rengisa thundu dzawe dzoṱhe a renga tsimu iyo. “Muvhuso wa Mudzimu wa dovha wa fana na muvhambadzi ane a enda a tshi ṱoḓa daimani dzavhuḓi, a ri a tshi wana iṅwe daimani ya thengo khulu a ṱuwa a yo rengisa thundu dzawe dzoṱhe a renga iyo daimani. “Muvhuso wa Mudzimu wa dovha wa fana na mambule ane a poswa lwanzheni ha fashwa khovhe dza tshakha-tshakha. Musi o ḓala, vharei vha a kokodzela khunzikhunzini vha dzula fhasi vha khethekanya dzavhuḓi vha dzi posa zwirunduni, dzi si dzavhuḓi vha dzi laṱa. Zwi ḓo tou ralo nga ḓuvha ḽa vhufhelo: Vharuṅwa vha ḓo ḓa vha khethekanya vhavhi na vhavhuya, vhavhi vha vha posa ṋanḓoni ya mulilo. Henefho vhathu vha ḓo lila vha ita na u shenganya maṋo nga vhuṱungu.” Ndi hone Yesu a tshi vha vhudzisa a ri, “Nṋa aya no a pfa oṱhe?” Vha fhindula vha ri, “Ro a pfa.” A amba navho a ri, “Ndi zwine nda ri, ho no vha na vhaḓivhi vha Maṅwalo vhaṅwe vhane vha guda zwa u vhuswa nga Mudzimu; vhenevho vha fana na muṋe wa nnḓu ane a bvisa lupfumo luswa na lwa kale tshisikuni tshawe.” Musi Yesu o fhedza zwifanyiso hezwo, a fhirela phanḓa. A swika muḓini wa hawe a vha funza sinagogoni yavho. Vhe vha pfa pfunzo yawe vha akhamala vha ri, “Nṋa vhuṱali uvhu na maḓembe aya o zwi wanafhi? A si ene ṅwana wa uḽa muvhaḓi? Mme awe a si vhaḽa vha no pfi Vho-Maria? Vharathu vhawe a si Jakopo na Josefa na Simoni na Judasi? Khaladzi dzawe a ri nadzo henefhano dzoṱhe? Nṋa izwi zwithu zwoṱhe o zwi wanafhi?” Vha amba nga u ralo vha tshi tou mu nyefula. Hone Yesu a vha fhindula a ri, “Muporofita a nga huliswa hoṱhe-hoṱhe, fhedzi muḓini wa hawe na hayani hawe ha huliswi.” A si tsha ita maḓembe manzhi henefho nge vha shaya lutendo. Zwenezwo khosi Herude a pfa bvumo ḽa Yesu, a amba na vhathu vha henefho musanda a ri, “Hoyu ndi Johanisi Mulovhedzi, o vuwa vhafuni, ndi zwine a kona u ita maḓembe mangafhangafha!” Johanisi a tshi fa zwo ḓa nga nḓila hei: Herude o vha o ṱahisa Herudiasi musadzi wa mukomana wawe Filipi, zwino Johanisi a tshi ḓi ṱolou mu vhudza uri a zwo ngo fanela a tshi mu ṱahisa. Ndi hone Herude a tshi ri Johanisi a farwe a hoṋelwe dzhele. O vha a tshi funa u mu vhulaha, hone a ofha vhathu, ngauri vho vha vha tshi ḓivha Johanisi e muporofita. Hone ḽiṅwe ḓuvha nga munyanya wa mabebo a Herude, ṅwana wa Herudiasi wa musidzana a tshinela vhaeni, a takadza Herude lwe a mu fulufhedzisa uri u ḓo mu fha tshiṅwe na tshiṅwe tshine a nga humbela, a khwaṱhisa nga muano. Musidzana a ḓa o funzedzwa nga mme awe a ri, “Ndo vha ndi tshi ri vha nga nṋea zwanga ṱhoho ya Johanisi Mulovhedzi zwino hafha, i ḓe i ndiloni.” Iyo khumbelo ya ṱungufhadza khosi, hone a ro kundwa u hana, nge a vha o ana vhaeni vhoṱhe vha tshi zwi pfa. Ndi zwe a ri musidzana a ṋewe yone. A ruma vhathu dzhele uri vha yo tumula ṱhoho ya Johanisi, vha ḓa nayo i ndiloni vha i fha musidzana, ene a i isa ha mme awe. Vhafunziwa vha Johanisi vha ḓa vha dzhia tshitumbu tshawe vha tshi swiṱa, vha konou ḓa ha Yesu vha mu vhudza zwo iteaho. Yesu a ri u pfa hezwo a dzhena tshikepeni a ṱutshela fhethu he ha vha hu si na vhathu. Vhathu vha tshi zwi pfa vha bva miḓini yavho vha mu tevhela nga milenzhe. Yesu a tshi bva tshikepeni a vhona gogo ḽihulu ḽa vhathu, a vha pfela vhuṱungu, a fhodza vhalwadze vhavho. Ḽi tshi vho kovhela vhafunziwa vhawe vha ḓa khae vha ri, “Fhano hune ra vha hone ndi sogani nahone ḓuvha ḽo no ṱuwesa. Kha vha vhofholole gogo iḽi vha yo ḓirengela zwiḽiwa dziḓoroboni.” Hone Yesu a fhindula a ri, “A vha vhuyi vha ṱuwa; vha ṋeeni zwiḽiwa vha ḽe.” Vhone vha fhindula vha ri, “Riṋe a ri na tshithu fhano; ri na mikonde miṱanu ya vhurotho na khovhe mbili fhedzi.” Yesu a fhindula a ri, “Zwi ḓiseni fhano.” Ndi hone a tshi vhudza vhathu uri vha dzule fhasi tshiṱanzhelani, a mbo ḓi dzhia iḽa mikonde miṱanu na dziḽa khovhe mbili, a lilala a renda Mudzimu, a dzi ṅwatekanya a ṋea vhafunziwa vhawe uri vha kovhele vhathu; vhoṱhe vha ḽa vha fura. Vho no ḽa vha dobela zwipeḓu zwo salaho, vha ḓadza mifaro ya 12. Vhe vha ḽa ndi vhanna vhane vha nga lingana 5 000, ri sa vhali vhasadzi na vhana. Yesu a mbo ḓi kombetshedza vhafunziwa vhawe uri vha dzhene tshikepeni vha mu range phanḓa vha wetshele seli na luḽa lwa dzivha, uri Ene a sale a tshi vhofholola vhathu. Musi o no onesana navho a yo rabela tshikwarani e eṱhe. Ḽi tshi kovhela o vha a tshee tshikwarani e eṱhe. Tshikepe tsho vha tsho no vha henengei vhukati ha dzivha, kule na khunzikhunzi, tshi tshi khou dzinginyiswa nga magabelo, ngauri tsho vha tsho livhana na muya. Nga maḓautsha a ḓa khavho a tshi khou tshimbila nṱha ha maḓi. Vhafunziwa vha tshi mu vhona a tshi khou tshimbila nṱha ha maḓi vha humbula uri ndi tshirunzi, vha tshenuwa vha ṱavha mukosi. Yesu a mbo ḓi amba navho a ri, “Rudzani mbilu; ndi Nṋe, ni songo ofha.” Pitrosi a mu fhindula a ri, “Muṋe wanga, arali vhukuma vhe Vhone, kha vha mmbudze uri ndi ḓe khavho ndi tshi tshimbila-vho nṱha ha maḓi.” Yesu a ri, “Ndi zwone, iḓani!” Pitrosi a mbo ḓi bva tshikepeni a ya ha Yesu a tshi khou tshimbila nṱha ha maḓi. Hone a tshi vho vhona ḓumbu a thoma u ofha. A tshi vhona a tshi vho mbwandamela a ṱavha mukosi a ri, “Muṋe wanga, kha vha ntshidze!” Yesu a mbo ḓi isa tshanḓa tshawe a mu fara, a mu vhudza a ri, “Fulufhelo ḽaṋu ḽo ṱukufhala hani! Ndi mini ni tshi timatima?” Vha tshi dzhena tshikepeni muya wa mbo ḓi dzika. Vhe vha vha vhe tshikepeni vha mbo ḓi mu gwadamela vha ri, “Vhukumakuma vha Murwa wa Mudzimu.” Vha wela dzivha vha tsela Genesaretha. Vhathu vha henefho vha mbo ḓi vhona uri ndi Yesu, vha laedzela vhathu vhoṱhe vha miḓini ya henefho tsini, vha ḓa na vhalwadze vhoṱhe vha mu humbela uri a tendele vhalwadze vha tshi tou kwama zwavho shaphu ḽa nguvho yawe; vhoṱhe vhe vha ḽi kwama vha fhola. Ndi hone Vhafarisei na vhaḓivhi vha Mulayo vha bvaho Jerusalema vha tshi ḓa ha Yesu, vha ri, “Ndi mini vhafunziwa vhavho vha tshi pfuka milayo ya vhomakhulukuku, vha tshi ḽa vha songo ṱamba zwanḓa?” Ene a vha fhindula a ri, “Inwi-ha, ndi mini ni tshi pfuka ndaela ya Mudzimu nga mulandu wa zwidayo zwaṋu? A thi ri Mudzimu o ri, ‘Hulisa khotsi au na mme au,’ a dovha a ri, ‘Ane a sema khotsi kana mme awe tshawe ndi u vhulawa.’ Hone inwi ni tshi funza ni ri arali muthu e na tshine a nga kona u farisa ngatsho khotsi awe kana mme awe, hone a ri, ‘Hei ndi nduvho ya Mudzimu,’ a nga litsha zwawe u hulisa khotsi awe kana mme awe. Asizwo-ha, no no pfuvhisa ipfi ḽa Mudzimu nga zwidayo zwaṋu. Vhahoi ndinwi! Yesaya ho ngo ni zwifhelela a tshi ni porofita a ri, “ ‘Vhathu avha vha nkhulisa nga milomo fhedzi, hone mbilu dzavho dzi siho kha Nṋe. Na u nthabela a zwi vha farisi tshithu, ngauri zwine vha funza ndi zwidayo zwazwo zwa vhathu.’ ” Yesu a vhidza vhathu a vha vhudza a ri, “Thetshelesani ni ṱalukanye zwine nda amba: tshine tsha kumadza muthu a si tshine tsha dzhena nga mulomo, ndi tshine tsha bva nga mulomo wawe.” Ndi hone vhafunziwa vha Yesu vha tshi ḓa khae vha ri, “Nṋa vho zwi vhona uri Vhafarisei vho khukhulisea vha tshi pfa ipfi iḽo?” A vha fhindula a ri, “Muri muṅwe na muṅwe u songo ṱavhiwaho nga Khotsi anga wa ṱaḓulu u ḓo tupulwa. Vha litsheni, vha ḓi vha mabofu vhane vha endedza mabofu. Hone arali bofu ḽi tshi endedza ḽiṅwe bofu, vha ḓo wela dindini vhuvhili havho.” Pitrosi a ri, “Kha vha ri ṱalutshedze-vho tshiḽa tshifanyiso.” Yesu a fhindula a ri, “Matsina na inwi ni kha ḓi kundwa u ṱalukanya naa? A ni zwi ḓivhi uri tshine muthu a ḽa tshi fhirela thumbuni tsha fhelela bungani? Hone zwi bvaho nga mulomo zwi bva mbiluni; ndi zwone zwine zwa kumadza muthu. Mbiluni ya muthu ndi hone hune ha bva mihumbulo mivhi, na vhupondi, na vhupombwe ha tshakha-tshakha, na vhufobvu, na mazwifhi, na u nyefulana. Ndi zwone zwine zwa kumadza muthu. Hone u ḽa u songo ṱamba zwanḓa a zwi kumadzi muthu.” Yesu a ṱuwa henefho a ṱutshela thungo dza Tiro na Sidoni. Vha ṱangana na musadzi wa Mukanana wa thungo dzenedziḽa, a vha tevhela a tshi khou ḓi ṱavha mukosi a tshi ri, “Muṋe wanga, Murwa Dafita, kha vha nkhathutshele! Ṅwana wanga wa musidzana u khou tou tambula nga thuṅwa ya Saṱhane!” Hone Yesu a si mu fhindule na ipfi na ḽithihi. Vhafunziwa vha vhuya vha ya khae vha mu humbela vha ri, “Nga vha mu vhudze a ṱuwe; u khou enda a tshi ri fhunga.” Hone Ene a fhindula a ri, “A tho ngo rumiwa kha nngu dzo xelaho kha vhaṅwe, ndo rumiwa kha Vhaisraele fhedzi.” Hone uyo musadzi a ḓi enda a tshi mu gwadamela a tshi ri, “Muṋe wanga, nga vha mpfarise!” Yesu a fhindula a ri, “A zwo ngo fanela ri tshi dzhia zwiḽiwa zwa vhana ra ṋea zwibwa.” Uyo musadzi a fhindula a ri, “Hufha zwibwa zwi tshi ḓi ḽa-vho matshakatshaka ane a wela fhasi a tshi bva ḓafulani ḽa vhaṋe vhazwo.” Ndi hone Yesu a tshi mu fhindula a ri, “Mme a ṅwana, fulufhelo ḽaṋu ndi ḽihulu. Zwine na tama nga zwi itee.” Ṅwana wawe a mbo ḓi fhola na zwenezwo. Yesu a tshi ṱuwa afho a tshimbila na Dzivha ḽa Galelia, a tshi swika a gonya tshikwara a dzula fhasi. Ha ḓa nae magogo a vhathu vha tshi mu ḓisela zwihole na mabofu na vho huvhalaho na mbevhevhe na vhaṅwe vhanzhi, vha vha vhea milenzheni yawe, Ene a vha fhodza. Vhathu vhoṱhe vha kanuka vha tshi vhona mbevhevhe dzi tshi vho amba na zwihole zwi tshi vho tshimbila na mabofu a tshi vho vhona, vha renda Mudzimu wa Israele. Yesu a vhidza vhafunziwa vhawe a ri, “Havha vhathu ndi vha pfela vhuṱungu, ngauri ḽo no vha ḓuvha ḽa vhuraru ri navho, zwino vho no tou ita na u fhelelwa nga zwiḽiwa. A thi funi vha tshi ṱuwa na nḓala, vha nga ṋoka nḓilani.” Vhafunziwa vha mu fhindula vha ri, “Zwiḽiwa zwa u fusha vhathu vhangafhangafha ri ḓo zwi wana ngafhi henefhano sogani?” Yesu a vha vhudzisa a ri, “Ni na mikonde mingana?” Vha fhindula vha ri, “Ndi miṱanu na mivhili, khathihi na khovhe dzi si gathi.” Yesu a vhudza vhathu uri vha dzule fhasi, a dzhia mikonde iḽa miṱanu na mivhili na khovhe, a livhuha Mudzimu a zwi ṅwatekanya, a ṋea vhafunziwa vhawe, vhone vha zwi kovhela vhathu. Vhoṱhe vha ḽa vha fura, zwipiḓa zwo salaho zwa ḓadza mifaro miṱanu na mivhili. Vhe vha ḽa ndi 4 000, ri tshi vhala vhanna fhedzi, ri sa vhali vhasadzi na vhana. Ndi hone Yesu a tshi onesa vhathu, a dzhena tshikepeni a ṱutshela thungo dza Magadani. Ḽiṅwe ḓuvha Vhafarisei na Vhasadukei vho ḓa vha linga Yesu, vha mu humbela uri a ite tshiga tshi no bva ha Mudzimu. Hone a vha fhindula a ri, “Nga madekwana ni a amba na ri, ‘Matshelo ḽi ḓo tsha zwavhuḓi, makole o tswuka.’ Ḽi tshi tsha ni a amba na ri, ‘Ṋamusi hu ḓo vha na maḓumbu na mvula, makole o tswuka.’ Zwa matshele ni a zwi ṱalukanya, hone zwiga zwa zwifhinga zwa Mudzimu zwi a ni kunda. Vhane vha ṱoḓa tshiga ndi vhathu vhavhi vho furalelaho Mudzimu; a vha nga itelwi tshiga arali tshi si tsha Jonasi.” U ralo a mbo ḓi ṱuwa a vha sia henefho. Vhafunziwa vha wetshela seli na luḽa lwa dzivha vho hangwa u ṱuwa na vhurotho. Yesu a vha vhudza a ri, “Fhaṱuwani ni thanyele mbilisa ya Vhafarisei na Vhasadukei.” Vha amba nga tshavho vha ri, “A tshi ralo ndi ngauri a ro ngo ḓa na vhurotho.” Yesu nga u ḓivha zwe vha vha vha tshi khou amba a ri, “Ndi mini ni tshi amba nga tshaṋu na ri a ni na vhurotho? Ni dinwa nga fulufhelo ḽiṱuku. A ni athu ṱalukanya naa? Kani no no hangwa zwiḽa zwa mikonde miṱanu ya vhurotho ye nda fusha ngayo vhathu vha 5 000, na uri no dobela na ḓadza mifaro mingana? Kana zwiḽa zwa musi ndi tshi fusha vhathu vha 4 000 nga mikonde miṱanu na mivhili, na uri no sala ni tshi ḓadza mifaro mingana nga zwipiḓa zwo salaho? Khezwi ni tshi kundwa u ṱalukanya uri a tho ngo amba zwa zwiḽiwa na kathihi, tshe nda amba ndo tou ri ni thanyele mbilisa ya Vhafarisei na Vhasadukei?” Ndi hone vha tshi zwi pfa uri matsina o vha a sa khou amba mbilisa ya vhurotho, o vha a tshi khou amba pfunzo ya Vhafarisei na Vhasadukei. Ḽiṅwe ḓuvha musi Yesu o swika thungo dza Khisaria wa Filipi a vhudzisa vhafunziwa vhawe a ri, “Nṋa vhathu vha tshi nnyamba Nṋe Mubebwa-nga-muthu vha ri ndi Nṋe nnyi?” Vha fhindula vha ri, “Vhaṅwe vha ri ndi Vhone Johanisi Mulovhedzi, vhaṅwe vha ri ndi Vhone Elia; hafhu hu ḓi dovha ha vha na vhaṅwe vhane vha ri ndi Vhone Jeremia kana muṅwe wa vhaporofita vha kale.” Yesu a konou vha vhudzisa a ri, “Inwi-ha ni ri mini? Ni ri ndi Nṋe nnyi?” Ha fhindula Simoni ane ḽiṅwe a pfi Pitrosi a ri, “Ndi Vhone Mesia, Murwa wa Mudzimu a tshilaho.” Yesu a mbo ri, “Ni na mashudu Simoni ṅwana wa Jonasi; a si muthu wa ṋama o ni dzumbululelaho hezwo, ndi Khotsi anga wa ṱaḓulu. Zwino ndi khou ni vhudza ndi ri: ni vho pfi Pitrosi, huno ndi ḓo fhaṱa tshivhidzo tshanga kha tombo heḽi; na hele yone iṋe i nga si tshi kunde. Ndi ḓo ni fha khii dza muvhuso wa Mudzimu; na tshine na iledza fhano shangoni tshi ḓo vha tsho iledzwa na ngei ṱaḓulu; tshine na tendela fhano shangoni tshi ḓo vha tsho tendelwa na ngei ṱaḓulu.” O no ralo a mbo laya vhafunziwa uri vha songo vhuya vha vhudza muthu uri ndi Ene Mesia. U bva zwenezwo Yesu a thoma u ṱalutshedza vhafunziwa vhawe uri u fanela u ya Jerusalema a tambudzwa zwihulu nga vhahulwane vha lushaka na vhotshifhe vhahulwane na vhaḓivhi vha Mulayo, a vhulawa, a vuswa nga ḓuvha ḽa vhuraru. Ndi hone Pitrosi a tshi mu vhidzela thungo a thoma u mu kaidza a ri, “Hai nandi Muṋe wanga, hezwo zwi songo vhuya zwa itea!” Hone Yesu a rembuluwa a lavhelesa Pitrosi a ri, “Nṱutshele, Saṱhane ndiwe! U khou ṱoḓa u nkhakhisa! A u londi zwa Mudzimu, u londa zwa vhathu!” Ndi hone Yesu a tshi vhudza vhafunziwa vhawe a ri, “Arali muthu a tshi funa u vha mufunziwa wanga, nga a ḓihangwe a hwale tshifhambano tshawe, a ntevhele. Muthu ane a tata u ṅaledza vhutshilo hawe u a ḓilozwa, hone ane a ḓo fela Nṋe ndi ene ane a ḓo tshila. Nṋa muthu zwi ḓo mu farisani arali a tshi wana zwithu zwoṱhe shangoni a fhedza nga u lovha tshoṱhe? A nga bvisa mini tsha u rengulula vhutshilo hawe? Mubebwa-nga-muthu u khou ḓa e kha vhugala ha Khotsi awe e na vharuṅwa vhawe; ndi hone a tshi ḓo ṋea muṅwe na muṅwe nga he a shuma ngaho. “Zwino ipfani-ha: hu na vhaṅwe vho imaho hafha vhane vha sa ḓo fa vha sa athu vhona Mubebwa-nga-muthu a tshi ḓa e muvhusoni wawe.” Ho no fhela maḓuvha maṱanu na ḽithihi Yesu a ṱuwa na Pitrosi na Jakopo na murathu wawe Johanisi, a gonya navho thavha ndapfu vhe nga tshavho; tshivhumbeo tshawe tsha mbo ḓi shanduka vha tshi zwi vhona, tshifhaṱuwo tshawe tsha thoma u penya sa ḓuvha, zwiambaro zwawe zwa tshena sa tshedza. Zwenezwo ha bvelela Mushe na Elia, vhafunziwa vha vha vhona vha tshi khou amba na Yesu. Pitrosi a tshi zwi vhona a amba na Yesu a ri, “Muṋe washu, ro ita zwone ra ḓa fhano. Arali vha tshi funa nga vha litshe ndi fhaṱe thumba tharu fhano: iṅwe i ḓo vha yavho, iṅwe ya vha ya Mushe, iṅwe ya Elia.” Musi a tshi kha ḓi amba ha alama gole ḽi penyaho ḽa vha tiba, ha mbo pfala ipfi ḽi bvaho kha gole ḽi tshi ri, “Hoyu ndi Murwa wanga muthihi fhedzi; u a ntakadza; ni mu thetshelese.” Vhafunziwa vha tshi pfa ipfi iḽo vha wa nga zwifhaṱuwo vha dzhenwa nga nyofho khulu. Ndi hone Yesu a tshi sendela a vha dzinginyisa a ri, “Takuwani; ni songo ofha.” Vha tshi lilala vha vhona Yesu o sala e eṱhe, vhaḽa vha si tsheeho. Musi vha tshi vho tsa thavha Yesu a vha laya a ri, “Ni songo vhuya na vhudza muthu zwe na vhona, Mubebwa-nga-muthu a vhuya a vuwa vhafuni.” Vhafunziwa vha mu vhudzisa vha ri, “Khezwi vhaḓivhi vha Mulayo vha tshi ri hu fanela u ranga u ḓa Elia?” Yesu a fhindula a ri, “Nangoho Elia u a ḓa uri a lugise zwoṱhe. Hone ndi khou ni vhudza ndi ri: Elia o no ḓi ḓa vha si mu ṱalukanye, vha ita zwine vha funa ngae. Sa zwenezwo na Mubebwa-nga-muthu u fanela u tambudzwa ngavho.” Ndi hone vha tshi zwi pfa uri matsina a tshi ralo o vha a tshi khou amba Johanisi Mulovhedzi. Vha tshi vho dovha u sendela tsini ha magogo ha ḓa muṅwe munna a mu gwadamela a ri, “Muṋe wanga, kha vha khathutshele ṅwana wanga! O rwiwa nga ṅwedzi, u khou tou tambula; u ṱolou wela muliloni na maḓini. Zwino ndo mu ḓisa ha vhafunziwa vhavho, fhedzi vha kundwa u mu fhodza.” Yesu a fhindula a ri, “Hee inwi ni sa fulufheli Mudzimu, vhadzia-u-xela! Ndi ḓo vha na inwi u swika lini? Ndi kha ḓi ḓo ni konḓelela u swika lini? Ḓisani uyo muṱhannga kha Nṋe!” Yesu a mbo ḓi kaidza thuṅwa ya bva khae, u bva zwenezwo ṅwana a mbo ḓi vha o fhola. Ndi hone vhafunziwa vha tshi ḓa ha Yesu vhe nga tshavho vha ri, “Riṋe ro kundwa u pandela iḽa thuṅwa?” A vha fhindula a ri, “Ndi ngauri lutendo lwaṋu ndi luṱukusa. Thetshelesani ndi ni vhudze: ngavhe ni vhe na lutendo lune lwa tou lingana zwalwo na mbeu ya muhuyu, no vha ni tshi nga kona u vhudza thavha hei na ri, ‘Sudzulutshela ngei!’ ya sudzuluwa. A hu na tshe tsha vha tshi tshi nga ni kunda.” Musi vho dovha vha kuvhangana Galelia Yesu a vhudza vhafunziwa vhawe a ri, “Mubebwa-nga-muthu u ḓo kumedzwa vhathu, vha mu vhulaha, a dovha a vuswa nga ḓuvha ḽa vhuraru.” A tshi ralo zwa vha pfisa vhuṱungu nga maanḓa. Vha tshi swika Kapernaumi vhathelisi vha muthelo wa thembele vha ḓa ha Pitrosi vha mu vhudzisa vha ri, “Nṋa mufunzi waṋu ha theli muthelo wa thembele naa?” A fhindula a ri, “Vha a thela.” A tshi vho dzhena nḓuni Yesu a mbo mu vhudzisa a sa athu amba a ri, “Inwi ni zwi vhona hani Simoni? Mahosi a shango vha thelisa vhafhio muthelo? Vha bvisisa vhafhio lutho? Vha thelisa vha havho kana vhatsinda?” Pitrosi a ri, “Vha thelisa vhatsinda.” Yesu a ri, “Ahaa, izwo vha havho a vha theliswi. Naho zwo ralo, uri ri si vha khukhulise, sokonu ya dzivhani ni pose tshilazwulo ni fashe khovhe ine ya ḽela lwa u thoma. Ni tshi ṱolela mulomoni wayo ni ḓo wana yo khuba masheleni mavhili; a dzhieni ni yo nthelela, na inwi ni ḓithelele.” Zwenezwo vhafunziwa vha Yesu vha ḓa khae vha vhudzisa vha ri, “A re muhulwane muvhusoni wa Mudzimu a nga vha e nnyi?” Yesu a vhidza ṅwana muṱuku a mu imisa vhukati havho a ri, “Zwino ipfani-ha: na sa ḓiṱukufhadza na fana na vhana, ni nga si vhuye na dzhena muvhusoni wa Mudzimu. Ndi zwone, ane a ḓiṱukufhadza a fana na uyu ṅwana, ndi ene ane a ḓo vha muhulwane muvhusoni wa Mudzimu. Ane a ṱanganedza ṅwana muthihi a tshi itela Nṋe, u ṱanganedza Nṋe. Ane a khakhisa muṅwe wa havha vhaṱoma vha mpfulufhelaho, ṱhamu yawe i ḓo fhira zwa musi o tou vhofhelelwa zwawe guyo mukuloni a poswa lwanzheni he lwa ita dzivha. “Shango ḽi tambula hani nga zwikhakhisi! Zwikhakhisi zwone zwi fanela u vha hone, fhedzi ane zwa ḓa ngae u ḓo zwi pfa. “Ndi zwine nda ri: arali tshanḓa tshau kana mulenzhe wau u tshi ita uri u furalele Mudzimu, u tumule u u laṱe kule. Ndi khwiṋe u dzhena vhutshiloni u tshihole kana u tshi ṱudza, u fhira u poswa muliloni u sa dzimiwi u na zwanḓa zwivhili na milenzhe mivhili. Arali iṱo ḽau ḽi tshi ita uri u furalele Mudzimu, ḽi nongole u ḽi pose kule. Ndi khwiṋe u dzhena vhutshiloni u na iṱo ḽithihi, u fhira u poswa muliloni wa hele u na maṱo mavhili. “Ni vhone ni sa ḓo nyadza muṅwe wa havha vhaṱuku. Ḓivhani uri vharuṅwa vhavho ngei ṱaḓulu vhane vha vha tsireledza vha dzula vhe tsini-tsini na Khotsi anga wa ṱaḓulu. “Ni zwi vhona hani? Arali muthu e na nngu dza ḓana, ha xela iṅwe yadzo, ha sii dziḽa dza 99 henefho zwikwarani a yo ṱoḓa iḽa yo xelaho? Thetshelesani ndi ni vhudze: a i wana u takalela yone u fhira dziḽa dza 99 dzi songo xelaho. Sa zwenezwo Khotsi aṋu wa ṱaḓulu ha funi na muthihi wa havha vhaṱuku a tshi lovha. “Arali wa hau a tshi khakha, iya u mu sumbedze vhukhakhi hawe ni vhavhili fhedzi. Arali a tshi u pfa, aiwaa, wo mu tshidza nga u mu vhuedzedza nḓilani. Arali a sa pfi, hone-ha u vhuelele u na muṅwe kana vhavhili uri hu vhe na ṱhanzi mbili kana tharu, ipfi ḽiṅwe na ḽiṅwe ḽi vhe na vhuṱanzi ho khwaṱhaho. Arali na vhenevho a sa vha pfa u vhudze tshivhidzo. Arali na tshivhidzo a sa tshi pfi, izwo-vho u mu ite sa wannḓa kana muthelisi mudzia-u-ṱangula vhathu. Zwino ipfani-ha: zwine na zwi iledza fhano shangoni zwi ḓo vha zwo iledzwa na ngei ṱaḓulu; zwine na zwi tendela fhano shangoni zwi ḓo vha zwo tendelwa na ngei ṱaḓulu. “Dovhani ni thetshelese ndi ni vhudze: arali vhavhili vhaṋu vha tshi langana u humbela tshithu kha Mudzimu, vha ḓo fhiwa nga Khotsi anga wa ṱaḓulu; ngauri he ha kuvhangana vhavhili kana vhararu nga dzina ḽanga, na Nṋe ndi ḓo vha navho.” Ndi hone Pitrosi a tshi ḓa khae a mu vhudzisa a ri, “Muṋe wanga, wa hashu a tshi dzula a tshi nkhakhela ndi nga mu hangwela kangana? Ndi nga mu hangwela nda ita kaṱanu-na-kavhili?” Yesu a fhindula a ri, “Nṋe ndi ri u songo mu hangwela kaṱanu-na-kavhili fhedzi, u mu hangwela kaṱanu-na-kavhili fhedzi, u mu hangwele kaṱanu-na-kavhili zwi tshi vhaliwa lwa 70. “Ndi zwine nda fanyisedza muvhuso wa Mudzimu nga muthu wa khosi we a ṱoḓa u vhalelana milandu na vhashumi vhawe. A tshi thoma u vhala vha mu ḓisela muṅwe we a vha o ḽa mulandu wawe wa dzimilioni nnzhi dza dzirannda. A tshi wanala a si na tsha u lifha, muṋe wawe a ri a rengiswe khathihi na musadzi wawe na vhana na thundu dzawe dzoṱhe, a lifhe. Mushumi uyo a mbo ḓi gwadama fhasi a luvha a ri, ‘Vha songo mphelela mbilu, ndi ḓo lifha zwoṱhe.’ Ndi hone muṋe wawe a tshi mu khathutshela mbilu, a mu hangwela mulandu wawe a mu litsha a ṱuwa. “Hone uyo mushumi a tshi bva henefho a mbo ḓi ṱangana na muṅwe mushumi ngae we a mu pamba dziranndanyana; a mbo ḓi mu fara nga mukulo a mu tshipa a ri, ‘Lifha mulandu wanga!’ Mushumi uyo a mbo ḓi gwadama fhasi a mu rabeledza a ri, ‘Vha songo mphelela mbilu, ndi ḓo lifha!’ Uyo muṅwe a hana, a mbo ṱuwa a mu posa dzhele a vhuye a lifhe mulandu. “Vhashumi ngae vha tshi vhona zwo iteaho zwa vha dina zwihulu vha ya ha muṋe wavho vha mu toololela zwoṱhe. Khosi ya mbo ḓi vhidzisa uyo mushumi ya mu vhudza ya ri, ‘Mushumi muvhi ndiwe! Hufha nṋe ndo u hangwela mulandu uḽa woṱhe nge wa nthabeledza! Nṋa yo vha i si pfanelo naa, iwe u tshi khathutshela-vho mushumi nga iwe unga nṋe ndo u khathutshela?’ Ya sinyuwa nga maanḓa ya mu kumedza vhatambudzi uri vha mu tambudze a vhuye a lifhe mulandu woṱhe. Na Khotsi anga wa ṱaḓulu u ḓo ni ita nga u ralo arali na sa hangwelana nga mbilu yoṱhe.” Musi Yesu o fhedza u amba eneo a ṱuwa Galelia a ṱutshela thungo dza Judia seli ha Jorodani. A tevhelwa nga vhathu vhanzhi-vhanzhi, a vha fhodza malwadze avho henefho. Vhaṅwe Vhafarisei vha ḓa ha Yesu vha tshi ri vha mu fashe vha ri, “Nṋa munna u a tendelwa u sokou ṱala musadzi wawe nga zwidandu zwi si na mushumo naa?” A vha fhindula a ri, “Nṋa a ni athu vhala uri o vha sikaho u thomani o vha sika vhe munna na musadzi? Ndi zwe a ri, ‘Munna u ḓo ṱutshela khotsi awe na mme awe a vhofhekana na musadzi wawe, vhuvhili havho vha vha ṋama nthihi.’ Ngauralo a vha tshee vhavhili, vho no vha ṋama nthihi. Zwino zwo vhofhekanywaho nga Mudzimu, muthu a songo zwi fhandekanya.” Vha mu fhindula vha ri, “Khezwi Mushe o ri tendela uri munna a nga fha musadzi wawe luṅwalo lwa u ṱala a konou litshana nae a ṱuwa?” A vha fhindula a ri, “Mushe a tshi vhuya a ni tendela u ṱala vhasadzi ndi nge a vhona ni sa pfi, hone u rangani zwithu zwi tshi sikwa zwo vha zwi songo ralo. A vha Nṋe ndi ri: arali musadzi a songo thoma u khakhela munna nga vhupombwe, munna a mu ṱala a dzea muṅwe, onoyo munna u ita vhupombwe.” Vhafunziwa vha tshi pfa a tshi ralo vha ri, “Arali zwa munna na musadzi zwo ralo ndi khwiṋe muthu a si na musadzi.” A vha fhindula a ri, “Hezwo a si vhoṱhe vhane vha zwi kona, zwi konwa nga vhe vha tou fhiwa nga Mudzimu. Hu na vhe vha tou bebwa vho luvhedzwa, ha vha na vho luvhedzwaho nga vhathu; ha dovha ha vha na vhaṅwe vhe vha tou ḓiilisa uri vha kone u shumela muvhuso wa Mudzimu vha sa thithisei. Ane a zwi kona kha a zwi ite.” Ndi hone vhaṅwe vha tshi ḓisa vhana vhaṱuku ha Yesu uri a vha vhee zwanḓa a vha rabelele, hone vhafunziwa vha vha kaidza. Hone Yesu a amba a ri, “Litshani vhana vha ḓe ha Nṋe. Ni songo vha dzivhisa; vhane vha ḓo dzhena muvhusoni wa Mudzimu ndi vha no nga vhenevha.” U ralo a vha vhea zwanḓa a konou fhirela phanḓa. Ha ḓa muṅwe munna a amba na Yesu a ri, “Vhafunzi, ndi ite tshivhuya tshifhio uri ndi wane vhutshilo vhu sa gumi?” Yesu a fhindula a ri, “Ni mmbudziselani nga zwivhuya? Muvhuya ndi muthihi fhedzi. Hone arali ni tshi tama u dzhena vhutshiloni, tevhedzani ndaela dza Mudzimu.” A vhudzisa a ri, “Vha amba dzifhio?” Yesu a fhindula a ri, “Ndi amba dzine dza ri, ‘U songo vhulaha; u songo ita vhupombwe; u songo tswa; u songo zwifhelela muṅwe; u hulise khotsi au na mme au; funa vhaṅwe unga iwe muṋe.’ ” Muṱhannga uyo a fhindula a ri, “Hezwo zwoṱhe ndo zwi tevhedza. Zwino hu tshee ho ṱahela mini?” Yesu a fhindula a ri, “Arali ni tshi funa u vha muvhuya o khunyelelaho, tshimbilani ni yo rengisa zwoṱhe zwine na vha nazwo, ni kovhele tshelede vhashai; lupfumo lwaṋu ni ḓo lu wana ṱaḓulu. No no ita zwenezwo ni ḓe ni vhe mufunziwa wanga.” Muṱhannga a tshi pfa ipfi heḽo a ṱuwa o ṱungufhala, ngauri o vha o pfuma nga maanḓa. Ndi hone Yesu a tshi vhudza vhafunziwa vhawe a ri, “Thetshelesani ndi ni vhudze; mupfumi zwi ḓo mu konḓela u dzhena muvhusoni wa Mudzimu. Ndi khou dovha nda khwaṱhisa nda ri: u dzhena ha mupfumi muvhusoni wa Mudzimu zwi ḓo konḓa u fhira gamela i tshi edzisa u fhira nga buli ḽa ṋeleṱe.” Vhafunziwa vha tshi pfa heḽo vha kanuka nga maanḓa vha ri, “Arali zwo ralo hu nga tshidzwa nnyi-ha?” Yesu a vha lavhelesa a fhindula a ri, “Hezwo vhathu a vha zwi koni, hone Mudzimu u kona zwoṱhe.” Ndi hone Pitrosi a tshi amba na Yesu a ri, “Kha vha dzou vhona riṋe: ro ṱutshela zwoṱhe ra vha vhafunziwa vhavho; ri ḓo wana mini-ha?” Yesu a vha vhudza a ri, “Zwino ipfani-ha: inwi vhe na ntevhela na vha vhafunziwa vhanga, musi zwoṱhe zwo no sikwa nga huswa, musi Mubebwa-nga-muthu a tshi dzula kha khuluṋoni yawe vhugalani hawe, na inwi ni ḓo dzula kha khuluṋoni dza 12 ni tshi vhusa matsinde a 12 a Israele. Nahone muṅwe na muṅwe ane a ṱutshela nnḓu yawe kana vharathu vhawe kana khaladzi dzawe kana khotsi awe kana mme awe kana vhana vhawe kana masimu awe hu u itela Nṋe, u ḓo wana zwi no fhira kule izwo zwe a ṱutshela, a dovha a wana na vhutshilo vhu sa gumi. Hone vhanzhi vhane ṋamusi vha vha vhahulwane vha vho ḓo vha vhone vhaṱuku; vhane vha vha vhaṱuku vha vho ḓo vha vhone vhahulwane. “Ndi zwine nda ri muvhuso wa Mudzimu u fana na muṋe wa tsimu we a bubela u yo thola vhashumi vha u shuma tsimuni yawe. A langana na vhashumi uri u ḓo vha fha malamba a ḓuvha nga ḓuvha, a konou vha rumela tsimuni. Nga tshifhinga tsha 9 a dovha a bva a ṱangana na vhaṅwe vha sa athu wana mushumo vho ima khoroni, a amba navho a ri, ‘Na inwi iyani tsimuni, ndi ḓo ni fha malamba eneo e a ni fanela.’ Nangoho vha ya. A dovha a ita zwenezwo nga tshifhinga tsha 12, a dovha nga tshifhinga tsha vhuraru. A tshi dovha u bva nga tshifhinga tsha vhuṱanu a ṱangana na vhaṅwe vho ḓiimela henefho, a amba navho a ri, ‘Khezwi no sokou ima fhano ḓuvha ḽoṱhe ni sa shumi?’ Vha fhindula vha ri, ‘Hufha hu si na we a ri thola.’ A vha vhudza a ri, ‘Na inwi iyani tsimuni!’ Musi ḽo no kovhela muṋe wa tsimu a vhudza mukoma wawe a ri, ‘Vhidzani vhashumi ni vha fhe malamba avho; ni thome nga vhe vha ḓela murahu ni fhedzisele nga vha u thoma.’ Vhaḽa vhe vha thoma nga tshifhinga tsha vhuṱanu vha ḓa vha wana a ḓuvha ḽoṱhe. Musi hu tshi ḓa vhaḽa vha u thoma vha humbula uri vha ḓo hola manzhi, hone na vhone vha fhiwa malamba eneo. Vha tshi wana yone vha gungulela muṋe wa tsimu vha ri, ‘Hufha avha vha u fhedzisela vho shuma awara nthihi fhedzi, zwino vha vha fha hani zwithihi na riṋe vhe ra shuma ḓuvha ḽoṱhe ra tambula nga ḓuvha?’ Muṋe wa tsimu a amba na muṅwe wavho a ri, ‘Hee khonani, a hu na he nda ni khakhela. A ro ngo pfana eneo malamba naa? Dzhiani-ha malamba aṋu ni ye hayani. Nṋe ndi khou tou funa u fha hoyu wa u fhedzisela zwine zwa fana na zwaṋu. Kani a thi na pfanelo ya u ita zwine nda funa nga zwi re zwanga? Kani-ha ni vho ita vivho nga u vhona vhuthu hanga?’ “Nga u ralo vhane ṋamusi vha vha vha u ranga vha vho ḓo vha vhone tsaleli, vhane vha vha tsaleli vha vho ḓo vha vhone vha u ranga.” Yesu e nḓilani ya u ya Jerusalema a vhidzela vha 12 thungo, a vha vhudza a ri, “Ri khou gonya Jerusalema. Henengei Mubebwa-nga-muthu u ḓo kumedzwa vhotshifhe vhahulwane na vhaḓivhi vha Mulayo. Vha ḓo mu haṱulela lufu vha konou mu kumedza vhannḓa uri vha tambe ngae vha mu rwe nga mboma vha fhedze nga u mu vhamba kha tshifhambano. Hone nga ḓuvha ḽa vhuraru u ḓo vuswa.” Ndi hone musadzi wa Zebedia a tshi ḓa ha Yesu e na vhana vhawe vhavhili vha vhatuka, Jakopo na Johanisi, a gwadama phanḓa hawe a ri, “Ndo vha ndi na khumbelo.” Yesu a fhindula a ri, “Vha khou ṱoḓa u humbela mini?” A ri, “Nga vha mpfulufhedzise uri vhana vhanga avha vhavhili vha ḓo dzula navho muvhusoni wavho, muṅwe thungo ya tshauḽa muṅwe thungo ya tshamonde.” Yesu a fhindula a ri, “A ni tsha ḓivha na tshine na humbela. Tshinwelo tshine Nṋe nda pfi ndi nwe inwi ni nga kona u tshi nwa naa?” Vha ri, “Ri nga kona.” Yesu a fhindula a ri, “Nangoho tshinwelo tshanga ni ḓo tshi nwa-vho. Hone uri hu ḓo dzula nnyi kha tshauḽa kana kha tshamonde tshanga, a zwi langiwi nga Nṋe; zwi ḓo fhiwa avho vhe Khotsi anga a vha lugisela.” Vhaḽa vhaṅwe vhafunziwa vha fumi vha tshi pfa khumbelo ya avho mukomana na murathu zwa vha dina. Ndi hone Yesu a tshi vha vhidza a ri, “Ni a zwi ḓivha uri vhavhusi vha dzitshakha vha a dzi langa nga tshiṱuhu, vhahulwane vhadzo vha ṱongisa maanḓa avho. Hone hezwo a si zwone zwine zwa itea kha inwi. Ane a funa u pfi muhulwane kha inwi, nga a vhe ene mushumeli waṋu; ane a funa u vha wa u ranga, nga' ḓiite phuli yaṋu noṱhe, unga na Mubebwa-nga-muthu a songo ḓa u shumelwa, o ḓa u shumela vhaṅwe na uri a fe a vhe tshipfumelo tsha u vhofholola vhanzhi.” Vha tshi bva Jeriko, Yesu a tevhelwa nga gogo ḽihulu. Zwino henefho nḓilani ho vha ho dzula mabofu mavhili. Vha tshi pfa hu tshi pfi Yesu u khou fhira vha ṱavha mukosi vha ri, “Muṋe washu Murwa wa Dafita, nga vha ri pfele vhuṱungu!” Vhathu vha vha kaidza uri vha fhumule, u ralo ha tou vha u vha ṱuṱuwedza u ṱavha mukosi vha ri, “Muṋe washu Murwa wa Dafita, a vha ri pfeli zwashu vhuṱungu?” Yesu a ima a vha vhidzisa a ri, “Nṋa ndi mini tshine na funa ndi tshi ni itela?” Vha mu fhindula vha ri, “Muṋe washu, ri lila uri ri kone u vhona-vho.” Yesu a vha pfela vhuṱungu a kwama maṱo avho, kathihi fhedzi vha mbo ḓi kona u vhona; vha mu tevhela. Musi vha tshi vho sendela Jerusalema, vha tshi vho swika Bethefage, Thavhani ya Miolivi, Yesu a ruma vhafunziwa vhavhili a vha vhudza a ri, “Iyani muḓini u re hafho phanḓa. Hu ḓo ri ni tshi kha ḓi tou dzhena khawo na wana donngi ya tsadzi yo hungwaho i na donngana. Ni i vhofholole ni i ḓise fhano. Arali na vhudziswa uri ni khou zwi itelani, ni ri, ‘Thovhele u na mushumo nadzo; u ḓo dzi vhuisa hu si kale.’ ” Zwenezwo zwo itea uri hu khunyelele ḽo ambiwaho nga muporofita a tshi ri, “Vhudzani musidzana Tsioni ni ri, ‘Khosi yaṋu asiyi i khou ḓa u ni dalela; khosi yo vuḓaho, yo namelaho donngi, yo namela donngana, ṅwana wa donngi.’ ” Vhafunziwa vha mbo ya vha ita zwenezwo zwe Yesu a vha laedza. Vha ḓisa iḽa donngi na ṅwana wayo, vha kapea zwiambaro zwavho khadzo, Ene a konou namela. Vhunzhi ha gogo ha adza zwiambaro gondoni, vhaṅwe vha rema matavhi a miri vha tshi a ala-vho nḓilani. Vhathu vhe vha vha vhe phanḓa hawe na vhe vha vha vhe murahu vha thoma u huvha mihuvho vha tshi ri, “Hosiana! Murwa' Dafita asuyu! Nga hu rendwe a ḓaho nga dzina ḽa Muṋe washu! Nga hu rendwe Waṱaḓuluṱaḓulu!” Yesu a tshi dzhena Jerusalema muḓi woṱhe wa tou dzinginyea nga bvumo ḽawe vhathu vha tshi ri, “Nṋa a nga vha e nnyi onoyu?” Ḽiḽa gogo ḽa fhindula ḽa ri, “Ndi uḽa muporofita, Yesu wa Nazaretha kha ḽa Galelia.” Yesu a dzhena muṱani wa thembele a thoma u pandela vhoṱhe vhe vha vha vha tshi khou renga na vhe vha vha vha tshi khou rengisa zwithu zwavho henefho, a mbo thenukanya maḓafula a vhatshintshi vha tshelede na zwidulo zwa vharengisi vha maivha, a vha vhudza a ri, “Maṅwalo a ri, ‘Nnḓu yanga i ḓo pfi nnḓu ya thabelo,’ zwino inwi no no i shandula ‘bako ḽa mavemu!’ ” Ndi hone hu tshi ḓa mabofu na zwihole ha Yesu henefho thembeleni, a vha fhodza. Vhotshifhe vhahulwane na vhaḓivhi vha Maṅwalo vha tshi vhona maḓembe e a ita, vha tshi pfa na vhana vha tshi khou huvha mihuvho henefho thembeleni vha tshi ri, “Hosiana! Murwa wa Dafita asuyu!” vha dinalea vha amba na Yesu vha ri, “Nṋa vha khou zwi pfa zwine avha vhana vha khou amba?” Yesu a vha fhindula a ri, “Ndi khou vha pfa. Nṋa matsiko a ni athu vhala Maṅwaloni hune ha pfi, ‘Ndi ḓo ita uri milomo ya vhaṱoma na vhushie i nthende’?” Ndi hone a tshi vha sia henefho a ṱuwa Jerusalema a ya Bethania a lala hone. Nga matshelo Yesu a tshi vhuelela Jerusalema a farwa nga nḓala. A vhona muhuyu wo ima henefho tsini ha nḓila u woṱhe, a ya khawo u yo ṱoḓa mahuyu, a si wane tshithu, a wana u na maṱari fhedzi. Ndi hone a tshi amba nawo a ri, “A u tsha ḓo aṋwa fuyu na lini na lini!” Muhuyu wa mbo ḓi oma na zwenezwo. Vhafunziwa vha tshi zwi vhona vha kanuka vha ri, “Nṋa zwo ḓa hani muhuyu u tshi oma na zwenezwo?” Yesu a vha fhindula a ri, “Zwino ipfani-ha: arali ni na lutendo, ni sa timatimi, a ni nga iti zwi no nga hezwi zwa muhuyu fhedzi; ni ḓo tou amba na thavha hei na ri, ‘Takuwa u ḓipose lwanzheni!’ zwa ralo. Na zwoṱhe zwine na ḓo humbela nga thabelo ni tshi fulufhela ni ḓo fhiwa.” Yesu a dzhena muṱani wa thembele a funza vhathu. Ndi hone vhotshifhe vhahulwane na vhahulwane vha lushaka vha tshi ḓa khae vha ri, “Nṋa ni tshi ita nga u ralo zwi bva kha nnyi? Ndi nnyi o ni fhaho maanḓa a u zwi ita?” Yesu a vha fhindula a ri, “Imani ndi ni vhudzise-vho mbudziso. Arali na i fhindula ndi ḓo kona u ni vhudza-vho uri zwi bva kha nnyi ndi tshi ita nga u ralo. Mbudziso yanga asiyi: Zwiḽa Johanisi a tshi lovhedza zwo vha zwi tshi bva kha nnyi? Kha Mudzimu kana kha vhathu?” Vhone vha thoma u zwi amba nga tshavho vha ri, “Nṋa ri nga tou ri mini? Arali ra ri, ‘Kha Mudzimu,’ u ḓo ri, ‘Zwino-ha na kundwa ngani u tenda pfunzo yawe?’ Zwino-vho ra ri, ‘Kha vhathu,’ ri ofha magogo haya ngauri vha ḓivha Johanisi e muporofita.” Ndi hone vha tshi sokou fhindula Yesu vha ri, “A ri ḓivhi.” Ene a konou vha fhindula a ri, “Izwo-ha Nṋe-vho a thi nga ni vhudzi uri ndi tshi ita hezwi zwithu zwi bva kha nnyi. “Inwi ni zwi vhona hani? Ho vhuya ha vha na muṅwe munna we a vha e na vhana vhavhili vha vhatuka. A ya ha wa u thoma a ri, ‘Ṅwananga, iyani ni yo shuma tsimuni ya minḓirivhe ṋamusi.’ Muṱhannga a fhindula a ri, ‘A thi funi.’ Hone a sala a tshi ḓisola a ya. Ndi hone khotsi avho a tshi ya ha wa vhuvhili a mu vhudza zwenezwiḽa. Muṱhannga a fhindula a ri, ‘Ndi zwone muṋe wanga,’ hone a sala a si tsha ya. Zwino kha havha vhavhili ndi nnyi we a ita zwine khotsi awe a zwi funa?” Vhaḽa vha fhindula vha ri, “Ndi uḽa wa u thoma.” Yesu a vha vhudza a ri, “Thetshelesani ndi ni vhudze: vhathelisi vhadzia-u-ṱangula vhathu, na dziphombwe, vha ḓo dzhena muvhusoni wa Mudzimu inwi ni sa athu. Hufha Johanisi o ḓa u ni sumbedza nḓila-nḓila ni si mu tende, hone vhathelisi na dziphombwe vho tenda zwe a amba, inwi na zwi vhona, ni si sale ni tshi ḓisola na zwi tenda. “Tshiṅwe tshifanyiso asitshi: Ho vhuya ha vha na muṋe wa tsimu we a lima minḓirivhe a i vhiela nga mutsheṱo, a kora bonḓelo ḽa u sukela nḓirivhe kha lutombo, a ita na u fhaṱa ḓingo ḽilapfu ḽa u linda tsimu. O no ralo a i hirisa kha vhalimi a pfulutshela shangoni ḽiṅwe. Musi tshifhinga tsha u fula nḓirivhe tshi tshi swika a ruma vhashumi kha vhahiri uri vha yo dzhia mukovhe wawe. Vhalimi vhone vha fara vhashumi vhaḽa, muṅwe vha mu likita, muṅwe vha mu vhulaha, muṅwe vha mu kanḓa nga matombo. A dovha a ruma vhaṅwe vha no fhira vhaḽa vha u thoma, na vhone vha vha ita zwenezwo. A fhedza nga u ruma ṅwana wawe wa mutuka a ri, ‘Ndi vhona uri ṅwananga vha ḓo mu teledza.’ Hone vhaḽa vhalimi vha tshi vhona ṅwana wawe vha amba nga tshavho vha ri, ‘Hoyu ndi ene muḽaifa. Iḓani noṱhe ri mu vhulahe, ndi hone tsimu iyi i tshi ḓo vha ifa ḽashu!’ Vha fara uḽa muṱhannga vha mu kudza nnḓa ha tsimu ya minḓirivhe vha mu vhulaha. Zwino muṋe wa tsimu a tshi vhuya, vhaḽa vhalimi u ḓo vha itani?” Vha fhindula vha ri, “Zwigevhenga zwiḽa nandi? U ḓo vha vhulaha nga nḓila i ofhisaho, iyo tsimu a i ṋea vhaṅwe vhalimi, vhane vha ḓo mu ṋea mukovhe wawe nga tshifhinga.” Yesu a vha vhudza a ri, “Kani a ni athu vhuya na vhala Maṅwaloni fhaḽa hu no pfi, “ ‘Tombo ḽe ḽa laṱwa nga vhafhaṱi ḽa pfi a ḽi na mushumo, ḽo vho ḓo vha ḽone thikho ya tshifhaṱo! Hezwo zwo itwa nga Muṋe washu; vhonani uri zwi kanukisa hani!’ “Ndi zwine nda khou ni vhudza nda ri ni ḓo dzhielwa muvhuso wa Mudzimu wa fhiwa lushaka lune lwa aṋwa mitshelo yawo. [ Ane a wela kha tombo iḽo u ḓo vunḓekana; hu ḓi nga ane ḽa mu wela, ḽi a mu pwaṱukanya.”] Vhotshifhe vhahulwane na Vhafarisei vha tshi pfa zwifanyiso zwawe vha mbo ḓi zwi pfa uri u khou amba vhone, vha vho linga uri a farwe, hone vha ofha gogo ḽa vhathu, ngauri gogo ḽo vha ḽi tshi ri Yesu ndi muporofita. Yesu a dovha a amba na vhathu nga zwifanyiso, a vha hanelela a ri, “Muvhuso wa Mudzimu u fana na muthu wa khosi o itelaho ṅwana wawe wa mutuka munyanya wa mbingano. A ruma vhaḓinḓa vhawe u yo vhidza vho vhidzwaho, vhone vha landula. A dovha a ruma vhaṅwe vhaḓinḓa a ri, ‘Vhudzani vho vhidzwaho ni ri: Ndo no lugisa munyanya wanga, na dziphulu na mbohwana dzo nonaho ndo no ṱhavha; zwoṱhe zwo dzula zwo luga. Iḓani-ha munyanyani!’ Hone vho vhidzwaho vha si ḓe, muṅwe a ya tsimuni yawe, muṅwe a ya mushumoni wawe. Vhaṅwe vha levhela vhaḓinḓa vhawe vha vha fara vha vha vhulaha. Khosi ya sinyuwa nga maanḓa, ya ruma mmbi dzayo u yo vhulaha dziḽa phondi na u fhisa muḓi wadzo. “Ndi hone khosi i tshi vhudza vhaḓinḓa vhayo ya ri, ‘Munyanya ndo lugisa, vho vhidzwaho vha ro vha vha songo fanelwa. Iyani-ha magondoni ni sokou vhidza muṅwe na muṅwe ane na tshenuwa no ṱangana nae.’ Nangoho vhaḽa vhaḓinḓa vha ya dzinḓilani vha vhidza vhoṱhe vhe vha ṱangana navho, vhavhi na vhavhuya, vhoṱhe. Nnḓu ya ḓala vho vhidzwaho munyanyani. “Musi khosi i tshi ḓa u sedza vho dzulaho zwiḽiwani a vhona muṅwe munna henefho a songo ambaraho zwiambaro zwa munyanya. A mu vhudzisa a ri, ‘Hee, khonani, nṋa zwo ḓa hani ni tshi sokou ḓa fhano munyanyani ni songo ambara zwiambaro zwa munyanya?’ Uḽa a kundwa ḽa u fhindula. Ndi hone khosi i tshi vhudza vhashumi vhayo ya ri, ‘Mu vhofheni milenzhe na zwanḓa ni mu pose ngei nnḓa swiswini. Henefho vha ḓo lila, vha ita na u shenganya maṋo nga vhuṱungu.’ “Ho vhidzwa vhanzhi; ho ro nangiwa vha si gathi.” Ndi hone Vhafarisei vha tshi yo ita vhukwila ha u mu fasha arali a tshi nga amba ipfi ḽi songo ḓaho. Vha ruma vhaṅwe vha vhafunziwa vhavho khathihi na vhaṅwe vha ḽihoro ḽa Herude. Vhenevho vha mu vhudzisa vha ri, “Vhafunzi, ri a zwi ḓivha uri vhone vha munna a fulufhedzeaho, tshavho ndi u funza nḓila yone-yone ine Mudzimu a funa vhathu vha tshi tshila ngayo; vha tshi amba a vha thomi u sedza uri ndi nnyi, ngauri a vha ṱaluli muthu. Zwino vhone vha zwi vhona hani? Nga vha dzou ri vhudza: Nṋa Mulayo washu u a ri tendela ri tshi thela muthelo wa Khisara kana a u ri tendeli?” Hone Yesu nga u ḓivha vhukwila havho a amba navho a ri, “Vhadziamuhoyo ndinwi, ni nndingelani? Ntsumbedzeni tshelede ine na thela ngayo ndi i vhone.” Ndi hone vha tshi mu sumbedza sheleni. A vha vhudzisa a ri, “Nṋa iyi ṱhoho na dzina iḽi ndi zwa nnyi?” Vha fhindula vha ri, “Ndi zwa Khisara.” Yesu a ri, “Ahaa, izwo Khisara mu fheni zwi re zwawe; Mudzimu ni mu fhe-vho zwi re zwawe.” Vha tshi pfa phindulo yawe vha kanuka, vha mu litsha vha ṱuwa. Ḽeneḽo ḓuvha vhaṅwe Vhasadukei vha ḓa ha Yesu (ndi vhaḽa vha no ri u vuwa ha vhafu a huho), vha mu vhudzisa vha ri, “Vhafunzi, Mushe o ri arali muthu a tshi fa a si na ṅwana, murathu wawe u fanela a dzhia musadzi wawe uri a bebele mukomana vhana. Zwino, hafhano ha hashu ho vha hu na vhaṱhannga vhaṱanu na vhavhili, vhana vha munna. Wa tanzhe a dzea, a vhuya a fa a sa athu vha na ṅwana, a siela murathu musadzi wawe. Na onoyo a fa nga u ralo a si na ṅwana, na wa vhuraru zwa ḓi ralo, na a tevhelaho, zwa vhuya zwa ṱanganya vhoṱhe vhuṱanu na vhuvhili havho. Ha fhedza nga u fa na uḽa musadzi. Zwino musi vhafu vha tshi vuswa, musadzi uyo u ḓo vha wa nnyi kha havha vhaṱanu na vhavhili? Hufha vhoṱhe o vha musadzi wavho?” Yesu a vha fhindula a ri, “Nṋa no tou xela tshingafhani, ngauri hu Maṅwalo, hu maanḓa a Mudzimu, a ni a ḓivhi. Musi vhafu vha tshi vuswa vha ḓo nga vharuṅwa vha ngei ṱaḓulu; zwa u dzea na u dzewa a zwi nga vhi hone. “Kha a u vuswa ha vhafu ndi ri: Nṋa a ni athu vhala fhaḽa hune Mudzimu a ri, ‘Ndi Nṋe Mudzimu wa Abrahamu, na wa Isaka, na wa Jakopo’? Zwino hufha Mudzimu e si Mudzimu wa vho faho, e Mudzimu wa vha tshilaho.” Magogo a tshi pfa pfunzo yawe a akhamala. Vhafarisei vha tshi pfa uri Yesu o kunda Vhasadukei, na vhone vha kuvhangana vha mu langana; muṅwe wavho we a vha e muḓivhi wa Mulayo a mu vhudzisa mbudziso ya u mu fasha a ri, “Yone ndaela khulwane ya Mulayo woṱhe ndi ifhio?” Yesu a mu fhindula a ri, “ ‘Funa Muṋe wau Mudzimu nga mbilu yoṱhe, nga zwoṱhe zwine wa vha zwone, nga ṱhalukanyo yau yoṱhe.’ Ndi yone ndaela khulwane ya u ranga. I tevhelaho ine ya fana nayo khei: ‘Funa muṅwe unga iwe muṋe.’ Ndaela idzi mbili dzi katela Mulayo woṱhe na Maṅwalo a vhaporofita.” Musi Vhafarisei vho no kuvhangana Yesu a vha vhudzisa mbudziso a ri, “Zwa Mesia inwi ni ri mini ngazwo? Ni vhona unga ndi Murwa wa nnyi?” Vha mu fhindula vha ri, “Ndi wa Dafita.” Yesu a konou ri, “Hufha Dafita o amba ó ḓala Muya Mukhethwa a ri Mesia ndi Muṋe wawe, zwiḽa a tshi ri, “ ‘Muṋe washu o amba na Muṋe wanga a ri: Dzula hafha thungo ya tshauḽa tshanga, ri vhuse roṱhe, ndi vhuye ndi ite maswina au vhukando ha milenzhe yau.’ “Asizwo-ha: arali Dafita ene muṋe a tshi mu ita Muṋe wawe zwi nga ḓa hani uri Mesia a vhe murwa wawe?” A hu na na muthihi we a kona u fhindula Yesu na ipfi na ḽithihi, nahone u bva heḽo ḓuvha a hu tshee na we a edzisa u mu vhudzisa mbudziso. Ndi hone Yesu a tshi amba na magogo khathihi na vhafunziwa vhawe a ri, “Vhaḓivhi vha Maṅwalo na Vhafarisei vho ima vhuimoni ha Mushe. Itani-ha zwoṱhe zwine vha ni vhudza, ni zwi tevhedze, hone vhone vhaṋe ni songo vha edzisa; vha vhea milayo ine vhone vhaṋe vha si tevhedze. Vha vhofha maputo a lemelaho vha hwesa vhathu, ngeno vhone vhaṋe vha sa a kwami na nga munwe zwawo. Zwoṱhe zwine vha ita vha itela u vhonwa nga vhathu fhedzi: ṱhohoni dzavho na zwanḓani vha vhofha mabannda mahulwane ane khao vha ṅwala vese dza Bivhili, kha badzhi dzavho vha rungelela mashaphu malapfulapfu. Vha nanga madzulo a phanḓa minyanyani na sinagogoni. Vha funa u loshwa khoroni na u pfi ‘Vhafunzi!’ Fhedzi inwi ni songo tenda u pfi ‘Vhafunzi’; mufunzi waṋu ndi muthihi, inwi noṱhe ni tou vha vharathu na vhakomana. Na u ita muthu, ‘Khotsi’ fhano shangoni ni songo zwi ita; Khotsi aṋu ndi muthihi, ndi wa ṱaḓulu. Ni songo tenda u pfi ‘Vharangaphanḓa’; murangaphanḓa waṋu ndi muthihi, ndi Mesia. Ane a vha muhulwane waṋu nga a vhe ene mushumeli waṋu; ngauri ane a ḓihudza u ḓo ṱukufhadzwa; ane a ḓiṱukufhadza u ḓo huliswa. “Ni ḓo zwi vhona inwi vhaḓivhi vha Maṅwalo na Vhafarisei; vhahoi ndinwi! Ni khielela vhathu nnḓa ha muvhuso wa Mudzimu. Inwi vhaṋe a ni dzheni, na dovha na dzivhisa vhane vha funa u dzhena. “Ni ḓo zwi vhona inwi vhaḓivhi vha Maṅwalo na Vhafarisei; vhahoi ndinwi! Ni wela lwanzhe na buḓekanya mashango ni tshi ṱoḓa muthu muthihi ane na nga mu rembulusela kha lutendo lwaṋu; matsiko u ralo ha vha u mu ita muthu o fanelaho hele u fhira inwi kavhili. “Ni ḓo zwi vhona inwi vhane ngeno ni mabofu na endedza vhaṅwe; ni ri arali muthu a tshi ana nga nnḓu ya Mudzimu a zwi na mushumo, hone arali a tshi ana nga musuku u re nḓuni ya Mudzimu ndi hone o ḓivhofha. Matsilu o pofulaho ndinwi. Matsina tshihulwane ndi tshifhio? Ndi musuku kana ndi nnḓu ya Mudzimu ine ya ita na musuku uri u vhe mukhethwa? Na dovha na ri arali muthu a tshi ana nga aḽiṱari a zwi na mushumo, fhedzi arali a tshi ana nga nduvho i re khayo, ndi hone o ḓivhofha. Mabofu ndinwi! Matsina tshihulwane ndi tshifhio? Ndi nduvho kana ndi aḽiṱari ine ya ita na nduvho uri i vhe khethwa? Ngauralo ane a ana nga aḽiṱari u ana ngayo na nga tshiṅwe na tshiṅwe tshi re khayo. Zwi ḓi nga ane a ana nga nnḓu ya Mudzimu u ana ngayo na nga Mudzimu ane a dzula khayo. Zwi ḓi nga ane a ana nga ḽiṱaḓulu u ana nga khuluṋoni ya Mudzimu a dovha a ana na nga Ene Mudzimu o dzulaho khayo. “Ni ḓo zwi vhona, inwi vhaḓivhi vha Mulayo na Vhafarisei; vhahoi ndinwi! Ni bvisa tsha fumi tsha miroho ya nngu na muxe na luṋonya, na litsha u khunyeledza tshihulwane tsha Mulayo: a ni tsha londana, a ni na mbilutshilidzi, a ni fulufhedzei. Matsina ndi zwone zwe na vha no fanela u zwi ita, na zwiḽa zwiṅwe ni si zwi litshe. Ni endedza vhaṅwe ngeno inwi ni mabofu, inwi vhane na miṋa vhunyunyu ngeno gamela ni tshi mila nayo. “Ni ḓo zwi vhona inwi vhaḓivhi vha Maṅwalo na Vhafarisei; vhahoi ndinwi! Ni ṱanzwa khavho na ndilo nga nnḓa, ngeno ngomu zwo fara zwe na zwi wana nga vhuvemu na tseḓa. Vhafarisei, mabofu ndinwi, thomani u ṱanzwa khavho ngomu hayo, ndi hone na nnḓa i sa ḓo vha na tshika. “Ni ḓo zwi vhona inwi vhaḓivhi vha Maṅwalo na Vhafarisei; vhahoi ndinwi! Ni fana na zwalo zwo nakiswaho: zwi naka nga nnḓa, ngeno ngomu zwo ḓala marambo a vho faho na tshika. Na inwi no ralo: vhathu vha tshi ni vhona ni nga ni vhavhuya, ngeno ngomu haṋu vhu vhufhura fhedzi na vhuvhi. “Ni ḓo zwi vhona inwi vhaḓivhi vha Maṅwalo na Vhafarisei; vhahoi ndinwi! Ni vusa matombo a zwalo zwa vhaporofita, na ṱama zwalo zwa vhavhuya, na ri, ‘Ngavhe hu vhe riṋe vhe ra tshila misi ya vhomakhulukuku ndi musi ri songo shulula-vho malofha a vhaporofita sa vhone.’ Ni tshi ralo ha vha u ḓiambulula uri ni vhana vha vho vhulahaho vhaporofita. Ndi zwone, ṱhaphudzani-ha zwe vhokhotsi aṋu vha siedza. Dziṋowa ndinwi, ni maḓana a mavuluvulu, khaṱhulo ya u poswa heleni ni ḓo i ponyoka hani-ha? Ndi zwine nda ri ndi ḓo ni rumela vhaporofita na vhaṱali na vhaḓivhi vha Maṅwalo. Vhaṅwe vhavho ni ḓo vha vhulaha, vhaṅwe na vha vhamba zwifhambanoni, vhaṅwe na vha rwa nga nnzi sinagogoni dzaṋu na vha tovhola vha bva kha uno muḓi vha shavhela kha uḽa, hu u itela uri malofha oṱhe a vhavhuya o shululwaho fhano fhasi a vhilwe kha inwi, u bva kha Abele we a vha a si na mulandu, u swika kha Zakaria ṅwana wa Berekia we na mu vhulaha vhukati ha nnḓu ya Mudzimu na aḽiṱari. Zwino ipfani-ha: oṱhe a ḓo vhiliwa kha vhathu vha musalauno. “Hee iwe Jerusalema! Ndi amba Jerusalema, hewe une we u vhulaha vhaporofita, vhaḓinḓa vha Mudzimu vho rumiwaho kha inwi na vha kanḓa nga matombo! Nṋa ndi kangana ndi tshi ri ndi kuvhatedze vhana vhau vhoṱhe sa khuhu i tshi kuvhatedza khukhwana dzayo nga phapha, hone iwe u si tende! Zwino ndi hone-ha no ṅaledzelwa nnḓu yaṋu; Mudzimu o i ṱutshela. Ndi a ni vhudza ndi ri, a ni tsha ḓo mmbona hu vhuye hu ḓe musi une na ḓo ri, ‘Nga hu rendwe a ḓaho nga dzina ḽa Muṋe washu!’ ” Yesu a tshi bva thembeleni vhafunziwa vhawe vha ḓa khae vha mu sumbedza zwifhaṱo zwa thembele. Hone Ene a vha vhudza a ri, “A thi ri izwi zwifhaṱo ni khou zwi vhona? Zwino ipfani-ha: fhano a hu na tombo na ḽithihi ḽine ḽa ḓo sala ḽo dzula kha ḽiṅwe; oṱhe a ḓo piḓimulwa.” Yesu a ya a dzula fhasi Thavhani ya Miolivi, vhafunziwa vha ḓa khae vhe vhoṱhe vha mu vhudzisa vha ri, “Nga vha dzou ri vhudza uri zwine vha amba zwi ḓo itea lini; vha ri vhudze na tshiga tshine ra ḓo vhona ngatsho uri u vhuya havho na vhufhelo ha shango zwo sendela.” Yesu a vha fhindula a ri, “Ni dzule no thanya uri ni si fhurwe; hu ḓo ḓa vhanzhi vha ri ndi vhone Nṋe, muṅwe na muṅwe wavho a tshi ri, ‘Ndi nṋe Mesia.’ Vha tshi ralo vha ḓo xedza vhathu vhanzhi. Ni ḓo pfa mikosi ya nndwa yo ṱangana, na mavharivhari a nndwa dzi no khou ḓa. Zwi tshi ralo ni songo tshenuwa. Ndi pfanelo uri zwi itee, hone zwi sa ambi uri vhufhelo ha shango ndi hone ho swika. “Tshakha dzi ḓo shandukelana; mivhuso i ḓo vutshelana. Hu ḓo wa nḓala ha vha na midzinginyo ya shango hoṱhe-hoṱhe. Hezwi zwoṱhe ndi tshiga tsha uri Mesia u nḓilani, unga u ḓa ha muthu muswa hu tshi rangwa phanḓa nga vhuṱungu ha u beba. “Ndi hone vha tshi ḓo ni kumedza u tambudzwa, vha ita na u ni vhulaha. Tshakha dzoṱhe dzi ḓo ni vhenga nge na vha vhanga. Ndi hone vhanzhi vha tshi ḓo gunea vha fheṱana vha vhengana; ha ḓa na vhaporofita vhanzhi vha khole-khole vha xedza vhanzhi. Huno ngauri vhuvhi vhu ḓo ḓi ṋaṋa vhu tshi ya, lufuno lwa vhanzhi lu ḓo fhungudzea. Hone ane a ḓo konḓelela a sa litshi, ndi ene ane a ḓo tshidzwa. Mafhungo maḓifha haya a muvhuso wa Mudzimu a ḓo ranga u ḓivhadzwa mashangoni oṱhe uri tshakha dzoṱhe dzi pfe vhuṱanzi hawo, ha konou ḓa vhufhelo.” “Musi ni tshi vhona ‘Vhuṱudzi vhu ḓisaho mutshinyalo’ ho ambiwaho nga muporofita Daniele ho imiswa fhethu hukhethwa (muvhali nga a pfesese), vha re Judia vha shavhele zwikwarani. Muthu a re kha ṱhanga ya nnḓu yawe a songo ri u tsa a lenga-lenga nga u dzhena nḓuni uri a thome u goda thundu yawe. A re tsimuni a songo tsha lenga-lenga nga u humela hayani a yo dzhia nguvho yawe. Musi zwi tshi itea, vho vhifhaho mivhilini na vha mamisaho zwi ḓo vha konḓela. Itonu rabela uri hezwo zwithu zwi si itee vhuriha kana nga Sabatha. Maṱhupho a misi iyo a ḓo fhira oṱhe o no vhuyaho a vha hone u bva tshee shango ḽa sikwa u swika zwino. Nahone zwine zwa nga zwone a zwi nga dovhi zwa vha hone. Mudzimu ayo maḓuvha o a fhungudza. Ngavhe a si tou ralo ndi musi hu si na na ane a ḓo tshidzwa; hone u ḓo a fhungudza a tshi itela vhanangiwa. “Zwenezwo arali ni tshi pfa muthu a tshi ri, ‘Vhonani Mesia khoyu!’ kana a tshi ri, ‘Vhonani khouḽaa!’ ni songo tenda. Hu ḓo bvelela vhomesia vha khole-khole na vhaporofita vha khole-khole; vha ḓo ita maḓembe mahulu na zwimangadzo uri arali zwo vha zwi tshi konadzea vha xedze na vho nangwaho nga Mudzimu. Tenda ndo dzula ndo ni vhudza. Izwo arali vha ni vhudza vha ri, ‘Mesia u henengei sogani!’ ni songo vhuya na ya u vhona. Arali vha ri, ‘Asuyu, u fhano pfamoni!’ ni songo vhuya na tenda; Mubebwa-nga-muthu a tshi vhuya u ḓo tou nga lupenyo lwa mvula lune lu tshi vhenge, lwa vhonetshela u bva vhubvaḓuvha u swika vhukovhela. “Hune ha vha na tshitumbu ndi hone hune maanga a kuvhangana hone.” “Hu ḓo ri ayo maḓuvha a maṱhupho a tshi fhela, ḓuvha ḽa dzima na ṅwedzi wa swifhala, nga ngeno ṋaledzi dzi tshi khou wa, zwi re lutomboni zwa vilingana. “Ndi hone tshiga tsha Mubebwa-nga-muthu tshi tshi ḓo vhonala lutomboni, tshakha dzoṱhe dza ḽifhasi dzi ḓo ṱavha mukosi nga nyofho dzi tshi vhona Mubebwa-nga-muthu a tshi ḓa o namela makole e na maanḓa na vhugala vhuhulu. U ḓo ruma vharuṅwa vhawe vha lidza phalaphala, vha kuvhanganya vhanangiwa vhawe vha tshi bva khuḓani nṋa dza shango u bva vhusendekamisi u swika vhusendekamisi. “Ḓifunzeni nga muhuyu: musi ni tshi vhona thavhi dzawo dzi tshi thoma u khuba maḓi dza ṱuma lurere, ni mbo ḓi ḓivha uri tsho limuwa. Na zwenezwo zwi ḓo ḓi tou ralo: zwithu izwo zwi tshi itea, ndi hone ni tshi ḓo ḓivha uri tshifhinga tsho swika. Thetshelesani ndi ni vhudze: hezwi zwithu zwi ḓo itea vhathu vha no khou tshila zwino vha sa athu fhelela vhoṱhe u fa. “Ḽiṱaḓulu na ḽifhasi zwi ḓo lovha, maipfi anga one ha nga weli fhasi. “Hone a hu na a ḓivhaho uri iḽo ḓuvha kana tshifhinga tshazwo tshi ḓo swika lini. Hu vharuṅwa ngei ṱaḓulu, hu Murwa, a vha zwi ḓivhi, a zwi ḓivhaho ndi Khotsi e eṱhe. “Zwa musi Mubebwa-nga-muthu a tshi vhuya zwi ḓo tou fana na zwiḽa zwa misi ya Nua. Zwiḽa hu sa athu ḓa muḓalo wa maḓi vhathu vho vha vha tshi ḓiḽela vha tshi ḓinwela, hu tshi dzewa, ha vhuya ha swika ḓuvha ḽe Nua a dzhena tshikepeni, vha si zwi londe ha vhuya ha ḓa muḓalo wa maḓi wa vha kumba vhoṱhe. Musi Mubebwa-nga-muthu a tshi vhuya zwi ḓo ḓi tou ralo. “Nga heḽo ḓuvha vhavhili vha ḓo vha vha tshi khou shuma tsimuni nthihi; muṅwe wavho a dzhiwa, muṅwe a siwa. Vhasadzi vhavhili vha ḓo vha vha tshi khou sinḓisana mutulini muthihi; muṅwe wavho a dzhiwa, muṅwe a siwa. Dzulani-ha no fhaṱuwa, ngauri a ni ḓivhi uri Muṋe waṋu u ḓo vhuya lini. “Kani a ni ḓivhi uri arali muṋe wa nnḓu o dzula o zwi ḓivha uri fobvu ḽi ḓo thukhutha nḓuni yawe nga tshifhinga tsha uri, o vha a sa ḓo yo lala, o vha a tshi ḓo i linda uri i si vhuye ya thukhuthwa. Na inwi ni fanela u dzula no ḓilugisa nga u ralo; Mubebwa-nga-muthu u ḓo swika ni songo lavhelela. “Zwino mukoma wa vhuṱali a fulufhedzeaho ndi ḓo ri ndi nnyi? Ndi amba ane muṋe wawe a ḓo mu ita ene mulangi wa zwoṱhe zwa muṱani wawe, uri a ṋee vhathu zwiḽiwa nga tshifhinga tshazwo? U na mashudu mukoma ane muṋe wawe a tshi vhuya, a wana a tshee khazwo. Thetshelesani ndi ni vhudze: hoyo muthu muṋe wawe u ḓo mu ita mukoma kha zwoṱhe zwi re zwawe. “Hone arali uyo mushumi e muvhi, a ambela mbiluni yawe a ri, ‘Hufha muṋe wanga a tshi khou lenga u vhuya,’ a thoma u fara vhashumi ngae a tshi vha rwa, a tshi ḓiḽela a tshi kambiwa, u ḓo tshenuwa muṋe wawe o vhuya musi a songo lavhelela, nga tshifhinga tshine a si vhuye a tshi ḓivha, a mu fhandula nga vhukati ha vha u mu baḓekanya na vhahoi. Henefho hu ḓo vha na zwililo, vhathu vha shenganya maṋo nga vhuṱungu. “Zwenezwo muvhuso wa Mudzimu ri nga u fanyisa na vhasidzana vha fumi vhe vha dzhia mbone dzavho vha yo ṱanganedza mukwasha. Vhaṱanu vhavho vho vha vhe matsilu ngeno vhaṱanu vho vha vho ṱalifha. Musi vha matsilu vha tshi dzhia mbone dzavho a vho ngo tsha dzhia na mapfura, ngeno vho ṱalifhaho vho dzhia mbone dzavho khathihi na midzio ya mapfura. Mukwasha a lenga u swika, vhoṱhe vha vhuya vha kumedza vha eḓela. “Vhukati ha vhusiku ha ṱavhiwa mukosi ha pfi, ‘Mukwasha ngoyu o swika! Ibvani ni mu ṱanganedze!’ Vhaḽa vhasidzana vhoṱhe vha mbo ḓi vuwa vha funga mbone dzavho. Vhaḽa vha matsilu vha humbela vho ṱalifhaho vha ri, ‘Na ri fha-vho mapfura mbone dzashu dzi tshi khou dzima.’ Vho ṱalifhaho vha fhindula vha ri, ‘Aiwa, khamusi ri si vhe na mapfura o eḓanaho riṋe na inwi; ndi khwiṋe ni tshi ya ha vharengisi na yo ḓirengela.’ “Musi vha tshee vho yo renga, mukwasha a mbo swika; zwenezwo vhaḽa vhe vha vha vho ḓilugisa vha dzhena nae munyanyani wa mbingano, vothi ḽa mbo hoṋwa. “Ngavhuya vhaḽa vhaṅwe vhasidzana vha swika-vho vha ri, ‘Muṋe washu, muṋe washu, nga vha ri vulele!’ Mukwasha a fhindula a ri, ‘Hee inwi, a thi ni ḓivhi!’ Zwino-ha, dzulani no fhaṱuwa, a ni ḓivhi ḓuvha na tshifhinga. “Muvhuso wa Mudzimu wa dovha wa fana na muthu we a fara lwendo. Musi a sa athu takuwa a vhidza vhashumi vhawe a vha kumedza thundu yawe; muṅwe a mu fha thalennde ṱhanu, muṅwe mbili, muṅwe nthihi, muṅwe na muṅwe a tshi fhiwa nga u kona hawe. Ndi hone a tshi takuwa. Uḽa mushumi we a kumedzwa thalennde ṱhanu a mbo ḓi ya a dzi shumisa a dzi bindulisa dziṅwe ṱhanu. Uḽa o kumedzwaho mbili a ita zwenezwo a dzi bindulisa dziṅwe mbili. Uḽa o wanaho nthihi a ya a bwa dindi a dzumba iyo tshelede ya muṋe wawe khaḽo. “Zwino ho no fhela maḓuvha manzhi muṋe wa vhaḽa vhashumi a vhuya, a thoma u vhalelana navho tshelede. Ha sendela uḽa o fhiwaho thalennde ṱhanu a dzi ḓisa khathihi na dziḽa dziṅwe ṱhanu a ri, ‘Muṋe wanga, vho nkumedza thalennde ṱhanu; zwino ndo vha bindulela dziṅwe ṱhanu asidzi.’ Muṋe wawe a mu fhindula a ri, ‘A u vhoni-ha mushumi wanga wavhuḓi a fulufhedzeaho! Vhunga wo fulufhedzea kha hezwi zwiṱuku ndi ḓo u kumedza na zwiṅwe zwihulwane. Iḓa ri takale roṱhe!’ Ndi hone hu tshi sendela na uḽa o fhiwaho thalennde mbili a ri, ‘Muṋe wanga, vho nkumedza thalennde mbili, zwino ndo vha bindulela dziṅwe mbili asidzi.’ Muṋe wawe a mu fhindula a ri, ‘A u vhoni-ha mushumi wanga wavhuḓi a fulufhedzeaho! Vhunga wo fulufhedzea kha hezwi zwiṱuku ndi ḓo u kumedza na zwiṅwe zwihulwane. Iḓa ri takale roṱhe!’ “Uḽa o fhiwaho thalennde nthihi na ene a sendela a ri, ‘Muṋe wanga, ndo zwi ḓivha uri vha na tshiṱuhu; vha kaṋa he vha si lime, vha ḓifulela mitshelo he vha si sime muri. Ndi zwe nda ofha ngazwo, nda sokou ya nda dzumba tshelede yavho mavuni. Thundu yavho asiyi.’ Muṋe wawe a fhindula a ri, ‘Mushumi a sa ḓivhalei! Mubva ndiwe! Hufha wo zwi ḓivha uri ndi kaṋa he ndi si lime, nda ḓifulela mitshelo he ndi si sime muri. Khezwi u songo vhea tshelede banngani zwayo, uri musi ndi tshi vhuya ndi wane i na nzwalelo. Mu dzhieleni-ha thalennde ni fhe hoyu a re na fumi. Ane a vha na zwawe u ḓo engedzwa uri a vhe na zwinzhi; hone a si na u ḓo dzhielwa na zwiṱukuṱuku zwine a vha nazwo. Mushumi hoyu a sa ḓivhalei ni mu pose ngei nnḓa swiswini. Henefho hu ḓo vha na zwililo, vha shenganya maṋo nga vhuṱungu.’ “Musi Mubebwa-nga-muthu a tshi vhuya e vhugalani hawe e na vharuṅwa vhoṱhe, ndi hone a tshi ḓo dzula kha khuluṋoni yawe ya vhugala. Tshakha dzoṱhe dzi ḓo kuvhanganywa khoroni yawe. Ndi hone a tshi ḓo khethekanya vhathu sa mulisa a tshi khethekanya nngu na mbudzi. U ḓo khadela nngu thungo ya tshanḓa tshauḽa, mbudzi a dzi khadela thungo ya tshamonde. Ndi hone Khosi i tshi ḓo amba na vhaḽa vha re thungo ya tshanḓa tshauḽa ya ri, ‘Iḓani inwi no shudufhadzwaho nga Khotsi anga, ni dzhene muvhusoni we na lugiselwa wone u bva tshee shango ḽa tewa. Ndo vhuya nda pfa nḓala inwi na mpha zwiḽiwa; nda pfa ḓora na mpha maḓi; ndo vha ndo kovhelelwa inwi na ntswielela; ndo vha ndi na tsiku inwi na ntshavhedza; ndi tshi lwala na ḓa na nṱola; musi ndi dzhele na ḓi ḓa u mmbona.’ “Ndi hone vhavhuya vhaḽa vha tshi ḓo mu fhindula vha ri, ‘Muṋe washu, ndi lini he ra wana vhe na nḓala ra vha ṋea zwiḽiwa kana vhe na ḓora ra vha ṋea maḓi? Ndi lini he ra wana vho kovhelelwa ra vha swielela, kana vhe na tsiku ra vha shavhedza? Ndi lini he ra wana vha tshi lwala kana vhe dzhele ra ḓa u vha ṱola?’ “Ndi hone Khosi i tshi ḓo vha fhindula ya ri, ‘Thetshelesani ndi ni vhudze: ndi ri zwenezwiḽa zwe na zwi itela muṅwe wa havha vharathu vhanga vha nyadzeaho, no zwi itela Nṋe.’ “A konou ḓo amba-vho na vhaḽa vha thungo ya tshanḓa tshamonde a ri, ‘Nṱutsheleni inwi no teketelwaho nga Mudzimu ni ye muliloni wo vhaselwaho diabolo na vharuṅwa vhawe. Ndo vhuya nda pfa nḓala ni si mphe zwiḽiwa; nda pfa ḓora ni si mphe maḓi; ndo vha ndo kovhelelwa ni si ntswielele, ndi na tsiku ni si ntshavhedze, ndi tshi lwala na musi ndi dzhele ni si ḓe na nṱola.’ “Ndi hone vha tshi ḓo mu fhindula-vho vha ri, ‘Muṋe washu, ndi lini he ra vha wana vhe na nḓala naho vhe na ḓora kana vho kovhelelwa kana vhe na tsiku kana vha tshi khou lwala naho vhe dzhele ri si vha londe?’ “Ndi hone a tshi ḓo vha fhindula a ri, ‘Thetshelesani ndi ni vhudze: henefhaḽa he na litsha u zwi itela muṅwe wa havha vha nyadzeaho, ḓivhani uri na Nṋe a no ngo nnyitela.’ Zwenezwo ndi hone vha tshi ḓo ṱuwa vha ya tshengeloni i sa gumi, vhavhuya vha tshi ya vhutshiloni vhu sa gumi.” Musi Yesu o fhedza u amba maipfi ayo oṱhe a amba na vhafunziwa vhawe a ri, “Ḓivhani uri hu tshee ho sala maḓuvha mavhili hu tshi ḽiwa vhuṱambo ha Paseka. Ndi hone Mubebwa-nga-muthu a tshi ḓo kumedzwa uri a vhambiwe tshifhambanoni.” Zwenezwo vhotshifhe vhahulwane na vhahulwane vha lushaka vha kuvhangana khoroni ya tshifhe muhulu we a vha a tshi pfi Khayafasi, vha vhamba maano a u fara Yesu nga vhukwila uri vha mu vhulahe. Hone vha ri, “Ri songo mu fara vhuṱamboni; vhathu vha nga ḓo ri vutshela.” Yesu o vha e Bethania nḓuni ya Simoni uḽa wa u lwala vhulwadze ha lukanda. Ha ḓa muṅwe musadzi o fara tshiḓolo tshi nukhelelaho nga khambana ya alibastere. Itsho tshiḓolo tsho vha tshi tsha mutengo muhulu. Uyo musadzi a mbo ḓi shululela tshiḓolo kha ṱhoho ya Yesu. Vhafunziwa vhawe vha tshi zwi vhona vha vhilaela vha ri, “Nṋa u itani a tshi tambisa itshi tshiḓolo? Khezwi tshi songo rengiswa nga tshelede nnzhi ya ṋewa zwayo vhashai?” Hone Yesu a ḓivha zwine vha amba. Ndi hone a tshi fhindula a ri, “Ni songo ṱolou dina hoyu musadzi. Kani ho ngo nnyitela zwavhuḓi? Vhashai ni ḓo ḓi dzula ni navho misi yoṱhe, hone Nṋe a ni nga vhi na Nṋe misi yoṱhe. Hoyu musadzi a tshi ḓodza muvhili wanga mapfura aya ho vha u nndugisela ḓuvha ḽa u swiṱwa hanga. Zwino ipfani-ha: zwe hoyu musadzi a nnyita a zwi nga hangwiwi; dzina ḽawe ḽi ḓo pfala-vho hoṱhe-hoṱhe hune mafhungo maḓifha aya a ḓo anḓadzwa hone shangoni ḽoṱhe.” Ndi hone hu tshi takuwa muṅwe wa vha 12 a no pfi Judasi Iskariote, a ya ha vhotshifhe vhahulwane a ri, “Ni ḓo mpha vhugai arali nda ni kumedza Ene?” Vha langana nae uri vha ḓo mu fha maseṱha a 30. U bva zwenezwo Judasi a mbo ḓi thoma u ṱoḓa tshifhinga tsha u vha sumbedza hune vha nga wana Yesu. Nga ḓuvha ḽa u thoma ḽa vhuṱambo ha Vhurotho vhu si na mbilisa vhafunziwa vha ḓa ha Yesu vha mu vhudzisa vha ri, “Vhafunzi, vha funa ri tshi yo vha lugisela ngafhi tshilalelo tsha Paseka?” Yesu a fhindula a ri, “Dzhenani muḓini ni ye ha mukene ni mu vhudze ni ri, ‘Vhafunzi vha ri: Tshifhinga tshanga tsho sendela; ndi khou ṱoḓa u ḽa Paseka na vhafunziwa vhanga nḓuni yavho.’ ” Vhafunziwa vha mbo ya vha ita zwenezwo zwe Yesu a vha laedza, vha konou lugisa tshilalelo tsha Paseka. Nga madekwana Yesu a dzula zwiḽiwani na vha 12. Musi vha tshi khou ḽa, Yesu a ri, “Zwino ipfani-ha: muṅwe waṋu henefha u ḓo mpheṱa.” Zwa vha dina, vha thoma u mu vhudzisa nga muthihi nga muthihi vha ri, “Kani Muṋe wanga vha khou amba nṋe?” A fhindula a ri, “Ane a ḓo mpheṱa ndi a thothaho na Nṋe fhano. Zwe Maṅwalo a tela Mubebwa-nga-muthu zwi ḓo ṱuwa zwi tshi itea, hone hoyo ane a ḓo mu fheṱa u ḓo zwi vhona. Onoyo u ḓo ita na u ḓisola zwe a vhuya a bebwa.” Judasi, we a sala a tshi mu fheṱa a mbo vhudzisa a ri, “Kani a nga vha e nṋe Vhafunzi?” Yesu a fhindula a ri, “Ndi zwenezwo.” Musi vha tshi khou lalela, Yesu a dzhia vhurotho, a livhuha Mudzimu a konou vhu ṅwatekanya a ṋea vhafunziwa vhawe a tshi ri, “Ṱanganedzani ni ḽe; hoyu ndi muvhili wanga.” O no ralo a dzhia tshinwelo, a livhuha Mudzimu a vha ṋea a ri, “Inwani ngatsho noṱhe. Haya ndi malofha anga ane a shululelwa vhathu vhanzhi uri vha hangwelwe vhutshinyi; malofha anga haya ndi a u khwaṱhisa mulanga wa Mudzimu. Zwino ipfani-ha: u bva ṋamusi a thi tsha ḓo dovha nda nwa waini ndi vhuye ndi i nwe na inwi nga huswa nga heḽo ḓuvha muvhusoni wa Khotsi anga.” Ndi hone vha tshi imba luimbo vha konou ya Thavhani ya Miolivi. Ndi hone Yesu a tshi vha vhudza a ri, “Vhusiku honovhu noṱhe ni ḓo nndaṱa, ngauri ho ṅwalwa ha pfi, “ ‘Ndi ḓo vhulaha mulisa, nngu dza sambi dza balangana.’ “Hone musi ndo no vuswa vhafuni hu ḓo ranga Nṋe u ya Galelia, inwi na konou tevhela.” Ndi hone Pitrosi a tshi amba na Yesu a ri, “Naho vhoṱhe vha tshi nga vha laṱa, nṋe ndi nga si vhuye nda vha laṱa.” Yesu a mu fhindula a ri, “Litshani ndi ni vhudze: hu ḓo ri vhusiku ha ṋamusi mukukulume u sa athu lila, na vha no no landula kararu na ri a ni nnḓivhi.” Pitrosi a dovha a khwaṱhisa a ri, “Nangwe nda tou pfi ndi fe navho, ndi nga si vhuye nda ri a thi vha ḓivhi!” Na vhaḽa vhaṅwe vhafunziwa vhoṱhe vha ḓi ralo-vho. Ndi hone Yesu a tshi ṱuwa na vhafunziwa vha ya fhethu hu no pfi Getsemani. Vha tshi swika a vha vhudza a ri, “Salani henefha, Nṋe ndi kha ḓi ya fhaḽa u rabela.” A ṱuwa na Pitrosi na vhana vhavhili vha Zebedia, a ṱungufhala o tou hanganea. A amba navho a ri, “Mbilu yanga i vhavha lune nda tou nga ndi sa fa. Dzulani henefha ri tshesisane.” A fhirela phanḓanyana a ḓiposa fhasi a wa nga tshifhaṱuwo a rabela a ri, “Khotsi anga, arali zwi tshi konadzea itshi tshinwelo a tshi mpfuki zwanga naa? Naho ndi tshi ralo hu songo itwa zwine Nṋe nda zwi funa, nga hu itwe zwi funwaho nga Iwe.” A tshi vhuya, a wana vhaḽa vhafunziwa vho eḓela, a amba na Pitrosi a ri, “Ni tou kundwa na u pandela khofhe na Nṋe awara nthihi zwayo na? Fhaṱuwani ni rabele uri ni si ungwe. Mbiluni ni a zwi funa; ni ro kundwa nge na vha vhathu vha ṋama.” A dovha a yo rabela a ri, “Khotsi anga, arali zwi sa konei uri tshinwelo itshi tshi mpfuke, nga hu itwe zwine Iwe wa funa.” A tshi vhuya a ḓi wana vho dovha vha eḓela, ngauri maṱo avho o vha a tshi khou lemela nga khofhe. A vha sia henefho a dovha a yo rabela lwa vhuraru, a ḓi amba maipfi eneaḽa. A tshi vhuya kha vhafunziwa a vha vhudza a ri, “Nṋa ni tshee no eḓela zwaṋu no ḓiawetshela? Tshikhathi tshazwo tsho swika. Zwino Mubebwa-nga-muthu ndi hone o kumedzwa zwanḓani zwa vhatshinyi. Takuwani ri ṱuwe; uḽa muthu we a mpheṱa asuyu o swika.” Musi a tshi kha ḓi amba ha mbo bvelela Judasi, we a vha e muṅwe wa vha 12, e na tshigwada tshihulwane tsho hwala mapanga na dzithonga, tsho rumiwa nga vhotshifhe vhahulwane na vhahulwane vha lushaka. Tshiḽa tshifheṱi tsho vha tsho dzula tsho vha vhudza tsha ri, “Ane nda ḓo mu resha nga u tou mu kuvhatedza, ndi ene. Ni mu fare.” Judasi e u swika a mbo ḓi ya ha Yesu a ri, “Ri a vusa Vhafunzi!” a tshi ralo a mu kuvhatedza. Hone Yesu a mu fhindula a ri, “Hee khonani, itani tshe na ḓela tshone!” Vhaḽa vha mbo ḓi sendela vha fara Yesu. Muṅwe wa vhaḽa vhe vha vha vhe na Yesu a mbo ḓi ṱomola banga ḽawe a tshi ri a reme phuli ya tshifhe muhulu, a i tumula nḓevhe. Yesu a amba nae a ri, “Vhuedzedzani banga ḽaṋu tshilandani tshaḽo; vhoṱhe vhane vha rema vhaṅwe nga banga vha ḓo vhulawa-vho ngaḽo. Kani ni vhona unga zwi a nkunda u humbela Khotsi anga a mbo ḓi nthumela mmbi dza vharuṅwa dzi fhiraho 12? Hone arali nda ralo Maṅwalo a nga khunyeledzwa hani a tshi ri ndi fanela u itwa zwenezwi?” Zwenezwo Yesu a amba na tshigwada tshiḽa tsha vhathu a ri, “No tou vhuya na bva no hwala mapanga na dzithonga ni tshi ḓa u fara Nṋe nda nga ndi ḽivemu naa? Hufha ḓuvha ḽiṅwe na ḽiṅwe ndo vha ndi tshi ṱwa thembeleni ndi tshi funza vhathu; no kundwa ngani u mpfara? Hone izwi zwoṱhe zwo itea uri hu khunyelele Maṅwalo a vhaporofita.” Zwi tshi ralo vhafunziwa vhawe vhoṱhe vha mu ṱutshela vha shavha. Vhe vha vha vho fara Yesu vha mbo ṱuwa nae vha mu isa ha Khayafasi tshifhe muhulu. Henefho ho vha ho no kuvhangana vhaḓivhi vha Mulayo na vhahulwane vha lushaka. Pitrosi a tevhela Yesu nga kule vha vhuya vha swika khoroni ya tshifhe muhulu, a dzhena-vho, a dzula fhasi na vhalindi uri a vhone uri zwi ḓo gumafhi. Vhotshifhe vhahulwane na vhanna vha khoro vha ṱoḓa vhuṱanzi ha u zwifha ha u hwesa Yesu mulandu uri a vhulawe, hone ha si wanale, naho ho ḓa ṱhanzi nnzhi dza u zwifha. Ha vhuya ha ḓa ṱhanzi mbili dza ṱanzilela dza ri, “Hoyu muthu o amba a ri u ḓo thutha nnḓu ya Mudzimu a dovha a i fhaṱa ya fhela nga maḓuvha mararu.” Ha vhuya ha takuwa tshifhe muhulu a vhudzisa Yesu a ri, “Nṋa a hu na ḽine na ḓifhindulela-vho? A ni khou pfa zwine havha vha khou ni hwelela ngazwo?” Yesu a si fhindule tshithu. Ndi hone tshifhe muhulu a tshi mu anisa a ri, “Ndi ni anisa nga Mudzimu a tshilaho ndi ri ni ri vhudze arali e inwi Mesia, Murwa wa Mudzimu.” Yesu a mu fhindula a ri, “Ndi zwenezwo. Nazwino ndi ni vhudza ndi ri: Noṱhe ni ḓo vhona ‘Mubebwa-nga-muthu a tshi ḓa e kha gole o dzula thungo ya tshauḽa tsha Ramaanḓaoṱhe vha tshi vhusa vhoṱhe.’ ” Tshifhe muhulu a mbo kherukanya zwiambaro zwawe a ri, “Asuyu u khou tamba nga Mudzimu! Ri kha ḓi ṱoḓa dziṅwe ṱhanzi dza mini? Hufha no tou mu pfa nga nḓevhe dzaṋu a tshi khou tamba nga Mudzimu! Vha hashu, ni ri mini?” Vha fhindula vha ri, “U na mulandu, nga a vhulawe!” Ndi hone vha tshi mu pfela mare khofheni vha mu sinḓa nga mavili vha ri, “Hee Mesia, ri porofitele uri ndi nnyi o u rwaho!” Zwino Pitrosi o vha a tshee o dzula ngei nnḓa khoroni. Muṅwe mushumi wa musidzana a ḓa khae a ri, “Na vhone vho vha vhe na hoyu Yesu wa Galelia.” Pitrosi a hanedza vhoṱhe vha tshi khou mu pfa a ri, “Ayo thi a ḓivhi!” Pitrosi a takuwa o livha getheni, a dovha a vhonwa nga muṅwe musidzana, uyo a vhudza vho imaho henefho a ri, “Na onoyu munna o vha e na Yesu wa Nazaretha.” Pitrosi a dovha a hanedza a tou ana a ri, “Uyo munna thi mu ḓivhi!” Hu si kale vha ḓa vha vhudza Pitrosi vha ri, “Ni songo hanedza uri ni muṅwe ngavho, hufha na kuambele kwaṋu ku tshi ni dzumbulula.” Pitrosi a vhuya a tou ana a ri, “Arali ndi tshi khou zwifha Mudzimu kha a nthwe. Hoyu munna ndi ri a thi mu ḓivhi!” A tshi tou ralo mukukulume wa vha u a lila. Pitrosi a mbo elelwa zwiḽa zwe Yesu a amba a tshi ri, “Hu ḓo ri mukukulume u sa athu lila na vha no no nndandula kararu.” A mbo ḓi bva, a thoma u lila lu ṱungufhadzaho. Nga matshelonitsheloni vhotshifhe vhahulwane vhoṱhe na vhahulwane vha lushaka vha vha na khoro vha luka vhukwila ha u vhulahisa Yesu. Vha vhofha Yesu nga dzigeḓane vha ṱuwa nae vha mu kumedza muvhusi Pilato. Judasi, uḽa o mu fheṱaho, a tshi pfa uri Yesu o haṱulwa, a ḓisola, a vhuedzedza aḽa maseṱha a 30 ha vhotshifhe vhahulwane na vhahulwane vha lushaka, a ri, “Ndo tshinya nga u fheṱa muthu a si na mulandu.” Vha fhindula vha ri, “Ayo a si mafhungo ashu, ndi aṋu.” A mbo laṱa iḽa tshelede henefho nḓuni ya Mudzimu a ṱuwa, a ya a ḓinembeledza. Vhotshifhe vhahulwane vha dobela iḽa tshelede vha ri, “Iyi tshelede a ro ngo tendelwa u i longa bogisini ḽa mitendelo ngauri yo renga malofha.” Vha funzedzana vha langana uri vha ḓo renga ngayo tsimu ya muvhumbi wa dzikhali, uri hu vhe hone hune ha ḓo swiṱwa vhatsinda. Ndi zwine na ṋamusi tsimu iyo ya kha ḓi pfi “Yamalofha”. Ha mbo vha u khunyeledza zwo ambiwaho nga muporofita Jeremia a tshi ri, “Vho dzhia maseṱha a 30, wone mutengo we Vhaisraele vha langana uri vha ḓo mu renga ngawo, vha renga ngao tsimu ya muvhumbi wa dzikhali. Ndi zwone zwe Muṋe washu a nndaedza.” Yesu a imiswa phanḓa ha muvhusi, uyo a mu vhudzisa a ri, “Nṋa inwi ni khosi ya Majuda?” Yesu a mu fhindula a ri, “Vha khou amba ḽavho naa?” Vhotshifhe vhahulwane na vhahulwane vha lushaka vha mu pomoka zwithu zwinzhi, hone a si fhindule tshithu. Pilato a mu vhudzisa a ri, “Nṋa a ni pfi uri vha khou ni pomoka zwithu zwingafhani?” Yesu a si tsha mu fhindula na ipfi na ḽithihi; muvhusi a wana zwi tshi mu kanukisa. Zwino nga Paseka iṅwe na iṅwe muvhusi o vha a tshi ḓi vhofhololela vhathu tshivhotshwa tshe vha vha vha tshi tshi humbela. Nga honoho vhuṱambo ho vha hu na tshiṅwe tshivhotshwa tshe tsha vha tshi tshi ḓivhea hoṱhe-hoṱhe ḽi ḽivemu, tshi no pfi Yesu Barabasi. Pilato a tshi vhona vho kuvhangana a vha vhudzisa a ri, “Ni funa ndi tshi ni vhofhololela nnyi? Yesu a no pfi Barabasi kana Yesu a no pfi Mesia?” A tshi ralo ndi uri o vha a tshi zwi ḓivha uri vha tshi mu kumedza Yesu vho vha vha tshi itwa nga vivho. Zwino Pilato a tshee o dzula tshidzuloni tsha khaṱhulo mufumakadzi wawe a mu laedzela a ri, “Hoyu ha na tshe a khakha, vha songo mu ita tshithu. Ndo mu lora madekwe nda tambula zwinzhi.” Hone vhotshifhe vhahulwane na vhahulwane vha lushaka vho vha vho no rumeledza vhathu uri vha humbele Barabasi, Yesu a vhulawe. Zwino muvhusi a tshi dovha u vha vhudzisa a ri, “Kha avha vhavhili ni funa ndi tshi ni vhofhololela ufhio?” Vhone vha fhindula vha ri, “Barabasi!” Pilato a vha vhudzisa a ri, “Uyu Yesu a no pfi Mesia ndi iteni ngae?” Vha amba mazha vha ri, “Nga' vhambiwe kha tshifhambano!” Pilato a vhudzisa a ri, “O tshinyani?” A tshi ralo vhone vha tou ṋaṋa u zhamba vha ri, “Nga' vhambiwe kha tshifhambano!” Pilato a tshi vhona uri a zwi tsha farisa tshithu, zwi tou vusa mufhirifhiri, a dzhia maḓi a ṱamba zwanḓa mavhuthu a tshi zwi vhona a ri, “A thi na mulandu kha malofha a uyu munna; ni ḓo ḓifhindulela inwi vhaṋe.” Vhathu vhoṱhe vha fhindula vha ri, “Mulandu wa malofha awe nga u vhe washu na vhana vhashu!” Ndi hone a tshi vha vhofhololela Barabasi, a ita uri Yesu a rwiwe, a konou mu kumedza uri a vhambiwe kha tshifhambano. Maswole a muvhusi a dzhia Yesu a dzhena nae nḓuni ya khaṱhulo, a tou tangwa nga gomane yoṱhe. Vha mu bvula zwiambaro vha mu ambadza phuraphura. Vha luka na khare ya mipfa vha mu ambadza kha ṱhoho, vha mu farisa luṱanga nga tshanḓa tshauḽa, vha mu gwadamela vha mu losha muhoyo vha ri, “Khosi ya Majuda nga i lalame!” Vha mu pfela mare, vha dovha vha dzhia luḽa luṱanga vha mu rwa kha ṱhoho. Musi vho no fhedza u mu kolela nga u ralo vha mu bvula phuraphura vha mu ambadza nguvho dzawe, vha konou bva nae vha yo mu vhamba kha tshifhambano. Vha tshi khou bva vha ṱangana na munna a no bva Kirene a no pfi Simoni, vha mu kombetshedza u hwala tshifhambano tsha Yesu. Vha tshi swika fhethu hu no pfi Golgotha (zwine zwa amba uri “Fhethu hu no nga dethele ḽa muthu”), vha mu ṋea mushonga wa u dzidzivhadza wa waini yo ṱanganaho na ndulu, hone a tshi i thetshela a hana u nwa. Ndi hone vha tshi mu vhamba kha tshifhambano, vha konou kovhekana nguvho dzawe nga u tou ita mamvaṱe. Vha dzula fhasi henefho vha mu linda. Vho vha vho ombela na luṅwalo lwa mulandu wawe nga nṱha ha ṱhoho yawe. Lwo vha lu tshi ri, “Hoyu ndi Yesu khosi ya Majuda.” Vha mu vhamba na mavemu mavhili, ḽiṅwe ḽi thungo ya tshauḽa, ḽiṅwe tshamonde. Vhafhiri vha gondo vha tshi mu vhona vha dzungudza dziṱhoho vha mu holedza vha ri, “A si iwe we wa ri u nga thutha nnḓu ya Mudzimu wa dovha wa i fhaṱa nga maḓuvha mararu. Itsa-ha afho kha tshifhambano u ḓitshidze arali u Murwa wa Mudzimu!” Na vhotshifhe vhahulwane na vhaḓivhi vha Mulayo na vhahulwane vha lushaka vha mu kolela vha ri, “O vha a tshi kona u tshidza vhaṅwe, zwino u ḓitshidza zwi vho mu kunda! Hufha e khosi ya Vhaisraele, nga a tse-ha kha tshifhambano zwino, ri tende uri ndi ene. O ḓitika nga Mudzimu; Mudzimu nga a mu lamulele zwino arali a tshi mu funa. Hufha o amba a ri, ‘Ndi Murwa wa Mudzimu!’ ” Vhaḽa vhe vha vha vho vhambiwa nae na vhone vha ḓi mu holedza nga u ralo. Masiari tshivhangalala shango ḽoṱhe ḽa mbo ḓi tibwa nga swiswi ha fhela awara tharu zwo ḓi ralo. Nga tshifhinga tsha vhuraru Yesu a ṱavha mukosi a ri, “Eli, Eli, lama sabaxthani?” Ndi u ri, “Mudzimu wanga, Mudzimu wanga, wo nndaṱelani?” Vhaṅwe vhe vha vha vho ima henefho vha tshi pfa a tshi ralo vha ri, “Ipfani u vho vhidza Elia!” Muṅwe wavho a mbo ḓi gidima a dzhia tshiponnzhi a tshi mbwandamedza kha waini yo vhiluluwaho a tshi ṱoma kha thanda a konou tshi isa mulomoni wa Yesu uri a swiswine; hone vhaṅwe vha ri, “Mu litsheni ri vhone arali Elia a tshi ḓo ḓa a mu tshidza.” Hone Yesu a ṱavha mukosi ha mbo ḓi vha u welela. Lupila lwe lwa vha lwo tsira Hukhethwakhethwa lwa mbo ḓi kheruwa nga vhukati u bva nṱha u swika fhasi, shango ḽa dzinginyea, matombo a fhanduwa. Zwalo zwa mbo vulea, mivhili ya vhathu vhanzhi vha Mudzimu vho ri siaho ya vuwa, musi Yesu o no vuwa vhafuni vha bva zwaloni vha dzhena muḓini mukhethwa vha vhonwa nga vhathu vhanzhi. Mulangagomane na vhaṅwe vhe vha vha vha tshi khou linda Yesu vha tshi pfa mudzinginyo, na u vhona zwoṱhe zwo iteaho, vha ofha nga maanḓa vha ri, “Nangoho uyu muthu o vha e Ene Murwa wa Mudzimu!” Henefho ho vha hu na vhasadzi vhanzhi vho ima fhaḽa kulenyana vho lavhelesa; ndi vhaḽa vhe vha ḓa na Yesu a tshi bva Galelia vha tshi khou mu shumela. Vhaṅwe vhavho ndi Maria Magadalina, na Maria mme a Jakopo na Josefa, na mme a Jakopo na Johanisi, musadzi wa Zebedia. Musi ḽi tshi vho kovhela ha ḓa munna o pfumaho wa Arimathia a no pfi Josefa. Na ene o vha e mufunziwa wa Yesu. A ya ha Pilato a humbela tshitumbu tsha Yesu, Pilato a ri vha mu fhe. Josefa a tshi dzhia a tshi pombedza nga lukhaha, a tshi swiṱa tshaloni tshawe tshe tsha vha tsho korwa kha tombo, tshi sa athu swiṱwa muthu. O no ralo a dzhia tombo ḽihulu a ḽi kungulusela mulomoni wa tshalo a tshi tiba ngaḽo a ṱuwa. Hezwi a tshi khou swiṱa Yesu, na Maria Magadalina na uḽa muṅwe Maria vho vha vho dzula henefho tsini ha tshalo. Ḽi tshi tou tsha nga Sabatha vhotshifhe vhahulwane na Vhafarisei vha kuvhangana vha ya ha Pilato vha mu vhudza vha ri, “Muṋe washu, ri kha ḓi elelwa zwe uḽa mudzia-u-xedza-vhathu a vhuya a amba musi a tshi kha ḓi tshila a ri, ‘Ndi ḓo vuwa nga ḓuvha ḽa vhuraru.’ Kha vha rume vhathu uri vha yo linda tshalo u swika nga ḓuvha ḽa vhuraru, uri vhafunziwa vhawe vha sa ḓo ḓa vha mu tswa vha ḓo konou vhudza vhathu uri o vuwa vhafuni, ha vho vha u xedza vhathu u fhira zwiḽa zwa u ranga.” Pilato a vha fhindula a ri, “Ndi zwone, vhalindi khevha; ṱuwani navho ni linde tshalo nga hune na kona.” Vha mbo ya vha tiba tshalo nga tombo, vha ḽi shatela uri ḽi si kunguluswe nga muthu, vha sia vhalindi vha tshi linda. Musi Sabatha yo fhela, ḽi tshi tou tsha nga Swondaha, ha ḓa Maria Magadalina na uḽa muṅwe Maria u ṱolela tshalo. Ha tsa muruṅwa wa Muṋe washu a bva ṱaḓulu, ha mbo vha na mudzinginyo muhulu wa shango, uyo muruṅwa a ḓa a kungulusa ḽiḽa tombo a dzula khaḽo. O vha a tshi penya sa lupenyo, zwiambaro zwawe zwo tshena sa mahaḓa. Vhalindi vha tshalo vha farwa nga nyofho vha tetemela vha tou nga vha sa fa. Muruṅwa a amba na vhasadzi a ri, “Inwi ni songo ofha tshithu; ndi ḓivha uri ni khou ṱoḓa Yesu we a vhambiwa. Ha tsheeho fhano; o vuwa sa zwe a amba. Iḓani ni vhone afho he a vha o ladzwa hone. Gidimani-ha ni yo ḓivhadza vhafunziwa vhawe uri o vuwa vhafuni. Ni ri, ‘Yesu o ni ranga phanḓa, o ya Galelia, ni ḓo ṱangana nae henengei.’ Khezwo no zwi pfa.” Vhasadzi avho vha mbo ḓi ṱuwa tshaloni nga u gidima vhe na nyofho na dakalo fulu; vha gidima vha yo ḓivhadza vhafunziwa vhawe. Vhe nḓilani, vha vhona Yesu o no ima henefho phanḓa havho a vha resha a ri, “Mulalo!” Vha mbo ḓi ya khae vha farelela milenzhe yawe vha mu gwadamela. Yesu a vha vhudza a ri, “Ni songo ofha; iyani ni yo ḓivhadza vharathu vhanga uri vha ye Galelia; ri ḓo ṱangana henengei.” Avho vhasadzi vha tshee nḓilani vhaṅwe vha vhaḽa vhalindi vha dzhena muḓini vha ḓivhadza vhotshifhe vhahulwane zwoṱhe zwo iteaho. Vhotshifhe vha mbo kuvhangana na vhahulwane vha lushaka vha luka vhukwila, vha ṋea maswole tshelede nnzhi vha ri, “Ni vhudze vhathu uri vhafunziwa vhawe vho ḓa vhusiku no eḓela vha mu tswa. Arali zwa swika kha muvhusi riṋe ri ḓo ni ambela. Inwi ni songo ḽa mbilu.” Maswole vha ṱanganedza iḽa tshelede vha amba zwenezwo zwe vha funzedzwa. Majuda na ṋamusi vha kha ḓi vhudzana mafhungo eneo. Vhafunziwa vha 11 vha ya Galelia vha swika thavhani iḽa ye Yesu a vha laedza. Vha mu wana henefho, vha luvha; hone vhaṅwe vhavho vho vha vha tshi kha ḓi timatima. Ndi hone Yesu a tshi sendela a amba navho a ri, “Ndo ṋewa maanḓa oṱhe ngei ṱaḓulu na fhano fhasi. Iyani-ha ni ite tshakha dzoṱhe vhafunziwa vhanga. Ni vha lovhedze vha vhe vha Khotsi na Murwa na Muya Mukhethwa. Ni vha gudise u tevhedza zwoṱhe zwe nda ni laya. Nṋe muṋe ndi ḓo vha na inwi misi yoṱhe u swika zwi tshi guma.” Haya ndi mafhungo maḓifha a Yesu Khristo Murwa wa Mudzimu. O thoma nga he zwa ṅwalwa buguni ya muporofita Yesaya hu tshi pfi, “Muḓinḓa wanga ngoyu-ha; ndi khou mu ruma phanḓa hau uri a u lugisele nḓila. Ndi a huwelelaho sogani. U ri, ‘Lugiselani Muṋe washu nḓila, i tou tswititi, i tshimbilee.’ ” Ndi zwe Johanisi Mulovhedzi a ḓa sogani a tshi ḓivhadza mafhungo a Mudzimu a uri vhathu vha laṱe vhuvhi havho vha lovhedzwe, Mudzimu a vha hangwele vhutshinyi havho. Shango ḽoṱhe ḽa Judia na muḓi woṱhe wa Jerusalema wa ya u mu thetshelesa, vha bula vhutshinyi havho, a konou vha lovhedza mulamboni wa Jorodani. Johanisi o vha o ambara nguvho ya vhukuse ha gamela, khunduni o i vhofha nga bannda ya mukumba, zwiḽiwa zwawe zwi nzie na ṋotshi dza ḓaka. A vha vhudza a ri, “Hu si kale hu ḓo ḓa ane a mphira kule, lune ndi si vhuye nda fanela na u kotama nda vhofholola navhula dzawe. Nṋe ndi ni lovhedza nga maḓi, hone Ene u ḓo ni lovhedza nga Muya Mukhethwa.” Misi iyo Yesu a ṱuwa Nazaretha, shangoni ḽa Galelia, a yo lovhedzwa nga Johanisi mulamboni wa Jorodani. Musi Yesu a tshi bva maḓini, kathihi fhedzi a vhona lutombo lu tshi fhanduwa, Muya Mukhethwa a tshi khou tsela khae e kha tshivhumbeo tsha ḽiivha. Ha pfala ipfi ḽi bvaho ṱaḓulu ḽi tshi ri, “U Murwa wanga muthihi fhedzi, u a ntakadza.” Muya a mbo ḓi mu hwala a mu isa sogani. Henengei a fhedza maḓuvha a 40 e vhukati ha zwivhanda, Saṱhane a tshi khou mu linga. Zwo no ralo ha ḓa vharuṅwa vha mu shumela. Musi Johanisi o no hoṋelwa dzhele Yesu a ya Galelia u ḓivhadza mafhungo maḓifha a Mudzimu a ri, “Tshifhinga ndi tshone, ni ḓo ṱuwa ni tshi vhuswa nga Mudzimu. Laṱani-ha vhuvhi haṋu ni tende mafhungo maḓifha.” Huno Yesu a tshi khou tshimbila khunzikhunzini ya Dzivha ḽa Galelia, a vhona vharei vha khovhe vhavhili, Simoni na murathu wawe Andrisi, vha tshi khou rea khovhe nga mambule; a amba navho a ri, “Iḓani ni vhe vhafunziwa vhanga, ndi ni funze u vha vhafashi vha vhathu.” Vhone vha ṱutshela mambule avho na zwenezwo, vha vha vhafunziwa vhawe. A tshi fhirela phanḓa, a wana Jakopo ṅwana wa Zebedia e na Johanisi murathu wawe, hu hone vha tshi khou dzudzanya mambule avho tshikepeni tshavho. Yesu a vha vhidza, vha mbo ḓi sia khotsi avho na vhashumi tshikepeni vha vha vhafunziwa vhawe. Vha swika muḓini wa Kapernaumi. Nga Sabatha Yesu a dzhena sinagogoni a funza. Vhathu vha kanuka pfunzo yawe, ngauri o vha a sa funzi sa vhaḓivhi vha Mulayo, a tshi tou pfala e Ene Muṋe wa mafhungo. Zwenezwo muṅwe munna we a vha e na thuṅwa ya Saṱhane, a ṱavha mukosi a ri, “U ṱoḓani fhano Iwe Yesu wa Nazaretha? Kani-ha ndi hone wo ḓa u ri lozwa? Iwe ndi a u ḓivha: U muḓinḓa mukhethwa wa Mudzimu.” Yesu a i kaidza a ri, “Fhumula iwe, u bve kha hoyu muthu!” Iyo thuṅwa ya khwiḓukanya uyo munna, ya ṱavha mukosi muhulu ha mbo ḓi vha u bva hayo. Zwa akhamadza vhathu vhoṱhe lwe vha thoma u vhudzisana vha ri, “Nṋa ndi mini izwi? Kani ndi yone pfunzo ntswa i no tou vha na maanḓa mangafha? Henefha hune a kaidza na thuṅwa dza mu pfa!” Zwi tshi ralo bvumo ḽa Yesu ḽa mbo ḓi pfala hoṱhe-hoṱhe shangoni ḽa Galelia. U bva henefho sinagogoni ha vha u ya hayani ha Simoni na Andrisi vhe na Jakopo na Johanisi. Makhulutshisadzi wa Simoni vho vha vho rwelwa fhasi nga biso, muvhili woṱhe u tshi tou duga. Yesu a mbo vhudzwa eneo mafhungo. A ya a mu fara nga tshanḓa a mu vusa, a mbo ḓi fhola a vha bikela. Nga madekwana ḽi tshi vho swifhala, vha ḓisa vhalwadze vhoṱhe ha Yesu, na vha na thuṅwa dza Saṱhane. Muḓi woṱhe wa kuvhangana muṱani wonoyo. Yesu a fhodza vhanzhi vha malwadze o fhambanaho, a pandela na thuṅwa nnzhi kha vhathu. Huno vhunga dzo vha dzi tshi ḓivha uri ndi Ene nnyi, ho ngo vhuya a dzi tendela dzi tshi zwi bula. Nga matshelo Yesu a fhinduwa hu tshee vhusiku a yo rabela sogani. Simoni na vhaḽa vhaṅwe vha bva vha yo mu ṱoḓa. Vha tshi mu wana vha ri, “Vhathu vhoṱhe vha khou vha lila.” Yesu a mbo ri, “Hafhu ri kha ḓi ḓo dzhena na kha miṅwe miḓi henefhano, ndi vha ḓivhadze-vho mafhungo maḓifha, vhunga ndo ḓela zwone.” Ndi zwe Yesu a ṱanganya ḽoṱhe ḽa Galelia, a tshi ri u funza sinagogoni, a dovha a pandela na thuṅwa dza Saṱhane. Ha ḓa munna khae a lwalaho vhulwadze ha lukanda vhu kumadzaho; onoyo a gwadama a mu losha a ri, “Muṋe wanga, hufha vhe na maanḓa a u mphodza; a thi fhodzwi-vho?” Yesu a mu pfela vhuṱungu, a isa tshanḓa tshawe a mu kwama a ri, “Na zwino, fholani zwaṋu.” A mbo ḓi fhola na zwenezwo, a sala o tou swoto. Yesu a mu pandela a tshi amba o tou halifha a ri, “Ni a vhona, ni songo vhuya na zwi vhudza muthu, tshaṋu ni mbo ḓi ya ha tshifhe uri a ni vhone, ni konou ṋekedza tshipfumelo tshe ra laedzwa nga Mushe, tshi vhe hone vhuṱanzi kha nnyi na nnyi ha uri no fhola.” Hone uyo munna u ṱuwa henefho ha mbo ḓi vha u thoma u anḓadza ayo mafhungo, lwe Yesu zwa vho mu konḓela u tshimbila vhathuni; a vho tou dzula masogani; hone na henefho vhathu vha ḓi mu tevhela vha tshi bva thungo dzoṱhe. Ho no fhela maḓuvha a si gathi Yesu a vhuelela Kapernaumi, zwa mbo ḓi pfala uri u hayani. Huno ha kuvhangana vhathu vhanzhi, na muṱani hu si vhe na vhupfelo ha mare. Yesu o vha a tshi vha ḓivhadza mafhungo maḓifha. Zwenezwo ha ḓa vhathu vha tshi ḓisa munna o omaho miraḓo, o hwalwa nga vhanna vhaṋa. Vhenevho vha kundwa nḓila ya u mu fhirisela ha Yesu, nga u ḓala ha vhathu. Ndi hone vha tshi phula ṱhanga u livhana na he Yesu a vha e hone. Nga buli ḽeneḽo vha tsisa uyo munna e kha hingo. Yesu a tshi vhona fulufhelo ḽavho, a amba na o omaho miraḓo, a ri, “Ṅwananga, no hangwelwa vhutshinyi haṋu.” Vhaḓivhi vha Mulayo vhe vha vha vho dzula henefho vha elekanya vha ri, “Nṋa uyu muthu u itelani a tshi tamba nga dzina ḽa Mudzimu? Ndi nnyi ane a kona u hangwela muthu vhutshinyi arali e si Mudzimu fhedzi?” Yesu a mbo ḓi ḓivha zwine vha elekanya, a ri, “Ni elekanyelani zwo raloho? Tshi sa konḓi kha izwi zwivhili ndi tshifhio? Ndi u vhudza uyu muthu o omaho miraḓo uri, ‘No hangwelwa vhutshinyi haṋu,’ kana ndi u ri, ‘Takuwani ni hwale hingo ḽaṋu ni tshimbile’?” Uyo munna a peta hingo ḽawe maṱoni avho, a ḽi dzhia a ḓitshimbilela. Vhoṱhe vha akhamala zwihulu, vha khoḓa Mudzimu vha ri, “Ha, zwa u rali a ri athu vhuya ra zwi vhona!” Yesu a dovha a ya khunzikhunzini ya Dzivha ḽa Galelia. Gogo ḽoṱhe ḽa ḓa khae, a ḽi funza. Musi a tshi khou fhira a vhona muṅwe munna we a vha a tshi pfi Livi, ṅwana wa Alifiosi, e ofisini yawe ya muthelo. Ndi hone Yesu a tshi amba nae a ri, “Kha ri ṱuwe roṱhe ni vhe mufunziwa wanga.” Livi a mbo ḓi taku, a mu tevhela. Musi Yesu e muḓini wa Livi, Ene na vhafunziwa vhawe vho ḽa na vhathelisi vhanzhi na vhatshinyi, ngauri iṱali vha no mu tevhela vho vha vho no ḓi vha vhanzhi. Vhaṅwe vhaḓivhi vha Maṅwalo vhe vha vha vhe Vhafarisei vha ri u vhona Yesu a tshi khou ḽa na vhatshinyi na vhathelisi, vha vhudzisa vhafunziwa vhawe vha ri, “Nṋa u ita zwithu-ḓe a tshi ḽa na vhathu vho tou raliho?” Yesu a tshi vha pfa a ri, “A sa lwali ha lili ṅanga; ṅanga i lilwa nga mulwadze. Nṋe a tho ngo ḓela vhavhuya, ndo ḓela vhone vhatshinyi.” Muṅwe musi vhafunziwa vha Johanisi Mulovhedzi na Vhafarisei vho vha vha tshi khou ḓidzima; zwino vhaṅwe vhathu vha ḓa vha vhudzisa Yesu vha ri, “Khezwi vhafunziwa vhavho vha sa ḓidzimi, ngeno vha Johanisi Mulovhedzi na vha Vhafarisei vha tshi ḓidzima?” Yesu a fhindula a ri, “Nṋa zwi a itea uri khonani dza mukwasha dzi ḓidzime zwiḽiwa mukwasha a tshee nadzo naa? A zwi itei. Hone hu ḓo ḓa maḓuvha ane vha ḓo dzhielwa mukwasha wavho, ndi hone vha tshi ḓo ḓidzima. “A hu na muthu ane a haswa tshiambaro tsha kale nga sila ḽiswa ḽi sa athu huma, ngauri musi tshi tshi kuvhiwa, tshihaswa tshi vho ḓo mamula na tshiambaro, buli ḽa endelela. Nahone tuvhu ḽa waini a ḽi sheliwi mikhwamani ya mukumba wa kale, nga u ofha uri i nga balea musi ḽi tshi vhila, waini ya shuluwa, na mikhwama ya tshinyala. Tuvhu ḽi shelwa mikhwamani miswa!” Ḽiṅwe ḓuvha nga Sabatha Yesu o vha a tshi khou buḓekanya nga vhukati ha masimu a goroi. Vhafunziwa vhawe vha ḓi tshimbila nae, vha thoma u ṱhukhula-ṱhukhula ṱhotshe dza goroi. Ndi hone Vhafarisei vha tshi amba na Yesu vha ri, “Kha vha vhone zwine vhafunziwa vhavho vha khou ita nga Sabatha; Mulayo a u tendi!” Yesu a vha fhindula a ri, “Kani fhaḽa hu no amba a musi Abiathara e tshifhe muhulu a no ngo vhuya na hu vhala? Ndi amba a musi Dafita na khonani dzawe vhe na nḓala, vha tshi dzhena nḓuni ya Mudzimu vha ḽa vhurotho he ha vha ho sumelwa Mudzimu, Mulayo u sa tendi muthu a tshi ḽa musumo hoyo, arali vhe si vhotshifhe fhedzi – huno-ha Dafita o ri u ḽa hoho vhurotho, a ita na u ṋea khonani dzawe!” Yesu a fhedza mafhungo nga u ri, “Sabatha yo itelwa muthu, a si muthu o itelwaho Sabatha. Ngauralo Mubebwa-nga-muthu, na yone Sabatha ndi Ene Muṋe wayo.” Muṅwe musi Yesu a dovha a dzhena sinagogo. Henefho ho vha hu na munna o omaho tshanḓa. Ha dovha ha vha na vhaṅwe vhathu vho lalelaho Yesu uri vha vhone arali a tshi ḓo fhodza uyo muthu nga Sabatha uri vha kone u mu hwelela. Yesu a mbo amba na uyo munna o omaho tshanḓa a ri, “Iḓani ni ime ngeno phanḓa.” Ndi hone a tshi vhudzisa vhaḽa vhathu a ri, “Ndi zwifhio zwine Mulayo wa ri tendela u ita nga Sabatha? Ndi u tonda, kana ndi u vhaisa naa? Ndi u tshidza muthu, kana ndi u mu lozwa naa?” Vhone vha sokou ṅo. Yesu a vha sedza vhoṱhe o sinyuwa, o tou ṱungufhala nga u vhona vho omisa ṱhoho dzavho. Ndi hone a tshi amba na uyo munna o omaho tshanḓa a ri, “Onyolosani tshanḓa tshaṋu.” A mbo tshi onyolosa tsha vhuelela ngonani. Zwo no ralo Vhafarisei vha mbo ḓi bva afho sinagogo, vha yo ṱangana khoroni na vha tshigwada tsha Herude, vha thoma u luka maano a u vhulaha Yesu. Yesu na vhafunziwa vhawe vha mbo ṱuwa vho livha Dzivhani ḽa Galelia, a tevhelwa nga mavhuthu a bvaho Galelia, na a Judia na Jerusalema na Idumia na seli ha Jorodani, na thungo dza Tiro na Sidoni, vha ḓa khae nge vha pfa zwe a ita, vha ḓala lwe Yesu a vhuya a vhudza vhafunziwa vhawe uri vha dzule vho mu lugisela tshikepe, nga u ofha uri vhathu vha nga ḓo mu pwanyeledza. O vha o no fhodza vhathu vhanzhi; ha vho ḓa vhalwadze vhoṱhe vha tshi tou pwanyeledzana uri vha mu kwame. Vha re na thuṅwa dza Saṱhane vho vha vha tshi ri u mu vhona vha wa henefho phanḓa hawe vha tshi zhamba vha tshi ri, “Iwe u Murwa wa Mudzimu!” Hone Yesu a ḓi dzi kaidza o tou khwaṱhisa uri dzi si bule uri ndi Ene nnyi. Ndi hone Yesu a tshi gonya thavhani a vhidza vhane a funa, vha ḓa khae. A nanga vha 12 a ri vha pfi Vhaapostola. A vha nanga uri vha dzule nae na u vha ruma u yo ḓivhadza mafhungo maḓifha a vha ṋee maanḓa a u pandela thuṅwa dza Saṱhane. Madzina a vhenevho vhaapostola vha 12 khea: Ndi Simoni, we Yesu a ri nga a pfi Pitrosi; na Jakopo ṅwana wa Zebedia, na Johanisi murathu wawe, vhe Yesu a ri nga vha pfi Buanerigisi, ḽine ḽa amba uri “Vhanna vha vhuhali sa nḓadzi”; na Andrisi, na Filipi, na Batholomio, na Matiosi, na Thomasi, na Jakopo ṅwana wa Alifiosi, na Thadiasi, na Simoni Muhali-wa-Mudzimu, na Judasi Iskariote, we a vho ḓo fheṱa Yesu. Yesu a ya hayani. Ha dovha ha kuvhangana vhathu vhanzhi-vhanzhi, lwe Yesu na vhafunziwa vhawe vha kundwa na tshifhinga tsha u ḽa. Musi vha hawe vha tshi zwi pfa, vha mbo ḓi bva uri vha yo mu dzhia, ngauri ho vha hu tshi vho pfi o ṱangana ṱhoho. Vhaṅwe vhaḓivhi vha Mulayo vha bvaho Jerusalema vho vha vha tshi ri, “O dzhenwa nga Belesebulu!” vha dovha vha ri, “Maanḓa aya a u pandela thuṅwa dza Saṱhane o a ṋewa nga yone khosi yadzo.” Zwi tshi ralo Yesu a vha vhidza, a thoma u vha fanyisedzela a ri, “Nṋa no no vhuya na pfa hu tshi pfi Saṱhane o pandela Saṱhane? Arali shango ḽa ḓifhandekanya ḽa bva zwigwada zwivhili tshiṅwe tshi tshi lwa na tshiṅwe, ḽi a tshinyala. Arali muṱani ha bva zwigwada zwivhili zwa lwa nga tshazwo, muṱa wonoyo ndi hone wo pwashea. Vhunga zwo ralo, na muvhuso wa Saṱhane arali wa bva zwigwada zwivhili tshiṅwe tshi tshi lwa na tshiṅwe, u nga si khwaṱhe, u a fhalala. “A hu na ane a nga sokou dzhena nḓuni ya muhali a kumba thundu yawe. U fanela u thoma u vhofha uyo muhali, ndi hone a tshi ḓo kona u mu ṱangula. “Zwino ipfani-ha: Vhathu vha nga hangwelwa vhutshinyi havho hoṱhe, na musi vho tamba nga dzina ḽa Mudzimu. Hone ane a vhuya a nyefula Muya Mukhethwa, onoyo a nga si vhuye a hangwelwa na kathihi, ngauri o ita tshivhi tshi sa hangwelwi.” Yesu a tshi vhuya a amba hezwo ndi nge vhaṅwe vha vha vha tshi ḓi ri, “U na thuṅwa ya Saṱhane.” Ha mbo swika mme a Yesu na vharathu vhawe, vha ima nnḓa vha isa fhungo ḽa uri vha khou mu ṱoḓa. Vhathu vhe vha vha vho dzula na Yesu vha amba nae vha ri, “Mme avho na vharathu vhavho na dzikhaladzi khevho afho nnḓa, vha khou vha ṱoḓa.” Yesu a ri, “Mme anga ndi nnyi? Vharathu vhanga ndi vhonnyi?” A lavhelesa vhathu vho dzulaho nae a ri, “Mme anga na vharathu vhanga ndi havha! Ane a ita zwine Mudzimu a zwi funa, ndi ene murathu wanga; ndi ene khaladzi anga; ndi ene mme anga.” Yesu a dovha a funza e khunzikhunzini ya Dzivha ḽa Galelia. Vhathu vha kuvhanganela u mu pfa, vha ḓala lwe a vhuya a dzhena tshikepeni a dzula. Tshikepe tshone tsho vha tshi maḓini, vhathu vho ima khunzikhunzini. Yesu a vha funza zwithu zwinzhi nga zwifanyiso. A tshi khou funza o ri, “Thetshelesani mafhungo aya: Ho vhuya ha vha na muṅwe munna we a bva a tshi yo zwala mbeu. Musi a tshi khou zwala, iṅwe ya wela nḓilani, zwiṋoni zwa ḓa zwa i ḽa. Iṅwe ya wela kha lutombo he ha vha hu na mavu maṱukuṱuku. Yeneyo ya mela nga u ṱavhanya, ngauri mavu a hone o vha e si manzhi. Hone musi ḓuvha ḽi tshi bva, ḽa fhisa uyo mutomba vhunga midzi yo vha i songo dzhena fhasi, wa mbo ḓi ṋoka. Iṅwe ya wela mipfani, iyo mipfa i tshi mela ya i pwanyeledza i si pakate. Hone iṅwe ya wela mavuni avhuḓi, ya mela, ya aluwa, ya vhuya ya shela thoro; iṅwe ṱhotshe ya vha na thoro dza 30, iṅwe ya vha na 60, iṅwe ya vha na ḓana.” Yesu a mbo ri, “A na nḓevhe nga a ḓipfele!” Musi vhe nga tshavho, vha 12 na vhaṅwe vhafunziwa vha Yesu vha mu humbela u ṱalutshedzwa aḽa a zwifanyiso. A vha fhindula a ri, “Inwi no dzumbululelwa tshiphiri tsha muvhuso wa Mudzimu, hone vhaḽa vha si vhaṅwe nga riṋe vha vhudzwa mafhungo aya nga zwifanyiso, hu u itela uri “ ‘naho vho sedza vha si vhone; naho vho thetshelesa vha si zwi pfe, uri vha sa ḓo rembuluwa, Mudzimu a vho ḓo vha hangwela!’ ” Ndi hone Yesu a tshi vha vhudzisa a ri, “Arali itshi tshifanyiso ni sa tshi pfi, zwiṅwe zwine zwa kha ḓi ḓa ni ḓo zwi pfa hani? Tshifanyiso itshi tshi amba hezwi: Tshine muzwali a zwala ndi ipfi ḽa Mudzimu. Hune a tshi zwala ya wela nḓilani, zwi amba avho vhane vha ri vha kha ḓi bva u pfa ipfi ḽa Mudzimu, Saṱhane a mbo ḓi ḓa a tswa mbilu dzavho. Hune a tshi zwala ya wela kha lutombo, zwi amba avho vhane vha ri u pfa ipfi ḽa Mudzimu vha mbo ḓi ḽi ṱanganedza nga mbilu tshena, hone vhunga hu si na hune ḽa nga ṱoka midzi khavho, a vha lengi u wa; vha tshi vho tambudzelwa ipfi ḽa Mudzimu na u tovholelwa ḽone vha mbo ḓi ḽi furalela na zwenezwo. Hune a tshi zwala ya wela mipfani, zwi amba avho vhane vha ri vho pfa ipfi ḽa Mudzimu ḽa pwanyeledzwa nga u vhilaela nga zwa vhutshilo na u xedzwa nga u funesa lupfumo na u tama zwithu zwa tshakha-tshakha, vha si vhe na mitshelo. Hune i tshi zwalwa ya wela mavuni avhuḓi, zwi amba avho vhane vha ri u pfa ipfi ḽa Mudzimu vha ḽi ṱanganedza, vha vhuya vha aṋwa mitshelo. Vhaṅwe vhavho vha aṋwa 30, vhaṅwe 60, vhaṅwe ḓana.” Yesu a dovha a vha vhudzisa a ri, “Kani-ha luvhone lu ḓela u tibwa nga mvuvhelo kana u vhewa fhasi ha mmbete? Kani a lu vhewi vhudzuloni halwo? A hu na tsho dzumbwaho tshine tsha sa ḓo dzumbululwa; nahone a hu na na tshiphiri tshine tsha sa ḓo bvela khagala. “A na nḓevhe kha a ḓipfele!” Yesu a vha vhudza a ri, “Thetshelesani zwavhuḓi! Muelo une na elela vhaṅwe ngawo, na inwi Mudzimu u ḓo ni elela-vho ngawo, nahone u tshi vho fhira uḽa we inwi na ela ngawo. Muthu a na zwawe u ḓo dovha a engedzwa zwiṅwe, hone a si na tshawe u ḓo dovha a dzhielwa na zwiṱukuṱuku zwine a vha nazwo.” Yesu a tshi isa phanḓa a ri, “Muvhuso wa Mudzimu u fana na muthu o zwalaho mbeu tsimuni yawe. Vhusiku u a ḓieḓetshela, nga matsheloni a ḓivutshela zwawe, nga ngei mutomba u tshi khou runga, wa aluwa, ene a sa ḓivhi tshi u medzaho. Ndi mavu one aṋe ane a itisa uri goroi i aluwe i vhuye i rumbuwe: tsha u thoma hu vhonala mutomba, wa vhuya wa rumbuwa ha vhuya ha bvelela ṱhotshe yo shelaho thoro; musi goroi yo no vhibva vhathu vha konou bva na segere u yo tshea ngauri tshifhinga tsha khaṋo tshi vha tsho swika.” Yesu a ri, “Nṋa muvhuso wa Mudzimu ri ḓo u fanyisa na mini? Ri ḓo wana tshifanyiso-ḓe tsha u u ṱalutshedza? U fana na mbeu ya muhuyu, ine ya vha yone mbeu ṱhukhusa. Muthu u a i zwala; musi i tshi mela ya vho vha muri muhuluhulu u na matavhi o hulaho lune na zwiṋoni zwa vhuya zwa ḓa zwa fhaṱa zwiṱaha khawo.” Yesu o vha a tshi ḓi funza ipfi ḽa Mudzimu nga zwifanyiso zwinzhi zwi fanaho na zwenezwi; a tshi tou vha vhudza zwine vha kona u zwi ṱalukanya fhedzi. Ho ngo vhuya a amba navho nga iṅwe nḓila arali hu si nga zwifanyiso; a konou ṱalutshedza vhafunziwa vhawe zwoṱhe vhe nga tshavho. Ḓuvha ḽeneḽo nga madekwana Yesu a vhudza vhafunziwa vhawe a ri, “Nga ri wetshele seli ha dzivha.” Vha mbo sia gogo ḽa vhathu; vhafunziwa vha dzhena tshikepeni tshenetsho tshe Yesu a vha o no vha khatsho, tsha ṱuwa na zwiṅwe zwikepe zwe zwa vha zwi henefho. Ha vuwa ḓumbu ḽihulu, maḓi a thoma u dzhena tshikepeni a vhuya a nga a sa tshi ḓadza. Yesu o vha o eḓela nga murahu o siamela. Vhafunziwa vha mu vusa vha ri, “Vhafunzi, nṋa a vha vhuyi vha zwi londa ri tshi khou ṱoḓa u lovha?” Yesu a vuwa, a kaidza ḓumbu na magabelo uri zwi dzike, nangoho zwa mbo ḓi dzika, ha tou dzokoto. Ndi hone Yesu a tshi amba na vhafunziwa vhawe a ri, “No tshenuswa ngani? Kani ni tshee vhathu vha si na fulufhelo?” Hone vhone vha farwa nga nyofho khulu, vha thoma u vhudzisana nga tshavho vha tshi ri, “Ndi muthu-ḓe hoyu ane a kaidza ḓumbu na lwanzhe, zwa mu thetshelesa?” Zwo no ralo vha wetshela seli ha Dzivha ḽa Galelia, vho livha shangoni ḽa Vhagerasini. Yesu a tshi tou bva tshikepeni ha ḓa munna a na thuṅwa dza Saṱhane a tshi bva zwaloni. Hayani hawe ho vha ho no vha henefho zwaloni. Ho vha hu si tshee na we a vha a tshi nga kona u dzula o mu vhofha nga dzitsimbi, ngauri lwo vha lwo no vha lunzhi vha tshi mu vhofha milenzhe na zwanḓa nga dzitsimbi, ene a fhedza nga u ṱhukhukanya idzo tsimbi, dza milenzheni a tshi dzi kandekanya. O vha e na maanḓa lwe ha vha hu si na ane a nga mu kona. O vha a tshi tendeleka zwaloni na zwikwarani vhusiku na masiari, a tshi zhamba a tshi ḓitshetshekanya nga matombo. Musi a tshi vhona Yesu a tshee kulenyana, a mu gidimela a ḓa a mu gwadamela a tshi khou ṱavha mukosi muhulu a tshi ri, “Iwe Yesu, Murwa wa Mudzimu wa ṱaḓuluṱaḓulu! U ṱoḓani kha nṋe? Nga Mudzimu, u songo ntshengedza!” A tshi ralo Yesu o vha a tshi vho ri thuṅwa dzi bve khae. Ndi hone Yesu a tshi mu vhudzisa a ri, “Ni pfi nnyi?” Uyo munna a fhindula a ri, “Ndi pfi Mmbi, ngauri ri tou vha vhanzhi-vhanzhi!” A ḓi isa phanḓa a tshi kwengweledza Yesu uri a si pandele thuṅwa idzo shangoni iḽo. Henefho tsini-tsini ho vha hu na sambi ḽihuluhulu ḽa nguluvhe dzi tshi khou fundudza-fundudza bamani. Thuṅwa dza humbela Yesu dza ri, “Kha ri thathelwe zwashu afho nguluvheni, ri tendelwe u dzhena khadzo.” Yesu a dzi tendela, dza mbo ḓi bva kha uyo munna dza dzhena kha nguluvhe. Zwi tshi ralo idzo nguluvhe dzoṱhe dza mbo ḓi gidimela luwani dza wela dzivhani, ha vha u nwela khothe. Sambi iḽo ḽo vha ḽi tshi nga swika 2 000. Vhalisa vhadzo vha shavha, vha yo anḓadza mafhungo ayo muḓini na mivhunduni ya henefho. Vhathu vha bva u yo vhona zwo iteaho. Vha tshi swika ha Yesu vha vhona uyo munna we a vha e na thuṅwa nnzhi o dzula henefho nae o no ambara zwiambaro, nahone o no vha muthu-muthu; vhoṱhe vha farwa nga nyofho. Vhe vha zwi vhona vha hanelela vhathu zwe zwa itea kha uyo munna we a vha e na thuṅwa, na zwe zwa itea kha nguluvhe. Ndi hone vha tshi rabeledza Yesu uri a ṱuwe shangoni ḽavho. Yesu a tshi vho dzhena tshikepeni uyo munna we a vha e na thuṅwa a mu humbela a ri, “Ndo vha ndi tshi ri ndi nga ṱuwa-vho navho!” Hone Yesu a si mu tendele, a tou mu vhudza a ri, “Humelani kha vha haṋu, ni vha vhudze zwoṱhe zwe Muṋe washu a ni tonda na uri o ni itela tshilidzi tshingafhani.” Zwi tshi ralo uyo munna a ṱuwa, a buḓekanya shango ḽi no pfi Miḓi-ya-fumi a tshi enda a tshi ḓivhadza vhathu zwe Yesu a mu itela, vhoṱhe vhe vha zwi pfa vha kanuka. Yesu a dovha a wetshela seli na luḽa wa dzivha, khunzikhunzini yaḽo, ha ḓa vhathu vhanzhi-vhanzhi. Henefho ha ḓa muṅwe muhulwane wa sinagogo we a vha a tshi pfi Jairosi, a ri u vhona Yesu a mu gwadamela a mu humbela nga zwanḓa zwivhili a ri, “Ṅwananyana wanga u khou lwala lune u fa na u tshila tsha vha tshithu tshithihi. Ndi khou tou vha humbela uri vha ḓe vha mu vhee zwanḓa a fhole, a si fe!” Yesu a mbo ḓi takuwa a ṱuwa nae. Na vhaṅwe vhathu vhanzhi-vhanzhi vha ṱuwa nae vha tshi tou mu pwanyeledza thungo dzoṱhe. Zwino ho vha hu na muṅwe musadzi we a vha o no fhedza miṅwaha ya 12 e na vhulwadze ha u ṱamba a sa gumi. O vha o no tambula nga u ṱanganya dziṅanga ha sokou vha u tambisa tshelede yawe yoṱhe, a sa vhuyi a vha khwiṋe, vhulwadze vhu tshi ḓi hulela vhu tshi ya. O vha o pfa a Yesu. Ndi hone a tshi ḓa khae nga murahu a tshi tou vhanyuludza vhathu, a kwama nguvho yawe a tshi ri, “Naho nda nga tou kwama nguvho yawe ndi ḓo fhola.” U bva ha malofha ha mbo ḓi kaṱuwa na zwenezwo, a tou ḓipfa na ene muṋe uri o fhola. Yesu a ri u pfa uri maanḓa awe o bva a shuma zwiṅwe, a rembuluwa henefho vhukati ha gogo a vhudzisa a ri, “Ndi nnyi we a kwama nguvho yanga?” Ndi hone vhafunziwa vhawe vha tshi mu fhindula vha ri, “Hufha vha tshi khou zwi vhona uri vho tangiwa nga vhathu vhanzhi-vhanzhi, vha kha ḓi vhuya vha vhudziselani uri vho kwamiwa nga nnyi?” Hone Yesu a ḓi sedza thungo dzoṱhe uri a vhone we a mu kwama. Musadzi a tshi vhona zwo iteaho khae a ḓa phanḓa ha Yesu a tshi tou tetemela nga nyofho, a gwadama a mu vhudza ngoho yo ḓalaho. Yesu a amba nae a ri, “Ṅwananga, fulufhelo ḽaṋu ḽo ni fhodza, tshimbilani zwaṋu no rudza mbilu, ni dzule no takala.” Musi Yesu a tshi kha ḓi ralo ha mbo ḓi swika vhaḓinḓa vha bvaho muḓini wa Jairosi, vha amba nae vha ri, “Ṅwananyana wavho o no ḓi ri sia; vha kha ḓi ṱolou dinelani Vhafunzi?” Yesu a sa vhuye a ḓidina nga zwe vha vha vha tshi khou amba, a amba na Jairosi a ri, “Vha songo ofha tshithu, tshavho nga hu vhe u fulufhela Mudzimu.” A tshi fhirela phanḓa a si tende vhathu vhaṅwe vha tshi ṱuwa nae, a ṱuwa na Pitrosi na Jakopo na murathu wawe Johanisi fhedzi. Vha tshi swika muḓini wa Jairosi Yesu a wana ho sokou vuwa bonyongo, vhaṅwe vha tshi khou zhamba, vhaṅwe vha tshi ṱavha mikosi. Yesu a dzhena nḓuni a ri, “Ndi bonyongo ḽani-ha iḽi? Ni khou lilelani? Hufha ṅwana uyu a songo fa o tou eḓela.” Vha thoma u mu sea, Ene a mbo ḓi vha thathela nnḓa vhoṱhe, a vhidza khotsi a ṅwana na mme a ṅwana khathihi na vhafunziwa vhawe vhararu, vha dzhena he ṅwana a vha o lala hone. A mu fara nga tshanḓa a ri, “Talitha kumi!” – zwine zwa amba uri, “Musidzana, ndi ri vuwani!” A mbo ḓi vuwa na zwenezwo a thoma u tshimbila-tshimbila. O vha e musidzana wa miṅwaha ya 12. Vhathu vha tshi zwi vhona vha akhamala. Yesu a vha laya o tou khwaṱhisa uri vha si vhuye vha zwi vhudza muthu, a konou ri, “Nga a fhiwe zwiḽiwa.” Yesu a mbo ṱuwa afho na vhafunziwa vhawe, a humela muḓini wa hawe. Nga Sabatha a mbo thoma u funza sinagogo. Vhathu vhanzhi vha tshi mu pfa vha akhamala. Vha vhudzisana nga tshavho vha ri, “Nṋa zwithu izwi o zwi wanafhi? Ndi vhuṱali-ḓe uvhu he a ṋewa ha u kona u ita zwingafhangafha? Kani na zwino a si ene uḽa muvhaḓi ane ra mu ḓivha e ṅwana wa Maria? A si ene mukomana wa Jakopo na Jose na Judasi na Simoni? Khaladzi dzawe a ri nadzo henefhano?” Vha amba nga u ralo vha tshi tou mu sathula. Yesu a konou amba navho a ri, “Muporofita u huliswa hoṱhe-hoṱhe, fhedzi ha hawe na mashakani na muṱani wa hawe ha huliswi.” Henefho Yesu a si kone u ita maḓembe, a tou vhea vhalwadze vha si gathi zwanḓa a vha fhodza. A kanuka a tshi vhona vha tshi mu landula. Yesu a mbo ḓi tshimbila na miḓi ya henefho tsini a tshi enda a tshi funza vhathu. A vhidza vha 12, a vha ṋea maanḓa a u pandela thuṅwa dza Saṱhane a konou vha ruma nga vhavhili-vhavhili, a vha laya a ri, “Ni songo vhuya na ṱuwa na tshithu musi ni tshi fara lwendo; ni tou fara lubaḓa fhedzi; arali i mbuvha, kana mukhwama, kana tshelede, ni songo vhuya na ṱuwa nazwo. Ni ambare thovho, hone ni songo vhuya na ṱuwa na hemmbe dzi no swika mbili. Na dzhena muṱani ni dzule henefho he na thoma u swielelwa ni vhuye ni fhirele phanḓa. Arali ni tshi dzhena huṅwe vha si ni takalele, vha si ni thetshelese, ni mbo ḓi ṱuwa, ni ite na u fhufhura buse milenzheni yaṋu, vhu vhe vhuṱanzi ha uri zwi kha vhone.” Ndi hone vhafunziwa vha tshi ṱuwa vha yo ḓivhadza vhathu uri vha laṱe vhuvhi havho. Vha pandela thuṅwa nnzhi kha vhathu, vha moṋa vhalwadze vhanzhi nga mapfura, vha fhola. Bvumo ḽa Yesu ḽo ḓo swika-vho na nḓevheni dza khosi Herude, vhunga iṱali ḽo vha ḽo no ḓi pfala hoṱhe-hoṱhe – vhaṅwe vhathu vho vha vha tshi vho ri, “Ndi Johanisi Mulovhedzi we a vha o fa; o vuwa. Ndi zwine a kona ngazwo u ita zwithu zwingafhangafha.” Vhaṅwe vha ri, “Hoyu ndi Elia.” Vhaṅwe-vho nga fhaḽa vhe, “Ndi muporofita a fanaho na vhaḽa vha misi iḽa ya kale.” Herude a tshi zwi pfa a ri, “Ndi Johanisi we nda mu tumula ṱhoho. O vuwa vhafuni!” Herudiasi o vha o no fara Johanisi nga mbilu, a tshi ṱoḓa na u mu vhulaha, hone a ro kundwa ngauri Herude o vha a tshi mu ofha, nga u ḓivha uri ndi munna muvhuya o ḓikumedzaho Mudzimu. O vha a tshi tou ita na u mu tsireledza, nahone a tshi ḓi takalela u mu thetshelesa, naho zwine Johanisi a amba zwo vha zwi tshi mu tshenusa. Hone Herudiasi o fhedza nga u wana nḓila ya u vhulaha Johanisi. Ho vha hu na munyanya wa mabebo a Herude, ene Herude o ramba magota awe oṱhe, na vhalangammbi, na vhaḓivhalea vha shango ḽa Galelia. Ṅwananyana wa Herudiasi a ḓa a tshina phanḓa ha Herude na vhaeni vhawe, a tou vha takadza. Khosi ya konou amba nae ya ri, “Ambani tshine na funa. Ndi ḓo ni ṋea.” A dovha a tou ana a khwaṱhisa a ri, “Ndi ni fulufhedzisa uri ndi ḓo ni ṋea tshiṅwe na tshiṅwe tshine na humbela, naho hu u ni fhandulela shango ḽanga nga vhukati!” Musidzana a mbo ḓi bva, a ya ha mme awe a vhudzisa a ri, “Ndi humbele mini?” Mme awe a fhindula a ri, “Humbelani ṱhoho ya Johanisi Mulovhedzi.” Musidzana a mbo ḓi ṱavhanya u gidimela ha khosi a ri, “Ndo vha ndi tshi khou ri vha nga nṋea zwanga ṱhoho ya Johanisi Mulovhedzi zwino, i ḓe i ndiloni.” Iyo khumbelo ya ṱhavha khosi nga maanḓa, hone a ro kundwa u hana, nge a vha o ana vhaeni vhoṱhe vha tshi zwi pfa. A mbo ḓi ruma ḽiswole uri ḽi ḓise ṱhoho ya Johanisi; ḽa ya dzhele ḽa mu tumula ṱhoho; ḽa ḓa nayo i ndiloni, ḽa i ṋea uḽa musidzana, ene a i ṋea mme awe. Musi vhafunziwa vha Johanisi vha tshi pfa zwo itwaho, vha ḓa vha dzhia tshitumbu tshawe, vha yo tshi swiṱa. Vhaapostola vha tshi vhuya, vha hanelela Yesu zwoṱhe zwe vha ita na zwe vha funza. Ho vha hu na vhathu vhanzhi, vhaṅwe vha tshi bva, vhaṅwe vha tshi dzhena, lwe Yesu na vhafunziwa vhawe vha kundwa na tshifhinga tsha u ḽa. Yesu a vhuya a amba navho a ri, “Nga ri ṱuwe nga tshashu uri ni wane tshifhinga tsha u awelanyana fhethu hu si na vhathu.” Vha mbo ḓi dzhena tshikepeni nga tshavho, vha ya fhethu hu si na vhathu. Musi vha tshi ṱuwa vha vhonwa nga vhathu vhanzhi, vha vha ḓivha, vha gidima vha tshi bva miḓini yoṱhe, vha tshi ya afho he Yesu na vhafunziwa vhawe vha vha vho livha hone, vha swika Ene a sa athu. Yesu a tshi bva tshikepeni a vhona gogo ḽihulu ḽa vhathu, a vha pfela vhuṱungu nge a vhona vha tshi tou nga nngu dzi si na mulisa. A mbo ḓi vha funza zwithu zwinzhi. Nga mathabama vhafunziwa vhawe vha ḓa khae vha ri, “Fhano hune ra vha hone ndi sogani nahone ḓuvha ḽo no ṱuwesa. Kha vha vhofholole vhathu vha yo ḓirengela zwiḽiwa miḓini na miḓanani ya fhano tsini.” Yesu a vha fhindula a ri, “Vha ṋeeni zwiḽiwa inwi vhaṋe.” Vha mu vhudzisa vha ri, “Kani-ha vha khou ṱoḓa ri tshi yo renga vhurotho ha maseṱha a 200, vha ḽe hone?” Yesu a vha vhudzisa a ri, “Ni na mikonde mingana? Iyani ni sedze.” Musi vho no ya vha sedza vha ḓa vha mu vhudza vha ri, “Ndi miṱanu, na khovhe mbili.” Ndi hone Yesu a tshi vhudza vhafunziwa vhawe uri vha dzudze vhathu kha tshiṱanzhela nga zwigwada. Nangoho vhathu vha dzula fhasi vho ita zwigwada zwa ḓana ḓana na zwa mahumi maṱanu maṱanu. Yesu a mbo ḓi dzhia iyo mikonde miṱanu na khovhe mbili a lilala a livhuha Mudzimu, a ṅwatekanya iyo mikonde a tshi ṋea vhafunziwa vhawe uri vha kovhele vhathu, a dovha a vha kovhela idzo khovhe mbili; muṅwe na muṅwe a ḽa a fura. Vhafunziwa vha ḓadza mifaro ya 12 nga zwipeḓu zwo salaho zwa vhurotho na khovhe. Kha vhe vha ḽa izwo zwiḽiwa, vhanna fhedzi vho vha vhe 5 000. Yesu a mbo ḓi kombetshedza vhafunziwa vhawe uri vha dzhene tshikepeni vha mu range phanḓa vho livha Betsaida seli ha dzivha, uri Ene a thome u vhofholola vhathu. Musi o no onesana navho a yo rabela tshikwarani. Musi lu tshi vho swifhala tshikepe tsho vha tsho no vha vhukatikati ha dzivha, Yesu o sala nnḓa e eṱhe. Nga maḓautsha a vhona vhafunziwa vhawe vha tshi khou kakarika na tshikepe, ngauri vho vha vho livhana na muya. Ndi hone a tshi ḓa khavho a tshi khou tshimbila nṱha ha maḓi, a tshi nga u ḓo fhira henefho. A dzhena henefho tshikepeni, muya wa dzika. Vhafunziwa vhone vho vha vho akhamala, vho no xelelwa na nga muhumbulo. Hafhu na zwiḽa zwa mikonde ya vhurotho vho vha vha songo ṱalukanya uri zwi ambani, vho vha vha tshee swiswini. Vha wela dzivha vha tsela kha ḽa Genesaretha, vha vhofha tshikepe. Musi vha tshi bva tshikepeni vhathu vha mbo ḓi ri, “Yesu khoyu!” Vha balangana na shango, vha hwala na vhalwadze kha mahingo vha vha isa afho he vha vha vha tshi pfa e hone. Hoṱhe he Yesu a ya, ḓoroboni na miḓini, na miḓanani, vhathu vho vha vha tshi isa vhalwadze vhavho vanḓani, vha mu humbela uri vhalwadze vhavho vha tou kwama zwavho shaphu ḽa nguvho yawe, vhoṱhe vhe vha ḽi kwama vha fhola. Vhaṅwe vhaḓivhi vha Mulayo vha bvaho Jerusalema, na Vhafarisei, vha kuvhanganela Yesu; vha vhona vhafunziwa vhawe vha tshi khou ḽa zwiḽiwa vha songo ṱamba zwanḓa – ndi uri vho vha vha songo ṱamba nga maitele a vhomakhulukuku. Ndi uri Majuda vhoṱhe, zwihulu vhone Vhafarisei, vho vha vha tshi tevhedza zwidayo zwa vhomakhulukuku wavho; a vha koni u ḽa arali vha songo ṱamba zwanḓa nga nḓila yazwo, nahone a vha ḽi tshiḽiwa tshi bvaho makete arali tshi songo ranga u ṱanzwiwa. Hu tshee na zwiṅwe zwidayo zwinzhi zwa vhomakhulukuku wavho zwine vha zwi tevhedza, sa kuṱanzwele kwa zwinwelo na kwa dzikhali na kwa dzigeḓela na kwa mimbete. Ndi hone Vhafarisei na vhaḓivhi vha Mulayo vha tshi vhudzisa Yesu vha ri, “Ndi mini vhafunziwa vhavho vha sa tevhedzi ndayo dza vhomakhulukuku washu, vha tshi ḽa vha songo ṱamba?” Yesu a vha fhindula a ri, “Ṋowa dzenedzi! Yesaya ha ni zwifheleli a tshi ni porofita unga ho ṅwalwa ha pfi, “ ‘Mudzimu u ri: Havha vhathu vha nkhulisa nga milomo fhedzi, hone mbilu dzavho dzi siho kha Nṋe. Na u nthabela a zwi vha farisi tshithu, ngauri vha tshi funza zwidayo zwa vhathu, vha ri ndi Mulayo wa Mudzimu!’ “Na inwi ni ralo: ni litsha Mulayo wa Mudzimu, na fara zwidayo zwa vhathu.” A tshi isa phanḓa a ri, “A ni koni zwone u laṱa Mulayo wa Mudzimu uri ni kone u nambatela zwidayo zwaṋu! Hufha Mushe o laya a ri, ‘Hulisa khotsi au na mme au,’ a dovha a ri, ‘Ane a sema khotsi kana mme tshawe ndi u vhulawa.’ Hone inwi ni tshi funza ni ri arali muthu e na tshithu tshine a nga kona u vhavhalela khotsi awe kana mme awe ngatsho, hone a ri, ‘Hei ndi korobani,’ (ndi uri: Ndi nduvho ya Mudzimu), onoyo muthu a ni tsha mu tendela u vhavhalela khotsi awe kana mme awe. Ndi hone u laṱa ipfi ḽa Mudzimu, ni tshi laya vhathu uri vha tevhedze zwidayo zwa vhomakhulukuku waṋu. Hu tshee na zwiṅwe zwidayo zwinzhi zwi no nga zwenezwo.” Yesu a dovha a vhidza vhathu a ri, “Noṱhe thetshelesani zwine nda amba uri ni kone u ṱalukanya! A hu na na tshithu tshine muthu a ri o tshi ḽa tsha mu kumadza. Tshine tsha mu kumadza ndi tshine tsha bva khae. [ A na nḓevhe kha a pfe!]” A sia vhathu nnḓa a dzhena nḓuni; vhafunziwa vhawe vha tevhela vha mu vhudzisa nga tshiḽa tshifanyiso. Yesu a ri, “Matsina na inwi a ni koni u ṱalukanya? A ni zwi ṱalukanyi naa uri tshine tsha dzhena nga mulomo a tshi koni u kumadza muthu, hufha tshi sa yi mbiluni, tshi tshi ya thumbuni, tsha dovha tsha bva nga nḓila yatsho.” (A tshi ralo o vha a tshi amba uri zwiḽiwa zwoṱhe zwi nga ḓi ḽiwa.) A tshi isa phanḓa a ri, “Zwi bvaho kha muthu ndi zwone zwine zwa kumadza muthu, ngauri mbiluni ya muthu ndi hone hune ha bva mihumbulo mivhi ine ya ḓisa vhufevhi, na vhufobvu, na vhupondi, na vhupombwe ha tshakha-tshakha, na nyemulo, na vhuvhi hoṱhe, na vhufhura, na vhuvhuḓu, na vivho, na u nyefula vhaṅwe, na u ḓihudza, na hone vhutsilu. Hezwi zwithu zwivhi zwoṱhe zwi bvaho mbiluni ndi zwone zwi kumadzaho.” Ndi hone Yesu a tshi takuwa a livha thungo dza Tiro, a dzhena nḓuni uri hu si vhe na ane a ḓivha uri u henefho, hone vhathu vha ḓi fhedza vho zwi ḓivha. Muṅwe musadzi we a vha e na ṅwanyana o dzhenwaho nga thuṅwa ya Saṱhane a tshi pfa hu tshi pfi Yesu u henefho, a mbo ḓi ḓa a gwadama phanḓa hawe. Uyo musadzi o vha e si Mujuda, o vha e Mufinikia wa Siria. A humbela Yesu uri a pandele thuṅwa kha ṅwana wawe. Yesu a tshi fhindula a ri, “A zwo ngo fanela ri tshi dzhia zwiḽiwa zwa vhana ra ṋea zwibwanana vhana vha sa athu fura.” Uyo musadzi a fhindula a ri, “Muṋe wanga, hufha na zwibwanana zwi re fhasi ha ṱafula zwi tshi ḓi ḽa-vho matshakatshaka o wiswaho nga vhana.” Yesu a ri, “Ni amba zwone. Iyani zwaṋu hayani, thuṅwa yo bva kha ṅwana waṋu.” Ene a tshi swika hayani a wana ṅwana wawe o eḓela mmbeteni, nangoho thuṅwa yo bva. Yesu a mbo ṱuwa shangoni ḽa Tiro, a buḓekanya ḽa Sidoni o livha Dzivhani ḽa Galelia, a fhira nga shangoni ḽa Miḓi-ya-fumi. Vhaṅwe vhathu vha mu ḓisela dzinganḓevhe ḽa mbevhevhe vha humbela uri Yesu a mu vhee zwanḓa. Yesu a mbo mu vhidzela thungo, a dzhenisa minwe yawe nḓevheni dza uyo munna, a pfela mare kha munwe a ṋanga lulimi lwawe ngawo. A lilala, a fhihamelwa a ri, “Efata,” zwine zwa amba uri, “Nḓevhe dzaṋu kha dzi vulee!” Nḓevhe dza uyo munna dza mbo ḓi thoma u pfa, na lulimi lwawe lwa vhofholowa, a thoma u amba zwavhuḓi. Yesu a vha laya vhoṱhe uri vha si zwi vhudze muthu, u ralo ha tou vha u vha vhudza uri vha zwi anḓadze hoṱhe-hoṱhe. Vhoṱhe vhe vha zwi pfa vha akhamala zwihulu vha ri, “Vhonani, zwoṱhe zwine a ita zwi a naka. Madzinganḓevhe u ita uri a pfe; mbevhevhe u ita uri dzi ambe.” Hu sa athu fhela maḓuvha mangana ha dovha ha kuvhangana vhathu vhanzhi. Yesu a tshi vhona hu si na zwiḽiwa a vhidza vhafunziwa vhawe, a ri, “Havha vhathu ndi vha pfela vhuṱungu; ḽo no vha ḓuvha ḽa vhuraru ri navho, zwino vho no tou ita na u fhelelwa nga zwiḽiwa. Arali nda ri vha ye mahayani vha songo ḽa, vha ḓo ṋoka nḓilani, ngauri vhaṅwe vhavho vha bva kule.” Vhafunziwa vhawe vha mu vhudzisa vha ri, “Ndi ngafhi henefhano sogani hune muthu a nga wana zwiḽiwa zwa u fusha mavhuthu mangafhangafha?” Yesu a vha vhudzisa a ri, “Ni na mikonde mingana ya vhurotho?” Vhone vha fhindula vha ri, “Ri na miṱanu na mivhili.” A vhudza gogo uri ḽi dzule fhasi, a konou dzhia mikonde iḽa miṱanu na mivhili, a livhuha Mudzimu a i ṅwatekanya, a ṋea vhafunziwa vhawe uri vha kovhele vhathu; vhone vha ita nga u ralo. Hafhu vho vha vhe na zwikovhe zwi si gathi. Yesu a dovha a livhuha Mudzimu a tshi itela dzenedzo khovhe, a konou vhudza vhafunziwa vhawe uri vha kovhele vhathu. a dzhena tshikepeni na vhafunziwa vhawe, vha ya thungo dza Dalamanutha. Vhaṅwe Vhafarisei vha ḓa ha Yesu vha thoma u ṱaṱa khani nae, vha ita na u humbela uri a ite maḓembe a no bva kha Mudzimu, hone tshi tshikwekwe tsha u mu fasha. Yesu a fhihamelwa nga u pfa zwi tshi tou mu kula nungo, a vha vhudza a ri, “Khezwi inwi vhathu vha musalauno ni tshi ḓi humbela u itelwa maḓembe? Zwino ipfani-ha: a ni nga vhuyi na bva no itelwa maḓembe ane na a lila!” A mbo ḓi vha furalela, a dzhena tshikepeni a wetshela seli na luḽa lwa dzivha. Vhafunziwa vho vha vho hangwa u bva na vhurotho ho vha eḓanaho, vho tou dzhena na mukonde muthihi fhedzi tshikepeni. Yesu a vha vhudza a ri, “Thanyelani mbilisa ya Vhafarisei na ya Herude.” Vhone vha thoma u hanedzana nga tshavho vha ri, “U amba ngauri a ri na vhurotho.” Yesu nga u ḓivha zwe vha vha vha tshi khou amba a vhudzisa a ri, “Khezwi no tou oma kha ḽa u ri a ni na vhurotho? Nṋa na ṋamusi a ni athu ḓivha? Ni tshee vhomushaanzhele? Matsina ni tshee no oma dziṱhoho? Hufha maṱo ni nao – kani-ha nazwino ndi mafanedza maṱo a nzie? Hufha nḓevhe ni nadzo – kani-ha dzo dzinga? A ni tsha elelwa zwiḽa zwa musi ndi tshi ṅwatekanya mikonde miṱanu nda kovhela vhathu vha 5 000? Ni tshi doba zwipeḓu zwo salaho no ḓadza mifaro mingana?” Vhone vha fhindula vha ri, “Ro ḓadza ya 12.” Yesu a dovha a vha vhudzisa a ri, “Zwiḽa ndi tshi ṅwatekanya mikonde miṱanu na mivhili nda kovhela vhathu vha 4 000, ni tshi doba zwipeḓu zwo salaho no ḓadza mifaro mingana?” Vhona vha fhindula vha ri, “Ro ḓadza miṱanu na mivhili.” Yesu a konou vha vhudzisa a ri, “Naho zwo ralo, a ni athu ṱalukanya tshithu naa?” Vha tshi swika Betsaida vhaṅwe vhathu vha ḓisa munna wa bofu ha Yesu, vha humbela uri a tou mu kwama zwawe. Yesu a fara uyo munna wa bofu nga tshanḓa vha bva afho muḓini. Vho no swika ngei nnḓa a pfela mare maṱoni a uyo munna a mu vhea zwanḓa, a konou mu vhudzisa a ri, “Ni khou vhuya na vhona tshithu naa?” Uḽa munna a takusa maṱo a ri, “Ndi khou vhona vhathu; vha tou nga miri; vha khou tshimbila-tshimbila.” Yesu a dovha a vhea zwanḓa zwawe kha maṱo awe. Ndi hone uḽa munna a tshi tou donola maṱo a dovha a kona u vhona – a tou vhona na tshi re kule zwavhuḓivhuḓi. Yesu a mu vhudza a ri, “Iyani hayani; ni songo tsha fhira nga afho muḓini.” Ndi hone Yesu na vhafunziwa vhawe vha tshi livha miḓini ya Khisaria wa Filipi. Vhe nḓilani Yesu a vha vhudzisa a ri, “Edzonu mmbudza: Nṋa vhathu vha tshi amba vha ri ndi Nṋe nnyi?” Vhafunziwa vha fhindula vha ri, “Vhaṅwe vha ri ndi Vhone Johanisi Mulovhedzi; vhaṅwe vha ri ndi Vhone Elia; vhaṅwe vha ri vha muṅwe wa vhaporofita vha kale.” Yesu a konou vha vhudzisa a ri, “Inwi-ha ni ri mini; ni ri ndi Nṋe nnyi?” Pitrosi a fhindula a ri, “Ndi Vhone Mesia.” Yesu a mbo ḓi vha laya a ri vha songo vhuya vha zwi vhudza muthu. Ndi hone Yesu a tshi thoma u funza vhafunziwa vhawe uri Mubebwa-nga-muthu u fanela u tambudzwa zwihulu, a landulwa nga vhahulwane vha lushaka na nga vhotshifhe vhahulwane na nga vhaḓivhi vha Mulayo, a vhulawa, a dovha a vuwa vhafuni nga ḓuvha ḽa vhuraru. Haya mafhungo Yesu a tou a vhea khagala-khagala. Ndi hone Pitrosi a tshi mu vhidzela thungo a thoma u sola nyambo yawe. Yesu a mbo rembuluwa a livhana na vhafunziwa vhawe, a konou kaidza Pitrosi a ri, “Nṱutshele Saṱhane ndiwe! A u londi zwa Mudzimu, u londa zwa vhathu.” Ndi hone Yesu a tshi vhidza vhafunziwa vhawe khathihi na gogo ḽoṱhe, a vha vhudza a ri, “Arali muthu a tshi funa u vha mufunziwa wanga, tshawe nga a ḓihangwe, a hwale tshifhambano tshawe, a ntevhele. Ndi uri muthu ane a tata u ṅaledza vhutshilo hawe u a ḓilozwa. Hone ane a ḓo fela Nṋe kana a fela mafhungo maḓifha, ndi ene ane a ḓo tshila. Nṋa muthu zwi ḓo mu farisani u fuwa shango ḽoṱhe, a fhedza a lovha tshoṱhe? A nga bvisa mini tsha u rengulula vhutshilo hawe? Arali muthu e na vhathu havha vhavhi vho shandukelaho Mudzimu a shona u ḓibaḓekanya na Nṋe na pfunzo yanga, Mubebwa-nga-muthu na Ene u ḓo shona u ḓibaḓekanya nae musi a tshi vhuya na vharuṅwa vhakhethwa e vhugalani ha Khotsi.” A tshi ralo o vha a tshi amba uri, “Zwino ipfani-ha: Hu na vhaṅwe henefha vhane vha sa ḓo fa vha sa athu vhona Mudzimu a tshi vhusa vhathuni nga maanḓa mahulu.” Ho no fhela maḓuvha maṱanu na ḽithihi Yesu a ṱuwa na Pitrosi na Jakopo na Johanisi a gonya navho thavha ndapfu vhe nga tshavho; a shanduka vha tshi zwi vhona, zwiambaro zwawe zwa thoma u penya, zwa tshena lune ha si vhuye ha vha na muthihi fhano shangoni ane a nga kona u zwi kuvha zwa tshena nga u ralo. Ndi hone vhaḽa vhafunziwa vhararu vha tshi vhona Elia na Mushe vha tshi khou amba na Yesu. Pitrosi a vhuya a bva mulomo a ri, “Vhafunzi, ro ita zwone ra ḓa fhano. Kha vha litshe ri fhaṱe thumba tharu; iṅwe i ḓo vha yavho, iṅwe ya vha ya Mushe iṅwe ya Elia.” A tshi ralo ndi uri o vha a si tsha ḓivha zwine a nga amba, ngauri vho vha vho no tshenuwa nga maanḓa. Ha mbo alama gole ḽa vha tiba nga murunzi waḽo, ha pfala ipfi ḽi tshi bva khaḽo ḽa ri, “Hoyu ndi Ene Murwa wanga muthihi fhedzi; ni mu pfe!” Vha tshi posa maṱo ngei na ngei, vha vhona vho no sala na Yesu fhedzi, vhaḽa vhaṅwe vha si tsheeho. Vha tshi vho tsa thavha Yesu a vha laya a ri, “Zwe na vhona ṋamusi ni songo vhuya na vhudza muthu, muthu Mubebwa-nga-muthu a sa athu vuswa vhafuni.” Vha tenda zwe a vha laya, hone vha thoma u amba nga tshavho vha ri, “Nṋa a tshi ri ‘u ḓo vuwa vhafuni’ u ambani?” Ndi hone vha tshi vhudzisa Yesu vha ri, “Khezwi vhaḓivhi vha Mulayo vha tshi ri hu fanela u thoma u ḓa Elia?” Yesu a fhindula a ri, “Nangoho hu fanela u thoma u ḓa Elia uri a lugise zwoṱhe. Naho zwo ralo, khezwi Maṅwalo a tshi ri Mubebwa-nga-muthu u fanela u tambudzwa zwihulu na u nyadziwa? Nṋe ndi ri Elia o no ḓi ḓa, hone vhathu vha mu ita nga u kona, nga he Maṅwalo a vha o amba ngaho.” Musi vha tshi dovha u ṱangana na vhaṅwe vhafunziwa vha wana ho no vha na gogo ḽihulu, vhaṅwe vhaḓivhi vha Mulayo vha tshi khou ṱaṱa khani na vhafunziwa. Musi vhathu vha tshi vhona Yesu vha kanuka nga maanḓa, vha gidima vha yo mu ṱanganedza. Yesu a vha vhudzisa a ri, “Ni khou ṱaṱa khani ya mini?” Muṅwe munna e vhukati ha gogo a fhindula a ri, “Vhafunzi, ndo ḓisa muṱhanngana wanga kha Vhone ngauri o dzhenwa nga thuṅwa ya Saṱhane, ha tsha kona u amba. Musi thuṅwa i tshi vhinuwa i mu posa fhasi, a thoma u phukhula bulo a lumanya maṋo ha mbo ḓi vha u oma muvhili woṱhe. Ndo humbela vhafunziwa vhavho uri vha pandele thuṅwa iyo, hone vha kundwa.” Yesu a mbo amba navho a ri, “Hee inwi ni sa fulufheli Mudzimu! Nṋa ndi ḓo vha na inwi u swika lini? Nṋa ndi ḓo ni konḓelela u swika lini? Ḓisani uyo muṱhannga kha Nṋe!” Vha mbo ḓisa uyo muṱhannga khae, iyo thuṅwa ya ri u vhona Yesu ya mbo ḓi dzhenisa uyo muṱhannga tshifakhole, a wela fhasi a vhumbuluwa a tshi tou phukhula na bulo. Yesu a vhudzisa khotsi a muṱhannga a ri, “Ndi tshifhinga tshingafhani zwo mu fara?” Khotsi a ṅwana a fhindula a ri, “U bva hanani hawe. Ndi kanzhi thuṅwa i tshi linga u mu vhulaha nga u mu posa muliloni kana maḓini. Nga vha ri pfele vhuṱungu vha ri farise arali vha tshi zwi kona!” Yesu a ri, “Ni ri ‘Ndi tshi kona’! Zwoṱhe zwi a konadzea kha muthu a re na lutendo.” Khotsi a ṅwana a tou ambela nṱha a ri, “Lutendo ndi nalwo, hone kha vha khwaṱhise hune lwa ṱahela.” Yesu a tshi vhona uri gogo ḽi ḓi hula ḽi tshi ya a kaidza thuṅwa a ri, “Iwe thuṅwa i no dzingisa nḓevhe na u ita muthu tshimuma, ndi ri u mbo ḓi bva kha muṱhannga uyu nahone u songo tsha dovha wa vhuya khae!” Thuṅwa ya mbo ḓi zhamba, ya khwiḓukanya uyo muṱhannga a fa zwifakhole, ha mbo ḓi vha u bva hayo. Muṱhannga a sala o tou ṅwavha sa mufu, vhathu vhanzhi vha ri o fa. Hone Yesu a mu fara nga tshanḓa a mu takusa, uyo muṱhannga a ima. Musi Yesu o no dzhena nḓuni e na vhafunziwa vhawe fhedzi, vha mu vhudzisa vha ri, “Ndi mini riṋe ro kundwa u pandela iḽa thuṅwa?” Yesu a tshi fhindula a ri, “Thuṅwa dzi no nga sa hei dzi nga si pandelwe nga tshiṅwe tshithu arali i si thabelo.” Vha tshi bva henefho vha fhirela phanḓa nga u tou buḓekanya ḽa Galelia. Yesu Ene o vha a sa funi uri vhathu vha ḓivhe hune a vha hone, ngauri o vha a tshi khou funza vhafunziwa vhawe a tshi ri, “Mubebwa-nga-muthu u ḓo kumedzwa vhathu, vha mu vhulaha, nga ḓuvha ḽa vhuraru hone u ḓo vuwa vhafuni.” Hone vhone vha sa pfe uri iḽo ipfi ḽawe ḽi amba mini, vha dovha vha ofha na u mu vhudzisa. Vha swika Kapernaumi, musi vho no dzhena nḓuni Yesu a vha vhudzisa a ri, “No vha ni tshi khou ṱaṱisana nga mini nḓilani?” Vhone vha sokou fhumula, ngauri vho vha vho enda vha tshi khou ṱaṱa khani nga uri muhulwane khavho ndi nnyi. Yesu a dzula fhasi, a vhidza vha 12 a vha laya a ri, “Ane a ṱoḓa u vha muhulwane u fanela u ḓiita muṱuku kha vhoṱhe, a vhe mushumeli wa vhoṱhe.” Ndi hone a tshi dzhia ṅwana a mu imisa phanḓa havho, a mu kuvhatedza a ri, “Ane a ṱanganedza muṅwe wa vhana havha a tshi itela Nṋe, u ṱanganedza Nṋe; ane a nṱanganedza ha ṱanganedzi Nṋe fhedzi, u ṱanganedza na o nthumaho.” Johanisi a ri, “Vhafunzi, ro vhona muthu we a vha a tshi khou pandela thuṅwa ya Saṱhane nga dzina ḽavho, hone riṋe ra edzisa u mu dzivhisa vhunga e si muṅwe nga riṋe.” Yesu a ri, “Ni songo mu dzivhisa; a hu na ane a ri o ita maḓembe nga dzina ḽanga, a mbo ḓi dovha a nnyefula. Ane a si lwe na riṋe u ima na riṋe. Zwino ipfani-ha: Ane a vhuya a ni ṋea maḓi a u nwa nge na vha vha Mesia ha nga kundwi u wana pfufho yawe. “Ane a khakhisa muṅwe wa havha vhaṱoma vha mpfulufhelaho, ṱhamu yawe i ḓo fhira zwa musi o tou vhofhelelwa zwawe guyo mukuloni a poswa lwanzheni. Ndi zwine nda ri, arali tshanḓa tshau tshi tshi ita uri u shandukele Mudzimu, tshi tumule. Ndi khwiṋe u wana vhutshilo vhu sa gumi u na tshanḓa tshithihi, u fhira u ya heleni muliloni u sa dzimi u na zwanḓa zwivhili. [ Henengei mbungu dzi vha ḽaho a dzi fi, na mulilo wa hone a u dzimi.] Arali mulenzhe wau u tshi ita uri u shandukele Mudzimu, u tumule! Ndi khwiṋe u wana vhutshilo vhu sa gumi u na mulenzhe muthihi, u fhira u poswa heleni u na milenzhe mivhili. [ Henengei mbungu dzi vha ḽaho a dzi fi, na mulilo wa hone a u dzimi.] Arali iṱo ḽau ḽi tshi ita uri u shandukele Mudzimu, ḽi nongole! Ndi khwiṋe u dzhena muvhusoni wa Mudzimu u na iṱo ḽithihi, u fhira u poswa heleni u na maṱo mavhili. Henengei mbungu dzi vha ḽaho a dzi fi, na mulilo wa hone a u dzimi. “Unga nduvho thembeleni i tshi kumululwa nga muṋo, nga u ralo u tambula haṋu ndi mulilo une wa ni kumulula ni konou vhulungea. Muṋo ndi tshithu tshavhuḓi, hone wa vhuya wa fhela vhuhali hawo u sa tsha dunga, u nga dovha wa dungiswa ngani? Ivhani vho lungwaho nga inwi vhaṋe, ni pfane nga tshaṋu.” Ndi hone Yesu a tshi ṱuwa afho fhethu a ya shangoni ḽa Judia, a wela mulambo wa Jorodani; ha dovha ha ḓa magogo khae, Ene a ḓi vha funza sa misi. Vhaṅwe Vhafarisei vha mu ḓela vha tshi ri vha a mu fasha vha ri, “Kha vha dzou ri vhudza: Mulayo wa hashu u a tenda munna a tshi ṱala musadzi wawe naa?” Yesu a vha fhindula a ri, “Mulayo wa Mushe u ri mini?” Vhone vha fhindula vha ri, “Mushe o ri tendela uri munna a nga ṅwala luṅwalo lwa u ṱala musadzi wawe a konou litshana nae a ṱuwa.” Yesu a amba navho a ri, “Mushe a tshi vhuya a ni vhetshela hoyu mulayo, ndi nge a vhona no oma ṱhoho, hone u rangani ha zwithu, misi iḽa Mudzimu a tshi sika zwoṱhe, ho pfi, ‘Mudzimu o vha ita vhe munna na musadzi.’ Ndi zwine munna a ḓo ṱutshela khotsi na mme a vhofhekana na musadzi wawe, vhuvhili havho vha vha ṋama nthihi. Ngauralo a vha tshee vhavhili, vho no vha ṋama nthihi. Zwino zwo vhofhekanywaho nga Mudzimu, muthu a songo zwi fhandekanya.” Musi vha tshi humela nḓuni vhafunziwa vha vhudzisa Yesu nga ayo mafhungo a u ṱalana. A vha fhindula a ri, “Munna ane a ṱala musadzi a dzea muṅwe, u khakhela musadzi wawe nga vhupombwe; na kha musadzi zwo ralo; arali a ṱala munna wawe a dzewa nga muṅwe o ita vhupombwe.” Vhaṅwe vhathu vha ḓisa vhana ha Yesu uri a vha vhee zwanḓa, hone vhafunziwa vha vha kaidza. Yesu a tshi zwi vhona a dinalea, a vhudza vhafunziwa vhawe a ri, “Litshani vhana vha ḓe kha Nṋe. Ni songo vha dzivhisa, ngauri vhane vha ḓo dzhena muvhusoni wa Mudzimu ndi vha no nga vhenevha. Zwino ipfani-ha: Ane a si tende u vhusiwa nga Mudzimu sa ṅwana, ha nga dzheni muvhusoni wawe na kathihi.” A mbo ḓi kuvhatedza avho vhana, a vha vhea zwanḓa a vha shudufhadza. Yesu a kha ḓi ri u a dovha u dzhena nḓilani ha mbo bvelela muṅwe munna a tshi khou gidima, a ḓa a wa nga magona phanḓa hawe a humbela a ri, “Nandi mufunzi muvhuya, uri ndi wane vhutshilo vhu sa gumi ndi fanela u ita mini?” Yesu a mu fhindula a ri, “Khezwi ni tshi nnyita muvhuya? A hu na muthu a re muvhuya; muvhuya ndi Mudzimu e eṱhe.” A konou ri, “Zwino milayo ya u ri, ‘U songo vhulaha muthu; u songo ita vhupombwe; u songo tswa; u songo zwifhelela muṅwe; u songo fhura; u fanela u hulisa khotsi au na mme au’ hufha ni tshi i ḓivha!” Uyo munna a ri, “Vhafunzi, milayo iyo yoṱhe ndo i tevhedza, u bva hanani hanga.” Yesu a mu takalela, a mu lavhelesa a ri, “Ho tou sala tshithu tshithihi fhedzi tshine na fanela u tshi ita: tshimbilani ni yo rengisa zwoṱhe zwine na vha nazwo, tshelede ni kovhele vhashai; lwaṋu lupfumo ni ḓo lu wana ṱaḓulu. Nó no ita zwenezwo ni ḓe ni vhe mufunziwa wanga.” Uyo munna a tshi pfa izwo a kunamisa tshifhaṱuwo a ṱuwa o ṱungufhala, ngauri o vha o pfuma nga maanḓa. Yesu a lavhelesa vhafunziwa vhawe, a konou amba navho a ri, “Zwi konḓa hani uri mupfumi a dzhene muvhusoni wa Mudzimu!” Vhafunziwa haya maipfi a vha kanukisa, hone Yesu a dovha a ri, “Vhananga, zwi konḓa hani u dzhena muvhusoni wa Mudzimu! Muthu o pfumaho, u dzhena muvhusoni wa Mudzimu zwi mu konḓela u fhira musi gamela i tshi edzisa u fhira nga buli ḽa ṋeleṱe.” A tshi ralo vhafunziwa vhawe vha tou ṋaṋa u akhamala, vha vho vhudzisana nga tshavho vha ri, “Zwino hu nga kha ḓi tshidzwa nnyi?” Yesu a vha lavhelesa a vha fhindula a ri, “Hezwi vhathu zwi a vha kunda, fhedzi kha Mudzimu ndi zwiṱuku, Ene u kona zwoṱhe.” Ndi hone Pitrosi a tshi amba a ri, “Kha vha dzou vhona riṋe: ro ṱutshela zwoṱhe ra vha vhafunziwa vhavho.” Yesu a ri, “Izwo ndi zwone, zwino ipfani-ha: Ane a ṱutshela nnḓu yawe kana vhakomana vhawe kana khaladzi dzawe kana mme awe kana khotsi awe kana vhana vhawe kana masimu awe a tshi itela Nṋe na mafhungo maḓifha, u ḓo wana zwinzhi tshifhinga tshi tshee tshenetshi: u ḓo fhiwa nnḓu na vhakomana na khaladzi na vhomme na vhana na masimu kaḓana, naho a tshi ḓo vha a tshi khou tovholwa, huno nga tshifhinga tshi ḓaho u ḓo wana vhutshilo vhu sa gumi. Hone vhanzhi vhane ṋamusi vha vha vhahulwane vha vho ḓo vha vhone vhaṱuku; vhane vha vha vhaṱuku vha ḓo vha vhone vhahulwane.” Vho vha vhe nḓilani vho livha Jerusalema, Yesu e phanḓa, vhafunziwa vhó tshenuwa, na vho salaho murahu vhó farwa nga nyofho. Ndi hone Yesu a tshi dovha a vhidzela vha 12 thungo, a vha vhudza zwine zwa ḓo mu wela. A ri, “Vhonani, ri khou gonya Jerusalema. Henengei Mubebwa-nga-muthu u ḓo kumedzwa vhotshifhe vhahulwane na vhaḓivhi vha Mulayo. Vha ḓo mu haṱulela lufu vha konou mu kumedza vhatsinda. Vhenevho vha ḓo tamba ngae vha mu pfela mare vha mu rwa nga mboma vha fhedza nga u mu vhulaha. Hone nga ḓuvha ḽa vhuraru u ḓo vuwa vhafuni.” Ndi hone Jakopo na Johanisi vhana vha Zebedia vha tshi ḓa ha Yesu vha ri, “Vhafunzi, ri khou humbela.” Yesu a vha vhudzisa a ri, “Ni ṱoḓa mini?” Vhone vha tshi fhindula vha ri, “Musi vha tshi ḓo dzula kha khuluṋoni yavho ya vhugala, ri tama uri vha ri tendele u dzula navho, muṅwe a dzule thungo ya tshauḽa muṅwe thungo ya tshamonde.” Yesu a ri, “A ni tsha ḓivha na tshine na humbela. Tshinwelo tsha maṱhupho tshine Nṋe nda ḓo nwa inwi ni nga kona u tshi nwa naa? Ndovhedzo ya dambudzo ine nda ḓo lovhedzwa ngayo inwi ni nga kona u lovhedzwa-vho ngayo naa?” Vhone vha fhindula vha ri, “Hezwo ri nga kona u zwi ita.” Yesu a konou ri, “Nangoho tshinwelo tshine Nṋe nda ḓo nwa na inwi ni ḓo tshi nwa-vho, nahone ni ḓo lovhedzwa-vho nga ndovhedzo ine Nṋe nda ḓo lovhedzwa ngayo. Hone uri hu ḓo dzula nnyi thungo ya tshauḽa kana tshamonde tshanga, a zwi langiwi nga Nṋe, hu ḓo dzula avho vhe Mudzimu a vha lugisela.” Vhaḽa vhaṅwe vhafunziwa vha fumi vha tshi zwi pfa vha sinyutshela Jakopo na Johanisi. Ndi hone Yesu a tshi vha kuvhanganya a ri, “Ni zwi ḓivha zwavhuḓi uri kha dzitshakha vhane vha pfi vhavhusi vha dzi langa nga tshiṱuhu, vhahulwane vhadzo vha ṱongisa maanḓa avho. Hone kha inwi a zwo ngo ralo. Ane a funa vhuhulwane, nga a vhe ene a shumelaho vhaṅwe; ane a funa u vha wa phanḓa, nga a ḓiite phuli yaṋu noṱhe. Na Mubebwa-nga-muthu ho ngo ḓa u shumelwa; o ḓa u shumela vhaṅwe na u fa uri a vhe tshipfumelo tsha u vhofholola vhanzhi.” Yesu a swika Jerikho na vhafunziwa vhawe. Musi vha tshi vho ṱuwa vhe na gogo ḽihulu, vha wana bofu ḽi no pfi Bartimiosi ṅwana wa Timiosi, o dzula tsini ha nḓila a tshi khou humbela zwifhiwa. A tshi tou pfa uri a no khou fhira ndi Yesu wa Nazaretha, a thoma u ṱavha mukosi a ri, “Yesu Murwa wa Dafita, a thi khathutshelwi-vho naa?” Vhanzhi vha mu kaidza vha ri a fhumule, ha tou vha uri a ṋaṋe u ṱavha mukosi a ri, “Murwa wa Dafita, a thi khathutshelwi-vho naa?” Yesu a ima a ri, “Mu vhidzeni.” Ndi hone vha tshi vho vhidza uyo munna wa bofu vha ri, “Kha vha rudze mbilu vha takuwe, vha khou vha vhidza.” Uyo munna a posa dzhasi ḽawe kule, a thamuwa a ya ha Yesu. Yesu a mu vhudzisa a ri, “Ni lila ngani?” Uyo munna wa bofu a fhindula a ri, “Vhafunzi, ndi lila uri ndi vhone.” Yesu a mu vhudza a ri, “Tshimbilani zwaṋu, fulufhelo ḽaṋu ḽo ni fhodza.” A mbo ḓi vhona na zwenezwo; a ṱuwa na Yesu. Musi vha tshi vho sendela Jerusalema, vhó no swika Bethefage na Bethania, Thavhani ya Miolivi, Yesu a mbo ḓi ruma vhafunziwa vhavhili a vha laya a ri, “Iyani muḓini u re hafho phanḓa. Hu ḓo ri ni tshi kha ḓi tou dzhena khawo, na wana donngana yo hungwaho i sa athu vhuya ya namelwa. Ni i hungulule ni i ḓise fhano. Arali na vhudziswa uri ni khou zwi itelani, ni ri, ‘I khou ṱoḓwa nga muṋe wayo; u ḓo i vhuisa hu si kale.’ ” Nangoho vha ya vha wana donngana i mukotoni, yo hungwa tsini ha vothi ḽa nnḓu, vha i hungulula. Vhaṅwe vho imaho henefho vha vha vhudzisa vha ri, “Ni khou ita zwithu-ḓe ni tshi hungulula iyo donngana?” Vhone vha fhindula nga he Yesu a vha vhudza ngaho, avho vhanna vha vha litsha vha ṱuwa nayo. Vha tshi swikisa iyo donngana ha Yesu vha kapea zwiambaro khayo, Ene a namela. Mavhuthu a ala zwiambaro zwao gondoni, vhaṅwe vha tshi khou rema matavhi a miri masimuni, vha tshi a adza-vho gondoni. Vhathu vhe vha vha vhe phanḓa hawe na vhe vha vha vhe murahu vha thoma u huvha mihuvho vha ri, “Hosiana! Nga hu rendwe a ḓaho nga dzina ḽa Muṋe washu! Mashudu muvhuso u ḓaho wa khotsi ashu Dafita! Nga hu rendwe Waṱaḓuluṱaḓulu!” Yesu a tshi dzhena Jerusalema a fhirela thembeleni, a sedza zwoṱhe; hone vhunga ḓuvha ḽo vha ḽo no ḓi ṱuwesa, a bva a ya Bethania na vha 12. Nga matshelo musi vha tshi khou vhuya Bethania, Yesu a farwa nga nḓala. A vhona fhaḽa kulenyana hu na muhuyu, wo tou swifhala. A mbo ḓi ya khawo a tshi khou ṱoḓa mahuyu, hone a tshi swika a vhona e maṱari fhedzi, vhunga iṱali tsho vha tshi si tshifhinga tsha mahuyu. Yesu a teketela uyo muhuyu a ri, “A hu tsha ḓo dovha ha ḽiwa fuyu ḽau lini na lini!” A tshi ralo vhafunziwa vhawe vho vha vho ḓi thetshelesa. Musi vha tshi swika Jerusalema, Yesu a ya thembeleni, a thoma u pandela vhoṱhe vhe vha vha vha tshi khou renga na vhe vha vha vha tshi khou rengisa zwithu zwavho henefho, a mbo thenukanya ṱafula dza vhatshintshi vha tshelede na zwidulo zwa vharengisi vha maivha, a sa tendele na muthu na muthihi a tshi hwala tshithu a fhira nga muṱani wa thembele. O no ralo a konou funza vhathu a ri, “Nṋa a ho ngo ṅwalwa Maṅwaloni ha pfi, ‘Nnḓu yanga i ḓo pfi nnḓu ya thabelo ya tshakha dzoṱhe’ naa? Zwino inwi no no i shandula ‘bako ḽa mavemu.’ ” Ayo mafhungo a swika nḓevheni dza vhotshifhe vhahulwane na vhaḓivhi vha Mulayo, vha thoma u ṱoḓa nḓila ya u vhulaha Yesu; ngauri vho vha vha tshi mu ofha nge vha vhona vhathu vhanzhi vha tshi kanuka pfunzo yawe. Nga madekwana Yesu na vhafunziwa vhawe vha ṱuwa afho muḓini. Nga matshelo hu tshee nga matshelonitsheloni, vha tshi khou fhira nga yeneyo nḓila vha vhona uḽa muhuyu wo no fa woṱhe u bva midzini. Pitrosi a tshi elelwa zwiḽa zwa mulovha a amba na Yesu a ri, “Kha vha vhone Vhafunzi, uḽa muri we vha u teketela wo puta.” Yesu a amba navho a ri, “Ni a vhona, arali ni tshi fulufhela Mudzimu ni sa timatimi mbiluni dzaṋu, ni tshi tou fulufhela uri zwine na amba zwi ḓo itea, ni nga amba na hetshi tshikwara, na ri, ‘Takuwa u ḓipose lwanzheni!’ zwa itea. Ndi zwone zwine nda ni vhudza uri musi ni tshi humbela tshithu nga thabelo, fulufhelani uri no no ḓi tshi wana. Ni ḓo vhona ni tshi ṋewa tshiṅwe na tshiṅwe. Musi no ima ni tshi khou rabela, vhathu vhoṱhe vhe na vha no vha fara nga mbilu ni vha hangwele zwoṱhe zwe vha ni tshinya; ndi hone na Khotsi aṋu wa ngei ṱaḓulu a tshi ḓo ni hangwela vhutshinyi haṋu.” [ Hone arali inwi ni sa vha hangweli, Khotsi aṋu wa ngei ṱaḓulu na Ene ha nga ni hangweli vhutshinyi haṋu.] Vha dovha vha dzhena Jerusalema. Huno Yesu a tshi khou ḓitshimbilela thembeleni, vhotshifhe vhahulwane na vhaḓivhi vha Mulayo na vhahulwane vha lushaka vha ḓa khae vha mu vhudzisa vha ri, “Nṋa ni tshi ita nga u ralo zwi bva kha nnyi? Ndi nnyi o ni fhaho maanḓa a u zwi ita?” Yesu a vha fhindula a ri, “Litshani ndi thome u ni vhudzisa mbudziso nthihi fhedzi. Arali na fhindula ndi hone ndi tshi ḓo ni vhudza uri zwi bva kha nnyi ndi tshi ita nga u ralo. Edzonu mmbudza: Zwiḽa Johanisi a tshi lovhedza zwo vha zwi tshi bva kha nnyi? Kha vhathu kana kha Mudzimu? Mphinduleni.” Vhone vha thoma u a suka nga tshavho vha ri, “Nṋa ri nga tou ri mini? Arali ra fhindula ra ri, ‘Kha Mudzimu,’ u ḓo ri, ‘Zwino-ha na kundwa ngani u tenda zwe a amba?’ Hu ḓi nga arali ra ri, ‘Kha vhathu...’ ” – vha dovha vha ofha u ralo nga u ofha vhathu, ngauri muṅwe na muṅwe o vha a tshi ḓivha Johanisi e muporofita. Ndi zwe vha tshi fhindula Yesu vha sokou ri, “A ri ḓivhi.” A konou ri, “Izwo-ha na Nṋe a thi nga ambi uri ndi tshi ita hezwi zwithu zwi bva kha nnyi!” Ndi hone Yesu a tshi thoma u amba navho nga zwifanyiso a ri, “Ho vhuya ha vha na muṅwe munna we a lima minḓirivhe, a fhaṱa luhura lwa mutsheṱo, a bwa na dindi ḽa bonḓelo, a fhaṱa na ḓingo ḽilapfu ḽa u linda tsimu. O no ralo a hirisa iyo tsimu, ene a pfulutshela kha ḽiṅwe shango. Musi tshifhinga tsha u fula nḓirivhe tshi tshi swika, muṋe wa tsimu a ruma mushumi kha vhalimi uri a yo mu dzhiela mukovhe wawe. Vhahiri vhone vha fara uyo muḓinḓa, vha mu likita, vha fhedza nga u mu pandela a huma fhedzi. Muṋe wa tsimu a ruma muḓinḓa wa vhuvhili. Na ene vhalimi vha mu kovhola, vha ita na u tamba ngae. A tshi ruma wa vhuraru vha mu vhulaha. Na vhanzhi vhe vha tevhela vha ḓi vha ita zwenezwo, vhaṅwe vha tshi vha rwa, vhaṅwe vha tshi tou vha vhulaha, ha vhuya ha sala ṅwana wawe muthihi fhedzi wa mutuka, ene mufunwa. A fhedza nga u ruma onoyo ṅwana ha vhalimi, nge a ri, ‘Ndi vhona uri ṅwananga vha ḓo mu teledza.’ Hone avho vhalimi vha amba nga tshavho vha ri, ‘Hoyu ndi ene muḽaifa. Iḓani ri mu vhulahe; ndi hone tsimu iyi i tshi ḓo vha ifa ḽashu!’ Vha mu fara vha mu vhulaha, tshitumbu tshawe vha tshi kudza nnḓa ha tsimu ya minḓirivhe.” Yesu a vha vhudzisa a ri, “Zwino muṋe wa tsimu u ḓo itani? Ha nga ḓo ḓa a vha vhulaha, iyo tsimu a i ṋea vhaṅwe vhalimi naa? Kani a ni athu vhala fhaḽa hune ha pfi, “ ‘Tombo ḽe ḽa laṱwa nga vhafhaṱi ḽa pfi a ḽi na mushumo, ḽo vha ḽone thikho ya tshifhaṱo. Hezwo zwo itwa nga Muṋe washu; vhonani uri zwi kanukisa hani!’ ” Vharangaphanḓa vha Majuda nga u ḓivha uri itshi tshifanyiso tshi amba vhone vha vho ṱoḓa nḓila ya u fara Yesu, hone nge vha ofha gogo ḽa vhathu vha mu litsha o ralo vha ṱuwa. Ha mbo ruṅwa vhaṅwe Vhafarisei na vhaṅwe vha ḽihoro ḽa Herude uri vha ye ha Yesu vha mu fashe nga zwine a amba. Vha swika khae vha ri, “Vhafunzi, ri a zwi ḓivha uri vhone vha munna a fulufhedzeaho; vha tshi amba a vha thomi u sedza uri hu na nnyi; a vha ṱaluli muthu; tshavho ndi u funza nḓila yone-yone ine Mudzimu a funa vhathu vha tshi tshila ngayo. Kha vha ri vhudze-vho: Nṋa zwo tendelwa u thela muthelo wa Khisara naa? Ro fanela u thela kana a ro ngo fanela naa?” Yesu a tshi zwi vhona uri hu khou itwa vhukwila a fhindula a ri, “Ni nndingelani? Edzonu ḓisa sheleni ndi i vhone.” Vho no i ḓisa a vhudzisa a ri, “Nṋa iyi ṱhoho na dzina iḽi ndi zwa nnyi?” Vhone vha tshi fhindula vha ri, “Ndi zwa Khisara.” Ndi hone Yesu a tshi ri, “Ahaa, Khisara mu ṋeeni zwi re zwawe, na Mudzimu ni mu ṋee zwi re zwawe.” A tshi ralo vha kanuka. Ha dovha ha ḓa Vhasadukei ha Yesu – ndi vhaḽa vha no ri u vuwa ha vhafu a huho – vha ri, “Vhafunzi, Mushe o ri siela mulayo une wa ri, ‘Arali munna a tshi fa a sia musadzi wawe a sa athu vha na ṅwana, murathu wawe u fanela u mu dzhia uri a bebele mukomana.’ Zwino ho vhuya ha vha na vhaṅwe vhaṱhannga vhaṱanu na vhavhili, vhana vha munna. Wa tanzhe a dzea hone a fa a sa athu vha na ṅwana; iyo tshilikadzi a dzhiwa nga a mu tevhelaho, na ene a ḓi fa a si na ṅwana. Na kha wa vhuraru zwa ḓi ralo, zwa ḓi vha wela-vho; vhoṱhe vhuṱanu na vhuvhili havho vha dzhia onoyo musadzi, vha fhedza nga u fa vha si na vhana. Tshilikadzi iyo na yone ya fhedza nga u fa. Zwino-ha musi vhafu vhoṱhe vha tshi vuwa nga ḓuvha ḽa u vuwa ha vhafu, u ḓo vha musadzi wa nnyi? Hufha vhoṱhe vhuṱanu na vhuvhili havho o vha musadzi wavho!” Yesu a vha fhindula a ri, “Nṋa no tou xela tshingafhani! Hone na tsho ni xedzaho ni a tshi ḓivha naa? Ndi uri hu Maṅwalo a ni a ḓivhi, hu maanḓa a Mudzimu a ni a ḓivhi, ngauri musi vhafu vha tshi vuwa vha ḓo nga vharuṅwa vha ngei ṱaḓulu; zwa u dzea na u dzewa a zwi nga vhi hone. Kha zwa u vuwa ha vhafu ndi ri: A ni athu vhuya na vhala fhaḽa Buguni ya Mushe hune ha amba nga tshiṱaka tshi tshi duga? Ndi ralo nge henefho ha vha hone he ha ṅwalwa upfi, ‘Mudzimu o vhudza Mushe a ri: Ndi Nṋe Mudzimu wa Abrahamu, Mudzimu wa Isaka, Mudzimu wa Jakopo.’ Zwino hufha Mudzimu e si Mudzimu wa vho faho, e wa vha tshilaho. Ni a zwi vhona-ha uri no tou xela tshoṱhe!” Henefho ho vha hu na muḓivhi wa Mulayo we a vha o ḓi thetshelesa zwiḽa Yesu a tshi khou amba na Vhasadukei. A tshi vhona uri Yesu o fhindula Vhasadukei zwavhuḓi, ene a ḓa-vho na yawe mbudziso a ri, “Nṋa mulayo u fhiraho yoṱhe ndi ufhio?” Yesu a fhindula a ri, “Une wa fhira yoṱhe khoyu: ‘Thetshelesa Israele: Muṋe washu Mudzimu ndi Muṋe washu e eṱhe. Funa Mudzimu Muṋe wau nga mbilu yau yoṱhe, nga zwoṱhe zwine wa vha zwone, nga ṱhalukanyo yau yoṱhe, nga maanḓa au oṱhe!’ Une wa tevhela asuyu: ‘Funa muṅwe unga iwe muṋe.’ A hu tshee na muṅwe mulayo une wa fhira yenei mivhili.” Muḓivhi wa Mulayo a ri, “Izwo zwi a pfala Vhafunzi! Vho amba zwone vha tshi ri, ‘Mudzimu ndi muthihi, a hu na muṅwe.’ Zwenezwo-ha muthu u fanela u funa Mudzimu nga mbilu yawe yoṱhe, na nga ṱhalukanyo yawe yoṱhe, na nga maanḓa awe oṱhe, nahone u fanela u funa vhaṅwe unga ene muṋe. U tevhedza heyo milayo mivhili zwi fhira u ḓisa zwiṱhavhelo zwa u fhiswa na u ṋekedza Mudzimu nduvho.” Yesu a tshi vhona uri o fhindula tshihulwane a mu vhudza a ri, “Hu tshee ho tou salanyana uri ni dzhene muvhusoni wa Mudzimu.” Ho ri u itea zwenezwo ha sa tsha dovha ha vha na we a vhuya a linga u vhudzisa Yesu mbudziso. Musi Yesu a tshi khou funza thembeleni a vhudzisa a ri, “Nṋa vhaḓivhi vha Mulayo vha amba mini vha tshi ri Mesia u ḓo vha muḓuhulu wa Dafita? Hufha Dafita o amba o ḓala Muya Mukhethwa a ri, “ ‘Muṋe wa vhoṱhe o amba na Muṋe wanga a ri: Dzula hafha thungo ya tshauḽa tshanga ri vhuse roṱhe, ndi vhuye ndi ite maswina au vhukando ha milenzhe yau.’ “Asizwo-ha, zwi nga ḓa hani uri Mesia a vhe muḓuhulu wa Dafita? Hufha Dafita ene muṋe a tshi mu amba a tshi tou ri ‘Muṋe wanga.’ ” Vhathu vhanzhi-vhanzhi vho vha vha tshi khou ḓiphiṋa nga u thetshelesa Yesu. A tshi khou vha funza a ri, “Ni thanyele vhaḓivhi vha Mulayo, vhane vha funesa u tshimbila vho ambara phuraphura, na u loshiwa vanḓani, vhadzia-u-nanga zwidzulo zwa phanḓa sinagogoni na vhuṱamboni. Vha lapfisa thabelo dzavho vha tshi itela u vhonwa nga vhathu, ngeno vha tshi ḽa thundu dza dzitshilikadzi vha fhedza. Ṱhamu ine vha ḓo i wana a i nga vhavhi zwone!” Yesu a dzula thembeleni, tsini ha bogisi ḽa zwifhiwa, a tshi khou lavhelesa vhathu vha tshi khou longa tshelede dzavho. Ha ḓa vhanzhi vho pfumaho vha longa tshelede nnzhi. Ha swika na muthu wa tshilikadzi we a vha e mushai vhukuma; onoyo a longa-vho masente mavhili. Ndi hone Yesu a tshi vhidza vhafunziwa vhawe a vha vhudza a ri, “Thetshelesani ndi ni vhudze: Tshilikadzi iyi yo bvisa u fhira vhoṱhe. Ndi uri vhaḽa vho ṱusa kha lupfumo lwavho, hu uri ene o bvisa zwoṱhe zwe a vha e nazwo – zwenezwo zwiṱukuṱuku zwe a vha a tshi ḓo ḽa.” Yesu a tshi tou bva thembeleni muṅwe wa vhafunziwa a amba nae a ri, “Vhafunzi, kha vha dzou vhona uri matombo aya ndi mangafhani na uri zwifhaṱo izwi zwo naka hani!” Yesu a tshi mu fhindula a ri, “A thi ri izwi zwifhaṱo zwihuluhulu ni khou zwi vhona? A hu na tombo na ḽithihi ḽine ḽa ḓo sala ḽo dzula nṱha ha ḽiṅwe, oṱhe a ḓo piḓimulwa.” Yesu o vha o dzula Thavhani ya Miolivi o livhana na thembele, ha ḓa Pitrosi na Jakopo na Johanisi na Andrisi vha tshi ṱoḓa u amba nae vhe vhoṱhe. Vha mu vhudzisa vha ri, “Kha vha ri vhudze uri zwine vha amba zwi ḓo itea lini; vha ri vhudze na tshiga tshine ra ḓo vhona ngatsho uri zwo sendela.” Yesu a thoma u vha funza a ri, “Ni vhone uri ni si fhurwe nga vhathu. Hu ḓo ḓa vhathu vhanzhi vha tshi ri ndi vhone Nṋe, muṅwe na muṅwe wavho a tshi ri, ‘Ndi nṋe Mesia!’ Vha tshi ralo vha ḓo xedza vhathu vhanzhi. Arali ni tshi pfa mikosi ya nndwa yo ṱangana kana ni tshi pfa mafhungo a nndwa dzi no khou ḓa, ni songo tshenuwa. Hezwo zwone zwi fanela u thoma u ḓa, hone zwi sa ambi uri vhufhelo ho no mbo ḓi swika. Tshakha dzi ḓo bva pfumo dza lwa; mivhuso i ḓo vutshelana. Hu ḓo vha na midzinginyo minzhi shangoni, ha wa na nḓala. Vhuṱungu hovhu ndi tshiga tsha uri Mesia u nḓilani, unga u ḓa ha muthu muswa hu tshi rangwa phanḓa nga vhuṱungu ha u beba. “A vha inwi dzulani no fhaṱuwa, ngauri vha ḓo ni fara vha ni isa khoroni; ni ḓo rwiwa sinagogoni; ni ḓo sengiswa nga magota na mahosi hu u ṱhuphelwa Nṋe, ha ḓo vha hu hone u ni vulela nḓila ya u vha ṱhanzi dzanga khavho; ngauri zwo fanela uri mafhungo maḓifha a thome u ḓivhadzwa tshakha dzoṱhe. Musi vha tshi ni fara vha ni isa khoroni ni songo ḽa mbilu na ri ri ḓo ri mini; tshifhinga tshazwo tshi tshi swika ni ḓo amba zwine Mudzimu a ni funzedza, vhunga iṱali maipfi ane na ḓo amba a sa nga vhi aṋu, a tshi ḓo tou bva ha Muya Mukhethwa. Muthu u ḓo kumedza ṅwana wa khotsi awe uri a vhulawe, na khotsi a kumedza ṅwana wawe. Vhana vha ḓo shandukela vhabebi vhavho vha vha vhulahisa. Vhathu vhoṱhe vha ḓo ni vhenga nge na vha vhanga. Hone ane a ḓo konḓelela a sa litshi ndi ene ane a ḓo tshidzwa. “Musi ni tshi vhona ‘Vhuṱudzi vhu ḓisaho mutshinyalo’ ho imiswa fhethu hu songo mu fanelaho” (muvhali nga a pfesese), “vha re Judia vha shavhele zwikwarani. Muthu a re kha ṱhanga ya nnḓu yawe a songo tsha fhedza tshifhinga nga u tsa a dzhena nḓuni uri a dzhie thundu dzawe. A re tsimuni a songo tsha humela hayani u yo dzhia nguvho yawe. Musi zwi tshi itea vho vhifhaho muvhilini na vha mamisaho zwi ḓo vha vhifhela. Ni tou rabela uri zwithu izwi zwi si itee vhuriha! U tambula ha misi iyo hu ḓo fhira hoṱhe ho no vhuyaho ha vha hone, tshee Mudzimu a sika shango, na ṋamusi. Nahone zwine zwa nga zwone a zwi nga dovhi zwa vha hone. Hone Mudzimu ayo maḓuvha o a fhungudza. Ngavhe a si tou ralo, ndi musi hu si na ane a ḓo ponyoka a tshila; hone o a fhungudza a tshi itela vhe a vha nanga. “Zwenezwo arali ni tshi pfa muthu a tshi ri, ‘Vhonani Mesia khoyu!’ kana a tshi ri, ‘Vhonani khouḽaa!’ ni songo tenda. Hu ḓo bvelela vhomesia vha khole-khole na vhaporofita vha khole-khole; vha ḓo ita maḓembe na zwimangadzo uri arali zwo vha zwi tshi konadzea vha xedze na vho nangwaho nga Mudzimu. Dzulani no fhaṱuwa! A vha Nṋe tenda ndo dzula ndo ni vhudza zwoṱhe.” “Musi ayo maḓuvha a vhuṱungu o no fhela, ḓuvha ḽi ḓo dzima na ṅwedzi wa swifhala, nga ngeno ṋaledzi dzi tshi khou wa, zwi re lutomboni zwa vilingana. “Zwenezwo vha ḓo vhona Mubebwa-nga-muthu a tshi ḓa e kha gole e na maanḓa mahulu na vhugala. U ḓo ruma vharuṅwa khuḓani nṋa dza shango uri vha kuvhanganye vho nangwaho nga Mudzimu, u bva vhusendekamisi u swika vhusendekamisi. “Ḓifunzeni nga muhuyu; musi ni tshi vhona thavhi dzawo dzi tshi thoma u khuba maḓi dza ṱuma lurere, ni mbo ḓi ḓivha uri tsho limuwa. Zwenezwo na zwone zwi ḓo ḓi tou ralo: zwithu izwi zwi tshi itea ndi hone ni tshi ḓo ḓivha uri tshifhinga tsho swika. Zwino ipfani-ha: zwithu izwi zwoṱhe zwi ḓo itea vhathu vha no khou tshila zwino vha sa athu fhelela vhoṱhe u fa. Ḽiṱaḓulu na ḽifhasi zwi ḓo lovha, maipfi anga one ha nga weli fhasi. “Hone a hu na a ḓivhaho uri iḽo ḓuvha kana tshifhinga tshazwo tshi ḓo swika lini. Hu vharuṅwa ngei ṱaḓulu, he Murwa, a vha zwi ḓivhi, a zwi ḓivhaho ndi Khotsi e eṱhe. Dzulani no fhaṱuwa! A ni ḓivhi uri zwi ḓo vha zwa lini. Zwi ḓo tou nga muthu ane a tshi fara lwendo a sia vhashumi vhawe vho fara mushumo, muṅwe na muṅwe o fara wawe, a vhudza mulindamuṋango uri a dzule o fhaṱuwa. Thanyani-ha ngauri a ni ḓivhi uri Muṋe wa muḓi u ḓo vhuya lini – a nga ḓi vhuya nga madekwana, a nga ḓi vhuya vhukati ha vhusiku, a nga ḓi vhuya nga maremamutsho, a nga ḓi vhuya ḓuvha ḽi tshi bvisa mulomo! Zwino arali a sokou tshenuwa o vhuya ha nga ḓo wana no eḓela naa? Zwine nda vhudza inwi ndi zwine nda vhudza vhoṱhe, ndi ri: fhaṱuwani!” Musi ho sala maḓuvha mavhili hu tshi vha na vhuṱambo ha Paseka na ha Vhurotho vhu si na mbilisa, vhotshifhe vhahulwane na vhaḓivhi vha Mulayo vho vha vha tshi khou ṱoḓa nḓila ya u fara Yesu nga vhukwila uri vha mu vhulahe. Vho vha vho ri, “Ri songo mu fara vhuṱamboni; vhathu vha nga ḓo ri vutshela.” Yesu o vha e Bethania nḓuni ya Simoni uḽa wa u lwala lukanda. Musi a tshi khou ḽa ha ḓa muṅwe musadzi o fara mapfura a u nukhelela nga khambana ya munyaka. Ayo mapfura o vha a tshi bva kha muri une wa pfi munadi, nahone o vha e a mutengo muhulu. A pwasha iyo khambana a shela mapfura kha ṱhoho ya Yesu. Vhaṅwe vhe vha vha vhe henefho vha dinalea vha amba nga tshavho vha ri, “Nṋa u itani a tshi tambisa mapfura nga u rali? Enea mapfura ane a rengwa nga muholo wa ṅwaha woṱhe! Khezwi a songo rengiswa, tshelede ya ṋewa zwayo vhashai.” Vha ralo vha tshi sasaladza uyo musadzi. Ndi hone Yesu a tshi ri, “Hoyu musadzi mu litsheni, ni songo ṱolou mu dina. Hufha o nnyitela zwivhuya. Vhashai vha ḓo ḓi dzula vhe hone misi yoṱhe. Arali ni tshi funa u vha tonda ni ḓo ḓi vha tonda tshifhinga tshiṅwe na tshiṅwe. Hone Nṋe a ni nga vhi na Nṋe misi yoṱhe. Hoyu musadzi o ita nga hune a kona ngaho uri a dzule o lugisela muvhili wanga ḓuvha ḽa u swiṱwa hanga. Zwino ipfani-ha: Huṅwe na huṅwe hune mafhungo maḓifha a ḓo anḓadzwa shangoni ḽoṱhe, dzina ḽa hoyu musadzi ḽi ḓo pfala-vho hu tshi humbulwa zwe a nnyitela.” Ndi hone Judasi Iskariote, muṅwe wa vhafunziwa vha 12, a tshi ya ha vhotshifhe vhahulwane uri a fheṱe Yesu. Vha takala zwihulu vha tshi pfa zwine a amba, vha ita na u fulufhedzisa uri vha ḓo mu pfufha. Judasi a mbo thoma u ṱoḓa tshifhinga tsho teaho tsha u vha sumbedza hune Yesu a vha hone. Nga ḓuvha ḽa u thoma ḽa vhuṱambo ha Vhurotho vhu si na mbilisa, ḽine ha ṱhavhiwa ngwana dza Paseka, vhafunziwa vha Yesu vha mu vhudzisa vha ri, “Vhafunzi, vha funa ri tshi yo vha lugisela ngafhi tshilalelo tsha Paseka?” Ndi hone Yesu a tshi ruma vhavhili vhavho, a vha laya a ri, “Dzhenani hafho Jerusalema; ni ḓo ṱangana na munna o hwala mvuvhelo ya maḓi. Ni mu tevhele a vhuye a dzhene nḓuni, ni konou amba na muṋe wa muḓi ni ri, ‘Vhafunzi vha khou vhudzisa iḽa kamara ine vha nga ḽela khayo Paseka na vhafunziwa vhavho.’ Uyo u ḓo konou ni sumbedza kamara khulwane ya tshitizi yo swielwaho, ho dzulaho ho vhekanywa zwoṱhe zwine zwa ṱoḓea. Henefho ndi hone hune na ḓo ri lugisela.” Vhaḽa vhafunziwa vha ṱuwa, vha dzhena muḓini, vha wana zwoṱhe zwe Yesu a amba zwo tou ralo; vha konou lugisa Paseka. Nga madekwana Yesu a ḓa na vha 12. Musi vha tshi khou lalela, Yesu a ri, “Zwino ipfani-ha: muṅwe waṋu ane a khou ḽa na Nṋe henefha u ḓo mpheṱa.” Vha dinalea, vha thoma u mu vhudzisa nga muthihi nga muthihi vha tshi ri, “Kani Vhafunzi vha khou amba nṋe?” Yesu a fhindula a ri, “Ndi muṅwe henefha kha inwi vha 12 ane nda khou thotha nae. Mubebwa-nga-muthu u ḓo fa nga he zwa ṅwalwa, hone hoyo ane a ḓo mu fheṱa u ḓo zwi vhona. Onoyo u ḓo vhuya a ri, ‘Ndo bebelwani?’ ” Musi vha tshi khou ḽa, Yesu a dzhia vhurotho, a renda Mudzimu a konou vhu ṅwatekanya a ṋea vhafunziwa vhawe a tshi ri, “Ṱanganedzani, hoyu ndi muvhili wanga.” O no ralo a dzhia tshinwelo, a livhuha Mudzimu a vha ṋea, vha nwa ngatsho vhoṱhe, a ri, “Haya ndi malofha anga ane a ḓo shululelwa vhathu vhanzhi, ndi a u khwaṱhisa mulanga wa Mudzimu. Zwino ipfani-ha: A thi tsha ḓo dovha nda nwa waini ndi vhuye ndi i nwe nga huswa nga heḽo ḓuvha muvhusoni wa Mudzimu.” Ndi hone vha tshi imba luimbo, vha konou ya Thavhani ya Miolivi. Yesu a amba na vhafunziwa vhawe a ri, “Noṱhe ni ḓo nndaṱa, nga he ha ṅwalwa hu tshi pfi, “ ‘Ndi ḓo vhulaha mulisa, nngu dza balangana.’ “Hone musi ndo no vuswa vhafuni ndi ḓo ya Galelia, inwi na konou ḓo tevhela.” Ndi hone Pitrosi a tshi ri, “Naho vhoṱhe vha tshi nga vha laṱa, nṋe ndi nga si vha laṱe.” Yesu a mu fhindula a ri, “Zwino ipfani-ha: mukukulume u sa athu lila luvhili vhusiku ha ṋamusi, ni ḓo vha no no landula kararu na ri a ni nnḓivhi.” Pitrosi a fhindula a tou khwaṱhisa tshoṱhe a ri, “Nangwe hu tshi tou pfi ndi fe navho, ndi nga si vhuye nda vha landula!” Na vhaḽa vhaṅwe vhafunziwa vhoṱhe vha ḓi ralo-vho. Musi vha tshi swika fhethu hu no pfi Getsemani, Yesu a vhudza vhafunziwa vhawe a ri, “Salani henefha, ndi kha ḓi ya u rabela.” A ṱuwa na Pitrosi na Jakopo na Johanisi, a ṱungufhala o tou hanganea, a amba navho a ri, “Mbilu yanga i vhavha lune nda nga ndi sa fa. Dzulani henefha, ni songo eḓela.” A fhirela phanḓanyana a ḓiposa fhasi, a humbela Mudzimu uri arali zwi tshi konadzea a si welwe nga dambudzo iḽo. A rabela a ri, “Baba Muṋe wanga, Iwe Mukonazwoṱhe, itshi tshinwelo a tshi mpfuki zwanga naa? Hone hu songo itwa zwine Nṋe nda funa, kha hu itwe zwi funwaho nga Iwe.” A tshi vhuya, a wana vhaḽa vhafunziwa vhararu vho eḓela, a amba na Pitrosi a ri, “Simoni, no eḓela naa? Ni tou kundwa na u pandela khofhe awara nthihi zwayo naa? Fhaṱuwani ni rabele, uri ni si ungwe. Mbiluni ni a zwi funa, ni ro kundwa nge na vha vhathu vha ṋama.” A dovha a yo rabela a tshi khou ḓi amba eneaḽa. A tshi vhuya a ḓi wana vho dovha u eḓela, ngauri maṱo avho o vha a tshi khou lemela nga khofhe, vha si tsha ḓivha uri vha nga fhindula vha ri mini. A tshi vhuya khavho lwa vhuraru a ri, “Nṋa ni tshee no eḓela zwaṋu no ḓiawetshela? Zwo itea. Tshikhathi tshazwo tsho swika. Zwino Mubebwa-nga-muthu ndi hone o kumedzwa zwanḓani zwa vhatshinyi. Takuwani ri ṱuwe, uḽa muthu we a mpheṱa o swika.” Musi Yesu a tshi kha ḓi amba, ha mbo bvelela Judasi, we a vha e muṅwe wa vha 12, e na tshigwada tsho hwalaho mapanga na dzithonga, tsho rumiwaho nga vhotshifhe vhahulwane na vhaḓivhi vha Mulayo na vhahulwane vha lushaka. Tshiḽa tshifheṱi tsho vha tsho dzula tsho vha vhudza tsha ri, “Ane nda ḓo mu resha nga u tou mu kuvhatedza, ndi ene. Ni mu fare ni ṱuwe nae o lindwa.” Judasi u swika a mbo ḓi ya ha Yesu a ri, “Vhafunzi vhanga!” A tshi ralo a mu kuvhatedza. Vha mbo ḓi fara Yesu. Hone muṅwe wa vhe vha vha vho ima henefho a bvisa banga a tshi ri u rema phuli ya tshifhe muhulu, hone a vho sokou i tumula nḓevhe. Yesu a amba navho a ri, “Ni tou vhuya na bva no hwala mapanga na dzithonga ni tshi ḓa u fara Nṋe nda nga ndi ḽivemu naa? Hufha ḓuvha ḽiṅwe wa ḽiṅwe ndo vha ndi tshi ḓi funza thembeleni ni hone; no kundwa ngani u mpfara? Hone kha ri litshe hu khunyelele zwe Maṅwalo a amba.” Zwi tshi ralo vhafunziwa vhawe vhoṱhe vha mu ṱutshela vha shavha. Ho vha hu na muṅwe muṱhannga wa muhali a tshi khou tevhela Yesu o tou kanyela luvhemba. Vha tshi mu fara a sutuka a vha sia nalwo a shavha e fhedzi. Vha isa Yesu ha tshifhe muhulu; vhoṱhe vhotshifhe vhahulwane na vhahulwane vha lushaka na vhaḓivhi vha Mulayo vha kuvhangana henefho. Pitrosi a tevhela Yesu nga kule a vhuya a dzhena khoroni ya tshifhe muhulu. A tshi swika henefho a dzula na vhalindi a ḓiorela mulilo. Vhotshifhe vhahulwane na vhanna vha khoro vha linga u wana vhuṱanzi ha u hwesa Yesu mulandu uri a vhulawe, hone ha si wanale, ngauri naho ṱhanzi nnzhi dzo mu pomoka, zwo vhonala uri vhuṱanzi havho a vhu anḓani. Vhaṅwe vha tshi takuwa vha mu pomoka vha ri, “Riṋe ro tou mu pfa a tshi zuwa a tshi ri, ‘Ndi ḓo thutha hei nnḓu ya Mudzimu yo fhaṱwaho nga vhathu nda imisa iṅwe nga maḓuvha mararu, i songo fhaṱwaho nga vhathu!’ ” Na henefho vhuṱanzi havho vhu si anḓane. Tshifhe muhulu a vhuya a tou ima phanḓa ha khoro a vhudzisa Yesu a ri, “Nṋa a hu na ḽine na ḓifhindulela ngaḽo kha zwine avha vhathu vha ri no zwi ita?” Yesu a sokou fhumula a si fhindule tshithu. Tshifhe muhulu a dovha a mu vhudzisa a ri, “Ndi inwi Mesia Murwa wa Murendwa naa?” Yesu a ri, “Ndi Nṋe. Noṱhe ni ḓo vhona ‘Mubebwa-nga-muthu o dzula thungo ya tshauḽa tsha Ramaanḓa vha vhusa vhoṱhe. U ḓo vhuya e kha gole.’ ” Tshifhe muhulu a kherukanya phuraphura yawe a ri, “Nṋa ri kha ḓi ṱoḓa dziṅwe ṱhanzi dza mini? Hufha no tou mu pfa nga dzaṋu nḓevhe a tshi tamba nga dzina ḽa Mudzimu. Vha hashu, ni ri mini ngazwo?” Vhoṱhe vha amba vha ri, “U na mulandu, kha a vhulawe!” Vhaṅwe vha mbo ḓi thoma u mu pfela mare, vha mu khurumedza tshifhaṱuwo, vha mu sinḓa nga mavili vha tshi ri, “Porofita uri wo rwiwa nga nnyi!” Nga ngeno vhalindi vha vha vha a mu ṱanganedza nga mipama. Musi Pitrosi a tshee o dzula ngei fhasi khoroni ha ḓa muṅwe wa vhashumi vha tshifhe muhulu vha vhasidzana. A tshi vhona Pitrosi a tshi khou ora mulilo a tou mu sedzesa a ri, “Na vhone vho vha vhe na Yesu wa Nazaretha.” Pitrosi a hanedza a ri, “Ayo a thi a ḓivhi; na zwine na khou amba a thi zwi pfi!” A tshi ralo a bva a ya lufherani; [mukukulume wa vha u a lila.] Uḽa musidzana a dovha a mu vhona henefho, a vhudza vhaṅwe vho imaho henefho a ri, “Hoyu munna ndi muṅwe wavho.” Pitrosi a dovha a hanedza. Hu sa athu fhela tshifhinga tshingafhani vhaṅwe vha dovha vha amba na Pitrosi vha ri, “Ni songo vhuya na hanedza uri ni muṅwe wavho, hufha na inwi ni Mugalelia.” Pitrosi a vhuya a tou ana a ri, “Arali ndi tshi khou zwifha Mudzimu kha a nthwe. Hoyu munna ane na khou mu amba ndi ri a thi mu ḓivhi!” A tshi tou ralo mukukulume wa vha u a lila lwa vhuvhili. Pitrosi a mbo elelwa zwiḽa zwe Yesu a amba a tshi ri, “Hu ḓo ri mukukulume u sa athu lila luvhili na vha no no hanedza kararu na ri a ni nnḓivhi.” Pitrosi a pfa o tou fhelelwa, a thoma u lila. Nga matshelonitsheloni vhotshifhe vhahulwane na vhahulwane vha lushaka na vhaḓivhi vha Mulayo na khoro yoṱhe vha mbo ḓi kuvhangana vha langana, vha vhofha Yesu nga dzigeḓane vha mu isa ha Pilato. Pilato a mu vhudzisa a ri, “Nṋa inwi ni khosi ya Majuda?” Yesu a mu fhindula a ri, “Vha amba zwone.” Vhotshifhe vhahulwane vha pomoka Yesu zwithu zwinzhi, lwe Pilato a vhuya a tou dovha a mu vhudzisa a ri, “Nṋa a ni fhinduli ni tshi khou pfa vha tshi khou ni hwelela nga mafhungo mangafhangafha?” Yesu a si tsha fhindula na ipfi na ḽithihi; Pilato a wana zwi tshi mu kanukisa. Nga vhuṱambo vhuṅwe na vhuṅwe ha Paseka, Pilato o vha a tshi ḓi vhofholola muṅwe wa zwivhotshwa we a humbelwa nga vhathu. Zwino ho vha hu na vhaṅwe vhanna vhe vha vha vho fariwa nge vha vutshela muvhuso vha ita na u vhulaha vhathu. Kha vhenevho ho vha hu na muṅwe we a vha a tshi pfi Barabasi. Musi vhathu vho sendela uri Pilato a vha itele zwine a ḓi vha itela, ene a vha vhudzisa a ri, “Nṋa ni funa ndi tshi ni vhofhololela khosi ya Majuda naa?” Pilato a tshi ralo ndi uri o vha a tshi zwi ḓivha uri vhotshifhe vhahulwane vha tshi mu kumedza Yesu vho vha vha tshi itwa nga vivho. Hone vhotshifhe vhahulwane vha ṱuṱuwedza vhathu uri Pilato a vha vhofhololele Barabasi zwawe hu si Yesu. Pilato a dovha a amba na vhathu a ri, “Zwino ni khou ri uyu ane na ri ndi khosi ya Majuda ndi iteni ngae?” Vhone vha zhamba vha ri, “Kha a vhambiwe kha tshifhambano!” Pilato a vha vhudzisa a ri, “Nṋa o tshinyani?” A tshi ralo vhone vha tou ṋaṋa u zhamba vha ri, “Kha a vhambiwe kha tshifhambano!” Pilato a tshi ṱoḓa u vha takadza a mbo vha vhofhololela Barabasi. O no ralo a ri Yesu a rwiwe nga mboma, a konou mu kumedza maswole uri a vhambiwe kha tshifhambano. Maswole vha dzhia Yesu vha dzhena nae nḓuni ya khaṱhulo, a tou tangwa nga gomane yoṱhe. Vha mu ambadza phuraphura ya muvhala mutswuku, vha ita na khare ya mipfa vha mu ambadza kha ṱhoho vha mu kumela vha ri, “Khosi ya Majuda nga i lalame!” Vha tshi ralo vha mu rwa kha ṱhoho nga luṱanga, vha mu pfela mare vha ita na u mu gwadamela vha mu luvha nga u hoya. Musi vho no fhedza u mu kolela vha mu bvula iḽa nguvho tswuku vha dovha vha mu ambadza nguvho dzawe vha konou bva nae vha yo mu vhamba kha tshifhambano. Vhe nḓilani vha ṱangana na muṅwe munna a tshi khou ḓa muḓini, vha mu kombetshedza u hwala tshifhambano tsha Yesu. (Uyo munna o vha e Simoni wa Kirene, khotsi a Alekzannda na Rufasi). Vha isa Yesu fhethu hu no pfi Golgotha, ndi u ri, “Fhethu hu no nga dethele ḽa muthu”. Henefho vha edzisa u mu nwisa waini yo ṱanganaho na mishonga i vhavhaho, hone Yesu a hana. Ndi hone vha tshi mu vhamba kha tshifhambano, vha konou kovhekana nguvho dzawe nga u tou ita mamvaṱe. Vha tshi mu vhamba tsho vha tshi tshikhathi tsha 9 nga matsheloni. Henefho kha tshifhambano ho vha hu na luṅwalo lwa u ḓivhisa mulandu wawe lu tshi ri, “Khosi ya Majuda”. Vha mu vhamba na mavemu mavhili, ḽiṅwe thungo ya tshauḽa ḽiṅwe ya tshamonde. [ Zwi tshi ralo ho ḓo khunyelela aḽa a uri, “O baḓekanywa na vhatshinyi.”] Vhafhiri vha gondo vha tshi zwi vhona vha dzungudza ṱhoho vha mu holedza vha ri, “Koṱo! Ndi iwe we wa ri u nga thutha nnḓu ya Mudzimu wa dovha wa i fhaṱa nga maḓuvha mararu! Idzou tsa-ha afho kha tshifhambano u ḓitshidze!” Na vhotshifhe vhahulwane na vhaḓivhi vha Mulayo vha amba nga tshavho vha tshi mu kolela vha ri, “O vha a tshi konela u tshidza vhaṅwe, zwino u ḓitshidza zwi vho mu kunda! Kha ri mu vhone-ha Mesia wa hone Khosi ya Vhaisraele a tshi tsa kha tshifhambano zwino, ndi hone ri tshi ḓo mu tenda.” Vhaḽa vhe vha vha vho vhambwa nae na vhone vha ḓi mu sema-vho. Masiari tshivhangalala nga awara ya 12 shango ḽoṱhe ḽa tibwa nga swiswi, ya vhuya ya rwa tsha vhuraru zwo ḓi ralo. Nga tshifhinga tsha vhuraru Yesu a ṱavha mukosi a ri, “Eloi, Eloi, lama sabaxthani?” Ndi uri, “Mudzimu wanga, Mudzimu wanga, wo nndaṱelani?” Vhaṅwe vhe vha vha vhe henefho vha tshi pfa a tshi ralo vha ri, “Ipfani u vho vhidza Elia!” Muṅwe wavho a mbo ḓi gidima a ḓa o fara tshiponnzhi, a tshi mbwandamedza kha waini i vhavhaho a tshi ṱoma kha luṱanga a konou tshi isa mulomoni wa Yesu uri a swiswine, a ri, “Imani ri vhone arali Elia a tshi ḓo ḓa a mu tsisa kha tshifhambano!” Yesu a ṱavha mukosi ha mbo ḓi vha u welela. Lupila lwa Hukhethwakhethwa lwa mbo ḓi kheruwa nga vhukati u bva nṱha u swika fhasi. Mulangagomane we a vha o ima henefho phanḓa ha Yesu a tshi vhona kufele kwawe a amba a ri, “Nangoho hoyu muthu ndi Murwa wa Mudzimu.” Henefho ho vha hu na vhaṅwe vhasadzi vho ima fhaḽa kulenyana vho lavhelesa. Vhaṅwe vhavho ndi Maria Magadalina na Salume, na Maria mme a Jakopo muṱuku na Josiasi. Vhenevho ndi vhe vha vha vha tshi khou ḓi mu tevhela zwiḽa a tshee Galelia vha tshi enda vha tshi mu shumela. Na vhaṅwe vhasadzi vhanzhi vhe vha bva nae Jerusalema vho vha vhe henefho. Musi ḽi tshi vho kovhela nga ḓuvha ḽa u ḓilugisa, hu tshi tou pfi Sabatha ndi ya matshelo, Josefa wa Arimathia a luma mbilu a ya ha Pilato u humbela tshitumbu tsha Yesu. Uyo Josefa o vha e muraḓo wa khoro a huliswaho nga vhathu, we na ene a vha o dzula o lindela u ḓa ha muvhuso wa Mudzimu. Pilato zwa mu kanukisa a tshi pfa uri Yesu o no fa. Ndi hone a tshi vhidza mulangagomane a mu vhudzisa uri Yesu hu nga vha hu kale o fa naa. Musi o no pfa vhuṱanzi ha mulangagomane a konou vhudza Josefa uri tshitumbu a nga ḓi tshi dzhia zwawe. Josefa a renga sila ḽitshena, a tsisa tshitumbu tsha Yesu a tshi putela ngaḽo a konou mu swiṱa tshaloni tshe tsha vha tsho korwa kha tombo. O no ralo a dzhia tombo a ḽi kungulusela mulomoni wa tshalo. Maria Magadalina na Maria mme a Josiasi vho vha vho lavhelesa, vha zwi vhona uri Yesu o swiṱwa ngafhi. Sabatha yó no fhira, Maria Magadalina na Salume na Maria mme a Jakopo vha renga mishonga ya u ḓodza tshitumbu tsha Yesu. Nga Swondaha nga matshelonitsheloni, ḓuvha ḽi tshi kha ḓi tou bva u bvisa mulomo, vha ya tshaloni. Vhe nḓilani vha amba nga tshavho vha ri, “Nṋa ane a nga ri kungulusela tombo ḽa bva mulomoni wa tshalo ndi nnyi?” Ndi uri ḽo vha ḽi tombo ḽihulwane nga maanḓa. Musi vha tshi sedza vha vhona tombo ḽo no ḓi kunguluswa. Vha tshi dzhena ngomu tshaloni vha vhona muṱhannga o dzula thungo ya tshauḽa tshavho o ambara phuraphura tshena; vha akhamala. Uyo muṱhannga a ri, “Ni songo akhamala. A thi ri ni khou ṱoḓa Yesu wa Nazaretha we a vhambiwa tshifhambanoni? Ha tsheeho fhano; o vuwa. A ni vhoni na afho he a vha o ladzwa hone? Iyani ni yo ḓivhadza vhafunziwa haya mafhungo, na ene Pitrosi, ni vha vhudze ni ri, ‘Yesu o ni ranga phanḓa, o ya Galelia, ni ḓo ṱangana nae henengei unga o ni vhudza!’ ” U pfa zwenezwo ha mbo ḓi vha u bva tshaloni nga u gidima vha tshi tou tetemela nga nyofho. Aya mafhungo vha si ende vha tshi a vhudza muthu, ngauri vho vha vha tshi kha ḓi ofha. [Ṱhanzi nnzhi-nnzhi dza kale-kale dzi ri Bugu ya Markosi i guma henefha, hone hu kha ḓi vha na dziṅwe ṱhanzi dzi re na tshipiḓa hetshi tshi tevhelaho.] [ Musi Yesu o no vuwa vhafuni nga Swondaha, hu tshee nga matshelonitsheloni, a thoma u ḓisumbedza Maria Magadalina, uḽa we a vhuya a pandela thuṅwa dza 7 dza Saṱhane khae. U bva henefho Maria a yo vhudza vhaḽa vhe vha vha vha tshi tshimbila na Yesu, a wana vho ṱungufhala vha tshi khou lila. Vha tshi pfa a tshi ri Yesu u a tshila na uri Maria o mu vhona, vha si vhuye vha tenda. Zwo no ralo Yesu a ḓisumbedza vhaṅwe vhafunziwa vhavhili tshivhumbeo tshawe tshó shanduka. Vhone vho vha vhe nḓilani vha tshi khou bva Jerusalema. Ndi hone vhafunziwa avho vha tshi huma vha yo vhudza vhaṅwe, hone vhone vha si tende. Lwa u fhedzisela Yesu a dovha a ḓisumbedza vhafunziwa vha 11 vha tshi khou ḽa. A vha kaidza u sa tenda havho na u omisa havho dziṱhoho lwe vha vhuya vha hanedza na vhe vha tou mu vhona uri o vuwa vhafuni. A amba navho a ri, “Iyani mashangoni oṱhe ni yo ḓivhadza mafhungo maḓifha kha zwivhumbwa zwoṱhe. Ane a a tenda a lovhedzwa u ḓo tshidzwa. Ane a si a tende u ḓo laṱwa. Vhane vha mpfulufhela vha ḓo vha na maḓembe haya: Vha ḓo pandela thuṅwa dza Saṱhane nga dzina ḽanga; vha ḓo amba nga nyambo dzisili; naho vha doba maṋowa kana vha ḽa tshiganame a vha nga fi; na vhalwadze vha ḓo fhola musi vha tshi vha vhea zwanḓa.” Musi Yesu Muṋe washu o no fhedza u amba navho, a takulelwa ṱaḓulu a ya a dzula thungo ya tshanḓa tshauḽa tsha Mudzimu vha vhusa vhoṱhe. Vhafunziwa vhawe vha ya u anḓadza ipfi ḽawe thungo dzoṱhe, Muṋe washu a vha navho hoṱhe he vha ya a tshi vha ṋea maanḓa a u ita maḓembe a u khwaṱhisa ipfi ḽawe.] Thifilosi muṋe wanga, Ho no ḓi vha na vhanzhi vhe vha edzisa u ṅwala dzibugu nga zwe zwa itea vhukati hashu. Vho ṅwala eneaḽa e ra vhudzwa nga vhe vha tou zwi vhona u bva mathomoni azwo, vha vhuya vha vha vhaanḓadzi vha mafhungo maḓifha. Ndi hone muṋe wanga, nṋe-vho ndi tshi konou sedzulusa ayo mafhungo nga vhuronwane u bva he a thoma, nda zwi vhona uri zwo fanela ndi tshi vha ṅwalela bugu ine ya a hanelela yo tou dzudzanywaho zwavhuḓi. Hezwi ndi khou zwi itela uri na vhone vha kone u ḓivha uri mafhungo haya e vha funzwa ndi ngoho vhukuma. Misi Herude e khosi shangoni ḽa Judia ho vha hu na muṅwe tshifhe wa tshigwada tsha Abia we a vha a tshi pfi Zakaria. Musadzi wawe na ene o vha e wa lutsinga lwa Aroni, a tshi pfi Elisabethe. Vhoṱhe vhuvhili havho vho vha vha tshi tshila vhutshilo vhu takadzaho Mudzimu, vha tshi tevhedza milayo yoṱhe na maipfi a Muṋe washu vha sa solisei. Hone vho vha vha si na ṅwana ngauri Elisabethe o vha e muumba, nahone vhuvhili havho vho vha vho no vha vhathu vha maḓuvha. Ḽiṅwe ḓuvha Zakaria o vha e ene tshifhe nḓuni ya Mudzimu nga tshifhinga tshe tsha vha tsho telwa tshigwada tshawe. O vha o tou nangwa nga madeṅwa hu tshi tevhedzwa kuitele kwa vhotshifhe, uri a vhe ene ane a dubisela Mudzimu zwioro kha aḽiṱari. Ndi zwe a vha o dzhena nḓuni ya Mudzimu, vhathu vhoṱhe vho sala muṱani wa thembele vha tshi khou rabela nga tshifhinga tsha u dubisa zwioro. Ha ḓa muruṅwa wa Muṋe washu a ḓisumbedza ene, a vhonala o ima thungo ya tshauḽa tsha aḽiṱari ya zwioro. Zakaria a tshi vhona uyo muruṅwa a tshenuwa o dzhenwa nga nyofho. Ndi hone uyo muruṅwa a tshi amba nae a ri, “U songo ofha Zakaria. Thabelo yau yo pfiwa. Nazwino Elisabethe musadzi wau u ḓo u bebela ṅwana wa mutukana; u mu rine dzina ḽi no pfi Johanisi. Iwe u ḓo takala lwa u takala; vhanzhi vha ḓo pembelela u bebwa hawe. U ḓo vha muthu muhulwane phanḓa ha Mudzimu. Ha nga nwi waini na zwi kambaho; u ḓo bebwa o ḓala Muya Mukhethwa. Vhanzhi vha lushaka lwa Israele u ḓo vha humisela ha Mudzimu Muṋe wavho. U ḓo vha muḓinḓa wa Mudzimu, a re na Muya Mukhethwa na maanḓa a Muporofita Elia. U ḓo pfumedzanya vhabebi na vhana vhavho; vhadzia-u-sa-pfa u ḓo ita uri vha vhe vhavhuya, uri vhathu vha dzule vho lindela Muṋe wavho.” Zakaria a vhudzisa uyo muruṅwa a ri, “Nṋa ndi ḓo zwi ḓivha hani uri zwine wa khou amba ndi zwone? Ndi amba ngauri nṋe ndo no ḓi vha mukalaha, na musadzi wanga o no vha mukegulu!” Muruṅwa a fhindula a ri, “Ndi nṋe Gabriele mukoma a ṱwaho na Mudzimu; ndo rumiwa u ḓa u u vhudza mafhungo haya maḓifha. Zwino-ha ngauri a wo ngo tenda zwe nda u vhudza, a u tsha ḓo kona u amba hu vhuye hu itee zwe nda amba; u itea hone zwi ḓo itea nga tshifhinga tshazwo.” Zwi tshi khou ralo vhathu vho vha vho ḓi lindela Zakaria vha tshi vho kanuka uri u khou lengiswa nga mini nḓuni ya Mudzimu. Ene a tshi bvela nnḓa o vha a sa tsha kona u amba na vhathu, vhone vha zwi vhona uri o vhona bono musi e nḓuni ya Mudzimu. Zwino nge a kundwa u amba nga mulomo a vho tou amba navho nga zwanḓa. Musi tshifhinga tshawe tsha u shuma thembeleni tshi tshi fhela, Zakaria a humela hayani. Hú songo fhela tshifhinga tshingafhani Elisabethe musadzi wawe a vha muthu wa thovhela, a fhedza miṅwedzi miṱanu o ḓidzumba, a tshi ri, “Zwino ndi hone Mudzimu o nnyitela vhuthu; o fhedza huḽa u ṱolou sewa hanga.” Musi zwi tshi vho ita miṅwedzi miṱanu na muthihi Elisabethe e muthu wa thovhela, Mudzimu a mbo ruma muruṅwa Gabriele kha muṅwe muḓi wa Galelia une wa pfi Nazaretha u isa fhungo kha muṅwe musidzana we a vha o fulufhedziswa munna a no pfi Josefa, muḓuhulu wa khosi Dafita. Onoyo musidzana o vha a tshi pfi Maria. Muruṅwa a ḓa khae a ri, “Mulalo Maria! Mashudu au ndi mahulu; Muṋe washu u na iwe.” Maria a tshi pfa ayo maipfi a akhamala, a ḓivhudzisa mbiluni uri zwi nga vha zwi tshi amba mini. Ndi hone muruṅwa a tshi ri, “U songo ofha Maria; Mudzimu o u tonda zwihulu. U ḓo vha muthu wa thovhela wa beba ṅwana wa mutukana; u mu ire dzina ḽa Yesu. U ḓo vha muhulwane lune a ḓo tou pfi Murwa wa Waṱaḓuluṱaḓulu. Mudzimu Muṋe washu u ḓo mu ambadza vhuhosi ha Dafita makhulukuku wawe. U ḓo vha khosi ya zwiḓuhulu zwa Jakopo misi yoṱhe; muvhuso wawe a u nga gumi!” Ndi hone Maria a tshi amba na muruṅwa a ri, “Hufha nṋe ndi sa athu vhuya nda ḓivha muthu wa munna, zwino zwine vha khou amba zwi nga itea hani?” Muruṅwa a tshi mu fhindula a ri, “Muya Mukhethwa u ḓo ḓa kha iwe; maanḓa a Waṱaḓuluṱaḓulu a ḓo kavha kha iwe. Ndi zwine uyo ṅwana a ḓo tou pfi Mukhethwa, Murwa wa Mudzimu. Vhona zwe zwa itea kha shaka ḽau Elisabethe. O vha a tshi pfi ndi muumba, hone zwino vhona, zwi vho ita miṅwedzi miṱanu na muthihi e muthu wa thovhela naho o no tou vha mukegulu wa maḓuvha, ngauri a hu na tshithu tshine Mudzimu a sa tshi kone.” Maria a ri, “Ndi mulanda wa Muṋe washu! Zwine wa ri zwi ḓo itea kha nṋe kha zwi itee.” Ndi hone muruṅwa a tshi ṱuwa. Hu sa athu vhuya ha fhela tshifhinga tshingafhani Maria a ṱuwa a livha muḓini muṅwe u re thavhani dza Judia. A tshi swika a dzhena nḓuni ya Zakaria, a vusa Elisabethe. Elisabethe a ri u pfa Maria a tshi mu vusa, ṅwana a re muvhilini wawe a thoma u tamba-tamba. Elisabethe a mbo ḓi ḓala Muya Mukhethwa, a fhululedza a ri, “Mashudu aṋu a fhira a vhasadzi vhoṱhe! Na ṅwana ane na ḓo mu beba o shudufhala! Nṋa zwi nga ḓa hani vha hashu ndi tshi tou vhuya nda dalelwa-vho nga mme a Muṋe wanga? Ndi ralo nge ha ri zwenezwi ni tshi tou nthesha nda sokou pfa zwenezwi zwe nda hwala zwi tshi tamba nga dakalo. Ni na mashudu inwi nge na tenda uri ipfi ḽe Muṋe washu a ni vhudza a ḽi nga weli fhasi!” Maria a ri, “Mbilu yanga i khoḓa Muṋe wanga. Muya wanga u takalela Mudzimu Mutshidzi wanga. O humbula-vho nṋe mulanda wawe muṱukuṱuku! U thoma ṋamusi ndi ḓo ḓi pfi wa mashudu nga mirafho yoṱhe, ngauri Ramaanḓa o ntonda zwihulu. Dzina ḽawe ndi ḽikhethwa; vhoṱhe vha mu ofhaho u vha itela tshilidzi u bva kha murafho zwa ya kha murafho. O ri u angaladza tshanḓa tshawe tsha maanḓa, a balanganya vhoṱhe vha mbilu dza u ḓihudza. U bvisa vha maanḓa vhuhosini hao, a hulisa tsiwana. Vha re na nḓala u vha fusha nga zwavhuḓi, vhapfumi u vha humisa vha si na tshithu. Maria a dzula na Elisabethe miṅwedzi ine ya ṱoḓou swika miraru, a konou humela hayani. Musi tshifhinga tsha uri Elisabethe a vhofholowe tshi tshi swika, a beba ṅwana wa mutukana. Vhahura vhawe na mashaka awe vha tshi pfa uri Muṋe washu o mu tonda zwingafhani vha takala nae nga maanḓa. Nga ḓuvha ḽa vhuṱanu-na-vhuraru ṅwana ó bebiwa, vha ḓa u mu fumbisa. Vha ri vha ṱoḓa u mu ira dzina ḽa khotsi awe Zakaria, hone mme awe a hanedza a ri, “Hai, hoyu u pfi Johanisi.” Vhone vha fhindula vha ri, “Hufha hu si na wa haṋu ane a vha na dzina iḽo!” Ndi hone vha tshi thoma u amba na khotsi awe nga zwanḓa vha tshi vhudzisa uri u funa ṅwana a tshi pfi nnyi. Zakaria a humbela baphathi ḽa u ṅwalela khaḽo, a ṅwala a ri, “U pfi Johanisi.” Vhoṱhe vha kanuka. A tshi kha ḓi tou ralo, Zakaria a mbo ḓi dovha a kona u amba, a thoma u renda Mudzimu. Vhahura vhawe vhoṱhe vha dzhenwa nga nyofho; haya mafhungo oṱhe a pfala hoṱhe thavhani dza Judia. Vhoṱhe vhe vha zwi pfa vha thoma u elekanya vha ḓivhudzisa vha ri, “Nṋa uyu ṅwana u ḓo tou vha mini?” Vha ralo nge zwa vha zwi tshi tou vhonala uri Mudzimu u nae. Khotsi awe Zakaria a ḓala Muya Mukhethwa a porofita a ri, “Kha hu rendwe Muṋe washu, Mudzimu wa Israele! Ngauri o ḓa u tonda vhathu vhawe a vha rengulula, a ri vusela Mutshidzi wa maanḓa, ane a vha muḓuhulu wa Dafita mushumeli wawe. Asia-ha e a a bula tsha kale na kale nga milomo ya vhaporofita vhawe vhakhethwa: O fulufhedzisa uri u ḓo ri tshidza kha maswina ashu, na kha vhoṱhe vha ri vhengaho. O ri u ḓo khathutshela vhomakhulukuku washu, u ḓo dzula a tshi elelwa mulanga wawe mukhethwa. rí vhakhethwa, ri tshi ita zwine Ene a zwi funa maḓuvha oṱhe a vhutshilo hashu. Inwi ṅwananga ni ḓo tou pfi muporofita wa Waṱaḓuluṱaḓulu. Ni ḓo fhira phanḓa ha Muṋe washu ni tshi mu lugisela nḓila, ni tshi ḓivhadza vhathu vhawe uri vha ḓo tshidzwa nga u hangwelwa vhutshinyi havho; ngauri Mudzimu washu u na mbilutshilidzi, u ḓo ri ṱavhisela ḓuvha ḽi bvaho ṱaḓulu, ḽa vhonetshela vhoṱhe vhane vha dzula swiswini na dunzini ḽa lufu, ra endedzwa nḓilani ya mulalo.” Ṅwana uyo a aluwa, a khwaṱha na muyani, a dzula sogani u swika ḓuvha ḽe a bvela khagala vhukati ha lushaka lwa Israele. Misi yeneyo khisara Agostosi a bvisa ndaela ya uri vhathu vhoṱhe nga shango vha vhaliwe. Musi u vhaliwa hohu ha u thoma hu tshi vha hone ndi musi Khwiriniasi e muvhusi wa Siria. Muṅwe na muṅwe a yo ḓiṅwalisa ha hawe. Josefa na ene a ṱuwa muḓini wa Nazaretha shangoni ḽa Galelia a ya Judia, muḓini wa Dafita u no pfi Betlehema. A tshi vhuya a ya Betlehema ndi uri na ene Josefa o vha e muḓuhulu wa Dafita. A tshi ya u ḓiṅwalisa a ṱuwa na Maria muselwa wawe we a vha e muthu wa thovhela. Vhe henefho Betlehema tshifhinga tshawe tsha u vhofholowa tsha swika; a beba ṅwana wawe wa mutukana wa tanzhe, a mu putela nga masila a mu ladza mukungwani, ngauri nnḓu ya vhaeni yo vha yo no ḓala. Henefho shangoni ḽeneḽo ho vha hu na vhalisa vho bva mathaga, vha tshi lisa nngu vha tshi lala ḓakani. Muruṅwa wa Muṋe washu a ima vhukati havho, vha vhonetshelwa nga lupenyo lwa Mudzimu, vha farwa nga nyofho khulu. Hone muruṅwa a amba navho a ri, “Ni songo ofha! Ndi fhano ndo ni ḓela na fhungo ḽavhuḓi ḽa dakalo fulu ḽi re ḽa lushaka lwoṱhe. Vhusiku ha ṋamusi no bebelwa Mutshidzi fhaḽa muḓini wa Dafita, Ene Mesia Muṋe washu! Tshiga tshine na ḓo mu ḓivha ngatsho khetshi: Ni ḓo wana ṅwana o pombedzwa nga masila o ladzwa mukungwani.” Ndi hone henefho tsini ha muruṅwa hu tshi mbo ḓi bvelela mmbi khulu ya vharuṅwa vha ṱaḓulu vha tshi khou renda Mudzimu vha tshi ri, “Nga hu rendwe Mudzimu a re ṱaḓulu-ṱaḓulu! Na fhano shangoni vhane a vha takalela vha vhe na mulalo.” Musi vharuṅwa vha tshi vha ṱutshela vha tshi vhuelela ṱaḓulu, vhalisa vha amba nga tshavho vha ri, “Kha ri ye Betlehema ri yo vhona hezwo zwithu zwo iteaho zwe ra vhudzwa nga Muṋe washu.” Nangoho vha mbo ḓi vhilula, vha wana Josefa na Maria, na ṅwana o ladzwa mukungwani. Vhalisa vha tshi wana zwo tou ralo vha vhudza Josefa na Maria zwe muruṅwa a amba nga ṅwana. Vhoṱhe vhe vha pfa zwe vhalisa vha amba, vha kanuka. Maria ene haya mafhungo oṱhe a a vhulunga mbiluni yawe, a ḓi dzula a tshi a humbula. Vhalisa vha huma vha tshi khou renda Mudzimu vha tshi mu khoḓela zwe vha zwi pfa na zwe vha zwi vhona; ngauri zwe muruṅwa a amba zwo vha zwo tou ralo. Nga ḓuvha ḽa vhuṱanu-na-vhuraru, tshifhinga tsha uri ṅwana a fumbe tshi tshi swika, vha mu ira dzina ḽi no pfi Yesu, ḽiḽa ḽe a irwa nga muruṅwa a sa athu vha hone muvhilini wa mme awe. Ha swika tshifhinga tsha uri Josefa na Maria vha tevhedze zwe zwa tiwa kha Mulayo wa Mushe zwa vhuṱambo ha u kumululwa. Ndi hone vha tshi dzhia ṅwana vha ya nae Jerusalema u yo mu sumela Mudzimu, vha tshi tevhedza zwo ṅwalwaho kha Mulayo wa Muṋe washu hu no pfi, “Tanzhe ḽiṅwe na ḽiṅwe ḽa tshiduna ndi ḽa Mudzimu.” Ndi zwe vha ita na u isa musumo vha tshi tevhedza zwo ambiwaho nga Mulayo wa Muṋe washu hu tshi pfi, “Hu iswe zwiivhamuronzhe zwivhili kana mafhondo mavhili a maivha.” Henefho Jerusalema ho vha hu tshi dzula muṅwe muthu we a vha a tshi pfi Simioni, munna muvhuya we a vha a tshi ofha Mudzimu. O vha e na Muya Mukhethwa, o ḓi dzula o lindela ḓuvha ḽine Mudzimu a ḓo fhumudza Vhaisraele ngaḽo. Ene Muya o vha o no mu dzumbululela uri ha nga fi a sa athu vhona Mesia wa Muṋe washu. Zwino ḽiṅwe ḓuvha Muya Mukhethwa a mu isa thembeleni. Musi vhabebi vha Yesu vha tshi mu ḓisa thembeleni vha tshi tevhedza zwe Mulayo wa amba, Simioni a mbo ḓi ṱanganedza ṅwana a mu angaḓedza a livhuha Mudzimu a ri, “Zwino-ha Muṋe wanga, zwe wa mpfulufhedzisa zwo itea, u nga ḓi litsha mulanda wau a ṱuwa o rudza mbilu. Hufha ane wa ri tshidza ngae ndo tou mu vhona nga maṱo anga, wo mu vhetshela tshakha dzoṱhe. Ndi Ene tshedza tsha u vhonetshela na dziṅwe tshakha, tsha ṋea vhathu vhau vha Israele thendo.” Khotsi na mme awe vha tshi pfa zwine Simioni a amba nga ṅwana, vha akhamala. Simioni a vha shudufhadza a konou amba na Maria mme a ṅwana a ri, “Hoyu ṅwana o nangiwa nga Mudzimu uri a vhe tshiwisi na tshivusi tsha vhathu vhanzhi vha Israele; u ḓo vha tshiga tsha Mudzimu tshine tsha ḓo landulwa nga vhathu. Zwi tshi ralo ndi hone hu tshi ḓo dzumbuluwa zwiphiri zwi re khanani dza vhanzhi. A vha iwe vhuṱungu vhu ḓo u rumbula mbilu zwa tou nga i khou rungwa nga pfumo.” Zwino nga tshenetsho tshifhinga a vha u a swika khavho, a livhuha Mudzimu; a enda a tshi amba na vhoṱhe vhe vha vha vho lindela Mudzimu a tshi lamulela Jerusalema, a vha ṱalutshedza nga ṅwana. Musi vho no khunyeledza zwoṱhe zwo tiwaho nga Mulayo wa Muṋe washu, vha humela Galelia muḓini wa havho wa Nazaretha. Ṅwana a aluwa a vha na nungo na vhuṱali vhuhulu, na Mudzimu a mu itela vhuthu. Ṅwaha muṅwe na muṅwe vhabebi vha Yesu vho vha vha tshi ya Jerusalema nga vhuṱambo ha Paseka. Musi Yesu e na miṅwaha ya 12 vha ḓi ya vhuṱamboni sa misi. Musi maḓuvha a vhuṱambo o no fhela, vha fara lwendo lwa u humela hayani, Yesu a sala Jerusalema vhabebi vhawe vha sa zwi ḓivhi, vha tshi ḓi ri u na vhaṅwe. Vha tshimbila ḓuvha ḽoṱhe vha tshi khou mu ṱoḓa mashakani na kha khonani dzavho, hone vha si mu wane, vha vhuya vha tou humela Jerusalema vha tshi mu ṱoḓa. Nga ḓuvha ḽa vhuraru vha konou mu wana thembeleni o dzula na vhafunzi vha Majuda a tshi khou vha thetshelesa, a tshi ita na u vhudzisa dzimbudziso. Vhoṱhe vhe vha mu pfa vha kanuka ṱhalukanyo yawe na phindulo dzawe. Musi vhabebi vhawe vha tshi mu vhona vha akhamala, mme awe vha ri, “Ṅwananga, ni ri itani? Tshee nṋe na muṋe waṋu ra ṱolou tambula ri tshi khou ni ṱoḓa!” Ene a fhindula a ri, “Vho nṱoḓelani huṅwe? A vha zwi ḓivhi uri ndi fanela u vha nḓuni ya Khotsi anga?” Hone vhone vha si kone u ṱalukanya uri a tshi ralo u amba mini. Ndi hone Yesu a tshi humela navho Nazaretha, a dzula a tshi vha thetshelesa. Mme awe vhone vha vhulunga zwithu zwoṱhe hezwo mbiluni yavho. Yesu Ene a aluwa, na vhuṱali hawe vhu tshi ḓi hulela vhu tshi ya, na u takalelwa hawe nga Mudzimu na vhathu zwa ḓi hulela zwi tshi ya. Ndi hone Johanisi a tshi tshimbila na shango ḽoṱhe ḽi re tsini na mulambo wa Jorodani a tshi enda a tshi ḓivhadza vhathu a tshi ri, “Rembuluwani ni lovhedzwe, Mudzimu a ḓo konou ni hangwela vhutshinyi haṋu.” Hezwi zwo itea nga he muporofita Yesaya a vha o ṅwala buguni yawe a tshi ri, “Hu na muthu a huwelelaho sogani! U ri, ‘Lugiselani Muṋe washu nḓila, i tou tswititi, i tshimbilee! Miedzi yoṱhe i ḓo ḓadzwa mavu, dzithavha na zwikwara zwi ḓo itwa midavhi, ho kombamaho hu ḓo onyoloswa; nḓila dzo vhifhaho dzi ḓo tshimbilea; tshakha dzoṱhe dzi ḓo vhona uri Mudzimu u tshidza hani vhathu!’ ” Johanisi a amba na vhathu vhe vha ḓa khae uri vha lovhedzwe a ri, “Dziṋowa ndi inwi! Ndi nnyi o ni sevhaho uri ni tinye khaṱhulo ya Mudzimu ine ya khou ḓa? Aṋwani-ha mitshelo i sumbedzaho uri vhukuma no rembuluwa. Ni litshe u ṱolou amba nga tshaṋu ni tshi ri, ‘Riṋe ri vhana vha Abrahamu.’ A vha nṋe ndi ri, Mudzimu u na maanḓa a u itela Abrahamu vhana nga matombo haya! Iṱali mbaḓo yo no ḓi dzula yo angaladzwa tsindeni ḽa muri; muri muṅwe na muṅwe une u si aṋwe mitshelo yavhuḓi u ḓo remiwa wa kudzwa muliloni.” A tshi ralo vhathu vha mu vhudzisa vha ri, “Zwino ri iteni-ha?” Ene a vha fhindula a ri, “Ane a vha na hemmbe mbili kha a ṋee iṅwe uḽa a si na; ane a vha na zwiḽiwa kha a ḽe na vhaṅwe.” Ha ḓa-vho na vhathelisi uri vha lovhedzwe. Vhenevho vha mu vhudzisa vha ri, “Vhafunzi, riṋe-vho ri iteni?” A tshi vha fhindula a ri, “Ni songo thelisa na fhirisa ndinganyo.” Ndi hone hu tshi vhudzisa-vho na maswole a ri, “Riṋe-vho, ri iteni?” Ene a tshi vha fhindula a ri, “Ni songo dzhia tshelede ya muthu nga swili kana nga vhufhura; tshaṋu nga hu vhe u fushea nga miholo yaṋu.” A tshi ralo ha tou vha u vusa dzangalelo ḽa vhathu; vha thoma u ḓivhudzisa mbiluni dzavho uri uyu Johanisi ndi ene Mesia naa! Johanisi a tshi vha fhindula a ri, “Nṋe ndi ni lovhedza nga maḓi zwao, hone hu khou ḓa ane a mphira kule lune ndi si vhuye nda fanela na u kotama nda vhofholola thambo dza navhula dzawe. Ene u ḓo tou ni lovhedza nga Muya Mukhethwa na nga mulilo. U ḓa o fara luselo lwawe; u ḓo fhefhera mavhele a konou a shela ḓuluni. Mungu wone u ḓo u fhisa nga mulilo u sa dzimi!” Johanisi a ḓi funza vhathu mafhungo maḓifha a tou vha kwengweledza nga nḓila dzo fhambanaho. Zwino ene Johanisi o vha a tshi ḓi kaidza khosi Herude nge a ṱahisa Herudiasi musadzi wa mukomana wawe, na nge a ḓi ita vhuṅwe vhukhakhi vhunzhi. Hone Herude a vho tou phapha mbulu kha iṅwe, a fara Johanisi a mu kudza dzhele. Misi iḽa vhathu vhoṱhe vha tshi lovhedzwa, na Yesu a ḓa a lovhedzwa-vho. O no lovhedzwa, a tshi khou rabela, lutombo lwa vulea, Muya Mukhethwa a tsa e kha tshivhumbeo tsha ḽiivha a kavha khae. Ha pfala ipfi ḽi bvaho ṱaḓulu ḽi tshi ri, “U Murwa wanga muthihi fhedzi; u a ntakadza!” Musi Yesu a tshi thoma mushumo wa u funza o vha a tshi vho swika kha miṅwaha ya 30. Vhathu vhone vho vha vha tshi mu ita ṅwana wa Josefa. Josefa o vha e ṅwana wa Eli, ṅwana wa Mathathi, wa Livi, wa Malaki, wa Janai, wa Josefa, wa Mathathiasi, wa Amusi, wa Nahumi, wa Esele, wa Nagai, wa Maathi, wa Mathathiasi, wa Simei, wa Josekhe, wa Joda, wa Johanani, wa Resa, wa Zerubabele, wa Salathiele, wa Neri, wa Malaki, wa Adi, wa Khosamu, wa Elemadamu, wa Eri, wa Joshua, wa Eliesere, wa Jorimu, wa Mathathi, wa Livi, wa Simioni, wa Juda, wa Josefa, wa Jonamu, wa Eliakimu, wa Melia, wa Mina, wa Mathatha, wa Nathani, wa Dafita, wa Isai, wa Obede, wa Buasi, wa Salimoni, wa Nahashoni, wa Aminadaba, wa Adimini, wa Arini, wa Esromu, wa Pheretse, wa Juda, wa Jakopo, wa Isaka, wa Abrahamu, wa Thera, wa Nahoro, wa Serugu, wa Riu, wa Phelege, wa Ebere, wa Shela, wa Khainani, wa Ariphakhadi, wa Semu, wa Nua, wa Lamekhe, wa Methushaele, wa Enokho, wa Jarede, wa Mahalalele, wa Khainani, wa Enosi, wa Sethe, wa Adamu. Adamu uyo-ha o vha e ṅwana wa Mudzimu. Yesu a mbo ḓi ṱuwa mulamboni wa Jorodani o ḓala Muya Mukhethwa. Ene Muya a mu endedza sogani, Yesu a fhedza maḓuvha a 40 a sa ḽi tshithu a tshi khou lingwa nga diabolo. Musi ayo maḓuvha a tshi fhela a farwa nga nḓala. Ndi hone diabolo a tshi amba na Yesu a ri, “Arali nangoho u Murwa wa Mudzimu, vhudza heḽi tombo ḽi shanduke ḽi vhe vhuswa.” Yesu a fhindula a ri, “Maṅwalo a ri, ‘Muthu ha tshili nga vhuswa fhedzi.’ ” Ndi hone diabolo a tshi isa Yesu nṱha ha thavha, kathihi fhedzi a mu sumbedza mashango oṱhe a ḽifhasi a ri, “Ndi ḓo u kumedza haya mashango oṱhe na madzanga ao; zwoṱhe zwi zwanḓani zwanga, ndi zwi ṋea ane nda funa. Zwino arali wa tou nngwadamela, hezwi zwithu zwoṱhe zwi ḓo vha zwau.” Yesu a fhindula a ri, “Ho ṅwaliwa upfi, ‘Gwadamela Muṋe wau Mudzimu u luvhe Ene fhedzi!’ ” Ndi hone diabolo a tshi mu isa Jerusalema a mu imisa kha tshiuludza tsha thembele a konou amba nae a ri, “Arali nangoho u Murwa wa Mudzimu fhufhela fhasi u henefha, hufha Maṅwalo a tshi ri, “ ‘Mudzimu u ḓo vhudza vharuṅwa vhawe vha u tsireledza, a ri vha ḓo tou u takula nga zwanḓa uri u si khukhulwe nga tombo.’ ” Yesu a tshi mu fhindula a ri, “Mudzimu o amba a ri, ‘U songo linga Mudzimu Muṋe wau.’ ” Musi diabolo o no fhedza milingo yawe, a litsha Yesu a ri, “Ndi ḓo mu wana ngavhuya.” Zwenezwo Yesu a humela Galelia e na maanḓa a Muya Mukhethwa. Thungo dzoṱhe ho vha hu tshi vho pfala dzina ḽawe fhedzi. O vha a tshi ya a tshi funza na sinagogoni dza Majuda, vhathu vhoṱhe vha tshi mu khoḓa. Ndi hone Yesu a tshi ya Nazaretha fhaḽa he a alutshela hone. Nga Sabatha a ya sinagogoni sa misi. A takuwa uri a vhale Maṅwalo. Vha mu ṋekedza bugu ya muporofita Yesaya, a i petulula a wana fhaḽa ho ṅwaliwaho upfi, “Muya wa Muṋe washu u kha Nṋe. O nnḓodza uri ndi funze vha si na tshavho mafhungo maḓifha, ndi ḓivhadze uri mathubwa a ḓo vhofhololwa, mabofu a swinguluswa, uri ndi lamulele vho kandeledzwaho, ndi ḓivhadze u ḓa ha ṅwaha wa u tshidzwa nga Muṋe washu!” U ralo Yesu a peta iḽa bugu, a i ṋea mulavhelesi wa sinagogo, a dzula fhasi uri a funze. Vhathu vhoṱhe vhe vha vha vhe nḓuni vha mu lavhelesa. Yesu a thoma u vha funza a ri, “Ṋamusi haya mafhungo a ambwaho nga Maṅwalo o khunyelela zwenezwi ni tshi a pfa a tshi khou vhalwa.” Vhoṱhe vha takalela zwe a amba, vha kanuka na u ḓifha ha pfunzo yawe. Vha ri, “Nṋa a si ṅwana wa Josefa uyu naa?” Yesu a amba navho a ri, “Ndi a zwi ḓivha uri ni ḓo thoma u mmbudza uri, ‘Mudengu ḓidengule!’ na dovha na ri, ‘Zwe ra pfa hu tshi pfi wo ita ngei Kapernaumi zwi ite-vho na fhano ha hau.’ Zwino ipfani-ha, ndi ri muporofita ha huliswi ha hawe. Ndi ngoho uri ho vha hu na tshilikadzi nnzhi misi ya muporofita Elia zwiḽa gole ḽi tshi tswuka ḽa fhedza miṅwaha miraru na hafu ha vhuya ha tou wa nḓala khulu shangoni ḽoṱhe. Hone Elia ho ngo vhuya a rumiwa na kha muthihi wavho, o rumiwa ngei kha uḽa wa Tsariphathi fhedzi, kha ḽa Sidoni. Na misi ya muporofita Elisha ho vha hu na vhanzhi vha lwalaho lukanda shangoni ḽa Israele, hone hu si fhodzwe na muthihi wavho, ha tou fhodzwa Naamani wa Musiria.” Vhathu vhoṱhe vhe vha vha vhe sinagogoni vha tshi pfa a tshi ralo vha sinyuwa nga maanḓa. Vha mbo ḓi takutshedza vha pandela Yesu muḓini vha mu isa muṱumbani wa tshikwara tshe muḓi wavho wa vha wo fhaṱwa khatsho, vha tshi ri vha mu khurumedzele luwani. Hone Ene a vhanyuludza nga vhukati a ḓiṱutshela. Ndi hone Yesu a tshi tsela muḓini wa Kapernaumi shangoni ḽa Galelia, a ḓi funza vhathu nga Sabatha. Vhoṱhe vha kanuka kufunzele kwawe ngauri o vha a tshi pfala e Muṋe wa mafhungo. Henefho sinagogoni ho vha hu na muṅwe munna we a vha e na thuṅwa ya Saṱhane, onoyo a ṱavha mukosi a ri, “U ṱoḓani kha riṋe Iwe Yesu wa Nazaretha? Kani-ha wo ḓa u ri lozwa? Iwe ndi a u ḓivha: U muḓinḓa mukhethwa wa Mudzimu!” Yesu a i kaidza a ri, “Fhumula u bve kha hoyo muthu!” Iyo thuṅwa ya mbo ḓi wisela uḽa munna fhasi vhathu vha tshi zwi vhona, ya bva khae i songo vhuya ya mu ita tshithu. Vhoṱhe vha akhamala vha thoma u amba nga tshavho vha ri, “Nṋa ndi mini izwi? Onoyu muthu a re na maanḓa a u kaidza thuṅwa dza mu thetshelesa!” Bvumo ḽa Yesu ḽa thoma u pfala shangoni ḽeneḽo ḽoṱhe. U bva henefho sinagogoni ha vha u livha hayani ha Simoni. Makhulutshisadzi wa Simoni vho vha vho farwa nga biso, muvhili u tshi tou duga woṱhe. Vha havho vha ḓa vha lilela Yesu. Ene a takuwa a yo ima tsini ha mmbete wavho, a kaidza biso ḽa mbo ḓi fhola na zwenezwo, vha mbo ḓi bikela vhaeni. Ḓuvha ḽi tshi vho kovhela, vhoṱhe vhe vha vha vhe na vhalwadze vha malwadze a tshakha-tshakha vha vha ḓisa ha Yesu; Ene a vha vhea zwanḓa vhoṱhe, a vha fhodza. Na thuṅwa dza bva kha vhanzhi dzi tshi khou ṱavha mukosi dzi tshi ri, “Ndi Iwe Murwa wa Mudzimu!” Yesu a dzi kaidza, a sa dzi tendele dzi tshi bula uri ndi Ene nnyi ngauri iṱali dzo vha dzi tshi zwi ḓivha uri ndi Ene Mesia. Nga matsheloni Yesu a bva a ya sogani. Hone vhathu vha thoma u mu ṱoḓa, musi vho mu wana vha si tsha tenda a tshi ṱuwa. Ene a vha vhudza a ri, “Ndo fanela u ya nda funza mafhungo maḓifha a muvhuso wa Mudzimu na kha miṅwe miḓi, vhunga zwi zwone zwe Mudzimu a nthumela zwone.” Ndi hone a tshi ya u funza sinagogoni dza Judia. Ḽiṅwe ḓuvha Yesu ó ima khunzikhunzini ya Dzivha ḽa Genesaretha, vhathu vha ḓa vha tshi tou pwanyeledzana vha tshi fhenḓa nḓila uri vha pfe ipfi ḽa Mudzimu. A tshi lavhelesa a vhona zwikepe zwivhili zwo imiswa henefho khunzikhunzini, vharei vha khovhe vha tshee vho ya u bvisa tshika kha mambule avho. Tshiṅwe tsha zwenezwo zwikepe tsho vha tshi tsha Simoni; Yesu a dzhena khatsho a mu humbela uri a ri sendelinyana vhukati ha dzivha. Ndi hone a tshi thoma u funza vhathu o dzula tshikepeni. Yesu o no fhedza a amba na Simoni a ri, “Edzonu sendedza itshi tshikepe vhukati ha dzivha ni farisane u ṱharamudza mambule uri ni kone u fasha khovhe.” Simoni a fhindula a ri, “Muṋe wanga, ro kakarika vhusiku hoṱhe ri si fashe tshithu, hone vhunga ho amba vhone ri a rea.” Vha mbo mbwandamedza mambule maḓini vha fasha khovhe nnzhi-nnzhi lwe mambule a vhuya a tou nga a sa kheruwa. Khonani dzavho dzo vha dzi tshikepeni tshiḽa tshiṅwe. Vha mbo ḓi vha vhidza nga zwanḓa uri vha ḓe vha vha farise. Vha tshi ḓa vha ḓadza izwo zwikepe vhuvhili hazwo zwa nga zwi sa ṋupela. Simoni ane ḽiṅwe a pfi Pitrosi a tshi vhona zwo iteaho a mbo ḓi gwadama a losha Yesu a ri, “Kha vha nṱutshele Muṋe washu; ndi mutshinyi!” Simoni a tshi ralo ndi nge ene na vhoṱhe vhe a vha e navho vha akhamala vha tshi vhona uri vho fasha khovhe nngafhani. Na dziḽa khonani dza Simoni, Jakopo na Johanisi vhana vha Zebedia, vha akhamala-vho. Yesu a konou amba na Simoni a ri, “Ni songo ofha, u bva ṋamusi ni vho ḓo vha vhafashi vha vhathu.” Vhone vha ri u bvisela zwikepe zwavho khunzikhunzini vha ṱutshela zwoṱhe vha vha vhafunziwa vhawe. Ḽiṅwe ḓuvha Yesu o vha e kha muṅwe muḓi he ha vha hu na muṅwe munna a lwalaho vhulwadze ha lukanda vhu kumadzaho, ho no tou phapha muvhili woṱhe. Onoyo a tshi vhona Yesu, a gwadama a losha, a mu humbela a ri, “Muṋe wanga, hufha vhe na maanḓa a u mphodza; a thi fhodzwi-vho?” Yesu a isa tshanḓa tshawe, a mu kwama a ri, “Ndi zwone, fholani!” A mbo ḓi fhola na zwenezwo. Yesu a konou mu laya a ri, “Ni songo vhuya na zwi vhudza muthu, ni mbo ḓi ya ha tshifhe uri a ni vhone, ni konou ṋekedza tshipfumelo tsho laedzwaho nga Mushe, vhu vhe vhuṱanzi ha u vha rovhedza.” Hone bvumo ḽa Yesu ḽa ḓi hula ḽi tshi ya, vhathu vhanzhi-vhanzhi vha ḓa u mu thetshelesa na u fhodzwa malwadze avho. Hone Ene o vha a tshi ḓi ita a tshi ṋenga a yo rabela sogani. Ḽiṅwe ḓuvha Yesu a tshi khou funza, Muṋe washu a mu ṋea maanḓa mahulu a u fhodza vhathu. Henefho ho vha ho dzula vhaṅwe Vhafarisei na vhaḓivhi vha Mulayo vha bvaho miḓini yoṱhe ya Galelia na Judia na Jerusalema. Ha ḓa vhaṅwe vhanna vho hwala munna o omaho miraḓo nga hingo, vha edzisa u mu dzhenisa nḓuni uri vha mu vhee phanḓa ha Yesu. Hone nga u ḓalesa ha vhathu vha kundwa nḓila ya u mu dzhenisa ngayo; ndi zwe vha vho tou mu hwalela nṱha ha ṱhanga, vha phula buli kha zwilethi zwo fulelaho vha mu tsisela vhukati ha vhathu phanḓa ha Yesu e kha hingo. Yesu a tshi vhona fulufhelo ḽavho a vhudza uyo munna o omaho miraḓo a ri, “Wa hashu, no hangwelwa vhutshinyi haṋu.” Vhaḓivhi vha Mulayo na Vhafarisei vha elekanya vha ri, “Nṋa ndi muthu-ḓe onoyu ane a tamba nga dzina ḽa Mudzimu? Ndi nnyi ane a kona u hangwela muthu vhutshinyi arali e si Mudzimu fhedzi?” Yesu nga u ḓivha zwine vha elekanya, a amba navho a ri, “Khezwi ni tshi humbula zwithu zwo raloho? Tshi sa konḓi kha izwi zwivhili ndi tshifhio? Ndi u ri, ‘No hangwelwa vhutshinyi haṋu’ kana ndi u ri, ‘Takuwani ni tshimbile’? Hone Nṋe ndi ḓo ni sumbedza uri Mubebwanga-muthu u na maanḓa fhano fhasi a u hangwela muthu vhutshinyi.” Ndi hone a tshi vhudza uyo munna o omaho miraḓo a ri, “Takuwani zwaṋu ni hwale hingo ḽaṋu ni ye hayani.” Uyo munna a mbo ḓi takuwa vhathu vhoṱhe vha tshi zwi vhona, a doba hingo ḽe a vha o lala khaḽo, a ya hayani a tshi khou renda Mudzimu. Vhathu vhoṱhe vha akhamala vha renda Mudzimu, vha dzhenwa nga nyofho, vha amba nga tshavho vha ri, “Ṋamusi ro vhona zwi sa athu vhonwa!” Yesu a tshi ṱuwa henefho a vhona muṅwe muthelisi we a vha a tshi pfi Livi o dzula ofisini yawe. Yesu a amba nae a ri, “Kha ri ṱuwe roṱhe ni vhe mufunziwa wanga.” Livi a takuwa a sia zwoṱhe a mu tevhela. Ndi hone Livi a tshi itela Yesu tshimima tshihulu nḓuni yawe, ha ḓa na vhaṅwe vhathelisi vhanzhi-vhanzhi khathihi na vhaṅwe vhathu, vha ḽa navho. Vhaṅwe Vhafarisei na vhaḓivhi vha Mulayo vha tshigwada tshavho vha thoma u gungulela vhafunziwa vhawe vha ri, “Khezwi ni tshi ḽa na u nwa na vhathelisi na vhatshinyi?” Yesu a konou vha fhindula a ri, “Vhathu vha sa lwali a vha lili ṅanga; ṅanga i lilwa nga vhalwadze. Nṋe a tho ngo ḓela vhavhuya, ndo ḓela vhatshinyi uri vha laṱe vhuvhi havho.” Vhone vha amba nae vha ri, “Vhafunziwa vha Johanisi vha ṱolou ḓidzima na u rabela, na vha Vhafarisei vha ḓi ita nga u ralo; zwino vhavho vho tou ita hani vhane tshavho ha sokou vha u ḽa na u nwa?” Yesu a fhindula a ri, “Nṋa ni vhona unga ni nga dzivhisa khonani dza mukwasha u ḽa zwiḽiwa munyanyani naa? Hufha mukwasha a tshee navho. Hone ḓuvha ḽi ḓo ḓa ḽine vha ḓo dzhielwa mukwasha wavho, ndi hone vha tshi ḓo ḓidzima.” Yesu a vha vhudza na hetshi tshifanyiso, “A hu na muthu ane a kherula tshihaswa kha tshiambaro tshiswa a haswa nguvho ya kale ngatsho. A ralo u ḓo vha o sokou tshinya itsho tshiambaro ngeno sila ḽiswa na nguvho ya kale zwi sa vhuyi zwa tendelana. Nahone tuvhu ḽa waini a ḽi sheliwi mikhwamani ya mukumba wa kale, nga u ofha uri mikhwama i nga balea musi ḽi tshi vhila, waini ya shuluwa, na mikhwama ya tshinyala. Tuvhu ḽi shelwa mikhwamani miswa! Hu ḓi nga muthu o no ḓowelaho waini ya kale, ha tsha funa ntswa; u ḓo ḓi ri, ‘Hu ḓifha ya kale!’ ” Ḽiṅwe ḓuvha nga Sabatha Yesu o vha a tshi khou buḓekanya vhukati ha masimu a goroi. Vhafunziwa vhawe vha thoma u ṱhukhula-ṱhukhula ṱhotshe dza goroi vha tshi swoṱa nga zwanḓa vha tshi ḽa. Ndi hone vhaṅwe Vhafarisei vha tshi vhudzisa vha ri, “Khezwi ni tshi ita zwine zwa lwa na mulayo wa Sabatha?” Yesu a tshi fhindula a ri, “Kani-ha a ni athu vhala zwiḽa zwa musi Dafita na khonani dzawe vho farwa nga nḓala? Ndi amba zwiḽa zwa musi a tshi dzhena nḓuni ya Mudzimu a dzhia vhurotho he ha vha ho no sumelwa Mudzimu, ngeno mulayo u sa tendi muthu a tshi ḽa musumo hoyo arali vhe si vhotshifhe fhedzi – hone vhonani zwe Dafita a ita: o ri u ḽa uho vhurotho a vhuya a ṋea na khonani dzawe.” U fhedza mafhungo Yesu a ri, “Mubebwa-nga-muthu na yone Sabatha ndi Ene Muṋe wayo.” Ḽiṅwe ḓuvha nga Sabatha Yesu a dzhena sinagogoni, a funza. Henefho ho vha hu na munna o holefhalaho tshanḓa tshauḽa. Zwino ha vha hu na vhaṅwe vhaḓivhi vha Mulayo na Vhafarisei vhe vha vha vho dzula vho lalela Yesu uri vha vhone arali a tshi ḓo fhodza muthu nga Sabatha uri vha kone u mu hwelela. Hone Yesu o vha a tshi ḓivha zwe vha vha vha tshi khou zwi humbula, a mbo vhidza uyo munna o holefhalaho tshanḓa a ri, “Iḓani ni ime ngeno phanḓa ha vhathu.” Uyo munna a takuwa a yo ima phanḓa. Yesu a vha vhudzisa a ri, “Ndi zwifhio zwine mulayo wa tenda nga Sabatha? Ndi u tonda kana ndi u vhaisa naa? Ndi u tshidza muthu kana ndi u mu vhulaha?” A tshi ralo a vha lavhelesa vhoṱhe, a konou amba na uyo munna a ri, “Onyolosani tshanḓa tshaṋu.” Ene a mbo tshi onyolosa, tsha vhuelela ngonani. Hone vhone vha sinyuwa lwe vha pfa na ṱhoho dzi tshi tou rema, vha thoma u luka maano a zwine vha nga ita Yesu. Misi iyo Yesu a yo rabela thavhani, a fhedza vhusiku hoṱhe a tshi khou rabela Mudzimu. Ḽi tshi tsha a vhidza vhafunziwa vhawe, a konou ta vha 12 a ri vha pfi vhaapostola. Madzina a vhenevho vhaapostola vha 12 ngea: ndi Simoni (we Yesu a ri u pfi Pitrosi), na murathu wawe Andrisi, na Jakopo, na Johanisi, na Filipi, na Batholomio, na Matiosi, na Thomasi, na Jakopo ṅwana wa Alifiosi, na Simoni a no pfi Muhali-wa-Mudzimu, na Judasi ṅwana wa Jakopo, na Judasi Iskariote we a vho ḓo fheṱa Yesu. Musi Yesu a tshi tsa navho thavha, a ima fhethu ho itaho mudavhi. Henefho ho vha hu na vhafunziwa vhawe vha re na tshivhalo na gogo ḽihulu ḽa vhathu, vhaṅwe vhavho vha tshi bva hoṱhe kha ḽa Judia na Jerusalema, vhaṅwe vha tshi bva thungo dza Tiro na Sidoni tsini ha lwanzhe. Vhathu vhenevho vho vha vho ḓa u pfa Yesu a tshi funza khathihi na u fhodziwa malwadze avho. Na vhe vha vha vha tshi tambudzwa nga thuṅwa dza Saṱhane vha ḓa vha fhodzwa. Vhathu vhoṱhe vho vha vha tshi tama uri vha mu kwame, ngauri khae ho vha hu tshi bva maanḓa e a vha fhodza vhoṱhe. Yesu a lavhelesa vhafunziwa vhawe a ri, “Mashudu inwi ni si na tshaṋu; muvhuso wa Mudzimu ndi waṋu! Mashudu inwi ni na nḓala; ni ḓo fushwa! Mashudu inwi ni lilaho zwino; ni ḓo takala! Ni na mashudu arali vhathu vha tshi ni vhenga, vha tshi ni landula, vha tshi ni sema, vha tshi ni shata tshika nge na vha vha Mubebwa-nga-muthu! “Zwi tshi ralo inwi ni takale ni pembele ngauri ngei ṱaḓulu ni ḓo wana pfufho khulu. Hufha na vhaporofita vhomakhulukuku wavho vho ḓi vha ita zwenezwo! “Hone ni ḓo zwi vhona inwi no pfumaho zwino, ngauri no no ḓi ḓiphiṋa kale! Ni ḓo zwi vhona inwi vhane zwino na ḽa na fura; ni ḓo fa nga nḓala! Ni ḓo zwi vhona inwi ni takalaho zwino; ni ḓo lila na tou honḓa! Ni ḓo zwi vhona inwi ni khoḓwaho nga vhathu vhoṱhe; na vhomakhulukuku wavho vho ḓi khoḓa vhaporofita vha khole-khole nga u ralo.” “Ndi vhudza inwi vhathetshelesi ndi ri: “Funani maswina aṋu, tondani vha ni vhengaho, shudufhadzani vha ni teketelaho, ni rabelele vha ni tambudzaho. “Arali muthu a ni rwa nga mpama, mu ṋekedzeni na luṅwe luṱaha; arali muthu a ni dzhiela badzhi yaṋu, mu litsheni a dzhie na hemmbe. Arali muthu a ni humbela tshithu ni mu ṋee, muthu a dzhia tshithu tshaṋu ni songo tsha tshi vhila. Zwine na funa vhaṅwe vha tshi ni ita, na inwi ni vha ite-vho zwenezwo. Arali ni tshi funa vha ni funaho fhedzi, ni tshee no fanela u pfufhiwa shuu? Hufha na vhatshinyi vha tshi ḓi funa vha vha funaho-vho! Arali na tevhedza ḽa uri mutondi u tonda mutondi ngae, ni tshee no fanela u pfufhiwa shuu? Hufha na vhatshinyi vha tshi ḓi ralo-vho? Arali ni tshi hadzima avho fhedzi vhane na ḓivha uri vha ḓo lifha, ni tshee no fanela u pfufhiwa shuu? Hufha na vhatshinyi vha tshi ḓi hadzimana nga u ḓivha uri vha ḓo ḓi dovha vha lifhelana! Inwi funani maswina aṋu. Musi ni tshi tonda vhathu kana ni tshi vha hadzima tshithu ni songo ima kha ḽa uri u fha ndi u fhahea; tenda Mudzimu a tshi ḓo ni ṋea pfufho khulu; ni ḓo tou vha vhana vha Waṱaḓuluṱaḓulu; hufha Ene a tshi ḓi tonda na vha sa livhuhi na vhavhi. Na inwi khathutshelanani unga Khotsi aṋu a tshi ni khathutshela. “Ni songo haṱula vhaṅwe, ndi hone Mudzimu a sa nga ni haṱuli; ni songo laṱa vhaṅwe, ndi hone Mudzimu a sa nga ni laṱi; hangwelani vhaṅwe, ndi hone Mudzimu a tshi ḓo ni hangwela. Ṋeani vhaṅwe, ndi hone Mudzimu a tshi ḓo ni ṋea-vho; u ḓo ni ṋea muelo wo ḓalaho, o u sungusedza a u gadela wa ita muṱumba a konou ni ṋea. Muelo une na elela vhaṅwe ngawo na inwi Mudzimu u ḓo ni elela ngawo.” Ndi hone Yesu a tshi vha fanyisedzela a ri, “Hu na bofu ḽine ḽa nga sumbedza ḽiṅwe nḓila vhuvhili havho vha sa wele dindini naa? Mufunziwa ha fhiri mufunzi wawe; a nga tou ri musi a tshi vuledza pfunzo dzawe, a lingana nae zwawe. “Khezwi ni tshi kona u sedza lufhanza lu re iṱoni ḽa murathu waṋu ngeno danda ḽi re iṱoni ḽaṋu ni sa ḽi londi? Nṋa u nga amba hani na murathu wau wa ri, ‘Murathu, litshani ndi ṱomole lufhanza lu re iṱoni ḽaṋu,’ ngeno danda ḽi re iṱoni ḽau u sa ḽi londi? Ṋowa ndi iwe! Thoma u bvisa danda ḽi re iṱoni ḽau, ndi hone u tshi ḓo kona u vhona zwavhuḓi u tshi ṱomola lufhanza lu re iṱoni ḽa murathu wau. “Muri wavhuḓi a u aṋwi mitshelo i vhavhaho; zwi ḓi nga muri u vhavhaho u sa aṋwi mitshelo i ḓifhaho. Muri muṅwe na muṅwe ri u ḓivha nga mitshelo yawo; kani-ha mahuyu ni a fula kha muunga? Nḓirivhe dzi a fulwa kha luanakha kani? Muthu muvhuya u bvisa zwithu zwivhuya zwi re tshisikuni tsha mbilu yawe, na muthu muvhi u ḓi bvisa-vho zwithu zwivhi zwi re tshisikuni tsha mbilu yawe. Tshe mulomo wa amba ndi tshe mbilu ya amba. “Khezwi ni tshi ri ni tshi amba na Nṋe na sokou ri ‘Muṋe washu! Muṋe washu!’ ngeno ni sa iti zwine nda amba? Muṅwe na muṅwe ane a ri u ḓa kha Nṋe a pfa zwine nda amba, a ya a zwi ita, ndi ḓo ni vhudza uri u fana na nnyi: U fana na muthu we a ri a tshi fhaṱa nnḓu a tou bwa vhukuma a tea kha lutombo. Mulambo wa ḓa wo ḓala wo tou pha, wa thudza iḽa nnḓu, fhedzi i sa vhuye ya dzinginyea, vhunga yo fhaṱwa ya khwaṱha. Hone ane a ri u pfa zwine nda amba a si zwi ite, u fana na muthu ane a sokou fhaṱa nnḓu kha muṱavha a songo bwa na muteo; musi mulambo u tshi ḓa wo ḓala wa i thudza ya mbo ḓi fhasi huru.” Musi Yesu o fhedza u vhudza vhathu mafhungo ayo oṱhe, a fhirela Kapernaumi. Henefho ho vha hu na mulangagomane wa Muroma, we a vha e na phuli ye a vha a tshi i takalela tshoṱhe. Yeneyo phuli yo vha i tshi khou lwala, u fa na u sa fa tshi tshithu tshithihi. Musi mulangagomane a tshi tou pfa nga Yesu, a ruma vhaṅwe vhahulwane vha Majuda uri vha mu humbele a ḓe a fhodze phuli yawe. Avho vhaḓinḓa vha tshi swika ha Yesu, vha mu humbela nga zwanḓa zwivhili vha ri, “Vhafunzi, hoyu muthu zwo mu fanela vha tshi mu farisa; u funa lushaka lwa hashu; na sinagogo yashu ndi ene o ri fhaṱelaho nga tshelede yawe.” Yesu a huma navho; hone musi a tshi tou swika tsini ha muḓi, mulangagomane a rumela khonani dzawe na ipfi ḽi no ri, “Hu pfi Muṋe wanga a songo tsha ṱolou ḓinetisa, ngauri a tho ngo vhuya nda fanela na u mu swielela nḓuni yanga. Ndi zwe na u ḓa khae nda vhona zwi songo vhuya zwa mpfanela. Kha a sokou amba ipfi ḽithihi fhedzi; phuli yanga i ḓo fhola. Ndi amba ngauri nṋe ndi fhano ndi muthu a langwaho, hone ndi ḓi vha-vho na maswole ane nda a langa. Nda vhudza uno nda ri, ‘Ṱuwa!’ u a ṱuwa; nda vhudza uḽa nda ri, ‘Iḓa!’ u a ḓa; phuli yanga nda i vhudza nda ri, ‘Ita hetshi!’ i a ita.” Yesu a tshi pfa zwenezwo a kanuka, a rembuluwa a lavhelesa gogo ḽi khou mu tevhelaho a ri, “Ndi a ni vhudza ndi ri, na kha lushaka lwa Israele a thi athu ṱangana na muthu a re na lutendo lungafha.” Avho vhaḓinḓa vha tshi humela hayani vha wana iḽa phuli yo fhola. Nga matshelo Yesu a ya muḓini wa Naini e na vhafunziwa vhawe na gogo ḽihulu. Musi a tshi swika khoroni a ṱangana na vhathu vho hwala tshitumbu tsha muṱhannga we a vha e ene ṅwana muthihi fhedzi wa mme awe wa tshilikadzi, vho tangiwa nga vhathu vhanzhi vha henefho muḓini. Musi Muṋe washu a tshi vhona tshilikadzi iyo a khathuwa mbilu, a amba nae a ri, “Ni songo lila.” A sendela a fara hingo ḽa mufu, vhahwali vhaḽo vha ima. Ndi hone a tshi amba na mufu a ri, “Muṱhannga, ndi ri vuwani!” Mufu a mbo ḓi vuwa a dzula, a thoma u amba. Yesu a mu kumedza mme awe. Vhathu vhoṱhe vha farwa nga nyofho, vha khoḓa Mudzimu vha ri, “Ho bvelela muporofita muhulu kha riṋe; Mudzimu o vhavhalela vhathu vhawe!” Zwenezwo zwe Yesu a ita zwa pfala shangoni ḽoṱhe ḽa Judia zwa swika na mashangoni oṱhe o ṋekanaho masakha naḽo. Zwino na Johanisi vhafunziwa vhawe vha mu vhudza-vho zwe Yesu a ita. Ndi hone ene a tshi vhidza vhavhili vhavho, a vha ruma ha Muṋe washu uri vha vhudzise vha ri, “Nṋa ndi vhone vhe vha pfi vha ḓo ḓa kana ri ḓi lindela muṅwe zwashu?” Vhaḽa vhaḓinḓa vha tshi swika ha Yesu vha ri, “Vhafunzi, Johanisi Mulovhedzi o ri ruma khavho uri ri vhudzise arali vhe vhone vhe vha pfi vha ḓo ḓa, uri arali zwi songo ralo ri lindele muṅwe zwashu.” Zwenezwo Yesu o vha a tshi khou fhodza vhathu vhanzhi vha sa ḓipfi zwavhuḓi na vha tambudzwaho nga malwadze, a tshi pandela na thuṅwa dza Saṱhane kha vhanzhi, na u swingulusa mabofu manzhi. Ndi hone a tshi fhindula avho vhaḓinḓa a ri, “Iyani ni vhudze Johanisi zwe na tou vhona nga aṋu maṱo na zwe na tou pfa nga dzaṋu nḓevhe: mabofu a vho vhona; zwihole zwi vho tshimbila; vha lwalaho malwadze a lukanda a kumadzaho vha khou fhodzwa; madzinganḓevhe a vho pfa; vhafu vha khou vuswa; vha si na tshavho vha khou funzwa mafhungo maḓifha. U na mashudu ane a sa gunee.” Vhaḓinḓa vha Johanisi vho no ṱuwa, Yesu a thoma u amba na vhathu nga Johanisi a ri, “No vha no yo vhona mini sogani? No vha no yo vhona luṱanga lu dzinginyiswaho nga muya naa? Ndi ri no vha no yo vhona mini? No vha no yo vhona muthu o ambaraho nguvho dza maṱeleṱele naa? Atsina vhonani-ha, vha ambaraho nguvho dza u ḓiṱongisa na vha ḽaho zwiṋu vha wanala pfamoni dza mahosi. Ndi khou ri no vha no yo vhona mini? Ho vha hu si u yo vhona muporofita naa? Ee! Nazwino Nṋe ndi ri no vha no yo vhona ane a fhira muporofita. Maṅwalo a amba ene Johanisi a tshi ri, “ ‘Muḓinḓa wanga ngoyu-ha; ndi khou mu ruma phanḓa hau uri a u lugisele nḓila.’ “Ndi a ni vhudza ndi ri: Kha vhathu vhoṱhe vho bebwaho nga musadzi a hu na we a vhuya a fhira Johanisi. Nangwe zwo ralo, Johanisi u fhiriwa na nga muṱukuṱuku muvhusoni wa Mudzimu.” ( Vhathu vhoṱhe khathihi na vhathelisi vhe vha vha vho lovhedzwa nga Johanisi vha tshi zwi pfa vha tenda uri Mudzimu ha khakhi. Hone Vhafarisei na vhaḓivhi vha Mulayo vho vha vho landula zwe Mudzimu a vha lugisela nga u hana u lovhedzwa nga Johanisi.) Yesu a tshi isa phanḓa a ri, “Nṋa vhathu vha musalauno ndi nga vha fanyisa na mini? Vha tou nga mini naa? Vha tou nga vhana vhe vanḓani vha tshi khou vhidzelelana vha tshi ri, “ ‘Ro ni lidzela ṋanga, na hana u tshina! Ra ni imbela lwa lufu, na hana u lila!’ “Ndi tshi ralo ndi uri Johanisi Mulovhedzi o ḓa, a ḓidzima, na waini a sa nwe, inwi na ri, ‘U na thuṅwa ya Saṱhane.’ Mubebwa-nga-muthu a ḓa; Ene o vha a tshi ḽa, a tshi nwa, na dovha na ri, ‘Vhonani uyu munna – u vhupangwa, e vhudakwa, nahone a si u pfana hawe na vhathelisi na vhatshinyi.’ Hone vhuṱali ha Mudzimu vhu vhonala uri ndi ha ngoho kha avho vhane vha vhu ṱanganedza.” Muṅwe Mufarisei o vhuya a humbela uri Yesu a ye a ḽe nae ha hawe. Nangoho Yesu a ya nḓuni ya onoyo Mufarisei a dzula zwiḽiwani. Henefho muḓini wonoyo ho vha hu na muṅwe musadzi we a vha a tshi tshila vhutshilo vhu nengisaho. Onoyo a tshi pfa uri Yesu u khou ḽa nḓuni ya uyo Mufarisei a ḓa na khambana ya munyaka yo ḓala tshiḓolo tsha u nukhelela a ḓa a ima murahu ha Yesu milenzheni yawe, a thoma u lila a tshi rothisela miṱodzi yawe khayo, a i phumula nga mavhudzi awe, a ita na u i khisa a konou i ḓodza tshiḽa tshiḓolo tsha u nukhelela. Uyo Mufarisei we a vhidza Yesu a tshi zwi vhona, a ambela mbiluni a ri, “Ngavhe hoyu muthu a vhe muporofita vhukuma o vha a tshi ḓo zwi ḓivha uri uyu musadzi ane a khou mu kwama ndi muthu-ḓe na uri vhutshilo hawe ho tou ita hani, ngauri ndi mutshinyi.” Yesu a mbo ḓi ri, “Vho-Simoni!” Simoni a ri, “Vhafunzi vhanga!” Yesu a ri, “Ho vha hu na vhaṅwe vhanna vhavhili vhe vha pamba tshelede kha muhadzimisi, muṅwe maseṱha a 500, muṅwe 50. Vhuvhili havho vha vho kundwa u lifha. Ndi hone uyo muhadzimisi a tshi thutha milandu yavho vhoṱhe. Zwino kha avho vhavhili, ane a ḓo mu funa u fhira muṅwe ndi ufhio?” Simoni a fhindula a ri, “Nṋe ndi vhona unga ndi hoyo we a hangwelwa mulandu muhulwane.” Yesu a ri, “Vho amba zwone.” A tshi ralo a rembuluwa a sedza uyo musadzi, a amba na Simoni a ri, “Musadzi uyu vha khou mu vhona? Nṋe ndo ḓa nḓuni yavho, hone a vho ngo nṋea maḓi a u ṱamba milenzhe, hone ene o i ṱanzwa nga miṱodzi yawe, a ita na u i phumula nga mavhudzi awe. Vhone a vho ngo nṱanganedza nga u nkuvhatedza, hone ene tshee nda swika ha litshi u khisa milenzhe yanga. Vhone a vho ngo vhuya vha nnḓodza mapfura ṱhohoni, hone ene o ḓodza milenzhe yanga nga tshiḓolo tshi nukhelelaho. Ndi zwine nda ri, lufuno lungafho lwe a ita lu sumbedza uri o hangwelwa vhutshinyi hawe vhunzhi-vhunzhi. Hone o hangwelwaho vhutshinyi vhuṱuku, na lufuno u sumbedza luṱuku.” Ndi hone Yesu a tshi vhudza uyo musadzi a ri, “No hangwelwa vhutshinyi haṋu.” Vhaṅwe vho dzulaho zwiḽiwani vha tshi pfa zwenezwo, vha thoma u ambela mbiluni vha ri, “Nṋa uyu ndi ene nnyi ane a nga ita na u hangwela muthu vhutshinyi?” Yesu Ene a vhudza uyo musadzi a ri, “Lutendo lwaṋu lwo ni tshidza; ṱuwani zwaṋu no rudza mbilu.” Ngavhuya Yesu a enda a tshi ḓivhadza mafhungo maḓifha a muvhuso wa Mudzimu miḓini na dziḓoroboni. O ralo e na vha 12 khathihi na vhaṅwe vhasadzi vhe a pandela thuṅwa dza Saṱhane khavho, a ita na u vha fhodza vha tshi lwala; ndi Maria Magadalina we ha vhuya ha pandelwa thuṅwa ṱhanu na mbili khae, na Johana musadzi wa Khuza gota ḽa Herude, na Susana, ha dovha ha vha na vhaṅwe vhanzhi vhe na vhone vha vha vha tshi farisa Yesu na vhafunziwa vhawe nga thundu dzavho. Zwenezwo Yesu a tshi khou tshimbila nga u ralo a tevhelwa nga vhathu vhanzhi muḓini muṅwe na muṅwe, vha vhuya vha tou vha gogo ḽihulu. Vhenevho Yesu a vha funza nga tshifanyiso a ri, “Ho vhuya ha vha na muṅwe munna we a bva a tshi yo zwala mbeu. A tshi khou zwala, iṅwe ya wela nḓilani ya kandekanywa, na zwiṋoni zwa i ḽa. Iṅwe ya wela lukwarani; musi mutomba u tshi runga, wa ṋoka nge wa shaya murongwe. Iṅwe ya wela mipfani, zwa aluwa zwoṱhe, hone mipfa ya pwanyeledza mutomba. Hone iṅwe mbeu ya wela mavuni avhuḓi, ya aluwa ya pakata, iṅwe na iṅwe ya vha na thoro dza ḓana.” A tshi ralo a takusa ipfi a ri, “A na nḓevhe kha a ḓipfele!” Vhafunziwa vha Yesu vha mu vhudzisa zwine itsho tshifanyiso tsha amba. Ene a vha fhindula a ri, “Inwi no dzumbululelwa zwo dzumbamaho zwa muvhuso wa Mudzimu; hone kha vhaṅwe zwi tou ḓa nga zwifanyiso hu u itela uri “ ‘naho vho sedza vha si vhone; naho vho thetshelesa vha si ṱalukanye.’ “Tshifanyiso itshi tshi amba hezwi: Mbeu ndi ipfi ḽa Mudzimu. Yo welaho nḓilani zwi amba avho vhathu vhane vha ri vho pfa ipfi ḽa Mudzimu, Saṱhane a ḓa a tupula ipfi mbiluni dzavho uri vha sa ḓo ḽi tenda vha tshidzwa. Yo welaho kha lukwara zwi amba avho vhane vha ri u pfa ipfi ḽa Mudzimu, vha ḽi ṱanganedza nga mbilu tshena, hone vhunga hu si na hune ḽa nga ṱoka midzi khavho, vha tou tenda tshifhinganyana; hu tshi ḓa tshifhinga tsha u lingwa nga Saṱhane vha a gunea. Hune a tshi zwala ya wela mipfani zwi amba avho vhane vha ri vho pfa ipfi ḽa Mudzimu, zwi tshi ya phanḓa ḽa pwanyeledziwa nga u vhilaela zwa vhutshilo na lupfumo na madakalo a vhutshilo, vha si vhe na mitshelo. Hune i tshi zwalwa ya wela mavuni avhuḓi zwi amba avho vhane vha ri u pfa ipfi ḽa Mudzimu nga mbilu nthihi yo ṱambaho, vha ḽi vhulunga vha sa fheli mbilu, vha vhuya vha aṋwa mitshelo. “Ndi nnyi ane a ri o funga luvhone a lu tiba nga nkho kana a lu vhea fhasi ha mmbete naa? Ha lu vhei vhudzuloni halwo uri lu vhonetshele vha dzhenaho nḓuni? A hu na tsho dzumbiwaho tshine tsha sa ḓo dzumbululwa, a hu na tshiphiri tshine tsha sa ḓo ḓivhiwa nga vhathu tsha bvela khagala. “Sedzani-ha nḓila ine na thetshelesa ngayo: a re nazwo u ḓo dovha a engedzwa, a si na u ḓo dovha a dzhielwa na zwiṱukuṱuku zwine a ri u nazwo.” Zwenezwo ha swika mme a Yesu na vharathu vhawe, hone vha si kone u swika khae nga u ḓalesa ha vhathu. Ha swika ipfi khae ḽa uri, “Mme avho na vharathu vhavho vho ima afho nnḓa vha khou ṱoḓa u amba navho.” Yesu a tshi fhindula a ri, “Mme anga na vharathu vhanga ndi avho vhane vha ri u pfa ipfi ḽa Mudzimu vha ita zwine ḽa amba.” Ḽiṅwe ḓuvha Yesu a dzhena tshikepeni na vhafunziwa vhawe, a amba navho a ri, “Nga ri wetshele seli na luḽa lwa dzivha.” Vha takuwa. Vha tshi khou wela Yesu a farwa nga khofhe. Ha vuwa ḓumbu ḽihulu henefho dzivhani, maḓi a thoma u ḓadza tshikepe, u fa na u tshila tsha vha tshithu tshithihi. Vhafunziwa vha ḓa vha mu vusa vha ri, “Muṋe washu! Muṋe washu! Ndi hone ro lovha!” Yesu a vuwa a kaidza ḓumbu na magabelo a vhuhali ha mbo ḓi ri ṅo, ha dzika. Ndi hone Yesu a tshi amba navho a ri, “Lutendo lwaṋu lu ngafhi?” Hone vhone vho vha vho farwa nga nyofho na ganuko vha thoma u vhudzisana nga tshavho vha ri, “Nṋa ndi muthu-ḓe uyu ane a ri u kaidza ḓumbu na magabelo zwa mu thetshelesa?” Zwo no ralo vha wetshela shangoni ḽa Vhagerasini ḽo livhanaho na Galelia. Musi Yesu a tshi tou bva tshikepeni, a ṱangana na muṅwe munna wa henefho muḓini we a vha e na thuṅwa dza Saṱhane. O vha o no ḓi vha maḓuvha a sa tsha vhuya a ambara zwiambaro, na hayani a si tsha dzula, a tshi dzula zwaloni. A tshi vhona Yesu a zhamba, a wa nga magona phanḓa hawe, a ṱavha mukosi a ri, “Iwe Yesu Murwa wa Mudzimu wa ṱaḓuluṱaḓulu! U khou ṱoḓani kha nṋe? Ndi khou tou humbela nga zwanḓa zwivhili ndi ri u songo ntshengedza.” A tshi ralo ndi nge Yesu a vha o no ri thuṅwa dzi bve khae. (Lwo vha lwo no ḓi vha lunzhi thuṅwa dzi tshi ri dzo vuwa a tou lindwa o vhoxwa zwanḓa na milenzhe nga tsimbi, hone ene a dzi ṱhukhukanya, thuṅwa dza mu livhisa sogani.) Ndi hone Yesu a tshi mu vhudzisa a ri, “Ni pfi nnyi?” Ene a fhindula a ri, “Ndi pfi Mmbi.” A tshi ralo ndi nge thuṅwa dze dza vha dzi khae dza vha dzi nnzhi-nnzhi. Ndi hone dzi tshi kwengweledza Yesu uri a si dzi thathele dindini. Zwino henefho ho vha hu na sambi ḽihulu ḽa nguluvhe dzi tshi khou fundudza-fundudza bamani. Thuṅwa dza kwengweledza Yesu uri a dzi tendele dzi dzhene zwadzo kha idzo nguluvhe. Ene a dzi tendela. Ndi hone dzi tshi mbo ḓi bva kha uyo munna dza dzhena kha nguluvhe, sambi ḽoṱhe ḽa mbo ḓi livha luwani, ḽa godimela dzivhani, ḽa nwela khothe. Vhalisa vhadzo vha tshi zwi vhona vha shavha vha yo anḓadza mafhungo ayo muḓini na mivhunduni ya henefho. Vhathu vha bva vha tshi yo vhona zwo iteaho. Vha tshi swika kha Yesu vha vhona uḽa munna we a bviswa thuṅwa o dzula henefho tsini ha Yesu, o ambara zwiambaro nahone o no vha muthu-muthu; vha farwa nga nyofho. Vhe vha zwi vhona vha anetshela vhaṅwe uri uḽa munna we a vha e na thuṅwa o fhodzwa hani. Hone vhathu vhoṱhe vha shango ḽa Vhagerasini vha mbo humbela Yesu uri a ṱuwe shangoni ḽavho, ngauri vho vha vho dzhenwa nga nyofho khulu. Ene a dzhena tshikepeni uri a humele murahu. Zwino uḽa munna we a bviswa thuṅwa a ri, “Ndo vha ndi tshi ri ndi nga ṱuwa-vho navho.” Hone Yesu a mu dzivhisa a ri, “Humelani kha vha haṋu, ni vha vhudze uri Mudzimu o ni tonda zwingafhani.” Uyo munna a ṱuwa, a enda a tshi ḓivhadza vhoṱhe afho muḓini zwe Yesu a mu itela. Musi Yesu a tshi humela seli vhathu vha mu ṱanganedza vhunga vho vha vho dzula vho mu lindela. Ndi hone hu tshi ḓa muhulwane wa sinagogo, we a vha a tshi pfi Jairosi, a wa nga magona phanḓa ha Yesu a mu humbela uri a ḓe nḓuni yawe, ngauri ṅwana wawe muthihi fhedzi o vha a tshi khou ṱoḓou fa. Onoyo ṅwana o vha e musidzana wa miṅwaha ine ya nga swika 12. Vhathu vha ṱuwa nae vha tshi tou mu pwanyeledza thungo dzoṱhe. Zwino khavho ho vha hu na muṅwe musadzi we a vha o no fhedza miṅwaha ya 12 e na vhulwadze ha u ṱamba a sa gumi. [O vha o no tambisa tshelede yawe yoṱhe nga dziṅanga], hu si na na muthihi ane a kona u mu fhodza. Uyo musadzi a ḓa nga murahu ha Yesu, a kwama lupendelo lwa nguvho yawe, u bva ha malofha ha mbo ḓi kaṱuwa na zwenezwo. Yesu a vhudzisa a ri, “Ndi nnyi we a nkwama?” Vhoṱhe vha ḓilandulela. Pitrosi a ri, “Vhafunzi, hufha vho tou tangiwa nga vhathu vhanzhi-vhanzhi vha tshi khou vha pwanyeledza?” Hone Yesu a ri, “Hu na we a nkwama; ndo pfa maanḓa anga a tshi bva a shuma.” Musadzi uḽa a tshi vhona uri zwe a ita a zwo ngo dzumbama, a ḓa a tshi tou tetemela nga nyofho, a gwadama phanḓa hawe, a amba zwe a mu kwamela zwone vhathu vhoṱhe vha tshi zwi pfa; a amba na uri o mbo ḓi tou fholela henefho. Ndi hone Yesu a tshi mu vhudza a ri, “Ṅwananga, lutendo lwaṋu lwo ni fhodza, tshimbilani zwaṋu no rudza mbilu.” Musi Yesu a kha ḓi tou ralo ha mbo ḓi swika muḓinḓa a bvaho muḓini wa Jairosi, a ri, “Ṅwana wavho o ri sia, vha kha ḓi ṱolou dinelani Vhafunzi?” Yesu a tshi pfa zwenezwo a ri, “Vha songo ofha tshithu, tshavho nga hu vhe u fulufhela Mudzimu; u ḓo vuwa.” Musi vha tshi swika muḓini wa Jairosi, Yesu a si tendele muṅwe muthu a tshi dzhena nae nḓuni arali vhe si Pitrosi na Johanisi na Jakopo na vhone khotsi na mme a ṅwana. A wana vhaṅwe vha tshi khou lila vha tshi ṱavha mukosi. Ene a amba navho a ri, “Fhumulani; ho ngo fa o tou eḓela.” Hone vhone vha thoma u mu nzhonzhowedza, ngauri vho vha vha tshi zwi ḓivha uri o fa. Yesu a mu fara nga tshanḓa a ri, “Musidzana, ndi ri vuwa!” Muya wawe wa vhuya khae, a mbo ḓi vuwa na zwenezwo. Yesu a konou vha vhudza uri vha mu fhe zwiḽiwa. Vhabebi vhawe vha akhamala. Yesu a vha laya a ri, “Vha songo vhuya vha zwi vhudza muthu.” Yesu a kuvhanganya vha 12 a vha fha maanḓa, a vha tendela u pandela thuṅwa dzoṱhe dza Saṱhane na u fhodza malwadze. Ndi hone a tshi vha ruma u yo ḓivhadza a muvhuso wa Mudzimu na u fhodza vhalwadze, a amba navho a ri, “Ni songo vhuya na ṱuwa na tshithu musi ni tshi fara lwendo, naho lu lubaḓa kana u mukhwama wa u fara thundu, kana zwiḽiwa kana tshelede; na hemmbe dzi songo swika mbili. Na dzhena muṱani ni dzule henefho he na swielelwa ni vhuye ni fhirele phanḓa. Arali ni tshi dzhena huṅwe vha si ni takalele, ni mbo ḓi ṱutshela muḓi uyo, ni ite na u fhufhura buse ḽi re milenzheni yaṋu, uri vhu vhe vhuṱanzi ha uri zwi kha vhone.” Ndi hone vhafunziwa vha tshi takuwa, vha buḓekanya miḓi vha tshi funza mafhungo maḓifha na u fhodza vhalwadze. Haya mafhungo oṱhe o ḓo swika-vho na kha khosi Herude, hone a tou mu ḓaḓisa nge vhaṅwe vhathu vha vha vha tshi ri, “Ndi Johanisi Mulovhedzi we a vha o fa, zwino o vuwa!” Vhaṅwe nga fhaḽa vha ri, “Ndi Elia, o vhuya,” vhaṅwe-vho vha ri, “Ndi muṅwe wa vhaporofita vha misi iḽa ya kale, o vuwa.” Herude a ri, “Hufha Johanisi ndo mu tumula ṱhoho, zwino uyu ane nda vho pfa a tshi ambiwa ndi nnyi?” Ndi hone a tshi thoma u ṱoḓa nḓila ya u vhonana na Yesu. Vhaḽa vhaapostola vha tshi vhuya, vha anetshela Yesu zwoṱhe zwe vha ita. A ṱuwa navho vhe nga tshavho vha livha muḓini u no pfi Betsaida. Vhathu vhone vha ri u zwi pfa vha mu tevhela. Ene a vha ṱanganedza a vha vhudza mafhungo a muvhuso wa Mudzimu, a ita na u fhodza vha lwalaho. Musi ḽi tshi vho kovhela vha 12 vha ḓa khae vha ri, “Kha vha vhofholole vhathu vha yo ḓiṱodela madzulo na zwiḽiwa miḓini na miḓanani ya fhano tsini, ngauri afha ri sogani.” Yesu a fhindula a ri, “Vha ṋeeni zwiḽiwa inwi vhaṋe.” Hone vhone vha fhindula vha ri, “Ri tou vha na mikonde miṱanu fhedzi ya vhurotho na khovhe mbili! Kani vha ṱoḓa ri tshi yo rengela mavhuthu enea oṱhe zwiḽiwa?” (Henefho ho vha hu na vhathu vhane vha nga vha 5 000 hu tshi vhaliwa vhanna fhedzi.) Ndi hone Yesu a tshi vhudza vhafunziwa vhawe a ri, “Dzudzani vhathu nga zwigwada-zwigwada zwa vhathu vha 50 tshiṅwe na tshiṅwe.” Vha ita nga u ralo, vha dzudza vhathu vhoṱhe fhasi. Yesu a dzhia iḽa mikonde miṱanu na khovhe mbili, a lilala a zwi shudufhadza, a thoma u zwi ṅwatekanya a tshi fha vhafunziwa uri vha kovhele vhathu. Vhoṱhe vha ḽa vha fura, ha vhuya ha sala zwipeḓu zwe vhafunziwa vha tshi zwi dobela zwa ḓadza mifaro ya 12. Ḽiṅwe ḓuvha Yesu a tshi khou rabela e eṱhe, na vhafunziwa vhawe vhe henefho, a vha vhudzisa a ri, “Nṋa vhathu vha tshi nnyamba vha ri ndi Nṋe nnyi?” Vhone vha fhindula vha ri, “Vha ri vha Johanisi Mulovhedzi; vhaṅwe vha ri vha Elia; hafhu hu ḓi dovha ha vha na vhaṅwe vhane vha ri vha muṅwe wa vhaporofita vha misi iḽa ya kale we a vha o fa; o vuwa!” Yesu a konou vha vhudzisa a ri, “Inwi-ha ni ri mini? Ni ri ndi Nṋe nnyi?” Ha fhindula Pitrosi a ri, “Vha Mesia wa Mudzimu!” Yesu a vha laya a tou ombedzela uri vha songo vhuya vha zwi vhudza muthu, a konou ri, “Mubebwa-nga-muthu o fanela u tambudzwa zwihulu, a landulwa nga vhahulwane vha lushaka na nga vhotshifhe vhahulwane na nga vhaḓivhi vha Mulayo, a vhulawa, a vuswa vhafuni nga ḓuvha ḽa vhuraru.” Ndi hone Yesu a tshi amba na vhathu vhoṱhe a ri, “Arali muthu a tshi funa u vha mufunziwa wanga, tshawe nga a ḓihangwe, ḓuvha ḽiṅwe na ḽiṅwe a ḓi hwala tshifhambano tshawe, a ntevhele. Muthu ane a teledza u ṅaledza vhutshilo hawe u a ḓilozwa, hone ane a ḓo fela Nṋe, ndi ene ane a ḓo tshila. “Nṋa muthu zwi ḓo mu farisani u fuwa shango ḽoṱhe, a fhedza a lovha tshoṱhe? Arali muthu a shona u ḓibaḓekanya na Nṋe na pfunzo yanga, Mubebwa-nga-muthu u ḓo shona u ḓibaḓekanya nae musi a tshi vhuya e kha vhugala hawe na ha Khotsi awe na ha vharuṅwa vhakhethwa. Zwino ipfani-ha: Hu na vhaṅwe henefha vhane vha sa ḓo fa vha sa athu vhona Mudzimu a tshi vhusa vhathu.” Hó no fhela vhege Yesu ó amba ayo maipfi, a ṱuwa na Pitrosi na Johanisi na Jakopo a ya thavhani u rabela. Musi a kha ḓi rabela, tshifhaṱuwo tshawe tsha shanduka, na zwiambaro zwawe zwa tshena lwa u tou kombodza. Zwi tshi khou ralo Pitrosi na khonani dzawe vho vha vho tou ya nga khofhe, hone vha tshi karuwa vha vhona vhugala ha Yesu, vha vhona na vhaḽa vhanna vhavhili vho imaho nae. Musi vhaḽa vhanna vha tshi vho ṱuwa henefho, Pitrosi a amba na Yesu a ri, “Muṋe wanga, ro ita zwone ra ḓa fhano. Kha vha litshe ri fhaṱe thumba tharu; iṅwe i ḓo ha yavho, iṅwe ya vha ya Mushe, iṅwe ya Elia.” A ralo a sa ḓivhi tshine a amba. Musi a tshi kha ḓi amba, ha mbo alama gole ḽa vha tibedza nga murunzi waḽo; vhafunziwa vhawe vha tou dzhenwa nga nyofho. Ha pfala ipfi kha gole ḽa ri, “Hoyu ndi Ene Murwa wanga we nda dzula ndo mu ta – ni mu thetshelese!” Ipfi ḽi tshi fhumula ha vha ho no tou sala Yesu e eṱhe. Vhafunziwa misi yeneyo vha si vhuye vha vhudza na muthu na muthihi zwe vha zwi vhona. Nga matshelo vho no tsa thavha, ha ḓa gogo ḽihulu u ṱanganedza Yesu. Muṅwe munna henefho kha gogo a ṱavha mukosi a ri, “Vhafunzi, ndi tou vha humbela nga zwanḓa zwivhili uri vha ḓe vha vhone-vho zwi re na ṅwananga muthihi fhedzi. Musi thuṅwa ya Saṱhane i tshi vuwa, i mu posa fhasi a tshi khou ṱavha mukosi, a rwelwa fhasi nga tshifakhole, a thoma u phukhula bulo nga mulomo, ya konou ri i tshi vho thoyoyo, ya tou ṋaṋa u mu khwiḓukanya, i sa funi u mu awedza. Ndo humbela vhafunziwa vhavho uri vha i pandele, hone vha kundwa.” Yesu a tshi fhindula a amba na avho vhathu a ri, “Yowee, inwi vhathu vha musalauno, ni dinwa nga u shaya lutendo, vhadzia-u-xela! Ndi ḓo vha na inwi u swika lini? Nṋa ndi ḓo ni konḓelela u swika lini?” A konou amba na uḽa munna a ri, “Ḓisani mutukana waṋu fhano.” Musi mutukana a tshi tou ri u ḓa ha Yesu thuṅwa ya mu posa fhasi nga tshifakhole. Huno Yesu a kaidza iyo thuṅwa, a fhodza uyo mutukana a konou mu fha khotsi awe. Vhathu vhoṱhe vha kanuka vha tshi vhona vhuhulu ha maanḓa a Mudzimu. Musi vhoṱhe vha tshi kha ḓi kanuka zwoṱhe zwe Yesu a ita, Ene a amba na vhafunziwa vhawe a ri, “Ipfi ḽine nda ḓo ni vhudza zwino ni ḽi dzhenise mbiluni: Mubebwa-nga-muthu u ḓo kumedzwa zwanḓani zwa vhathu.” Hone vhone vha si ṱalukanye zwe a amba; Mudzimu o vha o zwi dzumba vha kundwa u zwi ṱalukanya, vha dovha vha ofha na u mu vhudzisa. Ho vhuya ha vuwa khani kha vhafunziwa vha Yesu ya uri muhulwane wavho a nga vha e nnyi. Yesu a tshi vhona zwi re dzimbiluni dzavho a dzhia ṅwana a mu imisa phanḓa havho a ri, “Ane a ṱanganedza uyu ṅwana a tshi itela Nṋe, u ṱanganedza Nṋe, huno ane a ṱanganedza Nṋe, u ṱanganedza na o nthumaho. Ane a ḓiita muṱukuṱuku kha noṱhe, onoyo u ḓo vha ene muhulwane.” Johanisi a ri, “Muṋe wanga, ro vhona muthu a tshi khou pandela thuṅwa ya Saṱhane nga dzina ḽavho, huno riṋe ra mu dzivhisa vhunga e si muṅwe nga riṋe.” Yesu a ri, “Ni songo vhuya na mu dzivhisa; a sa lwi na inwi u ima na inwi.” Musi maḓuvha a tshi vho sendela a uri Yesu a dzhiwe a ye ṱaḓulu, a ḓiimisela u ya Jerusalema. Ndi hone a tshi ruma vhaḓinḓa vha mu ranga phanḓa uri vha dzhene kha muṅwe muḓi wa Vhasamaria vha mu lugisele zwo fanelaho. Hone vhathu vha wonoyo muḓi vha si mu ṱanganedze, nge vha vhona uri o livha Jerusalema. Vhafunziwa vhawe Jakopo na Johanisi vha tshi zwi vhona, vha amba nae vha ri, “Muṋe washu, khezwi vha sa ri ri vhidze mulilo u bve ṱaḓulu u ḓe u vha fhedze vhoṱhe?” Yesu Ene a rembuluwa a vha lavhelesa, a vha kaidza, vha konou fhirela kha muṅwe muḓi. Vha tshi khou fhira, muṅwe munna a amba na Yesu a ri, “Nṋe ndi ḓo vha tevhela hoṱhe hune vha ya.” Yesu a tshi mu fhindula a ri, “Phunguhwe dzi na milindi, na zwiṋoni zwi na zwiṱaha; Mubebwa-nga-muthu Ene ha na ha u siamedza ṱhoho a lala.” A tshi ṱangana na muṅwe munna a ri, “Iḓani ni vhe mufunziwa wanga.” Hone uyo a ri, “Kha vha litshe ndi thome u yo swiṱa khotsi anga.” Yesu a ri, “Litshani vhafu vha swiṱane. Inwi iyani u ḓivhadza zwa muvhuso wa Mudzimu.” Muṅwe-vho a ri, “Nṋe ndi ḓo ṱuwa navho Vhafunzi, hone kha vha litshe ndi thome u yo onesana na vha hashu.” Yesu a mu vhudza a ri, “Ane a ri o fara dzembe ḽa phulu a ḓi dzula o lavhelesa murahu, ha na tshine a nga shuma muvhusoni wa Mudzimu.” Ndi hone Muṋe washu a tshi ta vhaṅwe vha 72, a vha ruma nga vhavhili-vhavhili uri vha mu range phanḓa, vha ye miḓini yoṱhe na hoṱhe he a vha a tshi khou ṱoḓa u ya hone. A amba navho a ri, “Zwikaṋwa ndi zwinzhi, hone vhakaṋi ndi vha si gathi. Humbelani-ha Muṋe wa tsimu uri a rume vhashumi masimuni awe. Tshimbilani; tshi re hone ndi a ni ruma zwa nga muthu a tshi khadela ngwana vhukati ha maṱalerwa. “Ni songo vhuya na fara tshipatshi tsha tshelede naho u mukhwama kana navhula zwadzo; nahone ni songo fhedza tshifhinga nga u resha muthu nḓilani. Muṱani muṅwe hune na dzhena ni thome nga u ri, ‘Mulalo!’ Arali henefho hu na mudziamulalo, u resha haṋu hu ḓo mu ḓisela mulalo; arali muthu o raloho a siho, mulalo u ḓo humela kha inwi vhaṋe. Ni dzule henefho muṱani wonoyo, ni ḽe ni nwe zwenezwo zwine vha ni ṋea; mushumi o fanela u ṋewa malamba awe. Ni songo fhiruludza na bva khawo na ya kha muṅwe. Arali na ri ni tshi dzhena muḓini vhathu vha henefho vha ni ṱanganedza, ni ḽe zwine vha ni avhela; ni fhodze na vhalwadze vhane vha vha henefho, ni konou vha vhudza ni ri, ‘Zwino ndi hone tshifhinga tsho sendela tsha uri ni vhuswe nga Mudzimu.’ Arali na ri ni tshi dzhena muḓini vhathu vha henefho vha si ni ṱanganedze, ni bvele nnḓa zwiṱaraṱani ni ri, ‘Ri khou tou fhufhura na buse ḽa muḓini wa haṋu ḽi re kha milenzhe yashu uri ni vhone uri zwi kha inwi; hone ni zwi ḓivhe uri muvhuso wa Mudzimu wo no tou vha tsini-tsini!’ A vha Nṋe ndi ri nga ḓuvha ḽa khaṱhulo ṱhamu ine Mudzimu a ḓo rwa ngayo uyo muḓi i ḓo vhavha u fhira na i no ḓo rwa Sodoma. “U ḓo zwi vhona iwe Khorazini! U ḓo zwi vhona iwe Betsaida! Ngavhe maḓembe e a itwa kha inwi a vhe o itwa Tiro na Sidoni ndi musi vhathu vha iyo miḓi vha tshi ḓo vha vho no rembuluwa kale, vho vha vha tshi ḓo vha vho no ambara madzanganda, vha tshi khou ḓimbulumbudza milorani nga u ḓisola. Nga ḓuvha ḽa khaṱhulo ṱhamu ine na ḓo rwiwa ngayo i ḓo vhavha u fhira na i no ḓo rwa Tiro na Sidoni. Iwe-vho Kapernaumi, u vhona unga u ḓo huliswa wa swika makoleni naa? Matsina zwiḽa, u ḓo tou tsiselwa fhasi-fhasi dindini.” A dovha a amba na vhafunziwa vhawe a ri, “Ane a thetshelesa inwi u thetshelesa Nṋe; hone ane a ni landula u landula Nṋe; huno uyo ane a landula Nṋe u landula o nthumaho.” Vhaḽa vha 72 vha vhuya vho tou takala, vha ri, “Muṋe washu, thuṅwa dza Saṱhane na dzone dzi a ri pfa musi ri tshi dzi kaidza nga dzina ḽavho.” Yesu a konou amba navho a ri, “Ndo vhona Saṱhane a tshi wa unga nḓadzi i tshi bva makoleni. Inwi ndo ni fha maanḓa a u kandekanya dziṋowa na dziphame, na u kunda maanḓa oṱhe a swina, hu si vhe na tshine tsha ni ita tshithu. Tshi re hone ni songo sokou takadzwa nga u kona u pandela thuṅwa dza Saṱhane, takalani nge madzina aṋu a ṅwalwa ṱaḓulu.” Zwenezwo a amba o ḓadzwa dakalo nga Muya Mukhethwa, a ri, “Ndi a u renda Khotsi, Iwe Muṋe wa ḽiṱaḓulu na ḽifhasi, ngauri hezwi zwithu wo zwi dzumbela vho funzwaho na vha vhuṱali wa zwi dzumbululela vhaṱoma. Iina Khotsi, iṱali wo vha wo ḓi zwi funa nga u ralo. “Zwithu zwoṱhe Khotsi anga o zwi kumedza Nṋe; a hu na ane a ḓivha Murwa arali e si Khotsi; nahone a hu na ane a ḓivha Khotsi arali e si Murwa, na onoyo ane Ene Murwa a takalela u mu dzumbululela.” Ndi hone a tshi rembuluwa a lavhelesa vhafunziwa vhawe a ri, “Vha na mashudu vhe vha vhona nga maṱo zwine inwi na zwi vhona. Ndi vhaporofita vhanzhi na mahosi manzhi o tamaho u vhona zwine inwi na zwi vhona, hone vha kundwa; na zwine na zwi pfa vho ḓi funa u zwi pfa, hone vha kundwa.” Ha mbo takuwa muṅwe muḓivhi wa Mulayo a mu vhudzisa hu u mu linga a ri, “Vhafunzi, ndi fanela u ita tshithu-ḓe uri ndi fhiwe vhutshilo vhu sa gumi?” Yesu a mu vhudzisa-vho a ri, “Nṋa Mulayoni ho ṅwaliwa upfi mini? Ni tshi vhala ni ri mini?” Uyo munna a tshi fhindula a ri, “Hu pfi, ‘Funa Muṋe washu Mudzimu wau nga mbilu yoṱhe, nga zwoṱhe zwine wa vha zwone, nga nungo dzoṱhe, nga ṱhalukanyo yoṱhe; funa wa hau unga iwe muṋe.’ ” Yesu a mu fhindula a ri, “Ni amba zwone. Itani zwenezwo, ndi hone ni tshi ḓo tshila.” Hone uyo munna a tshi ṱoḓa u ḓiṱamba, a ri, “Nṋa hone wa hanga ndi nnyi?” Yesu a fhindula a ri, “Muṅwe munna o vhuya a fara lwendo a tshi bva Jerusalema a tshi tsela Jerikho. Nḓilani a tshenuwa o wela zwanḓani zwa mavemu; a mu ṱangula zwiambaro, a mu rwa, a mu sia o dzidzivhala. Zwa ṱangana na muṅwe tshifhe o fara gondo ḽeneḽo, a ri a tshi vhona yeneyo khuvhabvu, a bva nga thungo. Muṅwe Mulivi a tshi swika-vho henefho, na ene a ri u mu vhona a ḓi fhira nga thungo. Hone muṅwe Musamaria we a vha o fara nḓila yeneyo, a mbo ḓi ṱangana na uyo muthu. “A tshi mu vhona a khathuwa mbilu. A ya khae a ṱanzwa mbonzhe dzawe nga waini, a dzi ḓodza mapfura a dzi pomba; a konou mu namedza kha mbelesa yawe a mu isa nḓuni ya vhaeni, a mu onga henefho. Nga matshelo a bvisa maseṱha mavhili a ṋea muṋe wa nnḓu ya vhaeni a ri, ‘Vha sale vha tshi mu onga. Arali tshelede ya ṱahela, ndi ḓo i vhumba ndi tshi vhuya.’ Zwino inwi ni vhona unga ri nga ri uyo o welaho zwanḓani zwa mavemu u ḓo ri wa hawe ndi ufhio kha avho vhararu?” Muḓivhi wa Mulayo a fhindula a ri, “Ndi uyo we a mu pfela vhuṱungu.” Ndi hone Yesu a tshi ri, “Na inwi tshimbilani ni yo ita nga u ralo.” Musi vhe lwendoni, vha swika muḓini, muṅwe musadzi a no pfi Marita a mu swielela muṱani wa hawe. Zwino Marita o vha e na murathu wawe a no pfi Maria. Onoyo Maria a ya a dzula milenzheni ya Muṋe washu a tshi khou thetshelesa zwine a funza. Marita ene o vha e khakhathini ya u bikela vhaeni. A ḓa a ri, “Muṋe wanga, vha vhona zwi zwone zwenezwi zwine murathu wanga a nndaṱedza nda shuma ndi ndoṱhe? Kha vha mu vhudze a ḓe a mpfarise.” Muṋe washu a tshi fhindula a ri, “Nṋa zwino ndi mini Marita? Khezwi ni tshi ṱolou ḽa mbilu na u ḓidina nga zwithu zwinzhi-zwinzhi! Zwi ṱoḓeaho a zwi gathi, tshililelwa tshone tshi tshithihi. Hoyu Maria o nanga tshone tsha khwiṋe, ndi mukovhe une a sa ḓo vhuya a dzhielwa nga muthu.” Muṅwe musi Yesu o vha a tshi khou rabela huṅwe fhethu. Musi o no fhedza, muṅwe wa vhafunziwa vhawe a mu humbela a ri, “Muṋe washu, nga vha ri funze u rabela, u ḓi nga na Johanisi o funza vhafunziwa vhawe.” Yesu a ri, “Ni tshi rabela ni tou ri, “ ‘Khotsi, dzina ḽau kha ḽi vhe ḽikhethwa, hu vhuse Iwe. U ḓi ri fha vhuswa ha ḓuvha ḽiṅwe na ḽiṅwe. U ri hangwele vhutshinyi hashu, vhunga na riṋe ri tshi hangwela vha ri khakhelaho. U si tende ri tshi ungiwa nga Muvhi.’ ” A konou amba navho a ri, “Nṋa arali muṅwe waṋu a nga ya ha khonani yawe vhukati ha vhusiku a ri, ‘Khonani yanga, ndi khou humbela u fariswa nga mikonde miraru ya vhurotho; ho tshenuwa ho dzhena mueni, zwino a thi na na tshini tshine a nga ḽa!’ – nṋa uyo a nga kona u fhindula e ngomu nḓuni a ri, ‘Nṋe ni songo ṱolou nndina hafha ni tshi khou vhona ndo no vala na vothi, nṋe na vhananga ro no lala; ndi nga si vuwe nda ni fha.’ Nṋe ndi ri naho a sa itwi nga ḽa vhukonani u ḓo vuwa a mu fha zwine a zwi lila nga u vhona u sivhelela hawe. Ndi zwine nda ri: Ni ḓi dzula ni tshi humbela, ni ḓo ṋewa; ṱoḓani, ni ḓo wana; khokhonyani, ni ḓo vulelwa. “Ndi uri ane a humbela, Mudzimu u ḓo mu fha; a ṱoḓaho u ḓo wana; nahone ane a khokhonya u ḓo vulelwa. Ndi nnyi waṋu vhokhotsi a vhana ane ṅwana wawe a tshi mu humbela khovhe a nga mu fha ṋowa, kana a tshi mu humbela gumba a mu ṋea phame? Arali inwi na vhuvhi haṋu ni tshi kona u ṋea vhana vhaṋu zwivhuya, Khotsi aṋu wa ṱaḓulu u ḓo kundwa ngani u ṋea Muya Mukhethwa vha mu humbelaho?” Yesu o vhuya a pandela thuṅwa ya tshimuma kha muṅwe munna, yone ya ri u bva, munna uyo a vho amba, vhathu vha kanuka. Hone vhaṅwe vha ri, “U pandela thuṅwa nga maanḓa a Belesebulu khosi yadzo.” Vhaṅwe-vho vha tshi mu linga vha mu humbela uri a ite tshiga tshi sumbaho uri maanḓa awe a bva ha Mudzimu. Yesu nge a ḓivha zwine vha elekanya, a amba navho a ri, “Arali muvhuso wa ḓifhandekanya wa bva zwigwada zwivhili, zwa lwa nga tshazwo, tshawo ndi u wa; zwi ḓi nga muṱani, arali ha bva zwigwada zwivhili zwa lwa nga tshazwo, muṱa wonoyo ndi hone wo pwashea. Zwo ralo na kha muvhuso wa Saṱhane, arali wa fhandekana wa bva zwigwada zwivhili zwine zwa lwa nga tshazwo, u nga ima hani? Ndi amba ngauri ni ri ndi pandela thuṅwa nga maanḓa a Belesebulu. Zwino arali Nṋe ndi tshi pandela thuṅwa nga maanḓa a Belesebulu, vhafunziwa vhaṋu vha dzi pandela nga maanḓa a nnyi? Ndi zwine vhenevho vha ḓo sumbedza uri zwine na amba a si zwone. “Hone vhunga zwi khagala uri Nṋe ndi pandela thuṅwa nga maanḓa a Mudzimu, ndi tshiga tsha uri muvhuso wa Mudzimu wo swika kha inwi. “Arali munna wa vhuhali a fara mafumo a linda nnḓu yawe, thundu yawe a hu na hune ya nga ya. Hu nga tou thoma u ḓa a re na vhuhali u mu fhira, a lwa nae a mu kunda, a dzhia na aḽa mafumo e a vha o ḓitika ngao a konou kovhela vhathu thundu ye a thuba. “Muthu ane a sa ime na Nṋe u lwa na Nṋe, a sa kuvhanganyiho sambi na Nṋe u a ḽi fhaḓa. “Thuṅwa ya Saṱhane arali i tshi bva muthuni, i buḓekanya masoga i tshi ṱoḓa ha u awela hone. Musi yo kundwa i a amba ya ri, ‘Ndi ḓo vhuelela nḓuni yanga ine nda bva khayo!’ I tshi swika i wana uyo muthu a tshi tou nga sa nnḓu yo swielwaho, ya thundu dzo vhekanywaho zwavhuḓi. Zwenezwo i mbo yo dzhia dziṅwe thuṅwa ṱhanu na mbili dza vhuhali u fhira yone; dza ḓa dza dzhena kha uyo muthu dza dzula khae, mafhungo a vho vhifha u fhira zwiḽa mulovha.” A tshi tou ralo muṅwe musadzi a vhidzelela e vhukati ha gogo a ri, “Ha, musadzi we a beba vhone a vha mamisa, u na mashudu!” Yesu Ene a fhindula a ri, “Mashudu mahulwane a na onoyo muthu ane a ri u pfa ipfi ḽa Mudzimu a ita zwine ḽa amba.” Musi vhathu vha tshi vho tou ita tshikhuvhugu vho tanga Yesu, Ene a isa phanḓa nga u ri, “Vhathu vha musalauno vha tou vha vhavhi vhukuma; vha humbela u itelwa maḓembe, hone a vha tsha ḓo vhona maṅwe arali e si aḽa a Jonasi. Mubebwa-nga-muthu u ḓo vha tshiga kha vha musalauno zwa nga zwiḽa Jonasi e tshiga kha vhathu vha Ninive. “Nga ḓuvha ḽa khaṱhulo khosi ya mufumakadzi i bvaho tshipembe i ḓo ḓa khoroni u rovhedza vhathu vha musalauno, ngauri ene o tou tshimbila a zwi pfa a tshi bva vhusendakamisi a tshi yo pfa vhuṱali ha Solomoni. Nṋe ndi ri: a fhiraho Solomoni u fhano. Nga ḽeneḽo ḓuvha vha Ninive vha ḓo ḓa khoroni u rovhedza vhathu vha musalauno, ngauri vhone vho ri u pfa pfunzo ya Jonasi vha rembuluwa. Nṋe ndi ri: a fhiraho Jonasi u fhano. “Ndi nnyi ane a ri u funga luvhone a lu dzumba tshisikuni kana a lu tiba nga nkho naa? Ha lu vhei vhudzuloni halwo kani uri lu vhonetshele vha no dzhena nḓuni? Na maṱo aṋu o ralo; ndi luvhone lwa muvhili woṱhe. Arali maṱo aṋu a sa lwali, na muvhili waṋu woṱhe u ḓo vha tshedzani. Hone arali e si kwao, izwo na muvhili waṋu u ḓo vha swiswini. Zwino ni vhone uri tshedza tshi re kha inwi tshi si shanduke swiswi. Zwino arali muvhili waṋu woṱhe u na tshedza, hu si na na huṱukuṱuku hune wa vha na swiswi, u ḓo penya woṱhe zwa tou nga zwiḽa luvhone lu tshi ni vhonetshela.” A tshi tou fhedza u amba, muṅwe Mufarisei a mu humbela uri a yo ḽa nae ha hawe; nangoho vha swika vha thoma u ḽa. Tshe tsha kanukisa Mufarisei ndi nge Yesu a ḽa a songo ṱamba zwanḓa. Ndi hone Muṋe washu a tshi ri, “Inwi Vhafarisei, ni ṱanzwa khavho na ndilo nga nnḓa hu uri mbiluni dzaṋu ndi tseḓa fhedzi na vhuvhi! Matsilu ndinwi, nṋa Mudzimu we a sika nga nnḓa a si onoyo we a sika na nga ngomu? Hone khezwi ni sa ṋei vhashai zwi re khavhoni na ndiloni dzaṋu; ndi hone ni tshi ḓo wana hu si tshee na tshi na tshika. “Ni khou ḓiṱulela khombo inwi Vhafarisei! Ni bvisa tshafumi kha lugu na muxe na miṅwe miroho ya tshakha-tshakha, hone a ni londani, a ni funi Mudzimu, ngeno zwi zwone zwine na fanela u zwi ita, na zwiḽa zwiṅwe ni si zwi litshe. “Ni ḓiṱulela khombo inwi Vhafarisei! Ni funesa u dzudzwa ha khwiṋe sinagogoni, na u reshwa nga u huliswa vanḓani. Ea izwi! Hufha ni tshi nga zwalo zwo no kanganyedzeaho zwine vhathu vha tshimbila khazwo vha ḓikumadza vha sa zwi ḓivhi.” Zwenezwo muṅwe wa vhaḓivhi vha Mulayo a ri, “Vha a ḓivha vhafunzi, vha tshi ralo vha khou sema na riṋe?” Yesu a fhindula a ri, “Na inwi vhaḓivhi vha Mulayo ni ḓo zwi vhona! Ni takadzwa nga u hwesa vhaṅwe mihwalo i lemelaho ngeno inwi vhaṋe ni sa vhuyi na funa na u i kwama na nga munwe zwawo. Ee, vhukuma zwi ḓo ni vhifhela. Ni ṱama zwalo zwa vhaporofita, vhenevhaḽa vhaporofita vhe vhomakhulukuku waṋu vha vha vhulaha. Arali ni tshi ralo zwi sumbedza uri ni khou pfumbisa zwe vhomakhulukuku waṋu vha ita, ngauri vhone vho vha vha u vhulaha, inwi ni vha u ṱama zwalo. Vhuṱali ha Mudzimu iṱali ho vha ho no ḓi zwi amba ha ri, ‘Ndi ḓo vha rumela vhaporofita na vhaapostola, vhone vha ḓo tovhola vhaṅwe, vha ita na u vha vhulaha.’ Hezwi zwi amba uri malofha a vhaporofita vhoṱhe e a shululwa tshee shango ḽa sikwa, a ḓo vhiliwa kha vhathu vha musalauno – u bva kha malofha a Abele u vhuya u swika nga a Zakaria we a vhulawa vhukati ha aḽiṱari na nnḓu ya Mudzimu. Ee, ndi hone ndo amba; oṱhe a ḓo vhiliwa kha vhathu vha musalauno! “Ni ḓo zwi vhona inwi vhaḓivhi vha Mulayo! No ṱuwa na khii ya nḓivho, zwino hu vho ri inwi a no ngo dzhena, na vhaḽa vhane vhe ri a dzhena, ni a vha dzivhisa.” Yesu a tshi ṱuwa henefho vhaḓivhi vha Mulayo na Vhafarisei vho vha vho no mu fara nga mbilu, vha thoma u mu ṱokonya nga u mu vhudzisa tshino na tshiḽa. U ralo ho vha hu u mu rea fhedzi uri khamusi u ḓo tshenuwa o amba tshiṅwe tshi songo ḓaho. Nga tshifhinga tshenetsho ho kuvhangana vhathu vhanzhi-vhanzhi, ha sala hu si na na vhupfelo ha mare, Yesu a thoma nga u amba na vhafunziwa vhawe a ri, “Sendelani kule na mbilisa ya Vhafarisei – ndi amba vhuṋowa havho. A hu na tsho tibwaho tshine tsha sa ḓo tibulwa, a hu na tsho dzumbwaho tshine tsha sa ḓo ḓihwa nga vhathu. Zwoṱhe zwe na amba swiswini zwi ḓo pfala tshedzani; na zwe na hevhedza ni maguḓani zwi ḓo tou huwelelwa vhathuni. “Ndi a ni vhudza inwi khonani dzanga ndi ri, ni songo ofha vhane vha ri u vhulaha muvhili vha sa tsha vha na tshiṅwe tshine vha nga kha ḓi kona u tshi ita. Nṋe ndi ḓo ni vhudza ane na fanela u mu ofha: Ofhani Uyo ane a ri o no vhulaha, a dovha a vha na maanḓa a u kudza muthu heleni. Onoyo ndi Ene ane nda ri ni mu ofhe! “Kani-ha ṱhongola ṱhanu a dzi rengiswi nga sennde mbili? Naho zwo ralo a hu na na nthihi yadzo ine Mudzimu a vhuya a i hangwa. Zwino inwi hufha na mavhudzi a ṱhohoni dzaṋu Mudzimu o dzula o a vhala! Zwino-ha ni songo ofha tshithu; inwi ni fhira ṱhongola kule. “Ndi a ni vhudza ndi ri: muthu muṅwe na muṅwe ane a si ofhe u bula vhathuni uri ndi wanga, na Mubebwa-nga-muthu u ḓo bula khoroni ya Mudzimu uri onoyo ndi wawe; hone ane a nndandula vhathuni, na Nṋe ndi ḓo mu landula khoroni ya Mudzimu. Muthu ane a amba Mubebwa-nga-muthu nga ḽo vhifhaho, a nga hangwelwa, hone ane a nyefula Muya Mukhethwa ha nga hangwelwi. “Musi vha tshi ni hwelela zwivhidzoni zwa Majuda kana kha vhavhusi kana vhahulwane, ni songo ḽa mbilu na ri ni ḓo ri mini ni tshi fhindula, ngauri Muya Mukhethwa ndi Ene ane a ḓo ni funzedza zwine na ḓo amba zwenezwo vha tshi ni sengisa.” Muṅwe muthu henefho vhukati ha gogo a amba na Yesu a ri, “Vhafunzi, a vha vhudzi-vho mukomana wanga a kovhekana na nṋe ifa ḽa hashu?” Yesu a mu fhindula a ri, “Munnawe, nṋa ndo vhewa nga nnyi uri ndi vhe muhaṱuli wa mafhungo aṋu na mukovhekanyi wa ifa ḽa haṋu?” A konou amba na vhathu a ri, “Ni thanyele u funesa lupfumo. Vhutshilo ha muthu a vhuho kha u anda ha thundu yawe.” A vha vhudza tshifanyiso a ri, “Ho vha hu na muṅwe muthu wa mupfumi we a vhibvisa mavhele manzhi-manzhi tsimuni yawe. Uyo munna a thoma u ḓivhudzisa a ri, ‘Nṋa ndi ḓo tou zwi ita hani ndi si na hune nda nga vhulunga hone mavhele anga?’ A fhedza nga u ri, ‘Ahaa, ndi ḓo tou thutha maḓulu anga nda fhaṱa maṅwe mahulwane ane nda ḓo vhulungela khao mavhele anga na thundu yanga. Ndi hone ndi tshi ḓo konou amba mbiluni nda ri: U na thundu nnzhi-nnzhi ine wa ḓo ḽa miṅwaha na miṅwaha. Zwino-ha ḓiawetshele zwau, u ḽe, u nwe wo takala.’ A tshi kha ḓi tou ralo Mudzimu a vha a tshi amba nae a ri, ‘Tsilu ndiwe, a u zwi ḓivhi uri vhusiku honovhu o u ṋeaho vhutshilo u ḓo vhu vhila? Zwino iyo thundu ye wa vha u tshi khou ḓi i vhulunga u swika zwino i ḓo ḽiwa nga nnyi?’ Zwo ralo na kha muthu ane a ḓikhokhela lupfumo lwa shango ngeno a songo pfuma zwa Mudzimu.” A konou amba na vhafunziwa vhawe a ri, “Ndi zwone zwine nda ri ni songo ṱolou ḽa mbilu nga zwine na lila vhutshiloni haṋu na ri ri ḓo ḽani? ri ḓo ambarani? Kani vhutshilo a vhu fhiri zwiḽiwa? Muvhili a u fhiri zwiambaro kani? Edzonu sedza mahunguvhu: ha limi, ha na tshine a kaṋa; ha na zwiṱaṱari na maḓulu, naho zwo ralo Mudzimu u ḓi a ṋea zwiḽiwa. Zwino inwi a ni fhiri zwiṋoni kule naa? Ndi nnyi waṋu ane nga u ḽa mbilu hawe a nga lapfisa vhutshilo hawe naho hu nga ḓuvha ḽithihi zwaḽo naa? Zwino arali ni tshi tou kundwa nga izwi zwithu zwiṱukuṱuku, ni kha ḓi vhuya na ḽelani mbilu nga izwi zwiṅwe? Lavhelesani kualutshele kwa maluvha a phendephende. Ha shumi, ha koni u ḓiitela zwiambaro. Hone ndi a ni vhudza ndi ri: Solomoni na madzanga áwe ho ngo vhuya a ḓiṱama unga ḽiṅwe ḽao. Arali hatsi vhune ṋamusi ha titima mudavhini, matshelo ha vha ho no kudzwa tshivhasoni, Mudzimu a tshi vhu ṱama nga u rali, inwi a nga kundwa ngani u ni ṱama? Ni dinwa nga lutendo luṱuku! Ni songo dzula ni tshi humbula zwine na fanela u ḽa na u nwa na ṱolou ḽa mbilu. Hezwo ndi zwithu zwine zwa vhilaelwa nga vhannḓa; arali e inwi Khotsi aṋu u a ḓivha uri ni a zwi lila. Tsha khwiṋe lwelani u vhuswa nga Mudzimu, hezwo zwiṅwe ni ḓo tou ingwa. “Asizwo-ha inwi kuṱambi kwanga, ni songo ofha tshithu, Khotsi aṋu o ḓiimisela u ni ita maḽaifa muvhusoni wawe. Rengisani thundu yaṋu, tshelede ni tonde ngayo vhashai. Ḓiṱoḓeleni zwipatshi zwi sa ṱahali, zwa lupfumo lu sa fheli lwa ngei ṱaḓulu; hune ha sa ḓo vhuya ha sendela fobvu kana ha dzhena tshifheṱi. Hu re na lupfumo lwau ndi hune na mbilu yau ya vha hone. “Vhofhani dzi khwaṱhe, ni dzule no funga mbone dzaṋu; ni nge vhathu vho lindelaho u vhuya ha muṋe wavho hayani a tshi bva munyanyani, uri a tshi tou khokhonya vha mbo ḓi mu vulela. Vha na mashudu vhalanda vhane muṋe wavho a tshi vhuya, a wana vha songo eḓela; Nṋe ndi ri u ḓo ganya zwiambaro zwawe a vha dzudza ḓafulani, a vha kanzwa. Vha ḓo vha na mashudu arali a ri a tshi ḓa vhukati ha vhusiku kana nga maḓautsha a ḓi wana vho fhaṱuwa. Kani a ni ḓivhi uri arali muṋe wa nnḓu o dzula o zwi ḓivha uri fobvu ḽi ḓo ḓa lini, a nga linda nnḓu yawe uri i si dzhenwe? Na inwi ni dzule no ḓilugisa; Mubebwa-nga-muthu u ḓo ḓa ni songo humbula.” Ndi hone Pitrosi a tshi mu vhudzisa a ri, “Muṋe wanga, nṋa itsho tshifanyiso tshi khou amba riṋe fhedzi kana vhathu vhoṱhe?” Muṋe washu a mu fhindula a ri, “Zwino mukoma a fulufhedzeaho wa vhuṱali ri ḓo ri ndi nnyi? Ndi amba ane muṋe wawe a ḓo mu ita ene mulangi wa zwoṱhe zwa muṱani wawe, uri a ṋee vhathu zwiḽiwa nga tshifhinga tshazwo? U na mashudu mushumi ane muṋe wawe a tshi vhuya, a wana a tshi kha ḓi ita nga u ralo. Nṋe ndi ri: hoyo muthu muṋe wawe u ḓo mu ita mukoma kha zwoṱhe zwi re zwawe. Hone arali uyo mushumi a nga amba nga mbilu a ri, ‘Hufha muṋe wanga a tshi khou lenga u vhuya,’ a thoma u fara vhashumi ngae vha vhanna na vha vhasadzi a tshi vha rwa, a tshi ḓiḽela a tshi kambiwa, u ḓo tshenuwa muṋe wawe o vhuya musi a songo humbula, nga tshifhinga tshine a si vhuye a tshi ḓivha, a mu itela tshiṱuhu tshihulu ha vha u mu baḓekanya na vha sa fulufhedzei. Mushumi ane a ḓivha zwine muṋe wawe a zwi ṱoḓa, hone a si zwi ite, a si dzule o ḓilugisa, u ḓo wana ṱhamu nnzhi; hone mushumi ane a sa ḓivhe zwine muṋe wawe a ṱoḓa, a vho ita zwo eḓanwaho nga ṱhamu, u ḓo wana ṱhamu dzi si gathi. We a ṋewa zwinzhi, hu ḓo ṱoḓwa zwinzhi khae; we a kumedzwa zwinzhi, hu ḓo ḓi vhilwa zwinzhi khae.” “Ndo ḓa u funga shango nga mulilo! Ngavhe khavhu yawo i vhe yo no ḽi ṱanganya ndo vha ndi tshi ḓo takala hani! Hu na ndovhedzo ine nda fanela u thoma u lovhedzwa ngayo, hone mbilu yanga i swa hani zwi sa athu khunyelela. Kani ni vhona unga Nṋe ndo ḓela u ladza shango? Aiwa, Nṋe ndo ḓisa mufhirifhiri. U bva ṋamusi vhathu vhe vhaṱanu muḓini vha ḓo fhiriṱana, vhavhili vha ima nga ngeno vhararu vha ima nga ngei, vha lwa. Vha ḓo fhiriṱana, “ ‘Khotsi u ḓo vutshela ṅwana na ṅwana a vutshela khotsi; mme u ḓo vutshela ṅwananyana wawe na ṅwananyana a vutshela mme; mazwale u ḓo vutshela mazwale.’ ” Yesu a tshi amba-vho na mavhuthu a ri, “Musi ni tshi vhona gole ḽi tshi takuwa vhukovhela, ni mbo ḓi ri, ‘Hu ḓo na mvula ya tshirulu,’ nangoho zwa ralo. Arali hu na muya wa tshipembe na ri, ‘Ḽi ḓo fhisa fhasi ha tou duga,’ nangoho zwa ḓi ralo. Ṋowa ndinwi! Khezwi ni tshi kona u ṱalukanya zwa matshele; zwino u ṱalukanya tshifhinga itshi zwi ni kunda ngani? “Ni itwa ngani ni sa koni u vhona uri zwine na fanela u ita ndi zwifhio? Musi ni tshi khou ya khoroni na o ni hwelelaho, lusani u pfumedzana nae ni tshee nḓilani uri a sa ḓo ni isa ha muhaṱuli, uyo a ni kumedza mapholisa, one a ni kudza dzhele, hune ni sa ḓo vhuya na bva ni sa athu lifha, na lifha na sennde ya u fhedzisela.” Zwenezwo vhaṅwe vhathu vhe vha vha vhe henefho vha vhudza Yesu zwe Pilato a ita a tshi vhulaha Vhagalelia musi vha tshi khou ṱhavhela Mudzimu dzinduvho, a ṱanganya malofha avho na a nduvho dzavho. Yesu a tshi vha fhindula a ri, “Ni vhona unga avho Vhagalelia vha tshi vhulawa nga u ralo ndi nge vha vha vhe vhone vhatshinyi u fhira vhathu vhoṱhe vha Galelia naa? Na kathihi! Ndi ri, na sa rembuluwa ni ḓo lovha noṱhe u fana navho. Ni ri mini nga vhaḽa vha 18 vha Silomu vhe vha zhakiwa nga mutsheṱo wa vha vhulaha? Ni vhona unga ndi vhone vhe vha khakhela Mudzimu u fhira vhaṅwe vha dzulaho Jerusalema naa? Na kathihi! Nṋe ndi ri: na sa rembuluwa ni ḓo lovha noṱhe u fana navho.” Yesu a konou vha vhudza tshifanyiso a ri, “Muṅwe munna o vhuya a vha na muhuyu tsimuni yawe ya minḓirivhe. Ḽiṅwe ḓuvha a bva a tshi ri u yo fula mahuyu, hone a si wane na ḽithihi. Ndi hone a tshi amba na mushumi wawe wa henefho tsimuni a ri, ‘Vhonani miṅwaha yo no vha miraru zwino ndi tshi ḓi ḓa u ṱoḓa mahuyu kha hoyu muhuyu hone ndi si wane na ḽithihi. U remeni! Zwi farisani u tshi sokou vhivha tsimu!’ Hone uyo mushumi a ri, ‘Kha vha vhe vho u litsha ṋaṅwaha fhedzi muṋe wanga. Ndi ḓo bwa ndi tshi mona nawo nda ita na u u shela mupfudze. Arali ṅwakani wa aṋwa, aiwaa; hone arali wa sa aṋwa vha ḓo u rema zwavho.’ ” Ḽiṅwe ḓuvha Yesu o vha a tshi khou funza huṅwe sinagogoni nga Sabatha. Zwino henefho ho vha hu na muṅwe musadzi we a vha o no fhedza miṅwaha ya 18 a tshi lwadzwa nga thuṅwa ya Saṱhane. O vha a tshi vho tou dzula o gogovhala a sa koni na u onyolowa na zwiṱukuṱuku. Yesu a tshi mu vhona, a mu vhidza a amba nae a ri, “Khaladzi, vhulwadze haṋu ho fhola!” A ralo a mu vhea zwanḓa, uyo musadzi a mbo ḓi onyolowa e tswititi, a renda Mudzimu. Muhulwane wa tshivhidzo a sinyuwa nge Yesu a fhodza muthu nga Sabatha; a amba na vhathu a ri, “Hu na maḓuvha maṱanu na ḽithihi ane ra fanela u shuma ngao; iḓani nga eneo maḓuvha ni fhodzwe, hu si nga Sabatha!” Muṋe washu a tshi mu fhindula a ri, “Dziṋowa ndinwi! Ndi nnyi waṋu henefha ane nga Sabatha a si vule kholomo yawe kana donngi yawe a i isa u nwa maḓi? Zwino-ha muḓuhulu wa Abrahamu we a vha o vhoxwa nga Saṱhane miṅwaha ya 18 ngoyu; a zwo ngo fanela naa a tshi vhofhololwa kha mbofho iyi naho hu nga Sabatha?” A tshi ralo maswina awe oṱhe a sala o shona, vhathu vhoṱhe vhone vha takalela zwi kanukisaho zwoṱhe zwe Yesu a ita. Yesu a ri, “Nṋa muvhuso wa Mudzimu u fana na mini; ndi nga tou u fanyisa na tshithu-ḓe? U fana na mbeu ya muhuyu ye muthu a i dzhia a i zwala tsimuni yawe; ya mela ya vha muri muhulu une na zwiṋoni zwa ḓa zwa fhaṱa zwiṱaha matavhini awo.” Yesu a dovha a amba a ri, “Muvhuso wa Mudzimu ndi ḓo u fanyisa na mini? U fana na mbilisa ine musadzi a i suka na vhukhopfu sambelo ḽo ḓala; yone ya kukumusa uho vhukhopfu hoṱhe.” Yesu a buḓekanya dziḓorobo na miḓi a tshi enda a tshi funza o ḓi livha Jerusalema. Ndi hone muṅwe muthu a tshi mu vhudzisa a ri, “Muṋe wanga, nṋa hu ḓo tou tshidzwa vhathu vha si gathi?” Yesu a amba na vhathu a ri, “Lusani nga nungo dzoṱhe uri ni dzhene nga muṋango musekene; ngauri ndi a ni vhudza ndi ri: vhathu vhanzhi vha ḓo edzisa u dzhena vha kundwa. Muṋe wa nnḓu a vhuya a takuwa a hoṋa vothi, inwi ni ḓo ri no sala nnḓa ni tshi thoma u khokhonya ni tshi ri, ‘A vha ri vuleli-vho Muṋe washu!’ Ene a fhindula a ri, ‘A thi ḓivhi hune na bva hone.’ Zwenezwo inwi ni ḓo fhindula na ri, ‘Hufha ro vha ri tshi ḽa ri tshi nwa navho, vha tshi ita na u funza muḓini wa hashu!’ Ndi hone Ene a tshi ḓo dovha a ni fhindula a ri, ‘Ndi ri a thi ḓivhi hune na bva hone. Ṱuwani hafha phanḓa hanga noṱhe inwi vhaitazwivhi!’ Hu ḓo vha na zwililo na u shenganya maṋo musi ni tshi vhona Abrahamu na Isaka na Jakopo na vhaporofita vhoṱhe vhe muvhusoni wa Mudzimu inwi hone no siwa nnḓa! Vhathu vha ḓo vha hone munyanyani muvhusoni wa Mudzimu vha tshi bva vhubvaḓuvha na vhukovhela na devhula na tshipembe. Vhane vha vha vhone vhaṱuku zwino, vha vho ḓo vha vhone vhahulwane; vhane vha vha vhone vhahulwane vha vho ḓo vha vhone vhaṱuku.” Nga tshenetsho tshifhinga vhaṅwe Vhafarisei vha ḓa ha Yesu vha ri, “Kha vha mbo ḓi ṱuwa fhano vha fhirele phanḓa; Herude u khou ṱoḓa u vha vhulaha.” Yesu a tshi vha fhindula a ri, “Iyani ni yo vhudza hoyo Sankambe ni ri, ‘Ṋamusi na matshelo ndi kha ḓi pandela thuṅwa dza Saṱhane na u fhodza vhathu, mbamatshelo ndi hone ndi tshi ḓo khunyeledza mushumo wanga.’ Naho zwo ralo ndo fanela u fhirela phanḓa ṋamusi na matshelo na mbamatshelo, ngauri a zwo ngo fanela muporofita a tshi vhulahelwa huṅwe fhethu arali hu si Jerusalema. “Jerusalema! Nandi Jerusalema! Iwe ane wa vhulaha vhaporofita, vhaḓinḓa vhe Mudzimu a vha ruma ha iwe wa vha kanḓa nga matombo! Ndi lungana ndi tshi ri ndi kuvhatedze vhana vhau vhoṱhe sa khuhu i tshi kuvhatedza khukhwana dzayo nga phapha dzayo, hone iwe u si tende? Zwino-ha no ṅaledzwa thembele yaṋu; ndi ri a ni tsha ḓo mmbona ha vhuya ha swika musi une na ḓo ri, ‘Nga hu rendwe a ḓaho nga dzina ḽa Muṋe washu!’ ” Muṅwe musi nga Sabatha Yesu a ṱuwa na muṅwe murangaphanḓa wa Vhafarisei u yo ḽa nae ha hawe, huno vhathu vho vha vho dzula vho mu lalela uri vha vhone zwine a ḓo ita, ngauri henefho phanḓa hawe ho vha hu na muṅwe munna we a vha o zwimba muvhili woṱhe. Huno Yesu a vhudzisa vhaḓivhi vha Mulayo na Vhafarisei a ri, “Nṋa Mulayo u a tenda muthu a tshi fhodzwa nga Sabatha kana a u tendi naa?” Vhone vha sokou fhumula. Ndi hone Yesu a tshi fhodza uyo muthu, a mu litsha a ṱuwa. A konou amba navho a ri, “Ndi nnyi waṋu ane ṅwana wawe kana kholomo yawe yo wela bidzini a si ṱavhanye u i bvisa naho hu nga Sabatha?” Hone vhone iḽo fhungo ḽa vha somela. Yesu a tshi vhona vhaeni vha tshi nanga vhudzulo ha phanḓa, a vha fanyisedzela a ri, “Arali na vhidziwa munyanyani, ni songo dzula vhudzuloni ha phanḓa; zwi nga kha ḓi itea uri hu vhe ho vhidziwa na a fhiraho inwi, huno we a ni vhidza vhuvhili haṋu a vho ḓo amba na inwi a ri, ‘Kha vha takuwe zwavho vha sendelele avha.’ Inwi na vho ḓo ya u dzula kha vhudzulo ha murahurahu no farwa nga ṱhoni. Tsha khwiṋe dzulani vhudzuloni ha murahurahu, uri o ni vhidzaho a tshi dzhena a kone u ḓo tou amba na inwi a ri, ‘Takuwani khonani yanga, ni ḓe ngeno phanḓa.’ Ndi hone ni tshi ḓo huliswa vhaeni vhoṱhe vha tshi zwi vhona. Ane a ḓihudza u ḓo ṱukufhadzwa, ane a ḓiṱukufhadza u ḓo huliswa.” Ndi hone Yesu a tshi amba na muṋe wa muḓi a ri, “Musi ni na tshiswiṱulo kana tshilalelo, ni songo vhidza khonani dzaṋu kana vharathu vhaṋu, naho e mashaka kana vhahura vha vhapfumi, ngauri vha nga ḓo ni vhidza-vho na vho ḓo vha no ima kha ḽa uri mutondi u tonda mutondi ngae. Musi ni na tshimima, vhidzani vha si na tshavho na zwihole, na vha sa koni u tshimbila, na mabofu, ndi hone ni tshi ḓo vha na mashudu, vhunga vhenevho vha sa koni u ni vhidza-vho. Inwi ni ḓo tou pfufhiwa nga Mudzimu musi vhavhuya vhoṱhe vha tshi vuwa vhafuni.” Muṅwe wa vho dzulaho nae zwiḽiwani a tshi pfa zwenezwo a amba na Yesu a ri, “U na mashudu ane a ḓo vhidziwa munyanya muvhusoni wa Mudzimu.” Yesu a amba nae a ri, “Ho vhuya ha vha na muṅwe munna we a ri a tshi khou lugisa munyanya a vhidza vhathu vhanzhi. Nga ḓuvha ḽa munyanya a ruma muḓinḓa wawe uri a yo laledza vho vhidzwaho a ri, ‘Iḓani, zwoṱhe zwo lugiswa!’ Hone vhone vhoṱhe vha ḓibvula sa vho langanaho. Wa u thoma a ri, ‘Ndo renga tsimu; ndi fanela u i tandula. Nga vha mpfarele, zwi ḓo nkunda.’ Muṅwe-vho a ri, ‘Ndo renga phulu dza dzhogo ṱhanu, ndi kha ḓi yo dzi gudisa; zwi ḓo nkunda.’ Muṅwe nga fhaḽa a ri, ‘Ndi kha ḓi bva u vhinga, zwenezwo ndi nga si kone u ḓa.’ Uyo muḓinḓa a huma a yo vhudza muṋe wawe zwe zwa itea. Muṋe wa muḓi a sinyuwa nga maanḓa a amba na muḓinḓa wawe a ri, ‘Gidimelani zwiṱaraṱani na nḓilani dza muḓi, ni vhuye na vhashai na zwihole na mabofu na vha sa koni u tshimbila.’ Hu si kale uyo muḓinḓa a dovha a vhuya a ri, ‘Ndo ita zwe vha amba, hone vhudzulo vhu tshee hone.’ Ndi hone muṋe wawe a tshi amba nae a ri, ‘Iyani magondoni na dzinḓilani ni kombetshedze vhathu vha ḓe uri nnḓu yanga i ḓale. Hone vhaḽa vhe nda vha vhidza vha hana, ndi ri a hu na na muthihi wavho ane a ḓo vhuya a thetshela tsha munyanya wanga!’ ” Ho vha hu na gogo ḽihulu ḽi tshi khou tshimbila na Yesu. Ene a rembuluwa, a vha lavhelesa a ri, “Ane a ri a tshi ḓa ha Nṋe a si vhenge khotsi awe na mme awe, na musadzi wawe na vhana vhawe, na vharathu vhawe na khaladzi dzawe, a sa ite na u ḓivhenga ene muṋe, onoyo ha koni u vha mufunziwa wanga. Ane a sa hwale tshifhambano tshawe a ntevhela, ha koni u vha mufunziwa wanga. “Ndi nnyi waṋu ane a tshi ṱoḓa u fhaṱa mutsheṱo mulapfu, a si thome u dzula fhasi a anganya uri a vhone arali e na tshelede yo eḓanaho u fhedza mushumo? A sa ralo u ḓo ri o no tea a vho kundwa u fhedza uyo mutsheṱo, vha zwi vhonaho vha vho ḓo mu sea vha ri, ‘Vhonani munna o thoma mutsheṱo zwino u vho kundwa u u fhedzisa!’ “Kana ndi ifhio khosi ine ya ri yo bvelwa pfumo nga iṅwe khosi i re na vhanna vha 20 000, yone i na vha 10 000 fhedzi, i si thome u dzula fhasi ya rekanya uri i vhone arali i tshi nga kona u livhana na iḽa iṅwe khosi? Arali a vhona uri a nga si kone, u ḓo ruma vhaḓinḓa uri vha yo ṱangana na iḽa khosi musi i tshee kule, vha pfumedzane. Ndi zwone zwine nda ri, a hu na na muthihi waṋu ane a nga vha mufunziwa wanga arali a sa furaleli zwoṱhe zwine a vha nazwo. “Muṋo ndi tshithu tshavhuḓi, hone wa vhuya wa fhela vhuhali hawo wa si tsha dunga, u nga dovha wa dungiswa ngani? A wo ngo tsha lugela u nyora mavu naho hu a ṱanganywa na mupfudze; tshawo ndi u laṱwa. A na nḓevhe kha a ḓipfele.” Ha ḓi ḓa vhathelisi vhanzhi na vhatshinyi vha tshi ḓa u thetshelesa Yesu a tshi funza. Vhafarisei na vhaḓivhi vha Mulayo vha thoma u gungula vha ri, “Muthu uyu u konana na vhatshinyi, a ita na u ḽa navho!” Ndi hone Yesu a tshi vha vhudza tshifanyiso hetshi a ri, “Nṋa arali muṅwe waṋu e na nngu dza ḓana, a xedza nthihi yadzo u ita mini? Ha sii dza 99 pfuloni a yo ṱoḓa iḽa nthihi yo xelaho a vhuya a i wana naa? Musi o i wana, u i hwala mahaḓani awe o takala. A tshi swika hayani a ramba khonani dzawe na vhahura vhawe, a vha vhudza a ri, ‘Ndi takala hani vha hashu ndó wana nngu yanga ye ya vha yo xela. Iḓani ri pembele!’ Na ngei ṱaḓulu zwo tou ralo; musi mutshinyi muthihi a tshi rembuluwa hu vha na dakalo ḽihulu u fhira hu tshi sokou vha na vhavhuya vha 99 vhane u rembuluwa vha si tsha hu lila. “Kana ri fanyise nga musadzi a re na masheleni a fumi; arali a xedza sheleni nthihi yao u ita mini? Ha fungi luvhone na, a swiela na nnḓu, a tshi ṱoḓa a tshi tou sedzesa a vhuya a i wana naa? Musi o i wana u vhidza khonani dzawe na vhahura, a vha vhudza a ri, ‘Ndi takala hani vha hashu ndó wana sheleni yanga ye ya vha yo xela. Iḓani ri pembele!’ Ndi tshi tou ni vhudza-vho, na ṱaḓulu zwo tou ralo. Vharuṅwa vha Mudzimu vha tou pembela musi mutshinyi muthihi o rembuluwa.” Yesu a dovha a ri, “Ho vhuya ha vha na muṅwe munna we a vha e na vhana vhavhili vha vhatuka. Murathu a amba nae a ri, ‘Muṋe wanga, nṋe nga vha mphe mukovhe wanga wa thundu.’ Ndi hone uyo munna a tshi kovhekanya vhana vhawe thundu yawe. Hu sa athu fhela maḓuvha manzhi murathu a rengisa thundu yawe a dzhia tshelede a ṱuwa. A ya shangoni ḽa kule-kule, a tambisa tshelede yawe nga vhuhwarahwara. Iḽa tshelede yo no fhela, ha mbo wa nḓala khulu shangoni ḽeneḽo, huno na ene a thoma u tambula. Ndi hone a tshi yo ḓifuwisa kha muṅwe muthu wa ḽeneḽo shango, a wana mushumo wa u lisa nguluvhe. A tama na u tou ḽa zwawe mbeu dza miri dzi ḽiwaho nga nguluvhe, huno na dzone a si fhiwe. Ndi hone a tshi vho dzivhuluwa, a ambela mbiluni a ri, ‘Vhashumi vha khotsi anga vha na zwiḽiwa zwinzhi zwine vha ḽa vha ita na u laṱa, nṋe fhano ndi tshi khou fa nga nḓala! Ndi tou ndo ṱuwa zwino nda ya ha khotsi anga nda swika nda ri: Muṋe wanga, ndo khakhela Waṱuḓulu na vhone; a tho ngo tsha fanela na u tou pfi ṅwana wavho; ndi khou humbela uri vha tou nṱanganedza zwanga ndi vhe muṅwe wa vhashumi vhavho.’ Ndi hone a tshi mbo ḓi takuwa a ya ha khotsi awe. “Khotsi awe vha mu vhona a tshee kule. Mbilu ya mukalaha ya khathuwa, a mbo ḓi gidima a swika a mu kuvhatedza. Ṅwana a amba na khotsi awe a ri, ‘Muṋe wanga, ndo khakhela Waṱaḓulu na vhone; a tho ngo tsha fanela na u tou pfi ṅwana wavho.’ Hone khotsi vha vhidza vhashumi vhavho vha ri, ‘Ṱavhanyani ni ḓise tshiambaro tsho nakaho ni mu ambadze, ni mu ambadze na rinngi na navhula. Ni konou dzhia mbohwana yo noniswaho ni i ṱhavhe, ri ite vhuṱambo. Ṅwana wanga hoyu o vha o fa, zwino u a tshila; o vha o xela, zwino o wanala.’ Vhuṱambo ha mbo ḓi ṱangana. “Hezwo zwoṱhe zwi tshi khou itea, mukomana o vha e masimuni. Huno a tshi vhuya a tshi vho sendela tsini ha nnḓu a pfa yo ṱangana hu tshi ri u imba, he u tshina. Ndi hone a tshi vhidza muṅwe mushumi a mu vhudzisa a ri, ‘Nṋa ndi mini izwo?’ Mushumi a fhindula a ri, ‘Murathu waṋu o vhuya, zwino khotsi aṋu vho takala nge a vhuya o takala, ndi tshi amba zwino na mbohwana yo noniswaho yo no ḓi wa nga luṋanga.’ Mukomana a sinyuwa lwe a si fune na u dzhena afho nḓuni. Ndi hone khotsi awe a tshi bva a mu kwengweledza. Ene a amba na khotsi awe a ri, ‘Hufha nṋe ndo vha shumela miṅwaha minzhi-minzhi ndi tshi tou nga phuli, ndi sa pfuki na tshithihi tshe vha amba. Naho zwo ralo ndi mini tshe vha vhuya vha mpha-vho? Ndi amba na mbudzana zwayo ya u tou ri ndi ḽe-vho na khonani dzanga ro takala. Zwino uyu ṅwana wavho we a tambisa thundu yavho na dziphombwe u tou bvelele vha mbo ḓi mu ṱhavhela kholomo yo noniswaho!’ Khotsi awe a mu fhindula a ri, ‘Ṅwananga, inwi hufha ni na nṋe misi yoṱhe; nahone zwoṱhe zwine nda vha nazwo zwi zwaṋu! Riṋe ro vha ro fanela u takala ra pembela, ngauri uyu murathu waṋu o vha o fa, zwino o vuwa; o vha o xela, zwino o wanala.’ ” Yesu a amba na vhafunziwa vhawe a ri, “Muṅwe mupfumi o vha e na mukoma wawe. Ha pfala uri mukoma uyo u khou mu tambisela thundu. Ndi hone a tshi mu vhidza a amba nae a ri, ‘Nṋa ndi mafhungo-ḓe ane nda pfa nga inwi? Iḓani ni ḓifhindulele zwe na shuma; a thi tsha funa ni tshi vha mukoma wanga.’ Ndi hone uyo mukoma a tshi amba nga mbilu a ri, ‘Nṋa zwino ndi nga tou ita hani vhunga muṋe wanga a tshi khou mpandela mushumoni? Nungo dza u shuma nga zwanḓa a thi na, zwino u tshila nga u tou humbela-vho, ndi a shona! Ahaa, ndi a ḓivha zwine nda ḓo ita uri ndi tshi pandelwa mushumoni ndi vhe ndi na khonani dzine dza nga ntswielela.’ Ndi hone a tshi vhidza vhathu vhoṱhe nga muthihi nga muthihi vhe vha vha vha tshi khou koloda muṋe wawe. A amba na wa u thoma a ri, ‘Zwiḽa vhone vha koloda muṋe wanga vhugai?’ Uyo a fhindula a ri, ‘Zwikumbu zwi na ḓana zwa mapfura a muolivi.’ Mukoma a amba nae a ri, ‘Vhuṱanzi ha mulandu wavho ngovhu; kha vha mbo ḓi dzula fhasi vha ṅwale 50.’ A konou amba na muṅwe a ri, ‘Vhone-vho, wavho mulandu ndi mungafhani?’ Ene a fhindula a ri, ‘Masaga a 1 000 a goroi.’ Mukoma a amba nae a ri, ‘Vhuṱanzi ngovhu; nga vha ṅwale 800.’ Muṋe wa thundu a tshi vhona u thanya ha uyo mukoma a sa fulufhedzei a zwi khoḓa; iṱali vhathu vha ḽino shango vho thanya kha mafhungo avho u fhira vha re na tshedza tsha Mudzimu.” Yesu a dovha a ri, “Ndi zwine nda ri: ḓiwaneleni dzikhonani nga lupfumo lwa ḽino shango, uri musi lu tshi ḓo fhelelwa nga mushumo dzi kone u ni swielela ngei hayani ha lini na lini. “A fulufhedzeaho kha zwiṱuku u ḓo fulufhedzea na kha zwihulwane; a sa fulufhedzei kha zwiṱuku, na kha zwihulwane ha fulufhedzei. Nṋa arali no kundwa u fulufhedzea kha zwa lupfumo lwa ḽino shango, ndi nnyi ane a nga kha ḓi ni kumedza lupfumo vhukuma? Arali ni songo kona u fulufhedzea kha thundu i re ya muṅwe, yaṋu vhukuma ni ḓo i fhiwa nga nnyi? “A hu na mushumi ane a kona u vha na vhaṋe vhavhili. A nga vhenga muṅwe a funa muṅwe, a pfa zwa muṅwe, zwa muṅwe a zwi nyadza. A ni koni u shumela Mudzimu ni phuli dza lupfumo lwa ḽino shango.” Vhafarisei vha tshi pfa aya mafhungo oṱhe vha mu holedza, ngauri vho vha vhe vhathu vha funesaho tshelede. Yesu a amba a ri, “Ndi inwi vhadzia-u-ḓiita vhavhuya maṱoni a vhathu, hone Mudzimu a tshi ḓivha zwi re mbiluni dzaṋu; ngauri zwine vhathu vha vhona zwi zwone zwihulwane, Mudzimu u a zwi nengwa. “Mulayo wa Mushe na Maṅwalo a vhaporofita zwo shuma u guma nga Johanisi Mulovhedzi; u bva afho muvhuso wa Mudzimu u vho ḓivhadzwa e mafhungo maḓifha, huno muṅwe na muṅwe u dzhena nga u tou lwisa. Ḽiṱaḓulu na ḽifhasi zwi nga lovha, hone Mulayo u ḓo dzula u hone; na kuswayo na kuthihi zwakwo ku nga si lovhe. “Munna ane a ṱala musadzi wawe a dzea muṅwe u ita vhupombwe. Zwi ḓi nga munna ane a dzea musadzi o ṱaliwaho, na ene u ita vhupombwe.” “Ho vhuya ha vha na muṅwe munna wa mupfumi we a vha a tshi ambara zwiambaro zwa mutengo muhulu zwa maṱeleṱele, a tshi ḓiphiṋa nga madzanga misi yoṱhe. Ha dovha ha vha na mushai a no pfi Lazaro, we a vha e na zwilonda zwo phaphaho muvhili woṱhe. Onoyo o vha a tshi ḓi iswa henefho muṋangoni wa nnḓu ya mupfumi. O vha a tshi lila u tou kanzwiwa zwawe nga zwipeḓu zwe zwa vha zwi tshi wa musi mupfumi a tshi khou ḽa. Zwilonda zwawe zwo vha zwi tshi ṋanzwiwa nga mmbwa. Musi uyo muthu wa mushai a tshi fa, vharuṅwa vha ḓa vha mu takula vha yo mu dzudza, a ḓisendeka nga Abrahamu. Mupfumi na ene a fa a vhulungwa. Musi a tshi khou pfa vhuṱungu heleni, a tshi takusa maṱo a vhona Abrahamu fhaḽa kule na Lazaro o ḓisendeka ngae. Ndi hone a tshi vhidzelela a ri, ‘Muṋe wanga Abrahamu! Kha ndi pfelwe vhuṱungu hu ruṅwe Lazaro uri a tou ṋanga munwe wawe maḓini a ḓe a rothodze lulimi lwanga; ndi khou shengela khavhuni hei!’ Abrahamu ene a ri, ‘Ṅwananga, a thi ri ni kha ḓi elelwa uri zwiḽa ni tshi kha ḓi tshila no vha ni sa shayi tshivhuya, ngeno Lazaro a tshi khou tambula? Zwino-ha ene u vho ḓiphiṋa fhano, inwi ngeno ni tshi khou shengela. Hu si izwo fhedzi; hu dovha ha vha na govha ḽihulu ḽo aṱamaho vhukati hashu na inwi, lune wa nga ngeno a sa kone u pfukela ngeo kha inwi; zwo ralo na kha wa ngeo hu na inwi, ha koni u pfukela ngeno hu na riṋe.’ Mupfumi a ri, ‘Zwi a pfala Muṋe wanga; ndi vho tou humbela nga zwanḓa zwivhili uri vha rume Lazaro ngei muḓini wa hashu. Henengei ndi na vharathu vhaṱanu; a ye a vha sevhe uri vha si ḓe-vho fhano fhethu ha tshengelo.’ Abrahamu a ri, ‘Hufha vhe na Maṅwalo a Mushe na a vhaporofita; nga vha thetshelese one.’ Mupfumi a fhindula a ri, ‘Eneo fhedzi naa khotsi anga Abrahamu? Arali hu tshi nga tou ya ane a bva vhafuni ndi hone vha tshi ḓo rembuluwa.’ “Abrahamu ene a fhindula a ri, ‘Arali vha sa pfa Maṅwalo a Mushe na a vhaporofita, nangwe ha tou vuwa we a vha o fa, a vha nga mu pfi.’ ” Yesu a amba na vhafunziwa vhawe a ri, “Zwikhukhuliso zwone zwi nga si kundwe u vha hone; hone u ḓo zwi vhona hoyo ane zwa ḓa ngae! Ane a khakhisa muṅwe wa havha vhaṱuku, ṱhamu yawe i ḓo fhira zwa musi o tou vhofhelelwa zwawe guyo mukoloni a poswa lwanzheni. “Ivhani na nzhele! Arali murathu wau a u khakhela, u mu kaidze. Arali u tshi ralo a ḓisola, u mu hangwele. Arali a u khakhela luṱanu na luvhili nga ḓuvha hone a ḓi ḓa kha iwe luṱanu na luvhili a tshi ri, ‘Ndo laṱa,’ u fanela u ḓi mu hangwela.” Vhaapostola vha amba na Muṋe washu vha ri, “Kha vha ri engedze lutendo.” Muṋe washu a tshi vha fhindula a ri, “Ngavhe ni vhe ni na lutendo lune lwa tou lingana na mbeu ya muhuyu, no vha ni tshi nga vhudza hoyu murebeila na ri, ‘Tupuwa u yo ḓiṱavha lwanzheni!’ na wana wo no tupuwa. “Ndi nnyi waṋu henefha ane a nga ri e na mushumi wawe wa u lima kana wa u lisa nngu, a ri uyo mushumi a tshi vhuya a amba nae a ri, ‘Dzulani zwaṋu fhasi ni ḽe’? Tshaṋu a si u sokou amba nae na ri, ‘Nndugiseleni zwiḽiwa ni ambare zwavhuḓi ni zwi ḓise, ndi thome ndi ḽe, ndi nwe, ndi hone na inwi ni tshi ḓo kona u ḽa na nwa’? Nṋa mushumi ó ita zwe a vhudzwa u a vhuya a livhuhiwa naa? Na inwi musi no khunyeledza zwoṱhe zwe Mudzimu a ni vhudza, ni sokou ri, ‘Riṋe a ri na tshe ra shuma; ro tou ita zwo ri fanelaho.’ ” Musi Yesu a tshee lwendoni lwa u ya Jerusalema, a bva nga vhukati ha Samaria na Galelia. Musi a kha ḓi tou ri u a dzhena kha muṅwe muḓi, a ṱangana na vhathu vha fumi vha re na vhulwadze ha lukanda vhu kumadzaho, vha ri vho ima fhaḽa kulenyana vha vhidzelela vha ri, “Yesu Muṋe washu, a ri khathutshelwi zwashu naa?” Yesu a tshi vha vhona a amba navho a ri, “Iyani ha vhotshifhe vha ni vhone.” Vhe nḓilani vha fhola. Muṅwe wavho a tshi vhona uri o fhola, a mbo ḓi huma a tshi khou ṱavha mukosi a tshi renda Mudzimu. A ḓa a ḓiposa fhasi milenzheni ya Yesu, a mu livhuha. Uyo munna o vha e Musamaria. Yesu a ri, “Hufha ho fhodzwa vha fumi, zwino vhaḽa vhaṅwe vha 9 vha ngafhi? Khezwi hu si na o vhuyaho uri a livhuhe Mudzimu, arali e si uyu mutsinda!” A amba nae a ri, “Takuwani zwaṋu ni ṱuwe; lutendo lwaṋu lwo ni fhodza.” Vhaṅwe Vhafarisei vho vhuya vha vhudzisa Yesu uri muvhuso wa Mudzimu u ḓo ḓa lini, Ene a fhindula a ri, “Muvhuso wa Mudzimu u tshi ḓa muthu a nga si u vhone nga maṱo na u sedza hani. A hu na ane a ḓo tou ri, ‘Asuyu!’ kana ane a ri, ‘Asuuḽa!’ ngauri muvhuso wa Mudzimu wo no ḓi vha vhukati haṋu.” Ndi hone a tshi amba na vhafunziwa a ri, “Hu ḓo ḓa tshifhinga tshine na ḓo ṱuvha u vhona ḓuvha ḽithihi zwaḽo ḽa Mubebwa-nga-muthu, hone ni si ḽi vhone. Hu ḓo vha na vhane vha ḓo ni vhudza vha ri, ‘U hafhaḽaa!’ kana vha ri, ‘U ngeno!’ Hone inwi ni songo vhuya na ya; ni songo vha tevhela; Mubebwa-nga-muthu nga ḓuvha ḽawe u ḓo tou nga lupenyo lune lu tshi ri vhenge lutomboni, lwa vhonetshela u bva vhusendakamisi u guma vhusendekamisi. Hone o fanela u thoma u tambudzwa zwinzhi, a vhuye a tou landulwa nga vhenevha vhathu vha musalauno. Zwa misi ya Mubebwa-nga-muthu zwi ḓo tou fana na zwiḽa zwa misi ya Nua. Ho vha hu tshi ḽiwa, hu tshi nwiwa, hu tshi dzewa, ha vhuya ha swika ḓuvha ḽe Nua a dzhena tshikepeni, maḓi mahulu a mbo ḓa a vha lozwa vhoṱhe. Zwi ḓo tou vhuya zwi zwa misi iḽa ya Loto. Ho vha hu tshi ḽiwa, hu tshi nwiwa, hu tshi rengwa hu tshi rengiswa, hu tshi liṅwa, hu tshi fhaṱwa. Ho ḓo ri ḓuvha ḽe Loto a ṱutshela muḓi wa Sodoma, Mudzimu a nisa mulilo na matombo a dugaho, ha vha u vha lozwa vhoṱhe. Na nga ḓuvha ḽa u dzumbuluwa ha Mubebwa-nga-muthu zwi ḓo ḓi tou ralo. “Ane a ḓo vha e muṱani nga ḽeneḽo ḓuvha a songo tsha vhuya a dzhena nḓuni u yo dzhia thundu yawe, na a re tsimuni a songo tsha humela hayani. Kani-ha no hangwa zwa musadzi wa Loto! Ane a tata u ṅaledza vhutshilo hawe u a ḓilozwa, ane a fa ndi ene ane a ḓo tshila. Vhusiku honoho vhavhili vha ḓo vha vhulaloni vhuthihi, muṅwe wavho a dzhiwa, muṅwe wavho a dzhiwa, muṅwe a siwa. Vhasadzi vhavhili vha ḓo vha vha tshi khou sinḓisana mutulini muthihi; muṅwe wavho a dzhiwa, muṅwe a siwa.” Yesu a tshi ṱoḓa u vha funza uri vha fanela u dzula vha tshi rabela vha sa kulei nungo, a vha vhudza tshifanyiso hetshi a ri, “Muḓini muṅwe ho vhuya ha vha na muṅwe muhaṱuli we a vha a sa ofhi Mudzimu, na muthu a sa londi. Zwino muḓini wonoyo ho vha hu na muṅwe musadzi wa tshilikadzi; onoyo o vha a tshi ḓi ya ha muhaṱuli a tshi ri, ‘Kha vha nndamulele-vho kha swina ḽanga.’ Ha fhela tshifhinga uyo muhaṱuli a sa zwi londi, hone a guma nga u elekanya a ri, ‘Nangwe ndi sa ofhi Mudzimu, na muthu ndi sa londi, hone vhunga hei tshilikadzi i tshi ṱolou nnzindela, ndi ḓo vhuya nda sokou i lamulela ngauri nda sa ralo i ḓo ḓi ṱolou nnzindela, ya ḓo vhuya ya nndina!’ ” Muṋe washu a konou ri, “Edzonu pfa zwine muhaṱuli wa mbilu mmbi a amba! Zwino Mudzimu Ene vhanangiwa vhawe vhane vha mu ṱavhela mukosi vhusiku na masiari, a nga kundwa ngani u vha lamulela, naho a vha lengelela? Nṋe ndi ri u ḓo ṱavhanya u vha lamulela. Hone Mubebwa-nga-muthu a tshi vhuya u ḓo wana shangoni hu tshi kha ḓi vha na lutendo naa?” Na vha u ḓifhima uri vhone ndi vhavhuya, vha tshi nyadza vhaṅwe, Yesu a vha vhudza tshifanyiso hetshi a ri, “Vhaṅwe vhanna vhavhili, Mufarisei na muthelisi, vho vhuya vha gonya thembeleni u yo rabela. Mufarisei a ḓa a ima henefho, a rabelela mbiluni a ri, ‘Ndi a u livhuha Mudzimu ngauri a thi fani na vhaṅwe vhathu: ho dzula mavemu, vha songo lugaho, dziphombwe, nangwe e hoyu muthelisi, a thi fani nae. Ndi ḓidzima luvhili nga vhege, ndi bvisa tshafumi kha zwoṱhe zwine nda wana.’ Muthelisi ene a ima nga kulenyana a tshi tou tata na u lilala, a sokou ḓirwa khana nga u ḓisola a tshi ri, ‘Yawee Mudzimu, a thi hangwelwi-vho na, nṋe mutshinyi!’ ” Yesu a ri, “Ndi a ni vhudza ndi ri, we a ya hayani o hangwelwa ndi muthelisi, e si Mufarisei. Vhoṱhe vhane vha ḓihudza vha ḓo ṱukufhadzwa, vhane vha ḓiṱukufhadza vha ḓo huliswa.” Vhaṅwe vhathu vha vho ita na u ḓisa vhana ha Yesu uri a vha vhee zwanḓa. Vhafunziwa vha tshi zwi vhona vha vha kaidza. Yesu Ene a vhidza avho vhana uri vha ḓe khae a ri, “Litshani vhana vha ḓe ha Nṋe; ni songo vha dzivhisa, ngauri muvhuso wa Mudzimu ndi wa vha no nga vhenevha. Zwino ipfani-ha: ane a si tende u vhusiwa nga Mudzimu unga ṅwana, ha nga dzheni muvhusoni wawe na kathihi.” Muṅwe wa vhahulwane vha Majuda a mu vhudzisa a ri, “Nandi vhone mufunzi muvhuya, uri ndi wane vhutshilo vhu sa fheli ndi fanela u ita mini?” Yesu a mu fhindula a ri, “Khezwi ni tshi nnyita muvhuya? A hu na muthu a re muvhuya; muvhuya ndi Mudzimu e eṱhe. Zwino milayo ya uri, ‘U songo ita vhupombwe; u songo vhulaha muthu; u songo tswa; u songo zwifhelela muṅwe; u hulise khotsi au na mme au’ hufha ni tshi i ḓivha?” Munna uyo a fhindula a ri, “Heyo yoṱhe ndo i tevhedza u bva hanani.” Yesu a tshi pfa zwenezwo a ri, “Ho tou sala tshithihi fhedzi tshine na fanela u tshi ita: rengisani zwoṱhe zwine na vha nazwo, ni kovhele vhashai tshelede; lwaṋu lupfumo ni ḓo lu wana ṱaḓulu. No no ita zwenezwo, ni ḓe ni vhe mufunziwa wanga.” Munna uyo a tshi pfa izwo a ṱungufhala, ngauri o vha o pfuma zwihulu. Yesu a tshi vhona uri o ṱungufhala a ri, “Zwi konḓa hani uri vhapfumi vha dzhene muvhusoni wa Mudzimu! Muthu o pfumaho u dzhena muvhusoni wa Mudzimu zwi mu konḓela u fhira musi gamela i tshi edzisa u fhira nga buli ḽa ṋeleṱe.” Vhathu vhe vha pfa a tshi ralo vha ri, “Zwino hu kha ḓi ḓo tshidzwa nnyi-ha?” Yesu a fhindula a ri, “Zwine vhathu zwa vha kunda, Mudzimu a zwi mu kundi.” Ndi hone Pitrosi a tshi ri, “Kha vha dzou vhona riṋe, ro ṱutshela zwoṱhe zwe ra vha ri nazwo ra vha vhafunziwa vhavho.” Yesu a ri, “Zwino ipfani-ha: muthu ane a ṱutshela nnḓu yawe kana musadzi kana vharathu kana vhabebi kana vhana vhawe a tshi itela muvhuso wa Mudzimu, Mudzimu ha nga litshi u mu ṋea zwi no fhira kule zwiḽa zwe a ṱutshela. U ḓo mu ṋea musi a tshee fhano shangoni; huno musi ndi tshi vhuya u ḓo mu ṋea na vhutshilo vhu sa gumi.” Yesu a vhidzela vha 12 thungo a amba navho a ri, “Ḓivhani uri ri khou gonya Jerusalema. Henengei hu ḓo itea zwoṱhe zwe vhaporofita vha ṅwala vha tshi amba Mubebwa-nga-muthu uri: U ḓo kumedzwa vhannḓa. Vhenevho vha ḓo tamba ngae vha mu tambudza, vha tshi mu pfela na mare. Vha ḓo mu rwa nga mboma, vha fhedza nga u mu vhulaha. Hone nga ḓuvha ḽa vhuraru u ḓo vuwa vhafuni.” Vhafunziwa ayo mafhungo a vho ngo kona u a ṱalukanya ngauri o vha a tshee o vha dzumbama, huno vha si ḓivhe uri Yesu a tshi ralo u amba mini. Musi Yesu a tshi vho sendela Jerikho, ha vha uri muṅwe munna wa bofu o dzula tsini ha nḓila a tshi khou humbela zwifhiwa. Onoyo a tshi pfa hu tshi khou fhira gogo ḽihulu a vhudzisa uri hu khou itea mini. Vha mu vhudza vha ri, “Hu khou fhira Yesu wa Nazaretha.” Ene a vhidzelela a ri, “Yesu Murwa wa Dafita, a thi khathutshelwi zwanga naa?” Vhathu vhe vha vha vhe phanḓa vha mu kaidza uri a fhumule, fhedzi ha tou vha hone a tshi ṋaṋa u ṱavha mukosi a tshi ri, “Murwa wa Dafita, a thi khathutshelwi zwanga naa?” Yesu a ima a ri uyo munna wa bofu a ḓiswe. A tshi swika Yesu a mu vhudzisa a ri, “Ni funa ndi tshi ni itela mini?” Ene a ri, “Muṋe wanga, ndi tama u vhona.” Ndi hone Yesu a tshi amba nae a ri, “Nazwino fholani ni vhone; lutendo lwaṋu lwo ni fhodza.” Kathihi fhedzi a mbo ḓi kona u vhona; a renda Mudzimu a tshi khou tevhela Yesu. Vhathu vhoṱhe vha tshi zwi vhona vha renda Mudzimu. Yesu a dzhena Jerikho a fhira nga vhukati hawo. Henefho ho vha hu na muhulwane wa vhathelisi, o pfumaho, ane a pfi Zakia. Onoyo o vha a tshi tama u vhona uri Yesu ndi ufhio, a ro kundwa nge vhathu vha vha vho ḓalesa, na ene a dovha a vha mupfufhi. Ndi hone a tshi gidimela phanḓa a gonya muhuyulukuse uri a kone u vhona Yesu ngauri o vha a tshi khou ḓa u fhira nga henefho. Yesu a tshi swika henefho a lavhelesa nṱha a amba na Zakia a ri, “Zakia, ṱavhanyani ni tse; ṋamusi ndi mueni waṋu.” Zakia a ṱavhanya a tsa, a mu ṱanganedza nga dakalo ḽihulu. Vhathu vhoṱhe vhe vha zwi vhona vha gungula vha ri, “Vhonani o yo dalela mutshinyi!” Zakia a takuwa a amba na Muṋe washu a ri, “Muṋe wanga, ndi ḓo kovhela vhashai hafu ya thundu yanga; huno arali hu na muṅwe we nda dzhia tshithu tshawe nga vhufhura, ndi ḓo mu lifhela tsho andiswa luṋa.” Ndi hone Yesu a tshi mu vhudza a ari, “Ṋamusi hoyu muṱa wo tshidzwa, vhunga iṱali na uyu e ṅwana wa Abrahamu. Nahone Mubebwa-nga-muthu o ḓa u ṱoḓa vho xelaho uri a vha tshidze.” Vhathu vha tshi kha ḓi thetshelesa zwenezwo, Yesu a isa phanḓa nga u vha vhudza tshifanyiso; ngauri o vha o no vha tsini ha Jerusalema, vhathu vha tshi humbula uri muvhuso wa Mudzimu ndi hone u tsini-tsini na u swika. A ri, “Muṅwe mukololo o vhuya a ya shangoni ḽa kule uri a vhumbwe khosi a konou vhuya hayani. Hone a sa athu ṱuwa a vhidza vhaṅwe vhashumi vhawe vha fumi, muṅwe na muṅwe a mu ṋea ḽingwende ḽa musuku, a vha vhudza a ri, ‘Ni sale ni tshi ḽi bindulisa u swika ndi tshi vhuya!’ Zwino vhathu vha shangoni ḽa hawe vho vha vha tshi mu vhenga; o no ṱuwa vha ruma vhaḓinḓa uri vha swike vha ri, ‘Hoyo munna a ri vhuyi ra funa a tshi ri vhusa.’ “Musi a tshi vhuya hayani o no vhumbwa khosi, a vhidzisa vhaḽa vhashumi vhawe vhe a vha fha tshelede uri a pfe zwe vha bindula. Wa u thoma a ḓa a ri, ‘Muṋe wanga, ḽiḽa ḽingwende ḽavho ḽo vhuisa maṅwe a fumi.’ Muṋe wawe a ri, ‘A u vhoni-ha mushumi wanga wavhuḓi! Vhunga wo fulufhedzea kha izwi zwiṱukuṱuku ndi ḓo u ita gota ḽa miḓi ya fumi.’ Wa vhuvhili a ḓa a ri, ‘Muṋe wanga, ḽiḽa ḽingwende ḽavho ḽo vhuisa maṅwe maṱanu.’ Na onoyo muṋe wawe a amba nae a ri, ‘Iwe ndi ḓo u ita gota ḽa miḓi miṱanu.’ Ndi hone hu tshi ḓa muṅwe a ri, ‘Muṋe wanga, tshelede yavho khei; ndo vha ndo i puta nga dugu nda i dzumba nge nda vha ofha, vhunga vhe muthu wa tshiṱuhu; vha vhila mavhoḓa a tshelede ye vha si i vhee, vha kaṋa he vha si lime.’ Muṋe wawe a ri, ‘Mushumi a sa ḓivhalei ndiwe! Eneo maipfi au ndi ḓo u haṱula ngao! Hufha u tshi ri u nnḓivha ndi muthu wa tshiṱuhu; ndi vhila mavhoḓa a tshelede ye nda si vhee, ndi kaṋa he nda si lime! Zwino khezwi u songo tou vhea tshelede yanga banngani uri ndi tshi vhuya ndi i dzhie yo no dzwala?’ A konou vhudza vhe vha vha vho ima henefho a ri, ‘Mu dzhieleni heyo tshelede ni fhe uḽa a re na fumi ḽa bonndo!’ Vha mu fhindula vha ri, ‘Muṋe washu, hufha o no ḓi vha na fumi ḽoṱhe!’ Muṋe wavho a tshi fhindula a ri, ‘Nṋe ndi ri ane a vha na zwawe u ḓo engedzwa; hone a si na tshawe u ḓo dzhielwa na zwiṱukuṱuku zwine a vha nazwo. A vha aḽa maswina anga e a vha a sa funi ndi tshi vha khosi yao, a ḓiseni fhano ni a vhulahe ndi tshi zwi vhona!’ ” Yesu o no ralo a fhirela phanḓa a gonya Jerusalema. A tshi sendela tsini na Bethefage na Bethania, Thavhani ya Miolivi, a ruma vhafunziwa vhavhili a ri, “Iyani muḓini hoyo u re afho phanḓa. Ni ḓo ri ni tshi tou dzhena na wana donngana yo vhoxwaho i sa athu vhuya ya namelwa nga muthu; ni i vhofholole ni i ḓise. Arali na vhudziswa uri, ‘Ndi mini ni tshi i vhofholola?’ ni fhindule ni ri, ‘Muṋe washu u a i ṱoda!’ ” Avho vhaḓinḓa vha ṱuwa, nangoho vha wana zwoṱhe zwo tou ralo. Musi vha tshi kha ḓi vhofholola donngana yeneyo, vhaṋe vhayo vha vha vhudzisa vha ri, “Ndi mini ni tshi vhofholola iyo donngana?” Vhone vha fhindula vha ri, “Muṋe washu u a i ṱoḓa.” Vha tshi ralo vha i isa ha Yesu, vha konou kapea nguvho dzavho khayo, vha mu namedza. A tshi khou tshimbila vhathu vha adza nguvho dzavho gondoni. Musi a tshi vho sendela Jerusalema, fhaḽa hune gondo ḽa tsa na Thavha ya Miolivi, gogo ḽoṱhe ḽa vhafunziwa vhawe vha thoma u pembela na u ṱavha mikosi vha tshi renda Mudzimu vha tshi takalela maḓembe oṱhe e vha a vhona. Vha ri, “Nga hu rendwe Khosi i ḓaho nga dzina ḽa Muṋe washu! Makoleni hu vhe na mulalo. Thendo i ye ha Mudzimu ṱaḓulu-ṱaḓulu.” Ndi hone vhaṅwe vha Vhafarisei vhe vha vha vhe vhukati ha gogo vha tshi amba na Yesu vha ri, “Vhafunzi, kha vha kaidze vhafunziwa vhavho!” Yesu a fhindula a ri, “Ndi a ni vhudza ndi ri: Arali avha vha fhumula, matombo a ḓo vha one a no fhululedza.” Musi a tshi vho sendela tsini ha muḓi, a tshi u vhona, a u lilela a ri, “Ngavhe vhukuma ṋamusi wo vha u tshi ḓivha zwine zwa ḓisa mulalo; zwino zwo ro u dzumbama. Hu ḓo ḓa tshifhinga tshine maswina au a ḓo u govhela, o tou u tangela ngomu, a u zhakeledza a tshi bva thungo dzoṱhe. Vha ḓo u thutha ha sala hu si tshee na na tombo na ḽithihi ḽi re nṱha ha ḽiṅwe, vhana vhau vha ḓo devhekanywa, ngauri a wo ngo ṱalukanya tshifhinga tshe Mudzimu a ḓa u u lamulela ngatsho!” Yesu a dzhena muṱani wa thembele a pandela vhathu vhe vha vha vha tshi khou rengisa henefho, a tshi ri, “Ho ṅwalwa upfi: ‘Nnḓu yanga i ḓo vha nnḓu ya thabelo,’ zwino inwi no no i shandula ‘bako ḽa mavemu.’ ” Yesu a ḓi funza thembeleni ḓuvha ḽiṅwe na ḽiṅwe. Vhotshifhe vhahulwane na vhaḓivhi vha Mulayo na vhahulwane vha lushaka vho vha vha tshi ḓi ṱoda u mu vhulaha, hone vha si wane tshine vha nga ita, ngauri vhathu vhoṱhe vho vha vha tshi mu thetshelesa, vha sa funi u fhirwa nga ipfi na ḽithihi. Ḽiṅwe ḓuvha Yesu a tshi khou funza vhathu thembeleni a tshi ḓivhadza mafhungo maḓifha, vhotshifhe vhahulwane na vhaḓivhi vha Mulayo khathihi na vhahulwane vha lushaka vha ḓa vha amba nae vha ri, “Edzonu ri vhudza: nṋa ni tshi ita nga u ralo zwi bva kha nnyi? Ndi nnyi o ni fhaho maanḓa a u zwi ita?” Yesu a fhindula a ri, “Imani ndi ni vhudzise-vho mbudziso asiyi: Edzonu mmbudza: Zwiḽa Johanisi a tshi lovhedza zwo vha zwi tshi bva kha nnyi? Kha vhathu kana kha Mudzimu?” Vhone vha thoma u amba nga tshavho vha ri, “Nṋa ri nga tou ri mini? Arali ra ri, ‘Kha Mudzimu,’ u ḓo ri, ‘Zwino-ha na kundwa ngani u tenda pfunzo yawe?’ Zwino-vho ra ri, ‘Kha vhathu,’ heḽi gogo ḽoṱhe ḽi ḓo ri kanḓa nga matombo, ngauri vha ḓivha Johanisi e muporofita.” Ndi hone vha tshi fhindula vha ri a vha ḓivhi. Yesu a amba navho a ri, “Izwo-ha na Nṋe a thi nga ni vhudzi uri ndi tshi ita hezwi zwithu zwo bva kha nnyi.” Ndi hone Yesu a tshi vha anetshela tshifanyiso hetshi a ri, “Muṅwe munna o vhuya a lima tsimu ya minḓirivhe, a konou i hirisa vhalimi, ene a pfulutshela shangoni ḽiṅwe a fhedza maḓuvha e henengei. Musi tshifhinga tsha u fula nḓirivhe tshi tshi swika a ruma mushumi wawe kha avho vhalimi uri a yo dzhia mukovhe wawe wa khaṋo. Vhalimi vhone vha likita uyo muḓinḓa vha fhedza nga u mu pandela a si na tshithu. A dovha a ruma muṅwe mushumi; na ene vha mu rwa vha tou tamba ngae vha mu pandela a si na tshithu. A dovha a ruma mushumi wa vhuraru; na ene vha mu huvhadza vha mu pandela. Ndi hone muṋe wa tsimu a tshi ri, ‘Nṋa ndi nga tou ita hani naa? Ndi ḓo ruma ṅwananga muthihi wa mutuka; ene khamusi vha ḓo mu teledza!’ Vhaḽa vhalimi vha tshi vhona uyo ṅwana vha amba nga tshavho vha ri, ‘Hoyu ndi ene muḽaifa. Kha ri mu vhulahe uri tsimu i mbo ḓi vha yashu!’ Nangoho vha mbo ḓi mu hwalela nnḓa ha tsimu vha mu vhulaha.” Yesu a konou vhudzisa a ri, “Nṋa avho vhalimi muṋe wa tsimu u ḓo vha itani? Ha nga ḓo ḓa a vha vhulaha, iyo tsimu a i ṋea vhaṅwe naa?” Vhathu vha tshi pfa ayo mafhungo vha amba vha ri, “Hezwo a zwi nga vhuyi zwa itea!” Yesu a vha lavhelesa a vha vhudzisa a ri, “Nṋa zwiḽa hu tshi ṅwalwa ha pfi, “ ‘Tombo ḽe ḽa vha ḽo laṱwa nga vhafhaṱi ḽa pfi a ḽi na mushumo, ḽo vha ḽone thikho ya tshifhaṱo,’ “hu ambiwa mini naa? Ane a wela kha tombo iḽo u ḓo vunḓekana; hu ḓi nga ane ḽa mu wela, ḽi a mu pwaṱukanya.” Vhaḓivhi vha Mulayo na vhotshifhe vhahulwane vha zwi pfa uri tshifanyiso itsho tshi amba vhone, ndi zwe vha ṱoḓa u fara Yesu na zwenezwo, vha ro ofha vhathu. Ndi hone vha tshi vho tou dzula vho lindela uri tshifhinga tshi ḓo vhuya tsha swika. Vha ruma zwifheṱi ha Yesu zwa ya zwi tshi nga vhathu kwavho uri zwi mu fashe nga zwine a amba, uri vha kone u mu fara vha mu kumedze muvhusi. Zwifheṱi zwenezwo zwa amba nae zwa ri, “Vhafunzi, ri a zwi ḓivha uri zwine vhone vha amba na zwine vha funza ndi zwone. Ri ḓivha na uri a vha ṱaluli muthu, tshavho ndi u funza nḓila yone-yone ine Mudzimu a funa vhathu vha tshi tshila ngayo. Kha vha dzou ri vhudza-vho: Nṋa zwo tendelwa u thela muthelo wa Khisara kana a zwongo tendelwa?” Yesu Ene a tshi vhona vhukwila havho, a vha vhudza a ri, “Edzonu ntsumbedza sheleni afho. Nṋa iyi ṱhoho na dzina ḽi re khayo ndi zwa nnyi?” Vha fhindula vha ri, “Ndi zwa Khisara.” Yesu a ri, “Ahaa, izwo Khisara mu fheni zwi re zwawe; Mudzimu ni mu fhe zwi re zwawe.” Ha vha u kundwa havho u mu fasha henefho vhukati ha vhathu, vha vho sokou fhumula vho akhamadzwa nga phindulo yawe. Vhaṅwe Vhasadukei vha ḓa ha Yesu (ndi vhaḽa vha no ri u vuwa ha vhafu a huho) vha mu vhudzisa vha ri, “Vhafunzi, Mushe o ri siela mulayo une wa ri, ‘Arali munna a fa a si na ṅwana a sia musadzi, musadzi uyo kha a sale na murathu wawe uri a bebele mukomana.’ Zwino ho vhuya ha vha na vhaṅwe vhaṱhannga vhaṱanu na vhavhili, vhana vha munna. Mukomana khavho a dzea musadzi, a fa a si na ṅwana. A mu tevhelaho a sala na iyo tshilikadzi, huno na kha ene zwa ḓi ralo, musadzi a sala na wa vhuraru. Zwa ḓi ralo kha vhoṱhe vhuṱanu na vhuvhili havho vha tshi ḓi fa vha si na ṅwana nae. Ha vhuya ha fa na ene musadzi. Zwino musi vhafu vha tshi vuwa musadzi uyo u ḓo vha wa nnyi? Hufha vhoṱhe vhuṱanu na vhuvhili havho o vha musadzi wavho!” Yesu a vha fhindula a ri, “Fhano shangoni vhathu vha a dzea, vha dzewa, hone vhane vha ḓo wanala vho fanelwa nga u vuwa vhafuni kha vhutshilo vhu ḓaho, a vha tsha ḓo dzea, a vha tsha ḓo dzewa, hufha vha tshi ḓo vha vha sa tsha fa, vha tshi vho nga vharuṅwa, vhe vhana vha Mudzimu nge a vha vusa vhafuni. “Zwino kha zwa u vuswa ha vhafu, na ene Mushe u a ri sumbedza uri vha a vuswa. Ndi fhaḽa hune a amba nga tshiṱaka tsha muunga tshi tshi duga a tshi ri, ‘Muṋe washu ndi Mudzimu wa Abrahamu, na wa Isaka, na wa Jakopo.’ Zwino-ha Mudzimu a si wa vho faho, ndi wa vha tshilaho, ngauri vha re nae, vhoṱhe vha a tshila.” Vhaṅwe vhaḓivhi vha Mulayo vha ri, “Vho amba zwone Vhafunzi!” Vhoṱhe vha vho tata u ḓi ṱolou mu vhudzisa dzimbudziso. Yesu a amba navho a ri, “Nṋa hu khou ambelwafhi hu tshi pfi Mesia u ḓo vha muḓuhulu wa Dafita? Hufha Dafita ene muṋe a tshi amba Buguni ya Dziphisalema a tshi ri, “ ‘Muṋe wa vhoṱhe o amba na Muṋe wanga a ri: Dzula hafha thungo ya tshauḽa tshanga, ri vhuse roṱhe, ndi vhuye ndi ite maswina au vhukando ha milenzhe yau.’ “Asizwo-ha, zwi nga itea hani uri Mesia a vhe muḓuhulu wa Dafita? Hufha Dafita ene muṋe a tshi mu amba a tshi tou ri, ‘Muṋe wanga’?” Yesu a konou amba na vhafunziwa vhawe vhathu vhoṱhe vha tshi zwi pfa, a ri, “Ni thanyele vhaḓivhi vha Mulayo vhane vha funesa u tshimbila vho ambara phuraphura na u loshwa vanḓani, vhadzia-u-nanga-madzulo a phanḓa sinagogoni na zwimimani. Vha lapfisa thabelo dzavho vha tshi itela u vhonwa nga vhathu, ngeno vha tshi ḽa thundu dza tshilikadzi vha fhedza. Ṱhamu ine vha ḓo i wana i ḓo vhavhesa.” Yesu a tshi lavhelesa a vhona vhapfumi vha tshi khou longa zwifhiwa zwavho bogisini ḽa zwifhiwa. Huno a vhona na iṅwe tshilikadzi i si na tshayo i tshi bvisa masennde mavhili. Yesu a ri, “Zwino ipfani-ha: tshilikadzi hei i si na tshayo yo bvisa zwi no fhira zwa vhaṅwe vhoṱhe; vhaṅwe vho tou ṱusa kha lupfumo lwavho, hu uri uyu musadzi, na vhushai háwe, o bvisa zwoṱhe zwe a vha o fanela u ḽa zwone.” Vhaṅwe vho vha vha tshi khou amba nga thembele, vha tshi sumbedzana matombo avhuḓi e ya fhaṱwa ngao, na nduvho dza u i ṱama dze vhathu vha bvisa. Ndi hone Yesu a tshi ri, “Hu ḓo ḓa tshifhinga tshine hezwi zwoṱhe zwine na zwi vhona zwa ḓo thuthekanywa hu si sale na tombo na ḽithihi nṱha ha ḽiṅwe.” Vha mu vhudzisa vha ri, “Vhafunzi, kha vha ri vhudze uri zwine vha amba zwi ḓo itea lini, na tshiga tshine ra ḓo vhona ngatsho uri zwo sendela.” Yesu a ri, “Ni dzule no fhaṱuwa uri ni si xedzwe; hu ḓo ḓa vhanzhi vha tshi ri ndi vhone Nṋe, muṅwe na muṅwe a tshi ri ndi ene Khristo, kana vha ri, ‘Tshifhinga tsho swika.’ Inwi ni songo vha tevhela. Musi ni tshi pfa mikosi ya dzinndwa na mifhirifhiri ni songo farwa nga nyofho; hezwo zwone zwi fanela u thoma u ḓa, hone zwi sa ambi uri vhufhelo ha shango ndi hone ho swika.” A dovha a ri, “Tshakha dzi ḓo bva pfumo dza lwa; na mivhuso i ḓo vutshelana. Hu ḓo vha na midzinginyo mihulu ya shango na dzinḓala na dwadze hoṱhe-hoṱhe; hu ḓo vha na zwi ofhisaho na maṱula mahulu kha lutombo. Hone musi hezwo zwithu zwi sa athu itea, vha ḓo ni fara, vha ḓo ni tovhola, Majuda vha ḓo ni sengisa sinagogoni dzavho vha ni valela dzhele. Ni ḓo hwelelwa kha mahosi na magota nge na vha vhanga, ha ḓo vha hu hone u ni vulela nḓila ya u vha ṱhanzi dzanga. Zwine na fanela u dzula no elekanya mbiluni ndi u sa ḽa mbilu na ri ni ḓo fhindula hani, ngauri ndi Nṋe ane a ḓo ni ṋea maipfi na vhuṱali ha sa ḓo vha na swina ḽine ḽa nga kona u ni pikisa kana u ni hanedza. Ni ḓo fheṱwa nga vhabebi na nga vhe na bebwa navho na nga mashaka, na dzikhonani, vhaṅwe vhaṋu vha vhulawa. Vhathu vhoṱhe vha ḓo ni vhenga nge na vha vhanga. Naho zwo ralo ndi ri na luvhudzi na luthihi ṱhohoni dzaṋu a lu nga lovhi. Na ima no khwaṱha ni sa fheli mbilu, ndi hone ni tshi ḓo tshidzwa. “Musi ni tshi vhona Jerusalema u tshi khou tangwa nga dzimmbi, ni mbo ḓi ḓivha uri hu si kale u ḓo thuthekanywa. Zwenezwo vha re Judia vha shavhele dzithavhani, vha re muḓini wonoyu vha bve, vha re nnḓa vha songo tsha dzhena. Ndi wone musi une Mudzimu a ḓo lifhedza Israele ngawo uri hu khunyelele zwoṱhe zwine Maṅwalo a amba. Maḓuvha eneo vho vhifhaho muvhilini na vha mamisaho zwi ḓo vha vhifhela nga maanḓa. Hu ḓo vha na u tambula huhulu fhano shangoni, huno ṱhamu ya Mudzimu i ḓo rwa vhathu avho. Vhaṅwe vha ḓo ḽiwa nga pfumo, vhaṅwe vha thubiwa vha itwa dziphuli mashangoni oṱhe, Jerusalema u ḓo kandekanywa nga vhannḓa tshifhinga tshe vha ṋewa tsha vhuya tsha fela. “Hu ḓo vha na maṱula kha ḓuvha na kha ṅwedzi na ṋaledzi. Hu ḓo vha na u hanganea na u ḓaḓa ha dzitshakha fhano shangoni nga u ofha magabelo a lwanzhe na u unga halwo. Vhanna vha ḓo ṋoka nga u ofha zwine zwa ḓo wela shango ḽoṱhe, ngauri zwi re lutomboni zwi ḓo thudziwa zwa bva nḓilani dzazwo. Zwenezwo vha ḓo vhona Mubebwa-nga-muthu a tshi ḓa e kha gole e na maanḓa na vhugala vhuhulu. Musi zwenezwo zwi tshi thoma u itea, inwi takuwani ni lavhelele; u vhofhololwa haṋu hu ḓo vha hu tsini.” Ndi hone Yesu a tshi vha fanyisela a ri, “Kha ri fanyise nga muhuyu na miri miṅwe yoṱhe. Na vhona i tshi ṱuma lurere ni mbo ḓi ḓivha uri tsho limuwa. Na zwenezwo zwi ḓo ḓi tou ralo: zwithu izwo zwi tshi itea ndi hone ni tshi ḓo ḓivha uri muvhuso wa Mudzimu u tsini. “Zwino ipfani-ha: zwoṱhe zwi ḓo itea vhathu vha tshilaho zwino vha sa athu fa. Ḽiṱaḓulu na shango zwi ḓo lovha, maipfi anga one ha nga weli fhasi. “Ni thanyele u rongomedzwa nga vhupangwa na nga vhudakwa na u ṱolou ḽa mbilu nga zwa vhutshilo vhuno, na tshenuwa ḓuvha heḽo ḽo swika, ḽa nga mulavhu, ḽa fasha vhathu vhoṱhe vha dzulaho shangoni. Dzulani no fhaṱuwa ni tshi rabela, uri ni wane nungo dza u ponyoka zwoṱhe zwenezwo zwine zwa ḓo bvelela, na u ima phanḓa ha Mubebwa-nga-muthu nga ḓuvha ḽa khaṱhulo.” Nga maḓuvha eneo Yesu o vha a tshi funza thembeleni nga masiari, nga madekwana a tshi bva muḓini a ya thavhani ine ya pfi Yamiolivi, a lala hone. Nga matsheloni vhathu vhoṱhe vho vha vha tshi bubela thembeleni u pfa a tshi amba. Ha sendela tshifhinga tsha vhuṱambo vhu no pfi Paseka, ha Vhurotho vhu si na mbilisa. Vhotshifhe vhahulwane na vhaḓivhi vha Mulayo vho vha vha tshi khou ṱoḓa nḓila ya u vhulaha Yesu nga tshiphiri ngauri vho vha vha tshi ofha vhathu. Zwenezwo Saṱhane a dzhena kha Judasi a no pfi Iskariote, muṅwe wa vha 12. Onoyo a ṱuwa a yo sola na vhotshifhe vhahulwane na vhalangi vha vhalindathembele uri ene a nga vha sumbedza nḓila ya u fara Yesu. Vhone vha takala, vha ita na u fulufhedzisa uri vha ḓo mu ṋea tshelede. Judasi a tendelana navho a dzula o lindela tshifhinga tshine a nga fheṱa Yesu ngatsho vhathu vha sa zwi ḓivhi. Ha swika ḓuvha ḽa vhuṱambo ha Vhurotho vhu si na mbilisa ḽine ha fanela u ṱhavhiwa ngwana dza Paseka. Yesu a ruma Pitrosi na Johanisi a ri, “Iyani u ri lugisela Paseka, ri i ḽe.” Vhone vha mu vhudzisa vha ri, “Ndi ngafhi hune vha funa ri tshi i lugisa hone?” Ene a ri, “Vhonani, ni ḓo ri u dzhena afho Jerusalema na ṱangana na munna o hwala mvuvhelo ya maḓi. Ni mu tevhele nḓuni ine a dzhena khayo, ni ambe na muṋe wa muṱa ni ri, ‘Vhafunzi vha khou vhudzisa iḽa kamara ine vha nga ḽela khayo Paseka na vhafunziwa vhavho.’ Ene u ḓo ni sumbedza kamara khulwane ya tshitizi yo lugiswaho; ni i lugise henefho.” Vha tshi ya vha wana zwe Yesu a amba zwo tou ralo, vha mbo lugisa Paseka. Tshifhinga tshi tshi swika Yesu a lalela na vhaapostola. A amba navho a ri, “Ndo tama hani u ḽa Paseka iyi na inwi ndi sa athu tambudzwa! Ndi a ni vhudza ndi ri, a thi tsha ḓo dovha nda i ḽa zwi vhuye zwi khunyelele muvhusoni wa Mudzimu.” Ndi hone Yesu a tshi dzhia tshinwelo a livhuha Mudzimu a konou ri, “Dzhiani ni nwe ni tshi tou sielisana, ngauri ndi a ni vhudza ndi ri, a thi tsha ḓo dovha nda nwa waini u bva zwino muvhuso wa Mudzimu u vhuye u ḓe.” A konou dzhia na vhurotho, a livhuha Mudzimu a vhu ṅwatekanya a vha ṋea a tshi khou ri, “Hoyu ndi muvhili wanga [une wa khou kumedzwa hu u itela inwi. Ni ḓi ita hezwi, hu vhe u nnyelelwa.” A ḓi ralo na musi a tshi vha ṋea tshinwelo vho no ḽa tshilalelo; a ri, “Tshinwelo itshi ndi malofha anga ane a khou shululelwa inwi, a khwaṱhisa mulanga muswa.] “Huno vhonani! Muthu ane a ḓo mpheṱa u ḓi vha-vho henefhano zwiḽiwani na Nṋe. Mubebwa-nga-muthu u ḓo fara nḓila ye Mudzimu a mu dzudzanyela, hone ane a mu fheṱa u ḓo zwi vhona!” Ndi hone vha tshi thoma u vhudzisana nga tshavho uri a nga vha e nnyi wavho a no ḓo ita zwo raloho. Zwino ha vuwa khani vhukati ha vhafunziwa ya uri ane a nga pfi muhulwane khavho a nga vha e nnyi. Yesu a amba navho a ri, “Mahosi a dzitshakha ndi one a no langa vhathu nga tshiṱuhu, vhavhusi vha ri ri pfi vhafuwi. Kha inwi a zwo ngo ralo; muhulwane kha inwi nga a nge ene muṱuku; a re murangaphanḓa a vhe mushumeli. Nṋa hone muhulwane ndi ufhio? Ndi uyo o dzulaho zwiḽiwani kana ndi a no khou ḓisa zwiḽiwa? A si o dzulaho zwiḽiwani kani? Huno vhonani-ha, Nṋe ndi khou nga mushumeli waṋu. Ndi inwi vhe na konḓelela na Nṋe kha u tambula hanga, ndi ni ita maḽaifa a vhuhosi honoho he nda ṋewa nga Khotsi, ni ḓo ḽa muthathe na Nṋe muvhusoni wanga, na dzula kha khuluṋoni ni tshi vhusa matsinde a 12 a Israele. “Simoni! Simoni! Vhonani! Mudzimu o tendela Saṱhane u ni fhefhera noṱhe sa goroi. Nṋe-ha Simoni ndo ni rabelela uri ni si gunee. Huno inwi musi no no vhuya kha Nṋe ni khwaṱhise vharathu vhaṋu.” Pitrosi a fhindula a ri, “Muṋe wanga, nṋe ndo ḓiimisela u valelwa dzhele na u fa navho!” Yesu a fhindula a ri, “Ndi tshi tou ni vhudza Pitrosi, mukukulume u sa athu lila vhusiku ha ṋamusi ni ḓo vha no no landula luraru na ri a ni nnḓivhi.” Zwenezwo Yesu a vha vhudzisa a ri, “Nṋa tshiḽa tshifhinga ndi tshi ni ruma ni si na tshipatshi na mukhwama na navhula no vhuya na lila tshithu naa?” Vhone vha fhindula vha ri, “Na tshithihi.” Yesu a amba navho a ri, “Hone zwino ane a vha na tshipatshi kana mukhwama u fanela u tshimbila nazwo; huno na a si na banga nga a tou rengisa badzhi yawe a ḽi renge. Ndi a ni vhudza ndi ri: he ha ṅwalwa ha pfi, ‘O baḓekanywa na vhavhi’, zwo fanela u khunyelela kha Nṋe, ngauri zwe zwa ṅwalwa zwi tshi amba Nṋe zwi khou khunyelela.” Vhone vha ri, “Muṋe washu, ri na mapanga mavhili ngea!” Ene a fhindula a ri, “Mafhungo ayo kha ri a litshe.” Yesu a bva a ya Thavhani ya Miolivi sa misi; vhafunziwa vhawe vha bva nae. Vha tshi swika henefho a amba navho a ri, “Rabelani uri ni si ungwe.” Ene a mbo ḓi vha sia henefho a swika hune muthu a tshi posa tombo ḽa swika, a gwadama a rabela a ri, “Khotsi anga, arali zwi tshi konea uri tshinwelo itshi ndi si tshi nwe, a tshi mphiri zwanga naa? Naho ndi tshi ralo, hu songo itwa zwine Nṋe nda funa, hu itwe zwi funwaho nga Iwe.” [A vhona muruṅwa a tshi bva ṱaḓulu a tshi ḓa u mu khwaṱhisa. A rabela o tou fhelela nga u pfa vhuṱungu, biko ḽawe ḽa rothela mavuni ḽi tshi nga marotha a malofha.] O no rabela a vhuelela ha vhafunziwa, a wana vho eḓela vho tou ṋoka nga u ṱungufhala. A amba navho a ri, “No eḓela! Vuwani ni rabele uri ni sa ḓo xedzwa nga Saṱhane.” A tshi kha ḓi amba ha mbo swika tshigwada tsho rangwa phanḓa nga muṅwe wa vha 12, uḽa Judasi. Onoyo a ri u swika a mbo ḓi ya kha Yesu a mu kuvhatedza. Hone Yesu a amba nae a ri, “A, Judasi, ni vhuya na tou swika kha u fheṱa Mubebwa-nga-muthu nga u tou mu kuvhatedza naa?” Khonani dza Yesu dzi tshi vhona zwine zwa ṱoḓa u itea dza ri, “Muṋe washu, a si khwiṋe ri tshi vha dzhena nga mapanga?” Muṅwe wavho a rema mushumi wa tshifhe muhulu nga banga a mu tumula nḓevhe ya tshauḽa. Hone Yesu a ri, “Litshani zwa nndwa.” A konou kwama nḓevhe ya munna uyo a mu fhodza. Yesu a mbo ḓi amba na vhotshifhe vhahulwane na vhalangi vha vhalindathembele na vhahulwane vha lushaka vhe vha vha vho ḓa u mu fara a ri, “Ni tou vhuya na ḓa no hwala mapanga na dzithonga nda nga ndi ḽivemu? Hufha ndo vha ndi tshi ṱwa na inwi thembeleni ḓuvha ḽiṅwe na ḽiṅwe; no kundwa ngani u mpfara? Tshino-ha ndi tshifhinga tshaṋu tsha musi hu tshi vhusa swiswi.” Ndi hone vha tshi fara Yesu vha ṱuwa nae vha mu isa muṱani wa tshifhe muhulu, Pitrosi ene a tshi khou tevhela nga kule. Vha vhasa mulilo muṱani vha ora, na Pitrosi a ḓa a dzula navho. Muṅwe mushumi wa musidzana a tshi mu vhona nga tshedza tsha mulilo a mu sedzesa a ri, “Hoyu na ene ndi muṅwe ngae.” Pitrosi ene a hanedza a ri, “Khaladzi, nṋe hoyo muthu a thi vhuyi nda mu ḓivha.” Hu si kale muṅwe munna a mu vhona-vho a ri, “Na inwi ni muṅwe ngavho!” Pitrosi a ri, “Wa hashu, nṋe a thi muṅwe ngavho lini!” Ho no fhela tshifhinga tshine tsha nga vha awara muṅwe munna na ene a amba o tou khwaṱhisa a ri, “Vhukuma hoyu munna ndi muṅwe ngae, hufha e Mugalelia?” Pitrosi a ri, “Wa hashu, nṋe a thi ḓivhi uri ni khou amba mini.” A tshi kha ḓi ralo mukukulume wa vha u a lila. Muṋe washu a rembuluwa a ṱanganya maṱo na Pitrosi, ha vha hu hone Pitrosi a tshi elelwa zwe Muṋe washu a mu vhudza a tshi ri, “Mukukulume u sa athu vhuya wa lila vhusiku ha ṋamusi ni ḓo vha no no landula luraru na ri a ni nnḓivhi.” Pitrosi a bvela nnḓa a lila lu ṱungufhadzaho. Vhanna vhe vha vha vho linda Yesu vha tamba ngae vha tshi ita na u mu likita. Vha mu thivha maṱo vha konou ri, “Porofita-ha, ndi nnyi o u rwaho?” Vha mu sema na nga maṅwe maṱamba manzhi. Nga matshelonitsheloni ha mbo dzula khoro ya vhahulwane vha lushaka na vhotshifhe vhahulwane na vhaḓivhi vha Mulayo, Yesu a ḓiswa phanḓa havho, vha amba nae vha ri, “Arali ni Mesia, ri vhudzeni.” Ene a fhindula a ri, “Arali nda ri, ‘Ndi Nṋe,’ a ni nga tendi; hu ḓi nga nda ni vhudzisa mbudziso, a ni nga fhinduli. Hone u bva zwino Mubebwa-nga-muthu u vho ḓo dzula thungo ya tshauḽa tsha Mudzimu Ramaanḓa a vhusa nae.” Vhoṱhe vha ri, “Izwo zwi amba uri ni Murwa wa Mudzimu?” Ene a vha fhindula a ri, “Inwi ni amba zwone; ndi Nṋe.” Vhone vha ri, “Ri kha ḓi ṱoḓa ṱhanzi dza mini, hufha zwe a amba ro tou ḓipfela nga roṱhe?” Ndi hone khoro yoṱhe i tshi takuwa vha isa Yesu ha Pilato; vha thoma u mu hwelela vha tshi ri, “Hoyu munna ro mu wana a tshi khou fhiriṱanya vhathu vha hashu, a tshi vha dzivhisa na u thela muthelo wa Khisara, a tshi ḓiita Mesia, u ralo ha vha u ḓiita khosi.” Pilato a mu vhudzisa a ri, “Nṋa inwi ni khosi ya Majuda?” Ene a fhindula a ri, “Vha amba zwone.” Pilato a amba na vhotshifhe vhahulwane na gogo ḽoṱhe a ri, “Nṋe hoyu muthu a thi vhoni mulandu wawe.” Vhone vha tou oma kha ḽa uri, “U khou fhiriṱanya vhathu vhoṱhe kha ḽa Judia nga pfunzo yawe. O thoma Galelia, zwino o no swika na fhano.” Pilato a tshi pfa zwenezwo a vhudzisa a ri, “Nṋa uyu muthu ndi wa Galelia?” A tshi pfa uri Yesu u bva shangoni ḽa Herude a mu fhirisela khae, ngauri na ene Herude o vha e Jerusalema nga tshifhinga tshenetsho. Herude a tshi vhona Yesu a takala nga maanḓa, ngauri o vha o no pfa ngae huno hu kale a tshi tama u mu vhona. O vha a tshi ri khamusi u ḓo vhona Yesu a tshi ita maḓembe. Ndi zwe a vhudzisa Yesu tshino na tshiḽa, hone Ene a si mu fhindule. Vhotshifhe vhahulwane na vhaḓivhi vha Mulayo vho vha vho ima henefho vha tshi khou mu hwelela vho tou tandisa tsinga. Herude na maswole awe vha tamba nga Yesu vha tshi tou mu nyadza vha mu ambadza phuraphura ya maṱeleṱele, vha mu humisela ha Pilato. U thomani Pilato na Herude vho vha vhe maswina, hone u bva ḓuvha ḽeneḽo vha vho anḓana. Pilato a kuvhanganya vhotshifhe vhahulwane na vhahulwane vha lushaka na vhathu vhoṱhe, a vha vhudza a ri, “Uyu muthu no mu ḓisa ha nṋe na ri u khou fhiriṱanya vhathu. Nṋe ndo mu sengisa ni tshi zwi pfa, hone a thi wani e na mulandu na muthihi kha zwoṱhe zwe na mu hwelela. Hu ḓi nga Herude, na ene o wana a si na mulandu, ndi zwone zwe a mu humisela kha riṋe. A hu na tshe hoyu muthu a ita tsho eḓanwaho nga lufu. Nazwino ndi ḓo tou ri a rwiwe nga nnzi nda konou mu vhofholola.” [Nga Paseka Pilato o vha o fanela u ḓi vha vhofhololela muthu muthihi.] Gogo ḽoṱhe ḽi tshi tou pfa Pilato a tshi ralo, ḽa zhamba mazha ḽa ri, “Kha a vhulawe, ri vhofhololelwe Barabasi!” (Barabasi onoyo o vha o farelwa mufhirifhiri we wa vuwa henefho Jerusalema, ha vhulawa na muthu.) Pilato a dovha a amba navho a tshi tama u vhofholola Yesu. Vhone vha zhamba vha ri, “Kha a vhambiwe! Kha a vhambiwe kha tshifhambano!” Pilato a amba navho lwa vhuraru a ri, “Nṋa o tshinyani? Nṋe ndi vhona a si na mulandu wo eḓanwaho nga lufu! Ndi ḓo ri a wane nnzi ndi mu vhofholole.” Vhone vha tou ṋaṋa u zhamba vha tshi ḓi ri a vhambiwe, Pilato a vhuya a neta, a vho sokou haṱula uri hu itwe nga he vha humbela ngaho. A vhofholola we vha vha vho tou oma kha u mu humbela, uḽa we a vha o hoṋelwa dzhele nga mulandu wa mufhirifhiri na vhupondi, a vha kumedza Yesu uri vha ite zwine vha funa ngae. Musi vha tshi khou ṱuwa nae vha fara muṅwe munna a no pfi Simoni wa Kirene a tshi khou dzhena muḓini, vha mu hwesa tshifhambano a tevhela Yesu. A tevhelwa nga gogo ḽihulu ḽe khaḽo ha vha hu na vhasadzi vhe vha vha vha tshi khou mu lilela vha tshi tou ḓiṱhukukanya. Yesu a rembuluwa a amba navho a ri, “Inwi vhasadzi vha Jerusalema! Ni songo lilela nṋe; ḓilileleni inwi vhaṋe ni lilele na vhana vhaṋu. Ḓivhani uri hu ḓo ḓa maḓuvha ane vhathu vha ḓo ri, ‘Vha na mashudu vha re vhaumba, vha ṋowa dzi songo vhuyaho dza fara, na maḓamu a songo vhuyaho a mamisa!’ Ndi hone “ ‘vha tshi ḓo amba na thavha vha ri: Ri zhakeni! Vha amba na zwikwara vha ri: Ri tibeni!’ “Ndi uri arali thanda nṋu vha tshi tou i rali, yo omaho zwi ḓo tou ngani-ha?” Ha dzhiwa na vhaṅwe vhanna vhavhili vha zwigevhenga uri vha yo vhambiwa na Yesu. Vha tshi swika fhethu hune ha pfi Dethele vha vhamba Yesu kha tshifhambano, na vhaḽa vhatshinyi vhavhili vha pfalwo; muṅwe thungo ya tshauḽa tshawe, muṅwe thungo ya tshamonde. [ Yesu a ri, “Khotsi anga, vha hangwele; a vha ḓivhi zwine vha khou zwi ita.”] Vha kovhekana nguvho dzawe nga u tou ita madeṅwa. Vhathu vha ima vha tshi khou lavhelesa, vhahulwane vha lushaka vhone vha tshi tou ita na u mu nzhonzhowedza vha tshi ri, “Hufha vhaṅwe o vha tshidza; kha a ḓitshidze-vho arali e ene Mesia, munangiwa wa Mudzimu.” Maswole na vhone vha mu ṋea waini yo vhiluluwaho vha tshi khou mu kolela vha tshi ri, “Arali vhe vhone khosi ya Majuda muhali, kha vha ḓitshidze!” Nga nṱha ha ṱhoho yawe ho vha ho ṅwalwa upfi, “Hoyu ndi khosi ya Majuda.” Muṅwe wa zwiḽa zwigevhenga zwo vhambiwaho a mu holedza a ri, “Hufha u Mesia – ḓitshidze-ha u tshidze na riṋe!” Hone uḽa muṅwe a mu kaidza a ri, “Matsina na Mudzimu a ni mu ofhi? Hufha na inwi no haṱulwa u fana na onoyu? Hone riṋe zwo ri fanela, ri khou tou wana ṱhamu ya mishumo yashu. A vha uyu ha na tshe a tshinya.” A konou amba na Yesu a ri, “Yesu, vha nkhumbule-vho musi vha tshi dzhena vhuhosi!” Yesu a amba nae a ri, “Zwino ipfani-ha: ṋamusi ni ḓo vha na Nṋe Pharadisoni.” Zwo no ralo Yesu a vhidzelela nga ipfi ḽihulu a ri, “Khotsi, muya wanga ndi u kumedza zwanḓani zwau!” A ri u ralo a dzama. Mulangagomane a tshi vhona zwo iteaho a renda Mudzimu a ri, “Nangoho uyu muthu o vha e muvhuya!” Na vhathu vhanzhi-vhanzhi vhe vha vha vho kuvhanganela u tou vhona, vha tshi vhona zwo iteaho vha humela mahayani vha tshi khou ḓirwa dzikhana nga u pfa vhuṱungu. Khonani dza Yesu khathihi na vhaḽa vhasadzi vhe vha vha vha tshi khou ḓi tshimbila nae u bva Galelia vho vha vho ima kule vha tshi khou vhona zwithu hezwo zwoṱhe. A ya ha Pilato a mu humbela tshitumbu tsha Yesu. A konou tshi fhahulula a tshi putela nga lukhaha lwavhuḓi a mu swiṱa tshaloni tsho korwaho kha tombo tshe tsha vha tshi sa athu swiṱa muthu. Ḽo vha ḽi ḓuvha ḽa u lugisela Sabatha, yone i tshi vho ṱoḓou thoma. Vhasadzi vhe vha ḓa na Yesu a tshi bva Galelia, vha tevhela vha ya u vhona tshalo na kuswiṱelwe kwa Yesu; vha konou humela hayani u lugisa mishonga na zwiḓolo zwa mufu. Nga Sabatha vha awela hu u tevhedza Mulayo. Nga matshelonitsheloni a Swondaha vhaḽa vhasadzi vha bubela tshaloni na iḽa mishonga ye vha lugisa. Vha wana tombo ḽe ḽa vha ḽo vala tshalo ḽo kunguluswa. Vha tshi dzhena vha wana tshitumbu tsha Muṋe washu Yesu tshi si tsheeho. Vha tshee vho hanganea, vha tshenuwa henefho tsini havho ho no ima vhanna vhavhili vho ambara zwiambaro zwi penyaho. Vha kotamisa zwifhaṱuwo nga nyofho, hone avho vhanna vha vha vhudza vha ri, “A tshilaho ni mu ṱoḓelani vhafuni? Haho fhano; o vuwa. Kani-ha no hangwa zwiḽa zwe a ni vhudza a tshee Galelia uri Mubebwa-nga-muthu o fanela u kumedzwa zwanḓani zwa vhatshinyi, a vhambiwa kha tshifhambano a konou vuwa nga ḓuvha ḽa vhuraru?” Ha vha hu hone vhasadzi vha tshi elelwa zwiḽa zwe a amba! Vha ṱuwa tshaloni, vha hanelela ayo mafhungo oṱhe vhafunziwa vha 11 na vhaṅwe ngavho vhoṱhe. Avho vhasadzi vho vha vhe Maria Magadalina na Johana na Maria mme a Jakopo. Na vhaṅwe vhe vha vha vhe navho vha vhudza vhaapostola eneo mafhungo. Vhaapostola vhone vha pfa zwine vhasadzi vha amba e mafhafhaḓo, vha si tende. [ Pitrosi ene a takuwa a gidimela tshaloni a kotama a ṱolela, a vhona luḽa lukhaha fhedzi. A konou humela hayani a tshi kha ḓi kanuka zwo iteaho.] Musi wonoyo vhavhili vhavho vho vha vhe nḓilani ya u ya muḓini wa Emausi, hu re khilomitha dza 11 u bva Jerusalema, vha tshi khou tshimbila vha tshi amba nga tshavho nga zwoṱhe zwe zwa itea. Vha tshi kha ḓi amba vhe kha mihani yeneyo, Yesu Ene muṋe a sendela a tshimbila navho, vhone vha si mu ḓivhe, ngauri maṱo avho o vha o tsirwa. Yesu a vha vhudza a ri, “Nṋa ndi afhio ane na khou enda ni tshi hanelelana one?” Vhone vha mbo ḓi ima vho tou ṱungufhala. Muṅwe wavho ane a pfi Kleopasi ndi hone a tshi mu vhudzisa a ri, “Nṋa vha tou vha vhone mueni vhe vhoṱhe fhano Jerusalema vha sa ḓivhi zwe zwa itea maḓuvha eneano?” Yesu a vhudzisa a ri, “Nṋa ndi zwifhio?” Vhone vha fhindula vha ri, “Ri khou amba zwe zwa itea kha Yesu wa Nazaretha, muporofita we a ḓisumbedza kha zwe a shuma na zwe a amba phanḓa ha Mudzimu na vhathu vhoṱhe e na maanḓa. Onoyo, vhotshifhe vhahulwane na vhahulwane vha lushaka lwa hashu vho mu kumedza uri a haṱulelwe lufu, vha mu vhamba kha tshifhambano. Riṋe ro vha ro fulufhela uri ndi Ene we a pfi u ḓo vhofholola Israele. Zwino khezwi, ḽo no ḓi vha ḓuvha ḽa vhuraru tshee zwa itea. Naho zwo ralo, vhaṅwe vhasadzi vha re vhaṅwe nga riṋe vho ri akhamadza. Vho bubela tshaloni vha wana tshitumbu tshawe tshi siho; vha vhuya vha tshi ri vhudza uri vho vhona bono ḽa vharuṅwa vhe vha ri u a tshila. Vhaṅwe vhashu vha tshi ya tshaloni vha wana zwiḽa zwe vhasadzi vha amba zwo tou ralo, hone Ene vha si mu vhone.” Ndi hone Yesu a tshi vha kaidza a ri, “Nṋa ni tou vha matsilu-ḓe lune mbilu dzaṋu dza konḓa u tenda zwoṱhe zwe vhaporofita vha amba! Kani-ha a ho ngo pfi Mesia o fanela u ranga u tambula nga u ralo a konou dzhena vhugalani hawe?” Ndi hone a tshi vha ṱalutshedza zwi re Maṅwaloni oṱhe zwine zwa amba Ene, u ranga nga a Mushe u swika kha a vhaporofita vhoṱhe. Vhó no vha tsini ha muḓi we vha vha vha tshi khou ya khawo, Yesu a ita unga u a fhira. Vhone vha si fune na u zwi pfa, vha ri, “Hufha ḽi tshi vho kovhela, ḽa ṋamusi tshifa ḽo fhela; vhone vha tou eḓela fhano!” Nangoho a dzhena navho henefho. Musi o dzula navho zwiḽiwani, a dzhia vhurotho a livhuha; a konou vhu ṅwatekanya a vha kanzwa. Ha vha hu hone vha tshi bonyolowa vha vho mu ḓivha, hone Ene a mbo ḓi ri ṋeleṋele. Vha amba nga tshavho vha ri, “Ndi zwe ra pfa mbilu dzashu dzi tshi tou swa zwiḽa ri nḓilani a tshi khou ri ṱalutshedza Maṅwalo!” Vha mbo ḓi takuwa na zwenezwo vha humela Jerusalema. Henengei vha wana vhaḽa vha 11 vho kuvhangana na vhaṅwe ngavho, vha pfa vha tshi ri, “Nangoho Muṋe washu o vuwa. O ḓisumbedza Simoni!” Ndi hone na avho vhavhili vha tshi vho vha anetshela zwe zwa itea vhe nḓilani na uri vho ḓo mu ḓivha musi a tshi khou ṅwatekanya vhurotho. Vha tshi kha ḓi hanelela eneo, Muṋe washu nga eṱhe a vha o no ima vhukati havho, a amba navho a ri, “Mulalo u vhe na inwi.” Vha tshenuwa vha tou tetemela vha tshi ri vha khou vhona tshirunzi. Ene a amba navho a ri, “Nṋa ni khou tshenuswa ngani? Khezwi ni tshi timatima mbiluni dzaṋu? Vhonani zwanḓa zwanga na milenzhe khezwi; ndi Nṋe vhukuma. Mphuphuledzeni ni pfe: Hufha ndi na muvhili wa ṋama na marambo; tshirunzi tshi nazwo naa?” [ A tshi ralo a vha sumbedza zwanḓa na milenzhe yawe.] A tshi vhona vha sa athu tenda zwavhuḓi nge vha hulelwa nga dakalo na ganuko, a vha vhudzisa a ri, “Nṋa a ni na zwiḽiwanyana afha?” Vhone vha mu ṋea tshipiḓa tsha khovhe yo ṱhaṱhiwaho. A mbo ḓi tshi dzhia a ḽa vha tshi zwi vhona. A dovha a amba navho a ri, “Izwi-ha ndi zwenezwiḽa zwe nda ni vhudza ndi tshee na inwi. Zwoṱhe zwo ṅwalwaho Mulayoni wa Mushe na Maṅwaloni a vhaporofita na kha Dziphisalema zwi tshi amba Nṋe zwo fanela u khunyelela.” A konou vha dzivhulusa uri vha ṱalukanye Maṅwalo. A vha vhudza a ri, “Ndi zwone zwe zwa ṅwaliwa upfi Mesia o fanela u tambudzwa a vuwa vhafuni nga ḓuvha ḽa vhuraru. A vha Ene ane a ni ruma u ḓivhadza tshakha dzoṱhe uri vha rembuluwe vha kone u hangwelwa vhutshinyi. Ni thome Jerusalema. Ndi inwi vhane na fanela u ṱanzilela hezwi zwithu. Huno Nṋe ndi ḓo ni rumela tshe Khotsi anga a ni fulufhedzisa. Zwino inwi ni dzule fhano Jerusalema ni vhuye ni ṋewe ayo maanḓa a bvaho ṱaḓulu.” A bva navho o vha ranga phanḓa u vhuya u sendela tsini ha Bethania. Henefho a imisa zwanḓa zwawe a vha shudufhadza. A tshi khou vha shudufhadza a mbo ḓi ṱuwa khavho a takulelwa ṱaḓulu. Vhone vha mu gwadamela vha konou humela Jerusalema vhe na dakalo fulu. Vha ḓi ṱwa thembeleni vha tshi renda Mudzimu. U rangani ha zwoṱhe Ipfi o vha e hone, huno Ipfi o vha e na Mudzimu, nahone e Ene Mudzimu. Ene o vha e na Mudzimu u rangani. Zwithu zwoṱhe zwo vha hone ngae; a hu na na tshithihi tshe tshi si vhe hone ngae. O vha e Ene vhutshilo, huno vhutshilo honoho tsho vha tshi tshone tshedza tshi vhonetshelaho vhathu. Tshedza tshi vhonetshela swiswini, hone swiswi a ḽo ngo vhuya ḽa tshi dzima. Ho vhuya ha vha na muṅwe munna a no pfi Johanisi ó rumiwa nga Mudzimu. Onoyo o ḓa e ṱhanzi uri a ṱanziele nga tshedza uri vhoṱhe vha tende nga vhuṱanzi hawe. O vha e si ene tshedza, o vha o tou ḓela u ṱanziela tshedza. Tshone tshedza vhukuma tshi vhonetshelaho vhathu vhoṱhe ho vha hu hone tshi tshi khou ḓa shangoni. O vha e fhano shangoni, huno naho shango ḽo vha hone ngae, a ḽo ngo mu ḓivha. O ḓa shangoni ḽawe, hone vha hawe vha si mu ṱanganedze. Hone vhoṱhe vhe vha mu ṱanganedza vha mu fulufhedza, o vha ṋea pfanelo ya u vha vhana vha Mudzimu, vhá songo tsha tou bebwa nga malofha kana nga u tamana ha vhathu zwavho kana nga u funa ha munna, vho tou bebwa nga Mudzimu Ene muṋe. Ipfi a vha muthu wa ṋama, a dzula na riṋe, ra vhona vhugala hawe, vhune Khotsi a ṋea Murwa wawe muthihi fhedzi, e na vhuthu vhuhulu, na u fulufhedzea tshoṱhe. Johanisi ndi ṱhanzi yawe. O ṱanziela nga u tou huwelela a ri, “Uyu-ha ndi Ene we nda vha ndi tshi khou amba Ene zwiḽa ndi tshi ri, ‘Onoyo ane a ntevhela u a mphira, ngauri o vha e hone nṋe ndi sa athu bebwa.’ ” O ḓi ri itela vhuthu roṱhe a ḓi dovha na u dovha, zwi tshi bva tshisikuni tshawe tsho ḓalaho vhuthu. Mulayo Mudzimu o u ṋea vhathu nga tshanḓa tsha Mushe; vhuthu hawe na ngoho yawe zwa ḓa nga Yesu Khristo. A hu na na muthihi o no vhuyaho a vhona Mudzimu; we a ita uri vhathu vha mu ḓivhe ndi Mubebwa-e-eṱhe, Mudzimu ngae, ane a vha tsini-tsini ha Khotsi. Vhuṱanzi ha Johanisi Mulovhedzi khovhu ha musi Majuda vha Jerusalema vho ruma vhotshifhe na Vhalivi uri vha mu vhudzise uri ene ndi ene nnyi. O bula a sa dzumbi a ri, “Nṋe a si nṋe Mesia.” Vhone vha mu vhudzisa vha ri, “Zwino ri ḓo ri ndi vhone vhonnyi-ha? Kani ndi vhone Vho-Elia zwavho?” “Na onoyo a thi ene.” “Kani ndi vhone uḽa Muporofita we a pfi u ḓo ḓa?” Ene a ri, “Hai.” “Zwino ri ḓo ri ndi vhone vhonnyi-ha? Ri fanela u ḓivha uri ri ḓo swika ngei ha vho ri rumaho ra vha vhudza mini. Vhone vhaṋe vha tshi ḓiamba vha ri ndi vhone vhonnyi?” Ene a fhindula nga maipfi a muporofita Yesaya a ri, “Ndi nṋe ipfi ḽa muhuweleli a re sogani, ḽi ri, ‘Lugiselani Muṋe washu nḓila i tou tswititi!’ ” Vhaṅwe vha avho vhaḓinḓa vho vha vha tshi bva ha Vhafarisei; vhone vha vhudzisa vha ri, “Zwino arali vhe si vhone Mesia kana Elia kana ene muporofita khezwi vha tshi lovhedza?” Johanisi a fhindula a ri, “Nṋe ndi khou lovhedza nga maḓi zwao, fhedzi henefha vhukati haṋu hu na muṅwe ane ni si mu ḓivhe. Ene u khou ntevhela, naho zwo ralo a zwo ngo mpfanela na u pfuṋulula thambo dza navhula dzawe.” Hezwo zwoṱhe zwo itea Bethania seli ha mulambo wa Jorodani; ndi hone he Johanisi a vha a tshi khou lovhedza hone. Nga matshelo Johanisi a vhona Yesu a tshi khou ḓa khae, a ri, “Khoyu-ha Ene Ngwana ya Mudzimu, o hwalaho vhutshinyi ha shango! Uyu ndi Ene we nda vha ndi tshi khou mu ṱanziela zwiḽa ndi tshi ri, ‘Hu na muṅwe munna ane a khou ntevhela; naho zwo ralo u a mphira; Ene o vha e hone nṋe ndi sa athu bebwa!’ Ndo vha ndi sa ḓivhi uri u ḓo vha ufhio, naho zwo ralo, nṋe u lovhedza nga maḓi ho vha hu u itela uri Vhaisraele vha mu ḓivhe.” Johanisi a dovha a ṱanzilela a ri, “Ndo vhona Muya Mukhethwa a tshi tsa nga tshivhumbeo tsha ḽiivha a tshi bva ṱaḓulu a kavha khae. Na nṋe ndo vha ndi sa mu ḓivhi, hone Mudzimu, Ene we a nthuma uri ndi lovhedze nga maḓi, o mmbudza a ri, ‘Ane wa ḓo vhona Muya a tshi tsela khae a dzula tshoṱhe khae, onoyo ndi Ene ane a ḓo lovhedza vhathu nga Muya Mukhethwa.’ Hezwo nṋe ndo tou zwi vhona, zwino ndi ṱanzilela ndi ri ndi Ene Murwa wa Mudzimu.” Nga matshelo Johanisi o vha e henefhaḽa e na vhaṅwe vhafunziwa vhawe vhavhili. A vhona Yesu a tshi khou fhira, a ri, “Khoyu-ha Ene Ngwana ya Mudzimu.” Avho vhafunziwa vhavhili vha tshi pfa a tshi ralo vha mbo ḓi tevhela Yesu. Yesu a tshi rembuluwa a vhona vha tshi khou mu tevhela, a vha vhudzisa a ri, “Nṋa ni khou ṱoḓa mini?” Vhone vha fhindula vha ri, “Rabi, nṋa vha dzula ngafhi?” (Rabi ndi u ri Vhafunzi). Ene a fhindula a ri, “Iḓani ni hu vhone.” Ndi hone vha tshi ṱuwa nae vha yo vhona hune a dzula hone, vha ita na u ṱwa nae ḓuvha ḽoṱhe. (Izwo zwithu zwo itea henefha nga 4 masiari.) Muṅwe wa vhenevho vhavhili vhe vha ri u pfa Johanisi vha tevhela Yesu, ndi Andrisi murathu wa Simoni, Simoni ane ḽiṅwe a pfi Pitrosi. U ṱuwa henefho Andrisi a mbo ḓi wana mukomana wawe Simoni, a mu vhudza a ri, “Riṋe ro wana Mesia.” (Mesia ndi u ri “Mutiwa-nga-Mudzimu”.) Ndi hone vha tshi ḓisa Simoni ha Yesu. Yesu a mu lavhelesa a ri, “Ndi inwi Simoni ṅwana wa Johanisi. Zwino ni vho ḓo pfi Khefasi.” (Khefasi zwi fana na u ri Pitrosi, vhuvhili hazwo zwi amba uri “Tombo”.) Nga matshelo Yesu a vhona uri ndi khwiṋe a tshi ya Galelia. A wana Filipi a mu vhudza a ri, “Kha ri ṱuwe roṱhe ni vhe mufunziwa wanga.” (Filipi o vha a tshi dzula muḓini wa Betsaida, henefho he ha vha hu tshi dzula Andrisi na Pitrosi.) Filipi ene a wana Nathaniele a mu vhudza a ri, “Riṋe ro wana uḽa we Mushe Buguni ya Mulayo a ṅwala ngae, uḽa we na vhaporofita vha mu amba vha tshi ṅwala. Ndi Yesu ṅwana wa Josefa wa Nazaretha.” Nathaniele a ri, “Nṋa hafhu Nazaretha hu nga vhuya ha bva-vho tshithu tshivhuya?” Filipi a ri, “Itonu ḓa ni vhone.” Yesu a tshi vhona Nathaniele a tshi khou ḓa khae a ri, “Muisraele vhukuma ngoyu-ha, muthu a si na vhufhura!” Nathaniele a vhudzisa a ri, “Nṋa vha nnḓivhela ngafhi?” Yesu a fhindula a ri, “Ndo ni vhona ni fhasi ha muhuyu Filipi a sa athu ni vhidza.” Nathaniele a ri, “Vhafunzi, vhone vha Murwa wa Mudzimu! Ndi vhone Khosi ya Israele!” Yesu a ri, “Nṋa ni vho tenda nge nda ri ndo ni vhona ni tshi kha ḓi vha fhasi ha muhuyu? Ni kha ḓi ḓo vhona zwihulu zwi fhiraho izwo kule.” A vha vhudza a ri, “Zwino ipfani-ha: ni ḓo vhona ḽiṱaḓulu ḽo vulea, vharuṅwa vha Mudzimu vha tshi gonya vha tshi tsela kha Mubebwa-nga-muthu!” Ho no fhela maḓuvha mavhili ha vha na munyanya wa mbingano muḓini wa Kana vunduni ḽa Galelia. Mme a Yesu na vhone vho vha vhe hone, huno na Ene Yesu na vhafunziwa vhawe vho vha vho vhidzwa. Musi waini yo no fhela, mme a Yesu vha mu vhudza vha ri, “Vhathu vho fhelelwa nga waini.” Yesu a fhindula a ri, “Vhomme, hezwi a si zwashu. Tshifhinga tshanga a tshi athu swika.” Mme awe vhone vha mbo ḓi amba na vhashumi vha ri, “Tshiṅwe na tshiṅwe tshine a nga ni vhudza ni tshi ite.” Zwino henefho ho vha hu na nkho ṱhanu na nthihi dza matombo dze dza vha dzi tshi fara maḓi a u ḓikumulula nga maitele a Tshijuda. Nkho iṅwe na iṅwe yo vha i tshi ḓala nga litha dzine dza nga lingana 80 u swika dza 120. Yesu a vhudza vhashumi a ri, “Ḓadzani nkho idzi nga maḓi.” Vhone vha dzi ḓadza dza tou pha. A konou amba navho a ri, “Zwino ikaninyana ni yo ṋea mutshimbidza-mushumo.” Vhone vha ita nga u ralo. Uḽa mutshimbidzamushumo a thetshela aḽa maḓi e a vha o no shanduka waini a sa ḓivhi na uri i bva ngafhi; vhashumi vhe vha ka maḓi ndi vhone vhe vha vha vha tshi zwi ḓivha. Ndi hone a tshi vhidza mukwasha a mu vhudza a ri, “Muṅwe na muṅwe u thoma u fha vhathu waini i ḓifhaho, ha ḓo konou ri musi vho no ḓitakalela a konou bvisa waini zwayo. Matsina inwi waini i ḓifhaho no vha no i vhea u swika zwino!” Enea maḓembe Yesu o a ita muḓini wa Kana vunduni ḽa Galelia tsha vha tshiga tsha u thoma. Henefho ndi hone he a sumbedza vhugala hawe, na vhafunziwa vhawe vha mu fulufhela. Ngavhuya Yesu na mme awe na vharathu vhawe khathihi na vhafunziwa vhawe vha tsela muḓini wa Kapernaumi vha dzula hone maḓuvha a si gathi. Tshifhinga tsha vhuṱambo ha Majuda vhu no pfi Paseka tshi tshi vho sendela, Yesu a gonya Jerusalema. Henefho a wana vharengisi vha kholomo na nngu na maivha khathihi na vhatshintshi vha tshelede vho dzula maḓafulani avho muṱani wa thembele. Yesu a luka tshimebi nga nnzi, a thoma u khadela zwiḽa zwifuwo nnḓa – nngu na kholomo na zwoṱhe, a thenukanya na maḓafula a vhatshintshi vha tshelede, a hasekanya tshelede dzavho kule. Vhanna vhe vha vha vha tshi khou rengisa maivha a vha vhudza a ri, “A bviseleni nnḓa hangei, nnḓu ya Khotsi anga ni songo i ita nnḓu ya mabindu.” Vhafunziwa vhawe vha elelwa fhaḽa Maṅwaloni hu no pfi, “Ndo no tou fhelela nga mbilu i tshi swela nnḓu yau.” Majuda vha dovha vha ya khae vha mu vhudzisa vha ri, “Nṋa ni nga ri sumbedza tshiga-ḓe tsha u sumbedza uri nangoho ni na pfanelo ya u ita hezwo zwithu?” Yesu a fhindula a ri, “Thuthani hei nnḓu ya Mudzimu; Nṋe nga maḓuvha mararu ndi ḓo vha ndo no i vusa.” Vhone vha vhudzisa vha ri, “Ni ḓo i fhaṱa nga maḓuvha mangana? Mararu? Yenei nnḓu yo fhedzaho miṅwaha ya 46 i tshi fhaṱiwa?” Hone Yesu a tshi ri “nnḓu ya Mudzimu” o vha a tshi khou amba muvhili wawe. Musi o no vuswa vhafuni, vhafunziwa vhawe vho ḓo elelwa zwe a vhuya a amba, vha mbo ḓi tenda Maṅwalo, vha tenda na maipfi awe. Musi Yesu e Jerusalema nga tshifhinga tsha vhuṱambo ha Paseka, vhanzhi vho mu fulufhela vha tshi vhona zwiga zwa maḓembe ane a ita. Hone Ene a si ḓidzumbululele vhone tshoṱhe, ngauri o vha a tshi ḓivha vhathu vhoṱhe zwavhuḓi. O vha a sa lili u vhudzwa zwa muthu; o vha a tshi kona u ḓivha nga eṱhe zwi re mbiluni ya muthu. Zwino ho vha hu na muṅwe munna wa tshigwada tsha Vhafarisei a no pfi Ṋegodima. O vha e muṅwe wa vhahulwane vha Majuda. Onoyo o vhuya a ya ha Yesu vhusiku a ri, “Vhafunzi vhanga, ri a zwi ḓivha uri vhone vho tou ruṅwa nga Mudzimu u ḓa u funza vhathu, ngauri a hu na muthu ane a nga kona u ita haya maḓembe ane vhone vha ita arali Mudzimu a si nae.” Yesu a fhindula a ri, “Zwino kha vha pfe-ha: a hu na muthu ane a nga kona u vhona muvhuso wa Mudzimu arali a songo tou thoma a bebwa nga huswa, zwi tshi bva ṱaḓulu.” Ṋegodima a fhindula a ri, “Nṋa zwi nga itea hani uri muthu a dovhe a bebwe o no ḓi vha mukalaha? Kani-ha zwi a konadzea uri a vhuelele muvhilini wa mme awe a bebwe lwa vhuvhili?” Yesu a ri, “Zwino kha vha dzou pfa: a hu na ane a ḓo dzhena muvhusoni wa Mudzimu arali a sa athu bebwa zwi tshi bva kha maḓi na Muya Mukhethwa. Muthu wa ṋama u beba muthu wa ṋama ngae; Muya ndi Ene a bebaho muthu lwa muya. Vha songo kanuka ndi tshi ri inwi ni fanela u tou bebwa nga huswa. Muya u vhudzula u tshi ya hune wa funa. U unga hawo muthu u a hu pfa, hone ha ḓivhi hune wa bva na hune wa ya. Zwo ralo na kha muṅwe na muṅwe o bebwaho nga Muya.” Ṋegodima a vhudzisa a ri, “Nṋa zwenezwo zwi nga konadzea hani?” Yesu a mu fhindula a ri, “Nṋa vhone izwi vha kundwa ngani u zwi ḓivha ngeno vhe vhone mufunzi wa Israele? Zwino kha vha dzou pfa-ha: riṋe ri amba tshine ra tshi ḓivha nahone ri ṱanzilela zwe ra tou vhona; hone inwi a no ngo ṱanganedza vhuṱanzi hashu. Nṋa arali ni sa tendi ndi tshi ni vhudza zwa fhano shangoni, nda ni vhudza zwa ṱaḓulu ni ḓo tenda hani? A hu na muthu o no gonyaho ṱaḓulu arali e si onoyo we a tou tsa a tshi bva hone, ndi amba Ene Mubebwa-nga-muthu. “U nga Mushe o imisela ṋowa nṱha sogani yó fhahewa kha thanda, na Mubebwa-nga-muthu o fanela u ḓo imiselwa nṱha nga u ralo, uri muṅwe na muṅwe ane a mu fulufhela a vhe na vhutshilo vhu sa gumi nga Ene. Mudzimu shango o ḽi funa zwihulu lwe a vhuya a kumedza Murwa wawe muthihi fhedzi, uri muṅwe na muṅwe ane a mu fulufhela a si lovhe, tshawe hu vhe u wana vhutshilo vhu sa gumi. Mudzimu a tshi ruma Murwa shangoni o vha a sa khou itela u haṱula shango, ho vha hu uri a tshidze shango ngae. “Ane a mu ṱanganedza ha nga haṱulwi; ane a mu landula, Ene o no ḓi haṱulwa nge a landula Murwa muthihi fhedzi wa Mudzimu. Ndi uri mafhungo a khaṱhulo o tou rali: Tshedza tsho ḓa shangoni, vhathu vhone vha takalela swiswi u fhira tshedza nge mishumo yavho ya vha i mivhi. Ndi uri vhaitazwivhi vha vhenga tshedza nahone a vha ḓi khatsho, ngauri vha ofha uri mishumo yavho i nga ḓo vhonololwa; ane a ita zwi re zwone, ene u a ḓa tshedzani, uri hu vhonale uri zwe a ita o zwi ita zwi tshi bva ha Mudzimu.” Ngavhuya Yesu a ṱuwa na vhafunziwa vhawe vha ya vunduni ḽa Judia, zwa ita maḓuvha vhe henefho, a tshi khou lovhedza. Johanisi na ene o vha a tshi khou lovhedza Ainoni hune hu si vhe kule-kule na Salimu, ngauri ho vha ho ḓala maḓi henefho. Vhathu vho vha vha tshi khou ḓi ya khae henefho a tshi vha lovhedza. (Nga tshifhinga itsho Johanisi o vha a sa athu kudzwa dzhele.) Zwino ha vuwa khani vhukati ha vhafunziwa vha Johanisi na muṅwe Mujuda vha sa anḓani kha zwa mulayo wa u ḓikumulula. Ndi hone vha tshi ya ha Johanisi vha mu vhudza vha ri, “Vhafunzi, vha kha ḓi humbula uḽa munna we vha vha vhe nae zwiḽa ri ngei seli ha Jorodani? Ri amba uḽa we vha mu ṱanziela. Zwino onouḽa munna u khou lovhedza-vho nahone vhathu vhoṱhe vha vho khunyelela khae!” Johanisi a fhindula a ri, “A hu na muthu ane a nga sokou wana tshithu arali a songo tou tshi fhiwa nga Mudzimu. Inwi vhaṋe ni dziṱhanzi dza zwiḽa ndi tshi ri, ‘Nṋe a si nṋe Mesia, nṋe tshanga ndi tou vha muthu o rumiwaho u ḓivhadza u ḓa hawe.’ Muselwa ndi wa mukwasha; khonani ya mukwasha tshayo i takadzwa nga maanḓa nga u pfa ipfi ḽa mukwasha, yone yo ḓiimela zwayo yo thetshelesa. Nṋe na ḽanga dakalo ḽo tou ralo; ndi hone zwino ḽo khunyelela. Ene u fanela u ḓi hula a tshi ya, nṋe ngeno ndi tshi ḓi ṱukufhala.” A khou ḓaho a tshi bva ṱaḓulu ndi Ene a re muhulwane kha zwoṱhe, hone wa ḽino shango ndi wa shango, na zwine a amba ndi zwa fhano shangoni. A bvaho ṱaḓulu ndi muhulwane kha zwoṱhe. Ene u ṱanzilela zwe a tou zwi vhona na zwe a tou zwi pfa, hu ro sa vha na ane a tenda vhuṱanzi hawe. Hone we a tenda vhuṱanzi hawe o khwaṱhisa uri Mudzimu u a fulufhedzea. O ruṅwaho nga Mudzimu ndi Ene a ambaho maipfi a Mudzimu, ngauri Mudzimu u mu ṋea Muya wawe nga vhuḓalo. Khotsi u funa Murwa; o mu kumedza zwoṱhe. Ane a fulufhela Murwa u na vhutshilo vhu sa gumi, hone ane a sa mu pfe ha nga tshili; ṱhamu ya Mudzimu a i mu ṱutsheli. Vhafarisei vha zwi pfa uri vhathu vhe Yesu a vha a tshi khou vha wana a tshi vha lovhedza vho vha vha tshi vho fhira vha Johanisi. (A si uri Yesu Ene muṋe o vha a tshi lovhedza; ho vha hu tshi lovhedza vhafunziwa vhawe.) Yesu a tshi pfa zwenezwo a ṱuwa Judia a vhuelela Galelia. Huno nḓila ye a fara ya ita uri a fhire nga Samaria. E lwendoni lwonolwo a ḓi swika muḓini wa Sikhara kha ḽa Samaria u re tsini na iḽa tsimu ye Jakopo a ṋea ṅwana wawe Josefa. Henefho ho vha hu na bidzi ḽa Jakopo. Zwino Yesu nge a vha o neta nga lwendo, a mbo awela henefho. Ḓuvha zwenezwo ḽo vha ḽi vhukati ha ṱhoho. Musadzi a fhindula a ri, “Hufha vhe Mujuda, nṋe ndi Musamaria, vha nga nkhumbela hani maḓi?” (Ndi uri Majuda na Vhasamaria a vha shumiselani midzio.) Yesu a mu fhindula a ri, “Arali vho vha vha tshi ḓivha zwine Mudzimu a kona u ṋea muthu, na uri a no khou vha humbela maḓi ndi nnyi, vho vha vha tshi ḓo vha vhe vhone vha no khou mu humbela, Ene a vha ṋea maḓi a ṋeaho muthu vhutshilo.” Musadzi a ri, “Muṋe wanga, hufha vha si na na tsha u ka nahone bidzi ḽo tsisa, zwino ayo maḓi a ṋeaho muthu vhutshilo vha ḓo a wanafhi? Kani-ha vhone vha fhira makhulukuku washu Jakopo we a ri ṋea iḽi bidzi? Ndi amba ngauri ene o vha a tshi nwa khaḽo na vhana vhawe na thakha yawe.” Yesu a ri, “Muthu ane a nwa haya maḓi u ḓo ḓi dovha a pfa ḓora, hone ane a nwa ane Nṋe nda mu fha one ha tsha ḓo dovha a pfa ḓora lini na lini. Ndi uri maḓi ane nda mu ṋea a ḓo vha tshisima tshi no gubunyea maḓi a ṋeaho muthu vhutshilo vhu sa gumi.” Musadzi a ri, “Muṋe wanga, a thi fhiwi-vho zwanga eneo maḓi uri ndi si tsha ḓo dovha nda pfa ḓora nda si tsha ṱolou ḓa fhano u ka maḓi!” Yesu a ri, “Kha vha yo vhidza munna wavho vha vhuye nae fhano.” Musadzi a ri, “A thi na munna.” Yesu a ri, “Vha amba zwone vha tshi ri munna a vha na. Vhó rali hufha vho no ḓi vha musadzi wa vhanna vhaṱanu. Huno uyo ane vha vha nae zwino, a si munna wavho vhukuma. Vho tou mmbudza yone ngoho.” Musadzi uyo a ri, “Muṋe wanga, ndi khou zwi vhona uri vhone vha muporofita. Zwino vhomakhulukuku washu vho vha vha tshi rabela Mudzimu thavhani hei, hone inwi Majuda ni ri Mudzimu u rabelwa Jerusalema.” Yesu a ri, “Vhone musadzi, kha vha tende zwine nda amba: Hu khou ḓa tshifhinga tshine Mudzimu Khotsi na si tsha ḓo mu rabela hafha thavhani hei kana Jerusalema. Inwi Vhasamaria ni sokou rabela tshine na si tshi ḓivhe. Riṋe Majuda ri rabela tshine ra tshi ḓivha, ngauri na u tshidzwa ha vhathu hu ḓa nga Majuda. Hone hu ḓo ḓa tshifhinga – na zwino tsho no ḓi swika – tshine vha rabelaho Mudzimu Khotsi lwa ngoho vha ḓo fanela u mu rabela zwi tshi tou bva mbiluni vhe kha ngoho. Khotsi u funa vhathu vha tshi mu rabela nga u ralo. Mudzimu ndi Muya, huno vha mu rabelaho vha fanela u mu rabela zwi tshi tou bva mbiluni vhe kha ngoho.” Musadzi a ri, “Ndi a zwi ḓivha uri Mesia u ḓo ḓa; onoyo ndi Ene ane a ḓo ri ḓivhadza zwoṱhe.” (Mesia ndi uri Khristo.) Yesu a ri, “Onoyo Mesia ndi Nṋe a ambaho navho.” Zwenezwo vhafunziwa vhawe vha vha vha a vhuya. Vha kanuka nga u vhona a tshi khou amba na muthu wa musadzi, hone hu si vhe na we a vhudzisa uyo musadzi a ri, “Nṋa vha khou ṱoḓani?” kana a vhudzisa Yesu a ri, “Vha khou amba mini nae?” Uyo musadzi a sia mvuvhelo yawe henefho a vhuelela muḓini, a vhudza vhathu a ri, “Iḓani ni vhone munna we a mmbudza zwoṱhe zwe nda vhuya nda zwi ita. Nṋa a nga vha izwi e si Ene Mesia?” Vha mbo ḓi bva muḓini vha ya fhaḽa hu re na Yesu. Vhafunziwa vhone vho vha vha tshi khou humbela Yesu vha tshi ri, “Vhafunzi, a vha thomi u ṅwata zwavho?” Ene a fhindula a ri, “Nṋe ndi na zwine nda ḽa zwine inwi na si zwi ḓivhe.” A tshi ralo vhafunziwa vha thoma u vhudzisana nga tshavho vha ri, “Nṋa hu nga vha hu na muthu o mu ḓiselaho zwiḽiwa kani?” Yesu a ri, “Zwanga zwiḽiwa ndi u ita zwine o nthumaho a zwi funa na u khunyeledza mushumo we a mpha. Hufha ni na murero u no ri, ‘Miṅwedzi ho sala miṋa, wa vhuṱanu ndi mavhuyahaya.’ Zwino Nṋe ndi khou ri lavhelesani zwavhuḓi masimuni: Mavhele o vhibva o tou imela u kaṋiwa! Munna ane a khou kaṋa u vho wana malamba nahone u kuvhanganya khaṋo a i isa vhutshiloni vhu sa gumi; ngauralo hu ane a zwala, hu ane a kaṋa, vha ḓo takala vhoṱhe. Murero a wo ngo zwifha u tshi ri, ‘A zwi ḽiwi vhalimi.’ Ndo ni ruma u kaṋa tsimu ye ni si i lime; vhaṅwe vho lima vha bva mabiko, inwi hone ni vho sokou ḓa u kaṋa zwe vhaḽa vha shuma.” Vhasamaria vhanzhi muḓini wonoyo vha tenda Yesu nge uḽa musadzi a ṱanzilela a tshi ri, “O mmbudza zwoṱhe zwe nda vhuya nda zwi ita.” Ndi zwe vha tshi ḓa ha Yesu vha vho mu rabeledza uri a si fhire, nangoho a dzula navho maḓuvha mavhili. Ho dovha ha ḓi vha na vhaṅwe vhanzhi vhe vha tenda nge vha tou pfa pfunzo ya Yesu Ene muṋe. Vhenevho vha vhudza uyo musadzi vha ri, “Zwino a ri tsha tenda nga zwiḽa zwe na tou ri vhudza, ri tenda nge ra tou ḓipfela nga roṱhe a tshi funza; nahone ri vho ḓivha uri vhukuma ndi Ene Mutshidzi wa shango.” Hó no fhela ayo maḓuvha mavhili Yesu a fhirela Galelia vhunga iṱali Ene muṋe o vha o no ri, “Muporofita ha huliswi shangoni ḽa hawe.” A tshi swika Galelia, vhathu vha henefho vha mu ṱanganedza, ngauri na vhone vho vha vho ya Jerusalema nga vhuṱambo ha Paseka vha vhona zwoṱhe zwe a ita henengei. Ndi hone Yesu a tshi vhuelela muḓini wa Kana kha ḽa Galelia, fhaḽa he a vhuya a shandukisa maḓi a vha waini. Zwino Kapernaumi ho vha hu na muṅwe mukoma we a vha e na ṅwana wa mutukana a no lwala. Onoyo a tshi pfa uri Yesu o swika Galelia a tshi bva Judia, a ḓa a mu humbela uri a ye Kapernaumi a fhodze ṅwana wawe, ngauri o vha a tshi vho ṱoḓou fa. Yesu a mu vhudza a ri, “A hu na na muthihi waṋu ane a nga vhuya a tenda arali a songo thoma u vhona zwiga na maḓembe.” Uyo munna a ri, “Muṋe wanga, nga ri ṱuwe roṱhe, ṅwananga a sa ḓo vhuya a fa!” Yesu a mu fhindula a ri, “Kha vha tshimbile zwavho, ṅwana wavho o fhola.” Uyo munna a tenda eneo maipfi a Yesu a ṱuwa. A tshee nḓilani vhashumi vhawe vha mu ṱanganedza nga fhungo ḽi no ri, “Muṱhanngana wavho o fhola!” Ene a vha vhudzisa tshifhinga tshe ṅwana wawe a vha khwiṋe ngatsho. Vhone vha ri, “Ho vha hu mulovha nga masiari vhulwadze vhu tshi mu ṱutshela.” Khotsi a ṅwana a mbo ḓi ḓivha uri tshifhinga itsho ndi tshenetshiḽa tshe Yesu a ri, “Ṅwana wavho u a tshila.” Ene na muṱa wawe woṱhe vha mbo ḓi fulufhela Yesu. Enea ndi one maḓembe a vhuvhili e Yesu a ita musi o no vhuelela Galelia a tshi bva Judia, tsha vha tshiga. Hu sa athu fhela tshifhinga tshilapfu ha vha na vhuṱambo ha Majuda, Yesu a gonya Jerusalema. Zwino Jerusalema hu na isha ḽi re na maguḓa maṱanu, henefho tsini ha khoro i no pfi Khoro ya Nngu. Ḽeneḽo isha nga luambo lwa Majuda ḽi pfi Bethesda. Maguḓani eneo ho vha ho lala vhalwadze vhanzhi, hu tshi ri mabofu, he zwihole, na vho omaho miraḓo. [Vho vha vho lindela maḓi a tshi seluwa, ngauri muruṅwa wa Muṋe washu o vha a tshi ḓi ḓa a dzhena ishani ḽeneḽo a ritha maḓi, huno mulwadze wa u thoma u dzhena maḓini o vha a tshi fhola naho e na vhulwadze vhufhio.] Henefho ho vha hu na muṅwe munna we a vha o no fhedza miṅwaha ya 38 a tshi lwala. Yesu a mu vhona o lala henefho, a ḓivha uri muthu uyo ho no fhela miṅwaha a tshi lwala. A amba nae a ri, “Ni a funa u fhola naa?” Uyo mulwadze a fhindula a ri, “Muṋe wanga, ndi kundwa wa u nkhwalela maḓini musi a tshi seluwa; ndi tshi kha ḓi ri ndi a dzhena, muṅwe u vha o no dzhena kale.” Yesu a ri, “Takuwani ni hwale thovho yaṋu ni tshimbile.” Kathihi fhedzi uḽa munna a mbo ḓi fhola, a doba thovho yawe, a tshimbila. Ḽo vha ḽi ḓuvha ḽa Sabatha. Vhahulwane vha lushaka vha vhudza uyo munna o fhodzwaho vha ri, “Ṋamusi ndi Sabatha, Mulayo a u tendi ni tshi hwala thovho yaṋu.” Ene a fhindula a ri, “Munna we a mphodza ndi ene we a ri ndi hwale thovho yanga ndi tshimbile.” Vha mu vhudzisa vha ri, “Nṋa ndi nnyi onoyo we a ri ni hwale thovho yaṋu ni tshimbile?” Zwino uyo munna we a fhodzwa o vha a sa ḓivhi we a mu fhodza, ngauri ho vha hu na vhathu vhanzhi henefho, Yesu a xela-xela vhukati havho. Ngavhuya Yesu a ṱangana nae thembeleni, a mu vhudza a ri, “Vhonani zwino no fhola, ni mbo ḓi laṱa vhutshinyi haṋu uri ni sa vho ḓo ḓelwa nga zwi fhiraho zwiḽa.” Ndi hone uyo munna a tshi mbo ḓi ya a vhudza vhahulwane vha Majuda uri we a mu fhodza ndi Yesu. Vhone vha mbo ḓi thoma u sala Yesu murahu nge a ḓi zwi ita nga Sabatha. Yesu a vha vhudza a ri, “Khotsi anga u shuma tshifhinga tshoṱhe, na Nṋe ndi dzula ndi tshi shuma.” A tshi ralo vhahulwane vha Majuda vha vho tou ṋaṋa kha ḽa uri vha a mu vhulaha; ngauri o thoma a nyadza Sabatha, a vho dovha a ri Mudzimu ndi Khotsi awe vhukuma, ha vha u ḓieḓanyisa na Mudzimu. Yesu a vha vhudza a ri, “Zwino ipfani-ha: Murwa ha koni u ita tshithu nga eṱhe; u ita zwenezwo fhedzi zwine a vhona Khotsi awe a tshi ita. Murwa u ita zwenezwo zwine Khotsi a ita, ngauri Khotsi u funa Murwa nahone u mu sumbedza zwoṱhe zwine Ene a ita. U kha ḓi ḓo mu itisa zwihulu zwi fhiraho hezwi, inwi na ḓo sala no kanuka. Ndi uri unga Khotsi a tshi vusa vhafu vha dovha vha tshila, na Murwa u ṋea vhutshilo onoyo ane a funa u mu ṋea. Nahone Khotsi ha haṱuli muthu, maanḓa oṱhe a u haṱula o a kumedza Murwa uri vhoṱhe vha hulise Murwa nga hune vha hulisa Khotsi ngaho. A sa hulisi Murwa u nyadza Khotsi we a mu ruma. “Zwino ipfani-ha: ane a thetshelesa maipfi anga, a tenda zwa we a nthuma, u na vhutshilo vhu sa gumi. Onoyo ha tsha haṱulwa, o bva lufuni a pfukela vhutshiloni. Thetshelesani ndi ni vhudze: Hu ḓo ḓa tshifhinga – na zwino tsho no ḓi swika – tshine vhafu vha ḓo pfa ipfi ḽa Murwa wa Mudzimu, huno vhenevho vhane vha ḽi pfa vha ḓo tshila. Vhunga Khotsi e Muṋe wa vhutshilo, o ita uri na Murwa a vhe Muṋe wa vhutshilo. O kumedza Murwa maanḓa a u haṱula, ngauri Murwa ndi Ene Mubebwa-nga-muthu. Hezwi zwi songo ni kanukisa; tshifhinga tshi khou ḓa tshine vhafu vha ḓo pfa ipfi ḽawe vha bva zwaloni zwavho; vho itaho zwivhuya vha ḓo vuwa vha tshila, hone vho itaho zwivhi vha ḓo vutshela u laṱwa. “Nṋe a thi koni u ita tshithu nga ndoṱhe; ndi haṱula nga hune Mudzimu a ri ndi haṱule ngaho. Ndi tshi haṱula a thi na tshiṱalula, ngauri a thi iti zwine nda funa Nṋe muṋe, ndi ita zwi funwaho nga we a nthuma. “Arali nda nga tou ḓiṱanzilela Nṋe muṋe, zwine nda amba zwi nga si kone u ṱanganedzwa vhu vhuṱanzi ha ngoho. Hone ane a nṱanzilela u hone, huno ndi a ḓivha uri vhuṱanzi hawe ndi ha ngoho. Hufha inwi vhaṋe no ḓi vhuya na ruma vhaḓinḓa vhaṋu ha Johanisi, ene a ḓi ṱanzilela o imela ngoho! U ralo ndi sa ambi uri Nṋe ndi lila vhuṱanzi ha muthu; ndi itela uri inwi ni tshidzwe. Johanisi o vha luvhone lune lwa duga lu tshi vhonetshela, inwi na fhedza tshifhinganyana ni tshi kha ḓi takalela u vhonetshelwa ngae. Huno-ha Nṋe ndi na vhuṱanzi vhune ha fhira ha Johanisi: Mishumo ine nda ita ndi tshi khunyeledza zwe nda laedzwa nga Khotsi anga, ndi yone i nṱanzilelaho ya sumbedza uri ndi Ene o nthumaho. Na Ene Khotsi we a nthuma u a nṱanzilela. Inwi a ni athu vhuya na pfa ipfi ḽawe, na tshifhaṱuwo tshawe a ni athu tshi vhona, na ipfi ḽawe a ni ḽi vhulungi mbiluni dzaṋu; hufha ni sa tendi ipfi ḽa onoyo we Khotsi a mu ruma. Ni fhenḓa Maṅwalo ni tshi ri ni ḓo wana vhutshilo vhu sa gumi khao, ngeno eneo Maṅwalo a tshi amba Nṋe! Naho zwo ralo, a ni funi u ḓa kha Nṋe na wana vhutshilo. “A thi khou lila u khoḓwa nga vhathu. Ndi u tou ri inwi ndi a ni ḓivha; mbiluni dzaṋu u funa Mudzimu a zwiho. Nṋe ndo ḓa ndó rumiwa nga Khotsi anga, inwi na si nṱanganedze, hone ha ḓa muṅwe o tou ḓiḓisa, ni ḓo ṱanganedza ene. Vha no nga inwi ni nga tenda hani mafhungo a Mudzimu? Hufha ni tshi funa u khoḓana nga tshaṋu ni sa funi u khoḓwa nga Ene a re Mudzimu e eṱhe! Hone ni songo vhona unga Nṋe ndi ḓo ni hwelela ha Khotsi anga; ane a ni hwelela ndi Mushe, onoyo ane na pikisa ene. Ngavhe ni vhe no tenda zwe Mushe a amba ndi musi no tenda na zwanga; hufha ene o ṅwala nga Nṋe. Zwino vhunga ni sa tendi zwe a ṅwala, maipfi anga ni nga a tenda hani?” Ngavhuya Yesu a wetshela seli ha Dzivha ḽa Galelia, ḽine nga ḽiṅwe dzina ḽa pfi Dzivha ḽa Tiberiasi. A tevhelwa nga gogo ḽihulu vhunga vho vha vha tshi vhona maḓembe awe a tshi fhodza vhalwadze. Yesu a gonya thavha a dzula fhasi na vhafunziwa vhawe. Nga itsho tshifhinga vhuṱambo ha Majuda ha Paseka ho vha ho no vha tsini. Yesu a tshi sedza a vhona hu tshi khou ḓa gogo ḽihulu, a amba na Filipi a ri, “Nṋa zwiḽiwa ri nga zwi rengafhi zwine ra nga fha havha vhathu vha ḽa?” A tshi ralo ho vha hu u ṱoḓa u tou pfa uri Filipi u ḓo ri mini, ngauri Ene o vha o no ḓivha zwine a ḓo ita. Filipi a fhindula a ri, “Naho hu nga rengwa vhurotho ha maseṱha a no fhira 200, muṅwe na muṅwe a nga tou wana kugaku vha ḓi ṱahela.” Muṅwe mufunziwa wawe a no pfi Andrisi, murathu wa Simoni Pitrosi, a ri, “Hu na muṅwe mutukana hafha a re na mikonde miṱanu ya vhurotho ha baḽi na khovhe mbili dza u sevha. Zwino zwenezwo zwi nga vhuya zwa ita mini kha vhathu vhangafhangafha?” Yesu a ri, “Vhudzani vhathu vha dzule fhasi.” (Ndi uri ho vha hu na tshiṱanzhela tshinzhi.) Nangoho vhathu vha dzula fhasi. Vhanna vho vha vha tshi nga swika 5 000. Yesu a dzhia vhurotho, a livhuha Mudzimu, a kovhela avho vhathu vho dzulaho fhasi. Na dziḽa khovhe a ḓi dzi ita nga u ralo, vhathu vhoṱhe vha ḽa vha fura. Musi vhoṱhe vho no fura, Yesu a vhudza vhafunziwa vhawe a ri, “Dobelani zwipeḓu zwo salaho, uri hu si tambiswe tshithu.” Vha tshi dobela vha ḓadza mifaro ya 12 nga zwe zwa sala kha iḽa mikonde miṱanu ya bali vhathu vho no ḽa. Vhathu vha tshi vhona maḓembe e Yesu a ita vha thoma u ri, “Vhukuma hoyu ndi onouḽa muporofita we a pfi u ḓo ḓa shangoni.” Yesu nga u ḓivha uri vhathu vha vho ṱoḓa u mu dzhia vha mu vhumba khosi nga khombekhombe, a dovha a humela thavhani e eṱhe. Nga madekwana vhafunziwa vhawe vha tsela dzivhani. Vha dzhena tshikepeni vha wetshela seli vha livha Kapernaumi. Ḽa vhuya ḽa swifhala, Yesu a sa athu swika khavho. Ha vuwa ḓumbu ha vha na magabelo mahulu. Musi vho no tshimbila khilomitha dzi ṱoḓaho u ita ṱhanu, vha vhona Yesu a tshi khou tshimbila nṱha ha maḓi, a tshi vho swika tsini ha tshikepe, vha tshenuwa. Ene a amba navho a ri, “Ndi Nṋe, ni songo ofha.” Vha tshi kha ḓi ri vha mu dzhenisa tshikepeni, ha vha hu uri tsho no ḓi swika khunzikhunzini he vha vha vho livha hone. Nga matshelo vhaḽa vhathu vhe vha vha vho sala seli ha dzivha vha vhona henefho ho no tou sala tshikepe tshithihi fhedzi. Hone vho vha vha tshi zwi ḓivha uri Yesu ho ngo ṱuwa na vhafunziwa vhawe, vho ṱuwa vhe vhoṱhe. Zwino ha swika zwiṅwe zwikepe zwi bvaho Tiberiasi, zwa ḓa zwa ima fhaḽa he vhathu vha ḽa zwiḽiwa Yesu ó no livhuha. Vhathu vha tshi vhona uri Yesu na vhafunziwa vhawe a vhaho, vha mbo ḓi namela zwikepe zwenezwo vha livha Kapernaumi vha tshi khou mu ṱoḓa. Vhathu vha tshi wana Yesu seli ha dzivha vha mu vhudzisa vha ri, “Vhafunzi, nṋa vho ḓa lini fhano?” Yesu a vha fhindula a ri, “Zwino ipfani-ha: a ni khou nṱoḓa nge na vhona maḓembe anga, ni nṱoḓa nge na ḽa vhuswa na fura. Matsina ni songo lusa u wana zwiḽiwa zwine zwa sina; lusani u wana zwiḽiwa zwi sa sini, zwi tshidzaho muthu tshoṱhe. Zwenezwo zwiḽiwa ni ḓo ṋewa nga Mubebwa-nga-muthu, ngauri ndi Ene we Khotsi a re Ene Mudzimu a mu hwesa maanḓa a u zwi ita.” Vhone vha vhudzisa vha ri, “Nṋa ri nga itani uri ri dzule ri tshi ita mishumo ine Mudzimu a i funa?” Yesu a vha fhindula a ri, “Ndi mushumo muthihi fhedzi une a funa ni tshi ita: Ndi u ṱanganedza we a mu ruma.” Vhone vha ri, “Zwino vhone vha nga si ri sumbedze tshiga tsha maanḓa avho uri ri kone u vha tenda? Vha nga ita mini ra vhona? Vhomakhulukuku washu vho ḽa mana sogani. Ndi zwine na Maṅwaloni ha pfi, ‘O vha fusha nga vhuswa vhu bvaho ṱaḓulu.’ ” Yesu a ri, “Zwino ipfani-ha: Matsina a si Mushe we a ni ṋea vhuswa vhukuma vhu bvaho ṱaḓulu, ane a ḓi ni fusha nga vhuswa vhukuma vhu bvaho ṱaḓulu ni Khotsi anga. Vhuswa vhune Mudzimu a ṋea vhathu ndi uyo ane a tsa a tshi bva ṱaḓulu a ṋea shango vhutshilo.” Vhathu vha mu humbela vha ri, “Muṋe washu, kha ri ḓi fhiwa zwashu honoho vhuswa misi yoṱhe.” Yesu a vha vhudza a ri, “Vhuswa vhu tshidzaho ndi Nṋe; ane a ḓa ha Nṋe ha tsha ḓo dovha a farwa nga nḓala, ane a mpfulufhela ha tsha ḓo dovha a pfa ḓora. Zwino Nṋe ndi ri, u mmbona no no ḓi mmbona, hone a ni mpfulufheli. Muṅwe na muṅwe we Khotsi a nkumedza u ḓo ḓa kha Nṋe; ane a ḓa kha Nṋe a thi nga mu pandeli, vhunga ndi tshi tsa ndi tshi bva ṱaḓulu ndi songo ḓela u ita zwine Nṋe nda funa, ndó ḓela u ita zwine zwa funwa nga o nthumaho. Zwine we a nthuma a funa ndi tshi ita ngezwi: Ha funi ndi tshi xedza na muthihi kha vhe a mpha, u funa ndi tshi vha vusa vhafuni nga ḓuvha ḽa vhufhelo. Zwine Khotsi anga a funa ndi uri vhoṱhe vhane vha vhona Murwa vha mu fulufhela, vha vhe na vhutshilo vhu sa fheli, Nṋe nda ḓo konou vha vusa vhafuni nga ḓuvha ḽa vhufhelo.” Zwenezwo Majuda vha thoma u mu gungulela nge a ri, “Ndi Nṋe vhuswa vhu bvaho ṱaḓulu.” Vha mbo ḓi ri, “Nṋa uyu muthu a si Yesu ṅwana wa Josefa? Khotsi awe na mme awe hufha ri tshi vha ḓivha! Zwino u vho amba hani a tshi ri u bva ṱaḓulu?” Yesu a vha fhindula a ri, “Litshani u ṱolou ṅuṅuna nga tshaṋu. A hu na ane a kona u ḓa kha Nṋe arali a songo tou kokodzwa nga Khotsi we a nthuma; huno onoyo Nṋe ndi ḓo mu vusa nga ḓuvha ḽa vhufhelo. Hufha vhaporofita vha tshi ṅwala vho ri, ‘Vhoṱhe vha ḓo tou funzwa nga Mudzimu!’ Zwino muṅwe na muṅwe ane a thetshelesa Khotsi, a dovha a funzwa ngae, u ḓa ngeno kha Nṋe. Hezwi a zwi ambi uri hu na muthu o no vhonaho Khotsi; o mu vhonaho ndi muthihi fhedzi: ndi a bvaho ha Mudzimu. Zwino ipfani-ha: a mpfulufhelaho u na vhutshilo vhu sa gumi. Ndi Nṋe vhuswa vhu tshidzaho. Vhomakhulukuku waṋu vho ḽa mana sogani vha fhedza vha ḓi fa. Hone vhuswa vhu bvaho ṱaḓulu ndi vhune muthu a ri u vhu ḽa a sa tsha fa. Ndi Nṋe honoho vhuswa vhu tshidzaho he ha tou tsa vhu tshi bva ṱaḓulu. Arali muthu a ḽa vhuswa honoho u ḓo tshila lini na lini. Vhuswa vhune nda ḓo mu ṋea ndi muvhili wanga une nda u kumedzela shango uri ḽi kone u tshila.” Ḽeneḽo fhungo ḽa vusa khani khulu vhukati ha Majuda; vha hanedzana vha ri, “Nṋa uyu muthu a nga kona hani u ri ṋea muvhili wawe ra u ḽa?” Yesu a vha vhudza a ri, “Zwino ipfani-ha: Na sa ḽa muvhili wa Mubebwa-nga-muthu, na nwa na malofha awe, a ni nga koni u vha na vhutshilo kha inwi. Ane a ḽa muvhili wanga, a nwa na malofha anga, u na vhutshilo vhu sa fheli, nahone Nṋe ndi ḓo mu vusa vhafuni nga ḓuvha ḽa vhufhelo. Muvhili wanga ndi zwone zwiḽiwa vhukuma, malofha anga ndi tshone tshinwiwa vhukuma. Ane a ḽa muvhili wanga a nwa na malofha anga, u dzula e kha Nṋe, na Nṋe ndi khae. Nṋe ndi tshila nga Khotsi a tshilaho we a nthuma; sa zwenezwo ane a nndya u ḓo tshila-vho nga Nṋe. Uvhu-ha ndi hone vhuswa vhu bvaho ṱaḓulu, a vhu fani na vhuḽa he vhomakhulukuku waṋu vha ḽa vha fhedza vha ḓi fa. Hovhu, ane a vhu ḽa u ḓo tshila nga hu sa fheliho.” Haya ndi maipfi e Yesu a amba a tshi khou funza sinagogoni Kapernaumi. Vhanzhi vha vhafunziwa vhawe vha tshi pfa a tshi ralo vha ri, “Pfunzo hei i konḓa nga maanḓa; i nga ṱanganedzwa nga nnyi?” Naho a songo vhudzwa nga muthu Yesu o ḓi zwi ḓivha uri vhafunziwa vhawe vha khou gungula nga haya mafhungo, ndi zwe a vha vhudza a ri, “Kani-ha aya mafhungo a vho ṱoḓa u ni ṅalisa? Zwino ni ḓo tou zwi ita hani ni tshi vhona Mubebwa-nga-muthu a tshi dovha a gonya a vhuelela he a vha e hone? Tshine tsha tshidza muthu ndi Muya wa Mudzimu; muthu nga eṱhe ha na tshine a kona. Maipfi e nda amba na inwi a ni ṋea onoyo Muya, a ni ṋea vhutshilo; vhaṅwe vhaṋu vha ro sa a tenda.” (Yesu o vha o ḓi zwi ḓivha na u bva mathomoni uri vhane vha sa mu fulufhele ndi vhafhio, na uri ane a ḓo mu fheṱa ndi nnyi.) A dovha a ri, “Ndi zwe ndi tshi ni vhudza nda ri a hu na ane a nga ḓa kha Nṋe arali a songo thoma u koniswa nga Khotsi anga.” U bva zwenezwo vhafunziwa vhanzhi vha mu shandukela vha si tsha tshimbila nae. Ndi hone Yesu a tshi amba na vha 12 a ri, “Nṋa inwi-vho ni khou ṱoḓa u ṱuwa kani?” Simoni Pitrosi a fhindula a ri, “Muṋe washu, ri ḓo ṱuwa ra ya ha nnyi, hufha vhe vhone vha na maipfi a tshidzaho tshoṱhe? Zwino riṋe ro no vha fulufhela, ri vho zwi ḓivha uri ndi vhone Mukhethwa a bvaho ha Mudzimu.” Yesu a tshi vha fhindula a ri, “Nṋa a tho ngo ni nanga ni 12? Huno-ha, muṅwe waṋu ndi diabolo.” A tshi ralo o vha a tshi khou amba Judasi murwa wa Simoni Iskariote; onoyo naho o vha e muṅwe wa vha 12, o vha e ene we a vho ḓo mu fheṱa. Ngavhuya Yesu a thoma u tshimbila na ḽa Galelia. O vha a sa funi u tshimbila Judia, ngauri vhahulwane vha Majuda vho vha vha tshi khou ṱoḓa nḓila ya u mu vhulaha. Musi vhuṱambo ha Majuda ha Mishasha ho no vha tsini, vharathu vha Yesu vha mu vhudza vha ri, “Khefha ni sa ṱuwi fhano na ya Judia uri vhafunziwa vhaṋu vha kone u vhona-vho mishumo ine na ita? Arali muthu a tshi funa u ḓivhea ha dzumbi mishumo yawe. Vhunga ni tshi khou ita zwithu zwingafhangafha, itani uri shango ḽoṱhe ḽi ni ḓivhe!” (Hafhu na vhone vharathu vhawe vho vha vha sa mu tendi.) Yesu a ri, “Nṋe tshifhinga tshanga a tshi athu swika; kha inwi a hu tou vha na tshifhinga. Inwi shango a ḽi koni u ni vhenga; Nṋe ḽi a mmbenga ngauri ndi dzula ndi tshi vha kaidza uri mishumo yavho ndi mivhi. Inwi iyani zwaṋu vhuṱamboni. Nṋe vhuṱamboni vhuno a thi yi; tshifhinga tshanga a tshi athu swika.” A ri u fhindula nga u ralo a mbo ḓi sala Galelia. Musi vharathu vhawe vho no ya vhuṱamboni na Yesu a ya, e eṱhe a sa vhonwi nga muthu. Vhahulwane vha Majuda vho vha vha tshi khou ḓi mu ṱoḓa henengei vhuṱamboni vha tshi vhudzisa vha tshi ri, “Nṋa uḽa munna u ngafhi?” Vhathu vho vha vha tshi khou mu sola nga tshavho, vhaṅwe vha tshi ri, “Ndi muvhuya,” vhaṅwe vha tshi ri, “A si muvhuya, u xedza vhathu.” Hone a ho ngo vha na we a tou mu amba khagala, ngauri vho vha vha tshi ofha vhahulwane vha Majuda. Musi vhuṱambo ho ṱangana Yesu a ya thembeleni a thoma u funza. Vhahulwane vha Majuda vha kanuka nga maanḓa vha ri, “Nṋa uyu munna khezwi a tshi tou ḓivha Maṅwalo nga u rali ngeno na u funzwa a songo ngo vhuya a funzwa?” Yesu a tshi fhindula a ri, “Nṋe pfunzo ine nda funza a si yanga ndi ya o nthumaho. Ane a ḓiimisela u ita zwine Mudzimu a funa u ḓo zwi ḓivha uri zwine nda funza a si zwanga, ndi zwa Mudzimu. Ane a amba zwawe u ṱoḓa uri hu huliswe ene; ane a ṱoḓa uri hu huliswe o mu rumaho ndi ene ane a fulufhedzea, ha na vhufhura. Nṋa a thi ri Mushe o ni ṋea Mulayo? Zwino khezwi hu si na na muthihi waṋu ane a u tevhedza? Ndi amba ngauri ni vho funa u mmbulaha!” Vhathu vha fhindula vha ri, “Ndi nnyi ane a khou funa u ni vhulaha? No tou dzhenwa nga thuṅwa ya Saṱhane.” Yesu a tshi fhindula a ri, “Ndo ri u ita maḓembe luthihi na vhilaela noṱhe. A thi ri Mushe o ni ṋea mulayo wa u fumbisa vhana (naho zwi songo thomiwa nga Mushe, zwo thomiwa nga vhomakhulukuku). Asizwi, na nga Sabatha inwi ni a ḓi fumbisa muthu. Zwino arali muthu a tshi kona u fumbiswa nga Sabatha uri hu si pfukiwe Mulayo wa Mushe, Nṋe khezwi ni tshi ntsinyutshela nge nda fhodza muthu tshoṱhe nga Sabatha? Litshani u ṱavhanyedza u haṱula muthu, ni haṱule ni tshi tevhedza zwi re zwone.” Vhaṅwe vhathu vha Jerusalema vha ri, “Nṋa uyu munna a si uḽa ane vha khou ṱoḓa u mu vhulaha? Zwino khezwi a tshi khou ḓi amba vhukati ha vhathu hu si na ane a mu hanedza! Kani-ha na zwino vhahulwane vha a ḓivha uri vhukuma ndi Ene Mesia? Tshi dinaho ndi uri uyu ri a ḓivha hune a bva hone, hu uri Mesia a tshi ḓa, a hu na ane a ḓo ḓivha uri u bva ngafhi.” Huno Yesu a tshi khou funza thembeleni a vhidzelela a ri, “Ndi zwone zwauri ni a nnḓivha na uri ni ḓivha na hune nda bva hone. Naho zwo ralo, a tho ngo sokou ḓa nga ndoṱhe. We a nthuma u a fulufhedzea. Onoyo inwi a ni mu ḓivhi, a no mu ḓivha ndi Nṋe, ngauri ndi bva khae nahone ndi Ene o nthumaho.” Zwenezwo vha vho ṱoḓa u mu fara, hone hu si vhe na we a vhuya a mu kwama, ngauri tshifhinga tshawe tsho vha tshi sa athu swika. Hone vhanzhi kha gogo ḽeneḽo vha mu fulufhela vha ri, “Kani Mesia a tshi ḓa u kha ḓi ḓo ita maṅwe maḓembe a fhiraho e uyu a ita?” Vhafarisei vha tshi pfa gogo ḽi tshi khou hevhedzana enea mafhungo, vhone na vhotshifhe vhahulwane vha mbo ruma vhalindathembele uri vha yo fara Yesu. Yesu Ene a ri, “Ndi kha ḓi ḓo vha na inwi tshifhinganyana, ndi hone ndi tshi ḓo humela ha o nthumaho. Ni ḓo nṱoḓa ni si nngwane, ngauri hune nda vha hone inwi ni nga si kone u swika.” Vhahulwane vha Majuda vha amba nga tshavho vha ri, “Nṋa a nga vha a tshi khou ṱoḓa u yafhi hune riṋe ra si tsha ḓo mu wana? Kani u ṱoḓa u ya kha Majuda o balanganaho na shango a funza Magiriki? Ri amba ngauri u ri, ‘Ni ḓo nṱoḓa ni si nngwane,’ a dovha a ri, ‘Hune nda vha hone inwi ni nga si kone u swika.’ A tshi ralo u amba mini?” Ḓuvha ḽa u fhedza vhuṱambo ḽo vha ḽi ḽone ḽihulwane. Nga ḽeneḽo ḓuvha Yesu a ima a vhidzelela a ri, “A na ḓora kha a ḓe kha Nṋe a nwe. Hafhu Maṅwalo a ri, ‘A fulufhelaho Nṋe hu ḓo ela milambwana ya maḓi a tshidzaho a tshi bva khae’!” A tshi ralo ho vha hu u amba Muya we vha mu fulufhelaho vha vha vha tshi ḓo mu ṱanganedza hu si kale. Misi iyo Muya o vha a sa athu ḓa, ngauri Yesu o vha a sa athu ya vhugalani hawe. Vhaṅwe vhathu henefho kha gogo ḽeneḽo vha tshi pfa a tshi ralo vha ri, “Nangoho hoyu munna ndi onouḽa Muporofita we a pfi u ḓo ḓa.” Vhaṅwe vha ri, “U tou vha Ene Mesia.” Hone ha ḓi vha na vhaṅwe vha no ri, “Mesia a nga bva Galelia naa? Hufha Maṅwalo a tshi ri Mesia u ḓo vha muḓuhulu wa Dafita, nahone u ḓo bebwa Betlehema, henefho he Dafita a vha a tshi dzula hone!” Ha mbo ḓi vha u fhambana ha gogo tshilwelwa e Ene Yesu. Vhaṅwe vhavho vha vho funa u mu fara, hone hu si vhe na we a vhuya a mu kwama. Vhaḽa vhalindathembele vha tshi vhuelela khoroni ya vhotshifhe vhahulwane na Vhafarisei, vhone vha vha vhudzisa vha ri, “Nṋa ndi mini ni songo vhuya nae?” Vhalindathembele vha fhindula vha ri, “Riṋe a ri athu vhuya ra pfa muthu ane a amba sa hoyo munna!” Vhafarisei vha ri, “Khezwi hu tshi vho nga na inwi o no ni fhura? Ni khou vhona kha vhahulwane vha lushaka na kha Vhafarisei hu na nnyi a no mu tenda? Gogo heḽi ḽi itwa nga u sa ḓivha Mulayo wa Mushe; ḽo teketelwa nga Mudzimu!” Na Ṋegodima, uḽa we a vhuya a dalela Yesu o vha e muṅwe wavho. Ene a amba navho a ri, “Nṋa Mulayo washu u a tenda ri tshi sokou haṱula muthu a songo thoma a sengiswa ha wanala uri o tshinyani?” Vhone vha fhindula vha ri, “Mathina na vhone vho no vha Mugalelia? Kha vha fhenḓe Maṅwalo, vha ḓo wana uri a hu na muporofita a no bva Galelia.” [Vhathu vhoṱhe vha humela hayani, Yesu Ene a ya Thavhani ya Miolivi. Nga matshelo, hu tshee nga matshelonitsheloni, a vhuelela thembeleni. Vhathu vhoṱhe vha kuvhangana u mu pfa, Ene a dzula fhasi a thoma u vha funza. Vhaḓivhi vha Mulayo na Vhafarisei vha ḓisa muṅwe musadzi we a vha o fariwa e kha vhupombwe, vha mu imisa phanḓa ha vhathu. Vha vhudza Yesu vha ri, “Vhafunzi, hoyu musadzi o wanedzwa a tshi khou ita vhupombwe. Zwino Mushe kha Mulayo washu o ri laya uri musadzi o raliho u fanela u tou kanḓwa nga matombo a fa. Vhone zwino vha zwi vhona hani?” Vha tshi ralo tsho vha tshi tshikwekwe tsha uri vha kone u mu hwelela zwavhuḓi. Yesu Ene a kotama a thoma u ṅwala-ṅwala fhasi nga munwe. Vhone vhó ḓi ima vha tshi khou mu vhudzisa, a kotamuluwa a vha vhudza a ri, “A sa athu vhuyaho a pfuka Mulayo wa Mudzimu, nga a vhe ene a no thoma u mu kovhola.” A dovha a kotama a ṅwala-ṅwala fhasi. Vha tshi tou pfa zwenezwo vhahulwane vha mbo ḓi vha vhone vha u thoma u ṱuwa nga muthihi nga muthihi, na vhaṅwe vha ḓi ralo vha vhuya vha sia Yesu e eṱhe, na uyo musadzi o ḓi sokou ima henefhaḽa. Yesu a tshi kotamuluwa, a amba na uyo musadzi a ri, “Vhone musadzi, vhaḽa vhathu vha ngafhi? A hu na na muthihi we a vha haṱula?” Uyo musadzi a fhindula a ri, “A hu tshee na na muthihi Muṋe wanga.” Yesu a ri, “Na Nṋe a thi vha haṱuli. Kha vha tshimbile zwavho, hone u bva zwino vha laṱe vhutshinyi havho.”] Yesu a dovha u amba na vhathu a ri, “Nṋe ndi tshedza tsha shango. Ane a vha mufunziwa wanga ha nga tshimbili swiswini, u ḓo vha na tshedza tshi re vhutshilo.” Vhafarisei vha amba nae vha ri, “Vhunga ni tshi khou tou ḓiṱanzilela inwi muṋe, zwine na amba a zwi na vhuṱanzi.” Yesu a fhindula a ri, “Aiwa, matsina naho ndi tshi khou ḓiṱanzilela Nṋe muṋe, zwine nda amba zwi na vhuṱanzi ngauri ndi a ḓivha hune nda bva na hune nda ya. Inwi hune nda bva na hune nda ya a ni hu ḓivhi. Inwi ni haṱula ni tshi sedza tshifhaṱuwo; Nṋe a thi haṱuli muthu. Naho ndo vha ndi tshi nga ri ndi a haṱula, khaṱhulo yanga yo vha i tshi ḓo vha ya ngoho, ngauri a thi ndoṱhe, ndi na Mudzimu Khotsi o nthumaho. Kha Mulayo waṋu ho ṅwaliwa upfi arali vhuṱanzi ha vhathu vhavhili ha anḓana, zwine vha amba zwo khwaṱha. Zwino na Nṋe ndi na ṱhanzi mbili: Ya u thoma ndi Nṋe muṋe; ya vhuvhili ndi Khotsi anga o nthumaho.” Vhone vha mu vhudzisa vha ri, “Nṋa khotsi aṋu vha ngafhi?” Yesu a fhindula a ri, “Inwi hu Nṋe a ni nnḓivhi, hu Khotsi anga a ni mu ḓivhi. Arali Nṋe no vha ni tshi nnḓivha ndi musi na Khotsi anga ni tshi ḓo vha ni tshi mu ḓivha.” Mafhungo ayo oṱhe Yesu o a amba musi a tshi khou funza thembeleni, fhethu he ha vha hu tshi dzula zwibogisi zwa zwifhiwa. Hone hu si vhe na we a mu fara, ngauri tshifhinga tshawe tsho vha tshi sa athu swika. Yesu a dovha a vha vhudza a ri, “Nṋe ndi ḓo ṱuwa, na sala ni tshi nndila, na fhedza nga u fela vhutshinyini haṋu. Hune Nṋe nda khou ya hone inwi ni nga si ntevhele.” Vhahulwane vha Majuda ndi hone vha tshi ri, “A tshi ri, ‘Hune Nṋe nda khou ya hone inwi ni nga si ntevhele,’ kani u ṱoḓa u ḓivhulaha?” Yesu a fhindula a ri, “Inwi ni vha fhano fhasi; Nṋe ndi bva ṱaḓulu. Hayani haṋu ndi fhano shangoni, hone kha Nṋe a zwo ngo ralo. Ndi zwe nda ni vhudza nda ri ni ḓo fela vhutshinyini haṋu. Nangoho ni ḓo fela vhutshinyini haṋu arali ni sa tendi uri ‘Ndi ane nda vha Ene’.” Vhone vha mu vhudzisa vha ri, “Ni ri ni nnyi?” Yesu a fhindula a ri, “Ndi zwenezwiḽa zwe nda ni vhudza u bva mathomoni. Hu tshee na zwinzhi zwe nda vha ndi tshi nga zwi amba nda ni haṱula ngazwo. Hone zwino shango ndi khou tou ḽi vhudza fhedzi zwe nda pfa nga o nthumaho; huno Ene u a fulufhedzea.” Vhone vha si kone u pfa uri u khou vha vhudza nga Khotsi. Ndi hone Yesu a tshi vha vhudza a ri, “Musi no no imisela Mubebwa-nga-muthu nṱha ndi hone ni tshi ḓo ḓivha uri ‘Ndi ane nda vha Ene’; na ḓivha na uri a hu na tshine nda sokou ita nga ndoṱhe; ndi amba zwenezwo zwine Khotsi a ri ndi zwi ambe. Zwino we a nthuma u na Nṋe; ha nndaṱedzi, ngauri ndi dzula ndi tshi ita zwine zwa mu takadza.” Vhanzhi vhe vha pfa Yesu a tshi amba eneo mafhungo vha mu tenda. Ndi hone Yesu a tshi amba na Majuda vhe vha mu tenda a ri, “Arali inwi ni tshi futelela u tevhedza zwine nda amba, ndi hone ni tshi ḓo vha vhafunziwa vhanga vhukuma; ni ḓo ḓivha ngoho; huno ngoho i ḓo ni vhofholola.” Vhone vha fhindula vha ri, “Riṋe ri vhaḓuhulu vha Abrahamu; a ri athu vhuya ra vha phuli dza muthu. Zwino ni tshi ri ri ḓo vhofhololwa, ni khou amba mini?” Yesu a vha vhudza a ri, “Thetshelesani ndi ni vhudze: Muthu ane a endela u tshinya o no vha phuli ya hone vhutshinyi. Phuli i nga si vhe wa muṱani tshoṱhe, hone ṅwana ndi wa hayani misi yoṱhe. Zwino arali na tou vhofhololwa nga Murwa, ndi hone ni tshi ḓo vha no vhofhololwa vhukuma. Zwauri ni vhaḓuhulu vha Abrahamu ndi a zwi ḓivha. Zwino hufha ni tshi vho ṱoḓa u mmbulaha? Zwi amba uri a ni funi u ṱanganedza maipfi anga. Nṋe ndi amba zwe Khotsi anga a tou ntsumbedza; inwi ni ita zwe na vhudzwa nga khotsi aṋu.” Vhone vha fhindula vha ri, “Khotsi ashu ndi Abrahamu.” Yesu a ri, “Arali nangoho no vha ni vhana vha Abrahamu ndi musi ni tshi ḓo ita zwe ene a vha a tshi ita. Zwino khezwi ni tshi khou ṱoḓa u mmbulaha, ngeno Nṋe ndi tshi khou ni vhudza ngoho ye nda tou pfa nga Mudzimu. Kani Abrahamu zwo raliho o vhuya a zwi ita? Inwi no tou dzhia khotsi aṋu.” Vha fhindula vha ri, “Riṋe a ro ngo bebwa nga vhupombwe; a ri na muṅwe khotsi arali e si Ene Mudzimu.” Yesu a vha vhudza a ri, “Arali nangoho Mudzimu o vha e Khotsi aṋu ndi musi ni tshi ḓo mpfuna, ngauri ndi bva ha Ene ni tshi mmbona ndi fhano. Hafhu a tho ngo tou ḓiḓisa, Ene ndi Ene we a nthuma. Ni a ḓivha uri ndi mini zwine nda amba ni sa zwi pfi? Ndi uri a ni funi u ṱanganedza pfunzo yanga. Inwi ni vhana vha khotsi aṋu diabolo; ni funa u ita zwine khotsi aṋu a tama. Ene o ḓi vha mupondavhathu u bva henengei mathomoni. Ho ngo vhuya a kona u ima kha ngoho; tshawe o ḓi vha mazwifhi. Musi a tshi zwifha u khou tou ita zwo mu fanelaho, ngauri ndi muzwifhi; ndi ene khotsi a mazwifhi. Nṋe ndi amba ngoho, ndi zwine na si tende zwine nda amba. Ndi nnyi waṋu ane a nga nthovhedza a ri ndo vhuya nda tshinya tshiṅwe tshithu-vho? Zwino arali ndi tshi amba ngoho ndi mini ni sa tendi? Ane a bva ha Mudzimu u thetshelesa maipfi a Mudzimu. Inwi a ni bvi ha Mudzimu; ndi zwine na si fune u thetshelesa.” Majuda vha fhindula Yesu vha ri, “Ri tshi ri ni Musamaria, ni na thuṅwa ya Saṱhane, ro vha ri sa khou amba zwone?” Yesu a fhindula a ri, “A thi na thuṅwa; Nṋe ndi hulisa Khotsi anga, hone inwi ni a nnyadza. A si uri ndi tshi ralo ndi u ṱoḓa u huliswa Nṋe muṋe. Ane a funa ndi tshi huliswa u hone; khaṱhulo i zwanḓani zwawe. Zwino thetshelesani ndi ni vhudze: Ane a ita zwine nda amba, ha nga thetsheli lufu na kathihi.” Majuda vha mu vhudza vha ri, “Zwino ndi hone ro zwi vhona uri vhukuma ni na thuṅwa! Hufha Abrahamu o ḓi fa, na vhaporofita vho ḓi fa; zwino ni nga amba hani na ri, ‘Ane a ita zwine nda amba ha nga thetsheli lufu na kathihi’? Kani-ha ni vho ḓiita muhulwane kha khotsi ashu Abrahamu? Ri amba ngauri hu ene, hu vhaporofita, vhoṱhe vho ḓi fa. Nṋa matsina ni vho ḓiita nnyi?” Yesu a ri, “Arali ndi nga ḓihulisa Nṋe muṋe, khuliso yeneyo i ḓo vha i si khuliso ya tshithu. Ane a nkhulisa ndi Khotsi anga – onoyo ane inwi na ri ndi Mudzimu waṋu, ngeno ni sa vhuyi na mu ḓivha; Nṋe hone ndi a mu ḓivha. Arali ndi tshi ri a thi mu ḓivhi, ndi ḓo vha ndi tshi vho zwifha sa inwi. Huno zwino ndi a mu ḓivha nahone ndi khunyeledza zwine a amba. “Khotsi aṋu Abrahamu o pembela ó lavhelela u ḓa hanga; nangoho a ri u zwi vhona a takala.” Majuda vha ri, “Ni sa athu vhuya na vha na miṅwaha ya 50 na vha ni tshi vho ri no vhona Abrahamu!” Yesu a fhindula a ri, “Zwino ipfani-ha: Abrahamu a sa athu bebiwa, ndi ḓi vha ane nda vha ene.” Vha mbo ḓi doba matombo vha tshi ri vha mu kovhole ngao, hone Ene a ngalangala ha mbo ḓi vha u bva thembeleni. Musi Yesu a tshi khou ḓitshimbilela a vhona munna we a bebwa e bofu. Vhafunziwa vhawe vha mu vhudzisa vha ri, “Vhafunzi, uyu muthu a tshi bebwa e bofu, hu nga vha ho tshinya nnyi? Ho tshinya ene muṋe kana ho tshinya vhabebi vhawe?” Yesu a fhindula a ri, “Vhupofu ha hoyu muthu a ho ngo bva kha vhutshinyi ha ene muṋe kana ha vhabebi vhawe; ho vha u itela fhedzi uri Mudzimu a sumbedze vhathu maanḓa awe khae. Riṋe tshashu ndi u futelela u ita mushumo wa o nthumaho ḽi tshi kha ḓi vha masiari; zwenezwino ḓuvha ḽi a kovhela, muthu a si tsha ḓo kona u shuma tshithu. Zwino ndi tshee fhano shangoni ndi Nṋe tshedza tsha shango.” Yesu a ri u ralo a mbo pfela mare fhasi a suka matope ngao a a ḓodza kha maṱo a uyo munna wa bofu; a konou mu vhudza a ri, “Tshimbilani ni yo ṱamba khofheni ishani ḽa Silomu.” (Silomu ndi uri “Muḓinḓa”.) Ndi hone uyo munna a tshi ṱuwa a yo ṱamba khofheni, a vhuya a tshi vho vhona. Vhahura vhawe, na vhaṅwe vhathu vhe vha vha vha tshi ḓi mu vhona zwiḽa a tshi kha ḓi tshila nga u humbela, vha vhudzisana vha ri, “Nṋa uyu munna a si onouḽa we a vha a tshi ṱwa o dzula a tshi khou humbela zwifhiwa?” Vhaṅwe vha ri, “Ndi ene.” Vhaṅwe vha ri, “A si ene; vha tou fana.” Hone ene muṋe wazwo a ri, “Ndi nṋe.” Vha mu vhudzisa vha ri, “Nṋa zwo ḓa hani ni tshi vho vhona?” A fhindula a ri, “Uḽa munna a no pfi Yesu o tou suka matope a nnḓodza kha maṱo a ri, ‘Tshimbilani ni yo ṱamba khofheni Silomu.’ Nangoho nṋe nda ya; ndi tshi tou fhedza u ṱamba nda wana ndi tshi vho kona u vhona.” Vha vhudzisa vha ri, “Nṋa onoyo munna u ngafhi?” Ene a fhindula a ri, “A thi ḓivhi.” Ndi hone vha tshi ṱuwa na uyo munna we a vha e bofu vha mu isa ha Vhafarisei. Hafhu zwiḽa Yesu a tshi suka matope a swingulusa bofu iḽo yo vha i Sabatha. Zwino Vhafarisei na vhone vha vhudzisa uyo munna uri nṋa zwo ḓa hani a tshi vho kona u vhona. Ene a vha vhudza a ri, “O tou dzhia matopenyana a nnḓodza kha maṱo; nṋe nda ya nda ṱamba khofheni nda wana ndi tshi vho kona u vhona.” Vhaṅwe Vhafarisei vha ri, “Muthu we a ita zwithu izwo a nga si vhe a tshi bva ha Mudzimu; hufha a sa tevhedzi mulayo wa Sabatha!” Hone vhaṅwe vha ri, “Nṋa muthu wa mutshinyi a nga kona hani u ita maḓembe mangafhangafha?” Vha tshi ralo ha mbo ḓi vha u fhandekana havho. Ndi hone vha tshi vho tou dovha vha vhudzisa uyo munna vha ri, “Zwino inwi ni ri mini ngae? Ri amba ngauri ndi inwi we na swinguluswa!” Ene a fhindula a ri, “Nṋe ndi ri ndi muporofita.” Vhahulwane vha Majuda vhone vho vha vha sa funi u tenda uri uyo munna o vha e bofu o tou swinguluswa; vha vhuya vha tou vhidza vhabebi vhawe vha vha vhudzisa vha ri, “Nṋa uyu ndi ṅwana waṋu? Zwino ni tshi ri o bebwa e bofu zwo ḓo ḓa hani uri a kone u vhona?” Vhabebi vhawe vha fhindula vha ri, “Riṋe tshine ra ḓivha ndi uri ndi ṅwana washu na uri o bebwa e bofu. Hone uri o swinguluswa hani a si zwine ra zwi ḓivha; hu ḓi nga muthu o mu swingulusaho, na Ene a ri mu ḓivhi. Hufha ene muṋe e munna; mu vhudziseni, u ḓo ḓifhindulela!” Vhabebi vhawe vha tshi vhuya vha ralo ndi uri vho vha vha tshi ofha vhahulwane vha Majuda, vhunga vhenevho vho vha vho no ḓi vhofha ḽa uri ane a vhuya a bula ḽa uri Yesu ndi Mesia u ḓo thathiwa sinagogoni yavho. Ndi zwe vha tshi fhindula vha ri, “Hufha ene muṋe e munna. Mu vhudziseni!” Vha dovha vha vhidza uyo munna vha mu vhudzisa vha ri, “Ambani ngoho phanḓa ha Mudzimu! Riṋe ri ḓivha uri hoyo munna ndi mutshinyi.” Ene a fhindula a ri, “Nṋe zwauri ndi mutshinyi kana a si mutshinyi a thi zwi ḓivhi; tshine nda ḓivha ndi uri ndo bebwa ndi bofu, hone zwino ndi vho vhona.” Vhone vha dovha vha vhudzisa vha ri, “Nṋa o tou ni ita mini? O ni swingulusa hani?” Ene a fhindula a ri, “Hufha ndo no ḓi ni vhudza ni si thetshelese! Zwino ni kha ḓi ṱoḓa u dovha na zwi pfela mini? Kani-ha na inwi ni vho ṱoḓa u vha vhafunziwa vhawe?” Vhone vha thoma u mu sema vha ri, “Mufunziwa wawe ndi enenwi; riṋe ri vhafunziwa vha Mushe. Riṋe ri ḓivha uri Mudzimu o amba na Mushe, a vha uyo muthu a ri ḓivhi na hune a bva hone.” Uyo munna a ri, “Zwi a kanukisa! O ntswingulusa, hone inwi a ni ḓivhi hune a bva hone! Roṱhe ri ḓivha uri Mudzimu ha pfi thabelo dza mutshinyi; u pfa dza vhane vha mu hulisa vha ita zwine Ene a funa. Zwino tshee shango ḽa sikiwa a ri athu vhuya ra zwi pfa zwa muthu we a swingulusa muthu we a tou bebwa e bofu. Arali hoyu munna o vha a sa bvi ha Mudzimu o vha a sa ḓo kona tshithu.” Vha fhindula vha ri, “Inwi we na tou bebelwa vhutshinyini na alutshela khaho, riṋe ni nga vhuya na ri funza mini-vho.” U ralo vha mbo ḓi mu tumula tshivhidzoni. Yesu a zwi pfa uri vho tumula uyo munna tshivhidzoni. A tshi mu wana a mu vhudzisa a ri, “Nṋa Mubebwa-nga-muthu ni a mu fulufhela naa?” Ene a ri, “Kha vha mmbudze uri ndi nnyi Muṋe wanga, uri ndi kone u mu fulufhela!” Yesu a ri, “No no ḓi mu vhona; ndi Nṋe ane a khou amba na inwi.” Uyo munna a ri, “Ndi a fulufhela Muṋe wanga!”, u ralo a mbo ḓi gwadama phanḓa hawe. Yesu a ri, “Tshe Nṋe nda ḓela tshone fhano shangoni ndi u haṱula; mabofu a ḓo swinguluwa; vha vhonaho vha ḓo pofula.” Vhaṅwe Vhafarisei vhe vha vha vhe nae henefho vha tshi pfa a tshi ralo vha ri, “Ni songo vha ni tshi khou ṱoḓa u ri na riṋe ri mabofu.” Yesu a fhindula a ri, “Arali no vha ni mabofu ndi musi ni si na mulandu; zwino ni ri ni a vhona, ndi zwine na ḓi dzula ni na mulandu ngazwo. “Zwino ipfani-ha: Muthu ane a sia u dzhena tshitumbani tsha nngu nga muṋango, tshawe ha vha u fhufhela nga huṅwe, onoyo ndi fobvu, ndi ḽivemu. Ane a dzhena nga muṋango ndi Ene mulisa wa nngu. Onoyo, mulindamuṋango u a mu vulela, mulisa a vhidza nngu dzawe nga madzina, dzone dza mu pfa, a bva nadzo. Musi o no bvisa nngu dzawe dzoṱhe, u dzi ranga phanḓa, dzone dza mu tevhela, ngauri dzi ḓivha ipfi ḽawe. Muṅwe muthu dzi nga si vhuye dza mu tevhela; dzi ḓo tou mu shavha ngauri a dzi ḓivhi ipfi ḽawe.” Yesu a tshi vha vhudza tshifanyiso itsho, vhone a vho ngo ṱalukanya zwine a amba. Yesu a dovha a ri, “Zwino ipfani-ha: muṋango wa tshitumba tsha nngu ndi Nṋe. Vhoṱhe vhomesia vhe vha ḓa ndi sa athu ḓa ndi mafobvu na mavemu; ndi zwe nngu dza si kone u vha thetshelesa. “Muṋango ndi Nṋe. Ane a dzhena nga Nṋe u ḓo tshidzwa; u ḓo dzhena a tshi bva a wana pfulo. Tsha fobvu ndi u dzhenela u tswa na u vhulaha na u tshinyekanya fhedzi. Nṋe tshe nda ḓela tshone ndi uri vhathu vha vhe na vhutshilo nga vhuḓalo. “Ndi Nṋe mulisa wa ndele. Mulisa wa ndele u kumedza vhutshilo hawe a tshi itela nngu dzawe. Muswiswiwa ene a si mulisa wa vhukuma, ngauri nngu a si dzawe; a tshi vhona maṱalerwa a tshi ḓa u a shavha a dzi sia; maṱalerwa a sala a tshi fara dziḽa nngu a dzi balanganya. Muswiswiwa u a shavha ngauri ene u lavhelesa malamba fhedzi, nngu ha dzi londi. “Ndi tshee na dziṅwe nngu dzanga dzi sa athu dzhena kha tshino tshitumba. Na dzenedzo ndi fanela u dzi ḓisa; dzi ḓo pfa ipfi ḽanga, dza vha sambi ḽithihi ḽi re na Mulisa muthihi. “Ndi zwone zwine Khotsi anga a mpfunela zwone, ngauri ndi kumedza vhutshilo hanga uri ndi dovhe ndi vhu wane. A si uri vhutshilo hanga ndi khou tou dzhielwa nga muṅwe. Nṋe muṋe ndi tou vhu kumedza ndi tshi zwi funa. Ndi na maanḓa a u vhu kumedza, nda dovha nda vha na maanḓa a u vhu dzhiulula, ngauri ndo tou laiwa nga Khotsi anga uri ndi ite zwenezwo.” Ayo maipfi a dovha a vusa phambano vhukati ha Majuda. Vhathu vhanzhi vho vha vha tshi vho ri, “Ni kha ḓi vhuya na ṱolou ḓidinelani nga u mu thetshelesa? O kavhiwa nga thuṅwa ya Saṱhane hoyu muthu! U khou penga!” Hone vhaṅwe vha ri, “Muthu a na thuṅwa a nga vhuya a amba nga u tou rali? Nṋa kani-ha thuṅwa i a kona u swingulusa mabofu?” Zwino Jerusalema ha mbo swika tshifhinga tsha vhuṱambo ha u elelwa zwa musi thembele i tshi dovha u kumedzwa Mudzimu. Zwenezwo ho vha vhu vhuriha. Musi Yesu a tshi khou tshimbila thembeleni, Lukumbini lwa Solomoni, Majuda vha mu tanga vha ri, “Nṋa ni ḓo litsha lini u ṱwa no ri tikisa luwa? Arali e inwi Mesia itani u amba zwi pfale.” Yesu a fhindula a ri, “Hufha ndo no ḓi ni vhudza na si tende! Mishumo ine nda i ita nga dzina ḽa Khotsi anga i a nṱanzilela; hone inwi a ni tendi ngauri a ni nngu dzanga. Nngu dzanga dzone dzi thetshelesa ipfi ḽanga; ndi a dzi ḓivha nahone dzi a ntevhela. Ndi dzi ṋea vhutshilo vhu sa fheli, a dzi nga vhuyi dza fa, nahone a hu na ane a ḓo dzi thuba dzi na Nṋe. Zwe Khotsi anga a mpha zwi fhira zwoṱhe; a hu na ane a nga kona u zwi dzhavhula tshanḓani tshawe. Nṋe na Khotsi ri tshithu tshithihi.” Majuda vha mbo ḓi dovha vha yo doba matombo vha tshi ri vha mu kanḓe ngao. Yesu a vha vhudza a ri, “Ndo ni sumbedza mishumo minzhi mivhuya ye nda shuma nga maanḓa a Khotsi anga; zwino ndi ufhio mushumo une na khou ṱoḓa u mmbulahela wone?” Vha fhindula vha ri, “A ri khou ṱoḓa u ni vhulahela mushumo wavhuḓi; ri ṱoḓa u ni vhulahela u tamba haṋu nga Mudzimu! Ni khou ḓiita Mudzimu ni muthu wa ṋama!” Yesu a ri, “Hufha kha Mulayo waṋu ho ṅwaliwa maipfi a Mudzimu a u ri, ‘Ni midzimu’! Riṋe ri ḓivha uri zwine Maṅwalo a amba zwi ḓi dzula zwi ngoho lini na lini, huno vhenevho vhe Mudzimu a amba navho o ri vha pfi midzimu. Arali e Nṋe Khotsi o tou nta a nthuma shangoni. Zwino inwi ni nga amba hani na ri ndi tshi ri ndi Murwa wa Mudzimu ndi khou tamba nga Mudzimu? Arali ndi sa khou ita mishumo ya Khotsi anga ni songo mpfulufhela. Hone arali ndi tshi khou ita yone, fulufhelani-ha yone mishumo, naho Nṋe ni sa mpfulufheli, ndi hone ni tshi ḓo vhona na mbo ḓi ḓivha tshoṱhe uri Khotsi u kha Nṋe, Nṋe ndi kha Khotsi.” Vha dovha vha edzisa u mu fara, hone Ene a sutuka. Yesu a dovha a wela mulambo wa Jorodani a humela fhaḽa he Johanisi a vha a tshi lovhedza hone, a dzula henefho. Vhathu vhanzhi vha ḓa khae vha tshi ri, “Johanisi a hu na tshiga tsha maḓembe e a ita; naho zwo ralo zwoṱhe zwe a amba nga uyu munna ndi zwone.” Henefho vhathu vhanzhi vha mu fulufhela. Kuḓini kwa Bethania ho vha hu na muṅwe munna a no pfi Lazaro; o vha a tshi khou lwala. Henefho ndi he ha vha hu tshi dzula Marita na murathu wawe Maria. (Maria ndi uḽa we a vhuya a shela mapfura kha milenzhe ya Muṋe washu a i phumula nga mavhudzi awe; zwino uyo Lazaro we a vha a tshi khou lwala o vha e khaladzi awe.) Vhenevho murathu na mukomana vha mbo laedzela Yesu vha ri, “Muṋe washu, khonani yavho i a lwala.” Yesu a tshi zwi pfa a ri, “Vhulwadze hovhu a si ha u isa lufuni; ndi ha u sumbedza vhugala ha Mudzimu, hu vhonale na ha Murwa wawe.” Zwino Yesu o vha a tshi funa Marita na murathu wawe na Lazaro. A ri u pfa uri Lazaro u a lwala a dovha a fhedza maṅwe maḓuvha mavhili e henefho he a vha e hone, a konou amba na vhafunziwa vhawe a ri, “Kha ri vhuelele Judia.” Vhone vha fhindula vha ri, “Vhafunzi, hufha Majuda vha kha ḓi tou bva u ṱoḓa u vha kanḓa nga matombo! Zwino vha khou ṱoḓa u vhuelela henengei hafhu?” Yesu a ri, “A thi ri ḓuvha nga masiari ḽi na awara dza 12? Muthu a tshimbilaho masiari ha khukhulwi, ngauri fhano shangoni hu vha hu na tshedza. Hone a tshimbilaho vhusiku u a khukhulwa ngauri ha na tshedza.” Yesu o no ralo a konou dovha a ri, “Lazaro khonani yashu o eḓela; ndi khou ya henengei uri ndi mu vuse.” Vhafunziwa vha tshi fhindula vha ri, “Muṋe washu, arali o eḓela zwi amba uri u ḓo ṱuwa a tshi vha khwiṋe.” Yesu a tshi ralo vhone vho vha vha tshi vhona unga u amba u eḓela khofhe, matsina Ene o vha a tshi khou amba uri Lazaro ha tsheeho. Ndi hone a tshi vho tou vha phulela a ri, “Lazaro o ri sia, hone ndi tshi humbula inwi ndi a takala nge zwa itea ndi siho, ngauri zwino ndi hone ni tshi ḓo kona u mpfulufhela. Nḓarieni khae.” Thomasi (ḽine ḽa amba uri Mawela ) a amba na vhafunziwa ngae a ri, “Kha ri ṱuwe navho ri yo fa navho.” Yesu a tshi sala a tshi swika a wana uri ho no ḓi fhela maḓuvha maṋa Lazaro o swiṱwa. Zwino Bethania a hu vhuyi ha swika khilomitha tharu u bva Jerusalema, ndi zwe ha vha ho ḓa Majuda manzhi ha Marita na Maria u imela lwonolwo lufu lwa khaladzi avho. Marita a tshi tou pfa uri Yesu u khou ḓa, a mbo ḓi bva a yo mu ṱanganedza; Maria ene a sala hayani. Marita a amba na Yesu a ri, “Muṋe wanga, ngavhe vho vha vhe fhano, ndi musi khaladzi anga a songo fa! Naho zwo no ḓi ralo ndi a ḓivha uri Mudzimu u ḓo vha ṋea tshine vha mu humbela.” Yesu a amba nae a ri, “Khaladzi aṋu u ḓo vuwa a dovha a tshila.” Ene a fhindula a ri, “Ndi a zwi ḓivha uri u ḓo vuwa vhafuni musi vhafu vha tshi vuwa nga ḓuvha ḽa vhufhelo.” Yesu a amba nae a ri, “U vuwa ha vhafu ndi Nṋe; vhutshilo ndi Nṋe. Ane a fulufhela Nṋe, naho a fa, u ḓo tshila; huno ane a tshila a tshi mpfulufhela ha nga fi. Mafhungo aya ni a a tenda naa?” Marita a ri, “Muṋe wanga, ndi a tenda uri ndi Vhone Mesia Murwa wa Mudzimu, we a pfi u ḓo ḓa shangoni.” Marita o no ralo a huma a yo sevha murathu wawe Maria a ri, “Vhafunzi vho swika, vha khou ni vhidza.” Maria a tshi pfa zwenezwo a bva nga u gidima a ya khae. (Yesu zwenezwo o vha a sa athu dzhena muḓini; o vha a tshi kha ḓi vha henefhaḽa he Marita a mu ṱanganedza.) Majuda vhe vha vha vhe na Maria nḓuni vha tshi khou mu khuthadza, vha tshi vhona a tshi bva nga u gidima, vha mu tevhela vha tshi ri u khou ya u lila tshaloni. Maria a swika fhaḽa hu na Yesu. A tshi tou mu vhona a mbo ḓi wela milenzheni yawe a ri, “Muṋe wanga, ngavhe vho vha vhe fhano, ndi musi khaladzi anga a songo fa!” Yesu a tshi vhona Maria na vhaḽa Majuda vhe vha ḓa nae vha tshi khou zhamba vha tshi lila, zwa mu vhaisa, zwa tou mu dina. A vha vhudzisa a ri, “No mu swiṱa ngafhi?” Vhone vha ri, “Muṋe washu, kha vha ḓe vha hu vhone.” Yesu a tsengisa miṱodzi. Majuda vha tshi zwi vhona vha ri, “Edzonu vhona uri o vha a tshi mu funa hani!” Hone vhaṅwe vha ri, “Hufha o swingulusa bofu! Zwino u thivhela lufu lwa Lazaro zwo mu kunda ngani?” Yesu a tshi pfa vha tshi ralo zwa dovha zwa mu vhaisa, a mbo ḓi ya tshaloni. Tshalo itsho tsho vha tshi bako ḽi valwaho nga tombo, a vhudza vhathu a ri, “Kunguluselani iḽo tombo kule!” Marita khaladzi a mufu a ri, “Muṋe wanga, u vho nukha, o no ḓi vha na maḓuvha maṋa o vhulungwa.” Yesu a mu vhudza a ri, “Nṋa a thi ri ndo ni vhudza nda ri arali ni tshi fulufhela ni ḓo vhona vhugala ha Mudzimu?” Vha mbo kungulusa ḽiḽa tombo. Yesu a lilala a ri, “Khotsi, ndi a u livhuha ngauri u khou mpfa. Ndi a zwi ḓivha uri u ḓi dzula u tshi mpfa, hone ndi tshi rali ndi itela havha vhathu uri vha tende uri ndi Iwe wo nthumaho.” A ri u ralo a konou vhidzelela a ri, “Lazaro, bvelani ngeno nnḓa!” Mufu a bva o pombiwa milenzhe na zwanḓa nga masila a mbulungo, khofheni o vhofhiwa nga luvhemba. Yesu a ri, “Mu vhofhololeni ni mu litshe a tshimbile.” Majuda vhanzhi vhe vha vha vho ḓa u khuthadza Maria vha tshi vhona zwe Yesu a ita vha mu fulufhela. Hone vhaṅwe vha humela ha Vhafarisei vha vha toololela zwe Yesu a ita. Ndi hone Vhafarisei na vhotshifhe vhahulwane vha tshi ramba Khoro ya Majuda vha ri, “Nṋa ri nga tou zwi ita hani? Edzonu vhona maḓembe ane munna uyu a khou ita! Zwino arali ra ḓi sokou mu litsha vhathu vhoṱhe vha ḓo ṱuwa vha tshi mu fulufhela, Vharoma vha vho ḓo ḓa vha thuthekanya thembele yashu vha lozwa na lushaka lwa hashu lwoṱhe!” Muṅwe wavho a no pfi Khayafasi we a vha e ene tshifhe muhulu wonoyo ṅwaha a ri, “Inwi a ni na tshine na ḓivha! A ni koni u vhona na zwine zwa nga ni farisa: ndi khwiṋe muthu muthihi a tshi fela lushaka u fhira hu tshi lovha lushaka lwoṱhe.” Huno a tshi ralo zwo vha zwi sa khou tou bva kha ene muṋe; o vha a tshi khou tou porofita, vhunga o vha e ene tshifhe muhulu wonoyo ṅwaha, hu u amba uri Yesu u ḓo fela lushaka lwoṱhe, nahone lu si lwa Majuda fhedzi; o vha a tshi ḓo fela na vhana vha Mudzimu vho balanganaho na shango uri a vha kuvhanganye, vha vhe tshithu tshithihi. U bva ḽeneḽo ḓuvha vhahulwane vha Majuda vha ḓi dzula nga u ita tshimbevha tsha u vhulaha Yesu. Ndi zwe Yesu a si tsha tshimbila khagala Judia, a vho tou ṱuwa na vhafunziwa vhawe a yo dzula tsini ha soga muḓini u no pfi Efraimi. Vhuṱambo ha Majuda ha Paseka ho vha ho no vha tsini; vhathu vhanzhi vha gonya Jerusalema vha tshi bva thungo dzoṱhe uri vha yo khunyeledza zwa u ḓikumulula vha sa athu dzhena vhuṱamboni. Vhathu vhone vho vha vha tshi khou sedza Yesu, vha tshi vhudzisana vhe thembeleni vha ri, “Nṋa ni zwi vhona hani? Ni ri a nga vhuya a ḓa vhuṱamboni?” Vhotshifhe vhahulwane na Vhafarisei zwenezwo vho vha vho no bvisa fhungo ḽa uri arali hu na muṅwe ane a ḓivha hune Yesu a vha hone u fanela u vha sevha uri vhone vha kone u mu fara. Musi hu tshee ho sala maḓuvha maṱanu na ḽithihi i tshi vha Paseka, Yesu a ya Bethania he ha vha hu tshi dzula Lazaro, uḽa we a mu vusa vhafuni. Henefho vha mu bikela, Marita a vha ene a vha ṋeaho zwiḽiwa. Lazaro ndi muṅwe wa vhe vha vha vha tshi khou ḽa na Yesu. Ndi hone Maria a tshi dzhia hafulitha yoṱhe ya mapfura a u nukhelela a mutengo muhulu o itwaho nga munadi u songo vangwaho, a a shela kha milenzhe ya Yesu a phumula nga mavhudzi awe, munukho wa u ḓifhelela wa tou ḓadza nnḓu yoṱhe. Zwino muṅwe mufunziwa wa Yesu we a vho ḓo mu fheṱa, a no pfi Judasi Iskariote a ri, “Enea mapfura ane a rengwa nga malamba a muthu wa munna a ṅwaha woṱhe! Khezwi a songo rengiswa, tshelede ya ṋewa zwayo vhashai?” A tshi ralo ho vha hu si u lilela vhashai, ndi ngauri o vha e fobvu, e ene mufaratshikwama, a tshi ḓi ita a tshi ṱumbulanyana. Hone Yesu a ri, “Mu litsheni, aya mapfura o a vhulungela ḓuvha ḽine muvhili wanga wa khou lugiselwa u swiṱwa. Vhashai ni ḓo ḓi vha navho misi yoṱhe; Nṋe a ni nga vhi na Nṋe misi yoṱhe.” Gogo ḽihuluhulu ḽa Majuda ḽi tshi pfa uri Yesu u Bethania ḽa ya hone. U ya havho ho vha hu si u ela Yesu fhedzi, vho vha vho ya u vhona na Lazaro we Yesu a mu vusa vhafuni. Ndi zwe vhotshifhe vhahulwane vha vho ita tshimbevha tsha u vhulaha na ene Lazaro, ngauri Majuda vhanzhi vho vha vha tshi vho ṱutshela vharangaphanḓa vhavho vha fulufhela Yesu nga u vhona zwe zwa itea kha ene Lazaro. Nga matshelo ḽiḽa gogo ḽihuluhulu ḽe ḽa vha ḽo ḓa vhuṱamboni ha Paseka ḽa zwi pfa uri Yesu u ḓo vha a tshi khou ḓa Jerusalema. Vha dzhia maṱari a mutshevho vha yo mu ṱanganedza vha tshi khou huvha mihuvho vha tshi ri, “Hosana! Nga hu rendwe a ḓaho nga dzina ḽa Muṋe washu! Nga hu rendwe Khosi ya Israele.” Yesu a wana donngi a i namela, vhunga zwo ṅwaliwa kha Maṅwalo ha pfi, “U songo ofha iwe Tsioni! Khosi yau asiyi i a ḓa, yo namela donngana.” Hone vhafunziwa vhawe a vho ngo kona u zwi ṱalukanya nga tshifhinga tshenetsho; vho ḓo tou sala vha tshi elelwa musi o no iswa vhugalani uri Maṅwalo iṱali o ḓi mu amba nga u ralo, ha vha hu hone vha tshi vho zwi vhona uri ndi zwenezwiḽa zwe vha mu itela zwone. Vhaḽa vhathu vhe vha vha vhe na Yesu zwiḽa a tshi vusa Lazaro vhafuni nga u tou mu vhidza a bva tshaloni, na vhone vho vha vho no ḓi anḓadza zwe zwa itea. Ndi zwe vhathu vha yo mu ṱanganedza, nge vha pfa hu tshi pfi o ita maḓembe mangafhongafho. Vhafarisei vha tshi zwi vhona vha amba nga tshavho vha ri, “Ni khou zwi vhona, zwoṱhe zwine ra khou ita a zwi khou vhuya zwa farisa tshithu; shango ḽoṱhe ḽi vho mu tevhela.” Zwino kha vhe vha ya u rabela vhuṱamboni ho vha hu na vhaṅwe vhathu vha Magiriki. Vhenevho vha ḓa ha Filipi wa Betsaida kha ḽa Galelia, vha ri, “Thovhela, ri khou humbela u amba na Yesu.” Filipi a ya a vhudza Andrisi, vhuvhili havho vha swikisa iyo khumbelo ha Yesu. Ene a tshi vha fhindula a ri, “Zwino ndi hone tshifhinga tsho swika tsha uri hu vhonale vhugala ha Mubebwa-nga-muthu. Zwino ipfani-ha: Arali thoro ya goroi i sa tou thoma u wela mavuni ya fa i ḓo ḓi dzula i nthihi; ya fa ndi hone i tshi ita dziṅwe thoro nnzhi. Ane a tata u ṅaledza vhutshilo hawe u a ḓilozwa; ane a vhu ṅala e fhano shangoni u ḓo vha o ḓivhulungela vhutshilo vhu sa gumi. Ane a funa u ntshumela u fanela u vha mufunziwa wanga, uri sa mushumeli wanga, a swike-vho hoṱhe hune Nṋe nda vha hone. Ane a ntshumela u ḓo huliswa nga Khotsi anga. “Zwino ndi hone-ha ndo tou hanganea; a thi ḓivhi na uri ndi nga tou ri mini. Ndi nga tou ri, ‘Khotsi anga, ntinyise uno musi wa vhuṱungu’ naa? Zwino hufha ndi tshi ḓa ndó ḓela hone uri ndi fhire kha wonoyu musi wa vhuṱungu! Khotsi anga, ndi ri dzina ḽau nga ḽi huliswe!” Zwenezwo ha pfala ipfi ḽi bvaho ṱaḓulu ḽi tshi ri, “Ndo no ḓi sumbedza vhugala hanga nahone ndi kha ḓi ḓo dovha nda vhu sumbedza.” Gogo ḽo imaho henefho ḽi tshi pfa ipfi ḽa ri, “Mvula yo bvuma!” Vhaṅwe vha ri, “Ndi muruṅwa we a amba nae.” Yesu Ene a ri, “Ipfi heḽi ḽi tshi vhuya ḽa pfala a si u itela Nṋe, ndi u itela inwi. Zwino ndi hone-ha ho swika tshifhinga tsha uri ḽino shango ḽi haṱulwe; ndi hone muvhusi wa ḽino shango a tshi khou bviswa vhuhosini. Musi ndi tshi ḓo takulelwa nṱha ndi ḓo kokodza vhathu vhoṱhe vha ḓa kha Nṋe.” A tshi ralo o vha a tshi khou amba lufu lune a ḓo lu fa. Vhathu vha tshi mu fhindula vha ri, “Hufha riṋe ro pfa kha Mulayo hu tshi pfi Mesia u ḓo dzula e hone lini na lini, zwino vhone vha tshi ri Mubebwa-nga-muthu u ḓo takulelwa nṱha vha amba hani? Mubebwa-nga-muthu onoyo matsina ndi nnyi?” Yesu a fhindula a ri, “Tshedza tshi kha ḓi ḓo vha na inwi tshifhinga tshiṱukuṱuku. Tshimbilani zwino tshedza tshi tshee hone uri swiswi ḽi sa ḓo ni fara nḓilani. Hafhu ane a tshimbila swiswini ha ḓivhi hune a ya. Fulufhelani tshedza zwino ni tshi kha ḓi vha natsho, ndi hone ni tshi ḓo kona u vha vhathu vha tshedza.” Yesu a ri u ralo a ṱuwa a ya a vha dzumbama. Naho o vha o vha sumbedza zwiga zwa maḓembe mangafho, vha tshi tou zwi vhona nga maṱo, a vho ngo mu fulufhela, hu uri hu khunyelele zwiḽa zwe muporofita Yesaya a zwi amba a tshi ri, “Muṋe washu, ndi nnyi we a tenda mafhungo ashu? Tshanḓa tshawe tsha maanḓa Muṋe washu o tshi sumbedza nnyi?” Ndi zwone zwe vha si kone u fulufhela, ngauri ene Yesaya o dovha a ri, “Mudzimu o swingisa maṱo avho, mbilu dzavho a rindidza, uri maṱo avho a si vhone, mbilu dzavho dzi si ṱalukanye, vha sa vho ḓo rembuluwa vha vhuelela ha Nṋe, Nṋe nda vho ḓo vha fhodza.” Yesaya a tshi ralo o vha o vhona vhugala ha Yesu a ṱanzilela ngae. Nangwe zwo ralo na vhahulwane vhanzhi vha Majuda vho mu fulufhela, hone vha si kone u tou zwi amba khagala nga u ofha Vhafarisei, uri vha sa vho ḓo vha tumula tshivhidzoni. Ndi uri vho vha vha tshi funa u huliswa nga vhathu u fhira u huliswa nga Mudzimu. Yesu Ene a vhidzelela a ri, “Ane a mpfulufhela ha fulufheli Nṋe, u fulufhela we a nthuma. Hu ḓi nga ane a vhona Nṋe, u vhona o nthumaho. Nṋe ndo ḓa shangoni ndi tshedza, uri vhoṱhe vhane vha mpfulufhela vha si tsha dzula swiswini. Ane a pfa maipfi anga a si a tevhedze a si uri ndi Nṋe ane nda mu haṱula. A tho ngo ḓela u haṱula shango, tshe nda ḓela tshone ndi u tshidza shango. Tshi hone tshi haṱulaho muthu ane a nndandula a si ṱanganedze mafhungo anga: Enea maipfi ane nda amba a ḓo vha one a mu haṱulaho nga ḓuvha ḽa vhufhelo, ngauri a thi sokou ḓiambela, Ene Khotsi anga o nthumaho o nndaya zwine nda fanela u amba nda zwi vhudza vhathu. Zwino Nṋe ndi a ḓivha uri zwe a nndaya zwi ḓisa vhutshilo vhu sa gumi. Zwenezwo zwe Khotsi a nndaya ndi zwone zwine nda amba.” Vhuṱambo ha Paseka vhu tshi sendela Yesu o vha a tshi zwi ḓivha uri tshifhinga tshawe tsho swika tsha uri a ṱuwe fhano shangoni a ye ha Khotsi. O vha a tshi ḓi funa vha re vhawe fhano shangoni, huno ho vha hu hone a tshi vho ḓo sumbedza u vha funa tshoṱhe. Zwino Yesu na vhafunziwa vhawe vho vha vha tshi khou lalela. Diabolo o vha o no ḓi funzedza Judasi Iskariote ṅwana wa Simoni uri a fheṱe Yesu. Yesu o vha a tshi zwi ḓivha uri Khotsi o mu kumedza zwoṱhe; a tshi ḓivha na uri o ḓa a tshi bva ha Mudzimu na uri u khou vhuelela ha Ene Mudzimu. Ndi zwe a takuwa afho zwiḽiwani a bvula zwiambaro zwa nṱha a kanyela thaula khunduni. Ndi hone a tshi shela maḓi sambeloni a thoma u ṱanzwa milenzhe ya vhafunziwa vhawe a tshi i phumula nga iḽa thaula ye a vha o kanyela. A tshi swika kha Simoni Pitrosi, ene a amba nae a ri, “Muṋe washu, nṋa Vhone vha ṱoḓa u ṱanzwa nṋe milenzhe?” Yesu a fhindula a ri, “Zwine Nṋe nda khou ita zwino inwi a ni zwi ṱalukanyi, hone ni ḓo zwi ṱalukanya ngavhuya.” Pitrosi a ri, “Vhone vha nga si ḓo vhuya vha nṱanzwa milenzhe.” Yesu a ri, “Arali nda sa ni ṱanzwa a ni tsha ḓo vha muthihi na Nṋe.” Simoni Pitrosi a ri, “Muṋe washu, izwo vha songo tou nṱanzwa milenzhe fhedzi, kha ndi mbo ḓi ṱanzwiwa na zwanḓa na ṱhoho!” Yesu a ri, “O ṱambaho ha tshee na tshika; ho ngo tsha fanela u ṱamba arali i si yone milenzhe. Inwi a ni na tshika; hone ndi tshi ralo a thi ambi noṱhe.” (Yesu o vha a tshi ḓivha ane a ḓo mu fheṱa, ndi zwone zwe a ri, “A thi ambi noṱhe.”) Musi o no fhedza u vha ṱanzwa milenzhe, a dovha a ambara zwiambaro a vhuelela vhudzuloni hawe, a vha vhudzisa a ri, “Nṋa izwi zwe nda ni ita ni a zwi ṱalukanya naa? Ni tshi nnyamba ni ri ‘Vhafunzi’ na ‘Muṋe washu’. Ni amba zwone, ngauri iṱali zwi zwone zwine nda vha zwone. Zwino-ha vhunga Nṋe ndi re Muṋe waṋu na Mufunzi waṋu ndo ni ṱanzwa milenzhe, na inwi ni fanela u ṱanzwana milenzhe. Zwe nda ita ho tou vha u ni sumbedza uri na inwi ni edzise zwe Nṋe nda ni ita. Zwino ipfani-ha: A hu na phuli ine ya fhira muṋe wayo; na muḓinḓa ha fhiri we a mu ruma. Zwino vhunga ni tshi zwi ḓivha ni ḓo vha na mashudu arali ni tshi nga zwi ita. “Ndi tshi ralo a thi ambi noṱhe, vhe nda nanga ndi a vha ḓivha. Hone hu fanela u khunyelela zwe Maṅwalo a amba a tshi ri, ‘Ane ra ḽa muthathendilo o mmvutshela-vho!’ Ndi khou ni vhudza zwino zwi sa athu itea uri zwi tshi sala zwi tshi itea ni kone u tenda uri ‘ndi ane nda vha Ene’. Zwino ipfani-ha: Ane a vhuya a ṱanganedza we nda mu ruma u ṱanganedza Nṋe, huno ane a ṱanganedza Nṋe u ṱanganedza we a nthuma.” Yesu o ri u amba zwenezwo a ṱungufhala vhukuma, a tou phula a ri, “Zwino ipfani-ha: muṅwe waṋu hafha u ḓo mpheṱa.” Vhafunziwa vha lavhelesana vho hanganea vha sa ḓivhi uri u amba nnyi. Muṅwe wa vhafunziwa, uḽa we Yesu a vha a tshi mu funa, o vha o ḓisendeka ngae. Simoni Pitrosi a mbo ḓi mu sinyedza a ri, “Vha vhudziseni uri vha khou amba nnyi.” Uyo mufunziwa nangoho a mbo ḓi tshingamela tsini ha Yesu a vhudzisa a ri, “Muṋe washu, ndi nnyi onoyo?” Yesu a fhindula a ri, “Ane nda ḓo thotha kugaku muthothoni nda mu ṋea ndi ene.” Ndi hone a tshi dzhia kugaku a ku thotha a ku ṋea Judasi ṅwana wa Simoni Iskariote. Judasi a tshi tou ḽa ukwo kugaku a mbo ḓi dzhenwa nga Saṱhane. Ndi hone Yesu a tshi mu vhudza a ri, “Zwine na fanela u zwi ita, ṱavhanyani u zwi ita!” Kha vhe vha vha vho dzula henefho hu si vhe na muthihi we a kona u pfa uri Yesu u khou ri mini a tshi amba na Judasi. Vhunga Judasi o vha e ene mufaratshikwama vhaṅwe vhafunziwa vho ri khamusi Yesu o mu ruma u renga zwiṅwe zwithu zwa vhuṱambo, kana uri a yo fha zwifhiwa vhashai. Judasi a tshi tou ṱanganedza kuḽa kugaku ha mbo ḓi vha u ṱuwa. Zwenezwo ho vha vhu vhusiku. Judasi ó no bva Yesu a ri, “Zwino ndi hone vhugala ha Mubebwa-nga-muthu ho vhonala, na vhugala ha Mudzimu ndi hone ho vhonala ngae. Zwino vhunga vhugala ha Mudzimu ho vhonala ngae, Mudzimu Ene muṋe u ḓo vhonadza vhugala ha Mubebwa-nga-muthu, nahone ha nga lengi u zwi ita. Vhananga, ndi kha ḓi tou vha na inwi tshifhinga tshiṱukuṱuku. Ni ḓo nṱoḓa, hone zwiḽa zwe nda vhudza Majuda ndi vhudza na inwi ndi ri, ‘Hune nda ya hone inwi ni nga si ntevhele.’ Zwino mulayo muswa une nda ni ṋea asuyu: Funanani. Vhunga Nṋe ndo ni funa, na inwi ni fanela u funana. Arali ni tshi funana ndi hone vhoṱhe vha tshi ḓo ḓivha uri ni vhafunziwa vhanga.” Simoni ane ḽiṅwe a pfi Pitrosi a mu vhudzisa a ri, “Muṋe washu, nṋa vha khou ya ngafhi?” Yesu a fhindula a ri, “Hune nda khou ya hone a si hune na nga kona u ntevhela zwino; ni ḓo ntevhela ngavhuya.” Pitrosi a tshi fhindula a ri, “Muṋe washu, ndi mini tshine tsha nga nkundisa u vha tevhela zwino? Hufha na u fa ndo ḓiimisela u vha fela!” Yesu a ri, “Ni ri no ḓiimisela u mpfela? Thetshelesani ndi ni vhudze: Mukukulume u sa athu lila ni ḓo vha no no landula luraru na ri a ni nnḓivhi.” Yesu a vha vhudza a ri, “Ni songo ḽa mbilu; fulufhelani Mudzimu ni fulufhele na Nṋe. Nḓuni ya Khotsi anga hu na vhudzulo vhunzhi. Arali zwo vha zwi songo ralo ndi musi ndi tshi ḓo vha ndo ni vhudza. Huno zwino ndi khou ya hone u ni lugisela vhudzulo. Zwino musi ndo no ni lugisela vhudzulo ndi ḓo ḓa nda ni dzhia ra yo dzula roṱhe. Nḓila ya hune nda khou ya hone ni a i ḓivha.” Thomasi a mu vhudzisa a ri, “Muṋe washu, hune vha khou ya hone a ri hu ḓivhi; zwino nḓila ri nga i ḓivha hani?” Yesu a mu fhindula a ri, “Nḓila ndi Nṋe; ndi Nṋe ngoho; ndi Nṋe vhutshilo; a hu na ane a nga swika ha Mudzimu Khotsi arali a songo dzhena nga Nṋe. Zwino arali vhukuma Nṋe no vha ni tshi nnḓivha no vha ni tshi ḓo ḓivha na Khotsi anga. Hone u bva zwino ni vho mu ḓivha, no no mu vhona.” Filipi a mu vhudza a ri, “Muṋe washu, nga vha ri sumbedze Khotsi, ndi hone ri tshi ḓo rudza mbilu.” Yesu a fhindula a ri, “Filipi, nṋa tshee nda dzula na inwi, a ni athu nnḓivha na zwino? O vhonaho Nṋe o vhona na Ene Khotsi. Zwino ndi mini ni tshi ri, ‘Ri sumbedze Khotsi’? Kani inwi a ni tendi uri Nṋe ndi kha Khotsi, Khotsi u kha Nṋe? Maipfi ane nda ni vhudza ha bvi kha Nṋe muṋe; ndi a Khotsi ane a dzula kha Nṋe a tshi shuma mishumo yawe. Tendani zwenezwo zwine nda ri Nṋe ndi kha Khotsi, Khotsi u kha Nṋe. Arali zwa kunda, izwo tendani nga u vhona mishumo ine nda shuma. Zwino ipfani-ha: Ane a fulufhela Nṋe u ḓo ita-vho mishumo ine Nṋe nda ita; u ḓo ita na i fhiraho yanga, ngauri Nṋe ndi khou ya ha Khotsi. Zwino tshiṅwe na tshiṅwe tshine na humbela nga dzina ḽanga ndi ḓo ni ṋea, uri Khotsi a rendwe nga zwine Murwa a ita. Tshine na nkhumbela nga dzina ḽanga ndi ḓo ni ṋea. “Arali ni tshi mpfuna ni ḓo ita zwine nda ni laya. Nṋe ndi ḓo humbela Khotsi anga, Ene u ḓo ni ṋea Mutiki muṅwe ane a sa ḓo ni ṱutshela lini na lini. Ene Muya Muḓivhadzangoho. Shango ḽone a ḽi koni u mu ṱanganedza ngauri a ḽi mu vhoni, na u mu ḓivha a ḽi mu ḓivhi, hone inwi ni a mu ḓivha, ngauri u dzula na inwi, u kha inwi. “A thi nga ni ṱutsheli nda ni sia ni zwisiwana; ndi ḓo dovha nda ḓa kha inwi. Hu si kale shango a ḽi tsha ḓo mmbona, hone inwi ni ḓo ḓi mmbona; zwino vhunga Nṋe ndi tshi tshila, na inwi ni ḓo tshila. Ḓuvha ḽeneḽo ḽi tshi swika ni ḓo ḓivha uri Nṋe ndi kha Khotsi, na inwi ni kha Nṋe, Nṋe ndi kha inwi. “Ane a ṱanganedza ndaela dzanga a dzi tevhedza ndi ene ane a mpfuna, huno ane a mpfuna, Khotsi anga u ḓo mu funa-vho. Na Nṋe ndi ḓo mu funa nda ḓidzumbululela ene.” Judasi (e si Iskariote) a ri, “Muṋe washu, nṋa zwi nga itea hani uri vha ḓidzumbululele riṋe vha litsha u ḓidzumbululela shango?” Yesu a mu fhindula a ri, “Ane a mpfuna u ḓo tevhedza pfunzo yanga; onoyo, Khotsi anga u ḓo mu funa, huno Ene Khotsi na Nṋe ri ḓo ḓa khae ra dzula nae. Ane a sa mpfune, na pfunzo yanga ha i tevhedzi. Mafhungo e na a pfa ha bvi kha Nṋe, a bva ha Khotsi we a nthuma. “Ndo ni vhudza hezwi zwithu zwino ndi tshee na inwi. Huno uyo Mutiki, Ene Muya Mukhethwa ane Khotsi anga a ḓo mu ruma dzinani ḽanga u ḓo ni funza zwoṱhe, a ni humbudza zwoṱhe zwe Nṋe nda ni vhudza. “Ndi ni sia na mulalo; ndi ni ṋea mulalo wanga. Mulalo une Nṋe nda ni ṋea a u fani na wa shango. Ni songo ḽa mbilu; ni songo ofha. No zwi pfa ndi tshi ri, ‘Ndi khou ṱuwa, hone ndi ḓo dovha nda ḓa kha inwi.’ Arali no vha ni tshi mpfuna ndi musi ni tshi ḓo takala ndi tshi ya ha Khotsi, ngauri Ene Khotsi u fhira Nṋe. Zwino ndo ni vhudza zwithu izwo zwi sa athu itea uri zwi tshi ḓo itea ni kone u mpfulufhela. Ndi nga si tsha kona u amba na inwi tshifhinga tshilapfu ngauri muvhusi wa ḽino shango u khou ḓa. Hone Ene ha na tshine a nga nnyita. Hone shango ḽi fanela u ḓivha uri Nṋe ndi funa Khotsi, ndi ita zwenezwo zwe a nndaya. “Takuwani ri ṱuwe. “Ndi Nṋe munḓirivhe wavhuḓi, muṋe wa tsimu ndi Khotsi anga. Lutavhi luṅwe na luṅwe lu re kha Nṋe lu sa aṋwi mitshelo u a lu tumulela kule; lu aṋwaho lwone u tou lu khwathela uri lu anze mitshelo. Inwi no no ḓi khwathelwa nga maipfi e nda ni vhudza. Dzulani kha Nṋe, na Nṋe ndi ḓo dzula kha inwi. Vhunga lutavhi lu sa koni u aṋwa mitshelo arali lu songo ṱumekana na mme alwo, na inwi ni nga si aṋwe mitshelo arali na sa dzula kha Nṋe. “Munḓirivhe ndi Nṋe, inwi ni matavhi. Ane a dzula kha Nṋe, Nṋe nda dzula khae ndi ene ane a aṋwa mitshelo minzhi, ngauri ni si na Nṋe a ni koni u ita tshithu. A sa dzuli kha Nṋe u a laṱwa kule a oma sa lutavhi lwo tumulwaho; huno thavhi dzo raloho dzi a kuvhanganywa dza kudzwa muliloni dza fhiswa. Arali ni tshi dzula kha Nṋe, na dzula ni tshi elekanya maipfi anga, ni ḓo humbela tshine na funa na tshi ṋewa. Vhugala ha Khotsi anga vhu vhonala musi inwi ni tshi aṋwa mitshelo minzhi, nga u ralo na vha vhafunziwa vhanga. Nṋe ndi ni funa unga Khotsi anga a tshi mpfuna; lusani uri ndi ḓi dzula ndi tshi ni funa. Arali ni tshi tevhedza ndaela dzanga ndi ḓo ḓi dzula ndi tshi ni funa, zwa nga Nṋe ndo tevhedza ndaela dza Khotsi anga, a ḓi dzula a tshi mpfuna. “Ndo ni vhudza hezwo uri dakalo ḽine Nṋe nda vha naḽo na inwi ni vhe naḽo uri ni vhe na dakalo ḽo khunyelelaho. Ndaela yanga khei: funanani unga Nṋe ndo ni funa. “A hu na lufuno lune lwa fhira lwa muthu ane a fela khonani dzawe. Khonani dzanga ndi inwi arali ni tshi ita zwine nda ni laya. A thi tsha tou ri ni dziphuli ngauri phuli a i vhudzwi zwine muṋe wayo a ita. Nṋe-ha ndi vho tou ri ni dzikhonani, ngauri ndo ni vhudza zwoṱhe zwe nda pfa nga Khotsi anga. A si inwi vhe na nanga Nṋe; ndi Nṋe ndo nangaho inwi nda ni ta uri ni yo aṋwa mitshelo minzhi, mitshelo i sa kuvhi, Khotsi a ḓo konou ni fha tshiṅwe na tshiṅwe tshine na humbela nga dzina ḽanga. Tshine nda ni laya asitshi: funanani! “Arali shango ḽi tshi ni vhenga ni ḓivhe uri ḽo thoma nga u vhenga Nṋe. Arali no vha ni vha shango ndi musi shango ḽi tshi ḓo ni funa, ngauri no vha ni tshi ḓo vha ni vhaḽo. Zwino a ni tshee vha shango ngauri Nṋe ndo ni nanga khaḽo; ndi zwine shango ḽa ni vhenga. Ni songo hangwa zwiḽa zwe nda ni vhudza nda ri, ‘Phuli a i fhiri muṋe wayo.’ Vhunga Nṋe vho ntovhola, na inwi vha ḓo ni tovhola; arali vho tevhedza pfunzo yanga, na yaṋu vha ḓo i tevhedza. Huno zwine vha ḓo ni ita, vha ḓo ni ita nge na vha vhanga, ngauri we a nthuma a vha mu ḓivhi. Arali ndo vha ndi songo ḓa nda amba ndi musi vha si na mulandu; fhedzi zwino a vha tshee na vhutinyelo. Ane a vhenga Nṋe u vhenga na Khotsi anga. Vho vha vha tshi ḓo vha vha si na mulandu ngavhe ndi si ḓe khavho nda shuma mishumo i sa athu shuṅwa nga muṅwe muthu; zwino zwe nda shuma vho zwi vhona; naho zwo ralo, hu Nṋe, hu Khotsi anga, vha ḓi ri vhenga. Hone zwi tshi ralo hu khou khunyelela zwiḽa zwo ṅwaliwaho Mulayoni wavho zwa u ri, ‘Vho sokou mmbenga ndi si na tshe nda tshinya.’ “Mutiki u ḓo ḓa – ndi amba Muya Muḓivhadzangoho, Ene a bvaho ha Mudzimu Khotsi. Ndi ḓo mu ruma kha inwi a tshi bva ha Khotsi; Ene Muya u ḓo nṱanzilela. Na inwi ni ḓo nṱanzilela ngauri no ḓi vha na Nṋe u tou bva henengei mathomoni. “Ndi khou dzula ndo ni vhudza uri musi zwi tshi itea ni sa ḓo tou tshenuwa na vho gunea. Vha ḓo ni tumula zwivhidzoni. Nahone tshifhinga tshi khou ḓa tshine muthu a ḓo ri a tshi ni vhulaha a vhona unga ndi hone a tshi khou ṋekedza Mudzimu nduvho. Vha ḓo ni ita zwithu izwo ngauri hu Nṋe, hu Khotsi, a vha ri ḓivhi. Hone Nṋe ndi dzula ndo ni vhudza uri tshifhinga tshazwo tshi tshi swika ni elelwe uri ndo ni vhudza. “Ndi sa ni vhudzi zwithu izwi mathomoni ndi uri ndo vha ndi tshi kha ḓi vha na inwi. Hone zwino ndi khou ṱuwa, ndi ya ha o nthumaho; tshi kanukisaho ndi uri a hu na na muthihi waṋu ane a vhudzisa hune nda ya. Zwino ndó no ni vhudza mbilu dzaṋu dzi vho vhavha. Naho zwo ralo ndi ni vhudza ngoho ndi ri, u ṱuwa hanga ndi u ni tonda, ngauri nda sa ṱuwa, Mutiki ha nga ḓi kha inwi; fhedzi nda ṱuwa, ndi ḓo mu ruma. Huno Ene a tshi ḓa u ḓo rovhedza shango a ḽi sumbedza uri vhutshinyi ndi mini, na uri vhuvhuya ndi mini na uri khaṱhulo ya Mudzimu ndi tshithu-ḓe. U ḓo rovhedza shango vhutshinyi nga u ḽi sumbedza uri a ḽo ngo tenda Nṋe; u ḓo sumbedza shango uri a re muvhuya ndi Nṋe ngauri ndi khou ya ha Khotsi, a ni tsha ḓo mmbona; u ḓo vha rovhedza uri khaṱhulo ya Mudzimu ndi yone-yone nga u vha sumbedza uri muvhusi wa ḽino shango o no ḓi haṱulwa. “Ndi tshee na zwinzhi zwine nda nga ni vhudza; ndi ro vhona uri a ni athu swika hune na nga zwi ṱalukanya. Hone hu tshi ḓo ḓa Ene Muya Muḓivhadzangoho u ḓo ni dededza na ḓivha ngoho yoṱhe. Ha nga ambi zwawe; u ḓo amba zwenezwo zwine a ḓo vhudzwa, a ni vhudza na zwine zwa kha ḓi ḓa. Ene u ḓo ita uri Nṋe ndi rendwe, ngauri zwoṱhe zwine a ḓo ni vhudza zwi ḓo vha zwi tshi bva kha Nṋe. Zwoṱhe zwe re zwa Khotsi anga ndi zwanga; ndi zwe ndi tshi amba nda ri, ‘Zwoṱhe zwine a ḓo ni vhudza zwi ḓo vha zwi tshi bva kha Nṋe.’ “Hu si kale a ni tsha ḓo mmbona; hone hu ḓo dovha he hu si kale na mmbona.” Vhaṅwe vhafunziwa vhawe vha vhudzisana vha ri, “Nṋa u amba mini a tshi ri, ‘Hu si kale a ni tsha ḓo mmbona, hone hu ḓo dovha he hu si kale na mmbona’; nahone a dovha a ri, ‘Ndi khou ya ha Khotsi anga’? Zwino a tshi ri, ‘hu si kale’ u amba mini? Riṋe a ri khou vhuya ra pfa na uri u khou amba mini!” Yesu o zwi ḓivha uri vha khou ṱoḓa u mu vhudzisa; ndi zwe a vha vhudza a ri, “Ndo ri hu si kale a ni tsha ḓo mmbona, hone hu ḓo dovha he hu si kale na mmbona. A si zwenezwo zwine na khou vhudzisana zwone kani? Zwino ipfani-ha: Inwi ni ḓo lila lwa u lila, shango ḽone ḽo ḓitakalela. Inwi ni ḓo ṱungufhala, hone u ṱungufhala haṋu hu ḓo shanduka ha vha dakalo. Musi musadzi a tshi ṱoḓa u vhofholowa, u wana o tou ṱungufhala, ngauri tshifhinga tshawe tshi vha tsho swika; hone ṅwana o no bebiwa u hangwa u vhavha hazwo, ngauri u vha a tshi vho takadzwa nga muthu muswa o ḓaho shangoni. Na kha inwi zwo tou ralo; zwino no ṱungufhala, hone musi ndi tshi ḓo dovha u ni vhona ni ḓo takala nahone a hu nga vhi na ane a nga ni dzhiela dakalo ḽaṋu. “Musi wazwo a ni tsha ḓo vhuya na mmbudzisa na tshithu. Zwino ipfani-ha: Zwoṱhe zwine na humbela Khotsi nga dzina ḽanga u ḓo ni fha. U swika zwino a ni athu vhuya na humbela tshithu nga dzina ḽanga. Humbelani, ni ḓo fhiwa, uri dakalo ḽaṋu ḽi khunyelele. “Tshifhinga tshoṱhe ndo vha ndi tshi ḓi amba na inwi nga zwifanyiso; hone hu khou ḓa tshifhinga tshine ndi tshi amba na inwi nga Mudzimu Khotsi nda ḓo tou phula, ndi si tsha amba nga zwifanyiso. Maḓuvha eneo ni ḓo humbela Khotsi zwithu nga dzina ḽanga; a hu tsha ḓo vha Nṋe a no ni humbelela, ngauri Khotsi Ene muṋe u a ni funa, vhunga na inwi no mpfuna na tenda na uri ndi bva ha Mudzimu. Nṋe ndi tshi ḓa fhano shangoni ndo vha ndi tshi bva ha Khotsi; zwino ndi khou ṱuwa shangoni, ndi vhuelela ha Ene Khotsi.” Ndi hone vhafunziwa vhawe vha tshi ri, “A vha vhoni-ha Vhafunzi, zwino vha vho tou bula; a vha tsha amba nga zwifanyiso. Zwino ri vho zwi vhona uri vha ḓivha zwithu zwoṱhe; a vha vhuyi vha thoma u vhudziswa, ndi zwine ra tenda uri vha bva ha Mudzimu.” Yesu a tshi vha fhindula a ri, “Ndi hone zwino no tenda? Hu khou ḓa tshifhinga – na zwino tsho no ḓi swika – tshine noṱhe na ḓo balanganywa muṅwe na muṅwe a ya hawe, Nṋe na ntsia ndi ndoṱhe. Hone Nṋe a thi ndoṱhe, Khotsi anga u na Nṋe. Ndi tshi ni vhudza hezwi zwithu ndi u itela uri ni vhe na mulalo nga u vha vhathihi na Nṋe. Shangoni ḽino ni ḓo tambudzwa, hone ni songo fhela mbilu; hufha Nṋe shango ndo ḽi kunda!” Yesu o no amba zwenezwo, a lilala a ri, “Khotsi anga, tshiḽa tshifhinga tsho swika. Vhonadza-ha vhugala ha Murwa wau uri na Murwa a vhonadze vhugala hau, ngauri wo mu kumedza maanḓa a u vhusa vhathu vhoṱhe uri vhoṱhe vhe wa mu kumedza a vha ṋee vhutshilo vhu sa fheli. Zwino vhutshilo vhu sa fheli ndi u ḓivha Iwe u re Mudzimu wa ngoho u woṱhe, na Yesu Khristo we Iwe wa mu ruma. Fhano shangoni ndo vhonadza vhugala hau nga u khunyeledza mushumo we wa ri ndi u ite. Khotsi anga, vhonadza vhugala hanga zwino henefha ndi na Iwe, vhugala honovhuḽa he nda vha ndi naho zwiḽa ndi na Iwe shango ḽi sa athu sikiwa. “Ndo u ḓivhadza kha vhathu vhe wa nkumedza fhano shangoni. Vho vha vhe vhau, hone Iwe wa vha kumedza Nṋe. Zwe wa amba vho zwi ṱanganedza, nahone zwino vha vho vhona uri zwoṱhe zwe wa nṋea zwi bva kha Iwe. Ndo vha vhudza mafhungo e Iwe wa mmbudza, vha a ṱanganedza; vha a zwi ḓivha uri ndi ngoho uri ndi bva ha Iwe nahone vha a tenda uri ndi Iwe wo nthumaho. “Ndi a vha humbelela. A thi humbeleli shango, ndi humbelela vhe wa nkumedza, ngauri ndi vhau. Zwoṱhe zwi re zwanga ndi zwau; zwoṱhe zwi re zwau ndi zwanga; ndi zwone zwine vhugala hanga ha vhonala ngavho. Zwino Nṋe a thi tsheeho fhano shangoni, ndi khou ḓa ha Iwe, ngeno vhone vha tshee fhano shangoni. Khotsi Mukhethwa, vha tsireledze vha dzule vho nambatela dzina ḽau, ḽeneḽi ḽe na Nṋe wa mpha ḽone, uri vha vhe tshithu tshithihi unga Nṋe na Iwe ri tshithu tshithihi. Musi ndi tshee navho ndo vha ndi tshi vha tsireledza vha dzula vho nambatela dzina ḽau, ḽeneḽi ḽe na Nṋe wa mpha ḽone. Ndo vha tsireledza hu si vhe na muthihi wavho we a xela, arali e si uḽa we a vha o dzula o pfi u ḓo lovha uri Maṅwalo a khunyelele. Ndi khou ḓa ha Iwe, zwino u amba izwi ndi fhano shangoni ndi khou itela uri vha vhe na dakalo ḽo khunyelelaho unga Nṋe. Ndo vha vhudza maipfi au, shango ḽa vha vhenga, ngauri a si vha ḽino shango, vhunga na Nṋe ndi si wa ḽino shango. A thi khou humbela uri u tou vha bvisa fhano shangoni; tshine nda humbela ndi uri u vha tsireledze kha Muvhi. Vhunga Nṋe ndi si wa ḽino shango, na vhone a si vha ḽino shango. Ita uri vha ḓikumedze Iwe nga u nambatela ngoho – ipfi ḽau ndi yone ngoho. Ndo vha ruma shangoni sa zwiḽa Iwe u tshi nthuma shangoni. Ndi ḓikumedza Iwe ndi tshi itela vhone uri na vhone vha kone u ḓikumedza Iwe vhukuma. “A thi humbeleli vhone fhedzi; ndi humbelela na vhane vha mpfulufhela vho pfa vhone. Ndi humbela uri vhoṱhe vha vhe tshithu tshithihi. Khotsi anga, kha vha vhe vhathihi na riṋe u ḓi nga Iwe u kha Nṋe, Nṋe ndi kha Iwe. Kha vha vhe tshithu tshithihi uri shango ḽi kone u tenda uri ndo rumiwa nga Iwe. Na Nṋe ndo vha ṋea vhugala he Iwe wa nṋea, uri vha vhe tshithu tshithihi unga Nṋe na Iwe ri tshithu tshithihi: Nṋe ndi khavho, Iwe ú kha Nṋe, uri vha tou vha tshithu tshithihi tshoṱhe; ndi hone shango ḽi tshi ḓo zwi vhona uri ndo rumiwa nga Iwe, na uri u a vha funa unga u tshi mpfuna. “Khotsi anga, havha vhathu vhe wa vha kumedza Nṋe ndi funa vha tshi vha na Nṋe hune nda vha hone uri vha vhone vhugala hanga he nda ṋewa nga Iwe vhunga iṱali wo ḓi mpfuna shango ḽi sa athu sikwa. Khotsi muvhuya, shango a ḽi u ḓivhi, hone Nṋe ndi a u ḓivha, na avha vha a zwi ḓivha uri ndi Iwe wo nthumaho. Ndo u ḓivhadza khavho nahone ndi kha ḓi ḓo u ḓivhadza khavho uri lufuno lune Nṋe wa mpfuna ngalwo na vhone vha vhe nalwo, na Nṋe ndi vhe khavho.” Yesu a ri u fhedza u amba a bva na vhafunziwa vhawe vha wela kudambwana kwa Kidroni. Henefho ho vha hu na tsimu ya mitshelo; vha swika vha dzhena ngomu. Zwino na Judasi uḽa o mu fheṱaho, fhethu afho o vha a tshi hu ḓivha ngauri lwo vha lu lunzhi Yesu a tshi ḓi ḓa henefho na vhafunziwa vhawe. Ndi hone Judasi a tshi ya tsimuni yeneyo e na gomane ya maswole na vhalindathembele vho rumiwaho nga vhotshifhe vhahulwane na Vhafarisei, vho fara mbone na maḓenzhe na zwihali. Vhunga Yesu o vha o dzula a tshi ḓivha zwoṱhe zwine a ḓo itwa, a mbo ḓi takuwa a yo ṱangana navho a ri, “Nṋa ni khou ṱoḓa nnyi?” Vhone vha fhindula vha ri, “Ri khou ṱoḓa Yesu wa Nazaretha.” Ene a ri, “Ndi Nṋe.” Na Judasi uḽa o mu fheṱaho o vha o ḓi ima henefho navho. Yesu a tshi tou ri, “Ndi Nṋe,” vha huma nga tshamurahu vha wela fhasi. Yesu a dovha a vha vhudzisa a ri, “Ni khou ṱoḓa nnyi naa?” Vhone vha fhindula vha ri, “Ri khou ṱoḓa Yesu wa Nazaretha.” Yesu a ri, “Hufha ndo no ḓi ni vhudza nda ri ndi Nṋe! Arali ni tshi khou ṱoḓa Nṋe, litshani avha vhaṅwe vha ṱuwe.” (A tshi ralo ho vha hu uri hu khunyelele zwiḽa zwe a amba a tshi ri, “Khotsi, a tho ngo lozwa na muthihi wa vhe wa nkumedza.”) Zwino Simoni Pitrosi o vha e na banga; a ḽi ṱomola a rema phuli ya tshifhe muhulu a i tumula nḓevhe ya tshauḽa. Iyo phuli yo vha i tshi pfi Malikhosi. Yesu a vhudza Pitrosi a ri, “Vhuedzedza banga ḽaṋu vhudzuloni haḽo; nṋa ndi nga hana tshinwelo tsha dambudzo tshe Khotsi anga a mpha?” Uyo mulangagomane na maswole awe na vhalindathembele vha Majuda vha fara Yesu vha mu vhofha, vha thoma u mu isa ha Anasi makhulu wa Khayafasi we a vha e tshifhe muhulu wonoyo ṅwaha. Khayafasi onoyo ndi uḽa we a vhuya a eletshedza Majuda uri ndi khwiṋe muthu muthihi a tshi fela lushaka lwoṱhe. Simoni Pitrosi na muṅwe mufunziwa vha tevhela Yesu. Zwino uyo mufunziwa o vha a tshi ḓivhiwa nga tshifhe muhulu. Ndi zwe a kona na u dzhena muṱani wa nnḓu ya tshifhe muhulu na Yesu. Pitrosi ene a sala nnḓa o ima khoroni. Zwino uḽa muṅwe mufunziwa we a vha a tshi ḓihwa nga tshifhe muhulu a dovha a bva a amba na musidzana we a vha o ima khoroni a dzhenisa Pitrosi. Uyo musidzana a vhudzisa Pitrosi a ri, “Izwi na inwi a ni mufunziwa wa uyu munna?” Pitrosi a ri, “Hai.” Zwino vhunga ho vha hu na phepho, vhashumi na vhalindathembele vho vha vho vhasa mulilo wa masimbe, vha ima vha tshi khou ora. Pitrosi a ya a ima navho a ora-vho mulilo. Tshifhe muhulu a vhudzisa Yesu nga vhafunziwa vhawe na nga pfunzo yawe. Yesu a tshi fhindula a ri, “Hufha tshiṅwe na tshiṅwe tshe nda amba ndo ḓi tshi amba khagala vhathu vhoṱhe vha tshi zwi pfa! Ndi amba ngauri zwoṱhe zwe nda funza ndo ḓi funza sinagogoni na thembeleni – hone-ha hune Majuda vhoṱhe vha kuvhangana! A hu na tshe nda amba ndo dzumbama. Zwino khezwi vha tshi vhudzisa Nṋe? Kha vha vhudzise vhe vha mpfa ndi tshi funza; vhone vha a ḓivha zwe nda amba!” Yesu a tshi tou ralo muṅwe wa vhalindathembele a mbo ḓi mu rwa nga mpama khofheni, a ri, “Nṋa ni nga tou ralo ni tshi fhindula tshifhe muhulu?” Yesu a mu fhindula a ri, “Arali hu na ḽivhi ḽe nda amba, ambani uri ndi ḽifhio. Hone arali ndo amba ngoho ni nthwelani?” Ndi hone Anasi a tshi mu fhirisela ha Khayafasi tshifhe muhulu, ó ḓi vhofhiwa. Pitrosi a tshee o ḓi ima henefhaḽa a tshi khou ora mulilo, vhaṅwe vha mu vhudzisa vha ri, “Izwi na inwi a ni mufunziwa wawe?” Pitrosi a ri, “A thi mufunziwa wawe!” Muṅwe mushumi wa tshifhe muhulu we a vha e shaka ḽa uḽa munna we Pitrosi a mu tumula nḓevhe a amba a ri, “Nṋa a si inwi we nda ni vhona ni nae ngei tsimuni?” Pitrosi a dovha a ri, “Hai!” A tshi tou ralo mukukulume wa vha u a lila. Nga matshelonitsheloni vha dzhia Yesu nḓuni ya Khayafasi vha mu isa pfamoni ya muvhusi. Majuda vhone vha si dzhene ngomu pfamoni ngauri vho vha vha tshi ofha u ḓikumadza vha vho ḓo kundwa u ḽa Paseka. Ndi hone Pilato a tshi vho tou bvela nnḓa khavho a ri, “Nṋa uyu munna ni khou mu hwelela nga ḽifhio?” Vhone vha fhindula vha ri, “Arali o vha a songo tshinya ndi musi ri songo mu ḓisa ha thovhele!” Pilato a ri, “Izwo inwi vhaṋe mu dzhieni ni mu haṱule nga mulayo wa haṋu.” Majuda vha fhindula vha ri, “Hufha riṋe ri songo tendelwa u haṱulela muthu lufu!” (Hezwo zwi tshi itea ho vha hu uri hu khunyelele zwiḽa zwe Yesu a amba a tshi ṱalutshedza uri u ḓo fa hani.) Pilato a humela nḓuni a vhidza Yesu a mu vhudzisa a ri, “Nṋa inwi ni khosi ya Majuda?” Yesu a fhindula a ri, “Iyo mbudziso i tou bva kha vhone kana ndi zwe vha tou pfa vhathu vha tshi nnyamba?” Pilato a fhindula a ri, “Kani nṋe ndi Mujuda? Hufha vhe vhathu vha haṋu na vhotshifhe vhahulwane vhe vha ni kumedza nṋe! Nṋa hone no tshinyani?” Yesu a ri, “Nṋe vhuhosi hanga a si ha ḽino shango; ngavhe vhu ha ḽino shango ndi musi vhalanda vhanga vha tshi ḓo vha vha tshi khou lwa uri ndi si kumedzwe Majuda. Nṋe vhuhosi hanga a si ha ḽino shango.” Pilato ndi hone a tshi mu vhudzisa a ri, “Zwi amba uri u vha khosi ni khosi?” Yesu a fhindula a ri, “Ndi vhone vha no khou ri ndi khosi. Nṋe ndi tshi bebiwa na musi ndi tshi ḓa shangoni ndo ḓela tshithu tshithihi fhedzi: Ndo ḓela u ṱanzilela ngoho. Ane a vha wa ngoho u a mpfa.” Pilato a ri, “Ni tshi ri ‘ngoho’ ni amba mini?” Pilato a ri u ralo a bvela nnḓa hu re na Majuda a vha vhudza a ri, “Nṋe a thi vhuyi nda wana na mulandu khae. Zwino hufha nga Paseka ni na nḓowelo ya uri ndi ḓi ni vhofhololela tshivhotshwa tshithihi – zwino ni a funa ndi tshi ni vhofhololela khosi ya Majuda naa?” Vhone vha fhindula nga u tou zhamba vha ri, “Hai, e si hoyu lini! Kha ri vhofhololelwe Barabasi.” (Uyo Barabasi o vha e ḽivemu.) Ndi hone Pilato a tshi dzhia Yesu a ri a rwiwe nga nnzi. Maswole vha ita khare ya mipfa vha mu ambadza ṱhohoni; vha mu ambadza na phuraphura tswuku, Vha ḓi ḓa khae vha ri, “Thovhele Khosi ya Majuda nga a lalame!” Vha tshi ralo vha mu rwa nga mipama khofheni. Pilato a dovha a bvela nnḓa a amba na vhathu a ri, “Asuyu-ha; ndi khou mu bvisela ngeno nnḓa kha inwi ni zwi vhone uri nṋe a thi wani mulandu khae.” Yesu a bvela nnḓa a tshee o ambara iḽa khare ya mipfa na phuraphura tswuku. Pilato a ri, “Vhonani muthu uri o tou ita hani!” Vhotshifhe vhahulwane na vhathu vhavho vha tshi mu vhona vha zhamba vha ri, “Kha a vhambiwe kha tshifhambano! Kha a vhambiwe kha tshifhambano!” Pilato a ri, “Mu dzhieni-ha ni mu vhambe kha tshifhambano inwi vhaṋe. A vha nṋe a thi wani mulandu khae.” Majuda vha fhindula vha ri, “Ri na mulayo une wa ri u fanela u vhulawa, ngauri o ḓiita Murwa wa Mudzimu.” Pilato a tshi pfa zwenezwo a tou ṋaṋa u ofha. A vhuelela nḓuni a vhudzisa Yesu a ri, “Nṋa hone ni bva ni ngafhi?” Yesu a sokou fhumula. Pilato a vhuya a dovha a ri, “Nṋa a ni ambi na nṋe? A ni zwi ḓivhi uri ndi na maanḓa a u ni vhofholola na a u ni vhamba kha tshifhambano naa?” Yesu a fhindula a ri, “Vho vha vha tshi ḓo vha vha si na maanḓa na maṱukuṱuku kha Nṋe arali vho vha vha songo tou a fhiwa a tshi bva ṱaḓulu. Ndi zwine mulandu muhulwane wa vha wa uyo we a nkumedza vhone.” Pilato a tshi tou pfa zwenezwo a thoma u linga nga nḓila dzoṱhe uri a mu vhofholole. Hone Majuda vha tou hana u pfa, vha zhamba vha ri, “Hoyu arali vha mu vhofholola zwi amba uri a vha tsha ima na Khisara! Ane a ḓiita khosi u vhangisa Khisara!” Pilato a tshi pfa vha tshi ralo a bvisela Yesu nnḓa, ene muṋe a dzula kha tshidzulo tsha khaṱhulo, muṱani wo itwaho nga matombo, une nga Tshiheberu wa tou pfi “Gabatha”. Zwenezwo ḓuvha ḽo vha ḽi tshi vho ya vhukati ha ṱhoho, i tshi ḓo vuwa i Paseka. Pilato a vhudza Majuda a ri, “Ngei-ha khosi yaṋu!” Vhone vha zhamba vha ri, “Nga a fe! Nga a fe! Nga a vhambiwe kha tshifhambano!” Pilato a ri, “Nṋa ni ri khosi yaṋu ndi i vhambe?” Vhotshifhe vhahulwane vha fhindula vha ri, “Riṋe khosi yashu ndi Khisara; a ri na iṅwe.” Ndi hone Pilato a tshi vha kumedza Yesu uri a vhambiwe. Ndi hone vha tshi mbo ḓi mu dzhia vha ṱuwa nae. A bvela nnḓa o hwala tshifhambano tshawe a ya fhethu hu no pfi Dethele; nga Tshiheberu hu tou pfi “Golgotha”. Henefho vha mu vhamba kha tshifhambano; vha ita na u vhamba na vhaṅwe vhavhili, muṅwe thungo ya tshauḽa muṅwe thungo ya tshamonde, Yesu a vha vhukati. Pilato a ṅwala nḓivhadzo ya mulandu wawe uri i ombelwe kha tshifhambano. Nḓivhadzo iyo yo vha i tshi ri, “Yesu wa Nazaretha, Khosi ya Majuda.” Nḓivhadzo yeneyo ya vhaliwa nga Majuda manzhi, ngauri afho he Yesu a vha o vhambiwa hone ho vha hu si kule na muḓi. Yone yo vha yo ṅwaliwa nga Tshiheberu na Tshilathini na Tshigiriki. Vhotshifhe vhahulwane vha Majuda vha vhudza Pilato vha ri, “Vha songo ṅwala uri ‘Khosi ya Majuda’; kha vha ṅwale uri, ‘O ri: ndi Khosi ya Majuda’.” Pilato a ri, “Zwe nda ṅwala ndo ṅwala.” Musi maswole vho no vhamba Yesu, vha kovhekana zwiambaro zwawe, muṅwe na muṅwe wa maswole ayo maṋa a wana mukovhe. Vha dzhia na khanzu. Yone yo vha yo tou lukiwa i si na murungo. Maswole vha amba nga tshavho vha ri, “Yone ri songo i kherula; kha ri tou i itela madeṅwa ri vhone ane ya ḓo vha yawe!” Vha tshi ralo ho vha hu uri hu khunyelele zwiḽa zwe Maṅwalo a amba a tshi ri, “Vho kovhekana zwiambaro zwanga, lupila lwanga vha lu itela madeṅwa.” Nangoho zwenezwo ndi zwone zwe maswole a ita. Mme a Yesu na mmane wawe na Maria musadzi wa Klopasi na Maria Magadalina vho vha vho ima henefho tsini ha tshifhambano. Yesu a tshi vhona mme awe na uḽa mufunziwa we a vha a tshi funwa vho ima henefho a ri, “Vhomme, ṅwana wavho asuyo.” A dovha a vhudza uyo mufunziwa a ri, “Mme aṋu asivho.” Nangoho mufunziwa a ita nga u ralo: u bva zwenezwo Maria a ya a dzula hayani ha onoyo mufunziwa. Yesu a tshi vhona uri zwoṱhe zwo khunyelela, na u itela uri Maṅwalo a khunyelele a ri, “Ndi na ḓora.” Henefho ho vha hu na mvuvhelo i re na waini yo vhiluluwaho. Vha dzhia tshiponnzhi vha tshi lovhea khayo vha tshi ṱoma kha lutavhi lwa muhisopo vha tshi isa mulomoni wawe. Yesu a swiswina iyo waini a konou ri, “Zwo khunyelela.” A ri u ralo a kotamisa ṱhoho a welela. Majuda vha humbela Pilato uri vhathu vho vhambiwaho vha vunḓiwe milenzhe uri zwitumbu zwi ḓo kona u tsiswa kha zwifhambano. U vhuya vha ralo ndi uri ḽo vha ḽi tshi ḓo vuwa ḽi Sabatha, zwino vha tshi ofha uri zwitumbu zwi nga ḓo ṱwa zwifhambanoni ngayo, vhunga Sabatha yeneyo yo vha i khulwane. Nangoho maswole a ya a vunḓa milenzhe ya munna wa u thoma na wa vhuvhili – vhenevhaḽa vhe vha vhambiwa na Yesu. Hone vha tshi swika kha Yesu vha wana o no dzama, vha si tsha mu vunḓa milenzhe. Ḽiṅwe ḽiswole ḽa mu runga lurumbu nga pfumo, ha mbo ḓi bva malofha na maḓi. Ṱhanzi ya zwithu izwi ndi muthu we a tou zwi vhona nga maṱo. Zwino u khou zwi ṱanzilela uri na inwi ni tende. Zwe a amba ndi ngoho, nahone u tou zwi ḓivha uri u amba ngoho. Zwi tshi ralo ho vha hu uri hu khunyelele zwiḽa zwe zwa ambiwa nga Maṅwalo ha pfi, “Ha nga vunḓiwi na shambo na ḽithihi,” na fhaḽa huṅwe hu no pfi, “Vha ḓo vhona we vha mu runga.” Zwo no ralo Josefa wa Arimathia a ya a humbela Pilato uri a mu tendele u dzhia tshitumbu tsha Yesu. (Josefa onoyo o vha e mufunziwa wa Yesu we a vha a tshi ḓi tou ḓidzumba nga u ofha Majuda.) Nangoho Pilato a mu tendela, ene a mbo ḓi ya a dzhia tshiḽa tshitumbu. Zwino na Ṋegodima, uḽa we a vhuya a ḓa ha Yesu vhusiku, a ṱuwa na Josefa e na mushonga wo itwaho nga u vanga tshikhopha na mere. Mushonga wonoyo wo vha u khilogiramu dza 30. Avho vhanna vhavhili vha dzhia tshitumbu tsha Yesu vha tshi pomba nga masila a na uyo mushonga, vha tshi tevhedza maswiṱele a Tshijuda. Henefho he Yesu a vhambiwa hone ho vha hu na tsimu i re na tshalo tshiswa tshi sa athu swiṱa muthu. Zwino vhunga ḽo vha ḽi tshi ḓo vuwa ḽi Sabatha, nahone itsho tshalo tshi tsini, vha mbo ḓi swiṱa Yesu khatsho. Nga matsheloni a Swondaha hu tshee na luswiswi, Maria Magadalina a fhindutshela tshaloni, a wana tombo ḽo sudzuluswa muṋangoni watsho. A mbo ḓi gidimela ha Simoni Pitrosi, a mu wana e na uḽa mufunziwa we Yesu a vha a tshi mu funa; a vha vhudza a ri, “Vho bvisa Muṋe washu tshaloni; a ri ḓivhi uri vho mu vhea ngafhi!” Ndi hone Pitrosi na uyo muṅwe mufunziwa vha tshi takuwa vha ya henengei tshaloni. Vhuvhili havho vha tou ṱuwa nga u gidima, uḽa muṅwe mufunziwa a fhirela Pitrosi, a vha ene a thomaho u swika tshaloni. A kotama a ṱodzimela, a sokou vhona aḽa masila henefho, hone u dzhena a si dzhene. Pitrosi na ene a vha a tshi ri ndo swika, u swika a mbo ḓi dzhena ngomu tshaloni. A vhona aḽa masila henefho, khathihi na ḽiḽa ḽe ḽa vha ḽo pomba ṱhoho ya Yesu. Ḽone ḽo vha ḽi songo dzula na maṅwe, ḽo vha ḽo tou petiwa ḽa vhetshelwa thungo. Ndi hone na uyo muṅwe mufunziwa we a thoma u swika a tshi vho dzhena, a ri u zwi vhona a tenda. (Vho vha vha sa athu ṱalukanya Maṅwalo a u ri u fanela u vuwa vhafuni.) Ndi hone avho vhafunziwa vha tshi humela hayani. Maria ene a sala o ima henefho nnḓa ha tshalo a tshi khou lila. A tshi kha ḓi lila, a kotama a ṱodzimela ngomu tshaloni, a vhona vharuṅwa vhavhili nga ngomu vho ambara nguvho tshena vho dzula afho he tshitumbu tsha Yesu tsha vha tshi hone, muṅwe o dzula afho he ha vha hu na ṱhoho, muṅwe e milenzheni. Vha mu vhudzisa vha ri, “Iwe musadzi, u khou lilela mini?” Ene a fhindula a ri, “Vho dzhia Muṋe wanga; a thi ḓivhi uri vho mu vhea ngafhi!” A tshi ralo, a rembuluwa a vhona Yesu o ima henefho, hone a si mu ḓivhe. Yesu a mu vhudzisa a ri, “Iwe musadzi, u khou lilela mini? U ṱoḓa nnyi?” Uyo musadzi a tshi vhona unga Yesu ndi muṋe wa tsimu, a ri, “Muṋe wanga, arali vhe vhone vho mu dzhiaho, a vha mmbudzi zwavho he vha mu vhea ndi yo mu dzhia?” Yesu a ri, “Maria!” Ene a rembuluwa a aravha nga Tshiheberu a ri, “Rabuni!” (Zwine zwa amba uri “Mufunzi wanga!”) Yesu a ri, “Ni songo nnambatela; a thi athu gonya nda ya ha Khotsi anga. Tshimbilani ni yo vhudza vharathu vhanga uri ndi a gonya ndi ya ha Khotsi anga a re Khotsi aṋu; ndi ya ha Mudzimu wanga a re Mudzimu waṋu.” Ndi hone Maria Magadalina a tshi ya kha vhafunziwa a vha vhudza a ri, “Nṋe ndo vhona Muṋe washu,” a ita na u vha vhudza zwe a mu laedza. Ḽeneḽo ḓuvha ḽa u thoma ḽa vhege nga madekwana vhafunziwa vho vha vho tou ḓihoṋela nga u ofha Majuda. Yesu a ḓa a ima vhukati havho a ri, “Mulalo u vhe na inwi!” A ri u ralo a vha sumbedza zwanḓa zwawe na lurumbu lwawe; vhafunziwa vha takala nga maanḓa vha tshi vhona Muṋe washu. Yesu a dovha a amba navho a ri, “Mulalo u vhe na inwi! Ndi a ni ruma sa zwiḽa Khotsi a tshi nthuma.” A tshi ralo a vha vhudzulela muya a ri, “Ṱanganedzani Muya Mukhethwa! Vhathu vhane na vha hangwela vhutshinyi vha ḓo vha nangoho vho hangwelwa; vhane na sa vha hangwele, vha ḓo vha nangoho vha songo hangwelwa.” Musi Yesu a tshi ḓa ha vhafunziwa vhawe o wana Thomasi (ndi u ri Mawela), muṅwe wa vha 12, a siho. Vhaṅwe vhafunziwa vha mu vhudza vha ri, “Riṋe ro vhona Muṋe washu.” Thomasi a vha fhindula a ri, “Arali nda sa tou vhona mbonzhe dza zwibigiri kha zwanḓa zwawe, nda ita na u longa munwe wanga khadzo, nda longa na tshanḓa tshanga he a rungwa kha lurumbu, ndi nga si vhuye nda zwi tenda!” Ho ri u fhela vhege nthihi vhafunziwa vha dovha vha kuvhangana nḓuni na Thomasi e navho. Mahothi o vha o ḓi hoṋiwa, Yesu a ḓa a ima vhukati havho a ri, “Mulalo u vhe na inwi!” A ri u ralo a konou amba na Thomasi a ri, “Ḓisani-ha munwe waṋu kha zwanḓa zwanga ni tou vhona; ni ḓise na tshanḓa tshaṋu ni tshi longe kha lurumbu lwanga. Ni songo tsha vha a sa tendi, tendani!” Thomasi a vho ri, “Muṋe wanga, Mudzimu wanga!” Yesu a ri, “Ndi hone ni tshi vho tenda zwino nge na mmbona? Vha na mashudu vhane naho vha songo tou vhona vha ḓi tenda!” Hu tshee na maḓembe manzhi e Yesu a a ita, zwa vha zwiga zwe vhafunziwa vhawe vha zwi vhona. Ndi zwiga zwi songo ṅwalwaho buguni iyi. Hezwi zwo ṅwalwaho hafha zwo ṅwalelwa uri inwi ni tende uri Yesu ndi Ene Mesia Murwa wa Mudzimu, na uri nga u tenda honoho ni kone u wana vhutshilo ngae. Zwó no ralo Yesu a dovha a ḓisumbedza vhafunziwa vhawe vhe Dzivhani ḽa Tiberiasi. Zwo itea nga nḓila hei: Simoni Pitrosi o vha e na Thomasi (ndi u ri Mawela), na Nathaniele a bvaho Kana vunduni ḽa Galelia na vhana vha Zebedia na vhaṅwe vhafunziwa vha Yesu vhavhili vhe nga tshavho. Simoni Pitrosi a vhudza avho vhaṅwe a ri, “Nṋe ndi kha ḓi ya u rea khovhe.” Vhone vha ri, “Na riṋe ri a ya.” Ndi hone vha tshi ṱuwa vha dzhena tshikepeni; hone vha si vhuye vha fasha na khovhe na nthihi vhusiku honoho. Ḓuvha ḽi tshi bvisa mulomo Yesu o vha o ima khunzikhunzini ya dzivha, hone vhafunziwa vha si mu ḓivhe. Yesu a amba navho a ri, “Vha hashu, ni na tshe na fasha?” Vhone vha fhindula vha ri, “A ri na!” Ene a amba navho a ri, “Poselani mambule aṋu thungo ya tshauḽa ya tshikepe, ndi hone ni tshi ḓo fasha.” Nangoho vha ita nga u ralo, hone vha vho kundwa u kokodzela mambule tshikepeni, ngauri vho vha vho no fasha khovhe nnzhisa. Uḽa mufunziwa we Yesu a vha a tshi mu funa a vhudza Pitrosi a ri, “Ndi Muṋe washu!” Simoni Pitrosi zwenezwo o vha a si na tshiambaro tsha nnḓa, hone a tshi tou pfa uri ndi Muṋe washu, a mbo ḓi fuka a fhufhela maḓini. Vhaḽa vhafunziwa vhaṅwe vhone vha swika nga tshikepe vha tshi khou kokodza aḽa mambule o ḓala khovhe. Hafhu vho vha vha siho kule-kule na khunzikhunzi, vha tshi tou vha mithara dzine dza nga ita ḓana u bva henefho. Vha tshi tou swika khunzikhunzini vha vhona mulilo wa masimbe hu tshi khou ṱhaṱhiwa khovhe, na vhurotho vhu hone. Yesu a vha vhudza a ri, “Edzonu ḓisa khovhenyana kha dzine na kha ḓi tou bva u fasha zwino.” Simoni Pitrosi a mbo ḓi dzhena tshikepeni a kokodzela aḽa mambule nnḓa o ḓala nga khovhe khulwane dza 153; hone naho dzo ḓala nga u ralo mambule a si kheruwe. Yesu a ri, “Iḓani ni ḽe!” Kha vhafunziwa vhawe hu si vhe na we a linga u mu vhudzisa a ri, “Ndi vhone vhonnyi?” Vho vha vha tshi ḓivha uri ndi Muṋe washu. Ndi hone Yesu a tshi sendela, a dzhia vhurotho na khovhe a vha ṋea. Lwonolwo lwo vha lu lwa vhararu Yesu a tshi ḓisumbedza vhafunziwa vhawe u bva tshee a vuwa vhafuni. Musi vho no ḽa, Yesu a vhudzisa Simoni Pitrosi a ri, “Simoni Murwa wa Johanisi, ni mpfuna u fhira avha vhaṅwe vhoṱhe naa?” Ene a fhindula a ri, “Ee Muṋe wanga, na vhone vha a zwi ḓivha uri ndi a vha funa.” Yesu a ri, “Lisani ngwana dzanga.” Yesu a dovha a mu vhudzisa lwa vhuvhili a ri, “Simoni murwa wa Johanisi, ni a mpfuna naa?” Ene a ri, “Ee, Muṋe wanga, na vhone vha a zwi ḓivha uri ndi a vha funa!” Yesu a ri, “Lisani nngu dzanga.” Yesu a dovha a mu vhudzisa lwa vhuraru a ri, “Simoni murwa wa Johanisi, ni a mpfuna naa?” Zwino Pitrosi a vho tou ṱungufhala nga u pfa Yesu o no mu vhudzisa lwa vhuraru a ri, “Ni a mpfuna naa?” Ndi hone a tshi ri, “Muṋe wanga, vhone vha ḓivha zwithu zwoṱhe; na uri ndi a vha funa vha a zwi ḓivha.” Yesu a ri, “Lisani nngu dzanga. Zwino ipfani-ha: Musi ni tshee muswa no vha ni tshi ḓivhofha bannda na ya hune na funa, hone ni tshi kalaha ni ḓo ṋekedza zwanḓa zwaṋu, muṅwe a ni vhofha a ni isa hune ni si hu fune.” (Yesu a tshi ralo o vha a tshi khou amba uri Pitrosi u ḓo renda Mudzimu nga u fa lufu-ḓe.) Ndi hone Yesu a tshi mu vhudza a ri, “Ntevheleni.” Pitrosi a tshi rembuluwa a vhona uḽa mufunziwa we Yesu a vha a tshi mu funa a tshi khou tevhela. (Ndi uḽa we a vha o ḓisendeka nga Yesu zwiḽa vhe zwiḽiwani, uḽa we a vhuya a ita na u vhudzisa a ri, “Muṋe wanga, ndi nnyi onoyo ane a ḓo vha fheṱa?”) Pitrosi a tshi mu vhona a vhudzisa Yesu a ri, “Muṋe wanga, uyu ene?” Yesu a mu fhindula a ri, “Zwino arali Nṋe ndi tshi ṱoḓa uri a tshile u swika ndi tshi vhuya, inwi zwi ni dina ngani? Inwi ntevheleni.” Henefho ndi he ha bva murero kha vhafunziwa vha Yesu wa uri uyo mufunziwa ha nga fi. Matsina Yesu Ene o vha a songo ri ha nga fi; o tou ri, “Arali Nṋe ndi tshi ṱoḓa a tshi tshila u swika ndi tshi vhuya inwi zwi ni dina ngani?” Onoyo mufunziwa ndi ene we a ṱanziela aya mafhungo a ita na u tou a ṅwala; huno riṋe ri a zwi ḓivha uri vhuṱanzi hawe ndi ha ngoho. Hu tshee na zwiṅwe zwithu zwinzhi zwe Yesu a ita. Arali zwoṱhe zwi tshi nga ṅwaliwa zwa tou dodombedzwa ndi vhona unga bugu dzi nga ḓadza shango ḽoṱhe dza vhuya dza sala. Thifilosi wanga: Buguni yanga ya u ranga ndo ṅwala nga mishumo yoṱhe ye Yesu a ita na zwoṱhe zwe a funza u bva ḓuvha ḽe a thoma mushumo wawe u swika ḓuvha ḽe a takulelwa ṱaḓulu. Hone a sa athu takulelwa ṱaḓulu o vhuya a amba na vhaapostola vhe a vha nanga, a vha laya e na maanḓa a Muya Mukhethwa a tshi vha vhudza zwine vha fanela u ita. Musi o no vhulawa, o fhedza maḓuvha a 40 a tshi vha sumbedza nga hunzhi uri ngoho o vuwa vhafuni, u a tshila, a tshi ḓivhonadza khavho a tshi amba navho nga zwa muvhuso wa Mudzimu. Ḽiṅwe ḓuvha a tshi khou ḽa navho a vha laya a ri, “Ni songo ṱuwa fhano Jerusalema; lindelani tshe Khotsi anga a ni fulufhedzisa – tshiḽa tshe nda ni vhudza. Johanisi ene o vha a tshi lovhedza nga maḓi, hone inwi hu ḓo ri hu songo fhela maḓuvha manzhi na lovhedzwa nga Muya Mukhethwa.” Ḽiṅwe ḓuvha vhaapostola vhó kuvhangana na Yesu vha mu vhudzisa vha ri, “Muṋe washu, nṋa zwino kani ndi hone vha tshi yo vusa muvhuso wa Israele?” Yesu a fhindula a ri, “A na maanḓa a u vhea zwifhinga ndi Khotsi anga; uri zwi ḓo itea lini a si zwaṋu, ndi zwawe e eṱhe. Inwi ni ḓo ṋewa maanḓa musi Muya Mukhethwa a tshi ḓa kha inwi, uri ni vhe ṱhanzi dzanga fhano Jerusalema na kha ḽoṱhe ḽa Judia na ḽa Samaria u vhuya u swika mugumoni wa ḽifhasi.” A kha ḓi ralo a mbo ḓi takulelwa ṱaḓulu vho ḓi lavhelesa, a tsirwa nga gole vha si tsha mu vhona. Vha tshee vho lavhelesa, Yesu a tshi khou suvhela a tshi ya, vha vhona vhanna vhavhili vho ambaraho tshena vho ima navho, vhenevho vha ri, “Inwi vhanna vha Galelia, khezwi no sokou ima no lilala? Hoyu Yesu ane na mu vhona a tshi ṱuswa kha inwi a takulelwa ṱaḓulu, u ḓo vhuya sa zwenezwi.” Ndi hone vhaapostola vha tshi ṱuwa Thavhani ya Miolivi i re tsini na Jerusalema, lwendo lune lwa nga ita khilomitha nthihi, vha dzhena muḓini. Vha tshi swika vha gonya kamarani ya tshitizi ye vha vha vha tshi khou dzula khayo, e Pitrosi na Johanisi, na Jakopo, na Andrisi, na Filipi, na Thomasi, na Batholomio, na Matiosi, na Jakopo ṅwana wa Alifiosi, na Simoni Muhali-wa-Mudzimu, na Judasi ṅwana wa Jakopo. Vhaapostola vhenevho vho vha vha tshi ḓi vha na vhaḽa vhasadzi, khathihi na Maria mme a Yesu na vharathu vhawe, vha tshi khwaṱhela u rabela vhe vha mbilu nthihi. Maḓuvha eneo hó kuvhangana vhatendi, ha kuvhangana vhe vha vha vha tshi nga ita 120, Pitrosi a takuwa a ri, “Vha hashu, zwo fanela uri maṅwalo aḽa a khunyelele a zwe Muya Mukhethwa a vha o no ḓi dzula o amba nga Dafita – ndi amba zwa Judasi, uḽa we a vha e phangami ya vho faraho Yesu. Judasi o vha e muṅwe nga riṋe, ó nangiwa uri ri shume nae.” (Iḽa tshelede ye Judasi a i wana nga nḓila yo vhifhaho, o renga tsimu ngayo, a wa henefho a fa, a balea thumbu, vhula hoṱhe ha hushuwa. Mafhungo eneo vhathu vhoṱhe vho dzulaho Jerusalema vho a pfa; ndi zwine vha tshi amba iyo tsimu nga lwa havho vha tou ri “Akeldama”, zwine zwa amba uri “Tsimu ya malofha”.) “Iṱali ho ṅwalwa kha Dziphisalema ha pfi, “ ‘Nnḓu yawe nga i sale i dumba, hu si vhe na a dzulaho khayo!’ “Ha dovha ha ṅwaliwa ha pfi, “ ‘Mushumo wawe kha u dzhiwe nga muṅwe.’ Ndi hone hu tshi tiwa madzina a vhanna vhavhili, muṅwe a vha Josefa, we ḽiṅwe ḽa pfi Barasabasi (ḽiṅwe ḽa pfi Justosi), wa vhuvhili a vha Mathiasi. Vha mbo rabela vha ri, “Muṋe washu, u ḓivha mbilu dza vhathu vhoṱhe. Asizwi-ha Muṋe washu, ri sumbedze uri kha avha vhavhili ndi ufhio we wa mu nanga uri a dzhie mushumo uyu a vhe muapostola vhuimoni ha Judasi, we a u ṱutshela a ya ho mu fanelaho.” Vha konou ita madeṅwa a u nanga kha avho vhavhili; ha mvaṱiwa Mathiasi, a mbo ḓi dzheniswa kha tshigwada tsha vhaḽa vhaapostola vha 11. Musi ḓuvha ḽa Pentekoste ḽi tshi swika vhoṱhe vho vha vho kuvhangana fhethu huthihi. Kathihi fhedzi ha pfala mubvumo u tshi bva ṱaḓulu u tshi tou nga ḓumbu ḽihulu ḽi tshi tita, wa ḓadza nnḓu yoṱhe ye vha vha vho dzula ngomu hayo. Zwenezwo vha vhona ndimi dzi ngaho mulilo dzi tshi fhandekana dza kavha kha muṅwe na muṅwe wavho. Vhoṱhe vha ḓadzwa Muya Mukhethwa, vha thoma u amba nga nyambo dzisili nga he Ene Muya a vha ṋea. Henefho Jerusalema ho vha hu tshi dzula Majuda, vhanna vha ofhaho Mudzimu, vha no bva mashangoni oṱhe a ḽifhasi. Vhenevho vha tshi pfa mubvumo wonoyo, vha kuvhangana vha tou vha vhanzhi-vhanzhi. Vhoṱhe vha akhamala ngauri muṅwe na muṅwe o vha a tshi pfa vha tshi khou amba nga luambo lwa hawe. Vha akhamala vha kanuka vha ri, “Nṋa avha vhanna vhoṱhe vha no khou amba nga u rali a si Vhagalelia naa? Zwino ndi mini muṅwe na muṅwe washu a tshi pfa vha tshi amba luambo lwa hawe vhukuma lwa ḓamuni? Kha riṋe hu na vha bvaho Pheresia, na Media, na Elamu, na vha dzulaho Misopothamia, na Judia na Kapadokia, na Pontosi na Asia, na Frigia na Phamfilia, na Egipita na mivhunduni ya Libia tsini ha Kirene; vhaṅwe vhashu ndi vhaeni vha bvaho Roma, vha Majuda na vho ṱanganedzaho Tshijuda; vhaṅwe ndi vha bvaho Khrita na Arabia – hone roṱhe ri pfa vha tshi khou amba nga luambo lwa hashu vha tshi khoḓa mishumo mihulwane ye Mudzimu a ita.” Vha akhamala vho tou ḓaḓa, vha vhudzisana vha ri, “Nṋa izwi zwithu zwi amba mini?” Hone vhaṅwe vha sasaladza vha ri, “Ndi mishumo ya halwa yoṱhe hei!” Ndi hone Pitrosi a tshi takuwa na vhaḽa vhaṅwe vhaapostola vha 11, a thoma u amba na vhathu a ri, “Majuda vha hashu, na inwi noṱhe ni dzulaho Jerusalema, thetshelesani zwine nda amba. Ni tshi ri havha vhanna vho kambiwa a si zwone; hufha i tshi kha ḓi vha tshikhathi tsha 9 nga matsheloni! Zwi tshi rali hu khou tou khunyelela zwe muporofita Juele a amba a tshi ri, “ ‘Mudzimu u ri: Khezwi zwine nda ḓo ita misi ya vhufhelo: Ndi ḓo shululela vhathu vhoṱhe Muya wanga; vharwa vhaṋu na vhananyana vhaṋu vha ḓo ḓivhadza mafhungo anga; vhaṱhannga vhaṋu vha ḓo vhona mabono; vhakalaha vhaṋu vha ḓo lora miloro. Na dzone phuli dzi mpfulufhelaho, dza vhanna na dza vhasadzi, ndi ḓo dzi shululela Muya wanga misi yeneyo, vha ḓivhadza mafhungo anga. Ndi ḓo ita maṱula ngei nṱha kha lutombo, na maḓembe fhano fhasi; hu ḓo vha na malofha na mulilo na ḓitsi; ḓuvha ḽi ḓo swifhala, ṅwedzi wa tswuka sa malofha, hu sa athu swika Ḓuvha ḽihulu ḽa Muṋe washu ḽa vhugala. Zwi tshi ralo muṅwe na muṅwe ane a rabela Muṋe washu u ḓo tshidzwa.’ “Vhaisraele vha hashu, edzonu pfa! Yesu wa Nazaretha ndi munna we Mudzimu a sumba nga maḓembe na mishumo i kanukisaho na zwiga zwe a ita ngae uri ni mu ḓivhe; hezwi inwi vhaṋe ni a zwi ḓivha vhunga zwo itwa ni tshi zwi vhona. Mudzimu o dzula o zwi dzudzanya o zwi ḓivha uri u ḓo mu kumedza inwi, na mu vhulahisa nga vhannḓa, vha tou mu vhamba kha tshifhambano. Hone Mudzimu o mu vusa vhafuni, a mu lamukisa kha vhuṱungu ha lufu, zwi sa tsha konadzea uri lufu lu dzule lwo mu fara. Ndi zwe Dafita a tshi mu amba a tou ri, “ ‘Ndo vhona Muṋe wanga phanḓa hanga misi yoṱhe; u a ntika uri ndi si dzinginyee. Ndi zwine mbilu yanga ya takala, na lulimi lwanga lwa fhululedza; nṋe muthu wa ṋama ndi ḓo dzula ndo khuda nga u ṱuvha Mudzimu; ngauri a u nga nnditshi vhudzulavhafu, nṋe muḓinḓa wau we nda ḓikumedza Iwe a u nga litshi ndi tshi sina. Wo ntsumbedza nḓila dzi isaho vhutshiloni; ndo takala lwa u takala ngauri u na nṋe!’ “Vha hashu, ndi fanela u ni vhudza zwiṅwe zwithu nga makhulukuku washu Dafita ndi sa dzumbi tshithu. O fa a swiṱwa, na tshalo tshawe ri tshee natsho na ṋamusi. Vhunga o vha e muporofita, o vha a tshi zwi ḓivha uri Mudzimu o mu anela uri kha khuluṋoni yawe u ḓo vhea muḓuhulu wawe. Dafita o vha o dzula o zwi vhona uri Mudzimu u ḓo ita mini, ndi zwe a tshi amba nga u vuwa ha Mesia a ri, “ ‘Ho ngo litshwa e vhudzulavhafu, muvhili wawe a wo ngo sina.’ “Onoyo Yesu Mudzimu o mu vusa vhafuni, huno riṋe roṱhe ri ṱhanzi dzazwo. O takulelwa ṱaḓulu a dzula hune a vhusa na Mudzimu, a ṋewa Muya Mukhethwa we Khotsi a fulufhedzisa, a konou mu shululela kha riṋe, ha itea zwine na khou zwi vhona nga maṱo aṋu na zwi pfa nga nḓevhe dzaṋu. Ndi uri Dafita ene muṋe ho ngo vhuya a gonya a ya ṱaḓulu e Mesia; tshe a amba o tou ri, “ ‘Muṋe wa vhoṱhe o vhudza Muṋe wanga a ri: Dzula hafha thungo ya tshauḽa tshanga ri vhuse roṱhe, ndi vhuye ndi ite maswina au vhukando ha milenzhe yau.’ “Zwi ḓivheni-ha inwi noṱhe Vhaisraele uri vhukumakuma onoyo Yesu we na mu vhamba kha tshifhambano Mudzimu o mu ita Muṋe wa zwoṱhe, o mu ita Mesia.” Vhathu vha tshi pfa zwenezwo zwa vha ṱhavha, vha vhudzisa Pitrosi na vhaḽa vhaṅwe vhaapostola vha ri, “Zwino ri iteni-ha?” Pitrosi a fhindula a ri, “Rembuluwani, muṅwe na muṅwe a lovhedzwe nga dzina ḽa Yesu Khristo uri a hangwelwe vhutshinyi, ndi hone Mudzimu a tshi ḓo mu ṋea Muya Mukhethwa. Ene Muya, Mudzimu o mu fulufhedzisa inwi na vhana vhaṋu, khathihi na vhoṱhe vha dzulaho mashangoni a kule, vhoṱhe vhane Mudzimu Muṋe washu a ḓo vha vhidza.” Pitrosi a vha laya nga hunzhi o tou khwaṱhisa a tshi vha ṱuṱuwedza a tshi ri, “Tinyani ṱhamu ine ya khou ḓa u rwa holu lushaka luvhi!” Vhanzhi vha ṱanganedza mafhungo awe vha lovhedzwa; ḓuvha ḽeneḽo vha engedzwa nga vhathu vhane vha nga vha 3 000. Vha dzula vha tshi funzwa nga vhaapostola, vhe tshithu tshithihi, vha tshi ḽa vhoṱhe Tshilalelo, vha tshi rabela. Mudzimu a ita maḓembe manzhi na mishumo i kanukisaho nga vhaapostola, lwe muṅwe na muṅwe a farwa nga nyofho. Vhatendi vha ḓi dzula vhe tshithu tshithihi, zwe muṅwe na muṅwe a vha e nazwo zwo vha zwi zwa vhoṱhe, vha tshi ita vha tshi rengisa masimu avho na thundu dzavho, vha tshi kovha nga hune vha vhona muthu a tshi lila ngaho. Ḓuvha ḽiṅwe na ḽiṅwe vho vha vha tshi ḓi kuvhangana thembeleni vhe vha mbilu nthihi, ḽi tshi u tsha vha ḽa fhano ḽa tsha vha ḽa fhano, vho takala vha si tshee na tshiṅwe tshine vha tama, vha tshi renda Mudzimu, na vhathu vhoṱhe vha tshi vha takalela. Ḓuvha ḽiṅwe na ḽiṅwe Muṋe washu a ḓi vha engedza nga vhe vha vha vha tshi khou tshidzwa. Ḽiṅwe ḓuvha Pitrosi na Johanisi vha ya thembeleni nga tshifhinga tsha thabelo, nga awara ya vhuraru ya masiari. Henefho kha muṅwe muṋango u no pfi Wonakaho vha wana muṅwe munna o bebwaho e tshihole, a tshi ḓi hwalwa ḓuvha ḽiṅwe na ḽiṅwe a dzudzwa henefho uri a humbele tshelede kha vhathu vha ḓaho thembeleni. A tshi vhona Pitrosi na Johanisi vha tshi dzhena, a vha humbela tshifhiwa, vha mu sedza, Pitrosi a amba nae a ri, “Lavhelesani ngeno.” Ene a mbo ḓi lavhelesa a tshi ri vha ṱoḓa u mu fha tshithu. Pitrosi a ri, “Ya nga vha i tshelede nṋe a thi na; ndi ḓo ni fha tshine nda vha natsho: Ndi ri nga dzina ḽa Yesu Khristo wa Nazaretha: takuwani zwino ni tshimbile!” A konou mu fara kha tshanḓa tshauḽa a mu takusa. Kathihi fhedzi ṋayo dzawe na zwiendanungo zwa mbo ḓi khwaṱha, a thamuwa a ima a konou tshimbila-tshimbila! Ndi hone a tshi vho dzhena navho thembeleni a tshi enda a tshi pembela a tshi renda Mudzimu. Vhathu vhoṱhe vha mu vhona a tshi tshimbila a tshi renda Mudzimu. Vha tshi vhona uri ndi uḽa muhumbeli we a vha o dzula fhaḽa thembeleni muṋangoni u no pfi Wonakaho, vha kanuka vho akhamala vha tshi vhona zwo iteaho khae. Uyo munna a si tsha tenda u fhambana na Pitrosi na Johanisi, henefhaḽa Guḓani ḽa Solomoni, vhathu vhoṱhe vha akhamala vha gidimela khavho. Pitrosi a tshi vha vhona a amba navho a ri, “Vhaisraele vha hashu, ni kanukiswa nga mini? Khezwi ni tshi lavhelesa riṋe ha vho nga ndi nga maanḓa ashu kana vhurabeli hashu uyu muthu a tshi vho kona u tshimbila? Mudzimu wa Abrahamu na Isaka na Jakopo, Ene Mudzimu wa vhomakhulukuku washu, o hulisa Yesu muḓinḓa wawe. Inwi no mu hwelela na vhuya na mu landula khoroni ya Pilato, naho Pilato o vha o no ḓiimisela u mu vhofholola. No landula Ene Mukhethwa muvhuya, na ri ndi khwiṋe Pilato a tshi ni vhofhololela zwaṋu uḽa wa phondi, na vhulaha Ene a ni isaho vhutshiloni. Mudzimu Ene o mu vusa vhafuni, nazwino riṋe ri dziṱhanzi dzazwo. Ndi maanḓa a dzina ḽawe ḽe ra ḽi fulufhela o khwaṱhisaho miraḓo ya hoyu munna wa tshihole ane noṱhe na mu ḓivha; u fulufhela Yesu ndi hone ho fhodzaho uyu muthu ane noṱhe na khou mu vhona o takala. “Zwino-ha vha hashu, nṋe ndi a zwi ḓivha uri inwi na vharangaphanḓa vhaṋu zwe na ita ho vha hu u sa ḓivha. Hezwi zwi tshi itea ho vha hu hone Mudzimu a tshi khunyeledza zwe a dzula o amba nga vhaporofita vhawe vhoṱhe zwauri Mesia a bvaho ha Ene tshawe ndi u fa. Laṱani-ha vhuvhi haṋu ni rembulutshele ha Mudzimu uri a thuthe vhutshinyi haṋu, Muṋe washu a ni awedze, a ni rumele Yesu a re Ene Mesia we a dzula o mu nanga. U ḓo dzula ṱaḓulu u swika tshifhinga tshine zwoṱhe zwa fanela u itwa zwiswa, nga he Mudzimu a dzula o amba nga vhaporofita vhawe tsha kale na kale. Na Mushe o ri, ‘Mudzimu Muṋe waṋu u ḓo ni rumela muporofita ane a ḓo vha wa lushaka lwa haṋu, zwa nga a tshi ruma nṋe. Ni fanela u thetshelesa zwoṱhe zwine a ni vhudza. Onoyo ane a sa ḓo thetshelesa zwine uyo muporofita a amba u ḓo bviswa kha lushaka lwa Mudzimu a lozwiwa.’ Zwino-ha na vhaporofita vhoṱhe vhe vha vhuya vha vha hone, u bva kha Samuele, vho ḓi ḓivhadza-vho zwa tshino tshifhinga. Inwi ni vhaḓuhulu vha vhaporofita, ni maḽaifa a mulanga we Mudzimu a vhofha na vhomakhulukuku waṋu musi a tshi amba na Abrahamu a tshi ri, ‘Tshakha dzoṱhe dza ḽifhasi dzi ḓo wana mashudu nga muḓuhulu wau.’ Zwino-ha Mudzimu o thoma nga u rumela Muḓinḓa wawe ha inwi, uri a ni shudufhadze nga u ita uri muṅwe na muṅwe waṋu a furalele vhuvhi hawe.” Pitrosi na Johanisi vha tshi kha ḓi amba na vhathu, vha ḓelwa nga vhotshifhe na mulangi wa vhalindathembele, na Vhasadukei. Vhenevha vho vha vho dinalea nge avho vhaapostola vha vha vha tshi khou funza vhathu uri Yesu o vuswa vhafuni, ha vha u funza uri vhafu vha a vuwa. Ndi hone vha tshi vha fara vha vha hoṋela dzhele u swika nga ḽa matshelo ngauri ḽo vha ḽi tshi vho kovhela. Naho zwo ralo, vhanzhi vhe vha pfa iyo pfunzo vha i tenda; tshivhalo tsha vhanna tsho vha tshi tshi nga vha 5 000. Nga matshelo vharangaphanḓa vha Majuda na vhahulwane vha lushaka na vhaḓivhi vha Mulayo vha kuvhangana Jerusalema vhe na tshifhe muhulu Anasi na Khayafasi na Johanisi na Alekzannda na vhaṅwe-vho vha miṱa ya vhotshifhe vhahulu. Vha imisa vhaapostola phanḓa havho vha vha vhudzisa vha ri, “Nṋa ndi nnyi we a ni ruma a ni fha maanḓa a u ita izwi zwithu!” Pitrosi a vha fhindula o ḓala Muya Mukhethwa a ri, “Inwi vharangaphanḓa vha lushaka na inwi vhahulwane: Arali ṋamusi ni tshi khou ri sengisela u tonda uyu munna wa tshihole na uri o fhodzwa hani, zwi ḓivheni-ha inwi na vhathu vhoṱhe vha Israele uri hoyu munna a tshi ima phanḓa haṋu ó fhola tshoṱhe, zwo itwa nga maanḓa a dzina ḽa Yesu Khristo wa Nazaretha, onouḽa we inwi na mu vhamba kha tshifhambano, Mudzimu Ene a mu vusa vhafuni. Onoyo Yesu ndi Ene-ha ane Maṅwalo a tshi mu amba a ri, “ ‘Tombo ḽe ḽa nyadzwa nga inwi vhafhaṱi ni tshi ri a ḽi na mushumo, ḽo vho ḓo vha ḽone thikho ya tshifhaṱo.’ “A hu na muṅwe ane a nga ri tshidza; a hu na ḽiṅwe dzina fhasi ha lutombo ḽe Mudzimu a ri ri tshidzwe ngaḽo.” Vha tshi vhona Pitrosi na Johanisi vha tshi tou amba vha sa ofhi, vha kanuka, zwihuluhulu vha tshi vho pfa uri ndi vhathu zwavho vha songo funzwaho. Ndi hone vha tshi vho zwi vhona uri ndi vhathu vhe vha vha vha tshi tshimbila na Yesu. Vha ro kundwa tshine vha nga amba, ngauri uḽa muthu o fhodzwaho o vha o ḓi ima na Pitrosi na Johanisi henefho. Ndi hone vha tshi ri vha vhe vho bvela nnḓa, vhone vha sala vha tshi langana nga tshavho. Vha vhudzisana vha ri, “Nṋa avha vhathu ri nga tou vha ita hani? Muṅwe na muṅwe fhano Jerusalema u ḓivha zwavhuḓi uri haya maḓembe mahulu o itwa ngavho; na riṋe ri nga si kone u hanedza. Hone u itela uri bvumo ḽa hezwi zwithu ḽi si anḓadzee ḽi tshi ya, kha ri vha dzivhise u dovha u amba na muthu nga iḽi dzina.” Ndi hone vha tshi ri vha dzhene, vha vha vhudza uri vha songo tsha vhuya vha dovha vha amba kana vha funza nga dzina ḽa Yesu. Pitrosi na Johanisi vhone vha fhindula vha ri, “Ambani! Tshi re tshone phanḓa ha Mudzimu ndi tshifhio? Ndi u pfa inwi kana ndi u pfa Mudzimu? A vha riṋe a ri koni u dzumba zwe ra zwi vhona na zwe ra zwi pfa.” Ndi hone khoro i tshi vha kaidza yo khwaṱhisa uri vha si dovhe; ye u ralo ya vha vhofholola. A yo ngo wana nḓila ya u vha laṱisa, ngauri vhathu vhoṱhe vho vha vha tshi renda Mudzimu nga u vhona zwo iteaho. Nahone muthu uyo we a vha o fhodzwa nga nḓila iyo i kanukisaho o vha o no ḓi fhira miṅwaha ya 40. Pitrosi na Johanisi vha ri u vhofhololwa vha mbo ḓi vhuelela kha vhaḽa vhaṅwe ngavho, vha vha vhudza zwe vhotshifhe vhahulwane na vhahulwane vha lushaka vha amba. Vha tshi pfa zwenezwo vha rabela Mudzimu vhoṱhe vha ri, “Iwe Muṋe wa zwoṱhe wo sikaho ḽiṱaḓulu na ḽifhasi na lwanzhe na zwoṱhe zwi re khazwo! Wo amba nga Muya Mukhethwa nga mulomo wa makhulukuku washu Dafita muḓinḓa wau, zwiḽa u tshi ri, “ ‘Nṋa vhannḓa vha itani vha tshi sokou sinyukana? Dzitshakha dzi langanelani zwa mahandana? Mahosi a ḽifhasi o ḓilugisa, vhavhusi vho vhofha ḽa u lwa na Muṋe washu na Muḓodzwa wawe.’ “Nangoho khezwi: Herude na Pontio Pilato vho kuvhangana fhano Jerusalema na vhannḓa na mavhuthu a Israele uri vha lwe na Yesu Muḓinḓa wau mukhethwa, Ene Muḓodzwa wau. Vha tshi kuvhangana vha rali ndi u khunyeledza zwe wa dzula wo dzudzanya nga u funa hau. Zwino-ha Muṋe washu, u khou zwi vhona vha tshi ri halifhela; ri ṋee mbilutshinna riṋe vhaḓinḓa vhau ri kone u amba ipfi ḽau; imisa tshanḓa tshau hu fhodzwe vhathu; ita uri hu vhe na maḓembe na mishumo i kanukisaho nga maanḓa a Yesu Muḓinḓa wau mukhethwa.” Vha tshi fhedza u rabela, fhethu he vha vha vho kuvhangana hone ha dzinginyea, vhoṱhe vha ḓala Muya Mukhethwa vha vho amba ipfi ḽa Mudzimu vha sa ofhi tshithu. Tshivhidzo tsha vhatendi tsho vha tshi tshi dzula mbilu i nthihi na muhumbulo u muthihi, hu si na uri tshanga ndi tshanga, tsha muṅwe ndi tsha muṅwe, zwoṱhe zwi zwa vhoṱhe. Vhaapostola vha ṱanzilela vhe na maanḓa mahulu uri Yesu Muṋe washu o vuwa, huno vhoṱhe Mudzimu a vha anzela mashudu. Ho vha hu si na na muthihi khavho ane a shaya, ngauri vhe vha vha vhe na masimu na dzinnḓu vho vha vha tshi zwi rengisa vha ṋea vhaapostola tshelede yazwo, ya konou kovhelwa muṅwe na muṅwe nga hune a shaya. Zwino-ha ho vha hu na muṅwe munna wa Mulivi o bebelwaho Kipirosi we a vha a tshi pfi Josefa; vhaapostola vhone vho vha vho mu ira ḽa Barnabasi, ḽine ḽa amba uri “Mukhuthadzi”. Onoyo a rengisa tsimu yawe, tshelede a ḓa nayo a i ṋea vhaapostola. Ha dovha ha vha na muṅwe munna a no pfi Ananiasi e na musadzi wawe a no pfi Safira. Vhenevho vha rengisa tsimu yavho, Ananiasi a dzumba iṅwe tshelede musadzi wawe a tshi zwi ḓivha, yo salaho a i ṋea vhaapostola. Pitrosi a mu vhudza a ri, “Ananiasi, nṋa no litshelani Saṱhane a tshi dzhena mbiluni yaṋu a ita uri ni zwifhele Muya Mukhethwa nga u dzumba iṅwe tshelede kha ye na i wana ni tshi rengisa tsimu? Ni sa athu i rengisa yo vha i si tsimu yaṋu naa? Na musi no no i rengisa, iyo tshelede yo vha i si yaṋu na? Nṋa no vha no dzhenwa nga mini ni tshi vhuya na ita zwo raliho? Zwino-ha a no ngo zwifhela muthu no zwifhela Mudzimu!” Ananiasi u pfa zwenezwo a mbo ḓi wela fhasi a fa. Vhoṱhe vhe vha zwi pfa vha farwa nga nyofho khulu. Ha ḓa vhaṱhannga, vha putela tshitumbu tshawe vha ya vha tshi swiṱa. Hó no fhela awara dzine dza nga swika tharu musadzi wawe a dzhena a sa ḓivhi zwe zwa itea. Pitrosi a mu vhudzisa a ri, “Mmbudzeni! Nṋa tshelede ye inwi na munna waṋu na i wana nga tsimu yaṋu ndi yenei fhedzi?” Ene a fhindula a ri, “Ee, ndi yenei.” Ndi hone Pitrosi a tshi mu vhudza a ri, “Nṋa ndi zwithu-ḓe ni tshi vhuya na tou langana na munna u linga Muya wa Muṋe washu? Na zwino ndi tshi khou amba vhaṱhannga vhe vha ya u swiṱa munna waṋu khevho afho muṋangoni, na inwi vha ḓo ni hwala!” Kathihi fhedzi Safira a mbo ḓi wela fhasi henefho milenzheni ya Pitrosi a fa. Vhaṱhannga vha tshi dzhena vha wana o fa, vha mbo ḓi mu hwala vha ya vha mu swiṱa he vha swiṱa munna wawe. Tshivhidzo tshoṱhe na vhoṱhe vhe vha zwi pfa vha farwa nga nyofho khulu. Vhaapostola vho vha vha tshi ita maḓembe manzhi na mishumo i kanukisaho vhathuni. Tshivhidzo tshoṱhe tsho vha tshi tshi kuvhangana Lukumbini lwa Solomoni. Hone a ho ngo vha na muthihi a si muṅwe ngavho we a ḓibaḓekanya navho; naho zwo ralo vha ḓi khoḓwa nga vhathu. Vha ḓi anda vha tshi ya, nga vhanna na vhasadzi vhe vha ṱanganedza Muṋe washu; ha vhuya ha swika he vhalwadze vha hwalelwa mikotoni vha vhewa kha mimbete na dzithovho uri Pitrosi a tshi fhira vhaṅwe vhavho vha tou welwa nga murunzi wawe zwawo. Ha ḓa mavhuthu manzhi a tshi bva miḓini i re tsini ha Jerusalema vha tshi ḓisa vhalwadze vhavho na vha tambudzwaho nga thuṅwa dza Saṱhane, huno vhoṱhe vha fhodzwa. Huno tshifhe muhulu na vhoṱhe vhe vha vha vhe nae vha tshigwada tsha Vhasadukei tsha henefho, vha dzhenwa nga vivho ḽihulu vha mbo ḓi langana vhaapostola. Vha vha fara vha vha valela dzhele. Hone vhusiku honoho muruṅwa wa Muṋe washu a vula mahothi a dzhele, a bvisela vhaapostola nnḓa a vha vhudza a ri, “Iyani thembeleni ni funze vhathu zwoṱhe zwa vhutshilo hovhu vhuswa.” Vhaapostola vho no pfa zwenezwo vha ita nga u ralo; ḽi tshi tsha vha ya thembeleni vha thoma u funza. Tshifhe muhulu na vhathu vhe vha vha vhe nae vha ramba khoro ya vharangaphanḓa na vhahulwane vhoṱhe vha Israele, vha konou rumela vhaḓinḓa dzhele uri vhaapostola vha ḓiswe khoroni. Vhaḓinḓa vhone vha tshi swika dzhele vha wana vhaapostola vha siho, vha vhuya na ḽa u ri, “Ri tshi swika dzhele ro wana yo ḓi hoṋiwa yo tou ndwa, na vhalindi vho ḓi linda miṋango; hone ro ḓo ri ri tshi dzhena ra wana hu si na muthu!” Mulangammbi wa maswole a u linda thembele na vhotshifhe vhahulwane vha tshi pfa zwenezwo vha kanuka vha ri, “Izwi zwithu zwi ḓo guma ngani?” Ndi hone muṅwe munna a tshi ḓa a amba navho a ri, “Edzonu vhona-ha! Vhaḽa vhanna vhe na vha hoṋela dzhele khevhaḽaa thembeleni vha khou funza vhathu!” Ndi hone mulangammbi na vhanna vhawe vha tshi ya vha dzhia vhaapostola; hone vha sa tou zwi ita nga khani, ngauri vho vha vha tshi ofha uri vhathu vha nga vha kanḓa nga matombo. Vha dzhenisa vhaapostola vha vha imisa phanḓa ha khoro. Tshifhe muhulu a konou vha sengisa a ri, “Hufha ro ni laya ro tou khwaṱhisa ra ri ni songo tsha vhuya na dovha na funza nga uyo muthu; zwino edzonu vhona, no no hashekanya pfunzo yaṋu hoṱhe-hoṱhe Jerusalema! Ni ṱoḓa u ri hwesa mulandu wa malofha a hoyo muthu!” Pitrosi na vhaḽa vhaṅwe vhaapostola vha fhindula vha ri, “Riṋe tshashu ndi u pfa Mudzimu u fhira u pfa muthu. Mudzimu wa vhomakhulukuku washu o vusa Yesu vhafuni, musi inwi no mu vhulaha nga u mu vhamba kha danda. Mudzimu o mu vusa a mu vhea thungo ya tshauḽa tshawe uri vha vhuse vhoṱhe, e Murangaphanḓa na Mutshidzi, uri vhathu vha Israele vha rembuluwe vha hangwelwe. Riṋe ri ṱhanzi dza hezwi zwithu khathihi na Muya Mukhethwa we Mudzimu a mu ruma kha vhane vha mu thetshelesa.” Vhanna vha khoro vha tshi pfa vha tshi ralo vha tou halifha, vha ri vhaapostola kha vha vhulawe. Hone muṅwe wavho wa Mufarisei a no pfi Gamaliele we a vha e muḓivhi wa Mulayo a huliswaho nga vhathu vhoṱhe a takuwa henefho khoroni a ri vhaapostola vha vhe vho bviselwa nnḓa, a konou amba na khoro a ri, “Inwi vhanna vha Israele, ḓihumbuleni kha zwine na ṱoḓa u ita havha vhanna. Zwiḽa tshiḽa tshifhinga a ho ngo ḓa Theudasi a ḓiita ene-ene a tevhelwa nga vhathu vhane vha nga swika 400? Hone o ḓo vhulawa, vhathu vhawe vha balangana naḽo ha vha u guma hazwo. Ngavhuya nga tshiḽa tshifhinga tsha u vhalwa ha vhathu, ha bvelela Judasi wa Galelia, na ene a ḓi tevhelwa nga vhathu vha re na tshivhalo, hone a ḓi fhedza nga u vhulawa, tshigwada tshawe tshoṱhe tsha balangana. Na henefha zwi nga ḓi ralo. Nṋe ndi tshi ni vhudza, ndi ri havha vhanna vha litsheni. Inwi sokonu vha lavhelesa ngauri arali zwine vha ita i mihumbulo ya muthu zwi ḓo pfuvha; hone arali zwi tshi bva kha Mudzimu ni nga si vha kone. Ni ḓo tshenuwa ni tshi vho lwa na Mudzimu.” Nyeletshedzo iyo ya Gamaliele khoro ya i ṱanganedza. Ndi hone vha tshi vhidza vhaapostola, vha vha rwa vha vha vhudza uri vha songo tsha amba nga Yesu, vha ralo vha konou vha vhofholola. Vhaapostola vha ṱuwa khoroni vho tou takala nge Mudzimu a vhuya a vhona vho fanelwa-vho nga u rwelwa Yesu. Vha ḓi dzula vha tshi funza na u ḓivhadza mafhungo maḓifha a uri Mesia ndi Yesu, vha tshi funza thembeleni na miḓini ya vhathu misi yoṱhe. Zwino misi yeneyo tshivhalo tsha vhafunziwa tshi tshi khou ḓi anda tshi tshi ya, Majuda vha ambaho Tshigiriki vha thoma u gungulela vha ambaho Tshiheberu, vha ambaho Tshigiriki vha tshi vho ri tshilikadzi dzavho a dzi vhuyi dza humbulwa-vho musi hu tshi kovhelwa vhashai zwa ḓuvha ḽiṅwe na ḽiṅwe. Ndi hone vha 12 vha tshi kuvhanganya vhafunziwa vhoṱhe vha ri, “A zwo ngo fanela uri riṋe ri litshe u funza ipfi ḽa Mudzimu ri dzhene kha mafhungo a zwiḽiwa. Zwino-ha vha hashu, ḓinangeleni vhanna vhaṱanu na vhavhili kha inwi vha ḓivheaho uri vho ḓala Muya Mukhethwa, vha re na vhuṱali, riṋe ri ḓo vha kumedza hoyo mushumo; tshashu ha ḓo vha u fungelela kha zwa dzithabelo na u funza ri si na tshine tsha ri thithisa.” Mafhungo ayo avho a takadza vhafunziwa vhoṱhe, vha nanga Stefane, munna wa lutendo lwo khwaṱhaho o ḓalaho Muya Mukhethwa, na Filipi, na Prokorosi, na Nikanoro, na Timoni, na Pharamenasi, na Nikolausi wa Antiokia we a ṱanganedza Tshijuda e wa nnḓa. Vhenevho vha ḓiswa kha vhaapostola, vhaapostola vha vha rabelela vha vha vhea zwanḓa. Zwa ḓi ralo ipfi ḽa Mudzimu ḽa anḓadzea ḽi tshi ya, tshivhalo tsha vhafunziwa Jerusalema tsha ḓi hula tshi tshi ya, na vhotshifhe vhanzhi-vhanzhi vha ṱanganedza Muṋe washu. Stefane o vha o shudufhadzwa vhukuma nga Mudzimu, e na maanḓa mahulu, a tshi ita maḓembe na mishumo i kanukisaho vhathuni. Hone vhaṅwe vhanna vha iṅwe sinagogo i no pfi “Ya vhanna vho vhofhololwaho” vha thoma u mu ṱaṱisa khani. Yeneyo sinagogo yo vha i na Majuda vha Kirene na vha Alekzandria. Vhenevho na vhaṅwe Majuda vha bvaho Kilikia na Asia vha thoma u ṱaṱisa Stefane khani. Hone Muya a ṋea Stefane vhuṱali lwe a ri a tshi amba, vhoṱhe vha kundwa na u mu hanedza. Ndi hone vha tshi vho ṱuṱuwedza vhaṅwe vhanna tshiphirini uri vha mu ambelele vha ri, “Ro pfa a tshi khou sema Mushe na Mudzimu!” Vha tshi ralo vha tou vhilinganya vhathu na vhahulwane vha lushaka na vhaḓivhi vha Mulayo. Vhenevho vha ḓa vha fara Stefane vha mu isa khoroni ya Majuda. Vha ḓisa ṱhanzi dza u zwifha, dza ri, “Hoyu munna u ṱolou sema hei thembele khethwa na Mulayo wa Mushe. Ro tou mu pfa a tshi ri hoyo Yesu wawe wa Nazaretha u ḓo thutha thembele a shandukisa na maitele oṱhe e ra a wana kha Mushe.” Vhoṱhe vho dzulaho khoroni vha tshi lavhelesa Stefane vha vhona tshifhaṱuwo tshawe tshi tshi nga tsha muruṅwa. Tshifhe muhulu a vhudzisa Stefane a ri, “Nṋa zwine vha khou amba ndi zwone naa?” Ene a fhindula a ri, “Vha hashu, vhokhotsi anga, nthetsheleseni! Mudzimu wa vhugala o ḓivhonadza kha makhulukuku washu Abrahamu zwiḽa a tshee Misopothamia a sa athu pfulutshela Harani, a amba nae a ri, ‘Ṱutshela vha hau na shango ḽa hau u ye shangoni ḽine nda ḓo u sumbedza.’ Nangoho a ṱuwa shangoni ḽa Vhakhaladia a yo dzula Harani. Musi khotsi a Abrahamu o no fa, Mudzimu a ita uri a pfulutshele shangoni ḽino, ḽeneḽi ḽine na dzula khaḽo na ṋamusi. Hone Mudzimu ho ngo mbo ḓi ṋea Abrahamu muvhundu kha heḽi shango, na vhukando zwaho! Tshi re hone Mudzimu o tou mu fulufhedzisa uri u ḓo mu fha ḽone ḽa vha ḽawe na vhaḓuhulu vhawe musi ene o no fa. Abrahamu o vha a sa athu vha na ṅwana musi Mudzimu a tshi mu fulufhedzisa nga u ralo. Mudzimu a tshi amba nae o ri, ‘Vhaḓuhulu vhau vha ḓo dzula shangoni ḽisili; henengei vha ḓo vha dziphuli vha tambudzwa miṅwaha ya 400.’ Mudzimu a dovha a ri, ‘Hone ndi ḓo rwa avho vhathu vhane vha ḓo vha ita dziphuli, vha ḓo ri ngavhuya vha konou bva shangoni iḽo vha ḓa u nnduvha fhano.’ Zwo no ralo Mudzimu a laya Abrahamu uri vhatuka vha fumbe, tshi vhe tshiga tsha mulanga wawe. Ndi zwe Isaka a ri u fhedza vhege o bebiwa, Abrahamu a mu fumbisa, na Isaka o ḓi fumbisa Jakopo, Jakopo a fumbisa vhomakhulukuku vha 12 vha matsinde a lushaka lwashu. “Vhenevho vhomakhulukuku washu nga vivho vha rengisa Josefa a yo vha phuli Egipita. Naho zwo ralo Mudzimu a vha nae a mu lamukisa khomboni dzoṱhe dze a ṱangana nadzo, a tshi ḓi mu ṋea vhuthu na vhuṱali zwi takadzaho Farao khosi ya Egipita, lwe a vhuya a mu ita gota ḽihulwane ḽa shango ḽoṱhe ḽa Egipita, na muṱani wa musanda. Ha mbo wa nḓala khulu kha ḽoṱhe ḽa Egipita na ḽa Kanana, ha vha na u shengela huhulu, vhomakhulukuku washu vha si tsha kona na u wana zwiḽiwa. Jakopo a tshi pfa uri Egipita hu na mavhele, a ruma vhomakhulukuku washu henengei lwa u thoma. Musi vha tshi ya lwa vhuvhili Josefa a ḓiḓivhadza kha vhakomana vhawe; na khosi Farao ha vha hu hone a tshi ḓivha-vho zwa vha ha Josefa. Ndi hone Josefa a tshi laedzela uri khotsi awe Jakopo na muṱa wawe woṱhe vha ḓe Egipita. Misi iyo muṱa wa Jakopo wo vha u na vhathu vha no swika 75 fhedzi. Ndi hone Jakopo na vhomakhulukuku washu vha tshi tsela Egipita, vha vhuya vha fela henengei. Huno zwitumbu zwavho zwa humiselwa Shikheme zwa swiṱwa tshaloni tshe Abrahamu a tshi renga nga tshelede i si na vhukono kha vhana vha Hamoro. “Musi tshifhinga tshi tshi swika tsha uri Mudzimu a ite zwe a fulufhedzisa Abrahamu, tshivhalo tsha vhathu vha hashu Egipita tsho vha tshi si na vhukono. Vhuhosini ha Egipita ha vhuya ha dzhena muṅwe a sa ḓivhi zwa Josefa. Onoyo a thoma u itela vhathu vha hashu vhukwila, a itela vhomakhulukuku washu tshiṱuhu tshihulu a tshi ita na u vha kombetshedza uri vha ṅaledze vhana vhavho vha fe. Ndi nga tshifhinga tshenetsho hu tshi bebwa Mushe, ṅwana o nakesaho. Onoyo a leliwa hayani miṅwedzi miraru. Ha vha hone a tshi vhewa ḓakani, a dobiwa nga ṅwananyana wa Farao, uyo a mu alusa o mu ita ṅwana wawe. Mushe a funziwa vhuṱali hoṱhe ha Vhaegipita, maipfi awe a vha na tshileme, na mishumo yawe ya vha mihulu. “Musi Mushe e na miṅwaha ya 40, a humbula u yo ṱola Vhaisraele vha hawe. A wana muṅwe a tshi khou shengedzwa nga Muegipita, ene a ya a mu lamulela, a ita na u mu lifhedzela nga u vhulaha uyo Muegipita. O vha a tshi humbula uri vhathu vha hawe vha ḓo pfesesa uri Mudzimu u ḓo vha vhofholola ngae, matsina vhone a vha nga zwi pfesesi. Nga matshelo a wana Vhaisraele vhavhili vha tshi khou lwa a edzisa u vha lamula. A amba navho a ri, ‘Hee vhanna vha hashu, zwino ni ḓo ri ni khou lwelani ni vhathu vhathihi?’ Uyo we a levhela wa hawe a sukumedzela Mushe kule a ri, ‘Nṋa ndi nnyi o ni vheaho u vha murangaphanḓa na muhaṱuli washu? Ni khou ṱoḓa u mmbulaha sa uḽa Muegipita we na mu vhulaha mulovha?’ Mushe a tshi pfa zwenezwo a mbo ḓi shavha Egipita a yo dzula Midiani. Henengei o ḓo beba vhana vhavhili vha vhatuka. “Ho no fhela miṅwe miṅwaha ya 40 muruṅwa a ḓivhonadza kha Mushe nga khavhu i kha tshiṱaka tsha muunga sogani, tsini ha thavha ya Sinai. Iḽo bono ḽa akhamadza Mushe, hone a tshi sendela tsini uri a tou vhona zwavhuḓi, a pfa ipfi ḽa Muṋe washu ḽi tshi ri, ‘Ndi Nṋe Mudzimu wa vhomakhulukuku wau, Mudzimu wa Abrahamu na Isaka na Jakopo.’ Mushe a tou tetemela nga nyofho a tata na u lavhelesa. Muṋe washu Ene a amba nae a ri, ‘Bvula thovho dzau ngauri hafho he wa ima hone ndi fhethu hukhethwa. Ndo lavhelesa nda vhona u shengela ha vhathu vhanga ngei Egipita. U gomela havho ndo hu pfa; na zwino ndo tsela u vha lamulela. Zwino litsha ndi rume iwe Egipita.’ “Onoyo Mushe ndi ene we vha mu landula vha ri, ‘Ndi nnyi o ni rumaho u vha murangaphanḓa na muhaṱuli washu?’ ngeno e ene we Mudzimu a vho ḓo mu ruma nga muruṅwa fhaḽa tshiṱakani uri a vhe ene murangaphanḓa na mulamuleli wavho. Ndi ene we a pfulusa vhathu Egipita, a ita na maḓembe na zwimangadzo shangoni ḽa Egipita na Lwanzheni Lutswuku, a ḓi ralo miṅwaha ya 40 vhe sogani. U tshee onoyo Mushe we a ri a tshi amba na vhathu vha Israele a ri, ‘Mudzimu o ḓo ni rumela muporofita ane a ḓo vha wa lushaka lwa haṋu, sa zwe a ruma nṋe.’ Ndi onoyo Mushe we a vha e na tshivhidzo tsha Israele sogani a dovha a ri a tshee ene a vhudza vhomakhulukuku washu zwe muruṅwa a amba nae thavhani ya Sinai. Ndi ene we a ṱanganedza ndayo dzi tshidzaho kha Mudzimu uri a dzi swikise kha riṋe. “Vhomakhulukuku washu vhone vho lamba zwine a vha vhudza vha mu sendedza kule, mbilu dzavho dzó no rembulutshela Egipita. Ndi zwe vha vhudza Aroni vha ri, ‘Ri itele midzimu ine ya ḓo ri ranga phanḓa, ngauri uyo Mushe we a sokou ri bvisa Egipita a ri ḓivhi tsho mu welaho.’ Zwenezwo vha ḓivhumbela mboho ya tshitungulo, vha i ṋekedza nduvho, vha ita na munyanya vha tshi pembelela zwe vha ita nga zwanḓa zwavho. Ndi hone Mudzimu a tshi vha furalela a vha litsha, vha rabela ṋaledzi dza ṱaḓulu, vhunga zwo ṅwaliwa kha bugu ya vhaporofita ha pfi, “ ‘Inwi vhathu vha Israele, nṋa ni tshi ṋekedza nduvho na zwiṱhavhelo miṅwaha ya 40 sogani, ho vha hu u luvha Nṋe naa? Dennde ye na vha no hwala yo vha i si ya Molokho kani? Tshifanyiso tsha ṋaledzi tsho vha tshi si tsha mudzimu waṋu Refani? A si zwone zwifanyiso zwe na tou ita uri ni zwi gwadamele kani? Zwino-ha ndi ḓo ni isa vhuthubwa kule, phanḓa ha Babele.’ “Henengei sogani vhomakhulukuku washu vho vha vhe na Dennde ya Vhuṱanzi, yo tou itwa nga he Mudzimu a laedza Mushe, hu tshi tevhedzwa tshivhumbeo tshe a mu sumbedza. Ngavhuya vhomakhulukuku washu vha sielwa iyo Dennde nga vhokhotsi avho, vha i hwala vho rangwa phanḓa nga Joshua, Mudzimu a konou pandela dzitshakha, vhone vha thuba shango ḽadzo. Vha ḓi sielana yeneyo Dennde nga u ralo u swika tshifhinga tsha Dafita. Onoyo Dafita a takadza Mudzimu, a vhuya a tou ri, ‘Kha ndi tendelwe u fhaṱela Mudzimu wa Jakopo nnḓu.’ Hone we a vho ḓo sala a tshi fhaṱela Mudzimu iyo nnḓu ndi Solomoni. “Naho zwo ralo, Waṱaḓuluṱaḓulu ha dzuli nḓuni yo fhaṱwaho nga vhathu. Ndi zwine muporofita a ri, “ ‘Muṋe washu u ri: Ḽiṱaḓulu ndi khuluṋoni yanga; ḽifhasi ndi vhukando ha milenzhe yanga; zwino ni nga mphaṱela nnḓu-ḓe? Ndi vhuya nda lila hune nda nga awela hone? Nṋa izwi zwithu zwoṱhe a zwo ngo itwa nga Nṋe?’ “Nṋa ni tou vha na tshikhuna-ḓe! Khezwi mbilu dzaṋu na nḓevhe dzaṋu dzi tshi tou nga dza vhannḓa vha songo fumbaho! No tou dzhia zwone zwa vhomakhulukuku waṋu vhukuma. Na inwi tshifhinga tshoṱhe ni ḓi itela Muya Mukhethwa tshipimbi! Ndi ufhio muporofita we vhomakhulukuku waṋu vha si mu tovhole? Hufha vho ḓi vhulaha na vhaḓinḓa vha Mudzimu vhe zwiḽa kale-kale vha ḓa u ḓivhadza u ḓa ha Muḓinḓa wawe muvhuya! Zwino inwi no tou fheṱa Ene muṋe vhukuma na mu vhulaha! Hufha vhe inwi vhe na ṱanganedza Mulayo wa Mudzimu u tshi ḓiswa nga vharuṅwa, na fhedza na si u vhulunge?” Musi vhanna vha khoro vha tshi pfa Stefane a tshi ralo, vha tou halifha tshoṱhe vha shenganya maṋo nga mbiti. Stefane ene a lilala ṱaḓulu o ḓala Muya Mukhethwa a vhona vhugala ha Mudzimu, na Yesu o ima thungo ya tshanḓa tshauḽa tshawe, a ri, “Ndi khou vhona ḽiṱaḓulu ḽo vulea, na Mubebwa-nga-muthu khouḽaa o ima thungo ya tshanḓa tshauḽa tsha Mudzimu!” Vhone vha mbo zhamba vho tou thivha na nḓevhe nga minwe, kathihi fhedzi vhoṱhe vha vha vho no mu wela nṱha, vha mbo ḓi mu bvisela nnḓa ha muḓi, vha mu kanḓa nga matombo. Ṱhanzi dza sia nguvho dzadzo na muṅwe muṱhannga a no pfi Saulo. Vhathu vha ḓi mu kanḓa, ene a tshi khou ḓi vhidzelela Muṋe washu a tshi ri, “Yesu Muṋe wanga, ṱanganedza muya wanga!” A wa nga magona, a ṱavha mukosi a ri, “Muṋe wanga, vha hangwele vhutshinyi uvhu!” A ri u ralo a welela. Saulo na ene a zwi takalela vha tshi vhulaha Stefane. U bva ḽeneḽo ḓuvha tshivhidzo tsha Jerusalema tsha thoma u tovholwa nga tshiṱuhu tshihulu. Vhakhriste vhoṱhe vha balanganywa na mivhundu yoṱhe ya Judia na Samaria. Vhe vha sala Jerusalema ndi vhaapostola fhedzi. Vhaṅwe vhanna vha ofhaho Mudzimu vha swiṱa Stefane tshililo tshi tshihulu. Saulo ene a linga u pwashekanya tshivhidzo; a enda na miḓi ya Vhakhriste a tshi kokodza vhanna na vhasadzi a vha kudza dzhele. Vhaḽa Vhakhriste vhe vha balanganywa vha enda vha tshi ḓivhadza mafhungo maḓifha thungo dzoṱhe. Filipi ene o tsela muḓini muṅwe wa Samaria a ḓivhadza vhathu nga Khristo. Magogo a tshi pfa Filipi na u vhona maḓembe e a ita, ha thetshelesa vhanzhi zwe Filipi a vha a tshi vha vhudza, hu si na a hanedzaho. Thuṅwa dza Saṱhane dza bva kha vhathu vhanzhi dzi tshi tshema, ha fhodzwa na vhanzhi vho omaho miraḓo, na zwihole; ḽi si vhe ḽone dakalo afho muḓini. Muḓini wonoyo ho vha hu tshi dzula muṅwe munna a no pfi Simoni, we a vha o no fhedza tshifhinga a tshi akhamadza vhathu vha Samaria nga manditi awe, a tshi vho tou ḓiita ene-ene. Vhathu vhoṱhe, vhahulwane na vhaṱuku henefho muḓini vho vha vho no tou vhea mbilu dzavho khae. Vhoṱhe vha tshi mu amba vho vha vha tshi vho ri, “Uḽa Mudzimu ane a pfi ‘Maanḓa Mahulu’ o tou ḓa nga ṋama – ndi Simoni onoyu.” Ho vha ho no fhela tshifhinga a tshi khou vha akhamadza nga manditi awe, vhoṱhe vha tshi vho fulufhela ene. Hone musi Filipi o vha ḓivhadza mafhungo maḓifha a muvhuso wa Mudzimu na Yesu Khristo, vha a ṱanganedza vha lovhedzwa vhoṱhe, vhanna na vhasadzi. Zwino na ene Simoni a tenda, a ri u lovhedzwa a si tsha vhuya a ṱutshela kule na Filipi, maḓembe na zwimangadzo zwe zwa vha zwi tshi khou itwa nga Filipi zwa tou mu akhamadza. Vhaapostola vha Jerusalema vha tshi pfa uri vhathu vha Samaria na vhone vho ṱanganedza ipfi ḽa Mudzimu, vha rumela Pitrosi na Johanisi khavho. Vha tshi swika vha vha rabelela uri vha ṋewe Muya Mukhethwa; ngauri Muya Mukhethwa o vha a sa athu tsela na kha muthihi wavho, vhó sokou lovhedzwa fhedzi uri vha vhe vha Muṋe washu Yesu. Ndi hone Pitrosi na Johanisi vha tshi vha vhea zwanḓa, vha mbo ḓi ṱanganedza Muya Mukhethwa. Simoni a tshi vhona uri vhaapostola vho ri u vha vhea zwanḓa vha ṱanganedza Muya Mukhethwa, a vha ṋea tshelede, a ri, “Kha ndi fhiwe-vho haya maanḓa, uri na nṋe muthu ane nda mu vhea zwanḓa a ṱanganedze Muya Mukhethwa.” Pitrosi a tshi fhindula a ri, “Lovhani na tshelede yaṋu! Ni vhona unga ni nga renga tshifhiwa tsha Mudzimu nga tshelede! Inwi mushumo hoyu a wo ngo vhuya wa ni fanela, ngauri Mudzimu u vhona mbilu yaṋu i si na ngoho. Ḽaṱani-ha vhuvhi hovhu haṋu, ni rabele Mudzimu uri a ni hangwele heyo mihumbulo yaṋu mivhi. Nṋe ndi khou zwi vhona uri ni na mbilu mmbi, vhuvhi ho tou ni vhofha tshoṱhe.” Simoni a fhindula a ri, “Vhathu vha hashu, nthabeleleni ha Muṋe washu uri ndi si welwe na nga tshithihi tsha zwe na amba!” Musi vho no ṱanziela Yesu na u amba ipfi ḽa Muṋe washu, vha humela Jerusalema, vha tshi enda vha tshi ḓivhadza mafhungo maḓifha na miḓi ya Vhasamaria. Muṅwe muruṅwa wa Muṋe washu a amba na Filipi a ri, “Takuwa u livhe thungo ya tshipembe nga gondo ḽine ḽa bva Jerusalema ḽi tshi ya Gaza.” (Gondo ḽeneḽo zwino ndi fela). Muya Mukhethwa a amba na Filipi a ri, “Sendela u tshimbile tsini ha gariki heyo.” Filipi a tshi gidimela khae, a pfa a tshi khou vhala bugu ya muporofita Yesaya. Ndi hone a tshi mu vhudzisa a ri, “Zwine vha khou vhala vha khou zwi pfa naa?” Uyo munna a tshi fhindula a ri, “Ndi nga zwi pfa hani hu si na ane a nṱalutshedza?” U ralo a mbo ḓi humbela Filipi uri a namele gariki vha tshimbile vhoṱhe. Mafhungo e a vha a tshi khou vhala one Maṅwaloni ndi aḽa a no ri, “O vha a tshi tou nga nngu i tshi ya u ṱhavhiwa; a nga ngwana i sa lili i tshi vheulwa; ho ngo vhuya a amba tshithu. Vho tamba ngae, hu si vhe na we a mu ambela. Ndi nnyi ane a nga sumba vhaḓuhulu vhawe? Hufha vhutshilo hawe fhano shangoni ho tumulwa.” Gota iḽo ḽa vhudzisa Filipi ḽa ri, “Nga vha dzou mmbudza, muporofita a tshi ralo u khou amba nnyi? Ndi u ḓiamba kana ndi u amba muṅwe?” Filipi a thoma nga tshipiḓa tshenetsho tsha Maṅwalo tshe tsha vhaliwa, a vhudza iḽo gota mafhungo maḓifha a Yesu Khristo. Ha ri vha tshi khou ḓi tsa na gondo ḽeneḽo, vha swika huṅwe fhethu hu re na maḓi. Gota iḽo ḽa ri: “Maḓi ngea! Tshi nkundisaho u lovhedzwa ndi mini?” [ Filipi a tshi mu fhindula a ri, “Vha nga ḓi lovhedzwa arali vha tshi fulufhela Yesu Khristo nga mbilu yavho yoṱhe.” Uyo a fhindula a ri, “Vhukuma, nṋe ndi a tenda uri Yesu Khristo ndi Murwa wa Mudzimu.”] Ndi hone uyo munna a tshi imisa gariki, ene na Filipi vha tsela maḓini, Filipi a mu lovhedza. Musi vha tshi bva maḓini, Muya wa Muṋe washu a mbo ḓi hwala Filipi a ṱuwa nae, uyo munna a si tsha mu vhona; a ḓifarela nḓila yawe o takala. Filipi ene a kanuka o no vha Ashidodo; u bva afho a dzhena miḓini yoṱhe a tshi enda a tshi funza mafhungo maḓifha a vhuya a swika Khisaria. Saulo zwi tshi khou ralo o vha a kha ḓi halifhela vhafunziwa vha Muṋe washu, a tshi ri vha vhulawe. A ya ha tshifhe muhulu a humbela maṅwalo a u ḓiswikisa sinagogoni dzi re Damasko uri arali a tshi wana vhaṅwe vho faraho Nḓila ya Khristo, vhanna kana vhasadzi, a vha fare a vha ḓise Jerusalema. Musi e nḓilani a tshi vho swika Damasko, kathihi fhedzi a mbo ḓi penyelwa nga tshedza tshi tshi bva ṱaḓulu, tsha tou mu putela. A wela fhasi a pfa ipfi ḽi tshi khou amba nae ḽi tshi ri, “Saulo, Saulo, u ntovholelani?” Ene a vhudzisa a ri, “Muṋe wanga, ndi nga vha ndi khou amba na nnyi?” Ipfi ḽa ri, “Ndi Nṋe Yesu ane wa khou mu tovhola. Zwino takuwa u dzhene afho muḓini, ndi hone hune wa ḓo vhudzwa zwine wa fanela u ita.” Vhaḽa vhanna vhe vha vha vha tshi khou tshimbila nae vho vha vho no sokou hanganea; ipfi ḽone vho vha vha tshi ḽi pfa, ngeno vha sa vhoni muthu; Saulo a tshi vuwa, a tshi ri ndi a bonyolola maṱo, a si tsha kona u vhona. Vha mu fara nga tshanḓa vha dzhena nae Damasko. Ha fhela maḓuvha mararu a sa koni u vhona, a sa ḽi, a sa nwi tshithu. Zwino henefho Damasko ho vha hu na muṅwe mufunziwa a no pfi Ananiasi. Onoyo a vhona Muṋe washu kha bono a tshi khou amba nae a tshi ri, “Ananiasi!” Ene a fhindula a ri, “Ndi fhano Muṋe wanga.” Muṋe washu a amba nae a ri, “Takuwa u ye nḓuni ya Judasi kha Tshiṱaraṱatswititi. Henefho u humbele u amba na muṅwe munna wa Tharasisi a no pfi Saulo. Nga tshifhinga hetshi u khou rabela, nahone o no ḓi vhona bono ḽa muthu ane a pfi Ananiasi a tshi ḓa a mu vhea zwanḓa uri a dovhe a vhone.” Ananiasi a fhindula a ri, “Muṋe wanga, hoyo munna vhathu vhanzhi a vha mu ambesi; vha ri zwe a ita vhathu vhau Jerusalema a si zwiṱuku. Na u ḓa hawe fhano, o ḓa o fhiwa maanḓa nga vhotshifhe vhahulwane uri a fare vhoṱhe vhane vha luvha Iwe.” Muṋe washu a amba nae a ri, “Iya, muthu uyo ndi muḓinḓa we nda ḓinangela uri a nnḓivhadze kha vhannḓa na mahosi avho, a ralo na kha vhathu vha Israele. Ndi kha ḓi ḓo mu sumbedza uri u ḓo tambudzwa zwingafhani a tshi tambudzelwa Nṋe.” Ndi hone Ananiasi a tshi takuwa a ya nḓuni yeneyo. A ri u swika a vhea Saulo zwanḓa, a ri, “Saulo murathu wanga, Muṋe washu o nthuma, onoyo Yesu we na mu vhona nḓilani ni tshi ḓa. O nthuma uri ni dovhe ni vhone na uri ni ḓadzwe Muya Mukhethwa.” Zwenezwo ha mbo ḓi bva zwithu zwi no nga makwanda a khovhe maṱoni a Saulo, a dovha a vhona. A takuwa a lovhedzwa; a konou ḽa, miraḓo yawe ya dovha ya khwaṱha. Saulo o ita maḓuvhanyana a tshi dzula na vhafunziwa henefho Damasko. O ri u lovhedzwa a mbo ḓi ya dzisinagogoni a ḓivhadza Yesu kha vhathu a tshi tou ri, “Yesu ndi Ene Murwa wa Mudzimu.” Vhoṱhe vhe vha mu pfa vha akhamala vha ri, “Nṋa uyu munna a si ene uḽa we a vha a tshi linga u lozwa vhathu vha luvhaho Yesu ngei Jerusalema? Zwino u vhuya a ḓa fhano ho vha hu si hone u ṱoḓa u fara vhathu vho raloho a vha isa ha vhotshifhe vhahulwane?” Maanḓa a pfunzo ya Saulo a ḓi hula a tshi ya, na Majuda vha Damasko vha si tsha zwi kona, ngauri o vha a tshi ṱalutshedza zwa vhonala uri Yesu ndi Ene Mesia. Hó no vha maḓuvha Majuda vha langana u vhulaha Saulo, hone ene a pfa zwe vha vha vha tshi ṱoḓa u mu ita. Vha mu lalela khoroni vhusiku na masiari uri vha mu vhulahe. Hone ḽiṅwe ḓuvha vhafunziwa vhawe vha mu dzhia vhusiku vha mu bvisa nga buli ḽa mutsheṱo vha mu tsisela fhasi nga tshirundu. Saulo a tshi swika Jerusalema a linga u ḓibaḓekanya na vhafunziwa. Vhone vha si kone u fulufhela tshoṱhe uri o no vha mufunziwa, vhoṱhe vha tshi ḓi mu ofha. Ndi hone Barnabasi a tshi mu dzhia a mu swikisa kha vhaapostola. A vha anetshela a Saulo a tshi vhona Muṋe washu nḓilani na uri Muṋe washu o ita na u tou amba nae. A vha vhudza uri Saulo o vha a tshi khou funza nga dzina ḽa Yesu Damasko a sa ofhi. Ndi hone Saulo a tshi vho dzula navho vha tshi tshimbila hoṱhe Jerusalema, ene a tshi funza nga dzina ḽa Muṋe washu a sa ofhi tshithu. O vha a tshi ḓi ita a tshi amba na Majuda vha ambaho Tshigiriki, a tshi hanedzana navho, vhone vha vho dzula vha tshi ṱoḓa u mu vhulaha. Vhakhriste ngae vha tshi zwi pfa vha mu dzhia vha tsa nae Khisaria, vha konou mu shavhisela Tharasisi. Tshivhidzo tshone kha ḽoṱhe ḽa Judia na Galelia na Samaria tsha sa tsha diniwa. Tsha ḓi khwaṱha tshi tshi fariswa nga Muya Mukhethwa, tsha aluwa tshi tshi ya, tsha dzula tshi tshi ofha Mudzimu. Pitrosi o vhuya a ri a tshi khou dalela fhano na fhano, a swika na kha vhathu vha Mudzimu vha re Lida. Henefho a wana muṅwe munna a no pfi Eniasi we a vha o oma miraḓo, zwi tshi vho ita miṅwaha miṱanu na miraru e thovhoni. Pitrosi a amba nae a ri, “Eniasi, Yesu u ri fholani. Zwino vuwani ni adzulule thovho yaṋu.” Eniasi a mbo ḓi vuwa na zwenezwo. Vhathu vhoṱhe vha Lida na vha shango ḽa Sharoni vha tshi mu vhona, vha mbo ḓi rembuluwa vha vha vha Muṋe washu. Jopa ho vha hu na muṅwe musadzi wa Mukhriste we a vha a tshi pfi Thabitha (zwine zwa amba uri “Tsephe”). Onoyo o vha a tshi dzula nga u tonda vhashai na u vha vhavhalela tshifhinga tshoṱhe. Nga tshifhinga tshenetsho a lwala a fa. Tshitumbu tshawe tsha ṱanzwiwa tsha vheiwa kamarani ya tshitizi. Zwino vhunga Jopa ho vha hu sa tou vha kulesa na Lida, vhafunziwa vha henefho vha tshi pfa uri Pitrosi u Lida, vha ruma vhanna vhavhili na ipfi ḽi no ri, “Nga vha ṱavhanye vha ḓe ngeno.” Pitrosi a mbo ḓi takuwa a ṱuwa navho. A tshi swika vha mu isa henengei kamarani ya tshitizi. Dzitshilikadzi dza mu kuvhanganela dzoṱhe dzi tshi khou lila, vha mu sumbedza dzirokho na dzibadzhi dze Dorokasi a dzi rungela a tshi kha ḓi tshila. Pitrosi a vha thathela nnḓa vhoṱhe a gwadama a rabela, a konou rembuluwa a amba na tshitumbu a ri, “Thabitha, vuwani!” Mufu a bonyolola maṱo, musi a tshi vhona Pitrosi a vuwa a dzula. Pitrosi a isa tshanḓa a mu takusa. Ndi hone a tshi vhidza vhathu vha Mudzimu, na dzitshilikadzi, a vha ṋea Thabitha a tshi tshila. Mafhungo enea a tshi pfala muḓini woṱhe wa Jopa, vhathu vhanzhi vha ṱanganedza Muṋe washu. Henefho Jopa Pitrosi a fhedza maḓuvha manzhi a tshi dzula na Simoni musuki wa marevho. Muḓini wa Khisaria ho vha hu na muṅwe munna a no pfi Khorneliasi. Onoyo o vha e mulangagomane wa mmbi ya Vharoma ye ya vha i tshi pfi Mmbi ya Italia. Ene na muṱa wawe woṱhe vho vha vha tshi ofha Mudzimu vha tshi dzula vha tshi rabela. O vha a tshi vhavhalela vhashai vha Majuda nga zwithu zwinzhi, a tshi dzula a tshi rabela tshifhinga tshoṱhe. Ḽiṅwe ḓuvha henefha nga tshifhinga tsha vhuraru tsha masiari a vhona bono, kha bono ḽeneḽo a vhona muruṅwa wa Mudzimu zwavhuḓivhuḓi a tshi dzhena a amba nae a ri, “Khorneliasi!” Ene a mu lavhelesa o tshenuwa a ri, “Ndi mini muṋe wanga?” Muruṅwa a ri, “Thabelo dzau na mishumo yau ya u vhavhalela vhashai Mudzimu o zwi vhona, a zwi ṱanganedza sa nduvho. Zwino ruma vhanna Jopa uri vha yo vhidza Simoni ane ḽiṅwe a pfi Pitrosi. Onoyo ndi mueni wa Simoni musuki wa marevho ane haya hawe ha vha tsini ha lwanzhe.” Uḽa muruṅwa we a vha a tshi khou amba nae o no ṱuwa, Khorneliasi a vhidza vhashumi vhawe vha nḓuni vhavhili, na muṅwe wa maswole a u mu linda, a ofhaho Mudzimu, a vha toololela zwoṱhe a konou vha ruma Jopa. Nga matshelo vhe nḓilani, vha tshi vho sendela Jopa, ḓuvha ḽi nṱha ha ṱhoho, Pitrosi a vha a tshi khou gonya kha ṱhanga ya nnḓu u yo rabela. A farwa nga nḓala a pfa a tshi tou tama zwiḽiwa. Musi zwi tshi kha ḓi bikwa a pfa e Muyani, a vhona ḽiṱaḓulu ḽo vulea hu tshi khou tsiswa tshithu tshi no tou nga pesa ḽihulu ḽa seila ḽo farwa nga khuḓa dzaḽo nṋa. Nga ngomu ho vha hu na phukha dza tshakha-tshakha khathihi na zwiṋoni na zwi tshimbilaho nga thumbu. A pfa ipfi ḽi tshi amba nae ḽa ri, “Pitrosi takuwa, u shidzhe u ḽe!” Hone Pitrosi a ri, “Aiwa nandi Muṋe wanga! Hufha ndi sa athu vhuya nda ḽa tshithu tsho iledzwaho kana tsho kumalaho!” Ipfi ḽa dovha ḽa ri, “Zwe Mudzimu a ri zwo kumululwa, iwe u songo ri zwo kumala.” Zwa ralo zwa vhuya zwa ita kararu; tshiḽa tshithu tsha konou dovha tsha humiselwa ṱaḓulu. Pitrosi a tshi kha ḓi vha o kanuka a sa ḓivhi uri bono iḽo ḽi nga vha ḽi tshi amba mini, vhaḽa vhanna vho rumiwaho nga Khorneliasi vho vha vho no zwi pfa uri nnḓu ya Simoni ndi yeneyo, vhó no ima muṋangoni. Vha vhidzelela vha tshi vhudzisa arali hu na mueni henefho a no pfi Simoni, ḽiṅwe a pfi Pitrosi. Pitrosi a tshi kha ḓi elekanya uri bono iḽo ḽi nga vha ḽi tshi amba mini, Muya a amba a ri, “Ho ḓa vhanna vhavhili vhane vha khou u ṱoḓa. Zwino ṱavhanya u tse, u ṱuwe navho u sa timatimi; ndi Nṋe ndo vha rumaho.” Ndi hone Pitrosi a tshi tsa a ya kha vhaḽa vhanna a ri, “Muthu ane na khou ṱoḓa ene ndi nṋe. No ḓelani?” Vhone vha fhindula vha ri, “Ro ruṅwa nga Khorneliasi wa mulangagomane. Ndi munna muvhuya a ofhaho Mudzimu, ane Majuda vhoṱhe vha mu amba zwavhuḓi. O laiwa nga muruṅwa wa Mudzimu uri a vha vhidze vha ye nḓuni yawe, a pfe zwine vha ḓo mu vhudza.” Pitrosi a vha swielela vha eḓela. Nga matshelo a ṱuwa navho, na vhaṅwe Vhakhriste ngae vha Jopa. Nga mbamatshelo a swika Khisaria, a wana Khorneliasi o dzula o mu lindela o vhidza na mashaka na khonani dzawe vhukuma. Pitrosi a tshi ṱoḓa u dzhena, Khorneliasi a mu ṱanganedza, a gwadama phanḓa hawe a losha. Hone Pitrosi a mu takusa a ri, “Kha vha takuwe; na nṋe ndi muthu sa vhone.” Pitrosi a dzhena nḓuni a tshi khou ḓi amba na Khorneliasi, a wana ho kuvhangana vhathu vhanzhi. A amba navho a ri, “Inwi vhaṋe ni a zwi ḓivha zwavhuḓi uri zwi a ila kha Mujuda u konana na wa luṅwe lushaka kana u mu dalela. Hone nṋe Mudzimu o ntsumbedza uri ndi songo vhuya nda ri muṅwe muthu u na tshika kana zwi a ila u konana nae. Ndi zwe ni tshi mmbidza nda mbo ḓi dzhena nḓilani nda si vhuye nda lamba. Zwino ndi vhidzelwani-ha?” Khorneliasi a ri, “Mbamulovhauḽa nga tshifhinga tshenetshino tsha vhuraru tsha masiari, ndo vha ndi tshi khou rabela nḓuni yanga, kathihi fhedzi nda vhona phanḓa hanga ho ima munna wa zwiambaro zwi penyaho, a ri, ‘Khorneliasi, Mudzimu o pfa thabelo yau, na u vhavhalela hau vhashai o hu vhona. Zwino ruma vhathu Jopa vha ye vha u vhidzele muṅwe munna a no pfi Simoni, ḽiṅwe u pfi Pitrosi. Vha ḓo mu wana e mueni wa Simoni musuki wa mikumba a dzulaho tsini ha lwanzhe.’ Nṋe nda mbo ḓi ruma vhathu u vhidza vhone, nazwino vho ita zwone vha ḓa. Zwino ri fhano phanḓa ha Mudzimu, ro lindela u pfa zwoṱhe zwe Muṋe washu a vha laedza.” Pitrosi a thoma u amba a ri, “Nṋe ndi hone ndo zwi vhona uri Mudzimu ha ṱaluli; onoyo ane a mu ofha a ita zwine Ene a funa, u a mu ṱanganedza a sa sedzi uri ndi wa lushaka lufhio. Mudzimu o ruma ipfi ḽawe kha Vhaisraele a vha ḓivhadza mulalo nga Yesu Khristo a re Ene Muṋe wa vhoṱhe. Inwi ni a ḓivha zwe zwa itea kha ḽoṱhe ḽa Judia na he zwa thoma ngaho Galelia musi Johanisi a tshi ḓivhadza vhathu uri vha lovhedzwe. Ndi amba zwa Yesu wa Nazaretha we Mudzimu a mu ta a mu ṋea Muya Mukhethwa na maanḓa, a tshimbila hoṱhe a tshi tonda vhathu khathihi na u fhodza vhoṱhe vhe vha vha vho tsikeledzwa nga diabolo, ngauri Mudzimu o vha e nae. Riṋe ri dziṱhanzi dza zwoṱhe zwe a ita shangoni ḽa Majuda na Jerusalema. Vhathu vhone vho mu vhulaha nga u tou mu vhamba kha tshifhambano. Hone Mudzimu a mu vusa vhafuni nga ḓuvha ḽa vhuraru, a ita uri vhathu vha kone u mu vhona – u ralo ndi sa ambi vhathu vhoṱhe – o vhonwa nga riṋe fhedzi ri re ṱhanzi dze Mudzimu a vha o dzula o dzi nanga, ra ita na u ḽa nae ra nwa nae musi o no vuwa vhafuni. O ri laya uri ri ḓivhadze lushaka lwa Majuda mafhungo maḓifha, na u ṱanzilela uri ndi Ene o vhewaho nga Mudzimu uri a vhe Muhaṱuli wa vha tshilaho na vho faho. Vhaporofita vhoṱhe vha ṱanzilela onoyo vha tshi ri vhoṱhe vhane vha mu fulufhela, Mudzimu u ḓo vha hangwela a tshi itela zwe Yesu a shuma.” Pitrosi a tshi kha ḓi amba, Muya Mukhethwa a tsela kha vhoṱhe vhe vha vha vha tshi khou thetshelesa mafhungo eneo. Vhaḽa Vhakhriste vha Majuda vhe vha ḓa na Pitrosi vha tshi bva Jopa vha kanuka vha tshi vhona vhannḓa vho shululelwa-vho Muya Mukhethwa, tshifhiwa tsha Mudzimu, ngauri vho pfa vha tshi amba na nga ndimi vha tshi khoḓa Mudzimu. Pitrosi a ri, “Zwino ndi nnyi ane a nga kha ḓi hana vha tshi lovhedzwa nga maḓi? Hufha na vhone vho no ṱanganedza Muya Mukhethwa sa riṋe.” Ndi hone a tshi ri vha lovhedzwe vha vhe vha Yesu Khristo. Vhone vha mu humbela uri a fhedze maḓuvhanyana e navho. Vhaapostola na vhaṅwe Vhakhriste ngavho kha ḽoṱhe ḽa Judia vha zwi pfa uri vhannḓa na vhone vho ṱanganedza ipfi ḽa Mudzimu. Pitrosi a tshi gonya Jerusalema, vho fumbaho vha mu sola vha ri, “Khezwi vha tshi dalela vhannḓa vha songo fumbaho, vha ita na u ḽa navho!” Ndi hone Pitrosi a tshi vha hanelela zwoṱhe a sa sii tshithu a ri, “Ndo vha ndi muḓini wa Jopa ndi tshi khou rabela, nda ḓipfa ndi Muyani, nda vhona bono. Nda vhona hu tshi tsiswa tshithu tshi no nga pesa ḽihulu ḽa seila ḽo farwa nga khuḓa dzaḽo nṋa, tsha vhuya tsha swika kha nṋe. Ndi tshi ṱodzimela nda wana ngomu hu tshi ri phukha dza hayani, he dza ḓaka, he dzi tshimbilaho nga thumbu, he zwiṋoni. Zwenezwo nda pfa ipfi ḽi tshi ri, ‘Takuwa Pitrosi, u shidzhe u ḽe!’ Nṋe nda ri, ‘Aiwa nandi Muṋe wanga, tshee nda rano a thi athu vhuya nda dzhenisa zwo iledzwaho mulomoni wanga kana zwo kumalaho.’ Ḽiḽa ipfi ḽa dovha ḽa amba ḽi tshi bva ṱaḓulu ḽa ri, ‘Zwe Mudzimu a ri zwo kumululwa, iwe u songo ri zwo kumala.’ Zwa ralo zwa vhuya zwa ita kararu, zwiḽa zwithu zwoṱhe zwa konou humiselwa ṱaḓulu. Nga tshifhinga tshenetsho vhaṅwe vhanna vhararu vhe vha vha vho ruṅwa ha nṋe vha tshi bva Khisaria vha dzhena henefho nḓuni ye ra vha ri tshi dzula khayo. Muya a mmbudza uri ndi ṱuwe navho ndi sa timatimi. Na avha vhaṱanu na muthihi vha Jopa vha re vhaṅwe nga riṋe vha mphelekedza ra ya ha Khorneliasi. Ene a ri anetshela a musi a tshi vhona ngomu nḓuni yawe ho ima muruṅwa we a amba nae a ri, ‘Ruma vhathu Jopa vha yo u vhidzela muthu ane a pfi Simoni, ḽiṅwe a pfi Pitrosi. Onoyo u ḓo u vhudza zwine zwa ḓo u tshidza, iwe na muṱa wau woṱhe.’ Musi ndi tshi thoma u amba, Muya Mukhethwa a ḓa khavho sa zwe a ḓa kha riṋe mathomoni. Ndi hone ndi tshi elelwa ipfi ḽa Muṋe washu ḽa u ri, ‘Johanisi o vha a tshi lovhedza nga maḓi; inwi ni ḓo lovhedzwa nga Muya Mukhethwa.’ Hufha Muṋe washu o ṋea vhannḓa tshifhiwa tshenetshiḽa tshe a ṋea riṋe zwiḽa ri tshi fulufhela Muṋe washu Yesu Khristo. Zwino ndi nṋe nnyi we nda vha ndi tshi nga dzivhisa Mudzimu u ita zwine a funa?” Vha tshi pfa zwenezwo vha litsha u mu sola, vha renda Mudzimu vha ri, “Izwo Mudzimu vhannḓa na vhone o vha ṋea tshifhinga tsha u rembuluwa vha tshidzwa!” Mutovholo we wa thoma nga u vhulawa ha Stefane wo balanganya Vhakhriste. Vhaṅwe vho vhuya vha swika Finikia, vhaṅwe Kipirosi, vhaṅwe Antiokia, vha enda vha tshi amba mafhungo maḓifha, hone vha tshi vhudza Majuda fhedzi. Huno vhaṅwe vhavho, vhanna vha bvaho Kipirosi na Kirene, vha swika Antiokia vha amba mafhungo maḓifha a Muṋe washu Yesu vha tshi vhudza na vhannḓa. Muṋe washu a vha farisa, vhathu vha fulufhela Muṋe washu nga vhunzhi, vha rembuluwa vha vha vhawe. Mafhungo aya a ri u pfala tshivhidzoni tsha Jerusalema, tsha ruma Barnabasi Antiokia. A tshi swika a vhona uri Mudzimu o itela vhathu vhuthu vhungafhani, a takala a vha ṱuṱuwedza vhoṱhe uri vha dzule vha tshi fulufhedzea tshoṱhe vha sa ṱutsheli Muṋe washu, nge a vha e muthu muvhuya o ḓalaho Muya Mukhethwa na lutendo. Vhathu vhanzhi vha rembuluwa vha vha vha Muṋe washu. Ndi hone Barnabasi a tshi fhirela Tharasisi u ṱoḓa Saulo. A ri u mu wana a mu ḓisa Antiokia. Vha fhedza ṅwaha woṱhe vha tshi dzula na tshivhidzo vha tshi shumisana, vha funza vhathu vhanzhi-vhanzhi. Antiokia henefho ndi he vhafunziwa vha wana dzina ḽa u pfi Vhakhriste. Misi iyo ha ḓa vhaporofita Antiokia vha tshi bva Jerusalema. Muṅwe wavho a no pfi Agabosi a takuwa o ṋewa maanḓa nga Muya Mukhethwa, a porofita uri nḓala khulu i ḓo ṱuwa i tshi wela shango ḽoṱhe. (Nḓala yeneyo yo ḓo wa musi Klaudiosi e Khisara.) Vhafunziwa vha vhofha ḽa uri vhoṱhe vha rumele zwa u vhavhalela Vhakhriste ngavho vha dzulaho Judia, muṅwe na muṅwe a tshi rumela nga hune a kona. Nangoho vha ita nga u ralo, vha ruma Barnabasi na Paulo u isa zwifhiwa kha vhalisa vha tshivhidzo. Misi yeneyo khosi Herude a thoma u tovhola tshivhidzo, a fara vhaṅwe vhavho; a vhuya a ri Jakopo mukomana wa Johanisi a vhulawe nga banga. A tshi vhona uri zwo takadza Majuda, a vho tou ṋaṋa, a farisa na Pitrosi. (Zwenezwo zwo itea tshi tshifhinga tsha vhuṱambo ha Vhurotho vhu si na mbilisa.) Pitrosi a ri u fariwa a hoṋelwa dzhele, a kumedzwa zwigwada zwiṋa zwa maswole maṋa maṋa uri zwi mu linde; ngauri Herude o vha a tshi ri u ḓo mu sengisa zwavhuḓi phanḓa ha vhathu Paseka yo no fhela. Nangoho Pitrosi a dzula henengei dzhele o lindwa, hone tshivhidzo tsha ḓi mu rabelela ha Mudzimu nga thabelo i sa tumuwi. Vhusiku ha musi Herude a tshi ri ndi ḓo vuwa ndi tshi mu bvisela phanḓa ha vhathu, Pitrosi o vha o lala vhukati ha maswole mavhili, o vhoxwa nga geḓane mbili. Muṋangoni na hone ho vha ho vhewa vhalindi. Kathihi fhedzi ha vha ho no ima muruṅwa wa Muṋe washu henefho, kamara ya tshena nga tshedza! Muruṅwa a phaphatha Pitrosi kha lurumbu a mu karusa, a ri, “Ṱavhanya u vuwe!” Dziḽa geḓane dzi re zwanḓani zwawe dza mbo ḓi wela kule. Ndi hone muruṅwa a tshi ri, “Vhofha bannda u ambare na thovho dzau.” Pitrosi a ita nga u ralo. Muruṅwa a ri, “Ambara khanzu yau u ntevhele.” Nangoho Pitrosi a mu tevhela ha vha u bva hawe dzhele, a sa ḓivhi uri zwine muruṅwa a khou ita ndi vhukuma, a tshi ḓi ri khamusi u khou tou vhona bono. Vha fhira maswole a u thoma, vha ḓa vha fhira na a vhuvhili, vha vhuya vha swika na hu re na gethe ya tsimbi ine muthu a ri u fhira yone a mbo ḓi dzhena muḓini. Gethe ya vulea nga yoṱhe uri vha fhire, vha mbo ḓi bva, vha tshi swika mafhandeni a u thoma, kathihi fhedzi uyo muruṅwa a si tsha vhonala. Pitrosi ha vha hu hone a tshi dzivhuluwa, a ri, “Zwino ndi hone ndo zwi vhona uri ndi vhukuma! Muṋe wanga o ruma muruṅwa wawe a mponyokisa kha Herude na kha zwoṱhe zwe Majuda vha vha vha tshi ṱoḓa u nnyita!” A tshi vhona zwo ralo, a ya muṱani wa Maria mme a Johanisi, ane ḽiṅwe a pfi Markosi. Henefho ho vha ho kuvhangana vhathu vhanzhi vha tshi khou rabela. Pitrosi a tshi khokhonya vothi ḽa nnḓa, ha ḓa muṅwe mushumi wa musidzana a no pfi Roda a tshi ḓa u ṱolela. A tshi pfa uri ipfi ndi ḽa Pitrosi, a takala lwe a humela murahu nga u tou gidima a songo tsha vula na vothi, a vhudza vhathu uri a re muṋangoni ndi Pitrosi. Vhone vha ri, “Riṋe u songo ṱolou ri fhafhaḓela hafha.” Uyo musidzana a ḓi tou ima kha uri zwine a khou amba ndi ngoho, vhone vha vhuya vha ri, “Izwo kha a kundwe a tshi tou vha muruṅwa wawe.” Ngei muṋangoni Pitrosi o vha a tshi khou ḓi khokhonya. Vha tshi vula vha vhona nangoho e ene, vha akhamala. Ene a vha fhumudza nga tshanḓa, a konou vha toololela nga he Muṋe washu a mu bvisa dzhele. A vha vhudza a ri, “Mafhungo haya ni a vhudze-vho Jakopo na vhaṅwe Vhakhriste nga riṋe.” A ri u ralo a fhirela huṅwe. Ḽi tshi tsha hu si vhe hone u hanganea kha maswole, vha sa ḓivhi uri hu nga vha ho bvelela mini kha Pitrosi. Herude a mbo ri a ṱoḓiwe, hone a si wanale. Ndi hone a tshi sengisa aḽa maswole e a vha o linda Pitrosi, a fhedza nga u ri vha vhulawe. Ngavhuya Herude a ṱuwa Judia, a tsela Khisaria a dzula tshifhinganyana henengei. Herude o vhuya a sinyutshela vhathu vha Tiro na vha Sidoni. Vhone vha tshi vhona zwenezwo vha ḓa khae vhe tshigwada, vha kwengweledza Blastosi gota ḽa u langa pfamo uri a vha swikise vha pfumelelwe, ngauri shango ḽa havho ḽo vha ḽi tshi ṱunḓa shangoni ḽa Herude. Nga ḓuvha ḽe ḽa vha ḽo dzula ḽo tiwa Herude a ambara nguvho dzawe dza vhuhulwane, a dzula kha khuluṋoni a amba navho, vhathu vha tshi khou ḓi ṱavha mukosi vha tshi mu renda vha tshi ri, “A si muthu ane a khou amba hafha, ndi mudzimu!” Zwenezwo ha mbo ḓa muruṅwa wa Muṋe washu a rwa Herude nga vhulwadze nge a si hulise Mudzimu; a ḽiwa nga mbungu a fa. Ipfi ḽa Mudzimu ḽone ḽa ḓi anḓadzea ḽi tshi ya, ḽa ṱanganya mashango. Barnabasi na Saulo vhone vha ri u fhedza mushumo wavho wa sengosengo Antiokia, vha vhuelela Jerusalema, vho no vha na Johanisi ane ḽiṅwe a pfi Markosi. Tshivhidzoni tsha Antiokia ho vha hu na vhaṅwe vhaporofita na vhafunzi. Vhenevho vho vha vhe Barnabasi, na Simioni we ḽiṅwe a vha a tshi pfi Murema, na Lukiasi wa Kirene, na Manaini we a aluwa na Khosi Herude, na Saulo. Muṅwe musi vha tshi khou luvha Muṋe washu vho ḓidzima, Muya Mukhethwa a amba navho a ri, “Nkhetheleni Barnabasi na Saulo uri vha ite mushumo we nda dzula ndo vha vhidzela wone.” Vha dovha vha ḓidzima vha rabela, vha vha vhea zwanḓa vha konou ri vha ṱuwe. Barnabasi na Saulo vha takuwa vho ruṅwa nga Muya Mukhethwa, vha tsela Selukia; henefho vha namela tshikepe, vha fhirela tshiṱangadzimeni tsha Kipirosi. Vha tshi swika Salamisi, vha ḓivhadza ipfi ḽa Mudzimu dzisinagogoni, vhe na Johanisi a tshi khou vha farisa. Vha buḓekanya tshiṱangadzime vha vhuya vha swika Phafosi. Henefho vha wana muṅwe munna wa Mujuda a no pfi Bara-Joshua, we a vha e na manditi nahone a tshi ḓiita muporofita. Munna onoyo o vha e khonani ya Seregiosi Paulosi gota ḽa tshiṱangadzime tshenetsho, we a vha e munna wa vhuṱali. Seregiosi a vhidzisa Barnabasi na Saulo a tshi ṱoḓa u pfa ipfi ḽa Mudzimu. Hone uyo munna wa manditi, ane nga Tshigiriki a pfi Elimasi, a vha hanedza, a edzisa na u tshutshudza gota uri ḽi si tende Mudzimu. Zwenezwo Saulo, ane ḽiṅwe a pfi Paulo, a lavhelesa uyo munna wa manditi kha tshifhaṱuwo o ḓala Muya Mukhethwa a ri, “Ṅwana wa Saṱhane ndiwe! Swina ḽa zwivhuya zwoṱhe ndiwe! Mbilu yau yo ḓala vhukwila na vhumbulu. Nṋa a u litshi u ṱolou kombamisa nḓila ya Mudzimu yó onyolowaho! Zwino-ha tshanḓa tsha Mudzimu tshi a u rwa: u ḓo vha bofu, wa fhedza tshifhinga u sa vhoni tshedza tsha ḓuvha!” Maṱo a Elimasi a mbo ḓi nzwii kathihi, a vho sokou phuphudzika a tshi ṱoḓa ane a nga tou mu dededza. Seregiosi a tshi vhona zwo iteaho, a fulufhela Muṋe washu, a tou kanuka a tshi pfa zwe vha vha vha tshi khou funza nga Muṋe washu. Paulo na khonani dzawe vha ṱuwa Phafosi nga tshikepe vha wetshela muḓini wa Pherege shangoni ḽa Phamfilia; henefho Johanisi a vha sia a humela Jerusalema. Vhone vha ri u takuwa Pherege vha fhirela muḓini wa Antiokia u re shangoni ḽa Phisidia. Nga Sabatha vha dzhena sinagogoni vha dzula. Musi ho no vhaliwa kha bugu dza Mushe na dza Vhaporofita, vhahulwane vha sinagogo vha ruma muthu uri a yo amba navho a ri, “Vha hashu, arali ni na ḽine na nga amba ḽa u khwaṱhisa vhathu, ambani no vhofholowa.” Paulo a takuwa a fhumudza vhathu nga tshanḓa, a thoma u amba a ri, “Inwi Vhaisraele vha hashu na inwi noṱhe ni ofhaho Mudzimu, thetshelesani! Mudzimu wa holu lushaka lwa Israele o nanga vhomakhulukuku washu, a vha ita lushaka luhulu musi vhe vhatsinda shangoni ḽa Egipita, a vha pfulusa Egipita nga maanḓa mahulu, a fhedza miṅwaha ine ya nga ita 40 a tshi konḓelela zwiito zwavho sogani. Tshakha dze a lozwa shangoni ḽa Kanana ndi ṱhanu na mbili, a konou ḽi kumedza vhathu vhawe, ḽa vha ifa ḽavho. Hezwo zwo khunyelela ho no fhela miṅwaha ine ya nga vha 450. “Zwo no ralo a vha fha vharangaphanḓa u vhuya u swika nga tshifhinga tsha muporofita Samuele. Ho ḓo ri vha tshi vho humbela khosi, Mudzimu a vha ṋea Saulo ṅwana wa Kishi wa tsinde ḽa Benyamini, onoyo a vha vhusa miṅwaha ya 40. “Mudzimu o ḓo ri u bvisa Saulo, a vhea Dafita vhuhosini. Dafita ene Mudzimu a tshi mu amba o ri, ‘Ndo zwi vhona uri Dafita murwa wa Isai ndi ene munna ane a ntakadza; ene u ḓo ita zwoṱhe zwine nda funa.’ Zwino Yesu we Mudzimu a mu ita Mutshidzi wa vhathu ndi muḓuhulu wa onoyo Dafita, vhunga o fulufhedzisa nga u ralo. Musi Yesu a sa athu thoma mushumo wawe, ho thoma Johanisi a ḓivhadza vhathu vhoṱhe vha Israele uri vha rembuluwe vha lovhedzwe. Musi Johanisi a tshi vho ṱoḓou fhedzisa mushumo wawe o ri, ‘Matsiko ni ri ndi nṋe nnyi? We na lindela a si nṋe. Aiwa, Ene u kha ḓi ḓa; onoyo u mphira kule nga vhuhulwane lune ndi si vhuye nda fanela na u mu bvula navhula.’ “Vha hashu, ndi amba inwi vhaḓuhulu vha Abrahamu, na inwi noṱhe ni ofhaho Mudzimu, na inwi noṱhe ni ofhaho Mudzimu, haya maipfi a u tshidzwa o swikiswa kha riṋe. Vhathu vha Jerusalema na vhahulwane vhavho a vho ngo ṱalukanya uri ndi Ene Mesia. Naho zwo ralo vha tshi mu haṱulela lufu ho vha hone u khunyeledza maipfi a vhaporofita ane a vhaliwa Sabatha iṅwe na iṅwe. Naho vha songo vhuya vha mu vhona mulandu une a nga vhulahelwa wone, vho ḓi humbela Pilato uri a vhulawe. Musi vho no mu ita zwoṱhe zwe Maṅwalo a dzula o amba, vho mu fhahulula kha danda vha mu swiṱa. Hone Mudzimu o mu vusa vhafuni, zwa ita maḓuvha manzhi vhaḽa vhe a tshimbila navho u bva Galelia u swika Jerusalema vha tshi ḓi ita vha tshi mu vhona. Vhenevho ṋamusi ndi ṱhanzi dzawe kha vhathu vha Israele. Na riṋe ro ni ḓisela mafhungo a takadzaho: Zwiḽa zwe Mudzimu a fulufhedzisa vhomakhulukuku washu, zwenezwo o itela riṋe vhaḓuhulu vhavho nga u vusa Yesu vhafuni, unga zwo ṅwaliwa kha Phisalema ya vhuvhili ha pfi, “ ‘Iwe u Murwa wanga, ndo u beba ṋamusi.’ “Mudzimu a tshi amba uri u ḓo mu vusa vhafuni a si vhuye a sina, o ri, “ ‘Ndi ḓo u ṋea zwe nda fulufhedzisa Dafita ndo khwaṱhisa.’ “Huṅwe u dovha a ri, “ ‘Muḓinḓa wau mukhethwa a u nga litshi a tshi vhuya a sina.’ “Zwino zwe Mudzimu a funa Dafita a tshi ita, Dafita o zwi khunyeledza a tshi kha ḓi tshila, hone o ḓi dzama, a vhulungwa na vhokhotsi awe, a sina. Hone we Mudzimu a mu vusa vhafuni Ene ho ngo vhuya a sina. Thanyani-ha uri ni sa ḓo welwa nga zwe vhaporofita vha amba. Ndi amba fhaḽa hu no pfi, “ ‘Hee inwi vhadzialunyadzo, kanukani ni lovhe, zwine nda khou ita nga tshifhinga tshaṋu, ndi zwine naho muthu a nga tou ni ṱalutshedza na sa ḓo vhuya na zwi tenda!’ ” Sinagogo i tshi bva, vhathu vha humbela Paulo na Barnabasi uri vha vhuye nga Sabatha i tevhelaho, vha dovhe vha vha vhudze eneo mafhungo. Tshivhidzo tsho no balangana Paulo na Barnabasi vha tevhelwa nga vhathu vhanzhi vha Majuda na vhannḓa vho dzhenaho kha Tshijuda. Vhaapostola vha amba navho vha tshi vha khwaṱhisa uri vha dzule vho fulufhela vhuthu ha Mudzimu. Nga Sabatha i tevhelaho muḓi wa tou bva woṱhe vha tshi ḓa u pfa ipfi ḽa Muṋe washu. Majuda vha tshi vhona u ḓala ha vhathu, vha dzhenwa nga vivho, vha vho hanedza zwe Paulo a vha a tshi khou amba, vha tshi ita na u nyefula Yesu. Paulo na Barnabasi vha ḓi amba vha sa ofhi tshithu, vha ri, “Ho itwa zwo fanelaho, ipfi ḽa Mudzimu ḽi tshi thoma u ḓivhadzwa inwi. Zwino vhunga inwi no ḽi landula na ḓivhona ni songo fanelwa nga vhutshilo vhu sa fheli, ri khou ni ṱutshela ra ya kha vhannḓa; ngauri Muṋe washu o ri laya a ri, “ ‘Ndo u vhea uri u vhe tshedza kha vhannḓa, uri shango nga he ḽa guma ḽi kone u tshidzwa nga Iwe.’ ” Vhannḓa vha tshi pfa a tshi ralo, vha takala vha renda ipfi ḽa Muṋe washu; vhe vha vha vho dzula vho nangelwa vhutshilo vhu sa fheli vha vha vhatendi. Ipfi ḽa Muṋe washu ḽa ṱanganya shango ḽeneḽo ḽoṱhe. Hone Majuda vha tshutshudza vhaḓivhalea vha vhasadzi vha ofhaho Mudzimu na vhahulwane vha muḓi, vhenevho vha thoma u tovhola Paulo na Barnabasi, vha ita na u vha pandela shangoni ḽavho. Vhaapostola vha fhufhura buse ḽi re milenzheni yavho u sumbedza uri zwi kha avho vhe vha vha pandela, vha konou fhirela Ikoniamu. Vhafunziwa vha Antiokia vhone vha ḓala dakalo na Muya Mukhethwa. Na Ikoniamu zwa ḓi ralo: Paulo na Barnabasi vha dzhena sinagogoni, vha funza lwe vhathu vhanzhi vha Majuda na vhannḓa vha vha vhatendi. Majuda vhe vha sa fune u tenda, vhone vha vho ita zwa vhuluṱa uri vhannḓa vha vhenge Vhakhriste. Vhaapostola vha dzula henefho tshifhinga tshilapfu. Vha amba nga Muṋe washu vha sa ofhi tshithu, huno na Ene a khwaṱhisa vhuṱanzi havho nga u ḓi vha ṋea maanḓa a u ita maḓembe na zwimangadzo. Vhathu vha muḓi wonoyo vho bva zwigwada zwivhili, vhaṅwe vha tshi ima na Majuda vhaṅwe vha ima na vhaapostola. Ndi hone vhannḓa na Majuda, khathihi na vharangaphanḓa vhavho, vha tshi vho langana u tambudza vhaapostola na u vha kanḓa nga matombo. Musi vhaapostola vha tshi zwi pfa, vha shavhela Likhonia miḓini ya Listara na Derebe na mivhunduni yo i tangaho. Henengei vha isa phanḓa u ḓivhadza mafhungo maḓifha. Listara henefho ho vha hu na muṅwe munna we a vha o holefhala milenzhe, u bva tshee a bebiwa a sa athu vhuya a tshimbila. Onoyo a dzula a thetshelesa Paulo a tshi khou funza. Paulo a mu lavhelesa a vhona uri u na lutendo lune a nga fhodzwa. Ndi hone a tshi vhidzelela a ri, “Takuwani ni ime nga milenzhe yaṋu ni tou dzi!” Uyo munna a mbo ḓi thamuwa a thoma u tshimbila-tshimbila. Mavhuthu a tshi vhona zwe Paulo a ita, vha thoma u zhamba nga Tshilikhonia vha ri, “Midzimu yo tsela kha riṋe nga tshivhumbeo tsha muthu!” Barnabasi vha ri ndi Ziasi khosi ya midzimu, Paulo ene vha ri ndi Hermesi muḓinḓa wa midzimu, ngauri ho vha hu tshi amba ene. Tshifhe wa Ziasi a ḓisa dzimboho dzo ṱamiwa nga khare dza maluvha a ima khoroni. Ndi uri thembele ya Ziasi yone yo vha i henefho nnḓanyana ha muḓi. Zwino hoyo tshifhe na mavhuthu, vho vha vho no vha na muhumbulo wa u ṋekedza vhaapostola nduvho. Barnabasi na Paulo vha tshi tou pfa zwi no ṱoḓa u itwa, vha kherukanya zwiambaro zwavho vha gidimela vhukati ha gogo vha ṱavha mukosi vha ri, “Vha hashu, mathina zwo no vha zwifhio? Riṋe ri tou vha vhathu vha ṋama unga inwi! Tshe ra ḓela ndi u ni ḓivhadza mafhungo maḓifha uri ni laṱe hezwi zwithu zwi si na mushumo, ni rembulutshele ha Mudzimu a tshilaho we a sika ḽiṱaḓulu na ḽifhasi na lwanzhe na zwoṱhe zwi re khazwo. Kale o litsha tshakha dzoṱhe dzi tshi fara yadzo nḓila. Naho zwo ralo o ḓi sumbedza uri u hone nga zwivhuya zwine a ita. Vhonani u ni nisela mvula i tshi bva ṱaḓulu, a ni fha na zwiliṅwa nga tshifhinga tshazwo; u ni fha zwiḽiwa, a takadza mbilu dzaṋu.” Naho vhaapostola vho amba vha ralo, ho vha ho tou sala zwiṱukuṱuku gogo ḽo vha ṱhavhela idzo mboho. Ha mbo swika Majuda vha bvaho Antiokia na Ikoniamu. Vhenevho vha tswa mbilu dza gogo ḽa vho ima navho, vha kanḓa Paulo nga matombo vha mu kokodzela nnḓa ha muḓi vha tshi ri o fa. Hone musi vhafunziwa vha tshi ḓa vha mu tanga, a vuwa a humela muḓini. Nga matshelo a ṱuwa na Barnabasi vha ya Derebe. Paulo na Barnabasi vha funza mafhungo maḓifha Derebe, ha rembuluwa vhathu vhanzhi. U bva henefho vha humela Listara, vha konou fhirela Ikoniamu, na Antiokia u re kha ḽa Phisidia. Vha khwaṱhisa vhafunziwa na u vha ṱuṱuwedza uri vha ime kha lutendo. Vha ri, “Ri dzhena muvhusoni wa Mudzimu ró fhira nga maṱhuphoni manzhi.” Vha tela tshivhidzo tshiṅwe na tshiṅwe vhalisa vhatsho, vha konou vha kumedza Muṋe washu nga thabelo na nga u ḓidzima, vhunga vho vha vho no ḓi mu ṱanganedza. Vha buḓekanya shango ḽa Phisidia vha swika Phamfilia. Henefho vha amba ipfi ḽa Mudzimu muḓini wa Pherege, vha konou tsela Athalia. U bva henefho vha namela tshikepe vha humela Antiokia, fhaḽa he vha kumedzwa kha vhuthu ha Mudzimu uri vha ite mushumo wonoyo une vha kha ḓi bva u u khunyeledza. Vha tshi swika Antiokia vha kuvhanganya tshivhidzo tshoṱhe vha vha hanelela zwoṱhe zwe Mudzimu a shuma ngavho, na he a vulela vhannḓa nḓila uri vha mu ṱanganedze. Henefho vha fhedza tshifhinga vha tshi dzula na vhafunziwa. Vhaṅwe vhanna vha no bva Judia vha ḓa Antiokia vha thoma u funza Vhakhriste vha ri, “Ni nga si tshidzwe ni songo fumba nga maitele a Mushe.” Paulo na Barnabasi vha tou vha ṱaṱisa vhukuma vha tshi hanedzana navho kha mafhungo eneo. Ndi hone tshivhidzo tshi tshi fhedza nga u ri Paulo na Barnabasi na vhaṅwe vha henefho vha gonye Jerusalema vha yo pfa uri vhaapostola na vhalisa vha henefho Jerusalema vha ri mini nga eneo mafhungo. Tshivhidzo tshó vha ruma nga u ralo, vhone vha buḓekanya Finikia na Samaria vha tshi enda vha tshi anetshela vhathu zwa musi vhannḓa vha tshi rembuluwa; ḽi si vhe ḽone dakalo kha Vhakhriste. Vha tshi swika Jerusalema vha ṱanganedzwa nga tshivhidzo na vhaapostola na vhalisa, vha mbo vha hanelela zwoṱhe zwe Mudzimu a shuma ngavho. Hone vhaṅwe Vhakhriste vhe vha vha vha tshi bva kha tshigwada tsha Vhafarisei vha takuwa vha ri, “Vha fanela u fumba vha vhudzwa na uri vha tevhedze Mulayo wa Mushe.” Ha vha na dzulo ḽa vhaapostola na vhalisa uri vha suke eneo mafhungo. Musi vho no hanedzana tshifhinga tshilapfu, Pitrosi a takuwa a ri, “Vha hashu, ni tou zwi ḓivha zwavhuḓi uri zwi vho ita miṅwaha Mudzimu o nnanga vhukati haṋu uri ndi ḓivhadze mafhungo maḓifha kha vhannḓa hu u itela uri na vhone vha a pfe vha a tende. Mudzimu Ene ane a ḓivha mbilu dza vhathu, o no ḓi imelela vhannḓa nga u vha ṋea-vho Muya Mukhethwa sa riṋe. Ho ngo vha ṱalula kha riṋe; o vha ṱanzwa dzimbilu nge vha mu ṱanganedza. Zwino ni itwa ngani ni tshi linga Mudzimu nga u funa u hwesa avha vhathu muhwalo we wa kunda riṋe na vhomakhulukuku washu? Hufha roṱhe riṋe na vhannḓa ri tshi tenda uri ri tou tshidzwa nga tshilidzi tsha Muṋe washu Yesu!” Vhathu vhoṱhe vha fhumula vha thetshelesa Paulo na Barnabasi vha tshi vha hanelela a maḓembe na zwimangadzo zwe Mudzimu a shuma ngavho kha vhannḓa. Vha tshi fhedza u amba Jakopo a takuwa a ri, “Vha hashu, edzonu nthetshelesa! Simioni u kha ḓi bva u ri toololela zwa musi Mudzimu a tshi thoma u londa vhannḓa nga u ḓinangela lushaka khavho. Izwi ndi zwenezwiḽa zwe vhaporofita vha amba, sa fhaḽa he ha ṅwalwa upfi, “ ‘Muṋe washu u ri: Ndi kha ḓi ḓo vhuya, nnḓu ya Dafita yo waho nda dovha nda i fhaṱa. Dumba ḽayo ndi ḓo ḽi vusa, ḽa ima nga huswa. Ndi hone na vhaṅwe vha tshi ḓo ṱoḓa Muṋe wavho, vhoṱhe vhannḓa vhe nda vha vhidza vha vha vhanga. U ralo Muṋe washu, we a ḓivhadza ḽeneḽi fhungo tsha kale na kale.’ “Ndi zwine nṋe nda ri ri songo ṱolou dina vhannḓa vhane vha rembuluwa vha vha vha Mudzimu. Nga ri tou vha ṅwalela luṅwalo lwa u vha dzivhisa u ḽa ṋama dzo kumalaho nga u sumelwa midzimu ya zwifanyiso, na uri vha sendele kule na vhuṱudzi ha uri vhathu vha muṱa muthihi vha dzeane nga tshavho, na uri vha si ḽe tshithu tshe tsha fa nga u tou tshipiwa, kana u ḽa malofha. Tenda tsha kale na kale Mulayo wa Mushe u tshi khou ḓi vhaliwa sinagogoni Sabatha iṅwe na iṅwe, u tshi funziwa miḓini yoṱhe.” Ndi hone vhaapostola na vhalisa na tshivhidzo tshoṱhe vha tshi pfana uri hu nangwe vhanna khavho uri vha ṱuwe na Paulo na Barnabasi vha ye Antiokia. Ha nangwa Judasi ane ḽiṅwe a pfi Barasabasi, na Silasi, vhanna vhe vha vha vhe vharangaphanḓa tshivhidzoni. Luṅwalo lwe vha vha ruma nalwo lwo vha lu tshi ri, “Riṋe vhaapostola na vhalisa vhane ra vha vhaṅwe nga inwi ri vusa vhoṱhe vhane vha vha Vhakhriste nga riṋe, vha bvaho kha vhannḓa henengeo Antiokia na kha ḽoṱhe ḽa Siria na Kilikia. Ri pfa hu tshi pfi hu na vhaṅwe vhashu vhe vha ḓa vha vusa dzikhakhathi vha ni ḽisa mbilu nga u sokou amba-amba, ngeno vha songo rumiwa nga riṋe. Zwino ro dzula ra pfana roṱhe uri ri rume vhaḓinḓa kha inwi. Vhenevho vha ḓo ḓa na khonani dzashu Barnabasi na Paulo, vhanna vhe vha vhuya vha tou ḓiṅala vha tshi shumela Muṋe washu Yesu Khristo. Hezwi zwine ra ṅwala hafha ri khou dovha ra laedza Judasi na Silasi vhane vha ḓo tou dovha vha ni vhudza nga mulomo. Riṋe na Muya Mukhethwa ro pfana uri ri si dovhe ra ni inga muṅwe muhwalo arali zwi si hezwi zwi re zwone zwihulwane: u ila ṋama yo sumelwaho midzimu ya zwifanyiso; u ila malofha kana tshithu tshe tsha fa nga u tou tshipiwa; na vhuṱudzi ha uri vhathu vhe vha muṱa muthihi vha dzekane nga tshavho ni vhe kule nazwo. Arali na ila zwenezwo ni ḓo vha no ita zwone-zwone. Ni takale!” Vhaḓinḓa vha ruṅwa Antiokia vha swika vha kuvhanganya tshivhidzo tshoṱhe tsha Vhakhriste vha vha ṋea luḽa luṅwalo. Musi vhathu vho no lu vhala, vha takala vhukuma nahone lwa tou vha ṱuṱuwedza. Judasi na Silasi vhe na vhone vha vha vhe vhaporofita vha amba tshifhinga tshilapfu vha tshi khou ṱuṱuwedza Vhakhriste na u vha khwaṱhisa. Ho no fhela tshifhinga vhe henengei Vhakhriste vha vha vhofholola vha ri vha tshimbile zwavhuḓi vha tshi humela kha vhaḽa vho vha rumaho. Paulo na Barnabasi vhone vha fhedza tshifhinga vhe Antiokia vha tshi farisana na vhaṅwe vhanzhi vha tshi funza ipfi ḽa Muṋe washu na u ḓivhadza vhannḓa mafhungo maḓifha. Ngavhuya Paulo a amba na Barnabasi a ri, “A si khwiṋe ri tshi dovha ra dalela miḓi yoṱhe he ra funza ipfi ḽa Muṋe washu ri vhone uri Vhakhriste vha khou tou tshila hani?” Barnabasi o vha e na muhumbulo wa uri vha ṱuwe na Johanisi ane ḽiṅwe a pfi Markosi. Paulo ene a hana vha tshi ṱuwa nae nge a vha o no vha tshenzhedza nga u vha sia vha tshi lwa na mushumo vhe vhoṱhe musi vhe Phamfilia. Ha vuwa khani khulu vha vhuya vha tshi tou fhambana, Barnabasi a dzhia Markosi vha namela tshikepe vha livha Kipirosi. Paulo ene a nanga Silasi, tshivhidzo tsha vha kumedza kha vhuthu ha Muṋe washu, vha konou ṱuwa. Vha buḓekanya Siria na Kilikia vha tshi khwaṱhisa zwivhidzo. Paulo a fhirela Derebe, u bva henefho a ya Listara. Henefho ho vha hu tshi dzula muṅwe mufunziwa a no pfi Timoti. Mme awe vho vha vhe Mukhriste wa Mujuda, khotsi vhe Mugiriki. Timoti o vha e na dzina ḽavhuḓi kha Vhakhriste vha Listara na Ikoniamu. Paulo nga u funa u tshimbila na Timoti, a mu fumbisa nge a ḓivha uri Majuda oṱhe vha dzulaho thungo dzenedzo vho vha vha tshi zwi ḓivha uri khotsi awe ndi Mugiriki. Vha tshi khou ralo u tshimbila na miḓi, vha enda vha tshi laya vhatendi u tevhedza milayo ye ya vhoxwa nga vhaapostola na vhalisa Jerusalema. U ralo ha vha u khwaṱhisa zwivhidzo lutendoni. Vhakhriste vha ḓi anda vha tshi ya ḓuvha ḽiṅwe na ḽiṅwe. Vha buḓekanya mashango a Frigia na Galata, ngauri Muya Mukhethwa o vha a songo vha tendela u funza mafhungo maḓifha Asia. Vha tshi swika masakhani a Misia, vha linga u dzhena shangoni ḽa Bithinia, hone Muya wa Yesu a vha dzivhisa. Ndi hone vha tshi fhirela phanḓa nga u tou buḓekanya ḽa Misia vha tsela Troasi. Vhusiku honoho Paulo a vhona bono ḽa munna wa Makedonia o ima a tshi khou mu humbela a tshi ri, “Kha vha wetshele ngeno Makedonia vha ri farise-vho.” Paulo a ri u vhona bono ḽeneḽo ra mbo ḓi ṱoḓa tsha u wetshela ngatsho Makedonia nge ra vhona uri Mudzimu u khou ri vhidza uri ri yo funza vhathu vha henengei mafhungo maḓifha. Ra ṱuwa Troasi nga tshikepe ra wetshela Samothirase, nga matshelo ra konou fhirela Niapolisi. U bva henefho ra tshimbila ra ya muḓini wa Filipi u re muvhunduni wa u thoma wa Makedonia. Filipi ndi muḓi wa ṱhunḓu dzi bvaho Roma. Henefho ra fhedza maḓuvhanyana. Nga Sabatha ra bva muḓini ra ya mulamboni, ri tshi ri ri ḓo wana fhethu hune ha rabelwa hone. Ra swika ra dzula fhasi ra amba na vhasadzi vhe vha vha vho kuvhangana henefho. Kha vhe vha vha vha tshi ḓi thetshelesa ri tshi amba, ho vha hu na muṅwe musadzi a ofhaho Mudzimu a no pfi Lidia a bvaho Thiathira. Onoyo o vha e murengisi wa masila matswuku a muridili. Muṋe washu a vula mbilu yawe a ṱanganedza zwe Paulo a amba. Ene na vha muṱa wawe vha lovhedzwa. Ndi hone a tshi ri kombetshedza a ri, “Arali vhukuma ni tshi vhona uri nangoho ndo ṱanganedza Muṋe washu, a ni ḓi ra dzula roṱhe?” A ri kwengweledza ra vhuya ra tenda. Zwino ḽiṅwe ḓuvha ri tshi khou ya fhethu hune ha rabelwa hone, ra ṱangana na muṅwe musidzana wa phuli we a vha e na thuṅwa ya u bvumba. U bvumba hawe honoho ho vha hu tshi wanisa vhaṋe vhawe tshelede i si na vhukono. Onoyo a ri tevhela ri na Paulo, a tshi enda a tshi zhamba a tshi ri, “Havha vhanna ndi vhaḓinḓa vha Mudzimu wa ṱaḓulu-ṱaḓulu. Vha khou ni ḓivhadza nḓila ine na nga tshidzwa ngayo!” Uyo musidzana a ḓi ralo maḓuvha manzhi, Paulo zwa vhuya zwa tou mu dina, a rembuluwa a mu lavhelesa a kaidza thuṅwa a ri, “Nga dzina ḽa Yesu Khristo ndi ri ibva khae.” Iḽa thuṅwa ya mbo ḓi bva khae na zwenezwo. Vhaṋe vhawe vha tshi vhona uri ndi hone zwa u wana tshelede zwo fhela, vha fara Paulo na Silasi vha vha kokodzela khoroni kha vhahulwane, vha swika vha vha hwelela kha nduna dza Vharoma vha ri, “Havha vhanna ndi Majuda, zwino vha khou vusa mifhirifhiri muḓini washu; vha khou funza na maitele ane riṋe Vharoma ri si fanele u a ṱanganedza na u a tevhedza.” Ha kuvhangana gogo, na ḽone ḽa thoma u lwa navho; vhahaṱuli vha vha kherukanyela zwiambaro vha fhedza nga u ri vha rwiwe nga nnzi. Musi vho no rwiwa vha zwi pfa, vha kudzwa dzhele, mulindadzhele a vhudzwa uri a tou vha linda vhukuma. Mulindadzhele a ri u wana ndaela yeneyo, a vha dzhenisa dzhele ya bvungwi-bvungwi, a pata milenzhe yavho nga khotho. Vhukati ha vhusiku Paulo na Silasi vha rabela vha tshi imba nyimbo dza u renda Mudzimu, vhaṅwe vho farwaho vha tshi khou thetshelesa. Kathihi fhedzi ha vha na mudzinginyo muhulu, wa dzinginyisa dzhele na muteo wayo. Mahothi oṱhe a mbo ḓi vulea, geḓane dzo vhofhaho vho farwaho vhoṱhe dza mbo ḓi vhofholowa. Mulindadzhele a karuwa a vhona mahothi a dzhele o vulea, a vhona unga vho farwaho vho shavha vhoṱhe. A mbo ḓi ṱomola banga ḽawe a tshi ṱoḓa u ḓivhulaha. Paulo a zhamba a tshi mu kaidza a ri, “Aiwa nandi, ni songo ḓihuvhadza, ri hone roṱhe!” Mulindadzhele a ri hu ḓiswe luvhone, a dzhena ngomu nga u gidima, a wela milenzheni ya Paulo na Silasi a tshi tou tetemela nga nyofho. A vha bvisela nnḓa, a vha vhudzisa a ri, “Vhaṋe vhanga, ndi ite mini uri ndi tshidzwe?” Vhone vha tshi fhindula vha ri, “Fulufhelani Muṋe washu Yesu, ndi hone ni tshi ḓo tshidzwa, inwi na muṱa waṋu woṱhe.” Ndi hone vha tshi thoma u ṱalutshedza ene na muṱa wawe woṱhe ipfi ḽa Muṋe washu. Zwenezwo vhusiku honoho a vha dzhia a yo ṱanzwa mbonzhe dzavho; ene na muṱa wawe woṱhe vha mbo ḓi lovhedzwa. A ṱuwa na Paulo na Silasi a ya navho muṱani wawe a vha ṋea zwiḽiwa. Ḽi si vhe ḽone dakalo kha ene na muṱa wawe woṱhe nge vha vho fulufhela Mudzimu. Ḽi tshi tsha vhahulwane vha ruma vhaḓinḓa vhavho vha maswole na fhungo ḽi no ri, “Vhofhololani avho vhanna vha ḓiṱutshele.” Uyo mulindadzhele a vhudza Paulo a ri, “Vhahulwane vho swikisa ipfi ḽi no ri vha vhofhololwe. Zwino vhone nga vha ḓiṱutshele zwavho. Vha tshimbile zwavhuḓi.” Hone Paulo a fhindula ayo maswole o rumiwaho a ri, “Riṋe vhadzulapo vha Roma, ra sokou rwiwa phanḓa ha vhathu ri songo vhuya ra ranga u sengiswa, ra kudzwa dzhele. U bva ra vho tou ṋengiswa? Izwo zwi nga si itee! Vhenevhaḽa vhahulwane kha vha tou ḓa vhone vhaṋe vha ri bvise!” Vhaḽa maswole vha swikisa yeneyo phindulo kha vhahaṱuli. Vhone vha tshi pfa uri Paulo na Silasi ndi vhadzulapo vha Roma vha tshenuwa. Vha ḓa vha vha kwengweledza, vha vha bvisa dzhele vha konou vha humbela uri vha ṱuwe muḓini uyo. Paulo na Silasi u ṱuwa dzhele vha ya muṱani wa Lidia, vha ṱuṱuwedza Vhakhriste ngavho vhe vha ṱangana navho henefho, vha konou ṱuwa. Paulo na Silasi vha buḓekanya Amfipolisi na Apolonia vha swika Thesalonika; henefho ho vha hu na sinagogo ya Majuda. Paulo a ḓi ya thabeloni navho vhunga yo vha i yone nḓowelo yawe; a ita Sabatha tharu a tshi sumbedzisana na vhathu nga Maṅwalo, a ṱalutshedza uri iṱali zwo vha zwo fanela uri Mesia a vhulawe a konou ḓo tou vuwa vhafuni. A amba a ri, “Onoyu Yesu ane nda ni ḓivhadza ndi Ene Mesia.” Vhaṅwe vhavho vha ṱanganedza zwe Paulo a amba, vha ima nae na Silasi; na tshigwada tshihulu tsha vhannḓa vha ofhaho Mudzimu, na vhaḓivhalea vha vhasadzi vha re na tshivhalo na vhone vha ima nae. Majuda vhone vha vha na vivho vha kuvhanganya mifhafhara i si na mushumo i no ṱwa zwiṱaraṱani ya tou vha mmbi. Vha vusa vilili muḓini woṱhe, vha ya vha pwasha na nnḓu ya Jasoni vha tshi ri vha wane Paulo na Silasi vha vha bvisele nnḓa vhathuni. Vhe u sa vha wana vha vho khwikhwidza Jasoni na vhaṅwe Vhakhriste vha vha isa ha vhahulwane vha muḓi vha zhamba vha tshi ri, “Havha vhathu vha enda vha tshi vusa mifhirifhiri shangoni ḽoṱhe! Zwino vho no swika na fhano, hoyu Jasoni a vha swielela. Vhoṱhe a vha londi milayo ya Khisara, vha ri yone khosi khulu i hone ine vhe ndi Yesu.” Vha tshi ralo ha tou vha u ritha magogo na vhahulwane vha muḓi. Vhahulwane vha bvisisa Jasoni na vhaḽa vhaṅwe pfarela vha konou vha vhofholola. Ḽo no kovhela Vhakhriste vha ruma Paulo na Silasi Beria. Vha tshi swika vha mbo ḓi fhirela sinagogoni ya Majuda. Afho vha wana vhathu vha no pfesesa u fhira vha Thesalonika. Vho vha vha tshi tou thetshelesa nga mbilu yoṱhe nahone ḓuvha ḽiṅwe na ḽiṅwe vha tshi sedzulusa Maṅwalo uri vha vhone arali zwine Paulo a amba zwi zwone. Vhunzhi havho vha vha vhatendi, na Magiriki vhanzhi vha vhanna, na vhanzhi vha vhaḓivhalea vha vhasadzi. Majuda vha Thesalonika vha tshi tou pfa uri Paulo u khou ḓivhadza ipfi ḽa Mudzimu Beria, vha ḓa vha tshutshudza vhathu vhanzhi, vha vusa mufhirifhiri vha tshi tou vha mmbi. Vhakhriste vha ṱavhanya vha ṱuwisa Paulo a tsela tsini ha lwanzhe, Silasi na Timoti vhone vha sala Beria. Vhanna vhe vha fhelekedza Paulo vha tshimbila nae u swika Athene, vha humela Beria na ndaela ya Paulo ya uri Silasi na Timoti vha linge u mu tevhela nga u ṱavhanya. Musi Paulo a tshee Athene ó lindela Silasi na Timoti a dinalea nga u vhona muḓi woṱhe wo ḓala zwifanyiso zwa midzimu. Ndi zwe a vha a tshi ḓi ya u amba na Majuda na vhannḓa vha ofhaho Mudzimu, vhukati ha vhege a tshi amba na muṅwe na muṅwe ane a tshenuwa o ṱangana nae vanḓani. Vhaṅwe vhaṱali vha pfunzo ya Epikurosi na i no pfi Stoiki vha hanedzana nae. Vhaṅwe vha ri, “Nṋa itshi tshiḓaḓa tshi khou ṱoḓa u ri vhudza mini?” Vhaṅwe nga fhaḽa vha ri, “U tou nga u amba nga midzimu ine ri si i ḓivhe.” Vha ralo nge Paulo a funza nga Yesu na nga u vuwa ha vhafu. Ndi hone vha tshi dzhia Paulo vha mu isa Tshikwarani tsha Ariosi vha ri, “A ni ri ṱalutshedzi-vho iyo pfunzo ntswa ye na ḓa nayo? Zwithu zwine na amba a ri pfi na hune zwa ela hone, hone ri nga takalela u ḓivha uri zwi nga vha zwi tshi amba mini.” (Ndi uri vhadzulapo vha Athene na ṱhunḓu dzavho, tshe vha vha vha tshi tshi takalela u fhira zwoṱhe ndi u amba na u pfa pfunzo ntswa.) Paulo a takuwa a ima phanḓa havho henefho Tshikwarani tsha Ariosi, a ri, “Inwi vhanna vha Athene, ndi vhona ni vhathu vha no funa zwa u rerelela midzimu. Ndo ri ndi tshi khou tshimbila fhano muḓini waṋu ndi tshi enda ndi tshi lavhelesa hune na rabela hone, nda wana na iṅwe aḽiṱari yo ṅwalwaho upfi, ‘Ya mudzimu Thimuḓi’. Onoyo Mudzimu ane na mu rabela ni sa mu ḓivhi ndi Ene ane nda ni ḓivhadza. Mudzimu o sikaho shango na zwoṱhe zwi re khaḽo ndi Ene Muṋe wa ḽiṱaḓulu na ḽifhasi; ha dzuli thembeleni dzo fhaṱwaho nga vhathu. Vhathu vha tshi mu ṋekedza nduvho a si uri u shaya tshithu; hufha e Ene ane vhathu vhoṱhe a vha ṋea vhutshilo na muya wa u fema na zwiṅwe zwoṱhe zwine zwa ṱoḓea. Ndi Ene we a sika vhathu vhoṱhe vha shango vha tshi bva kha muthu muthihi, uri vha ḓadze shango, ó dzula o vha tela zwifhinga na masakha avho. A tshi ralo ho vha u itela uri vha tou mu ṱoḓa vha tshi phuphudzika vha tshi ri khamusi ri ḓo mu wana, hu uri Mudzimu u tsini na muṅwe na muṅwe washu. Hufha ri tshi tshila ngae, ri tshi tshimbila ngae, ri hone ngae. Zwi tshee zwithihi na zwiḽa zwe vharendi vha haṋu vha amba vha ri, “ ‘Na riṋe ri vhana vhawe.’ “Zwino vhunga ri vhana vha Mudzimu ri songo elekanya uri ri nga fanyisa Mudzimu nga tshivhumbeo tsha musuku kana siliva kana tombo, zwo tou vhaḓiwaho nga he zwa humbulwa nga muthu. “Huno zwa musi vhathu vha sa athu ḓivha, Mudzimu o zwi litsha zwa fhira; tshine a khou ita zwino ndi u vhudza vhathu vhoṱhe mashangoni oṱhe uri vha rembuluwe. O vhea ḓuvha ḽine a ḓo haṱula shango ḽoṱhe ngaḽo a sa ṱaluli. Zwenezwo u ḓo zwi ita nga munna we a mu ta, a mu vusa vhafuni uri vhathu vha vhe na vhuṱanzi ha uri ndi Ene ane a ḓo haṱula shango.” Vhaṅwe vha tshi pfa a tshi ri muthu u a vuwa vhafuni, vha mu sea, hone vhaṅwe vha amba nae vha ri, “Ni ḓi dovha ni ri vhudze enea mafhungo ḽiṅwe ḓuvha.” Ndi hone Paulo a tshi takuwa a ṱuwa khavho. Vhaṅwe vhanna vha ḓibaḓekanya nae vha vha vhatendi. Kha vhenevho ho vha hu na Dionisiosi a re muraḓo wa khoro ya Tshikwara tsha Ariosi, na muṅwe musadzi a no pfi Damarisi, na vhaṅwe. Zwo no ralo Paulo a ṱuwa Athene a fhirela Korinta. Henefho a wana muṅwe munna wa Mujuda a no pfi Akwila o bebwaho Pontosi, we a vha a tshi kha ḓi bva u swika a tshi bva Italia na musadzi wawe Phrisila. Vhenevho vho vha vho pfulutshela muḓini wonoyo nge Khisara Klaudiosi a vha o pandela Majuda vhoṱhe Roma. Paulo a yo vhonana navho; zwino nge na ene a vha a tshi wana zwiḽiwa zwawe nga u runga dzidennde sa vhone, a vho tou dzula navho vha tshi shuma vhoṱhe. Nga Sabatha iṅwe na iṅwe o vha a tshi ḓi amba na Majuda na Magiriki sinagogoni, a tshi linga u vha sumbedza nḓila. Huno Silasi na Timoti vha tshi swika vha tshi bva Makedonia, Paulo a vho tou ḓiṋekedza tshoṱhe kha zwa ipfi ḽa Mudzimu, a ṱalutshedza Majuda zwavhuḓi uri Yesu ndi Ene Mesia. Vhone vha tshi ḓi mu hanedza vha tshi ita na u semana, ene a fhufhura zwiambaro zwawe u sumbedza uri zwi kha vhone, a ri, “Arali na lovha u ḓo vha u mulandu waṋu; nṋe ndo bva mulanduni! U ṱuwa ṋamusi ndi ya kha vhannḓa.” U ralo ha mbo ḓi vha u bva a yo dzula ha muṅwe munna a ofhaho Mudzimu, a no pfi Titiosi Justosi, we nnḓu yawe ya vha yo vhandekana na sinagogo. Murangaphanḓa wa sinagogo a no pfi Khrisposi, na muṱa wawe woṱhe vha ṱanganedza Muṋe washu, na vhaṅwe vhathu vhanzhi vha henefho Korinta vha pfa ipfi ḽa Mudzimu, vha ḽi ṱanganedza, vha lovhedzwa. Ḽiṅwe ḓuvha vhusiku Paulo a vhona Muṋe washu kha bono a tshi khou amba nae a tshi ri, “U songo ofha tshithu; u songo litsha u amba; u songo fhumula; a re na iwe ndi Nṋe. A hu na ane a ḓo kona u u huvhadza, ngauri hu na vhanzhi vha re vhanga fhano muḓini uno.” Nangoho Paulo a dzula muḓini wonoyo a fhedza ṅwaha na miṅwedzi miṱanu na muthihi a tshi funza vhathu ipfi ḽa Mudzimu. Hone ho ḓo ri Galio a tshi itwa gota shangoni ḽa Akhaya, Majuda vha kuvhangana vha fara Paulo vha mu isa khoroni, vha mu hwelela vha ri, “Hoyu munna u khou kunga vhathu uri vha rabele Mudzimu nga nḓila ine ya lwa na Mulayo!” Paulo a tshi kha ḓi tou ri ndi a amba, Galio a vha fhindula a ri, “Inwi Majuda, ngavhe hoyu muthu o vha o tshinya kana o fhura vhathu, ndo vha ndi tshi nga konḓelela u ni thetshelesa. Zwino vhunga hu u fhambana nga maipfi na madzina na mulayo waṋu, zwi fhedzeni nga tshaṋu. A vha nṋe ndi nga si vhe muhaṱuli wa mafhungo o raloho!” U ralo a mbo ḓi vha pandela afho khoroni. Vhathu vhoṱhe vha fara Sosthenese murangaphanḓa wa sinagogo, vha mu rwela henefho khoroni. Na zwenezwo Galio a si vhuye a zwi londa. Paulo a dzula Korinta na vhaṅwe Vhakhriste tshifhinga tshilapfu, a konou ṱuwa nga tshikepe e na Phrisila na Akwila vha ya Siria. Hone a sa athu takuwa Khengria, o vheulisa mavhudzi awe, ngauri o vha o anela Mudzimu muano. A tshi swika Khisaria a gonya Jerusalema, a reshana na tshivhidzo a konou fhirela Antiokia. O no fhedza maḓuvhanyana henefho, a ṱuwa. A buḓekanya ḽa Galata na ḽa Frigia, a tshi enda a tshi khwaṱhisa Vhakhriste. Muṅwe Mujuda a no pfi Apolosi o bebwaho Alekzandria, a ḓa Efesa. Onoyo o vha e muambi muhulu nahone Maṅwalo a tshi a ḓivha vhukuma. O vha o funziwa a Nḓila ya Muṋe washu, a tshi funza nga Yesu nga u fungelela a sa bvi nḓilani. Hone o vha a tshi tou ḓivha ndovhedzo ya Johanisi fhedzi. A ya sinagogoni a amba a sa ofhi tshithu. Phrisila na Akwila vha tshi mu pfa, vha ya nae hayani vha swika vha mu ṱalutshedza tshoṱhe nḓila ya Mudzimu. Apolosi a ri u ya Akhaya, Vhakhriste vha Efesa vha ṅwalela vhafunziwa vha henengei uri vha mu ṱanganedze zwavhuḓi. A ri u swika a farisa zwihulu avho vhe vha vha vhatendi nga vhuthu ha Mudzimu. Ndi uri o vha a tshi kona u kunda Majuda phanḓa ha vhathu musi vha tshi hanedzana nae, a tshi sumbedza nga Maṅwalo uri Yesu ndi Ene Mesia. Musi Apolosi e Korinta, Paulo a buḓekanya shango nga matavhani, a swika Efesa. Henefho a wana vhaṅwe vhafunziwa. A vha vhudzisa a ri, “Nṋa no vhuya na ṱanganedza Muya Mukhethwa musi ni tshi vha vhatendi naa?” Vhone vha fhindula vha ri, “Zwa Muya Mukhethwa a ri athu vhuya ra zwi pfa.” Paulo a vhudzisa a ri, “Matsina no lovhedzwa nga ndovhedzo ya nnyi?” Vhone vha fhindula vha ri, “Nga ya Johanisi.” Paulo a ri, “Johanisi o lovhedza vho rembuluwaho a tshi vhudza Vhaisraele uri vha fulufhele a no ḓo mu tevhela, a tshi amba Yesu.” Vha tshi pfa Paulo a tshi ralo, vha lovhedzwa uri vha vhe vha Yesu Muṋe washu. Paulo a vha vhea zwanḓa, Muya Mukhethwa a mbo ḓi tsela khavho, vha thoma u amba nga ndimi vha ita na u porofita. Vhoṱhe vhó ṱangana vho vha vha tshi nga vha vhanna vha 12. Paulo a fhedza miṅwedzi miraru a tshi ya sinagogoni a tshi linga u ṱalutshedza vhathu uri vha pfesese zwa muvhuso wa Mudzimu nga u ḓi sumbedzana navho, a sa ofhi tshithu. Vhaṅwe vhavho vha konyolela matanda nḓevheni, vha sasaladza na Nḓila ya Muṋe washu henefho vhukati ha vhathu. Paulo a tshi vhona vha tshi ralo a ṱuwa na vhafunziwa, vhaḽa a vha sia henefho, ḓuvha ḽiṅwe na ḽiṅwe a ya a tshi amba na vhathu tshikoloni tsha Thiranosi. Zwa ita miṅwaha mivhili, ipfi ḽa Muṋe washu ḽa vhuya ḽa ṱanganya vhathu vhoṱhe vha vundu ḽa Asia, Majuda na vhannḓa. Mudzimu o vha a tshi shuma nga Paulo a ita maḓembe ane a sa sokou anzela u vhonwa, lwe vhathu vha vha vha tshi kona u dzhia dugu kana fasikoṱi dze vha kwama muvhili wawe ngadzo, vha dzi isa kha vhalwadze, vha fhola, vha na thuṅwa dza Saṱhane dza bva khavho. Zwino vhaṅwe Majuda vhe na vhone vha vha vha tshi enda vha tshi pandela thuṅwa vha vho linga u shuma nga dzina ḽa Yesu Muṋe washu vha tshi ri, “Nga dzina ḽa Yesu ane a ḓivhadzwa nga Paulo ndi ri ibvani zwino.” Vhe vha vha vha tshi ita zwenezwo ndi vhana vhaṱanu na vhavhili vha Sikefa, muṅwe wa vhotshifhe vhahulu vha Majuda. Thuṅwa yone ya amba navho ya ri, “Yesu nṋe ndi a mu ḓivha, na Paulo ndi tou mu fhedza zwavhuḓi, zwino iwe ni vhonnyi-ha?” Munna we a vha e na thuṅwa a vha vutshela a vha kunda, a vha huvhadza lwe vha bva nḓuni yeneyo vha tshi tou fhufhura dzinḓevhe vhe fhedzi. Majuda na vhannḓa vhoṱhe vha Efesa vha tshi pfa zwenezwo vha dzhenwa nga nyofho, dzina ḽa Yesu Muṋe washu ḽa tou ṋaṋa u huliswa. Vhanzhi vhe vha vha vhatendi vha ḓa vha bula manditi avho vhukati ha vhathu. Vhathu vhanzhi vhe vha vha vha tshi ita zwa manditi vha posa bugu dzavho fhethu huthihi dza tou vha thulwi, vha dzi fhisa muṅwe na muṅwe a tshi zwi vhona. Vha tshi ṱanganya mutengo wa bugu idzo vha wana u tshi swika maseṱha a 50 000. Ipfi ḽa Muṋe washu ḽa ḓi anḓadzea nga u ralo ḽi tshi khwaṱha ḽi tshi ya. Musi ho no itea zwenezwo, Paulo a elekanya u buḓekanya ḽa Makedonia na ḽa Akhaya a fhirele Jerusalema. A ri, “Ndó no vha henengei ndi fanela u ya nda vhona na zwa Roma.” Ndi hone a tshi dzhia vhaṅwe vhavhili kha vhatikedzi vhawe, Timoti na Erastosi, a vha ruma Makedonia, ene muṋe a sala vunduni ḽa Asia tshifhinganyana. Nga tshifhinga tshenetsho ha vuwa phusuphusu khulu Efesa, tshilwelwa i Nḓila ya Muṋe washu. Muṅwe mufuli wa siliva a no pfi Dimitriosi o vha a tshi fula zwiḓu zwi no fana na thembele ya mudzimu wa tshisadzi u no pfi Arthemisi. Vhutsila hawe honoho vhafuli vho vha vha tshi vhuelwa zwihulu ngaho. Ndi hone a tshi kuvhanganya vhatsila khathihi na vhaṅwe vha shumaho navho, a amba navho a ri, “Vhanna vha hashu, ni tou zwi ḓivha zwavhuḓi uri hoyu mushumo ndi wone u ri ḓiselaho lupfumo. Zwino na inwi vhaṋe ni khou zwi vhona na u zwi pfa zwine hoyu munna Paulo a khou ita. U ri hei midzimu yo itwaho nga vhathu a si midzimu na kathihi, zwino vhanzhi vha fhano Efesa, hone kha ndi tou ri vha vundu ḽoṱhe ḽa Asia, o no ḓi vha fhura nahone vha vho mu fulufhela. Zwino tshi dinaho ndi uri hoyu mushumo washu vhathu a vha tsha ḓo u takalela. Zwi si izwo fhedzi, iṅwe khombo ndi ya uri thembele ya mudzimutshisadzi muhulu Arthemisi i ḓo ṱuwa i si tsha vha tshithu, ha ḓo vha u fa ha dzina ḽawo, wone u re mudzimu u no rerelelwa nga vundu ḽoṱhe ḽa Asia na shango ḽoṱhe!” Vha tshi pfa a tshi ralo vha tou halifha, vha thoma u zhamba vha ri, “Muhuluhulu ndi Arthemisi wa Vhaefesa!” Vilili ḽa ṱanganya muḓi woṱhe. Gogo ḽa dzhia Gayosi na Aristhakhosi, vhanna vhavhili vha Makedonia vhe vha vha vha tshi tshimbila na Paulo, vha gidimela navho sitediamu. Paulo a tshi ṱoḓa u dzhena kha gogo vhafunziwa vha mu dzivhisa. Maṅwe magota a vundu ḽeneḽo vhe vha vha vha tshi pfana nae na vhone vha swikisa fhungo ḽa u mu vhudza uri a songo vhuya a kanda sitediamu. Vilili ḽone ho vha hu hone ḽo ṱanganedzana, ho vuwa dzheme-dzheme, muṅwe a tshi amba zwawe, muṅwe a amba zwawe, ngauri vhunzhi havho na uri muṱangano wo vha u wa mini vho vha vha sa ḓivhi. Majuda vha rangisa Alekzannda phanḓa, vhaṅwe vhathu vha konou mu huwelela zwine a fanela u amba. A fhumudza vhathu nga tshanḓa a tshi ri a vha ṱalutshedze. Vhathu vhone vha tshi vhona uri ndi Mujuda vha zhamba mazha vha vhuya vha swikisa awara mbili vha tshi ri, “Muhuluhulu ndi Arthemisi wa Vhaefesa!” Vho ḓo fhumudzwa nga muṅwaleli wa muḓi. O amba navho a ri, “Inwi vhanna vha Efesa, a hu na a sa zwi ḓivhi uri muḓi uno wa Efesa ndi wone u lindaho thembele ya Arthemisi mudzimu muhulu na tshiḽa tshifanyiso tshe tsha wa tshi tshi bva ṱaḓulu. Zwino vhunga hu si na ane a nga hanedza haya mafhungo, rudzani mbilu uri ni sa ḓo dzhena mafhungo nga vhutsiluni. Zwino vhonani no sokou ḓisa havha vhanna ngeno, hu uri a vha na tshe vha tswa thembeleni, nahone a hu na na samba ḽe vha sema mudzimu washu ngaḽo. Ri na maḓuvha a khoro, na magota a hone; arali Dimitriosi na vhatsila ngae vhe na muthu o vha khakhelaho, nga vha ye vha hwelelane henengei. Zwino arali hu kha ḓi vha na tshiṅwe tshine na lila ngatsho tshi ḓo tou ambiwa tshivhidzoni tsha vhadzulapo tshine tsha ḓo tou rambwa lwa mulayo. Hafhu ni ḓivhe uri zwo iteaho ṋamusi zwi nga kha ḓi ri dzhenisa khakhathini, ra vho pfi ro sokou vusa vilili hu si na tsho khakheaho. Ri tshi sengiswa ra sa tsha ḓo kona u ṱalutshedza, ri si tsha ḓivha uri ri nga ri ḽo vuswa ngani.” A tshi fhedza u amba a ri vhathu vha balangane. Musi vilili ḽo no fhela Paulo a kuvhanganya vhafunziwa a amba maipfi a u vha khwaṱhisa, a konou onesana navho a takuwa a fhirela Makedonia. A tshimbila na mivhundu ya henefho a tshi enda a tshi vhudza vhathu mafhungo manzhi a u vha khwaṱhisa, a konou fhirela Giriki; a fhedza miṅwedzi miraru hone. A tshi kha ḓi ḓilugisela u ya Siria, Majuda vha mu langana, a vho huma nga Makedonia. Sophathere ṅwana wa Phirosi wa Beria, na Aristhakhosi na Sekundusi vha Thesalonika, na Gayosi wa Derebe, na Timoti, na Thikhikhosi na Throfimosi vha vundu ḽa Asia, vha mu fhelekedza. Ha ranga vhone u ṱuwa vha yo ri lindela Troasi. Musi vhuṱambo ha Vhurotho vhu si na mbilisa ho no fhela, riṋe ra namela tshikepe Filipi, ho no fhela maḓuvha maṱanu ra dovha ra ṱangana navho Troasi, ra fhedza vhege ri henefho. Nga Swondaha ra kuvhanganela u ḽa Tshilalelo. Paulo nga u ḓivha uri u ḓo vuwa a tshi ṱuwa a amba na vhathu u swika vhusiku vhuhulu. Henefho kamarani ya tshitizi ye ra vha ro kuvhangana khayo ho vha hu na mbone nnzhi. Huno muṅwe muṱhannga a no pfi Yuthikhosi o vha o dzula kha lumeme lwa fasiṱere. Huno Paulo a tshi khou ḓi funza a tshi ya, ene a vha a tshi khou kumedza a tshi ya, a vhuya e nga khofhe mbwandaa! A mbo ḓi wela fhasi a tshi bva kha fuloro ya vhuraru. Vha tshi mu takula vha wana o fa. Paulo ene a tsa a swika a shuvhama nṱha hawe a mu kuvhatedza a ri, “Ni songo zhamba; u khou tshila!” A dovha a gonya tshitizi, a swika a ṅwata vhurotho ha Tshilalelo a ḽa. A funza vhathu tshifhinga tshilapfu, mapfuvhi a vhuya a tswuka, a konou ṱuwa. Uḽa muṱhanngana vha ṱuwa nae a tshi tshila, vha pfa vho rudza mbilu vhukuma. Riṋe ra fhirela phanḓa ra swika ra namela tshikepe ra ya Asosi, he Paulo a vha o ri ri ḓo mu namedza hone. A tshi ralo ndi nge ene a vha a tshi ḓo tou tshimbila nga milenzhe. A ri u swika kha riṋe Asosi ra mu namedza ra fhirela Mitulini. Nga matshelo ra takuwa henefho nga tshikepe ra swika huṅwe fhethu ho livhanaho na Khiosi. Nga mbamatshelo ra swika Samosi; nga ḽi tevhelaho ḽeneḽo ra dzhena Milithosi – ngauri Paulo o vha o elekanya u fhira á songo dzhena Efesa, uri a si lenge vunduni ḽa Asia. O vha a tshi khou gidimela uri arali zwi tshi itea a vhe o no vha Jerusalema nga ḓuvha ḽa Pentekoste. Naho zwo ralo, Paulo e henefho Milithosi a ruma muthu Efesa u yo mu vhidzela vhalisa vha tshivhidzo. Vha tshi swika a amba navho a ri, “Vhutshilo hanga inwi ni vhu ḓivha zwavhuḓi u ṱuwa tshee nda ḓa Asia lwa u thoma. Naho ndo vha ndi kha zwililo na u tambula nga zwimbevha zwa Majuda ndo ḓi shumela Muṋe washu nga u ḓiṱukufhadza tshoṱhe. Ni a zwi ḓivha na uri musi ndi tshi ḓivhadza ipfi ḽa Mudzimu ndo ni funza vhathuni na mahayani aṋu hu si na tshine nda ni tshivha. Majuda na vhannḓa ndo vha laya ndo tou khwaṱhisa uri vha rembulutshele ha Mudzimu vha ṱanganedze Yesu Muṋe washu. Zwino naho ndi sa ḓivhi zwine zwa ḓo nngwela henengei Jerusalema, ndi a ya; Muya Mukhethwa u khou nkombetshedza uri ndi ye. “Tshine nda ḓivha ndi uri muḓini muṅwe na muṅwe Muya Mukhethwa u ḓi ntsevha uri u farwa na u shengedzwa zwo dzula zwo nndindela. Hone vhutshilo hanga a si tshithu, tshine nda lila ndi u ṱhaphudza mbambe yanga na u fhedzisa mushumo we Yesu Muṋe washu a nṋea, ndi amba wa u ḓivhadza mafhungo maḓifha a vhuthu ha Mudzimu. “Ndi a ḓivha uri inwi vhe nda vha ndi tshi enda ndi tshi ni ḓivhadza a muvhuso wa Mudzimu, a hu na na muthihi waṋu ane a ḓo dovha a mmbona. Ndi zwone zwine nda ni vhudza ṋamusi nda ri: arali muṅwe waṋu a sala a tshi lovha, u ḓo vha u si mulandu wanga, ngauri nṋe a hu na tshe nda ni dzumbela ndi tshi ḓivhadza zwe Mudzimu a dzula o dzudzanya. Ḓilondeni-ha ni londole na sambi ḽoṱhe ḽe Muya Mukhethwa a ni ita vhalisa vhaḽo, uri ni lise tshivhidzo tsha Mudzimu tshe a ḓivhumbela nga malofha a Murwa wawe. Nṋe ndi a zwi ḓivha uri ndi tshi ṱuwa ni ḓo ḓelwa nga maṱalerwa a vhuhali ane a ḓo tou hana u vhona sambi. Na vhukati haṋu hu ḓo vuwa vhadziamazwifhi vha tshi ṱoḓa u ungeledza vhafunziwa uri vha tevhele vhone. Ndi zwine nda ri fhaṱuwani, ni si hangwe zwiḽa zwe nda ni laya noṱhe nga muthihi nga muthihi ndi tshi lila, ndi sa aweli vhusiku na masiari, nda vhuya nda ita miṅwaha miraru. “Zwino ndi ni kumedza zwanḓani zwa Mudzimu na kha ipfi ḽa vhuthu hawe. Ndi Ene ane a kona u ni fhaṱa na u ni ṋea mukovhe une a u ṋea vhoṱhe vha re vhawe. A hu na we nda tama maseṱha awe kana musuku wawe kana zwiambaro zwawe. Inwi vhaṋe ni a zwi ḓivha uri ndo vha ndi tshi tou ḓishumela nga zwanḓa zwanga hezwi, na khonani dzanga dzi tshi ḽa zwa ṋalani dzanga. Nga u shuma nda bva biko ndo ni sumbedza uri ri fanela u farisa vhahoṱa, ri sa hangwi ḽiḽa ḽe Ene Yesu Muṋe washu a amba a ri, ‘Mashudu a muṋei a fhira a muṋeiwa!’ ” Paulo a ri u fhedza u amba a gwadama navho vhoṱhe, a rabela. Vhoṱhe vha onesana nae nga u mu kuvhatedza, ho vuwa tshililo tshihulu. Vho vha vho vhaiseswa nga ḽiḽa ipfi ḽawe ḽa uri a vha tsha ḓo dovha vha mu vhona. Ndi hone vha tshi mu bvisa vha mu swikisa tshikepeni. Ra onesana navho ra ṱuwa; ra buḓekanya nga tshikepe ra swika Khoso. Nga matshelo ra swika Rodosi, u bva afho ra fhirela Phathara. Henefho ra wana tshikepe tshi no ya Finikia, ra mbo ḓi namela ra ṱuwa. Ri tshi vho tou ri Kipirosi khefhaḽaa, ra hu sia thungo ya devhula, ha vha u fhirela Siria. Ri tshi swika Tiro tshikepe tsha rula muhwalo watsho, ra tsa. Henefho ra wana vhaṅwe vhafunziwa, ra fhedza vhege ri tshi dzula navho. Vhone vha vhudza Paulo vho sevhiwa nga Muya Mukhethwa uri a si fhirele Jerusalema. Ho ḓo ri tshifhinga tshi tshi swika ra dovha ra dzhena nḓilani. Ri tshi ṱuwa afho muḓini vhoṱhe vha ri bvisa, vhó tou bva na vhasadzi na vhana. Khunzikhunzini ya lwanzhe ra gwadama muṱavhani ra rabela. Ra konou onesana navho, vhone vha tshi khou humela mahayani riṋe ra vha ri tshi namela tshikepe. U bva Tiro ra tshimbila nga tshikepe ra swika Tholemai. Henefho ra reshana na vhaṅwe Vhakhriste nga riṋe, ra ṱwa navho ḓuvha ḽithihi. Nga matshelo ra takuwa ra ya ra dzhena Khisaria. Henefho ra swikela muṱani wa muevangeli Filipi ra dzula henefho. Filipi onoyo o vha e muṅwe wa vhaḽa vhaṱanu na vhavhili vhe vha nangiwa Jerusalema. O vha e na vhana vhawe vhaṋa vha vhasidzana vhe vha vha vhe na mpho ya vhuporofita. Ho ḓo ri ro no ita maḓuvha ri henefho, ha swika muṅwe muporofita a no pfi Agabosi a tshi bva Judia. A ḓa kha riṋe a dzhia bannda ya Paulo a ḓivhofha milenzhe na zwanḓa ngayo, a ri, “Muya Mukhethwa u ri, ‘Muṋe wa bannda hei u ḓo vhoxwa sa zwenezwi nga Majuda Jerusalema, vha mu kumedza vhannḓa.’ ” U pfa zwenezwo riṋe na vhathu vha henefho ra kwengweledza Paulo uri a si fhirele Jerusalema. Ene a fhindula a ri, “Ni itani? Ni lilelani? Ni mpfiselani vhuṱungu? A vha nṋe a tho ngo ḓiimisela u vhoxwa fhedzi, ndo ḓilugisela na u vhulahelwa dzina ḽa Yesu Muṋe washu.” Ri tshi vhona a sa tendi zwine ra amba ra vho sokou mu litsha ra ri, “Nga hu itwe zwine Muṋe washu a funa.” Ho ḓo ri tshifhinga tshi tshi swika ra goda zwithu zwashu ra livha Jerusalema. Vhaṅwe vhafunziwa vha Khisaria vha ṱuwa na riṋe vha ri isa muṱani wa muṅwe munna a bvaho Kipirosi a no pfi Munasoni, we ra vha ri tshi khou ya u dzula nae. Munasoni onoyo o vha a tshi ḓi vha mufunziwa u bva mathomoni. Ri tshi swika Jerusalema Vhakhriste vha ri ṱanganedza nga dakalo. Nga matshelo Paulo a ṱuwa na riṋe ra yo vhona Jakopo, ra wana na vhalisa vhoṱhe vha tshivhidzo vhe nae. Paulo a vha resha a konou vha toololela zwoṱhe zwe Mudzimu a zwi shuma ngae kha vhannḓa. Vhone vha tshi pfa mafhungo eneo vha renda Mudzimu. Vha vhudza Paulo vha ri, “Wa hashu, vha khou vhona uri ho no vha na vhatendi vha Majuda vha no vhalwa nga zwigidi, vha ro sa funa u kwatuwa kha Mulayo wa Mushe. Zwino vho pfa vhuṱanzi ha uri inwi ni enda ni tshi funza Majuda vha dzulaho mashangoni a vhannḓa uri vha ṱutshele Mulayo wa Mushe na uri vha songo tsha fumbisa vhana vhavho kana u tevhedza maitele a Tshijuda. Zwino a ri ḓivhi uri ri nga tou zwi ita hani; ngauri zwauri ni fhano vha ḓo zwi pfa; a hu na na nga iṅwe nḓila. Inwi itani nga hune ra ni vhudza. Hu na vhanna vhaṋa hafha vho anelaho Mudzimu muano. Ṱuwani navho ni ḓibaḓekanye navho kha vhuṱambo ha u kumululwa, ni vha bvisele tshelede yoṱhe uri vha kone u vheulwa ṱhoho. Ndi hone muṅwe na muṅwe a tshi ḓo ḓivha uri zwine na ambelwa zwone ndi mazwifhi fhedzi, inwi ni tshila nga u tevhedza Mulayo. Arali vhe vhaḽa vhannḓa vho vhaho vhatendi, tenda ro no ḓi vha ṅwalela luṅwalo, ra vha vhudza uri ro vhofha ḽa uri vha si ḽe ṋama yo sumelwaho midzimu ya zwifanyiso, kana malofha kana phukha ye ya fa nga u tou tshipiwa, na uri vha sendele kule na vhuṱudzi ha u dzekana nga tsha muṱa.” Ndi hone Paulo a tshi dzhia vhaḽa vhanna, nga matshelo a dzhena navho vhuṱamboni ha u ḓikumulula; a ya thembeleni a ḓivhadza ḓuvha ḽine vhuṱambo ha ḓo fhela ngaḽo – ḽone ḽine muṅwe na muṅwe wavho a ḓo ṋekedzelwa nduvho dzawe ngaḽo. Ayo maḓuvha maṱanu na mavhili a tshi vho ṱoḓou fhela vhaṅwe Majuda vha bvaho vunduni ḽa Asia vha vhona Paulo thembeleni. Vha fhiriṱanya gogo ḽoṱhe vha fara Paulo. Vha zhamba vha ri, “Hee vhanna vha Israele, na ri phalalaa! Uḽa munna a no tshimbila hoṱhe-hoṱhe a tshi funza vhathu vhoṱhe u shandukela lushaka lwa Israele na Mulayo wa Mushe na thembele, khoyu. Zwino o no sokou sia o ḓodza afha fhethu hukhethwa tshika nga u sokou hwala vhannḓa a tshi vha ḓisa thembeleni!” (Vha tshi ralo ndi uri vho vha vho vhona Paulo e na Throfimosi wa Efesa afho muḓini, zwino vha vho sokou humbulela uri na thembeleni o ḓi dzhena nae.) Ha vuwa vilinga muḓini woṱhe, vhathu vha ḓa nga u gidima vha tshi bva thungo dzoṱhe, vha mu khwikhwidzela nnḓa, kathihi fhedzi mahothi a thembele a valwa. Gogo ḽi tshi kha ḓi ri ḽi a mu vhulaha, fhungo ḽa vha ḽo no swika kha mulangammbi wa Muroma uri zwi re Jerusalema a si zwiṱuku. Mulangammbi u pfa zwenezwo a mbo ḓi dzhia vhalangagomane na maswole, vha tsela hu na gogo nga u gidima. Vhathu vha tshi vhona mulangammbi na maswole awe vha mbo ḓi litsha u rwa Paulo. Mulangammbi a sendela a fara Paulo a ri a vhoxwe nga tshaini mbili. Ndi hone a tshi vhudzisa a ri, “Nṋa uyu muthu ndi nnyi? O tshinyani?” Muṅwe a sokou zhamba tshino, muṅwe a zhamba tshiḽa, dzheme-dzheme ḽa hula lwe mulangammbi a si kone na u pfa zwavhuḓi uri hu nga vha ho tshinyalani. Ndi hone a tshi vho sokou ri Paulo a iswe gammbani ya maswole. Vha tshi swika nae zwiṱepisini vha vhuya vha tou mu hwala, ngauri gogo ho vha hu hone ḽo vuwa tshoṱhe. Vhoṱhe vha vho mu sala murahu vha tshi khou zhamba vha tshi ri, “Kha a fe!” Vha tshi vho ṱoḓou dzhena gammbani ya maswole Paulo a amba na mulangammbi a ri, “Ndi nga amba navho naa?” Mulangammbi a mu fhindula a ri, “Mathina ni amba Tshigiriki? Zwi amba uri a si inwi uḽa munna wa Muegipita we tshiḽa tshifhinga a vusa mufhirifhiri o ranga phanḓa mmbi ya matherorisi a 4 000 o fara zwihali o livha sogani?” Paulo a fhindula a ri, “Nṋe ndi Mujuda o bebwaho Tharasisi, shangoni ḽa Kilikia; ndi mudzulapo wa muḓi u ḓivheaho. Zwino ndi khou humbela uri ndi tendelwe zwanga u amba na gogo heḽi.” Mulangammbi a mu tendela. Paulo a ima nṱha ha zwiṱepisi a fhumudza vhathu nga tshanḓa. Vha tshi tou ṅo a thoma u amba navho nga Tshiheberu a ri, “Vhanna vha hashu, vhokhotsi na vhakomana, zwino nthetsheleseni ndi tshi ḓifhindulela!” Vha tshi pfa a tshi amba nga Tshiheberu, vha mbo ḓi tou fhumula tshoṱhe, Paulo a konou isa phanḓa a ri: “Nṋe ndi Mujuda o bebwaho Tharasisi kha ḽa Kilikia, hone nda aluswa henefhano Jerusalema ndi mufunziwa wa Gamaliele. Mulayo wa vhomakhulukuku washu nda u funzwa nda si siedze, ndó ḓikumedza Mudzimu sa inwi noṱhe zwino. Vhathu vho faraho hei nḓila ndo vha tovhola uri vha vhuye vha tou vhulawa. Nda fara vhanna na vhasadzi ndi tshi vha hoṋela dzhele. Tshifhe muhulu na khoro yoṱhe ya lushaka ndi ṱhanzi dzanga vhunga vhe vhone vhe vha nṋea maṅwalo o ṅwalelwaho Majuda vha hashu vha re Damasko. Nangoho nṋe nda ya uri ndi fare Vhakhriste ndi vhuye navho Jerusalema vho vhoxwa uri vha wane ṱhamu. “Musi ndi nḓilani, ndi tshi vho hovhelela Damasko, masiari tshivhangalala kathihi fhedzi nda penyelwa nga tshedza tshihulu tshi tshi bva ṱaḓulu, tsha tou mputela. Nda wela fhasi nda pfa ipfi ḽi tshi ri, ‘Saulo! Saulo! U ntovholelani?’ Nṋe nda fhindula nda ri, ‘Muṋe wanga, ndi khou amba na nnyi?’ A mphindula a ri, ‘Ndi Nṋe Yesu wa Nazaretha ane wa mu tovhola.’ Vhanna vhe nda vha ndi navho vha sokou vhona tshedza, hone vha si pfe zwine ipfi ḽa amba. Nṋe nda vhudzisa nda ri, ‘Zwino ndi iteni Muṋe wanga?’ Muṋe washu a fhindula a ri, ‘Vuwa u dzhene Damasko. Ndi hone hune wa ḓo vhudzwa zwoṱhe zwine Mudzimu a ṱoḓa u tshi ita.’ Zwino vhunga tshiḽa tshedza tsho vha tsho mpofudza nga lupenyo lwatsho, nda dzhena Damasko khonani dzanga dzo no tou mpfara nga tshanḓa. “Henefho ho vha hu na muṅwe munna a no pfi Ananiasi, muthu a ofhaho Mudzimu, a tevhedzaho Mulayo, a huliswaho nga Majuda vhoṱhe vha dzulaho henefho. A ḓa a ima tsini hanga a ri, ‘Paulo murathu wanga, dovhani ni vhone!’ Kathihi fhedzi nda mbo ḓi dovha nda vhona, nda mu lavhelesa. A dovha a ri, ‘Mudzimu wa vhomakhulukuku washu o ni nanga uri ni ḓivhe zwauri zwine a funa ndi zwifhio na uri ni vhone Muḓinḓa wawe muvhuya, ni mu pfe a tshi amba nga mulomo wawe. Ni ḓo vha ṱhanzi yawe ine ya ḓo vhudza vhathu vhoṱhe zwe na zwi vhona na zwe na zwi pfa. Zwino ni kha ḓi lengelani? Takuwani ni lovhedzwe, ni ṱanzwiwe vhutshinyi haṋu ni tshi khou mu rabela!’ Nṋe nda fhindula nda ri, ‘Muṋe wanga, hufha vhathu vha tshi zwi ḓivha zwavhuḓivhuḓi uri nṋe ndo vha ndi tshi ya sinagogoni nda fara vhane vha u fulufhela nda vha rwa! Na zwiḽa malofha a ṱhanzi yau Stefane a tshi shululwa nṋe ndo vha ndi hone, ndi tshi zwi takalela! Na zwiambaro zwa vhavhulahi vhawe, mulindi wazwo o ḓi vha nṋe.’ Muṋe washu a fhindula a ri, ‘Nṋe ndi ri ṱuwa! Ndi kha ḓi ḓo u ruma ngei kule-kule kha vhannḓa!’ ” Paulo a amba u swika henefho vhathu vho ḓi thetshelesa. Huno vha tshi pfa a tshi ralo vha thoma u zhamba vha tshi ri, “A ri tsha funa na u mu vhona, kha a vhulawe! Tshithu tsho raliho ndi khwiṋe tshi tshi fa!” Vha zhamba vha tshi gidima vha tshi bvula zwiambaro zwavho, vha tshi phusula na mabuse, mulangammbi wa Muroma a vhudza vhathu vhawe uri vha dzhenise Paulo gammbani ya maswole, vha mu rwe nga nnzi uri a vha vhudze uri ndi mini Majuda vha tshi khou mu ṱavhela mukosi. Musi vha tshi khou mu vhamba uri a rwiwe, Paulo a amba na mulangagomane o imaho henefho a ri, “Nṋa mulayo no u wanafhi wa u rwa mudzulapo wa Roma a songo vhuya a thoma u sengiswa ha wanala mulandu wawe?” Mulangagomane a tshi pfa a tshi ralo, a ya kha mulangammbi a ri, “Nṋa vha ṱoḓa u ri vhonisani vhone? Munna hoyu ndi mudzulapo wa Roma!” Ndi hone mulangammbi a tshi ya kha Paulo a ri, “Inwi, dzonu mmbudza! Atsina inwi ni mudzulapo wa Roma?” Paulo a fhindula a ri, “Ndi zwone!” Mulangammbi a ri, “Nṋe uri ndi vhe mudzulapo wa Roma ndo tou thoma nda bvisa tshelede i si na vhukono.” Paulo a ri, “Nṋe-ha ndo tou bebwa ndo ralo.” Zwenezwo vhaḽa vhanna vhe vha vha vha tshi ṱoḓa u sengulusa Paulo vha mbo ḓi zwi litsha; na uḽa mulangammbi a tshi pfa uri uyo munna we a mu vhofha ndi mudzulapo wa Roma, a thoma u dzhenwa nga nyofho. Mulangammbi nga u funa u ḓivha uri vhukumakuma Majuda vha khou ri Paulo o tshinyani, nga matshelo a bvisa Paulo dzhele, a ri vhotshifhe vhahulwane na Khoro yoṱhe ya Majuda vha kuvhangane. A konou dzhia Paulo a mu imisa phanḓa havho. Paulo a lavhelesa khoro a ri, “Vha hashu, ndi tshi sedza kutshilele kwanga maṱoni a Mudzimu u swika ṋamusi ndi pfa luvalo lwanga lwo ṱamba.” Ananiasi tshifhe muhulu a amba na vho imaho tsini ha Paulo uri vha mu bomodze. Paulo ene a ri, “Mudzimu u ḓo rwa enewe luvhondo lwo sokou fhomiwaho nga nnḓa! U nga ri wo dzulela u ntsengisa nga Mulayo, wa dovha wa pfuka Mulayo nga u nthwisa!” Vhathu vho imaho tsini na Paulo vha mu vhudza vha ri, “A ni zwi pfi uri ni tshi ralo ni khou sema tshifhe muhulu wa Mudzimu naa?” Paulo a fhindula a ri, “Vhanna vha hashu, a tho ngo zwi ḓivha uri ndi ene tshifhe muhulu. Maṅwalo iṱali a tshi ri, ‘U songo sema muvhusi wa lushaka lwau.’ ” Paulo a tshi tou vhona uri kha vhanna vha khoro vhaṅwe ndi Vhasadukei vhaṅwe ndi Vhafarisei, a vhidzelela henefho khoroni a ri, “Hee vha hashu! Nṋe ndi Mufarisei o bebwaho nga Vhafarisei. Zwino ndi vhona zwenezwi zwa u sengiselwa uri ndi mini ndi tshi lavhelela u vuwa ha vhafu!” A tshi tou ralo a vha o luṱanya Vhafarisei na Vhasadukei, khoro ya mbo ḓi fhandekana nga vhukati. (Ndi uri Vhasadukei vha ri vhafu a vha nga vuwi, nahone a vha tendi uri hu na vharuṅwa kana mimuya, ngeno Vhafarisei vha tshi zwi tenda zwoṱhe vhuraru hazwo.) Vilili ḽa tou ṋaṋa, vhaṅwe vhaḓivhi vha Mulayo vha tshigwada tsha Vhafarisei vha takuwa vha hanedza vha ri, “Riṋe a ri vhoni uri hoyu munna o tshinyani! Khamusi nangoho muruṅwa o amba nae – kana ho amba muṅwe muya-vho!” Khani ya vhifha lwe mulangammbi a thoma u ofha uri vha ḓo fara Paulo vha mu ṱhukukanya. Ndi hone a tshi vhudza maswole awe uri vha tsele khoroni vha dzhie Paulo vha mu ise gammbani ya maswole. Vhusiku honoho Muṋe washu a ḓa a ima phanḓa ha Paulo a mu vhudza a ri, “U songo kulea nungo. Fhano Jerusalema wo no ḓi nṱanziela, zwino zwo fanela uri u ḓi dovha u ite nga u ralo na Roma.” Ḽi tshi tsha nga matsheloni Majuda vha kuvhangana vha luka vhunwa; vha ana muano wa uri a vha nga ḽi tshithu kana u nwa tshithu vha sa athu vhulaha Paulo. Vhe vha langana zwenezwo vho vha vha tshi fhira 40. Ndi hone vha tshi ya ha tshifhe muhulu na vhahulwane vha lushaka vha ri, “Riṋe ro ana ra tou khwaṱhisa uri a ri nga ḽi tshithu ri sa athu vhulaha Paulo. Zwino vhone na vhanna vha khoro kha vha swikise fhungo kha mulangammbi wa Muroma ḽa uri Paulo a ḓiswe, vha ḓiite sa vha no khou ṱoḓa u sengulusa mulandu wawe zwavhuḓi. Hone u ḓo wana riṋe ro mu lalela ra mu vhulaha a sa athu swika fhano.” Zwino matsina ṅwana wa khaladzi a Paulo wa mutuka tshikwekwe itsho o vho ḓo tshi pfa. Ndi hone a tshi ya a dzhena gammbani ya maswole a sevha Paulo eneo mafhungo. Paulo a vhidza muṅwe mulangagomane a mu vhudza a ri, “Kha vha swikise hoyu muṱhanngana kha mulangammbi; u na zwine a funa u mu vhudza.” Mulangagomane a mu dzhia a mu swikisa kha mulangammbi, a ri, “Paulo uḽa wa tshivhotshwa o mmbidza a nkhumbela uri ndi swikise hoyu muṱhannga kha vhone; hu na zwine a funa u vha vhudza.” Mulangammbi a mu fara nga tshanḓa a ela nae thungo a mu vhudzisa a ri, “Ndi mini zwine na khou ṱoḓa u mmbudza muṱhannga?” Ene a fhindula a ri, “Vhahulwane vha Majuda vho langana u humbela vhone matshelo uri vha ḓise Paulo zwi tshi tou nga hu na zwine khoro ya ṱoḓa u sengulusa zwavhuḓi khae. Zwino vhone vha songo vhuya vha tenda, ngauri hu ḓo vha na vhanna vha swikaho 40 vha paḓa vha no ḓo vha vho mu lalela. Vho anela Mudzimu uri a vha nga ḽi tshithu kana u nwa tshithu vha sa athu mu vhulaha. Na zwino vho no ḓi luga kale, ho tou sala fhedzi u pfa phindulo yavho.” Mulangammbi a ri, “Ni songo vhuya na vhudza muthu uri no ntsevha haya mafhungo.” A ri u ralo a litsha uḽa muṱhanngana a ṱuwa. Ndi hone mulangammbi a tshi vhidza vhaṅwe vhalangagomane vhawe vhavhili a ri, “Ṱavhanyani ni lugise maswole a 200 a u ya Khisaria, ni lugise na maswole a dzibere a 70 na a 200 o faraho mafumo. Nga 9 ya madekwana ni vhe no luga, ni mbo ḓi takuwa. Na Paulo ni mu ṋee tsha u namela, ndi pfe o swika zwavhuḓi ha muvhusi Felikisi.” Ndi hone mulangammbi a tshi ṅwala luṅwalo lu no ri, “Nṋe Klaudiosi Lisiasi ndi ṅwalela vhone thovhela muvhusi Felikisi. Ri a vusa! Majuda vho vha vho fara hoyu munna vha tshi ṱoḓa u mu vhulaha. Nṋe nda ri u pfa uri ndi mudzulapo wa Roma nda ya nda mu lamukisa ndi na maswole anga. Zwino nge nda tama u pfa uri vha ri o tshinyani, nda tsela nae khoroni yavho. Ndi hone ndi tshi wana uri a hu na tshe a ita tsho eḓanwaho nga lufu, naho hu u tou hoṋelwa dzhele zwaho; mulandu wo vha wo bva kha khani vha tshi khou ṱaṱisana nga mulayo wavho. Zwino ndo ri u pfa uri vha khou mu langana, nda vhona uri ndi khwiṋe ndi tshi mu ruma ngeo kha vhone; na vhahweleli vhawe nda vha vhudza uri mulandu wawe ndi khwiṋe vha tshi u hwedza henengeo.” Maswole vha ita zwenezwo zwe vha vhudzwa. Vhusiku honoho vha dzhia Paulo vha lala vho swika nae Anthiphathrisi. Nga matshelo maswole a tshimbilaho nga milenzhe vha humela gammbani vha sia vha dzibere vha tshi khou fhirela nae phanḓa. Maswole vha tshi swika Khisaria vha ṋea muvhusi luḽa luṅwalo, vha mu kumedza na Paulo. Muvhusi o no lu vhala a vhudzisa Paulo uri u bva kha vundu ḽifhio. A tshi pfa uri u bva Kilikia, a ri, “Mafhungo aṋu ndi ḓo a pfa zwenezwo vhahweleli vhaṋu vha tshi swika.” Ndi hone a tshi ṋea ndaela ya uri Paulo a dzule o lindwa pfamoni ya Herude. Ho no fhela maḓuvha maṱanu tshifhe muhulu Ananiasi a swika Khisaria e na vhaṅwe vhahulwane vha lushaka na ramilayo a no pfi Therethulosi, vha hwelela Paulo kha muvhusi Felikisi. Paulo o no vhidzwa, Therethulosi a thoma u mu hwelela a ri, “Thovhela! Vho ri ladzela shango tshoṱhe nga u dzula vho vhona zwine ra lila, nahone vha khou lulamisa zwithu zwinzhi uri zwi nakele lushaka holu. Misi yoṱhe ri tshi vhona hezwi hoṱhe-hoṱhe ri a livhuha! Zwino vhunga ndi sa ṱoḓi u fareledza thovhele, ndi ḓo tou humbela uri ri si fhelelwe mbilu, ri pfiwe-vho kha tshililo tshiṱukuṱuku tshe ra ḓa ngatsho. Riṋe ri vhona uri hoyu munna u tou vha tshone tshifheṱi vhukuma; u enda a tshi vusa mifhirifhiri vhukati ha Majuda mashangoni oṱhe; tsha vhuvhili u dovha a vha ene khwali ya tshigwada tsha Manazaretha. Zwino o vha a tshi vho linga na u kumadza thembele, hone riṋe ra mu fara. [Ha ri ri tshi kha ḓi ri ri ḓo tou mu sengisa nga Mulayo washu, mulangammbi Lisiasi ndi u dzhenelela, a mbo ḓi mu dzhia kha riṋe nga khani, a ri vhane vha vhilaela vha ḓe fhano ha thovhele.] Arali thovhele a sengisa hoyu munna nga tsha vhukoma, u ḓo tou ḓipfela nga eṱhe uri zwoṱhe zwine ra khou mu hwelela ngazwo ndi zwone.” Majuda na vhone vha ḓadzisa vha ri zwo ambiwaho ndi ngoho. Ndi hone muvhusi a tshi sumba Paulo, a mu kumedza uri a ambe. Ene a ri, “Nṋe ndi takala nga maanḓa musi ndi tshi ḓifhindulela phanḓa ha thovhele, ngauri ndi tou zwi ḓivha zwavhuḓi uri zwi vho ita miṅwaha minzhi thovhele e muhaṱuli wa holu lushaka. Arali thovhele a londolosa zwavhuḓi u ḓo zwi wana uri maḓuvha o vha a sa athu fhira 12 tshee nda gonya Jerusalema u luvha Mudzimu. Majuda a vho ngo vhuya vha nngwana ndi tshi khou ṱaṱisana na muthu, kana ndi tshi khou vusa mufhirifhiri kha vhathu, thembeleni kana sinagogoni kana huṅwe-vho muḓini. Hu ḓi nga na vhuṱanzi a vhuho ha milandu ine vha khou nkhwesa yone. Tshine ndi si hanedze ngetshi: Nṋe ndi luvha Mudzimu wa vhomakhulukuku washu nga nḓila ine havha vha ri ‘ndi ya tshiṅwe tshigwada’. Nahone zwoṱhe zwo ṅwalwaho Mulayoni wa Mushe na Buguni dza vhaporofita, ndi ḓi zwi tenda. Zwe vhone vha zwi lindela na nṋe ndo lavhelela zwone, ndi amba zwauri vhathu vhoṱhe, vhavhi na vhavhuya, vha ḓo vuwa vhafuni. Ndi zwone zwine tshifhinga tshoṱhe nda lusa uri ndi dzule ndi na luvalo lwo ṱambaho kha Mudzimu na kha vhathu. “Musi ndo fhedza miṅwahanyana ndi siho Jerusalema, nda kona u vhuelela hone ndi tshi ḓisela vhathu vha hashu zwifhiwa zwa vhashai na u ṋekedza Mudzimu dzinduvho. Vha tshi nngwana thembeleni ndo vha ndi tshee kha zwenezwo zwe nda amba, ndi tshi kha ḓi tou bva u fhedzisa vhuṱambo ha u ḓikumulula. Vhathu vhe nda ḓa navho vho vha vhe si vhangana, na mufhirifhiri hu si na. Vha re hone vho vha vhe Majuda vha bvaho vunduni ḽa Asia. Vhenevho-ha ndi vhone vhe vha vha vho fanela u ima fhano phanḓa ha thovhele uri vha nkhwelele arali vhe na zwine vha nga nkhwelela ngazwo. Thovhele a nga ḓi ri vhenevha vhanna vho imaho henefha vha mu vhudze uri musi ndi tshi sengiswa nga khoro ya Majuda vho wana ndi na mulandu-ḓe. A hu na tshine vha nga amba arali zwi si zwenezwi zwe nda ḓi tou vhidzelela ndo ima phanḓa havho nda ri, ‘Ndi sengiselwa u lavhelela u vuwa ha vhafu.’ ” Zwino Felikisi vhunga mafhungo a Nḓila ya Yesu o vha a tshi a ḓivha zwavhuḓi, a mbo ḓi balanganya khoro a ri, “Mafhungo aṋu ndi ḓo a fhedza zwenezwo mulangammbi Lisiasi a tshi swika.” A vhudza mulangagomane we a vha a tshi linda Paulo uri a dzule o mu linda, hone a sa mu sale murahu, a ḓi tendela khonani dzawe dzi tshi mu ḓisela zwine a lila. Maḓuvha a si mangana, Felikisi a dovha a ḓa o no vha na musadzi wawe Drusila, wa Mujuda. A vhidzisa Paulo, a thetshelesa a tshi khou amba nga zwa u fulufhela Khristo Yesu. Hone Paulo a tshi vho ḓa kha zwa vhuvhuya vhu ṱoḓwaho nga Mudzimu na zwa u ḓifara khathihi na zwa ḓuvha ḽa tsengo ḽi no ḓo ḓa, Felikisi a pfa zwi tshi mu ofhisa a ri, “Ni nga vha no ḓiṱutshela zwaṋu. Ndi ḓo dovha nda ni vhidza musi ndo wana tshifhinga.” Hafhu o vha a tshi khou humbula uri Paulo u ḓo vhuya a mu fha tshelede ya tshanḓanguvhoni; ndi zwe a vha a tshi sokou ita a tshi vhidza Paulo a tshi amba nae lu si na mbalo. Hó fhela miṅwaha mivhili, Porokiosi Festosi a vha muvhusi vhudzuloni ha Felikisi. Felikisi nga u ṱoḓa u takadza Majuda, a bva a ḓi sia Paulo a tshee dzhele. Festosi a ri u swika vunduni ḽa Judia a fhedza maḓuvha mararu e Khisaria a konou gonya Jerusalema. Henengei vhotshifhe vhahulwane na vharangaphanḓa vha Majuda vha ḓisa mbilaelo dzavho khae dza u hwelela Paulo. Ndi hone vha tshi kwengweledza Festosi uri a vhidzise Paulo a ḓe Jerusalema. Vha tshi ralo tsho vha tshi tshimbevha tsha uri vha mu lalele vha mu vhulahe nḓilani. Festosi a fhindula a ri, “Paulo u dzhele Khisaria, huno na nṋe ndi khou humela hone hu si kale. Zwino inwi bvisani vharangaphanḓa vhaṋu vha ṱuwe na nṋe uri vha yo mu hwelela henengei arali hu na tshe a tshinya.” Festosi a fhedza maḓuvha a 8 kana a fumi e navho, a konou tsela Khisaria. Nga matshelo a dzula kha tshidzulo tsha khaṱhulo a ri Paulo a ḓiswe. Paulo a tshi swika Majuda vha bvaho Jerusalema vha ima vho tou mu tanga vha thoma u mu hwesa milandu mihulu minzhi-minzhi, hone vhuṱanzi ha uri zwine vha khou amba ndi zwone, vha si vhe naho. Paulo ene a ḓifhindulela a ri, “Nṋe a hu na tshe nda ita tshi lwaho na Mulayo wa Majuda kana na thembele kana na Khisara.” Festosi nga u ṱoḓa u takadza Majuda a vhudzisa Paulo a ri, “Nṋa ni nga takalela u gonya Jerusalema uri ndi yo ni sengisela henengei?” Paulo a ri, “Heino khoro ine nda khou sengiswa khayo ndi ya Khisara, hone-ha ho fanelaho uri ndi sengiswe hone. Thovhele na ene u tou zwi ḓivha zwavhuḓi uri arali vhe Majuda a hu na tshe nda vha khakhela ngatsho. Arali ndo pfuka mulayo nda ita mulandu wo eḓanwaho nga lufu, a thi khou ri ndi songo vhulawa. Hone arali zwine vha khou nkhwelela ngazwo e mazwifhi, a thi sokou kumedzwa havha vhathu nga u ṱoḓa u tou vha takadza fhedzi. Nṋe ndi ri hoyu mulandu nga u fhiriselwe ha Khisara.” Festosi a thoma u dzula na vhaeletshedzi vhawe, a konou fhindula a ri, “No ri ni fhiriselwa ha Khisara, nazwino ni ḓo ya ha ene Khisara.” Ho no fhela maḓuvhanyana khosi Agripa na khaladzi awe Berenisi vha ḓa Khisaria u fhululedza vhukoma ha Festosi. Vhó no fhedza maḓuvhanyana vhe henefho, Festosi a ṱalutshedza Agripa mafhungo a Paulo a ri, “Fhano ri na muthu wa tshivhotshwa we Felikisi a tshi ṱuwa a mu sia dzhele. Zwino musi ndo ya Jerusalema, vhotshifhe vha Majuda na vhahulwane vha mu hwelela kha nṋe vha ita na u nkhumbela uri ndi mu vhone mulandu. Nṋe nda vha vhudza uri nga Tshiroma muthu ha kumedzwi vhane vha mu hwelela hu u itela u vha takadza; tsho fanelaho ndi u livhana navho a ṋewa tshifhinga tsha u ḓifhindulela kha zwe a pomokwa. Vho ḓo ri u swika fhano nṋe nda sa tsha ṱwa ndi tshi kha ḓi lenga; nga matshelo nda ya nda dzula kha tshidzulo tsha khaṱhulo nda ri a ḓiswe khoroni. Vhahweleli vhawe vha tshi takuwa, nṋe nda ri khamusi ndi ḓo pfa vha tshi mu hwelela nga milandu mihulu ye nda vha ndo humbulela yone, hone vhone vha si vhuye vha amba na muthihi wayo. Tshilwelwa ndo ḓo wana i khani ye vha vhuya vha ṱaṱa nae nga zwa vhurereli havho na nga muṅwe munna o faho ane vhe ndi Yesu, we Paulo a ri u a tshila. Nṋe nga u sa ḓivha uri ndi nga wana hani vhuṱanzi kha haya mafhungo, nda vhudzisa Paulo arali a tshi nga takalela u yo sengiswa hayo mafhungo Jerusalema. Paulo ene a ri ndi khwiṋe a tshi ḓi dzula o lindwa zwawe mulandu wawe u hwedzwe ha Khisara, a vhe ene ane a u haṱula. Ndi hone nangoho nṋe ndi tshi ri a dzule o lindwa u swika zwenezwo ndi tshi ḓo mu fhirisela ha Thovhele.” Agripa a vhudza Festosi a ri, “Na nṋe hoyu muthu ndi nga takalela u mu pfa nga dzanga nḓevhe.” Festosi a ri, “Vha ḓo mu pfa matshelo.” Nga matshelo Agripa na Berenisi vha dzhena holoni ya tsengo nga mutsindo, vho tou ḓiṱama vha fhelela, vhe na vhalangammbi na vhahulwane vha muḓi. Festosi a ri Paulo a ḓiswe, nangoho a iswa. Festosi a ri, “Thovhela Agripa na vhoṱhe vho kuvhanganaho fhano! Hoyu munna ane na mu vhona fhano ndi ene we Majuda vhoṱhe vha ḓa ha nṋe vha tshi lila ngae musi ndi Jerusalema, na musi ndi fhano. Vha khou mu hwelela uri ho ngo tsha fanela u tshila. Arali e nṋe a tho ngo vhona hu na tshe a ita tsho eḓanwaho nga lufu. Zwino-ha vhunga ene muṋe a tshi ri mafhungo awe a fhirele ha Khisara, nazwino ndo fhedza nga ḽa uri ndi ḓo tou mu fhirisela hone. Hone a thi ḓivhi uri ndi tshi ṅwalela Khisara ndi nga ri vhukumakuma a nga vha o tshinyani. Ndi zwone zwe nda mu ḓisa fhano phanḓa haṋu, nga maanḓa phanḓa ha vhone thovhela Agripa, uri khamusi ro no sengulusa mafhungo awe ndi nga wana tshine nda nga ṅwala. Ndi uri nṋe ndi vhona vhu vhutsilu u sokou fhirisa tshivhotshwa ndi sa koni u tou ṱalutshedza zwavhuḓi zwine a pfi o tshinya.” Agripa a vhudza Paulo a ri, “Zwino ndi tshifhinga tshaṋu tsha a ḓifhindulela.” Paulo a onyolosa tshanḓa tshawe a thoma u ḓifhindulela a ri, “Thovhela Agripa! Ṋamusi ndi vhona ndi na mashudu hu tshi tou pfi ndi ḓifhindulele phanḓa havho kha zwoṱhe zwine Majuda vha nkhwelela. Ndi ralo nga u ḓivha uri maitele a Majuda na dziphambano dzavho zwi tou ḓihwa zwavhuḓi nga thovhele. Zwino-ha ndo vha ndi tshi khou humbela uri thovhele vha si mphelele mbilu ndi tshi amba. “Majuda vhoṱhe vhutshilo hanga vha a vhu ḓivha u bva hanani hanga ndi tshee kha vha hashu na musi ndi Jerusalema. Ndi zwone zwine nda ri, vha a nnḓivha lune arali vha tshi funa vha nga ḓi nṱanziela uri u bva mathomoni ndo vha ndi muraḓo wa tshigwada tsha Vhafarisei – tshone-ha tshine tsha tevhedza milayo ya vhurabeli ha hashu nga u dodombedza u fhira zwigwada zwoṱhe. Zwino ndó ima fhano ndi khou sengiswa upfi ndi mini ndi tshi lavhelela zwe Mudzimu a fulufhedzisa vhomakhulukuku washu, hu uri matsinde a 12 a lushaka lwa hashu u luvha hashu Mudzimu vhusiku na masiari ndi u lavhelela u wana zwenezwo zwe Mudzimu a ri fulufhedzisa. Ndi ḽeneḽo thovhele ḽine nṋe nda khou fela ḽone kha Majuda. Nṋa hone vhathu ni kundwa ngani u zwi tenda? Hufha Mudzimu vhafu a tshi vha vusa. “Na nṋe ndo ḓi vhuya nda ḓiimisela u lwa na dzina ḽa Yesu wa Nazaretha nga nungo dzanga dzoṱhe. Nangoho nda ita nga u ralo Jerusalema. Nda ṋewa maanḓa nga vhotshifhe vhahulwane, nda fara vhathu vhanzhi vha Mudzimu ndi tshi vha hoṋela dzhele, huno vho vha vha tshi ri vha tshi vhulawa nda zwi takalela! Ndi na lunzhi ndi tshi vha rwa sinagogoni dzoṱhe dza Majuda ndi tshi ṱoḓa uri vha vhuye vha landule Ene Yesu; nda vha vutshela lwe nda vhuya nda vha tevhelela na miḓini ya mashango a vhannḓa ndi tshi vha tovhola. “Na Damasko ndi tshi ya ndo vha ndo ṋewa maanḓa nga vhotshifhe vhahulwane, ndi tshi pfi ndi yo ita zwenezwo. Zwino musi ndi nḓilani thovhela, masiari tshivhangalala nda vhona tshedza tshi tshi bva ṱaḓulu tshi tshi penya u fhira na ḓuvha, tsha penyela nṋe na vhe nda vha ndi tshi khou tshimbila navho, tsha ri putela. Roṱhe ra wela fhasi, nṋe nda pfa ipfi ḽi tshi khou amba na nṋe nga Tshiheberu ḽi tshi ri, ‘Saulo! Saulo! U ntovholelani? U raha mipfa zwi a huvhadza.’ Nṋe nda vhudzisa nda ri, ‘Muṋe wanga, ndi nga vha ndi khou amba na nnyi?’ Muṋe washu a fhindula a ri, ‘Ndi Nṋe Yesu ane wa khou mu tovhola. Zwino takuwa u ime. Ndo ḓivhonadza kha iwe uri ndi u te u vhe muḓinḓa wanga; u ṱanzilele zwe wa mmbona ṋamusi na zwine wa kha ḓi ḓo mmbona. Ndi ḓo u lamukisa kha Vhaisraele na kha vhannḓa vhane nda ḓo u ruma khavho. U vha bonyolose u vha bvise swiswini uri vha dzhene tshedzani, u vha bvise zwanḓani zwa Saṱhane vha luvhe Mudzimu, vha mpfulufhele vha hangwelwe vhutshinyi havho vha kone-vho u vha vhathihi na vhakhethwa vha Mudzimu.’ “Zwino-ha thovhela Agripa, nṋe a tho ngo kona u landula zwe bono ḽi bvaho ṱaḓulu ḽa amba zwone. Ndo mbo ḓi thoma u ḓivhadza ipfi ḽa Mudzimu Damasko na Jerusalema, nda konou ṱanganya ḽoṱhe ḽa Judia nda ya na kha vhannḓa, ndi tshi funza uri vhathu vha furalele vhuvhi havho vha rembulutshele kha Mudzimu, vha ite zwine zwa sumbedza uri vhukuma vho rembuluwa. Zwenezwo ndi zwone zwe Majuda vha mpfarela zwone ndi thembeleni, vha tshi ri vha mmbulahe. Hone Mudzimu a mpfarisa, na zwino khezwi na ṋamusi ndo ima fhano ndi tshi khou ṱanzilela phanḓa ha vhoṱhe vhahulwane na vhaṱuku. Zwine nda khou amba a si zwiṅwe, ndi zwenezwiḽa zwe vhaporofita na Mushe vha ri zwi ḓo vha hone; ndi amba zwa uri Mesia u ḓo vhulawa a vha Ene wa u thoma u vuwa vhafuni uri a ḓivhadze Majuda na tshakha dza vhannḓa mafhungo a tshedza.” Paulo a tshi kha ḓi ḓifhindulela nga u ralo, Festosi a dzhena haṋwani nga ipfi ḽihulu a ri, “Paulo munawe, ndi u penga tshoṱhe uhu! Pfunzo yau yo no hulela lune ya vho tou u ṱanganya ṱhoho!” Paulo a tshi fhindula a ri, “Thovhela, nṋe a thi pengi. Maipfi ane nda khou amba ndi ngoho a si mafhafhaḓo. Ndi tshi amba aya mafhungo a thi vhuyi nda ofha na tshithu, ngauri na vhothovhele khevha vha a a ḓivha. Ndi na ngoho ya uri thovhele tshiṅwe na tshiṅwe o tshi vhona, ngauri a hu na tsho itwaho tsho dzumbama. Thovhela Agripa, a thi ri vhone vha a tenda zwine vhaporofita vha amba? Zwine nda ḓivha ndi uri vha a zwi tenda.” Agripa a fhindula Paulo a ri, “Ni vhone ni sa ḓo ntswikisa hune zwenezwino nda vho ḓo vha Mukhriste.” Paulo a fhindula a ri, “Kana zwi itea zwenezwino kana zwa lenga, huno tshine nda tama Mudzimu a tshi tshi ita ndi uri vhathu vhoṱhe vhane vha khou thetshelesa ṋamusi vha nge nṋe, hu si thovhele fhedzi. U ralo ndi sa ambi uri vha vhoxwe nga dzigeḓane sa nṋe.” Ndi hone khosi na Festosi na Berenisi na vhe vha vha vho dzula navho vha tshi takuwa, vha enda vha tshi amba nga tshavho vha tshi ri, “Munna uyu a hu na tshe a ita tsho eḓanwaho nga lufu, kana dzhele zwayo.” Agripa a vhudza Festosi a ri, “Hoyu munna o vha a tshi ḓo vha o vhofhololwa arali a songo ri mafhungo awe a fhirele ha Khisara.” Musi ho no vhoxwa ḽa uri ri namele tshikepe ri livhe Italia, Paulo na zwiṅwe zwivhotshwa vha kumedzwa Juliasi. Onoyo Juliasi o vha e mulangagomane wa mmbi ya Vharoma ine ya pfi “Mmbi ya Khisara”. Ra namela tshikepe tshi bvaho Adramithia tshe tsha vha tshi tshi ḓo enda tshi tshi ima vhuimazwikepe vunduni ḽa Asia, ra mbo ḓi dzhena nḓilani. Henefho ro vha ri na muṅwe muthu wa Makedonia a no pfi Aristhakhosi a bvaho Thesalonika. Nga matshelo ra dzhena Sidoni. Juliasi o fara Paulo zwavhuḓi, a mu tendela u yo vhona khonani dzawe uri vha mu ṋee zwine a lila. U takuwa henefho ra vho fara nḓila yo khudaho maḓumbu nga tshiṱangadzime tsha Kipirosi hu u ofha u tou lavhelesana nao. Ra rwela Kilikia na Phamfilia thungo ya tshauḽa, ra swika muḓini wa Mira, vunduni ḽa Lisia. Henefho mulangagomane a wana tshikepe tshi bvaho Alekzandria tshi tshi ya Italia, a mbo ḓi ri namedza. Ra fhedza maḓuvha ri tshi khou tshimbila ro tou fara tsha u konḓa nahone u tshi tou vha mutseḓu ngomu lwanzheni, ra vhuya ra swika tsini ha muḓi wa Khinidosi. Ri tshi ri ri ye phanḓa ḓumbu ḽa tou hana; ndi hone ri tshi bva nga thungo yo khudaho maḓumbu nga tshiṱangadzime tsha Khrita, ra vho ḓa nga tsini na Gombame ḽa Salmone. Ra tshimbila zwi tshi khou tou konḓa vhukuma, ra vhuya ra ḽi fhira; ra konou swika fhethu hu no pfi “Vhuimazwikepe ho khudaho”, hune hu si vhe kule na muḓi wa Lasia. Henefho ro vha ro no ḓi fhedza tshifhinga zwa vhuya zwa tshi vho tou vhonala uri u fhirela phanḓa nga tshikepe zwi nga ḓisa khombo. Hafhu zwenezwo na Ḓuvha ḽa u ḓidzima ḽo vha ḽo no ḓi fhira. Ndi hone Paulo a tshi vha eletshedza a ri, “Vhanna vha hashu, ndi khou zwi vhona uri lwendo lwashu u bva fhano lu ḓo andelwa nga khombo; hu ḓo lovha thundu nnzhi dzi re tshikepeni na tshone tshikepe khathihi na vhone vhathu.” Hone mulangagomane a tenda zwe zwa ambiwa nga mulangatshikepe na nga muṋe watsho, zwe Paulo a amba a si zwi londe. Afho vhuimazwikepe ho vha hu si fhethu havhuḓi hune muthu a nga takalela u fhedza vhuriha e hone; ndi zwe vhunzhi ha vhanna vhenevho vha funa u tou dzhena lwanzheni uri arali zwi tshi itea vha linge u swika Finikisi vha fhedze vhuriha hone. Finikisi ndi vhuimazwikepe vhu re Khrita, ho dzulaho ho lavhelesa vhukovhela-tshipembe na vhukovhela-devhula. Hu tshi thoma u vhudzula lumuya lu bvaho tshipembe, vhanna vha mbo ḓi humbula uri vha ḓo kona u ita zwe vha elekanya; vha ṋula mutobvu wa u imisa tshikepe vha thoma u tshimbila na khunzikhunzi dza Khrita. Zwenezwo kathihi fhedzi ha vuwa ḓumbu ḽihulu ḽine ḽa pfi “Ḽa vhubvaḓuvha-devhula” ḽi tshi bva tshiṱangadzimeni. Ḽa vhudzukanya tshikepe, zwino vhunga zwo vha zwi sa konadzei u livhanya tshikepe na ḓumbu iḽo, ra tshi litsha tsha ṱuwa na muya. Vhukhudo ro ḓo vhu wana musi ri tshi vho sesera kuṱangadzime kwa Khauda nga thungo ya tshipembe. Henefho ra fara tsha u konḓa ri tshi edzisa u dzudzanya gungwa ḽa tshikepe. Vha ḽi dzhenisa tshikepeni vha konou pomba tshikepe vha tshi mona natsho nga dzithambo dza tou ndwa. Vha tsisa bulannga ḽa u fhungudza luvhilo lwa tshikepe vha tshi litsha tsha tshimbidzwa nga muya, nga u ofha uri vha nga phirimela kha khungumuṱavha ya Libia. Ri tshi khou ḓi vhudzukanywa nga ḓumbu ḽa vhuhali ri tshi ya, nga matshelo vha fhungudza muhwalo wa tshikepe nga u posa thundu maḓini, nga mbamatshelo vha dzhia zwiṅwe zwithu zwine vha shuma ngazwo tshikepeni vha zwi laṱa lwanzheni nga zwanḓa zwavho. Ha fhela maḓuvha manzhi ri sa koni u vhona ḓuvha na ṋaledzi, muya wone wo tou hulela tshoṱhe. Roṱhe ra fulufhuwa uri a hu tshee na iṅwe nḓila ya u tinya lufu. Musi vhanna vho no fhedza tshifhinga tshilapfu vha sa ḽi tshithu, Paulo a ima vhukati havho a amba navho a ri, “Vhanna vha hashu, ngavhe ni thetshelese nṋe ri si takuwe Khrita, ndi musi u tshinyalelwa hohu na u lovhelwa hohu ri songo vhuya ra hu vhona. Hone zwino ndi a ni humbela uri ni si ṱovhowe! A hu na na muthihi waṋu ane a ḓo fa, hu ḓo tou lovha tshikepe fhedzi. Ndi tshi ralo ndi uri madekwe ndo ḓelwa nga muruṅwa wa Muṋe wanga, Ene Mudzimu ane nda mu luvha, a ri, ‘Paulo, u songo ofha! Wo fanela u ḓo ima phanḓa ha Khisara; huno Mudzimu u ḓo tshidza vhoṱhe vha re lwendoni na iwe a tshi itela iwe!’ Ndi zwone zwine nda ri vhanna vha hashu, ni songo ṱovhowa, ngauri nṋe ndi fulufhela uri zwoṱhe zwe Mudzimu a mmbudza zwi ḓo itea nga he a amba. Huno ri ḓo ri ri tshi swika huṅwe muya wa ri thudzela kha tshiṱangadzime.” Ha vhuya ha swika vhusiku ha 14 ri tshi khou ḓi tengama zwashu ngomu Lwanzheni lwa Phandamashango. Vhusiku vhuhulu vhaalavhi vha thoma u pfa unga ri khou sendela tsini ha shango. Vha tshi posa thambo yo vhofhelelwaho mutobvu ṱhodzini vha wana uri maḓi o tsa u swika mitha dza 36; vha tshi swika phanḓanyana vha dovha vha wana uri dzo no vha mitha dza 27. Nga u ofha uri tshikepe tshashu tshi nga ḓo gekhana na matombo, vha mbo ḓi tsisa enkha nṋa nga murahu ha tshikepe uri tshi ime, vha rabela uri ḽi tshe. Vhaalavhi vha linga u ṱutshela tshikepe; vha dzhenisa gungwa maḓini vha tshi ri vha khou ṱoḓa u yo tsisa na maṅwe matsimbi nga phanḓa ha tshikepe. Ndi hone Paulo a tshi amba na mulangagomane na maswole a ri, “Arali havha vha sa dzula fhano tshikepeni inwi ni nga si kone u tshidzwa.” Maswole vha mbo ḓi tshea thambo dzo faraho gungwa, vha ḽi litsha ḽa ṱuwa. A tshi ralo a dzhia vhurotho, a livhuha Mudzimu a vhu ṅwata a ḽa vhathu vhoṱhe vha tshi zwi vhona. Ndi hone vha tshi pfa vhe na nungo, na vhone vha ḽa. Vhe ra vha ro namela tshikepe ro vha ri 276. Musi vhoṱhe vho no ḽa vha eḓanya, vha fhungudzela tshikepe muhwalo nga u thupha goroi maḓini. Ḓuvha ḽi tshi tsha vhaalavhi vha wana shango ḽe vha vha vhe khaḽo vha sa ḽi ḓivhi. Vha wana fhethu he lwanzhe lwa dzhena shangoni, hu re na khunzikhunzi yo ḓalaho muṱavha, vha mbo ḓi ri arali zwi tshi konadzea ndi khwiṋe vha tshi yo phirimedza tshikepe hone. Ndi hone vha tshi tshea thambo dza matsimbi a u imisa tshikepe, dza ṋupela maḓini, vha dovha vha vhofholola thambo dzo faraho matanda a u tshimbidza tshikepe. Vha imisa maseila nga phanḓa ha tshikepe uri muya u thudzele tshikepe khunzikhunzini. Hone tshikepe tsha phirimela muṱavhani tsho gekha ndunduma yawo; ningo yatsho ya ṱoka fhasi tshi si tsha kona u tshimbila, ngeno murahu hatsho tshi tshi khou pwashekana nga magabelo a vhuhali. Maswole vha vhamba maano a u tou vhulaha zwivhotshwa zwoṱhe uri hu si vhe na ane a tala a ya khunzikhunzini a shavha. Hone mulangagomane nga u ṱoḓa u tshidza Paulo a vha dzivhisa, a vhudza vhanna vhoṱhe vha konaho u tala uri vha fhufhele maḓini, vha vhe vhone vha no thoma u ya khunzikhunzini; vhaṅwe a ri vha ḓo tou vha tevhela vho farelela mabulannga kana zwiṅwe zwipiḓa zwa tshikepe zwo vunḓeaho. Roṱhe ra swika khunzikhunzini nga u ralo hu si vhe na we a lovha. Musi ro no ponyoka, ri khunzikhunzini, ra pfa hu tshi pfi itsho tshiṱangadzime tshi pfi Malta. Vhathu vha henefho vha ri thakha zwihulu. Zwino vhunga mvula yo vha i tshi vho na, nahone hu na phepho, vha tou ri vhasela mulilo muhulu woṱhe, vha ri ri dzule henefho. Paulo a reḓa kudzanda kwa vhuṱasana a ḓa nakwo. A tshi khou vhu dzhenisa muliloni ha mbo ḓi bva ṋowa khaho nga u pfa u fhisa, ya mu luma kha tshanḓa ya nembelela. Vhathu vha henefho vha tshi vhona ṋowa yo nembelela kha tshanḓa tshawe, vha thoma u amba nga tshavho vha ri, “Ngoho hoyu munna u fanela u vha e phondi, zwino naho o ponyoka u fela lwanzheni, ṱhamu ya midzimu a i mu ṱutsheli.” Paulo ene a fhufhurela iḽa ṋowa muliloni, hu si vhuye ha bvelela na tshithu khae. Vhone vha vho sokou mu lavhelesa vha tshi ri vha ḓo vhona a tshi zwimba kana a tshi mbo ḓi wela fhasi a fa. Zwino vha tshi vhona tshifhinga tshi tshi khou ḓi ya tshi tshi ya hu sa vhuyi ha itea tshithu khae, vha vho shanduka vha ri, “Hoyu muthu ndi mudzimu.” Henefho ho vha hu na masimu a gota ḽa tshiṱangadzime tshenetsho ḽi no pfi Publiosi. Onoyo a ri ṱanganedza, a ri funda, ra fhedza maḓuvha mararu ri vhaeni vhawe. Zwino khotsi a Publiosi vho vha vhe thovhoni vha tshi khou lwala ṋowakhulu, na muvhili u tshi tou duga. Paulo a dzhena he vha vha vhe hone, a rabela, a konou vha vhea zwanḓa a vha fhodza. Zwo no ralo vhalwadze vhoṱhe vha henefho tshiṱangadzimeni vha ḓa vha fhodzwa. Vha ri hulisa nga hunzhi, ri tshi vho ṱuwa vha ri fha na dzimbuvha. Ho no fhela miṅwedzi miraru ra ṱuwa na tshikepe tshi no bva Alekzandria tshi re na tshifanyiso tsha “Midzimu ya mafhaṱa”, tshe tsha vha tsho fhedza vhuriha henefho tshiṱangadzimeni. Ra swika muḓini wa Sirakhusi ra fhedza maḓuvha mararu hone. U takuwa henefho ra mona na khunzikhunzi ra swika muḓini wa Regiamu. Nga matshelo muya wa thoma u rwa u tshi bva thungo ya tshipembe, ho fhela maḓuvha mavhili ra dzhena Phuthioli. Henefho ra wana vhaṅwe Vhakhriste, vha ri humbela uri ri fhedze vhege ri navho. Zwo no ralo ra konou fhirela phanḓa ra dzhena Roma. Vhakhriste vha Roma vha tshi pfa uri ro swika, vha ḓa u ri ṱanganedza ri tshee fhethu hu no pfi “Luvhanḓeni lwa Apiosi”, vhaṅwe vha tshi ḓa vha ri ṱanganedza hu no pfi “Nḓuni tharu dza vhaendi”. Paulo a tshi vha vhona a livhuha Mudzimu a dovha a pfa e na nungo. Musi ri tshi swika Roma Paulo a tendelwa u dzula e eṱhe e na ḽiswole fhedzi ḽa u mu linda. Ho no fhela maḓuvha mararu Paulo a vhidzisa vharangaphanḓa vha Majuda vha henefho, vha kuvhangana. A amba navho a ri, “Vha hashu, nṋe ndi vhona u farwa Jerusalema nda kumedzwa Vharoma naho hu si na tshe nda khakhela vhathu vha hashu ngatsho kana u pfuka maitele a vhomakhuluku washu. Vharoma musi vho no ntsengisa vha vhona uri ndi khwiṋe u mmbofholola nge vha vhona hu si na tshe nda ita tsho eḓanwaho nga lufu. Hone Majuda vha hana, nda vhuya nda tou kombetshedzea uri ndi fhirisele mafhungo anga ha Khisara, hone hu si uri ndi na tshine nda ṱoḓa u hwelela vhathu vha hashu ngatsho. Ndi zwone zwe nde litshani ndi tou ni vhidzisa uri ndi kone u dzula na inwi ri ambe. Ndó vhoxwa ndó pfalwi ndi na mulandu wa u lavhelela zwenezwo zwine Vhaisraele vha dzula vho lavhelela zwone.” Avho vha fhindula vha ri, “Riṋe a ro ngo vhuya ra wana maṅwalo ane a bva Judia ane a amba nga inwi, hafhu a hu na na muṅwe Mujuda we a vhuya a ri a tshi ḓa fhano a ri ḓivhadza maṅwe mafhungo kana a ni amba nga ḽivhi. Hone ri nga takalela u pfa mihumbulo yaṋu, ngauri ri a zwi ḓivha uri hoṱhe-hoṱhe vhathu vha tshigwada hetsho tshine na vha khatsho vhathu vha a lwa navho.” Ndi hone vha tshi vhea ḓuvha; ḽi tshi swika vha vho tou ḓa vhe vhanzhi afho he Paulo a vha a tshi dzula hone. Ene a vha ṱanziela zwa muvhuso wa Mudzimu u bva nga matsheloni ḽa vhuya ḽa kovhela. A vha ṱalutshedza nga Mulayo wa Mushe na nga vhaporofita uri vha tende zwine Yesu a vha zwone. Huno naho vhaṅwe vho ḓo ṱanganedza zwe a amba ho ḓi vha na vhaṅwe vhe vha zwi landula. Vha tshi thoma u balangana hu si na nyandano khavho, Paulo a vha vhudza ḽa u fhedzisela a ri, “Muya Mukhethwa o amba zwone zwiḽa a tshi amba na vhomakhulukuku washu nga muporofita Yesaya a tshi ri, “ ‘Tshimbila u vhudze havha vhathu u ri: Ni ḓo thetshelesa no thetshelesa ni si pfe; ni ḓo sedza no sedza ni si vhone; ngauri mihumbulo ya havha vhathu yo gomala, vha konyolela matanda nḓevheni, vha bonya na maṱo. Vha sa ralo maṱo avho a nga ḓo vhona, na nḓevhe dzavho dzi nga ḓo pfa, mbilu dzavho dza vho ḓo ṱalukanya, vha rembulutshela kha Nṋe, Nṋe nda vho ḓo vha fhodza.’ ” Paulo a fhedza nga u ri, “Zwi ḓivheni-ha uri Mudzimu ipfi ḽawe ḽa u tshidza o ḽi isa kha vhannḓa. Vhone vha ḓo ḽi pfa!” [ Paulo a ri u ralo Majuda vha ṱuwa i si yone khani vhukati havho.] Paulo a fhedza miṅwaha mivhili yoṱhe a tshi dzula henefho nḓuni ye a hira, a tshi ṱanganedza vhoṱhe vhane vha ḓa u mu ṱola. A ḓivhadza zwa muvhuso wa Mudzimu, a tshi ita na u funza nga Yesu Khristo Muṋe washu a sa ofhi tshithu, a sa dzivhiswi nga muthu. Ndi nṋe Paulo, muḓinḓa wa Khristo Yesu o tiwaho uri ndi vhe muapostola nda khethelwa u ḓivhadza mafhungo maḓifha a bvaho ha Mudzimu. Eneo mafhungo maḓifha ndi e Mudzimu a vha o no ḓi dzula o a fulufhedzisa nga vhaporofita vhawe kha Maṅwalo makhethwa. Ndi nga Khristo Mudzimu o ntonda a nnyita muapostola wa u vhidza vhathu vha tshakha dzoṱhe uri vha tende mafhungo a Mudzimu vha mu pfe, u ralo hu vhe u hulisa Khristo. Zwenezwo zwi katela na inwi ni re Roma vhe na vhidzwa uri ni vhe vha Yesu Khristo. Zwino-ha ndi resha inwi noṱhe vhafunwa vha Mudzimu vha re Roma vhe a ni vhidza a ni ita vhakhethwa vhawe, ndi ri: Ngavhe Mudzimu Khotsi ashu na Muṋe washu Yesu Khristo vha tshi ni itela vhuthu na vha na mulalo. Ndi tshi ni humbula noṱhe ndi livhuha Mudzimu nga Yesu Khristo, ngauri lutendo lwaṋu lu ambiwa mashangoni oṱhe. Ndi uri ndo ṱulutshela u ni vhona uri ndi kone u ni kovhela-vho tshiṅwe tshifhiwa tsha muya tsha u ni khwaṱhisa. Ndi tshi ralo ndi uri roṱhe ri khwaṱhisane: inwi nga u vhona lutendo lwanga, nṋe-vho nga u vhona lwaṋu. Ḓivhani-ha vha hashu uri ndi kanzhi ndi tshi humbula u ni dalela, uri na ngeo ndi vhe na zwe nda shuma zwi no nga zwe nda shuma tshakhani dziṅwe. Hone u swika zwino zwo nkunda. Ndi tshi ralo ndi uri nda sa ya kha vhathu vhoṱhe, kha vha na Tshigiriki na vha si na, kha vhaṱali khathihi na vha sa ḓivhi tshithu, ndi na mulandu. Ndi zwine mbilu yanga ya swela u ḓivhadza mafhungo maḓifha na kha inwi ni dzulaho Roma. A thi shoni ndi tshi amba mafhungo maḓifha. Hufha e one maanḓa a Mudzimu a u tshidza vhoṱhe vha mu fulufhelaho. O thoma kha Majuda, zwino o no swika na kha vhannḓa. A ri dzumbululela nḓila ine vhathu vha pfi vhavhuya nga Mudzimu. Ndi nga lutendo fhedzi, unga ho ṅwalwa ha pfi, “Hu ḓo tshila we a pfi muvhuya nga u fulufhela Mudzimu.” Zwiṅwe zwine Mudzimu a dovha u dzumbulula zwi tshi bva ṱaḓulu ndi u vhenga vhuvhi ha vhatshinyi vha no tou kanganyisa ngoho nga vhutshinyi havho. Vha haṱulwa ngauri zwine muthu a nga kona u ḓivha nga Mudzimu vha a zwi ḓivha. Hufha Mudzimu Ene muṋe a tshi zwi vhea khagala. Naho zwine Mudzimu a vha zwone zwi sa vhonali, vhathu vha nga zwi vhona zwavhuḓivhuḓi arali vha tshi sedza mishumo yawe. Tshee shango ḽa sikiwa maanḓa awe a sa fheli na zwine a vha zwone zwi khagala, lune hu si vhe na ḽine vha nga ḓilandula ngaḽo; ngauri naho vha tshi ḓivha uri Mudzimu u hone, a vha vhuyi vha mu vhona e Mudzimu, na u livhuha a vha mu livhuhi. Ndi zwine vha humbula zwi siho, mbilu dzavho dza swifhala nga vhutsilu. Vha ḓiita vhaṱali ngeno vhe matsilu, vha litsha u luvha Mudzimu wa lini na lini wa vhugala, vha vho luvha zwifanyiso zwa vhathu vha faho na zwa zwiṋoni, na phukha, na dziṋowa. Ndi zwe Mudzimu a vha ṅaledzela kha zwa tshika uri vha tevhele nyemulo dza mbilu dzavho, vha vho itana zwine zwa nyadzisa mivhili yavho. Vho laṱa Mudzimu vhukuma vha nanga mazwifhi, vha luvha tshisikwa vha shumela tshone, vha litsha u luvha Musiki, Ene o fanelaho u rendwa na lini na lini. Amen. Mudzimu o ḓo vha ṅaledzela kha nyemulo dzi shonisaho. Vhasadzi a vha tsha ita zwine zwa anḓana na tsiko yavho; vha vho itana zwa vhuṱudzi nga tshavho. Na kha vhanna zwo ralo: vho litsha zwa u funana na vhasadzi zwi anḓanaho na tsiko yavho; vha vho tou swa nga dzinyemulo, munna a tshi ita zwi shonisaho na munna ngae. Ndi zwe vha wana ngazwo ṱhamu yo fanelaho vhuṱudzi havho. Zwino vhunga vho vhona u tenda Mudzimu zwi sa vha farisi, Mudzimu o vha ṅaledzela kha mihumbulo i sa ḓivhalei, vha ita zwi songo ḓaho; vha ita vhutshinyi hoṱhe: hu mbilummbi, hu vhutshivha, hu vhuvhi, ndi zwavho. Vha na vivho, na vhupondi, na khani, na vhufhura, na vhunwa. Ndi vhadziazwitshele vhotshiisaphungo. Vha vhenga Mudzimu na u mu nyadza. Ndi vhadzia-u-ḓihudza na vhazuwi na vhaluki vha zwivhi na vhanyadzi vha vhabebi. A vha na muhumbulo; a vha fulufhedzei. A vha na vhuthu; a vha na tshilidzi. Vha a ḓivha ḽe Mudzimu a ḽi vhofha ḽa uri vhathu vha itaho zwa u ralo vho eḓanwa nga lufu; naho zwo ralo vha ḓi zwi ita, vha dovha vha takalela na vhaṅwe vha tshi zwi ita. Asizwo-ha iwe mudzia-u-haṱula vhaṅwe, naho u tshi nga vha nnyi, a u na tshine wa nga ḓiṱamba ngatsho. U tshi haṱula vhaṅwe ndi u ḓivhea mulandu-vho. Hufha iwe muṋe u tshi ita zwenezwo-vho. Zwino tshine ra ḓivha ndi uri Mudzimu u ita zwone a tshi haṱula vhathu vhane vha ita zwa u ralo. Kani iwe une wa haṱula vhaṅwe, hu uri na iwe u ita zwenezwo zwine vhone vha ita, u vhona unga u nga ponyoka khaṱhulo ya Mudzimu? Kani-ha u khou tou nyadza vhulenda hawe vhuhulu na u konḓelela hawe na u sa fhela hawe mbilu? A u zwi vhoni uri vhulenda ha Mudzimu ndi ha uri iwe u laṱe vhuvhi naa? Hone nga tshipimbi tshau na mbilu i sa laṱi vhuvhi hayo, u khou ḓiṋaṋisela ṱhamu ya Mudzimu ine ya ḓo vhonala nga ḓuvha ḽa khaṱhulo yawe i sa khakhi. Ndi hone Mudzimu a tshi ḓo ṋea muṅwe na muṅwe zwo fanelaho mishumo yawe. Vhane vha lusa u ita zwivhuya uri vha wane vhugala na u huliswa na u sa fa, u ḓo vha fha vhutshilo vhu sa fheli. Vhane vha londa zwavho fhedzi, vha sa thetshelesi vha tshi vhudzwa ngoho, vha tshi takalela vhutshinyi, u ḓo vha rwa ó sinyuwa. Muṅwe na muṅwe ane a tshinya u ḓo shengela a tambula. Zwi ḓo thoma kha Mujuda, hone na wannḓa ha nga ponyoki. Hone muṅwe na muṅwe ane a ita zwivhuya u ḓo wana vhugala na khuliso na mulalo. Hu ḓo thoma Mujuda, ha tevhela wannḓa. Mudzimu ha ṱaluli. Vho tshinyaho vha si na Mulayo wa Mushe, vha ḓo ḓi lovha vha si nawo. Vho tshinyaho vhe na Mulayo, vha ḓo sengiswa hu tshi tevhedzwa wone Mulayo; ngauri vhane Mudzimu a ri vha pfi vhavhuya a si avho vhane vha sokou pfa Mulayo nga nḓevhe fhedzi, ndi vhane vha tou ita zwine Mulayo wa amba. Vhannḓa a vha na Mulayo wa Mushe, hone arali nga nzulele vha tshi ita zwiṅwe zwine Mulayo wa amba zwone, zwi amba uri mulayo ndi vhone vhaṋe naho Mulayo wa Mushe vha si nawo. Zwi sumbedza uri zwine Mulayo wa amba zwo ṅwaliwa mbiluni dzavho, na luvalo lu a ṱanzilela-vho; vha tshi elekanya vha a ḓipfa vhone vhaṋe uri: afha ndo khakha, huṅwe vha dovha vha ḓipfa uri: afha a tho ngo khakha. Ndi zwone zwine nda amba ndi tshi ḓivhadza mafhungo maḓifha, nda ri zwi ḓo ralo nga ḓuvha iḽo ḽihulu ḽine Mudzimu a ḓo sengisa vhathu zwo dzumbamaho mbiluni dzavho, nga Yesu Khristo. Zwino iwe-ha? U ri u pfi Mujuda; wa ḓitika nga Mulayo wa Mushe, wa zuwa Mudzimu; wa ri u ḓivha zwine Mudzimu a funa, u kona u nanga zwi re khwiṋe vhunga wo funzwa nga Mulayo; u ḓiita “mudededzi wa mabofu”, wa ri u “tshedza tsha avho vha re swiswini”, u “mufunzi wa vha sa ḓivhiho tshithu”, u “mudededzi wa zwixele”, vhunga u na Mulayo u katelaho nḓivho yoṱhe na ngoho yoṱhe. U kona u funza vhaṅwe – khe u sa ḓifunzi iwe muṋe; u laya vhathu uri vha songo tswa – iwe a u tswi? U ri hu songo itwa vhupombwe – iwe a u iti naa? U tshi nengwa midzimu, iwe thundu dza thembele a u tswi? U tshi zuwa Mulayo wa Mudzimu a u nyadzisi Mudzimu nga u pfuka Mulayo naa? Ndi zwine Maṅwaloni ha pfi, “Inwi Majuda ni ita uri vhannḓa vha nyefule Mudzimu.” U fumba Tshijuda hu a farisa arali u tshi ita zwine Mulayo wa amba; hone arali u mupfuki wa Mulayo ndi tshifa u songo vhuya wa fumba. Zwino arali muthu a songo fumba, hone a tshi tevhedza zwine Mulayo wa amba, Mudzimu a nga si mu ite sa o fumbaho na? Wannḓa a songo fumbaho muvhili arali a tshi tevhedza tshoṱhe Mulayo u ḓo haṱula iwe Mujuda, ngauri naho u na Maṅwalo, wo fumba, u ḓi vha mupfuki wa Mulayo. Mujuda a si uyo ane vhathu vha vhona e Mujuda; u fumba vhukuma a si ha muvhilini hu vhonwaho nga vhathu. Mujuda ndi a re Mujuda mbiluni yawe; u fumba vhukuma ndi ha mbiluni, a si zwi itwaho nga mulayo wo tou ṅwaliwaho, ndi mushumo wa Muya. Mujuda a si ane a rendwa nga vhathu, ndi ane a rendwa nga Mudzimu. Majuda izwo vha kha ḓi fhira vhannḓa nga zwifhio? U fumba hu kha ḓi farisani? Hu farisa hunzhi na nga nḓila nnzhi. Tshihulwane ndi uri Mudzimu o vha kumedza maipfi awe. Zwi na mini arali vhaṅwe vhavho vho vha vha songo fulufhedzea? Zwi nga amba uri Mudzimu Ene muṋe ha tsha fulufhedzea naa? Na kathihi, Mudzimu u ḓi vha wa u fulufhedzea naho vhathu vhoṱhe vha sa fulufhedzei. Ndi zwine Maṅwaloni ha pfi, “U wanale u wa ngoho u tshi ṱanziela, musi hu tshi sengiwa u ḓi wanala u si na mulandu.” Zwino hufha u tshinya hashu hu tshi ita uri hu vhonalese vhuvhuya ha Mudzimu. Ri nga ri mini-ha? Ri ḓo ri Mudzimu a tshi ri haṱula ndi u khakha naa? – ndi tshi ralo ndi amba lwa vhathu – Na kathihi! Arali zwo vha zwo ralo Mudzimu o vha a tshi ḓo haṱula hani shango? Ndi ri ndi kha ḓi haṱulelwani nda pfi ndi mutshinyi? Hufha u sa fulufhedzea hanga hu tshi ita uri hu vhonalese u fulufhedzea ha Mudzimu, ha vha u engedza vhugala hawe. Izwo a si khwiṋe u tou ri, “Nga ri ite zwashu zwivhi uri hu bvelele zwivhuya”? Iṱali vhaṅwe vhathu vha tshi nnzwifhelela vha ri ndo ralo. Vhenevho vha ḓo laṱwa nga Mudzimu, vhunga zwi zwone zwo fanelaho. Mini-ha zwino? Kani riṋe Majuda ri fhira vhannḓa? Na kathihi a zwo ngo ralo. Ndo no ḓi sumbedza uri hu Majuda, hu vhannḓa, vhoṱhe vha vhusiwa nga vhutshinyi. Ndi zwine Maṅwaloni ha pfi: “A hu na na muthihi zwawe a re muvhuya; a hu na a re na ṱhalukanyo; a hu na a no fungelela u ṱoḓa Mudzimu. Vhoṱhe vho bva nḓilani, a vha tsha ḓivhalea. A hu na a no ita zwivhuya, na muthihi zwawe.” “Haṋwani havho hu nga tshalo tshi songo fukedzwaho; ndimi dzavho dzi fhufhuma mazwifhi.” “Maipfi avho a nga vhuṱungu ha vuluvulu.” “Milomo yavho yo mara maṱamba mavhi.” “Milenzhe yavho i gidimela u shulula malofha; hune vha kanda hu sala tshinyalo na zwililo. Nḓila ya mulalo a vha i ḓivhi.” “A vha ofhi Mudzimu na zwiṱuku.” Huno riṋe ri ḓivha uri zwoṱhe zwine Mulayo wa Mudzimu wa amba zwo ambelwa avho vha vhuswaho ngawo, hu u itela uri hu sa ḓo vha na ane a nga ḓiṱamba, shango ḽoṱhe ḽi fanelwe nga khaṱhulo ya Mudzimu. Ngauralo a hu na ane a ḓo pfi muvhuya nga u ita zwine Mulayo wa amba; tshine Mulayo wa ita ndi u sumbedza muthu vhutshinyi hawe. Hone zwino ho dzumbululwa nḓila ya Mudzimu ya u ri ita vhavhuya, i si ya u khunyeledza Mulayo, naho i tshi ṱanzilelwa Mulayoni na Maṅwaloni a vhaporofita. Ri pfi vhavhuya nga u fulufhela Yesu Khristo, uri vhoṱhe vha mu fulufhelaho vha pfi vhavhuya. Vha a fana; vhoṱhe vho tshinya, vho ḓikhaukanya na Mudzimu wa vhugala. Vha tshi pfi vhavhuya ndi u tou ṋewa nga fhedzi, ndi u tou khathutshelwa, nge Khristo Yesu a vha vhofholola. Ene, Mudzimu o mu kumedza zwi tshi vhonwa nga muṅwe na muṅwe uri nga lufu lwawe a vhe tshipfumelo tsha vha mu fulufhelaho. Mudzimu a tshi ralo ho vha hu u vhonadza vhuvhuya hawe. Kale o vha a tshi tsinya iṱo a konḓelela vhutshinyi ha vhathu. Hone zwino u vho vhonadza vhuvhuya hawe, uri Ene a vhonale e muvhuya, na zwauri a fulufhelaho Yesu ndi ene ane a pfi muvhuya. Zwino tshine muthu a nga kha ḓi ḓikhoḓa ngatsho a ri: ndo shuma, ndi tshifhio? A hu na. Hufha o tshidzwa nga u tou fulufhela Mudzimu. Zwino a nga kha ḓi zuwa hani mishumo yawe? Ndi uri ri tshi elekanya ri vhona uri muthu u pfi muvhuya nga u fulufhela, hu si nga u khunyeledza zwine Mulayo wa amba. Kani-ha Mudzimu ndi Mudzimu wa Majuda fhedzi? Vhannḓa ha ḓi vha Mudzimu wavho naa? Iina, na vhone ndi Mudzimu wavho, vhunga hu na Mudzimu muthihi fhedzi, huno hu Majuda, hu vhannḓa, u ḓo ri vha pfi vhavhuya nge vha mu fulufhela. Zwino zwi amba uri ri khou vhulaha Mulayo nge ha shuma lutendo? Na kathihi! Ndi hone-ha ri tshi khou tou u pfumbisa. Ri ri mini nga Abrahamu khotsi a lushaka lwashu? Ho itea mini khae? Ngavhe o pfi muvhuya nga zwe a shuma, ndi musi nangoho a tshi nga kona u ḓikhoḓa. Hone zwino ha koni u zuwela Mudzimu, vhunga Maṅwalo a tshi ri, “Abrahamu o fulufhela Mudzimu, ndi zwe a pfi muvhuya ngazwo.” Ndi uri malamba a mushumi ha ṋewi nga u tou khathutshelwa, ndi o mu fanelaho. Huno muthu a si na tshe a shuma, we a tou fulufhela Mudzimu ane a kona u ri mutshinyi ha tshee mutshinyi, onoyo ndi nga u fulufhela hawe a tshi pfi muvhuya. Ndi one mashudu a no ambiwa nga Dafita, a tshi ri ndi a uyo we a pfi muvhuya a si na tshe a shuma. Dafita a tshi mu amba u ri, “Vha na mashudu ndi avho vhe Mudzimu a vha hangwela zwivhi zwavho, vhe vhutshinyi havho a vhu fukedza. Wa mashudu ndi uyo munna ane Mudzimu a si mu vhalele vhutshinyi hawe.” Aya mashudu a ambiwaho afha, ndi uri ndi a vho fumbaho fhedzi, kana na vha songo fumbaho vha nga vha nao na? Ndi a vhoṱhe. A thi ri hu pfi ndi nga lutendo Abrahamu a tshi pfi muvhuya? Zwo tou ḓa hani uri a pfalwo? O pfi muvhuya o no fumba, kana a sa athu? Ndi musi a sa athu fumba. U fumba tsho tou vha tshiga na luswayo lwe a ṋewa ngavhuya, lwa u khwaṱhisa zwe a vha o no ḓi pfi muvhuya kale nga u fulufhela Mudzimu, zwiḽa a sa athu fumba. Ngauralo o ḓo vha khotsi a vhoṱhe vhane vha fulufhela Mudzimu, naho vha songo fumba, uri na vhone vha kone u pfi vhavhuya. Na vho fumbaho o ḓi vha khotsi avho, fhedzi hu si nge vha fumba; ndi nge vha kanda vhuṱalani ha khotsi ashu Abrahamu zwiḽa a tshi fulufhela Mudzimu a sa athu fumba. Hu ḓi nga zwiḽa Mudzimu a tshi fulufhedzisa Abrahamu a ri shango ḽi ḓo vha ifa ḽawe na vhaḓuhulu vhawe, ho ngo zwi ita nge Abrahamu a vha o khunyeledza Mulayo, o zwi ita nge a tou vha na lutendo, a konou pfi muvhuya. Arali vha tshi ḽa ifa heḽo nga u khunyeledza Mulayo, izwo lutendo a lu tshee na mushumo, na zwe Mudzimu a vha fulufhedzisa a zwi tshee tshithu. Mulayo hufha u tshi ḓisa ṱhamu ya Mudzimu musi ri tshi u pfuka! Hone hu si na mulayo, na u pfuka a huho. Ndi zwine ra ri zwi bva kha lutendo fhedzi, uri tshi vhe tshilidzi, vhaḓuhulu vhoṱhe vha Abrahamu vha wane zwe vha fulufhedziswa – vhaḓuhulu ri sa ambi avho fhedzi vho ṋewaho Mulayo, ri amba na avho vha lutendo lwonolwo lwa Abrahamu. Kha Mudzimu Abrahamu ndi khotsi ashu roṱhe, vhunga ho ṅwaliwa ha pfi, “Ndo ita uri u vhe khotsi a tshakha nnzhi.” Onoyo Mudzimu we Abrahamu a mu fulufhela ndi Ene a no ita uri vho faho vha tshile. Ndi Ene ane nga u tou amba fhedzi, a ita uri zwi siho zwi mbo ḓi vha hone. Naho zwo vha zwi si tsha fulufhedzisa, Abrahamu a ḓi fulufhela, a dzula o lavhelela; ndi zwe a vha khotsi a tshakha nnzhi ngazwo, vhunga zwo vha zwo ambiwa ha pfi, “Na vhaḓuhulu vhau vha ḓo anda nga u tou rali.” Nga tshifhinga tshenetsho o vha a tshi vho hovhelela miṅwaha ya ḓana; hone ho ngo ri u vhona a si tsha kona u beba, na Sara o no kegula, lutendo lwawe lwa fhungudzea. Ho ngo vhuya a timatima nga u sa fulufhela zwe Mudzimu a mu fulufhedzisa; lutendo lwawe lwa khwaṱha ha vha u renda Mudzimu. A vha na lutendo lwo khwaṱhaho, a tshi ḓivha uri Mudzimu u na maanḓa a u khunyeledza zwoṱhe zwe a fulufhedzisa. Ndi zwe Mudzimu a ri o pfi muvhuya ngazwo. Zwino heḽi ḽa uri “o pfi muvhuya” a ḽo ngo ṅwalelwa ene fhedzi; ḽo ṅwalelwa na riṋe vhe ra ḓo pfi vhavhuya, riṋe vhe ra fulufhela o vusaho Yesu Muṋe washu vhafuni, Ene Mudzimu. Ene o kumedzwa lufuni nga u khakha hashu, a vuswa uri riṋe ri kone u pfi vhavhuya. Zwino ri tshi vho pfi vhavhuya nga u fulufhela Yesu, ro pfumedzanywa-ha na Mudzimu nga Muṋe washu Yesu Khristo. Ndi Ene Khristo we a ri swikisa kha vhuthu ha Mudzimu he ra ima khaho zwino, ra vho tou pembela ro lavhelela vhugala ha Mudzimu vhune ra ḓo wana. Nahone a ri pembeleli hezwo fhedzi, ri pembelela na hone u tambudzwa, nga u ḓivha uri u tambudzwa hu ḓisa u konḓelela, u konḓelela ha ita uri ri si dzinginyee, zwenezwo zwa ita uri ri ṱulutshele Mudzimu, huno a ṱulutshelaho Mudzimu ha nga shoni, ngauri Mudzimu o ḓadza mbilu dzashu nga lufuno lwawe nga u ri ṋea Muya Mukhethwa. A thi ri Khristo o ri musi ri sa athu vha na tshine ra kona, a fela riṋe vhavhi nga tshifhinga tsho fanelaho. A si kanzhi muthu a tshi nga fela muṅwe, naho onoyo a si na mulandu. Naho zwo ralo arali e muvhuya khamusi muṅwe a nga ḓifunga a mu fela. Atsina Mudzimu u ri sumbedza lufuno lwawe nga Khristo a tshi ri fela ri tshee vhatshinyi. Zwino ró no pfi vhavhuya nga malofha awe, u ḓo kundwa ngani u ri tshidza kha ṱhamu ya Mudzimu? Arali ro pfumedzanywa na Mudzimu nga u fa ha Murwa wawe zwiḽa ri tshee maswina awe, zwino ró no pfumedzanywa ri nga kundwa hani u tshidzwa nga u tshila hawe? Hone a si hezwo fhedzi; ri vho tou zuwa Mudzimu nga Muṋe washu Yesu Khristo we a ri pfumelela. Edzonu pfa: Vhutshinyi ho dzhena shangoni nga muthu muthihi, hone ha ḓisa lufu, lufu lwa ṱanganya vhathu vhoṱhe nge vha vha vho tshinya vhoṱhe. Mulayo u tshi ḓa wo wana vhutshinyi vhu hone shangoni; hone naho muthu a tshi tshinya, ha pfi u na mulandu arali hu si na mulayo. Naho zwo ralo lufu lwo ḓi vhusa u bva kha Adamu u swika kha Mushe, hu tshi fa na vha songo tshinyaho sa Adamu we a fa nge a pfuka mulayo – Adamu ene-ha a tshi vhambedzwa na we a ḓa ngavhuya. U khakha ha Adamu hu nga vhuya ha vhambedzwa na u tonda ha Mudzimu naa? Ndi zwone, vhe vha fa nga u khakha ha muthu muthihi ndi vhanzhi, hone zwe Mudzimu a ṋea vhanzhi nga vhuthu hawe nga onoyo muṅwe muthihi a re Yesu Khristo zwi fhira kule vhukhakhi ha uḽa wa u thoma. Huno zwi no bva kha tshifhiwa tsha Mudzimu zwi fhira zwi no bva kha vhutshinyi ha uḽa muthihi. U tshinya kathihi ho ḓisa khaṱhulo ya u laṱwa; hone ró no khakha hunzhi ra ṋewa itsho tshifhiwa ra vho pfi a ri na mulandu. Nangoho nga u khakha ha muthu muthihi lufu lwa mbo ḓi thoma u vhusa nga mulandu wa onoyo muthihi. Zwino tshifhiwa tsha u pfi vhavhuya tshi fhira kule vhuḽa vhukhakhi, zwenezwo vhe vha tshi wana vha ḓo kundwa nga mini u tshila na u vhusa nga zwe zwa itwa nga uḽa muṅwe muthihi a re Yesu Khristo? Izwo-ha vhunga vhathu vhoṱhe vho laṱwa nga u khakha ha muthihi, sa zwenezwo vhathu vhoṱhe vha vho pfi a vha tshee na mulandu, kha vha tshile, nge ha vha na muthihi o itaho zwivhuya. Unga vhanzhi vho pfi ndi vhatshinyi nga u sa pfa ha muthu muthihi, sa zwenezwo vhanzhi vho ḓo pfi vhavhuya nge ha vha na muthihi ane a thetshelesa Mudzimu. Hu tshi vho dzhena Mulayo ho vha u itela uri u khakha hu mbo ḓi tou anda; zwino he ha anda vhutshinyi, na tshilidzi tsha kalula, hu u itela uri unga kale ho vha hu tshi vhusa vhutshinyi nga lufu, zwino hu vhuse tshilidzi ri tshi pfi vhavhuya nga zwe zwa shuṅwa nga Yesu Khristo Muṋe washu, uri ri kone u wana vhutshilo vhu sa gumi. Ri ḓo ri mini-ha? Ri ḓi futelela u tshinya kani, uri tshilidzi tshi ande? Na kathihi! Hufha ro fa siani ḽa vhutshinyi, ri nga kona hani u ḓi tshila khaho? Kani a ni zwi ḓivhi uri musi ri tshi baḓekanywa na Khristo nga ndovhedzo ho vha u baḓekanywa na lufu lwawe? U lovhedzwa ha mbo ḓi vha u fa na u swiṱwa nae, uri unga Khristo o vuswa vhafuni nga maanḓa a Khotsi, sa zwenezwo na riṋe ri tshile nga kutshilele kuswa. Arali ro baḓekanywa nae nga u fa unga Ene, na kha u vuwa ri ḓo baḓekanywa nae. A ri tshee phuli dza vhutshinyi, vhunga ri tshi zwi ḓivha uri muthu washu mulala o vhambiwa tshifhambanoni khathihi na Khristo, uri muthu mulala wa vhutshinyi a lovhe, vhunga o faho iṱali o vhofhololwa kha vhutshinyi. Arali ro fa na Khristo, ri fulufhela uri ri ḓo tshila nae. Ri a zwi ḓivha uri Khristo ó vuwa vhafuni ha tsha fa; lufu a lu tshee na maanḓa khae. A tshi fa ho vha u fhandekana na vhutshinyi, a fa luthihi zwa vha zwo fhela. U tshila hawe zwino ndi u tshilela Mudzimu. Na inwi ivhani vho faho siani ḽa vhutshinyi, ni tshilele Mudzimu, vhunga ni vhathihi na Khristo Yesu. Vhutshinyi vhu songo tsha vhusa mivhili yaṋu i faho; ni songo vhuswa nga nyemulo dzayo. Nahone ni songo kumedza miraḓo yaṋu vhutshinyi uri i shume zwi songo lugaho; ḓikumedzeni Mudzimu vhunga ni vha tshilaho ni tshi bva vhafuni, na miraḓo yaṋu ni i kumedze Mudzimu uri i shume zwivhuya. Vhutshinyi a vhu tsha ḓo ni langa, vhunga ni si tshee dangani ḽa Mulayo, nó no vha dangani ḽa tshilidzi. Zwino ró no bva dangani ḽa Mulayo, ró no dzhena dangani ḽa tshilidzi, ri a tshinya zwashu na? Na kathihi! A ni zwi ḓivhi uri onoyo ane na ḓikumedza ene uri ni mu pfe, ni tou vha phuli dzawe tshoṱhe? Arali na ḓikumedza u tshinya, ḓivhani uri phuli dza vhutshinyi dzi ḓo lovha; arali na ḓikumedza u pfa Mudzimu ni ḓo pfi vhavhuya. Kha ri livhuhe Mudzimu ngauri naho kale no vha ni phuli dza vhutshinyi, no ri u dzhena kha pfunzo ya Tshikhriste na i ṱanganedza nga mbilu yoṱhe. Zwino no vhofhololwa vhutshinyini, no ḓikumedza vhuvhuya. Vhunga ni vhathu vha ṋama, litshani ndi ni fanyisedzele nga zwa vhathu, ndi ri: no vha no kumedza miraḓo yaṋu vhuaḓa na vhuvhi; i kumedzeni-ha kha vhuvhuya sa zwenezwo uri ni tshilele Mudzimu. Zwiḽa ni tshee phuli dza vhutshinyi vhuvhuya ho vha vhu sa ni langi. No wanani ngazwo? A si zwine zwino na vho shona ni tshi zwi humbula? Zwi guma nga u ḓisa lufu. Zwino-ha vhunga no vhofhololwa kha vhutshinyi, nó no vha phuli dza Mudzimu, ni wana vhukhethwa, na guma nga u wana vhutshilo vhu sa gumi. Malamba a vhutshinyi ndi lufu, tshifhiwa tshine Mudzimu a ri ṋea ndi vhutshilo vhu sa fheli nga Khristo Yesu Muṋe washu. Vha hashu, a ni zwi ḓivhi uri mulayo u vhofha muthu zwenezwo a tshi kha ḓi tshila naa? Hufha Mulayo ni tshi u ḓivha noṱhe. Ri nga fanyisedza nga mufumakadzi o vhingiwaho: ene mulayo u mu vhofhekanya na munna musi munna a kha ḓi tshila; hone arali munna o fa, ha tsha vhuswa nga mulayo u mu vhofhekanyaho na munna onoyo. Arali a tshi ṱahiswa nga muṅwe munna, wawe a tshi kha ḓi tshila, u ḓo pfi phombwe. Hone arali munna wawe o fa, o vhofhololwa nga mulayo; ha tsha pfi phombwe arali a tshi dzewa nga muṅwe munna. Na kha inwi zwo ralo, vha hashu: Khristo a tshi fa, na inwi no fa nae, Mulayo a u tshee na musadzi; zwino inwi no no vha vha muṅwe, no no vha vha Khristo we a vuswa vhafuni. Zwo itelwa uri ni aṋwele Mudzimu mitshelo. Zwiḽa ri tshi kha ḓi langwa nga tsiko yashu ya kale, nyemulo dza vhutshinyi dze dza vha dzi tshi dzikuswa nga Mulayo dzo shuma kha riṋe ra aṋwa mitshelo i ḓisaho lufu. Hone zwino nge ra fa, ro vhofhololwa kha Mulayo, uḽa we a vha o ri vhofha kale o felwa. A ri tsha shumela Muṋe washu nga nḓila ya kale ya u tevhedza Mulayo wo ṅwalwaho, ri vho mu shumela nga nḓila ntswa ya Muya wawe. Ri ḓo ri mini-ha? Kani Mulayo ndi vhutshinyi? Na kathihi! Na vhutshinyi ndo vha ndi sa ḓo vhu ḓivha ngavhe u si vhe Mulayo. Na nyemulo ndo vha ndi sa ḓo dzi ḓivha ngavhe Mulayo u sa ri, “U songo emula.” Vhutshinyi ho wana nzanyo nge ha vha na u dzivhisa, ha vusa nyemulo dzoṱhe kha nṋe. Mulayo u siho, na vhutshinyi ho fa. Kale ndi sa athu vha na Mulayo ndo vha ndi tshi tshila, hone hu tshi vho vha na u dzivhisa, vhutshinyi ha mbo ḓi vuwa, nṋe nda fa; yeneyo ndaela ye ya pfi i nnyise vhutshiloni ya vho nnyisa lufuni. Vhutshinyi ho wana nzanyo nga hone u dzivhisa, ha mphura ngaho ha mmbulaha, wone Mulayo u mukhethwa, na zwine wa laya zwi zwikhethwa, zwi zwone, zwi zwivhuya. Kani-ha itsho tshivhuya tsho nnḓisela lufu? Na kathihi! Tsho zwi itaho ndi vhutshinyi, uri vhu vhonale uri ndi vhutshinyi; ndi hone ho nnḓiselaho lufu nga tshi re tshivhuya, hu u itela uri nga ndaela vhutshinyi vhu vhonalese uri ho vhifha vhukuma. Iṱali ri tshi ḓivha uri Mulayo wo vhewa nga Muya wa Mudzimu, nṋe ndi ro vha muthu a langwaho nga vhutshinyi; ndo rengiswa, ndi phuli, muṋe wanga ndi hone vhutshinyi. Zwine nda shuma a thi zwi ḓivhi: a thi iti zwine nda funa, zwine nda sa fune ndi zwenezwo zwine nda ita. Arali zwino ndi tshi ita zwine nda sa fune, zwi sumba uri ndi tenda uri Mulayo ndi wavhuḓi. Zwino ha tshee nṋe ane nda zwi ita, ho no vha vhutshinyi ho fhaṱelaho kha nṋe vhune ha zwi ita. Iṱali ndi tshi zwi ḓivha uri kha nṋe a hu na tshivhuya – ndi amba nga tsiko yanga ya kale. U tama u ita zwivhuya ndi a zwi tama, ndi ro kundwa u zwi ita; ngauri a thi iti zwivhuya zwine nda funa u ita, ndi ita zwo vhifhaho zwine nda sa fune u ita. Hone arali ndi tshi ita hezwo zwine nda sa fune u ita, ha tshee nṋe ane nda zwi ita, ho no vha vhutshinyi ho fhaṱelaho kha nṋe vhune ha zwi ita. Izwo-ha mulayo u re kha nṋe ndi wa uri: hezwi ndi tshi funa u ita zwivhuya, ndi wana ndi kha zwi sa ḓivhalekani fhedzi. Nṋe nga ndoṱhe ndi pfa ndi tshi tou ḓiphiṋa nga Mulayo wa Mudzimu. Hone ndi vhona muṅwe mulayo kha miraḓo yanga une wa lwa na hoyu wa mihumbulo yanga, wa nnyita ḽithubwa ḽa mulayo wa vhutshinyi u re kha miraḓo yanga. Yawee! nṋe muthu a tambulaho! Ndi lamulelwa nga nnyi nda ponyoka lufu holwu lwo ntangaho? Ndi livhuha Mudzimu o zwi itaho nga Yesu Khristo Muṋe washu. Asizwo: Nṋe muṋe nga mihumbulo ndi shumela Mulayo wa Mudzimu, ngeno nga tsiko yanga ya kale ndi tshi shumela mulayo wa vhutshinyi. Zwino-ha vha re vhathihi na Khristo Yesu a vha tsha laṱwa. Muya u ri fha vhutshilo nga Khristo Yesu. Vhunga u tshi vho vhuswa nga Ene Muya wo vhofhololwa kha maanḓa a vhutshinyi na lufu. Mudzimu o ita tshe Mulayo wa kundwa u ita nge muthu nga tsiko yawe a shaya nungo. O haṱula vhutshinyi nga u ruma Murwa wawe, uri a ḓe nga tshivhumbeo tsha muthu a vhuswaho nga vhutshinyi, a vhe tshipfumelo tsha vhutshinyi. O zwi ita uri riṋe vhane ra tshila ri tshi langwa nga Muya, ri sa langwi nga tsiko yashu, ri vho kona u khunyeledza zwine Mulayo wa ṱoḓa. Ndi uri vha no langwa nga tsiko yavho vha dzula vha tshi ṱoḓa zwa yeneyo tsiko; vha no langwa nga Muya vha dzula vha tshi ṱoḓa zwa Muya. U livhisa mbilu kha zwa tsiko ya muthu hu isa lufuni; u livhisa mbilu kha zwa Muya hu ḓisa vhutshilo na mulalo. U livhisa mbilu kha zwa tsiko yau ndi u vha swina ḽa Mudzimu, ngauri vha u ralo a vha tendi u vhusiwa nga Mulayo wa Mudzimu; na u kona a vha koni. Vha no langwa nga tsiko yavho a vha koni u takadza Mudzimu. Hone inwi a ni tsha langwa nga tsiko yaṋu, ni vho langwa nga Muya wa Mudzimu, vhunga Ene Muya a tshi dzula kha inwi. Hafhu arali muthu a si na Muya wa Khristo, uyo a si wawe. Hone arali Khristo e kha inwi, naho muvhili wo fa nga vhutshinyi, Ene Muya u ni fha vhutshilo nge na pfi vhavhuya. Huno arali Muya wa o vusaho Yesu vhafuni a tshi dzula kha inwi, Ene o vusaho Khristo vhafuni, na mivhili yaṋu i faho u ḓo i ṋea vhutshilo nga Muya wawe a no dzula kha inwi. Zwino-ha vha hashu, a ro ngo ḽa mulandu wa tsiko yashu lune ra nga tshila ri tshi tevhedza yone. Arali ni tshi tshila nga u tevhela zwa tsiko yaṋu, tshaṋu ndi u lovha; hone arali ni tshi vhulaha mishumo mivhi ya muvhili nga Muya, ni ḓo tshila. Vhane vha endedzwa nga Muya wa Mudzimu ndi vhone vhana vha Mudzimu. Muya we Mudzimu a ni ṋea ha ri iti phuli dzine dza sokou dzula dzi na nyofho, u ri ita vhana vha Mudzimu a ri konisa u vhidzelela ra ri, “Baba, Muṋe wanga!” Ngauralo Muya wa Mudzimu Ene muṋe u ḓadzisa vhuṱanzi ha mbilu dzashu ha uri ri vhana vha Mudzimu. Huno arali ri vhana, ri maḽaifa; ri maḽaifa a Mudzimu vhane ifa ra ḽa roṱhe na Khristo. Arali ri tshi tambula ra nga Ene, ri ḓo ṋewa-vho vhugala nae. Nṋe ndi vhona uri u tambula ha tshifhinga tshino hu nga si vhuye ha vhambedzwa na vhugala vhune ra ḓo dzumbululelwa. Zwisikwa zwoṱhe zwo lavhelela zwa musi Mudzimu a tshi ḓo dzumbulula vhana vhawe. Ndi uri zwisikwa zwoṱhe zwo kumedzwa mahandanani; hu si nga u funa hazwo; ndi Mudzimu o zwi kumedzaho, a dovha a zwi vhetshela tshilavhelelwa tsha uri zwi ḓo vhuya zwa vhofhololwa vhupulini ha u lovha, zwa ṋewa vhugala ha vhana vha Mudzimu vho vhofhololwaho. Ri a zwi ḓivha uri tsiko yoṱhe u swika zwino i kha ḓi gomela, ya songololwa sa tshikole tshi tshi vhofholowa. A si tsiko fhedzi ine ya gomela; na riṋe vha re na tshiranzhe – Ene Muya – na riṋe ri khou fhihamelwa ro lavhelela ḓuvha ḽine Mudzimu a ḓo khunyeledza u ri ita vhana vhawe, ri tshi vhofhololwa – zwoṱhe zwine ra vha zwone. Ndi uri ri tshi tshidzwa ro itelwa zwine ra kha ḓi vha ro lavhelela. Ndi nnyi ane a kha ḓi lavhelela tshe a no ḓi tshi wana? Hone arali ro lavhelela tshine ra sa athu tshi vhona, ndi hone ro tshi ṱulutshela ri sa fheli mbilu. Nga nḓila yeneyo Muya u ri ṱhaḓula kha u shaya nungo hashu. Riṋe a ri ḓivhi u rabela nga nḓila yo fanelaho. Hone Muya Ene muṋe u tou fhihamelwa a tshi swikisedza zwine maipfi ashu a kundwa u bula. Mudzimu Ene ane a sedzesa zwi re mbiluni dza vhathu u ḓivha zwine Muya a amba; ngauri a tshi humbelela vhakhethwa vha Mudzimu u tevhedza zwine Mudzimu a funa. Ri a zwi ḓivha uri vha funaho Mudzimu – vhenevho vhe a vha vhidza nga he a dzula o dzudzanya – avho zwoṱhe zwine vha ṱangana nazwo zwi vha ḓisela tshivhuya, ngauri vhe a dzula o vha nanga, o dzula o vha tela u fana na Murwa wawe, uri Ene a vhe Tanzhe ḽa vharathu vhanzhi. Vhenevho vhe a vha ta, o vha vhidza; vhe a vha vhidza o ri vha pfi vhavhuya; vhe a ri vha pfi vhavhuya o vha ṋea vhugala. Zwino ri nga dovha ra ri mini? Arali Mudzimu a tshi ima na riṋe, ane a nga kha ḓi ri pikisa ndi nnyi? Ene we a si tshivhe na Murwa wawe muthihi fhedzi, a tou mu kovha a tshi ri a fele roṱhe; a tshi ri ṋea Murwa wawe ndi zwine a nga kundwa ngani u ri ṋea zwoṱhe-zwoṱhe naa? Vhanangiwa vha Mudzimu vha nga hwelelwa nga nnyi? Hufha Ene muṋe o no ḓi amba a ri a vha na mulandu. Ndi nnyi ane a vha laṱa? Hufha Khristo Yesu o fa; hufha na u vuwa o vuwa; hufha e thungo ya tshanḓa tshauḽa tsha Mudzimu a tshi khou ḓi ri pfumelela. Ndi nnyi-ha ane a nga ri fhandekanya na lufuno lwa Khristo? Kani a nga vha vhuleme, kana u tambula, kana u tovholwa, kana nḓala, kana tsiku, kana khombo, kana pfumo naa? Iṱali ho ṅwalwa ha pfi, “Ngau ra vha vhau ri ṱwa ro livhana na lufu; ri fanyiswa na zwikono zwi tshi ya u ṱhavhiwa.” Naho zwo ralo hezwo zwoṱhe ro zwi kunda tshoṱhe nga we a ri funa. Zwenezwo ndo fulufhela uri hu lufu, hu vhutshilo, hu vharuṅwa, hu mivhuso i re ṱaḓulu, hu zwa zwino, hu zwa tshifhinga tshi ḓaho, hu mimuya ya maanḓa, hu zwa ṱaḓulu, hu zwa fhasi, hu tshiṅwe tshisikwa-vho – a tshiho tshine tsha nga ri fhandekanya na lufuno lwa Mudzimu lwe a ri itela nga Khristo Yesu Muṋe washu. Ndi amba ngoho ndi wa Khristo, a thi zwifhi; na luvalo lwanga lu a ṱanzilela lu tshi vhonetshelwa nga Muya Mukhethwa ndi tshi ri ndi pfa vhuṱungu vhuhulu, na mbilu yanga i dzula i tshi vhavha misi yoṱhe i tshi vhavhela lushaka lwa hashu lwa Majuda vhane nda vha malofha mathihi navho, lune nda vhuya nda ri ngavhe hu tshi teketelwa nṋe zwanga nda vha kule na Khristo, ha tshidzwa vhone. Ndi Vhaisraele, ndi vhone vhe Mudzimu a vha nanga uri vha vhe vhana vhawe, a vha sumbedza lupenyo lwawe, a vhofha navho milanga, a vha ṋea Mulayo wawe, a vha funza kuluvhele kwa u luvha Mudzimu, a vha fulufhedzisa zwihulwane. Ndi vhone vhane vhokhotsi a Vhaisraele vha vha vhomakhulukuku wavho. Ndi vhone vhe Mesia a bebwa khavho – Ene a re Mudzimu wa ṱaḓulu ha zwoṱhe, Murendwa wa lini na lini! Amen! A zwi ambi uri ipfi ḽa Mudzimu ḽo pfuvha; a si uri vhoṱhe vha lutsinga lwa Israele ndi Vhaisraele vhukuma. Nahone a si uri vhoṱhe vha lutsinga lwa Abrahamu ndi vhana vhawe vhukuma. Hufha hu tshi pfi, “Vhane vha ḓo pfi vhana vhau ndi vha ha Isaka fhedzi.” Ndi uri vha re vhana vha Mudzimu a si vhaḽa vhe vha sokou bebwa kha lutsinga lwa Abrahamu; vhane vha pfi vhana vha Abrahamu ndi avho vhe Mudzimu a fulufhedzisa. Huno Mudzimu a tshi fulufhedzisa Abrahamu o ri, “Mwakani nga tshifhinga tshenetshi ndi tshi vhuya ndi ḓo wana Sara e na ṅwana wa mutukana.” A si izwo fhedzi. Zwo ralo na kha Rabeka musi o ḓihwala nga aḽa malwelavanḓa a khotsi muthihi, Isaka makhulukuku washu; unga ho ṅwalwa ha pfi, “Jakopo ndo mu funa, Esau ndo mu sanda.” Zwino ri ri mini? Kani Mudzimu u a khakha a tshi khetha? Na kathihi! Hufha a tshi vhudza Mushe o ri, “Ndi ḓo khathutshela ane nda funa, nda pfela vhuṱungu ane nda funa.” Asizwo-ha, a zwi yi nga u funa ha muthu kana nga u ḓinetisa sa vha re mbambeni, zwi ya nga khathutshelo ya Ene Mudzimu. Maṅwalo a tshi amba Farao a ri, “Ndi tshi u vhumba khosi ndo itela zwenezwi zwa uri ndi vhonadze maanḓa anga nga iwe, na uri dzina ḽanga ḽi ḓivhee shangoni ḽoṱhe.” Asizwo-ha, u khathutshela ane a funa, a rindidza ane a funa. Zwino u ḓo ri, “Arali zwo ralo, Mudzimu u kha ḓi vhetshelani muthu mulandu? Ndi nnyi ane a nga kha ḓi pikisa Mudzimu kha zwe a dzula o dzudzanya?” Hee muthu, u nnyi iwe une wa ri ndi ṱaṱa khani na Mudzimu? Kani mvuvhelo i nga sengisa muvhumbi wayo ya ri, “Vho mmbumbelani nga u rali?” Kani muvhumbi ha koni u ita tshine a funa nga vumba, vumba ḽi ḽeneḽo ḽithihi a vhumba mvuvhelo ya madzanga, a ḓi dovha a vhumba na gambiṱa ngaḽo? Mudzimu na Ene o ralo. O konḓelela magambiṱa a u nengisa o fanelwaho nga u laṱwa, a sa fheli mbilu, a tshi funa u sumbedza ngao u halifha hawe na u vhonadza maanḓa awe, a tshi funa na u vhonadza vhuhulu ha vhugala hawe kha mvuvhelo dze a dzi tonda, dze a dzula o dzi lugisela zwa vhugala. Ndi amba riṋe vhe a ri vhidza, a sa vhidzi Majuda fhedzi, a tshi vhidza na vhannḓa. Ndi zwine a amba kha Hosia a ri, “Ndi ḓo ri vha si vhanga nda ri ndi vhathu vhanga; Musandiwa ndi ḓo ri ndi Mufuniwa. Huno hu ḓo ri henefhaḽa he ha pfi, ‘A ni vhanga’, vha vho ḓo pfi vhana vha Mudzimu a tshilaho.” Yesaya ene a tshi ṱavhela Israele mukosi u ri, “Naho tshivhalo tsha Vhaisraele tsha nga muṱavha wa lwanzhe, hu ḓo tshidzwa vha si gathi, ngauri Muṋe washu a tshi haṱula mafhungo shangoni u ḓo tshea a a fhedza khathihi.” A nga maṅwe e Yesaya a amba-vho a u ri, “Ngavhe Muṋe washu Mulangazwoṱhe a si ri siele vhaṅwenyana, ndi musi ro nga Sodoma, ndi misi ri tshi fana na Gomora.” Ri ḓo fhedza nga ḽifhio? Ri ḓo fhedza nga ḽa uri vhannḓa vhe vha sa londe vhuvhuya ndi vhone vhe vha pfi vhavhuya. Vho pfi vhavhuya nga lutendo. Vhone Vhaisraele vhe vha londa mulayo wa u pfi vhavhuya ngawo, a vho ngo swikelela. Vho kundwa nga mini? Vho kundwa nge vha edzisa u zwi wana nga mishumo yavho, hu si nga lutendo. Vho khukhulwa nga tombo ḽa tshikhukhuliso, sa zwe ha ṅwalwa ha pfi, “Asizwo, ndo ṱoka tombo ḽi khukhulaho Tsioni, nda vhea dombo ḽa u vha wisa; hone ane a fulufhela ḽone ha nga shoni.” A vha nṋe vha hashu, zwine mbilu yanga ya tama na zwine nda dzula ndi tshi humbela Mudzimu ndi uri lushaka lwa hashu lwa Vhaisraele lu tshidzwe. Ndi a vha vhetshela vhuṱanzi ha uri Mudzimu vha a mu swela mbilu, vha ro sa vha na ṱhalukanyo. U sa ṱalukanya havho ndi ha uri a vha ḓivhi nḓila ye Mudzimu a ri vulela ya u pfi vhavhuya, vha kha ḓi ṱoḓa yavho, ndi zwe vha lamba u pfi vhavhuya nga nḓila ya Mudzimu. Matsina Mulayo wo livha kha Khristo, wo guma ngae; roṱhe ri vho pfi vhavhuya nga u fulufhela Ene. Mushe a tshi amba zwa u pfi muvhuya nga u khunyeledza Mulayo u ṅwala a ri, “Ane a u khunyeledza u ḓo tshila ngazwo.” Hone hu tshi ambiwa zwa u pfi muvhuya nga lutendo hu pfi, “U songo amba nga mbilu wa ri, ‘Hu ḓo gonya nnyi ṱaḓulu?’ ” – ndi uri: u yo dzhia Khristo – “kana wa ri, ‘Ndi nnyi ane a ḓo tsela dindini?’ ” – ndi uri: u yo bvisa Khristo henengei vhafuni. Mathina hu pfi mini? Hu pfi, “Ipfi ḽi henefho tsini-tsini na iwe; ḽi mulomoni wau na mbiluni yau.” Ndi ḽone ipfi ḽa lutendo ḽine ra ḓivhadza. Ḽi ri arali u tshi bula nga mulomo uri Yesu ndi Muṋe washu, u tshi tenda mbiluni uri Mudzimu o mu vusa vhafuni, u ḓo tshidzwa. Ri tenda nga mbilu ra pfi vhavhuya; ri bula nga mulomo ra tshidzwa. Maṅwalo a ri, “Muṅwe na muṅwe ane a mu fulufhela ha nga shoni.” A hu na phambano, kana u Mujuda, kana u wannḓa; hufha vhoṱhe vhe vha Muṋe onoyo muthihi; vhoṱhe vha mu rabelaho u vha kovhela lupfumo lwawe. Na Maṅwaloni hu pfi, “Muṅwe na muṅwe ane a rabela Muṋe washu u ḓo tshidzwa.” Zwino-ha, vha nga rabela hani we vha si mu fulufhele? Vha nga fulufhela hani ane vha sa athu pfa a tshi ambiwa? Vha nga pfa hani vha songo ḓivhadzwa? Vha nga ḓivhadzwa hani hu si na vho rumiwaho khavho? A thi ri ho ṅwalwa ha pfi, “Zwi takadza hani hu tshi swika vhaḓinḓa vha mafhungo maḓifha.” Hone a si uri vhoṱhe vho tenda mafhungo maḓifha. Hufha na Yesaya a tshi ri, “Muṋe washu, ndi nnyi we a tenda e a pfa kha riṋe?” Asizwi-ha, u tenda hu bva kha u pfa; a pfiwaho ndi mafhungo a Khristo. Hone ndi ri kani a vho ngo ḽi pfa? Iina, vho ḽi pfa. Hufha hu tshi pfi, “Ipfi ḽavho ḽo pfala thungo dzoṱhe, maambiwa avho o ya migumoni ya ḽifhasi.” Hone ndi dovha nda ri kani Vhaisraele a vho ngo zwi ṱalukanya? Hu thoma u fhindula Mushe a tshi ri, “Ndi ḓo ita uri ni vhivhe vhathu vha si lushaka, nda ni sinyusa nga vhathu vha matsilu.” Yesaya a zwi khwaṱhisa a sa tati a tshi ri, “Ndo wanwa nga vhe vha si nṱoḓe, vhe vha si nndonde nda ḓivhonadza khavho.” Hone a tshi amba Israele u ri, “Ndi ṱwa ndi tshi vhidza lushaka lu sa pfi, lwa tshipimbi.” Zwino ndi ri kani Mudzimu o laṱa vhathu vhawe? Na kathihi! Hufha na nṋe ndi Muisraele muḓuhulu wa Abrahamu, wa tsinde ḽa Benyamini. Mudzimu ho ngo laṱa vhathu vhawe vhe a dzula o vha ta. Kani zwine Maṅwalo a amba a ni zwi ḓivhi, fhaḽa he Elia a hwelela Vhaisraele ha Mudzimu a tshi ri, “Muṋe wanga, vho vhulaha vhaporofita vhau, vha thutha aḽiṱari dzau; ndo sala ndi ndoṱhe, na nṋe vha vho ṱoḓa u mmbulaha.” Phindulo ya Mudzimu ya ri mini? Ya ri, “Ndo ḓisiela vhanna vha 7 000 vhe vha si gwadamele Baali.” Na ṋamusi zwo ralo: ho sala kugwada nga he Mudzimu a ta ngaho nga khathutshelo yawe. Arali zwo bva kha khathutshelo, ndi uri a zwo ngo bva kha mishumo ye vha shuma, ndi musi khathutshelo i songo tsha vha khathutshelo. Mini-ha zwino? Ndi uri tshine Vhaisraele vha khou ḓi tshi ṱoḓa a vho ngo tshi wana; tsho waniwa nga vhe Mudzimu a vha ta; vhaṅwe vho rindidzwa, unga ho ṅwalwa ha pfi, “Mudzimu o eḓedza mimuya yavho, a swingisa maṱo avho, a dzingisa na nḓevhe dzavho, na ṋamusi.” Na Dafita u ri, “Vhuḽelo havho nga vhu shanduke, vhu vhe gwekwe, vhu vhe tshifu, vhu vhe tshikhukhuliso na tshilifhedzi.” “Maṱo avho nga a swingiswe uri vha si vhone, vha si vhuye vha rulwa muhwalo wavho.” Zwino ndi ri kani Vhaisraele vho khukhulwa hu tshi pfi vha we tshoṱhe? Na kathihi! U khakha havho ho vha u itela uri vhannḓa vha tshidzwe, uri vhone vha sale vha tshi zwi tama-vho. Arali zwino u khakha havho ho pfumisa shango, u shaya havho ho pfumisa vhannḓa, zwino u vhuya havho nga vhuḓalo a zwi nga ḓo pfumisa vhannḓa u fhira na zwiḽa naa? Zwino ndi vhudza inwi vhannḓa, vhunga ndi muapostola we a rumiwa ha vhannḓa, ndi ri mushumo uyu wanga a thi tambi ngawo ndi tshi ri vhaḽa vha re malofha mathihi na nṋe vha tshi zwi vhona vha zwi tame-vho, ndi tshidze vhaṅwe vhavho. Arali shango ḽo pfumelelwa nga u laṱwa havho, u dovha u ṱanganedzwa havho zwi ḓo vha zwingafhani? A zwi nga ḓo nga vhafu vha tshi dovha vha tshila? Arali kugaku kwa u thoma kwa vhurotho ku kukhethwa, ndi uri vhuṅwe hoṱhe ndi vhukhethwa; nahone arali mudzi u mukhethwa, na matavhi ndi makhethwa. Arali zwino maṅwe matavhi a muolivi o tumulwa, vhudzuloni hao ha ṱumiwa iwe we wa vha u muolivi wa ḓaka, wa vha na mukovhe kha mudzi wa muolivi u re na mapfura manzhi, iwe u songo zuwela matavhi a uyo muri. Hone arali u tshi zuwa, u zwi ḓivhe uri a si iwe we wa tika mudzi, ndi mudzi we wa tika iwe. U nga ḓi ri, “Hufha ho tumulwa matavhi uri nṋe ndi ṱumiwe henefho.” Ndi zwone. Vho tumulwa nga u shaya lutendo, iwe u henefho nge wa fulufhela. U songo ḓihudza-ha, tshau nga hu vhe u dzula u tshi ofha. Arali matavhi vhukuma Mudzimu a songo litsha u a tumula, iwe a nga si u tumule ngani? Edzou vhona uri Mudzimu u na vhulenda vhungafhani, hone zwe a amba zwi sa wi fhasi: vho guneaho ha litshi u vha rwa, iwe a tshi u fara nga vhulenda – arali u sa tambi nga vhulenda hawe; hone arali wa sa ralo na iwe u ḓo u tumulela kule. Zwi ḓi nga vhaḽa vho tumulwaho, arali vha sa futeleli u sa fulufhela havho vha ḓo ḓi dovha vha ṱumiwa-vho; Mudzimu u na maanḓa a u dovha u vha ṱuma. Arali iwe we nga tsiko yau wa bva kha muolivi wa ḓaka wo ṱuṅwa kha muolivi wavhuḓi, u si mbeu nthihi nawo, avha vha re mbeu nthihi nawo vha nga kundwa ngani u dovha u ṱuṅwa henefho he vha tumulwa hone? Vha hashu, hu na tshiphiri tsha Mudzimu tshine nda tama ni tshi tshi ḓivha-vho, uri ni sa ḓo ḓifhima uri ni vhaṱali. Ndi tsha uri vhaṅwe kha Vhaisraele vho omisa ṱhoho, hu vhuye hu khunyelele tshivhalo tsha vhannḓa. Vhaisraele vhoṱhe vha ḓo tshidzwa nga u ralo, “Mutshidzi u ḓo bva Tsioni. U ḓo litshisa Jakopo vhuvhi hawe. Ndi wone mulanga une nda ḓo vhofha navho musi vhutshinyi havho ndi tshi ḓo vhu hangwela.” Nge vha nyadza mafhungo maḓifha vho no vha maswina a Mudzimu, uri inwi vhannḓa zwi ni nakele; hone Mudzimu o dzula o vha ta, ndi zwine a kha ḓi vha funa a tshi elelwa vhomakhulukuku wavho. Arali Mudzimu a vhuya a u fha tshithu a u vhidza, a zwi tsha shanduka. U ḓi nga inwi kale no vha ni sa pfi Mudzimu, zwino no ḓo khathutshelwa nga u sa pfa ha Vhaisraele, sa zwenezwo avho vho vhonala vhe vha sa pfi nga u khathutshelwa haṋu, uri zwo no ralo na vhone vha khathutshelwe. Mudzimu o hoṋela vhathu vhoṱhe kha dzhele ya u sa pfa havho, a tshi itela u khathutshela vhoṱhe. Dzivha wee ḽa lupfumo, ḽa vhuṱali, ḽa nḓivho ya Mudzimu! Nzudzanyo dzawe dzi nga ṱalukanywa nga nnyi? Nḓila dzawe dzi nga londwa nga nnyi? “Ndi nnyi ane a ḓivha mihumbulo ya Muṋe washu? We a mu eletshedza ndi nnyi?” “We a vhuya a tonda Mudzimu ndi nnyi, ane zwino ha pfi a mu lifhele?” Hufha zwithu zwoṱhe zwo simuwa khae, zwi hone ngae, zwo livha khae. Nga hu rendwe Ene lini na lini. Amen. Ndi a ni kwengweledza-ha vha hashu, vhunga Mudzimu o ri pfela vhuṱungu vhungafhangafha, ndi ri: ḓikumedzeni tshoṱhe ni vhe nduvho khethwa i tshilaho, i takadzaho Mudzimu. Ndi hone u luvha Mudzimu zwi tshi bva mbiluni. Ni songo edzisa matshilele a vha shango ḽino, aiwa, Mudzimu kha a ni fhe mihumbulo miswa, ni shanduke, uri ni kone u ṱalukanya zwine Ene a funa – zwivhuya, zwi mu takadzaho, zwi si tshiṱahe. Mudzimu nga vhuthu hawe o nṋea uri ndi ni laye noṱhe, ndi ri: hu songo vhuya ha vha na muthihi waṋu ane a kalula u ḓifhima. Ndi khwiṋe a tshi ḓiṱukufhadza a tevhedza muelo wa lutendo lwe Mudzimu a mu kovhela. Kha muvhili muthihi hu na miraḓo minzhi, miraḓo yone i si vhe na mushumo muthihi; sa zwenezwo na riṋe, naho ri vhanzhi ri muvhili muthihi nge ra vha vhathihi na Khristo; ri miraḓo ya muvhili muthihi i angulanaho. Ri na mpho dzo fhambanaho nga he Mudzimu a ri kovhela ngaho nga vhuthu hawe. Arali mpho i ya u ḓivhadza vhathu zwine Mudzimu a funa, muthu nga a ḓivhadze zwi anḓanaho na lutendo; arali i ya u shumela vhaṅwe nga a vha shumele; arali i ya u funza nga a funze; arali i ya u ṱuṱuwedza nga a ṱuṱuwedze; arali i ya u tonda nga a vhe mapakulile; arali i ya u ranga tshivhidzo phanḓa, nga a zwi ite nga mbilu yoṱhe; arali i ya u itela vhaṅwe vhuthu, nga a zwi ite o takala. Lufuno lwaṋu lu songo vha lwa u hoya; nengwani zwivhi, ni nambatele zwivhuya. Funanani sa vhana vha musadzi, ni takalelane. Ni pikisane kha u hulisana. Shumelani Muṋe washu ni sa teledzi, no tou ḓifunga nga mbilu yoṱhe. Vhunga ni na zwe na lavhelela, pembelani; ni si fhele mbilu naho ni tshi tambudzwa; ni dzule ni tshi rabela. Vhakhethwa vha Mudzimu vha tshi shaya ni vha kovhele zwine na vha nazwo, ni takalele vhaeni. Vha ni tovholaho ni songo vha teketela, ni ri zwi vha nakele. Ni takale na vha takalaho, vha lilaho ni lile navho. Anḓanani nga tshaṋu; ni songo lilela vhuhulwane, ni ḓiite vhathihi na vhaṱuku; ni songo ḓifhima ni vha ḓivhesaho. Ni songo lifhedza vhuvhi nga vhuvhi na kathihi. Ḓiimiseleni u ita zwine vhoṱhe vha kona u vhona zwi zwivhuya. Dzulani ni tshi konana na vhathu vhoṱhe nga hune zwa konadzea, phambano dzi si thome kha inwi. Vhafunwa, ni songo ḓilifhedzela, khaṱhulo i vhe ya Mudzimu, ngauri zwo ṅwalwa ha pfi, “ ‘U lifhedza ndi hanga, ndi Nṋe ane nda tevhedza,’ hu tshi amba Muṋe washu.” “Swina ḽau ḽí na nḓala u ḽi ṋee ḽi ḽe; ḽí na ḓora ḽi ṋee ḽi nwe. Ndi hone ḽi tshi ḓo tou niwa nga ṱhoni ḽa ḓisola.” Ni songo vhuswa nga vhuvhi; ni vhu kunde nga u tonda. Vhathu vhoṱhe nga vha luvhe vhavhusi vhavho; a hu na maanḓa a u vhusa a sa bvi kha Mudzimu. Hune vhavhusi vha vha hone vho vhewa nga Mudzimu. Khezwo, a lwaho na muvhuso u lwa na zwe zwa vhewa nga Mudzimu; u lwa nawo ndi u ḓiovhela mulandu. Muitazwivhuya u vhona vhavhusi vha sa ofhisi, vha ofhisa a tshinyaho. A funaho u dzula a sa ofhi muvhusi a ite zwivhuya, ndi hone muvhusi a tshi ḓo mu takalela. Muvhusi ndi muḓinḓa wa Mudzimu wa u tonda iwe. Hone arali wa tshinya u ofhe; ho ngo fara pfumo lwa fhedzi; ndi muḓinḓa wa Mudzimu wa u lifhedza a tshinyaho. Ndi zwine ha pfi tshashu ndi u luvha vhavhusi, hu si nga u ofha ṱhamu fhedzi, ri tou itiswa nga luvalo. Ndi zwine na thela: vhavhusi ndi vhaḓinḓa vha Mudzimu, vha ḓinetisela mushumo wawe. Zwino-ha vhoṱhe ni vha ṋee zwo vha fanelaho; vhathelisi ni vha fhe muthelo; vhane vha ḓela kosekose ni vha fhe yone; vho fanelaho u ofhiwa ni vha ofhe; vho fanelaho u huliswa ni vha hulise. Ni songo ḽa mulandu wa muthu; mulandu waṋu nga u vhe u funana fhedzi. A funaho vhaṅwe o khunyeledza Mulayo wa Mudzimu. Hu tshi pfi, “U songo ita vhupombwe,” “U songo vhulaha,” “U songo tswa,” “U songo emula,” na musi u ufhio mulayo, wo katelwa henefha kha ḽa uri, “Funa muṅwe unga iwe muṋe.” A re na lufuno ha khakheli muṅwe; ndi zwine ha pfi lufuno ndi u khunyeledza Mulayo. Hezwo ni zwi ite ni tshi ḓivha uri tshifhinga ndi tshone tsha u karuwa, ngauri u tshidzwa hashu hu ḓo ṱuwa hu tshi khunyelela, a zwi tsha nga zwiḽa ri kha ḓi bva u vha vhatendi. Ho no vha maḓautsha, mapfuvhi a ḓo ṱuwa a tshi tswuka. Nga ri litshe-ha mishumo ya swiswi, ri dzhie mafumo a tshedza. Ri tshile ro ḓifara sa vha tshimbilaho masiari, ri songo tshila nga u ḽela vhuḓabaḓaba na u kambiwa, na nga vhupombwe na vhuaḓa, na nga khani na vivho. Ambarani Muṋe washu Yesu Khristo, ni songo londa zwa tsiko yaṋu mmbi ya kale na ita zwine ya emula zwone. A re na valuvalu kha lutendo ni mu ṱanganedze-vho, tenda na si mu ṱaṱise khani nga zwine a humbula. Ndi uri muṅwe u tenda uri zwoṱhe zwi a ḽiwa, hone a songo khwaṱhaho kha lutendo u ḽa miroho fhedzi. Zwenezwo-ha a ḽaho zwoṱhe a songo nyadza a ilaho zwiṅwe; zwi ḓi nga a ilaho zwiṅwe a songo vhea mulandu kha a sa ili; hufha Mudzimu o mu ṱanganedza. Iwe u nnyi une wa vhea mulandu mulanda wa muṅwe? A nakisa u koniswa nga Muṋe wawe; zwi ḓi nga a kundwa, zwi vhonwa nga Muṋe wawe. Hone u ḓo nakisa, ngauri Muṋe wawe u na maanḓa a u mu konisa. Muṅwe u vhona ḓuvha ḽiṅwe ḽi ḽikhethwa, muṅwe a vhona oṱhe a tshi fana. Tenda muṅwe na muṅwe a vhona zwine a ita zwi zwone vhukuma mbiluni yawe ene muṋe. Ane a ḽi ita ḽikhethwa u itela u hulisa Muṋe washu; zwi ḓi nga ane a ḽa zwoṱhe, u ḽa a tshi hulisa Muṋe washu, ngauri a tshi ḽa u livhuha Mudzimu. Na ane a ila zwiṅwe, u zwi ila a tshi ri ndi u hulisa Muṋe washu, hu uri na ene u ḓi livhuha Mudzimu. Hufha hu si na na muthihi washu ane a ḓitshilela ene muṋe, na ane a ḓifela. Ri tshi tshila ri tshilela Muṋe washu, naho ri tshi fa ri fela Muṋe washu. Ndi zwone hu musi ri tshi tshila, hu musi ri tshi fa, ri vha Muṋe washu. Ndi zwe Khristo a fa a dovha a vuwa; ho vha u itela uri a ḓo vha Khosi ya vho faho na vha tshilaho. Zwino inwi-ha, ni ṋetshelani mulandu mukomana waṋu? Inwi-vho, ni nyadzelani murathu waṋu? Hufha roṱhe ri tshi ḓo sengiswa nga Mudzimu. A thi ri ho ṅwalwa ha pfi, “ ‘Ndi ana nga vhutshilo hanga,’ hu tshi amba Muṋe washu, ‘vhathu vhoṱhe vha ḓo nnduvha; vhoṱhe vha ḓo bula vha ri ndi Mudzimu.’ ” Zwenezwo-ha muṅwe na muṅwe washu u ḓo ḓifhindulela phanḓa ha Mudzimu. Zwino-ha kha ri litshe u sumbana nga minwe; ndi khwiṋe u vhofha ḽa uri ri songo wedzana khomboni kana u dzhenisana vhutshinyini. Nge nda vha wa Khristo ndi fulufhela ndi si na valuvalu uri a hu na tshithu na tshithihi tshine tsha pfi tshi na tshika tshone tshiṋe; tshi tou vha tsha tshika kha onoyo a tshi humbulelaho uri tshi na tshika. Arali murathu wau a tshi pfa vhuṱungu nga u vhona zwine iwe wa ḽa, zwenezwo zwine wa ita a u tsha itiswa nga lufuno. Muthu we Khristo a mu fela a songo lovha nga mulandu wa zwine wa ḽa. Ni sedze uri zwivhuya zwine na vha nazwo zwi si soliwe, ngauri muvhuso wa Mudzimu a si mafhungo a u ḽa na u nwa, hai, ndi a vhuvhuya, na a mulalo, na a dakalo zwi bvaho kha Muya Mukhethwa. Ane a shumela Khristo nga u ralo, Mudzimu u a mu takalela, na vhathu vha a mu hulisa. Zwino-ha kha ri vhe vha ṱoḓaho zwi ḓisaho mulalo na u fhaṱa. Ni songo thutha mushumo wa Mudzimu ni tshi itiswa nga mafhungo a zwiḽiwa. Zwoṱhe zwi nga ḓi ḽiwa, hone ndi u khakha u ḽa tshithu tshine tsha nga wedza muṅwe khomboni. U ita zwone u tshi ḓiilisa ṋama kana waini, kana tshiṅwe-vho arali tshi tshi nga wedza mutendi nga iwe khomboni. Hezwo zwine wa tenda u si na valuvalu nga zwi vhe zwa iwe muṋe na Mudzimu. U na mashudu ane a si ḓivhone mulandu musi a tshi ita zwine a vhona zwi zwone. Hone ane a ḽa e na valuvalu u na mulandu, nge a ḽa mbilu i sa tendi; huno zwoṱhe zwine wa ita u si na ngoho ndi vhutshinyi. Riṋe-ha ri si na valuvalu kha lutendo musi ri tshi vhona vhaṅwe vhe naḽo ri fanela u vha konḓelela, ri songo ṱoḓa zwi ri takadzaho ri roṱhe. Tshashu roṱhe hu vhe u takadza wa hashu ri tshi itela u mu tonda uri ri fhaṱane kha lutendo. Hufha na Khristo a songo ṱoḓa zwine zwa takadza Ene muṋe. A thi ri ho ṅwalwa ha pfi, “Zwigoḓo zwa vha goḓaho Iwe Mudzimu zwo ḓa kha Nṋe.” Zwoṱhe zwo ṅwalwaho kale Maṅwaloni zwo ṅwalelwa u gudisa riṋe, zwi tshi ri ṱuṱuwedza u lavhelela zwe Mudzimu a ri fulufhedzisa ri sa fheli mbilu. Ane a ri ṱuṱuwedza uri ri konḓelele ndi Mudzimu; ngavhe a tshi ita uri ni anḓane nga u tevhedza zwe Khristo Yesu a ita, uri noṱhe ni hulise Mudzimu a re Khotsi a Muṋe washu Yesu Khristo nga mbilu nthihi na ipfi ḽithihi. Ndi zwone ṱanganedzanani unga na Khristo o ni ṱanganedza, uri Mudzimu a huliswe ngazwo. A thi ri Khristo o ḓiita mushumeli wa Majuda uri u fulufhedzea ha Mudzimu hu vhonale? O zwi itela u khunyeledza zwe Mudzimu a vha o fulufhedzisa vhomakhulukuku wavho, uri na vhannḓa vha hulise Mudzimu nga u vhona tshilidzi tshawe, unga ho ṅwalwa ha pfi, “Zwino ndi ḓo u renda kha vhannḓa, nda imbela dzina ḽau.” Huṅwe-vho ha pfi, “Hee vhannḓa, takalani-vho na vhathu vha Mudzimu!” Huṅwe ha dohwa ha pfi, “Noṱhe vhannḓa, khoḓani Muṋe washu; tshakha dzoṱhe dzi mu rende.” Ha dovha ha amba na Yesaya a ri, “Hu ḓo simuwa ḓadzwane kha mudzi wa Isai, Ene a no ḓo vuwa, a vha Muvhusi wa vhannḓa; tshakha dza vhannḓa dzi ḓo lavhelela Ene.” Huno Ene Mudzimu we a ri fulufhedzisa zwivhuya zwine ra vho kona u zwi lavhelela, ngavhe a tshi ni ḓadza dakalo, a ni fha mulalo tshoṱhe nge na mu fulufhela, uri ni dzule no mu lavhelela zwi tshi bva kha Muya Mukhethwa. Vha hashu, nṋe ndi vhona ni vhavhuya vhukuma, ni na nḓivho yoṱhe, ni kona u eletshedzana nga tshaṋu. Mudzimu nga vhuthu hawe o nndaedza uri ndi ni ṅwalele ndi tshi ni dzivhulusa, nṋe huṅwe nda ṅwala ndi sa dzumbi. Mudzimu o nnyita tshifhe wa u ḓivhadza vhannḓa mafhungo maḓifha a Khristo Yesu, uri vha nge nduvho ine nda ṋekedza i takalelwaho nga Mudzimu, yo itwa khethwa nga Muya Mukhethwa. Zwino nge nda vha wa Yesu Khristo ndi na zwine nda nga kona u zuwa zwe nda shuma kha zwa Mudzimu. Ndi ḓo amba zwenezwo fhedzi zwe Khristo a shuma nga nṋe, nga maipfi na mishumo ya uri na vhannḓa vha vhe vhane vha pfa Mudzimu. O shuma nga maanḓa a zwiga na maḓembe, nga maanḓa a Muya wa Mudzimu ndi tshi ḓivhadza mafhungo maḓifha a Khristo u thoma Jerusalema nda vhuya nda swika na Iliria. Nṋe ndo lusa u ḓivhadza mafhungo maḓifha henefho fhedzi he dzina ḽa Khristo ḽa vha ḽi sa athu pfala, uri ndi si fhaṱe kha muteo we wa tewa nga muṅwe, unga ho ṅwalwa ha pfi, “Vha sa athu vhudzwa ngae vha ḓo vhona; na vha sa athu pfa a tshi ambiwa vha ḓo ṱalukanya.” Ndi zwone zwo nkundisaho lunzhi u ni dalela. Zwino vhunga ndo no ṱanganya mivhundu ino, nahone hu kale ndo ḓi ṱulutshela u ḓa ha inwi, ndi ri ngavhe ndi tshi nga zwi ita zwino. Huno ndi nga takala u fhira ndi tshi ni ṱolela hezwi ndi tshi ya Spania na ḓo kona u mpfarisa nga zwa u ya henengei, musi ndo thoma u dzulinyana henefho nda ḓiphiṋa nga u ni vhona. Zwino-ha ndi kha ḓi thoma u ya Jerusalema ndo fara zwa u vhavhalela vhakhethwa vha Mudzimu henengei. Ndi uri vha Makedonia na vha Akhaya vho langana nga dakalo uri vha ite sengosengo vha kovhele-vho vhakhethwa vha Mudzimu vha re vhashai ngei Jerusalema. Vhone vho ḽi vhofha nga vhoṱhe, nahone ndi pfanelo ya uri vha vhavhalele-vho avho vhashai, ngauri Majuda vho kovhela vhannḓa zwa muya, zwenezwo na vhannḓa vha fanela u tonda-vho Majuda nga zwa u fusha muvhili. Musi ndo no khunyeledza mushumo uyu nda vha kumedza itshi tshiṱunḓo tshe vha kuvhanganyelwa, ndi hone ndi tshi ḓo fhira nga henefho musi ndi tshi ṱutshela Spania. Nahone ndi fulufhela uri musi ndi tshi swika henefho ndi ḓo ḓa na mashudu oṱhe a Khristo nga vhuḓalo. Ndi a ni humbela-ha vha hashu, vhunga ri vha Muṋe washu Yesu Khristo, rí na lufuno lwe ra fhiwa nga Muya wawe, ndi ri kha ri khwaṱhele roṱhe u rabela Mudzimu, ni tshi nthabelela uri ndi lamulelwe kha vhaḽa vha ngei Judia vho landulaho Khristo, na uri vhakhethwa vha Mudzimu vha re Jerusalema vha takalele zwine nda khou ya u vha vhavhalela ngazwo, uri ndi tshi swika ha inwi ndi swike nga dakalo, arali Mudzimu a tshi funa ndi ḓiphiṋe nga u awela na inwi henefho. Ene Mudzimu Muladzashango nga a vhe na inwi noṱhe henefho. Amen. Ndi khou swikisa Vho-Foivhe, khaladzi ashu. Ndi mushumeli wa tshivhidzo tsha Khengria. Ni vha ṱanganedze nga nḓila ine vhakhethwa vha Muṋe washu vha fanela u ṱanganedza muṅwe ngavho; ni vha farise kha tshiṅwe na tshiṅwe tshine vha lila; ndi mutondi wa vhanzhi, na nṋe vho ḓi ntonda. Phriska na Akwila vhe ra shumisana mushumoni wa Khristo Yesu vha vhe hone. Ndi vhone vhe vha vhuya vha ḓifunga vha wela khomboni he vha vha vha tshi nga kha ḓi fa, vha tshi itela u ntshidza. A si nṋe fhedzi ane nda vha livhuha kha hezwo; na zwivhidzo zwoṱhe zwa vhannḓa zwi a vha livhuha. Na tshivhidzo tshi kuvhanganaho nḓuni yavho tshi vhe hone. Ndi sa hangwi na khonani yanga Ephinethosi ane nda mu funa, ene tanzhe ḽa vha Khristo shangoni ḽa Asia. Na Maria a vhe hone, muthu we a ḓinetisa tshoṱhe a tshi ni shumela; na Andronikosi na Juniasi, Majuda sa nṋe, vhe nda vha ndi navho dzhele, vhanna vha ḓivheaho kha vhaapostola. Vhone vho vha Vhakhriste nṋe ndi sa athu. Na Ampliatosi, khonani yanga nge ra vha vha Muṋe washu roṱhe, a vhe hone, na Urbanosi we ra vhuya ra shumisana mushumoni wa Khristo, na Stakisi khonani ine nda i funa. Ni songo hangwa Apelesi, we a vhonala a tshi fulufhedzea kha u shumela Khristo; na vha ha Aristobulosi; na Herodioni uḽa a re Mujuda sa nṋe; na vha ha Narkisosi vha re vha Muṋe washu; na Thraifina na Thraifosa, vhashumi vha biko kha zwa u shumela Khristo; na Pheresisi khaladzi anga ane nda mu funa, we a shumela Muṋe washu zwinzhi; na Rufasi uḽa Mukhriste a ḓivheaho wa Muṋe washu, khathihi na mme awe vhe vha tou mpfara sa ṅwana wavho. Na Asinkritosi a vhe hone, na Flegoni na Hermesi, na Phathrobasi, na Hermasi, na vhoṱhe vhatendi vha re navho; na Filologosi, na Julia, na Neriasi na khaladzi awe, na Olimpasi, na vhakhethwa vhoṱhe vha Mudzimu vha re navho. Ni reshane nga u kuvhatedzana sa vhatendi. Zwivhidzo zwoṱhe zwa Khristo zwi ri ni vhe hone. Ndi a ni ṱuṱuwedza vha hashu, ndi ri ni thanyele vhane vha vusa mufhirifhiri na u xedza vhaṅwe; izwo a zwi anḓani na zwe na funzwa. Vhenevho vha tinyeni; a vha shumeli Muṋe washu Khristo, vha shumela thumbu dzavho. Vha fhura vha si na nzhele nga kuambele kwavho kwa vhuhwavho na zwiambo zwi takadzaho. Inwi-ha hufha zwo no ḓi pfala hoṱhe uri ni vha thetshelesaho Mudzimu, ndi takadzwa nga zwenezwo, ndi ri ngavhe ni tshi vha vhaṱali kha zwivhuya, kha zwivhi ni si ḓivhe tshithu. Hu si kale Ene Mudzimu Muladzashango u ḓo kuyekanya Saṱhane a mu vhea fhasi ha milenzhe yaṋu. [Ngavhe Muṋe washu Yesu a tshi ni itela vhuthu.] Timoti uyu ane nda shuma nae, u ri ni vhe hone. Na Lukiosi, na Jasoni, na Sosipatere, Majuda nga nṋe, vha ralo. Na nṋe Tertiosi ane nda khou ṅwala maipfi a Paulo luṅwaloni luno ndi ni resha nga dzina ḽa Muṋe washu. Gayosi muṋe wa uno muṱa, une tshivhidzo tshoṱhe tsha ḓi kuvhangana khawo, u ri ni vhe hone; na Erastosi mufaragwama wa uno muḓi, na Kwartosi wa hashu. Kha hu huliswe Mudzimu ane a kona u ni khwaṱhisa, nga he nda funza mafhungo maḓifha, na ḓivhadzwa a Yesu Khristo, ni tshi dzumbululelwa tshiphiri tsha Mudzimu tshe tsha vha tshi sa buliwi tsha kale na kale, tshe zwino tsha bviselwa khagala nga Maṅwalo a vhaporofita, nga he Mudzimu wa lini na lini a ta ngaho. Zwo itelwa uri tshakha dzoṱhe dzi tshi ḓivhe-vho, dzi tende mafhungo awe dzi mu thetshelese. Vhugala ndi ha Mudzimu, Ramaano e eṱhe, nga Yesu Khristo, lini na lini. Amen. Nṋe Paulo we Mudzimu nga u funa hawe a mmbidzela u vha muapostola wa Khristo Yesu, na murathu washu Sosthenese ri resha tshivhidzo tsha Mudzimu tshi re Korinta, inwi vhe Mudzimu a ni ita vhakhethwa nga Khristo Yesu, na nangiwa uri ni vhe vhathu vha Mudzimu. Ri resha na vhaṅwe vhoṱhe hoṱhe-hoṱhe vhane vha luvha Yesu Khristo a re Muṋe washu roṱhe, ri ri ngavhe Mudzimu Khotsi ashu na Muṋe washu Yesu Khristo vha tshi ni itela vhuthu na vha na mulalo. Ndi ḓi dzula ndi tshi livhuha Mudzimu wanga ndi tshi vhona vhuthu he a ni itela nga Khristo Yesu. Nga u vha vhathihi na Khristo no pfumiswa lwa u tou fhalala, ri sa tsha amba kha vhuambi na nḓivho. Zwe na funzwa nga Khristo zwo nwelela kha inwi, lune hu si vhe na tshifhiwa na tshithihi tsha Mudzimu tshe na ṱahelelwa ngatsho, nó lavhelela ḓuvha ḽine ra ḓo dzumbululelwa vhugala ha Muṋe washu Yesu Khristo ngaḽo. Ene u ḓo ni khwaṱhisa u swika vhufheloni uri ni wanale ni si na mulandu nga ḓuvha ḽawe ḽa khaṱhulo. Mudzimu o ni vhidzelaho u vha vhathihi na Murwa wawe Muṋe washu Yesu Khristo, u a fulufhedzea. Vha hashu, ndi a ni kwengweledza nga dzina ḽa Muṋe washu Yesu Khristo ndi ri: ananani ni si fhambane, ni vhe na muya muthihi na muhumbulo muthihi. Ndi tshi ralo vha hashu ndi uri ndo pfa nga vha ha Kulue uri a ni anḓani zwavhuḓi. Ndi amba haya ane ha vho pfi muṅwe u ri, “Nṋe ndi wa Paulo!”, muṅwe nga fhaḽa a ri, “Nṋe ndi wa Apolosi!”, muṅwe nga ngeno a ri, “Nṋe ndi wa Kefasi!”, muṅwe nga ngei-vho a ri, “Nṋe ndi wa Khristo!” Kani-ha Khristo o no paḓukanywa? Kana Paulo o vhuya a vhambelwa inwi tshifhambanoni? Kana no lovhedzwa uri ni vhe vha Paulo? Ndi livhuha Mudzimu zwe ndi si lovhedze na muthihi waṋu arali e si Khrisposi na Gayosi fhedzi, uri hu si ḓo vha na ane a ri o lovhedzwa uri a vhe wa Paulo. Iina, na vhaḽa-vho vha ha Stefanasi ndo vha lovhedza. A thi tsha humbula muṅwe we nda mu lovhedza arali vhe si vhenevho. Khristo nṋe ho ngo nthuma u lovhedza, o nthuma u anḓadza mafhungo maḓifha, hu si nga u nakisedza nga maipfi a vhuṱali; ndi musi mafhungo a lufu lwa Khristo kha tshifhambano a tshi vho ḓo nga ho ngo shuma tshithu. Vha re nḓilani ya u lovha, mafhungo a tshifhambano vha pfa hu u fhafhaḓa, hone riṋe vhane ra khou ya u tshidzwa ri vhona e one a sumbedzaho maanḓa a Mudzimu, vhunga ho ṅwalwa ha pfi, “Ndi ḓo phusukanya vhuṱali ha vhaṱali, nda furalela maano a vhoriaḓivha.” Muṱali wa shango ḽino zwino u ngafhi-ha? Vhoriaḓivha vhone-vho? Makone wa khani ene? Vhuṱali ha shango Mudzimu ho ngo vhu ṱanḓavhudza ha vhonala vhu vhutsilu kani? Mudzimu nga vhuṱali hawe o dzula o dzudzanya uri shango ḽi si mu ḓivhe nga vhuṱali haḽo. Ndi zwe a ri vhatendi vha tshidzwe nga mafhungo ane vhaṅwe vha ri ndi vhutsilu. Majuda vha ṱoḓa maḓembe, ngeno Magiriki vha tshi londa vhuṱali, riṋe tshashu ndi u ḓivhadza mafhungo a Khristo o vhambwaho. Majuda vha vhona a tshi vha khukhulisa, vhannḓa vha pfa vhu vhutsilu, hone vho vhidzwaho nga Mudzimu, vha nga vha Majuda, kana Magiriki, vha vhona Khristo e Ene maanḓa na vhuṱali ha Mudzimu. Mudzimu u nga u ita vhutsilu, ngeno vhutsilu honoho vhu tshi fhira vhuṱali ha muthu; u nga ha na nungo, ngeno u shaya nungo honoho hu tshi fhira maanḓa a muthu. Vha hashu, edzonu elekanya zwe na vha ni zwone Mudzimu a tshi ni vhidza. Vhathu vha tshi ni sedza vha vhona vhunzhi haṋu ni songo funzea, ni si vhahulwane, ni si vhakololo. Hone Mudzimu a ita nga khole a nanga zwine shango ḽa vhona vhu vhutsilu uri a shonise vhaṱali ngazwo; a nanga vhane shango ḽa vhona vha si na nungo uri a shonise vha maanḓa; a nanga vhasiwana na vhane shango ḽa vha nyadza, vhane ḽa vha vhona vhe si tshithu, uri a lozwe ngavho zwine shango ḽa vhona zwi zwone zwihulwane. A tshi ralo ho vha hu u itela uri hu si vhe na muthihi ane a mu zuwela. Hone inwi Mudzimu o ni ita vhathihi na Khristo Yesu, we a mu ita vhuṱali hashu, ngauri ndi Ene vhuvhuya hashu na vhukhethwa hashu na u rengululwa hashu. Na Maṅwalo a ri, “Ane a zuwa nga a zuwe zwe Muṋe washu a ita.” Vha hashu, zwiḽa ndi tshi ḓa ngeo ndi tshi ni ḓivhadza tshiphiri tsha Mudzimu, ndo vhuya nda ita ndi tshi nakisedza maipfi ndi tshi ṱongisa pfunzo naa? Nṋe ndo vha ndo ḓivhofha uri a thi ṱoḓi u ni vhudza tshiṅwe tshithu arali e si Yesu Khristo, nahone ndi tshi ombedzela u vhambwa hawe tshifhambanoni. Zwiḽa ndi tshi swika ndo ḓipfa ndi si na nungo ndi tshi tetemela nga nyofho. Maipfi e nda amba na pfunzo ye nda funza zwo vha zwi si zwa u ni kumba nga u ṱongisa vhuṱali hanga; tshanga ho vha hu u ni sumbedza maanḓa a Muya wa Mudzimu, uri lutendo lwaṋu lu si tewe kha vhuṱali ha vhathu, ni fulufhele nge na vhona maanḓa a Mudzimu. Naho zwo ralo zwine ra amba ndi vhuṱali kha vho aluwaho muyani, hone vhu si vhuṱali ha ḽino shango kana ha vhavhusi vhaḽo – vha khou fhela havha vhathu. Vhuṱali vhune ra vhu ḓivhadza ndi tshiphiri tsha Mudzimu: shango ḽi sa athu vha hone o dzula o ri tela u vha na vhugala, hone a zwi dzumba. A hu na na muthihi wa vhahulwane vha ḽino shango we a ṱalukanya vhuṱali uho, ndi musi vha songo vhuya vha vhamba Muṋe wa vhugala hoṱhe kha tshifhambano. Iṱali ho ṅwaliwa ha pfi, “Zwe Mudzimu a lugisela vha mu funaho a hu na iṱo ḽe ḽa vhuya ḽa zwi vhona, a hu na nḓevhe ye ya vhuya ya zwi pfa, a hu na we a vhuya a zwi elekanya.” Hone riṋe Mudzimu o ri dzumbululela zwone nga Muya Mukhethwa. Ndi Ene a ṱanḓulukanyaho zwoṱhe, a sa siedzi na zwidziki zwa Mudzimu. Ndi nnyi a ḓivhaho mihumbulo ya muthu arali u si muya wa onoyo muthu? Sa zwenezwo a hu na ane a ḓivha mihumbulo ya Mudzimu arali e si Muya wa Mudzimu. Hone riṋe a ro ngo ṋewa muya wa shango ḽino, ro ṋewa Muya ane a bva ha Mudzimu, ndi zwine ra vho ḓivha zwe Mudzimu a ri tonda. Ndi zwenezwo zwine ra zwi amba, hone ri sa ambi nga maipfi a lemelaho e ra funzwa nga vhaṱali vha fhano shangoni, ri amba nga maipfi e ra funzwa nga Muya Mukhethwa. Ngauralo ri ṱalutshedza mafhungo a Muya nga maipfi e ra ṋewa nga Muya. Muthu nga tsiko yawe ha ṱanganedzi zwa Muya wa Mudzimu. Ene u vhona zwi zwa vhutsilu. Na u kona ha koni u zwi ṱalukanya, zwi ṱanḓulukanywa nga we a funzedzwa nga Muya. Muthu a no langwa nga Muya ndi ene a no ṱalukanya zwoṱhe, ngeno ene muṋe a sa ṱalukanywi nga muthu. Na Maṅwalo a ri, “Ndi nnyi a ḓivhaho muhumbulo wa Muṋe washu? Ndi nnyi ane a nga mu laya?” A vha riṋe ri na muhumbulo wa Khristo. Hone inwi vha hashu ndo vha ndi sa athu kona u amba na inwi nda nga ndi khou amba na vhathu vha langiwaho nga Muya Mukhethwa, ndo vha ndi kha ḓi fanela u amba nda nga ndi khou amba na vhathu vhane vha langiwa nga tsiko yavho, vhane vha kha ḓi vha vhushie kha zwa Khristo. A tho ngo kona u ni fha mugade ngauri no vha ni sa athu u kona, ndo ni mamisa mikando. Na zwino a zwi athu ni fanela, ngauri ni kha ḓi langiwa nga tsiko yaṋu. Hufha ni tshi kha ḓi vhivhana na u fhambana nga tshaṋu, a si hone ni tshi kha ḓi langiwa nga tsiko yaṋu? A si u tshila sa vha shango ḽino honoho? Arali muthu a tshi kha ḓi ri, “Nṋe ndi wa Paulo!” muṅwe a ri, “Nṋe ndi wa Apolosi!” – a si hone u tshila sa vha shango ḽino kani? Apolosi ndi mini-ha? Paulo ene ndi mini? Ri tou vha vhashumeli vha Mudzimu vhe ne u vha pfa na vha vhatendi, muṅwe na muṅwe washu a tshi shuma nga he Muṋe washu a mu ṋea. Nṋe nda gobela mbeu, Apolosi a sala a tshi sheledza, Mudzimu a vha Ene a medzaho. Zwenezwo mugobeli a si tshithu, na musheledzi a si tshithu; mushumo muhulwane ndi wa Mudzimu mumedzi wazwo. Mugobeli na musheledzi vha a fana, muṅwe na muṅwe u ḓo hola nga he a shuma. Ri tou vha vhashumisani na Mudzimu, inwi ni tsimu ya Mudzimu. Na dovha na vha tshifhaṱo tsha Mudzimu. Nṋe ndo tea muteo nga he Mudzimu a nkovhela ngaho nga vhuthu hawe, nda shuma sa mufhaṱi makone; ha ḓa muṅwe a fhaṱa he nda tea. Ni tshi fhaṱa muṅwe na muṅwe a sedze kufhaṱele kwawe, ngauri a hu na ane a nga tea muṅwe muteo; wo dzula wo tewa, ndi Yesu Khristo. Arali muthu a tshi fhaṱa kha muteo uyo, a nga ḓi fhaṱa nga musuku, kana siliva, kana matombo a mutengo muhulu, kana matanda, kana hatsi kana maṱanga – mushumo wa muṅwe na muṅwe u ḓo vhonala. Nga ḓuvha ḽa khaṱhulo u ḓo dzumbululwa nga mulilo. Mulilo ndi wone une wa ḓo sumbedza uri muṅwe na muṅwe o fhaṱa nga mini. Arali zwe muthu a fhaṱa zwa kunda mulilo, u ḓo wana pfufho yawe. Arali zwa swa ha nga wani tshithu. U tshidzwa u ḓo tshidzwa, hone u ḓo tshidzwa sa muthu we a ponyoka o swelwa nga zwoṱhe. Kani-ha a ni zwi ḓivhi uri ni nnḓu ya Mudzimu? A ni ḓivhi uri Muya wa Mudzimu u dzula ngomu haṋu? Ane a tshinyadza nnḓu ya Mudzimu, na ene Mudzimu u ḓo mu tshinyadza, ngauri nnḓu ya Mudzimu ndi khethwa. Ḓivhani-ha uri nnḓu yeneyo ndi inwi. Hu songo vha na ane a ḓifhura: ane a ḓifhima uri o ṱalifha nga vhuṱali ha vhathu, kha a nge tsilu, ndi hone a tshi ḓo ṱalifha-ha; ngauri Mudzimu o vhona vhuṱali ha ḽino shango vhu vhutsilu, unga ho ṅwaliwa ha pfi, “Mudzimu u fasha vhaṱali nga vhukwila havho vhone vhaṋe.” Ha dohwa ha pfi, “Muṋe washu u ḓivha mihumbulo ya vhaṱali; u ḓivha uri ndi ya fhedzi.” Zwenezwo hu songo tsha vha na ane a zuwa vhathu, zwoṱhe ndi zwaṋu: hu Paulo, hu Apolosi, hu Kefasi, he shango, he vhutshilo, naho lu lwone lufu, hu zwa ṋamusi, he zwa matshelo – ndi zwaṋu zwoṱhe hezwo; inwi ni vha Khristo, Khristo ndi wa Mudzimu. Ni tshi ri sedza ni ri vhone ri vhashumeli vha Khristo, ri vhakoma vho kumedzwaho zwiphiri zwa Mudzimu. Tshihuluhulu mukoma u pfi a vhe muthu a fulufhedzeaho. Nṋe hone ndi vhona zwi sa nndini arali ndi tshi sengiswa nga inwi kana nda sengiswa nga khoro iṅwe na iṅwe ya vhathu. Hufha na nṋe muṋe ndi sa ḓihaṱuli. A hu na hune nda ḓivhona mulandu. Naho zwo ralo a thi khou ri ndo ṱamba tshoṱhe; hai, ane a nkhaṱhula ndi Muṋe washu. Ndi zwone-ha, ni songo haṱula tshifhinga tsho fanelaho tshi sa athu swika. Lindelani u swika Muṋe washu a tshi vhuya. Ndi Ene ane a ḓo vhonetshela zwo dzumbamaho swiswini, a bvisela khagala vhutande vhu re mbiluni. Ndi hone Mudzimu a tshi ḓo khoḓa muṅwe na muṅwe nga he zwa mu tea. Vha hashu, aya mafhungo ndo fanyisedzela nga Apolosi na nṋe, ndi tshi itela u ni funza ngao, ni gude uri zwi amba mini hu tshi pfi, “U songo pfuka luhura lwa Maṅwalo,” hu sa ḓo vha na muṅwe waṋu ane a ḓihudza nga mufunzi wawe a nyadza wa uḽa muṅwe. Ni khou ḓihudza nga nnyi? Ni na mini tshe na sa tou fhiwa? Huno arali no tou fhiwa, ni zuwelani tsha vho nga a si tshifhiwa? Iṱali no no ḓi pfelela! No no ḓi pfuma kale! No no ḓi vhumbwa vhuhosi riṋe ra sala nnḓa! He, ngavhe no vha ni mahosi a vhukuma, ndi musi ri tshi ḓo vhusa roṱhe. A thi ri mitamboni ya sitediamu, vha vhewaho mutshilani wa muduba wa vhatambi ndi avho vhane vha pfi vha vhulawe. Nṋe ndi vhona unga riṋe vhaapostola Mudzimu o ri vhea mutshilani, ri tou vha ṱano kha shango: kha vharuṅwa na kha vhathu. Riṋe ri matsilu hu u itela Khristo, inwi ngeo ni vhaṱali nga vhuthihi haṋu na Khristo; riṋe ri vhahoṱa, inwi ni na nungo; inwi ni vhaḓivhalea, riṋe ngeno ri vhanyadziwa. U swika zwino ro farwa nga nḓala na ḓora, ro dzhenwa nga tsiku, ri khou sinḓekanywa, ri vhatendeleki. Ri ḓinetisa ri tshi ḓipalela nga roṱhe nga zwanḓa zwashu hezwi. Vhane vha ri sema ri a vha shudufhadza; na u tovholwa hashu a ri fheli mbilu; vhane vha ri tshinya madzina ri a vha fhindula nga vhulenda. Ri vho nga mathukhwi a shango, vhoṱhe vha vho ri ita malambelo na ṋamusi. Ndi tshi ṅwala nga u rali a si u itela u ni shonisa, ndi u tou ni laya vhunga ni vhana vhanga vhane nda vha funa. Naho ni tshi nga vha na vhalai vha zwigidigidi kha zwa Khristo, a si uri vhokhotsi aṋu ndi vhanzhi; nṋe ndo vha khotsi aṋu kha Khristo nga u ni ḓisela mafhungo maḓifha. Ndi a ni kwengweledza-ha ndi ri: Ivhani vha nnyedzisaho. Ndi zwe nda ruma Timoti henengeo; ene kha Muṋe washu ndi ṅwananga a fulufhedzeaho ane nda mu funa. U ḓo vusulusa kutshilele kwo fanelaho vha re vhathihi na Khristo Yesu kwe nda ni gudisa, sa zwine nda ḓi ṱwa ndi tshi funza hoṱhe-hoṱhe zwivhidzoni zwoṱhe. Khezwi vhaṅwe vhaṋu vha tshi vho tou huduluwa nda nga a thi tsha ḓo dovha nda ni dalela? Matsina arali Mudzimu a tshi funa a thi nga lengi u swika; ndi hone ndi tshi ḓo vhona vhaḽa vhadzia-u-huduluwa arali vhe na maanḓa a Muya Mukhethwa, hu si u sokou pfa zwine vha zuwa fhedzi. Ndi uri Mudzimu ha vhusi nga zwiambo, u vhusa nga u sumbedza maanḓa. Ni khetha zwifhio? Ndi ni ḓele na ṱhamu kana ndi ḓe ndi na lufuno na vhulenda? Ndi ṱolou pfa phungo ya vhuṱudzi vhune ha khou itwa ngeo, vhune na kha vhannḓa vhu si anzele u wanala, henefho hune muthu a farakana na musadzi wa khotsi awe. Ni tshi khou ita zwenezwo na dovha na huduluwa? A si khwiṋe ni tshi ṱungufhala na fhedza nga u tumula muiti wazwo tshivhidzoni? Nṋe naho ndi kule na inwi, hone lwa muya ndi na inwi henefho. Na u haṱula ndo no a haṱula hayo a hoyo a itaho zwenezwo zwingafho, nda nga ndi na inwi henefho, Honoho u zuwa haṋu a si havhuḓi. A ni zwi ḓivhi uri mbilisa ṱhukhu-ṱhukhu i a dungisa khali yoṱhe naa? Kokotani-ha mbilisa ndala ya vhutshinyi uri ni vhe bwindi ḽiswa ḽi si na ludungela lwa vhutshinyi. Ndi zwenezwo zwine na vha zwone, vhunga na Ngwana yashu ya Paseka yo no ḓi ṱhavhiwa, ndi amba Ene Khristo. Zwino kha ri dzhene-ha vhuṱamboni ri si na mbilisa ndala iḽa ya vhunwa na vhuvhi; ri ḽe vhurotho vhu si na mbilisa, vhune ha sumbedza u sa hoya na ngoho. Ndo no ḓi ni ṅwalela uri ni si konane na dziphombwe. Ndi tshi ralo ndo vha ndi sa ambi vhannḓa vha re dziphombwe kana vha funesaho lupfumo kana mafobvu kana vha rerelelaho midzimu; aiwa, zwó ralo ni vho ḓo tou nga ni sa pfuluwa tshoṱhe shangoni. Zwe nda vha ndi tshi khou amba zwone ndi uri ni songo konana na muthu ane a pfi mutendi ngeno e phombwe kana a tshi funesa lupfumo kana a tshi rerelela midzimu kana a tshi sasaladza vhaṅwe kana tshidakwa kana fobvu – muthu o raloho ni songo vhuya na ḽa nae. Arali muṅwe waṋu e na mulandu na mutendi ngae, nṋa a nga tou vhuya a mu hwelela khoroni ya vhannḓa? Vhathu vha Mudzimu a vha pfumedzani nga tshavho naa? Kani a ni zwi ḓivhi uri vhathu vha Mudzimu ndi vhone vhane vha ḓo haṱula shango? Zwino-ha, arali inwi ni tshi ḓo haṱula shango, ni kundwa ngani u haṱula izwo zwidandu? Kani a ni zwi ḓivhi uri ri ḓo haṱula vharuṅwa? Ri nga kundwa hani-ha nga zwa vhuno vhutshilo, zwiṱukuṱuku? Arali ha itea milandu yo raloho vhukati haṋu, ni nga i hwala na i isa kha vhathu vhane vha si vhe tshithu tshivhidzoni naa? Zwi shonisa hani vhathu vha hashu! Hu kundwa na muthihi waṋu ane a nga kona u pfumedzanya vhatendi ngae? Zwo naka mutendi a tshi hwelela mutendi ngae uri a haṱulwe nga vha si vhatendi naa? U hwelelana nga tshaṋu zwi sumba uri no sokou dzula no kundwa. A si khwiṋe ni tshi litsha na khakhelwa zwaṋu? A si khwiṋe u ṱangulwa zwaṋu? Zwo naka ni tshi khakhelana nga tshaṋu na dovha na ṱangulana ngeno ni vhathihi naa? Kani a ni zwi ḓivhi uri vhavhi a vha nga vhi na tshavho muvhusoni wa Mudzimu na kathihi? Ni songo ḓifhura: ḓivhani uri hu dziphombwe, hu vharereleli vha midzimu, hu vha u ṱalana, hu ane a tenda u itwa musadzi nga munna ngae, na onoyo ane a mu ita zwenezwo, hu mafobvu, hu vha funesaho lupfumo, hu zwidakwa, hu vhasasaladzi, he mafobvu, vhoṱhe a vha nga vhi na tshavho muvhusoni wa Mudzimu. Vhaṅwe vhaṋu vho vha vho tou ralo. Hone zwino no ṱanzwiwa vhutshinyi, na itwa vhakhethwa, Mudzimu u vho ri ni vhavhuya nga Muṋe washu Yesu Khristo na nga Muya wa Mudzimu washu. Vhaṅwe vha ri, “Riṋe a ri tsha ila tshithu.” A thi hani, hone zwiṅwe-vho zwine ni sa tsha ila a zwi ni farisi tshithu. Ndi nga ḓi ri a thi tsha ila tshithu na tshithihi. Ndi zwone, hone ndi nga si tende na tshini tshazwo tshi tshi mmbusa. Vhaṅwe vha ri, “Tsha thumbu ndi zwiḽiwa; tsha zwiḽiwa ndi thumbu.” Ndi zwone, hone ḓivhani uri Mudzimu u ḓo kaṱudza zwoṱhe vhuvhili hazwo. Muvhili a wo ngo sikelwa vhupombwe, wo sikelwa Muṋe washu, nahone Muṋe washu u a u vhavhalela. Mudzimu o vusa Muṋe washu vhafuni, na riṋe u ḓo ri vusa nga maanḓa awe. A ni zwi ḓivhi uri mivhili yaṋu ndi miraḓo ya Khristo naa? Ndi zwavhuḓi ndi tshi dzhia miraḓo ya Khristo nda i ita miraḓo ya phombwe naa? Aiwa, na kathihi! Khamusi a ni zwi ḓivhi uri ane a ḓikwakwanya na phombwe u vha muvhili muthihi nayo. Hu pfi, “Vhenevho vhavhili vha ḓo vha sa muvhili muthihi.” Hone ane a ḓikwakwanya na Muṋe washu u vha muthihi nae lwa muya. Ilani vhupombwe! Vhutshinyi vhuṅwe hoṱhe vhune muthu a nga ita a vhu kwami muvhili wawe, hone a itaho vhupombwe u khakhela muvhili wawe ene muṋe. Kani a ni zwi ḓivhi uri muvhili waṋu ndi nnḓu ya Muya Mukhethwa a re ngomu haṋu we na ṋewa nga Mudzimu, na uri a ni vhaṋu inwi vhaṋe? O ni renga tshoṱhe. Zwenezwo hulisani Mudzimu nga mivhili yaṋu. Ri tshi ḓa kha aḽa e na nṅwalela: Ndi zwone, munna u ita zwone a sa kwami musadzi. Hone u thivhela vhupombwe ndi khwiṋe munna muṅwe na muṅwe a tshi vha na musadzi wawe, na musadzi muṅwe na muṅwe a vhe na munna wawe. Munna kha a khunyeledze pfanelo dzawe kha musadzi wawe, na musadzi a ralo-vho kha munna wawe. Musadzi ha langi muvhili wawe ene muṋe, u langiwa nga munna wawe; na ene munna ha langi muvhili wawe, u langwa nga musadzi wawe. Ni songo ṱahedzana hezwo arali ni songo ranga u langana u ḓiilisa tshifhinganyana, uri ni wane tshifhinga tsha u ḓikumedza thabelo, ni konou vhuelelana, ni sa ḓo kundwa u ḓifara na khakhiswa nga Saṱhane. Ndi tshi ni tendela nga u ralo a si u ni vhetshela mulayo. Ndo vha ndi tshi nga takala arali vhoṱhe vha tshi nga nṋe; hone muṅwe na muṅwe u na mpho yawe ye Mudzimu a mu ṋea; muṅwe u na ino, muṅwe a vha na iḽa-vho. Zwino ndi tshi amba na vha sa athu dzea kana u dzewa, na dzitshilikadzi, ndi ri: ndi zwavhuḓi vha tshi dzula vho ralo sa nṋe. Hone arali vha sa koni u ḓifara ndi khwiṋe u vha na musadzi kana munna, u fhira u tambudzwa nga nyemulo. Zwino ndi tshi amba na vha re na miṱa a hu tsha amba nṋe, ndi ndaela ya Muṋe washu, i ri: musadzi a songo ṱala munna wawe. Arali a ṱala a dzule o ralo, kana a pfumedzane na munna wawe. Munna na ene a songo ṱala musadzi wawe. Ndi tshi amba na vhaḽa vhaṅwe ndi ri – hafhu ndi nṋe-vho zwino hoyu, a si Muṋe washu: arali muṅwe washu e na musadzi a si mutendi, uyo musadzi a tshi kha ḓi funa u dzula nae, a songo mu thatha. Zwi ḓi nga musadzi e na munna a si mutendi, uyo munna a tshi kha ḓi funa u dzula nae, na ene a songo mu ṱala. Ndi uri arali musadzi e mutendi, vhukhethwa vhu rathela kha munna naho munna e si mutendi; na kha musadzi a si mutendi zwo ralo: arali munna wawe e mutendi vhukhethwa vhu rathela na kha ene musadzi. Ndi musi vhana vhaṋu vho kumala, hone zwino ndi vha Mudzimu. Huno arali a si mutendi a tshi funa u u ṱala, mu litshe a ṱuwe zwawe. Arali zwo ralo munna kana musadzi wa mutendi o vhofholowa. Mudzimu o ri vhidzela u dzula nga mulalo. U zwi ḓivha ngani-ha iwe musadzi uri a u nga gumi nga u tshidza munna wau? Hu ḓi nga munna u zwi ḓivha hani uri a u nga tshidzi musadzi wau? Tenda muṅwe na muṅwe a dzula e kha zwenezwo zwine Mudzimu a mu kovhela, e kha zwenezwiḽa zwe Mudzimu a mu vhidza e khazwo. Iyi ndi yone ndaela ine nda ḓivhadza zwivhidzo zwoṱhe. We a vhidzwa o fumba Tshijuda a songo tsha ḓidina nga u thutha holwo luswayo; na we a vhidzwa a songo fumba a songo ḓidina nga u ḓifumbisa. U fumba kana u sa fumba a zwi ambi tshithu; tshihulwane ndi u tevhedza ndaela dza Mudzimu. Muṅwe na muṅwe u fanela u dzula e zwe a vha e zwone musi a tshi vhidzwa nga Mudzimu. Arali wo vhidzwa u phuli u songo zwi londa. Hone arali zwi tshi konadzea uri u vhofholowe, ita nga u ralo u sa timatimi. Phuli i re mulanda wa Muṋe washu yo vhofhololwa nga Muṋe washu. Zwo ralo na kha we a vhidzwa e si phuli, u vha phuli ya Khristo. Mudzimu o ni renga tshoṱhe, zwenezwo ni songo tsha ḓiita phuli dza vhathu na langiwa nga mihumbulo yavho. Vha hashu, muṅwe na muṅwe kha a dzule a tshi shumela Mudzimu e zwenezwo zwe a vha e zwone musi a tshi vhidzwa. Ndi tshi ḓa kha mafhungo a vha si na miṱa, a thi koni u ni fha ndaela ine ya bva ha Muṋe washu; ndi ḓo tou ni vhudza nga hune nṋe nda zwi vhona ngaho, vhunga nga vhuthu ha Muṋe washu ndi a fulufhedzeaho. Ndi tshi sedza misi mivhi ye ra livhana nayo, nṋe ndi vhona unga ndi khwiṋe muthu a tshi ḓidzulela o ralo. Arali u na musadzi u songo mu ṱala; arali u si na u songo mu ṱoḓa. Hone naho wa dzea a si mulandu; na musidzana a dzewa ho ngo khakha. Ndi khou tou ṱoḓa u ni ponyokisa kha maṱhupho ane vha re na miṱa vha ṱangana nao fhano shangoni. Vha hashu, ḓivhani uri tshifhinga tsho no vha tshiṱuku. U bva zwino na vha re na miṱa vha nge vha si na; vhane vha lila vha nge vha songo ṱungufhalaho; vhane vha sea vha nge vha songo takalaho; vhane vha renga vha nge zwe vha renga a si zwavho; vhane vha shuma zwa shango ḽino vha tshile vha tshi nga a vha zwi londi; ngauri shango heḽi ḽine na ḽi vhona ḽi ḓo ṱuwa ḽi tshi fhela. Ndi ṱoḓa uri ni sa tsha dinalea ngazwo. A si na muṱa, tshine a ḓidina ngatsho ndi u shumela Muṋe washu, a tshi funa u takadza Muṋe washu. A re na muṱa, zwine a ḓidina ngazwo ndi zwa shango, tshine a swela mbilu ndi u takadza musadzi wawe; u na mbilu mbili. Musadzi a si na muṱa, kana musidzana, tshine a ḓidina ngatsho ndi u shumela Muṋe washu, a funa uri muvhili na muya wawe, zwoṱhe zwi vhe zwikhethwa. A re na muṱa, zwine a ḓidina ngazwo ndi zwa shango, a tshi funa u takadza munna wawe. U ralo ndi u itela u ni farisa. A thi khou ni vhiela luhura lini, ndi khou tou ṱoḓa uri ni ite zwi re zwone zwo fanelaho, ni ḓikumedze Muṋe washu tshoṱhe ni si na mbilu mbili. O no ambisaho musidzana, a vhona uri u sa mu vhinga hu ḓo vha u khakha nge a mu ṱuvhesa, a vhona uri u vhinga ndi khwiṋe, nga a vhinge; hu ḓo vha hu si u khakha. Hone arali munna o tou ḓikhethela a khwaṱhisa uri a thi mu vhingi, na onoyo ha khakhi, tenda zwi zwe a tou ḓifunela hu si na we a mu kombetshedza. Zwenezwo ane a dzea u ḓi ita zwone-vho, fhedzi ane a sa dzee ndi ene we a tou ita zwone-zwone. Musadzi o dzewaho o vhoxwa nga Mulayo musi munna wawe a tshi kha ḓi tshila; hone arali munna wawe a lovha a nga ḓi dzewa nga munna muṅwe na muṅwe ane a mu funa, tenda uyo munna na ene a vha e mutendi. Hone mashudu awe a ḓo vha mahulwane arali a tshi ḓidzulela e tshilikadzi. Ndi kuvhonele kwanga, hone ndi ḓivha na nṋe ndi na Muya wa Mudzimu. Zwino ndi tshi ḓa kha mafhungo a zwiḽiwa zwo sumelwaho midzimu ya zwifanyiso ndi ri: Roṱhe ri a zwi ḓivha zwavhuḓivhuḓi uri zwa ngoho ndi zwifhio. Nḓivho i yoṱhe i ro ita uri muthu a ḓihudze, ngeno lufuno lu tshi fhaṱa. Arali muthu a tshi ḓifhima uri u na nḓivho, onoyo nḓivho yawe a i athu vha yone-yone. Ane a funa Mudzimu ndi ene we a ḓivhiwa nga Mudzimu. Zwenezwo-ha nga u ḽa zwiḽiwa zwo sumelwaho midzimu: ri a zwi ḓivha uri midzimu na u vha hone a iho, nahone a hu na muṅwe mudzimu, Mudzimu ndi muthihi fhedzi – naho hu na iyo ine ya pfi midzimu, i nga vha i tshi pfi i makoleni kana fhano shangoni; iṱali midzimu ya hone na vhaṋe vha hone vha sa fheli – hone riṋe ri ḓivha Mudzimu e muthihi: Ene Khotsi we a sika zwithu zwoṱhe. Ndi Ene ane ra tshilela Ene. Na Muṋe washu ri ḓivha e muthihi, Ene Yesu Khristo we zwithu zwoṱhe zwa vha hone nga Ene, na riṋe ri tshila ngae. Hone ngoho iyo a i athu ḓivhiwa nga vhoṱhe; vhaṅwe vhathu vha kha ḓi vha vho ḓowela midzimu ya zwifanyiso, lune na ṋamusi vha tshi ḽa zwiḽiwa zwo sumelwaho yone vha ri ri khou ḽela u luvha midzimu ngazwo. Vha tshee na luvalo, vha pfa unga vho ḓikumadza ngazwo. Zwiḽiwa a si zwone zwine zwa ri swikisa ha Mudzimu; ra sa ḽa a ri tshinyalelwi nga tshithu; naho ra ḽa a ri wani tshithu. U tendelwa no tendelwa u zwi ḽa, hone ni vhone zwi sa ḓo khukhulisa vha sa athu vha na lutendo lwo khwaṱhaho. Arali iwe u re na nḓivho yo fhelelaho wa yo ḽa thembeleni ya midzimu wa vhonwa nga uḽa ane a kha ḓi vha na luvalo, a zwi nga mu ṱuṱuwedzi u ḽa misumo ya midzimu naa? Nḓivho heyo yau i ḓo vha yo lozwa mutendi nga iwe a si na lutendo lwo khwaṱhaho we na ene a felwa nga Khristo. Ngauralo ni nga khakhela vhatendi nga inwi vhane vha kha ḓi vha na luvalo na vha ṱhavha mbilu, ha vha u khakhela Khristo. Zwino-ha arali zwiḽiwa zwi tshi ita uri ndi khakhise mutendi nga nṋe, ndi khwiṋe ndi tshi ḓiilisa zwanga ṋama tshoṱhe uri ndi si mu khakhise. Nṋa nṋe a thi na zwo mpfanelaho-vho? Kani-ha a thi muapostola? A tho ngo vhona-vho Yesu Muṋe washu naa? Inwi a ni mitshelo ya mushumo we nda shuma nga maanḓa a Muṋe washu naa? Naho vhaṅwe vha sa nnyiti muapostola, inwi ni ḓivha ndi muapostola. Inwi vhaṋe ni vhuṱanzi ha vhuapostola hanga nge na vha vhalanda vha Muṋe washu. Musi vhathu vha tshi edzisa u ḓiita vhahaṱuli vhanga ndi vha fhindula nda ri: Kani-ha a zwo ngo mpfanela ndi tshi ṋewa zwiḽiwa na zwa u nwa uri ndi kone u shuma? Kani-ha a zwo ngo mpfanela ndi tshi edzisa vhaṅwe vhaapostola na vharathu vha Muṋe washu na Kefasi nda dzea-vho musadzi wa mutendi ra tshimbila roṱhe? Kana nṋe na Barnabasi ndi riṋe ri roṱhe ro fanelaho u tou ḓipalela uri ri tshile naa? Ndi ḽiswole ḽa ngafhi ḽeneḽo ḽe ḽa vhuya ḽa ri ḽo bva pfumo ḽa ḽa zwaḽo? Ndi mulimi wa ngafhi onoyo we a ri o ḓiṱavhela minḓirivhe a si tsha fula nḓirivhe dzayo? Ndi mulisa wa ngafhi onoyo ane a tshi lisa a si nwe shogodzho? Nahone a thi ḓitiki nga hezwi zwine ra vhona vhutshiloni ha vhathu fhedzi lini; na Mulayo u ralo. Fhaḽa Mulayoni wa Mushe hu pfi, “Phulu i khou fhuliswaho i songo thivhiwa mulomo.” Zwino-ha kani Mudzimu u vhavhalela phulu? O vha a sa ambi riṋe a tshi ralo naa? Zwi tou vha khagala uri hu ambiwa riṋe. Hu mulimi, hu mukaṋi, vhoṱhe vha shuma vho lavhelela u ḓo wana mukovhe wa khaṋo. Ro zwala mbeu ya u tshidza muya kha inwi; zwino ni vhona hu tshi ḓo vha u ni lemedza na, arali ri tshi vho kaṋa zwi fushaho muvhili henefho? Arali vhaṅwe vhe na pfanelo ya u zwi wana kha inwi, riṋe a zwo ngo ri fanela u fhira avho naa? Hone, naho zwo ri fanela a ri athu humbela tshithu, ro sokou konḓelela zwoṱhe, nga u ofha u thithisa vhathu u ṱanganedza mafhungo maḓifha a Khristo. Kani-ha a ni zwi ḓivhi uri vha shumaho thembeleni vha ḽa zwa thembele? Zwa ḓi nga vhane vha kumedza Mudzimu nduvho aḽiṱarini vha tshi wana mukovhe wadzo. Sa zwenezwo Muṋe washu o vhea mulayo wa uri vhane vha ḓivhadza mafhungo maḓifha vha fanela u tshila nga mushumo wonoyo. Naho na nṋe zwo mpfanela uri ndi zwi wane, a thi athu na u humbela tshithu. U ralo a thi khou vhila uri ni mphe zwo mpfanelaho lini, aiwa, arali nda zwi ṱanganedza a thi tsha ḓo kona u zuwa; zwa ralo ndi nga tou ḓifela zwanga. Huno a thi zuwi nge nda vha muḓivhadzi wa mafhungo maḓifha; nṋe ndi pfa zwi tshi tou nkombetshedza uri ndi zwi ite; arali nda litsha zwi nga nngwedza khomboni. Arali ndo vha ndi tshi tou shuma nga u ḓinangela ndo vha ndi tshi nga kona u vhila malamba; zwino ngauri a tho ngo tou ḓinangela, ndi khou tou shuma mushumo we Mudzimu a nkhwesa. Zwino ndi kha ḓi wana malamba a u itani? Malamba anga ndi u ḓivhadza mafhungo maḓifha ndi sa holi tshithu, ndi sa vhili zwo mpfanelaho kha mushumo hoyu. Nṋe naho ndi si phuli ya muthu ndo ḓiita phuli ya vhoṱhe, ndi tshi itela uri ndi kungele vhanzhi ha Khristo. Musi ndi na Majuda ndi ḓiita Mujuda uri ndi kunge Majuda; naho ndi sa tsha vhuswa nga Mulayo wa Mushe ndi ḓiita unga ndi vhuswa ngawo musi ndi na vha vhuswaho ngawo, uri ndi vha kunge; musi ndi na vha sa ḓivhiho Mulayo ndi ḓiita muṅwe wavho uri ndi vha kunge. Ndi tshi ralo a si uri a thi tsha vhuswa nga Mulayo wa Mudzimu; ndi hone-ha ndi tshi khou vhuswa nga Mulayo wa Khristo. Hu ḓi nga vha si na lutendo lwo khwaṱhaho ndi ḓiita muṅwe ngavho uri ndi vha kunge; vhoṱhe-vhoṱhe ndi ḓiita muṅwe ngavho ndi tshi edzisa nga nḓila dzoṱhe uri vhaṅwe vhavho vha tshidzwe. U ḓinetisa hanga hoṱhe ndi u itela mafhungo maḓifha, uri ndi kaṋe mashudu ao na vhenevho. Kani-ha a ni zwi ḓivhi uri kha vhoṱhe vhane vha ita mbambe ndi muthihi fhedzi ane a wana muṅene? Zwino-ha gidimani lune na ḓo u wana. Mugidimi muṅwe na muṅwe u ḓiilisa zwinzhi a tshi ri a wane tshiala zwatsho tshi ṱahalaho, riṋe ngeno ri tshi ḓiilisa uri ri wane tshiala tshi sa ṱahali. Ndi zwine nṋe nda gidima ndo tou oma ndi sa lavhelesi matungo ndo livha thamboni; nda nga mudziamavili a sa buphi. Ndi ṱungufhadza muvhili wanga nda u langa nga tshiṱuhu, uri ndi sa ḓo wanala zwi songo tsha mpfanela ngeno e nṋe ndo vhidzaho vhaṅwe. Vha hashu, ni songo hangwa zwe vhomakhulukuku washu vha ṱangana nazwo. Vhoṱhe vho tshimbila vho tsireledzwa nga gole; vhoṱhe vha wela lwanzhe zwavhuḓi; vhoṱhe vha lovhedzelwa henefho goleni na lwanzheni uri vha vhe vhatevheli vha Mushe, vhoṱhe vha ḽa zwenezwo zwiḽiwa zwa muya, vhoṱhe vha nwa tshenetsho tshinwiwa tsha muya, vha nwa zwi tshi gubunyea kha tombo ḽa muya ḽe ḽa vha ḽi tshi tshimbila navho. Tombo iḽo o vha e Khristo Ene muṋe. Naho zwo ralo vhunzhi havho vho vha vha sa takadzi Mudzimu, ndi zwone zwe zwitumbu zwavho zwa sokou hasekana na phanga. Zwino hezwo zwoṱhe ndi zwine Mudzimu a ri sevha ngazwo uri ri songo vha edzisa ra emula zwo vhifhaho. Nahone ri songo vha edzisa ra rerelela midzimu ya zwifanyiso sa fhaḽa he ha ṅwalwa ha pfi, “Vhathu vha dzula fhasi vha ḽa, vha nwa, vha takuwa vha ita vhuḓabaḓaba.” Riṋe ri songo vha edzisa ra ita vhupombwe sa zwe vhone vha ita ha vhulawa vha 23 000 nga ḓuvha ḽithihi. Ri songo vha edzisa ra ṱunga Khristo sa zwe vhone vha ita vha vhulawa nga dziṋowa. Ri songo vha edzisa ra gungula sa zwe vha ita vha vhulawa nga muruṅwa wa bulayo. Hezwo zwithu zwo vha wela uri i vhe pfunzo kha vhaṅwe, zwa dovha zwa ṅwalwa u ri laya, ngauri tshifhinga hetshi tshine ra vha khatsho tshi tsini ha vhufhelo. Ane a ri ndo ima a vhone a sa ḓo wa. Milingo yoṱhe ye na ṱangana nayo ndi ine muthu a nga i kunda. Mudzimu u a fulufhedzea; a nga si tendele ni tshi lingwa lune na kundwa; musi ni tshi lingwa u ḓo ni ṋea nungo uri ni kone u konḓelela, u ralo ha vha u ni vulela kubuli kwa u ponyoka. Zwino-ha vhafunwa, ilani zwa u rerelela midzimu. Ndi na fulufhelo ḽa uri ndi tshi amba na inwi ndi khou amba na vhathu vha na ṱhalukanyo. Ḓihumbuleleni inwi vhaṋe. Tshinwelo tshine ra nwa ra renda na u livhuha Mudzimu a tshi ambi u vha vhathihi na Khristo nga malofha awe naa? Vhurotho vhune ra vhu ṅwata a vhu ambi u vha vhathihi na Khristo nga muvhili wawe naa? Zwenezwo unga mukonde wa vhurotho u muthihi, riṋe roṱhe naho ri vhanzhi ri muvhili muthihi ngauri ri kovhekana mukonde wonoyo muthihi. Humbulani zwine ra vhona kha lushaka lwa Vhaisraele. Khavho vhane vha ḽa dzinduvho a vha na mukovhe kha aḽiṱari vhoṱhe naa? Ndi tshi ralo a si uri nduvho dza midzimu ndi tshithu kana midzimu ndi tshithu lini. Ndi khou tou ni sumbedza uri nduvho dzenedzo a vha dzi kumedzi Mudzimu, vha dzi kumedza madimoni, huno nṋe thi funi ni tshi konana na madimoni. Ni nga si kone u nwa nga tshinwelo tsha Muṋe washu na dovha na nwa nga tsha madimoni. Ni nga si ḽele ḓafulani ḽa Muṋe washu na dovha na ḽa kha ḽa madimoni. Kani ri ṱoḓa u ṱunga mbiti dza Muṋe washu? Kani ni vhona unga ri nga mu kunda? Ni tshi amba ni ri, “Riṋe a ri tsha ila tshithu.” Ndi zwone, hone zwoṱhe zwi a ri farisa naa? Ni ri, “A ri tsha ila tshithu na tshithihi!” A thi hani; hone ndi ri: Zwoṱhe zwi a fhaṱa naa? Hu songo vha na ane a ṱoḓa zwi tshi nakela ene e eṱhe; nga a humbule na vhaṅwe. Ni nga ḓi ḽa zwoṱhe zwi rengiswaho vungani ni songo ṱwa ni tshi vhudzisa nga u timatima. Hufha hu tshi pfi, “Shango ndi ḽa Muṋe washu na zwoṱhe zwi re khaḽo.” Arali a si mutendi a u vhidza u yo ḽa nae, wa vhona uri ndi khwiṋe u tshi ya, iḽa zwine wa ṋewa, u songo ṱwa u tshi vhudzisa nga u timatima. Hone arali muṅwe a bula a ri, “Zwiḽiwa hezwi zwo sumelwa midzimu,” zwenezwo u songo tsha zwi ḽa, hu u itela uyo we a u vhudza, a sa vho ḓo ri na iwe u anḓana na zwa midzimu. Naho iwe u tshi ḓivha uri midzimu iyo a si tshithu, ene u kha ḓi i hulisa. U nga ḓi ri, “Ndi kundiselwani u ita zwine nda funa nge muṅwe a tenda zwi si tshithu? Hufha ndo livhuha Mudzimu ndi tshi ḽa! Ndi kha ḓi solelwani kha zwe nde ndi tshi ḽa nda livhuha Mudzimu?” Ndi zwone, hu musi ni tshi ḽa, hu musi ni tshi nwa, na tshini tshine na ita, tshihulwane ndi uri zwoṱhe kha zwi vhe zwa uri Mudzimu a rendwe. Ni songo vhuya na khukhulisa na muthihi – a nga vha Majuda kana Magiriki, naho tshi tshivhidzo tsha Mudzimu. Edzisani nṋe, ndi ita nga nungo uri ndi takadze vhoṱhe, hu si uri zwi nakele nṋe fhedzi; tshililelwa tshanga ndi uri vha tshidzwe. Kandani ṋayoni dzanga, unga na nṋe ndi tshi kanda ṋayoni dza Khristo. Ndi a ni khoḓa ngauri ni ḓi dzula ni tshi nnyelelwa, nga u tevhedza ndayo dze nda ni siela ni sa siedzi. Hone ḓivhani uri Khristo ndi ṱhoho ya munna; munna ene ndi ṱhoho ya musadzi; ṱhoho ya Khristo a vha Mudzimu. Zwo ralo munna ane a rabela kana u ḓivhadza zwine Mudzimu a funa ó khurumela ṱhoho u nyadzisa ṱhoho yawe a re Khristo. Zwi ḓi nga musadzi a tshi rabela kana a tshi ḓivhadza zwine Mudzimu a funa a songo khurumela ṱhoho, u nyadzisa ṱhoho yawe. Onoyo zwi ḓi fana na musi o tou palulwa. Arali musadzi a sa khurumeli ṱhoho, izwo a nga ḓi palulwa zwawe. Hone vhunga zwi tshi shonisa arali musadzi o ṱunya mavhudzi kana o palulwa, izwo-ha kha a khurumele. Munna ene ho ngo fanela u khurumela ṱhoho, ngauri khae hu vhonala tshifanyiso na vhugala ha Mudzimu, ngeno kha musadzi hu tshi vhonala vhugala ha munna. Tsikoni yavho a si munna we a bva kha musadzi, ndi musadzi we a bva kha munna. Nahone a si munna we a sikelwa musadzi, musadzi ndi ene we a sikelwa munna. Ndi zwine musadzi a fanela u khurumela ṱhoho u sumbedza tshileme tshawe na u ṱhonifha vharuṅwa. Naho zwo ralo, nga he Muṋe washu a zwi vhea ngaho musadzi u ḓitika nga munna, zwi ḓi nga munna a tshi ḓitika nga musadzi. Unga musadzi o sikwa a tshi bva kha munna, munna u bebwa nga musadzi sa zwenezwo, hone zwoṱhe hezwo zwi tshi bva ha Mudzimu. Inwi ni zwi vhona hani? Ni vhona zwo tea musadzi a tshi rabela Mudzimu a songo khurumela ṱhoho naa? Hu ḓi nga musi ni tshi sedza zwine munna a vha zwone, a ni vhoni zwi tshi solisea arali e na mavhudzi malapfu naa, ngeno musadzi a tshi mu nakisa. Ayo mavhudzi malapfu o ṋetshelwa uri a pile ṱhoho yawe. Hone arali hu na ane a kha ḓi ṱoḓa u ṱaṱa khani nga haya, ḓivhani uri hu riṋe, hu zwivhidzo zwa Mudzimu, a ro ngo ḓowela u vhona musadzi a tshi rabela a songo khurumela ṱhoho. Litshani ndi ni sole nga zwine zwa anzela u itea musi no kuvhangana: a zwi tsha fhaṱa, zwi vho thutha. Tsha u thoma ndi pfa upfi musi ni tshi kuvhangana tshivhidzo a hu na pfano, hu na u khethekana-khethekana nga zwigwada; nahone zwi nga ḓi vha zwi zwone. Phambano dzone dzi a ṱoḓea, uri hu vhonale vho imaho ngohoni. Musi ni tshi kuvhangana a tshi tsha vha Tshilalelo tsha Muṋe washu tshine na ḽa hetsho, ngauri musi ni tshi ḽa, muṅwe na muṅwe u gidimela u ḽa mbuvha yawe a si tsha londa vhaṅwe, ha swika hune muṅwe a ṱuwa na nḓala, ngeno muṅwe o ita na u kambwa. Kani a ni na mahaya hune na nga ḽa na nwa hone? Kana ni vho tou nyadza tshivhidzo tsha Mudzimu na shonisa vhashai? Ndi ḓo tou ri mini nga mafhungo ayo? Ndi ni khoḓe kani? Na kathihi, hu si kha hezwo-vho lini! Muṋe washu o ntsiela ndaela, nṋe nda i fhirisela kha inwi. I ri: Muṋe washu Yesu vhusiku vhuḽa he a kumedzwa maswina o dzhia vhurotho a livhuha Mudzimu, a vhu ṅwatela vhafunziwa a ri, “Hoyu ndi muvhili wanga; ndi u kumedza ndi tshi itela inwi. Ni ḓi zwi ita nga u rali hu vhe u nnyelelwa.” Vho no lalela a dovha a dzhia na tshinwelo a ri, “Itshi tshinwelo ndi mulanga muswa u khwaṱhiswaho nga malofha anga; ni ḓi tshi nwa nga u rali hu vhe u nnyelelwa.” Zwino-ha misi yoṱhe ni tshi ḽa vhurotho uho na nwa tshinwelo itsho, ni ḓivhadza lufu lwa Muṋe washu, u swika a tshi vhuya. Zwenezwo ane a ḽa vhurotho ha Muṋe washu kana a nwa tshinwelo tshawe nga nḓila i songo fanelaho, u ḓiovhela mulandu wa u khakhela muvhili na malofha a Muṋe washu. Muthu kha a thome u ṱola mbilu yawe a sa athu ḽa uho vhurotho na u nwa itsho tshinwelo, ngauri ane a sokou ḽa a nwa a sa londi uri ndi muvhili wa Muṋe washu, u ḓiovhela mulandu a vho ḓo laṱwa. Ndi zwine tshivhidzoni ha vho anda vhahoṱa na vhalwadze, vha na tshivhalo vha ita na u ri sia. Ngavhe ri thome u ṱola mbilu dzashu, ndi musi ri songo haṱulwa nga Mudzimu nga u ralo. Hone zwino ri khou haṱulwa na u laiwa nga Muṋe washu, uri ri sa vho ḓo laṱwa tshoṱhe na shango ḽino. Zwino-ha vha hashu, musi ni tshi kuvhanganela Tshilalelo ni lindelane. A re na nḓala kha a bve o ḽa hayani, ni sa vho ḓo kuvhanganela u ḓiovhela khaṱhulo. Maṅwe ndi ḓo dzudzanya ndi tshi ḓa. Vha hashu, musi ri tshi ḓa kha mpho dza Muya Mukhetwa, hu na zwiṅwe zwine nda tama ni tshi zwi ṱalukanya zwavhuḓi. Ni a zwi ḓivha uri musi ni tshee vhannḓa no vha ni tshi sokou kumbiwa na kungelwa kha midzimu ya zwimuma. Zwino ni ḓivhe uri haho ane a nga ri, “Yesu kha a teketelwe!” o funzedzwa nga Muya wa Mudzimu; nahone haho-vho ane a nga ri, “Yesu ndi Muṋe wa zwoṱhe!” a songo funzedzwa nga Muya Mukhethwa. Hu na mpho dzo fhambanaho, Muya Ene ane dza bva khae e muthihi. Hu na mishumo yo fhambanaho ya u fhaṱa tshivhidzo, hone Muṋe washu ane ra mu shumela ngayo e muthihi. Maanḓa a Mudzimu a shuma nga nḓila dzo fhambanaho, hone Mudzimu e onoyo muthihi ane a ṋea vhoṱhe havho nungo uri vha kone u shuma. Muya u ḓidzumbulula kha muṅwe na muṅwe uri a kone u shumela tshivhidzo nga he a ṋewa ngaho nga Muya. Muṅwe u ṋewa vhuṱali ha u eletshedza, i tshi bva kha Ene Muya, ngeno muṅwe a tshi ṋewa nḓivho nga onoyo Muya muthihi; muṅwe a ṋewa lutendo lwo khwaṱhaho nga onoyo Muya, ngeno muṅwe a tshi ṋewa mpho dza u fhodza vhathu, muṋei e onoyo Muya; muṅwe a ṋewa maanḓa a u ita maḓembe; muṅwe a ṋewa mpho ya u ḓivhadza vhathu zwe Mudzimu a dzudzanya; muṅwe a ṋewa vhukoni ha u ṱalukanya mishumo ya Muya wa Mudzimu na ya mimuya isili; muṅwe a ṋewa u kona u amba ndimi dzo fhambanaho, muṅwe a ṋewa mpho ya u dzi ṱalutshedza; zwoṱhe hezwo u mushumo wa Muya onoyo muthihi ane a kovhela muṅwe na muṅwe nga hune Ene Muya a funa. Khristo ri nga mu fanyisa na muvhili wa muthu: naho u na miraḓo minzhi u ḓi vha muvhili muthihi. Zwenezwo riṋe roṱhe ro lovhedzwa ra ṋewa Muya muthihi ra vha muvhili muthihi nga u ralo, hu sa londwi uri u Mujuda kana u Mugiriki kana u phuli, kana u muḓilangi; nahone ndi onoyo Muya muthihi we ra mu nwa roṱhe. Hafhu muvhili a si muraḓo muthihi fhedzi, u na miraḓo minzhi. Arali lwayo lu tshi nga ri, “Vhunga nṋe ndi si tshanḓa a thi muraḓo wa hoyu muvhili,” ndi uri lwo no tumuwa kha muvhili nge lwa ralo naa? Nahone arali nḓevhe i tshi nga ri, “Vhunga nṋe ndi si iṱo, a thi muraḓo wa muvhili,” izwo zwi nga i tumula i sa tsha vha muraḓo wa muvhili naa? Arali muvhili woṱhe wo vha u tshi tou vha iṱo wo vha u tshi ḓo pfa nga mini? Hu ḓi nga arali muvhili woṱhe wo vha u nḓevhe fhedzi, wo vha u tshi ḓo nukhedza hani? Zwó ralo Mudzimu o vhea muraḓo muṅwe na muṅwe wa muvhili he a funa u tshi dzula hone. Arali muvhili woṱhe wo vha u muraḓo muthihi ndi musi u tshi kha ḓi vha muvhili naa? Huno-ha miraḓo ndi minzhi, muvhili wone u muthihi. Zwenezwo iṱo ḽi nga si ambe na tshanḓa ḽa ri, “Thi na mushumo na iwe!” Na yone ṱhoho i nga si ambe na milenzhe ya ri, “Thi na mushumo na inwi!” Kha ri dzou sedza miraḓo ine ya tata: yeneyo ndi yone ine arali i siho ra sa kone u tshila; nahone yeneyo miraḓo ine ra vhona unga i a nyadzisea, ndi yone ine ra i vhavhalela nga zwiambaro u fhira miṅwe. Zwenezwo miraḓo i shonisaho i a londoleswa, ngeno yo nakaho i si na mushumo nazwo. Ndi Mudzimu we a vhumba muvhili nga u ralo, miraḓo i nyadzeaho a i hulisa u fhira miṅwe, uri miraḓo yoṱhe i anḓane, i farisane u eḓana. Arali muraḓo muthihi u tshi pfa vhuṱungu, na miṅwe yoṱhe i a vhu pfa; arali muraḓo muthihi u tshi khoḓwa, na miṅwe yoṱhe i a takala. Zwó ralo inwi noṱhe ni muvhili wa Khristo; muṅwe na muṅwe waṋu ndi muraḓo wa wonoyo muvhili. Zwenezwo tshivhidzoni Mudzimu o vhekanya vhoṱhe vhuimoni havho: vha phanḓa ndi vhaapostola, ha ḓa vha na mpho ya u ḓivha zwe Mudzimu a dzudzanya, ha ḓa vhafunzi, ha konou tevhela vha itaho maḓembe, vha tevhelwa nga vho ṋewaho mpho ya u fhodza, kana ya u farisa vhaṅwe kana ya u ranga tshivhidzo phanḓa, kana ya u amba ndimi dzo fhambanaho. Kani-ha vhoṱhe ndi vhaapostola? Kani-ha vhoṱhe vha na mpho ya u ḓivha zwe Mudzimu a dzudzanya? Kani vhoṱhe ndi vhafunzi? Vhoṱhe vha na mpho ya u ita maḓembe naa? kana ya u fhodza malwadze? kana ya u amba nga nyambo dzo fhambanaho? kana ya u dzi ṱalutshedza? Zwino-ha, vheani mbilu dzaṋu kha mpho dzone-dzone. Hone maitele a no fhira oṱhe asia: Naho nda amba nyambo dza vhathu na dza vharuṅwa, lufuno ndi si na, ndi nga tsimbi i ungaho, ndi nga ngoma i lilaho. Naho nda porofita, nda ṱalukanya zwiphiri zwoṱhe, nda vha na nḓivho yoṱhe; nda vhuya nda vha na lutendo lwa u sudzulusa dzithavha, lufuno ndi si na, a thi tshithu. Naho nda kovhela vhaṅwe zwoṱhe zwine nda vha nazwo, nda vhuya nda kumedza muvhili wanga uri u fhiswe, lufuno ndi si na, a zwi mpfarisi tshithu. Lufuno a lu fheli mbilu. Lu na vhuthu. A lu na vivho, a lu ṱongi, a lu ḓihudzi. Lufuno lwo vuḓa. A lu na tseḓa, a lu na mbilwana, a lu pakati vhukhakhi. A lu takaleli tshivhi, lu takalela zwi re zwone. Lufuno lu na mbilu ndapfu: Lu ḓi dzula lu tshi fulufhela, a lu fulufhuwi, lu konḓelela zwoṱhe. Lufuno a lu gumi. Vhuporofita hone vhu ḓo kaṱudzwa; ndimi dzone dzi ḓo fhumula; nḓivho ya zwiphiri i ḓo fhela. Zwino ri kha ḓi tou ḓivha kupiḓanyana, na zwine ra porofita ndi kupiḓanyana, hone hu tshi ḓa nḓivho yo khunyelelaho zwi re tshiṱahe zwi ḓo fhela. Zwiḽa ndi tshee ṅwana ndo vha ndi tshi amba sa ṅwana, nda elekanya sa ṅwana, mihumbulo i ya ṅwana; zwino ndó no vha munna, hana ho fhela. Zwine ra vhona zwino a zwi vhonalesi; zwi nga murunzi kha tshivhoni. Ngavhuya ri ḓo vhona Mudzimu ro tou livhana zwifhaṱuwo. Zwine nda ḓivha zwino ndi kupiḓanyana; ngavhuya ndi ḓo zwi ḓivha tshoṱhe sa zwine Mudzimu a nnḓivha tshoṱhe. Zwino-ha zwi sa gumi ndi zwiraru: Ndi lutendo, na u lavhelela zwi ḓaho, na lufuno; hone-ha tshi fhiraho zwoṱhe ndi lufuno. Ndi zwone, fungelelani u vha na lufuno, ni dovhe ni vhee mbilu dzaṋu na kha mpho dza Muya, tshihulwane kha ya u ḓivhadza zwe Mudzimu a dzudzanya. Ane a amba nga ndimi ha ambi na vhathu, u amba na Mudzimu. Hufha hu si na muthu ane a mu pfa. U amba zwe a ṋewa nga Muya hu si na a zwi pfaho. Hone ane a porofita u vhudza vhathu zwine zwa fhaṱa zwa khuthadza zwa fhumudza. Ane a amba nga ndimi u ḓifhaṱa e eṱhe, ngeno ane a porofita a tshi fhaṱa tshivhidzo. Ndi nga takala arali noṱhe ni tshi nga amba nga ndimi, hone arali noṱhe na vha na mpho ya u ḓivhadza zwe Mudzimu a dzudzanya, ndi hone ndi tshi nga tou pembela. Ane a ḓivhadza zwe Mudzimu a dzudzanya, u fhira ane a amba nga ndimi; ndimi dzenedzo dzi fanela u ṱalutshedzwa, ndi hone zwi tshi ḓo fhaṱa tshivhidzo. Zwino-ha vha hashu, arali ndi tshi ḓa ngeo nda amba nga ndimi, zwi nga ni farisani zwenezwo? Zwine zwa nga ni farisa a si musi ndi tshi ni vhudza nzumbululo i bvaho ha Mudzimu, kana nda ni tibulela nḓivho ntswa, kana nda ni vhudza zwe Mudzimu a dzudzanya, kana nda ni laya? Hu ḓi nga zwilidzo zwi sa tshili, zwi no nga tshiṱiringo kana mbila arali zwi sa fhambanyi mitilo na mazika ndi nnyi ane a nga pfa uri hu khou lidzwa luimbo-ḓe? Na lufhalafhala arali lu sa bvisi ipfi ḽi pfalaho ndi nnyi ane a ḓo ṱuṱula pfumo? Sa zwenezwo arali ni sa buli zwi pfalaho, vhathu vha ḓo ṱalukanya hani zwine na amba? Maipfi aṋu a ḓo sokou fhufha na muya. Nyambo a dzi fheli fhano shangoni, hone na u anda hadzo a hu na lu si na zwine lwa amba. Arali ndi sa pfi luambo lwa muṅwe, ndi mutsinda khae, na ene ndi mutsinda kha nṋe. Zwenezwo vhunga ni tshi tama u ṋewa mpho dza Muya, vheani mbilu dzaṋu kha dzenedzo dzine dza fhaṱa tshivhidzo, hu ande dzone. Vhunga zwo ralo, muthu a ambaho nga nyambo dzisili u fanela u rabela uri a kone na u ḓo dzi ṱalutshedza. Arali ndi tshi rabela nga luambo lusili hu rabela muya wanga fhedzi, ngeno muhumbulo wanga u siho ngomu khazwo. Zwi tshi ralo ndi fanela u itani? Ndi ḓo rabela nga muya wanga, nda dovha nda rabela na nga muhumbulo; ndi ḓo imbela Mudzimu nga muya wanga, nda dovha nda mu imbela na nga muhumbulo. Arali u tshi khou renda Mudzimu nga muya wau fhedzi, muṅwe muthu zwawe a re henefho a nga kona hani u bvumela thabelo yau a ri “Amen”? Hufha a sa pfi zwine wa khou amba. Naho thabelo yau ya u livhuha Mudzimu i yavhuḓi, uḽa muṅwe a i mu fhaṱi. Ndi livhuha Mudzimu ngauri kha u amba nyambo dzisili ndi ni fhira noṱhe. Hone tshivhidzoni ndi khwiṋe u amba maipfi maṱanu zwao a pfalaho a u funza vhaṅwe, u fhira u amba a maḓanaḓana nga nyambo dzisili. Vha hashu, na litsha u humbula sa vhanaa! Ndi zwone, siani ḽa vhutshinyi ni nge vhushie vhu sa vhu ḓivhi, hone kha muhumbulo ni vhe vho aluwaho vha vhina. Na Mulayoni ho ṅwaliwa ha pfi, “Muṋe washu u ri, “ ‘Ndi ḓo amba na havha vhathu nga nyambo dzisili, na nga milomo ya vhatsinda. Naho zwo ralo a vha nga nthetshelesi.’ ” Zwenezwo u amba nga ndimi a zwi itelwi vhatendi, zwi itelwa vha si vhatendi, ngeno u ḓivhadza zwe Mudzimu a dzudzanya zwi sa itelwi vhannḓa, zwi tshi itelwa vhatendi. Arali zwino tshivhidzo tshoṱhe tsha kuvhangana muṅwe na muṅwe a amba nga ndimi, ha dzhena vhaeni kana vha si vhatendi, vha ḓo ri mini? A vha nga ḓo ri ni a penga? Hone arali noṱhe ni tshi ḓivhadza zwe Mudzimu a dzudzanya, ha dzhena a si mutendi kana mueni, muṅwe na muṅwe a tshi amba u mu sumbedza vhutshinyi hawe, ene a konou vhona vhuvhi hawe, zwo dzumbamaho zwa mbilu yawe zwa bvela khagala, a wa nga tshifhaṱuwo a luvha Mudzimu a ṱanziela a ri, “Ngangoho Mudzimu u na inwi!” Zwino ri ite hani vha hashu? Ndi vhona ni tshi ri u kuvhangana muṅwe a sima luimbo, muṅwe a funza, muṅwe nga fhaḽa a vha na nzumbululo, muṅwe nga ngei a amba nga ndimi, muṅwe nga ngeno-vho a tshi khou ṱalutshedza idzo ndimi. Ndi zwone; ni vhone uri zwoṱhe zwi vhe zwa u fhaṱa tshivhidzo. Arali hu tshi ambiwa nga ndimi, kha hu ambe vhavhili kana vhararu fhedzi, nahone vha ambe nga u sielisana, muṅwe a tshi ṱalutshedza. Arali hu si na muṱalutshedzi, muambi wa idzo ndimi ndi khwiṋe a sa dzi ambi tshivhidzoni, a tshi tou ḓiambela na Mudzimu e eṱhe. Na avho vha re na mpho ya u ḓivhadza zwe Mudzimu a dzudzanya, hu nga ḓi amba vhavhili kana vhararu zwavho, vhaṅwe vha tshi khou thetshelesa nga vhusedzi. Arali uḽa a tshi kha ḓi amba, muṅwe a re henefho tshivhidzoni a dzumbululelwa-vho tshiṅwe tshithu nga Mudzimu, uḽa ane a khou amba kha a fhumule. Noṱhe ni nga ḓi kona u ḓivhadza zwe Mudzimu a dzudzanya, tenda na amba nga u sielisana, ndi hone noṱhe ni tshi ḓo funziwa na u khuthadzwa. Hafhu mpho ya u ḓivhadza zwe Mudzimu a dzudzanya, u amba kana u fhumula zwi na ene muambi. Mudzimu a si Mudzimu wa vilinga, ndi wa mulalo. Zwivhidzoni zwoṱhe zwa vhathu vha Mudzimu vhasadzi vha a fhumula; na henefho haṋu kha vha fhumule. A vho ngo tendelwa u amba; na Mulayo wa Mushe u ri kha vha ḓiṱukufhadze. Arali vha tshi funa u ḓivha zwiṅwe zwithu kha vha vhudzise vhanna vhavho mahayani, ngauri zwi a shonisa musadzi a tshi amba tshivhidzoni. Kani-ha ni vhona unga Ipfi ḽa Mudzimu ḽo simuwa henengeo kha inwi? Kana ḽo tou guma nga inwi? Ane a vhona unga u na mpho ya u ḓivhadza zwe Mudzimu a dzudzanya, kana iṅwe mpho ya Muya, onoyo u fanela u ḓivha uri zwine nda ni ṅwalela ndi ndaela ya Muṋe washu. Ane a zwi nyadza na ene kha a nyadziwe. Zwino-ha vha hashu, vheani mbilu dzaṋu kha mpho iyo ya u ḓivhadza zwe Mudzimu a dzudzanya, nahone ni songo dzivhisa zwa u amba nga ndimi. Tenda zwoṱhe zwa itwa nga pfanelo hu na mulayo wavhuḓi. Vha hashu, ndi ni humbudza mafhungo maḓifha aḽa e nda ni ḓivhadza, inwi na a ṱanganedza na tou ima khao no khwaṱha. Ndi one ane na tshidzwa ngao arali no nambatela eneaḽa e nda ni ḓivhadza. Arali na bva khao, aiwa, lutendo lwaṋu lu ḓo vha lu lwa mahandana. One mahulwane e nda sielwa nga vhaṅwe, nda dovha nda a fhirisela kha inwi, ngea: Khristo o fela vhutshinyi hashu, u ralo hu u tevhedza Maṅwalo; a swiṱwa; a dovha a vuwa nga ḓuvha ḽa vhuraru, u ralo nahone hu u tevhedza Maṅwalo; a vhonwa nga Kefasi; a dovha a vhonwa nga vha 12. Ngavhuya a vhonwa nga vhatendi vha fhiraho 500. Vhenevho naho vhaṅwe vhavho vho no ri sia, vhunzhi havho vha tshee hone na ṋamusi. Ndi hone a tshi vhonwa nga Jakopo, a dovha a vhonwa nga vhaapostola vhoṱhe, lwa u fhiledza a vhonwa nga nṋe wa lumongwe. Ndi tshi ralo ndi uri nṋe ndi tou vha lupedzi kha vhaapostola, a zwo ngo vhuya zwa mpfanela na u tou pfi muapostola; hufha ndo vha ndi mutovholi wa tshivhidzo tsha Mudzimu. Ndi vhuthu ha Mudzimu fhedzi ni tshi mmbona ndo rali; nahone ho ngo nkhathutshela zwa guma henefho, nṋe ndo shuma u fhira vhoṱhe – hone hu si nṋe, ho shuma vhuthu ha Mudzimu he a nnyitela. Asizwo-ha, kana ndi nṋe, kana ndi vhenevhaḽa, e ra ḓivhadza ndi eneo, e na a tenda ndi eneo. Zwi ḓa hani vhaṅwe vhaṋu vha tshi hanedza vha ri zwa u vuwa ha vhafu a zwiho? Hufha zwi zwone zwine ra ḓivhadza, zwa uri Khristo o vuwa vhafuni! Arali hu si na u vuwa ha vhafu, izwo na Khristo ho ngo vuwa. Zwino-ha arali Khristo a songo vuswa vhafuni, izwo vhuṱanzi hashu a vhu farisi tshithu, na lutendo lwaṋu a lu farisi tshithu; nahone ri vho ḓo vhuya ra nga ri vha zwifhelelaho Mudzimu, ngauri ro ri o vusa Khristo vhafuni ngeno a songo mu vusa – ri amba arali zwi zwone zwauri u vuwa ha vhafu a zwiho. Huno arali vhafu vha sa vuwi, izwo na Khristo ho ngo vuwa. Hone-ha arali Khristo a songo vuswa vhafuni, izwo lutendo lwaṋu ndi lwa mahandana; no vha ni tshi ḓo vha ni tshee ngomu vhutshinyini haṋu! Ndi musi na vho ri siaho vhe vha Khristo vho lovha tshoṱhe. Arali u lavhelela hashu Khristo ho vha hu u itela zwa vhutshilo vhuno fhedzi, ho vha hu tshi ḓo vha khombo yashu i tshi fhira ya vhoṱhe fhano shangoni. Mathina ngoho ndi ya uri Khristo o vuwa vhafuni, a vha Ene mbali ya u vulela vho ri siaho nḓila. Vhunga lufu lwo ḓa shangoni nga muthu muthihi, sa zwenezwo u vuwa ha vhafu ho ḓa-vho nga muthu muthihi. Vhunga vhathu vhoṱhe vho vha vha faho nga vhuthihi havho na Adamu, sa zwenezwo vhoṱhe vha ḓo vuswa vhafuni nge vha vha vhathihi na Khristo. Hone vha ḓo vuswa nga u tevhekana: ho thoma Khristo, huno musi a tshi vhuya hu ḓo tevhela vha re vhawe, ha vha hone u khunyelela hazwo. Ndi hone Khristo a tshi ḓo lozwa vhahulwane vha mimuya i lwaho nae na vharangaphanḓa vhayo na vhavhusi vhayo, a konou kumedza muvhuso kha Mudzimu Khotsi. Khristo o fanela u vhusa Khotsi a vhuya a khothisa maswina awe oṱhe phanḓa ha khuluṋoni yawe a luvha. Lufu lu ḓo vha ḽone swina ḽa u fhedzisela u kundwa. Maṅwalo a ri, “Mudzimu o mu kumedza zwoṱhe, zwa tou vha vhukando ha milenzhe yawe.” Zwi khagala uri hu tshi pfi “zwoṱhe” a zwi kateli na Mudzimu a re Ene we a kumedza Khristo zwoṱhe. Huno musi zwoṱhe zwo no luvhiswa Murwa, ndi hone na Ene Murwa a tshi ḓo luvha Khotsi we a ita uri zwoṱhe zwi mu luvhe, Mudzimu a konou vhusa zwoṱhe e eṱhe. Zwino ni ri mini-ha nga avho vhane vha ḓilovhedzisela vhafu? Vha tshi ḓilovhedzisa vha itelani? Arali vhafu vha sa vuwi, zwino avho vha lovhedzelwani? Riṋe-ha ra ḓidzheniselani khomboni tshifhinga tshoṱhe? Vha hashu, nṋe ndi tou vha wa u ponyoka lufu ḓuvha ḽiṅwe na ḽiṅwe. Vhukuma nga dakalo ḽanga ḽa u kona u ni zuwa nge ra vha vhathihi na Khristo Yesu Muṋe washu, ndi ri zwo tou ralo. Zwiḽa ndi tshi lwa na mavhanda fhano Efesa, ngavhe ndo lwa lwa vhathu fhedzi ndi musi ndo wanani? Arali vhafu vha sa vuwi, izwo-ha “Kha ri ḓiḽele ri ḓinwele, hufha matshelo ri tshi ḓo fa.” Ni songo fhurwa: “Khonani mmbi dzi bvisa mvumbo.” Dzivhuluwani ni laṱe vhutshinyi haṋu. A si u shonisa hazwo vhaṅwe vhaṋu vha sa ḓivhi Mudzimu! Muṅwe a nga ḓi ri, “Zwi ḓo tou ita hani vhafu vha tshi vuwa? Vha ḓo vuwa vhe kha muvhili-ḓe?” U tsilu ḽingafhani! A u ḓivhi uri u tshi gobela mbeu a i meli i songo thoma ya fa? Nahone tshine wa gobela a si tshimela i tou vha thoro zwayo, i nga ḓi vha ya goroi kana iṅwe-vho. I tshi vho simuwa ndi Mudzimu ane a ṋea iṅwe na iṅwe tshivhumbeo tshayo. Hu ḓi nga ṋama dza zwi tshilaho a dzi fani; vhathu vha na yavho, zwipuka zwi na yazwo, zwiṋoni zwi na yazwo, khovhe-vho dzi na yadzo. Ha dovha ha vha na zwisikwa zwa ngei ṱaḓulu, na zwa fhano fhasi. Vhugala ha zwisikwa zwa ngei ṱaḓulu ho fhambana na vhugala ha zwa fhano fhasi. Ḓuvha ḽi na vhugala haḽo, ngeno ṅwedzi u na hawo-vho, nga ngei ṋaledzi dzi na hadzo-vho; na dzone ṋaledzi a dzi penyi u fana. Zwi ḓi nga vhafu vha tshi vuwa zwi ḓo tou ralo: muvhili une ra u gobela ndi u tshinyalaho, musi u tshi vho vuswa a u tsha tshinyala; muvhili une ra u gobela ndi u nyadzeaho, musi u tshi vho vuswa u vha wa vhugala; muvhili une ra u gobela u shaya nungo, musi u tshi vho vuswa u vha wa nungo; muvhili une ra u gobela ndi une wa langwa nga tsiko yawo, musi u tshi vho vuswa u vho ḓo langwa nga Muya wa Mudzimu fhedzi. Hu na muvhili une wa langwa nga tsiko yawo, ha dovha ha vha na muvhili u langwaho nga Muya wa Mudzimu. Na Maṅwalo a ri, “Adamu muthu wa u thoma o vha tshisikwa tshi tshilaho”; hone Adamu wa u fhiledza a vha Muya a ṋeaho vhutshilo. Hone-ha muvhili wa u thoma a si uḽa u langwaho nga Muya wa Mudzimu, ndi hoyu une wa langwa nga tsiko yawo, ha konou tevhela u langwaho nga Muya wa Mudzimu. Muthu wa u thoma o vhumbwa nga vumba, ndi wa shango; wa vhuvhili u bva ṱaḓulu. Vha shango vho dzhia khotsi avho wa shango, vha ṱaḓulu vho dzhia wa ṱaḓulu. Unga ro vha ri tshi fana na uḽa o vhumbwaho nga vumba, ri ḓo fana na uḽa wa ṱaḓulu sa zwenezwo. Vha hashu, tshani ndi ni vhudze: muthu a nga si kone u dzhena muvhusoni wa Mudzimu o tou ralo; tshi tshinyalaho tshi nga si kone u vha tshithihi na zwi sa tshinyali. Zwino-ha ndi ni phulela tshiphiri asitshi: a ri nga fi roṱhe; u shandukiswa ri ḓo shandukiswa roṱhe, kathihi fhedzi, nga u poidza ha iṱo, musi lufhalafhala lwa vhufhelo ha shango lu tshi lila. Lu tshi lila vhafu vha ḓo vuwa vhe kha mivhili i sa sini, riṋe vhapenyu ra mbo ḓi shandukiswa-vho. Ndi uri hezwino zwi lovhaho zwi fanela u ambadzwa muvhili u sa lovhi, zwi faho zwi fanela u ambadzwa muvhili u sa fi. Zwenezwo musi hezwino zwi lovhaho zwi tshi ambadzwa muvhili u sa lovhi, zwi faho zwi tshi ambadzwa muvhili u sa tsha ḓo fa, ndi hone Maṅwalo a tshi ḓo vha o khunyelela ane a ri, “Lufu lwo fa, gundo ḽo khunyelela!” “Lufu-wee, gundo ḽau ḽi ngafhi-ha? Iwe lufu, luvholela lwau lu ngafhi zwino?” Luvholela lwa lufu ndi vhutshinyi; vhutshinyi-vho vhu wana maanḓa kha Mulayo. Kha ri livhuhe Mudzimu we a ita uri ri kunde nga Muṋe washu Yesu Khristo. Zwino-ha vha hashu, imani no khwaṱha ni sa dzinginyei, shumelani Muṋe washu tshifhinga tshoṱhe ni sa neti no tou ḓiṋekedza, vhunga ni tshi zwi ḓivha uri u ḓinetisela Muṋe washu a si mahandana. Zwino ndi tshi ḓa kha aḽa a u tonda vhathu vha Mudzimu vha re Judia, ndi ri na inwi itani zwenezwo zwe nda dzudzanya na zwivhidzo zwa shango ḽa Galata. Swondaha iṅwe na iṅwe muṅwe na muṅwe waṋu a bvise masheleni nga he zwa mu anḓa a vhulunge, uri hu sa ḓo vha na khakhathi ya u kuvhanganya tshelede ndo no swika. Ndi tshi swika ni khethe vhanna vho fanelaho; nṋe ndi ḓo vha ṋea maṅwalo a u ṱanziela uri vha kone u isa zwifhiwa hezwo zwaṋu Jerusalema. Arali zwo fanela uri ndi vha fhelekedze ndi nga ṱuwa navho. Ndi ḓo fhira nga Makedonia nda ḓo konou ḓa ngeo, ngauri ndi fanela u thoma u ya hone. Ndo no swika ndi vhona uri ndi ḓe dzulinyana na inwi henefho, khamusi nda fhedza vhuriha hoṱhe, na ḓo kona u mpfarisa u fhirela phanḓa, henefho hune nda ḓo vha ndi tshi ya hone. Arali Muṋe washu a tshi funa ndo lavhelela u thoma ra vhonana zwavhuḓi, hu si u sokou dzuli nda fhira lini. Ndi ḓo vha ndi fhano Efesa u swika nga Pentekoste, ngauri henefhano Mudzimu o mmvulela gondo ḽa u shuma mushumo muhulwane, naho hu na vhahanedzi vhanzhi. Arali Timoti a tshi nga swika henefho ni mu fare zwavhuḓi sa ṅwana wa hayani, ngauri na ene u kha mushumo wa Muṋe washu sa nṋe. Hu songo vha na ane a mu nyadza. Ni mu farise uri a fhirele ngeno nga mulalo, ngauri nṋe na vhaṅwe vha hashu ro mu lindela. Zwino uyu Apolosi wa hashu-vho, ndi na lunzhi ndi tshi mu kwengweledza uri a farisane lwendo na vhaṅwe vha hashu vha tshi ḓa u ni dalela, hone uri a ḓe zwino ha vhuyi a tenda. Zwenezwo tshifhinga tshi tshi tenda u ḓo ḓa. Fhaṱuwani ni khwaṱhe kha lutendo, ni vhe na tshivhindi na nungo. Mishumo yoṱhe ni i ite nga lufuno. Vha hashu, a thi ri Stefanasi na muṱa wawe ni a vha ḓivha zwavhuḓi, vhone vhatendi vha u thoma vha ngeo vunduni ḽa Akhaya, vhe vha ḓikumedza u shumela vhathu vha Mudzimu – ndi ni humbela uri ni pfe vhathu vha no nga vhenevho na vhoṱhe vhane vha vha tikedza vhe vhashumi vha biko. Ndo takala hani ndi tshi vhona Stefanasi na Fothunathosi na Akhaikhosi vha tshi swika, nde u vha vhona nda vho nga ndo ni vhona noṱhe. Vhe u nnetulusa ha vha u netulusa inwi. Vhathu vho raloho a vha ri tshileli. Zwivhidzo zwa ngeno vunduni ḽa Asia zwi ri ni vhe hone. Na Akwila na Phriska khathihi na tshivhidzo tshi kuvhanganaho nḓuni yavho vhe na vhofhekanywa navho nga Muṋe washu vha ri ni vhe hone. Vhathu vhoṱhe ngeno vha ri kha ḽi vhe dakalo. Ni reshane nga u kuvhatedzana sa vhatendi. Zwino afha litshani ndi ṅwale nga tsha vhukoma! ndi nṋe paulo ndi ri: ni vhe hone noṱhe. Ane a si fune Muṋe washu, uyo o dzula o teketelwa! Marana tha – Iḓa Muṋe washu! Ngavhe Muṋe washu Yesu a tshi ni itela vhuthu. Ndi ḓo dzula ndi tshi ni funa noṱhe nge ra vha vhathihi na Khristo Yesu. Nṋe Paulo we nda vha muapostola wa Khristo Yesu nge Mudzimu a funa zwi tshi ralo, na Timoti wa hashu, ri resha tshivhidzo tsha Mudzimu tshi re Korinta, khathihi na vhoṱhe vha re vha Mudzimu vunduni ḽa Akhaya, ri ri: Ngavhe Mudzimu Khotsi ashu na Muṋe washu Yesu Khristo vha tshi ni itela vhuthu na vha na mulalo. Kha ri rende Mudzimu Khotsi a Muṋe washu Yesu Khristo, Ene Khotsi wa mbilutshilidzi, Ene Mudzimu ane a ḓi ri khwaṱhisa. U a ri khwaṱhisa kha u tambula hashu hoṱhe, uri riṋe-vho ri kone u khwaṱhisa vhaṅwe vhane vha tambula nga nḓila dzoṱhe, ri tshi vha khwaṱhisa nga hune Mudzimu a ḓi ri khwaṱhisa ngaho. Unga ri tshi kovhekana na Khristo u tambudzwa hawe lwa u tou kalula, sa zwenezwo Mudzimu o dovha a ri khwaṱhisa nga Khristo a kalula. Arali ri tshi tambudzwa – tenda zwa itelwa uri inwi ni khwaṱhiswe ni tshidzwe ngazwo; zwi ḓi nga ri tshi khwaṱhiswa, na zwone zwi itelwa uri ri kone u dovha ra khwaṱhisa inwi uri inwi-vho ni tshi ṱangana na u tambula honohu hune ra vha khaho, ni kone u konḓelela ni sa fheli mbilu. Ri na zwe ra lavhelela zwine na sa ḓo kundwa u zwi wana, zwa uri unga zwino ri tshi kovhekana u tambudzwa, ri ḓo kovhekana roṱhe u khwaṱhiswa sa zwenezwo. Vha hashu, ri funa ni tshi ḓivha-vho zwe ra tambula vunduni ḽa Asia; zwo vha zwi sa tsha konḓelelea, ri tshi vho tou ri ndi hone ro fa, ra vho pfa ri tshi nga ro no haṱulelwa lufu. Hezwo zwo itea uri ri si ḓifulufhele, ri gude u fulufhela Mudzimu, Ene ane a kona u vusa vhafu. Ndi Ene we a ri lamukisa khomboni ngafho-ngafho, ya lufu, nazwino u kha ḓi ḓo ri lamukisa. Ro lavhelela Ene; u ḓo ḓi ri lamukisa, vhunga na inwi ngeo ni tshi ḓi ri farisa nga dzithabelo. Zwenezwo hu ḓo vha na vhanzhi vhane vha livhuha Mudzimu nga u vhona zwe a ri itela. Tshine ra zuwa ndi tshithihi asitshi: ngomu mbiluni dzashu ri ḓivha uri kutshilele kwashu fhano shangoni kwo vha ku si kwa tshidzumbe na vhufhura, kwo vha ku tshi sumbedza u fulufhedzea hune ha bva ha Mudzimu, zwihulu kha u tshilisana hashu na inwi. Hezwo a zwo ngo bva kha vhuṱali ha vhathu, vhu tou vha vhuthu ha Mudzimu. A ri ni ṅwaleli zwine na kundwa u zwi vhala na zwi pfa; nahone ndo lavhelela uri ni ḓo vhuya na ri pfesesa tshoṱhe, vhunga ni tshee no pfanyana, uri nga ḓuvha ḽine Muṋe washu Yesu a ḓo vhuya ni ḓo ri zuwa-vho unga riṋe ri tshi ni zuwa. Ndi zwone zwe nda fulufhela zwone zwenezwo zwiḽa ndi tshi thoma u vhamba maano a u ni dalela uri ni wane mashudu luvhili, ndi tshi ri ndi ḓo fhira nga henefho ndi tshi ya Makedonia, nda ḓo ri ndi tshi vhuya nda dovha nda fhira nga ha haṋu, uri ni mpfarise nga zwa u ya Judia. Kani ndi tshi ralo ho vha hu u sokou ni tikisa luwa? Kani ndi tshi vhamba maano o raloho ndi u sokou elekanya lwa vhathu fhedzi, nda nga tendele a no sokou, “Ee, ee,” hu si kale, “Hai, hai.” Ngoho Mudzimu ndi ṱhanzi, ndo vha ndi si tendele lini, a no sokou ri, “Ee,” hu si kale a vho ri, “Hai.” Yesu Khristo Murwa wa Mudzimu, we nṋe na Silasi na Timoti ra ni ḓivhadza, Ene a si tendele ane a sokou ri, “Ee” hu si kale a ri, “Hai”; u tou vha Ene “Ee” ya Mudzimu. Uyo ndi “Ee” we zwoṱhe zwe Mudzimu a ri fulufhedzisa zwa khunyelela khae. Ndi Ene ane ra kona u bvumela Mudzimu ngae ri tshi ri, “Amen!” uri Mudzimu a rendwe ngazwo. Ndi Mudzimu ane a ri vhea roṱhe na inwi kha vhuthihi na Khristo ho khwaṱhaho. Ndi Ene we a ri ḓodza Muya a ri swaya uri ri vhe vhawe, a zwi khwaṱhisa nga u ri ṋea Muya mbiluni dzashu. Zwino nṋe ndi ri Mudzimu ndi ṱhanzi yanga; arali ndi tshi zwifha kha a mmbulahe: tsho nkundisaho u ḓa ndi nge nda ni pfela vhuṱungu. A si uri ri khou ni kombetshedza zwine na fanela u zwi tenda. Hufha ni na lutendo lwo khwaṱhaho. Ri khou tou shumisana na inwi uri ni takale. Ndi zwe nda vhona uri ndi khwiṋe ndi sa tsha ni dalela arali ndi tshi ḓela u ni ḽisa mbilu fhedzi. Nda ni ḽisa mbilu ndi kha ḓi ḓo takadzwa nga nnyi? Hufha vhenevho vhane vha ntakadza ndi tshi ḓo vha ndo no vha ḽisa mbilu. Ndi zwe nda tou ṅwala luṅwalo, ndi sa tsha ḓa nga tsha vhukoma, uri ndi sa ḓo ri ndi tshi ḓa nda vho ḽiswa mbilu nga vhenevho vhe vha vha vho fanela u ntakadza. Nahone ndi na fulufhelo ḽa uri arali nṋe ndo takala, na inwi noṱhe ni pfa no takala. Hezwi ndi tshi khou ṅwala ndo ṅwala mbilu yanga i tshi khou vhavha i tshi swa, ndi tshi khou tsengisa miṱodzi; ndi tshi ṅwala nga u ralo ndi sa iteli u ni ḽisa mbilu, ho vha hu u ṱoḓa u ni sumbedza uri a thi ni funi zwone. Huno-ha arali hu na we a ṱungufhadza muṅwe, naho ndi sa funi u kalula ndi nga ḓi ri ho ngo ṱungufadza nṋe, o ni ṱungufhadza noṱhe – hone ndi sa ḓo tou kalula litshani ndi ri: vhaṅwe vhaṋu. Zwe vhunzhi haṋu na vhuya na kaidza onoyo muthu a zwo ngo eḓana naa? Zwo ralo-ha, a si khwiṋe ni tshi mu hangwela na mu khuthadza naa, uri mbilu yawe i sa ḓo pwashekana tshoṱhe? Ndi zwine nda tou ni humbela-vho nda ri: dovhani ni mu ṱanganedze nga lufuno. Ndi tshi ni ṅwalela luḽa luṅwalo ho vha hu u ṱoḓa u vhona arali ni tshi fulufhedzea ní vha nthetshelesaho kha zwoṱhe. Zwino-ha arali inwi no mu hangwela, na nṋe ndo no ḓi mu hangwela. Nahone arali hu na he nda vha ndo fanela u hangwela, ndo hangwela ndi tshi itela inwi, ndi tshi ḓivha uri Khristo u khou mmbona; ndo itela uri Saṱhane a sa ḓo ri kona, ngauri vhukwila hawe ri a vhu ḓivha. Ndi tshi swika Troasi u ḓivhadza mafhungo maḓifha a Khristo, nda wana Muṋe washu o mmvulela miṋango yoṱhe. Tshe tsha si nthudze mbilu ndi u sa ṱangana na murathu wanga Titosi henengei. Zwenezwo nda mbo ḓi onesa nda fara lwendo lwa u ya Makedonia. Ri livhuha Mudzimu we a ri u kunda a ri vhidza, ra vho dzula ri tshi ḓala muḓalo nae nge ra vha vhathihi na Khristo. U anḓadza mafhungo a Khristo nga riṋe hoṱhe-hoṱhe sa zwioro zwi nukhelelaho. Ri zwioro zwi nukhelelaho zwine Khristo a ṋekedza Mudzimu, zwa phaḓalala zwa swika kha vho faraho nḓila ya u tshidzwa na vho faraho ya u lovha. Kha vhane vha khou lovha zwi nga munukho wa zwo faho une wa vhulaha, ngeno kha vhane vha khou tshidzwa zwi tshi nga munukho u ḓifhelelaho une wa tshidza. Ndi nnyi-ha zwino ane a nga kona zwingafho? Hafhu riṋe a ri ngi vhaṅwe vhane vha enda vha tshi vhambadza ipfi ḽa Mudzimu vha bindula ngaḽo, tshashu ndi u ḽi amba ri si na vhufhura, sa vhaḓinḓa vha Mudzimu vha re vhathihi na Khristo, vhane vha amba Mudzimu a tshi zwi pfa. Kani-ha ri tshi ralo ndi u dovha u ḓiṱanziela? Kani riṋe ri nga vhaḽa vhaṅwe vhane vha lila maṅwalo a vhuṱanzi ane a nga vha swikisa kha inwi, kana a bvaho kha inwi? Aiwa, inwi vhaṋe ni luṅwalo lu ri ṱanzielaho, lwo ṅwalwaho mbiluni dzashu; vhathu vhoṱhe vha a lu vhala vha lu pfa. Hufha zwi khagala uri inwi ni luṅwalo lwe Khristo a ri ri ṅwale! Lwone a lwo ngo ṅwalwa nga ennge, lwo ṅwalwa nga Muya wa Mudzimu a tshilaho; a lwo ngo ṅwalwa kha matombo, lwo ṅwalwa mbiluni dza vhathu. Iḽi ndi ḽone fulufhelo ḽashu ḽa u fulufhela Mudzimu ḽe ra ḽi wana nga Khristo. A si uri ri nga ḓifhima ra ri ri nga kona zwingafho nga nungo dzashu. Nungo dzashu dzi bva kha Mudzimu. Ndi Ene we a ri konisa u vha vhaḓinḓa vha mulanga muswa wa Muya, u si wa mulayo wo ṅwalwaho. Mulayo wo ṅwalwaho nga maḽeḓere fhedzi u a vhulaha, ngeno Muya a tshi tshidza. Mulayo uḽa wo ṅwalwaho kha matombo u a vhulaha; naho zwo ralo musi u tshi ḓiswa wo ḓa na lupenyo, lwe naho tshifhaṱuwo tsha Mushe tshi tshi ḓi fhungudzea u penya tshi tshi ya, Vhaisraele vha ḓi kundwa u mu lavhelesa. Arali mulanga une wa vhulaha wo vha u na lupenyo lungafho, zwino lupenyo lwa mulanga wa Muya ndi lungafhani-ha? Arali mulanga wa u haṱulela vhathu lufuni wo vha na lupenyo lungafho, mulanga wa u ri vhathu vha pfi vhavhuya, lupenyo lwawo lu ḓo vha lungafhani? Lupenyo luḽa lwa kale a lu tsha nga lupenyo ngauri a lu vhuyi lwa vhambedzwa na lwa zwino. Zwino-ha arali zwa tshifhinganyana zwo vha na vhugala vhungafho, zwine zwa dzula zwi hone zwi ḓo vha na vhugala vhungafhani? Nge ra fulufhela u ḓo wana zwenezwo a ri tshee na nyofho; a ri ngi Mushe we a khurumela tshifhaṱuwo uri Vhaisraele vha si vhone u penya hatsho hu tshi ḓi fhungudzea hu tshi ya. Nangoho ha khurumela na mihumbulo ya Vhaisraele. Nazwino i tshee yo khurumedzwa nga lupila lwonoluḽa musi vha tshi vhala bugu dza mulanga mulala; a i athu khurumuwa, na ṋamusi, i khurumuwa fhedzi musi ri tshi vha vhathihi na Khristo. Na ṋamusi musi vha tshi vhala bugu dza Mushe mbilu dzavho dzi tshee dzo khurumedzwa nga lupila. Hone Maṅwalo a tshi amba Mushe a ri, “Musi a tshi livhana na Muṋe washu lupila ulwo lu a khurumuwa.” Hu tshi pfi, “Muṋe washu” hu ambiwa “Muya”, hone hune Muya wa Muṋe washu a vha hone ri a vhofholowa. Riṋe roṱhe ro no khurumuwa zwifhaṱuwo, ri vho tou vhona vhugala ha Muṋe washu. Ri ḓi shandukiswa ri tshi ya uri ri fane na Khristo, lupenyo lwashu lwa ḓi engedzea lu tshi ya, izwo zwi tshi itwa nga Muṋe washu, Ene Muya. Mudzimu o tou ri khathutshela a ri ita vhaḓinḓa vha mushumo hoyu. Ndi zwine ra si nete. Ri nyala zwimbevha zwi shonisaho; a ri na vhukwila, a ri shandi ipfi ḽa Mudzimu. Ri ḓivhadza ngoho ri tshi pfiwa nga Mudzimu, nahone muṅwe na muṅwe u ḓo zwi pfa mbiluni yawe uri ri vha fulufhedzeaho. Naho mafhungo maḓifha ane ra a ḓivhadza a tshi nga o tsirwa, o tsirwa kha vho faraho ya u lovha. Vhenevho a vha tendi, ngauri mihumbulo yavho yo swifhadzwa nga mudzimu wa misi ino mivhi, uri vha si vhonetshelwe nga tshedza tsha mafhungo maḓifha. One a amba vhugala ha Khristo a re Ene tshifanyiso tsha Mudzimu. Ndi uri zwine ra ḓivhadza a si zwa u tou ḓivhambadza, ri ḓivhadza uri Yesu Khristo ndi Muṋe wa vhoṱhe; riṋe ri tou vha vhashumeli vhaṋu ri tshi itela Yesu. Mudzimu we a ri, “Swiswi kha ḽi ṱuwe hu vhe na tshedza,” ndi Ene we a vhonetshela mbilu dzashu a ri ṋea tshedza tsha uri ri ḓivhe vhugala ha Mudzimu vhu penyaho tshifhaṱuwoni tsha Yesu Khristo. Huno riṋe naho ro fara lupfumo lungafhongafho ri sokou vha khali zwadzo, u sumbedza uri maanḓa a fhiraho a zwoṱhe ha bvi kha riṋe ndi a Mudzimu. Ri tambudzwa zwinzhi, hone ri si pwashekanyiwe; ra hanganea, hone ra ḓi dzivhuluwa; ra tovholwa, hone ri si shae khonani; ra tsimbeledzelwa fhasi, hone ri si lovhe; ri dzula ro kungela lufu lwa Yesu, uri na vhutshilo hawe vhu vhonale mivhilini yashu. Riṋe vhane ra kha ḓi tshila ri dzula ri khomboni ya lufu lwa u fela Yesu, uri na vhutshilo hawe vhu vhonale muvhilini hoyu washu u faho. Zwi amba uri riṋe lufu ri dzula ro kungela, inwi nó kungela vhutshilo. Maṅwalo a ri, “Ndo amba nge nda fulufhela Mudzimu.” Na riṋe ri vha muya wonoyo wa fulufhelo; ndi zwine ra kona u amba-vho, nge ra fulufhela. Ri ḓivha uri Mudzimu we a vusa Muṋe washu Yesu vhafuni u ḓo ri vusa-vho na Yesu, a ri isa hune Yesu a vha hone ri na inwi. Zwoṱhe hezwo zwi itelwa inwi, uri vhuthu ha Mudzimu vhu ḓi anda vhu swike kha vhathu vhanzhi, hu vhe na ndivhuho nnzhi, uri Mudzimu a rendwe ngazwo. Ndi zwine ra sa fulufhuwe. Naho mivhili yashu i tshi ṱahala i tshi ya, ngomu hashu ri ḓi itwa vhaswa nga misi. U tambula hohu huṱuku ha tshifhinganyana hu khou ri ḓisela vhugala vhu sa gumi, vhune ha fhira hezwi kule-kule; a zwi vhuyi zwa vhambedzwa; ngauri riṋe a ro ngo livha kha zwithu zwine zwa vhonwa nga maṱo, ro livha kha zwi sa vhonwi nga maṱo; zwine zwa vhonwa nga maṱo ndi zwa tshifhinganyana, hone zwi sa vhonwi nga maṱo ndi zwi sa gumi. Ndi uri ri ḓivha uri arali thumba yashu ya fhano shangoni i tshi thuthea, ri ḓo wana Mudzimu o ri fhaṱela pfamo ngei ṱaḓulu; ndi muḓi u songo itwaho nga vhathu, we ra lugiselwa nga Mudzimu Ene muṋe, wa lini na lini. Rí fhano thumbani ri a gomela ro lavhelela u ambadzwa pfamo yashu ya ngei ṱaḓulu; ngauri ró no i ambadzwa a ri nga vhonali ri fhedzi. Ri tshi kha ḓi vha thumbani ino ri dzula ri tshi gomela nga u pfa vhuleme: a ri funi u thoma ra thuthelwa thumba iyi, ri funa u sokou ambadzwa pfamo iyo nṱha hayo, uri tshi faho tshi midzwe nga vhutshilo, ngeno Mudzimu Ene muṋe o dzula o ri tela zwenezwo zwa u thoma u thuthelwa thumba hedzi, a khwaṱhisa zwine ra ḓo wana nga u ri ṋea Muya wawe. Ndi zwine ra sa nete, nga u ḓivha uri ri tshi kha ḓi vha kha muvhili uno, ri tshee kule na hayani henengei ha Muṋe washu. Fhano ri tshila nga lutendo, hu si nga zwine ra zwi vhona nga maṱo. A ri neti, ngauri ri pfa zwi khwiṋe u fhandekana zwashu na muvhili uno ra ya hayani hune ra ḓo dzula na Muṋe washu. Ngauralo tshililelwa tshashu ndi tshithihi – arali ri tshee fhano kana ro no pfulutshela henengei – tshine ra tama ndi u takadza Ene. Hufha roṱhe ro fanela u ima phanḓa ha Khristo uri ri haṱulwe ngae. Ndi hone muṅwe na muṅwe a tshi ḓo wana zwo fanelaho zwiito zwawe zwa musi a tshi kha ḓi tshila fhano shangoni, zwivhuya kana zwivhi. Zwino-ha vhunga ri tshi ofha Muṋe washu, ri edzisa u kwengweledza vhathu. Hone Mudzimu ndi Ene ane a ṱalukanya zwine ra vha zwone. Hone ndi na fulufhelo ḽa uri na inwi mbiluni dzaṋu ni a nṱalukanya-vho. A si uri ri khou dovha ra ḓiṱanziela uri ni ri takalele lini; ri khou tou ni sumbedza tshine na nga ri zuwa ngatsho ni tshi fhindula vhaḽa vhane vha zuwa lukanda lwa muthu vha sa sedzi zwa mbiluni. Arali ro ṱangana ṱhoho ndi u itela Mudzimu; arali ro dzivhuluwa ndi u itela inwi. Ri tou kombetshedzwa nga lufuno lwa Khristo, ngauri ri tenda uri muthihi ó fela vhoṱhe, zwenezwo vhoṱhe vho fa. O fela vhoṱhe uri vha tshilaho vha si tsha ḓitshilela, vha tshilele Ene we a vha fela a dovha a vuwa hu u itela vhone. Vhunga zwo ralo, u bva zwino a ri tsha sedza muthu nga kusedzele kwa vhathu. Na Khristo naho kale ro vha ri tshi mu sedza nga kusedzele kwa vhathu, zwino a ri tsha mu sedza nga u ralo. Zwino-ha arali muthu o vha muthihi na Khristo ndi tsiko ntswa; ya kale yo fhela, ho ḓa ntswa. Zwoṱhe hezwi zwi itwa nga Mudzimu, o ri pfumedzanya na Ene muṋe nga Khristo a konou ri ita vhaḓinḓa vhawe vha u ḓivhadza vhathu a u pfumedzana nae. Mafhungo ane ra a ḓivhadza ngea: Khristo a tshi ḓa ndi Mudzimu we a vha a tshi khou pfumedzanya shango na Ene muṋe, a si tsha vhala u khakha havho, a ri kumedza mafhungo ayo a uri vhathu vha pfumedzane nae. Zwino-ha ri fhano ri vhaḓinḓa vha Khristo, zwa nga ndi Mudzimu Ene muṋe ane a khou ni ṱuṱuwedza nga riṋe. Ri a ni humbela ri vhuimoni ha Khristo, ri ri: pfumedzanani na Mudzimu. Khristo o vha a si na vhutshinyi, naho zwo ralo Mudzimu a ita uri a nge mutshinyi, uri riṋe ri pfumelelwe nga u itwa vhathihi nae. Vhunga ri vhashumisani na Mudzimu ri a ni ṱuṱuwedza ri ri: Ivhani na zwe na shumela Mudzimu, a sa vho ḓo nga o tambisa vhuthu hawe nga u ni tonda. Na Ene muṋe u ri, “Ndo pfa thabelo yau nga tshifhinga tsho fanelaho, ha swika ḓuvha ḽa u u tshidza nda mbo u phalala.” Tshino-ha ndi tshone tshifhinga tsho fanelaho; ḓuvha ḽa u tshidzwa ndi ḽeneḽino. A ri funi mushumo washu wa vhuḓinḓa u tshi solisea, ndi zwine ra sa khukhulise na muthihi, kha zwoṱhe ra ḓisumbedza ri vhaḓinḓa vha Mudzimu, nga u konḓelela u tambudzwa na vhuleme na zwi konḓaho ri sa fheli mbilu. Ri a rwiwa, ra hoṋelwa dzhele, ra thathedzwa, ra shuma ra ḓinetisa, ra tshisa mitsho ri songo vhuya re vhukofhenyana zhambu, ra ṱwa na nḓala; ri si vhe na vhukwila, rí na ṱhalukanyo, ri sa fheli mbilu, rí na vhulenda, zwi tshi bva kha Muya Mukhethwa, nga lufuno lu si lwa muhoyo, ri tshi amba ipfi ḽa ngoho, nga maanḓa a Mudzimu. U ita zwo tiwaho nga Mudzimu ndi ḽone pfumo na tshiṱangu tshashu; naho ra huliswa kana ra nyadzwa; naho ra iselwa phungo mmbi, kana mbuya; ra pfi ri zwifhela vhathu ngeno ri tshi fulufhedzea; ra itwa vha sa ḓihwi ngeno ri tshi ḓihwa nga vhoṱhe; ra nga vha no khou fa ngeno ni tshi ri vhona ri tshi khou tshila; ra laiwa nga ṱhamu hone ri si lovhe; ra ḽiswa mbilu ra ḓi dzula ro takala; ra nga vhashai ngeno ri tshi pfumisa vhanzhi; ra nga ri si na tshashu ngeno ri na zwoṱhe. Inwi Vhakorinta vha hashu, ro amba na inwi ri sa dzumbi tshithu, ra tou ni swielela mbiluni dzashu. A si riṋe vhe ra thivhela nga u vala mbilu dzashu, ndi inwi vhaṋe vhe na ḓivalela nnḓa. Zwino ndi amba na inwi sa mubebi waṋu ndi ri: vhunga ro ni swielela mbiluni dzashu, ri swieleleni-vho kha dzaṋu. Ni songo kokodza nga dzhogo nthihi na vha si vhatendi. Muvhuya na muvhi vha nga pfana hani? Tshedza tshi na vhuthihi-ḓe na swiswi? Khristo na Beliali vha nga anḓana nga ḽifhio? Ndi tshini tshine mutendi na a si mutendi vha nga konana ngatsho? Nnḓu ya Mudzimu i nga tendelana hani na midzimu ya zwifanyiso? Ndi tshi ralo ndi uri riṋe ri Nnḓu ya Mudzimu a tshilaho. Na Mudzimu Ene muṋe o ri, “Ndi ḓo dzula navho, ra tshimbila roṱhe ndí Mudzimu wavho, vhone vhe lushaka lwanga.” Ndi zwine Muṋe washu a dovha a ri, “Ibvani khavho, ni sa tsha vha vhathihi navho. Ni songo kwama zwo kumalaho.” “Ndi hone ndi tshi ḓo ni ṱanganedza, nda vha Khotsi aṋu, inwi na vha vhana vhanga” – hu tshi amba Ene Muṋe washu Ramaanḓaoṱhe. Vha hashu, vhunga ro fulufhedziswa zwoṱhe hezwo, kha ri ile zwoṱhe zwi kumadzaho muvhili na muya ri ofhe Mudzimu ri ḓikumedze Ene tshoṱhe. Ri swieleleni mbiluni dzaṋu! A ro ngo khakhela muthu; a ro ngo tshinyadza muthu; a ro ngo fhura muthu. Ndi tshi ralo a si u ni haṱula. Hufha ndo no ḓi amba uri ri ni funa nga mbilu yoṱhe, lune ri tshi tshila ra nga ri tshila roṱhe, ri tshi fa ra nga ri fa roṱhe. A hu na tshine nda ni dzumba; nahone ndi ni zuwa zwihulu; na u tambula háshu ndi pfa ndo khwaṱhiswa tshoṱhe mbilu i tshi fhufhuma dakalo. Na zwenezwiḽa ri ngei Makedonia a ro ngo vhuya ra wana tshifhinga tsha u awela; ro vha ri tshi tambula: hu tshi u hanedzwa nga vhathu, he u dinalea mbiluni. Hone Mudzimu, Ene mukhwaṱhisi wa vho ṱungufhalaho, a ri khwaṱhisa nga u ḓa ha Titosi; nahone hu si nga u ḓa hawe fhedzi; a ri khwaṱhisa na nga u ri vhudza zwe ene a dovha a khwaṱhiswa nga inwi. Nda ri u pfa uri no no nṱuvha, na uri mbilu dzaṋu dzi vho pfa vhuṱungu, na uri zwino no no ḓiimisela u nndwela, mbilu yanga ya vho tou fhufhuma dakalo. Naho luḽa luṅwalo lwe nda ni ṅwalela lwo ni vhaisa a thi pfi ndi tshi ḓisola. Huno naho ndo vha ndi tshi khou ḓisola nga u vhona lu tshi ni vhaisa nga tshenetsho tshifhinga, zwino a thi tsha ḓisola, ndi vho pfa ndo takala; hu si u takadzwa nga u ni vhaisa, tshe tsha ntakadza ndi uri u vhaisala haṋu ho ni laṱisa vhuvhi. Ni tshi raḽa u vhaisala zwo takadza Mudzimu, zwine zwa amba uri a no ngo lovhelwa nga zwe ra ita. Ndi uri u vhaisala hune Mudzimu a hu takalela hu laṱisa muthu vhuvhi a konou tshidzwa, a si tsha ḓisola. Hone u vhaisala nga nḓila ya vhathu zwi ḓisa lufu. Vhonani uri u vhaisala hune ha takadza Mudzimu ho ḓisa mini henengeo: vhonani uri zwo ni vhangula hani; ni vho tou ḓidina u sumbedza uri no vha ni si na mulandu; ni vho pfa zwi tshi ni dina, zwa tou ni ofhisa, na vho ṱulutshela u mmbona, na vho takalela u bvisela khagala mukhakhi na a si mukhakhi. Zwino no no ṱamba tshoṱhe kha hoyo mulandu. Nahone u ni ṅwalela ho vha hu si u itela mukhakhi kana mukhakhelwa, ho vha hu u itela u ni vhangula, uri zwi vhonale uri ni ri takalela zwingafhani, zwine na Mudzimu a vha ṱhanzi yazwo. Ndi zwone zwe zwa ri khwaṱhisa. Ró no khwaṱhiswa nga u ralo mbilu dzashu dza dovha dza tou fhufhuma dakalo ri tshi vhona dakalo ḽa Titosi, nge inwi nga hunwi na vha no mu rudza mbilu. Ndo vha ndo mu zuwela zwine na vha zwone, inwi ni si ntshonise. Unga zwoṱhe zwe ra ni vhudza zwo vha zwi ngoho, na zwe ra vhudza Titosi ri tshi ni khoḓa zwo wanala zwi ngoho-vho nga u ralo. Nazwino u ni funa hawe hu ḓi ṋaṋa hu tshi ya musi a tshi elelwa uri no mu thetshelesa hani, ni tshi mu ṱanganedza ní na nyofho na khuliso. Ndi takala hani vha hashu ndi tshi vhona u fulufhedzea haṋu hu sa timatimisi. Vha hashu, ri ni ḓivhadza vhuthu he Mudzimu a dzhenisa mbiluni dza zwivhidzo zwa Makedonia. Vho tambudzwa zwinzhi vha sala vhe vhashai vha ṱungufhadzaho; naho zwo ralo mbilu dzavho dza ḓi tou fhufhuma dakalo, vha kuvhanganyela zwiṅwe zwivhidzo zwifhiwa zwi si na vhukono, nga mbilu tshena. Nṋe ndi a vha ṱanziela ndi ri: vho bvisa nga he vha kona vha ita na u fhirisa henefho, hu si na a vha kombetshedzaho. Vho ri humbela vha ita na u ri rabeledza uri ri vha tendele u kovhekana thundu dzavho na vhaṅwe vhathu vha Mudzimu. Vha si ite zwe ra vha ro lavhelela fhedzi, vha tou thoma nga u ḓiṋekedza kha Muṋe washu, vha dovha vha ḓiṋekedza na kha riṋe, zwi zwone zwine Mudzimu a funa. Ndi zwe ra humbela Titosi uri a ni farise u khunyeledza mushumo hoyo wa vhuthu we na u thoma kale. Vhunga no pfuma zwoṱhe – hu lutendo, ha ri u kona u amba, he nḓivho, he u fungelela nga mbiti, he u funwa nga riṋe, pfumani-ha na vhuthu ha u ita zwenezwo. A thi khou ni vhetshela mulayo; ndi tshi ni sumbedza u fungelela ha vhaṅwe ndi u ṱoḓa u vhona fhedzi arali lufuno lwaṋu lu lwa ngoho. Vhuthu ha Muṋe washu Yesu Khristo na inwi ni a vhu ḓivha: Naho o vha e mupfumi o vha mushai a tshi itela inwi, uri nga vhushai hawe inwi ni pfume. Nyeletshedzo yanga ya u ni farisa kha haya mafhungo ngei: Vhunga vhe inwi vhe na thoma mushumo hoyo, na dovha na vha inwi vhe tsha mahoḽa na vha no ḓiimisela u zwi ita, zwiṅwe zwivhidzo zwi sa athu, zwino u ṱhaphudzeni-ha nga u ḓifunga honohuḽa ha musi ni tshi kha ḓi vhamba maano. Muṅwe na muṅwe a bvise nga he zwa mu anḓa. Tenda muthu a bvisa nga mbilu tshena kha zwenezwo zwine a vha nazwo, Mudzimu u a zwi takalela. Muthu ha koni u bvisa tshine a si vhe natsho. A si uri ri khou ṱoḓa u leludzela vhaṅwe nga u lemedza inwi; tshashu ndi u ṱoḓa uri muhwalo u eḓane. Hufha zwino ni na nḓalo; u fha vhaḽa vha si na ndi u fhahea; matshelo vhaḽa vhe na nḓalo-vho inwi ni si na, ni ḓo fhahulula. Ngauralo a hu tsha ḓo vha na u ḽeledzana. Na Maṅwalo a ri, “We a kumbela mana manzhi ho ngo sia muladza; na we a kumbela a si gathi o ḓi ḽa a fura.” Ri livhuha hani Mudzimu we a ita uri Titosi a fungelele u ni farisa nga he riṋe ra ni farisa ngaho. Ro ri u mu humbela uri a ḓe ha inwi a mbo ḓi pfa a tshi zwi takalela nga maanḓa, a tenda a fara lwendo a songo kombetshedzwa nga muthu. Ri khou mu ruma na hoyo murathu washu ane zwivhidzo zwoṱhe zwa mu khoḓela u ḓinetisa hawe kha u ḓivhadza mafhungo maḓifha. Hu si izwo fhedzi: na zwivhidzo zwa dovha zwa mu khetha uri a tshimbile na riṋe ri tshi khou ita mushumo hoyu wa vhuthu. Ri zwi itela uri Mudzimu a rendwe na u sumbedza uri ro ḓiimisela u farisa vhaṅwe. Nahone ró hwala tshelede nngafhangafha a ri funi u i fara nga nḓila ine ya solisea. Tshine ra lila ndi u ita zwine Mudzimu khathihi na vhathu vha vhona zwo fanela. Zwenezwo ri khou vha ruma na hoyo muṅwe murathu washu we ra mu vhona kanzhi uri a si mubva. Zwino-ha ngauri u a ni fulufhela zwingafhongafho o no tou ḓiṋekedza tshoṱhe. Titosi ene ndi mushumisani na nṋe kha u ni shumela; arali vhe avho vhaṅwe vha hashu, ndi vhaḓinḓa vha zwivhidzo vha itaho uri Khristo a rendwe nga kutshilele kwavho. Vha sumbedzeni uri ni a vha funa uri zwivhidzo zwoṱhe zwi vhone uri a ri zwifhi ri tshi ni khoḓa. Nga zwiḽa zwa u tonda vhathu vha Mudzimu, nṋe ndi vhona zwi sa vhuyi zwa ṱoḓea uri ndi ni ṅwalele ngazwo. Hufha ndi tshi zwi ḓivha uri ni a tama u vha farisa. Ndo no ita na u ni khoḓa kha vha Makedonia nda ri, “Vhaḽa vha Akhaya tsha ṅwahoḽa vho dzula vho ḓilugisa,” u ḓiṋekedza haṋu honoho ha mbo ḓi ṱuṱuwedza vhunzhi havho. Zwino asizwo-ha ndi khou ruma havha vharathu uri zwi vhonale uri a ro ngo sokou ni khoḓa lwa fhedzi kha haya mafhungo. Ndi itela uri ni dzule no ḓilugisa unga ndo no ḓi vhudza vhaḽa. Zwino-ha arali nda ḓa na vhathu vha Makedonia ra wana ni songo ḓilugisa ri nga shona hani ngoho – ri sa tsha amba inwi vhaṋe, ngauri ri ḓo vha ro fulufhela inwi. Zwenezwo ndo vhona zwo tea u ṱuṱuwedza havha vharathu u nthanga phanḓa uri vha vhe vha tshi vhekanya tshifhiwa tshiḽa tshe na fulufhedzisa, uri ndi tshi swika ndi wane yo luga, yo bviswa nga mbilu tshena, hu si nga u kombetshedzwa. Ḓivhani-ha uri ane a tshi zwala a tshivha mbeu, khaṋo na yone i ḓo vha ṱhukhu; hone ane a tshi zwala mbeu a si i tshivhe, khaṋo na yone i ḓo vha khulu. Muṅwe na muṅwe nga a bvise nga he a elekanya mbiluni yawe, a tshi tou zwi funa a sa kombetshedzwi; Mudzimu u takalela ane a ṋea nga mbilu tshena. Ene Mudzimu u kona u ni pfumisa nga mashudu lwa u tou kalula, uri misi yoṱhe ni dzule ni si na na tshithihi tshine na shaya, ni vhe na zwinzhi zwine na kona u tonda vhaṅwe ngazwo. Na Maṅwalo a ri, “Ndi mapakulile mutondavhashai, vhuthu hawe a vhu gumi.” Huno Mudzimu, Ene ane a ṋea muzwali mbeu, a dovha a fha vhathu vhuswa ha u ḽa, u ḓo ni ṋea mbeu ine na i lila a ita na uri i aluwe, vhuthu haṋu ha bveledza khaṋo khulu. U a ni pfumisa lune na dzula ni na zwine na kona u kovhekana na vhaṅwe, uri na vhaḽa vhe ra vha kovhela zwifhiwa zwi bvaho kha inwi vha kone u livhuha Mudzimu. Mushumo hoyo waṋu u farisa vhathu vha Mudzimu nga zwine vha shaya, wa dovha wa ita na urí hu vhe na vhanzhi vhane vha livhuha Mudzimu. Hezwo zwine na ita ndi tsumbo ya uri no ḓiimisela u shumela vhaṅwe. No thetshelesa mafhungo maḓifha a Khristo na ṱanzilela uri ni vhawe, na kovhekana zwine na vha nazwo na vhaḽa vhashai khathihi na vhaṅwe vhoṱhe, zwa vhonwa nga vhanzhi vha renda Mudzimu, vha ni rabelela vha dzula vho ni ṱulutshela nga u vhona vhuthu ho tou kalulaho he Mudzimu a dzhenisa mbiluni dzaṋu. Nga ri livhuhe Mudzimu we a ri ṋea tshifhiwa tshine luambo lwa vhathu lwa kundwa u tshi ṱalutshedza! Nṋe Paulo ndi ni humbela nga zwanḓa zwivhili – nṋe ane musi ri roṱhe nda pfi ndo vuḓa, ndi ngeno kule nda pfi ndi na vhuhali – ndi ni humbela nga Khristo, Ene o vuḓaho, wa vhulenda, ndi ri: Ni songo nkombetshedza u ni ḽela vhuhali musi ndi tshi ḓa ngeo. Ndi na ngoho ya uri vhaḽa vhane vha ri sola vha ri ri tshila nga u tevhela zwa shango ḽino, a thi nga ofhi u vha ḽela vhuhali. Naho ri tshi tshila fhano shangoni, nndwa ine ra vha khayo a ri i lwi nga zwihali zwa shango. Zwihali zwine ra lwa ngazwo a si zwa vhathu, hone nga maanḓa a Mudzimu zwi kona u thutha mitsheṱo yo khwaṱhaho. Zwi thuthekanya vhunwa vhu lukwaho nga vhathu, zwa ritha milavhu yoṱhe ye vha u ḓihudza vha rea nḓilani ya nḓivho ya zwa Mudzimu, ra thuba mihumbulo yoṱhe ya luvha Khristo. Nahone zwenezwo inwi nó no vha vha pfaho tshoṱhe, ndi hone ri tshi ḓo laṱisa vha sa pfi. Ni sedzese! Arali hu na muṅwe henefho ane a fulufhela uri ene ndi wa Khristo, onoyo nga a ḓivhe uri na riṋe ri vha Khristo unga ene. Nangwe ndi tshi zuwa maanḓa e Muṋe washu a ri ṋea nda pfukanyana ndinganyo, a thi shoni; tenda e maanḓa a u ni fhaṱa, a si a u ni wisa. Ndi zwine nda ri ndi songo nga ndi khou ni shushedza nga maṅwalo haya anga. Ndi tshi ralo ndi uri hu pfi, “Maṅwalo one a na tshileme na maanḓa, hone a tshi vho swika nga tsha vhukoma ri vhona a si na tshileme, na kuambele kwawe ku tshi nyadzea.” Onoyo ane a ralo nga a ḓivhe uri zwenezwo zwine ra amba ri tshi tou ṅwala maṅwalo rí kule, zwi kha ḓi vha zwenezwiḽa zwine ra ḓo ita ri na inwi henengeo. Riṋe ri nga si vhuye ra edzisa u ḓifanyisa kana u ḓivhambedza zwashu na havho vhane vha ḓinakisa zwingafho. Vha ita zwa vhutsilu, ngauri muelo une vha ḓipima ngawo ndi we vha tou ḓivhetshela, vha ḓivhambedza na vhone vhaṋe. Riṋe hone a ri nga ḓizuwi ra pfuka ndinganyo, ri ḓo guma nga mikano ye Mudzimu a ri vhetshela. Yone i katela na zwe ra shuma kha inwi. Ri tshi vhuya ra swika na kha inwi a ro ngo pfuka mikano yashu; hufha ro vha ro no ni ḓisela mafhungo maḓifha a Khristo. Zwi amba uri ri tshi ni zuwa a ri pfuki ndinganyo ngauri a ri khou ḓizuwa nga mishumo ya vhaṅwe. Ro lavhelela uri lutendo lwaṋu lu engedzee, uri ni ri vhone ro shuma zwihulu zwi fhiraho zwiḽa, na henefho ri sa pfuki mikano yashu. Ndi hone-ha ri tshi ḓo ḓivhadza mafhungo maḓifha ra fhirela phanḓa, ra si tou guma nga inwi fhedzi, hone ri sa zuwi zwe ra wana muṅwe o no shuma muvhunduni wonoyo. Hone Maṅwalo a ri, “Ane a zuwa nga a zuwe vhuvhuya ha Muṋe washu.” Ane a wanala e ngohoni a si uyo ane a ḓikhoḓa, ndi a khoḓwaho nga Mudzimu. Zwino nkonḓeleleni zwaṋu ndi tshi amba zwa vhutsilunyana. Nkonḓeleleninyana nandi! Ndi uri a thi ṱoḓi ni tshi vha vha muṅwe, unga na Ene muṋe Mudzimu a sa zwi ṱoḓi. Inwi ni nga muselwa we nda mu ambisela munna muthihi fhedzi. Ndi khou ṱoḓa u mu kumedza munna wawe a tshee wavhuḓi. Munna onoyo ndi Khristo. Tshine mbilu yanga ya tshi swela ndi uri unga ṋowa yo fhura Efa nga vhukwila hayo khamusi na inwi mihumbulo yaṋu i nga xedzwa ni sa tsha ḓo ḓikumedza Khristo nga mbilu nthihi yo ṱambaho. Ndi tshi ralo ndi uri arali ha ḓa muthu a ni ḓivhadza Yesu muṅwe e si we ra ni ḓivhadza, a ni ḓela na muya muṅwe e si Muya Mukhethwa we na mu ṱanganedza, a ni ḓela na mafhungo maṅwe a si aḽa mafhungo maḓifha e na thoma u a ṱanganedza, ni kanya u sokou mu konḓelela na fhumula. Vhenevho vhaapostola vhaṋu vha maṱhakheni nṋe thi vhoni na muthihi wavho a tshi mphira! Naho ndi si muambi makone zwanga, nḓivho ndi nayo, hufha no zwi pfa misi yoṱhe nga zwoṱhe zwe ra funza henengeo. Ndo ni ḓivhadza mafhungo maḓifha nga fhedzi nda ḓiṱukufhadza ndi tshi ri inwi ni ḓivhee. Kani-ha u thakha ho vha hu u tshinya? Ndo ḽeledza zwiṅwe zwivhidzo ngauri vho nkholela ngeno ndi tshi khou shumela inwi. Musi ndi tshi dzula na inwi nde u ṱahelelwa ndi si ni lemedze nga u ni humbela tshelede; vhe vha mpfarisa nga zwoṱhe zwe nda ṱahelelwa ngazwo ndi vha hashu vha bvaho Makedonia. Vhunga ndi songo ranga nda ni lemedza, na zwino a thi nga ni lemedzi. Ndi zwenezwo zwine nda zwi zuwa. Nahone nga ngoho ya Khristo ine nda vha nayo ndi ri: kha ḽoṱhe ḽa Akhaya a hu na na muthihi ane nda ḓo ṱanganedza muholo wawe nda vho ḓo kundwa u zuwa. Kani-ha ndi tshi ralo ndi uri a thi ni funi? Mudzimu u a ḓivha uri ndi a ni funa. Zwine nda khou ita a thi nga litshi u zwi ita, uri havho vhaṅwe vha si kone u zuwa vha ri vha shuma u fana na riṋe. Havho vhathu ndi vhaapostola vha khole-khole; vha fhura vhathu nga u ḓiita vhaapostola vha Khristo. Huno a zwi kanukisi; na Saṱhane ene muṋe u a ḓikhakhisa a ḓiita muruṅwa wa tshedza. Zwino a zwi kanukisi-vho arali vhaḓinḓa vhawe vha tshi nga ḓikhakhisa vha ḓiita vhaḓinḓa vha zwivhuya. Vha ḓo fhedza nga u kaṋa zwe vha zwala. Ndi a dovha nda ri: hu songo vha na ane a ri nṋe ndi tsilu. Huno arali ni tshi ri ndi tsilu, nnyiteni zwanga tsilu, ndi hone ndi tshi ḓo kona u zuwanyana. Ḓivhani uri zwine nda khou zwi amba zwino a si zwi bvaho ha Muṋe washu, ndi vho tou amba sa tsilu ḽine ḽa ḓitika nga mazuwo. Vhunga hu na vhanzhi vhane vha zuwa zwa vhathu, na nṋe ndi ḓo ralo. Hufha inwi vhaṱali ni tshi konḓelela matsilu ni sa fheli mbilu. Ndi ralo ngauri ni konḓelela vha ni itaho dziphuli na vhane vha ni ḽeledza na vhane vha ni fasha na vhane vha ni nyadza na vhane vha ni mapha. Ndi pfa ndi na ṱhoni ndi tshi tenda uri riṋe a ro ngo kona u ita zwingafho. Zwino litshani ndi ambe zwanga sa tsilu: Ndi ri arali muṅwe e na tshine a nga zuwa, na nṋe ndi natsho. Arali vha ri, “Ri Vhaheberu”, na nṋe ndi onoyo. Arali vha ri, “Ri Vhaisraele”, na nṋe ndi onoyo. Arali vha ri, “Ri vhaḓuhulu vha Abrahamu”, na nṋe ndi ene. Arali vha tshi ri, “Ri vhaḓinḓa vha Khristo”, (ndi tshi ralo ndi nga ndi vho tou penga tshoṱhe, ndi tshi ri), nṋe ndi vha fhira kule nga u shuma, na nga u hoṋelwa dzhele lu si na mbalo, na nga u rweswa, na u ṱolou ponyoka lufu. Ndi na luṱanu Majuda vha tshi nthwa ṱhamu dza 39; nda vhundulwa nga ḽivhala luraru lwoṱhe; ḽiṅwe ḓuvha nda vhuya nda kanḓwa na nga matombo. Ndi na luraru ndi tshi vunḓetshelwa nga tshikepe, holu luṅwe nda lala lwanzheni vhusiku hoṱhe, ḽa tsha nda dovha nda ṱwa hone ḓuvha ḽoṱhe. Nyendoni dzenedzi dzanga dzi sa fheli nda ḓi ṱangana na khombo nnzhi: hu miḓalo ya maḓi, ha ri mavemu, he Majuda vha hashu, he vhannḓa, he miḓini, he sogani, he lwanzheni, he Vhakhriste vha muhoyo. Ndo shuma nda tambula; ndi kanzhi ndi tshi ḓidzima khofhe; nda tambula nga nḓala na ḓora, nda ṱwa na nḓala, nda shengela nga tsiku na phepho. Zwi si izwo fhedzi, na mbilu yanga a i ruli ndi tshi humbula zwivhidzo zwoṱhe. Arali muṅwe washu a tshi shaya nungo, na nṋe ndi pfa ndo tou kulea miraḓo; arali muṅwe washu a khakhiswa, na nṋe ndi pfa mbilu yanga i tshi tou swa. Hone-ha arali hu na uri ndi ḓikhoḓe ndi ḓo ḓikhoḓela u shaya hanga nungo. Mudzimu wa Muṋe washu Yesu Khristo, Ene a re Khotsi awe, murendwa wa lini na lini, onoyo u a zwi ḓivha uri thi zwifhi. Zwiḽa ndi ngei Damasko, gota ḽa Khosi Arithasi ḽo ri muḓi u lindwe uri vha mpfare; hone nda tsiswa nga ḽivhona ḽa mutsheṱoni ndi tshirunduni ha mbo vha u ponyoka. Litshani ndi zuwe naho zwi sa farisi tshithu. Zwino ndi ḓo amba nga mabono na nzumbululo zwi bvaho ha Muṋe washu. Ndi ḓivha muṅwe Mukhriste we a takulelwa ṱaḓulu a swikiswa kha ḽiṱaḓulu ḽa vhuraru; kana o ṱuwa o tou ralo, kana ho ṱuwa muya fhedzi, nṋe ndi nga si zwi ḓivhe, zwi ḓivhiwa nga Mudzimu, hone zwino ho no fhela miṅwaha ya 14 zwo itea. Onoyo ndi ene ane nda ḓo mu zuwa, hone u ḓikhoḓa ndi nga si zwi ite; tshine nda nga tshi zuwa ndi u shaya nungo hanga. Ndi luraru ndi tshi luvhelela Muṋe washu uri a ṱomole tshithu itsho tshi bve kha nṋe. Phindulo yawe ya ri, “Tshine wa tshi lila ndi tshilidzi tshanga fhedzi. Maanḓa anga a vhonala tshoṱhe kha onoyo ane a shaya nungo.” Ndi zwine nda takadzwa nga honoho u shaya nungo hanga, ngauri ndi hone ndo tsireledzwa nga maanḓa a Khristo. Zwenezwo-ha ndi pfa ndo fushea ndi tshi shaya nungo, ndi tshi nyadziswa, ndi tshi ṱangana na vhuleme, ndi tshi tovholwa, ndi tshi fara tsha u konḓa nge nda vha wa Khristo. Hezwi ndi tshi shaya nungo ndi hone-ha ndo khwaṱha. A ni vhoni-ha, zwino ndi vho nga sa tsilu; hone ndi inwi no nnyitisaho. Hone hu uri ndo vha ndo fanela u fhululedzwa nga inwi; ngauri naho ndi si tshithu zwanga, avho vhaapostola vhaṋu vha maṱhakheni a hu na na huthihi hune vha mphira. Ndo ni sumbedza uri ndi muapostola nga zwiga na mishumo i kanukisaho na maḓembe, ndi sa fheli mbilu. Ndi tshini tshe nda itela zwiṅwe zwivhidzo inwi ndi si ni itele, arali hu si zwenezwo zwauri nṋe a tho ngo ni lemedza. Huno a ni mpfareli u khakha honoho naa?! Zwino lwo no vha lwa vhuraru ndi tshi ḓilugisela u ni dalela, na zwino a thi nga ni lemedzi. Nṋe a thi ṱoḓi tshelede yaṋu, ndi ṱoḓa inwi. A si vhana vha no ṱunḓela vhabebi, ndi vhabebi vha no ṱunḓela vhana. Ndi nga fhelelwa zwanga nga zwoṱhe zwine nda vha nazwo, nda vhuya nda tou fa zwanga, tenda zwa ni farisa. Ngoho ni nga ntsandela u ni funa zwingafhangafha, na tou ntsandela zwenezwo fhedzi naa? Ndi zwone, a tho ngo ni lemedza. Hone ni nga ḓi ri ndo ni fasha nga vhumbulu, nda ni fhura nga muṅwe wa vhaḽa vhaḓinḓa vhe nda vha ruma. Ndo kwengweledza Titosi uri a ḓe a ni dalele, a fhelekedzwa nga muṅwe wa hashu. Kani-ha onoyo Titosi o ni fhura? Kani nṋe na ene a ri shumi nga muya muthihi? A ri tshimbili nga nḓila nthihi kani? Khamusi no no ḓi dzula no vhona unga ri khou edzisa u ḓilamulela kha zwine na ri humbulela. Hai nandi, ri amba ri vhathihi na Khristo ri tshi pfiwa nga Mudzimu. Vhafunwa, na zwoṱhe zwine ra zwi ita ri itela u ni fhaṱa. Ndi dinwa ngauri khamusi ndi ḓe ndi tshi swika nda wana ni si zwine nda funa ni tshi vha zwone, na inwi na wana nṋe ndi si zwine na funa ndi tshi vha zwone. Tshine nda ḽa mbilu ngatsho ndi uri khamusi ndi ḓo wana hu na dziphambano na mavivho na u sinyutshelana na tseḓa na u nyefulana na zwitshele na u ḓihudza na vilinga. Ndi ofha uri khamusi ndi tshi dovha u ḓa Mudzimu wanga u ḓo nṱukufhadza ni tshi zwi vhona, nahone ndi ḓo lilela vhanzhi vhe vha tshinya vha si tsha laṱa vhuaḓa havho na vhupombwe na kutshilele kwa vhuḓabaḓaba. Zwino lu ḓo vha lwa vhuraru ndi tshi ḓa u ni dalela. Maṅwalo a ri, “Mulandu muṅwe na muṅwe wo fanela u tikedzwa nga ṱhanzi mbili kana tharu.” Zwino ndi tshi amba na vhaḽa vhe vha tshinya vha si laṱe, khathihi na vhaṅwe, ndi ri: ndi tshi dovha u ḓa henefho a hu na na muthihi ane a ḓo mponyoka. Hezwi ndo ranga u zwi amba zwiḽa ndo ni dalela lwa vhuvhili, zwino ndi khou dovha nda zwi amba ndi siho henefho. Ndi hone ni tshi ḓo wana vhuṱanzi ha uri ndi Khristo a no amba nga mulomo wanga. Ene a tshi shuma vhukati haṋu ha shayi nungo, tshawe ndi u ni sumbedza uri u na maanḓa. Naho o vhambwa tshifhambanoni a tshi sumbedza u shaya nungo, zwino u a tshila nga maanḓa a Mudzimu. Zwenezwo nge ra vha vhathihi nae na riṋe ri shaya nungo; ri ḓo dovha ra tshila nae nga maanḓa a Mudzimu. Zwenezwo na inwi ni ḓo vhona zwi tshi itea. Inwi vhaṋe ṱolani mbilu dzaṋu ni ḓisedze, ni vhone arali vhukuma ni na lutendo. Kani-ha a ni zwi ṱalukanyi uri Yesu Khristo u kha inwi? Arali ni sa zwi ṱalukanyi zwi amba uri no wanala ni vhatendi vha khole-khole. Ndi na fulufhelo ḽa uri ni a zwi ṱalukanya uri riṋe ro wanala ri vha ngoho. Ri rabela Mudzimu uri ni si vhuye na khakha; u ralo a si u ṱoḓa u sumbedza ngoho yashu, ndi u ṱoḓa fhedzi uri inwi ni ite zwivhuya, naho riṋe ri tshi nga wanala zwashu ri siho ngohoni. Ngoho a i lwiwi nayo; u kona hashu ndi musi ri tshi lwela yone ngoho. Naho riṋe ri tshi nga shaya zwashu nungo ri a takala, ngauri inwi ni na nungo. Na riṋe ri a ni rabelela uri ni vhe vhatendi vho khunyelelaho. Ndi zwine nda ni ṅwalela ndi tshee ngeno kule, uri ndi tshi swika ndi si ni ḽele vhuhali; maanḓa a u zwi ita Muṋe washu o nṋea, hone ho ngo nṋetshela u ni thutha, o nṋetshela u ni fhaṱa. Zwino-ha vha hashu, ni vhe hone! Vhuelelani nḓilani; ipfani ndi tshi ni laya; anḓanani nga tshaṋu, ni tshile nga mulalo, ndi hone Mudzimu wa lufuno na mulalo a tshi ḓo vha na inwi. Reshanani nga u kuvhatedzana sa vhathu vha Mudzimu. Vhathu vhoṱhe vha Mudzimu vha ri ni vhe hone. Ngavhe vhuthu ha Muṋe washu Yesu Khristo, na lufuno lwa Mudzimu, na u konana na Muya Mukhethwa zwi tshi vha na inwi noṱhe. Ndi nṋe Paulo we ndi tshi vha muapostola nda si tou ruṅwa nga muthu kana nda nangwa nga muthu, ndo tou ruṅwa nga Yesu Khristo na Mudzimu Khotsi we a mu vusa vhafuni. Nṋe na avha vhaṅwe Vhakhriste vhoṱhe vhane nda vha navho fhano, ri khou resha zwivhidzo zwi re ngeo Galata ri ri: Ngavhe Mudzimu Khotsi ashu na Muṋe washu Yesu Khristo vha tshi ni itela vhuthu na vha na mulalo. Khristo o ḓikumedza nga mulandu wa vhutshinyi hashu uri nga u funa ha Mudzimu a re Khotsi ashu a ri lamukise kha zwa ino misi mivhi. Ene Mudzimu nga a rendwe lini na lini. Amen. Zwi a nkanukisa ndi tshi vhona ni songo lenga u shandukela Mudzimu, Ene we a ni vhidza a tshi ni khathutshela nga u ni ṋea Khristo, zwino no no ṱanganedza mafhungo maḓifha a thungo, ngeno hu si na maṅwe mafhungo maḓifha. Hu tou dina vhaṅwe vha no ṱwela u ni vilinganya nga u edzisa u shanda mafhungo maḓifha a Khristo. Hone naho hu nga vha riṋe kana muruṅwa a bvaho ṱaḓulu a ḓa a ni ḓivhadza mafhungo a sa anḓani na aḽa e ra ranga u ni ḓivhadza one, onoyo kha a vhe muteketelwa. Ro no ḓi dzula ro amba, zwino ndi khou dovha nda ri: arali muṅwe muthu a ni ḓivhadza mafhungo a sa fani na aḽa e na a ṱanganedza, onoyo kha a vhe muteketelwa! Kani-ha ndi tshi ralo ndi u edzisa u kunga vhathu? Na kathihi! Tshililelwa tshanga ndi u takadza Mudzimu fhedzi. Kani ndi khou ri vhathu vha ntakalele? Arali ndi tshi ita zwa u takadza vhathu izwo a thi tshee muḓinḓa wa Khristo. Ḓivhani-ha vha hashu, uri mafhungo maḓifha ane nda a ḓivhadza ho ngo thoma kha muthu. A tho ngo a wana kha muthu; a tho ngo a funzwa nga muthu, ndo tou a dzumbululelwa nga Yesu Khristo. Zwa vhutshilo hanga zwiḽa ndi tshee ndo nambatela Tshijuda ni a zwi ḓivha, zwa musi ndi tshi tovhola tshivhidzo tsha Mudzimu lwa u tou kalula, nda lingedza nga nungo dzoṱhe u tshi phusukanya. Ndo vha ndi tshi fhira vhunzhi ha thanga dzanga kha zwa Tshijuda, ndó ḓikumedza tshoṱhe kha maitele a vha kale. Hone Mudzimu o nnyitela vhuthu a dzula o nta ndi sa athu na u bebwa, a mmbidza uri ndi mu shumele. Nga tshifhinga tshe Ene a vhona tsho fanela tsha u nnzumbululela Murwa wawe, a mmbidza uri ndi yo mu ḓivhadza kha vhannḓa. Zwenezwo a tho ngo thoma nda eletshedzwa nga muthu wa ṋama; nahone a tho ngo thoma nda ya Jerusalema kha vhaḽa vhe vha ranga u vha vhaapostola nṋe ndi sa athu; ndo mbo ḓi ṱuwa nda ya Arabia, u bva henefho nda humela Damasko. Ndo ḓo ya Jerusalema ho no fhela makole mararu ndi tshi yo vhona Kefasi uri ri ḓivhane, nda dzula nae vhege mbili. A tho ngo vhuya nda vhona muṅwe muapostola, we nda mu vhona ndi Jakopo murathu wa Muṋe washu fhedzi. Ndi ni ṅwalela zwa ngoho; a thi zwifhi, Mudzimu ndi ṱhanzi. Ngavhuya nda ṱutshela thungo dza Siria na Kilikia. Vha zwivhidzo zwa Khristo zwa Judia vho vha vha sa athu vhona muvhombo wanga, vha tshi tou pfa nga mavheevhee hu tshi pfi, “Uḽa munna we a vha a tshi ṱolou ri tovhola u vho ḓivhadza a lutendo, eneaḽa e a vha a tshi edzisa u a phusukanya,” vha renda Mudzimu nga u vhona zwe a nnyitela. Ngavhuya, ho no fhela miṅwaha ya 14, ndi hone ndi tshi dovha nda gonya Jerusalema ndi na Barnabasi, ra ṱuwa na Titosi. Ndo ya hone nge Mudzimu a nnzumbululela uri ndi ye. Nde u swika nda songa mutumba na vhe vha vha vha tshi itwa vharangaphanḓa, nda vha ṱalutshedza pfunzo ya musi ndi tshi ḓivhadza vhannḓa mafhungo maḓifha, hu u itela uri mushumo we nda shuma, une nda kha ḓi vha khawo zwino, u sa ḓo vha wa lwa mahandana. Hone naho khonani yanga Titosi e Mugiriki ho ngo kombetshedzwa u fumba nangwe vhaṅwe vho vha vha tshi funa zwi tshi ralo. Vhenevho vho ḓisusumedza vha ḓiita vhathihi na riṋe khole-khole vha tshi ri vha ri vhonolole riṋe ro vhofhololwaho nga Khristo, uri vha ri humisele kha vhupuli. Hone hezwo a ro ngo vhuya ra zwi tendela na kathihi, hu u itela u ni vhulungela ngoho ya mafhungo maḓifha aya. Arali vhe vhaḽa vhe vha vha vha tshi itwa vharangaphanḓa vha tshivhidzo – zwe vha vhuya vha vha zwone kale a zwi nndini; Mudzimu ha sedzi lukanda lwa muthu – vhenevho vharangaphanḓa a hu na maṅwe maswa e vha vhuya vha mmbudza. Zwe vha zwi vhona ndi uri Mudzimu o nkumedza mushumo wa u ḓivhadza mafhungo maḓifha kha vhannḓa sa zwe Pitrosi a kumedzwa mushumo wa u a ḓivhadza kha Majuda. Onoyo Mudzimu we a shuma nga Pitrosi e muapostola wa Majuda, ndi Ene we a shuma nga nṋe ndi muapostola wa vhannḓa. Zwino-ha Jakopo na Kefasi na Johanisi vhe vha vha vha tshi pfi thikho dza tshivhidzo vha tshi vhona zwe Mudzimu a ntendela u shuma nga vhuthu hawe, vha khaḓana na nṋe na Barnabasi hu u sumbedza vhuthihi havho na riṋe. Ra pfana uri riṋe ri yo shuma kha vhannḓa, vhone vha shume kha Majuda. Tshe vha ri humbela ndi uri ri songo hangwa vhashai vhavho – tshone-ha tshe na nṋe nda vha ndi tshi khou lwela tshone. Musi Pitrosi a tshi swika Antiokia nda tou mu hanedza vhathu vha tshi zwi pfa, ngauri zwo vha zwi khagala uri u khou khakha. Hufha u thomani o vha a tshi ḓi ḽa na Vhakhriste vha si Majuda, huno ho no swika vhaṅwe vha bvaho ha Jakopo a vho sendela murahu a si tsha funa u ḽa navho, nga u ofha vhaḽa vhane vha ombedzela zwa u fumba. Ndi hone na vhaṅwe Vhakhriste vha Majuda vha tshi vho ita muhoyo, lwe na Barnabasi a vho dzhena kha zwa muhoyo. Nṋe ndi tshi vhona uri a vha khou tevhedza ngoho ya mafhungo maḓifha nda amba na Pitrosi vhoṱhe vha tshi zwi pfa nda ri, “Vhone vha Mujuda hone a vha tshili sa Mujuda, vha tshila sa wannḓa, zwino ndi mini vha tshi kombetshedza vhannḓa uri vha tevhedze maitele a Majuda?” Riṋe ro bebwa ri Majuda, a ri vhannḓa vhaitazwivhi. Naho zwo ralo ri a zwi ḓivha uri muthu ha pfi muvhuya nga u ita zwine Mulayo wa Mushe wa amba, ri tshidzwa nga u ḓikumedza Yesu Khristo fhedzi. Ngauralo na riṋe ro ḓikumedza Yesu Khristo, uri ri pfi vhavhuya nga honoho u ḓikumedza hashu Khristo, hu si nga u ita zwine Mulayo wa amba. A hu na muthu wa ṋama ane a nga pfi muvhuya nga u ita zwine Mulayo wa amba. Zwino-ha arali na riṋe vhane ra ṱoḓa u pfi vhavhuya nga Khristo ri tshi wanala ri vhatshinyi sa vhannḓa, kani-ha zwi amba uri Khristo o no vha muṱuṱuwedzi wa vhutshinyi? A zwo ngo ralo na kathihi! A si u pfuka Mulayo arali ndi tshi ri u thutha tshithu nda dovha nda tshi fhaṱa naa? Huno-ha nṋe siani ḽa Mulayo ndo fa, ndo vhulawa nga wone Mulayo, zwino ndi vho kona u tshilela Mudzimu. Zwiḽa Khristo a tshi vhambiwa tshifhambanoni, ho vha u vhambwa hanga-vho; zwino a hu tsha tshila nṋe, a tshilaho kha nṋe ndi Khristo. Hovhu vhutshilo vhune nda kha ḓi vha khaho zwino ndi tshila nga u ḓikumedza Murwa wa Mudzimu, we a mpfuna a kumedza vhutshilo hawe a fa nga mulandu wanga. A thi funi u landula vhuthu ha Mudzimu. Arali muthu a tshi nga pfi muvhuya nga u tevhedza Mulayo wa Mushe, izwo-ha Khristo o fa lwa mahandana. Hee Vhagalata, ni tou vha matsilu-ḓe? No panzhilelwa nga nnyi? Hufha ro ni ḓivhadza Yesu Khristo zwavhuḓi, zwa tou nga no mu vhona nga aṋu maṱo o vhambiwa kha tshifhambano. Edzonu mmbudza tshithu tshithihi zwatsho: ni tshi ṱanganedza Muya wa Mudzimu ndi nge na khunyeledza Mulayo kana ndi nge na pfa mafhungo maḓifha na a tenda? Zwino ndi mini ni tshi tou vha matsilu mangafha? No thoma nga u endedzwa nga Muya wa Mudzimu; kani-ha zwino ni vho ṱoḓa u vuledza nga nungo dzaṋu? Zwino na ḓivhelani-ha zwingafhongafho? Arali zwo vha zwi zwa fhedzi, a, izwo nṋe thi tsha ḓivha! Kani-ha Mudzimu a tshi ni ṋea Muya nga vhuḓalo a ni itela maḓembe ndi nge na khunyeledza Mulayo kana ndi nge na pfa mafhungo maḓifha na a ṱanganedza? A thi ri na Maṅwalo a tshi amba Abrahamu a ri, “O fulufhela Mudzimu, ndi zwe Mudzimu a ri ndi muvhuya ngazwo.” A ni vhoni-ha! Vha fulufhelaho Mudzimu ndi vhone vhaḓuhulu vha Abrahamu. Hufha na Maṅwalo o dzula o zwi amba uri Mudzimu u ḓo ri vhannḓa ndi vhavhuya nge vha mu fulufhela. Ndi zwe Maṅwalo a dzula o ḓivhadza Abrahamu mafhungo maḓifha a tshi ri, “Mudzimu u ḓo ḓisela tshakha dzoṱhe mashudu nga iwe.” Abrahamu o fulufhela Mudzimu a konou vha na mashudu; ndi zwine vhoṱhe vha fulufhelaho vha vha-vho na mashudu unga ene. Vhane vha ḓitika nga u khunyeledza Mulayo vho dzula vho teketelwa. Maṅwalo na one a ri, “Ane a si khunyeledze zwoṱhe zwo ṅwalwaho Buguni ya Mulayo o dzula o teketelwa.” Zwino zwi khagala uri haho ane a pfi muvhuya nga Mudzimu nga u khunyeledza Mulayo. Hufha Maṅwalo na one a tshi ri, “Hu ḓo tshila ane a pfi muvhuya nga u fulufhela Mudzimu.” Hone Mulayo a u shumi nga nḓila ya lutendo. Hu tou pfi, “Ane a tevhedza zwoṱhe hezwi zwine Mulayo wa amba, u ḓo tshila ngazwo.” Hone Khristo Ene o ri rengulula kha u teketelwa he ra ḓiovhela nga u kundwa u khunyeledza Mulayo, a vha muteketelwa nga mulandu washu. Maṅwalo na one a ri, “Ane a vhuya a tou nembeledzwa kha thanda, o teketelwa.” Zwino-ha Khristo o pfalwo-vho uri mashudu e Mudzimu a fulufhedzisa Abrahamu, na vhannḓa vha a wane nga Khristo Yesu, uri nga u fulufhela Ene ri kone u wana Muya we Mudzimu a ri fulufhedzisa. Vha hashu, litshani ndi ni fanyisedzele nga zwine ra ḓi ita ri tshi ṱangana nazwo: arali luṅwalo lwa ifa lwa vhuya lwa khwaṱhiswa, a lu tsha vhofholowa nga muṅwe kana ha engedzwa zwiṅwe khalwo. Zwino vhonani, zwiḽa zwithu Mudzimu o zwi fulufhedzisa Abrahamu na muḓuhulu wawe. Maṅwalo ha ri, “na vhaḓuhulu vhau” lini, ha vho nga a amba vhathu vhanzhi; a ri, “na muḓuhulu wau,” a tshi amba muthu muthihi. Onoyo muthu ndi Khristo. Ndi tshi ralo ndi khou ri: Mudzimu o pfana na Abrahamu a dzula o vhofha mulanga. Mulayo wa Mushe we wa sala u tshi ḓa ho no fhela miṅwaha ya 430 u nga si kone u thutha uyo mulanga wa vhulaha zwe Mudzimu a fulufhedzisa. Arali ifa ḽi tshi nga wanala nga u khunyeledza Mulayo, izwo-ha a ḽi wanali nga u fulufhela zwe ra fulufhedziswa; hone Mudzimu o ḽi ṋea Abrahamu nga u tou mu fulufhedzisa. Wone Mulayo wo vhetshelwani-ha zwino? Wo vhetshelwa u sumbedza vhukhakhi ha vhathu, uri u shume hu vhuye hu ḓe uḽa muḓuhulu wa Abrahamu we a zwi fulufhedziswa. Nahone u tshi ḓa wo ḓiswa nga vharuṅwa, ha konou vha na ṋenḓila. Hone-ha arali hu na muthihi fhedzi ane a zwi ita nga tsha vhukoma, a hu tsha ṱoḓea ṋenḓila. Huno-ha Mudzimu ndi muthihi. Zwi amba uri Mulayo wa Mushe u lwa na zwe Mudzimu a fulufhedzisa kani? A zwo ngo ralo na kathihi! Ndi uri arali vhathu vho vha vho vhetshelwa mulayo une wa nga kona u vha ṋea vhutshilo, zwenezwo muthu o vha a tshi ḓo pfi muvhuya nge a u khunyeledza. Hone Maṅwalo a ri shango ḽoṱhe ḽi vhuswa nga vhutshinyi, uri vha ḓikumedzaho Yesu Khristo, zwe vha fulufhedziswa vha zwi wane nga u fulufhela Ene. Zwiḽa tshifhinga tsha lutendo tshi sa athu swika, Mulayo wa Mushe wo vha u tshi tou nga sa dzhele ye ra hoṋelwa khayo, ra lindiwa ha vhuya ha dzumbululwa lutendo. Ngauralo ro vha ri tshi khou lelwa nga Mulayo Khristo a vhuya a ḓa, ra konou pfi vhavhuya nga lutendo. Hone zwino tshifhinga tsha lutendo tshó no swika, muleli ha tsha ṱoḓea. Hufha noṱhe ni vhana vha Mudzimu nge na fulufhela Khristo Yesu. Noṱhe vhe na lovhedzwa uri ni vhe vha Khristo no ambara Khristo. Kha vho raloho a zwi tsha dina kana u Mujuda, kana u Mugiriki, kana u phuli kana u muḓilangi, kana u munna, kana u musadzi, tenda noṱhe ni tshithu tshithihi nge na vha vhathihi na Khristo Yesu. Zwino-ha arali ni vha Khristo ni vhaḓuhulu vha Abrahamu, ni ḓo ḽa ifa ḽe na fulufhedziswa nga Mudzimu. Ndi tshi ralo ndi ri: musi muḽaifa a tshee ṅwana a hu na he a fhambana na phuli, naho ifa ḽoṱhe ḽi ḽawe. U ḓi vha na vhaleli vhawe na vhalangi vha thundu yawe ha vhuya ha swika tshifhinga tshe tsha tiwa nga khotsi awe. Sa zwenezwo na riṋe zwiḽa ri sa athu dzia, ro vha ri tshee dziphuli dza zwidayo zwa shango zwe zwa vha zwi tshi ri vhusa. Hone musi tshifhinga tsho tiwaho tsho swika Mudzimu a konou ruma Murwa wawe, a bebwa nga mme a re muthu wa ṋama, u bva hanani hawe a ḓi vhuswa nga Mulayo, uri a rengulule riṋe vhe ra vha ri tshi vhuswa nga wone Mulayo, ri konou itwa vhana vha Mudzimu. Huno-ha Mudzimu a ruma Muya wa Murwa wawe a dzhena mbiluni dzashu uri zwi vhonale uri ni vhana vhawe. Ndi onoyo Muya ane a vhidzelela a ri, “Baba, Khotsi anga!” Zwino-ha a u tshee phuli, wo no vha ṅwana wa Mudzimu. Zwino vhunga wo no vha ṅwana wawe Mudzimu o no ḓi u ita muḽaifa wawe. Zwiḽa kale ni sa athu ḓivha Mudzimu no vha ni dziphuli dza zwithu zwine zwi si vhe Mudzimu. Hone zwino nó no ḓivha Mudzimu – hone litshani ndi ri: Mudzimu u vho ni ḓivha – zwino ndi mini ni tshi vho ṱoḓa u humela kha zwidayo zwa shango zwi nyadzeaho zwi si na mushumo, na dovha na vha phuli dzazwo? Ni kha ḓi ṱalula maṅwe maḓuvha na miṅwe miṅwedzi na zwiṅwe zwifhinga na miṅwe miṅwaha na ri ndi zwikhethwa. Ndi dinwa nga u vho vhona unga zwoṱhe zwe nda shuma henengeo ho vha hu u sokou ḓinetisa. Vha hashu, ndi tou ni humbela uri ni nge nṋe; hufha na nṋe ndi tshi vho nga inwi. A ni athu vhuya na nkhakhela. Ni kha ḓi elelwa uri ndi tshi ranga u ni funza mafhungo maḓifha ndo itiswa ngani: ndi nge nda vha ndi tshi lwala. Hone naho vhuhoṱa hanga ho vha vhu tshi tou ni farisa tsha u konḓa a no ngo nnyadza, a no ngo nnengwa; tshaṋu ho vha hu u ntswielela sa muruṅwa a bvaho ṱaḓulu, na ntswielela na nga ni khou swielela Khristo Yesu. No vha ni songo ntakalela zwone. Zwino ho no tshinyalani-ha? Nṋe nga dzanga ndi nga ni ṱanziela nda ri: arali zwo vha zwi tshi konadzea no vha ni tshi ḓo vha no tou nongola maṱo aṋu na nṋea. Kani-ha zwino ndo no vha swina ḽaṋu nge nda ni vhudza ngoho? Vhaḽa vhane vha ni swela mbilu a si u ni tonda, tshine vha lwela ndi u ni luṱanya na nṋe uri mbilu dzaṋu dzi swele vhone. Zwino-ha u swa mbilu zwingafho ndi zwavhuḓi. Hone mbilu dzaṋu dzi fanela u swela zwi re zwavhuḓi, nahone ni fanela u dzula ni tshi swa mbilu, hu si musi ndi na inwi fhedzi. Vhananga, nṋe ndi pfa vhuṱungu sa mme ane a khou ni beba, nahone vhuṱungu uho vhu nga si fhele Khristo a sa athu vhonala vhutshiloni haṋu. Ngoho ndi tshi ni humbula mbilu yanga a i ruli. Ndi tou ri ngavhe zwino ndi na inwi henefho nandi, ndi tou ni zhambela! Mbudzeni-ha inwi ni funaho u vhuswa nga Mulayo wa Mushe: kani-ha a ni zwi pfi zwine Mulayo wa amba? U ri Abrahamu o vha e na vhana vhavhili vha vhatuka, muṅwe o bebwa nga phuli, muṅwe nga musadzi wawe vhukuma a si phuli. Ṅwana wa phuli o bebwa sa nnyi na nnyi, hone ṅwana wa musadzi a si phuli o bebwa nge a tou fulufhedziswa nga Mudzimu. Mafhungo aya a tou vha pfanyisedzo. Vhasadzi havho vhavhili vho imela milanga mivhili: hoyu muṅwe wo vhoxwa thavhani ya Sinai; ndi wa u beba dziphuli; ndi ene Hagara. Hagara u imela thavha ya Sinai i re Arabia; yone i imela muḓi wa Jerusalema wa fhano shangoni, u re vhupulini na vhana vhawo. Hone Jerusalema wa ngei makoleni wo vhofholowa; huno ndi wone mme ashu. Maṅwalo na one a ri, “Takala iwe musadzi u si na vhana! Ṱavha mukosi nga dakalo, iwe u sa athu pfa vhuṱungu ha u beba. Musadzi we a vha o furalelwa u ḓo vha na vhana vhanzhi, vha fhira vha musadzi a dzulaho na munna.” Zwino inwi vha hashu ni fana na Isaka; ni vhana vha Mudzimu vhe vha bebwa nge Mudzimu a tou zwi fulufhedzisa. Misi yeneyo ṅwana uḽa wa u bebwa sa nnyi na nnyi o tovhola uḽa we a bebwa nga maanḓa a Muya wa Mudzimu; na ṋamusi zwi tshee zwo ralo. Huno Maṅwalo a ri mini? A ri, “Thatha iyo phuli na ṅwana wayo! Ṅwana wa phuli a nga si kovhekane ifa na ṅwana wa musadzi vhukuma a si phuli!” Zwino-ha vha hashu, riṋe a ri vhana vha phuli, ri vhana vha musadzi vhukuma a si phuli. Khristo o ri vhofholola ra vhofholowa tshoṱhe. Imani-ha no khwaṱha, ni si tende u dovha na hweswa muhwalo wa vhupuli. Thetshelesani ndi ni vhudze: nṋe Paulo ndi ri arali na tenda u fumba, Khristo ha tsha ni farisa tshithu. Ndi dovha nda tou ombedzela nda ri: ane a vhuya a tenda u fumba, a zwi ḓivhe uri o ḓivhofha u khunyeledza Mulayo woṱhe wa Mushe. Inwi vhane na ṱoḓa u pfi vhavhuya nga u khunyeledza Mulayo no no ḓi ḓitumula kha Khristo, no ḓishaisa tshilidzi tsha Mudzimu. Riṋe tshashu ndi u lavhelela u pfi vhavhuya nga lutendo, zwa bveledzwa nga maanḓa a Muya. Arali u muthihi na Khristo Yesu u fumba na u sa fumba a zwi tshee na mushumo; tshililelwa ndi tshithihi: ndi lutendo lune mitshelo yalwo ya vhonala kha lufuno. No vha no fara nḓila yone-yone. Zwino o ni pambusaho nḓilani ya ngoho ndi nnyi? O ni xedzaho a si Mudzimu; Ene o tou ni vhidza. Ḓivhani uri mbilisa i si gathi i kukumusa bwindi ḽoṱhe. Vhunga ri vhalanda vha Muṋe washu ndi na fulufhelo ḽa uri na inwi ni ḓo vhona zwi zwone, na ima na nṋe. Nahone ane a vhuya a ni vilinganya, ṱhamu yawe u ḓo i wana. Zwino-ha vha hashu, arali ndi tshi kha ḓi ḓivhadza uri vhathu vha fumbe ndi kha ḓi tovholelwani? Arali zwo vha zwi zwone, izwo-ha tshifhambano tsha Khristo a tshi tsha khukhulisa muthu. Vhenevho vhakulumedzi khefha vha sa mbo ḓi tou ḓiluvhedza vhone vhaṋe! Vha hashu, a vha inwi no vhidzelwa u vha vho vhofholowaho. Tenda iyo mbofholowo yaṋu i sa ḓo vha swiswimbadise na vho ḓo tevhela zwa nyemulo dzaṋu, tshaṋu nga hu vhe u shumelana nge na funana. Hufha Mulayo woṱhe wo angaredzwa nga ndaela hei nthihi i no ri, “Funa vhaṅwe unga iwe muṋe.” Hone arali ni tshi huvhadzana na pondana sa dziphukha ni vhone ni sa ḓo fhedzana. Ndi tshi ralo ndi ri: inwi tshimbidzwani nga Muya, ndi hone ni sa ḓo ita zwi funwaho nga tsiko yaṋu ya kale. Zwine tsiko ya muthu ya zwi funa a zwi anḓani na zwi funwaho nga Muya; hu ḓi nga zwi funwaho nga Ene Muya zwi sa anḓani na zwi funwaho nga tsiko ya muthu. Hezwi zwivhili a zwi anḓani, zwine zwa amba uri ni nga si sokou ita zwine na funa. Zwino-ha arali ni tshi vhuswa nga Ene Muya a ni tsha vhuswa nga Mulayo wa Mushe. Zwine tsiko ya muthu ya ita zwi khagala: ndi vhupombwe, ndi vhuaḓa, ndi vhuḓabaḓaba, ndi u rerelela midzimu, ndi manditi, ndi vhuswina, ndi dziphambano, ndi vivho, ndi mbiti, ndi tseḓa, ndi u fhandekana ha bva zwigwada, ndi u vhivhana, ndi u nwa na u ḽela vhuḓabaḓaba na zwi ngaho zwenezwo. Ndo no ḓi ni vhudza, zwino ndi khou dovha ndi ri ni vhone: vhane vha ita zwo raloho a vha nga vhi na tshavho muvhusoni wa Mudzimu. Hone mutshelo wa Muya ndi lufuno na dakalo na mulalo na u sa fhela mbilu na vhulenda na vhuthu na u fulufhedzea na u vuḓa na u ḓifara. A hu na mulayo une wa lwa na zwenezwo. Huno vha re vha Khristo Yesu vho vhulaha tshiko yavho ya kale, na zwine ya tama na dzinyemulo dzayo, nga u i vhamba tshifhambanoni. Muya ndi Ene o ri ṋeaho vhutshilo; kha a vhe Ene-ha ane a ri langa. Ri songo ṱonga kana ra sinyusana kana ra vhengana. Vha hashu, arali muṅwe waṋu a tshenuwa o khakha, inwi vhane na langiwa nga Muya mu khuthadzeni; huno ni tshi ralo ni zwi ite nó vuḓa nó thanya uri ni si khakhe-vho. Farisanani nga u angulana mihwalo, ngauralo hu ḓo vha u khunyeledza mulayo wa Khristo. Arali hu na muṅwe ane a ḓiḓivha ngeno e si tshithu, onoyo u a ḓifhura. Muṅwe na muṅwe kha a sedze zwine a ita; arali a wana o ita zwone, a konou ḓikhoḓela zwe ene muṋe a shuma, a sa zwi vhambedzi na zwo shuṅwaho nga muṅwe. Muṅwe na muṅwe u ḓo ḓifhindulela ene muṋe. Muthu ane a vha mutei kha mafhungo a Tshikhriste o fanela u kovhekana na mufunzi wawe thundu dzoṱhe dzine a vha nadzo. Ni songo ḓifhura: Mudzimu ha tambiwi ngae. Muthu u kaṋa tshenetsho tshine a zwala. Arali a zwala nyemulo dza tsiko yawe, u kaṋa lufu; hone arali a zwala zwa Muya Mukhethwa u kaṋa vhutshilo vhu sa gumi. Zwino-ha vha hashu, kha ri tou fungelela u ita zwivhuya ri sa neti, ndi hone ri tshi ḓo kaṋa nga tshifhinga tsho fanelaho. Zwenezwo tshifhinga tshine ra tshi wana kha ri tonde vhoṱhe, zwihulu vhatendi nga riṋe. Vhonani uri ndi khou ni ṅwalela maḽeḓere mangafhani ndi tshi vho tou ṅwala nga tshanḓa tshanga vhukuma, ndi ri: Vhane vha ni kombetshedza u fumba ndi vhane vha enda vha tshi ṱongisa mivhili yavho. Vha zwi ita uri vha si tovholelwe tshifhambano tsha Khristo. Hufha na vhenevho vha fumbaho vha sa khunyeledzi Mulayo wa Mushe; vha tou funa u ni fumbisa uri vha kone u zuwa zwe vha ita mivhili yaṋu. A vha nṋe tshine nda nga tshi zuwa ndi tshithihi: ndi tshifhambano tsha Muṋe washu Yesu Khristo. Ndi tshifa ndo vhambiwa; a thi tshee na mushumo na zwa shango; na ḽone ndi ḽi vhona sa tshithu tsho vhambwaho. U fumba na u sa fumba a zwi na mushumo; tshililelwa ndi tshithihi: ndi u vha tshisikwa tshiswa. Vhoṱhe vhane vha ḓiela nga muelo wonoyo, vha re vhone Vhaisraele vha Mudzimu, ngavhe vha tshi vha na mulalo vha itelwa vhuthu. U bva zwino ni songo tsha nndemedza; mavhadzi aya ane nda vha nao muvhilini wanga ndi luswayo lwa u vha phuli ya Khristo. Vha hashu, ngavhe Muṋe washu Yesu Khristo a tshi ni itela vhuthu noṱhe. Amen. Ndi nṋe Paulo we nda vha muapostola wa Khristo Yesu nge Mudzimu a zwi funa. Ndi ṅwalela inwi vhakhethwa vha Mudzimu ngeo Efesa vha fulufhedzeaho kha Khristo Yesu. Ndi khou ni resha ndi ri: Ngavhe Mudzimu Khotsi ashu, na Muṋe washu Yesu Khristo vha tshi ni itela vhuthu na vha na mulalo. Nga hu rendwe Mudzimu, Khotsi a Muṋe washu Yesu Khristo, Ene we nga Khristo a ri ṋea mashudu oṱhe a zwa muya a bvaho ṱaḓulu. Zwiḽa shango ḽi sa athu na u sikiwa o vha o no ḓi ri nanga nga Khristo, uri a tshi ri sedza a vhone ri vhakhethwa ri sa solisei. Nga lufuno lwawe o vha o no dzula o ri ta u vha vhathihi na Yesu Khristo uri ri vhe vhana vhawe. Hezwo o zwi ita nge a tou zwi funa Ene muṋe, uri ri kone u renda vhuthu hawe vhungafhangafha he a ri itela nga Murwa mufunwa wawe. Onoyo Murwa o ri rengulula nga malofha awe uri ri hangwelwe u khakha hashu. Ngoho vhuthu ha Mudzimu ndi vhuhulu! O ri kovhela hone lwa u tou wa muwa nga vhuṱali vhuhulu na ṱhalukanyo. A ita zwe a vha o dzudzanya nga u funa hawe, a ri dzumbululela tshiphiri tsha zwe a vha o ḓiimisela u zwi ita nga Khristo, a konou zwi khunyeledza ngae musi tshifhinga tsho swika. Zwino-ha tshe a vha o ḓiimisela ndi u ṱanganya tsiko yoṱhe ya zwi re ṱaḓulu na fhano fhasi uri zwoṱhe zwi vhuswe nga ṱhoho nthihi, Ene Khristo. Mudzimu u tshimbidza zwoṱhe nga hune a tou funa Ene muṋe. Zwenezwo o dzula o zwi dzudzanya u bva mathomoni, a ri ta uri ri vhe mukovhe wawe nga u vha vhathihi na Khristo. Hezwo o zwi itela uri riṋe Majuda vhe ra vha vha u ranga u ṱulutshela Khristo ri rende vhugala ha Mudzimu. Na kha inwi vhannḓa zwo ralo: musi ni tshi pfa mafhungo maḓifha ane na tshidzwa ngao, ane a vha yone ngoho ye ra laedzwa, no fulufhela Khristo, Mudzimu a tshi ni swaya nga luswayo lwawe nga u ni ṋea Muya Mukhethwa we na fulufhedziswa. Muya ndi Ene tshiga tsha u khwaṱhisa uri ri ḓo wana mukovhe we Mudzimu a ri fulufhedzisa, musi a tshi ḓo vhofholola tshoṱhe vha re vhawe, uri vhugala hawe vhu rendwe ngazwo. Ndi tshi pfa uri ni fulufhela hani Muṋe washu Yesu na uri ni funa hani vhakhethwa vhoṱhe vha Mudzimu, a thi litshi u mu livhuha. Ndi dzula ndi tshi ni rabelela uri Khotsi wa vhugala a re Mudzimu wa Muṋe washu Yesu Khristo a ni ṋee vhuṱali vhune ha bva kha Muya, a ni dzumbululele Mudzimu ni mu ḓivhe, maṱo a mbilu dzaṋu a vhonetshelwe, ni kone u ṱalukanya zwe Mudzimu a ni fulufhedzisa musi o ni vhidza, na uri vhugala ha mukovhe we Mudzimu a vhetshela vhakhethwa vhawe ndi vhungafhani, na vhuhulu ha maanḓa awe. Maanḓa a Mudzimu ndi a shumaho, ha imedzanwi nao, ha na mugumo, a fhira zwoṱhe. Eneo maanḓa a shumaho kha riṋe vhane ra mu fulufhela ndi one e a vusa ngao Khristo vhafuni, a mu dzudza thungo ya tshanḓa tshawe tshauḽa hangei ṱaḓulu vha vhusa vhoṱhe. Zwenezwo Khristo u vho vhusa vhavhusi vhoṱhe, vharuṅwa na thuṅwa na vhalangi vhadzo na vha maanḓa na vhahulwane, kana vhahulwane vhafhio na vhafhio, vha tshifhinga tshino na tshi ḓaho, u a vha vhusa vhoṱhe. Mudzimu o ita zwoṱhe vhukando hawe, a mu vhumba ṱhoho ya tshivhidzo i re nṱha ha zwoṱhe. Tshivhidzo tshone ndi muvhili wa Khristo; ndi tshone tshine a vha o khunyelelaho ngatsho, Ene-vho ndi Mukhunyeledzi wa zwoṱhe hoṱhe-hoṱhe. Na inwi kale no vha ni vhafu, ni vhapfuki vha mulayo, ni vhatshinyi. No vha ni tshi tshila nga u tevhela zwa shango ḽino, na zwa muvhusi a no langa thuṅwa dza Saṱhane dzi re tshikhalani; ndi wone muya u shumaho kha vha sa pfi Mudzimu. Na riṋe roṱhe ro vha ri tshi nga vhenevho, ri tshi tshila nga u langwa nga nyemulo dza tsiko yashu mmbi, ri tshi ita zwine zwa takadza mivhili yashu na mbilu dzashu. Zwenezwo-ha zwo vha zwo fanela uri Mudzimu a ri rwe-vho nga ṱhamu yawe sa vhenevhaḽa. Hone Mudzimu o pfuma tshilidzi, o ri funa nga lufuno luhulu, ndi zwe zwiḽa ri tshee vhafu nga vhutshinyi hashu, a ri baḓekanya na Khristo a tshi mu vusa vhafuni – khezwo-ha, no tshidzwa nga khathutshelo ya Mudzimu. O ri vusa na Khristo Yesu a ri dzudza nae ngei ṱaḓulu, u ralo hu u itela uri na nga zwifhinga zwi ḓaho a sumbedze vhuhulu ha khathutshelo yawe i si na mugumo, ine ya vhonala kha vhuthu he a ri itela nga Khristo Yesu. Asizwo-ha, no tshidzwa nga khathutshelo ya Mudzimu, nga u fulufhela Ene; a zwi bvi kha inwi, i tou vha mpho ya Mudzimu. A hu na tshine na nga ḓikhoḓa ngatsho; hufha zwi songo bveledzwa nga mishumo yaṋu. Mudzimu ndi Ene we a ri ita zwine ra vha zwone; ndi Ene we a ri sika nga huswa nga u ri ita vhathihi na Khristo, uri ri tshile ri tshi ita zwivhuya, vhunga na Mudzimu o dzula o zwi dzudzanya uri ri zwi ite. Zwino edzonu elelwa zwe na vha ni zwone kale: nga tsiko yaṋu no vha ni vhannḓa, ni tshi pfi mashuvhuru nga vhaḽa vhane vha pfi vho fumba, hu tshi ambiwa u fumba ha muvhili, ho itwaho nga vhathu. Misi iyo no vha ni kule na Khristo, ni vhatsinda, ni sa koni u vha vhadzulapo na Vhaisraele, ni nnḓa ha milanga ye Mudzimu a fulufhedzisa vhathu, ni si na tshine na nga lavhelela fhano shangoni, ni sa ḓivhi Mudzimu. Hone zwino inwi vhe na vha ni kule no no vha tsini nga u itwa vhathihi na Khristo nga lufu lwawe. Mulalo washu ndi Khristo: ndi Ene o fhelisaho vhuswina nga u ṋekedza muvhili wawe a ri fela, ha vha u thutha luvhondo lwe lwa vha lwo fhandekanya Majuda na vhannḓa, vha vha tshithu tshithihi. O fhelisa ndaela na zwidayo zwa mulayo, khae tshakha dzenedzo mbili dza vha lushaka luthihi luswa lwa vhathu, ḽa lala, a fhedza vhuswina nga u fa hawe tshifhambanoni, a ṱanganya tshakha idzo mbili dza vha muvhili muthihi; honoho u fa hawe ha vha u dzi pfumedzanya na Mudzimu. A tshi ḓa o ḓivhadza vhoṱhe mafhungo maḓifha a mulalo: a a ḓivhadza inwi vhannḓa vhe na vha ni kule na Mudzimu, khathihi na Majuda vhe vha vha vhe tsini nae. Ndi Ene ane a vho ri swikisa ha Khotsi nga Muya onoyo muthihi. Zwenezwo inwi vhannḓa a ni tshee vhatsinda, a ni tshee dziṱhunḓu, no no vha vhadzulapo khathihi na vhakhethwa vha Mudzimu, ni vha muṱa wawe. Na inwi zwino no no fhaṱwa kha muteo we wa tewa nga vhaapostola na vhaporofita, thikho e Khristo Yesu Ene muṋe. Ndi Ene ane a farakanya nnḓu yoṱhe ya hula ya vha nnḓu khethwa ya Muṋe washu. Na inwi nge na vha vhathihi na Khristo ni khou fhaṱwa khathihi na vhaṅwe uri ni vhe nnḓu ine Mudzimu a dzula khayo nga Muya wawe. Ndi zwine nṋe Paulo nda rabelela inwi vhannḓa ndó hoṋelwa fhano dzhele nga ṅwambo wa Khristo Yesu. Ndi fulufhela uri no zwi pfa uri Mudzimu nga vhuthu hawe o dzudzanya uri ndi shume hezwi, a tshi itela inwi. Mudzimu o nnzumbululela tshiphiri tshawe, unga ndo no ḓi ni ṅwalela nga u pfufhifhadza. Nahone arali na vhala zwe nda ṅwala ni ḓo kona u ḓivha uri ndi ṱalukanya hani Khristo, tshone tshiphiri tsha Mudzimu. Zwiḽa kale vhathu vho vha vha sa athu tshi dzumbululelwa, hone zwino Mudzimu o tshi dzumbululela vhaapostola na vhaporofita vhawe vhakhethwa nga Muya. Tshiphiri tshine nda amba khetshi: mafhungo maḓifha a ita uri na vhannḓa vha vhe vhathihi na Khristo, vha wane-vho mukovhe wa ifa, vha vhe miraḓo ya muvhili wa Khristo, vha kovhekane-vho na Majuda zwoṱhe zwe Mudzimu a fulufhedzisa. Mudzimu nga vhuthu hawe o nṋea mpho ya u vha muḓinḓa wa u ḓivhadza eneo mafhungo maḓifha nga maanḓa awe ane a bveledza zwingafha nga nṋe. Kha vhakhethwa vhoṱhe vha Mudzimu nṋe ndi tou vha muṱuku sa muroho; naho zwo ralo Mudzimu nga vhuthu hawe a nthuma u vhudza vhannḓa mafhungo maḓifha a lupfumo lwa Khristo lu sa vhalei, na u sumbedza vhathu vhoṱhe u khunyelela ha tshiḽa tshiphiri tsha Mudzimu. Tsha kale na kale Mudzimu Ene Musiki wa zwoṱhe o vha o tshi dzumba, uri zwino vhuhulu ha vhuṱali hawe ha tshakha-tshakha a vhu ḓivhadze vhavhusi na vhalangi vha re ngei ṱaḓulu, nga tshivhidzo tshawe. O zwi ita a tshi tevhedza zwe a vha o vhofha tsha kale na kale, zwa vho bveledzwa zwino nga Khristo Yesu Muṋe washu. Zwenezwo-ha a ri tsha timatima, a ri tsha ofha tshithu, ro no vha na pfanelo ya u dzhena hune Mudzimu a vha hone nge ra vha vhathihi na Khristo nga u mu fulufhela. Zwino-ha ndi ni humbela uri ni si kulee nungo nga u vhona ndi tshi tambudzelwa inwi. Hufha zwi zwone zwine na huliswa ngazwo. Ndi zwine nda gwadama phanḓa ha Khotsi, Ene ane muṱa muṅwe na muṅwe ngei ṱaḓulu na fhano fhasi wa pfi ndi wawe, Ene wa vhugala vhu si na mugumo, uri a ni ṋee maanḓa nga Muya wawe ni vhe na mbilu dzo dziaho, Khristo a konou fhaṱela khadzo nge na mu fulufhela, lufuno lwaṋu lu ṱoke midzi lu vhe muteo wo khwaṱhaho. Ndi hone inwi khathihi na vhakhethwa vhoṱhe vha Mudzimu ni tshi ḓo kona u ṱalukanya vhuphara na vhulapfu na vhuhulu na vhudzivha ha lufuno lwa Khristo, naho lu tshi fhira ṱhalukanyo ya muthu, vhuvhuya hoṱhe ha Mudzimu vhu vhuye vhu khunyelele kha inwi. Mudzimu kha a rendwe – Ene ane nga maanḓa awe a shumaho kha riṋe a kona u ita zwi fhiraho kule-kule zwine ra nga zwi humbela kana ra zwi anganya – Mudzimu nga a rendwe nga tshivhidzo na nga Khristo Yesu zwi tshi ya nga mirafho na mirafho, zwino na lini na lini. Amen. Zwino-ha nṋe ndo hoṋelwaho fhano dzhele nge nda vha wa Muṋe washu ndi a ni ṱuṱuwedza ndi ri: Tshilani nga nḓila ine ya sumbedza uri no vhidzwa nga Mudzimu. Ni dzule ni tshi ḓiṱukufhadza, ni vha vhulenda, ni sa fheli mbilu, ni sumbedzane lufuno nga u konḓelelana, ni fungelele u dzula ni vhathihi, Muya ó ni vhofhekanya nga mulalo. Muvhili ndi muthihi, na Ene Muya ndi muthihi, vhunga na tshilavhelelwa tshe Mudzimu a ni vhidzela tshone tshi tshithihi. Na Muṋe washu ndi muthihi; na lutendo ndi luthihi; na ndovhedzo ndi nthihi; na Mudzimu ndi muthihi, Ene Khotsi ashu roṱhe, a re Muṋe washu roṱhe, a shumaho nga riṋe roṱhe e kha riṋe roṱhe. Muṅwe na muṅwe washu o ṋewa mpho yawe nga he Khristo a mu tela ngaho. Maṅwalo a ri, “A tshi gonya ṱaḓulu o ṱuwa na muduba wa mathubwa awe, a ṋea vhathu dzimpho.” Hu tshi pfi, “O gonya” hu ambiwani? A zwi ambi uri o thoma a tsela fhasi-fhasi shangoni naa? Zwenezwo hoyo we a tsela fhasi u tshee onoyo we a dovha a gonya nṱha-nṱha ha maṱaḓulu a vha Ene muḓalahoṱhe. Ndi Ene mukovhi wa mpho hedzi: vhaṅwe o vha ita vhaapostola, vhaṅwe a vha ita vhaḓivhadzi vha zwe Mudzimu a dzudzanya, vhaṅwe vha vha vha u tshimbila vha tshi ḓivhadza mafhungo maḓifha, vhaṅwe vha vha vhalisa na vhafunzi. Mpho idzo o vha kovhela uri vha kone u gudisa vhathu vha Mudzimu mushumo wavho wa u fhaṱa muvhili wa Khristo. Ndi hone roṱhe ri tshi ḓo vhuya ra vha vhathihi tshoṱhe kha lutendo lwashu na kha u ṱalukanya hashu Murwa wa Mudzimu, ra vha vhathu vho vhinaho vho swikaho kha tshivhino tsha Khristo. A ri tsha ḓo vha vhana; a ri tsha ḓo nga magabelo ra vhudzulelwa ngeno na ngei nga muya wa pfunzo iṅwe na iṅwe ya vhafhuri vhane vha xedza vhathu nga vhumbulu na vhukwila havho. Riṋe tshashu nga hu vhe u ima ngohoni nga muya wa lufuno, ndi hone vhuthihi hashu na Khristo ṱhoho yashu vhu tshi ḓo ḓi khwaṱha vhu tshi ya, nga nḓila dzoṱhe. Muvhili woṱhe u simuwa henefho kha Ene a re ṱhoho, miraḓo yoṱhe ya anḓana ya khwaṱhisana ya vha tshithu tshithihi, muṅwe na muṅwe u tshi shuma mushumo wawo, ya fhaṱana, lufuno lwa ḓi aluwa. Ndi tshi amba lwa u tou ombedzela nga ḽa Muṋe washu ndi ri: ni songo tsha tshila sa vhannḓa vhane mihumbulo yavho i si vhuedze tshithu, mbilu dzavho dza vha dzo swifhalelwaho; a vha na vhutshilo vhune Mudzimu a ri ṋea, ngauri vho omisa dziṱhoho, na u pfa a vha pfi; na u shona a vha tsha shona; vho no tou ḓikumedza vhuḓabaḓaba, vha ita zwoṱhe zwi nengisaho vha sa pfeleli. Hone hezwo a si zwone zwe na funzwa zwone ni tshi ḓivhadzwa a Khristo. A thi ri no ri u pfa a tshi ambiwa na vha vhafunziwa vhawe, na funzwa ngoho i wanalaho kha Yesu? Zwino-ha laṱani kutshilele kwaṋu kwa kale na muthu waṋu mulala wa musi no tshinyala nga nyemulo dzaṋu dzi ni fhuraho, mbilu dzaṋu na ṱhalukanyo dzaṋu dzi shanduke tshoṱhe dzi vhe ntswa, ni ambare muthu muswa we a tshi sikwa ha vha u fanyisa Mudzimu, e muvhuya vhukuma, e mukhethwa vhukuma. Zwino-ha laṱani mazwifhi ni dzule ni tshi vhudzana ngoho nga tshaṋu, ngauri roṱhe ri miraḓo ya muvhili muthihi. Arali na tshenuwa no sinyuwa ni vhone mbiti dzaṋu dzi sa ḓo ni khakhisa, nahone ḽi songo vhuya ḽa kovhela ni tshee no sinyuwa, ni sa ḓo vulela diabolo nḓila. We a vha e fobvu a laṱe vhufobvu, a tou ḓishumela nga zwanḓa zwawe a wane zwiḽiwa nga nḓila yo fanelaho, uri a ḓo kona u farisa na vhashai. Hu songo tsha pfala maṱamba a tshi bva mulomoni waṋu, kha hu pfale maipfi a u farisa vhaṅwe ane a vha fhaṱa, a ḓisela vhathetshelesi mashudu. Ni songo vhaisa Muya Mukhethwa wa Mudzimu, ngauri ndi Ene luswayo lu sumbaho uri ni vha Mudzimu, ha vha u khwaṱhisa vhuṱanzi ha uri ḓuvha ḽi ḓo vhuya ḽa swika ḽine na ḓo rengululwa ngaḽo. Laṱani zwa u dinalea na dzimbiti na u sinyutshelana na u zhambelana na u semana na vhunwa; tshaṋu faranani nga vhuthu ni vhe na mbilu thethe, ni hangwelane unga na Mudzimu o ni hangwela nga Khristo. Vhunga ni vhana vha funwaho vha Mudzimu, edzani Ene. Vhutshilo haṋu nga vhu langwe nga lufuno, sa zwe Khristo a ri funa a vhuya a kumedza vhutshilo hawe a tshi itela riṋe, zwa nga nduvho na tshiṱhavhelo tshi fhiswaho tshi takadzaho Mudzimu. Vhunga ni vhakhethwa vha Mudzimu ilani vhupombwe na zwa vhuaḓa na u funesa lupfumo. Hezwo zwithu na phungo yazwo i songo vhuya ya pfala kha inwi. Zwiito zwi shonisaho na mirubo i sa ḓivhalei na maṱamba zwi songo vhuya zwa pfala. Tshaṋu nga hu vhe u livhuha Mudzimu. Hafhu ni zwi ḓivhe uri ane a ita vhupombwe kana a ita zwa vhuaḓa na u funesa lupfumo a nga si vhe na tshawe muvhusoni wa Khristo na Mudzimu; u funesa lupfumo zwi fana na u rerelela midzimu. Ni songo tenda u fhurwa nga zwiambo zwi si na mushumo; ndi zwone zwine zwa ḓo itisa uri Mudzimu a rwe vha sa pfi. Vho raloho ni songo vhuya na vha na vhukonani navho. Na inwi kale no vha ni tshi dzula swiswini; zwino nó no vha vha Muṋe washu no bvela tshedzani. Zwo ralo tshilani sa vha re tshedzani, ngauri mitshelo ya tshedza ndi vhuthu na vhuvhuya na ngoho. Dzulani ni tshi londolosa uri tshi takadzaho Muṋe washu ndi tshifhio. Zwithu zwine vhathu vha ita zwi si na mushumo ni songo vhuya na vha khazwo; hezwo zwi itwa nga vha re swiswini, tshaṋu kha hu vhe u zwi bvisela khagala. (Zwine vha ita tshiphirini zwi shonisa na u tou bula.) Hone zwithu zwoṱhe zwi vhonala tshine zwa vha tshone zwo bviselwa tshedzani. Tshiṅwe na tshiṅwe tsho bviselwaho tshedzani tshi vhonala zwavhuḓi. Ndi zwine ri tshi imba ra ri, “Iwe wo lalaho, karuwa! Karuwa u vuwe vhafuni, Khristo a u vhonetshele.” Zwenezwo sedzani kutshilele kwaṋu. Ni songo tshila sa matsilu, ni tshile sa vha na ṱhalukanyo. Ni songo tamba nga tshifhinga tshe Mudzimu a ni ṋea; maḓuvha o vhifha haano, ṱalifhani-ha ni luse u ḓivha zwine Muṋe washu a funa ni tshi ita, ni songo nga matsilu. Ni songo nwa na kambiwa ni sa ḓo ita zwa vhuḓabaḓaba; tshaṋu hu vhe u ḓala Muya Mukhethwa; imbelanani dziphisalema na nyimbo dza u renda Mudzimu na dzine na funzwa nga Muya; mbilu dzaṋu nga dzi rende Muṋe washu nga nyimbo na phisalema. Dzulani ni tshi livhuha Mudzimu Khotsi ni tshi humbula zwoṱhe zwe a ni itela, ni tshi mu livhuha nga dzina ḽa Muṋe washu Yesu Khristo. Vhunga ni vha ofhaho Khristo, hulisanani, muṅwe na muṅwe a ḓiite muṱuku kha vhaṅwe. Inwi vhasadzi ipfani vhanna vhaṋu unga ni tshi pfa Muṋe washu. Munna ndi ṱhoho ya musadzi wawe u ḓi nga na Khristo e ṱhoho ya tshivhidzo, a dovha a vha Mutshidzi watsho, tshone tshi muvhili wawe. Ndi zwine vhasadzi vha fanela u thetshelesa vhanna vhavho vha ita zwoṱhe zwine vha vha vhudza, unga na tshivhidzo tshi tshi thetshelesa Khristo. Na inwi vhanna funani vhasadzi vhaṋu unga Khristo o funa tshivhidzo a vhuya a tou tshi fela, uri a tshi ṱanzwe nga maḓi na ipfi, a tshi ite tshikhethwa, uri a tshi imise phanḓa hawe a tshi ṱanganedze tsho ṱamiwa nga vhugala, tshi si na tshimomo kana makovhi na zwi ngaho zwenezwo, tshi tshikhethwa tsho fhelela. Vhanna kha vha fune vhasadzi vhavho unga vha tshi funa mivhili yavho; u funa musadzi ndi u ḓifuna. Ndi nnyi ane a nga vhuya a vhenga muvhili wawe? Tshine a ita ndi u u fusha na u u londola, unga na Khristo a tshi ralo tshivhidzo tshawe; ngauri riṋe ri miraḓo ya muvhili wawe. Maṅwalo a tshi ṱanziela a ri, “Ndi zwine munna a ḓo ṱutshela khotsi awe na mme awe a vhofhekana na musadzi wawe, vhenevho vhavhili vha vho vha ṋama nthihi.” Henefho hu ambiwa tshiphiri tshihulu-ha, huno nṋe ndi zwi ambela vhuthihi ha Khristo na tshivhidzo. Ndi zwone: munna muṅwe na muṅwe kha a fune musadzi wawe unga ene muṋe, musadzi ene a hulise munna wawe. Inwi vhana, vhunga ni vha Muṋe washu, thetshelesani vhabebi vhaṋu. Ndi zwone zwo fanelaho. Mulayo u tshi ri, “Hulisa khotsi au na mme au,” ndi yone ndaela ya u ranga i re na zwine ya ri fulufhedzisa, i tshi ri, “ndi hone zwoṱhe zwi tshi ḓo u nakela, wa ita na u lalama fhano shangoni.” Na inwi vhokhotsi, ni songo ḽisa vhana vhaṋu mbilu; vha aluseni ni tshi vha laya nga ndayo ya Muṋe washu. Inwi dziphuli, ipfani vhaṋe vhaṋu vha fhano shangoni, ni vha hulise ni vha ofhe. Izwo ni zwi ite nga mbilu nthihi ni nge ni khou shumela Khristo. Ni songo zwi ita musi no lindwa fhedzi zwa vho nga ndi u ṱoḓa u khoḓwa nga vhathu; ni ite zwine Mudzimu a zwi funa, nga mbilu nthihi sa phuli dza Khristo. Shumani nga mbilu tshena, ni nge vha shumelaho Muṋe washu hu si vhathu fhedzi. Ḓivhani uri muṅwe na muṅwe we a ita zwivhuya – kana ndi phuli, kana a si phuli – Muṋe washu u ḓo mu pfufha. Na inwi vhaṋe vha dziphuli ni ralo phuli dzaṋu. Ni songo vha shushedza; ḓivhani uri inwi na phuli dzaṋu Muṋe waṋu ndi muthihi ngei makoleni; Ene ha na tshiṱalula. Ndi fhedza nga ḽa uri: ḓitikeni nga Muṋe washu na nga maanḓa awe mahulu. Kungelani mafumo oṱhe a bvaho ha Mudzimu uri ni ḓo kona u kunda vhukwila ha diabolo. Hafhu maswina ane ra lwa nao a si vhathu vha ṋama, ndi vhahulwane vha thuṅwa na vhalangi vhadzo, ndi vhavhusi vha misi ino ya swiswi, ndi mimuya mivhi i re tshikhalani. Ndi zwine nda ri: zwino kungelani-ha mafumo oṱhe a Mudzimu. Ndi hone ni tshi ḓo kona u imedzana na muvhi nga musi muvhi, ha ḓo ri nó fhedza u lwa na ḓi vha no ima. Imani-ha no khwaṱha, ngoho i yone bannda ye na ḓivhofha ngayo khunduni, khanani no ambara philelo ya tsimbi ine ya vha u ita zwo tiwaho nga Mudzimu, zwienda zwaṋu hu u ḓiimisela u yo ḓivhadza mafhungo maḓifha a mulalo; lutendo lu tshone tshiṱangu tshine na enda no tshi fara; ndi lwone lune na ḓo kona u dzima ngalwo misevhe yoṱhe i dugaho ine muvhi a ni posa ngayo. Dzhiani u tshidzwa haṋu nga Mudzimu i vhe yone nguwane yaṋu; ni fare pfumo ḽa Muya Mukhethwa ḽine ḽa vha ipfi ḽa Mudzimu. Zwoṱhe hezwo zwi humbeleni nga thabelo. Dzulani ni tshi rabela ni tshi endedzwa nga Muya Mukhethwa. Zwenezwo dzulani no fhaṱuwa ni sa neti, ni tshi rabelela vhakhethwa vhoṱhe vha Mudzimu, na nṋe ni nthabelele, uri ndi tshi amba Mudzimu a mphe maipfi o teaho, ndi ambe ndi sa ofhi ndi tshi amba tshiphiri tsha mafhungo maḓifha ane nda vha muḓinḓa wa u a ḓivhadza naho ndo hoṋelwa fhano dzhele. Nthabeleleni uri ndi ambe ndi sa ofhi, vhunga zwo fanela uri ndi ralo. Thikhikhosi wa hashu mufunwa ane a vha mushumeli a fulufhedzeaho wa Muṋe washu u ḓo ni ṱanziela zwoṱhe nga nṋe, ndi hone ni tshi ḓo ḓivha uri ndi vuwa hani. Ndi tshi mu ruma ngeo ndi u itela uri ni ḓivhe zwa kutshilele kwanga ngeno khathihi na uri a ni khwaṱhise. Ngavhe Mudzimu Khotsi na Muṋe washu Yesu Khristo vha tshi ṋea inwi Vhakhriste nga riṋe mulalo na lufuno na lutendo. Vhathu vhoṱhe vhane vha funa Muṋe washu Yesu Khristo nga lufuno lu sa fi, ngavhe Mudzimu a tshi vha itela vhuthu. Ndi nṋe Paulo, na Timoti, vhaḓinḓa vha Khristo Yesu. Ri ṅwalela inwi noṱhe vhakhethwa vha Mudzimu vha ngeo Filipi, inwi ni re vhathihi na Khristo Yesu, khathihi na vhalisa na madikoni vha tshivhidzo. Ri a ni resha ri ri: Ngavhe Mudzimu Khotsi ashu na Muṋe washu Yesu Khristo vha tshi ni itela vhuthu na vha na mulalo. A thi koni u ni humbula nda sa livhuhe Mudzimu wanga. Misi yoṱhe ndi tshi rabela ndi ḓi ni rabelela-vho noṱhe ndo takala, ngauri tshi tsheetsho u swika zwino no vha ni tshi ḓi shumisana na nṋe kha u ḓivhadza mafhungo maḓifha. Nahone ndi na ngoho ya uri Mudzimu Ene we a thoma hoyo mushumo muvhuya ngeo, u ḓo u endedza wa vhuya wa ṱhaphuwa nga ḓuvha ḽine Khristo Yesu a ḓo vhuya ngaḽo. A thi ni hangwi, nahone ndi vhona zwo fanela ndi sa hangwi na muthihi waṋu, ngauri ro kovhekana roṱhe hei mpho ye Mudzimu a mpha. Ri khazwo roṱhe naho zwino ndi dzhele; na musi ndi tshi sengiselwa mafhungo maḓifha nda khwaṱhisa uri ndi mafhungo a ngoho, ro ḓi vha khazwo roṱhe. Ndi ni ṱuvha nga lufuno lu bvaho kha Khristo Yesu Ene muṋe, Mudzimu ndi ṱhanzi. Tshine nda ni humbelela thabeloni yanga ndi uri lufuno lwaṋu lu ḓi hula lu tshi ya, ni vhe na ṱhalukanyo vhukuma ya u nanguludza zwine zwa vha zwone, uri ni kone u khethekanya zwihulwane na zwiṱuku. Ndi hone Khristo a tshi ḓo ri a tshi vhuya a wana ni songo ḓishata tshika, ni sa solisei, mitshelo yaṋu i mishumo mivhuya fhedzi ye Yesu Khristo a ni aṋwisa ine ya ita uri Mudzimu a rendwe, a khoḓwe. Vha hashu, ndi funa ni tshi ḓivha uri zwe zwa nngwela zwo ḓo ita uri mafhungo maḓifha a ṋaṋe u bvela phanḓa. Ndi tshi ralo ndi uri vhalindi vhoṱhe vha pfamo ya musanda na vhaṅwe vhoṱhe vha vho ḓivha uri u farwa hanga ndi nge nda vha muḓinḓa wa Khristo. Nahone u vha hanga dzhele zwo ita uri vhunzhi ha vhatendi vha fulufhelaho Muṋe washu vha khwaṱhele u amba ipfi ḽa Mudzimu vha sa ofhi. Vha ḓi vha hone vhane vha tshi ḓivhadza a Khristo vha itwa nga vivho na khani; a zwi dini, hu na vhaṅwe-vho vhane vha zwi ita nga mbilu tshena. Vhone vha zwi ita nga u mpfuna, ngauri vha a ḓivha uri Mudzimu o nnḓisa fhano uri ndi lwele mafhungo maḓifha. Hone vhaḽa vhaṅwe vha zwi ita mbilu dzo ḓala tshimbevha na vivho, uri ngavhe ndi tshi dovha nda konḓiselwa vhutshilo fhano dzhele. Hone zwi nani-vho? Ndi ḓi takala naho zwo ralo, vhunga hu tshi khou ḓi ḓivhadzwa Khristo; kana vha itwa nga tshimbevha, kana a vha natsho, tenda hu tshi ḓivhadzwa Ene. Nahone ndi ḓo ḓi dzula ndo takala, ngauri ndi a ḓivha uri hezwo zwoṱhe zwi ḓo nngwanisa u tshidzwa nge na nthabelela nda tikedzwa nga Muya wa Khristo Yesu. Ndo lavhelela ndo tou ṱulutshela uri a thi nga shoni na kathihi, zwoṱhe zwine nda vha zwone zwi ḓo ita uri Khristo a rendwe. Unga tsha kale na kale ndo vha ndi tshi ḓi ita uri a rendwe, kana ndi a tshila, kana ndi a fa, ndi ḓo ḓi ita uri a rendwe. Kha nṋe vhutshilo ndi Khristo; zwenezwo u fa ndi u bindula. Hone ndí kha ḓi tshila fhano shangoni zwi hone zwine nda shuma. Zwi a ntimatimisa ndi sa tsha ḓivha uri ndi khetha tshifhio. Ndo hanganea tshoṱhe: ndi vho tou tama u pfuluwa fhano nda vha na Khristo; hezwo ndi zwone zwine nda vhona zwi khwiṋe nga maanḓa. Hone ndi tshi sedza zwine nda kha ḓi fanela u ni itela ndi vhona uri ndi khwiṋe u dzulinyana kha muvhili uno. Zwenezwo ndi na ngoho vhukuma ya uri a thi nga ṱavhanyi u pfuluwa, ndi kha ḓi ḓo vha na inwi uri ndi ni khwaṱhise, ndi engedze dakalo ḽine na vha naḽo nge na fulufhela Muṋe washu. Musi ndi tshi ḓo dovha nda ḓa ni ḓo vhona zwo fanela u khoḓa Yesu Khristo nga nungo dzoṱhe ni tshi vhona zwe a nnyitela. Zwino tshihulwane tshilani lwo fanelaho mafhungo maḓifha a Khristo. Ndi hone ni tshi ḓo ima no khwaṱha ni na muya muthihi na mbilu nthihi ni tshi farisana kha nndwa ya u lwela uri vhathu vha tende mafhungo maḓifha. Arali nda swika henefho nga tsha vhukoma kha ndi wane ni tshi kha ḓi zwi ita; nangwe nda kundwa u swika, kha ndi pfe zwenezwo. Ni songo vhuya na litsha maswina a tshi ni shushedza; ni si ofhe tshithu tshifhinga tshoṱhe, uri a zwi vhone uri one a ḓo lovha, inwi ni ḓo tshidzwa, zwi tshi bva ha Mudzimu; ngauri Mudzimu o ni ṋea mashudu a u kona u shumela Khristo, hu si nga u mu fulufhela fhedzi – na u tambudzelwa Ene a kha ḓi vha mashudu. Nndwa ine na vha khayo ndi yeneiḽa ye na mmbona ndi khayo, na zwino ni kha ḓi pfa ndi khayo. Hufha vhuthihi haṋu na Khristo vhu tshi ni khwaṱhisa, hufha ni tshi ṱuṱuwedzwa nga lufuno, hufha no konanywa nga Muya Mukhethwa, hufha ni na tshilidzi na khathutshelo, khunyeledzani-ha dakalo ḽanga nga u dzula ni tshi anḓana: lufuno lu luthihi, mbilu i nthihi, muhumbulo u muthihi, hu si vhe na ane a tshi ita tshithu a itwa nga tseḓa kana nga u ḓihudza. Ni ḓiṱukufhadze, muṅwe na muṅwe a ḓivhone e muṱuku kha vhaṅwe. Fungelelani u itela vhaṅwe zwivhuya, u si londe zwau fhedzi. Ivhani vha muya u no nga uḽa wa Khristo Yesu. Zwine Mudzimu a vha zwone, na Ene o vha e zwenezwo, u lingana hawe na Mudzimu ho vha hu si u tou zwi vhanga. O tou bvula vhugala hawe a vho vha zwenezwo zwine phuli ya vha zwone, a tou fana na muthu. Huno musi o no vha na tshivhumbeo tsha muthu a dovha a ḓiṱukufhadza, a thetshelesa Mudzimu zwe a vhuya a tenda u fa, a fa lufu lwa tshifhambano. Ndi zwe Mudzimu a mu vhea kha tshiimo tsha nṱha-nṱha, a mu ṋea dzina ḽi fhiraho madzina oṱhe, uri magona oṱhe a gwadamele Yesu – a vha ngei ṱaḓulu na vha fhano fhasi na vha re fhasi ha mavu, ndimi dzoṱhe dzi bvumele, dzi ri Yesu Khristo ndi Muṋe wa zwoṱhe, Mudzimu a rendwe ngazwo. Zwino-ha vhafunwa, musi ndi na inwi ngeo no vha ni tshi ḓi mpfa. Ndi zwone, dzulani ni tshi ḓi mpfa naho ndi ngeno, u fhira na musi ndi ngeo. Ndi ri inwi vhaṋe isani phanḓa mushumo wa u tshidzwa haṋu, ni ralo nga nyofho na khuliso, ngauri ndi Mudzimu ane a zwi shuma kha inwi. Hu u funa u ita zwe Mudzimu a dzudzanya, hu u zwi khunyeledza, ndi Ene Mudzimu ane a ni konisa. Zwoṱhe ni zwi ite ni sa gunguli ni sa ṅaṅi, uri ni vhonale ni si na mulandu no ṱamba, ni vhana vha Mudzimu vha sa solisei henefho shangoni ḽa phaṱhi dzi sa ḓivhalekani. Henefho ni vha vhonetshele, ni nge ṋaledzi lutomboni, ni vha ḓisele ipfi ḽa vhutshilo. Na ralo ndi hone ndi tshi ḓo kona u zuwa nga ḓuvha ḽine Khristo a vhuya, nda wanala ndi songo sokou tshinya tshifhinga nga u ḓinetisa lwa mahandana. Lutendo lwaṋu lu nga nduvho i ṋekedzwaho Mudzimu. Huno naho malofha anga a tshi nga tevhulelwa Mudzimu a ḓadzisa yeneyo nduvho ndi a zwi takalela, nda takala na inwi noṱhe. Zwenezwo na inwi ni songo vhilaela; takalani na nṋe. Ndi fulufhela uri arali Muṋe washu Yesu a tshi zwi funa a thi nga lengi u ruma Timoti ngeo uri ndi kone u pfa uri ni vuwa hani, ndi rudze mbilu. Kha vhoṱhe vhane nda vha navho fhano ndi ene fhedzi ane a ni swela mbilu; vhaṅwe vhoṱhe a vha londi zwa Yesu Khristo vha londa zwavho fhedzi. Hone ene noṱhe ni a zwi ḓivha uri u fulufhedzea hani. Kha nṋe ene u tou nga ṅwananga ane a farisana na khotsi awe vha tshi shumela mafhungo maḓifha. Zwenezwo ndi tshi vhona uri milandu yanga hei i tshimbila hani ndi ḓo mbo ḓi mu ruma ngeo. Ndi fulufhela uri arali Muṋe washu a tshi zwi funa, na nṋe ndi ḓo tevhela hu si kale. A vha e hoyu Ephafrodithosi wa hashu, mushumi nga nṋe, ḽiswole nga nṋe we na mu ruma ngeno uri a ntikedze kha zwine nda lila, ndi vhona i pfanelo ndi tshi mu vhofholola a humele ngeo, ngauri o no ḓi ni ṱuvha noṱhe nahone u vho ḽa mbilu nge na pfa uri o vha a sa ḓiphiṋi. Nangoho o lwala lwe a ṱoḓou fa; hone Mudzimu o mu khathutshela mbilu. A ho ngo vha u khathutshela ene fhedzi, ho vha hu u khathutshela na nṋe, uri vhuṱungu hanga vhu si khokhane. Zwenezwo ndi ḓo mbo ḓi ri a humele ngeo nga u ṱavhanya uri ni mu vhone mbilu dzaṋu dzi rule, na nṋe ndi si tsha ḽesa mbilu. Ndi zwone, mu ṱanganedzeni nga dakalo vhunga noṱhe, inwi na ene, ni vha Muṋe washu. Vhathu vho raloho vho fanela u huliswa. O ḓiṅala lwe zwa vha zwi tshi nga kha ḓi itea uri a fe a tshi fela mushumo wa Khristo. O ḓiṅala tshoṱhe nga u ḓa a mpfarisa nga zwe inwi na kundwa u zwi ita nge na vha ni siho tsini. Zwino vha hashu, ndi ri takalani nge na vha vha Muṋe washu. A thi na gonobva ndi tshi ḓi ni ṅwalela zwenezwiḽa zwe nda ranga u ni ṅwalela, tenda zwa ni khwaṱhisa. Thanyelani dziḽa mmbwa, vhaḽa vhadzia-u-tshinyekanya zwithu, vhadzia-u-tshetshekanya mivhili. A si vhone vho fumbaho lwa ngoho havhaḽa, vho fumbaho lwa ngoho ndi riṋe vhane ra shumela Mudzimu nga maanḓa a Muya wawe ra zuwa Khristo Yesu, ri sa ḓitiki nga hezwo zwa u fumbisa muvhili zwawo, naho nṋe ndi tshi nga kona-vho u ḓitika nga zwa u fumba ha muvhili. Hafhu arali hu na muṅwe ane a ḓifhima uri a nga kona u ḓitika nga hezwo zwa u fumba ha muvhili, nṋe hone a nga si mphire. Hufha nṋe ndo fumba ndi tshi tou vha na vhege nthihi. Hufha ndi Muisraele wa davhi ḽa Benyamini. Ndi tou vha ene Muheberu na tsie dzawe. Ri tshi ḓa kha mafhungo a u vhulunga Mulayo ni songo tsha amba, nṋe ndi tou vha Mufarisei. Ndo vha ndi tshi tou vha tshifhungu, nda vhuya nda tovhola na tshivhidzo. Arali muthu a tshi nga pfi muvhuya nga u tevhedza Mulayo, ndele makone i sa solisei o vha e nṋe. Hone tshee nda vha wa Khristo hezwo zwoṱhe zwe nda vha ndi tshi vhuelwa ngazwo ndi vho vhona i tshinyalelo fhedzi. Nahone zwi si izwo fhedzi, ndi vho vhona zwoṱhe-zwoṱhe zwi sa vhuisi tshithu arali ndi tshi zwi vhambedza na mashudu aya a fhiraho zwoṱhe a u ḓivha Khristo Yesu Muṋe wanga. Tshee nda mu ḓivha ndi vho vhona zwoṱhe zwi sa vhuisi tshithu, e mathukhwi fhedzi, tenda ndo vhuelwa nga Khristo, nda vha muthihi nae. A thi pfi muvhuya nge nda vhulunga Mulayo, ndi pfi muvhuya nge nda fulufhela Khristo, ndi vhuvhuya vhu no bva kha Mudzimu nga lutendo. Tshililelwa tshanga ndi tshithihi fhedzi: ndi u ḓivha Khristo na maanḓa a u vuwa hawe vhafuni, na u kovhekana nae maṱhupho awe nda fana nae a tshi fa, ndi tshi lusa uri na nṋe ndi vuswe vhafuni ndi tshile. A si uri ndo no zwi kona, a si uri ndo no vha muthu o khunyelelaho; tshi re hone ndi tou fungelela nda hovhelela nda nga ndi sa zwi fara, vhunga na nṋe Khristo Yesu o mpfara. Vha hashu, a thi ḓifhimi uri ndo no ḓi gavha kale tshiphuga hetsho lini. Tshine nda ita ndi u hangwa zwi re murahu nda hovhelela zwa phanḓa. Ndi gidima ndo tou oma ndo livha phanḓa hune mbambe ya guma hone uri ndi wane tshiphuga. Tshiphuga itsho ndi u wana zwa ngei ṱaḓulu zwe Mudzimu a ri vhidzela zwone nga Khristo Yesu. Riṋe vhe ra aluwa muyani ra vhina kha ri vhe na muhumbulo wonoyo. Huno arali hu na huṅwe hune na zwi vhona nga iṅwe nḓila, na henefho Mudzimu u ḓo ni dzumbululela zwi re zwone; tenda ra kandela phanḓa ri kha zwenezwiḽa zwe ra swika khazwo. Vha hashu, kandani vhuṱalani hanga noṱhe. Vhunga riṋe ro ni sumbedza vhuṱala, edzisani vhane vha kanda vhuṱalani honoho. Haya mafhungo ane nda ṱoḓa u ni vhudza ndi kanzhi ndi tshi ḓi ni vhudza, zwino ndi dovha u ni vhudza ndi tshi rothisa miṱodzi ndi ri: hu na vhanzhi vhane nga kutshilele kwavho vha vho vha one maswina a tshifhambano tsha Khristo. Vhenevho vha ḓo fhedza vho lovha tshoṱhe, ngauri vha dzhia thumbu vha i ita mudzimu wavho, vha ḓihudza nga zwine zwa shonisa, vha londa zwa shango fhedzi. A vha riṋe ri vhadzulapo vha makoleni; ri dzula ro lavhelela Mutshidzi washu Muṋe washu Yesu Khristo a tshi ḓo vhuya a tshi bva henengei. Ndi hone a tshi ḓo shandukisa mivhili yashu heino i nyadzeaho ya fana na wawe wa vhugala. U ḓo zwi ita nga maanḓa awe a luvhisaho zwoṱhe. Zwino-ha vha hashu, ndi ni funa hani, ndo ni ṱuvha hani, ni ntakadza hani; tshiala tshanga ndi inwi. Zwenezwo-ha vhafunwa, imani no khwaṱha ni vha Muṋe washu. Inwi Iodia na Sintike, ndi khou ni kwengweledza ndi ri: anḓanani nga tshaṋu vhunga noṱhe ni vha Muṋe washu. Na inwi mushumi nga nṋe a fulufhedzeaho, ndi ni humbela uri ni farise vhasadzi havho. Vho ḓidina vhe na nṋe na Klementsi na vhaṅwe vhashumisani na riṋe ri tshi anḓadza mafhungo maḓifha. Avho madzina avho a buguni yo ṅwalwaho maḽaifa a vhutshilo. Vhunga ni vha Muṋe washu ndi ri: dzulani no takala! Ndi a dovha nda tou khwaṱhisa nda ri: takalani nandi! Vhathu vhoṱhe kha vha ni vhone ni na vhuthu. Muṋe washu u ḓo swika hu si kale. Hu songo vha na tshithu na tshithihi tshine tsha ni ḽisa mbilu; zwoṱhe zwine na lila ni vhudze Mudzimu nga thabelo, ni sa hangwi u livhuha. Mulalo wa Mudzimu u sa ṱalukanywi nga muthu u ḓo linda mbilu dzaṋu na mihumbulo yaṋu uri ni dzule ni vha Khristo Yesu. Vha hashu, tsho salaho ndi ri: mihumbulo yaṋu kha i livhe kha zwi re zwa ngoho fhedzi na kha zwi re na tshileme na kha zwo teaho na kha zwi si tshika na kha zwi tamisaho na kha zwi khoḓeaho – zwoṱhe zwi no nga sa hezwo, zwo fanelaho na zwi takadzaho fhedzi. Ni tevhedze zwoṱhe zwe nda ni funza na ndaela dze nda ni siela na zwoṱhe zwe na mpfa ndi tshi amba na zwe na mmbona ndi tshi ita. Ndi hone Mudzimu Ṋemulalo a tshi ḓo vha na inwi. Muṋe washu o takadza hani mbilu yanga ndi tshi vho vhona zwino ni tshi vusulusa u nndondola. U ralo a si uri no vha ni sa nndondi lini, no vha ni tshi tou shaya tshifhinga tsha u zwi ita. Hafhu ndi tshi ralo a si uri ndi khou shaya lini; nṋe ndo no ḓiḓowedza u fushea nga zwine nda vha nazwo. Hu vhushai, hu u vha na zwinzhi-zwinzhi, zwoṱhe ndo zwi ḓowela. Ndo no kwangwala kha zwoṱhe: hu u ḽa nda fura, hu u ṱwa na nḓala, hu u wana zwinzhi lwa u tou kalula, hu u shaya, Muṋe washu u mpha maanḓa nda kona zwoṱhe hezwo. Naho zwo ralo no ita zwone na mpfarisa kha vhuleme hanga. Inwi vhaṋe Vhafilipi ni tou zwi ḓivha zwavhuḓi uri hezwiḽa ndi tshi kha ḓi tou thoma u ḓivhadza mafhungo maḓifha, ndo ri u bva ngeo Makedonia hu si vhe na tshiṅwe tshivhidzo tshe tsha ntikedza; ndi inwi fhedzi vhe na vha ni tshi ntikedza kha mbuelo yanga na tshinyalelo yanga. Zwiḽa ndi Thesalonika ndi tshi shaya no mpfarisa na ḓi dovha. A si uri ndi takadzwa nga zwifhiwa lini, tshine tsha ntakadza ndi u vhona mitshelo hei, ngauri yone i dovha u pfumisa inwi. Zwino vhuṱanzi ha zwoṱhe zwe na nṋea asuho: zwo lifha mulandu zwa dovha zwa sala. Tshee Ephafrodithosi a nnḓisela zwifhiwa zwaṋu ndo no vha na zwinzhi; zwi nga nduvho yo fhiswaho i nukhelelaho i takadzaho Mudzimu. Lupfumo lune Mudzimu wanga a ri ṋea nga Khristo Yesu a lu gumi; u ḓo ni ṋea zwoṱhe zwine na lila lwa u tou pfuka ndinganyo. Vhugala ndi ha Ene Mudzimu Khotsi ashu lini na lini. Amen. Inwi vhakhethwa vha Mudzimu nga Khristo Yesu ndi ri ni vhe hone noṱhe. Vhakhriste vhane nda vha navho fhano na vhone vha ri ni vhe hone. Litshani ndi tou ri vhakhethwa vhoṱhe vha Mudzimu ngeno vha ri ni vhe hone, zwihuluhulu avha vha dzulaho pfamoni ya Khisara. Ngavhe Muṋe washu Yesu Khristo a tshi tonda mimuya yaṋu noṱhe nga vhuthu nandi! Ndi nṋe Paulo we nda vha muapostola wa Khristo Yesu nge Mudzimu a zwi funa; ndi ṅwala ndi na Timoti wa hashu. Ri ṅwalela inwi ngeo Kolosa vhane ra vha vhathihi nga Khristo, vhakhethwa vha Mudzimu, Vhakhriste vha fulufhedzeaho. Ri a ni resha ri ri: Ngavhe Mudzimu Khotsi ashu a tshi ni itela vhuthu na vha na mulalo. Ri dzula ri tshi livhuha Mudzimu Khotsi a Muṋe washu Yesu Khristo thabeloni dzashu ri tshi livhuha zwine na vha zwone, ngauri ro pfa zwa u fulufhela haṋu Khristo Yesu na u funa haṋu vhakhethwa vhoṱhe vha Mudzimu, zwi tshi bva kha zwe na lavhelela, zwe Mudzimu a ni vhulungela ngei ṱaḓulu – ndi amba iḽa ngoho ye na thoma u i pfa ni tshi ḓivhadzwa mafhungo maḓifha e a swika kha inwi. Tshee na a pfa na ṱalukanya vhukumakuma zwine vhuthu ha Mudzimu ha vha zwone, mafhungo maḓifha a ḓi aṋwa mitshelo na u bvela phanḓa henengeo unga mashangoni oṱhe. Ndi eneaḽa e na funzwa nga Ephafrasi mushumi nga riṋe – onoyo mushumeli wa Khristo ane a ni shumela lwa u fulufhedzea ri mu funa hani – ndi ene we a ri anetshela zwa lufuno lwaṋu lu bvaho ha Muya Mukhethwa. Tshee ra pfa zwenezwo a ri tsha litsha u ni rabelela. Ri dzula ri tshi humbela Mudzimu uri a ni ṋee nḓivho ya u ṱalukanya zwine a zwi funa, ni vhe na vhuṱali vhuhulu na ṱhalukanyo zwine zwa bva kha Muya, ni tshile lwo fanelaho vhalanda vha Muṋe washu ni tshi mu takadza kha zwoṱhe, ni tshi aṋwa mitshelo ya mishumo mivhuya fhedzi, na aluwa kha nḓivho ya u ṱalukanya Mudzimu. Ra dovha ra humbela Ene wa nungo na vhugala uri a ni khwaṱhise ni vhe na maanḓa a u konḓelela zwoṱhe no takala ni sa fheli mbilu, ni tshi livhuha Ene Khotsi we a ni ita vho fanelaho u vha na mukovhe wa ifa ḽe Mudzimu a vhulungela vhathu vhawe muvhusoni wa tshedza. O ri lamulela maanḓani a swiswi a ri ḓisa muvhusoni wa Murwa wawe ane a mu funa. Ndi Ene Murwa we Mudzimu a ri rengulula ngae ra vho hangwelwa vhutshinyi. Mudzimu Ene muṋe ha vhonwi nga maṱo. Murwa ndi lufayo lwo khunyelelaho lwa Mudzimu; Murwa ndi Ene Tanzhe, Tanzhe ḽi re nṱha ha tsiko yoṱhe. Mudzimu o sika zwoṱhe khae – zwi re ngei ṱaḓulu na zwa fhano fhasi, zwine zwa vhonala na zwi sa vhonali – vharuṅwa vha dzulaho kha khuluṋoni, na vhavhusi na vhahulwane na vhalangi – zwoṱhe Mudzimu o zwi sika nga Murwa, a zwi sika a tshi itela Ene. Na tshini tshi sa athu vha hone Ene o vha o no ḓi vha hone. U vhofhekanya zwoṱhe. Ndi Ene ṱhoho ya tshivhidzo, muvhili tshi tshone tshivhidzo. Tsho simuwa kha Ene, Tanzhe ḽa vho vuwaho vhafuni; vhuimo hawe vhu fhira ha zwoṱhe. Mudzimu o ḓitela u dzula khae, zwoṱhe zwine a vha zwone zwa tou khunyelela kha Murwa. Zwoṱhe o zwi pfumedzanya na Ene muṋe nga Murwa – zwa fhano fhasi na zwa ngei ṱaḓulu, lufu lwawe lwa ḓisa mulalo, lufu lwa tshifhambano. Na inwi kale no vha no fhambana tshoṱhe na Mudzimu, vhuswina haṋu ha vhonala na nga zwiito zwaṋu. Hone zwino Khristo o ni fela nga lufu lwa muthu, a ni pfumedzanya na Mudzimu, a ni swikisa khae ni vhakhethwa ni sa nyadzisei ni sa solisei, tenda na ima kha lutendo lwonolwo no khwaṱha ni sa dzinginyei, ni si kwambatuluwe kha zwe na lavhelela, zwenezwo zwe na fulufhedziswa ni tshi pfa mafhungo maḓifha. Eneo mafhungo maḓifha o ḓivhadzwa vhathu vhoṱhe fhano shangoni. Ndi one ane nṋe Paulo nda vha muḓinḓa wa u a ḓivhadza. U tambula hohu hanga ha u tambudzelwa inwi ndi a hu takalela, ngauri u tambula ha Khristo ha u tambudzelwa muvhili wawe u re tshivhidzo a hu athu fhela. Nṋe muvhili wanga u tshi tambudzwa ndi u khunyeledza honohuḽa u tambula ha Khristo. Mudzimu o nkumedza mushumo wa u ni shumela nga u ni ḓivhadza ipfi ḽawe ḽa khunyelela. Ḽine nda ḓivhadza ndi tshiphiri tshe tsha vha tsho dzumbiwa tsha kale na kale, mirafho na mirafho i tshi ḓi ṱanḓulukana; zwino tsho dzumbululelwa vhathu vha Mudzimu. Vhenevho Mudzimu o takalela u vha ḓivhadza vhuhulu ha vhugala hawe ho swikaho kha vhannḓa. Tshiphiri itsho ndi tsha uri Khristo u ngomu haṋu; ndi Ene ane ra fulufhela ngae vhugala he ra vhu lavhelela. Ndi Ene ane ra mu ḓivhadza kha vhathu vhoṱhe, ra vha laya ra vha funza nga vhuṱali hoṱhe, uri ri swikise muṅwe na muṅwe wavho ha Khristo, ó vhibva ó aluwa muyani. Ndi zwone zwine nda tou kakarika nga nungo dzoṱhe dze Mudzimu a mpha, dzine dza shuma kha nṋe. Litshani ndi ni vhudze uri ndi ḓidina hani ndi tshi ni shumela, nda shumela na vhaḽa vha Laodikia na vhoṱhe vha nnḓivhaho nga bvumo fhedzi hu si nga tshifhaṱuwo. Tshine nda lwela ndi u ni ṱuṱuwedza uri ni tou oma kha lufuno, ni vhe na ṱhalukanyo khulu yo tou khunyelelaho, ni kone u ṱalukanya tshiphiri tsha Mudzimu. Tshiphiri itsho ndi amba Ene Khristo, ngauri ndi Ene tshisiku tshine lupfumo lwoṱhe lwa vhuṱali na nḓivho lwa rafhiwa khatsho. Ndi ralo ngauri a thi funi muthu a tshi ni xedza nga haṋwani ha u ḓifha zwa vho ni ḓaḓisa. Naho ndi siho henefho nga tsha vhukoma, hone mbilu yanga i henengeo, nahone ndi takalela u pfa uri a ni vilinganyi zwithu, na u fulufhela haṋu Khristo a hu dzinginyei. Vhunga zwino no ṱanganedza Khristo Yesu a vha Muṋe waṋu, tshilani-ha unga vhalanda vhawe; ni tou ṱoka midzi na u fhaṱwa khae, ni khwaṱhe kha lutendo lwonolwo lwe na gudiswa lwone ni si lu ponyokise; ni tou fhufhuma ndivhuho misi yoṱhe. Ni vhone hu sa ḓo vha na ane a ni thuba nga vhuṱali ha vhufhura. Ndi zwithu zwi simuwaho kha mihumbulo ya vhathu, zwa u tevhedza tsinde ḽa zwidayodayo zwa shango, hu si Khristo. Kha Khristo hu dzula Mudzimu, zwoṱhe zwine Mudzimu a vha zwone zwa tou khunyelela khae zwa ambara muvhili. Huno na inwi nge na vha vhathihi nae no no vha tshenetsho tshe Mudzimu a ri ni vhe tshone. Ndi Ene ṱhoho ine vhavhusi na vhalangi vhoṱhe vha tshikhalani vha simuwa khae. Na u fumba no no ḓi fumba nge na vha vhathihi nae, hu si u fumba hu itwaho nga vhathu lini, hai, no fumbiswa nga Khristo. U fumba ndi amba u bvula tsiko yaṋu ya kale. Zwo itea nge ni tshi lovhedzwa ha tou vha u swiṱwa nae. Nge na fulufhela maanḓa a Mudzimu we a mu vusa vhafuni no vha vhathihi nae, na vuswa nae vhafuni. No vha no dzula no fa, ni tshi dzula ni tshi pfuka Mulayo wa Mudzimu, tsiko yaṋu í songo fumba. Hone Mudzimu a ri hangwela u khakha hashu hoṱhe uho, a vho ni ita vha tshilaho khathihi na Khristo. O thutha luṅwalo lwa milandu yashu lwe lwa vha lu tshi ṱwela u ri vhila, a lu fhahea henefhaḽa tshifhambanoni ha vha u fhela halwo tshoṱhe, a ṱangula vhahulwane na vhalangi vha thuṅwa vha re tshikhalani, a vha ṱana vhathuni sa mathubwa, ha vha u kumbwa nga Khristo a tshi ḓala muḓalo. Zwenezwo ni songo tsha tenda muthu na muthihi a tshi ni vhea mulandu nga zwa u ḽa na zwa u nwa, naho zwi zwa maḓuvha a vhuṱambo ha Majuda, nangwe zwi zwa u dzula ha miṅwedzi, kana zwa Sabatha. Zwoṱhe hezwo ndi mirunzi zwayo ya hezwi zwe zwa pfi zwi ḓo ḓa. Ene vhukuma ane hezwo zwa vha mirunzi yawe ndi Khristo. Ni songo tenda u fhuriwa nga vhathu vhane vha sokou ḓihudza vha ri vho vhona mabono, vha tshi ita na u vhaisa muvhili nga u ḓidzima, na u rerelela vharuṅwa, ngeno mihumbulo yavho i yone i laulwaho nga tsiko yavho ya kale, vha si tsha farelela Khristo, Ene ṱhoho ya tshivhidzo. Ndi Ene ane muvhili woṱhe wa farakana u tshi ya nga zwiendanungo, wa ṱumekana nga misipha, wa konou aluwa nga hune Mudzimu a funa ngaho. Hufha no fa na Khristo ha vha u fa siani ḽa zwidayodayo zwa shango ḽino. Zwino ni kha ḓi tshilelani sa vhathu vha shango ḽino. Ni kha ḓi tevhedzelani zwidayo zwine zwa ri, “U songo fara tshauri na tshauri,” “U songo thetshela tshigede,” “U songo kwama tshikene.” Matsina hezwo zwoṱhe ndi zwithu zwe zwó shuma zwa fhela zwi sa tsha vha hone; zwidayo na zwipfunzo hezwo ndi zwa vhathu. Zwenezwo zwi nga zwi na vhuṱali nga vhurereleli ha u ḓiitela, na nga u ḓidzima, na u langa muvhili nga tshiṱuhu, hone zwi sa vhuyi zwa farisa tshithu kha u tsikeledza tsiko mmbi ya muthu. Vhunga zwino no no vuswa vhafuni na Khristo, lwelani-ha zwa ngei ṱaḓulu he Khristo a dzula thungo ya tshanḓa tshauḽa tsha Mudzimu a tshi vhusa nae. Livhisani mbilu dzaṋu kha zwa ngei ṱaḓulu, hu si kha zwa fhano fhasi. Hufha no fa; vhutshilo haṋu ndi vhuḽa ho dzumbamaho na Khristo ngei Mudzimuni. Khristo ndi Ene vhutshilo haṋu. Musi a tshi ḓo dovha a vhonala, ndi hone na inwi ni tshi ḓo vhonala nae ni na vhugala. Vhulahani-ha zwoṱhe zwa fhano shangoni zwine zwa nga ḓi ni nambatela, zwi no nga vhupombwe na vhuaḓa na u emulana na nyemulo dzoṱhe mmbi, na u funesa lupfumo; u funesa lupfumo zwi fana na u rerelela midzimu ya zwifanyiso. Hezwo-ha ndi zwone zwine zwa ita uri Mudzimu a rwe vha sa mu pfi. Na inwi kale no vha ni tshi tshila nga kutshilele kwonokwo, ni tshi ita zwenezwo. Hone zwino zwoṱhe hezwo ni pfi ni zwi laṱe: zwenezwo zwi no nga u sinyutshelana na mbiti na vhunwa na u semana. Ni songo tsha vhuya na bula maṱamba naho hu u zwifhelana. Hufha no no bvula muthu mulala na zwiito zwawe; no no ambara muswa ane a sikwa nga huswa hu u fanyisa Ene Musiki wawe, a tou mu kokotolo na kha u mu ṱalukanya. Kha vho raloho a zwi tsha dina kana u Mugiriki kana u Mujuda, kana wo fumba kana a wo ngo fumba, kana u amba luambo lufhio, kana a wo ngo funzwa, kana u phuli kana u muḓilangi; tenda Khristo e zwoṱhe kha roṱhe. Ndi zwone-ha vhunga no nangiwa nga Mudzimu, ni vhakhethwa vhawe vhane a vha funa, ambarani-ha tshilidzi na vhuthu na u ḓiṱukufhadza na vhulenda na u sa fhela mbilu. Ni songo fhelelana mbilu, ni songo farana nga mbilu, ni hangwelane unga na Muṋe washu o ni hangwela. Hone tshihulwane tshi fhiraho zwoṱhe ndi uri ni funane. Lufuno ndi yone mbofho i ni vhofhekanyaho na vha na vhuthihi ho khunyelelaho. Tshi vhusaho mbilu dzaṋu kha u vhe mulalo wa Khristo, vhunga no vhidzelwa mulalo, ní miraḓo ya muvhili muthihi. Dzulani-ha ni tshi livhuha Mudzimu. Ipfi ḽa Khristo na lupfumo lwaḽo lwoṱhe kha ḽi fhaṱele kha inwi, ni vhe na vhuṱali ha u kona u funzana na u layana. Ni imbele Mudzimu dziphisalema na nyimbo dza u mu renda na dzine na funzwa nga Muya, ni tshi imba nga mbilu dzi livhuhaho. Na tshini tshine na amba kana u ita, ni tshi ite nga dzina ḽa Muṋe washu Yesu, ni tshi livhuha Mudzimu Khotsi ngae. Inwi vhasadzi ipfani vhanna vhaṋu unga zwo fanela vha re vha Muṋe washu. Inwi vhanna funani vhasadzi vhaṋu, ni songo vha na tshiṱuhu. Inwi vhana, ipfani vhabebi vhaṋu ni ite zwoṱhe zwine vha ni vhudza; ndi zwone zwine Muṋe washu a zwi takalela. Inwi vhokhotsi, ni songo ṱwela u kaidzekanya vhana vhaṋu, vha sa ḓo kulea nungo. Inwi dziphuli, thetshelesani vhaṋe vhaṋu vha fhano shangoni ni ite zwoṱhe zwine vha ni vhudza, hu si musi no lindiwa fhedzi zwa vho nga ndi u ṱoḓa u khoḓwa nga vhathu; inwi ni vha thetshelese nga mbilu nthihi ni sa hoyi, vhunga ni tshi ofha Muṋe washu. Na tshini tshine na ita ni shume nga mbilu yoṱhe, ni nge ni itela Muṋe washu hu si vhathu, vhunga ni tshi zwi ḓivha uri Muṋe washu u ḓo ni ṋea pfufho ye a ni vhetshela. Ḓivhani uri Muṋe waṋu vhukuma ane na mu shumela ndi Ene Khristo. Ane a khakha u ḓo lifhedzwa vhukhakhi hawe nga Ene Khristo; Ene ha sedzi muthu, u sedza mulandu. Inwi vhaṋe vha dziphuli, farani phuli dzaṋu zwavhuḓi nga nḓila yo fanelaho, hafhu ni ḓivhe uri na inwi ni na Muṋe waṋu: ndi wa ngei ṱaḓulu. Ni tou oma kha dzithabelo! Ni rabele no karuwa ni sa litshi u livhuha Mudzimu. Ni ri rabelele-vho uri Mudzimu a ri vulele nḓila, ri kone u ḓivhadza vhathu tshiphiri tsha Khristo tshe nda farelwa tshone zwino. Ni nkhumbelele uri ndi kone u tshi ḓivhadza nga nḓila yo fanelaho i pfalaho. Ni tshilisane na vhannḓa nga ṱhalukanyo. Ni songo tambisa tshifhinga tshe Mudzimu a ni ṋea. Musi ni tshi amba, maipfi aṋu a vhe a vhuthu a fhaṱaho; ni songo vha na ane na kundwa u mu fhindula lu fushaho. Thikhikhosi uyu wa hashu, mushumi nga nṋe a fulufhedzeaho wa Muṋe washu u ḓo ni vhudza uri ndo vuwa hani. Ndi tshi mu ruma ngeo ndi u itela uri ni ḓivhe zwa kutshilele kwanga ngeno, na uri a ni ṱuṱuwedze. U khou ḓa na Onesimasi wa hashu a fulufhedzeaho ane ra mu funa. Uyo ndi uḽa a bvaho henengeo ha haṋu. Vha ḓo ni vhudza zwoṱhe zwine zwa khou itea ngeno. Aristhakhosi ane nda vha nae fhano dzhele u ri ni vhe hone, na Markosi muzwala wa Barnabasi u ralo; onoyo ndo no ḓi ni vhudza ngae uri a tshi swika ni mu swielele. Na Joshua ane ḽiṅwe a pfi Justosi u ri ni vhe hone. Avho ndi vhone Majuda vhe vhoṱhe kha vhane ra shumela muvhuso wa Mudzimu roṱhe; ndi tshi vha vhona ndi pfa mbilu yo tou rula. Ephafrasi uḽa a bvaho henengeo ha haṋu na ene u ri ni vhe hone. Ndi mushumeli wa Khristo Yesu ane a ḓi dzula a tshi ni rabelela nga nungo dzoṱhe uri ni ime no khwaṱha, ni vhe vho vhibvaho, ni khunyeledze zwoṱhe zwine Mudzimu a zwi funa. Ndi tshi ni ṱanziela mafhungo awe ndi ri: uyo u tou ḓidinela inwi na vhaḽa vha Laodikia na vha Hierapolisi. Vhaṅwe ndi Lukasi wa maine, wa hashu ane nda mu funa, na Demasi. Na vhone vha ri ni vhe hone. Na vha hashu vha ngei Laodikia vha vhe hone, na Nimfasi khathihi na tshivhidzo tshi kuvhanganaho muṱani wawe. Musi no no vhalelwa holu luṅwalo ni lu fhirisele tshivhidzoni tsha Laodikia uri na vhone vha lu vhale-vho, inwi-vho ni vhale luḽa lwe nda ṅwalela vha Laodikia. Ni vhudze Akhiphosi ni ri a ḓiṋekedze tshoṱhe kha mushumo we a kumedzwa nga Muṋe washu a u khunyeledze. Zwino hafha ndi khou tou ṅwala nga tsha vhukoma ndi ri: ni vhe hone! Ni songo nkhangwa ndi fhano dzhele. Muṋe washu ngavhe a tshi ni itela vhuthu. Ndi nṋe Paulo, ndi na Silasi na Timoti. Ri ṅwalela tshivhidzo tsha ngeo Thesalonika tsha vha re vha Mudzimu Khotsi na Muṋe washu Yesu Khristo. Ri a ni resha ri ri: Ngavhe Mudzimu a tshi ni itela vhuthu na vha na mulalo. Misi yoṱhe ri tshi rabela a ri ni hangwi, ri ḓi livhuha Mudzimu musi ri tshi vhona zwine na vha zwone. Ri dzula ri tshi elelwa uri no shuma zwingafhani nga lutendo lwaṋu na uri no ḓinetisa hani nga lufuno lwaṋu na uri no konḓelela zwingafhani nga u ṱulutshela haṋu Muṋe washu Yesu Khristo. Hezwo ri zwi elelwa musi ri tshi rabela Mudzimu Khotsi ashu. Vha hashu vha funwaho nga Mudzimu, ri tou ḓivha zwavhuḓivhuḓi uri o ni nanga, ngauri musi ri tshi ni ḓisela mafhungo maḓifha ho ngo sokou vha maipfi fhedzi; o ḓa nga maanḓa a Mudzimu na a Muya Mukhethwa a sa hanedzei na luthihi. Na inwi vhaṋe ni a zwi ḓivha zwavhuḓi uri zwiḽa ri tshee ngeo ro vha ro tou ita hani nahone ri tshi ni londola hani, lwe na inwi na vhuya na tou kanda vhuṱalani hashu na Muṋe washu. Naho u ṱanganedza ipfi ḽa Mudzimu zwo ni ḓisela u tambula huhulu, no ḓi ḽi ṱanganedza nga dakalo ḽi bvaho ha Muya Mukhethwa, na vhuya na tou vha tsumbo kha vhatendi vhoṱhe vha Makedonia na Akhaya. Ipfi ḽa Muṋe washu ḽi tshi bva ha inwi ḽa mbo ḓi phaḓalala asiḽoo, ḽi si gume Makedonia na Akhaya fhedzi; bvumo ḽa uri no fulufhela hani Mudzimu ḽa vho ḓivhiwa hoṱhe-hoṱhe, lune zwi si tsha vhuya zwa ṱoḓea uri riṋe ri ambe tshithu ngazwo; vhenevho ndi vhone vhane vha vho ṱanziela uri no ri ṱanganedza hani, na uri no ṱutshela hani midzimu ya zwifanyiso ni tshi rembulutshela ha Mudzimu wa ngoho a tshilaho, na uri zwino ni vho lindela Murwa wawe a tshi bva ṱaḓulu, Ene we Khotsi a mu vusa vhafuni, ndi amba Yesu ane a ri lamukisa kha khaṱhulo i ḓaho. Vha hashu, ni a zwi ḓivha inwi vhaṋe uri zwe ra ḓela zwone ngeo zwo sala zwi tshi aṋwa mitshelo. Ni ḓivha na uri ri tshi ḓa ngeo ro vha ri kha ḓi bva u levhelwa na u tambudzwa Filipi; hone-ha naho zwo ralo Mudzimu o ri ṋea maanḓa ra ḓivhadza mafhungo maḓifha awe ri sa ofhi na vhuhali ha vha ri pikisaho. Riṋe ri tshi ni kwengweledza ho vha hu si u ṱoḓa u ni xedza; ro vha ri si na vhumbulu kana vhukwila. Mudzimu o vhona ro fanela u hweswa mushumo wa u ḓivhadza mafhungo maḓifha awe, nazwino ndi eneo ane ra amba, ri sa ambeli u takadza vhathu, ri tshi lwela u takadza Mudzimu, Ene Muṱoli wa mbilu dzashu. Na inwi vhaṋe ni a zwi ḓivha uri a ro ngo vhuya ra ni hoya na ḓuvha na ḽithihi; a ri athu vhuya ra pila tseḓa nga maipfi, ngoho Mudzimu ndi ṱhanzi. Nahone a ro ngo vhuya ra ṱoḓa u sokou khoḓwa nga vhathu, nangwe hu inwi, kana vhaṅwe-vho. Zwino ḓivhani uri sa vhaapostola vha Khristo ro vha ri na pfanelo ya u huliswa; naho zwo ralo a ro ngo zwi ṱoḓa, ro tou ni itela vhuthu sa mme a tshi lela vhana vhawe vhe a vha beba. Ro vha ro ni ṱuvha, ra ni ḓisela mafhungo maḓifha, ra ita na u ḓikumedza inwi, ngauri ro vha ri sa ni funi zwone. Vha hashu, ni kha ḓi humbula uḽa mushumo na u ḓinetisa hashu, zwiḽa ri tshi ḓipalela nga u shuma vhusiku na masiari uri ri si lemedze muthu musi ri tshi ni ḓivhadza mafhungo maḓifha a Mudzimu. Inwi vhaṋe khathihi na Mudzimu ni ṱhanzi dza uri ro vha ri tshi tshilisana hani na inwi vhatendi, ri si na vhumbulu, ri sa ni khakheli ri sa solisei. Ni a zwi ḓivha uri muṅwe na muṅwe waṋu ro mu tonda unga khotsi a tshi tonda ṅwana wawe vhukuma, ri tshi ni khuthadza ra ni kwengweledza ra tou ombedzela uri ni tshile lwo fanelaho vhathu vha Mudzimu, Ene we a ni vhidza uri ni dzhene muvhusoni na vhugalani hawe. Ndi zwine riṋe ri si fhidze u livhuha Mudzimu ngazwo, nga u vhona uri ni tshi ṱanganedza ipfi ḽa Mudzimu ḽe na ḽi pfa nga riṋe a no ngo ḽi ṱanganedza ḽa nga ndi fhungo ḽa vhathu zwavho, no ḽi ṱanganedza ḽi ipfi ḽa Mudzimu. Nazwino vhukuma ndi ḽone, zwi tou vhonala na nga zwine ḽa bveledza kha inwi vhe na vha vhatendi. Ndi tshi ralo vha hashu ndi uri no kanda-vho vhuṱalani ha zwivhidzo zwa Mudzimu zwa vha re vha Khristo Yesu zwi re Judia: inwi no tambudzwa-vho nga lushaka lwa haṋu unga vhaḽa vho ḓi tambudzwa nga Majuda vha havho. Vhenevho Majuda ndi vhone-ha vhe vha vhulaha Muṋe washu Yesu na vhaporofita; na riṋe vho ri tovhola; a vha iti zwi takadzaho Mudzimu; na kha vhathu a hu na na muthihi ane vha sa lwe nae; vha edzisa na u ri kundisa u vhudza vhannḓa mafhungo ane vha nga tshidzwa ngao, ha vha hone u ḓadzisa muelo wa vhutshinyi havho wa tou ima muṱumba. Ndi hone-ha vho guma; zwino Mudzimu ndi hone a tshi ḓo vha rwa. A vha riṋe vha hashu, hezwiḽa ri tshi kha ḓi tou bva u phinyela maṱoni aṋu – hone hó tou ṱuwa muvhili fhedzi, mbilu dzone dza sala – ra ni ṱuvha lwe ra edzisa nga nungo dzoṱhe uri ri ni vhone. Ndi zwe ra vho funa u dovha u ni dalela; a vha nṋe Paulo ndo edzisa nda dovha; ra ro kundiswa nga ene Saṱhane. Tshe ra tshi ṱulutshela, tshine tsha ri takadza, wone muṅene washu une ra ḓo u ṱongisa musi ro ima phanḓa ha Muṋe washu Yesu a tshi vhuya ndi ufhio-ha arali e si inwi? Iṱali e inwi khuliso yashu na dakalo ḽashu. hu si vhe na a dzinginyeaho nga u vhona u tovholwa honoho. Hufha ni tshi zwi ḓivha inwi vhaṋe uri ndi zwone zwe zwa dzudzanyelwa upfi ri ṱangane nazwo. Zwiḽa ri tshee ngeo ro ḓi ni vhudza ra ri ri ḓo tovholwa; zwino asizwo-ha zwo itea. Ndi zwe nda ri ndi tshi pfa tshiṱuvho tshi sa tsha konḓelelea nda ruma Timoti uri ndi pfe arali ni tshee no ima kha lutendo, nge nda ofha uri khamusi mulingi a nga vha o no ni fhura, zwoṱhe zwe ra shuma henengeo zwa vho wanala zwi si tshithu. Zwino ndi hone Timoti o vhuya a tshi bva henengeo, a ri ḓela na mafhungo haya a takadzaho a lutendo lwaṋu na lufuno lwaṋu, a dovha a ri vhudza uri ni dzula ni tshi ri humbula nga mbilu tshena na u ri ṱuvha unga na riṋe ro ni ṱuvha. Ndi hone-ha zwino vha hashu mbilu dzashu dzo rula. Na u shengedzwa háshu na u tambudzwa háshu ri pfa mbilu dzashu dzo rula ri tshi pfa uri lutendo lwaṋu lwo khwaṱha hani. Zwino ro tshila, nge inwi na ima no khwaṱha ni vha Muṋe washu. Ri tshi pfa dakalo heḽi ḽingafhangafha nga u vhona zwe Mudzimu washu a ni itela a ri ḓivhi na uri ri nga mu livhuha hani. Vhusiku na masiari ri tou oma thabeloni ri tshi mu humbela nga mbilu yoṱhe uri ri dovhe ri tou vhonana nga maṱo nandi uri ri kone u vuledza he lutendo lwaṋu ḽa sala gake. Ngavhe Ene muṋe Mudzimu Khotsi ashu na Muṋe washu Yesu vha tshi ri vulela nḓila ra konou swika ngeo. Ngavhe Muṋe washu a tshi ni ṋea lufuno lwa tou titima, na funana na vhuya na funa na vhathu vhoṱhe, sa zwine riṋe ra ni funa. Ndi hone a tshi ḓo khwaṱhisa mbilu dzaṋu, na vha vho ḓikumedzaho Ene tshoṱhe, lune nga ḓuvha ḽine Muṋe washu Yesu a vhuya ngaḽo na vhakhethwa vhawe vhoṱhe, na Ene muṋe Mudzimu Khotsi ashu a ḓo ni vhona ni sa solisei. Vha hashu, hufha ro ni gudisa kutshilele ku takadzaho Mudzimu. Nazwino ni khou tshila nga u ralo. Zwino tsho salaho ri a ni humbela na u ni ṱuṱuwedza nga dzina ḽa Muṋe washu Yesu ri ri: Ngavhe ni tshi dovha na fhirisa henefho. A thi ri ni kha ḓi elelwa dziḽa ndaela dze ra swikisa kha inwi ró ruṅwa nga Muṋe washu Yesu. Tshine Mudzimu a funa ndi uri ni itwe vhakhethwa, ni ile vhupombwe, muṅwe na muṅwe kha a tou vha na musadzi wawe, a tshilisane nae nga nḓila khethwa vha tshi hulisana, hu si nga u sokou emulana mivhili sa vhannḓa vha sa ḓivhi Mudzimu. Kha mafhungo haya hu songo vha na ane a khakhela muṅwe kana a mu fhura. Ro no ḓi ranga u ni vhudza ra tou ombedzela ra ri: Muṋe washu u ḓo lifhedza vhoṱhe vhane vha ita hezwo. Mudzimu ho ngo ri vhidzela u ita zwa vhuaḓa, o ri vhidzela vhukhethwa. Zwino a no landula ndaela idzi ha landuli muthu, u landula Mudzimu, Ene ane a ni ṋea Muya Mukhethwa wawe. Ri tshi ḓa kha a u funa vhatendi nga inwi a ri tsha ṱwa ri tshi ni ṅwalela; hufha Mudzimu Ene muṋe o no ḓi ni gudisa u funana. Ndi zwenezwo zwine na khou zwi itela vhatendi nga inwi vhoṱhe kha ḽoṱhe ḽa Makedonia. Zwino ri khou ni ṱuṱuwedza ri ri: ngavhe ni tshi dovha na fhirisa na henefho. Lusani u tshila nga mulalo na u londa mafhungo aṋu ni si dzhenelele kha a vhaṅwe, ni ḓipalele nga ṋala dzaṋu, unga ro no ḓi ni vhudza. Ndi hone na vhannḓa vha tshi ḓo vhona kutshilele kwaṋu ku takadzaho vha ni hulisa, ni si tsha ḓo tshila sa magufha. Zwino vha hashu, ri tshi ḓa kha a vho ri siaho ri funa ni tshi ḓivha zwi re zwone, ni sa ḓo ṱungufhala, sa vhaḽa vhaṅwe vha si na tshe vha fulufhela. Riṋe ri tenda uri Yesu o fa a dovha a vuwa. Zwenezwo na vho lalaho vhe vhawe, Mudzimu u ḓo vha dzhia a vha isa hune Yesu a vha hone. Ḽine ra khou ni vhudza zwino ndi ipfi ḽa Muṋe washu: Riṋe vhane ra ḓo vha ri tshee hone musi Muṋe washu a tshi vhuya a ri nga vhi na mashudu a fhiraho a vhaḽa vho no ri siaho. Ndi uri Muṋe washu nga dzawe u ḓo tsa a tshi bva ṱaḓulu, hu tshi bva ndaela, ha pfala ipfi ḽa muṅwe wa vhahulwane vha vharuṅwa na lufhalafhala lwa Mudzimu. Ndi hone hu tshi ḓo ranga u vuwa vhe vha fa vhe vhathihi na Khristo, ha konou tevhela riṋe vhane ra ḓo vha ri tshi kha ḓi tshila, ra takulelwa ṱaḓulu khathihi navho ro namela makole ra yo ṱanganedza Muṋe washu henengei makoleni. Ndi hone ri tshi ḓo dzula na Muṋe washu misi yoṱhe. Khezwo-ha, khuthadzanani nga maipfi eneo. Zwino ri tshi ḓa kha a uri Muṋe washu u ḓo vhuya lini a wana ho tou ita hani, a ri tsha ṱwa ri tshi ni ṅwalela. Hufha inwi vhaṋe ni tshi zwi ḓivha zwavhuḓivhuḓi uri Muṋe washu musi a tshi vhuya u ḓo ḓa sa fobvu ḽi tshi ḓa vhusiku ḽi songo lindelwa. Vhathu vha tshi kha ḓi ri, “Ḽo lala, a hu na khombo,” zwenezwo kathihi fhedzi vha ḓo tshenuwa vho no lovha tshoṱhe; a zwi na vhutinyelo, zwi nga musadzi a re muthu wa thovhela a tshi tshenuwa o welwa nga vhuṱungu ha musi a tshi vhofholowa. Hone inwi vha hashu, ngauri a ni dzuli swiswini, ni nga si tshenuwe no ḓelwa nga heḽo ḓuvha sa musi ni tshi ḓelwa nga fobvu. Hufha inwi noṱhe ni vhathu vha tshedza; ni vhathu vha masiari, a ri vha vhusiku kana vha swiswi. Ndi zwone-ha ri songo tsha nga vhaḽa vhaṅwe vho eḓelaho, kha ri karuwe ri fhaṱuwe. U eḓela hu eḓelwa vhusiku; na u kambwa ndi zwithu zwa vhusiku hezwo; riṋe a ri vha vhusiku ri vha masiari, ndi zwone kha ri fhaṱuwe-ha, khanani ri pile nga tsimbi ine ya vha lutendo na lufuno, nguwane yashu i vhe u lavhelela u tshidzwa, ngauri tshe Mudzimu a ri nangela tshone a si u haṱulelwa ṱhamu, ndi u tshidzwa nga Muṋe washu Yesu Khristo, Ene we a ri fela uri naho ro karuwa ri vha tshilaho a tshi vhuya, nangwe ro eḓela na vho faho, ri kone u ḓo tshila roṱhe nae. Ndi zwone-ha, khuthadzanani ni fhaṱane, sa zwine na khou ḓi zwi ita. Zwino vha hashu, ri a ni humbela ri ri: Hulisani vhane vha ḓinetisa nga u ni shumela vhó vhewa nga Muṋe washu uri vha ni linde vha ni laye. Vhenevho vha funeni ni vha hulise nga maanḓa ni tshi itela mushumo wavho. Dzulani ni tshi anḓana. Ndi zwone vha hashu, ri a ni kwengweledza ri ri: ni laye vhabva, vho kuleaho miraḓo ni vha khwaṱhise, vha si na nungo ni vha tikedze; ni songo fhelela muthu na muthihi mbilu. Ni songo lifhedza vhuvhi nga vhuvhi na kathihi; misi yoṱhe ni luse u itelana zwivhuya, ni itele na vhathu vhoṱhe. Takalani misi yoṱhe; ni dzule ni tshi rabela, na tshini tshine na ṱangana natsho ni livhuhe. Ndi zwone zwine Mudzimu a funa inwi ni re vha Khristo Yesu ni tshi zwi ita. Ni songo dzima u duga ha Muya nga u thivhela mishumo yawe. Ni songo nyadza zwine Mudzimu a ni ḓivhadza nga vhuporofita, hone ni tshi sedzesesa zwoṱhe, ni nange zwi re zwivhuya. Zwo vhifhaho ni laṱe kule. Ngavhe Mudzimu, Ene Ṋemulalo, a tshi ni ita vhakhethwa tshoṱhe, a vhulunga muya na mbilu na muvhili, uri Muṋe washu Yesu Khristo a tshi vhuya a wane hu si na tshi no solisea. Ane a ni vhidza u a fulufhedzea, ha nga kundwi u zwi ita. Vha hashu, ni ri rabelele-vho. Ni nndumelisele vhatendi nga inwi vhoṱhe. Ni reshane nga u kuvhatedzana sa vhatendi. Afha ndi khou khwaṱhisa nga dzina ḽa Muṋe washu ndi ri: luṅwalo holu lu vhalelwe vhatendi vhoṱhe. Ngavhe Muṋe washu Yesu Khristo a tshi ri itela vhuthu. Ndi riṋe Paulo na Silasi na Timoti. Ri ṅwalela tshivhidzo tsha Mudzimu Khotsi ashu na Muṋe washu Yesu Khristo tsha ngeo Thesalonika. Ri a ni resha ri ri: Ngavhe Mudzimu Khotsi ashu na Muṋe washu Yesu Khristo vha tshi ni itela vhuthu na vha na mulalo. Vha hashu, ro fanela u dzula ri tshi livhuha Mudzimu nga zwine na vha zwone. Nahone ndi pfanelo u ralo ngauri lutendo lwaṋu lu ḓi khwaṱha lu tshi ya, na u funana haṋu noṱhe hu ḓi hulela hu tshi ya. Ndi zwine ra ni zuwa zwivhidzoni zwa Mudzimu, ngauri naho ni tshi tovholwa na u tambudzwa ni ḓi konḓelela na omelela kha lutendo lwaṋu ni sa fheli mbilu. Hezwo zwoṱhe ndi tsumbo ya uri Mudzimu a tshi haṱula ha ṱaluli. Zwenezwo ngauri zwino ni khou tambudzelwa muvhuso wawe, Mudzimu u ḓo vhona zwo fanela ni tshi dzhena khawo. Ngauralo u ḓo lifhedza a sa ṱaluli a tambudza vhatambudzi vhaṋu, a angula inwi ni tambudzwaho, khathihi na riṋe. Izwo u ḓo zwi ita musi Muṋe washu Yesu a tshi ḓidzumbulula a tshi bva makoleni e na vharuṅwa vha no sumbedza maanḓa awe, e kha khavhu ya mulilo. U ḓo lifhedza vha landulaho Mudzimu vha sa funi u pfa mafhungo maḓifha a Muṋe washu Yesu. Vhenevho ṱhamu yavho i ḓo vha ya u lovha tshoṱhe lini na lini, vho fhandekanywa na Muṋe washu, vhe kule na vhugala ha maanḓa awe. Nga heḽo ḓuvha a tshi vhuya u ḓo vhuela u rendwa nga vhakhethwa vhawe vhoṱhe a tou kanukisa vhatendi vhoṱhe nga vhuhulu ha vhugala hawe. Na inwi ni ḓo vha ni navho, ngauri no tenda vhuṱanzi hashu. Ndi zwine ra dzula ri tshi ni rabelela, ri tshi humbela Mudzimu washu uri a ni ite vho fanelaho zwe a ni vhidzela zwone, nga maanḓa awe a khunyeledze zwivhuya zwoṱhe zwe na ḓiimisela u zwi ita, na u ṱhaphudza zwine na shuma nga lutendo. Ndi hone ni tshi ḓo ita uri dzina ḽa Muṋe washu Yesu ḽi rendiwe, Ene a konou ita uri ni rendwe-vho, nga vhuthu ha Mudzimu washu na ha Muṋe washu Yesu Khristo. Zwi tshi ḓa kha a u vhuya ha Muṋe washu Yesu Khristo musi ri tshi ḓo kuvhanganyelwa khae, ndi a ni humbela vha hashu ndi ri: ni songo sokou ṱavhanya u ṱanganywa ṱhoho kana u tshenuwa nga zwine ha pfi ḓuvha ḽa Muṋe washu ḽo swika, naho hu tshi pfi ndi vhuporofita kana ndi u bvumba kana ndi luṅwalo lune lwa pfi lu bva kha riṋe. Ni songo vhuya na tenda u fhurwa nga muthu na nga tshini. Hu fanela u thoma u ḓa tshifhinga tshine vhathu vha ḓo shandukela Mudzimu ha dzumbuluwa uḽa muvhi a sa ofhi Mudzimu ane tshawe ya ḓo vha hele. U ḓo ḓihudza a hanedza tshiṅwe na tshiṅwe tshi no pfi mudzimu kana tshine tsha rerelelwa, a vhuya a tou dzula nḓuni ya Mudzimu a ḓiita mudzimu. Kani no hangwa? Hezwo zwoṱhe ndo ni vhudza ndi tshi kha ḓi vha na inwi ngeo. Hu na tshe tsha zwi dzivhisa hezwo uri zwi si dzumbuluwe; inwi vhaṋe ni a tshi ḓivha. Uyo muvhi u dzumbuluwa u ḓo dzumbuluwa nga tshifhinga tsho tiwaho. Nazwino maanḓa o dzumbamaho a onoyo muvhi a vho vhonala. Hone hoyo ane a zwi thivhela u fanela u thoma a sudzuluswa nḓilani yazwo, ndi hone uyo muvhi a tshi ḓo dzumbuluwa. Hone musi Muṋe washu Yesu a tshi vhuya, u ḓo mu vhulaha nga mufemo u bvaho mulomoni wawe a mu lozwa nga lupenyo lwawe. Uyo muvhi a tshi ḓa u ḓo shuma nga maanḓa a Saṱhane a ita maḓembe na zwimangadzo zwa vhufhura, vha re nḓilani ya u lovha a vha fhura nga vhufhura vhuvhi ha tshakha-tshakha. Vha ḓo lovha ngauri a vho ngo ṱanganedza ngoho vha i funa ya vha tshidza. Ndi zwine Mudzimu a ḓi vha kumedza kha maanḓa a vhufhura uri vha tende mazwifhi. Vhoṱhe vhe vha takalela vhuvhi vha si tende ngoho vha ḓo haṱulwa vha laṱwa nga u ralo. Vha hashu, vhafunwa vha Muṋe washu, ri fanela u dzula ri tshi livhuha Mudzimu nga u vhona zwe a ni itela. O dzula o ni nanga tsha kale na kale uri ni tshidzwe nga u itwa vhakhethwa nga Muya Mukhethwa na u tenda ngoho, a konou ni vhidza nga mafhungo maḓifha e ra ni ḓivhadza uri ni wane mukovhe kha vhugala ha Muṋe washu Yesu Khristo. Zwino-ha vha hashu, imani no khwaṱha no nambatela dziḽa ndaela dze ra ni laya nga mulomo na nga u ni ṅwalela. Muṋe washu Yesu Khristo Ene muṋe na Mudzimu Khotsi ashu, Ene we a ri funa, a dzula a tshi ri khwaṱhisa nga vhuthu hawe, a ri ṋea na zwivhuya zwe ra ṱulutshela, ngavhe Ene a tshi ni khuthadza a khwaṱhisa mbilu dzaṋu kha mishumo yoṱhe mivhuya ine na ita na kha maipfi ane na amba. Tsho salaho vha hashu, ri ri ni ri rabelele uri ipfi ḽa Muṋe washu ḽi ḓi ya phanḓa nga u ṱavhanya ḽa huliswa sa zwe zwa itea henengeo, na uri a ri ponyokise zwanḓani zwa vhathu vhavhi vha sa ḓivhalei; ngauri a si vhoṱhe vha re na lutendo. Hone Muṋe washu Ene u a fulufhedzea; u ḓo ni khwaṱhisa a ni tsireledza kha Muvhi. Vhunga roṱhe ri vha Muṋe washu ri pfa ri sa timatimi uri zwine ra ni laya ni khou zwi ita nahone ni ḓo ḓi zwi ita. Ngavhe Muṋe washu a tshi sumba mbilu dzaṋu kha lufuno lwa Mudzimu, na kha u konḓelela ha Khristo. Zwino-ha vha hashu, ndi ni laya nga dzina ḽa Muṋe washu Yesu Khristo ndi ri: arali hu na mutendi henefho ane a bvafha u shuma, a sa tevhedzi ndaela ye nda ni laya, onoyo ni songo konana nae. Hufha inwi vhaṋe ni tshi zwi ḓivha uri ni fanela u kanda vhuṱalani hashu. Zwiḽa ri tshee ngeo kani-ha ro vha ri tshi bvafha u shuma? Ro vhuya ra ḽa zwiḽiwa zwa muthu nga fhedzi naa? A ro ngo shuma ra zwi pfa vhusiku na masiari ri tshi ḓipalela uri ri si lemedze muthu? A si uri zwo vha zwi songo ri fanela u vhavhalelwa nga inwi lini, aiwa, ho vha hu u ṱoḓa u ni ṋea tsumbo ya uri ni ḓo kona u kanda vhuṱalani hashu. A thi ri na zwiḽa ri tshee na inwi ngeo ro ḓi ni laya ra ri: ane a bvafha u shuma, izwo na u ḽa a songo ḽa? Ri tshi ralo ndi nge ra pfa upfi hu na vhaṅwe vhathu henengeo vhane vha nembeledza miraḓo, vha si shume zwo vha fanelaho, tshavho ndi u sokou dzhenelela kha mafhungo a vhaṅwe. Vho raloho ri a vha laya na u vha ṱuṱuwedza nga dzina ḽa Muṋe washu Yesu Khristo ri ri: kha vha tokomelwe vha litshe u dzhenelela kha zwa vhaṅwe vha ḽe tsha biko ḽavho. Vha hashu, a vha inwi, ni fungelele u ita zwi re zwone ni sa neti. Arali hu na muṅwe henengeo a sa funi u thetshelesa zwe ra ṅwala luṅwaloni ulu, wa u ralo mu khetheleni thungo; ni songo tsha konana nae, ndi hone a tshi ḓo shona. Hone naho zwo ralo ni songo mu ita swina, ni tou mu kaidza sa muṅwe nga inwi. Ngavhe Muṋe washu Ene muṋe Ṋemulalo a tshi ni ṋea mulalo misi yoṱhe hoṱhe-hoṱhe! Muṋe washu a vhe na inwi noṱhe! Hafha ndi nṋe Paulo a ṅwalaho nga tsha vhukoma zwino. Maṅwalo anga oṱhe ndi ḓi a swaya nga u rali uri a vhonale uri a bva kha nṋe. Na kuṅwalele kwanga khoku: ndi ri ni vhe hone. Ngavhe Muṋe washu Yesu Khristo a tshi ni itela vhuthu noṱhe. Ndi nṋe Paulo we nda vha muapostola wa Khristo Yesu nge Mudzimu Mutshidzi washu na Khristo Yesu we ra mu ṱulutshela vha ri zwi ralo. Ndi ṅwalela inwi Timoti we na vha ṅwana wanga vhukuma nge na fulufhela Khristo. Ndi a ni resha ndi ri: Ngavhe Mudzimu Khotsi na Khristo Yesu Muṋe washu vha tshi ni itela vhuthu na tshilidzi na vha na mulalo. Vhunga ndo ni humbela uri ni sale Efesa zwiḽa ndi tshi fhirela Makedonia, ndi dovha nda ni humbela uri ni vhe ni henefho, ni tshi dzivhisa vhaḽa vhathu u funza pfunzo dzo shandeaho, vha litshe na u londa zwa dzingano na u toolola miduba i sa gumi ya madzina a vhomakhulukuku. Hezwo a zwi tshimbilelani na zwe Mudzimu a dzudzanya zwine ra zwi ḓivha nga lutendo, tshazwo ndi u sokou vusa khani. Ndi tshi ri hezwo zwi dzivhiswe ndi itela uri ri vhe na lufuno lu bvaho mbiluni yo ṱambaho na luvaloni lwo ṱambaho, ri fulufhele ri sa hoyi. Vhaṅwe vho ro bva khazwo vha xela nḓila vha dzhena kha zwiambo zwi sa tshidzi. Vhenevho vha vho ḓiita vhafunzi vha Mulayo, hone na u ḓivha vha sa ḓivhi zwine vha amba naho vha tshi amba vho tou tandisa tsinga. Ri a ḓivha uri Mulayo arali u tshi sedzwa sa mulayo fhedzi ndi tshithu tshavhuḓi. Iṱali milayo i songo vhetshelwa vhavhuya, yo vhetshelwa khundavhalai dzi sa pfi, na vhavhi vha sa londi Mudzimu, na vha sa londi zwikhethwa vha dovha vha zwi nyadza, na vhavhulahi vha vhokhotsi avho na vhomme avho, na dziphondi, na dziphombwe, na vhane vha dzhia vhanna ngavho vha vha ita vhasadzi, na vhaphadzhi vha vhathu, na vhadzia-u-zwifha na vhadzia-u-anela-mazwifhi, na vhaṅwe vha no ita zwo fhambanaho na pfunzo kwayo. Pfunzo kwayo yone i wanala kha mafhungo maḓifha e nda kumedzwa uri ndi a ḓivhadze, a ambaho vhugala ha Mudzimu murendwa. Ndi livhuha Khristo Yesu Muṋe washu we a ri ndi a fulufhedzea, ndo fanela u mu shumela, a mpha nungo dza u zwi kona, naho zwiḽa kale ndo ranga u mu nyefula nda mu tovhola nda ita na u mu sema. Hone a nkhathutshela, nge a vhona ndo zwi ita nga u shaya nḓivho, ndi sa athu vha mutendi. Ndi hone Muṋe washu a tshi mpfumisa vhuthu hawe lwa u tou kalula, a mpha lutendo na lufuno nga Khristo Yesu. Mafhungo ane ra fanela u a fulufhela ra a ṱanganedza tshoṱhe asia: Khristo Yesu o ḓa fhano shangoni u tshidza vhatshinyi. Nṋe ndi muṅwe wavho, hone zwanga zwo tou kalula. Naho zwo ralo Mudzimu o nkhathutshela, uri u sa fhela mbilu ha Khristo hu vhonale; hufha na nṋe mutshinyi o kalulaho a songo mphelela mbilu. U ralo ho vha uri ndi vhe tsumbo ya havho vhane vha kha ḓi ḓo mu fulufhela vha konou wana vhutshilo vhu sa gumi. Ene Khosi ya lini na lini, i sa dzami, i sa vhonwi nga maṱo, Ene Mudzimu e eṱhe, kha a huliswe a rendwe nga hu sa fheli. Amen. Timoti ṅwananga, ndi ni kumedza ndaela hei ndi tshi tevhedza zwiḽa zwe Mudzimu a dzumbulula a tshi amba inwi. Ni ḓo lwa tshidele arali na ḓitika ngazwo, ni tshi vhulunga lutendo lwaṋu, ni tshi pfa zwine luvalo lwaṋu lwa ni vhudza; ngauri vhaṅwe a vho ngo thetshelesa mvalo dzavho dzi tshi vha kaidza, vha fhedza nga u pwashetshelwa nga lutendo lwavho sa tshikepe. Vhaṅwe vhavho ndi Himiniasi na Alekzannda. Vhone ndo vha kumedza Saṱhane ndi tshi itela uri vha laṱe u sema Mudzimu. Tshihulwane ndi a ni ṱuṱuwedza ndi ri: dzulani ni tshi humbela Mudzimu, ni mu rabele, ni rabelele na vhaṅwe, ni mu livhuhe, ni tshi itela vhathu vhoṱhe, na mahosi na vhahulwane vhoṱhe, uri ri tshile ho dzika, ḽo lala, hu tshi huliswa Mudzimu, ha tshilwa nga u ḓifara zwavhuḓi. Hezwo ndi zwone zwavhuḓi, ndi zwone zwi takadzaho Mudzimu Mutshidzi washu, ngauri Ene u funa vhathu vhoṱhe vha tshi tshidzwa vha ḓivha ngoho. Hafhu ni ḓivhe uri Mudzimu ndi muthihi, na Mupfumedzanyi wa Mudzimu na vhathu ndi muthihi, ndi muthu Khristo Yesu. Ene o ḓikumedza uri a vhe tshipfumelo tsha vhoṱhe. Hoho ho vha vhuṱanzi ho ḓaho nga tshifhinga tsho fanelaho, ha uri Mudzimu u funa vhathu vhoṱhe vha tshi tshidzwa. Ndi zwe nṋe nda ruṅwa uri ndi vhe muḓivhadzi wazwo na muapostola, ndi funze vhannḓa a lutendo na ngoho – a thi zwifhi, ndi ni vhudza ngoho. Ndi funa vhanna vha tshi rabela zwivhidzoni zwoṱhe vho kuna, vha tshi rabela vhá songo sinyuwa, vha sa ṱaṱisani. Na vhasadzi ndi funa vha tshi ambara tshihulwane, lu si lwa u ṱonga, lu sa shonisi, hu si nga u ṱolou thakha mavhudzi, na u kungela madzanga a musuku na dzindalama na u ambara maṱeleṱele. Kha vha ḓiṱame nga mishumo mivhuya; ndi zwone zwo teaho vhasadzi vhane vha funa u sumbedza uri vha ofha Mudzimu. Musi no kuvhangana, musadzi kha a fhumule a ḓiṱukufhadze a tende u funziwa. Nṋe a thi tendeli musadzi a tshi funza kana a vho vhusa munna. U fanela u fhumula. Hufha ho thoma u sikwa Adamu ha konou tevhela Efa. Nahone a si Adamu we a fhurwa, ho fhurwa musadzi a pfuka ndaela ya Mudzimu. Musadzi ene u ḓo tshidzwa nga u beba vhana, arali a tshi konḓelela kha lutendo na lufuno na vhukhethwa a sa ṱongi. Hu pfi, “Ane a funa u vha mulisa wa tshivhidzo o tama mushumo wavhuḓi.” Hayo ndi mafhungo ane a fanela u fulufhelwa. Mulisa wa tshivhidzo nga a vhe a sa solisei, a tshi fulufhedzea kha musadzi wawe, ó tokomelwa, ó dzika, a ḓifaraho tshihulwane, a takalelaho vhaeni, a konaho u funza; a songo vha e tshidakwa kana mudziadzinndwa, a vhe wa vhulenda na mulalo, a sa funesi tshelede, a konaho u langa muṱa wawe zwavhuḓi, na vhana vhawe o vha gudisa u mu thetshelesa na u hulisa. Ndi uri muthu a tshi kundwa nga muṱa wawe, tshivhidzo tsha Mudzimu a nga kona u tshi londola hani? A songo vha muthu ane a kha ḓi bva u rembuluwa, uri a sa ḓo ḓihudza a vho ḓo rwiwa nga ṱhamu i ngaho iḽa yo rwaho diabolo. U fanela u vha muthu ane na vhannḓa vha mu amba zwavhuḓi, uri a sa ḓo elwa nga phungo a vho fashwa nga tshikwekwe tsha diabolo. Na kha madikoni zwo ralo. Na vhone vha fanela u vha na tshileme. Vha songo vha na nyambakavhili; vha songo vha vhathu vho ḓikumedzaho kha halwa kana vha ṱoḓaho u pfuma nga vhufhura. Tshiphiri tshe Mudzimu a ri dzumbululela ra tshi tenda kha vha tshi nambatele mvalo dzo ṱamba. Na vhone vha fanela u thoma u sedzeswa kutshilele, ha ḓo ri hu songo wanala tshi soliseaho vha ḓo konou tendelwa u ita mushumo wa vhudikoni. Hu ḓi nga vhasadzi vha fanela u vha na tshileme, vha si na zwitshele, vho tokomelwa, vha fulufhedzeaho tshoṱhe. Mudikoni a vhe e muthu a fulufhedzeaho kha musadzi wawe, a konaho u langa vhana vhawe na muṱa wawe zwavhuḓi. Huno madikoni vha shumaho zwavhuḓi vha ḓo ḓiwanela vhuimo havhuḓi vha ḓo kona u amba a u fulufhela havho Khristo Yesu vha sa ofhi tshithu. Naho ndo lavhelela u ḓa ngeo hu si kale, litshani ndi ni ṅwalele haya mafhungo uri arali nda lenga ni vhe ni tshi ḓivha uri vhathu vha ḓifara hani muṱani wa Mudzimu, ndi amba tshivhidzo tsha Mudzimu a tshilaho, yone phuphu i tikaho ngoho. Tshiphiri itshi tsha u ofha Mudzimu a hu na ane a nga kona u hanedza a ri a si tshihulu: O ḓa shangoni a vha muthu; Muya o sumbedza tshine a vha tshone, a vhonwa na nga vharuṅwa, a ḓivhadzwa tshakha dzoṱhe, shango ḽoṱhe ḽa mu ṱanganedza, a takulwa a ya vhugalani. Muya Mukhethwa u tou amba zwi pfalaho u ri: misi ya vhufhelo vhaṅwe Vhakhriste vha vho ḓo landula zwe vha vha vha tshi zwi tenda, vha thetshelesa mimuya i xedzaho vhathu na pfunzo dza thuṅwa dza Saṱhane. Pfunzo dzenedzo dzi zwalwa nga vhadzia-u-zwifha vha muhoyo, vhe mvalo dzavho dza fhisedzwa luswayo lwa Saṱhane. Vha ri muthu a songo dzea vha dovha vha iledza zwiṅwe zwiḽiwa. Hufha Mudzimu izwo zwiḽiwa o zwi sikela uri riṋe vhatendi ro no ḓivhaho ngoho ri zwi ḽe ri tshi mu livhuha. Zwoṱhe zwe Mudzimu a zwi sika ndi zwavhuḓi; a hu na tshine tsha ila arali ri tshi tshi ḽa ri tshi livhuha Mudzimu. Ipfi ḽa Mudzimu na thabelo zwi zwi ita zwikhethwa. Arali na funza Vhakhriste eneo, ndi hone ni tshi ḓo vha mushumeli wavhuḓi wa Khristo Yesu, ni tshi fusha muya waṋu nga mafhungo a Mudzimu e ra tenda na nga pfunzo mbuya ye na ḓiṋekedza yone. Hone ngano hedzo dza vhakegulu dza zwa shango ni dzi ile, tshaṋu ni dzule ni tshi ḓiḓowedza zwa u ofha Mudzimu. U onyolosa muvhili hu na hune ha farisa-vho, hone u luvha Mudzimu hu farisa kha zwoṱhe: zwi ri fulufhedzisa zwa vhutshilo vhuno khathihi na zwa vhutshilo vhu ḓaho. Mafhungo ane ra fanela u a fulufhela ra a ṱanganedza tshoṱhe asia: “Ni tshi vhona ri tshi kakarika ro tou futelela, ndi uri ro ṱulutshela Mudzimu a tshilaho a re Mutshidzi wa vhathu vhoṱhe, zwihuluhulu vhatendi.” Layani vhathu nga u ralo, ni vha funze zwenezwo. Ni vhone uri hu si vhe na ane a ni nyadza nge na vha muṱuku khae; inwi ni tou vha tsumbo kha vhatendi nga zwine na amba na nga kutshilele na lufuno na lutendo na u ila zwa vhuaḓa. Ni si litshe u vhalela tshivhidzo Maṅwalo na u vha ṱuṱuwedza na u vha funza, ndi vhuye ndi ḓe. Ni songo tamba nga mpho ye Mudzimu a ni ṋea a ni dzumbululela nga ndaedzo yawe musi ni tshi vhewa zwanḓa nga vhalisa vha tshivhidzo. Dzulani ni tshi tevhedza hezwo zwithu no tou ḓikumedza zwone, ndi hone muṅwe na muṅwe a tshi ḓo vhona u bvela phanḓa haṋu. Ni sedzese zwine na ita, ni si litshe u funza. Ni dzule ni tshi ralo, ndi hone ni tshi ḓo ḓitshidza, na tshidza na vhane na vha funza. Ni tshi kaidza mukalaha ni songo tou mu hambekanya, ni mu kwengweledze ni nge ni khou amba na khotsi aṋu; vhavhera ni vha fare sa vharathu vhaṋu; vhakegulu vhone ni vha fare sa vhomme; hone vhabvana ni vha fare sa dzikhaladzi, hu si na zwa vhuaḓa na kathihi. Londolani tshilikadzi dzi si na vhalondoli. Hone tshilikadzi i re na vhana vhayo kana vhaḓuhulu, vhenevho kha vha vhe vhone vhane vha ranga u vhavhalela shaka ḽavho, ha vha u guda u khunyeledza pfanelo dzavho dzo fanelaho Vhakhriste. Vha tshi ralo vha ḓo vha vha tshi livhuha zwe vhabebi vha vha itela. Hezwo ndi zwone zwi takadzaho Mudzimu. Tshilikadzi i si na mulondoli yo lavhelesa Mudzimu, i dzula i tshi mu rabela vhusiku na masiari uri a i farise. Hone tshilikadzi ine ya ḓikumedza kha zwa vhuaḓa, naho i tshi tshila zwi ḓi fana na musi yo ḓifela. Vha laeni nga zwenezwo uri vha si solisee. Zwi ḓi nga a sa londi mashaka awe, zwihulu vha muṱa wa hawe, onoyo o landula zwe a tenda, u vho fhirwa na nga a si mutendi. He ha ṅwalwa madzina a dzitshilikadzi dzi shumelaho tshivhidzo hu songo vha na a sa athu vha na miṅwaha ya 60. U fanela u vha muthu we a vha a tshi fulufhedzea kha munna wawe, e na bvumo kha u ita zwivhuya, zwi no nga sa: u alusa vhana vhawe zwavhuḓi, u takalela vhaeni, u ṱanzwa milenzhe ya vhatendi, u tikedza vhathu vha tambulaho, u ḓikumedza u ita zwivhuya nga hune a kona. Kha madzina eneo ni songo ṅwala tshilikadzi dzine dza kha ḓi vha vhathu vhaswa, vha sa ḓo ri vha tshi vho emula vhanna vha vho furalela Khristo vha tama u dzewa, vha vho wanala vhe na mulandu wa u laṱa zwe vha thoma u mu fulufhedzisa. Zwi si izwo fhedzi: vha dovha vha ḓowela u tshinya tshifhinga nga u dala-dala vha tshi ṱanganya mitumba; zwa vho tou kalula musi vha tshi vho dzhena kha zwitshele na u dzhenelela kha zwa vhaṅwe, vha vhuya vha amba na zwi songo fanelaho u ambiwa. Ndi zwine nda ri tshilikadzi dzi sa athu kegula dzi dzewe dzi bebe vhana, dzi londole miṱa yadzo, uri maswina a si wane tsha u ri sola ngatsho. Ndi tshi ralo ndi uri dziṅwe tshilikadzi dzo no ḓi pambuwa kale, dzi vho tevhela Saṱhane. Arali musadzi a re mutendi e na tshilikadzi muṱani wawe, u fanela u dzi londola a si lemedze tshivhidzo, uri tshone tshi kone u londola dzi si na vhalondoli. Vhalisa vhane vha ranga tshivhidzo phanḓa nga pfanelo vho fanela u pfufhiwa kavhili, zwihuluhulu vhane vha ḓinetisa vha tshi ḓivhadza ipfi ḽa Mudzimu na u funza. Na Maṅwalo a ri, “Phulu i khou fhulaho ni songo i thivha mulomo,” a dovha a ri, “Mushumi o fanelwa nga malamba awe.” Arali mulavhelesi a tshi pomokwa hu si na ṱhanzi mbili kana tharu ni songo zwi ita mafhungo. Vha tshinyaho ni vha kaidze phanḓa ha vhathu uri na vhaṅwe vha ofhe. Ṱhanzi dzanga ndi Mudzimu na Khristo Yesu na vharuṅwa vhawe vho khethwaho: ndi a ni laya ndi ri: Tevhedzani idzi ndaela; ni songo dzula no haṱula muthu a sa athu ḓifhindulela, ni songo vha na tshiṱalula na kathihi. Ni songo sokou ṱavhanyedza u vhea muthu zwanḓa na mu vhea mushumoni wa u shumela tshivhidzo, ni sa ḓo ri matshelo na wanala ni na mulandu-vho. Inwi dzulani no kuna. Ni songo tsha tou nwa maḓi fhedzi Timoti, ni ite ni tshi nwa na waininyana uri mala aṋu a kone u suka zwiḽiwa, ngauri ni dzula nga u lwala. Vhaṅwe vhathu vhutshinyi havho vhu khagala lune vha tshi swika tsengoni vha wana ho no vha ranga phanḓa, ngeno ha vhaṅwe vhu sa ṱavhanyi u vhonala. Sa zwenezwo na mishumo mivhuya i khagala; na i sa vhonali a i dzumbei. Vho vhoxwaho nga vhupuli kha vha hulise vhaṋe vhavho nga nḓila dzoṱhe, uri hu si vhe na ane a sola dzina ḽa Mudzimu na pfunzo ya Tshikhriste. Phuli dzine vhaṋe vhadzo vha vha vhatendi dzi songo ri u vhona dzo no vha vhathihi navho dza vho vha nyadza; avho dzi tou ṋaṋa u vha shumela, ngauri vhane vha vhuelwa kha mushumo uyo ndi vhatendi vhane dza vha funa. Funzani eneo ni tshi khwaṱhisa vhathu. Ane a vhuya a funza pfunzo iṅwe ya thungo a sa nambateli maipfi kwao a Muṋe washu Yesu Khristo na pfunzo ya zwa u ofha Mudzimu, onoyo u a ḓihudza, ha ḓivhi tshithu, ḽo no tou vha dzema ḽa u ṱaṱa khani na u lwela maipfi. Zwenezwo zwi bveledza vivho na dziphambano na maṱamba na u humbulelana vhuvhi na khani dzi sa fheli dza vhathu vho ṱanganaho ṱhoho, vho xedzaho ngoho. Vhenevho vha vhona unga u luvha Mudzimu zwi nga vha pfumisa tshelede nnzhi. Ndi zwone, u ofha Mudzimu ndi lupfumo luhulu arali muthu a tshi fushea nga zwine a vha nazwo. Ri tshi ḓa shangoni ro ḓa na mini? Hu ḓi nga ri tshi ṱuwa ri nga si ṱuwe na tshithu. Zwenezwo-ha arali ri na zwiḽiwa na zwiambaro kha ri fushee nga zwenezwo. Hone vhane vha tama u pfuma vha wela milingoni vha fashwa nga zwikwekwe zwa nyemulo nnzhi dza vhutsilu dzi huvhadzaho dzine dza vha lozwa vha lovha tshoṱhe. Ndi uri mudzi wa vhuvhi hoṱhe ndi u funesa tshelede; ho no ḓi gunea vhaṅwe nga u i funesa, vha pwashekanya mbilu dzavho nga u ḓiovhela zwitumbambiluni. Hone inwi no ḓikumedzaho Mudzimu, ḓiiliseni zwoṱhe hezwo. Tshaṋu lwelani u vha muvhuya, na u luvha Mudzimu, na u vha na lutendo na lufuno na u sa fhela mbilu na vhuthu. Ni tou ḓifunga ni ome kha mbambe ya lutendo uri ni wane muṅene u re vhutshilo vhu sa gumi, ngauri ndi honoho vhutshilo he Mudzimu a ni vhidzela hone musi ni tshi ṱanzilela lutendo lwaṋu ni sa timatimi hu na ṱhanzi nnzhi. Ndi a ni laya phanḓa ha Mudzimu, Ene ane zwoṱhe a zwi ṋea vhutshilo, na Khristo Yesu we a ṱanzilela ngoho a sa dzumbi a tshi sengiswa nga Pontio Pilato, ndi ri: tevhedzani ndayo hei nga u fulufhedzea ni sa siedzi u swika ḓuvha ḽine Muṋe washu Yesu Khristo a ḓo vhonala. Ane a ḓo ita uri a vhonale nga tshifhinga tsho fanelaho ndi Mudzimu murendwa, Ene Muvhusi e eṱhe, Khosi ya mahosi, Ene Muṋe wa vhaṋe, Ene e eṱhe a sa fi, a dzulaho tshedzani tshi sa swikelwi nga muthu; ha athu vhonwa nga maṱo a muthu nahone ha nga vhuyi a vhonwa nga maṱo. Ene nga a huliswe a vhuse lini na lini. Amen. Layani vho pfumaho fhano shangoni vha si ḓihudze vha si ḓitike nga zwithu zwi si na vhuṱanzi zwi ngaho lupfumo, tshavho hu vhe u ṱulutshela Mudzimu, Ene a no ri ṋea zwoṱhe zwi si na vhukono zwine ra ḓiphiṋa ngazwo. Vha layeni uri vha ite zwivhuya, vha pfume mishumo mivhuya, vha vhe vhomapakulile, vha ḓiimisele u kovhekana na vhaṅwe. Ndi hone vha tshi ḓo ḓikuvhanganyela lupfumopfumo lune lwa ḓo vha wone muteo wo khwaṱhaho wa zwa matshelo, vha vho ḓo kona u wana vhutshilo vhukuma. Timoti, vhulungani zwe na kumedzwa; ḓiiliseni zwiambo zwi sa ḓivhalei, na khani dzine vhaṅwe nga u sa ḓivha vha ri ndi yone “nḓivho”. Vhaṅwe vho ri vha nayo, vha fhedza nga u xela nḓila ya lutendo. Ngavhe Mudzimu a tshi ni itela vhuthu nandi! Ndi nṋe Paulo we nda vha muapostola wa Khristo Yesu nge Mudzimu a zwi funa. Ndo rumiwa u ḓivhadza a vhutshilo he a fulufhedzisa uri ri ḓo vhu wana nga Khristo Yesu. Ndi ṅwalela inwi Timoti ṅwananga ane nda mu funa, ndi ri: Ngavhe Mudzimu Khotsi na Khristo Yesu Muṋe washu vha tshi ni itela vhuthu na tshilidzi na vha na mulalo. Ndi livhuha Mudzimu ane nda mu shumela ndi na luvalo lwo ṱambaho, sa zwe vhomakhulukuku wanga vha ḓi mu shumela; ndi mu livhuha ndi tshi ni elelwa nga misi ndi tshi rabela vhusiku na masiari. Ndi tshi elelwa iḽa miṱodzi yaṋu ya musi ri tshi onesana ndi vho tama u dovha nda tou ni vhona uri ndi rudze mbilu tshoṱhe. Nda dovha nda elelwa na lutendo lwaṋu lu si na muhoyo, lu fanaho na lwa makhulu waṋu Loisa na mme aṋu Yunisi. Ndi a fulufhela uri na inwi ni nalwo. Ndi zwine nda ni humbudza uri mpho iḽa ye Mudzimu a ni ṋea nga vhuthu hawe zwiḽa ndi tshi ni vhea zwanḓa, ni dzule ni tshi i vhudzedza sa mulilo, ngauri Muya we Mudzimu a ri ṋea ha ri iti magoswi, u ri ṋea maanḓa na lufuno na u kona u ḓilanga. Zwino-ha ni songo shona u vha ṱhanzi ya Muṋe washu; na nṋe ndo hoṋelwaho dzhele nge nda vha wawe ndi songo ni shonisa, ni songo ofha u tambudzwa-vho ni tshi tambudzelwa mafhungo maḓifha, vhunga Mudzimu o ri ṋea maanḓa a u zwi konḓelela. Ndi Ene we a ri tshidza a ri vhidza uri ri vhe vhakhethwa. Ho ngo zwi ita nga u vhona mishumo yashu, o tou dzula o zwi dzudzanya nga vhuthu hawe. O ri itela vhuthu nga Khristo Yesu, na shango ḽi sa athu vha hone. Huno zwino vhuthu honoho ho no dzumbuluwa nga u ḓa ha Mutshidzi washu Khristo Yesu we a fhedza maanḓa a lufu a dzumbulula vhutshilo vhu sa tshinyali, a vhu dzumbulula nga mafhungo maḓifha. Mudzimu o nta uri ndi vhe muḓivhadzi na muapostola na mufunzi wa eneo mafhungo. Ndi zwine nda khou tambudzwa nga u rali. Naho zwo ralo a thi shoni, we nda mu fulufhela ndi a mu ḓivha; nahone ndi na ngoho ya uri u na maanḓa a u vhulunga zwe a nkumedza u swika ḓuvha ḽine a ḓo vhuya ngaḽo. Maipfi e na pfa nṋe ndi tshi amba ni ite one tsumbo ya pfunzo kwayo, ni tevhedze one nga lutendo na lufuno lwo fanelaho vha re vha Khristo Yesu. Zwivhuya zwe na kumedzwa u zwi londola ni zwi vhulunge nga maanḓa a Muya Mukhethwa ane a tshila ngomu hashu. Ni a zwi ḓivha uri vhoṱhe vha re vunduni ḽa Asia vho no ntshandukela, na Figilosi na Herimogenesi! Hone ngavhe Muṋe washu a tshi itela muṱa wa Onesiforosi vhuthu, ngauri ndi kanzhi hoyu muthu a tshi ḓi nkhwaṱhisa. Ho ngo vhuya a pfa ndi tshi mu shonisa naho ndi dzhele. O ri u swika Roma a mbo ḓi thoma u nṱoḓa a vhuya a nngwana. Ngavhe Muṋe washu a tshi mu itela vhuthu nga ḓuvha ḽine Ene Muṋe washu Yesu a vhuya ngaḽo. Na zwe a ntonda Efesa ni a zwi ḓivha zwavhuḓivhuḓi. Zwino-ha ṅwananga, khwaṱhiswani nga vhuthu he Mudzimu a ri itela nga Khristo Yesu. Zwenezwiḽa zwe nda ni laya ndi tshi pfiwa nga ṱhanzi nnzhi zwi kumedzeni vhathu vha fulufhedzeaho, vhane vha ḓo kona u funza-vho vhaṅwe. Ni songo ofha u tambudzwa-vho ni tshi tambudzelwa Khristo Yesu unga zwo fanela maswole awe a fulufhedzeaho. Ḽiswole ḽo bvaho pfumo ḽi tama u takadza mulangi waḽo, a ḽi dzheneleli kha mafhungo a songo livhanaho na zwa vhuswole. Zwi ḓi nga mugidimi wa mbambe a sa wani muṅene arali a sa tevhedzi milayo ya mbambe. Mabale ndi a mulimi wa biko. Zwine nda khou amba zwi elekanyeni; Muṋe washu u ḓo ni ṋea nḓivho ya u ṱalukanya zwoṱhe. Ni songo vhuya na hangwa uri mafhungo maḓifha ane nda a ḓivhadza a ri: Yesu Khristo muḓuhulu wa Dafita o vuwa vhafuni. Ndi one mafhungo maḓifha ane nda tambudzelwa one, nda vhuya nda tou vhoxwa nga tsimbi nda nga ndi ḽivemu. Tenda ipfi ḽa Mudzimu ḽone ḽi songo vhoxwa. Ndi zwine nda ḓi konḓelela zwoṱhe ndi tshi itela vhanangiwa vha Mudzimu uri na vhone vha tshidzwe nga Khristo Yesu vha ṋewe vhugala vhu sa gumi. Nahone mafhungo ane ra fanela u a fulufhela asia: Arali ro fa nae, na u tshila ri ḓo tshila nae. Arali ra konḓelela, na u vhusa ri ḓo vhusa nae. Arali ra mu laṱa, na Ene u ḓo ri laṱa. Naho riṋe ri sa fulufhedzei, Ene u ḓi dzula a tshi fulufhedzea; ha ḓiṱambi, u ḓi dzula e onoyo. Humbudzani vhathu ni vha eletshedze no tou khwaṱhisa, na Mudzimu a tshi ni pfa, uri vha litshe zwa u lwela maipfi; zwa u ralo a zwi farisi tshithu, tshazwo ndi u lozwa vhathetshelesi. Tshaṋu lwelani u ḓikumedza Mudzimu na u shuma lu mu takadzaho; ni vhe mushumi a sa shoniswi nga mushumo wawe, a funzaho mafhungo one-one o tou nde kha ngoho. Mafhafhaḓo a sa ḓivhalei one kha a vhe tshiila kha inwi, ngauri vha itaho zwenezwo vha ḓo ḓi fhambana na Mudzimu vha tshi ya. Pfunzo yavho i nga ṅwatela. Vhaṅwe vhavho ndi Himiniasi na Filithosi. Avho vho pambuwa nḓilani ya ngoho nga u funza uri ro no ḓi vuwa vhafuni kale, vha tshi ralo vha vilinganya lutendo lwa vhaṅwe vhatendi. Naho zwo ralo muteo wo khwaṱhaho wo tewaho nga Mudzimu u nga si dzinginyee. Khawo ho ṅwalwa ha pfi, “Muṋe washu vha re vhawe u a vha ḓivha,” ha dohwa ha pfi, “Ane a ri ndi wa Muṋe washu nga a furalele vhuvhi.” Nḓuni ya muhulwane hu wanala midzio ya tshakha-tshakha; miṅwe i ya musuku na siliva, miṅwe i ya thanda na vumba; dziṅwe ndi mvuvhelo dza madzanga, maṅwe ndi magambiṱa. Arali muthu a tshi kupula izwo zwoṱhe zwa vhuaḓa u ḓo vha yeneyo mvuvhelo ya madzanga, yó khethelwa muṋe wayo uri a shume ngayo, ngauri yo dzula yo lugiselwa u ita mishumo mivhuya yoṱhe. Zwenezwo-ha ḓiiliseni nyemulo dza hana, tshaṋu lwelani vhuvhuya na lutendo na lufuno na mulalo ni na vha rabelaho Muṋe washu nga mbilu dzo ṱambaho. Hone khani dza vhutsilu dzi si na mushumo ni songo vhuya na ḓidzhenisa khadzo; hufha ni tshi zwi ḓivha uri zwo raloho zwi fhela nga dziphambano. Muḓinḓa wa Mudzimu ho ngo fanela u lwa, tshawe hu vhe u itela vhoṱhe vhuthu, a vhe makone wa u funza, ane naho a tshi vhaiswa a si fhele mbilu, naho o ṱangana na vhahanedzi a ḓi vha vhuedzedza nḓilani nga vhulenda, ngauri Mudzimu a nga ḓi vha a tshi funa u vha laṱisa vhuvhi havho uri vha ḓivhe ngoho na u vha dzivhulusa uri vha ponyoke zwikwekweni zwa diabolo we a vha o vha fasha uri vha ite zwine a funa. Ḓivhani uri nga maḓuvha a vhufhelo hu ḓo ḓa misi mivhi. Misi iyo vhathu vha ḓo vha na tseḓa, vha funesa lupfumo, vha ṱonga, vha ḓihudza, vha dzula nga u semana, vha nyadza vhabebi, vha sa livhuhi, vha sa luvhi Mudzimu; vha si na vhuthu; vha ḓo dzula vho farana nga mbilu, vha ṱolou iselana phungo, vha vha khundavhalai na vhalevhi, vha lwa na zwivhuya, vha fheṱana, vha si tsha londa, vha huduluwa, vha funa zwa madakalo fhedzi vha si tsha funa Mudzimu, vha sokou luvha Mudzimu khole-khole hone vha sa fulufheli maanḓa azwo. Vho raloho ni songo konana navho. Vhaṅwe vhavho vha sokou vhanyuludza vha dzhena nḓuni dza vhathu, vha zhongondedza zwiḽa zwisadzi zwo ḓilemedzaho nga milandu ya vhutshinyi hazwo zwa sokou langwa nga dzinyemulo dza tshakha-tshakha, zwa dzulela u guda, hone zwa ḓi kundwa u ḓivha ngoho. Havha vhathu vha hanedza ngoho sa Janesi na Jamburesi zwiḽa vha tshi hanedza Mushe. Mihumbulo yavho yo gomala, vha si kone u ṱalukanya zwa lutendo. Hone a vha nga yi kule, vhathu vhoṱhe vha ḓo ṱuwa vha tshi vha vhonolola uri ndi matsilu. A thi ri ndi zwenezwo zwo bvelelaho kha Janesi na Jamburesi? Inwi hone ṅwananga, no kanda vhuṱalani hanga, na edza pfunzo yanga na u ḓifara hanga na zwine nda tshilela zwone, na lutendo lwanga na u sa fhela mbilu hanga na lufuno lwanga na u konḓelela hanga, na u tovholwa hanga na u tambudzwa hanga. A thi ri ni kha ḓi elelwa zwe zwa nngwela Antiokia na Ikoniamu na Listara, zwauri ndo tovholwa hani? Hone Muṋe washu o nndamukisa khazwo zwoṱhe. Nahone vhoṱhe vhane vha funa u tshila vha tshi ofha Mudzimu vhe vhathihi na Khristo Yesu vha ḓo ḓi tovholwa. Hone vhathu vhavhi na vhafhuri vha ḓo ḓi ṋaṋa u ralo vha tshi fhura vhaṅwe, na vhone vha tshi fhurwa. Inwi hone ni ḓi ima kha zwe na funzwa na zwi tenda ni sa timatimi. Hufha vho ni funzaho ni tshi vha ḓivha. Hufha Maṅwalo Makhethwa ni tshi a ḓivha u bva hanani haṋu. Ndi one a konaho u ni ṋea vhuṱali vhu isaho u tshidzwani nga u fulufhela Khristo Yesu. Maṅwalo oṱhe ndi mahevhedzwa-nga-Mudzimu, a a farisa kha u funza ngoho, na u sumbedza zwi si ngoho, na u khakhulula zwo khakheaho, na u gudisa muthu kutshilele kwone-kwone, uri muthu o ḓikumedzaho Mudzimu a vhonale e na vhukoni, a tshi kona mushumo muṅwe na muṅwe wavhuḓi. Ṱhanzi dzanga ndi Mudzimu na Khristo Yesu ane a ḓo ḓa u haṱula vha tshilaho na vho faho. Ndi ni laya lwa u tou ana nga u ḓa hawe na muvhuso wawe ndi ri: ḓivhadzani mafhungo a Mudzimu, ni si vhuye na bva khazwo, arali tshifhinga tshi tshi tenda naho tshi sa tendi; vha sumbedzeni vhukhakhi havho, ni vha kaidze, ni vha khwaṱhise, ni tshi funza ni sa fheli mbilu. Tshifhinga tshi a ḓa tshine vhathu vha si tsha ḓo takalela pfunzo kwayo; tshavho hu ḓo vha u kungwa nga nyemulo dzavho vha ḓikuvhanganyela vhafunzi vha si na mbalo vhane vha ḓo vha vhudza zwine zwa ḓo vha takadza fhedzi. Vha ḓo konyolela matanda nḓevheni uri vha si pfe ngoho, vha londa zwa dzingano. Hone inwi dzulani no dzivhuluwa tshifhinga tshoṱhe, ni konḓelele u tambula, ni shume mushumo wa muḓivhadzi wa mafhungo maḓifha; ni khunyeledze pfanelo dzaṋu. A vha nṋe malofha anga a vho tevhulwa sa thevhula; tshifhinga tshanga tsha u sia vhathu ndi hone tsho swika. Mbambe iyi ndo i fungelela nda i ṱhaphudza; lwa vha lutendo lwone ndi tshee nalwo. Zwino tsho nndindelaho ndi muṅene une wa ṋewa vhavhuya. Ndi ḓo u ṋekedzwa nga Muṋe washu, Ene Muhaṱuli a sa ṱaluli, nga ḓuvha ḽine a ḓo vhuya ngaḽo. Nahone a hu nga ṋewi nṋe ndi ndoṱhe, hu ḓo ṋewa vhoṱhe vho mu lindelaho nga lufuno. Ni lingedze nga nungo dzoṱhe u ṱavhanya u ḓa ngeno. Demasi o no takadzwa nga zwa shango. O nṱutshela a livha Thesalonika. Khresentsi ene o ya Galata, Titosi a ya Dalmatia. We nda sala nae ndi Lukasi fhedzi. Ni tshi ḓa ni ḓe na Markosi; ndi ene ane a nga mpfarisa nga maanḓa kha mushumo wanga. Thikhikhosi ndo mu ruma Efesa. Ni tshi ḓa ni ḓe na dzhasi ḽanga ḽe nda sia Troasi ḽi na Karposi; na bugu dzanga, zwihulwane dziḽa dza mukumba, ni songo dzi sia. Alekzannda uḽa mufuli wa musina o nkhakhela zwihulu. Tenda Muṋe washu a tshi ḓo mu lifhedza. Na inwi ni mu thanyele, ngauri pfunzo yashu o i hanedza nga maanḓa. Ndi tshi sengiswa lwa u thoma a hu na na muthihi we a ima na nṋe, vhoṱhe vho nndaṱedza. Ngavhe Mudzimu a tshi vha hangwela. Tenda Muṋe washu o ima na nṋe a nṋea nungo nda konou ḓivhadza mafhungo maḓifha ndi sa siedzi, uri tshakha dzoṱhe dza vhannḓa dzi a pfe. Nda vhuya nda tou ponyokiswa mulomoni wa ndau. Nahone Muṋe washu u ḓo ḓi nndamukisa khomboni dzoṱhe a ntswikisa zwavhuḓi muvhusoni wawe ngei makoleni. Vhugala ndi hawe nga hu sa gumi. Amen. Phriska na Akwila na vha muṱa wa Onesiforosi vha vhe hone. Erastosi o sala Korinta. Throfimosi ndo mu sia Militosi a sa ḓiphiṋi. Ni linge nga nungo dzoṱhe u ḓa vhuriha vhu sa athu swika. Yubulosi na Phudentsi na Linosi na Klaudia na vhatendi vhoṱhe vha ri ni vhe hone. Muṋe washu a vhe na inwi a ni khwaṱhise muyani. A ni itele vhuthu noṱhe! Ndi nṋe Paulo muḓinḓa wa Mudzimu ane nda vha muapostola wa Yesu Khristo. Ndo ruṅwa u yo khwaṱhisa lutendo lwa vhathu vho nangiwaho nga Mudzimu na u vha ḓivhadza ngoho. Ngoho yeneyo i ri gudisa u ofha Mudzimu na u lavhelela vhutshilo vhu sa fheli. Mudzimu, Ene a sa zwifhi, o dzula o ri fulufhedzisa vhutshilo honoho shango ḽi sa athu sikwa, nga tshifhinga tsho fanelaho a dzumbulula ipfi ḽawe. Hezwo ndi zwe nṋe nda kumedzwa nga Mudzimu Mutshidzi washu uri ndi zwi ḓivhadze. Ndi ṅwalela inwi Titosi ane na vha ṅwananga vhukuma nge ra tenda zwithihi. Ndi a ni resha ndi ri: ngavhe Mudzimu Khotsi na Khristo Yesu Mutshidzi washu vha tshi ni itela vhuthu na vha na mulalo. Ndo ni sia Khrita uri ni sale ni tshi dzudzanya mushumo u sa athu ṱhaphuwa, ni vhumbe vhalisa tshivhidzoni tshiṅwe na tshiṅwe nga he nda ni laya. Mulisa wa tshivhidzo u fanela u vha muthu a sa solisei, a tshi fulufhedzea kha musadzi wawe, na vhana vhawe vhe vhatendi vha si na phungo ya vhuhwarahwara, nahone vha si khundavhalai. Vhunga mulisa e mukoma wa Mudzimu u fanela u vha a sa solisei, a sa ḓihudzi, a si na mbilwana, a si tshidakwa, a si mudziadzinndwa, a sa funi u pfuma nga vhufhura; a vhe muthu a takalelaho vhaeni, a funaho zwi re zwivhuya, a konaho u ḓilanga, e muvhuya, o ḓikumedzaho Mudzimu, o dzikaho, a sa kwatuwi kha pfunzo i fulufhedzeaho ye ra funzwa; ndi hone a tshi ḓo kona u khwaṱhisa vhathu nga pfunzo kwayo a dovha a sumbedza vhahanedzi vhukhakhi havho. Ndi tshi ralo ndi uri khundavhalai dzo no andesa, vhadzia-u-fhafhaḓa vhane vha fhura vhathu nga mafhafhaḓo avho, zwihulu vhe vha rembuluwa vha tshi bva kha Tshijuda. Vhenevho vha fanela u kaṱudzwa; vha fhiriṱanya miṱa yoṱhe nga pfunzo dzavho dzo shandeaho vha tshi itela u wana tshelede nga nḓila i si yavhuḓi. Na muporofita wa Khrita, mudzulapo wa havho o amba a ri, “Vhakhrita vho ḓi vha vhadzia-u-zwifha na kale, zwikhokhonono zwi sa ḓivhalei, dzone phangwa dza vhubva.” A tshi ralo o vha a sa vha zwifheli. Ndi zwine nda ri ni vha kaidze no tou halifha, uri vha nambatele lutendo lwone-lwone, vha si tsha nambatela zwa ngano dza Majuda na zwidayodayo zwa vhathu vha landula ngoho. Vha mbilu dzo ṱambaho vha vhona tshiṅwe na tshiṅwe tshi si na tshika, hone vha mbilu dza tshika vha landulaho Mudzimu a hu na na tshithihi tshine vha vhona tshi si na tshika, ngauri hu mihumbulo yavho, he mbilu dzavho, ndi tshika fhedzi. Vha ḓiita vha ḓivhaho Mudzimu ngeno vha tshi mu landula nga zwiito zwavho. Vha a nengisa, na u pfa a vha pfi, a hu na na tshivhuya na tshithihi tshine vha nga kona u tshi ita. Inwi hone funzani zwi tshimbilelanaho na pfunzo kwayo. Layani vhakalaha vha dzule vho dzivhuluwa, vha vhe na tshileme, vha ḓilange, vha nambatele lutendo lwone-lwone vhe na lufuno, vha tshi konḓelela. Ni dovhe ni laye na vhakegulu uri vha ḓifare lu tamisaho. Vha songo vha vhotshiisaphungo, vha songo vha zwidakwa. Vha vhe vhathu vha konaho u laya, uri na vhabvana vha gude u funa vhanna vhavho na vhana vhavho na u ḓilanga na u ila zwa vhuaḓa na u shuma nga nungo miṱani sa vhasadzi vhavhuḓi, na u thetshelesa vhanna vhavho; vha sa ralo vhathu vha nga nyefula ipfi ḽa Mudzimu. Ni dovhe ni laye na vhavhera uri na vhone vha ḓilange, inwi muṋe ni tshi tou vha tsumbo khavho ya mishumo yoṱhe mivhuya, ni tshi vhonala ni si na tshimbevha ni tshi funza, ni na tshileme, na pfunzo yaṋu i kwayo i sa hanedzei. Ndi hone vhahanedzi vha tshi ḓo shona nga u kundwa tsha u ri sola ngatsho. Phuli kha dzi pfe vhaṋe vhadzo dzi ite zwoṱhe zwine vha dzi vhudza. Dzi shume zwi vha takadzaho dzi si na maṅaṅa. Dzi songo vha vhatswi, kha dzi vhonale dzi tshi fulufhedzea tshoṱhe. Ndi hone zwoṱhe zwine dza ita zwi tshi ḓo ita uri pfunzo ya Mudzimu Mutshidzi washu i rendwe. Ndi tshi ralo ndi uri Mudzimu o dzumbululela vhathu vhoṱhe vhuthu hawe ha u vha tshidza. Vhu ri gudisa u laṱa kutshilele kwa u nyadza Mudzimu, na nyemulo dza zwa shango, ra tshila nga u ḓilanga ri vhavhuya vha ofhaho Mudzimu fhano shangoni, ró lavhelela mashudu a musi vhugala ha Mudzimu muhulu Mutshidzi washu Yesu Khristo vhu tshi ḓo vhonala. Ene Yesu Khristo o ḓikumedza lufu a tshi itela riṋe uri a ri vhofholole vhuvhini hoṱhe a ṱanzwe mbilu dzashu ri vhe lushaka lwawe e eṱhe, ro ḓiimisela u shuma mishumo mivhuya. Hezwo-ha ndi zwine na fanela u zwi amba ni tshi vha ṱuṱuwedza na u vha sumbedza vhukhakhi havho. Ni ambe ni na maanḓa ni sa tendi na muthihi a tshi ni nyadza. Humbudzani vhathu uri vha luvhe vhavhusi na vhahulwane, vha vha thetshelese vho ḓiimisela u ita zwivhuya nga nḓila dzoṱhe. Ni vha vhudze vha si vhuye vha isela vhaṅwe phungo, tshavho hu vhe u dzula nga mulalo na vhulenda vha tshi itela vhathu vhoṱhe vhuthu vha sa ṱaluli. Na riṋe ro vhuya ra vha matsilu, ri sa pfi, ró xela; ro vha ri phuli dza nyemulo na miḓifho ya tshakha dzoṱhe, ri tshi dzulela u ita vhunwa na vivho, ri vhathu vha nengisaho, vha dzulaho nga u vhengana. Hone musi vhuthu na lufuno lwa Mudzimu Mutshidzi washu zwo no dzumbuluwa, o ri tshidza. Ho ngo ri tshidza nge ra ita zwivhuya, ndi tshilidzi tshawe. O zwi ita nga u ri ṱanzwa vhutshinyi a tshi ri beba nga huswa, na nga Muya Mukhethwa ane a ri ṋea vhutshilo vhuswa. Mudzimu o shululela Muya Mukhethwa kha riṋe lu si na vhukono nga Yesu Khristo Mutshidzi washu, uri ri pfi vhavhuya zwi tshi bva kha tshilidzi tshawe, ri vhe maḽaifa awe ri lavhelele vhutshilo vhu sa gumi. Hayo ndi mafhungo ane ra fanela u a fulufhela. Ndi zwine nda tama ni tshi a ḓivhadza vhathu no tou khwaṱhisa, uri vha fulufhelaho Mudzimu vha ḓiimisele u dzula vha tshi ita mishumo mivhuya. Hezwo ndi zwone zwavhuḓi zwi farisaho vhathu. Hone ni furalele khani dza vhutsilu na ngano dza u dubekanya madzina a vhomakhulukuku na u ṱaṱa khani na u lwela Mulayo. Hezwo a zwi farisi tshithu, ndi u sokou fhedza tshifhinga. Mufhiriṱanyi arali no mu kaidza na dovha a si pfe ni mbo ḓi khaukana nae, ngauri ni a ḓivha uri o raloho o bva nḓilani, u a tshinya, ha vha u ḓilaṱa hawe. Musi ndi tshi ruma Arthemasi kana Thikhikhosi ngeo ni linge nga nungo dzoṱhe uri ri ṱangane Nikopolisi; ndi hone he nda humbula u fhedza vhuno vhuriha ndi hone. Ni linge nga nungo dzoṱhe u farisa Zenasi uḽa ramilayo na Apolosi uri vha mbo ḓi thoma nyendo dzavho vha si na tshine vha shaya. Vhathu vha hashu vha fanela u guda u dzula vha tshi ita zwivhuya, uri vha kone u tikedza vha shayaho, vha si sokou tshila vha sa aṋwi mitshelo. Vhoṱhe vhane nda vha navho fhano vha ri ni vhe hone. Vha re khonani dzashu henengeo nge ra tenda zwithihi vha vhe hone. Ngavhe Mudzimu a tshi ni itela vhuthu noṱhe. Ndi nṋe Paulo we nda hoṋelwa dzhele nge nda vha wa Khristo Yesu, ndi khou ṅwala ndi na Timoti wa hashu. Ndi ṅwalela inwi Filimoni khonani yashu ane ra shuma roṱhe, na khaladzi ashu Afia na Akhiphosi ḽiswole nga riṋe ḽa Khristo, khathihi na tshivhidzo tshi kuvhanganaho henefho nḓuni yaṋu. Ndi a ni resha ndi ri: Ngavhe Mudzimu Khotsi ashu na Muṋe washu Yesu Khristo vha tshi ni itela vhuthu na vha na mulalo. Misi yoṱhe ndi tshi rabela ndi livhuha Mudzimu wanga ndi tshi ni elelwa, nge nda pfa uri vhakhethwa vhoṱhe vha Mudzimu a ni vha funi zwone na uri Muṋe washu Yesu a no ngo mu fulufhela zwone. Ri vha lutendo luthihi; zwino thabelo yanga ndi ya uri ngavhe ni tshi ṱalukanya zwivhuya zwoṱhe zwine ra nga itela Khristo, na kona u ita zwenezwo. Murathu wanga, lufuno lwaṋu lwo ntakadza lwa dovha lwa nṱuṱuwedza nga maanḓa. Zwe na ita zwo tou rudza mbilu dza vhakhethwa vha Mudzimu. Ndi zwine naho nga Khristo ndi na maanḓa a u ni vhudza zwine na fanela u ita, nda si ralo. Tshine nda ita ndi u tou ni kwengweledza ngauri ri a funana. Hafhu zwino ni khou kwengweledzwa nga nṋe Paulo mukalaha ane a khou amba o hoṋelwa dzhele nge nda vha wa Khristo Yesu. Ndi khou pfumelela Onesimasi ṅwananga we nda mu beba fhano dzhele. Naho kale o vha a si na tshine a ni shumela, zwino o no vha na tshine a ri shumela roṱhe nṋe na inwi. Ndi zwine nda ri a humele ngeo kha inwi; hone u ṱuwa hawe ndi tshifa ho ṱuwa mbilu yanga. Ndo vha ndi tshi funa uri a ḓi dzula na nṋe fhano a tshi nyitela zwe nda vha ndo fanela u itelwa nga inwi zwino ndi tshee ndo hoṋelwa fhano dzhele nge nda ḓivhadza mafhungo maḓifha. Naho zwo ralo ndo vha ndi sa funi u ita tshithu arali ni sa pfani natsho, ndi zwine nda si fune ni tshi ntonda nga u tou kombetshedzwa, ndi ṱoḓa ni tshi zwi ita nga u funa haṋu. Khamusi ndi zwe na vhona Onesimasi o thoma u ni ṱutshela tshifhinganyana, uri ni vho ḓo kona u dzula nae lini na lini. Hafhu zwino a ri tsha mu sedza sa phuli, ha tsha nga phuli, o no tou vha murathu mufunwa. Hone kha nṋe a thi tsha amba, sa muthu na sa mutendi o no tou vha murathu wanga vhukuma. Huno inwi u kundwa ngani-ha u vha murathu waṋu-vho? Zwino arali nṋe ni tshi vhona ndi mutendi nga inwi, mu ṱanganedzeni-ha ni nge ni khou ṱanganedza nṋe. Arali o vhuya a ni khakhela kana a pamba tshiṅwe kha inwi a zwi dini, ndi ḓo ni lifhela. Hafha zwino ndi tou ṅwala nga tshanḓa tshanga hetshi, ndi tou rali: nṋe paulo ndi ḓo ni lifhela. Hafhu ndi vhona zwi songo vhuya zwa fanela ndi tshi ni humbudza uri zwenezwo zwine na vha zwone no itwa nga nṋe. Ndi zwone wa hashu, itani zwine nda ni humbela sa Mukhriste nga nṋe; rudzani mbilu yanga nge ra vha vha Khristo roṱhe. Ndi ṅwala ndi na fulufhelo ḽa uri ni ḓo zwi pfesesa. Vhukuma ndi a ḓivha uri ni ḓo ita na zwi fhiraho izwo. Ḽiṅwe ndi ḽa uri ni vhe ni tshi nndugisela vhudzulo henengeo, ngauri ndi fulufhela uri Mudzimu u ḓo pfa thabelo dzaṋu a dovha a ntswikisa henengeo nga vhuthu hawe. Ephafrasi uyu we nda hoṋelwa nae dzhele nge ra vha vha Khristo Yesu u ri ni vhe hone. Na havha vhaṅwe vhane ra shumisana navho vha ralo. Vhenevho ndi Markosi na Aristhakhosi na Demasi na Lukasi. Ngavhe Muṋe washu Yesu Khristo a tshi ni itela vhuthu noṱhe. Zwiḽa kale Mudzimu o amba na vhomakhulukuku washu lunzhi nga nḓila dzo fhambanaho nga vhaporofita, hone misi ino ya vhufhelo o amba na riṋe nga ane a vha Murwa wawe. O sika zwoṱhe ngae, a konou mu vhea muḽaifa wa zwoṱhe. Hu vhonala lupenyo lwa Mudzimu khae; zwoṱhe zwine Mudzimu a vha zwone o tou zwi kokotolo. O tika tsiko yoṱhe nga ipfi ḽawe ḽa maanḓa. O ri u ṱanzwa vhathu vhutshinyi havho a yo dzula ngei ṱaḓulu thungo ya tshauḽa tsha Ramaanḓaoṱhe vha vhusa vhoṱhe, a hudzwa a fhira vharuṅwa u ḓi nga na dzina ḽo mu fanelaho ḽi tshi fhira madzina avho. Ndi ufhio muruṅwa we Mudzimu a vhuya a mu vhudza a ri, “U Murwa wanga, ndo u beba ṋamusi”? a dovha a ri, “Ndi ḓo vha khotsi awe, Ene a vha Murwa wanga”? Hone musi Mudzimu a tshi ḓisa uyo Murwa wawe wa tanzhe fhano shangoni o ri, “Vharuṅwa noṱhe vha Mudzimu mu luvheni.” A tshi amba vharuṅwa u ri, “Mudzimu u ita vharuṅwa vhawe maḓumbu, vhaḓinḓa vhawe a vha ita khavhu dza mulilo.” Hone a tshi amba Murwa u ri, “Khuluṋoni yau Iwe Mudzimu i ḓo ima lini na lini, u vhusa u sa ṱaluli. Zwi re zwone u a zwi funa, vhuvhi hone u a vhu vhenga. Ndi zwe Mudzimu a re Mudzimu wau a u vhumba khosi ho ṱangana mifhululu, wa fhira khonani dzau dzoṱhe.” A dovha a ri, “Iwe Muṋe wa zwoṱhe, zwiḽa mathomoni wo tea ḽifhasi, wa vhumba ḽiṱaḓulu nga zwanḓa zwau. Zwone zwi ḓo ṱahala unga tshiambaro tsha kale, Iwe wa ḓi sala. U ḓo zwi peta unga nguvho, wa dovha wa ambara zwiṅwe zwa vho nga ndi zwiambaro. Hone Iwe a u shanduki; vhutshilo hau a vhu gumi.” Ndi ufhio muruṅwa we Mudzimu a vhuya a amba nae a ri, “Dzula hafha thungo ya tshauḽa tshanga ri vhuse roṱhe, ndi vhuye ndi ite maswina au vhukando ha milenzhe yau”? Hone vharuṅwa ndi vhonnyi? A si mimuya zwayo naa i shumelaho Mudzimu, a i ruma u yo shumela vhane vha ḓo tshidzwa? Ndi zwine ra fanela u nambatela eneaḽa e ra a pfa, ri sa dzinginyei, uri ri si kumbwe. Mulayo we wa swikiswa kha vhomakhulukuku washu nga vharuṅwa wo vha u sa pfukwi; we a vhuya a u pfuka a si u tevhedze o mbo ḓi rwiwa nga ṱhamu yo mu fanelaho. Zwino-ha riṋe ri ḓo ponyoka hani arali ri sa londi u tshidzwa hohu hungafhangafha? Ro thoma u hu ḓivhadzwa nga Muṋe washu Ene muṋe, zwa sala zwi tshi khwaṱhiswa nga vhe vha mu pfa. Mudzimu a dovha a ḓadzisa hovhu vhuṱanzi nga u ita maḓembe na zwimangadzo na nga mishumo ya tshakha-tshakha i no sumbedza maanḓa awe, na nga u kovhela vhathu mpho dza Muya Mukhethwa nga u funa hawe. Shango ḽi ḓaho ḽine ra khou ḽi amba, Mudzimu ho ngo vhuya a vhea vharuṅwa uri vha ḽi vhuse. Huṅwe Maṅwalo a tshi ṱanziela a ri, “Nṋa muthu ene u tou vha mini Iwe Mudzimu u tshi vhuya wa mu humbula? Ṅwana wa muthu ndi mini ane wa vhuya wa mu londa? Wo mu ṱukufhadza e fhirwi nga vharuṅwa tshifhinganyana, wa mu ambadza khare ya vhugala na khuliso, wa mu ita khosi ya zwoṱhe.” Hu tshi pfi Mudzimu o mu ita khosi ya zwoṱhe zwi amba uri a hu na tsho salaho. Hone ri tshi sedza zwine muthu a vha zwone zwino, ri vhona a sa athu vha “khosi ya zwoṱhe”. Ane ra mu vhona ndi Yesu we a vha o ṱukufhadzwa a tambula nga lufu e fhirwi nga vharuṅwa tshifhinganyana, uri nga khathutshelo ya Mudzimu a fele vhoṱhe, a konou ambadzwa khare ya vhugala na khuliso. Mudzimu we zwithu zwoṱhe zwi re hone zwa sikelwa u hulisa Ene Musiki wazwo, o funa u isa vhana vhanzhi vhugalani. Ndi zwe a vhona zwo fanela Yesu o vha zhakelaho nḓila ya u tshidzwa a tshi tambudzwa, uri a vhe Mutshidzi o khunyelelaho. Ene Yesu ane vhathu a vha ita vhakhethwa, na vhenevho vhane a vha ita vhakhethwa, ndi vha Khotsi muthihi. Ndi zwine a si shone a tshi ri ndi vharathu vhawe. Ndi amba fhaḽa hune a amba na Mudzimu a ri, “Ndi ḓo u ḓivhadza kha vharathu vhanga, nda u renda tshivhidzoni.” A dovha a ri, “Ndi ḓo dzula ndi tshi fulufhela Mudzimu.” A ḓi dovha a ri, “Ndi fhano, ndi na vhana vhe Mudzimu a nṋea.” Vhunga avho vhana vhe vhathu vha ṋama, na Yesu Ene muṋe a vha muthu wa ṋama unga vhone. A tshi ralo ho vha hu u itela uri diabolo mulangi wa lufu a kulwe nungo nga lufu lwa Yesu. Ngauralo Yesu a vhofholola vhe vha vha vhe dziphuli vhutshilo havho hoṱhe nga u ofha lufu. Zwi khagala uri vhe a vha phalala a si vharuṅwa, ndi vhaḓuhulu vha Abrahamu. Zwi amba uri o vha o fanela u fana na vharathu vhawe tshoṱhe, uri a kone u vha tshifhe muhulu wa mbilutshilidzi a fulufhedzeaho e ṋenḓila yavho kha Mudzimu, uri a kone u pfumelela lushaka. Vhuṱungu he a vhu pfa a tshi lingwa ho mu konisa u tikedza vhane vha lingwa nga diabolo. Vharathu vhanga, ni vhakhethwa vha Mudzimu, no vhidzelwa zwa ngei ṱaḓulu, ndi zwone, mihumbulo yaṋu kha i dzule yo livha Yesu, Ene Muḓinḓa wa Mudzimu, Tshifhe Muhulu ane ra mu ṱanzilela. Ene o vha a tshi fulufhedzea kha we a mu vhea mushumoni hoyu, u ḓi nga na Mushe o vha a tshi fulufhedzea muṱani woṱhe wa Mudzimu. A thi ri mufhaṱi wa nnḓu u huliswa u fhira nnḓu yone iṋe? Na Yesu o fanela u huliswa u fhira Mushe sa zwenezwo. Hafhu muṱa muṅwe na muṅwe u na muthomi wawo. Zwino-ha muthomi wa zwoṱhe ndi Mudzimu. Mushe o vha e ṋegota zwawe a fulufhedzeaho muṱani woṱhe wa Mudzimu, a tshi ṱanziela zwe Mudzimu a vha a tshi kha ḓi ḓo zwi amba, hone Khristo u a fulufhedzea unga Murwa a langaho muṱa wa Khotsi awe. Zwino muṱa wonoyo ndi riṋe, tenda ra nambatela zwe ra fulufhela, ra zwi zuwa ri sa ofhi. Ndi zwone, ipfani zwine Muya Mukhethwa a amba a tshi ri, “Ṋamusi ni tshi pfa ipfi ḽa Mudzimu ni songo ita tshipimbi sa zwiḽa ni tshi nṱunga, ni tshi nndinga ngei phangani, fhaḽa he vhomakhulukuku waṋu vha nkolela naho vho vhona zwe nda ita mahumi maṋa a miṅwaha. Ndi zwe havha vhathu nda vha nyala, nda ri, ‘Mbilu dzavho dzi dzula dzo bva nḓilani, nḓila dzanga a vha dzi londi.’ Nda vhuya nda tou ana ndo sinyuwa nda ri, ‘Vha nga si dzhene he nda vha ndi tshi ḓo vha awedza!’ ” Vharathu vhanga, ni vhone uri hu si vhe na muṅwe waṋu a re na mbilu mmbi ya u landula na u shandukela Mudzimu a tshilaho. Ipfi heḽi ḽi no ri, “ṋamusi” ḽi tshi kha ḓi pfala nḓevheni dzaṋu ni dzule ni tshi ṱuṱuwedzana maḓuvha oṱhe, uri hu si vhe na muthihi waṋu ane a nga fhurwa a tshinya a vho ḓo ita tshipimbi. A thi ri ri maḽaifa na Khristo, tenda ra nambatela lutendo lwashu lwe ra thoma nalwo ri sa dzinginyei u vhuya u swika vhufheloni. Ndi zwine Maṅwalo a ri, “Ṋamusi ni tshi pfa ipfi ḽa Mudzimu ni songo ita tshipimbi sa zwiḽa ni tshi nṱunga.” Avho vhe vha pfa ipfi ḽa Mudzimu vha mu ṱunga ndi vhonnyi? A si vhoṱhe vhaḽa vhe vha endedzwa nga Mushe vha tshi bva Egipita naa? Vhe Mudzimu a vha nyala mahumi maṋa a miṅwaha ndi vhonnyi? A si vhaḽa vhe vha tshinya vha fhedza nga u fela henefho phangani naa? Zwiḽa Mudzimu a tshi ana a ri, “Vha nga si dzhene he nda vha ndi tshi ḓo vha awedza,” o vha a tshi amba vhonnyi? O vha a sa ambi vhaḽa vha mu nyadzaho naa? Zwi khagala: tsho vha kundisaho u dzhena ndi u landula Mudzimu. Zwiḽa zwe Mudzimu a ri fulufhedzisa zwauri ri ḓo dzhena hune a ḓo ri awedza zwi tshee zwo ralo. Zwenezwo ni vhone uri hu si vhe na muṅwe waṋu ane a kundwa u dzhena. Na riṋe ro pfa mafhungo maḓifha sa vhenevhaḽa. Hone naho vho a pfa ho ngo vha farisa tshithu ngauri a vho ngo a ṱanganedza nga lutendo. Vhane vha ḓo dzhena hune Mudzimu a ḓo vha awedza ndi riṋe fhedzi vhane ra mu fulufhela, sa zwe ha pfi, “Ndo ana ndo sinyuwa nda ri, ‘Vha nga si dzhene he nda vha ndi tshi ḓo vha awedza!’ ” Mudzimu o ralo naho o ri u sika shango mishumo yawe ya vha yo fhela. A thi ri huṅwe Maṅwalo a tshi amba ḓuvha ḽa vhuṱanu na vhuvhili a ri, “Mudzimu o awela nga ḓuvha ḽa vhuṱanu na vhuvhili a si tsha shuma tshithu,” ngeno afha hu tshi dohwa ha pfi, “Vha nga si dzhene he nda vha ndi tshi ḓo vha awedza!” Vho thomaho u pfa mafhungo maḓifha vho landula Mudzimu, ndi zwe vha sa dzhene he a vha a tshi ḓo vha awedza. Hone hu na vhaṅwe vhane vha nga dzhena. Ndi zwe ha ri ho no fhela miṅwaha minzhi Mudzimu a dovha a vhea ḽiṅwe ḓuvha ḽi no pfi “ṋamusi.” Ndi amba fhaḽa he a amba nga Dafita, nga eneaḽa Maṅwalo e ra a bula ane a ri, “Ṋamusi ni tshi pfa ipfi ḽa Mudzimu ni songo ita tshipimbi.” Ngavhe Joshua a dzhenise vhathu vhuaweloni, ndi musi Mudzimu a sa ḓo ri ngavhuya a dovha a amba zwa ḽiṅwe ḓuvha. Zwenezwo vhathu vha Mudzimu vha kha ḓi vha na vhuawelo ho vha lindelaho ngei phanḓa. Ndi uri ane a dzhena hune Mudzimu a mu awedza u litsha mishumo yawe a awela sa zwe Mudzimu a litsha yawe a awela. Zwino-ha nga ri lwise nga nungo dzoṱhe u dzhena hune Mudzimu a ḓo ri awedza. Hu songo vhuya ha vha na muthihi washu ane a nyadza Mudzimu unga vhaḽa vho mu nyadza, vha vho fa nḓilani. Ipfi ḽa Mudzimu ḽi a tshila, ḽi a shuma, ḽi na vhuhali vhu fhiraho ha banga ḽa mutsheahoṱhe, ḽi swika hune muhumbulo na muya na zwiendanungo na mwongo zwa ṱangana, ḽi khethekanya nyemulo na mihumbulo ya mbilu dza vhathu. A hu na na tshisikwa tshine tsha nga mu dzumbama, zwoṱhe zwi khagala phanḓa ha onoyo ane a ri sengisa, zwa nga zwo vhambelwa u shidzhwa. Ri na Tshifhe Muhulu a re muhulwane o no fhiraho vhukati ha maṱaḓulu, Ene Yesu Murwa wa Mudzimu, kha ri nambatele-ha lutendo lwe ra bula. A ri na tshifhe muhulu a kundwaho u ri pfela vhuṱungu a tshi vhona u shaya nungo hashu, aiwa, na Ene muṋe o lingwa unga riṋe nga nḓila dzoṱhe; phambano ndi nthihi fhedzi: Ene o vha a si na vhutshinyi. Kha ri sendele-ha tsini ha khuluṋoni ya Mudzimu, hune ra ṱanganedzwa nga vhuthu, ri sendele ri sa timatimi, uri ri kone u itelwa tshilidzi na vhuthu, ri lamulelwe musi ro hanganea. A thi ri tshifhe muhulu muṅwe na muṅwe ane a nangiwa kha vhathu u vhetshelwa u vha imela ha Mudzimu nga u ṋekedza nduvho na zwipfumelo. Vhane vha pambuwa, hone hu si nga khole, a nga si vha fhelele mbilu, ngauri na ene muṋe u a ḓi shaya nungo. Ndi zwine a tshi pfumelela lushaka a thoma nga u pfumelelwa ene muṋe. Nahone a hu na ane a nga sokou ḓiita tshifhe nga u funa hawe, tshawe ndi u tou vhidzwa nga Mudzimu, sa Aroni. Sa zwenezwo na Khristo ho ngo sokou ḓivhea kha vhuhulwane hovhu ha u vha tshifhe muhulu, ndi Mudzimu we a tou a amba nae a ri, “U Murwa wanga, ndo u beba ṋamusi.” Huṅwe fhethu a dovha a ri, “U tshifhe wa lini na lini nga vhutshifhe vhu no nga ha Melkitsedeke.” Zwiḽa Khristo a tshee fhano shangoni o vha a tshi rabela a humbela Mudzimu, a tshi ṱavha na mukosi muhulu, a ita na u rothisa miṱodzi, a tshi vhidzelela Mudzimu ane a vha Ene a konaho u tshidza lufuni. Nazwino Mudzimu o mu pfa nga u vhona khuliso yawe khulu. Yesu naho e Murwa wa Mudzimu, nga u tambudzwa hawe o ḓi guda uri u pfa Mudzimu zwi amba mini. Musi o no khunyeledza zwe a ḓela zwone, a vho vha Ene mudzi wa u tshidzwa hu sa gumi ha vhoṱhe vhane vha mu pfa, Mudzimu a konou mu vhea uri a vhe tshifhe muhulu nga vhutshifhe vhu no nga ha Melkitsedeke. Ri na manzhi ane ra nga amba nga hovhu vhutshifhe ha Melkitsedeke, a ro tou konḓa u ṱalutshedza ngauri ni vhathu vha sa ṱavhanyi u pfa. Hone-ha naho zwino no vha no fanela no no vha vhafunzi vha vhaṅwe, ni kha ḓi ṱoḓa muṅwe wa u dovha u ni funzedza marangaphanḓa a mafhungo a Mudzimu. Ni kha ḓi mama, mugade u kha ḓi ni kunda. Matsina ane a kha ḓi mama ndi lushie, ha athu kona u ṱalukanya zwine Mudzimu a funa. Mugade wone ndi wa vho dziaho, vho no ḓiḓowedzaho u ṱalukanya zwi re zwone na zwi si zwone. Zwenezwo kha ri fhire kha haya a marangaphanḓa a pfunzo ya Khristo, ri fhirele phanḓa kha o fanelaho vho aluwaho. Muteo ndi u laṱa mishumo i isaho lufuni, na u fulufhela Mudzimu, na u ṱanzwiwa dzitshika, na u vhewa zwanḓa, na u vuwa ha vhafu, na u haṱulelwa zwi sa gumi. Hone ri songo ṱwa ri tshi dovha na u dovha u tea muteo, nga ri fhirele phanḓa arali Mudzimu a tshi ri tendela. Ndi uri havho vhe vha vhuya vha vhonetshelwa, vha thetshedzwa muḓifho wa mpho dza ṱaḓulu vha ṱanganedza-vho Muya Mukhethwa, vha pfa na uri ipfi ḽa Mudzimu ḽi takadza hani, vha vhona na maanḓa a shango ḽi ḓaho, vhenevho arali vha gunea a zwi tsha itea u dovha u vha laṱisa vhuvhi havho, ngauri vha ḓi dovha u ḓivhambela Murwa wa Mudzimu na u mu shonisa vhathuni. Hafhu arali mvula i sa fhidzi, i tshi na ya ṋwelela, mavu a konou medzela vhalimi zwimela zwi takadzaho, mavu eneo Mudzimu u a a shudufhadza. Hone arali ha sokou mela tsheṋe fhedzi, zwenezwo a zwi farisi tshithu, zwi ḓo ṱuwa zwi tshi teketelwa nga Mudzimu, zwa fhedza nga u fhisiwa. Hone naho ndi tshi amba nga u rali vhafunwa, ndi na ngoho ya uri kha inwi a zwo ngo tou ralo, ni na zwa khwiṋe, zwine zwa ḓo ni isa u tshidzwani. Mudzimu ha khakhi, a nga si hangwe zwivhuya zwe na shuma, na lufuno lwe na sumbedza ni tshi mu shumela, zwiḽa ni tshi tonda vhakhethwa vhawe, na ṋamusi ni kha ḓi vha tonda. Nahone ndi tama noṱhe ni tshi ḓi shuma nga u ralo ni sa neti zwe ra fulufhela zwi vhuye zwi wanale. Zwenezwo ni songo bvafha, ni edzise vha no khou wana ifa ḽe Mudzimu a vha fulufhedzisa, vha ḽi wana nge vha mu fulufhela vha sa fheli mbilu. Mudzimu ha na a re muhulwane khae ane a nga ana ngae. Ndi zwe musi a tshi fulufhedzisa Abrahamu a tou ana nga Ene muṋe a ri, “Ndi khou ana ndi ri: ngoho ndi ḓo u shudufhadza wa vha na vhaḓuhulu vhanzhi.” Abrahamu a lindela a sa fheli mbilu a vhuya a wana zwenezwo zwe a fulufhedziswa nga Mudzimu. Muthu musi a tshi ana, u ana nga a mu fhiraho ha vha u khwaṱhisa mafhungo khani ya mbo ḓi fhela. Mudzimu o vha a tshi ṱoḓa u sumbedza tshoṱhe vhe a vha fulufhedzisa ifa ḽawe uri Ene ha litshi u ita zwe a dzula o vhofha, ndi zwe a tou khwaṱhisa na nga muano. Zwino ho no vha na u fulufhedziswa ha dovha ha vha na muano – zwithu zwivhili zwine zwi si shanduke, zwine zwa khwaṱhisa uri Mudzimu ha zwifhi. Zwenezwo riṋe ro shavhelaho khae ro ṱuṱuwedzwa tshoṱhe lune ra tou oma ro livha zwe ra fulufhela, zwiḽa zwe Mudzimu a ri vhetshela ngei phanḓa. Ndi tshifa mbilu dzashu dzo no hovhiwa kale nga govho dza hovhelwa ngei bvungwi murahu ha lupila Hukhethwakhethwa, dzo khwaṱha dzi sa dzinginyei. Na Yesu o no ḓi dzhena henengei ó ri ranga phanḓa, a vha tshifhe muhulu wa lini na lini nga vhutshifhe vhu no nga ha Melkitsedeke. Hoyo Melkitsedeke o vha e khosi ya Salema, a dovha a vha tshifhe wa Mudzimu wa ṱaḓulu-ṱaḓulu. Musi Abrahamu a tshi bva nndwani he a kunda aḽa mahosi, Melkitsedeke a ṱangana nae a mu shudufhadza. Abrahamu a mu ṋea tshafumi tsha zwoṱhe zwe a thuba. Dzina iḽi ḽi no pfi “Melkitsedeke” tsha u thoma ḽi amba uri “Khosi mbuya”. A dovha a pfi “Khosi ya Salema”, zwine zwa amba uri “Khosi ya mulalo”. Onoyo Melkitsedeke, khotsi awe, kana mme awe, kana makhulu wawe, a vha ḓihwi; hu ḓi nga ḓuvha ḽa u bebwa hawe na ḽa u fa hawe a ḽi ḓihwi. U nga Murwa wa Mudzimu, u dzula e tshifhe lini na lini. Ni a zwi vhona uri o vha e muhulu hani? Hufha na Abrahamu makhulukuku washu o mu ṋea tshafumi tsha zwe a thuba. Na vhaḓuhulu vha Livi vha re vhotshifhe, Mulayo wo vha tendela u bvisisa lushaka tshafumi naho vhe vhathihi navho, vhe vhaḓuhulu vha Abrahamu vhoṱhe. Hone Melkitsedeke o vha a si muḓuhulu wa Livi, Abrahamu e ene we Mudzimu a mu fulufhedzisa zwihulu. Naho zwo ralo Melkitsedeke o ṱanganedza tshafumi kha Abrahamu a dovha a mu shudufhadza. Zwi khagala uri muhulwane u shudufhadza muṱuku. Kha Vhalivi ri vhona tshafumi tshi tshi bvisiswa nga vhathu zwavho vha faho, hone kha Melkitsedeke Maṅwalo a ṱanziela uri ndi a tshilaho. Hezwiḽa Abrahamu a tshi bvisa tshafumi, ndi tshifa na Livi ene o fanelaho u bvisisa, na ene o bvisa, ngauri o vha a tshee malofhani a makhulukuku wawe Abrahamu zwiḽa a tshi ṱangana na Melkitsedeke. Vhaisraele vha tshi ṋewa Mulayo zwo katela na vhutshifhe ha Vhalivi. Zwino arali vhutshifhe honoho ho vha ho khunyeledza zwoṱhe, khezwi hu tshi kha ḓi ṱoḓea vhuṅwe vhune ha pfi ndi vhu no nga ha Melkitsedeke vhu si ha Aroni? Zwino musi vhutshifhe vhu tshi fa zwi amba uri na mulayo waho u a fa, a hu na iṅwe nḓila. Hafhu Muṋe washu ane hezwi zwoṱhe zwa amba Ene, o vha e wa ḽiṅwe tsinde, ḽi si ḽa Vhalivi, nahone a ho ngo vhuya ha vha na muthihi wa tsinde iḽo ḽa Juda we a shuma zwa vhutshifhe aḽiṱarini. Khezwo, zwi tou ḓivhea zwavhuḓivhuḓi uri o vha e wa tsinde ḽa Juda. Na Mushe ho ngo vhuya a bula iḽo tsinde musi a tshi amba nga vhutshifhe. Zwino hu tshi vho bvelela muṅwe tshifhe a no nga Melkitsedeke, ndi hone haya mafhungo a tshi vho tou pfalesa-ha. Ene ho ngo vhumbwa tshifhe nga u tou bebelwa, o vha tshifhe nga maanḓa a vhutshilo vhu sa tshinyali. Na Maṅwalo a ṱanziela a ri, “U tshifhe wa lini na lini nga vhutshifhe vhu no nga ha Melkitsedeke.” Zwenezwo mulayo wa kale wo fa ngauri wo vha u tshi leluwa u si tshee na mushumo. Ndi uri Mulayo wa Mushe wo sia hu si na tshivhuya tsho khunyelelaho. Zwino-ha ro no fulufhedziswa zwifulufhelwa zwa khwiṋe, zwine zwa vho ri swikisa tsini ha Mudzimu. Hafhu izwo a zwo ngo itwa hu si na muano. Vhalivi ndi vhone vho vhumbwaho vhotshifhe hu si na muano, hone Yesu o vhumbwa tshifhe nga muano, musi Mudzimu a tshi amba nae a tshi ri, “Muṋe washu o ana, ha nga vhuyi a shanduka, o ri, ‘U tshifhe wa lini na lini!’ ” Zwó ralo Yesu o vha mutiki wa mulanga wa khwiṋe. Iṅwe phambano hafhu ndi ya uri vhaḽa vhotshifhe vho vha vha tshi tou tevhekana nge vha fa nga muthihi nga muthihi, vha kundwa u isa mushumo wavho phanḓa. Hone Yesu u dzula e hone lini na lini, vhutshifhe hawe a vhu ratheli kha muṅwe. Ndi zwine a kona u tshidza tshoṱhe vhane vha tshi ḓa ha Mudzimu vha ḓa ngae: u dzula e hone a tshi vha pfumelela. Asuyu-ha tshifhe muhulu ane ra mu lila: ndi mukhethwa, ha solisei, ha na zwa dzitshika, ha fani na vhatshinyi, o takulelwa ṱaḓulu ha makole. Ha ngi vhaṅwe vhotshifhe vhahulu vhane tshavho ha vha u thoma u pfumelelwa misi yoṱhe, vhó no ralo vha konou pfumelela lushaka. Ene o ri pfumelela nga u ḓikumedza luthihi fhedzi zwa vha zwo fhela. Vhotshifhe vhane vha vhewa nga Mulayo wa Mushe ndi vhathu zwavho vha shayaho nungo, hone muano wa Mudzimu wo ḓaho vhuimoni ha Mulayo, u vhea Murwa Ene muṋe, a re Tshifhe Muhulu o khunyelelaho wa lini na lini. Mbilu ya mafhungo e ra amba u swika zwino ngei: ri na Tshifhe Muhulu o dzulaho thungo ya tshauḽa ya khuluṋoni ya Ramaanḓa ngei ṱaḓulu vha vhusa vhoṱhe. Ndi Tshifhe wa henengei Hukhethwa, denndeni ya ngoho ya Mudzimu, yo akhwaho nga Muṋe washu, hu si nga vhathu. Tshifhe muhulu muṅwe na muṅwe u nangelwa u ṋekedza Mudzimu nduvho na zwiṱhavhelo. Zwi amba uri na hoyu washu u fanela u vha na tshine a ṋekedza. Ngavhe e fhano shangoni, na u tou vha tshifhe o vha a tshi ḓo vha a si tshifhe. Hufha vhotshifhe vha ṋekedzaho nduvho nga maitele a Mulayo wa Mushe vhe hone. Hone-ha vhutshifhe havho vhu tou vha ha u fanyisedzela zwa ngei ṱaḓulu sa murunzi. A thi ri zwiḽa Mushe a tshi laiwa nga Mudzimu uri a fhaṱe dennde khethwa, ho pfi, “U vhone uri u tshi i fhaṱa u tevhedze nga vhuronwane tshiḽa tshifanyiso tshe nda u sumbedza ngei thavhani”? Zwino vhunga Yesu o ri ḓisela mulanga u fhiraho uḽa, wó tewa kha zwe ra fulufhedziswa zwi fhiraho zwiḽa, zwenezwo na vhutshifhe hawe vhu fhira vhuḽa ha Mulayo wa Mushe. Arali mulanga uḽa mulala wo vha wo khunyelela ho vha hu si tsha ṱoḓea muṅwe. Hone Mudzimu a tshi sola Vhaisraele u ri, “Muṋe washu u ri, ‘Maḓuvha a khou sendela a uri ndi vhofhe mulanga muswa na Vhaisraele na tsinde ḽa Juda. A u nga ngi uḽa we nda vhofha na vhomakhulukuku wavho zwiḽa ndi tshi vha endedza nga tshanḓa tshanga nda vha bvisa Egipita; ngauri vho no pambuwa kha hoyo we nda vhofha navho, zwenezwo nda si tsha vha londa.’ Zwino Muṋe washu u ri, ‘Asuyu-ha mulanga une nda ḓo vhofha na Vhaisraele ho no fhela eneo maḓuvha: Ndi ḓo vhea ndaela dzanga mvaloni dzavho nda tou dzi ṅwala mbiluni dzavho, nda vha Mudzimu wavho, vhone vha vha vhathu vhanga. A vha tsha ḓo funzana kana vha vhudzana vha ri: Ḓivhani Muṋe washu! Hufha vhoṱhe vhahulwane na vhaṱuku vha tshi vho ḓo nnḓivha. Naho vho tshinya ndi ḓo vha khathutshela nda si tsha elelwa vhutshinyi havho na kathihi!’ ” Mudzimu a tshi amba mulanga muswa ndi u ri wa u ranga a u tshee na mushumo. Zwino a thi ri tsha kale tshó fhelelwa nga mushumo tshi ḓo ṱuwa tshi tshi ngalangala? Mulanga uḽa wa u ranga wo vha u na ndaela dza zwa u luvha Mudzimu wa dovha wa vha na thembele yawo ya fhano shangoni. Ho vha ho akhiwa dennde. Ngomu hayo kha tshipiḓa tshi re tsini ha muṋango tshine tsha pfi “Hukhethwa” ho vha hu na tshivheambone na ḓafula ḽi re na vhurotho ha u sumela Mudzimu. Ri tshi fhira lupila lwa vhuvhili ho vha hu na tshipiḓa tsha dennde tshi no pfi “Hukhethwakhethwa”. Henefho ho vha hu na aḽiṱari ya musuku ya u fhisela zwioro, na mbulungelo ya mulanga yo tou fukedzwaho nga musuku. Ngomu hayo ho vha hu na mvuvhelo ya musuku yo faraho mana, na lubaḓa lwa Aroni lwo ṱumaho lurere, na maḓaba o ṅwalwaho maipfi a mulanga. Nṱha hayo ho vha ho imiswa tshifanyiso tsha vhakherube vha fanyisaho vhugala ha Mudzimu vho ṱharamudza phapha dzavho nṱha ha tshitibo tsha khangwelo. Hezwo zwoṱhe a ri tsha zwi amba nga zwiendanungo. Zwó vhekanywa nga u ralo vhotshifhe vha ṱwela u dzhena kha tshipiḓa tsha u thoma tsha dennde vha tshi ita mishumo yavho ya vhutshifhe. Hone hetshi tsha vhuvhili tshi dzhenwa luthihi fhedzi nga ṅwaha nahone hu tshi dzhena tshifhe muhulu fhedzi. Hafhu ha dzheni a songo fara malofha. Malofha a hone ndi a u pfumelelwa hawe, a konou pfumelela na lushaka zwe lwa tshinya hu si nga khole. Nga hezwo Muya Mukhethwa u sumba uri musi dennde ya kale i tshee yo ima, nḓila ya u dzhena Hukhethwakhethwa a i athu vulea. Hezwi zwi fanyisedzela zwa zwino hu tshi kha ḓi ṋekedzwa nduvho na zwipfumelo zwine zwa kundwa u ṱanzwa tshoṱhe mvalo dza vhaṋekedzi vhazwo. Haya a tou vha mafhungo a zwiḽiwa na zwinwiwa na maitele o fhambanaho a u ḓikumulula; i tou vha milayo i kwamaho zwa nga nnḓa, ine ya shuma u swika Mudzimu a tshi ḓo vhekanya zwoṱhe nga huswa. Hone zwino Khristo o no ḓa, Ene Tshifhe Muhulu o ri ḓiselaho zwivhuya hezwi zwine ra vho vha nazwo. Dennde ya vhutshifhe hawe i fhira iḽa, ndi yo khunyelelaho. Yone a yo ngo fhaṱwa nga ṋala dza vhathu; zwi amba uri a si ya ḽifhasi ḽino. Malofha a tshipfumelo tshawe a si a mbudzi na ṋamana, a tou vha awe vhukuma. O ri u tshi ṋekedza a konou dzhena Hukhethwakhethwa kathihi ha mbo ḓi vha u ri wanela mbofholowo i sa gumi. Zwino arali malofha a mbudzi na mboho na milora ya tholehadzi zwi na maanḓa a u ṱanzwa vho kumalaho arali vha tshi handululwa ngazwo, vha sala vho kumululwa, malofha a Khristo a nga kundiswa ngani-ha u ri ṱanzwa mvalo ra laṱa mishumo i isaho lufuni ra konou luvha Mudzimu a tshilaho? A si zwenezwo zwe Khristo a itela zwone a tshi ḓikumedza Mudzimu nga Muya wa lini na lini a vha tshipfumelo tshi sa solisei naa? Ndi zwe a kona ngazwo u ri ḓisela mulanga muswa. O fela u vhofholola vhe vha pfuka Mulayo musi vha tshi kha ḓi vhuswa nga mulanga mulala, uri vhe vha vhidzwa nga Mudzimu vha kone u ḽa ifa ḽi sa fheli ḽe vha fulufhedziswa. Hafhu muḽaifa ha ḽi ifa hu sa athu wanala vhuṱanzi ha uri muṋe wa thundu o fa; ifa ḽi wanala ḽó fanela musi muṋe wa thundu o no fa; a tshi kha ḓi tshila a ḽi wanali. Ndi zwe na uḽa mulanga wa u thoma u si kone u vhoxwa hu si na malofha. A thi ri Mushe o ri u ḓivhadza lushaka lwoṱhe ndaela dzoṱhe dza Mulayo, a dzhia malofha a ṋamana na mbudzi a a ṱanganya na maḓi na vhukuse vhutswuku, a handulula bugu ya Mulayo na lushaka lwoṱhe ngao nga lutavhi lwa muhisopo a tshi khou ri, “Haya ndi malofha a khwaṱhisaho mulanga we Mudzimu a ri ni u vhulunge.” A dovha a handulula na dennde sa zwenezwo khathihi na midzio yoṱhe ya zwa u luvha Mudzimu. Hu tshi tevhedzwa mulayo wa u kumulula a si zwinzhi zwi sa kumululwiho nga malofha. Ha sa vha na malofha, vhutshinyi a vhu hangwelwi. Khezwo-ha, hezwino zwine zwa tou fanyisedza zwa ngei ṱaḓulu zwi kumululwa nga u ralo, zwone zwiṋe zwa ngei ṱaḓulu a zwi lili u kumululwa nga zwipfumelo zwa khwiṋe naa? Hafhu Khristo ho ngo dzhena hukhethwa ho fhaṱwaho nga vhathu, hune ha tou vha tshiga zwatsho tsha zwa vhukuma, o tou dzhena henengei ṱaḓulu uri a kone u ri imelela ha Mudzimu zwino. Nahone ho ngo dzhena henengei uri a ṱolou ḓiṋekedza lu sa gumi, sa zwiḽa tshifhe muhulu a tshi ḓi dzhena ṅwaha muṅwe na muṅwe ó fara malofha a si awe. Ngavhe zwo vha zwo ralo ndi musi o fanela u tambudzwa lunzhi tshee shango ḽa tewa. Hone-ha a zwo ngo ralo, o tou bvelela luthihi fhedzi misi ino ya vhufhelo ha vha u thutha vhutshinyi ha vhathu nga u ḓikumedza a vha tshipfumelo Ene muṋe. Tsha muthu ndi u fa luthihi ha konou vha na khaṱhulo. Sa zwenezwo Khristo o ḓikumedza a vha tshipfumelo luthihi fhedzi ha vha u ḓihwesa vhutshinyi ha vhathu vhanzhi. A tshi vhuya u ḓo vha a sa ḓeli u fela vhatshinyi, u ḓo vha a tshi ḓela u tshidza vho mu lindelaho. Mulayo u tou vha murunzi zwawo wa zwivhuya zwine zwa kha ḓi ḓa, a si tshifanyiso tshazwo vhukuma. Ṅwaha muṅwe na muṅwe hu sokou dzulelwa u ṋekedzwa zwipfumelo zwenezwo. Naho zwo ralo a zwi koni u ita vhaṋekedzi vhazwo vhavhuya vho khunyelelaho, ndi musi vha tshi ḓo vha vho no guma vha si tsha ṋekedza, ngauri vho vha vha tshi ḓo vha vho kumululwa vhutshinyi lwonolwo luthihi zwa vha zwo fhela, vha si tsha pfa vhe na milandu mvaloni dzavho. Zwipfumelo izwo zwo vha zwo tou itelwa u dzula zwi tshi humbudza vhathu vhutshinyi havho ṅwaha muṅwe na muṅwe. Ndi uri malofha a mboho na mbudzi ha koni u thutha vhutshinyi ha vhathu. Ndi zwe Khristo a tshi ḓa fhano shangoni a ri, “A u ṱoḓi zwiṱhavhelo na nduvho; tshine tsha u takadza ndi muvhili uyu we wa mpha. Phukha dzi fhiswaho aḽiṱarini, na zwipfumelo, a zwi u takadzi. Ndi zwe nda ri, ‘Ndi fhano Mudzimu wanga. Ndo ḓela u ita zwine wa funa. Na Buguni zwo ṅwalwa nga u ralo hu tshi ambiwa Nṋe.’ ” O thoma a ri, “A u ṱoḓi zwiṱhavhelo na nduvho na zwifuwo zwi fhiswaho aḽiṱarini, na zwipfumelo, na u u takadza a zwi u takadzi.” U ralo naho Mulayo u tshi ri zwi ṋekedzwe. O no ralo a konou ri, “Ndi fhano Mudzimu wanga, ndo ḓela u ita zwine wa funa.” Asizwo-ha, o sudzulusa zwipfumelo zwiḽa zwa u ranga a ḓisa tsha Khristo vhudzuloni hazwo. Nge Mudzimu a funa zwi tshi ralo ro itwa vhakhethwa nga nduvho i re muvhili wa Yesu Khristo yo ṋekedzwaho luthihi zwa vha zwo fhela. Tshifhe muṅwe na muṅwe ene u ḓi ima a tshi ita mushumo wawe wa vhutshifhe a tshi ṋekedza zwiṱhavhelo zwenezwiḽa lu sa gumi, naho zwo ralo zwa ḓi kundwa u thutha vhutshinyi. Hone Khristo o ṋekedza tshipfumelo tshithihi fhedzi tsha mbo ḓi vha tsho eḓana, a konou yo dzula thungo ya tshauḽa tsha Mudzimu vha vhusa vhoṱhe, ó lindela uri maswina awe a vhuye a itwe vhukando ha milenzhe yawe. Vhane a vha ita vhakhethwa o vha ita vho khunyelelaho lini na lini nga nduvho yeneyo nthihi fhedzi. Muya Mukhethwa na Ene u ri ṱanziela nga u ralo. U thoma nga u ri, “Muṋe wazwo u ri, ‘Asuyu-ha mulanga une nda ḓo vhofha na Vhaisraele ho no fhela eneo maḓuvha: Ndi ḓo vhea ndaela dzanga mbiluni dzavho, nda tou dzi ṅwala mvaloni dzavho.’ ” O no ralo a dovha a ri, “Vhutshinyi havho na vhuvhi havho a thi tsha ḓo vhu elelwa na kathihi.” Zwino tshipfumelo tshi kha ḓi ṱoḓelwani? Hufha ro no hangwelwa. Zwino-ha vha hashu, vhunga Yesu o ri fela ro no wana nḓila ya u dzhena Hukhethwakhethwa ri sa timatimi. O ri phulela nḓila ntswa i tshilaho, ra fhira vhukati ha lupila lune lwa vha muvhili wawe. Zwino vhunga ro no vha na Tshifhe muhulwane a langaho muṱa wa Mudzimu, kha ri sendele-ha tsini na Mudzimu ri na mbilu dzi si na muhoyo, na fulufhelo ḽo khwaṱhaho. Hufha mbiluni ri tshi pfa ri si na valuvalu, na mivhili yashu yo ṱamba nga maḓi a si na tshika. Nga ri futelele-ha u bula zwe ra zwi fulufhela, ngauri we a ri fulufhedzisa zwone u a fulufhedzea. Nga ri ṱuṱuwedzane uri ri vhe na lufuno ri ite zwivhuya. Tshivhidzo tshi tshi kuvhangana ri vhe hone misi yoṱhe. Hafhu vhaṅwe vho no vha na dzema ḽa u sa ya. Ndi zwone, kha ri ṱuṱuwedzane u ya, zwihulu ni tshi vhona ḓuvha ḽa khaṱhulo ḽi tshi vho sendela. Arali ra futelela u tshinya nga khole ngeno ro no ḓivha ngoho, a hu tshee na tshine tsha nga ri pfumelela, tsho salaho ndi u lindela khaṱhulo i ofhisaho na mulilo u dugaho une wa ḓo lozwa vhane vha lwa na Mudzimu. Arali muthu a pfuka Mulayo wa Mushe hú na ṱhanzi mbili kana tharu, tshawe ndi u vhulawa, ha khathutshelwi. Zwino muthu ane a nyadza Murwa wa Mudzimu, a nyefula malofha a khwaṱhisaho mulanga e a mu ita mukhethwa, a nyefula Muya ane ra wana ngae tshilidzi tsha Mudzimu, onoyo u ḓo rwiwa nga ṱhamu nngafhani? Hufha ri tshi mu ḓivha we a ri, “Ndifhedzo ndi yanga; ndi Nṋe a no ḓo lifhedza.” A dovha a ri, “Muṋe wazwo u ḓo haṱula lushaka lwawe.” U wela zwanḓani zwa Mudzimu a tshilaho zwi ofhisa hani! Edzonu elelwa misi iḽa ni tshi kha ḓi bva u vhonetshelwa nga tshedza tsha Mudzimu, ni tshi tambudzwa zwihulu na ḓi konḓelela. Huṅwe no semekanywa na tambudzwa na tou itwa ṱano, huṅwe na shengela nga u ḓibaḓekanya na avho vha no khou ralo u tambudzwa. No kovhekana madambudzo na avho vhe vha vha vho hoṋelwa dzhele, nangwe ni tshi thubelwa thundu dzaṋu na ḓi sokou ṱanzwa maṱo no ḓitakalela, ni tshi ḓivha uri ni na zwa khwiṋe zwa lini na lini. Zwó ralo dzulani ni na tshivhindi; zwi na pfufho khulu. Tshaṋu futelelani u ita zwine Mudzimu a funa, ni sa fheli mbilu, ndi hone ni tshi ḓo wana zwe a ni fulufhedzisa. Maṅwalo a ri, “Hu tshee ho sala tshifhinga tshiṱukuṱuku hu tshi ḓa ane a pfi u ḓo ḓa. Ha tsha ḓo lenga. Muḓinḓa wanga a fulufhedzeaho u ḓo tshila nge a mpfulufhela. Hone arali a huma nga tsha murahu a thi tsha mu takalela.” Hone riṋe a ri ngi havho vhane vha huma nga tsha murahu vha lovha; ri na lutendo, ri ḓo tshila. Zwino lwone lutendo ndi mini? Lutendo ndi u vha na ngoho na zwe ra zwi lavhelela, nangwe zwi sa vhonali ra ḓi zwi fulufhela ri sa timatimi. Vha kale vho khoḓwa nga Mudzimu nge vha vha na lutendo. Ndi nga lwone lutendo ri tshi kona u ṱalukanya uri tsiko yoṱhe yo vhumbwa nga ipfi ḽa Mudzimu, zwine ra zwi vhona zwa bva kha zwi sa vhonali. Ndi nga lutendo Abele o kona u ṋekedza Mudzimu nduvho dzi fhiraho dza Kaini; ndi nga lwonolwo lutendo Mudzimu o ṱanganedza nduvho dza Abele a ri ndi muvhuya; ndi nga lutendo Abele a tshi kha ḓi amba na ṋamusi naho o no ḓi fa. Ndi nga lutendo Enokho a songo vhuya a thetshela lufu; o sokou tshenuwa a si tsheeho fhano fhasi, Mudzimu ó ṱuwa nae. Nahone Maṅwalo a ri, a sa athu ṱuwiswa o vha a tshi tshila vhutshilo vhu takadzaho Mudzimu. Hafhu a u koni u takadza Mudzimu arali u si na lutendo; ane a ḓa ha Mudzimu tshawe ndi u fulufhela uri Mudzimu u hone, u pfufha vhane vha mu ṱoḓa nga mbilu yoṱhe. Ndi nga lutendo Nua a songo nyadza zwiḽa Mudzimu a tshi mu sevha zwi no ḓo bvelela, a mu pfa a fhaṱa tshiḽa tshikepe, ha vha u tshidza muṱa wawe. Ene a tshi fulufhela Mudzimu ha vha u haṱula shango uri ḽi laṱwe, ene muṋe a pfi muvhuya nge a vha na lutendo. Ndi nga lutendo Abrahamu o thetshelesa a tshi vhidzwa nga Mudzimu uri a pfulutshele shangoni ḽe a mu fulufhedzisa ḽone, ḽe ḽa pfi ḽi ḓo vha ḽawe, a sokou pfuluwa a sa ḓivhi hune a ya. Nga lutendo lwonolwo a vha ṱhunḓu shangoni ḽe a fulufhedziswa; a dzula dzidenndeni, na Isaka na Jakopo vhe vha vha vho fulufhedziswa ifa ḽeneḽo vha ḓi dzula-vho dzidenndeni sa ene. O vha o lavhelela muḓi u re na muteo wo khwaṱhaho we Mudzimu a vha Ene muhumbuli na mufhaṱi wawo. Onoyo Abrahamu, naho o vha o no kalaha, tshifhinga tshawe tsha u beba tsho no fhira, na Sara musadzi wawe e muumba, nge Abrahamu a fulufhela Mudzimu a wana maanḓa a u mu bebisa ṅwana, ngauri o ri, “We a mpfulufhedzisa u a fulufhedzea.” Zwenezwo kha munna muthihi we a vha a tshi nga o fa ha bva lushaka lwo andaho sa ṋaledzi kana muṱavha wa khunzikhunzini ya lwanzhe u sa vhalei. Vhathu havho vhoṱhe vho fa vhe na lutendo. Vho fa vha sa athu wana zwe vha fulufhedziswa. Vho tou zwi vhona zwi tshee kule vha zwi pembelela, vha tenda uri vha tou vha vhatsinda na vhafhiri fhano shangoni. Vhane vha ralo vha sumbedza uri a vha athu wana ha havho, vha kha ḓi hu ṱoḓa. Arali mbilu dzavho dzo vha dzi tshee shangoni ḽiḽa ḽe vha pfuluwa khaḽo, ndi musi vho wana nḓila ya u humela murahu. Matsina vho vha vho lavhelela shango ḽa khwiṋe, ndi amba ḽa makoleni. Ndi zwe na Mudzimu a si shone u pfi Mudzimu wavho; u na muḓi we a vha fhaṱela. Ndi uri o vha a tshi ḓivha uri Mudzimu u na maanḓa na a u vusa muthu vhafuni. Nazwino o mu ṱanganedza a tshi nga o bva vhafuni, zwine zwa sumba u vuwa ha vhafu. Ndi nga lutendo Isaka a tshi shudufhadza Jakopo na Esau, a amba zwe zwa vha zwi tshi kha ḓi ḓo itea. Ndi nga lutendo Jakopo o ri a tshi khou fa a shudufhadza vhana vha Josefa vhuvhili havho, a luvha Mudzimu o gogoḓela lubaḓa lwawe. Ndi nga lutendo Josefa o ri a tshi ṱoḓa u fa a amba nga zwa u pfuluwa ha Vhaisraele Egipita, a vha laya zwine vha fanela u ita nga marambo awe. Ndi nga lutendo zwiḽa Mushe a tshi ri o bebwa, vhabebi vhawe vha mu dzumba miṅwedzi miraru nge vha vhona lunako lwawe, vha si ofhe mulevho wa khosi. Ndi nga lutendo Mushe a tshi ri o no aluwa a lamba u pfi ṅwana wa ṅwananyana wa Farao, a nanga u tambudzwa na lushaka lwa Mudzimu, a landula u ḓiphiṋa nga miḓifho ya vhutshinyi i fhelaho; a vhona u nyadzelwa Mesia lu lupfumo luhulu lu fhiraho na madzanga a Egipita; o vha o vhea mbilu kha pfufho i kha ḓi ḓaho. A tshi ṱuwa Egipita ho vha hu si nga u ofha mbiti dza khosi, o itwa nga lutendo; a hana u humela murahu, zwa nga u khou vhona Mudzimu a sa vhonwi nga maṱo. Ndi nga lutendo o tea vhuṱambo ha Paseka, a handulula mihangammbwa nga malofha, uri muruṅwa wa bulayo a si kwame matanzhe a Israele. Nga lutendo vho wela Lwanzhe Lutswuku zwa nga vha tshimbilaho shangoni ḽo omaho, Vhaegipita vha tshi ri ri a wela-vho vha nwela khothe ha mbo ḓi vha u lovha. Zwo itwa nga lutendo Vhaisraele vho ri u mona na mitsheṱo ya Jerikho maḓuvha maṱanu na ḽithihi ya mbo ḓi ri huru fhasi. Ndi nga lutendo Rahaba uḽa wa phombwe o ponyoka lufu lwa vha nyadzaho Mudzimu, nge a swielela dziḽa ṱholi nga mbilu tshena. Ndi ṱwe ndi tshi elela? Tshifhinga a tshi tsha ntendela ndi tshi toolola mafhungo a Gidioni na Baraka na Simisoni na Jefutha na Dafita na Samuele na vhaporofita, vhe nga lutendo vha kunda mivhuso, vha vhea milayo kwayo, vha wana zwe Mudzimu a vha fulufhedzisa, ndau dzi pondaho vha dzi thivha milomo, vha dzima mulilo u dugaho, vha ponyoka pfumo, u shaya havho nungo ha shanduka nungo, vha vha vhahali nndwani, vha vilinganya mmbi dza maswina. Vhasadzi vho felwaho nga vha havho vha dovha vha vha ṱanganedza vho no vuswa vhafuni. Vhaṅwe vho ri u tambudzwa, naho nḓila ya u vhofholowa i hone vha landula, vha vhuya vha tou vhulawa, u ralo u landula hu u itela uri vha sale vha tshi vuwa vhafuni, vha wane vhutshilo ha khwiṋe. Vhaṅwe hafhu vha kolelwa vha rwiwa, vhaṅwe vha vhoxwa nga dzigeḓane vha yo hoṋelwa dzhele, vha kanḓwa nga matombo, vha sahiwa nga vhukati, vhaṅwe vha shidzhwa nga banga, vhaṅwe vha sokou tendeleka naḽo vho ambara mikumba ya nngu kana mbudzi, vha tshi shaya, vha tshi tambudzwa vha tshi ṱungufhadzwa. Shango ḽino ḽivhi ḽo vha ḽi songo fanela vhavhuya vho raloho. Vho shavhela phangani na thavhani vha dzumbama mapakoni na milindini. Havho vhoṱhe vho khoḓelwa lutendo lwavho; nangwe zwo ralo vho vha vha songo wana zwe vha fulufhedziswa. Ngani? Ndi uri Mudzimu o ri vhetshela zwa khwiṋe; o vha a sa funi vha tshi wana zwo khunyelelaho vhe vhoṱhe, o funa vha tshi zwi wana khathihi na riṋe. Zwino vhunga ri na gogo ḽingafhangafha ḽa ṱhanzi dzo ri tangaho, nga ri kudze zwithithisi zwoṱhe kule, na vhutshinyi, ngauri vhu a ri piringedza, ri tou oma kha mbambe ine ra vha khayo, ro tou sedza henengei phanḓa kha Yesu, Ene we a ri zhakela nḓila ya lutendo a dovha a vha Ene ane a ri swikisa he lwa livha hone. Ene nga u sedza dakalo ḽe a vha o vhetshelwa ngei phanḓa, o konḓelela lufu lwa tshifhambano a si londe u nyadzea halwo, zwino khezwo-ha, o no dzula thungo ya tshauḽa ya Mudzimu vha vhusa vhoṱhe. Edzonu elekanya Ene we a konḓelela u hanedzwa zwingafhongafho nga vhatshinyi, ndi hone ni sa ḓo kulea nungo na ṱovhowa. Hafhu ni tshi lwa na vhutshinyi a ni athu vhuya na swika hune na vhulawa. No no hangwa fhaḽa hune Maṅwalo a ni ṱuṱuwedza sa vhana vha Mudzimu a ri, “Ṅwananga, u songo nyadza ndayo ya Muṋe washu; a tshi u kaidza u songo kulea nungo. Muṋe washu u laya vhane a vha funa, vhana vhoṱhe vhane a ri ndi vhawe u a vha nyambudza.” Ndi ndayo, i konḓeleleni. Ndi hone Mudzimu a tshi ni fara sa vhana vhawe. Nṋa hu na ṅwana ane khotsi a si mu laye naa? Hufha vhana vhoṱhe vha tshi laiwa. Arali inwi na sa laiwa, izwo a ni vhana vhukuma ni tou vha vhana vha u vhumbela. Hufha vhokhotsi ashu lwa ṋama vho ri kaidza ra ḓi vha hulisa. Zwino Khotsi ashu lwa muya ri nga kundwa ngani-vho u mu thetshelesa? A si hone ri tshi ḓo wana vhutshilo? Vhone vho ri laya kha zwa vhutshilo honovhuno vhu sa yi thambo vha tshi ri laya nga he vha vhona zwo fanela. Hone Khotsi wa ṱaḓulu a tshi ri laya ndi Ene ane a ita uri zwi ri nakele ri kovhekane nae vhukhethwa hawe. U laiwa ngoho a zwi takadzi. Nga tshifhinga tshenetsho zwi nga zwi a vhavha, hone ngavhuya mitshelo ine ya fuliwa nga vho laiwaho ndi mulalo na vhutshilo vhu sa solisei. Zwino khwaṱhisani-ha zwanḓa zwaṋu zwo netaho na magona a lepalepaho, ni fare nḓilatswititi. Ndi hone muraḓo wo kuleaho u tshi ḓo khwaṱha u si lunguluwe. Tshaṋu nga hu vhe u dzudzana na vhathu vhoṱhe nga mulalo, ni luse u tshila vhutshilo vhukhethwa; ane a si ralo a nga si vhone Muṋe washu. Ni vhone hu sa ḓo vha na ane a ḓikundisa u wana vhuthu ha Mudzimu. Hu si vhe na ane a nga tsheṋe i kalakataho ine ya ri u mela mulimo wayo wa fhirela kha vhanzhi. Hu si vhe na phombwe na a nyadzaho zwikhethwa sa Esau we a rengisa vhukomana hawe nga ndilo nthihi ya zwiḽiwa. Ni a zwi ḓivha uri ngavhuya o tama u dovha u wana mashudu a tanzhe, a landulwa; naho o lila a ḓiphiṋa zwa ḓi kunda, a si tsha wana nḓila ya u khakhulula zwe a khakha. Ni vhone! He na swika hone a si thavhani ya Sinai zwayo ine muthu a nga i kwama, i dugaho mulilo yo tou bodo nga swiswi hu na maḓumbu mahulu, hu tshi pfala phalaphala i lilaho na ipfi ḽa Mudzimu, ḽe vha ri u ḽi pfa vha tou luvhelela uri vha si tsha dovha vha ḽi pfa. Hu tshi pfi, “Na phukha ya tou kwama thavha, yo fanela u kanḓwa nga matombo,” zwo vha ofhisa lwe vha kundwa na u zwi konḓelela. Zwe vha zwi vhona zwo ofhisa lwe Mushe a ri, “Ndi tou tetemela nga nyofho.” Zwino he inwi na swika a si thavhani yo raloho zwayo, no tou swika thavhani ya Tsioni, muḓini wa Mudzimu a tshilaho, Jerusalema wa ngei ṱaḓulu, na mmbini dzi sa vhalei dza vharuṅwa, na vhuṱamboni ha tshivhidzo tsha matanzhe a Mudzimu vhe madzina avho a ṅwalwa ngei ṱaḓulu, na ha Mudzimu Muhaṱuli wa vhoṱhe, na kha mimuya ya vhavhuya vho no khunyeledzwaho, na ha Yesu we a ri ḓisela mulanga muswa, ane ri tshi handululwa nga malofha awe a tou ri pfumelela, ha ri hweleli sa malofha a Abele. Ni vhone-ha uri a tshi amba ni si dzingise nḓevhe. Vhaḽa vhe vha si thetshelese a tshi vha vhudza ndaela ya Mudzimu fhano fhasi a vho ngo ponyoka ṱhamu, zwino riṋe ri nga ponyoka hani arali ri sa zwi londi a tshi amba e ngei ṱaḓulu? Zwiḽa a tshi amba ngei thavhani ipfi ḽawe ḽo tou dzinginya shango, hone zwino o ri ḓivhadza a ri, “Ndi ḓo dovha nda vhuya luthihi, ndi si tsha dzinginyisa ḽifhasi fhedzi, ndi ḓo dzinginyisa na ḽiṱaḓulu.” Hu tshi pfi, “Ndi ḓo vhuya luthihi”, zwi sumbedza zwavhuḓivhuḓi uri u dzinginyiswa ha zwisikwa ndi u sudzuluswa hazwo, uri hu sale zwi sa dzinginyei fhedzi. Zwenezwo muvhuso we ra dzhena khawo a si une wa nga sudzuluswa. Nga ri livhuhe Mudzimu ri mu luvhe nga khuliso na nga nyofho, ngauri ndi zwone zwine a zwi funa. Ḓivhani uri Mudzimu washu ndi mulilo u lozwaho. Vhunga ni vhathihi, dzulani ni tshi funana. Ni takalele vhaeni; hafhu hu na vhaṅwe vhe vha ri u ralo vha ṱanganedza vharuṅwa vha sa zwi ḓivhi. Ni songo hangwa vha re dzhele, ni nge ni navho henengei. Na vha no khou tambudzwa ni vha londole, vhunga na inwi ni tshi nga ḓi kona u pfa vhuṱungu sa vhone. Roṱhe ro fanela u hulisa mbingano. Munna na musadzi vha dzudzane nga u fulufhedzea, ngauri khaṱhulo ya Mudzimu i ḓo wela phombwe dzoṱhe. Ni songo tshilela tshelede; ni fushee nga zwenezwo zwine na vha nazwo; Mudzimu Ene muṋe o ri, “A thi nga u litshi, a thi nga u laṱedzi.” Zwino-ha kha ri rudze mbilu ri ri, “Mudzimu ndi mulamuleli wanga, ndi kha ḓi ofhani? Muthu a nga nnyitani?” Humbulani vharangaphanḓa vhaṋu vhe vha ni vhudza mafhungo a Mudzimu, ni sedze kutshilele kwavho na kufele kwavho, ni kande ṋayoni dza lutendo lwavho. Yesu Khristo ha shanduki, u tshee onouḽa wa mulovha, na ṋamusi, na lini na lini. Zwenezwo ni songo tenda u sokou kumbiwa nga pfunzo dzo shandeaho dzi sa fheli. Zwi re zwone ndi uri mbilu dzashu dzi khwaṱhiswe nga vhuthu ha Mudzimu, hu si nga u tevhedza milayo ya zwiḽiwa. Vha vhuswaho nga milayo heyo a i vha farisi tshithu. Zwiḽiwa zwi bvaho aḽiṱarini yashu, vhotshifhe vha shumaho denndeni khethwa a vho ngo tendelwa u zwi ḽa. Nga Mulayo wa Mushe tshifhe muhulu u ḓisa malofha a zwifuwo zwa zwipfumelo fhethu hukhethwa, mitumbu yone ya fhiswa ngei nnḓa ha mishasha. Ndi zwe na Yesu a vhulahelwa nnḓa ha khoro, uri a kumulule lushaka nga malofha awe. Zwino-ha kha ri mu tevhele ngei nnḓa ha mishasha uri ri nyadzwe-vho nae. Fhano a ri na vhupo vhu re hashu, ro lindela vhune ha ḓo ḓa. Zwino nga ri dzule ri tshi ṋekedza Mudzimu nduvho nga u mu renda nga Yesu Khristo, ndi amba khuliso dza vhane vha bula dzina ḽawe, ni sa litshi u tonda vhathu na u kovhekana navho zwine na vha nazwo; ndi dzone nduvho dzine Mudzimu a dzi takalela. Vharangaphanḓa vhaṋu vha a ni linda, nahone Mudzimu u ḓo vha sengisela inwi. Vha thetsheleseni-ha ni vha hulise, ndi hone vha tshi ḓo shuma nga dakalo vha si na tsha u vhilaela ngatsho. Arali na vha konḓisela mushumo ni ḓo vhuelwa ngani? Ri rabeleleni, ngauri ri na ngoho ya uri mvalo dzashu dzo ṱamba; tshine ra tshi tama ndi u dzula ri tshi ita zwi re zwone. Ndi zwine nda ni humbela ndo tou khwaṱhisa uri ni nthabelele, uri ndi si kundiswe u vhuelela ngeo nga u ṱavhanye u ḓa. Muṋe washu Yesu ndi Mulisa muhulu wa dzinngu. Mudzimu Ṋemulalo o mu vusa vhafuni nga malofha a khwaṱhisaho mulanga u sa gumi. Ngavhe Ene a tshi ni konisa u ita zwivhuya zwoṱhe uri ni dzule ni tshi ita zwine a zwi funa, a ri ite zwine a funa ri tshi vha zwone nga Yesu Khristo, ane vhugala ha vha hawe lini na lini. Amen. Vha hashu, ndi a ni humbela ndi tshi ni ṱuṱuwedza nga u rali uri ni si fhele mbilu. Hufha ndo ni ṅwalela maipfi a si gathi. Mafhungo asia: Timoti wa hashu o bva dzhele. Arali a ṱavhanya u swika ri ḓo ḓa roṱhe. Vharangaphanḓa vhaṋu vhoṱhe, na vhathu vha Mudzimu vhoṱhe vha vhe hone. Vhane vha bva henengeo Italia vha ri ni vhe hone. Ngavhe Mudzimu a tshi ni itela vhuthu noṱhe. Ndi nṋe Jakopo muḓinḓa wa Mudzimu na wa Muṋe washu Yesu Khristo. Ndi ṅwalela matsinde a 12 a Israele o balanganaho na shango. Ndi a ni resha ndi ri ni vhe hone. Vha hashu, musi ni tshi lingiwa nga nḓila nnzhi ni vhone e mashudu fhedzi; ngauri na vhona lutendo lwaṋu lu sa dzinginyei, ndi hone no wana nungo dza u konḓelela. Hone ni konḓelele ni vhuye ni ṱhaphudze, uri ni vhe vho khunyelelaho, no dzia tshoṱhe, ni si na he na ṱahedza. Hone arali hu na muṅwe waṋu a shayaho vhuṱali kha a humbele Mudzimu, u ḓo mu ṋea. Mudzimu ndi mapakulile, Ene u ḓi ri ṋea roṱhe a sa gunguli. Hone ni humbele ni tshi fulufhela, ni sa timatimi. Ane a timatima u nga gabelo ḽa lwanzhe ḽine ḽa sokou khadwa ḽa vhudzulelwa hoṱhe-hoṱhe nga maḓumbu. Wa u ralo a songo ri Muṋe washu u ḓo mu ṋea tshithu. Hufha e muthu wa mbilu mbili. Kha zwoṱhe zwine a ita ha na vhuimo. Mukhriste a re muheḓana kha a takalele vhuhulwane vhune Mudzimu a mu ṋea; a re mupfumi a takalele u ṱukufhadzwa hawe; ngauri mupfumi u ḓo lovha sa dzuvha ḽa ḓaka. Musi ḓuvha ḽi tshi ṱavha ḽa fhisa, iḽo dzuvha ḽi a puta, nḓevhe dzaḽo dza wela fhasi, huḽa u naka haḽo ha mbo ḓi vha ho fhela. Na kha mupfumi zwi ḓo tou ralo: u lovha e kha u kakarika hawe. Wa mashudu ndi uyo ane a ri a tshi lingwa a ḓi ima o khwaṱha, ngauri musi u fulufhedzea hawe ho no vhonala u ḓo wana muṅene, hone vhutshilo he Mudzimu a fulufhedzisa vhane vha mu funa. Ndi zwone, hu songo vha na ane a ri a tshi lingea, a ri, “Ndo rewa nga Mudzimu.” Mudzimu ha lingei, nahone Ene muṋe ha xedzi muthu. Ane a lingea u ungiwa nga vhuanzwo ha nyemulo dzawe, a fashwa, huno nyemulo musi yo no amara i dzwala vhutshinyi, vhutshinyi ho no aluwa ha guma nga u beba lufu. Vha hashu vhafunwa, ni songo fhurea: tshine tsha bva ṱaḓulu ndi zwifhiwa zwoṱhe na mpho dzoṱhe dzavhuḓi dzi si na tshiṱahe; zwi bva ha Khotsi a zwiedza. Ene ha shanduki; tshedza tshawe a tshi iti tshi tshi dzima unga tsha ḓuvha. O ri beba nga ipfi ḽawe ḽa ngoho nga he a zwi funa, uri ri vhe vha vhuimo ha u thoma kha zwivhumbwa zwawe zwoṱhe. Vha hashu vhafunwa, ḓivhani hezwi: muthu nga a dzule o ḓiimisela u thetshelesa, a si ṱavhanye u amba, na u sinyuwa a si ṱavhanye u sinyuwa. Hafhu muthu ó no sinyuwa ha tsha ita zwine Mudzimu a zwi funa. Zwenezwo laṱani maitele oṱhe a vhuaḓa na vhuvhi hoho ho salelaho, ni ḓiṱukufhadze ni ṱanganedze ipfi ḽe Mudzimu a zwala mbiluni dzaṋu; ndi ḽone ḽine ḽa kona u ni tshidza. Ni songo sokou pfa ipfi nga nḓevhe fhedzi ni si tsha zwi ita; u ralo hu ḓo vha u ḓifhura; itani zwine ḽa amba. Ane a sokou pfa ipfi nga nḓevhe fhedzi a si tevhedze zwine ḽa mu laya, u fana na muthu ane a ḓivhona nga tshivhoni, tshifhaṱuwo tshawe tsha bva tsho tou ralo, a ri u ḓivhoni, a ṱuwa, ha mbo ḓi vha u hangwa uri o vha o tou ita hani. Hone ane a tou sedzesa nga vhulondo mulayo wo khunyelelaho u re wone u vhofhololaho muthu, a dzula a tshi u vhulunga, a si u hangwe, a tevhedza zwenezwo, onoyo u ḓo vha na mashudu kha zwine a ita. Ane a ḓifhima uri ndi murabeli ngeno a sa londi a tshi amba, onoyo u a ḓifhura, u rabela Mudzimu hawe a si tshithu. Vhurabeli vhune Mudzimu Khotsi ashu a vhona vhu vhurabeli vhukuma vhu sa solisei ndi u londola tsiwana na tshilikadzi vha tambulaho, wa ḓilondota wa si tende u kumadzwa nga zwa shango. Vha hashu, vhunga ni vhatendi vha Muṋe washu Yesu Khristo, Ene vhugala ha Mudzimu, ni songo vha na tshiṱalula. Kha ri dzou ri ni thabeloni, ha dzhena muthu o ambara dza maṱeleṱele, o ita na u ambara rinngi dza musuku, ha dzhena na mushai o ambara madzanganda, na londola uyo o ambaraho zwavhuḓi na amba nae na ri, “Muṋe wanga, kha vha thukhe kha maalo ayo”, na amba na uḽa wa mushai na ri, “Ni nga ḓi ima zwaṋu, kana na dzula hafha fhasi tsini na milenzhe yanga” – a si hone u ṱalulana na u elana nga mielo i si yone naa? Edzonu pfa vha hashu, vhafunwa: Kani Mudzimu ho ngo nanga vhane shango ḽa vhona vhe vhashai, a vha pfumisa lutendo, uri vha vhe maḽaifa a muvhuso we a fulufhedzisa vhane vha mu funa naa? Zwino inwi no nyadza vhashai. Vhapfumi a si vhone vhane vha ni kandeledza naa? A si vhone vhane vha ni khwikhwidzela tsengoni naa? A si vhone vhane vha nyefula dzina ḽi huliseaho ḽa Khristo ḽine na vhidzwa ngaḽo naa? Hone arali no khunyeledza mulayo muhulwane ni tshi tevhedza he ha ṅwaliwa ha pfi, “Funa muṅwe unga iwe muṋe”, ni ḓo vha no ita zwone. Hone arali ni na tshiṱalula ni khou tshinya, ni khou pfuka Mulayo, ni ḓo haṱulwa ngawo. Hafhu naho muthu a tshi nga tevhedza Mulayo woṱhe, hone a pfuka kuga kuthihi zwakwo, o no ḓiovhela mulandu wa u pfuka milayo yoṱhe. Onoyo Mudzimu we a laya a ri, “U songo ita vhupombwe”, u tshee onoyo we a dovha a amba a ri, “U songo vhulaha muthu”. Zwino naho u sa iti vhupombwe, arali wa vhulaha muthu wo no ḓi pfuka Mulayo. Ndi zwone, zwine na amba na zwine na ita, ni ite sa vhane vha ḓo sengiswa nga Mulayo une wa ri vhofholola. A si na tshilidzi, na ene ha nga lilelwi musi wa khaṱhulo, hone wa mbilutshilidzi u ḓo pembela. Vha hashu, zwi farisani arali muthu a tshi ri u na lutendo, ngeno a si na mishumo mivhuya? Lutendo lwo raloho lu nga mu tshidza naa? Kha ri dzou ri hu na murathu kana khaladzi ane a dzula e na tsiku na nḓala, muṅwe waṋu a mu vhudza a ri, “Kha vha tshimbile zwavho vho rudza mbilu, vha pfe vhududo vha ḽe vha fure”, hone a si mu ṋee zwiḽiwa kana zwiambaro, zwenezwo zwi farisani? Na lutendo lwo ralo; arali lu sa vhonali nga mishumo lwo fa. Muṅwe a nga u kaidza a ri, “Iwe u na lutendo, nṋe ngeno ndi na mishumo. Ntsumbedze-ha lutendo ulwo lwau lu si na mishumo, nṋe lwanga ndi ḓo u sumbedza nga mishumo yanga.” A thi ri u ri u a tenda uri Mudzimu ndi muthihi? Ndi zwone: na madimoni a ḓi zwi tenda, hone a tshi tetemela nga nyofho. U tsilu ḽingafhani, a u vhoni uri lutendo lu si na mishumo ndi mahandana fhedzi naa? Makhulukuku washu Abrahamu a tshi pfi muthu muvhuya ho ngo pfalwo nga mishumo yawe zwiḽa a tshi ṋekedza Mudzimu ṅwana wawe Isaka kha aḽiṱari naa? A u vhoni: lutendo lwawe lwo shumisana na mishumo yawe, lutendo lwa khunyelela nga yone mishumo. Ndi hone hu tshi khunyelela aḽa e a ṅwalwa ha pfi, “Abrahamu o fulufhela Mudzimu, ndi zwe a pfi muvhuya ngazwo.” A dovha a pfi khonani ya Mudzimu. Afha ni khou zwi vhona uri muthu u pfi muvhuya nge a vha na mishumo mivhuya, hu si nga lutendo lu lwoṱhe. Hezwi zwi fana na zwa uḽa Rahaba wa phombwe. Hufha na ene o ḓo pfi muvhuya nga mishumo yawe, zwiḽa a tshi swielela dziḽa ṱholi nḓuni yawe a dovha a dzi nengisa nga iṅwe nḓila. Ngauralo, unga muvhili u si na muya wo fa, na lutendo lu si na mishumo lwo fa. Vha hashu, ni songo ḓiita vhafunzi noṱhe; a ni zwi ḓivhi uri ṱhamu ya riṋe vhafunzi i ḓo vhavha u fhira ya vhaṅwe naa? Roṱhe ri anzela u khakha. Arali hu na muthu a sa vhuyi a khakha nga u amba, onoyo ndi muvhuya o khunyelelaho, u kona u langa na muvhili wawe woṱhe. Bere ri i ambadza ḓomu uri ri i ise hune ra funa, ra vho langa muvhili wayo woṱhe nga heyo ḓomu. Edzonu vhona na zwikepe: na u hula hazwo zwi tshi khadiwa nga maḓumbu mahulu, zwi ḓi tshimbidzwa nga tshitshimbidzi tshiṱukuṱuku zwa ya hune mutshimbidzi a funa. Lulimi na lwone lwo tou ralo: ndi muraḓo muṱuku, hone lu zuwa zwihulu zwine lwa ita. Edzonu vhona uri ṱhase nthihi i nga fhisa dzanda ḽingafhani ḽa khuni. Lulimi na lwone ndi mulilo, lu imela shango ḽoṱhe ḽa vhuvhi mivhilini yashu. Lu shata muvhili woṱhe tshika; lu funga vhutshilo hashu hoṱhe nga mulilo, lwone lwó fungwa heleni. Phukha ya lushaka luṅwe na luṅwe i a fuiwa, na zwiṋoni, na ṋowa, kana khovhe, zwoṱhe zwi nga gudiswa nga muthu. Lulimi lwone a hu na ane a nga lu kona. Ndi tshithu tshivhi tshi sa konei, tsho ḓalaho tshiganame. Ndi lwone lune ra renda ngalwo Muṋe wa zwoṱhe Khotsi ashu, ra dovha ra teketela ngalwo vhathu vhe Mudzimu a vha sika a tshi ḓifanyisa, mulomo u wonoyo muthihi wa shudufhadza wa dovha wa teketela muthu. Hezwo a si zwone vha hashu. Maḓi avhuḓi na a muṋo a nga ela a tshi bva tshisimani tshithihi naa? Vha hashu, nṋa muhuyu u a aṋwa nyolivi? kana munḓirivhe wa aṋwa mahuyu? Sa zwenezwo tshisima tsha maḓi a muṋo tshi nga si bveledze maḓi-maḓi. Arali hu na muṅwe waṋu a na vhuṱali na ṱhalukanyo, onoyo kha a sumbedze mishumo yawe nga kutshilele kwawe ku tamisaho, kwa vhulenda vhu bvaho kha vhuṱali. Hone arali ni na muya wa u pikisana nga vhuhali na vivho, zwi laṱeni ni si tsha hanedza ngoho nga maṱaṱa na mazwifhi aṋu. Vhuṱali ho raloho a vhu bvi kha Mudzimu, ndi ha shango, ndi ha tsiko mmbi ya muthu, ndi ha diabolo. Hu re na muya wa u pikisana nga vivho, zwi vusa mifhirifhiri zwa ḓisa zwo vhifhaho zwa tshakha-tshakha. Hone vhuṱali vhu bvaho kha Mudzimu tsha u ranga ho kuna, nahone vhu na mulalo, vhu na vhuthu, vhu ṱanganedza mihumbulo ya muṅwe, vhu na tshilidzi tshihulu na mishumo mivhuya minzhi, a vhu na tshiṱalula, a vhu na muhoyo. Mulalo ndi tshikovha tsha vhuvhuya, vhu kaṋiwa nga vhaladzashango. Nndwa idzo dzaṋu na khani dzi vhangwa ngani? Izwi a si nyemulo idzo dzi kuḓanaho ngomu haṋu naa? Ni tama zwithu ni si zwi wane, zwino ni vho vhivhana na u vhulahana na ḓi kundwa u zwi wana, na fhedza nga u luṱana ya vho vha nndwa. Ni sa wani tshithu ndi ngauri a ni humbeli Mudzimu; zwi ḓi nga naho na humbela a ni wani tshithu, ngauri thabelo yaṋu ndi mmbi, ni ṱoḓa u zwi tambisela nyemulo dzaṋu. Mashandukwa ndinwi! A ni zwi ḓivhi uri u funa zwa shango ndi u vhenga Mudzimu naa? Ngauralo ane a ḓiimisela u pfana na zwa shango u vha swina ḽa Mudzimu. Kani ni vhona unga ndi u sokou amba fhaḽa hune ha pfi, “Muya we Mudzimu a u sima kha riṋe u funa u tshi vha wawe fhedzi”? Hone vhuthu vhune a ri itela vhu fhira zwoṱhe. Ndi zwine ha pfi, “Mudzimu u lwa na vhane vha ḓihudza, vha ḓiṱukufhadzaho a vha itela vhuthu.” Zwo ralo ḓiṱukufhadzeni phanḓa ha Mudzimu, ni landule diabolo, ndi hone a tshi ḓo ni shavha. Sendelani tsini ha Mudzimu, ndi hone na Ene a tshi ḓo sendela tsini haṋu. Hee inwi vhatshinyi, zwanḓa zwaṋu nga zwi kune; mbilu dzi ṱambe inwi vha mbilu mbili. Ipfani vhuṱungu ni lile ni tou ṱavha mukosi. Maseo aṋu nga a shanduke zwililo, dakalo ḽi shanduke vhuṱungu. Ḓiṱukufhadzeni phanḓa ha Muṋe washu, ndi hone a tshi ḓo ni hudza. Vha hashu, ni songo solana. Ane a sola wa hawe kana a mu haṱula, u sola na Mulayo a u nyadza. Huno arali u tshi nyadza Mulayo a u tshee mutevhedzi wawo, wo no vha munyadzi wawo. Muvhei wa mulayo na muhaṱuli ndi onoyo muthihi, ndi Mudzimu. Ndi Ene fhedzi ane a kona u tshidza muthu na u mu lozwa; huno iwe u tshi haṱula muṅwe u ḓiita nnyi? Hee inwi vhane na ri, “Ṋamusi kana matshelo ri ḓo ṱuwa ra ya muḓini wa uri, ra fhedza ṅwaha henengei ri tshi vhambadza ra wana tshelede nnzhi”, hufha ni sa zwi ḓivhi na uri ḽa matshelo ḽo ni farela zwifhio, na uri vhutshilo haṋu vhu ḓo vha hani. A ni zwi ḓivhi uri ni nga khuli ine ya ri u vhonali ya mbo ḓi vha yo balangana naa? Inwi itani u ri, “Arali Muṋe washu a tshi zwi funa, ra tshila, ri ḓo ita itshi na tshiḽa”? Hone ni endela u zuwa na ita na u ṱonga. U ṱonga honoho a si havhuḓi. Hafhu u sa ita zwi re zwone hone u tshi zwi ḓivha, ndi u tshinya. Hee inwi vhapfumi, lilani ni tou ṱavha mukosi nga u vhona u tambula hune ha khou ḓa. Lupfumo lwaṋu lwo sina; zwiambaro zwo ḽiwa nga tsole; musuku waṋu na siliva zwo bva vhulali; honoho vhulali ndi vhuṱanzi vhune ha ni hwelela; vhu ḓo ḽa ṋama yaṋu ya nga yo swa nga mulilo, ngauri naho o no vha maḓuvha a vhufhelo, inwi ni kha ḓi khokha lupfumo. Malamba e na dzima vhakaṋi vha masimu aṋu a khou ni ṱavhela mukosi; mukosi wa vhakaṋi wo no tou swika na nḓevheni dza Muṋe washu Mulangazwoṱhe. No vha ni tshi ḽa zwiṋu fhano fhasi na ḓiphiṋa, na nonisa mbilu dzaṋu, zwino ḓuvha ḽa u ṱhavhiwa ḽo no swika. No haṱula a si na mulandu na mu vhulaha a si vhuye a ḓilwela. Ndi zwone vha hashu, inwi ni songo fhela mbilu u swika Muṋe washu a tshi vhuya. Edzonu vhona uri mulimi u lindela hani a sa fheli mbilu mvula ya tseula na ya tshifhefho ya vhuya ya na, mavhele e a a zwala a vhuya a pakata khula dzine dza vha tshililelwa. Na inwi zwi songo vhuya zwa ni dina, khwaṱhisani mbilu dzaṋu; hufha tshifhinga tsha u vhuya ha Muṋe washu tsho no vha tsini. Vha hashu, ni songo gungulelana, ni sa ḓo haṱulwa. Muhaṱuli iṱali o no ḓi ima muṋangoni. Edzisani vhaporofita vhe vha vha vhe dzomo ḽa Muṋe washu: vha tshi khakhelwa vho konḓelela vha si fhele mbilu. Vhe vha konḓelela zwingafhangafha ri ri vha na mashudu. Na inwi no no ḓi pfa zwa u konḓelela ha Jobo, na dovha na vhona zwivhuya zwe Mudzimu a fhedza nga u mu itela. Khezwo-ha: Muṋe washu u na khathutshelo na mbilutshilidzi. Zwihuluhulu vha hashu, ni songo ana. Ni songo ana nga ḽiṱaḓulu, kana nga ḽifhasi, naho tshi tshiṅwe-vho, uri ni sa ḓo ḓiovhela mulandu. Musi ni tshi tenda itani u ri, “Ee”, zwi vhe zwo fhela; ni tshi hanedza ni ri, “Aiwa”, zwi fhele. Arali muṅwe waṋu e kha zwi konḓaho nga a rabele. Arali hu na o takalaho nga a imbe dza u renda Mudzimu. Arali hu na a lwalaho nga a vhidze vhalisa vha tshivhidzo, vha mu ḓodze nga mapfura a muolivi, vha mu rabelele nga dzina ḽa Muṋe washu. Thabelo iyo arali vha tshi fulufhela i ḓo tshidza mulwadze, Muṋe washu a mu vusa thovhoni. Naho a nga vha o tshinya u ḓo hangwelwa. Zwenezwo arali no khakhelana ni humbelane khangwelo ni konou rabelelana uri ni fhole. Thabelo ya muvhuya i na maanḓa mahulu, i a shuma. Elia o vha e muthu wa ṋama unga riṋe, hone o ri u rabela nga mbilu yoṱhe uri mvula i songo na, ya fhedza miṅwaha miraru na hafu i sa vhuyi ye tho. Ndi hone a tshi dovha a rabela, mvula ya tou shuluwa, shango ḽa dovha ḽa bveledza khaṋo. Vha hashu, arali muṅwe waṋu a pambuwa nḓilani ya ngoho, muṅwe a dovha a mu vhuedzedza khayo ḓivhani uri ane a laṱisa mutshinyi nḓila dza magombikwa a mu vhuedzedza kha ya ngoho, u ḓo vha o mu tshidza lufuni, ha thuthwa vhutshinyi vhunzhi-vhunzhi. Ndi nṋe Pitrosi, muapostola wa Yesu Khristo. Ndi ṅwalela inwi vhanangiwa vha Mudzimu ni re vhadali fhano shangoni vho balanganaho na Pontosi na Galata na Kapadokia na Asia na Bithinia. No nangiwa nge Mudzimu Khotsi a dzula o zwi dzudzanya, uri ni itwe vhakhethwa nga Muya Mukhethwa, ni vhe vha thetshelesaho Yesu Khristo, ni handululwe nga malofha awe. Ndi a ni resha ndi ri ngavhe Mudzimu a tshi ni itela vhuthu vhuhulu na vha na mulalo wo ḓalaho lwa u ḓala. Vhunga ni tshi fulufhela Mudzimu, u a ni pilela nga maanḓa awe, uri ni vhuye ni swike kha u tshidzwa ho khunyelelaho hune ra ḓo dzumbululelwa nga tshikhathi tsha vhufhelo. Pembelelani zwenezwo, naho zwino ni tshi nga kha ḓi lingwa nga nḓila nnzhi dzo fhambanaho. U ṱungufhala honoho ndi ha tshifhinganyana. Na musuku une tshawo ha vha u lovha, u longwa muliloni uri u vhonale uri ndi wone-wone. Lutendo lwaṋu ndi lwa mutengo u fhiraho wa musuku kule; lwone lu nga kundwa nga mini u lingwa uri lu wanale uri ndi lwone-lwone? Musi Yesu Khristo a tshi ḓo ḓivhonadza u ḓo ni khoḓa, a ni ṋea vhugala, a ni hulisa. Naho ni sa athu vhona Yesu Khristo ni a mu funa. Naho na zwino ni sa khou mu vhona nga maṱo, ni a mu fulufhela, na pembela nga dakalo ḽi sa wanali fhano fhasi, dakalo ḽine maipfi a muthu a kundwa u ḽi bula, ngauri ni a tshidzwa tshoṱhe, vhunga no itela zwenezwo ni tshi fulufhela Mudzimu. Vhaporofita vho londolosa nga vhuronwane zwa u tshidzwa honoho. Ndi vhone vho ḓivhadzaho a vhuthu he Mudzimu a ni itela. Muya wa Khristo we a vha e khavho o ṱanziela nga u tambudzwa ha Khristo na nga vhugala he a ḓo vhu wana, vha londolosa uri zwi ḓo vha zwa lini, hu tshi khou iteani. Vho vhudzwa uri naho vho ḓivhadza ayo mafhungo o vha a songo vha livha, o vha o livha inwi. Ndi uri zwino Muya Mukhethwa ó rumiwa ngeno fhasi a tshi bva ṱaḓulu, ndi nga maanḓa awe vhaḓivhadzi vha ayo mafhungo maḓifha vho kona u a ḓivhadza – mafhungo ane na vharuṅwa vha tama u a vhona. Zwó ralo ḓiiteni ngoma-madzula-wo-vhambwa, nó fhaṱuwa, nó dzivhuluwa, nó fulufhela nga mbilu yoṱhe vhuthu vhune na ḓo itelwa musi Yesu Khristo a tshi ḓo dzumbululwa. Ni nge vhana vha thetshelesaho, ni sa sokou ungiwa nga nyemulo dzaṋu dza zwiḽa kale ni sa athu ḓivha tshithu. Vhunga Mudzimu, Ene we a ni vhidza, e mukhethwa, na inwi tshilani vhutshilo ha vhukhethwa, vhunga ho ṅwalwa ha pfi, “Ivhani vhakhethwa, ngauri Nṋe ndi mukhethwa.” Ni rabela Mudzimu na ri ndi Khotsi aṋu. Ene ndi Mudzimu a haṱulaho a sa ṱaluli, u tevhedza mishumo ya muthu. Zwenezwo dzulani ni tshi mu ofha ni tshi kha ḓi vha fhano fhasi hune na vha dziṱhunḓu. Hufha ni tshi ḓivha uri musi ni tshi rengululwa kha matshilele a sa ḓivhalei e na a wana kha vha haṋu vha kale, a no ngo rengululwa nga zwithu zwi tshinyalaho zwi no nga siliva kana musuku, no rengululwa nga malofha a mutengo muhulu a Khristo, Ene we a vha a tshi nga ngwana i sa solisei, i si na luvhadzi. O dzula o tiwa nga Mudzimu shango ḽi sa athu sikwa, a sala a tshi ḓivhonadza misi ino ya vhufhelo, zwi tshi itelwa inwi. Ndi nga Khristo ni tshi fulufhela Mudzimu, we a mu vusa vhafuni a mu ṋea vhugala, uri ni fulufhele Mudzimu fhedzi, ni lavhelele Ene. No thetshelesa ngoho ha vha u ṱamba mbilu na thoma u funana ni sa hoyi. Ndi zwone, funanani nga mbilu yoṱhe, ngauri ni tshi bebwa nga huswa a zwo ngo bva kha mbeu i sinaho, no bebwa nga i sa sini, nga ipfi ḽa Mudzimu ḽine ḽa ḓi dzula ḽi hone. Maṅwalo na one o ri, “Vhathu vhoṱhe vha nga hatsi; vhugala havho hoṱhe vhu nga maluvha a ḓaka. Hatsi vhu a puta, maluvha a wa, ipfi ḽa Muṋe washu ḽi ḓi dzula ḽi hone lini na lini.” Ipfi iḽo ndi mafhungo maḓifha e na ḓivhadzwa one. Ndi zwone, laṱani vhunwa hoṱhe na vhufhura hoṱhe na u hoya na u vhivhana na u pomokana, ni nge vhushie ho farwaho nga ḓora vhu no tama u mama mikando i songo vangwaho ya zwa muya, uri ni aluwe ngayo ni kone u tshidzwa. Hufha no no ḓi thetshela vhuthu ha Muṋe washu. Iḓani ha Ene, tombo ḽi tshilaho, ḽe naho ḽo laṱwa nga vhathu ḽa pfi a ḽi na mushumo, Mudzimu a ḽi hulisa u fhira oṱhe. Na inwi ni nge matombo a tshilaho a fhaṱaho thembele ya muya, ni vhe vhotshifhe vhakhethwa uri ni kone u ṋekedza Mudzimu nduvho dza muya dzi mu takadzaho nga Yesu Khristo. Ndi zwe ha ṅwalwa ha pfi, “Ndo nanga tombo nda ḽi hulisa u fhira oṱhe; nda ḽi ita thikho ya Tsioni. Ane a fulufhela Ene a nga si vhuye a shona.” Zwino inwi vhane na fulufhela ni na mukovhe kha khuliso yeneyo. Hone vha no landula, hu pfi, “Tombo ḽe ḽa laṱwa nga vhafhaṱi ḽa pfi a ḽi na mushumo ḽo vho ḓo vha yone thikho ya tshifhaṱo.” Ha dovha ha pfi, “Ndi tombo ḽi no ḓo vha khukhula, ḽone dombo ḽi no ḓo vha wisa.” Vha a khukhulwa ngauri vho landula ipfi ḽa Mudzimu; nahone ndi zwone zwe vha livhanywa nazwo. Hone inwi ni lushaka lwo nangwaho, ni vhotshifhe vha khosi, ni lushaka lukhethwa, ni lushaka lwe Mudzimu a lu ita lwawe; o ni nangela u ḓivhadza mishumo yawe mihulu, ngauri ndi Ene we a ni vhidza na bva swiswini na ḓa tshedzani tshawe tshi kanukisaho. Kale no vha ni tshi pfi “A ni vhanga”, hone zwino ni vho pfi “Ni vhanga”; no vha ni sa khathutshelwi, hone zwino Mudzimu o ni khathutshela. Vhafunwa, vhunga ni vhatsinda, ní vhadali fhano shangoni, ndi a ni ṱuṱuwedza ndi ri: ilani nyemulo dza tsiko yaṋu ya kale. Hufha dzi tshi lwa na vhutshilo haṋu. Maitele aṋu oṱhe nga a vhe ane na vhannḓa vha tshi sedza vha vhona a tshi tamisa. Vha nga ḓi ni pomoka vha ni ita vhatshinyi, hone vha tshi vhona mishumo yaṋu mivhuya vha ḓo kona u renda Mudzimu nga ḓuvha ḽine a ḓo ni lamukisa. Vhunga ni vha Muṋe washu, luvhani vhahulwane vhoṱhe. Luvhani khosi ngauri kha vhathu vhoṱhe ndi ene muhulwane. Luvhani vhavhusi ngauri ndi magota awe vhe a vha ruma u lifhedza vhatshinyi na u khoḓa vha itaho zwivhuya. Vhaṅwe vhathu a vha athu ṱalukanya kutshilele kwaṋu, hone arali ni tshi ḓi ita zwivhuya ni ḓo kunda vhutsilu havho. Ndi zwone zwine Mudzimu a zwi funa. No vhofhololwa, hone ni songo ri vhunga no vhofhololwa no vulelwa kubuli kwa u ita vhuvhi; aiwa, no vhofhololelwa u shumela Mudzimu. Ḓiimiseleni u hulisa vhoṱhe: Vhakhriste nga inwi ni vha fune, Mudzimu ni mu ofhe, khosi ni i hulise. Inwi dziphuli, luvhani vhaṋe vhaṋu ni vha ofhe; hu si vhaṋe vhavhuḓi vha vhuthu fhedzi lini, ni hulise na vha re na tshiṱuhu. Arali muthu a tshi tambudzwa a si na mulandu, a konḓelela nga u humbula Mudzimu, ndi mashudu. Arali na rwiwa nó tshinya na konḓelela no ita tshivhuya-ḓe? Hone arali na tambudzwa nó nakisa na ḓi konḓelela, ndi one mashudu a bvaho ha Mudzimu. A si zwone zwe Mudzimu a ni vhidzela zwone naa? Hufha na Khristo o tambudzelwa inwi, ha vha hone u ni siela vhuṱala vhune na fanela u kanda khaho. Ene “ha na tshe a tshinya, ho ngo vhuya a fhura muthu.” A tshi kolelwa ho ngo lifhedza; a tshi tambudzwa a si shushedze vhatambudzi vhawe, zwoṱhe a kumedza Mudzimu ane a haṱula a sa ṱaluli. Ene o ḓihwesa vhutshinyi hashu muvhilini wawe musi a tshi vhambwa kha thanda, uri ri kone u ṱutshela vhutshinyi ri tshilele vhuvhuya. No fhodzwa nga mbonzhe dzawe. No vha ni tshi nga nngu dzo xelaho, hone zwino no rembulutshela ha Mulisa waṋu, Ene Mulondoli waṋu. Inwi vhasadzi, luvhani vhanna vhaṋu. Vhaṅwe vhavho a vha athu tenda ipfi ḽa Mudzimu, hone nangwe ni songo vhuya na amba tshithu vha nga kungiwa nga u vhona kutshilele kwaṋu ku tamisaho kwa u vha hulisa, ku si na zwa vhuaḓa. U ḓiṱama haṋu hu songo vha ha nga nnḓa fhedzi, hu no nga u luka mavhudzi na u ambara nungu na zwiambaro zwa maṱeleṱele, ḓiṱameni mbiluni nga u vuḓa na vhulenda; ndi lwone lunako lwa ngomu mbiluni lu sa ṱahali. Ndi lwone lune na Mudzimu a tshi sedza a vhona lu tshi tamisa. Ndi zwone zwe kale vhasadzi vhakhethwa vho ṱulutshelaho Mudzimu vha ḓiṱama ngazwo vha tshi luvha vhanna vhavho, unga na Sara o thetshelesa munna wawe Abrahamu a ri, “Muṋe wanga”. Na inwi ni ḓo vha vhaḓuhulu vha Sara arali ni tshi dzula ni tshi ita zwivhuya ni sa ofhi tshithu. Na inwi vhanna dzudzanani zwavhuḓi na vhasadzi vhaṋu ni tshi ḓifara sa vha na vhulondo. Sedzani musadzi sa muthu-vho, ngauri u shaya nungo, nahone Mudzimu u ḓo mu fha-vho ifa ḽa vhutshilo unga inwi; na sa dzudzana nae zwavhuḓi zwi vho ḓo kundisa thabelo dzaṋu u swika ha Mudzimu. Ndi zwone, noṱhe dzulani nga u pfana, ni lilelane, ni funane nga tshaṋu, ni vhe na mbilutshilidzi, ni ḓiṱukufhadze. Ni songo lifhedza vhuvhi nga vhuvhi kana samba nga samba, tshaṋu ni tou ri ngavhe zwi tshi nakela maswina aṋu, vhunga mashudu tshi tshone tshe Mudzimu a ni vhidzela tshone. Ho ṅwalwa ha pfi, “Ane a funa u tshila na u vhona maḓuvha a dakalo, nga a ilise lulimi lwawe u bula ḽivhi, na mulomo wawe a u ilise mazwifhi. A laṱe vhuvhi a ite zwivhuya, a fungelele u dzula na vhaṅwe nga mulalo. Muṋe washu u dzula o sedza vhavhuya; thabelo dzavho u a dzi pfa. Vhaitazwivhi vhone u lwa navho.” Ndi nnyi ane a nga ni pfisa vhuṱungu arali ni tshi dzula nga u fungelela u ita zwivhuya? Hone naho ni tshi nga tambudzwa nge na ita zwone, ndi hone ni na mashudu. Ni songo vha ofha, ni songo dinalea. Khristo ndi Ene ane na fanela u mu luvha e Muṋe waṋu mbiluni dzaṋu; ni dzule no ḓiimisela u fhindula muṅwe na muṅwe ane a nga ni sengisela zwe na zwi fulufhela; hone ni fhindule nga vhulenda na khuliso, ni na mvalo dzo ṱambaho, uri vhaḽa vhane vha nyefula kutshilele kwaṋu kwavhuḓi kwa u sumbedza vhuthihi haṋu na Khristo vha mbo ḓi shona zwenezwo vha tshi ni pomoka. Arali Mudzimu a tshi funa ni tshi tambudzwa, ndi khwiṋe u tambudzwa no nakisa, u fhira u tambudzwa no tshinya. Khristo na Ene o fela vhutshinyi haṋu kathihi fhedzi zwa vha zwo fhela, Ene muvhuya a fela vha si vhavhuya uri a kone u ni swikisa ha Mudzimu. U vhulawa o vhulawa sa muthu wa ṋama, hone a dovha a vuswa lwa muya. O ṱuwa lwa muya a yo ḓivhadza mimuya yo vhoxwaho dzhele uri o kunda. Ndi vhaḽa vhe vha ḓi landula ipfi ḽa Mudzimu zwiḽa Nua a tshi fhaṱa tshikepe, Mudzimu a tshi kha ḓi konḓelela vhathu vhaḽa a sa vha fheleli mbilu, ha vhuya ha ḓa muḓalo wa maḓi ha tshidzwa vhathu vha si gathi, vhathu vhaṱanu na vhararu fhedzi, nge vha dzhena tshikepeni. Hezwo zwi fanyisedza ndovhedzo, ine inwi na tshidzwa ngayo zwino. Ndovhedzo a si u ṱanzwiwa tshika dza muvhili, hu tou vha u humbela Mudzimu uri ri ṱanzwiwe vhutshinyi, luvalo lwa sala lwo ṱamba. Hezwo zwi a konadzea nge Yesu Khristo a vuwa vhafuni. Ene o luvhisa vharuṅwa na vhavhusi na vhahulwane, a gonya ṱaḓulu a yo dzula thungo ya tshanḓa tshauḽa tsha Mudzimu, vha vhusa vhoṱhe. Vhunga Khristo o tambudzwa lwa muvhili, zwenezwo na inwi mafumo aṋu a vhe muhumbulo hoyu: We a tambudzelwa Khristo lwa muvhili o khaukana na vhutshinyi. Tshifhinga tsho salaho tshine a kha ḓi tshila fhano fhasi ha tsha tevhedza nyemulo dza vhathu, u vho tevhedza zwine Mudzimu a funa. Zwiḽa kale no vha ni tshi ita zwine vhannḓa vha zwi funa na tou pfeledza, na tshila nga u ita zwa vhuḓabaḓaba, na zwa dzinyemulo, na vhudakwa, na khunyelela minyanyani hu no ḽeswa na u nweswa, na rerelela midzimu i nengisaho. Ndi zwine vhannḓa zwino vha kanuka vha tshi vhona ni sa tsha ḓibaḓekanya navho kha zwa vhuḓabaḓaba havho, vha vho ni nyefula. Ndi zwone, vha ḓo sengiswa nga onoyo o no ḓilugiselaho u haṱula vha tshilaho na vho faho. Ho vha hu u itela zwenezwo vhaḽa vha kale vho no faho vha tshi ḓivhadzwa mafhungo maḓifha. Zwo itelwa uri naho vho haṱulwa nga milayo ya vhathu fhano shangoni mivhili yavho ya lovha, vha tshile lwa muya unga na Mudzimu a tshi tshila. Vhufhelo ha zwoṱhe ho no sendela; zwenezwo ni tshile nga u ḓifara, no fhaṱuwa, uri ni kone u rabela. Tshihulwane kha zwoṱhe khwaṱhelani u funana, ngauri lufuno lu pila vhutshinyi vhu si na mbalo. Ni swielelane ni sa gunguli. Muṅwe na muṅwe a tonde vhaṅwe nga yeneyo mpho ye Mudzimu a mu ṋea, sa vhakovhi vha fulufhedzeaho vha vhuthu ha Mudzimu ha tshakha-tshakha. A na mpho ya u funza a nge ndi mulomo wa Mudzimu. Ane a shumela tshivhidzo nga a vhonale uri u a zwi ita nga nungo dze a ṋewa nga Mudzimu, uri nga Yesu Khristo zwoṱhe zwi ite uri Mudzimu a rendwe ngazwo. Vhugala na maanḓa ndi zwawe lini na lini. Amen. Vhafunwa, ni songo kanuka ni tshi tambudzwa sa vhane vha lingwa nga mulilo, na nga no welwa nga zwi songo fanelaho. Tshaṋu nga hu vhe u takala ngauri ndi hone ni tshi khou kovhekana na Khristo u tambula hawe; nge na ralo ni ḓo takala na tou pembela musi a tshi dzumbululwa e kha vhugala. Arali ni tshi semelwa Khristo ni na mashudu: ndi tsumbo ya uri Vhugala ha Mudzimu, Ene Muya wa Mudzimu, u kha inwi. Hu songo vha na muthihi waṋu ane a tambudzwa nge a vha phondi kana fobvu kana ḽivemu kana nge a dzhenelela kha mafhungo a vhaṅwe. Hone arali muthu a tshi tambudzwa nge a vha Mukhriste a songo shona, nga a hulise Mudzimu vhunga e na dzina ḽeneḽo ḽa Mukhriste. Tshifhinga tsha khaṱhulo tsho swika, nahone i ḓo thoma nga muṱa wa Mudzimu Ene muṋe. Zwino-ha arali ya thoma nga riṋe, vhaḽa vho landulaho mafhungo maḓifha a Mudzimu khavho zwi ḓo tou ngani? Maṅwalo a ri, “Arali muvhuya zwi tshi mu konḓela u tshidzwa, kha muvhi na mutshinyi zwi ḓo tou vha hani?” Muvhumbi washu Mudzimu u a fulufhedzea. Zwenezwo vhane vha tambudzwa nge Ene a funa zwi tshi ralo, kha vha mu kumedze vhutshilo havho vha futelele u ita zwivhuya. Inwi vhalisa, nṋe mulisa nga inwi ane nda vha ṱhanzi ya u tambudzwa ha Khristo, ane nda ḓo ita na u kovhekana nae vhugala hawe vhune ha pfi vhu ḓo dzumbuluwa, ndi a ni ṱuṱuwedza ndi ri: Lisani sambi ḽa Mudzimu ḽe a ni kumedza. Ni songo ḽi linda nga u tou kombetshedzwa, ni ḽi linde nga mbilu tshena, vhunga zwi zwenezwo zwine Mudzimu a zwi funa; ni songo zwi ita nga u funesa malamba, ni zwi ite ni tshi takadzwa nga mushumo wone uṋe; nahone ni songo nga ni khou ḓiita vhalangi vha vhathu vhe na vha kumedzwa, tshaṋu nga hu vhe u sumbedza sambi vhuṱala havhuḓi. Ndi hone Mulisa muhulwane a tshi ḓo ri a tshi vhuya a ḓo kona u ni ṋea muṅene u sa ṱahali, hone vhutshilo ha vhugala. Na inwi vhaṱuku ni thetshelese vhakalaha na vhakegulu. Noṱhe kha u tshilisana haṋu ni ḓipute nga u ḓiṱukufhadza. Maṅwalo a ri, “Mudzimu u lwa na vhane vha ḓihudza, hone vhane vha ḓiṱukufhadza u vha itela vhuthu.” Ndi zwone ḓiṱukufhadzeni, ni tende zwine tshanḓa tsha Mudzimu tsha maanḓa tsha ni ita, ndi hone a tshi ḓo ni hulisa nga tshifhinga tsho fanelaho. Mu kumedzeni zwoṱhe zwine na zwi ḽela mbilu; ndi Ene Mulondoli waṋu. Fhaṱuwani ni dzule no linda; swina ḽaṋu diabolo ḽi khou mona-mona sa ndau i vhombaho, u ṱoḓa ane a nga mu zhota. Imani no khwaṱha kha lutendo ni imedzane nae. Hufha ni tshi ḓivha uri na vhaṅwe Vhakhriste nga inwi fhano shangoni vha ḓi ṱangana na eneo madambudzo. Mudzimu u ḓi ri itela vhuthu hoṱhe-hoṱhe, o ri vhidzela u vha na vhugala hawe vhu sa gumi nga Khristo. Musi no tambudzwa tshifhinganyana u ḓo dovha a ni vusa, a ni khwaṱhisa, a ni ṋea nungo, a ni imisa kha muteo u sa dzinginyei. Maanḓa ndi awe lini na lini. Amen. Ndi ni ṅwalela maipfi aya a si gathi nga Silasi ane nda vhona e Mukhriste nga riṋe a fulufhedzeaho, ndi tshi ni ṱuṱuwedza na u ṱanziela zwine vhukuma vhuthu ha Mudzimu ha vha zwone. Zwo ralo imani khaho no khwaṱha ni sa dzinginyei. Muselwa wa Khristo a re fhano Babele, o nangwaho nga Mudzimu unga inwi, na Markosi ṅwananga, vha ri ni vhe hone. Reshanani nga u kuvhatedzana nga lufuno. Inwi noṱhe ni re vha Khristo ni vhe na mulalo! Ndi nṋe Simioni Pitrosi, muḓinḓa na muapostola wa Yesu Khristo. Ndi ṅwalela inwi vhe Mudzimu Mutshidzi washu Yesu Khristo nga vhuvhuya hawe a ni ṋea zwenezwo zwi tamisaho zwine ra zwi tenda zwe a ṋea riṋe. Ndi a ni resha ndi ri: Ngavhe vhuthu ha Mudzimu na mulalo zwi tshi ḓala henengeo nge na ḓivha Mudzimu na Muṋe washu Yesu. Ene Yesu Khristo vhunga e Mudzimu Ramaanḓa o ri ṋea zwoṱhe zwine ra lila uri ri kone u tshila tshoṱhe na u mu luvha nga pfanelo. Ro zwi wana nga u ḓivha Ene we a ri vhidza nga u sumbedza vhugala hawe na maanḓa awe a u ri tshidza. Nga eneo maanḓa na vhugala a ri ṋea zwenezwo zwihuluhulu zwi tamisaho zwe a ri fulufhedzisa, uri naho vhanzhi vha tshi khou lovha fhano shangoni nga mulandu wa dzinyemulo, inwi ni zwi ponyoke ni si lovhe, ni vhe na mukovhe kha vhutshilo ha Mudzimu. Zwenezwo ni luse nga nungo dzoṱhe u ṱama lutendo lwaṋu nga vhuvhuya, vhuvhuya na vhu ṱama nga nḓivho, nḓivho na i ṱama nga u ḓifara, u ḓifara na hu ṱama nga u konḓelela, u konḓelela na hu ṱama nga u ofha Mudzimu, u ofha Mudzimu na vhu ṱama nga u funa Vhakhriste nga inwi, u funa Vhakhriste na hu ṱama nga u funa vhathu vhoṱhe. Arali ni na zwenezwo, zwa ḓi dzula zwi tshi engedzea, a ni nga sokou dzula nazwo, a ni nga shayi mitshelo; ni ḓo ḓi fungelela u ḓivha Muṋe washu Yesu Khristo. Hone ane a shaya zwenezwo u vhonela tsini, o no ḓi pofula, o ḓihangwisa zwe a ṱanzwiwa vhutshinyi hawe ha kale. Zwenezwo vha hashu, lingani nga nungo dzoṱhe uri kutshilele kwaṋu ku khwaṱhise uri no nangiwa na vhidzwa nga Mudzimu. Arali na ralo ni nga si vhuye na gunea. Ngauralo Mudzimu u ḓo tou ni vulela muṋango wa u dzhena muvhusoni u sa fheli wa Muṋe washu, Ene Mutshidzi washu Yesu Khristo. Ndi zwine nda ḓo ḓi ni humbudza mafhungo haya, naho ni tshi vho a ḓivha, nó tou ṱoka midzi kha ngoho ye na vha no no ḓi i ṱanganedza. Ndi vhona i pfanelo ndi tshi ḓi ita ndi tshi ni humbudza nga u rali zwino ndi tshi kha ḓi tshila thumbani ino uri ndi ni ṱuṱuwedze, ngauri ndi ḓivha uri ndi ḓo ṱuwa ndi tshi fa ha vha u thuthea ha thumba ino; Muṋe washu Yesu Khristo o nnzumbululela zwone. Ndi zwine nda ḓo ita maanḓa uri naho nṋe ndi si tsheeho, ni ḓi dzula ni tshi a elelwa. Ndi tshi ralo ndi ngauri zwiḽa ndi tshi ni ḓivhadza maanḓa a Muṋe washu Yesu Khristo na uri u ḓo vhuya, ho vha hu si u ni hanelela ngano dzo tou lukwaho nga vhathu, aiwa, vhugala hawe ro vha ro tou vhu vhona nga ashu maṱo. Ro vha ri henefho musi Mudzimu Khotsi a tshi mu hulisa a mu ṋea vhugala, hu tshi pfala ipfi ḽi bvaho ha Muṋe wa vhugala ḽi tshi ri, “Hoyu ndi Murwa wanga muthihi fhedzi; u a ntakadza.” Riṋe nga dzashu ro tou ḽi pfa heḽo ipfi ḽi tshi bva ṱaḓulu. Ḽi tshi pfala ro vha ri nae thavhani iḽa khethwa. Ra dovha ra vha na ipfi ḽa vhuporofita ḽi re vhuṱanzi ho khwaṱhaho vhu no fhira na hezwo zwe ra zwi pfa thavhani; ḽi nga lwenzhe lu vhonetshelaho swiswini. Ni ita zwone arali ni tshi ḽi farelela mapfuvhi a vhuya a tswuka, Masase ya ṱanḓamela mbiluni dzaṋu. Tshihuluhulu ḓivhani uri a hu na vhuporofita Maṅwaloni vhune muthu a nga kona u vhu ṱalutshedza nga ṱhalukanyo yawe ene muṋe. A zwo ngo vhuya zwa itea he vhuporofita ha sokou bvelela nge muambi a zwi funa; ndi Muya Mukhethwa we a vha funzedza vha konou amba ipfi ḽa Mudzimu. Hone na vhaporofita vha khole-khole vho ḓi vha hone kha Vhaisraele. Sa zwenezwo na kha inwi hu ḓo ḓi vha na vhafunzi vha khole-khole. Vha ḓo ni ḓela vho khuba pfunzo dzo shandeaho dza u lozwa vhathu, vha shandukela Muṋe wavho o vha vhofhololaho, u ralo ha vha u ḓiovhela mulandu vha lovha kathihi fhedzi. Hone hu ḓo vha na vhanzhi vhane vha ḓo tevhela kutshilele kwa vhenevho kwa vhuḓabaḓaba vha nyadzisa nḓila ya ngoho. Ndi tseḓa fhedzi. Vha ḓo ni fhura nga zwiambo zwavho uri vha kone u ni ḽeledza. Vho dzula vho haṱulwa kale; u lovha havho ho dzula ho vha lalela sa ndau i sa ḓivhi khofhe. Na vharuṅwa vho tshinyaho, Mudzimu ho ngo vhuya a vha lema, o vha kudza heleni madindini a swiswi a vha vhea vha lindela ḓuvha ḽa khaṱhulo. Zwi ḓi nga shango ḽa kale Mudzimu a songo ḽi lema, vhathu vhoṱhe vha sa ofhi Mudzimu o vha lozwa nga muḓalo wa maḓi. Nua uḽa we a ḓivhadza vhathu u ita zwi re zwone, ndi ene fhedzi we a tsireledzwa, khathihi na vhaṅwe vhaṱanu na vhavhili. Na iḽa miḓi ya Sodoma na Gomora Mudzimu o i haṱulela u lovha, a i fhisa ha sala milora fhedzi, ya vha tsumbo ya ṱhamu ine vhathu vha sa ofhi Mudzimu vha ḓo rwiwa ngayo. Hone a lamukisa Loto, muthu muvhuya we a pfa vhuḓabaḓaba ha vhathu vha Sodoma na maitele avho a songo ḓaho a tshi tou mu vhaisa. Onoyo muthu muvhuya o dzula navho, misi yoṱhe a ṱwa a tshi ḽa mbilu a tshi vhona na u pfa zwiito zwavho zwivhi. Ndi zwone, vhathu vha ofhaho Muṋe washu, u a vha lamukisa musi vhe milingoni, hone vhavhi u a vha vhea vha lindela ḓuvha ḽa khaṱhulo uri vha rwiwe, zwihulwane vhane vha langwa nga nyemulo dzavho dzi nengisaho vha tshi nyadza vhuhulu ha Muṋe washu. Ndi vhadziakhani, ndi khundavhalai, vha sema vhahulwane vha sa tetemeli, hu uri na vharuṅwa vhone vhaṋe vhane vha vha fhira kule nga nungo na maanḓa a vha pomoki havha vhathu ha Muṋe washu, hone havho vha sokou sasaladza zwithu zwine vha si vhuye vha zwi ḓivha. A vha na ṱhalukanyo, vha nga phukha dzine dza dzwalelwa u rewa dza vhulawa. Nazwino vha ḓo fa nga u ralo, a vha nga kundwi u lovha tshoṱhe, vha ḓo lifhedzwa vha pfiswa vhuṱungu honoho he vha pfisa vhaṅwe. Vha ḓiphiṋa nga u ita minyanya yavho ya vhupangwa masiari tshivhangalala. Musi ni tshi ḽa navho vha tshi khou ḓiphiṋa nga vhufhura havho vha a nengisa na u shonisa nga vhuḓabaḓaba havho. Musadzi muṅwe na muṅwe ane vha mu vhona vha mu sedza nga maṱo a vhupombwe; vha tshi tshinya a vha pfeledzi; vha rea vhathu vha si na vhuimo vha vha kungela zwikwekweni zwavho; ndi vhomakone kha tseḓa; vho dzula vho teketelwa nga Mudzimu. Vho pambuwa nḓilani ha mbo vha u xela. Vho fara nḓila ya Biliamu ṅwana wa Bosori, we a funesa tshelede lwe a sa tate na u bindula nga u ita zwithu zwivhi. Hone o kaidzelwa vhukhakhi hawe: ho tou amba donngi, tshithu tshi sa ambi, ya amba unga muthu, ya laṱisa uḽa muporofita u penga hawe. Avho vhathu vha nga zwisima zwo xaho, vha nga khuli i balanganywaho nga maḓumbu. Vho no lugiselwa hune vha ḓo ya hone he swiswi ḽa tou bodo. Vha ḓiita zwiambi zwa vhuṱali vha fhura vhathu vhane vha kha ḓi tou bva u ponyoka kha vhathu vho pambuwaho, vha vha fasha nga nyemulo mmbi vha tshi vha itisa zwa vhuḓabaḓaba. Vha fulufhedzisa havho vhathu uri vha ḓo vha vhofholola vhupulini, ngeno vhone vhaṋe vhe phuli dza maitele a lozwaho muthu, ngauri arali tshithu tshi tshi u vhusa u phuli yatsho. Arali muthu a ponyoka kha tshika dza shango ḽino nga u ḓivha Muṋe washu Mutshidzi washu Yesu Khristo, a dovha a fashwa ngadzo dza mu langa, zwi vho ḓo vhifha u fhira na zwiḽa zwa u thoma. Zwo vha zwi tshi ḓo mu lelutshela arali a songo vhuya a ḓivha u ita zwi re zwone, u fhira u thoma a zwi ḓivha a dovha a gunea a laṱa ndayo khethwa ye a ṋewa. O raloho murero a u mu zwifheleli u tshi ri, “Mmbwa i ḽa na maṱanza ayo,” muṅwe wa ri, “Nguluvhe i ri yo ṱanzwiwa ya dovha ya vhumbuluwa matopeni.” Vhafunwa, luno ndi luṅwalo lwa vhuvhili lune nda ni ṅwalela. Kha oṱhe vhuvhili hao ndo edzisa u ni dzivhulusa nga u ni humbudza maipfi e a dzula o ambiwa nga vhaporofita vhakhethwa, na ndayo ya Mutshidzi Muṋe washu ye a ri laya nga vhaapostola vhaṋu. Tshihuluhulu ḓivhani uri misi ya vhufhelo hu ḓo vha na vhagoḓi vhane vha tshila vha tshi langiwa nga nyemulo dzavho fhedzi, vha ni goḓa vha tshi ri, “Zwiḽa zwe na fulufhedziswa zwauri Khristo u ḓo vhuya zwi ngafhi zwino? Tshi tsheetsho tshee shango ḽa sikwa na tshee vhokhotsi ashu vha ri sia, zwi tshee zwo ḓi ralo; a hu na tshi bvelelaho.” Matsina u ralo ndi u ḓihangwisa nga khole uri tsha kale na kale hu na ḽiṱaḓulu na shango ḽe Mudzimu a tou amba zwa mbo ḓi vha hone, a tshi zwi sika nga maḓi zwa dovha zwa tikwa nga maḓi. Hone Mudzimu a tshi dovha u amba, shango ḽa dovha ḽa kumbiwa nga one maḓi zwoṱhe zwa dovha zwa vilingana. Hone ḽiṱaḓulu na ḽifhasi ḽi re hone zwino ḽo dzula ḽo vhewa ḽo lindela mulilo nga ipfi ḽeneḽiḽa ḽa Mudzimu, ḽo vhulungwa ḽo lindela ḓuvha ḽa khaṱhulo ḽa musi vhathu vhavhi vha tshi ḓo lovha. Vhafunwa, fhungo ngeḽi ḽine ni si fanele u ḽi hangwa: kha Muṋe washu ḓuvha ḽithihi ḽi nga miṅwaha ya tshigidi, miṅwaha ya tshigidi i nga ḓuvha ḽithihi. Hu na vhaṅwe vhane vha ri Mudzimu u a ongolowa u khunyeledza zwe a fulufhedzisa, matsina a zwo ngo ralo, ha ongolowi, ndi u tou ri ha athu ni fhelela mbilu; ha funi vhaṅwe vha tshi lovha, u funa vhoṱhe vha tshi laṱa vhuvhi havho. Ḓuvha ḽa Muṋe washu ḽi tshi ḓa ḽi ḓo sokou bvelele unga fobvu ḽi songo vhuya ḽa lavhelelwa. Hu ḓo pfala mubvumo muhulu, lutombo lwe nyamalali, khuphu kathihi fhedzi; hu ḓo fhisa khavhu dza mulilo, zwivhumbatsiko zwoṱhe zwa ṋoka zwe pwaṱa zwa litshana; ḽifhasi na zwi re khaḽo zwe swoto ha sala hu si na tshithu. Vhunga tsiko yoṱhe i tshi ḓo pwashekana nga u ralo, a ni zwi vhoni uri ni fanela u tshila vhutshilo vhukhethwa ni tshi hulisa Mudzimu naa? Dzulani no lavhelela ḓuvha heḽo ḽa Mudzimu ni tshi lusa nga nungo dzoṱhe uri ḽi ṱavhanye u swika. Musi wonoyo lutombo lu ḓo swa nga mulilo lwa lovha, zwivhumbatsiko zwi ḓo ṋoka zwa swa nga mulilo zwe lore. Hone riṋe ro dzula ro lavhelela ḽiṱaḓulu ḽiswa na ḽifhasi ḽiswa ḽe Mudzimu a ri fulufhedzisa, ḽine khaḽo ha ḓo itwa zwi re zwone misi yoṱhe. Zwenezwo vhafunwa, vhunga no lavhelela hezwo, fungelelani u tshila ni tshi konana na Mudzimu, ni sa khakhi, ni sa solisei. Ni tshi vhona Muṋe washu a sa ri fheleli mbilu ni zwi vhone uri u kha ḓi ṋea vhathu tshifhinga tsha u tshidzwa, unga na murathu washu mufunwa Paulo o ni ṅwalela nga vhuṱali he Mudzimu a mu ṋea a tshi ṱanziela zwenezwo. Zwi ḓi fana na zwine a ṅwala kha maṅwalo awe oṱhe a tshi amba eneo mafhungo. Hu na maṅwe e a a ṅwala ane a konḓa u ṱalukanya. Huno vha si na nḓivho kana vhuimo vha ro a shanda unga vha tshi shanda na maṅwe Maṅwalo makhethwa; hone u ralo ndi u ḓilozwa. Hone inwi vhafunwa, no dzula no laiwa. Ni vhone avho vhathu vha si na mulayo vho xelaho vha sa ḓo ni kunga na fhedza nga u redzemuwa ni sa tsha ima no khwaṱha. Tshaṋu nga hu vhe u ḓi pfuma ni tshi ya, ni pfume vhuthu ha Mutshidzi Muṋe washu Yesu Khristo, ni pfume na nḓivho ya u ḓivha Ene. Vhugala ndi hawe, zwino na lini na lini! Amen. Ri ni ṅwalela nga Ipfi ḽi ri ṋeaho vhutshilo, ḽe ḽa vha ḽi hone u bva mathomoni. Ro zwi pfa nga dzashu nḓevhe, ra zwi vhona nga ashu maṱo, ra zwi sedza, ra zwi kwama nga zwanḓa zwashu. Vhutshilo honoho ro vhu dzumbululelwa ra vhu vhona; ri ṱhanzi dzazwo. Zwino riṋe fhano ri ni ḓivhadza zwa vhutshilo vhu sa gumi he ha vha vhu na Khotsi, ha vhuya ha dzumbululelwa riṋe. Ndi zwone, zwe ra zwi vhona ra zwi pfa ri zwi ḓivhadza-vho na inwi, uri na inwi ni vhe vhathihi na riṋe; iṱali roṱhe ro no vha vhathihi na Khotsi na Murwa wawe Yesu Khristo. Ri ni ṅwalela hezwi uri ri takale tshoṱhe. Zwino-ha ndaedzo ye ra pfa ngae, ine zwino ra ni ḓivhadza yone ngei: Mudzimu ndi tshedza, khae a hu na swiswi na kathihi. Zwenezwo arali ri tshi ri ri vhathihi nae, hone ri tshi ḓi tshila swiswini, ndi mazwifhi fhedzi, ro no bva ngohoni. Hone arali ri tshi tshila tshedzani unga Ene e tshedzani, ndi hone ri tshi ḓo vha na vhukonani nga tshashu, malofha a Yesu Murwa wawe a ri ṱanzwa vhutshinyi hoṱhe. Arali ra ri a ri khakhi, ndi u ḓifhura, a ro ngo ima ngohoni. Hone arali ri tshi tenda zwe ra tshinya, Mudzimu u a ri hangwela a ṱanzwa vhuvhi hashu hoṱhe; ha khakhi, zwe a ri fulufhedzisa u a zwi ita. Arali ra ri a ri athu tshinya, ri khou mu ita muzwifhi; zwenezwo na ipfi ḽawe a ro ngo vhuya ra ḽi swielela. Vhananga, ndi khou ni ṅwalela haya uri ni si tshinye. Hone arali muṅwe a nga tshinya, a ḓivhe uri ri na mupfumeleli ha Khotsi; ndi Yesu Khristo, Ene a sa khakhi. Ndi Ene tshipfumelo tsha vhutshinyi hashu, nahone vhu si hashu fhedzi, na ha shango ḽoṱhe. Arali ra tevhedza ndaela dzawe ndi hone ri na ngoho ya uri ri a mu ḓivha. Ane a ri, “Ndi ḓivha Mudzimu,” ngeno a sa tevhedzi ndaela dzawe, onoyo ndi muzwifhi, ha na ngoho. Ane a tevhedza ipfi ḽa Mudzimu, ndi ene a mu funaho lwo khunyelelaho. Zwine ra ḓivha ngazwo uri ri vhathihi nae ngezwi: Ane a ri u dzula e muthihi nae u fanela u tevhedza kutshilele kwa Yesu. Vhafunwa, ndaela iyi ine nda ni ṅwalela a si ntswa, ndi ya kale, ndi yeneiḽa ye na i pfa u bva mathomoni ni tshi rembuluwa. Ndaela hei ya kale ndi mafhungo e na vha no no ḓi a pfa. Nangwe zwo ralo ndaela ine nda khou ni ṅwalela ndi ntswa; zwenezwo zwi vhonala kha Khristo na kha inwi, ngauri swiswi ḽi vho fhela, tshedza vhukuma tsho no thoma u vhonetshela. Ane a ri u tshedzani ngeno a tshi vhenga mutendi ngae, u tshee swiswini na ṋamusi. A funaho vhatendi ngae u tshila tshedzani, ha na tshine tsha nga mu khakhisa. Hone a vhengaho mutendi ngae u swiswini, u tshimbila o tibwa ngaḽo, ha ḓivhi hune a ya hone ngauri o pofudzwa nga swiswi. Vhananga, ndi khou ni ṅwalela ngauri Khristo o ni pfumelela na hangwelwa vhutshinyi. Inwi vhokhotsi, ndi khou ni ṅwalela, ngauri ni ḓivha a re hone u bva mathomoni. Inwi vhaswa, ndi khou ni ṅwalela ngauri no kunda Muvhi. Inwi vhana, ndo ni ṅwalela ngauri Khotsi ni a mu ḓivha. Inwi vhokhotsi, ndo ni ṅwalela ngauri ni ḓivha a re hone u bva mathomoni. Inwi vhaswa, ndo ni ṅwalela ngauri ni na nungo, ipfi ḽa Mudzimu ḽi ngomu haṋu, no kunda Muvhi. Ni songo funesa shango na zwithu zwaḽo. Ane a funesa zwa shango ha funi Khotsi. Zwithu zwoṱhe zwa shango zwi no nga: nyemulo dzoṱhe dza tsiko ya kale ya muthu, kana zwoṱhe zwi no kunga maṱo, kana zwithu zwoṱhe zwa shango zwine vha zwi zuwa – hezwo zwoṱhe a zwi bvi ha Khotsi zwi bva kha shango. Mathina shango ḽi khou fhela na zwithu zwaḽo zwine vhathu vha zwi emula, hone a itaho zwine Mudzimu a funa u tshila nga hu sa fheli. Vhananga, tshifhinga tsha vhufhelo tsho swika. No zwi pfa hu tshi pfi hu ḓo ḓa Muvhangisakhristo; mathina ho no ḓi bvelela vhavhangisakhristo vhanzhi. Ndi zwone zwine ra ḓivha ngazwo uri ndi tshifhinga tsha vhufhelo. Vho bva kha riṋe, hu uri a vho ngo vhuya vha vha vhathihi na riṋe. Ngavhe nangoho vho vha vhe vhathihi na riṋe ndi musi vho ḓi dzula na riṋe. Vho ṱuwa uri zwi vhonale uri hu na vhaṅwe vhane ra vha navho vhane vha si vhe vhathihi na riṋe. Hone inwi, Khristo, Ene mukhethwa wa Mudzimu, o ni shululela Muya Mukhethwa, ndi zwine noṱhe na ḓivha ngoho. Zwino ndi tshi ni ṅwalela a si uri a ni ḓivhi ngoho. U i ḓivha ni a i ḓivha, nahone ni ḓivha uri ngoho a yo ngo vangana na mazwifhi. Zwino mudzia-u-zwifha ndi nnyi? A si uyo ane a landula a ri Yesu a si Ene Mesia naa? Ndi ene Muvhangisakhristo; u landula Khotsi khathihi na Murwa. Ane a vhuya a landula Murwa, na u vha wa Khotsi a si wa Khotsi; ane a ṱanganedza Murwa, na Khotsi ndi khotsi awe. Zwenezwo-ha vhonani uri mafhungo e na a pfa u bva u thomani ni ḓi a tevhedza. Na a tevhedza ndi hone ni tshi ḓo dzula ni vhathihi na Murwa khathihi na Khotsi. Tshe Murwa Ene muṋe a ri fulufhedzisa ndi vhutshilo vhu sa gumi. Ndi khou ni ṅwalela nga vhane vha ṱoḓa u ni xedza. Hone a vha inwi, Khristo o ni shululela Muya wawe, zwino u mbiluni dzaṋu; a ni tsha vhuya na lila u funzwa nga muṅwe, Muya wawe u ni funza zwoṱhe; nahone zwine a ni funza a si mazwifhi ndi ngoho. Zwino thetshelesani zwine Muya a ni funza, ni dzule ni vhathihi na Khristo. Ndi zwone vhananga, dzulani ni vhathihi na Khristo, uri musi a tshi vhuya a wane ri sa ofhi, ri si mu dzumbame nga ṱhoni nga ḓuvha heḽo ḽa u vhuya hawe. Vhunga ni tshi ḓivha uri Ene ndi muvhuya, ni ḓo zwi ḓivha-vho uri ane a ita zwi re zwone o bebwa nga Mudzimu. Edzonu vhona uri Khotsi o ri funa hani: henefha hune ra vho tou pfi vhana vha Mudzimu. Nangoho ndi zwenezwo zwine ra vha zwone. Ndi zwine shango ḽi si ri ḓivhe ngazwo: ndi uri na Ene a ḽi mu ḓivhi. Vhafunwa, zwino ro no vha vhana vha Mudzimu; naho zwo ralo a zwi athu vhonala tshoṱhe zwine ra ḓo vha zwone. Zwine ra zwi ḓivha ndi zwauri musi Khristo a tshi vhuya ri ḓo fana nae, ngauri ri ḓo mu vhona ra tou vhona zwenezwo zwine a vha zwone. Huno muṅwe na muṅwe a no mu ṱulutshela nga u ralo u a ḓikumulula unga na Ene Khristo a songo kumala. Ane a tshinya u nyadza mulayo wa Mudzimu; iṱali u tshinya hu u nyadza mulayo wa Mudzimu. Hufha ni tshi ḓivha uri Khristo a tshi ḓa o ḓela u hwala vhutshinyi ha vhathu. Ene ha tshinyi. Zwenezwo ane a tshila e muthihi nae ha tsha endela u tshinya. Ane a endela u tshinya ha athu mu vhona, na u mu ḓivha ha athu mu ḓivha. Vhananga, ni songo tenda u fhurwa nga muthu na muthihi. Ane a ita zwine Mudzimu a funa ndi muvhuya, unga Khristo e muvhuya. Ane a endela u tshinya ndi wa diabolo, ngauri diabolo ndi ene a no endela u tshinya tsha kale na kale. Hone Murwa wa Mudzimu a tshi ḓa ho vha hu u ḓela u phusukanya mishumo ya diabolo. O bebwaho nga Mudzimu ha tsha endela u tshinya, ngauri mbeu ye Mudzimu a mu beba ngayo i dzula i ngomu hawe. Nahone a zwi tsha konadzea uri a endele u tshinya; hufha o bebwa nga Mudzimu. Zwine ra kona u ṱalukanya ngazwo vhana vha Mudzimu na vha diabolo khezwi: ane a si ite zwine Mudzimu a funa a si wa Mudzimu; zwi ḓi nga a sa funi vhatendi ngae e si wa Mudzimu. Mafhungo e na a pfa u bva mathomoni a si enea a uri ni funane naa? Ni songo nga Kaini. Ene o vha e wa Muvhi, ndi zwe a ponda murathu wawe. Hone a tshi mu vhulahelani-ha? Ndi uri ene Kaini o vha a tshi ita zwivhi, murathu a tshi ita zwivhuya. Zwenezwo-ha vha hashu, ni songo kanuka arali vha shango vha tshi ni vhenga. Zwine ra ḓivha ngazwo uri ro no ḓi bva lufuni ra rathela vhutshiloni ndi nge ra funa vhatendi nga riṋe. A sa funi mutendi ngae u tshee lufuni. A vhengaho mutendi ngae ndi phondi, huno hufha ri tshi zwi ḓivha uri phondi a i na vhutshilo vhu sa gumi. Zwine ra ḓivha ngazwo uri lufuno ndi mini asizwi: Khristo o kumedza vhutshilo hawe lufuni a tshi itela riṋe, izwo na riṋe ri fanela u itelana zwenezwo. Edzonu pfa: arali muthu e na ludzula, a vhona mutendi ngae a tshi shaya, a si mu khathutshele mbilu, ndi lwone lufuno lwa Mudzimu naa? Vhananga, lufuno lwashu lu songo vha lwa u sokou amba fhedzi, kha lu vhe lwa vhukuma, lu vhonalaho nga zwiito. Ndi zwone zwine ra ḓivha ngazwo uri ri vha ngoho, ra rudza mbilu phanḓa ha Mudzimu naho mvalo dzashu dzi tshi ri rovhedza. Tenda Mudzimu e muhulwane, Ene u fhira mvalo dzashu, u ḓivha zwoṱhe. Zwino-ha vhafunwa, arali mvalo dzashu dzi sa ri rovhedzi ri nga si ofhe phanḓa ha Mudzimu. Nahone zwoṱhe zwine ra mu humbela ri ḓo zwi wana, ngauri ri tevhedza ndaela dzawe, ri ita zwi mu takadzaho. Ndaela yawe ndi ya uri ri fulufhele Murwa wawe Yesu Khristo, na u funana roṱhe sa zwe Khristo a ri laya. Ane a tevhedza ndaela dza Mudzimu, u dzula e na vhuthihi nae, na Mudzimu e muthihi na onoyo. Zwine ra ḓivha ngazwo uri ri vhathihi nae ndi Muya wawe we a ri ṋea. Vhafunwa, ni songo sokou tenda muṅwe na muṅwe ane a ri u na Muya wa Mudzimu; thomani u sedza ni vhone arali mimuya iyo i tshi bva ha Mudzimu. Ḓivhani uri vhaporofita vha khole-khole ndi vhanzhi, vho no ṱanganya shango. Zwine na ḓo ṱalukanya ngazwo Muya wa Mudzimu ngezwi: muṅwe na muṅwe ane a tenda uri Yesu Khristo o vha muthu wa ṋama, u na Muya wa Mudzimu. Ane a si tende Yesu nga u ralo ha na Muya wa Mudzimu; muya une a vha nawo ndi wa Muvhangisakhristo. A thi ri no pfa hu tshi pfi Muvhangisakhristo u ḓo ḓa? Nazwino o no ḓi vha hone fhano shangoni. Hone inwi vhananga ni vha Mudzimu. No no ḓi kunda vhaporofita vha khole-khole ngauri Mudzimu u na inwi; u na maanḓa a no fhira a Muvhi a re kha vha shango ḽino. Vhone ndi vha shango, na zwine vha amba ndi zwa shango; ndi zwine shango ḽa vha pfa ngazwo. Riṋe ri vha Mudzimu; ane a ḓivha Mudzimu u a ri thetshelesa. A si wa Mudzimu ha ri thetshelesi. Ndi zwone zwine ra kona u ṱalukanya ngazwo Muya wa ngoho na wa vhufhura. Vhafunwa, kha ri funane, ngauri lufuno lu bva ha Mudzimu; a re na lufuno o bebwa nga Mudzimu, u ḓivha Mudzimu. A si na lufuno ha ḓivhi Mudzimu, ngauri Mudzimu ndi lufuno. Zwe Mudzimu a ri dzumbululela lufuno lwawe ngazwo asizwi: o ruma Murwa wawe muthihi fhedzi fhano shangoni uri riṋe ri wane vhutshilo ngae. Lufunofuno a si lwashu lwa u funa Mudzimu, ndi lwa Mudzimu lwa u funa riṋe, a vhuya a tou ruma Murwa wawe u ri pfumelela vhutshinyi hashu. Vhafunwa, arali Mudzimu o ri funa zwingafhongafho, riṋe a si pfanelo ri tshi funana-vho naa? A hu na we a vhuya a vhona Mudzimu, hone arali ri tshi funana, ndi hone Mudzimu a tshi dzula na riṋe, lufuno lwawe lwa vhonala nga vhuḓalo kha riṋe. Asizwi zwine ra ḓivha ngazwo uri ri dzula ri vhathihi nae na uri Ene u na riṋe: o ri kovhela Muya wawe. Khotsi o ruma Murwa wawe u tshidza shango; ri ṱhanzi dzazwo, ro zwi vhona nga ashu maṱo. Ane a ṱanziela uri Yesu ndi Murwa wa Mudzimu, onoyo, Mudzimu u dzula nae, na ene u dzula e muthihi na Mudzimu. Riṋe vhaṋe ri ḓivha uri Mudzimu u a ri funa, ra zwi tenda. Mudzimu ndi lufuno; ane a dzula e na lufuno u dzula e na vhukonani na Mudzimu, na Mudzimu e na vhukonani nae. A ri tsha ḓo ofha tshithu nga ḓuvha ḽa khaṱhulo, ngauri ri vho tshila nga lufuno fhano shangoni unga na Yesu a tshi tshila nga lufuno. Ndi lwone lufuno lwo khunyelelaho. A na lufuno ha tshee na nyofho; lufuno lwo khunyelelaho lu thatha nyofho; ndi zwine nda ri arali muthu a tshi kha ḓi ofha, lufuno lwawe a lu athu khunyelela ngauri u kha ḓi humbula ṱhamu. Hafhu ri tshi funa vhaṅwe ndi nge Mudzimu a vha Ene we a thoma u ri funa. Ane a ri, “Ndi funa Mudzimu,” ngeno a tshi vhenga mutendi ngae, onoyo ndi mudzia-u-zwifha. Arali a sa funi mutendi ngae ane a kona u mu vhona nga maṱo, u ḓo funa hani Mudzimu a sa mu vhoni nga maṱo? Ndaela ye Khristo a ri siela i ri: ane a funa Mudzimu nga a fune na mutendi ngae. Ane a tenda uri Yesu ndi Mesia, onoyo o bebwa nga Mudzimu; huno ane a funa Mudzimu o mu bebaho, tshawe ndi u funa na vhaṅwe vho bebwaho nga Khotsi onoyo muthihi. Zwenezwo arali ri tshi funa Mudzimu ra tevhedza ndaela dzawe, na vhana vhawe ri a vha funa. U funa Mudzimu zwi amba u tevhedza ndaela dzawe; nahone ndaela dzawe a dzi konḓi, hufha o bebwaho nga Mudzimu a tshi kunda zwa shango. Tshine ra kunda ngatsho ndi lutendo lwashu. Ndi nnyi-ha ane a kona u kunda shango? A si onoyo fhedzi ane a tenda uri Yesu ndi Murwa wa Mudzimu naa? We a tshi ḓa a fhira nga maḓini na malofhani ndi Yesu Khristo. Ho ngo fhira nga maḓini fhedzi, o dovha a fhira na nga malofhani. Ane a zwi ṱanziela ndi Muya, ngauri Muya ndi Ene ngoho. Zwenezwo hu na ṱhanzi tharu: ndi Muya Mukhethwa na maḓi na malofha, huno dzoṱhe vhuraru hadzo dzi ṱanzilela zwithihi. Arali ri tshi ṱanganedza vhuṱanzi ha vhathu, ha Mudzimu a vhu pfali u fhira ha vhathu naa? Ndi tshi ralo ndi uri ane a ṱanziela ndi Mudzimu Ene muṋe, a tshi ṱanziela Murwa wawe. Ane a fulufhela Murwa wa Mudzimu u pfa vhuṱanzi honoho mbiluni yawe. A sa tendi Mudzimu izwo u ri Mudzimu u a zwifha; hufha a songo tenda vhuṱanzi he Mudzimu a ṱanziela nga Murwa wawe Ene muṋe. Huno vhuṱanzi uho ndi ha uri Mudzimu o ri ṋea vhutshilo vhu sa gumi, ri vhu wana nga Murwa wawe. A na Murwa u na vhutshilo; a si na Murwa wa Mudzimu ha na vhutshilo. Luṅwalo ulu ndi khou ni ṅwalela uri ni kone u ḓivha uri ni na vhutshilo vhu sa gumi – ndi amba inwi ni fulufhelaho Murwa wa Mudzimu. Ndi hone ri tshi vho kona u rabela ro fulufhela tshoṱhe uri na tshifhio tshine ra mu humbela tshine tsha anḓana na zwine a funa, u a ri ṋea. Huno arali ri tshi ḓivha uri u pfa zwoṱhe zwine ra humbela, ri ḓivha na uri zwe ra mu humbela ro no zwi ṋewa. Arali wa vhona mutendi nga iwe a tshi tshinya, hone vhu si vhutshinyi ha u tou mu isa lufuni, mu rabelele, Mudzimu u ḓo mu ṋea vhutshilo. Afha ndi khou amba a songo tshinyaho lwa u isa lufuni. Hafhu hu na u tshinya ha u isa lufuni. Henefho a thi khou ri u mu rabelele. Vhuvhi hoṱhe ndi u tshinya, hone hu ḓi vha na u tshinya ha u sa tou isa lufuni. Ri a ḓivha uri o bebwaho nga Mudzimu ha endeli u tshinya; Murwa wa Mudzimu u ḓi mu tsireledza uri Muvhi a si mu kone. Riṋe ri ḓivha uri ri vha Mudzimu na uri shango ḽoṱhe ḽo thubiwa nga Muvhi. Hone ri dovha ra ḓivha uri Murwa wa Mudzimu o ḓa shangoni, huno Ene o ri ṋea ṱhalukanyo ya u ṱalukanya Mudzimu wa ngoho. Zwenezwo ro no vha vhathihi na Mudzimu wa ngoho na Murwa wawe Yesu Khristo. Ene ndi Ene Mudzimu wa ngoho, ndi Ene a no ri fha vhutshilo vhu sa gumi. Vhananga, ilani zwa midzimu nandi! Ndi nṋe mulisa wa tshivhidzo. Ndi ṅwalela mufumakadzi a huliseaho, o nangwaho nga Mudzimu, khathihi na vhana vhawe. Ndi ni funela ngoho, hone hu si nṋe fhedzi, na vhaṅwe vhoṱhe vhe vha kona u ḓivha ngoho vha a ni funa, ngauri ri na ngoho ya Mudzimu mbiluni dzashu, nahone i ḓo ḓi dzula mbiluni dzashu lini na lini. Mudzimu Khotsi, na Yesu Khristo Murwa wa Khotsi, vha ḓo ri itela vhuthu na tshilidzi ra vha na mulalo, hezwi ri tshi tshila ri ngohoni ri na lufuno. Ndo takala hani ndi tshi ṱangana na vhaṅwe vhana vhavho nda wana vha tshee vho ima ngohoni, vha sa hangwi ndaela ye ra fhiwa nga Khotsi. Zwino mukegulu, ndo vha ndi na khumbelo ndi ri: Riṋe vhatendi ri fanela u dzula ri tshi funana. Ndi tshi ṅwala nga u ralo a si uri ndi khou vha ṋea ndaela ntswa, ndi ye ra vha ri nayo u bva mathomoni. Lufuno zwino ndi mini? Lufuno ndi u tshila nga u tevhedza ndaela dza Mudzimu. Ndaela yawe ndi uri ri tshile nga u funana. Ndi zwone zwe na vhudzwa u bva henengei mathomoni. Ndi tshi ralo ndi uri ho bvelela vhadzia-u-xedza-vhathu fhano shangoni, nahone ndi vhanzhi. Vhenevho ndi vhane vha ṱanziela uri Yesu Khristo ho ngo vha muthu. Ndi vhenevho vhane nda vha amba ndi tshi ri, “ndi vhadzia-u-xedza-vhathu” na “vhavhangisakhristo”. Ni vhone ni sa ḓo xedza zwe ra zwi shumela, ndi hone ni tshi ḓo wana pfufho yaṋu yoṱhe. Ane a fhufhela phanḓa, a engedzedza, a si dzule kha zwe a funzwa nga zwa Khristo, onoyo ha na Mudzimu, hone ane a dzula kha zwe a funzwa u na Khotsi khathihi na Murwa. Arali ha swika muṅwe mufunzi ha inwi a sa funzi zwenezwo, ni songo mu swielela nḓuni dzaṋu, na u mu resha ni songo mu resha, ngauri ane a vhuya a mu resha o no vha na mukovhe kha vhuvhi ha onoyo muthu. Naho ndi tshi kha ḓi vha na manzhi ane nda ṱoḓa u ni vhudza ndi vhona uri ndi khwiṋe ndi sa tou a ṅwala. Ndi fulufhela uri ndi ḓo tou ḓa ra amba ro livhana. Ndi hone dakalo ḽashu ḽi tshi ḓo tou fhufhuma. Vhana vha murathu wavho uyu o nangiwaho-vho nga Mudzimu vha ri vha vhe hone. Ndi nṋe mulisa wa tshivhidzo. Ndi ṅwalela inwi Gayosi khonani yanga ane nda ni funela ngoho. Khonani yanga, ndi rabela uri ni vuwe zwavhuḓi ni takale tshoṱhe unga muya waṋu wo takala. Ndi takala hani hu tshi ita hu tshi ḓa vha hashu vha tshi ṱanziela u fulufhedzea haṋu vha tshi amba uri no ima hani ngohoni. Tshi nthudzaho mbilu u fhira zwoṱhe ndi u pfa uri vhana vhanga vho ima ngohoni. Ndi zwone khonani, ni ita zwone ni tshi tonda vhatendi nga riṋe nga u ralo. Tshine tsha takadzesa ndi uri na u vha ḓivha no vha ni sa vha ḓivhi hezwi ni tshi vha tonda. Vhone vhaṋe vho ṱanziela lufuno lwaṋu phanḓa ha tshino tshivhidzo. Zwino ro vha ri tshi humbela uri ni dovhe ni vha farise nga zwa lwendo nga nḓila yo fanelaho vhaḓinḓa vha Mudzimu, ngauri tshe vha bvela tshone ndi u yo ḓivhadza Yesu Khristo fhedzi, zwenezwo a vha ṱanganedzi tshithu kha vhannḓa. Zwenezwo-ha riṋe ri fanela u vhavhalela vhathu vho raloho, ndi hone ri tshi ḓo vha-vho ro longa tshanḓa kha u anḓadza ngoho. Ndo no ḓi ṅwalela tshivhidzo, hone Diotrefesi ha ṱanganedzi zwine ra amba ngauri u funa u vha ene muhulwane. Hone musi ndi tshi ḓa nga tsha vhukoma ndi ḓo mu sengisa zwine a ita a tshi sokou ri pomoka zwithu zwivhi. Zwi si hezwo fhedzi: na musi Vhakhriste vha tshi ḓa henengeo ha vha ṱanganedzi, a dovha a dzivhisa na vhaṅwe u vha ṱanganedza, vhane vha ralo a vha thatha na tshivhidzoni. Khonani yanga, ni songo edzisa zwo vhifhaho, edzisani zwivhuya. Ane a ita zwivhuya ndi wa Mudzimu. A itaho zwo vhifhaho ha athu vhuya a vhona Mudzimu. Dimitriosi ene vhathu vhoṱhe vha mu amba zwavhuḓi; na ngoho yone iṋe i ṱanziela nga u ralo. Na riṋe ri ḓadzisa nga vhuṱanzi hashu. Hufha ni tshi ḓivha uri zwine ra amba ndi ngoho. Ndi kha ḓi vha na manzhi ane nda ṱoḓa u ni vhudza, hone ndi vhona uri ndi khwiṋe uri ndi sa tou a ṅwala. Ndi fulufhela uri ndi ḓo ḓa hu si kale ra ḓo konou amba ro livhana. Kha u vhe mulalo! Khonani dzashu ngeno dzi ri ni vhe hone. Khonani dzoṱhe ngeo dzi vhe hone nga muthihi nga muthihi. Ndi nṋe Judasi muḓinḓa wa Yesu Khristo. Ndi murathu wa Jakopo. Ndi ṅwalela inwi no vhidzwaho, ni funwaho nga Mudzimu Khotsi, na vhulungwa nga Yesu Khristo. Ndi a ni resha ndi ri: ngavhe Mudzimu a tshi ni itela vhuthu na vha na mulalo na lufuno nga vhuḓalo. Vhafunwa, ndo vha ndo tama zwihulu u ni ṅwalela nga zwa u tshidzwa hashu roṱhe. Hone zwino ndi vhona zwi tshi ṱoḓea uri ndi ni ṅwalele ndi tshi ni ṱuṱuwedza uri ni dzule ni tshi lwa nga nungo dzoṱhe ni tshi lwela lutendo lwonoluḽa lwe Mudzimu a kumedza vhakhethwa vhawe luthihi fhedzi zwa mbo ḓi vha zwo khunyelela. Ndi uri ndo vhona vhaṅwe vhathu vho no susumela vhukati haṋu. Ndi vhathu vhavhi vhe vha dzula vho haṱulelwa ṱhamu kale na kale. Vha tshila vho tou ḓikumedza zwa vhuḓabaḓaba vha tshi ri, “Tenda Mudzimu a tshi ḓo ri khathutshela.” Ngauralo vha landula Muṋe washu Yesu Khristo, Ene Khosi e eṱhe. Nangwe zwi zwithu zwine na zwi ḓivha zwoṱhe, litshani ndi ni humbudze uri naho Muṋe washu o tshidza lushaka shangoni ḽa Egipita, o ḓi lozwa vhe vha si mu fulufhele. Na vharuṅwa vhe vha sa fushee nga vhuimo havho, vha pfuluwa vhudzuloni havho, Mudzimu o vha vhofha nga geḓane dzi sa ṱhukhuwi, zwino vho lindiwa dindini ḽa swiswi vho lindela ḓuvha ḽihulu ḽa khaṱhulo. Zwo ḓi ralo Sodoma na Gomora na miḓi yo vhandekanaho nayo. Na vhone vho ita-vho zwa vhenevho vharuṅwa, vha ita vhupombwe vhu nengisaho na vhupaṱi vhu sa tendelani na tsiko ya muthu. Ndi zwine zwino vha tambudzwa muliloni u sa dzimi uri vha vhe tsumbo kha vhaṅwe. Na kha vhenevho vhanna zwo tou ralo na ṋamusi: miloro yavho i ita uri vha dzhenise mivhili yavho kha zwa dzitshika vha vho nyadza vhuhulu ha Mudzimu na u sema vhahulwane vha ngei ṱaḓulu. Na Mikaele muruṅwa muhulwane, a tshi khou pikisana na diabolo zwiḽa vha tshi lwela tshitumbu tsha Mushe, hufha a songo vhuya a swika he a nyefula diabolo kana a mu haṱula; tshe a amba o tou ri, “Muṋe washu u ḓo u rwa.” Hone havho vha sokou nyefula zwithu zwine vha si vhuye vha zwi ḓivha; vha langwa nga zwi re malofhani, sa phukha dzi si na ṱhalukanyo; ndi zwone zwi no vha lozwa. Vha ḓo zwi vhona vhenevho vhathu: vho fara nḓila yeneiḽa ya Kaini; vha fhura vhathu sa Biliamu vha tshi ri vha ḓo wana malamba ngazwo; vho shandukela Mudzimu sa Kora, zwino vha vho lovha nga zwenezwo. Musi ni tshi ḽa navho sa vhatendi, vhone vha mbumbunda vha sa shoni. A vha londi zwa vhaṅwe, vha londa zwavho fhedzi. Vha fana na lutombo lwa tshilaledzi lu re fhasi ha maḓi lu pwashaho zwikepe. Vha nga makole a si na mvula a balanganywaho nga maḓumbu. Vha nga miri ine na nga tshifhinga tsha u aṋwa ya sa aṋwe mitshelo, yo no tupulwaho, yo no faho tshoṱhe. Vha nga magabelo a ofhisaho a lwanzhe a fhufhumaho zwiito zwavho zwi shonisaho. Vha nga ṋaledzi dzi tendelekaho lutomboni. Mudzimu o dzula o vha lugisela swiswi ḽi sa gumi ḽo tou ri bodo. Ndi Enokho, uḽa wa murafho wa 7 u bva kha Adamu, we a vha porofita a ri, “Muṋe washu o ḓa na zwigidigidi zwa vharuṅwa vhawe vhakhethwa uri a vha haṱule vhoṱhe a rovhedze vhavhi vhoṱhe a tshi vha rwela mishumo yavho yoṱhe mivhi ye vha ita nga vhuvhi havho, na oṱhe mavhi e vhatshinyi vhavhi vha sema Mudzimu ngao.” Ndi vhadzia-u-gungula na u vhilaela. Vha langwa nga nyemulo dzavho fhedzi; vha dzulela u zuwa, na u hoya vhathu uri vha pfume ngazwo. Hone inwi vhafunwa, elelwani maipfi e a dzula o ambiwa nga vhaapostola vha Muṋe washu Yesu Khristo. A thi ri vho ḓi amba vha ri, “Misi ya vhufhelo hu ḓo ḓa vhathu vhane vha ḓo tshila vha tshi langwa nga nyemulo dzavho mmbi; vhenevho vha ḓo ni goḓa.” Avho ndi vhaluṱanyi; a vha na Muya Mukhethwa, vha langiwa nga tsiko yavho fhedzi. Hone inwi vhafunwa, ḓialuseni kha lutendo lwaṋu lukhethwakhethwa, ni ḓi rabela nga maanḓa a Muya Mukhethwa. Ni dzule ni kha lufuno lwa Mudzimu, no lavhelela tshilidzi tsha Muṋe washu Yesu Khristo uri ni wane vhutshilo vhu sa gumi. Vhane vha kha ḓi timatima ni vha itele tshilidzi, hone vhaṅwe ni tshi vha tshidza ni tou nga ni khou vha ṋula muliloni. Ha vha na vhaṅwe hafhu vhane na fanela u vha fara nga mbilutshilidzi, ni tshi tata; ni vhenge na zwiambaro zwe vha kumadza nga nyemulo dzavho. Thendo dzashu nga dzi swikiswe ha Mudzimu nga Yesu Khristo Muṋe washu. Mudzimu u kona u ni vhulunga uri ni si khukhulwe a vhuye a ni imise phanḓa hawe na vhona vhugala hawe ni vhathu vha sa solisei, ni tshi pembela nga dakalo. Ndi Ene Mudzimu e eṱhe; ndi Ene Mutshidzi washu nga Yesu Khristo Muṋe washu. Vhugala ndi hawe, na vhuhulu, na maanḓa, tsha kale na kale shango ḽi sa athu vha hone, na zwino, na lini na lini! Amen. Hei ndi nzumbululo ye Yesu Khristo a dzumbululelwa nga Mudzimu, uri Ene a kone u sumbedza vhalanda vhawe zwine zwa fanela u itea hu si kale. Khristo o sala a tshi zwi ḓivhadza nga muruṅwa we a mu ruma ha muḓinḓa wawe Johanisi, ene a konou anetshela zwoṱhe zwe a zwi vhona, a tshi ṱanziela ipfi ḽa Mudzimu na vhuṱanzi ha Yesu Khristo. U na mashudu ane a zwi vhalela tshivhidzo, na vhane vha thetshelesa maipfi a bugu iyi ya vhuporofita, vha dovha vha tevhedza zwo ṅwalwaho khayo. Tshifhinga tshazwo tsho sendela. Ndi nṋe Johanisi, ndi ṅwalela zwivhidzo zwa 7 zwi re vunduni ḽa Asia. Ndi a ni resha ndi ri: Ngavhe Mudzimu a tshi ni itela vhuthu na vha na mulalo – Ene A RE HONE, we a vha e hone, ane a khou ḓa, na mimuya miṱanu na mivhili i re phanḓa ha khuluṋoni yawe, na Yesu Khristo, Ene ṱhanzi i fulufhedzeaho, tanzhe ḽa vha vuwaho vhafuni, Muvhusi wa mahosi a shango. U a ri funa, o ri vhofholola vhutshinyini nga lufu lwawe, a ri ita vhavhusanae muvhusoni wa Mudzimu, na vhotshifhe vha u shumela Mudzimu Khotsi awe. Vhugala ndi hawe, na maanḓa, lini na lini. Amen. Vhonani u khou ḓa e kha makole; maṱo oṱhe a ḓo mu vhona, na vhaḽa vho mu rungaho. Tshakha dzoṱhe dza ḽifhasi dzi tshi mu vhona dzi ḓo lila dza ṱavha mukosi. Zwi ḓo tou ralo. Amen! “Ndi Nṋe Alfa na Omega,” ndi Nṋe wa u thoma na u fhiledza, u ralo Muṋe washu Mudzimu Ramaanḓaoṱhe, A RE HONE, we a vha e hone, ane a khou ḓa. Nṋe Johanisi ndi mutendi nga inwi; nge roṱhe ra vha vhathihi na Yesu ri kovhekana nae u tambula na muvhuso na u sa fhela mbilu. Ndo vha ndo hwalelwa nda poswa tshiṱangadzimeni tsha Phathimosi nge nda ḓivhadza ipfi ḽa Mudzimu nda ṱanziela Yesu. Ho vha hu nga ḓuvha ḽa Muṋe washu ndi tshi ḓipfa ndi Muyani, nga afha murahu hanga nda pfa ipfi ḽihulu ḽi bvumaho sa phalaphala ḽi tshi ri, “Zwine wa zwi vhona zwi ṅwale buguni u zwi rumele zwivhidzo zwiṱanu na zwivhili: Efesa, Simirina, Pergamoni, Thiathira, Saradisi, Filadelfia, Laodikia.” Nda rembuluwa ndi tshi ri ndi vhone a no khou amba na nṋe. Ndi tshi rembuluwa nda vhona zwivheambone zwiṱanu na zwivhili zwa musuku, vhukati ha zwivheambone izwo nda vhona muṅwe a no nga mubebwa-nga-muthu ó ambara phuraphura i swikaho ṋayoni, khanani o i vhofha nga bannda ya musuku. Mavhudzi awe a ṱhohoni o vha o tshena sa muḓali, kana mahaḓa; maṱo awe o vha a tshi penya sa khavhu ya mulilo, milenzhe i tshi penya sa musinaseṱha u kulutedzwaho ṋanḓoni, ipfi ḽi tshi unga sa muungo wa guvhukuvhu. O vha o fara ṋaledzi ṱhanu na mbili nga tshanḓa tshauḽa, mulomoni ho ṱoṱomowa banga ḽa mutsheahoṱhe ḽo ṱuṱulwaho, tshifhaṱuwo tshawe tshi tshi penya sa ḓuvha masiari tshivhangala. Nda ri u mu vhona nda mbo ḓi ri ṋayoni dzawe huru sa mufu. A nkwama nga tshanḓa tshawe tshauḽa a ri, “U songo ofha! Ndi Nṋe mathomo na magumo. Ndi Nṋe a tshilaho. Ndo vha ndo fa, zwino ndi vho tshila lini na lini. Ndo fara khii dza lufu na vhudzulavhafu. Zwenezwo ṅwala zwine wa zwi vhona, zwine zwa khou itea zwino na zwine zwa kha ḓi ḓo itea. Wo vhona ndo fara ṋaledzi ṱhanu na mbili nga tshanḓa tshauḽa, wa dovha wa vhona zwivheambone zwiṱanu na zwivhili zwa musuku. Ṱhalutshedzo ya tshiphiri itsho asiyi: ṋaledzi ṱhanu na mbili dzi amba vhaḓinḓa vha Mudzimu vha re zwivhidzoni zwiṱanu na zwivhili; zwiḽa zwivheambone zwiṱanu na zwivhili ndi zwivhidzo zwenezwo. “Ṅwalela muḓinḓa a re tshivhidzoni tsha Efesa u ri, ‘Uḽa o faraho ṋaledzi ṱhanu na mbili nga tshanḓa tshauḽa, a tshimbilaho vhukati ha zwivheambone zwa musuku, u ri: Zwoṱhe zwine na ita ndi a zwi ḓivha: ndi ḓivha u ḓinetisa haṋu, na u konḓelela haṋu, na u sa kona u konḓelela vhavhi, na u ṱalula vhane vha sokou ḓiita vhaapostola ngeno vhe si vhone, vhe vha khole-khole – ndi zwi ḓivha zwoṱhe. Na u konḓelela ni a konḓelela ni sa fheli mbilu, na ita na u tambudzelwa Nṋe ni sa neti. “ ‘Hone hu na tshine na nndina ngatsho, asitshi: a ni tsha mpfuna sa kale. “ ‘Edzonu vhona he na wa ni hone, uri ndi hungafhani. Zwino-ha shandukani ni dovhe ni ite zwe na vha ni tshi ita kale. Arali na sa shanduka ndi ḓo ḓa nda bvisa tshivheambone tshaṋu vhudzuloni hatsho. Hone tshi kha ḓi vha hone-vho tshine nda ni khoḓela tshone: ni vhenga zwiito zwa vhafunziwa vha Nikolasi unga na Nṋe ndi tshi zwi vhenga. “ ‘A na nḓevhe nga a thetshelese zwine Muya a vhudza zwivhidzo. “ ‘Ane a kunda ndi ḓo mu tendela u ḽa muri wa vhutshilo u re Pharadisoni ya Mudzimu.’ “Ṅwalela muḓinḓa a re tshivhidzoni tsha Simirina u ri, ‘Uḽa a re mathomo na magumo, we a vha o fa a dovha a tshila, u ri: Nṋe ndi ḓivha u tambula haṋu na vhushai haṋu, naho zwo ralo no pfuma. Ndi ḓivha na phungo ye na iselwa yone nga vhane vha ḓiita Majuda ngeno vhe si vhone, vhe tshivhidzo tsha Saṱhane. “ ‘Zwino inwi ni songo ofha dambudzo ḽo ni livhaho. Ndi ralo ngauri diabolo u ḓo linga vhaṅwe vhaṋu, vha farwa vha kudzwa dzhele, vha tambudzwa maḓuvha a fumi. Hone naho ni tshi nga pfi ni a vhulawa, inwi ni ḓi dzula ni tshi fulufhedzea. Tshiala tshine nda ḓo ni ṋea ndi vhutshilo. “ ‘A na nḓevhe nga a thetshelese zwine Muya a vhudza zwivhidzo. “ ‘Ane a kunda, lufu lwa vhuvhili lwone a lu nga mu iti tshithu.’ “Ṅwalela muḓinḓa a re tshivhidzoni tsha Pergamoni u ri, ‘Uḽa o faraho banga ḽa mutsheahoṱhe ḽo ṱuṱulwaho u ri: Hune na dzula hone ndi a hu ḓivha: ndi hune ha vhusa Saṱhane. Naho zwo ralo ni ḓi dzula no mpfulufhedza. Na musi Antipasi ṱhanzi yanga i fulufhedzeaho yo vhulawa henefho hayani ha Saṱhane, a no ngo nndandula. “ ‘Naho zwo ralo hu na zwi si gathi zwine nda zwi sanda kha inwi, khezwi: hu na vhaṅwe henefho vho faraho pfunzo ya Biliamu, uḽa we a funzedza Balaka u retshela Vhaisraele zwikwekwe nga u vha ḽisa zwiḽiwa zwo sumelwaho midzimu na u vha itisa vhupombwe. Hu ḓi nga vha tevhelaho pfunzo ya Nikolasi vha ḓi vha hone henefho. “ ‘Zwino-ha shandukani; na sa shanduka ndi ḓo ṱuwa ndi tshi ni ḓela, nda ḓo lwa na vhenevho nga banga ḽo ṱoṱomowaho mulomoni wanga. “ ‘A na nḓevhe nga a thetshelese zwine Muya a vhudza zwivhidzo. “ ‘Ane a kunda ndi ḓo mu ṱusela mana ye nda dzumba, nda mu fha na tombo ḽitshena ḽo ṅwalwaho dzina ḽiswa ḽi sa ḓihwi nga muthu arali e si onoyo fhedzi we nda mu ṋea.’ “Ṅwalela muḓinḓa a re tshivhidzoni tsha Thiathira u ri, ‘Murwa wa Mudzimu, ane maṱo awe a penya sa khavhu ya mulilo, milenzhe yawe ya penya sa musinaseṱha, u ri: Zwoṱhe zwine na ita ndi a zwi ḓivha: ndi ḓivha lufuno lwaṋu, na lutendo, na u tonda vhaṅwe, na u konḓelela, ndi zwi ḓivha zwoṱhe. Na uri zwine na ita zwino zwi fhira zwa kale, na zwone ndi a zwi ḓivha. “ ‘Tshine na nndina ngatsho asitshi: uḽa musadzi Jesebele ane a sokou ḓiita muporofita no a sokou mu litsha a tshi xedza vhalanda vhanga nga u vha itisa vhupombwe na u vha ḽisa zwiḽiwa zwo sumelwaho midzimu. Ene ndo vha ndo mu ṋea tshifhinga tsha u laṱa zwa vhupombwe, hone a si laṱe. Zwino-ha ndi ḓo mu ladza thovhoni i fhisaho, vhane vha ita vhupombwe nae arali vha sa zwi laṱi ndi ḓo vha tambudza zwihulu. Vhana vhawe vhone ndi ḓo vha vhulaha nga dwadze. Ndi hone zwivhidzo zwoṱhe zwi tshi ḓo ḓivha uri ndi Nṋe a no fhenḓa mihumbulo na dzimbilu, nahone ndi ḓo lifhedza noṱhe ndi tshi tevhedza mishumo yaṋu. “ ‘Hone inwi vhaṅwe henefho Thiathira ni sa tevheli pfunzo heyo ya uyo musadzi, ni songo gudaho hezwo zwine vhe ndi zwone zwiphiri vhukuma zwa Saṱhane, inwi a thi tsha ḓo ni hwesa muṅwe muhwalo. Tshaṋu hu vhe u farelela zwine na vha nazwo u swika ndi tshi ḓa. “ ‘Ane a kunda, a si litshe u ita zwine Nṋe nda funa, a vhuya a khunyeledza, onoyo ndi ḓo ri a vhuse dzitshakha. “ ‘U ḓo vha lisa nga luḓo lwa vhuhosi, a vha pwashekanya sa khali.’ “ ‘Zwi ḓi nga zwe nda ṋewa nga Khotsi anga. Ndi ḓo dovha nda mu ṋea na Masase ya vha yawe. “ ‘A na nḓevhe nga a thetshelese zwine Muya a vhudza zwivhidzo.’ “Ṅwalela muḓinḓa a re tshivhidzoni tsha Saradisi u ri, ‘Uḽa o fhiwaho mimuya miṱanu na mivhili ya Mudzimu khathihi na dziḽa ṋaledzi ṱhanu na mbili u ri: Zwoṱhe zwine na ita ndi a zwi ḓivha. Ndi ḓivha uri ni na dzina ḽa u pfi ni a tshila hu uri no fa. “ ‘Karuwani-ha ni khwaṱhise zwenezwo zwine na kha ḓi vha nazwo, zwine na zwone zwa vho ṱoḓou fa; ngauri ndi tshi sedza zwine na ita ndi vhona zwo ṱahela, zwi sa fushi Mudzimu wanga. “ ‘Zwenezwo shandukani ni elelwe zwe na funzwa na zwi pfa, ni zwi tevhedze. Arali na sa karuwa ndi ḓo ni ḓela sa fobvu, ni sa ḓivhi tshifhinga tshine nda ḓo swika ngatsho. Hone hu kha ḓi vha na vhaṅwe vha si gathi vha songo tswukisaho zwiambaro zwavho. Ndi vhone vhane vha ḓo tshimbila na Nṋe vho ambara tshena, ngauri zwo vha fanela. “ ‘Ane a ḓo kunda nndwani iyo u ḓo ambadzwa nguvho dzenedzo tshena. A thi nga vhuyi nda thutha dzina ḽawe buguni ya vha tshilaho. Ndi ḓo tou bula phanḓa ha Khotsi anga na vharuṅwa nda ri hoyu ndi wanga. “ ‘A na nḓevhe nga a thetshelese zwine Muya a vhudza zwivhidzo.’ “Ṅwalela muḓinḓa wa tshivhidzo tsha Filadelfia u ri, ‘Uḽa a re mukhethwa, a re wa ngoho, o faraho khii ya Dafita, ane o vula hu si vhe na ane a vala, a ri u vala hu si vhe na ane a vula, u ri: Zwoṱhe zwine na ita ndi a zwi ḓivha. Vhonani, ndo ni vulela muṋango une na muthu na muthihi a si kone u vala. Ndi a ḓivha uri a ni na nungo; naho zwo ralo no ḓi vhulunga ipfi ḽanga na si nndandule. Ndi ḓo ni ṋea vhaṅwe vhane vha bva kha tshivhidzo tsha Saṱhane, vhadzia-u-zwifha vhane vha ri: Ri Majuda, hone vhe si vhone. Ndi ḓo ita uri vha ḓe vha gwadame phanḓa haṋu vha ni luvhe. Ndi hone vha tshi ḓo zwi ḓivha uri ndi a ni funa. Vhunga no vhulunga ipfi ḽanga ḽa uri ni konḓelele, na Nṋe ndi ḓo ni vhulunga nga tshifhinga tsha milingo ine ya ḓo wela shango ḽoṱhe na vhathu vhaḽo. A thi nga lengi u ḓa; inwi vhulungani zwine na vha nazwo hu si vhe na ane a ni dzhiela tshiala tshaṋu tsha u kunda. Ane a kunda ndi ḓo mu ita phuphu nḓuni ya Mudzimu wanga, ha tsha ḓo dovha a bva khayo, u ḓo dzula henefho. Ndi ḓo ṅwala dzina ḽa Mudzimu wanga khae, khathihi na dzina ḽa muḓi wa Mudzimu wanga, wone Jerusalema muswa u bvaho ha Mudzimu wanga ngei ṱaḓulu, nda ṅwala na dzina ḽanga ḽiswa khae. “ ‘A na nḓevhe nga a thetshelese zwine Muya a vhudza zwivhidzo.’ “Ṅwalela muḓinḓa a re tshivhidzoni tsha Laodikia u ri, ‘Uḽa Amen, a re ṱhanzi i fulufhedzeaho ine ya ḓi amba ngoho, we Mudzimu a sika zwoṱhe ngae, u ri: Zwoṱhe zwine na ita ndi a zwi ḓivha: hu u fhisa a ni fhisi, hu u rothola a ni rotholi. Zwo vha zwi khwiṋe ni tshi fhisa kana ni tshi rothola zwaṋu. Zwino ngauri a ni fhisi, na u rothola a ni rotholi, ni tou dudela, ndi ḓo ṱuwa ndi tshi ni pfela kule na bva haṋwani hanga. “ ‘Ni ḓifhima na ri: Ro pfuma hani! A ro ngo pfuma zwone! A ri lili tshithu! Ni ro itwa nga u sa ḓivha uri ni a lilisa. Hufha ni vhashai. Hufha ni mabofu. Hufha no tou swoto, no sala fhedzi. A si khwiṋe ni tshi ḓa kha Nṋe na renga musuku wo bviswaho manyelo nga mulilo na ḓo kona u vha vhapfumi vhukuma naa? Na renga na zwiambaro zwitshena na konou pila bunyu ḽaṋu ḽi shonisaho. Na renga na mushonga wa u ḓodza maṱoni uri ni kone u vhona. “ ‘Nṋe vhoṱhe vhane nda vha funa ndi ita ndi tshi vha kaidza na u vha nyambudza. Zwino-ha na inwi shandukani ni litshe mahodze ni vuse nungo. Ndi fhano, ndo ima muṋangoni, ndi khou khokhonya. Ane a pfa ipfi ḽanga a mmvulela, ndi dzhena nḓuni yawe ra dzula fhasi ra ḽa roṱhe. “ ‘Ane a kunda u ḓo dzula na Nṋe kha khuluṋoni yanga ra vhusa roṱhe, unga na Nṋe ndo ri u kunda nda yo dzula na Khotsi anga kha khuluṋoni yawe ra vhusa roṱhe. “ ‘A na nḓevhe nga a thetshelese zwine Muya a vhudza zwivhidzo.’ ” Zwo no ralo nda dovha nda vhona ḽiṅwe bono. Ndo vhona muṋango wo vuleaho ngei ṱaḓulu, nda dovha nda pfa ḽiḽa ipfi ḽe nda ranga u ḽi pfa ḽi tshi nga phalaphala, ḽa amba na nṋe ḽa ri, “Gonya ngeno ndi u sumbedze zwi no ḓo itea ngavhuya.” Kathihi fhedzi maanḓa a Muya wa Mudzimu a ḓa kha nṋe, nda vhona ngei ṱaḓulu hu na khuluṋoni, na o dzulaho khayo, tshifhaṱuwo tshawe tshi tshi penya sa matombo matshena na matswuku a ngaho sa ngilasi, khuluṋoni yone yo tangwa nga musingavhadzimu wa muvhala wa tombo ḽa muroxwe. Iyo khuluṋoni ya dovha ya tangwa nga dziṅwe khuluṋoni dza 24, khadzo hó dzula vhahulwane vha 24 vho ambara tshena, ṱhohoni vho ambara khare dza musuku. Henefho kha khuluṋoni ho vha hu tshi bva mavhengevhenge a phenyo na mibvumo na mithathabo, phanḓa ha khuluṋoni hu tshi khou duga mbone ṱhanu na mbili dzine dza vha mimuya miṱanu na mivhili ya Mudzimu; ha dovha ha vha na tshi ngaho lwanzhe lu penyaho sa ngilasi. Henefho vhukati ho vha hu na zwi tshilaho zwiṋa zwo ḓalaho maṱo hoṱhe-hoṱhe phanḓa na murahu, zwo tanga khuluṋoni. Tsha u thoma tsho vha tshi tshi nga ndau, tsha vhuvhili tshi tshi nga mboho, tsha vhuraru tshí na tshifhaṱuwo tshi no nga tsha muthu, tsha vhuṋa tshi tshi nga goni ḽi khou fhufhaho. Tshiṅwe na tshiṅwe tsha hezwo zwivhumbwa zwi tshilaho tsho vha tshi na phapha ṱhanu na nthihi dzo ḓala maṱo hoṱhe-hoṱhe nnḓa na ngomu, zwi tshi imba zwi sa aweli vhusiku na masiari zwi tshi ri, “Mukhethwa, mukhethwa, mukhethwa ndi Muṋe washu Mudzimu Ramaanḓaoṱhe, we a vha e hone, A RE HONE, ane a ḓo ḓa.” Musi zwivhumbwa izwo zwi tshilaho zwi tshi renda o dzulaho kha khuluṋoni zwi tshi mu hulisa zwi tshi mu livhuha, Ene a tshilaho lini na lini, vhaḽa vhahulwane vha 24 wa nga magona vha luvha uḽa o dzulaho kha khuluṋoni, Ene a tshilaho lini na lini, vha bvula khare dzavho vha dzi vhea phanḓa ha khuluṋoni vha ri, “Mudzimu Muṋe washu, thendo na khuliso na maanḓa ndi zwau. Ndi Iwe Musiki wa zwoṱhe. Zwo sikwa nga he wa tou funa, zwa vha hone.” Nda vhona o dzulaho kha khuluṋoni o fara bugu tshanḓani tshauḽa, yo ṅwalwa nga nnḓa na nga ngomu, yo valwa ya vhoxwa nga mapfundo maṱanu na mavhili. Nda vhona muruṅwa wa maanḓa a tshi khou huwelela nga ipfi ḽihulu a tshi ri, “Ndi nnyi we zwa mu tea u pfuṋulula ayo mapfundo a vula iyo bugu?” Hone ho vha hu si a na na muthihi ngei makoleni na fhano fhasi, na nga ḓasi ha ḽifhasi, a konaho u vula iyo bugu, na u tou sedza ngomu hayo zwawe. Nde u zwi vhona nda lila ndó lila ngauri ho vha hu si na we zwa mu fanela u vula bugu iyo kana u sedza ngomu hayo. Ndi hone muṅwe wa vhaḽa vhahulwane a tshi amba na nṋe a ri, “U songo lila! A u vhoni Ndau i bvaho kha tsinde ḽa Juda, Ene Muḓuhulu vhukuma wa Dafita, o kunda, ndi Ene o fanelaho u pfuṋulula ayo mapfundo maṱanu na mavhili a vula iyo bugu.” Ndi hone ndi tshi vhona Ngwana i no nga yo ṱhavhiwa yo ima phanḓa ha khuluṋoni yo tangwa nga zwiḽa zwivhumbwa zwi tshilaho zwiṋa na vhaḽa vhahulwane. Yo vha i na ṋanga ṱhanu na mbili na maṱo maṱanu na mavhili. Ayo maṱo ndi mimuya miṱanu na mivhili ya Mudzimu yo rumiwaho shangoni ḽoṱhe. Iḽa Ngwana ya mbo takuwa ya yo ṱanganedza iyo bugu tshanḓani tshauḽa tsha o dzulaho kha khuluṋoni. A tshi i ṱanganedza zwiḽa zwivhumbwa zwi tshilaho zwiṋa na vhahulwane vha 24 vha wa nga magona vha luvha Ngwana. Muṅwe na muṅwe wavho o vha o fara haripa na midzio ya musuku yo ḓala zwioro. Zwioro hezwo ndi thabelo dza vhathu vha Mudzimu. Vho vha vha tshi khou imba luimbo luswa lu no ri, “Zwo u fanela u ṱanganedza bugu, na mapfundo ayo wa pfuṋulula. Hufha muṱhavhiwa e Iwe. Nga malofha au wo rengululela Mudzimu vhathu vha bvaho kha mitupo yoṱhe na nyambo na tshakha dzoṱhe na matsinde adzo. Wa vha ita vhavhusanaiwe, vhotshifhe vha shumelaho Mudzimu. Ḽifhasi ḽoṱhe ḽi ḓo vhuswa ngavho.” Ndi tshi sedza nda vho pfa maipfi a mara a vharuṅwa, vha zwigidi zwi sa vhalei. Vho vha vho tanga khuluṋoni vha dovha vha tanga na zwiḽa zwivhumbwa zwi tshilaho na vhaḽa vhahulwane. Nda pfa vha tshi imba nga ipfi ḽihulu vha tshi ri, “We zwa mu fanela ndi Ngwana, Ngwana yo ṱhavhiwaho. Nungo na lupfumo na vhuṱali na maanḓa na khuliso na vhugala na thendo ndi zwawe!” Zwenezwo nda pfa zwivhumbwa zwoṱhe, zwa ngei ṱaḓulu na fhano fhasi na ḓasi ha ḽifhasi na lwanzheni, zwoṱhe zwi re hone nda pfa zwi tshi imba zwi tshi ri, “Thendo na khuliso na vhugala na maanḓa ndi zwa o dzulaho kha khuluṋoni na zwa Ngwana, lini na lini!” Zwiḽa zwivhumbwa zwi tshilaho zwiṋa zwa ri, “Amen!” Zwenezwo vhaḽa vhahulwane vha wa nga magona vha luvha. Nda vhona Ngwana i tshi vhofholola ḽiṅwe ḽa aḽa mapfundo maṱanu na mavhili. Nda pfa tshiṅwe tsha zwiḽa zwivhumbwa zwi tshilaho zwiṋa tshi tshi vhidzelela nga ipfi ḽi no tou bvuma tshi tshi ri, “Kha i ḓe!” Ndi tshi lavhelesa henefho nda vhona bere tshena yo namelwa nga muthu o faraho vhura, a ṋewa khare ya u kunda uri hoṱhe hune a ya a kunde, a si vhuye a kundwa na luthihi. Ndi hone Ngwana i tshi dovha u pfuṋulula ḽiṅwe pfundo, nda pfa tshivhumbwa tshi tshilaho tsha vhuvhili tshi tshi ri, “Kha i ḓe!” Ndi hone bere iṅwe yo tswukaho sa mulilo i tshi tutu. O i namelaho o ṋewa banga ḽihulu, a ṋewa maanḓa a u fhelisa mulalo fhano shangoni, vhathu vha vhulahane. Musi a tshi pfuṋulula pfundo ḽa vhuraru nda pfa tshivhumbwa tshi tshilaho tsha vhuraru tshi tshi ri, “Kha i ḓe!” Ndi tshi lavhelesa nda vhona bere ntswu, o i namelaho ó fara tshikalo. Nda pfa tshi ambaho sa ipfi tshi tshi ṱaha vhukati ha zwiḽa zwivhumbwa zwi tshilaho zwiṋa tshi tshi ri, “Muholo woṱhe wa munna wa ḓuvha ḽithihi u vho ḓo renga koṱikoṱi ya goroi fhedzi, kana koṱikoṱi tharu dza baḽi; mapfura a nyolivi na waini ni songo zwi tambisa!” Musi a tshi pfuṋulula pfundo ḽa vhuṋa nda pfa ipfi ḽa tshivhumbwa tshi tshilaho tsha vhuṋa tshi tshi ri, “Kha i ḓe!” Ndi tshi lavhelesa nda vhona ḽiṅwe ḽibere ḽa muvhala museṱha wo haluluwaho. O i namelaho o vha a tshi pfi Lufu, a tevhelwa nga Vhudzulavhafu. Vhenevho vha ṋewa maanḓa a u vhusa tshithihi kha zwipiḓa zwiṋa zwa ḽifhasi, vha tendelwa u vhulaha vhathu nga banga na nga nḓala na nga dwadze, na nga zwivhanda zwa ḓaka. A tshi pfuṋulula pfundo ḽa vhuṱanu nda vhona ngei ṱaḓulu fhasi ha aḽiṱari hu na mimuya ya vhe vha vhulahelwa u ḓi ṱanzilela ipfi ḽa Mudzimu, vha vha tshiṱhavhelo, vhone vha tshi khou ṱavha mukosi vha tshi ri, “Muṋe wa zwoṱhe, mukhethwa a fulufhedzeaho, zwi ḓo fhela lini? Vhaḽa vhathu vha re shangoni vhe vha ri vhulaha u ḓo vha haṱula lini wa lifhedzela malofha ashu?” Muṅwe na muṅwe wavho a ambadzwa nguvho tshena, vha pfi vha vhe vho lindela tshifhinganyana, uri hu thome hu khunyelele tshivhalo tsha vhalanda na vhatendi ngavho vha no ḓo vhulawa sa vhone. Nda vhona Ngwana i tshi pfuṋulula pfundo ḽa 6, ha mbo vuwa mudzinginyo muhulu wa shango, ḓuvha ḽa swifhala ḽa nga sila ḽitswu ḽi hwasaho, ṅwedzi wa tswuka sa malofha, ṋaledzi dza wela fhasi, dza nga mahuyu o dzinginyiswaho nga ḓumbu a tshi wela fhasi, ḽiṱaḓulu ḽa nyamalala sa pesa ḽa bugu ḽi tshi petwa, thavha dzoṱhe na zwiṱangadzime zwa sudzuluswa vhudzuloni hazwo. Zwenezwo ndi hone mahosi a ḽifhasi na magota na vhalangammbi na vhapfumi na vhaḓivhalea na phuli dzoṱhe na vhaḓilangi, vha tshi dzumbama mapakoni na nngwani dza dzithavha, vha vhidzelela dzithavha na dzinngwa vha ri, “Ri weleni ni ri tibe uri ri dzumbame hoyo o dzulaho kha khuluṋoni a si tsha ri vhona, na ṱhamu ya Ngwana i si ri wele. Ḓuvha ḽavho ḽihulu ḽa khaṱhulo ḽo swika; ḽi nga konḓelelwa nga nnyi?” Ngavhuya nda vhona vharuṅwa vhaṋa vho ima khuḓani nṋa dza ḽifhasi vho thivha mimuya i bvaho matungo maṋa oṱhe, uri hu si vhe na muya u vhudzulaho u tshi ya lwanzheni kana shangoni kana mirini. Zwenezwo nda vhona muṅwe muruṅwa a tshi bva Vhubvaḓuvha o fara tshigivho tsha Mudzimu a tshilaho, a vhidzelela nga ipfi ḽihulu a tshi vhidzelela vhaḽa vharuṅwa vhaṋa vhe vha ṋewa maanḓa a u tshinyadza shango na lwanzhe, a ri, “Ni songo tshinyadza shango kana lwanzhe kana miri ri sa athu swaya vhalanda vha Mudzimu washu kha phanḓa dzavho.” Nda pfa upfi vho swaiwaho nga luswayo lwa Mudzimu ndi 144 000. Vhone vho vha vha tshi bva kha matsinde oṱhe a Vhaisraele. Kha ḽa Juda ha bva 12 000, kha ḽa Rubeni 12 000, kha ḽa Gadi 12 000, kha ḽa Ashere 12 000, kha ḽa Nafuthali 12 000, kha ḽa Manase 12 000, kha ḽa Simioni 12 000, kha ḽa Livi 12 000, kha ḽa Isakhara 12 000, kha ḽa Zebuloni 12 000, kha ḽa Josefa 12 000, na kha tsinde ḽa Benyamini ha ḓi bva 12 000 vhe vha swaiwa. Ndo no vhona izwo nda dovha nda vhona gogo ḽihulu ḽa vhathu vha sa vhalei vha bvaho kha tshakha dzoṱhe na mitupo yoṱhe na mashango oṱhe na nyambo dzoṱhe vho ima phanḓa ha khuluṋoni, henefho phanḓa ha Ngwana, vho ambara tshena vho fara matavhi a mitshevho, vha tshi khou vhidzelela nga ipfi ḽihulu vha tshi ri, “U tshidzwa hu bva ha Mudzimu washu, Ene o dzulaho kha khuluṋoni, na kha Ngwana!” Zwenezwo vharuṅwa vhoṱhe vho imaho vho tanga khuluṋoni na vhahulwane na zwivhumbwa zwi tshilaho zwiṋa vha mbo ḓi wa nga zwifhaṱuwo vho livhana na khuluṋoni, vha luvha Mudzimu vha tshi ri, “Amen! Thendo na vhugala na vhuṱali na ndivhuho na khuliso na nungo na maanḓa ndi zwa Mudzimu washu lini na lini! Amen!” Ndi hone muṅwe wa vhaḽa vhahulwane a tshi mmbudzisa a ri, “Avha vho ambaraho tshena ndi vhonnyi? Vha bvafhi?” Nṋe nda ri, “Muṋe wanga, zwi sa ḓihwi ngeo naa?” Ene a ri, “Havha ndi vho tambudzwaho zwihulu. Vho ṱanzwa nguvho dzavho nga malofha a Ngwana, dza tshena. Ndi zwine wa vhona vho ima phanḓa ha khuluṋoni ya Mudzimu vha tshi mu shumela nḓuni yawe vhusiku na masiari. Hoyo o dzulaho kha khuluṋoni, vhugala hawe vhu ḓo alama nṱha havho. “A vha tsha ḓo pfa nḓala kana ḓora. A vha tsha ḓo swa nga ḓuvha, kana u rungunya nga biso. “Ngwana i re vhukati ha khuluṋoni i ḓo vha lisa, ya vha endedza ya vha isa zwisimani zwa maḓi a ṋeaho vhutshilo. Mudzimu Ene u ḓo vha fhuluṱa miṱodzi.” Musi Ngwana i tshi pfuṋulula pfundo ḽa 7, ngei ṱaḓulu ha mbo ḓi tshete, ha fhela hafu ya awara hu sa pfali tshithu. Nda vhona vharuṅwa vhaṱanu na vhavhili vho imaho phanḓa ha Mudzimu vha tshi ṋewa phalaphala ṱhanu na mbili. Muṅwe muruṅwa we a vha o fara mudzio wa musuku wa u dubisela zwioro, a ḓa a ima aḽiṱarini, a ṋewa zwioro zwinzhi uri a zwi baḓekanye na thabelo dza vhakhethwa vhoṱhe vha Mudzimu, zwi ṋekedzwe Mudzimu aḽiṱarini ya musuku i re phanḓa ha khuluṋoni. Vhutsi uho ha zwioro khathihi na thabelo dza vhakhethwa vha Mudzimu zwa duba henefho phanḓa ha Mudzimu zwi tshi bva tshanḓani tsha muruṅwa. Ndi hone uḽa muruṅwa a tshi dzhia uḽa mudzio wa u dubisela zwioro a u ḓadza nga masimbe a bvaho aḽiṱarini a u posa fhano fhasi, ha vuwa mibvumo i ofhisaho, ha vha na phenyo na mudzinginyo wa shango. Zwenezwo vhaḽa vharuṅwa vhaṱanu na vhavhili vho faraho phalaphala ṱhanu na mbili vha ḓilugisela u dzi lidza. Muruṅwa wa u thoma a lidza phalaphala yawe. Ha vhonala tshifhango na mulilo zwo ṱangana na malofha, zwa shululelwa fhano fhasi, ha swa tshipiḓa tshithihi kha zwiraru tsha shango, ha swa na tshipiḓa tshithihi kha zwiraru tsha miri, na hatsi hoṱhe vhudala ha swa. Muruṅwa wa vhuvhili a lidza phalaphala yawe. Ha dobiwa tshithu tshi no nga thavha khulu i no khou duga, tsha poswa lwanzheni. Tshipiḓa tshithihi kha zwiraru tsha lwanzhe tsha shanduka malofha; ha fa tshipiḓa tshithihi kha zwiraru tsha zwivhumbwa zwi tshilaho lwanzheni, tshipiḓa tshithihi kha zwiraru tsha zwikepe tsha pwashekana. Muruṅwa wa vhuraru a lidza phalaphala yawe. Ha wa ṋaledzi khulu i dugaho sa ḓenzhe i tshi bva lutomboni, ya wela kha tshipiḓa tshithihi kha zwiraru tsha milambo na zwisima zwa maḓi. Dzina ḽa iyo ṋaledzi ndi Mukalakate. Tshipiḓa tshithihi kha zwiraru tsha maḓi tsha mbo ḓi kalakata, vhathu vhanzhi vha fa nge vha nwa maḓi eneo a kalakataho. Muruṅwa wa vhuṋa a lidza phalaphala yawe. Tshipiḓa tshithihi kha zwiraru tsha ḓuvha tsha peḓuwa, na tshithihi kha zwiraru tsha ṅwedzi, na tshithihi kha zwiraru tsha dziṋaledzi. Zwenezwo tshipiḓa tshithihi kha zwiraru tshazwo tsha dzima. Tshipiḓa tshithihi kha zwiraru tsha masiari tsha swifhala, na tsha vhusiku. Ndi tshi sedza nda vho pfa goni ḽe ḽa vha ḽi tshi khou fhufha ngei nṱha-nṱha tshikhalani, ḽi tshi vhidzelela nga ipfi ḽihulu ḽi tshi ri, “Ni ḓo zwi vhona, ni ḓo pfa vhuṱungu, ni ḓo tambula inwi vha dzulaho shangoni, musi vharuṅwa vhararu vho salaho vha tshi ḓo lidza phalaphala dzavho.” Zwenezwo muruṅwa wa vhuṱanu a lidza phalaphala yawe. Nda vhona ṋaledzi yo wela fhasi; iyo ṋaledzi ya ṋewa khii ya u vula muṋango wa dindi. Ya vula dindi ḽo itaho tshisiku, henefho ha mbo duba vhutsi vhu no nga vhu bvaho ṋanḓoni khulu, ḓuvha na lutombo zwa swifhala nga vhutsi vhu bvaho kha dindi iḽo. Henefho vhutsini ha bva nzie dza kavha fhasi, dza ṋewa maanḓa a u luma sa phame. Idzo nzie dza vhudzwa upfi dzi songo ḽa hatsi kana miri kana tshiṅwe tshimela-vho, dza pfi dzi lume vhenevho fhedzi vha si na luswayo lwa Mudzimu kha phanḓa dzavho; dza pfi dzi songo vha vhulaha, dzi tou vha shengedza miṅwedzi miṱanu yoṱhe, u vhavha ha hone hu tshi nga ha musi muthu o luṅwa nga phame. Misi yeneyo vhathu vha ḓo ri, “Ngavhe ri tshi fa!” hone vha si fe; vha tou tama lufu, lwone lwa vha shavha. Tshivhumbeo tsha idzo nzie tsho vha tshi tshi nga tsha bere dzo lugiselwaho u bva pfumo, ṱhohoni dzo ambadzwa zwiṅwe zwithu zwi no nga khare dza musuku, khofheni hadzo hu tshi nga ha vhathu, mavhudzi adzo a tshi nga a vhasadzi, maṋo adzo a tshi nga a ndau, dzo ambadzwa zwipilakhana zwi no nga tsimbi, mibvumo ya phapha dzadzo i tshi nga ya bere nnzhi dzi tshi kokodza gariki dzi tshi ya nndwani. Dzo vha dzi na mitshila ya mbolela dzi no nga dza phame. Dzo vha na maanḓa a u shengedza vhathu nga yeneo mitshila miṅwedzi miṱanu yoṱhe. Dzi na khosi yadzo i dzi vhusaho. Onoyo ndi muruṅwa wa ḽiḽa dindi, ane nga Tshiheberu a pfi “Abadoni”, nga Tshigiriki a pfi “Apolioni”, ḽine ḽa amba uri “Mutshinyadzi”. Khombo ya u thoma zwino yo fhira. Hu tshee ho sala khombo mbili. Ndi hone muruṅwa wa 6 a tshi lidza phalaphala yawe. Nda pfa ipfi ḽi tshi bva vhukati ha ṋanga nṋa dza aḽiṱari ya musuku i re phanḓa ha Mudzimu, ḽa amba na muruṅwa wa 6 o faraho phalaphala ḽa ri, “Vhofholola vhaḽa vharuṅwa vhaṋa vho vhoxwaho ngei mulamboni muhulu wa Yufuratha.” Avho vharuṅwa vho vha vho telwa ṅwaha wonoyo, ṅwedzi wonoyo, ḓuvha ḽeneḽo, tshifhinga tshenetsho. Ndi hone vha tshi mbo ḓi vhofhololwa uri vha vhulahe tshipida tshithihi kha zwiraru tsha vhathu. Nda vhudzwa upfi tshivhalo tsha maswole ayo o namelaho dzibere ndi maḓana a dzimilioni. Kha bono ḽanga nda vhona dzibere na vhanameli vhadzo vho ambara zwipilakhana zwo tswukaho unga mulilo na zwa muvhala wa lutombo wo dziaho na zwa tshirulwane, ṱhoho dza idzo bere dzi tshi nga dza ndau, milomoni yadzo hu tshi bva mulilo na vhutsi na tsevhela. Tshipiḓa tshithihi kha zwiraru tsha vhathu tsha vhulawa nga madambudzo eneo mararu: mulilo na vhutsi na tsevhela zwi bvaho milomoni ya idzo bere. Maanḓa adzo o vha e milomoni yadzo na mitshilani, mitshila yadzo i tshi nga dziṋowa dzi re na dziṱhoho, dzi tshi huvhadza vhathu ngayo. Vhathu vhe vha si vhulawe nga ayo madambudzo a vho ngo laṱa zwa u luvha midzimu ye vha tou ḓiitela nga zwanḓa zwavho, na madimoni na zwifanyiso zwa musuku na siliva na musina na matombo na dzithanda, zwi sa vhoni, zwi sa pfi, zwi sa tshimbili. A vho ngo laṱa vhupondi na vhuloi na vhupombwe na vhufobvu. Zwenezwo nda vhona muṅwe muruṅwa wa maanḓa a tshi bva ṱaḓulu o putelwa nga gole, ṱhohoni o ambara musingavhadzimu, tshifhaṱuwo tshawe tshi tshi penya sa ḓuvha, milenzhe yawe i tshi nga phuphu dza mulilo, tshanḓani o fara kubugwana kwo vulwaho, o kanda lwanzhe nga mulenzhe wa tshauḽa, wa tshamonde wo kanda shangoni. A vhidzelela nga ipfi ḽihulu ḽi vhombaho sa ndau. O no vhidzelela ha fhindula mibvumo miṱanu na mivhili. Ndi tshi kha ḓi tou ri ndi a ṅwala zwo ambiwaho nga mibvumo iḽa miṱanu na mivhili nda pfa ipfi ḽi bvaho ḽiṱaḓulu ḽi tshi ri, “Zwe wa zwi pfa nga iḽa mibvumo miṱanu na mivhili u songo zwi ṅwala, nga tshi vhe tshiphiri.” Uḽa muruṅwa we nda vhona o ima nṱha ha lwanzhe na shango a imisela tshanḓa tshauḽa ṱaḓulu, a ana nga a tshilaho lini na lini, Ene o sikaho ḽiṱaḓulu na ḽifhasi na lwanzhe na zwoṱhe zwi re khazwo, a ana a ri, “A zwi tsha ḓo lenga. Musi muruṅwa wa 7 a tshi lidza phalaphala yawe, ndi hone Mudzimu a tshi ḓo khunyeledza tshiphiri tsha zwe a dzula o zwi dzudzanya, sa zwe a ḓivhadza vhaporofita vhaḓinḓa vhawe.” Zwenezwo ḽiḽa ipfi ḽe nda ranga u ḽi pfa ḽi tshi bva ṱaḓulu ḽa dovha ḽa amba na nṋe ḽa ri, “Iyo dzhia kuḽa kubugwana kwo vulwaho ku re tshanḓani tsha uḽa muruṅwa o kandaho lwanzheni na shangoni.” Nda ya ha uḽa muruṅwa nda mu humbela kuḽa kubugwana. Ene a ri, “Ku dzhie u ku ḽe! Haṋwani u ḓo pfa ku tshi ḓifha sa mutoli, hone wo no mila, thumbuni hu ḓo kalakata.” Nda mbo ḓi dzhia kuḽa kubugwana tshanḓani tsha uḽa muruṅwa nda ku ḽa, nangoho ku haṋwani nda pfa ku tshi ḓifha sa mutoli, hone ndo no mila nda pfa thumbuni hu tshi kalakata. Ndi hone ndi tshi vhudzwa upfi, “Dovha u yo ḓivhadza zwine Mudzimu a ḓo ita vhathu vha tshakha dzo fhambanaho na nyambo na mahosi.” Ndi hone ndi tshi ṋewa luṱanga lune lwa nga lwa u ela ngalwo, ha pfi, “Tshimbila u yo ela nnḓu ya Mudzimu na aḽiṱari, u dovhe u vhale na vha no khou luvha henefho. Miṱa ya nnḓa ha iyo nnḓu u songo i ela, u i sie nnḓa. Yone i ḓo kumedzwa vhannḓa. Vhenevho vha ḓo kandekanya muḓi mukhethwa vha ita miṅwedzi ya 42. Nṋe ndi ḓo ruma ṱhanzi dzanga mbili dza fhedza maḓuvha a 1 260 dzi tshi khou ḓivhadza vhathu zwine nda funa, dzo ambara madzanganda.” Idzo ṱhanzi mbili ndi miolivi mivhili na zwivheambone zwivhili zwo imaho phanḓa ha Muṋe wa mashango. Ane a vhuya a linga u vhaisa idzo ṱhanzi u ḓo swa nga mulilo u no shuluwa u tshi bva milomoni yadzo wa fhisa maswina adzo. Ane a linga u dzi vhaisa tshawe ndi u fa sa zwenezwo. Dzi na maanḓa a u vala makole uri mvula i si ne musi dzi tshi ḓivhadza a Mudzimu; dza dovha dza vha na maanḓa a u shandukisa maḓi a vha malofha, na u rwa shango nga dambudzo ḽifhio na ḽifhio nga hune dza funa. Hu ḓo ri musi vho no khunyeledza vhuṱanzi havho, ha ḓa ḽivhanda ḽi no bva dindini ḽa lwa navho, ḽa vha kunda ḽa vha vhulaha. Zwitumbu zwavho zwi ḓo rambalala mikotoni ya muḓi muhulu une ri tshi fanyisedzela wa pfi Sodoma na Egipita, henefhaḽa he na Muṋe wavho a vhambwa tshifhambanoni. Vhathu vha tshakha dzoṱhe na mitupo yadzo yoṱhe na nyambo dzoṱhe na mashango oṱhe vha ḓo lavhelesa izwo zwitumbu, ha fhela maḓuvha mararu na hafu vha sa tendi zwi tshi swiṱwa. Vhathu vha ḽifhasi vha ḓo takala vha pembelela lufu lwa havho vhavhili, vha ita na u ṋekana zwifhiwa, ngauri vhaporofita avho vhavhili vho vha vha tshi shengedza vhathu fhano fhasi. Musi ho no fhela aḽa maḓuvha mararu na hafu Mudzimu a vha vhudzulela mufemo wa vhutshilo, vha dovha vha vuwa vha ima nga milenzhe yavho, vhoṱhe vho zwi vhonaho vha tou tetemela nga nyofho. Ndi hone avho vhaporofita vhavhili vha tshi pfa ipfi ḽihulu ḽi bvaho ṱaḓulu ḽi tshi vhidzelela ḽi tshi ri, “Gonyani ngeno!” Vha mbo ḓi gonya ḽiṱaḓulu vho namela gole, maswina avho a tshi zwi vhona. Zwenezwo ha mbo ḓi vha na mudzinginyo muhulu wa shango, tshipiḓa tshithihi kha fumi tsha muḓi tsha pwashekana, ha fa vhathu vha 7 000, vho salaho vha farwa nga nyofho vha renda Mudzimu wa ṱaḓulu. Khombo ya vhuvhili zwino yo fhira, hu ḓo ṱuwa hu tshi tevhela ya vhuraru. Ndi hone muruṅwa wa 7 a tshi lidza phalaphala yawe. Ha pfala maipfi mahulu ngei ṱaḓulu a tshi ri, “Zwino ndi hone Muṋe washu na Mesia wawe vha tshi ḓo vhusa shango. U ḓo vhusa lini na lini.” Zwenezwo vhala vhahulwane vha 24 vho dzulaho kha khuluṋoni dzavho phanḓa ha Mudzimu vha wa nga zwifhaṱuwo vha luvha Mudzimu vha tshi ri, “Muṋe washu, Mudzimu Ramaanḓaoṱhe, Iwe u re hone, we wa vha u hone, ri a u livhuha zwe wa sumbedza maanḓa au mahulu wa thoma u vhusa. Tshakha dza vhannḓa dzo vha dzo halifha, ha swika tshifhinga tsha ndifhedzo yau, tshifhinga tsha u haṱula vhafu, tsha uri vhaḓinḓa vhau vhaporofita na vhakhethwa vhau vhoṱhe, na vhane vha u ofha, vhahulwane na vhaṱuku, vha wane pfufho yavho, tshone tshifhinga tsha u lozwa vhalozwi vha ḽifhasi.” Ndi hone nnḓu ya Mudzimu ngei ṱaḓulu i tshi vulwa, henefho nḓuni ha vhonala mbulungelo ya mulanga, ha vha na mavhengevhenge a dziphenyo na ngindi-ngindi ya mibvumo na mudzinginyo wa shango na tshifhango tshihulu. Ha vhonala tshiga tshihulwane tshi kanukisaho ngei ṱaḓulu. Ho vha hu na mufumakadzi o fukaho ḓuvha o ima nṱha ha ṅwedzi, ṱhohoni yawe o ambara khare ya ṋaledzi dza 12. O vha e muthu wa thovhela, e tsini na u vhofholowa, a ṱavha mukosi nga u pfa vhuṱungu ha u beba. Ha dovha ha vhonala tshiṅwe tshiga ngei ṱaḓulu: ho vha hu na ḓiragoni ḽihulu ḽo tswukaho sa mulilo, ḽi na ṱhoho ṱhanu na mbili na ṋanga dza fumi, ḽo ambara khare ṱhanu na mbili ṱhohoni dzaḽo. Ḽa hovha tshipiḓa tshithihi kha zwiraru tsha ṋaledzi dza lutomboni nga mutshila waḽo ḽa dzi posa fhasi; ḽa ima phanḓa ha uyo mufumakadzi we a vha e tsini na u vhofholowa, uri hezwi a tshi tou vhofholowa ḽi mbo ḓi mu ḽela ṅwana. Uyo mufumakadzi a beba ṅwana wawe wa mutukana, ane a ḓo ṱuwa a tshi vhusa tshakha dzoṱhe nga luḓo. Ṅwana uyo a mbo ḓi zhuvhulwa a iswa ha Mudzimu kha khuluṋoni yawe. Mufumakadzi ene a mbo ḓi shavhela phangani he Mudzimu a vha o mu lugisela vhudzulo, uri a londolwe e henengei hu vhuye hu fhele maḓuvha a 1 260. Zwenezwo ha mbo ḓi vuwa nndwa ngei ṱaḓulu, Mikaele na vharuṅwa vhawe vha tshi khou lwa na ḽiḽa ḓiragoni, na ḽone ḽo ima na vharuṅwa vhaḽo. Ha kundwa ḓiragoni, ḽone na vharuṅwa vhaḽo vha si tsha tendelwa u dovha vha kanda ngei ṱaḓulu. Ḽiḽa ḓiragoni ḽihulu ḽa poswa fhasi. Ndi ḽiḽa ḽiṋowa ḽa kale-kale ḽine ḽa pfi “Diabolo” kana “Saṱhane”, we a xedza shango ḽoṱhe. Ḽa mbo ḓi poswa shangoni na vharuṅwa vhaḽo vhoṱhe. Nda pfa ipfi ḽihulu ḽi tshi huwelela ngei ṱaḓulu ḽi tshi ri, “Zwino ndi hone tshifhinga tsha uri Mudzimu a tshidze vhathu tsho swika; Mudzimu o sumbedza maanḓa awe uri ndi Ene a no vhusa. Zwino ndi hone Mesia wawe o ṋewa maanḓa. Mupomoki wa vha hashu we a vha a tshi ṱolou vha hwelela ha Mudzimu vhusiku na masiari, ndi hone o pandelwa. Vho mu kunda nga malofha a Ngwana na nga u ṱanzilela ipfi ḽayo. Vha tshi pfi vha fele Ngwana a vho ngo lilela u tshila. Zwino pembela ḽiṱaḓulu na vhoṱhe vha dzulaho khaḽo. U ḓo zwi vhona iwe shango na lwanzhe; diabolo o tsela kha iwe o halifha; u ḓivha uri tshifhinga tsho mu salelaho ndi tshiṱuku.” Musi ḓiragoni ḽi tshi vho vhona uri ḽo poswa fhasi, ḽa thoma u tovhola uḽa Mufumakadzi we a beba ṅwana wa Mutukana. Uyo mufumakadzi a ṋewa phapha mbili dza goni ḽihulu uri a fhufhele hune a ḓo dzula hone kule phangani, a londolwe e hone hu vhuye hu fhele miṅwaha miraru na hafu, uri ḽiṋowa ḽi si mu huvhadze. Ndi hone mulomoni wa iḽo ḽiṋowa hu tshi shuluwa mulambo wa maḓi wa tevhela uyo mufumakadzi uri u mu kumbe. Hone ḽifhasi ḽa phalala uyo mufumakadzi nga u aṱama ḽa midza maḓi a bvaho mulomoni wa iḽo ḓiragoni. Ḓiragoni ḽone ḽa sinyutshela uyo mufumakadzi, ḽa yo lwa na vhana vhawe vhoṱhe vho salaho vhane vha tevhedza ndaela dza Mudzimu vha nambatela zwe Yesu a ṱanzilela. Ndi hone ḽi tshi yo ima khunzikhunzini ya lwanzhe. Nda vhona ḽiṅwe ḽivhanda ḽi tshi bva lwanzheni ḽi na ṋanga dza fumi na ṱhoho ṱhanu na mbili, ṋangani dzaḽo ḽo ambara khare dza fumi. Kha idzo ṱhoho ho vha ho ṅwalwa madzina a u nyefula Mudzimu. Iḽo ḽivhanda ḽo vha ḽi tshi nga nngwe, marimba aḽo a tshi nga a biara, mulomo u tshi nga wa ndau. Ḓiragoni ḽa ṋea iḽo ḽivhanda nungo na khuluṋoni yaḽo, na maanḓa mahulu a u vhusa. Iṅwe ṱhoho yaḽo yo vha i tshi nga i na mbonzhe ye ya ṱoḓou ḽi vhulaha, hone iyo mbonzhe yó no ḓi fhola. Shango ḽoṱhe ḽa tevhela iḽo ḽivhanda iḽo nga u vhona ḽi tshi kanukisa. Vhathu vhoṱhe vha luvha ḓiragoni nge ḽa vha ḽo ṋea ḽivhanda maanḓa aḽo a u vhusa. Na ḽivhanda vha ḽi luvha vha tshi ri, “Ndi nnyi ane a nga ḽivhanda? Ndi nnyi ane a nga ḽi kona?” Ḽivhanda ḽa tendelwa u zuwa zwihulu na u nyefula Mudzimu, ḽa pfi ḽi vhuse miṅwedzi ya 42. Ḽa thoma u nyefula Mudzimu, ḽa sasaladza dzina ḽawe na vhudzulo hawe na vhane vha dzula ṱaḓulu. Ḽa tendelwa na u lwa na vhakhethwa vha Mudzimu ḽa vha kunda, hu tshi pfi ḽi vhuse vhathu vha mitupo yoṱhe na nyambo dzoṱhe na tshakha dzoṱhe na matsinde adzo. Vhoṱhe vha dzulaho fhano shangoni vha ḓo ḽi luvha; vhane vha sa ḓo ḽi luvha ndi vhenevho fhedzi vhe madzina avho a dzula o ṅwalwa buguni ya vhutshilo shango ḽi sa athu sikwa, buguni ya Ngwana yo ṱhavhiwaho. A na nḓevhe nga thetshelese! “We a livhanywa na u thubwa u ḓo thubwa; we a livhanywa na pfumo u ḓo ḓi fa nga pfumo.” Ndi hone-ha hune ha ṱoḓea uri vhathu vha Mudzimu vha konḓelele vha fulufhedzee. Nda vhona ḽivhanda ḽiṅwe ḽi bvaho fhasi ḽi tshi tutu. Ḽo vha ḽi na ṋanga mbili dzi no nga dza ngwana, hone ḽi tshi amba sa ḓiragoni. Ḽo shuma nga maanḓa oṱhe a ḽivhanda ḽa u thoma, na ḽone ḽi tshi khou zwi vhona. Ḽa kombetshedza shango ḽoṱhe na vhoṱhe vha re khaḽo uri vha luvhe ḽiḽa ḽivhanda ḽa u thoma ḽe ḽa ṱoḓou fa nga mbonzhe ya vho fhola. Ḽivhanda heḽo ḽa vhuvhili ḽa ita manditi mahulu, lune ḽa tou tsisa na mulilo u tshi bva ṱaḓulu vhathu vha tshi zwi vhona. Ḽa tendelwa u ita manditi ḽiḽa ḽivhanda na ḽone ḽi tshi khou zwi vhona, ḽa fhura vhathu vha dzulaho fhano shangoni, ḽa vha vhudza uri vha ite tshifanyiso tsha ḽiḽa ḽivhanda ḽe ḽa ṱoḓou fa nga mbonzhe ya pfumo ya vho fhola. Ḽa tendelwa u vhudzulela mufemo kha tshifanyiso tsha ḽiḽa ḽa u thoma, uri tshi kone u tou amba, ḽa vhulahisa vhoṱhe vhane vha si gwadamele tshifanyiso hetsho. Ḽa kombetshedza vhathu vhoṱhe vhahulwane na vhaṱuku, na vhapfumi na vhashai, na vhaḓilangi na dziphuli, uri vha swaiwe kha tshanḓa tshauḽa kana kha phanḓa. A si na luswayo holwo lwa dzina ḽa heḽo ḽivhanda kana nomboro ya dzina ḽaḽo a dzivhiswa u renga kana u rengisa. Hezwi zwi ṱoḓa vhuṱali. A na ṱhalukanyo a nga kona u ḓivha zwine nomboro ya ḽivhanda ya amba zwone. Iyo nomboro yo imela muthu. Nomboro yeneyo ndi 666. Nda vhona Ngwana yo ima Thavhani ya Tsioni, i na vhathu vha 144 000 vho ṅwalwaho dzina ḽawe na ḽa Khotsi awe kha phanḓa dzavho. Nda pfa mubvumo u bvaho ṱaḓulu u tshi unga sa guvhukuvhu ḽihulu ḽi tshi ngindii sa mubvumo. Wo vha u tshi nga mubvumo wa dziharipa dzi tshi khou lidzwa nga vhalidzi vhadzo. Vho vha vha tshi khou imba luimbo luswa henefho phanḓa ha khuluṋoni na phanḓa ha zwiḽa zwivhumbwa zwi tshilaho zwiṋa na vhahulwane. Luimbo holwo a hu na we a kona u lu guda arali vhe si vhenevho vha 144 000 fhedzi. Shangoni ḽoṱhe ndi vhenevho fhedzi vho rengululwaho. Ndi vhenevho vhe vha si ḓishate tshika nga vhasadzi, vha dzula vho kuna. Vha tevhela Ngwana hoṱhe hune ya ya. Kha vhathu vhoṱhe ndi vhone vhe vhoṱhe vho rengululwaho, uri vha nge zwiranzhe zwi ṋekedzwaho Mudzimu na Ngwana. A vho ngo vhuya vha amba mazwifhi, a hu na he vha solisea. Nda vhona muruṅwa muṅwe a tshi khou fhufha ngei nṱha tshikhalani e na mafhungo maḓifha a lini na lini ane a fanela u ḓivhadzwa vha dzulaho shangoni, vha mitupo yoṱhe na matsinde oṱhe na nyambo dzoṱhe na tshakha dzoṱhe. A amba nga ipfi ḽihulu a ri, “Ofhani Mudzimu ni mu rende; tshifhinga tshawe tsha u haṱula vhathu tsho swika! Luvhani Ene o sikaho ḽiṱaḓulu na ḽifhasi na lwanzhe na zwisima zwa maḓi!” Muruṅwa wa vhuvhili a tevhela uḽa wa u thoma a ri, “Wo fhalala! Muḓi muhulu wa Babele wo fhalala, wonouḽa we wa kambisa tshakha dzoṱhe nga waini ya vhupombwe hawo!” Muruṅwa wa vhuraru a tevhela vhaḽa vhavhili vha u thoma a tshi amba nga ipfi ḽihulu a tshi ri, “Ane a vhuya a luvha ḽivhanda na tshifanyiso tshaḽo, a swaiwa nga luswayo lwaḽo kha phanḓa kana kha tshanḓa tshawe, onoyo u ḓo nwa waini ya mbiti dza Mudzimu ye a i shela kha tshinwelo tsha ṱhamu dzawe tshi songo tuvhidzwa. U ḓo shengedzwa nga mulilo na tsevhela a tshi vhonwa nga vharuṅwa vhakhethwa na Ngwana. Ḓitsi ḽa mulilo une wa vha shengedza ḽi duba lini na lini; vhusiku na masiari a vha nga aweli havho vha luvhaho ḽivhanda na tshifanyiso tshaḽo. Zwi ḓo ralo na kha vhoṱhe vho swaiwaho nga dzina ḽaḽo.” Ndi hone-ha hune ha ṱoḓea uri vhakhethwa vha Mudzimu vha konḓelele. Ndi vhane vha vhulunga ndaela dza Mudzimu vha dzula vha tshi tevhela Yesu nga u fulufhedzea. Zwenezwo nda pfa ipfi ḽi bvaho ṱaḓulu ḽi tshi ri, “Ṅwala u ri: Vha na mashudu vhane u bva zwino vha fa vhe vha Muṋe washu!” Muya a bvumela a ri, “Ndi zwone! A vha tsha ḓo shuma vha ḓinetisa, vha vho ḓo awela. Na mishumo yavho i a vha fhelekedza.” Ndi tshi sedza nda vhona gole ḽitshena, nda vhona na o dzulaho khaḽo ane a nga mubebwa-nga-muthu, o ambare khare ya musuku ṱhohoni yawe, o fara segere ya vhuhali. Zwino ha mbo ḓi bva muruṅwa muṅwe nḓuni ya Mudzimu a vhidzelela uḽa o dzulaho kha gole nga ipfi ḽihulu a ri, “Dzhia segere yau u kaṋe; tshifhinga tsho swika; shango ḽo vhibva uri ḽi kaṋwe!” Ndi hone uḽa o dzulaho kha gole a tshi kotamisela segere yawe fhasi a kaṋa shango. Nda dovha nda vhona muṅwe muruṅwa a tshi bva nḓuni ya Mudzimu ngei ṱaḓulu; na ene o vha o fara segere ya vhuhali. Zwino aḽiṱarini ha bva muṅwe muruṅwa ane a langa mulilo, a vhidzelela uḽa muruṅwa o faraho segere ya vhuhali nga ipfi ḽihulu a ri, “Tshea nḓirivhe dza shango nga segere yau ya vhuhali, dzo vhibva!” Ndi hone uḽa muruṅwa a tshi kotamisela segere yawe fhasi a tshea nḓirivhe dza ḽifhasi a dzi posa bonḓeloni ḽihulu ḽa mbiti dza Mudzimu. Dza sukelwa bonḓeloni henefho nnḓa ha muḓi, ha bva malofha a ita muḓalo, a vhuya a guma nga mihala ya dzibere, a ela a swika dzikhilomitha dza 1 600. Nda vhona tshiṅwe tshiga tshihulu tshi kanukisaho ngei makoleni: ho vha hu na vharuṅwa vhaṱanu na vhavhili vho fara madambudzo maṱanu na mavhili a u fhiledza a u khunyeledza ṱhamu dza Mudzimu. Ndi hone ndi tshi vhona tshithu tshi ngaho lwanzhe lu penyaho sa ngilasi yo ṱangana na mulilo. Nda vhona vhaḽa vhe vha kunda zwiḽa vha tshi tambudzwa nga ḽiḽa ḽivhanda na tshifanyiso tshaḽo na nomboro ya dzina ḽaḽo. Vho vha vho ima tsini ha lwanzhe luḽa lwa ngilasi vho fara haripa dze vha ṋewa nga Mudzimu vha tshi khou imba luimbo lwa Mushe muḓinḓa wa Mudzimu na luimbo lwa Ngwana vha tshi ri, “Muṋe washu Mudzimu Ramaanḓaoṱhe, mishumo yau yo hula hani! I kanukisa hani! Iwe Khosi ya dzitshakha, zwine wa ita ndi zwone-zwone. U a fulufhedzea vhukuma. Muṋe washu, ndi nnyi ane a nga si u ofhe? Ndi nnyi ane a nga lamba u u renda? Mukhethwa e eṱhe ndi Iwe. Tshakha dzoṱhe dzi ḓo ḓa dza u luvha, ngauri khaṱhulo dzau dzi sa khakhi dzo vhonala!” Izwo zwo no fhira nda vhona dennde ya vhugala ha Mudzimu ngei ṱaḓulu yo vulea, ngomu hayo ha bva vhaḽa vharuṅwa vhaṱanu na vhavhili vho fara madambudzo maṱanu na mavhili vho ambara lukhaha lu si na tshika lu penyaho, khanani vho lu vhofha nga bannda dza musuku. Ndi hone tshiṅwe tsha zwivhumbwa zwiḽa zwi tshilaho zwiṋa tshi tshi ṋea vhaḽa vharuṅwa vhaṱanu na vhavhili madzhomela maṱanu na mavhili a musuku o ḓalaho ṱhamu dza Mudzimu, Ene a tshilaho lini na lini. Iyo dennde ya ḓala vhutsi ha vhugala na maanḓa a Mudzimu, hu si vhe na ane a kona u dzhena afho denndeni hu sa athu khunyelela aḽa madambudzo maṱanu na mavhili o ḓiswaho nga vhaḽa vharuṅwa na vhavhili. Nda pfa ipfi ḽihulu ḽi tshi bva denndeni ya Mudzimu ḽi tshi amba na vhaḽa vharuṅwa vhaṱanu na vhavhili ḽi tshi ri, “Ayo madzhomela maṱanu na mavhili o ḓalaho ṱhamu dza Mudzimu iyani u a shululela shangoni!” Muruṅwa wa u thoma a ya a shululela dzhomela ḽawe mavuni. Vhaḽa vho swaiwaho nga luswayo lwa ḽiḽa ḽivhanda, vho luvhaho tshifanyiso tshaḽo, vha mbo ḓi bva zwilonda zwi vhavhaho, zwi ofhisaho. Ndi hone muruṅwa wa vhuvhili a tshi shululela dzhomela ḽawe lwanzheni. Maḓi a shanduka a nga malofha a muthu o faho, zwivhumbwa zwoṱhe zwi tshilaho lwanzheni zwa fa. Zwino muruṅwa wa vhuraru a shululea dzhomela ḽawe milamboni na zwisimani. Zwa shanduka zwa vha malofha. Nda pfa muruṅwa a langaho maḓi a tshi ri, “Khaṱhulo dzau a dzi khakhi, Iwe mukhethwa, u re hone, we wa vha u hone. Ndi hone-ha wo haṱula! Vho shulula malofha a vhakhethwa vha Mudzimu na a vhaporofita; ndi zwe wa vha fha malofha uri vha a nwe. Vha khou wana zwo vha fanelaho!” Nda pfa ipfi ḽi bvaho aḽiṱarini ḽi tshi ri, “Ndi zwone Muṋe washu, Mudzimu Ramaanḓaoṱhe! Khaṱhulo dzau ndi dza ngoho vhukuma, a dzi khakhi!” Ndi hone muruṅwa wa vhuṋa a tshi shululela dzhomela ḽawe kha ḓuvha, ḽa pfi ḽi fhise vhathu nga biso ḽaḽo ḽi no nga mulilo. Vha fhiswa nga biso ḽi ofhisaho. Naho zwo ralo vha sema dzina ḽa Mudzimu a langaho ayo madambudzo, vha si rembuluwe, vha si mu rende. Muruṅwa wa vhuṱanu a shululela dzhomela ḽawe kha khuluṋoni ya ḽiḽa ḽivhanda, muvhuso waḽo woṱhe wa swifhalelwa, vhathu vha ḓishengekanya ndimi nga u pfa vhuṱungu, vha sema Mudzimu wa ṱaḓulu nga u pfa vhuṱungu na nga u pfa u vhavha ha zwilonda, hone vha si laṱe zwiito zwavho zwivhi. Ndi hone muruṅwa wa 6 a tshi shululela dzhomela ḽawe mulamboni muhulu wa Yufuratha, wa mbo ḓi xa, uri mahosi a bvaho Vhubvaḓuvha a kone u fhira. Zwenezwo nda vhona mulomoni wa ḓiragoni na wa ḽivhanda na wa muporofita wa u zwifha hu tshi bva mimuya mivhi miraru i no nga maḓula. Ndi mimuya ya madimoni a itaho manditi, ya dalela mahosi oṱhe a shango uri vha kuvhanganele nndwa nga ḓuvha ḽihulu ḽa Mudzimu Ramaanḓaoṱhe. “Vhonani, ndi khou ḓa sa fobvu ni songo vhuya na humbula. U na mashudu ane a dzula o fhaṱuwa, a linda zwiambaro zwawe a sa ḓo tshimbila fhedzi a vho ḓo shona vhukati ha vhathu!” Zwenezwo iḽa mimuya ya kuvhanganya mahosi fhethu hune nga Tshiheberu ha pfi Haramagedoni. Zwo no ralo muruṅwa wa 7 a hasha muyani zwi re dzhomelani ḽawe. Ha pfala ipfi ḽihulu ḽi bvaho kha khuluṋoni i re nḓuni ya Mudzimu ḽi tshi ri, “Ndi hone zwo itea!” Ha vhonala mavhengevhenge a dziphenyo, ha pfala mibvumo ya ngindi-ngindi na mudzinginyo muhulu wa shango u sa athu vhuya wa vha hone tshee muthu a sikwa. Muḓi muhulu wa bva zwipiḓa zwiraru, miḓi ya tshakha dzoṱhe ya phusukanywa: Mudzimu Ene ho ngo hangwa vhuvhi ha uyo muḓi muhulu wa Babele, ndi zwine a u nwisa dzhomela ḽa waini ya ṱhamu dzawe dzi ofhisaho. Zwiṱangadzime zwoṱhe zwe nyamalali, thavha dzoṱhe dze dzadzádza. Vhathu vha welwa nga matombo mahulu a tshifhango a tshi bva lutomboni, ane ḽiṅwe na ḽiṅwe ḽao ḽa lemela khilogiramu dza 50. Vha sema Mudzimu nge vha welwa nga dambulo heḽo ḽa tshifhango, ngauri ḽo vha ḽi tshi ofhisa vhukuma. Ndi hone muṅwe wa vhaḽa vharuṅwa vhaṱanu na vhavhili vho faraho madzhomela maṱanu na mavhili a tshi ḓa ha nṋe a ri, “Iḓa ndi u sumbedze uri iḽa phombwe khulu i ḓo lifhedzwa hani. Ndi amba heiḽa i dzulaho milamboni minzhi, ye mahosi a ḽifhasi a ita vhupombwe nayo, na vhathu vha shango vha kambwa nga waini ya vhupombwe hayo.” Nda ri ndi Muyani, muruṅwa a nkhwala a nnyisa phangani. Henengei nda vhona musadzi o namela ḽivhanda ḽitswukutswuku, muvhili waḽo woṱhe wo ṅwalekanywa madzina a u nyefula Mudzimu, ḽi na ṱhoho ṱhanu na mbili na ṋanga dza fumi. Uyo musadzi o vha o ambara zwiambaro zwa muridili na zwitswukutswuku, o ḓiṱama nga madzanga a musuku na matombo a mutengo muhulu na nungu, o fara tshinwelo tsha musuku tsho ḓalaho zwi nengisaho na tshika dza vhupombwe hawe. Kha muvhombo wawe o ṅwalwa dzina ḽa tshiphiri ḽi no pfi, “Babele muhulu, Mme a dziphombwe, mme a zwi nengisaho zwoṱhe zwi no itwa shangoni”. Nda vhona uyo musadzi o kambwa nga malofha a vhathu vha Mudzimu na a vhe vha vhulahelwa u ṱanziela Yesu. Ndi tshi mu vhona nda kanuka zwihulu. Muruṅwa a mmbudzisa a ri, “Ndi mini u tshi kanuka? Ndi ḓo u dzumbululela tshiphiri tsha uyo musadzi na tsha ḽivhanda ḽe a ḽi namela, ḽa ṱhoho ṱhanu na mbili na ṋanga dza fumi. Iḽo ḽivhanda ḽo vhuya ḽa vha hone, fhedzi zwino a ḽi tsha tshila; ḽi ḓo ṱuwa ḽi tshi bva dindini, ḽa fhedza nga u lozwiwa. Vhathu vha dzulaho fhano fhasi vhe madzina avho a si ṅwalwe buguni ya vha tshilaho tshee shango ḽa sikwa, vha ḓo kanuka vha tshi vhona ḽivhanda iḽo ḽe ḽa vhuya ḽa vha hone, fhedzi zwino ḽi si tsheeho, ḽi tshi ḓo dovha ḽa vhonala.” Hezwi zwi ṱoḓa vhuṱali na ṱhalukanyo. Idzo ṱhoho ṱhanu na mbili ndi zwikwara zwiṱanu na zwivhili zwine uyo musadzi a dzula khazwo. Dza dovha dza amba mahosi maṱanu na mavhili. Vhaṱanu vhavho vho no ḓi tekulwa, zwino ho sala hu tshi vhusa muthihi, ha dovha ha vha na muṅwe a sa athu swika. A tshi swika u ḓo tou vhusa tshifhinganyana. Iḽo ḽivhanda ḽe ḽa vha ḽi tshi tshila ḽine zwino ḽi si tsha tshila, ndi ḽone khosi ya vhuṱanu na vhuraru. Ndi muthihi na vhaḽa vhaṱanu na vhavhili. Ḽi ḓo ṱuwa ḽi tshi lozwiwa. “Idzo ṋanga dza fumi dze wa dzi vhona ndi mahosi a fumi a sa athu vhusa, hone a ḓo tendelwa u vhusa na iḽo ḽivhanda awara nthihi fhedzi. Vha ṱoḓa zwithihi zwi no fana: vha ḓo kumedza iḽo ḽivhanda maanḓa avho na muvhuso wavho. Vha ḓo lwa na Ngwana, hone Yone i ḓo vha kunda i na vhayo vho vhidzwaho, vhanangiwa vha fulufhedzeaho, ngauri ndi Yone Muṋe wa vhaṋe, Khosi ya mahosi.” A dovha a ri, “Iyo milambo ye wa vhona phombwe yo dzula vhukati hayo ndi magogo a vhathu vha mitupo na tshakha na nyambo dzo fhambanaho. Idzo ṋanga dza fumi dze wa dzi vhona, na iḽo ḽivhanda, zwi ḓo sala zwi tshi vhenga iḽa phombwe zwa i ṱangula ya sala fhedzi. Zwi ḓo ḽa na ṋama yayo zwa i fhisa nga mulilo. Mudzimu u langa mbilu dzavho vha ita zwine a funa hezwi vha tshi shumisana vha tshi kumedza maanḓa avho iḽo ḽivhanda uri ḽi vhuse, maipfi a Mudzimu a vhuya a khunyelela. Uyo musadzi we wa mu vhona ndi uḽa muḓi muhulu u vhusaho mahosi a ḽifhasi.” Izwo zwo no fhira nda vhona muṅwe muruṅwa a tshi tsa a tshi bva makoleni. O vha e na maanḓa mahulu, a tshi penya lwe a vhonetshela ḽifhasi ḽoṱhe. A vhidzelela nga ipfi ḽihulu a ri, “Wo fhalala! Muḓi muhulu wa Babele wo fhalala! Wo no tou vha tshiṱaha tsha madimoni; hu vho dzula mimuya yoṱhe ya dzitshika. Zwiṋoni zwoṱhe zwo iledzwaho zwi dzula hone, [khathihi na dziphukha dzoṱhe dzo iledzwaho], dzi nengisaho. Tshakha dzoṱhe dzo nwa waini i kambaho ya vhupombwe hawo. Mahosi a shango o ita vhupombwe nawo; vhashavhi vha shango vho pfuma nga lupfumo lwawo lu si na vhukono!” Nda dovha nda pfa ḽiṅwe ipfi ḽi bvaho ṱaḓulu ḽi tshi ri, “Ibvani vhathu vhanga! Ibvani khawo! Ni songo ḓibaḓekanya na vhutshinyi hawo, ni sa ḓo welwa-vho nga madambudzo o u livhaho. Vhutshinyi hawo ho khokhwa u guma makoleni. Mudzimu ho ngo hangwa zwiito zwawo zwivhi. U lifhedzeni-ha zwe wa ita vhaṅwe, ni u lifhedze ni ite kavhili zwe wa ita. Ḓadzani dzhomela ḽawo kavhili, u nwe waini yeneyo ye wa vha ingela! U shengedzeni u gomele, zwi nge vhugala na miḓifho ye wa ḓiitela! U dzula u tshi ḓifhima u tshi ri, ‘Ndo thukha hafhano nṋe mufumakadzi! A thi tshilikadzi; ndi nga si vhuye nda shengela.’ Nga zwenezwo u ḓo welwa nga mabulayo nga ḓuvha ḽithihi: He dwadze, he u teta, he nḓala, he u swa nga mulilo! Muṋe washu Mudzimu a u haṱulaho u na maanḓa!” Mahosi a ḽifhasi e a ita zwa dzinyemulo na vhupombwe nawo, vha tshi vhona u tshi khou swa ho ṱangana buluvhutsi, vha ṱavha mukosi vha lilela uyo muḓi, vha ima kule nga u ofha u tambula nawo, vha ri, “Yawee! Zwi ofhisa hani! Babele muḓi muhulu wa maanḓa u tshi tou lozwiwa kathihi fhedzi!” Na vhoramabindu vha ḽifhasi vha ṱavha mukosi vha u lilela, ngauri a hu tshee na ane a kha ḓi renga thundu dzavho dza musuku na siliva na matombo a mutengo muhulu na nungu na lukhaha na malabi a muridili na siliga na malabi matswuku na tshakha dzoṱhe dza basha ḽa madzanga na tshakha dzoṱhe dza zwithu zwa madzanga zwi itwaho nga ṋanga dza nḓou na basha ḽa mutengo muhulu na musina na tsimbi na mmabulu na sinamoni na zwilungi na zwinukheleli na zwiḓolo zwi nukhelelaho na zwioro na waini na mapfura a muolivi na vhukhopfu na goroi na kholomo na nngu na dzibere na dzigariki na dziphuli, ha vhuya ha tou rengwa na vhathu. Vha ḓo lila vha ri, “Khaṋo ye wa vha u tshi emula yo ngalangala; na lupfumo lwau na madzanga zwo fhela. A u tsha ḓo dovha wa zwi wana.” Vhoramabindu vhe vha pfuma nga u vhambadza hedzo thundu afho muḓini uyo vha ḓo ima kule nga u ofha u shengela nawo, vha ṱavha mukosi vha lila vha ri, “Yawee! Zwi ofhisa hani zwa uḽa muḓi muhulu! Wo vha wo ambara lukhaha na muridili na tswuku, wa ḓiṱama nga madzanga a musuku na matombo a mutengo muhulu na nungu. Zwino asizwo-ha, wo tshinyalelwa nga lupfumo lwawo lwoṱhe kathihi fhedzi!” Vhalangi vha zwikepe vhoṱhe na vhanameli vhazwo na vhatshimbidzi vhazwo na vhaṅwe vhoṱhe vha no tshila nga zwa lwanzheni vha ima kule, vha tshi vhona u tshi khou swa ho ṱangana buluvhutsi vha lila vha ṱavha mukosi vha ri, “Ndi ufhio muḓi we wa vhuya wa hula sa hoyu?” vha ḓishela buse dziṱhohoni vha lila vha ṱavha mukosi vha ri, “Yawee! Zwi ofhisa hani zwa uyu muḓi muhulu! Vhoṱhe vha re na zwikepe zwi tshimbilaho lwanzheni vho pfuma nga lupfumo lwawo, kathihi fhedzi wa ṱangulwa lupfumo lwawo lwoṱhe!” “Iwe ḽiṱaḓulu, takalela zwenezwo! Takalani vhakhethwa vha Mudzimu na vhaapostola na vhaporofita! Mudzimu o u lifhedza zwe wa ita.” Zwenezwo muṅwe muruṅwa wa maanḓa a doba tombo ḽi linganaho na guyo ḽihulu a ḽi posa lwanzheni a ri, “Muḓi muhulu wa Babele u ḓo lozwiwa lwa tshiṱuhu nga u tou rali u si tsha dovha wa vhonala. Hafhano kha iwe a hu tsha ḓo dovha ha pfala nyimbo dza haripa na vhaimbi, na dza vhalidzi vha zwiṱiringo na phalaphala! Na mutsila ufhio na ufhio ha tsha ḓo dovha a vhonala hafhano. Naho u mutsindo wa guyoni a u tsha ḓo dovha wa pfala. A hu tsha ḓo dovha ha duga luvhone. Fhano kha iwe a hu tsha ḓo dovha ha pfala maipfi a muselwa na mukwasha. Vhoramabindu vhau vho vha vhe vhone vhavhusi vha shango ḽoṱhe, wa fhura tshakha dzoṱhe nga malingo au!” Henefho Babele ho wanala malofha a vhaporofita na vhakhethwa vha Mudzimu na a vhoṱhe vhe vha vhulawa fhano shangoni. Ndi zwe wa lozwelwa zwone. Ngavhuya nda pfa mubvumo u no nga wa gogo ḽihulu ngei ṱaḓulu vha tshi imba vha tshi ri, “Haleluya! Mudzimu washu ndi Ene Mutshidzi, vhugala na maanḓa ndi zwawe! Khaṱhulo dzawe a dzi khakhi, ndi dza ngoho. O lifhedza phombwe khulu ye ya vha i tshi khou tshinya shango nga vhupombwe hayo. Mudzimu o i lifhedza nge ya vhulaha vhaḓinḓa vhawe.” Vha dovha vha imba vha ri, “Haleluya! Buluvhutsi ḽayo ḽi dzula ḽi tshi duba lini na lini.” Ndi hone vhaḽa vhahulwane vha 24 khathihi na zwiḽa zwivhumbwa zwi tshilaho zwiṋa vha tshi gwadama fhasi vha luvha Mudzimu, Ene o dzulaho kha khuluṋoni, vha ri, “Amen, Haleluya!” Zwenezwo ha pfala ipfi ḽi bvaho kha khuluṋoni ḽi tshi ri, “Rendani Mudzimu washu noṱhe inwi vhalanda vhawe, na vhoṱhe vha mu ofhaho, vhahulwane na vhaṱuku.” Nda pfa mubvumo u ngaho wa gogo ḽihulu u tshi unga sa guvhukuvhu ḽihulu, u tshi nga mibvumo ya ngindi-ngindi, nda pfa vha tshi ri, “Haleluya! Muṋe washu Mudzimu Ramaanḓaoṱhe zwino ndi hone o thoma u vhusa-ha! Nga ri takale ri pembele ri mu rende. Munyanya wa mbingano ya Ngwana wo swika, na muselwa wayo o no ḓi ḓiṱamela yone. O ṋewa lukhaha lu penyaho lu si na tshika, uri a ambare.” (Lukhaha ulwo zwi amba mishumo mivhuya ya vhakhethwa vha Mudzimu.) Ndi hone muruṅwa a tshi amba na nṋe a ri, “Ṅwala u ri: Vha na mashudu vho vhidzwaho munyanyani wa mbingano ya Ngwana.” A dovha a ri, “Haya ndi maipfi o ambiwaho nga Mudzimu Ene muṋe, ndi a ngoho.” Nda wa nga magona milenzheni yawe uri ndi mu luvhe, ene a nkaidza a ri, “Aiwa nandi, a si zwone! Hufha na nṋe ndi mulanda unga iwe na vha hau vha nambatelaho vhuṱanzi ha Yesu. Luvha Mudzimu. Vhaporofita vha bula vhuṱanzi ha Yesu vha tshi ṱuṱuwedzwa nga Muya.” Nda vhona ḽiṱaḓulu ḽo vulea, ha bvelela bere tshena. Munameli wayo u pfi Mufulufhedzea-wa-ngoho. A tshi haṱula na musi a tshi lwa nndwa dzawe ha khakhi. Maṱo awe o vha a tshi duga sa mulilo, ṱhohoni yawe ó ambara khare dzi si na mbalo. O vha o ṅwalwa dzina khae ḽi sa ḓihwi nga muthu, ḽi tshi ḓihwa nga Ene e eṱhe. O vha o ambara phuraphura yo tswukaho nga malofha. Dzina ḽawe ḽi pfi “Ipfi ḽa Mudzimu”. Mmbi dza ngei ṱaḓulu dza mu tevhele vho namela-vho bere tshena vho ambara lukhaha lutshena lu si na tshika. Mulomoni wawe ha ṱoṱomowa banga ḽa vhuhali ḽa u rema dzitshakha. Ndi Ene a no ḓo vha lisa nga luḓo lwa vhuhosi, a kandekanya bonḓelo ḽa waini ya ṱhamu dza Mudzimu Ramaanḓaoṱhe dzi ofhisaho. Kha phuraphura yawe na kha tshirumbi tshawe ho vha ho ṅwalwa dzina ḽi no pfi “Khosi ya mahosi, Muṋe wa vhaṋe”. Nda vhona muruṅwa o ima kha ḓuvha, a huwelela nga ipfi ḽihulu a vhidza zwiṋoni zwoṱhe zwi fhufhaho tshikhalani a ri, “Iḓani ni kuvhanganele munyanya muhulu wa Mudzimu! Iḓani ni ḽe zwitumbu zwa mahosi na zwa vhalangammbi na zwa vhahali na zwa dzibere na vhanameli vhadzo, na zwa vhathu vhoṱhe, vhaḓilangi na dziphuli, vhahulwane na vhaṱuku.” Nda vhona ḽiḽa ḽivhanda khathihi na mahosi a ḽifhasi na mmbi dzavho vho kuvhangana uri vha lwe na uḽa o namelaho bere tshena na mmbi dzawe. Ḽivhanda ḽa mbo ḓi fariwa khathihi na uḽa muporofita wa u zwifha we a ita manditi ḽi tshi zwi vhona. (Ndi aḽa manditi e a fhura ngao vhaḽa vhe vha vha vhe na luswayo lwa ḽivhanda, vho luvhaho tshifanyiso tshaḽo.) Ḽivhanda na muporofita wa u zwifha vhuvhili havho vha tshi kha ḓi tshila vha mbo ḓi poswa ishani ḽa mulilo wa tsevhela i fhisaho. Mmbi dzavho dza vhulawa nga banga ḽiḽa ḽe ḽa ṱoṱomowa mulomoni wa uyo o namelaho bere. Zwiṋoni zwoṱhe zwa ḓiphiṋa nga u ḽa zwitumbu zwavho madyelo a tou rwe. Nda vhona muruṅwa a tshi tsa a tshi bva ṱaḓulu o fara khii ya dindi na geḓane khulu. A fara ḽiḽa ḓiragoni, heḽiḽa ḽiṋowa ḽa kale-kale, ene diabolo, ene Saṱhane, a mu vhofha, uri a dzule o vhoxwa hu vhuye hu fhele miṅwaha ya 1 000. Muruṅwa a mu posa dindini a khiela a ita na u shatela uri a si tsha ḓo kona u dovha u fhura dzitshakha hu vhuye hu fhele yeneyo miṅwaha ya 1 000. Ngavhuya u ḓo vhofhololwa tshifhinganyana. Nda vhona dzikhuluṋoni, vho dzulaho khadzo vhó ṋewa maanḓa a u haṱula. Nda dovha nda vhona mimuya ya vhathu vho vhulawaho nga u tou tumulwa dziṱhoho nge vha nambatela vhuṱanzi ha Yesu na ipfi ḽa Mudzimu. Vhone a vho ngo luvha ḽivhanda kana tshifanyiso tshaḽo; a vho ngo swaiwa nga luswayo lwa ḽivhanda kha phanḓa dzavho na zwanḓa zwavho. Vha dovha vha tshila vha thoma u vhusa na Khristo vhe mahosi miṅwaha yoṱhe heyo ya 1 000. Ndi hone u vuwa ha u thoma. Vhaṅwe vhafu ho vhuya ha fhela miṅwaha heyo ya 1 000 vha sa athu dovha vha tshila. Avho vha no ḓo wanala kha u vuwa ha vhafu ha u ranga vha na mashudu, ndi vho ḓikumedzaho Mudzimu; lufu lwa vhuvhili a lu tsha ḓo vha vhusa. Vha ḓo vha vhotshifhe vha Mudzimu na vha Khristo, vha vhusa nae ha vhuya ha fhela miṅwaha ya 1 000. Hu ḓo ri ho no fhela miṅwaha ya 1 000, Saṱhane a vhofhololwa a bva dzhele, a tshimbila a tshi fhura dzitshakha hoṱhe-hoṱhe, dza Gogo na Magogo, a vha kuvhanganya uri vha bve pfumo, vhó ḓala sa muṱavha khunzikhunzini ya lwanzhe. Vha balangana na ḽifhasi vha tanga mishasha ya vhathu vha Mudzimu na muḓi une a u takalela. Hone ha wa mulilo u tshi bva ṱaḓulu wa vha lozwa. Zwenezwo uḽa diabolo we a vha fhura a poswa ishani ḽa mulilo na tsevhela, fhaḽa he ha poswa ḽivhanda na muporofita wa u zwifha. Henefho vha ḓo tambudzwa vhusiku na masiari lini na lini. Nda vhona khuluṋoni khulu tshena na o dzulaho khayo. Ḽiṱaḓulu na ḽifhasi zwo vha zwo nyamalala henefho phanḓa hawe zwi si tsha vha na vhudzulo. Nda vhona vhafu, vhahulwane na vhaṱuku, vho ima henefho phanḓa ha khuluṋoni, bugu dza vulwa. Ha dohwa ha vulwa iṅwe bugu; ndi bugu ya vha tshilaho. Ndi hone vhafu vha tshi haṱulwa hu tshi tevhedzwa mishumo yavho nga he ha ṅwalwa dzibuguni. Lwanzhe lwa ṱanza vho felaho ngomu halwo. Lufu na vhudzulavhafu zwa humisa vhe vha vha vho iswa hone, vhoṱhe vha haṱulwa hu tshi tevhedzwa mishumu yavho. Zwenezwo lufu na vhudzulavhafu zwa kudzwa ishani ḽa mulilo. Heḽo isha ḽa mulilo ndi lufu lwa vhuvhili. Muṅwe na muṅwe we dzina ḽawe ḽa vha ḽi songo ṅwalwa buguni ya vha tshilaho a kudzwa ishani ḽeneḽo ḽa mulilo. Nda vhona ḽiṱaḓulu ḽiswa na ḽifhasi ḽiswa. Ḽiṱaḓulu ḽa u thoma na ḽifhasi ḽa u thoma zwo vha zwo nyamalala, na lwanzhe lu si tsheeho. Nda vhona muḓi mukhethwa, wone Jerusalema muswa, u tshi tsela fhasi u tshi bva ha Mudzimu ngei ṱaḓulu, wo ṱamiwa wo fhelela, sa muselwa a tshi yo ṱanganedzwa nga munna wawe. Nda pfa ipfi ḽihulu ḽi bvaho kha khuluṋoni ḽi tshi ri, “Zwino ndi hone Mudzimu nga dzawe a tshi vho dzula na vhathu. U ḓo dzula navho vha vha tshakha dzawe. Mudzimu nga eṱhe u ḓo dzula navho e Mudzimu wavho. U ḓo vha fhuluṱa miṱodzi yoṱhe. Lufu a lu tsha ḓo vha hone, a hu tsha ḓo vha na zwililo kana u tshema kana u honḓa; zwa kale zwo fhela.” Ndi hone uḽa o dzulaho kha khuluṋoni a tshi ri, “Zwino zwithu zwoṱhe ndi zwi ita zwiswa.” A dovha a amba na nṋe a ri, “Ṅwala, ngauri zwine nda amba ndi ngoho, zwi ḓo itea.” A dovha a ri, “Zwo khunyelela! Ndi Nṋe Alfa na Omega, ndi Nṋe mathomo na magumo. A re na ḓora ndi ḓo mu tendela u nwa tshisimani tsha maḓi a ṋeaho vhutshilo, á songo bvisa tshithu. A kundaho, mukovhe wawe ngoyu: ndi ḓo vha Mudzimu wawe ene a vha ṅwananga. Magoswi one na vho guneaho na vho kumalaho na dziphondi na dziphombwe na vhaloi na vha no luvha midzimu na vhoṱhe vhadzia-u-zwifha, ho vha fanelaho ndi ishani ḽi dugaho mulilo na tsevhela. Ndi lwone lufu lwa vhuvhili.” Muṅwe wa vhaḽa vharuṅwa vhaṱanu na vhavhili vhe vha vha vho fara madzhomela maṱanu na mavhili o ḓalaho madambudzo maṱanu na mavhili a u fhiledza, a ḓa a amba na nṋe a ri, “Iḓa ndi u sumbedze muselwa ane a ḓo vha mufumakadzi wa Ngwana.” Nda pfa ndi Muyani, a nkhwala a nnyisa muṱumbani wa thavha ndapfu, a ntsumbedza Jerusalema, muḓi mukhethwa, u tshi khou tsela fhasi u tshi bva ha Mudzimu ṱaḓulu u tshi tou penya vhugala ha Mudzimu. Wo vha u tshi penya sa tombo ḽa mutengo muhulu, ḽa jasipere i vhonadzaho. Wo vha wo tingeledzwa nga mutsheṱo muhulu mulapfu u re na khoro dza 12, iṅwe na iṅwe yo lindwa nga muruṅwa. Henefho dzikhoroni ho vha ho ṅwalwa madzina a matsinde a 12 a Vhaisraele. Sia ḽiṅwe na ḽiṅwe ḽo vha ḽi na khoro tharu: Vhubvaḓuvha tharu, Devhula tharu, Tshipembe tharu, Vhukovhela tharu. Uyo mutsheṱo wo vha wo tewa kha matombo a 12, tombo ḽiṅwe na ḽiṅwe ḽó ṅwalwa dzina ḽa muapostola muthihi wa Ngwana. Uḽa muruṅwa we a amba na nṋe o vha o fara luṱanga lwa musuku lwa u ela ngalwo, uri a ele muḓi na dzikhoro na mutsheṱo wawo. Muḓi uyo wo vha u na masia maṋa a eḓanaho, vhuphara vhu tshi eḓana na vhulapfu. Muruṅwa a ela muḓi nga ulwo luṱanga, vhulapfu ha ita khilomitha dza 12 000, vhuphara na u ya nṱha zwi tshi ḓi eḓana na vhulapfu. A ela na mutsheṱo, u ya nṱha zwa ita mithara dza 144 nga kuelele kwa vhathu, ngauri uyo muruṅwa o vha a tshi khou ela ngakwo. Uyo mutsheṱo wo vha wo fhaṱwa nga matombo a jasipere, muḓi wone wó fhaṱwa nga musuku u songo vangwaho u vhonadzaho sa ngilasi. Matombo a muteo wa mutsheṱo wa muḓi o vha o ṱamiwa nga matombo a mutengo muhulu a tshakha dzoṱhe. Tombo ḽa u thoma ḽa muteo ḽo vha ḽi jasipere, ḽa vhuvhili ḽi safire, ḽa vhuraru agathe, ḽa vhuṋa muroxwe, ḽa vhuṱanu onikisi, ḽa 6 khanelia, ḽa 7 khwatsi ya tshirulwane, ḽa 8 berili, ḽa 9 thophasi, ḽa fumi krisophasi, ḽa 11 jasinthi, ḽa 12 amethisi. Idzo khoro dza 12 dzo vha dzi nungu dza 12, iṅwe na iṅwe yo itwa nga nungu nthihi. Mukoto wa muḓi ndi wa musuku u songo vangwaho u vhonadzaho sa ngilasi. Afho muḓini a tho ngo vhona thembele; thembele yawo ndi Muṋe washu Mudzimu Ramaanḓaoṱhe na Ngwana. Uyo muḓi a u lili ḓuvha kana ṅwedzi uri u vhonetshelwe; khawo hu penya vhugala ha Mudzimu; luvhone lwawo ndi Ngwana. Tshakha dzi ḓo dzula dzi tshi vhonetshelwa nga tshedza tshawo; mahosi a ḽifhasi a ḓo ḓisa lupfumo lwao khawo. Khoro dzawo dzi ḓo dzula dzo vulea ḓuvha ḽoṱhe. A dzi nga vhuyi dza valwa, ngauri hu ḓo vha hu si na vhusiku fhethu afho. Lupfumo na vhugala ha dzitshakha zwi ḓo ḓiswa muḓini uyo. Henefho a hu nga dzheni na tshithihi tsho kumalaho; hu ḓi nga ane a ita zwi shonisaho kana ane a zwifha a nga si dzhene; vhane vha ḓo dzhena ndi vhe madzina avho a ṅwalwa buguni ya vha tshilaho, buguni ya Ngwana. Muruṅwa a dovha a ntsumbedza mulambo wa maḓi a ṋeaho vhutshilo a penyaho sa ngilasi a tshi bva kha khuluṋoni ya Mudzimu na Ngwana. A ela a tshi tsa e vhukati ha mukoto wa muḓi. Matungo oṱhe a mulambo ho vha hu na miri i ṋeaho vhutshilo i aṋwaho mitshelo ṅwedzi muṅwe na muṅwe, nga ṅwaha lwa ita 12. Maṱari ayo ndi dzilafho ḽa dzitshakha. Afho muḓini a hu nga wanali na tshithihi tsho teketelwaho nga Mudzimu. Khuluṋoni ya Mudzimu na Ngwana i ḓo vha henefho muḓini; vhalanda vhawe vha ḓo mu luvha. Vha ḓo vhona tshifhaṱuwo tshawe, dzina ḽawe ḽó ṅwalwa kha phanḓa dzavho. A hu tsha ḓo vha na vhusiku; a vha tsha ḓo lila luvhone kana tshedza tsha ḓuvha; Mudzimu Muṋe washu u ḓo vha e Ene tshedza tshavho. Vha ḓo vhusa vhe mahosi lini na lini. Ndi hone muruṅwa a tshi amba na nṋe a ri, “Zwine nda amba ndi ngoho, zwi ḓo itea. Muṋe washu Mudzimu Ene ane a ṋea vhaporofita maipfi ane vha amba, o ruma muruṅwa wawe uri a sumbedze vhalanda vhawe zwine zwa ḓo itea hu si kale.” Yesu u ri, “Thetshelesani! A thi nga lengi u vhuya! Mashudu a tevhedzaho maipfi a vhuporofita a re buguni ino.” Nṋe Johanisi ndo tou zwi pfa nga dzanga nḓevhe nda vhona zwithu izwo zwoṱhe nga anga maṱo. Musi ndi tshi fhedza u zwi pfa na u zwi vhona, nda wa nga magona milenzheni ya muruṅwa o ntsumbedzaho zwone. Ene a nkaidza a ri, “Aiwa nandi, a si zwone! Hufha na nṋe ndi mulanda unga iwe na vha haṋu vhaporofita na vhoṱhe vha tevhedzaho maipfi o ṅwalwaho buguni ino. Luvha Mudzimu!” A amba na nṋe a ri, “Maipfi aya a vhuporofita a re buguni ino u songo a dzumba; tshifhinga tshazwo tsho no sendela. Ane a vha muvhi nga a ṱhaphudze vhuvhi hawe; o kumalaho a ṱhaphudze u kumala hawe; muvhuya a ṱhaphudze vhuvhuya hawe; mukhethwa a ṱhaphudze vhukhethwa hawe.” Yesu a dovha a ri, “Thetshelesani! A thi nga lengi u vhuya! Ndi ḓo vhuya na pfufho dzanga uri ndi pfufhe muṅwe na muṅwe ndi tshi tevhedza zwe a ita. Ndi Nṋe Alfa na Omega, ndi Nṋe wa u thoma na u fhiledza, mathomo na magumo. “Mashudu ane a kuvha nguvho dzawe dza sala dzi si na tshika. Onoyo u ḓo vha na pfanelo ya u ḽa muri u ṋeaho vhutshilo na u dzhena muḓini uyo nga khoro. Ngei nnḓa ha muḓi hone hu wanala dzimmbwa na vhaloi na dziphombwe na dziphondi na vha luvhaho midzimu na vha no funa zwa mazwifhi na zwa vhufhura. “Nṋe Yesu ndo ruma muruṅwa wanga uri a ḓe a ni ṱanziele zwithu hezwi zwivhidzoni. Ndi Nṋe Mudzi wa Dafita. Ndi Nṋe Masase.” Muya na muselwa vha ri, “Iḓa!” Ane a zwi pfa nga a ri, “Iḓa!” A no pfa ḓora kha a ḓe! Ane a funa a ṱangandedze maḓi a ṋeaho vhutshilo; a wanala nga fhedzi! Nṋe Johanisi ndi laya muṅwe na muṅwe ane a pfa maipfi a vhuporofita kha bugu ino, ndi ri: Arali muthu a vhuya a engedza tshiṅwe kha maipfi haya, Mudzimu u ḓo mu engedzela madambudzo o bulwaho kha bugu yeneino. Hu ḓi nga arali muthu a fhungudza tshiṅwe kha maipfi a vhuporofita a re buguni ino, onoyo na Mudzimu u ḓo mu dzivhisa u ḽa muri u ṋeaho vhutshilo, a mu dzhiela vhudzulo hawe muḓini mukhethwa, zwine zwa bulwa henefha buguni ino. Ane a ṱanziela zwoṱhe hezwi u ri, “Ndi ngoho, zwo tou ralo. A thi nga lengi u vhuya.” “Amen, kha zwi ralo! Iḓa Muṋe washu Yesu!” Ngavhe Muṋe washu Yesu a tshi ni itela vhuthu noṱhe.